Bruno, Saint (dit le Chartreux). Saeculum XII. S. Brunonis, Carthusianorum institutoris...
Opera omnia ex variis et melioris notae editionibus nunc primum in unum collecta.
Accurante J. P. Migne,.... 1853.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.
PATROLOGLE
* CURSUS COMPLETUS
81VB
BIBLIOTBECA DNIVBRSALIS, INTEGRA, DNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
OMNIUM SS. PATRUM, DOGTOMM SGRIPTORUMQUE ECCLESIASTIGORUtt
QUl 0
AB JEVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA
FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
0M3IUM QUiE EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICJETRADITIOMS PER DUODECIMPRIORA
ECCLESLE SJECULA,
JDXTAEDITIONES ACCURATISSIMAS, INTERSE CUMQUE NONNCLLIS CODICIBUS MANUSCRIPTIS COLLATAS,
PERQCAM DILIGENTER CASTIGATA;
DISSERTATIONIBUS,COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA
;
OMNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONESQU£ TRIBUSNOVISSIMIS S£CULISDEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTAJ
INDiCIBUS PARTICULARIBUSANALYTICIS, SIVE
SINGULOS TOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA;
CAPITULIS INTRAIPSUM TEXTUM RITEDISPOSITIS,NECNON ET TITULISSINGULARUM PAGINARUHMARGINEM
SUPERIOREM DISTINGUENTIBUSSUBJECTAMQUE MATERUM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA;
OPERIBUS CUMDUBIISTUMAPOCRYPillS, ALIQUA VEROAUCTORITATE 1NORDINE ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUID
UNUSQUISQUE PATRUM INQUODLIBET THEMA SCRIPSERITUNOINTUITU CONSPICIATUR; ALTERO
SCR1PTUR.45SACU.^E,EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUU
SCRIPTURjETEXTUS COMMENTATl SINT.
EDITIOACCURATISSIHA,CETERISQUE OMNIBUS FACILEANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR : CHARACTERUM Nl **>
CHAKTJi QUALITAS, lNTEGflflTAS
TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUMVA Ub^^\
TUMNUMERCS, FOhMA VOLUMINUM PERQUAM CrfMMODA SIBIQUEINTOTOOPERIS BECURSU CONSTAN ER /jV>^\
PRETIIEXIGUITAS,
SLMILIS, PRJESERTIMQUE1STACOLLECTIO, UNA,MRTHODICV , * /*03\<2\
ET CIIRONOLOGIC.
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE IIACTENUS HIC ILLIC SPARSOUUU, / -Jl \</>
PRIMUM AUTEMIN NOSTRA BIBLIOTBECA, EX OPERIBUS AD OMNES /ETATES, "., I ^J, \'"*
LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATORUM. • U \
SERIES SECUNDA, Z
1N QUA PRODEUNTPATItES. DOCTOKES SCRIPTORESQUE ECCLESIJELATINJl "J
A GRKCORIO MAGNOAD INNOCENTIUM III. '
ttccurante
3.«^>. 9Kione,
BIBLIOTHBGX
CLERI UMIVBKB*,
SIVE
CURSUUM 1NSINGULOS
COMPLETORUM SCIEKTI.£ECCLES1ASTIC.E
RAMOSKDITORE.
PATBOLOGIABINA EDITIONETYPIS MANDATA EST, ALIA NEMPELATINA,ALIl GK^CO-LATINA.—
VENEUNTMILLEFRANCISDUCENTAVOLUMINA ET
EDITIONISLATINJS; OCTINGENTIS
UILLETRECENTAGR£CO-LATIN£. — MERELATINAUNIVERSOS AUCTORES TUM
TUMOCCIDENTALES,
ORIENTALBSEQUIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM,IN EA, SOLAVERSlONELATINADONANTUR
PATROLOGIiE TOMUS CLII.
S. IWUNO CARTHUSIENSIUM INSTITUTOR.
TOMUS PRIMUS.
EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,
INVIADICTAVAHBOISE, PROPE PORTAMLUTETUE PARISIORUMVVLGQDENFERNOMINATAM,
SEU PETIT-MONTROUGE.
1853
SJECULUM XII
S. BRUNONIS
CARTHUSIAIYORUM INSTITUTORIS
NECNONEJUSDEMSJECULI
PRJECIPUORUM CARTHUSIENSIUM PATRUM
OPERA OMNIA
EX *ARIIS ET MELIORIS NOTJE EDITIONIBUS NUNC PRIMUM IN UNUM COLLECTA.
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
BIBLIOTHEGJE CLERI UNIVERSJE.
SIVB
IN 8IN6ULOSSCIENTI£ ECCLESUSTICERAHOSEDITOBB.
CUMCUMCOMPLBTORUM
TOMUS PRIMUS.
VENKUNT
2 VOLUMINA
li FRANCISGALLICIS
EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,
VI VIADICTAFAMBOISE PROPEPORTAMLUTETLEPARISIORUMVULGODENFERNOMINATAM,
SEU PETIT MONTROUGE.
1853
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN H03 TOMO CLII CONTIIfENTUR.
SANCTUS BRUNO CARTHUSIENSIUM INSTITUTOR.
Aola S. Brunonis. Col. 9
Commentariui^ in ?**1B|»S. • 637
Ex lypis MIGISE,au Petil-Moiurouge.
SANCTUS BRUNO
ORDINIS CARTHUSIANORUM INSTITUTOR.
SANCTI BRUNONIS ACTA
(Acia SS. Bouand. Octobr. t. HI, die 6.)
COMMENTARIUS PRiEVlUS.
| I. Qua Vitat seu Acta edendaaut sint : diversa, e \ digestas exhibeantk.v'ocari non imnierito poluere,
quibus hoecaut confecta fuere, illustrabunlur, aliterque nihilominus nuncupala cliam reperiuntur,
seu subsidia seu documenta, horumque unum ad duo
Actorum calcemetiam edendum. poiissimum ad cognitionem meam pervenere,
oontractius unum, prolixius aliud. De amborum,
Etsi ante soeculisexti decimi inilium nullus plane uipote in quibus non pauca, quae de S. Brunone
«mnera VilaeS. Brunonis, anno ex dicendis 1101 narrantur, fundamentum Iiabent, aetaleauctoriute-
defuncti, seriem, moresque et gesta ex instiiulo que juverit lectorem edocuisse ab ipso stalim initio
-litteris consignarit, non defuerunt laraen e celeber- hujus Comraentarii, in quo Sancli ejusdem gesta
rimo, quem sanctissiraus bic palriarcba instiiuit, omnia discutienda, illustrandaque sunt.
Ordine viri, doclrina juxla. ac pietate spectabiles, 3. A Chronico contracliori incipio. LabbeusBi-
qui muko eliam citius, quse de Carlbusise principis bliolhccaeNovcclibrorum mss. tom. I, pag. 638 et
aliarumve nonnullarum iniliis ac fundaloribus com- binis seqq. inter Opuscula llislorica c codice ms. S.
perta babebant, diligenlissiine inchartas, si non in Remigii Remensis recenset quinque elogia diversa,
vulgus (neque cnim id forle summa eorum sivisset quorum primo res praecipuaea S. Brunone gestx,
modeslia) publice edendas, cerle cum futuris dein- reliquis vero, quse ad quatuor ejus proximos iu
«eps instituti sui sectatoribus privatim inira do- B Carthusia3 majoris prioralu successores pertinent.
muuin secessus in exemplum communicandas, con- summatim continentur. Elogiis in capite praefigilur
jecerint, in iisque summa saltem vitae, a sanclo hic tilulus : i De instilutionibus ordinis Cartbusien-
Fundatore suo aclae, capita delibarint. Quam id sis : » verum cum in librorum Syllabo, quem prav
veritati consenel, argumeiuo est Brevis apud Mar- fatus librorum mss. tomus praefert, posthaec vcrb-,
teneum Veterum Scriptorum lomo VI inserla ordi- i De Instiluiionibus ordinis Carthusiensis, > statim
nis Cauhusiensis Historia, in cujus Prologo haec ponatur, i sive de S. Brunone, de Landuino, de
leguniur: t Licet quinque primi Priores (Majoris Pelro Francjsco, dc Joanne Tusco, ac Guigone a
Cartbusise) hic inferius descripti in pluribus Chro- sancto Romano, primis Carihusiae prioribus, > ne-
nicis reperiantur, tamen successores eorum, ncscio scio, an pro i inslituiionibus » legendum potius non
qua de causa, taliter sunt obliviorii tradili, quod sit i inslitutoribus. » Verum sitne ita, an secus,
nulla penilus ex eis memoria per aliquam scripturam parum refert, ac prdiii, breviler boc notato, ad rem
babeatur. • ipsam redeamus, nuncque in lempus, quo dicla
2. Cum enim, qui hsec memorat, auctor anony- elogia scripla sint, inquiramus. Launoius Disserla-
mus sub saeculi quinli decimi iniiium, uli nnm. 17 lionc de vera causa secessus S. Brunonis in ere.-nuni
docebo, scripserit, Chronica sane, quorum mentio- C cap. 1, § v Ulud ipsom eiiam S. Brunonis elogiuin,
nem verbis recilatis facil, diu anle saeciilumsextum quod Labbeus Ioco mox cit. exhibet, e ms. stJtuto-
<lecimumfueiintelucubrala: adhaec eadem, quoniain rum el consueludinum, a Guigone, quinto Carlhu-
liaud dubie dc quinque primorum Carlhusite prio- siae Majoris priore, scriptarum, ordinis Carthusien-
rum geslis ulcumque tractarint, summa saltem sis codice in medium adducit, aitque, hunc, in quo
rerum, ad Brunonem spectanlium, capita delibasse, pariler, quce locp cit. apud Labbeum, proximorum
indubilalum apparet, uti etiara a Carthustanis scri- quatuor sancti nostri in Carthusiaa Prioratu succes'
pla fuisse, maxime, cum in solis fere Carlhusiano- sorum elogia exstant, Parisiis apud Carthusienses
rwmdomibus fuerinlinvenla, diuque in hisce omnino asservari.
fere inedila latuerint. Porro e Chronicis hujusmodi, i. Hinc porro auctor Carthusiensis" anonymus,
qu» hoc nomine idcirco, quod rcs per tempoa sua qui Annalium oiJinis sui librum quarlum, luce
PATaoL, CLIL 1
II S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUT0RIS li
publica haclenus, liccl excusum nun doiialuin, mc- A c.-irnm loco inititim Brcviarii VilaeGuigonis super-
cumque nibilominus a Palribus Carlhusianis pfo Scriptum, quae Viia eailein reccrili inariu cmHiniiaia
sumina eorum bumanitate communicalum, elucu- fuil in altero folio dimidiato, quod facile deprehen-
bravit, ninn. 101 conjicit, codicem illmii, quem Car- ditur praecedenti folio, in qno siintelogia praefato-
ihusia Parisicnsis asserval, sciiptum fuissc lantum rum quatuor piiorum,'"» allerique sequenti, in quo
post.animm 1237, circaqiicm Carihusiahxcprimuin praediclus capituloruin indiculus conlinualus fuerat,
fuil fundata, necdinnqiie Staluta Riflerit, quac anii- i inlersertum fuisse. Unde patct, dictum Guigonis
qna vocantiir, fueranl pracscripia. Verum mnx nflir- clogium posl illius mortem in praefalum codicem
inat, ct mcrito quidcm, quae in eodcm codice de S. fuisse inteijectum » seu illaluui. Haclenus, si pauca
Brunone triluisque primis posl liunc. Carlhusiae cxceperis, quae, aliis characteribus adhibilis, clari-
prioribus repcriudlur, Utteris mandata fuisse tem- lalis causa adjcci, laudatus Ordinis Carlhusiani
pore Guigonis, quinti Carlhusiae prioris, idque ann.ilista anonymus. Ex his porro, aliisque supia in
constare cx alio ordinis Carlhusiensis earumdeia niedium adductis est consequens, el ssepius jam
lonsueltidirium codice ms., a vcnerando Carlhusue memoratum, etsi cliam Guigonis quinli Canhusi:u
"Montis-DciPatre priore ad enin in Cartlmsiain Prioris clogium continc.it, Monlis Dei codiccm, et
tranSmisso, qui, quaein«codice Parisienside Sancto H I: quaiuor primoriim Carlliusiae priorum elogia, quae
nostro pioxiinisque ejus qiialubr in CarlhusiaeMajo- hic Labbeiisque loco supra cit. supneditat, ipsoinet
ris prioratu sueoessoiibus clogia occurrunt, parilcr Guigone in vivis adhuc stip ,'rslite, seu ante annitm
coniplectilur, eorumque oiniiium, qui in ordine 1138, quo hic vivere jain desicral, fuisse conscripln.
nunc reperiantur, nniiquissiinus est, uipote in Jam vero, cum res ila sit, suminam sane Inuc,
Majori Canlnmia exscriptus, atqife in domumMonlis- quorum complexum ego deinceps annalisiae Carllw-
Dei a Gaufredo, ejusdein proio-priore, anno, quo siani anonymi plus semel jam laudali exemplo i qua-
fundala lucc fuii, Clirisii 1136 transportalus, uti luor priinorum Cartbusiae priorum Clironicon » ap-
liquet cx ipso illo coilicc, ad ciijus calcein lisec legtin- pellabo, simplicique Chronici nominc jam supra
lur : • Ex cremoCarihusiae dlim, modoercini de distinxi, fidem apud omnes mereutur, utpote in lit-
Mowte-Deiab anuo MCXXXVI. > El uiferins : i XJau- teras conjecta ab auclore, etsi non certo iiolo, rebus
fredus, Prior de MoiilcDci babuil ex duno doinni lamen, quae in iis narrantur, syiiclirono ac verosi •
Guigonis. »' mililer ipsomet Guigone, priinaevarum Caribusiae
5. lia ferc quanlum ao subslaniiam lauJalus Consueludinum, quibus eatlem praeflgiinlur, scri-
amialisla Carthusiensis anonvnius, qui praeterea, S. ptore, qui equidem, si quae de qualuor primis C.u-
Brunonis elogium, in coJice suo anliquissimo de- (C ibusfce Prioribus ac nominalim S. Brunone in
sciiplum, elogioque, quod Labbeus loco supra cil. Chronico illo referuiitur, non scripserit, verosimil-
exhibet, apprime, uti cx ejusdem scriptoris diclis liine saltem viderit ac apprebarit.
eruitur, cojisouum, cur, cjiisdcm sancti elogia, quod 7. Quapropter ut in ipso slatim Commentarii
L'\unoius e codice Parisiensi excerpsit, unum csse, hujus limine quoddam Vitse Sancli nostri compeu-
paucis additis, alque idem, aliirmal, trium dein> dium,«ui tulo fidi queat, siudioso leclori exbibeam,
aliorum priorlim, Landuini nimirum, Pelri Franci i S. Brauonis elogium, Chronico illi inclusum, eaque,
«eu Francisci, cl Joanuis Tusci, qui proxime posll quo3 in hoc de illo narrantun, compleclens, huc
S. Brunonein Carlhusiam rexerunl, elogia integra,i iuodo transcribo, quale apud Labbeum loco saepis-
quae et ipsa cum eoiunulein elogiis, apud Labbeiimi sime jam cit. oxslat. Sic habel : i Magisler Bruno,
loco supra cit. exslantibus, adamussiin congruuni,. natione Teuionicus ex praeclara urbe Colonia, pa-
e codice suo auliquissimo transcribit, ac mox, nc renlibus non obscuris [at. addititr natus], litteris
quis hujus, qiiod eiogium, Guigoni adornatum, ad- tam saecularibus quam divinis valde munitus, eccle-
notalo eliain hiijus obiiu, qui anno 1137 contigii,, siae Remensis, quae nulli inter Gallicanas secunda
pariler contineal, antiquitalem supra adslruclami |) cst, canonicus -et scholarum magister, reliclo sa>
forsan negei, ita proscqiiilur : i Hxc ibi de quatuor culo, eremum Carihusiaj fundavit, etrexit sex annis.
primis Carlhusiaeprioribus, slaliuiqucin eodein folio) Qni, cogcnle papa Urbano, cujus quondam praece-
(verso scilicet) sub fluem allerius (secundae nimi-- ptor fuerat, Roinauam perrexil ad curiam, eumdem
IIIIII) paginae eodem characlere, quo totus coilexc Papam solatio et consilio in Ecdesiasiicis negotiis
exaralus est, nulloqiie inlerjeeto lineanun spatio,, juvatuius. Sed cum tumultus el morcs curiae ferre
sequcbalur indiculus capiluloriun coiisuetudinumi non posset, relictse solitudinis el quietis amore fla-
Guigonis, qui in Iribns pagiuis sequentibiis conli-- grans, rclicta curia, conteuipto etiam archiepisco-
uuattis fuerat palu Rbegiensis ecclesiae, ad quem, ipso Papa
C. i Sed posle.i priores linex hnjns indiculi, qiioe ; volente, electus fuerat, in Galabriae eremum, cui
residuum alterius pngiiue priini folii iiumediate, utt Turris nomen esi, successit [o/. melius, secessii],
mox diximus, post lircve elogium Joannis Tuscii iliique, laicis el clericis qnamplurimis adunalis,
(quarli Carlhusiae Majoris prioris) complebaut, ai solilariae vitae proposilum, quandiu vixil, exercuil.
rccentiori manu, quae nihiloiniiius videtur vetusiis- Ibique defunctus biimatus est posi egressuin Cartku-
sinia, obliteralse (id est expunrix) fueruni, eiI siaeundecimo plns niiiuis anno. >
13 ACTA. 11
8. Elogium hoc in Commcntarii bujus decursu A . alttmnits, concinnavit, atqtie ad decessorcs meos
usui non raro cril; notandum aulem de caetero est, anno 1727 transmisit.
quatuor uilimas ejus voces, elsi in Carlbusiae Pari- 10. Virhic religiosus, scientia non mintis, ul vel
siensis codice, e quo illud Launoius in Disserlalio- solum boc opus abunde probat, qunm pietate insi-
tiem suam supra laudatam inlulit, non inveniantur, gnis, integrtim in id intulil S. Brunonis elogium,
relinendas tamen esse, cum et a Lnbbeo in codice descriplum e praefato, uli id vocat aliiquc nibilomi-
Remensi S. Remigii, et ab Aiinalium Carthusien- ntis nliter, ut jam docui, appellant, piimormn
sium libri quarli haclenus non vnlgati auctore ano- qtiinque MagnaeCarlhusiae Priorum Chronico, scn
nymo, tum in jam snpra memorato codice, reliquis anliquissimo liujiis exemplari, ante annos, uti ex
oronibus antiquiore, lum etian*.in aliis, uti is ipse- characteribus aulumat, facilequadringcnlos exaralo,
met leslatur, fuerint repertae, exigique ad sensus quod in Carthusianoium CoJoniensiiun bildiotheca
complemenlum videantur. Ad alterum e duobtis asscrvatur, buic olim a Pelro Riiickio, insigui Car-
Chronicis, quod plura adhuc de S. Brunone suppc- thiisiae Coloniensis Ijenefactorc, donatum, inlegrum-
-dilat, qnodque quale sit, et quando scriplum, iiic quc ac sincerum cx rollalione cum anliqnissin •
ctiam disculiendum, jam progredior. Aliud hoc non Cnrtlmsiae Majoris excmplnri deprehcnsum. Illud
«st, quam Cnrihusiani opus seu traclaJus, de quo in " ego Sancli nostri elogium, Vilae antiquioris lilulo
sua de Carlhusianorum initiis Disseriationcnmn. 57 insignitum, mimerisque pro more nostro distinciiint.
«t aliis pluribus Joannes Columbi, Socielalis nostrre a Itliiis etiam, ubi congrutim fucrit, ad calcem Au-
sacerdos, fusc disscril, recle ibidcra num. 61 pro- nntalionibus, Commenlario huic subjtincturtis id-
bnns, Traclatum illum coiiciiinatum non fuisse a circo sum, quod scriptum aliud antiquius, in qi°o
•Guillelmode Elbura scu de Yporegia, aut, si mavis, plura de Brunone recenseanlur, non ijivenerim. Ei
ab auclore tractalus de Origine el verilale perfectae leclor quidem, qimn niulta de sanclo Ordinis
rcligionis, sive is revera, ut Columbi pulavit, Guil- Carthusicnsis Institulore dictum clogium suppc-
lelmus de Elliura sit, sive Boso, decimus seplimus ditet, facile id evolvendo deprehendel; quain vcro
Carthnsiae Majoris pvior, ut pluries jam laudaius idem antiquum sit, palescet ex iis, quae de Cliro-
-annalista anonymus, qui Carlhusiensiiim.Annaliiim nici , cx quo desumplum est, anliqiiilale jaiu
librum qnarttim liactcitits non viilgnluin scripsil, tticain.
iium. 55 cojilendil, scque poslca probaturum pro- 11. Hoc jnm indc nbnnne circlter 1151 scu snb
mitlit. Basilio, qtri Carthusise ab hoc anno ad aunum 1173
9. Quis interim fuerit, aut quod nomcn habiieril ,-, praefuit, scriptum csse, Joannes Columbi, pluries
.alter ille Carlluisianus, qui tractatum seu Cbroni- jam laudalus.in sua de Curthusianorum iniliisDis-
con, a Columbio meraoratum, contcxuit, nulia ra- sertatione num. 57 ct tribus seqq. contendit. Hane
tione comperire quivi, miilumque is opcri tilulum autem suam opinionem probare nititur ex co, quod
pruefixil; iindefactnm, ul id nb aliis qtiidem « Chro- auctor Chronici anonymiis, poslquam prscfalus cst,
nica de exordio Ordinis Carthusiensis, > ab aliis scse < De antiquis sapieiitibus ct sanctis fundatori-
vero i Tractalus de narralione historiac inclioalio- bus, ac promoloribus Ordinis Carthusiensis > (ractn-
nis et promotionis Ordinis Carlhusiensis » fuerit turum, solos in liisce Brunonem, Landiiiniim, Pe-
vocatum. Et aple quidem tam hoc, qunm illo liltilo, trum, Joannem et Guigonem reponat, Anlelmuinqtie
poluit insigniri; etenim, ullaudalusCoIumbi (ncque! septimum et Basilium oclavum Carthusiae Priorem.
«nim opus illud intcgrum ad manuin habeo) num. qui lamen, ut diluciile osiendit, anliqiiis Ordiu s
49 de Carlhusianorum initiis docet, in duas parlcsi Carlhusiensis fiindatorlbus ac promoloribus acccn-
diversas est divisum, quarum allera complectilur• sendi merito sunt. silenlio praelereal. Undc, ciini
Ordinis Carihusiensis inchoalioi.cm, altera S. Bru- fieri id abs illo cxislimct, quod hi, cum scriberet,
nonem proximosque ab eo qualuor Carthusiae Majo- nnliqui non cssent, scripsisse euin jam inde ab ain o
ris Priores, suo quosque Ordiue positos, elogiisque>D circitcr 1151 seti snb Bnsilio, octavo Carthusiae
praelerea ctiam ornalos,uti, quanltim ad Itoc poslrc- Priore, concludit. Verum qnid si nuctor Chronici
mum, iniclligo ex litteris, Colonia Agrippina ad me> anonymus, cum jnm Bninonem aliosque quatuor
dalis ab Augusliiio Afdenbruck, Societatis noslrae> mox nominatos recensuissel, quo minus Antelmum
sacerdote , cum idem opus, apud Cartlnisianoss pariler ac Basilium recenseret vel morle vel aliis
"
ibidemexslnns.rognlumcohii: fuisset scrulalus. Ego> g.ravilms intervenicnlibus causis fueril impeditus?
jdaparte pixcipua, quaeqiiinqueprimos Carthusiac i Quid si anliquarum seu primaevarum Consuetudi-
Priores, servalo, quo Carthnsiani rcxere, lemporiss ntim, a Guigone scriptarum, liber (liiinc enim is
ortline, exhibet, « Primortim quinque Magrue Car- scriptor anonymus stih linem Vila? S. Brunonis
iliusiae Priorum Chronicon > deinceps appellabo,, edendae pro eniortunli hujus nnno ligcndo laudal) ad
quemadmodum «liam anle me jam faclum video ini modum Codicis Monlis Dci anliquissimi, alio-
ms. qnac penes me est, dc S. Brunone Diatribaj rimiqiie plurium, qui num. & ct 5 memorali sunt,
Chronologico-diplomatica, quam F. Michael Mor- easdemque Guigonis Consuetudines conliiient, solos
ekens , Ordinis Carlhusiensis Coloniae Agrippina: c quinque primos Carlhusis priores in capite praetu-
15 S. BltUNONlS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 10
lerit, liosqtie proindo solos illc in nnliquis Ordinis A suppetit tamen praeterea, quo quot annis anle id
Carthusiensis fundaloribus ac promotoribus ha- fecerit, lulo dcicrmiiiem.
buerit, aul cerle Anlelmtim et Basilium, qund 15. Nihil inlerim obstare vidclur, quo minus iil
ncc ibidem memoratos invcncrit, nec aliunde abs illo annis circiler quinqiiagiiita aut etiaiu sexa-
forte sat cognilOs habueril, silenlio praelereundos ginia ante dictum aniiitm 1314 factum crcdnlur '.
duxerit? imo vcro etsi quis scriptionem illam, seu Cftronici,
1*2.Ututsit, Chronicon, deqito lirc, serius, quam dc quo bic, luciibrationem ante annum circiter 1250,
aiino circiter 1151, scriplum esse, mihi sane vero- aul eliain anle anniim circiter 1230 flgendam con-
siniilliinum, ne dicam indiibitaliim, apparet. Etenim lcndcret, falsi eum ccrto convincere non possem,
ejus auctor in Sancli nostri elog:0 seu Vila anti- quotl, jant tuin in Carthusia Majori Cliarliilarium
quiori num. 2 i Universilatis > unmine insigtiit non exslitissc, indubitatuni omniuo non sil; quod
•academiam Parisiensem, qnae, etsi jnm ab anno tnmen, utante ueulrum htinc anr.um luciibraiioneni
circiter 1151 societatem quamdam constiluerc ince- illam locandam, posset probari, omiiiiio rcquirilur,
perit, magislris, omni scienliarum genere instruclis, aliis prorsus omnibus, quibus res certo cvincalur,
iitgentique ad horufn lectioiies couflueritium disci- urgumenlis, quanlum opinor, delicicntibus. Aique
ptitorumimilliluditiefloreiet, i Universitalis» tamen " haecsunt, quae pro Chronici, prinios quinquc Car-
notuine, quidquid contra in Uitiversitalis Parisieusis thusise Mnjoris Piiores, horumque ex paric gesla
Hisloria Bnlaeiis arguat, ante inchoatum s-eculuin ordine recenscntis, aetatc titcumque detcrminanda
decimum teriiitin conilecorata non fuit, uli Historiae occurrunl. Id aulem nec anle saeculum lcrlium deci-
liiterariae Francix Scriplores lom. IX, pag. 80 muni, nec post annum 1314 scriplurn esse, ex omni-
doccnt, atque apnd omnes prope erudtlos mo.lo in bus jam dictis cerlum apparcl; quanto aulem letn-
confesso esl. Ad baec idem auctor, Carlbusiae Majo- pore arite hunc annura factum id sit, plane incer-
ris, ut jam dixi, alumnus, iti Vita Saneli edenda tum, nec quidquam occurrit, quo monuraenli illius
num. 20 merainil Chartularii, quod, cum scriberet, xtatem proprius detenninem.
in Cartkusia Majori exsliterit, quain jam inde ab 16. Verum etsi rcs itasit, siibseculis niliilominus
anno circiter 1151 tol inslntnientis, quot ad Cbartu- temporibus id ita Carlhusiauis fuit probatum, ut, si
larium conSeiendum siiflecissent, insiructam fuisse, quae in Iibris, quos scribebant, vel dc Ordinis sui
parum credibile apparet. origine vel de S. Brunone priutisve post hunc qua-
13. El vero, cum Carlhusix, Carlliusiae principi tuor Carthusiae Prioribus commemoranda cx occa-
vicinae, qualcs sunl domus Ponarum, Majoraevi,r sione habueriut, ea ul plurimum, quae reipsa com-
Durbonis, Allionis el Vallis S. Hngonis, paulo anle memorarunt, ex eodem excerpscrint, iisdcm ctiam
annnm 1250, uli nis. de Vita S. Brunonis Tractatus, fere, quibus hujus auctor, verbis non raro usi. Ac
a Palribus Cartbusianis hujuiibus mccum commuui- primo quidetn bos iuter memorandtis esl, qui monu-
catus, num. 24 prodit, de documentis suis in Char- tnenium' illud in suuin de Origine et Verilalc perfe-
tnlaria, quse inlegra hodicque exstant, Cogendis clae religionis lraclalum intuiit, auctor supra plus
primum sollicili fueriut, eamdem lunc et Carthusiae semellaudalus, sive is Guilielmus de Yporegia siva
Mnjori ctiram primum fuisse susceplam, verosimile Boso sit. Huicaccedit Priorum Ordinis Carlhusicns s
evadil. Hiric porro jam conscquitur, ut Chronici, in chronologus, a Colttmbio in Disserlatione dc Car-
cujus hic statem inquirimiis, auctor anonymns, thusianorum initiis uiim. 54 memoratus, qui, uti ibi
inpote Chartularii, quod, cttiii scriberet, in Carthu- hic scriptor indical, Iiorrendu.n, quo sese Parisiis
tia Majori exstiierit, mcnlionem ex dictis faciens, honio rcdivivus damnalum, publice e ferctro procla-
unte annum eirciter 1250, contia acColumbitis sta- marit,prodtgium iisdemplane, qtibus id in quinque
iuit, vcrosiiuiliter nou scripserit. Verum quaulo primorum Carihusia) Priorum Chro.iico, seu in an-
quidem tentpore seritis cbronologus iile scriptioni tiquiori Sancti nostri Vila, ex hoc edenda, num. 1
ntanuir. admovit? D ct seqq. fil, verbis exponit, alio etiam, quam quo
II. Cum Gtiillelmus de Yporegia, cui Joannes haecoccurrunt, operis sui loco ita memorans : i In
Colurabius Tractalum de Origine et Veritate perfectac brevi cxaudita esl oraiio Joannis Birelli, Prioris
religionisin Dissertalione de Carthiisianorum iniliis Carthusiae, et convenlus, atqne Amedcus Viridis,
tuira. 55 allribuil, hunc anno 1313 ex menle ejus- comes Sabaudise, filium de uxore, quae sterilis puia-
dem Columbii exnrarit; Boso aulem, cui dictus balur, suscepit, qui, etiam Amcdeus vocalus, r.uac
Traclatus reipsa forle adscribendus, anno 1513 conies Sabaudise esl effeclus. »
obieril, oporlet sanc, ut hic arite annuni 1314 sit 17. Ex his auteiu verbis consequitur, ut dictus
rontextus. Quare, cum ejus atictor, quiscuuique chroi'.ologuseo temporis spatio. quod ab anno 1583
demum is sit, lucubralioui suae (adi Joannem Co- ad annum 1391 effluxit, indubie scripserit; priori
lumbi Dissert. jam saepiuscit., niiin. 55 et 61; iute- enitn e binis bisce anjiis Ainedeus Viridis, posteriori
grum, d« quo hic, priinorum quinque Cartbusiaj', vero ejus filius, Amedcus itidem vocatus. e vivis, ut
Priorum Chroriicon inscruerit, consectariutn omninoi Columhius loco cit. docet, cxcessit. Haec ipsa iiitc-
est, ut hoc auctor aule annum 1314 conscripscrit. rim verba, jam mox recitata, in brevi Ordinis Car-
Qitod quideiu quanivis snt cerltnn apparcat, no.ii thtisiensisHisloria apud Martencuni lomo VIScripio-
17 ACTA. 18
riiiii velerum, col. 189 eiiam lr-gunlur, hrccque A binos illos Sancti bbgraphos idem bic Ordinis Car-
iiiliilomiiiiisab auclore ad anntim usquc 1409 pro- lliiisicnsis Generalis Franciscus du Puils, Luline a
ducilur; quain ob rem, cum Priorum Carihusiae Putco, seu de Ptiteo, aut cliam, ul ab aliis (vaiie
gcsta ordine Chronico insuper exbibeat, consccla- eniin Gallicum id cognomen Lalino idiomate potest
rium oinnino vidclur, vel ul ipsuin sil Carlhusien- non ineple efferri) scriplum invenio, Puieanus
sium Priorum e Columbio mox adducli chronologi oralione aperla solulaquc, ut Carthusianus anony-
opus, quod hic ipsemct addilaincntis, gesta a lem- inus proxinte memoratus feccrat, sancii Patris sui
pore, quo prius scripserat, compleclenlibus, diclo Vilam, uti Theodorus Petracus in Bibliolhcca Car-
anno 1409 aul ctiatn serius, nulla facla in iis, quse tbusiana, Morotius in Theatro chronologico aliique
prius scripseral, mutationc, auxeril;vel ul a scri- docent, conscripsil; e qua ilem, ut iidem leslantur,
ptore altero et cx Priorum Carthusiensium laudali a baud ita multo posl Pelrus Blomenvenna, Carlliusiae
Columbio cbronologi opere (ipsis hujus verbis ser- Coloniensis alumnus multisquc annis moderntor,
vatis inlaciis) ct ex nolitiis scriptisve rdiunde acce- auctiorem deiude, additamculis aliunde acceptis,
piis eodcin diclo anno 1409 aul eliain scrius fuerit fecit, typisque in sede sua ColoniaeAgrippiuaevul-
compilata. gavit
18. Ut ul sil, el hnjiis equidem operis, in quod " 20. Pulcani lucubralio, quae auctoris sui nomine
hnec, quod infra laudandum adhuc sil, observare insignila niispiam reperilur, esse videtur ea ipsa S
libuit, auclor anouyinus ex quinque primoruin Car- Brunonis Vila, quae anno circiler 1515Basileae lil-
ihusiaePriorum Chronico, quod sibi praeluxisse,non tcris Gothicis absque auctoris nomine cxcusa, ite-
obscure in Prologo innuil, inlegrum Sancti noslri ratisque deinde lypis Luleliae iiuncum suprn memo-
elogium, quod Vitae nnliquioris iiomitie edenuum rala Zachariae Benedicli lucubralionc metrica ad
jant monui, pnucis duiulnxal uuilaiis, ad vcrbum operum S. Brunonis calcem a Judoco Badio absquc
fcre descripsil, nli etiam, quae exbibel, aliorum aucloris ilidem nominc fuit adjecta, Prolognm ha-
qualuor proximoruin posl S. Brunonem Carthusiae bens sibi praeflxuni, cujus hoc cst initiuni : « Non
Priorum, uli ileruin ex lilleris, quas ad me Colonia solum Dominumin Sanclis, > elc, itaqueiiiclioa:a :
Agrippina deJil Aitgusiiiuis Aldenbriick, qiiasqtie i Temporibus Grcgorii septimi, Boinani pontificis,»
litini. 11 lautlavi, intelligo. Nec iimiierilo loco hoc ctc. At vero difllcullas, qure hic se offerl, sermonis
recenseri posseni non pauci alii, bosqitc inter Ilen- seriem inicrrunipere me cogii. Vitain sancti, qurc
ricus Kalkar, Ordiuis Carihusiensisscriptor erudilus Putcanum habel aiiclorem, Parisiis apnd Jonnncm
anno 1408e vivis sublatus, qni, cum ex occasione P Parvum prelo fuisse dulam, Possevinus in Apparaiu
dtimtaxal de Sanclo noslro egerunt, ex anliquiori Sacro tradil; quare, ctim praelerca Launoius in Dis-
illo monumenlo, licel ipsis hujus verbis non oimies scrlalionc de causa seccssus S. Brunonis in cremum
usi, nonnulla exccrpsere. Verum cuin id operre pre- cap. 5 circa medium aflirmet, in Viln, a Puleaim
lium non pulem, ad illos progredior, qui lamlcin scripta, cuin anno 1082 Sancli noslri in eremum se-
sub sacculi scxli decimi iiiilium res oinucs, a S. cesstim componi, hicqiic nibilomimisiu Sancli Viia,
Brunonc gestas, ex insiilulo perlrnclnre siiul ng- Bnsilereexcusa, anno 1084 diserle innectntur, erit
grcssi, scribendoriim tnnlericm, quam et ipsi non fortassis nonncmo, qui suspicetur, Puleani hanc fe
nlienis, sed propriis vcrbis exprcsseiinl, e binis, lum non esse.
de quorum aelate jmn aclum, antiqttis Cliionici.s, 21. Yerum eadcm Vita, qurn Basileacac deindc P.i-
aliisquc instiper, ul dubilandum non est, iiionu- risiis apud Judo.um Uadiiim fuit impressa, ibidem
inentis lum antiqtiioribus, liun reccntioribus apud Joannem Parvum fuerit forlassis rccusa, aul,
edocti. si res sccus habent, Possevinus forle in assignando
19. Qualtior hic prrccipue memorandi sunt, quos Viire, per Puleanum coiicinnalae,typograpbo errarit;
inter priiiiiiin lociiiu lciicnl Carlliusianus anonymus quod ullimum sane inihi verosimillimuin idcirco
et Znchnrias Benedictus, Carthiisiae S. Andreaedc D nppnret, quod, facla Parisiis in bibliotbccis Itiiu
litlore Vcneliis alumnus, quoriim ille slylo solulo, publicis, tuin privatis, diligentissima indngiiic.nulla
hic ligato, sancli Patris sui gesta cst complcxus. plane, uii ex lilleris ab auiico inde acceptis disco,
Prioris liicubralio publici juris facta est anno 1508, S. Brunoiiis Vila, quae npud Joinnem Parvum sit
quo eam excuso lunc a se S. Brunonis in S. Pauli excusa, inveniri poluerii. Quod autein adLaunoium
Aposloli Epistolas Coinmenlario Berloldus Rembol- pertincl, Vilam is, quacn Puleano scripla uon csse',
dus, Parisiensis lypograpliiis, pracfixit; posterioris pro biographi luijiis lucubraiioiie verosin;iliier per
vero, etsi nnte anntim 1--24,quo eam nd S. Brunonis erroreni acceperii, eo fncilius commillcndum, quod,
Opcrum, lypis a sese Luleliie lunc edilnrum, cnlcem ul jam inontii, Vita, a Pulenuo elucubrala, auctoris
iiidocus Batiius adjecil, iu Iucem non prodieril, ab sui nomine insigniia non reperialur. Ut ut sit, Vilam
auctore tanien jam iiule nb anno itidera 1508 fuerat Snncli nostri, Bnsilcaeanno circitcr 1515 excusam,
conciiinnln, uli liiciileittcr oslcndil, qiinin ibidem in Pulcani esse fetum, multa suadcnt. Primo enim la-
capile praefeil, Epistola deJicatorin, Francisco du bula, prodigiosam hominis, qtti se danitinlum publ!ce
Puils.Ordiuis Carlhusicnsis PrioriGenerali, i Quinto Parisiis declararit, nnattnsim, Brunonis binc jon-
lialend.Maii 1508 > iuscripta.Nondiu admoJum posl vcrsioncm, sccessutr >. C#Jlhusi;e loliludiiiein *ii»«
19 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 20
qne nonnulla Iiunc praegressa rcprrcsentans, quae or- A ut ea, qnrc Piiteaniance el Surianae Vitae sunt, rarius
dinis Carlhiisiensis Statulis ac Privilegiis, Francisci alleganda veniant, commerilario huic, si quando con-
a Pulco, seu, ut brevius loquar, Puleani jussu Basi- gruum id fuerit, inlexam, aut certe, si quid, quod
lere anno 1510 apud Joannem Aruorbachium cxcusis, a Vilis edendis absit nolarique mereatur, suppcdi-
praeftxa"est, Basilcensi Sancii noslri Vitas pariter (enl, in Annotalionihtis, qnnshisee subjecturus sum,
prxflgitur. iuobservatum baud praeteribo.
22 Secnndo verosimilliuium apparel, Putcanum, 24. Tres itaque tanlum Saucli noslri Vitas diver-
ntpole qtii pluiTmiinranno 1514 aut cliain paulo ci- sns, qunrum duaerecenliores, unaqueantiquior supra
tius, ut Sanciorum albo Bruno adscrilieretur, labo- memorala, nec lamen niiiiiis quam cenliim amplkis
rarit, Iilleris hujusViinm lunc mandasse, eamqtie, post cjus obiluni annis scripta est, recudam; quibus
«tim jam illi, Leone X sununo pontifice annnenie, cum praeterea varios, quos (andem gloria posilium»
honores coelitibus proprii dicto anno 1514 ccepisscnt seu quoddam potius hujus stippiementum, e diversi»
deferri, lypis haud inullo post excudendam curasse. notiiiis scripdsve coflecUimexcipiet, Titulos fune-
Tertio cuiii de vila S. Brunonis Basileensi sermo hres, scciionibus diversfs, qtiariim quaelibet plures
csl, Puteanianain intelligi, Carthusianoruiti oblinei ex his conliiicat, ad annotaliomim suuinde adden-
tradilio, uli subminLlrata a Josepho Phily, reveren- " dnriim commodumdiscrelos, ac sufs qitosqtienumeris
dissimi patris et capitufi generalis ordinis Cariliu distiuctos, c Basileensi Snncli Vila eo ordine, quo
siensis scriba, nolitia ine docel, certumque apparet *d htijus calcem reperiuulur, adjiiiicturuseliainsim,
ex Theodoro Petra'0, scriplore Carlhusiano supra lectorcm mo lo hujus cousilii mei raiiouem el quid
adhuc laudalo,ulpote qui in suis ad Dorlandi C.ro hortim iiomine veniat, bic adhuc c.loceri convenft.
nicon Eluciduiionibus pag. 12 Puieani fetum vocet In more olini, etiam rctme S. Brunonis, posilum
S. Brunouis Vilain, aJ cujus calceiu supra cenluin erat, ut monacbi, cum quis cx insignioribits raonn-
ct sexaginta funebres, de quibus mox, tituli, sett, stcrii sui viris obirsset r schedam seu cpislolam
uti hos-appellat, epitapbia adjiuiunliir, quae laiilo eiicyclicam, mortis ejus nuncianir qnaefere menibra-
niimero sOli Saiicli Vitae, qure liasileau excusa esi, nis in longiim porrectis consiabat, qurequequpd nou
adjecta rcperiunlur. Quarto ae ultiiuo Vila, quam plicntn, sed Romnuorum vohimiuiim mstar voluta
Blomemenna, tiLjam doctti, partim ex Vita, a Pu- csscl, Rotuli seu Rolfi uomine distinguebalur, per
teano scripta, contexuit, lantain cum Vila Bnsileae unrrm e suis, qui propterea Itolulariiis aul Rolligcr
cxcusa, uti ex utriusque collatione fiquel, simililu- appcllabatur, ad nionnslcrin, Ecclcsias aul personas,
duiem babet, ul vel hanc ex illa, vel illam ex hac i_ qitibuscum erant aul secielnle atil aniicitia aliove-
pro parie snltem contextam esse, sit necesse. Quare, siHgulari modoconjuncti, submiltereni, paclns, or-
his omnibus perpensis, nullus dubito,. quin Vila, dinariasve seu slalutns preces prodcfunclianima po-
quae Puleanum babet auctorem, ea ipsa sit, qurc, slulnntes; respoHsoriae aulem, qtiae ad hujtismodi
anno circiter 1515 in lucein typis Basileensibus pro- cpislolas, a personis, ad quas hrjemissce erant, car-
diil. iiiine pleriiinqiie, ac sub'nJc clinin oratione soltUn
23. Inceptum itaque de Sancli Vitis, sjgculi sextiI dabantur, rotutoipae altato aut etiam charlae sepa-
dccimi ittilio ronscriptis, sermoncm jam prosequor. ratrc, prout rcs ferebat, inscrihebaiilur . Titulormn
E qualuor jairi rccensilis sola mibi deest, quam( funcbrium nomine vctiiebanl. Haec omnia fere aut
Carlhusianus auonymus adornavil, lypisque Berlhol- certe non miillum abludeitlia colliguiilur ex iis, qurtr
dus Remboldus Luieliae excudit; e Iribns vero reli- Cnngius, varios citans scriptorcs, in Glossario mc-
quis, quarum nulla, longo lctnporis iniervallo, quo, diauel inflraaeLatiuitalis atl vocnbula Rotutus, Titu-
carum auctoresn sanctiobiiu scripserunt, spectaio, tus el Brevia mortuorum in mediuin adducit.
ab antiqiiilate commendari potest, sofam Puteania- 25. E thore itaque jam descripto religiosi Calabrinre
iiam, in capitarel numerosde moredivisanve Basi- erenii hicotae, cum in bac S. Bluno obiissel, episto-
leensi primrc editionis exemplari recudam, praeter-. [) [ain encyclicam, mortis ejus iiuiiciam, ad Italiac ,
missis aliis dnabus vel idcirco, quod allera- quidemi Gaitiaeet Angtiaemonasleria ac Ecclesias, et quideni
l.idi duuilaxai poelici, nonVilce, liistoricc ac sincere> contra morem plcrumquc lunc usitatum alias eliaiii
scriplse, speciera praeferat, allern vero pnrergis su- noninillas, quam quibuscum soeielate erant conjini-
perfluis, digressionibusque niniiutn longis ac frc- cti, per uiioih e suis, uliipsailta epistoTa, stto Inco
quenlibiis lectori mullum laedii, vohtplniis fere nibilj prOximeante Tilulos funebres etiam edenda, fidcm
esset allatura; ut auteni Vitaa, a Blcmenvenna con- fncit, qiiaqiiavctsuni miserunl, plurimasqtie respori-
cinnatae, desidcrium, si quis forte eo tenealur, ferrii sorras, Tilulorum funebrium noinine propterea de-
queat fucilitis, Vilae, a Putenno exaratae Vitain al- inceps hic distingnendas, acccpcrunt. Fueruut illi,
teram, quae, satciik»scxto decimo jain senescente,, nti est ms. S. Brunoiiis Viln, a Carlliusiaiio I.ige-
el ex hac, el cx auctiori Blomenvennaelucubralionej leusi anonymo e funebrilius, de quibus hic, ejtis
a Suiio concinnata esl, quaeque proinde, quidquid1 Irtulis prjesertim contexta alque ad niajores noslros
)n hac mcnioralu dignuin occurril, hnud dubie con-- a Federico Flouelo, Sociefalis noslhe sacerdcle ,
linel, sulijungam, simulqiie exccrptacBlomenvennae,, submissa, inlelfigo, in Calabrina S. Stephani erci'io,
uti el e Zachariae Bcnedicti lucubrationihus vcrba,, cum hueca Cislerciensibus, qui eam, sesaginta cir-
« ACTA. 22
titur poslobiliim S. Brunoiiis annis ad se transla- A simo doniino, Carlbiisiae MaVcrUacensisin Auatwa
tara, diutissime ohlinuerant, ad Carthusianns tan- abbate, anno 1761 nobis siibmissa.
dem annoi514 rediisset, hoc ipso circiler tempore 27. Nec minus usui erunl. Carlhusianus anonyr
abhisceinvcnii, qui prelo dignos duxene, reque mus,.qui libruir. quarttim AiiiialiumCarihusieiisiiim.
ipsa ad Vitae sancti, quae haud ita roulto post Basi- modo quidem excusum, haclenusque lamen, ut jam
leaefuit excusa, calcem adjecere; nec saneimmerilo. snpra monui, publici juris non factum, composuit,
Etenim sancti gcstis, uti ex commenlarii hujus de- Historiae litterariae Franciae Scriplores, prxcipue
cursu pateseel, illustrandis non pnrum condttciini; lotn. IX, in Vita S. Brunonis, Camillds Tulinus in
etsi aulem versibus insulsis maleque lornalis pleri- Oidinis Carthusiensis, etsi-interim hocopus adina-
que conslent, plurimi lamen cx iis nonniilla nd san- ntim nou habeam, nisimulilum, UistorireProspectu,
(iiiin speciatim spectanlia edoccnl, aut si, quod Morotius iu sacri Carlhusiensis Ordinis Tlieatro
(.iiamnon raro fit, modo generali r.imium sintcon- chroiioiogico, Joannes Columbiusin sua de Carilui-
cipli, Bruiioneui saltein, si noiinullos exceperis, ab sianorum iniliis Disserlatione, lnnocenliiisJeMasson
erudilioue exiiuia , hiiinililate aliave virlute com- l:b. i Annalium Carlhusiensium, aliique in decursu
1
niendant, ul etiara plerumque tum, quanto hic in nominandi non pauci. Cilandiim inlcrimatne, velui
pretio apud oinnes fiieiil, argumenlo sinl. Hinc ita- visum inspectuinve, studiosus lector non exspectet
que ego non praecipuos taniiiin, tit Surius in sancti Srverum a Neapoli, seu de Trafuglionibus, qui prav-
Vita, a se conlexln, fecit, sed omnes et singulos, t r alia, qure ad propositum nostrmn suggcri ab eo
veluti preliosa anliquilalis monumenta, ab ipso sta- suspicor, multa etiam, ut Surianus in suis ad S.
liui felici S. Briinoiiise vivisexcessu scripta, recu- Brunonis Vilani Annotalionibus pag. 197 et seq. do-
daiji, maxime quod a iiiultis , ul intelligo, avidc cel, moiui-.ienta ac diplomaia , ad S. Brunoneni
desiderentur, Basilecnsisque seu Puleaniana sancti rcmque Cnrlhusianam speclnntia , e lcitebris in Iu-
Vita, ad cujus calcem dumtaxat reperiuntur , pau- cem prolulil; hic enim scriptor penes nos non ex-
coruui iu ntaiiibus versciur. stai; in aliis autcm bibliothecis, quas hicscrulandns
26. Porro cum edendaeS. Brunonis Vilrc, non ex- curavi, inveniri nnn poluil, nec in regionibus remo-
cepta eiiain illa ipsa, quae ex priinorum quinque tis quaerendiim duxi, maxinie quod cjus defeclum
Cartbusiae priorum Clironicoexcerpenda, lanlaeanli- magna saltem cx pnrte suppleri putein ex tribus di*
quilaiis tncrilo, uli ex jain diclis pronum est colli- versis mss. de S. Biunone trnclulibus, suprn jnm
gcre, non gaudeaut, ul fidem per se facere possini; -•'.emoralis,qiiorum iiiius, qui Cbronologico diplc-
imo vero cuut ve) idcirco, quod a.b auctoribus syn- r matica de S. Brunone Dialriba inscribilur, niultaqui)
chronis aut subrequnlibus scriplae noit sint, ambigi anliqua documenta ac diploinala complectittir, a
non immcrito queat, an quaelibet carnm asserla Michaele Morkens, Cartbusiae Colouiensis alumno,
verilati cerlo consonent, non paruni sane in bsc ad decessorcs meos anno 1727 fuil iransmissus; al-
commeniario laboranduiu eril, ut, qtiae inler illa ler, qui non pauca, in uon viilgatc<hacleniismoxque
siinl, vera a fnlsis, ceria a dubiis, probabilia ab im- ilerum laudaloAnnaliiimCarihusieiisiiimiibroqiiario
probabilibiis, verisimiliaque ab iis, quae veiisimili- puriter occurrentia, suppeditnl, a Cnrlhusianis bu-
tudine desliluuiitttr, secernnin. Atipie lioc qtiidem jatibus nobiscum est coinmiinicatus ; ac lerlius dc-
ui cffectui tnandcm, adhibilurus frequenler siim, nique, qui poiissiinum, ul jam niomii, e fiinebrilius
iion laniinn supra huc transcriptum e primorum Sancli Titulis a Caiihusiano iigeiensi aiionymo cst
quatuor Carthusiaepriorum cbronico sancli elogium, coiitexlus, a P. Federico Floueto ad majorcs nostros
tittilosque funebres, de quibus jam diclum, veriiin dono aiino 1658, ul pnriter jain monui, fuil submis-
cliam iionnulla, tum scripta alia antiqua, ab auclo- sus.
ribus, qui aliquid sallem ex occasione deS.Brunone 28. Ilisce porro addi etiain polesl VitasSi Bruno-
memoriaeprodidere, elucttbrula, lum diplomata scu nis, quod miilin eriidilione esl refertum, Compeii-
chartas inslrunienlave publica, de quorum omniuin D iiium Historico-chronologico-ciiiftum, a Cartliusirc
aiiclorilale ac fidc lunc dicam , cum in mediiim Parisiensis alumno, qtti nomen siiiini subliccri oin-
adduccnda seu cilandaerunt; laborcm autem om- nino vult, mecum haud ita pridem cominiinicntuni.
ncm non paruin sublevabunt noiinulli, qui de S. Alque iia, stuJiose leclor, uiodo habes pracscnti §
Brunone, adductis non solmn documenlis antiquis, niemorala adjumenln pra^cipua,quibusadilluslraiida
verum etiani, quas ex hisce fonnare potueriint, cxaminandnqiic S. Brunonis Actn in boc commeiila-
argitmentis, vel ex inslituto, vel, si ex occasione rio sum usurtis. Ccierum scicndum cst, indiscrimi-
Innlum, sermone snltem prolixiore trnclariini, scri- iinlim a me et absque el cuin aspirnlione Caiihusi;u
piorcs recenliores. El locuitt qui Jem bos inter non el Cartliusiaiii vocabuli cxnrnri, quod ita factilaluiii
infimum tenebuul Suiinnus in suis ad Surianam 5. iuveniam a pleiisque me praegrcssis scripioribus ,
Brunonis Vilani Annotalionibus, Mabillonius Uiin quos cgo erroris arguere non nitsiin. Licet enim
alibi, tum maxime in Annalibus ecclesiasticis, Iler- vocabulum Cartus, ut Piilennus in exbortaloria sua,
r.nlcsZanolli in suallnlire scripla S. Brtinonis llislo- YiiaeSancli a se contcxlae adjecia, de qua in ullini.i
ria, anno 1741Bononiacexcusa atque a reverendis- ad liune Aiiiiolatiouo dicam, oratioire vult, v«'c
23 S. BRUNONISCATHUSIANORUM INSTITUTORIS 21
euet vox Hebraica, perfecte vocotut significans, A 1608 vulgavit, elucidationibus ita observat: i Ila-
rtque ipsa vocabulum Hebraicuni Cartham Hiero- buit vero (S. Bruno nimirum) parenles et genere ct
nymus de nominibus Hebraicis (adi Parisicnsem virtute inter Ubios cumprimis claros, ex illa nimi-
anui 1699 operum sancii Iiiijus Patris editionem rum nobilissima Romanortim prosapia oriundos, qui
tom. II, col. 27) vocationem.perfecit Laiine inler- Agrippinrenovam deduxere coloniam, quam etiam-
pretetur, consequens tamen propterea non est, ul nura de Duro Pngno incolaeindigitant. > Haecilli:
vel a Cartus vel a Cartham Hebraicis vocabulis Car- acposterior quidera, cum ambos S. Brunotrisparen-
tusia el Carthttsiani nomina nomenclationem acce- tes nobilissima, qure de Duro Pugno dicitur, familia
perint. Rem ipsara modo aggrediamur. oriundos aflirmet, sanctum lam ex parle patris quam
§ II. Nobile Sancti genus, patria, tempui natale. ex parte matris e familia de Duro Pugno oriundura
Nobili genere ortum csse S. Brunonem , omncs seu Harlcfaustanum facit; prior vero, cum sanctum,
ejus Vitaeedendaeunanimi conscnsu tradunt, idque nulla facla parentum ejus mentione, e familia de
indubilatum apparet : etenim breve ejus elogium, Hartenfaust, seu de Duro Pugno trahere originera ,
quod e qualuor primorum CarlbusiaePriorum Chro- dumtaxal tradat, fueritne id ex parte patris, an nia-
nico num. 7 recilavi, ita habel: « MagislerBruno, tris, aut etiam an ex utriusque parte simul, non
nalione Teutonicus, ex pracclara urbe Colonia, pa- B * definit.
rentibus non obscuris > (naius scilicet, uti alias ad- 31. Distinclius loruti fuere, qui antc Petranum
ditur)... i eremum Caritiusiae fundavit. » Ad liaec et Winbeimium floruere, Pelrus Blomenvcnna et
slirpis, e qua edilus esl Bruno, nobilitati teslimo- Stephanus Brolmannus, Ubiorum, qui inedio circiter
nium etiam praebet Ecclesla S. MariaeRothomagen- sreculosexto decimo floruit, nntiquaritts , a Geleiiio
sis utpote in lilulo suo funebri, ad Carthusiancs in opere de ColoniaeAgrippinensis magnitudine ab
Calabrinos anno 1102 misso, qui inler tilulos hujus- ipso stalim inilio alibique non raro laudatus, quo-
modi ad Vitarum calccm, ut dixi, edendos locum rum aller Sanclum ex parle patris, aller ex parte
116 oblinet, de Sanclo sic loquens: matris familia Harlefauslanum facit. Prioris verba,
i Ipse fuil sapiens, vir nobilis, indole fulgens. > qnre Vitre sancti, a se non admodum diti pott an-
Nec conlra generis, e quo ortus est Sanctus, nobili- num 1515 typis Coloniensihuseditre, hicque a nobis,
tatem argui mcrito polesl ex Manasse Simoniaco, ut jam supra monui, non recudenda»,Prologo mox
posl Gervasiiim anno 1067 vita functum, Remensium subdit, haec sunt: «Beatus Bruno, sacri Carlliiisien-
archiepiscopo, qui in Apologia sua, pluries inica sis ordinis inilialor, natione Teulbonicus, ex insignr
laudanda, de Brunone (adi MabilloniumMuseiIlalici r4 civitate Colonia, qtiaeauliquilus Agrippina a Marco
lom. I, parl. n, pag. 121) ita loquilur: i Cnjus(Bru- Agrippa, genero Octaviani, diccbalur, de parentibus
nonis videlicet) socielaiem non inagnopere affecla- tam genere quam virlute claris duxil originem.
mus, ulpote de cujus vita ct libertate penitus igno- Imperator qnippe Trajanus et senalus Romanorum
ramus ; > licet e.nim hisce verbis, ingenuusnc esset nobiles illuc olim Romanos pro incolatu civilatis
Sanctus, dubitare se Manasses indicel, e vehemea- lerrrrque custodia direxeranl; quibus roalrimonia-
tissimo dtimtaxat, quo in Brunonem, moribus suis litcr vicini nobiles conjm gebanlur. Ex quibus una
pessimis adversum, ferebatur, odio id facit. Verutn tribus dicla fuit De Sapienlibus, ex Romanis vero
iunt nonnulli, qui, generis, e quo ortus est Brunn, ttna appellabalur de Duro Pugno. De his ortus cst
nobilitatem penilus rimari conali, cum e nobilissima bcatus Bruno ex parte patris. Ex parle vero matris
illa Coloniensi familia, quam i de Hartenfaust seu sarguinem traxit de tribu nobili Romanorum, dc
de Duro Pugno > incolre indigitant, aliisque nobilis- Parva Cogitatione nunctipata, ex familia, qure post-
simis ilem, quas hic infra norainant, familiis trahcre . modiim de Rubro Stessen dicta cst. >
originem, scripserunt. 32. Posterioris vero, qux hic , leslc Morkensio,
30. Eisi res, uti ex dicendis intelliges, admodum dc nobilibns sancti nalalibns inlcrrogalus, reposuit
sit incerta, qui taraen et a quibus tradaiur, cmii id D] ista : « Aimilius seu Sapicns cognorainatus fuit
futurum putem non ingratum, leclori exhibeo. S. Bruno, ex Culonia Agrippinensi oriundus ex patre
Erhardus Winheim, Carlbusiae Herbipoliianaealtim- de familia Romana-Francicn et pntricia 'Aimilia ct
nus, in operc suo, quo 11 Sacrnrium Agrippinense» Sapientum (Vonden Weisen) qure tradux et causa
inscripsil.annoquc 1607 typis Colonicnsibusvulga- coguominis esl; ac malrem habuit palriciam ex Ca-
vit, png. 212 ita scribit : i Ad inilialorem (Ordinisi tonum furailia, quae vernaculo Francico idioinale
Carthusiensis) igitur qtiod altinel, S. Brunonem , (Vonder Hartenfaust) de Duro Pngno vocata est,
f duxit is originem ex nobili prosapia Harteiifausl, cum essel Calonum sub Ubio-Honmnis; aviam ma-
tna e*quindecimRomanis per S. Maternum et Tra- tcrnam cx palricii Aimiliorum (Vonden Cleinge-
januni imperatorem in urbis (Coloniensis scilicel)I dnncken) de Parvn-Cogilalione Francis; proaviam
praesidium ductis familiis, quemadnrodum quatuor cx hiijus qundam trnduce fnmilia de Bubea-Stessn
auorum genlilitiorum artna ex Chronico Coloniensii (Vonder Rodcr-Stessen.) Cum longius descendissci
leslanlur. > Theodorns Pelraeus, CartusiaeColonicn- Iincn. matrimouin contrncla snnt, et ex hac qiiidnm
sis alttmnus, in suis ad Chronicon Carthiisiensc: eques egregiis facinoribus in Cruciada regum dono
Pertri Dorlandi, quoJ c tcncbris emil lypisquc nnno> capite /Ethiopis coronnlo scutum auxcrnt. >ltn Blo-
23 ACTA. «'
inenvemVaet Brolmannus, quoruni alter praetcrea A Berum civilium, quos Brolmannus, Res Colonicnses
sanclum ex parte matris Slessenum, alter ex parle illuslrans , composueril, npud Morkensium laudari
palris Airailianum facit; an omnia aulem et singula eliam invenio; quare cum in hisce, generi, quod
(quod absit! ut putem) tnm Brolmanni, lum Petrcei, Sancto attribuit, probando accommodntn forsan abs
Blomenvennaeet Winheimii asserla, verbis jam reci- illo suppeditari pularem, nec lamen Commentarios
latis inclusa, verilali consonent, examinarc hic non iflos, uti nec antiqua. ut jam innui, domus, ad Ru-
Uibet, sed tanlum, an sanctus ex nobilissimis, qtire , beam Slessam dictns, monumenta, ex quibus, quae
rerbis recitatis nominantur, familiis , ac praecipue de sancti genere Brolmannus tradil, eraere hic
in ex Hartefausiana, cui eum scriptores quatuor potuerit, ulla ralione nossem , Coloniam lilleras
laudati unanimi consensu attribuuiil, oriundus recte dedi, quibus ab Augustino Aldenbruck, Societatis
asseratur.' nostrre sacerdote, petit, ut, si quid, quod ad Harte-
33. Ac Petraeus quidem , el WinheimiuS, ntillum faustanum aliudve sancti genUsdemonstrandum con-
plane,quo Harlefaustanara sancti originem probent, duceret, vel de momimentis iliis, vel de Brolmanno
monumentum antiquum laudant, nedum adducuiit scriptisqtte ab eo Commcntariis, vel etiam de fami-
in medium. Nec melius firmat Blomenvenna, qure lia familiisve, ex quibus Sanctus oriundus ab hoc
de Hartefaustano sancli ex parte patris , Slesseno ^ scriplore asserilur, comperlum haberel, indagan-
vero ex parte raalris ortu 'memoriae prodit. Quod dove assequi posset, lotum id ad me scribere digna-
auiem ad Brolmannum pertinet, ea quidem hunc, relur.
quae de sancti genere profert, e domus, a Gelenio, 35. Ac petilioni apprime sane satisfccil vir, de
de ColoniaeAgrippinensis Magniludine lib. iii, sy.i- Museo noslro optirae meritus, datis bunc in finem
tagmate 19 memoratse, quae ad Rubeam Stessam ad nos duabus episfolis, in quarum prima de B ol
dicilur, quacque, quod in ea Sanctns progenitus manno quidem scriptisque ab eo Comnientariis ita
feralur, sacram ejus imaginem, porlae afflxam, prse- loquilur : i Magnam is operam in eolligendis urbis
ferl, monumentis antiquis eruisse, Morkensius in (Coloniensis nimirum) raonumentis antiqttis positit,
ms., qaam jam supra Iaudavi, ChrpndlogiCo-dipIo- sed nihil ex iis publici juris faclum praeter Epi
matica de S. Brunone Diatribn aflirmat; verum qtias deigma, continens labellas diversas ccri incisas et
qualiave haec sint, non edicil. Ad lwec ipsemet qui- Praefatione aut dedicalione in aversa parle in^cri-
dem Brolmannus, quo, quod Sancto atlribuit, geuns ptas. Ejusdem rerum civilium Commentarii m»s. ubi
probet, apud Morkehsium scribil: i More nobilium lateant, Superi norint; crediderim egb inter amico»
Gcrmanorum habuil (videlicet S. Bruno) quatuor P et haeredes ab ejus obitu divisos, meque ante xxn
insignia, quihus illustre genus suum familiainque antios librum illius primum, qui de Ubiorum origine
oslenderet ac propugnarel, 1. De Sapienlibus (Von et antiqtiis sedibns, apud P. Harlxheimium P. M.
den Weisen) qui habuerunl caeruleum leonem in vidisse; > de genere vero scu familiis, ex quibus
candido campo salientem; 2. De Duro Pugno (Von Sanctus originem traxisse traditur, sic scrihit:
der Hartefaust) qui scutuin album ornaverunt duo- i Quod ad splendorem generis S. Brunonis demOh-
husbrachiis rubeis el cancellatis, manu in modum slrandum faciat, nihil aliod superesl, quam constans
pugni contracla, quasi ad luctam; 3. De Parva-Co- traditio et fama publica. Certum-quidem est, familias
gitalioue (Von den Kleingedancken), quibus clypeus illas (a Brolmanno supra memoralas) liic Colonire
erat rnbeus ciim nivea trabe, contoria per ambagcs; floruisse, proul plurima leslanlur monumenla, quae
4. De Rubea-Slesss»(Von der Roder-Slessen), quo- in variis redibus tum sacris, tum profaiiis etiamnum
rum ciypcus in campo rubeo habebat duas trabcs visenda supersunt una cum eisdein scutis ac tesseris
conlorlas, el hinc inde duo i£thiopttm capita coro- gentililiis, qure Morkensius, Brolmannus , Gelenins
nala. > adducunt. At nullo sal flrino documento praeter tra-
54. Verum genlililia insignia, quae hic Brolmnn- ditionem prsediclam commonstrare huc tisque pos-
nus memoral, qureque una cum sancii imagine eliaiu D siim ex iisdem farailiis ortum fuisse S. Brunonem. >
Vita, a Blomenveiuia conscripta penesque me ex- 56. Quod porro ad domus, in qua Sanctus Coionir»
slans, ad calcem exbibet, propria fuisse S. Brunoni, Agrippinae nalus fertur, monumcnla antiqua, ex
seu ei ob genus, ex quo oiius esset, competiisse , quibtis, qure de Brunonis genere tradit, Brolmannus
ntilla ralione verosimile apparct. Etenim gentililia, hauserit, jam periinet, i Domum, inquit, qtiaepri-
qualia mcmorat Brolmannus, nuncque in tisii sunt, mis eum (S. Brunonem niinirum) cunis excepil, ante
insignia lum primum, cum Chrisliani, quod demum dies aliquot denuo adii; at veterem illam et anli-
sub finem undecimi, ac inilio duodecimi saeculi qnissimi operis, quam adolescens saepe, deinde liic
faclum, bellum sacriiin in Oriente conira inGdeles loci polilioris lilteTaturae magisler itenttn perlusiia-
suscepere, sunl oborla, ul Muratorius tora. IV Anfi- veram, frustra in moderna ad saeculi hujus genium-
quilalum Ilaliae col. 689 et seq. e variis auctoribus annis abhinc aliquot composila requisivi. > Ac
recte docet; Bruno aulem , "tili ex infra dicendis deinde, inlerpositis nonnullis, quae, cum de gloria
pntescet, omni dubio procul anleannum 1050 nattis sancti posthuma traclabo, opportunius describentur,.
cst, ut proin bujusmodi insignia nec parenlibus ejus, Huncin modum prosequitur : i A quibus (domtirs,In
nec ipsimet competierint. At vero Ctnimentarios qua Sanclus natus dicitur, dOminis ac inqtiilinis) et
•ST S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTOMS 23
feueslris anliqius iiovaesubslitulai:sunt, parum pensi t\
A circilcr auuorum vidctur, aelale fuisse sttpcriora,
habitis scutis et inscriptiouibus, quae in antiquis, ul iiullo plane, quaiiiuiii scio, arguuiento potesl probari;
nullus dubilo, licuissel rcpeiire. Supra poriam visi- til proinde, elsi etiam iisdem, quod tamen neutiquaiti
tur S. Bruno, el in tabulnlo superiore cubiculi constat, clarissime Hartefauslnnam Aimiliauainve
(quod scilicel Brunonem inhabilussevoluiu) cernittir Saiictioriginemfuisseexpressaindaretiir,certataiiien
idein Sanclus , scutis qualuor (illis videlicel, qure btcc propterea, ut consideranli paiebil, niiiiime eva-
Brohnannus supra memoral) ciicumdatus. Sed opus dcrct, Quare cum nec ex publicis, uti laudatus
iilud ducenlos el quinquagiiila annos selate sua vix Aldcnbruck num. prsecedcnli indicat, civitalis Colo-
rcor excedere. > El quatuor quidem, quod hic mo- uiensis lahulariis, nec ex aliis, quod sciam, obviis
nendum, scuta illa e Bloinenvcnna aul Morkensio , notae auclorilatis aelalisque iuoniiiiienlis ullo inodo
apud qnns cxslant, aeri incisa leciori exhibiturus hic confirmetur, rcslat, ul in solo tiuin. 35 allegata
fnissem, si efamiiiis, quarum suni, genus ducere publica fama constantique Iradiiione sil fundala, ac
S. Brunoirem, ulla ralione constarct. Verum rem proin ut plane sil inccrta, cura traditio, quae lesli-
secus linbere, ex dicendis magis magisque palescct. inoniis a rc, circa quam versatur, trium ut miiiiniuiu
37. Laudatus Augiistiims Aldenbruck verbis satculorum spatio rcmotis, duminxal fulcitur, fldcm
proxime recitalis etiam adjecerat, sese, quo cer- H 1 indubitalam, uli ex se palet, facere non possit, la-
tiora ad me per&cribere posscl, curalurum prre- lisque sit, uti ex jam dictis liquet, Coloniensium de
lcrea , tit, an quidquain , nobili S. Brunonis ge- llartefauslana Aimilianave Sancti origine Iraditio.
neris defiiiieudo apium , in tabulariis publicis, 39. Nec esl, cur ex Gelenio de Coloniae Agrippn
quae Colonic die schrein, scriuia appellautur, nensis Magniludine lib. ui, syntagmate 19 el Brol-
fortassis invenirelur, ab ainicis, quibus ea, daia mniiiio apuil Morkeiisiiini oppouns, domum, quae ad
«ccasione, aperienda scrulandaqiie sperabai, certior Rubeam Stessam hodieque dicitur, ad S. Biiiiionis.
redderelur; cum aulem id faclum fuisset, secundam qui et in ca natus sit, parentes peiiinuisse, ac proin
eduabussupradictisscripsitepislolani, liisce maxiiua lioiitm sallem alteruin e fnmilin Haiiefaustnna, Stcs-
ex parte verbis conccptnm : i Amicorum ope con-. snnae cbgnntione jam lum conjuncta, exstitisse;
sectitus urtm, ul in praecipuis id genus (quac Coloniae praclerqunm ehira quod illud sola tradilionc, quae
scilicei die schrcin, scriiria vocanlur) tabulariis ve- mox dicta prarslare non videlur, innilalur, qui,
lustiorcs cbartre omncs, qitac De Rubea-Stessn qiiaeso, probabis, domiun illam (quod lamen, ut inde
agebant, perlnslia.ae sedulo ftierint atque excussae; qnidquam eliciatur, requiritur) aul fuisse, anlequam
sed nihil ex iis crui aliud poluit, quam ab annis ad Sancti parenles perlineret, a Stessanis, a qurbus
sexceutis et amplius praecipurenobililatis urbicaeduo C etnomcn luiic acccperii, possessam, aul, si possessa
fuisse stemmata, quorum unum nomine Alborum, ab hiscc jnm lum fueiit, ad Saucti parcnies cognn-
alterum Ruilorinn insiguitum fuerit. Veruin fruslra lionis, qtiac hos inter et illos intercederel, cnusa
hisce e chaiiis .faniilia et liberi peluntur, cum in trnnsiisse ? Ad b.vc Gelenii, qui similia credidissc
antiquissimis sola deprchendantur nomina Alborum polesl, aticloiitas, ul eadem parilcr credara, minimc
seu dc AJbis et Ruflbrum, sequiori deinde nevoaddi- sufllcit; hic enim scriptor, quod eliam fcre, ut moilo
tura snbinde reperialur unius alteriusve filii nomen iulclligo, de Brolmanno dicendum, quxcumque ad
in htinc fere dtiuilaxat niodtim : Superne De albis; Ubiae gentis magniludincm facerenl, promiscue,
iufra Ililliger, e:c, lilii. Ex quibus id unum conflci nullo discrimine, delectu niillo bahiio, corrasissc
existimem, S. Briinoiiera a [larcnlepolius noinen de dignoscilur. Omiiibus itaqiie accuraie perpensis,
Albis, Von den Weisen, quara Mm\l\ aut Sapientis, Hartefauslaiitisne fainilia S.inctus, scu politis, ut
proul Brolmannus ex receiisioue Morkeqsii censuit, generatiin loquar, qno detcrniiiiato illitslri genere
aut potius augiiralur, traxisse. » natus sit, delicieiitibiis, quibus id litlo assignetur,
38. Atque baec sunl, qure laudatus Augustinus raonumenlis anliquis salisque idoneis, plane est
Aldenbruck ad quresila, a nobis sibi proposila su- . dubium; ut Surius sane in ejus Vila, conlra ac a
praque expressa, rescripsil; ex illis aulempro Har- Blomenvenna, e quo hanc, ut dictum, partim com-
tefauslana Aimilianave Sancti oiigine delermiiianda posuil, fieri videbai, a definienda nobili Sancti ori-
nihil omnino polest erui. Piinio euim, cttm quo loco ginc prudenterabsiiniicrit, cuniqiie parentes habuissc
inodo Reiuin civilium Commentarii, a Brolmaiiiio ct i^cnere cl virlule claros, luini. 1 dumlaxat scripse-
scripli, latcant, sese iguorare, nuni. 55 prodat, siliie rii. Bloiiienveiiiiam iiiliilomiims, quam Suriiini Fer-
in iis, unde hic auctor nsscrtum a SP.Sancli genus dinaiidiis princeps cleclor Coloniensis, seu potius
probet, quid comprehensum, rclinquituraeque ac anie qui dalam hujus nominc anno 1624 ad rlerum
iiicertuni; quod autera ad scuia el inscripliones, in Colouiensem de cclcbranda S. Brunonis feslivitnie
nnliquis donius Stessanae, qttre S Brunoni nalalis epiblolam emyclicam, qiiam inlegram Glorirc po-
p ihibelur, fenestris exprcssa pertinet, saeculo ea sthunise inlexam, scripscre, scqui maluurunt, hisce
qiiinto decinio, aul eliam it sa imagine, qtiae S. Bru- I i ea verbis usi : « Sanctus Bruno, iiiagnum Ecclc-
notiem, qnatiior sctitis genlilitiis, a Brulmanno supra si;r decus et ornamentum, civis Coloniensis, Colonia;
•:iiunieraiis,circumdatuiii,in sup >rioricubiculi, qtiod nobili Haiicnfaust familia iiatus et ediicatus. > Vcnim
Sanclus inhabilarit, labulato^repraesentat, quaeque hi laiilae aiicioritaiis, uli per sc liqucl, essc nou
(adi iitini. 56) dticcnlortim dumtaxal et qiiinquagitita posbiiut, ul hic audicndi siut.
29 ACTA. J30
40. Idem eliam de Hieracenst (fuerit hic hntid A , inter edendos IrigesiniO' srciinio, Btuno expresse
dubie, uti ex Ughello tom. IX Italire Sacrae de epi- Gutticus vocalur, a'lero Gallus, fuisse, sat npeiie
scopis Hieracensibus colligo, Octavianus; anno 1591 innuitur. Prior, qui eCcJesircS. Marirc Carnolensi»
vila functus) episcopo dicendum, qui, ut Severus a scliolariuin esl, sic hnbel :
Neapoli apud Surianum in itlustrata Sancti nostri Quam Phcebe Phabo, quam cir&erasidera luncr,
Vita pag. 86 teslalur, in collecto a sese arehiepisco- Tam totus mundus adsit libi, Gattice Bruno;
porum Rhegiensium in Calabria Catalogo, cui posl Postcrior vero, qui sanrli Gervasii Falcsircin Norlh-
Arnulphum S. Bruno, tanquain electus ecclesiae liu- mnnnia esl, locumquc inler rccudendos II1 obtinet,.
jus praesul, inseritur, fuisse hunc e familia Alcuina ita sonat :
seu Alehanirina nalum, memoriae prodit. Quibus Gallia mnltorum maler nutrixque virorum,
enim e monumenlis Calalogum illum collegil Octa- Isti quando pares es habitura mares ?
viaims ? An ex antiquis ? ld quidem cum Suriano hte tttus quonctamdoctriitai prwbuil undam
loco cii. crediderim. Asl an etiam ex tam antiquis, Gemibuset cleris, clc.
ut fidem indubiam ex sese facere fuerint naia ? Id 42. Iliuc porro, cmn paelerea Gnllum fuisse
eifim vero nec Suriaiius aflirraat, nec absque fidei S. Bruiionein, alii eiiatn ejns, qtios hic recensere,
luiuiine suspecta? teslimonio facHe in animum in- " operae pretium non esl, Tiittii fiinebrcs indicare
duxcro. Ututsil, ccrle Ughelfus, a quo tom. IX videantur, non ncroo forte exislimabii, e Gallia eum
llaliae in archiepiscoporura Rhegiensium Calalogo fuisse oriundum, nec ColoniaeAgrippinae, sed Remis
post Arnulphum S. Bruno, tanquara electus hujus in natiim; verum ciim monumenta aniiqna non eolli-
sedem illaui successor, pariter recensetur insigniqite denda, sed, si' fieri queat, componeiida inler se sinl;
prrelerea elogio ornaiur, niiliam plane de Alciiina Sanclns aulcm alia elinm quum orius ralione Gallus,
seii Alchanirina sancli originc menlionem facit. atiaque item quam nalivitntis, Rcmensis dici po-
Atque hrec de Brunonis genere, qnod nemo facile luerit, reipsa id ita in Chronico Malleacensi, nllegato
definial, dicta suflicinnt; ad solum ejus nalale ser- c Chesnio Fragnienlo historico Titutisque funebribus
nionein niodo convcrto. Qui unanimi consensu, Saii- fnctum esse, credendum esl, ne alioquin moniiiiieuia.
etura nohili genere ortum, iidem, in Germania h:ec anliqua pngnare dicenda sinl ctim anliquissimo
ColoniaeAgrippinaeetinm natum, omnes ejus asserunl qiialuor primoruni Catihiisire Piiorinn Chronico seu
Iriographi. El sane hanc eorum asscrlionem verila'.i excerptoex hoc Snnciielogio, quodnullo plane modo,
csse apprime consonam, satis liquet vel ex solo pri- iitpme Bruniincm nalione Tcutotiicum el Colouiae
moruiu quatuor Cniihusiae Majoris Chronico, ante ..i Agrippinae natum, disertissime docens, veritaii con-
annuin, ut jam docui, 1137 concinnao, fideque di- sonum potesl intetligi, nisi reipsa liic ColoniaeAgrip-
gnissimo, quod in S. Brunonis elogio, num. 7 liuc pinae natus sit. Sanctus ilaque Remensis quidera a
transcripto, opportune ad institiitum prapscns ita Chronici Malleacensis diclique Frngmenli hislorici
hubel: « Mngisler Bruno, naiione Teutmiicus, ex scriptoribus diclus fuerit, quod bisce non lam ex
praeclara urbe Colonia pareniibus non oLscuris ua- patria, quam ex studiis, quibus Reinis lum discendo,
tus..., eremum Carthitsi» fundavit. > tum docendo diulissiine vocavcral, et ex dignita-
41. Accedit porro Sigcberti Gemblacensis, nn- -libus, quas ibidem obtinuerat, notus esset; pro gallo
uo 1113 e vivissublati, quaeiisdem fcre verbssoli.m vero in Titulis funebribus habilus fueril vcl simili
Sancli nntale ColoniaeAgrippinaecollocat, Cliioiic- fere de causa, vcl quod in Gallia poiissinitim edu-
graphia, uli etiam Petrus vcnerabilis, aniio 1156 cnlus fnissel; quod poslremum eo niiiiHsrejicieudum
viia fuuclus, qui magislrum Brunonem lib. u Mira- est, quod in Titulo funebri 115, qui S. MariaeTor-
culorum, cap. 28, Coloniensem appellat. Al vero nncensis est, Coloniae natus el in Gullia educalus
Sanclus nosler a duobus scriptoribus sibi coaevis, dicatur. En illuni:
quorum alter Cluonicon Mallcacense, a Labbeo Quem genuh.seCotonia, Francia vult aluisse,
toin. II Bibliolhecaeiiovae mss. edituin, alier Fra- D ' Gloria,Bruno Paler, genti commuiiisutrique
gmenlum llisioiiae Francae a tempore Roberti ad Ascensu faciti socialur ad agmina cali.
luortem Philippi 1 regis, a Chesnio lom. IV Scriplo- 43. Atque iia, omnibus rile cxpcnsis, S. Brunonem
rum Francire iuserttim, conscripsil, Rcmensis eliam Coloniae Agrippinae natum esse, exlra oinnein con-
apellalur. AmLorum verba huc trauscriho. Prioris troversiam arbilror; verum mullum abesl ut auiitis
tom. Labbei cit., fot. 205 hsee sunl: i Fulbcrtiis cjiis natalis tatn ccrlo definiri qucal. Iiunc inlerim,
docuit Bcrengarium, canonicum sancli Maiiini. Qui post annum Christi 1050 Baillctus ad 6 Oclobris
rtcin Brunouem Remensem et alios mullos haeredes col. 83 collocat; asl eumdem dccem ut mininnim
philosophiae reliquil; > posterioris lomo Chesnii annis maturandum, HistoriaelitierariaeFranciae Scri-
iiidem cit., fol. 89 isia : i Hoc tempore tani in di- ptores lom. IX, pag. 233, aliique plures observant;
vina, quam in humana philnsophia fiorueriint Lan- et recte quidera, ul vitae, a Sancio duclae, series
f ancus Canluariorum episcopus, Guido Lango- ostcndil. Eicnira S. Bruno, uli infra oslciidain,.
bnrdus, Maingaudus Teutonicus, Bruno Rcmensis, occasione lurbarum, quas in Ecclesia Remensi
qui poslea vitnm dttxit cremiticam. » Ad liaccinler Manasses archicpiscopus cxcilaral, auno 1076 aul
funcbresSaiicti lilulos duo occurrunt, quorum allero, siqiienli scLoIarum, quani in bac gcrcbal, pra:-
51 S. BRUNOMS CARTHUSIANORUM 1NSTITUTORIS 52
fecturam dimisit; qttod proinde, si post atinum A 1 Ejus doclrina lot factos cssc snpienles, quol ineiis
detnum 1050, ul Baillelus vult, natus sil, anno i nescit » (Titulo 131) sanclre Mariai Spulingeiiscs;
rctatis suaevigesimo quinto aut certe vigesimo sexlo et monachi sancti Nicola: Andegavensis, < Ejus
fecerit. Quare, com simul, antequam hoc faceret, i doclrinnm toto fulgere in orbe, » unde ejus < Se-
mttllis jam annis, ac proin duodccim saltem aut quaces > esse optant (Titulo 78) canonici calhedralis
qu.ndccim, scholas Remenses rexiset, censequens ecclesia?sanctae Crucis Aurelianensis. Nimius essem
rrit, ut celeberrimarum harura scholarum praefcclurre in creteris ejus elogiis recensendis. At omitlere non
jani indc ab anno rctalis suae dtto.lecimo, aul ad licct canonicoruni Andegavcnsis ecclesite cathedralis
summum quinto decimo, quod nemo sanae menlis sancli Mauricii lesiiinoniiim, quo Brunoneraasserunt
admiitct, fucril admotus. Brunoncm aulem roullis magislrum fuisse non puerorum aut minorum cleri-
annisscholarumRcmcnsiunipraefecliiram.priusquam corum, sed virorum gravium et jam doctorum, qui
ltanc abdicarcl, gessisse, ex iis, qttreMarlotlus Hislo- sub eo divina, id est, Theologiam addiscebant. Quod
rire mctropolis Remensis hb. i, p. 115 scnbit, si- sane arguil, cum jam lunc maturae aetatis ftiisse,
>
mulquc ex iis, qtiaede ant.o, quo Snnclus pracfectu- cum Remis anle suum sccessiim doceret.
rnm illnm dimisit, jnm dicla sunt, dilucide conse- 45. Ila ille, qui deinde e canonicorum ecclesire
B
quitur: Brunonemei.im scholarum Remensiumrapul calhedralis Andegavensis Titttlo, qui inter rccti-
KCIIrectorem jam iiule ab anno 1036 coustiliituin dendos loctim 166 lenet, versibus aliquot, qui sic
a Gervasio archicpiscopo fuisse, loco cil. isscriplor habenl:
tr.idit, nec nuiliiim a vero eiim aberrare, ex infra Ejus et eximla celebralur ubiquesophia,
diceniiis d;: temporc, qtto Bruno Remis docere pri- Plusquam Maronis laudatur lingua Brunonis,
mum inccperit, dihuide palescct. Sanclum inlerim Gloria Ptatonis vilescillaudeBrunonis.
Ren.ensibus scbolis diti prrefuisse, aliunde in ante- Hic pracellebat docloribus, hic faciebat
ccssum nunc probo. Aiquc ad lioc quiJcm opporluiie Summos doctores, non instituendo minores.
hic succurrit, qui e funebribus Sancti Titulis septua- Docior doctorum ftiit hic, twn clericutorum.
gcsimus tertius est supra cenlesimum. In hoc enim Nam nec honestales verborunt, nec gravitates
Nolienses mnnasterii S. Vincentiicanonici Regulnres, Sumpsit Brunonis nisi Vir magna rationis.
qui, i visa scheduln, qure Bruncnis incomparabilis Nunciat egregiam Divina docendosophium,
plillosophi obilirm pntefccit, > ingemuere, diu hnnc leciori exhibilis, ila mox posl pauca, quaehuc minus
Rcmensiumscholarum prrcfeclurara gessisse, discrlis faciunl, prosequilur: i Jam vero quis dixerit, lanliuu
verbis afllrmant, ita loquenles: i Bruno... veram r viruin, quetn omnes ferme Galliartim, Angliae et
icienliam et prudentiarn liberalium nrlium, nec no« Itaiiacecclcsireveluli celeberrimuin scienliaruin mn-
<aetcras Cardinales virttiles babtiil el servavil, qtias gistrum ceiiatim commendarunt, has laudes nnnos
i i bono fine consummavii.J)iidiim siquidem ecclcsiae viginti aut paulo plus aul minus naium promcruissc?
scdis Rcinetisium summus diJascalus, utpotc in Quis, inquain, sibi in animum indiixeril, Brunoncm
psaitcrio et creteris scienliis luculenlissiinus, et cd- ca oclaledin scholas adeo celebres cum tanta erudi-
lumna toiius metropol s diu exstilit. lionis Cl doclrinaefama rexisse, ut post viginli (cir-
44. Ad baecSanctum, cum Remensiuni scholnrum> ' citer nimirum) scccssionis annos mors ejus lanquam
piafectura scse abdicavit, non viginti quinque dum- omnium doclorum magislri a plejrisqne orbis Chri-
taxat anl vighvi sex annorum, quod, ut dicium, ex stiani ccclesiis cclebrioribus deplorata fuerit ? »
Bailleti opinione consequitnr, sed provectioris aelatis> Hacleniis Ruinartius : el sane, cum Sancltis in tot
fuisse, in Viia Urbani Ilpaprc, MabIloniiet Ruinarliii adductis abeo Titulis funcbribus tam variis tnmqiie
Opcrum Posiliumorum tom. MI inseria, pag. 6 el 7 profusis, quas, brevi spatio relnlequejuvenili haud
pnslerior e binis bisce scriptoribus efficacissimee facite merendas, Reriiensesscholas doceris aul hat utti
vnriis funebribus Sancti nostri Tilulis probat. Verbai prrefecmram gerens merucrit, laudibus ornelur, ar-
cjus proinde, Titutes simul, e quibus partim lisec TJgumenlo id est perquain vulido, fuisse illum, nim
dcprompia sint, suo singulis numero apposilo, de- hanc anno 1076 aul seq., ut dictnm, dimisii, viginli
signans, huc transcribo. Sic habenl. i Uutic (S. Bru- quinqtie aut viginti sex annis majomn, ac prcin aute
nonem videlicet) < Gemmam sophire > nppellnnll sreculum undecimum, media sui parte jamelapsum,
(TUulo 74) canonici sanctrr, Marire Blesensis;; seti ante annutn 1050essenalum.
Luccin ecclesiarum » (Thulo 82) monachi Bello- 46. Verum qtianto quidem citius id evenil? Za-
vncenses sancli Luciani; « Clarissimura sOphistam > » notti (adi num. 26) in contexla a se Saucti Yita
(Titulo 107; Miciacenses sancli Maximini; i Docio-- p:ig. 3 duo nffericCalabria? tnonumemis, qiiaelnudat,
i rem doclorntn > (Tiiulo 77) Bernacenscs; i Ma • tesiiiuonia divcrsa, quae S. Brunoiicm nonagenario
i gistrorum decns, remigitim lurbae Remensis >(fi- mnjorem obiisse,prodtint. Allerum.qiiod Epigramnia
utlo 109) Parisienses sanclae MarircMajoris ccclesiae e vocal, quodque speluncrc, in qun Sanclus in Calabria
canonici ; liimc i Doclrinre praebuisse undam gcn- habilarit, fucril inscripluin, duohus consial his vcr-
i tibus et cteris, » aiunt (Tiiulo 11i) sancti Gervasiiii siculis :
Valesienses; i Cunclos supcrasse loto in orbc ma- Jum nonrtginta duos vita ccmpleveralannos,
« gsfro» » (Ti/«t.'o61) sanoti Tiniothci Remcnscs;; CIIMISupcros fraqili curne solutus adit;
33 ACTA. 3*
altertim, quod e ms. anliqtiissimo, ut ait, fuerit de- A qiitJidccim circiier, ut snpra dictum, aut sallem
siiniptmn, de Brunone sic habet : Obiil i Pridie duodcciiii, imojam indeab nnno 1056, si Mnrlollus
Nonas oclobris anno ab orbe redempio millesimo loco supra cit. recte i;otet, gessissel. eamqne, qt a
cenlesimo sccundo, mense octavo, aetatis suae v»ro tunc inclaruisse, a Giiiletlo de Novigcnto, auciore
anno nonagesimo sccundo. » Cnm ergo Sancins, coacvoinfra srcpissime laudando, diserte asseritur,
uti infra suo loco probabiiur, omni dubio procul variisqucin Tilulis funcbribus supra citatis innnil: r,
anno 1101 viia functus sit, anno circiler 1008nalus nominis celebritaiem jam acquisivisset. Et sanc
indiibic fitcrit, si binis illis addniiis, quoruin alti ro Sancturii,cumCar!husire erenium estingte.stts, quin
Sanctus, cum jam nonaginta duos vitae annos im- quagenaiium circiler aut eo eliam paulo majorem
plesset, altero, eum jam nonagesimum secundum fuisse, ac prOin temporejam assignalo latum esse,
vitre annum ageret, obiisse trndiiur, leslimoniis utcumque etiam suadet moilus, quo de eo, veluii t'.e
sit slandum. Verum hrec c fonlibus adeo antiqitis, viro longe gravissimo, rc alisque plane maltirt,
i.t fidem indubiam mereantur, piofccia mihi non sermo Gl lum in variis Timlis funcbriLus supra
videntur : licel enim allcrum e ms. antiquissimo laudaiis, lum in viia S. Hugonis, Gralianopolilani
Zanolii indicet deprompiuui, quanlae lamen anliqui- episcopi, apud nos lom I Apiilis inscrta, in qt.a
talis hoc fuerit, non adjungit, dubitareque proindo B auclor synchronus Guigo, quintusCarlhusiac M:joris
siuil, an saeculoqunrlo decimo, aut eiirmi quinto prior, num. 11 de S. Brunoue, ad snicimn liunc
decimo exstilerit antiquius; quod utrumque a Sancli cpiscopiim paucis diebus, antequam Carthusiam in-
nosiri actate est remotius, quam ut scriptis de eo • grederetur, venienie, i(a loquiiur : i Adesl magistcr
tunc confeclis sua qneal cerla constare ftdes. Bruno, vir religione scientiaque famcsus, honestatis
47. El vero ipsemel Zanotti ms. illud, ul ul anii- el gravitatis ac tolius maluritalis quasi quoddam
quissimum, magni aul fecil: etsi enim etiam, quo sifiiulacrum. »
ab errore chronico quanliim ad annum Christi 1102, 49. Accedit, in diversis ecclcsiis jam tmn, rum
cui Sancli obitum illigal, haheatur immune, Christi Sanctus anno 1084 in eremum seccssil, celcbres
annos in illo ab lncarnalione, prout haec Nativila- floruisse viros, quos hic discipulos habuissel, bosque
lem praecessit, nurnerari afiirmet, recilntis tamen, mler Odoncm de Caslellione, qui anno 1C8S ad
qttre jam huc transciipsi, binis teslimoniis, mox tumniuin ponlificatum fuit eveclus, nom<nque Ur-
subdit, probabilu non esse, Sanctum ad tantam, bani H assumpsit. Nec hic praterire possuni anti-
quanta in biscc asserilur, aelaiem pervcnisse, adiiit- quum Cnrlhusiae MonlisDei in Picardia codiiem, in
que eliam, id i a idcirco stbi videri, quodnon appa- quo S. Bruno septuagcnarius obiisse lcgttir, ut
^
real,qui isinaelate lamprovecta (sic enim anno 1084, Jacobus Marlinius, Carihusiaehujus alumnus, npiid
quoexdicendis Caiiluisia?ereinum primum ingressus Morkensium in ms. hujus Chronologica-diplomatca
est, sexlum supra sepluugesimuni rxiaiis sure annum de S. Brunone Dialriba, § 1 leslatur; si cnim codcx
jnm egissei) austerum adeo, quale tum in Caithusia ille recte notet, Sanctus ulique, ulpoie anno 1101
Mnjori, tum in Calabria dnxit, viiae genus ducere, vita functus, anno circiter 1030natus fuerit. Verum
labores et rernniiias, iliuerumqiie, quibus se dedit, cum de codicis illius xtale nihil vcl a Martinio, vel
incommoda siiflerre poluissel. Ita fcre quanlum ad a Morkensioaddilum inveniam , rem alio adhuc ar-
siibslantiam Zanolli, ct rccle snne. Atque liinc est, gumento, quod milii omniuin valiili>siinumapparei,
cur et eorum, qui Sanctttm anno 1020 natum sla- juvcrit lirmasse. Sanclus verosim liier, uti infra
tuunl, opinio niibi displiccal: in hac enim ille, cum probalio, anie annum 1050 Berengario in plrlosopbin
aniio 1084 in Carlhusiaeeremum secessit, annorum magislro usus esl; qnare ciim hanc verosimillime
qitaluorsupra scxnginta exsliterit; qua pariler aetale non prius exccperil.qcani cum sep'emdccim circiur
rigidissimae gravissimisque incommodis obnoxiae annorum esset, hique ab anno 1050 ordine rciro-
vitae, quam tunc primum fueril amplexus, ducendae grado compuiati dedticanl ad anntim circiier 1050,
fuisse parem, iiiimiscredibile apparei. D Sanctum circa hunc jpstim anniim nnluni esse, con-
48. Qnapropter tum Sanclus equidem, ut supra siqnilur. Alque hinc precipne simulque ex nliis sinpra
ostensum, major, quam viginli quinque aul viginti in niedium adduclis probabilissimum sane apparet,
sex annis, cum anno 1076 aut sequenli Rcniensium Sanclum anuo circilcr 1030 aut paulo serins hiinc
scholarum prrfeclura sese abdicavit, haut dubie annum inler el nnnum 1040 nntnm esse; quod cuni
exstiterit, nnlivitns ejus circa annum 1050aut pnulo suflicienter niodo probalum pulem, ad alia pro-
scrius hunc annum inter et anntim 1040 collocanda gredior.
videtur. Ita enim, cum in Cartusiam secessit, anno- § III. Qualis Sanctus in pueriiia fueril, canonicusne
rum dumtaxat qiiinquaginla circiter cxstilerit; qua S. Cunibetti, et qua alate essel,cunililleras discendi
aetale plures fuisse et adhuc reperiri viros, vcgetos causa Gallias adiit, et an ibi Rerengarium in plii-
adhuc ac rohuslos, durissimismie laboriLus ferendis losophia magistrum habuerit.
idoneos, experientia Itnbetur compertum. lta etiam Blomenvenna in contexla a se Vita de Sancto,
polerit inlelligi, qui faclum sit, ut Bruno, cum Rc- adhue puero, itn loquilur : « Hujus a cunabulis
mensiuin scholariim pracfeciurnm anno 1076 aut maier sapientia lactabat infantiam, et semper in
sequcnti dimisit, banc jam dudum. id cst, aimis profcclu rrlatis proliccrc ad meliora cdocuii. Hic
35 S. BaUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 5«
ctiain, dum ptier essel, uibil pucrUe gessit in opere, A aiuiit, luinc cliam Sancli apiid Labbeum eiogima
soil quasi fiiturac religionis speciem ostenlans, plu- neuliquam exprimit.
riiim mpnachoriim insiilutor a Domir.o parabatur. 52. Oporlel ergo, ut scriplores illi, quaeloco cil. de
Snriilus est autcm a Domino animam bonam, lau- rc illa lilleris mandarunt, unice hatiserint ct pro-
dnbilem iiidoleni, ingcnium docile, menioriam te- lixa, quam ibidem pro se una cum Sancli elogiodiini-
liacein.voluniatem affecluoseinclinalam adoptima.» taxatcilant, quamqiie MabilloniusMuseiltalicilora.l,
Eadem inedenda Sancli Vila habet Surius, a Blo- parl. II, pag. 119 et seqq. exhibet, Manassis arcbi-
menvenna, quem bic quantura ad substantiam ad episeopi Reraensis Epistola, ad Hugonem Diensem,
amussim expressil, in vcrbis, quibus utilur, dum- Sedis Aposlolicae ln Gallia legatum, data, in qua
taxat diversus. Alque haec quidem omnia, eliamsi ila lcquiiur: i Bruno nec nosler clcricus, ncc noster
expresse vel scriploris vel monumenli antiqui tesli- natiis aut reuatus esl, sed sancli Cuniberti Colo-
monio conflminri haudqucanl, verosimillimauniver- niensis, in regno Teutonicorum positi, canonicus
sim apparcnt; qiiod vero nominatim ad eximias, est. > Et sane Sanctus, quetn ex hisce Manassisvcr-
quibus Sanclus adbuc puer effulserit, animi doles bis Coloniacin collegiata S. Cuniberli ecclcsia cano-
peiiinet, verilali sane id esse consonum, subsecuta nicum fuisse, constat, verosimillime etiam, ex parle
ejus per lotam vitam gcsla dubilare non sinunt, I" saltein, evin hac educaltts, el lilleris fuerit exculttis,
luculenterqiie ex dicendis palescet. Verum enimvero si modo jam inde ab eo lempore, quo in Galliam
leviora haec stint; graviora longe, diificullatibusqtie sese nondum contulcrat, Coloniaeqttejitvenis adliuc
peue inexiricabilibus implicata modo sequuntur. -. degebat, Cuniberlinis canonicis fueril adscripttts.
ISIomenvennaverbis, proxime ex eo jam recilalii, Verttm sitnt, qui sanctuni tum denium, cum anno
brec subdit:« Verura scholis Parisiensibus traditus, circiter 1076 aut sequenti improbis Manassis arclii-
liberalibus arlibus imbuendus, ullra corevos proli- episcopimoribus Remos deserere fuissel coaclus, ca-
cicns el inter primos philosophos babitus scliolantm rionicaliii» eollegiata S. Cuniberti Ecclcsia donalum
uiagisier esl effcctus. > Sanctus ergo secundumBIo- fuisse, conlendunt, idque idcirco quod Sanclus
inenvennam, cui Surius eliam consonal, lilt&ris anno 1079, quo praefatatn epistolam Manasset scri-
liberalibusque artibus Parisiis, celeberruna Gallia- psit, CuniberiinaeEcclesiaecnnoniciis ratione obtenti
rum civitate, fueril iinbulus. in hac in adolescenlia cancnicaiu;-vocari ueqtiivisset,
51. Ac Sanclum quidem iitleris operara datnrura cum tunc benclicio bujusntodi, ulpote a pluribus
Colonia AgrippinaGalliaspe iisse, apud otnnes iu con- jam annis Ecclesire Uemensis caiionicus facliis, sesc
fcsso est, nec ttlia ralioiie potest rcvocari in dubium, hattd dubie abdicassel. Res sane milii sat verisimilis
uli ex xliccndisquisque facile intelliget. Vcrum qttrcrt'c apparet.
bic potesl, qua aelale Gallias adieril, num itullam 53. Attamen (leri polcst, ul Manasses locutiis
antc in patria liiteris operam navarit, num pravie fuerit de Sanclo, veiuti de Cunibeiiinse Ecclcsire
S. Citnihcrlj canonicum non egeril, et num landera canonico, quod, etsi non amplins lunc, aliquaiuJo
vcre Parisieusero tirbem pelieril studiisque suis cou- tamen in hac camonicalum ebtinuisset, eumquc,
secraiit. Et prirao quidem Brunonem in patria, ulpote pravis suis moribus conlrartum, pro canonico
aiitcquara in Galliam proficisccretur, litteiarum Remensi habere ex odio nollct; quod ul facilius
Grammalicseque rudimentis fuisse imbutum, vero- «redi queat, faciunt, quae jam reciiaiis proximc
siinillinuiin apparct : verum an altjoribus eliam subdit, hajc verba : * Cujus (Brunohis nimirum) so-
scienliis ? Id sane, dum locum, quo ibi Biuno stu- cietatem non magnnpere affeclamus, ulpote de clijus
ducrit, assignant, innuere videnlur Historiaelillerariae vitaet libertate penitus ignorainus; et quia, qnamlo
Frauciae Scriptorcs lom. IX, p. 233. Etenim bic apud nos fuit, multis beneficiis a nobis in etim coi-
Sauctum non tantum in collegiata S. Cuniberli ec- latis, niale et nequiicr traclat; sunius. > I'a quippe,
ciesia, et litteris tam divinis quam bumanis optimc ul Sanclo apud Sedis Apostolicaelcgalum iuvidtam
iiubiitiim, ct magna cura cducatum futsse, scribunl, ,D conflel, ManasseshicIoquilur. AdhvccSanctusaCunt-
vermn etiam cilant in margiue Labbeum Bibliolbecoe bertino canonicorttm collegio, in quo priiiuim vitc,
Novaelom. 1,'p. 638, scti Sancti nostri elogium, ex ad canonum praescriptumexigeniUc, sese dederat,
hoc Labbei loco num. 7 huc transcriplum, in qtto Cuniberlinus canonicus, etsi ad aliud caiionicorum
tamer. ad eorum proposiluin nibil occurrit, quam cotlegitimjam transiisset, dici forsan adhuc potuerit.
< liitcris lam srccularibus quam diviuis valde mu-
qnod pro tempore, quo Retnis versaretur, possessi
iiituin fuisse Bruiiouem; > quaeelogii vcrba, ul con- in Ecelesia Cunibcrtina canonicalus fructibus dum-
siJcranti paiebil, inlclljgeiula praeeipue sunt de laxal renunciasset, ipso interim canonicalu eaiioni-
allioribns scicnliis Philosophia et Tbeologia. quas cique Cuniberlini tiluio retento, nl ad bunc , si
Sancltis aliquando caltucril, qu.sque inlcrim cuni quando Remensi excidisset, redire potuisset. Duo
Colonirc, anlcquam Gallias adiret, non didicissc, ex cerle divcrsa hunc in modum, maxime si legitima ,
aetnlc miniis provecln, qua tunc fuisse, infra proba- iit fieri potuil, auctorilas inlervenerit, beneficin
bittrr, ccrlum apparet. Qtiod auleiu ad locum, quo possidendo in canones peccaiurus Sanctus fuisse
Sanctuni Colonirc educalura litlerisque imbutum non videiur. Hisce itaque considcralis, eorutn opi-
37 ACTA. 58
nio, qui Brunonera, aiilequa.n Gallias aJirct, Coio- A / bcrrima tinc Remensi schola addixil, ttl aliis in
nia? in collcgiata S. Cunibcrii ecclesia caiionictim cxeniplum proponereliir. Ita cx tiliirao, c duobiis
exsliiisse, autumnnt, non omnino improbabilis np- proxitne liuclranseriplis Baldrici, ahbnlis Burgu-
pnret, nc proin Hislorirclillerarine Franciaa scripto- licnsis , Versiculis colligendiiiii videtur : < Brnno
res, dum sancliim , anlequam Gallias peleret, ct I ntinornin limc studii speculum. » Ad baccquanlum
Ecclesire Cunibertina?canonictim faciimt, ct in IPC Sanctus iiominniim in poelica facnllate progressum
fuisse educatum, nlUrmant, erroris indiibitati ar- frcert, stifiicienter oslendil vcl solitm ab eo compo-
gnere non atisim, licel intcrim cotitrarium aestinian- situin aique lum alibi sacpius, ttim Purisiis a Judoco
tium opinio probabilior nppnrent. Baiiio ciiin crcteris snncli Viri Operibus anno 1524
54. Et haec qitidnin probabilior mullo eril, si ad excusura Paraenclicum ad coelestia capessenda Epi-
id, ut Sanctus Ecclesire Ctinibcrtinaccanonicus esse grnmma, ulpoie in ciijus versibus, ul ul ad arleni
poluerit, provectior fuerit qnam qunluordecim aut omnino non exaclis, ea tamen, quam in aliis pene
qiiindecim annorum aelas requisila. Sanctus eniin, omnibus poelis saeculixi.quo Sanclus floruil, frtislrn
cum id circiter aetatis esset, aut adhuc junior, Co- quaerns, et venustas et elegantia mirifice elucel.
huiia in Galliam lilleras discendi ergo prolectus jam 56. Inlegruin id speciminis loco httc transcribo.
fuisse, Remisque sliiduisse videlur. Funebris enim B Sic habel:
Titulus, inler recudendos 56, quo S. MariaeEcclc- Moriales Dominuscunctosin luce crcaiit,
siae metropolitanceRemcnsis canonici Sancto parcn- Vt capiant meritis gaudia snmma poli.
tnrunt, sic liabel: Felix ilte qtiidem, qiti mentemjugiler iltttc
Quem tenerum docnil maler Remensis alumnum, Dirigil atque vigil noxia qucrqnecavel'.
Proposili tenuisse fidem lalata Brnnonem, Ncc lamen infetix, sceleris quein paniiel acli,
Migrantemad Dominumlacrymis precibusquesaluial. Quique stinm facimts plangere sarpe sokt.
Pcr tenerum autem alumniira qualuordecim aut Sed vutmt homines, tamquam mors milla seqnatur,
qiiindcciin annorum, aut etiam paulo junior ado- Et retut infernus fabula vana foret,
lescens hic intelligendits videlur. Ila autumo, luin Cum doceat senxns, viventesmorle reio'.vi,
quod adjeclivuni lener, dum aclatcmaflicit, ad pau- Alque erebi pwnas paginn saera probet;
cos hanc annos per sc conlralini, lum quod Sanctits Quas qui non metuit, infelix prorsus et aiiiens
Remis .'illeras humaniores didicerit, annoqiic eiici- Vivil el extincitis senlietille roawn.
ler 1047 philosophiam, cuin verosimiliier aiuioriiHi Sk igiiur cuncti morlales viverecurenl,
circiler septemdecimdumtaxalessei, Turonis amlire r„ Ut nihil inferni sil meluenda palus.
inceperil. Et hoc poslrcmum quidem infra probabo; Nec minus Sanclus, uli ex dicendis pronttm rrit
S.incitiniaulem Rcmis humaniores liticras didicissc, colligcrc , altioris ordinis scientiis, qunm pocticn
lidem facit npud MahilloniumPraefntionein srrculivt facullnte sese slndiiil imbuere. Vcrtitn nbi hascc nc
Pcned. part. n , niim. 85 Bnldricus nblms Bnrgu- nominatiin quidcm phitosophiam didicit ? Pro civi-
Jiensis, nuclor corevus; ilii enim in carmine ad Gn- tatc Pnrisicnsi siani non moJo Bloracnvenna verbis
dcfridum Reinensnni nonJum edilo de S. Brunoue niiin. 50 hiic transcriptis, Surius in Sancli Viln ,
sic canit : aliique Ordinis Curthiisiensis scriplores non pauci,
Ei tunc Remis eral, Rrmis qtioqneBriino studebul, vcrum etiam, quos omnes nominare non vacnt, alii
Bruno Lalinoruin lunc sludii specttlum. noiiiiulli, ac nominalimin Uuivcrsitnlis Parisiensis
Ilic aulem pcr Lalinoriim ttinc sludiiim non plrlo- ilislorin, anno 1665 a se editn, tom. I, png. 467 ct
sopbiam, nliasve altiores scientias, sed lilleras hu- seq. Cresar Egassius Bulaciis,qui, Jicet Sunctum P;>-
nianiores, qiiibus linguae grnmmalicaeqiie Lalinx risiis philnsophiac incubuissc, aperte ibidem non
studiiim comprcbcnditur, verosimillimc inielligit. edicnl, satis lamcn id indicat, quique, quod rcliqui
55. Et vcro Sanctum, qui, cum juvenis admoJum, non faciunl, opinioncmsuam, qun practcrca Sancliiiu
ul dictum, Remis studuerit, verosimilliine , anle- fj I Parisiis doctiisse, nUlumat, probarc ctinm nitilnr.
quam hoc facerct, nec Pjrisiis, ncc in alia Gallia- 57. Ac ad id quidem tres conjccluras adbibct
rtnn civilatc lilleris operara dederii, poliliori lillera,- diversas. Omnium poslreinam , cum tantum co ten-
turaseu humanioribtisHtterisseseUcmiscxcolussc, dnt, ul Snnclum Parisiis , quod infra diimlnxnt
ipsimel Ilistoriae lillerariac Franci.x scriplores loco discutiendnm, docuissc probel, praetcrmiito, solurii-
supra cil. non obscure docenl, poesi illum aeipie qtic duas rcliquns cxnmino. Ilnrum poslerior i pc-
ibidem , quain aliis scientiis, :it rcvi, qno vivebnl, litur (verba sttnt Buhci) cx auclore anonymo, qui
mos ferebnt, inciibtiisse, nssevernnies, ttt verosimil- ILsioriam a Roberlo ad moricm usque Pbil ppi I
tiinc, duin pro Scicnliis, n Brunone Colonia?Agrip- perdiixit, quiquc Brttnonem novit aut nosse potuit.
pinaehaustis, ejus npud.Lnbbeum exstans elogium Ille aulem iis eum accensct, quos prope ccrtuin est
loco supra cit. Inudanl, minns ex hoc, qnam verbis studuisse et docuisse Parisiis. i Hoc tempore, » in-
suisindicent, deduclum voluerinl, aul cerle, quid cx quit, nempe circa nnnum 1060, i tam in divina ,
co consequeretur, niitms pcrspexerint. Porro San- i quam in hiimann philosophia lloriicrunt Lanfran-
ctus tanto ardore lanloqitc siirccssu hiimanioribiis i cus Cantiinricnsis cpiscopns, Gnii'o Lnngobardus,
lilleris seu lingua: Latina?sludio scso tolum in celc- t Maiiigaudus Tcutonicus, Bruno Rcmcnsis , qui
89 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 40
* poslca vilam duxil ercmiticam. > Nemo autem A Adcmum, ut docui, 1050 circilcr natus, decimtim
«lixerit, Viros iHosdocuisse Remis. > Itn Ule, qui, aetatis suaeannum nonduin altigisset. Ruit itaqne e»
quamquam Sanctum philosophia?Parisiis incubuisse, aliera, qna Parisiis a Brunone pbilosophiam fuiss»
cxpresse noo edicat, satis lanien id innuit, cum, exceptam, probetur, formata a Bulseo conjectnra.
Partsiis sludtiisse eum, prope cerlura esse velit, si- El vero Sanclum non Parisiis, scd Remis vel Tu»
mulque, quo rem evincat, anonymi textuan, quo ronis philosophia? incitbuisse, dicendum : Remis
Sanclus in philosophia floruisse, asseritur, in me- quidem, si Berengarius in scentia illa magister ei
dium adducat. Verum nnde, qureso, Brunonera non non obtigerit, Turonis vero, si obligerit.
alibi quam Parisiis philosophiac incubuisse, aut 60. Ac borum quidem primum idcirco placet,
etiam scienliam hanc docuisse, certura esse potest? quod Sanctum diu Remis studuisse et docuisse, et
58. Sane Brunonein philosophiara Remis docuisse, ex jamjidjjclis et ex porro dicendis certnm omnino
ex infra dicendis ac nominatim ex ipso, quod hie sit; poslremum vero, quod utique, si revera S.m-
Bulteus laudat, Fragmento bistorico verosimilius ctus, ut Chronicon Malleacense tradere videlur, in
apparet, nt proinde contrarium sit incerium, de- philosophia Bcrengnrium audierit, factum id esse
beatque vel binc Bulrei conjecliira, de philosophia a ^ ibi, ubi hic docebal, verosimillimum appareat. Ut
Brunone Parisiis excepta, pro admodum incerta ha- itaque Remisne, an Turonis pbilosophia? placita
be"ri; an vero de aliis, qnos anonymut a Bulrco Brano exceperit, definiri ulcumque qtteat, habue-
adduclus laudat, certior sit, aliis exaroinandura re- ritne hic in philosophin Berengarium magistrum ,
linquo, et ad alteram scriploris hiijus conjecturam cst indagandum. Ac Sanctum quidem in philosophia
jam venio. « Hrcc est ex Chronici Mnlleacensis magislro usnra esse Berengario , inea est opinio ,
(verba iterum sunl Bulaei)manuscripto codice, qui quain ut probem, primo cos, qui illi adversantur aut
servari dicitur Parisiis in bibliotheca Puteana, qtii- certe non favent, cor.venio. Marlottus, postqunni
qne ab auctore conscriptus est eirca annum 1160, Historia? melropotis Remensis tom. II, png. 135
el in lucem cditus a Pbilippo Labheo. In eo autem S. Branonem dixit pracceptorem, in philosophia vi-
legttnlur ha?cvcrba ad an. 996 : i Gerbertus docuit delicel, nactum fuisse Berengarium, S. Mariini
< Ftilliertum, Carnotenscra episcopum. Hic ilerum Turonensis canonicum, slatira addit, < si chrono-
< Fulherlus docuil Berengarium canonicum S. Mar- grapho Malleacensi, Btunonis corclaneo, credalnr.»
< lini. Qui ilem Brunonem Remcnsem et alios mnl- Mabillonius Udei professioni S. Brunonis, quarn
< tos hseredes philosophix retiquit. Bruno quidem tom. IV Veterum Analect. pag. 400 edidit, annola-
< perfectus philosophus et cremiu apud Calabriam /_ lioncm hanc praeflxit: < Dcoduini cpistolce propler
< multorum monachorum Pater obiit in Chrsto. > argumenti aflinitaiem subjic re visum est S. Bru-
At ubi Berengarius eum hreredem philosophirc reli- nonis fidei professionem, quara morti proximus
quit 1Certe ubi ipsedocebat; at non legilur docuissc edidit, damnata haeresi Berengarii, cujus discipulus
Remis, sed Turonis, et praesumitur docuisse Parisiis fuerat, si fides est Chronico Malleacensi. i Duo ita-
posl mortem Fulherti Carnotensis precepioris sui. que viri illi eruiliti, Marloitus nempe cl Mabillonius,
Ilaque verisiinile est, Brunonem eum (in philosophia qitidquid Chronici Malleacensis auctor verbis num.
nimirum) Lutelia? atulivisse. » 58 a Bulaeoadductis scribat, pro indubilato non ha-
59 Hacteniis Btilrcus, contendens videlicct, non hucre, Brunonem in philosophia magistro usum
lanlitm Sanclwn nostrum philosophiae plncita Pari- timquatn esse Burengario. Nec lanlum rem hanc du-
Riis excepisse, vcrum cliam ibidcm .in hisce ma- biam, verum eliain a vero alienam auluraavil Ma-
gistro usum csse Bcrengario, Turonensi S. Martini billonius.
«anonico, viro illo ex sparso haercseos sua?, qua 61. Elenim Praefalione in Sfeculum vi Benedi-
realem Corporis et Sanguinis Christi in Eiicbaristias clinum num. 7 circa mcuium sic scribil: < De hac
Sacramenlo pracseiiliara ncgavit, Cnlvinoque et ejus propagalione (docirinre et eruditionis) ngens sancti
«cquacibtis prcclusit, vencno per omnem iate Euro- D Maxenlii chronographits, eam, lanquam e fonte,
pam nolissiino,.Vernm cum Bercngariiis (adi Histo repclil a Girberto sett Gcrberto monacho Aurilia-
riae litterarire Francia? scriplorcs lom. IX, pag. 140) censi, qui Fulberium Carnotensem docuisse dicitiir.
^arisiis docuissc jiuspiam legatur, sitque proindc, Fnlbertus vero, ait, ille, i docuit Berengarium
«jli ipsemel Bulaeiisverbis recilalis salis indicat, an i cnnonicum sancli Martini :qui ilem Brunonem Rc-
ibidem revera ille unqiiam docuerit, admodum du- i mensera cl alios iimllos heredca philosopbia?rcli-
bium, cur Turonis hunc, ubi cerle docuil, a Sancto i quil: > quo ex loco nonnulli colligunt, Brunonem,
in pbilosophia audiliim fuisse, c recitatis Malleacen- sacri Carlhusiani Ordinis instiluiorem, Berengarit
sis Cbronici vcrbis potins non inliilit? Sane cttm discipuliimexstitissc. Verum practerqunmquod illius
Bcrengarius, a Lanfrnnco variis dispulalioiiibiis Maxenliani cbronographi auctorilas lanti non est,
devictus, et a discipulis propterca deserlus, Parisios ut id adstruere valeat, ccrte ipsa cbronograplii
et scholas dimitiere, Turonasque repetere, ex verba
longeaiiterinlerprclanda videntur. Ilaecenini
ipsiitsmel Bulaei opinione sub annum 1038 fuerit vcrba, < qui item Brunonem Remensera > etc non
«oaclus, neqtiiit profecto Sanctttm in philosophia ad Berengaritira refercnda sunl, sed ad Fulberttun ,
ibidcra nabere discipulum, uipotc qni ttinc, anno qui IiVrengaiiumdocuit,qui item Brunonem Remcn-
41 ACTA. 45
scin. Deinde ipsamei verba r.on cviucuut, Fulber- A rilale prrcslanles , qui , reliciis infciioiibiis Mmliis,
tuni, nedum Bcrcngarium , auilitorem habuisse in iheologia? oiium conccsserant. >
Biiinoncm, sed lantum Brunonem et alios nuilfos, 63. Ilaclcnus Mnbillon.us: vcrum haec , ut jani
sive a Fulberlo , sive a Berengario haeredes phifoso- supra docui, Baldrici, ahbatis Buvgirhnsis , veiba,
phire reliclos fuisse, a quocumque denittm praece- < el tunc Remis erat, Remis quoquc Bruno simle
plore erudili fuerinl illi, id esl, Bruno aliique philo- hat, Bnino Lalinoruni iimc studii speculiini, > qua?
sophia?heredes. Cerle Brunonem jam clericum et poiissiinum , quod Mabilloniiisconlcndit, conliceie
Colonienscmcanonicum, ac proinde liileris excul- deberent, in scnsu naturnli et mag's obvio accepta
tum , ex urbe Colonia in Reiuorura civiiatem acces- significare durataxat videntur, Biunoiicni Reniis
sisse, couslat; at longe verosimilius est, euni a lilteris hurnauioribus operam dedisse. Si aulem per
Nolgero, Leodicensi episcopo, ejusque discipulis i Latinorum sludium > a Baldrico litieras liunia-
inslilutum fuisse. Hujus rei lesiis esl locupletissimus niorcs non fuisse intellecias , prrefracte velis , esse
Manasses, Remorum archipraesul, in Apologia sua, eqiiidem noii videtur, cur bic aucor magis debsat
tibi de Brunone , qui ejtts moribits adversabatur, haec intelligi de philosophicis, quam de tlieidogicis slu-
habet: i Bruno nec nosler clericus, nec nosier nalus diis, quibus Bruno Remis animum excolucrit. Quod
i autrcnalus est,sed sancti Cuniberti in rcgno Ten- B si crgo rcipsa in totolnic iranscripio lcxlu de Iheolo-
« lonicoritm poslii canonicus est, > etc. Id ofcscrvare gia dumlaxai, in qunm s.iiictus Remis una cum Gode-
visuiu esi boc loco de viro sanclissimo , qui, elsi frido Remensi et Ilerim nno seniore incubueril,
Berengarii discipulus fuisset, longe ab ejus errore Baldrico abbali sermo sit, quid, quaeso, inde habe-
abhorruit, ul probat ipsius confessio de sanciissimo hilur pro opinione, qua sanclum, non Turonis apud
2iicharistiaesacramento, qttara alias relulimus. Sed Berengarium, sed Remis philosophiam cxcepigso
inlerest verura a falso discernere, et nubeculam vull Mabillonius? Scripiori huic nihilomiiuis consen-
illain, si qua erat, a lanlo luiuine retnovere. > sere dande Historia? lilt.-rariae Francia? scriplorcs
62. In allera deinde in Sseculum vt Benedictinum tom, IX , pag. 233, ila in infcriiri pagince luij:;»
Praefatione , quo opiuionem suam confirmel, nuin. marginc notantes : i Ex errore et,ex Clnonici M.il-
83 sic scribit: « Uunc Godefridum (Remensera , qui teacensis sensu mal? iutellecto fncliim csl, itt, B,u
S. firunoni in scholarum magislerio a Manasse, nonem Turonis sub Berengnrio studnisse , quidaiu
Remensium archiepiscopo, Remis fuit suffectus) auctores scripserint. Remis iJ fuisse , Baldricus,
viventem ac mortuum laudavil Baldricus abbas, qtii Burguliensis abbas , diseiie (I.ico netnpe a Mabil-
etiin Remis genitum, litierisque iiislilulum cittn lonio supra adducto) afftrmat. > Ita illi; s:d dispi-
Brunone fuisse dicil. lta enim canil ille in carinine ciamus inodo, an, qui sancluut sub Berengar u
itondum edito ad Godefridum Remensem. Turonis sluduisse, seu philosophia?| lacila exeepisse
Nobilis urbs Roma soror inouam , ei Roma Chronicon scripserunt, indubie erraiini , nc Milleaceiise
male iutcllexeiiiit, scu poiius an lioc ver-
[secuniia bis niini. 61 dalis sat felici succc su intcrpretelur .
Te genuit, peperit promeruitque sibi.
Mabillonius. Primo hic scriplor ait : « Haec... (Chro-
Hac te docirina tolius nectare fultum nici Malleacensis) verba , « qui item Brunonem Re-
Adscivit studiis praposuilque suis. «inensem.) elc , iionadBeieng riuni rcfercndasu ii,
Gallia tunc etiam sludiis fiorebal opimis , sed ad Fulbertuui, qui Berengarium | docuit, qiti
Floribalque tuo Gallia plus sludio. itein Bnisonem Remen&em.» Fulbertum ergo , iiiui
Ad te currebant examind discipulorum
Berengarium, ex hac M;;biIIoniiinterpretat one ma-
El refovebantur melle paremis apes.
gislriiin in philosopbia Sanctiis habuciit. Verum
Et tunc Remis erat, Remis quoyne Bruno sludebat, lioc, nisi simiil Cl.rouici Mallcacensis auctorcm
Bruno Latinorum tunc studii speculum. crroris arguerc velimiis, nequit ndinilti.
Ipsis temporibus studuilque tenex Herimannus , 64. Ftilbertus cniin, thqtio loquitur, fuit Cjirno-
Et mundo sludii clara lucerna fuit. j3
tensis episcopus; hic autem, ut Hisioria?Iitl.?rari;«i
Tu fueras juvenis, fueras etitcutior illis. Francia? scriplores lom. Y.I, pag. 265 diluci o
Terlius ergo venis, jam quoque primus eras.
oslendiini, e vivis exccssit ai.no 1029, quo S.uieuis
Gervasio princeps , princeps tuus ille Manasses vcl non natus, vcl certe pra? rctaie niuiium adhuc
Successit, qui te promovet ad sludium- imbccilla pbilosophiae lcciionibus cxcip endis u4e -
Exhis intelligitur, quod in priori Praefalione (loro ligendisque idoneus nondum erat, uli ex iis, q-a?
nempe proxime ante hunc supra huc transcriplo) de natali Brunonis niuio supra dicta sunt, pron m
ostendimus, Brunonem Remis operam lilteris (in est ernere. Et vero sancto Fulberlum Caruoteiisein
philosophia videlicet) dedisse, non Turonis sub Be- esse non potuisse in pbilosopbin magislruro, ipseinui
rengario magistro , ut quidam ex Chronico Mallin- Mabillonius forsitan observnrit. lla susp cor, q uul
censi male intellecto persuadere votunt; et quidem Chronici Malleacensis iulerpretalioni, de qua jam
non solum cum prredieto Godefrido , sed etiam cuin dictutn, alteram hanc proxime subjungal: < DciuLe
Hcrimanno seniore, qttera Gozechinus scholasticus ipsamet (allegata Chronici Maileacensis) verba nou
primum laudat inter iilius sreculi sapienlcs et ancto- cvincunt. Fulbertiim, nedum Berengarium, audilo-
PATROL. CLII. 2
S. B!\UN0NIS CARTHUSIANORUMINSTITLTORiS il
43.
retn habuisse Brunonem, sed tantum Brunonem et A Remos adiret, S, Cuniberii canoniciini non exsii-
alios mullos, sive a Fulberto, sive a Berengario tisse ,-sed tum demttra, cum niino 1076 aul seqoeuti
< lleredes philosophia?>reliclos fuisse; a quocumque Remis exccdi re fuisscl compiiliiis.
deinum prceceplore eruditi Puerint illi, id esl, Bruno, 66. Nullum itaque ex ar^umenlis, quibus Mabl-
aliique philosophia? heredes. » Ab opinione sane, lonius, modo vel uno vel allero a se assignao
i|ua Sanctus apud Turonas snb Berengario sluduisse, Chronici Mallcacensis, qua? prclixe nuuc dis u» a
slaitiiiur, eruditi omnes facile discedent.si alier bie, sinit, verba exp!icanda ess;, probatum vult, rem
qtio Mabillonius utitur, Chrouici Malleacensis inter- ccrto evincil, ac proin sensui nalurali magis pie
pretaridi modus locum debeat habere. Verura res, obvio, quem ha?coffemnt, adhrerens, iia ea pergo
ut mihi eqitideiriapparet, verosiraillime sccus habet; accipere, ut Berengarlum S. Brunoni philosc-
quod ut probatum dem, ipsa recito Malleacensis phia? pLcila tradidisse, significenl : quod proinde
Chronici verbn, non ea lantum, quaa Mabilloniirs re ipsa eliain facluin, pro veiosimiHiroo habeo,
locosupra cil.iranscripsit, verum eliain, qinehisce Chioriici Malleaceiisis, quod auctorem Sanclo nostro
pr:t?raittiintur, allqttot atia , tcxtuin aliquanto proli- fere aequalem habet, auclOritate impulsus. Addit
xiorem corisiilucniia, qui sic habel: • Girberfus " quidem (vide num. 61) etiam Mabillonius, tanti hane
vero nnlione Aquitanus, riionacbus Aureliaoensis non esse, ul Clircnieon illud iis,qiue ailslruii, fidem
sancli. Geraldi ecclcsia? ab imperaiore papa indabilaiam facere possit, teqtie ipsa noiiniilTa,
Romatiniitra sublevaius est propter philosophire qua? memoria? prodil a rerilate aliena, deprchensa
gralinm : mulntum est nomcn ejus pristinum et sunt, tmn a Labbeo, a quo primtim publici juris
vocatus esi Silvester. Girbertus eniin docuit Fulber- factum esl, luni post etim ab Historia? litlernria?
,11111 Caiiibleirsem episcopum, qui post Leobttiura Francise scriploribus tom. XII, pag.79 el sequenti.
cxslltil episcopus. Dequo lnuttascripta vel itt pnginn, Verum, elsi id ita sil, verosiinillimum lamen adhuc
vct in cantu sancta? eccteskt? remanserunt. Hic ite- apparct, quod de iradita S. Brunoni a Bcren-
rum Fulbertus docuit Berengarium canonicuni satieti gario philosophia afDrmnt. Ea enira, in quibus
iMnrtini. Qui item Brunonem Remenseni et aiios Chronici illius aitclor a verilate deviasse notatur,
multos heredes philosopiiia? rcliquit. » ab aetate ejus longius abfuere ; in iis autem , qua?
65. Ordiric liic, quo floruerunt, recensenlur vel lempore suo vel non diu ante gesta sunt, vix
nonnutli, ut cdnsidernnli patebit, phirosopliiaedoc- unquain a Lahbeo, qui lainen errores ejus sedulo
tores sett magistri, quorutn atii aiiis seientinm bnnc adiiotavit, errasse notatur, itt proinde, cura syn-
tradulere; quare, cum Bercngarius, uti apud omiies (, chronus aitl certe pene requalis Sancto noslro exsti-
in confcsso est; philosophia? doctor seu tnagisler leril, in iis ulique, qua?de audila ab hoc sub Beren-
eliam cxstiterit, liccc chronogrnphi Malleacensis gario phitosophia tradil, errusse existiinandiis nou
verba : « Qui item Bmnonem Remensem et afios sil, neque vero errasse , a Labbeo notatur. Quare,
mtrltos heredes philosophia? reliquit, > non ad Ful- si non omnino cerluin, verosimillimum eqttidem ,
bertum, ut vttlt Mabillonins, sed ad Uerengarium oinnibus considernlis, est, Sanclum nostrura a Be-
referenda sunt, itaque debent inteiiigi, ul signiftcenl, rengario philosophiam doctum fuisse.
hunc ipsummet S. Brunoni pbilosopliia? scienliam 67. Hinc porro jani consequitur, ul eam , non
tradidisse. Et vero, ut ila inlelligantur, naturalis Parisiis, quod hic eiiam probandutti eral, sed Turo-
etiam maxiineque obvius quem offerunt, sensus nis, cuin in hac civitate, non auiem (uli ntodo iuter
exigit, qtiemadmodum , quaniiim opinor, quisque recentiores criticos saiis convenii) iu alia, Boren-
facile faiebitiir, qtii pracjudiciis racuus exsliterit. gnrius docuerit, verosirailliine exceperit. At vero ,
Mnbillonftts qnhlein , ut sanctam philosopbiam a inquies, Berengarius impiasua, qua alios eliam
Berengario doctum non fuisse, ac proin hrec verba, inficereconubntur , baeresi infam s juxta ac pcricu-
i Qui itein Brunonem Reuiensem, > etc, eo modo, losuserat, ac proin exisliinandura non npparet, vd
qtiem assignat, exponenda evincat, in probalioncin D sancti pnrenies, veleos, qni illius adlmc juvenis
idhue addit, i Brunonem, jam clericum etCoio- curam gerebanl, comraissuros fuisse, ul Sanctiitn,
liensein cantfnicum, ac proinde lilteris excultutn , traditum, venenaia?
> magistri hujusmodi disciplina?
ix urbe Colonia in Retnorutn civiiatem accessisse, haurienda?discrimini exponereiit.
ManassisRemo- impiaequedoctrinae
ijqiteconslare ex hisce(adi num.52) Verum Berengarius non slatim , cum scholas Ttiro-
rtiiu aiclihpraesulis de S. Bmnoiie vcrbis, «Bruno
nenses regere coepit, in haeresitn fuit prolapsi.s,
nec noster clerieus , nec noster nalus, aut renatus i.ec statim, cum hrereseos suu?virus spargere ctcpii,
est, sed sancti Cuniberti, in regno Tcutonicorum
passimprohrerelieo ab omiiibusfuitbabilus.Et llugn
nrniti, eanonicUs est, > clc. Verum litteris, quce quidemLingonensis episcbptts,Berengarii olinuo.iili-
allioris, ut philosophia, ordinis sint, nondum san- scipuliis., priraus fuit, qui ab eo (ndi Hisioria? litii-
ctnm , cum Colonia Remos adiit, excultum fuisse, ratia?Feanciaescriptores lom. YIII, (iag. 202) in euciia-
«upra docuimus, liec id conslare potcst ex rLiegaiis ristia? sacratnento et realilatem et transubstanti. -
a Babillonio Manassis archiepiscopi verbis, cum ex tionem
negari, detexerit, quiqiie baud ita dudtim
Irisce, ut jara stipra diclittn, polius apparcat, san- posl, quo erranlera in viam reduceret, pulchram
cuim nostrum^ anlequam litteras discer.di '.-aiisn ud eiim dedit
epistolam; qtiarc cimi liaec (adi iterum
45 ACTA. tti
laitdatos scriplores ioco cit.) non citius, quam paulo Aj sam , enmil, utvi!cie iicet iu archiepiscoporum
anteOctobrem anni 1019 scripla fuerit, consequens Reinensium serie, quam Gallia Clnisliana aucla
est, ut verosimillime prava Berengarii doclrina tora. IX exhibet. Accedit MatlhacusS. R. E. cardi-
anno dumlaxal proxime hunc aniecedenli, quo nnlis, cujiis Brunoniana? non mullura dissimilis,
etiam hsecaut lantum paulo citius turbas in eccle- qtiam sub finem vitae emisit, fldei professio apud
siaexciiasse videtur, ab Hugone Lingonensi epi- Pelrunt Venerabilem, nbbntcm Cltniacensem, Mira-
scopo fueril delecta. Jam vero, cuni id ita sit, nihil ciilorum lib. n, cap. 22 exstnl, et Ludovicus VI
sane sancti parenles, lutoresve impedire debuit, Frartcorum rex, cujus Brunoniana? itidem noi
qttominus eum annol047, quoex supra dictis sep- mulliim dissirailis, qtiam morilurus emis.t, fiuVi
lcmdecim cifciler annorum jam esse potuil, Tuionas professio a Baronio in Annalibiis ad annum 1131
niiderent philosophia?placitis a Berengario imhuen- rccitatur. Berengarii ilaque in philosophia discipn-
dura.Imo vero non satis video, cur eo etiam anuo lum fuisse S. Brunonem ,' ar^ui ex ea, quain bic
1048 aut sequenli, cum aniio demum 1050 a Lcor.e morti proximus emisit, fidei profecsione non polesi.
IX Papa in concilio Roma? celebralo Berengariani Nec, ut sanclum Berengarii in philosopliiadiscipulum
errores fuerintdamnati, mitti non potuisset. faciamus, validius argui polesl e ceiitesimo sexa-
68. Nec porro Brunoni aut ejus fi iis dedecori veiti " gesimo sexto, quo ecclesia cnlheJralis Andegaven-
debet, quod ishominein de ftde non recte sentien- sis, S. Maurilio sacra, Brunonem mirilice celebrnt,
tem, nec tsraen ut hrereiicum damnaium in philc- fuucbri Tittilo; licel eniin hic binos hosce contincat
tophia audierit; etsi enim id ita ex jam dictis appa- versiculos,
resrt, dubiiandutn tamen non esl, quin a Berengario Dux priut erroris monslravilitcr melioris
raliem lunc, cum in concilio Romano dantnaius Poslea doctrina, quai gaudia dat sine fine
prininm hic fuisset, recesserit. lia autuino vel tx e quibus, Sanctum in errorem conlra fidem, queni
eo, quod ab impia ejus baeresi maxime abhorruerii, pi.stea deposuerit, fuisse prolapsum, ac proin nou
ul lidem facit, lum, quas fecil, infra hic memoran- tantum Berengariuin habuisse magistruiii, ast etiaui
das in psalmum xxi et itt cap. xi, epist. i ad Corinlli. perversa? ejtts conlra eucharislia? sacramenlum sc-
commentaliones, lum, quam niorll proximus emisii, clatorem aliquando exsiilisse, suspicari uon nerao
fidei profess:o, a Mabiilonio, lom. IV Analecl., forsan posset, sinistra? tamen hujusmodi de Sancto
p g. 400 et seq. relata infraque liuc transcribettda. siispicioni locum inde mcrito esse non posse, quis-
At vero quoniam hic de fidei professione, a sancto que facile deprehendet, qui cum aliis , in codera
morli proximo emissa, sermo iucidil, iiniim bic ,Q litu'o anlecedentibus et consequentibus, recitatos
ndhtic moneri lectorem, neccsse est. Cum in pro- binos ver;iculos consiJerarit.
fessione il!a Brui.o slalim hisce vocibus : i Credo 70. Ila quippe patescet, per < errorem, > quidem
sacramenla, qtue calholica credit et veneratur Ec- in hisce non errorem conlra fidem, cui aliquaudo
clesia , » subjiingat: i Et nominalim , quod conse- Sanctus adliacseril, sed profanas scienlias, quas
craltirin allari, verum corpus esse, veram carnem sedulo magnnqtie cum laude primo coluerat docue-
et verum sauguinem Domini nostri Jesu Chrisli, ratque, per < doclrinam > nulem < meliorom, > non
quem et nos accipiinus in remissionem peccatorum ullam sincerre verreque fidei dogma, cui aliquando
nosirorum, in spem saluiis aeierna?, > erit fortassis fuerit adversatus, sed divinam Evangelii, qu»,
nou nemo, qui, cum his verbis doeirina, Berenga- postea saeculo deserlo, in ercmura scccssil, lerrc-
liaiiac e diamelro opposita, conliueatur, argumenlo naqnc suo exemplo despicere ac cceles.ia sectari
etiam id esse velil, sub Berengario Turonis philoso- alios docuit, inslitulionem deLere intelligi. Ut hco
phia?Sai;ciumstiiduisse,tiipole qui emissaea se fidci eo queat deprebcndi Ucilius, versiculos buc facien-
professioni verba illa incluseritnon a iamobcausam, tes, lain qui coiisequiintur, quam qui praccedunt
qiiam ut B rengarianae qualcmcut.que, cui idcirco binos recitatos, liuc tianscribo. Pracedentes lii
obnoxius esse polerat, snspicionem haereseosa scse p sunt :
amolirelur, Plus quam Maronis laudatur lingua Brunonis
09. El vero fuit, cuin et ego, argui inde pio phi- Gloria Platonis vilescitlaude Brunonis.
losopbia, a Sancto sub Berengario audila posse,, Hic prajctllebul docloribus, hic fuciebal
srbitrarer; ast, re peniiius examinata, coinperi,, Summos doclores, non ins.iiuendo minores.
morem hunc post Berengarianmn haeresimexortami Doctor doclorum fuil liic, non c'.criculorum.
diu observalum fuisse, ut doctiores illuslriorcsquei Nam nec honeslutes terborum , t.ec graviia ee
fere viri, cum morti essent proximi, fldei profes- Sumpsit Bruncnis, nisi vir migna; rationis.
sionera emifterenl, quatum aliafidei dogmala, tumi Rectio prudemis superubat acumina mentis;
prxcipue, quae ad sacratissimum eucharislia? sacra- Ut documentorumdoc:or satis exstilit horum.
metitum pertinenl, profiiererilur. Ac inprimis quideml Hic ptus perfectam voluit praponere sulam
exempli locosit Gervasius.Remensisarchiepiscopus,, Nuntixt eireijam d.vina dccendo sotltiam,
annol067 vilafunclus,qiiicuramorilurusessel, fldeii Primaque destruxit el lanquarr (rivolajtuxil.
professionem non mullitm ab emissa per Sanctitnii 71. Consequentes vero isii :
quanlitm ad rcccndilum de cucharistiadogmadiver- Sed nil muiiduna sap'enl'.a dat nktrana;
17. S. BRTJNONISCARTIIISIANORIM INSTITUTORIS 48
• thec fueit etulos pompa , facit illa beatos. 1 cxcopissel, facturus tnisse videlur, itlpote usitatiiin
A
Foctis complebal, operando quod ore docebat: aetate sua morem, quo cncyclica?hiijusmodi epistola?
tlultotsermonetfaciebatper^egiones. ad ecclesias praecipue, quibus defunctus aul nolus
Urbem transivil Romam Calabrosquepetivit. esset, aut saltera notus esse, praesumcretur, sele-
Scriplor anonyraus, qui Tractatura de S. Brunone, banl deferri, verosimillime secuhis.
n Carthusianis bujaiibus mecuin conimnaicatum, 73. Ita, qui nostra?de audito Turonis a Brunone
composuit, aliier nonnihil, quo Sanclura erroris in philosophia Berengario opinioni adversantur,
in fide suspicione liberet, tiiutura funebrem, possunt arguere. Verum non omnes verosiroititer
ci ub ecclesia AnJegavensi sacralum, inlerprelaiiir. fnnebres Sancii liluli uni eidemque rolulo, qui
Uohiijus enira auclorenuin.7 ilapironuntiat: « Bru- encyclicam (adi num. 25 et infra in hanc nolanda)
nonein primnm laudal, quod celcbrioribus doctori- de Sancli obilu epistolain, a Carthusiano Calabrino
bus omni scientia profatta (ul sunt graramatica, circiunlalam, pluresqtte certe ad linnc responsorias
dialectica et alia?ejusinodi) excetluerh. Deindc illtim, seu tilulos funebres couip eclcbntur, fuere inscripli,
majori taude dignum ostendit, quoJ « his plus per- chnrta?queseparatae, in quas aliquol ex iiisce vero-
• fectam voluit praeponere seclam, > id est, scien- simililer fuerinl conjecti, teinporis injuiia inleiire
liarii, videlicel theologiam, tti sequenti ver&uexpli- facile pottteiunt. Quid si ergo id de litulo fuuebri,
cat; « Nuncial cgrcgiam divina docendo sophiam. > quo ecclesia Turonensis Sancto parentavit, factuni
Idcirco, qui dux erroris prius fuerat, non quiderai fuerit?Ad ha?c Carthusia? Calahrina? alumnus, qui
f.ilsaedoctrinre, sed perilura? et mundana? scienlia?,i epislolara encyclicam, mortis S. Brunonis nunthin,
ul pnslea dicit.sivephilosopbiae, qunm multi Sancti,> ciicumlulil, forte eliam uon omnes.quibus is in
tamqunm qria?nihil atit modicutn ad salutem valel,> vivis supersles notus fuerat, ecclesias adierit, a
contempserunl, i monslravit iter raelioris posleat more solilo ob causas, qua? nos latenl, deflectens.
< doctriua? > sive concionando (nam i mullos ser- Ul ut sit, ex eo equidem, quod inler liltdos Sancti
i raones faciobal per regiones >) sive doccndo ac' fuiiebres nullus oranino, ecclesiae Turonensis r.o-
sacram Scripluram discipulis suis interpretando, ut1 mine ins:gnitus, occurrat, consequens non est, nt
<nnoiiicos Niolenses superius declarasse vidiiuus, vel Bruno Turo is notus non fuerit, vel philosophia?
ciim e:iin dixeruiit dudutn ecclesire Remensis sum-' operaai non deder.it. Ambigi enim nulla ratione
ir.iim (lidascalum, uipote in psalterio ct creievjs ! po;esl, qiiin Sanctus Colonia?Agripptna?, titpole in
srieriliis lticiileritissiinum. > qua civitate uatus ac niagna ex parle edueatug esset,
..<-72. lta ille : et sane inlerpretatio, quara hic: C ntilissimus exstiterit, n.c tamen inter funebresejus
suggcril, nliave sirailis, si supra a me assigoala,> liiulos uilus esl, qui ccdesiae Coloniensis, 8 u ca-
qita? tnmen prasstare videlur, forsan displiceal, ne- thedralis seu collegiata?S. Cuniberti, in qua lamen
ceafsariodebel admilti, cum , Sanclum a fide niim- Sancliis canonicum egerat, nomen prajferat; ut sane
qunni nberrnsse certum sit e variis aliis funebribuss ex diflicultae, qua? modo propisila est, non infir-
' j:s lilnlis, in qtiibtts fidem semper sanam ac iqle- mciur opinio, qua Sanctum Furonis philosopbiam
grnm serrtisse.diserle Iradilur attl certe non obscuree sub Bercngario didtcisse arbilramur. Hinc porroet
indicalur. Ut reliquos brevitntis ergo missos fuciam,> ex aliis sttpradictis conseclarium est, ut Sanctus
imum dumlazat, vigesimuin nempe el cenlGsinuim, , verosimillime, cura jam oclodccim. esset aiu.orura,
in quo id expressius declaratitr, iti niediuin udi.iico. Parisiis nondum studuissel. Cum enim, (luniquatuor-
In lioc iiaque moiiachi S. Audomari sic Sancturai decim circiter esset annorum aut adhuc junior,
compeltant : lilterns humaniores, quarum rudimenla Colonia?
Ergo vera fides, quam tu sempercoluisti, posuerat, Retnis prosecutus sit, bisque ibidem jam
Te tralial ad Christi requiem, quam hruno pelisti. iinbutus
philosophiamTuronis audire incceperit, nec
Ceterum hrrc taiii de errore in flde, cujus suspectuss paucioribus,
quam binis, annis verosimillime absol-
lirbno videri queat, quam de fidei professione,> D verit,
quo, quxso, tempore anteexpleluni decimum
snb viia? terminum ab eo emissa, paulo fusius pro-- oclavum aelatissuaeannum Parisiis sttidere
' potueril?
sequi hic libuit, ui evidcnlitts paieat, nihil indepro1 Aivautem ibidem uroquam posl certo sludueril aut
opinione, qua Berenfjarii in philosophia discipulutn 1 etiara docuerit, dicenda aperienl.
SnnrluiH iiostrum facimus, posse coiicludi.Atqite ad
IV. Quo Sanctus Turopis, Bereugario relicto, sese
i I quidem verilatis amor me compu it, quo praelerea 1 § coniuleiit, quid tum primum egerit, quandonam
iiitiic flt, ut commillere non possim, qnin unum3 Remis tiocere inceperit, et quas ibidem scienliat
n-Jhiic, quod eidcm opinioni nostra? utcuuque obestt iradiderit, muniaque obierit.
;;ut sallem non favet, lectori raodo ob oculos poriain, 74. Anno circiter 1048aut cerle non serinis, qnam
lntcr iitulos Sancti funebres, qui numero tamenl anno 1050 Turonis, relicto Berengario, excessisse
480 fore suttl, nullus occurrit, quo ei ecclesia Tn- S. Brunonem, verosimiUJmum sane etliciunl, qnrc
roneiisis parentarit; unde videri polest Turonas nonn § praecedenti in medium adduxi. Veram qno tunc
adiisse Carlhnsia? Calabrina? alumnus, qui encycli-- sanctiis sese contuMt? Parisiosnc, an RemosT
cnm da niorte S. Brunonis epistolam ciroumlulil,, Nullum plane, quo allerutrum inditbitanter asscram,
qtiique lamen id, si Turonis philosnMiiDjnSancluss si'ppetil reonunienlttin antiqtium. Pro civitatc Re-
49 ACTA. 5<V
tncnsi lamcit, quod in hac Sanctum diu ct siuduissc A jam excoliiissel, scholarum inagislriini egissc , vil'
et «.'ocuisse, i:i coroperto ex dicendis sit, stnre ex soloqualuor primoruin Carlhiisia?prionjm Cbro-
niaiim. Morkensius in ms. sua Chrono'ogica diplo- nico, scu polif.s e tirevi, quod cx hoc num. 7 hti!:
luaticn de S. Brunone Dialriba in ea vcrsalur transcripsi, Sancli elogio, ulpole in quo hic ub
opinionc, qua existimat, Sanctum ordinis sni insli- auctore corcvo Remens!s ecclesia?scholaruin raagi-
tutorem post deteclam Berengarii liaeresintin pa- ster diseiie sppellctur, certum csse debet. Id intc-
triam Coloniam Agrippinam esse revcrsum; quod rim ctinm coiifirmatur ex Sigeberto Gemblacensi,
sane vero appnrel non absimilc, etsi inlerim nullo et Hugone, Diensi episcopo sedisque apo:-tolica?in
pariler queat monumento sal antiquo probari. Scd Galliis legato, quorum ille in Chronograpbin ad-an-
quid de aitero asserio dicendum, qno tura primum niim 1084, hicapud Labbeum lom. X Conciiiorii;ii
in S. Citniberti ecclesia canouicum ereaiura fuisse col. 305, in epistola ad Gregorium VH papam
Sanctum nostrum, Morkensius prrclerea aflirmal? nmio 1077 scripta, hicqitc infra adlinc uiemo-
Nec hoc, uii etinm Brunonem tunc ibidein in randa Briinoiieiiipa.-iter « ccclesi* Remensis magi-
sacram Scripiurani resqiie theologicas incubuisse, strum > appellant. Hiscc adde Meinardum, Cortne-
vcro apparet absimile. Quod si inieriin ita.ut poluit, riaccmim iu ngro Turoiieusi priorein, qui in tiiulo
sese eiiam reipsa res habuerit, a Manasse, Bemen- * funebri, inter reciidem!os 170, quo Sanclo pnrcn-
sium archiepiscopo, S. Cuniberli caiioiiicus co sensu, tnvit, i;a loquilur : « Muiiinrdus, iiiqunm, cgo in
quein num. 53 exposui, vocari Sanclus ctiam po- Cormuriensi monasterio nioiiacliorura pltirinioiinn
tueril, quamvis in S. Cuniberti ecclesia, anlequam nom.ine, non operc ,'prior, Remorum civilatis oriun-
in Galliam lilteras dicendi causa e parria priraiim dtis fui, domini htijus Brunonis aliquot annis doclri-
nbiiel, canonicum non egisset, ut proin, etiamsi nara audivi, Dcoque volenie admodum profcci. > lla;'
cum diu ctinm ante annum 1067, quo circiier scho- ille, qui, quamvis se Remis sub Brunone stu-
larum Rcmensium praefeclura sese ex dicendis abdi- duise, aperte non edicat, res tamen ita sese vc;o-
cavii, canonicum in S. Cuiiiberli ecclesia exsiitisse, simililer liabueril, quod Bemis orlum seu naiiiiu
foret admitteudum, argui ex Manasse me.rito noni sese pronuntiei, ibique, ubi nalus crat, aliquanUiii
pcsset, hanc iltum ibidera vivendi normain jatn imlei verosimiliter lilleras didiceril.
nb eoiempore, quo nondtim Gnllins ajiierat, fuissei 77. Alque haec quidcm, quanlum opinor, S. Brtt-
ceNo amplexitm. Ha?cadde iis, qua? tuim. 52, seq. nonem Remis docuissc, seu magistruin cgisse,
et 65 dicta snnl. saiis superquc evincunt: quas vero ibidem scieutins
75. Porro Sanctiim in palriam posl exceptam docuefit, etquo circiler lempore id operis seu nm-
(
P
Turonis pliilosopbiam rediisse, canoniciim ibi agere neris prinuim susceperit, nunc indagandum. A<:
tunc primum ccepissc, rebusque tlicologicis simulI primo quidem Sanctiira poesim ibidera docuissc,
dedisse operam, longe evaderet verosiinilius, si, concludendum apparet e funebri ejus litulo 126; in
qttoJ laudatus Motkensius eliam tradit, Sanciumi hoc enim Atrebatensis S. Vedasli Nobiliaci ccenobii.
Colonia a Gervasio Remensium archiepiscopo, quii scbola eum ita alloqnitur :
ad lianc cathedram anno 1055 fucral pmmotus, adI tibi, Bruno magister acute,
civitatem Remensem, ut ibidem, quas callebat,, VUuil hic flore mundus, slerilique decore
scienlias doceret, fuisse revocatum, sat cerlo possett Flos fuil in feno : viguitsttb sole sereno ,
argttmento probari. Pro se quidam citntMorkensiusi % Dum lua cantaret, studio dum musa vacaret,-
nntiquum, de quo num. 49, Carlhusia? Monlis-Dei i Dutn.modo laclarel Remos, tnodo pane ciburel.
in Picardia coJicem, a Suriano iu suis ad Surianaml Nec lantum ex inferioris ordinis scientiis seu arli-
Sancli Vilam adnotationibus pag. 79 laudalum;; bus poesim , sed ipsam ciiam grammaticam RemiH
vernm cum de lmjiisanliqiiilale aucloritaleque, tami docuisse Sancttis videlur. Elenini in ecclesise Con-
Siiriauo quam Mqrkensioel Martinio, de quo num. staniiensis S. Maria?versibus scholaribus, qui litu-
ilidem 49, allum silenlc, aliunde mihi non constel,, D 1 ltim ejusfunebrem inter recudendosl56constituuiii,
itcutiqunm codes ille, ul ut a praefatis scriptoribuss « mullorum prneceptor grnmmaticorura > exslilisse
anliquus vocetur, sufficere mihi polesi, ut Sancuimi declaralur; etsi auteni, Remisne, an alibi gramma-
revera a Gervasio Colonia Remos, ut istic docerel, ticos erudierit, non addatur, Remis lamen id fecisso
fuisse revocaltim, pro indubilalo habcam. Rem ila- illum, verosimile idcirco apparel, quod alibi, quam
que lianc, uti ctiain, an Brtino, cuin Turonas Remis umquain docuisse, nullo plane antiquo, quo I
niidiia jntn mYilosophia,deseruit, in patrinm fueritt lidem indubitnlara fncerc natum sil, monumeni»
reversus, ibique nliqtinndiu,sncra?inlerim Scriplura?e queal oslendi. Alia non occiirrunl, qua?, ut scien-
rebusque theologicisdans opernm,caiioniciim cgerit,, tias inferioris ordinis scu hiimaniores litleras Remi.;
in medio rcHnquo, et ad nlin Sanciuin spectantia,, fuisseaSanclo iraditas, evincam, possinl condiiceic
qua? ccrtioribus soliilioribusque fundamentis super- 78. Ast quid de sublimioritus scientiis, Theologia.
struiinltir, tractandu progredior. videlicet ac philosophia diccndum ? Sanctus quoqmv
76. Brunoneni impriiiihReinis, cum verosimiliter r tam hanc , quam illam Remis docuisse videlur. Ae
•iiam vel in hac ipsa civilale, vcl alibi tum- n- piimo quidem , cnni Brunoni Inudes diversa'».
o viro fcre duniaxai pbilosopliiam ac theologiam c.u-
sacram Scripu-ram., tura' ctiam llicrJoginin sc;!ulo
5t S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS . £2
blice profcsso aptc convcnienles, in nonnultis titulis A gcndum non est, quin in ca clericis theologinm tra-
ftinebribus, ac praeciprie qttidem litt. 31, 32, 107, dideril.
124, 126,131, 146, 166,168 et 173, nulia plane 80. Et eum quidem tinice lunc sublimiores scicn-
loci, quo scienlias hasce ille docuerit, mentione lias basqtie inler theologiam docuisse, verosimili-
f.ida, atlribuantur, ex eo ipso mox adduclo, quo muinpulo. Etenim caihedralis Andegavensis ecclc-
Bcmis grammaticnm docuisse videlur, argumcnio sia, in lilnlo funebri, inter recudendos 166,quo
<onsequitur, ut el ihi philosophiam ac theologiam Sanplum nurifice celebrayit, ila de eo canil:
docuerit; verum rem alio adbuc modo lubet
firmare. Fiajmenti historici, quod a tempore IIis pracellebat doctoribus, hic faciebat
Roherti, Francorum regis, ad morlera Philippi I Snmmos doctores, non insliiuendo minores ;
Doctor doclorum fuil hic, non clericulorttm;
deducilur, quodque a Marloto num. 57 laudatur, scri*
ptorationyinus, quod non tam ex patria, quam ex 'ribus atttem hisce versicnlis,' scienlins inferiorcs a
sludHs, qnibiis Rerois tum discendo, lum docendo Sancto, ulpote quem non clericulos, seu clericos
diulissime vacavernt, et ex dignitalibus, quas ibi- juniores, inferioris dunlaxat ordinis scicnliis ad-
dem oblinuerat, Branonem cognitum haberet, discendis aplos, sed aetatis lanlum proveciioris
« Remensem » eum, ul nura. 12 docui, appellal; " viros, docuisse, indicent, Remis traditas non fuisse,
quare, cum praelerea hac Sanctum eo ipso loco, innuitur, idqne, cum ex supra diclis lum poesim,
qno eum < lamdivina quam in bumana philosophia, > lum grammali. am Bruno Remis doctieril, verilati
binas scilicel hasce scienlias docendo seu publice esse consonum haud polest, nisi de Sanclo, jam
profltendo, fl.ruisso Iradit, nppellatione afHciai, idI facto ecclesia?Remensis scholarcha seu summorum
praesertim idcirco, quod cumdcm maxime ex liu- sludiotum reclore ac praefecto inteiligalur; neqtie
mana ac divina philosopbia, seu ex theotogia aci enim Sanclum, muneri huic nonduin admolum,
pbilosophia, quam utramque scienliam Remis Uinci scientias sublimiores, adniotum vero inferiorcs
«locebat, cognitum haherel, verosiuiillime fecerit. durataxat docuisse, verqsimile apparet. Bruno ua-
79. Aique ita jam liabentus, Brunonetn tami qiie, cum jain scholarum Remensium magisiratinn
philosophiam, quam iheologiam Remis docuisse;; fuissel adeptus, scienlias duntaxal altiores ac
quod aulem nominatiin ad posleriorem hanc scien- polissimum theologiam, anie vero quam hoc oflicio
tiam pertinet, id praelerea sic ostendo : Scbolarcha?> decoratus fuisset, inferiores eliam docuerii. Atque
seu scholaslici rauniis, quod non nisi doctissimis( ha?cde scientiis, quns Sanclus Remis tradiderii,
gravissimisque viris deferri solebat, obiisse Sanctumi r d cla sufficiant; proximum esl, n( in tcmptis, qup
noslrum, exploralum hahemus lum ex funebri ejus, circiler id oneris in se susceperit, moJo iiiqiiirannis.
tiltNO173, in qtto a rcgiilaribus eCcIesia?Vincentii; 81. Si, Sanclnm Colonia Agripina, ut Remis
Noliensibus canonicis < Dudum..... ecclesia? sedisi Iitteras doceret, a Gervasio, Beiuensiiim archiepi-
Remensium siunmus didascalus > fuisse asscritur, scopo, fuisse evocatum, Morkensius niun.75 rccie
lum ex Guiberto de Novigenlo, scripiore cocevo, qtii[ nnlet, Brtino sane anle annum 1055, nipole quo
lib. ideVita sua cap. 11 de Sancio noslro sicscrlbit: primuni ad Remensem cathedrara Gervasius fuerit
< Fuil non Ionge ab his diebus Bruno quidam ini eveclqs, Remis lilleras docere non incceperit; quod
nrbe Remensi, vir cl liberalibus insiriictus arlibtts! si autem Mariolo, qui Brunonein anno 1056 schola-
ct magnorum sludiorum reclor;» oliro autem, eiiain, rum Remensium capul seu rectorem a Gervasio
ielnle S. Brunonis seu sacculoxi in majoribiis ec-. consliluUim fuisse, Kisloria? melropolis Remensis
clesiis ad scholaslici seii scholarchrccurairi praecipue, tora. II, pag. 115 scribil, sit standirra, anlp anniim
spectabat clericos liheralihiis nrlibtis acproin.et l 1055 Sanclum iiostrum, cum scholarum praefeciu-
qtiidem polissimum, ut apparel, theologicis facttt- ram, nisi Cum jain aliquandiu docuissei, adeplus
tatibus erudire, bonis raoribus informare, ecclesia- fuis.se non videatur, Remenses scbolas docere in-
sticnm disciptinam promovere, et dc omtiibus, adI D ccepisse, dicendum apparet. Verum cum nec Mar-
«livintim ciilliirn spcclanlibiis, duni interrognretur, lotus, nec MorkCnsius certam liic, nli ex supra
lespondere. Haecaul certe non multum ahiitdcnliai dictis prontim est colligere , fideriisibi concilienl,
ex Thomnssino De vcleri et novn Ecclesta? disciplinai alio recurrendirm esl, tit teinpus, quo circiler San-
tem. I, lib. ut, cap. 70, iuim. 8 ct ex Papyrii Mas-. ctus docendi rauneri apud Remenses sese addixii,
soni Annalibus ip Philippo fas est collfgere, ticett utcunque determinem.Baldricus, abbas Btirguliensis
interiiri scholarchn? seu scholastici offlcium, cnmi in versibus ad Godefridum Remensemf Brunoni in
non desint modo, qui alibi libcrales artes doceanl,, scliolarum Remensinm mngisterio u Mannsse, He-
in ecclesiis lam nmjoribiis seti catliedralibtts, quami mensium anlislile, anno circiter 1077 siifleclum,
aliis, quanlum ad exercilium magna ex pnrle sitt nttm. 62 huc transcriptis, hunc Godefridum suiun,
abolitum uniceqne fere quoad dignilalem et titnlum] quem impense laudal, cum Herimanno ac Brunone
remanserit. Jam vero, Cura Sanctits, ut jara proba- Remis sluduisse, docet, ac deinde subdit:
lum esl, scholastici sett scholnrcha? munere in ec- Tu fuerat juvenit, fueras el acutior illis;
clcsia Remensi ceiiissimc fuerit perfuncius, anibi- Terlius ergo venis,jint qiiog-ueprimus eraa.
53 ACTA. ''**'
GtTmsio princeps, princeps tuus ille Manasses A litulo scribunt, < summus didascalos » crearett;r,
Successil, qui te proniovet ad siudium; litteras seu inferioris sallem ordiuis scienlias ali-
Heri- quandiu Remis, Herimanno scliolarum praefecluram
Go.icfridtim autem tertio loco, id esl, posl adhuc gerenle, docuisse Videalur, conseclariuni
tnannnm el Brunonem, quibtis tamen ingenii acu- ut inter annura 1050 ei annum 1060 Remis,
sit,
mine praeierit, ad scholaruih Remensium prrereclu- sive inlerim lum in civilalc Reraensi versnns,
jam
ram, promovenle enm ad id munus Manasse, per- sludiis ibi dedissel, sive Colonia
iheologicis operam
venisse, quatuor itlis versiculis (neque enint quid ubi ha?c cxcoluissci, a Gervasio archi-
aliud signiflcari hisce posse, apparet) baud dubie Agrippina,
cpiscopo, ut supra Morkcnsius vull, evocalus deinttiii
itiJicalur.
lum fueril, docuisse primum incoeperil.
82. Hinc porro, quod huc unice facil, jam con- 84, Certe cum anie annura 1050 onus illud iton
scquitur, ut Herimannus Remensium scliolnrum snscepisse, indubitatum idcircoapparel, quodtum, '
prrefectus, el quidem anle Godefridum , exsliteril. tili ex supra dictis pronum est colligere , uno «JWK-
Quare cum id muneris ante Brunonem, ulpole cui laxat aut allero anno e philosopliiae sladio essct.
Godefridus proxime in hoc ftieril suffectus, pariler egressus, hocque decurso , aliquamdiu saltetn llteo-
gcsseril, e lempore, quo hoc llcrimannis depostiil, B | logicis studiis , antequatn docere inceperit, verosi-
lempus prope, quo idem obire Bruno inceperit, niiliier operam dederit. Atqueita modo babemus, noii
pcrspeclum habebimus. In illtid ergo inquirniniis. lanlum quandonam circiler Sanclus magislrum in civi-
Mabifloniustom. IV Analeclorum recitat cpisloluin, inle Remcnsi prinuim cgcril, verum eliam quo
a Gozechino Leodiensi scholaslico Moguntla, quo circiter lempore ad scholarum Reincnsitim praefe-
sese, Leodiensis calbeJrae magislerio relicto, rece- ciiram seusummi didascali iiuinus fuerit promoius.
peral, conscriplam, in qua hic, temporis sui vitia Porro Sanctus non taiittim, qua de jnm salis acinm,.
et mala, e Bercngarii erT.uis maxime jiala, dcplo- scbolarum praefecluram Romis gcssit, vcrum etium -
runs, pag. 385 ila loquitur : « Haecomuia snpicnier et nielropolitana? ecclesia? canonicum el cancella-
despexil Herimanrius Remensis, Drogo Parisiensis, rium cgit. Ac primum qtiidciu constat liim ex pri-%
SpirensisHuoremaanus; Bavenbegensis Meinhardiis, inoriim quatuor Carlhusia? priorura Clironico seu
et praeierea ninlii, et praeslantes et prrecipua? au- depromplo ex hoe, quod num. 7 huc transcripsi,
cloriialis, viri, qui, praecisis speciebus, > id est, Sancli elogio, lum cx Sigebeni Gemblacensts Chra-
ut Mabillonius praefalione in srectiliim vt Bened. iiic.o; in quibus ambobus , pcsrantiqitissane, habila
titini. xi inlerprelalttr, « stipendiis et ciuolunienlis, ratione ad lenipits, quo posl Bnmonis obittim
clabdicalis laboribus, studiis valefecertiiil, et s:i- C ( sciipta sunt, monumaiilis, i ecclesia? Remensis
pienti consilio usi, in iheologia? otium, » id csl, uli canonici > tilulo insignitur; quoJ atrtera ad canccl.
ex aiilecedenlibuset consequentibus apparei, Ilislo- lariimunus, quod pariter obieril, speclal, maHi-
rireque lillei arise Franciae scriptores tom. IX, png. festum id sil vel ex sola, cui Bruno, a se veluti
234 inlerpretanlur, in soliludinem , renim divina- cancellario scriplae, eliam siibscripsit, Cbarta,
miii meditaliorii veraeque sapienlia? unice vacaluri, anno 1076 a Manasse archicpiscopo in abbati;e S.
t concesserttnt. > Basoli favorem concessa. Hane idcirco, prout hi i
83. Heriniauniis ergo, qui hic memoralur, quique qttarlo AnnaliumCartlrasiensium libro nondum vul-
aliiis, quam Herimannus, Remensium scholarum galo exhibelur, huc transcribo.
ante Brunonem praefeclus seu scholarcha proxime 85. Sic habet: i In nomine Palris el Filii et Spi-
nominatus, essenonvidelur, in soliludinem, slndiis rilus sancli. Ego Manasses , ineffabili Dei previ-
reliclis abdicaloque proinde scholarcha? oflicio, sese dentia Remensis archiepiscopus, praelerilorum »t(,*j
jam lum receperat, cum prrcfatara epislolam Goze- fuluroruin memor, qualiler omnia ruinjLMmalqne -
chinus scripsil. Quare, cum id anle annuin 1060, defectus delrimenla irrectiperabiliier patiaulur:
mi ex iis, qua? Mahiiloniusloco proxime ci'ato dis- quia vita? mea? stalum nou semper. duralimmi
serit, facile intelliges, indtibie feceril, anle httnc Dcognovi, manuni cbarilatis porrigendo anima?moae
ipsum annuni Remensiuni scliolarum magislerio portum iranquillissimum sludui praeparare. Hac
sese Heiiiiianniis jani abdicarat. Jarn vero, cum igitur necessitate et cura mihi coraraissarura eccle-
Herimanno proximc ex dictis fueril Sancius noster siaruin corapulsus, et abbate Stephano iddeposceute,
suffectus, conseqnensesl, ul hic Verosimillime ante dedi et subjcci ccenobio sancli Basoli allaria duo,
eumdera dictum annum 1060 a Gervasin, Rcmen- Alteia? videlicet et Caprillae, ut ea fralres perpetuo-
siuni archiepiscopo, scholas Remenses rcgenlas sine personalu.leneant, tnntiim summaticos persol-
acceperil, acproin, u.l Maifotus, quiid, uljam vant, et prome, quoad vivamrduas omniiicbdomada
stipra bis monui, anno 1056 faclum slaluit, a vero raissas, unam privatim, alteram vero communiler
Ibrsan non mujtiun aberrarit. Quainobrem cum celebrenl: alque per singulos aniios ki anniversarii
Sanctus equidem, antequam scholarum Remensium mei die ejusdem ecclesiaefratres de illorum aliarium
praefectus seu magnorum studiorum rector, tit Gui- reditibus in refectorio regiilariler epulenlur. Si qui*v
liertus de Novigenlo supra laudalus loqiiitur, aut ea inde abslulerit, analhema sil. Aclum Rerais anno
etiam, ul Regulares ecclesia?S. Vincenlii Solienses Doiiiiniccliicariinlioiiismillesimosepluagesimosexio
«anoniw snpra paiiler infunebri suo de S. Biuiioue regiii autcm r.liilippj rcgis xvn; aichiej.»iscopaius^
55 S. BRUNONISCARTHUSIAXORUMINSTITUTORIS 56
veroew.ni nanasse VII. Indictione quarla deeima. A J hic, subscriptis , monasterior«m seu ahbatiarum ,A
SignmmGuidonis archidiaconi. S. Guarini archidia- quibus lii praefuere.nominaadjttngens, quae tamenr
roni.- Signuin Manasse prseposHi.S. Lenvirildecani. an ex ipso autographo, quod forte ad nianum (
8. Odoniseantoris. S. Ilenrici abbatis. S. Jotzelfni habuerit, ari yero ex Marlolo, quem in margine'
iibbati.«.S. Gebuini abbaii*. S. Raimbaldi abbatis. cilat, hauserit, nonbabeo ediccre, ac proin rectene,
8. Dudonis decani. S. Dominicidecatit. S. Lam- an secus, nomina illa abbatRius apud Marlottim
berti decani. S. Bavonisdecani. S. Widonis militis. apponantur, in medio relinquo, ct in tempus, quo
S. Alberti militis. S. Rodulphi. S. Haymonis. S. SanclusprimumRemeosiscancellariuscrealusfueril,
Lamber-li,Brano cancellarius scripsitet subscripsit. > nunc inquiro.
86. Charia hrec apiul Marlotumquoque, qtti lamen 88. Marlolus, srcpiqs, jam laudaliis, Historia?
M«de eam aeceperit, non edicit, lem.TI Hisloria? metropolisRemensisloni.il, pag. 134 sic scribit :
metropolis. Remcnsis pag. 17fr et seq. exstal, uC « Fragmenfum... Historia? Francia?, qua?incipit a
«rtiamin m»;,: <te quo ntini. 28, de S. Brunoiie Philippo, de Brunone loquitur, acsi Rcmis natus
irnclatu ,- a PP. Cartluishinis bujalibus mccum fuissel. At Manasses Epislola stalim citanda scru-
commanicaio, w proimle tria ejusdem instrtimenti pilum amovel his verhis : « Hic Brano ncc noster
exemplaria ante oculos habenm. Alque ha?c quidem 'Bi natusesl, nec renatus. > Remensis igilur, ut
oinnia tum in nOiis chronieis, qitibus sijjnantui*, anguror, vocalur hic, qnod Rerais lilieras cum
hira in vorbis, qttibns concepta sunt, ad amussim laiide professus dicatur, cancellariaequedignitate ob
fareinter sf> consonant; at non ilerii in tesiibus, juris peritiam donatus , quam adhue cxcrcuit sub
instrumenlo subscriptis; prnelerquam enim quod Manas§e, ut conslat ex varns chariis, raaxirae vero
nliquot- liorwn nomina Marlotianum exeraplar alio ex instrumenlo fundationis sancli Martini Gemello-
rood», qttam qtio id duo reliqiia exemplaria faciunt, rum dicecesisAmbianensis , quod publice recilatum
»i ripia exhibeat, ahbatibus, cbarire sjibscripiis , est coram Pliilippo rege, Manasse Remis synodum
monaslerii sen abbalia?cui singuli praefiiere, nompn tenenle, cui snbscripsit Brnno cancellarius an.
»Jjungit, qmxl in duobus atiis exemplaribiis non fil, 1073. > Ex bocMarloti texlu et ex chnrla, proxime
«luodqriean in Marlotiaito recle fiat, haud saiis recitatn annoque 1075 riotala, Brunpnem ab anno
Iwbeo oomperUini.Arionymusinterim Carlhiisianus, ttl minrmum 1073 ad annum usqtte 1076 canccllarii
AnRalium ordinis sui tibri qiiarti anctor", cliarlre a Remensis mtincre functttm esse asscveranl loiu. IX,
«"Feeilala?seqtieiitem,qnnluv cex aulographq Jesum. png. 234 Hisloria? litlerarire Francia? scriptores:
pram, deehtrat, adiiofationem siihjungit: < Exlfa- r ct reclesane, si modo in anpo, qlio Rninonem
<ium fuit (inslrtimenlum scilicct sett charta jam Cliarla?, seu inslrumento fundationis Sancti Martini
reeitala) ex Originali, sigilj» majore cera? fluya? Geniellorum subscripsisse, Marlotus ait, error non
ftigittale, in cujtts eoneha impressa esl hnagoLeaia? cubet. Hac ioterim de re veheraenter dubilare me
Virginis Mariaj, dexira lacy qtte Jesum piiferuiii faeil ms., quem jam phiries laudavi, de S. Brur
tcHCniis.Hott inslrumenlum inventiim ftijl in prre- none Traclatus, a Carlhusianis hujalibus mecum
fiiaahbatra Sancti Basoli ad Bemps per qtiemdam communicatus.
V. P. nionachttm Benediclinnm reformala? congrer 89. Hic enira nuro. 12 sip habet: « Circa idem
gaiioflhv,<jpthpendijcommorantem, anno 1649, et lempus, quo data fuit brec (proxime hicjam recitata)
«iiidain Carifcosiensidomus Montfs-Deicommodatum, chnria, Manasses fundationem abbalia? Sancti Mar-
«*xcujug striplis illud eruimus. » lirii Gemellorum dicecesis Ambianensis, anle tres.
87. MabillonitiSautem, qni Annalium Benedicti- annos faclam, Grmavit, cujus jnsirumenlo haec
imrumlib.LXiv, nqm. 129 charla?, htic jam integre verba conflrmatoria Bruno adjecil. < Anno episco-
transeripta?, partem reciiat, qnique ipsum instru- « palus su} VIIfirmavit eam Manasscs archiepiseo-
memi lnj|us itolograpliuni aut ccile auihenticum i pus. SignumWidonisarchidiacorii.elGuariniWa-
sibi pracluxisse, iiiniiil, ila ibi- 0 i riciarcbidiaconi.elManasseiisprreposiii.etLeirvini
«•j>t3tt«jiifrixei«l|jl;ir
ttehi obsetvrrt': r Post duos (Chartae, de qua hic , f decani, Odonis cantoris, Brtino cancellarius scri-
Sitbscripios) arohidiaconos, prreposilum, decanum, « psil; >quodsiautem haecqnaeundehaustasint, non
*et caniorenv'etcciesia?Retneiisis apposila sunt signa addilur, verilali conspnenl, Charta fundationis S.
lletnrici abbatis Snncti Remigii, Jolselini abhatis Mnrlini Gemellorum.seu potius, qup fiindalio ha?c
Ahrviflnreiiiis, Gibbuini abbnlis Mosoniensis, Raira- conlirmata fuil, inslrumentum, Ulpote Manassis,
biiltfi antiatis ^ancii TbeoJerici, et aliorum. i Briinoi catliedram Remensem anno demura 1069 consecuti,
< cancellarius scripsit et subscripsit, > idem , ut annoseptimo signatum, non anno 1073,'ut Mailolus
videhtr, qui non mulio posl a Mnmasseob cjusi (liuicenimdeeademcliarta, dequainlractalulaudato,
farinforarecessit etCarthusicnseni ordincm instiluit. sermo essc videtur) loco cilato tiptat, sed anno
Authcttttco rrffixumcst sigillum Manasse archiepi- 1075 aul 1076 fuerit donalum. Forlassis Marlolns
•scopi, exhibens elfigiem beatae Mariae, Cbristiiini aniium, quo monasterii S. Marlini Gemeliorunifun-
piiertim in sinistro brachio gcslantis ctira hac inscri- dalio, annis tribus, ut recitaia iraciauis mox iterum
jitmne, « MarhassesRemoriim arcbipraesul. > II.c laudali verba dorent, conOrmaiioiiem, a Manasse
i|)e, abbatihiis, Charta? scu iustrumenlo, de quoi faciam , pracgrcssa evenil, pro anfio , quo hmc acct?
K7 ACTA. 58
«iit, per errorem posuerit. Fortassis etiam mendosa iA et binis seqq. recitat chanam, pro per.clcbris
dumtaxat aut mala? fldei documenla , ex quibns, San-Dionysiani Remis monasterii fundniione aGer-
qiia?Iuic speClanlia memorat, deproropla sint, ad vasio archiepiscopo anno 1017, uti in flne notnlur,
nianum habuerit. datam atque ab Oderico cancellario, qoi etiatn
90. Et hoc poslremum quidem idcirco maxime nominis aliqua variaiione Odalricus aut Oklariciis
suspicor, quod fundationis (melius fcrle ob jam vocarus reperitur , scriptam atque subsciiptam ;
dicta dixissel confirmationis) S. Mnrlini Gemcllo- dein vero pag. 166 et se«j affert chartam alieraui,
rum, quod laudat, instrumentum coram Philippo, in favorem S. Petri Ruminiacensis a Waltero viro
Francorum rege, Manasse Remis synodrim tenerile, nobili concessam, itaque terminatara: < Acium
publice (adi stipra recitata scriploris hujus verba) publice Ruminiaco anno Incarnationis Dominicrc
rccitatum fuisse scribat, nec lamen synodi, Reinis 1070, existente papa Romre Alexandro, regnante
a Mannssecelebrala?, cui Philippus Francorum rex Francorum rege Piiilippo, Remis Manasse archiepi-
interfiierit, menlio ulla*occurrat vel apud concilio- scopo , archidiacono Odone, canceltario Odatrico >
rnm synodorumqtiecollectores, vel ctiam apudGallire etc. Cum ergo, uti e binis hisce ab ipsomel Mar-
Christianre atictac scriplores, praecipm saltem Ma- loto adduclis iHSlrumentispublicis conslat, ecclesia?
nassis gesta , e quibns utique synodi illius celebralio \n Reraensis cancellaritis anno 1067 et anno 1070
fnissel, lom. IX, in archiepiscopis Remensibus recen- Odalricus adhuc exstkerit, Sanclus sane non aiKe
sentes. Aitint quidem ibidem col. 72, fuisse anno annura 1070, nedum ante amium 1067, diguita-ie
1074 a Manasse conciliuin ad illicilas Philippi regis illa fuerit decoratus.
et Bertrada? nuplias firmandas in tirbe Remensi 93. Imo vero ne anlc annum quidem 1074 id foria
celebratum ; verum huie interfuisse Philippum, non acciderit. Elenim nptid euradem iterum Mnrloium
iddunt, etiam haud dubie, concilium seu generalem opere et lom. cit., pag. 168 et seq. exslat chnrta ,
jrchidxjecesis Reraensis synodum, quam anno 1074 pro Morimontensis in dicecesi Catataunensi mona-
Afanasses vere celebravit, ad firmandas Pbilippi slerii fundalione confirmanda a Mnnasse, Remensi
cnra Berlrada nuptias celebratam fuisse.nondicturi, arcliicpiscopo, impertita, quam hrecclauduntverba:
si has ante annum ccrle 1092non fuisse contractas, i Anno ab Incarnat. Domini 1074, indict. xu,
.considerassent. Kalend. Novcmb., epacta piima, regnante vcne-
91. Ut ut sit, dubium equidem ex omnibus j'am rabili rege Philippo, hanc chartam, in generaii
diclisfit, an inslrumentum, de quo modo hic fuse synodo Reraensi corroboratara et confirmaiani, ego
actum, jam inde ab anno 1073, ul Marlotus nolat, Odalricus scripsi et subscripsi; » elsi aulem dtio
monasterio S. Martini Gcmellorum fuerit concesstim C f tunc Odalrici, alter Remcnsisecclesirecancettarhis,
ac proinde etiam , an Sancius noster, quod ei veluli aitcr pjusdem (adi Marlolum opere et tom. mox
cancellarius subscripserit, cancellarius ut minimum ilerum cit., pag. 151) prrepositus ac deinde primtis
quoil, utsupra monui, Historia? lilteraria? Francia? San-Dioiiysiani Remis monasterii abbas, Remi»
scriptores arbilrati smit, jam ihde ab eodem dictp floruerint, recilalaque charlae, raonaslerio Mauri-
anno 1073 exstilerit. Verura, etsi id ita sit, Sanctum monlensi datae,subseriplio, ulpoteOdalrici scriptoris
eliam snle ipsum ahnum 1073 cancellarii Remensis nouiini conlra morcm, in cbartis per ecclesiaritm
niunus obiisse, nonnulii existimant. Et quidem hoc cancellarios scriptis servari solitum, cancellarii
ditilissiine ante anaum illura Bruno obierit, Si Mar- tiiuliim non babens adjunclum, Odalrico piwposiio
lotus in flistoria Metropolis Remensis lom. H, pag. convenire videatur, verosimilius lauien Odalrico
115 recle scribal. Ibienim de Gervasio Remensium cancellario tribuenda est , quod cancellariomm
arcbiepiscopo, anno 1067 vita fiineio, iia memorat: fueril chartas publicas, qua?abecclesiarura, quarum
i Ut omnibus modis reipubiicaepraesertim litieraria? cancellarii erant.seu capitulo seu episcopo dabantur,
prodesset Gervasius , scholas Remenses, velustate conscribere nominisque sui adscriplionc munire ,
collapsas , illuslriores reddere sialuij. opera S. Bru- , . facileque ftcri possit, ul hic cancellarii litulum ,
nonis Coloniensis, ac in ecclesia Remensi a pueris utpole ad Charta?, in generali dicccesis Reinensis
emitriti , quem scholnrura caput seu rectorem con- synodo solemniler corroborata? ac confirmala?,
stiluit, addito cancellariatus oflicio, qtto egregie valorem verosimiliter non requisilum nomini suo
perfuiiclus est usque ad Manassem I, donec ipse, adjicere neglexerit.
calcalis dignilatura pOmpis iu ereraura secessil, ut 94. Verum, ul ul haccquantum ad chariae hic me-
infra dicetur.» moralcc, in cujus praelcrca clnusula, num. prreccd.
92. HaclentiSilfc, Sanctum nostrum a Gervasio , dala, epacta, anliquis computistis usitata, cum aiiuO
Remensium antislile, ac proin ante annum 1068, iion convenit, suhscriptionem sese habeanl, Bruno
quo hic jatn obierat, inio vero jam inde ab anno cquidem, uti orania ad institutmn praesens raodo
1056, ad quem haec refert, Remensis ecclesia?can- adducla consideranti patebit, anno 1076 exslitit
cellarium crealum fuisse, non obscure docens. ccclesia?ReraenSis cancellarius, annoque 1069 digni-
Verum posica ipsemet Marlolus , qna? lam cilo tatem hnnc consccuttts nondum fuerat, ut illa
Brunonem muncri huic non fuisse admotum sundent, proinde indubie saltero vei anno, qui hunc proxime
|n nicdium adducil. Ae primo qiiidem pag. 139 cxccpil, vel altero e sex sequcntibus condccor.itus
89 S. RnilNnNIS CARTHUSJANORUMINSTITUTOR13 «0
lirimum fuerii, Remensem inierim csthedram, nen A ) § V. iiuales tanclus ditciputos habuerit,
qui hos ionis
Gerrasie., sed Mannsse J«HI occupante. Porro etsi i moribus non minus quam lilleris informarit, ei qua
lirune ^iliquandiu, uti ex jam dictis proiuim est lunc in eo animi dotes ac virtuiet enituerint.
colligere, cjusque snccessor Godefridus scholarchs? 96. Ingentem sane eornm, quos sanclusfnosler di-
simul et cancellarii inunia Reniisoberint, non sem- siipiilos liabueril,liuornsque (unde cjusin hiscetra-
per tauien, qui Rcmensis ecclesia? seholarchara dendis industria rairifiee eluxit) oplato plane suc-
agebat, ejiisdem ctiitm cancellarins eral, quando- cessu docuerit, muliimdinem exstilisse, non obscure
qttjdemanno 1192, vacante cancellaria, Garnerius, indicai funebris illius Titulus 131 sequenlibus bisce,
ut Majloius Ilistoria? metropotis Remeiisis tom. II, quibus pirtim constal, versiculis :
F-ag. 427 et seq. docei, scholarum magisterium Splendor sermonis fuit et \ux relligionis.
olHuiueril, ut ex eo» quod Sancttts ex snpra dictis Ejut reltigio seitnr ubique satis.
diu ante annqm 1070 scholarum Remensiam pra?- Ejut doctrina sunl (acti tot sapieutet,
feclum egerit, cancellarium pariter, contra ac modo Quos mea mensnescit,tt mea penna tacet.
•Valuimus, jam luroegisse, argui non possit, ron- Nec numero lanlum raulti S. Brunonis discipuli,
irarittra lieet sensisse videaiur Mahillonius; utpote veriim etiam aliquot cx hisce tam virtute nc moruiii
Marloli vetbis, nwm. 91, bttc iranscriplis, qua?tamcn B ' probitate, quam muniis ac
dignitatibiis, qtiibtis posl-
pon cilat, consonans, sicqnePraefatioae in allerara modum decorati fuerunt, speclabiles exslilere. Non-
Saculi vi Benediciiui partem, itum. 85, d« Brunone nullos ex hisce illustriores, cuin discipiilortim pro-
scribens : «In eadcm (Remensi) ecclesia Gervasio bitas claiitasque in rangislroriim gloriam, qupdam-
tHiic pontifice, canomcus et scholarum magisler.... modp eliam cedai, exempli loco recensere bic lnliet.
alque caticellarius facius est. > Aiqae hrec sunt, Ojnniutn facile princeps est Oilo scu Odo, nobili
r,uae luiii dc ipso cancellarii munere, a Brunone loco in Gallia natus, e priore Cluniacensi episcopus
Reniis geslo, tum de tempc-re, qno huic primum is Osliensis ac tandein suramus ponlifex, assumplo
fueril admoins, dicenda occurmnt. Urbani II nomine, anno 1083 creatus, tum Philippi
95. Quoil modo ad tempus, quo primum eeclesire Fraucorum regis et Bertrada? pellicis excommuiiica-
Retnensi» canpnicis fueril adscriptus, pertinet, fac- lione, lum betli sacri in concilio Chiromonlano
tum id C6ie ajilcquam Remenses stiholas moder.in- promolione celeberrimtis, cujus prneceptorem ali-
tias accej>erit4acproin diu eliam, antequam cau quando exslilisse Brmioiiem, docet quatuor priino-
«ellarii munere funclus fueril, plerique censcnt rui» Cartusia? priorum Clironicon, seu transcriplum
scrjpiores receutiores; elsi aiitem nuHo id «|iieal _ ex hoc Sancli, num. 7, elogium, resque proinde extra
suiiqiiftatis leslimonio confirraari, sat tamen verisi- oranem conlroversiam esse debel, ul Ruinartius
ttiile apparet vel ex co, qtiod lempus nptius, quo lom. 111Operum poslliumorum in ponliflcis hujus
i>>uoremilltim consecutus Bruno sif, assignari non Vita roerilo contendil. Accedit Robertus a Burgun-
posso viileaiitr. Olerum siint eliam, qtii, Saticuitn, dia, regia Burgundia? ducum stirpe salus, filius
Heuus adhuc agenlem.divini verbi exslilisse pra?co- nerope llenrici a Burgundia, nepolis Roberli regi.s.
ueu,conleiuluiil, inoixi,utopinor,pariimsequenti, Francia?, ad Lingonensem cathedrnm, ul Galliie
quem fuuehris ecclesia? Andegaventis lilittus, iuler Chrisliana? aucia? scriplores lom. IV in episcopis
recudendos 166, includit, versiculo : Lingonensibus docent, annocirciler 1085 proraoliis,
Mulios termones faciebat per regtonet, qui ipsemel in Tilulo funehri, inler recudendos 39,
Sanclo noslrn inscripsit, hujus sese discipulum
Verum anne hic de Brunone, Remis adhuc versanlr-, qnem
fuisse, prolitelur.
ajatnr, procerio quls asseral? Recilato eniin ver- 97. Ilisce ad|iuc addo Lnmberlum, Pultnriensis
sictilo proxlirie nllerhic ibidem subdilur : ad Sequnnam Ordinis S. Bencdic.liraonasterii abba-
Urbem frHktiviiRomam, Catabrosque petieit;
tem, Petriim canonicorum Regularium S. Joannis
Surius atileiribinos illos versiculos, priori uoii nihil in Vineis
ita D prope Suessionas itidem fbbalem, et Mai-
hnmulato, absque inlerpunclione conjungii: nardum Cormefiacensis seu Corniaricensis in Ttiro-
'
Multos termon.es[aciendo per regionet nensium lerritorio coenobii, dum ad eiim epislol»
Urbemtrdnsicil Romam, Calabrotque petivit. cncyclica, morlis S. Brunonis nuncia, fuil allata,
l)t itt sit, Brunoncni eqtiidem Remis ctiam subindei priorem ac deinde abbalem, qui omnes in Titulis
ad populum yerba fecisse, a vero foiie alienuni esl,, funebribus, 45 niinirum, 79 el 176, quos Sanclo
nti et eum p ures ibidem, qnam supra enttmerataes consecrarunl, ejus se discipulos fuiss?, pariier pro-
siut, scieiitias dpcuisse. Ncc dubium reor^quin pr.e- liienlur. Et hos quidem tres abbates, uti ctiani
lerea ibi discipulis suis sacras paginas explanarit, Roberlum, Lingonensein cpiscopum, ct Urbanmn ,
quas sane, simulipie linguas Grrecam ac Hebraicnm,, summura ponliflcem, Brunone non alibi quam Remis
nd -earum intelLgenliara plurimum conducentes, , magistro usos esse, infra docebo, cniii inqniraui
opiime calluit, uij liquidura fiet ex iis, quae de ejusi an sanclus, post abdicalam anno circiler 1076 aut
inpsalmos acS. Pauli epislolas Couimenlariis dis- sequenti scholarum Rcinensiura praefecluram, anle-
>jcre(idi icturrcit, quam iu Carlusia?eremtim secederet, liileras Pari-
siis docucril omnes atilem virlute, qtioJ, eos uot
61 ACTA. (.2
I .nluni lit.eris, sed et bonis moribus a Brunone A de inopinato transilu ejus conliirbatiis siun, iiec
fuisse informalos, argumenlo esl, illuslrcsexlitisse, reliuere potui habenas ultro proflucntium lacryraa-
hic modoosteudo. Ac priiuo qtiidem qunm id quau- rum. Mainardus, inquam, ego in Corinariensi mona-
tum ad Urbnnum veritnti consonel, snlis superqtie nasterio monacboriini pliirimoriini noniine, non
inonslrat celeberrimi hujiis Pontiiicis Vita, a Rui- opere, prior,Remorum civitalis orinndus fui, domini
nartio conscripla, Operumque scriptoris httjus ac hujus Brunonis nUquot annis doetrinara attdivi,
Mabillonii poslbumorum tomo tcrlio inserta; quod Deoque volente, adraoduin profcci, > elc.
autem ad Robertum, Lingonensem episcopum, tres- 100. Quibus verbis profeclo vebemenlissiniam,
que recensitos abbales, Lamberlum videlicct, Pe- qua lenebalur, S. Brunonem, si diuliiis liic in vivis
trum ct Mainardum, pertinet, Robertus, cum omnes fuisset superstes, adeundi ejusque vestigia seqticndi
optinii Pasloris in dicecesisua administranda parles animi propensionera commonstral; nec diibitauduiii
implessel, longum lmjus viginti quinque circiter apparet, qnin vir ille, qtti voluntalem ad auslernm
annorum regimen piissimo obitu lerminavii, ut sanctumque a Brunonc, magislro olim suo, insii-
liquel ex iis, quae de laudabili hoc antislite GaUia? lulum vivendi genus inclinaiaiii adeo hnbuil, virlu-
Chrisl. auc:a? scriplores tom. IV, cal. 566, meuioriac tic.nexerciiio animuin sedulo excoluerit. Tnles fiicre
produnl. , B S. Brunonis discipuli, quos proinde hic viiiute ac
S8. Lambeiius, licel Pultariensis sui monaslerii morum probitnie non ininus, quam perituris niundi
abbasessei, se lamen buj'us servum etprocuralorem sc.ienliis verosimillime informarit. Et ad bunc forie
exiguum iu Tiiulo funebri, inler rccudendos 45, Sancli commendandiim mnximc iu docendo modi.ni
quo Sanclo noslro parenlavit, appeHat; ttnde sane alluserinl in suo, qui inler rccudendos loci'.'i 01
inagna ejus bumilitas elucel. Pctrtis, canonicorum obiinet, funebri Titulo Remenscs S. Dionvsii »'10-
Kegulariuni S. Joannis in Vincis prope Suessionas naclii itn de Brunone cnnentes :
abbas, his inler alin in Tipjlo Sancii funebri 79, ad Qnattuor ul fontes, ex tina parte meantes,
Carlhusia? Calabrina?cremitasdirecio.verbis tititiir: Quos paradisus habet, mtindxper regna fluentes,
« Dilectis in Cliristo et Deo digttis Fratribus Cala- Exundanl terras, sie hic, quos imbuil, ornal,
bria?> reverendis eremitis in mnnaslerio sanciae Dei lmplct el informat, inflummat, dirigil, armal,
Genitricis,semper VirginisMaria?,Dco faraulanlibus, Cudit el illustral, el adhuc regil, excolit, aptat.
Pe:rus Sancti Joannis Suessioncnsis canouicoriim Stjderis inslar eral cunctis, quos ipse docebal.
regularium linniiiis abjias, lolaqiie fralrum cum 101. Nec solis verbis, cloctrinamsimiil et virtulem
co degens et Deo serviens congregatjo bene ince- spirantibus, efDciebat Sanclus, ul tiim banc, lnm
pisse, melius pers*?vprare, feliciter consummnrc.' illnm avide haurtrenl discipuli; verum ctiam ad id
Audilo beato line sancii Patris "veslri et magisiri eximia morum honeslate, rarisque virlutibus, qua?
mei Bmnonis, a ctijus ore sanae docrina? uV.enta tum in eo eluxere., non parum conferekil. Et mo-
plertimque haurire contigit, etsi opere non com- rura quidem honestas, qua litni Brmio scsc rcddidit
plevi, de ahsenlia vebemenier tiisianiur; carnalcs conspicuum, in Timlo funebri 66, qui. Ecclcsias
cvasisse angustinset requiem adeplnm esse, ct cutn calhedralis S. MariacLaudunensis, in aichidicecesi
Deo vivere, proul conj'ecturam de mttnditia et per- Remensi sita?, est, iia celebratur :
feciione transaclae vita?, nobis salis nolre, facere Brunu, decus cteri, decus et prudentia mundi,
possuinus, vehementius congaudcmns. Ejus ergo tuin fuit in terris, jlorebat acttmine ment.s,
ineuioriam, lum quia magister tiosler fuil, lum qu:a Dum fuil inler nos, fiorebal et dot.umentis.
precibus ejus et vcslris confidimtis, lanto apitd Deum Integritas morum cumulumsttpplevit honorum.
efliccioribus, qiianlo sanclioribus hoc modo habi- Ilucclinin faciuni Tiiuli fnnebres 2ii el 51, in quo-
turos promillimus triginla diebus Missas, elc. > ruin priori, qtii Snnct» Crticis Sniicliijue Faio.Js
99. Qua sane scribendi methodo sunimmn nnimi Melilcnsis esl, scquentibiis liisce vcrsiculis Sanctus
modestiam humililateraque manifesla vir hic, mul- Q ornalur :
liplici laude dignissimus, uti fas esl coliigere cx Cognitus isle satis doctrina erat aique beatit
S. Gervasii Calendario, quod de co apud Claudium Moribus et v'ilaBruno sapiens eremita;
d'Ormay Historin? Sucssionensis tom. II, lib. v, Principiis primis, suinmis fulgebal et intis,
cap. 13 ad 21 Martii sic liabet: i Obiit Petrus abbas Post monachus fuciut.
S.incti Joannis, vir lolius honestalis, Deo et miindo In posteriori, ab Ecclesia S. MariteCarnolensi scti-
l>cr omnia laudabilis et meraorire celebris. » Mai- pto, istis condecoratur epitbetis :
nardus, Cormaricensis prior ac dcin abbas, in Justus, sincerus, morum gravite severus.
Tiliilo funebri, quem Sanclo inscripsit, Cartusinnis 102. Quod auiem ad vii ttites, qu;e in co iiun emi-
Cnlabrinis ita loquilur : < Gayi»ussiim iiiique supcr cuere, pertinet, Cartusianus anonymus, qui llbriin,
t.uili viri (Brunonis) glorioso flne, sed quia inleniio qunrluui Annalium Ordinis sui, hnclenus non vul-
iiidefessa mihi inerat ad eum in brevi pergere, gntuin penesque me cxstaiilem, scripsit, hasce
cumque videre et audire, omnesqtie aninii inei restus simiil|iie insigues, quibus Snnclus tHtn effulsil,
in iljuro refundere et vobiscum sub ejus ducatii animi doles e vnriis fnnebribus ejus Titulis oh
sancta? TrjniiaU obcdirc, ullra quara diccre possim, ocuios posUurtis, itn loquitnr : « Notari iiiaxitiie
63 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORiS 64
me posstmt, >qurc ii: Brunone ehtxertint, <sapicniia, A . conventus Nioliensium vr.catnr incompnrabilisphi-
fncuitdia, graviias a fastn ali-enn,morum sunvitns et losopliVs,ubi et subdilur: «Quisenim non obstu-
iiiiegritas, doctrina irrcprehensibilis, vita deuique pescerei, imo ab intiir.is cordis non ingemiscerel,
oemphiris, ad cujus ideara probi quiqtie efiormari ciim lantum viium, lolius srientia? el pene omnium
et 8*08 coinponere mores non refugcrenl. Hafitm ciericorum liimeu et fundaraenlum, natura? con-
virtutttm corollarium bic succincte perstringere cessisse atidiret?» Quibus Naoclerus (in Chronogra-
iibet ex ejusdem Titulis funebrrbus, non qtiidem phia vol. II, Generat. 37) coriformia scribcns, bea-
earum, qua? in eo post conversionem abundantius tum Bnuioncm philosophia?atque Sacra? Pagina?
et perfeclius eniluere, sed virttHum twttamtnodo, doctorem clarissimtmi, scholasticornmqne Parisiis
quibus in sncufo adhuc positus erbi irradiavit. >Haec (hicne uniquam Bruno docueril, infra inquiram)
praefatns rem ipsam mox aggreditur. Verba ejus. doctoreni dissertissimum appellavit. Ne aulem ar-
Titulis funebribus, quos rilat, numeros sinwl, qui- bitrclur qtiis httic sanclo doctori liriguam crudilam
Lus singnli mier edendos distingntmlitr, apponeus, dcfuisse, qua sciret suslentnre eum, qui lassusest,
iiuctrauseribo. Sic habcnt: < Ejus (Brunonisnenipc) vcrbo ; accipintex Tiuilo 64 sanclorara martyruin
eapientiam, doctriuam et vitam exemplarefh com- Timothei ei Appoltinaris, in quo sic legiitir:
mendat Tiltilits 112 saacti Petri Neocaslrensis his B Uujut Duclorisfuil hac vit cordii el oris,
paucis, sed succidis, versibus : > Ut toto cunctot ttiperaret in orbe magitlrot.
Quovixit pago, virens pcrmantit imago Buic te lola dedil sapieniia tolaque tedit
Vermjuttiiia, doclrmai, Philotophia. Hujut in arcanit dives penelralibui hospet.
< 103. Et in Tilulo 31 ecclesia?Suicla? Maria? Quod dico, novi, mecum quoque Francia novit,
Carnolensis: Et tolut novilper elimata qualuor orbis.
EccUiia murut Brtmo fuit hand ruiturus, < 106. Nec solum verbo, quod parvum fnisset,
Nam benus atque pia mentit fuit, alque sophim sed exemplo alios docebal, ul ex quibusdam Timlis
Doctor erat verut, etc. discimus : sic eniin tegimus in Tituio 120 ecclcsiae
< El post in versiculis scholaribus Tilulo 52 ea- Sancli Audomari:
dem nou solum praedicanttir, sed et magni;udinis1 Exemplum miserismortalibuseste tolebat,
animi ejus teslimonium perhibetur, cum ihidemdi- Ut tolerent Chrtslum, quem temper, Bruno,
cittir} [colebas.
Floserat hic Palrum, tolamem, gtoria fratrum, Eiin Titnto 124Sancla?Marite Alrebatetisis;
Verieettalor , xtivina legis amator, Recla Bruno vimdux et origo sophia
Semilafustitia, fons hic et origosophia, C Nonaliter dbcuit, vivereijttam ituduit. »
Lux, speeutum niundi, rerum svbtime cacumen, Haclentis laiidalus Carllmsianus anonymus; licet
Labenlumbaculiis, miserorum dulce ievnmeri. autem in omnibus, quOslnudal, Titulis funebribtts
Neement fraeta malis, keceratnimit alta secundis. ad virtutes rarasqtte ariimi dotes, quarum Sanclus
< H:s adstipulatur Thulus 150 Srmcta? Maria? : iunc. cuni adlitlc docendi munus obtret nedumqne
BajoCensisecclesia?: saeculo tiunlium misisset, specimina dederit, for-
Solamen fratrum, sanclm virlutis amator, lassis non alludaliir, in plerisque tamen id fieri,
MorunXdorretXorjuttut, pia tpes mherorum, dubium non est, qnemadmodum cohsideranti pa-
Juttitim teclor, custos et ubiqul bonorum; tebit. Ut til sit, Sanclum equidem tum, cum scbo-
Moribus ornatus; vas et plenumpietatis, larcham adhuc seu scholarum praefectumac recio-
Fdriitef-armalut cltjpeo vera probilalis. rem Reniis ageret, variis virlulum exemplis,
< 101. Sed nulius Sapientiamejus ila commendavit t quibus, ril hasce partter amplecterentur disciptili,
ac Lamberius abbas Sancti Nicolai Audegavensis, , parlim effcceril, effulsisse,verOsimilTiintim apparet.
qni in stio Titulo 131 sic lonuilur : 107. Iia sundet tuiu eximin fortitndo, qna luiic
Brunonit sapienlia lanta refuttil, n.itnprobis Manassis archiepiscopi raoribus sese, con-
Inttr Francorum sydera mltft ut hic lempla etiam dignitaium fortunaruroque jactura,
Etset cunttorum flos, et fotit philosophorum: uti iofra visuri sumtis, opposuit, lum scripta anno
Flos speciosuseral, fonsqneprofundut erat. 1067 atit seq. ad Grcgorium VII sununum ponli-
Ex hoc manavil sapientia lanta per orbem, flcein ab Hugone, Diensi episcopo sedisqtte apos- '
Vt quot imbuerel', philotophot facerel. tolica?legalo, epislola, in qtia, pluries infra adhuc
< Quanta fueril cjus ingenit snblimitas, Iicel exi meinoranda, de altero Manasse, Remensis ecclesia?
scriptis s.u eo iibris ante conversionem possil Inno- prrcposilo, simulque de Sancto nostro, qui tuiu
lescere, attesiantttr etiam variaruin ecctesiarumTi- scholarum Remensium praefectura sese non diu ab-
l.tiili, iiuer quos sic habelur in Tituto 66 Sanctrc e dicarat, nondumque in eremum secesserat, hunc
Maria?Lnudunensis : Hugo loquitur in roodum: < Mannssem..... amicuiii
Bruno, decui cleri, decut et prudentiumundi, nostrum in Christo, qui in Claromonlano concilio
Remensis ecclesicemale acquisilam pracposituram in
' Dnm (uiiin territ, florebat acumine mentit,
Dum futl inter nosi flvrebat et documentit. nianu no-lra dimisit, coriimendamusgratiae Saneti-
i 10S.Et in Titulo 173 ecclesirc beati Vinccnlii ii latis vcslra?, sicut catholica?fidei sincerum dcfen-
05 ACTA. (!G
sorcm,et dominumBrunonem, Remensisecclesirc in A rum consiliorutn, qua? jnm tura forte animo agita-
onini honeslate magistrum. Digui enim sunt nmbo bal, advcrsnriitm experiietur. El Sanclus quidciit
a vobis etin his, qua? Dei sunt, veslra aticiorilata Mannss.e, qiinmdiu id uicumqtie per gesta moresque
confirniari, quoniatn digni habili sunl pro non-ine htijiis licuit, adhaesisse animo non omnino averso'
Jesu conlumeliam pati. Et hieo consultores profu- videtur, consiliisque suis, ul snt verosimile npparet,
turos causa? Dei et cooperalores in partibus Francirc interim effeccril, ut profligala? conscientia? homo
adhibealis. > Ccelerum idem Carlhusianiis anonymus . bona nonnulln praesijteril, et a malis qn« roedita-
proxime laudatus, fuisse a Sancto anle conversio- batur, abstiinierit. Verum cum deterior in dies Ma-
nem, seu anlequam hic, peiituris omnibus mundi nasscs evnderet, benelicia ecclesiaslica, vcnderet,
rebus reliclis, in eremuin secederet, tibros cou- sacram supelleclilem.diripere1., multos injuste ex-
scriplos, num. 104 indicat; verum, eum id non communicarel, clerieorum, ccclesiarum ae abbatia-
satis eonslet, res ne ita, an secus hsrbeal, tonc riwHbona oceupare tentaret aut etiam xeipsa occ.u-
primum examinalurus sum, cura de vila, a Sanclo pnret, lupumque, ul veibo dicam, nen paslorcm
in Calabria? eremo acta, binisque epistolis, certo ageret, adversariura ei ontnino sese Sanctus iiostet'
ibidem ab eo scriplis, tractabo, ita uno eoderoque praebuit, maxime forte, quod Simoniaca Itomins a I
loco de oninibus operibus, qua? vel Sancti suut, |{ I: sedeiuRemenseniproir.otio,q»arahaclemi6ignor- sset,
vel ei allribuiratur, sermonera inslituturus. jam tandem palam ei facla essct. Ast cura a Ma-
nasse, si diulius Rerais, ei aJversans, substHisset,
§ VI. Nefandis Manassis archiepiscopi stii conali- certissime noii parum periclitatums essel, verosi-
bus sese opponit: qui Itac occasione mulla passus miitime tum
sil, monachumque induere proposturit. pcriculo scse subducendi causa, tum t.e
imptoruni homiitis gestorum, qure impedire uott po-
108.Cum Gervasius, Remensis archiepiscopus, vir teral, tesiis «sse cogere:ur, Remos dignitate.-qii",
('eccclesiasua mullis nominibus, ac praesertim, quod qirns ibidem obtinebnt, una cum aliqtiol illustr.on-
Remenses scltolas, anle quidem celebres ac illustres, bus ectlesire Remensis clericis reliquk.
celebriores lamen illuslrioresque Brunonis opern 110. Haeoomnia fere Guiberius de Novigenio m
reddideril -,• optime nterilus, anno 1067 e vivis Yita sua lib. i, cnp.ll velexpresse docet, vels.il-
fuisset sublattts, vacanlem htijits obilu archiepisco- teni ex eo passuni eolligi. Audi, qui ibidem disserai;
palem caihedram Simoniace oblinuit seu potius in- « Manasses qtiidam, iitquit, post Gervasii famosissimi
vasit Manasses, generis nobililate, non virtutum archiepiscopi decessum praedicta? urbis (Remensis
ornatu clnrus, qui in veleri codice Remensi mantt- nimiruin ) reginiini Siwioniace se inintsit, vir qui-
scripto Manasses de Gournai, ut GalliaeChristianae C * dera ue-bilissed nihil prorsus screniiatis, qure priina
aucia? scriptores tom^lX, col 71, testanlur, vocatus ingeniiitalem decet, babens. Tuntos enim faslos ex
inveniiur. ltic, elsi per oslitun in ovile ovhim non illa novitate conceperat, ul regias percgriiiamiu
csselingressus, ila tarnen promotionis consecrationis- gentiiiiii ninjestates, imo maj'eslalum Lrocitates imi-
quc suac, qtia? anno 1069 evenit, initio se gessit, tari viderelur. » Ac paucis deintle, qua? Iuie non
ut, si non in omnibus, in multis saltcm veri pastoris faciunl, inlerpositis , ita prosequiiiir : i Is igiltir
intimrs impleret. Tunc eiiim Ecclesia? jura magna (Manasses) CHIIImiliies suminopere afleciarel, cle-.
aniini propeusione subinde propugnasse, beneficus- rum negligeret, dixisse aliquando refertur: «I.'onus,
que in monasieria exstitisse cognoscilur ex iis; qua? « ait, essel Remensis archiepiscopatus , si non
de eo ttim Marlotus tora. II-Historia? Metropulis Re- i missas inde canlnri oporterel. » llujus crgo mores
nicnsis pag. 165 et octo sequentibus, tum Gallite prorsus improbos, ct slupidissin;ps ltabiius cumv-
Chrisiianae aucta? scripiores loco proxiine cit. me- oiiinis lionestus horreret, Biuno in ecclesiis Gnlliae
nioria? produnt. Nec ttim etiam commisil Simonia- lunc opinatissinius cum aliis qnibusdain Remensium
cus ille anlistes , ut proborum oinniiim, el si inte- clericorum nobilibus iiifamis illius odio excessit ab
ritn in nonnullos ex his fueril iniquior, odia in sese . urbe, > Remensi nempe. Ita Guiberius. El Sanctus
coucilarel. Imo conlra sedulo curasse videtur, ut quidera ce-ipso tempore, quo, ut hic ait, ex odio,
ctiani de viris, qui et raoritm gravitate et virlule sive quo ipsemet, no» lani in episeopum suum,
essent speclabiles, bene mererelur. - quam in pessimos ejus mores ferebatur, sive quo al»
109. Quam verum id sit, argumento esl Sanclus hoc ipso p;o hoste habebatur, urbem Remensem
noster, qtiem, titi ex supra diclis facile colliges, ad deseruil, magnomra sludioriun regimen seu schola-
cnnceltarii ecclesiaeRemensis munus, quod Odalrici rum praefecturara, cincellariiqtie munus vcrosimil-
obitu vacabat, vel ipsemel proraovit, vel ab ecclesia?\ lime, iiedicaminJubie,ab('icavil, ruit cerle, si raa-
sua? canonicis proniovendum salegit, sive inlerim vis, digjiitalibus|"o«MiJiius a Manasse speliatus,
id feceril, quod multiplicem in Sancto scicnliam amisit.
inornmqtie probilatem, praecipue ad raunus illudI 111 Ast qtio circiter anno et quitxis comitaniibns
dignc obeundum requisiiam, observasset, sive quod[ illuslrioribus ecclesia?-Remensis clericis, Hle Sancti
hoc tr.odo Brunonis, viri ceteberrinii, mngnaequein ex urbe Remensi discessus evenit ? Quo tunc sese
tube Remensi auctorilalis, amicitium sibi conci- priraum contulit? Ut ad singula hrec qutesita e:
liure unice desiderarei, ne quandO illum pravo- ordine respondeam, Bruno cerle Bec ante attntlm
07 S. BRUXONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTOR.S 0$
1376, nec post amuim, qui hurtc prdxime excepil, A se, Brunonera Radulphum, ei Fulcium Monocu'um »
Rciiils alio commigravit, iM proinde id vel anno < 113; Sic enim ille : < Reminiscitiir quippe di-
1076 vel scqnenti indtibie feecrit. Ac euffl quidem i lectio tua, quod, cum ego et tu et Fulcius Mono-
Reiriis anle anitum 1076 mm excessisse, liquel ex i culus quadara die simul fuissemus in horlulo ad-
charla, twc ipso anno a Manasse ftemis iri abbatia? i jacente domui Adae, ubi tunc liospilabar, de fnf-
S. Basoli favorem coneessa supraque huc tran- < sis obleetationibiis tructaremus. > Ergo tunc
fcrtpta, qtt#lMHtwminatMr: < Bmtro cancellarius Bruno hospilabatur apud Adam, non ulique Remis;
scripsil et stibscripsit; > post arinura autem 1077 cura enim canonicus essel ecclesia? Remensis et
uctmn id non esse, patescit ex e©1 quod a»no iHo schokstieus, verisimile non esl, eum alieno i»
in concilio Atigustodtinensi, imOverosimilliine eiiain bospiiio mansurum fuisse. Unde conjicio, Bruno-
in Ciaromontano, quod baic praeivit, kaMpwn, nem cum amicis islis doobtis Luletiam venisse,
archiepiseopuih Remensem, uti mox videbimus, Si- ipsumque apud Adam hospiiera doinura etegisse,
moniae ftliorijmque criminum- insimutarit, Wque ve- tuinque docendi professionem resumpsisse. Iile for-
rosimiHime, antequam Mana6sa?adversans ex urbe sitan est Adam cancnicus Parisieiis's, qui post
Remensi excessisset, non fecer.it, uti suadet lum in- Gttaleramum cantor ejusdem ecclesia? fuil circa an-
gens-discrimen, cui aiioquin apud excandescentcm B num 1100 et id mttneris obiil ullra annum 1123. >
hinc, iraeque iinpoientetn praesulem sese exposuisset, Ila ille : Verum, elsi verosimillime, uli infra docebo,
tumreram subsecntamra series, ex qua, Sancltrol Brunoni in sua ad Radulphum Viridem epistola de
neslratn, postquatn in conctlio Augustodunenst Ma- hospitio, quoRemis npud Adamum fiieril exccptus,
nassremaccusasset, iion prius ad civitaleiu Reraen- sermo non sii, propterea tamen nullo raodo conse-
sem, quam hic anno 1080 in concilio Ltigduneusi quensest, ut Sanctus, duni tractalum, cujits verbis
exaucloratns fuisset, reversum esse, veroslmilti- a Bttlacorecilatis mentionem facit, de falsis mundi
inuiu, imo iitdubium, evadit, uti ex infra dicendis delectatkmibus cum Radulpho Viridi el Fulcio Mo-
quisque facile colliget. noculo instiluerel, Parisiis apud Adumum fuerit
112. Ad itlusirioies modo clericos, qui una cum hospilalus. Quidni eiiim' exlra urhem Remensem
Sancto, Manassem aversantes, urbe Reraensi exces- alibi aeqne, quam Pnrisiis, liofpitari lunc potuerU?
sere, ternonem eoiiverto. tlosce quidem imer fuisse Nec quidquani liuc facit, quod addil de Adamo,
Radtdpbum Viridein, ad queni Sanetus epistobna Parisiensi cauonico, cuni alibi etiamviri, aut etiani,
infira pluries memorandam e Calabria? eremo scri- si velis, cnnonici plurcsflorerc lunc poluerinl, qui-
psit.et Futcium Monoculum, ctijtis in eadem epislola bus pariler esset Adauii noinen.
nientio fit, vero apparet minime absimile eb eollo- 114. Bulietis qiiidem, ut Sanctum, dum Remis
qitium, quod cmn hisce, eadem pariter decenle fbiit, Parisios slalim se contulisstS utcunqtie pro-
episioki, de periUiris mundl hujus deliciis, actei- bet, verbis proxiinc recitatis etiam subjungii, i ad-
namque duratiuis cceli gaudiis habuit occasione, stiputalur supra laiidaius Guiberlus, qui, de ejus
u;i aptnl omnes fere in confesso est, maxininniiit (S. Brunonis videlicet) conversione scribens, sic
acmmnarum, qnas a Manasse archif piscopo Rentea- ail; < Fuit non longe ab his diebus Bruno quidam
sis ecclesia paiiebatur; Mnnassem vero lunc Re- < tn urbeRemensi, viret liberalibus instrocius arii-
mensis ecclaesia?praeposilum, et Pontium quemdnm < bus, et magnomm studiorum rector, qui conver-
Srutclo exstiiisse in soo ex tirbe Remensi excessu i «iowis iuiiia subjecla occasione naclus digr.osc'-
coroiles, indubilaltiiii est, cuni lii ambo una cuni i tur. » Quibus verbis denolate videttir, Brunonem
Brunone Simoniaci prresnlis accusatores iir concilio Parisiensis et Reniensis studii fuisse reclorem, qtiae
Angiistodunensi ulibiqite exislermt, uli hic rpseraet ab Aimoino Floriacensi monacho in Vi:a Abbonis
apud MabUtonittinMusei Italici tom. I, part. K, pag. dicunlurmajorcs sapienliaeseu sludioium oflicina?;i
121 in Apologia sua sttpra ptiis serael jam laudata vomni quidni Sanclus, quod Remis tum philoso-
phtriesque irifra adhuc laudanda, ex parte dcclarat rj phiae, tum tlieologiae, qtta? majoies seu altiores
alque ex dicendis palescet. Quod raodo ad locu», scientiae siint, slitdiis praeessel, magnorum studio-
que Sanctus, Reniis excedens, sese receperit, per- rum rector, a Guiberto dici pottierii? Saneeumeo
tinet, Psrisios eum concessisse, cdtijiciunt nonnulli, sensu, quo BuUcus iimuii, magnorum sttidiorum
liosque inter sese iniprimis offert Bulaeus, qtii, prae- rec'.oiem vocaiiim a Guiberto non fuisse, vel ex ep
terea iit earit, qnae Sanctum tunc Parisiis decetidi liqucl, quod ab ipso hoc scriplore verbis a Bnlieo
muneri sese addixisse, statuit, opinionem propen- productis raunere iUo, non Parisiis, sud Remis
dens, in Hisloriae Parisiensis tomVf, p»g. 4*58ita functus fuisse indicelur, ul consideranti palebit.
scribit: < Ex hoc loco (Guibefli supra hac jam Adhcec, etsi darem, Saneiura eo sensu, quo vult
transcriplo) conslat, Brunonem , relktis Remis, Bukeus, mngnorum studiorum rectoretn a Gttibcr.o
cum nobiljbus quibusdara aiiis ciericis ecclesue Re-> appellari, hincne consequens foret, ut, cum Sauctus
mensis atio coinmigrasse; quos quidem socios licet Remis excessit, raaguorura stalira sludiorum recto-
nen nomhiel Giiibertus, ex epistola tamen ipsius > rem Parisiis egerit, bucque proinde mox a suo ex
Bninonls ad Radulphum Virideiri. praeposilum Re- urbe Remensi discessu sese conluleril? Nemo sane,
lutiisein.iulelligimns.hosliesaniicossiiniildeniigra;.- quaulura opinor, id asserueril.
69 ACTA, 7«
115. Et vero Sanclum lunc, ctim Remis, ul Ma- A proxinte antccedentis cetebmlum verosluiillime
nassem vilaret, excessit, sese, non Parisios, sed fuerit. Huic atttem e caslro Reciacensi, in qivo cuui
Reciacum seu Roceium, Rocutn , Roscium atrt Brunone aliisque veresimiliter es dictis jani Viusa •
etiaui (varie enint a variis appellatur) Rauciaeum batur, pracsentem se stilil Manasses, ecclesircRe-
munitum aelate iila (adi Marloiura Ristoria? ir.etro- mensis praeposittis, atqtte inter HugonisJcgati n.«->
polis Remensis lom.-ll, pag. 195, et Valesitim in ntis, uti hujus infra huc lianstribcnda cpistola fl-
Notitia Galliarura ad vocabulum Rauciacum) ac ce- detn f;;c!t, innle acquisita primari.t ecclesire Be-
lebre Campania?Gullica?ad Axonam caslrum, sese nieiiiis iJigniiate,quani anno circiter 1076ab ipsoSi-
recepisse, verosimilliitmm est. Ila mibi apparci, nioniacoprasuk' Mana^eobtinmrat, sese abdicavii.
tnm quod Manasses, ecclesia?Remensis pra?posili:s, 117. Hinc porro, eidem concilio etiam Bruti*-
aliique, qui huic adhacrefcant, ac proin elinm Snn- nem, uliosquc, qui cum eo Reciacuin comniigra-
clus noster in prrefnto castro, uti ex ipsiusmct Ma- rant, eeclesire Retnensis clericos, intcrfuisse rbi-
nassis archiepiscopi ad Gregorium Vll Pnpam epi- deinqiie, qua? conlra Mattassem Remeiisem nniis:i-
stola, aniio 1078 ex infra dicetulis scripta hicqite lero hubebnnt, accusaticntim capita concilio txpO-
iiutn. 123 ex paiie saltem recilanda, colligtiir, sub suissc, verosira le appnrct, u:i etinm in hoc, irt
El:ali cumitls (Reciaccttsis iiiinirUtn; neqtie eniin, B M.innsses de ol jeciis criu inibus scte ptiignlurus ad
ciii hocquadrare queat, coniiletnaliuiu, nomineEba- aliud proxime fuiuium coiiciliuiii (ilaretur, decre-
lum, invenio) clicnlela anno 1078 exsliiertnl, tum liuu fuisse. Et vero breri lujus sese obltilit oecasiot
qttod ELalus, caslri ejusdem, in quo eiiam, ut ap- Giegoritis enini, suramus poiitifex, daia quarto
paret, domicilium fixcrai, domiuus seu lopnrchn, Iiius Maii, Indictionc decinia quinla, qitae, ut jam
n parle clericoiiim Rcmensiiim ac proin Sancti no- dixi, nntitim 1077 designal, ad Hugonem, suum m
slri contra Manassem, Simouiacuin Remensem ar- Calliis legattim, epistola in mandatis dedil, ut, coit-
«hicpiscopum.omniiiosteteril,utpoie qui, ul pariter gregain episcoporum Francia? .synodo, cansam Ge-
ex endcni epistola inlelligitui, cum Manasses ar ranli, Cameiacensis ekcli, qui posl sui legitimain
chiepiscopus a sententia, contra se aimo 1077 ab electionem ab Henrko rege, igitorans et htiitc ex-
Ilugone, Diensi episcopo sedisque apostolicac legato, communicatum, el invesliturnm a prhuipbus laics
in concilio Atigustodunensi lala, ad siiniinum pou- accipere, per poniifi;em esse prehibiium, iiivfsti-
lilicem appellasset, reque ipsa ad hunc rausam turam aceeperal, sedtilo discuterel, aiqtte alinrurii
suam propugnaturus Roinam sese contiilisset, Ro- nonnullarum Gallia?ecclesinrum eansas, negotiaqtie
mam eli; ra, quo conlra htijus moliliones Mauassem qiia? ad harum, Ecclesircve universae iitililaieni con-
-
praeposiiunt aliosque clericos, ex urhe Uemensi duccre visa ei fuis^ent, «leliniret, ndvocato eiinrrt
ad synodum pro Arveriiensrs ecclesia? cansa Hu-
proftigos, lueretur, sese contulerit. Alque ita modo
et quibus comimnlibus et quoanuo circiler Sanctns gone Cluniacensi ab':a(e. Paruii pontificis volun-
nosler ex urbe Reiiiensi discesserit, uli eliam quo tati Hugo, conciliunique Aiigustoduni indixil, idqtte
lunc sese receperit, deierrainaluni utcumque est: ibi co ipso adhttc anno 1077, quo proxime memora-
rerum hic traclaitdarum seriera nunc prosequamur. lam cpistolam ad euin papa scripserai, cehbraril.
116. lnler diversa , qua? adversus Simoniacos, 118. Ita. qui hic erroris convinci non poicst, di-
acceptasque a Iaicis invesliluras Sancli nostri aelate serte tradit Ilugo Flaviniacensis, auclor synchro-
cclebrala fuere concilia, commemorandumhic venit, niis, iu Chronico Virduneiisi apuJ Labbcum lom. 1
quod Hngo Diensis, sedis aposlolicre in Gulliis le- Bibliotheca? novae tnss. jiag. 199 sx scribeus :
gntus, Ciaromonte cclebravit. Hic in illo, ut Htigo iJuxiahxc iiaque niandaa apostolica (a Grego;io
FlaviniacensisinChronicoVirdunensi apud Labbeum Pnpa lliigoni Diinsi per epislolam rabx dictam dala)
tom. I Bibliotheca? nova?Mss. pag. 201 docet, iii congregala est syuodus veiiernbilium Palrum apud
Slephanum, Aniciensis ecclesiae invasorem, cxcom- Ediiam sub tulela et proteclione Cbrisli Domini. ...
ramticationis sentenliam tulit; hanc autem deinde ., anno nb Ii.carnaiione Domini 1077, tibi con-
Gregorius, anno 1073, quo Indiclio Pontificia xi a venemiit ex Francia cl Burgundia multi illustres
Jamiario ad Decembris finem cucurrit, ad supre- viri. > Porro I.uic concilio Manasses, ecclesia? Re-
iiiain Ecclesia?calhedram, uli apud oinnes in con- mcnsis praeposilus, ilemque Sanctus nosler el alii
fesso est, eveclus , duabns diversis epislolis, Remenses clerici, qui una cuin hisce Remis Recia-
nliera ad canonicos Anicictices , altera ad Gal- cttrn sese receperant, intcrfuerutil, Simoniaequeac
liarura episcopos, nli apud Labbeum tom. X aliorum criminum accusaverant Manassem arclii-
ConCiliorum,col. 164 videre est, uno eodemque die, episcopum suum, qui cum cilatus fuitset ad con.i-
deeimo videlicel Kalendas Aprilis, indiclione deci- lium, eique, spretis legati raonitis nc praecepiis, sese
nia quinta, conscriplis, confirraavit; quare, ctun sislere neglexissel, in eum, veluti in coulumaceni,
posterior haec noia clironica, uti ex jam dictis de suspensionis serilenlia fuit prolaia. Verum ab hnc
oblenli a Gregorio Ponlificatus anno iiquel, anntim mox ad ponlificeni, ul apparet, appellavil Manas e ,
1077 designet, consequens est, ut praemetnoralum vindiclaeque iuterim, duin Romain adire possci,
conciliutn, quod Hugo Diensis Claroraonte celebra- percupidus, ecclesia?Remensis caiiouicis, accusato-
vit, vcl initio ipsiusmel arnii 1077 vel sub finein ribns suis, a concilio ad Rcciaceuse, uti ex jam su-
71 S. BRU.NONISCAR$HUSIANORUM1NSTITUTOR1S 72
pra dictis infraque dicendis apparet, .caatrum re-A>,qiiamqunm pcr faniiliares regis gratiam cjusconse--
deunlibun, pluriutas in via slruxil iosidias,don.os cttlus sit. De Senonensi autem archiepiscopo quan
eorttm Remis fregit, prsftbendasveadidit, et bona tam contiinieliam, quanlamve injuriam aiicioritati
diriputt. A»di lia?e suismet veibis Htigoaem Flavi- vestraoin nostra legatione iniulerit, a praedicloR. ut
nincensem Jeco proxime cil. exponentem. i Accu- spero, sufljcienter audistis. Neque hoc dicens, Dens
satusestin eodcra concilio (Atigtistod*mensiscili- lests est, gloriam meara quaero. Burdegalensis
cel) Remensts eceietuae invasor Sinioniacus Manas- quoque, quouiam vocalus praeterilo nnno adArver-
ses acterkisRemensibus,-et suspetisus ab oflicio, nense concilium neqtie venit, neque caaeSTce se
quia .vocalys ad concilium ut se purgaret, non cxeusavit, in eodem concilio ab episcopali oflicio
veoit. Qui cuin canonicis Remensis eeclesia?accu- suspensus est. Quod ille vilipendens, interdiclum
saloribus suis, a concilio redeuntibus, plsrimas sibi tisurpavil olflcium. Rursus vocalus ad Augusto-
paraeset iaaidias, demura domoseorum fregil, prae- dunense concilium, quoniam nullam causationera
beodas eorura vendidit, el botvacoritm diripuit. > nobis misit, eliam a sacerdoiro suspendimus eum.
U9. Uxc Hugo. Et sane verkali essc apprime < 121. De his ergo omnibus quid Magnitudoveslra
consoua, eliam liqticl cx epistola, ab Hngone legato judicnverit, quid inde agere placucrit, parvitaii
posl cooeiUi cejebrationem, auditia, quas Manasses E B noslrae rogamus, rescribile. Prreterea summopere
Brunoni aliisque ex illo redeuntibus ecelesia? Re- poscimus.ui per, dominum Valentinum episcopura
mensis canojucig inlulerat, variis injuEUS,ad Gre- palliumnohis mittatis ad cpnflrmandam ordinatio-
gorium ponlificem dala, in qua, Sanctum nostram nem religiosissimi Lugdunensis Ecclesia? arcltiepi-
Manasscemqueprajposiiumidignos babitos fuisse pro scopi, contra oblalranUs hrereiicos el de regis indi-
nomine Jesu-contumeliam pati, > deemrat, alludcns gnatione adversus ordinationem Dei carnaliter glo-
verosimillime, ne dicam indubie, ad injwias. quas riantes>Ipse enim, poslposiiis omnHuisincommodis
ambo, e coucilio Aiigusiodunensi Reciacum redeuu- etpericulis pepuria?atque itineris, Sanclitalis vesirre
les, luni in via, tum Rcmis in bonis suis passi fue- conspcctui devotissime se praesentaret, si Ecclcsia
rant. Epislolam illata, quod praclerea , qua? de illi commissa, lamdiu languida el pasloris solatio
Manassis, Remensis ecciesia? praepositi, ad Claro- destilula, quoquo modo abseniiatn ejus sine niagno
montanum seu Arvernense conciliunr aceessu supra (lelrimento pati potuisset. Yalonlino episcopo prae-
asserui, invicls probet, altaque, qure buc et prseci- cipite el sectirilalem iti manu vesira accipiie, qun-
pue Matiassero archicpiscopuw spectant, couipJe- liiujs circa festum S. Joannis Baplisue, proul nos
ctatur, in fim?mutilam, proui apud Labbeum loaa.X ctun eo coudiximus, Ecclesia sua ad celebrandum
Couciliorumcol. 365 et seq. exslat, huc iranscribo. ofliciumiHumaceipial, quia valde opperlunus videttir
Sic nabel: < Revercndissim.oPalri et doraino papao ad OBSugnaudamproviiicialium arrogantiam. Ma-
Gregerio suajjauclitati inutilissimus servus Hugohu- nassem aulem amicum noslrum in Christo, qui in
milis presbyter Diensis, saUtlem, Quoniajn didjcknus Claroinontaiio coucilio Remensis Ecclcsia?male ac-
R. ve>irum Parisiensem redHsse, cui iujunxeraraus, quisitam pFaepositurarainmanu uoslra diinisil, com-
ut fidcliler, sicut fllius vester, vobis.referref gesla. nieiidamusgialia? Sancliulis vestrae,sicut cnlholicac
Augustodiinensis concilii, cui interfuit, qui neque fidci sinceium dcfensoreni, et dominura Brunonem,
pcr nos rediit, neque quidquam de slatu veslro no- Remensis Ecclesi.c iii.oiiini bonestale magislrura.
bis scripsit, rogamus paternitatem veslram, ul scn- Digni sunl enim ambo a vobis, etin his, quae Dei
tentiam suamiiobisdignelur.scribere supcrordina- sunt, veslra auclorilale confirmari, quoniam digni
lione Reroensis, Bilitriccnsis et Carnoteusis ecclesia- habiti sunt prp nomitie Jesu contumeliam paii. Et
rum. » ideo i^msullqres profuluros causre Dei et coopcrn-
i 120. Scial qnoqiie paternilas veslra, quia ille tores in parlibus Francia? adhibeaiis, >
Noviomensis dictus episcopus, sub comminalione < 122. Remensis haeretici depositionem con
publica? exarahtaiionis a uobis familiarjter exactus, 0 revelatam iniquilatetii sanguis cceli et clamal,
coufessus esi nobis Simoniam suam, praesentibus auctoritalis veslrae scriplo robora..... hos roganius
Laudui-ensi et Lingoncusi episcopis cum aliis qui- RemensiEcclesiaedestinaie suam satisfaciionein,
busdam. Unde etiam sacramento supra sacra Evan- aul ipse, siplacit..... aut nobis siiscipiendam prae-
getia npbis firmavit, quod, visis litlcris veslris vel cipile. Quia..... exoommunicationemvestrara, nobis
legatioue veslra, ecclesiam, qiiam raale.occupaverat, iuconsuhis, episcopi electionem recemnt. Tiezo
beue dimiiteret, et pro posse et scire SUQ, ut lilius vester jam redissct ad vos, nisi ad convocau-
juxla Deum ordinareiur , adjuvaret. Silvane- dum cOBcilium 18 Kalendas Februarii, Piclavis,
ctcnsis vero..«piscopus , accepta invcstilura jde Deo annucute, celelirandum detineretur; in quo
m Ktanu regis, ordinatus esl ab itlo (Manassera coflcilio merilorum veslrortim patrocinium adesse
Simoiiiacua RemensisEcclesiaeepiscopumseupolius nobis suppliciler frxoranms.Orate pro nobis, sancti-
invisorenwiesijgnat)Remensi ha?resiarcha,cui litteris sirae Pater. > Talis est data ab Hugoue Diensi post
veslris iolerdixistis, ne htijusmodi in episcopos AngusloduBense conciltum auno, ulapparet, 1077
acciperei. Anlisiodorensis, infra annos ordinalus, aul sequeniis iniiio ad summuni poirtittcemepistola;
investituraio quidem de raanu regis non accepil, e qna sans, (jua?supra tuni de illatis per Manassem
7"> ACTA. 7i
arcliiepiscoptini Sancio injiiriis, lum dc bujiis Ma- A censis loce proxime cil. teslatnr, litlera? ei, « ut in
nnssisquc prappositiiu concilio Claromonlano prrc- concilio, > alio scilicet, inGaliiisdenuo celcbrnndo,
senlia edixi, npiimc firmantur. Rei modo sericm «cum sex se purgnrei ppiscopis, >Iradita? fnissent.se
proscqiiamnr. Brnno clericique Remenses, cjus socii, cotitnlit. Ebnlus comes, audito pracsulis Simoniaoi
evitatis quas cis, a concilio Auguslodunensi redemi- discessu ac consilio, iter pariler Roraam verstts,
tibus, Manasses nrchiepiscopus struxerat insidiis, quo ibi contra eum clericorum Remensium, qnos i-n
nd Ebalttm cnmitem in Reciacense hujus castrum, caslrum stiinu ac rlientclam receperat, causam luia-
e, quo illud adierant, sese iterum recepere, gra- relur, arriptiil, lioriim eliam aliqttot sibi adjunclis.
vissimae litis, sese inter et archiepiscopum suum Et ex his quidem exstilisse Pontiuni, sacpitisjam
pendcntis, exilnm ibidem praestolatnri. Inudnla Manassis archiepiscopi Apologia npml Ma-
123. Ita autumo quod Manasses arcbiepiscopns billoniitm iom. I, part. u Musei Italici, png. 121
npud Labbetim tom. X Conciliorttm, col. 5'r>, in iiidubitntum fncit; Fulcium nutem Monociilum, de
epistola sttpra citaln, qnam ad Gregorium VII papam quo Snnclus in recitanda infrn ad Radulplium Viri-
(leiiit, ila loquatur : < De comile OEbnlo, qui me in dem epislola, ex iis paritcr exsiitisse , verosimile
prresenlia vestra accusare tentnbnt, ct se stinmqtte " apparet, primo quidem quod Fulcius ille, n Sancto
(idelitaiem vobis verbis simulantibits commendnbat, memoratus, Roniam sesc , ttii ipsamcl ha?cepistola
salis in prompiu hnbelis cognoseeri?, ctqiis poiins fidem facit, proxime posi habiinm cnm Brunone ct
sinceritas fldelitatis erga vos videalur existere. Radulpho Viridi de falsis raundi delectalionibns,
Utrttm mea, qtti Deoet vobis paratus snm pcr omnia verisque cceli gaudiis colloquium, in quo monachi-
obedire, an illins, qui el apitd vos per Mannssem et cum habitttm assumere slatttemnt, conmleril; de-
suos seqnaces in suo castro receptos perscqiiilur inde vero quod id posl concilinm Augitsiodunense
beatam Mariam. Manasses enim, de qtto diximtts, anno 1077 aut seqticnli, nec nlibi, qnam In castro
cui nos j'ussu vestro, qtrod in nos admiserat, si ad Reciacensi habitum ftiisse videatur.
Ecclesiam mntrem suam rediret, indulsimus, con- 125. Quod qtto tilctimque probatnm dem, prxvie
scientia sceleris sui depressus nec ad vos vult vcrbn, quibus colloqitii HliusSanctus meminit. htrc
reJire, nec paci Ecclesia? concordare, quin potius transcribo. Sic babent: « Reminiscitur dilectio
cum illis suis sequacibus, quia faclis non potest, ttta, quod, cum ego et tu et Fuiciits Monocirlusqua-
verbis et maiedictis Ecclesinm meqtte lacerare non dam die simul fuissemus in hortulo adjacenti domtti
desinit. Unde, ut de ipso OEbalo taceam, in quem Adae, tibi tunc hospitabar, de falsis oblectationibus
vos, credo, justam et Apostolicnm exercere senten- „" et periiuris mundi Itujus diviiiis, necnon de perennis
tiam, super Manasse inslnnter deprecor sanctilalem gloria?gaudiis aliquamdiu, ut opinor, tractaremus,
vestram, ul aut jiibealis eum ad sua regredi, et undc divino nmore ferventes promisimus ac vovimus
ulterius non impttgnare Ecclesinm, atit in eum Spiritui sancto in proximo fugitiva srecirii relin-
ejusqne fautores ct coopcratorcs Apostolici vigoris quere et aeterna captare, necnon monachicum habi-
dirigalis aniraadversionem. Dignamini etinm nd tum recipere; qttod el in vicino paractum esset,
eorum receplores scribcre aplnm epistolam, ttt nttt nisi lunc Fulcius Romam adiisset: ad hujiis reditum
cos conlra Ecclesia? jura non relineant, aut pnri peragenda disliilimus; qtto moram faciente, aliisque
senteniia semitlclatcs agnoscnnt: > quibus e verbis intervenienlibus causis, divinus amor elanguii,
consideranli pntescet, Mnnnssempraeposiium adhrc- refriguit animns, fervorque evanuit. > Quando itaque
renlesqiie ei, qtiorum untis erat Sanclus noster, Sanctus collntionem, hic mcp.ioratam, in qua mona-
Ecclesia?Remensis clericos tum certe, cum epislola, chum vovit, ciim Radulpho Viridi ac Fulcio habuil,
hrec complectens, a Mannsse nrchiepiscopo, qnod non domi, scd alieno in hospilio versabatur. Hiitc
anno, nti infra doccbo, 1078 fncltim, nd Ponlificein porro consequitur til hnnc Rcmis, anlequam anno
fuil conscripta, npud OEbnlum comitcm in cnsiro circiler 1076 c civilale hac cum Manasse aliisque
Reciacensi seu Rauciacensi commoralos fuisse; P Remensibus clericis excessisset, indubie non hatuie-
rii. Brunonem enim liinc Remis, ubi uon tanttim
quod cum ila sit, sese in id, anno 1077 c concilio
Angustodnnensi revertenlcs, quo Mnnnssis arclii- canonicus, sed et schotnslicus prreterea et cancella-
episcopi insidias declinarent, verosimililer rece- rius crat, in alienis aedibushabitnsse, verosimile non
perant. nppnret, ut Bulaeusveibis num. Il3recilatis recte
12*. Ncc id tantum, quod modo propostti, c reci- arguit. Imo vero, ut Traclatus de S. Brunone, n
tatis epislola?Manassisverbis discimus, verum etiam Cniiusianis Ituj'alibus mccum communicali, auclor
Ebalum seu OEbalumcomitem, qui Sanctum ejusque ninn. 20Opcrissui rcclc notnl, diibilandiim non est
contra Manassemarchiei»iscopum comiles in caslro quin tunc ibi Sauctiis sua? tum cancellarii, tutn
suo luebatur, Romre hujns accusatorem apnd Gre- canonici et scholasiici dignitati congruum domici-
gorium Papam egisse. Qtii id factttm sil, expono. linm bahnerit, el quidem in ipso clauslro commtini,
Mannsses archiepiscopus, qtii, ttt supra docui, a quo diu ante el post S. Brunonis :eialem canonici
sententia, in concilio Augnstodunensi contra se lata, Remenses usi fuere, uti fas esl colligere cx Flo-
ad sttmmum Pontificem verosimiliter appellaral, donnlo Hisl. Remensis lib. n, cnp. 11, Chroniio
Romam anno 1078, cnm inde, prottt Hugo Flavinia- Mosomcnsi npttd Dncherium tom. VII Spicilcgii, et
rATROL. CLIL 3
73 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORS 76
Slephnni Tomncensis Epistola 160, ad Radiilphiim A ..' plane aliunde haberi, cx quo Sancli cura Rudulpho
Reineiisein decanum, a Rndulpho Viridi diversuin, et 1'iuciocollniionemParisiis habitam ftiisse, ulcum-
circa annuin 1176, aitl, ul videtur, non diu admodum qite fiat probabile, ul proinde, uti non Bemis, sic
post scripla. nec ibi verosimililer evenerit. At vero Reciaci seit
126. Stephani verba huc facientia, quod ex iis, Rauciaci eam post conciliura Auguslodtinense eve-
canonicos Rcmenscs Brunonis rtlate vilam in clau- nisse, e slatus, in quo ibi Sanclus lunc fuit, adjun-
stro comraunem duxisse , polissimum intellignlur, clis verosimillitnum apparet.
e jam saepe Inudnto, qui hnctenus vulgntus non csl, 128. Ibi enim tunc lum hic, (um alii Eccle?-i;e
Annnliiim Cnrlhusiensium libro IV describo. Sic Rcmetisis clerici, cjus in exsilio s.icii, alienis in
haheiil : « Exiil sermo intcr pluros, quod nnliqun aedibus versabanlttr, a castri illius (id enim plures
Pntiiim vestigia , sacris inslitutn conciliis el n glo- domos fuisse complexura, Valesius loco snpra cil
riosa harienus Remensi Ecclesia diiitius observaia , dttbilare non sinil) incolis diversis, per < Manassa?
quidnm ex vol.is inimulurc conlendmit, Inminamquc praeposili eique ndhaerentiumreceptores > nuni. 12">
nurenm religiosa?consucltidinis, qua?in fronie Eccle- a Mnnnssc archicpiscopo verosiroililer indigitaiis,
si;e Mctropoleos apposilu luccl omnibtis, qni in hospilio ex comitis Ebali, ut verosimile apparet,
rcgnosunl, quadain singuluritale sludeanl delcrc, B ' vohintate excepti. Ad hrcc eo temporis spatio, quo
dejicere, conculcare. Singulari quodam privilcgio Sanclus cum aliis Remensibus clericis Reciaci ver-
sedes Remensis inlcr nlias Galliarum Ecclesins sabatur, collationemqtie de falsis mundi delectatio-
eminebat, perseveruns ciim Apostolis in commti- nibtis post concilium Augustodui ense hnbere jntn
tiione panis ei oralionc. ct in sociali coiiinuiiiioiie potuerat, Ebalus, casiri hujus loparcha, Romani
sacramenlalem praeferens, majoribns erat specta- vcrsus, ul supra docui, ilcr arriptiit, huncque eo, ut
culuni, rainoribus documciilum. Ex reliquiis rcgula- supra pariler docui, aliquot Remenses clerici cotni-
rium insiiluiionum duo loca sibi deliiiucranl, coena- lati sunl; non diu atttem, ul suprn recilnln cx
ctiliim refecliouis el donium somni, in altero casti- Snncli nosiri ad Radulphum Viridcm cpistola verb»
galam scquentes absiinenliam, in altero candidatam docenl, post collationem, a Brunone cum Rndnlplio
coiilinentiam observanles In his el aliis obser- cl Fulcio habilam, Romnm hic disccssii. Accerlit
vanliis Rcgularibus inceJeb.it Remensis Ecclesia, Reciaci Radulphum Viridem et Fulcium Monociilum
lerribilis ut cnstrorum acies orJinata, amnbilis suis, cum Sanclo noslro, antequam Ebalns comes Romnm
rtdmirabilisalienis. Si hrec imnuilari cceperint, quid abiret, fuisse ex jam dictis versalos. Tres qtiidem
dicel germana ejus loco et ordine Gcrmania, qure {_ diiintaxal Ecclesia? Remensis canonicos, Manassem
"*
inier alias instilutiones Ecclesiasticas refectiouis praepositum nimirum, Ponlium ct Brunonem, qui
ndhuc et quielis fraiernam coramunioiiemsic obser- Manassein arcliiepiscopum in concilio Augusiodti-
vnl, ul modernain dissolutionem non adraittat? > neiisi anno 1077 accusarinl, ac deinde in castrum
127. Cutn ergo Renienses canonici, uti e verbis Reciacense sesc receperiul, Historia?Htteraria?Fran-
bisce pronum est cruere, vitnni communera in aedi- cia? scriplores, qui recessui liuic habitam a Brunone
hus, separnlis quidem, ut lunc moris eral, tini tamen cuin Radulpho et Fulcio de divitiarura obleclalio-
cideaique claustro inclusis, Saucti nostri aetate numque mundi hujus vanilate collalionem praeivisse
diixerint, hic utique, dum illos inter ante suuin ex aiiiumaiil, tom. IX, png. 235 recensent. Vermn quid
urbe Remensi disccssura, scu nnteannum 1076, quo tum?
circiier is accidit, versarelur, ulicnas ibidem acdes 129. Assignalo nb iis Reinensium, qui Manasscm
non inhabitarii, ac proiu ncc lunc collationcin, accusarint atque in Reciacense castrum se recepc-
tilpote qure, Brunone alicnis in rcdibus versantc, rinl, clericorum numero, unde, Radulphum Viri-
ncciderit, ciim Radulpho Viridi el Fulcio Monoculo dem el Fulcium nec in caslro Reciacensi sub Ebali
habuerit. Eodem etiam ex capile parum verosimilc comitis clientela exsiitisse, nec ibidcm cum Bru-
apparel, collationem illam seu colloquium conti- I) none collationem, de qua hic, habuisse, consequen;
gisse, postquam j*amSanctus, exaucloralo pulsoquc sil,slandum nonesl. Remensiumenimcanouicoruni,
Siinoniaco invasorc Manasse, in pristinum fere, aut qui Manassem archiepiscopum accusarinl, majorem
hoc eliam forle meliorcra, stnlum, quod qui ct cxslitisse numerum , hic ipscmet prodit in apoiogin
quando factura sil, iufra videbiraus, fuissel rcsti- stia apud MabilloniumMusciItalici tom. I, parl. u,
tulus. Porro ex eo, quod Snncius, dum de falsis png. 121 ad Hugonem Diensem sic scribens: t Dixi-
inundi oblecialionibus cum RaduIphO Viridi cl stis. ul accusaloribus noslris, scilicct Manassae ct
Fulcio sermonem miscuit, alieno in hospilio fueril sociis, respousuri ad concilium veniremus; el egn
versalus, coiiscciarium prretcrca es(, ut ncc id dico vobts quin ego el Manasses pro omnihus sociis
Parisiis evencrit. Qui cnim collatiouem seu collo- suis concordiam fecimus, exceplis duobus, qiioium
quium illud Parisiis faclum statuunl, Sancliun iiiius, scilicet Bruno, nec nosler clericus, nec no-
noslmra tunc, cum id hubuit, docendi ibidem munus ster nalus aut renaius esl, sed sancli Cuniberli Co-
objisse, aflirraanl; quod si aitlem ea in urbe reipsa loniensis in regno TeuioTiicorum positi canonicus
uinquam Bruno docuisscl, alicnis tunc, vclul hospes, est; cujus societatem non magnopere affectamus,
redibus usurus fai.se non videtur. Accedit, nihil utpote deeujws vila et libertate penttiis ignoramus-
77 ACTA. 78
el quin qtiamlo apinl nos fuil-, mullis bcncficiis a Acoucilio,
A quod ibidem tuuc, id-esl, niense Marlio
nobis in eum collntis, ninle el iiequiter trnctnti aiini 1078, cclcbraluin ftiit, praesenlibus ctiam {adi
sttnuis. Alter vero, id est, Ponlius, in Romano con- verba cx Manassis epistola n. 123 liuc transcripia)
'cilio, nobis praesenlibtis, est fulsntus; el ideo nec Ebalo comite clericisque Remensibus, hunc, tit
tini, ncc alleri in ecclesiaslico judicio respondere docui, cornilatis, qui pro clero Reincnsi loculuri
nut vohimus aut debenius. > Cura crgo, uli ex his advenerant, propugnare cst conalus. Quibus ad id
verbis iutelligilur, plures sane qiiain tres cxslilerint prrcsidiis usus sit, lilleris prodilum non inveiit ;
Remensis ecclesia? canonici seu -clerici, qui Ma- quo vero successus rcm gesserit, ipsemel in Apolo-
nassera arcliiepiscopum ncciisarinl, quique proinde gia sua npud Mabillonium opere cit., p. 119 cxpo-
posl Auguslodiinenseconcilium. in castrum Recia- nit, i(a ibidem ad Uugonem, sedis apostolica?lega-
cense sese receperinl, non est,-eur hos inter ex- lum, scribens : « Non soluni per oranes fere Gallias,
slilisse RndiilphuiriViriJem ct Fulcium Monociilum, veruin etiam ltaliae et Ronia?, iiotmn cst qualiier
camus inficias; quod cum ita sil, non est etiam, anle boc bicnnium (anno scilicet 1077) in eadetu
cur ciim hiscc in eodem caslro (dequo vide lamen provincin a vobis el ab aliis quibusdam in nos vio-
Addenda el Corrigenda ad p. 519, n. 124) sanclus lenter ac injusle res gesta est: et ego vim ac prre-
noster illnin, de qua hic disseriiuus, collatioiiein I'jiidicitim passus Roniain processi ,-ibiqiie stiper hoc
uon habuisse putetur. Romaiuim et Apostolicuin judiciura appellavi. Quia
130. Et sane hanc ibidcra a Brunone habilam vero vos aberatis, jussu domni aposiolici in ipsa
fuisse, suadent, tum quae huc facientia in mediuin, regionc remansi, et advenluni' vestrum per xi fere
jani adduxi, lum qua? bic modo adhuc addo. Colla- hebdomadas cxspeclavi.Curnquenon veniretis, lan-
tio illa, ulpote in qua de mundi vanitatc, cccliacier- dera in praescntia domui aposlolici, el in concilio
niiale, monucliicoqiie hnbilu assuraendo aclum, geueraii inler nos el cos, qni ibi loco vesiro, uipoie
•opliine quailrul slului, in quo snnctus post con-. a vobis direcli, adorant, altercalio liabita esl, et
ciliuni Augustodunensc Recinci fuil ; ibi eniin, ex eorura accusnlione ac noslra defensione, quid-
lunc ille, bonis a Munasse nrchiepiscopo spoliulus, quitl pnssi eratnus, lemere ac violeuler actumes:e
forlunnm paliebatur adycrsnm , qua prcssi moiiales5 ct constnre non debere, judicatum atque correcluiii
terrena despicere, ccelestiajcslimare alque ad Deum, est. » Hunc. iu modum Manasses, qui, quamquaiii
sese convertere solent. Ad haecab ipsomet Sanclo, in Hiigonein, sedis apcsiolica? legalum, iniquior
sese aliosque diu, quod in collatione illa voveranl, F sit, remque, uii ex jam diclis et porro dicendisli-
adimplcre distulisse, verbis supra huc transcriptis. („ quct, pnrura sincere expoual, seulcutinni tnmen,
iudicalur; re autein ipsa fncltun id esl in opinione, in se nb Hiigonein conciiio Auguslodunensi latam,
qua diclam collaiionein Rcciaci posl concilium Au-, corcectnm scu rescissam fuisse, recte indicat.
guslodunense habitam slaiuimus. Sauctus enim,t 132. Gregorius cnim, fulurum spcntns til in-
uli infra probabo, cerle anle aiiniun 108.1 raeliorii dulgentia Aposlolica ad meliorem frugem Manas-
vilaein eremum secedens sese non dedil; ante uu- sem adduceret,a suspensioiiis sentenlia, qua Au-
lem, qunm hoc fnceret, triennio ut niininuuii ccle-. gustoduni fuerut damnatus, hominera absolvit,
bris, de qua bic, cum Fulcio collalio accideral, itlii prislinoque gradui ac officio, ceriis lainen, qnas
pronura est ex jara dictis eruere. Fulcius enim se- Iiic sublicet, condilionibus adjeclis, reslilutuni iu
cundum hrcc cum Ebalo comile anno 1077 (aiiniis s Gnllias reinisil. Ita apud Labbeum iom. X Conci-
enira 1078, uuni. 124, pcr errorem. irrepsii) Roinanii Horiim Jocet nos ipseinel Gregorius, in epistola,
petiil, hocque illius inier habita cum Brunone posli sepliino Idus Mariii, indidioue prima qua? ex su-
concilium Auguslodunense, anno itidein 1077 cele- pra dictis aniiuni 1078 designat, cxarata, sic scri-
bratum., de falsis niundi delectalionibus collaiio o bcns: « Quia consuetudo sancta? Romaua?Ecclesiae,
prreivit, ut hacc ipso etiam aniio 1077 ac proini cui, Deo auclore, licet indigui, deservitnus, est qua?-
iriennio ut minimum, aiilequain Sanclus in eremuinDD ] dam eliam dissimulare, discretionis lemperanliani
scccderel, accideril. Reliqua tnodo, qua? ad litum, poiius quam rigorem canonum sequentcs, causas
u Sancto nostro, aliisque Remensis ecclcsia?clericiss cpiscojiorum Francia?aique Burgundiae,qui suspcnsi
Manassa?arcbfepiscopo inletilalam , spectanl, ex- scu damnati a legnto noslro Hugone Diensi epi-
pcJiamus. scopo fucraut, nou sine gravi labore discussiraus.
| VII. Manasses Roma in concilio causam suum ii Denique Manassem Reniensein arciiiepiscopum, ini
luelur, suspensionisquesententiam, in se Augusio- i. in multis accusalus fuerat, seseqtie a synodis, nd
duni lalam, a ponti/ice rescindi oblinet: quid titm n quas Hugo Diensis episcopus euiii invitavit, subtia-
praiiereaegerlt, et qui landem Brunonem in pristi- i- xernt: quia sententin, super cum dnta, non Ronia-
num honoremreslituerejussus fuerit. na? Ecclesia?gravilaic el soliia mansuetudine vidc-
Cum Mnnasscs,Reniensis ecclesiaearchiepiscopus, ;, batur, in propriora gradtim ofliciumquereslittiimus,
Romain ad summum ponlificem, Gregorir.m VII,' au" d' ea quidem ralionc, ul supra corpus sancti Petri ju-
quein cx diclis appellarat, j'am ndvcnissct, bcnigne e rnrel hoc modo: « Ego Manasses Reraensis arcbi-
nb hoc, ad meliorem frugem homiiicm rcditurum,, « episcopus pro -superbin non dimisi, quod nou
adhuc spcranic fuil exccptus, causaniquc suam in n « venerim ad synodum AugusloJuuensem, ad quaut
79 S. BltUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 80
i me Diensis episcopus vocavit. Si vocalus nunlio vcl A quem ci nliis dc causis scribeiidiim erat, dedil epi
i litteris aposlolicaesedis fucro, nullo malo ingeuio siulnm, iu qua pretcr querelas, verbis, num. 123,
i ei nulla fraude me subtraham, sed veniens dil- dntis expressns, quas contra Ebalttm comiteni, Ma-
i finilioni et judicio hujus Ecclcsia? fidcliier ob- nassem praepositum aliosque Remenses clericos hu-
« ediara. Quod si domino papa?Gregorio vel succes- jussequaccs deferl, ex ecclesia?sna? privilcgiis con-
« sori suo placuerit rae de objeclis ante Icgalum tendil, sibi lantiim vel ipsimct Pontifici vel huj:s
« suum responderc, idem per omnia faciam. The- legatis, qtti ltali csscnt aul Roma?sallem edticali ,
« sattros autem , ornamenta et praedia Remensis de objcclis criminibiis respondcndtim. Ita scilicct
i ecclesia? mibi cominissa?ad honorem ipsius Ec- Manasses Iltigonis Diensis, ncc in Italia nati, nec
i clesia?fideliter tractabo et ad resislendura jusliliae Roma?cducati, a quo ne iterum ad concilium ali-
« ea non abalienabo. » quod de objcctis criminibus se ptirgaturcs citarctur,
133. Epislola hrcc, seti rescriptum, in qtto maxime melucbat, judicio sesc siibducere conaba-
deinde nonnulla alia, ad rem nostrnm non facicnlia lur. AuJi, qu;c huc facienlia in dicta episiola apud
liucque proinde non necessario transcribenda, se- Lnbbeum, lom. X Conciliorum, pag. 303, in mc-
quunltir, ila lerniinatiir: « Actuin Romae septirao dium adducal.
Uus Martii, indiciione priina; > posterior atitein B * 155. « Obsecro ctiam , inquil, benevolentiam br-
noia clironica, clausula?huic iuclusa, annura Chrisli noris vcstri, ut dignitalem, quam anlecessores ve-
1078 (adi qttae iittm. 116 dicla sunt) designal; ut stri antecessoribusmeisarchiepiscopis scrvavcrunl.ci
proinde lala in Manasscm, qtii scse ex diclis anno privilegiis.alhsque scriplis ad posleromm mciiioriain
1077 posl concilium Auguslodttnense, allerius con- rcliqueruiit.mihirescrvaredignemiiii.Ncirrilum aut
cilii, Piclavli (vide apud Labbcum ioin. I Bibliolhe- infractum fiat privilegitim,quodipse dedislis mibi,sci-
ca?novaeMss. ChroiiiconVirdunense p. 206) ineunle licet ut vobis ipsi inlerpellatus et non inlerpellalus
aniio 1078 celebrandi, ulul ad hoc cilatus, tem- rcspondeam et Iegalis veslris Romanis, non ullramon-
pore non exspeclalo, Romam conlulerat, suspen- tanis, qtti conjuncli Romanis quacrunt, qua? stia
sionis senlenlia, cuni ihidem per xi fere hcbdo- sunl, non qttac Jesu Chrisli, el si.b honeslis nouii-
inadas (adi ejus verha , num. 131 huc franscripta) nibus cupiditali suac consulunt, non Ecclesia? Iii:i.
llugonis Diensis advenlum praeslolatus fuisset, jani Unde proptcr laliuin pudendas reprehensiones et
iude ab anni 1078 mense Marlio sttb couditione, vocationes niihi, qui tolius Gallia?episcopos debco
quain verba proxirae liuc transcripta invO.vunt, per convocare, liceal confidere de vobis sine Iegatoriim
Gregorium VII, sununum pontificcm , ftierit re-. _ vocalione, donec ad Pascba veniam ad \os, Dco
scissa. Verutn haec, qua erga Manassem, Simonia- volente. > Ila Manasses, nc quando Hugoni , se.is
. <iini anlistitcm , IISIISesl Grcgorius, indulgenlia ac aposlolicte lcgnlo,de criminibussibi objeclis respon-
henignitas lliigoni Dicnsi episcopo ac sedis aposlo- dere cogeretur. Veriun eiim hnc in rc, acriter etiam,
lica? in Galliis Icgalo vcrosintillimc nen parum dis- qtiaecumque sive de Setlis Aposlolicac legalis sive
plicuil. Fas est id colligere ex episloln, ad supre- de ecclesia? Rcincnsis privilegio verbis recitalis
mum illuin Ecclesia?pastorem post celebraltim anno scripscrat, confutnlis, Gregorius miniine nudivil ,
1078 Pictaviense concilium ab eodem llugone, licct elsi inleritn exposlulationuin, abs illo conlra Eba-
non de Manasse, scripta, in qua is sub finem npud lum comitem , Mannssem prreposilitm alinsqiie fnc-
Libbeum tom. X Conciliorum, col. 367 ila loqiiitur: tarum, rationcm habendam duxerit, ui li lcni facit
« Providcal itaque sanctitus veslra, ne diulius taui tum cpislola, qua Manassi rcspondil, tuin altern,
opprobriose nobis improperelur, quod simoniaci vcl quam prrelerea, ciim hoc fecil, ad Hiigonem Dien-
quictimque criminosi a nobis suspensi vel deposiii sem, siuiin in Galliis lcgalitm, dedil. Ainba? apu.l
nul eiiant damnali libenler currunt Romam , el ubi Labbeum, a quo, lom. X Conciliorum, col. 193
dt-Iiereiilsenlire arapliorem rigorent jiislilia?, inde ct Iribus seqq. recilanltir, < Undecimo Knlendns
rcporlani quasi misericorJiara pro voluntale. Et n sepiembris, Indictione primn, i .qtia? hic ex supra
qui anlca nec in levibus praesunipserunt peccar,?, diclis nnnum 1078 dcsignnl, <dula?> nolnniur; iinJc
postnioduin excrcenl nplissimam iiegolinlioncracuuti consequilur ut, quam ad Gfcgorium, papam Ma-
tyrannide in commissis sibi ccclcsiis. > nnsses archiepiscopus dedil , proxime meraornia
134. His porro verbis elinin docet, simonincosj epislola auno 1078, utpole ainbnbus liiscc anterior,
liinc ex iudulgcnlia, quara Roma?fuissent experti, , concilioque Romano, quod eodein anno 1078 celc-
deteriores alque insolentiores cvasisse; quod qiiami bralum fuii, ex dictis postcrior, exarata imlubie
vcrum esset, suo ngcndi modo Manasses luculenterr fuerit^quod hic, ut fidem num. 123, dntam libe-
oslcndit. Etsi enim, scsc de objeclis sibi criminibus,, rarem.probarc esl visunt.
si qunndo id ponlifici placuisscl, Aposlolico legnio> 136. Nunc, qua? in duabus proxime. dictis Gre-
responsurtim, juramento Roma?edito , sanctissime? gorii epistolis verba , ad inslitulum praesens
(adiverbaGregoriipapae.num. 132, huclranscripia) ) ulcumque facienlia , occurrunt, hnc Iranscribo.
promisissel, vix lamen n concilio Romano, in quoi Talia in priori sunl haec : « Dc Manasse, qui vos et
ex dictis anno 1078 auditus absoltitiisqne fuera: , ccclcsiam vestram, quia malefaC.is non polesi, ma-
in- Gullias erat rcversus, ctim ad poniificeni, adI ledictis infeslare non cessat, et de caeteris omnibus,
81 ACTA. 82
super quibus conqucslionem vobis cullibueril faccre, A archicpiscopi catisnm celebrnrelur, htiic itcrum Ma-
inirimus litteras uoslras commemoratis confrntribus nnsses praeposilus, voliuiluiis poniificia? observari-
noslris, Diensi videlicel episcopo, el Ciiiniacensi ab- lissimus, sesc slileril, tiiiusque clinm ibidem e
bati, ul cuncla sludeanldiligenter inquirere, sollicite Simoniaci illius anlislis, cum quo ex dictis pacem
disculere, discussa et indagata ad purum justc, Iega- jara anle inieral, acciisatorilms exstiterit, ttli colli-
liler el cauonice judicare; > in posleriori vcro isla gendura videlur ex Gregorii VII, qure apud Labbeum
se oflerunt : < Quia in sanctac Dci, cui divina dispo- tont. X Conciliomra col. 211 cxslat, epistola, ud
silione prxsidetnus, Ecclesia? regimine sollicite nos Manasscm, archiepiscopum Rcmensem, poslquam
vigilare oporlet, veslris assiduis precibus nolis ut hic in diclo Lugdunensi concilioexauclorntus fuisscl,
divtnum obliueatis praesidium, dcposcimus. Qua- lndictionc terlia, id esl ex stipra dictis, anno 1080
propter vos summopere studium adhibere admo- conscripta; e qtta etiam apparet Manassem prrc-
nendo raandanius, quatenus inquiralis et canonice, positum bonis stiis, in quae, pace cuni Mannssc
proul potestis, finem imponere procurelis negoliis, archiepiscopo inita, restiluius verosiraillirae ftieral,
unde Rhemensis archiepiscoptis , confraler noster, ilerum ab hoc, quod cjtis sesc in concilio Lugilu-
s ;is lilleris nobis conquesius esl. Conquerilur enim nensi accusatoribus denuo junxissct, fuisse spolia-
de confralre nostro, arcbiepiscopo Viennensi War- B tum.
niundo, qui in suo archiepiscopatu presbyleros de- 138. In ea eniin Pontifex ita loquitur: « Purgandi
posuit, el eosdera resliluit.... Dc Manasse aulem, de licenliam tibi indulgemus, ea videlicet condilione,
qtio simililer conqtterilur, qui OEbati suorumque ut Manassre et Brunoni, qui pro justitia contrn tc
refugio el auxilio illum el ecclesiam faligare non loculi fuisse videnlur, rebus suis iu inlegrum resii-
rcssat, labornle ut ad pacem redeat, et ab inqnieln- tutis, usque ad Ascensionem Domini proximam
tione Ecclesia?el perseculione archiepiscopi quie- Rhemensem Ecclesiam a tola occupalione ex loto
scat. Quod si forle in sua conlumacia persisiens libcram deseras. > Porro manasses praepositus non
ol.eJire renuerit, nisi illum justnra exciisniiouem tnntum posl duas epistolas, nuin. 135 memoratas,
habere cognoveritis, quodcumque vobis justius vi- qunrum alteram Gregorius papa ad Manassem ar-
detur, facite. Dc nliis autem nece silatibus euntdem chiepiscopum, alteram ad Hugonem, suum in Galliis
nrchiepiscoptun (si tamen vobis obedieril) sicul legatum, undecimo Kalendas Seplembris, Iiulictioi.e.
dignum est, adjuvate, eique commissam ecclesiam priraa seu anno 1078 dedit, cura Manasse, Remeusi
aucloritate beali Petri (quod et de aliis ecclesiis vos archiepiscopo, pacein inivit; verum etiam ad eura
oporlet agere) defemlite. > « Reraos, aliurura clericorum Remensium, qui cura eo
137. Pontifici igilur, quemadmodum ex hisce et Britnone ex bac ttrbe nnno ex dictis 1076 aut
epistolae,quaro ad Hitgonein Diensem dedit, verbis sequenli excesserant, nomine tractaturus, sese con-
polissimum apparct, in votis fuit, ui, si qua raiionc tulit remque composnit. Ita colligo ex saepissirac
ficri id posset, Ebalus Reciacensis comes et Manasses laudata Manassis archiepiscopi Apologin, in qua hic
ecclesia?Remensis prreposiltis cnm Manasse archi- apud Mabillonium tom. 1 Musei Ilalici, pnrl. n,
episcopo in graliam redirent. Ilinc porro factum pag. 121 primo sic loquilur : < Ego cl Manasses
conjicio tit Manasscs praepositus, voluntatis ponti- pro omnibus sociis suis concordiam fecimus, exccpiis
ficia?sive per Hugonem, sedis apostolicae legatum, duobus , > etc.; ac deinde pag. 122 ita hal.it :
sive per ipsummet archicpiscopum Manassem faclus < Quamvis nullnm a praedicto Manasse et sociis
cerlior, concordiam cum hoc inieril, quam ipsemet speremus accusalionem, eo quod ipsi, nisi forlo
Simoniacus is autisles in sua apud Mabillonium hujus cnncilii occasione ad vomilura redeunt, nohis-
tom. I Musei Italici, parl. u, pag. 121 srepissime cuin fecerunt concordia? coinposilionem, exceplis
jam laudaia Apologia conimemorat his verbis : duobus, ut dixi, Brunone et Ponlio, quibus juxia
< Dico vobis quia ego et Manasses pro omnibus prrecedentem ralionem respondere r.'.c volo, ncc
snciis suis concordiam fecimus, exceplis duobns, D debeo. El si aliqui ex eis, quos concordare per Mn-
quorum untis, scilicet Bruno, nec noster clericus, nassa? legationem diximus, iiluc, rupta pace, pro-
nec noster nntus nut renalus csl, sed snncli Cuni- fccti sunl, et conlra nus quidpiam diccre volnnl,
berii Coloniensis, in regno Teutonicorum positi, recipiendum non est. >
canonicus est; cnjus societatem non magnopere 139. Et haec quidem Manassis praepositicum Mu-
nffectamus, titpote de cujus vita et libertale penitus nasse archiepiscopo de pace collatio, ulpoie post
ignoramus; el quia, quando apud nos fuit, multis epistolam, a Gregnrio ad Diensem episcopum tuide-
beneficiisa nobis in euni collatis, male cl nequiter cirao Kalendas Septemhris anno 1078 scriptani,
truclati stimus. Altcr vero, id esl, Poniius, in Ro- habila, vcl ipso hoc auno vel initio sequentis vero-
mano concilio, nobis praeseniibus, est falsatus; et similliae evenit; asl an tunc praeter Brunonem et
ideo nec uni, r.ec alteri in ccclesiaslico judicio re- Ponlium omnes Remenses clerici, cum horum no-
spondere aut volumus aut debemus; >in hac autem mine Manasses praeposilus cum Manasse archiepi-
conjeclura, mngis adhuc confirmor ex eo, quod, scopo pacera iniisset, Remos pariter, uti ille jnra
qiiando posl ponliflci placuit, ul anno 1080 Lugduni fecerat, redierint, compertum non habeo. Duhitmc
concilium ad discttticndam decidcndamque Manassis inlerim hac de re niullum me facit proxiine lutidata,
«3, S. BRUNONISCAUTIIUSIANORUMINSTITUTORIS 81
quai.i Grcgoriiis ad Manasscm arcliiepiscopum, in A et fngaeel conscieniiaescclerum, uon exaciioni jusii-
concilio Lugdunensi anno 1080 j'nm.exaucioraluni, tiae el aequiialis a pluribtis adscribatur; > ex bac
scripsil, epistoln. In imcenim Mannssi nrchiepiscopo auiem ad Manassem epistola, cum Hugone Diensi n
Grcgorius praescribil, ttt clericos... (Bemenses vide- Pontifice communicata, el ex nllera proxime dicta,
licei, quos Mannsses improbis suis moribus Remos quam hic ad ipsummet Hugonem dedit, Historin?
relii.iqnere coegerat) < qui lanio lempore projustitia litieraria? Francia? seriplores lom. VIII, png. 653
exsilium passi sunt, in ccclesia secure Deojervire fnclum suspicniilitr, ut Ilugo concilium, cujus n
permitlat. > Ut til sit, ex memorata pace, qnam Ma- Mannsse in Apologi-asu.i nptid Mnbiltonium Operis
nasses praeposiuis aliique Remenses clerici cum jam saepiuscit., pag. 120 ncnlio fil, Trecis haben-
Mnnasse archiephcnpo inierant, facluni conjicio dum indixerit. Et sane cx verbis, c priori epistola
ut Bruno et Ponlius, quod in eam, ut recitata jani recilntis, csl, cr.r id non imroerito suspicali
num. 137 e Manassis Apologia verba Jidem faciunt, qtiennt videri. Verum, utciimqiie res haec hnbent,
consenlire noluerant, a Manasse praepositoreliquis- conciliiim equidem Trecis indictum (quam ob cau-
que Remensibus clericis, huic consentientibus, sesc sam, ignoro) locum non habuit.
lejunxerint, atioque concesserint, maxime forte, 142. Ast cum id Gregorius Ponlifex didicisset,
quod Ebnlus comes, stib eujus cHenlela Rcciaci B Ungoni legalo suo, tit nlibi nd decidendntn Mnnassa?
erant, paeem etiam ctun Manassc lunc inussei, uti archiepiscopi caiisnm concilium celebrarel, injunxii.
suspicari me facit epislola, a Grcgorio pnpa (adi Epislola, qna id fecit, apud Labbetim toin. 1 Biblio-
Labbeum tom. X Conciliorum, col. 265) nnno 1080 ihcca1.Novae mss. Chrnnico Virdunensi pag. 205
ad Ebalum scripla, in qtia buicillc imperai, tit « n exstal inserla, haecque, quaead nostrum liic insiilu-
peslilera amicilia illius (Manassis ttim exauclorali) liim proecipuespcclant, verba complcctilttr : « Quia
araodo se retrahai. » vero in partibus prseordinatis ( Trecis nimimm )
140. El Bmnnnem quidem (de Ponlio cnim nihil concilium celebrare non polttislis iilitiier, corope-
hic altinet dicere) Rcciaco Coloniam lunc repetiisse, lcns arbilranuir, ul aplura locura diligenlia vesirn
ibique in S. Cunibeiiiecclesia canonicis fuisse ad- inveniat, ubi, synodo congregala, Remensis archi-
scriptum, vero mihi aJraodum stmile apparet, quod cpiscopi causa examitieliir. Et quidcm , si idonei
in Apologia sacpissiniejam laudaln , quam Manasses nccusatores et lestes invenli fuerint, quod objMcitur
arcbiepiscopus anno 1080 aul certe sub praeceden- ci, canonice comprobantes, quam justitia diclaverit,
tis finem scripsil, Cunibortinus canonicus exslitisse scnlenliam dare absque liscsiialione vos volumtis.
«iicalitr liis verbis : « Bruno r.ec noster. clcricns, Alioquin si tales persona?fuerinl, quae recipi ratio-
nec noster natus atit rcnalus est, sed sancli Cuni- nnbiliter nequeant, quoniam turpis de eo fama non
bcrli Coloniensis in regno Teutonicorum po.iti solum Gnlliam, veriim etjam fere lotain replevit
canonicus csl. » Qtia?verha, ul § III docui, ita vero- Italiam, sex episcopis, quorum vila non noletuc
sjmilius arcipienda sunt, ut significent, Sancliint infamia, assumpiis sibi, si potest, excusel se, et sie
tum, id cst, auno 1079 aut scquenlis initio, cum purgalus, cum pace in ecclesin sua et propria digni-
haecMannsses scripsit, Cuniberlina?ecclesiaecanoni- late remaneat. > Hugo legatus, cpistola, qua lum
ctim fuisse. Veruni, etsi res ila haberent, Sanctus- brcc, lum alia Ponlifox proecipiebnl, accepla, con-
que adeo in Galliis non nmptiiis versaretur, n liie cilium, tttloco cit. Chronjcon Virdunense seu Hugo,
tamen, quam ManESci,Simoninco anlistiii, una ctim Flnviniacensis hujus auctor, rei gesta? synchroiius,
aliis Remensibus clericis intentarat, non dcsliiit. lestnliir, Lugduni indixit, alque ad hl Manassein,
Res ex modo dicendis palescel. Pontifcx, ut supr.n RenienscHiarchiepiscopum, citavit.
vidimus, ffugoni Dicnsi anno 1078 undecimo Ka- 143. Verum hic, qui jam celebralis Angustotlit-
lcndas Sepieinbris seu xxu Augiisli in innndntis de- nensi et Piclaviensi conciliis sese sistere nobicrat,
derai, ut qucrelis, a ManasseRemensi archiepiscopo nec ail LiigJuni propediem celebranduni voluit :ic-
ad se delalis, occurreret, eumque, si diclo obse- j) cederc; cum nutem, ut supra docuinius, antea Roiiia-,.
qtiens esset, adjuvaret. si quando nd coiicilitim de criminibus sibi objcclis
141. Episiola?auicni, qua Iioc Hugoni injiingebat, responsurus n legato Aposlolico vocareiur, sese ei
ndJideral, uii ipsemet in hac post verba num. 136 obsecuturum, Pontifici juratus promisisset, calliiie
hnc transcripta testatur, exemplar epistohe alleiius, nd liiinc, ut sese, quod ad indiclitm a Icgato Lugduni
ad Manassem scriptae, in qua hunc, aliis nonnullis concilium ire abnueret, utcumqtie excusnrct, dedit
praemissis, ita tandem alloquitur : < Interim dile. epislolam, qua sese limore dissidentis rcgni nd
ctionem veslram ex parle beati Aposlolorum prin- Lugdunense concilitim, ad quod vocalus erat, ire
cipis Petri admonemus, ut, quemadmodum vobis lion posse, obtendit, adtlens eliain scse, quando
Romrc posilis consliluimus, coram Diensi cpiscopo luiae essent viac, Roinam ilerum petitiiruiii, senten-
cl Cluniacensi abbatc, qoibtts in his viccm nostram liamquc ab ipsomel sununo Pontilicc pronunciante
comjiiisimus, occasionibus cunclis obstaculisque ««iiiiiiliali submissionc audilurura. Intelligunlur fere
remolis, super objeclis omnibns sitis respondere ha?comnia ex Grcgorii ad Manasscin responsoria, in
parali, legaliier salisfacere, canonice purificari; ne qna is pontifex npud Labbeum tom. X Concilioruin
si aliud a vobis, quod absit! ngntur, tcrgiversalioni col. 25?>cl seq., dala sibi n Manasse vcrba Rtiniino
85 ACTA. 86
accipiens, liisce illum, qua? htic polissimum faciunt, At Diensi, concilii Ltigdmii cclebrandi lcinpore jutri
ac.riler incrcpal: i lmmemor promissionis ture, qua instanle, obtulii.
Romre le supra corpus beati Petri obligasti, alinm 14<). Aitdi apud Labbctim toin. I Bibliothecre
excusationem oHtendis, limore videlicel dissideniis Nova?tnss. png. 205 et seqq. Hngonem Flaviniacen-
rcgtii ad Lugdunense concilium, ad quod voentus es, sem : < Dum igitur..., inquit, locus concilii apud
venire 1:011posse. In qna re quantum cxcusalio lua Lngdunum constituliis essei, Remensis eliam ar-
nulet, liquido valet perpendi... > chiepiscopns (Manasses scilicel) juxta ienorem lilte^
144. « Cum omnia via? illius periculn, si qua sunt, rarum (Gregorii papa? nempe, quarum parlem
num. 142 recilavi) adidem se purgaturusiuvilarelur
tuiissiinisei Sfcuiissimis ditctoribns posses transire,
domno Hugone apud Viennam pro
Lugduncnsi sciltcel archiepiscopo et Lingouensi epi- conciltitm, posito
curatione, nuntii pra?fali archiepiscopi ve-
scopo, qui fraterna le charilale tractarenl, et sine corporis
orani forraidine ad praenominatum perducerettl lo- nerunt ad eum, multis et maximis precibus et mu-
neribus ad boc eum flectere cupienles, et ob id ei
cmii... Quod si forle ad praediclum concilium non
in prresenti trecenlas purissimi auri uncias, dome-
iveris, aurem debila?obedientia?matri luae Romatia?
siicis quoque ejus preciosa donaria offcrenles, insu-
Ecclesiae, diu le supportanli non inclinaveris; si B et ne ulli mortalium id prOderenl,
quiJ conlra te Diensis cum consensu religiosorura per celainentum,
Iratrum nostrorum egeril, non solum sententiam in jurare volentes, cum sex episcopis, quos ipse Re-
te prolatam non immutabimus, verum etiam apo- mensis eligeret de suflVaganeis suis, ei, ul se
stolica auclorilate firmabimus. Quod si fralernitnli purgaret, concederet, remota inqiiisitione infamia? "
tuae videbitur prolatac sententia? rationabiliter posse Addenies eiiam, quod nec sperare poleranl, sea
laiiien nihil intemptaltim relinquere volebant, quod
oliviari, vohimus le magis coram vicario nostro, si ei solo [soli] concederetur facultas se purgandi,
Diensividelicet episcopo, aliisque religiosis in pnlria
inaeslimabiles thesauros auri, el qui etiam nunierutii
illa, tibi nccusatorum et defensorura major copia
se juraluros, et insuper sacramentum,
invenilu.r, raiiones tuas exponere, quam Roraarii per excederenl,
ne cui hoc proderenl. Quod lotum virilis ejusdem
tot labores et diflicultates.,ubi uirumque deest, fmstra
animus respuit. Et quia inexpugnabilem ejus
spe judicii quaerere. Interea fralernilaiem tuara ex legali
parte omnipolenlis Dei per auctoritatem beati Pctri erga pecuniam animiim vidil, timens sibi, concilio
inleresse noluit. > Alque hine modo etiam, etsi rcs
monemus, ul, si le in hac causa culpabile.Ti cogno-
scis, potius quani aliquo saeculari ingenio teexcusan- aliunde, ut conslat, rainirae conslnrel, mnnifcsium.
dum exislimes, sludeas animam luam per dignos ' flt, jttsiissinie sane a Sancto nostro (in cujiis idcircp
honorem fusiiis haec prosequi hic tibnit) aliisque
poenitenlia?fruclus tiberare.» ecclesia? Remensis clcricis, qui cum eo Remis exces-
145. Vebeinens sane urgensqtit: erat baec poiitifi- seranl, mnlloriim criminum insimulatum Manasseni
cis oraiio : vemm Manasses, nihil hac raolus, con- fuisse. Qttod si enim hicreus non fuisset, si objecta
cilio, brevi. posl, ul videbiiuus, Liigduni cetebralo, diluere apte potuisset, ulquid tanlc conalu, lantis
sese non slilil, ad Hugonem Diensem, illitis praesi- donis, taniis fraudibus jiidieium, in eoncilio n viris
ileui, misisse conlentus Apologiara, sacpissimesupra integerrimis minimeque-suspectfs ferendura, decti-
jam laudatam, alque a Mabillonio lom. I Musei fta- nare sluduisset? Sed rei seriera prosequamur.
lici, part. 11,pag. 119 et oclo seqq. publici juris 147. Cum tempus concilio Lugduni celebrando
1'actam, in qua, postquam, qua? in causa sua tum praeslitulum advenerat, Bruno el Pontius, uti e Ma-
Augustoduni, tura Roma? gesta essenl, cotnpendio nassis verhis.num. 137 recitalis, colligitur, aliique
cxposuil, rationes diversas, ob quas LugJunum ad ecclesiat Remensis clerici; hosqite inler, ut apparel,
concilium venire nonpossel, in medium adducilseit etiam Manasses praeposilus, coicilio scse sistentes,
piretexit. Et ha? in speciem jusln: sunt, lalcsque, ul, eadcro, qua?antea in concilio Auguslodunensi, accn-
si Manassis arcliiepiscopi niintis, qunm sit, nola D salionum conlra Manassem archiepiscopum capila
foret vita? ratio, senlentiam in ciim, crcdi possel,. exposuere, Pafresque, hisce atidilis, ac lecla etiam,
injusle, prrccipilanteratqueex invidia, tit Novioraen- ut verosimile apparet, quain ad eos ex diclis Ma-
ses clerici in scripla qua? apud Mabilbniiint lom. I nasses miseral, Apologia, ncc tamen, quas in hac
MuseiItalici, part. 11,pag. 128 et binis seqq. exslat, ille, quod ad concilium non accederel, prxiexebat,
ad Cameracenses epistola ferri aiebanl, lalam fuisse; excusationibiis admissis, Sitnoniacum antMliiem,
vera? lamen plerreque non sunl, sed lantura a Ma- lum quia, ut loquitur loco proxime cit. Hugo Fla-
nasse inventa? seu confictrc, 111solila callidiiate ac viniacensis, 1 se purgare nolnit, lum quia audien-
aslulia, qaa, uli Gregorius papa apttd Labbeum liam Eduensis, Pictaviensis et ipsius Lugdunensis
tom. X Conciliorum, col. 199 loquitur, «inJucias, ul (concilii nempe) sublerfugit, synodali jndicio >
sublcrfugeret, quaerebat, > judicittm ecclesiasticum, exaucloravere, Iiancque in illum protalam senten-
iu causa sua ex canonum prrescriplo ferendum, aut liam ad Ponlificem approbandam ac conlirmandam
eluderelaul declinaret; a quo quantopere abhorre- misere. Accidit id, unde etiam celebrali concilii
rct, argttmcnto ctiam sunt atnplissima dona, qurc, tempus liqu.el, intcr nnni 1080 lcrtiam Januarii
ut ab eo subcundo scse prrestarel immunem, Hugoni dietn et anni ciusdem sepliinam deciinam Aprilis.
'
«7 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 88
Epistola enhn supra ex partc liuc transcripla, qua A I lacit; verum hic, qua? illa praescribebat is Ponlifex,
apud Lahbeum loco cii. Grrgorius pana Manassem, obfintialo in criiiiinibiis aniino, non implevit. Ac
ut ad concilium Lugdiuii celebranduni &ecm.ferat, nomiiiulim quidcm uec Bruiionem, nec nlios Re-
iRSlatilissiinehortatur, < Teriio Nonas Jaiiunri, In- mensis eccfesia?clericos, quos gravissimis damuis
diclione lcrtia, > qua? ex «lictis aiiiiiim 1080 desi- (adi num. 118 et seqq.) afleceral, in dignilalcs fn-
(pai, data nolatur, aliaque epislola, qua ilidem cullulcsquc snas, ul Pmilifex episiola recilatn iu-
apud Labbeum lom. Conciliorum proxime cit., jiu gebai, resliluit; qui vero qunnium ad Snncliim
eol. 241, latam in coJcm coucilio contra Manassem nostrtira postea id fuctum fueril, § sequens apurict.
siiiteiiliam idein Grcgorius confirmat, Indietione § VIII. Qui el quatido Sanclus in prislinum,aul etiam
pariter lertia seu auno 1080, seplima decima Apri- metiorem ttulum Remis restilutus fuerii, et an post
tis die, ul uolx chronica?, quas in fiue exhibit, suum sub Manasse ex hac urbe discessum, aui
fldcra faciunt, fuil conscripta. ettam unquam alias Parisiis docueril.
148. Epistolam hauc integram, tum qnod supra Mannsse , exaucloraio Rcmensi arcbicpiscopo ,
rlictis lucem afleral roi tirque adjungal, lum quod ca noii niodo, ut jam docui, nihil omnium, qua? ei
Ponliiex luculenlum Sancti nostri in accusando episiola, § praecedcnii hiic iranscripta, Grcgorius
Manasse aequitati testinioiiiuni prrebeat, resquc 'B praeceperat, implenie, verura eliam eo fnroris de-
itlius ab hoc in inlegrum jubeat reslitui, e Labbco lapso, ut, quem Simoniace acquisierat, jamque tuiti
foco cit. huc transcribo. His verbis concipilur : jussi Pontificii, lum sentenlia?, in concilio Liigdtt-
« Gregorins episcopus, servus servorum Dei, Ma- ncnsi coitlra se latae, vi dimittere debuerai, episco-
nissae Remensi. Scial fralernilas tua, quod depo- palum armis etiam sibi servare attl certe bona ejus
silionis sentenliam, a legato noslro Diensi episcopo sibi asserere nilereliir, Pouiifcx, hoimnis impietatt
»i Lugdunensi concilio religioserum virorum consilio mature occurrenduin ralus, quatuor divcrsas iuia
piolatain, et nos, dictante juslitia , in Romnna caderaque vigesima seplima Decetnbris die, non diu
synodo aposlolica aueioritale firmaviratis. Sed lainen ajiuodum, ul apparcl, posl celebraiiini, in quo Ma-
conlra niorera Romana? Ecclesia?niinia, ut ita dixe- nasses exauctoratiis fueral, Lugdunense concilium,
riiii, misericordia duclus, adjunctis tibi Suessionensi, nc proin anno 1080 scripsil epislolas, iinam scilicet
Laudunensi, Cameracensi, Calalaunensi episcopis ad clerum et populum Remensem, alteram ad He-
vel eoruin similibus cum aliis duobus,-quorum lesli- bolum, seu, ul alihi etiam scriplum invenilur, Eba-
moiiio aeque eoafldaraus, si de justilia confidis, et lum aut eliam GEbahim, Reciacensem comitem,
«os hubere poleris, usque ad festivitatem sanctii lerliam ad episcopos archiJieecesis Remensis suffra-
Michaelis purgandi licentiam tibi indulgemus; eai ganeos, ac quarlam denique ad Philippum, Franco
videlicct condilioue, ut Manassae el Brunoni etI rum regem. Et uiiiversim quidem litleris illis, ut
caeteris, qui pro justitia contra le locuti fuisse vi- Mnnassem pro episcopo non amplius habentes,
dentur, rebussuis in inlegrum reslitutis, usque adI successorem ei sufllcercni, omnibus el siugulis
Ascensionem Domini proximam Remensem Ecele- enixissime comraendabat; noiniualim aulem cle-
siam a tua occupalione ex toto liberam deseras, ell ruiu et populum, titi etiam comilem Ebaluni et
Cluniactim aut Casam Dei cura uno clerico et duo- ecclesia?Remeusis suffraganeos, ut Mauassa?, tam-
bus laieis, luis slipendiis reUgiose victurus, sccc- qnam invasori injusio, pro viribus resislereni, serio
das. » moncbat, Philippo elinm, Fraiicorum regi, ne, qiiatit
149. < Quod si facere volueris, prredicto Diensii clerus et poptiliis ccclcsiu: Rcmeiisis faclurus erat,
cpiscopoprauiuntiare procures, ut in ejus praesentia i eleclioiiem impcdirel, auctoritate aposlolica injtin-»
sjcrameiilo confirmes, de rebtts pra?dictaeecclesirc ? geus. Epislola? illie oiniics exslanl apttd Labbeum
te nihil interim dislraclurum, nisi quantura libi cll imn. X Concil., col. 264 et iribus seqq. Prioris
praediiiis sociiscompelenler snflecerit. Clericos au- vcrba, liuc polissiiniim facieutia, quod siinul Manas-
iciu, qui tanlo tempore pro juslilia exsilium passii JJ scm, ciun in coucilio Liigiliincnsi exanctoratus jam
stiut, in ecclesia secure Deo servire pcrmillas. Ett hiisscl, epistolamque, § praecedenli buc Iranscri-
;iioniain laboriosum libi fueril ad nos usque veuirc,, plam, u Pontilicc acccpisset, innlc acquisitutn Rc-
(iii cdimus, ul cnram Dicnsi cpiscopo et abbatee mcusem archiepiscopnlum arntis sibi servnre thc-
Cluniaceusi, aut, si abbatem deesse coutigerii,., sauiosve ejus diripere, coiiaiuin adhuc fuisse, edo-
roram Amato, praedicto modo cura praediclis lesli- ccanl, huc transcribo.
lnis de infamia le expurges. Quod si huic noslrae e 151-2. En illa: « Qiinmitaque (scnteiilinm in Ma-
dispensationis praeceplo obcdire contempseris, sciass nassem iu coucilio Lugduneusi laiain) diligcnter
q.ioniam iniquilatem tuam tilierius porlare non pos- ; pcrscriitantes ct pro mngiiitiidine iuiquitatura cjus
sumus, et depositionis senlentiara, non solttra ini- i- (Manassis)jtislissiiuani fuisse approbnnies, eo lenorc
intilabililer permansiiinm, scd etiam nullam tibi ji in Roinana synodo conftrmavimus rogalu raullorum
audienliam in posterum relinquendam. Dala Ronia? ac fralrum, ul, coi.ccssis sibi induciis, si posset, ad
dccimo quinlo Kalendas Maii, lndiclione tertia. > expurgandtiin se de objectis veniendi licentiani
Epislola hrec, Gregorium sanc suraraa erga Munas- ;- haberel ac liberani de se agendi faculiatem; ita
*eai benignitate iiidulgeuiiaque usum esse, tidcm u tamcn ut inlcriiii regiiniiic ipsius ecclcsia?cedcrct,
81 ACTA. 90
el in Cluniaccnsi vcl in aliquo rcligioso monaslerio Apotcst, poslerior, cilius vciosiniillime, qiiam amio
dcgcret, ut,cuju, obedietilia?quantaeque humilitalis 108J, non evenil; scriHs nuiem eiinni nou evenissc,
esset, probarelur. Verum (sicul vos ipsi scitis) non liqtiel ex eo, quod Rainaldus du Bellai, ut Gallia:
solum buic diflinitioiii uon obedivit, sed ad contcui- Chrisliaua? aucta? scriplores, toin. IX, col. 75, do-
pltiin interdiciioiiis noslra? ecclesiam vestram inva» cent, anno 1083 ad Remensem calhedram, cuiu
ilere ac impudenti devasiaiione confuiideire pra?- hauc post Mannssem expulsutu Elinandus, Laudu-
sumpsit; ulpote quam 11011 per ostiuin, ut pastor, ncnsis episcopus, hiennio tenuisset, fuerit eveclus.
se>laliundc, ut fur et srevissimus praedo, intravit; 154. Serraonem modo de Snnclo nostro resuma-
ad lioc scilicet, ut gregem Dorainieum mactel el mus. Pulso, ut nunc exposilum, Simoniaco antistile
perdat, non ut vigilanlia pastoris protegnt et dcfen- Manasse, Bruno Retvr t rediit, ibique in slalum pri-
dat. Siquidem adeo in imniensum actuum siiorum siinum ac forlc etlam meliorem fuit restitutus. Rem
tetendit iniquitas, ul dignissime damnationi atque sic probo: Titiilus funebris, ei ab ipsa cathedrali
cxioinmuiiicationi subjaceat, ita ul in perpeluum Reinciisi ecclesia, cujus sane praeposilo Manassae
niillam resiiliilionis sua? spcm concipere debeat. pluries hic laudato canonicisque apprime notus
Quapropter apostolica vos aucioritale monemus, ut eral, coitsecratus locumqtte inter rcciidendos 52
perversis actibus ejns in nullo coinnniniceiis, imo B obtinens, sic habet:
ul lollaiurde medio ve»lriiin, el iu inlerilum carnis Uic Pater eximius fundator relligionis
sua? IraiJatur Saiana?, ut spirkus salvus sit, sibi Exemplar sese fralribus exhibuit,
uodis omnibtis resistatis. Delis etiam operain, ut Dans illis formam spernendi vilia mundi
commiini consilio parique volo, assemienle vobis Calestis. patria pretnia dum sequilur,
jiiaediclo confratre noslro Diensi episcopo, patrem Pro cujus culpa non credimut esse gemendum,
vobis secundum Domiuum eligatis. > Ncc Gregnrius, Quem jam gaudentem credimus in raquie.
qui, ul haec ejus verba fidein fnciunt, Mnnassem Nitm si cui sanclo requiem bona vila meretur,
Remis pulsum praeterea volebat, volo fuil frustra- Huic quoque pro merilis summa datur requies;
tus; etenim ecclesiaeRemensis non tantum populus Qui cum multimode nostra polleret in urbe,
el clerus, sed el primates in Simoniacum jamque Solamenque suis alque decus fierel,
exauctoratum anlislitem insurrexere, eunique ex Cumque faveret ei fortuna per omnia, jamqne
tisurpaia caihedrn ejecerc. Hunc praferremus omnibut, et merito;
153. Docelad Guibertns de Novigento, auclor Namque benignu* eral, omnique peritut in arte,
synrbrontis, jam pluries latidaltis, verbis num. 110 , Facundusque tatit diviliisque polens;
de Manasse huc transcriptis proxirae islhaec sequcn- Oinnia poslposuil Christo, nudumque secutut
tia subjungens: « Quem (Manassera nenipe) post- Chrislum, cum mullit sutcipit hunc eremus:
inodura proceres, clerus alque Burgenses, cuiu ab Proplerea requiem sibi credimus esse paratam.
llugonc (qui Diensis agnomiiiabattir) archicpiscopn Si lamen ulla levis hasit ei macula,
(poslea scilicet facto) Liigdunensi, upnslolica? Scdis (Nam patet in terris nullum tine labe morari)
I<3galo,viro in feuore jusiitia? clarissimo, crelier- Hanc Deut abslergat dando sibi venium.
rimo anaihcinaie ferireiur, el illc manu tnililnri 155. Sanclus ergo, uli hi versiculi nperlissinie-
iliesaurosccclesia?dilapidare nitcrclur, a sede, quam prodiint, eo ipso lemporc, quo in ci-viialeReniensL
male obsederat, pe; ulcrttnl, el exilio reiegatiis aucloritate ac divitiis, maxiuie ei arridente forliina,
rcierno, cum se ad excommiinicaltim tunc temporis plurimiira valerct, in eremum, hisce ahjeclis, se-
Ucnrictim iinperatorem ipse eliam excoinmunicaius cessit. Id autem nec tempori, quo Reinis anlo
coniulisset, hac illacquc oberrans sine comraunione suura ex hac urbe ob nefandos Manassis archiepi-
poslrerao defungilur. »Ita Guibertus : licet autcm, scopi mores discessum versatus est, nec itident
a:>,quod hic innuit, M.uiassesin excomintinicatione, teiupori, quod hunc iuter et Manassis e cathedra
qua oh ciiniiiia pertinaciamquc pnvcipue a P.nli- D Remensi ejectionein iniercessil, potcst congruere.
hce fueral percussus, vitam linierit, non iinmerito Etsi enim sanctus eo lempore, quo Rerais, Manas-
ex iis, qua? Historiae Htierarire Francii? scriplores seni vitans, nondum excesserat, prospera ibidem for-
lom. VIII, pag. 655 et seqq. obscrvant, in dubium luiia diii usus fuerit, lum lamen, uti apud omnes
queal revocari, nmbigeiidum tanieu nou est quin, iu confesso est, in eremum, diviliis relictis, non
quod hic pariler tradit, Slmoniacus ille aniistes a secessil; quod aulem ad tempus, quod inter ejus
clero, populo el oplimatibus e Remensi calhedra ex urbe Reraensi discessum, auno ex supra diciis
fuerit ejectus; id enim vere faclum, qui rem exa- 1076 aut sequenli iliiganduiii, et Manassis e sedc
iiiinarunt.erudiiiomnes uiianinii consensu nflh-mant, Remensi expulsionem mediiim cucurrit, modo
nec ullum, uti in casu praecedenli lil, scriptoris pcrtinet, sanclus tunc Remis versatus non est, ne-
synchroni aul eiiain subaequalls testimonium, quod dum divitiis ibidem floruit, uti pronum est eruere
in contrarium utcumque fnciat, potest afferri. At- paiiim ex supra dictis, partim ex Gregorii VH
que ea quidem Manassis exp-:ilsio,uipole epistolis, papa? epistola, nunt. 148 el seq. huc transcripta ,
a Pontifice (adi riuni. 151) vlgesiina scplima de- annoqiie cx ibidem diclis 1080 data, in qua js
ccrabris auno 1080 dutis, aliquanlo, ul dubitari vix Manassae archiepiscopo, in conctlio Lugduiicusi cx
91 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 92
diciis jam exaucioralo praccipil, ut Mannssae et A A Sic cottlemptajucel, Bruno, tibi gloria mundi,
Brtiiioni res suas in intcgrum restiitial, clericisque, Amplecli dum le cuperet, tibi brachia lendens,
i tanlo temporepro jiistitia exsilium passis, > quo- Mullas mundus opes, mulios ostendil Iwnores,
rum unns crnt snnctus noster, lin ecclesla secure Tuqtte fuga lapsus, pompali veste rejecta,
Deo servire permitlat. » Hestat crgout, Brunonem Ampleclenseremum vestiris sorle beata.
sccttnda gavisum esse Remis foiiuna, iiiucque inde 158. Ad bacc ttl in dicla opiniotie magis magisqr.e
in solitudincm scccssissc, nnice, ul considcranli confirmer, ctiam facil funebris Titulus 146, in quo
palebit, congruat lempori, qtiod Manassis e caihe- ecclesia?S. Maria? catliedralis Rolhomagensis ca-
dra Remensi expulsioni succcssit. nonici Brunonem cclebrant htitic in modum :
156. Quare Sanclura lunc in pristiuum aul forle Ecciesimsanclw tolius lugeat ordo ,
eian meliorem slalum Remis resiiluliiui fuisse, Humani generis flens irreparabile dainuum,
hiJubiiatuiii est. Verum i.lne stalim a ManaiSis ex- Mundo decessil mundani vicior honoris,
|):ilsione annoexdictis 1081 facla, evenit? Sunt Bruno paler, sancta fundalor relligionis,
qui rem in lempus, qno Remensem catliedram Cuius tanta piam vitam cammendal honestas,
R..i:;aldus du Bellai, ad hanc aiuio 1083 priinum Ut sit eum cuiquam non aquiparare poletlat.
cvectus, jara occnparal, differendara contenduut. B » Ipse fuil sapiens, vir nobilis, indole fulgens,
Verum horuin opinio adrailienda verositniliter nou Imbulus fonte totius Philosophia;
cst. Sanctus euim, cum- in siaiuni pristinum esset In quo cuui virtus probilatis viva nileret,
lestilulus, ad calhedram eliam Reineusem, quod Glorificosfusces, qua promeruisse valeret,
sub Raiualdo fieri cx dicendis non poluit, expetitus Proculcator opum, cunclorum spretor honorum ,
seu poslulalns, anlequam in eremum secedcret, El mundi slultam pede contudit ambiiionem,
verosiniiliter fuil, uli jnm nunc ostendo: Ilugo Et studio sanctum fundavil relligionem.
Diensis, sedis aposiolicrc legalus, in cpistola stia ad Mundnm declinans, mundi sublimia viians
summum Ponlificem post coiiciliuniAugus'oJiinense Elegit polius privata degere vita.
nnuo 1077 aut seq. t'ata supraque, num 119 ct Eisi enim ad Rhegiensem episeopatum, quem San-
trihus scqq. buc Iraiiscripta, sub finein de Manassc clus, quod ad eum, uli infra docebo, eleclns seu
praeposilo el Brunone ail: « Hos, rogamus, ccclesia? poslulatus fuisset, recusavit, versictilis hisce for-
Rcinensi deslinale; > Quibus verbis Poniiiicem ro- sitnm alludaltir, ad fuluram lamen in Remcnseni
gasse videiur, ut allcmtruui, Brunonera videlicel urchiepiscopum electionem, qtiam Sanctus, in cic-
vel Manassera pracposituni in locum Mariassisarchi- ( niiim secedens, sludiose evilaril, verosiniilius id-
episcopi,quera exanctoran Juni veioumiliterputabal, circo pulo alludi, quod in rccilaiis versicuLisbono-
siifficiendiim curnrel. Qnare verosimile ' apparet rtim opumqiie contemptui, a quo Bruno in iis lau-
cumdein lcgutura, pulsojam Manasse, apud clerum dalur, mox subdalur, a qua pariler Iaudalur, mundi
ct populniiiRemensem, cui pontifex, ul < communi fuga, liaecqueSancti ad archiepiscopatum Bliegien-
consilio parique volo , assentienle > ipsis Hugone sem electionem subsecuta non sit, sed praecesscrit.
Diensi legalo suo, novum Manassa?exauclorato cpi- 159. Sanctum itaque, cum in eremum secessit,
sroptim s.ibstiluerenl, dala sub anni (adi num. 151) uc proin in prislinum slatum aut forte eliam me-
1080 finem epistola commendarat, summo sludio liorem Remis jam fuerat restilutus, fuisse a iiiuliis
egisse, ut vel Bruno::cm vcl Manassem praeposiluin tum cleri, tum populi in civilalis hujtts antislitera
sibi eligerenl episcopum. desidcralum, imo eliam reipsa, ni id pracsciens
157. Hinc porro in eam, qua? ct Tractaius de abiisset, cligendum, ex oninibus jam adductis iu
S. Bruiiouc, a Cariusianis hujalibus mecuni com- medium sal verosimile apparet. Jam vero, cura id
munieati, auclori placet, opinionera inducor, qun iia sit, nec tamen (adi Galliae Christ. aucla? scri-
verosimile pulo, apnd inullos e populo ci clcro Rc- plores, lom. IX, col. 77) ante annum 1096, quo
nicnsi, habilo sese inler de novi episcopi electionc Q Bruno in eremum jam dudum ex dicendis sese rece-
traclalu, ratttni ac fixuin fuisse Sunclum nosirum, perat, Rainaldus, jam inde ab anno 1083, ul suprn
cum in eremum secessit, episcopum eligere , idque (locui,adcailicdramRemeusem evectus, obierit, con-
in icari lum hisce, qiiibus funebris ecclcsiaccatlte- scclurium lit, ut, boc jura nnlistile, sanclus ad
drulis Remensis Tilulus, proxime htic transcripinsi Rcmensein caihedram expeti seu postulari nequie-
consial, veraiculis : rit, ac proin, ut cilius luin id, lum ejus in prisli-
Cnmquefaverel ei fortuna per omnia, jamque niiiii, aut forle etiara meliorera slatum reslitutio
Hunc praferremus omnibus, et merito; - accideril. Verum qtianto quidem lemporis spatio
Omnia pottpotuil Christo, nudumque seculus (iim ha?c, luin sancti ad calhedrara Remensetn
Chrittum cum mul.is suscipit hunc tremus ; postulalio, faclam Rainaldi ad eamdein promolio-
tum etiam aliis hisce, qttos aher ecclesia? Reincn- nein aniecessit? Galliae Chrisliana? auctae scriplo-
sis caihedralis tilulus, inter recudendos 53, coin- ros, loin. IX, col. 75, sic scribunt: < Manasse(Si-
plcclilur, moniaco sciiicet, dc quo supra, Rcmensium anti-
llt servire Joteplt dominw contempsilamori, stite) exaticloralo, fama esl Brurionem, qucm ille
Et fugil antplexus incestosmenle virili, bcncficiis spoliavcrat, a muliis (in episcopum ui-
93 AT.TA. 9t
mimm) cxpeliium , quod doclrina nieruinque gra- A quia non a^wBawac jUffiNttoni, ni.n scicntia
"ria*e «B «eciesia Jiameiis priilem eniiuiasel. fsed lilierannii«e valilitniiii
puiubui, in opulenlia, quae
EUnan«lHs l^«tA»Hnws ^is<M|i« taro dmm^tam ptarima suppetebal, ct quam caulissiine dispcnsare
amicoiiim sliulio nrchiepiscopatum a rege (Fran-
didiccrat, et dapsililaie spes fueral. Ad ornandas
coitim Philippo) acceplum duos circiter annos te-
igitur et exstruendas se vertit ecclesius , et, cum
nuil, ab nnno 1081 scilicet ad annum 1083. Hic multn pro Deo viderelur facere, evidenlissiraa ta-
inuicnposl nuiiiam pecunire vim cousuinplam nioni- men dabat indicia, se solos inde favores, solam
ius esi asiimmo ponlificc, ul alterum beiieiiciumab- noniinis dilalalionem in bene
gesiis quacrere. His
dicaret, co quod uxorem quis hubens aliam super- eiiam ipse artibus Remensem
indueere nequaqiiani posscL Tanta ille cupiditatc sedit, qnein cum arcbiepiscopaium in-
, dilapiJatis penes rcgem Philip-
flngrabal, inqiiil Marloltis, ut dixisse Irndatur, non pum, hominem in Dei rebus venalissinium, magnis
se parcilurum tabori, si sumraura ponlificalum quo-
censibiis, bienuio obtinnisset, a doniino papa att-
quomodo nsscqui posset. >
divil, quia uxorem qnis habens alteram superindu-
160. Quod si ergo fnraa, quam hic GatliaeChri- cere
nequaqiiam possil. Consulenli plane ciiidani
stiana?aucta? scriptores laudant, verilali cousonet, se cur eo
leiiderct, dixit, quia, si eiiam papa fleri
snnctus nosler slatim a MauassisSimoniaci expul- " possit, hattd
quaquam dissimularet. J
sione el in slalum pristinum nut eo elinm ineliorem 162. Cum igilur Elinandtis, uti ex his Gui-
reslilutus, et ad cathedram Remensem fucrit postu- berti verbis iutelligiiur, vir fuerit mnxima?ambitio-
talus seu expetiltis. Et sane, cum Grcgorius, qui nis,
qua fieba», ui pesuniis, a quibus ei oplime pro-
iiinc Romanam cathedram occupabat, populo cle-
speclum erat, summas quasqtie ecclesia? dignitales
roqtie Remensi, ut Manassa?expulso novum anlisti- bencficiaque sibi
tem subsliluerent, epislola stib nuni 1080 (vidcsis comparare minime forniidarel ,
sane eura, ne ullus possel a clero po-
niini. 151) finem conimendnrit, stalim a Manassis largilionibus
puloquc Reiuensi de successore in Manassa?exnucto-
expulsionc de novo eligendo antistite, ac nomiimlim rnti locum
snfliciendo Iractaltis haberi, slnlim ab
de Sanclo nostro assumendo cogitatum aclumque
fuisse, sul verosimilc apparet, maxime cum tunc hujiisexpulsioneapudPhilippum.Francorum regein,
id faclum , publica eliain, ut Gallia? Chrisiiana? effecisse, vero neuliquain apparut absitnile, roaxiine
aucla?scriptores locoproxime cit. proJuut, famalera- cuin euiii, quo minus post Manassa? expulsioucm
lur. Atlamen rescerla non est: cum enim ElinanJus novi Kemensis arcliiepiscopi electio fieret, reipsa
Remensis archiepiscopalus oblinendi avidissimus per bieimium integrum obstitisse, apud omnes, qui
de re hac scripsere, in confesso sil. Traclalus de
cxstilerit, fieri polest, tit slatim a Manassis expul- C
S. Brunone, a Cartusinnis hujnlibus mecura com-
sione archicpiscopalum illum sibi conferri, a Fran-
corum rege Philippo amicorum ope et pecnnia ob- minicati, auclor hujus lucubrnlionis sua? num. 20
sic scribit : i Praefaio Elinando (Laudunensi epi-
tinueril, locumque ac lempus liinc tractandi de in areliiepiscopalum Reinensem
novi antistilis electione clero el populo Remensi scopo) jure, quod
sibi vindicabat, cedeule, pax huic ecclesia? red.di-
regio subsidio suffultus peniliis ademerit.
161. Audi, qui de Elinando seu llcliuando, unde titr, reversisque sub anni 1083 finem vel sub ini-
etiaiii , htinc vere Remensem nrchiepiscopatum liuin sequcnlis ex suo exilio canonicis, a Manasse
bieiuiio. tenuisse, doccniiir, Guibciius, auctor syn- qtiondam expulsis, de pastore praeficiendoclerus et
chroiius, Hb.iiide Vita sua, cap. 2, loquntur: «He- po.nlus serio agere cceperunt. Brunonein el Manns-
liunndus, inquil, vir admodum pauperis doniiis ei scm prrcposilum a legnto (sedis aposioHca?)Hugone
obscure progenitus, lilcratura pcrtenuis, el persona elccioribus propositos fuisse, par esl credere, cum
sutis exilis, cum per noliiiain Gualtcri, comitis se- ipse IcgatuS, ul vidimus supra, summo Ponlilici
iiiotis Pontisarensis, dc cujtts comiiatu gerebal ori- iilriimque jam eumdem in finem commendaverat:
< Hos , > inquit, i rogamus, ecclesia? Remcnsi
ginem, ad graliam Eadunrdi Anglorum regis perti-
i deslinate. > Deindenoslrum patriarchara, in pos-
gissel (uxor cniin sna cum praedicto comite sibi
neccssiiudineni, ncscio quam, crearat), capellanus sessionem luin bonorum, lum dignilaliim suaruni
ejus fuil; et quia Franc.icam elcgantiam norat, jara reslilulum, a muitis expetilura fuissc, colligimus
cathedrali ecclesia,
Anglicus ille ad Francoruin rcgcin Henricum eum ex elogio ab ipsa (Remensi)
srrpius deslinabal. Ciim qtto rege. quia inullum eral cui tunc, quando defunclus est Bruno, praefatus
>
cupidtis et episcopaluum vcndilionibus assuelus , Manasses praeposituspraesidebat, condito in haec,
Inrgissimis lenocinantibns xeniis egil, ut, si quis- muii. scilicet 151 huc trauscripta «verba.i
163. Ita ille; qui, etsi anno primum 1084, contrn
piam cpiscopornni Francia? decederel, pontificali-
hus infulis ipse succederet. Is enim in capellania ac adita? a Rainaldo sedis Remcnsis tcmpus pati
Manassa?sufliciendo a clero
rcgis ac regina?posiius, qtiomam Anglia infinilis eo videntur, de successore
in
tcmpore florebnt opibus, multos pccuninrum mon- et popttlo Reniensi actum forle fuisse, innunt,Eli-
tcs nggesserat;, ideo, arridenlc ei praefnla largilio- episcopum lamen, ut tradit, lunc primum, cuin
liiiiiicnusn vox ejus apud Henricum rcgem exaudibi- nnndus, quod anno .1083 faclum, arrpgalo suo in
lis erat.Quod et factiim csl: Laiidiinoenim inverltts, arcliicpiscopatiim Remenscm jurc cessil, a pluribus
95 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 9G
expelilum fuisse S. Brunonein, vero non apparel A A eveneril, docuisse conlendtiiit. El inox quidem san-
absimile. Ita autumo quod Sancius, ctttn ad epi- cium, qui tnmcn ex diciis ab anno circiier 1076 ad
tc.Jpatum Rcmensera postulattis seu expelilus fuil, nniiiim 1073aut etiniu scqiientis initiuin apud Eba-
aliquanto jam tcinporis spalio, uli versiculi, e fu- luiii coiuilcmcommoraiusesl, a suo ex urbe Rcmensi
nebri ecclesia? cnthedrnlis Rcmensis Titulo ntim. ob improbos Manassis morcs excessu Parisios se
154 huc transcripli, innucre videirur, in prisliiimn, coululisse, ibique docendi munus, quod tamcn nn
aut forle etiam mcliorera statiui rcsriluliis , Remis antea unquam ibidem obiissel admodum cx diclis
d gissel, hocque verilali non snl aple queal inlel- est dnbitim, rcsumpsisse , Bulreus in Universitalis
ligi consonum, si slatum a Manassis e sede Re- Pnrisicnsis Historia tom. I, page 468 existimal. Vc-
niciiai expulsione fucrit ad hanc ipse posliilalus rum conjeclura?aliquol, argtimentaqiic, quibus hanc
seu expetilus. Porro elsi furte lioc ex ju;n dictis opinionem suam ulciimque firmare nitiiur, nihil
anno 1083 priraiim accideril, Sanctus lamen, utpote pl.uie, ut ex supra diciis liqnel, evincunt; nunc
qui aliquanto temporis spntio ante, pristino statui antem discnliendum, an majoris ponderis sint alin
fniiinccque redditus, Remis j'nra degerit, et forle ex qua? luin ab hoc, lum ab aliis, Sanctiira noslrum,
ilictis jain iude cliara ab anno 1081 ad archiepisco- si non slntim ab aiino circiter 1076 scu a suo ex
pitum Reniensem poslulatus fucril, vel stalim a urbe Remensi excessu, ab anno saltcm vcl 1079 vel
Mannssis expulsione, id cst, vel ab anno 1081 vel ab altero e binis scqiicntibus Parisiis docuisse,
no:i inullo posl Reiuos ab cxsilio revcrsus pristi- volciiiibus , ndducuntur in medium. Verosiraile ,
iiiiiu honoris faculiaiiimque sialutn, quod bicosien- aiiuil, nonesi, Brnnoncm, lanliim virum, tribusqua-
(Icndutnerat verosimilitcr rccuperarit. Nec est, cur tuorve aut etiam pluribus annis proxime anle s.ium
opponus Elinnndutn co lempoiis spalio, qHod a in soliludinemrecessum vilam plane oliosam egisse.
Manasstsexpulsioncad RninnlJi clcclionem excurrit, Verosimilesane id non sil; pcr me licet. Verum
ieg:s subsidio stiffuliiim, ecclcsiacReraensis cnlhe- cura Sanclus, ut supra docui, anno 1081 in prisli-
drara tenuisse, verosimilequc uon videri, sttb hu- iiiiin slaluni Remis reslilutus fuerit, quid si eliam
justiiodi anlislile Brunonem Rc.nios reverti ibique scholarum prrcfecturam tunc recuperaril, hancquc
coramorari voluisse; eisi eniin Elinandusa Sinionire deinde ad suum usque in eremuro discessum gesse-
labe iinmunis non fuerii, iu ecclesins tnmen exsti- ril? Ita sane vitara, doncc hic accidit, a dicto
lil inunificiis,ncc incleriros iniquus fuisseinvenilur. anno 1081 oliosam non duxerit, etsi etiam tunc Pa-
164.« Is igitur (subdit verbis de Elinando num. risiis IIOIIdocuisse statuatur. Nec anno 1079et se-
151 recitalis Guiberlus) qiialiscumquenutambilior.e,rQ quenti, quo utroque Colonia?Agrippina?inter eccle-
aut quarumqiie alia htimanilale apud se exstileril, siaeCuniberlinaecanonicosveiosimiliuscx snpra di-
in hoc ei honor omtiino asservandus est, qucd el ctis egil, otiosam lunc duxisse vilam est pulandus,
libertnlcm Ecclcsia? magnifice luitus sit, et lam cuii lieri qttent, ut lunc tnm in Psalmos, qnam in
ipsam (Laudtineiisem nimiruiii) sedem, quam up- S. Pauli Aposloli Epislolas,quas ambas sacra?Scri-
pcntlicesejus ecclesias uberrima largilioue provexit. piura?partes erudilissimis, titi infra docebo, ediiis
Et dignura erat ut extcrna ci boua suppcterent.qiia? Comraeninriisilluslravit,guuvaiiioperainiinpenderit.
iiiDoiiiinicarumiloiiiiiiinidecoreprojicerentur.» Cum 166. Quorisi id displiceal, Sanctumque duobus
crgo lalis exstiterii Elinandcs , non vitlco cur, eo iilis annis Colonia?coinmoraiiim non fuisse, vclis,
Remensem cathedrain lenenle, Rcmos Brtino ron ncc sic, eliam hocdato, lit conscquens, ut Bruno, ni
rediisse, iblque versatus non esse sit credcndus, liiin Parisiis docuerit, in oiio viiam exegcril. Quid
niaxime cum Simouiacam hominis labcm forsilan si cnim lunc ad DolenseS. Maria?raonasterium se-
ignorarit. Quid si cliam sanclus, ut Remos rediret , ccssisse, ibidemqttc docuisse, nsseratur? Sane San-
ab ipsomcl Elinnndo invitalus fuerit? Sane ctnn ex ctum vel tunc vel alias in monaslerio illo doccndi
dictis, ui in rcs stias restiluerctur, Gregorio VII, nuiiicre funclum esse, aul certe, cura hoc Remis
tcnc summo pontifici, mnxime iu votis fuerit, non D L obiret, plurimos illius alumnos ibidem linbuisse dis-
inep:e nc temcre conjcceris, litteris aliove modo, ut c^pulos,dicendum apparet; religiosi enini ccenobii
pulsi a MnnnsseRemensis ccclcsia? clcrici, ac proin illius incolre in Tilulo funebri, inter edemlos 1C9,
eliam sanclus noster, Remosin bona sua restittiendi ([ueni Sancto inscripsere, ejus sese discipnlos pro-
redirenl, ipsuramet Elinandum cgisse, ad id scilieet (ileri vidcntur hisce ad Caiiusianos Calabrinos ver-
impulsum, ne, si secus facercl, Bemensem sibi ma- bis: < Prout veslra dignalur expetere sanctilas; et
ximecupitura archiepiscopaiuin, quein regio favore> nos Dolensiscoeuobiifralrcs, fralernitatis veslra?de-
non sat recte obliiiuerat, pontiiicia aucloritale, utl solalioni compassi, pro beati palris noslri ac ma-
pos'ea factiun, amilteret. gislri Brunonis animn devolissimarum orationmn
165. Verura suut, qtti Sancltim, aulequam slaluii suffragia mox, ul ejus atidivimus obilum, omnipo-
pristino redderetur, ab anno 1081, imo eliam abi lenli Deo persolvere curavimus. > E vita ilaque,
anno 1076 circiter, quo Reraisob improbosManassisi qnam Sanclus, ni anno 1079 et aliquot seqtienlibus
mores excessit, Parisios concessisse, ibique ad an- Parisiis docuisse admiltalur, in otio duxerit, ibidem
ntim usque 1082, quo doctoris ad lempus redivivi,, etim tunc docuisse, concludi nullo niodo potcst. Irno
qui sese damnntum c fcrclro proclainaril, prodigiumi vero Sanctum non tanluin non lunc, sed ucc um-
97 ACTA. P8
quam alias Parisiis doctiisse, verosimiHimum app:i- \ Francirc rcgiium habuil, quamqiie, ni Pnrisiis do-
rel. Tres enim scriptores synchroni , aut cerie cuissel, habttuiitm ettm non fuissc, auliimnl, nnmi-
coaevi, is scilicet, qui qualiior primorum Cartusiae nis cclebritaie, lum ex ingemi , qua? eidc.m fime-
priorum Chronicon contexuit, Guibcrliis de Novi- brium Tilulorum inscriplioue pnrentarunt, quacque
gento, et Tiiuli funebris, inter recudendos 173, quo illum, ni Parisiis docuisset, spccinli modo cognitiira?
Regnlares Nolicnsis S. Vincenlii ecclesire cnnonici mngislrumve hnbiltira? fuisse, non videniur, eccle-
Saucto parenlarunt, auctor , fuisse iilum (adi num. sinrum monasierioruinque raulliludine conjicicus,
7, 114, et 43) ecclesia?Bemensis scbolarum magi- nut etinm conleiidens. Verum non video cur Snuc-
strum aut in.niiunt, ant boc nomine diserte disiiu- lus, etiamsi niimqiiam Parisiis, Reinisqiie lanliim-
guunt, «scbolarum»etiam «Parisiensium magistri» li- modo docuissct, insignem illain, qua per niiiversuiii
lnloeumdem verosimillimedistincluri, si has umquam Franciae regnum, iino per plurcs etiam extra lioc
ille , tit Rcmenses , docuissel. Accedil nihil plane silas provincias lale inclaruit, nominis celebrilatem
npud anliqtium ulltim paris aticloritatis ac fiJci acquiiere nequiisset. Numqttid non n coaevisChro-
scriplorem uspiain inveniri, ttnde Sanctuin Parisiis nici Mallcacensis, Frngmenliqiie hislorici, a lem-
uniquam docuisse, quoquo modo silconsequens. pore Roberti ad Philippi regis nioriem deducti,
167. Al vero Aunaliiim Carlusiensiiim libri quaiii B scriptoribus (adi num.4l et scq.)«Remensis> nppcl-
bactenus non vulgali auclor aiionymiis , conjecturis Intur, quod iis ex nominis fama, quam Remis tiiin
iribus diversis, quibus, Brunonera Parisiis docuisse, disceudo, tuin docendo ac varia niunia obcuudo
Egassius Bulreus(adi, qua? huc spectanlia nura. 112, acquisiisset, uuice fere notus essel?
seqq. et alibi dicta sunt) perperara contendil, in 169. Siiniline eliam forte dc causa , vehui « Pari-
mediuin adduclis, ita raliocinatur : < Quartam pos- siensis, > notus fucrit? Si aflirmes scriptorcm anli-
sumus addere conjecluram , sumplam ex Tilulis fu- quumprobataeque fidei vel unuin, aquoiPurisiensIs»
ncbribus, quibus pia? sancli Brunonis niemoria?pn- vocelur, assignari posltilo; qttod si id, ut certe mm
rentaium esl ab oranibus fere ecclesiis et monaste- pmeris, facere non possis, uudc tandem, qua
riis Galiiarum. Qui enim Deri potesl. ut Vir per uni- Saiicttis inclaruit, nominis celebrilalem Parisiis ,
versuin Francia? regntim speclatissimus et nomina- non autem Rcmis, docendo eum acquirere debuisse
tissiraus, ac in ecclcsiis ejusdem regni (ut dicil probabis? Adhaec Bruno ex unanimi fere eoruiit
Guibertus) opinatissimus evaserit, quandoquidem omniiim conscnsu, a quibus Parisiis docuisse asse-
istud vix asseri valet de Remensi academia , quin rilur, id ibi muiiiis non nnle anniim circiter 1076,
potius de Parisiensi inielligatur , ad quam , velut quo ex dictis ob improbos Mnnassis roores urbe
regni sedera et Francia? inedilullium et celeberri- C Remensi exccssit , obire incepit; et Intnen cclc-
niiim cniporium el acadeniiarura reginam , mngis bcrrimi etium, anlequnin urbe Rcmensi, cogenlc
congruum videbalur, ut lol amici et discipuli, qui Mnnnssc , cxccssit, nondumque proinde Parisiis
ejus funebria celebrarunt, confluerenl? De ecctesiis docuerat, iiominis exstitissc , a Guiberto de Novi-
namque suffraganeis et monasteriis provincia? Rc- geuto, auclore coaevo,diserlissime traditur. «Bru-
mensis non esl dubittin, eorum alumnos Remis sub no, inquil in Vila sua Hb. i, cnp. 11 , « in ccclcsiis
Brtiiione studiis lilterarum incubuissc. Cum vero Gnlliaelunc (cum Mnnasses scilicel Remensem civi-
leclilantur remola? quaeque ecclesiae ejus obitum tatem ante Sancti cx hac discessum ncfandis suis
lamentis et flclibus prosecntre, quales fuere Angli- inoiibiis miscre aflligerci) opinatissimns cum aliis
canre, Britannicae, Normanicae, Pictonicae, Turoni- quibusdani Remensium clericorum nobilibus infamis
cae, Seqiianeaeel alia? plurimre, absurdtim pulamus illius (Manassis iiiiiiirum) odio cxc&sil ab urbe, •
dicere omnes barum ecclesiarum alumnos Remis Remensi ncinpe. Sanctura ilaque , qitamvis etiam
eruditos fuisse, cuin hoc magisjuxla mentem Bulaei Parisiis numquam docuisset, ingenleni , qttam siiii
viiteaiur congrucrc Parisina? acadeinia?, ad qiiam peperit, nominis cclehriiaieni acquirere poluisse ,
aliquando Iranslalus fueral. > illi ipsi etiam ferc oiuncs, qui eum Parisiis do-
168. «Sed quid dicemus de ecdesiisParisiensibus, D cendi tnunere funclum volunt, debenl adinittere.
qun?obiluni snncti Briiiionis , quasi viri noiissimi, Accedil quoJ ct iis, qtii Snitclum, priusquam
relebribus planxerunt clogiis , videlicet ecclesia Rerais sitb Mannsse excederet, Pnrisiis docuissu
cathedralis sancta?Marire, abbatia sancli Maglorii, coniendunt, rcspondcri potcst, Biunoiiem e solis,
abbaiia sancti Gennani de Pratis, abbalia sancti quos composuit, er-jdiiissiniis in Psahnos el S.
Dionysii, abbatia sancii Mauri Fossatensis el abba- Pauli Epistolas Commentaiiis , latissime forsau ,
lia sancti Pclri Latiniacensis? Nonne incongruum cuui obiil, jani vulgaiis, cclcbenimi nominiscsscpj-
csl, ut lot clerici, totque monachi , inlra funlem luisse, etsi inlerim non Parisiis, imo nec Rcmis uu-
scienliarum Parisina? ncademia? constiluli, ad ex- qnam docuisset.
leram dioecesim pro capessendis scienliis profec.i 170. Quod niodo ad ingcnlcin, quae Snnctura fu-
fuerint? Et quod de Pnrisiensibus diciinus, id ipuira nebrium Titulorum inscripiioiieceltbrarunl, ectl:-
leslamur de caelcris remotiorum ccenobiornmreli- siarum ccenobiorumque mulliiudine.u speclat, con-
giosis , quos Parisiis potius , quam Rerais erudiri sequens ex hac non est ut non lantum fnina, sed
pineslabat. » Ita ille, Sanctum Parisiis docuisse, el speciali qttodam modo, ut laudalus Cariusianus
praecipue lum ex insigni , quam per universum anonymus velle videtur, Sanclus i.o lci iis omnibiii
U9 S BRUNONISCARTIIUSIANORUM1NSTITUTORIS 100
noliis fueril, mngislerve exstileril. Elcniin non A exlrancis alienigcnisque frcqufiilabairtur; quare,
solis, quibus tali inodo nolus csset, magistetvc ex- cum Sanciiis, dum summum Remensium scliolaruni
stitissel, ccclesiis monnsteriisqiie tuortem ejus reli- didnscnluin ngeret, doclrinae famn,.uti cx supra
giosi Calabrina?carlhusia? seu cremi incolae, preces dictis satisliqiicl, non solum per universamGalliam,
prodcfuncli anima flugilanlcs, aniiunliavere. Liqtict verum cliam per plures remotas regioues alias cele-
id ex e"iicyclica?,qua hoc feccrunt, epislola?iniiio, berriir.us exsliterit, dubitandum uon est quin ad
quo, quibus haec destinetur aul ad quos defcreuda sese Bemos nltrnxeril multitudinem ingenlem non
sit, verbis seqiientibusiiiniiilur : « Priinj loco, qite.n modo indigennrum, vcrum ctiam exirnneorum alic-
primalcm et capul in ecclcsia crcdimus, elconlilc- nigciiarumquc, qtio sub clarissimi nominis mngislio
inur, aposlolicae scdis praesulcin, totainque illain! iitterisoperum durent.
principalemcuriam humiles ereniita?Calabriae 1110- 172. Alquecx his iinprimis Odonein seu Otlo-
naslerii sanctaeDei geniiricis Maria?,cujus fuudalor nem, summum postea sub Urbani II iioinine ponti-
paler Bruno fuit et praclatus, duui in carnc vivcicl, ficem, Robertum a Burgundia, Lingoncitsem episco-
debila subjcctione veucrumur cl snltilamus, sancli- pum, aliosque tres viros illuslrcs, § v recensiios,
que Palris nostri obilttm pridie Nonas Octobris de- cxstilissc exislimo lumob jani dicta, lum quod nibil
liuutianius, nt liicrilis eorum ct precibus adjttvcliir. R plane, ul alibi polius, quam Remis studuisse cie-
npud Deum. Snluiamus quoque universam snnelaiii, dantur, possit afferri. Inio vero, quod ad Urbaiiiiin
Ecclesiam in ordinibus ci professionibus suis, cano- noiiiinaiiin spcctal, Uetnis poiius hic, qiiain alibi,
nicos, inonachos, eremiias, Deo dtcalas sanctnsj studuisse idcirco esl dicendus, quoJ el Remis ali-
viigines; qttibus et omnibtis spirituali praesenlin ;, quamdiu fuisse versntum.elecclesia? metropolitanre
proslcrnimur, ut dcfuncli Palris nostri mcmorcss cnnoniciim ibidem egisse, aliunde habealur perspe-
csse velinljUt diloctaeilli aiiitna?,si adhaesit maculu, cium, iiliupud Riiinaiiiiim tom. lllOperum scriptoris
oum iioii sil justus, qui non pcccct, muliiplicatiss hiijtis ei Mabillonii posibnmorum videre licet. Alqne
iuiercessoribus ct precura instanlia deiergatur cll ita fulurum modo spero, ul qui oinnia hactenus
trnnseat. adrequiem. » Ad qiiaeciimquciinque, uti,i ndditctarite cxpenderii, necesse noit esse existimet,
cx hoc textu itilclligilur, monasleria ecclcsiasque,., ui Sanclus vel ob nnminis, qua inclnruil, cclebriia-
sive s.anctiiranossent, sive non, epistola encyciica, lcin, vel ob discipulonim, eorumve, quibus spccinli
tnoriis ejus nuiicia, missa fuit, utex responsoriarum n raodo nolus fucril, inulliludinem Purisiis atiqtinndo
ad hnnc seu lilulorum fiincbriuin quibus Sanc.oo docuisse admillalur, repiigiisntibus, qua? supra in
pnretilatum fuil, rouJtiiudiiie ingenti , utpote abb coutrariuui adduxi, argunieivlis. At vcro, inquies,
iisdem monasteriis ccclesiisque profecta, argui nonn ^ Sunctus salicm liinc, cum iu solitiidinem, sociis
possil, hisce illum uninibus speciuli quodnm modo o noiuiiillis sibi adjunctis, secessit, Parisiis doctiil.
nolum, magistmmve fuisse. Quare, etsi darein, if lia eniiu a scriploribus iion paucis menioiia? pro-
Sanctuin noslrum, ni Pnrisiis docuerit, monasteriis :s dilum cxisliiunlumqiie fuisse inveniliir. lla oniuino
illisomnibusecclesiisque nec speciali modo-iiotuiti, 1( liabet: verum hi Sanclo coaeviminiino suiit, nec
nec magisJrum exisiere poluisse, nondum proplereaa haec, qunra lenent.plncel opinio, lunc quod ex diciis
consectariiim fuerit, ut reipsa ille uir.quamParisiisjs Saiiclus nullo umquam lempore Parisiis docuissc,
docuerit. videalnr, luin etiam, ac maxime quidem, ex eo,
171. Nec qitidqnam ad rcm facil, plures Pnri- j qiiodBruno, cum in crcraum secessit, non Parisiis,
sienscs e<:clesiasS. Bninonis, veluli viri sibi nolis- .. sed Remis, in prislinum, nc forte eiiain melioreiu
simi, obitiim celcbribas planxissc clogiis; Ueri enimn sialum aliqunindiu jam rcslitulus, summos inter
potest ul hoc illac focerint.qiiod, etsi iis, iion facie le foriuna?secundaefavores coinmorntus fueril, uti ex
stliove,quo mngistri solenl discipulis, speciali modo, , iis praecipoe,qua? nuin. 154 et binis seqq. in me-
fama taiuen, utpotc qui inaxima cx diclis nominis js diuiii adduxi, studiosus lcclor facile perspiciet.
celebrilaie inclarueril, nolissimus exstiierit. ldcm m ..j 173. Hinc porro , clsi eliam horrenduni illud
eliam de nonnullis aliis ecclcsiis, mOnasteriisque, e prodigittm, qno doclor Purisiensis, primo se accu-
qua? Snncli, veluli viri sibi iioiissinii.obiium luxere,e salum, secundo jtidicatum ac tcrtio taiidem con-
eslo judiciuin; etsi nniem etiam et ihtilisfunebribus, s demnalura, e ferelro proclaiuaril, Parisiis, quod
qttibus Sanclo parcnlatum fuit, snllem nonniilli a infrn disciitinm, reipsa accidisset, veraque, obqunm
personis, quiltus eiiain facie aliove speciali moJo )0 Bruno in solitudiiiem secesserit, cnusa exstiltssei,
notus fuerii, magisterve exstiterit, ei sint iiiscripti, i hunc lamen tum, cum illud accidit, ibidera docuissc,
nibil lamen cogit u hosce sub ilio, iioiiReuiis, scd >d admitli idcirco nondura possct. Cuni enim Sanctus,
Parisiis studuisse adinittamus. Utquid enim Snnctus as Remis post Manassis nrcbicpiscopi expulsionein in
plures ctiam evtraneos hubere Remis discipnlos os res suns seu facultaics pri.stinas reslitiitus, civita-
nequieril? Sane srccuJo xi, quoBrunofloruit, diversa? ;a? tera illara inm amplius, domicilium alibi fixurus,
(liversarnm urbium ccclesiarumque scltola?, uii Ui anle suum in solitudinem dis.es.um rcliquisse vi-
Hisloriaeniiernria? Frnncin? scriptores lom. IX, pag. g. deatur, consectariuin est ut, si eo tempore, qtio
30 et seq. docent, pro nmiiiuis cclebriinle, qun m dictum prodigium accideril, seu anno circiier 1082
oariim magislri gaudcbanl, vcl :aagis vel miinis ab ib Parisiis docuit, in prisiinas suas facullales Remis
101 ACTA. 102
resiilnliis lum nondnni fueril, nc pminde, ttt in A docuisse jiidicnrinl, elsi interim id apud sC:iptorcs,
hasceillum, cuin id equidem , nntequnm in solilit- sanc.to vel synchronos veletiamdumtaxal suhacqua-
dinem secederel, ex diclis sit faclum, rcstilui lan- les liileris consignatum non reperirent.
dem posl praefatum prodigium conligerit. Verura § IX. An a Guiberlo'de Novigew.ovcra S. Brunonis
Remis anle annum 1082 in soliiudinem secessus causa assignetur, et un ud
praeterquam quod sanctus hunc prmter emissum monackici habitut induendi
prisiino siatui ac forle etiam meliori reddilus vero- votum ratione alia graviori Bruno iiidiguerit.
similius ex diciis fuerit, id post prodigiuin illa.d Lnunoius, qui ediln de vera causa seeessus
accidisse, idcirco praelerea non "videtur, quod, cutii S. Brunouis in eemum disserta i ne prodigiasain
Bruno in opinione eorum, qni prodigium propu- doctoris Parisiensis anastasim commentis acccnset,
gnant.sreculo valedicere firmissime cx hoc statueril, vernm conversionis seu sccessus S. Brunonis i:i
propositumque, rebus uiciimqiie compositis, exse- cremiun cansam a Guiberlo de Novigenlo, auclore
cutus fueril, parum verosimile appareat, fuisseillum, coacvo, lib. i de Vita sun, cnp. 11 IraJi aflirmat
viso prodigio passnrum, nedum curaturura aul Inlegrum Guiberti lcxtum, quem Lnunoius liunc in
etiara Remos aditurum, ut, quas ibidem sub Ma- fiiiein disserialionis laudalae cap. 1, § 4 recensei,
nasse aniiserat, factiltates dignitatesque recttpera- huc non transcribo, sed ca diimlaxal illius verba,
ret. Quare si pro vero, quod infra, ut dixi, exami- B qua? ad conficiendum, quod Launoius vult, facere
nabo, admitli debeat pracmemoratnm prodigiiim, ulcumque queunt. Sunt autem hrec : < Fuit non
verosimilius quidem id ob jam dicta, S. Brnnone, longe ab his diebus Bruno quidara in urbe Reraensi
Parisiis non docenle, sed tantum , sive ul amicos vir et liberalibus inslructus ariibus et raagnorum
inviseret, sivc aliam qitamcumque obcausam ibidcm sludiorum recior, qui conversionis inilia cx sub-
praesente, acciderit. jrtcta naclus occasione dignoscilur. MunnsseSquidam
174. Nec est, cur id cuiqunm mirum noviterve post Gervnsii fainosissimi archiepiscopi dccessum
conficlum videatur ; elenim cx ipsomet quinque praediclreurbis rcgimini Simoniace se intrusit, vir
primorum Carlusia? majoris priorum Chronico, seu qiii.lem nobilis, sed nihil prorsus screnilalis, qua?
ex edendo, qnod in hoc continetur, Sancli nostri prima ingenuilalem decet, hnbens. Tanlos enini
(adi § i) sub Vita? iiomireelogio.anle cujus auctorera faSlus ex illa novilnte conceperal, ut regias perc-
docloris redivivi, quod Parisiis conligerit, prodigiiim grinarura genlium majestales, imoiiiajeslalum fero-
nemo litleris consignasse putatur, colligendum vi- ciln'es imitari viderplur. . . . Is igitur cum milites
detur, S. Bmnonein ei, cum casu dumlaxat Parisiis siimmopere affeciaret , clerum negligcrct, dixisse
versaretur, adslilisse. Audi, qui, prodigio illo nar- r aliquando refertttr; « bonus, ait, esset Reinensis
rato, num.5, loqualur: «Ea tetnpeslnlc, inquit, cr;;t > arcbiepiscopalus, si non iuissas inde ccntari
ibi (Parisiis iiempe eo, quo prodigium accidil, locoj > oporter .t. > llujtis ergo raores prorsus improbos,
mngisler Bruno, nationc Theutonicus , de civitale el slupidissimos habitus cum omnis houesius hor-
Colonia non obscuris parentibus nalus, ecclesia? reret, Bruno tunc in ecclesiis Gallia? opinatLsimus
Remensis canonicus et ibident scholarum magisler cuin aliis quibusdam Remensium clericorum nobi-
ita Iheologia, qui, supra scriplis vocibtis (docloris Hbus infamis illius odio excessit ab urbe, > Remeiisi
riempe, sese damnalum, e feretro vociferati) salu- nimirum.
briier lerrilus alque compunclus alloculus est 176. Hacienus Guiberliis; vemm anne ita veram,
quosdam socios ibi praesenles, >elc. Ita aniiquior illa qua S. Bruno in eremum pulsus fuerit, eansani
Sancti Vila, cujus auctor anonymus S. Brunonein commemorat? Ilaomuino, ut dixi, auiumat Iaudatus
utique, si eum, cura prodigium, quod.narrat, Pari- Lnunoius, nc praecipue quidcm lum, quod ex ej'us
siis docuisse existimasset, scholarum non Remen- opinione Snnclus noster, cura ob improbos Manassis
sium, uti verbis recilalis facil, sed Parisiensium mores Remis excessii, statim sese in erenuim rece-
magistrum vocatttrus fuisse videlur, cum de re qua? perit; lunr quod, tit putat, sancii ex urbe Reinensi
etParisiisgesla sil et qure ibidem a sanclo docente D discessum hahiln nb eo, quam supra jam memornvi,
fuissel conspecla, sermonem inslilual. Quod autem cum Radiilpho Viiidi et Fulcio Monoculo de falsis
non lantum Puteanus, aliique, qui sreculixvi inilio mundi oblectalionibtis collatio praecesserit. Verum
floruerunl, S. Brunonis biographi, vertim eliain nec Sanctus, cum Remis ob improbos Mnnnssis
seculi xiv el xv scriplores, infra laudandi inveiiian- mnrcs excessii, stalini sese in soliiudincm abdiJit,
tur, qtii Sanctura nostrum eo ipso tempore, quo nec illius ex urbe Remensi discessitm collntio me-
praedictum prodigium Parisiis contigisse, memo- mnraia praecessit. Utrumque e solis fere supra jam
rant, ibidem docuisse, memoriae prodant, aul certe dictis satis Hquel. Ac primo quide.it cum Sanclus,
eo loco, quo id faciunt, < scholarum Parisiensimn ntnum. 111 dilucideprobavi, anno 1076 aut seqiienli
inagislrum >appeilenl, fuisseve innuant.factum reor Manassis vitandi causa Remos deseruerit, certcqite,
ex eo, quod, cum prodigium islud Parisiis conli- uli infra osteidam, anle' nnnum 1081 in erenium,
gisse aut alicuhi legissent, aut tradiiione secum saeculo relirto, no.i abierit, mox l:oc illum a suo ex
communicata accepissent, Sanctum inde, utpote urbe Remensi ob improbos Manassis mores exces.-.u
quem simul praesenlem prodigio adslilisse, schola- non fecisse, manifcslissimum cst. Et vero Sanctura
rumquc magislmm cgisse invenirent, ibidcm lunc n'»n nisi post Mana.ssis archiepiscopi c sede Re-
lilo ** S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINST1TUTORI5 Ui
monsi «xpnlsionem, seu pnulo posl nnnum 108), A vcrbis supra recilatisaflirmcl, Sanclum i Brunon m
qno luec accidil, in erenuim secessis^e, nb ipsomct conrersionis initia nacium fuisse ex occasione > im-
Giiiberto loeo»sjipra cit. ctiam indicari, voluiii non- proborum morum Munassn?;hosce lainen, obquaui
nulli. Ita auluiiiStit quod hic, poslquam verbis pro- Snnclus in eremum seccsseril, perfecteqne sese
xime reciiatis subj inxit, < quem (Mnnassem arclii- convertcrit, catisam exsiitisse, non edicit. Imo vero
cpiseopum) postmodiim procercs, clerus alqneBur- contrarium innuit, cum improbos Manassis morc3
genscs, cum ab Ilugone (qui Dicnsis ngnominabatiir) cpnversionis sancti iniliis occasionem de isse, dum-
archiepiscopo (LugduBensi scilicct postca crealo) tnxat tradat, hrccque ab ipsa conversione perfecta
apostolica? sedfs legato, viro in fenore jusliii e cla- sinl diversa. Ul veritati consona scripsisse inlelli •
rissiino, <refciijrriiiionnnihcmnie ferirctur, ct ille gtlur Guibcrltis, rcs ita coiicipicnda vidclur. Bru-
nianii militari tnesauros Ecclesia? dilapidnre niierc- no, Remis ob inprolo; Manassis n^ores excedcre
tnr, n sede, qttam raalc ohscderal, pepulcrunt, > ita compiilsus, foiiuunm naxinie adversam, qua prc-
dtiiidc, nonnullis, qure, qiininqunm Manasscm respi- mcnle, de Deo cogitare vilaeque cmcndationein
ciant, huc laraen miuus faciunl, inleiposilis, pro- concipere mortales potissimum solenl, fuit ejtpcrtiis,
sequaiur : i Al Brtino, mbe.(Remensi scilicet) dc- hincqtie faclum ut ctim Radulpho et Fulcio Mo:c-
serta, sreculo etiara abrcniintinre proponil, qui culo celebrem in qua sese brevi monacliicttm habi-
stiorum nolilias horrens ad Gratianopolitanuin pro- tum assumpturum, vovit, coll; lioi.em habiicrit.
cessit territoriuni; > verura illis l.iacin re, uli infra Sic quippe cum voltim illuJ compleia? a Snnclo
doccbo, nssciitienJiini non est. poslea conversionis iniliorumloco mcrilo sit bale.i-
177. Nihil inlerim, elsi id ita sit, contra nos eiiam, dum, collationique, in qua idem voium fuit emis-
hic facit, qtiod Inco cil. Launoitis praelcrea addit; siim, iraprobi Manassis niores occasionem dedcrini,
de clericis Remensibus, cum Sanclo ob improbos; recle scripsisse inlelligilur Guilertus, Sanrtiim
Manassis mores c civitate Remcnsi egressis, qui, nostrum ex improbortim Maiiassacmorura occa. ione
ni tunc Bruno in eremum secesseril, diu eum, quo- conversionis surc initin nnclum fuisse, sive inicrim
cnmqtie cnncederct, comilari debuerint, Deumque. ex volo illo seu ex collationc, in qua boc fnit emis-
inlerea, a quo converlerentur, alque in er-jmjim, sum, factum landem sil, ul Sanctus novain Caiibu-
ciiin Sancto pellerenUir, e machina exspectnre; in, sianorum religionem insliluerit, sive nova ralione
eieninin cniin cuni Sancto, uti : pml nos lom. I Apri- accedente ad id faciendum fuerit impulstis.
lis, |-ag. 40, num. xi iu S. Ilitgonis, Gralianopolitanii 179.El Brunonem quidem e dicta collaiione orca-
opiseopi, Vila Guigo, quinlus Carlusia? majorisi .- ( sionem nova? sua? religionis instilucndae acccpisse,
prior, teslnlttr, coiiccsserunt magister Landiiinus, Launoius in sua de vera S. Brunonis in erenuuii
Ltica?in Hetrtirin (ndi npud Lnbbeum lom. 1 Biblio- sccessus causa dissertatione cnp. i, § III contendit;
thecaenovaemss. pag. 659 qualiior primorum, cujus; verum conir.i ad novi Caiihiisianorinn ordinis iusli-
num. 6 notiliam deJi, Carttisia? majoris priorum, tuliouem nihil omnino collationem illam contulisse,
Chronicon) mundo naius, Slephani dtio, Burgensis3 annatium Carlhtisiensium libri quarli haclenus nou
el Diensis, lltigo capcllanus ct duo laici seu con- vulgati auclor anonymus ptitat, operis sui num. 89
versi, Andreas et Giiarinus; horum aulem niillus e» hiinc in modum Lauuoio, illud contendenti, re;pon-
nobilibus iilis Remensibus clericis, qui citni Sanclo) dens : Ibi ... . (in episiola scilicet S. Rrunonis a.l
ob improbos Munassis mores Remis cxcessere,, Radulphum Viridem per vcrba , num. 125, buc
exslilisse iitvenilur. Qnod modo ad collalioncm, ai , transcripla) i sanctus Bruno non loqititur de con-
Sanclo cum Radulpho Viridi cl Fulcio Monoculo o siliofundandi nlicujus novi ordinis, sed tnntum de
habitam, peninet, Brunonis hanc cx tirbe Rcmcnsiii voto recipiendi monachicum habiium. Quidam ad-
ob improbos Manassis morcs discessui nonpraeivisse, >, versarius hanc forsan irridebit dislinctionein, qn:e
salis superque, qtiaenum. 125 et seqq. in inediumn nihilominus fncilius, qunm itln »(observnia nmirum
adduxi, evincuut; ibidem iulcrim diclis Guibertuss D n Launoio in Brunoiiis, qnre proxime laudavi, ver-
de Noyigento loro proxime cit. etiam suflragalur,>, bis) i instituendae Catiliusianorum religionis ccca-
utpote narrationi, qtta Sanctiexurbc Reracnsiobb sio, observabilur a quovis altenliiis et sine animi
hnprobos Manassis raorcs discessura refert, post it motu verba sancti Brunonis consideranie. « Promi-
pauca interposita, quae huc non fnciunt, stibjungens, i, > simus, > inqnit, i ac vovimtts Spiriiui sanclo in
< At Bruno, urbe (Remensi nempe) deserla, saeculo o > proximo fugitiva saeculi relinquere et aeierna
eliam abrenunliare proponit. » > captare, necnon monachicum habiium reciperc. >
178. Jam vero ctira Sanctus nec slalim a suo exx Quis non videat aliud esse vovere habilura moiiasli-
urbe Remensi ob improbos Manassis mores excessuu cum assuraere, aliud inire consiliumcondend»;nova?
in eremum abierit, nec liiinc habita cum Radulphoo religionis? Ctimque slaiiin addat, « quod (volum)
ctEulcio, in qua bicum Bmnonc monachici habilus is « et in vicino peractum esset, nisi liinc Fulcius
assnmendi voluni emisere, collnlio praecesseril, l, < Romam abiissot; » his verbis salis immit eos.
quis hnprobos Manassis niores pro vcra, ob quam iii tnntiim cogisasse de inoiiaslico habilii induendo,
Sanclusin eremnm secesscril, cuusa adraittal? Sanc,:, non in novo, quem insliluerent, ordine, sed in aliquo
tit hoc fiat, minintc favel Gtiiberius. Licet cnim jt nltcrius ordinis nionnsierio. >
105 ACTA. 106
180. « Si enim de nova religione in hac egisscnt A cussus non solum de monnstico recipiemlo cngimvit
coll.itione, hujusmodi consilium tnmciioad effecliim habitu, sed nd sublimiora a Dco vocntus noviim
pcrducere non poluissent, ut revera non perduxe- ampleclciidi gentis vita? nspcrrima? consilitim iniit,
rnnt, cum prius mulla sihi disponenda fuissentad et feliciter complevit. > Hactenus illc, in collaiionc,
tanluin opus perflciendum, tit stint genus et modus quam Sanclus cuiii Rndiilpbo Viridi cl Fttlcio
vitae, habitus, acdificia quantiimvis httmilia, Iocus Monocnlode fnlsis mundi obleclalionibiis aelernuin-
imprimis ad propositum idoneus et alia hujusmodi que duraluris cceli gaudiis habuit, de nevo inui-
non pauca tam circa tempor.ilin, qunm spirilualia, luendo ordine acium non fuissc, merito snne con-
ad novam religionem rile instiiiiendam absolule tendeus, ut proinde illa non exstiteril novi iiistilnen-
necessaria. Prreterea cx conlextit verborum ejusJem di ordinis occasio, ani cerle non nisi valde rcmota;
epislola?clarius sole apparel, totum hoc proposimm, imo vcro ut voium, in eadcm eiiiissnm, ne tillnin
in hac collatione susceplum, sticcessu temporis nd quidciii sn cto nov.c mngisqucauslerae vitae, qualem
nihihim recidisse, ul ipsemet beaius vir ingemte in Cnrtiiusia?ac tleinde in Calabria? eremis dnxit,
fatetur his verbis : i Quod in vicino pcractum ampleclenda?obligntionoin iinponore quo^uo modo
« essel, nisi ttinc Fulcius Romam abiissci, ad cujus polueril.
< redditum peragenda disliilimus. Quo moram " 182. Verum «Brunoni, >quod in fine ail, «Deo ex-
i facienie aliisque intervenientibus causis, divintis solvere, > quod in collalionc illa promkerat ac vove-
i amor elangiiil, refriguit aniinus, fervorque eva- rat, < differenti fortiori, quo vocaiionidivinae landem
i nuit. > Quid dici poluilevidenlius? Quid enimest obsequcretur, incitamento opus fuisse, > netitiquam
dicere, quod < divinus amor elanguit, refriguit placct. Etsi enim reipsa Sancltts, «juo.l in praefata
« animiis, fervorque evantiit, > nisi apcrte dicere, collatione, anno ex supra dictis 1077 verosiinillinie
quod non solum tunc non nbrenunlinverunt saeculo, habita, promiscrat, ad annum ul niininium 1081,
sed elinm quod Radiilplius el Fulciiis abrenunlian- uti infra probabo, ac proin, si non oclo aul decem
di consilium abjecerunt; snnclns vero Bruno illud annis, longo snltem temporis spalio implere distu-
in aliud tempus rejeccrit? Quod apertius per illa lerit, non video tamen, cur ad votum iniplcndum,
verba, < fervor evanuit, > significaltir, et adhuc novo accedente forliori eflicacioriqiie iiicilamcnto
apertissimum fit, si con-.iderenuis, snnciiim Bru- debueril imprlli. Cum cnim voli emissi Saaclo
nonem non cum his, quibuscitm collationcm ha- indubie in mentem subinde vencril, cur nd id iin-
buerat et voverai, sed ctim sex aliis, qui non inter- plendum movcri neqitierit solis iis rnlionibtis, qui-
fuerant collationi, sreculovaledixisse. > r bus Radiilphum Viridem, ut eidem voto sntisfueini,
181. < Nec prodest cuin Lannoio rcponere, < san- in siia nd hunc cpistola hortatur? Gravissima?snne
« ctum Brnnonem non dc sua loqui, sed dc Radul- ha? crant, atque ad argucndttm Radulphi cuncta-
< phi procrastinalione. > Nam in plnrali numcro lionem, animuniqtiead promplam voti exsoliitioncm
locutus est Bruno, « ad cnjus rediluni" perngenda cxcitandiim aplissimrc. lnculcabat scilicet Snnclus
< disluliiniis, > ut dnret iulelligi, non Radulphum praecipue dislrictnm voli cxsolven.Ii obligaiiouem,
soltun, sed so ctiam cum eo dislulisse, ac proinde cui non satisfaciens Rndiilphus poenas cral incur-
fervorcni etinm ad lempus tunc evanuisse : nam sitrus aetcrnns. Auili , qni Radulpho loqtinlur:
subdit : « Quo mornm facienlc nliisque inlervenien- « Quanqunm , inqnit, longo terrnrum trnclo, ct
< tibus causis, divinus ainor elangnil,» ctc. Sed ut prolixiore lctnporis spalio eorpora nb inviccin sc-
adliuc lnijns rci veritas manifeslior fial, habenda est jnncla sunt, nnimus tnnien benevolenliu? ttiac ah
ralio lemporis, quoJ a dicta collalione dilapsum est nmico avelli non potuil. > El, pnttcis in:erpositis,
tisque ad aiiniiin.qiio sanclus Brtino in soliludinem ila prosequitur : « In finibus aulem Calnbria? ctini
secessit. Siqui.!crn conslal, ct id mnxime, si Remis frntribus religiosis, elnliqnot benc eruditis creiitura
h:cc collnlio hnbitn ost, til exlra dnbiuin csse vult incolo nb hominiim hnbilalionc snlis undiqitc rc-
Lnunoius; consial, inqiiam, inler eam et sancti D ! molain ; > ac dcinde, nonnullis iierum inlcrjcctis,
Iiiiiiionis sccessum > (si nempe, quod infra discu- ail : « Quam (conleinplntionem videlicel) lu, frnlcr
licndiim, aiino 1084 primum meliori vita?se dedcrit) chnrissinte, utinnm iinice diligercs, ut eius atnplexi
< cfiluxisse oclo aul dccem annos. Nam supcrius bus folus divino caleres amore. »
vidimus, sanctum Brunonem Remis expulsitm fuisse 183. Et paulo posl : « Fuge ergo, fraler mi, ftigc
circa annum 1076, cl in stibjicicndis probubiinus, has molestiasct mi.seriasonines, el lransfer te alcin-
cnm religionem suam (in Cnrthusia?ereinum anno peslnle bnjiis mimdi fn tuinm el quietani porlus
1084 illum sccessisse, infra prohabilur) insliiitisse stationem. > Ac iterum posl : « Quapropter cpern?
aitnu 1084 vel nnno 1086, ut ipscmet Lruinoiiis ppsl pretiuni est, diligenli examinaliouc prtiJctiliam
Bnronium scripsit. Ergo qitidquid rcrlnmet conlra luarn ista pcrpcndere; qtiod si amor Dei le non
c.aiissimum Saussn?iunLannoius, Bninoni ciiiissum invilat, lanlorum prrcmioitiin ulilitns te non provo-
voliim exsolvere diflerenli et procraslinanti opus cat, saltem necessitas cl limor pccnarttin ad hoc
fuil forliori incilamenlo, qtio vocalioni divina?tnn- compellcre dcbel. Scis nnniqiie, qua sponsiono
deni obsequeretur. Et illud fuit dnrannli hominis obligalus cs, cl quam omnipolcns ac icrribilis sit,
horribile speclaculum, quo laudcni aiiiinitus con cui lemeiipsum munus gratum ct omniuo acccpta.
PATUOL.CLII 4
m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 108
bile devovisli, cui nec mentiri licet, nec expedit. A ob dilatam diu voli exsolulionem rigidiori magisque
Nec enimpalHgt, se injuste irrideri. > Sequuntur auslero vifa? genere.divina? bonitali, qnam hinc
modoverba, num. 125 huc transcripta, qnibus, de offensnm putarit, s.itisfacere voluerit. Quare nec
qua hic, collalio votumque in hac emissura cOnii- novo forliorique, quam esset voli emissi religio,
nelur, ac deinde, nuliis praeierea inlermediis, haec Sanctus noster, ut in Carihusia? eremum, sa?culo
subduntur : « Quid ergo superest, churissime, nisi a relicto, secederet, incitamenlo indiguisse videiur.
lanii debiti nexibus te citins expedire, ne pro tara Verum etsi id ila sit, neutiquam tamen consequens
gravi tainque diuitirno mendacii crimine iram in- est, ut reipsa ad emissum monachici habilus assu-
curfas Polerittssimi, el propter hoc crucialus imma- mendi votum fortior efflcaciorque, quo landem in
nes. Quis namqtte inultura relinqueret, seaquoli- Carlhusireeremum ptilsus fuerit, s'.imtilus n"n acces-
bet sibi subdilo defraudari munere promisso, serit. Alqtte id quideni horrendo celebenimi Pari-
maxime si id magna? foret sibi a?slimationis et siensis doctoris, qui, ad lempus reiiiuvus, sese a
pretii. Quapropter cede, non mihi, sed propheta?, divina justilia damnalum, e ferelro proclamarit,
imo Spiriiui.sancto dicenti, i vovete et reddile spectaculo factum traditur a nonnullis; quibus
i Domino, Deo veSlro, omnes, qui in circuitu ejus proinde an assenliendura certo sit, nunc indagan-
i affertis munera, lerribiK et ei, qtii aufert spirilum BI dura; ut aulem hanc non parvi momenii rem, qure
i principum, terribili apud reges terra?. > Cur ha?c soeculi proxime elapsi eruditorum plurium ingenia
omnia incuteal Spiritus Def, nisi ut le voveritem calamosque exercuit, apte discutiarn, toium dc ea,
perurgeat reddere quod vovisti ? > ut distincte magis ordinateque procedam, tractatum
184. Hic Radulphum, ne propter divitias, digni- in diversos articulos seu §§ disperlinr, nec raro,
lates, etraaxime archiepiscopi, qua pollebat, gratiam quae disserenda venient, ipsismet, cum commode
« a tam sublimi dectinet sponsione et divina revoce- fieri id poterit, Carthusiani anonymi, qui Annatium
tirr charilate,» gravissime. monet, ac deinde post ordinis sni librum quarlum hacienus non vutgalum
paucasubjungit: <Utinamnon aspernerisainicum mo- conlexuit, verbis exprimara, lum ul operis hujus,
ncntem! utinam non surda aure audiasverba Spiriius cujns desiderio non rieminem teneri inlelligo, speci-
Dei! utinam desiderio longaeque exspectationi mea? mina qurednm exhiheam, tum rie forte eorum, qua?
satisfacias, dilectissime; ne diulius cfncielur pro ad doctoris Parisiensis anastasim prohandam in illo
le anima mea curis sollicitudinibusque atque limorel afleruntur, magnique fleri inielligo, vim imminuisse
Nam si venerit (quod Deus avertat!) le prius, quara exislimer. Ab iis, qua? saeculis binis proxime ela-
debili votum solveris, ab hac recedere Vita, me psis huc fncientia evenere, duco exorditim.
coDunua tristltia sine aliqua spei consolalione labe- § X. An docloris Parisiensis anaslasit, qua Bruno
scenlem relinques. > Ac tandem sub finem episiola? fuerit conversus, smculo prajlerito, quod pro falsa
addit:« Fralernilatera tuara diu incotumem menio- haberetuf, e Breviario Romano fuerit'expuncla, et
rem consitii' nostri, nec voli imnremorem vigere, qui hancvel tunc, vel arile arrodere primuminee-
,perinl, elqui hisce conira sese opposuerint.
sedulus exoplo. » Haecsunt incitamenta, hi slimuli,
a Brunone, quo Radulphum ad voti, quod in colla- Secessui S. BrunoniS in Carlhusia? eremtim seu
tione com eohabita emiserai, solutionem pertrahe- causam seu occasionem praebuisse docloris Pari-
ret, sludiose sane ac induslrie adhibili, quibus ma- siensis, qui suam proprio ore damnntionera e fere-
jores acrioresque, ul idem votum exsotveret, tro aslantibus denunliarit, ttictuosissimam illam
Sanctttm Bostrum, eui indubie iltius identidem ac notissimam hisloriam, longissirao sane annorum
recurrebal memoria, opus habuisse, quis edicat? spatio creditum jam fuerat, cum tandem saeculis
Bruno ilaque fortiori, quam quod voti emissio orta- binis proxime elapsis invenli sunl, qui illam aut in
que binc obltgalio afferebat, incitamento, ut mona- dubium revocare, aut etiam conquisitis undecunque
chutti induerel, sicque votum monachici habitus. argumenlis iritpugnare sunt ausi. Ac < primus i qui-
assumendi exsolveret, neutiquam indiguit. Verumi T)dem, i quod sciamus, qui eam (ipsa sunt suppeditaia
an idem etiara de nova magisque atistera, qnam inr ab Annalium Cartliusiensium libri quarti auctore
Carthusia ac deinde in Calabria tenuit, vila? normai anonymo verba) in dubium coeperit revocare, fuit
dicendum? Renalus Benedictus (imd verosimilius, uti infra
185. Cum Sanclns, uti infra docebo, aliquantoi docebo, secundo tanlum loco mox hic nominandus
temporis spatio, anlequam in Canhusia? eremumi Papyrius Massonus) vel alius, qui ejtts noinine Le-
sccederet, in Siccae-fontana?deserto monachum seu,, gendam Sanctorum, Gallica veste donatam, circa
si mavis, eremilam verosimiliter egeril, fieri potest,, clapsi proxime sreculi occasura (id est, cum ha?c
ul ibi, concepto paulatim majori divini amoris a?slu,, saeculo praeterito scripla sint, ante annum 1600)
atictoque hinc pcenitentia? agenda? desiderio, vitami publicavit, qui iri Vila sancti Brunonis ad marginem
mngis austeram ductorus cum aliis, quibus eamdem) e regione illius narrationis ascripsit, i Guigoncm
volnnlatem hiSpirarat, in Carlliusia? eremum sese? i nihil ejtismodi babere in Vita snncii Hugonis epi-
receperit. Fieri etiam potesl, ttt eo post eraissuml i scopi,» et insuper, i ctericos Rarisiensis ecclesia?
habilus monacbici assumcndi volttm , nnlla planes i his refragnrl. > Unde senlimus, htiic historire
nlia accedentc causn, scse idcirco conluierit, qnod1 nuriqtiam quemquam rcfragaturnm, si de Canoni-
109 ACTA. 110
calu Parisiensi meniio non irrepsissel in meramrei A t typis edita thesi, pnlam, siimulanle Marsya viro
gesta? narrntionem, quod unicum et solum postea doclissimo, in scholis theologicis asseruil, « Quid-
fuissc videlur lolius seminarium discordia?. Utrum « quid de defunc.li doctoris trina e fcrelro eniissa
veroille horao canonicus vel doctor fneril, inferius i voce vulgatum fnural, esse lotum liclilium et
dicemus. Secundus, qui bttic dubietali succinuit, < commentitium, denique anilem fabitlnra. » Astan-
fuit Papyrius Massomts, qui obiit annol6U,vir libus placuil: nam
accuratioris litlcraturae. <Non hoc isia sibi lempus spectacula poscit. >
87. < Hic Iib. m annnlium Frnncorum, pag. 252 Non inde tamen (ut vera sanaque loqunmur) sed ex
ngens de tempore fundationis ordinis Carthusien- aliis excellenlis eruditique ingenii datis speciminibiis
sium, postquam pattca de snncto Brunone el Lnn- cupita mcrito donatus est laurea. Qui/sibi cornpln-
duino rottilit, hoec verbn subdit: < Petrus Cliinia- cens ex npprobaia conlrn rcdivivi historiam tliesi,
< censis, cognotninc Matiriacenus, qui Crasso el hanc vnlidiori stabiliturus argtimentalione adiit
< Ludovico vixil, ordinis hujits auctores Brunonem Roraain. lbi, quibus poluil, viisel laboribus inslitit,
« elLanduinum nominat, ciimque originem, insti- ut illiul prodigium e Romani breviarii leclionibus
< lutum ac mores Carlhusianorum accitrnlissiine abscinderetur, simulans mnxime ex eo, quod in
« descrihat, nullani mcnlionem canonici Parisiensis 1Bacceptalione festi snncti Brunonis Parisiis actttm
< facil, qui inler solemnes inferias dicitnr rcspon- fuerat, clerum et Cnriluisienses Parisienses id expe-
« disse nioiiiius. > Hrec ille, cnjus tolum ihibium. lere. Ha? sunt artes, qiiibus ad id obtinendum eum
videlur verti circa sileiilium Pclri el canonicatum fuisse usum, ei exprobral (pag,-114 ct 115) auctor
linmnati hominis. Sed et Benati Benedicli, et Mas- (Theopbilus Raynaudus nimiruni) Ilerculis Conimo-
soni animndversiones non tanti fuere ponderis, ut diani liis verbis : « Et poltiit, t inquit, « recisioni
puuerini impedire, quo minus summus poniifex i illi facilitatem accersere, quod lu, qui prrcsens
Gregorius XV, indicto per universam Ecclesiam < aderas, quibus nosti anibus, et praesertim magno
snncli Brunonis festo, singiilis annis a quibuscunqne « fragore Parisicnsis cleri et academia? infamiam,
clericis el religiosis colendo, ejus Oflicium compoui i et abs te conficta civitatis regia? vola, ut ea narra-
et a sacra rituum congregalione recognilum el ap- i (io, eliamsi vera esset, praeteriretur, urgebas.
probatum in Breviario Romano apponi (anno scili- i Hoc postremum docuerunt litiera? tuae. Rriora,
cet 1623) praeeiperet, cuj'us secttndi nocturni tres « quaegermanissimnra miilationis > (in Oflicio nimi-
lectiones ex ejus Viia desumpiae sunt, quarum se- rum S. Brunonis facta?) i causam continent, et
cunda lolam hanc continel anastasim sub nomine r_ ' aliis el mihi snpienlissimus e Congregalione ri-
ciijnsdain magislri, nulln facla specifica meniioiie « ttuim theologus liquido confirmavii. > Et paulo
doctoratus vel canonicatus. post : « Dicendum alibi, qnis te Parisiensis Roma?
188.« Urbanus qnoqne ociavus, Grfigorii sticces- «juveril, faciens ut persuasum haberelur, Patres
sor, novo decrelo Oflicium sancti Briinonis cum « Cartbusianos expiinclionera hujiis narrniionis e
narratione slupenda? Hisloria? breviario Romano i breviario expetere, J elc.
inseri voluil, ul testntur clnrissiraus Sanssneius in 190. i Qui sacra? riluura r.ongregalioni p^-rcerant.
epislola didascalica his verbis : i Prodiit interim in lolius breviarii jussu Urbani VIII, > qc} tamen
< lucera breviarinm Romanum, cui ex Urbaui VIII anlen (viJe num. 188) OfliciumS. Brunonis, doctoris
«decrelo OflSciumsanoti Brunonis recens inseitum Parisiensis anaslnsim coraplectens, hreviario Ro-
«fuerai. In hoc narratio illa, hrevi quidem, sed mano insurijusseral,«liincincunibentcsrecognilioni,
« nperta conlinebalur serie. At Parisiensi hreviario. viri religiosi cl incorrupla? inlegrilalis, non Launoii
< tum recognoscendo ego cum aliis illustrissimi arlibus decepti, sed snpientioribus inducti rationi—.
« Domini archiepiscopi cl venorabilis capituli.dele- bus, non hujus solum Historia? nnrralionem, scdet.
i gntis opemm impendebnm. Insiilertini hnc occn- cgregiam illam piissimamque fidei coufessioiiem, ab.
« sione Carlhusiani Parisienses, ut snncli Brunonis D TJ ipso Brunone morti proxirao prolatam et lertia? se-
« feslum ac Oflicium die ejits natali consignarelnr, cundi nocturni lectioni jussu Gregorii XV inserlam,.
« siqiiidcm in breviario nostro haclentis locum non simul cx eodem breviario, sicut et mulla alia ex
« habueral. Honesla? eorum postulntioni visum est aliis aliorum sanciorum lectionibus expungi cura-
« concedendum. Ascriptus fuit igilur snnctus Bruno verunt. Hi posten a Christophoro Puteano, Cariliu-
< Luletinnis Fnstis, sed eo pnclo, ut narralionis sia?Romanae priore, nomine revercndi Patris Car-
« praedictae in Oflicii ejus leclionibtis rieuliquam lliusia? prioris et totius ordinis ministri gcncruiis,
i inentio fieret, q.namsuppressam pntilo posl etinm oblnto libello suppiici, interrogali de hujusmoili
i videre licuit in Roraano divinorum OfBciomm recisione tale dederunt responsum, teste Theopbilo
« codice. > H;nc ille, in cujtis verbis detegitnr vera Raynaudo, « menlem sacra? congrcgaiionis nun-.
loiius discordia?causa, quam diximus snpra, nullam i quam fuisse, improbare nnt in dubiuni vpcnre nar-
nlinm fuisse, praeler raeniionein de cnnonicalu fa- i rnlionis huj'us veritntem; sed consulliiis-visnra
ctain in quibusdam luijus Historia? narrationibus. < esse, eam expungere, quod mos Ecclesia? ferat,
189. « Posthac, revolutis aliquol annis, Joannes i in sacris Ofliciis Sanctorum, qui religiosas fami-
Launoiusuirunamdocioralus laurcam recie arabiens, « lias inslituerunf., rccensere coruni Vilas, non
IH S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 112
<catisas, cxqnihus ad insttitiendum ordinem suum A & 94 et seq. nonnuila, qua? verbis jam recitatis Anua-
< ftierinl iinpuisi. » El posl pauca addil, a viro liuinCartbusiensiura libriquarli aucloranonymiis.in
sapienlissimo, Roina? tunc rooiante, accepisse: medium adductt, de Cartliusianoriim initiis disserta-
< Cum aliunde brevianda? essent lectiones Officii lione num. 8 sic scribens : < Item (Romani sacra
* sancti Brunonis, uihil occurrisse, quod minori riinum Congregationis) censores sustulerunl e Brc-
-i iucommodo removeri posset. Ca?terum sacram viario celeberrimara illam corporis el sangutnis
i Congregalionein de convellenda ejus iiarralionis Christi in Eucharistia professionem, a Brunone fa-
< veritate, vel de ca deprelianda ne cogitasse qui- eiam sub mortem, qtiam neitio iia vecors erit, ul
< dem.> senliat idcirco delevisse, quod lalsa sit; qui enim
191. «Non absimile qtiid paulo anle lesiatus fuerat Turre in Calabria moricnli astileranl, scripserunt
Bartoldus Nihusius, scribcns ad amplissimum vi- ad soeios inCarihusia commoianles, et a«o< loto
rum Andream Saiissaeiuni> (adi, quam didascalica orbe monachos moritumm in ha?c verba locutiim
liujus epislola, Colonia?Agrippina? anno 164Sexcusa esse: «Credo panem et vmum,qua?consecraniur in
in fronte praefert, epistolam) «liis verhis: i Sciscita- i altari, esse posteonsccrationem verum corpus Do-
< ius fui Roma? per Janum Nicium Erylhraeum e «mini nostri Jesu Chrisli et verum sanguinem. >
< sacra Congregalione, qu:e Rilibus dirigend s invi- "' 195. Ha?c Columbius, et post hunc Carlhiisinnus
< gilat ac praeest, quid iUa censerel. El ecce, re- anonymiis proxime laudatus; e quibus sane, aliis-
i spondetur, nequaquam islud, quod diximus, e (|tie a posteriori hoc scripto supra addnctis, lnctuo-
< breviario stibmotura, quod judicaretur esse fabu- sam doctoris damnati bistoriatn, quod falsa puta-
< losum, sed alia de causa. > llace aitteni causa relur, e Breviario Romano non fuisse saeculopraeier-
diserte ac liquido prodilur in libro, in Vaticaita ilo expunctam, indubitatum apparet. Vertim, elsi
uibliotheca asscrvato, de rebus in Roroani breviarii id ita sit, reliqua tamen omnia, qtire verbis recitntis
recognitione mutatis; ubi iuier acta Congregaiionis, idem Carthtisianus anonymus tmdil, vcrilnti lam
habila? die Jovis 16 Junuarii 1631, hoc deeretum cerlo non consonant. Ac primo quidem, quod ad
legiiur : < Fuit resolulum, quod de leclionibus S. scriplores, Parisiense docloris ad tempus redivivi
« Brunonis amoveattir illud, qttod ponitur fuisse prodigium in dubium revocare primitm agressos,
< causatn suas conversioiiis ob majorem breviialem pertinet, perperam verosimilius hos inter Rcnato
< et quia nihil facil ad sanctilalera S. Brunonis. > Benediclo locum prhnum, Massono dunlaxat se-
Ifrec ex citato libro desumpla sunl ab erudito viro cundum concedit. Eisi enim Mnssonus anno demum
Emanuele Schelslratio, ejusdem bibliolheca?Valica- Q ( lft.ll vitam cum morte commularil, suos taraen
na>praefeeto, ad instantiam V. P. procuraloris ge- Francorum Annales, inqurbus animum illa de re
neralis ordinis nostri, a quo et ad nos iiuper trans- • dubium declaravit, anno -1578in lucem typis emisit,
missa sunt, Non igilur, quod fabulosa ccnseretur, , ctimqite Reuatus Benediclits arli critiea? pnriini de-
nti conabantur persuadere, qtti correctionem urge-• deril, verosimilius apparet, e lcgenda?, num. 186
bant, ha?c historia e breviario Romano expunclai laudata?, edilionibus, non priori, qust anno 1577,
csl, sed oh majorem brevitnteni, el quia nihH facie- ipsomet curante Renato, prodiit, sed poslerioribus
bat ad sanctitalem sancti Brtinonis. Nec proptereai duulaxat, anni iiempe 1583, solique penes me ex-
sacra? Congrcgationis mens fuit proliibere, ne, quii slaiili anni 1503, quas alii curavere, notulam, num.
vctienl, eam suis breviariis insererent. 186 memoratam, in margine fuisse adjectam. Deinde
192. < Qttam ob rem posle_a, nempe annis5 vero, ciim « de leclionibus S. Brumonis illud, qttod
1648 cl 1652 brcviariis Luteiia? ParLioram edi-- conversionis ejus causam fuisse ponilur, > anno
tis < Apud societatem typogrnphicam librorum• 1651, ttli e verbis, nuni. 191 dalis, inlelligilur, e
< Oflfcii ecclesiastici, ex decreto Goitcilii Triden-- Breviario Romano t liieril araolum, » non salis ca-
< lini imprimendorum, > rcslitula esl, nullo> pio, qui iter, quod Lnunoius, ut idpsnm a Breviario
reclaniaiite. Hxc necessario pra?fanda duximus,, D expungendtim curaret, Romam suscepil, diflerri
ut lector praemonereiur , non debuisse a do- eliam, ut verbis num. 189 recilatis fit, possil in
clore Launoio asseri, e lectionibus snncti Bruno- lcmpus, quo is damnali doctoris Parisiensis hislo-
nis soluramodo deletum fuisse, quidquid ad illudI riam, veluli commenliiiam ac ar.ilem fabulam jam
prodigium spectabat, aliamque nullam potioiemi traduxeral thesi pttblice proposita, quod anno cir-
causam submovendi aliquid e Breviario ecclesiasii- ciler 1655 factum, ipsemet innoit iri praefulionc,
cis praescribi regulis, pra?lerquam depreh. nsaini quam sua? de vera cattsa secessus S. Bmnonis in
falsitaiem; qtiandoquidem, ul jam vidimus, cele- ercnium annol646 typis primum dafce disseriatioiii
berrimn ilia. eorporis et sanguinis Christi in Eu- prtemisit. Adbaecetsi Gregorius XV, cum sacra ri-
charistia professio, a sancto Brunone facla subb tnum Congregalio S. Brunonis oflicium, docloris
mortem, afo ipsis sacrae Congregationi piaepositis s Parisiensis anastasini compieclens, anno 1622 ap-
etiam snblata est, quam neino iia vecors erit, utit ^probasset, anno sequenti, ut de eo oflicium seraidu-
sentiat idcirco deTetam fuisse, quod fulsa sit, utit plex ab omnibus ubique fldelibus recitari libere ac
prudenler anlenos montiil Joannes'Columbi Socie- i- licite possil, data bnlla concesserif ac indulserit,
latisJosu,» in stia scilicel, iii qua prieterea iram.i. illud lariien OfliciiiiriBreviarioRomaiio iuseii, primus
,l3 ACTA. 111-
non immetito asserat, lalia lamen hne
jusMSse videtur Uihanus VIII, uti ex traclatu a Pa- A argumenta,
iribns Caiilmsianis hujatibus mecura cominunicato non fnerc, ut ab omnibus assensmn extorserint. Ac
inprirais quidem Mahilloiiius in operibus suis kico.
intclligo.
134. Alia minoris momenti, qua? in supra recitata non uno historhm rllnm, si non pro comraento seu
Cruihusiani anonymi verba observari adliuc possent, fabuia, pro narrniione equidcm habet adrncdum
omiilg et progredior modo ad scriptores praecipuos, incerta ac dubia. Ncc ei mngis fuvent, qni post
memoratis lam qtti doctoris Pa- Mabillonium scripscti), tlislorire lilterariae Franciae-
jniit adjnngendos.
ediiis in lucem operi-
risiensis, qua? Sanctum nostrum in Cnrihusire ere- aiiGtores, aliique eruditi, qui
imiiti pepulerit, nnaslasiin improbaruni, quam qtii bus suam de prodigioso illo eventu opinionem vel -
«ie-
conlra itilnri eaindem, ut veram, contra Lauiioiuni obiter duntaxat, vel ex iustiiiiio qn.odammodo
sttiit eonali. ACprimo quidem, eiiui hos inlersint clarnnini. Licet autera Pajiebrocliius in Conatit.
haclenus inedtli, ad chrouico-liistorico part. i, pag. 52, num. 17 scripse-
nonnulli, qur ntihi, utpote
Columbium pro prodigiosa doctoris Parisiensis.
inanum non sint, et lainen ab anonyrao Annalium Tit,
< ab antio 1591, 1583, 1515,
Carlliusiensiom libri quarti auctore memorenliir, anaslasi lestes habcre
huc irao 1298 el 1150; sic ut ullimus solum distel 49
ipsa vel idcirco scriploris hujits verba, spectan- B annos a morte sancti ftmdaloris, obila anno 1101, »
ta, irnnscribo. Sic liubenl: ilnler eos,» qui fabulo- ut de ipsa dicla historia nihil dirbi-
snm non es*e doctoris Pnrisiensis, sese dainnatUm hincqtie*de eo,
sua pro Actis sancturum Ajiologia,
e fereiro vociferaii, hisloriam, probare sunt conali, tante, Janningusiii
amicae cxpostulalionis
< primns facile mererelur Franciscus Ganneronius, anno 1C85 typis vnlgata,
num. 24 locnliis fuissel, ipse tamen poslea Pape-
moiiachus Moniis-Bei eruditissimus, si opus siium
brocliius in suis ad exhibilionem crrorum respon-
inedituin hactenits inler privatos parietes non la-
ii397 edilis, arliculo 15, § 20, ca
tuisset. Hic, ubi audivil, Lniinoium publica lliesi sionibus, nnqo
nisum fuisse omnia esse scribit, quibus sese, etsi etiam, qua? Jannitigus loeo
proposila probare, ficlilia, mox cit.
damnnto dixernl, confirmet, onmis circa historia?
quae de honiine hactenus vulgala fuerant, illius veritatem scrupuli expertem uon esse, indicare
arrepto calamo .traclatum satis amplutn scripsit, videtur.
qiicm, <Vindicia?geneseos Carlhiisiensinm > iuscri- 196. Sic enim ibi.lem num. 291 scribit: « Ha?c
pliiin, misil in Carlhusiam anno 1640. Aliquol post duo lestimonia > (e tabulis ftindnlionis Carlhusiae,
aiinis Andreus Saussrcius, cJito Marlyrologio Gnlli- anno 1084
signalis el e Grnndimonteiisi, qui anno
canae. ecclesiae primiim celebris, cnusam nostram 1115 exaratus
r sil, codice a Polycarpo de la Ririere
tutntns, objecliones adversariorum nonnullns diserle allegata) «si subsisterent, nihil viJeo, quid ultrn
clisii scripia illa doctissima ad Bertoldum Niluisium requiri possit ad summani certilti linem; sed silen-
cpislola, quain ipse Nihusius Colonia? Agrippina? tium Columbi, triginta annis post Latmoyum scri
nimii 1645 lypis dedit sub inscriptione Epistola? beiiiis eunique refulnntis, neque duo isla
producen-
Di.lascalicre. i In ea se, licet stippresso nomine, tis, suspectara niihi fncil Polycnrpi fidem, et Theo-
i impiignalum senliens Laiinoius dissertalionem
phili, si eum transcripsit, credtililalem. Igitur, velinv
« edidit nimo 1646 » De vera causa secessus S. nolim, cogor Launoyum inspicere, el j)»g. 155 lego
Brunonis in eremum. Launoio stalim reposuit quod in aliegnln « charla ne uniis quidcm apex ost
Theophilus Rnynnudus Soc. Jesti, sub nomine Ho- « «!edoctore vel cnnonico Pnrisiensi, > quod ipsiiin
norati Leotardi inscripto libello, i Hercules Coni- « ingenue professns csi prior generalis requisitus. »•
< niodiaiius. > Haud diu post arcbangelus Moncho- Et
png. 157 : «Iu GrandiinontensiChronico adannum-
znii, professus Cnrthtisia?Tolosanae , grande volu- « 115, quo pnginn vacabal, diverso charactere re-
men exaravit, R. P. Pegonio majoris Canhusia? « ceutiqtie nianu, itt luco non suo, scriptum est^
prinri dicatum, cui hunc litulum praefixit: «Cniihu- • quod sequitur : Parisiis horribile spectacufum
< siaiius Alitiphilus .[Alelhopkilus], pro aviia de- i contigil, etc, prout vidimus ipsi.» llrec ille. Unde
TJ
< ceiians (radilione de iustiiulione ordinis Carlhii- causa habetur, cur tcstimonia istaec conterapscrit
< sicnsis. > Columbus, Polycarpi malam fidein lacite agnoscens;
195. < In hoc volumen noa soluin rationes et ar- et cur ego nihil de iilo, nilii! de Thcophito sciens,
giimcnla proefalorum auctorum, sed et eorum tra- contenlus fuerim tnniispcr iis, quibus itlilur Col.un-
ciatus inlegros, de verbo ad verhum exscriptos, bus; donec tempus exigal ex professo traclare ar-
cougessil, muliis iiiliiloniiiius addilis ex ingcnio suo giimenuim istud, et Launoyi ad tcstitponia reliqua
exqnisiiis raiionibus! Lalel eiiiiniiiun hoc opus, rcsponsionesexaminare.Inlerini fortnssts alii, qiiam
robis fere solis notum. Deniqne Joannes Columbi Polycarptis, sinceriores multo plura atque anti-
Soc. Jesu novissimus omnium athlela surrexit, qui quiora, ipsique rei gcsta? viciniora invenient, qunui
recenli disseriatione, De Carthusianorum inilHsedita invenit Columbus, licet tota tolius ordinis diligentin
annol668 nov.i validaqueargumenta certissimasque adjtiius; ut Launoyi contradictio (sicut optamus)
aucloritales prioribus superjecit. > Ista Carlhusianus penitus dissolvatur, el ex oranium animis aboleaiitr
nnonymiis, qui elsi, n Columbio novn validaquepro dubitaiio de veritale islius historiae. >
docloris redivivi hi&loria lirmauda addiicia fuisse 197. Hacicmis Papebrocbius,. qni cum sese iia»
H5 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM1NSTITUTOR1S 116
quibus damnati doctoris historiara Columbius pro- A 1 cifcrationibus singulos dies allribuunt. Et vero si
bare nisos est, fuisse lantisper, donec res ex pro- memoratom spectaculum non publice coram ingenti
fesso examinaretur, conlenlum, scribat, pluraque populi multittidine, sedintra privalos domtisdeftincti
adhuc ac antiquiora, quam a Columbio fuerint in- parietes evenerit, nec tribus diebus dirersis, sed una
venta, lestimonia, quo Launoyi contradictio penitus eademque docloris infausti voccs redieiint, non erit
dissolvatur, et exomnium animis dubitatio de istius sane, cur constans scriptorum omnium corevomm
hisloria? verilate abolealnr, allegnnda speret, sese de memorabili adeo bistoria silentium magnopere
omni circa hanc scrupulo experlem non fuisse, satis sit mirantturo, sicqtte, ob quam hrec difllcilHraacre-
indicare videtur. Nec scio, an propense adeo, ac ditu apparet, dillicultas grav.issima evanescet. Ve-
nihilominus facit, in opinionein eorum, qui horren- rum cum scriptores longe phires, horrendura illud
dum doctoris redivivi, damnatum sese proclaman- doctoris daranati speclaculura publice in Ecclesia aut
lis, spectaculom veris historiis accensent, fuisset saltera. coram iiigenti boiuinuin multitudine factum,
ilurus, si quae, cum haecscriberel, ad summam huic scribant, quamnam ii lidem bac in re mereantur, seu
lidem concjliandam antiquiora, quam adducla a an sat credibilis vcrosimilisque videri queateorum
Columbio, teslimonia fortassis invenienda putabal, narratio, primo inquirarn, poslea eoruin, qui rem
ad nostrum usque lempus inventum non iri praevi- '" intra privatoS domus defuucti parietes evcnisse ,
disset, conlraque, ut modo factum, detegendum sci- Statuunt, opinionem discussurus. A scriplorum Car-
visset, quinque primorum Carthusia?priorum Chro- thusiensium antiquiorum, qui horrendum eventura
nicon, seu < traetalum De narralione hisloriae in- coram ingenli bominum multiludine conligisse,
choationis et promotionis ordinis Cartbusiensis, > memorire prodidere, testimoniis recensendis, ser
quem Columbius ac post eura Papcbrochius anno vato, quo lata sunt, ordine chronico, duco initium,
circiler 1150, seu annis fere duntnxat quinquaginta aliorum infra, qui Cartbusieiisis ordinis non sunt,
post < S. Brunonis > mortem scriplum exislimavit, retaturus.
eerio anle saeculum leriiura decimum, aliquot annis 199. Etsi primorum quinque Carthtisire priorum
jam iiichoalum, scriptuin non esse, uli qua? num. 12 Chronici seu tractatus De narratione historia? in-
et seqq. in mediurii adduxi, sufficienter ostendunt. choationis et promotionis ordinis Cartbusiensisau-
Veriiin qunlecunque sit, quod de lUctuosa doctoris ctor tam anliquus, ac Columbius (adi num. 12 et
uamnali narratione Papebrochitis tttlil, judiciura, id tres seqq.) in sua DeCaiihiisianoruminitiis disserta-
nos, quo rainus libere in hujus veritatem inquira- tione putarit, non sit, caeleris lamem oiiinibus, qui
mus, impedire non debet. A scriptoribtis itaque,, Q doctoris ad letnpus redivivi historiam litteris com-
qui iilam duobtis saeculisproxime elapsis vel utcun- mendaruut, comratinr opiiioiie, etsi id ob Ioco pro-
que iraprobare, vel conlra ttttari sunl conati, ad> xirae cit. dicla infraque de Carlhusiano Majorevensi
scTiplorura antiqtiiorum pro eadem testimonia pro- dlcenda omriiuo cerlum non sii, antiquior babetur.
gredior, adducamque non solum antiquiora, qualia Ante reliqua itaque orania suppe.Iitatuni ab eo liuo
Columbius, verum eiiatu, qna?a sreculi quarli decimii que spectans testiinoiiiiim inlegrum, quod id hic
ac sequenlis scriplorilus data sunt, minus anliqua, subinde anie oculos huberi debeat, ex antiquiori
idque tiim quod iufra iisui subinde siiil futura, tumi Sancti Vtta, Commentario huic, ui jam monui, ante
maxitue qttod ita facium inveniam ab anonyino An- duas alias iriinus anliquas subdenda, huc transcribo.
naliuin Catihusiensiiim libri qunrti auctore, a quo, Sic babet: « Anno Dominica?Iiicarnalionis 1082, v. I
118hic defli:clam, ratio poiissltnum nura. 185 in flne> circa illum, dum solemne studium florerel Parisiis
daia siiadct. prcecipue in philosopiiia et theologiu et jure cano-
§ XI. Scriptorum Carthusiensium satculo xvi anti- nico, sicut generatiler coiisuevit, taie prodigium ibi
<jtiiornmde duaoris Patisiensis qui damnationem1 dicitur accidisse. Quidain enim dorlor prcecipuus.ei
tuttm e feretro publice aperueril, anastasi lestimo-
nia referunltlr, et qttid de adjunctis, huic potl ad- vila, ut videbalur, fama atqne doctrinn et scientia
jeciis, ceusemlum. D inler oranes doclorcs Parisienses excetleuler honora-
Non omnes, qui lrorrendum doctoris Parisiensis,, lus et mirabititer grutiosus, grnvi et ultima inlirmi
damnatura sese, e feretro vociferali, speclaculum ini tale praevenlus, non diu decumbens diera clausit
liltcras misere, ordinis Carthusiensis scriplores iis- exlrcmum. Cumque tola die, qua deftinclus cst,
deiu illud adjunclis veslitum ob oculos posuere,, more Parisiensi in aula, funere in feretro decum-
hincqtia nec inler eos, a quibus hodieqtie creditur,, beote, fuissenl conlinue decaniata divina oflicia, in
in inodo, quo faclum sit, satis convenit. Atii eniint crastino maite, congregata ibidem.universilnie Pnri-
ex his pnblice illud in Ecclesia nut saltem ingentii siensi tara schotarium quam doctorum, ut lain ho
coram circtimstaiile hominum multiludine, alii con- norabiti viro solemnem et honorabilem piseberent
tra privalim in aula doraus dcfuncti, solis hujus, ei funeratis offlcii sepulturam, cum revcrendi viri fere-
quibits Brtmfo, ejusque aliquol socii fuerint, ami- trum, ln quo funus jacebal, vellenl elevare ad ec-
cis praesenlibus, evenisse volunt. Alii iterum unai ctesiam deferendum, stibito, cuntiis slupentibus ,
endemque dte, unoque ilem ac eodem recitalioniss qui raorluus videbatur et erat, elevuto capite, resedit
officii teipore vocifcrationes infclicis doctoris tress in feretro, et, omnibus nudientibus, alla el lerribili
diversus rediissc aflhiiiant; alii coutra singulis vo- voce claraabat: rJuslo Dei judicio accusatus sum,»
117 ACTA. 118
et, hoc dicto, caput deposuit, et decubuit morluus, A suuni leetorem, ut « Traclatum sequentcm dc nar-
sicut prius. < ralione Hisloria? inchoationis et promotionis or-
200. < Qua voce cuncti attoniti et lerriti delibe- < dinis Carthusiensis non negligal ad aediflcationcm
ravcrunt, ipso illo die nullo modo fore sepeliendum, < scribere, vel legere, vel audire. » Ila ille, Iracla-
sed usque in crastinum reservandum. Mane ergo tum « De origine el veritate perfecla? religionis, >
sequenti, cum mullitudo maxima conve.nisset, et quem.ut supra docuit, Columhius noster Guilielmode
dictum funtis, sicut prius, vellcnt ad ecclesiam de- Elbura seu de Hyporegia ascribil, Bosoni npertis-
poriare, defitnctus, sicut prius, elevato capite, dolo- sime ailribuens. Hinc cum ex arguraenlis, quibus
rosa et terribili voce intonuit : < Justo Dei judicio tractatus ille Bosoni attribuendus probarelur, ali-
<judicatus sum.» Quara vocem mulliludo, qua? ade- qtiid forte pro tempore, quo quinque primorum
rat, clare intelligens et audiens slupuit plus quara Catihusia? priorum Chronicon scriplum sit, propius
prius, el alterutrum conquirentes, quid sibi vellent determinando colligendum sperarem, in haec data
innuere tain insolili et inexperti defuncli clamores, ad Carthusianum Parisienscm, num. 28 supra lauda-
adhuc determinaverunt, ipsum ad aliud crastinum tiim, epistola inquisivi, huicque, cum ea de re aJ
usque nullatenus lumulandum. Tertio verodie cum Carthusiam litleris recurrisset, fuit responsum, ar-
"
propter isla prodigia fere tota civitas convenissel, gumenla quidem illa jgnorari, sed nihit intercsse,
ct funus, cunctis praeparatis, vellent ad tumulum cum diclus tractatus, ul ut Guilielmo de Hyporegia
deporlare, defunctus, sicut prius.jam tertio aliis- altribuerelur, Bosoni elinra, utpole sub ciijus au-
sitno et mcestissimo clamore personuit: < Juslo Dei spiciis hic illum equidcra elaboraril quodaramodo
«judicio condemnaliis sum. > Qua horribili senlenlia possit ascribi.
au.iiia, quasi oranes immenso fuerunt timore et tre- 202. Ab hoc responso non nuiltum abludit tra-
inore pcrcussi, certi facli de condemnaiione tanti ctatus De S. Brunone, a Cniihiisianis hujntibus
viii, qui inter nlios el super alios videbatur hone- mecuiii communicati, anclor num. 22 hiijits opetis
slatevila?, claritate famae,digniiatis excellenlia et sui sic scribens :« Neque a Palrum (qui, qua? ad
muliiplici scientia nc sapietitia pracfulgere. Ea tem- ordinem suum Carthusienscni speclabanl, non pu-
pestatc eral ibi magislerBruiio, nationeTheuloiiiciis, blicaranl) iramite deflexissct Boso, nisi aJ suum
de civiiule Colonia non obscuris parenlibus natus, Inslilutum a quorumdani alterius ordinis religioso-
ecclesia? Remensis canonicus et ibidera scbolarum rum calumniis vindicandum luijus humilis ac snncti
magisier in thelogia, qni suprascriplis vocibus sa- snenlii legcs landitt servatas violare coactus fuisset
lubriler (crriius atque compunctus allocutus est r edito tractaiu fusissimo, sive suo marlc, ut equi-
quosdam socios ibi prresentes infra scriptis vel simi- dem volunl, sive suo jussu, usus nempe calamo
libus verbis: Eia charissimi, quid faciemus? Omnes Guillelrai de Ilyporegia, Cnrlhusiensis Itali, viri
simul, » elc. Annalium Carlhusiensium libri quarli docli, quem tribus circiter ante suum obitmn annis
auclor anouymiis idem huc jnm transcriplum lesii- ad majorem Carthusinm evocaverat. Hunc tracla-
monium, prout id in codice Thuaneo, voces non- luin inscripsit < De origine et veritale perfcclae re-
nullas a vocibus, quibus liic exprimilur, diversas, < ligionis ad defendeiidtim ordinem Caiihusiensem.»
rci tamcn substantiara non immutantes, usurpante, Ita ille ; verum qttiscunque demmn tructalus illius
exslat, in opus suuin itiltilil, cinnque deinde diclum auctor sit, is equidem quinque primorum Carihu-
aiiclorem anonymum, equo illud transcribit, magna? sia? priorum Chronicon raagni focit, ac proin irans-
apnd omnes, ut Commenlarii liujus initio etiam mo- criplum ex hoc docloris Parisiensis prodigium,
nui, subsecutos ordinis Caiihttsiensis scriptores au- ulpote ad quod legendum aut scribendum Iectorem
cloritulis fuissc , obscrvavit, nonnullos ex his eliam ctiam hortatus sil, calculo suo approbavit. Ad alios
reccnset. modo, qui id pariter feccrunl, sermonem converto.
201. Ac primum quidem cos inler locum Bosoni, Columbius in sua De Carlhusinnorura iniliis disser-
Carthtisire priori, conceJit bis verliis : i Iriler hos, > fj lalione num. 56 sic scribit : « Carlhusianus Ma-
qui scilicet primorunt quinque Cniihusirc priomm jorevensis Iraclattim brevissimuni scripsit cum hoc
Chronici, aul, si mavis, Carthusiani anonymi, qui litulo : « Quomodo ordo Cartlmsiensis sunipsit ex-
fd! composuit, aiictorilaleni magni feccrunt, i pri- « ordium. > In eo sequenlin verbntiin coiiiiiiciitnr.
mus prodent Boso prior Carlhusiae, vir non vulgaris « Ventura est ad hoc, ut defuncii corpus poni dc-
sanctilatis, qnain elinm Deus uiirnculis manifesla- « berel in sepulcro. Circumstanlibus igiturclericis,
vil. Ilic, ut jnm dixiinus, in truclutu i De origine < qui defunclus erat, claraavit, dicens : < Justo Dei
• el veritale perfecla? religionis, » hactenus perpe- < judicioaccusaiussuin,etc. >Sequenli igitur die.etc.
rain Gttilclino de Hyporcgin nttribtilo, ul suo loco < llerum clamavit morluus etail: «JustoDei judicio
probabimus, iniegruin noslri anonyini Cbronicon < judicatus sum,etc. > llerura clamavit: < Justo Dei
ciiin narruliouc ejusdem prodigii (anastaseos scilicet < judicio condemnalus sum, elc.» Erat autem lunc
doctoris Parisicnsis) retulit iisdem-verbis, paucis < temporis quidam magister in theologia, nomino
taniuni oraissis vel miitaiis, scd non esscntialibus. < Bruno, irugnae sauctilalis, etc... Ipse tractalus
el ut ipse ostcnderct, quanlam fidein apud omnes < ab auctore suo dicilttr scriplus < Anno millesimo
illius auctor oblinere racrcrctur, pritnum horlalur « ducentesimo nonagesimo oclavo. »
119 S>.BRUNONIS CARTHUSIANORUMLNSTITUTORIS 120
205. Qttare cum, qttanlo ante afinum 13l5 tem A t t sibus, a|>ud quos pro lunc coneiirsus fuit stu>
poris spallO primorum quinque Carthusia? priorum • dcnliinn omiiium, ipiae snb Christianissirao sunt,
Clironieon eoiieinnnliini sit, definiri sat cerlo, ut « nationnra; de illo scilicet quatriduano morluo,
supra doeui, haud qiteni, hujus forsnn nuctor snle i qui, factis pro se una die funcrulibus secunda die
jam laudatum Carthusianum Mujorevensem ,seu t scpeKendus ad jusltim se Deijudicium vocatiim,
arrte annum 1298, quo hic ipsemet, sese scripsisse, i tertia judicuiuin, quaiia tlaiuavit damnaliiin ,
declaral, scriptioni ninnum non adrooverit. Ut ut i prout hoc apud Carihusrenses communiter repe-
sif, hujus eqiiiden lesiimonium binis aliis, qua? ex • ritur scripium. Hoc euim lcrribile factuin et pro-
priinoriim quiuqiie Carihiisin? priorum Chronico, « (tigiosum resttrreetionem mortuoruin, et futurum
et Bosoue, seti, si nmvis, Guilielmo de Hyporegia < judiciiim audienlib.is tunc et videniibus, quoruut
jant addttxi, ideh*co postpone, quod horum equi- « posl hoc de hoc in omnem lerram exivit sontis
dem priori ex communi opinione sit recentius, ila- < eorum , fidelissiine docuil exspectandum; suo
qne ab Annalium Cartliusiensium libri qnarti au i borrore timorem incntens et terrorem omni ho-
clore faclum inveniam. Hic porro, ubi Cariliusiani < mini poenilentinra ngendnm slntuniqtie et vitam
Majorevensis leslimoiiiiim e Columbio breviler me- < emendandum. » Elpost pnaca :.< Vir enim vene-
nioravit, Ita snbjungil : < Allcr qaoque anonyinus " < rabilis Bruno noiniiie, tunc praesens, aniniailvcr-
Cartbusiantis, qui vivebat sub Elisario priore Car- i tens clamorcs iiios Parisienses non illi daninaio
tkusia? circa annum 1360, et Clironicon ejusdcm < ad salutem fuisse, sed sibi et aliis coaudieiitibtis
scripsit, sive polius pracfalum (de quinque scilicet < datos pro niulalione stalns el vitae, > elc. Haec
primis Carlhusiae prioribus) .traclatum vel chrouico.i Kalkar, qui cum ohicrit octogenario major, hanc
De- exordio ordinis Carthiisiensis coniiiuiavit el historiani jara didicerat, ant diseere poiucrat anle
ampliavit.eamdem historium iisdem verbis nairavil, anniim 1540, neque itt recens ab otiosis hominibiis
interjeclis laiiien aliquibus pareiithesibus niutatisquc inventam, cum dicut, cain se cnarrasse, pront boc
biscc vcrbis, nempe aula et ecclesia. Nara ubi velus apud Carthusicnses conimuniter repcritur scriptum,
auclor label tn aula , ille recens posuit in ecctesia; id est, apud Carthusienses, sive in Cnrlhusieiisium
«t uuT apud priorem fil mcnlio ecelesia, apud per Galliam, Germaniam, Ilispaiiiam, Angliam et
posieriorcm legilur tepulcrum, unde. patet scvi- alias regiones domibus. Neque solum npud Carthu-
ploves pterosque. circumslaiitias hisloriarum saepis- sienses, sed el apttd extcros quosque, quaiidoquidem
sinle accommedare >adtisura teraporis, quo scribuni. inferius oslenderaus, hanc hisloriam jam ab nliquOt
Uuflc vcro aiiclocein vidisse citalum illud Chronicon „ nucloriluis Anglis scriplain fuisse ante aniiiint 15T0.
«Jeexordio ordinis Carlbusieusis, colligimus ex his 205. < Ilcrninniius Sieenkenitis sive aPetrn,pniria
verbis sub initium pra-falionis : < Et licel primi Sculdorpaetis, Hcnrici Kalkaris coaevus, professus
• quinqtie pric-res bic infeiius descripti in plu- Carlhasiie Diestcnsis circa annuin 1590, et dciiule-
< rlbus Chtonieis reperiantnr, tnmeii suecessores domtis Trevirensis, prout hrec ferebant lcinpora,
< corum.felc, Cum dicil,«inpluribusCbronicis,» vi- per muilos annos vicarius moninliuni Briigensium,
delur etiam iuntiere, se hnbuisse traetatum Bosonis, apud qttas non sine sanclitaiis opinione obiit nnuo
etii pra?faUtm Cbronicon iuseritur, ul diximtts. > Ab 1428 -in traclaiu Super Oralione Dominica, qiieut
hnc scriptnre iliversus- IIOB.videlur, (juent anno Joannes de Wesiphalia lypograpbus anuo 1484
eirciter 1390 scripsisse , Columbius in sua De Car- praelo excudit, de lanto spectaculo dat lesiiinonium
iluisinnoiiini initiis disserlatione num. 54 docei, in ba?c verba : < Similiier fuit de illo misero ran-
Cnrlhttsia? priorum chronologits, aut, si res secus < gistro rcgenle Parisiis in theologia , de quo lcgi-
hnbeal, dcbel hic pro proxime hic iili aijuncto < tur in CliiroiiicisCatihiisiae: «Quicumessei magan?
babcri inler scriplorcs Christianos, qui Parisiense i scienlire, ac bona?et sanctae vit.%piitarclur, obiil
docioris redivivi prodigium ineiiiorireproJidere. < eirca amium 1082, ad tujus exsequias cum peuc
204. Horunt modo ex Carihusiano nostro ano- j) i universitas mngistrorum. ei scholarum convc-
nynio seriem proscqttor. < fienricus Kalkar, doctor < nisset, el sepeliri deberel, ctara voce, eunctis
quon araParisici.sis.priorCarlhusiariimColoniensis < attdientibus, dixil : < Juslo Dci judicio accusa-
et Argentinensis, et per plures annos diversarum < luS suni. > Sequenti die multo pluribus congre-
pro-vinciarum visitalor et conunissaritis, abdicatis < galis dixit: « Jitslo Dei judic.io jiidicalus sura >
omiribus oflkiis, ciiin se recepissel in sotitudinem, Quapropter reservalus tisqtte ad aliura diem, cum
intcr plnrcs, qnos ediilii, Irbros untim conscripsit tota civitas convcnissct, dixjl coratn omnibus ';
« De orlu et pregressii ordinis Carthtisiensis, > < Justo Dftijudieio condemnaliis suni. >.Ecce «qua-
ctijus niulia exeinplaria asservaulur in bibliolbecis « Htcr ilte fatso el solum appnrenler lticens expul-
Coloniensis el Divionensis Cnrthtisiarmn, ac civita- < sris fuil de luce sua ad veras lenebrns. > ldeui
tis Basileensis et alibi. In lioc traclatii hujiis damnafi traclalus edilus t-st Rolh nvagi anne-1512. per Ri-
lniserum exitiujn eoncisioribiiscomprcliendii verbis, ehardum Gottpil; sed perperam auetor appellaiiir
ut sequilur : < Sed eece in tniebrosis, cx perfidia Arnoldus, qtiem ex chartis capitularibus ordmis
< ntaxiine, illis ecclesia? qiiassalioiiibus... Dei mi- constat appellntum fnissc llermaiuium.
• scricordia nova lux per lidein: cx exorta Parisien- 206. « Ayinarus SavcIIi professus m.ii«ris- Car-
121 ACTA. 122
tbusire, cujtis procurntorein egii per atinos viginti ct. A p:oiectu leiiuisscl; bic inter caetera suaepielniis ct
a.nplius, ab anno videlicel 1458 ad niorlem usque, doclrinx moiiumcnia, de quibus Pelreius, rcliquit
qnain obiit anno 1459, loto hoc tempore plures li- etiam Vitam snncii Briinonis, qiiam quidcm nou
I ns, quos Recognilionuin vocanl, sciipsit vel scribi vidiinus, scd eam asservnri in biblioiheca urbis
curavit. Inter quos tinus adhuc exstal scriptus anno Busileeusis, el in ea fieri mcntioncm dnmnali ho-
1455, in quo haec nosira historia iisdem prorsus minis, leslalur reverendus Paler Mabiloniusin suo
verbis, quibus habetur in veleri noslro auclore Itinere Germanico his.verbis:
anonymo, expriraitur cuni luli inscriplione ad fron- 209. « In uiiiiori Basilea, qun? mnjori jungilur
tem : « Qiiotnodo ordo Curtliusiensis baliuit origi- < ponie Rheni sublicio, nnie moiiis Ilelveticos in-
< nem. » Statimque posl enarratara hisloriara se- « signis Carlhusia cxsiabnt.ex qna multi codices in
quunlur liltera? fundationis Caiihusia? anni 1084. < publicnm illam, quam snpeiiiis dcscripsimus , bi-
Unde putaraus, nalura errorem D. Polycarpi dc la « bliothecam transpositi siinl. Duos laniutu nolnre
Riviere, inler auclores, qui liiijiisinodi prodigii me- < juvai, uiiiini, qui Guigonis siatuia conlinel, alte-
mineriint, easdein lilteras rccenseniis, conira quem « rum, qui Vilnrasancti Brunonis, incipienlem his
propterea, velui niala? in scribendo lidei homiiiein, « verbis: <Quodsapiens,exlioiiaiionisgrat.ia dicil.»
Launoius pnulo acrius invehi visus est. B « Iti fine ha?c leguniur : Frater Ludoviciis Moser,
207. < Dionysius Richeliiis, vulgo diclus Doclor < monachus professus hnjus valiis B. Margareta?Ba-
cxlnticus, qui inler nosfloriiil nb nnno circiler 1425, < sileae, ordinis Caiihiisiensis, hiinc Imnsumpsit
nd annura 1471, quo e. vivis discessii, in tractalu, « ex chnlcographo Palris Henrici de Alveldia, ejus-
< Dc prreconio sive laude Carlhusiensis ordinis, t < dera donius quondam prioris, anno 1486, 18 die
inler sua opuscula saepius edilo de causa nostrre « Aprilis, anno pncfali Pairis Ilcurici in ordine
instiluiionis arliculo primo haec habet : < Agnilum < Carihiisiensium L. Iluec idcirco noiare visuin est,
< plane alque famosum est miraculum illud resusci- < quod in eo libello agatur de fuuere famoso illius
< laii Parisiis morlui, in theologia magistri, facie < doctoris Parisiensis. > Hacc Mabilonius. Petrus
< tenus virtuo-i, graridique morum venustale forin- Dorlandus, Henrici Arnoldi suppar, monachus in-
< secus decorati, qui altera obilus sui dic ac primn legerriraa? vitae.professus et oliin vicarius Carthusiae
< sui resurrectione erigens se in fereiro terribili Dieslensis, in qua ct piissime defunclus cst anno
< prolulil apparatu : < Jusio Dei j*udicioacciisalus 1507, inter mtilias, quns posteris reliquit, elucubra-
< sum. >Porro seqttenli die tcrribilius ait : « Jttsio tiones, Chronicon Curihusiense, septem dislinclum
« Dei judicio judicalus sutn.» Tcrlia attlem dic ler- („ libris, scripsil; quera noster Petreius nolis illu-
< ribilissima voce deprompsit : < Jtisio Dei judicio straium vulgavit anno 1608. ln eo hujus hisloria?
< reternaliter sum damnatiis. > Cujus occasione pro- suhstantinm, mutalo quidcm stylo, relulit, sed
< digii ordo cospit Carlhiisiensis. Vir quippc altie nulla addita circiimsianlia , qua? diifernt ab iis ,
« consideralionis magistcr Brtino, » etc. Cum dicit qua? repcriuiuiir in Chronico nnonymi scribentis
Dionysius:«Agnitum plane, > addensque «ntqtie fa- circa annum 1560, de quo supra, Ncc eliam facit
iiiosuni,» clarius sole indicat, nullum otnnino fuisse menlionem leclionis quarla? Vigiliarum pro raorluis,
dubtum tuiic tcmporis, quo vixit, nenipe anno 1425 ul iucaute, vel, Inbente mcinorin, tredidit Lau-
de diclo spectaculo, sed potius cerlissitnura ac vc- noyus. >
rissimum fuisse, cum illud ubique divulgalum essct; 210. Alque hi ordinis Caiihusicnsis scriptores
hrec enim vocabula lagnilum plane> et «famositm» suiii sneculosexto decimo antiquiores, n quibus pro-
siguiflcani. Qu;celiam congruunt his, qua?Henricus digiosam docloris Parisiensis anaslasim memoria?
Kalkar, quem diximus supra j'am claruisse anno proditam invenio; hisce atilem Dorlandus, ul tit
1540, dixerat, ncmpe hoc communiter reperiri scri- saeculosexto decimo jam currenle vita funclus, id-
pluni apud Carlhusienses. circo recle etiain annumeraliir, quoil saeculoantc-
208. i Bernardus de Egra, professus deslrucla? I) I riori praecipue florueril, enque, qua? de Biiinone-
doinus Lignicensis in Silesin, vir in divinis Scriplu- liabet, lilieris tunc verosiinillime consignnril. Porro-
ris studiosus ct eriidilus, ail Trilhcmius, dinloguni fiierunt etiam, qui prodigiosa?docloris Pnrisicitsis.
coinposuitanno 1481 < Delaiulibusetmiraculisbcata? nnnstnsis historinm ndjunclis, qua? apud scriplores.
« Maria? Virginis, > imprcssum Lipsia? anno 1495 nnliquiores jam reeensilos non sunt, nuxermil, hos-.
slalim posl morlem aucloris ; in quo originera or- que deinde sacri ordinisCartliusiensis scripioresduov
dinis Carthusiensis enarrat fere, prout lcgitur iit Puteanus videlicet et Blomenvenna, qni sancli pa-
Chronico Gatihiisiae,quod ab altero aiionymo, sub triarcha? sui Vilam saeculi scxti deritni initio ex
Eliznrio florenle, conscriptum dixinius. Henrictis inslituio descripserunt, siint secuti. An recte, ex
Arnoldide Alveldia, qui, per quinque nnnos noiarii dicendis patcscet, BlSuienvennae verba, qtto ex
niunere in Basileensi eoncilio perfuiictiis , nomcn hisce, facta ctnn anonymi anliqnioris nniii. 199 cl
ordini dedit in Carthusia ejusdem urbis circn seq. jam datis colInlione,qua?nam illa adjtincla sint,
nnno 1456, vixitque cum onini lnude usque ad nn- paleat, modo huc trnnscribo. Sic hnbcnt. < Fncluni
iiuin 1487, postqunm regiinen pjusdcm domus aimis esl, dttm oplimis his sludiis vir vi ncrabilis Brun»
tiiginia ct amplius cum ulriusquc slalus tiiaxin-io iiisudarel tcmporibusS. Grcgorii VII Romnui ponii-
123 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 124
flcis et Henrici IV impcratoris circa annura salutis A dicio, ut .pseraet lestatus est, condemiiatum, omni
noslra? octogesimum secundum stipra millesimtim, Ecclesia?suffragio, necnon et ecclesiastica sepul:ura
cuin in Parisiensi civitaie solenine floreret studium, indignum judicantes, in sterquilinio sepcliri fece-
a?que scholarium multiludine atque copiosa ca- runt.
lerva doctorum solemnium abundans, ut tale in ea 212. i Verum cum in Parisiensi et caeteris vicinis
horrendum meiiiorandumque saeculis cunclis eveni- ecclesiis quarla leclioin Agenda defunclomnt incipial
ret speclaculum. Quidam euim solemuis doclor inter sic: Quantas habeo iniquitates el peccata! etc, omis-
caelcros doctores praecipuus, scieulia el moribus sis prioribus diclionibus, scilicet: «Responde niihi»,
excellenter ornatus, ac pra? ca?leris honOratus, gravi ferlur a nonnullis, quod illa? dicliones fuerinl ex
quadam infirrailate pr.cvenlus, leclo decumbens Itinc a lectione illa delecta?ob perjteluam el indelebi-
vila? sua?diem clausil exlremiim. Cui cum solemnes lem pavendi judicii meinoriam. > Nnrrationem hanc
de more parareiitur exsequiae, ad eum honorandum Pulearius in edenda Sancii Vita num. 4, et binis
convenit magislrorum, studenlium et atiorum ci- seqq. etiam exhibet et quidem iisdem prorsus verbis;
vium muttiludo copiosa ; quibus comilantihus et qnod inirum non esse, ex iis, qua? dc Sancii Vita,
fiinus prosequentibus, defuncti corpus ad ecclesiam, a Blomeuveuna conlexta, § I, disserui, pronttm cst
in qua septillura? tradendum erat, delatum est, " intelligere. Coiifer nunc ha?crecitata Blomenvennae,
cumque ab invilalis ecclesiasticis, qui lum adernnt, ac proin ex dictis etiam Ptiteani, verba cutn verhis,
defiinctorum sOlitum decnntareturoflicium.venliira- ex quinque primoruin Carlhusia? prioruin ChronicD
quecsset ad eam lcctionem, qure incipit, «Responde num. 199 et seq. huc transcriptis, vtdebisquc, iu
«niihi,» siirrexil.qui emt niortuus, et, elevaio paulu- hoc «loctoris Parisiensis hisloriain • non iisdem ,
lnm capile, resedit in ferelro, cuuctisquc videutibus; quibus apud Puteanum et Blomenvennam, adjunctis
et audienlibus ac pra? novilate rei slupeiilibus, alia, vestiri. Ac in primis qutdera trinam docioris ana-
et horrenda voce clamare coepit: «Justo Deij'tidieio, stasiin vociferationemquc Chronici dicti auctor in
<accusatus sum. > dcfuncti aula, Puteanus contra et Blomenvenna m
211. « Quo dicto, iterum dccubuil ; hii vero qni; ecclesia faclara scribunt; verum isthaec duorura
haec nudierant et viderant, non modicura, nec im- horura scriptorum a Chrouico discrepaniia, ulpole
tnerilo, territi, decreverunt, consulle qnidem etl apud anliquiores cliam (adi Carihusiani anouymi
pi-ovWe,scpuiluram ejus in craslinum difterendam, verba, num. 205 httc transcriDta (scriplores occur-
rei exitum pra?stolaturi. Die ilaqiie seqnenti, cum, rens, infraque adhuc memofanda nos hic morari
tiHiuni speclaculuni jam ftiissel in tota civitaie vul-. rr_ non debel- Sed ad duas alias sequenles aniraum
gatucn, ad dictam ecclesiam convenil maxima ett adverte. Trinam e ferelro vociferalionera tunc, cmii
quasi inmimerabilis utriusque sexus poputi mitllilii- ad leclionem , cujus inilium : «Responde niilii,» in
do, ubi reinceplis et inde conlinuatis cxsequiis, dumi recitando defunclorttm oflicio venlum fuisset, n
vcntum est ad praefnia?Icctionis inithim, idem de- dociore lantisper redivivo fuisse emissara, hujusqtie
ftinclus, capite elevato, ut prius, clamare ccepit acc eliam corpus in sterquilinio fuisse humatum, Pu-
dicere: « Jiisio Dei judicio judicnlus sum, > et, hiss teanus et Blomenvenna (adi hiijus verba proximc
dictis, intra feretrum ilerum se recepit. Verum cre- recilata) tradunt ; horum autera duorum adjunclo-
vit adinirntio non parva inler nslanles, rem lerri- ruin qua? horribileni doctoris Parisiensis histnriara
bilcm, stipra quam credi poiest, slupeiites. Quin ;i comitata sint, ntillam piane primorum quinque
iamen cx.his nondum fncti fuerant de ejns repro-i. Carthusia? prioriira Clironicon (adi hitjiis verba
balione Certi, cuin verbn illa , incctisatus sura,> et;[ iium. 199 et seq. data) mcntionem facit.
«jinVicauisstiin,> possenl eliam in honnm partemn 215. Quare, cum eorumdem scripiores anliqui
aeeipi, quasi ipse primo injusle fuissel ante uibu-i. alii, sive Carthusiani jam adducli, sive aliud qnod-
na. Christi ab eo qui perdere- cuncta feslinat, in-i_ cunque Vila? iuslilutuin profcssi, qui infra memo-
debite accusaiiis, et imle juslo Dei judicio ab ejuss D 1 rnbiiiiiiir, pnriter iion meinineriiit, e docloris Pn-
Caliiiuuicsa afctisnliune liberatus, cunciis placnil, risiensis historia, ul ut eliam adraissa tit vera , esse
etin sequentem lcriitini diem ejus sepulturam dif- [•_ illa expungenda, existirao. Verura unde landem
,g bina illa- adjuncta, quae apn I antiquos ex dictis
ferri. Tertia itnqire die faclus est concrirsus nimins
virorum et mnlieriim, ila ul pene tota civilas adj nuspiam reperiuntur, Bloinenvenna, seu potitis, ex
lam ndinirnndiira Dei judicitim prsestolanduntcon- ,. qtio hic illa deprompsil, Puteanus hattsit ? Annnlium
flitcret. Et ecce, cum priori more exsequine conti- i_ Carlhusieusium libri quarli haclenus non vulg.ti
iiuarcntur el fierent, surrexll leriio idem defonclusi3 nuctor aiionynuis operis sut nuin. 85 opportune ad
et ingenli mugitu ac dcsptrabili voce, ctrriclisnror-r- institulum prncsens sic scribit : « Bciiholdus Rem-
B_ boldus lypis Luletiae anno 1508 traditlit Vilam S.
Iniilus uieiuend.i, dixit: «JttsloDei judicio cotitle-
«mnaiussnm.» Hoc dicto,captit.teposiiit sempiterno io Brunoiiis, qnani illius in divi Pauli epistolas com-
absorptns interitu. Qua?vox tam slupenda et hor- r- menlariis prrclixil. Hujus Vila? auctor anonyiiuis
renda et a saeculo inaudila omnes, qui astahant, it, hisloriam damnali fuse deseripsit : Sed primtis
pe e exanimes reddidit; qui lamen omnes eum, I , omniiim evulgavit, hominem illnm ad verba isla:
tanquam a Dpmino reprobatum, cjus(|iie justo ju- II- « Responde inilii» voces sua?daiunationis cmisissc.
125 ACTA. 126
Quod tamen non plane asseril, sed lanlum dubi- A bisloria quxlibei vera pronuntielur aul falsa, ad-
tando addila hac parenlhesi, < si qua narratis fides jiinciorum duntaxal, quibus a prinirevis uc omniuiu
< adbibenda sit. > Nosler vero Sulor, qni eodera anliquioribus, non aulem etiam corum, quibtis a
lempore vivebat, et paulo post suum De Carthusiana post secutis scriploribus pro arbilrio fuit veslita,
vila tractntum edidit, eorumdem verborura meminit ratio sil habenda.
quidein, « sed, inquit, quemadmodum scriptores § XII. Teslitnonia scriptorum, narculodecimo sexto
< nonnulli ineminerunt, creteiis hoc lacenlibus. > anleriorum, qui Curlhusiensis ordinis non (uerunt,
Certe omnes, quoiquol superius anctores prodidi- producunlur.
IUUS,id tacuerunt. Qui vero fuerint, apud quos Inler auclores qui ordinis Carlhusiensis non
Sutor hujtis adjuncli menlionein legerit, non habei. fuere, alque ante saecttlumsextum (leciinum Pari-
Inter eos lumen censcmus fuisse praefatura Vitaesau- siensi doctoris redivivi prodigio testimoniiim prae-
cli Brunonis auctorera anony-num. » Alterum itnqtie buere, CaesarioEisterbacensi, qui satculo duodecirao
e binis sttpra dictis adjunctis primo memoratum senescenle et sequenlis initio floruit, priraura locum
invenitur a duobus saecuti sexti deciuii scriptoribus, concedit Annalium Cartliusiensiura libri quarli txi-
quorum nller cum non assevernndo, sed dubitando ctor anonyraus. Verum cum ea duniaxat teslimonia,
duntaxnt loqunlur, salis indicat, auctores apud quos B quae pro prodigiosa docloris Parisiensis anastasi,
boc ndjunclum legisset, magnae nec anliquiiatis, secutoque hinc, ut ejus biographi aliique scriplores
nec auctoritatis fuisse; alter vero, cum auclores, antiquiores vel sttpra jara laudati vcl infra mox
apud qtios illud invenisscl, non nouiiuet, facere non Iaudandi memoria?produnl, Sancli nostri in ereuiuin
potest, ul hosce supra recensitis, qui ejusdem ad- secessu exlra omnem controversinin miliiaiit, in
jimcti non meminertint, mullo recentiores non fuisse medium hic prodttcere sit fi.vum, rcperianturqiie,
pulcmus. qui Caesario de Parisiensi docloris redivivi prodigio
214. Jnm vero, cuin id ita sit, manet, praefalum sennonem non esse velinl, scriploris huj'us lesii-
adjtinclum apnd scriplores anliquiores, qui ferate moniiim, de quo tamiii quid censendiini sil separalo
doctoris Pnrisiensis speclncutum ve) omnium primi, § infra discutiam, hic modo non reccnsebo, uti nec
vel etiam proxime post hosce in litleras misere, supra memoratum, quod, etsi Theodurico, abbaii
non inveniri. Nec esl, cur hic opponasTheoJaricum, Trudonopolitano, a noiiiiullis tribualur, suppbsiti-
abbatem Trudonojiolilanuin, qui, quemndmodiira tium Innien, ul jam itinui, commeniiliumqiie vcrosi-
nonnulli aiunt, in libro, « De sacra leniporum ra- millime esse, infrn dicenda aperient. Prretereo hie
lione » inscripto, ita memoval : « Abhinc dierum P etiam , quod ad Annnlium Carthusiensium libri 4
noslrorum annis seplera, Gregorio sepiimo primam auctore anonymo profeiiur, tesliinoniiini, a lihri
calhedram occupante, cura essem Parisiis studiorum infra tnemorandi, qui « De qualuor Paradisi flumi-
causa, rera vidi prodigiosain ac onini memoria di- nibus > inscribitur, auclore siippcditatum. Eteuim
gnam, nec solus niir.aus sum, Deum laudatis. Mor- secundura hoc prodigiosa doctoris Parisiensis ana-
luus esl 'clericus, nomine Raimundus Milleban , tri- stasis non in Ecclesia aut publice corara innumera
bus diebus alternis eadein oflicii liora, qua diceba- populi inultitudiue, sed privatim in defuncii aedibus
turlectio, quaesic incipil,«Responde niihi,» surrexit corara paucis solisque hujus araicis evcnit; hic
e ferelro, etvoce horribili clamnvit: <Justo Dei ju- auieni ea duntaxat, qiia?horrendum illud prodigiuiu
i dicioaccusalussiim,» secundo: <Judicatus,»ienio: publice facluin perbibent, lestimonia recenseri
«Condenuiatus; > quo «Jiclo, cessnvil omnis clerus praesens instilulum exigii. En modo, quae luic spc-
orare, et ab ecclesia protinus cadaver ejeclum est, ctanl, ex Annaliura Carthusicnsiuin libro qtiatio
el asinina sepullura donalum; > hoc enim tnm lu- haclenus non vulgalo, saepissiineque j'am laudnlo
culenlum pro prodigiosa doctoris Parisiensis nna- descripla, una.cum observalionibiis, quus iisde n
slasi leslimonium, quod hanc, si Theodorici, ocu- libri illius auctor anonymus admiscuil.
lali, ut verba recitala innuiint, rei gesla? teslis, vere j) 216. « Exstal etiamnura, iuquit bic, apud Montem-
esset, extra oinnera controversiara poneret, verosi- Dei crassum volumen, opiima inembrana conscri-
millime, ne dicam indubie, cominentiiium esl, uli ptum, conlinens Vilas sancloriim, qttod seciim ailulit
infra osiendam. Quod modo ad asseriam a Puleauo ad Monlem-DeiJoannes inoiiaclitis abbali<e sancti
et Blonienvenna infausli doctoris in slerquilitiio se- Arnulphi Metensis, qui circa aniiuin 1524 habitmn
pullurnm perlinet, non dubito quidem, quin banc Carthusiensem induit. Sic inscribitur codex : « Vila
illi ex aurtoribiis, aetaiem snain praegressis, hause- « aurea super Legendas pliiriinoruin sanclorum ciiin
rint; verum posce vel e primos, vel eliam e primis « quibusdam addilionihus valde ulitibus. > Et nd
proxime seculis, qui Purisiense doctoris redivivi cnlcein lilleris rubeis haecde lemjiore scripli codicis
spectnculum lilteris comtnendurint, fuisse, nulla Icguntur: < Frnler Joannes monachus Sancli Ariiul-
omnino rntio suadet, Atque ila ex oranibus jam < phi Metensis, fllius Berlrandi dicli Trancon, co-
diclis liquet, e duobus hic jara memoralis prodi- « gnominatus de Sancta Cruce, fecit fieri et scribi
giosa? docloris anaslaseos adjunclis, ulcunque ha- < istum librum, et fuit finitus anno Doinini1522 in
beanlur pro falsis, explodi hanc velut comraenlum « vigilia sancti Vincentii levila?et martyris. Finilo
seu fabulam iuerilo a Lauuoio non potuisse, cum ut « libro, sit laus et «toria Christo. Anieii. » In hoc
m S. BRUNONTSCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 128
lgitur volumine historia ilaninnii noniinis sic descri- Ai < cuin lioiriJitni valde, et ab hoiniiiibiis remolum:
bitur ciini seqtieitti tiiitlo, « Hic incipit, qunliler < stcterunt niitem ibi. Evigilante autein dicto epi-
« ordo Carlbusiensis fuit instiltilus. Sicul palres < scopo, ct de visione seplem slc|lnrum cogitante,
< noslri narraverunt nodis, fuil qnidam mngntis < adest magist.er Bruno cura sociis suis. Cadenlibus
< clericus, regens actu Pnrisiis in tbeologia, magni « autem diclis septe.manle pedes viri sancti, confe-
< nominis niquefamaciionmediocris.qiii adultiirium < rebal in cordc suo de septcm slcllis, nam ipsi -
« vitae stta? pcrductiis est. cujus amissione, utpote < septem eranl. Levavil antem eos benigne ad oscu-
< tanli viri, lanli magistri, cum alii clerici tiniversi < lum. Et, inqtiisiin el diligentcr iniellecla qua
< praesenlcs non modicum conlrislnti ad ejus exse- < causa venissent, dixit eis : « ScioTocum veslrtim,
< qtiias, prout moris est Parisiis, convenerunl; « a.Deovobis parntum,> el duxil cos non sine grandi
< omniliusque,qua? ad exscquias perlinebanl, hoiio- < labore ad loctim, ubi steleranl scplera stcllae,et
< riflce et ritc paiaiis, veutum est ad hoc, ut de- < ail: <Eccelocnsvcster.i Ibi igitur,ipso sanclo viro
< functi corpiis deberet poni in sepulcro, circiim- « jnvanle, cceperunt rediflcare primam doinuin or-
< staut btisque clericis, qui defunclus eral, clamavit « dinis Carlhusiensis, qure domus Carthusia? nun-
i diceris : i JusloDei judicio accusatuS sum. » < cupalur. >
217. < Quod audienlcs dicti magislri et clerici, et '" 219. «Haccibi, quaenon discrepant a cacleris, sed
< non itrimeriio Uupefacli, inilo consilio, relulerunl notandnm, quod sanclus Bruno dicilur secreto socios
i c.orpus ad ecclesiam, in craslinum reservantes. suos allocutus. Verisimile est etiara, hujiis codicis
i Sequentique die exsequiis itemm celebratis, cum auclorem vidisse ChrOnicon, a noslro nnonyrao >
< vellent ponere corpiis iu tumulo, iterum clamavit (adi verba ntira. 199 et seq. ex hoc trnnscripta, et
< mortuus el ail: (JusloDcijiidicio judicatus sum.» num. 12 et binos seqq.) < cditum circa aniuitn 1220.
« Tunc magis ac magis admirati dicli clerici, el Ante quinqiiaginta aittios nsservabrUur in Caiiiiusiu
< conquirenles inler se quid ngere deberent, dixe- Monsierolensi ms. codex ecclesia? Longiprnti Am-
< ninl quidam, quod judiciiim poteral sonare in binnensis dicecesis, in quo lunc bisloriam prrcfalnm
< bono el in malo. Unde fuit commtine consilium, 'legil qitidam monncbus Montis-Dei. In lioc elinra
i ut et usque in sequentem diem, qni defuncliis codice pluriraa raetra Gallica iitia ciim epistola seu
i fuerat, inlumulatus servarelur; quod el faclum tractalu-De vila selilaria ad fratres de Monte Dci
i est. Divulgaioque praediciorum ruinore, sequenli nomine Guillelmi conlinebanlur. Hic autem codex
< dle conveiiii pene universa civitas. Et citm pouc- datus fuil Carlliusia? Monstcrolensi circa anniim
< rent defuncium in sepullura praeparala, ilerum .r 1550, ul in eo legilur, « Par Messires Roberls lla-
< clnmnvit : «Juslo Deijudiciocondemnntiis sum.» i laille Canoene de Longpre en Sanlers asCharlreux
< Dicli atitem inagistri. audito hoc verbo et tractalu «de Monstrcvel. > Ex his liqtiet, hanc historiam sub
« habito diligenti, dixerunt, eura esse damnatiim. initiura srecuti qiiarli decimi fuisse notissimam, ac
< Eral aulera tunc lemporis quidara canoiiiciis Re- proin ejns originera anliquissimnm fui se; nec cnim
< mensis, magisler in theologia, nomine Bruno, verisimile esl, eam eodeni terapore tot in locis
• magiia?sanclilatis et profundi sensus, qui, attentc unaniroi consensu fuisse excogiialam. > Hisce ob-
< rem audilam considerans, vocavit quosdam de servatis, Cartlmsianus anonymus leslimnniis jani
< scholaribussuis secrelo el ail illis: «Ecce.videiis, adduclis infraque adhuc adducendis picturas ac tn-
< ....qnid agere dchenrous. Sihomo tantae scienlia?, bellas antiquas inlerseril, qu;e cuin ferale doctoris,
< tantaevilae, latila? fama?, dicit se accusalttm, ju- daronaltim se vociferati, spectaculiim exhibeant,
< dicatuni, conderanalum, quid nos sperare debe- lestimoniorumque loco hinc esse quodammodo
« mus, miserrpeccnlores?»» Cumque dicerent ei : queant, verba eliam, quibus id facit, proxime jatu
< Mngister, in omnibus parati sumus tuo acquie- recilatis adjungo.
< scere consilio;» ait: «Consulo.ut mundum.el.qiia? 220. Sic babenl: < Innocenlius luijiis noriiinis VI,
i sunt mundi, fugiamus, el habitemus in soliludine p summiis ponljfex, iu refecloriO Caiihusia? Villa?-
< secundum illud: «Fcce, elongavi fugiens.el mansi Novac,quam fundavil anno 1356, jussit depingi or-
< in soliludine (Psul. i.iv, 8). > Et incipiamus ordi- liim el progressurii ordinis Carihusiensis, iucipiendo
i ncm nobis pceniteniu? et seciirilatis. > a sancti. Brunonis et sociorum ejus conversione,
218. < El addidil: < Esl nohis quidam snncliis ibique eliamiunn inlcr utias labellas una cerniltir,
< episcopns in partibus Burgundia? in civilale Gra- exprtmens iHiKtexpnvesrendura dariinalt hominis
< lianopoli, in cujtis episcopalu sunt loca deserla, speclacutum. Eisi pictums el colores in hac historia
i cl pene inaccessibilin. Eamus ad eum', ct ejus contempserit el irriserit Launoitis, non posstiraus
< consilioomnia facianius.» Venerunt igilur seplem prrefalis tabellis non attexere precaioriiiin tibmm,.
< unanimes et unitis voluntalis. Cumque inlrarent quo usus esl Joannes, dux Bituriccnsis, Jbnnnis;
< pracdiciamcivitalem, accidit, ut sanctus vir dictusi regis Fmncia? filius, naitis annri 1540, ct inortnus.
« episcopus obdormiret in camcra sua. Vidilque ini anno 1416. Hunc Iibruiq.mod0inCntiliusia consiinli
< somnis, et, ecce, sepiem stella? cadebant anlei prre manibus habemns, potitis veniislisqiic lilteris,
« pedes ejtis et poslea ascendebant per diversos: deauratis iniersertis cltarncleribiis, exaratiira, ac
« inoules ct inulta dcseiin usque ad queindara lo- pluribiis cxquisito olcari subacttis opere depictis.
129 ACTA. 150
iinaginibus sparsim ornattim, inter quas oclo visttn- A. auteni habiiimus ante xx annos a Cniihusia VHla?-
lur, lolam conversionis suncli Brunonis historiaini Francha? iioslra? provincia?Aqniiania?. Utrum vero
exprimentes, ex quiliiis tres clegantissime triplicemi ex maniiscripio codice, aul ex impresso auctoris
damnati hominis anastasim rcpraesenlanl ciini sub- tradalu, cxcerpla fuerinl, fatemur, nos ignorare. »
scriplione triplicis vocis, accusalionis scilicet, ju- 222. « Per id lemporis (saeculo nempe xiv) vive-
dicationis el damnalionis. Quidam, qni librura noni bnl Joan. Iperius, Benedictinus abbaiia? S. Berlini
vidit, ut ejus piclurac teslimonium anliqui.us lucii- Audomaropoliianaedioecesis, qui in Chroiiico ejus-
lentiusque redderei, scripsit, praefalura ducem noni dem nioiiasierii ngens de fiindulione ordinisCarthu-
fi.isse auclorcm depingendi has imngincs, quas ideo, siensis, noslra? hisloria? meminit. Hujus. Chroiuci
diu ame piclas credidil. Sed ingenue fateinur, eas (exslat nioJo apud Marteneum tom. III Anecdotoruni
non fuisse antiquiores aetale ejusdem priucipis, ut inseiiiiin) nbndum (cum scilicet ha?c scribebanlur>
ex primo hujusce libri folio apparel, ubi sic scri- lypis excttsi ipsissima verba, prout a R. Palre Ma-
plum legiraus : « Ces heures fil fuir tres-excellent billonio nobis officiosetransmissa suril, hic suhjici-
< et puissant prince Jehan, fils de roy de France, mus. « ln studio Parisiensi quidatn doctor in theo-
< duc de Berry et d'Auvergne, conte dePoitou, « logia valJe solemnis obiit, ad cujus
exsequias
< d'Estampes, de Bouloingne et d'Auvergne, > id j„ « mitltiludo magistroruin et scholariunt convenit.
est, «Ha? hora? precatoria? compacla? sunt jussu « Et duracorpus defunctiin sepulchro poni deberet,
< excelleulissimi ac potentissimi principis Joannis, « clamavil dicens: «JustoDeijudicioaccusatus sura.»
< filii regis Franciac, ducis Biluriguin el Arverniae, « Stupeules magislri illud ad ecclesiam retulerunl.
< ac comilis Pictonum , Slampartim, Bolonia?et « In crastinomissa cum exsequiisiterura celebraiis,
< Arverniae. > Deindc noinen scriploris sive picloris « dum lumulari debcret, iierum claniuvit : «Juslo
subscribitur sic, <Flautel. > Cujns opus ouiues, qui « Dei judicio judicatus. suin.» Allero vcro crasiino,
vidcnt, miranlur, adeo ut locuni inereulur habere « missis et exsequiiscelebratis, dum in sepulchro
inter egregios hnjus tempuris piclores. > « poneretur, iterura clamavii : « Justo Dei j'udicio
221. Redil modo ad scriptorum, qui ordinis sui < condemnatus sum.» Sic credentcs, eum vere esse
non sunl, leslimonia Carthusinntis anonynms, ita- < damnalum recesserunt. Eralintor caelerosquidani
qtie hacc recensere pergil: i Ranulphus Lygden, i docior solemnis, nomine Bruno, canoiiiciis Re-
mohachus in Occidenlali Anglorum paiie oriun- i niensis. Hoc evcntu pnvefactusquibusdam de seho-
dus, qui vivebnt anno 1565, tiner plura, qua? scri- « lnribus suis ail: «Quid faciemus, cum homo laiilae
psk, Polychronicon cdidit, libros septem comple- i scieniiae dicat, se accusatum, judicalum alque
cleus, in ouorum ullimo, capile 4 de sancto Bru. C • dnmnntum ?» Qiiibussno consilio stare sponden-
none et causa conversionis ejus sic loquitur: < tibus nlt: « Miindum fugienlcs in solitudine inci-
i liruno, Colonia Agrippina oriiindus, lilicrnrum « pianius ordinem pcenitcniiie. »In hoe projiosito,
< gmiiu Lnleliam, sludiorum nomilte lunc celeber- « ningister Bruno cum sex sociis concordis venit atl
< ritnnin, se conlulii. Ibi canonicus faetus inter « Grutinnopolim civiintem inter moiilnna Bourgou-
< profcssores locum lcnuit. Pracceploris aulcm sui, < dia?. »
< cui defunclo jam exsequia? parabanlur, voce, 225. < in illa die vir sanctus illius civitatis cpi-
< qttia, C3pitee ferelro exerlo, se dainnaiiim que- < scopus vidit in somnis sepicm slellas cadcnies nnte
< rebatur, molus, in eremnm qiiamdnm, sex aliis < pedes cjns dehiuc ascendcnies ct [itn nd?] deserta
< eiira coinilnnlibus, egressus, vilani egil durutn. A « usque, ad quemdam Iocura horrendum, ab homi-
< loco quem incolebant, Canhusiaiiorum ordini no- i nibus remotuni, et ibi sieicrunl. Staiim eodem
< uieii indilum est, posl aniuim sexlnm per Urba- i mane adest mngister Bruno cuin sociis,cadenies
< num discipulum siium , qui jam Romana?pracerat « ante pedes episcopi. Confercns vcro cpiscopus iu
« Ecclesiac, revocalus suam ei in Ecclesia? negotiis < corde suo de septein stcllis, nam et ipsi seplcin
« praestilit aliquandiu operam. Verum sacra? curia? „ « erant, benignc levnvit eos ud csculum, et scila
« laborum pertrcsiis, ad locum prisiinuui, rejecio « causa, pro qua venerant, duxit cos nd locum ubi
< simul Bisensi [Rhegiensi] archiepiseopniu, quem < sleierant septem stellae.diccus: <Ecce locus vobis
< accipere jubcbntur, rediit. » Erral bic nuctor, < a Deo pnratus. > Ibidem igitur, snucto episcopojti-
cum dicil, snnctuin Bruiionera cnnonicuin Luteiia? < vante, cceperuiilaedificareprininmdomum ordinis,
factum et posl praeslilam Urbano papa? opcram ad < qiiae Cniihusin iiuncupnliir. > Ihcc iile, visionciu
locuin prisiiiium.quo videlurinielligereCarihusiam, sanclillugonis paulo secus rcfcrens.quam tegilur ir»
rediisse. Sed lnijiisinodi lapstts leves siint, uec |ios- ejus Vila, a nostro Guigone ediin. Nec hunc nucio-
sunt ei fidem dctrubere circn ea, quae de dnmnati rem novit Lnunoius. Obiil Ipcrius nnno 1583. Se-
hislorin narrnl. Haccvero saiiscpiiveninnt cum nnr- quilur Jonnnis Gersouis, cclcbcrrimi illuslrissini.u
ralione codicis Metcnsis, in quo (infra pluries me- Parisiensis academiae cancellarii, auCtoritas;. qtrcn»
morando) infelix ille liomodicilur magister sive prae- Launoiiis pulnl priinum de doctoris annstnsi scri-
ceplor iriuiii illoruni, qui circa illius cndnver iu psisse. Vcrtitn ciini cx sujirn diclis constel, euii»
•iralioiiibus pernociavernnl. Htijus aucloris verba (ex liaecscrihcnlis scilicel, qui, quod ex supra dietis
iiou carpsit Launoius, qnia non novit euin. Ikcc inccrium , anno circiier 1220 quinqnc primoiuni
.,, S. BRUNONTSCARTHUSIANORUM1NSTITUTOR1S 152
Carthiisiaepriorum Chronicon scriptum statuil, Car- A < S. Briinonis •» Vitn?, quam Berlholdus Remboldus
lliusiani anonymiopinionc) annisjaro dticentis et am- anno 1508 Luletia? typis vulgavit, auciorem anony-
mum qutedam observat, ac deinde nonnutla eliam
pltus aitte Gersoiiis olrilum, » qni nnno 1429 conti-
in rem suara disserit de Theodorici abbalis Trudo-
git, < lilleris fuisse ninndntam, ruunt Launoii ftrgtt-
menla , qttibus laiiti viri lestimoniura dispungere nopolilani, supra jam latidali, lestimouio; quod la
nisus esl. » meit genuinumne, an supposilitium sii, sese dubi-
224. < Sed dc eo iierutn infra. Gersonis fere lare, salis iiinuil; el merito sane , uti ex iis, qua?
in medium adducam, raanifestum evadel.
a?qualis fuit S. Amoninus, qui fuse haric historiam § sequenii
describit. Httnc Sancliim Lniinoius asserit rera a § XIII. An scriptoribus , qui pro doctoris Parisiensit
Gersone traditaiii niultis e sno innrle auxisse. Atcon- anastasi, hujnsque adjuntlis teslali suirt, nterito
traritim pntel ex verbis anonymi Carihusiensis, qrii accenseri queal Tendoricus, abbas Trudonopoli-
lanus.
scrTbebat(quinque primorum nempe.Carthusin?prio-
rtun Chronicon) circa aniuiin (adi, qure hnc fnciunt, Curtlmsinmts anonymus, qui Annalium Ordinis
num. 12 et seqq. nllatn) 1220, snperius citntis ; a sui librutn quarlum hactenus non vulgatum con-
qtio Auioirinus videtur siiain deSumpsisse narralio- lexuit, scriplores antiquiores , qui etsi Carlhusiani
nem, inuialis lantum stylo et aliquibus verbis, ul'»B non fuerint, tesiimoniuin taraen pro docloris Pari-
Slinl ECCLESIA prO AULA,SEPULCRCM prO "ECCLESIA , siensis anastasi praecipuisquehanc comilalis adjun-
elaliis paucis siniilibus. Quod quidem anleeumfe- clis praebuere, in mediutn adducturus, operis sui
corat alter anonymus, qui Chronicon Carlhusiaccol- mint. 75 ita praefalur : < Exposilis superitis leslimo-
legitcirca annum 1560, ut suolocojamannoiavimus. niis abaucloribus Carlhusiensis professionisdesum-
Nihilqiieprorsns addidit S. Anloninus prseter sepul- ptis, ad lestimonia transimus auclorum exlraneo-
turnni asiiiinam. Oratio qnoquc S. Brunonis ad so- rum, sive qui de Carlhttsiensi ordinc non sunl. lnler
cios, qnnm Latinoius carpil qtiasi a S. Antonino, quos rcfcrre possemus Theodericum abbaiem san-
conflctam, reperitur apud nostrum Bosonem, > aut cti Trudonis ordinis sancli Benedicli, dicecesisLeo-
cme(vi(tesisdicla num. 8) apud tractutus De originei diensis, ei ab eo sericm hanc incboare, qma vixit
et veritntc pcrfectrc religionis auctorem, « qui eam circa annttra 1100, et fuit coaevtissancli Brunonis;
ex eodem anonymo muinalus fuerat, ut etiam pro- scd cum niliiloniintis practeimittimus, quia opera
l.are est ex codice Thtianeo, in quo.tota dcscribittir, cjiisnon vidimus, Hcet a viris fide dignis verba
prout in vetuslioribus codicibus legebalur. Nec pro- ejus sciamiis relatn, quitms hnnc » infausti Pnrisien-
pterea cuni Aiiloiiino carpendus venit ille vetus au- ' sis docteris < historiam narravil. De co lanieu infe-
clor, qui juxta morcin mulloruin hisloricornm san- rius, data occasione, fusius agemus. > Haecille; qui,
ctum Brunonem descripsil snos alloquentem sociosi quod in fine hic promittit, recilatis scriptorum non-
et ad muiidi conlempium adliortanlero, non eqitiderai nuUornm extraneoruin teslimoniis, rc ipsa etiam
ipsismel beati Viri verl.is, sed similibus, ut ipse pro-- exseqtiitur, Operis sui nuin. 86 sic scribens : < Est
literetur, sicscribens : < Eral ibhnagislerBruno.qui i ct alius, qtti primus dicitur horum verboruin, > Le-
< supradxtis vocibus snluhriier terrilus aique cotn-• ciionis scilicet quarla?, ad qua? infelix doclor primo
< punctus, allocuius e$l qiiosdam socios suos, ibi- se accusalum, secundoj'udicatum ac leriio landem
< dem prsesenles, iis vel similibus verbis, » elc. damnalum, responderit, inilium in recilando de de-
<225. Poslteslimoniura snncliAntonini(Launoius)) funciis oliicio consiiiuenliura, < auctor et scriptor
aJdil.sepraeterireconsulloDioiiysiumCartliiisiaiiiim,, ociilatus, nempe Theodorictis abhas sancti Ti udonis
Joaunein Nauctcrura, llaiimaniutm Schedeleiii, l'o-- qui vivebat circn nnnurn 110?, ve.liile, quatiscunque
lydorum Vergiliura, Sixium Senensera, GabrielcmI sil, auctor libri < De sncra ratiOne lemporum, > in
Prateolum el recentiores alios, quos asserit < nihilI quo prodigium Parisicnsc... describi nsscrunt. >
« ferme raulasse in nnrratione Antonini, licet al.quid1 Verba num. 214 jam iranscripta ideoque hic iierum
i in tocutione rauinrint. > Id quidera verum esl de? ,p non transcrihenda, quibtis hic in opere illo fieri as-
Nnuclcro, Schedele ct Prateolo, sed non de aliis. seritur, Cartluisianus anonymus modo reciiai, ac
Nam Dionysius noster mentioncm tanlum facil die ? deinde ila proseqnitur : < Si constaret de auctoritale
tribus diebtts, quibus voces illas lerribiles daranaluss htijus narratiouis, nihil clarius aut certius proferri
promlit, sed nibil liabct de ecclesia, de sepultura\ posset a:l astruendam hujus historia? veritalem.
asinina et deorationesancli Brunonis ad socios, sic- 227. < Primiis qui Thcodoricum in tesiem aJdnxii,
ut nec Polydortis Vergilius, et Sixlus Sencnsis, quii fuit Joannes Galaudus saccrdos Tolosanus et doctor
paucis verbis. dicunl, sanctum Brunonera cum au- theologus qni pio, in ordinem Charlhusienseni du-
disset, quemdara suum amicum post morlem cla-. clus affectti, Chronicon illius anno 1615 composuit.
manlem: « Justo Dci jndicio damnatus sum, > hincc Quod cum typis morte praeveniusdare non
potuisset,
lerrilum cum quibusdam sociis in locum deserluma Carthusia? Parisiensi reliqnit alqtie donavit. In ez
sccessisse; iu qitibus cerle lota rei conlinetur sub-- operc, ubi de doctoris anastasi disserit, a-.l eam
stantia, quam verissimain assei imus. > Suhditmodo,, probandnm duorum aiictorum lestimoniis qsns cst,
qui hrec scribit Cariliusianus anonymus, sacpissime e videlicet CaesariiEisterbacensis, et Theoderr.i ah-
laudalus, num 215 huc transcripia vcrba, quibus inii baiis Sancli Trudonis in dicecesiLcodieusi, quoruin
155 ACTA. 154
ipsa verba, prout a nobis superius excripta sunl, ^ aJjutoriiirn, Doniineexaudiorationcm meam atiribus.
ipse relulil, dicens de Tlieoderico, quotl hrec verbn Versiculus: Requiem acternam. >
hnbent ( in suo perelegnnli volumine De snncta leni- 229. Quibus in verbis nulla plane, qtiod bene no-
« porum raiione ; > unde pntel, Carthusianos hanc landum, Leclionum, qui lunc in defunctoriim oflicic
hislorinm non « novo cumulasse mcndacio, > ul ex- fucrint recitnndae, mentio occurrit. Ad ba?c (lesle
probmt Launoius in conclusione cnpilis quinli, Launoio codem loc. proxime cit.) de Dagoberti regis
quando ad cam confirmandnm Barlboldo Nihusio anniversario, quod Adam San-dionysianus abbns,
Theodorici auctoritalem sub bona fide Galaudi, viri Sngerii succcssor, pnulo post Brunoiiis obituin
honesti et docli exliibuerunt. Scimus tamen nec a prrescripsit, nd veleris Marlyrologiicnlcem ha?cverba
Triihemio, nec a Possevino inier libros, a dicio ab- reperiuntur : « Haec endem (quae in Vesperis) et in
bate coriscriptos, noniinatiin recenseri Chronicon Malulinis consliluiinus; quatuor (cantores) iu cappis
al librum sub tilulo « De sicra temporum rationc, > Iiivitalorinm decanleiil, hnbilis primi ct sectindi
quem ei Galaudus ascripsil, nisi forsan conlincatur Noclurni de Evangelio Lectionibus, ullimn de vita
sub hac generali Trilhemii conclusione,« Multa nlia ipsius et decessu seqiinntur. > Leciiones ergo, qua?
< scripsit, quae ad ine non pervenerunt. > Ut ut sit, in hoc de defunclis Oflieioreciiatae fuertint, non ex
lides maneat apud Galaudum, hiijus lexlus primum B '. Hbro Job, sed ex Evangelio cranl depromptae; quare,
exscriptorem, doneCquid cerlius revelelur. >Hacte- ciim praeterca, Parisiis in defunclorum OflicioSan-
nus Garthusianus anonyinus saepissime Inudntus, cti noslri aelale lecliones fuisse recitalas, nulloplune
merilo snne exislimnns, nihil ad fidem indubilalam argumenlo, alitimle nccepio, quenl probari, id sane
prodigiosa? doctoris Parisiensis anaslasi coucilian- vel tunc non fuc.um, vcl eas aliunde quam e libro
dam magis aptum accommodaiumquc,quam num. 214 Job fuisse acccptas, ex Jonnnis Abrincensis episcopi
huc transcriptum, si niodo de hujus sincerilnte con- verbis, iisquc, qua? ad Mnrlyrologii veteris, a Lau-
staret, Theodorici abbatis Trudonopolitani testimo- noio laudati, calcetn reperiuniur, verosimilius appa-
nium, posse aflVrri.. ret. Jam vero cum id ita sit, testimonium de prodi-
228. Ast suppositilium illud esse, vero siniilli- giosa docloris Parisiensis anastasi supra huc trans-
mum idcirco nppnrel, quod, qua? a verilate alicna criplum , quod Theodorici, abbalis T-rudonopo-
suul, Theodoricoque proinde , auctori synchrono liiani, nomine circtimferiur, a vero verosimiiius
juxta ac testi oculato, non congruentia, verosimilli- deviat, diim leclionein, qua? ab hisce vocibus, <Re-
me complectaiur. Res ex jam nunc dicendis pate- «spondemihi,>inciperet,dcsuinplaqueproindeelibro
scet . Lectionem, qua? ab hisce vocibus, « Responde Job esset, in Parisiensi defunclorum OflicioSancti
' nostri aetate fuisse, indicat.
mibi, > inciperet, desumptaque proinde ex libro Job C
esset, in Parisiensi defunclorum ollicioSancti nosiri 250. Atque hoc priuiura est, in quo a veritale
aetaie fuisse, apertissime ulique (udi num, 2t4) in- verosimiliter defleelit aitributtim Theodorico, abbati
dicul; verum Joannes Abrincensis episcopus in libro Triidonopolitano, lesliinoiiiiim. Aliud, in quo id
quem De ofliciis ecclcsiaslicis « S. Brunonis actnte eodem naevoverosimiliter etiam Inbornl, nuuc bnbe.
conscripsit, ha?c sequentia, Launoio, cui hac in re Theodoricum lunc, cum ferale docloris redivivi
Cdetn a nemine negatam invenio, in sua De vera speclactilum Parisiis nccidil, studiorum causa ibi-
causa secessus « S. Brunonis > in eremum disserta- dein fuisse versalum, diserie tradil. Verum praeier-
tione cap. 5 lesianle, memoria?prodit : < In crasti- quam quod, Theodoricum litteris umquain operam
no omnium Sanctorum fiat festiva eelebrntio om- Parisiis dedisse, nullo prorsus quent nntiquo pro-
nium morluorum, in qua non dicalur hymnus aut bnlaeque fidei monumenlo ulcunquc probnri, a vero
invilaloriuni. Bini clerici cnntent unumqttodque id alicnum, e conscripto, quod apud Dacherium
responsotiuni, duo reganl chorum, duo cnppali Gra- tora. VII. Spicilegii exslat, per RaduIpliUtn, proxi-
dale, quuttior cnntenl Traclura Matulinae, et Hora? muin a Theodorico, de quo hic sermo, abl.atiae
diei iiullo modo praeterraitlantur, sed hns ferinliter ,., Trudonopolitanae abbatem, Chronico Trudonopoli-
diclns Agenda moriuorum fesliva sequalur. Prima tano apparel. Theodoricus enim, tili hoc png. 596
dicla, trespsalmi, scilicet Ad Dominum, cum tribu- et binis seqq. docet, ad abbalia? Trudonopolitanae
larer, LeVavi, Laetatus sum, in lono dicantur, et, regirnen, in qua ab ineunle aetate educatus fuerat,
versu dicto, Kyrie eleison cantelur. Oratione Domi- monachuraque dcinde induerat, e Gandensi S. Pe-
nica finila, cum primo fantum cap. Reqniem aeler- tri monasterio, quo, illa miserura in modum lurbis
nam, oratio sequatur. Eodem modo in caeteris , Ho- agitata, concesserat, ab Olberto Leodiensi episcopo,
ris exceplis el Malutinis. fn Terlia Ad le levavi, monachisqtie Trudonopolilanis, fratribus suis, anno
Nisi quia Dominiis, Qui confidunl. Versiculus erit, 1099, seu polius, ut idem Trudonopolilanum Chre-
Aporta inferi. In sexla, In converlendo, Nisi Domi- nicon npud nos ms. habet, anno 1098 fuil evocatus,
nus aedificaverii, Beati omnes. Vcrs. Non imres in tuncque, cum id faclum est, vir erat libernlibus ar-
judicium. In Nona, Saepe expugnaverunt, De pro- tibus apprime imbutus, siyli sive Hgati sive soluli
fundis, Domine non est. Versicuhis, ln raemoria peritia nulli sui temporis secundits alque ad mediara
rclerna. ln Compleloriu, Deus misereatur, Deus in aelatem, ul loquilur idem Clironicon, jam provectus.
'
l5§5-'* S. BRUNONTSCARTIIUSIANORtJM INSTITUTORIS 158
lpK>>cum td Hn sit, Theoiloricus iniic, seu A Lanzonem, Snncti Yinceniii Melis abbalem, post
t| lo nnno 1098 aut, si mavis, 1099, quortim altero Adelardi obitum anno, ut apparet, 1083
praefece-
abbaliam Trudonopolitanaiu regendam accepit, qua- rttni, hincque onmes fere
Trudonopolitani monachi
dragintnu". mininium annorttm cxslilerit, ac proin, maxinie irali, cuin sese praeterea in exsilium
pellen-
«uin monacbum vigiuli annis iiondura nalus in ea- dos inielligerenl, monasterium
suum, aliis alio con-
dera Trudonopolitana abbalia, in qua, ut diclum, a cedentibus, fuga dilapsi reliqucruitt; unde, Tlveodo-
pueris educatus fuerat, verosimillime indueiil, con- ricum Parisios iunc peliisse, suspicio potesl oriri.
sectarium lit, ut id verosiiiiillinie fcceritante anniim Verum, qno hanc lollas, ipsummet etiani Chronicon
lf)82, quo, ut laudaluro Trudonopolilaniim Chroni- Trudonopolilaimm iis ipsis locis, quibus jnm dicta
cun apud pachcrium pag. 569 fidem facit, Ade- nnrrnniur, suppeditat. Ut res inanifesla evadal, ipsa
lardits II, Trudonopolilanus abbas, e vivis ex- Chronici verba, qua? libro ejus n et m jam ciil. huc
cessil. spectantia occurrunt, Iranscribo. Libri n itaque haec
251. Alque id quidem lqnge adhuc verosimilius sunt: < Episcopi (Metensis nempe Herimaniius, et
evadit ex eo, quod, Lanzone el Luipone posl Ade- Leodiensis Henricus) nec justa? petilioni nostrorum
lardiobitum deabbatia? prrcfectura, quodanno 1085 acquiescentes, nec Deum in se noslros persequi pro
(adi Trudonense Chronicon pag. 570 et seq.) pri- B peccatis tnni sttis, quam noslris intelligeiites, spreta
mum incepit, conlendentibns, ad Gaitdense S. Pelri nostroram digna electione et quae reprobari non
monnsteriuru, ut idem Chronicon pag. 590 iterum poleial aliqua regulari objeciioiie, sicul jam dudum
docet, scse Trudonopoliianus jam nionaclius recepc- deliberaveranl... slupcniibus oculis moiiaclioruni,
rit> ntiUoque modo verosimile appareal, eum sub iiitroduxerunl in monasterium nostrum Lnnzoiieni
Lnnzone, qni, ngcntibiis Henrico Leodieusi et Heri- qiiemdam de cosnobio sancli Vincentii Mciis nbl.a-
niamio Metensi episcopis, in Adclardi II defuncli lo- tein..-. Die vero capittili convenerunl in chorum ad
ciim, mouacbis oiiinino invitis, fuerat suflectus, Vesperas oinnes confratres noslri, vestientes chorura
iuonacliieuin habilutn primum suscepisse. Jara vero, formosis viris magnarum pcrspnarum el ermiilis
ciiin Theodorictis, uli sane exjam dictis verositnil- apprime in omnibus -Ofliciisecclesiaslicarum insti-
liiniim apparel, snb Adelardo II Trudonopoli mo- lulionurn
iiacluim mdueril, hocque Trudonopolitanam nbba- 233. < Felix quidem ecclesia tot el tnlibus et tanlis
tium abbatis muuere gubernante, maxitne iti ea, ul vhis, si iipn iratum habuisse.l Deum Patj-em, si pro
Uislorire lillerariae Francia? scripiores ex laiidalo pcccalissuis veliram ejus scivisselpoiiaie in hinni-
Chrouico Trudonopolitano loin. VII, pag. 30 recle „_ lilale cordisel conlrilione caruis. Sed quid inoror?
docenl, lilterarum sludiutn floruerit, Theodoricum Eaiiideni nocte inlelligentes ab ainicis, quod se-
jnm iiionacbum Parisios luuc, ul ibtdem litleris queoti die violenler et contumeliose contrudercniur
operam darei, e Trudonopolitatio monasterio, in in exsilium, si in claustro essenl uniti, pavore dis-
quo educatus litierisque adhuc puer fuerat erudilus, soluti (titest liiimann natiira et mavime forniidolosa
concessisse, seu ab abbnle suo missum fuisse, siiiiplicilas monachorum) fuga sibi consuhieiuut.
neuliquam verosiinilc apparet, inaxime cum praefa- Unus tantum eorum Luipo.no i.ine,exsiliosibi magis,
titm Trudonense Ghronicon nullius plnne Trudono- quam fugn, elecio, irausmissiis esl Leodium sub
poliiani monachi, qni, Adclnrdo abbalo, IjUerarum Berengario abbate apud snnctum Lnurenlium ; pau-
nddiscendarum causa Purisios concesseril, mentio- cissirai vero cum nblmte Lanzone remauserunt,
uein fucint, ncc, ul euni in fiuein abbntia? Trudono- Gftrardus scilicet prapositus, ille rioslroruni elcclus,
poliiuhae ulurani, ulpolc quibtis domi n necessariis nec non et Blingerus, Ilerimnnnus quoquc senior
ad littcras disccndas subsidiis abunde esset pro- cum alio Herimanno nepote siio, atque Ettgo paula
speclum, Pnrisios sese conferrcnt, esset n.cessum. posi niissus est Meiis in exsilitun, creleroruni pluri-
Atque ita qnidem ex modo dictis habetniis, Tlteo- inis per Flaiidriaui el Angliam, Daciainel Saxoniaui
<1oricum,•Adelardo II monasterii Trudonopolitani: D regiuun qtioque Tlieutonicoriimdispcrsis. Pars ini-
abbaie, ante annura 1082, quo hic (adi iterum Chro- niina, habitii sibi retento, per diversa coe.nobia
«ticon Trudonopoliiantira pag. 509) vivere desiit, hospilabanliir, pars maxima, nibil sibi de monaclio
Parisiis iilternrum addisccndnrtim cnusa versalumi relenlo, presbylerorum moreper diversas parocbias
«verosimiUimenon esse. Yerum anne eo post Ade- vagamlo lerebnnlur. Sed el Leodii el Colonin?post
Juidi obitum vel ipso dicto anno 1082, quo circiter iraeDeisuper locura noslruin poeniientiam et reJdi-
prodigiosa docloris Parisicnsis anastasis evenisse• lam nostris miseralionis sua? gratiam vidinius non-
HawttiH', vel sequenti sese eamdem ob causam noni iiuUos eoruin inter clcricos sub clericomm habilu
«Ollllllii? . conscnuisse in ordinc cnnonicorum Leodii in mo-
252. Erii snnc fortnssis non nemo, qui id e Tru- nasterio Sanclrc Crucis, nec uon Snncti Johanuis
«donopolitaiioCbronico jain saepiuslaudato sttsp.ce- Colqniaein monasierio Sancli Georgii; Hbrftertii vero
liM'; Uorimaantis eiiiin, uii hoc Hb.ii et III inenio- islai Anno igittir DoalJnic:e fncurnationis millesiuio
«iut pceilil, MiHcnsisct ifcnriciis Leodiensis episcopii oclogesimo secundd obiil nbbas Adelardus II. octavo
aitbaUa? Trudonopoliianc, rcjecto, quem hitjiiss Idiis Decembris; lerlio vero ldus Ang^. capitulum
aliimni abbatcm e grcmio suo clegeranl, Gerardo, , aciiiincslsuper confrulres noslros a duobusepisco-
iT7 ACTA> 138
pis, Herimanno scilicet Meiensi et Henrico Leo- A batiae, diuturnis dissensionibus ad incitas fere
diensi, qua nocte dispersi sunl omnes confralres redacta?, subvenire decrevissel Otbertus, Leodiensis
nostri praeter paucos, qttos supcrius nominavi- episcopus) diligentissime, si quis superessetde flliis
IIUI3.> noslra? ecclesiae, cui idonee commilti posset cura
254. Elsi ergo, uliexhis verbis liquct, post ob- subvcniendi matri suae. Aiunt fralres noslri, nec
ilum Adelardi II abbatis sui omnes fere Trudonopo- non clerici et laici, qui eum cognoverant, qui Gan-
litani monachi e monaslerio suo fuga dilapsi alio dre in monasterio sancli Pelri morarelur unus do
secesserint, hosqtie inter Theodoricus, utpote pau- noslris frairibus, nomine Theodoricus, qui a loeo
cis, qui npud Lnnzonem abbatera Trudonopoli nostro recesserat sub conlentione abbatum Lanzonis
manserunt, a Radulpho hic non aniiumeratus, et Luiponis. Hic si posset exlrahi inde, idoneus illis
Verosimillime exsliierit, Parisios tamen illum tune videtur ad regendam abbaliam, quoniam Theutonica
non conccssisse, ex iisdem jam recilalis verbis con- et Gualicana [Walonica] expedilus, Hberalibiis arti-
cludendum apparei, nlpote quibus inier regioncs btis egregie erudilus in prosa ct versu nulli esset
divcrsas, ad quas tunc pTofugi Trudonopolitani suo lempore secundus, dttlci et altissima sonorus
monnchi sesc conlulere, non Gnllia, in qua Parisien- vocalitate, brevis, sed pulchra pcrsona, mediaqnc
sis civilas sila e.4, sed Flandria dunlaxat, Anglia, B aetate, qui etiam fratrum suorum iniirmilalibus
Dacia, Saxonia et Alemannia recenseatitur. At vero, nielius scirel compali, tauquam a puero iliis con-
inquicl non nemo, quoergo Theodoricus, cum plu- nuiriins, el qui viderat et audieratmaia, qua? passi
riniis aliis c Triidonopolilano suo monasterio post crant in suis Iributalionibus. > lta Jaudaluni Chroni-
Lanzonem in id inductum profugus, sese recepil ? con. Jam vero, cum Theodoricus, uli ex omnibus
Trudonopoli haud procul suhslilisse illum existimo. jam diclis intclligitur,Parisios sese, cum AdelardusII,
Etenira e Trudonopoiitanis illis monachis, quibus- Trudonopoliianus ahbas, anno 1082 obiisset, non
ciim Theodoricus Trudonopoli tunc discessil , conluleril; brevi aulem, postquam monasleriuni
exstitere nonnulli, qui non ila dudum posl, nssen- suum, induclo in id anno 1085 Lanzone, deseruis-
iienlo Lanzonc, ad monaslerium suuin rediere. lin set, e vicino Joco, quo
secesseral, Tradonopolim
itertim colligitur e Trudonopolilnno Chronico, quod ftierit reversus, ibidemque, ut
apparet, cum Lanzone
apud Dnclierium tom. Spicilcgii cil. png. 570 d« ad annum usque 1085, quo, orla hunc inter el Lui-
Lnipone, Trudonopolitano raonacho, exsilium, in ponem contenlione, Gandavura sese ad S. Pelri mn-
qu.id, Lanzonc jam Trudonopolilano abbnle, pulsus nasterium recepit, fuerit coramoratus, conseclariinu
fuerat, adhuc palienle, sic habet; <Qui (Luipo) cum Q ^ fil, ulParisiis anno circiter 1082, utpotc anle hcnc
per onmcs, qttos utiles sibi fore exislimabat, per studiorum causa ibidem etiam, ut supra
docui, npn
ipsiimquoque imperatorem apud abbatem Lanzonemi versatus, verosimitiler non siuduerit,
omni hiimilitale agcret, ut receptus in claus.ro suo, 236. Quod ul evidentius fiat, imo Tbeodoricura
quo nutritus fuerat, ordine, quo et alii, venire posset,, Parisiis nuiiqunm studuisse paleat, oronia
nullo modo impelrare vaiuit. > Quibusverbis aliisque> ineunte aetale ad illud ejus ab
usque tempus, quo Ganda
sequentibus ionuitur, eo lempore seu, uti ex ejus-- revocatus abbatiam Trudonopolitanam gubernandara
^em Chronici loco proxime cit. apparet, anno> accepit, gesla hunc in modum
compendio et ordi«e
1085, qno Luipo, ut ad Trudonopoliianum suumi expono. Puer adhuc in monaslerio Trudonopolitano
monasterium redire sibi fas esset, impetrare fuitt pro temporum illorum more fuil educatus ac litleris
conalus, alios nonnullos ad id Trudonopolitanos; addisccndis admolus, cumque deinde faclus aelatc
monachos, qni iude, non quidem in exsilium pnlsi,, grandior monachis ab Adelardo II abbate fuisset
sed fuga dilapsi disccsserant, fuisse jam reversos ;; ascriplus, Htteris animum ad annum usque 1082,
hi aulem utpote ad raonaslerium, quod deseruerant, , quo hic vivere desiit, in monasterii sui schola,
qua?
haud ita dtidum post, uli eliam e Chronici Trudo-- tunc ex diclis maxime ilorebat, perrexit excolere.
nopolitani Joco proxime Iaudato apparet, reversi,, D Adelardo deinde anno 1082 vita funclo, monasterii-
regiones procul dissims, cum fuga inde sese sub- que regimini Lanzone, inviiis monachis, admoto,
duxere, adiisse non videntur, ac proin nec Theodo- cum plurimis ex his Trudonopoli cxcessit, cumquc
ricus, ulpote qui ex iis unus exsliterit, uli pronuml deinde e loco haud procul, ul apparct, hinc dissilo,
est eruere ex eo, quod, Lanzone postea ct Luiponei quo sese receperal, ad monasieriura, assentienle
mox memoralo de abbalia Trudonopolitana conten- Lanzone abbate, fttissel reversus, contentioque hunc
'dentibus, Gandavum inde ad S. Pelri monasterium! inter et Luiponem anno 1085 esset exorla, Ganda-
sesc receperil, quemadmodum iterum apud Dache- vum, relicto ilerum monaslerio, concessit, ibique
rium lom. Spicilegii cit. pag. 569 ct seq. Chronicon! in S. Petri abbatia commoratus est ad annum usque
Triidonopolitnnum doccl. 1099 seu certe 1098, quorum altero hinc Olberli
255. Verba, quibus id ibidem facit, aliaque non- Leodiensis episcopi lilleris evocatus monasterium
nnlla, hisce eodem toco adj'uncta, quod pleraque, dee Trudonopolitanum abbatis munere gubernandum
Theodorico ad praesens inslitutum jam dicia, haustai accepit. Talia sunt Theodorici ad tempus usque,
ex iis sint, huc transcribo. Sic habent: « Quaere- - quo hoc factum est, gesla, qua? sane, ut Theodori-
batur ereo (cum iam scilicet Trudonopolilanrc ab-- cum Parisiis unquam ac nominalim anno circiter
PATROI,. CLII.
iaS .... S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 140
1082 studuisse credamus, permiltere non vldentur. A tibri quarti hactenus non vulgati auctor in obscuro
Jam vero, cum id ita sit, testimoniumnura. 214 huc relinquit. Indicat quidem Galaudum vimm hone-
transcriptum ac Theodorico altributum, quo istud stum ac doetum fuisse; verum quis hine asscrat,
aslruitur, supposililium commentiliiimque verosi- acuti adeo judicii hominem exstitisse, ut nec ab Im- ,
millime est, quale etiam ob atia, qure jam diclis poslore decipi, nec opus, quod Tlieodorico esset
adjungo, apparet. supposilum, pro vera hujus hicubratione accipcrc
237. Teslimonium illud anle saeculiproxime ela- potueril? Fatendura inleriin est Bertholdum Nihu-
psi railium seu ante annum 4615, qno a Galaudo sium aut, si mavis, Carihusianos, qui ei, quod in
sacerdote laudatum fuisse, Carthusianus anonymus daiis ad Andream Saussrcium, Qidascalica? hujus
verbis supra huc transcriplis affirmat, ipsosmet epistola? anno 1645 irapressae, pra?fixis litleris lnu-
Carthusianos latuisse videtur, uti etiam damnalum dat, teslimoniura TheoJorici Trudonopolitani abba->
doctore.ni appellalum fuisse Raymundum Malliban tis exhtbuerant, perperam ob illud, seu citalum seu
seu Milleban, aut, ut alii volunt, Raymundum exhibitum a Launoio in disserlalione de vera causa
Diocrera. Fas est id cotligere vel ex solo Petraeo, secessus S, Brunonis in eremum, cap 5, § 5 men-
Carilmsia? Coloniensis alumno, qui suis in primum dacii insiir.ulari; id enim et a Niliusio cilari.et biiic
Cbronici Carthusiensis, a Dorlando cpntexti, librum "' a Carthusianis e Galaudo accepttim exbiberi bona
Elucidntionibus, anno 1608 excusis, § parliculari fide poluit. Sed alia niodo huc spectantia, qua?Car-
studiose inquirit, «Curdamnati ac |er iitfelicis do- thusianus anonyraus recitaiis num. 227 verbis non
ctoris islius (qui scilicet sese damnaium Parisiis e inclusit, disculiamus. Teslimonii, quod Theodorico,
fereiro proclamarit) nomen liiieraruin monumentis abbali Trudonopolilano, atlribuitur, diversa diversis
consignatura non sit. > Ne vero hic errasse arbitre- e tocis submissa exemplaria penes nos exslant,
ris Petraeum, Petrus Siilor, Carlhusia? Parisiensis unum autera ha?c inter in capiie prrefert sequentia
prior, anno 1537 e vivis sublatus, cujus opus de haecverba : < Andreas Quercelanus (Du-Cbesne) in
vila Carihusiana anno 1609 lypis Coloniensibus lu- Fragmenlis llistoriae lib. iv eilal ms. raonasierii
cera prirauin aspexit, lib. liujus primo, tract. 1, cap. S. Theodorici prope Remos, cui tilulus est De Ra-
3, ita scribit : < Fntemur ingenue nullum docioris lioue ternporura, ubi Iegilur; > qiiibus prrcmissrs
illius (Pnrisiensis damnali) nomen per nos adduclum testimonium, num. 214 huc iranscriplis verbis con-
esse, quod riullum sit litterarum monimentis, quod ceptum, subjungitur, ac deinde in fine pro clausula
viderimus, prodilitm;itaque non fingere novum, sed additur « Haecibi. >
incognitiim tacere voluimus. > Nec est cur bic -, 239. Cum primum iu hoc lestimonii, Thepdorico
opponasS. Rrunonis Vitam ms., a Caiihusiano nno- ascripti, exemplar incidcrnm, recilatis, qua? ei
iiymb per verba hum. 209 reciiata jam laudatam, praefixa videbam, verbis excitus Hisloria? Fi ancicae
qua? in bibliolbeca Basileensi asservatur, annoquei Scriplorum Andrea? Quercetani seu Cliesnii librum
14*86ac proin diu ante srcculum sexlum decimumi quartum avide arripui, totumque a capite ad
conscTiptnm, etsi enim in, hac, ul in Operum Lau- calcem sedulo excussi. Sed en! pag. 162 , qua
noii auctorum ac illuslrniorum tom. II, part. n, anno> sola in lolo illo Chesoii hbro sett lomo liber ms.
1751ColonireAllobrogumexcusa pag. 376 ia inferiorii monaslerii S. Theodorici prope Remos, cui liiulus
bujus margine notalum invenio, sequenlia ha?cverba:: est « De ralione lemporum > cilalur, fragmenium
< Contigit. circa annum Domini 1082 Parisiis pro- Iiistoricum suppeditatur, in quo, uli id inspicienti
digium horrendum in quodam magislro, cui secun-- palescet, ne apex quidem vel deprodigiosa docloris
dum quosdam nomen erat Rayraundus, > scriplaa Parisiensis anaslasi, vel de pulso ex hac in eremum
inveniantur, Raymundi tamen nomini additunta S. Brunone occurril. Hinc inlellexi, verborum, quae
aliud, quo el Diocrcs, aut eliam Milleban, ut ascri-i- proxirae recitavi, descriptorem significalum hisce
ptunj Theodorico abbati Trudonopolitano tesli- voluisse, teslimonium, Theodorico abbati Trudono-
monium prodit, fueril vocatus, infelicem doctoremn rj polilano altribulum, non libroseu tomolV Chesnii,
Parisierisem habuisse, conseclarium inde non est,,, quein laudat, sed ms. < De temporum ralione >
meritoque proinde illud vel pro supposililio vel proo libro, e quo fragmenlum historicum in tomum
admodum suspecto potest hnberi, nisi forte liber, e illuni Chesnius iiilulit, esse inscriplum. Verum nec
qup a Galaiido depromptum dicilur, in lttcem profe-i- id verttali consonum exislimo, quod res haec, si ila
ralur, proqiie genuino Theodorici fetu haheatur. baberet, a pluribus aliis scriptoribus memorala
$58. Verum quo hic loco, cujusve in bibliolheca? se verosimillime invenirelur, nec tamen memoraia ab
angulo servatur? Unde illum, aut, si mavis, illius is ullo haclenus a me inveniri potuerit. At vero sunt,
exemplar, e quo verba num. 214 recitata excerpse-i- uli ex notiliis, quas ad manura habeo, disco, qui in
rit, Gataudus sibi comparavii? An bibliolhecam, i, Trudonopolitani dioecesis Leodiensis monaslerii
personamve, a qua preliosum hujusmodi monumen-i- bibliotheca jactalura Theodorici, id olira abbalis
tum secum fuerit coinniunicatum, in conscriplo a se se munere moderali, de Sacra temporum ratione li-
Carlhusianoriim Chronico uspiara declarat? Omnia ia brum, in quo hic pro prodigiosa docioris Parisiensis
ha?c anoriymus, e quo solo.fere, qua? de Galaudo lo anaslasi testimoniutu nitm., 214 recitaluni praebeat,
jam dixi, discerc licuil, Annaliura Carthusiensittnj m asservari amrmani, addenles etiam, mirum aemiui
141 ACIA. 142
debere acctdere Marienci et Duraiidi, ordinis S. Be- \ illud complectenlia, transcribit, prolixeque, quo id
uedicti sciiptoruni, in Itinere suo litterario, ubi Parisiensi prodigio suffragari probel, conira Lau-
de illa ordiuis sui abbatiaejusque bibliotheca agunt, noium disserit. Verba ejus omnia, ne quid de nr-
de libro illo silentium. gumenlorum, iis inclusorum, vi delrnxisse videnr,
240. Ita pronunliant, quod bini hi scriptores li- huc transcribo, ad calcera eliara nonnulla, qua? in
brorum mss. omnium, qui in Trudouopolitanse abba- ha?c observanda duxero, adjecturus. Sic itaque
tia? bibliolheca servantur, cognitionem perfectam habenl : < Hic (Caesarius Eisterbacensis) in suo
iion habuerint, uti ipsimet declarant, opcris cit. opere, quod, in libros duodecim ad formam dialogi
toin. quidem priino scribentes, Trudonopolitanam digestum, < De illuslribus miraculis et historiis
bibliotheeam esse satis bonam, librisque mss. sat < meinorabilibus, qun? aute vel circa sua lempora
insignibus instructam ; tom. autem secundo traden- < contigerant in Germania, llalia el Gallia, > praeno-
les, sese, cum ad abbaliam Trudonopolitanam ile- lavii, libro xi, qui De Morienlibus, inscriptus
rum accessissent, librosque hujus mss. denuo scru- cst, boc spectaculum his prorsus verbis exponit :
tari velleut, obtinere id ab abbate non poluisse. < Fuit in regno Francia? clericus quidam nobilis et
Hinc, elsi etiam ms. illum de sacra temporum ra- « dives, qua? duo saspe homines extollunt, malisque
tione Iibrum in Trudonopolitaui monasterii biblio- N « vitiis subjiciunl; qui cum morluus essel et in fere-
theca lalere, aegerrime in animum possem inducere, « tro positus, mulliludine populi circumsedenle, tam
in rem lamen, ne quid, quod ad conversionis « ex clericisquam ex Iaicis, ipse se erexil, cunclis
S. Brunonis causam indngandam possit conducere, < atidienlibus, iu haec verba prorumpens: > Justus
neglexisse viderer, sedulo inquirendum duxi, mequc Judex judicavit, judicalum condemnavit, condemna-
ad monasterium Trudonopolitanum, si modo asser- lum iradidit in manus iinpiorum. « Quibus dictis, se
valos in hujus bibliolheca libros rass. scrulandi « reclinans iterura non obdormivit, sed de requie
facullaletn niibi impcrtiendam scivissem, conferre « transivit ad laborem , de deliciis ad miseriam. >
paralus, enixissiuie, ut hrec mihi concederelur, per 242. «His Cresarius paucissimisverbis expavescen-
amicos petii; verum, uli ea Marteneo el Durando, dum dnmnati hoininis spectaculum perfecle reprae-
ila et raihi fuit negata. Praefalum interim librum in sentat ulrique conformiter narrationi, quam stipe-
Trudonopolitana abbalia non reperiri, aul certe in rius tum ex anonymo Carthusiensi, lum ex codice
eo supra buc transcriptum pro prodigiosa docloris (infra plus semel hic memorando) collegii Meiensis.
Parisiensis anastasi leslimoniura non conlineri, lit- descripsimus, ila ulnulla sit quoad rei substanliam
lera? inde scripla? suadent; quas inter etiam una P inler eosdem auclores discrepaniia, imo nec in ipsis
'
cst, ab ipsomelabbate anno 1745 exarata, in quahic circuuistanliis repugnanlin; unde nemiuem fore
sic scribit: « Recordor me a paucis annis ad pelilio- arbitramur, qtii judicet eamdem non esse narra-
nera Reverenlissirai domiui abbalis sni.cti Lnurentii tionem, quautumvis reclaiuet Lnunoius. Mngni
idem transumplum (teslimonii scilicet, Theodorico proinde ponderis est hoc leslinioniura, a perantiquo
abbati allribuli) vidisse, el diligenler lunc iuquisivi, scriptore datum, summac aucloritatis viro, pietate
si in aulhenlico invenire potuisscm, scd nusquam et doclrina celeberrirao, quem Coloniensis archi-
reperi in Chronicis Theodorici abbalis, unde appa- episcopus Henricus de Molenarck, sub quo vivebat,
renler transumptura esse potest. > Jam vero, cum solum ex sensalissimis Germania? elegil, qui prae-
nec liber ille, uli ex lilteris, post rem diligenlis- decessoris S. Engelberti archiepiscopi et mariyris
sime examinalam ad me scriplis, disco, in abbalia vilam nobili slylo exornarei. Cujus et operum ejus.
S. Vicloris prope Parisios,in qua tamen illum asser- merita paucis, sed gravibus succidisque verbis sic
vari nolalum etiam inveneram, reperiatur, testi- commendat cardiiinlis Bona : « Caesarius Eislerba-
moniiim Theodorici abbalis, quod 1111includi a « censis ordinis Cisterciensis, in Hisloriis memorabi-
nonnullis asserilur, pro oriinino commentilio ex «libuspius.verax et simplex.i Quera etiam postobi-
«mnibus jam diclis videlur habendum. ] lum miraculisclaruisse, sc.ribunt Cislercienses.Caesa-
D
§ XIV. Cmsarii Eisterbacensis iestimonium reccnse- rii validissiinam auctoritatem ut eluderel Launoius,
tur, et quid de hoc sit censendum, statuitur. historiam sic ab eo relatam conalusest probare esse
241.AnonymusAnnaliumCarlbusiensiuiiilibriquarti diversam ab ea, quam S. Antoninus narravit. Sed
hnctenus non vulgali auctor, in medium adduclurus vane desudavit ille conferendo iiarrationera S. An-
CaesarijEislerbacensis pro prodigiosa doctoris Pari- tonini cum narratione Caesarii, quasi S. Anloninus
sicnsis anastasi teslimoniura, ila praefalur : < Pri- priraus illara evulgasset. Nara revem id, <••:.;,.
mus . . . inter exlraneos, apud quera hujus prodi- censet Caesarius, concordat ciun (iiroiii.is
ant.ij; .
gii narralionein legimus, se oflert Caesarius Eisler- Ordinis superius cilntis, qure ducenlis ct qninrjiia-
bacensis ordinis Cisterciensis, qui jam florebat anno ginta fere annis ante Antoniniim, et eodem
lempore
1188, id est, quinquaginta circiter annispostmortem quo vivebat Caesarius, digesla sunt.
primorum Palrum ordinis Carlhusicusis cum sancto 243. < Verum quia S. Anloninus non multum
Brunone institutomm; aut sallem primo ab obitu dilTeiia Chronicis, videamus nunc, si mutua illa
sancti Brunonis sacculo,in quo et vixit viginli circi- conleniio, quam Launoius Anionini inler el Ca?sarii
tsr annis; > ac deinde Cacsariiverlia, testimoaiuin narralioncs vull reperiri, lania sit, ut una
dici.tae-
113 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 144
rito debeat dlversa ah altera, ac proinde subrual A i probilalis existimatione ftoreret. » Ha?c objeciio
tolius hisloria? veritas. Sic igilur utramque aggredi- non mnjoris est ponderis, qunm prrecedentes. Ni-
tur Launnius. < Imprimis, > inquit ille, < Caesaritrs hil enim ex ea concluditur, atilconcludi polcstad
< non designal certum terapus, quo suum prodigium demonslrandam vel minimam inter lias duns nar-
< evenerit; Anloninus vero designat.annum ipsum, rationes differenliam. Npn enim Caesarius, qoniis
< quo suum prodigium acciderit. > Sed in hoc vtl esset itle clericus, an superbus, malisque viliis snb-
minimam inter ulrumque auclorem discordiam quis jectus exponil; sed quod esset < nobilis et dives,
lcclor quanlunivis sagax deprehendet? Certesi Cae- < qiia?duo saepe bomines extollunt, malisque vitiis
sarius cerium iemptts a lempore, quod designat < subjiciunt, > Ethrec non repugnant communi nar-
Anloninus, diversum el ab eodem mullum remotum rationi, qua? liominem istum deseribit < eminentia
designaret, in boc quidem appareret contenlio ; sed < scienliaeet probitale vilre et msxiraa fama pollen-
cum lempus sileai, nibil Antonino contrariumprofert, < tem, > sed tanlum juxla ea qua? exterius appa-
ac proinde utriusque narralionis substantia eadem rebant. Quam ob rem codicis Melensis auclor putat
remanet. Huic praeierea el sequentibus Launoiiob- euni damnatutn ob viiiuin vanac gloria?.
jectionibus unico possimus respenso satisfacere, si 215. < Ab hac objeclione ad qiiiulnra transit Lau-
dicamus, quod verissimum cst, Caesarium hanc hi- ° noius, quam sic exponil: < Crcsarius Parisiensem
sloriam compendio tantum attigisse. Unde non i academiam hic ne verbo quidem attingit; AnlO-
mirum, si mullas tacueril postea ab Antonino rcla- < ninus vero illam pracrii^al. Et tnraen Caesaritis
tas circumslanlias. < Deinde, addit Lnunoius, Caesa- i ille multis in locis el Parisiensis acailemia?el re-
< rius non dcfinit certtim in regno Francia? locura, <rtim in Parisiensi ncademin gcstarum meminit. >
c Antouinus vero ccrliim in regno Francia? locum Deinde muliiplices ex Caesnriocilniiones Lnunoius
« definii, id esl, Luteliam. > Similis priori objeclio, colligit, in quibus Ctesarius fecit mcntioncm acade-
qurc siniile meretnr responsom, nempe millam ihi mia?Parisiensis. Sed ad quid hre citnliones ? Sicut
repcriri inter ulrumque auctorem conlrarielatera ; enim oslendiraus non rectc coricludi narrationem
qnce rcperirelur, si Caesarius Hispaniam, Italiam Caesariialiam esse nb Anlonini uarralione, eo qtrod
vel aliquam aliam regionem sive regnum defiiiivis- ille non delinierit cerlum in regno Francia? locum,
set. At dixit ille, quod hoc prodigium in regno quem hic deflnit; ita ncc nllain dissonanliam im-
Francia? acciderit; Antoninus vero, quod Luteliac, porlare polesl silentium Crcsarii de academia Pari-
quac est in regno Franciae. llaque quod Caesarius siensi, quam Antpninuspraedicat. Sed ad alias Lau-
omiserat, B. Anloninus stipplevit. Et huie par esl r aoii, objectiones dtiuendas propcremus.« Caesarius
cruditissimi Andrea?Saussreii ad prohandum eamdem < aperte significat clerir.um suum uno eodemque
esse narralionem optima ratiocinalio, qiiunluinvis < temporedixisse; JustusJudex judicavit, judicatum
riiire in eam exclamet Launoiiis, < 0 miserabile < condemnavit, condemnatum tradidit in manus
< effugium ' < impiorum. Anloninusverodiserteasserildoctorem
244. i Caesarius de clcrico quodam nobili ac di- < suum tribus dislinclis diebus loculum esse. > Jam
i vilc serinonem babel; Aiiioninns vero quemdain vidimus supra, ex ciialis auctoribus Caiihusiensis
i eximium doctorem describit. > Ha?c verba.cLEw- ordinis quosdam scripsisse, hanc trinam vocem a
cus el DOCTOR, aliquid inter se discriminis pritna damnato prolalnm fuisse uno eodemque die, quos-
spccie videnlur habere, sed qua? facile concilianlitr. dam vero tribus distinctis diebus. Sicque Caesarii
Viros enim lilteratura et eruditione conspieuos srcpe verba concordant cum primis; Anlonini vero cum
diclos fuisse clericos, varils doceimir exemplis. ultimis; nec proplercn dua?censendaesunt narratio-
Apud Ordericum Vilalem lib. iu : < Clericus cogno- nes diversa?, cum in.re conveniant. Praelerea noir
i minatus est, quia perilia lilterarum aliarumque Ha aperte, ttt vuli Launoius, Caesarius significat,
i artium apprime imbulus est. >In bistoriam epi clericum siium uno eodemque tempore locutum
scoporum Eystelentium: < Iste Joannes episcopus Des.se; non enim distincte exprimit, quod haecverbn
< magnus clericus in jure canonico fuil. > Joannes shmil et semcl vel tribus distinctis vicibus, sed sum-
quoque Bircllius, prior Carthusia?, ab Innocenlio VI, matim innltiin, qtiod haec pronnnliavit: qua? sunt
qui cum obiisse audierat, «Clericus mundi» appella- eadem quoad sensnm, qua? Anlenimis doclorem
tus est, ut ad annum 1560 videbimus. non solum suum pronunliasse lesintur, non quidem irsdem
quia erat perfeclus monachus (monachi enim a)i- prorsus verbis, nee eodem modo dicla, sed nliis
qtiando etiam clerici dicti siinl), sed maxime quia idem significantibus, ita ul nulla sit in essentia rci
tnm in divina scienlia, quam in humana superiorera contrarictas, nec diversitas, nisi lanturo quod Cae-
habebat neminem. Ergo Caesarius et Antoninus sibi-. sarhis, brevitati studens, rem non ta-m fusc ac Iate
invicem non adversantur, cum ille clericum, bic curavit expriraere.
vcro eximium doctorem, infelicem hominem dixe- 246. < Notandum eliam auctorem codicis Melen-
runl. Sed inslal Launoius ut sequitur. < Caesarius sis, de quo supra, trinam illaiii daranati vociferatio-
< indicat clericum suum nnbilitale ac divitiis in nem iisdem fere verbis cxpressisse, quibus et ante
<•homincm superbtim evasisse, Anloninns vcro eura usus fueralCaesarius.Porroquot et quanlae simi-
« eum significat doctorem, qui raagna scicnliae et Ics differentia?in sacris Scripturis oecurrunt, Btiara
*4JT ACTA. 140
Inter sanrtos evangelislas, rem eamdem diversonar- A i xium iiimis in exaggerandis hujusmodi diflercnliis
ranles raodo, quos propterea sibi invicem contrarios studium. < Postremo Caesarius nihil habet de toto
non solum dicere, sed et cogilare crimen esset ? < illo lectionis quariae Vigiliarum pro morliiis ne-,
Cresarius non scribil, < clericum suum has voces < golio, quod post Antonini tempus ab anonyino
« omisisse, dura statulum ab Ecclcsia pro morluis < Vila?Brunonis scriptore traclatum est. > Sed nec
< olliciuin celebraretur ; Antoninus vero id omniito Anloninus aliquid habet de tolo ilfo lectionis quarin?
< scribi. > Quis non miretur lalem a Launoio, viro negotio; ergo non differt a Caesario. Nec eliam
sensalo et doclo, objectam diversitalem ? Veruiu veteres Carlhusicnses, ut hujus lectionis quarla? etr
est, nec negare possumus Caesariuramanifestam non verborum < Respondemihi > memineruui. Ergo net
fecisse mentionem Oflicii morluorum. Sed quis in- ipsi Caesario sunl contrnrii.
ficias irel, eum illud innuisse, quod scripsit, quod 248. « Prreterea Launoius Caesarii auctoritalem
defunctus ille < in feretro posilus esset, multitudine conalur deprimere aiictorilale clarissimi ac reveren-
< populi circumsidenle lam ex clericis quam ex dissimi viri Nicolai Coeffelei, Parisiensis theologi,
< laicis ? > Caesarius neutiquara significat < utrum qui in responsione ad mysterium iniquitatis dicit,
< clericus ecclesinstica sepultura privatus fuerit, Caesarii Dialogos labulafum esse plenos. Sed cum
< necne ; Anloiiinus vero aperte significat. > Neque " Coeffeteus suam senienliam lantum confirmet Con-
id etiam signiflcarunt citali auctores Carthusienses; radi Gesneri, hominis Zuingliani, judicio, ut ipsc
ergo et ipsi sunl Anlonino conlrarii; ergo et eorum faietur Launoius, cardinali Bonrc, viro aeque pio ac
narratio diversa est ab Antonini narralione. Quis docto, potius crediraus qui Cresariuin laudat, tan-
hoc cogitaret? < Cresarius non dicit Bmnonem •qtiam in hisloriis mcmornbilibus veracem. Nec im-
< Carthusiana? religionis auctorem speclaculo, quod merito, cinu ipsc Ctcsarius se nihil finxisse sanctis-
< narrat, inlerfuisse ; Antoninus vero dicit specta- sime juret, dicens : « Tcstis mihi est Deus, ncc
t culo, quod describit^Brunonem Carlhusiana? reli- < uiiura qtiidem capitulum in hoc Dialogo nre fin-
< gionis auctorem interfuissc. > Sedtacuit Caesarius, « xisse. » Coeffetei itaque et Gesneri aucloritutibu&
quia forsan nescivit, sanctum Brunonem interfuisse praferimus auctorilates illuslrissimiSaussaeii, et Ju-
spcctaculo; nara duobus tanlum annis post illud pa- cobi Brcullii pietate el doctrina insignis, el aliorum
tratum in Carlhusiam secessit. Vel, si scivit Caesa- qui de Caesariobonoriflcenlius judicaverunt, et proe-
rius, noluit lamen dicere, quod a suo proposilo sertim cximii sacrx ibcologia? docloris, et ad S.
alienum essel. Nam propositum ejus erat, varia de Gereonem ColoniaecanoniciTilraantiiBrcdembracbii,
morienlibus exempla proponere, non conversiones, rQ inul-liscl scientiaeet viriutum litulisspeclabilis ; cu-
sive ordinum inslilutioneS explicare. jusstudio et labore in lucem sunt edila raulln vete-
247. < Deinde .sancli Brunonis conversio non fa- rum scriptorum monumenla; qui eliam recognoscen-
cla est in publico, sicul nec conslat, ulrum illud dis expurgandisque Caesarii Dialogorum libris mul-
spectaciilum in ecclesia, vel in aula defiincti (quod lum Iaboris posuit, in lucem eos emissurus, ni, cum
tamen verisimilius est) coram miiltis, vel paucis ho- jam pene ad calcem pervenisset, ad ccelestia fuisset
minibus evenerit. Neque eliam conversio Brunonis evocattts. At ne tnnti viri pia sltidin perirent, effecit
fncia est eodem instanli, quo dictum spectaculum, inter ulios JacobusFischerus,sncra?theologia?doctor,
sed intra privatos parieles, et diu post illud per- qui, quod ille incceperal, perfecit, et in sua praefa-
actum, ut conslat ex cilatis auctoribus. Unde nec a tione Gesneri de Caesario caluniniam probe refu-
nemine, qui dicto speclaculo inlerfuerat, perspici tavil.
potuit. Anloninus vero id dixit, quia sic scripliini 249. < Denique Launoius in conclusione capilis
legil et narratum audivit. < Caesarius non aflirraat, tertii sua?dissertalionis Saussaeiuin virum cruditum,
< ex suo speclaculo Brunonem institucnda? religio- quasi ridiculum prosequilur, quodin Caesnriinarra-
< nis sua?occasionem cepisse; Antoninus vero aflir- tione substantiam rei ab cjus circumstantiis dixerit
< mat. > HaecLaunoii objectio non est diversa a D esse distinguendam, hancque Saussaeiidistinctionem
praecedenti; sed in duo divisit, quod simul et semel contrafasoraneinsulseLaunoiusrelQrquetin Jonnnnm
dici poleral, ui, quod solidis ralionibus non jiolerat, Papissam. Sed cum proljleamur injurium injnria non
multis saliem verbis conarelur obruere. Huic igitur propulsare, lcctoris judicio relinquimus, num opli-
'
objectioni factum esl satis ex responsione superiori. linia sit haec disputaudi ralio ad asserendam verita-
Quid enim mirum, si Caesarius, qui de Brunone nul- tem et quoscunque auctores, diversimode reni eani-
lam fecerat mentionem, instituendi ordinis Car- dem describentes, conciliaudos. Verum Saussae-ioim-
thusiensis occasionem etiam lacuerit propter easdem ponit Launoius, dicens etun in eo posuisse rei sub
rationes, quas superius tetigimus? < Caesarius non stantiam, quod Caesarius « prodigiurn aclum in regno
< tradit prodigium suum Parisiis contigisse ; Anto- < Francia?, nec suo tempore aclura referat. > Num
< ninus vero tradit. > Haecetiam objeclio eadem est minirae illud Snussaeius dixit. Postqunm enim lotnm
ac secunda ; quod enim hic dicit Lnunoius, idcm su- Caesarii narrationem retulit, addit: < HaecCaesariu?
perius secundo loco dixeral, mulalis tantummodo < qui substantiam rei, de qua sermo est, patenter
voeabulis et modo loquendi. Imo et utraque objeclio « conipreliendil in descriplione isla. > Sic igiturdi-
quinla? multum siinilis est. Unde patcl Launoii an- ccns Saussocius, mouet quideni, subslantiain rei ii>
147 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 14S
Cresarii descriptione reperiri, sed in quo consisiat, \ Chronici auctore anonymo suppeditalam, afliciuiii,
non explicat. Deinde statim de circumslantiis subdit: alque a narralione, de defuncto, qui pariler sese
'« Qua (descrip.tione) etsi ndn omnes adreqiiale damnatum e feretro vociferalus sit, a Caesarioexhi-
< circumslantias eat expressum, cura annum non Lita, absunt, merito argui jnon posse, vel narra-
« consignet, nec specialera Gallia? locum, quibus lionem Anlonini seu anonymi cum substantia
« isla qua? refert evenerunt. > Et ea? sunt cir- narrationis Caesarii pugnare, vel prodigium, quod
ciimstaiiliae, eliam a Launoio notalae, quas Saus- bitjus argumenlura est, a prodigio, quod illa ob
srcius summalim in Caesarii descriptione perslringi oculos ponitur, indubie esse diversum. Quid enim
asserit, cum paulo post dicit: < Nihilominus to- magis obvium, quara fncta historica invenire, a
< lum dicit (Ca?sarius) cum id actum in regno d.iversis scriptoribus relala, qua?, quamvis eadem
< Francia? asserat, nec suo tcmpore, sed ante, sint, adjunctis tamen ab uno, quae ab alio. subli-
per verbum FUIT, satis evidenter signiflcet. > , centur, sint ornata? Nec esl cur id mirum videalur,
Igilur per baec verba : < Totum dicit, > elc, cum non rafo fiat, ut rem, quam aller fuse, nullis
intelligit Saussaeius circumslantias illas, quaspaulo plane ejus, aut certe paucis duntaxat, adjunclis
ante dixerat a Cresario non esse « adaequaieexpres- omissis, exposuit, aller compendio tanlura referat,
< sas, cum annum non consignel.ncc specialem Gal- B omnibus fere adjunclis nudatam. Imo vero ne qui-
i liaelocura,) etc. Hic est verus ac sincerus Saus- dem ex adjunctis inler se pugnanlibus nec ulla
saeii verborum sensus, quorum ordinem Launoius ratione in concordiam vocari natis argui semper
inverlil, ut ea commodius in suam senlenliara de- polesl, narraliones, in quibus haec occurriint, circa
lorquerel, faciliusque lectori persuaderet, Saussaeium res versari diversas. Consianlinum Maguiim impe-
subslantfam rei in eo posuisse, « Quod Cacsarius raiorem, ul militari signo, in crucis modttm effor-
« prodigiumactum inregnoFrancire,necsuotempore mato, in exercilu adversus Maxenlium praelinluro
« actum referal. > uieretur,' divinitus in somnis monitum fuisse ,
250. < Sub finem ejusdem conclusionis capitis Firniianus Laclantius apud Baluziurii lib. n Miscel-
terlii rurstim Launoius Cresarium, sive potius Car- lnneorura, pag. 57 racraoria? prodii. Ideni eiiam
ihusienses ex Ctesario aggreditur, cum ex eodera f.icit in Vila ejusdem Conslantini lib. i, cap. 29
Cmsarii tractntuduo a se deprompta exempla integre Eusebius. Verum in tempore, quo visio illa Con-
describit, ex quibtis vult < otiosos homines unum . stanlino fuerit oblata, binos inler scriplores illos
< conflasse prodigium.quodCarlhuslanorum iniiium minime convenit. Eam euim Laclaniius cum nocle,
< tale, qaale nunc > excutit, sive excutere nititur, caramissam die 27 Octobris aimi 312 ad ponlem
"
< fingendi causam prsebuisse > conlendit. Unum est Tiberis pugnam, in qua Maxenlius inleriil, proxime
enjusdam canonici Parisiensis, qui post mortem praegressa, conjtingit; Eusebius vero iis, quaelib. de
suam et honoriflcam sepulturam amico npparens se Vita Constanlini cit. capp. 28, 29 et 37 scribii, non
damnaliim nuntiavil, eo quod vera sibi morienli obscure indicat, tunc factam, cum Conslaniinus
confrilio defuisset. Alterum est historia iila, qiiam adhue-in Galliis esset, necduraque Alpes in Maxen-
Launoitis superius probare conaius est diversam tiura arma moturus, trnjecissei, ac proin aliquanlo
esse ab Antonini narralione. Quis non miretur temporis spatio ante dictam noctem. Pugnant ergo
Launoii astutiam? Duo jungit qua? magnam habere Eusebius et Laclanlius in adjunctis, el lamen,
simililudinis afflnilalcm asseril, ut subtilius oculos duas horum scriptorum narraliones circa diversas
Conslaniino oblaias visiones versari, certura non
menlemque lectoris perstringat. Sed constauter ne-
est.
gamus aliquam inter duo illa exempta intercedere
similiiujinem praeter commune utrique homini 252. Juliani Apostata? in, bello interitum referunt
damnationis jnfortunuim : aut < otiosos homines > scriptores aequales aut subaequales diversi; sed quot
ex his duobris prodigiis, sive etiara ex uno tantum hunc eventum adjunctis sese inler pugnanlibus ex-
causam secessus sancti Brunonis finxisse progres- r» omant! Ad hrec, ut etinm ex ipso, quod hic tra-
sione temporis.ut vuItLaunoius; quandoquidem ano- clamus, argumenlo excraplura adducam, horrendnm
doctoris daranali prodigium publice coram ingenli
nymus ille Carlhusiensis {anonymura illum Carlhu- hominum muliitudine xi et
contigisse, scriptores §
siensem],qni primus rem scriptis mandavit, ipso Cae- id intra
snrii lempore vixisse, superius probavimus, a quo, seq. recensiti, aflirmanl; privatos autem
domus defuncli parietes evenisse, Codicis Melensis
non vero a Ctesario, alii Carthusienses eitati ejusdem
auctor infra laudandus Iradit; at quis propterea
historia? narrationem mutuali sunt. > HaclenusAn-
hic narrat, a prodigio, quod illi
natium Carthusiensium libri quarti auclor laudalus, prodigium , quod
in quem nunc nonnulla observandn. referunt, dixerit esse diversum ? Elsi itaque, tres
a doctore Parisiensi vociferationes, quarum prima
251. Recte itaque imprimis contra Launoium hicse accusatum, secunda
judicatumac tertiadamna-
conlendit, e diversis adj'unclis, qua? narralionem tuiu declararii, tribus diebus diversis fuisse emissas,
de defuncto, qui scse damnatum, e, feretro procla- scriptoresproxime laudati eliammemorent,cIericum-
marit, ab Antonino, seu potius, e quo hic illam que suum seu doctorem simul et semel ac proin uno
hnusil, a primorum quinque Carlhusia? Priorum eodemoue die se judicaium, condemnatum atque in
149 ACTA. 150
i manusimpiorum «lradi(um,>Ca?sarius,ulLaunoius A cla invicem discrepare, curn ha?ca substantia, quae
vult, tradere videalur, prodigium lamen, quod tric lain uni quara alteri e duobus hisce prodigiis secun-
narrat, a prodigio, quod illi recensent, divcrsum dum j'am dicla est comraunis, dislingueuda sint, uti
rion certo est. Neque lamen cum illo certo eliam est infra ostendam. Atque hinc jnm fit ut ex prodigio,
unnm ntqtie idem.Columbius in sua de Carlhusiano- quod Caesariusnarrat, nliud illud, quo Sanctus no-
rum initiis Dissertatione num. 64 sic scribit : ster in.ercmum secesserit, ulcunque confirraelur.
< Istud .. . (n Caesario scilicet relatum) prodigium 254. At vero ipsamraet Caesarii narralionera in
nonnulli faciunl idem Parisiensi, de quo nunc agi- dubium revocal Launoius, nec saneimmerilo. Quid-
mus; alii vero negnnt: ego neque idem illi, neque quid enim. conlra afferat verbis sttpra recilalis Car-
ab eo diversum asserere nunc velira. Certe non thusianus noster anonymus, Caesariusquea sinceri-
additura Caesario compulisse Brunonera et socios late, qna in scribendo usus est, commendari
ajl eremum ; id autem unum illud est, quod fecit, ut merealur, periliores tamen modo crilici omnes con-
de Parisiensi nunc agerem. Malim asserere e.t om- sentiunt, credulum nimis cum fuisse, utpote qui in
nino islius toci res est, adversarium (Launoium suis duodecim Dialogis non salis accuralo crilerio
nenipe) non debuisse scribere seqttentia in sua de " veras hislorias a fatsis secreverit, etinterdum nugas
vera causa sccessus S. Brunonis in eremum Disserta- et fnbulns, quas undecunqne corrasit, sine ullo
tione pag, 145; « Cesarius Cislerciensis nnrrat duo, prorsus deleclu inseruerit. Stillingus noster tora. I
< quae.Carihusianoruminitium lale,qualenuncexcu- Septembris in Vita B. Margareia?Lovaniensis virgi-
< limus, fingendi causam oliosishominibusprxbtie- nis etmartyrispag.590, num.44, opporlune ad insli-
< runt. > Cum enim duoium altcrum sit illud ipsum, lutum praesens sic scribit: « Quod spectat ad fldem
quod modo reluli, boniinis in regno Francorum re* liisce Aciis (B. Margnreta?scilicet a synchrono Cresa-
divivi, seque Dei judicio daranatum exclamanlis, rio lib. vi Dialogorum cap. 54 conscriptis) ndhiben-
non video, cur otiosi homines ad Parisiense flngen- dam, non eadem forsan omniiim erit senlentia, nisi
dum debuerint adjungere canonici Parisiensis, qui diligens fiat dislinctio inter varia ab eodem auctorc
ppst paucos a morle dies se sine corpore viden- narrata. Quippe fuit Caesnriusvir pius et doclus qui-
dum honiini valde familiari praebuit. dem, sed pro tempore, quo vivebat, simplex et cre-
253. t Scilicet canonicus bicniliilliabuitcomnuino dulus; alqueex eo fit utDiaiogi ipsius non careant
seu cum redivivo Parisiensi, de quo nunc sermo est, nnrraliunculis quibusdam, qua?pro fabulisleguntur
seu cum alio, qni, cum parabatur condilorio, red- hoc tempore; verum non recle judicabimus, si idom
ditiisfuit vila? in-regno Francorum. >Ila ille : et ., plane de omnibus feranuis judicium, quia mulla
merilo quidem prodigium, quod a Caesarionarratur, narravil, qua? a verisimililudine non sunt aliena,
cum prodigio Parisiensi, quod a quinque primorum quaequeexacte nosse potuit, quod iis et loco et tem-
Carihiisia? Priorum Chronici auctore ac deinde ab pore esset vicinus. Ilaque cum suspicio mendacii
Anlonino memoria?prodilumfiiil,unuraidemque non non cadat in Caesarium,virum utique pium etsince-
certo csse, cojiiendit. Ast an recle simul conlra rum, cumque in rebus lam vicinis, quam eidem
Launoium adjungit, postremum hoc prodigium e erant spectantia ad Margaretnm, nullum fere sit
prodigio, quod a Cacsario referlur, alteroque PnrL- errandi periculttm, fidem in hisce negare non possu-
siensis cnnonici, qtti amico post mortem appnrens, mus Caesnrio, ejusque auctoritas omnibu3 aliis, qui
damnalum sese nunliaverit, ab otiosis hoininibus seriusscripserunt, hic videtur praeferenda. Qua de
ronflaliim non esse aut conflctum? Ita vel idcirco causa elogiuin beala?noslrae, quod ipse concinnavit,
nutumo, quod ad illtid flngendum, si fortassis reipsa primo loco edam, uti posteriorum narrationibus
pro fab.ulasett figmenlo sit habendum, soltim pro- praeferendam. >
digium, a Ca?sariorelatum, suffecisse queat, concur- 255. Caesariusitaque eliam seoundttm Sliltingum,
risseque elinm altcrum illud Parisiensis canonici, qui tamen, uli ex ipsis ejus verbis salis liquet, crisi
nulla ratio suadeat, imo potius contrarium suadeat D minus severa, licet sane aequissima, in scriptorem
dissimilitudo quam maxiraa hoc inter et Parisiense, hunc utilur, fidem indubitalam prodigio, quod ver-
quo Bruno in eremum pulsus fuerit, prodigium in- bis num. 241 huc transcriptis narral, concilinre non
lercedens, qure tanta est, u.t nihil fere ambo illa polest, cum id, si reipsa unquam locuin hn.biiit, et
prodigin habeant commune, quemadmodum consi- diu ante Caesarii aetatem, et in Gallin, monnsierio
dcranli patebit. Porro elsi, ut jam dixi, verbisque Eislerbnccnsi minus vicinn, faclum esse debeat;
eliam mox recitatis Columbius innuit, Parisiense, liicque scriptor fvide Slillingi verba proxime reci-
quo sanctus in eremum pulsus fuerit, prodigium lata) lidem indubilalam in iis, quibuset terapore et-
cum prodigio, quod Caesarius refert, unum alque loco vicinus haud fuit, non merealur. Recle ilaque
idem non cerlo sit, unura tamen ab allero dislin- illud a Launoio in dubium revocalur ob infirmam,
ctum non esse, verosimile idcirco apparet, quod cui innilitur, Caesarii auctoritatem. Allamen, cum
utriusque eadem sit substantia, hominem scilicet, unum alque idem, ut jam docui, verosimiliter sit
qui vita functus erat jamque in feretro positus, cum Parisiensi,quoBruno in eremum pulsusfuerit,
daranationem suam tanlisper redivivum astantibus prodigio, hocque ab anonymo, qtti saeculo lertio
denunliasse. Nec obstat ulriusque prodigii ndjun- decimofloruil.primorutn quinque Carihusia?Priortan
131 S. BRUN0N15 CARTHUSIANORUM1NSTITUTOR1S 152
Chronici auclore litieris sit mandalum, falsilaiis A j audire videor, hancargumeulandi ralioneu. enerva-
equidem, ulpole iu duobus sic saltem saeculixiu tam pluinbeamque esse, quippe argumento, ut logici
scriptoribus fundalum, mintis suspectura videtur appellanl, negalivo nil potest probari, Ila forlasse
habendum, nisi forle quis velii, aut a proxime lau- respondeant, qui ecclesiasticam eruditionem neque
dalo Carlhusia? Priorum Chronici auctore, aul ab a limine salutarunt, totumque cerebrum tricis scho-
altero, e quo hic sua hauserit, e relalo per Caesa- laslicis devovcre.Nara quantum roboris argumento
rium, quod nunquam acciderit, prodigio Parisiense negativo insit, tum luculentus hac de i e traciatus
illud aliud, quo Bruno in eremum actus fuerit, acce- prodit, tum universa erudilorum respublica quotidie
ptum fuisse, adjunclisque pro arbilrio conficlis au- experitur. Et quo pacto, amabo, coir.inenta, fabu?
ctura. Atque hoc quidem ut aeslimaret, propensus lreque explodi atque exsibilari possent, qua? in pos-
etiam fuisse Mabilloniusvidelur. leriorum temporum hislorias irrepsere, nisi anti-
256. Etenim in Annalibus Benediclinis lib. LXVI, quiorum silentium pluris, quain imperita audaxque
num. 64 sic scribit: < Aliam istius secessus (S. Bru- recentiorum loquacitas peudcretur? Aflirmaul hi ad
nonis in eremum) causara posl annos minimum du- arbitrium suum, gestaque a temporibus suis remo-
cenlOs quidam atlulere auctores, uimirura Bruno- lissima somnianl; illi veronevolam quidera, vesti-
cem, dum Pnrisiis in scholis versaretur, prodigio B ' giumque earum rerum reliqtiere, relicturi sane, si
redivivi canonici, qui se damnatura vociferalus sit, earum notrliam habuissent. Et nos aflirmanliura po-
perterritum in eremum secessisse, et adjunctis sibi lius imperitia, quam lacentium doclrina duci sine-
socris Carlbusiensiuih Ordinem instituisse. Qua?nar- mus? < Haec generatiin Muratorius de arguraenti
ralio, variis subinde aocta circumstantiis, sanclo negativi vi, qua?quanla subindc sit, uli etiam qui ct
Anlonino, ipsique Gersoni, solida?doctrina? ac pie- quando locum habere queat, pronura crit cx jani
latis viro, probata, non mirum si boua fide a tolius nunc dicendis eruerc.
sacri ordinis alumnis admissa est et asserla sil, 258. Cum plura, eaque eliam nolatu dignissima,
cui Cresarius Eisterbacensis videlur praelusisse. > qua? lilteris consiguata non reperianlur, nec foiic
Ita ille: an autem CacsariusParisiensi, quo sanctus etiam fuerint, sacculis prrcterilis gesta, esse, apud
fuerit conversus, prodigio reipsa praeluserit, huj*usve onutes prope in coiifessosit, uec merito oegari posse
iingendf occasionem otiosis ingeniis dederit, cuique videatur, nou continuo est corisequens, ut res, qua?
ex infra dicendis dispicicndum relinquo. Ul inlerira a solis scriptoribus recentioribus raemorantur, indu-
e Cresario baustum hoc esse, vebementius qnis sus- bie falsa? sint; certo lamen lunc vel probabiliter
iloctur, moveri potest ex eo, quod scriplor hic, ,, duntaxnl falsa? erunt, prout vel, quod raro sane
saeculitertii dccimi inilio indubie fiorueril, anony- flet, eonstiterir, vel probabiie aut verosimile dun-
mus autem primorura quiuque Carlhusia? Priorurai taxat fuerit, scriplores antiquos aul unum sallem
Clironici auctor ante annura cirriler 1250 suami ex his alterumve, a quibus silentio premuntur, esse
hnnc elucubralionem, in qua Parisicnse prodigiumi hnjusmodi, ut eas, si fuissent, sciluri, scitnsque
rcfert, verosimilius non elaborarit, uti ex iis, quae coinmcrooraturi fuissent. Papehrochius noster ab
§ 1 disserui, satis liquet. Quod si porro certum forel,, hisce »011mutlum abludit, in Propylreo mensis Mnii
prodigium, quod refert Caesarius, evenisse, idque ai reclissime, ut milii equidem apparet, ad praesens
prodigio Parisiensi, quo Bruno in eremum pulsusi institulum sic scribens : < Quamvis in rigore diale-
ferlur, non esse diversum, Carthusianorum sarie,, ctico non scquatur : Non.esl scriplum veldictura;
liiuc causara conversionis snncti pairiarcha? suii ergo non est factuui; nec enim niinus fuissel a
icpetenlium, sat verosimilis appareret opiuio, elsii Christo suscitatus Lazarus, licet boc Joannes ct
interim Caesarius, Brunonem prodigio, quod narrat, , alii tres evangelista? tacuissent, tacuissent etium
in eremum actum fuisse, non edicat. Atque hinc est,, apostoiorum discipuli, et his a?late proximi om-
cur potissiraum, non an causa conversionis sanclii nes; recte tamen sequitur: Hoc vel illud carel con-
fuerii, sed an veritali consonet Parisiense prodigium,, D grua?antiquitntis, et auclorilatis testimonio; ergo,
inquirendum sit; qua de re qua? tandem mea sitt factumesse, non est prudenler credibile, siculi non
opinio, tuncedicam, cumpost jam relatos scriptoresi esset credibilis resuscitatio Lazari in universali
nnliquos, qui teslimoniis suisprodigio suffraganlur,, omnium silentio, qui rei gesta?yel inlerfuissenl ipsi,
recensuero etiam scriptores anliquos, qui silenlio> vel ex praesentihus accepissent, etc. Tanlo auiem fit
suo eidem videntur oflicere, ceriior et evidentior ex arguraenlo negalivo de-
credibili-
§ XV. An quid contra anastastm, qua aoctor se dam- monstralio, quanlo notitia facti, de cujus
nulum pubtice denuntiaril, ex silenlio vel S. Bru- tate controveriilur, ad plurcs pertingere, et a plu-
nonis, vet Guigonit, vel Guiberti de Novigenlopot- ribus scriplo consignari debuisset propter insignem
til confici. sui clarilalem. > HaecPapebrocbius, docens scilicel,
257.lnrebushistoiicis argtimentonegniivoviranont argumento negalivo, ut ut facta, contra qua?miiilal,
modicam frequenter inesse, peritiores onines criticii a vero esse atiena, invicle non probet, eam tamen
modo admiltunt. Unum hic omnium toco altulLssc ? vim inesse, qua fiat, ut bacc inde vel magis vel mi-
6iifflciat Muralorium. Hic Anecdotorum tom. II, cap. niis ad rerum incredibilium classem nccedant.
81, sic scribit:«Sed jam quosdam lnibi reponentes> 259. Dispicianius modo, an el quid secundum
153 ACTA. 154
jain dicia e scriptorum antiquorum silentio, seu ex; A ubi religionem voli, quo Bruuo el Radulphus
argumenlis negalivis, e sileulio boc formalis, possilI tcncbanlur, cum illi horribili spcclaeulo, quod Bru-
conficicontra Parisiense, quo Bruno in eremum pul- nonein in eremura egisse docel, componens horribile
sus fueril, docloris tantisper redivivi seque damna- spectaculura pro fortiori incilamenlo ducil. Iloc
tum, publice coram infinita propemodum populii atiiem forliori incitamenlo si opus fuii Brunoni, cur
niullitudine lunc vociferali prodigium. Launoius ini non, quaeso,Badulpho, qui exsohtiionem voti sic dis-
gua de vera causa secessus S. Brunonis in ereraumi tulit, ut nunquam, quod sciam, impleveril? At
Disserlatione in raedium adducitj auctores viginlii sapientem virum in epistola, ubi machinas omnes
novem antiqtios, quos, cum prodigii Parisiensis noni adhibet ad movendutn Radulphum, praeleriisse, vei
nieniinerini, cpmmentitium id esse suo silenlio te- non saepius exaggerasse quaesilum suppliciuro e
slari conlendit. Horum alii sanclo aequales aut sub- spectaculo, quod itt promplu positum erat, si lamen
aequales fuerunt, alii uno altcrove circiter saeculd unquam posilum fuit.kl verojuslam in Brunone,
post eum floruerunl, omniumque ulliraus Joanncs ut opinor, adinirationcni buberet. Cum igitur inier
de Sanclo Victore araio 1322 scribendi finem fecit. momenta ralionum, quibus Bruno Raduhdium per-
Verum nulla rationc, cur nonnulli ex his prodi- movel ad reddendum volum, omisil horribilc spe-
"
gium illud siluerint, mirum accidit, vimque pro- Clacutum,quo scriptor didascalicus (Saussrcius nem-
inde anl nullam, aut sane admodum exiguam for- pe, ila hic a didascalica sua Epislola mox memorata
maliim ex eorum silentio negativum argumenlum appellalus) se a puero imbulum profiteiur, idomisit,
pblinet. Quare nominalim auctorum illorum, non quod dicere non poluit. Dicerc aulem non potuil
omnium, sed praecipuorum dunlaxat ac maxirae quod sibi non nccidit, quodque longo post se lera-
eorum, qui prodigiura, si fuisset, commeraoraiuri pore invecium nounulIiCarthusianerumoriginemfe-
vcrosimililer fuissent, qttosque proinde id non fe- cerunt. >
cisse, inirum polesl non immerilo videri, silentiuin 261. Hactenus Launoius; audi modo, quid ad
lubet disculere, ac quii quaeque ex lioc adducta a hoc ejus contra prodigiosara docloris Parisiensis
Launoio argumenla negativa valeant, ponderare. anaslasim argumcnlum respondeat Cartusianus ano-
Initium duco a silentio ipsiusmet S. Brunonis, cui nymus, Annalium Ordinis sui libri quarli hactenus
§ praesenti duos adhuc alios, videlicei Guigonem, non vulgali auclor, < Quorsum.. (inquitlucubrattonis
quinlum Carthusiae priorem, et Guiberlum de No- sua? nura. 90) hujus menlio spectaculi, quod Ra-
vigenlo, prodigium pariter silenteSj adjungam. San- dulphum non speclabat, quippe qui votum suum diu
cius ilaque in epistola, supra jam pluries laudala ,p forsan ante emiseral? Cumque illud ex Chroni-
infraque hic integra recitanda, quam ad Radul- cis Ordinis (Carthusiensis nimirum) dicatur Purisiis
phum Viridem, quo hunc ad emissum monachici accidisse anno 1082, quo quidem tempore clerici
babitus suscipiendi votum implendum excilarel, Remenses, a Mannsse olim expulsi, ad ecclesiam
conscripsit, nullam plane de horrendo doctoris suam jain redieranl, fleri potest, quod vel illud, si
damnali spectaculo, quo viso, votum jpse imple- in aula inler araicos res acta fuit, ut ex iisdem
verit atque in eremum sese receperit, raentionem Chronicis colligendum est, ignoraverit Radulphus,
facil, ubi tamen hoc ad commovendum Radulphi vcl saltcra ei non inlerfuerit. Sed etsi concederemus
ad voli exsolulionem aniinum peropoorlunum fuis- eum lunc fuisse praesentem, non inde sequeretur
set. Brunonem amico dcbuisse potius prodigii, quam
260. Hinc Launoius in sua proxime ilerum lau- voti emissi memoriam refricare. Paratius eniui
dala de vera causa secessus S. Brunonis in eremum eral ad conflgendam Radulpbi cunctalionera ei op-
Disserlalione cap. 1 ita arguil: < Radulphus indiguit porlune et importune inculcare votum, quo tene-
acrioribus stimulis, quibus ad stti... (quod cum Bru- batur astrictus, ad quod exsolvendum sub pcena
none de monacliico habitu suscipiendo in collalione peccati mormlisobligabalur, excujus defectu dam-
supra memorata emiserat) voti exsolulionem conci- D ] nalionem erat incursurus relernara, quam alias non
tarelur. Unde fit ut Bruno hac in epistola, sicul erat incursurus, elsi non audiret, nee obnudirel,
volum reddenti gloriam, ita non reddenli aeternain prredicluin specluculum. Quam ob rcm nihil fre-
puenam Radulpho proponat; ubi certe locus fuit quentius ei sanctus Bruno ingerit in sua Epistola,
illi spectnculo horribili, si quod Parisiis actura quam obligationem volum exsolvendi, el poenas,
Brunonem ad implendum votum anlea impulissel. quas Deus'promissa sibi non faclenlibus minalur. >
Qtiid enim erat ad configendam JRadulphi cuncta- Ila ille, proposilo a Launoio argumcnto nihil omnino
lionem paratius, quam ei et opportune et impor- contra docloris dainnati hisloriam evinci, idcirco
lune iuculcar.e id speclaculi genus, quo ipsa Bru- polissimuin conlendens, quod sanclus in SUaad Ra-
nonis cunctatio, $i Epistola? didascaiica? (a Saussaeio dulphum Epistola voti potius, seu obligationis,
scilicet ad Bertholdura Nihusium scriptae, annoque, lmic annexae, quam feralis daninali historise, tll-
ut supra docui, 1645 typis Coloniensibus excusae) pole qua? rainus, quain illa, ad voti exsoluiimiem
credimus, devictaesl? Neque hoc telura, quo se a Radulpho extorquendam essefapta, meraiuitsc
impetitum iri pra?viditauclor didascaiicus, satis ido- debuerit.
nee declinal, imo transadigenJiiin peclus objicit, 262. Verum, etsi id ita sil, ccrtura equideni est
<ns S. BRUNONISCARTHUSrANORUMINSTITLTORIS • 150
luctuosi iltius spectaculi commeraorationem ruturam A i Hugonis, nonsancti Bninonis VHam conscribere;
fuisse ad corainovendura Radulphi animum perop- quod nec eliam fecit, nisi n surarao Ppnliflce prius
porlunam: maximeque accommodatam. Quare cum adaclus. Quam ab rem ex incidenli tantum aliqua
Brunonem, viram prtidentem, iu epistola, in qua, de sanclo Brunone babuit, quanlum ea sanctum Hn-
quo ad voti exsolutionem Radulphum infleclal, gonem tangebant; nec plura de Ordine Carthusien-
machinas emnes adhibel, homendi ejusdem specla-r sium narrare voluit, nac delentus raliOne, de qua
culi, si pnbtfce id, absenle lieel Radulpho, iccidisset, sic scripsil Petrus Cluniacensis: « Multa quidem
memionem facturum fuisse, «at verosimile appareat, i in illo sacro Ordine Carthusiensium miracula
hancque nihilommus ilte in tola ad Radulphum < conligisse, a pluribus accepi, scd ipsi humililatis,
epislola, quani longa est, omittat, sane klud, quod < virtute, qua semper servi Dei mirandn opcra sun,
iuillis eliam alBsscriplorum, vel synchronoram vel < quanto possunt nisu, Qccullani, vix aliquid ex.
corevorum lestimotiiis nilitur, faisitatis vel idcirco i his prodere voluerant. >
utcunque suspeclum, aut eerle diffieiltus creditu 264. < Sed nunc videaraus, si Guigo incunabula
eflicitur, eisi interim proplerea cerlo fulsum non C.arthusiensJs religionis ita descripserit, et minuta
sit. Ad secundum praesenti hoc § discutiendum ar- . quaequeila diligenter pros.eculiisfueril, ut silentiiiM
"
gumenltim negalivum, quod Launoius Dissertatione ejus de spectaculo sil argumenUim falsiiatis iltius.
hujttsque cap. proxime cilt. a Gnlgonis,: quintL Narrat quidem paucissiniis vcrbis Brunonem cum
Carthusia? prioris, silentio repetit, jara progredior. sexsociis, quorum recensel nomina, Hugonis san-
Launoiiis itnque e S. Hugonis, episcopi Graliano- Clitalis fama allractum, ad eum venisse, ut locum,
politani, Vila, per Guigonem, qiiintiini Caribtisiae eremilica?vila? coiigruuni, ab eo obtineret; ipsoque
Priorem, deseripta, sequentia baec verba<lescribil: constilente, juvante et coinilanle, Caiihusiae soliiu-
< In his (S. rlugo, Gratianopolitnnus episeopus)nge-, dinem intrasse, atque exslruxisse. Quomodo vero,
bnt, et eece, tribtis necdura in episcopatu post hrec fuerunt irnnsactn, non. narrat.. Neque etiam
monasierii redilum complelis annis, adest magister meminit unde tenerit sanctus Bruno, an Reinis,
Bruno, vir religione scientiaque famostis, honesta- ubi canoqicus erat, aul Parisiis, ubi ultimovel do-
tis et gravitatis ac tolius maturilntis quasi qtiod- cuerat, vel saltera consilium relinquendi saeculum
dam simulacrum. Habebal autem socios maghstrum susceperal. Silet de ejus dignilatibus in ecclesia.
Lauduinum, qui post cum Garthusia? Prior exslitit, Remensi, de taboribus, quos pro defensione liberta-
«iuos StephariPS Burgensem et Diensem. Hi sancti lis et jurium Eccl.esia? in diversis conciliis susti-
Rufl canonici fueranl, sed desiderio vila? solitaria? Q ( iiuerat, unde et gloriosos lilulos meruerat < Co-^
ei, abbate favenle, sese conjunxerant Hugonem i lumna? tolius metropolis, et sinceri catholica?
eliam, quem cognominabantCapellinum, exeoquod [ i fidei defensoris. n Silet de collalione illa inter
soltts ex eis sacerdolis fungerelur oflicio,duos laicos, sanclum Bmnonem, Radulpltum el Fulciura , de
quos appellamns conversos,Andream et Guarinum. vnto recipiendi, mon.icbiciim hnbitum, de perseciM
263. <Quaerebanlautera locura eremitica? viiaeeon- tionibus Manassae, ila ut nihil oranino habeat de
gruum, necdum reperernnt: Hac ergo spe et suavi[ causn et occasione conversionis illitis quaecunque
sancta? conversationis ejus odore trabente, ad vi- fuerint. Silet denique de cunclis rebus ab eo geslis
rum sanctum vcneruni, qups ille non solum gm- ab exittt ex urbe Remensi usque ad secessura in,
tanter, sed et reverenter suscepit, tractavit et. Carlhusiam. Qtia? quidem omnia el alia multa
voti - compotes fecit. Ipso namque consulente, ju- hujusmodi, in quihus enumerandis non est riiu-
vamte.corailaiiie, Canhusia? solitudinera intraverunt; tius iiniuoranduin, vera erant mimtla, licct
atque extruxcrunt. Viderat aulem circn id tempus, maxiroa et ad incunabuta Ordinis rile describenda
per somnium in eadem soliludine Deum suaedigna- plane nccessnria; quae nihilominus praelermisit
tioni habitaculum conslruentem, slellas eiiam se-., Guigo, sicul el spectaculum Parisiense, quia nihil
plem, ducalum illi praeslanles itineris. Erant vcro ett D faciebanl ad Vitam sancti Hugonis, quam solum-
biseplem; > ac deinde, quodjin hisce Guigonis verbis, modo scribendam susceperal. Si igilur ex Guigonis
liulla omnino de prodigio Parisiensi mcnliooccurrat, silenfio caelera yacillant, qua? de, Brunoriis bistoria
falsum id esse innuens, itaconctudit: < Hicauclor. referri poterant, solura id ienendum erit, quod
(Guigo nempe) Carihusiana? religionis incunabulat Guigo scripsit; quod dicere vel cogilnre plus quam
describit, el minula quaeqiie diligentissiftte perse-. ridiculum censendum est. >
quitur, nec lamen verbonttingit illa duo, > nempe3 265. Hactenus Carthusianus anonymus laudatus,
Parisiense, quo scse damnatuin rioctor redivivus e? merito sane contendens, contra doctoris Parisiensis
leietro vociferalus sit, prodigitim, sccuiunique binc; anastasim, pulsumque ex hac in solitudinem Bru-
S. Branonis in erouium seccessuin. Ita Launoius. nonem nihil pmnino posse cuncludi ex silenlio Gui-
EB raodo, quid ad itla anonyratts Carthusianus An- gonis, Praeterquam enim quod rautla alia, ad S. Brtt-
nalium ordiuis sui libri quaiii haclenus non vulgaiii nonem pertinentia, subticuerit, nec Vitam hujus ex
aucior, respondeat. < Ad haec (a Launoio scilicetee insiiluto descripserit, nullo ex cnpile yerpsimile
Guigone proposita,) reponiraus, > inquit Operis suii njtparet, fulurum fuisse, ut prodigium illud, ut ut
uum. 92, < Guigonis upicum scopura fuisse, sanclii factum certo scivisset, in cit. S, Hugonis Vila, ad
IOJ ACTA, 4S8
quam id nullatcnus speclabat, lilleris consignaret.. A Bruno el Radulphus statim ab emisso voto non re-
Sed quid modo de Guiberti, Novigenlini in pago ceperint habilum monachicum.
Laudunensi abbatis, quod praesenli § adlutc exami- 267. < Tu vero cur ha?c igilnr a Guiberlo lacila
nnndum, silentio dicendura? Launoius Disserlatione, non rejicis, qui asseris illa (de doctoris anaslasi
hiijusque cap. supra citt. ita scribit : < Guibertus neiupe, pulsoque liiiic in eremum Brunone) non
abbas de Novigento Tracj/itum de vita sua compo- habeie verilaiem,quoniam lacentur a Guiberlo? Sed
snit, in quo pressius adhuc Cnrlhusianorum origi- Guibertus, ut docui, occasionem, ex qna Bruno
jiein et institutum exponit, et omnem quomm- naclus est conversionis initia, dicendaro sibi propo-
dam recentiorum fabulis aditnm intercludit, >magna- suit, non illas conversionis causas : qna? igitur nb
que deinde ex parte cnpite 11 libri i Guiberti rie illo dici non debuerunl, et a nobis in ipsius oratione
Vila sua transcripto, subjungil : < Secundum hunc postulari non debent. Dure fuerunt hae, dispulatio
auctorem (Giiiberlum videlicet) locus nullus relin- in hortulo, adjacenle doinui Ada?extra Reroos loco
quitur prodigiosa?docloris anastasi, qua?Brunonem ignolo, < De falsis oblecialionibus el perituris mundi
jneremumCarthusia? irapulerit.Nam, qua? id feceril, < hujus divitiis, nec non de perennis gloria? gau-
aliam omnino causara Iradit his yerbis : « Qui con- < diis, > cum Radutpho et Fulcio; horribiles Pari-
« versionis initia ex subjecln nactus occasione di- siis ac funesta? hominis redivivi voces e ferelro, se
i gnoscilur": Mannsses quidam pnst Gervasii fa- accusatura , judicatum , damnatum exclamantis.
< mosissimi archiepiscopi decessuin prredicla?urhis Priroa illa fccit, ul Brunp voyerit cum Radulpho et
< (Remensis) regimini simoniace se intrusit, vir Fulcio conversionem el habitum monachicuro :
< quidem nobilis, scd nihil prorsus serenitatis, quae secunda isla eitra, de conversione volo firraata co-
< prima ingenuitatcm dccet, habens. > Et posl gilanlem, compulil in Carlhusiam cum Lauduino et
alia : < Hnjus ergo mores prorsus improbos et quinque nliis sociis, omni sermoue disputationeque
i slupidissimoshabilus cumomnis honeslus horre- polentius. Ut ergo primam, qtta?Radulphum specla-
< ret, Bruno, lunc in ecclesiis GalHa?opinalissimus, hat, sine secunda qua? ad illum non pertincbat, po-
< cura aliis quibusdain Remensium clericorum no- suit Bruno in sua ad ipsum epislota, ita Guiherlus
< bilibus infamis illitis odio excessit ab urbe. > ulramque tacttit, quia de causis.conversionis Bruno-
Scilicet ubi consiiium excedendi cepit, babita ctmi nis dicere non proposuerat, sed de occnsione, ad
Radulpho collalione, cujus in epistola ad eumdem quam neulra earum pertinebal. > IsthrtecColumbius :
Bruno menlionem facit. veru«n, cum Gniberlus eqttidem Brunonis saeculore-
266. <Sed qureso te.in hac bene longa namtionc r nutiandiproposilum, uti eliam secessum in eremum
Guiberli, quo in loco verbum unum de Lutelia, qua? scuperfeclam conversionem recenseat, eoqueipsolo-
florentem omni lilterarum genere academiam tunc co.quo idfacit,occasionem,qua illius inilia sanclus
babuerit? De doclore redivivo, qui damnalum se nactus sil, exponat, fuisset verosimiHimeetiam.quae
tribus vicibus inler solemnes exsequias dixerit? De hac.silocum unquara liabuissei.mullonotatu dignior
solemnibus tandem exsequiis, quas ordo ecclesire exslilisset eique eliam perspecta., conversionis
universus cohonestarit ? > Ila Launoiiis. Asl veram causam seu doctoris anastasim cominemoraturus. >
secessus S. Brunonis in eremura causam a Guiber- 268. Necad remfacit.nonnulla alia, ad Brunouem
to, uli verbis recitalis is scriptor vull, non assignari, spectanlia, collationera scitieet cum Radulpho et
satis superque, quantttm opinor, qua? § 9 in raediutn Fulcio, Romanum hujus iter, sccutamque hinc lum
adduxi, evincunt. Quod vero ad ejusdera Guiberti horum, lum Brtinonis ad imidendum habilus mona-
de docloris annslasi silenfium pertinet, Colurabius chici suscipiendi votum animi remissionem, a Gui-
ad hoc in sua deCarlhusianomminitiis Dissertalione berlo sitenlio esse praelerita; ha?c enim omnin, uti
num. 35 el scq. Launoio respondet hunc in mpdum : consideranti palebit, sunt hujusmodi, ul fncile ab
< Guibertus recitat Brunonera < inilia conversionis hoc scriplore ignorari potuerint; Parisiense autein
< ex suhjecla nactum occasione, > el ipse (Lau- D ; doctoris redivivi prodigium, si publice, ut nonnulli,
noius) adverlit eum tacuisse redivivum lioniinein, quorum narrationem hic-examinamus, memoria?
qui Parisiis ex feretro se horrenda voce exclama- prodidere, innumera propcniodum coram bominum
vit datnnalum; et conversionem ex superitis reci- mulliiudine sit faclum , ignorasse Guiberlum, rei
taln occasione, per pios cum Rariulpho Viridi el gesta?synchronum, nulla raiionc verosimilc apparet.
Fulcio Monoculo sermones conceplain, votoque fir- Quod porro perlinet ad conversionis S. Brunonis
matam medilanli, grande fuit el omni oralione initiorura occasionein,rquam solam, non autem etiam
polentius incitamentum ad vitam longe asperius conversionis causas, commemorare.Guiberto propo-
agendam in Carlhusia, quam cogilaverat jaro vove- situm fueril, eflicere id non potest, ut quoquo modo
ratque. Placel exclamanti exclamationem reponere. verosiraile evadal, Guibertuin fuisse prodigium illud,
Qurcsote, in hac bene longa narratione Guiberti si accidisset, silentio praelerilurum. Quis enim non
quo loco verbum unum de hortulo adjncente domui in animura inducat, hunc scriplorem, dum non lan-
Ada?, de disputatione Brunonis eum Radulpho el lum conversionis S. Brunonis initia, verum etiam
Fulcio, de Romano ilinere Fulcii, quod fecit, ut perfeclam conversionem seu recessum in eremum
1S9 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS, 160
/ gtiis, ut vult Guihertus, sed lingua, qua? nobis ne-
recenstlit, voluisse seu proposittim sibi hnbuisse, ini- A
tiorum il'orum occasionem seu iinprobos Manassis cessaria sunt, exigimus. « Siint autem, inquit Gui-
mores, minus memoralu dignos, poins commerao- berlus, iufra montem illum (Carlhusia?) liabita-
rare.quam conversionis perfectae causam, seu illam, cula laicos, vicenarium numerum excedentes, fide-
si locum unquam habuissct, docloris Parisicnsis lissimos relinenlia. > At idera Guigo sic sauxil :
anaslasim, rem ulique, si acciderit, omni omniuin i Laicorum autem numeris, quos « Conversosvoca-
saeculorum memoria longe dignissimam? Anony- < tniis, sedecim statutus est. > Hinc suspicamur,
mus Annalium Carthusiensium libri quarti haclenus vel Guiberttim non obiiss1?anno 1124, et vixisse
non vulgati auctor, ut a Launoio contra feralem do- usque ad lempora Basilii Prioris Carthusia?, id est,
cioris damnati hisloriara adduclum e Guiberti silen- postannum1150-, vel capituluro illtid (xi nempetib. i
lio arguroenluin enervet, aliam viam init. supra cit.) Operi Guiberli a quodam alio fuisse in-
269. Eteuim et ipsummet Guiberlura rerum ad sertum.Nam circa lempora Busilii numerus conver-
S. Brnnonem Carlhusianosquespectantium imperilia? sorum et mercenariorum coepil augeri, nt patet
arguit, et VilaeGniberiina? libri primi caput 11, quo ex (hartis capilulorum generaliuni, et confirma-
doctoris daranati historia comniemoranda fuisset, et tur a Pelro Cluniacensi, qui iu capite28 lib. n de
tamen silentio praeleritur, insigniter esse interpola- "* Miraculis, quem circa nnnum 1150 edidit, ul suo
tum aut etiam, alinm, quam Guibertura, habere loco dicemus, scribit numerum conversorum lunc
auctorem, conlendil. Argumenla praecipua, seu ma- fuisse octodecim. Asseril Guiberlus Carlhusienses
gis valida, quibus hanc opinioncra suam probare, < tnnto cceplae conlemplalibnis fervore ferri, tit
aut nititur, aul eliam reipsa probatam darc, videri < nulla temporis longitudine a sua inslilutione de-
potest, ipsismet ilernin illius verLis huc transcribo. < sistanl, nec aliqna ardua? illius convcrsalionis
Primo itaque lucubrationis suaentim. 94, nonnullis. < diutiirnilale tepescanl. > Ex his cerle verbis col-.
qnae hic prreiereo,pxa?inissis,s:c habet : « Describit liginus inagnam «teraporis longitudinem > seu «diu-
(Guibertus nempe loco cit.) tnajorem Caiihusiara eo < lurnilatem conversaiionis > ab instilulione Ordi-
modo, quo erat post moriem Guigouis nostri, qui uis effluxisse usque ad lempus, quo ha?c scriLeban-
obiit anno 1136 < Clauslrum quiJem, inquit, lur, ila ut esset admiraiioni, qua? profeclo non fuis-
< satis iJoneum pro cceaobiali consuetudine haben- sel, si ullra aelatem Guiberti, qui fuit S. Brunonis
< tes, sed non claustr-aliicr, ul caeteri cohabilnntes. cuoevus,non extenderelur. Nec proplerea adeo fuis-
< Habent qtiippe singuli cellulas per gyrum claustri seut laudandi Caiihusienses.
< proprias, > etc. Quibus verbis expriuiii novumCar- r, 271. < Pergit Guibertus suam circa sanctum Bru-
Ihusiaemonasterium, ab anno 1132 extructum p ist nonem imperiliam prodere, dicens : < tnde etiam
nive oppressos (ndi Labbcum lom. I Bib!io:hecre < (de Carthusi 0 qua nescio occasione, mirabilis isle-
novae rass. pag. 640) in priori loco raonachos. Nam < Bruno recedens, poslquam his, quae praelibavi-
eo lempore , quo Gttibeiius creditur scripsisse, i mus, rudiraenla mulla diclorum et faclorum in-
nempe ante vel circa nii.ium 1124 ceTulae per i culcalione praeslilerat, ad Apulos, nescio, Cala-
gyrum clauslri non emnt dispositae, sed ab ipso i brosne concessit, et ibidem huic quiddam simile
clauslro penitus separalae, ut probnbimus in Anna- i vivendi genus instituit, > Sanclus Bruno invilus
libus ad annum 1134. Dum vero subdit:« Aquam e Cartusia recessit, jubente et cogenle Urbano II
< autem lara hnuslui, qunm residuo usut ex duclu summo Pontifice, quem piis consiliis per aliquotan-
i fontis,qui omniuni obambitcellnlas, etsingulorum nos juvit, maxime in conciliis, tunc temporis celc-
i per certaforamina aediculis iufluit, habent, > his bratis. Sed haec omnibus nota solus ignoravit Gui-
innuit lempora sancti Antelmi, seplimi Carlhusia?: berlus, qui fatclur se nescire qua occasione san-
Prioris, qui, utait Vita?illius atictor, «Aquae-ducliis; ctus Brtino Carthusiam dimiserit. Deinde pulat san-
< multo.sedinfatigabili labore fabricans, longis mea- ctum pairiarchnm recta via a Galliis se transtulisse
«tibusadcellas.coqiiinamcaelerasqueoflicinasaqua- . Ifj. in Apuliam vel Calabriam, sed ad utram revera con-
< rura tanlam direxit abundantiam, >etc: Quod qui- cesserit, ignorat. SanctusBruno, dum in aula (Jrbani
dem opus primum Guigo aggressus fueral, se I mortei versabatur, a clero Regiensi in archiepiscopum, an-
prrevenlus illud percellas dedncere non potuerat. nuente Pontifice, poslulalus, eleclioni assensum
270. <Scribit (Guiberlus nimirum loco supra cit.)i praeberc noluit, acceptaque ab ipso Urbano licenlia,
Carlhusienses « nusquam pene loqui, nam si quid in solitudinem, qunm in Cnlabria elegerat, secessit.
< peti nccesse est, sigr.o exigitur. > Sed videamus Sed Guibertus, horum omnitim ignorans.scribil emn,
ex Guigonis nostri consuetudinibus, an Guibcrtus; dum inereraolatitabat, suarum nihilominus virlutum
recle mores nosiros calluerit.. Sic igitur loquitur fulgore proditum, a summo Pontifice, ut fieretepi-
Gtiigo : « Soli degontessignn coenobiorumaut nnlla,, scoptis,quaesitura et tentum, aufugisse. < Ibi, inquit
< aut pauca novimus, suflicere pittnntes linguam <Guiberlus (an in Apulia vel in Calabria nescit)
< solain, non eliam caetcrosnrlus reatibus impticare> < cuni multa hurailitate se ageret, et omnimoda
< Inquendi; et ideo si tnnia necessitas urget, unoi < piorum exemplorum prrebitione circumquaquc
< vel duobus, aul cerle paucissimis verbis, quodI < fulgeret, adepiscopidignitntemnb Apostolica Sede
( rcs uoslulul. nialuimus indicnii. >Nnn iailur si- < quresitus et tenlus fugit. > Ex his patet Guibcr-
161 ACTA„ 1C2
ittm penilus ignorasse, an sanctus Bruno unquam A j < Viri, feminrc ac pncri illuri vivondi genus arri-
Urbano papa? adbaesisset, quod tamen apprime> < piunt. Innumcra conslilniint monasleria, ibid.
scire debueral; quandoquidem et Urbani coa?vus i < Abunde dilaniur. 467, > elc. Scripsit quitfem
fuerat, et quasi eadem provincia genitus. Nam ipses eodem loco Guibertus, hoir.inibtis sive Cnrthusiensi-
ex urbe Bellovaco oriiiitdus erat, postea factus abbas> bus sivc aliis, de quibus loculiis est, < coepisse ubi-
de Novigento in dicecesi Landunensi, utraque civi- < quo loci nova conslrui monastcria, el, undecunqHe
tate sub melropoli Remensi; Ur.banus vero ox terri- « coiiflitentibus magnos alimentorum redilus adhi-
torio el clero Remensi erat, nt ipsemet Guibertus> < bcri,>sed nobis, abditiora rerum Carthusiensiiim
scribit. perscrutanlibus, horum innumerorum monasierio-
272. <Post verba, aLaunoiocxGuibertoexscripla, > rum fundatbnes nnsriuam occurrerunt; imo patebit
prout ea superius relulimus, slatim subjuiigil Gui- in nosiris Annalibus, anle annum 1124 vix qumque
berlus in eodem capilulo: < Ha?, inquam, pcisona?- aut sexCaiihtisias tunc fnisse fitndatas, et eas quidem
< conversionura tunc lemporis exlulere priraordia. pauperrimas. > Hactentts Carihusianus anoiiymns,
< His cohaesere conlinuo virorum feuiinarumque5 merilo snne, contra ac anlen opinnlus fuerat Dachc-
< greges, omnis protinus ordo concurril. > Et infe- rius, existimans, ad Cnr:husinnosnon spectare, qi:as
rius : < At fciiiinrc ilidem insignes, maritorumi B a Guiberlo rie ingcnti feininnrum puerorumqiie, reli-
< cclebrium jiignlilale deserta, et a piis cordibusi giosaeinonasticaeve vitaesese dedentium, mullitudino
< Hberorum abslenta, collatis inihi opibus, eccle- iib. et cap. cilt. tradtintur.
< sinsticis se stipendiis conlmdebnnt. > Quid haeci 274. Elenim ha?c, qurc suis ibidem de S. Briinonc
sibi volunt? Guibertus obiit circa annum 1124 et» dictU proxime subjungit, seqm-ntia verba, « Hre. . .
tamen loquilur de femiuis sive monialibus Caribu- persona? conversionum lunc temporis extulere pr-i-
sicnsibus, quas in Ordinem admissas tantum fuisse' niordia, > non ad soliim S. Brunonem, sed eiiam nii
circa annum 1145, in Annalibus probabimus. Et de S- Simonem Crispeiensem Ordinis S. Benedicti t?
feiiiinis quidcm loquitur, qua? < deserla maritorumi comiie monachum, in Opere unstro ad 50 Sejitem-
JJugalilale, > nostrum insliluium araplexa? fuerant,, bris diem jara datuin, Ebrarrium, Briioliensem CQ-
cum constel nullas unqtiam in partheniis npslris> milem, aliosque, ad vilnm monasticam aut saltein
susceptas fuisse mulieres sivc viduas, sive nuptas,, meliorem, a Carihusiana tamcn diversara, convcrsos,
sed tantum feminas seu virgines, nuptiarum omnino> de quibus proxime nnte liabitnui de S. Brunone
expertes, propter consecraiionem, qua? senipcr int scrmonem egerat, referenJa suni, ac proin qua?
tisu fuitapud nostrns moniales, quaeque solts virgi- deinde subdit, « His (personis nempe, qua? tonver-
nitms conceditur. Praeterea loto primo Ordinis nostrii sionum lunc temporis exiulcre primordia) cohaesertr
sneculo unum tanttim pnriheniiim Car;husiense fun- ronlinuo vii-ortim fcrainariimque greges, oninis pro-
i atum exsliiit. Pcrgit ibideni Guibeiius : «Quid de? linus ordo coucurrit. Qiiid de rclalibus loquar?
« aetatibus loquar, cum decennes el undecenness Cuni decennes et undecennes infaniuli seniliamedi-
« infanluli similia meditarentur et mutla castiguiio- laron.ur, ct nuilto castigaliora gererent, quam«taluJa
• ra gcrerent, quam aetalula palereliic ? > Qnis5 patereiur. Fiebnt in illis conversionibus, etc, > ita
tuiquam lalia audivit, vel scripsil ricOrdine Carihu - accipienda sunt ut signilicenl, lunc feminas virosqne,
siensi? adquem pueris nuilus unquam paluit ndiliis;; irao etiam pueros, meliori quidem casligatioriquo
imosemperprohibilus juxta slatiiluin R. P. Guigouis,, viiae sese dedisse, non lamen omnes inslilulum u
sic de aelate suscipiendorura scribentis : « Pueross Brunone Ordinem, sed vcl hiinc vel aliuni, proitt
< sive adolescenlulos non recipimus, quia per cos3 cujusque sexus aut conditio ferebal, esse araplexos,
« monasleriis multa conligisse dolemus... sed viros,, itnque Brunoni aliisque, de quorum conversieiic
< qui juxta praeceptum Domiui per manum Moysi i Guibcrtus egerat, coha?sis-;e,cttidam scilicet e diver-
< viginti ad minus annorum sacra possint ad bellat sis, qtia? lii vel iiisliitierant, vcl sectati luerant,
< procedere. > j) melioris vita? generibus sese dedendo. Jamvcro,
275. « Sunt et multa alia his similia in eodem ca- cum id ita sit, non est sane ctir, qua? apud Guiber-
pilulo apnd Guiberlum, a noslri Ordinisinstitutis itai luin lib. et cap. cilt. de viris, mulieribus, puerisqtte
aliena, ui nobisea legenlibussubierilinaniraum, velI memoranlur, erroris falsiiatisve ffrgtiantur, hincque
e:t non esse Guiberli, vel saltem ad nos nullatenus> Guiberto, voluti qui talia titieris mnndare non po-
speclare, licet Dacbcrius, vir alioquin sagacissimus,, tueril, abjudiceniur. Quod atioquin fieri debercl,
eonlrarium sentiat, in scholiis ad marginera eorum- cumcerte aetate Guiberti, qui arino 1124, ul Mabil-
dem verborum sic seribens post Nolulas de sancto» lonius Aniialium Benedicl. lib. txxiv, num. 71, et post
Brunone : < Viri ac femina? illitts vivendi genus> hunc Hisloria? tilleraria? Franciae scripiores tonu S>.
< arripiunl. Etiam decennes et undecennes infantes. pag. 438 docenl, vita funclus esl, nulla? omtiino',
< Innuraera constituil (nerape Bruno, qui praeter' qua? Carlhusiensis Ordinis essent, mohiates exstite-
< Majorem Carlhusiam et monasterium in Calabriai rint, nec ulla? umquam in hunc vidua? nupliasve;
< nullum aliud redilicavit) monasteria. > El in Indice' experta? tnuliercs fuerint admissre.
ad eumdera Guibertum: <Carthusiensis Ordmis origo» 275. Sed quid diccndum de aliis, a Guiberto pari>
< pag. 465 seu 467, Carihnsia?descriptio 4GCseu 468. ter memoratis, quae scriplorem, ut Carthusiunu*
ua S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 164
nosler anonymus pulat, anno 1124 posteriorem A bet, ratio aliundc possil aflerri. Quod vero ad Pari-
exiguni, qua?que proinde, ni Guiberlus ultra hunc siense prodigium nominatim perlinet, cum publi.e
anmim vltam prolraxerit, lilteris abs illo mandata coram innumera prcpemoduro hominuin muliitudii,e
esse non possunl? Tatia sunl (adi uum. 269) laico- in opinione,quam hic discutimus, nec adniodura pro-
rnm seu cenversorum numertis, terapori subsecuto cul a Novigentina abbatia evenerit, id Guiberlum
duuiaxal conveniens, cellularum per gyrum clausti i ignorasse, nullo modo verosimile fleri poiest ex eo,
exstructio, ac tandem duclus fonlis, cellulas orones quod aliqua Sancti vel in Carlhusia vel in Calabria
ambienlis atque in has influentis. Verum laicorum procul a Novigcnto aut certe exira omnium fere
seu conversorum numerum majorem, quam esset, hominum conspectum gesta salis explorata perspe
facere potuit Guibertus e narralione erronea silii ciaque haud haiueril.
facla. Poluit eiiam codem ex capite in cellularum 277. At vero Tractatus de S. Brunone a Carihu
situ (de hec tamen quid contra Guibertum nuro. 2t'9 sianis hujatibus mecum comrounicati, auctor lucu-
velit Carthusianus anonymus, non satis inielligo) brationis sua? num. 56 ea praeterea scribit, quibus
assignando errare. Qttod aulem nd fontis ductnmi opus, a Guiberlo dc Vita sua scriptum alque a Dn->
pertinet,cum a Guigone,qui ab annolliO Cnrihusia?: cberio editum, pro suspecle inlerpolatoque indicut
ad annum usque 1136 praefuit, opus illud, uli ipse- B ] habendum. En ejus verba : < Cum Claudius Heme^
inet Carihusianus noster anonymus docet, fuerit in- raeusdoclor Sorbonictts opus salis grande anno 1672
ceplum, quid si Guiberlus, qtiod mngna induslria Brunoni d'Affringuesordiuisnosiri praeposilogenerali
ac labore a Guigone incboatum intellexerat, ad api- dicasset, inscriptum Canhurianus sive Iler ad sa-
cem ctiam perdiielum sibi persuaserii? Quid si fonlis,, pienliam el ad cjusdem Operis calcem Fragmenti ex
omnes Carlhusia? cellulas aetate Guiberti ambiemisi Guiberti Tractatu S- Brunonis et instiluli noslri
aquisque respergenlis, ductui praestanlior ab Antel- laudes compleciens curassel adjungi, de hujus Fra-
niO'post aqua?ductus fueritsubsiitutus?Necesse ila- gmenli fidehaecidemprxposilusgeneralisadJoannem
que non est ut haec vel ab alio, quam a Guiberlo,, de Baccn Carthusia? Paularistana? in Castella Prio-
«cripla sinl, vel ut hic ultraannum 1124 viiam pro- rera scripsil : < lmprudenler fecil ille dominus
dHxerit. Itt eliam diceridumde sequentibus, quibusi < Hemeraeus, qui in suo Cuiihiisiano inseruit Fm-
Guibertus cit. Vita?sua? Hbri prirai cap. 11 Carihu- < gmentunidcOrigine noslri Ordiuis, quod est lalsum
siensescelebrat.hisceverbis: <TanCocoapla?conteui- et ficiilium, ut nionuit me Prior Parisiensis, scribens
platioois fervore feruntur, ut nulla leraporis kmgi- de praefato domino Hemercco,auclore dicli libri, qui
tudine a sua institutione desistant, nec aliqua ardua?? inscribitur CARTHCSIANIJS. Et revera Lncas d'Acbery,
illius «onversationis diulurnitate tepescanl. > Ut't C monachus Benedictinus, de Ecclesra ob edilos codi-
quid enira haec de Carthusiensibus, qtii jam irigintai cesbenemeritus, tolius truclalus apogrnpbum fatetur
aut etiam viginli duntaxat annis in suscepia ausie- esse recentiori manu scriplum, mendis scaiens quam
rissima?in Cartbusra vitaenorma, a Brunone anno 10841 pluribus, inversa verba, senienlins interduin aut
insliliii ptimuro coepta, constanter perseverassent,, mulalas aut prorsus sublalas, ut nonnulla penitius
pronuniiare Guibertus, annodemum 1124 vita fun-- inspicienti sibi fuerint vix non divinanda. Quam oh
cius, neqtiiverit, rem cum cuncla Guiberti Opera in hicera vetlcl
276.Jamvero, cum hrec omnia ita habeant, lau- emittere, omnem movil lapidem, utpraefati Iraclatus
daiuni.GuiberlinreViiaecnputil ipsiimmelGuibertum n autographum, quod paulo anie in manus cujusdam
non babere auctorem, dictove hujus Operi a scri-i- doctoris Parisiensis devohiium fuisse audiverat,
plore posterJLore fuisse insertum, in medium supra exx comperire possei; sed Iruslra. >
annalista Carthjisiano anonymoadducia minime eviu- i- 278. Ita ille : ast quamvis Daclierio Operis, quotl
cutit, etsi iuterim fatendum sit, palam ex his esse, ?, Guiberlus de vita sua scripsit, apographum dtin-
Guibertumrerumomnium ad S. Brunoneminstituliim- i- laxat praeluxeril, isque librorilm mss., ht bibliolhe-
que ab eq Ordioem spectanlium, haud salis gnarum iii cis latcntiutn, diligentissimus editor pluribus id
fuisse, Quod dum dico, non est cur coniinuo putes is mendis scatere, nec autographum, diligenlissima
Guibertum eiiam etin nliis, qua? de Brunoue narrat,t, fncta indagiue, sese invenire potuisse in Admoni-
a verilate aberrasse, et Parisiense, quo hic in erc- ?- lione praevia, quam edilis a se Guiberti Operibus
muin puisus sil, prodigium ignorasse, ac proin mi- i- praemisit, edoceat, illud tamen Operis islius apo-
lum nerainiiltius.de hoc silenliuni debere nccidere. ?. graphum non videtur ita fuisse cormptum, ul capita
Ea enim, quresanctus nostcr in Carthustaab omniura n inlegra, ant etiam capitum Fragmenta noiatu
fere hominum conspectu seraoius, ac deindein.Ca-t- ulcunque digna, qui Guiberti non essent, sibi liabe-
labria,procuIaGalliisNovigeiit'raaqiieabbatiadissita,a, ret inserta. Fas est id colligere ex ipsis, qua? hac
gessil, distipguenda suut ab iis, qure Rerais aliisquc
ic de re in laudata Admonitione prrevia occurrunt,
in locis, Novigenlo haud mullum remolis, praestitii. 1. Dacherti verbis. Ea idcirco huc transcribo. Sic ha-
Etsi enim in iljis subinde errasse deprehendatur Gui-
ii- benl:« Abbatis noslri (Guiberti) librorum de Vita
bertus, in hisce tamen idcirco, utppte quibus non m sua apographum tantummodo invenire fas fuit, gra-
laittum lcmporc, sed el logo fuerit vicinus, parilerer phice quidem ac recenliori manu scriptum, sed
errasse censendus non cst, uisi solida, qua? id pro-»• uiendis scatehs quam pluribus, inversa versa, sen-
165 ACTA. 106
lenlia? intcrdum (verbi scilicet unius alteriusve, uii A
j dcrunt, ut, si quid in iis miraculi deprehensum est>
ex sequentibus apparet, scriptione aut crronca, aut observnrint.
lecta diflicili) aut inulala? aut prorsus sublatae, ut 280. < Qunm ob rem niliil esl admoduni cur cati-
nonnulla pcnitius inspicicnli milii fuerinl vix non seris, hos auctores, de quibus loquimur, ea silcnlio
divinanda; caeiern vero, qua? me praeteriere verbn, praeleriisse; qua? ad coniinendanriam Priorum illo-
eorum lpco punctn supplevi, seu margini ascripri rum conversionem et saeculi fugain conduccrent.
alia quaednm. Audiveram snne et mullolies repeli- Neqne vero causa mihi ulla suppelil, cur vetusiiores
tum agnovernm, autogrnphum ad noslra lempora Cariliiisiani praecipiium originis su;e monimentum
inlcr ecclesia?I.audunensis. velustoscodicesasserva- oraisissent, quod recentiores ex iis nonnulii in li-
tum, ac postmoriura anliquae rei pcrilo viro D. Dey bros et paiieliuas lam cupirie conjiciunl et« hor-
doclori Parisiensi, qui prideni obiil, collulum; quas « reudtim saeculisqtie omnibus memorandum spe-
uutem in niaiius posthnc devolulum fueril, omiiem « claculura > appellant. Hoc cerle monimentum
movi lapidem, qualeniis comperire valerem, sed ejusmodi non est, ut antiquos omnes Carthusianos
frustra. > HaecDacherius: ast, cum verba dunlaxnt laluerit, et solis notum esse poltterit rccenlioribus,
senlenliasqite eo, quo j'nm monui, modo mendis qui hac in parle si recle saperent, non nisi ex anti-
lnbornsse, edicai, quis hiuc capita iutegra, insignia- BI quiorum comuientariis sapere dcberenl. < Quol
que Fragmenla, qua? Guiberli noil essent, Operi < cnira, inquit Baronius, de rebus adeo anliquis
fuisse adjecla, conrludat ? Jam vero, cum id ila sit, « sine alicujits velusiioris aucloritate proferlur, con-
supra plus semel citatus liujus locus, quo iniiiornm « temnitur. > lta ille : audi modo, qua? rcponat
conversionis S. Brunonis occasio memoralur, pro laudalusCarlhusianusanonyinits.«Lectorembenevo-
addilaraenlo, ad Guiberlum facto, habcri non polcst, lnm, inquit Annaliura suorum Jib. cit. num. 102,
ac proin, quod ex servalo ibidem ab hoc scriptore lestem appellumus, ulruin qu.c supra de Brnnone et
de doctoris Purisiensis nnnslasi silentio formatur, successoribus ejus (qunliior proximis sc licel) in
argumentum negalivum vira oiuneiu, quam supraei jejuno illo (Adi Lnbbenm Bibliolhece Novre loco
aiiribui, conservat. proxime cil.) vitn? eorum Breviario lam paucis
§ XVI. Quid ile Ordinis Car.husiensis, utiid Launoius verbis auctor codicis (qui ex n:im praeceJ. Lnu-
vocal, et Petri Venerubilissilenlio censendum. noio praeluxit) praemisil, lanti sinl ponderis, ul cx
279. Qua? apud Labbeuni lom. I Bibliolbeca?novae iisjusle et merilo Laur.oius ducere potueiil hat.c
librorum mss. pag. 638 el binis seqq. exstanl, quin- consequentiam : < Amiquis inqitii, scripio.ibns
que primorum Caiihusia?Priorum elogia sumnio an- < non possum non accensere eos,qui codiccra illum
tiquilaiis merilo gaudere, ac nominalira quideni C v < Siaitilorum Purisiis, ubi ininc apttd Carih isienscs
qualuor priora anle annuin 1138 scriptn esse, sntis < asservatttr, vel alio in loco descr psei unt et quin-
superque, qiia?§ 1 inmedium ariduxi, evincunt. Ilinc < que primoruin Carthusia: Prioruin hisioriam ila
illoruin auctores, aut potius, si de qualtior duula--• « ediJerunt, ut, sj quid in iis rairaculi deprehensiini
xat primis sermo sit, auclorem non immerilo anli- « esl, observariiit. > Ecce qiiantas projicit ampullas
quis, qui S. Bruiioiiis meniinerunt, scriploribus in juxta pocla? eflutum, ut stylo tumido suas extol-
sua de vera causa secessus S. Brunonis in ereuium lat aucloritales. < Non possum, inquit, eos, qni
Dissertatione cap. 1 Lnunoius accenset. Ast an i codicem illum descripscrunt. > Nonne melius vc-
pariter ibidem ex servato in quinque illis elogiis, riusque dixisset eum qui coriicem illiim desciipsii,
in veleri ms. Slatulorura et CoiisuettidiiiumOrdinis < cuni vix triginta foliola contineat, nisi velit toli-
Carlhusiensis codice inventis, de prodigiosa doctoris i dem fuisse scriptores, qnot sunt codicis folia? >
anaslasi silenlio Caiihusianoruni, cujus hoc vocni, 281. Sed levia sunlhaec. Audi tumidiora. « Ii, qui
Ordinem conlra illam testari, non immerito argtiit? < codicein illum descripseriint, quinque primorum
Aulequam, qure mea hac de re sit opinio, edicam, < Carlhusia? Priorum hlstoriam ila edidcrunt, ut, si
Launoii verba una cum Carlhusiani noslri anonymi < quid in eis miraculi deprelicnsum esl, observn-
ad haecin Annalium Ordinis sui libro quarlo bacle- D I < rint. > Sed, quaeso, quaenani snnt hrec miracula,
tius non vulgato responsione huc transcribo. Lau- qua? in lam brevi narratione, uno folio conieiiia,
noius itaque post descripium e codicc ms. mox lnu- scriplores illi observnrint? Nulla ccrle, snliem in
duto sancti nostri elogium ita disserit : « Ilic raen- elogiis qunliior priioruni Piiorum, qua? superitis
lio nulla doctoris vel canonici Parisiensis raorlui, ex oninium hujiismodi co.icum nniiqiiissimo (Adi
qui solemncs inter exsequias daranatum se esse re- dicta num. 4) retuiimus. De Guigone enim nunc la-
sponderil, authujusce portenti, quod beatum Bruno- cemus, quia ejus elogium, ut monuimus, a recen i
nein in eremum Carlhusire impulerit : quae tamen rnanu superinductum fuit. Nunquid propterea nilul
duo rala esse apud anliquos oranes, Raynaudus rairaculi inler hos pritnos Patres, aul ab eis f.iclitm
scribere non dubitavit. Antiquis porro scriptoribus est? Pro nobis ilerura respondcat Petrus Clunia-
non possum non accensere eos, qui codicem illura censis. < Mulla, inquit, ih illo sacro (Carlhusien-
Slatutorum Parisiis, ubi nunc apud Carthusienses sium nimirum) Ordine iniracula contigisse, a plli-
assrvatur, vel alio in loco descripserunt, el quin- ribus accepi. > An igilur falsa sunl, quia scripiores
que primorum Carthusia?Priorum hisloriam ita edi- codicis deiis siluerunt ? Sed ad sancluni Brunonem
167 S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS 188
redcaraus. Scriplores sive poiius scriptor bujus A tuor amptius nnnis obiisset, anno 1156 ad Dominura
codicis, ut correclius modo loquamur, totam cj'ns migravit, sanctitate vitae juxla ac variis Operibus,
vitam ab infanlia illius usque ad secessum ih Car- qua? concinnarat, post se relictis illustris. Haec in-
tmtsiam his paucissimis verbis complectitur: i Bruno ter unum esl, de miraculis conscriptum atque in duos
< Teutonicus, ex jurbe Colonia pnrentibuS non ob- Iibros divisttm. In horum altero, sese < ad roboran-
< sctiris natus litieris tam secularibus quam divinis dam fidemetmores inslituendosmiraculn, > vel ipso
< valde munitus, ecclesia? Remensis canonicus et suo i tcmpore, vet circasua lempora gesla, quorum
< scbolnmm raagister, relicto saeculo, eremura Car- cognitio indubia dalur, scribcre > proposuisse, Pc-
thusiae fundavit et rcxil sex annis. > Ecce totam con- trus prrefalur et tamcn miraeuli seu prodigii, quo
versionem S. Brunonis, quinque verbis comprehen- doctorParisiensis se damnatum, innumerae aslanti
dil, < Reliclosa?cu1o,cremum CartfatiSia?fundavit, > populi multiludini publiee denunliarit , nuspiam
quod de cujuslibei saeculoabrenuntiantis convcrsione in loto laudato suo Opere menlionem facit. Ilinc,
dici potesl. An tam paucis verbis hUUPriam.Bruno- omnem de lucluosa hac historia narrationem in fn-
nis < itaedidit > scriptor ille, < ul, si qtiid in ca mi- bulis esse habendam, Launoius in suade vcra cattsa
< raculi deprehensura est, observarit, > ut Vult Lau- sccessus S. Brunonts in ereraum Dissertaiione cap. 3
noius? Sed, sicut tacuit de visione septem slelln-- B pronunliat. Verum an merito hic, Papyrium Mas-
rum, sanctoHugoni cxhibita, de sex sancti Brunonis> sonum supergressus, tanto in pretip habnit Petri
sociis, de persecutionibus Manassa?, de voto illius,i Venerabilis illa de re silenlium ? Gartusiantts noster
et de multisaliis, prreclare ab eo gestis, ita non mi- anonymus, qtti Annaliura Ordinis sui librum quar-
rura, si et spectaculum prretermisit-. tumhaclenus non vulgatura concinnavit, quo, Pc-
282. Denique notnndum est videri scriploris sco- trum Pnrisiensis prodigii in tolo suo de miraculis
pum hunc fuisse unicum, nempe catalogum Priorunti Opere meminisse non debttisse, ostendat, nonnulla
Carihusia? contexcre, elannos praelaiioniseorum rie- piimum de scopo, quem in hoc contexendo sibi
signare. Nihiienim aceurntiii'? describere videttir,, praelixurahabuit sanctus is Gluniacensis abbas, in
Cum maximede Brunone observel, quori < sex annis• medium adducit, simtilque, qtia? et qualia in illo
Carthusiam -rexeril, et in Calabria obierit > nnde-- referat miracula, examinat, ac deinde, qtia? Lati-
cimo ptus ralhus anno post egressum Carthusiae. QuPdI noium, ul magnam conlra doctoris damnati auasta^
et diligenter de aliis annotat, ita ttl sub flnem annosi sim Pelridehac silcntio vira inesse putnret, impu-
summalim repelat, qui a fundatione Carlhtisia?iisquci tere, raliones mlionibiis conlrariis confularc cona -
ad mortera Joannis Tusci effluxerant. < Colligunlur ttir. Tolum, quod hunc in fiiiem instttuit, ratioci*
< itaque, inquit, a primo magistri Briinonis annoi C ninm, cum id ad confutandum Launoium plurimum
< usque ad hujus (Joanuis) ultimum anni vigimii valere autumet, ob rationem, nttm. 185 in fine da
< quinque (qui ante obilum cjus, qui -estNonis Oc- tain, inlegrum huc, ut ut vakle lOngumsil, transcri-
i lobris) circa nalivilatem B. JoaunisBaptisla? corn- bo, adjeciurus etiam ad calcem, qua? mea sit de it
c pleniur; lali quippe lemporc a magislro Briinone! islhac opinio.
t praefnlaccepit eremus habiiari. > Quod eliam ob- 284. Sic itaque Opcrts sui num. 105 praefatur :
servavil ine, qtii Guigouis elogitim eidem codici in- < Gujtis(Petri Venernbilis) silentium de noslro (do-
seruit, > Ita habet anonymi Cnrlhusinni nd petittimt . ctoris redivivi ac damnati) speclacuto tanli facit
a Launoio ecodicis nu.n. 279 laudati silentio argu- Launoius post Papyrium Massonum, ut inde illam
menfum negalivum rcspousio. Et vero, cum Codicis,i narralioiiem in fabulis habendam esse, audacter
id'es,t, qnaluor primorunt Carthusia? Priorum ChrP- fronuntiet.Sedanteqiiaraargumentationesej^usrefel»
ulci auclor sancli nostri vilam ac gesta oronia ex lamus, pra?stat Petri Venerabilis Opns, de quo quae-
institulo non descripserit, multaque de Brunone: stio cst, ab auclore inscriptum < De miraculis, >
subliceat, qua? tamen apprirae, maximc si, ul appa- minutatim expeudere, ut ex accurato illius exa^
ret, Guigo is fuerit, explorala habtiii, formatum ex: mine cessenl leclores admirari, quod de tam stupefl-
illius sileiilio argumentum vim aul prorsus nullam> do prodigiO siluefil; > ac deinde rem ipsam moX
aul certc percxiguam hic obtinel, maxime cum> aggrediens hunc prosequitur in modum : « Iloc
ralio aflerri non queal, qua ulcunque verosirailci Opus in duas parles.sive Itbros distinguilur. Itt prio-
«vndat, scriplorem illum commissurum non fuisse,, rislibri Pra?fatiuncula Iianc reddit sanctus abbas
iil Parisiense prodigium, quod, si factum fucrii, rationem, cur de hac materia (de miraculis scilicet)
tiaud dubie cognovit, silentio prreteriret. scribere aggressus fuerit, nempe ne < Ea miracu-
285. Ad aUerum modo, quod § prajsenli etiam < la, qiiao nostris, inquit, tcmporibus proveniunt,
Cxan.inandum, quodque e Pelri, cognomento Ve- < cura nonsil, qtti ad illa scrthenda animum appli-
«lerabilis, silenlie formatur, argumenium ncgativumi < cel,qua? prodesse legeniibus manifestata poterant,
progred'amur. Yir hic, anno circiter 1093 natus, , < infrucluoso silentio tecta dispereant. > Hic tiber
«um gloriosnm.per annos aliquot operam militia?: vigiulioclo comprehendil capitula, quorum viginii
tinvasset, raonnchis Cluniacensibus, sa?cuIorelictP,, et untim complecluniur res mirabiles, qua? vel in
sesfr^ailHinxit, cumque deinde aimas hisce annqI ipsa Cluniacensi abbniia, vel in aliis ejitsdem Ordi
1123 fuissctpraefectus, hocqtie munus Irigima qua-. nis moaasteriis peracta? sunt. In quinque atiis capi-
169 ACTA- J70
tuhs referunlur historiae, qua? in .ocis a Cluniacoi A j mo, trigesimo primo, et tngesimo secundo capitu-
non remotis contigerunt, si unum aut duo excipias. lis, qua? reccnset, co praesirienle, in suo ordine
Nani ipse abbas in capilulis nono, et vigesimo lerlio conligerant. l.i vigesimo oclavo capitulo tractat
ieclarat, se relnturura, qua?in Cluniacensi monasle- < De inslitttlis Carihusiensium monnchorum. > In
rio, vel circa accidisse audierat. Alia denique duo vigesimo nono « De quodam fratre Carlhusiensi, qui
fnciunt mentionem de quodam sacerdote, et quo- «mira vigilans vidil.i - In (rigesimo « De miraculo
dam juvene in Teutonicis partibus, divinis roysle- «cereoriim Ronianorum, > quod aflirmat singitlis
riis et sacra communione abutentibus. annis fleri in ecclesia S. Maria? Majoris, <usque ad
285. i Unum acceperat Pelrus^ab episcopo Claro- « hanc nostram aelntem, > inquit, < et quanlum
raontensi, qui videtur esse Aymericus, anteaabbas i deinceps Deo placuerit. i Ex his triginta duobus
Casa?Dei ordinis Cluniacensis, aliud a priore et capitulis viginti septem-speclant ad ordinem Clunin-
fratribus cujusdam monasterii, in iisdem locis siti. censem : duo prima cura vigesiraooclavo et vigesimo
Quid vero hic intelligat per Teutonicas partes, vi- nono, qua?sunt de Carlhusiensibus, res comprehen-
detur postea indicare, ubi de urbe Matiscone, in dunt in regionibus, a Cluniaco non remolis, trans-
ctijus dioecesisilum esl Cluniacum, loquens sic scri- actas. Solum capitulum trigesimura rem narrat,
bit : < Est eadem Matiscusin finibus regni Fran- B * longe a Cluniaco patratam, nempe Romae, quam
< corum, quod a Tcutonicorum vel Romanorum im- forsan ipsemct ante aliquot annos ibidera degens vel
< perio Arar fluvius, a Lotharingia sumens initium, audierat vel vidcrat.
< Rhodanusque, in mare Mediterraneum habens 287. < Tolum igitur itlud opus, duobus libris
< profluxum, disterminal. » Ex quibus verbis licet distinclum, continet sexnginta capitula , qtiorum
conjicere, hrec duomiracula etiam facta fuisse quadraginta octo sunt de miraculis, apud Cliniacen-
in regione a Cluniaconon remota. Unde Petri sco- ses sub ipso Petro abbale vel sub S. Hugone, qui
pus fuisse videtur, tanlum ea narrare, qua? in suo eum monachum fecerat, perpetratis. In aliis decem
orriine gesta fuerant, additis nihilominus quibus- (nam de duobus Carlhusienses speclanfibus modo
dam, qua? casu audierat circa Cluniacum accidis- non loquimur) agitur de rebus mirabilibus, quae,
se. Qua?quidcm omnia, in liis viginti oclo capitulis Petro vivente vel eliam praesidente , ut ex earum
conlenta, videntur patrala, ipso abbale j'am praesi- narrationibus conjicere Hcet, si unum porlentum
«lenle, id est, post annum 1122 prseter quaedam de comite Matisconensi excipias, evenerunt ordini
ad ordinem Cluniacensem pertinentia, quae gesla quidem Cluniacensi exlraneae, sed vel circa Clunia-
sunt sub Hugone, qui eamdem abbatiam rexeral . cura (ut ipse abbas monuil) solo fere deropto Ro-
annis circiler sexaginta, in ejus regimiue mortuus 'J mano rairaculo, acta? vela monachisejusdem ordi-
anno 1109. Praelerea uolandum est, quod cuncta, nis Petro euarrata? prreler quinque aut sex, quas
in hoc libro a Petro recensita, exceptis duobus aut ab hominibus externis, sed flde dignis et Cluniaco
tribusexempHs, ei relata fuerint a personis ejusdem vicinis didicerat. Hrec auiem omnia diligenler, el
ordinis, inie. quas etiam annumerandus est, ul di- fotie paufo latius examinata satis evidenter de-
ximus, Aymericus episcopus Claromonlettsis. clarant, silentium Petri Cluniacensis niliil veri-
286. < ln posteriofis libri prologo sic scribit vene- tati nostra? historia? delrahere. Quid enim mi-
rabilis abbas : < Quoniam ad roborandam lidem et ruin, si inter quinque aut sex miracula, ad suuiu
< mores instituendos miracula, nostro lempore vel ordinem non pertinentia, speclaculum nostrum
< circa noslra lcmpora gesta, quorum cognitio in- non recensuerit ? Hrec praeter unura aut duo acta
< dtibia datur, scribere proposui, > etc. Haec non videntur circa Cluniacum, Pelro vivente, et ei ab
solum ad sequenleuilibrum.sedad prtraum speetant, amicis vicinis relala fuerunt; prodigium vero dam-
in quO, ul raonuimus, qurcdam circa tempora illius, nati hominis Parisiis satis longe a Cluniaco, et
id est, tempore sancti Hugonis abbatis ; el quidem forsan inter privatos parietes (si etiam coram pau-
de rebus lanium, Ctuniacensem ordincm tangen- cis, nullam sane petitum ex Petri silentio argumen-
libus, gesta fuerant. Hic alter liber de miraculis "' tum vim habet) contigit, et annis fere quindecim, an-
triginta duo continel capitula, in quorum primo Pe- tequam idem abbas nasceretur. Nec eliam dubium
trus excommunifama narrat, quoraodoqttidara comes esse debct, quin mulla alia prodigia in Galliis, in
Matisconciisis olim visibililer a diabolo rnptus est. Hispaniis, in Anglia, in Italin, Petrl tempori-
ln secundo agit de homine, « Qui ferra obrutus per bus, vel circa ejus tempora evenerint, et lamen ,
< sacriticia et orationes Ecclesiseab angelo pasceba- his exceptis, qua? ad suum ordinem attinent, de
< tur; > quod in Gratianopolilano episcopatu eve- nullo raeminit, liccl in has exteras regiones profe-
nisse asseril, el forsan acceperat veniens ad Car- clus fuisse legatur, non solum monasteriorum sui
ihtisiam Mnjorem.adquam nonsemelascendissesuis ordinis, sed totius Ecclesiae negotia promolurus.
locis inAnnalibusdicemus.Acapitulo lertio nd capitu- Cur igitur nostrum potius, quam illa alia prodigia,
lumvigesimum tertiuminclusiveviiam Matihaeimona- suo operi inseruisset?
chi Cluniacensis et episcopi Albanensis, anno 1159 288. < Sed audio, qui pro Launoio respondeat I
sanctissime defuncti, perscribit. In vigesimo quarlo « Petrum slaluisse miracula, qua? suo leropore
el vjgesimoqtiinto, vigesimo sexlo, vigcsimo sepli- < uhivis contigerant, lilteris consi<*nare.> n < Sin-
FjkTHOL.CLII G
471 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTiTUTORIS 172
< gula miracula. qua? suis usurpaverat oculis, vel A • ordnis. > Et revera si accrevisset, instilutionem
. qua? ab hominibus fide dignis acceperat, duobus ordinis depingere, multa alia narrasset, qua? igno-
« libris comprehendisse. > 111« Ad secandi libri rare non poterat. Unde nihil de causa instilulionis,
< calcem Carlbusiana? religionisiiiitium, statuta et sive illa orta fuerit ex cotlaiioiie sanctum Bruno-
< mores uberiori oralione depinxisse. > iv < Sese neminleret alios clericos Remenses habila, sive cx
< dolere plurimum, testatum fuisse, quod plura non persecullonibus Manassa?,aut ex terriflcis damnati
< posset referre miracula, qua? ad amantissimura hominis clamoribus : nihil eliam de modo, de san-
< sibi Carthusianorum ordinem spectant. >v <Inler ctj Brtinonis, et sex sociorum ejtis Gratianopolim
< miracula quaesuo lerapore passim in.Galliis facta advcntu, nihil de accessu ad sanctum Hugonem
< coramemorat, et inter ea, qua?de prima Carthu- episcopum , nrhil de septem stellarum eidem epi-
i sianorum origine et miraculis disseruit, slupen- scopo facla visione profatus est; qua? lamen igno-
i dam hominis mortui narralionera desiderari. > rasse minime credendus est: imo ne verbum qui-
Postremo ipsum Petrum idixisse, Carlhusiensium dem unum de sanclo Hugone sibi optirae noto pro-
< ordinem suo tempore instilutumesso Ha? sunt fert, quo consulente, juvante, comitante, Carthusia?
rationes, quas cum ex verbis, tum ex silentio Pe- sotitudinem primi Patres adierant, et exlruxerant;
tri vcnerabilis contra veritalem prodigii Parisiea- g adeo est Petrus oropositi sui lenax sive scopi, quo
si.s deduxit Launoius. Ad i respondemus, Petrum de institutis Carthusiensibus tanlum loqui aggressus
quidem dixisse, consilium fuisse, < Miracula ubili- fuerat. Et quod magis est observandum , nec ifjsam
« bet suo tempore facla ad posterorum memoriam Carlhusiam, nec ipsum ordinem, de quo loqueba-
i transmiitere, >sedprobavimus, eum etiam dixisse, tur, nominat. Unde dubitari posset, de quo verba
mentent suam fuisse, narrare ea, qurccirca Clunia- faciai, nisi suam narrationem lali inscriberet li-
cum gesla fuerant; el ex discussione totius operis lulo: i DeinslilHiis Caiihusiensium raonachorum. >
comperimus, cuncla fereab eo conscripla miracuia, Non est igitur irridendus a Launoio Saussaeius, quod
qua? suura ordinem non respiciunt, patrata fuisse dislinxerit instilutionem ab inslilulis.
in regionibus, a Cluniaco non mullum remotis: 290. i Ad iv. Ignoramus, quid sibi velit Launoius,
qux vero in exleris sive remolioribus locis contige- dum Petrum Cluniacensem describit, < Dolentem,
rant, vel in sui ordinis monasteriis acta fuisse, vel < quod plura non possil referrc miracula, qua? ad
a personis ejusdem sibi reiala. Ad n feeimus salis, < amantissiinum sibi Carthusianorum ordinem spc-
cum oslendimus, eura tpto suo opere comprehen- < clenl.* Si nihitominus divinare licet, credimus,
disse tanlum miracula.adsuum ordinem spectanlia. eura iiis verbis ingeniosis subliliter voluisse dc-
praeter decem, quorum quatuor aut quinque a C clinare objeclionem sibi ex vcrbis venerabilis
Cluniacensibus monachis.caetera ab ainicis Cluniaco abbalis faciendam, cujus vi omnes conseqtien-
vicinis didicerat. tias, quas ex silentio ejus ducil, penitus corruturas
289. < Ad ni. Fatemur, Petrum'longa narralione praevidebal. Nara per haecverba significat pius abbas
statuta et mores noslri ordinis depinxisse, sed npn alia quidem miracula in ordine Carthusiensi fuisse
ila ubertim inilia ejus depinxit, ut vult Launoius. palrata, sed dolore se aflici, qttod ea non possit
Sicenim de bis habet : < Servatur, > inqiiit, <in referre. Slalimque causam sui doloris banc fuisse
< Burgundia?partibus inler omues Europre nostrae sanctus vir enuntiat his verbisjara superius praeci-
< monaslici ordinis professiones professio quredam, talis, sed, bic necessario repetendis : < Multa
< multis aliis ejusdera monastiei propositi sanclior < quidem, > inquit, i in illo sacro ordine miracula
« et cautior, instituta nostro lempore a quibus- i contigisse, a pluribus accepi; sed qttia ipsi hnmi-
< dam Patribus magnis, doctis et sanctis, magistro « lilatis virlute, qua semper servi Dei miranda opera
< Bmnone Coloniensi, magistro Lauduino Ralico, i sua, quante possunt nisu, occullant, vix aliquid
< ac quibusdam atiis vere magnis.utdixi, etDeum i ex his prodere nlicui volueruni, rara, imo rnris»
« timentibus viris , qui quorumdam antiquorum i sima, quibus omnimoda fides accoraraodanda esset,
« monachorum tepidiiate, negiigentia ac desidia D « ad me miracula pervenerunt. Qua? laraen absque
« praedocti, sseculo abrenuntiare volenles, cautius < dubiocerlacomperi, lacere nec volo,necproposni. >
« sibi siiisqueinviaDeiseclatoribus, consuluerunt,) Deindeduo mirabilia de quodam fratre converso, nec
etc. Deinde multa de veslibus, de rediiibus, de plura de eo, vel de aliis narrat. Haec scripsil Pelrus
moribus ac slalulis addit. Ha?c est ejus uberior, diu post anaum 1145, ut ex capitulo25 libri secundi
sive polius sterilior narralio de initio ordinis. Nam colligimus, ubi sic loquitur: <Ioprimordiisponlifica-
ibi tanlUBi dicit, quod < professio quaedam aliis < tus domini papa? Eugenii, ad visitandum tam
< sanciior instituta fuerit a magistro Bruuone Co- i ipsum, quam conimtinem inalrem Romanain Ec-
« loniensi, raagislro Lauduino Ilalico ac quibusdam i clesiara, Romam adii. > Eleclus eslEugenius anno
« aliis vere magnis Patribus. > Sed postea ut recle 1145, sed quando haec Pctrus scribebat, plurcs
annotavit Launoius, i Uberiori oratione depingit jam amios effluxisse, innuit dicens : i fn primordiis
« Statuta et mores ordinis. >Hic enim erat scopus < ponliflcatus domiui papa? Eugenti. > Cum igitur
ilUi^, ujsapienter monuit doctus Saussseius, nempe Unium memineril-de ordiue nostro capilibus 28 ct
«-•A^re^,hiBtiluto, non de inslilutionc Carlhusiani 29 ejusdem libri, palet ea, qua?de anliquis Patribus
173 ACIA. 174
referl, ab eo lantum scripta fuisse diu post annum j^ < Deo datas , si qttid dignum vel utile inventre po-
1145. Undenon mirum , si a Carlhusiensibus, opera < tuerit, ad Dei Iaudem vel profectum lepentium
sua occultantibus , speclaculum illtid etiam Petro < modernis vel posteris manifestaturum. > F.t ta-
celatum fttit, quodjain fere ab annis septuaginta men , cum hujusmodi lanto lenerelur desiderio,
vel etiam amplius contigerat, et diu ante ortum nihil de sui temporis tbaumaturgo, sancto scilicet
ejusdem abbatis,ut mox probabimus. Bernardo sibi amicissimoelfamiliarissirao dixit,cum
291.«Adv. Huic rationi faclura esl satis ex superio- amplus sibi paleret miraculorura ab ipso frequen-
ribus responsis, quibus probavimus, pleraque mi- tissime palralorum campus, ex quo saltera pauca ,
racula, qua? suo tempore passim in Galliis facta eaque insigniora excerpere poluisset, in quibus es-
commemorat, spectare monasteria Gluniacensis or- set illa notatu digna ducis Aquilania? Guilletmi con-
dinis; paucissima vero, qua?ad eum non pertinent, versio. Nihil de sanclis Norberto et Roberto de Ar-
edila fuisse circa Cluniacum; qua? licet darenms bricello; nihil de tot aliis viris sanclissimis, qui
passim etiam facta in Galliis, nihil eliam riobis eodera cum Petro vivebaut tempore; nihil deordi-
obesset Pelri sitenlium, qui lam pnucn in toto suo nibus monachorum, qui lunc multis claruerunt si-
opere describens multaalia vel ignoravit vel lacuit. gniset virtutibus; nihil, inquam, de his oranibus
A«Jtwltimum,concedimus, Petrum scripsisse, insii- B scripsit. Cumque plura de Carlhusiensibus referre
tulam fuissesuotempore Carthusiensium religioncm, potuisset, quos ille in quadam epislola, quam dabi-
sed ejus verba non ita slricle samenda esse, ex hoc mus anno 1156, fatetur < innumeris per orbera
ipso liquet , quod constet, eum pluribus post < diffusis miraculis claruisse, > qua? idco illum la-
condilum ordinem annis natum (uisse. Nam cum tere non poluerant, unius tamen fralris conversi
dicatur clectus abbas nnno Christi 1122, aeiaiis vero solum meminil, non solum quia prirai Patres sua
(aliler stalue ex num. 285) suo vigesimo ferme opera praeriicare nolebant, sedcerie etiam ex defeclu
octavo, debuit tanlum nasci anno 1095, vet circiler, sua? memoriae, ut constare videtur ex historia illa
id est, quatuordecim post editos damnali hominis miraculosa Auduini monachi Chartusire, inlra nives
clamores annis. Ergo non Petri tempore, sed ante et ruinas monasterii post dies duodecim vivi reperli,
ejttsteinpora ordo inslitulus est. Nec juval reponere quam omisit Petrus, licet eam oplime nosset, cum
illum eliam retulisse historias et rairaculn, circa de casu illo nivium et rupium consolatoriam scri-
sua lempora perpetrata, quod quidem verum est pserit ad Guigonem epistolam, quam suo loco in
erga res Cluniacensium , sed non erga prodigia Annalibus dabiraus.
eidem ordini extranea, qua? fere omnia , uno anl 295. « Sed quod magis miraberis, nibil Pelrus de
duobus duntaxal exceplis, vivente vel eliam praesi- C sanclo Hugone abbate Cluniacensi, a quo monasli-,
denle Pelro, accidisse, ex praecedenli examinc cum babilum susceperal.praeterquaindam visionem,
osienJimns. Denique multa miracula Pelrum fugisse narravil; a quo tamen ninlta praeclara el stupenda
ant laluisse, coltigimus ex ej'us praefalione ad secun-. miracula, tum in vita, tuni post raoiiem patrala,
dum librum de rairaculis ; ubi sic conquerilur, quod legimus in ejus Vila. Dehilem itaque argumentalio-
non sit, qui ad miracula scribenda animum appli- nem ex silenlio Petri Ctuniacensis rimatus csl cum
cel : i Ad tanlum autem, > inqttit < jam frucliim - Massono Launoius, qui sola illa ratione historiam
< infrucluosa hujus silentii segnities pervenil, ut lianc nomine fabula? el anilis narrationis Iraduxit.
< quaecunque in Ecclesia Dei sive in regnis christia- Cujus si regulis teneremur, inter fabulas eliam cen-
< nis a quadringentis vel qtiingenlis ferme annis seremus, quidquid de aliis sanctis Pelrus tacuit. >
< facla sunt, universa pene nobis et orauibus ignola Haecoinnia Carthusianus noster anonymus. Sed an
i sinL negalivo, quod e Petri Cluniacensis silenlio forma-
292. < Tanta enim apparet distantia nostrorum tur, argumento vim omnem adimunl ? A Petro Ve-
< lemporum, ut, qua?ante quingenlos et mille annos nerabili, ait quantum ad substanliam, duntaxat
< gesla sunl nobis nonssima - qua? vero exinde quinque aut sex, qua?ad Cluniacensem ordinem non
< ipsis quoque diebus noslris acta sunt. prorsus B spectent, miracula recensentur, ac proin pauca haec
< ignota sint. lnde est, quod Hisloriis antiquis, inter non inveniri prodigiosam docloris damnali
<ecclesiaslicis gestis, Iibris multiplicis doctrina?, anastasim, mirum non est, maxime cum Petrus
< Palrum instructiones el exempla continentibus, sfellarum septem visionem, S. Hugoni Gratianopo-
< abundamus* eorum*autem qure temporibus no- lilano episcopo, dum ad eum S. Bruno cum sex
< bis contiguis conligerunt, nescio, si vel unum ha- sociis accederel. oblatam. aliaque nonnulta. ad S.
< bemus. > Hrecille, qui superius dixerat, « Dolere Brunonem spectantia , silenlio etiam prreterierit.
« seetsupra quam mullis forte credibile sit, tor- Atque ha?c quidem, ob quam pelilum e Petri silen-
< pori mullorum irasci, qui, cum scientia, lilleris lio contra doctoris damnati historiam argumenlum
« alqite eloquio abundenl. miranda omnipolentis enerve putnt ac infirmum, ralio videtur preecipua;
« Dei opera,qua? saepein diversislerrarum partibtts verum etsi omnia fere miracnla, qurcPetrUslitleris
« ad instructionem Ecclesia?fiunt, memorire poste- consignavit, ad Cluniacensem ordincm specteut,
« rorum mandare scribendo pigrilantur. > Quaraob- hic taraen scriptor proposilum sibi habebat ad
rem sub finem proflletur, se < secundum vires a posteros transmittere etiam miracula , qua? atibi,
175 S. BRUNONIS CARTflUSIANORUMINSTITUTORIS 178
quam in Cluniacensi suo ordine, evenissent. «(irec,. A Patribus roagnis, doctis et sanclis, magistro Bru-
inquitlib. ii, cap. 28,... in toto islo opere prtncipa- none, magistro Lauduinoltalicoacquibusdam aliis.»
lis, ut stepe jam dixi, fuil mihi causascribendi,hoc Quibus verbis cum pauca saltera de Carthusiensis
est, miracula ubilibet, et quolibel tempore facta.ad ordinisinstitutione commemoret, verosimile appa-
praesenlium vel posierorum meraoriam transmii- rcl, scriplorera illura, qui totusest in referendis
teudi. > Audi etiam, qua? huc facientia in eodem miraculis apta hac exponcndi, qua? sacri itHus in-
libro secundo fuerat pracfatus.« Quoniam ad robo- stituendi ordinis causa fuisset, occasione obtenta,
randam fldem(verba sunt Pelri) et mores instituendosi luctuosam juxta ac prodigiosam doclorts damnati
miraeula noslro lemppre vet circa nostra lemporaL historiam, silocum unquam hrcc obtinuissct, silentio
gesla, quOrumcognitio indubia datur, scribere pro- non fuisse praelcriturura. Omnibus itaqae, quaeCar-
posui. Post ea, qua? praemissa sunt, alia quoqnc! thusinni anonynii ver.bis supra rocilalis includuntur,
legenlibus vel audientibus nonminus, ulcredo, uii-• rationibus rite expensis, argumenlo negativo, quod
lia adjungenda sunt. e Petri Venerabilis silenlio contra doctoris Pai isien'-
294. < Inquibus, ul supra jnm dixi, nullum tera- sis anastasim formatur, omnetn prorsus vim dene-
poris ordinera servo , nultius generis miracula vito,, gare non ausira, etsi inlerim multum absit, ut
sed sicut ea vel olim didici, vel quotidie a di.ver.gis s R Launoio assenliar, qui in sua de vera caiisa secesstjf
et- fide dignis discere possutn, scriptura?commcndo.>i S. Brunonis in eremttm Dissertaiione vel ob solum
Ut quid ergo Pelrus, cui, ut ex bisce recitalis verbisi Petri Venerabilis de prodigipsa doctoris anastasi
intelligitur, jquaecunqtie et ubicunque gesta mira-• silentium fabtilis commentisquc hanc accensendaui
cula in-litteras miltere propositura erat, silentio> aulumat. Et vero, cum Petrus (adi ejus verba num.
prsateriil, si factum unqiiam sit, horrendura illudI praeced. recilata) diserte affirmet, sese rara, imo
-
prodigium, quo doclor Parisiensis lanlisper redivi- ranssima, qua? ad ordinem Cartbusiensem specta-
vus, juslo Dei judicio se damnatum, publice coraml rent, fidemque omnimodam mererenlur, miracula
innumera propemodum populi multiludine e feretro> intelldxisse, eaque nihilominus, qua? indiibiiata
proclamarit? Ais quidem, mulla alia prodigia ac? esse, comperit, litteris mandasse, fieri potest, ut
miracula silentiopariter a Petro involvi; verumi horribilem docloris damnali bisloriam, ut ul sibi
isthaec, qua? pariter ab hoc scriptore non me- non ignolam , commemorandam non duxerit, quod
morantur, sunt hujusmodi, utfacile ab eo vel igno- eam, ulpole quam forte nullis prorsus htterarum
rari , vel cum scriberet, in meraoria non haberi,, monumentis, sed sola traditione popnlive famain-
vel denique velut minus nolatu digna praeteririi tellexisset, pro omnino certa alque indubilala nou
potuerint. At veroParisienseprodigium, utpote quodI C haberet.
in opinione, quam hic disculimus, coram innumera § XVH. Qttid de
3 aliorum, quos Launoius prxlerea
propemodum populi multitudiiu? factiim, longeque laudat,, scriptorum antiquorum titenlio ttatui de
proimie ac tate divulgatum atque ad posleritatemi beat.
transmissum fuissel, ignorari baud facile ab eodem> 296.1nler scriptores antiquos,silendo,ut vuIlLau-
Pelro poluisset, a quo eliam proinde, utpote si-- noius, prodigiosam doctoris Parisiensis anaslasim a
mul et nolatu dignissiraum, el ad flnem praeterea ai vero alienam lestatos, esse etiam nonnullos, quorum
Pelro intenlum, seu «adfidem(adi ejus verba proximei silentium aut nulla , aut vatde exigua conlra banc
recitata) roborandam > bonosque mores inspirandos5 vi poliet, jam supra indicavi. Verum iis, de quoruui
longe aptissimum, verosimilileret in mente habUuro,, silentio duobus proxirae praegressis §§ disserui, hic
et commemoralum fuisset, maxirae cum Petrus in-- adhuc ex recensiiis a Launoio alios nonnullos, a
super studium et operam posuerit, ut, qua? ad or-- BUISBO in Universitatis Parisiensis Hisloria t. I ad-
dinera Carthusiensem speciabant, miracula unde- ductos, addere idcirco lubet, quod illorum ornnium
cunque conquirerel, corapertaque lilterarum mo-" silentium conlra hunc scriptorem, maximiidfa-
numentis consignaret, uli ipseraet libro n, cap. 29' cientem, nultius prorsus esse roboris contendat
indicai hisce verbis . < Mulla quidem in illo sacro> v Cartbusianus anonymus, Annalium ordinis sui libri
(Carlhtisiensium scilicet) ordine rairacula conligisse,, quarli hactenus non vulgali auctor, cujus arguraentn
a pluribus accepi, sed quia ipsi humililalis virtute, • omnin, docloris damnali historia? suf-
utcunque
qua semper servi Dei miranda opera sua , quanto3 fraganlia, in medium statui proferre. A Sigeberlo
possunl nisu, occullant, vix aliquid ex his prodere- Gemb'acensi duco initium. tlic in Chronographiu ad
aliqui voluerunt. Rara , imo rarissima, quibus5 annura 1084 de sanclo Brunone sic.scribit: • Bruno
omnimoda fides accommodanda esset, ad me mi- natione Teulonicus ex urbe Colonia, lilleris apprime
racula pervenerunt; qua? tamen absque dubio com- eruditus, Remensis ecclesia? canonicus et scholarum
peri, tacere nec volo, nec proposui. > magisler, relicto saeculo, eremum Carihusia? fun-
295. Adhaec Pelras lib. n, cap. 28 sic scribit: : dal, proposilumque monaslica? eonversalionis satis
< Servalur in Burgundiaeflnibus interomnes Europa? ? arduum instituit. Hujus sancti proposili cooperator
nostra?monastici ordinis professiones professio quae- - et aemulalorbeala? memoria? Hugo, Gralianopolila-
dam,multis aliis cjusdem monaslici proposili sanctiorr nus episcopus ab eodem Brunone habitum mona-
. clcautior, instituta nostrp tcmpore a quibusdaml chicum sumpsil, cunctisque ibi habitantibus insiene
«7 ACTA. 178
prrebuit cxempluro.>Lnunoius, in sua de vera causa A . assiguat, de Ifugonc, Innquam morluo, jamquc iu-
secessus S. Brunonis in cremum disscrlalione re- tcrsanclos relnto, sermonera fieri, perperam exi-
cilaiisetiam hisce verbis, subdil : «Haeccx edilione slimet e solo, quo hic in illis ornntur, « bcata?memo •
Pistorii, quae in ediiioneMirreidesunt.Mirreustnmcn rire > titulo, utpole viventibus adhuc, ut Cangius in
in edilione sun tinum Sigeberti rannuscriplumcodi- Glossario ad vocabulum «Memoria,» aliiquo docent,
cem ebibliolhecn Jusli Lipsii cilat, in quohaeceranl per scriptores antiquos subinde eliam allribulo.
deBrtinone : «Invasta ereino,qua?Carthusiadicilur, Vcrum an silenlium, quod de prodigiosa docloris
< npud Gratinnopolim monasteriura et ccllas reJifi- anaslasi in laudatis Chronographia? Sigebertina?
< care iacipit.» verbis servatur, merilo etiam, si haec Sigeberti vere
297. < Ilrec omnia Icctorem celare nolui, ne sibi esscconeedanlur, nihili facit? Itaomnlno exislimo,
fiiciimex Sigeberto fieri queralur. Sed sive Lipsii quod nulla plane occurral ralio, ob quara verosi-
codicem , sive Pistorii editionera sequamur , inrie mile uicunque evadat, futurum fuisse, ut Sigcber-
conslabit semper, apud anliquos omnes ratam non tue lucluosam illam hisloriam , ttt tit optime etinm
esse de doctore narratiouera. > Ita Lnunoius, recte. sibi perspectam, in paucissimis, qua? de Brunone
sane hic innuens, Chronographia?Sigebertina? per inemoria?prodit, commcmoraret. Alque liinc etiam
pistorium edilionem in verbis proxime ex hac reci- B nullius plane ponderis apparet sileutium, in iisdeiu
latis a genuino Sigeberli texlu deflectere. Id porro verbis servatum , quiscunque demum sit scriptor
Carlbiisianns noster anonymiisoperis sui num. 101 anliquus, a^auo haec. uti ex dictis facturo, in Sige-
amplius declaral hunc in modum : < Sigebertus di- berli Chronographiam fuere illala.
citur obiisse anno 1115. Quod si ila est, concedi 299. Dispiciamus modo, an validius conlra Pa-
necessario debet ha?cverba(snpra jaui raox reciiala) risiense prodigium ex Roberti de Monte, qui Sige-
ab aliquo alio ejus Chronographia? addita fuisse. berti Chronographiam continuavil, silentioarguatur.
Nam, ut superius adnotavimus, sub leste quinlo «Mtilta,> inquil de hoc scriplore in sua de vcra causa
Sigeberti deBrunone pars prioreisdem ferme verbis secessus S. Brunonis in eremura dissertalione cap. i
habetur in Cbronico qualuor primorum priorum Launoius, «de Curlhusinnorura inslilutis, consuetudi-
Carthusiae, quod conslat edilum lanlum post mor- nibus, ei origine ipsa disserit, nec ulltira lamen
tera Sigeberti. Nec auctor cbronici dici debet ea mtt- damnato doctori teslimonium praebet. >Verba omnia,
lnatus fuisse a Sigeberto; nam qua? sequunlur apud qua?Roberto de Monte atlribuit, huicque suae con-
Sigebertum, aperlissime declarant, ea fuisse scripla tra Parisiense prodigium objeclioni Launoius prae-
mortuo jam sanclo llngone, qui Sigeberto annis mittil, Garlhusianushoslcranonymus transcribil, si-
fere viginli superfuit. < Hujus sancti propositi, >1C mulque ad hanc respondet. Textura ejus integrum
inquit ille subditilius Sigeberlus, < cooperator et' una cum Roberli, qna?iiiclttdit, verbis huc transfero.
< remulator beata? memoria? Hugo GratianopoUta- Sic habet: « Robertus de Monle... Carlhusiensiuni
< nus episcopus ab eodem Brunone habilum mona- monachorum ad annum 1151 meminit his verbis :
< chicum sumpsif , cunclisque ibi habilaniibus in- < Monachi Carthusienses paulatim pullulabant, qui,
< signe praebuit exeroplura. > Quis non videat, hic; < pra? caeterisconlinenles, pesli avariliae, qua ptu-
verba fieri de Hugone tanquam mortuo eljam in- < rimos sub religionis habitu laboraro videmus, ter-
ter sanclos relato, cum ornetur litulo <B. memo- < minos posuerunt, dum cerluni numerum hominum,
ria? > et dicalur in praelerito < insigne praebuitt <animalium, possessionum, quem eis praetergredi
< exeraplum ? > Praelerea conslal, in iisdem verbisi < ntilto modoliceat, statuerunl; et ipsi singulas sin-
crassissimura irrepsisse errorem, ubi sanctus prae- < gulicellulashabenles, ac raro nisi vel ob Dei cul-
sul dicilur habitum roonachicura ab eodera.Brunonc< < tum, vel ob mutuum in charitate solatiura conve-
sumpsisse, quod falsissimum probabimus in Anna- < nientes, perfeclius mori mundo, et caeteris tanto
libus ad annum 1087. < diligentius, quanto secretius vivere Deo elege-
298. < In hos cene errores Sigebertus non impe- < runt. > Ha?cRobertus in edilione, qua usus est
gisset, qui vivebal eodera lempore, quo sanctusi^Launoius; nam in cditione, qunrn modo prn? mn-
HiigoCarthusiam frequentabat , el pluribus antei nibus habemus, facta anno 1651 Lutetia? Parisio-
eum annis obiit. Sed etsi hrec concederentur ab eo-- rum apud Joannem Billaine sludio et opera doctis-
dem Sigeberto scripta fuisse , nibil nobis obessent,, siini ac religiosissimi Luca? Dacherii nihil prorsus
cum ille minus bisioricus dicendus sit, quamcom- ad praefatum annum 1151,neque in tola Appcndice
pendiator, qui nihil habet eorum, qurea caeteris di- de Carlhusiensibus habetur, sicut neque ad annum
geruntur. >Sane verba , e Sigeberli Gemblacensiss 1152, ubi LaunoiHs hrec de sancto Hugone in suo
Chronographin supra huc transcripta , Sigeberti nont exemplari Iegit: < Obiit vir sanctus, Hugo Gralia-
csse, sed scriptoris posterioris, qui in hanc illa in- < nopolitanus episcopus, cujus religiosara adraodum
irusit, Carthusianus noster anonymus, sibi eliami < vitam conscripsit Guigo prior Carlhusir». >
Ijaunoium, uli proxime recitala hujus verba salisi 500. <Codicem, qitctii habuil Dacherius, autogra-
mdieant suffraganlemhabens, merilo hic contendil. phitm existimat; unde lique.t, ea, qua? de sanctis
Alque id quidera ctiam suflicienler , nc dicam in- Brunone et Hugone in aliis coriicibus reperta sunt,
victc, probalura dai, elsi intcritn , per verba, qux? a quodam recenliore fuisse adjecla. Onod elsi nobis
•79 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTIORIS 180
sufflcerel ad rejicicndam verborum a Launoio rela- A • spiritualibus inter se conferunt. Insliiula vero et
torum auclpritatcm, nihilominusacsi essentgenuina « diumi el nocturni offlcii seeundura regutam sanc !
Roberti verba, Launoio respondemus, i Roberlum « Beoedicli persolvunt. > !
in tola sua Appendice ad Sigeberlum juxla noslram 302. < Ha?cille, qui causam vel occasionem, qtia?
edilionem niliil referre corum qua? accidcrant ante sanctura Brunonem in ereniuni impulil, non affert,
annum 1101, quo Chrouicon Sigeberti persequi coe- quianihit omnino de sancio Branone, nec ipsius
pit, nisi qtiando agit de principum genenlogia vel nomen habet. Sed tantum loquitur de quibusdam
cpiscoporum successione, qua? quidem altius non- Carthusicnsium moribus, quos ex Guigonis nostri
iiunqnam, Iicet raro repelit. u Verba a Launoio Consueludinibus videlur hausisse. Sic et de atiis
rciata, non de iniliis ordinis loqui, sed de ejus aliertim ordinum fundatorihtis et patriarchis tani
progressu, ut ex ipsissitnis verbis apparet, < Mo- summatim meminit, ul nibil fere de iis referat me-
< nachi Carthusienses paulatim pullulabant. > El re- inorabile, contentus temptis conversionis eorum
vera eoruro anno 1151, id est, fere qninquaginta assignare cum anno, quo vel saeculoabrenuntiave-
post fiinrialumordinein annis erant tanlitm quinque runt vel suum institulum inchoaverunt. > Luculcn-
aut sex dpmus Cnrthusiensis inslituti in lota Eccle- tissime profecto haecevincunt, aut parum admodum
sia lii Roberti praecipuum in bac. Appendice scopum B; aul niliil hicluosa? damnati historia? officere serva-
fuisse, Norlbmannoruin et Anglorum hisloriam de- tum de hac a Roberlo de Monte silentium. Neque
scribere, quod ipsemel profiielur in prelogo his ver- vero vel hoc, velquod supra jara memoratum.Sige-
< bis : < Igilur quia praedictus Sigebertus Clironica bcrti Gemblacensis scriptorisve anlrqui,
qui in hujus
< sua incipit ab anno Incarnalionis Dominica? Chronograpbiam num. 296 huc transcriptn verba
< 581, et protluxit ea usque ad anmmi ejusriera intulil, silenfmm ad horrendi prodigir falsilalera
« Diminicae Incarnalionis 1100, ego exinde monstrandam multum eondttcere, exislimavit ipse-
< usque ad annum 1182 ea, qua?in diversis provin- mel LatiHoius,
utpote ttx recilatis ambortim scri-
< ciis, et maxime in Northmannia el Anglia evene- plorum iltorum
verbis, in qttibus nihil omnino de
< runt, etad meam notitiam pervenerunt, siibannis infausti doctoris anaslasi occurrit, conlra Raynau-
< Dominica? Incarnationis colligere aggrediar. Et dum duntaxat inferens, ratam Itanc apud omnes
< hoc ideo libentius, quia volo gesta primi Henrici, scriptores anliquos non esse; quod, ut verum sit,
< strenuissimiregisAnglorum etdueisNorthmanno- fulsum esse luctuosum illura evenlum, non requi-
< rum a quo habeo iucipere, summatim per singulos riiur. Sed baec de Sigeberti Roberthjue de Monte,
« annos adnolare. > qui hujus Chronographiara prosecutus est, silentio
501.« Slelil promissis Roberlus; nam per totum •< G dieta sufficiant. Inter scriptores ahtiquos a Lnunoio
suuiit opus nullum praeterit annum, quo de North- recensitos, quorum de dainnato doctore sileniitim
niaflnis et Anglis multa non referat, saepe niliil vcl majori in pretio Bukcus habuit, locum etiain
paucissima de aliis provinciis scriben3 iv Roberlum obtinet Gaufrerius Vosiensis prior, qui Cbronicon,
nihil ferc de aliis ordinibus aut de eorum originibus a Lahbeo tom. H Bibliotheca? novae librorum mss.
et institulis seripsisse in hac Appendice; unrie publici juris factum, saeculo duodeeimo scnescente
non mirum, si r"eCarthusiensibus etiam siluerit, aut contexuit.
tam pauca dixerit juxta citationem a Launoiofactam. 305. Scriplor ille in hoc suo opere cap. 21 sic
Deniqtte nolandum, hunc auclorem in suo prologo scribit: < Ordo Carlhiisiensiiim sanctissiinus inccpit
innuere quidero, multa se relaturura prodigia, ut hoc tempore, scilicet anno 1086 (imo anno 1084,
eliara fecit, sed constat, eura tantum de iis memi- uli infra probabintus) per Brunonem virum san-
nisse, qua? cveneruBt ab anuo 1101, ut jara supra ctum.nalione Alemannum de Cotonia Agrippina,
monuimus. Non est igitur Roberlus nnnumerandus magistram in theologin, cum sex aliis venerabiH-
inter auctores, < Qui fnmosam damnali homims bus viris in dioecesi Gralianopolitanertsi. Hic ordo,
< anastasim non prretermisissent, si etiam aut teste B. Bernardo, inter oranes •cclesinsticos ordi-
< legissent, aut audivissent accidisse. > Neqtie con- nes primatum tcnet, non ratione temporls, sed vi-
trarium concludi debet ex verbis ejusdem Roberti, gore sanctilatis : unde ipse vocat eum speciosissi-
qui in Tractatu de imroulatione ordinis monacho- mam columnam Ecclesire. Victor papa, dum esset
rnm de abbalibus et abbatiis Northmaunorum capile monaclms Cassiuensis, per somnium vidit Deum,
ii de origine Carthusiensium ha?chabet : < Eodera sua? dignalioni in soliludine Carlhusiana? habitacu-
< fere (empore, quo ordo Cislerciensis in Cabillo- lum construenlem, et dicitur, quod spiritu prophe-
< nensi parocbia exortnsest, Carthusiensis eliam in lia?pollebat. > Verum an ex eo, quod damnali histo-
< episcopaluGratiauopolilano adinvenlus e.st„Genus ria? Ganfredus Itic non meminerit, recte contra
.* < hoc eremitarum sub priore agit, nec numerum hanc, veluti vel iricirco flctitiam aul certe commenti
< tertium decimum muliitudo iranscemlit. Unus- suspectam, Launoius et posl hunc Bulaeus arguunt 1
< quisque in cella sua privatis diebus separatus ab Carthusianus noster anonymus, postquam Gaufredi
< aliieorat, doniiit et manducai; quae tamen cella? verbajamnunc recilata in opus suum inUilit, ita
< cohtigua?«t ioco conjuncta? sunt. Feslis diebus subjungil : < Haec Gaufredus^ qui nova et bactenus
i ad cecfesiian et ad mensam conveniuni, et de inaudita atque n nutio eommemoratn nobis revclat,
1*1 ACTA. 182
dum dicil, Viclerem papam spiritu prophetico fun- A j anastasim praeleriisset monachus ille, qui passim
dationem ordinis (qna de re quid sit, infra exa- memorat incertos rerum exitus, et in plerisque bo-
uunabiiur) praevidisse, de ctijus visione dicemus minibus ancipilem vila? foTlunam, spectra etictge-
anno 1086. His Gaufredi verbis (j'am proxirae reci- ntis prodigierum. > Accipe modo, quid ad haec re-
tatis) subjnngit Lannoius: < Hic de damnato doctore ponat Gniiliusianus noslcr anonymus. SiC itaque
< et canonico loquendi locus erat amplissimus, Annaliura ordinis sui Hb. iv,num. ll&babet: <Haec
< Gaufredus lacuii, quia tunc illud otiosi homines (vc.rba videlicetmoqachi Antissiodorensis e Launoio
< nondum invexerant. > proxime huc transcripta) ille anonymus apud
304. < Sed illudj'am, non quidem invexeranl, sed L-auiioium,qui, ut videtur, haec omnia ex Vita san-
protit a flde diguis sibi fuerat relalum, scriplis man- cti Htigonis a Guigone edita exscripsit, mutato tan-
daverant. nnonymus noster Carthusiensis etCaesa- tuin verborum ordine, cujus propterea testimonio
ijus Eislerbacensis Gaufredi coa?tanei,Neque mirum, eadem opponiraus, qua?sttperius Guigonis testimonio
si Gaufredus illud tacnerit, cum et fere alia omnia (adi num. 265 ef sequentem) opposuimus. Praelerea
de sancto. Brunone el ordine dicenda tacuerit, qui qniri ponderis habeat aucloritas negativa, judicent
ejiam hisloriam, jam ab annis cenlum el ultra pe- viri docti. Monachus Antissiodorensis nihil habet de
raclam, cnjusque memoria tunc apud solos pene R I speclaculo, ergo falsum esl spectaculum. Si liceret
Carthusienses servata.fuerat, ignorare palerat. > ila argumenlari, ipsa? eliam ruerent evangelica?
Quod si hisloria illa publice ingenti bominum veritates, quarum multa? in sola nituntur traditione.
aslante multitudinc,.acciderit, nulia ratione verosi- Sed esto, quod monachus ille « passim memoret, >
niije apparet, eujs memoriam aeiate Gaufredi, qui ut asseril Launoius, « incerlos rerum exilus, et in
cenlujn nondjim, imo forte ne sexaginta quidem, a « pterisque hominibtts ancipilem vila? fortunam,
Brunonis > obitu elapsis annis floruit, apud solos pene < spectra et id genus prpdigiorum, > nunquid omnes
Carlhnsienses superfuisse. Quis ergo faclum credat, meraorat, velin omnibushominibus memoral? Quod
iU horrendum prodigium ignorarit, ideoque ejus certeasserere, videtur teraerarium. Quosdam igilur,
iioii meminerit Gaufredus? Atlamen cum hic scri- imo et permultos rerum exitus omisit, et inler illos
ptor,ut recteetiam observatCarthusianusanonymus, isiud prodigium omiltere potuit, sicutet tres san-
atia fere omnia ad BruBonem spectantia omittat, cti evangelista? piscinam probaticam nimis admi-
nec ullo ex capile Purisiense prodigium, ut ut per- randam, et Lazari suscitationem stupendam omi-
spectum exploralumque id habuisset, pauca inter, seranl.
qua? de sancto tradit, commemoralurus fuisse videa- 306. < Postremo monachus ille.ut habetLaunoius,
lur, argumentum saae, quod ejtis silenlium suppe- G * floruit sub lnnocenlio UI, summo pontifice, quo
ditat. admodum iufirmuin npparet. Verum, quibus lempore uosler anonymus Carthusiensis (videsishujus
npnnihil plus roboris inesse videtur, nunc subdo. tesiimonium num. 199 et seq., uti eliam dicta num.
MonachusAnlissiodorensis, qui sub finem saeculixu 12 et seqq.) primus omnium coepit hanc historiam
et initio sequenlis, aut cerle, Innocentio III summo scriptis tnandare, cujus memorin apud solos fere
poniifice, floruit, apud Launoium Dissertalione de Carihusienses, adhuc paulntim tantiim pullulanles
vera causa secessus S. Brunonis in eremum cap. 1 custodiebalur. Unde non mirum, si monachus itle
sic scribil : < Circa id tempus S. Hugo, Gratia- Anlissiodorensis, cui forsan cum Carlhutiensibus
nopolitanus episcopus, vidit per soranium in solitti- nulla iniercedebat-consueludo, veram non noverit
dioe Carlliusia? Deum sua? dignalioni habitaculum ordlnis originem, cujus iiullam propterea causain
consiruentcn), sleUas eliam septem ducatum sibi attulit, sed sola verba exscripsil, qua? in Vita sancti
prsstanles ilineris. Et ecce, sanctilalis ejus oriore Hugonis legernt. Denique cum prrefali aucloris
ii acti ad ipsum veniunt sepiem viri, qui oranes unoi Chronicon modo non habeamus pra? manibus, plura
desiderio succensi Iocum eremitica? vita? cengruumi ex eo contra Launoium elicere non possumus. >
quaerebant, necdum repererant. Hprum primus ma- Ita ille; an atitein in omnibusrecle, nunc dicendum.
gisterBruno.vir religione scienliaque famosissimus,, Ac primo .qttidem, cumdubium non appareat, quin
alii quniuor litterati, duo laici, quos sanctus. Hagoi raunacltus Anlissiodorensis supra huc transcripla
gratanler suscepit, ei voti compoles fecit. Ipso nara,- verba ex Hugonis Gratianopolilani episcopi Vita,
que juvante, consulente, comitante, Carthusia? solilu- per Guigonem quintum Carthusia? priorem scripta,
dinem intraverunt. Sic ccepit ordo Carthusiensis, deprompserit, servatumque ab hoc in illis de docto-
inler caelerosordines puritate mentium ac theoria?> ris Parisiensis anastasi silentium nulla omnino
sludio singuliris. > contra hanc (adi num. 265) vi polleat, conseclarium
305. Launoius, qut, ut jam innui, in laudata- suai Gl, ut nec, qund in iisdem monachus Antissiodo»
Dissertatione verba ha?c recitat, iis deinrie subjun- rensis de eadera servat, magni roboris sit. Quod
git: <Nonmagisi apud hunc, raonachum nempeAn- vero pertinet ad silentium, quo liic omnibus etinm
tissiodorensem, < quam apud alios, >. quos nimiruuiL aliis Cbronici sui tocis borrendum prodigium prae-
jam ante retulit, < rata est de doctore narratio, eti terit, inde etiara, falsHm hoc esse, haud recte- con-
terribilis eventus, qui Brunonem in eremum abe- cludilur. Cum enim, ut Carlhusianus noster anony-
gerit. Neque profecto borribelem illius doctoris; mus recte observat, non omnes prorsus Tcrura
183 S. BRUNONISCARTHUSlAfMJRUM UNSTITUTORIS 184
exitus commemoret, horribile doctoris exitium esse A sum bujusmodi notatuque dignissimum eventum, si
potest ex iis, quos silenlio suppressit. Attamen cum locum unquam habuissel, verositniliter scituri me-
monachus ille, ut Lattnoius innuit, multus equidem moraturique fuissent. Caeterum scripioribus anii-
sit in recensendis prodigiis, minus verosimile ap- quis, qui silenlio suo horribili prodfgio, ulpote id
paret, futuram fuisse, ul Parisiense, si contigisset, pariter, si fuisset, verosimilitervel argtimenti, quod
dnmnati spectaculum, caeleris omnibus, qua?narrat, tractarunt, ratione, vel aliqua qUacunquede causa
prodigiis memoratu ulique longe dignius, litleris coramemoraturi, utcunque olflciunl; addi eliam
consignare omiiteret. possent, lum Hugo Flaviniacensis mullique alii, a
307. Atque hinc jam flt, ut ad eorum qui lucltio- Launoioiion meraorati, qiloshic enumcrarenecessum
sum eventum negant, opinioneme laudato Antissio- non est, lum maxime ascetici, divinique verhi pra?-
dorensi monacbo, silentio ltunc prseiercuntc, robur cones, qui, cum, ut homines et a vitiis peccatisque
qualecunque accedat- Nec jtival reponere, horrcn- avocarent, et ad virtutem inflammarent, sermones
dara bistoriara, uipole cujus vere faclamcmoria apud pios hahuerint, tractatus sacros ediderinl, religiosas
solos fere Carthusienses saeculotenio decimo supcr- nveditationescomposuerint,horribile illudprodigiuni,
fuerit, Anlissiodorensi monacho, qui tunc ex dictis si contigisset, alicubi in bisce verosimiliter comme-
floruil.fuisseignoratam;quamparuracnim verosimile B E morasseirt.ulpote quo nihil fere ad flnem a se inlen-
id sit, ex jara supra dictis Jiquet. Porro rationes lum magis aptum magisque conducens excogitare
similes fere ac pares iis, ob quas, ut~niodo docnt, aut ftngere potuissent. Hinc Launoius dissertationis
monachi Anlissiodorensis silenlium contra prodigio- srepissimejam laudala? cap. 1 scriptorihus antiquis,
sara doctoris anastasira robur oblinet, faciunt eiiam, quoriim silcnlium prodigiosa?docloris anastasi offi-
ut eidem Majleacensis Chronici, cuj'us auctor circai cil, ctiara Humhcrtum Burgundum, quinlum prsedi-
annum 1140 floruit, silentium oflieiat. Dc hoc enimi catoriim gcneralem magistrum, et S. Bernardum,
Cbronico Lattpoius in sua de vera causa seccssusi Clarrcvatlenscm abbatem , accensct; ac prlorcm
S. Bmnonisineremumdissertalione, cap. 1, ita lo- qtiidem rcctc; at noH item posicriorera, habita
quitur: «Plenum est visionibus et evenlis meraorabi- ctiani rationc epistola?, ad fratres de Monte Dei
libus, qua?ab auclore cupidissime narrantur; ut vel1 conscriptae.
inde judices, nusquam praetermissuram fuisse taloi 399-. Hic enim sanctus, quo ad vitia vitanda
spectaculum, si contigisset et ea contigisset rationc,, virtutemque amplectendam legentes audientesve ex-
qua?libros auctorum omnium implevissel; >Launoio) citet, unice fere, qua? sacra Scriptura suppeditat,
autem in iis, qua? hic de MalleacensiChronico, sctii incitamenta in sermonibus piis, quos habuit tracta-.
polius de bujus auctore afllrmat,esse assentiendum,, iC tibusque sacris, quos edidit, adhibere est solitus :
ipsummet inspectum doccbit hoe Chronicon, quodd epbtolam autem, ad fralres de MonteDei scriptam,
apud Labbeum toino If Bibliotheca?nova? librorumii non Beniardi, sed Willelmi, monasterii S. Theodo-
mss. modo exstat insertum. Ncc omni etiam vii riei prope Remos abbatis, fetum esse, Mabiltonius
desiituitur de docloris apaslasi silentium abauctoree tom. U Operum S. Bernardi pag. 198 et post eum,
Florum mss. Historiarum Adamo, VincentioBellova- »- Historia?litterarire Francia? scriptores lom. XI pag.
censi/et scriptore Chronici S. Martini Turonensis is 654 dilucide ostendunt, certeque sancto huic abbati
servatum. Etsi enim treshi scriptores, ut Carthu- t- non posse attribui, apud omnes modo eruditos iu
siauus noster anonymus recte observat, verbasua, a confessoest. Nec est tamen, cUr hinc modo inferas,
Launoio recitnta, vel cx Guigone quinto Carthusiae a? iWiUelmumS. TheodOrici prbpe Remos abbatem,
pripre, vel ex Gaufredo Vosiensi, vel ex aliis de- ?- 'cujus ex jam dictis laudata epistola est, auctoribus
nique, quorum silentium ex dictis aut nihilomnino, o, antiquis, quorum silentium luctuosa?damnati docto-
aut certe parura admodum prodigiosa? anastasi si ris historia? officit, esse accensendum. Etsi enim
obest, indubie acceperint, alios lamen etiam non ?n Willelmus vere sit aritiquus, niltil tamen occurrit;
paucos scriptores, sreculo xm, quo floruerunt, anti-ti- quo verosimile utcunque fiat, futurum fuisse, ut
quiores, adhibuere atque in hisce si quid memo- o- horribile predigium, si factum id scivisset, in epi-
ratu dignum invenerunt, id in lucubrationes suas as stola illa commemoraret: Quod modo ad alios, quos
passim intulcre. Launoius in rera suam adhuc adducit, scriptores
308, Quare cum nullam uspiam in hisce doctoris ris pertinet, iis hic, quod tales, si forte Joannem de
u- S. Victore exceperis, nOn sint, ut famosam doctoris
redi.vi.vi,qui, sese justo Dei judicio damnatura, pu-
bliee e feretro astantibus denuntiarit, mentionem ;m anastasim, s'team aut legissent uspiam, aut audi-
faciant, argumento id est, apud scriptores illos,, et vissent accidisse, commemoraturi verosimiliter fuis-
(juibus forte aliqui temporum injuria modo etian im sent nominatim recensendis, ut supra faclurum me
periere, a Vincentio aliisque duobus laudatis scri- ri- monui, supersedeo, et ad discutiendas, ad institutum
ptoribus feralem historiam non fuisse inventam m. nostram praecipue spectantes, quas ex aUctorum a
Unde iitj ut contra hanc non parum faciant tres ist sti se laodatorum silentio Launoius format, conclq^io^
scriptores, utpote silentio stio silentium aliorun im nes progredior.
omnium, a se adhibitorum , quodammodo testantei tes
mvoiventesque, quorum tamen aiiqui saltem litctua 10-
185 ACTA. 186
§ XVIIL Conclusiones pracipue, auas Launoius ex A Undenon miram, si apud cilalos auctores nihit oc-
scriptorum antiquorum, a se adductorum, siLentw currat de redivivi hominis spectaculo. Sed qnanrio
format, disculiunlur. Carthusiensis ordo cospil propagari, anonynuis no-
510.Utquidcontra lucluosamdociorisdamnali his- ster', qui primus circa annura 1220 (irao verosi-
toriam, etan lantum, quantumLaunoius vuli, antiquo- militer, ut num. 12 et seqq. docui, non ante annttm
mm scriplorum silentium seu potius forniatn ex hoc 1250) de industria suscepit initia illius mandare
argumenta negnliva valennt, iungis adlmc elucescal, litleris , ftisius ac prolixius Acta S, Brunonis rie-
juverit, hisce niodo discussis, couclusiones ctiam, scribens, hanc anastasim secesstis illius in eremum
quas Launoius ex iisdem seqiii asserit, exarainare. causam fuisse, edisserere non omisit. >
Alque id quidem, ne vel huic scriptori, cujus de vera 512. Haecille.tTanscriplis deinde, qua?jamrecitavi,
causa secessus S. Brunonis in eremum Dissertalio- hisce Launoii verbis.« In cumulura accedit, > elc,
nem Iibrorum prohibitorum Calalogo Romana cen- sic pergens : < Jain supra sntis ostendimus, sanclum
sura novi ascriptam , nimium altribuisse, vel, qua? Brunonera non Dorocortori Remorum, sed Luteiiae
Launoio anonymus Annalium Carthusiensium libri Parisiorum consilium secedendi in eremum aece-
quarli hactenus non vulgati auctnr opponit, argu- pisse, ut etiam censet doettis Bulaeus. Praelerea
menta iniirmasse videar, ea ratione praestabo, ul B quam incertum sil Guiberti testimoitium , patet ex
ipsa tum hujus, lum iliius verba plerumque descri- tot hallucinalionibus.quas in texlu narraiionis illius
plurus sim, ac tum detnum, qua? mea de Launoii deleximus. > Ut quae de hisce modo mea sit opinio,
conclusionibus,Carlhusianique ad has responsiontbus paucis edicam, sane Launoius ex omnium, quos in
sit opinio, adjuncturus. Launoius itaque ex auclo- medium adducit, attclorum tle funesta docloris
rum omnium,quos adduxit, silentio prinium conclu- anastasi silentio perperam hanc in fabulis hnben-
riit, < Coloratam illam et picluratam (in Carlhusia dnm, seu indubie fnisam esse, concludit, uti infra
scilicet Parisiensi praecipue) historiam, qua? sece- oslendam, cum, quid cPnlra luctuosum eventurii
dendi in eremuni causam Brunoni dedisse feriur, universale de hoc scriptorum omnium lum aequa-
obrui contumaci silentio auclorum oinnium, qui lium, tum aliorura posteriorum silentium valeat,
ab anno Cbristi 1084 ad annum 1322 et eo amplius inquiram. Enerve aulem ac eliimbe prorsus non
claruerunt. Quori apud cordalos atque erudjtos ho- esse aliquorum, quos Launoius cilat, scriptOrum
mines suflicit ad fabula? confulationem. In curaulum silentium, seu negaliva, qua? ex! hoc formantur,
accedit hinc auctoritas Brunonis ipsius, Carthusia- argumenla omnl prorsus vi non carere, supra pro-
norum fundaloris, qui non Luteiire Parisiorum , liavi, ac nominatim quidem negalivO, qnod ex
sed Durocortori Remorum abeundi in ereraum cau- C Guiberti, Novigeniini abbatis , silenlio deducitnr,
sam accepisse se scribil; inde Guiberti Novigenlini arguDieuto roboris nonnihil inesse satis superqUc,
abbatis lesiimoiiium, qui cerlam abitus in eremum quantum opinor, qure num. 267 etseqq. in medium
causam peculiariter designat. Uterque Parisiensem adduxi, eviricunt, etsi interim rerrim, ad S. Bruno-
de canonico et doclore redivivo fabulum exscindit, nem institulumque ab eO ordinem spectantium,
et simplicem veriiatis ralionem exponit. > Guibcrtus sat perittis haud fuerit, uti efiam faten-
311. En modo quiri, recitatis hisce Launoii verbis dum esse ibidem edixi. Ad secundam Launoii con-
Carthnsianus nosier anonymus reponat. « Hrec, > chisionem progrediamur.
jnquit,» habet Launoius, quasi diceret:Hi scriptores 3I5. « Alterum, > inqttit, quod ex auclorum addu-
hanc liistoriam tacuerant, ergo eam veram esse ctorum, siieniio sequitur, est, «Roinani Breviarii
negavcruni. De robore luijusmodi argumeniatioiiis Correctores in lis, qua? e ^snncti Brunonis Lectioiri-
judicet lector. Sed nosdicamus, quod in superiori- bus exputixeruni, apprime seculos esse Ecclesia?
bus sntis docuimus, nempe auctores illos hoc pro- canones, qtiibus sancitiir, ut quidquid a veritate
digium siluisse, sicut alia S. Brunonis prreclare alienuui in sacrorum oflSciomm codices irrepsit,
fncta situerunt. Niillus enira ex tot allatis a Lau- lollatur. >Sed qoid modo ad ha?cCarlhusianus no-
noio scriptoribus Vilnra S. Brunonis describerc ster ahonymus? « Ergo, > inquit,« si vera est haec
aggressus est; sed omnes, quidquid de eo vel de LiiUiioii arguineiitandi ratio , quidquid Breviarii
Cnrlhusiensium ordine scripserunl, paueissiniis Bomani correctores e l.eclionibus sancti BrurtOnis
verbis more compendialorum illud tradiderunt. lino expunxerunl, a veritate alienuro eral: ergo el pra?-
plerique S. Brunonem de solo nomine appellarunt; clara illa fidei professio, a S. BrunOne ih exiremis
alii necipsum nomen expresserunt; aliis vero, qui posito emissa el e Leclfonibus ejusdem subtata ,
fusins de eo locuti sunt,satis fuit, quaiuor aut aliena est a veritate. Quis hoc dicat aut diccre
quinque lineis dicere, quod fueril inslitutor ordhus cogiiet? Certe nec ipsum Launoium hrec diclurum
Canhusiensis, illumque lali anno el sub tali poniiflce fuisse credimus.si rem attentius observasset. Verarii
inslituerit. Qurdam erga Carlhusienses bene affecli igitur caiisam, qure censores Romanos.virosdoctis-
plura de eorum statutis, moribus et consuetudini- simos ac snpientissimosraovit, ut cumspectacutum
bus scripserunl; sed nullus de inslilulione eorum, de illud, lura professionem fidei a Breviario auferrenl,
causa originis aut de aliis ab eis et apud nOs prae- hanc futsse ipsimet censores significariinl, nempe
clare gestis singulariter tractare in animo habuit. quod illa?lectiones essent iusto prolixiores. > Sane
|»7 b. BRUNONISCABTIIUSrANWWMINSTlTTJTORiS 18«
% LecUoaihuft S. Brunonis prodigiosam docioris A k niacensem in iis rerum et temporum conditionibus.
anaslasira non idcirco, quod falsa putarelur, fuisse scrvpsisse, ut ex ejus silentio aequipollensafflrma-
•xptmclam, mdubiutara faciunt, qua? num. 190 et lioni ratio ducalur; deiridenuttos esse Brunonis vel
kinis seqq. in medium sunt adducta. Nec est, qtiod Petri Ctuniacensisrequales,supparesveauaores, qui
quis pro Launoio reponat, soiara deprehensniu fnlsi- huic de doctoris anastasi hisloria? palrocinentur.
tatem esse possa cansam.ob quamquid e-Breviario Quiu etiam unicus Gitiberlus. abbas de Novigenlo
rxpungatur. ld enim a vero alieniim non obscur* productus id habet, quod et sumptum ex. silentio
{atetur ipsemei Launoius in sna de vera causa se- PetriCluoiacensis argumenlumsolide confirmat, et
ressus S. Brunonw in eremum Dissertalione- cap. 5 omnem insiituta? Carlhusiensium religionis causara
ia conclusione gic scribens : < Alia. nulia polior dilueide exponit. »-Nec hic quidqnam, quod hanc
causa (e Breviario scilicet quid expungendi) eccle- Launoii conclusionem evertat, Carthusianusnoster
siaslicis pnescribitur regulis, quam deprehensa fal- anonyjnus reponit. Et vero banc quanlum ad pri-
sitas. > Quibai verbis. curo affiraet, potiorem fat- mum., quod compleelilur, verilati esse dissonam,
sJtate quidquame Breviarioexpungendi causam non uuUo.ex capite apparel. Cum eaim scriptores anli-
dari, aliain utiqite- dari praeterea posse-agnoscit. qui, aumero saue nen pauci, quos Latmoius m rem
314. Sed quid pocro Launoius e cllalorain a se '• suam eilav.it, Parisiensis prodigii, seu luctuosa?
auclorum sHentio pergat concludere, audiamus. damaati doctoris bistorire nuspiam.meminerint, qua
4 Tertiuro > est, inquit, < quod Bruno Parisiensis veritatis specie esse hanc apud oranes antiquos ra-
Uieologusfoerii, scholasque Lulelia?aliquando rexe- tam, possit asseverari? Quod autem ad Petri Ciunia-
rit, posseadhpcex nocturnis illius vigiliis U»Ui,non censis el Guiberli silenlium perlinet, vim aliquam,
solurn quia veterttm auctprura nemoBrunonem ma- aon tamen, quam Launoius conleudit, formatis inde
gistram Parisienseni. fecerU, vel scbolas Lutetia? argumenlis negativis inesse, supra eslendi. Launoius
rcxisse dixeril, uti vklimus, sed eliam quia anle inlerim, Pelri Gluniacensis de psodigiosa docloris
fJxunonis aelalem slatum fuisse Parisiis theologia? anastasi silenlium < per auelores antiquos et illius
studiuni, alque ibi magislerium in theoiogia dari plerosque-temporis,quo res gesla traditur, non sup-
spliltiro, vix probarelur. » Quod ad ha?c respondet pteri, x meriio affirmak Qups enim scriplores hujus-
Carlhusianus nosler anonymus, nullius momenti roodi Raynaudus laudavit*,ex.Polycarpo de la Ri-
est; neque enim BuUeus, ut ait, Luietia? aliquando viere laudavit, quem mala?in hisce oblradendis udeL.
studuisse scholasque rexisse Brunonena, auctorila- exslilisse, Launoius contendit, taciteque Columbius
tibus argumeatisque, qua?addutit.ullateuu&eviijcit. et post bunc (adi num. 196).Papebrocbkis noster
Res liquel ex supra dielis, ac prajcipue ex iis.craibus'" agnoscunt.
Brunonem Parisiis verosimillime nunquam do- 510. <Quinlum»-est (ita m conclusionibussuis per-
cuisse, dtihuimque etiam esse, an ibidem anquam gitLaunoius) «didascalicum Bcriptoremaon salis ae-
sluduerit, oslendlmus. Launoio ilaqoe, S. Rruno- eurate perpendisse vel certe dissimulasse omBiamo-
nem nec theotpgura Parisiis fuisse, nec scholas menta epislola?, quam ex Apufia (imo Cakbria)
ibidem rexisse, contendenti refragari non possum. Bruno adRadutphum Reroeaseavprspositum misit...
Altareen hic scriptor perperam in dubium revocat, Deinde noji minjis aberrasse, cum docuit, Petrum
an ante sancti noslri aetatem statum Parisiis theo- Venerabilem ideo spectaculum memoratura noa rc-
logic sludium fuerit; etsi enim tunc ibidem ma- censuisse, quod ea tantum miracula, qua? suo tem-
gisterium in theologia (neque enim usilati modo> pore contigerant, recensere slatuisset. Quasi Petrus
io omversitatibus gradus diversi excogitati adhuc: ipse conceptis verbis nonaffirmaret,Carthusiensium
fueraat} dari non soluerit, artes taraen liberalesi ordtnem fuisse 9UOtempore inslitutum. > Ad ha?c
omnisque generis scientiae tradcbaalur, eeleberri- Carthuslanus nosler,anonymus ita reponit: « Certe,
maque ac florentissima jam tum Parisiensis civilasi quod bic SaussaeioLauitoius exprobral, id cliam ei
gaudebat academia, cui ad universitatis splendoremi p. magis jusle exprobrari potest. Nam si accurale haec
nibii fere pneter nomen deerat, uti probant, quaei verba perpendisset, quibus sanctus Bruno fatelur
Historia?IRteraria? Francia?scriptores tom. Vll pag. post votura emissum < interveuientibus causis divi-
102 et seqq.dooenl. Quartam modo Launoii con- < Buraamorem elanguisse, refriguisse animum, fer-
clusionem examinemus. < voremque evanuisse; > el ea aeqniorijudicii lance
315. <Quarlum, > inquit.quod ex laudatoram an- cum Barratione Guiberti de Novigento examiaasset,
tiquorum silentio sequitur, est, < a Theophilo Ray- aon conclusisset, sanctum Brunonera votum Remis
nando perperam asserltim, eam de trlplki doctoris emisisse et stalim post relictam urbein Remensem
anastasi narraiionem, qua? Brunonera ia eremurai sine ullamoraCarthusiam petiisse,Conslat enimex
cxegerit, apud antiquos omnes ratam esse; deindei superius a nobis fuse probatis, sanctum Brunonem
falso quoque addittim, <quod silentium Pelri Clunia- aoa aisi oeto post Remis excessum aanis in eremum
< eensis de prodigiosa doctoris anastasi et inde im- abiisse. Quod autem spectat a?tatem Peiri Cluniacen-
< pulso ad soliludioem Brunone supplent auctores> sis, liquido eliam demonstravitmis, ordinem insti-
< perantiquietiHinspferique temporis, quores gestai tulum fuisse pluribus, antequam ipseabbas nascere-
< proditur. > Siquidem plnnum fecimus, PetrumClu-• tur, annis, eumque aibil de miraculis apud Carthu-
188 ACTA, 190
sienses patratls scripsfsse prreter quasaara visiones, A feretro asfanlibus denunliarit, Parisiensc prodi-
cuidam fralri converso faclas circa lempora, quibus gium, <si revocetur ad nalates suos, tum demum re-
opus suum de miraculis edidit, id est, annisfere vocari ad publicum sioe auciore rumorem, > Ast
sepiuaginla post inslitulionem ordinis. Hinc lcclor contra illam conversionis S. Brunonis causam, si ad
judicet, si accurate Launoius Pelri Cluniacensis iiatales suos revocata fueril, non ad publictini sine
verba perpendat, cum asserit, ordinem illius actate auclore rumorcm, sed ad ipsjtmmet S. Brunoncm
inslitulum. Sed pro Launoio reponet quis, Pelrum ejusque socios rcvocatum iri conlendit, probareque
Venerabilera conceptis verbis id aflirninre. Nam sic etiam nititur Carthusianus nosler anonymus. < Hi
loqifllur praefalus ahbas : <Servatur in Burgundia? enim, > inqtiil Annalium ordinissui lib. iy lmctenus
< parlibus.... professio quaedam.... insliiuta noslro non vulgalo, num. 124, < probe noverunt, ob quam
< tempore. > causam et qua ratioue inundo abrenunliarint, et id
317. < Verum est, hrecverba esse Petri, sedveram absque dubio suis irudiderunl sequacibus. Neminem
est etiam, quod haecscripserit septuaginta annispost vero essc arbitrainur, qui vellet phstinale asseve-
damnali hominis spectaculum; nec modicum islud rare.sancluin Brunonem etsocios ejus sequaces sttos
est lemporis inlervallum, imo permagnum, quod, non edocuisse, qualiter et ob quam causam tam ar-
junclis variis, quibus ralione oflicii delinebatur, ne- JJ duum vita? genus amplexati fuissent; aut ipsum or-
gotiis, satis sufliciens fuit, omnem ab cjus animo - dinemCarihusieusem ignorasse occasioncmel causam
dicli spectaculi recordalionem auferre, sicut el abs- sua?instilutionis. Hos aulem iuler sequaces repcrlus
tulit recordationem multorura mirabilium, sua aetaie. est, qui octoginta aut circitcr annis post eorum
a viris sanclissimis lam in ordine suo, quam in aliis mortem (de anonymo num. 199 el seq. adducto
Ecclesia?ordinibus geslorum. > Etsi negalivis, qua? hic loquilur, qui quo circiter tempore verosimilius
ex ipsiusmet S. Bruttonis in scripla ad Radulphum floruerit, num. 12 et scqq. docui) causam hanc
Vindem epislola et Pelri Venerabilis de prodigiosa scriplis mandavil, qttod forle eliam anle eura aliquis
docloris anastasi silenlio petunlur, argumeniis vis fecerat, cujus codex lapsu lemporum disperire po-
tanta, quanlam eis lum supra, lum bicin suis con- luit. Crescente vero domorum ordinis numero, cre-
clusionibus Launoius attribuit, neutiquam competat, vit et codicis, a noslro anonymo edili, exemptarium
omnino tameu ilta non esse inflrma, ac robore desti- numerus, ita ut circa flnem srcculi terlii decimi et
tiita, supra oslendi, nec coutrarium evincunt, qnae initium quarti decimi in omnibits ordinis provinciis
hic Canhusianus noster anonymusLaunoio reponit. reperiretur, el inde hisloriae lmjus faraa in omne
Elsi enira, Petrum non ante elapsos a Parisiensi pro- vulgus emanaret. > Ita haclcnus ille : reclene, an
digio septuaginta annos sua? de miraculis lucubra- C secus, seuan vera ac genttina tradilio, cui prodigium
lioni manum admovisse, detur, hoc lamen ab illo, Parisiense seu vulgaris conversionis S. Brunonis
utpole qui lunc in miracula, adCarlhusiensem ordi- causa superslrualur, in ordine Carlhusiensi detur,
nem spectanlia, sedulo ex dictis inquisierit, vel ex infra discutiam. Ad reliquas Launoii conclusiones
ignoralione, vel ex memoriae lapsu praelermissum pergamus.
fuisse, parum verosimile apparel. Necrefert, alia 319. < Nonum>est, inquitbicscriplor,«vixiillum
ctinm miracula, el quidem qua?el retnte sua, et in reperiri flgmenlum in historia, quod validius juxta
ordine suo gesta cssent, silenlio venerabilem scri- et frequenlius (quam prodigium Parisiensc scilicei)
p:orem praeleriisse. Cum enim, ut verbis, num. 293 confutetur, validius qttidem, si speclelur inslructa
huc transcriplis, ipsemet indicat, ea recensere mi- tot scriptoribus acies, qtia?in eam de horribili do-
racula, qtia? <ad roborandam fideraet mores insti- cloris speclaculonnrrationem.et quaesilumexea Car-
luendos > conducerent, proposilum sibi habuerit, thusianorum inilium dirigitur; frequentius vcro, si
miracula nonnulla. etiam ad ordinem suum spectan- considerentur ex iis scriptoribus plures, qui seorsim
tia, potttit omittere, non quod ea incomperta illi eamdem narralionem et narrationisappendicem ever-
essenl meraoriave antea scita excidissent, sed qnod tunt. > Ita Launoius, falsam scilicet esse celebrem
nd mox diclum.finera haud salis viderentur idonea; D de doctoris damnati spectaculo narrationem , con-
nd quetn cum vix aliud quidquam magis conducens, lendens, lum quod de horribili illa hisloria omnes
quam Parisiense prodigium, fingi queat, fil mihi vel prorsus, quos laudavit, scriplores sileant, tum auod
binc minus verosimile, lucluosum hunc eventum, si ex his plures sint, qui, cum enmdem, si coniigisset,
locum habuisset, commemorandum non fuisse a scituri scilaraque commemoraturi fuissenl, parlicu-
Petro Venerahili, cui nihilominus tum cognitus, ut lari suo silenlio, ut pro comperla falsilale haberi
jam diclum, verosimilliine fuisset. debeat, efliciunt.Carthusianusnosler anonymns paulo
318. Sexta et septima conclusione unice fere, aliter, et forte non immerito, proxime recitala Lau-
quid in raliocinando discriminis Raynaudum inter et noii verba accepit, uli liquet ex illius ad haecrespon-
Saussaeumintercedereexistimet.Launoius assignat, sione, quae sic habet: « Quis non miretur his in
ut nos hic morari non debeat. Conclusione octava verbis vanam hyperholen, qua soli simplices decipi
nlfirmat, < vulgarem conversionis sancli Brunonis possenl? nullus ex tot scriptoribus a Launoio allatis
causam, > seu horribile, quo doctor lantisper redi- historiam reftilat atil negat, sed omnes tanlummodo
vivus, jtisto Dei judicio sese damnatum, publice e eam non narrani, imo nec narrare possunl autdc-
f$t S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTOI. 192
berii Jiixta propositum suum, nam omnes parum de '£ A sis itidem anonymUs,quorum alier (adi uura. 12 et
saticto Btunone, et nihil de illius conversione ha- seqq.) cerlo anle annum 1313, alter anno 1298, uti
"Lent, ut videre esl supra, si unum Pxclpias Guiber- ipsemet alfirmat, scriptioni' manum admovit. Paulo
iinn de NovigentP. Et nihilorainus audet Launoius ptura, liucfacieniia.Carthusianusnoster anonymus,
pronnntiare,; < vix ullum reperiri figmenium , quod qui annaliuin ordinis sui librum quartura bactenus
< validius jnxla et frcquentius confutelur, > cum non vulgatum contexuit, suppeditat. Verba tamen
e conlrario nihil sil invalidius auctoritate negaliva, ejus huc iranscribere visum non est, quod pauca
qiia utltur, tot testimonia prodUcens, nihil adversus jamadducta, quodprohandum erat.sufficienterevin-
verilaiem bujus hisioria? teslificanlia. cant. Nec hoc lanttim ex illis habeinr, verum eliara
520. < Qriod aulem addit, et frequentius confute- Gersonem, contra ac Launoius ;n sua de vera causa
< tur, si considerenlur ex iis scriploribus, > quos secessus S. Brunonis in eremum Dissertatione cap.2
citavit, < plures, qui seorsim eamdem uarrationem prrelerea vult, primum non fuisse, qui anno circiter
< ct narrationis appendicdn everlunt, > id certe 1420 feralera de iufausto Parisiensi doctore narra-
verum rion apparel ex discussione, quam descripto- tionem. aut, quemadmodum hanc vocat, fabulam,
rum eorum auctorilatibussuperius fecimus, cum ne aliquandiu jara ante confictam,in lilteras miserit.
uiius quidem eoruni seorsim, nec eonjunctim dictara B I Ad alin modo, quse sequenli § disculienda, mox
riarratioriem, aut ejus appendicem evertat, sed nect dixii progrediamur.
tanlispercoiicutint. > Hactenus Carlhusianus anony-
inus, volens nimirum, argumenlo negativo contra § XfX. Qttid contra prodigiosam anaslastm, qua do-
Lntinoium, qui ei niniium aliribuit, nuilam omnino rlor Parisiensis, sese damnalum, publice e ferelro.
vim inesse, ac proin prodigiosam doctoris anaslasim denuntiarit , universate scriptorum omnium, qui,,
integro primo etforte etiam secundo posl remgestam,
seriptorum aniiquoriim de hac silentio non tantum sascutolabente, floruerunt, silentium valeat, et an,
uon negari, sed nec tilla ralione coneirti, nedum con- hoc stante, certam itldm aul etiam verosimilempos-
velli. Verum contra banc roboris non nihil habere sinl efficerelesiimonia anliqua supra adducta.
praecipuorUme laudaiis a Launoio scriptoribus an-
tiquissilentium, jam supra edbcui; quantum autem 322. Ex adductis a Launoio contra Iuctuosam doc-
scriptorum prorsus omnium, qUi, integro primo et toris Parisiensis historiam esse nonnullos, qui huic
forle etiam secundo post rem gestath saeculolabente, nonnihil silentio suooliiciant, quatuor §§proximeprae-
floruerunt, silentium contra eamdem valeat, § se- gressis edocui. Nunc dispiciendum, quid contra fe-
quens aperiet, uti eliam an Launoius in conclusione, ratem illum eventum universate itlorum omnium, ac
de qua htc, cetebrem de doctoris damnati spectaculo C < maxirae eorum, qui, integro primo ac forte eiiam
narralionem, esoto auctorum, quos laudat, silentiai secundo post rem geslam sreculo Iabente, seu, cum
pro fulsa merito liabeat, et velut comaienlum ac fa- ba?c nondum litteris roandata fuisset, florueruut,
bulam explodat concliisione decima et ultima, de scriptoram anliqtiorum silentium valeat. Launoius
qua ttt nonnulla anle hic adhuc dicam,insliluti mei DisSertalionis sua? saepissime jam latidata? locis non
rnlio cxigit. paucis mirandum illud memoraluque, si accidit,
321. Ultimo itnquc, uli hac vutt, ex unaninii au- dignissimum prodigium, veluti inditbilatam falsila-
ttorUin oimiium, quos adduxit, silentio seqiiitur, tera, anilem fabulnm, pulidumque commenlum tra-
« posl annos a condiloCarthusianoruraordincduccn- ducil, idque unice, quod a scriploribns antiquis,
tos quariraginta et amptius, fictam eSseillara dedo- quos laudat, lilleris commendatum non sit. Verum
ctoris vet canonici Parisiensis anastasi harrationem, , an recte? Neutiqttara sane, uli ex iis, qua?num. 258
qureS. Brunonem in eremum iinpulerit. Hic est, > modo dixi, salis patet, ampliusqiie ex iis, qure jain
inquit, <palus terminalis.quo baecnarratio defixa re- nunc riiclurns sum , patescet. En iintim alterumve,
tinetur, ha?c est temporis epoclia, qua? riullum fabu- ut alia omklani, exempliim, quo, qiicefacta iradun-
l.irum vindicibus tergiversandi locum relinquit. > tur nec tamen a scriptoribus synchronis litteris
Famosa efgo de doctore, qui publfce e fereiro, sese. T) cpnsignata reperiuntur, fabulis continito commen-
damnattirii, vociferatus sil, narratio post ainium de- tisque accensenda non esse, docemur. Benedi-
lniini 132L tiipole nd qtteni a condilo primiun Car- cltiS XIV papa De servorura Dei beaiificatione et
ihtisianorum ordinc seu ab anno ex dicenriis 1084 beatorum canonizatione lib. m, cap. 10, iuun. 5,
effluxeTe anni omnino 240, ab otiosis hominibusi circa finem ita memorire prodit : « Fama erat,
ftierit conflcln, si Laiinoio assentiendum hic Sit. sancios Fauslinum et Jovilam, pnlronos Brixinnae
Verttm narrationera illam, si rcipsa, quori an facttimi urbis, in armis aureis apparnisse ad ejusdem tula-
sit. cx infra riicCndis stntues, fuerit cOnficla, diui rnen adversUsNicolanm Picininum, Mediolanensiura
ante dicium annnm 1524 coitfictam esse, necesse! copiarum praefectum, ipsam obsidentem ac inaxima
est. Eam enira jani aule hunc annum litleris prodi- vi oppugnantem. Sedaplerisquedubitabaturdemira-
,-riere scriptores nonnulli antiqui, §§ 11 et 12 recen- culo bnjtis insignis apparitionis, silenlibus virielicet
?iii, ac in primis quidem, ut reliquos missos faciam,, historicis Brixianis reqtiaevis,illudqtte narrnnte Llia
JarlhusianusanonymusquinquepririiorumCnrthusia? ! Cnpreolo, qui Octoginta intcgris annis post solulam
priorum Chronici auclor, elCartliusianus Majorcvcn-- obsidionem decessit et fabulosa quaedam suis com-
19a ACTA. 194
mentarijs inseruil; cum opera et studio cardinalis A rerum temporumque adjuncla fuerint, vero eificial
Angeli Maria?Querini bina?liltera? invenla?suntLu- absimile; ad quod, ni argumentis riegativis locum
dovici Fuscareni ad sanctum Laurentiuin Justinia- nunquam esse velis, non requiritur, ut certum, sed
num, tunc paliiarcham Venetiarum, qua?Tem tolam tantum ut veroslmile sit, rem a scriptoribus anli-
II aperlo ponerenl. > quis, qui perierint, merooriaeprodilam rion fuisse;
323. < Etenim cum qualuordecim annis post hoc aulera habetur, si certo sciatur, a iiullis scri-
irixiam ab ohsidione Hheralam Fuscarenus ejus ploribus antiquis, raodo adhuc exstantibus, lit-
oivitatis adminislrationem suscepisset, sibi a Veneto teris consignatam inveniri, qtiorum aliqui aut iinus
senatu demandalam, biduo post adilam provinciara saltem alterve verosimiliter tales sint, ut eam, si
rumorincrebuit, consilium initnm fuisseaquibusdam fuisset, scituri, scitamque coinmemoraturi fuissent.
religiosis viris inde asporlandi Veneiias corpora san- Accipe allerum modo rei, qua? accidit, nec tn-
clorum Faustini et Jovilse; ac nisi ipse religiosos men a scriptoribus synchronis memoratur, exem-
illos opportune servassel, populi ira ferroque periis- plum.
sent. Fuscarenus in aiiatis epislolis cattsam aperiens 525. Ab Honorio tertio, summo pontiftce, ceteber-
pii furoris, qui mentes Brixianorum incetiderat, rimam indulgentiam, quae «Porciuiicnlaeidicitur, pe-
baecliabet: « Memores sunt, cum circumvallali, in- B j liisse ac porro impetrasse S. Franciscum Assisiatem,
« clusifamelaborarent, ultimaexperirenturpericuta, nulli prorsuS scriptores syrtchroni, hno ne ipsi quf-
« visos ab hostibus tutores sanctissinios aureis nrrais dem, qui vitam ejus omnem ac gesta ex instittito
« Brixiam tueri : quo mirnculo atlonitus Nicolaus diligenlissime descripserunt, Tbomas Celanus et S.
< Picininus, dux forlissimus, potiunda? urbts spera Bonaventura. Hinc saeculo sextodecimo potissimiihi
< perdidit, supplicii petendi, aurumque hnbendi avi- non defuerunt, qui indulgeiitiam illam S. Francisco
< ditalem remisit. Quas ob res diflicilius his corpo- ab Honorio unquam fuisse concessam, vel animo
< ribus carerent. > Fuscareni epistola? integrae in- obfirmato negarinl, vcl sallem in dubium revoCariril,
seria? sunt in epistola prredicti cardinalis typis edita bac instiper ratione ad id impulsi, quod disciplina?
•et ad Patrem Cypriannm Bena^liam abbatem et prae- usibuSque, qui S. Francisci aelate in ecclesia vigue-
sidem generalem congregationis Cassinensis data. ruitt, jndulgentia? lam ampiae, qttnm sit PorliunPu-
Post qua?idem docttis cardinalis hrec ad rera subdit: lana, concessio riiinime congrtieret. Verum saeculo
< Superest tanriem, ul una mecura falearis, argu- proxime etapso ex anliqtiis codicibus in lucem tanderit
« menluin, quod negativura criticae arlis magisiri (Adi operis nosiri tom. I! Oclobris, p. 887 et se-
< vocnnt, quoque aliqui ex ipsis haud ita raro abu- c)uenti) fuere prolaia testimonia, quadraginta titcU
< tuntur ad conveilendam monuroentorum ecclesia- C tcr post obiluin S. Frnucisci nnnis, cum indulgentia
< slicorum auctoritalem, facile accidere posse, ut illa jam lum, quod nullre de ea litterae poirtificiae
< omni ipsum auclorilate deslitulum comperiatur. exstarent, in dubium revocata aut etiam negata a
< Cerle triumphare illud quam maxime videbaturin aonnullis fuisset, a B. Benediclo Aretino, per ipsuni
< subjecla huic epistola? materia, nara veterum S. Franciscum in Ordinem olim admisso. atquea
< scriploruin silentium eo vehemenlius in eamdem Raynerio de Mariano, hujus Benedicti socio, reddita,
< lorqueri poterai, quod plures modo suppelant qiiibnsbi ambo, dictani indulgentiam et per S.Fran-
< commentarii, Brixiana?ohsidionis tempore de obsi- ciscum pelilam et ab Honorio lerlio concessaiu
t dionis illius rebus conscripti. fuisse, e narraiione, sibi liac de re a fralre Masseo
324.« At quara vanusforet ille triumphus detecla? de Marignano, qui praesehs adfuerat, facin, testan-
< a meFuscareni litlera? oslenderunt. Undenara, per tur. Accessit
pottssimum et testimonium aliud, quo
< Deum immortalem, certo divinare se posse, con- Petrus Zalfanus
(videsis eumdem operis nostri t. II
< fidet criticorum illorum natio, priscis illis monii-
Octobris,p.890) lestatusest.sese in ecclesia Sanctae
< mentis, quibus ipsi praecipitiausu bellum indicunt, Mariaede Portiuncula
praesenlem adfuisse, cum iu
< teslimonia liujiiscear.irli olim defuisse, cum tot ea S. Franciscus,
septem astaiiiibtis episcopis, ac-
« saeculorumlapsu, forle malo fato, aut omnino in- 1 ab Honorio indulgentiam promulgaret. Tria
< terierint, aut in tenebris adhuc delitescant? > En ceplam
porro haec lestimonia dubilare non atnptius sinunt,
sane praeclarum facti exemplum, quod, etsi revera
quin insignis illa indulgenlia ct per S. Franciscum
acciderit, ab auctoribus lamen synchronis metr.Oria? reipsa fueril pelila, el eidcniperHonorium concessa,
prodiluro non invenitur, quodque idcirco semper aut el tamen rei hujus, ut jam diclum, nulli proistts
pro fatso habitum, aut certe in dubium revocatura scriplores contemporanei ac ne ipsi quidem Fran-
fuissel, nisi Fuscareni Htterae, qua? lttcidissimum ei cisci biographi, ut ut rcs oranes, ab eo gestas, calarao
teslimonium perhibent, ab eminentissimo cardinale diligenlissime complexi, meminerunl; quod sanc
Querino detectae fuissent; qui interim hinc argu- argumento eslperquam vafido, coniinuo consequens
menti negalivi vira nimium etevare videttir. Etsi rion csse, tit res, qtia?a scriptoribus coiilemporaneis
enim hoc non sufliciat, utquidHbei, ctti opponitur, non memoranlur, indubie falsa? sint.
a vero pronunlieiiiralienum.id lamen (adi num.258) 326. Jam vero, cum prorium admodum sil, ut res,
roboris sibi non raro habet adjunclum, ul factum, qUre, etsi geslre, a scriploribus coiilemporaneis noi>
conlra quod milital, vel magis, vel niinusV prout niemorantur, silentio etiam a scquioris a?vi scripto-
19E> S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 196
ribus praetereaiitur, continuo sane non esl, quod lam A } mentis negativls vix ullum, seorsum sumplum, sit
ab his, qoam ab aliis subticetur, pro falso sen pro admodum validum, omnia tamen simul acceptn,
non facto habendum, ac proin perperam Launoius nunquara eam habuisse locrim, verosimile sane red-
prodigiesam doctoris Parisiensis anastasim, quod dunt eo fere modo, quo rationes plures, qua?ad as-
nec a scriptoribus contemporaneis, nee ab aliis, qni sertionem quampiam siabiliendamconcurrunt.solide
serius post rem geslam floruere, litleris constgnala hanc probabilem nonnunquam, si simul accipiantur,
reperiatur, velul inane commenlttm anitemque fa- efliciunt, elsi interim singulae, seorsum acceptae,pa-
bulam explodit, a veritaie omni dubio procul lon- rum sint validae.Et vero cui verosimile non appa-
gissime alienam. Nec est, cur pro Launoio reponas, reat, nunquamhabuisselocumprodigium hujusmodi,
antiqua equidem testimonia jam adducta pro indul- quod a scciptoribus omnibns proxiroe dictis silenlio
gentia Portiuncnlana exstare, legilimamqtie, ob prreteritur, quodque tament si accidissel, per om-
quam bnjtis meatio scriptoribus synchronis haud nium ora et calaraos fuisset votitalurum, ulpole si-
fiat, rationem posse afferri; ctsi enim servati a scri- mul fulurara et notatu dignissimum elin opinione,
ploribus contemporaneis ipsisque S. Francisci bio- qua?hic discutilur, quaeque id puhlice coram innu-
graphis de indiilgentia Portiunculana silenlii xatio mera propemodum populi muliitudine facltim, sta-
non inepta» uti iterum in eodem operis nostri t, U 1" tuit, oranibus passim notissimum 7
Octobris, p. 890 vtdere licel, reipsa adducatur, fieri 528. Neque hic reponas, prodigiosam illam anasla-
tamen potest, ut lam undecimi. quo=prodigiosa do- sim, qua doctor lanlisper redivivus, feralis de se
ctoris anaslasis eonligisse narratur, quam sequenlis judicii denunlimione ingeniem hominuni inulliiudi-
saeculiscriptoresob causam nobis ignotam hujus non nera lerrueril.ul utsilentio a scriptoribus aequnlibus
memineiint: atit, si id displiceat, omnem prodigii et suhaequalibussil suppressa, ab iis tamcn, qui non
Ulitts lucluosique evenlus mentionem omittere po- adeo diu post hosce floriieruni, comnieniorari. Et-
tuerunt, nonquidem, quod kgitima quadam ad id: enim, qui primus lucluosam hahc hisloriam in littc-
iinpulsi fuerinl causa, sedquod in rebus, tempore1 ras ratsit, Carthtisianusest anonymus, qui quinqite
suo geslis, memoria? prodendis accuratiooem aui• priraorura Carlhusia? priorum Chronicon, cujus § 1
iiullam tere, aul certe mediocrem duntaxat adhi- notiUam dedi, coiicuinavii; hicautem, ut ibidem
oiierint. Appariiionem, qua SS. Faustinus et Joviia1 oiiam docui, scriptioni manum verosimillime non
Nicolaum Picininum, Hediolanensium coptarum du- anle annum 1250, imo forte ne anle annum quidem
oam ejusque mililes, civitalem Brixiaaam vi maxima1 1500 circiter admovit, idqueproinde non prius fe-
obsidenles, terruerttut, litlcris non mandarunt bislo- ' cerit, quam cum jam anni amp'ius cenlum et quin-
riei Brixiani a?qua?vi,et lamcn silentii httjus ratio- ' quaginla, imo forte ducenti post rem geslnm seu post
oero, qnae sat ccrlo sil legilima, nullam invenio af- horribilemeventum essent etapsi. Dicesquidem, scri-
ferri; unde ea, quara admisere, omissio vel ignota? ! ptorero illum fbrte jam inde ab anno circiler 1220
iiobis causre, vel modicae, quam hi in temporis suii atit panlo etiam citius floruisse.sibique praelucentem
rebus adnotandis adbibuerunt, accurationi attri- habuisse scriptorem anliquiorem, e quo, quae de
buenda yidetnr. doctoris redivivi prodigio pulsoque hinc in eremum
327. Quod aulem ad supra laudnla leslimonia,> sanclo Palre suo refert, deprompserit. Asl nec
qnre, silentibus ticel nucloribus contemporaneis,• unum , nec alterum veritati consonum ullatenus
indulgenliam Porluiuculanaui certam efliciunl, spe-' apparei. lmo vero, ul ad id, quori ultimo loco poni-
clal, niliil lioc ad rem facit; liquet enim vel hinc,> tur, primo respondeam , scriptorem nullum auti-
fleri posse, ut, licet faclum quoddam, a receiitiori- quiorem, e quo sua hauserit, primorum quinqm:
bus rclalum, ab omntbus scriploribus conlempora- Carlhusia? priorum Chronici auclori praeluxisse,
neis silenlio premaiur, re lamen ipsa acciderit. ex ipsa , qua hic inilio utilur, loquendi formula
Quod cum ita habeal, perperam sane feralem doclo- colligendum videlur. Haecenim s!c faabet : < Anno
ris.qui.sese damaatum, aslanlibus publice e fe- Domitiica?Incarnationis 1082 vel circa illum, dum
retro denunliarit, historiara indubie falsara pronun-" " solemne studiuin florercl Parisiis, etc., tale prodi-
tiaris haC sola de causa, quod ab auctoribus con- giiira ibi dicilur accidisse. Quidam enim doetor, >etc.
icmporaneis litteris commendata non sit. Nec, quod1 Quibus verbis anOnymus ille chronologus indicare
praeterca a scriploribus aliis, qui serius floruerunl,> videtitr, sese, quod subjungit doctoris redivivi,
silentio praetereatur, recte eam Lauooius, ul jam1 prodigium, non in scriptoribus monumenlisve anti-
dixi, inuubie fatsam asscrit. Yerum an sallem luctuo-- quioribus legisse, sed ab aliis, viva voce rem nar-
sus ille eveittus, quod a scriptoribus omnibus tumn rantibus, accepisse.
syncbroriis', tttm aliis qui, ialegro primo et fortee 329. Ad haec idem ehronologus, si quid atibi e
eliam secundo post rem gestam saeculolabente, flo- - scriptoribus se prregressis acceplum in sancli nosiri
rucruni, silenlio prcmatur, pro admodum dubio aut>t Vitam intuiil, leclorem rei monel, imo etiam honim
etiam pro probabiliter, seuetiam verosiroiliter falsoo nomen prodit. Num 10. iranscripiurus, qure de
nequit haberi? Ila omnino existimo; etsi cnim exx S. Brunone ejusque sex sociis in S. HugonisGratia-
oranibus, qtta?horum aliquot supra etiairi adducio-- nopolilani episcopi Vila, a Guigone, quinto Car-
rum de ferali hisloria silentium suppeditat, argu-- . thusire priore scripta, leguntur, verba haec pracmit-
107 ACTA. 198
tit: < Ut ular omnino verbis scriptis in Legenda A invenitur, talisqtie vidcri potest, til, si conligissct,
Vita? S. Hugonis episcopi memorati; > ac deinde comraemorata verosiiniliter ab hisce fuissel, ncc
recitalis omnibtis, _qua? ad S. Brunonem ejusque proplcrea lamen illam falsam esse, aut parum ve-
socios spectant, Guigonis verbis subjungit: <Omnia rosimilem, merito quis pronuntiarit. Fnteor, sic
praedicta sunl verba domni Guigonis scripla in Vita bubet-: verum quid tum? Cur crcdein iilain, nt ut
S. Hugonis Gratianopolilani episcopi. > Num. 24 et notatu dignissimam nolissimamque, scriplores syn-
tiltimo ubi tempus, quo sanclus post egressum e chroni &ilent'opra?lerierint,raliones non ineplaeapud
Carthusia diem extremum clauserit, e quatuor pri- nos tom. Vt Septcmbris» in quo de sanctis illis wiar-
morum Carlhusiae priorum Cbronico, antiquis Gui- tyribus a pag. 308 actum , in Comment. ad horum
gonis (adi num. 6) Consueludinibus praefixo, desi- Acla praevio, § 7 redduntur; quod cum tleri potest,
gnavit, mox subdit : <Sicut in libris Consuetudinum seu potius fil, nrgumentis uegnlivis, qua? a scripto-
domni Guigonis , qua? sunt in domo Carthusia?, Tura silenlio petunlur, vim nulinra inessc, npnd
conlineiur. > Quod si itaque, quam narral, prodi- omnes in confesso cst.
giosam doctoris anastasim e scriptoribus veiustiori- 331. Accedit, de celeberrimornra illoram marty-
bus hausisset, id verosimillime etiam aut indicasset, rum ca?de(unde, quidquid contra hanc probabilitatis
authos -eiiam nominasset, maxime cum feralem R 11ex auctorum silentio oriri posset', eliditur) conslaie
illam historiam narrniiirns, praemittat : < Tulc pro- lum e nu.Itis in Comnieul. proxime cit. adductis,
digium ibi dicitur accidisse, > fncilcque ac opponu- tura maxime e S. Einherio Lugriuuensi cpiscopo,
num, ut rei adeo mira? fidcm faceret, fuisset ad- qui piimus iilum in litleras misit, quiqtie, qunmvis
;jungere,a quibus ea dicalur seu narretur. Jara vero, sreculo demum quinlo floruit, e gcnuina? tamcn tra-
cum haec ila habcaiit, vcrosimilliinum utique, nc dilionis fonle, quem ipsemet assignnl, sua dcpront-
dicam indubium, appnret, scriptores anliquiores, a psii. At vero necuniversalis sileulii,quo,qui integro
quibus Parisiense prodigium memoria? proditum amplius primo posl rera gesiam saeculo iabente flo-
fuerit, anonymo quinque primorum Carthusia? ruerunl, scriplores prodigiosam doctoris anaslasrai
priorum cbronologo, seu velusliori saacti nosiri practcreunt, ralio nlla sat idouea reddi potesl, nec
biographo non praeluxisse; ut proinde hoc ex capiie de horrenda hac hisloria ex ullo mouttmcnto constat,
fidem majorem suae de doetoris damnati anastasi iiedum ex anonymo priniorum qninqne Cauhusiie
narrationi nequeat adjungere. Porro cum laudatus priorum Cbronici auctore, qui, unde illam hauserit,
clironologus seu sancli biographus , ut jam dictum, non cdicii, nec aliunde habelur co.npertum. Et
scriplores antiquiores, si quos ad horribilera dc vero, cutn hic, ut jam docui, scripiores antiquiorcs,
doctore narrationem adhibuisset, nominaturus vero- '* C e quibus hauserit, sibi praelucenles haud habuerit,
simiHime fuisset, nec lamen Csesarium nominet, quo landem ex fonte, cui tulo fldere possimus,
consectarium fit, ut scriptoris hujus num. 211 datant narrntionem suam deprompsisse queat? An forte ex
narrationera verosimillime aut non viJerit, aut hanc faraa publicove rumore? Verum quam incertus bic
a sua exislimarit diversam. auclor sii, nemo non novit. An ex ordinis sui tradi-
330. Quod jam pertinel ad annum 1220, qtio cir- lione? Ita sane, qui Parisiensis prodigii pulsique
riier aut etiara pnulo cilius anonyraus quinque pri- hinc in eremum S. Brunonis historiam tuealur,
morum Carthusia? priorttm chronologus seu sancti cxistiinant, ac porro,ut opinionem stiam propugnent,
noslri biographus floraerit, id ex dictis num. 12 ct affirmare debent. Verum an illa nrdinis Carlhusien-
seqq. verosimililer sectts habel. Nec, elsi ila habe- sis traditio genuina? traditionis nomcn nierealur,
ret quidquam inde, quo lucluosa doctoris Parisicn- uli etiam, quanli ad asserendam prodigii Parisicisis
sis hisloria sai cerla aut cliain verosimilis rcdderc- veritatem valeal, infra discuiiara, cuiii praevie ,
lur.posset conflci. Fac enim, laudaluin clironologum, quod praesenti § facere conslilui, examinaro, au
quiprimus eara lilleriscoiumisil.anno circiterl220 reliqua pro Parisiensis, qui sese damnnlura pu-
manum scriptioui reipsa adtnovisse, sic equidem n blice denuntiaril, docloris anasiasi §§ 11 ac 12
adhuc annis circiter quadraginta et centum a re adducta scriplorum anliqiiiorum (estimonia cerlaiu
gcsta abfuerit ac proin temporis spalio longiori, eam aut etiara verosiniilem, slanie universali scri-
quara ul ei fidcm indnbitainm conciliare queat. plorum silentio proxime dicto, possint eflicere.
Quamvis enim subinde flat, ut faclum, etsi a scri- 352. Cum scriptores illi omnes narrationem stiam
ploribus, qui inlegro aroplius post id geslum saeculo vel ex ipsa jam discussa qtiinque primorum Caiibu-
floruerunl, dunlaxat commemoratum, pro verosi- sia? priorum chronographi narralione, aliqna dun-
mili, imo ctiam pro cerlo sit habendum, id lamen, taxat in hac facta pro arbiirio inulatione, accepe-
ul apparel, locuin habere non polesl, quando, uti rmt, aut cerle e scriptoribus aliis, quorum ctiam
hic flt, factum seu res, qua? controverliiur, est hu- narratio suam isii originem debeat, indubie de-
jusmodi, ut, si contigisset unquam, ab ipsis etiam prompserinl, prodigio ulique fidem majorem, quam,
scriptoribus syncbronis ac coaevisverosimiliter com- qtti primus illud in liltcras misit, diclus chrouologus
uiemorala fuissct. Ast, inquies, caedes S. Maurilii, mereatur, conciliare non possunt, etsi iaterim, ut
socioruraque, Iegionis Thebaea?mililum martyram, jam stipra docui, eorum lestimonia evincant, pro-
a scriptoribus conleniooraneis memoria?orodita non digiosaitt docloris Purisiensis anastasim fttisse et
iH S. BRUNONlS CARTHUSIANORUMfNSTITUTORIS 209
diUtissime pluribus indobitanter credium, et dhi A nico judicium pro accuralo possit haberi. Quod ut
etiam aate Joannis Gersonis aelatem; contra ac Lau- pateat, unaque exlperii de tuctuosa docloris da-
BOJRts vult, liiteris consignalam. Qtfid ilaque siri- mnati hisioria testimonio nihil oranino ad hanc
gdHtrum illOTuovscriptorum, quos g$11 et 12, ¥i- ant certe parum admodum ponderis posse accedere,
desisr euumeratos, aucloritas hic valeat, pluribus studiosus leCior intelligat, subministralam a Stil-
iiidngandum non est. Verum, ut ut res ita habeat, lingo nostro tom, H'Septembns, pag. 555, a num. 25
nec ratiene uUa satis solida eontrarium queat pro- ad Martenei de Iperii Ghronico judicium responsio-
bttrt, Surif tamen, qui, quemadriiodum ex Notiiiis nem huc transcribo.
mss. penes roe exstaiitibus intelligo, Joannis Iperii 554. Sic ilaque ibidem habet : < Mallem ego, Ut
lesiirooniuray num. 222 huc transcripuim, magnt Iatidaius editor (Marteneus nempe) accuratara de
faeiendttm.contendunt. lta -autem idcirco aulUBiant, hoc Ghronico crisim dedisset, quam taudes exagge-
qtiod, quaravi» Iperius ante sa?culum qtiartum ratas : ila enim lector sludiosus metius inleltexisset,
decimum non florueril, ac proin, spectato diuluriio qukl cx ee amplecii tuto possit, a quibus conlra
tewporfe spatio, quo a praestituia Parisiensi prodigio cavere -debeat. Certe chronotaxis plerumque vhiosa
epocba seu auno 10<t*2 abfuit, certum id atque in- est in prioribus liujus Chronici sreculis, ut patebit
dubUatum scfa- sua auctoritale faeere non possit, '5 ' per decUrsum. Imo ne facta quidem relata hi hoc
auctorem tamen antiquiorem reique gesta?synchro- Ghronico tani certa esse lamque immunia ab erro-
num, equo, quaede hac tradit, hauserit, sibi pra?- ribus, ut correclione sat frequenti non indigeant, non
luccntem liafoueril.Quod postremum ut seslimaretur, raro ostendere cogar.Conatur Chrouici auctorilnteni
effecit Marteneus praevia sua tn Iperii seu S. Bertini probare Marlenius, quia fperius secutus est Fol*
Ctironicon, lom. lUTliesauri Anecdotorum inserlUm, quinum diaconum, Simonum abbatem et eorum
Admoititione. fn bac enim sub finem ita loquitur: conlinuatorem anonymurn saecuiixni, quem ail scri-
« ttinc colliges, Ghrotricon istud Bertinianum lanto psisse anaol229. >—<Ex quibus,i inquit,«ila Chro-
majorem apud eroditos promcreri fidem, quo anii- < nicon suum cOnfecissevidetur Joatwes Iperius, Ut
quiores habet auctores, qui sui teraporis reS gestas, < eorum integras lucubrationes opfiri suo inseruisse
prout videraftt, aut a testrbus oculatis atrdieraut, < merito censendus sit. >Osienriere id conatur verbis
sefiptls mandarunt, nec uiirum videri debere, a quibusdam aliegatis, quaeIperius de se proJerre non
8ubsecutis auctoribus lanli habitum fuisse, ut, quae poterat, quaeque idcirco antiquioribus attribuenda
dicenda de rebus Betgicis hrrbuerunt, ab eo accipere sum scriptoribus, quorum dicta eatenus noii mntata
noa dubitaveriat. t Chronieo suo Iperitts inseruit. Verum vehementer
333. Iperius ergo, uti liie docet Marteaeus, nar-. ^ suspicor, Marienium nunquant contulisse Chronicon
ratas ia Chronico suo res ex antiquioribns, qtti eas; Iperii cum tribus illis scriptoribus, a qttibus eum
aHtipsimel viderant aut ex testibus octilatis audie- lam multa mutuatum dicit. Certe si diligenter verba
raut, jscriptoribui accepil, hique, ut ideiu Murte- Iperii contulisset cum verbis auoiiyiui continualoris,
neus in laudata Admonilione praevia ettam docct, quiestcompilatorVitae S.Berlini, a MabillonioedHae,
numero-lres fuere, videttcet Folquinus Bertinianusi vidisset tolum verborum sensum rautatiim ab Iperio
rconachus, qui vetera monasterii sui instrumentai in facto, quod referelur in Appendice mlraculorum
sreculo deckno rn unum voturaen retulit, Simon, iium 25, utibidem observabo.
Syihlensis seu Bertinianus abbas quadragesiroufrse- 335. «"Pra?terea si istos auclores tres diligenter
cundus aano 1148 defunclus , qui Chronicae Berti- contutisset et examinasset, Vidisset paucissima ab
niana? seu Sithiensis Ecclesia?a tempore Roderici,, iis narrari tanqunra visa, sed pleraque ut louge
id est, ab ineunle srcculo xi, quo monasterio Si- praeterita : eaque decausa non dixissct: <Chronicon
thiensi Rodericus abbas praeerat, iad suam usque? < istud Berlinianum tanto majorem apud eruditos
relalem descripsit, ac landem anpnymus, qui anno> < promereri fldem, quo nntiquiores liabet auctores,
1229 scribebat, Simonisque opus ad sunm usquc? Q < qui sui temporis res gesias prout viderant aut a
terapus prosecutus est: Jam vero Cum uiius dun-- < teslibtts oculatis audierant, scriptis mandarunt. >
tasat, nimirura Siraon abbas, e tribas'hisce scri- < lnconsirierate et' sine suflicienti examine haecdicta
ploribus, qui fperie in contexeudo Rertiniano Cbro- sunt: nam pauca ex scriptoribus, quivideranl, aut
nico praetuxere, tuctuosa? doctoris daranati hlstoria?,, facfa suo tempore scripserant, hausit Iperius, sal-
uti ex mox dictis liquei, fjieril syncbronus, fuissee tein in primis saeculisChrouici siii longe plura ex
liane ex iflo ac proin ex auctore contemporaneo, qui>i iis ?«:riptoribus,-qiii gestis, qua? referebanl, longe
eamdew saliera e testibus oculatis Audiisset ab Ipe- erant posteriores. Quin et plura ex aliis scriplori-
rio in Cbronicon Silhiense illatam summsimqueadeo o bris habet lperius, quam ex tribus illis, quoriiin
fidein promereri -iirde conclusere. Et vero, Si latoo tanium non couiinuatorem facit Martenius. Haec
a MarlenetS de Sithiensi' Cfarontco, per Iperium n de tperio observanda censui, ne quis immodicis
coiiseripto, judicio slandum sit, erit sane, cur quis,>, Marienei laudibus deceptus, me stalim reprehenden-
damaati bistoriam «Jsrmonis abbatis opere reipsaa dum exisliraet; ubi viderit auctoritaii istius scri-
«sse nblperiO dfe[«*ompt.im,nou immerilo suspicetur.r. ptoris non acquiescentem. NOlimlamen debitn Inude
VeroM fflutkim abest, irt Mai-lenei de laudato Chro-i- ftaudare Ipcriuni, cajus Chroftfcon utile et miuime
401 ACTA. m
contemnendtim judico , scd nori carce seducuduii). A siJcnlio a me praelerilum quls queratur, ex opere
UmJe ille sua hauserit, quantaque fide scripserit, illo, quori omnitim passim manibus non teritur,
indical ipse in prologo secundo his verbis : « Prae- totttni huc speclans, utut prolixum ac parumurgens,
« sens Opusculum ex muliis voluminibus scripiisquc Massorii raliociniuin transcribo. Hisce nnm. 8 et
< auilienticis grato labore collegimus, sumcndo de seq. ibidem positis verbis concipiiur : « Falluntur
< quolibel, quod ad propositum spectare visum est, qui putant per abslinenliam a carnibus, etiam in
< nihil insercndo, quod non authenlicis scriptis ap- morbis, et alias austerilales vilam Carthusiensium
< probalur. > Deinde explicat, quid per scripta au- abbreviari,- nam experimento videmus, plures apud
theutica designet, mullas videlicet Vitas sanctoiuin, nos usque ad decrepitam senectulem vivere, et
Chrpnica item non pauca, anliquiiates, Aimales, octogenarium, imo aJiquando fere nonagenarium
Historias et archiva tam ecclesia? Silhiensis, quam anntim altingere. Videmits ergo nonraromonachos
aliorum monasteriorum Belgii ei Franciae , libros sexaginta et amplius annos vixisse in ordine, «1181«
alios hisloricos, ac deniuni cbartas privilegiorum. hoc saecuto, quando longitudinem vita? humana?di-
53C. < Ex hisce omiiibtis monumenlis se Chroni- miuulam esseomnes falcntur, sieumpraecedenlibiis
con sttum concinnasse nsserit: < Ex die et consule saeculis comparetur. Pro exemplo nobis sit hujus
< tempora lemporibus et ex cnusis in co contenlis B firmioris sanitatis sancla: memoria? reverendus Pa-
< negotia negoliis concordando. >Ndn dubilo, quiri ler domnus Joannes Pegon praedecessor nosler,
id el diligenler ct bona fide praestilerit vir pius et qtti ullta sexaginta sex annos vixit in ordine,
85 aunos selatis habens obiit, cl lantoanimi vigo-
doctus; at sine erroribus facium non esse, luce re
clarius est. Et sane lale opus illo sceculo, quo vixit pollebat, utpridie quara moreretur, adhuc cala-
mo uieretur ad disposiliones faciendas in Ori-lne.
Ipciins, sine variis erroribus conscribere, humana?
non erat induslria?, tura quod monumenla niulta , Sint eliam pro exemplo dua? moniales, qure noslris
diebus diem clauserunl exlremum : quarum tina 7-0
qnibus ulendum eral, non Omni carereiil errore,
ium quod varia pcr coujecluras erani concilianda. annos vixerat iu Ordine, allera 72. Plnres similes
Hcc autem conciliatio tanlo erat difllcilior, quanto in promptu essct hic referre, qui nostro saeculo
iuintis ad perfectionem hodiernam accedebal scien- obierunt.
lia clironolpgiea et critica. > Huclcnus Stiliingus 558. « At si ad praeterita srerula relrogrediamur,
uoster, qui, qua? hic de Iperii Chronico aflirraat, reperiemus personas , qua? 80 ei amplius annos
loco deinde non uno in Conimenlario ad vitam vixerunt, imo unam pra?caeleris, quae ttllra centum
S. Bertini prreviovalidissime juxla ac iuculentissime annos vixit in Ordine. Occurret nobis R..-P. Jance-
prohat, tili cuique, Iiunc evplventi, manifeslum linus, qui 58 annis prrefuil toti Ordini. SuppuUftio-
ne autem facta et tongiori aetate reducta ad 70 trin-
evade.t. Jam vero, cum Iperius, ut nlia omitlam,
non solum e triiius scriptoribus, a Marteneo me- tura annos in ordine exactos, quam aelatem plures
moralis, Folquino nirairum Silhiensi monacbo, alligisse in singulis saeculis, imo longe superasse,
Simone abbate, et continualore nnonyino, verUm cerlura cst, reperiemus, senem illem.qni hoc saecu-
eliam e mtillis aliis, a Stiltingo mox assignalis, lo 70 annis vixit in Ordine, poluisse videre et dis-
uarratas in Chronico suo res hausdrit, non est, cnr cere ab alio ejusdem tetatis sene, qua? audieraf ab
alio sene, qui poslremus senex eliam ab nlio didi-
prodigiosam, qttam narrat, docloris Parisiensis
anastasim.e Siraonis, Silhiensis abbatis, chronicis cernt elaudierat hisloriam, de qua agitur, et sic
traditio illortmi quatuor senum fere ad trecentos
depiomptam exislimemus, ruilque proinde, qurc
traditionein a se invicem
alipquin famosa?de ea narralioni accederet, summa annOsexlcmlittir; quara
fides. Iraovero, cum resita habeal, ne quidem ex facile accipere poiuisse, perspicuum est, cum tres
Chronico Parisiense verosimile ui- ex illis se videre et mutuo alloqni, liulla vi illala
Iperii prodigiura
communi naiurre curstii, potuerint,; niliil enim ob-
cumque eflicilur, uti ex jnm suprn ditlis pronum
esl erucre. D stat, quin ultirai priraordia cum primi exlremitale
concurrerint, et monacbus, vigesimum annum
§ XX- An prodigtum, quo doclor, sese damnatum ,
fublice adstanltbus dennntiarH, certum aut saltem agens, nonagenarium viderit et audicrit. Habemus
verosimile, slahle universali scriplorum ante diclo- ad manum icones in cspite vclerum statuloruin
rum silentio, reddereetiam.non possit iraditio, pra?fixas, qure a cenlum et octoginta annis typis
InnPcentius J.e Masson, ex recenslone Morotii excusae sunt. in qnibusvidetur hisloria illa depicla,
prior Majoris Carthusia? 49, in opere, a se conteclo, addita narratione quam supra relulimus. Si ergo
quod AnnatCS Ordinis Carlhusiensis inscripsit, Constiluamus nabis pro epocha tempus illud quo
annoque 1687 typis Gorrerianis vulgavit, lib. l, iconeslllre typis excusa? sunl, ef praecedere facia
. capi 1 de prodigiosa, qua S. Bruno in eremum mus qualuor illos seniores, reperiemus, illos po-
pulsus fuerit, doctoris auastasi multa disserit, sui- tuisse discere ab iiis, qui immediale primis Patri-
que eliam, qno hanc vere contigisse probet cele- bus ordinis successerunt, bistoriam illam; imo
berrimi erdinis iradiiioncm adducii. Ne qui.l, quod poluisse lunc reperiri in pago Carlhusiae vicino
ad horribilem illani hisloriam probandnmaut sallem ruslicos qui S. Brunonem et ejus socios viderant.
verisimilemreddendam conducere uteumque possit, Nain rustici In istis rupibus, .ttbi aura purior
pAmoL. CLII 7
ft}3 S. BRUNONIS CAUTHUSIANORUMUNSTITUTOBIS 204
est, et valde frugalis vivendi modus, diu vivunf. A j scilicel), libroi., cap. 1, dilucide tucutenierque os-
339. < Vidi ipse et non semel interrjogavi senem lendens, omnes, quotquot fuerunl el sunt in orbe
dooiesticum domus Carthusia?, vocalum Nicolaum Christiano, Cartliusienses nullam tiraquara aliam
Planes, e pagb, Corbello oriundum, qui viderat instituenda? nostra? religionis causam seu occasio-
R. P.DA BeJnardum Carrassum, vita funclum circa nem agnovisse praetcr funeslam hujus hominis
annura 1586 et narrabat plura, qua? audierat in anastasim, quam asserunl se accepisse ab antiquio-
juvenlute SHa ab aliis, in decrepita aetate tunc ribus, qui et ipsi cam a Patribus suis, ad quos a
constitulis, qui viderant R. P. Franciscum a Puleo, S. Brunone et sociis ejus, eoruraque discipulis ac
circa annum 1521 defuncluni. Ceulum circitei an- sequacibus perlongam multorum annorum traditio-
norum eral iste Nicoluus, dum diem clausil exlre- nem perveneril, didicerunt. >
-raum anno 1677. Et ut adhuc res .vicinius et enu- 341. At vero, etsi ita hic loquatur ille , tacite
clealius exponatur el exprimatur, ponamus, ali- lamen agnoscit, Puteani aelatcm, ad quam Parisicnse
quem e sociis S. Brunopis vixisse triginta lanlum prodigiura tradilione perducit Massonus, esse a re
annis a die accessus eorum ad rupes Carlhusire, gesta remotiorem, quam ut huic illa, ulpote ex jam
quemdnm etiam ex his, quem ad inslilulum suum dictis dubii dumtaxat nomiriis tradilio, fidcm ccr-
primi Pattes receperant, 70 annis ei supervixisse, B ; lam atque indubilalam facero queai eo niodo quem
cece jam fere centum annos tenemus, et sic annum Massonus assignat. Verbis enim proxime recitatis,
1184 altigimus; quibus si addatur aetas quatuor il- ut longam illain traditionis deductionem contrabat,
lpritm seniprum, qiuead 280 annospervenit, annum seqtientia ha?c subdit: «Verum ne res tam insolens
14G4 babebiraus, sicque relatem R. P. Fraucisci a ct stupenda tamque ad credendum difljcilis ex lani
PtiieO altingemus, viri in ulrisque Hlleris versalis- longa fradilionis deductione plane videalur incre-
simi et insignis docloris, qui statuta isla velera lypis dibilis, praeserlim hominibus hujus srcculi nequara,
mandaii curavii, ip quorum capite icon, hisloriaro qui nihil fere crcdunt, quani qtiod, ut vulgari dici-
illam reprtesenlans, posila csi cum praedicla nnr- lur proverbio, in oculds iuluentium prosilit, hoc
raliope; quam, si suspicionem fabula? habuissel, argiimenlum, ex traditione pelitum, quinque fere
nunquam lanli ingenii vir eflingi permisisset. llisi sa?cutis, si ita Ioqui liceal, decuriabiraus, hnjusmodi
ndriite, quod domus Cnribusiae pluries incendiisab- liaditionem non longiori qtiara sexaginia, aut ad
sprpla veieres scripturas habcbat, ex quibns liqui- summum octoginta annorum dtictu ab obilu socio-
do de islius bistoriae veriiate conslabat; qua? a rnm Sancti Brunonis protralientes, ut sequitur
pluribus lccta? el visa? fuerunl, prout ctiam nos a, Qui pfimus ex Carthuslensibus hanc liistoriair-
senioribus mpnaihis, quos in juvenlule nosira vidi-, fj scriplis mandavit, vivebal circa annUm 1220, vei
iuus, didicimus;' qui ab oculalis lestibus id audie-. etiam aftte(ul inferius probnbimus), id est, octoginta
ranl. Et tandem hrec iraditio semper et ubique in^ post amiis et rion mullo amplius, quam obierai
oi-dine, neuiine unquam rcclamanle, viguil. Quiss Stephantis Diensis, urius ex sociis sancti Brunonis.
ergo notl faleatur lalem traditio.iou esse funiisi qitem in'noslris ArinaHbus videblraus adhtic fuissf'
fundainentis innixam? > - . superstilem circa annum 1136. Nec impossibile es<
340. Ifeclemig. Mnssonus, prolixa sua hac ora- quosdaro alios ex sepiem primis ordmi.s fundalori
lione upice oslendens, tradilioni? conlinua, quarai bus diulius visisse.Qitisenitn inficias eal, inter ebs
jam inde a S. Brunonis ejttsque sociorum aelaie> qnosdam, qtii annuin retalis vigesimum quintum no;i
ineeptam, Cniihusianorum alii ad alios transmise- aitigerant, quando in Solitiidinem sc rccepcriint,
lint, fieri potuisse, ttt fcralis dt? doclore damnntoj posimodum ad sepluagesimum, aut etiam oclo-
liisloria usque ad Francisci a Puleo, qui eam.ligno} gesimutu vila? annum, Chrisli vero [millesimum
incisam, editis a se anno 1510 ordinis sui slatutis5 cenlesirnum quadrngesiraum el utlra pervenire
prrefixil, cognilionem pervenerit. Veruin id reipsaj potuisse?
ita faclum, nullo modo, ut consideranli patebil,, 342. < fiic primus hujus historia? scriplor plures
probalum dat, qtiod taraen omniqo erat necesstun,=,D procul dubio monachos viderat, qui noverant aul
ut quidquam pro prodigio adslcuendp, seu potiuss sallera novisse poteranl quosdain ex discipulK
pro vera jamque a rei geslaeinilioinchoala, qua haec c praefatorum seplem ordinU pi imipilorum; qoos
Puteano innoluerit, tradiiione stabilienda coitfice- quidemdiscipulos vitam scimus protraxisse ultm
ret. Fieri enim facile polest, ut, quod post treccn-- aiiuum 1200, ut sunt sanclus Artaldus, professus
los amplius annos, a re gesta elapsos, jam inde ab b dpmus Poriarum, qui ad fundandam Carlhusiaro
liujus initip, uii a Massono fit, tradi poiuisse asse-
i- Arveria? uiissus circa anuum 1152, postea ibidem
tiiur, diu duntaxat ppst Iradi reipsa inceperit sic- > faclus prior et ecclesia? BeliLcensis episcopus, ,ac
que non a vera traditione, sed ab incerlo rumoree iandem redux apud Arverinm obiil anno 1206,
trahat originera. Hihc non satis capio, cur Caiihu-i- apnos naltis cenlum quinque. Garnerius, dominus
sianus,nosler anonymus Lucubraiionis sua? sacpissi- i- de Balmeto, confundator domus Majoreyi, ereeta?
rae laudata? num. 47 sic scribal: « Quod speclat add annp 1116, qui, post mprtem -uxoris faclus jhidem
Palrum iraditionera,: iianc salis superque solida la epnversus, annum vidit millesimum ducentesiraum
rntiocinati.oneslabilivilR. P. (Innocenlius leMassonn decimtira quarlum. Frater Aynardun conversus,
205 ACTA. 206
professus Majoris Carlhusia?, qui forsan sanclum jAnymus ilidem tractatusde S.Brunonc, a Carthusia-
Brunonem viderat, cum conslet ex Vita sancli Hu- nis hujalibus mecum communicati,, auctor adriitio-
gonis Lincolniensis, eum tantum obiisse anno aetatis nihus noiinullis amplificattim cxhibet. Atque Irc
sua? centesimo vigesimo sexlo, qut fuit annus qutdem, dum id facit, rem quampiam postea proba-
Chrisli millesimus ducentesimus quartus vcl paulo re proponens, ail: « Ut suo loco in Annalibns dice-
nmplius, ut ex eadera Vila, al> auctore coaevo mus, > ahbique etiam hosce, veluti a se edendos,
conscripta, discimus et suis locis fusius narrabimus. iaudat. Hinc aulem, quod hac occasione observan-
Conslare igitur debet, praefalum scriplorem hanc dum duxi, non immerilo duLitari potest an Masso-
potius accepisse historiam a monachis, qui cuiri liis nus supra latidalus, Ordiuis sui Annates scripturus,
el atiis sociorum sancli Brunonis discipulis con- Traclalum illum, e quo dcinde a Canhusiano nostro
vixeranl, (inler quos et annumerari potesl R. P. anonymo in Annalium Carthusiensiuin ltbrum iv
JauceHiinsCartbusiae prior, qui posl reginien anno- hactenus non vulgaium nonnulla fuerinl illala, non
rum fere sexaginta obiil anno 1233, quem et ipse concinnarit. Ut ut sil, et ejus verba, ne quid, quod
-noster auclor prociiJ duhio agnoverat) quam « ex asserenda? gcnuinaede prodigio Parisiensi traditiotfi
< incerto crednla? plebis rumore, et quorumdara suflragari utcumque queat, omisisse videar, huc
< recciitiorum fnbulis , > ulnobis, tanquam otiosis transcribo. Sic habent : « A funrialione Ordinis ad
hominibus, objecit Laiinoitis. Bosonis a?latem, qui domos S. Hugonis el Majoris
345- < Unde, qtiteso, tunc lemporis ille « incertus CarihUsia?curn toto Ordine rexil ab annp 1372 ad
< rumor > nosttis clauslris dispergi poluit? Nonne 1313, quo dccrepilus decessit, alluin in suis clau-
polius cx iisdcm clauslris longe Inleque paulalim stris sitentiura Carthusienscs lenuerunl, nec qtiid-
dMfususfui3se dicendus est? El qttidem ab ipsorum quam aut de sui Ordinis orlu, aut de mirabilibtts,
Patrum alunmis, viris ulique gravissimis et san- qtia?passira inler eos fiebant, sinebant propalari.
ctissimis; quorum etsuccessorumeorum fidein lanii Hoc de his leslatur et aroice conquerilur Pelrus Ve-
faciebal Guiilielmus Ourandus, magni nominis et nerabiiis, Cluniaccnsis abbas: <Mulia , inqttit, in
ernditionis auctor, ut in Speculo juris, quod Adria- < ilto sacro Ordiue miracula conligisse a pluribus
no V dicavit eo tcmpore, quo haec liisloria jam a < accepi; sed ipsi humilitatis virtule, qua semper
nostris cvutgata fucrat, censiicrit < Regulam Juris, < servi Deimirandaoperasua.quanlo possuntnisu,
< qua nemini licet in sua causa lcslimoriiuni dicere, < occukant, vix aliquid ex liis prodere voluerunt. >
< non ' habcre locum in Cartliusianis -et Cisler- Neque a Pnlrum tramite deflexisset Boso, nisi ad
« ciensibus propter eorum sancliraomiam. > Dum suum inslitutum a quorumdani alterius Ordinis reli-
Q
ha?c scribebat Durandus, florebant in ordine Boso, giosorum calumniis vindicandum hujus humilis ac
prior Carlhusia?, et Guillelmus de Hyporegia roo- saneti silentii leges landiu servalas vlolaite coaetus
nachus ejusdem, qui arabo vet saltem eorum atier fuisset, edito tractalu fusissimo sive suo marte, ut
IiHjusiri suis scriplis historia? meminerunt, ut iriox quidam volunt, sive suo jussu, usus neinpe ca-
diceinus. Hos certe, quos tam digiios flde existima- tamo Guilletmi de Hyporegia Carthusiensis Itati,
I)ai Durandus, non sibi persuasisset huic anaslasi viri doclt, quera tribus circiter anle suum oliitum
sive eoinmento, ut votunl adversarii, dedisse initium, annis ad majorem Carthusiam evocaverat.
utOrriinis sui eunabula turgenlibus buccis in popu- 3iS. « Hiinc tractalum inscripsit De «erigine Ct
lbs coricreparent ex tam insoliloprodigio. Sedquam veriiale pcrfecla? religionis ad defendendum or-
levis el puerilis sit hujusmodi vanilas, pcr se palet, dinem Carthusiensem. Nihil in eo de tragico hominis
qute profecto prius in ore catumnianlium nos nala damnati line cgit (neque enim tunc temporis hrce
fuit, qunm in corde iiostroriim concepta. Licel Cnim quaestiomota fucrat),sedadillius calcem voluit adjici
istud fabula foret, aut ad fabutam accederet, non Chronica de exordio ordinis Carlhusicnsis, hanc lii-
lamen minus in Ecclesia Dei Carlhusiensium religio sloiiam cnarranlia, ab auctore inceiii nominis,
haberelur, quam omncs norunt salis atitinde insi- D . ejusdem lamen Ordinis professo, olim conscripta,
gnibus praefulgcre prrerogativis. > Hactentis Car- quein propterea anonymi nuncupalione deinceps de-
llrasianus noster anonymus, volenS potissimum , signabimus. Unum codicein latn Bosenis sive Guil-
scriptorem anonymum, qui primus ex Carlhusiensi- lelmi de Hyporegia tractalum, quem, praefati ano-
mis prodigiosara docloris Purisiensis anastasim lit- nymi Chronicon complectentera, eMoritis-Dei Car-
teris mandavil, conlextoque a se primortim quinque thusia habuimus, sub inilium saeculi quarli decimi,
Carlhusia?priorum Chronicp inseruii, sexaginlaaut id esl circa finem regirainis Bosonis exaralum, ut ex
nd suinmtim octoginta duinlaxnt nnnis a sociorum S. charactere colligimus; quod eliam nobiscum seris;i
Brunonis obilu seu jam inde ab anno circiter 1220 vir quidem doctissimus et in hujiisiiiorii character. •
Jloruisse, remque ab ipsis horum discipufis, ac proin bus versatissimus, quem Parisiis cujusdam aniici
CKvera tradilionc, «non ex incerlo crediila? pl.ebis inlerventu consuluimus. Cum igitiir Boso meJio sae-
rumore, > accepissc, ctilo decimo torlio iiostruni professus sil instilutum,
514. Raliocinium huc jam transcripluin, quo ha?c non dubium est quin aucior Clironici niionymusipso
probare Carthusianus noster aiioiiymus nilitur, ano- sit paulo anliquior ; quod etiam probari pdtest ex
101 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTIORIS 208
bibltotheca?Colberlina? codice, in quo ejusriem Chro-. A sanctis, quorum ct successorum fidem tanli faciebat
nici exemplum reperiiur cxscriptum ante medium Gttilelmus Durnndus, magni noininis nuctor, ut in
dieti sreculiterlii decimi, ul nos Slephanus Baluzius, Speculo juris, quod Adriano V eo lempore dicavit,
vir doctrina clarissimus et de quovis bene merenrii quo primi florebant luijits hisloria? scriptores, cci>-
studiosissimus, per litlcras his verbis commonuit: suerit regulam juris, qua neraini licet in sua causa
< tn codice 5806 esl quaedamtabula eontiuens capila testinioniura dicere, non b.ibere locum in Carthu-
< u de perfeclione el privilegiis Ordinis Carthusien- siensibus et Cisterciensibus propter eorum sancii-
< sis. Eslimperfecta et incipil in capite xvi. Codex ille moniam. Ros certe quos tam dignps fidp existimabat
<est CDLannorum, > id esl circaannum 1240. <Gon- Durandus, non sibi persuasisset liujus anastasis
< tinet chronicon de exordio Ordinis Carlhusiensis > narrationi, si commentum fuisset, ut votunl adver-
(Sic etiam in nostro codice inscribitur) < usque ad sarii, dedisse initium, ut Ordinis sui incunabula lur-
< annum 1137, quo obiil Guigo. Deinde scquitur gentibus buccis iu populos disseniinarenl ex tam
< Bernardus de coiileniplalione. Incipit: Cum die insolito prodigio, ex quo, sive verum, sive fatsum
< quodara. >Verosimile est, apographum isludex ipso esset, nihil lamen gtoria? aut dedecoris, nihil utili-
< aulhographo, < quod modo periil, >expressum fuis- tatis aut damni sua?religioni, satis abunde insigni-
« se, et a quodam ex primis Carlhusia? Parisiensis e R I bus prrefulgenti pietalis praerogativis, conferre po-
< majori Carthusia illuc allatum, quodposlea biblio- terant; nec credidissent, ut exprobrat Launoius,
< tfieea? Thuana?, landem Colberiina? adscriptum non salis illustrem Brunonis historiam, qua?jam illo
< fuit. > eventu carerel. Si enim tam ipsi, quam eorum po-
346. < Cum igitur hic anonymus suum Chronicon steri,amabant, ul quidam (Columbiiis scilicel in
scripserit circa vel ante 1240, potuit ineunte eodem sua de Carthusianorum iuiliis Disserlatione num.20)
sa?culo fieri monachus, ol idcirco hanc hisloriam pro npbis observavit, qua>ritabanique iltustria, et
aecipere ab anliquioribus Palribus, qui eodem tem- ad populi adniirationem idonea dicere dc Brunone,
pore superslites erant, ex quibusquosdam sociorum profe<vtolonge illustriorem fecissent Vilam ejtts et
sancli Brunonis, el cura eo nostri proposili fundalo- maxirae ad vulgtts admirntionem suspendendum
rum discipulos fuisse constat, ut fuerunt B. Arlal- F.ptam,$\ qua? de Paulo, Antonio aliisque, seu mona-
dus, qtti, regente ordinem sanclo Anthelmo , prior chis. seu anachpretis, anliquioribus.legimus, aflinxis-
domus Arveria? eflectus esl, et deinde BelHcensis senl Brunoni et sociis cjus. At viri, veritalis aman-
abdicatis vitam tesac omnis fictionis osores, ingenue, quod a Patri •
episcopus, landemque, infulis, pro-
traxil ad annum 1206, quo centenario major in cella bus audierant, de Brunone narraverunt juxla illud
occubuit, et Aynardus conversus, Majoris CaTlhusia? Moysis : «Interroga palrem tuura el annunliabh
professus, de quo res mirabiles narranlur in sancii < tibi, niajores luos et dicent tibi. >
Hugonis Lincolniensis Vila, ubi et dicilur sana 348. <Jiaque cum noster anonymus banc hislo-
mente obijsse aelalis sua? anno centesimo vigesimo riam exscripserit ex ore narranlium, qui Brunonis
sexto, quatuor circiler ppsl S. Hugonem annis, sci- socios noveranl, vel sahem instilulitm nostrum pro-
lice| circa 1204. Quod vix credi posset,- nisi qui il- fessi fuerant nnte saeculum terlium decimum, id est
Iiim cognovit, id scriplis asseruisset, ul suo loco in riuranle priino Ordinis noslri sseculo, hinc scquitur,
Annalibqs dicemus. Hos inter annumerari merito traditionem isiam ttltra sexaginta aut. septuagima
ppssttal venerandi plane senes. Bovo, S. Htigonis ppst quorumdam ex nostri Ordiuis aucloribus mor-
LinCQlniensis,in Wilhamiensi prioralu successor, li- tein annos.aiicioritaie scriptura? non caruissc; quod
cetaiinis in Ordine transactis multomajor Jancelinus, vix reperire est in rnultis snnctx Ecclesia? traditio-
qui matrera Carthusiam et lotum ordinem paulo post nibus. Quot enim (extra omnem comparationem Jo-
Basjliura, S. Anthelmi successorem , sexaginta fere quor) quantaque fuerunt, non solum per unum, sed
annis moderaliis esl; Guifridus, Carthusia?conversus, per duo, tria el adhuc plura saecula ab Ecclesia cre-
qui, nnno 1212 sexagennrius in Ordine, teslatusesl r. , dila, culta, servala, observata, qua? spla traditione,
quibusdam in lilleris, se vidisse fratrera Olmarum, scriplis nondum firmala, nilebantur? TJnde niliil
Magni Guigonis temporc conversum, et qui procul hosles ejus habuerunt, nec hodie habent anliquius,
dubio qttosdam cx septem Ordinis fundaloribus no- qtiam ipsius impugnare tradiliones. Quibus cliam
verat. Ab his igitur et quibusdam aliis ejusdera fi- armis conlra nos potissinie usus est Launoius, ut
dei et aitclorilntis monachis hanc historiam nosler postea videbimus. > Hactenus aucloranOnymtislau-
anonymus, aut certe, qui eam ipsi Bosonique et ejus datus, loto suo ratiocinio lmc jam Iranscriplo potis-
coaetaneis relulerunt, potius acceperant, quam ex siraum speclans, ut suadeat, anonymum primorum
incerto credula? plebis rumore, et quorumdam re- quinque Carthusiae priorum Chronici auclorem, qiii
cenliorum fabulis, ut objecit Launoius. primus Parisiense docloris Inntisper reriivivi seque
347. Unde enim, quaeso, lunc leraporis ilJe incer- damnatum publice vocifemli prodigium in Htleras
tus rumor nostris claustris dispergi poluit? Nonne misit, hausisse id seu inlellexisse ex ipsis primo-
polius ex iisdem clauslrJs longe latcque paulntim rura S. Brtmonis sociorum discipulis, aut ce?te ex
diflusus fuisse diceudus est, et quidem ab ipsis pri- ejusriem iiisiituti raonachis, qui illudex hisceaudi-
moroju Palrum alumnis, viris ulique gravissirais et verant; quod postremum duntaxat velle videtur ra-
20H ACTA. 21,0
liocinio stio pariter huc jam transcriplo Annalium A j ctenus non vulgati auclot anonymiim quidem illura,
Carthusiensium libri quarli hactenus non vulgnti quod Charlularii in Carthusia exsianlis , <circa >
auctor. Ambo snne, ut alternirum suadeant, non cujus < principium lilteraepapales (Urbani H) et Si-
imraerito taborant. Quod si enira feratem historiam guini instrumentum (tum hoc, tum illa? infra recita-
aut anonymus primorura quinque Carthusia? prio- buntur) inveniunlur, > mentionem faciat, anno cir-
rum auclor, aut qui huic illam narrarunt, e socio- citer 1151 Chronicon suiira non scripsisse, nobiscum
rum S. Brunonis discipulis attdierint, quis falsam (arii nttm. 12) omnino sentil; veium quo illum equi-
eam pronuntiare facile audeal? Verum qui anony- dem jam inde ab anno circiler 1220 vixisse probel,
mum priraorumquinque Cnrlhusia?priorum Chronici sequentem disserit in modum : « Hunc tamen (ano-
aiictorem e probalo adeo fonte narrationem suam nyintim nempe primorum quinque Carthusia? prio-
bausissc, probant? rum Chronici auelorem) conjicimus vixisse ante
549. < Cum igiiur, > inquit Iractalus de S. Bru- tempora reverendi Patris Bosonis, qui, circa annum
none a Patribus Carlhusianis hujatibus mecum com- 1260 ordinem noslrum ingressus , Carlhusiae regi-
municati auclor, «bic anonymus (primorum scili- men iniit anno 1277. Quam conjecluram sic stabili-
cet quinque Carlhusia? priorum Cbronici scriplor) mus ex Charlulariis, quaenunc habemus in Carlhusia.
suum Chronicon scripserit circa vel anle 1240, po- R I Ibi enim duo reperiunlur, unum sub regiraine R. P.
luit ineunte.eodem saecutolieri monncliuset idcirco Francisci a Puteo, et iilius cura confeclum anno
hanc historiam accipere ab nnliqiiioribus Patribus, 1507, continetque duo volumina, in quorum priori
qui eodem tempore supersliles erant, ex quibus sub finem, non circa principium, ul dicitur iu citalo
quosdam sociorura sancli Brunonis elcuin eo nostri Chronico, sunt litlerae praefntaeUrbanill. Inslrumen-
proposili fundatorum discipulos fuisse conslat. > Ila tum vero Siguini ante describilur, sed raullum post
illc; a quo anonymus Annalium Curthusiensium li- roedium. Unde liqnei, auctorcm tractalus non me-
bri quarti haclenus non vulgali auclor non multum minisse tiujtis charlularii. El revera codex Thua-
abludil. < Qui primus, ait, ex Carlhusiensibus hanc neus, quem omnes consulcre possunt, licet nostro
bistoriam scriptis mandavit, vivebal circa annum codice recentior, longe ante hoc chartularium exara-
1220; > ac deinde, nonnullis inlerpositis : < Hicpri- lus est. Alterum Carthusia?charlularium tribus ex
jtiusliujus hisloria? scriptor plures procul dnbio mo- voluminibus conflnlum ernl, quorum primum ullipio
nachos viderat, qui novcranl aut sallem novisse po- incendio periit, ut nobis cum dolore aflirmant ofli-
terant quosdam ex disciptilis praefatorum septem ciales Carthusiae; alia duo adhuc asservanlur illaesa
Ordinis primipilorum; quosqutdem discipulos viiam ct intcgerrima riiversis cliaracleribus exarata; quo-
scimus protraxisse ultra annum 1200 Constnre rttm prius, quod fuit secundum , lalem praefert li-
igitur debel praefatum scriplorem hanc... accepisse liilum atl frontera indicis chartarum in eo conlenta-
historinm a monacbis, qni cum his el aliis socio- rum : « fn hoc volumine conlinenlur charta? et
rum sancti Brunonis discipulis convixerant. > Ano- « litlera?domus Carlliusiae ad comitalum Sabaudire
r.ytnum ilaque primoruin quinque Cnrlhusire prio- « pcrtinentes. >
rum Chronici auclorem co ipso lempore, quo aliquot « 351. Deinde ad verlicem primifolii, quod continct
e S. Brunonis sociorumque ejus discipulis in vivis primum inslruraentum, daltim anno tantum 1505,
superslites ariliuc erant, vilam jam duxisse aut elinm sic legitur: « Hic incipit chartulariura novum de
Carlhiisianum jam fuisse professum , aulumant r < comitatu. > Ex his verbis « Chartularium novum >
hincque ex his luctuosam hisloriam aut illum ipsum, inleUigimus quodriain aliud fuisse anliquius, quod
aut certe eos, qui hanc ei narrarunt, hausisse. Ve- eliairi olim periit. Secundum hujusvoluminis instru-
rum an jam liim anonyinum, qui primus prodigium mentum dalum est anno 1506. Deindc sequunlur
Parisiense Htlcris mandavit, iu vivis fuisse, aut multa alia diversis temporibus transacla ab anno
etinm Carlhiisianum exslitisse, alicunde conslat ? 1207 ad annum 1526, uno excepto dato anno 1551,
Scriptorem illiim ante annum 1250 scriptioni ma- nj sed quodin fotio separalo describilur. Cum igitur
num verosimililer non adraovisse, num. 12 et seqq. charta, qua? hoc voluraen inchoat, data sit anno
ostendi, nec plura de ejus rctale, seu tenipore quo 1505; charla vero recenlior sit anno 1556, hinc re-
vivere monarhumve agere incceperil, dispulare de- ctc colligimus idem volumen fuisse composimm sub
ereveram; verum cum duo, de quibus hie , scripto- regiraine et cura Aymonis prioris Carlhusia?, qui
resjara inde, ut raodo dictum, a saeculilcrlii decirai praefuitab anno 1315 ad annum 1550; et quidem
inilio anonymum, qui primus Parisiensc prodigium post deplorandura iilud inccndium, quod accidit
litleris consignavit, in vivis fuisse velint, hincque nnno 1320; cujnsilnmmiscum forsan anliqiiius char-
praecipueillum hoc atitex S. Brunonis ejusqtte so- tularium fuisset consuniptum, novum dcscribi cura-
ciorum discipulis, aut certe ex iis , qui hisce ali- vit R. P. Aymo. Alterum volumen, quod eral ler-
quando convixerant, didicisse contendant, lubet tium, pluribns etiam scriptum est manib.us, quarum
modo adhuc, an anonymi dicti aelalem non niiniura tamen nulla videtur recenlior charactere prioris vo-
maturent, aul etiam an hunc jam inde a srcculi itiriii luminis; undeet colligimus, illud fuisse inchoalum
decimi initio vixisse, ulcumque probenl, examinare. subeodem Aymone et conlinuatum sub ejus succes-
350. Annatium Carthiisicnsium libri qtiarli ha- 6oribUsusque ad annum 1346, quo datum est instru-
'211 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM1NST1TUTORIS . 212
mehlum recenlius hujus voluminis; qupd etiam A / esse ilfud, quocf,,curante Aymoue Carlliusia?priore
conjicimus ex his verbis ad capul Inriicis apposilis posl annum 1320 fuil copscriplum, sed aliud anti-
in htinc modum: < Ligelur istud cliartularium ex quius, quod V. G. jam inde ab anno 1120 aul etiatn,
< integro cum postibus, quandovidebitur esse sntis si vclis, citius fueril confectura, hincne
consequens
< grossum et perfecinm; ct postea iiicipialur aliud.> erit, ut chronographus
anonymus qui iflud taudavit,
Peinde sequunlur btitlre summorum ponlificum ab jaui inde ab codero eliara anno aut in vivis fuerit,
Alcxandro IV ad Joannem XXII Inclusive. Postqtias aut diclam lucubrationem suam adornariti Cura
nlio charactere describuntur instrumenta, quoruih Cliartularium antiquiiis, quod pontilicins Urbani IJ
primum dalum est anno 1300, cui lalis praefigitur titleras et Siguini abbatis iiistrumeiiium cpuiplecle-
inscrrplio: « Hinc incipit Clinrtutarium npvum de balur, anno demum 1320, quo Carthusia? incendium
« Delphinatu. > accidit, flammis fuerit fortassis consumpturo, aut
352. « Denique indiscrimmatim, ut in priori volu- certe citius periisse iton constet, ut qttiJ id chrono
mine, inseranlur chartaeet liltera? ab annp!215 ad graphus anonymus, etiamsi aaao. demum 1290 aut
annum 1346. El in quibusdam transumptis quacdam eliam nonnihil serius scriptioni manura ariroovissct,
etiam anliquiorcs, ut sunt liliera? sancti Hugonis laudarenon potuerit? Nec quidquam ad rera facit,
*
Gratianopoliiani el aliae. Sed in neutxo amborum R quod Carthusianus noster anonymus (adi ejus verba
vjlumlnum reperiunlur bullae Urbarii H elinstriimen- proxime recilata) adjungil de Bosone, quiab anno
tum Siguini nbbnlis. Non est igitur dubium, qtiin et 1272 usque ad annum 1313 domibus Vallis Sancti
primum «*jusdem Charlularii volumen, quod r.tino Hugonis elMajoris Carthusia?praefuerit.Fueiii enim
desideratur, procuranle eodem R. P. Ayinone, de- reipsa, qupd in suo quinque primorum Caribusiaf
scriplum ftiurit, in quo, si adhuc exslaret, forsan priorum Clironico auctor anonymus laudat, Clmilu-
praefaia?bullre el Siguini iusirumentum reperirentur, larium ante Bosonis aelatem conscriptuni, binc la
qiiod tamen non constat. Sed ljcet id. daremus, non men conseclnrium nondum eril, ul anle hanc paritei
seqaerelur, idem esse, de quo. loquilur auctor seu ante annttm 1272 anonymus is scriptor floroerit,
nosler anonymus. Imo ex diiobus sequenlibus volu- suamqtie Iticubrationem adornarit. Quidni enira,
minibus, qua? riicla fuisse NOVA, vidimus, con^eqnens utut diu etiam post bunc annum-ecripsissel, Chartu-
est, hoc quoque primum voloinen rccens fitisse lunc tnrinm multo ante confeclum nequierit laudare? Ad-
terriporis. Ac proinde aliud fuisse ab eo quod flnm- hrec ex eo etlam, quod Boso concinnalo aut a se aut
rnam inciJnriiinnni 1520 devorasse credimus. Sed jussu suo, qtti De orgine et veritate perfecta? reli-
haecomnis dubilatic ariiraiturex Iraclatu R. P. Bo- gionis inscribitur , tractatui primorum quinque
sonis De ergine et veritate perfcctre religionis, " Carlhusia? priorum Cbronicon integrum inseruerit,
in quo Cbronicon nostri anoiiymi de exordio ordinis consequeris neuliquam est, ut hujiis auctor anony-
Carlhuslensis tolum reperitur insertum. Cum enim mus anle annum 1272 il exararit.
Boso pnefuerit doraibus vallis Sancti Hiigouis et 354. Boso enim, lit traclatus de S. Brttiione a
Majoris Carthusia? ab nnno 1272 ad annura 1315 , Cartbusianis bujalibus mecum comraunicali auclor
quo deeessit; indc Iiquet cliarlulariura, in praefato modo luic transcriptis verbis docei, tribus dunlaxat
Cbronicd ciiatuin, ante Bospnis terapora fuisse con- anriis ante obilum suum, qui anno 1313 cvenit, tra-
scriplum, ac propterea ipsum auctorem etiam ante etatum proxime laudatum atil ipseniei scripsit, aut
anntim 1272 floruisse, cujus viia?terapus assigiianles coriscribi fecil; nihii autem •impedil quo minus iu
circa amium 1220, nullum inde nos subire vilupe- hupc quinqne primoruin Carthusia? priorum Chro-
riuiii pularaus, cum etiam poluerit aljquot antc an- nicon, ut ut id auctor a decem duntaxat aul etiam
nos vixisse, ac etiam vidisse bealum illura senera paucioribus annis concinnasset, potuerit inferri.
Jancelinum, priorcm Carlhusia?, el nlios plures mo- Fuisse ilaque liaiic Iticubralionera anno circiterl220
nachos, discipulos discipulorum sanCi Brunpiiis aut aut eliam cilius elabpralam, nibil plane ex omnibus,
etiam spciorum ejus. > lla Caiiliusianns noster an- -r. qua? verbis proxime recilatis ab Annalium Carlhu-
nalisla anonymuj), Operis sui loco non uno etiam siensiura libri quarli auclore anonymo ariducuntur
inrifcans, chronographum anonymum, quem jam inmedium, evincit. tmo vero ne quidem ex hisce
inde nb anno 1220 nut etiam cilius in vivis fuisse, HIIOmodo etiam consequitnr, ul lucubralionis ejus-
hic slatuit, ab boe ipsoeliam anrio aut citius suam dem auctor anonymtis jam inde ab eodem dicto anno
de primisquinqtte Carlhusia? prioribus lticubralio- 1220 aut etiain cilius iriter vivos agere jam cceperit.
nein claborasse. Verum in toto ejus huc jam trans- Al vero anoiiymus traclatus de S. Brunone a Car-
cripto raliocinio nihil oronino occurrit, quod evin- ttiusiunis hujalibusmecura communicali auctor, viam
cat, clironographum illutn anonymum seu priinorurai aUara ingreditur, quo probalurii det, euindem pri-
qtiinque Carthusia? priorutn Chronici aitctorem annoi moruro quinque Carthusia? priorum Chronici auclo-
illoinier vivos jam egisse, aut, si id ita habuerit, , rem anonymum ab anno circiter 1220 vixjsse, imo
Clironicon suum concinnasse. jam lura Carlhusianum fuisse professum, ac proin,
353. Fac enihi Chariularium, cujus in hoc, yelulii qua?de prodigipsa doclpris Parisiensis anaslasi me-
ponlifictas Urbani II lilleras el Siguini abbnlis in- mpria? prodit, e S. Brunonis sociorum discipulis,
strumenlum in capile procferenlis, mcminil, noni atiisvc saltcm qut rem ex hisce audiissent, inlclli-
213 ACTA. 214
gere potuisse aut eliam reipsa intellexisse. Ail ergo, A niaximc ob univcrsale scriplorum omnium anliqiio-
primoriim quinque Carthusia? priorum Chronicpn, rum de hoc silcnlium, quos inter, ul jam supra do-
non quidem jam inde ab anno 1220, sed saltem ab cui, nonnulli verosimiliier sunt qui illud, si fuisset,
annocirciter 1210 fuisse exaralum, ac proin hujus scituri, scitumqtte commemoratur* fuissent, Atqne
auctoremjam inde ab anno 1220 non tantum vi- ita sane in opinione, qua primorum quinque Car-
xisse, sed et Carlhusianum fuisse professum. Verum lliusia? priorumchronologus jnm inde ab anno circi-
anne rera ulcumque evincil? Chroiiici illius exem- ler 1220non vixisse, nedura Carlbusianuin egisse,
plar, qnod in bibliolbeca Colberlina asservatur, statuitur, res sese habet. Ncc aliter etiam sese ha-
Stephanus Balnzius epistola ad Carlhusianos data ab beret, cisieumjam tum in vivis egisse Carihtisia-
annis quadringenlis quinquaginta, ac proin, cum numque fuisse profcssum, tanlisper darenius. Elsi
hrec srcculoprrelerito, ad finem fere jam provecto, enim illum, si jam inde ab anno circiler 1220 Car-
scripta sil, anno circiler 1240 scriptum edocuil. Ila thusianus exslilerit, feralera de doctore damnato
quantum ad substanliam, quem proxime taudavil, narrationem e sociorum S. Brunonis discipulis, aul
trnclalus de S. Brunone a Car.husianis hujalibus certe ex iis, quibus hi illam retuleranl, inlelligere
meciun communicati auclor anonyraus. potuisse, bini scriptores anonymi verbis. suis prp-
355. Verttmunde illudChronici dicli exemplar lanla? " xime recilalis recledoceant, id tamenreipsa factum,
antiquilntisesserescivit Baluzius? fd sane vir claris- neuliquain probanl. Rem quidcm polius ex hisce,
simus, ut sibi hac in re fidera facercl, debuisset ad- quam ex incerto credula? plebis rumore didicisse
jungere. Reor ego, unicc illum e characleribus, laudatum chronologum existimandum indicant; ast,
qnibus idem Cbronici exemplar sctiptum essel, lan- praeterquam quod nec id ulla raiione probatum dent,
tani illius, quantnm asseril, anliquitatem collcgisse. contmrium existimnndum videtur, lum qttod, tinric
Verum elsi quidera e characteribus, quibus antiqua nnrrationem suam hnuserit, non edicnt, idque nihilo.
nionumenla examla sunt, saecutura propemodum, minus, si e probalo arieo fonte eam hausisset, vcio-
quo exarata sunl, delerminari ulcumque queal, quis similiter, ut nura. 329 jam docui, fuisset faclurus,
lamen indc etiam annuro circiier, quo exarari ca tum quod prodigium Parisiense narralurus dicni,
contigerit, sut ccrlo determinet? Qualecumque igi- « Tale ibi (Parisiis nempe) prodigium dicilur acCi-
tur fuerit de lempore, quo, quod in bibliolheca Col- disse, > sicque arabigenlis potius quam assevcranlis
berlina asservatur, primorum quinque Carthusia? inmodum de horrenda historiu loqualur, de qua la-
priorum chronici exemplar scriplum sit, Slephani men, si ei vel a sociorum S. Briiuoiiis discipulis, vel
Baluziijiidicium, dubium mihi aeque acantemanet, r ab iis, qui eam ex hisce audivissent, fuissct relala,
an Chronicon illud triginta aut etiam quadraginta dubilaturus verosimililer non fuissel.
annis serius, quam hic slaluai, scriptum non sit. 357. Ad haec anonymus quinque piimoruin
Nec dubium illud mihi adirait, quod, ut Carthusia- Carlhusia? priorum chronologus, ul utjam inde ab
nus proxime hic Iaudalus Lucubralionis sua? num. anno circiler 1220 vixisse statualur, quadraginla
24 docet, Majoris Carthusia? chartularium, quod in equidem et cenlum circiter annis a prodigio Pari-
Clironico, dequohic, laudalur, anno circiter 1240 siensi abfueril; etsi autem subinde quidem contin
verosimiliter fuerit confectum. Ut quid enim hoc a gat, ut, qua?a scriploribusnonsynchronisracmoriae
Cbronici auciore, ditt duntaxat posi, imo triginta produntur, vera ad hosce tradilione pervenisse sint
atti quadraginla eliam annis serius scribente, lau- credenda, id tamen locura vix obtinere potes',
dari non poluerit? Jain vero, cum hrec omnia ila quando, uli hic fit, qua? narrantur, sunt hiijiismodi
habeant, dubiumque proinde sit, an anonymus pri- ut si contigissent, a scriploribus eliain synihronts
morum quinque Carlhusia?priorum Chronici auclor verosimililer coinraemoratii fuissent, nec lamen ab
non lunc primum, cum jara uno allerove decennio horum ullo commemorala inveniunlur. Nec quid-
saeculuradecimum terlium mediura esscl elapsum, quam ad rcm facit, quod de Ecdesia? Iradiiioiiibus
florcre incceperil, dubium pariler sil, necesse esl, an D addit Traclalus a Cnrlliusianis hujatibus mecum
primorum S. Brunonis sociorum discipulos, aliosque, coramunicati auctor; cumenim, qua? tradilionibus
qui hosce in Carthusiensi insliluto proxime sunt luijusmoili accepta fuere, diu fuisse, imo per unum,
secuti, videre potuerit, discereque ex iis, qua?, ut duo, tria aut eliam plura saeculain Ecclesia credita,
communiter credilur, primus omnium de prodigiosa culla et observata dicat, de traditionibus divinis et
doctoris Parisiensis anaslasi litieris mandavit. aposlolicisiiidubie Ioquitur; <quemadraodum autem
556. Atque hinc porro jam fit, ut ambigendurasit, nibil (vcrba sunt Papebrochii noslri in suis ad Ex-
verane traditione, seu an ab ipsomet S. Brunone hibtiioncm erroruin Rcsponsionibus arlicuto 19,
ejusque primis sociis, rei gesta?synchronis, seu viva n>4fti.xi) pro divina et aposlolica traditione recipi-
voce seu alio quovis modo fuerit fcralis de ductorc lur, quod ex sanctis Patribus non probalur ipsorum
damnato narralio ad posleros transmissa, a quibtts aelate fuisse observatum in Ecclesia universali,
deinde ad sequioris retatis.-Carthusianos ac landera lanquam ab inilio sic traditura; ila nec bumanas,
ad anonymum, qui eam primus omniura lilteris con- praelcnsas ut lales, prudenter adraitlimus, qua? vel
signnvit, pervcnerit, Quodcum ila sit, manet Pari- cum ceriioribus auctoritalibus pugnanl, ve,lnequi-
sicnsc prodigium pro parum verisimili hnbenrium, vissent ab amiquiorilus non attingi aliquando, si
wSft* S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMIJtSTlTUTORIS 218
tera forent. « At vero, inquies, unde ergo de Pari- A ^ horrerc, quo territus Brunp dicitur eremum pene-
siensi prodigio, si traditione vera acceptum id noo trasse.>
sit, orlus cssepolest incertus, ul vult Launoius, in Orbisamarescehsdaudessil pondere mortis,
Garlhusiaiiorttm clauslris rumor? Illudne hi forsan Et Irahil ad speciem humana per devia sortis.
confinxerint ? Ita fereeliam biniCarlliusianianony- Mergit el exsilio propriorumqtwque tabescens :
mi supra laudali. Verum, elsi id anonymus primo- Unde tumescis homo miser hae atate senescem
rum quiuque Carthusia? priorum chronologiis vera Fonte Carybdineo mergeris ad ttltima ftnit;
traditione non didicissestatuatnr,cousequens tamen Ae cinis in cineres solvens ul umbra lucernis.
hinc noh sit, ut id vel ex incerlo rumore vet e E*t /afror ejus amor, el incxtricabilit error,
Carlhusianormn anliquorum figinentis acceperit. Defectu cujus animam complecliturhorror,
Quid si enSmhorrenda damnati historia ncin pubti- Poslquam nudata fuerit de carcere carnit
- ce, sed iatra Vei Satance ducibus huc eircumsepla catervis.
privalas defuncti redes coram paucis
acciderit, temporisquc deinde lapsu in arijunctis, Qjiod metuens animosUsi» hoc discrimine Bruno.
nullolieel interveniente figmento, fuerit corrupla? ServUiopenetral eremum eerlaminis uno,
Fierisaneid poiuisse, ex iufra dieendis palcscct, Linquit opes mundique decus, ne gloria vana
uti et modus, quo factura esse queal. " Fiat in ititerilum, elc,
XXI. Alia 360. < Simile quid primaria?Ecclesia? Parisiensis
| quadam facientia pro prodigio , quo canonici amico Brunoni
doctor Paritiensis, sese damnatum, adstanti mul- parentanles (Tilulo nerapo
tiludini publice e feretro denumiaril, ralionum inter recudendos 109) succinunt: > i
momenta afferunlur, el an ex ,'iii tandem itlud ve- 0 vos mundani, qui re gaudelis inani,
rosimile utcumque non fiat, examinatur.
Spernile culturam carnit subilo perituram.
Quod e tiluUs funebribus, queis Sanctp nostro Corpus enim vttstum variq pinguedinepaslum
Ecclesiae monasteriaque diversa parentarunt, non- Quo magis impletur, putidum magit effkielur.
nutli, eum e divinorum judicioruminfernique tiraore Cur impinguatur caro, qua vermii tatiatur?
in eremum secessisse, haud obscure indicent, hinc, Cur adeo evpimus bona, qua relinere nequimutt
ia illis ad luctuosam damtiali docloris historiara Quot male seducit niundus, per devia ducit,
alludi, anonymus Tractalus de S. Brunone a Car- Et sectatores carnis fallil per honoret,
tliusianis. hujatibus raecum communicati auclor
Blandaque pratendit, dum nobit relia lendit.
conjicit; quod si aulcm ad feralem evenliuii reipsa Etlel inhocmundo mundanit tolliciiudo,
in dictis Titulis alludalur, consequens est, ut hic /i PanaouefucrtrtKr panam ; caro bis crucialur.
non taiitum accideril, verum etiam ut publice acci-
Qui lucra tecinmtur, subila nece pracipilanlur,
derit, ulpole quem alioqtiin ecclesiaemonasleriaquc, Et subeunt anlrum carnes animwque barathrum.
quorum ii sutit, perspectum .haud habuissent. Ne Bac salis allenle perlraclans Bruno repente,
quid itaque, quod prodigio Parisiensi ulcumque Ule tnagistrorum decus, informatio morum,
iavcre 'viduri potest, inobservaium praetercam ,
Remighim lurba Remensismajor in urbe
laudati aucloris anonymi verba, men.oralam con- Mundum despexit, iter ad caleslia fiexit,
jecluram complectciUia,una cum tilulis funebribus Vilibut indutut pannis te, Chriite, tecutut,
quibus hanc ille supers:ruit, huc transcribo, rieinde Huic igilur coelipaleanl, populoque fideli,
etiani, qtta? raea bac de resit opinio, adjunclurtis. Cum quo latalur Bruno, temper sociatur.
Sic babent : < Verara illius (S. Brunonis videlicet) 361. <Monachi quoque Sancli Germani ejusdem
secessus >io eremum < causam nutli ila npprime co- urbis
(Parisiensis nempe) lestanlur (in Titulo fune-
gnoscere potuerunt, quam Ecciesia?, in qua Sanctus1 bri nimirum 26) Brunonem tiliimi judicii recorda-
oliro egerat canonicum, Sancla? Mariae Remensis' lione
perterrefactum fuisse : >
cnnonici, qui eam suo Titulo, qui inter edendos1 Mentibus in nostris deberet semper haberi
locum 54 lenet, sic insinuant: D Lus, in qua reprobi mala lotlent, teu bona justi.
Judicis examenvenluriBruno pavescens, Banc timuil Bruno, sophia qui verut amator.
Mundanas contempsilopes. eremumquepelivit; Ex his et quibusdam aliis lilulis, qui similia in-
Atque tuavis ibi fructus emisit odoris, dicant, non absurde conjectare possumus, Brunonis
Ad Chrittum revocant, quos gloria-vanafefellil. amicos in eis implicile aUnsisse redivivi hominis
359. < Radulphtis Viridispraeposiltira? digmiate- spcctaculo ; illos vero non clare hislorinmriesignns-
in ea ecclesiatum gaudebat, qui forsan bujus litulii se, ne famam illius ejusque consanguineorum vio-
auctor ad invitationem, qua paulo anle pcr<epislo- lare videreniur. Falemur eadem de quolibet atio,
lam ad raonasticum habitura ex volo induendum ai mundo valedicenie, cujus conversionis causa tatet,
Brunone incitatus fucrat, lacite atludilhis verbis ;: dici posse, sed cum apud omnes Carlhusienses
< Ad Christura revocans quos gtoria vana fefetiit. >i semper ratum fueril, Rrunonem ex borrendo dam-
Ecclesia?Remensi adstipulalur parlicularis ecclesia» nali magislri judicio tremefactum inundo abrenun-
S. Bartholomaei in monle Or, non longe ab eademl tiasse, gravis inde conjeclura elicilur, idem judi-
nrbe dissita, ctijus clogium, inter Tilulos funebress cium in praedictorum titutorum verbis contineri.
edendos ordine 6">, tolum eit de mortis et inferuii Cur enim amtci ei chaiiores, qui optime cailebant
217 ACTA. 418
qua?nam illtus conversionis causa luerii, non aliam A batur, opinor, crediderunt, sed decepti fuerc ab iis
praeler raorlis, judicii et inferni timorem attulerunt? qui pingenda? rei falsa?argumentum dederunt; >
Cur nihil de Manassa? Simoniaci accusalionibus , ad priora autem ita reponit: « Vidimus quoque
autejusperversis moribusmeroinerunl, si Brunonero raultos ejusmodi libros, in quibus nibil lule compa-
in eremum impulerunt, ut Laiinoius ex Guiberto rebat. Cur autem in quibustlam Parisiensis et
necessario conscqui vult ? > Ita hactenus ille, qui aliarum diceceseon libris ha? figura?et imngines pin-
cum fateatur, quaectimquein Tilulis fuuebribus huc gerettlur, in aliis non pingerentur, conjiciet qui
jam transcriptis aliisque continentur, esse biijtis- volueril. Nos tnmen nuctori (Saussaeio videlicet)
modi, ul dc quolibel alio, qtii inundo valediceret, fidem habemus. Sed hre figuracet iinagines nuliius
possint pronuntiari, formala?a seex hisce conjectu- sunt raomenti,cum iis tantum fulcianlur aucloribus,
ra? multum roboris non inesse, haud obscure agnos- quos rejecimus. Eas vero imagines. qua? Brunonis
cit; qua sane in re assenliendiim ei hic est, uli lempore depicta? essent, tanquam veritatis lestes
consideranli patcbit. Ad alia modo, qurc pro pro- amplecteremur. > Ita Launoius; et sane rectissime:
digiosa doctoris anasiasi facere uicumqtte videntur, < Ex picturis enim et imnginibus, uli deinde in
progrediamur. Disserlationis sua? cap. 5 conclusioue tradit, non
562. Saussrcus in didascnlica sna Epislola, snpra " ante solidum argumenlum duci potest, quam qut»
plns semel jam laudata, qua?anno 1G45lypis Colo- expressa? fuerini, cerlum lempus definialur; ratio
niensibus in lucem prodiit, in Parisicnsis prodigii autem est , quia , ut ibidein etiara addit, pic-
subsidium eliam vocat imagiues et celebrem Car- lorcs ad excmplar rerum, qua? suo tempore
thusiae Parisiensis picluram, horribilem daninaii credunlur vulgo, vel geraiilur, imagines suas
doctoris hisloriam exprimentes. Ac primo quiricm eflorinare solenl, ita ut, si fingamtis imagincm
de hoc argumenlo pag. 22 sic scribit : < Accedebant qua? cenliiiu ant ducenlos abhinc annos depicia
figura? et imagines, qtiibus liiiiesliini illud spccla- sil, conseclnrium fulurum sit, rem, qua? ea ex-
culum reprrvsantabatur. Ha? expressa? erant in bibctur, ila tunc crediiam vnlgo, vet gcstara esse. >
sacrarum precaliuncularuin, quas Iloras vocilanl, Hinc Parisiensi prodigio firiem conciliare nequeunt,
libellulis, imo eliain in Breviariis aliquot, atque quibus id cxprimitur, seu iraagines el piciura? sreculi
Missalibus non modo hujus (Parisiensis nempe) quarli decipii, nuiii. 220 liic memornlac, seu la-
dioccesis, sed aliarum quoque nonuullarutn. Acdein- bellae, Ordinis Carthusiensis stalutis et consuelu*
de eadem pag. 22 sic habel : Insuper oslenriebalur nibus anno 1510 Basilea?excusis prrcfixac; hic enim
riobis celebiis illa piclura, quse in inonasteriiPalriim r argumenlo duntaxat sunt, feralem historiain lura
Curlhusianorum hujus (Parisiensis) urbis clnustro sacculo quarlo decimo, lunt anno 1510 creditam
Ecc'esia? propinquiori elininnum cernilur, seriem fuisse; unde minime conseqtiitur ut locum h.x.c
expriniens viia? miseri Iuijus boniinis et funesti umquam certo habuerit. Sed hrecde picluris imagi-
excessus borrenriaeque illius damnationis, ab ipso nibusque, lucluosiiin eventum reprrcsentanlibus,
publice in ecclesia post morlem declarata?, cl ejec- dicta sulliciniil.
lionis ejus cadaveris in profanum locuni horribilem 564. Saussaeus in horribilis historiae probalionem
calastrophen. > Ha?c ille; verum ad posteriora eadem iterum png. 22 Epistola? suaediriascalica?ait,
Launoius in sua de vera causa secessus S. Bruno- factam illain sibi ex eo probabiliorem, quod, uti
nis in cremtim Dissertatione iia respondel: « Hacc intellexerat, in Parisiensi de Dcfuiiclis Oflicio e
piclura nihil plus habel auctoriialis, qttam libri ex Leclione quarta illud hnjus cxordium, < Responde
quibus originem trahit. Designaltim argumenlo suo milii, > fuisset aliquando delelum, < quod clerico
tempus rton excedit, sed longo post inlcrvnllo se- in Ollicio funeris hrec verba de roore pronunciaiili
quitur. Ad annum quippe 1582 delincata est, ut responderit miser ille defunclus: < Juslo Dei judicio
scriplum nuper videbatur supra porlani, qua e < accusatus sura, deinde judicalus sum, demum
rainore ilur ad majus claustrum : nuper, inquara, D < vcro damnatus. > Verura Sancti noslri aclate in
cum, verlente superiori anno piclura illa celebris Parisiensi de Defunctis Oflicioverosimililer vel nnl-
partim deleta sil, parli novis, qure parietinisadhrc- las fuisse Lectiones recilatas, vel hasce, e quibus
rent, subslruclionibus, iisque cum Iapideis, lum proinde nliqua ab his verbis, < Responde mihi, >
ligneis arcuatim dispositis occultctur. incepisset, e Jibro Job non fuisse depromptas, jam,
563.« Deinde receiitera fuisse liguram omnino supra oslendi. Jam vero, ciiin id ila sit, dubium,
leslabatur forma pilei, quo lcctusBruno auriilores sane admodum est, ne amplius quid dicam, an vera
suos hinc inde docebal. Hoc enim capitisoperimen- praedicarint, qui ob causam, proxhne recilnlis ver-
lum, quod in veleribus academia? libris birrelum bis cxpressam, verba illa, « Responde mihi, > in,
rolunrium et vocabalur eterat, ad annum 1520 Parisiensi de Defunciis Oflicio e Lectione qunrta
aliter dcforraari ccepit, et in cornulum quarirum fuissenliquaudoexpunctn, Saussaeoretulerunl. Virie,
desinere; cujusmodi erat pileus seu birreiutn quae huc speclautia in sua de vera causa secessitSL
magislerii insig»*».quo, ul diximus, Brunonis capul S. Brunonis in eremum Disserlatione stippeditat
tegebatur. Caelcrum qui pinxit prodigium, el qui Launoius, cui hac in partc a nemine eontradici iu-
ffralrespingi curartinl, illud ila cvenisse, ut, pinge- venio. En aliud adhuc, quo pro Parisicnsi prodigip
»Q> b. BRUNONISCARTHUSIANORUM fNSTITUTORIS 220
adJueilur, argumeiitum. In Parisiensi, ainnt, ecc.e- A pro prodigicr Parisiensi maia flde aut saltem imrae-
sia sanciissima? Dei Genitrici dicaia, capella est, rito, non secus ac nonnulla atta, liic proinde non
qua? Damnati capetla dicitur, hocce adeo nomen merooranda, a Polycarpo de la Riviere, Ordinis Car-
a damnato seu canonico seu doclore, qui in dicta thusiensis alumno, allegari, Papebrochii nostri ver-
ecclesia josto Dei juriicio se accusntum, judicatum his, num. 196 huc transcriplis, persuasum mihi
ac tandem eliann damnatum, publice coram innu- haberem. Veram cura modo intelligam, fieri posse,
nuinera properaodumpopuli multitudine procla r,a- ut bina illa monumenta a praefatoscriptore Carthu-
rli, haud dubie sortila. Verum Parisiensem, qua? siano in Opere, quod Angelica inscribitur, quod-
modo exslat, S. Mnriaeecclesiam nondum fuisse S. que anno 1626 typis Lugdunensibus in lucem pro-
Brunonis aetateexs:ruclam, docet nos Rohertus de diit, nec mala frJe, ncc etiam immeritP laudari,
Monte in Sigch|rti Appendice ad annum 1177sic ndriucla?a TbeophiloRaynaudo in Hercule Commo-
scribens : < Mauricius episcopus Parisiensis jam diu diano raliones non memini suadcant, lubet et hasce,
esl, qtiod mullum. laboral et profieil in redificnlione antequam prodigii Parisiensis discussioni linem
eeclesia? praedictre (Parisiensis) civitalis, cujus ca- imponam, tectori ob oculos ponere, simulque, cujus
put jam pcrfectum est, exceplo majori teclorio. sint ponderis, examinare. Raynaudtts ilaque in.
QuOJopus si perfeclum fueril, non eril opus citra R B Opusculo cit., serie 2, quaestlo 3, ut fundationis
moutes, cui aperte debeat comparari. > Carlhusia? chartam, in qua prodigium Parisiense
365 At vcrp, aiunt, eo loco, qtto Mauriciusi meraoretur, mala fide a Pplycarpo de la Riviere
episcopus Parisienseni S. Maria?ecclesiam exstruxit,, non fuisse citalam, oslendal,sic scribit: « Optimus
aiia ante exstitit ecclesia, damnali capellam com-. et religiosissimuspater, Juslus Perrol Parisinus, qus
piexa, haecque in novo aediflciofuit retenta et con-• paulo anle ex Cartbtisia?scriba evectus in Generalem
servata. < Scilicet, > ait loco proxime citato ironices excessit e vita snnctissimc, visam a se eam (funda-
Launoius, < ad memoriam rei tantae sempiternam,, lionisscilicel Carlhusia?)charlam,nec recenii mann,
ut noraen illius, cui sepultura? honos denegatus fue- scd anliqnissima exaratam, docloris damnaii prodi-
rat, basilica lali cohonestnreiur. Tantum abest, ut,, giutn in libri capite conlinentem, conflrmavit. Nec
quem Parisiensis clerus Morboniara abire jusserat,, cgo id solus assero, qui ejus Nesloris alloquiis et
perpetua inobscuraret oblivio. In has, velint nolint,, benevotenlia, cttm rae inCarlhusiara benigne arivo-
compelluntur angnslias, qui verum a falso non se- casset, Iionestatus sum, sed idipsum ab ore ejtts
ccrntint. >Ila ille, iterutn nimirum innuens, in fa-- acceptum, non semct, sed saepiusdomnus Chrysan-
bttlis indtibie habendam luctuosam damnati histo-- , thus Paulinus,. prior Vallis Benedictionis secundnm
riam. El vero haec, ut jara supra docui, etsi cerloo ' Avenionem, vir suo merilo et antiquilatis praeroga-
fabula seu commcnlum non sit, parum equidema liva inter primarios Carlhusia?Ordinis palres annu-
vcrosimilis apparet, nec quidquam ei verosimitilu- merandus lestatur, et atleslantur superstites alii
dinis potesl adjungere capella, qua? Damnali voca-- bene multi, ut non possit esse, nisi ex raera obfir-
lur. Quid si enim haec ita a populo, feralem histo-• malione, dubitandi locus. >
riam, ut ut numquam factam, in prarfata tamenn 367. Itaccille; e quibus sane, fundationis Carlliu-
ccclesia accidisse, per errorem existimanle, fueritt sia? Charlam a Polycarpo mala flde pro proriigio
vocala? Quid sia damnaii, non quidem, qtti ibidem n Parisieusi non fuisse laudalam, milii sat verosimite
damnaiionem suam publice declarant, sed alteriuss apparet. Verum quid si tam hic scriptor, quam lau-
cujuscuinque, imagine seu figura, ibidem exslante,!> dalus a Raynaudo Juslus Perrot in Charla illa esse,
noinenclnlionem illam acquisierit? Quid si ctiaran quod vere in ea non erat, per errorem exislimaril?
hinc InpsUtemporis factum sit, ul erronea decano-- Qui faclitm id esse qucal, seu potius facium sit,
nico seu doctore, qui, sese damnatum, in eadem n docent nPs haec Cartluisiani nostri anonymi nuni.
dicia ecclesia publice proclamarit, apud populum n 206 huc transcripla verba : « Inter quos (libros ab
invalucril opinio? Ulut res habeat, non una sane de le D Aymaro Savelti, Carlhusia? Majoris prbfesso, con-
eausa orla essepotesl illa capella?Parisiensis eccle-'"
scriptos) unus adhuc exslat scriplus anno 1455, iri
*. siae nomenciatio, ac proin ex hac pro luctuosa do- >* quo haecnostra (De damnalo doclore) hisloria iisdem
ctoris damnati historia valide argui non potest. t. prorsus verbis, quibus habelur in veleri noslro
Atque haecsunt rationum momenta prrecipua, qua? a? auclore anonymo, exprirailur cum tati inscripliotie
pro Parisiensi prodigiopraeterea inveni, quaequepro to ad frPnlem : < Quomodo Orrio Carlhusiensis habuit
hoc adstruendo aut nihil, aut cerle parum admodura m < originem. > Slalimque post ennrralam liisloriam
faciunt, uti ex jam dictis palam est. Alia, qua? «» sequuntur litlera? funriationis Carthusia? anni 1084.
minoris adbtic, quam liaec, roboris sunl, omitlo, o> Unde pulainus, natum errorem D. Polycarpi de la
ne rera ptane inutilem prreslem ac supervaca- a- Riviere, inter auclores, qui hnjusrnodi prodigii ine-
ncnm. minerunl, ensdem iitteras recensenlis, contra querh
366. Atque hinc etiam signalas anno 1084 funda- a- propterea, velut mala? in scribendo fidei hominem,
lionis Carthusi» tabulas exaralumque anno 1115 15 Launoius paulo acrius invehi visus est. > Quidquid
Crandiiiioniensem codicora ncc hic, nec supra eom- u- igilur de Charta fundationis Cnrthusiae, in quapro-
meniMare, initio slatueram, qnod ci liunc, et illas,
is, digii . Parisiensis mcntionem invenerit, Perrotiis
221 ACTA. 222
Carlhnsiensis Ordinis Generalis aflirmarii, id vero- A pios homines creomitatcm oolinere possunt. De
simillime duntaxat per errorem eo roodo, quem hic quibus Joannes Gerson, viraequepius ac doclus, sic
Carlhusinnus noster nnonymus exponit, admissum loquitur in Declaratione veritatum quar-credenria'
alFrmaril, ul proinde, etsi qiiiJem fortc non mala sunt rie necessilate salulis : < Demum in scxto
fide, perperara lamen seu immerito pro tucluosa < gradu, qui quartus cst modo dicto, colloCanlur
hisloria monumcnlum illud, tiipole hujus menlio- < verilates itlae,quaelanlummodofaciunlad nulrien-
nem non faciens, allegnrit Polycnrpus, uii hie etiam < dam vel fovendam devotionis religiosara pretutcm,
ingenue agnoscit Canhusiamus nosler anonyraus. < qua? roagis inducuntur ad inflammanduin affe-
Neccst, cur hic cuin Raynaudo rcponas, chartam < ctum, quara ad inslruendum inlellecltim, ubi pic-
fundaiionis Carthusia? a charta donalionis cjusdera « tas devota raagis aspiciiur, quam vcritas eerla, >
esse diversam, prodigiique non in hac, qua? modo ele. His Gersonis verbis non labefactatur, nec
adhuc exslat, sed in ilia, qua? Carthusia? coiiflagra- falsitalis damnatur, aularguilur noslra de damnalo
lione perierit, rmentioneni faciam fuisse. Char- hoinine narratio. Imo quis non virieat, eam aplis-
tam enim fundalionis, quae a cliarla donationis sime posse collocari inler « vcriiales illas, qua? tan-
Carthusiae esset diversa, aliquando exstitisse, nec « luinmodo faciunl ad nutriendam vel fovendam
verosimile appnrel, nec ullo argumenlo potesl pro- ™« devotionis religiosam pietatem? > El Iicel in eis
bari. « Pietas devota magis aspiciatur, quam veritas
568. Quod jnm ad codicem Grandimonlensem, a < certa, >nihilominus < Veritales eas > appellal piis-
Polycarpo pro prodigiosa doctoris anaslasi pariter sirnus doclor, el in sexto gradu < Veritatum cre-
Irtudalum,perlinet, fidem quidein Launoii, qui, qure « dendarum > collocat. Quid convenientiits confir-
in codice illo seu Chronico de prodigio scripta inve- »anda? slabiliendaeque veritati nostra? narrntionis
uiunlur, recenliori, imo reconlissiinn manu scripla dici poteral? Quam quolidie experiraur mullum
esseasseveravit.elevare conultir llaynaudus; verum « Fncere ad nulriendam vel fovendam devotionis
Launoio, id post inspccliim suismet oculis codicera « rcligiosam pielatem, > cum multi el « devotam
asscrenti, lidem adhibenriam pulo, lura quod, qua? « pielatem et verilatcm in ea aspicere non con-
Rnynnudus ndducit, mngni roboris non sinl, lum t temnunt. >
quod Columbius in stia de Carlbttsianorum initiis 370. « Atlaraen Gerson non minus prudeits, quar.i
Disserlatione Grandiinontense Cbronicon pro prodi- religiosus, ne « veritatem > sub specie « pietalis
giosa docloris anaslasi non laudel, quique, cum « devota?>negligere viderelur, praecitatis verbismo-
illud, ni vera praedicasset Lnunoius, liaud dubie p deramen staiim adjecit dicens : « Ubi hoc ununt
fuisset lnudaturus, malam Polycnrpi in monumenlo « reprobatur , si adesset asscrlionis temeritas,
iilo cilando fidera tacile agnoscil, uli jain anie me « priusquam elucidaretur alio modo per Ecclesiam,
verbis num. 19C huc transcriplis Papebrochius « vel rationem certam ipsa veritas » Si videlicet
nosler observavil. Accedit, de Polycarpi in cilandis lemere res aliqua assererelur, de cujus veritate
nionumeniis pluribus aliis mala fide constare, ut laliler dubitarelur, el essel adeo dubia, ul « Per
vcl hinc, fuisse eum et in citandis Grandimontensi < Ecclesiam vel ralionem ceiiam > merilo esset
Chronico mala fide ttstim, verosimillimum evadat. clucidanda. Alqui nullu hic adesl in asserla de dam-
Jam vero curii res, ut jam diclum, de hoc monu- nato homine veritale < Assertionis temerilas, >
inento elcharla fundationis Carthusia?habeal, nequit neque ultam in eo esse lemeriiatem ipse Gerson,
otiam vet ex hac vel ex illo prodigium Parisiense credidit, quando postca, < de plurimis, > ut ipse
cerlum eflici. Neque vero, quod coronidis quodam- loquitur, « exemplum hoc unum et celebre > pro-
modo toco hic adhuc adnotare lubet, ipseniet posuit ad inspirandum « exercitatis > titnorem Do-
Carlhusianus Annalium Ordinis sui libri qnarti mini, et « ad nulriendara vel fovendam devotionis
hacleuus non vulgati auclor fcralera historiam, « religiosam pietalem. > Nec opus fuit ul illa per
si publice accidisse slalualur, pro omnino cerla D « Ecclesiam vel rationem certam elucidarelur, >
habuit. qua?satis eral lucida, quamque proplerea « cele-
569. Ila enim lucubralionis sure num. 127 loqtii- « brem > vocavit Gerson, utpote ab instilutione
tur : « Cur igilur... anonymo nostro (primomm Ordinis (dubium admodum ex supra diclis hoc csi)
quinque scilicet, qui Ittctuosum evenlum publice absque contradictione recepta et approbaia. Quam
accidisse scribit, Carthusia? priorum Chronici au- tot auclores asseraerint, nullus damitarit^ cui hacle-
ctori) fldes derogetur, non videtur; > ac deitide, nus universus populus Christianns aures accommo-
ntillis prorsus aliis verbis interpositis, num. proxime daril; quam universus Ordo Carlhusiensis, ctsi non
scq. stibjungit : < Fidem diciinus et exposcimus nisi valdc remote spectet ad laudem ejus, per sex-
non divinam, sed humanara, sive potius fldei pieta- centos annos (dubium iterum valde hoc est ex supra
tem. Fatemur enim , hujus spectaculi verilatem dictis) ad hanc usque diem constanter, perseveran-
iion esse de fide; quapropler sive adiniltatur, sive ler et unanimiter certam et veram esse crediderit et
non, nihil re^ert. Verumtamen non pulamus, a credal, solo uno eam impugnante Launoio. Cui de-
cordnlis lecloribus ei possc riencgnri locuin intcr niqtie snmmi ponlifices annuerint, et Grcgorins
'
veritates illas, qnre sine Ddei lacsionc aliquaui apud XV eiUrbanus VIII hanc apcrte in Oflicio san-
»3 S. BRCNONTSCARTHUSIANORUMINSTITUTOBIS 22*
cti Brunonis apposilam approbarint, licet posl«?aA Carlhusianus nosler anonymus, Parisiensi prodigio
sacrre Rituum Congregaiioni visum fueril,- eam vix quidquam amplius, quam nos ei atlribuamus,
cum professione fi.lei, a sancio Bruoone ani- postulans allribui. Posliilat enim duntaxal, id reponi
mam cfflante etliia, e leclionibus Breviarii rescin- inter verilates, qua? dubii solummodonominis veri-
dere, non atiam eb causam, qtiam quod ex ulraque lates sunt, quseque unice rebus seu asseriionibus
facta? fuissenl nimium longiusculae, ut poslea sa- conveniunl, nec certo veris, nec eliam cerlo falsis.
picniissimi censores causam rescisionis suscilanti- Atque hac quidem.in re Carlhusianum noslrum inler
bus declararunt, el nos apprime convenit, ulpole qtti pariler prodi-
371. < Etrcvera, silanquam fabulosu e Breviario giosam illara liisloriam nec ceiio verani, nec eiiam,.
lunc sublala fuisset, cur postea aliis Breviariis, contra ac ex dictis Launoius facit, certo falsam
annis 1648 et 1652 reccns edilis, reslitula fuissel? asserimus. Verum id eliam nos inter et eumdera
Cur quolidie doclores Legendas sanctorum suis Caribusianum noslrum discriminis inlercedit, quod
chirographis combrobani, in quibus Vila sancii hic utique luctuosum eventura, utpole quem et ab
Brunonis cura ejusdem spedaculi narratione descri- Ecclesia (quod tamen secus habet) verumjudicari,ct
bitur? ld ccrte ab eis sic agitur cl a sacra Rituum ab universo ordine Carlhusiensi per sexcentos annos
Congrcgalione siuitur, quia nihil in bac narratione B I ad suam usque aclntem conslanler, perseveranler et
fidei conlrarium deprehenditur. Juxta quod idem uuanimiler cerltim el verum creditum aflirmat, pro
magister Gerson loco citato censuit, Vitas Sancto- verosimili ul iuiiiinium debeat habere, uos aulcm
rum conlineri sub sexto gradu veritalum crcden- eurodeinpro pnrum verosimili, ne dicnm, pro vero-
darura. < Respicit, inquil, isle gradus Legendas similiter fulso, haheamus, si nempe publice is coram
< el miracula, Sanclorum, Vitas Patrum, visiones infiniia propemodum popuU miiltiludine eveneril,
< devotarum pcrsonarum, recitationes cl opinioncs prottl evenisse staluit, quam huc usque discussimus,
< sacrorum doclorum, qua?omnia suscipit Ecclesia opinie. CaeterumEccIesia,quod conlra Caiihusianum
< et legi permiitit, non quod delerminel-lalia de npsiruin anonytnum bene notandum, Vitns, Mira-
< necessilaic salutis esse creriendn, seri quia pred- cula.,etc.,Sanctoruro, dura ea legipermiltif, hoc ipso
< ciiiut ad coramovendosaffectus pios fiileliumet in vera non judicat. Expenriamus modo, quid de luc-
« aeriificalionibus ipsorum, dum in lalibus nibil de tiiosa hisloria censendum sil in opinione earum, qui
l certitudine scilur esse falsuin, quamvis etiam cam intra privatos domus defuncli parietes, paucis
« nescinlur illud cerlitndinaliler esse verum. > Hacc dunlnxat httjus amicis, hosque inler S. Brunone
Gerson, qui cum superius dixissel in generc, < in ejusque atiquol sociis pracsenlibus, nec tribusdiebus
« sexiogradu collocandus esse verilales illas, qure divei-sds,sed uno eodemque evenissc statuunl.
< tantummodo faciunt ari nutriendam el fovendam § XXII. Opinio,qumdamnati prodigiuminira privatat
< devotionis retigiosam pietaicm, > hic, qurrnam defuncii tedes coram paucis evenitsestatuil, propo-
siiuillaein spccie, declarat, <Legenda?> scilicet, elc, nilur, el, an vehtt inepta noviterqueconficlarepu-
et Miracula Sanclornm, VitaePairuin, Visiones, etc, dianda non sit, examinatur.
qure omnia inler verilaies collocantur et-pro talibus. Carlhusianus noster anonymns, qui doctoris dam-
recognoscuntur, et censenltir ab Ecclesia, qua? illai nati prodigium, si pttblice factum adstruatur, pro
lcgi pertnitlit,. neinincm lamen cogens ad ea cre-• certo ex jam nunc dictis non habet, verilali id indu-
denda, sictit cogil ad Biblia, seri legi permiltit, noni bie consonum, si, non publice, sed inlra privalas
prohibendo, ncc, ui credantur esse vera, prreci- defuncti acdes coram paucis dunlaxat accidisse sta-
pieudo. Jait quidera permiltil legi, < Quia, ul aitt luatur, exislimare virielur; in hoc autem casu fera-
Gerson, proficiunt ad movendos afleclus pios fide- lem bistoriain, variis ad'|unctis, qua? apud alios
liutn et in teriificationibusipsorum. > < Elhoccuni i scriptpres reperiuntur, hujusque ex jam dictis vero-
< tali condilione, dum in talibus nihil de cerlitudine? simililudini plurimum ofliciunt, omissis ac resectis,
< scilur esse falsum, quamvis etiam nescitur illudI jt\ iia concipiendaproponit: Anno 1082quidam bomo
< ceriidudinaliier esse veritin. > scienlia et vita? probilate, ut ex indiciis externis
372. < Vitas igilur cl miracula sanctorum, visio- apparebat, speclabilis, Parisiis defunctus est, qui,
nesque et miraciila hujnsmodijuxla cffalum dominii cum domi, donec ad ecclesiam eflerretur, ab aniicis
Gersonis permittit Ecclesia legi et iiitcr verilaiess preces pro sua? anima? refrigerio funderenlur, e
rcponil, id esl, vera esse judical et non falsa, quam- ferelro caput attollcns, voce terribili ter repeiila se
vis < non deterininet, talia de necessilaie saluiiss jtisto Bei judicio accusalum, judicatum ac tandem
« esse credenda, dum in taHbus nihilde certiludinee condemnatum declaravit. Quo audilo perlerrclactiis
< scitur esse falsura. > Hoc autem de damnaloa ac compunctus magisler Bruno limc praesens, arijun-
horaine miracuium sive res mirahilis ad Legendama ctis sibi sociis, quorura qtiiriani eidem adfuerant
janeii Bruponis spectat, el nibil in eo « Dc certitu- spectaculo, saeculifugampiissuisadhorialionibusper-
< dine scitur etse falsura, quamvis eliam nesciaturr suadens in desertum Cnrthusiaeaufugit anno 1084. t
< illud certitudinaliler esse verum. Ergo juxta mn- ,- Ila ille, mox eliam subdens: < Re sic considerata,
gistri Gersonis regulara, ab EccleSia receptam,, non est saue quod quis mirelur sileniium auctorttm
rinler verilatcs est rcponenduni. > Ila hacienus is coacvorum. qui hujus historiae non meminerunt.
223 ACTA. 220
Neque eliam nobis exprobrari potesl, quasi novam A J familia?. Sed insuper tunc .cmporis aberat facnlias
hujus prodigii narralionem coinminiscamur, cum in tam prompte commuiticandi cxteris regionibus,
ea nihil proferamus, quod non apud vetustiores quod in aliqua regione eveneral; deerat enim verc-
auctores scriplum reperiatur. Omnes siquidem eon- dariorum ei cursorura publicorum eommoriitas, quac
veniunt, viruro doclum, cum in speciem pie vixissct tunc valde rara erat. Quidqui.l, inqunm, sit de illa
-el obiissel, in feretro posilum ler caput suslulisse et opinione, > eie. Snne, si prodigiosn dnmnati historia
stupenlibus, qui aderant, trina vociferatiom?se dam- eo modo, quo a nonntillis, tcsle bic Massouo, et ab
natum renuntiasse. ipso Cartbusinno nosiro anor.ymo verbis proxime
374. « Quidam referunt, lale speclaculum non in recitntis exponitur, ncciriisse stntuatur, raulio niintis
Ecclesia, scd in aula domus ejusdem defuncti eve- bacc habebit, unrie a verisimililudine. abhorreat.
nisse. Quiriam non tribus diehus, sed eadem die, Verum quaeri hic jam potesl, primo quidem, an nar-
endemque recitalionis Oflicii lempore trinam vocem ralio, qua res ita facla perbibeatur, pro noviter
rediisse. Alii narrant, amicos, non vero mulliludi- inepieqite conficta haberi non dcbeat, seu potius art
nem hominuro, praesenles fuisse, inter qnos erant el quibus queal antiquitatis leslimoniis confirmari;
Bruno et quiriam cx sociis, qui ciuu eo postea sacculo sectiiiilo autem, an et quam fidem mereatur, seu an
nunliuin remiserunt. >HaecCarthusiaiius nosterano- '" prodigiosa damnati anastasis, proul hanc illa Iradit,
nyrous; ei aulem hac in re jam praeiverat Innocen- reipsa evenerit, alque in eremum Sanctum nostrum
tius LeMasson supra laudatus, in ordinis sui Anna- impulerit. Ac priinum quidem ex his prsesenli, alte-
litiin libro i, cap. 1, i.um, 3 et scq. sic scribens: runi vero sequenli § lubet discutere. Non rnro fit,
« Circa liisloriam illam docloris, ut vulgnriter dici- ut facta hislorica, etiam ea qua? a iiemine prorstts
tur, daranali non modicae inter criticos ortre sunt revocantur in dubiuni, certissimeque eiiain lociim
iliflicultales, aliis vcrissimatn, csse nsserenlihus, hnbuere, adjnnctis a verilate longissime alienis pror-
-afiis fere inter aniles fabtilns illnm referenlibus; susque commentiliis, si rile examinentur, inveniaa-
aliis vero diccniibus, hisloriara veram quidem esse lur ornala.
in substantin, sed vnriis circuinslanliis auctam 576. Sacros martyrum agoncs, sarvas n lyrannis
1'uisse, qua? fabulis non sunt absimiles. Inter quas in Christi fidelcs molas persecutiones, commissa
mnxime reponilur trina illa ad tres dies diversos inter exercitus itiimicos prselia, factas urbiuin obsi-
rcmissa deliberalio circa stalum defuncli, per caria- diones, aliaqite qtiam plurima, qua? seculis rctro
veris exanimis ora clamantis dignoscendum, dum lapsis gcsla sunt, historici tum sncri, tum profani m
interim hora congrua repetercnlur caeremoniaefune- r lilteras misere. Verura quot hi sive ab imposloribus
rales, preccsque pro defunclis ab Ecclesia instituta?, crcdulaeveplebis rumoribus decepti, sive animi pra?-
et sic rumore se per toiam civitalem spargente, posleris alfectibus abducti, sive denique alia qua*
quisque libere posset ad spectaculum iilud viriendnm ctimque ex causa in errores illapsi, res seu facta,
convenire, ae si ex condiclo per tres illos dislinclos «ftia?narrant, falsis omuino ac fabutosis adjunctis
clamores, dum eadem verba < Responde mihi > non deiurpavera! Sancta?Cmcis inventio, per Hele'-
repeterentur, redeuntes, Deus debuisset signum dare nam, Constanlini Mngni mntrem, facta, rebus hislo-
per os cadaveris loquenlis, quo poluisset unanime rica fide cerlis accensenda esl, Jilterisque a Tlieo-
ab adslantibus de defuncti damnalione ferri judi- doreto primum fuit commendala. Vcrum figmenlis
ciuro. Id tentare Deum volentium est, quod ideo ab quam plurimis postmodum fuit foedala, uti apud nos
episcopo nunquam fuisset permissum, niaxime in toin. I Maii pag. 363 fas est videre. Sancli Mauritti
illa florentissima civitate, qua? lol doctis et snpien- Sociorumque Thebaeerum militum marlyrum giorio-
libus viris abundabat. sum pro fide cerlamen ceiiuni omnino atque indu-
375. « Quidquid sit de terlia illa opinione, quae bitnlum esl. Verum id arijunctis falsis non paueis
plausibilior videlur; nam abslrahendo circumstan- Suriana sanctorum illorura martyrura Acia exhibent
lia historia?, el dicendo rcm islam inler privatos D vcsliium, uti, qua? de liisce apud nos loni. VI Sep-
parieles domus defuncii evenisse, ubi sanctus Bruno tembris pag. 540 et seqq. dicta sunt, dilucide osten-
et ejus socii pensum cbaritatis circa corpus exanime dunt. Plura non addo, cum vix quidquam magis sit
chari sibi defuncti recitando Oflicium defunclorum obvium, quam veras bistoriasfals s commenliliisque
persolvebant, quo duranle, tribtts vicibus distinclis, ndjunctis invenire corruptas. Atqtie hincjam sit, ut
veluti a somno morlis evigilattts defunclus liorrenda in fnctis historicis, contra ac Launoius in sua Be
voce clamavit, se accusatum, jiidicnlum et condem- vera causa secessus S. Brunonis in eremum disser-
nalum, corruunt argumenla omnia, qua? ex silcnlioi tatione vult, rei gesta? substanlia ab ejusriem arijun-
auclorum coaetaneorum pelunlur, qui, de S. Bruno- clis sit dislinguenda, atque non continuo ex eo, quod
nis in eremum Carlhusia? nccessu loquentes, nihil ha?c falsa sint, falsam paritcr esse illam, sit conse-
prorsus referre dicunlur de illa hisloria. Licet enira quens. Falsa ex jnm dictis sunt, quibus apnd Surium
auctores illi coa?vi fuerinl sancto Brunoni, facilei SS. Thebaeorum marlyrum passio ornatur, non nulla
fuit casttm illum ignorasse, qui diu et quantum po- adjuncla, haecque nibiioniinus pro certissima est
luit, silenlio pressus fuit et sub secreto servatus; habenda
oropter honorem lum insignis viri defuncii, lum ejtts; 577. ldem obtinet in pluribus aliis altorum martv-
227 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 228
ruri) agonaras atiisqiie factis hisloricis, quorum A tanta? muttitudinis baud capaci, faclum esse, vero-
plttrima ex Itisloria tum sacra, tum profann forent siraile haud exisliinaril. Eadem fortede causa etiara
eradenda, si sitigutn, qua? falsis commenliisque facium fuerit, ut, tres damnali vocifemtiones , non
adjunclis sual veslita, commenlis fabulisque ferent tribus diebus riiversis, sed uno eodemque rediisse,
nccensenda aul cerlo pro falsis habenda. Alque hrec memoria?prodidcrint nonnulli, qiiorum Sulor lib. i
quidem, quac de factis, ab ipso statim rci gestie Dc vifa Carlhusiana, tracl. u, cap. 2, meniinit.
iniiio aut cerle non diu post in litleras missis dicta 579. Et vero, cum horrendum prodigium, si
hic sunl, mtiHo roagis in iis, qtia? trariitione dum- unquam locum habuit, ad anonymum primorum
tnxai, a rcigesta? originc per unum alterumve atit quinque Garthusia? priorum Chronici auctorem tra-
etiam per plura srecttla deducla, noscuntur, locum dilione, in arijunr.tis, ut dictum, verosimililer vi-
habeut. Etsi enim, qttod gestum est, ab iis, qtii id liala, perverierit, illi sane, quod in biscc minus
vel viderant, vel ex oculatis leslibus audierunt, ad verosimile videbatur, muianles, infausti doctoris
alios viva voce transmiiti, et ab his deinde ad aUos, vociferalionibus, non dies diversos tres, ut ille, sed
uulla facta notabili mulatione, propagari facile unum duntaxat non inepte assignasse videntur,
queat, fieri lamen id vix, ac ne vix quidem potest, maxime cum narrationis suhslantia sive uno sive
si res per unum amplius saeculum ad alios atque B tribus diebus diversis tres itlae vociferationes facla?
alios coniinua tradilione, nullo scriptnra? munimine staluantur, inlegra maneal, atqueiHresa, uli num.
firmata, transmillantur. Jam vero, cum ex supra praecedenti dicla consideranti palebit. Jam vero,
diclis prodigiosa doctoris Parisiensis anastasis, si rum id ila sit, verosimiliusque etiam nppnrent,
loeum unquam habuii, ceulum amplius annis, ante- horrendum prodigium, si unqiiam arciderit, non
quam litleris fuerit mandala, conligerit, mirum sane publice corara innumera populi mtiltituriine, sed
fuerit, ni niultura vitiata, mntataque in adjunclis, jiltra privalos domus defuncti parieles, paucis ad-
quse enm corailala sint, ad anonymura primorum stantibus, evenisse, nec is sane, qui illud et posle-
quinqne Carlhusia? priorum Chronici auctorcm, qui riori lioc modo et uno eodemque die fucium slatue-
priums eam in lilleras misit, perveneril. Alque hinc rii, ineple faclurus videtur, maxime cum nec hinc
jam sil, uldubium admodum sit, an is scriptor, dalo narralionis subslanlia num. prrccedenti assignata
etiam, prodigiura reipsa eveuisse, falsis id adjunctis kcrintur. Verum nonne sallem sic novilcr quid con-
non veslierit, qua? tradilione in hisce corrnpta didi- fictum altuleril? Nec hoc ex capite, ul apparet, ejus
cerit. Qni factum id esse queat, cxpono. Horrendi fucrit repudianda narratio. Fuerant enim etiam
iltiua eventtis subslantia ineounice videlur consi- _ anliqui, qtti damnati vociferaliones trcs diversaset
stere, quod riefunclus, qui pie in speciem vixerat, uno eodcmque die, et intra privalos domus defuncli
justo Dei judicio se accusalum, judicalum, ac con- purieles evenisse, credidemnt. Fas esl id colligere
demnalum irina cmissa e feretro, in quojam posilus ex aucfore, qui Gommentartum, qitem De quatuor
eral, voce, adstanlibus declararil; unde faclum, ut pnradisi fluminibus ad purgandnm anima? civitatem
S. Bruno, qtri aderai, horribili eventu csmpuoctus, inscripsit, sermone Gallico contexuil. fhijus de
in eremura seeesserit. damnrno doctore narrationem, Laltne a se redditam,
378. Quid si ergo hanc historiam, omnlbus fere Launoius in sua De vera causa*secessus S. Bnt-
adjunclis nudatnm, quidam temporis lapsu, quo qui nonis in eremum dissertatione cap. 2 recilat, eam-
accidisset, cxpouerent, adjunctis pro arbilrio assitm- demque deinde in Annalium ordinis sui librum
ptis, iisve qna? vero magis existimabant similia, quarttira haetenus non vulgalum sermorie tum Gal-
Ornarinl, hsecque deinde ita ornata ad anonymum lico, quo primilus fuit conscripta, tnmetiam Latino
protime laudatum pervenerit? Fieri sane non mm- inlulit Carlhusianus nosier anonymus.
qaam, ut scriptores res, qtias adjunciis deslilulas 580. Alqvic hic quideni id facturus, dc auctore
Inveniunl, adjunctis verosimilibus pro arbiirio exer- dicli Cominenlarii, qui in Parisiensis prodigii ad-
nent, aut etiam adjunclis, quibtis eas veslitas inve- Djunclis ab anonymo primorum quinque Cartbiisise
niunt, nova alia, qua? verosimiliora censent, subsii- priorum Chronici auctore dissonat, huncpraefaturin
tuant, argumenlo esse polest in hac ipsa, quam modum : « Hic est auclor manuscripii codicis in
tractamus, mnteria Chronograplius Carlhusiensis, merobrana caprina charactere et siylo obsoletis, in
num. 203.meraoratuS, qui sub Elizario Cnribusie archivo Castellionea? faroilia? reperli et in biblio
priore sajculo quarfo decimo floruil. Hic enim elsi, tbeca coliegii Societatis Jesu Mciensis modo asser-
quam apudanenyrauin primorum quinque Carlhusia? vati, in quo habetur hisloria illa Gallico sermone
priorum Chronici auclorom invenerat, integram dc conscripta. Ejus vero scriptorem inler Carthusiense*
dauinaio doctore narralionem adoplnrit, horrendam rccensemus, quod proiitealiir totam suam itorralio-
tamcn historiam, quam anonymus in aula deftmeti nem a grandrcvo gravissimoque noslri orriinis mo-
conligisse refert, in Ecclesia factatu scribil; banc nacho accepisse. Codicem non viriimus, sed ex er
autem, quanUtm opinor, in anonymi narratiene transsumplum luijtis historiae leslimoniuni, proui
tmilaiionem idcirco feceril, quod hic ad ferale a R. P. Claudio Tifunio Sociclalis Jesu, Campnniac
spectactilum totam fere Parisiensem civitatem cotv provincia?praepojito, el collegiiira Metense Ittsirantc
vonisse trrtdat, iHi>qtiehoc in auln defuneti, uipole anno 1639 missum fuil ad V. P. CaroJura le Bre 1
229 ACTA. -230
Caribusia? Montis Dei priorem, hic de verbo aui A nalionis evadendum mundi conversationem derelin-
verbum, ne apice quidem praetermisso, aut immu- quere, et in solitudine duram ac severam vita?ratio-
tato, subjiciinus, ut de ejus antiquitate, et noslrisi nera suscipere et obire.
iu illud notis lector sanius certiusque judicet. > 382.« DivinoigiiurconcitalispirituinBurgunriiam
Deindevero conceplam verbis Gallicis de damnato> ad Iocumdesertum et incultum, monlibusque obsi-
doctore narrationem, Lalina etiam hujus adjecta adI tum perrexerunl, ubi inter montes, constructis
calcem inlerprelalione, traiiscribit. Hanc solam huc cellulis, religiose admodum et auslere vixerunt. Et
translulisse ad institutnm meum suffecerit. Ilaquei sic per hos viros tres sanctos, et eos, qui, exemplum
sic habet:« Narratur, queradam Parisiis magistrumi illorum seculi, idera vila? genus duxeiunl, ccepil et
exslitisse, qui omnes alios illius lemporis magislrosi adhuc stal, et observalur ordo Carthusicnsis, sicul
-ingenio el scienlia superabal. Hic, proul apparebat, a quodam ex majoribus et antiquioribus ejusdeut
exlerius, honestse crat conversalionis, nec in eo ullii ordinis, hrec oinia narrante, coram domina fe-
deprehendebanlur perversi niores, aut quodcumque mina Sancli Pauli comite audivi. > Ita habet tola de
turpe vitium, nisi forte vanitas ob insignem scien- infauslo doctore auctoris libri De qualuor Paradisi
tiam et eximium jiidicium, quibus a Doraino egregie fluminibus e Carlhusiani nostri anonynii interprcta-
inslrucius fueral. Conligil vero ejus tempore, li lione narraiio; sequenlia autem, ut lempus, qun
ut ties praecipua? nobilitatis scbolastici Parisios circiier libri illius auctor floruerit, delorminet, sub-
.sltidiorum causa aceederent, qtii confestim se in jungil: < Auctorem narrationis hujus circa Gersonis
disciplinam praefati magistri tradiderunl, quippe vel Antonini tempora tanlum vixissc, pulat Lau-
qui omnium aliorum magistrorura essel eminen- noius et ex duobus conjicit, ex Gallica loculione,
lissinius. qnam ad illorum aHnlem pertinere vult, et ex modo
381. « Cumque sub eo vacassent sludiis, post lon- loqtiendi, qiiem eliam contendil notiliam rci non-
dum satis compertam et receplam imporlare. Sed
gum lempus mortuus est ille. Unde muttuin contri-
stati discipuli, quem in vita dilexerant magisirum, docli alii aliler sentiiint. Claudius Tifanius, de qno
etiam post morlem honorare pergenles, noctem snpra, ex stylo lam ej'usdcm narmtionis, qunm
illara circa defuncti corpus ex speciali devotione lolius codicis censuit esse saeculi decinii (erlii;
vigilias agere consliluerunt. Diclo vero mortuortim idque eliam probari polest ex his vocibus subob-
oflicio, psalterium inchoarunl. Cttmque primum scuris, quas in eadem narralione (uti etiam revera
absolvissent Malulitium, sive Noclurnum, corpus, in hac occurruni) occurrere asserit Rnynaudus. Una
quod hic jacebal morluum, erexit se et residens in ( esl Useille, altera Graigneur. Prima signiftcal Vigi-
ferelro haec verba prolulit: « jEquus est, qtti me tiam.^posterior signiftcat Magnum. Qua? ultima vox
< judicavit. > Tunchi tresclerici elsocii.qtti aderanl, in eodem capile citali codicis-reperilur, ubi auctor
circa corpus, etsi vehementer conlerriti, nihilotni- haecverba Ecclesiaslici: < Quanto magnus es, hu-
nus ab opere pio non destiterunt, sed allerura psal- < milia te in oronibus, > sic idiomate illo Gallicano
terii noclurnum prosecuti sunt, quo explelo, de- desito vertit, < De lant humiiie loy plus, coroine tu
functi corpus, sicul priuserigens se dixit : « Juslus <seras Graigneur. >Et in apograpbo.a praefutoClau-
«et requus est ille.qui raejudicaviletcondeinnavit. > dio ad Montem-Dei Irnusniisso, ha? adhuc dicliones
Tunc tres illi derici magis adhuc obstupefacli, aniiquissiraa? cl obsolela? leguntur : < Que Dieu
quara antea fuerant, crucis signum sjbi imprimenies, < absoille, id est, Beus absolvat. >
terliiim Noctumum devolissime inceperunt; quo 583. < Ex bisomnibus auclorem hujus narralionis
expleto, idem corpus, tertio caput erigens, dixil: esse anliquiorem, quam putavil Launoius, salls evi-
« Juslus et aequusest ille, qui me judicavit et con- dens est. Et adhuc evidentius erit, si quaenara sit
< demnavit et lerroribus adriixit et tradidit. >Hisque haecfcmina Sancti Pauli comes considereiur. Haud
dictis, defuncli corpus quasi subitaneus lurbo adve- dubium, quin cujusdam coraitis Sancti Pauli uxor
niens abrcptum ex omnium oculis asportavit, nec D 1 luerit. Ilistoriam (amiliredominorum de Castellione
deinde, quid de eo factum fueril, resciri potuit. llli super Matronara, a quibus antiqui comiles Sancli
vero Ircs clerici, qui ejus fueranl discipuli, stuporc Pauli,ab Andrea Du Chenio editam perlegimos, et
vehementi acerboque dolore perculsi sunt ex tam inter comitum Sancti Pauli uxores nullam reperimus
mfclici magislri exittt. Tunc ad propria se reci- erga noslrum Ordinem praecipuepropensam prreter
pientes sciscitati sunt per notos et familiares, qua- Mariam Joannis II ducis Brilanniae et Bealricis ab
nam de causa vir tantus pcenis«tcrnis addictus esset. Anglia filiam, Guidonis III comitis Sancti Pauli
El post factam sedulara inquisitionem nihil agno- uxorem, matrem vero Mathildis, comilis Valesii
scere poluerunt, quod mortale peccatum secundum conjugis, el cum eo Carthusia?Foritis Beaiae Mariae
exierna indicia judieandum esset, excepta vana fiindalricis. Guido ejus marilus fuit comes Sancti
gloria. Quam ob rem hi tres clerici, viri potentia et Pauli post raoriem Joanna?, sua?consanguineae.Tifac
generis nobililale conspicui, concepto divinorura et haeredis Joannis comilis Blesensis, ejusdem Gui-
judiciorum limore, communi statuere consilio ad donis palrui. HancJonnnnm Pelri comiiis Alenconii
salvandas aniraas sttas et perpcturc periculum dam- uxorera (quo mortuo sine liberis anuo 1283 viriiia
«. S. ItUNONlS CARTHUSIANORUMINSTITUTORiS 232
Sancli Pauli comite, qwi? ftd annura
remansit) primum exislimavimus eam esse feminam A coram Maria
jomiiem Sanctt Pauli, de qtia in praefalanarratione, usque 1359 vitam proiraxit,int(iflexerit, fieri potest
quia fuit magna benefactrix Carthasia?vallis Sancti ut hoc non diu ante hunc aimun acciderit» cumque
Pelri, et qnasi altera fundalrix Parisiensis, in qua fieri queat, ut rem, cum primura eam audierat, in
duntaxal anno circiter
quatuordecim celtas nedlficavilel doiavit, Sed licet litteras non miserit, id forte
reditihus comitatus Sancii Pauliusque ad annum 1550 fecerit; qtio tempore. locutionem Gnllicam
1291, quo obiit, frtiita fuerit, nusquam tamen nce nb ea, qua?Gersonis aelaie seu saeculi riecimi quinti
in documentis ulriusquc Carthusire, nec in citata initio fuit, tam fuisse diversam, ut inde, tunc
Dtiehenii Hisloria reperimus, eam titulum gessisse primum, qui illara adhibuil, 'scripsisse aticlorem,
comitis Sancli Pnuli, sed lantum Alenconii et Bie- conctudere potueril Lauuoius, mihi sat verosimile
saram. Quam ob rem lianc feminam comiteni, in non apparet, quod quinquaginta duntaxat aut
eujus prresenfta haec narratio facta est, censuimus paulo etiam plurium annorum spatium in lin-
esse potius pracfaiam Mariam, cujus parentes ma- guas seu idiomata non soleat tantam mutalionem
terni, reges videlicet Anglia?, magni fautores noslri indueere.
ordinis exslitere. Uaecauiem vixit citm Guidone ma- 385. Atque hinc jam sit, ut nec indubitanter ad-
rilo ab nnno 1292 ad nnnum 1337, quo iile obiit, cui ^* bacrere ausim Tifai.io, qui narrationcm, de qua
diu sttperfuit, in viriuitaie perseverans usque ad hic, integrumque, qui hanc includit, codicem
mortem, quara oppetiit amio 1319. Cum igitur istius srecttlilertii •decimiesse, e solo, quo auctor utitur,
codicis sciiplor coaelaneus fuerit praefata?corailis, stylo censiiit. Neque enim video, cur hic anno
hnncqtic historiam accepcrit, ut ibidem lestatur, a eirciler 1350 lalis fere adhuc esse nequierit, qtia-
quoilam Carlhusiensi monacho aniiqtiissimo, hinc: lis fuisse ptilalur sxculo tertio. decimo jam sene-
colligimus, hunc fuisse supparem nostro anonymo,, scente seu anno 1292, anle quem narralio illa lit-
qni primus hisloriam scriptis mandavit, cum jam ini teris mandata verosimiliter non fuit, uli ex iis,
ordinenostro vivere potnerit anle anntira 1280, ac: qua? verbis proxime recitatis Cartliiisianus nosler
proin palet, rem illamindubitatam jam fuissc ssecuto i anonyinus docet, pronum est erttere. Ut ul sit, cum
decimo terlio, id est, annis ut plurimum ocloginlai eamdero parraiionem ab auctore, qui eam in lit-
posl morlem sociorum sancti Brunonis, et eo tem- teras misit, fuisse tunc primum, cum Maria,
pore, qtio Carthusiensis ordo ccepile primaria domoi Joannis II ducis Brilannia? filia Sancli Pauti co-
lniitis diffundi. > mes esset, seu eo tcroporis spalio, quod ab anno
384. HaacCarlhtrsianus noster anonynuis, ut, quo) ,£ 1292 usque ad annum 1559 excurrit, e provecla?
circiter tempore narrationis proxitne huc transcripla? ? ariinodum relatis Carlhusiano audilam, ex iisdem
~auctor fleruerit, deierminet. Et sane ex iis, qua?dc? Cartbusiani noslri anonymi verbis etiam intellign-
comitissa S. Pauli in medium adducit, sal verosi- tur, terapus equidera, quo circiler illa auctori, a quo
milc npparet, floruisse eura aulsreculo lertio decimo3- scriptis consignata fuit, verosimiliter innotiterit,
jnm prope elapso, aut polius tunc> et aliquot «rcculi i defmitum habemus; quod praecipuum bic esl, atqne
proxime sequentis annis. Nec contrarium evincunlt ad instiluttira prrcsens fere sufficit, licel interim, an
duaeL&iHieticonjeclurre.qnartim aliernmhic scriplorr proveela? admodtim aelatis Carthttsianus, e quo liic
repelit a Gaflicalpetiiione, alteram a modo loquendi,, luctuosam hisloriam diJicii, non serius, quam octa-
tam hunc, quam illum ad Gcrsonis el S. Antoninii ginta posl sociorum S. Brunonis obilum annis flo-
a?tatem perlinere contendens. Modusenim loquearii,, ruerit, dubium admoduro ideirco appareat, quod
quera-auctor adhibel, notilium rei noiidum snliss nullura ex his ultra annum 1145 yilam prolraxissc
coinpertam et receplam, ut vull Launoitis, reipsaa invcniam, fierique, uti ex jam dictis pronuin est
imporlel, uoadiim tamen tiinc consequens eril, ett cruere, facile possit, ut, qui hisloriara Htteris raan-
narralio ejus ad Gersonis et S. Anlonini aeialcm a davit, eam non ante annum 1550 ex illo proveclae
pertineat, itaque duniaxat existiranvit Launoius,, D a?lntis Carlhusiano audierit. Quale porro de praefuia
quod Gerspaem, qui deproriigio dubilantis fere inn narrntione Carthusiamis aoster anpnymus judicium
modum loquitur, primum fuisse velit, qui id inn ferat, nunc habe. « Hujusmodi, inquit, narratio
litlerns miserit. Ast id a vero alienum esse, ex jam[i sutis ingenua ac sincera videtur, lotiusque historia?
supra dictis salis liquet. Ad brcc, ctim Laimoius,, roeduHam prorsus candide exprimil ex anliquorum
feralera de doctore daranato narrationem, anlequama teslimouiis. Ibi enim liabes prodigiura iJludaccidissc
a Gcrsone scriptis consignarelur, fuisse confictam,, Parisiis, nec non ejus occasione Carthusiense insl/-
aflirmet, quidni de ea, vcluli de re nondum saliss tutum babuisse originem.
comperla receptaqtie, loqui potuerit,qui anteGcrso- 586. «Trina quoque vociferalio perliibelura soli
nisajtatem scripseril? Quori modoad Galiicam.qna,i, daranali raagistri ainicis in ejus domo audita. Nihil
d« cujiis »tate hicdisserimus, auclor HbriDe quaiuorr que oecurril prislina? uoslri anonymi narralioni non
Paradisi fluuinibus utitur, leculioiiem pertinet, cttra
n consentanetun practer trinam illaiu vocum rcpetilio-
is, ut Carthitsiasus noster anonyraus verbis proximee nem, quam non Iribus diebtts, sed eodeui die ter
r«?citirtiadocet,feralem, quam suppexlitat,de doctore;e factam dicit, Quod vero ibi narretur catdaver ab
damaalo narrationem e Carthusiano grandrevo o oculis adslantium venli lurbine sublalum disoa-
233 % 254
ACTA.
ruisse, iiuham fert contradictionem, cum noster A tineri poluerunt iu illp ccetu? Sed elsi daremus
auonymws-'0aliieitati auctores, quid de eo factum nullam prorsus ibi fleri mentionem nisi de tribus
fuerit, siluerint. Nam illud in sterquilinio sepuftum clericis, nonne fieri potuit quod ex illo septenario
toisse soM recentiores meminere ex consequentia iiuineio tres quidem tantum funeri ndfuerint ,
idonea, quia damnatio ejus certa erat. > Ita ille ; sed qui atios quatiior postea se cum in soliludinent
Terum fJus aliquid, quam hicassignet, interanO- trrrxerint?
nymi primoium quinque Carthusia? Priorum Chro- 388. < Nam revera eos idem vita? genus pluribus
uograptii narrntionem, aliamque, quam libri Wte aliis persuadere voluisse conjicimus ex Radulpho
quatuor Paradisi- fluminibus auctor suppeditat, et Fulcio, qttos lucrari Deo sanctus Bruno adnisus
discriminis intereedit. Ule enim, contra ac abs hoc fuerat, eliam voto cum eis emisso habilum induendi
fit, innumeram populi multitudinem ad ferale monasticum; de qttibus nihilominus jure dubilari
doctoris justo Dei judicio sese damnatum vociferati, potest, an pruesenles fuerint speclaculo, quandoqUi-
spectacuhim acctirrisse eique adeo adfuisse, rion dem et anle illud patratum lale votum emisisse po-
obscure Indicat, quod interim adjunctum si a nar- tuerunt. Praeterea ex seplem primis Patribus tre*
ratione abfuerit, minus hihc evadet isthaec creditu tantura videritur proprie cterici riicendi, nempe S.
dHBcilis veroque absimilis, titt ex jara diciis saiis B Bruno, Landuinus et Hugn; nnm ex quattior aliis
patet, magisque aJbuc patescet ex ris qua? dicturas duo erant canonici Sancli Rufli, el duo laici. Deni-
suttT,postquam quae Launoio, prcediciam narmtio- que in illa narratione magister ille dicitur defuiictiis
nera ut futrlem explodenli, Carthusianus nostfr fuisse diu, postquam tres illos clericos docuisset.
anonymus' opponit, huc transcripsero. Sic ilaqtte Sic enim ibi Iegitur : < Et quant il i orent esle el
post verba proxime recitata prosequitur : « Lau- « lonc ifiins leur mestre mourut, > id est, < Cum,
noius, qui veleram et modernorum circumslantias < sub eo studttisseni, diu post mngister eorum de-
confundit, eoruraque dissonantiam multis exaggerat, « funclus est, sive ut redriidinius supra : Dumqiie
, in hanc narrationem velttt < ineptam plenatrique « sub eo vacassenl studiis, post Jongum lcmpus
ignoraniire > inSurgit cx iribus maxime : primo, i morluiis est ille. t Launoius vero haec verba sic
quod- < Adolescentibus seu tribus clericis vel schola- iuierpretaiur : < Qui citm illos aiiquandiu docuis-
< ribtis Cartbusinnoruni ordinis inilium ascribat; > sel, abiil e vila. > Sed in hac inlerprelatioiie, inviti
Sectindo quod ejusdein ordinis « Fundamenta in dicimus, non fuit sincerus; nain < Aliquandiu >
< montibus Burgundia? jacla fuisse referat; tertio non significal «long-te:rps> sive < Per Iongum tem.
< quod, qita? de sublalo magistri cadavere tradit, < pus, > scd « Per aliquod tempus. > Cuni igitur
< ciun picturis et parietinis monaslerii Parisiensis ^ ille homo obierit diu, postquam illos tres clericos
« non concordcnt. > docnisset, noii emnt tunc illi in statu adolescentis
5H1-.«Ail primum respondemus, eam narrat onem stricle sumpto, ttt videlur sumptum a Launoio, u<
fuisse verbotenus solummodo faclam ab ilfo mona- narrntio haec inde ineptior apparerel. Nec eliam
cbo, et ideo codicis s6riptorem, qui forsan ea riiu scholares erant, sed duo ex ipsis jam doctores ei
post scripsit, fallente roemoria, facile decipi po- magistri, ut consiai de S. Brunone et Landuino.
litisse. Nam faleiunr, ibi de trihus tanlum clericis Neque id impedil quominus quidam ex aliis sociis
nominalim commcmorari, cum revera scptem fue- S. Bninonis scholares forsan tunc fuerint; nam
riul, inclusis duobus Iaicis, qui ordinis fundamentn duo Slephani safis juvenes erant, qui nondum ad
posuerunt, quos tameri omnes non constat specta- sacerdolium erant promoli.
culo adfuisse. Sed indene recte inferatur lotius 389. < Nihil ergo ineptum in hac narrationf
historia? falsitas, cordatus Iector judicet. Iuio, quod ocCurret cuicunque lectori, verborum illius sensum
ibi ab aliis auctoribus discrepat, ex coniexlu ejus- benigne etsine ulla auimi occupalione inlerpretanii.
deui narrationis sine labore conciliatur. Elsi eniii) Quidquiri ad ha?c reponant adversarii, fundiun la-
nuctor irium tantum in cursu sua? narralionis rac- IJ men, ut ila loquamur, ipsitts historia? lotaque illius
ininerii, plures lamen orriinem instituisse innuit, substanlia conslanter perseverabit, nec itlam sub-
cum snb finein sermonis addil : < Et pnr ces trois vertere poteriiut tam teves in adjunclis dissonan-
< sainls homraes, et par ceux, qui pre^ndrentexem- liac. Haud salis possumgs mirari Launoii, viri perspi
< plc a eux, et vesqtiirent et converserent aussy cacissiini, in hac observalioile inconsiderantiara,
« cotnme eux, ful commencie, et est encore niain- qui cum prius cap. 1 sua? Dissertalionis, in exposi-
i tenue el gardee 1'Ordre de Chartreuxe, > id esi, iione icsliroonii Pelri Cluntacensis legisset, et scri-
< Et sic per hos viros tres sancios et eos, qui exein- psisset, «Servari in Burgundia?flnibus,> sive < par-
« plum illorum secuti sunt, et idein genus vitae < tibus, > ut alibi legitur, < professionem quam-
« duxeruiit, ccepit el adhuc stnl et observalur ordo < dain, > id est, Carthusiensem, < roullis aliis
< Curlhusiensis. i Et sriperius : < Lors ces trpis < monastici proposili sanctiorem, > ei in exppsitione
< clercs et lor compagnie, qui estoient environ le leslimonii Jncobi de Vitriaco, < Est nlia sanctorum
< corps : Tunc hi tres clerici et socii eorum, qui < congregatio, quos Carlhusieiises appellant, in
< erant circ.i corpus. >Nonne quatuar nlii, qui cmn « ullimis Burgitndia? partibus, > hic uihilominus
tribus hts clericis iniiium ordini dederuni, con- auctorem codicis incptia? et ignoranlia? arguit, quoJ
PATP.OI.CL1I, 8
456
255 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMIN5TITUTOM5
fundamenta ordinis in Burgundiae motilibus jactn A persuasum itlcirco habeo, quod, quibus tuin ii..>-
fuisse reluleril. Licet enim Mnjor Carlbusia modo lum illa ornalur, nalu sittt e sola traditione,
sita in Delpbinalu censeatur, olim tamen in Burgun- ari tetnpus usqtie, quod a rei gesta? origine cen-
dia coinpuiabatur, quia et Subaudia et Delphinatus ttim amplius annis distat, deducla, qua?, cum
eranl parles veteris Burgundiae. Unde et aslruilur tandiii absque scriplura? muoiroine durat, facere
codicis Castellionei antiquitas, cujus auctor si scri- solet, ut ad rei gesta? subslanliara adjuncia non
psik>setpost annum 1346, quo vel circa Delphinatus pauca, quacinitio erant ignota, accedant.
regno Francia? ascribi coepit, aliter de Delpbinatu 4 391. Hinc dato eliam, lucluosam damnati histo-
xoculus fuisset. Ad 3 jam superiusfecis.se satis ar- riarn accidisse, dubiuin mihi semper erit an Sanclus
bitraraur, cum diximus recentiores tanlum, inlcr nosler, quod tamen ex libri De quatuor Paradisi
quos picluras et parietinas Carlhusia? Parisiensis flurainibus narratione supra buc transcripla conclu-
ascribiraus, adinvenisse hujusmodi sepulluram in dendum apparei, Parisiis unquam studuerit. Du-
slerquilinio, licel similior vero videatur, quam illa bium itidem, eliam hoc dalo, semper manebit, cle-
a lurbine nsporlntio. > Hsec sunt, qua? Launoio, ricusne, andoctorexslilerit, qui damnalionem suam
suppeditatara a libri De qualuor Paradisi fluminibus aslanlibus e ferelro raanifestavit. Dociorem tamen
nuctore narralionem veluti ineptam ignoranliaeque B ' eum supra plerumque nominavi, quod hoc titulo a
plenam, explodenti, Carthusianus nosler anonymus primorura quinque Carthusia? priorum Chronologo,
opponit. aliisque hunc secutis ornelur. Elsi ilaque, qua de
390. Et vero Launoius immerito sane eam repu- hic dispularaus, narraiio nb ea, quam antiquior
diut vel ex eo quod Carthusiensis ordinis funda- sancti noslri biographus aliique hunc seculi suppe-
menla in Burgundiae monlibus jacla referat, vel ditanl, iu adjunctis differat, repudiandara proplerea
quod infausli docloris cadaver a daemonearreptum esse consequens non est. Nec est, quod reponas,
ac sublatum, conlra ac Carlhusia?Parisiensis pictu- solatn esse, quae doctoris damnati prodigium, nou
ris cxprimilur, iusinuel. Vere enim montes, Majo- publice, sed intra privalas defuncti a?descorani pau-
rem Carthusiam complectentes, sancti nostri retaie cis accidisse statuat. Elsienim idila sit, iilamauctor
ad velercm Burgundiam speclabant, uli liqtiei ex libri De qualuor paradisi fluminibus, a quo in litleras
iis qua? in Noliliis Galliarum ad vocabulum Burgun- missa fuii, e provecta? aetalis Cartbusiano, ut supra
dia in medium adducit Valesius. Quod vero de dam- dictum, didicil. Quare cum hic feralem historiam e
nati cadavere non idem, quod in Carlhusia? Pari- Carlhusianis, quibuscum vivebal,hauddubieaudivis-
siensis picluris expritnilur, factum prodat, nihill set,debeiha?ciestimoitiiraulloruminsiarhaberi,hinc-
plane ad rem facit, cum Parisieusis Cai thusiaepictu- que de eadera, veluti a pluribus tradita, supra etiam
rae, rialo etiam, Parisiense prodigiura accidisse, noni sum loculus. Accedit, lesliraonia antiqua supra ad-
ea polleant auctoritate, ut, quod cura bisce pngnut,, ducta, qua?prodigium publice factuin statuunt, ex
rejiciendum sit. Ncc inepla etiam, de qua bic, repu- anonymi primorum quinque Carlhusia? priorum
tnuria est nnrratio, quod iribus adolescenlibus scui chronographi narralione esse accepla, omniaque
clericis seu sclioluribus Cnrlhusiuiiorum ordinis> proinde siraul sumpta teslimoniura quodamniodo
inilium ascribat. Hos enim, cum id fecerunt, ado- non nisi unum consliluere. Jara vero cum haec iia
lescentes non amplius fuisse, innuit. Ad haec etsii sint, nihilque praeterea conlra libri De qualuor pa-
horrendo damnati spectaculo tres dunlaxal adfuisse? radisi flurainibus narrationem railitel, nec hacc,ncc
irariat, plurcs lamen ordiuem instituisse, orationiss opinio, qua? in hac praecipuefundalur, qiiaeqttePa-
conlexlu inilical, nec eos onines scriplorum anti- risiense prodigium non publice, sed coram paucis
quorum ullus, qui spectaculi meniinerit, praesentes s duntaxat factum slaluit, rejicienda est, vclut
eiriem astilisse aflirraal. Sed elsi id plerique ex hiss inepla noviierque conficta.
diserte ctiain assererent, conseclarium dunlaxat
' § XXIII. Quam fidem mereatur opinio, qua doctoris
forel, lios inter et libri De qualuor paradisi flumi- D damttaii anaslasim in privatis hujus adibus coram
nibus auclorem in adjunclis exacte non convenire. paucis accidisseslatuit.et quid tandem de hacetiam
Vcruin qttid lum? Id duntaxat argumenlo est, liuncc ilu considerata censendum.
iion cx eoriem fonle, e quo illi, hausisse, non auieinn Non raro, qua? tradilione dunlaxat iioscunlur,
'larralionem, qtiam supperiilui, a uarratione, quamn facla hislorica, utut adjunclis falsis veslita, veri
illi, in substaiitia esse diversam, aul hanc idcirco n etiam aliquid complecti, e dictis § proxime prae-
vcritate cxistere alienam. Potest euim, uii ex jmnn gresso pronum est eruerc. Atiamen ul, quue modo
supra dictis liquet, narralionis cujuspiam siibstaniiaa de iuciuo&adamuati bisloria dicenda liic sunl, lu-
veriiaii esse exnclissirae consona, licct inlerim nd- culentius patescant, Jubct adhuc quaedam,a praesenii
junclis aul ceiio fnlsis aul dubie duntaxat veriss instilulo non oninino aliena , qtiae Papebrocbius
sitveslita.Et vcro hujusmodi esse adjuncta omnia,i, noster suppedilat, in medium proferre. Hic itaqur;
qua? ^astiunt lurn narralionera, quara primoruinn in suis ad Exhibilioiiem errorura Responsionibus,
quinqu? Carthusia? priorum Cbronologus aliique e arliculo xix, num. 10, ita scribil : « Contingii...
hunc seculi suppeditant, tura alleram, qtix libri Dc c sacpe, tradilionis substantiam lalem esse, ut, licet
quatuor paradisi flurainibus auctori ascribilur,, iion nisi teinere possit in dubium revocan, eliam
227 ACTA. 238
corevoruni lesliraoniis deslituta; puta quod aliqria A fuissc, primi ejos socii discipulive sequacibus suis
S. Ursula cum plurima lurba sociarum a barbaris narrarint, horumque deinde posleri, re lemporis
fuerit ante urbis Coloniensis, ab iis obscssre, muros lapsu falsis adjunclis aucla, prodigium illud publice
interfecta, etc; quod S. Dionysius episcopus Roma coram infiuita properoodum populi mullitudine ac-
missus in Galliam, Parisiis fldem praedicaverit, et cidisse, damnatique voces tribus dicbus diversis
-suosangufneconsignarit, aliaque similia; contingil, rediisse, crediderint, ticet inlcrim feralis historia
inquam, saepe, ul ea, quae primac tradilionis sub- intra privalas defuncti aedescoram paucis dunta-
slantia? poslea accesserunt tanqunm ex tradilionc xat, quoruin unus fuisset S. Brurro, accidisset,
aut revelatione (ut factum per compositiones Le- damnatique voces, non tribus diebus diversis, sed
gendaram, pnia Lcgenda? Dionysianae seculo ix, uno eodemque repelita? fuissent.
Ursulana?seculo xi,) merito rejiciantur, ul recentio- 394. Quid si ergo res posteriori hoc modo evene-
Tum somnia commentaqtte, toii retro anliquitaii rit? Sanc, qui ila vere faclam autumarit, haud
ignota : recentiorum, inquam, iton respective aJ mullum a verisimilitudine ejus abborrebil opinio,
nos hodie viventes, sed respective ad rem, ipsos imo vero poluerit ulcunqtte verosimilis videri. Ila
saeculismultis prregressam. > Ita reciissime, ut mihi puto, quod, ul jam supra salis insinuavi, subinde
equidem apparet, laudattts Papebrochius, qui deinde eliam fial, ulfacla hislorica, eiiamsi siteniio a scri-
eodem articulo num. 13 hrec eliam huc speclantia ptoribus omnibus contemporaneis sint suppressa, ad
suppeditat: Tradilionibnspopulnribus.sncrisvelpro- eosqtte, a quibus tandem litteris fuere commendata,
fanis...,plerumque veritatis aliquid quoad substan- traditione dunlaxat, qua? cenlum amplius annis a
tiam subest, sed multum furfuris successive asper- rei gestaeorigine disiet, fuerint transmissa, pro veris
sum, a quo difficile sit eas sic repurgari, ul siut hahenda, nec, quo minus Parisiense prodigium,
hominis pradenlis intelleclus iis, tanquam eatenus si non publice, sed coram paucis lanlum inlra pri-
«eriis, citra formidinem acquiescat : ac postea vatas defuncli aedesaccidisse slalualur, faclis hujus-
num. 19 eliam ista : « Fama, principio plerumque modi accenseri queal, universale de eo scripiorum
minimo et saepe non vero orta, omnitim, qtii integro primo, et forle etiam secundo
Mobililale vigel viresqueacquiril eundo, post rem gestam saecuto labenle floruerunt, obstet
Parva melu primo, mox sese allotlit in auras silenlium, utpoie cujus ratio non inepla, a facti
Ingrediturque solo el capul inier nubila condit ignoralione repetita, occurrit. Cuni enim hirtiiosus
393.« Eodem feremodosehabet traditio popularis. cvcntus, si non publice ncciJerit, Guiberlum de
Principiura ejus pleruraque est faclum aliquod me r Novigenloaliosque scriptores antiquos supra recen-
morabile, vel quod reipsa conligit aliquando, scd siios facile latere poiuerit, non esl sane cur eoriim
cursu lemporis talibus ornamentis atque addita- de hoc miruni acciriat silentium, atit rem ex hoc
menlis induitur, ut seipsum poslea miretur el vix fulsam esse arguamus. Ad haec, nisi Parisiense pro-
agnoscat; vel quod ab otioso ingenio priscas rerum digium.quo iu eremuin actus sit S. Bruno, coram
origines in sui suorumve comraendnlionem inda- paucis saltem intra privalas defuncli aedes locum
gantis, fingitur conligisse; et a levi vulgo, avirie, liabuisse admitiatur, oportci, ut vel ipsimet Carthn-
quod optat, credente, adoplatur pro vero, et colilur siani horribilem hisloriam cx toto confinxerint, vel
pro tali per multa ssepe s.cculn. Exempla lam in ul jam ab aliis confictara adoplarint; prinium au-
sacra quam profana historia occurrunl. >. Haecom- tem fecisse viros religiosos, verilalis amanlissimos,
nia de trndliionibus Papebrochius, et sane, ut jam fabularamque osores, quis facile in animum indu-
riixi, rectissime. Qiiamobrcm, cum secundum haec cal? An ergo in allerum ipsos irapegisse assere-
non raro conlingai, ut, quamvis traditiones aut, sii mus?
mavis, narrationes, qure solis tradilionibus super- 595. « Si fabula esl, inquit de damnati historia in
struuntur, fulsilntibiis plurimis sinl infectae, veraei opere, quod ordinis Carthusiensis Annales inscri-
tamen in substantia sint, aut certe veri aliquidI D 1 psit, lib. i, cap. 1, num. 11 Massonus supra teuria-
quanlum ad hanc coniineant, fieri facile potesl ut lus, a quibusnam, quaeso, composila? Certe non ab
Carthusianornm dc horrendo, quo S. Bruno in ere- aliis, quam a saecularibus hominibus dici potest ex-
mum puisus ftierit, prodigio Parisiensi tradilio, aut, cogilala. Qnonam autem modo a primis Carlhusia-
si mavis, anonymi primorum quinque Carlhusire> nis ac suis deinde successoribus talis fabula, a
priorum chronographi alioriimquesupra Iaudalornmi srecularibus fabricata, pro « verissima admilti po-
scriplorum de eodem narratio, e traditione illa pri- luit, el posterilati stiae lam firmiter et absque ulla
mitus profecla, in substantia vern sit, aut cerle verii tinquam contradictione aut reclamalione transfcrri?
aliqtiid quanium ad substantiam contineat, etsi ad1 lri profecto moralitcr impossibilc esse nemo non
eam non pauca ndjuncta falsa eo modo, quem suprai videt. > A primis certe Carthttsianis, id est, a
exposui, temporis lapsu nccesserint. Ul clarius3 S. Brunonis sociis horumve discipulis feralem d<*
loquar, /ieri polesl ut, sanctum noslrum prodigio,, damnalo narrationem, si fabula sil, non fuisse
quo defunclus, in feretro jam positus, primo sese? adoptaiam, alque ad posleros transmissam, quisque
accusatum, dcinde judicatum ac landem condemna- fncile ngnoscet; verum, inquiet non neroo, quidni
tum, aslaniibus declarasset, in eremum pulsumi factum esse queat, ut posterioris a?vi Carlhusiani,
439 S. BRUNONfS CARTHUSIANORUM1NSTITUTOK1S 2i0
id est, qui sreculo lcrtin riecimo floruerunt, hisloriam ,A invenissel, ut faniuli anle iiiinciaverant, averstis ab
illam, titul coinmentitiam, pro vera ab irapostnre ipsis, atqtte cnm iiiriigiintionerecessurus statim ut
decepli aceeperint? lmo vero erit forlassis, qui hic pedem in limine posuii, sanclns Brttno cum suis
Blomenvennara objicial, in conlexla a se S. Bruno- expergefacti reverenter episcopum salulaverunt, de-
nis Vita tria divcrsa narranlem prodigia, quorum votas illi graliarura actiones referentes pro univer-
unum quidem omrii dtibio procnl comtnentiim est, sis beneficiis sibi ab eo cotlatis. Consueveral eniin
dtio vero reliqna commenii, ne quid pejus dicnm, ipse episcopus de suis facultatibiis eis liberaliter
vehementissime sunt suspecta. Tria illa prodigia seu erogare, et singula necessaria rainistrare. Interro-
potius fabuias, ne sinistre de anliquis Carlhusianis gans autem episcopus Brunoncm, ait: Quae dies est
suspicandi ansam darem, in medium hic non pro- liodie? At ille respondit: Dominica Quinquagesima?.
venim cuni offieii mei El episcopus: Quare, inqnit, landiu tardaslis ad
' ferrc animus primum fuerat;
mlio exigat nt tam qua? obesse, quam quae pro- pmndiitm? Narranle auiem Brunone ordinem gesta?
desse Carihusianorum de prodigio quo Bruno in rei, et rie dispulntione inter ipsos habila, episcopits,
ercmnm aclus fuerit, Iraditipni qtteunt, studioso accersito clam dispensatore doinus suae, interrogat
lcciori exhibeam, nec intra paucorum manus sit utrum caedemsint hrc carnes quas Dominica Quin-
contexla a Blomenvenna sancli nostri Viia, ipsa R quagesima? minislrasset. At illc diligenter conside-
scriptoris bujns verba, pra?fata miracula seu polius rnns, easriein esse renunciai. Tunc slupefactus epi-
fabttias compleclentin, huc transcribo, ad calccm scopus, conversus.ad fratres, ait: Noverilis, fratres
(teinde, tnm qna? ex hisce conlra Parisiense prorii- mei charissimi, qttia hodie est feria quarla posl
gium difliciiltas formari queat, uim quid ad hanc Dominicam Palmaruni. Cumque ministri jussu epi-
responderi debeat, arijecturos. scopi earnes auferre vellent, mox ttt eas teiigeriint,
396. Sic ilaque habet hic sancli noslri biogra- vcrsa? siint in pulverem, miranlibiis cunelis et stu-
phus:.< Non esl. silentio praetereuiidum quod in pentibns.. Qnod.ciiir. episcoptis vidisset, una cum
primo ingmssu in Carlhusium, antequam noruiniii familia sua flexis genibus veniani a sancto Brunone
sibi viyeiidi inslilutssent, slupendum legitur evenisse et fratribtis liumiliter peiierunt snper fnlso judicio,
niirncuhim. Ctim qttadam vice bentus Hugo ex more quo eos judicare cceperanl. Fratribns vero istud ftiit
suam visitaturus diocesim (sicutin Advenlu et Qua- occasio, ul carnibus perpetuo abslhiere propone-
dragesima consueveral) valediceret fratribus, eos- rent; quod posltnodum, aliis miracttlis succedenli-
que bene.liceret, carnium refeclione mlssa. Ipsa bus, striciissime saucitum usque hodie servant.
Doniinica, qtiinquagesiraa?, peracto divino oflicio, _ 398. « Alio iiamque tempore quidam juvenis gc-
hora praridii, benedictis pritts mensis, sanctus nere nobilis, egregie doctus, in dorao Carthusia?
Bruiio, homo profundi cordis, loco lectionis admoni- inonachum indueiis landabiliter in .>enium itsque
tioneiii saiuberrimam proposuit, inter aUa dicens : vixit, in spirituali vita adeo proflciens, utprophetiie
Allendainiis,. oro, fratrcs charissimi, qitia anliqiius quoque spiriliira habere mereretur. Ad extremum
hos).ls nos decipit. Venimus enim in crenuim hanc vero confectus senio cum aegriliidtne gravissima
ad pceniichliam agendam more antiquorum Patrum, teneretur, ardenti desiderio petiit a priore, eutn
Pauji primi ereniila?, Anlonii, Arsenii, Hilarioiiis, visilanle, carnes sibi niinistrari. At.ille reputnns,
Macharii, etc. Numquid hi carnibus veseebanlur, ul eum, ngente senio vel aegritudine, non esse sanae
nos ccepiiuus? Respondeiiini ei, qui in ppposiin nicnlis, aut certe astutiis auliqui hostis illtidi, itla
mensa sedebnnt: An suinus nos, venerande Pater, vice dissimulans abiit. Posl tres vero dies redcunte
majores ac meliores apostolis, quibiis praecepit Do- ad se Priore, infirmus desiderio carnium a?stu ns
mintts, in quamcunque dotntim iniraverilis, ctc, dixit, se gratia Dei neqiiaquam menie aliennium
edenles et bibentes, qua? apud illos suut. Brunone lalia dixisse; sed quoniara sciret, se pro certo mori-
vero cum illis, qni in sun sedebnni niensa, conlra- lurum nisi carnium sibi usus concederetur; el haec
riinn teuenlibus, usque in vespcram disptitniio pro- n dicens obtestabalur Priorera, nisi ocius suo desirie-
tracia esf. Tandem faligali inclinantes sc usque ad rio satisfaceret, de sua niorte in die juriicii ralioneni
terram obdormierunt. Reversus autem a visitalione se redditimim sciret. Quibus auditis, Piior sciens
episcopus misil iiuncios ad sanclos fratres, signili- infirnium viruin esse sanclum, mullum expavescens,
cans eis de reditu sno, et qtiod moresolito velletdie conveiitum convocavit et rem omuem exposuil. At
sequenii, hoc est, dje C^oenip Domiiiisumere cum cis illi concorditer decreverunt, ut in extrcma necessi-
iiiaiiriatuin novuin. Nuncitis nulem inveniens eos late constituto carnes miiiistrarentur. Iiilerrogatus
.dormientes juxta mensas, intuens simul carnes fu- deinde infirraus, quns poiissimum carncs desidera-
mantes stipra mensas, scandalisatus vnlde, reversus ret, respondit, perdicis. Stalimqne Prior, accersiio
renunliavit domino sno qua? viderat. At ille verbis juvene quoriam nobile monacho novitio de Gra-
illiusnon credidit, donec nuncio secundo tcrtioquc tianopoli, jussit ul a venatoribtts acceplam perdi-
misso, idem nunciaretur. > cem aflerrel infirmo. Ille vero sina mora perrexit
, 397. Stupefaclus episcopus, nec adhuc fidem ad- lum propier snperioris obedientiam, lum propler
liibuit, dicensque: Nisi ipse videro, non credain, cliarilalem erga infirmiira, cujus discipulus fuerai, et
ascenso eqtio, venit ih monlcm. Upi cum oninia
241 ACTA. 2i2
nini attcn ens ire ponlcra, per qiiftm communis A tamcn vei idcirco auiumo, quod tam ba'c, quam
erut Iraiisiliis, supi r a;]i:as ambulans flumen irans- primum, ut perpelunm a carnibus abstincntinm a
ivil. celeriteique pen i ein attalii. Carthusianis,pericuIose eliam decumbentibus.serva-
399. « Quam cum Prior oplime coclara infirmo, ri solitam, Deo omnino probari contra obtrcclarores
praesente convenlu, praesenlasset, illc suspiciens iu oslenderetur, conficta fuisse viileantur, uniceque
coelum cum lacrymis ail: Domine Jesu Christe, bunc in finem a Blomenvenna, cum jnra nnte fuis-
exaudi me peccalorem fnmulum tuum, siipplicilcr sent confictn, in enm, quam contexuit, S. Brunonis
precantem bonitnlcm tiinin, ttt, si isie lam vehcmens Vilam sint illata. At ve_ro,inquiet non nemo, cuin e
appetilus lua? est plncilus voluniati, proveniat mihi tiibus illis, qua?Blomenvennareferl, proriigiisunum
ad salutcra corporis et anitna?hoc edulium. Sinalias, indubie, duo reliqua verosimiliter sint ficiitia, quid
piissime Domine qui vitn?el inortis tenes imperium, si ergoolim etiam fuerint in Cnriliusinnorum, non
riignerisliuic crealur;e tuae,qua? mei causa occisn secus atque in alioruin orriiuiim monasleriis.inventi
esi, re derevimm, ut nvolnns in vium sunra nos viri pii quidem, sed simul ita simplices, ut novn
fnmiilos luos cognoscere facinl, contrnrium esse proarbitrio prodigia, qua? vel nri ordinis sui splen-
volunlaii luae, me vel quemcunqiie noslrae religionis dorem commendationeraque, vel ad Dei sanctorum-
monacbiim quacunque occasione vel infirmitate R quegloriam conducerenl, comminisci sibi fas puta-
carnes comedere. Cumque in conclusione orationis rent, reque ipsa etiam saeculo tertio decimo, quo
omies, qui aderant, respondissent Amen, illico avis, praecipueplures fabulis (ingendis opcram in cceno-
rccepta, vila, plumis vestita repentino volalu dispa- biis dedisse noscuntur, nonnulla subinde sinl com-
itiit, viJenlibus cunciis qtti aderant, et stupenlibus nicnti?
acgra ias agentibusDeo, qui facit mirabilia magna 401.Quid si e coinraeutis illis untim sit docloris
in cceloet in lerra. Alio eiiam tempore cum quidara tnntisper redivivi, qui sese daranalum, publice e
cpiscopi et alii, anle Quinquagesimani Carthusiam ferelro proclamarit, horrendum prodigiutu, dicio
venienies, vidissent quosdam senes debiles, carnium sreculo tertio decimo primum lilleris, uli cx supm
carenliae hoc altribiienles, rogaverunt Priorein dictis Iiquel, commendalum ? Quid si id tunc, ut
instantissime, nt debiles illi de carnibus, quibus vita? auslerissima?, a S. Brunone inslitulru, quam
lotus miindus illo in tempore utcrelur, aliquod ha- nonnulli olim carpebant, ratio redderetur, fueril
berent relocillamen, addentes, mriltos doclos viros conficlum? Eo deducunl rclata a'BIomcnvenna pro-
et limuisseel limerede nimia in hoc ordinis durilia. digia seu polius figmentn. Verum, quidquid sit, nee
Cum vero Prior nullatenus assentirel, rogaverunt hrec fncere possunt ttt fernlem damnali historinnv
ut saltem pro se et suis comitibus carnes emi face- pro indubitalo commenlo fabulave liabeam, maxime
ret. Quid multa ? Emplae carnes Cnrtliusiamque in opinione, qun illa, uti hic modo fit, non publice
perlalae, apertis sarcintilis cernebantur versa? in coram innumem propemodtim populi muliifudirie,
veros et optimos pisces, colore, odore, sapore. Quo sed inlra privalos domus defuncli parietes cornm
viso, Prior, Videtur, inquil, quia non esl volunias pnucis duntaxal facla slattiitur. Elenim nec oir.nia,
Domini, ut carnibus carnem nulriamus. Deinde qu;<?sreculi deciiui teriii scriptores in Htlerns mise-
pisces cocli convenlui et aliis sunt proposili, atque ruiit, commenlitia sunt, nec, elsi iria prrernemoraia
corum gustu infirmi ac debiles sanali et conforlati. prodigia seu poiius commenta a BlomenVenna\a
Noncrediderunt episcopi carnes in piscesconversas, S. Brunonis Vitam sinl illata, ea universus Garilni-
douec mittenles ad macella et diligenlissime inqui- sianorura ordo pro vcris aut habere aut unqunm-
rcntes, de te tam slupenria evidenlissiinaiesiimonia habuisse deprehenditur, videlurqtie proinde is ncc
audierunt. > pro vero etiaro indubitatoque, uli constanler per
400. Talia sunttria diversa nBlomenvenna relaia plura srecttlajam babuit, liabiturus fuisse Parisiense
prodigia : ac primuin quidem ex his, ut jam dixi, prodigium, si commentura dumlaxat fabulnque itl
omni dubio procul oinmenliliiiin est. Guigo enim, jp fuissel. Ut tit sit, opinio equidem, qua? Parisiense
quintusCarlhusia? Prior, in VjtaS. Hugonis, Gratia- prodigium inter privatos domtts defuncti parietes
nopolitani episcopi, illius non meminit; dubiuni fnctum slnluit, a verisimilitudine mullo minus ab-
autein nttllum est, quin prodigiiimhiijusmodi,ulpoie borret, quam qure id publice coram innumerae
sinuil et ad Caiihusiensent orriinem ct ad (lugoncra propemodum populi multiludine evenisse astruit. t
Gratianopolitamimepiscopum, qui paiiem non mi- Annc interim reipsa lucluosa hisloria, sive publice,
nimam in eo hnbuissel, speclnns, biogrnphus is, si sive inira privalos domusdefuncli parietes accidisse
conligisset umqunm, scilurus sciiuraque coramerao- slalualur, locum nnquam habueril, sanciumque
t iturtis fuissel in Iiicubrnlione qua S. Hugonis vi- noslrum in eremtim inipulerit, studioso leclori ex
tam omnem geslaque eiiam minus memorabilia omnibus, qua?jam fnse de ea disputata stint, diju-
diligeniissimcesl complexus. Quod vero pertinelari dicnndum relinquo, non sufficieniibus, ut mihi
duo alia prodigia, a Bloinenvenna pariter romme- equidem nppnret, rationibus supra adduclis,ut illam
morata, sunt et haec, ut jam monui, verosimillime vcl certo veram vel certo falsam pronuntiem. Bcruiri
commenliliu; elsi enim, quo Jd invicte probalum modo, ad sanctum noslrum spectanlium. scricm
dem, argumcnttim snt validum Iiaud snppctat, ita proseqiiamur.
243 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMIHSTITGTORIS 244
§ XXIV. Remisn», an Paritiit tanctus insotitudinem A quam alias Parisiis docueril seu magistrum egerit.
tecetserit, quandonam ii fecerit, el an tunc recta Accedit, apudanonymum primorum quinque Car-
Carlhutia eremum adierit.
thusiae priorum chronographum seu antiquiorem
Anonymus priraorum quinque Carthusia?priorum saneti noslri biographum, qui majoris utique, quam
chronologus, qui prolixius sancti noslri elogium, Blomenvenna aliique recentiores, auctorilatis est,
vita? anliquioris uomine, ut supra monui, edendum, sociorum
duntaxat, non autem etiam discipulorum
contexuit, Franciscus a Puleo seti Puteanus, Petrus noraine venire eos, ad quos a sancto post feralem
Blomenvenna, aliique recentiores ejus biographi, evenlum orationem habilam perhibet. Ut ut sit,
qui Parisiense prodigium, quo doclor sese damna- quosdam equidem ex iis, quos sanctns in eremum
lum, e feretro publice vociferalus sit, in litleras secum atlraxii, ejtis anle exslilisse discipulos,
riiisrnint, Brunonem, poslqnam id accidisset, vehe- hacqueoccasione factum, ut eis secedendi seeum in
raeniissima efltcacissimaque habita oratione, ul non- eremum consilium inspirarit, nulln plane e capiie
nulli, qui et ipsi horrendo spectacuto adfuissent, vero apparet absimile, maxime cum Remos, docente
saeculo nu/ilium remittere unaque cum ilto in ere- ibidem Brunone, ingens undeqtiaque, non inodo in-
nium secedere decreverint, effecisse, memoria?pro- digenarum, ast eliam exlraneorum a!u?nigenarum-
dtint. El anonymus quidem, qui sanctum Parisiis " que niultitudo lilleras discendi ergo confluxerit, ut
tunc docuisse non scribit, fuisse illosomnes hujus supra ntim. 171 docui.
socios seu familiares indicat; recentiores vero, qui 404. Verum quaeri bic jam polest, Remisne an
Brunpnem lum ibidem magistrum egisse volunt, Parisiis in solitudinem sanctus abierit, ilemque
quosdara etiam ex illis faciunl hujus discipulos. quo anuo id feceril. Blomenvenna, Puleanus aliique
Yerba huc spectantia. tum anonymi, lum recentio- recenliores, qui in S. Brunonis Vita, quam ex insli-
rura, seu potius, qui, quod ei reliqui ex his eonsen- litlo descripscre, fuisse hunc, Parisiis docenlem,
t;ant, omnium locum tenebit, Bfompnvennaehuc horrendo redivivi prodigio in eremum pulsum tra-
trnnscribo. Anonymus itaque num. 5 sic scribit: dunt, Parisiis etiatn illum, compositis rebus, eo
< Ea lempestale erat ihi raagisler Bruno, nalione secessisse, non obscure indicant. Idem etiam facii
Thoutoiueus, de civitate Colonianon obscurisparen- antiquior noster biographus seu primorum quinque
tibus nalus,.Ecclesiae Remensis canonicuset ibidem Carthusia? priorum chronographus, elsi inlerim,
scbolarum magister in theologia, qui suprascriplis Parisiis docuisse sanclum, memoria? non proJat,
vocibus (doctoris scilicet, sese damnalum, vociferali) uti jam raox docui. Vertim sanclus, cum in eremum
satuhriter territus atque compuncltw allocutus est r secessit, Remis versabatur, pristtno ibidem post
quosdara socios ibi prxsentes, > ac, recitnta deinde, Manassis archiepiscopi expulsionem statui restilu-
quani ad hosce sanctus habuerit, oratione, num. 8 tus. Ila docent nos hi qui quo ecclesia? cathedralis
subjungit; « His velsimilibus verbis atque senten- Remensis canonici sancto parentarunt, titulum fu
tiis sanctus Bruao seipsum et quosdim soCiosallo- nebrem inter recudendos 52, *x parte conslituunt,
quens et exortans deliheraverunt ipse el sex alii sequentes de Rrunone versiculi, nuru- 154 adhuc
pcobi viri seciim abrenuiitiare mundo et pompis recitali:
ejus, et ad perpeluam pcenileniiam peragendam Qui eum mullimode nottra pollerel in urbe^
ererai deserta competentia qusrere, >.eic. Solamenquetuit atqtte decut fieret,
*83. En mpdo, qua? Blomenvenua coramemoret. Cumque faveret eiforlunaperomnia,jamqne.
tvlerritus, igilur, inquit, et salubriter (S. Bruno Hunc prmferremusomnibus et merilo;
fijtslram) compunctus, vocatis nonnullis ex sibi Namque benignuseral omniqueperilus in arte,
ntagis.iamiliaribus sociis atque discipulis, inter quos. Facundusque satis divitiisquepotens,'
«MJMM, magister Lauduinus, qui post eum priraus Omnia pottpotuit Chritto, nudumque secutus
Garlhusia?prioratum suscepit,. duo Slephani, unus Chnslutn, cum multis suscipit liunc eremus.
Burgensis, aller Diensis, ambo canonici Sancti DJamvero, cum hoc ita habeal, Brunonem sane,
Rufl, Hugo etiam, quera appellabaot capellanum, eo. dato eliam, eum prodigio, qup, doctor sese dam-
quod solus ex eis sacerdotis officio fongerelur, et natum denuntiaret, Parisiis praesentem astitisse,
duo laici, Andreas scilicet et Guarinus, qui oranes hincque esse factura, ut saeculo nunlium remiserit,
praefatis horribilibus defuncli clamoribus interfue- in eremum sese, non Parisiis, sed Remis, quo liinc,
rant, his vel similibus verbis eos lacrymabiliter affa- facto jam prodigio, res suas composilurus redierit,
tusesl dicens:0 aniici el sodales, etc. > Ha?c ille, contulissc, verosimilliinum, ne dicam indubium,
qtiosdam ex iis, quos S. Bruno post visum audi- apparet.
tumque horrendum prodigium vehemealissima ora- 405. Alque hocquidem primum est, quod definien-
tione fuerit affatus, sancti bujus fuisse diseipulos, dum hicerat; quod jam ad secundura, seu ad tem-
non obscure ulique docens. Verum id^dalo etiara, pus, quo sanctus eremum, saeculoreliclo, petierit,
horribilemdoclorisdamnati bistoriam reipsababuisse perlinet in opinione eorum,.qui pro Iuctuosa docturis
locum, idcirco mibi parum verosimile apparet, quod danuiali hisloria pulsoque hinc in eremura S. Bru-
erosimillime sanctus, ut § vm ostendi, nec eo none stant, id certe ante annuml082 eirciter factum
tempore, quo tuctuosus casus contigissct, ncc tui- non esse, necesse est, cum hoc circilcr anno ferale
«5 ACTA. m
speclaculum evenisse unanimi consensu scribant, A seipso, qui id pariter feceril, induble loqiiitur, nl
uti tres diversas sancli nostri Vilas, commentario proinde promptitudine, quara Bruno ad voti obli-
huicex diciis subdendas, inspicienti palescet. Verum gationem exsulvendara atuileril, laudati Hisioria)
cura feralis hisloria certa ex supra diclis non sit, Francia? scriplores moveri non debuerint, ut ejtis in
aliavia, qua vel secesstts S. Brunonis in eremutn erenium discessum vel ipsi, quo votum statuunt
epocha, vel etiam duntaxat lempus, anlequod h;ec emissum, anno 1078 afligerent, aut certe ullra
flgi haud quent, tulius certiusque rieierminelnr , annum 1080 non differrent. Nec est etiam cur quis
necessario ineuuda est. Sancius nosier, uti dicla ob Guiberli abbalis Novigeptini supra saepissime
§ VIIImanifestant, in pristinum Remis statura ante jamlaudati auctoritatem sancti nostriin solitudincm
annum 1081 reslilulus non fuit, ac proinde, cum ex secessnm aule annum 1081 conligisse exisiimet.
raox diclis non prius in eremum, qiiam cum id Scribit quiriem hic scriptor lib. i de Vila sua,
factum fuisset, sese receperit, conseclarium omnino cnp. 11 : ( Hujus ergo (Manassis Reraensis archi-
est, ut lroc postremum anle eumdem annum 1081 episcopi Simoniaci) inores prorsus improboset stu-
non fcceril; ut proinde a vero deviare videanlur pidissimos hnbilus cum omnis honestus horrcret,
Historia? littcraria? Francia? scriptores, dum hujus Bruno in Ecclesiis tunc Gallia? opinatissimus, cutii
operis sui toin. IX, pag. 236, Brunonis in ereraum B aliis quibusdam Remensium clericorum nobilibus
secessiim vel anno 1078 vel cerle liinc, cum Manas- infamis illius odio excessit ab urbe Remensi, ac
ses exauclomtus Remensis archiepiscopus armis deinrie, nonnullis interpositis, subjungit. Al Bruno,
sibi asserere male acquisitum archiepiscopalum urbe (Kemensi scilicet) deserla, sreculo etiain abre^
conaretur, seu anno 1080 conligisse, aflirraani. nuntiare proponit, qui suorum notilias horrens nd
iNt-clanmni laiidaii scriptores sancti nostri in solitu- Gralianopolitnnumprocessit territorium. Ibi in arriuo
dinerosecessum lococitato nimiuminaturant, verum et arimodumlerribiii promontorio, ad quod riilliciili-
cliam socios, qui eum ad hanc comiiati sunt, e mum et valde insolens iter intendilur; sub eo eliam
clero Remensi, cujus an eorum ullus fuerit, est praeruptissima?valiis vorago dehiscit, habitarc deti-
dubium, exslitisse asseverant. Ast de hoc infra gens, hujusmodi tnores instituit, et sequaces cjiis
tractabo; nunc in teinpus, quo sancli in solitudinem hodieque sic vivtint. >
secessus acciderit, nnteomniainquirendurn. Scripio- 407. Verttm, etsi isscriptor, uti ex illius hucjam
res proxime laudali, qni liuiic, ut jam dicium, ctim transcriptis verbis iiquet, sancli nostri ex urbe
anno 1080 aut etiatn cum anno 1078 componuiit, Remensi discesstti secessum in Carthusia?ereinum
facere id videnlur, quod sancti cum Radulpho snbjungat, hunc tamen inler et illura nullum plaue
Viridi et Fulcio Monoculo de falsis munrii delecta- aut perexiguum dunlaxal teraporis spatium inter-
lionibus aelernumque duraluris cceli gaudiis colla- cessisse, seu Brunonem, slatira alque ob improbos
tionem, de qua jam supra fuse aclum, anno circiter Manassis utores urbe Reraensi excesserat, in ere-
1077 accidisse staluant, Brunoneroque simul, qui muro abiisse, non edicii, nec, salvaverilate, edicere
una eum hisce saeculoreuuntiandi, monacbicumque id potuit, uti ex supra diclis tum de terapore, quo
habitum assumendi votum tuin emiserat, Deo id sanctus ex urbe Remcnsi abiil, turn de rebus, quas
exsolvere hand diu dislulisse, existimarint. Ast deinde gessil, pronum est eruere. At vero, inquies,
votnm sese nnn slalim implevisse, ipsemel sanctus nihilne etiam aliud Guibertus, unde sancli in ere-
in epislola suprn plus semel lattdata, qua ad hujtis mum secessus tempus utcunque delerminari possit,
exsolutionem Radulphum Viridem horlatus est, non suppedilat? Recilatis proxime binis textibus seijuen-
obscure indicat. tia verba interserit: < Quem (Mannssem)postmodum
406. In hac enim ad Rodulphum sic scribit : proceres, clerus alque Burgenses, cum ab Hugone,
« Reminiscitur quippe riileclio tua quod, cum ego qui Diensis agnominabalur, arcbiepiscopo Ltigdu-
et ttt et Fulcius Monoculusquadam die siinul fuisse- nensi, apostoUca?sedis legato, viro in fcenore justi-
mus in horlulo adjacenti domui Adre, ubi tunc pB tia? clarissirao, creberrimo analhemate feriretur, et
hospitabar, de fatsis oblectationibus et periluris ille manu miliiari thesauros ecclesia? dilapidare
niunrii hujus diviliis, nec non de perennis gloria? niterelur, a sede, quam male obsederat, pepulerunt,
gaudiis aliquandiu, ut opinor, traclaremus, unde et exitio relegatus aeterno, cum se ad excommuni-
divino amore ferventes proraisimus ac vovimus calum tunc temporis Heinricum imperaiorcm ipse
Spirilui sanclo in proximo fugitiva sa?ctili relin- etiam excommttnicalus conlulisset, hac illacque
quere et aelerna caplare, nec non monachictimhnbi- oberrans, sine corarounione poslremodeftingilur ; >
dmrecipere; quod cl in vicino pernctum essel, cuin aulem scriptor ille haec verbis, qure et binis
nisi lunc Fulcins Romnm abiisset, ad ctijus reditum ejus niim. praecedenti huc transcriplis texlibus
peragenda distulimus, quomorara faciente aliisque poslerior includit, proxirae praemittat, Manassis ex
intervenientibus causis, divinus amor elanguit, urbe sedeque Remensi expulsioni sancti nostri in
lefriguit animus, fervorque evanuit. > Ita sanclus eremuni secessum postponil, bincque fieri potest,
nnster, qui sane, ulpole in plurali numero dicens, ut huic illam praeivisse, Guibertus indicare non ne-
peragenda riistuliniiis, non solum de Radulpho, qui mini videatur, acproin, si scriptore hoc standum
voli emissi exsolutionem dislulerit, seJ etiam ric sit, S. Bruno nnie nnnum 1081, ulpote anle quero.
•547 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTOWS 84«
tx urbe sedeque Remensi Manassem expelli non A / dulpho Viridi el Fulcio Monoculocollationem emis-
conligerit, in eremuni non abiisse. Verum elsi sumque in hoc saeculo renuntiandi eremumque pe-
Gnibeil is Manassi» expulsioni Brunonis in eremum tendi volum posl illius ex urbe Remensi discessum
recessum postponat, proplerea tamen- consequens collocat, recilala supra, qnse huc faciunt, Gttiberli
non cst ut huic illam prseivisse significatum vo- ve.rbain siibsidium non vocarim, licet inlerim haec
luerit. eidem opinioni, quod forte eqttiilem iis de voto, per
403. Elenim sibi, sancti noslri relaloob improbos sanctum emisso, loqui Guibertus voluerit, suflra-
Manassis mores cx urbe Remensi excessu, proposi- gari, num 177 edixerim. Hi&ce modo nol.uis, in
tum dunlaxat habuisse videtur, quiddeinde tum de lempus, qno sanctus, quod ex dictis anle aniiuin
hoc, tum de il'o factum esset, leclorem edocere, 1081 non evenit, in eremum secesserit, inquirere
nulla inlerim ordinfs, quo qiiteque gesta essenl, pergamus.
ia'ione habila. Ilaomuhoapparct, quoddum reipsa, 410. Carihusiae eremum S. Bruno anno 1084
quid luna de Manasse, lum de Brunone eveneit, onini dubio procnl, uti infra ostendam, primum est
rnarrat, Manassis eiiam mortem snncti in crenium ingressus; quare, si eremus quam sanctus, mundo
secesstii praetriilat, quo (arnenillam diu posleriorcm nuntium reniittens, primiim adiil, Carlhtisiana ex-
fuisse dubitjndum non cst. Manassem enim diu s iterit, scu, si recta tnnc Carthusiam adierit, du-
duntaxat, poslquam cx urbe Rcmensi fuisset ejectirs, b;um non erit, quin eodcm anno 1084 mundo pri-
diemextremum clausisse, ipgemet Gtiiberlus verbis mum valedixerit, seseqtte in soliludinem ahdiderit.
proxiine recila:h, uti hsec consideranti patebit, in- Alque hoc sane annalium Carlhusiensium iit-i
dicare ridelur, idque omnino suadent, quaellisloriae quarti hactenus non vulgali auclor anonymus, qui
litter.irioeFranciae scriplores lom. VIII, pag. C55 et doeloris sese damnaliim vociferali prodigium anno
?eq , momoriae produnl; sanctum aiitem non diu 1082 accidisse slaluit, omnino contendit, idque, ut
admodum post Manassisei urbe Remensi expulsio- apparet, quo illud vere habuisse locum, ttiealur,
nem in solitudinem sese recepisse, ex liic dicendis seu potins, ut aptam silentii, quo istud Guiberlus
facile colliges. Jam vero, cum res iia habeat, ex Novigenlinus abbas praeteriit, ralionem reddere
eo «ane, quod Gtiiberlus Manassis expulsioni sancti qneat- Et vcro si dictuin prodigium anno 1082
iiostiiin eremum se".es;umpostponal, conseclavium s.mciiqtie in soliludinem secessus anno demum
nsuliqiiam est, ut iiuic illam praeivisse, signiflcatum 1084 conligeril, ficri facile potuerit ut, an hujus
velit, etsi interim ex dictis § vni rcvera non ante in illud causa exstiteril, Guibcrlus ignoraril, ac proinde
eremum sanclus quam ex urbe Remensi Manasses p ul luctuosam hisloriam,etsioptimesibi compertam,
fuisset expulsus, sese receperit. s';lentio praeterierit, dum de sancti conversione
409. Atque hinc jam conseqnitur, nt Guihertus htijusqueiniliis lib. i de Vita sua, cap. 11, tractaret.
nec sancti noslri saeculo rentintiandi proposiium, Aiuli, qui laudalus Carthusianus anonymiis, cui
clsi et lioc Manassis expulsioni per verba supra ileinile, ut Guiberli silenlio seu formato ex hoc con-
recitala postponat, fuissehac poslerius, signifteafum tra prodigium argumento negativo vis sua supra
volueril; quod liic accurale notandum idcirco duxi, assignala mancal, responsurus sum, in proxime
i]iiod ex hisce contendere non nemo posset, mona- ilerum cit. Annaliumordinis sui lib. quarto hactenus
chici habitus induendi volum, qnod in collatione, nonvulgatonum. S9 subflnem de bac re loqualur.
cum Radulplio Viridi et Fulcio Monoculohahita, i Necjuvat, inquit, rcponere, Guibertiim lacuisse
sanctus emisit, esse pnriter, contra ac supra sta- ds spectaculo. Tacuit enim, quia vel illud ignora-
tuimus, facta anno 1081 Manassisex urbe Remcnsi vit, silantum inter privatos parietes evenit; vel, si
cxpulsioue posteritis. Kes hsec interim , quod bene publicum fuit, et coram ingenti hominum mullitu-
eli.im notandum.nec ita indubie sese haberet, etsi dine aclum, nescivit, ulrum fuerit causa secessus
eiia.n Guibertus, saeculo rcnuniiandi proposito.de sancli Brunonis, qui tanlum annis fere duobus post
quo per verba num. 406 et alibi recitata loqtiiiur, I) illud recessit, ul legilur apud anonymum nostrum,
Manassis ex ttrbe Remensi expulsionem praeivisse, cl in cilalis Cbronicis, ab auctoribus Carlhusiensi-
diserle assereret. Silne enim scriptori huic per bus edilis. i
verfcai!la de emisso a sancto seccdendi in eremum 411. i Unde non mirum, si solis Carthusiensibus
socciiloqtterenunthndi voto, an de ipio, qui utique haec causa innoluerit; et niaxime cum soleant
cum secedendi consilio seu proposito fuit conjun- ejusmodi consilia servari secrela, ct non nisi paucis
C.U3,seccssu illius in eremum scrmo, admodum est inlimisque aperiri et communicari; quod sanclum
dubium, maxime ctimGuibertus, qui exsupra diciis; Brunonem fecisse, credibile est juxta illud cclebre
rerum, a S. Brunone publice non pestarum minus; placiluin, a PetroCluniacensi, ul jam diximus, com-
gnarus exsiilit, facile ignorare potuerit voliim,, meiidalum , quo sanclus patriarcha suis seqiiacihus
quod sar.clus noster cum Radulplo Viridi clFulcioi inspiravil, < Miranda opcra, quanto possent nisu,
Monoculoinlra privatos domus Aiiae, in qua hospi- i occuliare. i Quod nihilominus de praseiilitim
labatur, parictes ab aliorum hominum consortioi lantum et propriis operibus intelligendum cst, no:i
sejunclus emisit. Atque hinc est cur § vi pro slabi- vero de praeclarisanliquorum Palrum gestis, qune
lienda opinione, qua3 habitam a Brunonc cum Ra- posleris ad aedificationemcommendare jubel Deus
219 ACTA. '* ; 25*
per Eeclesiasl"cum dicentem : < Latidemus viros A dinem secederet, biennium circiter a prodigiosa*
f gloriosos el parenies nostros in generatione sua.i anaslasi siverit elabi. Elsi enim anonymus iile chro-
Ita hactenus ille; lacite interim agnoscens, futuriim nologus, seu anliquior noster biographus, deflnito
f,nsse, ut Guibertus, Parisieusi prodigio in ercnium anno 1084Brunonis in Carthusiaceremum secessurrtT
pulstiui fiisse S. Brunonem,- explorattim haberet, innectat, suo tamen scribendi modo non efficit, nt
si lircvi hic in iliam, postquam feralU historia pu- Parisiense prodigium anno 1082 necessario sit in-»
blice evenisset, sese receperit. Et sane, si sancius, nectendum.Etenim id relaturus num. 1 ita memorat r
statim atque prodigiura acddisset, aul cerie non « Anuo Dominicae Incamationis 1082 vel circa
diu post in eremum, sex sibi sociis adjunctis,abiisset, illum, dum solemne studium floreret Parisiis, prae-
fuissel ulique, fecisse hoc illuin, horrendo eventu . ciptre in philosophia et theologia et jure canonico,
impulsum, Guiberlo aliisque passim notissimum, sicut generaliter consuevit, lale prodigium (quo
niaxime cum sanclus lum eos quos secum in soli- scilicel doctor Parisiensis tanlisper redivivus, sese
iitdinem aliraxit, tum alios, non paucos horribili damnalum, et feretro astanlibus denuntiarit) ibi
i 1.),damtati doclorisexemplo ad pcenitentiam agen- dicitur accidisse. i
dam excitarit, quemadmodum omnes, qui prodi- 413. Prodigiosa ergo doctoris damnati anastasis,
guin propugnant, unanimi consensu contendunt. B speclalis iis, qnae antiquior noster biograpbus me-
At vero, ail Carthusianus noster anonymus, sanclus moriae prodil; non deflnito anno 1082, sed vel hoc
non prius, quam cum jam biennium fere a prodi- ipso anno, vel uno aut alteroproximeseu praegresso
giosa dbctoris anastasi esset elapsum, in eremum seu secuto. evenit, nec quidqiiam alibi occurrit,
sese recepit, hincque id fecisse illum, horribili quod feralem illam historiam, si unquam accidit,
evealu iinpulsum, ignoravit Guibertus. Verum cui, determinalo anno 1082 cogat inncclere. Quid si ergo
quaeso, verosimile appareat, Brunonem, qui jam illa, si contigit, ipso anuo 1083, ad finem fere j«tn
inde ex voti dudum emissi religione ad babitum provecto, reipsa eiiam, ult ex dictis fieri potest,
monasticum stiscipiendum tenebatur, huicque obli- conligisse statualur, ita sane hanc inler et sancii
gationi salislacere diutiua diiferens gravioris novse in Carthusise. eremum secessum, qui ex dicenJis
perieulo sese eral exposfturus, nou prius in solitu- anno 1084 circa diem, S. Joanni Baptistae sacrum,
dinem, quam cum biennium fere a prodigio, quo, evenit, non biennium circiler, sed arclius longe
ut loquunlur nonnulli, animitus fuerat concussus, teniporis spalium inlercesseril, :quod sanclus rebus
csset elapsum, secessisse? suis componendis parandisque, quae ad consilii.sui
412. ld sane iticenso, quod, viso horribili specta- exseculionem opportuna arbilrabalur, impeniiero
c ilo, conrepcrit, salu.'is aelernae renimque coele- ^ potuerit, quodque, si longius adlitic videatur, quam
stiiim dcsiderio miniine congruit. Nec est, quod ut a sancto rebus; suis componendis jiecessariisque
reponas, tanto lemporis spatio rebus suis compo- vitae eremitica? ainplectandaj parandis impensuin
nendis, parandisque, quae ad novum suscipiendiim fuisse credatur, coiitrahi adbuc polesl differemio
vilae genus opus erant, indiguisse sancliim. Elsi etiam ad annum usque 1084 Parisiense prodigium,
enim dubilandum non sit quin post prodigitim, si utpote quod nec necessario ante hunc aiiiiuin ex
reipsa locum id unquam habuit, temporis aliquod jam diclis acciderit. Quoquo modo ilaque res ha-
spalium, quo res suas componeret, necessariaqtie beat, biennii circiler spatium annuni inler,. quo
ad novum viloe genus pararel, vere impenderit, sanclus in Carthusiae ereicum abiit, prodigiique Pa-
fuisse lamen illud aut esse debuisse duorum cir- risiensis epocham intercesjisse, exiis quae anony-
citer annorum,. nuila omnino ralio suadet. Quid raus primorum quinque Carlhusiae priorum cbrono-
iti enim bonis suis sese abdicare, amicis vale- logus seu antiquior sancti noslri biographus memo-
dicere, paucaqtie, quae ei, paiiperrimam vilam riae prodit, consequens non est. Atque id quidem,
ducluro, necessaria essent futura, parare duo- nec immerilo ob jam dicta, slaluimus, Cartbnsiano
rum eliam duntaxal triumve mensium spatio nostro anonymo dantes tanlisper, sanclum nostrum,
p
potuerit? Ast, inquit Carthusianus noster ar.ony- cura mundo valedicturus Remis excessit, recia in
mus, sanctum anno 1084 Carthiisiac eremum esse Carthusiaceremum secessisse. seu ad S. Hugonem,
ingressum, primorum cjiiinque Carthusiae priorum Gratianopolilanum cpiscopum, a quo in hanc ex
elironologus sen anliquior sancti nostri biogr.iphus dicendis ductus fuit, sese contulisse.
num. 11 diserte tradit, eique, qtti post floruenint 414. Verum sanctus, antequam hoc faceret,. soli-
Carthusiani alii, pro prodigiosa doctoris damnali tudinem a Carlhtisiae eremo diversam adiisse, in
anaslasi lestati, jamque in medium § XI adducli, eaque aliquandiu commoralus fuisse videlur. Ita
ctiam consenliunt. Fateor, sic habet : verum quid opinandi ansam seu fundamentum praebenl varii
tum? Sanctum equidem post faclum prodigium in funebres sancti Tiluli, uti etiam Mabillonius in or-
soliiudinem, ab eremo Carthusiana diversam, ante- dinis stii Benedictini Annalibus, lib. LXVI,num. 66,
qtiam lianc adiret, sese non abdidisse, nuspiam Hic cnim scriplor ibidem, de sanclo noslro, qufc
aflirmat. Nec, etsi id aflirmaret, consequens pro- Carlhusiam adiens, magni nominis eremUam, si
pterea lieret, ut, spectalis iis, qua; is scriptor me- Blomenvenna ex Henrico Calcar recle nolet, in via
moriae prodil, sanclus noslcr, anleqtiam in solitu- consulucril, scrnionem faciens, haecseqitentia pr»-
ffjt * S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 252
#t raefliorkie: c Quinam sil ille magni notninis ere- A siae Beverlacensis cauonicus , sancto parenlavit,
»8itB,.qaem Bruno adeundo Carlliusiam consiilttil, liexametro duntaxat pentametroque constat.
•DJmohactenus, ne quidem divinando, assecutus est. Del pielas Chrisii tibi, Bruno, quod meruisti.
Conjiciebam aliquando fuisse Stephanum Tiernen- Faetus in hac vita monachusprius, hinc eremita.
sem, qui tum Mureti apud Lemovicos non sine Quartus, seu 143 inter recudendos, quem sancto
magni nominis fama ereiniiicam vitam cum suis Castrensis S. Petri ecclesia inscripsit, bisce polis-
agebat. Aiquibusdam monumenlis adducor, ut cre- simum versiculis concipitur t
dum, illum magni nominis eremitam non alium esse Gioria justorum, solatia sola reorum
quam Rohertum, abbatem Molismensem.Exslat iti Bruno fuit vivens,parque dolor moriens.
illius monasterii tabulario Rainardi de Barro, et Totius cleri decus, exemplar quoque veri
Johannis de Laniaco charta, qua t lerram apud Mors dolor eripuit, dum Pater occubuit.
< Siccani-Fontanam , laliore hominum > partim E/feclus monachus prius, hinc eremitaque rettus,
< jain complanaiam , > laudante Valentio comile Gratia summa Dei propitietur ei.
Brenensi el Barrensi, cujus < boc casamenlum > Sanctus itaque, uti ex hisce jam recitatis funebri-
^rat, ecclesiaeMolismensiconferunt. bus titulis ejus apparet, monachum prius induit
415. < Cum vero ecclesia loci illius, quam sedifl- B 1 egitque, quam vilarn eremiticant fuerit amplexus.
< caverant Petrus el Lambertus, discipuli magislrit lta scilicet, quemadmodum HistoriaelitierariaeFran-
< Brummis, qui cum eo in terrilorio illo erant, ett ciaescriptores tom. IX, pag. 237 observant, limlo-
c eremitice vixerant, a donino Roberto Lingonensii rum illorum auctores designare voluerint tempus,
< episcopo in Itonore bealae semper virgitiis Marise - quo sanctus, antequam in Carthusiae eremum sece-
< dedioaretur, alriumqiie benediceretur, praedictus* deret, soliludinem inhabitavit,
seju, quod eodem
c comeset idem Raynardus el Acelenus cum mtillis' recidit, solitudinem a Carthusiae Cremo diversam,
< aliis praesenles fuerunt. > Ex quibus inlelligilur,. antequam in hanc sese abderet, sanctum nostrum
Brunonem apud Siccam-Fonlanam, qui locus eslt inhabitasse, vilamque in ea monacbicam duxisse.
dioecesis Lingonensis in archidiaconalu Barri superr 417. Ita fere quanium ad substantiam illi, adden-
Albam, aliquaudiu eremilice vixisse cum praetlictis > tes etiam locum, in quo sanctus, ahlequam in Car-
Pelro et LamberW ipsius discipulis et de proximo> thusiae eremum secederet, aliquandiu fuit versatus,
consulere potuisse Rotberlum Molismensemabba-- Siccae-Fontanaesolitudinem exslitisse. Et sanctum
lem, magni lum nominis, qui eremiticam passimi sane in hac, antequam Carthusiam adierit, aliquanto
vilam agebat. Nulla praediclo instrumento apponilurr temporis spaiio habilasse, mihi sat verosimile, ne
Chronica nola; sed ad marginem recenliori manuii dicam certum, faciunt, quae Mabiilonius, quem
aseriplus est annns 1081, qui tempori secessuss eliam in margine laudant, Ioco supra citato in me-
Brunonis apprime conxenire potest. Nec obslat,, dium, adducit. Verum cum ex hisce ibidem, non
quod Rotberius Lingonum praesul et ipse Brunonis s monachicam, sed eremilicam duntaxat vitam
discipulus, qui Siccae-Fontan* ecclesiam dedicavit,:, duxisse sagclus inlelligatur, qua ratione verilati
r.ou anle annum 1085 hanc sedem inierit. Naflifesec c congruunt lituli diversi funebres proxime recilati.
dedicalio aliquanto post reeessum Brunonis faclaa quibus Brunonem primo monachum, ac deindf
est. Cerle Brunoni Remis Gratianopoiim adeuhlili eremitam factum esse docemur? Difficilis sane im
obvkim erat Molismense monasterium, adeoque e piicatusqtie valde hic nodus videlur. Verum quid s>
Rolberttis ejus abbas, qtiem ntillus tum eremitarumu sanetus a monachico habilu, quem inox, cum in
aut monachorum, ad perfectionem illis in parlibus is Siccae-Fontanaesolitudinem sese abdidit, induerit
conlendentium, non rcctorem ac ducem habere cu- primo quidem monachus, eremita vero post a vi-
piebat. > Ita ille: e tilulis autem funebribus, e qui-i- vendi norma, quara et tunc deinde amplexus sit,
bus, sanctum recla in Carthusiam, cum mundo o factus fuisse in praefatis litulis funebribus dicalur?
valedixil, non secessisse, exislimo, priinus S. Pelrii Q Quid si etiam id flat, quod in Molismensi abbatia,
Trecorum est, locumque inter edendos 47 tenens is Siccae-Fontansesolitudini vicina, reipsa raonachum,
sic habel: monacbieoetiam habitu assumplo, egeril, acdeinde
Ul TUulusdicil, mundi lentaminavhk tnm in Siccae-Fontanaesoiiludine, tum in Carlhusiae
Bruno vir sapiensjussa Dei (aeiem. Calabriaeque eremis vitse eremilicae sese dederil?
Sprevit opes mulias, sibi nec (uit ulla facullas; Sane ut poslremum hoc verosimiHimum putem,
Sed quidquid potuil, fratribut exhibuit. faciunt lum dicti liluli funebres, tum votum in-
Fugil ab hae vita, monachus fit et hinc eremila. duendi monachum, a sanctp ex dictis ante emissum;
Bum sic abslinuit, regna poli meruit, etc. ut aulem alterutrura astruatur, suadere eliam vide-
416. Secundus, qui monialium Tituli S. Joannis is tur, quo sancto ab Ecclesiaeseu abbaliae Molismeti-
Baptistaeest, locoque 68 recudeiur, binos hosCe una la sis seu Molerniensis monachis parenlalum fuit,
cuni aliis nonnullis compleclilur versiculos: ftinebris tilulus, inter recudendos 40. Hoc enim,
Vivitadhuc Bruno, sibi traditur a Paire vita. familiarissimum sibi fuisse S. Brunonem, laudali
Clericusipse fuit, fil mOnachus,hinc eremila. monachi produnt. < Noslris inquiunt, versiculis, qui
Terlius, inter recudendos 139. quo Alberlus, Eccle-e- habitamus Molerniumaddenlesvobis,qui eslis Turii,
251 ACTA. 234
innotescimus, quod pro Doraino Brunone palrouo A confinio dicecesis Diensis est civitas Gralionopolis
vestro, nostro autem familiarissirao, missarum aique in ea beatus Htigo, ejusdem civitalis episco-
^olemnia diebus triginta celebravimus; eliam ejus pus, quem frequenter vidimus et cognoscimus virum
obitus anniversarium diem in catalogo fralrum no- utique sanctum, justum et rectum ac timenlem
strorum conscripsimus. > Deum, virum in omni virtute exercilatum alque
418. At vero, inquies, etsi primorum qttinque peifecttim. Is habet in dioecesi stia montes aliissi-
Cartbusiaepriorum cbronologus seu anliquior sancti mos, in quibns sunt deserta loca plurima, ab omni
nostri biographus aliique recentiores non impediant, bominum transilu et-consortio separata, ac per hoc
quo minus Parisiense prodigium, si unquam conli- ad poenilentiam agendam accommodatissima. Iste
git, ultra annum 1082 queat differri, stantibus ta- etiam, exemplo et monilis ad poenilentiam omnes
men iis, quae scribunt, sanclus noster, cum saeculo invitans, in adventu noslro, si ipsum accesserimusy
valedixit, recta in Carthusiam secessisse videtur, gaudebit et voti compoles faciel. Est enim supra
nec alibi, antequam eo sese conferret, aliquandiu modum pius, benignus et misericors. Nos vero, qui
esse coramoratus. Etenim, ut ab anliquio.ri nostro viam, qua ad eum itur, freqtienter ambulavimus, ad
biographo ducalur inilium, mox hic, recensita quam ipsum vos ducere valemus; > ac deinde qui Brur.o
sanclus, viso horribili spectaeulo, habuerit, ora- ejusque soCii, probalo mox omnium calculis, quod
tione, ita prosequilur : < His vel similihus verbis hisce verbis inclutlitur, ulriusque Stephaniconsilio,
atque sentenliis seipsum et quosdam alios alloquens ad Hugonera Gralianopolitanum episcopum , rebus
el exhortans deliberaverunt ipse et sex alii probi suis compositis, consultoque in via magni nominis
viri secum abrenuntiare mundo et pompis ejus, et eremita, sese contulerint, exponit, ntilla plane,
ad perpetuam pcenilentiam peragendam eremi de- quae illorum ad hunc accessui praeiveril, comnio-
serta competentia quaerere, et ibidem, reliclis omni- ralionis alio in Ioco menlione facla. Puleanus porro
bus divitiis et deliciis et honoribus hujus mundi, in edenda, quam concinnavit, sancti Viia ad ainus-
accipere singuli cruces suas et nudum Chrislum simfere (neque enim, eum consulti in via eremiue
sequi per arciam viam quae ducil ad vitain, et lalam non merainisse, quidquam ad rem hic facit) Blo-
ac spatiosam deserere, quae amatores et sectatores menvennae consonat , ut proinde tam secumlum
mundi perducit ad supplicia damnalorum. Et ideo, hosce sancli noslri biographos, quam secundura
quia audierant famara sanctitatis sancli Hugonis alterum, num. praeced. memoralum seu primortim
episcopi Gralianopolitani, qui prius aliquo lempore quinque Cartliusiae priorum chronologum Bruno
ejusdem magislri Brunonis in scholis credilur so- P ejttsque socii, cum sseculo nunciuin remisere ere-
cius exlilisse, sancto Spiritu inspirante, proposue- miimque peliere, recla sesead Hugonem Gratiano-
runt ad memoralum sanclum episcopura simul ac- politanumepiscopura, a quoexdicendis in Carlhusi»
cedere et ejusdem auxilium el consilium requirere, solitudinemhaud multo post ducli fuere, sesecontu-
ut in ejus dioecesi, quam audieranl multis deserlis lerint.
montibus abundare, mererenlur locum congruum 420. Verum cumPuteanuselBlomenvennasaceuIo
oblinere,Inquosuum sanclumet salubre propositunt demum sexto decimosuam de sancto lucubrationein
possent effectui mancipare. Septem 'igitur sancli elaborarinl, hisque anliquior primorum quinque
viri supra scripli praedicla de causa ad praediclum Carlhusiae priorum chronologus non prius ex supra
sanctum episcopum, duce sancto Spiritti, pervene- dictis, quam cura jara anni amplius centum a
runt. > Cum igitur orationi, a S. Brunone post Brunonis essenl obilu elapsi, floruerit, reeenliores
prodigiura habitae, mox hujus socioruraqueHugonem remolioresque ab hujus inCarthusiaeeremumsecessu
accedendi consilium, proximeque saeculum ad san- omnes sunt, quam ut iis umquam, quae de hoc
clum hunc episcopum accessum, nullius prorsus rei, narranl, fidem certam alque indubilatam facere
quaemedia iniercesserit, mentione facla, subjungat, possint, nedum quando cura antiquiori fidei integrae
sanclum sane, facto Parisiensi prodigio, recla ad D monumento pugnant; locum autem hoc poslremum
Hugonem Gralianopolitanum episcopum se contu- hic oblinet. Sanclum enim, antequara in Carlbusiae
tisse, nec alibi ante aliquandiu esse commoralura, eremum sese abderet, in Siccce-Fonlanaesolitudine
non obscure indicat, uli quisque, qtiantura opinor, vitam eremilicam aliquandiu duxisse, antiqua,
rem altente considerans, facile agnoscet. quam verbis supra recilalis Mabillonius iaudat,
419. Nec minus clare id ipsum indicat in contexta monaslerii Molismensis charla prodit, nec ullo ex
a se saneti, nostri Vita Blomenvenna.Oralione enim, capile vetus hoc sanctoque nostro aequale monu-
qua Bruno, viso doctoris' damnali speclaculo, voca- mentum supposititium spuriumve apparet. Ad haec
tos ad sese e discipulis suis familiaribusque non- opinioni, quae sanctum, cum mundo valedixit, in
nullos alloculus atque ad poenitentiam agendam Carthusiae eremum non recta secessisse, slatuit,
adhortatus primum fuerit, recensita, duos Sleplia- etiam Guigo, quinlus Carlhusiaeprior,in conscripta
nos, Burgensem unum, Diensem allerum, quos a se S. HugonisGratianopoIitaniepiscopi Vita suffra-
bisce accensel, ila primo loquentes inducil: < Non gatur. Etenim, ubi Brunonis sociorumque ejus (adi,
longe a civitale Valenliae, cui noslrum adhseret quaeexeanum. 422 buc transcribenlur, verba) ad.
monastcrium sancti Rufi prope fluenla Rodani in llugonem accessum refert , ila de illis seribit:
355 S. BRUNONISCARTRUSIAHORUMINSTITUTORIS 256
< Qugerebantatitemlocum.eremiticaeviiaecongrutim, A § XXV. Sancti ad Hugonem , Gratianopolitanum
necdumque repererant. • Quibus verbisnon obscure episcQpttm, accessus, quales ejus fuerint socii, et
an lunc sacerdolio initialus exsliteril. •
indicat, Brunonem ejusque socios, antequam a.l
Hugonem venissent, operam jam dedisse ut loctim Cum sanclus nosler, sexque ejtis socii, miibus
eremitieaevitae aptum invenirent; hinc auiem fit, ille, ut apparet, eremilicse vitae desiderium inspi-
primo quidem, ut a vero alienum videalitr, Brunonem rarat, locnm bactenus buic vitaegeneri satis aptum,
ejusque socios, cuin post prodigiumjara jam mundo ut ut diligenter qtiaesitum, haud invenissent, ad
valedieturi essent, communi consilio, ut laudati Hugonera tandem Gralianopolitanum episcopttm, ut
mox biographi docent, staluisse, ad Hugonem, ab eo, de cujus virtutibus plane exiraiis vitseque
Gratianopolilanum episcopum , ul ab eo in dicecesis sanctitate inaudierant, locum quemdam proposito
Gratianopolitanae monlibns locum eremiticac vitae suo idoneum impelrarent, pervenerunt. Haecaliaque
aptum impetrarent, sese conferrc; deinde vero, ut nonnulla fas est colligere ex Guigone , quinto Car-
vel hine, sanctum noslrum, antequam ad Hugonem thusiae priore, insancti illius antislitis Vita, apud
a^cederet, iu Siccae-FontanaesoliliiJiue, quo, an locus1 nos tom. I Aprilis edila num. 11 ita scribente : < In
hic vitae eremiiic* aplus esset, exploraret, ali- _ his (sanctus Hugo)agebat, et, ecce, tribus necdum
quandju fuisse commoratum, verosimile evadat, >' In Cpiscopalu, post inonasterii reditum , completis
acproinde laudataeaMabillonio monasteriiMoIismen-J annis, adest magister Bruno, vir religione scien-
sis cbartae, quas id ex diclis faclum prodit, pondus> tiaque faraosus, honestalis et gravitatis ac lotitts
qualecunque accedal. maturilalis quasi quoddam simufacrum. Habebat
421« Aocedu.nl tituli funebres supra laudati, qui,> autem socios magistrum Landuinum, qui post eum
si sanclus nosler, -cura mundo valedixit, recta in1 Carthusiaeprior exsiilit, duos Stephanos.Burgensem
Carthusiam, tibiereiriiticam vitam duxit, secesserit,. et Diensem (Iii S. Rufi canbnici fuerant, sed desi-
vcritati haud satis aple intelligenlur congruere. derio vitsesolilariaeei, abbale favente, sese conjun-
Omnibus itaque sedulo perpensis, dubitandum vix' xeranl) Hugonem etiam.quem eognominabantCapcl-
apparet quin sanclus, cum saeculonunliun>Temisit, • lanum, eoquod solus ex eis sacerdotis fungerelur
non recta in Carlhusiam, sed alio prius concesseril.• olficio; duoslaicos, qtios appellamns conversos,
Ellorumqujdem.qnemliiiicpetiit, atque nliqusndii Ahdream et Guarinum. Quaerebant autem locum
inhabiiavit, Siccae-Eonlanaesoliludinem iuisse, Ltu- ereniiliear vilae congruum necdumque repererani.
dala supra a, Mabillonio monasterii Molismensis s Hac ergo spe, siraul el suavi sanctae conversationis
charla fiden»facit. Verum quanto quidein temporiss rQ ejus odoreirahente, ad virum sanclum venerunt.
spatio Brano in hac, anteqttam ad Carthusiae ere-- Quos ille non stdum gratanler, sed et reverenter
mum seuadHugonem Gralianopolitanumepiscopmnn suscepit, tractavit et voli compotes fecit. Ipso nam-
se conferret, fuit moralus? Nihil omnino, ut quidd qtie consuiente , juvanle , comiiante, Carihtisice
certi hac de re statuatur, occurrit. Cum ecclesise e soliludinein intraverunt atque exlruxeruiit. Viderat
6enmonasterii Mollsmensis,solitudini Siccae-Fontanae e aulem cirqa id lempus per somnium in eadem soli-
adjacentit, monachi in tltulo funcbri, quo Brunoniii tiidineDeum, suaedignationi habitaculiim conslruen-
parentartint, familiarissimum sUum ex jam diciiss tem, stellas eliara seplem, ducalum sibi pracstanies
eum appeltent, sanctum sane, quo eis adeo notuss ittueris. Erant vero elhi seplcm. >
esse potuerit, temporisspatio salis longo insolitu-[- 425. Scriptoranonymus, quieprimorumquinque
dinc illa aut eliam in ipso, in quo cx dictis mona- >- Canhusiae priorum chronologo supra sarpissitne
chumegerii, Molismensl monasterio esse commo- laudato, aliisque brevem ordinis Carlhusieusis
ratttm, sal verosimile apparet. Quid si ergo perT hisloriam, a Marleneo tora. VI amplissimx colle-
atinum circiler anl adliuc dititius ibidcm haeserit , ctionis a col. 151 insertam, conlexuit, narraliouem
aclumdemum, cum locom vitae eremiticae, cui se ;e quoque, qua, ull hic a Guigone fit, et sancli nostri
dederit, toinus apium experiretur, ad flogonem m D ad Hugdnem, Gralianopolilaniim episcopum, acccs-
Gratianopolitahum, ut ab eo aptiorera obtineret,., sum et visionem huic diviuilus oblatam refert,
sese contUlerit ? Itl sane a verisimililudine minime le suppedilal; verum a jam huc transcripta Gui§<mis
abhorrere mihi videlur. Jam vero, cum hcecila sini,l, riarralione non nihil discrepat, licet interim et hanc
sanclusque, ut supra docui, cerle non ante annum m e Guigone a qtiinque priraoruni Carlhusiaepriornm
1081 in sofitudinem, sacculo relicto, abierit, nec ic chronologo esse deproraptam, et huiic ipsis Guigo-
serius ex dicendis, quam anno 1084 circa diem S. 5. ifis verbis usum fuisse, profiteatur. Lubel el ejus
Joannis Baptislx sacrum Carlhusiae eremum sit >it verba huc spectantia, quod nonnulla annoiaiida
ro offerant, huc transcribere. Ab iis, quibus sancti ad
ingressus, conseqtiens fit, tit veianrio 1081velaltero
c binis sequenlibus in soliludinein, quae ex dictis lis Hugonent accessum exponil, duco inilium. Sic
3, babeiil: < Adest magisler Bruno, vir religiosus
Siccae-Fontanacindubie fuerit, sese , saeculo reliclo,
primtim abdiderit. Alia, ut lempns, qno id evenerii,i<, scienliaque famosus, honestalis, gravilatis ac totius
propius determincm, invenire hauil quivi. Ad alia lia maluritalis quasi quoddam simulacrum, habebat
modo, quac post sccuta sunt, diNCiitiendaprogre- e- aulem idem secfos proposili sui, magistrum scilicet
diamut. r.antfuinum, qui posl cirmcxslilil prior Cartliusiaa
257 ACTA. 258
el duos Stepbanos, Burgensem el Diensem : ii ambo A . plar, iis adjunciis auctum, qnae , qui illa cidcm
Beali Rufi canonici fuerunl; sed desiderio solilariae ailjecit, scriptorreeenlior verosimiliaarbilralus esi,
vitae,eis abbate corum favente, seseei conjunxerant; nec lamen, quanlum opinor, in auctore monumen-
Hugonem quoque.queincognominabant Capellanum, love vetustiori invenit.
eo quod solus ex iis sacerdolio fungeretur, duos 425. Ita vcl idcirco quantum ad IiGcpostremum
aulem laicos, quos appellant conversos, Andream aulumo, quod lum prinnim, cum jam Bruno ejusque
scilicet et Guarinura. Quaerebant aulem loctnn ere- sex socii urbem Gratianopolilanam ingrederentur,
ntiticaevitae congruum et necdum repereranl: vigi- visionem S. Hugoni, Gratbnopolitano cpiscopo,
lanle aulem praediclo episcopo et de visione seplem oblatam fuisse scribal, idque cura narraiione Gui-
stellarum (quae ei scilicet paulo ante fuerat oblata) gonis non satis convcnial. lllud enim hic S. Hugonis
cogiianle, adsunl praefati seplem viri, scilicet ina- biographus, nonper, sed, <_circa idem tempus', »
gister Bitino cum sex praefatis sociis suis. Cadcn- quo Bruno ejusque socii Gratianopolim venerunt ,
libus autem iis seplem ante pedes sancti viri, con- faclum prodit, ut proinde, spectata Guigonis auclo-
ferebat ipse sanctus vir in corde suo de septem rilale, oblala S. Uugoni visio aliquanlo lemporis
stellis quas in visione viderat; qui eos bcuigne spatio sancli in urbem Gratianopolitanam ingresstim
levavit ad pacis osculum, et inquisita et diligenler * praecesserit. Recentiores sancli noslri biograpbi,
inlellecta, qua cle causa, venissent, dixit eis: Puleanus videlicet, Blomenvenha et Surius, qui
Scio locum vestrum, a Deo vobis paratum, el duxit variis adjunclis , nec a Guigone , ncc ab antiquiore
eos non sine grandi labore ad locum, ubi stcteruul nostro biographo expressis, sancli nostri ad S.
slellae seplem, elait: Eccelocus vester. » ilugonem Gratianopolitantim acccssum , oblatamquc
424. Ita anonymus Iaudalae Hisloriseordinis Car- huic visionem exOrnant, de tempore, quo haec
thusiensis auclor, nonnibil sane et a Guigone et ab acciderit, verosimiliiis atque ad Guigonis narralio-
anonymo, qui Guigonis verba proxiine recitata iri liem accommodalius loqininlur. Ac Puieamis qui-
opusculuin stium intulit, primorum quinque Car- dcm visionem hocle, qnae Brunonis sociorumque
thusiae priorum chronographo seu antiqiiiore Sancii ejus in tirbem Gratianopolilauam adventiiin prse-
nostri biograpbo dissonans, ut illius verba proxime cessit, Hugoni oblalam refert, Blomenvenna vero et
pariter hic recilala cum Guigonis verbis conferenii exhoc Surius tunc, cum Sanclus noster sexque ejus
palebit. Audi inodo, qui, Hugoni Gratianopolilano socii Graliauopolim pergereiil. Omiiia Btomeiivennx
episcopo , cum ad sanctum hunc anlistitem sanctus verba , visionem illain sanclique nbstri ad S. Httgo-
nosler acccssit, visionem , de qua ex diclis etiam („ ncm accessuni speclantia , ob ea, quaenum. 23 dixi,
Guigo, divinitus oblatam referat. Hanc, quam huc transcribo. Primo ilaque, sanctum nostrum,
Guigo , huncqtie secutus diclus anoiiymus, paucis Gratianopolim pergeiilem, magni nominis cremita
duntaxal hisce verbis memorant, < Viderat aulera in via consullo, iter prosecutum fuisse , narral, ac
pracfatus episcopus (Htigo scilicel) circa idem lem- deinde, quac ad iiistituluin prsesens perlineut, sub-
pus (quo nempe ad eutn S. Bruno ejusque socii jungii.
accedebanl) per soinniuin in cadem (Carthtisise)so- 426. Sur.t autem haec : < Viderat eodem
litudiue Dominumsuaedignalioni habitaculum con- tempore sancltis Hugo episcopus in somnis Deum
slrtientem, slellas cliam seplem ducalum sibi in solituiline Carlhnsiae suae dighationi habila-
praeslantes itineris, > prolixius ille, addilis etiani culum construeiitem; septem quoque stellas
noniiullis, quae a Guigone absunl, adjunclis , liiinc aureas in moilum coronae dispositas alque a
in inoduni pruxime ante vcrba supra recitata cxpo- terra paululum elevatas, a caeteris in firmamento
nit, < Septem igiiur viri infra descripti (Bruno flxis silu, motu, colore el splendore differenies, iti-
videlieel sexque ejus socii) pratfala de causa (nt neris sibi dticatum praestanles. Cogiianie aulem co
nempe locum vitae eremilicae apluin invenirenl) ad de visione, affuerunt viri ^upra dicli (Bruno nimi-
praediclum sancium episcopura (HiigonemGraliano- I) rum ejusque socii) prae forihus palatii episcopalis.
polilanum), duce Spirilu . sancio, pervenerutil. flujus rei meminit virvenerabilis Guigo in Vita ejus-
Cumque intrarenl ptacfalam civilalcm (Gratianopo- dem sancti Hugonis in haecveiba: < Adesi, inquiens,
fiin) conligit, ul praefaius sanctus episcopus in < niagisier Bruno, vir religiosus scieatiaque famosns,
camcra sua obdormirct: vidilque in somnis sanctam < houeslaiis et gravitalis ac lotiits maluriiatis quasi
visionem: et ecce, seplem slellae cadebant ante < quodda.n simulacrum. Habcbat aulem socios sti-
pedes ejus, cl postea ascendebant per diversos < pra noininatos. i Quaerebant vero locum eremi-
niontes et mulla deserta tisqtie ad querndam locum licaj vitae congruum, necdtimqiie repererartl. Cnm
horridum valde, et a populis remotum, Caribusia ergo nunciatum episcopo fuisset, viros praefalos
nuncupalum, steteruntque ibi. > Hactenus laudaiae ipsius posltilantes colloqiiium pne foribus praeslo-
ordinis Carlbusiensis Historiae atictor; qui, ctim lari, confeslim eos inlroduci ju!;et. Quibus ingressis
praelerea, narrationem, num. prmceil. hunc trans- et ad pcdes ejus humiliter prostratis oplatam largi-
criplam, daturus, ipsis sese id primorum qiiinque tus est benexlictionein. Cum vero clevati ab ipso
CarthusiaRprioriimChroniciverbisfaciiiruminsiiiuel, secum partier consedisseni, causain ailventus ipso-
prccmanibus Iiabuissevidettir opusculi hujus excni- rum diligcnter sciscitatus est, Brunone auleni pro--
85» "S. BRUNONISCARTHUSIANORUMlNSTITUTORIS 260
sequente ea, quae Parisius in clamoribus praedicti A ingrederenlur, Hugoni fuerit oblala, dubiumque
docloris aela fuerant, nec non confcederationem itidem ex dictis sil, noclene illa, quaesancli in ur>
mutuam in proposilo solitariae vitae, auxilium etiam bem Gralianopolitanam ingressura proxirae prae-
ad inveniendum locum aptum pcenitentiaerogitante, cessit, an aliquanto cilius id evenerit, nec, si po-
«piscopus prae novilate rei primum obstupuit, ad siremura hoc locura habuit, ulla ratio suppetat, quae
jpsoruin tamen conversionem, animi stabililatem, Hugonem Gratianopolitanura episcopura, sancto
ardui proposili, pluribus profuturi sibique estensae ejus alloqnium ad palatii osiiuin adbue praestolanle,
visioni accotnmodiutilitalem oculos aeflectens, am- de visione meditatum fuisse suadeat, feceritne id
plexans virog cum ingenli gaudio non solum gra- liinc vere sanctusille antistes, pro certo asseverari
lanier, verum etiam reverenter suscepit, et benigue non potest, cura id nec in Guigonis, nec in alterius
tractavit. Facto quoque in se Spirilu Domini, in- cujuscunque scriptoris anliqui auctoritate funda-
tellexit visionem eisque per ordinem cuncta, quae meutnm habeal. Hinc etiam, an slellaeseptem, quae
viderat, enarravit, el locum, quem quaerebanl,jam Hugoni in memorala visioneapparuerunt, tales exsli-
sibi divinitus revelalum asseruit. terint, quales eas extilisse, Blomenvenna,cui hac
427. < Seplem quippe viros, lerreua despicienles, in rc Puteanus in sancli Vita num. 29 eliara con»
deserla quaerentes et per desiderium aeternorum, B 1 sonat, verbis proxime huc transcriptis tradit, mihi
velut aslra micantes, septem slellarum numero1 admodum dubium apparet, uti etiam an eo raodo,
designari non haesilavit. > Hactenus Blomenvenna, quem vel bini hi S. Brunonis biographi, vel bre-
S. Hugoni, Gratianopolilano episcopo, visiouemi vissima plus semel jam laudata ordinis Cartliusiensis
noii lunc primum, cum jam Bruno ejusque sociii Historia assignat, sese Hugoni spectandas exhibue-
urbem Gratianopolitanam ingrederenlur, sed ali- rinl, itemque an una ex hisce, qua S. Bruno de-
quando cilius, cum scilicet in ilinere versus hanc: signatus fuerit, caeteris lucidior exstiterit; quod
adhuc versarenlur, fuisse oblatam, inemoriw pro- etiam non quidem apud Blomenvennam aut Pulea-
dens, ut jam monui. Et vero visionem illam velI num, sed apud Zachariam fcenediclum in sancii
tunc vel cerle, ut Puteanus ex jam dictis tradit,, nostri VKa, stylo ligato sub saeculiscxti decimi ini-
nocte illa, quae sancli ejusque sociorum in praeme- lium ex supra dictis conscripla, aliosque nonnullos
liicmoralam urbem advenluin proxime praegressa i recentiores, quos hic nominare nihil attinet, memo-
est, non autem tunc primura, cum Graiiauopolira I riae prodilum invenio.
iili jain ingrederenlur, evenisse verosnnilliinum est,, 429. Versus omnes, quibus lum id, tum inlcgram
lum quod ex dictis cum Guigonis narratione idi stellarum septem visionera, Hugoni oblatam, me-
niagis congruat, tum quod visio illa, utpote per'r tricus ille sancli biographus canit, lubet liuc, quod
somnium Hugoni oblala, nocte verosimillime acci- id futurum sperem lectori non ingralum, transcri-
derit, sanclusque ac ejus socii, nofl noctis, sed1 bere. Sic habent:
diei lempore, Gralianopolim verosimiilime siot in- Jamque propinquabat Bruno, stipante caterva,
gressi. Alia modo, quae Bloraenvenna aliique de1 Gratianopoli; a priscis fuit olim dicta Misora.
visione llugoni ablala memorant, eliam discutia- Ac deinde, nonnullis inlerposilis :
iuus. Secundum hunc scriptorera Hugq episcopus,, Woxigilur septem stellas ex tetheresummo
cum jam Bruno ejusque socii Gratianopolim adve- Demiserepoli; quibus una tiitentior ibat
nissent, pracque foribus palatii episcopalis slarent,, Ante alias, nec non Plioebinascentis ab ortu
de visioue sibi divinilus obiata cogitavit. Idemetiamii Ferre videbatur gressum ad sublimialecla
inemoriae prodil brevissima ordinis Carlhusiensiss Prasulis Hugon s, rigidumque ascendere monlem,
Historia, a Marteneo tom. VI ampUssimxcoIlectioiiis s Qui vicinus erat, celsoqueincumberesaxo.
ex dictis incerta, uli etiam in sancti nostri Vita & Talia, quum dulci decumberetille sopore,
num. 29 Puteanus. Et vero, si vel tunc primum,i, Suspicil; e somno postquam expergiscilur,omne
cum Bruno ejusque socii Gralianopolim ingrede- '- D Mente agital factum, pensat secumatque repensat.
reiilur, vel nocte, huic eorum ingressui proxime e Quid, borte, vutt, Deus, hoc, inquit, mirabile si-
praevia, visio illa accideril, Hugoncm sane de eaa [gnum?
tunc, cum illi ad ostium, alioquium ejus petenles, >> Quid, rogo, portendunt hatc septem sidera mundo ?
jam adstarent, cogilasse, vero neutiqtiam apparet :t Altiut hac igitur dum cogitat, immineturbi
absunile. Sex sociisdoclor comitalus et introil eedem
428. Licel enim, Hugonemepiscopum, dum Bruno IO Pontificis, quem se secreto affaminedixit
ejusque sex socii ei jam praesentes astarent, de le Viserevelle. Inlra penetralia adducitur aula,
visione sibi oblata cogitasse, Guigo veibis snpraa Et comitespariter. Fleclens genua, oscula fiyii
recilalis duntaxat insinuel, nihil lamen impedit it Sacratis manibus Bruno, sicqueincipil ore, elc.
quo ininus et tunc et paulo ante, cum scilicet in 430. Nec tanlum visionis, Hugoni Gratianopoli-
episcopi conspectum Bruno ejusque socii nondum m tano episcopo oblatae, adjuncla proxiroe bic jam
(Uissent adducli, de eadem visione Hugo eogitarit. t. memorata, quse a Puleano, Blomenvenna, Zacha-
Allamen com haecex diclis vcrosiniilliroe non lunc ic ria benediclo aliisque rccenlioribtts absque aniiquo
primu n, cum Bruno ejtisque socii Gralianopolini m vade referuntur, ancipitis admodum ac dubiaesunt
261 ACIA, 262
fiilei, verum eliam, quod Blomenvenna (adt ejus A J familiarisque, quaecunque in liujus Vita, summi
verba proxime buc transcripta) de relala a Brunone ponlificis jussu a se contexia, memoriae prodit, vel
Hugoni episcopo lucluosa damnati docloris Pari- ipsemet oculis suis aspexit, vel e teslibus oculatis
siensis historia affirmat. Praeterquam enim, quod aut ex ipso etiam S. Hugone didicit, ut verosimil-
huic unquara fuisse locum, cerlum ex jam supra lime, etquod de visionepraememorata Hugoni oblala
diciis non sit, feralis prodigii apud Hugonem memi- scribit, ex hoc ipso eliam audieril. Ast, inquies, clsi
nissc sanclum noslrum, a nullo prorsus alio scri- id ita sit, nondum lamen est consequens, ut Gau-
ptore, qui fidem utcunque rei facere natus sit, fredus Viciori III papae, anlea Cassinensi monacho
liileris commendatum invenio. Ut ul id sit e modo nomine Desiderio, visionem qua hic Deum, in so-
interim, quo lum Blomenvenna, tum alii jam lau- litudine Carthusiae habilaculum sibi construentem
dati scriptores dictam stellarum seplera visionera viderit, pcrpeluam ascribat. Deus enim et Viclori
lrajusque adjuncta referiin', veritati liquet esse ap- et Hugoni, quid in Cartbusiae soliludine faclurus
prime consonum, quod §, 22 docui, in rebus scilicet esset, visionibus duabus diversis revelare potuit.
seu faciis historicis rei substautiam ab ejusdem -432. Fateor, sic habel: verum de una eademque
ailjunctis esse dislinguendam, fierique nonnunquam, visione, de qua Guigoni sermo est, sermonem eliam
iil quaeadjunctis vel nullis fere veslita vel omnibus B esse Gaufredo, vel ex eo liquel, qtiod sequentia
prorsus deslitula apud scriplores antiqitos invene- verba, < Vidil Deum, suae dignalioni in solitudine
runt recentiores, ea ipsi adjunclis, quae verosimilia Carthusiana habitaculum conslruentem, > quibus
rebantur, pro arbitro ornarent. Guigo in Vita S. hic illam exponit, ad apicem fere etiam occurrant
Hugonis Gralianopolilani episcopi (adi ejus verba in narralione Guigonis, uum. 422 dala. Iuio vero
num. 422 recilala) visionem dunlaxat referl, qua consequi hinc videlur, Gaufredum verba illa ex Vita
Htigo in somnis videril Dctim, in Carlhusiae solitu- S. Hugonis, per Guigoncra scripta, aul certe e
dine dignalioni seu raajeslati suaehabitaculum con- scripto alio, iu quod cadera ex bac ftiissent illala,
slruentem, stellasque praetereaseptem.quaeitineris, mulualum esse, visionemque, per illa sanclo isti
ad id ducentis, Htigoni sese duces offerrent; scri- antistili atlribulam, casu nescio quo, Victori papae
ptores aulem proxime citati el modum et tempus perperam ascripsisse. Accedit, a Gaufredo,, dum
visionis aliaque adjuncta rei hujus substanliae ad- hoc facil, nova et inaudita revelari, ut Carthusianus
jecerunt, quae tamen omnia et singula, contra ac anonymus Annaliuin ordinis sui libri quarti hacte-
illi existimasse videntur, verisimilia non sunt, uti nus non vulgati auctor verbis num. 303 huc trari-
palam est ex jam diclis. At vcro, invenio etiam, scriptis recte ol.servat; neque eniin scriplorum etiam
qui visionem illam alteri, quain Hugoni Gratiano- ^ illorum, qui Victoris papae memineruiil, ullus est,
politano episcopo oblatam fuisse scripserit. Gau- qui, qua de hic agimus, visionem ei fuisse oblatain,
fredus is esl Vosiensis prior. memoriae prodat. Ad liaec quorsmn, quaeso, visio-
431. Rcs baec, ut fidem supra dalam liberem, ncm hujusmodi Victori adhuc Cassinensi monacho
modo examinanda. Hic ilaque scriptor in Chronico Domiiius obtulisset, Hugoni auteni illam Deus ob-
suo apud Labbeum lom. II, bibliotbecaenovaelibro- tulit, tum ut quis Brunoni ejusque sociis Gratiano-
rum mss. pag. 289 ila meraoral : < Ordo Cartbu- poliui venturis assignandus essei eremiticae vitae
siensium sauclissiinus incoepil hoc lempore scilicet ducendae locus, Hugoui aperirel, lum ut hunc, quo
anno 1086 (imo ex dicendis anno 1084) per Bruno- Brunoni ejusque sociis favorem opemque impetxie-
nem virum sanclum, natione Alemannum de Colo- ret, excilaret. Fas esl id colligere e verbis, quae
nia Agrippina, raagistrum in theologia, cura sex Guigo, quatn narral, visioni pracmittit ae deindc
aliis venerabilibus viris in dicecesi Gralianopolila- etiam subjtingit.
neiisi. Hic ordo, leste B. Bernardo, intcr omnes; 435. Elenim verbis num. 422 huc transcriptis,
ecelesiasticos ordines primalum tenei, nnn ralione quibus visionem Hugoni divinitus oblalam refert,
temporis, sed vigore sanctilalis ; unde ipse vocat mox stibjungit: i Kranl vero elhi seplein.Quapropter
eum speciosissiraam columuam Ecclesiae. Viclor D non islortnn lanlum, sed et qui successerunt eis ,
papa.dum essel monachus Cassinensis,per somnium consilia libenler arnplexus est, ct usque ad mortem
vidit Deum suae dignalioni in soliiudine Carihusiae Carthnsiae habitalores consiliis 1'ovitsemper et be-
habilaculum construentem, et dicilur, quod spiritu neficiis. > Quibus verbis non obscure indicat, per
prophetiae pollebat. > Gaufredus saeculoduodecimo, slelias septem, quae S. Hugoni in visione apparne
ac proinde annis nondum cenlum, imoforte nequin- rant, designalos fuisse S. Brunoi.e.n ac scx eju.
quaginta quidem ab obilu S. Brunonis elapsis, socios, hincque factum, ul sanctus ille Gratiano-
lloruit; unde videri potest, quae de Brunone instilu- politanus praesul, qui id sibi, ageule inlus Deo, per-
loque per eum ordine in lilleras misit, sat probcj suasum habebat, toto vitae stiae tempore non solum
cxplorala habuisse : vertim, quidquid de Gaufredii in S. Brunouem ejusque socios, verum etiam in
aotate auctorilaleque sit, Iiac equidem in re Gtii- eoriundcm sequaces benelicus exstileril. Nec alia
gone, quinlo Carthusiae prior sanctique Hugonisi eliam ex causa faclum esse, !ut Hugo Brunoni ejus-
biographo standum est. Praelerquam enim quodI que sociis Canhusiam inbabitandam assignaril, co-
Uugoni Gratianopolilano episcopo fuerit cequalis; miiein scse lianc adeuntibusjunxerit, necessariaque
2f3 S. BBUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS 264
«dificia exstruentibus auxilium cpemque allitlerit, A , sancio cum Remis in eremura abiil, aut cerle cmn
Ouigo parilersat clare iiniuii.ui verba ejus num. 422! in soliludine Siccae-Fontanaejam versarelur, adhae-
I:uc trahscripta consideranti patescet. Jam vero> sere, exstiterini, coinpertum haud babeo; quod
cttm id ita 8it, fuit sane, cur narratain a Guigone vero ad sancli socios, a Guigone reeensitos, perli
visionem divina benignitas Ilugoni offerrei. Ast net, fueritne horum ullus ex eodem clero, valde
quorstim, ilerum peto, simili favore Victorem pa-' est dubiuin. lta apparet ex iis, quae de singulis eo
pam, Cassinensera adhuc monachura , affecisset ? ordine, quo a Gtiigone supra recensenlur, jam nunc
ld sane (lieque enira Viclor, uti iufra docebo, in- adducam in medium.
stitulura a Brunone ordinem confirmasse est pu- 435.' Landuinus aptid Labbeum lom. I, biblio-
•tandus) Rullius plane utilitalis fulurum fuisse vide- thecacnovas librorura mss. pag. 639 in aniiqui^si-
tur, ac proinde vel hinc, factum non esse, apparet. mo, cujus num. 4 et seqq. dala notitia, primorum
Posse quitlem motlo hic de S. Hugonis erga S. Bru- qualuor Carthusiae prioruin Chronico insigne sibi
nonein ejusque socios beiievolentia, de hisce per coniextum habet elogium. His verbis concipitur :
iiium in Carlhusiam induclis aiiisqite nonnullis huc; < Landuinus, natione Tuscus ex urbe Luca, lilieris
spactairtibiis tractari; verum id § seq. commodiusi et ipse divinis et humanis eruililus, anns decem
prxstabilur, cum hic nontiulla adhtic, quae ad san- B Carlhusiae praefuit. Qui cum ad magislrtiui Bnino-
cliim ejusque secios pertiueni, dilucidaro. < Habebatt nem pergeret, incidil in manus Guilberti schisma-
autem > (Gnigonis stint de S.Brunoae, ad llugonein1 tici, qood'mullum horrcb.it. Advcrsus cujus minas
<lratianopolitanum episcopura accedenle, verba num. et promissiones, dolos et violeniias, divina jnvanle
422 jam recilata) > socios magistrum Landuinum ,i gratia, modis oiiiiiibus perseveravit infJexus. Qtieiu
qui post eum Carthusiae prior exslitit, duos Stepha- in suo defunclum errore lacryraabiliter planxit,
nds, Burgensem et Dielisem (hi S. Rufi canonicii adeo ul a circumsiantibus argueretur, quod euin
fueranl, sed desiderio vilae solilarise ei, abbale fa- fleret, a cujtis.perversitate Ecclesiam siiarn Ckristi
venle, sese conjunxerant) Hiigonera etiam, quem co- bonitas liberasset. Posl ejtts obitus septiraum tlicm
gnominabant Capelianum, eo quod solus ex eis• cliam ipse defunctus est, positusque in monasterio
jsacerdolis foiigerelur officio ; duos laicos, qtios ap- S. Andreae ad pedem uiontis Siraptis, cui vicinum
pellamus conversos, Andream ei Guarinum. > est castrum, ubi capttis in cuslodia tenebalur. >
434. Sex itaqiic sanctus, cutn ad S. Hugonem' Tale esl in veiustissimo illo fideique dignissimo
Gralionopolilanum antistitem accessit, socios tan- iiionumcuto Laiidtiini clogium in quo sane ne vcl
tura sibi habebat adjtinctos, verum cum hi omnesi verbtim occurril, e quo fuisse illum cieri Reraensis,
una cum sancto, quemadmodura Guigo per, verba '^ utcmique colligas. IIIIO vero, eum iialionc Tuscus
nuin. 422 riecitala lidem facit locum eremiticae vitae' fuisse elogii illius, huc jam traiiscripti, initio dica-
apiumqnaesierint,taleinqiie,cuinad Hugonem veni- lur, alterius potius clcri, qiiain Remensis fuisse vi-
rcnt, nondum invenisseni, aliqnanio lemporis spatioi detur. Landuino proxime Guigo subjungit ambos
ouines una ctnn sancto uoslro in soliludine Siccae- Stepbanos, Burgensem uuum, Diensem alletum ,
Fontanaevilam eremilicam, anlequara Gralianopolini qui cura fuerinl, teste eodcin Guigone, S. Rufi ca-
ad llugonem sese conferrent,duxisse videnlur. Jam nonici, regularcs scilicet, cieri Reniensis cleiici iu-
vcro cuin in nionasterii Molismensis charta, supra e dubie non fticrunl. Audi interim, qui tle ambobus
Mabilionio laudala parlimque recilala, Petrus el illis canonicis, ul quae ad eosdera speciant, raagis
Lamberlus, qtii scx sociis.una cuni Brunone Gra- clucidentur, Carlbiisianus anonyinus Annalium or-
tianbpolim profectis, a Guigone itoii accenseniur, dinis sui Irbri quarti hactenus non vulguli auctor su-
ISrunonisin soliludine Siccae-Fontanse-discipulifitisse pra sacpissime laudatus loquatur.
tradanlur, sanclus plures, quam sex socios, cuin 436. <A Guigone, > inquil, <dicunlur simpliciier
inuiido vatedicturiis Remis excessit, aul saltein, (duo Stephani scilicet) < cauonici sancli Rufi et
ctira in soiitudine Siccae-Fonlanaejara versaretur, ,n < desiderio vitaesolilariae, abbate favente, sese san-
vcrosiiuiliter sibi habuerit adjunclos, sex vidclicet < cto Bruuoni conjunxisse. > Sed iurum fuerint ex
supra a Guigone enumeralos, Pelrum ac Lamber- ipso Sancti Rufi raonaslerio lolius ordinis capiie,
luin, in laudala e Mabilloniocharta meinoralos, et atil ex aliquo ejusilem ordinis, non habet. Stirius
itounullos forle adhuc alios, qui una cum duobus posl anonyinum auclorera Vitae sancli Brnnonis,
hisce in soliludine Siccae-Foiilanae versati sint, operibus illius (apud Berlholduni Remboldum, ut
quando inde cuni enumeratis a G.uigoiicsociis san- supra docui, excusis) praefixae,scribit, eos fuissc
ctus nosler, loctim proposito suo exsoquendo aj>ti<i- aliinmos monasterii Sancti Rufl,quod quidem nou est
rcin quaesiturus, Gratianopolim ad Hugonem Gra- inverisiiuile, at errat cum suo anmiymo, dicens mo-
lianopoliianum episcopum se contulit. Veruin an hi naslerhim illud sccus Valentiam lunc ftiisse con-
omnes e clero Remensi exstitere ? Fuisse quosdam, siilutum. Sic euim praefalos Stephanos cum sancto
qui cum sancto in solilndinem sese reccpere, e Brunone inducit colloquenles : < Non tonge a Va-
clero Remensi, Historiaelitlerariae Franciae scripto- < lentia, cui nostrum Sancti Hufl adjacet monasle-
restom. IX, pag. 256, non obscure docent. Asl an < riura, prope fluenta Rbodatti in coiifmibusidioe-
vere e clcro illo Petrtis cl Lambertus, qui ex dictis < cesis Diensis, iuule aitcr iiosiruni originem duxit,
26S ACTA. 265
< est ci«itas Gratianopolis, > etc. Verura conslat, A i fuisse, hujusquc alumnos cxsliihse duos Siephauoa,
abbatiara Sancli Rufi, canonicorum regularium ca- Burgensem et Diensem, Sancti nostri socios.
put, primitus fuisse constructam Avenione extra 438. Ac priraum quidem contra Surium.htincque
urbem, < Ast fremenle, > inquit Chopinus, lib. n pracgressos Puleanurn et Blomcnvennam, qui mo-
Monast. litul. i, num. 1, Albiorura (Albigensium ) naslerium illud Valenliaelunc fuisse adjectum, affi-
« bello sacro, coacli sunt reiigiosi homines alio st- cta a sese alteri c Stephanis oralione indicant, in-
« des laresque transferre Valentiam versus Delphi- dubilatum efficit; quod vero ad secundum perlinel,
< natum, ubi coenobium majus bcati Rufi noraine verosimile saltem id reddit. Vcrum ciijuscunque
< erigitur. > Hancque iranslationem faclam fuisse demum mpnaslcriialumniexslilerint duO Slephani,
tantum anno 1210 scribuut Sammarthani, alii allius canonici equidem reguhres fuerunt, ac proin, quoil
eam referunl; sed uihil ad nos. Ergo corrigenda huc potissimum spectat, indtibie non e clcro Re-
rurit quae apud Surium ct alios lcctitantur de eo- mensi, ut supra jam monui. Superesi ul dc Hugoiie,
dem monaslerio juxta Valentiam constituto, quod qui, e sociis S. Brunonem ad Hugonem Gratianopo-
adhuc slabat jtixta Avenionem lempore inslituti or- lilanum episcopum tomitatis, uliimo loco nonii-
dinis Carlhusiensis. Apud Sammarthanos loco citato natur, qualemctinqtie notiliam nunc demus. Eura
cxslant lilterae Urbani papaeII, dalceanno 1096, qui- g Morolius in Thealrochronologico sacri ordinis Car-
bus summus ponlifex confirmat abbaliae Sancli thusiensis inlcr MajorisCartliusiae priorcs Ioco sexlo
Rufi extramuros Aveniqnensesecclesias SanctaeMa- collocal, seqnenliquu omat. elogio : < Hugo ses
riac infra urbem Lugdunensem et Sancli Petri secus Brunonis, a nitindorecedentis, symmysiarura quar-
Diam. tus et capellani litulo a reliquis dislinclus, quod, iis
437. <Posset quidera fieri, ambos nostros Stepba- sacerdotio minime inilialis, a sacns foret, Carllin-
nos canonicos fuisse praefalae.ecclesiaeSancti Pelri siam, primo stiae convcrsionis lempore mchoatare,
Diensis, sed non constat, an illis temporibus hu- effeta jam aelate biennio rexit. Eo exaclo, successo-
jusmodi ecclesiae sive prioralus, quas el cellas vo- rem enixe deprccatum laelabiinduscum cxrepisset,
cabant, novilios adrailierent ad profilendiim, aut septenuium supervixil, quo lolo sese ad aeternita-
cauonicos jam professos ex archimonasterio Ave- tetn composuit. > Guigo, quintus Carlhusiae prior,
nionensi reciperent, ul conjicere erit ex subjecto anno 1137 dieiu cxtremum clausil;.quare, si vcra
exemplo. Inter titulos infra annum obitus sancti hic niemoret Morolius, ad annum tisqtie 1145 vilam
Brunonis conscriplos legitur Titulus fratrura sancli Hugo protraxcrit, nl verba scr-iptoris Jitijus jam
Rufl irt Costa Sancti Andreae, in finibus Allobrogum nunc recilala consideranli patebit. Ulutres haec
juxta Viennam metropolim, in quo Titulo (inter re- Q habeat, nibil cquidem verbis recitatis suppedilat
ctidendos 14) sic loquunlur canonici cjusdem ccele- Morotius, unde Hugoncm fuisse e cleio Rcnicnsi,
siae: < Nos fratres ex canonicis Sancii Rufi cem- utcunque conflcias, ac proin id, ulpole qtiod nec
< moranles in quadam cellula Sancli Andreae, quae aliunde possit probari, admodum esl dubium, ctsi
< vulgo Costa vocatur, propiissimi anima Brunonis inlerim niltil eliam occurrat, uncle llugonem ex al-
< per septera dies conlinuatos maiuiinas et missas tero potius quam e Remensi clero fuisse mcrilo
< celebrabiraus. Et siculi uni ex nobis proanimae arguas. Dubiuin ilaque, uti ex omnibus in mediiitn
< ejus solatio prabendam dabimas. Et in catalogo modo adductis (neque cnim Andreas et Guarinus,
< fralrum noslrorum nomen ejus scriplum habebi- utpote laici, commemorandi hic sunl) manifesluni
< mus. > Cum sc dicanl < Fratres ex canonicis San- cflicilur, est admodum, an tillus e sociis qtios San-
< cli Rufl commorantes in quadam cellula Sanctj clus, saeculo nuntium reniitlens Reiiiisque exce-
< Andreae, > etc, aperte iiinuunt, se fuisse alumnos dens, sibi habuit sdjunclos, clcri Remensis exsti-
principalis abbatiae Sanct' Rufl. Ex qtta etiam no- tcrit.
stros Stephauos fuisse verisimilitis esl, et rccte 439. Nec aliquot ex hisre clericos Remenses
colligendum videtur ex verbis Guigonis noslri, qui- fuisse, asseruisseni laudaii Hisioriaelilterariae Fran-
bus dicil, eos, < Favenle abbate, > qui non potest D ciae scriptores, si considerassent Sanctiira bis
esse alius, quam abbas Sancti Rufi Avenionensis, alio. niigraturum urbe Remensi excessisse; prirno
<sese sancto Brunoni conjunxisse. > Praeterea cnm quidem, quo Manass^m areliicpiscoptim
vitaret,
praefati canonici, cellulae Sancti Amlreae tunc in- anno secundum jam dicta vel 1076 vel sequen;i ;
colae, lanlum bcneficium conlulerinl sancto Bru- seciiiidc autem, ut in eremum, po.tijuam pristino
noni, nomcnqiic ejus calalogo fratrum suorura staiui aut forle etiam meliori, Manassc expulso,
ascripserinl, non levis est conjectura, eos id bealo Remis restitutus fuisset, anno 1081 aut altero, ut
Viro concessisse, roganlibus duobus Stephanis, suis supra jam docui, e binis sequenlibus ac
; certe
quondam in primario Sancti Rufi monasterio com- quidem priori vice, at non item posteriori, Sanctum
niililonibus, tunc vero Carliiusiensibus monachis. > ex ante dictis ac maxime e Guiberti abbatis Novi-
Hactentis Carthusianus nostcr annalista anonymus, genlini testimonio clericos
aliquot Remenses so-
;'uo bic potissimum evincere conlendens, videlicct cios sibi habuisse
adjunctos. Porro Guigonis verba,
-•-imarium canonicorura regnlariiim S. Rufi moua- num. 422 huc
transcripta, ulieriori adhuc commen-
slerium Brunonis setate prope Avenionera situm alione indigent. Cum enira iis dicatur Hugo, e so-
PATROL. CLII. 9
267 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTlfUTORIS 268
ciis S. Brunonis unus, capellamis appcllalus fuissc, A ut poslca videbimus. Ad haec,sacerdotem sese fuisse,
<eo quod solus cx eis sacerdotis fungeretur officio; > ipsemel Sancttis noster suo in Epislolaei ad Corin-
quaen hic jam potest, primo quidem an Sanctttsi thioscap. 10, Commehtario utcunque indicarevidetur.
reliqtiique ejus tres clerici socii, ambo scilicet Ste- Ibi enim sic scribit: < Fugiendum vobis est a cultura
phani el Landuinus sacerdotio unquam fuerint ini- idolorum, quia calix, id est sanguis Chrisli, calix,
tiali, secundo autem an Sanctus, jam lum cuin adI dico, benedictionis , per quem bcnedictiones gra-
Hiigonem Gralianopolilanum episcopura accessit,, liarum accipimus, quia per sanguinem Christi, si
ad dignitatem illam non fuerit evecltis. Et Landui- digne sumimus , el a prioribus peccatis Iiberamur,
ntim quidem alterumque e duobus Slcpbanis, linr- et contra venientia confortamtir : cui calici nos
gensem nempe, etsi tunc, cum Gralianopolim cumi henedicimus, laudanteseum, quoil nunquam hujus-
Brunone venerunt, sacerdoles nondum fuerint, , modi calix fuerit, qui el a peccatis libcraret, et ne
postea lamen atl dignitalem hanc fuisse promolos,, ullra peccaremus, conforlaret. Vel calix benedi-
CartliusiamiS noster arinalista anonymus sat aple: ctionis, id est, qucm ipse Dcus benedicit etconsc-
probare videlur. Verba eius proinde eo facientiai cral; ct ctii nos benedicimus per officiumnostrum;
huc transcribo: Deus enim hoc efficit per saccrdotem ministrum. >
440. < Poslea, inquit, ad sacerdolii dignitatera > B Per haecverba Bruno eo modo hic loquitur qtto , si
ftiisse eveclos Landuinum et Slephanum Burgensem,, sacerdos non exstitisset, loctiturus fuisse non vidctur
c extra omhc dubium esse debet, > quia nempe, utt ac proin sacerdotem se, .uti apparet, utcunque
subdit, <alioquin non potuissent regiraen animaairai indicat.
haberc in ordine, sicut habuerunt Landuinus ini 442. Verumanjara lum cum ad Hugonem Gra-
Majori Carthusia, cui praefuit post sancltim Bruno-- tianopolitanura episcopura accessit, ad dignitatem
nem; Stephanus vero Burgensis in domo Majorevi,, illamerat evectus? <Adest, > inquil loco supra cit. de
eujus proloprior a Guigone inslilutus ftiit. Nec op- S. Brunone ad Hugonem Gratianopolim accedentc
poni possunt exerapla quortimdam abbalum, quii Guigo, < magistcr Bruno Habebat aulem socios
monasteria gubernarunt, etiamsi nunquam fuissentt magislrum Landuinum.... Duos Stephanos, Burgen-
sacerdotes. Eo enim tempore, quo Carlbusiensisi sem et Diensem.... Hugonem eliam, quem cogno-
ordo ccepit, sancitum erat, ut nullus fieret abbas,, minabant Capellanum, eo quod solus ex eis sacer-
nisi etiam fieret sacerdos juxta decretum in synodo> dolis fungerelur otlicio. > Quibus e verbis, utpote
Romana sttb Eugeuio II, quod expresse habet, utt quibus eo ipso loco , quo lam de Brunone , quam de
Jtbbaics sacerdotalem quoque honorem sint adepti; ; ejus sociis sermo sit, solus Hugo sacerdotis officio
eirenovatum fitit sub HngoneetRobertoFrancorum i " functus fuisse asserilur, concludendtim apparet
regibus, ut videre est inter canones Abbonis abbatis3 Sanctum noslrum, cttm ad Hugonem accessit, sacer-
Floriacensis capite nono decimo: < Abbales qui prc- dolio iniliatum nondum fuisse. Atlamen, inquiunl
c sbyleri non sunt, presbyleri fiant aut praelationes5 nonnulli, hosque inler Carthusianus noster anna-
< amittant, >proul decreveral concilium Piclaviense,, lista anonymus supra sicpissime taudatus, recitata
anno 1078 celebratura ab Hugone Dicnsi legato> Guigonis verba, quibus solus Hugo sacerdos fuisse
aposlolico; quod posiea insertum fuil decrelalibus. affirmalur, non de ipso S. Bruhone, sed de ejns
Juxta haec decreta sanclus Bruno sequaces suosi dumlaxat sociis vidcnlur intelligenda. Cum cnim,
erudiens praecepit ne ullus in priorcm cligcrelur,, aiunt, sociorum clericorum, quos Saiictus secum
nisi posset ad sacerdotium promoveri. Unde Guigo) habcbat, recensitis nominibus, Gtiigo slalim de
consuetudines ordinis , sicul eas sanclus Bruno diul Hugone subjungat, < Quem cognominabanl Capel-
antc eum viva voce et exemplo inslitueral, descri-- lanum, eo quod solus cx eis sacerdotis fungereltir
bens declarat, quod morluo priore, convenlualess officio, >videnlur duo hsec vcrba < Ex eis> ad solos
< majorum meliorumque consilio cx seipsis unumi clericos Sancli socios , non aulem etiara ad Bruno-
< eligant, aul sacerdotem aul ad sacerdolium pro-- jj nem, rcferenda. Ita illi; verum nescio, an fiilurum
< movendum, qui in fcstis soleranioribus , et cumi sil, ut haec vcrborum Guigonis inierpretatio sat
< frater aliquis professionem facturus est, raissami accurata et ad auctoris raenlem accommodala appa-
< caniat majorem. > reat. Sane baecverba: <Quem cognominabanl Capel-
441. Hajc ille, e quimis sane, Laiithuniim ctt lanuni > lam de S. Brunonc, qtii Hugonem Capcl-
Slephanum Burgensem sacerdotio fuisse aliquando) lanum appellarit, qiiam dc Sancii sociis, Landuino
initiatos, indubitatum apparet. Quod moilo adI et duobus Slephanis, intelligenda videntur, ac proin
•StephanumDiensem et ipsuramet S. Brunonera pcr- non video, cur et haec duo atia < Ex eis > aeque ad
tinel, fueritne Slephanus ille unquara saccrdos, , Brunonem, quam ad ejus socios referenda non sint.
admodum est dubium, nec quidquam, qtio id tollii 443. Accedil, integrum verborum Guigonislexium,
queat, occurrit; Brunonem autem , si non tunc; in sensu magis obvio et naturali, quem hic scriplor
cum ad Hugonem Gralianopolilanum episcopum\ indubie seculus fuerit, accepltim, videri exigere ,
accessit, poslea cquidem sacecdoletn fuissc, suadett ut Guigo intelligatur de sacerdotio, quo lum gavisus
milii vel solus collalus ab eo, servatis omnibuss fueril solus Hugo , Sanctusque ac reliqui ejtts socii
Ecclesiaecacreraoniis.comiiisRogcrii (ilio Bapiismus,, oaruerint, ul proimie , si verba Gttigonis eo modo.
269 AC.TA. 270
qtio verosimilius debent, inlelliganlur , Sanctus A J charias Benedictus in metrica Sancti noslri Vila, iis
noster, cum ad Hugonem Gralianopolitanum episco- ante, quaepridie Sancli nostri ejusque sociorum in
pum accessit, sacerdolio initiatus nondum fuisse ereraum secessus hos inter et S. Hugonem gesla
videatur, nisi forle, quod lamen eliam adslruere adstruit, narratis, non obscure indicat, quapiam
vk ausim, a Guigone solum Hugonem sacerdotis eiiam Carlhusiae solitudinis descriptione adjecla.
funelum oflicio asseverflre velis, non quod solus Versus, quibus id exsequitur, huc transcribo.
sacerdos esset, sed quod solus munia, sacerdoti 445. SummisquumquejugisafferretJupUerai.hram,
convenientia, ohiret, ipsomet Brunone reliquisque Atque diurna novo sole inlervalla redirent,
ejus sociis prae humilitate aliave ex causa ab iis Mandal equos prcesul, pulmentaque multa parari
abstinentibus. Asl, inquies, Sanclus in pluribus Alque legi varios fabrili ex arte magistros.
titulis fnnebribus Ecclesiae murus, ecclesiarum lux, Omnia sunt preeslo, cursant per tecla magislri.
metropolis Remensis columna, etiam ante suum in Cwmentael laleres ac ligna feruntur onusta.
cremuiu Carlhusiae secessum, exstilisse, aut diserte Hinhitus jumenla gravi sub pondere mittunt.
asseritur, atil cerle non obscure innuitur. Fateor Jam niontanapetunl omnes; in culmen apricum
sic liabet: Verum quidni lilulis hujiismodi conde- Orbitn difficilisfert, imat concavavallis
corari potucrit, quod planc insigni esset lum do- B ' Ora patent, famque incessu speculanlur ab alto
clrina, qua. Remensis aliarumque ecclesiarum alum- Planitiem terra;, turresque ac oppida circum.
nos, Remos ad Sanctum audiendum magno concnrsu Quadrupedando super tumulos hiat agmenequorum.
confluentes , emdiisset, tnm etiam virtute , qua diu Stapegcri sndanl, certatimque ire laborant.
ecclesiam Remensem. adversus impios Manassis, Ad supremum igitur tandemvenerecacumen,
Simoniaci anlislitis, conatus fuisset lutatns ? Nequit Hernica saxa vident, horrenlesque undique rnpes.
itaqtie etiam ex honorum titulis, quibus Sanctus ATor>arbusla illic seu ligna ferentia slructus.
siye in versibus illis funebribtis , sive alibi affieiuir, Vix ibi sunt herba?virides humilesque genestai,
quidquam roboris accedere ad opinionem, qusefuisse Et larices abiesqne el lensw in sidera pinus.
illum jam ttitri, cum ad Hugonera Gratianopolitanum Blomenvenna, etsi de iis, qnaa hic de paratis jussu
episcopum accessit, sacerdolio iniliatum, statuit, episcopi itineri sedique in Canhusia figendaeneces-
ac proin revera illum tum sacerdolem nonduin sariis memoral Benedictns, nullo plane verbomen-
fuisse, longe mihi, omnibus consideratis, verosi- tionem faciat, Htigonem lameh antistitem Brunoni
milius apparet. Rerum ad Sanctum spectanlium ejusque sociis, qualis esset Carlhiisiaesolitudo, cum
'
seriem modo prosequamur. . adituri hanc jam forent, ila exponentem inducit:
- < Locus.... vobis a Deo designatus est eremus qtiae-
§ XXVI. Sanctus Carthusim eremum ingredilur:
quandonam id acciderit. dairi in moiilibus altissimis, appellaturque Car-
444. Cum Hngo Gratianopolitanus episcopus, S. thusia. Ampla qtiidem sed pcnitus inhabitala [non
Brunonem sexqueejus socios snpra nomitiatos, quos habitata], solis feris pervia,hominibus vero et caete-
per slellas septem, sibi in somno divinilus oslensas, ris domeslicis animanlibus proptcr loci asperilalem
designatos fuisse ntillus dubitabat, Carlhusiac ere- pene ignota.
mum seu monlem esse illis a Deo destinalum ere- 446: i Altis et tanquam excisis hinc inde rtipibtis
initicac vitae ducendac domicilioque constilueiido ct scopulis circumvallata, infrticluosis arboribus
loctim, narrala , qua Deuni sibi in cremo illa habi- consila, supra modum frigida et per majorem par-
taciiltimoedificantemconspexeral, visiohecdocuisset, tem temporis nivibus operla; adeocliam praerii|ila,.
verbisque etiam , ut apparet, quo locum illum sibi sierilis et infiticluosa , ut niliil in ea aut seri valeat
inbabilandum detigerent, fuisset adborlatus, omnes aulmeli, ad quam etiam est ^scensus gra\is et
illi et divinae'voluntali obsequi et in horridam soli- laboriosus; ingresstts vero difficilis et periculosus ,
ludinem secedere paralissimos sese exhibuerunt. ulpote inler duas mirae allitudinis rupes, quae velut
Rec moltura temporis fatigatis e vta corporibus j) : rectoelineae snrsum seerigentes, Mnculraen tandem
in episcopali palatio, curante benignissime Hugone, coeunt, ila ul inlroeunlibus horrori sint et terrori.
reficiendis impenderant, cum ilineri sese Carlbusiam In medio vero ejus est parvus fluvius, qui GNERUS
versus commisere, ipsummet S. Htigonem episco- iiORTties,quasi quocdamimago morlis , dicitur, ex
pum socium ac comilem sibi habentcs adjunclum. circumstantibus undiquc montibus collecttis , cum
< Ipso namqite (Hugone scilicet Gralianopolitano strepitu maximo torrentium aut inundanlium aqua-
cpiscopo) consulcnle et jnvante ac comilanle Car- rum more fluens, et, ut paucis agam, tanla est loci
Ihusiaj solitudinem intraverunt atque extruxenmt, > illitis asperitas, tantus horror, ttt carcer potius atit
inqtiit de S. Brunone ejusque sociis in Sancti illius purgalbrii locus, quam humanae vitae habitaculum
antislilis vita loco supra cit. Guigo. Dubitandum dici possil. > Hactenus Blomenvenna, sua haec fe.re
non apparet quin sanctissimus bicpraesul necessaria 'bmnia I ut non raro alibi, e Putcano niulUatus.
lum itineri isti, lum qualibuscunque sett domibus 'Atjjtie ita quidem lum eBcnediClo , lum eBlomcn-
seu celluliset sibi el Brunoni ejusque sociis in Car- yi:Vina, Ct, si velis , etiam e Putcano gcneralem
"
tllusiaecrcmo exslruendis necessaria parari, eoque • quSmpiara modo habes, stiidiose lector, ereini Car-
defcrri curaril. Alque id rcipsa etiain faclum, Za- thtisiae seu nolitlam seu descripiioncm; distii.iluiu
«Ti S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUT0RIS 272
longe magis atque ad praecipuas ejus partesexten- A Nam siatim alia praerupla rupes ex alia partc tor-
sam suppeditatlnnocenlius le Masson supra adbuc renlis assurgii, ita ut duae istae rupes se erigcre
plus semel laudatus lib. r. cap. 2 operis, quod videantur, ut in altiori parle viciniores effectae,
ordinis Cartbiisiensis Anhales inscripsit, annoque qtiasi in mutuos ruant ainplexus, quod certe mirura
1687 lypis Correrianis vulgavit. Lubet et hanc, quod natura? artificium est. Inler utramque rupem prae-
Masspnum ex diclis, in ipsa Carlhusia pluribus teriluit torrens, ibique slat pons ille, per quera
annis conimoralum, eorumque proinde, quae de datur accessus ex parle urbis Gratianopolitanae ad
illa scribit, apprime gnarum, auclorem habeat, eremum et domum Carthusiac. Ibidem etiam do-
tiec dictum ejusdem Massoni Opus omnium pa$sim munculam sanctus antistes Hugo construi curavit,
manibtis teratur, liuc transeribere, ut sic quadsi ul custos in ea habitaret, qui aditum ingredi volen-
illa, quae milliaribus circiter decem seu tribus leucisi libus concederet vel negaret. Media circiter via
septemtrionem versus Gratianopoli abest, atquea i inter pontem illum et domum Carthusiae sita est
Sanclo nostro inhabitala primum fuit, celeberrimai domus Correriae, quae in consueludinibus R. Patris
creinus sil, unusquisque habeat in promptu. Hisi Guigonis Domus inferior dicitur, ubi procurator et
itaque descriptio illa verbis concipitur: < Eremuss conversi ad rem familiarem agendam morabantur;
haecnoslra tunc temporis (cum in illam Sanctussese > B I et inler ponlem illura et sacellum S. Brunonis, in
abdidit) Jonge asperior, quam nunc visltur, appa- quo loco primo constructa fuit domus Carthusiae,
rebat; erat enim omnino inculta accessusque ejus; iter nnius horae intercedit; unde conjici potest,
plane diflicilis. quanta sit longitudo arenae amphitheatri nostri a
447. <Silvae omnia fere occupabanl, quae posteat parte meridionali ad septentrionalem. Ultra torren-
in plerisque locis eradicatae, inprata satisamoena, tem videlur amcenissimum pralura, vocatum Valom-
conversae fuefunt. Hujus eremi figura est veluti; brey quod cingitur rupibus sensim se invicem su-
oblongi amphilheatri , excelsis rupibus undique3 perantibus el tandem in sublime caput quasi certa-
cincti; cujnsarenaa parle meridionali longedepres-. tim ailollenlibus; quas omnes superal illa, qu«
sior est, et in modum monticulorum sensim se> vocatur Charraanson, in cujus capite lalissimum
invicenl superantium assurgit, donec in loco, ubij pralum cernitur, quod vix ab intuentibus rupem
est situm sacellum divi Brunonis, alti monlis adin-. istr.m e domoCarthusiae credi posset, cura ad modum
star erecta sil, qui slalim praeruptis fere rupibus3 dentium alicujus scopuli summitas ejus lerminari
clauditur. In ejus declivi conslructa nunc estt videatur.
domus Carthusite, ab illo sacello distans eo spatio, 449. < Sed maxiraa pars illorum, quae ultra tor-
ad quod pedibus conficiendum opus esl sesquiqua-. C * renlem sita snnt, primis Patribus non fuerat donala
drante horae. In declivi ergo et submissrori partee et termini iltorum lorrente claudebanlur; quae ta-
arenac nostri ab ipsa natura formati amphilheatri, ( men pars postea a piis saecularibus fuit domo Car-
quac pars aspjcil meridiem, praeterfluit lorrens, fon-. thusiae dono data, ul suis locis in secundo volumine
tibus e variis deserli locis circunquaque scalurien- latius explicabitur. Ex itla parte meridionali ad
libus et illic confluenlibus prirao comppsilus;; occidentalem pergenlibus slalim occurrunt rupes
deinde sb aquis pluviarum et nivium liquescentiuma altissimae a se invicem separalae, intcr quas fluit
ex rupibus allissimis defluenlibuslumefactiis, amncss torrens versus urbiculara Sancli Laurentii de ponte.
nrediocres communiter aemulatur. Sed quando abun-;. In cujus lorrentis ripa magno labore sive evulsis
danlia pluviarum est, magnis lunc adaequalur fluviis. ;. sive sectis aut pulvere tormentario excussis saxis
Optimos etiara fert pisces, qui trultae saxatiless aperta est via, qua ex parle Sancii Laurentii ad
dicuntur. In superiori vero parte, quae seplenirio-i- Carthusiam pervenitur. Exinde oculis se objicit ru-
nalisest, cingitur illa rupe, quae le Col vocalur, in n pes illa, in cujus cacumine sita est grangia, Char-
cujus vertice situra est ampltira et amcenum pratum, , trouselte vocata; ubi rem agrariam et pecorum
quod rupi illi imposilum est diademalis ad inslar. A A _ nutrimenta primosPatres locassecredlraus; ibienim
dexlris habet rupem, quae vocalur Bovinant, et a sunt prata et pascua amplissima, et agri quidam,
sinistris aliam, in cnjus apice (nam rupes istae B qui sulcantur. Pergunt sic murorum ad instar rupium
quasi per gradus sc invicem superanles in sublime e invicem se langentium silus, donec perveniant ad
«riguntur) altissima illa rupes, quaeAlienard dkilur,rt eam, cui supereminere diximus allissimam rupem
rila est. de Alienard el ampliiiheatri nostri circulum ctau-
448. < A parte Orientali assurgunt et se invicem n dant. lllud autem qttasi mediura secat interfluens
quasi manu tenent altissimae rupes, inter quas is amuiculus, qui a fonte Sancti Bninonis orlura acci-
primas oblinet illa, quse dicitur le Grand-Sc-n^aAod id piens et aquaS vicinarum rupium eliam recipiens,
lotine sonal magnam summiialem, qtij^ otj&fum m a parte seplentrionali usque ad meridionalem dc-
rupium censetur allissima; et sic Ja.tijwdijni jnuro-)- ducit, donec in torrenterajnergalur. Porro in nostro
rum se protendunt rupes illae, donec ad locum, ubi bi amphilhealxo a natura, ut dixiraus, obtonge for-
nunc est pons Carthusiae, per praerpplum praecipi- >i- malp^ tres distincii gradus elevationis inluenlibus
tiura deilciefites, ingressum ad eremum aperiant nt ||parent, inquoram inferiori sunt prata virentia,
triginta aul quadraginta pedes tahtiynmodo latum. a. in \ecuj>do silva: annosis arboribus refertae; qua»
273 ACTA. 27*
s.Ivae in modura amplissimse fasciaelocuni cingunt. A S. Brunonis in Carthusiam) cum verbis Guigonis.
Terlio denique visunlur rupes, quae per inacquaies Ila Ioquitur < Hugo (Gralianopolitanus episcopus)
summitatcs slridoris denlitim ab invicem paululum < duobus posl consecralionem > (haec Romae anno,
dislinclorum speciera gerunt. > Haecest ereraus, in uli infra docebo, 1080 facta fueral) < expletis annis,
quam Sanctus, cum plane adhuc esset inculla, sese < contemptis omnibus, Casae-Deiordinis Cluniacen-
una cum sex sociis suis, Landuino, duobus Stepha- < sis factus est monachus, ibi novitius annum vixit.
nis, Burgensi ac Diensi, Hugone, Andrea el Gua- < Post boc > seu post hunc novilialus annum atque
rino, sese reccpil, comitante eos Hugone Gratiano- adeo lerlium a consecratione Romana : < Cogenie
politano episcopo, necessariaque tum victui, ut ap- < Gregorio septimo, e monaslerio, quo fervens in-
paret, tura habitaculis, in quibus commorari pos- < iraverat, fervenlior est reyersus; pro clauslro cir-
sent, aedificandissuppeditante. < cumspectionem habens pervigilem pro abbale
50. Ac statim quidem illos, atque eremura in- < justitiam..., pro congregalione aut religiosos, qui-
gressi essent, operi manum admovisse, indubitatum < bus carere numquam voluit, socios, aut univer-
apparet. Venim hac de re infra traclabo; nunc in < salem Ecclesiam.... in his agebat, > scu iia clau-
tempus, quoSanctus ejusque socii ad Hugonern, strum, abbatem, congregalionem babere sibi vide-
Gratianopolitanum episcopum, accesserint, Oartlm- B batur, < etecce, tribus necdum in episcopatu post
siaeereinum, sanclo hoc antistile comitante, ingressi < monasterii redilum, completis annis, adest magi-
primum sint, monaslerioque ibidem exslruendo < sler Bruno. > Hactenus Guigo. Baronius sic in-
manura admovere inceperint, unice inquirendum. terpretatur ejus verba, ul Hugo prituum annos duos
Alii id anno 1084 faclum slatuunt, alii contra pro solidos post consecrationem Romanam exegerit, et
anno 1085 aut etiam pro anno 1086 deccrlanl. Ac in Casae-Deimonasterio terlium; deinde e Casa-Dei
Baronius quidem Sancli nostri sociorumque ejus ad Gralianopolim reversus, alios fere Ires in episcopatu
Hugonem, Gralianopolilanum episcopum, accessum, pcsuerit ante adventum Brunonis. Vult igitur Bru-
eorumdemque, duce Hugone, haud dudum post se- nonem ad eura venisse, cum non longe erat a fine
cutum in Carthusiam ingressura cum anno 1086 in anni sexti episcopalus. Neque immerito ila senlit
annalibus ecclesiaslicis ad hunc ipsum anuum com- Guigonisque voces interpretatur. Omnino enira, si
ponit, ita ibidem scribens: <Cum superius dictum tres < in episcopatu anni, qui necdum completi >
sit ex saucli Hugonis (Gralianopolitani episcopi ni- feruntur, censeantur fluxisse post reditum e inona-
mirum) Vitae aclis, ipsum anno millesimo ocloge- sterio Casae-Dei, quera tres anni < posl consecra-
simo creatum fuisse episcopum Gratianopolitanum, < tionem > Roraanam praecesserant, ut prima specie
post duos vero annos adiisse Cluniacenses, ibique C videlur postulare Guigonis oratio, sex Hugo circiter,
moratum annum unum, inde ad episcopatum rever- non pauciores a consecralione usque ad Brunonis
sum in co transeg'sse tres annos, planuni invenies, adventum duxisse anjios exislimandus est. >
sexto anno a suo ordinatione cum sociis, hoc nempe 452. Haec laudalus scriptor, a Baronio et recilata
anno, peliisse Carthusiam. >Hanc igilur.quam assi- a se Guigonis verba, speclato, quem prima fronlo
gnat, S. Hugonis sanctique Brunonis ac sociorum offerunt, sensu, recle exponi, el ex iis, S. Brunonis
ejus in ereraum secessus epocham eruditissimus in Carthusiae eremum sccessum cum anno 1086 non
annalium ecclesiasticorum parens e S. Hugwnis, immerito componi, affirmans. Verum cum nihilorai-
episcopi Graliauopolitani, actis seu potius ex Gui nus Carlhusianoruiu anliqtiorum, qui anno 1084
gone, quinto Carthusiae priore.qui horum auclorest, bunc eventum innexuere, opinioni adhaerendmn
collegit; quare cum hic scriptor lam S. Hugoni, censeat, verba illa alio modo, quam quo prima spe-
quam S. Brunoni aequalis fuerit, rerumque latn ad cie accipienda videanlur, reque ipsa aBaronio ftie-
Iiunc quam ad illum spectantium apprime gnarus, rint accepia, interpretanda contendit. < Verura, sub-
nec aliquo ex capite fldei queat esse suspeclae aut dit mox verbis proxime huc transcriptis, < nihil
inflrmae, fleri sane vix polerit, quin Baronio assen- < cogit ita, > ut scilicel Baronium fecisse praemisil,
tiendum sit, si modo bicGuigonem rite inlerpretalus. " < Guigonem inlerpretari, et quod dicitur < post
sit, quod propterea nunc examinandum. < monasterii reditum, > sic possumus exponere, ut
451. Columbius, in sua de Carthusianorum initiis sit idem atque < secundum monaslerii reditum, >
disserlalione num. 102 et seq., scnlentias duas di - seu statim, neque rnulio post monasterii rediium,
versas, Carthusianorum antiquorum unam, Baronii cl loco non suo positum fuerit ante voces < coinple-
alter/lFi) de anno. quo S. Bruno ad S. Hugonem, < lis annis.i lgitur erit haecscnleutia : tEcce tribus
Graltanopolilanum episcopum, accesserit seque in < necdum in episcopatu complelis annis, adest rao-
Carlhusiaeeremtim receperit, circumferri praefalus, < dico post monasierii reditum icmpore magister
posteriorem quidem; quae ex S. Hugonis, Gratia- < Bruno. > Sed, vide, qtii necdum compteti fcrun-
nopolitani episcopi, actis, per Guigonem soiptis, tur, annos ess") in episcopatu post consccrationem
pro annol086 stat, falsam; priireru vero, quaepro ctRoma redilum posilos, inque cura episcopali col-
anno 1084 milital, verara asseverat, ac dcinde sub- localos. Nam si ab Hugonis consecralionc Romana
jungit : < Ut haec aperta sint, age, componamus censeas annos, jam tres expleii crant, et quartus
utramque (senletitiam scilicet dc amio seccssus fluebat, cum Bruno ad ipsum venit, scilicci, ul ili-
275 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM 1NSTITUTORIS 276
xeral Guigo, < Duobtis post consecralionem expletis A i Guigonis textu, quem supra transcribil, voculam
« annis, > Hngo fuit in monasterio Casae-Deinovi- <necdum > per errorem omiserit, vel lexium, e quo
tius per anmimunum. >Talis est, quamrecilatisa se hiec ab altero fuisset erasa, sibi pracluceotemha-
Gtiigonis verbis Columbius aflingit, inlerpreiatio; buerit, hincque sil faclum, ut quo Sanclura anno
vcrum violenta omnino est alque coacta. 1084 in Carthusiaeeremum secessisse tueretur, si-
453. Praetcrquam enim quod haec verba < Post nistre interprelari coactus fuerit Guigonis verba,
inonasierii reditum > a Guigone, qui tamen ataxiae quaealiasaptissime ad Guigonis raentem itapossunt
in scribcndo temere insimulandus non est, loco exponi, ut et Guigo vera scripsisse intelligalur, et
non suo posita csse, adslruat, a Columbio. ut, quse opinioni, quae S. Brunonis in Carthusiae eremum
supra rccilavil, Guigonis vcrba, stanle eiiam, quae secessum anno 1084 innectit, minime officiatur, uli
S. Rrunonis in Carthusiam secessum anno 1084 oslendam, dum Pagiura in criticis taiilisper conve-
afligit, opinione, vera esse intelligantur, sludiose nero.
nimiura videtur quaesila, eslqtie, ut reliquos, quibus 455. Hic scriplor, qui conlraBaroniumBrunonis in
laborat, defecltis omiitam, a quacumque usitata eremum secessum seu ordinisCarthusiensisfundatio-
annos, quos episcopi in episcopalu exegerinl, com- nem anno 1084 pariler illigat, ad annum 1086 num.
pulandi ratione prorsus aliena. ld sic ostendo : San- *»' 7 sic scribit : < Baronius ideo sanctissimi ordinis
cltim nostrum ad Hugonem Gratianopolitanum epi- (Carthusiensis nimirum) fundationemiii huncannum
scopum, cum hic tres necdum annos in episcopatu dislulit, quia Guigo, scriptor Aclorum Vilse S.Hugo-
implevisset, venisse, Guigo, tit Coltimbius vult, ver- nis, cui necessitudine conjunctissimus fuit, ita loqui-
nis supra recitalis tradit; quae ita idem Columbius lur: <Hugo duobus post consecrationem explelis an-
interpretari debet, ut per < annos illos tres in epi- < nis, conteinplis omnibus, Casae-Deiordinis Clunia-
scopatu >necdum impletos intelligantur anni, a san- < censisfaclus estmonachus. Ibinoviliusannumvixil.
cto ilio antislite, cum anno 1080 ineuntc Romacepi- < Post hoc > (seu post huncnovilialus annum, atque
scopus consecratus fuisset, Gratianopoli ab eodem adeo lertium a sua ordinalione) < cogente Gregorio
anno 1080 ultra mensem Junium jam provecto us- < seplimo, e monasierio , quo fervens inlraverat,
que ad anni 1084 Junium, quo ad eum S. Bruno ex < ferventior est reversus... El ecce tribus necdum
dicendis ventt, in episcopali cura exacti; cum au- < in episcopatu posl monaslerii reditum compleiis
tcm a priori e duobus hisce chronicis lerminis us- < annis, adest magisler Bruno. > Quaeverba Baro-
quead posteriorem anni necduin impleti, non lan- nius sic inierprelatur, ul Hugo primum annos duos
tum tres, sed quatuor excurrerint, ex hisce annum solidos post consecralionem Romae, ubi ea facla ,
iinum, qnem Hugo inlerea in Casac-Deimonasterio, exegerit, et in Casx-Dei monasterio tertium ;
in Arvernia sito, novititis absque cura episcopali deinde a Casa-DeiGralianopolim reversns, alios fcre
exegit, subducat, necesse est, ui ita < tres illos annos tres in episcopatu posuerit ante'adventum Bruno-
in episcopalu.i seu.utexponit, <episcopaIicuranec- nis, el sexto anno a sua ordinalione, currcnti
dtim impletos, > post quos ad sanclum illum pracsu- ncmpe, cum sociis Carlhusiam petierit. Ita quidein
lem Brnno venerit, obtineat. prima fronte loctis ille cxplicandus videlur, sed
454. Verum, elsi quidem anni, quos episcopi in charta fundalionis Carthusiae, quam Baronius non
cpiscopatu exegerint, non solum a tempore, qno viderat, huic interpretationi adversalur, demon-
vel elecli vel consecrati fiierunt, sed etiam ab eo, slratqiie ita inlelligendum , ut < Bruno posl mona-
quo jam consecrati episcopalus possessionem adie- < slcrii reditum , > id est, stalim vel paulo post ad
runt, coraputari subinde soleanl, nuspiam tamen id Ilugonem venerit, qui co tempore necdum tres '.a
ita faclura invenio, ut anni, quibus episcopi, a grcge episcopalu compleverat annos. Nec refert, quod
suo absentes, curam ejusdem haud gessere, ex Guigo dicat, Hugonem < duobus post eonsecralio-
annis, in cpiscopatu exactis, quo accuratus horum < nem expletis annis > monacbum induisse. Nam
ntimerus habealur, subdiicantur; quod cum ex di- D in Disserlatione Ilypatica , quemadmodtim et in
ctis in interpretalione, Guigonis verbis a Columbi» hac Critica variis passim (cslimoiiiis oslendi, scri-
afficta, fieri debeal, apla sane haec haud apparet. plorcs his loqnendi formulis t tribus annis elapsis >
Nec ad eam, quantum opinor, quo opinioncm, San- vel < triennio transaclo > similibusve saepe inlelli-
cti nostri in Carthusiam recessum anno 1084 illi- gerc annos tres utrinque incomplelos, et biennium
ganlem tueretur, recursurus fuissel ipsemet Colum- sumere pro unico anno, si res nempe in flne unius
bius, si omnia et singula verba, quibus tempus, a inccpla el initio sequcnlis absoluta fueril. >
S. Hugone post episcopalem ordinalionem, anle- 456. lla haclenus Pagitis, qtti, quamqttam ple-
qttam Casae-Dei monasteriutn peterel, exactum, a raque sua cColumbio, uti biijus illiusque verba
Guigone lum apud Surium, lum apud nos tom. 1 conferenti patescel, muluatus hic sit, ab eo tamcn
Aprilis pag. 40 delinititr, prae oculis habuisset. nominando abslincndum duxil. Feceritne id pro
Elenim is S. Uugonis biographus ibidem non dicit, moresuo, quo auclorcs fere dumlaxat, dum eos
<llugo duobus, sed Hugo NECDUM duobus post conse- refutal, nominare solet, an quod aliquanlulum
cralionem explelis annis.... Casae-Dci ordinis Clu- ctiain a Columbio disscniiat, comperlum liaud ha-
niacensis factus cst m.oiiachus, > ul vel Cohnnbius bco. Veruin ut tit sit. rc cquidcm vcra a Colurabio
277 ACTA. m
iiotmiliil tliscrepat. Elsi enira Guigoncm tempus, A nuino, prout a Columbioet Pagio rcccnsclur, Gui-
quo sanctus noster ad S. HugOnem Gralianopoli- gonis lextn, Hugonem anno 1081 Casce-Deiuiona-
tanum episcopum accesserit atque in Carthusiam slerium petiisse, posset admilti, lextus ille, eliam
sese receperit, iisdem planeverbis, quibus supra sicacceptus, cum opinione, quae Sancti noslri in
Columbius, definienlem inducat, non lamen, quo Carlhusise eremum secessura amio Christi 1084 in-
id non serius quam anno a consecratione episcopali nectit, apprime congrueret. Res ex
jam nunc de
Hugonis quarlo factum probet, sequentia bacc Gui- textu genuino, quo, quandonam S. Bruno ad S. Hu-
gonis verba, < Et ecce, tribus necdum in episco- gonem, Graiianopolitannm episcopum accesserit,
palu post monasterii reditum complelis annis, adest Guigo exponif, dicendis palescct.
magister Bruno, > de annis tribus, ab Hugone in 458. Textus ille apud nos, tom. I, Aprilis pag. 40
episcopali cura, cum ad eum S. Bruno accessit, ila habet: < Hugo... necdum duobus post consecra-
nondum exactis cum Columbio interpretatur; Ve- tionem expletis annis,contemptisomnibus,Casae-Dci
rum hsec alia Guigonis verba: < Hugo duobus post ordinis Cluniacensis faclus Cst
monachus, ubi...novi-
consecrationem (episcopalem scilicet, Romae anno tius... annum fecit... Post hoc, cogenle... Gregorto
1080 acceptam) expletis annis, conteraptis omni- septimo, ad episcopatum e monaslerio, fervens
quo
bus, Casse-Dei ordinis Cluniacensis faclus est mo- B intraverat, ferventior est reversus... et ecce, tribus
r.acbus, > ila exponi posse putat, ut significent, necdum in episcopatu poslmonasteriiredimm com-
Hugonem, parte anni 1080, quo consecralus fuit pfelis annis, adest magister Bruno. > Cum tam anni.
episcopus, alteraque anni sequenlis post consecra- duo, quos S. Hugo, antequam in Casae-Dci monar
tionem illam elapsa, seu anno dumtaxat post banc slerio monachum indueret, ab "accepta cpnsccra-
unofaclura esse in Casae-Deimonaslerio raonachtim. tione episcopaii exegit, '
quam anni ires, quos idcm
Haec ei sedet opinio, quod, quemadmodum ait, sanctus antistes, e Casae-Dei monasterio jam re-
non raro.fiat ut scriptores per <biennium expletum, > versus, in
episcopatu ante S, Brunonis adventum
aut eliam per duos annos transactos simiiesve lo-
vixit, pro annis incompletis,seu priores quidera non
culiones annum duralaxat significent, qui initium vero uon pro inte-
pro inlegro biennio, posteriores
et finem cura duobus diversis Christi annis habet
gro lriennio accipianlur, tolus Guigonis textu cum
conjttnclum. Sancti nostri ad Hugonem .accessum
457. Verum, elsi id Pagio tantisper dederimus.locum opinione , qua?
anno 1084 illigat, nullo potest negotio conciliari;
tamen babere non polest, quando auctoresipsimelsuo
imo vero eliam polest exponi, qui S. Hugo, cum
scribendi modoindicant, accipiantne pro complelis, an
e CasaeDel monasterio rediissel, tres in episcopatu.
pro incomptetis aiinos aliaque temporisspatia seu in-
annos necdum complelos, seu duos amplius annos
tervalla.de quibus sermouera instiluuni. Id autem in
anlc S. Brunonis ad Hugonera adventum exegent,
texlu, voces hasce < duobus explelis annis > comple-
facere si eum Columbius el hicque nihilominus anno 1084 conligcrit. Ut reuv
clente, Guigo , Pagius
rccte recensereut, esset exislimandus, ac proin ordinale dilucideque exponam, dispiciendum pri-
dictas voces pro duobus Christi annis incorapletis mum est, quandonam S. Hugo Roma^fuerit conse-
seu pro anno uno inlegro, qui initium et fiiieni cum cratus episcopus. Guigo apud nos lom. I Aprilis in.
duobus diversis Christi annis habeat conjunclum, S. Hugonis Gralianopolitani episcopi Vila, pag. 37,
non accipere. Elenira in eodem illo apud Columbitim num.5, sic scribit: < Aliqtianto dehinc exacto tempo-
et Pagium textu agens de annis tribus quos S. Hu- ris spatio, idem legatus apud Avenionem non
adeuraSanclus nosler <in ignobilem Provinciae civilalem grande celebravit
go, anlequam accederet,
reditum > concilium, in quo mulla ad Dei honorem el Eccle-
episcopatii post monasterii exegerit.fuisse
illos incompletos, adjecta vocula necdum significal: siae utilitalem praeconio digna palravit.
< Ecce, inquit, tribus NECDUM in episcopalu posl ino- 459. < Ad hoc concilium episcopo carenies et cpi-
nasterii reditum complelis annis, adest magisler scopura quaerentes Graliauopoiitani venere cancaiici,
Bruno. > Quam ob rem si.iu eodera tcxtu per bascci D comperloque, praefalum juvenem convenlui prae •
voces < duobus expletisannis, >postquos.a consecra- esse praesenti, pelierunt suppliciter, suffragante
tionc Romaua elapsos, Hugonem Casae-Dei raona- concilio, ab ejus venerabili patrono, cui gratae of-
churn faclum scribit, annos dunlaxat incoraplelos ficium societalis exhibebat, ut hunc sibi sine dila-
scu annum unum aut paulo amplius temporis spa- tione daret episcopum. Quibus ille prolinus gratu-
tium, initium et finera cuiii duobus diversis Christi Iabundus assensit, tum dilecli corailis gaudena..
annis habens conjunclum, significare voluisset, id bonoribiis, tum ecclesiae favens profeclibus, cujus
pariter haud dubie vocula necdum aut simili adje- etiam sacris offit:iis futurum non dubilabat oppor-
cla indicassel; quod cum in textu illo apud Co- tunum. > Ila ille, nonnullis deinde intcrposilis, etiam
lumbium el Pagium non faciat, perperam binos docens.S.HugonemGratianopolitanuncepiscopumab-
diclos annos de annis incompletis seu de anno, qui solutoAvenionensi concilio.cumHugone Diensi.sedis
initiura et finem cum duobus diversis Cbristi annis, apostoticae legato, Romam, ut ibidem a siimrao
Id est, cum anno 1080 et sequenli habuerit con- pontifice consecraretur episcopus, esse profectum.
junctura, Pagius inlerpretatur. Quod si inlerira res ldem etiam mcmoriae prodit apud Labbeum tom. I
secus haberet, ac proin, adiuisso etiaiTi pro ge- Bibliothecaenovaelibrorum mss. Htigo Flaviniaccn-
mr, S. BRUNONISmffillSIANORUM INSTITUT0M8 ,,' 2S0
lis, u*cHugone Dieusi, scdtk apostolicac legato, sic A in conciJio, qtiod pro^lme celebralurus cst, se
jcribens: < Celebravit effceptimum apud Avenio- praeseniare debeat. Nec cerle Gregorius loquitur
nem conciliurn, in quo deposilus est Achardus Are- deconcilioLugdunensi.quodlantum mense Januario
tateiisis invasor, clclectus est Gibilinus in Arela- anni sequenlis habendum esse testatur in alia ad Ma-
tensem arcliiepiscoptim... Iltigo in Gratianopolila- nassem, archiepiscopum Remensem, epislola. Pra>
num episcopum... qttos post expletionem concilii lerea, juxta eumdem Guigonem,Hugo Romam cum
secum Roinam duxil, et consecrali sunt a papa, Ilugone legato postea profeclus est, ut a sedis
qui concilium Romaeindixerat. > Hugo ergo Gra- apostolirte summo consecraretur antistile. Idem
lianopolitantis in Avenionensi coneitio ecclesiae refert Hugo Flaviniacensis de eodera legato agens.
Gratianopolitanae lu episcopum postulatus datusque < Celeuravit, inquit, et septimum apud Ave-
filit, ac deinde, absoluto concilio Romam, ut < nionem concilium, in quo deposllus est Achar-
ibidem, quod el factum, a sumrao pontiffce epi- < dus Arelalensis invasor, et eleclus est Gibilinus
scopus ordinaretur, cum Hugone, sedis apostolicae < in Arelatensem archiepiscopura... Hugo in Gra-
legato, esl profectus. < tianopolitauumepiscopum... quos post explelionem
460. Verum quo fuit terapore concilium illud < concilii secum Romam duxit, et consecrati sunt
celebratum? Cum a„tempore, quo factum id sit, B ' < apapa, > qui concilium Romse indixerat anno
deunilio temporis, hic ex dictis indagandi, quo 1080 in qtiadragesima, cujus prima Dominica Ka-
Hugo consecralus fuerit Romae episcopus, utcura- leudis Marliis occurril; cui quiiiera concilio Hugo-
que dependeal, conciliique illius celebrationem alii nein tegatumel consequenler Hugonem noslrum ad-
quidem anno 1078, alii vero, idque communius, fuisse, ex Gregorii Epistolis discimus.
aiino 1080 afHgani; lubet hac occasione, ut tandera, 462. <Ex his iterum palet, Hugonis ad episcopa-
quo haecannocontigerit, pro cerlo sciatur.operosius lum electionem, quam Baronius a coosecratione
nonnihil ih hunc inquirere. Ac primo quidem conci- non discernil, sicut el synodi Avenionensis ceie-
lium illud anno 1078 celebralum non fuisse, liquet brationem referendasesseadprsefalumannum 1079;
cx epistoh, anno 1079, Kalendis Martiis conscripla, consecralionem vero ad sequentem; quod etiam
qua Gregorius VII papa clertim et populum Arela- absolute conllciendum est ex verbis Guigonis, ad-
lensem (adi Labbeum lom. X Concitiorum col. 213) dendis, eura obisse < Anno consecrationis ad minus
admonuit ut arcbiepiscopum sibi eiigercnt, qui < quinquagesinio secundo, > quem ex justa suppu-
in Avenionensi, in cujus hic epocham inquirimus, tatione, ab anno 1080 deducta , invenimus jaui
concilio designalus fuit, uli e proxime recitatis expletom fuisse mense Marlio 1132, quo, ut dixv-
'
Hugonis Flaviniacensis verbis intelligitur. Quodjam ^ mus, prima Aprilis defunctus est. » Ila ille, e Viia
ad annum, cui alir concilium illud illigant, 1080 praecipue S. Hugonis, Gralianopolitani episcopi, per
pertinet, tractatus a Carthusianis hujalibus mecum Guigonem, scriplorem aequalem fideque dignissi-
communicatr auctor hujus lucubrationis suae num. inum, lilleris mandata, contendens, et conciiium
17 de dicto concilio Hugoneque in hoc electo Gra- Avenionense anno 1079 celebralum fuisse, et S. Hu-
ifanopolitano eplscopo ita scribit: < Praefatum Ave- gonem, qui in hoc fuil Gratianopolilanis postulalus
nionense concilium et Hugonis electio in aiinum datusque in episcopum, anno 1080 Romae con-
1080 a Baronio et aliis rejiciunlur; sed ad praece-. secratum fuisse. Et sane concilinm illud anno ,
denlem esse revocanda, facile est probatu. Scribit quemassignat, celebralum fuisse, spectatis, e qui-
ehim (in Vila sCilicet S. Hugonis Gratianopolitani) bus id probalum dare nititur, proefalae S. Hugonis
noster Guigo, cujus etiain aucloritate usus est Ba- Vilae verbis, indubilalum apparet. Elenim , ut
ronius, S. Hugonem e vita decessisse prima Aprilis Guigo ait, S. Hugo « obiil anno... ab lncarnatione
anno 1132, aetatis suae ad mintis octogesimo meuse Domini millesimo centesimo trigesimo secuudo,
quarto, idest, sepluagesimo nono et quatuor men- aclatis... suaead minus octogesimo, mensequario...
sibus. n Kalendis Aprilis; > quod perinde esl, acsi dicerel,
461. cUnde recte coUigimus,eumnatum fuisseanno> Hugo obiit anno 1132, vel cum jam oclogesimum
1052 circa hovembrem, ac proinde eodera tanttun aetatis suae annuin ageret, vet etiam cum oclogc-
menseanni 14)79vigesimum septimuiti aetalis annum nario esset major; verum si octogenario inajor
expievisse; cumvero abeodem auctoredicaturfuisse obiit, consequens est, ut ante annum 1052 nalus
a.inorum fere viginti septem, qnando a Gratiano- sit, ac proin, ut concilium Avenionense, cui, tcste
uolitaho clero in pastorem postulalus est in Avenio- Guigone, annis terme viginli septem natus inter-
nsnsi concilio: hinc videtur necessario conficien- fuit, anie annum 1079 celebratum fuerit; quod
dam, istud concilium eodem anno ante Novembrem ctim ex dictis admitti noii possit, anno aelatis suae
coaclum fuisse; quod eliam ex Gregorii VII epi- octogesimo, mensequarlo obiisse esl dicendus, ac
s!ola, Laterani quarto Kal. Julias, indictione se- proin concilium Avcnionense, cui ex dictis viginti
cunda dala conjicere licel, qua summus ponlifex seplem ferme annis natus inlerfuit, anno 1079
quemdam Bosonem admonet, quod si aliquid ju- fuisse celebratum.
stitiaein ecclesia (de qua scilicet agebalur) se ha- 463. Verum Hugo Flaviniacensis, auctor pariter
bere confidit, ante legalum, Diensera episcopum, sequalis, calculo huic pcr verba, proxirae recitatis
281 ACTA. m
auctons, qui Tractalum de S. Brwione a Carthusianis A proxime seruenlis initium, Mabilloniusque anno
hujatibus mecum communicatum contexuit, verbis 1080, cui illud concilium loco proxime cit. priraum
inctusa, adversari vidctur. Haec enim ille Chronici illigarat, annum 1079 subsliluendum , in Annali-
Virdunensis scriplor sex diversorum, quae Hugo bus lib. 66, num. 34 non obscure innuil. Porro
pro-
Diensis, sedis apostolicse legatus, in Galliis cetebra- anno 1079, cui Tractalus de S. Brunone, a Carthti-
rat, conciliorum recensioni proxime subjungit, sie- sianis hujatibus mecura communicati, auclor prae-
que Avenionense sex hisce, quorum tamen unum, memoralum Avenionense concilium inneclit, ul-
Lugdunense nempe, ante annum 1080 ex comrauni cumque eliam militat epislola, quam liie verbis
erudilorum omnium opinione celebratum non fuit, supra recitalis laudal, ab codera summo ponlifice
exslitisse poslerius, ac proin etiam ante eumdem ad Bosonem quemdam quarlo Kalendas Julias anno
annum 1080 celebratuiunon ftiisse, indicare Videltir. 1079
conscripta. ln hac enim ponlifex concilii ab
lla conlra calculum, quo concilii Avenionensis ce-
Hugone Diensi, legato suo, proxime celebrandi roe-
Iebralio cum anno 1079 componitur, polest argui. roinit; ita aulem', quodproinde ipso anno 1079 ce-
Verum cum Htigo Flaviniacensis (Adi Historiae lit- lebralum fuerit, conciliura Avenionense idcirco desi-
lerariae Franciae scriptores lom. X , pag. 79 et gnare
videlur.quod duo proxime postKalendas Julias
seqq.) in factis tam undecimi, quo floruit, quam 5 anni 1079 celebrata concilia sint Avcnionense et
anleriorum seeculorumrecensendis ordinem nonsem-
Lugdunense hocque postremura anle annura 1080
per, quoquaeque gestasunt, observet, fieri potest certe loctim non habuerit.
ut hunc nec in Avenionensi, sexque atiis conciliis 465. Consideratis itaque oranibus, dubilandum
quae Avenionense fuerint prsegrcssa, recensendis non apparet quiii Avenionense concilium, in quo
observarit. Nec est, quod reponas, a scriplore illo, S. Hugo Gralianopalitanis postulatus dalusque fnit
poslquam de sex aliis conciliis sermonein fecit, episcopus, anno 1079 fuerit celebratum, idque ante
Avcnionense septimum diserte vocari; fieri enira liujiii tnensem Noverabrera, uti etiam ex Guigone
potest, ut ila, non ordinem , quo lunc hoc, lum sex supra docet laudatus Traclatus de S. Brunone, a
alia celebrata fuissent, sed illum unice, qnem ipse- Carlhusianis hujalibus mecum communicali, auclor,
met in iis commemorandis servat, spectarit. Adhaec licet interim, quam concilio isti praestituit, epo-
Hugo Flaviniacensis (Adi ilerum Hislorise Iillerariae cham minime confirment, qttae ibidem etiam~addit
Franciae scriptores lom. proxirae cit.) in narrandis de S. Hugonis cum Hugone, sedis apostolicaelegalo,
eliam iis, quaeaelalesua gesla sunt.subinde et a vera ilinere,
post Avenionense concilium Romam versus
chronologia et a verilale historica aberrat, hocque susceplo, ejusdemque ibidem tum ordinalione epi-
nsevo laborare Guigo non deprehendilur, ut proinde, C scopali, tum praesenlia in concilio, aiino 1080 in
etsi eliam ab Hugone Avenionense, in cujus hic Quadragesiraa celebrato. Etenim Hugo legatus, non
epochara inquirimus, concilium anno 1080 diser- anno 1079, sed sequenti tanlum Romara', ui con-
tis verbis affigeretur, credendum tanien polius ad- cilio ibidem celebrando praisens adcssel, profectus
tiucforet,celebratuinidfuisse,non lunc primum,sed est. Liquet id ex concilio Lugdttnensi, quod, an-
anno proxime praegresso, id est, auno 1079, uti e sup- tequam id faceret, celebravit, quodque postquam
pedilalis aGuigone characteribus chronicis a Tracta- anno 1080 (adi quac num. 147 dicta surit) post
tus, quem Carthusiani hujates mecum communicavc terliam Jannuarii diem celebrarat, celebrare aliud
re, auctore anonymo verbis supra recitalis eruitur. Avenione, anlequam Romam se conferrel, poluisset.
464. Neque hic cum Mabillonio Pracfatione in Quod modo ad S. Hugonis ordinationem episcopa-
Sectili Vi Bencdiclini parte n, num. 86 pro Hugone lem, praesentiamque in concilio , Romse celebrato ,
Flaviniacensi, seu polius pro lempore, quo ex hoc pertinet, fuit hoc, ipsomel laudato Tractatus do
scriptore, concilium Avenionense celebralum , a S. Brunone, a Carlhusianis bujatibus mecura com-
lionnullis colligitur.in medium adducas epistolam, municati, auctore (adi nura. 461) docente, in Qua-
a Gregorio VII, summo Pontifice ad clertim et dragesima,cujus Dominica prima in Kalendas Marlii
poptilum Arelatensem, qua bic, ut arcbiepiseopum D incidil, arino 1080 cclebratum, ut hoc ipso anno
sibi eligeret, fuit atlmonilus, Kalendis Marliis annoi 1080 jam incboato Hugo legalus et concilium Ave-
1079 conscriplam atque a Labbeo tom. X Concilio- nione celebrare, el hoc faclo, Roinam, ut concilio,
rura col. 215 insertam. Licet enim hac clerum et ibidem in Quadragesima celebrando, interesset,
populum Arelalensem, ul arcbiepiscopum sibi eli- pervenire poluerit, ac proin ut, quamvis ex diclis
ganl; summtis panlifex admoneat, fueritque huic concilium Avenionense anno 1079 celebratum fuc-
pontificio monito in concilio Avenionensi obtempe- rit, id tameti tunc faclura, ex asserla S. Hugonis,
ralum , inde lamen minime consequilur, ut id non episcopi Gratianopolilaui jara elecli, in concilio
prius quam anno 1080 fuerit celebralum. Quid ni Romano pncsenlia argui non possil.
cnim posl Kalendas Marlias ejusdem anni 1079, 466. Nec id tunc faclura, argui etiam potest ex
quo proxime dictam epislolam Gregorius scripsit, ordinalione episcopali, quam S. Hugo anno 1080
celebrari potueril? Sane, quo minus id tunc faclum Roraae a summo ponliQce accepit. Etenim nihil
credatur, nimis angusltim haud esl tempus ela- omiiino cogit Iioc illam anno tam parum provect»
psura a Kalendis Martiis anni 1079 usque ad anni statuere, ut Romae ad eamdem suscipiendam esse
283. S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTOR1S tbi
nequicril, nisi jani inde ab anno 1079 Avenione , A fit, ut id ipso illo anno et inense veroslmillime ac
eo se collaturus, iter fuissel aggressus. Et vero ciderit.
S. Hugonein ante annura 1080 Romam verstis non 468. Tempus itaque, qtio S. Hugo Roraae fueril
perrcxisse, indubitatum esl, quod ilineri illi sese consecratus cpiscopus, modo etiam habemus. Pro-
dedcril cum Hugone sedis aposlolicaelegato, hicque ximum nunc est, ut et oslcndamus, qui in opinione,
illud non anle annura 1080, imo vero non anto quae S. Brunonis ad S. Hugonem, Gratianopolila-
hiijus mensem Februarium susceperit; qttod sic num episcopum, acccssum ejusdemque in Carlhusiae
ostendo: Gregorius VII, summus poutifex , Manas- eremum secessum anno 1084, ad Junium ex dicen-
scn, Remensem siraoniacum archiepiscopum, epi- dis jara provecto, aifigit, veritaii possint inlelligi
stola < Tcrtio nonas Januarii, lndictione secunda , > consona ex Guigone num. 458 recilata verba, qui-
id csl ex diclis nura. 147, anno 1080 (adi Labbeum bus hic fidei orauino probatae scnptor, quandonam
tora Xconciliorum cot. 223) signala, admonuil, ut S. Bruiio ad S. Hugonem Gralianopolitanum epi-
concilio, Lugduni ab Hugoue sedis apostolicae le- scopum accesseril, Carlhusiaeque cremum pctierii,
galo celebrando, praesenlem se sisterel; dubilaudum dcfinil seu potius indicat. Cum ex diclis S. Hugo
auiem non apparct, quin inier epistolae hujus scri- mense Martio anni 1080 Romae fuerit consecraius
plionem conciiiique Lugduuensis celebrationera lan- B ^ episcopus, quid si anno 1081 ad nieiisem Maium aut
lum temporis spalium iniercesserit, nt co et dicla Junium jam proveclo, Casae-Dei monastcrium, uli
epistola ad Manassem perferri et hic , illa accepla , reipsa fieri potuit, petierit, monachum, contem-
Lugdunuin ad concilium pervenire potnerit. Jam ptis rebus omnibus, indueril, cumque novilium auno
vero, cum ad hoc non minus quam qualuor aitl circiler, seu novem (neque enim annum iniegrtim
quinnue hebdomadarum spatium necessarium fuisse hic indicare Guigo videlur) decemve mensibus ibi-
videatur, consequens est, ut Lugdunense conciliurn dem egisset, ad episcopajuin, jubenle summo pou-
amc anni 1080 Februariuui celebratum non fueril, tiflce, anno 1082 raense Marlio circiler e dicto mo-
ac proin utet S. HugoelHugo Iegalus,utpole exdictis nasterio fuerit reversus? Ita sane a Guigone « nec-
Romam demum, toncilio Lugdunensijara celebrato, dura duobus posl consecrationem cxplelis annis, >
profecli iter illud anle idem teinpus non stisceperini. Casse-Deimonachus faclus esse, anno ibidem no-
467. Quod cum ita sil, S. Hugo sane ordinatio- vitius vixisse, ac landem Gratianopoliin, < tribus
nera episcopalcm Romaearino 1080 tam parum pro- nccdum in episcopalu post monasterii rediluin, > id
veclo non acceperit, ut ibidem tunc esse nequierit, esl, a suo, e Casa Dei reditu, «completis annis, >ve-
nisi jam inde ab anno 1079 Avenione versus ctvila- f nieiitem S. Brunonem anno 1084 excepisse , absque
lem illam itincri sese tledissct. Alque haec de tem- C ullo veritatis dispendio dici polueril, uti unusquis-
porc, quo coucilium Avenionense celebratum fuerit, que, quanlum opinor, qui rem atlenle perpenderit,
argumentisque, quibus id seu probelur scu non pro- facile perspiciet, remque proinde modo jam assi-
betur, anno 1079 cclebraluni fuisse, dicta sufliciant. gnato reipsa gestam esse, concipialur, aul, si mavis
Verum quandonam posl id jara ceiebralura S. Hugo, admillattir, necesse est, ne alioquin, cum equi-
Roraacordinalus fuit cpiscopus? Cura ex diclis Ro- dem S. Brunonis ad S. Hugonem acccssum anno
niam cum Hugone legale profeclus non sit, nisii 1084 innectendum, aliunde constet, verilali dissona
jam Lugdunensi celcbrato concilio, bocque ilidemi Guigo scripsisse sit credendus.
ex jam diclis ante anni 1080 Februarium celebra- 469. Ast, inquies, ila Ilugo post consecrationcm
lum non fueril, Romam vcrosimillime anlc raensem, quidem anno dunlaxat uno el duobus circiter men-
Marlitim anni 1080 non pcrvenerit, ac proin ncc. sibns in Casae-Deimonasterio monachum induerit,
aute boc lempus ibidem a summo ponlifice fueriti post suum vero cx hoc redilum annis dumlaxat
consecralus episcopus.Verum nonne aliquanto eliam, duobus lotidemque circiler mensibus, anlequam
lcmporis spalio serius id evenil? Cum S. Hugo,( ad etim S. Bruno accessit, in episcopalu egcrit
uti apud nos lom. 1 Aprilis pag. 46 in cjus Vita, _j videnturque e recitalis Guigonis verbis hsec qtiideni
num. 33 Guigo teslalur, < anno... ab Incarnatione> < Necdum duobus expletis annis > amplius aliquod
Domini millesimo cenlesimo trigesimo secundo..., ( lemporis spatium, quani annis unius duorumque
Consecrationis... ad minus quinquagesimo secundo,, mensium, illa vero < Tribus necdum completis an-
Kalcndis Aprilis... migrarit ad Dominum, > sint- nis, > quam duorum annorum tolittemque niensiura
que a prima die mcnsis Martii anni 1080 usque ad] siguificare. Faleor ; res sane, si in sensu magis
anui 1132 pnmara Aprilis diem, qua S. Hugo obiit,, obvio accipialur, ita omnino habet; verum, si se-
anni quinquaginla duo una cum aliquot durataxall cundum slriclara verborum signiGcationem consi-
hebdoinadis elapsi, fuisse hunc non serius eliam , deretur, non video, cur Guigo annum quidera unura
quam mense Marlio anni 1080 a summo ponlificee mensesque duos per annos duos riecdum expletos,
cpiscopum consecraiuin, verosimillimum, ne dicamI annos vero duos tolidemque circiler menses per
indubilatum, apparet, ac proin cura nec ante etim- annos tres, necdum completos, designatos velle non
dcm dicli anni menscm cousecrationem cpiscopalcm;i potuerit. Enimvero, qui aimura duntaxat unum
Romaea ponlifice ex dictis acceperit, consectariuina mcnscsque duos biennium nondum inlegruin, itcm-
285 ACTA. 286
que qul annos dumtsxat duos lotidemquc menses, A 471. Jam vero cum in quatuor primorura Carthu-
triennium inlegrum nondum Implevit; nec video, siae priorura Chronico, sumrate ulique (adi quae de
a veritate futurum devium,' qui annum duntaxat lioc § 1 dicla sunt) antiquilatis fideique monumento,
umim mensesque duos biennii necdum completi no- Sanctus noster, antequam Romam ponlifieise volun-
inlne, itemque, qui duos lantum annos lotidemque lati obsecuturus peteret, Carthusiam sex annis re-
menses triennii necdtim expleli appellatione desi- xisse dicatur, bique, si pro complelis sinl habendi,
gnarit. Ut ut sit, praedicta equidem, de quibus hic, ab anno 1090, usque ad Jtinium, qito ex dicendis iu
Guigpnis verba modo jara assignalo accipienda vi- . eremum illam primum sese abdidit, proveclo, aut,
dentur, tum ne, quod absonuin nec sat fundatum si pro incemplelis, quales ex dicendis vere fuerunt,
apparet, sequentia horum tria < post monasterii re- debeant haberi, ab eodem anno 1090 nonduin ad
diiuru > Ioco non suo posita cum Colurabio dicere Junium, aut ab anno 1089, nltra Junium jam pro-
cogamur, tum ne pugnare idem Guigo, in quem vecto, ordine retrogrado eomputati, deducant ad
falsilatis suspicio baud cadil, asserendus sil cum anno 1084, fil vcl hinc, S. Brunonem hocce anno
opinione qtiae S. Brunonis ad S.Hugonem, Gratia- ad S. Hugonem venisse Carthusiamque adiisse,
nopolitanura episcopum, accessum, secessumque in omnino indubitatum. Ad lisecin eodem illoCbronico
Carlhusiae eremum anno 1084 ihneclit, namque " seu potius in Sancli nostri, quod in illo coniinetur,
omni dubio procul verilati esse apprime consonam, elogio vitam hanc.mortalem eum immortali Bruno
non pauca in medium modo adducenda suadent. commutasse tradilur < post egressum Carlhusiae
A charia. donationis Carlbusiae dueo initium. (videsis num. 7) undecimo plus minus anno; > quare
470. Haee, quam integram infra ex apographo, cum Sanctus, ul jam diclum, Carthusiam, antequam
a Michaele Morkensio ad Ghronologico-diplomaticae, ex hac a summo pontifice accersitus egrederetur,
qtiarii de S. Brunone contexuit, Diatribae caleera annis sex rexisset, conseclarium fit, ut annus 1101,
adjecto, editurus sum, sub finem sic habet: < Prse- quo, uti inler omnes convenit, diem extremum
fala' qnidem terra (Carthusiae videlicet) his lermi- clausil, septimus deeimus fuerit ab ejUs in iilam in-
nalionibus (supra nirairum dclerminatis) conclusa, gressu, ac proin ut earadem anno 1084 primuin
a magislro Brunone et ab his, qui cum eo erant, fuisset ingressus. Alque id lunc faetum, etiam ex
fralrrbQS coepit inhabitari et construi anno ab Guigonis, quinti Carlhusiau prioris, quod apud Lab-
Iticarnatione Dominil084; episcopalus veroDomini beum tom. I Bibliolhecae novae librorura ms. pag.
HugonisGratianopolitani episeopi quarlo, qtii vide- 639 et seq. ad primorum qualuor Carthusiae priorura
ficet laudal et corroborat hoc donum, qudd fece- („ Chronicon exstat adjeclum, quodque ab auctore
runt supra scriptae personae, cum omni convenlu S. Rrunoni aul aequali aut ccrle subaequali, contex-
clericoruin suorum ct quanlum ad se pertinet, quid- ttun videtur, elogio conficitur. Eteniih in hoc Guhlo
quid sui juris esse videtur, omnino concedit. > obiisse asseriltir, < cum ab exortlio Carlhusiensis
Sanctnm ilaque anno 1084 Carlhusiae eremum esse Cremi anntis quinquagesimus terlius agerelur; >
ingressum, ex ipsa, qua fundata hacc fuit, charta quare, cum Guigo , quemadmodum inler onines
babetur comperlura; qui autem, uli in hac innuitur, convenit, anno 1157 diem exiremum clausertt,
quartus episcopalus S. Hugonis annus, qui ex dictig compulatique ab boc anno ordine relrogrado anni
farn inde a mense Martio anni 1080 episcopus CSn- quuiquaginta et tres ad annum 1084 deducant,
secralus fuit, ih cursu adhuc, cum Carlhusiae ere- consequens est ut hoc anno Carthusiae eremus ini-
nium Sanctus noster primumadiil habilareque anno tium acceperit, seu, quod eodem recidit, ul iu hanc
1084, ad Junium ex dicendis jam provecto, ccepit, lunc priraum Sanctus noster fuerit ingressus.
essepotuerit, infra exponam, quando chartam illam 472. <Denique, > inquit Mabillonitis, prsefalione in
inlegram, n.ti me faclttrum modo monui, htic tran- saeculi sexli Benedictini part. n, num. 86) esse id
scribam. Sahcli ad Hugonem Gralianopolilanum lunc factum, eliaiii < probal saucti Brunonis epita-
accessum alque in Carthttsiac eremum secessum D . pbium, e veteri codice descripuim in haec verba:
anno 1084 accidisse, modo hic ullerius probandura. Anno milleno, quarlo quoque, si bene penses.
Sanctus, uli infra docebo, ab Urbano II, summo Ac oclogenosunl orti Carihusiensis.
ponlifiee, qui illitts olim fuerat discipulus, e Car- His ortum tribuit excelsusBrunomagisler, > etc.
thiisia Romain fuit evocalus, Carlhusiaeque eremum, Quantaeamiqiiilalis sit codex, e quo hosce versi-
quod, eo abeunte, Laitduiniis pariter aliique, qui- culos deprompsit, Mabillonius nuspiam edicit, nec
biiscnm in sacram illam soliludinem sese abdiderat, alibi id comperire quivi. In confinnalioneni adduci
discedere ex hac vellent, Siguino, Casoe-Dei abbati .hic praelerca posset Sigeberti Gemblacensis tesli-
resignavit, qui postca eamdera eidem Landuino aliis- moniiim, et cliarla, mense Julio anni 1084 ab Hti-
que Sancli discipulis, cum ad locum a se deserlum, gone Gratianopoiilano episcopo, ut Mabillonius loeo
suadenle Sancto, redirent, media charla publica proximecit. nieraorat, in Carlliusianorum favorem
restiluit; haec aulein anno 1090 dala nolatur, ut concessa; verum cum haec ad manum non sit, ver-
hoc anno Landuinits aliique Sancli noslri discipuli, baque, qtiae de S. Brunone Pistorit editio Sigeberto
ad Carihusiam, quam, Brunone Romam abcunle, attribuit, stipposililia ex dictis num. 298 siiit, nec,
descruerant. jam -rediissciit. qua>in cditionc Miraei occtil-runl, cbaracteribus iitW
287 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 288
dem, qnibus, quse certe Sigebcrti sunt, expriman- A more anliquorum yEgyptiorum monachorum silen-
tur, faciendum id non duxi; neque vero ullatenus tio, lectioni, orationi, puritati cordis conlemplatio-
fuit necesse, cum ex aliis, quae in medium jam ad- nique studebant, ac deinde etiam operi manuum,
duxi, cerlum omnino atque exlra omncm contro- raaxime in conscribendis libris, insistebant > Ita
vers :tm posilum videatur, Sanctura noslrura anno laudalus Sancti noslri biograpbus, a quo Puleanus
1084 ad Hugonera Gralianopolitanum accessisse, in conlexla a se S. Brunonis Vita haud multum
Curthusiaeque eremum fuisse ingressum.. abludit. El sane verissima esse, quae verbis hisce
473. Quod cutn ita sit, Guigonis verba, e quibus memorat Blomenvenna, argumenlo esse possunt,
id anno 1086 factum Baronius aliique exislimavere, quae Guibertus de Novigenlo lib. i de Vita sua cap.
eo modo, quem supra exposui, omni dubio procul 11; Pelrus Venerabilis ub. n De miraculis, cap. 28,
sunt intelligenda, cum prseterea Sancli in CarthtM et Guigo, quintus Carlhusiae prior, in Vita S. Hugo-
siam secessus mense Junio accideril, uli jam nunc nis Gratianopolilani episcopi, num. 12 memoriae
ostendo. Quatuor primorum Carlhusiae priorum produnt vel de S. Brunone ejusque sociis in Carthu-
chronologus, qui qtiam fidem mereatur, § 1 exposui, siajam degenlibus vel de Carlhusianorum inslilutis.
apud Labbeum tom. I Bibliothecae novae librorum Singuloruin verba, quaehuc potissiraum facere pos-
mss. pag. 639 in Joannis Tusci, quarti Carlhusiae B sunt, lubet transcribere. Ab iis quae Guigo suppe-
prioris, elogio ila prodit memoriae: < Colliguntur ita ditat, dueo iniiium.
a primo magtstri Rrunonis anno usque ad hujus 475. Loco ilaque jam cit. de S. Hugone, in Car-
(Joannis Tusci nempe) ultimum anni viginti quin- thusise eremo cum Sancto nostro ejusque sociis
que, qui ante obitum ejus, qui est Nonas Octobris, commorante, sic Iiabet: < Licet vero et prius (cum
circa nalivitatem B. Joannis Baptistae complenlur. scilicel nondura Carthusiam cum Brunone adiissel)
Tali quippe tempore a raagislro Brunone praefala divini amoris lotus arderet incendiis, non aliter
coepit eremus habitari. > Sanctus ergo, iHi ex his laraen ad disciptinae coeleslis exercilia eorum (S.
verbis liquet, in Carlhusiae ereinum primum sese Brunonis ejusque sociorum) exemplis et familia-
circa lucem S. Joanni Baplistae sacram, recepit. ritate inferbuit, quam si flaramanli quis faci plures
Quare, cum sancti Prsecursoris Domini feslum in vi- circumponat alias ardentes. Erat cum eis non ut
gesimam quartam Junii dietn quotannis incidal, nec dominus aut episcopus, sed ut socius el fraler hu-
Saaclus nosler ejusque socii, poslquam Gratiano- milliinus, et ad cunclorum, quantum in ipso erat,
polim advenissent.diu apud Sanclum civilatis hujus obsequia paratissimus, adeo ut vir venerabilis
antislitem, anlequam Carthusiam adirent, corarao- ._ Guilhelmus, prior tunc S. Laurenlii, postea S. Theo-
rali fuii«sevideantur, dubitandum non videtur, quin fredi abbas, magistro Brunoni etiam ipse religiosa
eodem mense Junio, in quetn festiva Praecursoris devotione non mediocriter alligatus, B. Hugonis
Doinini lux incidit, et ad S. Hugonein, Gralianopoli- conlubernalis (bini quippe tunc per singulas inha-
laiiuiu cpiscoptim,. accesserint, et, hoc comilamc bitabajit cellas) apud magistrum Brunonem non le-
necessariaque fini quem hitendebaiit, submini- viter couquereretur, quod pene omnia, ad humili-
slrante, Carthusiae ercmum adierint noviqtie in ea talem spectantia, inlra cellam sibi prseripercl oflicia,
ordiuis, qui a loco illo, in quo initiuin accepit. Car- et episcopus non secum sallem ut socius, sed potius
ihusiensis appellatur, fundamenta posuerint. Atque conversaretur ut famulus : non licerc sibi, trislis
ita modo anno, mense ac ipso etiam promemodiim asserens, ex servilibus operibus quidquam attiii-
die, quo res, meraoratu sane dignissima, acciderii, gere, quaejuxla morem debebanl per vices efficere,
delerminato, proximum est, ut quid deinde Bruuo eo sibi cuncla praeripiente. > Haec Guigo; ex qui-
socitque ejus, locum eremiticaevitae aptissimiim pro bus compertum habetur, primo quidem celiulas a
voto suo jam nactt, egeritit, vitaeque rationem, S. Brtinone ejusque sociis, Carthusiae eretnura pri-
quam ibidem inierint, examinemus. n>um ingressis, fuisse exslructas; secundo non sin-
in
§ XXVII. QuidSanclus ejusquesocii,Carthusiam jam, D gulos singulis cellis monachos, ul postea facluin
ingressi, primum egerint, el quem videndi modum\ esse, quae de Carihusianorum institulis a Guibcrlo
tenuerint. ct Pelro Vcnerabili locis supra citt. iradmitur, ma-
474.DeS.Brunonecjusquesex sociis,Carlhusiami nifestuin efficiiint, scd in una eademque cella binos
comitante S. Hugone , Gratianopolilano episcopo, et binos, ut Blomenvenna verbis proxime recitatis
jam ingtessis, Blomeuvenna in sancti illius ordinisi docet, tunc fuisse commoratos; lerlio duos quos-
sui Patriarchse Vita sic scribit: < Ibidem (in Cartlm- que, qui eamdem cellam iucolerent, allernis vicibus
siac eremo) in parle superiori montis, loco qui nunc• uiiiiisleria domestica debuissc obire. Accipe modo,
dicilur ad bealam Mariam de Casalibus, aedificare > quae htic spectanl, Gtiiberti verba:
coeperunt ecclesiam, nec non et parvas cellulas,, 476. <Ecclesia, inquil toco cit., ibi (in Carlhusise
juxta fonlem quemdam, qui usque in hodiernumi eremo) est non longe a crepidine raontis, paulo si-
diem vocalur fons Sancti Brunonis, haud procul ab) iniatum devexum habens, in qua tredecim sunt mo-
ea distantes, a se invicem dislinctas et atiqttantulumi nachi; clauslrum quidem satis idoneum pro coeno-
separatas, ne alter alterius solitudinem irapediret. biali consuetudine habentes, sed non claustraliter,
'it his bini et bini per singulas habilaiues celjulas, ul caileri cohabilantes. Habcnt quippe singuli cel-
m ACTA. 25,0
lnlas per gyrum clauslri proprias, in quibus ope- A j sacelhim vicinum, in quo missam celebrabat: aitare
rantur, dormiunt ac vescuntur. > Ita ille, qui cum enim istius sacelti huc usque immotum perseverasse
ahno, utnum. 170 docui, 1124 circiter e vivisabie- credilur. lbidem etiam Iria aut quatuor htagna
rit, ecClesiaeque,quam aetate sua in raonlis crepi- fragraenta rupium, olira ab altis rnpibus soluta et
dine exstructam Carthusise eremus fuit complexa, decisa, cernunlur, a se invicem paululum separata,
mentionem faciat, ecclesiam, aBlomenvenna me- ad quorum pedes luguria tunc illos fabricasse mulli
moralam, ulpole ab hac verosimillime non diver- suspicali sunl; et quidera id quasi in transitu factutn
sara, a Sancto noslro ejusque sociis, jam ttim ciim fuisse, probabile est.
Carthusiam primum essent ihgressi, fuisse exslru- 478. <At slalini illos cum S. Hugone, et sub ejus
ctara, verosimillimum, ne dicam indubium, apparet. ope deparvo monasterio ibiconstruendo, et de locis
El vero quin Sanctus ejusque socii id lunc fecerint, regularibus erigendis tractasse, credendum est.
dubilare non sinit eximius plane eorum in Deura Visio entm, quam viderat in somhis sanclus antisles,
amor, quo verosiinillime factum fuerit, ut Carlhu- Christi sibi domiim in isla eremo coustruentis, ad id
siamjam ingressi nihil habuerint anliquius, quam impellebat. > Haec Massonus, addens praeterea, quo
sacratam unice cultui ejus domum seu ecclesiam tunc a Brunone ejusqtte sociis tum ecclesiam, lum
imt saltem sacellum exstruere. Ad hsec, ut ad Pelri R I nominalim monasteriura stalim exstrui cceptum
Venerabilis verba, huc polissiraum spectantia, jam probet, tempore Guigonis jam plurima aedificiaexsti-
veniara, sequentia haecde Carthusianis, suo tempore lisse exstrucla, ncc futurum id fuisse, ni Sanctus
' seu saeculo
duodecimo, quo, ad annura usque se- statim a suo in Carlhusiam ingressu manum" operi
cttndura supra vigesiraum proveclo, abbatis munere admoveri curasset. Verum cum a lempore quo
apud Cluniacenses fungi coepit, Carthusiae eremum Sanclus ejusque socii in Carthusiae eremura primum
incolentibus, lib. n De miraculis, cap. 28suppedital: sese abrtidere, ad lempus usque qtio Guigo Carlhu-
«More antiquOiEgyptiorum monachorum singulares siam gubernandam accepit, anni sex sitpra viginti,
cellas (S. Bruno ejusque socii, Carlhusiam priraum uti ipsemcl loco cit. Massonus falelur, excurrerint,
ingressi, bini et bini, ut jam dictum, per singulas non video qui cedificia, quae Carlhusia Guigonis
cellas, quod forte hae monachorum numerum non aetate complectebatur, exslrucla esse jam tum ne-
scquarent, incoluere) perpetuo inhabitabant; ubi qtiiissent, etiamsi Bruno ejusque socii iis conslruen-
silentio, tectioni atque operi manuum, maxime in dis statim a suo in Carlhusiam ingressu initium non
scribendis libris, irrequieti insistunt.In eisdemcellis dedissent. Ut ut sit, equidera lum jam supra dicta,
debitum regularhim horarum, hoc est, Primam, tum, qua pressi indubie fuertinl Bruno ejiisque socii,
Terliam, Sextam, Nonam, Completorium signo sese adversus aeris injurias tutandi necessitas du-
Ecclesiaeeommoniti Deo persolvuht. Ad Vesperas et bitare non sinit, quin statim a suo in Caribiisiam
Malutinas in ecclesia cuncti conveniunt.i ingressu cellulas qunlesctinqiie, quae omnes simut
477. Cum ergo Petri Venerabilis aelate Carthu- quamdam monaslerii spcciem prseferrenl, a^dilirarint.
siensis cremi incolse slatis temporibus, uti ex his Ait quidem in Slylila myslico puncto 2, num. 3.
Pelri verbis intelligitur, ad Matulinas et Vesperas Raynaudus, lunc ipsos in rupium cavilatilius sedes
convenire essenl soliti, hique vitam suain ad nor- fixisse; usosque luguriis, opcre tumulluario exslru-
iuam qiiam S. Bruno ejusque socii moribus suis ctis, alii asseverant;'verum id, ut ul ila forsau
cxpresserant, omni dubio procul exegerint, ambi- initio habucrit, diu tamen non durasse, cellasque
gendum non est quin et Sanctus cjusque socii ad interea a'c ecclesiam a Bruhone ejusqttc sociis aetlifi-
Matutinas et Vesperas convenire pariler voluerinl; calasfuisse, vel sola fidem facit fundalionis Car-
ut proinde, quo locum, in quo id facerenl, habe- Ihusise charla infra recitanda, in qua prseter alia
rent, qtialemciimque saltem ecclesiam seu sacellum, haee leguntur : < Praefata... (Carthusiae) terra, his
stalim atque Carthusiaeeremum essentingressi sedifi- terrainationibus conclusa, a magis' ;o Brunone et ab
cari verosimillirae, ne dicam indubie, curarint, sum- D] his, qui ctim eo erant, fralribus cepit inhaoilari e'
plus liberalissime suppeditanle S. Hugonc, Gra- constrni anno ab Incarnatione Domini 1084. >
tianopolitano episcopo. Porro Massonus, supra non 479. Porro ecclesiam ac cellulas juxla fohlem »
rarojam laudatus, in opere, quod ordinis Carthu- qui hodieque Fons S. Ciiinonis dicilur, fuisse tunc
siensis Annales inscripsit, lib. i, cap. 2, num. 10 a S. Brunone ejusque sociis exstructas, Blomenvenna
ad quaestionem, qua, < qualiter... S. Bruno et socii recilatis num. 474 verbisaffirmat. Alque hoc quidera
ejus domicilium sibi constiluere coeperint in ista certum apparel, nec, quin qualiaemique illa acdificfa
(Canhusiae) ererao, in proeminenti illo loco, ubi < Ad honorem Dei et bealae semper Virginis Mariae
sacellum sancti Brunonis (adi num. 447) nunc visi- et beati Johannis Baptistae > fuerint exslruela, du
tur,> seipsura interrogat, sequentibushisce, ulSan- bitanduni est, cum ita in Guigonis, tcstis omni
ctum cjusque socios, Carlhusisc eremum primum exceptione majoris, consuetudinibus cap. 23-diserte
ingressos, monaslerio seu cellulis, eclesiaeque seu asseratur. Verum sunt, qui fonlera illum miraculo
sacello aedificandis tnanum adraovisse, conlirmet, excitalura fuisse scribunt; acalii quidem, quorum
vcrbis respondet: <Tradilione constat, eum (S. Brii- RaynauiUis in Slylila rayslico puncto 2, num. 3
nonem videlicet) cellara illic habuisse, imo et meminil, id merilis S. Brunonis, alii contra ho3que
£91 S. BRUNONISCARTHUSIANOAUMlNSTlTUTORlS 202
inter Dprtandus Cltronici Caribusiensis lib. n, cap.8, A
J probari indicare vidcanlur( Sed hsecde fome, qui
precibusS. Hugonis, Gratianopolilani episcopi, at- prodigiocum Sancltis ejusquesociiCarthusiam essent
tribuunt. Zacbarias Benetliclus, fonlem illum preci- ingressi, excitatus ftierit, dicta stifficiant; qui plura
bus el S. Brunonis el aliorum oranium, qui cum eo de eo desiderat, adcal Siiriamnn in suis in caput 12
in Carthusia, dum primum in hanc ingressi aedificia Surii Observationibus, num. 12, el Raynaudum in
necessaria construerent aquaequepenuria laborarent, Siylita mystico, punclo 2, num. 3.
a Deo fuisse irapetralum, in meirica a se adornata 481. Zacharias Benediclus in nietrica, quain con-
Sancli nostri Vila hunc canit in modura : cinnavit, Sancti noslri Vita prodigio fontis, divi-
Planitie in summa cellwque et phana struuntur. nitus excitati, novaeecclesise. una cum aliis quati-
Christiparatque sacrutn Genitrici ac ara dicalur. buscunque aedificiisin Carthu^ia, slatira atqueSan-
llle locus privatus erat fluvialibus undis. clus ejusque socii eremum lianc fuissenl ingressi,
Non ibi tisterna; puteusque nec ullus ibidem. aedificari ex dictis co^plse, jamque ad urabilicuin
In fovea tanquam pluvialis lympha manebat cnm iis perductae, consecrationera, quse ab Hugoue
Mortua, et interdum luteo fmtebat odore. Gratianopolitano episcopo summo apparatu facla
In mcerore omnes incommoda tanta ferebanl; fucrit, subjungit. Ut et hic praestem, qttod curioso
Sed quid certa fides non impetrat atque meretw? B ' lectori fuUiruin spero non ingratum, verstis praeci-
Se dedit in lacrymas oravitque inclytus ille puos, quibus metricus ille bicgraphus rem hanc
Caitus, et obtinuit supplex quod ab arce petivit; describit ac celebrat, httc transcrilo. Sic habeni :
Nanique slatim in dura fodere crepidine rupis; Jamque dies solemnis erat, quo machina surgens
Nec mora, continuo latices fluxere recentes Hospitio poterat monachqt servare decenli.
Et rivos egere amplos vel fluminh instar. Hugo ciet clerum civesque invital ab urbe
Lcvlati [remuere omnes laudesque dederunt, Ad siunmos aditus incultaque limina monlis
Atque salutarunt ex imo peclore ccelum. Visuros fieri festivi enc&nia templi.
Lambil adhuc curvo fons ilte cacumina cursu, JEs sublime sonat, clamalque ad festa catervas.
Cellarumque liortos vilreo circumfluil amne. Tunc delubra parant, foliisque vireniibus ornanl.
480. Hactenus laudalus Bcnedictus, qui quamvisi Aptatur paries hederis , pendenie:carymbo;
fontem, de quo loquitur, hodieque fpniera S. Bru- Hique ligant buxos, et quas Tritonia frondes
jionis appeltan non edicat, eitmdcm lamen fen- Servat; ab excelsis trabibus Peneia laurus
tem, quem ita in hodiernum usquc diem nominari, , Frondet, et hirsutw coeunt in serta myrica;
auctores supra laudati affirmant, indubie celebral,, Spargunlur flores violwqueper ardua lecta
cum lam fons, de quo hi, qttam fons, de quo ine, Lilia non desunt, narcissus, achanlus el ajax
miraculo feratur exorttis. Ast verene fons is mira- Purpurexque rosw; quw per vicina ministri
culo suam debeat originem? Id equidem non puto. Oppida legerunl; crocus est el myrtus odora.
Ouod enim a scriptoribiis recentioribus, uti hic fit, Esse hic Pwslanos hortos et rura putares.
nulleprorsus vade antiquo adstiputanle, miraciilot . Hic aulwa patent; hic picta tapetia ftttgent
fjcttim asseritur, miraculo vere faclum esse, credij Misit ephemerides varias el munera prwsut
non debet, nisi ralio omnino sotida ac convincens5 Ad nova phana, quibus muri'legerenlur et arw.
conlrarium suadeat. Quid autera, qtiaeso, occurrit, Ostro et luminibus stellant allaria circum.
ut fonlein, qui a S. Bruhone in Carlhusia hodieque•, 482. Versibus his Benediclus alios nonnullos,
nomen conservat, prodigio olim excilalum, in! quibus ipsos etiam ccelicolas ad solcmnilalem con-
animum indticamus? An quod Iiodieqtie < fonss venisse memorat, seu polius raore poetico, ci qui-
S. Bruuonis > vocetur? Verura quidni nomcncla-. detn non nihit, quam par sit, liccntiori, fingil,
lioncm hanc contrabere atque in hodiernum usquee raox subncctit, ac deinde ita prosequitur :
diem cpnservare poluerit, quod Sanclo ejusquei Prwsul adest, sacras solito capit ordine vestes,
sociis aquam, quam quotidianis suis usibus neces-. p Et decus imponil capili, bifidamque tiaram.
sariara habeoant, subministrarit? Quid ni etiara ila\ Fumus odoratus veniense thure Sabwo
vocari potucrit, quod prope eum Bruno cellulara, ini Altius ascendil, phanique volumina complet.
qua liabitarit, exstruclara habueril? Ut ut sit, Pu- Pontifici calhedram parat ille, hic stragula sernit,
teanus equidem, Blomcnvenna cl Surius, ctsi omness Jamque sacerdotes wqiio discrimine vocum
fonlis cui S. Brunonis cella fuerit adjuncla, men- Incipiunt cantus,_ rutilas assurgit ad aras
tionem faciant, de miraculo lamen , quo hic fueritt Pasloret ereclis cwli ad fasligia p.almis
excitalus, allura silent, qui tamen, ac maxtmc Ptt- Mystica sancla lilat superis et munera libal.
teanus, ulpote cui Zacharise Benedicii metricaa Impleniur clangore tubw, cava libia dulces
S. Brunonis Viia, inqua id menioralur, annol510,I, Ad numeros inflabal ebur, dant organa plausits.
seu qutnquennio anlequam suam de lioc sanctoo Allernanl litui parlito carmine versus;
Patre suo lucubrationem adornaret, ab ipsomet au-i- Plectra lyrwque aderant, Phwbeaque cuncta su-
clore inscri*)la ac dedicata fuerit, perspecta baudd \pel!ex.
dubie, qua; de prodigioso fonte dicebantur, apprimee Dedicnt interea templum clauslrumque sacerdos,
babuerunt; ul.proindc silentio suo ea sibi rainimee nova domui nomen Carihusia mandai,
S.:/<7«e
293 ACTA. 294
Condendasquedomos habiluras nomen ab illa.' A. § xxiv in medium adducla jam sunt. Necest, quod
Prwdia donavit, donavit pinguia villw reponas, Sanclum a Guigone in S. Hugonis Gralia-
Jugera, quo monachi sine quwstu viverepossint. nopolitani Vita eo loco, quo ad hunc accessisse
Ita laudalus metricus Sahcti nostri biographus. Et narratur, Magislri litulo condecorari,ac proin eum,
vero Carlhusiaeecclesiam, cum ad umbilicum fuisset cum ad S. Htigonera accessit, babitu monaslico
adducta, a S. Hugone, Gratianopolitano eplscopo, indulum nondum fuisse, neduni moftacbum exstissc,
consecratam fuisse, unusquisque, quanlum opinor, praeterquam enira quod tum Sanctus, quia a Lan-
etiam absque vade antiquo facile credet, etsi inte- duino aliisque, qtii cum eo Gralianopolim venerant,
rim tanto id apparatu, quanto hic innuilur, pera- scque in itlius disciplinam dederanl, Magistri liltilo
ctum fuisse, persuadere natus haud.sit is scriptor, honorabalur, magisler a Guigone appellari potuerit,
qui praeterquam quod a re gesta qualuor amplius potuit eliam, ut ut Remcnsium scholarum magistc-
saeculis remotus vixerit, poetarum loquitur in mo- rio seu prsefeclura jam seseabdicasset, ila adhucob
rem, qui plerumque res, quas tractant, variis fi- id.olim gestum vocari. Ac postcriori quidem lioc
gmentis, ornamenlorum quodammodo locum lenen- sensu Sanctum a Guigone vocari Magistrum idcirco
tibus, amplificant. exislimo, quod ibidem et Landuinus Magister al>eo
483. Verum multum abest, ut propense adeo cre- B vocetur, nec alia de causa, quara qnod olim scbo-
dam, quae deinde idem Benedictus absque ullo pa- Jartim alicubi Magisteriura gessisset, altiorisve
riter vade antiqno tradit de habitu raonastico, quem ordinis scientias docuisset, lalis huic nomenctatio
S. Bruno ejusque socii eo ipso die, quo prsememo- videatur poluisse attribui. Ut ut sit, Sanctum equi-
rala Carthusiensis ecclesise dedicatio facla est, a dem ex eo, quod a Guigone eo loco, qtto ad Htigo-
S. Hugone susceperint. Audi, qui rem illam slatim nem, Gralianopolitanura epis^opuin, cuin sex sociis
atque solemnem ecclesiaeCarthusiensis dedicalionera accesssisse narratur, magister ntincupetur, habilu
retulil, metrice exponat. Hisce ejus oralio versibus monastico indulura tura nondum fuisse, argtti non
concipitur : potest, cum eliam in charta donalionis Carthusiac
Tunc adyta ingreditur Bruno, seniquesodales, infra huc transcribenda, dalaque anno 1086, quo
Singulus exuitur preciosis atque lacernis Carthusianum bienniojam egerat, Magister vocetur,
Mollibus, atque trahunt crepidas e cruribus omnes eodemque eliam litulo, cum posl in ereino Calabrina
Confestim, londent generoso-everlice crines, jam versaretur, ad morlem usque honoratus fuerit.
Apparent juvenum generosa et lactea membra, 485. Ad vivendi modum, quein Sanctus ejusque
Nudatique mdnent, genibusqueet corpore flexi. socii in Carlhusia tenuerint, sermonem modo con-
Dulcia miltebat suspiria peclus anhelum; **Verlamus. Quem S. Bruno ejusque socii in Car-
Nec poterant relinere pios pia pectora planctus. thusia tenuerunt vivendi modum, eumdem etiam
Ojuvenumfervor, diviqueaffectus amoris! aut certe non multum absimitem servasse, qui qua-
Candida doctoris fralrumque tenerrima dorsa draginta nondum post Sancti obilum elapsis annis
Mox operit lugens cilicino iegmine pastor, seu Pelri Venerabilis aetale floruerunt, religiosos
Atque rudi sacco, niveumqueimponit amictum Carthusiensis eremi incolas, arabigendumnon appa-
Vitgine de lana, niveatum cannabe cingit, ret. Ut ergo, quam illi vivendi ratiotiem fucrint
Atque tegit scapulas albo clausoque cucullo, secuti, Iectorem utcumque edoceam, Vitacab hisce
lndicium wlernw clausurw muhdiliwque. ductaecapila prsecipua e Pelro Venerabili ei exhi-
Innumerw astabant turbw, cunctique gemebant beo. Hic itaque scriplor, fide ulique hac in ro
Hoc tanto exemplomoti et dulcedine tanta. lohge dignissimus, lib. n De rairaculis, cap. 28, de
484. Addit prselerea laudalus metricus Sancti sui lemporis Carlhusianis ita memoral : < Ad edo-
nostri biographus, angelorum, rebus dic illa in mandum juraenlura corporis sui, et ad subigendam
Carihusia gestis applaudenliura, voces auditas juxta Aposlolum legem niembrortim suorum, repu-
fuisse. Verum de re hac censendum quid sit, facile p] gnantem legi mentis suse, duris carncm ciliciis
ex jam dictis quisque intelliget; quod vero pertinet semper exasperant, continuatis pene acribus jejuniis
ad habitum monasticum, quem tunc Bruuo ejusque corpora affligunt, extenuant et desiccant. Inde est
socii ab Hugone Gralianopolitano episcopo accepe- quod pane furfureo semper utuntur, vino adeo
rint, elsi qttidera , ipsos in Carthusia vilioribus adaquato, ul merito magis vitlum, quam vinitm
asperioribusque, quara anle, veslibus usos essc, e dicatur. Ab omni carnium esu tam sani quain aegri
Pelro Venerabili lib. n De miraeulis, cap. 28, colli- in perpetuum abstinent. Pisces nunquam eminu,
.gendum appareat, Sanclum lamcn habitu monaslico sed forte exeharitate datos accipiunt. Die Dominico
ab Hugoue primum fuisse indulum, baud credo. et quinla feria tantum caseum vel ova ad vescendum
Praelerquam enim quod id a nullo prorsus scriptore admillunt. Terlia feria ac Sabbato, aut legumine
antiquo memoriae proditum invenialur, Brunonem attt olere coclo utuntur. Omni secunda, quarla et
jam indc ab eo tempore, quo in Siccae-Fontanae sexta feria pane soloet aqua conlenli stint. Semel
solitudine'adhuc versarejur, ac proin Carlhusiam in die semper coniedurit, exceptis octo dicbus Na-
nondum adiisset, habitu monaslico indulum fuisse, lalis Domini, octo diebus Paschse, oclo diebus Pcn-
rcque eliara ipsa monachura exstisse, suadent. qua: lecostes, Eoiphania Domini, Reprtcscntauone ejns,
m S. BRUNONlSCARTlipiANORUMINSTITUTORS 8f6
hoe est, PojrificationesanctteMariae, Annunliatione A \ inqttit lib. i de vita sua, cap. II, in omnimoda pau-
se deprimant, ditissimam lamen bibliothe-
ftiBiinl,quaiidoPaschali lemporeprovenit; Ascen- pertate
minus panis hujus copia
«one<Oomini, Assomptione ac Nativitate jam dicuc cam coaggerant. Quo enim
sircras;%fciois, Matris ejus, et exceptis festis duo- materiatis exuberant, tanlo magis illo, qui non perit,
6^cfaW:Apo»*»ior»m, sancti Joannis Baptislae, sancti sed in aeternum permanet, cibo operose desudant. >
Wf^K &*$ Martini, et ilto, quod in Ka- Confirmat id deinde comitis Niversis exemplo, qui,
lendis N<xveB>bris cetebratur, festo OramumSanc- «um argentea, quae Carthusianis miserat, munera
torurn. repudiala fuisse, accepisset, <Botim lergora et per-
480 t Super baec omnia more antiquo jEgyptio- ganwna plurima eis transmisit, qnae pene ineviia-
rura monachorum singulares cellas (lempore S. biliter ipsis (adconscribendnsconsuendosque scilicet
Brunonis ex dictis num. 475 bini in singulis cellis libros) necessana esse cognovit. > Ctir porro sum-
morabantur). perpetuo inhabitant, ubi .silentio , mam diligenliam operamque in describendis libris
lectioni, oratipni atque operi manuum, maxime ini ponerent, docet nos Guigo, in Consuetudinibiiti
scribemiis libris, irrequieti insistunt. In eisdemi cap. 28 sic scribens : < Libros..., tanquam sempi-
cellis debitum regularium Horarum, hoc est, Pri-- ternum animarum nostrarura cibum, cantissiine
mam, Tertiam, Sextam, Nonam, Completorium.B .Bcustodiri el studiosissime volumus fieri; ut, qttia
signo ecclesiae comraoniti Deo persolvunt.. Ad Ves- ore non possumus, Dei verbum raanibus praedice-
peras et Matutinas in ccclesia cuncti convenitint, mus. Quol enini libros scribimus, tol nobis veritatis
ibique, non perfunclorie, ut qiiidam, setr intenlissi-. praeconcsfaccre vidcmur.) Addi potest, parlimeliara
,: me, oculis in lerram demissis, cordibus ccelo intixis, id fecisse illos, tura ut inopiaesuae (pauperes enim
Deo preces, Deo gratiarura actiones persolvuni; yere erant, seque ipsos vel Pauperes vel Pauperes
totumque stium tam* inleriorem, quam icxterioremi Chrisli, uli apud Cangium ad vocem panper videre
Jiominerauabtlu, voce, vullu, rebus visibilia exce- cst, appellabant) consnlerent, tum ne Ecclesix
dentibus, spretis cunclis aliis, intentura , imoi vi.Ierenlur prorsus inutiles, hihcque eerum in-
aflhtum esse, ostendunt. Ab hoc more excipiuntL stitulum calumniandi ansam malevoli arriperent.
illos feslivos dies, qui supra scriptr suni, in quibus' XXVIII. An Sanctus novam
bis comedunt, et in quibus more monachorum nnn1 § et an ad ullam ex anle scriplisRegulam tcripserit,
ac nominatim Be-
per ceHas, sed simul habilanlium, non solumomnesi nediainam observandamse suosque discipulos ad-
slrinxerit.
Regularea Horas in ecclesia decanlant, sed el in,
refeclorio tam post Sextam, quam post Vespcras,, 488. Ausleram admodum, quem Sanctus cjusqtie
nullo sospite exceplo, communilcr edunt. Quibusi C ( disciptili in Carihusia duxere, fuisse viiam, vel sola
tantura diebus antiquorum nremitarum aemulatione,, normae, ad qnara hanc exegerini, § prsecedenii e
ne ab aliis sacris operibus, licel dignitate inferiori-- Pelro Venerabili proposita capila sufficienter osten-
bus, impedianlur, salutare omnipei,enli Dco pro) dunl; verum quaeri bic jara potest, primo quidem
saluie sua ac mundi sacrilicium offerunt, quod exi an haecS. Bruno aliaque Regula quapiam praescripa
UBUjam Veteri tracto nomine, quia Deo mitliiur,, discipulis suis observanda injunxerit; deindevero
Missi vocatur. His sacris diebus,. qtii singtilari pri-- an hosce simul ac seipsum ad ullam ex ante scriptis,
vilegio a DominO vel ejus Resurrectione Dominicii ac norainatim S. Benedicti Regulam obslrinxerit.
dieuntur. ac saepedictis ipsius yel Sauctorum ejuss Innocenltus te Masson in Opere, quod ordinis Car-
soiemniiatibiis missas celebrant.Diebus, "quibusciss thusicnsis Annales inscripsit, lib. i, cap. 3, num. 3,
legumine titi licet, ittud ipsi, ad raensitram acce- sic scrihit : < Nullam vivendi normara a santto
p um, sibi aplantcl coqnunt. Brunone scriplam fuisse, credimus : sed sancti
487. < Hoc vero tunc, quando non commtiniter inn illins viri documenla et exempla eranl illis quasi
refectorio, sed quando eos,in cellis suis solos corae-:- vivens Regula^quam adimplere et ad suos succes-
dere ercmitica instilutio praccipit. Vinum nullo tem-i- sores per exempla etiam ipsi transferre didicerant.
pore ante mensam vel postea sumunt. Sed si quis is Ipsam tamen eamdera esse non dubilamtis, quain
iuiic silim passus fuerit, aqua ei, non vino, uli li- i- postea R. Paler.Gnigo scriptis raandavil; nihiique
cet. > Eadem fere aut cerle non multum absimilia, i, inejus Ce-nsuetudinihus reperiri credimus, quod
qnae a Carlhusianis, aetate sua florentibus, fueriuiU quasi ab ore sancti Brunonis per discipulos, qui
observala, Guiberlus de Novigenlp ssepissimesupraa eum viderant et audierant, non didicerit. Vix enim
lautlatus, quj.anno 1124e vivis excessit, lib. i <le le ante quinqne aut sex annos sanctus Bruno obierat,
Vita sua, cap. 11 recensel; ad quem proinde curio- >- quando Guigo nosler ad Ordinem venit. In istis ergo
sinn lcctorem remitto, Petri Venerahilis verba, buc ic scriplis a R. Palre Guigone Consuetudinibus firini-
spectaiitia, qui majoris utiqtie lidei auctoritatisqueie ter credendum est sancii Brunonis mentem, docu-
quara Guibertus bac in re est, in mediuin protuUssc ;e menta et dirigendi modum depingi et conlineri, acsi
conlenltis. Non possum tamen, quin huc transcri-i- propria ejns manu scripla fuissent. Quod eo facjlius
bain verba, quibus hic scriplor Carlhusiensum stu- i- qtiisque sibi persiiadebit, quo certior fieri debct
dium, a S. Brunone parente ad eos indubie trans-i- B. Landuinum, quem sanctus Bruno sociis, ad ere
missura , in conscribendis Iibris proedicat. < Cum, I, mura Cartbusiae reverteniibus, prafecerat, viam
297 ACTA. 298
longissimam arripuisse, ut ipsum Carthusiensis In- A aulcm diploma intelligilur de monaslerio Meiitauri,
sliluli fiindalorem, in eremoCalabriae luncdegentcm, quod Squillacio tribus millibns distabat, tit fusius in
tadirel, cum eo de observanliis Carthusiensibus Annalibus nostris referemus, ubi utrorumque, sci-
iractaliirus, et ab ipsius ore audiluriis, quid et licet anachorelarum etccenobitariiniSquillacensiiim,
qualiier in Carlhushuia couversatione et vivendi constilutiones referemus. Dcnique Carilmsienses
modo esset a stiis asseclis observandiim. Primae ante sancli Brunonis canonizatinnem sancttuii Be-
ergo Carthusianorum constiliiliones legi gratiae non nedictum in sua conlessione Patretn suum dicebant,
erant alisimiles; nam potius scriplae erant in labtilis retinenlque etiam nnne dispositionem officii divini
cordis carnalibus, non litiera, sed spirilu, quam in ex regula sancti Benedicti, cujus feslum solemni
maiiiiscriptis codicibus. > pro more suo ritu semper observarunt. >Ita hacle-
489. Ita Massonus, nullam a S. Brunone regulam iius Mabillonius cotitendens S. Brunoneni, qui ex
scriptam fnisse, docens; qna sane in re non pos- dictis novam regntam non condidil, parlicnlarem
stim non ei assentiri, cum id a sancto factum, a tamen regulam stiis praescripsisse, seu se discipulos-
nullo liacteniis scriplore sive recentiori sive anti- que suos tini cuidain parliculari regutae aslrinxis-
quiori niemoriae proditnm invenerim. Ast an nnlli se, hancque S. Benedicti regulam fuisse. Verum
pariter regtilae ex ante scriptis, nec nomina- B anne argumenta, quse in medium adducil, rera
l.im Beiiedictinae, sese suosque aslrinxit? Mabil- plane evincunt?Id eqttidem non pulo ; imo vero cx
lonius in soeculi sexli Benedictiiii partem secundam bisce, quseGuigo in praefalione, conscriplis a sese
Pracfatione num. 87 sic scribit : < Nunc postulat Carlhusine coiisuetudinilms seu statulis praemissa,
locus, m de prima rcgula Carihusiensium agamus, stippedilat, qttaeque Mabillonius pro se Iaudat, se-
quam sancmsBruno eis praescripsil,aniequara prima qiientibtis verbis : <A quo negotio (conscribendis
illius ordinis statula a Guigone in scripta redigeren- neinpe Carthusisc consiieludiiiibiis) ratioiiabilibus,
inr. Ilanc atilem regulam sancti Benedicti fuisse, ut pntamtts, tle causis diu dissiraulavimus, vidulicet
mullis constal argumenlis. Primo Gtiigo ipse slatuta quod vel in epistolis beati Hieronymi, vel in regula
sua edidit ad meiitem hujtis regulae, ul docel in- beati Benedicti, seu in caeleris scripturis aulbeiiiicis
scriptio eorumdcm statulorum in codice Portamm, omnia pene, quoc hic (in Carlhiisia nimirum) reli-
in qtio illa habenlur sub boc litulo : < Stalula Gui- giose agere consuevimus , coiuineri credebatnus, >
< gonis Cartliusiaeprioris et aliorum Palrmn jtixla consectarium polius videlur, ut nulli prorsus
< regulam sancti Benedicti. > Unde Guigo ipse in parliculari regulae S. Bruno sese suostiue aslrin-
proefatione sua hsecstaluta scribere se dislulisse ait xerit.
< quod vel in epislolis beali Hieronymi, vel in regula 491. Audi, qui Massonus in opere, quod ordinis
< beati Benedicti seu in caeteris scripluris aulhenli- Carthttsiensis annales inscripsit, verba illa cora-
< cis, omnia pene, quae liic religiose, inquit, mentelur. < Hinc (e recitatis nempe Guigonis verbis)
< agere consuevimtis , coniineri credebamns. > patet, inquit, libertas, qua S. Bruno el successo-
Corlenon aliani in capite 23 fortnulain professionis, res ejus voluerunt propositnra et modum sibi
qtiam Benediciinam proponit. Deinde Eugenius III in vivendi eligere, et eomponere, prout spiriius et
privilegio Carlhusisc Montis-Dei concesso, stal'il , prudeniia suggererent, et non se astringere ad
< ut ordo nionaslicus secunduni beati Benedicli re- illas rcgulas scu constiiuliones specificas, qtiae in
< gulam , normam quoque et inslitiiliones fratrura variis ordinibus monasiicis sive in Orieule sive in
< Carlbusiensiiim perpeittis ibi lemporibtis inviola- Occidenie jam dtidum fueraut conditae. Nihil sibi
< biliter conservetur. >Ad haecPaschalis 11Lanvino elegit S. Biusio pro vivendi modo, quotl non esset
Squillacii posl sanctum Briinonerti priori indulget, sanclorun\ Hieronyini, Beiiedicli et aliorum scriptis
iti inquadam ecclesia juris eremi,quae apiidSqnilla- latidaliim, setl non ideo illoruin regulis se addixii,
cimn sita erat, monasteritimconsliluat, < ut fralres qtiatnvis inde veluli spirilualisapis collcgerit, uiidei
< aiisierilatem ercmi ferre non valetites, juxta beali .. inel el ceram propriam componerel. Non ergo im-
< Benedicti regulam illic possint omnipotenti Deo properari potest sui instituli prolessoribus, quoil
< deservire : quam nimirum habilationem perprae- liasvdillas sancloriiiii sive Anlonii, sive Climaci
< positum et tlecanuin, > inquit, < gubernari dispo- sive Benedicti sive Bernardi aut veterjm Orienta-
< nique praecipimus ; sic tamen ut eremi praeposi- lium PaLmm instiiuta el praxes non sequantur,
c tus semper praeferatur et raajor liabeatur, et sic qiii.-.siti propositi non sunt, nec illas servamlassibi
< utidem inonastcrium eremi dispositionisuhjaceat, elegenui;. > Sane, cum Guigo vcrbis Kicitatis do-
< item ejusdem loci praepositus el decanus subjicia- ceat, no.i in sola S. Benedicti regula, sed vel in
« tur magistro eremi. Data Lateranis vi Kal. Fe- S. Hieronymi Epistolis, vel in S. Benedicli regula
< bruarii. > vel deniqtiein scriplis aliis, quod ad lenipiis usque,
490. < Ex quibus inlelligitur, duplex illic Car- quo scribebal, in C.irihnsia religiose agi solilum
thusiensium genus fuisse, anachorelarura et cceno- fuisset, tontineri, satis utique indicat, fuisse tunc
bitarum, ul apud Camaldulenses; et tilrisque prio- Carihusianos non mii S. Benedicli regula' observan-
rem eremi proefuisse secmidum regttlam sancti dae obslrictos, sed ea sefntos esse optima vivemti
Benedicti, qui ulrosque in rcgula sua instituil. Hoc jiislilulii, quucsivc aptid S. Hieronyiuiin, aut Bcnc-
PATBOL. CLII. 10
S. BHUN0N1&CARTHUSIANORUMIfxSTITUTORlS 300
m
Verum ne hoc quidem veritati cxacte vide-
dictum, sive apud atios quoscunque sanclos Palres Anedicti. A
Massonus in opere, quod
ei vitae generi, quod amplexi eranl, magis exislima- lur consonum. Etenim
ordinis Carlhusiensis annates inscripsit, in haec sta-
bant idonea; ut annatiumCartmisiensiuralibriquarti
verba: <In quo (officiodivinonimi-
hactentis non vulgali auctor anonymus merilo con- tulorumGuigonis
Brunonem nunquam rum) cttm cacleris monachis muilum, maxime in
tendat, <S. ejusque discipulos >ita com-
sese delerininatae alicni ex monasiicis regulis psalmodia regulari,concordes;invenianlur;
sed arbitro ex antiquorum menlatur : < Non dicit, < in lottira,) qnia revern in
aslrinxisse, pro accepisse
vilse eremilicae componendo divino officioCarthusiano rilus quidcm
tumscriptis, tura exemplis, quod
viderettir. > monasiictis in duodecim psalmis, tribus Canticis et
perfectioni accommodalum
duodecimLectionibus et aliissimilibusassumptusest,
492. At vero ait verbis proxime recitalis Mabillo-
stalula in codice Porlarum sed non pauca eliam ei adjuncla fuerun.ex ritibus
nius, condila a Guigone tum ecclesiae Lugdunensis, lum Gralianopolilanae,
hunc praeferunt titulum : < Statuta Guigonis Car- in dioecesisita esl Carthusia, ut probari polest
thusiae prioris et aliorum Patrum juxta regulam excujus
antiquis Missalibus ecclesiaeGralianopolitanae ct
sancti Benedkli. >Primum lioc est, quod pro opi- modo celebrandi missam tnnc ibi uilato, quae in
nione sua is scriptor adducil, argumenlum. Verum B
hunc in codice illo titulum nostris ad unguem fere refernntnr); Psraque cx
prseferant, ut inquit,
ut veteribus antiphonariis et precibus, quaeab ecclesia
Guigonis statuttr, hinc lamen, vult, consequens in noslrum usttra conslat fuisse tran-
non cst, ut haec ad regulse Benediclinae mentem Lugdunensi
Cum enim titulus itle ipsummet, ul sumpla. >
Guigo cxegerit. 494. Carlhusianus anonymus, annalium ordinis
apparet.Guigonem non iTabeat auctorem, fieri potest,
sua stti librt quarli haclenus uon vulgali auclor, in
ul ab aliquo, qui, qua ratione Guigo statuta
aucliori hujus operis sui exemplari, quoij penes
condidisset, minushabebat comperlura, praefato co-
me nou exslal, Carthusiae Vallis-Dei est,
dici fuerit ascriptus. Ul ut sit, ad solius regiilae nonnulla etiam quodqtie huc speclanlia pag. 56 suppcditat.
Benedictinae raentem statuta stia non exegisse seu
Verba, quibus id facit, Cai lliusianus Parisiensis
«ondidisse Guigonem, ipsemet in prsefatione, quam '
supra adhuc laudalus, qui illud, ul milii ipsemcl
hisce prscfmt, non obscure indicat. Ait enim, sese, sTgnificavit, ad manum hnbcl,
sed quique suum nomen
non nova seu praecepia seu statuta, Consuetudi- subticeri omnibus modis vult, descrihere, mectim-
nes scriptis mandare, id esl, quae agi tunc solerent que communicaret .
pro summa sua humaniiate est
in Carlbusia; qtiare, ctun haec, uli ipsemet verbis 1
dignalus. Sunt atitem hrec : < Sanctum Benediclum,
supra huc transcriptis indical, non in sola S. Bene-
| "< ccenobilicsevilae in partibusOceideiilalibus inslaura-
dtcii regula, sed vel in hac, vel in Epistotis beaii1
' torem, ab ipsius ordinis incunabulis noslri venerali
Hieronymi, vel in aliis scripturis authenlicis conli-
sunt, ejus festura prae caeierissolemne semper co-
neanhir, consequens fit, ul Guigo statula sua ad lentes.utex consuetudinibus Guigonis vi.lere est.
sulam S. Benedicti regulam non exegerit, ac proin,' Nec immerito, cum ex ejus
regula coenobiticaeviiae
ut ad hanc unice servandam se suosque sequaces! accommoda quaedain deprompserinl, maxime ea,
non astrinxerint S. Bruno*ejusque discipuli. Nec: quse circa divinum officinra versantur. Unde Ro-
Siinctuiii ejiisqne discipulos sese uni S. Benedicti' bertus de Monte, in traclatu de abbatibus el abba-
regulse astrinxisse, evincit, quod Mabillonius etiara1 liis de origine Carlliusiensium agens, ait: < Instilula
laudat, privilegitim Carthusiae Montis-Dei ab Euge- < vero hocturni et diurni officii secundum regulam
nio IH concessum. < sancti Benedicli persolvunl. > Et nosler Guigo in
493. Hoc enira pontifex staluit, ut ibidem ordo3 prologo suarum Consueludinum dicit, <
quod iu
mouastlcus inviolabiliter servelur non tantum «sectin- < divino officio cum caeleris monachis niullum,
dum beati Benedicti regulam, <sed > eliam secundumi < maxime in psalinodia regulari, concordes inve-
normara el institutiones fratrum Carthusiensium ; > _ < niantur. > Non tamen ila stricle ritus sancti Be-
iit proinde privilegii illius ponlilicii vi in Monlis- nedicli observamus, quin in quibusdam discrepemus
Dei monasterio non una, imo ne lota quidem S. Be- ab eis, maxime circa caeremonias lum inissse, tttm
nedicii regula fuerit observanda, sed eae dnntaxatt divini officii, circa lectiones Malulinarura, preces
litijus partes, quac cuiii parliciilaribus Carlbnsien- Horarum, cantus, hyninos, et alia hujusmodi, quae
sium inslilutionibtis convenirenl; ex eo autem.quodd partim recenset cardinalis Bona. > Ita ille, simul
aliqua regulce Benedictinse institula a S. Brnhonee etiam suggerens, cnr Carlhttsiani solemne semper
ejusque disctpuiis horumve sequacibus adoptata fue- !- habiierinl S. Benedicli festuni, quod scilicet, non
rint atqtie observata, consequens nonesl, ut add quidem solam ac lolain sancti liujus motiacboium
unam ac tolam illam regulam observandam scsee Patris regulani, sed aliquot saltem ex hac capita
S. Brttiio ejusqne discipuli voluerini obstringere.;. ordinis sui seu staiulis seu Consuetudinihus ascri-
Hinc pro opinione sua MabiHoniusnihil posset con- psissent. Atqtie hinc facluni etiam essc potest, ut
ficere, etsi eiiam ei, quod prteterea in arguincnlumn Cartliusiani anle S. Brunonis canonizationera S. Be-
adducit, tanlisper daremus, Carlhusianos hodieque e nediclura in sua confessione < Patrera suum > dixe-
•diviniofficii dispositionem rctinere ex regula S. Be-- rint; utproinde.liinc eliam, S. Benedicli regulam
Zn ACTA. 302
a S. Brunone primis Carthusiensibus fuisse prae- A , vitaegcnus S. Brunonem ejusqtic sequaces assum-
scriplam, neuliquara evincat Mabillonius. p sisse , seu speciali cuidam regnlse , quse et a Be-
495. Nec id porro etiam evincit duobus aliis hic nediclina el ah aliis quibuscunqtte antc cnnditis
adhuc disculiendis argiimentis, qtiorum alterum a esset diversa, sese aslrinxisse, meritoconlendit Car-
privilegio, per Paschalem 11 Lanvino, Squillacii thusiantis anonymus, annalium Cai tbusiensium libri
jpost S. Brunonem priori concesso, allerum a pro- quarli hactenusnonvulgali auctor, italiujiis luiubra-
fessionis formula, apud Carthiisianos usurpala , re- tionis suse, ul Carlhusiamis Parisiensismim.49i ite-
petilur. Quis enim ex eo, quod haeceadem sit, quae rumlaiidattismecliam docuil,locoibidemciialo scri-
Benedictinorum, merilo concludendum pulet, re- bens : < Haeftenus... libro primo Disquisitionum mo-
gulam, quje lioriiin esl, Carthusianorum pariter es- nasticarum , liaclattinonode regulis, duodecimosae-
se? Professionis formula eadem fere esl quanliim ctilo scriplis, disquisilione quarla statuta nostra,qtiae
ad subslanliam in plcrisqtie, ne dicam in omnibus, vere diei regitlam fatettir, a regula sancli Benedicti
religiosis ordinibus, nec proplerea tamen horum distinguil. Et tractalu secundo iihri sectindi, dis-
omniiim eadem pariler est quanium ad substantiam quisilione qtiinta de Ciirllnisiensibus loquitur, tan-
regula. Nec refert, professionis formnlam tum Car- quam diversis ab online Benedictino : < Ut eos
lliusianormn, itim Benediclinoruin iisdem plane ver- B'. < omillam, >inquit, <quisubS.Bencdicti regula Deo
bis concipi. Uti cnim ex eo, quod qtiaepiamregulse < serviiinl (qui potius unius ordinis variae congrega-
Benediclinseslaluta verbotenus etiani in Cartliusia- < tiones, quam dislincti ordines censendi sunl)
norum rcgutara sint illata, consequcns scciiiidum < ordo Carthusianus plurima a S. Benediclo mu-
jam dicta non est, til hanc lolam ac solam primis < lualiis est, cic. > Quibus' verbis aperle innuit
Carihttsianis observandam S. Brtmo praescripserit, Cartbusienses, clsi plurima a sanclo Benediclo mu-
ila uec hoc, ttt cnnsideranli patebit consectarium tuati sint, non lamen sttb ejus regula Deo servire.
esse potest ex ro , quod, quibus verbis apud Bene- Et revcra traclalu sexto ejusdera libri, disqnisitio-
diclinos prolessionis formula concipilur, iisdem ne quarla recensens ordines, Benediciinaiu regu-
eii.nn liancsil i usurpandam Carlhiisiani acceperint. lara profitcntes, nullam fucit meulionem Carthti-
Quod modo ad privilugiiim , a Pascliale II Lanvino siensitim.
concessum perlinei, unice in boc agitur de particu- 497. < Idem censuit ante ducentos annos sancms
lari monaslerio Menlauri, a Lanvino, ponlifice in- Antoninus, ila (parl. nimirum n liist., lit. 15,
dulgenle, Iribus a Sqtiillacio milliaribus erecto, in cap. 14) scribens : < Post Benediclum omnes mo-
quo, qui vilae eremilicse idonei non eranl, vivendi < nachi Occidenlis militant sub regtila beati Bene-
niodum, a Carlhiisianorum rcliqiiorum vivendi modo ^ < dicli et ipsum habenl in palrem, cxceplis Car-
diversum, tentierunt; quare, elsi cliatn novis mo- < lbtisieiisibus,qui habent speciales suascoisliliHio-
nasterii illius incolis solam et integram S. Benc- < nes. • Et revera cuni Gnigo, primus legifer nosler
dicti regulam diserte fuisse pracscr.ptain, lanlispcr dicat loco citato: « In Epislolis B. Ilieronymi vel in
daremus, cnnseciariiun inde nondum forct, tit bacc < regulaB. Bencdicii seu in caeleris scripiuris au-
parilcr primis Cartbusiensibtis a S. Brunone fueril < thenticis omnia pene, quae in Carlbusia religiose
prapscripla. Alque ita modo nullo prorsusex argu- < agerc consuevimus, contineri, > bis verbis salis
nientis, quibiis Benediclinae rxgulic Cartliusicnses a aperle imiuit, Carlhusienses sibi aliquam spccialem
S. Brunone fuisse astriclos, Mabillonius contendit, vivendi normam pracscripsisse, a caeteris regulis
cviclum id ulcunque dari, ex oinnibus jam dictis diversam. Quam ob rem Franciscus a Puteo.cx-
salis liquel. plicans illud Raynaldi nostri slalulum, quo pro-
496. Et vero, ut meam modo hac in re aperledi- liibelur, ne professi in ordine Cisterciensium et
cam senlenliam, Sanctum noslrum nec se, nec ssios consimilium, ad nos transeunles, possinl habere ali-
atl solam ac lolam S. Bencdicli regulam observan- qnam obeJientiam, declarat, quod per illud verbum
dam obstrinxisse, vel ex eo palam est, quod, qnae- ip CO.NSIMXIUM inlelliganlur monachi omnes, qui mi-
ciinqiie observanda sibi suisque imposuil, reque lilant sub regnla sancti Benedicti. Quis non videat,
ipsa observavit, ea fere omniit in Consueiudiiiibus nostruin Puteaiutm lacite Carlbusienses a cacteris
Gnigoscriplo expresseril, ratilliimque absil, ut haa sancli Benedicli monachis distinguere, lanqiiam al-
solam ac loiam Benediciinam regulam comprcben- teri r. gulae siibdiios. Nostcr Boso, sciibens contra
dant. Vidil id landem, quanltim opinor, Mabillonius, eos qui dictinl ordinein Carlhusiensem non babere
hincque a priori opinione nonnihil dcfleciens,Bruno- regulam, agnoscit qiiidem slatuta nostra ex diver-
ncm dunlaxal <S. Benedicli regulam, qualeims ana - sis sanctorumPatrum scripiis compositaesse: <Pa-
chorelarum fcrehal inslilutiiin, sibi suisque seclan- < leliiiimque, > inquit, < in eisdem stalulis, quod
dam > proposuisse, Annal. Bened. lib. LXVI,nnm. 65 i illa , quae ibi scrijiti sunt, aut snnt de regula B.
scripsit. Verinn ne boc quidem, uli exjam dictis ac « Benedicli, aut de epislolis B. Hieronymi, aul de
porro diccndis prontim esl colligere, snpra acJdnda e J. colliitionibtisPatrtim seu de Vitis Palrum vcl eliam
scriplorc illo, quem lainen bic Vcicruni Seript. < de liliris Cassimii, et aliornm sanciorum doclo:iiin
loni. VI in Pracfat., ntim. 32 Martenetis scqnilur, « Ecclcsiae. » Doinlc mulias recensel regu'.as, s ib-
arguiiiciila cvincunl. Asi conlra, spcciale quoJdam d.lque : < Sed ordo Carlbusiensis nuUam poluii as-
305 S. BRUNONISCARTilUitA-O.iUMINSTlTUTORIS 5H4
< sumere de his pracdiciis, qtiia omnes praediclaeA i quo ex hac faclam a sancto Carthnstse fiindationem
< regulae sunl vel fiierunt de vita commtini el 'cce- Dei opus csse, intclligerct, itaque ad banc aposto-
< nobilica instiluta; de vila vero eremitica inveni- lica aucloritate confirmandam raoveretur, oblatam
< tttr regiria laudabilis el devola, a Petro Damiano fuisse, ratus, fuisse reipsa abs illo Carlhusiae fun-
< stylo eloquentissimo edita el digesla , sed nec il- dalionem confirmatam, in animiim induxit, ul se-
< lam pctuerunt el noluerunl Cartbusienses assu- quenles, quibus rem banc canit, verstts fidetn
< mere, quia vita Carthusiensium, ut supra oslcn- faciunt.
« sum est, quamvis a majori el digniori parle sit Septimus excelsis tiiulis in sede Latina
« eremitica judicanda, taraen esl composita ex so- Gregorius residens orbis retinebat habenas;
<Iitaria et comrauni. Quo moriente, habuit Petri moderamina Viclor,
498. < Et ideo oinnino oportuit, cum nulla prius Isque ad olympiacos tum forte aspexit iu axes,
< essel lalis religio, qttod sibi facercnt regulam spe- Felicesque choros vidil splendore corusco
< cialem. Quia secundum regulas snpra diclas beati Sedibus e sanctis Iwlum associare Tonantem;
< Auguslini, Benedicti et aliorum supra srripiorum Qui Carthusiacos percfensinvisere colles,
< inonachi vet canonici simul habilare debent, simul Hi sibi fundabant diynas in cotibus ades
< comedere, simul dormire et sic de singulis, sicut " Obslupuil, montes illos et clima notavit,
< exigit vila ccenobitita et communis. Carthusienses Cursoremqueilluc celerem celeresquelabellas
i ergo, qui pro niajori parle anachorelicara vitam Misil, et Hugoni visa hwc tniracula scripsit.
< ducunt, el soli frequenler comedunl et soli dor- Hugo admiralus, quodcunque eueneral illo
i niiuiit, sicitlsuperiiisesiostensum, non polnerunt Temporerescripsit, quwvein confinibus illis
i sumere aliquam regulam de praediclis. Sed sibi Egerat Omnipotens, calamo dat nota volanti,
< novam,-sanctam el rationabilera ediderunt, saucto Doclorem el senos comitesa turbine mundi
< Spiriiu inspiranle, quain, eodera Spiritu operante, Conversos, septem stellarum lumina nec non
< sancla Rouiana Ecclesia ex cerla scientia perfe- Ordinis incepli seriem, strictumque rigorem.
< ciissime confirmavil, ul alibi probabimus. >Ex his 500. Nuncius ubscessit, Laliamque redivit ad
etaliis, qtise diximus supra, patet, Cartbusienses \urbem.
speciale quoddam viiaemonasticaegenus assumpsisse Maximus ul Pastor cepit nota nuncia, gaudens
ac proinde ordinem, ab aliis ordinibus divcrsum, Convocat exlemplopatres, sanclumquesenalum,
constiluere ih Ecclesia Dei. > Ila haclentis Carthu- Quos Romana facit sublimes purpura, pandit
sianus anonymus laudatus, e ralionibus, lum quas „ Omne, quod acciderat, factum, el dhinilus auclum
e Bosone ipsis btijus verbis recenset, tum quas Confirmavitopus Votis concordibus «ulw,
aliunde rcpetit, contendens, regulam a regnlis om- Divinisqueillud, confectogrammale, donis
nibus aiitecedenlibus diversam, Carihusianos ac Munivit, variisque effecit dotibus almum,
proin S. Brunonem, qui hos illam suo exemplo vi- Sirvanlurque notis signala bifronlibus wra.
veudique raodo docueral, sibi servandara slatuisse. Hie fuit ante gradum supremi culminis abbas
Et vero cura, ul Boso ait, Carthusianorura vitaeralio Montis Otiviferi, cui nomen ab trbe Casinas,
partim eremitica, parlim ccenobilica sit, nec ullac Quw fuit Mneadum celebrata coloniaquondam.
regutis, ante S. Brunonis ajlalem conscriptis, liu- Hoc et idem plures summi fecere parentes,
nsmodi vitae generi foret aCcominoda, aliara sane, Qui caput excelsum triptiei diademate cingunt.
quae hac praefogativa gauderel, sibi suisque sequa- Ita ille, et visionera, quam liic canit, Victori papae,
cibus praescribere seu hisce exeinplo suo efiingere, non adhuc, ul jara dixi, Cassinensi raonacho, aut,
necesse habuere. Sanctus nosler primique ejus si raavis, abbati, sed jam, contra ac Gaufredus scri-
discipuli, idque proinde, ul verbis recitalis anna- bit, creato suinino pontilici, fuisse oblatam, et abs
lium Carlhusiensium auclor anonymus conlendit, illo Carlhusiae fttndaiionem, cum lianc a S. Btu-
reetiam vera fecisse existimaiidi sunt; quod ctim D none faclam, ex Hugone, Gratianopolitaco episcopo,
praelerea ex aliis eliam supra diclis salis manife- inlellexisset, datis litteris aposlolicis confirmatam
stumappareat, finera rei liujus discussioni impono. fuisse, memoriae prodens. Vertim coiifirniationis
nec ipsemel Gattfredus, qui visionera Victori
§ XXIX. An Victor III papa Carthusiensem ordinem hujus
approbaril, et qui sauctus Hugonem Gratianopo- papae oblalain scribit, nec ulli alii, quos quidera
Ihanum episcopumsui reverentem habuerit, Car- haclenus viderim, meminertint scriptores, Zaiharia
thusiwqueeremumsibi donari impelrarit. Benediclo antiquiores. Hinc fit, ut illara ex con-
499.Gaufredo,Vosiensi priori, qui.utsupradotui, jectura lantum, quam e credita sibi, quae Viclori
Victori III papaevisionem, qua hic Dominum, in fueril oblala, visione forraavit, metricum illiini
Carthusiae eremo habitaculuih sibi conslriienlem, Sancti noslri biograpbura astruxisse, vebementis-
viderit, divinilus obtatam refert,in metrica, quara sime suspicer, ne dicain, pro indubitalo babeam.
adornavit, Sancli jiosiri Viia fidem adliibuit Zacha- Verum cura ex supra dittis Gaufredus, dura visio-
rias Benedicltis, hincque, visionem illam a Deo, qui ncni, qua Viclor 111papa Deuin, in soliludine Car-
nihit facil fruslra, Yictori indtibie, non quitlem tbusiae babitaculum sibi conslruentem videril, lit-
aifiuc monacho, ul Gaufredus ail, sed jam papse teris inandavil, a verilale aberrarit, ab hac pariter.
505 ACTA. 506
quam ex visione illa format, conjecturam dictam A modo prxcipuus instilulor. > Quod autem ad Hu-
aberrare ambigendtimnon est. gonis in Carthusia comnioralionem pertinet, fuisse
501. Ad haecViclor anno 1086 ad soliura pontifi- hanc sane admodum frequentem,
ejusdemque illum
cale fuit evecttis, nec vitam prolraxit ullra annutn tempore ad CarihusianorHm exemplar ac normaui,
proxime seqiieutem, quo ei Urbanus II successit; unde et pro Carlhusiano qiiodaramodo haberi po-
non exstilisse aulem ante tempus, quo Urbanus II tuerit, vitam suam ad amussim exegisse, docet nos
S. Petri Ciithedram occupare ccepit, ponlificias lil- ilerum Guigo in conscripta a se sancli illitts anlisli-
teras, or inis Carthusiensis facientes mentionem, tis Vita partim verbis supra liuc jam transcriptis,
anonynius primorum quinque Carthusiae priorum partim hisce, quse nunc subdo : < ln lanluni auleni
chronographus, seu antiquior Sancli nostri biogra- (S. Hngo videlicet) ereraum (Carlhusise cum S. Bru-
p\us, qui majoris titique fidei auctoritalisqtic est none ejusque sociis) devotus incolebat el sedulus,
quam metricus, de quo liic, biographus Zacliarias ut eum magisier Bruno nonnunquam cxire compel-
Benediclus, non obscure docpl; pnstquam eiiim ab lerel, Ite, dicens, ile ad oves veslras, eisque,
Urbano II litteras infra huc transcribendas, quibtis quod debelis, exsolvile. Eo lempore, raagnaepauper-
Siguinus, Casae-Dei abbas, Carihusiam Landuino P talis el humilitatis ardore succensus, voluit equita-
hujusque sociis, qui eam, Brunone abeunte Romain, D turas suas cunclas venderc, el diviso paiipcribus
descruerant, restiluere jussus fuit, scriptas fuisse, pretio, propriis pedibus in praedicationediscurrere.
num. 19rettilit, num. proxime sequenti siibjungil: Sed homo profundi cordis, magisler Bruno scilicct,
< Et islae videnlur primae litierae papales, quae ii«- cujus consiliis non aliler, quam praeceplis oblem-
veniunlurde ordineCarlhusiensi facere nientionem.> perabal abbatis, non consensit limens, ne apud se
Jam vero, cuin litterse illa-, quas ex diciis Urbantis forsan exlollerctur, aut a cseleris de singularitate
scripsil.primae sint, quaeordinis Carlhiisiensis inen- jtidicarelttr episcopis; aul (quod dubium non erat)
tionem facere iiivenianliir, liueris scriptis a Vi- id ipsum propler asperilatem et inaequalilaiera iti-
ctore III Carlbusise fuudationem confirinatam scu ueruin consummare non posset. >
approbalam non fuisse, pro indubitato, accedente 503. Nec tanium, quod jam dixi, ex hisce Gui-
practerea universali de re bac scripiorum omniura gonis verbis intelligitur, verum etiani Ilugotiem non
anliquorum silenlio, rsl hauendum; ut proindeZa- minori in S. Brunonem veneratione, quani affectu
cbarias Benedictus id factiim, perperam notarit. fuisse, (autamque eam exstilisse, ul illuin abbalis
Nec ex boc laiilum melricus bic sancti biograpbtis quodammodo loco haberet. iiinc nicrilo anliquior
erroris arguendus venii; verum etiani ex eo, quod r Sancli nostri biograpbus transcriptis lum hiscc,
S. Ilugonem, Gratianopolilanum episcopura , Car- tum aliis, quaejam supra data sunt, Guigonis verbis
tliiisienseni habittini a S. Brunone suscepisse, Car- num. 14 subjungil : < Oiiinia praedicta sunt verba
tbusiaiiisquc adeo faisse etiam ascripttim, memo- donini Guigonis scripta in Viia S. Hugouis, Gra-
riae prodat; elenim rei bujiis nuspiam meminit tianopolilani episcopi, quae hic inserenda iudicavi-
Guigo, Htigonis accuralissinius tideque dignissimusi mus, quia in eis primordia fundaiiouis Carlliusias
biugraphus, qui tamen eam, si fuissel, omni dubio, dectarantur, et magistri Brunouis excellenlia inno-
procul scilurus, scilainque litleris commeodalurusj lescit et in hoc quod eidem lam venerabilis, lam
fuisset. sanctus episcopus cum tanta reverenlia sic fervenler
502. Ast hic error, a subdililio Sigeberlo (adii et humililer adha-rebat. > Maximo porro in amore
num. 297) priinum profeclus, tttcunque excusan- ac pretio apud S. Hugoiiein exstitisse Sanctum
dus viil-iur : etsi enim HugohabilumCarlliusiensemi nostrum ejusqtte socios, recle eliam concluseris tum
niinqiiam inducrit, Carthusianus tamen quodain- ex cbarla, quam, si Mabillonius (neqtte enim an
moJo asliniaii potuit, tum ob desiderium , quo, ull bsec uspiam exisiat, novi) Praefalionc in sseculi
Cartliusiaiium, abJicalo episcopalu, proliteri pos- vi Benedictini parlen, num. 86 recte nolet, vix
set, arsisse dignoscitur, tum ob singularem, quo ini I)t uno mense integro post S. Brunonis ad Hugoncm
Carlhusianos ferebatur, affecliira frcqucnteinque! accessum presbyteris cl laicis sui episcopattis san-
cum hisce in Carthusia commoralionem. Ac maxi-- ctus ille anlistes scripsit, prsecipiens, < Ul ne fe-
mum qtiidem S. Hugonis in S. Brunoncm Carthti-- minse (verba sunt Mabillonii) transeant per ter-
sianosque affeclitm fuisse, palara est luin ex Guigo- ram Carihusia: fratrum, qui, Deo placere cu-
nis verbis supra hunc transcriptis, lum ex eo quod, pientes, mundiim el turbas fugiebant; el ne quis-
iii Guiberius deNovigento lib. i ile Vitasua cup. 11l quam intra terminos ipsorum possessionis pisca-
docet, < abbatis > quodammodo ac < provisoris > do- tionem aut venalionem exerceat, et sua anima-
•mus Carlliusiensis < vices, » cum scilicet cx eai lia pascenda deducat, > tum cx eo quod Sancto
Bruno jam discessisset, agere gravatus non sill ejusque sociis, quidquid sibi in Carlhusiam juris
sanclus ille antisles. Accedil anliquiorSancti nostrii competerel, libens cesserit, verosimiHimeque eliam,
biographus, qtii eum ila in ordinem domtimque e ul Blomenvenna, Puteanum iterum aliosque Sancti
Carthusiensembeneficum fuisse, num. 14 scribit, utt biographos sibi consentientes liabens, affirmat, effe-
lum hujus, tum illius cum S. Brunonc dici possitt eeril, ut alii, qui in eamdera cremtim juris quid-
< fundator, el qtiamvis non prinius, tamen qiiodam- piam haberent, ei data diarla publica in S. Briino-
597 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 508
itls ejosqae socionira favorcm renunliarint. Iiitcgrarai A clericorum snornm , et qnanfum ad se pcrtinet,
iHaiii, nt tocus exigere videtur, modo huc ex apo- quidquid sui juris esse videtur, oranino concedit.
gr,ipho,Chronologico-diplomaticseMorkensiiDialribse B Testes Hugo decanus, Joannes de Podio, et Rosta-
eupra jam saepius laudalae inserlo, transcribo. Sicc gnus Guigo de Lanz, et Galterus Btieta , Pelrtis et
habel: < Gratia sanclae el individuae Trinilalis mi-- Gitberltis, Agelbertus et Aldeleraus, Petrus el Ricar-
scricorditer nostrae salutis adraouiti, recordati sumuss dus. Lecla est aulera baec cbarta Graiianopoli in
humanae slaluin eonditionis el vilae fragilis lapsttss ccclesia beatae el gloriosae semper Virginis Mariae,
inevilabiles, quam sine lermino ducimus in peccaiis. qtiarta Feria secundae hebdomadae Dominici Adven-
Itaque judicavimus, nos peccali servos de litaiitii tus in praesenlia praedicti doraini Hugoitis, Gratiano-
morlis redimere, temporalia pro coelestibus mutare,, potis episcopi,aiqtie canonicorum suorum, aliomm-
«ternam haeredilalem pretio perilurae possessioniss que rauttorum, lam sacerdetum , quam caeterorura
eomparare, ne dupKci conlritione cohleraniur, ett ordinum clericorura, celebrantium sanctam synodum
praesenlis vilae miserias laborum et dolorum initium>> quinto Idus Decembris. > Cum lisec charla, quse, ul
suoiauius. characteres chronici, qnibns munita est, leslantur,
504. <Itaque magislro Brunoni et bis, qni cum eo» * hebdomadaesecundaeAdventus Feria quarla, qusein
veneruut, fratribus, ut Deo vacarent, ad inltabilan-- " nonum Decembris diem incidit, lecta est, S. Bfu-
tlum solitudinem quaerentibus, ipsis eorumque suc- none Carthusiam adhuc inbabitante , seti lemporis
cessoribus in selemam possessionem spatiosam erc- spatio, annura 1084, quinque sequentes et partem
nuim concessimus, Ego Htiinbertus de Miribct, una> anni 1090 complectcnte, dala haud dubie sit, tune-
cum OJone fratre raeo el caeleris, qtii juris aliquidii que, ut computanii ant etiam Chronotogiain Tcchni-
habebant in praedicto toco; lii vero sciticel, Hugo"> cain Labbei dunlaxat inspicienli palescet, Ferram
de Tolnone, Anselraus Garcinus; deinde Lucia cit quartam hebdomadaesecundae Advenlus in quiiilum
fllii ejus Rostanus, Guigo, Ansefmtis, Ponlitis alquec Idits seu diem nonum Decembris incidere solc anno
Boso, precibus et interventu pracdictaematris eorum;; 1086 conligeril, fuisse charlam, quae hiic jam tran-
Bernardus quoque Longobardus cum filiis suis; si-- scripta est, hoc ipso anno lectam scu datam, roani-
militer et domnus abbas Siguimis de Casa-Dei cumi festissimum Cst.
suorum fratrum convenfuj quidqnul ibi juris haberee 506. Atque hoc primum est, quod in illam notan-
videbantur, supradiclis concesserunl fratribus. Ipsaa dmn oecnrrtt. Ne porro erronea in nolis cbronicis a
vero, quam eis dedinius, eremus lios habel terminos,, quoqtiam puteltir, exponendum modo, qui in ea a
scilicel infra locum, qui vocalur Clusa, et ruperau £, Sancto ejusque sociis, quod anni 1084 mense Jttnio
cbudentem vallem et pertingenlem usqtie ad ntola-i- ex dictis factttm, Carlhusiae eremus inhabitari ccepia
rem ctaudenlem et dividentem Combam-Caldam, etit recte dicatur anno quarlo episcopalus Htigonis, Gta-
pervenieritem usque ad rupcm mediam, quse est;t tianopolilani episcopi, qni inlerim, ut supra osiendi,
super Borghesos; deinde molarem alium, qni descen- i- jam inde ab anno 1079 eleclus, aniiiqiie proxime
dendo perducilur per usque ad rupem a Bonviant.:. scquenlis inilio consecratus fuil Griitianopolilantis
Exinde molarem atium, qui descendendb perduciturr episcopus, quique adeo, cum Cartbiisiaeerenius in-
per crepidlnem plaianeli a Bonviahl usque aJ rupem,i, habilari a Sancto ccepit, quintumjam ihde episeo-
qnae est supra furnum de la Fotiia. Simililer ab illo o palus aiinum egerit, si modo episcopatus ejns atmi
monte, qui de eadem rupe porrigitur tisqtie ad mon- i- vel ab electione vel a consecrationc siiit computandi.
tcm Aillinart, el a monte Aillinart descendendo o Verum idne ita fieri necesse est? Anonymus Tra-
extendilur juxta Morlara contra Occidculem usquee ctalus de S. Brunone a Carihtisianis htijalibus me-
ad rupem, quae est super Correriam , et ab bacc cum communicali atictor annos cpiscopalus Hugonis
rupe porrigilur usque ad rupera de Pertuso. Indee non ab eleciione, atit consecratione, sed ab adiia epi-
postremo prolendiuir descendendo nsque ad flumen, i, scopalus possessione eomputari solitos fuisse, Hugo-
quod vocalur Gttertis mortuus. Inde qtioque ab eo> *D ] nemque non anle exeuniem nnnum 1080 episcopalus
dem ctauditur usque ad Clusam. Si qua vero pcrsonaa Gratianopolitani possessionem adiisse, praefnlus, iia
potens aut impolens hanc donationcm infregerit, , mox.quotara hoc, quam illiidevictumdat, subjungil:
tanquam sacitegii rea ab Omnipotentis Dei graliaa <Asscrvalur in Majnris Carlliusise labulario donatio
et fnleliiimconsonio separata anailiemate niarana-i- per Giiigonein coinilem et reginam Matbildem illius
tha feriatur ivlerni ignis incendio, nisi digne salisfe-
i- uxoreni domui Calcsiensi facta, qtiae data est anno
eerit, eum Dathan et Abiron el Juda proditore e incarnationis Domini 1110, xiKal. Novenibris, anno
concremanda. pnntificatus domini Hugonis, episcopi Gralianopo-
50?. < Praefata quidem tcrra, his terminalionibtisis tilani xxx. Hic annus pontificalus Ilugonis non est
conehisa, a mngistro Brunonc et ab his, qui cum eo :o eleclionis aut consecrationis; alias enim (cum
eranl, fratribus coepit inhabilari et conslrui atino ab
ib scilicet, ttt iterum mox monui, Hugo anno 1079
Incarnalione Domini 1084; episcopatus verodominiii eleclus, anniqtie proxime sequenlis initio consecra-
Hugoms, Gratianopolitani episcopi, quarto, qui ii lus sitGralianopoIitanus episcopus) noiandtisfuisset
videlioel taudat et corroborat hoc donum , quod "t xxxi aut xxxti. Dicendus est igilur annus posscssio-
(e-eeruntsupra seriplte personap, cum omui convcniuH nis, quam liondum (illtim) adeptum ftiissc anno 1080
309 ACTA. 310
mense Octobri sequitur ex die destgnata xi Kal. A gresso, in Siccse-Fontanaesolitudine vitam eremi-
Novembris. ticam, uti plus semel e Mabiltoniojam laudata nto-
507. < Idem necessario conficiendum est ex alio naslerii Molismensischarla fidem facil, aliquanditi
inslrumenlo, quod exlat edilum De usu feodorum duxere, institutum a Brunone vitae genus tandem
Delphinalus, cujus initium et finis sic habent: eliam sive in Carlhusia sive in Calabria esse am-
< Ego Hugo, Gratianopolitanus episcopus , rogalu plexos, Historiaelilterarise Franciae scriptores tom.
< canonicerum concessi abbati Bosoni beatae Mariae IX, pag. 241 noii obscure indicant. lbi cnim opi-
< Crudatensis, et successoribussuis tresecclesias.... nari sese, manifeslani, Pelrttm qtiidem a Peiro, qui,
< Facta cst haec donatio de tribus praedictis cccle- quamvis Belhunae natusessel, a diuturna tamen sua
< siis.... iv Nonas Novembris anno Incarnalionis in Francia cominoratione Francus cognominatus
< Domini 1110, anno ponlificalus domini Hugonis fuit, secundusque a S. Brunone (adi Labbeum tom. I
< episcopi xxx. > Ergo necdum episcopatum Hugo Bibliothecaenovselibrorum mss. pag. 639) Carlhusiae
inierat sub initium Novembrisanui saepedicti 1080.> prior exstitit, Lanibertum autem a Lamberto , qui
Ad haec ut, quod hic inslituti mci ratio poslulat, Carihusiae Calabrinsc prior scu raagisler religiosis
adjungam, cura Hugoni, uipole ex dictis anno 1079 bujtis incolis oplimas leges praescripsil, divcrsum
eleclo, ineunieque anno 1080 consecralo Gratiano- B 1 non esse. Et vero, cum facile faclum esse queai, ut
polilano episcopo, anno 1110 ad iv Nonas seu ad Petrus el Lamberlus , qui prius Brtinoneine Siccae-
secundam Novembris diem jam provecto, aunus ab Fonlanaesoliiudine Gratianopolira abeunlem, scqut
eleclione consecrationeque non trigesimus, sed tri- nnluerant, consiliura postea, cum de fixa a Sancto
gesimus primus fluxerit, et tamen instrumenttim, in Carthusia sede inaudivissent, mutarinl alque in
cujus hic initium et finem Tractalus de S. Brunone horridam hanc eremnm, Sancto annuente, conces-
auctor anonymus exhibet, annp episcopalus Hugonis> serinl, reipsa id fecisse illos, neutiquam vero appa-
trigesimo datum notelur, consequcns est, ut tam in1 ret absiinile, licet interira Lamberlum , qui ctim
Iioc, quam in allero, quoGtiigo comes ejusque uxor Sanclo in Siccae-Fontansc sotitudine versalus esl,
Matliildisdomui Calesiensi benefecit, anni episco- oinndemcum Lamberto, CarlliusiaiC;Jabrinaepriore,
patus Hugonis, Gralianopolilani anlistitis, non ab• asseverare non ausim.
electione consecrationeve, sed ab adita post conse- 509. Ast qiiocunque modo res liabeal, fuisse
ciationem sedis illius possessione numcrenlur. Jami e«|iiideii),dtim Sanclus c C.'irlhusi:ccremo disccssit,
vero, cum res ita habeat, uti laudalus Carthusianus) discipulos ejus numero plures, quam cura primum
anonymus supra aflirmat, annosque adeo episcopa-" _ hanc soliludinem ingrederelur, suadeiil mihi binae
tus Hugonis non ab electione consecralioneve, scd' charlae, infra inlegrse huc transcribendae, quarum
ab adila primum possessionecomputari solilos fuisse,> altera Rogerius, Calabriaeel Siciliaecomes, eremura
veritati consonttm appareat, non est sane, cur supra1 Calabrinam S. Brunoni ejusquc sociis donal, allera
buc transcripta donationis Carlbusisecharta erroris5 donationem banc Rogerius Apttliae, Calabrise Sici-
in nolis chronicis suspecla habealur, accuseturve ex1 liacque dux, cujus Rogerius comes palruus eral,
eo, qtiod Cartbusiaeeremum anno cpiscopalns Hu- coxfirmal. In priori enim coraes ila loquitur : < Ro-
gonis Gralianopolilani anlislilis quarto a S. Brti- gerius Dei gratia omnes Calabriaeel Siciliseomtrbus
none ejusque sociis inhabitari coeptamprodat; quod fidc.libus suis el Ecclesiae Dei liliis lam praeseniibus
ex supra dictis vernra esse non polest, nisi institiito9 qiiam fuluris salulem. Notutn esse volumus fraterni-
compulo a tempore, quo Hugo episcopatus posscs- tati veslrae, per Dei misericordiam a Galliarum par-
sionem iniil. tibus ad regionem istam Calabriaesanclaa religionis,
viros Brunonem videltcet el Lanvinum ctim sociis
§ XXX. Sanctus, a summo pontificearcessitus, Car-o
thusiam, rite jam ordinalam, incolarumqnenumero eortim pervenisse, eic. » In posieriori vero Rogerius
auctam, deseretecogitur : quandonam id, et quanto 0 dnx hunc fatur in motlum : « Rogerius Apuliae,Ca-
discipulorum Brunonis luctu faclum. D labrise, Sicilise Dei gralia dux , omnibus fidelibits
508. Quatuor aut quinque, aut eiiain paucioribtis a Chrisiianis prsesenlibuget futuris inDomino salutem.
Sancti ejusqtie sociorum in Cartbusiani iugressu ela-i- Notum esse volumus fralerniiati vestrae de duobus
psis annis, eo jam inde modo, qui vilse eremilicse e viris, Brunone scilicet elLanvino, qui sanclae,reli-
maxime congruil, rile omnia, liim quanlum ad reli- i- gionis studio accensj cum sociis suis in lerram Cala-
giosorumercmi incolarum habilacula, tum qiiantiira n briae a Galliarum parlibus, disponente Deo, vene-
ad vivendi. normam , fuisse ordinata, dubitandum n runl, elc. > Sanctus ergo, cum in Calabriam, quod
non apparet, uti eliam Sanctum ejusque socios is ex dicendis non diu admodum ab ejus e Cartliusia
susceplaevilaeatisieritatejuxta ac sanclimouia longe ;e egressu faclum, ad eomiiein Rogeriura veoil, socios
lateque inclarttisse. Alque hinc facltim reor, ut et -t sibi aliquot, e Gallia appulsos, qtiorum in liisce
nonnulli alii ad incultam antea ac pene inaccessam m chartis mentio fit, habebat adjunclos; quare, cum
eremum vencrinl, alque in celeberrimi, qui lianc ic unus saltem ex his, Lanvinus videlicet, ab omnibus
moderabalur, Viri discipulorum numerum cooplari ri sex Sancli sociis,Carlhusisc eremum cura eo primuin
posttilarinl. Ac primo quidem, Petrmn et Lambcr- r- ingressis, sit diversus, conseclarium fit, Saneti
tum, qui una cum Sancto, Cartliusiam nondum in- i- disciputos, dum bic e Cartluisiaecremo pontiliceui
311 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM 1NST1TUT0RIS 312
adilurus discederct, ntimero plures fuisse, quam cum A sese conferrer, severissime ab Urbano II p.ipa, ad
solitndineni eam primura ingrederclur; Lanvinum ponlilicalem apicem anno 1088 eveclo, injungeba-
aulein, in binis laudatis chartis inemoralum, ab om- tur. Hic olira Sancti nostri Rerais, ut jara supra
nibus sex diclis Sancti sociis, seu potius, quod bic docui, ftterat discipulus, hincque raram viri pru-
polissiraum dubium non nemiui videri queal, a Lan- dentiam ingeniique sagacitalem apprime persp-:-
tluino esse divcrsum, sic ostenlo : Sanclus, uti ex clain habens, enm apud se, quoad consilia adhibe-
dicendis patescel, non prius cum Lanvino in Cala- relur, habere volebat in difficillimisillis lemporibiis,
brinam eremum secessit, dictisque bihis cbarlis sibi quibus a papa dissidente freqnenterqiie arma in
illam donari ac confirmari iinpelravil, quam cum pontifiiios in Italia movenle imperalore Henrico IV,
Carlhusiam majorem, quaiii deseruerant, Landui- deplorandum in modum res Ecclesiae in Italia et
nus una cum discipulis, seu Carthusianiis, quibus a Gcrraania eranl lurbatae. Ut mmiius ille ad Bru-
S. Brunone fuerat praefcctus,repetiisset, ut proinde, nonis discipulorum aurcs pcrvenit, ingens mox
huiic ab ilio diversum esse, sit necessum. omniufli animos lnctus subiit. Audi quae liuc
510. Ad haec Lanvinus, qui cum Sancto in Cala- spectantia Bloraenvcnnain Sancli noslri Vita a se
briuani eremum secessit, in Normannia, Franciae conscripla commemoret. < Et ecce, inquit, vix
provincia, Landuinus vero, qui.monenle S.Brunoue, ^ annis sex in tali conversatione exaclis, rursum
Carthusiam Majorem rcpetiit, in Tuscia natus erat. tenlatur... Papa nempe Urbanus II, prius dictus
Accedil, Landuinuin Tuscuin anno 1100, cuin e! Otlo, abbas Cluniacensis, qui olim discipuliis fnerat
Carlhusia Majori, cui prior praeerat, Brunoncra in1 beati Brunonis, cttin pontificalum summum adeptus
Calabriam venisset iuvisum, diem extremuin (adi> esset, rupiens illum digne adminislrare, non iinme-
Labbeum lom. I Bibliothecae novae librorum ntss.> raor excellentissimaedoctrinse el probitatis ejusdem
pag. 639) clausisse; Lanvinum autem S. Brunoni,> sui pracceptoris, vocavit eum ad sauctae Ecclesiae
qui anno ex dicendis 1101 obiit, vixisse superslitem,> obsequium, addito eliam obedienliaepraeceplo. >
eique in Cartbusiae Calabrinse praefecturam fuisse' 512. < Qno perlecto mandalo , vox in Rama
suffeclum, uli videre licel apud MabilloniumAnna- autlita est, ululatus et prolaltis multits filiorum
lium Bcnediclinortnn lib. LXX,num. 30. Lauvinum> sancti Brimonis, nolentium consolari obteslan-
itaque, qui cum Sanclo in eremo Calabrina com- liutiiqne Palrem, quod ejus orbati solatio nullo
moratus est, a Landuino Tusco esse dislinctum,, p»clo in loco horroris et vastsesolitudinis perseve-
indubilatum est, quod, nc unutn cum altero ini rare possent. Sed si manerel, manerenl, si abiret,
deciirsu coufundas , bene est notandum. Porro e; Q abirent ct ipsi. Quorum flelibus piissimtts Bruno
Sancii sociis, quoruin binaecharlae proxirae merao- vehemenier lurliaiiis et ad compassionem moins,
ralsc memionem fa<iunt, aliquol saltem adhuc aliii cuni sibi quoquc durissimnm esset, post tam
verosiihiflime fucrnnl a sex Sancli sociis, Carihu- plitcidae et Iranquillae solitudinis quietem rursum
siae eremum cuin eo primum ingressis, diversi; utl externis curis et inquieiudinibus implicari. Nisus
proinde hi, cum inde Sanclus abiit, Calabriamque e cst tamen eorum animos sedare et consolari.
peliit, ntimerojam aucti exstiteriut. Nec est, quod1 Sciebal ipse scriplum esse : < Qui vos audit, me
reponas, socios, qttibuscum Sanclus in Calabriami < audit, et quod semel loquitur Deus, el secundo id
venisse in laudalis binis charlis memoratur, ac no- « ipsum non repetit. > El ideo non aliler Aposlolici
ininalim Lanvinum (adi in Brunonis Vita cap. 177 jussionem, quain coelesti oracub ad se delapsam
Zanoitium) non prius ei sese, quam cum, relelaa vocem acecpil. Quaproplcr alloquens suos aii:
Carihusia, in Ilalia jara existerct adjunxisse; San: Manere vobiscum, fraires mei dileclissimi, gratissi-
Clum enira brevi lemporis spatio, quo ex dicendis,, mum railii est, separari a vobis gravissimum. Scd
antequam in Calabriam secederet, apud ponliflcem n mandatis apostolicis obedire necessarium mihi csi.
eoramoralus est, invenisse slalim Romae, qui ini) Qoid enim prodesset liic vobiscum exterius carnein
disciptinam ejtis sese dederint, appulsos e GalliarumnDI jejuniiset abslinenliis atlerere, si per inobedienii:m
partibtis viros, quod tamcn, tit qtiidquara hic con- i- aniiwaeineocdamnationem comingal acquircre, elc. >
tra opinionem nostram possel couflei, rcquirerelur,', Ac deiiide noimullis adlmc, qtiibus ullro citroqtie
parum verosimile apparel. sermonem niiscentes inducit Sanctum cjtisque
511. Quod eumita habeat, esse sane non vidctur,\ discipulos, inlerpositis, siibjungil: < Audiens haec
eur, an Sanctus, cum e Carthusia discesslt, discipu- bealus Bruno, ciim videret cos consolationem non
lorum stiorum nuraerum auctum videril, revoccturr recipere, nec persuaderi eis posse, til, inanerent,
in dubium, magisqtie cum adlitic augeri indubic e nieluens, ne post siuim et eoriun recessum creratis
vidisset.si diuturniorejus esse poluisset inCarihusiaa Carlhusiac, locus jani Deo dicalus, ail raanus laicas
rommoratio. Verum, cum sex annis, qiiorum ulti- i- et profanas ileruni dcveniret, cogilans seilicct
ae illatn etim suis repetere, comniendavit et dedil eam
nitts saliem incompletttsexdicendisfuerii, Carlhusiae
ercmum prior seu polius (is enim illi proximisque e venerabili viro domino Siguino abbati monaslerii
ejus successoribus lilulus ab omnibus fere scriplo-)- Casae-Dei, qui unus fnerat ex prirais donatoribiis,
ribus tribuitur) magister rexissct, ponlificium fuiiil de quibus dixiraus, confeclo super lioc publiro
ailalum raandaltiu), quo ci, ut ad Rcraanam cjriaiuu ihslrumenlo. Sicque bcalus Bruno, suscepla bene-
313 ACTA. zu
dictione a sancto Hugone,episcopo Gralianopolilano, A JEgre lianc discessionein tujit novcllus grcx, tanti
obedientia cogenle, Romam profeclus est. > Pasloris solalio destilutus; cunctisque, eo absente,
513. Itahaclenus ille, Puleano, e quo ilerum sua inlolerabilis visa est Carthusiae haliilatio et vitae
fere omnia muiuatus est, apprime consonans, nec asperilas. Sed landem parendum fnitsummi ponti-
pugnans cum antiquiore Sancti nostri biographo ficis atictoritati, qui locum Seguino, abbati Casae-
seu primorum qttinque Cartbusiae Priorum Chrono- Dei, commendavii. Recessil itaque Bruno e Car-
logo. Atque hi omnes' tres quidem, titi etiam, qui thusiapost annos sex, quam eam incolere coeperat.
sua e duobus horum recentioribus, Puteano scilicet Ejus discessu conturbati fratres, quae humana
et Blomenvenna, deprompsit, Suriiis, universos leniatio est in rebus arduis deficiente magni meriti
Sancli discipulos summo fuisse, cum eum e Car- duce, locum deserunt; quod ubi Brtino rescivisset,
thusia a Pontilice accersiri inlellexcrunt, mcerore litteris ad Seguinwn, Casac-Deiabbatem, scriplis
affeclos, Carthusiamque, abeunte Sancto, deserere Carihusiam ei ejusque raonaslerio concessit. >
statuisse , litteris recte consignasse vidcntur. Id 515. Ita Mabillonius , Brunonem scilicel tunc
enim, nt ut a nullo prorsus auctore synchrono seu demum, cum in ilinere Romano atit etiam Romae
seqiiali memoriae prodiltim inveniatw, veritati ta- _ versaretur, instrumentum, quo Carlhusiara in Se-
men e reslitutionis Carthusiae infra huc tianscri- ^ guinum abbalem transcripsit, confecisse epislolaque
benda charla, utpole in qua ex hac ercmo S. Bru-.• ad enm misisse, indicans. Et sane, re ila conside-
nonis socii obbitjus absenliam recessisse innuumur, rata, facile quisque inielliget, qui, cum Sanctus jam
consonum videtur. Verum iudicant etiam recentio- absens esset, seu iu ilinere vcrsus ponlificem aut
res Iaudali Sancli noslri biographi , Brunonem, Romae existeret, discipitli ejus dilabi e Carlhusia,
cum CarthusiamSigtiino dedit, atqtte ex hac, adpon- ipseque hisce dilabentibus seu potius dilapsis, in-
tificera se collalurus, exiit, islhuc postea redire sta- slrumenlum publicum, quo banc Siguino Casse-Dei
tuisse; quod, cum instrumento, quo Sanctus, ad abbati tradidit, donare potuerit, salva eorum oni-
ponlificera tendens, Siguino Casse-Deiabbati Car- nium verilate, quse in charta reslilulionis Car-
tliusiam donavit, nulla oranino de bac Brunoni thusiae occurrunt. Altamen cum Saiictus, antequam
ejusque sociis, si redirent, reddenda nientio ingc- iter Romanuni susciperet, in ipso discipulorum
ratur, parum verosiraile mihi apparet. Nec verosi- suorura e Carthusia recessus actu Carihtisiam in
inilius est, quod lamen etiam nonnulli volunt, in- Siguinum Casae-Dei abbalem transcripsisse videa-
siruinenlum, quo Sanclus Carlhusiam Casse-Dei tur, ita malim rem geslam concipere: S. Rruno,
abbali Sigtiino contulit, datum ei jam tum fuisse, C ( cum e Carlhusia, Landuino in locum sunra subsli-
cum ejus disciptili e Carihusia ob dilecti ex hac Ma- luto.jani excesserat, ad Hugonem Gratianopolita-
a Blomenvenna
gislri discessum nnndttm dilaberenUir, dilapsurique nura episcopum, uli reipsa fecisse
lanliimraodo brevi post a Sancto praevidereuttir. . aliisque narralur, sese, ei valedicturus, contulerit,
514. Etenitn in cbarla restitutionis Carthusiaedi- discipulique interea, quos in Carlhusia reliqueral,
citur Bruuo Carthusiam, cura < Ioci, fratribus rece- audiio Sancli discessu, Carihusiam pariter, deside-
denlibus propler absentiam ejus, desiiluiionem vt- rium ejus ferre haud vatentes, veliquerint. Ita sane
Sanctus, e
deret, > Sigtiiuo abbati dedisse ac comraendasse; ut facili eliam negotio intelligetur, qui el
ex hac discipulis
proinde iiisliumentum, quo Cartliusiam Siguino Cartbusia discedens, dilabenlibus
Sancltis dedit, collatura ei, primis Canhusise Ma- suis, mox id audire et instruraentum, quo Carthti-
incolis Sancli discipulis iiondum dilabentibtis siam Siguino Casae-Dei abbati commendavil, confi-
joris
seu Carlbusiam relinqitentibus, haud fuerit, raaxi-' cere, coiifectiimque aut ipsemet ad hutic deferre,
me cura id in frairiim seu (iiscipulorum Sancli e aut etiara ab altero deferendura curare potue-
Caitlmsia reccssu facium, diserle tradatur in epi- ril.
stola infra pariter huc Iranscribenda, qua Urba- 516. Porro ex cbarla reslitulionis Carthusiae
ntts II papa Siguino abbati, ut Carlhusiae eremum D eliain collige, opinionem eorum, qui Sanctuin in
S. Brunonis discipulis, ad hanc redeuulibus, resli- itinere, quod pontilicem verstis suscepit, omncs
comites ha-
ttial, injungit. At vero, inquies, si Sanctus char-' prorsus suos in Carlbusia discipulos
lam, qua Canhusiani Siguino dedil, dilabentibus e1 buisse slatuunt, veritati neutiquam posse congruere.
Caithusia discipulis suis, seu in boriim ex eremo1 lu illa enini charta, qua bisce Sigtiinus Carlhusiam
aliis
illa recessu impertiil, qui verum intclligetur, essei resliluit, Bruno abiens Landuinum oninibus
illos ob Sancti absentiam seu eo in ilinere e Car-• suis discipulis in. Carthusia comnioranlibus praepo- st
tbusia versus pontificein jam existente, uti chariai suisse dicilur; qui aulem factum id esse queat,
di-
resliluiionis Cartliusiae jam pluries laudata indicat,. cura Sancto el Landuinus et reliqui omnes ejus
e Carihusia diiapsos? Mabillonius in Annalibus Be- scipuli iter versus pontiftcem susceperinl? Verum,
iii-
nedictis lib. Lxxvii,nuin.92,sicscribil: «Eodem lem-• nonne Sancltts aliquot saltem ex hisce socios
natus est Bernardus, Bruno, Carthusiae ) nerissibi habuit adjtinctos! Est sane, cur id non
pore, quo
ab Urbano H, qui ipsius > nemo sibi persuadeat, cum, ut supra dociii, in
Majoris primus instilulor,
Remos fuerai, Romam evocatur, , charlis Rogerii comitis, et Rogcrii ducis Sancliis
apud discipulus in Cala-
til ejus consiliis in EccIcsiiK iiiodcraminc ulcrcliir,, cmn sociis sibi ailjunclls c Gallix- pariibus
515 S. BRUNONISCARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 316
briam dicatur advenisse, nec sat apte dici id posse A Calabros, ut paulo post daliis ei fuerit locus in ea
videalur, nisi Sanctus una cura sociis, qiios sibi regione ad inhabilandum, quem reipsa anno se-
babebat adjunctos, iter Calabriam versus ex ipsa quenti cUmnonnullis e suis incolebal. ld conslat (x
Gallia inchoarit. Quodsi interim id djspliceat, du- Rogerii comilis diplomale, quod G. Surianus in
bitandum equidem nnn est, quin Sanctus, cum om- Nolis ad Vilam S. Brunonis, et Ughellus toin. IX
nes ejus Carthusienses discipuli conseculi eum in simtil cum Theodori Squillacensis episcopi conflr-
llalia essenl, aliquot ex hisce,( in Carthusiam re- malione ediderunl. i
missis aliis, apud se rctint<eril. Unde enim atioquin 518. Quod si ergo recte hic nolcl Ruinartius,
cum ad comitera Rogerittra (adi num. 509 et seq.) Sahctus noster jam inde ab anno 1089, el quidem,
in Calabriam accessit, socios silii, qui e Galliaruni hoc nondum ullra niensem Septembrem provecto,
parlibus venissenl, habuisset adjunclos? Sed hsec ad Urbanum II papam accesserit; Urbanum enim,
de discipulis, quos Sanclus, cnm Carthusiam surami ut vult, in Apuliam anno illo profieiscenlem comi-
ponlificis jnssii deseruit, ciiriamque Romanam pe- latus esl, concilioqne, ibidera luhc mense Sepcn;-
liit, sub disciplina sua habuerit, dicla sufficiant; bri, ut docet, celebrulo, cttra eo inlcrfuit. Vcriira
in tcmpiis modo, quo sese, Carlhusia deserta, ad nihitne est, quod hanc Ruinanii opinionera vctet
curiam Romanam ceniuleril, inquiramns. " amplecli, seu a vero-alienain esse evidenter evin-
517. Baronius id anno 1092 faclum slatuit, quod •-cal? Anliquior Sancli nostri biographus num. 24 ila
Sanctus, uti intellexcrat, anno cominorationis iu de Brunoneprodit memoriae: < EremUmCarthtisiae
Cartbusia sexto ad curiam Romanam fuisset evo- rexil sex annis, el post, ut praediciumest, a papa
catus, sexque anni ab anno 1086, quo, ut supra vi- vocaltis, et non diu post ad eremum Calabriae,cui
(iimtis, Sancli in Carthusiam sccessiim consignat, Turris nomen est, transiens, ibi, sancto constructo
ad dicluin annum 1092 deducaut. Verum cum ex monasterio, multorum Dei servorum anachoretarum
supra dictisBruno non anno primum 1086, sedjam rector exstitil et minisler, etibrdeoi, felici vilaesuae
inde ab anno 1084 in Cartbusiaecremo sedera fixe- cursu peracto, migravit ad Dominum posl egressum
ril, seque ut aniiqiiissimuni fideque ex dictis di- Carlliusise undecimo anno, nec plus, ncc minus,
gnissimum primorum quator Carthusise priorum sicut in libris COnsueiudinumdorani Guigonis, quse
Chronicon in Sancti elogio, num. 7 huc transcriplo, sunl in domo Carlhusise, confmeiur. > Ita il'e, cui
leslatur, Romanam ad curiam, cum eremnm Car- si assentiendum sit, Sancli e Cartbusia egressum
tlitisiaerexissel sex annis, contitlcrit, consectaritim seu accessum ad Urbanura II papam anno 1089,
fii, tit id anno 1090, ultra mensem Jiinium, quo „« ultra Septembrera non provecto, RUinartius omni
cx dictis sese in Canlnisiam Sanctus abdidit, jam dubio procul perperam innectit, Cum enimSanctus,
provecto, indubie fecerit, si anni sex, quibus in uli apnd omnes in confesso est, infraqtie probabi-
Carthusia commoratus a primorum qnatuor Carlhu- tur anno 1101, vi Oclobris die, e vivis abierit, ejus e
fii:c ptiorutn Chronologo traditur, pro completis Carihusia egressttm, si anntis, qui ah boc cucurrit.
shil abendi. Ac Mabillonius quidem in Annalibus undecimiis, cnm mox dicto emorluali ejus anno
Benedictinis tib. LXVII,num. 92 Sancti e Carthusia 1101 verbis rccitalis ab antiquiore noslro biogra-
egressum anno 1090 innectit. Mabillonioconsonant pho recte componatur, non anno, ul slaluit Rtti-
Hislorise Iitterarise Franciae Scriplores toni. IX, narlhis, 1089, nllra Seplembrem nondttm provecto,
pag. 239, uti eliam Pagius in Crilicis, aliique cru- sed anno 1090, cl quidem nllra vi Oclobris diem
diii passim omnes. Verura in Vita Urbani II papse jam provecto, eveitisse, necesse est, eura ab anno
Mabilloniiet Ruinanii Operum posthumorum tom. quiderh 1089, ultra Septembrem nondum proveclo,
III inserta, pag. 69 poslerior e Iiinis hisce scriptori- usque ad anni 1101 sexlam Octobris diera anni am-
bus, postquam, Urbanum II papam anno 1089'con- piius ditodecim corapleti, anno aulem 1090, ad vi
cilium seu synorium Melpbi celebrasse, Barii ossa Octobris diem nondrim provecto, ad eamdem sexlam
S. Nicolai transtttlisse, Eliam cpiscopura conse- D n anni 1101Octobris diem anni arapfius undecim com-
crasse ac tandem Calabriam perluslrando Rhegiiimi pleli excurrcrint, sicquc, conlra ac antiquior no-
usque penelrasse narravit, ita memorat: « Eademi sler biographus scribit, Sanctus non undecimo, sed
etiam occanone Brunoncra, Carlhusianorum pa- vel duodecimo aul elinm decimo terlio post suum e
renlera. cum Urbano Calabriam perlustrasse, plus; Carthusia egressum anno vivere dcsiissel. Verum
quam probabile est. Is nempe a pontiflce, suo olim, anne hic primorum quinque Carthusiae priorum
ut diximus, cum litleras vir sancttis in Remetlsisi chronologus seu aniiquior Sancti nostri biograplius
ecclesiaeacademia doceret, discipulo, evocatus, hoc annum 1101, Sanclo emorlnalem, cnm definito
.inno (1089 videlicef) ad illum accessit, nec dubium,, pnsl ejus e Carthusia egressum anno undecimo recle
quin eliam eurn secultts fuerit in Apuliam et Cala- componil?
briara, cum eo animo Brunonera accersivisset Ur- 519. Ncutiqtiam sane : Sancttim enim, anlequam
banus, ut ejus consiliis in rebus difficillimis, qu;u> annus 1090 ad Octobrem, imo ad septiraam deci-
tunc frequenler emergebant, ulerelur. Aliud balin- mam Septembris diem esset proveclus, e Carthusia
tur ejusdem rei argiiinentura, quod nempe Bruno- sese ad Urbanum II papara contulisse, e charla in-
uis sanclilas ex co lempore adeo nola fucril apudI fra huc transcribenda, qua Siguinus Casae-Deiabbas
317 ACTA. 318
Carllmsiam redeuntibus ad hanc, a quibus, Brunone A funcitis certo non est, lanlo temporis spatio post
ad Urbanum abeunte, fuerat relicla, Carthusianis undecimum ab egressu illo annum collocari queai,
reddit, cerlum omnino est atque indubitaium, cum ut is in annum usque ab illo Sancti e Carlhusia
<anno ab Incarnatione Domini 1190, xv Kal. Octo- egressu lertium decimum, prout Ruinartii exigit
bris> data notetur, annique amplius undecim a se- opinio, possil differri, nulla omnino ratione alia id
ptima decima anni 1090 Septembris die usque ad suadente. Ail quidera Ruinarlius , Brunonem eo
sextam anni 1101 Oclobris diem, Sancto noslro animo ab Urbano accersitum fuisse, ut in rebus dif-
einoriiialem, excurrerinl. Alque ita qtiidem jam li- ficillimis, frequenter tunc emergenlibus, consiliarius
quet, annum Brunoni emortualem definito anno adhiberetur, idqne proinde lam malure factitm
post ejus e Carthusia egressum undecimo ab anti- fuisse, ut non nisi terlio decimo anno post Bruno
qtiiore Sancti nostri biographo perperam innecti. e vivis abierit. Verura non video, qui accidisse ne-
Imo vero id faciens, cum simul, Sancli discipulos, queat, ut Urbanus, etiamsi Brunonem, inagistrum
dnm hic Romam ad Urbanum II papam abierat, e olim suura, et raaximo in pretio haberet, et ad
Carthusia in fine sexli a suo in hanc ingressu anni consilia adhibere omnino vellet, ab eo tamen ad se
recessisse, num. 23 dicat, ipsemel secum pitgnat, evocando ad annum usque 1090 seu duobus circiter
ut considerantf palebit. Verum anne etiam perpe- " annis, postqtiam jam summus crealus fuisset ponti-
ram non cilat libros Constieludinum domni Guigo- fex, abslinere volueril.
nis, aul an lioruni exemplar, quod ad manum ba- 521. Nec id jam inde abanno 1089 factum, eliara
buit, in notis chronicis, annum, quoSanctus a suo e suadet nola Sancti, quam Ruinartius eliam in argu-
Carthtisiaegressuobieril,exprimenlibus,nonfuilcor- raentum adducit, ab eo lempore apud Calabros
rtipinm?Corrtipium sanefuisse,oranino necesse est. sanctitas; prseterquam enim quod hac jam lum
ElenimlibriConsuerudinum.qiioslaudat, alii indnbie apud populum illum inclaruisse Brunonem, Rui-
non sunl, quam Guigonis (adi, quae § 1 a num. 4 nartius non probet, potuit eliara sancliiatis fama,
usque ad num. 7 dicla sunt) Slatuta seu Consttetu- quam is vita, in Cartbtisiae soliludine austerissime
dines, qtialuor primorum Cartlmsise priorum Chro- acta , divitiarumque, dignilatum ac mundi con-
nicon, seu horum quatuor elogia sibi liabentes prae- lemptuper lotam late Galliam sibi pepercat, adCa-
fixa, in quibus, non autem in ipsis Consuetudini- labros eliam jam ttim fuisse perlala. Alque binc fit,
btis, nolas chronicas invcnit, quibus, quo anno ut neque ex loco, quem ex dicendis jam inde ab
Sanctus post suum e Carlbusia egressura obierit, anno 1090 aut certe sequenlis inilio ad itthabilan-
definil; antiqiiissimum autem ac genuinura (adi pP dtim in Calabria Sariclus obtinuit, neque ex ipsa
iteriiin § 1) priraorum quaiuor Carthusiae priorum etiam ejus, quae eodera tempore accidil, ad Rhe-
Chronici exemplar, Sanctum noslrura « post egres- giensem archiepiscopatum electione pro slabilienda
suin Cartbusiae,> non, ul antiquior ejus biograpbus Ruinartii opihione sal solide argui posse exisli-
e libris consuetudintira Gtiigonis sese facere afiir- raem. Ad haec elsi ex eo, quod anno 1090 a Rhe-
raat, «undecimoanno nec plus, nec minus,i sed «un- giensibus eleclus fueril arcbiepiscopus, speciali
decimo plus minus anno > obiisse, memoriseprodii. quodani modo hisce noius exslitisse, ac proin in
520. Jam vero cum haecila babeant, ex eo sane, Rhegiensi civilale, quae in exlremo Calabriaeangulo
quod antiquior nosler biograpbus, Brunoncm a suo sita est, jam inde ab anno, quo eam ex dictis Ur-
e Carlhtisia egressu < undecimo anno nec plus, nec banus II papa invisit, 1089 versalus fuisse, non
minus obiisse, i scribat, argui non potest, a verilate nemini queal videri, fieri lamen potesl, ut a Rhe-
esse deviain Rttinartii opinionem, quae ex dictis giensibus, etsi iis vix non omnino esset ignoltis, in
Sancti e Carlhusia egressum seu accessum ad Ur- archiepiscopum, quod, ul primorum quaiuor Car-
banura II papam anno 1089, ultra Septembrem non- thusiaePriortim chronotogus teslatur, «papaUrbano
dum provecto, consignat. Verum nonneeidem opi- voIente,> factum,csola hiijus commendatione fuerit
nioni officit quatuor primorum Carthusise priorum D 1 electtis. At vero, ait, qui pariter Sancti e Carlhtisia
Chronicon, in qtio Sanclus ad Dominum migrasse egressum atque ad Urbantim accessum anno 1089
post suura eCarthusiaegressum «tindccimopltts mi- innectit, in Chronologica-diplomaticasua deS. Bru-
nus anno > tradittir? Cura hac loquendi formula none Dialriba Morkensius, inler Sancti e Carlhusia
significari videatur, Sancium non definito post discessum, et discipulorura ejus, qtti dilectissinti
suum e Carthusia egressura anno undecimo, sed Patris absentiam ferre non valentes, in Italiam pa-
vel undecimo post egressum illum anno, vel ali- riler.eo abeunte,Carlbusiam relinquenles, abierant,
quanto temporis spatio sen ante seu post hunc faclum landcm ad hanc redilum anni nt minimum
obiisse, ilaque, ut iion nemini forte appareal, lem- unius spatium inlercessisse, res tempore utriimquc
poris spalium, quod nec mullo anlerius, nec mullo inler everittvm medio geslae requirnnt, ac proin,
etiam anno illo sil poslerius, designetur, nescio, cum ad Carthusiam ex jam diclis ac porro dicendis
an stanle, qtiara priraorum qualuor Carlbusise prio- S. Brunonis discipuli ante Octobrem nnni 1090 sint
rum clironologus adhibet, loquendi forniula praedi- reversi, abiisse biinc ex illa anno 1089, adOciobrem
cla, obitus Sancli noslri, qtti ex jam dictis ante duo- nondum proveclo, necesse esl. lla fere qtianltiin ad
decimum a suo e Carlbusia egressu anntim vita substanliam illc.
519 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 320
522. Verum non video, inter Sancti e Carthnsia A mum a suo e Carthusia egressu annum essentctapsi,
'disressum, illiusque discipulorum ad hanc reditum diem exlremuin clauserit, nec quo minus ejus ODUUS
res tot tantasque evenisse, ut eae longe eliara mi- tanto lemporis posl undecirauin illiim annum spatin
nori, quam anni unius, spatio geri nequierinl. Quid slalui queat, impedire videattir loquendi formula,
eniin? Bi-tmo, rciicla conimendataque seu donata qua «postCarlhusiaeegressum undecinio plus minus
Siguino, Casae-Dei abbali, Carlbusia, in Ilaliam ad anno> obiisse, a primorum quatnorCarlhusiae prio-
siiminum pontificem Urbannm II, a quo evocalus rum chronologo asseritur; tura quod eliam in ea-
fueral, sese contulit, discipulos, qui abeiinlem, re- dem opinione facili hegolio, qui, quae inler Sancti
licta pariter Carlhusia, in Italiam fuerant seculi, e Carthusia disccssum, illiusque discipulorum ad
benigne ad se vententes excepit, reditum iis ad hanc reditum gesla tradnnttir, reipsa eliam geri
Canhusiam siiasil, utqtte reipsa ad dileclam hanc poluisse iiitelliganlur, uti ex iis, quae § seqiienli
sancto Patri suo eremtim Ponlificiis ad Siguinum, suppeditaturus sum, raagis clucescet. Ad hscc cum
Casae-Dei abbatem, quibus htiic, ut Carlhusiam re- Sanctus haiid diu e Carlhusia antequain eum seque-
slitueret revertentibus ad hanc S. Brunonis disci- renlur discipuli, abiisse videatur, opinioni isti,
pulis, Urbanus papa imperabat, litleris mnniti re- ut , consideranti patebit, etiam suffragatur anti-
dirent, etiam effecil. Vernm quidni haec omnia sex B quior nosler biographus , utpole num. 23 scri-
circiter duntaxat aut scplem mensium spatio gesla bens, e Carthusia illos reeessisse < in fine sexti
esse potuerint? Imo vero quid ni etiam Sanclus, oti anni > a sub in hanc ingressu , qui ex jam
vere ex infra dicendis faclum, eo ipso anno, quo supra dictis mense Junio anni 1084 evcnit.
Carlbusiam deseruit, atque ad Urbanum II ponlifi- § XXXI. Sanclus Romamad Vrbanum papam vettit,
cem venil, in Calabriam, obtenta ab boc ad eremi- discipulis, ut Catthusiam repeldnt, suadet, lilteras
ticam vilam redeundi factillate, sese recipere po- liis ad Siguinum abbatem a pontificeimpelral, ar-
tuerit? Non magis itaque, quae Morkensius affert, chiepiscopalumRhegiensem recusat, et, ut sibi a
curia in eremum iterum secedereticeal, ab Urbano
quam quae supra e Ruinartio adducta sunt, Sancli obiinet.
nostri c Carthusia discessum, atque adUrbanum 11, 524. Btomenvenna in contexla a se Sancti noslri
a quo accersilus fuerat, accessnm ante annum Vita itaprodilmemoriae: «BeatusBruno, suscepta be-
1090 cogunt staluere". Quod cura ita sit, ut, quse nedictione a sanelo Ilugone, episcopo Gratianopoli-
mea tandem sit opinio, aperte edicam, Sancttts tano, obedientia cogente, Romam profectus esl; de
nosler absque solida ralione statui non potesl obiisse cujus adventu summus ponlifex iheffabili repletus
femporis spatio posl situm e Carthitsia egressum pQ gaudio benignissime eum suscepit (utpole quem in-
longiori, quam pati videalur loquendi formula, lime diligebatet venerabalur) atqtie inter primos el
qua, ul jam dictum, a primorum qiiatuor Carthusise prsecipuos sibi peculiares faniiliaresque ronsiliarios
priorum chronologo «post egrcssum Cartliusiseun- et fideles aniicos semper babnil, utens ejus semper
derimo pjtis minus anno > diem extremum ctausisse consiliis in arduis Ecclesiaenegoliis. >lta llle S;m-
tradiiur; quare cnm nullum plane, quod Sanctum cli nostri biographus, sua iterura ad verbiim fcre
jam inde ab anno 1089, ad Oclobrem nondum pro- bic mutualus e Puteano, qui tanwn, quod eliam Su-
vecto, unde eum tali tempore obiisse, foret conse- rius facit, Brunonis ad Urbamim accessum Romse
quens, e Cartliusia ad pontificem disressisse, evin- accidisse, seu Urbanum tunc, ciiin ad euin Bruno
cat, argumentum sat validum occurrat, id illum venit, Romaeexstitisse, diserte inagis, quam Bloinen-
ante annum 1090, ut Mabillonius aliique commu- venna , tradit. Ast nnm vere eliam Urbanus , cuni
nius slatuunl, non fecisse, ih animnm indnco. ad etim SiinClusnosler venii, Romsefuil versatus ?
523. Verum qno circiler anni illius mcnse res In opinione eorum, qtii Sancluni jam inde ab anno
haecacciderit? Cum < Briino post egressum e Car- 1089, nllra Septembrem nondum provecto, ad Urba-
lliusia iinilecimoplusminiis anno, > primorum qua- ntiin accessisse statuunt, ftoma: verosimillime, cum
luor Carihusiae priorum rhronologo, a quo ex diictisl\\I id accidit, Urbamis papa, nipote qnem quatuor ulti-
non recedendum, testante, e vivis, quod anno ex niis anni itlius meusibus vel in Apulia, ubi et niensc
diccndis 1101 faclura, abicrit, hicque proinde Seplembri Melfitanum concilium celebravit, vel in
evenlus non valde diu , postquam undecimus a Calabria exslitisse, adducta a Ruinartio in Poniificis
Sancti e Carlliusia egrcssu anntis essct elapsus, illius Vita probanl, versalus haud fuerit. At vero
stalui posse videatnr, dicli anni mense Martio cir- ctini Urbanus, ut idem Ruinarlius in ejus Vila
citer e Carthusia Bruno verosiraililer discesseril, pag. 77 osiendii, Romara anno 1090, qninto Katen-
scqiientique mense Aprili aul cerie Maii inilio ad dasAprilis, seu xxvm Martii reversusjam fuerit,
poiiiificcm Urbanura, qui tunc, ut Ruinartius in hu- ibique ad mediam usqne scslalem circiler substiterit,
jus Viia supra plus semel jam cil. luculentissinie in opiuione sane, qua Sanctuin hon anle anni 1090
probal, cx Apulia el Calabria Romam erat reversiis, Aprilem ad Urbanum venisse , supra statuiinus,
pervenerit. Ila rem faclam idcirco praccipuecxisli- Romaehic ponlifex, cum ad eum Sanctus noster ve-
nio, tum qitod in hac opinione Sanclus nosler, tit- nit, indtibie cxsliterit.
poie «iiiio 1101 vita functus, non seritis, qtiam cura 525. QuoJ inodo ad reliqtta, proxime recilaiis
jam quinque aut scx circiler nienses post undeci- Bf imcnvcnnaeverbis comprehensa, perlinei, vcritati
521 ACTA. 52?
esse ha:c apprime consona, indubitatitm apparet, ac A ellicere potuisset, reipsa hi tunc Sancto adftiisse ac
in primis qnidem Sanctiim ad consitia ab Urbano , proin eum post suum e Carthusia egressnm secuti in
uipote a quo faunc m finem, leste priraorum quattior Italiam videntur. Accedit, tum Carthnsianoruin tra-
Carihusiaepriorum chronologo, evocaluscsset, ftusse tlitio, tum antiquior noster biographus, qui, omnes
adhibiinm. Ad aiia raodo bic discutienda sermonem Sancti discipdos ad eum, in Ci.ria pontificia existen-
converlamus. Haud diu admodum, quantum appa- lem, accessisse, num. 19 indicare etiam videtur : ut,
ret, ad pontificem Sanctus noster pervenerat, cum id vere faclum esse, lum haec, tum maxime, quibtis
ad dilectissiraum Parentem, Carthusia relicta, pari- Siguinus, Casae-Deiabbas, Carlluisiam, ut raoxdixi,
tervenissc ejus discipulos, ouines Sancti nostri bio- redeuntibtis ad hanc S. Brunonis discipulis resiituit,
graphi unanimiconsensu affirmant. «Veneruntautem litter* publicae mihi sane verosimillimum, ne di-
(sitbdil verbis suis proxime huc transcriplis Blomen- cam indttbilatum, reddant.
venna) ad eum, Spiritu sancto operante, sui om- 527. Qtiod nunc pertinet ad modum, quo factum
nes, qtii in Carlhusia cum eo fueranl, dolentes sil, ut ad Sanclum, in curia poiilificia esistentem,
pliirimum (ipse vero amplius) quod locum prsedictum omnes ejus discipuli, Carlhusia relicta, accesserinl,
Carlhusiae, quem Dominus sibi elegerat, et in quo in prodigio illum pariter constituere videtur anti-
locunt sibi exstrucre visus fuerat, reiiquissent. In "B quior iiosierbiographus; Sancli enim discipulos non
mCnteeliam veniebanl eis, non carnes , cucumeres statim a suo e Carfhusia egressu dileclissimum Pa-
aut pepones (sicul murmuratoribus illis in deserlo), trera suiim in Ilaliam esse secmos, sed lunc alio
sed devotae meditationes, orationes, lectiones, et alque alio abiisse, indicat, ac deimte, cum Sancluin,
spiiiuiales consolationes, quas prius in eremo Car- ut e curia pontificia in eremum iterum seeedere
thusiae habuerant; el ideo, cum sejam viderent in sibi fas esset, ab Urbano impetrasse, narravit,
curia post laih jucundum quietis suse silentium subjtingii:« Prius lamen, qnam de. curia recederct,
maximo circuradari ttimullu ac slrepitu, a lacrymis ejus, ui credilur, meritis et precibus divina miseri-
abstinere non polerani. > Haclenus Blomenvenna , cordia omnes ejus socios el subdilos revocavit, iia
cui iierum Puteanus, e quo sua hausit, uli ctiam quod omnino omnes redire Canhtisiain consense-
Surius, ad amussim fere consonat. Verum dti» liic runt; > qtiibus verbis ulique, eorura simnt, qnibiss
jam quaeripossunt. Alierunfesl, an Sancluin vere in ante, Sancti discipulos a suo c Carthusiaegressii
ltaltum ac Roraam secutisinlejus discipuli; alterura varias in parles fuisse dispersos, insinuavii, ratione
vero, an, si res ila habeat, singttlari quodam prodi- liabila , prodigium aslruere videtur divinilus fa-
giosoque raodo divinilus impulsi id fccerint, prout p cttim, quo hi ad Sanctutn, antequain e curia ponti-
jam mox recilata Blomenvemise verba innuere vi- ficia discederct, confluxerint atque ad Carthusiam
denlur. redire consenserint. Verum etsi quidem, ul jam dixi,
52*fi.Ut ab eo, quod primum esl, ducam inilium , ad Bruiionem, in curia ponlificia cxisientem, acres-
Saucii noslri discipulosad eum, in Calabrise eremum, sisse e Carthusia ejus disciptilos, vix non indtibita-
pontificia curia rclicla , nonduin profecltim, sese tum putem, prodigio lameii ullo iniervenienle id
contulisse, concludendum apparet ex charta prsesenli faclum, haud facile crediderim quod reshsec,ut
§trauscribenda,qita Siguinus,Casae-Dei abbas, Car- discipulortim Sancli in Italiam ad litinc accessus, in
thusiam Landuino, ejusqne sociis, ad hancredeiiiili- Siguini,Casae-Dei abbatis,charta ssepiusjamlaudata
btis, reslituil; in bac eiiim, ut bi celeberriniain illam fundala non sit, nec biographi nostri horumqtie
ercmum, quam dileclissirao Palre suo ad poiilificcra eliara vetustior, a qttibus raemoriae prodilur, saiis
abeunle, dcseruerant, unanirai consensu repeteren), antiqui sint, ut rebus, quas soli de Sanclo ejttsqne
Bruno Romain jam profeclus alque apud ponlificem discipulis narrant; fidem indubitalam facere qtieant.
exislens effccisse innuitur hisce verbis : < Rogatu Quid Sanctus, cum ad eum, quos in Carthusia ha-
patris nostri papaeUrbani, ct precibus prsememorali buerat, discipuli Romam accessissent, polissiinuin
fralris Brunonis, el eisdem (liujiis nempe disciptilis) D egerit, modo dispiciamus.
fratribus, ut ibidein remarierent, a priore eorum 528. Curasse illum apnd pontificem , ut cominodo
Brunone plurimnm conforlalis, fratri Landuino , hospitio, in quo staiui suo congrua exereiiia obire
quem magister Bruno discedens (e Carthusia scilicet possent, cxciperentur, dttbitandiiin non est, etsi in-
ad pontificem) caHeris fratribus praeposuit, ipsi et lerim id ntitlo prorsus scriptoris antiqtii lestmoni»
caeteris fratribus sub eo degeiitibus et corum suc- firmari queal. Verum cum Sanctus dilectain sibi
cessoribns donum, quod nobis praedictus Bruno (ejus Carthusiae eremtim a religiosis suis incolis essede-
videli':el discipulis, uti charlae liujus inilio dicitur, sertam, apgerrimc feiTet, hisce, ut ad hanc redireni,
e Carthusia recedeniibus) feceral coram congregatione suadere, identidem fuit conatus; nec frustra : cnm
nobis commissa.... Ego ipse frater Siguinus, prae- enim, ul ut hospitio, statni suo congruo, verosimili-
dictaeCasse-Deiabbas.... reliqui; > quare cum San- ler, ut diclum, excepti, solita tamen, qua in Car-
ctits noster, ul unanimi consensu ad Carthusiam thusia gavisi fucrant, qurete non ganderent, hincqt:e
(juam reliqueranl, discipuli sui reverterentur, vero- deserlae Carlhusiensis eremi eos pceniieret, reditnm
simillime, ni sibi pracsCiileshabuisset, vel nttlla om- ad banc suadenti Brunoni faciles atires pracbnere,
nino ratione vel certe non nisi scgerrinie litteris munitique Iitteris,tum ponliticiis, qitibus Urbanus
323 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORHB 324
papa Siguino, Caeac-Deiabbati, tit Garthusiam re- A . tradidi. Sed cliarla, quam praediclus Bruno nobis
deuntibus ad baiic S. Brunonis discipulis resliltierel, fecerat, ideo non est reddila, quoniam a fralribus
praecipiebal, lura aliis, quibus illud ipsum Bruno noslris in capilulo sub inlerdiclo requisita non po-
hnnc abbatem enixissime rogabat, itineri landem ad luit inveniri; el si unquam invenla fuerit, eorum
illam, quam reliquerant, eremum reverientes, sese ipsa charta sil juris. Factura est anno ab Incarna-
dederunt, ut biographi noslri unanimi consensu tione Domini 1090, xv Kal. Octobris. Ego Siguinus
tradunt. lllas Urbani lilteras, ex supra laudalo An- abbas subscripsi, et in praesenlia arcliiepiscopi
nalium Carlhusiensium libri qu.vrti baclenus non Hugonis banc charlam ex iniegrp confirraavi. >
Vulgali Yatlis-Deiexemplari exscriptas, inecumqiiea 530. Morkensius, e cujtis apographo, in chrono-
jara sacpitisiaudato, qui sese nominari nulla ralione logico-diploraaticam, quam deS. Brunone conlexuit,
vult, Carthusiano Parisicnsi coramunicatas, huc Dialribam illato, alque ad aulographura, uti ait,
transcribo. Hisce concipiuntur verbis : < Urbanus recognilo, chaitam hanc descripsi, Hugonera ar-
episcopus.servusservorum Dei, charissimo filio Si- chiepiscopura, in cnjtis pracsentia sese jam recita-
guino, abbati Casae-Dei,el omni congregationi sa- lam cbarlam ex integro confirraasse , Siguinus,
liilem et apostolicam bcncdiclionem, Eos, qui ob Casae-Deiabbas, aflirraat, merilo ab Bugone, Gra-
EcclesiaeRomanaeobedientiam laboribus tatiganlur, " tianopolitano episcopo, utpole qui arcbiepiscopus
RomansBquoque Ecclcsise ope dignum est relevafi, non fuerit, dislinctum pronuntiat, aliumque eum
Quia ergo nos ad sedis aposlolicae servitium Bru- non esse, quam Hugonem, anno 1080 ex episcopo
nonem, charissimum filium, cvocavimus, ipso ad Diensi sedisque apostolicse legato, supra saepissime
nes perveniente, ut ejus cclla detrimenti aliquid laudalo, Lugdunensera archiepiscopum creaium,
jatiatur, pali non possumtis, quoniam nec debe- insinuat. Idein eliam in sua de Carthusianorum
ntus. Vestram ergo dilcciioneni rogamus, et ro- initiisDisserlatione num. 108, ubi huc jam iran-
gando prsecipinnts, ,ut eamdcin cellam in libertate scriptam charlam pariier transcribit, Columbius
pristina remittalis, cbyrographum quoqne, quod observal, el recte quidem; alium enira Hugonem
vobis de eadera celta pracdictus filius noster in archiepiscopum, quera Siguino, recitalain cbartam
fratrum dilapsiotie fcceral, pro nostra dilectione confirmanli, aslitisse verosimile sit, non novi.
resiituile, ul in-liberlale pristina valeal permanere. Nec est, ctir niiruin accidal, Hugonem alium in
Nunc enim fratrcs, qtii dilapsi fuerant, Deo inspi- charta,alitimiii charlaesubscriplione comraemorari;
rante, regressi sunt, nec aliter acqutescunt in eo- iiihil eniin obstare videlur, quo minus Siguino,
dem loco persislcre. Sane postquam hae vobis per- p Casas-Dei abbali, lunc quidem, cura Landuino
latae stint lilterae , inlra triginta dies praefatum cjusque sociis Canbusiam restiluit, Hugo, Gratia-
cbyrograpbum' pro nosttae jussionis reverentia res- nopolilanus episcopus; tunc vero cum charlam,
lituere ne moremini. > qua reslitutionem lianc fecil, conlirraavil, Htigo,
529. Porro Siguinus, slalim atque hae ac S. Bru- Lugdunensis archiepiscopus , adfuisse credatur.
noiiis litleraeexliibilae.ei fuerunt, ponlificio manda- Quod si id displiceat, vide, num haecchartse verba,
lo, uli omnes iierura Sancli Liographi scribunt, < Donum, quod nobis praedictus Bruno fecerat,
outemperans, Carthusiam Landuino aliisque S. coram congregatione nobis comraissa in capi-
Brunouis discipulis, ad hanc redeuntibus, restiluit. lulo noslro sub praesentia Gratianopoliiaiii episcop,
Chartam publicam, stipra sacpissimejam laudatam, Hugonis ego ipse frater Siguinus.... reliqui, i.intev-
qua id fecit, subjungo. Sic habel: < Ego fraler Si- punclione post verburn < fecerat > oraissa, posiiaque
gtiiints, abbas Casae-Dei, noluin lieri volo pracsen- post nomeu Hugonis legi nequeant, ut sensus chartse
libus et fuluris, quod fralcr Bruno a D. papa Ur- sit, Brunoui quidein, dtim Carthusiam Siguino Casse-
bauo Roraam evocalus, videns loci destilulioiiem, Dei abbaii donavit, Hugonem, Gratianopolilanuin
fratribus recedenlibus propler absentiam ejus,dedit cpiscopum; Sigtiino autem, uuro banc Landjiino
locum Carthusiae nobis cl Congregalioni nobis cora- D ejusquesociis reslituil, Hugonem, Ltigdunenscm ar-
missae.-Posiiuoduni vero rogatu Palris noslri papae chiepiscopum, praeseulem astilisse. Utrolibet modo
Urbani, et precibus prsememorali fratris Brunonis, res habuerit, ita equidem apparet, non esse, cur e
et eisdcm fralribus, tit ibidem remanerenl, a priore duobus Hugonibus diversis, qitorum alter in ipsa
eorum Brunoue plurinuim confori;itis,-fratri Lan- charla, atler in liujus subscriptioie memoraiur, an-
duino, quetn inagisler Bruno discedeus cscteris fra- tiquu.rt hocce monumenliim pro suspeclo habeatur.
Uibtis praeposnil,ipsi cl cseteris fratribus sttb eo de- 531. Ex hoc porro praeier alia non pauca, de qui-
genlibus, et eoriim successoribus doimm , qtiod bus jaro supra actum, eiiam habemus, Landuinum
iinbis prsedicttis Bruno feceral, corain congregatioi:e aliosque Sancti discipulos Roma, quo Brunonein
nobis commissa in capilulo nostro sub pracsenlia fuerant secuti, ab anni 1090 decimo qtiinto Kalendas
Graiianppolinati episcopi Hugonis. Ego, ipse frater Octobris, seu septima decima Seplembris die, qua
Siguiuus, pradicl» Caste-Dci abbas, cura consensu dictura monuraenlum datum nolatur, ad Carihusiam
fralrum nostrorum rcliquit el eis et successoribus fuUse reversos. Atque binc jam consequiiur, tit non
eorura locum pradictae Carlbusiae pro volunlale eo- uno araplius anno, quemadinodttm nonnulli absque
rum omnino liberum feci, cl jttri eorum omiiino vade antiquo conieiidunt, sed paucis dunlaxal men-
325 ACTA. 326
sibus aptid ponlificem cum Brunone sinl commorati. .'A tliiisianorum palriarcbam, in arcbiepiscopum stium
Vcrum anne omnes, qui anle Carlhusiam inhabila- delegisse fertur; verum etim illani dignitatem recu-
rant, cum Landuino ad hanc tunc rediere? Omnes sasse, ac solitudinis amore digniiatem htimililer
sane propemodiim id fecerint, si Zanottio, qui, duos respuisse'scribuut. Tunc Bruno, excusso mundanse
duntaxat, Lanvinum nimirum et Lambertum, apud gloriaejugo, eremum apud Scyllacium in Calabriae
Sanclum mansisse, in conscripta a se Brunonis Vita fiuibus petiit, ubi, conslrucio ccenobio S. Slephano
seu Historia, p. 89, affirmat,sit credendum. Verum, sacro, ac, [Rogerio duce, ibidera angelicam vitam
etsi numeruin eorum, qui cumLanduino ad Carthu- traduxil,meritisplenus, sanctitate non minus, quam
siam redierint, aliorumque, qui cum Brunone man- miraculorum acdoclrinae fama clarus obdormivit in
scrint, definire haud possim, pltires tanicn posterio- Domino anno 1101, sepullusque est in supra relalo
res bosce fuisse, quam dtios, a Zanoltio ex diclis ccenobio, ubi hactenus honorifice colitur. >
raemoratos, palam esl ex duobus supra adhuc cilalis 533. Ita ille, Sanctum nostrum non lanlum, qtiod
diploinatibus, quorum allerum a Rogerio, Aptiliaeet mox iterum laudaius primorum quatuor Carthusiae
Sicilise duce, alterum a Rogerio itidem, hujus pa- priorum chronologus facit, ad archiepiscopalem
truo, Calabriae et Sicilise comite, iu S. Brunonis Rhegiensis ecclesiae sedem electum fuisse, affir-
ejusque sociorum, qtu in Calabriam , aliis Sancli inans, vernin eliam Arnulphtim Rbegiensem archi-
discipulis adCarihusiam jam reversis, secesserant, episcopum, post cujiis obitum id accidit, anno 1090
favorcm fuitconcessum. Tam in uno enim, quara in diem extremum clausisse. Id ipsum porro etiam, ut
allero (adi num. 509) dicuntur Bruno et Lanvintis a Morkensius in chronologico-diplomatica sua de S.
Galliarum parlibus cum sociis in Calabriam adve^ Brunone dialriba docet, Severus a
Neapoli, ordinis
nisse; ut proinde, Landuino aliisque nonnullis Car- Carlhusiensisaliimniis, in ms. nn'.!quo Rhegiensium
thusiam repeteiilibus, plures apttd Sanctum, quam archiepiseoporum catalogo notaium invenit; ut
Lanvinus et Lamberlus, manserint. Quomodo enim proinde Ariiulpbum diclo anno 1090 obiisse, dubi-
alioqtiin (videsis num. 510) Briino simulque Lanvi- landum non sit, maxime cum nihil occurrat, quod
nns, si, cum iu Calabriam venerunt, unus ipsis Lam- aliam eventui huic epocham praesliluere, utcunque
bertus adfnit, socios sibi e Galliarum partibus ba- suadeat. Jam vero cura res ila habeat, atque Arnul-
buisse adjtinclos, dici in duobus praefatis diplomati phus, ut laudalus Ughellus loco proxirae cit. etiam
bus poUtere? Quin iiaque Sanctus duos ut raiuimum docet, Gregorio VII, qui anno 1085 obiit, S. Petri
praeterLanvinuni socios, aliis inCarlhusiamremissis, cathedram occupanle, aut certe, si id, qnod Aniul.
apud se relinuerit, dubilandum vix apparet. , r. plii decessor anno 1086 adhiic in vivis fuisse videa-
532. Examinemus modo, quid hisce Sancloque tur, displiceat, Urbano II ad illam nondum evecto,
deinde silfactura. Qualuorprimorum Carthusiseprio- Rhegiensitim creatus fuerit urchiepiscopus, conse-
rura chronologus in Sancti nostri elogio (videsis ctarium est, ul sub Urbani pontificalu sedes Rhe-
Cominentarii hujus num. 7) de Brunone apud pon- giensis ante annum 1090 non vacarit, acproin ut
lificera Urbanum jam versante, sic scribit : < Sed eliam ante hunc annum Sancti nostri ad illam ele^
cum tumultus el raores curiae (ponlificise scilicet) cli», utpote papa Urbano, quemadmodurn primorura
ferre hon possel, relicta curia, conlemplo eiiain qualuorCarihusiarpriorumchronoIogus verbis proxi-
archiepiscopatu Rhegiensis ecclesise, adquein, ipso merecitalisraerooriseprodit, volente, fa;la nonconli-
papa volente, electtts fuerat, in Calabrise eremutu gerit. Nec serius eamdem, ut jam sitpra probatnm,
successit, > seu, utalias melius scribilur, secessit. conligisse, siinili raiiocinandi modo facile eiiam
Sanctus itaque, qui, uti bic a scriptore fitle enim- probabjtur, si modo Rangerius ad archiepiscopaium
vero dignissimo docemur, in Calabriam, ponlificia Rhegiensem ipsoanno, ut verosimilius factum, 1030
curia relicta, secessit, ad Rhegiensem etiam arcbi- fueril electus; cumenim ille ad anniiro ut minimura
episcopatura, antequam in regionem illam secede- 1106 sedem illam tenuerit, consequens erii, ut Sancti
r2t, fuit electus; ut proinde, cum sccessus is ex D I nostri ad camdem eleclio post annum 1090, utpote
dicendis currente adhuc ipso annaJIOOOacciderit, post quera ita.vivenle Urbano, sub cnjns pontifica:u
cerle non serins, quam hoc etiam anno ad dignila- bxc ex dictis accidit, sedes illa non amplitts vaca-
tem illara fuerit poslulalus. Verum anue id etiam rit, certissime haud contigerit
non cilius, quam eodem anno 1090 evenit? Id sane 554. Hinc Ruinarlins in Urbani II papaeVila jam-
nullo ex capite apparet; Bruno enim ex jam dictis pluries Iandala nnm. 8t merito sic scribit : « Ad
anie eiiHidemdictum annum 1090 ad ponlificera tion hunc annuin (1090 scilicet) Brunonis ad Rliegienscm
venit, iiec ulla ralione verosimile videtur, fuisse arcbiepiscopalum electionem, quam vulgati auclorcs
eIIm, cttra nondum ad Urbanum, discipulum olim anno 1095 consignare solent, ideo revocaraus, quod
suum, venisset, a Rhegiensibus in arcbiepiscopum hoc soluramodo anno sub Urbani pontiffcatu sedes
clectuin. Ad haec Ughellus, t.IX Italise sacrse inar- illa vacua fuerit, morte scilicel Arntilphi archiepi-%i
chiepiscopis Rhegiensibus, col. 324, Sanctum no- scopi, cui, recusanle dignitatem illam Bninoiie,
strum sequenti ornat elogio : < Morilur (Arnulphus subslilutus esl sub hiijus anni finem Rangeritis. H c
Rhegiensis archicpiscopus) anno... 1090. Ejus in quippe "privilegium Theodori Squillacensis episcopi
loco clericorum senatus sanclum Brunonem, Car- supra laudalutn (infra id recitabiraus)'conlirmavil
527 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTORIS 528
dte 17 Decembris anno 1090 archiepiscopns Rhegien- A miniis eincaciter, cum Romaeadhuc exisleret, quam
sis eleclus, ac deineeps ad annura 1106 variis con- cum in Campania jani versaretur, S. Brunonem in
ciliiset pubticis inslrumentis subscripsisse memora- Rhegieiisera arcbiepiscopum eligendura curare po-
lur sub archiepiscopi litulo, ut vitlere est apud tuerit, feeeritneidille, cuin adhuc Romae, an cum
Ugbellum tom. IX Italisc sacrae. > Saiictum ilaque jara ih Campania ageret, plane est incerlum, ac
Brtmonem ricc serius, nec citius, quam anno 1090 proin etiam an ante, ah post mediam anni 1090
ad archiepiscopatmn Rhegiensem fuisse electtiin, adslatem, qtio temporc, ul jam dicttim, Urbanus
certum oninino atque extra omnem conlroversiara Roma in Campaniara abiit, Sanclus noster fuerit'
argiimcnlis modo in mettium adductis positura vi- Rbegiensis electus archiepiscopus. tlttil sit, id eqtii-
detur; ut proinde biographi noslri recentiores, alii- dem anno 1090, et quidem ut niininium ad hujus
que scriptores, qui, Sanctum noslrum in Placentiuo Aprilem jani provccto, factura, indubilatuin est ex
concilio, seu bujtis, ante annum 1095 non celebrati, supra diclis. ,
tempore a Rhegiensibus in archiepiscbpum postula- 536. Nec minus, utpote in.irrefragabili primorum
tum prinium fuisse, volunt, audiendi non sinl. Ve- quatuor Carlhusiae priorum cbronographi testimo-
rum quo circiter anni 1090 niense S. Brunonem in hio (adinura. 532) fundalum, indubiiaiuiii esi, S.
Rhegiensem archiepiscopum elip;i evenil? Cum ante B Brunonem, cum subliinem maxirae dignitatem sibi
Aprilem dictiaiini 1090 Sanclus ex dictis Romarn ad oblalam recusassel, < in Calabriae eremum, cui
UrbanUm papam appulsus non sit, nec ante suum ad Turris nomen est, > secessisse. Verum quandonain
hunc accessUm, ut pariler ex dictis apparet, ad Rhe- itl Sanctus fecit, aul, ut ab co, quod prius indubie
gieiisein sedem eleclits postulatusve fuerit, conse- fuerit, incipiam, quaiittonam id faciendi facullalem
qtiens est, ut ncc lioc anle dicli anni 1090 Aprilem a ponlifice Urbano obtinuii? Blomenvenna in con-
acciderit; ipsone auterii hoc mense, an serius, defi- scripta a se Sancli nostri Vila ita prodit memoriae :
hire haud quco, omnibus prorsus, qttse ad id ittciin- < Bealus... Bruno, cum stitnmo pohlifici proptcr obe-
qne sufficiant, argumentis deflcieniihus. Attaiaeii dientiam annis paucis adhacrens hon modicum Ec- '
dispiciainus, an ex iis, quse diseipulorum S. Bruno- clesiae profitisset stiis consiiiis, prudentia et sapien-
nisadCarthusiam redilum excepere, nhil omnino, lia incomparabifi, pronl ex cjusdem papse Urbani
quo Sancti ad Rhegiensem archiepiscopatum elecfio- decretis et aliis faclis conjici datur, in quibus sancltis
nis lerapus propius adhuc dtSniaiur, possit elici. Brnno (haud dubiuro) indefesso labqre desudaverai,
555. <Visum est, >inquitde Urbano papa in hnjiiS semper tainen ad dileclaesuaeRachelis amplexus, ad
Vita nuro. 82 Ruinanius, <circa imjus anni (1090 Iii- eremi et soliludinis quieiemredire desiderans, curisB
f
niirum) medium, cum ci Romaevix respirare liceret, strepilus et luraultiis moleslissihie semper ferehai,
provihcias, Rogerio (ApuiiaeseiliCet, Calabriaeel Sl- curaque non possel ultra fiammam tanti desidcrii
citiae duct) et Boamttndo (praecedentis fratri) sub- comprimerc, anteqnam prsefatus summus pontifcv
jeclas, adire, ut ibi panlo liberiiis rcrum ecciesiasii- de Placenlia transiret in Galliam, cum iuiilla in-
caruhi curam ageret. Cefte eum sub uiediura roen- slaiitia vfx landem oblinuil licentiara, relicta curia,
sis Augusli hoc aiino in Campania exslilisse, constat ereitrum, qtiam incoluerat, repetendi, aut aliara, si
ex privilegio sancti Basoli, quod Sinuessae daiumi placeret, eligenifi. > Hactenus Blomenveniia, praeci-
esl boc annodie xvmKalendas Septembris, Burcbardoi pua saltem, quae hic ineinorat, e Vita, per Puteanum
ejusdera loci abbati inscriptum. > Ut UrbanoRomae, contesla, rautuatus', nec Surius, qui ex ambobus
qnemadraodum liic ait Riiinartitis, respirare lunc: liisce biographis suara de S^ Brunone luctibr-ationem
vix licuerit, facltun indubie fueril ex eo quod, cumi concinnavil, mullum sive ab uno, sive ab altero liic
Henricus impcralor, Alpes transgressus, iufestoi dissentit; quod siaulem recle notent, Sarictus a
agrohie uli ox Bertholdi Constantierisis presbyieri adI ponliflce secedendi in eremum,' curia ponlificia re-
Hermannum Contractnin appendice ad dictum an- licta.facultatemnon priusoblinuerit, quarn cum j..m
num 1090 hitelligitur, in pontificem ejusqiie adju- < jj hic, celebrato Placenliae concilio, in Galliam esset
tores ferreltir, Roraani aritipapaeGuiberti asseclae,, abituvus; quoir cum anno 1095, uti inter omnes
audaciores inde facli, ih offtciocontineri vix pos- convenit, factttm sil, consequcns erit, ul Sanctus
«ent, tulamque Urbano Rorase commoraiionem nulio> nec ante hunc annum, nec anle quinquennalem cir-
niodo reliiiqnereht. Verum, ut ad rem jam veniam,, cfter apud Urbahnm (ad eum enim ex diclis anno
erit forlassis, qui, qnod Urbauus tunc in Campa- 1090 venerat) commorationem recedendi a curia
niain Roma sese receperit ilaque lum Rhegiehsi ci- pontiftcia repeiendiqne eremam facultatera impe-
vitati propior sil factus, Sanclum nostrum, pontifice: trarit.
ilio,<|tiein ihCaiupaniam scculus fuerat, agente, adI 537. Verum, uti Sanclum anle annura 1095, con-
Rbegiensem archiepiscopalura fuisse elettnm, snspi- tra ac iidein Brunonis biographi scribunt, eleclum
cettir. El vero, si Urbanus, uti anno 1089, ita etiami fuisse Rhegiensem arciilepiscopum, ita etiam illum
anno 1090 Rliegii fnisset, esset sane, cur quis noni aiite enmdem annum eremi vitasque solitariae repe-
(mnierilo id suspicarctur. Verum cura in Campaniai lendae facultatem ab Urbano obiinuisse evincunt
priTiiifex* postqnam Roma esset egressus, reliquai infra huc traTiscribendac cliaitcc Rogerii comilis,
anni itliSi^rte connnoratus ftiisse videatur, necc Mesitnerii, Squiliaccnsis episcopi, aliaqite, e quibtis
320 ACTA. 530
Sanctum ante aimum 1095, imo jara inde ab anno A / tem obtineret, atque in Calabriam secederet, apud
1090,aulccrleab »nno!091 in eremoC.alabrina.pon- Urbanum papara fuisse commoraluni , suis qttas
lificia curia relicla, fuisse versalum, manifestum est, adhibet toquendi formulis indicans. Quare, cum
uri quisque ex infra dicendis faciie inlelliget.El vero Carihusiani anliqttiores, qui qtiidqiiam de sancto
laudali biograpbj, seu potius ii, equibus horum anti- Ordinis sui Instilutore litierisconsignavere, sua fere
quior Puieanus id hausit, Sanctum nostrura lan- omnia c laudato, cujtis hic jam recilala verba sunt,
diu apud Urbanum papara comraoralum esse, non primorum qiiinque Carthusiae Priorum chronologo
alio forle cx capitc in lilteras misere, quam quod hauserint, verosiinillime hujus inhaerentes vesligiis
priori quinqm-.nnio, quo Calabrinam eremum in- Sanclo nostro, non qiiinquennalcm, sed kmge rai-
habitavit, subinde a Ponlifice illo , consiliis ejus nus ditilurnam apud Urbanum papam commoratio-
in rebus arduis implexisque, difficillitnis iis lem- nera ailribuerint; nec sane immerito , cum Sanclus
poribus frequenter emergentibus, uli volente, e ad luinc ante anni 1090 Aprilem non venerit, hoc-
scliludine sua fuerit evocatus , uii infra docebo. que ipso anno PonliGciam curiam reliquerit, uli ex
Ut ul sit, Sanclum equidem non quinque annis, sed jam supra dictis satis liquet, magisque ex dicendis
tolidera duntaxal, aul forte etiam paucioribus, patescet.
raensibus apud Urbanurn post suum e Carihusia I
eo ad huiic § XXXII. An Sanclus a liogerio Calabriw contite ,
egressum mansisse, palam est ex quod venationem exercente, in Catabriw specu , in quo
ex diclis non anle anni 1090 Aprilem aut Maiura se cum sociis abdideral, fuerit repertus; quo , re-
accesserit, eoque ipso anno adhuc currcnle, in licla Ponificia curia, primum concesserit, et cur
tunc Carthusiam non repetierit.
Calabria jam exsiileril alque ibidem crermira,
quam aut eodem anno 1090 , aut cerle non diu 559. Sanctum noslrum, Poniificia curia ex Urbani
post iiihabilare ccepit, a Rogerio, Calabriae et Si- Papae consensu relicta, in Calabriae eremum, cui
ciliae comite, sibi concessa charla publica impelra- Turris nomen, secessisse, sedem ibidem, casis hu-
vit, uli infra dicenda aperient. Nec Sanctum diu- milibus exstructis, flxisse, in speluncis , in quibus
tius, qtiara jam statueriin, apud Urbaniim papam, cum sociis morabatur, a Rogerio Calabriae el Sici-
anleqtiara a stio e Carihusia egressu Ponlificia a r.u- tise comite, qui eum tuin nondum cognoverit, vena-
ria secedendi facullalem oblineret, Calabriamque lionem exercente, fuisse inveutum , hacque occa-
peteret, commoratum esse, credidere, ul apparet, sione factum, ut eremum itlam ab hoc principe
vetustiores Carthusiani. oblinuerit, raemoriae produnt otnnes prsecipui, qtios
538. Elenim primoruinquinqucCarlhusisePriorum ad manura habeo, sseculo quinlo decimo posteriores,
chronologus seu antiquior Sancti nostri biographus, c< S. Brunonis biographi, videlicet Zacharias Bene-
qui ex sttpra dictis saeculo xm floruit, de S. Brunone diclus, Puteanus, Bloraenvenna et Surius. Solius
primo quidem nuin. 16 elseq. ita prodit meraoriae: Bloraenvennae, quod reliquos sibi adamussim fere
< Ycnerabilis Paler, ad summum Pontificem ve- consonantes habeat, horumqite proinde omniura
iiiens, eidem, non longo, sed brevi teinpore as- loctim lenere queat, verba huc spcctantia, reliquis
sisleus, consiliis el auxiliis salutaribus ejus inulta fere omnibus omissis, transcribo. Sic babent :
onera supportabat, el multura in regiroine sanclac < Cum voluntate itaque et bencdiclione surami
Dei Ecclesiae ejits solliciludinein sua promptitudine Pontificis diinissns (S. Bruno nimirum) Calabrise
subievabat. Diu tauicn palienter dissimulare nou deserta petiit cum aliquot ejusdem proposili viris,
poluit tristiliam el dolorem conceplum de suorum quos ferveutissimis suis exbortalionibus ad munxti
dispersione filiorum, et slrepilus et lumullus curisc, conlemptunt induxerat. Audieral euini, illic deserla
impedientes dulcedinem et quielem , qua frui el esse loca plurima ad pcenilenliam agendara solila-
pasci in cremo consueverat, graviter ferens el diu- riamque vilam seciandam aptissima. Optabat, prout
lius ferre iion sustineits , exposila summo Ponlifici frequenter decreverat, redire Carlhusiara ad fratres
stia desolalione , cum summa instanlia imploravit suos charissimos, quos prsemiseral; sed quia sum-
el impetravit a curia separari-et quod possel ad miis Pontifex cum sua curia transibat in Galliam ,
eremum et cellse jam praegtistalam duleedinem et in cujus finibus Carlhusia sita est, metitebal, ne
dcsiderafam rcquiem repedare; > deinde vcro num. curiam, quam fttgieLat, ibi declinare non posset.
24 seqttenlia , qnse buc etiam faciunl, snppedilat: Et ideo ad Calabriae polius deserla se conitilit
«Bruno igilur, vir sanctissimus el gemina scienlia Venit ilaque Vir sanClus ad quamtfam Calabriae ere-
prarditus, lam divina scilicet, quam humana mum, cui Turris nomen est, in diceccsi Squil-
eremum Carthusiae rexit sex annis, et post, ul prae- lacensi, ibique non ce.llaspretiosas , quia sumptiis
diclum est, a Papa vocatus, et non diu post ad e- ad eas non suppetebat, sed casas humiles de
renunn Calabriae, cui Turris noracn cst, transicns , vili maleria, sed in Christo prcliosa, aedificave-
ibi, sanclo conslruclo monasterio , mnltoruiii Dcii runt
servortim atiachorctarum reclor exstitil et minisler. > 540. < Cuiii autem dictam eremnm primum inha-
Ita illc utrobique, quanttim apparet, S. Brunonem, bitare ccepissent, conligit, Domino hoc operanle,
non quinque annis, sed longe breviori lemporis spa- ut quodamdie comes CaIabiise-Rogerius,cum suo
lio, anlequani curiae Pontificias relinquendae faculta- non parvo comitatu ct canura liiultitudine copiose
PATaor.. CLII-. 11
~
351 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 532
in eadem eremo Turris venationi insistens, ad Io- A declarat, in Calabriam, partim huic, uli infra doce-
cum, ubi servi Dei habilare coeperant, deveniret : bo, partim comiti Rogerio tunc subditam, vcnerint,
«vanesaulem, olfactu suo diversa ferarum vestigia ibique, cum anle ipsiusmet ducis Rogerii duclu in
insequentes, ad speluncas seu casas , in qtiibus lerris huie subditis locura proposilo suo aptumj
sanctus Bruno cum suis habitabat, devenerint. quaesivissent, nec invenissent, talera tandem in Ro-
Ubi frxjs pedibus, latralibus multis doroino suo in- gerii comilis comilalu seu terris buic subjectis ele-
dicabant magnam se invenisse praedam. Quo viso, gerint, conseclarium esl ut, oblenta a Pontifice
coraes, cum suis concito cursu venicns, repperit curiam relinquendi eremumque pelendi facultate ,
Patres praedictos in eisdem speluncis, flexis genibus non recta, ut Blomenvenna verbis proxime recila-
crectisque in ccelum vuliibus ac mauibus simui lis docet, in Turritanam Calabriao eremum Rogerio
oranles el Deum laudanles. Videns hoc comes, ma- comiti subjeclam, sed in terras duci Rogerio sub-
g-na admiralione replelus, equo , cui insidebal, de- ditae, locum eremiiicae vitcc aptura ibidem quaesi-
siliens, devole el humiliu-.r ipsos salutavit, deque Uiri, sese contulerint.
causa advenlus slaluquc ipsorum sollicite inlerroga- 542. Imo vero cum, utjam dixi, loco in hisce,
vit. A quibus cura singula per ordincm didicisset, quem proposito suo idoneum arbitrarentur, non in-
gavisus est valde laudans Dcum et glorificans, quod B venlo, talcm in terris-, uli diplomatis a Rogerio
lali eum dignuni jtidicassct praeda. Sperabat enim duce collali proxirae recitata verba fidem faciunt,
religiosus comes, se terramque suam eorum meri- Rogerio comiti subjeclis, qusesierint , vcrosimiiiter
tis et precibus adjuvari apud Detim alque in pace ad bunc anle Sanctus ejusque socii, quo voti sui
conservari. El propterea.ttt possenl ibidem quielius compotes fieri, locumque ab hoc principe, si quem
vivere, diutiusque perseverare, dedit eis ecclesiara proposito suo aptum in lerris ejus invenirenl, im-
Beatac Mariaeet Beati Stephani de crcmo; ubi eos pelrare possent, a duce Rogerio fuerint adducti.
frequenter visitans, de vitae necessariis providebat, Qtiod ut credam, etiam facit, quo Rogeritts comes
documentaque salulis ab eis Iibenler audiebat, S. Brunoni ejusque socih Calabrinam eremum con-
beatum vero Brunonera, ipsorum omniura pastorem cessit, diploraa. In hoc eniin comes sequenlem fatur
acPatrem, quem prsc cacleris arclius diligebat, ad in modum : < Notum esse volumus fraternitati
se fiequenler evocabat. Qucm eliam in magna re- veslrae, per Dei misericordiam a Galliarum parlibus
verentia semper habuil, et tanquara primum in aj regionem islam Calabriae sanctae Religionis vi-
domo sua, ejus consiliis acquiescens, ejus orationi- ros, Brunonem videlicet et Lanvinum cum sociis
bus, quibus plurimum confidebat, se jugUcr com- eorum pervenisse, qui, contempta raundialis gtorise
mendans. C vanitale, soli Deo elegerant mililare. Horum ilaque
541. Hactenus Rlomenvenna, seu potius omnes desiderium ego cognoscens, ct ipsorum meriiis et
stipra laudali S. Brunonis biographi : nunc singula precibus apud Deura adjuvari desiderans, ab eorum
aut saltem praecipua, quaeverbis recitalis adslruun- charitate precibus multis obtinui, ut in lerra nica
ttir, examinanda, ac in primis quidem, an Sanctus, locum sibi habilem eligerent, in quo ad serviendum
oblenta a Pontifice eremum repeteiidi facullale, Deoquatia vellent habitacula praepararenl; > quibus
rccta in Turritanam Calabriae ereraura sese recepe- verbis cum sese comes effecisse indicet, ut Bruno
rit, ibique a Rogerio, Calabriav et Siciliae comile, cjusque socii in terra sua, seu in Turrilana Cala-
yeualiouem exercenle , nondumque, ut recitata briae eremo, uti ex conSequentibus intelligitur , lo-
Bfomenvennaeverba indicant, eum noscente, in spe- cum proposito suo aplum, in quo qualia vellent
cu fuerit reperlus. Rogerius, Roberli Guiscardi Ro- habitacuta construerent, elegerint, conseclarium
gcrii comitis mox dicli fralris filius , Apuliae, Ca- est ut, antequam id facerent, cum comite Rogerio
labriae el Sicilise dux, in diplomale infra huc tran- de re cgerinl, ad eum adeo a duce Rogerio, qui eos
scribendo, quo Calabrinaeeremi donalionem, S. Bru» duclu suo in quaerendo in lerris suis ioco antea ex
noui cjusque sociis a comite Rogerio patruo suo diclis juverat, verosimiliter adducli. Alque hinc
faclam, anno 1093 ex dicendis confirmavit , ila ^ porro jam consequilur ut, electa jam sibi in prae-
loquilur : < Notum esse voliimus fraternitali veslrae «licta eremo sedc, habitaculisque qualibuscunque
ile duobus viris, Brunone scilicet et Lanvino, qtti, conslructis, a Rogerio comite, rei hujus , ut Rlo-
sanetae religionis sludio accensi, cum sociis suis in menvenna supra recitatis verbis aliique laudali bio-
terrara Calabriaea Galliarum parlibus , disponenle graphi indicant, plane inscio , inter venandum in-
Deo, venerunt, et meo ductu in lerram , qusu prae- venli non fuerint.
dicta est, locura, qui eorum proposito convenirei, 543. Quare.ut Rogerius comes Brunoni ejusqne
quaesierunt, quem cum sibi idoneum penes me non sociis loci in dilionc stia, qiti eremilicae vitse aptus
invenissent, elegerunt manere inter locum, qui di- foret, optionem fecerit, contigisse puto non occa-
citur Arena, et oppidum, quod appellalur Stilura. sione venationis, in qua eos in specu abditos ora-
toctfm.auletn iltura Rogerius, comes Siciliae, pa- lionique inlentos repererit, sed duce Rogerio inter-
truus meus,.... illis donavit: de comilalu enim ip- veniente, e quo cum de austerissima Brunonis
sius per,m«am concessionem erat. > Cum ergo ejusque sociorura vita, sanclissimisque mnribus
San*uis"ue»ter ejtisqiie socii, uti hic Rogerius dux nonnulla inaudivisset, viros bujusmodi, utpote quo-
333 ACTA. 53i
ram prccibus ac raerilis auxilium sibi a Doinino, uti AJ nocliirno revelalse; alia cnim hujus ct alia isljis cst
ipseinet proxime recilatis diplomalis sui verbis in- conditio. In isto donal locum, ab hominuin cullura
dical, adfutumm speraret, in dilione sua sedem desertum, et poierat legitime, imlla etiam data ra-
figere desiderarit, atque ad sese adductos, ut in ea lione ; in illo vero Capuanscproditionis reos capite
quem vellenl locnm sibi etigerent, rogarit. Et vero damnalos tradit S. Brunoni in perpetuam sevvitu-
quod de S. Brunone cjusque sociis, quos , ante sibi tem; cujusmodi mancipationis causa secundum leges
nunquam visos penilusque ignolos, inter venan- formanda crat. >
dum comes Rogerius in specu Deum inlenlissiine 545. Haclenus illc, conteiKlcns scilicet non fuis-
orantes invencrit, plurimisque idcirco beneficiis se cur, ctsi Sanctus verc a Rogerio seu duce seu
auxerit, a laudatis Sancti noslri biograpbis memoriae comile, venatione animura relaxante , in spclnnca
prodilur, haud sat aple, quemadmodum modo abun- inia ctim sociis Deum orans inventus esset, rei Iitijus
de indicavi, cum duobus jam cilalis diplomatibus in pracmemoratis diplomatibus menlio fieret, fal-
concordare, ante me in Neapoli sacra apud Suria- samque proinde illarr, ex hornm silenlio argui non,
ntim Annotalioniim in contexlam a Surio Smicli posse. Verum sit ita; fuisse equidem Sanctum, uti
nastri Vilam pag. 189 a Csesare de Eugcnio jam verosimilius esse autumat , a Rogerio duce inter
observatum invenio. Nec observalionem hanc a vero B ! venanduro invenluin, nttllo omnino potest scriptoris
aliennm pronuntiarc ausi sunl Carthusise Coloniensis sive rccentioris sive anliquioris lestimonio conftr-
alumnus Morkensius in sua chronologico-diplomaii- mari; ut proindc a Morkensio kl omnino gratis vi-
ca de S. Rrunone Dialriba et Zanollius in adorna- dealur confictuin, licet intcrim conlra hanc illius
ta a se Bononiensibusque in Ilalia Carthusianis in- opinionera, uli conlra Bloiiienvennse aliorumquo
scripta Sancti ejusdem Vila seti Hisloria; vere la- biograpbortim nostrorum, qui Sanctuin in Turrilana
men Sanctum noslrum cjusque socios a principe Calabriae erenio a comite Rogcrio , morari in bac
Rogerio, venalioni operam dante, in specu orantes illum ignorante, fuisse invenlum slaluunt, opinio-
fuisse inventos , hincque, til hic in illos plurima nem fieri polesl, nullum omnino ex jam sacpe lau-
beneficia contulerit, factum esse, conanlur oslen- dalis diploraatibtis argumenliira posilivum qtieat
dere, idque viis duabtis diversis. formari, nibilque etiam alitinde obslci, quo roiiius
544. Ac prior quidem, Sanclum non a coniite Ro- a duce Rogcrio in quadam ditionis suse spelunca
gerio in Turritana seu SqtiiUacensi Calabriaj eremo, invenlus fuisse credi queal Sanctus nosler, qucin ,
sed a duce Rogerio in quodain ditionis suaeanlro seu priusquam Rogcrii comitis lerras adiret, in lerris
spelunca eum Lanvino aliisque, quos sibi babebat ducis Rogerii exstilisse, recitata supra ex hujus
adjtinctos, sociis inventum fuisse, astruil; ctim au- <C diplomate verba fidem faciunt. At vero Suriamis,
tem sese buic polius opinioni, quam alteri, qtise qui pro opinione, Sancttim hosiriini acomiie Roge-
Sanctum, non a Rogerio duce, sed comite , inven- rio, cui prorsus adbuc ignotus erat, deserlo in spccu
tum slatuit, ob supra recitaia concessi a Rogerio fuisse repertum, astruente, seti polius pro Surio
dtice diploroatis vcrba adhserere edixit , ralionem illam iradeute stal, in suis in hunc Annotalionibus
ctiam ob quam fuisse equidem reipsa Sanctum , pag. 192, contra Caesarem de Eugenio, qui, ul jam
orationi in specu vacantem , ab allernlro Rogerio , diclum, hisloriam illam cum diplomatibus supra
venalionein exercente , inventum existiinel, lectori citalis haud sat apte componi in sua Neapoli sncra
reddit, debistoria, quse id faclum. prodit, sequen- observarat, diploma seu privilegium, infra recitan-
tem scribens in modum : « Hsec pro veritale histo- dum, quod a Mesimerio, Squillacensi episcopo,
riae, quam ex traditionc majorum agnosco verissi- Bruno accepit, in praesidiumadvocat.
niam, et agnoverunt compilator Fasciculi lempo- 546. Ila enim ibidem scribil : « Ait praefalus C«-
rnm, Henricus Kalkariensis De ortu et progressu sar exquisitam se diligentiam in hac veritate (de
Ordinis Carthusiensis, Puleanus scriplor Vitse, scrip- Brunone scilicet a Rogerio coinite , cui adhucpeni-
tus ignotus erat, in deserli scu cremi Calabrinae
loresque domestici omnes. > Ne quis vero contra
illam, uti ait, traditioncra eliara argual ex eo quod D' Iaiebris reperto,) pervesligatida adhibuisse : non
Sancti, in speluncis a Rogerio sive duce sive comi- negaverim. Sed nihilominus non vidisse diplomii
te, venationem exercente, invenli, meiitio non oc- vel certe lcviier expendisse Mesimerii, episcop:
curral in utriusque hujus principis diplomatibtts su- Squillacensis, tnulfa persuadenl. Si euim librasset
pra cilatis, mox verbis proxime httc transcriptis illud, quod ibi dicit, S. Brunonein iu desertis Cala-
Sequctttia hsec subjungit : < Nec est cur qitis haesi- bri;e locis per leinpus satis longum degisse, prjus-
lel dubiteive de vcritale rei ex eo quod neque quam ad Squillacensem transirct eremtim, utiqtie
dux, neque comes, ambo Rogcrii, isle in pracfato non in fixis lenloriis, sed in obviis specubus, et
diplomale, hic in suis charlis (plures enira infra bujusmodi sublerraneis diversnriolis habilasse con-
recitandas, quam jam sttpra plus setnel memoralam , senlirel. > Hactenus ille ; ast S. Brtinonem in de-
in S. Brunonis ejusque sociorum favorem dedil) ul- serlis Calabrise locis, priusquam ad Squillacensem
lam de ea faciani mentionem, qui tamen postremns eremum transiret, per temptis saiis longum degis-:
in attera sua cbarla longe post data meminit se, Mesimerius , Graecus Sqtiillacensis episcopus ,
Capuaiise proditionis, sibi a S. Brunone in visu conlra ac his vcrbis vull, in suo diplomaie, Graece
'555 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 53C
scripto, nuspiam tradit. ln hoc eiiim, quibus id fa- A eo fere, quem hic subdo, modo accidissc, verosi-
cere videri queat, de S. Brtinone ejusque sociis millimum pulo. Ponlificcm Roma in Campaniain
sequenlia dunlaxal e versione Morkensii coiimie- subjeclasqtte Rogerio duci cjusque fralri Boarattndo
moral : < Quiquidemin deserlis locis degentes per ditiones media anni 1090 aeslale abeunlem comila-
tempus salis longum illuc transniigrarunt adparlcs lus est ex stipra diclis S. Bruno, ibidcmque ab illo
Stili in mea dioecesi; > aut, si mavis, e versiohe curiam relinquendi eremttmque rcpetendi faculta-
Ughelli tom. IX Italiae sacrae, col. 425, istbacc: <Qui lem enixissime peliit. Hac tandcni oblenla, raox in
cum per mullos annos in locis solilariis vitara Calabriam, ubi descrla loca esse plurima audieral ,
transegissent, huc ad parles Styli in mca dicecesi ad Rogeriom ducem, quem forte alicubi in Cnmpa-
transmigrarunt; > hisce aulem verbis, fueritne nia jara viderat, suumqiie redeuudi ad viiam solila-
Sancltis in Caiabriaedesertis , an in atiis per lem- riam desiderium edocuerat, sese conlulerit ; cum-
pus salis longum.anlequam in Squillacensem ere- quc, eo consentifiite ducenleque, in Calabriaeparte ,
lnum sese abderet, cum sociis suis commoralus, , ei subjecta, locum eremiticsevitae aplum qusesivis-
non edicit. Quid si Mesimeriusde Carlhusiaeel Sic- scl, nec invenissel, ad comilem Rogeriura ai>
cacFonlanae deserlis, in quibus Sanctus, antequami eodem principe, qui ad eura forle alias ob causas
Calabriain adirel, per iongum satis tempus seu per' R II properabat, duclus fuerit, impetrataque ab illo,
lmiltos annos fuerat versalus, dunlaxat loquatur ?' Cuia Rogcrio duce ob insignem vilae sanctitatem
ld sane nullo cx capite vero absimile, nedum incre- valde fuerit coinmendatus, eligendi bibi in Calabriae
dibiie, apparet. parle, quae ei parebal, quencumque proposito suo
547. Ad hascde aliis eliam, quain de Carthusiaectt idotieum arbitrareltir Iocum, facnllate, Turrilanam
Siccae FoiHanae eremis , Mesimerio sermo sit ,, eremum elegerit, hancque sibi, uti niox videbimus,
liincne consequens erit ut in hisce Sanclus nosleri' a diclo coraile Rogerio douari iinpelraril. Rcs iia
a coraile Rogerio, cum huic adhuc oranino essett ordiuaia conceptaque niliil sane habet, quoJ vel
ignotus, inter venandura fuerit invenlus? Neuti- cum diplomalibus supra laudalis pugnet, vel iilcun-
quam sane, uli quisque, quantum opinor, haiid1 que a verisiinilitudine abborreal. Quod cuin ita sii,
difficulter agnoscel. Verum, inquies , ila equidemI eo modo, quo jam dixi, Sanctum in Calabriam se-
facile faclum esse poluerit, ul, ad quod credenduml cessisse, Turritanamque eremum sibi donari impc-
MorkensUisex dietis propendet, Sanctus nosler , trasse, vix non cerlum indubilatumque pulo. Quod
nen quidem a comile Rogerio , sed a ditce homo- si interim, Sanclum, Deum inlenlissime oranlem ,
nyrao, cujus is palruus erat, cura illi adhuc planee in sibi jara data hac eremo a comite Rogerio, ve-
csset ignolus, in spelunca, in quam scsc cum sociiss ^t nationi operam danle, inventum fuisse, cnm Za-
receperat, inter venandum fuerii invehtus. Fateor,, nollio quisquam contendal, aut id ei in Apulia a
sic habet, nec quo minus ita factuin esse potuerit, , dttce Rogerio obvenisse, cum Morkensio prsefraete
repugnant diplomala supra dicla ; verum anne rc-;- astruat, ei equidem haud inagnopere refragabor ,
ipsa ila factum sil, dubium mibi vel idcirco seraperr cnm hcec equidem ejus opinio, ut ut mir.us verosi-
erit, quod res nullo plane probatse ac certae fidei :i niilis, cum diploroatibus stipra cilatis pugnaliira
inonumento queat probari. Ad Zanotlium raodo o non sit. Verum utcunque landem haec oinnia lia-
veniamus. Hic , ut Sanclum, quod Surius aliique c beant, equidem Sanctus nosler, cum e curia Ponti-
Sancti biographi tradunt, a comitc Rogerio , vena-- ficia abiil, in Turritanam Calabrise eremum, ttt
lioni operara dante, in spelunca fuisse invenlum , jam dictura , secessit. Ac illura quidem , cum in
tueatur, rem lianc non ante, sed postquam San- I- itinere versus hanc exislerel, Barensem S. Nicolai,
cltts eomili Rogerio notus esset, Turritananiquc seu u ac S. Michaelis in monte Gargano ecclesias invi-
Squillacensem Calabrise eremum inhabilandam ab >b sisse, archangelum hunc bis sibi apparenlem ha-
eo jam accepissct, gestam csse statuit; quod cum ne ie' ' buisse, aliaque nonnulla in contexta a se Sancti
in speciemquidem, ut cousideranli patcbil, cum di- i- _ Yita cap. 18 narrat Zanotlius; verum ea niillo
ploraalibus supra cilatis pugnet, ac proin , quo- o- prorsits antiquilalis leslimonio vel ipse firmal, vel
rainus lunc geslura credalur, impedire hsec non pos- s- alibi firmata invenio.
sint, Zanotlii non minus, quara Morkensii opinio io 549. Modo itaque examinanduni liic restat, cur
credibitis apparet; silne laraen reipsa veritati conso-
o- tiinc sese in Calabriam polius recipere , quam ad
na, dubium planc cst, quod in nullo antiquo cat at dilectamsibiCarlhusiara redirc, Sancfo visum fueril?
certaefidei seu auctore seu monumenlo siifundaia,a, « Oplabat (verba sunt Blomenvennse supra adbuc
nec certam eam fucere possint supra laudati Sancli li recilata) redire ad Carthusiam ad fralres suos cha-
" nostri biographi, qui praelerquam qtiod aliis eami , rissiraos, quos prsemiserat, sed quia summus Pon-
qtiam Zanotlius, adjtinctis vestiant, recentiores otn-
n- tifex (Urbanus U) cum sua curia transibal in Gal-
nes sunt, quam ul sola sua auctoritate rebus, quas as lara, inctijus finibus Carlhusia sitn est, meluebal,
de S. Brunone narrant, fidem certam alque indubi- >i- ne curiam, quam fugiebat, declinare non posset,
tatam facere possini. ct ideo ad Calabrhe potius deserta se contutit; >
548. Quare, omnibus rite libratis, Sancti e curiaria ila ille : verura Brunonem non ob rationem, quani
Pontificia in Turrilanam Calabriseeremura secessum im his verbis allegat, in Calabriam potius secessissc ,
357 ACTA. 338
quam ad Carlhnsiam rediisse, sola ralio lemporis, A J\ mcnler argue. Daiuin Roraae sexto Kaleudas De-
quo Urbanus Papa in Galliam Iransiit, Sanctusque cerabris. >
in Calabriam secessit, evincit. Urbanus enim , uti 551. Cum ergo, uti ex hac Paschalis pa-
inter omncs convenii, non anle annum 1095 , quo , pae epistola liquet, fueril ab hoc proximo Ur-
postquam Placentiae in Ilalia celebrarat conciliuin , bani II in S. Pelri Calhedram successore Romam
in Galliara, Claro-monle alittd longe ccleberrimum, evocattis Lanvinus, proximus Sancli in eremi
in quo sacrarum adversus infideles pro Terrae San- Turritanse prioratum successor, fuisse qttoque
ctae rccuperaiione expeditionum fundamentura ja- ipsummet S. Brunonem , quem summis taudibus
cltim fuit, celeliraturus concessit; Bruno autem, uli Paschalis hic efferl, ab Urbano II evocatum ,
ex jam dictis ac porro dicendis pronum est eruere, dubitandum non apparet. Quod cum ita sil, sum-
in Calabriam e curia Pontificia anno 1090 sese re- muni hunc pontificem, quo ad sese stibinde evocare
cepit. Sanetum ergo in Calabriam polius sese con- Brunonem facile posset, haud procul eura a regio-
lulisse, quam atl Carthusiam rediisse, reor, quod nibus, in quibus se non raro coranioraturnm prae-
Pontifex , difficillimis , quibus vivebat, temporibus, videbat, discedere voluisse, hincqne facttim ut
futurum prsescius, ut subinde, Roma relicta, in Bruno ad Carlhusiam non redieril, sed in Calabriam
tcrras Rogerio duci comilique homonymo sub- jj j se reccperit, non immerito conjeceris. Haec porro
jeclas, sese recipere cogeretur, Brunonem , quem conjeclura utcunque eliam confirmatur tum ex or-
inlerdum ad sese evocare , atque ad eonsilia adlii- dinis Carthusiensis, uti vocalur, traditione, litm ex
bere volebat, in Galliam seu ad Carlhusiara, procui eo quod, lesle omni exceptione majori quatuor pri-
ab ulriusque Rogerii ditionibus dissilam, abire niorum Carlhusiae priorum chronologo in hoc tran-
noltierit. scriplo nuin. 7 Sancli noslri elogio, evocatns hic e
550. Ea raibi scdet senlenlia, quod reipsa San- Carifiusia ab Urbano II pontificc fuerit, ut consiliis
cium, cum jam in Turritana eremo versaretur, ab suis liunc adjuvarel; unde verosimile fit, Urbanum
Urbano subindc, sive ut indiclis inleresset conciliis, dum Brunoni e curia sua discedendi faculiatem
sive alia qtiacunqiie dc causa evocatum fuisse, r.oncessit, consiliis ejus uli deinceps adlnic voluisse,
suadeat, cnjus fragmentum Mabillonius lib. LXXAn- huncquc in finem, dura a Calabria non nimium
nalium Benedictinorum ntim. 50 suppeditat, epislola abesset, subindc illum ad se evocasse. Ad haec, nisi
a Paschaletl papa, proximo Utbani successore, ad Sanclus, quod pontifex eum haud procul a locis. in
Lanvinum, Sancti noslri discipultim, proximumque quibiis ipse versabalur, commorari dictum in finem
in eremi Calabrinae prioratum successorem, vi Kal. vellel, in Calabriara secessisse aslruatur, quaenam
Decembris anno 1101 conscripta. Haecenim , quam C ( landcm , cur boc post obtentam a pontifice in ere-
integram, cx Annalium Carlhusiensium libri quarti mum secedendi facultalem fecerit, iiec potius ad
haclcnus non vulgati Vallis-Dei exemplari descri- Carlhttsiam redieril, ratio afferelur?
ptam, supra plus semel jam laudaltis Carthusiamis § XXXIII. Sanctus Turritana Calabriw eremo a co-
Parisiensis mecum conimunicavil, sichabet: « Pas- mile Rogerio donalur, eique deinde a Mesimerio,
chalis episcopus, servus servorum Dei, ditecto filio Squillacensi episcopo, ac posl ab Vrbano II papa
Lanvino, salutem et Aposlolicam bcnediclionem. donalio hwc confirmatur.
Quod magnopere desidcravimus, et vebemenli desi- 552. Sanctus, facta sibi eo modo, quo § praecedenti
derio exspectavimus, hoc, Domino propitiante, per- cxposui, a Siciliae et Calabriae comite Rogerio eli-
actum esl. Revertente siquidem fratre R. [Ricbar- gendi in ditionibus principi huic subjeclis, locuni,
tlo] Albano episcopo, pacem et concordiam eremi quem ercmiticse viiae ducendae maxime idoneum ar-
reformatam , et le in locum sanclae memoriaema- bitraretur, Calabriam mox diligenter perluslravit,
gistri Brunonis successisse cognovimus. Sitergo iu cumque in hanc eremum, cui Turris nomen, inler
le ejusdem Viri spirilus , idem sit eremiticae disci- Slilum cl ArCnam sitam intraque dioecesis Scylla-
ciplinaerigor, eadem morum et gravitalis conslan- censis, seu, ul alii scribunt, Squillacensis lcrminos
lia; quia nos, opitnlanle Domino, quidquid auctori- Oconclusam, quam proposilo suo percommodam ,
taiis et potestaiis ipsius Magislri probabilis sapientia utpote monlosam valde, adiluque arduam ac diffici-
ct rcligio ab Aposlolica Sede promeruit personali- lem, judicabal, invenisset, liunc i111locum comes
ler, hoc tibi, eodem te spiritu concomitante , con- Rogerius publico confecto instrumenio scu diplo-
cedimus. Volumus autem, ut in proxima Quadrage- mate benignissime esl largilus, donalionemquc
sima nos visitare debeas, qualenus cordis secreta os deinde Mesimerius Scyllacensis episcopus ac Urba-
ad os plenius proloquamur. Intcrim vero mouemus nus II papa confirraarunt. Charlas seu instrumenla,
ut de resarcienda pace lerrae, quam vehementer quibus id fecerunt, lecloris oculis, quod nec passim
ttirbatara audiviinus, curo fralribtts noslris el rcli- omnia ad manum sint, nec paucis, quae de Sancto
giosis viris, qui circa te sunt, satagas , et alios ad jam dicla sunt ac porro dicentur, lucem afferant,
lioc commonere procurcs. Abbati Sancli Juliani', * juverit subjecisse, observalis ad singulorum calcem
quein reprehensibilem audivimus , prsecipe ex nonnullts, sive de nolis chronicis, quibusrauniuntur,
nobis ut nostrae audientiae se repr;esentct; etiin- sive de personis, quarum nomina notantur, sive de-
que de coniemptu litlerarum Icgati nosiri vclie- nique de aliis quibuscunque, qusc clucidatione com-
559 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 510
mentationeve indiguerint. A Rogerii comilis dipto- A . affucrnnl hii: Stepbantis presbyter, Giraldtispraesby-
inale transcribendo exordior. His verbis ex Morken- tcr, Petrus de Morilono [«/., Morilonio], Ricardus
sii recensione coucipilur :« Rogerius Dei gratia Maletus, Ragnutfus eleemosinarius, Nicolaus nota-
comcs Calabrise et Siciliaeomnibus fidelibus suis et rius et atii pltrres. > Morkeusius, c ctijus recensione,
Ecclesise Dei filiis tam praesenlibus quam futuris in ut jam monui, hane charlam hic exhibeo, inlcgre
Domino salutem. Nolum esse volumus fraternitati recitalae subjungit : < Nota, hanc chartara donatio-
veslrae, per Dei misericordiam a Galliarum partibus nis ereraus Calabrinse, etc, ab ttalia ex autograpbo
ad regionem islam Calabriae sanctae Religionis vi- desumptam accepi. Est quoque in Aiinolatis (pag.
ros, Bruuoiiem videlicet et Lanvinum cum sociis neinpe 199 el tribus seqq.) ad Vitani S. Brunonis
eorum pervenisse, qui, contempla raundialis gloriae Suriani nostri. Ex hac manifeste constat, S. P. N.
vanitate, soli Deo eiegerunt mililare. Brunonem cum Lanvino et aliquot sociis jain anno
353. < Horum itaque desideriura ego cognoscens, 1090 ex Gafliaepaiiibus in Calabriam venisse, atqtie
ct ipsorura raeritis et precibus apud Deuni adjuvari a Rogerio comile fuisse rogatum ut in ea lerra stia
«iesiderans,ab eorura charitale miiflis precibus obti • remaneret, eligcrelqueeremumproposilo suoaccom-
uui, ul in lerra mea loctim sibi habilera eligerent, in modani. > lta ilte, et recte sane, qtiaiilum mihi ap-
quo ad serviendura Deo, qualia vetlenl, habilacula B parel : sunt lamen, qtii recitalam donationis a Ro-
pracpaiareni.Elegerunl si qttidemin lerra raeaquem- gcrio factse chartam ante atinum 1091 datam non
d«ni solitudinis locura siluin inter loctim qui dicitur fuisse, contendunt, quod mense Januario aut Fe-
Arena, et oppidum quod appellatur Stilum. Hunc brnario scriplam hanc essevclint.hiqtiedtio menses,
ego locuin ad honoreiu Dei oninipotenlis, Palris et speclata, quam Rogerius comes secutus.sit, annos
Filii el Spiritus sancti, et ad honorem beatissimse Domini, iion ab ejus Nativitalc, sed ab Incarnatione
Marisc sempCrYirginis genitricis Christi Dei et Do- consequendo nos tribus mensibus, computandi ra-
mini noslti omniiiniqne Sanctorum donavi eis, eo- tione, non iu annum 1090, cujus mensibus Januario
ruvique successoribus ibidem Deo servituris ctini et Fcbruario Sauctus verosimiltime, ne dicam indu-
tota silva et terra et aqua et moirte in spatium bie, in Caribtisia atlhuc versabatur, sed in annmu
unius leugae [al., leiicsc] in onini parle adjaccnti, 1091 incidisse debeant.
conccdens et conslituens, quatenus locum istum li- 555. Verura Rogeriura annos Domini, non ab ejns
bere ct quiele cum hac adjacentia sua in perpeluum lncarnatione, sed a Nalivitaie corapulare soliium
possideant; necex hoc mihi vel alicui personae an- fuisse, varia ejus apud Rocchum Pirrum, Ughellum
gariani vet servilium facianl. Conieslor auteni et ' aliosque exstahlia diplomala fldem faciunt, uti quis-
contradico ex parle Dci omnipotentis et sanctseMa- ^ que, qui bsec consulere votueril, facile deprehendet.
riae perpetuaeVirginis et omnitim sanctoruhi et mea, PorroMabillonius lib.Lxvm Annalium.num. 32recl-
ne sit aliqttis mcoruin aut extraneorum, stratigo- lalam modo donalionis cbartam cum charta, infra a
tus [al., strategus] videlieet aul vieecomes, rusii.us nobis eliara recilanda, qua postea Rogerius comes
atil milcs, servus sive libcr, qui in toco isto pascttae, Ttirritanae eremo, quam Brunoni ejusque sociis jara
vel agricttllurie seu ctiam piscationis aut tignorum ante donaral, terniinos cireumscripsit seu assij-na-
occasione, aut ex quacunque causa servis Dei mo- vit, confundit, hancque praeterea Rogerio duci per-
lestiam aul injtiriam facial; scd in eorura potestaie peram attribuit; quod utrumque non possum non
sit praediclum tocum cum tola adjacentia sua se- mirari, cum hauc ipsa charta, quam ex parle co ipso
CIIIKIUIII vofiinlatem suani possidere, disponere, or- loco transcribit, qtiamque, ut monui, Rogerio duci
iliiiare et erogare. Qtiod si quis deinccps contra hu- attribuil, in capile, non Rogerii ducis, sed Rogerii
jus pagiuaeconstittitionem venirc praesumpserit, im- comitis nomen apud eum prseferat, sequentiaqiie in
ptimis nisi digne satisfcccrit, irara Dei el malcdi- coiilcxlu vcrba contineat : < Hunc ergo locum, si-
ctionem incurrat, et conatu tali ad nihilUm redacto, luro sciticet inter Iocura qui dicitur Arena, el opjii-
pro praesumptione tanta cenlum tibrarum auri pce- lj (lum quod appeltalur Stilum, seu Turrilanam ere-
liara in curia noslra stislineat. niuiii et omnia undique in circuilti adjaeenlia in
554. « Igitur ut constitutiohscc inviolabitiset om- spatiuni unius leucae Deo et B. Mariae,ac ipsis co-
nino lirma permaneat, concedeute uxore mea Adelai runiqtie successoribtis in proprietate, sicut nostra
comitissa el fitio meo Gofridoin praescnlia bonorura fuerunt, sub omni immuniiate atqtie libertate dona-
lioinimiiivdoiialionem islam feci et sigillo mco si- viimis Rogavimus insuper venerabilem virnm,
gllari prseccpi. Ego Gofridtis, Melilensis Ecclesiae Melilensem episcopum Gofredum super hac dona-
episcopus, licet indignus, charlain hanc nianu mea tione noslra confirmationis charlam conscribere,
scripsi rogatu coraitis Rogerii, laudaus el confir- quam et sigiilavimus..,. hanc aulem donalionem
inans conslitiilionem hanc, analhemalc vero et ex- nosirain tam domnus apostolicus noster Urbanus,
coiurauiiicalioiie damnans eura, qtiicutique Iiaue qiiam Squillalinus episcopus Thcodorus, in cujtis
infringcre praesumpserit, nisi tamen resipiscens sa-» , episcopatu ipse locus situs est, laudaverunt, privi-
tisfeccrit. Facta sunt haec anno ab lucariiatioiie Do- tegiis coiiflrmaverunt atque lcrribili aitalbemaie
inini millesinio nonagesimo. Insuper donavi Mttle niiiiiicrunt; > quibus cum (licalur Urbanus papa
ctim (iliis suis ad custodiendain silvain. Tesles autcm Ttirritaux Calabriic cretni donationem, S. Brunoni
3il ACTA. 343
a comite Rogerio faclam, confirmasse, charlaqtie, A _ deinde penes filiiim ejus Rogerium exstilisse videa-
comes au-
qna id fccil, anno 1092, uli ipsemet Mabiilonius loco lur, Calabrise non minus quam Siciliae
cit. fatetur, data fuerit, non video, qui merito hic diit, tres uxores diversas, si harum tamen prima,
Historiae
scriptor cbarlam, quam ex parte recitat, qtiamque quae ab Orderico Vitali Noriuannorum
anno 1093 signatam cxhibet, pro charta, qtta Roge- lib. III, pag. 484, Juditlf, a Gattfredo atitera Mala-
rius diciam eremuni S. Brunoni ejusque sociis pri- lerra Historiae Siculaelib. n, cap. 29, Delicia voca-
murn donavit, accipere potuerit. tur, uxoris legilimae nomine venire queat, matri-
556. Attamen, cura Mabiltonius supra recitalam, raonio sibi jttnclas habuit. Prima nullos ipsi, uti
qua Rogerius Calabriaeet Sicilise comes Turritanam laudatus Ordencus Vilalis loco cit. docct, liberos
eremuih Sanclo noslro vere donavit, chartam ad peperit; secunda, apnd Malaterram lib. iv, cap. 14
inanum non habuisse videaltir, hinc forte in lmne Elemburga, apud Cangium in Steminate Siculo,
crrorem inciderit; veram nihil hujusmodi utcunque Annotalionibiis in Annara Comnenam inserto, Erem-
excusat errorem alium, quo, ut jam monui, quam bui-gisappellata, (ilium Gaufredura, seu, ut ab atiis
ex parte transcribit, chartam, a Rogerio comite scribitur, Goffredum, filiasqtie aliquot genuit; tertia
profectam, Rogerio duci, cujus is palruus eral, at- nomine Adelais, seu, ut alii signant, Adelasia, quae
Iribuil; litinc enim ab illo esse diversuni, quicunque B Ronifacii, marcbionis Monlis-ferratensis, filia erat,
Histoiiam Siculam vel a limine salutavit, habet anno 1089 matrimonio ei fuit colloeata, ex eaque
perspectum, nec ipsemel ignoravit Mabillonius, ut: procreavit duos filios, quorum alter, nomine Simon,
proinde id hic probare, stipervacaneum foret. Atla- infans obiil, alter, ul pater, Rogerius appellalus,
raen ut et quisque inier utrumque Rogerium dislin- Siciliae rex postea faclus est. Atque hsec, ut, quae in
guere, et de eharlarum huc transcribendarum, quasi diversa comitis Rogerii diplomal», unumque Roge-
tam Rogerius dux, quam comes, in S. Brunonisi rii ducis, in S. Brunonis ejusque sociorum favoreih
«jusque soeiorum favorem dedit, ingenuitate ferrei concessa, annotanda erunt, intelligantur, parliin ex
qtieat judicium, lubet lmc nonnulla, quae ad ambosi Gaufredo Malalerra, partitn ex Orderico Vitale prae-
illos principes eorumqtie slirpem Normannicam ac: ntiltenda hic duxi. Ac primo quidem ex his jam li-
progeniero potissimura speclant.in medium proferre. quel, nihit contra proxime huc transcripti, qtto Ro-
Tancredus ab Alta-villa, ut Gaufredus Malaterra, gerius comes Turritanam seu Squillacensera Cala-
auclor synchronus, Historiae Siculae a se contexlae' brise cremum S. Brunoni anuo 1090 concessit, di-
lib. i refert, prope Constanliam in Normannia, Gal- plomatis sinceritatem posse opponi ex eo quod, co-
lise provincia, nobili loco natus, saeculo undecimo» imtis uxore Adelai filioqtie Gofrido concedenle, -da-
floruit, eqtie duabus uxoribus diversis ftlios genuill C tun) dicatur. Nec est cur monumenium illud
duo.Iecim, e priori quidem, cujus nomen excidit, , suspectum fiat ex eo quod in Calabria dalum fue-
Gtiilielmum, cognomine Ferrea-brachia, Drogonem,. rit, comesque Rogerius anno 1090 exeunte, quo da-
Hunifredura, Gatifredum et Serlontm; e posteriorii Vum fuit, in Calabria exslilisse non scialur; elsi
vero, quae Fransendis cognoininata fuil, Robertum,i eniin, principem illum ibi tttnc fuisse, Malaterra
poslea Guiscardum appellatum, Malgeriura, Guilel- aliique, qui res ab eo gestas litteris mandarunt, cx-
mum, Alveredum, Humbertum, Tancredum ac lan- presse non edicant, nibil tamen etiam, unde conlra-
dem Rogerium, qui omnes, duobus exceptis, qui ini riura cerlo consequatur, memoriaeprodunt.
patrio solo boeredilatis paternse carpendae causai 558. Venio niodoad cliartain.quaTheodorus Me-
manserunt, Ilaliam pelierunl, factisque bellicis ini siraerius, Squillacensis episcopus, in ctijus diceccsi
Apulia polissiraum et Campania clari, regiones> Turrilana eremus, utjam monui, sita eral, factam
hasce vicinasque alias, Graecis Sarracenisque, ea- hujtts S. Rrunoni a comite Rpgerio donalionera ap-
rumdem dominis, expulsis, paulalim sibi subjece- probavit. Inslrumenli hujtis, quod Graecea Mesime-
runt. Praeciptte lamen eos inter enituere Roberlus, rio, ulpote in Calabria, iiistrumenla publica North-
Guiscardus cognominatus, et qui omnium juiiior' mannicae etiani dominationis inilio Grsece exarare
erat, Rogerius, in S. Brunonem beneficiis, nec mi- solila, Ecclcsice Grsecon episcopo, priniilus datum
nus singulari in personas alias locaque sacra libe- fuil, ecgraphum ex ipso Graeco autographo desum-
ralitate, quam armis raagnum sibi nomen apud se- ptum atqtte ex Italia sibi submissum, Moikcnsius,
rara etiara posleritatem adeplus. ut in suis ad illud Annotalionibtis ait, prae raanibus
557. Ac Roberlus quidem Apuliae ducatum tinat habuit, idque Latine a se rcddilum ad chronologico-
cum Calabriae parle aliisque aliquot ditiouibus vici- diploinaticse, quam de S. Brunone adornavil, Dia-
nis lenuil, annoque 1085 vilam cum morte comniu- tribaecalcem adjecit. Operamdedi, ut el Graecuinmo-
tavil, tres qualuorve post se filios relinquens, quo- numenli illtus apographum, lectori bic exhibendum,
ruin secundo geniius Rogerius in ducalura Apuliae : nanscisci possem; verttm cum frustra laborarim,
ac potiorem haereditatis palemae parlem successil, alienaque inlerpretatione, scilicel vel Suriani in
iixoremque habuit Adelam, Roberli Frisii comiiisi Annotaiionibiis inscriptam a Surio Sancti Vitam p,ag.
Flandrise filiam; Rogerius vero, qui, quamvis Ca- 207 et seq-, vet Ughelli lom. IX Ilalise sacrse in epi-
labriae parlem dtinlaxat tcnerct, stipremumquc to- scopis Squillacensibus, vel denique Morkensii, co-
lius regionis htijus dominiuin penes Guiscardtmi ac; gar esse conlenttis, instrumenliira illud, proul a pa
343 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 314
steriori hoc scriptore in linguam Lalinam est con- A t cessoribus, illum montem inhabilantibas, eo modo
versutn huc transcribo. Sic itaque ex ejus recensio- ct tenore, tit in vita libere habeant et possideanl, et
ne haoet: <Theodorus Mesimerius Dei misciicordia post eorura decessum successores eoruin similiter li-
episcopus Castrorttm, Scyllacei, Slili et Tabernae, ac bere possideanl raontcm atque lerram cum bosco
protosyncetlus, petilioni darissimi coraitis, domini infra fines supradiclorum duorum miHiarium ab
nosiri Rogerii, qui me rogare dignatus est pro ho- omni parte cirea ecclcsiam in supra dicto monle
noratissimis monachis ct eremitis, domnis scilicet conslitulam, non cpiscopo Squillalii nec comiti, ne-
Rrunone et Lanvino, non quidem summa et tyran- que cuilibet personaealiquod servitium persolvcnles,
i.ica auctoritate raecura agcns; seS. ut dixi, me et si ordinationem aliquara facere voluerint, aut con-
rogare dignatus pro siiprascriplismonacbis, locum a secrationem, prout libuerit, agant. Hisauternquicun-
Dco servalum, qui Turris dicilur, incolenlibus in que contraire voluerit, cum Juda proditore pereat,
veneranda admodum ecclesia gloriosissimaedominae nisi ad satisfactionem etemendaiionem fratribns Ee-
nostrse Dei Genitricis ac Sancti Joannis Raptislae clcsiaevenerit. Ego Raingerius Rhegii electus Iianc
praecursoris, qui quidem in desertis locis degentes cbartulam confirmoet iaudo. > En modo etiam, qnid
per tempus satis tongum iituc transniigrarunl adpar- prcccipuepraeter id, quodjam dixi, ad inslrumenti
tes Stili in mea dicecesi. ' hujus a se transcripti calcem Morkensius observet.
B
559. < Et sicut dominus nosier comes vobis do- <np<.noavyxtX)}j; Mesimerius (in facta scilicet ex di-
navit roontem, campos el motendina circa ecclesiam ctis ab ipso Mesimerio, quaeGrsecaehujus chartse ex-
nsqiie ad duo milliaria, ipsa in perpeluum possidea- slat ascripta, inierpretalione) Latine scripsit Pit»-
tis, vos monachi superius laudali, et socii et succes- TOSYNQUILLOS, cgo, iinitatus quosdam Lalinos, scripsi
sorcs vestri, qui hunc locum inliabilahunt usque ad protosyncellus,atius forle vevtet primus sacellanus,
saeeulorum finem citra aticujus prohibitionem atit sed nihil ad rem, legat qnisque, ul ul volel. Origiiiale
molestiam ; tribulum vero aut decimam, vel quam- appensum habel ex cannabe alba parvam plumbcam
libet vexationem vobis cselerisqoe sociis el succes- bullam, in cujus una parteeslSanctus quidara, bra-
soribus, nullits nec ego ipse, vel alii, qui post me chiis et palmisexpansis. Arbitror esse sanctnm Aga-
in episcopos eligenlur, infel-ant; si quis autera ati- cium marlyrem, Syllacensium palronuin, in altera
Ktisfuerit boc nostrum sjgillum (id est diploraa) vero parle sunt characieres Grseciminutissimi vix
eonteiniiere, habeat anaiberaa a Patre et Filio et legibiles. »
SpirilU sancto, eta trecentis decemetocto (concilii 561. Ila ille. El rectequidcra vocabulum Grxctim
seilicet Nicseni I) deiferis Patribus. Istud sigillum „ Tlpuxoavyxsyio; Laline verlit Prolotyncellus ; verum
firmum et inviolabilc ad sseculorum finem perma- anne idem vocabulum Graccurarecle cliam qttis ver-
neat. Etenim ego hoc prsesenssigillum bullalu.ropro terit primus sacellanus ? Protosyncellus seu HfwTo-
supradictis monacbis feci, et bullans mea bulla o-u;»«),Xif idem signiflcat, quod syncellorum priraus;
ptumbea signavi >Bmensis Decembris septima, in- qiialis autem significalio vocabulo sijncellus compe-
tiletione decima quinta anni millesimi nonagesimi. tal, pro certo nequeo edicere. Adi Cangium in Glos-
Ego Raingerius Dei clementia eleclus archiepisco- sario mediaeet infimae Latinitatis ad vocabula Pro-
pus sanclae metropolitanse Ecclesiae Rhegii praesens tosyncellus et syncellus. Ad ea quae clironicse, qtii-
eonfirmavi, prout omnino seriptum habelur, et apud bus Graeca Mesitnerii cbarla munilur, riolseobser-
hvsosDei servos, quorum supra menlio facta est, vanda dilucidandaque offerunt, acccdo. Annns, quo
Brunonera, Lanvinura et caeterossocios; sed el apud instrumen turailluddatum nolatur, ctim indiclionenon
eos, qui successuri sunt, ratum fixumque perraa- conveuit. Quid ergo de eo hic slaluemus ? Spuriuin-
ncat, et usque ad sscculorumfinera validilatem ob- ne idcirco aut supposilitium pronunliabimus ? Cliar-
tineat. >GraecaeMesimerii chartae, hic ex rccensione tas, quod difficultates chronologicas complectantur,
Morkensii jam datae, ascripta exstat, quemadmodura haud facile rejiciendas essc, apud Cangium in Glos-
liic scriptor et Surianus pag. 209 testanlur, et al- n sario mediaeet infiniaeLaliniialis ad vocabiiliimAn-
tcra Latina, scu polius paulo liberior dictse chartae nus solide probatur. Verba omnia, ttl ul prolixiora,
Grsecaeab ipsomei, ul apparel Mesimerio facla iu- quibus id fit, juverit huc transcripsisse, ne quis rc-
terpretatto. Ut de approbala per Mesimeriura , citatain Mesimeriichartara, inaximesi dicla, qua la-'
quam Rogerius comes S.' Brunoni fecit, donationc borat, chronologica difficultas utcunqne tolli queal,
suum ferre queat studiosus lector judicium, lubel ct facile repudiet, aut ctiam suspeclam duntaxal
L tinam itlara chartam huc transcribere. habeal, Sic habent: < Inveniuntur nihilominus qux-
| 560. His verbis concipitur : < Ego Theodorus Me- dam pontificumdiplomata, inquil idem auclor (Ma-
simerius, Dei gratia episcopus de Squillatio, et de billonius de Rediplomatica, tib, n, c. 25, n. 9), quo-
Stilo et de Taberna, et protosynquillos, dono gra- riim calciilns rccentiorcra noslrum praeverlit. Ejus
lis, non coacttis, sed comitis Rogerii precibus et generU duo Callisti II nobis suppeditat eruditits Chif-
consilio pturimorum procerum suorum acquie- fletius in Uist. Threnorchiensi. Primtiin est < Datitm
scens, terram de Turribus, scilicet duo milliaria < Albaeper inanuin Grisogoni S. R- E diaconi eard.
circa ecclesiam, in montc constitutara, ex omniparte < ac bibliolbccarii xv Kat. Jnnii, ind. xiv Inc. Do-
domnOBrunoni ct Lanvinosociisqtie eorumqtie suc- « raiuicae an. 1122, Ponlificatus domini Ca'lixii
345 ACTA. 546
papae anno 111. > Altertim habet easdem notas. A riptpat 7ipoSt€nxoTi,id est, < nicnse Decembn ad
562."< Alqui indictio xiv convenit non anno 1122 seplem dies jam provecto. > Sic in Appendice ad
secundiimcalciiliim nostrum, sed anno prxcedenti. Bernardi Monlfaiiconi Palcographiam pag. 512 se-
Undeidem Cliiffietiusiiileinmatepriorisprivilcgii no- quens codicis Octaleucbi, in collegio universiialis
lat datum esse privilegium an. 1122, a die 25 Martii Oxoniensis asservali, Grxca inscriptio scn potius
dediiclo , scilicei qnalenus Incarnalio novem mensi- clausula, Tilo; eD.vftt «'OXTKTEVI^O; jSiSXojNotu.Spiu
hus pr.ecedit: sed anno Dionysiano 1121, ul osten- «if TK;/' Latine rcddilur, < linein accepit Octateu-
dit iudictio xiv. Alia ejus geueris ponlificia diplomata chus Novembris vigesima. > Ex iis qtiidcm quse Su-
videntur. Verum quaedamreperiuntiir, quorum cal riantis in suis nd coiilextam a Surio Sancti Viiam
culus ttno anno Dionysianum prsecedil, non solum annoialionibiis suppedilal in npograpbo quod scri-
mensibus noveui quaeproinde non possunt ad calcu- ptori buic praeluxii, exaralum fuissc videtur t:t tiit
tum Pisanum,... > qtii ab Incarnatione Dominica, non autem ti; TKJsisra.; verum id vel in descrinenlis
proul haecnovem raensibtis Nativitatem praccessil, errorem, vel in dialeclum, qnam forlc Mesimerius
ducit iniliiiin , itaque totidem mensibus calculutn fuerit secutus, est refundendum. Ut ul sit, error equi-
communem praeven.il, < arcoramodari. Exslal huhis- dem, qui a librariis commissus sit, in cliar.icleribus
modt aulograpliiim nott dtibium in archivo Dionysja- B chronicis, quibtts Mcsiracriicharta seu potius hiijus
no dalum <xn Kal. April. ind. x, Incarnationis Dom':- apographum, cx Morkensii rccensione huc jam tran-
< nicacannoll03pontificatiisaulemdomni Paschalis scriptum, signatur, cubare non videtur. Verum qui
< secutidi papsc III. > Quae indictio, sicttti anntis tandera ergo clironologica, quam characleres illi of-
Paschalis terUus anno 1102 convcniunt in Marlio, feriinl, diflicuttas e mcdio tollelur.
ncc scqtienti anno convenire possunl, eliamsi calcu- 504. Morkensius, ad cbronologico-diptomaticae
lus Pisanus admiilatur; nisi integro anno dicatur suae calccm nonnulla pro chronicis, qiiibus varia,
Iioc diploraa Dionysianum praecessisse. Occurril et qtise prolulit, diploroala seu winstrumenia publica
alitiJ apud Puricellum pag. 512 ejusdem Paschalis muniunlur, cliarncteribtis in concordiara rcvocandis
plane consimile. < Dalum Latcrani per manuni lcctori proponens, de Mesimcrio ait, euin < morc Si-
< Joaunis S. R. E. diaconi cardinalis, xvi Kal. culo nos consequi anno uno, atque idco dalam illius
< Marlii indict x, IncarnationisDominicxannollOd, producendatn esse usque ad subsequeniem anmiiii
< pontificaius autem domini Paschalis secundi papae nostrnm: > Quod si verum sit, Squillacensis illitts
< 111.> Hic idem cancellarius, cadem chronologicae anlislilis cliarla supra recital.t, quaeanno 1090dala
nolx, quaeeruditis disctitiendaeproponunlur, alixque noialnr, anno proxime scqueiiti dala fuerit, sicqite
similes haud raro occurreules. Hicc fcre ad veibum ^ indictioxv, quasignatur, ciimannoqiioveredatafuit,
ex Mabillonio, fusius quidem, sed liatid inuliliter ad apprime congruet omnisqiie chroiiologica difficullas,
oslendendum non facile rejiciendas esse charlas, in qua instrumenlutn illud laboral, evanescel. Veruni,
quibus chronologicaedifficultates occurrttnt, cura ct cum bsccannos Cbrisli compulandi ralio in ustt apud
in iisanimadvcrtaniur diplomatibtis, quaciuillo modo Siculos passim fuisse r.on noscatur, certumne cliaiu
possunt in dubiuui revocari. > sit, niinqiiam cuiquam usurpaliira fuisse, dispicieu-
563. liacleniis ibidem, ct rcclc qtiidem, ttl jam dum. RocliusPirriis in Ecclcsiae Paiiormilana: Noli-
rooniii. Verum qui mo.lo cbronologicara, qtiac in tia priraa ad annum 1144, anniini Christi nataleiu
Mcsimerii cliarla occurrii, difficultaiera lolleiiuis ? cuin anno ab orbc condilo 5508 a Grsccis conimi:-
Dicemusne, vel in anno, vel in indiclionc errorem niter componi, hancqtie coroputandi ralioncm ab iis
cubarc, a librariorum oscilantia profectttm, qui qms iu Siciliani manasse, prsefalus, sic scribit: < Fritlc-
anntis quaeve indictio per lilleras Grxcas, Rogerii ricus Sylburgiiis Faslos Sictilos exhibet, e chronico
chartae .subscriptas, designelur, baud sat accurale ertilos, quod in velusla Siciliaebibliotheca inveiitiini
notarinl? Verura cbaraclcrcs cbronici, quibus hnjiis est ab Hieronymo Surila, ac deindc ab Antonio Au-
inslriimenti uon lantum aulograpbiim, verum ctiam guslino in llaliam, postin Hispaniam translalumcsl;
quod Morkensio pracltixit, apographtim seu ecgra- in eo vero annuin Ciiristi nalalem statui refert sub
phum muniliira ftiil, nou compendio perlitteras, ntt- coss. Lcnlulo et Pisone, et anno ab orbe condilo
raerorum locum tcnenles, sed"inlcgiis, uti notula in 5507. Ncque varictas haeclectorem commovere debet,
margine adjecta ipsemel hic scriplor docct, vocibus si niminim adverlal plures scriptores uno aul allero
erant expressi liiinc in modum : M»vi Am/iS^iw sl; anno communera Cbristi seram anleverUsse. Sentio
t>j.;£7rT«,ivStxrtovj;SsxaTjfcirtimrnt TOVEVVSOIZOBTOO igiltirinSicilianoslra juxta hanccompulaiidi metho-
yt),wo-ToiJ £rovif,id est,« Mensis Deccmbris seplima, dum in diplomalibus explicandnm esse annorum al>
Iiidictiune decima quinla anni millesimi nonagesi- orbc condito numerum, ut scilicel rejicias annos
mi, > uti rccle interprelatur Moikciisius, elsi enim 5508, cl qui mimerus crit residuus, is Christi annuin
substanlivtiin non adsit, cum quo feminini generis in bac coniimiiii el vulgari acra, qua ntitic uliinur,
arliculusTR? conveniaf, subintelligilur tamen sub- signabil; pulavit enim Sicilia, Clirisliini csse naluiti
slanlivitm accusalivi pluralis nuincri hpipat cura post anntim ab orbe condilo 5508, el priinum Chrisli
parlicipio TrpoSsSmon,quod ad stibslantivum «ugvt aniiiini inciderc in aniiiim 5509. >
refcrtur, ita ut senstis sit wn \tv.z Spw ti; ->*;'(nxa. t05. Ilactcniis illc. Quid si crgo, ut alii, dc <iuil>u&
347 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTORIS 548'
hic Rocchus Pirrus, communera Grsecorum Chri- A 1 luilur, sed anno 1090, quo reipsa signatur, verosi-
sli acram, qui cst ahnus ab orbe condito 5508, niiliter daliim fueril, ac proin ut indiclionem cum
uno alterovc arino anteverteriinl, ita Mesimerius anno, qtio signatur, pugnantem prseferat. Ita praa-
anno uno subseculus sit, Christumque, non anno ab terea ab iis, qui Mesimcrii chartam pro spuria lia-
orbc condilo 5508, sed 5509 natum existimarit? bendam voluerint, potesl argui. Vcrum, elsi quidcm,
Sanc, cum ali aliis ab orbe comtito annis Christum ipso anno 1090, quo Rliegiensem sedem Sahclus
nattini statuant, Mesimerium, Sqnillacensem seu nosler recusarat, fuisse ad hanc eieclum Range-
Scyllacensem episcopum, fuisse in ea opinione, rium, verosimilius ex diclis sit, id tamcn otr.nino
mihi netiliquam vero apparct absimile; secundum certum non est. Quid ni enim factum esse qttcat,
iiaiic anlem annus ab orbe condilo 6599, qui, ut ut, cum ad dignitatem ilfara proraoveri Bruno re-
compulanti patebil, secundum jam diclarh Sietilo- nuissel, afium ad eamtlem eligere Rhegienses sive
ruiii el Craeeorum xram communeih anno Chrisli sponte sna, sive atiundc , quo minus id facerent,
1091erat in cursu, anno Chrisii 1099 cUcurrerit; ut inipedili, aliquatiditi distulerinl?
proinde posterior hic Christi annus, quo cliarta, a 567. Ut ut sit, Rangerium equidem, si eum anno
Mesimerioin S. Brunonis ejttsque sociorum favorcra 1091, atl Decembrem provecto, nondum fuisse con-
'"
concessa, sighaltir, proprie pro anno 1091 sitiia- secratunt Rhegienscm archiepiscoptim, jamque
bcndns; cui, ad septimara Deeembiis diem, uti lamen ab aniio 1090 fuisse eiectum, admitli baud
eadem cliarta fert, jam provecto, indictio quinta queal, ad dignitatcm banc, non anno 1090, sed anno
decima,.in eodera HIoinslrumento signata, apprime 1091 fuisse promotttm , idcirco slatuendum esl,
consonat, ul computanti pntescet. Alque hinc jam quod ihemorata charta, quam lanqtiam Rhegiei^sis
fit, ut illud ego, quod vere ex jam dielis, non anno electus confirmavit ac laudavit, ante animm 1091
1090. quo notatur, sed anno 1091 dafum fuerit, pro dalaesse posse haud videatur; quod sic ostendo :
spiirio sns])eeiove ti*bere non ausim, maximc cum Bruno ejusque socii gloriosissimse dominx nostrae
id tanquara gentiiniim Riiinartius in conscripla a se Del Genilricis ac S. Joannis Baptistx ecclesiani, in
Urbani II papae Viia pag. 86, aliique viri cruditi in erenvo Squillacensi seu Turrilana silam, incoluisse
varils, qnae coticinnavere, operibus taudent, inte- in charla illa dicuntur; hxc autem ecclcsia , uti
grumque etiatn hon lantum sttis in contextam a infra tiocebo, xdiflcata primum ftiit, cum cremtis illa
Stirio S. Brunonts Viiain Annotationibus Stirianus, a coroite Rogerio S. Brunoni fuisset donala; qnare
vcrum eiiam Uglielltis tom IX lialiaesacraeinserue- Cum id ex supra ilictis non prius, qtiaro ctim anmts
rit, nec scriplorem ulltim hacttrnns inveneritn, a quo' p 1090 ad flncm jam vergeret, factura fuerit, jara inde
censura minus faventi notelur. ab hoc anuo ccclesiam, gloriosissimse Dei Geniuici
566 Nec esl porro, cnr etiam suspeClumliabea- et S. Joanni Baptistae sacram, quam Sancius cjus-
tur, qnod eremi Squiltacensis seu Turritanae, a; qite socii hoc ipso etiaro anno inbabilarint, in ere-
Rogerio comite S. Brunoni conccssse,magnitudinerai rao Ttirrilana cxslilisse, neuliquam verosimite est,
dtiobtis milliaribiis defiriiat, quam unitis Ieticaefacit. Sc proin praefatum Mesimerii chartam, in qtia hoc
dwationis per Rogeriitm comitem faciae chartai iniiuilur, non anno 1090, sed anno 1091 datam
supra hnc jam transcripta; licet enim letica proi fuisse, necesse est. Alque ila ruit etiara, quod con-
tribus passnum millihus sub inde ab antiquis fuerit; tra chartae a Mesimerio dalae sinceritatem af-
accepta, itl lanien scmperapud borum qtioseunquei fcrri adhuc poterat, argumentum, hxcque adeo pro
lonni non obtinuit, nec, etsi sccns foret, proptcrcai spuria babenda non esl. Proximum nunc est ut,
(licendus esset Mesimeriuscum Rogerio comite pu- quo ea, qtix § prxsenli facere stalui, opere exsc-
gnare in magnitndine, quam eremo, S. Brunoni ini qtiar, modo eliam Bullam, qtta Urbanus II papa
possessionem datae, atiribuit. Leuca enim in lau- supra recitatas Rogerii comitis el Mesimerii, epi-
dala Rogerii ctiarta pro mensura lerrae, ull apparel,, scopi Squillacensis, cbarias conflrinavit, novoque
accipittir;' Ieuca antem, boc scnsti accepla, apudI £) favore Brunonera ejusque socios affecit, huc tran-
Francns seu in Francia, e ciijus provincia Norman-- scribani. His itaqtie verbis concipitur : < Urbanus
nia Rngerius erat, duobus passuiim mlllibus seui episcopus, servus servorura Dei, dilectis in Clnisio
rnilltariis cnnslabat, mi in Glossario ad vocabulumi flliis Brunoni et Lanvino salutem et aposlolicam
lienca docel Cahgitts. At vero, inipiiet non nemo, ini benediclionem. Piae voluritatis affectussludio debet
<lharla, a Mesimerio concessa, Rangerius vocaiurr prosequenle corapleri. Quia igitur nostri oflicii in-
« archiepiscoptis Rhegiensis electus; > ut tunc, cumI terest, servorum Dei qnieti, prout Dominus possa
b;cc dala fuil, consccraltts scu ordinalu? nondtirai dcderit, providere, pelitionibus vestris, filii iu
fuisse videathr; CHm aulem^x supra dictis airno> Cbrtsto cbarissimi et revereniissimi, clementer
1090 ad sedem Rhegiensem fuerit eteclus, fulsse> auniiiinus.
cum anno 1091, ad 7 Decembrisjam proveclo, quo) 568. Per Iwjtis ergo apostolici privilegii paginam
tempore dicta charla data notatur, notidurn conse- aposlolica aucloritate staluiraus, ut locus ille, qucm
catum sea ordlnalum episcoptira, verosimile liaudI inhabilalloni vestrae, disponenle Domino, elegistis,
apparel, consequensque proinde ilt, ut instrumcn- a jugo, poteslale, Injnria, roolestia oranium boiv.i-
Uimillud, non anr.o 1091, qtio dr.Uim, a r.obissla- nuiii omnino libcr cum tola silva ct moiilc, terra et
3« - ACTA. 550
aqua in spatium tiniiis lengae [al., lcncse] in omni A _• cessa, iiifraque huc transcribenda, quae data nola-
parto adjacenti in veslra oiiiniinodis el succossorum tur « Salerni niense Septembri, indict. 6, > ailera-
vcstrorum disposiiione pennaneat, sicnt a vobis a que, qux ab illo, cum Barii Eliam
arcbiepiscopum
dilecio nostro lilio Rogerio comite condonaius est, consecrasset, fuit concessa, qtixque data nolatur
et a confraire nostroTheodoro, Sqitillacinpcpiscopo, < apud Barutn anno Dominicx Incarnalioiiis
1089,
confirniatiis. Nemini intra praediclum spaiium liccat pontificalus n, indict. xm, ix Oclobr. > Jam vero,
pascuse, agriculiurx setr piscalionis aut lignorura eura id ila sit, atque a Seplembris quidem initio
occiisioncaut qu;tcuiique ev causa vobis aut vestris Coiistantinopolitana seu Grxcorum , a xxiv vera
sticcessoribtis Uijuriam attt melestiam irrogare, sed Seplembris, die Cxsarea, indictio prima, anno 1092
loliiin sccundixm volunlatem vestram possidealis, currere incoeperit, annus et indiclio, quibus huc
disponatis, ordinelis et erogetis. Si quid prxterea transcripix. Urbani papx II, quero hoc anno et
episcopalis officii indiguerilis, ad qiiein potissimum meiisc in Calabria ftiisse, Ruinariius in Vita ejtis
viciiiorum aiiiisiitum volueiitis, rccurrendi prxsenti ntiin. 116 et seq. docet, tilterx nolanltir, appriiue
decreto liberam licenliam indulgemus. Decimarum inter se convcniunt, oranisque proinde, ob quam
qinquc tistimex vestris, vel pueroritm veslrorum labo- non nemo forsan hascc sptnias aulutnet, difficullas
i ibns vestri ju ris esse censemus. Quodsi qux puerorum B 1 chronologica evanescit.
vesirorumofletisa coitligerit, id vestra lanliim raanu
omnis corunicorrectio maneat. Necullusse de his, qux § XXXIV. Quid posl factam a Rogerio comile eremi
Calabrinw donalionem Sanclus egerit, qui hanc
ad vos periineni, sine veslra voluntate occasione deinde Rogerius dux confirmarit, terininisque Ro-
aliqua intromiltat, qualenus omiiipotentis Dei spe- gerius comes circutnscripserit.
ciilaiioni liberis nentibus iusistaiis, et ad ejus faciei 570. Rogerium coniilem, non tantum Turritanam
dulcediuein, ipso prxstanle, pervenire valealis. Sane eremttm, verutn etiam ecclesiam, sanclissimx Dei
si qn's in craslimim arcbiepiscopus aut episcopus, genitrici Marix sanctoque Stephano sacram, S.
imperator aut rex, princeps aut dttx, comes aut Drunoni ejusque sociis stalim atque hos in specu
vicecomes, judex aut persona quxlibet polens aut orantes invCncrat, dedisse, Blomenvenna verbis
impotcns, liujus nostri privilegii paginam sciens, nura. 540 huc transcriptis indicare videlur, nec ab
conlra eani tcmere venirc lenlaverit, secundo ter- eo bac in re Puleanus et Surius dissenliunt. Ast id
liove commonitus, si nou satisfaetiotie congrua a vero atienura apparei. Ea eniiii erenius, non, ut
emeudaverit, eum bonoris sui eiofficii periculo sub- ipsi slaluiinl, anno 1095, sed annol090 S. Brunoni
jacere decernimus, el a Chrisii atque Ecclesiaecor- ejusqtie sociis data fuit, luncque nondum, ut vide-
pore auctorilate potcstaVs apostolicx scgregamus. C I tur, ecclesiam, qux sive sanctissimx Dei Genilrici
Conservanlibus autem pax a Deo, et misericordia sive Steplrano sacra esset, complectebatur. Ila au-
praesenlibus ac futuris saeculis conservetur. Amen. tiinio, quod ereini illius ecclesia, S. Stepbano
Amen. Amen. Datum per manttm Joannis S. R. E. sacra, diu duntaxat post, nti ex infra dicendis pa-
diaconi cardinalis, pridie Idus Oclobris, indictioae tescet, fuerilexslrucla; ecclesia vero, qux sanclis-
prima, anno Dominiex lucarnalionis millesiino simx Dei genitrici Marix sacra essel, ante annum,
nonagesimo secundo, pontificatus aulem domini uti pariter ex infra dicendis patescet, 1094 conse-
Urbani secundi anno quinlo. > crala non fucrit; unde eam, ipsomet Sanclo nostro
569. Morkensius, e ctijus chronologico diploma- curante, conditam fuisse, verosiroillimiim, ne dicam
tica de S. Brunone Diatriba pontificix bx Urbani II imlubilaliiro, apparet. Bruno scilicet, uti, cuni pri-
litlerac depromplx sunl, seqttentem banc eidem niura Carlhusiara fUerat ingressus, ecclesiain ad
annolationem siibjungit. « Bulia hxc, inqtiit, Urbani honorem Dei, sanctissimx Dei gcnitricis el S.
II papa», uli ab Italia perscribiitir, est deperdita; Joannis Baplislx exstrui ex supra diclis curavil, ita
exemplartamen ejus exsiat inperantiquo ms. codice, etiam in Calabrix eremo, cum hanc a Rogerio obti-
qui Breviariiim privilegiorum domus Calabrinx iu- nuissei, fieri verosimiilime curavit. Atqtte iu hac
scribitur. In co coiitinentiir oniiiia privilegia in D 1 quidem opinione maxime confirniof ex eo quod
membrana cisnscripla, qux ab anno 1090 itsqiie ad Rogerius cornes in charta supra huc transcripla,
anntim 1200 huic eremo donala fuere. > Hxc ille : qua praefatam Calabrinam cremum S. Brttnoni cjus-
ne autem, quibus recitatx Urbani lilterx signan- que sociis dedit, Ecclesix, qux in hac sanclissimse
tnr, nolas cbronicas seu annum 1092 ct indictio- Dei genitrici sacra esset, non meminerit, ejusque
nem quintam decimam sese inler non convenire quis nibilominus, ulpole ereroi pene incultx ac deserlx,
•raiei, annura a Januario, indiclionem vero ab anni qiiam instrumento illo Brunoni impertiil, partem
jrsecedentis aut Seplembris initio niore Grxcorum, prxcipuara conslituenUs, mentionem verosimilli-
\;it cerievni Kal. Octobris seu xxiv Septembris die me, si jam tuin exstilisset, faclurus fuisse videalur.
rmipntare Urbanus incepit, e tribus vtilgatis in- 571. 'Porro in allera charta, infra huc transcri-
jictiontiin gencribus Constanlinianam seu Cxsa- benda annoque 1099 ex dicendis data, indicari
'"eain secutus. Liquet id e diversis a pontilice boc invenio, quod tunc, cum eremns Caiabrina Sancto
datis bullis, ae nominatim, ut reliqnas oiniuam, e piimum data fuisset, gestum videtur, hicque proinde
bulla alia, in S. Bi-nnonisfavorera anno 1098 con- rcccnsctidum cst. In hac itaque charta Rogerius
-51 S. BBINONIS CARTIIIISIAXORUMINSTITUTORIS 352
comcs dc.S. Brunonc sequentem loqiiilur in modum : A dior. Sic habct : < Rogerius, Apulix, Calabrix,
• Rogavi qnoque humiiiler, nt pro Dei araorc in Sicilix, Dei gralia dux, omnibus fidelibusCbristia-
terra Squillacii sumcrc dignaretur largos reddilus, nis, prxsentibus cl futuris, in Domino saluleni.
quos donabam : rcnuens ille recipere dicebai, quod Notum esse volumus fralernilati vestrx de duobus
ad hnc doinum sui patris meamque dimiscrat, ul a viris, Brunone scilicet el Lanvino, qui sanctx reli-
mundi rebus exlranei:s deservirel libere Deo suo. gionis sludio accensi ctim sociis suis in lcrram Ca-
Hic fuerat in tota domo roea, quasi primtis el ma- labrix a Galliarum partibus, disponente Deo, venc-
gntis; > bisce atiletn e verbis, Sanclum aliqiianiliu runt et meo duclii in terram, qux prxdicta est,
in Rogurii comitis domo commor.iiHmcsse, apparet. locum, qui eornm proposito convenirel, quxsierunl,
Alque id quidem post datam ei Turrilanam erc- qiieoi cum sibi idoneum pcnesme non invenisseni,
miui), dum in hac, quse maxime necessaria essenl, clegerunt manere inter loctim, qtii dicitur Arena, et
acdificia«jnalincunque cxstrticrentiir, conligisse opi- oppidum, quod nppellatur Stilum. Locum atitem
nor; vcrura anoiiymus annal. Carthusiensium libii illum Rogerius comes Sicilix, palrutis meus el fi-
iv hactenus non vulgati auclor, etsi quidem, Sau- delis, ipsorum precibus apud Deum desiderans
ctuin, in Rogerit comiiis curia aliquandiu commo- adjuvari, toto cordis aflectu illis donavit; de comi-
ratum exisliraet, id tamen, antequam Sanctus in l" tatu eniin ipsius per nieam conccssionem erat, ct a
Carthusiam secederet, factuni putat. Amli, qui ope- tolius servilutis debilo et ab orani angaria in perpc-
rfs sui hiiclenus non vulgali nuin. 13 Ioqtiatur. tutrm tiberavil; ila siquidem ul atiquis suoruin vcl
< Qtil gesla, iiiquii, sancti Brunonis tenuiter norunt, exiraneortim slraligotus aul vicecomcs, rustictis ant
forsan arbitrali sunt, nos graviler hallucinatos, cttm miles, servtis aul liber, non sit, qui in eo Ioco
diximus, sanctuin Palriarcham aliquando apud Ro- pasctix, aul ngriculliirx, sive piscalionis aut vena-
gerium coraitem Calabrix fuisse commoraiuiu ame1 lionis aut lignorum occasione aut ex quacttnque
suani conversioiieni, qui non nisi post platilatami causa servis Dci molestiam seu injuriam faciat, sed
Carlhusiam Majorcm in Calabria yisns fuisse pcr- in eorum polestale sil omnino locus prxdictus, ut
liibctur. Nova qnidem faleniur nos revelare, sed eat secundum quod voluerint, possideant, ordinent et
verissima astruunus ex lilteris, quas idem comes> disponant.
dedil sancto Brunoni, non solum jam converso, sedI 573. < Talem ejus loci donalionem, el libertalis
eiiiim CalabriuaeCarlhusix magistro, seu priori jami prxdiclx concessionem ego Rogerius tlux laudo cl
cousistenti, in quibus dicil quod sanclus Bruno rc- corroboro.et quoniam lerra illa de meo ducalti cst,
iiuerit accipcre plurimas donationes, ab ipso Ron-e- itl nullam in perpclmim paliatur calumniam, modis
rio sibi oblalas, eo < quod ad hoc domtim sui pattis,, G < omnibus conlradico. Quod si quis conlra senlen-
mcamque > (sunl verba Rogerii in tliplomalc) < di- tiam, qux dala esl, agere prxsurapserit, el noslrtim
• miseral, ut a mundi rebus exlraneus deservirett violaverit prxceplum, certissimtim habeal, quia aul
< libere Deo stio. Hic fuerat in loia dorao roea quasii de cunclis finibus nostris in xterntim exterrainabi-
« piinuis el magiius, > etc. Ex quibus verbis colligi- tur, aut gladio meo sive successorum meorum ferie-
mus (si bene opinamur) beatura virum raansisse ini tur. Ut omnia igitnr superius concessa firma ct
ctiria, et comilalu Rogerii, non post, sed anle con- illibata permaneant, hanc charlutam cuidam noslro
versionem; nam gravitas ercmitici instituti isltidi clerico Rodolpho ego Rogerras dux et uxor mea
iicri pottiisse, prohibet cogiUtre. Sagaci lamen le- Adela scribere prxcepimtis, et sigillo noslro signavi-
ctori aliter sentire posse per nos licet. > mus. Anno Dominicx Incarnalionis millesiroo no-
572. Ita ille : verum opinio, quam his verbis pro-- nagesirao qtiarlo. Indict., im<,.> Morkensius, post-
ponil, mihi neufiqtiam ptacet : praelcrquam cnimn quain charlam hanc integram ad sux de S. Brutione
quoil, uti ipseraet fatelur, nova omnino sil, nullo o Diatribx calcem transcripsit, siibjungit, sese cjus
pcenitus fundamenlo innitilur. Qitod euim ait, ere- apograpbum inter Garnefellii, Carthusiae Coloniensis
inilici insliluli gravilati contrariam fuluram fuisse e alumni, edilis eremitarum anliquorum Vitis clari,
Saiicli in curia Rogerii commorationem, nibilil Analecla reperisse, idque cum aulographo concor-
omnino evinch. Quid ni enim Sanctus, impctrata janin dare; Surianus aulem, etsi monumenlum illud ciini
a Rogerio comite Calabrina eremo, aliquasdiu aptid d aliis, quae ad S. Brunonem remqtie Carlhusia-
hunc, donec el ecclesia aliaque maxime necessariaa nam speclaul, inslriinienlis pubticis in suas ad con-
rediliciaexslructa essenl, commorari poluerit, cum- scriplam a Snrio Sancti Vilara anriotaliones infe-
que utdiutius ibidem pergeretversari, urgerelur,•, rendum non duxerit, id lamen pag. 395 laudat,
faumaniter id recusasse? Rem sane ita gestam, vero- i- aitque, anno 1094 dalum fuisse.Verura, elsi cii.-.m
simillimum mihi apparet, maxirae cum non videam, i, hunc annum ea ipsa charlacxbibeat, non lunc lanteii,
qno potiori modo prxfalae chartx num. prxced.1. sed anno 1093 dala fuisse videri potest ex indiclione
huc transcripta verba veritati possint inlelligi con-i- i, qux ei apponilur, quaeque non anno 1091, sed
grua, nec Sanctus ante suum in Cartbusiam ingres- i- anno 1095 congruit. Nec ex eo, quod binx hx nolae
sum in Ilalia fuisse uspiara legalur. Ad chartam m cbronicae, quibus charla illa seu diploraata muniltir,
modo, qua fnclam a Rogerio comile eremi Calabri- i- sese inler non concordent, pro supposititio id cst
ue donationem Rogcrius dux confkmavit, progrc- c- habendvira,cum ex supra diclis iustrumcnta pubtica
553 ACTA. 554
iion facile ut spuria rejicienda sint, ficrique possit, A 575. Verum cum hic scriplor dicat, in ipso auto-
ul vel in dictos characteres chroniCos librariortim grapho, uti e litleris, ex Italia, id est, quanuim
vilio error irrepserit, vel ut tabellio, qui Rogerii opinor, e CarihHsia Calabrina acceptis, didicit, cura
ducis jussu instruraehtum hic menioraturo exaravit, anno 1094 indictionein 1 componi, ipsimet anonynio
anuos Christi, non a Nativitale, ut communiler Deri Annalium Carthusiensiiim auclori apograptiura erro-
assolet, sed Pisauoruro niore ab Incarnalione, prout neum verosimilius prxluxeril. Ulul sil, cum eqt.i-
hxc Nativitalem novem raensibus prxccssit, nume- dem vel bunc scripiorcm sequendo, vel annos Ci.ri-
raril; qua compulandi raethodo ab anni 1093 vige- sti comptilandi niethodum Pisanatri in diplomatc,
sima quinla Martii die seu sanctissirax Dei Genini- dequo hic, admillendo, omnis, qua idlaborare vide-
cis Annuntiationis feslo annus ab Iiicarniitione tur, difficultas chronologica evanescat, rejiciendum
Domini 1094 jam erat in cursu, cucurritque per ob hanc non est. Ego inlerim charlam illam, contra
reliquam ejusdem anni 1093 partein, sequentisque quam qtioque ex Adelx, dticis Rogerii uxoris.no-
idem sanclissimx Dei Genitricis fcstum. niine ei incluso nibil posse objici, e diclis nura.
5*4. Opponiquidem hic polest, hanc compuiahili 557 liquel, hoc loco recensendam duxi, quotl vero-
annos Chrisli melhodum Rogerio dnci usilatam similius, uli ex jam diclis pronum est eruere, anno
ftiisse, nullis omnino, quae ejus noraine vel in Sici- B 1093 data sit, forleque adeo etiam praeeesserit
lia vel in Calabria data fuerint, diplomatibus posse chartam alteram, hoc ipso anno etiam datam, qua
probari; verum, prxterquam quod contrarium etiam Rogerius comes donatx a se antea S. Brimoni
probari diplomalibus hujusmodi non possil, fieri Calnbrinx eremo terrainos assignavii, donationem-
potest, ut quamvis eliam in Calabria et Sicilia annos que raagis firmavit ac ampliavit. Lubel et illant luin
Chrisli a Nativitale ejus, aul, si raavis, a Kalendis alias ob causas, tum maxime ne deinceps vei Mabii-
Januarii et Rogerius dux et pleriqtic alii numerarc lonii exeniplo cum charla, qua eremum illam San-
inciperenl, tabellio. lamen, qui diploma seu inslru- clo Rogerius comcs primum Iargitus csl, a quopiam
lnentum, de quo hic, exaravit, compulandi annos confundalur, vel pretiosum anliquitatis monumen-
Clnisii raodum inintis eliam ibidem usilalum fucrit ttim studioso leclori dcsideraiidum relinquatiir,
seculus. Sane, elsi in numerandis Chrisli annis Si- integram huc transcribere. Scquentibus hisce verbis
cilia olim, conlra ac Zanollins in contexla a se concipitur : « In nomine sanctx etindividux Tiini-
S. Brunonis Vita cap. 16 vull, a communi alio- iilis Rogerius, divina clemenlia comes Calabrix et
rura more non discederel, is taroen, ut Iaudalus Sicilix : nolum sit omnibus Cbristi nostrisqtie fidcli-
Uocchus Pirrus in Ecclesix Panoriiiilanx Notilia i buslam futuris, quam prxscntibus, quoniara misc-
ad annum 1144 docel, in labcllionuin instrumenlis C ratio divina sanclx rcligionis viros , Rrunonem
usque ad scriptoris hujus xtatein raos viguit, < ut videlicel et Lauvinum ctim sociis suis, ad nos usque
iiiini initium slaluercnl ipsi die xxv Marlii, licel a transniisit, sanclo suo proposito aplum solitudinis
Kalendis Januarii iiumcrarent populus irao el ina- locum quxrenles; quorum nos desiderio congauden-
gistralus; ubi ergo nos dicimus, die xvm Febr. anni tcs, meritisque talium ac precibus apud Deum ad-
1630, dixissent ipsi die xvm Febr. aimi 1629. > juvari confidentes, mullis eos exhortati sumttspre-
Queraadmodum ergo labelliones, de quibus bic Roc- cibus, utin lerra nostra locumsibihabilemcligercni,
chus, anuosCbrisli, nou a Nalivitaie, sed contra in quo ad scrviendum Deo, qualia vellent, habitacula
receplum morem ab Incarualione irimeslri spalio prxpararenl.
Nativilatem subsequendo nuraerarunl, ita eorum- 576. « Elegertint itaque quemdara soliludinis
dem compulum novem mensibus, uli vere accidil, locum, situra inter Iocum, qui dicilur Arena, et
hanc prxvertendo calculumque Pisanum sequendo oppidura, quod appellalur Stilum. Hunc crgo locuin
ab Incarnalione seu vigesima qtiinta Marlii die inire et omnia in circuitu adjaccnlia in spalium iinins
potuit, qui supra rccilalam, de qua bic, Rogerii.du- leugx [al., leucx hic et iufra] Deo et beatx Marix
cis chartara conscripsil. Quod si autera ille ila ac ipsis eorumque successoribus in proprielalem,
reipsa annos Christi numcravil, fucril bxc secun- sicul nostra fuerunt, sub omni iinmunitale atqnc
dum calculum coraraunera anno, ut consideranli liberlate donavimus cum oinnibus rebus infra sitis,
palebit, 1093 anle Septembrem concessa, sicque terris, silvis, aquis, pascuis ae cxtcris omnibus ctil-
indictionem cum anno, quo verc data fuit, pugnan- lis yet incultis, mobilibus vei immolnlibus. Rogavi-
lem haud prxferet. Porro charta illa Anualiuin Car- mus insuper venerabilem virum, Melilensein epi^
tbusiensiura lib. iv hactenus non vulgato integra scopum Gofredum , super hac donalione noslra
cxslat, ibique, uti ex notitiis, a Cartliusiano Pari- confirmalionis charlam conscribere, quam etiam
sicnsi sxpissime taudato milii subraissis disco, anno sigillavimus. Setl cum postea gratia eommendandi
1094, indictioiie 2 data notatur; quod si autem nos ipsorum orationibtis supra dictos visitassemus
notis hisce chronicis chartx autographum vere sit fralres, eorumque societatem (Deogratias) suscepis-
inunilum, nulla planc id, cum indictio 2 anno 1094 semus, prxdictx spalium leugae bis iu circuitu |er-
congruat, diflicultate chrouologica laborat, conse- niinis distincte per nos ipsos designavimus, ac ler-
qtiensque esl, ulin illius cxeraplari, quod Morkensio minorura nomina in memoriam fuluris conscribere
prxluxit, crror cubueril. jussimus : de parle Orienlis caslellum, qui locus cst
555 S. BRUNOMS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 553
ia cacumine montis dc Sijlo, inde vadit per serram A ,\ < <BGuillelmus de Alta-Villa.
cjusdem tnontis usque ad Malareposta, scilicet ad < * Guillelmus Culcbebret.
superiorera collem nionlis, et inde per magnam ca- « €&Gosbertus de Luciaco.. -
vam, qtix versa esl ad Occiilenlcm, usque ad pcdcm < >J Rogerius presbyler de Stilo.
montis descendit, in qtia aqua decurrit, et indc < «B Bastardtts. >
transit duos ruselctos et vallonem iu direclo usque Morkensius, e cujus sxpissime jam laudata tte
ad jugttm moniis, qnod est apud Occidenlem, sicut S. Brunone Dialriba instrtiraentum hpc ctiam accepi,
prxdicia ieava rcspicit, et inde per jugiitn ejtisdem ita in illud ad Calcem observat: < Cliartam haiic
montis usque Bronlismenon, el inde transit vallo- reperi inler Analecla nostri Georgii Gamefellii; sed
ncm recte ad viara, qna; venit de Arena, el vadil ad qtioniara binc inde interpolata essel, subverilus, nc
loctim, qui vocalur Sancla-crux, ct inde in direclo forte el viiiata ; quare visum est mihi eam ad auto-
\al., in direcle] usque super cacumen moinis Em- graphum > id est, ni fallar, ad auiograhi (neque
bacalit, ct ihde descendit per cavaro, sicul aqua enim hoc Mqrkensio ad manuiii fuisse reor) ecgra-
dccurrit, pcr spatutam usqtie ad flumen Enchinar, et phuin, < conferre; feci et istas inlerpolationcs in
inde ascendit illud fiumen usque ad aliud fiumen, niargine notavi. Ab aniograplio depeiidet in serica
quod vocalur,Alba, el indc ascendit idem [al., illud] B1 albi colnris corda bulla plumbea , el in ea iinago
flumeh usqne ad magnam cavam, qiiain Grxci vo- Dei gcnilricis Marix brachio siiiislro lenciiiis Filium,
cant BachiriaCbe, el asccndil per earadain cavam in dextra stia habentem avem. > Interpolaiiones,
usqtie adcastelltim, undc incepimus. quas bic memorat Morkensius, qtiasque in margine
577. < Hanc autem doualionem nostram tam sese notasse ait, lectioues fere dunlaxat varianles
Dominus apostolicus Urbanus, quam Squillacinus sunt, easque proiude ut tales in marginc pariter
episcoptts Theodorus, ih cnjus Cpiscopalu ipse locus ascripsi.
sittis est, laudaverunt, privitcgiis confirmavcrunt, 579. Porro Morkensius in sua mox ilerum laudata
alque terribili analhemaie munierunt. Quapropler de S. Brunone Diairiba, eoloco, quo reruin ad hui:c
prxcipiendo rogainus, el rogaudo prxctpimtis cx spectatitiura Chronologiam texil, ad annum 10J3 iia
parte Dei oroiiipolentis, beatx Marix, qiiibtis ipsum de Rogerio comite scribit : < Anno 1095 fralrcs
concessimus locinn, et noslra, ut ntillus aliqnando, (S. Rrunoneni scilicet ejusque soeios) in ercmo In-
cujuscunqtie dlgnitatis sit vel polestalis, noster aut viseiis'enixe sc commendai illorum precibus, parii-
extraneus, ih tolo prxdicto spatio quidquam raa- cipeinqne mcriioruni u.t sc faciantj effiagitai, ct vo:i
gnura vel parvum sibi vTndicet, nec nos ipsi. Niil- compos effectus, conscripta 7 Maii cliarta liniilcs
lus unquam occasione aliqua vel causa fratribns C ( eremisatis ample desiguat ac circuinscribiiaccurale,
ibidem Deoscrviltiris injuriam aut molestiam irro- cfficilque, ut Rogerius dux Apulix, ejus ex fralre ne-
get, vel ullara inquietudincm faciat, et iili [al., nec pos, tlalo eodera adhuc anuo (ct qiiideni forie, ut
ilti] neque b,emiues corum aliquam hngariaih, aut jam inriui, ame dictam 7 Maii diem) diplomatc iid
serviiium Omniiio faciant. NulN, nec nobis ipsis, num. 572 et seq. jam reciiavi) donationes factas cor-
aliquam ibi culturam facere, iilluin ariimal pasccre, roboret. > Ila ille e duabus scilicct liuc jam irau-
ligna incidere, venari vel piscari, aut quidqnain om- scriptis chartis, quarum altera Rogerii dticfs, altera
nino sine fratrum licentia liceat, sed in eortnn po- Rogerii comitis cst, dcducens qux hic inemorat; et
testatesit, quxcunquc intra prxdiclum continentiir sane, quantum ad ea, qux ex hac posteriori dcducit
fpalium, juxla voluntalem stiam possiderc, dispo- rcctissime, ul considerauli patebit. Etenim Rogerius
nerc, ortCnare et erogare, lanquam Dei possessio- comes, utiipseroet i/i proxime recitata cliarta suado-
nem et suam immuhem atque liberam. Quod si quis; ccl, S. Brunonemejusque socios« gralia commendandi
aiiquando hanc noslram constiiuiionem in afiquoi se ipsorum oralionibus anno 1093 invisii, coriiiiique
violare prxsuuipserit, fralrilms ibidem dcgentibus; societatem (pro qua re ciiam Deo graiias agii) sus-
tligne satisfaciat. Quod si contempserit, principi cepit; > quibus e verbis sanc, Rogerium comiiem a
terrx, qHi fuerit, centum libras auri persolvat. Ut', D Sancio ejusqiic sociis, ut nieriiorum siioriim partici-
igilur constitutio hxc inviolabilis et omniiio firma peth eum efficerent, flagitasse votiqne etiam faclum
pcrmaneal, concedente uxore roea Adelai comitissa, csse compolcm, recte concludi videiur. Aii quidem
el litio nostro Gofrido, in prxsentia bonorum ho- in suis in concinnatam ;i Surio S. Brunonis Vitam
mirium donationem islara fecimus et s:gillo proprioi Annolationibus png. 221 Surianiis, iisdeni jam rcci-
signavimus. talis diplomatfs, a Rogerio coriiilc concessi, verbis
578. < InSuper donavi Mule cum flliis suis adI innixus, principem hiinc anno 1095 a BrUnonu cys-
cuslddiehdahi silvam. Data in prails Squiilacii, ubi que sociis, < Ut eum.in socielatem suam rccipcre,
ttinc collecto exercitu morabaniur. Anno ab lncar- et nomen ejus inler nomina sua scriberc dignaren-
natione Doin.ni miltesimo nonagesinio lerlio, indi- Utr, > postulasse, idque re eliam vcra iiiipeirasse;
clione prima, Nonis Maii. verum hoc cum interpretatione, quam Iran-
< >___*
Rogcrius comcs. scriptis diplornalis, a Rogerio conccssi, verbis Mor-
< >BAdciais comitissa. kensius applicat, neuliquam pugnat, locumque etiam
< ^f Goffredus filitiscontilis Rogerii. licel inleriin rcm hanc revociri inveniara in dubitim,
sff» ACTA. ..-.*. im
verosiraiiller obtiiutit, uli ex infra adhuc laudaudo,. A dam-curarel, verosimillirae egit. Utcunque. res ha*
quod apud Ughellum tom. IX Italix sacrx, col. 426 beat, illa eqttidem ccclesia snmmo apparalu ab Al-
exstat, Laiini in civitate Squillacensi episcopatus cherio, Panorraitanoarchiepiscopo, qiiinqucassisten-
fundalionis diplomale, quod in hoc Lanvinum tfra- libits episcopis,:consecrata fuil, idque fieri laudauis
trero suum >vocel Rogerius comes, colligendum vi- conies Rogerius non tantum curavit, verura eliam
detur. sacram illani xdem donis non paucis, S. Brunoni
580. Quod modo perlinetad diploma, quo a Ro- collatis, hac oceasione ditavii, uU liquet ex cbarU
gerio duce factx antea S. Brunoni donationes, comite in illius ecclesix sanctique lirunonis favorem ab eo-
Rogerio, ut Morkenshis ail, agente, confirmatx fue- dem comile lunc concessa. Cbarlx htrjus, scti diplo^
rint, spontene sua, an Rogerii patrui impulsu char- roatis partcm dunlaxat Ughellus tom. IX I:aliae s;\-
lam illam Sanclo imperlieril dux Uogerius, dubiuin crx, col. 425, recitat, idemqtte eliam in Ecclesix
mibi admodum idcirco apparet, quod is optiroe Cataneiisis Notitia facit Rocchtis Pirrus. Verum ego
etiam, uti ex supra diciis satis liquet, in S. Bruno- illam, ne vencrandx antiquitalis monumenlum, quod
nem fueril afleclus, ac proin stimulo, ut huic bene- inlcgruin typis excusnm publicaque Iuce;!.ioiiatitiii
faceret, haud indigticrit. Porro ne quis forte cuiqiiani videre nondura mihi obtigil, curiosi lectoris oculis
contraproximehuctranscriptamRogeriicomitischar- Rsublrahara, integraro huc e recensione Morkensii
lam scrtipulusoborialurexeo quod a comile, in pralis transcribo.
Squillacii cum exercitti tunc coramoranle, dala no- 582. Sic habet: < In nomine Dei xlerni el Salva-
telur, Boamundus, Rogerii ducis frater, aniio 1093 torisnostri JestiClnisli, anno ab Incarnatione Domini
in Calabria versabalur, cumque hunc vita funclum millesinio nonagesimo quarlo , indictione secunda ,
essc falso ruraore inaudiisset, castra nonnulla, ad cum ego Rogetius couies Calabrix et Sicilite pro
euiudem in Calabria speciantia, occupavit; qua re Dei amore et anirox mex remedio, el pro salulc
ad iram coramolus comes Rogerius mililibus suis, ut anirox Robcrti Guiscartii fratris raei, gloriosissini
Boamundumarmis lacesserent,accepit, eumquee tota ducis Apulix et Calabrix, et pro remedio aiiiinaruni
Calabria expulit. Ita quanuim ad substantiam sxpius fratrum ineorum atque omniuni pareiiluin et tixo-
hic jam latiilalus ac porro faudandus auctorsyncbro- rummearum vellem dedicari facere atl lionorem Dei
nus Gaufredus, onlinis Bcnedictini monachus, co- et bcalae Marix et beati Joannis Bapt. ecclesiam de
gnomenlo Malaterra, lib. iv , cap. 20, Historix Si- ercmo, qux sita est inler Arenara, et oppiduiii quott
culx, quam ipsiusmet Rogerii comitis jnssu coucin- dicitur Slilum , super lerritorio dicti oppidi Stili-,
navit, uti Muralorius, qui hanc lomo quinlo Rerum per venerabiles et sauctissimos Patres Pauorinila-i
ltalicarum scriptorura inscruit, in sua ad eamdem 'C num archiepiscopura, Melitensera [al., Miletcnsem],
prxfatione docet. Nihit itaque obslat, quo minusRo- Tropieiiscra, Neocastrensem, Cataiiiensein et Squilla-
gerius comes, collecto exercilu, anno 1093, uti in ceiisem episcopos, coflaudantibtts eisdem sauclissi-
ejus, de qna hic, cbarta asseritur, in pralis Scyilacii ntis Pairibus, dedi bealo palri Bninoni, magistro
commoratus fuisse credatur. Imo vero>, ctim liino, cjusdcm ercrai, sibi,el successoribus suis monasler
principem illum ibidem re ipsa exstilisse, dubitan- riuin Sanclx Marix de Arsasia ciun omnibus perli-
dutn non sil, Syllaciumque haud procul a Turritana nentiis suisvubicuuque sint, eximendo eamdein cc-
Calabriae eremo situm sit, fa'cileeliam factura csse clesiara seu inonastcriuni de Arsasia ab hodicrno dis
poiest, ul Rogerius comes, quod in eadem charta sc iu anlea in perpetuum tle omni temporali servitio,
fecisse, hic prxterca ex dictis ait, S. Brunonem cjus- el Turri ad qux leuebalur, oppido meo de Stilo, ut
que socios inviserit, precibus eorum se commenda- octiesia de ereraa et fiatres in perpeiuum illaBi
verit, cbartamque, de qua hic, iisdera concesserit. quiete habeant sine omni calumnia et sine temporali
Qux cum ita sint, notxquc chronicae, quibus hsec servitio, omui remoto tremari et pfacario, ei boiuin
notatiir, seu annus et indiclio inler se conveniant, pmiiium rcniolis infestationibus.
nec qiiidqiiain prxlerea, quod contra instriiinenli 583. « Hxc auten) donaria eeclesix prxdictx de
illius sincerilalem faciat, aiiunde occurrat, non est " Bosco, el fralribus ibi Deo servienlibus, dolem deili
eniin vero cur id pro suspecto, neduin pro spurio Adelayde conjuge mea consiliautu et laudante ct
habealur, et alia proinde, qtix ad Sanclum noslruin concedente Goffrido filio meo, Malgeiio filio meo.
spectant, sermonem converto. Quod monasleriiim Arsasix capella raea erat exem-
pta ab episcopali jurUdiclionc per sacro-sanclair
§ XXXV. Sahclus constructam in eremo Calabrina
ecclesiam magno apparatu consecrari curat, el ma- Romanara Eeclcsiam, quod constare fecr prsediclis
gis ac magis comiltm Rogerium benevolum erga se archiepiscopo et epistopis, qui testes sunt hujus do-
• experilur.
nalionis, et lesles sunt Gosbertus de Lnciaco, Pa-
581. Cum Bruno ecclesiam, quam ex dictis, slatim ganus de Gorgis, Rogerius Bonellus [at., Toivellus],
atque a comite Rogerio Turritanam Calabrix ere- Fulco Capeltatius meus, quihsec. scripsit. Haecaulcui
raura obtinueralin honorem Dei, sanclissimx Dei dedi lesiitnonio suprascriptorum leslinm et hi lcr-
Genitricis et S. Joannis Baplislx xdificari ibidem mini el limiles Sanctx Marix de Arsasia , videbccc
curavit, ad umbilicum videbat adductam, apud co- ab arbore quercus etc. « Seqnftur, >..inquit bic
mitem Rogerium, ut eam solemni ritti consecran- Morkensius, « terminatio limitum , quam omitlo^
d#9 4BRU^0NISCARTHUSIAN0RUMtMi|lTUT0RiS 560
« quia ad rcm nostram parnm aut «tihil facit et so- A < i£ Ego Ftileo, doraini comitis Rogerii capella-
« lume$Mribo toca, hac cireumscripiione inclusa. > nus.de mandato ejus hoc privilegium
Cura duotttrs)casalibiis interclusis, scilicel de Sarfcto scripsi et rae subscripsi. >
Andrea, et Roseti, liberis et exemptietob omni com- nabe modo cliam, quani cbartx huic a se tran-
manitate casalium meortim de oppido Slili; ilem lo- scriplx annotationera subnectit Morkensitis. < Har.c,
cum, qtii dicilur cum dtiobus casalibus Vingi et iuquit, Ecclesix eremi conslitutionem etiam inter
Buaungi similiter liberis et exeniptis ab omni com- Analccia Garnefeltii noslri reperi interpolatam el a.l
munitate easalium meorura de diclo oppido Stili; autographnm recognitam rescripsi, aseripsique in
item ccclesiam Sancti Fanlini exemplain ab cpi- margincinlerpolaliones, asterico notatas. Sigillum est
scopi jurisdiciione Giracei[n/.,Giracii], qux ad eain- plumbeum,uti superius,elpendelex cordacrocer co-
dcni ecclesiam Arsasix pertinei, quse posita est ini loris. > Interpolaliones, quas herum hic scriptor
pertineiiliisAfroltcrix in teniniento Giraci [ai.,Gira- meraorat, duntaxat fere sunt lectiones nonnihil
cit] eum omnibus rationibus et perlineiiliis suis;; variantes; eas inlerim ad marginempariterhic adjeci.
item casale Aruncbi in pertinentiis civitatis Squil-- Verum sunl el alia in idem instiSiinenluin nolanda.
lacii cura omnibus rationibus et pertinenliis suisi Ac primo quidem nolse chronieJBj qttas in capite
sicut tenere et babere eadein ecctesia Arsasiaecon-- B prxferl, seu annus 1094 etintwijt^»? sese inter ap-
suevit. prime conveniunt. Nec est curscrupnlttni cuiquam
584. « Hsec autcm pernolata [al., prxnolala] ] injiciat, qiio.l, cum Rogerius comes ab expeditrone
loca dono «t concedo pro eadem ecclesia in do- in Gullietmum suscepla, atque a Caslri-Viltx obsi-
tein domino Patri Brunoni, et successoribus ejuss dione rcversus essct, datum in fine dicatur.
cum omnibus rationibus, aquarura decursibus, mo- 586. Elcnim, tesle Hislorix Siculx lib. iv. cap.
lemlinis, nemoribus ct arboribtis, cullis el incultiss 21 etseq. Gaufredo Malalerra, Gullielmus de Gran-
mineriis xriset ferriet omnium melallorum, pascuiss lavul seu, ul abaliis scribilur, de Granlemanil, qui
ct outnibus juribtis , qtne ego et curia mea haberee Mabilix, Rogerii ducis sorori, matrimonio junctus
haclcmis consuevil, ila ut nerao aliqtiid ibi, nisi di-- erat, anno 1093, cum et ipse non secus ac Roamun-
cla ecclesia erenii habeat, sictil ex tunc nemo ali-- dus.de quojara stipra, Rogerium ducem e vivis
qttiil juris habuit, nisi ego. llem concedo eidem Ec- abiisse, falso ad se delato ru:uore tredidisset,
clesix eremi in reliqua terra mea usum liberumn varia ad principem illtim, uxoris sttx fratrem, per-
mineriarum aeris cl ferri, et pascua libera in ea- tineriUatum castra, tura oppida, hxcqtte inler Ca-
dera terra raea pro animalibus ejusdem-Ecclesiae,, stri-Villain, occupavil, cuiuque hxc, audita licet
aique cuslodum, nec non et eorum, qui in dictis ca-;- ^C niemo;ati ruinoris falsitate, domino suo legitimo,
salibus babitani. Concedo ciiam, ul ilicla Ecdesiaa Mabilix uxoris ad illa jus prsetexens, reddere non
ereraietitiiineiidaios babere possit in supra diclis is vellel, bello eum dux Rogerius appeliil, unaque cum
casaMbiKet locis, qux eideni Ecclesiaededi. Nemo o Rogerio comite, palruo suo, qui ei sese adjunxerai,
in suptv?4ictis locis suo vol mco nomine aut hsere- ;- Caslri-Villara obsedit, ac expiignavtt. At vero in
dutu et Buccessorummeonim prxsumal jus atiqnod d ilio Rogerii coinitis dipfomate alia, qux id forte nou
presequi vel habere, nec ego, sed orania eonserven- t- ncmini suspectum reddat, difficutlas occurrit. Ctitn
tur eidem Ecciesix solida et inlacta, qttia parura estst enim, ui supra docui, Rogerius comese piiori uxo-
La rc stui Judith, seu, ut aliieV etiam vocatur, Delicia
pro Dei aniore suis tribuere famulis, qui raihi ihulta
prxslilil larga manu. Si vero persona aliqua, filius IS nullos- prorsus liberos habuerit, prxlerque plures
wcus aut aliquis hsres aut succcssor hoc meum m ftlias uuicura duntaxat filiuni e sccunda, Eieraburga
quassaverit donum seu privilegium, mihi vcl posle- 2- seu Eremburga cognominata, qux anno 1089 jam
iis meis aul Ecclesix Romanx ceulura libras auri ri obieral, procrearit, unde aul quis. iile, qui recitalo
pcrsolvat, nisi ad condignam venerit saltsfactionem, >• diplomali subscribilur, Rogerii eomilis filius Malge-
fratrura ibi Deo servientium et perpetux subjaceat at rius? Hunc sane e nullauxorum suarum legiliraa-
tiamnaliom. mra genuisse Rogerius videtur. Quid ergo? An no-
585. < Hxc aulem acta stinl inense Angusli, cum m ihum dicemus? Verum obslat Gaufredus Malalerra,
regrcssus essem tle expedilione, quam fecerain su- u- Historix Siciilx lib, iv, cap. 18 de Jordano, qui co-
per Guilklraum e; ab obsidione Castri-Villx, et hoc oc niitis Rogerii, uti idem auctor lib. m, cap. 36 docet,
jneum privilegium ad perpetuam lirmitatem jussi ct et fitius nothus erat, sequcnlem scribens in modtun :
mandavj et-feoi mea pendente bulia coinmuniri. < Jordanus... filius comitis, propter slrenuilalem
• % Rogerius comes. suara omnibus amabilis, quem plitres, quia jam
« >BAdekis coraitissa. Gaufredum, quud dolorcm non minuit, raorbns ele-
< iji Goffridus, fiiius domini comitis. phantinus pcrvaserat, comitis hxredem fuluruiu
< >BMalgerius, filius coraitis Rogcrii. suspicabanlur (nain ncqtie aliutn raasculum habe-
< 4) Paganus de Gorgts. ba;) apud Syracusain, sui jttris urbem febris typo
< ffr Joiberlus de Luciaco. pevcussus est. >
< * Rogerius Bontiltts [«/., Tonellus]. 587. Cum ergo, uti ex bis Gaufrcdi verbis intclli-
561 ACTA. 36f
gilur, Rogerius comes dum Jordanus, filius ejus A A el R. Marix Virginis, el B. Joannis Baptistx in
nolhus seu spurius febri apud Syracusos, quod an- prxsentia Melitensis, Tropiensis, Neocasirensis, et
nu 1092 contigisse, laudatus Malaterra lib. jv, cap. Squillacensis episcoporum una cum domino Rogerio
proxime cit. docet, correptus jaceret, prolem aliam comite Calabriap, Adctaide comitissa, magislro
mascutam, quam diclum Jordanum el Goffredum Brunone et Lanvino, et ceteris Patribus assislenli-
non habuerit, consequens est, ut nec noilms seu bus, et in prxsentia bonorum hominura.
spurius comitis Rogerii filius exstileril Malgerius, Ego Alclierius archiepiscopus Panormitanus.
qui chartse proxime huc transcriptx, annoque 1094 Ego Trislerius, Tropiensis episcopus inlerftti.
a Rogerio comite datx subscribilur. Reslat crgo, ut Ego Angerius, Catanensis episcopus.
vfijtsecunda Rogerii comilis uxor Eleinburga, aut Ego Tbcodorus episcopus Squillacensis.
tt^fia Adclasia, dum cum eo matrimonium iniit, EgoN. Neocasirensisepiscopus interfuL >
yidaa'fuerit, liliumque e prioribus nupliis Malge- Porro eura proxime iiuc transcripta Rogerii co-
rium habuerit, vet ut Malgerius ille, qtti lanquam milis cliarla, in qua de Turrilanx ecclesix conse-
comitis Rogerii filius nomen suura adscripsit, de cratione, veluti derequam primum futura, nieniio
sarro fonte ab eo tevatus aut eiiani in filium ado- fit, mense Auguslo (Adi num. 585) data notelur,
plalus fuerit, vel denique, ut Rogerius comcs prxler **B jamque recitatum Alcherii, Panormilani archiepi-
filias, quas ei, siflgnlis suo assignato marilo, Slem- scopi, teslimonium consecrationi isti quinlam de-
ma Siculum, Adnolationibus ad Annam Coronenara cimam Augusli assiguet, apprime, quibus titrumque
a Cangio insertum, el principum Normannorum Ar- boc instruincntum signatur, nolx cbromcae sese
bor genealogica Malaterrx Historix Siculx apud inter convenittnt.
Muraloriura lom.V Rerum Ilalicarum Scriptorura 589. At vero, cura ipsum a Morkensio huc trans-
prxfixa, atiribuunt, aliam sallem adbuc habuerit, criptum Alclierii lestimonium, non secus atque rc-
tiuicque Malgerius itle matriraonio junctus fuerit. citata Rogerii comilis charta, consecrationi tradat
Ut ut sit, cum aliquo quidem ex liisce capilibus quinque adstitisse episcopos, Melitensem scilicet,
iaclum esse qucat, ut Malgerius ille Rogerii comitis Tropiensem, Neocaslrcnsem, Calanensem el Squil-
filius appellatus fuerit, non esl, cur huc transcripta laceiisera, nec tamen quinque, sed qualuor tantuin,
principis hujus charla prospuria suspcctavc ob so- Tropiensein uirairum, Catanensem, Squillacenscm
lum, quod ei adscribitur, Malgerii filii coraitis no- et Neocastrensem, qui solemnitati isli adfuerint,
men habeattir. Plus aliquid conlra illara facere vi- episcopos, Metilensi omisso, subscriplos exhibeat,
deri polesl Beali lilulus, qucin Sanclo (adi num. f„ oportet, ut vet Teslimonii illius apographum, in epi-
582) adjiingit: allamen, cura is, elsi a charlx aulo- scoporum subscriplione corrupttim, Morkensio prx-
grapho abesset, ecgraplio forsan a librario dumla- luxerit, vel utipsemet in eo describendo errtrir,
xal reeenliori e veneralione in Sanclum fuerit im- maxime cum teslimonium illtid lam apud Roccbum
prudcnter adjectns, buicque adbuc viventi ab ipso- Pirrum in ecclesia? Calanensis Nolilia ad annum
met comite Rogerio, qui Brunonem, uli ex dicendis 1S94, num. 10, quam apud Ughellum tom.'iXItatix
amplius patescet, proSancto habebal, Beati tiluluin sacrx, col. 425 episcopos non tantum qnaiiior jam
fuisse altribuUim, prorsus incredibile non sit, ego tainlalos, scd etiam Melitensem, subscriplos sibi
nec idcirco inslrumentum illud, quod alias suppo- habcat h.oc modo;
sitionis notas non habet, rejicere ausim, utcerto < flS Ego Archerius Nic... archiepiscopus Panor-
spurium, maxime cum veritali consonent, quxcum- mitanus.
que jn eo de Turritanx ecclesiae consecratione tem- >$iEgo Trislanus Tropejensis episc. interfui.
pnreque, quo hxc facta est traduntur. >Ii Ego An. Catanensis episc. interfui.
588. Ut, quam nihil hic a vero alienum pronun- >5<Ego Theodorus episc. Sqnillacensis prx-
ticra, studiosus lector perspiciat. inslruraenluni pu- scns f.
blicum, apud Rocchum Pirrum in Sicilia sacra, D f * Ego Goffridus Melitensis episc. interf.
Ughellum lom. IX Italiae sacrx cot. 425, aliosque Ego Henricus Neocastren. episc. iiilerfui. >
>___<
scriptores exstans, huc ex Morkcnsii recensione Morotius, qui in Chronologico sacri Ordinis Cartbu-
lubel transferre; boc enim, ecclesiam illam, quin- siensis Tbeatro, parte vi, ad annuml090 idem rao-
que assistentibus episcopis, Melitcnsi videlicet, Tro- numenltim recitat, inter subscriptos ei episcopos
piensi, Neocaslrensi, Catanensi et Sqnillacensi, ifelilensem etiam non recenset, conlra ac nihilo-
fuisse consecraiam, ipsemet Alcherius, Panormita- minus, e quo illud se desumpsisse ibidem ait, Ca-
nus archiepiscopus, qui solemnitiitem illam magno raillusTutinus in Historix Ordinis CarthusiensisPio-
apparalu ac pompa peregit, testatur, recitatxque spectu facit.
adeo Rogerii comitis chanx, in qua idem traditur, 590. Hinc Morkensium e Morotio, cui proinde,
monuraentum illud suffragatur. Seqtientibus hisce qtiod abs eo omissione ex diclis peccatum, altri-
verbis concipitur : « Anno Domini noslri Jesu Ctiri- buendum est, Alcherii buc janv transcriptum testi-
sli 1094 ineise Augusti, feslobeatx Marix assnra- monium deprompsisse existirao; in hac autem opi-
ptx ego Alcberius Hic..., archiepiscopus Panormi- nione niaxime etiam confirmor ex eo, quod sequcn-
tanus, consecravi ccclesiam islara iu honorem Dei tia bxc verba, < Qui omnibus vere pcenitcntibus et
PATROL. CLll. 12
363 S. BRUN0N13 CARTHUSIANORUMINSiiTUTORIS 364
confessis... quadraginta dies de vera indulgenlia... A \ similiter sil,ieclOrem edoceam, Rocchus loco pro-
peenitenliaerelaxavil archiepiscopatus sui amio..., > xime «il.,- ubi Alcherium ab anno 1085 ad anniini
qux in raonumento ISIOlocis proxime citl. apud ut minimum 1099 archiepiscopalem ecclesix Panor-
Ughellum et Rocchum Pirrum vocibus hisce < ln niilanx sedem occupasse, edixit, Alcherio forlassis
prsesenlia bonoruin bominum > subduntur, atque a < Nicodemiappellationem sive uti secundum nomen,
Morotio, ut utapud Camillum Tulinum exslantia, sive uti cognomen attribulam > fuisse, dici posse
omissa sunt, pariler omissa sint apttd Morkeiisimn, arbitralur, idque, qux ibidem affert, sai vcros mile
qui, unde, tfe quo hic disserimus, deprompserit mo- efficiunt.
nuiiienlum, non edicit. Porro indiversis lestimonii, 592. lnter episcopos, leslimonio de Turrilause
ab Alcherio dati, exemplaribus jam memoraiis le- ecclesix consecratione subscriptos, proxime post
cliones varianles occurrunt non tantuni dux modo Alcheriura, ecclesix Panormitanx archicpiscopum,
exposilx, quibus a Roccho, Ughello ei Tulino Mo- coraparel Tropiensis, seu, ul ab atiis scribitur,
rotius el Morkensius dissonant, verum etiam alix, Tropeiensis in Ulteriori Calabria ecclcsix antisles;
quibus a Morolio, Tutino et Morkensio Ughellus et qui apud Ughellura el Rocchura loci; supra cilt.
Rocchus hique etiam duo invicera discrepant in Tristanus; a Morotio vcro et Morkensio Tristerius
lnouumetiii iilius tum coiitcxtu, tum episcoporom, B ntincupalur, licet inlerim a Tutino Trislenus voci-
quieideinstibscripserunl, nominibus. Ul'prxcipuas, telur. Ughellus lom. X ltalix sacrx in episcopis
reliquis prxtcrmissis, recenseam, pro lectione, quai Tropiensibus col. 450 de episcopo illo ila scribit:
Morotius eiMorkensius in lestiiiioniicontextu legunl,, < lustegus vel Jusleyrus, el Tusteius, qui et Trisla-
Magistro Briinoue ct Lanvino et celeris Palribus> nus esl, primusLalinorumTropeicnsis ecclseix niu-
(TtUlnus liabet Fratribus) assistenlibus, Ughellus> nus episcopalc suscepit circa annum Dom. 1091, >
qttidein, omissa post voccm Brunone coiijiinctione' subdilque, noiinullis inlerpositis, conccssum anno
et, commateque ci subsiituto, legit iMagistroBruno- 1094 a Rojerio, Apulix, Calabrix et Sicilix duce
• ne, Lanvino B. et cxteris fralribus eremitis assis- ecclesix
Tropeiensi diploraa, in quo, qui bujus
tentibus;> Rocchus vero, oroissoeliam coromate, ba- tum anlistes erat, Juslegus nominatur. Qui ex epi-
bet, < Magistro Brunone Lanvino et cxteris fr.ttri- scopis, testimonio subscriptis, posl Tropiensem se-
btts hcremiUs assistentibus; > verum posterior liscc c quilur, Catanensis prioribus dunlaxat duabus
lectio, tii per se palet, omni dubio procul mcndosa» nominis sui litteris ab Ughello el Roccbo designa-
esl. tur; a Tulino vero buncqiie secuto Moroiio Auge-
591. Ex ea intcrim prxcipuc esl facttmi,ut Roc-- p rius et a Morkensio Angerius vocatur. Anlisiiiem
chus e Brunone el Lanvino unam eamdemque per- hunc proprie iinncupalum fuisse Ansgerium, sedis-
tonam perperam fecerit, loco supra cit. in reciia-- seque ab anno. 1091 a;l annum usque 1124, liquet
lutn a se Alcherii testimoniura ita observans : <Ex* ex iis, qtix de illo in ecclesix Caianensis Noliia
iis verbis-e Magistro Brunone Lanvino > facile iniel-- abannolOOI Roccbtis Pirrus in medium adducit.
tiges, diploma illud, quod in Notit. Messan. ad an-- Qtiod ad Squillacensein et Melitensem episcnpos,
num 1094, num. VIII retulimus, a Paschali II Pon- quorum snbscriptio Catanensisepiscopi subscriptioni
lifice transmissum fuisse huic Brunoni; in eo enimii proxime subdiuir, jam spectat, prioris ex his, qui,
habes : t Paschalis episcopus, servus servorum Dei. i- qucmadmoduin infra conlra Ughellum docebo, anno
Dilecto fllio Lanvino salulein et apost. bencdict.>• 1095 aul sequenli morialilatem cxplevit, eodein
de Messanensis episcopi causa > etc. Ex episcopis, >, ubiqtic raodo nomen efferlur, nec ullam eliam po-
qui leslimonio subscribunlur, Panormilanus arcbi- stcrioris, quod ex diclis a Morolio huncque secuto
episcopus, qui id dedii, a Tutino, Morotio et Mor- Morkensio omittitur, variationem p:\titnr apud Roc-
kensio Atcberius, ab Ughello et Roccbo Archerius,s, chum, Ughellum et Tutinum, a quibus recensettir.
facta in nomine lillerx uniusmutatione, addiloquc, -, 595. Notandum porro esl. hunc, non celeberri-
quod per Hic Morotitis et posl huuc Morkensius inu D mx Melilensis insulx, sed Melilensis seu poiius
chartx lexlu supplent noroinis fragmento apud Ug- 5- Mililensis, CalabrixUlterioris civitalis,exslitissean-
hellumquidem Nic. , apudRocchum aulem Nico...,•> tislitehi, uti palet ex iis, quxRocohus Pirrus in Meli-
vocatur. Ast, cum archiepiscopus ille apud ipsiim- >- tensiseccIesixNotitia proxime anle annum 1089, ei
met Rocchum ecclesix Panormilanx Notitia, ad i(i Ughellus lom. I llalix sacrx inepiscopis Melilensibus
aniiura 1094, num. 6 in diplomate qtiod Rogerius, s, col.942 et seq. inliteras mitlanl. AdNeocaslrenseni
Sicilix et Calabrix cotnes, ecclesix Panormilanxx nunc landem,qtii omnium ultimusAIcberii deTnrti-
aituolG95 dedit, Aleberius appelletur, nomcn cjus, s, lanx ecclesiie consecralione lestimonio subscripsit,
uli a Mutino, huncqtte seculis Morolio cl Morken- n- cpiscopum venio. Hic, quem ab anno 1C94usqtie ad
sio fit, Alcherius potius, quara Archerius elTerendum
m annum saltein 1112 sedisse adduclaab Ughello tom.
puto. Quodautera perlinet ad iiominis fragmentum m IX Ilalix sacrx col. 402 et binis seqq. suadent,
Nic. aut Nico, quod apud Rocchum et Ughellum m Henricus a Rocclio el Ughello nunciipatur; lie:
dunlaxat in charlx subscriplione legitur, id forle,e, autem a Tutino, huncque secutis Morotio et Mor*
quod inlegra vox non esset, oniiltenduro duxcrit it kensio inler episcopos lestimonio mox iterum lau-
Tuiinus; veruro, ut cujus nominis illud pars vero-D- dalo subscriptos, rcc nseatur, noraine (amen vcl
565 ACTA. 3G6
Henrici vel altero, quia forle ntillura in tcstimonii A / rum.celcbratum, aliudque, quodhuicprxivil, quod-
illius exemplari, quod sibi prxluxil, Tulinus invenit, qtie (ncquc enim in eo quidquam slatutum fuisse
haud afficilur; ul proinde et hic a Tulino biijusque legitur) non tam concilium, quam prxparatio ad
sequacibus Rocchus Pirrus et Ughellus leclionis Placeniinuin conciliura exstiiisse videlur, Guaslalli-,
divorsilate sal notabili diflerant. Vcrum, elsi id ita seu, ul ab aliis scribilur, Guardistallx aut Ewar-
tiabeat, ctini equidem inler hosce oranes, quaulum dastallx anno 1094 exeunte habitum, ab TJrbauo
ad lectioncm tuin anni 1094, tum sanciissimx Dei papa fucrit evocatus? Brunonem sane jam dicio, iu
Genilricis , iu coelos assunipix, testi, quo ecclesix quo iierinn Guiberlus aulipapa et Henricus iuijie-
Turrilanx consecratio fuerit peracta, apprime cqn- rator communioiie ecclesiaslica fuere privali, cou-
veniat, nec aliunde, cur inoiiumcnlum illud,quod cilio Placentino interfuisse, Blomeiivcnna, cxterique
tain varie ex dictis apud varios Iegilur, pro spurio ejus biographi, sxculo quinlo decimo poslcriores,
suspcctove habeatur, quidquaraoccurrat; neuliqtiam qui sanclum viruin a suo e Carthusia discessu ad
id ut tale ob varias variorum exemplarium varianles aniium usque 1095 Urbano adfuisse, luncquc de-
lectioiies, qux amanuciisium librariorumve er-rores; mum, Rhegiensi, ad quein eleclus, archiepisc, patu
duntaxal plerumque suut, rejiciendum esl. Alquei recusato, ponlificiaque curia relicui, in Turriianani
hinc jara, partitnque e proxinie rccitato Rogerii B 1 Calabrix eremuin sese recepisse volunt, unanimi
comiiis diploinaie lil, ut ainbigenduni non sit, quin consensu affirroanl. El vero, etsi hanc eoruni asser-
illa dictx ecclesix, quam perperain Tutinus, uli ticnem nullo teslimonio satk, antiqtio firmare queam,
ex hoc etiam inslrumento liquet, cum ecclesia vero lamen neuliquam puto absimilcm, cuni factiiiu
S. Marix de Arsalia pag. 7 Prospeclus confnndit, facile esse queat, ut ponlifex,qiirsanclum celobratis
dudicalio et anno 1094, ut jam dictum, et ipso san- Trojae ct Bcneventi conciliis intcresse, verosiiuiliter
ctissirax riei Geiiilricis in ccelos assiimpix festo ex jam diclis voluerat, eum quoque ad Placentiiniin,
fuerit peracta. in quo gravissiini ponderis negotia tractanda crani,
e Calabriua solitudine arcessieril. < Pontifici, > iu-
§ XXXVI.An concilio Placsutino, in quo Prwfatio- quit, in
nem de beala composueril, sanctus inlerfueril, el jani sxpius latidata Urbani papx 11 Vila
cur, si ila sit, eo celebralo, ad majorem Caiihusiam nuin. 171 Ruinarlius, < in eadeni synodo > (Placen-
non redierit. lina scilicct) < cousiliarium adfuisse sanctum tlru-
594. Posl sancti c curia pontificia in Turritanam nonem , parentcm Cartliusianoruin, omnes ferine
CalabriiCeremtira recessum duo fuisse ab Urbano II vulgati auclores tradiderunt, nec animus esl hanc
papa batid procul inde ante anmim 1095 celebrata *-'opiniouemiiiipugiiandi; al illis assenliri non possum,
coneilia.Benevenli scilicel in Cainpania uniim,Trojx , qui asscruut, huic sancto Viro lunc lcmporis obla-
in Apulia aliuil, ex ipsis lemporis tiujtis scriptoribus; tum fuisse a ponlifice arcliiepiscopatum Rhegieuserh
nionumeulisque habelur cnmperlura. Ad priaiuin, in Calabria. > lta ille, non utulUira, ul apparet,
quod anno 1091 , ut Berlholdus, Constaiiiiensis; abludens ab opinione, qua sancliiin Placenlino con-
presbyter scriptorque synclironus, in sua ad Her- cilio verosimiiiler inleiTuisse , nec lamen , in hoo
maiiiiura Conlraclum Appendice testatur, adversus; 1111archiepiscopatura Rbegieiisein fuisse oblalura,
Guiberlum antipapam ejusque sequaces celebralumi existimo.
fuil, tol episcopi et abbates, qiieinadmodum in ve- 596. At vero sunt etiam, qui Brunonem concilio
teri, e quo Labbcus illius canones edidit, codice! isli noii laiilum interftiisse, veriiin eliam e Prxfa-
Roinano legitur convencruni, < Ut eorum numerus> tionibus, in Missa recilari solilis, decimain quae esR
facile adiioiari noit potueiit. > Ncc palrum, qui adI de beata Maria, quxqiie in concilioisio promulgala
secuiiduin convenere, exiguus exslitit nnmerus, utii fuerit, concinnasse contendunl. Ac in primis quidcin
lidem facit concilii illius tiltilus a Labbeo in (oin. X- ila opinalur Surianus, in suis ad contextaro a Surio
Conciliorumexanliquis codicibusmss. iliattis, hisque: S. Brunonis Vitam Adnotationibus pag. 192 et seq.,
verbis conceplus: < Anno Dominicx Incarnationis> ,Q ac deindc in sua ad eamdera Vitara Cbronolaxi pag.
1093, v Idtts Marlii convenit Trojx in Apulia con-- 396. Verba ejus orania , quorum priniis, concilio
cilium episcoporum fere 75, aljhaium 12. > Bru- Placentino interfuisse sanclum, probare poiissimum
uonem quidem ad duo haoc concilia , haud proculI nititur, huc transcribo. Priori loco bisce sequentibus
admodum a Caiabria, eremoque, in qua versabatur,, uliiur : « Paris difficultatisesse censelur, quod con
celebrala, ab Urbano e solitudine sua evocatumi cilio iticittir (S. Bruno nempe) interfuisse Placen-
fuisse, vcrosimile vel idcirco apparet, quod, cumi tiuo, quod anno 1095 celebratum est.cum diplomata
in ererao Calabrina jara commoraretur, subinde! donationis > (Turrilanx eremi per Rogeiiuni comi--
ex hac a pontifice illo, prudentissimi viri conciliisi tem) < faclx anno 1090 ct confirmalaeab Ur-banoII
in majoris momenti negotiis uti volente, verosimil- biennio posl, repugnent. Sed nec hoc suo destiluitur
lime arcessitus fuerit, ul jam stipra docui. fundamenlo, cum Anlonius Beuler, chronograpbus
595. Verum anne eliam sanctus ad celeberrimumt Valeiiliuus, antiquilaium indagator egregius, in suo,
iniinerosissimunique concilium, anno 1095, ut Ber- quem inscripsi'1 de Missx cxremoniis, libello id non
tholdus presliyter ileruni mox laudatus leslatur,, obscure asserat, dum ail Prxfalionem, qux decinia
ioco a Calabria iioiinihil rcmoliori, Placenlix nirai-- est, de B. flaria Virgine lunc ab eo fuisse compo-
367 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM1NST1TUTORIS 50S
sitam. Potuit igilur adhuc circa Placentini tempera A hinc conseclaritim fuerit, a S. Brunone Pracfati. -
concilii adhxsisse ponlifici, et suo nihilominus prx- nem decimam,qux de B. Mana Virgine esl, fuisse
fuisseTurrensi monasterio; nam id solenine et soliium concinnatam. Hanc enim ille, nou a S. Brunnne,
iunc fuisse, probant acta varia, prxscrliin S. Ber- scd a Carlhiisiano, non delin'en'o, sanctusne is,
nardi Clarx-Vallensis; in quibus legilnr eum sexen- an alius ftierit, compositam fuisse, e n oimnie. tis,
tiio ct araplius a sua abfuisse Clara-Valle, variis qux laudal, duntaxal tradil. Reponi quidcm polcst,
pro sede apostolica laboribus peregrinationibusque non aliurri Carlhusiantim, quam Brunonem, conci-
susceplis, ut de aliis taceamus , qui ad commttne lio Placeniino inlerfuisse; verum si sanclus, uti
restinguendum schisinaiis incendium ex reraolissi- verisimile ex dictis est, concitio isli reipsa interfnit,
mis orbis partibus acciti fuere; > posteriori vero socium sibi habuisse adjuncttim, verosimillimum, ne
istis : < Anlonius Beuteritis clironograrhus Valenli- dicam indubllattnn, apparel. Nec csl cur, boc dato,
nus, antiquitalum mirus observalor, in libello, qtiem Brttnoni equidera polius, quam alleri citivis Carlliu-
edidit dc parlibus el cxrcmoniis Missx, refert, siano, qui ad concilitim Placcnlintim comitiiliis
Prxfalionem de B. Maria Virgine in hoc concilio, eum fuerit, opus illud atiribuendum putcs, quod
quod Urbanus Placenlixbabuil,aCarlhusiano fuisse "I liuic ille adornando, ulpoie stunma cruditio-e vir,
coinpositam. Quis ille, nisi S. Bruno, cujus sapieu- fueril aptissimus; prxlerquain enim, quod ad id
liam in quodam diploraalc exlollit Pascbalis papa, raagna eruditione opus haud ftierit, sanctus, uti
tlicilque mullum auclorilalis apud sedem aposto- ipsemet in sua infra htic Iranscribenda ad Radul-
licam oblinuissc. > phtim Viridem ecclesix Reroensis pra^positum cpi-
597. llaclentis ille.pro opinione, qtiaePraefalio- slola docet, sncios nonnullos, aut, si mavis, disci-
nem de B. Maria Virgine a S. Brunone concilii Pla- pulos probe erutlitos in Turritana Calalirix crcmo
centini lcmpore composilaro fuisse slatuil, Antoniumi sibi habuit adjunctos; ut proimle abs lioriun tino,
Beuterum dunlaxat allegans; veriim, ciim hic scri- quem ad diclum concilium secuni sanctus duxisset,
plor, utpole longissimo temporis inlei vallo a sanciii Prxfatio illa composita essc poiueiir. At vero sunt
nostri conciliiquc Placenlini xtale reniotus, sola suai qui hanc nec Bnincnis, nec alicritis cujtiscuncue
aticloriiale fidem indubitatam rei isti faccrc haud> Carthusiani, sed ipsiustnel Urbani II papx oprs
possit, polissimum modo, unde hanc is liauserit, csse conlendiinl; ac in primis qtiidem cardinalis
dispiciendum. Cura laudaluin a Suriano, qno com- Bona lib. n Rerum Liliirgicarura rap. 10, num. 5,
niodiiis cerliusqtie fitcerc iJ possem, Beuleri Opusi et Riiinartins in contexla a sc Pont ficis linjiis Vita
nccessarium foret, ncc id ad manum sil, opportunei Biim. 176. Omnia postcrioris biijiis scriptoris verb.i,
hic succurrii Morkensius in Cbronologice diploma- C vcl idcirco quod antiqua, c qtiibus, quai huc spe-
tica sua de S. Brunone Dialriba ms. ita memorans : ctanlia ibidem lilteris mandat, deprorapseril, seu
« Sequenli anno 1094, cum Guiberlini, teslc eodcmt lcstimonia seti montimenta comprebendant, Imc
Berllioldo, Turrim Crescenlii adhuc oblinercnl, etL (ranscribo.
Urbaiius rainimc ttilu.s forct ab hostibus , excessitI 599. Sic habent:« Recepla est aptid auclores vul-
Urbe in Longobardiam, ac Guaslallx ad Padum flu- galos traditio, Urbanura papam in hoc concilio >
raeii, adiinalo sacrormn anlistilum coaiu, Ecclesise! (Placeiilino iiempe) « deciinani Prxfalionem , qux
necessitatibiis consultiil, iH quo Prxfationcin B. V. esl de beata Maria, novem antiquis addidisse. IJ
Marix vulgavil. Calalogus tns. Rom. Ponlificumi diserle habeiur in veieri codice ms. archimonaste-
apud Papebrocbium in Urbano ; Sigonius ct Leander rii Remigiani apud Remos, ab annis circiter quin-
Albertns in Descriplionc Lombardix de Guardislallo. gentis scriplo, ubi post relatum stib Pelagii papx
Prxfaliotiem illam, qux decimaest, a Carthitsiatioi nomine de novcm Pra-faliouibus decretum, eadem
couipositain, repeiit inler anliqua monumenla An- manu addunlur lircc verba : « Decima addila fuit in
lonius Bculcrtis in suo libro dc partibus Missse;; < concilio Placentino sub Urbano papa celebralo. >
vult tamen in concilio Placenlino promulgatam ,> n Retn vero sic contigisse ferunt. Cura [pontifex
forle in hoc postcriori, ulpole celebriori, reitcra- Apud sanclara Mariam de Campania, velustissimx
lam. >Beulerus ergo, quod de composita a Caribu- pietalis templuro , sacris operaretur, ut Deus in-
'
siano, qux de B. Maria Virgine esl, Prxfalione cepla concilii liene verteret, jamque Prxfalionem
asseveral, cx antiquis moiiiimenlis hausil. Verum1 offerrel; repenle ex instinctu divino in illa dulcis-
cura simul, quanlx hxc aniiquiialis fuerinl, Mor- sima verba, populo demiranle prorupit: « Et le in
kensius, quod id a Beulero nolatum verosimillime5 < veneratione beatx Marisevirginis collaudare, bene-
non invenerit, haud edical, verene a Carlhusiano,, < dicere et prxdicare ; qux el Unigenitum tuum
uti e roonumentis iilis Bctiterus didicil, composila1 < sancli Spiritus obumbralione concepit el virgini-
fuerit dicta Prxfalio, dttbium admoduin mihi adhuc: < tatis gloria permanente, huic miiwlo lnmen xler-
apparet, cum monumenta illa , qux Beutero prx- < num cffudit Jesutn Ctiristuro Dominum noslrura,
luxere, subleslx duntaxat fidei forsan fuerint. < per qtiera, > etc. Quain Prxfationem universalis
598. Adhxc, etsi etiam tantisper daremus, mo- postmodum Ecclesia adoptando probavit, et etiam
numenta antiqua, e quibus id Beulgjus didicit, , nunc rctinet. llatic nonnulli a beato Brmione editam
probalx oranino nolx ac fidei fuisse, nondum tamenv fuisse volunl; al eara ab ipso Urbano factam fuisse.
369 ACTA. 370
tliserie tradit Pandulplius iu ejus Vita, non quidcm A apparet. Dispiciamus modo an Prxfalionem, qu:e
in Placenlina, sed in Ewardeslailensi, tit jam (num. de B. Maria Virgine est, a pontifice Hlo compositam
videlicet 168) iiionuimus, synodo. Plura dc hac fuisse, lam diserte lamque exprcsse edicat, ul id
P. xfatione habet Petrtis Maria Campus in llisloria illum proprio marle feeisse', innitat. Verba ejus huc
Pbcentina, lib. xn ad an. 1095, qux cnm non satis spcclantia apud Papebrochium in Propyixo Maii in
sibi coiistent, htic referre visum non est. > Conalu chronico-historico ad Romanoruin Pontili-
609. Hacteniis Ruinartius. Atque ex his quidcm cum Calalogum in Urbano II, el apud Muratorium
ejus verbis iiielligitur, Praefalioiiem, qux de B. Ma- toro. IH Rerum llalicarum Scriptorum "pag. 552
ria Virgine esi, rion certo in concilio Placcntino, bxc sunt: < Sex concilia (Urbanus II, papa) cele-
sed vel in hoc, si codici Rcraigiano, quem laudat, bravit, unum aptid Claiimonlem; alterum aputt
fidessit.vel iu Ewardestallensi sen Guastellensi, Guardestallum Loitgobardix, in quo fccjt Prxfalio-
si Panduqdio credendum s';t, factam fuisse. Veriim, nem de festivilalibus B. Marix Virginis; aliud vero
sive in hoc, quod verosimilius reor, sive in illo e apud Melfiam, et altcrum Romaein ecclesia B.Petri.
binis hisce conciliis facta fuerit, vera esse polest Aliud apud Trojam in Apulia, et alterum apud Pla-
eorum opinio , qui sanctum nostrum illius faciunt centiam. > Hactenus Pandulpbus. Atque hisce qui-
auclorem, cum nibil omnino obstet, quo minus bic B dem verbis, fuisse ab Urbano II papa Prxfalionem,
taro Guastellensi, quod ex diclis anno 1094 exeunte de qua ltic, proprio marte composilam, diserte as-
celebralimi fuit, quara Ptacentino , quod Gnastel- sercre visus est Ruinarlio, fuisseque sane eam pro-
Iensi, baud mullo fuit posierius, inlerfuisse credi prio raarte ab Urbano composilam, erit dieendum,
qtteal. Al vero , eum verba, e codice Remigiano a si res eo modo, quo eiiro (adi Ruinariii verba nitm.
Ruioartio rddticta, nttiil omnino suggerant, qtiod 599 recilata) contigisse ferunt, reipsa contigerit.
dictam Prxfationera ab ipsoraet Urbano compositam Vernm, ul ad id, quod posleriori loco hic ponitur,
fnisse suadeat, potissimum hic j'am dispicieudnm, prinio respondeam,prxlerquam qued ii, ac in primis
prirao quidem , an Pandulpus, qtii eam ab Urbano Peirtis Maria Campus, a Ruinartib laudadis, a qui-
factam asseverat, fidem inilnbilatara mereatur; bus res ita gesla narraltir, recentiores omnes sint^
deinde vero, an itla cjus assertio tam clara tamqite fidemque proinde iiidubUatam facere baud nati-,.
distincta sit, ut nttlliini supersir dubiutn, qnih ca, Placenlix illam (adi iterum Ruinarlii verba nunw.
Prxfationein illam ab ipsomet Urbano concinnatam 599, locoque hisce cilalo Mariam Caropum) ila
fuisse, significalum voluerit. Ac Pandiitphum qtii- gtislani statuunt, ul ne quidem alibi iniiium accer
dem dignum esse, cui iides indubilata adhibealur, P pisse poluerit, sicque cum Pandulpho, utpote qui
dnbi andiim non videtur. Etsi eiiim eum , contva ac earadem Guaslallxscu Guardestalli accidisse.tradat,
nnnuii ccnsent, a Pandtilpho Masca, qticinXu- tantopere pugnant, ut ne quideni inodo, per Mor-
ci:s 11, ad p nificatura anno 1181evectus purpnra- kensium supra assignato, in concordiam [mssiii^
loriini Patruin senatui adscripsit, diverstim esse, adduci.
Murat irius tom. III Reriim Italicarura scriptorum 602. Quod nnnc perlinel ad mox lrac transcripta-
pag. 274 verso cuni Pagio recle doceal, Urbano ta- vcrba, qttibus, Prxfiitionem de beaia ab ipsomet
men secundo pontifici ruit xqualis aut cerle suppar, Urbano composilam fuisse, diserte tradere Pandul-
uti liquetex iisquxdeeodemscriplorelococit.idem phus Ruinartio est visus, cum non raro fial, ul re-
Miiratorius docei, hunc scribens in modura: iQuan- gcs, imperatores, pontifices aliseqtie in potestaie
doquidem Ambrosianx bibliolhecx ditissimum prora- conslitutx personae fecisse dieanlur etiam ea, qux
pUiariura quorumdam summorum pontificum Vitas nou proprio ipsarum marte, sed jussu dunlaxat
a Pandulpbo Pisano conscriptas exhibet, has etiam facta sunt, nescio an fulurum sit, tit quisquc ob
c illeetiora prxsenti inserere socii patalini atque ego dicla Pandulphi verba Urbano papx Prxfalionem il-
uiitissimuin piitavimus. lam tanqtiam proprio martc abs eo coinposilam,
601. < Incipiunt aulem a Gregorio VII el desinnnl p indubitanter adscribat. Quod ad me perlinet, cum
in Alexandrum III aique a scriplcre proficiscunuir res ita habeal, nihilque ex diclis obslet, quominiis,
qni iisdem temporibus in vivis erat alque ea scriptis sanclus noster, ul Placentino, ila etiam Guaslel-
mandabat. Jatnque, testibns Felino, Ontiphrio Pan- lensi concilio, cujus tempore Prxfalionem de-
vino, Ludovico a sancto Carolo aliisque, novera- bcala concinnatam fuisse,recitata Paudulpbi aucto-
musPandiilphum ejusmodi Viias elucitbrauimfuisse; ritate, quantum reor, codici Remensi per Rtti-
et ex iis etiara rautla in suos Annales derivarat nartium supra laudalo prxferendi, verba verosi-
suiiimus ecclesiaslicx historix illustrator BaTOnius. niilliraum saltem faciunt, inlerfuisse credatur, eam
bno Constantinus CaieUuius autto 1638 lypis Ro- ego Brunoni intlubitanter abjudicare non ausitn ,
raanis tradidit, ac notisillustravit Gelasii II Vi- licel inlerim, an ejus opus vere sit, vehementer dti-
tani, abeodem Pandulpho coiiscriptam, cx qua in- bitem, tura objam supra dicta, lum quod opinionem,.
telligimus scriplorem bunc anno 1118, ecclcsiasticx qux earadera Urbano papx, tanquara proprium ejus
mitilix atlscriptuni,in Rotnana cttria vixisse. > Quin opus, altribuendam statuit, longe verosimiljoretn
itaque Pandulplius fidem mercatur in iis quoc de idcirco autumero, quod ei recitala Pandulphi verba,
UrtKinoII papa mcmcTix prodit, dubilandum non in sensu roagis naluraiel obvio aceegia, suffragpnr
371 s: BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTtTUTORlS 372
tur. Accedil, Prxfalionem itlam (atii HisfortaBlit- A.corum
j civitas, obedientiam accederent, effecisse,
terariae Francix Seriptercs tom. VIII, pag. 553 et Zanotlitis in S. Dninonis Ilistoria seu Vita cap. 25
553) fortassis et Urbano et Brunone esse anliqnio- memorix prodil, ciians etiam pro hac sua narra-
rem. Sed-hxc lam de dccima e Prxfationtbus in lione Vii.tiii S. Brunonis ins., cujns auclor sil Ful-
Missa recilari solitis, quae a nonnullis sancto altri- geniins Geccaroi)ius ; vennn, ctim fuisse itlttd a
builur, qtiam de ejus in conciliis Guastcllensi et Sanclo noitro faclum, a ttulio prorsus scriptore alio
Ptacenlino prxsentia disseruisse sufltcial. Dispicia- commemoraluin inveuiam, nec Fulgcntius Ceccaro-
mus modo, quo Bruno, finilo Placentino concilio, nius, e qtio id Zanoliius bausil, pro scriplore anti-
cui ex jam tliclis fors n interfuerit, sese conlulerit, quo, habita xtatis, qua posl S. Brunoucin floruit,
cur tunc saltem Carihusiam Majorem non repetierit, ratione, pc-ssit baberi, coinmemorari hic a Zanoltio,
el qtix Uim primum egerit, seu potius egisse tra- qux veritaii consonent, asseverare baud qtieo, retn-
daltir. queproinde in medio relinqiiens, ad ea quae Sanclo,
603. Statim sanctum Turrilanura Calabrix ere- ad eremum Catabrinam j'am reverso, obvenere, disci-
nium a PiaceiHiiioconcilioesse reversuro,scriplores puliqueejvis in Carlliusia passiessc narranlur, ser-
proTSusomnes, qui huic illum inlerfuisse adstruunt, •monem converlo.
iiiianiiiii consensu affirmant. Verum niultum abcsl 1
ut cos inler qiianliiin ad raiioncm, ob quam tunc § XXXVII. GrnriMfmmii, absenle snncto, retigiosi
Carlhusim Mtijoris incotw tentalienem patiuntur ;
sanetus Calabriam petieril, nee ad Carlhusiam Ma- nalum comiti Rogerio filium saiietus.baptiial, no-
jorem redierit, lam recte conveiiiat. Alii enim , voqueab_silio beueficioafficilur.
hoiqoe inter Puieantis, Blomenvenna, et Suiius, 605. Non rediisse S.Brunonem acelebralo, cuicx
sanelnm id feeisse volimt, quod, ciim pontifex lunc diclis forsan inlerfuerat, Placentino. concilio ad
in €aHiam, in qua sila est Majar Carthusi.i, pro- Majorem Carlhusiam, roligiosis liujtis incolis im-
ficiscerettir, Hietuerel, < si ipse quoqtie (vcrba sunt po.-Umuinsane quam roaxiroe accidit, si vera mc-
Snrii) eo seconferret, ne atit curiam dccfmaTe non morent nostri biograpbi; gravissimaro enim , si hi
posset, aut Hlara non reliqursse, sed sequi videre- recte scribant a dxmone leiilalionem passi sunt, in
tur; > alii eontra alias, quas hic omnes coinmeroo- qua, si dilectis discipulis Vir sanettis adfuissct, so-
rare necesse non est, rei iilius causas allegant. Ve- latio eisjuxla acauxilio esse pottiisset. TeiUationetn
rum, etsi ita sit, nee, quemadmodum supra jam illam, qtisc, si locuni vere babtiil, haud ita dudum,
iloctti, ailcgala a biograpbis noslris causa effecerit, uti ex dicehdis iirlelliges, post. Pliiceiitinuin conci-
tit sanctus anno 4090 ad Carthnsiara nnn redierit, lium, aliudque, quod proxime hoc excepit, Claro-
psignare inler se nlcirco dicendi non snnl, cum montanum verosirailius acciderit. Blomenvennx vcr-
faclum csse queat, ut diversas ob catisas ad Carthu- bis cpmmemorare hic lubel. Is itaque Sancti bio-
s;a:n Majorem redire nolueril. Ac milti quitlem, graphus, e quo et Putaneo, quae eodem spectantia
quidqiiid tandera de causis, per alios allegatis, sit, Surius suppedilat, muluaUis esl, sic scribit : < Non
idctrco potissimum Carihusiain Majorem non repe- defuit in paradiso hoe spirituali (Carlhusia nimirum)
liisse, sed ad Turriianamdalabriac eremum rediisse etiam scrpens antiqniis. Prxsenliens nempe, quanta
Brnno videtur, tum quod hanc cura sua snmmepcre damna acceplurus essel ex ordiuc iHo,,cujus funda-
adhnc indigere-nosset, tnm quod Calabrix et Sicilix menta jam tunc jacicban(ur, maxima illos pusillani-
coraes Rogerius, sanctum Virura, qtiem , nondura miiate et perplexitatc turbavit, pnccipue pcr lin-
fere cognitum, quod sanctissimis e}us precibus prx- guas, id est eos, qui novitaiis ipsos argnenles, sci-
sidinm sibi ditiombtisqtie suis a Doraino speraret licet periculuin occisionis proprix ingereli.ini, adco
adfulurum, Obiiixissimeex diclis, ut, quem veltet, utprorsiis nescirent, quid ageiidtini sibi esscl tttni
tocum in dilione sua sibi deligerel, jam inde ab annoi proptervitx inslitulx rigorem, tum propter cremtira
1090 erat preeatus, qnemque, jam prebe sibi cogni- liorribilem, in qua se periclilari.illoruin nioli scr-
lutn, non secus ae sancium cotebat, reverti in Ca-. D monibusy formidabant et ipsi. Econlra vero limc-
labriam omnibus modis vellel, nec Bnmo posseti bant, si abirent, duces suas slellas Denmqne offeri-
non satisfacere dcstderio principis lam pii tamqUei derenl. >
benevoli, quem iri se sociosqne suos, ul jamvidr- 606. Tali ftiere a maligno spirilu Carlliusix Ma-
niiis, raaxime beneflcum ftierat expertus. joris incolx, Brunone absente, lentalione vexati;
604. Ut ut sit, Sanctus equidem a concilio Pla- cui sane disjiellendx opporlunus maxime Sanctus
centino, si forle liuic interfuit, in Catahriam retliil,, fuissel; verum quod hic absens praeslare non pottiit,
nec Carthusiam, ut ut id faccre maxime fortassis-, benignissime id, si fides iterum scriptoribtis mox
desideriaret, rehctere ei visiini fui(. Ac sanctumi dictis.praeslare dignata est diviua cleraentia.t Cum-
quidem, cum econcitio iltoCalabriam repeteret, ad1 que >(subdit verbis proxirae recitatis Blomenvcnna).
locum, duobus milliaribus Senis dissilum, diver- ihisaliqiiandiuexagitali essentperptexilatlbus.ecce, .
tisse, aliquandiu ibidem commoratum esse, vicinos5 beuignissimus Domintis, qui nunquam deseriliiiipe
Scnenses aliqnoties hinc adiisse, ac tahdem raonitiss ranles in se, misit ad eos, de hac re coltoqiientes
suis, Ht ad Urbarii papaeII, a quo, quod Guiberlo) (sicut de Spiritu scribitur , Ncscis , unde veniat,
antipapoBadhxrercnt, sub interdiclo posiUi fueratt atil quo vadai) virura lionorabilcm, crispos ac canos
573 ACTA. 374
habenleiri capillos, dicentem eis : « Perplexi estis, A in Terram Sanclam expeditioncs decrelx fticrnnt,
« fra(res, ulrum manere in loco boc, an recedere condito) frequeritari ccepisse, ut eo paclo, qui ex-
« dcbealis, sed ego dico vobis ex parle Dci, quia peditioni suscipicndse inhabiles essent, bis salicm
t beata Dei Genitrix semper Virgo Marta conser- precibus raililes adjuvarent, eis lantx Virginis pa-
< vabit vos in loco isto, si Horas ejus legeritis ante trocinium promerendo. >
« Iforas canonicas; compleloritim vero post cas. > 608. Cum ergo, ut prcces illx horarix de beatis-
Quo diclo, disparuit homo; illi vero gavisi sunt sima Virgine, quae vulgo ejns Officium appellari
gaftdio magno, elegerunlqiie beatam Virginem M:i- consueverunl, a clericis recitarenlur, ab Urbano
riam in patronam Ordinis, iu palroiiinn vero sanclum Papa, uti recitata Rninarlii verba declaranl, clericis
Joanriem Baptistam. Hoiniucm aulcra illum san- injunctum fuisse feratur, iino reipsa, ul apparet,
cliim aposlolum Petrum fuisse, ex illo vel roaxime in concilio Claromoiilano (atli Labbeum lom. X
coJijiciebc.nl,quod successor ejus Urbanus scctindtis Conciliorum cot. 517) fuerit injiiticlum, Carthitsiani,
in concilio Clarimontensi Horas beatx Marix a clc- ul idera facerent, recenli illo Urbani prxscripio
ricis quotidic dici instiluit. Ex hac autem visione movcri poluere; quare, cuin ad id apparitione,
adeo siint confortati in Domino, ul nec mors , nec Blomenvennx verbis jam relala, opns baud habire-
vila ipsos posset scparare a cbaritale Christi. > " rint, fuerintne liac vere, ul preces illas rccitandas
ilaclcniis Blomenvenna : nunc in verba ejus, seu assumerent, impnlsi, dubitari posse vidctur. At
poiins i'n ea, qux hisce memorix prodit, docelve, vcro, crit forlassis qui, tit id dicta apparitione
qtixdam observanda. facium tueatur, concilii fHaromontani celebralione
607. Ac primo quidem, quod perlinet ad appari- fuisse hanc anteriorcm, contendat. Alqtie in hac
tionem, qua S. Petrus primis Cartlmsix incolis seu quidem opinioire ftiisse videtur Pelreius. Eienim in
Landtiiuo ejusque sociis, senis specic assuinpta, suis in Dorlandi Chronicon Elucidalionibus lib. iv,
spectandum sesc prxbucril, ad quoiidianam eos cap. 4 sic scribil : < Apparens eis (Carlhusianis) D.
parvi de sanciissima Virgine Maria Officiirecitatio- Petrus aposlolus consilium saluiare siiggessit, qua-
nem exercitarii, factumque sit, ut illi et periculo- (ehus Horas canonicas in honorem sacralissimx
sissima leiitaiione libcrali fuerint, et in ordinis sui Virginis quotidie decatilarent, quod deinde etiara
palronam quidem eamdem sanctissimam Virginem clerns universus, uti ex decretis Claremontens. con-
Mariam , paironuin vero S. Joanncm Baptistam cilii conslat, irailaiidum stiscepit. > Ita ille ; vcrum
elegerinl; eventtim illum quidem, ut ttt nec scriplo- quod bic asseverat, nullo plane argumenlo probat,
ris, nec mdnumenli salis antiqui seu aequalis lesli- pP ncc sola sua aucloritale, ul fidem ei adhibeamus,
monio aucloritateve confirraatum, indubitanler ne- facere potesl. Dorlandus, qtiem sua illa observa-
gare idcirco rton ausim, qnod ei lum conslans, ult lione elucidare Pelreius voluil, Sanctum Petrum
eam vocant, tolius ordinis tradilio, tum assidltus Ciirllnisiaiiis.quibus apparet.ita loquentjeminducit:
iu eodem recitandi parvi de Sanclissima Virgine < Ucuiii noverilis, sacralissimam Dei Matrem M'a-
Officii usus suffragetur; verum nihilne eliam est, riam vos bic ab incoramodis omnibus servaturani,
ob quod , an apparitio iila , eave , qux hanc se- el patronara veslri Ordinis futuram, tantum Horas
cula narrantur, lociira unqtiam habuerint, dubi- e.us, ut nnper in Roraana Ecclesia inslilutum Csl,
tamlum queat videri? Sanctissima Virgo Maria in dccanlelis. •
paironam, et sanclus Joaniics Baplisla in palro- 609. Carthusianis ergo S. Pelrum apparuisse, eos-
iifni, utpote in quorum honorem ex supra dictis que, utHoras bealissimx Virginis Mariae decan-
Carthusiam S. Bruno condiderit, diu ante memo- tarent, admonuisseeo lempore, quo haud ita pri-
ratam apparitionem a Sancto ejusque discipulis ve- dera Horarum beatissimx Virginis recitatio in Ec-
rosimiliter fuere elecli; ut proinde an eleclionis clesia Romana slatula fueral, Doiiandus existimavit,
hiijiis causa, ut verbis recilatis Bfomenvenna iniiuit, ac proin, cinn lixc alibi, qiiam in Claromonlaho
apparilio illa exsiiteril, sil dubium, maxime cum D t concilio, stattita fuisse non reperiatpr eo circiter
ea (videsis Blomenvennx verba proxirae dala) Lan- tempore, quo diCla apparitio contfgerit, concilio illo
diiiuo ejusque sociis, non S. Joannes Baptisla, sed banc exstitisse posteriorem, Ato,uehoc.ipsum eliarn.
S. Peirtis Apostolus videndura sese oblulisse rae- existimavit Rlomenvcnna, uti satis nianifestanl,
moretur, posterioremque proinde e duobus hisce qux, poslquam dictam apostoti Pelri apparitionera
Sanctis, non anlem priorem, si electionis, quam narravit, mox subjungit, sequenlia hxc ejus supra
Blomenvenna inemorat, praifala apparitio causa adhtic recitala verba : < Hominem autem illuni
exslitissct, in patroniiro sibiilli electuri fuisse vide- sanctum aposlolum Petrum fuisse, ex illo vet ina-.
antnr. Adhxc Rttinartius in Viia Urbani II Papse xjme conjiciebant.quod successor ejus Urbaiius se-
sa-pissiniejam taudala num. 226 sic scribit : < Fe- cundus in consilio Clariirioutensi Horas beatae Marix
rimt etiam, hac ipsa sacrx expcdilionis occasione a clcricis quotidie dioi instiluii. > Btonienvennsc
pveces horarias bealae Marix, qux jara anlea a Pe- porro assentitur etiam Surius; et si aulem nec hic,
Iro Damiano in stiis monasleriis erant inslilutie, a tiec Blomenvenna ct Dorlandus ullum afferant, qjio
clericis, imo et ab ipsis laicis ex Urbani prxscri- opinionem suam firment, teslimoniura monumen-'
nl.1 /In CUNITIWII ',IIO cnilinolc\r,tn<toiit ftnAci/T-n lunrvc anliqiuim, tribus lamen hiscc scriploribus.
373 S BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUT0RIS 376
si memorata S. Petri aposioli apparitio locum un- A melicum in hac functione Rithmum edidil. > Ila ille;
quam habuit, polius adhxrendum atilumo, quara veruin an Rogerii, primi post exactos e Siciiia Sa-
uni Petreio. Hic eniin illam concilio Claromonlano racenos insulse hujus regis, uativitatcm anno 1097
anteriorem facere dunlaxat vitletttr ex prxconccpta recle consignat? Romualdtts Salernitanus, aucipr
opinione, qua Horas sanctissimae Virginis Marix synchronus, in Chronico apud Muralorium lom. VII
recilandi consueludinera a Carlusianis primiira usi- Rerura Italicarum Scriptorum col. 196 de Rogerio;
tatam ac deinde ab hisce ad alios propagatam fuisse Rogerii comitis filio primoque Sieilise rege, sic scri-
existiraat. Ast ea a veriiate orani dubio procul est bit : < Gloriosissimus rex Rogcrius posl tot victor
devia. rias et iriumpIiosapudPanormura febre raorluus est
610. Efenim, leste Petro Diacono in Reg. S. Be- el sepullus in archiepiscopio ejusdem civilaiis anno
nedicti cap. 64, Horx sanctissimx Virginis jam in viix sttx quinquagesimo oclavo, meiisibus duobus,
monte Cassino addebanlur quolidie Officio majori diebus quinque, die xxvi mensis Februarii, anuo
exconstittitione Gregorii II papx, qui anno 715, ac regni s;ii xxiv; anno autem DominicaeIiicarnatiouis
proin diu auie ortos Carthusienses ponlificatiira 1152, Indict. i. > Ita Romualdus; qui cum optinie,
iniil. Adhxc earumdcm Horarum recilaliohem in quo xtatis sux anno Rogerius rex obierit, explora-
quodara suorum raonasteriorunr, in quibus frequen- B ' uiin haberc potuerit, reipsa hunc, ul verbis recita-
tari hscesolebat, divinilus confirmatam fuisse, con- tis tradit, xtalis sux anuo quinquagesiino >octavo
tra Bozonem monachum, sanctae illius consuetudiiiis obiisse, in anitnum induco. Rogerium quidem, non
improbatorem, Petrus Damianus, qui anle Carthu- anno, uli hic Romualdus seu polius recilala scripto-
siensis Ordinis ini.ium, conciliumque Claromonta- rique huic attributa verba signant, Domiuicx Incar-
nura ad superos jam migrarat, epistola 32 ad cre- nalionis 1152, sed annolt54, ad xxvu Februarii
niitas Gamugnenses tlocet. Jara vero, cura id ita sii, diem provecto, vitam cum morte commutasse, Pa-
prxfatara, qua S. Pelrus Canhusianis apparuerit, gius in Crilicis ad hunc annum luculentissiinis ar-
eosque, ul quotidianitm sanctissimx Virgini Marix gumentis evincit, nec dubium est, quin alii adhue
Horarura pensuiu solverenl, monuerit, apparitio- enores in Chronicis, quas Roroualdi huc transcri-
nem concilio Claromontano posleriorem exslitisse, ptus textus exhibct, nolis cubent.
ob Dorlandi simul, Blomenvennx et Surii auctori- 612. Verum bx compendio per litteras, nurae-
latcm, qux ob jam dicla unius Pelreii aucloritale rorum locura tencnlcs, scriptx dunlaxal sunt; in
polior bic esse debel, verosimilius exislimo. Jami quas librariorum oscilaniia errores facillirae nec
vero cura res ita habeat, fuerilne, ul quotidianus: „ raro irrepere, experienlia habeiur compertum; quo-
recitandi parvi de sanctissima Virgine Maria Olfi- lo aulera xlatis sux anno diein exlremum Rogerius
cii usus apud Carthusianos invalesceret, apparitione clauserit, non compendio litteris nuraericis, sed vo-
illa factura, dubitari posse, ut jara dixi, videlur, ac cibus integris, in quas errorera difficulter aul certe
proin, cura merito prselcrea, an hi, ut sanctissimami non lam facile tamque frequenler irrcperc, erudili
Virginem Mariam in Patronara, sanctum vero Joan- oranes norunl, in recitalo RomualJi lextu exprimi-
nero B.iptistaro in palr.onuin eligerent, eadem isia lur; ad hxc uibil plane uspiam occurrit, quod Ro-
apparitione irapulsi fuerint, dubilandum ex jam su- gerium allero vilx sux anno obiisse, suadere utcura-
pra diclis sil, habucrilne hxc ipsa unquam locura, qne sit naium; ut proinde, si nou cerlum, verosi-
dubitanduni etiam apparet. Mihi inlerira cain hic millirauinsaltein sit,eumassignalo in RomUalditextu
coinmemorare visum est, quod, quaravis ex dictis, Vitx sux anno 58, et quidem, uli iufra docebo,
si locura unquam habuil, concilio Claroniotitanoi duobusjam mensibus ac quinque diubus, qui inle-
fucril poslerior, forlassis tamen ipso adhuc annoi gris pariter in eodem lcxtu vocibus exprimuntur,
1095, cujus Novembri celebralum id fuit, acciderit, jam completo, diem suttm obiisse. Jam vero, cum
hicque de rebus, hoc circiler lempore gestis atque iil ita sit, anniqtte quinquaginta octo, inenses duo,
ad Siiuctuin spectanlibiis, esset traclandum. Berum D | diesqtiinque, ex anno Incarnationis Domiiiicx 1154,
modo, propius nonnibil hunc tangcnUum, seriemi ad 27 Januarii diem jam provecto, quo Rogeriuin
prosequamur. regem e vivis abiisse, Pagius ex dictis luculeutissi-
611. Hauddudum Bruno ePIaccnlino concilio, sii roe probatum dal, subducli, ad Dominicx Incarna-
tanien huic illum iuterfuisse vcrum sit, erat rever- tionis annura 1095, prope jam terminalum, dedu-
sus, cum Rogerius comes, quanto in prctio ac amo- cant, consectarium esl, ut Rogerius rex, in cujus
re ettm haberet, aliler ciiam, quani donationibus,, lempus hatale hic inquirinius, posteriori hoc anno,
in Turrilanam Calabrix eremum, uti an|e fecerai, ad Decembrem jam proveclo, natus sit.
liberalissime collalis, manifestavit. Camillus Tuti- 613. Alvero, inquies, Gaufredus Malaterra, non
nus proxirae iterum laudalus iu Hisloriie Ordinis> raro jam supra laudalus, qui majorem utique bic
CarthusiensisProspecluad annura 1097 ita memo- fi:!em,quam Roraualdus roereri vidctur, lib. lvHisto-
rat : < Nascitur comiti Rngerio cx Adelaida fii us, rix Siculx, cap. 26 de Capua, per Rogerium, Apu-
qiiem BRUNO in ecclesia Mililensi baptizat, et Lan- lix, Calabrix et Sicilix ducem, hujusque patruum
vinus a fonte Icvat. Fuit is Rogerius primus Sicilixi Rogeriiim, Calabrix ct Sicilix comitem, obSessa,
rex. Iuterfuit Maraldus et ipsc Carthusianus, quii sic scribit : « Anno Doroiuicx Incarm.lioiiis 1097
377 AGTA. 37»
ibi (in castris SciHcelante ^apuam obsessam) s.e1A 615. Intcr ercnii Catabrinx incolas, qui posi S.
impraegnavitcomitissa Adalasia de coiuite Rogerio; > Brunonis obitum novi Prioris seu Magislri, qni
ciini atitem hic de Rogerio poslea rege ab Adalasia toti eremo prxesset, f.leelioni in(erfuerun(, Marat-
seu Adelaide concepto sermo sit, nec, qttemadmo- dus recensetur in infra huc transcribeiido eorum-
dum ex intra dicendis tle tempore, quo Capuxobsi- <dera Catalogo, qui in anliqua cbarla, cui singuli
dio accideril, patescel, Rogerius coroes Adalasiae nomina sua ipsemet irisciipserant^ fuit reperlus.
maritusante Pentecosten, qvtx anno 1097 in vtgesi- Maraldi cliam, Carllitisiensis monachi, qui Chroni-
mam quartam Maii diera ineidit, in Castris ante Ca- con qtioddam digesscrit, Roccbus Pirrus in regmn
puam, dato eliam, chitalem hanc anno ille a Rnge- Sicilix Chronologia alibique non raro mejninu,
rio coraite fuisse obscssam, exslilissc potuerit, con- . eumque poetica vcna divilem fuisse, alque ad an-
seclarium ereciiatisGaufredi Malalerrx verhts.ut, num 1095 fioruisse, Mototius in ChronologicoOrdi-
ul Rogerius, primus Sicilix rex, non anno 1095 nis Carthusiensis Theatro affirmat. Alqiie ex bis om->
fere jam finito, sed anno dentuin 1098 ineunte nalus nibus jam fit, tit el Maraklura, Carllitisise Catabrinx
sil. Faleor, sic habet: vcrum, praeterquam qtiod ste aluranum, Rogerii postea regis-baplismo, ut Tuti-
equidem nendura naiivitas illa anno 1097, cui eara " nus ait, vere adslitisse, et a Sancfo noslro Rogc-
ex dictis Camillus Tuliiius innectit, accideril, csse ' rium, primum post exactos Saracenos tjicilixregem,
de Rogerio poslea rege, qtiera Adelasia in castris 11ti is in Rliyihroo nielico, quem ea de re, Tutino
ante Capuam e Rogerio cqmiie marilo suo concepe- aliisque testanlibus, ceciuit, nos docet, baptizalum
ril, in huc Iranslalis e MaJalerrae Historia Sicitla vere fuisse, persuasum inihi habeam, fulurumque
yerbis sermonein, probari non potesl. Ncc, etsi se- pulera, ut idem mecum e monumento isto studio-
cus foret, quJdqiiam inde pro Rogerii regis nativi- sus leclor persuasum sibi habeat- ld proinde intc-
ttte anno 1097 affigenda Iiaberelur, cum verba illa grum liuc e Tulino traascribere, opevx preliuin
Malaterrx attribuenda non sint, sed ad paginaeorara, exislimo, licet interim locis nonnullis Ua male vcl
e qiia deinde in ipsum textura ab iraperito librario ab ipsoraet auctore versiculi lornati. vel describen-
fuerinl traducla, ab inepto atlnotatore fuerint ads- tium errore viliati sinl, 111vix ac ne vix quuiem,
cripta, uli infra oslendam, ciim (am de Capuanae quid iis significettir, intelligas.
obsiitionis (erapore, quam de diplomale, quo post 616. His itaque constat versiculis.
banc S. Brunoni erenioqtie Calabrinae multa bona Tolus orbis claret orbis
Rogerius cotnes conlulit, sermonem insiituam. Claro nalalitio
'
614. Milii itnqtie, omnibusconsideraiis, Rogerium,,. Marchionis Militonis
Rogerii coraitis filitirn, posleaqtie Sicilix regera, Bonifacii Itali
non aono 1097, ul statuil Tutinus, sed anno 1095 Neptis ornat, quem exomat
Cxeunle naUim esse, vcrosimitius atlbitc manet par- Uxor Adelasia,
tim ob sequcnlia, qux supra adhuc recilavi, Ro- Brutiorum Siculorum
mualdi de Rogcrio rege verba, < Morltitis esl... anno Comitem Rogerium;
vitx suse quinquagesimo octavo, mensibus dtiobus, Et Norlhmannum venerandu
tiebus qtiinque, > pariim quod hxc, quamvis Ro- Donal fetu femina
inuitldiisin Chronico suo annura, nuracro orditiali, Generosa, gloriosa,
quetn ei adjiiiigil, designatum, pro anuo co^tiplcto Quem enixa peperit.
absqne adJilione, qua fieri id a se aperte edicat, Avkuni [an auclujn ?] sensil, se prwsensH
accipere uon soleat, de anno tamen quinquagesiiiio Comesilie filio,
«clavo, duobus jam mensibus ac quinque - diebus Mense deito quilerreno
complelo, inlerpretanda bic sint, uli liquet e septil- Tectus exit pondere.
chrali inscriplione regis Rogerii, qux apud Rocchum Mtiitensis fit immensis
Pirrurain regum Sicilix Chronologia, Sicilix Sacrx R- Urbs antiqua gaudiis.
tom. I prxfixa, pag. 8 exs(at, quxque sic habet: Imma cuncta stanl itijuncta
<Vix. an. 59, regn. 34. obiil 1154. > Jara vero.cura Lwtis et Trinacria.
iditahabeat, annique quinquaginta octo, menses Chorus twlus ac discretus
duo et dies qiiinque, a vigesiraa septima Febrnarii Lwla ludit carmina,
dieanni 1154, quo ex dietis idem priuceps omni Pro lavacro dho sacro
diibio procul vila funclus est, ordine retrograda Undw tum tustralits
computali, ad annum 1095' fere elapsnm deducant, Comesorat et exorat
consequensesl, ul liim, quemadmodumjamdicUim, Brunum Alemanicum,
Rogerius rex rialales sit eonseeulus. Quod cum ita Nam tenetur, ut ligelur
sit, simul ciiam tempus.qno baplizari cum a Bru- Illius devotio.
none contigeril, dctermitialiiiii habeintis. Vcrum Accersiltis non invitus
unde constat, Sancto id honoris a Rogcrio comite Jubilosus advenit.
dclatum ftiisse, ut baplizari ab co lilium sumn yo- Baplisalur et lavalur '
liicril? Sacvo puir fumine,
579 S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS 380
Lanvinus est palrinu* A tiquet : ne quis (amen de ultirai significatione, quae
Nobilis Norlhmaiticus, luic potissimura spectat, forte dubitet, Bruno in hoc
Tumque sacro de lavacro dalivusesl, a nomine Brunus, quod poela hic, uli e
OlivoBruno inungitur. duobus liisceaiiierioribus ejits versiculis, « Comes
617. Sislunt bellum post pnellum orat el exorat Briiniun Alemanicum > roanifestum
Chrisio Deo supero. fit, pronomine Bruno usurpat, deduelus , proque
Felix omen, tenet nomen abtalivo ctiro prseposiliohe a prxcetlente GreEcorum
Puer hic Rogerim, more adltibitus; ul verskuli illius sensus sit <Olivo
Canunl omnes, slant insomnes a Brunone inungitiir, > doceatque eum nonnutlis
Metris jubilantibtis. proxime antccedeniibus et consequentibus, Roge-
Ardet forus [an focus? E. P.]. gandel thorus riuin, Rogerii Calabrix ct Sicilix comilis, filium, a
Nimio prw gaudio. S. Brunone Mileli in Calabria solemni rilu, idqtie
Mililensis nam oslemis anno, uti ex jam supra dictis pronum est eruere ,
Gaudebat ecclesia, 1095 exeunte fuisse baptizalum.
Quia lapele cum abiete 619. Haud mullum porro temporis spalnim a Ro-
Eicornata cernitnr; "' gerii, postca Sicilia? regis,
baplismale erat elapsiim,
Fronde virel, nemo silel, cum sanctus benavolum ilertim in se Rogerii, Cala-
Cuncii ludunt gaudiis. brix el Sicilix comilis, animura fuit expcrlus. Do-
Tum Urbanus, sed humanus ccl id me Surianus, in suis ad conscriplam a Stirio
JubUal nalalibus, S. 'Brunonis Vilam Adnotationibus pag. 397 sic ,
Hic tecundus, totus mundus scribens : <Anno 1096 RogeriHS comes villanos
Quem adoral protinus quosdam donat S. Brtmoni, dato diplomate, in quo
Chtisti sede cnm mercede se Christianorura adjutorem inlituiat. > Donatio,
Regni beatissbni; quam hic Surianus commemorat, eadem haud dubie
Hk precalur, dum levalur, est, de qua ad eumdem hisce Suriani vcrbis nola-
Puerili Domino (um anuiim 1096 in Ordinis Carlliusiensis Hislorix
Salntarem aique pitrem Prospeclu Camillus Tntinns ita loqtiittir : < Additur
Vilam Christi cwlibem. et alia ab eodem comile Brunoni el Lanvino, eorum-
Ergo nato, sed renato queindiclo monasterio (Turritano scilicel in Cala-
Ghritlus regna puero r bria) successoribus donalio quinquaginla hominum
Donet cwli dono zeli faroilixunitts in eosdem ligiiethomagii. Privilegium
Simul el justi&simo. Grscco idiomaie exaratur. iPrivilegium seu diploma,
Summo jugis laus frv.gis quo donalionem itlam Sancto factaro, Camillus Tuti-
Deo sil in swcula. Amen. nus et Surianus verbis recitatis asseveranl, invcnire
618. Habueritne Adelasia, comiiis Rogerii uxor, nuspiam polni, nori dubito lameu, quin id alteri
ul patrem, ila eliam avum aul patruiim, nomincBo- borum scriptoruro, Tulino nempe, qui id Grxce ex-
nifacium, ex horum versiculorum lertio et tribus araiuHi dicit, ad manum ftterit. Quareetdonalionem
seqq., quod admodum obscuri sint, definire non au- illam Sancto vere etiam a coinite Rogcrio factani
sini;e reliquis autem, quorum quinam prxterea fiiisse, pet suasiim milii habeo, licet inierim, quo
obscuritatis vilio maxime laborent, quisque facile, rem certiorem leclori reddere possem , privilegium
rne etiam tacente, perspiciel, liolandi potissimum, illud seu diploroa, hic ei exhibendum vellem ha-
qui el Sanctum a comile Rogerio, ut filinm sutim bcre.
baptizaret, rogatum fuisse, etid iltum mnneris obiis- § XXXVIII. Morttto Theodoro Mesimerio, Grwco
se, docent, sunl sequentes : Squillacensi episcopo,Joannes de Nicephoro La'inus
Pro lavacro divo sacro ul sitbslilnatur, Sanclus suadet, el ab lioc deinde
"' privilegiumamplissiinum, quod el a pontifice con-
Undcelum lustralis firmari cnrat, Tttrriinnw eremo, novo jam in hac
Comesoral el exorat conslruclo S. Slephani monastcrio, inipetrat.
Brunum Alemanicum, 620. Qtiandiu Grxcis orienlis irapcraloribus Cala-
Nam tenelur, ut Ugelur bria parueral, non alii fere Scyltacii,qiiam quiEccle-
Illius devotio. sisEGrxcx esseni, sederaiUepiscopi. Verura, rcgione
Accersilus non invitus illaa genle ac piiucipibus Nonnannis, qui Ecclesix
Jttbilosus advenit, Lnliiix rilum sequebanlur, sxculo undecimo sub-
Baptizatur et lavalur acto,Jn Theodori Mesimerii, Grxci Scyllacensis epi-
Sacro pusr flumirte, scopi, anno 1095 aut sequenlis iniiio e vivis sublati,
Lanvinusesl palrinus locum non aliuro, quam qui Ecclesix Lalinx essct,
Nobilis Norlhmaniciis sufficere episcoptim Rogerio, Calabria! cl Sicilix co-
Tumque sacro de lavacro niili, ad ciijns ditionem Scyllaciuroant, ut alii scri-
Olivo Bruno inungitur. bunt, Stfuillacuinseu Squillaciuraspeclabal,esl visum;
ktquc hisce qnidcm versiculis quid signiltcetur, satisi siiadcnlibus id aulein ei una ctun nonnullis ri-
381 ACTA. 382
tus Laiini eprscopis S. Brtinone elLanvino, in pri- A j qucnnio duntaxat post Joannis de Nicephoro ad ca-
innm sedis illius rilus Latini episcoptim Joannein de lliedram Scyllacensem promoiionem elapso, monachi
Nicephoro detegit. Docel bxc omnia exstans apud amplius triginla in TurriUtna ererao exsliterint, uii
Ughellum toni. IX ltalix sacrae in episcopis Squflla- fldem facil antca adliuc laudalus monachorum hujiis,
censibus col. 426, annoque, unde ab hoc scriplore qui poslsanctiparenlisobilum Linvino, veltiti cremi
Mesimerii obhum cum anno 1096 exeunte aut se- magislro, obedienliara promisere, Caialqgiis,echarta
quentis initio peiperam loco citalo componi liquel, anliqua, cui singuli eoriim noniina sna iiiscripscrunt,
1096, Indictione quinta signalum diploma, quo ttinc excerptus, alqne in Annalium Cartlmsiensium li-
prxterea idem Rogcritis in Scyllacensem sedem bona brum qtKirtum haclemts noii vulgaltim illatus.
non pauca contulit, ac de novo quodamraodo «am 622. Monumenlum illuil, e libri hujus Vallis-Dei
fundavil. Verba illius, co fiicienlia , sic habcnl: exeniplari descriptum, mecuni, ut.miilta alia, com-
< Ego Rogerius Sicilix comes el Calabrix, una cum municare dignalus esl CarlhiisianiisParisiensisjam
uxore mca, nomine Adelasia.... consilio Cassanen- supra ssepius Iaudalus, idcmqnc eiiam cgo, qiiod et
sis episcopi Saxcnis, et Vicarii D. Urbani papx, at- hic etanlea citatttni jam fueril infraque citandura
D. Roberli ' adliuc
qtte Messinensitim, Siepbani.... Angcrii veniat, cum lecioic, cui id minimc futurum
Callianensis, Stephani Mazariensis, EngerlandiAgri- B I reor ingratum, coromunicare opers pretium exi-^
gentinensis, Rogerii Siracusan. episcoporum assensu, slimo. His verbis concipitur : «Fraler Vugo proniisi
alqne D. Brunonis el fratris noslri Lanvini eremi- obedientiam magistro Lanvino. Simiiiter et fraler
tarum, virorum sanctorum, consiliis D. Joahnem de Leo; simililer et frater Maraldus; simililer et fra-
Nicephoro, qui canonicus et decanus venerabilis ter Romanus; similitcr et fralcr Stabilis ; simililer
sanctie Militensis Ecclesix erat, vir honestus vir pru- el frater Radulphus dc Crucilixo; similiter et frater
dens, alque omni copiosus honestale, ibiqtte in magi- Ursus subdiaconus; similiter et fraler Raineritis stib-
stnuii elcgi el pontilicem, etecclesiam suara quolet diaconus; simililer el fraler Guildericus; simililer
qnanlis niihi ptacuil beneficiis ditavi, et honeslavi et fraler Girardus; similiter et fraler Tricns; simi-
digniiatibus, et qtiantum ad nie perlinuil, destlnavi Itler et fraler GualleriusMorinus; similiter et fra-
et descrpsi suam parocliiam,) etc. ler Landulphus; simililer et fraler Hercben (hoc
621. Cum Rogerius S. Brunonem ac Lanvintim nomen, nolaldicli Annalium Carihusicnsium libri
< virortim sanclorum > liluto liic condecorel, lib- quarli auctor anonyraus, non integrum extat, quia
iinnque partira consilio, uli ipsemet prodit, Scylla- corrosa est charta); simililer et fraler Rcnaldiis Cx-
censi sedi Joannem dc Nieephoro episcopum bona- „ mcntarius; similiteret F. Alberlus: similiter el F.
qne non pauca impertieril, argumenlo sane etiam Rembaldus etF. Ugo; similiteretF. Odo, similiter
dicium diplomaesl, quanto in prelio apud princi- e( F. Longuistis; similiter et F. Odo; similiter et F.
pem illum Lanvinus, ac nominalim S. Bruno exsli- Anselmus; simitiierel fraler Guraberlus; simililer
teril. Haiid dudum porro Mesimerio, Ecclesix Squil- et frater Bernardus; similiter ct frater Durandtis ;
lacensis ritus Grxci episcopo vila funclo, Joannes de similiter el frater Loinus; similiter et fraler Hato;
Niceplioro, qui rilus Latini erat, a comite Rogerio, siinililer et fraler Fulco diaconus; siraililer el fra-
Sancto noslro ac Lanvino suadentibus, fuerat suffe- tcrlleldicus; similiter et fraler Guarinus subdiaco-
clus, cuni Bruno in Turritana Calabrix eremono- nus ; siroililcr et lialer Lambertiis. > Ita laudatus
vani ecclesiam moiiasleriumque sub sanciissirox Caiatogus, triginla amplius, ul comptilanti palebit,
Virginis Marix elS. Slephaui protomariyrisnoniine Turritanx eremi monaclios, qui post sancli oliititm
condere iiicepil. «Creverat,» inquit inHistorixOrdi- Lanvino obedienliam promiserunt, complectens; ut
nis Cartbusiensis Prospcclu ad aniium 1097 pag. 12i proindc horum numenim qiiinquennio eliani circiter
Camilltis Tuii.ms, «jam muliiliidoraonacborum in ante, seu, proraoto primttm ad caihedram Scyllacen-
cremo S. Marix, et cum locus ille numerum non semJoannc de Nicepboro, majorcm multo, qti.im iuL
capercl, Rogerio comile jubente, prope eremmni D tio exslitisse, liincque partim, utnovtim S. Sicpbaui
sub lilufo ejnsdem Virginis, et protomartyris Sle- monasterium Sanclus exstruxertt, factura csse,
pbani peraniplum ac magnificum consiruiiur mona- verosimile sane, ut jam dixi, appareat.
slcrium. > Sanclus ergo, si Tulino hic fidcs sil, nnni 623. Vertira causam , ob qtiam id Brtino fecerit,
tjnlum priori monasierio, quod ex dictis slalim a» longe diversara assignat Annalium Cartlitisiensinm
suo in Carlliusiam Calabrinam ingressu in sanctis-- libri quarli bactenus non vulgati atictor anonyinus.
sirox Virginis Marix el S. Joannis Baplislx liono- En ejus, qttx hitc specianl, verba e dieli libri
rein exsfruxcrat, novum addiderit, sed eliam idI Vallis-Dei exemplari descripta mibique a sxpissinie
fecerit, quod et ila iieri vellet conies Rogerius, ett jam laiidato, qui nomcn suuin proJi velat, Cartlm-
ad cam jam miiiliiudinem monaclii excrevisseni, tttt sianoParisiensi submissa. t Ipsara porro Calabrinam
cos sacrum S. Marix et S. Joanui Bapiiste moua-- ereraum , quara a Rogerio S. Bruno obiinuit, in
!>:eriumhauJ caperct. Etpartim quulem ob'po4c- - honorcm S. Marix et S. Joannis Baptislx , quos
riorera hanc causam iJ fecisse Brunoncm, vcrosimilee jam in speciales patronos in Carlhusia elegerat,
inibi vel idcirco apparel, qtiod amio, quo cx diccudiss conslrui volnit eut vidimus in titteris (supra jam
sancuisad Doininuin migravil, 1101, ac pvoin quin- rccitafs Sqiiihacensis ^cpiscoDi)Theodori, cl y.ib
383 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 581
iisdem nominibus dicari curavil anno 1094 cura A A 625. ltaille, a Sancto nostro non prius S. Ste-
magno appafatu.... Quale vero fueril deserUim hoc, phani ecclesiam seu monasieriura fuisse exstrucUtm,
qaodColebal S. Palriarcba, sic ipse dcscripsit in tradens, quam cum per diploma, cujus partem
epistota ad Radulphuni, Remensis ecclesix lunc reciiat, donalionem, in hc-c expregsara, Rogerins
prsepesitiim, dicens : « In finibus Calabrix cum fr;> comesei fecisset; quare, cum in boe ipso diplomate
< Ivibus refigiosts, > ctc. TJsquead baecverba iuclu- monasterii illius, veluli jara exsUtnlisseu exslructi,
sive : « Arcus enlm si assidue sit lensus, remissior menliofiai, erroremsaneadmittit manifestissimum ,
< est, et minusad oflicium aptus. >Haec S. Brttno huuc autem, in quera duo etiam alii, nempe ante
de sua souludine , ubi sxpius morabatur cum illis illum Puteamis et post illura Surius prolapsi sunt,
ex sociis suls, quos ad vilain anachorelicara ducen- maxime velidcirco mirari subit, quod in ea ipsa
dam a Deovocatos exptoraveral. Cura enim viderel dicli diplomatis parte, qtiam tam hi, quara iile,
raultos diversx condilionis diversarumque yirium recitant, monaslerii S. Stepbani, vetuti j'ara exstructi,
homines ad se venire conversionis gratia, statuit, mentio instituatur. Adhxc, in eremo Calabrina
fortiores et in qnibus vocalionem ad id divinam ecclesiam, sanctissimx Dei genitrici sacram, non
probaverat, secuni in sua eremo detinere, cxteris pritis eliam fuisse a Sanclo exslructam , quam cuni
vero, qubs minus eremiticae vitx idoneps censebat, B memorato diplomate donatio, quse in hoc expri-
raonasterium eonstruxit, in lionoreni S. Stephani mitur, a Rogerio comitein Sanctum nostrum collaia
prolomaryrs consecratum, tmum circiter milliare fuisset, lam Bloraenvennaverbis prpxime reciiatis,
ab ererao dislans, in quo vi(am agerenl, eremiiicam quara duo alii mox laudati biographi nostri, Puteanus
qiii lem, sedpaulo remissiorero minusque rigidam. > seilicet et Surius, Iraduiil; qux eoruin narratio
524. Bruno ilaque, si laudato Annalium Cartlui- non ininus, quara prxcedcns de S. Slepbani eccle-
sietisiiim HIJK quarti hacienus non vulgati auctore sia, erronea est, cura, diclam sanclissimx Dci
anonymoslandim sit, iiovura S. Stcphani rooiia- genitricisecclesiarojam iude ab annol090xdificari
stetium, quod infirmitali eorum, qui eremilicx cteplam, annoque 1094 consecratam fuisse, ex
vilaeminus aplierant, subvenluin vetiet, aedificaril; jain snpra dictis conslet. Nec video, qui, qux tres
quoJ eliam verum esse potest, cuui nihil oranino jam dicti biographi nostri de S. Stephatii ecclesia,
obstet quo minus id partim ob rationein hanc, in ererao Calabrina a Sancto noslro post datum, de
pai tiiii ob cupra assignatam fecisse credaiiir. Quoquo quo jam hic , diploma primum exstructa, tradunt,
modo intcrim res habeat, Sanctum cquidem mona- cohxrere queant cum aliis eorum yerbis , quibtis,
sleiio, sanctissimx Dei Genilrici el Joanni Baptisix S. Marix el S. Stcphani ecclesias S. Brunoni a
sacro, qnod el raonaslerium S. Marix de eremo seu c coraiteRogerio, cura illura hic noodum sibi notiini
de Tuiri dictbatur, adjecisse aliud, eidero sanctis- in Turrilana ererao inler Venaiidtim invenisset,
simas Dei Genitrici et S. Slephano protomarlyri donatas fuisse, jam antea raerooii» prodidere. Ete-
dedieaiuro»indubitalum est, uti eliam idanno 1099, nira, si Sanctus unquam a coinito Rogerio , vena-
secunda Augnsti die jara fuisse inhabitatum. Etenim lionem exercenle nondumque eum noscenle, fuit
Rogerius, CiiabriaeelSicilii» comes, iu diplomate inventus, id certe, u(i ipsime( laudati biographi
infra huc transcribendo , quod in S. Brunonis favo- adiniliereex jamsupra diclis debent non scrius ,
rem anno illo et die concessit, monaslerii S. St> qtiara anno 1095vel sequentis iuitio contigerit; quod
phahi, quod luiic in eremo Turritana exsiiierit, cum ita sit, quoraodo verura esse polesl, Brunoni
atque a fratfibus inhabitatum fueril, mentioueini tunc S. Slephani ecclesiam largilum fuisse comiteni
faclt. < Noii esse voio, inquit, oninilus fiJetibisi R igerium, el tamen hanc primum post supra memo-
Cbristianis beneflcia, qux mihi peccatori coticeis ti raturo diploma, noncitius, qtiam anno 1099, ex
Deus oralionibus reverendi viri F. Brunonis, piissimii infra dicendis dalum , fuisse xdificatam ?
Palris fratrom qui habitant in ecclesiis Saucx i 626. Fuerintne forsan Sancti noslri xtale quatcor
Marix de eremo, et S. protomarlyris Stephani, , ,n in ererad Calabrina ecclesix, quarum dux quidem,
quxsilx sunl in tcrra mea inter oppidum quod| altera nempe S. Marix , allera S. Slepliano sacra ,
diciUir Slitura, et Arenara. > Atque hinc jara liquet,, ante Brnnonis in splitudincra illara ingressum exsti-
Blorr.envennama vcriiate onini dubio procul aberrare,, terint, duacvero, altera itidem S. Mariae, allera S.
dura , postquam jara dicluni, quo Rogerius comes3 Slephano sacra , posl Sancli in eamdera soliludinem
S; Rrunoni mulia donavit, diploraa ex parte iran- iugressum exstruclse primum fuerint? Asl id nec
scripsit, raox subjungit: < Vigoreitaque hujusdona- verosiinile apparet, nec ab ullo prorsus scriptore
- tionis xdificayit ibi (ih Turritana t alabrix ereino)) sive recentiore, sive antiquiore memorix proditura
primo ecclesiam ad honorem beatx Marix Virginiss ijivenio. Et vero non qiiatuor, sed duas dumtaxat
juxta spd tntam seu anlrumquoddam stib:enaneum,, ecclesias seu «lonasleria, a Brunone ejusque disci-
iri quo ipse raanebal. .Edificavit et aliam haud pro-- puhs lnjbabitafa, .qMjffncti noslri aitate in Turri-
cul ab illa tlisMtntemad honorem sancti Stephanii lana jiMwiae eremjlpiKSliierint, anonymus Anna-
protomariyris cuin coiitiguo illi monasUJrio, inqtio) tiuni Carthuslensiura Jibri quarti hactcnus non vut-
celeri fratres habiiabanl, sub cura et regimine t^ptij gali auclpr commemoraij ad anqiiJii.1114,,uli ilerura
Patris Chrislo roilHanlcs. > sxpisslilb jaui laudatujkvquem^quod nolit, non no-
38>; ACTA 586
inino, Carlliusiantis P.risiensis me docuil, ilascri- AI quotl el anonymus Annalitim Carlhnsicnsiuin 1'rbri
bens : « Atinis 1090 et 1097 vidimus, jam duo exsii- quarii haclcnusnori vitlgati anlor facit, reclc foriassis
lissc (in Ttirrilana scilicet Calabrix eremo) mona- consignet.
steria lempore sancli Brunonis, unitra B. Mariae 628. Elverocumin diplontate, quod, ulsupra
(addipotesl, et S. Joanni Baptislx) dicalum, tibi docui, Rogerius coraes S. Brnnoni anno 1096 con-
ipse morabalur; aliud non muttum a priori dissitum, eessil, nulla onyiino, quanlura reor, moiiaslerii S
in ejiisdem B. Marise et sancti Slcphani lionorem Stepliiini, vcluti jam tuni exstaniis, me.:tio fial,
xdilicatutn, in quo cum omnibus conversis quidara fiatqtic lanrcn in allero , ctijus jam proxime incmini,
eliam monachi sive minus fervenles, sive potius anni 1099 diplomate, roonaslcriuin iliud S. Eriinon s
infirmi facli degebant, quorum ipse Lanvinus erat cura anno c-irciler1097 condi cceplum fuisse, vero-
prior; sed orones usque ad prxsentem annum (1111 sirailiimiimvei idcircO reor , quod, cum ex oinniiini
vidclicet) eremitice vixerant, quasi untun lanium consciisti amplum exsiiterit, arnii saltem duo ad
conventura componcnles, ul conslare videtur ex ejus slructuram requistti fuisse videanlur, jamqne
cpistola encyclica, posl niorleni sancli Brononis ad aJ iimbilicuni anno 1099 essel adduclum, uti ex
-amicos t'j'us missa, in qiia (Adi hanc, Titulis fune- jain diclis nemo non inletliget. Haud dudum porro
bribtts edendis pixixam) unitts laiitura monasterii R poslqtiam xdificiura lioc condi cccpluni fissei,
mentionem faciunt, ctim se inscribanl < Hiimiles evenit ul Joannes de Nicephoro , quani benevolo io
eremitae Calabrae nionaslerii sanctx Dei genilricis Sauctum nostrum, cujiis consilio ex dictis ad Sqtiil
M.trix. bicensem cathedram fueral eveclus, Ttirritanamqne
627. < Et in plerisquc lillcris a Paschali II Lan- ereinnm animo essct, manifestaril. Etenim anno
viho dalis, quas snperius snis tocis cxscripsimus, niillesiroo nonagesimo octavo, cum anno forte non-
ipsc papa Lanviiium vocat < Ereinitariim prsrposiiuini diim inlegro sedisset, Hcnrico Neocastrehsicpiscopo
< clitiultarumanachoreiarumpatrera et magislrum. > aliisque prxscnlibus donaliones onines privilegiaqtre
Nec loqtiitur nisi de uno lanltim n:6nas(erio : omnia S. Rrnnoni ejusque in monasierio S. Marix
< Pacem, inqnit, et concordiam cremi (Adi nuai. dc Turri snccessoribns conccssa confirmavit, ac
« 550) rcformaiam cognovimus. > Et ad oimics tanla insupcr ascelerinm illud liberiaie donavit,
scribens, < Lanvino cl cxteris fratribus, domni ut sibi ipsi el successoribus suis episcopale in idjus
< Brinionis cremtmi habitaniibtis salulem. > El ad ademerit, quemadinodum inslrdmcntum publlcUm ,
ipsum magislrum eremi, < Fratres tuos, erenri seu privilegium , quo id prxstitit, fidem facil. lllud
< eohabitatores , saltitamits. > Sicquc crcmilx dicii iterum, ex Annalium Carihusiensium libri qttarti
stinl et pcrsliterunt, donec landeni prxsenli anti* '-' haclemis non vulgati Vallis-Dei exemplari des"cri-
(1114 nimirum) aliud lerliiiro erigerelur monaste- piiun , nieciim pro summa sua liumanilate commu-
rium pro ccenobitis aptid Squillaeiiim , ut in supra nicarc- ttignattis est Cartliiisianus Parisiensis sscpis-
scriptis liileris dicilur. > Ilactcmisille, dtio dunta- sime laudatus, idqiie. lai.qitatn prctiosura anliqui-
xat, ut jamdixi, a Carihusianis inhabkala, qux latis momtmenlura, hiiicquc , qnanluin optnor,
nen lanlum S. Brunonis aelale, sed etiam diu post fiiliirum non ingralum, citui lectore pariter commu-
hanc scu ad annnmusque 1114 in eremo Calabrina raunicare hic lubet.
exsliterunt, monasteria reccnsens. Atque iiniiiii 629. Hisce itaque verbis t-oncipiltir : « In nominc
quidem ex his, sanctissimx Dei genilrici ct S. Joanni sanclx et iiidiviJux Triitltaiis. E^b Joannes, volun-
Baptislse dicalum , cujtis priori seu magistro mona- tate Dei Sqttillacinx scdis' cpiscopus, SS. Palriiin
sterium S. Slephani, ul nt cliam proprium priorera prxcedentium vesligia secuios, facia eoriinl et
habens, parebal, anno 1090 eondi ex dictis cceptmn, decreta religiosa volo imitari, et pro posse meo
anno 1094solemni ritu magnoqire apparatu, nljain eonservare iuviolata. Monasierium crgo, quotl tfici-
supra docui, ftiit consecratutn; allerutn vero, eidero ttir S. Maria de Turri, cui prxcsl venerabilis paler
sanctissimxDeigenitricietS. Slepbano proloniarlyri P Bnmo , liberum esse laudo, assero , et confirmo,
sacrum, qiiod paslea raonasterium S. Stepiiani de qiia libertate a Rogerid comite est fitndatum , el a
Boscoscu de Nemorenuncupatum fuil, aniio 1091, B. PP. Urbano donatiim, el ab antecessore meo
secuiida Aiigusti die, qua sttpra mcmoratum diploma bonx memorix Tbeodoro episcrpo confirmatuni.
(kttum notatur, jam erat exsiructuni, uti liquct ex Noverint ergo fideles quiqiie et amalores veritalrs ,
iis qtix hac de re jam disserui. Al vero quanlo prasfaium monasterinin, insuper locum illum, qni
quideui lemjiore citius construi ccepit? Cum ex supta Arsafia dicilur, de quo prxfatum monasieriuni
dictis nionaslerium seu eeclcsia, sanclissimx Dci dolalum est, cum ohmibus pertinentiis suis ei cum
genitrici sacra , ante annum 1094 solemni ritu con- omnibus hominihus, tara de clero, qn:im de populo,
secraia hatid fuertt, nec aniequam hoc fieret, coritli quos ad prxsens sopradielum moriaslerium habet,
ccepluin fuissc videaiur S. Slepbani raonasterium , vel in postemm nabittirum est, ei exlraneis quoqite
hujus conslructk) verosimillime, uli ex jam diciis omnibus, qui in potestate habilant, vel stiiit habi-
quisque f.icile colliget, inler annum 1094 etannum taturi, hac liberlale donatum : nec ego, nec quilibet
1099 evenerit; ut proinde*eam CaroillusTuliimsiii successorum meorum ullum episcopalejus ibi habeat,
Hislorix ordini? Carihusicnsis Prospectu annol097, absqtie communi spontanea roiuntate fratrum prx-
«, S. BRUNONiSCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 388
dic.ti ffipnasterii. Conseerationes , ordinationes, A a Carlhnsiano anonymo laudato, Martio covtra : b
clitisraa} caHerasqueepiscopalis oQicii indigenUas, Ughfllo dalum notetiir, pro suspeclo habe::(ur, elsi
a quo potissimum cpiscopo consequanlur longe vel iiilerim hinc fiat, ut, ulro mensc dalura reipsa
jirope, et non sit qui prohibeat. Decimx corum fucrit, tleleriiiinari haud qiicaU Alque ila quidem
ipsis sint Offeiisasubjcctorum et cerreclio ad eos u( existimem, etiara facil, lumquod niliil omnino
respiciant- Haec, qtix diximus, aticloriiate ct priyi- alitid, unde diploma illu tseu privileg;um sispecttim
legio uiei antecessoris Theodori, naUone Gracei, iilttunque reddalur, uspiara occirrrat, lum quod
confirraala siiut. Hxc et nos privilcgioprxsenii ci1 reipsa a Joanne de Nicephoro, Squillacensi cpiscopa,
aucloritate, qttam a Deo conscculi SIIIIIHS,teslifi- tlaliiin ftiisse S. Brvinoiii diploiha seu privilegium, i
camur, confirmatmis , et nec mihi ipsi quanitoqiie> tidem faeial diploma aliud, quo, quod ab eo fuerat
aliter, qiiotlabsit! sapionti, vel alicui successorumi CQiiccssum, Urbapms II papa coiifirmavjt. Lubcttt
nieoriim hascviolare liccat. Si quis igilur perfuia- illiid , quod non miuus qnani prxcede:is ad Sanctiim
ciler hanc sententiam noslram, verttciter prolatam, noslrutn spectct, ex Ugbello, apuil quem loin. IX
scrij4ara , signatamque in signura slabililalis , inge-. Ititlix sacrx col. 427 et seq. exstat, huc transferre.
nio vet potentia delcre sluuueril, deleaUir et ipse> Itahabet: < Urbanus episcopus, servus servorum
de libro viventium. Assenlienlihus vero et «lefeii- . '" Dei, dileclis in Cbristo flliis Brtitioni et Lanviuo
denttbus pax el vita cum viveuie et regnanle iui saiiitera ct aposlolicam bcned ctionem. Quia igilttr
satcula saiculorura. Araen. > . _ noslri oflicii iuterest, servorum Dei qtiicti et eotn-
650. Diploma hoc scu piivilcgHiiuv quod mtllas,, inodis, proul in Dominoposscderit, providere, peti-
Dcqtie initio , neque iu finc noias cbronicas sibi bic__ liouibus vestris, filii in Chrislo carissiiniac reveren-
ntljnnclasexhibct, aniio 1098, indicl. 6, scptimo itluss dissinii, clementer annuiinus. Per huj.usigitur apo-
Maii scu nona niensis hujus die datum nolari aflir-- siolici privilegii paginam aposlolica aucloritate con -
mal Carlhusianus aiionymus, e cujus illud , ul jamii ccdiraus ,~ cl firmatn et slabilem et iu perpeltwm
monui, Annalium Carihnsieitsiuin lilro quanoo perniansiiram coufiriiianiiis donalionem lerrarum,
Iiaclemis nou vulgalo conimimicaiuiii niecuui fuil.. qux vobis da(x suni iu Squillaceusi (eriitorio, et
Verura notasne illus chronicas in ipso. quod sibiii conscriptaeet deierminaiseel designatx per terniines
prxluxil, privilegii illius seu aulograplioscu exem-f. cerlos SKttilectonostro filio R. cornite, et, Joaime
plari, an aliWt^iyeiierit, non edicil. Hhic prinioo confratre nostro, SquilUcensiepiseopo, coucedente,
an inslrumeiiUHhiiludauiio 1098dattun veve fuisset,., el confirmata.
hxsi dubius, donec eamdetn ei epocluini ab Ughelto o„r 652. « Qnocirca pricdicta auctovilate pracipimus,
(oni. IX. Ilaiix sacrxcol. 427 assignari comperi. i. • st.itiiimus el ea, qux vobis concessa sunt, licentia
Vertini, elsi quidem diplontati isti seti bej.eficiis , iuterdicimus, ut a die in antea neqtie coroiti ipsi,
pcr id Sancto cojhtlis , Ugbcllus ei laudaltis CariliH-
i- Hcque alieui hxredum suoritm supradictatn vesiram
siantis anonymus euradem aiinuin, uti etiam indie; donatiouem et bauc nosirani conliriiiatioiiem violtire
tioneui, assignenl, in mense lamen, quo id dari ri vel dcarclare liceat. Nequedehis, quae confirma-
conligeiil, neiiliquain coiisonanl. Hic eniin, ut jamn nius, aiiqua re introiiiittat personam sine vestiu
doctii, nona Maii dic, ille conlra nona Martii die ie voliinlate, qiiaienus omnipoternis Dei speculationi
i- iiientibus liberis insislatis , e( ad ejus faciei dulce-
priyilegiivmdalura aflirmat. Asl dcbelne ob id discri-
niiiiis raoiuimeiilum illud anlit|tuim pro snspecto to dinem, ipso prxsiante, pervcnire valeatis. Si qua
haberl? Camillus Peregrinus in adnqlaiionihus,i, vcro persona aut bxres coroiiis ipsain violaverit,
quas ad Lupi Piotospatic clirotiiconad amiura 1098 >8 nisi ail condignara veneril saiis.faclionem,eiun bono-
adjccit, ita observat: < Mcnsem Marliura pro Maio io ris vcl ofliciisui periculo subjacere (leceiiiiniiis , et
sxpe alias stipposilura , mauifestura est; idque ex ;x a Chrislo ac ccclesix corpore segregatus atqite in
ea forle occasione nalum, quod, nomina propria ia xlenio exaroine districle sttbjaceat uliioni sine
c.umsub Norlroannorum xtate capitaUbus tautum- i- D] intermissionc ct remedio; conservantibus atilein pic
niodo liucris depiclis conipeiidiareiitiir, Mitrliiisis a Deo et misericordia ejus prxseutibus el fuitiris
niehsis, sic descriplus, pro Maio a recentieribus is sxculis conservetnr. Amen. Si vero tam legafis
librariis sxpc numcro est acccpius. Sicut iu Kalen- ii- comcs, aut ejus hxrcs addere aliquid luiic volucrit
darip auliqiii eliiitn Breviarii Campaui, in quo fe-e- doiiiiftoni, sub bac noslra confirmatione iatura esse
stuin S. Poleniianx virginis perperaro notaltir ad id staluinius.
diera 19 Marlii, quod colilur 19 Maii. > Forle ilaque
ne Urbanus calholicx Eecl. episcopus.
mensis, quo Joannis de Nicephoro privilegium, i, Ego Raincrius card. siibscripsi.
supra htic tninscriplitin , S. Brunoni datum lneiil,t, Ego Joanncs card. SS.
liltera capilali Mpriinitus dunlaxal fucrit expressus,
s, Ego AlpbaiuisSalerniianus archiepisc. SS.
hincqtie id librariorum seu describentiumalii quidera
:ra Ego Aaiatus capcllanus et sacerdos SS.
niense Maio, alii contra mense Martio datura nota- a» Ego Qis Capeilanus SS.
lint. Ego C.onstanUiusCatacensis episc. SS.
631. J.ira vero, cutn res ita habeat, non est sarie
rie Datuiu Salerui meiise Seplerabri, "indiel. 6, anno ab
cui aiiliqiiura iliud moiiuinenlum, quoj mcnseMaio io IncaiT.aiioueDominica 1098. >
589 ACTA. 3t)0
635. Ruinarlius in Urbani II papx Vita, narrato A oiite Rogerio, sive ab aliisquibuscunque inTurritanx
poiitifieis hujus cura Rogerio, Calabriae et Sicife in Calabria eremi favorem impelravit, nullum est
coinile, post Capuaro mense Junio anni 1098, uti illtislrius magisque a scriptoribus eelebratum, quam
infra probabo , a wineipe illo expugnatam, in urbe quod Capuanx obsidionis occasione ab illo printipe
Salemilana congressu, pag. 299 ad eumdem annujn anno, uti infra probabo, 1099 obtinuit. Accitlit,
1098 ita memorat: t Paulo pct id tempus, die inquit Gaufred.us Malaterra Historix Sicul* lib. iv,
scilicet 20 Julii sequenlis ponlifcx ad atteriusRogerii cap. 26, <ul Ricardus Juvenis , Jordanis principis
ncmpeducis Apulix, et Alfani archiepiscopi preces filius, princeps et ipse Aversx, defi.ncto palre
insigne privilegium Salerniianx ccclesix cencessit, orbus, pusillus superstes, fraude Longobardjrum
collato ei primatu in dtias melropoles, Compsa- urbe Capuatia injuste j'atn dudum privalUs, com
nain et Aclieronlinam , quse olim ipsi jure metro- jam ad intelligibilem xlalem pervenisset, damnum
politico subjeclx fuerant. Dala est bttlla- die 13 sibi illatuni videns ct dclens, ac de auctoribus uttio-
Kalcndas Augusti anno 1099, ut prxferunt cjus nera pelere disponens, ad sibi eonsanguiiieura comi-
exeraplaria, sed qui a mensc Martio anni praece- lem (Gaiabrix nempe et Sicilix RogeriHm)prudehtes
denlis inchoandus esl, ut ad prxsenlcin aiitinm viros supplex illorsum (supple millit,) ut sibi auxi-
revocari possit. At iiidiciio 4, qux ibi apponitur, " lium lulurus aCceterare non differat cttni servitio
excusari ncquit, nisierror in amatiuensesrejiciaiUr. suo. i Comes coirsanguineisui legatione motus hon
Locus hicesselde altcro Urbani rescripio agendi, exiguum collcgit exerciUim, hocque i:i illius suppe-
quo in gratiam ejtisdem ecelesix privilegia Cavensis lias iii Canipauiam adduclo, el cum Rogcrii ducis,
monaslerii revocanlur, si daluni Romx non dice- cujus palruus erat, ac Richardi Aversani principis,
retur, e( indictio 7, quam prxfert, huic aiinocon- cognali sui, copiis conjuncto Capuam, uli infra
venirepossel. De eo mferins. At sincerum dmni.:o docebo , anno 1098 obsedit ac expugnavit. Verum
et penitus indubiiim est illud , quod mense Seplera- obsidionis lempore magnura comcs incurtit pericu-
bri hujus anni (1098 nempe) Urbanus sancto Bru- lum. Sergius Grxctis, quem ducentis r.atronis Grxcx
noni, Carlhiisianortim parenti, qui tunc in Squilla- armigeris prxlecerat, pecunia cum Capuanis pacltis
censi cremo morabalur, concessit, ad ei confirmanda erat, sese eis, quo noclis tempore in Rogerii excr-
elasserenda oinnia bona, qux a Rogerio comiie et citiim ex improviso irruihpere , ilaque eum cxdere
Joanne; Squillacensi cpiscopo , ipsius raonasterio ac eoniilein ipsum necare possent, adittim apertu-
collala fuerant. tllud datum csl Salerni hoc aniio rtiin. Nox jara aderat, qua effecttim sorlitura erat
(1098 nimirum, ut jam monui) raeiise Seplembri, P proditio, Capuanorumque copix, ut, quoJ cuni
indiclione 6; umle conjieimus, Urbanura ea in urbe hisce Sergius pactus erat, exsequerentur, paratx
usqtie ad Barense concilium, > qnod dicto anno 1098 adstabant, cum S. Bruno seu polius ex dicendis,
meiise Octobri cclebratum fuit, < permansisse. > facienlibus id hujiis mcritis ac precibus , sub Bru-
€34. Hxc dcsupra recitato, quod Urbanus papa nonis habitu ac specie angelus comiti in somnis
S. Brunoni concessil, diploraate Ruinarlitts. Atqne apparuit, imininentisque periculi eum commonuit.
e.\ his quidem habemus, anno 1098 Salerni, qtto Comes hinc (imore perculsus, iiaque expergefaclus
loco et anno diptoma dalum nolatur, Urbanuin roilitcs excivit ajarraa, slructas sibi insidias dis-
exslitisse; ul forte', cum civilas illa a Turritana pnlit, bostes fugavit, plerosqtie proditionis rcos
eremo non admodum sit remola, Sanctus nosler, ccpil, Capuamque haud duduro post subegit.
cujus ac Lanvini petitione sese, quod j'ara recilavi, 639. HaC porro ad felicem exitum expeditione
privilegiura dcdisse ponlifex innuit, Salernum sese perducta, primo se Salcrnum, ubi eum eo Urbanus
ad hunc cura Lanvino luiic contulerit, Barensiqiie II papa colloquium habuit, atque aliquanto temporis
concilio, baud dtidum post da(um privilegium cek- spalio fuil versatus, ac deinde Squiflaciura in Cala-
bralo, interfuerit; quod vero ad nolas cbronicas, briam contulit. Cumque ibi quatuordeciii) dierura
quibus privilegiuin poiilificium signatur, pertinel, D spatio adversa valeludine laboraret, S. BrOno, quo
cum Urbanus 11 papa, qiiemadmodum num. 569 eura in morbi molestiis Consolai*(uf, ad amantissi-
docui, indiclioiie Cxsarea seu Coiislanliniana usus mum stti principem, quatuor atiis religio"sis ereini
sit, hujusque generis indiclio seplima , non sexta, Calabrinx incolis sibi adj'unclis, venit. Comes
a vigesiriia quarta Septembris anni 1098 die tisque sancium Yiraro beliignissiihe de raore excepit,
ad curadcm Seplembris annr sequentis diem fuerit eique, qtiod sui eliam absens in obsidione Capuana
in cursu, consequensest ul privilegium ponlificium, curam gessisset, summas gratias egil, niulta ci
ulpote anno 1098, indiciione sexta menseqne Sc- grali anitni ergo dona offerens. Veruin hxc Brtino,
ptembri potatura, mense hoc ad vigesiraam quartara qui non se, sed ange!um, principfbus tempore belt
diem nondum proveclo dattim filerit. adstanteni, in obsidione Capuana coraili apparnisse,
§ XXXIX. Sanclus comitem Rogerium prwsentissimo asseverabat, noluit accipere. Attamen, cuni posrea
periculo per visionenl, qna hujus illttm monel, in Sanctus atiqua saltem a coniite sibi dbnari consen-
obsidioneCapuanaiiberat, novumquehacoccasione, sisset, dalo liic
quo plurima ei bona Rogerius confert, diploma diplomale Turntanx eremi posses-
obtinet. siones aucliores longe, quam ante fuisseni, rcd.iidil,
635, Inter ohinia ctiplomala, quxSanclus sive a co- militesqtie prodilionis Capuanx reos> quos secum
591 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTORIS 592
ex hac Squiltacium morte plectenJos traxcraiv vita- A tura et clangorem fugientes impius Sergius, cj'tisque
que tameu, Sancto nostro iiitercedente ,< donarat, sequaces subsecuti sunt prineipem Capuae, sperantts
et TurritaBseque eremo in servitutem perpetnam in dtctam civitatem confugium sese babiiuros; ce-
tradidit. Constant baee omnia parlira ex Gaufredo perunt autem milites inter vulneratos et sanos cen-
Malaterra cap. proxime ck. et duobus seqq., partira tum et sexaginta dtios a quibiis visionem fb:e ve-
cx ipso, quod , dicta helliea eMpdltieae finita, ram probavimtis. Reversus suin, Deo volenle, vice-
Sancto noslro Rogerius comeS^ps, diploinate. Ac simo nono Julii mensis Squillacium , pcst habitam
id qiiidem lum hac dc causa, (tinvqtioj a Piiteano, Capux civilalem, ubi fui per quimlenam eontinitam
BIoBienveuna, Surio in eontexlis a se S. Brunonis inftrreatus; venit vero ad rae jam Jictus venerabilis
Vitis, Baronio in Annalibus ecclesiasiicis, Summon- pater. Bruno, cum quanior de fratrihus suis, qui
tio iu Neapoltlani regni Hisioria, afiisque fereomni- rae sanctis devotisqne colloquiis consolali suni; cui
bus seriplorihus, a quibus memoraUir, ex parte reverendo viro, et visionero reluli, et humiles
egi
duntaxat cxbibealur, inicgrura e Morkensii recen- gralias, qnod me eliam abscnte curam in suis ora-
sione § prxsenli, additis etiam ad calcem, qux lionibus habuisset. Qui se bunuiians asseruit, non
comraoJe in id bic notari poterunt, lectoris oculis ipsum fore [al. fuisse], quem credKIi, sed ahgelum
subjicerc; definitionem autem (emporis, tum qi:o B D Dei, qui stat pro principibus tempore belli.
Rogavi
dalum illud fuerit, (ura quo obsidio Capuana acci- quoque humiliter, tit pro Dei amore in terra Squil-
deril ac proiu S. Bruno, comiLiRogerio in soranis lacii sumcre dignaretur largos redditus, quos dona-
apparens, imminenli periculo eum eripuerit, iu § bam; renueris illc recipere, dicebat quod ad hoc do*
sequeiilem , ne alioquin prxsens in niraiara molera mum sui patris, meamque dimiserat, ut a mundi
excrescat, differre est visuui. rcbus exiraneus deservirei libere Deo suo. Ilicfne-
637. Siq ilaque monumenttim iUud habet: < In ral in tota mea domo, quasi priinus et magnus.
nomine Dei xterui.el Salvaloris nosiri Jesu Cbristi. Tandem vix cum eo impetrare potui, ut gratis ac-
Anno ab (ncarnalioneejitsdein millcsimo nonagesimo quiesceret sumere raoJicum. munus mcum.
octavo, iiidiclione sexla, gloriosusrex David spiriiu 639. <Donavi autera eidem patri Brunoni, ejusqne
prxvenlus: < Narrabo, inquit, otnnia mirabjlia successoribus ad liabenduin m perpeluura absque
«tiia,> prM|N\qiiod ego Rogerius divina miscricoi- temporali scrvitio monasterium S. Jacobi de Nun-
dia coinesijl^tahrix et Siciliaenotura [al. nola] esse tauro [a/., Mcnlauro] cum caslro, quod est subtus
volo orariroSs fldelibus Chrislianis bencficia qux diclum monaslerium, antiqtiitus conslruclum et ca-
mlhi peccatori concessit Deus oraiionibus rewrendi slrum ligneum silura iu cacumine monlis versus
viri F. Brunonis, piissimi Patris Fralrutn quil, mare qui motis per direclum fabricali caslri de-
babitaut in ecclesiis sanclx Marix de eremo, et; scendit, quod castrum Belvider a loci incolis nun-
sancti prolomariyris Stephani, quse sitx sunt ini Cupatur, et casale S. Marix, quod est ad ripam dicli
lcrra mea ihter oppidum quod dicilur Slilum, , niontis inter Orientera et Meridiem; doroum eliara
cl Arenam. Cum essein in obsididhe Capux Kalcn- meam, qux Buttarium dicitur, cum Butlis, qux in
dis Martii, et prxfeeisscm Sergium nationc Grx- ea domo sunt, qux fuerunt Roberli Guiscardi fratris
citin prlncipcm supra ducentos arraigeros na- mei, et dcdit mihi Rogeriusdux, caristimus nepos
tioiiis sux, et exercitus excubiarum magistrunt,, meus. Casalia Menlabri, el Oliviani, et Gasparinam,
qiii satanica suaslone prxvcntus principi Capux,, ubi anliquilus casale fueraf, cum omnibus peninen-
promitienii auri non modicam quanlitatem, ad1 liis eorumdem, sicul hic divisx scribunlur : videli-
invadendtim me meumque cxerciltim, noclu adilum, cet alerra Coxani > ctc, (descriptionem terminorum
esl pollieitus se prxbere. Nox prodilipnis advenit ett (errse hujus, quod, ut ait, nihil ad rem suam face-
princeps Capux ejusque exerciUis juxla promissumi ret, liic omisit Morkensius) <orania autem qifxcum-
eslparatus ad arma, dumque me sopori dedissera,, quc iutra [al. infra] hos sunt terminos, tara vasal-
interjecto aliqtianto noclis spatio , adstitit cubitii Q los, qui in diclis casalibus habitant nunc, quam qui
ineo quidam scnex revereudi vultus, scissis vestibuss liabitaturi sunt, tui juris, luoruraque Frairum libi
non valens lacbrymas coniinere. Cui cum in visui succedenlium, pater Biimo, esse concedo. Concedo
dicerem, qux causa ploraltis et lacrymarum, visuss eliam, ut rceommeiulalos habeas tu, el sticcessores
ost niibi dtirius lacrymari. Itcrato quscrenti rnilii,, lui, taro de comitatu Cafabrix et Siciliae , quara
qtiis esset ploralus? Sic ait: Fleo animas Cbrisiia- exlra undecunque sint. Habitationes casalium (ibi,
norum, teque cum iliis; sed exsurgens qtiaiilociuss suecessoribusquetuis, quandocunquevolueriiis, cora-
arma sume, si liberare le. Detts pcrmiserit, et tuo- mutare licebit et etiaro monasterium ipsum S. Jacobi,
rtim animas pttgnatorum. Hic per totum mihi vide- qttod donavi, et omnia in eadcm, et de eadem lerra
batur, veliit si essel per omnia venerabiiis paterr facere, qux ego facere potui, cum licebat.
Bruno. 640. <Nemini inter bas divisas licebit aliquid pro-
638. <Expergefactus sum.cum lerrore grandi, proo priumsttum dicere, vel habere, cum omnibus, oui
visione pavescens, ilftco sumpsi arma, clamans ett inibi possessiones habebant, volunlarium et cam-
miiitibus ut armati equos ascenderent, visionem, i, bium dederim salis gratum, cui terras, cui denarios,
si vera essct, satagens coniprobarCrAd quem sirepi- qiubasdam vero, quia villani eraitt, pcrpetuas liber-
393 ACTA. zn
taies. Mutlx inlra [al., infra] has divisas terrx sunt, A l niendos, sed tuis postulalionibus liberatos, filir.sqiie
qux ad te, pater Bruno, spectant, et successoresi eorura, libi, et successoribus tuis obligo, el filios
tuns, quas cnm Arsafia dedi majori ecclesix veslrx! filiorum in xternum servos perpetuos, et villanos
tempore dedicationis ipsius. Nullus inlra [al., infra]) ad beatx Marix et protomariyris Stephani persona-
lias divisas aviare, venari, aut in mari piscari au- tem et perpetuam servitutem. Insuper concedo ad
deal sine dictorum fratrum consensu, et de.iis omni-- petitionem luam, fraler Lanvine, quod animatia ve-
bus dicti fratres babeant jura tua, pascua sumere! strorum vasallorum, recommendatorum et villano--
sive glandes, llgna incidere, aquas divertere, f»re- rum per teniraenta (errarum etlocorum circum ad^
slas habere, vel prata : nec qtiisquam omnino in iisi jacentinm libere pasci possinf, ct per omnia mea
lerris contra facere, vel venire; oCcasione alicujnsi nemora glandes habere; Hoc privilegium scriptum
cohsueludinis, prxtextunobilisvelbaronis autabeis* . est secundo mensis Augusti, anno ab Incarnalione
sive vasallis, siVevillanis, eorum, lam illoruin, quii Domini millesimo nonagesirao nono, indiclione se*
sunt, quain quos habiluri sunt, aut recommendatis> plima, per manus Fulconis capellani raei; apud
aliquid exigere servilii temporalis; nec eosdemvasal-• Squillaciura in capelia Sancli Malthxi, prxsente et
los, vel villanos cogere, ut communitates habeantt confirmante venerabili, et sanctissimo patre Joanne
cum lerra Squillacii, aut Severeti, vel casalium eoi "' Squillacensis sedis episcopo, residenle ibi juxta fo»
rumdera; sed in solida liberlate, etipsorum fratrum res Ecclesix et concedente Adelaide comitissa con-
tisus, ct dominitim proservenluf ad perpeluos -lia- juge mea, residentibus quoque mecura et testibus
bituros»Et in mari jtvxta terrainos, quos taxavi, jus hujusdonationisRoduIphocomiie de Lorotello ne-
omne habebunt, quod et ego habui teraporibus re- pote meo, Guilielnio de Allavilla, Odone Rono-marki--
troactis. sio; Josberto de Luciacof Borello Malgerio filio meo,
641. < Ad pelitionem fratris LanVini hic jussi ap- Malduitbo Berengerio, Niello de Ferlit, Ricardo de
poni terminos casalis Aruncbi^ el tenimenti sui, Treveris, Rodulpho Pain evin, Huberto de Solroa,
quod r.b anliqtio pertinet ad Arsafiam. Dedi eliam Renaldo de Chinc}iam(Roberto de Cuculo, Ernien-
'eidera patri Bhmoni, et successoribus suis virida- fredo capetlano de S. Mallhxo, Roberto de Layna
rium sancti Nicolai, quod proprium tenebam in manu slratigoto vilUe, Blasilio protospatario, Theodoro
raea. Dedi etiam eidem hxreditatem Calogerici vil- Manchino.
lani raei, qui mortnus fuerat sine lingua et filiis, et 643. <Nullus conlra hanc volunlariam donalionem
vasallos et villanos in eodcin casali comrnoranles, meam et desideratam
praesumat in altqiio minimo,
ct in cadem tibertale et usu tranquillo, quo surit, et , vel magno aliquid facere, vel dicete, si quidem, si
Q
alia loca superius condonata, et per nieain volunta- fuerit rusticus , vel BurgCnsis; curiam meam , st
lem liberala ab omni jugo servili (am ad diclos fra- quid ipse habtierit, habituiam credat de rebus mobi-
tres, quam ad vasallos, recommendatos, et villanos libus, e: nihilominus ipsis fratribus decem auri li-
omnique Kbert3te gaudebunt in islo loco, qui Arun- bras persolvet, et eorum fratrum damna si qux
chum dicilur, etomnibus locis, quiconjungivaleantj perpessi fuerfnt. de illorum maleficorura bonis refi-
his divisis, quos, Deo volente; habituri susit, seu cientur, si accusatus fuerit, etconviclus.
Qiiotl si
vilianos, tam dotninis et fidelibus Christianis, quam iniles aut baro, dttcenlas auri libras persolvet suc-
in locis scriplis superius, gaudere ipsos prxvidi. cessorum meorum curiae, sive ntex;quod si laiiiiini
Dc*o quoque tibi patri Brunoni, et successorihus non
habuerit, ejus mobilia omnia mea erttnt. et eis-
luis in perpetuum meum molendiiuim, et fullonein, dem fratribtis, nisi salisfeceril
condignc, quinqua-
qux sunt subtus Squillacium jttxta fonlem, qui di-
ut ginta lihras auri persolvet. Nec mibi, ncc successo-
citur Alexij sub oiiini libertate et iramunilate , ribus meis de onmibus, qux iibere per me data.sun(,
nemini (eneamini pro eisdem, nec mihi, nec succes* liceat in antea
aliquid innovare, facere, vel contra-
soribusmcis. Ab ipsa mea flomaria possitis tolam dicere in vel raaguo. Quod si ego, quod
aliquo parvo
aquam assumere, el positionem aqux duclUS mo-1" absit, aliquando, vel successores mei contrarium fe-
lendini e( fullonis, in ipsa lerra mea, si voluerilis in aliquo parvo vel magno, in omnibus su-
in melius commutare, absque conlradictione aliqua cerimus,
iram sempiterni Dei, et beatx Maria?, et
hominis alicujtis, et mea, et successorum meorum, pradictis
beati protomartyris Stephani incurramus. Et isdem
et de aquis, qux in lerra vestra sunt , omne be-
pater Joannes episcopus ad petitionem meam Contra
ncliciiira faciatis ad vestrx arbitrium voluntatis.
tales in majori ejus ecclesia omni prxsente poputo,
612. < Dono etiam libi palri Brunoni, et successo-
el istis, qui supradicti sunt, teslibus anathema gra-
tilms luis in servos perpetuos et villanos centum
vissimum promulgavit; conservantibus aulem coro-
duodecim lineas servorum et villanorum eorumque
et morentur muiiionem sanctorum, et meritum bonum a DeP
filiosin perpetuum ubicunque sint, ,
DoniinoJesu Chrislo. Araen, Amen*
cura oranibus bonis eorumj quos ad tui luorumqiie Palre nostro et
successortim obsequia reservavi, qui inventi sunt Amen.
« i{i RogeriUsComCs.
apnd obsidionem Capux in proditioms consorlio
t >HAdelais Comitissa.
Scrgii peslilentis. Hos morti obnoxios in reversione
lviea Squillacium servaveram, diversis raorlibus pti- « 9 Guitielmus de Altavilla.
13
PATROLWCLII
S)5 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTlTUTOftlS 396
< >J(Rodiilphtis Comesde Loroletlo. \t (ionibus R. viri F. Brunonis, piissiroi Patris Fra"
< »B OJo Bonus Markisius, trum, qui habilant in ecctesiis sanclx Marix de
< <___!Josberlus de Luciaco. ereuio et saneti Slepham prolomarlyris, > ecclesia-
rum duaruni, scilicel S. Marix de eremo et S. Sle-
< >5 Niellus de Ferlit.
< gji Malgerius Filius Comitis Rogerii. phani prolomarlyris, veluti si essent, uti eliam ex
jam diclis vere fuerunt, duo roonasteria diversa ,
< * Rodulplius Pain evin. mentio flat, hisque ambobus S. Bnino prsefuisse in-
< >&Ricardus de Treveris. nuaiur, itain illa obsevvat: «Quamvis S. Brtinodica-
< >f Ego Fulco domini Rogerii Capellanus dc lurPalerfralrutiiutriusqueEcclesix, id lamen iniclli-
maiidato ejus hoc privilcgium scripsi.cl subscripsi. > gendum est tanlum desuprema auctoritale, qti3m in
644. Tale estamplissirauni illud juxlaac celebcrri- utraque habebal, lanquam patriarcba; nam Lanviuus
niiiiii, cujus autographo bullam plutnbeam esse ap- in altero (quod scilicet anno 1101 dalum fuit infra-
jierisam, Morkensius ad calcem notat, privilegitnn que recitabilur) diplomate dicigir prior S. Slephani.
seu diploma, S. Brunoni a coraileRogerio,cum ejus, < AJ pelilionem, > inquit, < Rogerius F. Lanvini
sibi apparenlis, monilu ac nieritis liberalum sese < prioris ecclesix S. Stephani, > Altamen bona, a
jnaesenlissimo periculo in obsidione Capuaua fuissc ." Rogerio concessa, utnsqtte comnrania erant. Iioc
noii ambigercl, concessum. Nunc in id quxdam ob- patet ex priori (jam da(o nimiram) diploinate, in quo
hervanda, ac in pritnis quidem in visionero , qua , Rogerius conjuralores, < et filios (iliorum > (coriini
•S. Brunoncih aul cerle scnem, qtti sanclum hiinc; videlicet) « in xlernum servos pcrpetuos et villanos
-virura facie totiusque corporis liabilu referret, in1 « ad bealx Marix el S. Slephan' protoniarlyris pcr-
fcoimioa se visura, monentemque audilum fuisse,' « sonalem et perpetuam serviiutem conccdil. > Cae-
:Rogerius coraes afikmal. Ut id co, quo convcnit, terum, cum in transcriplo diplomate monaslerii S.
modo prxslem, suffecerit fere, lantumbicrccitasse, Jacobi de Mentauro, a Rogerio S. Brunoni ejusque
-quae. huc epeclanlia anonymus Aniialium Carlliu- discipulis coliati, principisqne Capuani, cui Riige-
siensium libri qtiarli hactetuis non vulgali auclor rium Sergius prodere voltiil, mentio occurrai, tam
. in lilleras niisil, quxque ilerum, ex Operis htijtis1 principis hujus, quam monasicrii S. Jacobi de Men-
Vallis-Dei einiplari descripta, Carthusianus Pari- lauro tioliiiara qualemcumq;ie idcm eiiam auctor
siensis sxpissime latidalus mecum communicavit. suppedital. Ac de principe quiJera sic scribil;
Sic itaque ille ordinis Carlhusiensis annalisla habet: t Nomen principis Capux, < eui Sergius ad inva-
* Ex appariiione S. Brunonis (comiti Rogerio fac(x)I « < dendum Rogeriiiro adilum noctu est poliicitus se
^
quicslio oriri polest, an vere S. Bruno comiti Ro-• t prxbere, > non potuisse apud scriptores inveniri,
^ciiu apparuerit, ouoiiiam ipsum corailera poslredi- falctur Michaei monaclms in Sanctuario Capuatio,
tum ab obsidione (adi num. 638 diploma nuc jami a se edito anno 1630; sed in recogiiiiione si;i Operis,
iranscriptum) infirmum conveniens prxsentialiter anno 1657 facta, iiomcn dat hujus hacleuus ignoti
negavit. se ipstnn fuisse, qui apparuit, sed angelumi principis: > Ignoratum, inqtiil inili' piincipis no-
Dei, qui adstat principi tempore belli, ut legitur ini « men.landemcogtiitumi.D.^CamilltisTutinus^Neapo-
« litanus antiqtiitatuin indagalor, asscrvatChronicoii
jiriori (jam recilato scilicet) diplomate : utrum hoc;
,S.-Briinocx humilitaledixerit, an ex rei verilate,, « ms., in quo legilur, Landonein, Tlieaui co i.itein,
l-esolvi polest ex eis, qux scribunt (lib. nempe Des < ex genere principum Longobardoriini, elojKum
cura pro mortuis cap. 10 el seq , et lib. De spiritut < fuisse a Capiianis in principem, ejecio Richardi
et anima cap. 29) S. Augusfmus et post eura (lib. < filio. » At vero, cum princeps, qui a Capuanis
vn vidtJicel, cap. 35 De offic. inorl.) Durandus, di-• ejectns ftiit, non Ricbardi, sed Jordani, ut Mala-
centes, quia viventes pterumque apparenl in somnisi terra lib. iv, cap. 26 oocet, filius fuerit, contra ac
(lormienlibus, dum ipsi se nesctunl apparere, et abi in Chronico illonis., apud Tutinum asservato, legi-
eis, qui hoc soinniaverunt, audiunt diceuiibus, quod1D . lur, suspectum roihi hoc apparet, ac proin facere
eos in soronis agenles aiiquid vel loquenles viderunt. ntwipotest, ut, Landonem fuisse Capuanorum prin-
Uude credibile est operationes esse angelorum, ap- cipe/i), cui Rogcrium tradere voluerit Sergius, pro
parenUum sub foruia et liabitu eoriiiii, ob quorumi ' ceito ivjbeam.
weriut apparitiones fiunt propter dispensationemi 646. Quod modo ad monasleriiim S. Jj'u!:i C.e
provulenlix Dei ad qualecunque solaliuin vivorum. Meutauro pertinet, ita deiioc lauditius Or-^rf!.K C.,r-
Sicque probabile csf, angelum Dei apparuisse co- ilmsiensis annalisla obscrval : < Mmin'.«*yum S.
injli Rogerio sub forma et liabilu S. Brunonis, cu- Jacobi de Mentauro, a Rogorie conccssttijii S. Brti-
jus gralia et ineritis facla fuil apparilio. Videal le- noiii, juxta nolas nostri Coastaiuii cst grangia, qtix
ctor Tbyrxuni libro De apparilione spirituum , ct- modo dicitur S. Anna, in qna sub inilium recupe-
eardiiialem Bonaui De discretione spirituum, prx- rationis hujus Cartbtisix tujus coriversus assidue
clare isla tractantes. > roorabatur. Ibidcm post n!;.iem S. BrunonisLanvi-
645. Ita ille, et recte quidcm, quantuin apparel. nus quosdam nionaciios, vitx eremtlicx ininus ido-
Cum porro hisce diplomatis recitati verbis : < Nolai neos, cum licentia poulificis constiluit, qui ccenobi-
esse volo beutiicia, qitae roihi coticessit Deus ora- tlcam vitam agerent, ut suo loco dicemus. i Atque
597 ACTA. Sf8
iil eliam, qttod bic poslea se diclurum spondel lau- A . gravate duxi, quod a studioso leclore voeabulorum
daius Annaliura Carthusiensium auclor, re etiam illorum significatio, lum in Indicibus nostris ono-
ipsa ad annum 1114 exseculus est, ila ibidem scri- rnasticis, lum in Cangii medix el infirax Lalinilalis
bens : < Quod aulem pertinet ad res Carlhusienses Glossario, faciie inveniri queat
in Calabria, boc anno (1114 videlicel) Lanvinus, XL. Quo tempore Rogerius comes Capuam obsede-
a Pascbali §
cum juxta licentiam anno elapso (summo rit, et an eodem anno, quo id accidit, diptoma,
ponlifice) obientam, mullos non solum e genlibus, quod, civitate hac subacla, Brunoni hic princeps
sed eliam cx longinquis parlibus, ul loquuntur bullx contulit, dalum fuerit,
poniificix, ad vilam eremiticam rccepisset, cernens, 648. Quolempore a comite-RogerioCapuamobsiderr.
quosdam ex eis minus aJ eam aplos esse, decrevit contigerit, ipseinet nos bic princcps in proxime huc
aliud monastcrium constiluere, in qiiosaltein cceno- transcripto, quod S. Brtinoni concessit, diptomalc
bilicc conversarentur. Id ille sapienter excogitavit; sat apertc docet. Etenira liujus initio ita loqinlur:
cum enim juxla Regulam, a sanclo Palriarcha non < ln nominc Dei xterni et SaIva(oris nos(ri Jestt
seriplis, sed viva voce tradilam, ea lantuiii condi- Christi. Anno ab lncarnatione ejusdem millesimo
tione inter nos reciperetur novitius, < ut, si forte nonagesimo octavo, Indictione sexla, gloriosus rex
< nosirum ncquirct aut nollcl lolerare propositura, ": David, Spiritu Sanclo prxvenlus, < Narrabo, > in •
« ad sxculum neqiiaquaiii rediret, sed aliquod po- quit, < orania mirabiiia tua. > Propter quod ego
< lius aliud r.cligionis genus, quod ferre posset, Rogerius, divina misericordia comes Calabrix et
< acciperct. > Sic bonori et saluli consulebatur egre- Siciliac, nola csse volo omnibus fitlelibus Chrislianis
dienlis novitii, qni ex eremo stalim ad ccenobium beneficia, qiixmihi peccatori concessit Dens oralio-
transmeare polerat. Utriusque monaslerii curain nibus reverendi viri F. Brunonis, piissimi palris
rnagisler eremi babebat, et qui ccenobilis prxerat fratrum, qui habitanl in ecclesiis sanctx Marix de
stib nomine prxpositi vel decani, vel etiam prioris, ererao, el S. protomartyris Siephani, quac sitx
eidem magistro, lanqtiam suprerao priori, morcni siinl in terra mea inter oppidum qiiod dicitur Sti-
gerebal juxla decrctiini sumrai ponlificis Pascha- Iiiin et Arenam, cum essem in obsidione Capux
lis, a quo scqtientes litteras Lanvinus in hiinc Kalcndis Martii et prxfecissem Sergium, naiione
finem oblinuit. Paschalis episcopus servus servoruin Grxcttm, principem super ducenlos armigeros na-
Dei, t etc. tionissux, et exercidis cxcubiarum magistrnm.etc.)
647. Hxc laudatus Annalisla anonymus ; alia Hisce aulem, sese anno 1098 in Capuac ousidione
porro fere non sunt, qnx in transcriplum Rogerii _ fuisse, significat. Etenim ve>ba omnia, qtix inler
couiilis diploma observanda hic sinl; posset qiiidem duas hasce voces « Indictione sexla, > et alias hascc
quidpiain prxterea notari in verba, quibus, Sanctum < cum esseiit in obsidione Captix > inlerjiciuulur,
aliquandiu in Rogerii comitis domo coiiniioratuiii pro prxfaliiincula dtnKaxat, parenthesi inclusa,
esse, in instrumenlo illo innuitur; vertiin de hiscc debent haberi, ita ut sensus sit, < Anno ab Incarna-
nuin. 571 et seq. aclum jam satis est, uli eliain tione cjusdciii (Jcsu Christi) 1098, Indiclione sex-
nuiii. 586 ct seq. de Malgcrio, qui in diplomalis et ta... etim esscm in obsidione Capux Kalendis Mar-
conlcxiu et subscriplionibus < comitis Rogerii tii. > Ita autumo, primo qtiidem, quod in aflero
filius > vocatur, nec tamcn filius cjus seu legitimus diplomale, infra Imc transcribendo annoque 1101
seu nolhus exstitit. Quod vero pertinel ad alios, qtti dato, ipsemet Rogerius comes, obsidionem Capua-
iliplomali aut subscribunlur, aut donalioni, per hoc nam anno 1098 contigisse, apcrlissime indicet bisce
faelap,testes interfuissc in iiistrumenti ejusdem con- verbis : t Hxc sunt nomina eorum,... qui inventi
textu inemoraiiiur, Rodulphus coroes de Lorolello, sunt in obsidioue civitatis Capux Kalendis Marlii,
quem in hoc < nepotem suum > Rogerius comes lncarnationis Doroini anno 1098, indictione scxtn,
vocat, patruum hunc, uti e Cangio in Annolationi- quos ego Rogeritts, etc. > Deinde vero quod in tlicto
bus in Annam Comncnam pag. 258 et scq. facile fj diplomale, in ciijtis epoch.im pvaeseiili § inquiren-
intelliges, verosimiliter habtiit; c reliquis autem, dum , anntis , quo hoc daiurn sit, per anrmm
qttorum aliqui aliis etiam jam datis Rogerii comitis; 1098 designari non possit, cum id Sancto cx di-
diplomalibus subscribuntur, non pauci instrumenlis ; cendis comes Rogcrius ante annum, qui obsidio-
nonnuHis pttblicis, apud Rocchum Pirrum in Sici- ncm Capuanam ac proin oblalam in hac priiicipi
tia sacra exstantibus atquc a Rogerio oniile dalis, isti Sancli npparilionem, proxime excepit, non
subscripli etiam, uti qtiisque, qtii hoec consulere! impertierit, annoqne 1098 bellicam hanc expcdilio-
voluerit, deprehendet, reperiiintur; quod bic sal- nem contigisse, aliunde constet, uti jam nunc pro-
leni, cum distinciam singulorura notiliam dare noni bare aggredior.
possim, juverit notasse.Cxleruni, ne Commentarius,, 649. Lupus Pvotospila auctor synchronns, qui,
qui mole sua moduin jam fere excedit, absque ne- qtiod bene nolandum, anniim more Grxcorum a
cessilale adhuc crescat, quid quxque in diplomatc; Septembri inchoat, apud.Muratorium lom. V rerum
hic dato occurrentia vocabtila barbara significent,, Italicarum scriplorum pag. 47 sic scribit : < Anno
non expono; atque ita tum ad hoc, tiiin ad aliai 1098 mense Octobris apparuit stella comeles... et
Sancto noslro ci.ncessa diplomata faciendum haudI hoc anno comprebensa est Capua a Rngerio comite
339 S. IIRUNONISCARTllUSJANORUMLNSTITliTORIS 400
mense Martii. > Al vero Michaet monachus in San- A subjungit: < Ipso quoque anno, eaJem InJictione
ctuario Copuano, diploma, de quo hic disserimus, Rogerius dux una cum Rogerio Sicilix coraiie ur-
e camerae regix aclis inlegrum exscriplnm, legen- bem Capuanam obsedh, e( quadragesimo die e}os
dum sibi traditum fuisse, prxfalus, iia scribit: <Lu- obsidionis acquisitam eam Riccardo piincipi reddi-
pus Protospata edilus a P. D. Anlonio Carracioloi dit. > Reponi quidem hic potest, in notis chronicis,
scribit.annum 1098fuisse Capux obsidionis annuni; quibus Romualdus rerum, quas narral, lempus de-
sed non est recedendum a compiilalione Baronii,, terminat, errores sxpenuraero cubare; verura, clsi
qui juxta Gaufredi narrationem obsidionis anntimi id ila sit, id tamen fere; ut Romualdi opus enpen-
notatl097; cui anonymus Cassinensis, cumeodemPro- denti palara fiel, tocum duntaxal oblinet, dum cha-
tospata impressus.consenlil; imoet hocprivilegiuini raclcres chronicos compendio pcr numeros, litte-
astipulatur. En Rogerius ab obsidione Squillaciiiinl rasve, numerorum lociiin tenenles exprimit; cxpti-
redit vicesima nona Julii. Idera secunda Augustii gnatx autem a Christianis Antiochix annum 1098,
privilegium hoc sanclo Brunoni concedit. At quiai quo eliam a duce Rogerio, ejusque patruo comiie
.iule^• privilegii conccssionein et Rogerii rediturai Rogerio Capuam fuisse obsessam, memorix prodil,
raulli intercedunl dies, prxsertim iili quindecim,, " non compendio per nr.meros, lilterasve nuraeroriim
»
per quos Rogerius (adi num. 638) inlirmalur, ai locum tenenles, sed per voces integras designai,
sancto Brunone visilur, de facicnda donatione tra-- vereque fuisse a Christianis anno, ut notat, 1098
clat, itfcirco Julitis el Augusius, nominati raenses,, Anliochiam expugnalam, apud omnes in confesso
ad eumdem aiintim pertinere non possunl, sed Juliuss esl; ut proinde, cum in anno 1098, quo id factiim, '
cum sua vicesiiiia nona est anni 1097, el Atigustuss signal, non erret, errare eliam censendus non sit,
cum sua secunda die est anni 1098. > ilacienirss duni eodero loco obsidioiieiu Capuanam eidein anno
ille : elrecle quidem, mensera Juliuin, quo Squilla-- 1098 afligil.
cium ab obsidione Capuana reversus esl coraes Ro- 651. Verum res hxc secus habeai, parvique fa-
gerius mensemque Augusium, quo diploma daiurai ciendum hic sil Roraiialdi leslimonium, Capuatiain
notatur, ad duos annos Jiversos spectare, afBrmat;; equidein nt&idionem ab hoc scripiore et Ltipo Pro-
comes euim, uli ipseroet (adi iterum num. 638) inl tospala anno 1098 recle consignari, Eadmerus, qui
diplomale docet, vigesiina nona Jutii Sijuillaciumi non tantura obsidiouis illius teiupore iloruii, verum
rediil; diploma \ero secunda Angusli die daturai etiaro ei prxsens adfu.it, indubilalum facit. Hic S.
signawr; ul, si comilis redilus, et diplomalis con- Anselroo, Cantuariensi arcbiepiscopo, u( loio vitx
cessio ad diversos annos non speclarent, liancc .p tempore, ila etiara anno 1097 cx Anglia Romara
iiiier el illiira ircs dunlaxal dies intercessissent;; discedeuli ac deinde ad Rogeriura, Apulix, Ca-
rjuoJ, uli ex ipsiusmel diplomatis contexlu (vide-- labri* et Sicilix dticem, in caslris ante Capuam
sig denuo eumdera num. 638) apparet, verosiroile c ob essam existenlem, properanli comes adhxsit as-
non C8t. siduus, illiusqne, uti apud nos tom. II Aprilis, pag.
650. Verum, etsi quideni rccte, ul jam diclura.• 865 videre licet, nou tantuin vilani in duos libros
lnensem Julium, quo Squillaciuni romes Rognriiis s divisam contexui:, veru.ro etiam a Seldeno lypis vul-
ab obsidione Capuana rcdiit, mensemque Augiistiim, i, gales ac deinde in prxfattirn operis nostri lonitim
quo diploma percelebre Sancto dedit, ad duos annoss jllalos hislorix Novonirn inAnglia sex libros, qtio-
tliversos laudatus scriptor referat, Gapiianam tainenn rura quatuor prioribus res quoque, ad eumdein san-
obsidionem contra apertum Lupi Protospatx tesli-i- ctum Canthuarieusem nrchiepiscopum spectautes, ac
lnonium anno 1097 cuin Baronio, a quo non rece- noiiiiiialiin dictum iler ejus RomaDum, alque ad du-
dcndum pronuntiat, perperam innectil ob Gaufrcdi li cera Rogeriura ante Cnpuam accessum complexus
Malalerrae, scriploris paritev synchroni, auclorila- esl; hujus autem historix apud nos lib. n, cap. 2,
lem. Eleniin, etsi quidein in Sicula Scriptoris hiijus is niiin. 19 in fine, poslquam , qui landem posi inul-
llisioria lib. iv, cap. 26 verba, quibus obsidio illaa D tas molestias Anselmus Romara adeuudi facuttaic;ii
anno 1097 non obscure consignaJur, occurrant, ea :a a r.'ge anglix impetrarit, lectorcm edocuil, sulijui;-
taraen Malaterrx non sunl, ccrloqtte, quam evenlui ji git: < Anno ab lncarnalione Filii Dei millesimo no-
isti Lupus Protospata proxirae buc transcriptisis nagesimo seplimo acta sunl hxc, fer a quinia ,
vorbis prsesliiuit, epocha relinehda est. Duo hxc:c qux fuitldus Oclobris; > ac deinde, nonnullis, qux
asscrla ex jam nunc dicendis palescenl. A posteriori ri haud dudura post quintam decimam Oclobris diem
sctj i veritate cpoclix, qnam obsidioni Capuanx x anno hisce vevbis assignato gcsta fuere, inlerjectis,
Xupus Proiospala, anno 1098 eaui illigans. assignat, t, sancti illius antistiiis iter, Romam versus susce-
tlemoiislrandx duco inilium. Romuatdus Salerniia- a- ptum, enarrat; ut proinde hoc ilie eodem anno
>JUS,auctor suppar, in Clironico de cruce signalis is 1097 indubiesitaggressus.Porro Anselraus in itinere
Chrisiianis, bellum in Orienle contra infideles ge- e- ilto, uti parlim ex ejus vi(x , ab Eadmero ex dic-
renlibus, sic scribit : < Ceperunt Antiochiam, n, iis parher conscriplx atque in prxfaium operis
dvilalem fainosissimara, in auno Incarnati Verbi bi nostri tomum illatx lib. n, cap. 4, parfnii e dicUe
uiillesimo nonagesimo oclavo, Indicl. vi ; > ac hislorix, qtix eurodem Eadmerura auctorem habei,
is, lib. ilidera n, cap. 2 et seq.iatelligilur, natalitiara
deiude, iioiinullis, qux liuc non faciunl, inlerpositis,
40V ACTA. 403
Chrisli feslivitateni cum sanctotliigone abbate Clu- A . forent cora.te provections ictatis, e( corporis pla-
niaci celebravit, inde Litgdiinum progressus est, garum laboruraqtie asperitatis viro vigilantiore exi-
hincque iler proseculus, cum Segusio rgnolustrans- stenle. Nam etab omni exercilu ejus vigilanlia admi-
iisset, apud sanctum Michnelein deCiusain Pede- ralioni erat, omnesqtie in ejus exemplovigilantiores
inontio passionis ac resurrectionis Dominicx solem- reddebanlur. > Ila hactenus lextus, qui Malaterrae
nia celebravit, feliciterque Guibertinorum , qux extra oranem conlroversiamest; huic autem, quae
puralx ei erant, evitatis insiJiis, Romaiu laiuleiu dicttim libri quarti cap. 26 terminant, quscqne an
baud duduro post perveuit. Malaterrx sint, hic quxrimus, recitata nura. prx-
652. Porro, diebus decem Romae transadis, In- ced. de imprxgnala anle Capuam Adelasia verba
vitalus a Joanne, suo olira apud Bcccum discipulo, proxime subduntur, ac deinde seqiiilur capul 27,
tiinc vero abbate Sancli Sxlvatoris prope Telesiuin, qtiod ila inchoalur: t Cum ista ngunlur,papa Urba-
uibem in terra laboris, ad eumdivenit; c.uniauietn nus colloquium ducis et comitis desiderans a Roma
ab lioc in villam monasterii sui, nomine Sclaviam, progrediens, Capuam, ubi obsessiotiera tenebant,
i;i vicino monte sitain , ductus fuisset, ibique ali- venit. > Tale esl, quod hisloriae Siculx libri quarli
i|iiaulolemporis spatio degisset, ad ducem Rogeriura capul27 apud Malalerram habel, initium; verum
accessit, qui, in casiris aule Capiiam obsessam tunc B quis non videt, per verba de imprxgnata in castris
vcrsans,insigneraque viri saiictilalein edoclus, euro, anle Capuam Adelasia, qux boc inler et Malalerrav
ui ad se vcniret, invitarat. Ita fcre qiiaiitum ad genuinum, quem jam recitavi, qiiemque capttt
stibstantiam, ut jam roonui, Eadnierus, partira in proxime prxcedens suppedilai, textiim inlerjiciuiiuir,
conscripla a se S. Anselmi Vita, parlim in Novorum continenlem scriptoris hujiis narralionem perturba-
Anglix Historia Iocis supru citt. Jara veto cum lain reddiacdivisam? Quod cum ita sit, nec viliosus
Anselnius , lesle Eadraero , auctore ex, diclis syn- adeojn narrandis rebus tnodus in Malalerram quadrare
tiirono, sauclunique btiiic anlisiitem in itinere ilio videalur, verba illa non iysi, sed iuepio adnolalori,
coiiiitato, anno 1097, inense Oclobri ex Anglia Ro- utjara dixi, attribuenda sunl. Ul res cerltor eva-
iiiam versus iter anipuerit, coque haud dudum post dat, juverit eam alio adhuc argumenlo lirmasse.
resurreclionis Dominicx festum , quod anni 1097 654- Malaterra in prafatioue lib. u operis sui,
Oetobrem pioxime excepit, appulerit, nec raiilto seu hislorix Siculae a se conscriptx, ten porum seso
jiost ad Rogeriura iluceui, qtti una cum patruo suo annorumque ordinem in narrando servaturum polli-
comile Rogerio, cognalo.rue Richardo Capuam tqnc cilus, id ipsum sese facturum, lib, iv, cap. 18ejus-
olisidebal, accesserit, ex iis sane , qux Anselinus, dem operis Uerum profileiur; postquam autem (em-
aiietor onini exceplione bic major , memori:e' ^ porum annorumque in narrando ordini ita sese bis
j.rodil, conseclarium est, ui Capua anno 1098 obslrinxit, eodem libro quarto, cujus cap. 18 hanc
wiiuii dubio procul fucrit ojisessa. Aiqiie Itoc sibi obligalionera secundo imposuil, cap. 25 narrat,
piiinum , quoJ hicostendeiidum crat, aberum est, qui eoraes Rogerius filiam Hungarorum regi ih ma-
ut verba, quibus in Sicula Gaufredi Malalerrx histo- trimoniiim dederit, eamque ab Henrico, Leocas-
rin, Cipua: obsidionera, qua duranle.S.Bruiiocoroili trensi episcopo, anno 1097, mense Maio in Panno-
Rogerio apparuit, iininiiieiiiique periculo etnn niam ilinere maritimo duci curarit. En ipsa ejus
eripuit, anno 1097 chnli^isse indicalur, scriptoris verba : < Anno itaque, inquit, lncarnalionis mille-
lmjiis iion esse, probaltnii miiic deni. Verba illa ila simo nonagesiino septiino, npparalis, qux neces-
babenf: <Anno Domiiiicx Jncarnalioriis 1097 ibi saria erant, mense Maio cinti trecentis militibns
(in castris nerope ante Capuam obsessani) se im- usque Thermas conducere facit (comes Rogerius
prxgnavit comilissa Adelasia de comite Rogerio; > flliam suam) Henricum Leocaslrensem episcopura et
l.aee aiiteni, ut an(e me Peregrinus in suis ad Ittpi quosdam de fidelibus suis, abimle mariiimo cursu
prolospatx Cbronicon recte observavit, glossuia usque Pannoniam cuni puella procedere faciens,
dtnntaxatsunt, abotioso adnotatore ad pagin.e oram n qui, navibus apparalis puellara cum mullis sponsa-
iidsctipia, et ex hac deinde iu ipsum auctoris tex- libus intromitlentes, velis venlo commissis, pro-
tiiin ab imperiio libratio translata. spera aura flante per xquora feruntur usque dum iu
653. Id sic oslendo : Matalerra Historix Siculae portum Albx, qui juris regum Ungarorum es(, iiu-
libro iv, cap. 26subfinem sic habet : < Ipse autem pune applican(. > Hxc, qux anno 1097 pariini
cimies (Rogerius scilicel) omni diliculo anle Iucera mense Maio, partim paulo serius gesla sunl, dicto
surgens, u(rumque exercitum, ponlem Iranseiindo lib. iv cap. 25 MahUerra ; qui autein comes Roge-
« (quem nempe,! u( laudatus Peregrinus loco cit. litts a Ricbardo, principe Aversano et a Rogerio
nolat, < sttper Vulturniira construxerat, ut suo duce cousanguineis suis, u( suppedas eis adversus
< exercilui, et dncis Rrger.i priiicipisque Ricbardi Capuanos, Richardo rebelles, ferrel, missa ciiam ad
i communis.facilsquepateret via, qui transffumen eura a Rogerio duce uxore sua, rogatus fuerit, cap.
« ad septenlrionem Capuam absidebant) > invisens, prpxirae seq. exponit, ac deinde eodem cap. sub-
iitrurn allenti essent ad excubias, visum ibat. Porro jungit : < Comes autem pietate consanguiuei princi-
ipsi rubore perfundebantur , qtiod jttvenes ipsi et pis et multis verbis ducissae, sibi a dttce delegalae,
ad (JUQSpcculiaritis negoliura atlinebat, segniores legatione deprecatoris et humilitale exponeiitis il-
403 S. RRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS - *0i
lectus el pcrsivsas, exercitum , qualem nunquam A quam Lupus Protospata, aitno consignet, acproin,
anlea habiiisse dignoicitiir , ab orani Sicilia et Ca- tit vel verba de imprxgnata aimo 1097 in castris
hbria forti iraperio conflato , prima hebdoinada ante Captiam Adelasia supra htic transcripla Mala-
Aprilis secunda pace Pharum transiens illorsum tcrrs non sint, vel ut, si ipsi, non autera iueplt>
(versus Capttam nempe seu, quibus suppetias latu- adaotatori, debeant attribui, error inannum 1097,
rus ibat, versusRichardum, Aversanum Drincipem, quo illa atiiciunlur , iibrariorum vitio oscitantiave
el Rogerium ducem) acceteral. > irrepserit, proque anno illo annus 1098 debeat sub-
655. Hxc loco cit. Malaterra, ibidein etiam mox siitni. Porro Pagius in criticis, Malalerrara , a quo
tradens, qui Rogerius, ciuri Pharum mense Aprili obsidionein Capuannm anno 1097 consignari, ob
trajecisset, per Calabriam etAputism eXercitiini dtt- memorata verba de imprxgnata anle Capuam Ada-
xerit, ducem Rogeriura in via obviuin habuerit, lasia arbitrabatur, cum Liipo Prolospata, qui eam-
'Pentecoslen prope fluraen, < Sabatum > seu, uti ipse dem obsidionemanno 1098 inneetit, in coneordiaiti
Iscribit, « Sabbalura > vocatum, ceiebrarit, ac castra adducere volens, fuisseanno 1097 Capuam obsideri
'landenr ad Capuam posuerit, iiancque urbem una co'ptam, annoque dcmum 1098, ad mensem Maium
cum duce Rogerio et Ricbardo principe Aversano provecto , expugnatam astruxit. Verttm, cum ex
B
obsederit; cum aulein, postquam , quod anno 1097 jam dictis non anno 1097, ut nonnulli ob vevba de
mense Maio geslum fuerat, narravit, scriptor ilie, imprxgnata anno illo ante Capuam Adalasia pcr-
stiasum sibi habuere, sej anno 1098 Capuanam ob-
qui sesjetemporum annorumqueordinem innarrando
servare-^ofltetur, ea omnia, uti ex jam diclio Ii- sidionem accidisse, ipsemet Malalerra tradat, scri-
quet, in litleras mitlal, oportel, ul secundum ip- plor ille corrigendus est.
samm6t narratiouem ejus et Aprilis, quo Pharum 657. Quod si enim ipso standum foret, consecla-
comes Rogerius traj'ecit el Pentecoste, quara prope riuni esset, ut pluribus mensibus Capuana obsidio
fluiiien Sabatum celebravit, ipsumqne adeo etiam tcuueril; hoc aulera a vero alienura esse constai,
tcnipus, quo brevi post castra ad Capuara posuit, tttm ex Malalerra, qui Rogerium corailem anno
urbemque hanc obsedit, non ad annum 1097, 1098 prppe Humen Sabatum Penlecosten, qux anno
sed ad proxime subsequenlem speclent. Et vero, isto in sextara decimam Maii incidit, celebrasse, liinc
nisi iif res habea(, Malaterra secum ipsemet pu- demum exercitum Capux obsidendx admovissc,
gnare erlt dicendus; cum enim, uti ex dictisnarrat, nec diu adraodum post urbem illam dedilione ac-
cemes Rogerius, postquara Pharum raense Aprili cepisse, parlira lib. iv, cap. cit., parlira, qux hoc
ti^ecis^et|lfe»tecostenque prope flumen Sabalum f, ( proxime excipiunt, cap. 27, et duobus seqq. docet,
celebrasset, Capuam pbsederit, si Apriiis ille cum tura etiam ex Romualdo Salernitano et monacho
aiino 109T,qttpPascha quinta Aprilisacproinde Peu- Cassinensi anonymo, ab Anlonio Caracciolo pri-
tecosten vigcsima quarla Maii celebrari conligit fue- mum ac deinde a Camilio-Peregrinro liice publica
lil coniunctus, consequens erit, ut dicti, anni 1097 donato tanderaquea Muralorio, addiiis eliara posie-
inense Maio comes Rogerius partim inCalabria aut rioris hujus editoris Annotatioriibus, una ctiin Lup»
certe Apulia , partlm in castris ante Capuam exsti- Protospala in tonium V reruni Ilaticarum scriploriiin.
terit. Atqui Malalerra hunc principem eo ipso anno, ilialo ; qui ambo Capuam quadragesirno obsidionis
et metise neque in Calabria Apuliave, neque ini die deditionein fecisse, seu a duce Rogerio patruo-
castris ante Capuaro, sed in Sicitia prxsetilem fa- que ejus comite Rogerio subactam fuisse, in
cil.libroivscilicet, cap. 25, ut jam docui, memorix. chronicis suis diserte tradunt , nrior quidern verbis.
prodens, abs illo, in Sicilia, uti ex eorum, qux. num. 650 buc transciplis, postcrior vero hisce sc-
ibidera scribit, contextu liquet, tunc exislcnle, e. quenlibus : <Dux Rogerius cum comite Rogerio Ca-
regionehac flliam suam in Pannoniam mafrimonioi ptiam per qundraginla dios obsidentes reccperunt,
regni hujus regi conjungendam , eodem anno acj et Richardo Jordani filio resliluerunt. > Istlnr:c
mensc sub Henrici Leocastrensis episcopi ductui D 1 quidera ad annum 1097, unde pro obsidione Ca-
raaritimo itinere missam fuisse. puana annohuic affigenda noii neirib forte argual,
656. Jam vero, cum hxc rta.habeant, neMalalerra,( in codiceCassinensi47,equomonachiiIliusanoiiymi
qtietn, quaeseseinlerpugnent, scripsisse, nemo dixe- Clironicon a Caracciolo priinum ftiit ediluro, apud
rit, Rogeriumcomiiem.quem tolo mense Maio annii huncet Muratorium referuntur* verum Peregrinius
1007 prxsentem in Sicilia facit, eo ipso mense in, inhunc codicis itlius locum ila observat: < De inore
Apulia et in caslris ante Capuam, a Sicilia procull annnm antieipat Codex XLVII,et ex eo edilus. Non
dlssitis, prxsenlera sistere sit dicendus, necesse> sic codex cxcix, in qtio ista suh anno sunt 1098. >
oranino est, ut mensis Aprilis, quo Rogerius comes, Ita ille : Capuae autem, uti ex iis, qux in suo
ut scriplor ilte narral, Pharum trajecit, Penlecosle, ad Chronicon ithid monito prxvio observat, fa-
quam propeflumen Sabalumcerebravit, lempusque,; cite perspicies, obsidionem dedilioiieniqtie in co-
quo brevi post Capuam obsedit, npnad annum 1097,f dice Cassinensi 47 ad annura 1097 referri, non latt-
sed ad proxime sequentem etiam secundum ipsumi dato raonacho anonymo, qui eodem circiter tem-
Malaterram spectarint. Hinc porroj'am consequilur,, pore, quo Capua fuit obsessa, floruit, sed librario
ut hic scriptor obsidionem Capuanam nbn alio, recentiori, qui, qux hic in litleras miseral, pro suo
405 AGTA. m
aiiiilrio digessent, aniiisquc distinxerit, est ad- A draginta dies obsidionis (a Romualdo scilicet, m
sciibenduin. Quod cuni ita sil, nihil eliam contra supra docui, et anonymo Cassinensi assignati) non
opinionein, qua obsidionem. Capuunani anno 1098 ab accessu comitis, sed ab die, qua principos Ri-
afligimus, e raanaclio. illo anonymo halictur, ma- chardus II, qui Aversam proxiinam urbem retir.ue-
tielqite adeo a Lupo Prolospata, qui hoc ipso anno rat, Capuam solus circumvallaverat; nam alioqtiiu,
bellicam iliam Rogoriovum ducis el comilis expedi- receptam eam fuisse, dicendum es(, mense Junii;!
lionem consignat, non esse recedendum. qnod equidera non recusaverim, si in Lupo mcnsis
658. Verum, etsi quidem,ita quantum adannum, Marlii restitui debeal Junii, non Maii. Verum cnim-
' quo hic scriplor Capux deditiouem consignat, res vero. raensein Martiuin pro Maiosxpe alias suppo-
habeat, aliler Inmcii dc mense, cui eam afligit, situm, manifestum est, idqueex ea forte occasiont)
ceiisendum est. Eienim civitatem illain < mense naturo, qtiod nomina propria, cuin sub Norlmaniio-
Martio a comite Rogerio comprehensam >_notal; id rum xtate capitalibus tantummodo lilleris depii tis.
autera serius, qnam anno 1098 ad mensein Martium compendiarenlur, Martius mensis, sic dcscriptns,
provecto, evenissc, liquel lum ex S. Anselrai, Can- pro M:tioa recentioribus Iibrariis. sxpenumero est
tuariensis archiepiscopi Vita, per Eadmerum con- acceplus. Sicut in Kaleiidario nntiqni etiam Brevia-
srripta, tutn ciiam ex Gaufredo Malaterra. Ut id rii Campani, in quo festum S. Polentianx-virginis
ex dicta Ansclnii vila constare, primo probem, pcrperam notalur ad diem 19 Martii, quod colituc
EaJmerus in bac apud nos toin. 11Aprilis pag. 880 19 Maii. >
ct soq. , Restirrectionis Doininicx feslum , quod 660. Ita ille, nonnihil quidem, ul jain monui, an-
anno 1098 in vigesiniaiu ociavam Martii inci.dit, se pro mense Martio, quo in Ltipi Protospalx Chronico
siinul ac S. Anselmuiti in S. Michaelis ccenobio, in Capua capta narratur, reponendus sit Mains, subdii^-
diiione PeJemoniana silo, cclebrasse, Romam deinde bitans , sitnulque tameii in opiniotvem, qnx Maifo-
advenisse,decc;n diebus ibidem transactis, intLrram Mitiumsubsiilui omnino vult, mngis propendens».
Laboris adS. Salvatorisii)onaslerium,a cujusabbale, hincque,, ut eam luealur, urbem Captianain, cui
suo olira discipulo , amicissime invilatus fut-rai, obsidendx exercitum suura certe anle deciimm
divcrlisse, ac tiindein ad Rogerium ducem, qui Ca- sextam Maii diem, uti ex supra dicis facile est col-
puamobsidebai, qiiiqiieeum.iitad se veniret, rogari lige>re,Rogerius coraes non admovii, a Ricliardo-
jusserat, accessissealiqtianloque temporis spatio apud principe Aversano circumvallalam fuisse, et a lem-
eum mansisse, nieniorix prodil. Jamvero,cura id ila pore, quo hoc facltimesi, non atttcm ab eo, qtio atl
sil, ncc, si aimo 1098 jaio inde a Martio dedilionera ; caslra cum exercitu suo Rogerius comes priinum
Captta fecisset,S. Anselmus, Canlhuarieiisis archi- accessit, quadraginta dies, quibu&ex Romualdi Sa-
episcopus, qui ex jam dictis obsidioui C;ipuanx ali- lernitani et anoiiyuii Cassinensis, scriptorum snpra
quandiu interfuit, utillo modo ei, uti ex omnibtis, laudatorum , leslimonio, obsidio Capuana tciinii,.
e Sancti hujus aniisiilis vita raodo adduclis, quis- «titnerandos esse, pronuiitians. Verum Capuam nec
que facile uilelligel, iuieresse poluissel, fit sane ante comilis Rogerii advenlum circumvallatatn, nec,
exhac, coiniii Rogerio anno 1098 mense Marlio currerite adhuc mense Maio, quo ad etitn princeps is
Capiiam sese uon dedidisse , oninino perspicuura. caslra posuit, stibactam fuisse, ex. iis, quxMalalcrr-a.
JSecminus id cx Malaterra maiiifcsluui efTicilur. Hislorix Siculx lib. iv, cap. 26 et binis seqq. mo-
Cnmeniin, uti ex jamdictis seriptor bic iiiemorix niorix prodit, coiicludendum apparet. Etenim Roge-
prodil Rogcrius conies nou prius, quam cuiu Pen- rius comes, uti ubidem is scriptor narrat, cuiii ver-
tecosten, qux anno 1098insexlam deciinam Maii sus Apuliam e Calabria exerciltitn dttecret, obviiitn
dicin incidit , prope flumen Sabalttm celebrasset, sibi apud Liscuni habuit ducem Rogerium , tracln-
Capux obsidendx copias admovevit, ei enimvero luque sese inter habito , hic quidem Mclfiim, ille
civitatem hanc jam inde ab anni illius mense Mar- vero Beneventum versusmovit exevcilum.; iilproin-
lio deditnm non fuisse, e Malalerra indubilalum I de, properanle jam ad Capttam obsidcndain comiie
esi. Rogerio, ad civ latem hanc nondum caslraraetara-
659. Ast, inquies, quis ergo pro Marlio, quem tur ducisRogerii exercitus, quo eam princeps Ri-
urbis Capuanx dedilioni Lupus Protospala assignat, chardus, proprias exdicendis, quibusid fecisset.
incnsis subsliluendus ? Pagius in Criticis ad annum copias sulficienles haud habens, circumvallatam jani
1098,Heiisclieniusinstiisin Eadmeri NovorumAnglix lum lenere potuerit. Porro cotnes Rogerius, Bene-
Iibrum n, cap. 2 annotationibus, aliiqtte eruditi pro vento. cum aliquanto lemporis spatio prope baiijc
Maio pronuiitianl; Peregrinus vero in suis in Lu- urbem refecissct exercitum, roovens, ad Sabalum
puni Protospatam annolalionibus, an Junius etiara fluvium castrametaius ost, cumque ibi Peniecostcs.
Martio in Piotospatx de Capux deditione textu, festum, aiino illo , qui fuil ex supra diclis a Clnisti
supra huc transcripto , non possil stibstitui , sub- Nativitate 1098, in scxlam decimam Maii dicm inci-
dubital. Ita eniiii ibidem scribit: < Capua itaque re- dens celebrasset, nc-cdiu post, ut apparet, e Iegatis
cuperala esl, utcilius, exlremo mense Maio, atque quos adCapuanos miserat, nullo raodo bosce ve!
vngrueiileacstate, numeraudi cum videanlur qua- pacis consilia admiltere, vel cum principe Ricliarde
3- 407 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMJNSTITUTORIS »08.
|n grartam velle redlre, mtellexijset, cum exercitu \A aia| Bupra huc transcriptis eliam yoctJtur, Jatit
landera Capuam obseasurus,Capuanos fines est in- ver& cum principi Ricbardo parara admodum, uti
grcssus. ex jam dictis videtur, a copiis fuerit prospectum,
661. Audl raodp, quse prxterea huc spectantia Cijgniamante comitis Rogerii ad eam adventuin abs.
cap. SSTelalalcrrasuppeditet. « At, inquit de comite lllo.; cui neque tuin ex diclis ducis Rogerii exer-
Rogerio, ubi legatis regredientibus, eos (Capuanos) citqi aderal, circuravallatara, fuisse, parum verosi-
iifi nioJiri, sed prorsus in malitta sua superbe per- niitfapparet.
sislere audit, inde (a fluvio Sabalo) commovens 663. Hinc porro jam consequitur, ut verosimiliter
tJapuanos Hls pervadit, quo dilucti|o cuin mille Capuana obsidio lunc priraum, cum urbi tiuic exer-
arrnaiis exercitura prxcedens ad urbem (Capuanam Citura cornes Rogerius admovisset, initium accepe-
nempe) accedtt, extractos plurimos mililariter de- rit, ac proin ut mense Maio,cum sic ex iUctis anto
jeetos «JiimposeludiGcavit, niuUosqueamplius lxsis- sextara deeimam mensis hujus diem intSoata npn
«set, nf pulvis, equorura pedibus excitatus, el a fuerit, diesque quadraginla tenuerit, ad exituin
vcn(o tfttetemiissiraeagitalus, intercessisset. Sic ad addttcta Bftnfucrit. Verura, demus. et\am (antisper,
castra <»u*rt»flr«usin rrasUnum cum lolo exercitu a principe Richardo Capuam anle cornitis Rogerii
urbi sev^kffem confereus a Meridiana plaga ob- B ad oura curaexercitu suo accessum circiiinvallatam
sjdione^tjlando a ripa Orientali qgque ad Occiden- fuigse, nec sic civitalem illam mense Maio deditio-
talein «S«jfit,* Cum ergo Capuani, uti ex his Mala- nera fecisse, verosimile evadet. Cum enim, uti
ler<« ve*»» Intelligitur, in comitem Rogerium, qui ex supra dictis Hquet, coraes Rogerius ad Sabatum
v 4Hteorti^pjbpm , antequam exercitum suum ei ad- fluviuma Benevento haud procul, «exta decima Maii
inovlt^g<£^ie duntaxat militibus ttipatus acces* die, in quam anno 1098 Penienute iqcidebat, cum
cerat, armatam militum manuin emiserint, cir- exercilu suo subslilerit, hocqtie festum ibidem cele-
^ttmvalla(am Capuam tum nondum fuiase, apparet. hrari(, nec s",atimpost cum epdem inde raovisse vi-
'•;pt'haec ouni Malaterra comitem fet>|»r}om,exercilu deatur, ad Capti^ni eura aute vigesiraam Maiidiera
fnoCaeuaejamadraQto, ab orientaB Itanc occidejr- castra poo ppsuisse, verosimilhraum apparei; ut
, ^atiqutlplaga cinxisse,verbis pro^i»|et|^|«i*tradat, proi|ttli iii urbs bxc, currente adbuc Maio, dedi-
^v';0t|i|P||ut'n1tia,
« DJR autem cum, liohwli feterit, eonseclariqra fu(urum sit, ut diebus
-<|^iiCceps
1 tejj|>^te|.ab aquilonari parle ODsfdentesurberai Juntaxat decem circiter obsidioni ejus interesso
t<wa^i§!p!gravari, > mox subjumj«t,ionuere vide-. comes Rogerius poluerit. Yerura diebus amplius
48r , CatWtameo ipsp tempore, quo^eam a meridio-, decem bellicx isti expeditioni principem illum ad^
fili «Hpccidftntali plaga comes Rogeriu» einxit, ai fui»sc, ex iis, qtue tum Malaterra Uislorix Siculae
leptentrionaR pla<;a per dqcemRogerium ejprln- . lib. iv, cap. 26 et biuis seqq., tiira Eadmerus ii|
cipem Richarthira cirourodatam primum fttwii; utl S. Anselmi CantuarteiiSMaiPohiepiscopi Yita, apud,
proinde illam hic anle coraitjs Rogerii aecessumi noti loin. II Aprilis pag. S87, nuni, 45 et seq., me-
circumyallasse putandus non sit. morix produnt, manifes.tum apparet. Ut qux bqc
662. Et vero principi Richardo, ut id tum faceret,, speclantia M^alaterra loco cit. suppeditat, remque
copiaj suflicientes fuisse non videnUir. Prxlerquami minus, quam qux Eadmerus suggerit, dilucide evin-
enim, qupd splam Aversam, parvumque civUatti cunt, brevitatis ergo omittam, posterioris duutaxa(
huic adjacentem lerrarum tractum sub dilione suai scriptoris bujus verba, nec nisi qux buc potissi-
feneret, Malaterra verbis jaro nunc recilatis etiami muni facittnt, lubet transoribere.
hxcproximeadjungil;« Porro comes, cujus consilio3 664. Postquam ilaque , S. Anselmum, ul ad du-
omnes incedebant, quia sollicitior, tjuia prudeniiort cein Apulix Rogerium, Capuaiia obsidipne occupa-
\a oranibus agendis vigilanti cura erat, pontem ex( tum, ad quam expeditipnem bellicam , ut ait, Ro-
lignis erigens ila (rans flunien (Yulturnum nempe)) gerius Sicilix coraes mtilta Saracenorum niillia ad-
ordinayit, ut stio exercitui et ducis, libero aditui j)
J duxerat, eique proinde lura intererat, sese conferre
patente, fieret transUus, sicque urbs ab utroque> dignarelur, invitatum fuisse, paucis narravit, mox
exercitu in lantum oppressa esl, ut nutla ex parte3 subdit: < Ascendinius, ivimus et ptures in obsidione
arida vel liquida egredicndi tulo vel ingrediendii dies exegiraus, remoti in ten<oriis a frequenlia et
adilus paleret. >Hisce autem e verbis, ulppte quibus3 tumultu perstrepentis exercilus. Erat autem, ubi
Malaterra duos duntaxat exercilus, alterum Roge- eramus, quxdam ecclesiola peniius deserlaetjuxia
rio comiti, a,llerum Rogeria duci parenlem, cora-. pstiuhi cisterna destiper dirupta. magnx profundita-
raemoret, colligendum apparet, paucas dunlaxatt tis hiafuin siiadiruplione prxlendens. In quaeccle-
copias principi Richardo, qui tamen, quas habebat,, sia velut in camera, pro velle conversabathur, tam
haud dubie omnes fere ad expeditianem ttttuil,, qnieti, quam operi in ea indulgentes, et ducem ip-
quod felix bujus sticcessus maxime illius InttBres- - sum cum sqis nobiscum singqiis diebus, ut voleba-
sel, adduxerit, in ducis Rogerii exercitti fuisse,, mus, in promptu habentes. Quadara vero nocte,
licet inlerim hip tam Richardi, qupd nimirum ali- tum in ea dorrairemus, contigit Anselmum sui cor-
quas saliera hic princeps copias in illo haberet,, poris necessitale sitentio surgere, et, ne inquieta-
tjuam Rofjerii ducis exereiuis a Malajerra verbiss reiniir, suo more lento pede adqstiura lendere. Quod
409 ACTA. 410
cum exisset, et immemor foveaeper tenebras in par- A . non coniplect.ittir, Caplia hoc mense, stantibns iis,
tera diverlisset, in profundum cecidit claraosa vocc qux Petrus Diacouuset Eadraerus scribunt, subacla
cadendo dicens : Sancta Maria I Ad quem sonitum haud fueril.
nosacsocii noslri, qtti in tenloriis quiescebant, ex- 666. El lianc quidera civitatem, mense Maio ad-
pergefacti lcctis prosilivimus, accurrentes hominem huc currentc, dcdiiioncm non fecisse, fusius hic
in profundo vidimus, et prx timore simul el angns- operiosiusque probare volui, ttira ut qtiain proxime
tia cordis exanimati fere sumus. Quod ipse perci- fieri polcsl, apparitionis; qua coniilem Rogerium
piens, mox levato capite, vuku jucundo, inluitu no- prxsentissimo perictilo Sanclus, seu polius, ul supra
bis innuit, nil Ixsionis sese perpesstim. Descenden- dictura, sub hujtis specie angelus exemit, lenvpus
tes igitur quidam ex noslris ex allera parte ipsius noscatur, tutn ut pro Martio, cui Capuaededilioiiein
pr.ecipitii, qua via erat descendendi, eduxerunt eum Lupus Prolospata afftgit, non Maiura, sed Junium,
a loco sanuiii omnino atque iitcoluniem, |I aut etiam, quod lainen minus placet, Julium rcpo-
665. « Cum post lixc sedis apostolicx ponlifex nenJiim csse, pateat, sicqtie ob mensera, quo civita-
Urbanus illo advenlaret, ei ab Anselmo et principi- lis illius deditionein accidisse, Rogerii comitis di-
bus lotius exercitus obviara ituin essel, ingenti ploma, ultimo buc Iranscripluin, exigit, suspeclum
mundialis glorix pompa prosecutus ducltis est in B id iioii habeatur. Cum enim, sese (adi num. 618) iu
tentoriiim, quod juxla nos sibi cxieris cxcelleiiiius Capiiana obsidionc < Kalendis Marlii > eislilisse,
constiiuium erat. Sicque, donec civitas in dedilio- Rogerius comes in illo aflirroet, hicque certe, uli ex
nem transiit, obsidio illius dominum papam et An- j'am supra diclis liquel, anle sextam decimam Maii
selnnini vicinos habuit, ila ut famitia utrorumque Captix obsidendx exerciltim non admoverif seu,
m igis videretur una, quam dux , nec facile quivis «juodeodem recidii, in civilatis hujus obsidione non
declinaret ad papain, qui non diverteret ad Ansel- fuerit, sane pro Martio, ciijus Kalendis seu priina
iiium. Papa namque colebatur a cunclis, quemad- tlie in obsidione Capuana scse exslilisse ail, non
niodiim pater et pastor comrounis; Anselmus vero Maius, sed Junius aul forle eliam Julitis ttebet s:ib-
diligebalur ab pmuibus, sicut homo niansuetus et slilui. Ne vero ob chronicura illum errorein inslru-
raitis, ei cui suo judicio nihil debebatur a quovis.f menlum illud, velut sptirium supposilitiumque quis
Cumergo, uli verbis hic jam recitatis Eadmerus rejiciat, tinde ortus is esse queal, reque eliam vero-
docet, S. Anselmus, qui tunc, uti idera Eadmerus similitev ortus sit, expono. Cuiu sub NorlmannoTUm
paulo anle tradidit, in S. Salvatoris prope Telesara xlale, ul Peregrinius iu suis in Lupi Protospatx
moiiasterii villa Sciavja yersabatur, a Rogerio duce, r Clironicon anuotalionibus supra docet, noraina
ut adse ad caslra ante Capuara veniret, invilatus propriacapitaliMis tantiimmodolitteris depictis corc-
ftierit, in liisce, quibus tum, leste ilerum pa:lo pendiarentti-, fieri polest, ut hocmodo mensis, quo,
posl verba jam recita(a Eadraero, comes Rogcrius sese in Cartuana obsidioneexstilisse, Rogerius coines
intererai, per plures dies fuerit moratus.post Iiosce in dicto diploniate aflirraat, tantummodo fuerit ex<
ad eadem caslra Urbanus II papa accesserit, et cum pressus, utque deinde, capitali illa littera, qua men-
Anselmo,donec obsidio deditioneurbis termjiiaretur, sis iste erat expressus, vel vetustate in autograplro
ibidein manserit, Eadmerus sane, dum hxc omiiia, exesa, vel casu quopiam detrita, libraiius mintis
durante obsidione Capuana , prxsenteque comite peritus, qui id describebal, eo loco, quo liueram,
Rogerio, accidisse tradit, diebus amplius decent quam aut quod fere delrita essel, aut etiam prx
obsidionem illam, cum ei jam prxfalus comes in- formx singularitale tegere non polerat, oxstitissc;
teresset, lenuisse, omnino indicare videlur, raaxirae aut adhuc existere animadvertebat, ad vccem < Ka-
curo vcrbis proxime recilalis nonnulla eliam adjun- (cndis, > ut sensura corapleret, < Marlii > adjecerit,
gat, qnibus Ansetraum, durante obsidione, in dupis r.itus scilicet Lupi Prolospalx, cujusChronicon for-
comitisque castris frequenler fuisse. non obscure sai) Iegcra|, auctnritale ac fide civilaiein Capuanara,
iudicat. Jam vero, cum hxc ita babeant, diebus j) ] cujus obsidioiii sese interfuisse, loco illo comilem
amplius decem Captianx obsidioni Rogerius comes Rogeriura asseyerare obseryabal. dediiionem meiise
verosimillime inlprfuerit, ac proin, dato etiam, Marlio fecisse.
illam ante hiijus accessum inceptam jara fuisse, non 667. At vero, inqnies , etsi quidem modo jani
fecisse lamen, mensc Maio adhuc currente, Capua- exposito faclum esse queat, ul error chronicus, SUT
nos detliiionem ex iis, quxEadmerus narrat, vero- pra notalus, in proxime reciiaium Rogerii comiiis
siinillimum adhuc, ne dicam , iiidubitalum erit. diploma seu potitts iiujus sive apograpbum sivo
Ad hxc, non verno, sed xstivo tempore Capuam ecgraphuni irrepserit, id lamen verc ita factum esse,
fuisse subactam, Petrus Diacontisin Chronico Cassi- nullo argumenio indiciove sat cerlo potesl probari,
nensi Irb. iv, cap. 10 docet, eique etiam Eadinerus, Fateor, sic habet; verum si non illo, alio certe
ntpote S. Anselmura in villa Sclavia, e qua ad modo, quo in documenta etiam sincera seu potins
castra ante Capuam a duce Rogerio invilalus fuii, horuin ecgrapha errores illapsi noscunlur, ineinoraT
xsiatis tempore esse versatum in sancii hujus an- tum errorem in inslrumeiitiim illud irrepsisse ne-
lislitis apud nos Yita nura. 43 tradens, suflragatur. ces-e csl, cum equidem el nullo prorsus alio, qiio
Quare, cum Maitimstricte loquendo xslivum lempus pro suspecto, ncdtim procertespurio, haberi debc:j,t,
«Ml S. BRUNONIS CARTIHjhlANORUMINSTITUTORIS 412
vKio laborei, et a scriploribus quam plurimis, tan- A lospatx Chronico ^ad annum 1098 subnexuit, de Ji-
qtvrra genuinum ae sincerum, laudetur, nec ab ullo plomate, in cujus epochara hic inquirimus, sequen-
p:orsus, quod sciam, rejicialur. Restat raodo, ut id tera scribit in moduin : < At hoc ipso in diploraale
nvn anno 1098, quo Capuara obsideri contigU; sed aliud insidere mendum, Iegendumque in eo opinor,
anno 1099, datum ostendam. Monumenlum illud Rogerium reversum « Vigesima nona Junii mensis
>
anUq^um, seu pollus, equo id transcripsi, exstans « Squillacium, i non Julii, < nisi mavis nona
i« «Sfonologicodiplomatica de S. Brunone Mor- < Julii, perhabita Capu^civitate, et per quindenani
kensli Diatriba ms. illius apographura ila sub finem « conlinuam fuisse ibklcm infirraalum; > privile-
habet : « Hoc privilegium scriptum est secmido giumque fecisse < die % Augusti anno ab Incarna-
m«nsis Angusti anno ab Incarnatione Domini raille- < lioue Domini 1098 indictione vi > (male noiinuHi
simo nonagesimo nono, indictione septiraa; > fuit edunl indictione vn) < confirraante Joantie Squil-
ilaqtte; ia citjtis epocham hic inqtiirendum, diploma, < lacensis sedis episcopo, residenle [uxla fores
non ahnp4098, seu eodem anno, quo Capua fuit < ecclesix. >
ehsesto^sed annb, qui obsidionem hanc proxime 669. «iSee cum viro docto sentiendum est, privi-
exceptti 4<>90a comile Rogerio 5. Brunoni con- legium dalum quidem in anno 1098, minime tamen
cessura*-^RBriimduos, qui nobis hic adversantur, B I Captiam obsessam, receptamque-, ut Lupus perhi-
scriptores probe erudilos invenio, Michaelem mo- bet, eodem anno, sed anno anlecedenli, sicut habet
nacbum supra adbuc laudatum et Camillum Pere- Gaufredus Malaterra, qui ejusce obsidionis tempore
grihium; io stiis ad Lupum Protospatam anitolafio- « affirmat, ibi imprxgnalam in anno 1097comitis-
nfbus.-$t>pTior quidera, eisi alio anno, quara quo « sara Adelasiam de comite Rogerio; > haud, in-
Capna tttH obsessa, diplomata datuin velit, id lamen, quain, annus dali diplomatis ab anno Capuanx obsi-
cum simul urbis luijus obsidionem anno 1097 acci- dionis xgrotanlisqtte comitis Rogerii distingtiendus
dissecontendai. anno 1098 dattira putat; bxcautem viJetur; nec comes tilironeam suam donaiionem
ei sedet sent?niia, quod, ul ail, in diploraatis,exera- post susceptum .beneficium in annum scqueniera
pUri, quod in aciis eameraeregiaj asservatur, anno J:stulisse, nulla interim exposita cjusmodi dilalionis
109&*Iitliimid fuisse, legerit. Veruro sit ita: cora oceasfone, qux sane nutla- quin irao convenientis-
equk&^ldem instrumentum et seeunda Augusti die sime dixerhnus, non revohKoncc anniversario araio
et^<Ke(K>nesepiitna etiam nolari fateatur, errorem Rogeriura rediisse Sqttillaciiira; sed cum primura e
in laudctloa se camerx regix cvxempfarivel qnan- Capua illuc appiitit ac per valeludinein valuil, prx-
•tntnad anrium, vel quanlum ad indiclionem cubare fatum privifegiura indulsisse. > Ita hactentts Pere-
fateatur, necesse est. *
grinius diploma seu privilegium eo ipso anno, qt:o
668. Etenim ab anni 1097 prima Septembris die Capua a comite Rogerio fuit obsessn, eique reddita,
usque ad anni 1098 primam ilidera SeptentbrVsdiem S. Brunoni dalum fuisse ,-idcirco , ut apparet,
indictio sexia, el a priraa iterura hujus posterior s potissimura, ne dicam unice, contendens, quod,
antii Seplembris die usque ad primam iiidera anui privileghim illud, Sanctb nostro a comite Rog<*rio
1099 Septembris diera indictio sepiiraa cucurrii; ut grati animi ergo, quod, eo apparente monenleque,
proinde diploraatis cainerx regix exemplar, quod gravissimum periculum ante Capuam evasisset,
Michaeli monacho legere datum fuit, quodqtte, ut Hberalissime concessum, anno amplius posl bene>
ait, seetHidaAugusti auno 1098, indictione seplinu ficinm acceptum inlegro a prineipe illo, in Bru-
signatnr, anntinv cum indictioue non convenientcin nonem optirae affeclo ac ntaxime benevolo, dila-
p-xferat, utque adeo, cum in notis chronicis csse tuin fuisse, verosiinite hatid puUiril, ita scilicet
corroptom, ltinc consiet, persese annum nobis, quo a Imo comparalus, quod nullam comiti, ob quam in
ve e- datirai fuerit, certum alque indubilalum rej- annum id diflerret, esse polnisse caiisam, credide-
dere non possit. Qnod cura ita sit, Rogeriitmque rit, ant certe, quxnam illi esse potueril, haud com-
diptotna secunda Augusti die ipsiusmel amii, (iijns . pererit. Verum, etsi quidem comes eo ipso anno,
(adi num. 638) vigesiraa nona Julii die, ac proin ' quo ab obsidione Capuana rcdiit, privilegium illtid
tribtis taiiluni dicb.is anle, Squillaciiiin ex obsidione amplissiraum S. Brunoni imperliri paratissimus
Capuana, anno ex diciis 1098 facta, advenerai, fueril, reque eliam ipsa, si liberum id ei omnino
Brunoni impcrtiisse, parura verosim.Ie appa- fuisset, haud dubie impertiisset, raiionem tamen, ob
real, nolis clironicis, qux, quo tempore inslruraen- qtiam id tunc non fecerit, ipsuramet diploroa seu
lum illud dalum seu scriplum fueril, in hujus huc priviteginm suggerit.
trauscripto e Moikensii Chronologico-diplomatica 670. Etenira in hoc Rogerius coracs (adi num.
de S. Brunone Dialriba exeraplari signant, stan- 638) de se, cum primum ab obsidione C.tpuana
d im pulo, idque proinde anno, uii in hoc noiatur Squillaciuni csset reverstis, ila loquitur: « Rogavi
1099 dalum fuisse. Verum, ut ad Carailtum Pere- qiiofiue (S. Brunonem videlicet) humUiter, ut pro
griiiiuui, qui Capuam anno 1098 a coraite Rogerio, Dei amore in terra Squillacii sumere dignaretur
ftiisse obscssam, epdemque anno diplgma, de qtto largos reddiltis, quos donabam : renuens ille reci-
bic, Sanclo nostro a principe illo concessiiin vitlt, pere dicebat, quod ad hoc donmm sui Paliis meain*
jitm veiiiam, hic in aiiv.otalioiiibiis,quas Ltipi Pro- que dimiserat, ut a mundi rebus exlraueus dcser-
413 ACTA. 414
viret libere Deo suo. Hic fuerat in lota mea domo A . episcopus Regilanus; post quem Rogerius dtix,
quasi primus et magnus. Tandem vix ciim co im- Fallo Castaneusis episcopus et papx vicarius;
petrare potui, ut gratis acquiesceret sumere modi- Arnutphus Cusentinus archiepiscopus, Tusieinis
cum munus meuni. > Quod ilaque ipso anno 1098, episc. , Guido Roberti ducis filius. > Donatio-
quo Capua obsessa subactaque a comite Rogerio nera hanc meinorat quoque in Historix Carlliusieu-
fuit, amplissimum, de quo bic nobis sermo, privi- sis Prospectu pag. 14 Camillus Ttilinus; veruin,
legium S. Brunoni concessum a comile Rogerio cum diploma, quo facta a Suriano (raditur, ad raa-
non fuerit, in cattsa fuit, non hic, sed ipscmet S. num iion sit, plura de hac addere coiisulluin non
Bruno, qui nirairura donaiiones largissimas libe- duco, ac proin ad alia progredior.
ralissiraasque, sibi ttino ab hoc principe oblatas, 07-2.Surianus in suis in conlexlam a Surio S.
notuerit accipere, quique (andem, cum scilicet an- Brunonis Vitam Annolationibus pag. 172 hxc Surii
ntis amplius inleger a lempore, quo sibi a comite deSanctoverba«Crebroadeos >(religiososCarlhusix
Rogerio donaliones illx Squillacii oblalx fuerant, Majoris incolas) scripsil, ita coniraentatur: '<Cum...
esse( elapsus, quampiam liarura pariem in se pu- de die in diein diffcrrelur cjtts (S. Brunoiiis nempe)
blico instrmnento transcribi xgre consenserit. Quod reditus,mitlitur ad eum Lauduinus prior ex CarlKii-
si pro vigesima nona Julii die, qua post capiam " sia, qui ctira eo comilia quodammodo auspicaretur,
Capuam Rogerius Squillacium in diplomate dicilur elconfcrret de universali Ordinis instituto. El ille
reversus, poni posset, ut Peregrinio placet, vige- quideui magnis ilineribus ad eum profectus cum eo
sma nona Junii, aut etiam nona Julii dics, neuli- conlulit, quantum res et lempus paliebanlur, cura-
qtiam sane ipsutn hoc instrumenlum, quo minus que regredi ccepissel iiinere, quo venerat, incidit in
anno 1098 datum crcderetur, characteribus chro- raaniis antipapx, a quo ciim nullis precibus aut mi-
nicis sibi inclusis obsiarel; verum cum cubare in nis adduci posset, ul legilimum ponlificem negaret,
iiislrumentisantiquiserrores, de quibus non omninu. in leterriiniim carcerem conjeclus esi, ubi etexsiin-
constal, admittendura non sit, nec in iustruraenlu, clits esl, veram in Cbristi vicarium lesiatus fideli-
de quo hic, Vigesimam nonain Julii perperam no- tatemad ultimura usque sp!ritura.> lla ille; ac prinio
tari alicunde constel, Peregrinio hac in re assentiri qtiidem Laiiduinum ad S. Brunonen in Calabriam
non possum, idque noii ante annum 1099 datum ob venisse, litterx, prxsenli § recilaiidx,*"quas per
rationes jara adduclas exislimo, niasime ciim amio hunc.cum ad majoreni Carthusiam reverlerelur, ad
illo apud Surianum etiain signeittr, ipsumque etiam suos in hac coinmorantes discipulos Sanctus misit,
autographum eodem anno notatum, quemadmodum, _ indubilalum ipso stalim sui inilio faciunt. Quare
qux mecum Carlhusianus Parisiensis sxpissime elogii, quo a piimoriim quatuor Carlhusix prioruni
laudaius e quarti annalium Carlhusiensium iibri Chronotogo, fide ex dictis § 1 longe diguissinin,
h .ctenus non vulgati, quod ad Vallis Dei Carihusinnti apud Labbeum tom. 1 Bibliolhecx novx librormu
spectat, exemplan coinmunicavit, cxcerpta rae do- mss. pag. 639 Landtiinus ornatur, sequenlia dc se-
cenl, Severus a Neapoli invenerit. Nec est, quod ctindo hoc Carthusix Maj'orispriore vevba :« Qui CUMI
a.lhuc opponas Rogeriura comiiem anno 1098 ad inagistrunt Brunonem pergeret, incidit in mantts
Squitlacii exsliiisse, diploinaque, de quo jam dispu- Guiberti schismaiici, > ita debent inlelligi, ul sitntit
t.tum, Squillacii eiiam daltiin nolari; quid ni enini Latidtiini ad S. Briinonem accessum, ejtisdemque
R igerius anno 1098, ilcrumque anno 1099 Squillacii ab lioc redilum seu tottim, quod sancti Patris sui
e.se p.itiieril ? visendi causa Landuinus confecil, iier coinpleclan-
§ XLI. Ducem etiant Rogeiium beticvolumin se ite- Itir. Cumeniin, uli ident Cbronologus ilocel, Lan-
riim Snnclus experinr, vhitnr a Landuino Carthu- (Itiinus, in Guibcrli antipapx inainis illapsus, in
sia Majaris priore, perque liitnc, quem wgre a se in quo abiil, fuerit conjectus, consecta-
dimillit, ad Carlliiisia; fralres litteras scribit. tice carcerent,
uua cum litleris, ad Radutphuin Virideiu scriptis, riuni foret, ul ad Brunoneni in Turriianam Cala-
lic producunlur. r, briae eremuni non pervenerit, si, cum i" ilinere,
671. Nontantum postobsidionem Capuanam, in qua ut sanctura Patrcin siiuni inviserei, versus banc
6x diclis pvxsenlissiirio periculo, facientibns id San- esset, in inanus Guiberfi inciderit, ut retitaia lau-
cti mcritis, coraes Rogerius fuerat libcralus, prin- dati cbronologi verba priina fronle sigiiificare vi-
cipem hunc de novo beiieficum erga se sensit San- dentur.
cttis noster; veriim eliam, cujus ille palruus eral, 673. Quod aulem ad causam, ob quam Landuiniis
Apulix, CalabrixelSicitixducem Rogeriura. <Anno longissiino perictilosissimoqueitineread Sancluni in
1099, > inquit Surianus in suis ad conscriptam a Calabriara venerit, iiiinc spectat, id ille non lanliim,
Surio Sancti Vitam Annolalionibus pag. 400, < Ro- ut cum sanclo Palriarcha de communi vilx, quod
gerius dux Aptilix, Calabrix et Sicilix, anno duca- sequebanlur, insliluto conferret, verum etiara ut, si
tus sui xiv dcdit ecclesix S. Mariae, qux in eremo fieri quoquo modo posset, e Calabria ad Carlhusiain
sila est, Ioco, qui ab incolis Turris dicilur, viilanos, sancttiui Virum redticeret, verosimillinie fecerit. Iia
quos apud Squillacium habebat, pro Dei amore et mihi persuasum habeo, tiiin quod LanduiHUS,alii-
M. Brunonis, qui ninnasierio prxerat, rcvcren- que, qtti sub eo in majori Carlhusia vivehanl,neIigiosi
ua. Diplomati subscripserunt Rogerius, arcbi- viri sumiiit' sancti Patris sui desidcrio, uti ex dittis
413 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 416
de illoriim.ob hujiis absenliam e Carlhusia rccessu A sanclo Palrc exceptus, utque Iongiori lemporis spa-
maiiifesluni est, tenerenlur, lum quod Sanctus lio apud cum in Turritana eremo cominorari vellet,
scriptas ad hosce, quas, ul jam dixi, per Landui- enixissimerogalus, dilCclissimossibiCarlhusix inco-
num inisil, infraquc inlegras huc iranscribam, lille- las, ne dinlurniori sua abseniia eos affligeret, ma-
ras ita concluJat : « De rae, fralres, scitote, quo- luil revisere, nec illi reverlcndi ad hosce Sanclus,
niain milii uiticiim post Deura est desiderium ve- elsi id ex obeilienliie virttile, qtia virura sibi tenebat
niendi ad vos et videndi vos. Et, quando polero, obslriclum, fucerc potuisset, facullatem voluit ne-
opere adiinplebo, Deo adjuvante; > quibus e verbis gafe.
apparet, Sanctum a suis Carilmsix discipulis, aul si 675. Qua ilaque Landuinum , ad se in Calabriam
mavis, borum nomine a Lauduino, ut ad banc rc- venienleiii, araoris ac benevplenliai significatione
vertcrclur, rogatum fuisse. Landuinuii), ut redilum exceperiit, eadein illum a sc dimisil, iradila ei, quam
ad Carihusiam S. Rrunoni suaderet, ad Turritanam scripserat, quaraque Lauduinum.cura in Caribusiam
Catabriceeremum renisse Zanottius quoque in con- redux esset, religiosis htij'usjiicoIis dare debebat, in
texta a sesancti Palriarchx Vila cap. 29 existimat; manus epistola. Verum Landuiniis, cum eadem, qua
ct recte quidem, uli ex jam dictis apparet; veruin, ad Sancltim venerat, via Cariluisiam repeteref, a
q o I adtlil de fia:re converso ad Carlhusiam anlea B Guiberti amipapx seclaloribus captusest, ab iisque,
cuni litteris a Brunone e Calabria inisso, cum quo quod liunc pro tegilimo Christi, in terris vicario
istbuc rcverlenle ad sanclumPatremsuum Landui- nollet agnoscere, in tetrum carcerero conjectus, iu
nusseseconitilerii, antiquo certx fidei monumento quo inedia consumptus occubuit. Prxciptia, qtix htic
nec ipse firmat nec cgo fumare queo. Citat quidem, S| ectant, primorum qualuor Carihusix priorum cliro-
ulsxpealias.ininferiori paginx margine Monnmeii- nologi verba, supra jain recitata, ilerum lnic tran-
ta Calabrix mss.; verum qux qtialiaque illa sini, nus- scribo, quod ex his inaxime innotcse^t (empus, quo
piam edicil. Imo vero ea, utpote, an qux narrant, circitcr et S. Bruno jam memoralam episiolain
vera sint, dubitare sese, subinde indicans, pro scripserit, et Landuinus eura in Calahrjx «rcnio iu-
certx indubitatxque fldei documentis nec ipsemet viserit, poslque a Guiberti asseclis captus diera cx-
habuis.se videtur. tremura, eximio ptane in sedeth aposlolicam Ddei
674. Vci-uni, etsi id ila babeat, Landuinnm ta- relieto exemplo, in carcere clauseril. IIiuic ilaque
rnen, ut pariter ibidem narral, a S. B.-unoiie aini- scrjptor ille de Lauduino scribit in HIOJUBV: (Inci-
cissirae fuisse exceptum, nemo est, qui revocet in dil iu rnanus Guiberti scliismattLi, qtiod mulltini
dnbium.uti etiam Sanctuminter et illuin deCarthu- horrebat. Adversus cujus minas et proiuissioues,
sianx vilae instiluto fuisse tractatum. Silent qtiidem C dolos el violentias, diviira juvanie gratia, niodis
tle hisce scriplores antiqui; verura prxlerquam omnibus perseveravit inflexus, Queni in suo defun-
quod lioruni, ui similia credanlur, lesfmiotiium non cti«merrore lacrymabiliter planxii, adeout a circuro-
iMqniratiir, a Sanclo ctim Landuino de Carlhusieiisi stanlibus argueretur, quod euin fleret, a. cujus per-
instilulo hujusque in Carihusia scctatoribus scrmo- versitate Ecclesiam suam Chvisti bjonitas tiberassel.
ncs liabilos fuisse, fidein faciljara bis laudata cpi- Post ejus obitus septimuni diem eliam ipse defun-
stola qtiani per revertentcm ad Carlhusiara Latidiiiiiuni clus est, positusque in monaslerio S. Andrex ad pe-
misil ad suos in hac commoranies discipnlos. In ca «letnmontis Siraptis, cui vicinum est castrum, ubi
enim, de religiosa horum Vita, disciplinx rigore , capttis iu custodia tenebatur. > Landuinus ergo,
saiiclfsque moribus sese nonnulla e Landuiuo intel- uli hisce verbis scriptor ille, fide ulique ex dictis di-
lexisse indieal, uleam evolventi palescet. Nec mi- gaissimus, indubilalum facit, sepiiinp posl Guiberti
nus ex eadeni patescii, Landtiinum a S. Brunone, antipapx obitum die e carcCre, in qiiem, quod a le-
non secus atque amanlissimum filitim a patre ex- gitirai Papx partibus discedere non vellet, fuerat
ceptum fuisse. En verba, quaa id nianifcstiim fa- conjectus, ad Dorainum migravit.
ciunt. < Fratrent..., iuquit Sanclus, Landwinun no- 676. Qtiam ob rem, cura Giiiberlus anUpapa, ut!
biscum defraere volui propter graves et crebras in- * ad annum 1100 Pagius in CrUicis ex Hugone Flavi-
firmilates nostras; sed quia sibi nihil sanum, nibil niacensi docet, anno 1100, concilio Valentino, quoJ
jucundum, nihil vitale et ulile sine vobis repulat, hoc ipsoanno 11 Kal. Octobris, id esi, trigesiraa
lioi) acquievit, protestans mibi in iacrym-irum Seplerabris die inchoauim, breviqiie post finjlum
fonte pro vobis emanante, el suspiriis mullis, quanti fuit, durante,vita funclus sit, consequehs est ut
apud eum sitis, et quam perfecta charitate vos dili- Landuinus, uipote qui septem dunlaxal diebus Gui-
gat. Unde coactionem nuliam facere volui, ne lxde- berlo fuerit snpersles, anno 1100, mense Octobri
rem eum aut vos, qnos charissimos pro incrito vir- currente, vitam hanc mortalem cum immortaii com-
tiilum vestrarura habeo. > Ita Sanctus : quis vero mularit. Atiamen Landuinus, uti e Chronologico-di-
atinc suranio amore ac benevolentia non excepisse ploroatica Morkensii de S. Bruuone Diatriba disco,
arbitrelur illum, quem apud se, gravibus jam assi- 14 Sepiembris obiisse, in Carihusix Menologionota-
duisque fere, ut verba reciiala fidein faciunt, infir- tur. Et vero cum llugonis Flaviniacensis texUis, e
ntitaiibus confiictalum, tam libentcr detinuisset? quo terapus, quoGuiberlus pseudo-ponlifex obierit,
Vcrum Landiiiiius, utut liencvole adep ac amanter a loco cit. Pagius. delinit, verbis hisce, < lu spatio
417 ACTA. 418
temporis, qun Valenlinense celebralum est conci- A non obiit, prangrcssi, lcmporis spafram satis longum
lium, obiit Wibertus, > duntaxat conslel, nescio, constituanl, ut eo Landuinus S. Brunnnem, in Cala-
an llngo ita nequeat intelligi, ut, Wibertum seu Gui- brix ere:no versautem, invisere, aliquandiu apud
l.erlum anlipapam eo circiter temporc, quo Valen- eum morari, ac in reditu deinde ad Carlhnsiani a Gui-
tiiiense celebratum fuit concilium, e vivis excessisse, berto captus alque in c.trccrcra coi jeclus inedia in
significatum duntaxat volueril; quod si aulem Hngo hoc intevire potuerit, dubitim mibi admoJum est,
ila queat intellfgi, Guiberlum septima Septemforis nnnone 1099, an sequeuiis iniiio Landuinus Bruno-
die, quo scriptor ille cum MenologioCarthusieiisi in nem inviseril, litlerasque bic ad pii i aevossuos Car-
concordiam adducatur, obiisse, erildicendum. Ultit ilinsix discipulos per illum horiim priorem, a sc
sit, certum eqttidem ex dicto Hugonis Ftaviniacensis abeiintem, miscril. Quoquo modo interim res b;i-
textu est, Guibertum antipapam ac proin ex dictis beat, ea equidem velanno 1099vel proximesequcuti
eliam Landuinum anno 1100 obiisse, huncque, cum ac proin e:iam non cititts, quam annit 1099, facta
id aeciult, ad Septembrem ut minimuin fuisse pro- esse, salis ex jam dictis tiquei. Aiqtte liinc esl, cnr,
vccium. Jara vero, cuin id ita sii, consequens est ne ab ordine chronico, qucm qt anlum fieri cora-
ul cerle serius, quam anno 1100, ncc Landuimis mode poiest, in rebus ad Sanclum speciantibus re-
S. Brtmonem, in Turritana Calabrix eremo commo- B censendis sequi statui, dcflectam, agerehoc loco vo-
ranlem, inviserit, nec bic per illura , e Calabria lucrim (um de Landuini ad Saiicium ncsirum in
Carthusiam repelenlem, epistolam plus semel jam Calabriam accessu, tum de epis ola, qiiam, reiigic-
memoralam ad veigiosos Iiujus alumnos, araanlis- sis bnjtis incolis tradendam, Landuino abetinli Vir
simosque suos discipulos miserit. Verum anne hxc sanctiis dedit. Hxc porro, quamvis Landuino reverli
eliam ante etimdem annum 1100 non evenere? in Galliam hr.ud obiigerit, ad corum lamen, quibus
677. Mabillonius in Annalibus Bencdiclinis ad eral inscripta, manus pervcuii, si llislorix liilera-
annum 1099, num. 109, sic scribit: < Hoc anno rix Francix Scriplores tom. IX, pag. 249, recte no-
Landuinus Majoris Canhusix orior ad Brunonem, in ten(. E( sane recte cos nolnre, verosimile ex eo
Calabria degenlem, profectus est, lum ut etini invi- videtur , quod preliosum illud monumenuim ad
seret, Uimu( de variis insliluli sui dubiis consiileret. posleros pervenerit. Inlegrum id cujtis duas pavtcs
Eji-s adventus (am gratus ac juctindus fuit vencra- duntaxal Mabillonius in Benediclinos a se contex-
hiti Patri, ul eurt secum retinere (en(averil. Verurn tos Annales inlulil, SancliOpera, Colonix Agrippinx
non (ulit Landuinus fralres suos, quos in Majori anno 1611 ac deinde iterum 1640 excttsa, lom. III
Carlhusia reliquerateldesuo reditucertiorcsfecerat, complec unlur, uti etiam Suri.ini in con. i:in:ilam a
ejus pr.esenlia et direclione fraudari. Tamjusto ejns ^ Surio Brunonis Yiiam Annolationes. Lubel illud cx
proposilo acquiesccns Pater sanctus, eiiin a se dis- hisce buc transferre.
ccdcre passus esl, datis adfralresMajorisCartliusix 679. Sic babel : < Fralribus suis unice dileclis
litteris, quarura priorem partem huc aiferre lubel. > in Christo F. Bruuo salutcra in Domino. Co-
Transcribil modo MabillOniuspriorera lillerarum , gnilo rationabilis, el vere laudandx disciplinx
quas hic ineraorat, partem, ae deinde, postquara vcstrx inflexibili rigore, ex crebra ac dulci.relalione
eliam, nonnullis inlerpositis, posleriorem earum- beafissirai fralris nostri Landouini: nec non atuiiio
dfiin parlem recitavit, subjungit: <in fine >(liltera- sanclo amore vcslro, et incessanti studio crga ea,
ruin scilicet, quarum verba non pauca in Opus suum qux inlegrilalis et boneslatis, sunt exsultat spirittts
intulil) < tesiaturVir sanclus, unicum sibipost Deura meus in Domino. Vere enim exsulto et feror in lan-
esse dcsideriura eos revisendi el primo quoque tem- dem el graliartim acliones Domino, el tamen amarc
pore se id opere exsecuturum, si fieri possit. At ne- suspiro. Exsulto quidem, ul jtislum csl, pro incre-
que Brunoni datuni est in Galliam re?erii, neque nienio frugtim viriutum vestrarum, me autem doleo
Landuino ipsi, qui in reditu a GuiberJo anlipapa cl erubesco, inerlem e( sorordem jacerc in sorde
corapreliensiis inflcxusqne ad ejus minas et proniis- _ peccalorum mrorum. Gaudete ergo, fralres mei
sioncs, taindiu in carcere deteniu3 est, quoad scliis- charissimi, pro sorie liec.itudinis vesirx, et pro
maticus supcrsies ftiil, scilicel usntie ad anniim se- larga manti graiix Dei in vos. Gaudele, quia evasi-
qiienlcm. > Exislimavit ilaque Mabillonitts, anno siis ftucltianlis raundi mulli.moda pcritula ct nau*
1099 et Laiiduiniiin ad S. Brunonem in Calabriam fragia. Gaudete, quia quielam et (titam stalionem
venisse, et, cum inde ad Carthusiam Majorcm revcr- porlus secretioris oblinuislis, ad quem cura miJii
icrelur, a Guiberlo captum et in carcerem conje- venire dcsiderent, multi quoque non millo conatu
clum fuisse; ul adeoe seripioris illins opinione eliam conlendant, non perveniunt tamen. Multi vero posl-
litlerx, per Landuimim ad Carthusix Majoris aluni- quam potili fucre, exclusi sunt, quoniam niilli
nos a Sancto niissx, in quarum epocltani prxcipue eorura desuper conccssum est.
bic inquirendum, anno 1099 scriplx fucrint. 680. < Ideo, fralres mei, certum ac probalum sil
678. Verum cum iaudatus Mabillonius nnllam vobis, quod, quicunque oplabili hoc usus est bono,
jilane, cur ila existiinarit, ralioneni adducat in me- si quocunqne modo id amiserit, usque in finem do-
ttiiim, anniqtie 1100 menses octo, mensem hiijiis lebil, si qujs respecltis, vcl cura salulis aiJmx siue
Septcnibiem, ante quem ex dictis Landuirois cerle sibi fuerit. Dc vobis, dilcciissimis fratribus raeis
O S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTGRIS 420
laicis, dico : Magnificatanima mea Domiriuin, quia _\ A < animaebene paslx, in abundanlia diilcedinis Dei
inagniucenliam misericordix sttx super vos ihtucor < scripsistis, et sicul adipe et pihgucdine spiritalis
secundum inlimafionem prioris vestri et Palris <Ixlilix fauces iieas replevislis. Scrmo nainque
ainanlissiini, qui muUum gloriatur pro vobis et gau- < vester talis non est, qui adullerinis formis super-
dct. Gaudemus et nos, quoniam cum scieniix litle- <induclis speciem pietatis reprxsehlet, et virtutem
raruin experies silis, potens Deus digito suo inscri- < abneget. Hoc enim illorum est, qui in corde, et
bit in cordibus vestris, non soluin aniorem, sed et < corde loquuntur, vel qui molliuiil sermones suos
liotiliam sanctx lcgis sux. Opere enim osienditis, < super oleutn, cuni ipsi sint jacula. Non aulein ver-
quid amatis, quidve noslis. Nam cura obedientiam < bum veslrum sic insulsum, sed gralix pleiiiludine
veram cura orani caulela et studio observatis (qttx <confortalum viscera replet Sanctorum, etc. >Haec
est cxsecutio mandaiorum Dei, el clavis, ac signa- Petri Venerabilis verba, qux de episloIa,a Bruuone
culiim (otius spiritualis disciplinx, qux nunquain ad Carlhusix Majoris aluranos scripta, raerilo pro-
csl sinc niulla humilitatc et cgregia palientia, qttam nunliari posse Surianus afiirmat, non minori jure
sempcr comilatur castus amor Dpmiiii et vera clia- pronunliaris de altera epistola, supra jam sxpissime
riias) nianifestum cst, vos sapicnter legere ipsiimi laudala, qua Vir sanctus Radulphuni Viridem, Re-
fruclum suavissimum et utilein Scripturx divinx., Q I mensis ecclcsix prxpositum, ad voti, in habila oliin
Ergo, fralres mei, perinanete in eo, ld qitod per- cum eo et Fulcio Monocutode falsis miindi dclecta-
vcnislis, et morbiduni gregem quorumdam vauissi- lionibus collationc emissi, exsplutionera vehementis-
niorum laicorum ul peslem vitale, quicltarliilas suasi sime horlalus esl. Tanlo hxc aniini erga antiquum
circuraferunt mussiiautes, qitx non intelligunt, nec; amieura affectu, tanla cordis, ut ila dicain, effnsione,
ainanl, quibus verbis et factis conlradicunt. Quii tanta Spirilus divini unclione scripta est. Inlegram
otiosi el gyrovagi, qiiotquot bonis el religiosis de- eaniCommenlariihiijiis initio videre nonlicuil.quod,
trahuiit, et se in hoc lnudabUesputant, si laudandosi quibus nulla sui parle mnlila inserta est, libri nulli,
infainaverinl, quibus obedienlia el omnis disciplinai ncc ipsa Opera S. Brunonis, Colonix Agrippin.e anno
odio est. 1611 impressa, annoque 1640 ibidem recusa, ad
681. <FralremveroLandvfinum nobisciimdetinere> nianum essent.
volui propter graves el crebras infiriiiiiales nostras:: 683. Vcrum cum hxc (andem urbis hujus Carihu-
scd quia sibi nitiil sanum, nibil jiicundum, niliil vi-- siani pro sua liumanitale commodare inihi dignati
t;ile el utile esse sine vobis reputat, non acquievitt sint, ttescriptum exhisce pretiosum illud monumen-
proteslans mibi in lacrymarum fonle pro vob's ema- tum lubet etiam liuc transferre, ut e't id, quod pau-
nanle, et suspiriis raullis, quanli apttd eumsilis elL C ( cis dunlaxat libris insertuin invenilur, quodque ne
quam perfccla cbaritate vos diligat. Undecoaciionemi quidem in Sancli Opera, apud Judocum Badiuin
nullam facere volui, ne lxderenl eum, aut vos, quoss anno 1524 Parisiis excusa, penesque nos exslaiitia,
chanssiinos pro merito viriuiiiro veslrarum babeo. illatmn fuisse miror, leclori in promptu sil, cl ita
Quapropter fralernilalem vestram sedulo moneo , simul fidem supra plus semel datam liberem. Sic
et submisse atque unice precor, ut charitatem,, itaque habet: t Doinino suo venerando Radulplio,
quam corde geslatis, exsecutione operis in ipsuro,, Remensi prxposito, sincerissimx charitalis cultu
tilpole in priorem et Palrera vestrum charissimum,, observando, Bruno salutem. Veieris approbatx
oslendaiis, benigne et provide siibminislrando, qtixe amicilix Gdeseo prxctarior et faude antpliori dignior
sibi pro multimoda valeludine sua necessaria sunt. in te conspicilur, quo rarior apud homines reperiliir.
Quod si vobis in hoc humanitalis oflicio non con- Quanquam enira longo terrarum traciu et prolixiore
scnserit, malens periclitari de salute et vita, quamt leroporis spatio corpora ab invicem sejuncta sinl,
aliquid de disciptinae corporalis rigore omttere, , animus tamen benevolenlix tttx ab amico avelli
quod prorsuS improbandiim est, forsiUin erubescet,, non potuit. Quod quidem iitteris ttiis suavissimis (iu
ut, qui priinns in religione est, in hac parle posteriorr quibus mihi amice blandilus es) nec non beneficiis,
inveniatur, metuens ne occasione sui aliqui*- exs R non solum mihi, verum etiam TratriBeruardo causa
vobis remissior vel tepidior fiat, quod nullaienus for- noslri large impensis, aliisque indiciis nonnullis
midandum pulo. Ne hujus gralix experles silis,, salis ostensura est. Unde grates, non quidem meri-
noslram vicera in hoc tanlum veslrx chariiali con- tis pares, scd tamen ex puro fonle manantes, bcni-
cedimus, ut liceat voliis reverenter eura cogere ad d gnitali lux rependimus. Peregrinura quemdam ia
ea, qux saluti sux comraodastis. aliis legalionibus satis fidelem ctim litteris ad tc
682. < De me, fralres, scilole quoniam mihi uni- i'- dudura direximus, sed huc usque non comparet.
cuin posl Deuni est desiderium veniendi ad vos, et st Dignumjudicaviraus unura ex nostris charitati ttisc
videmii vos. Et quando potero, opere adimplebo, >, transmittere,' qui omnia, qus circa nos sunt (quia
Deo adjuvaule. Valele. > Surianus, ubi hanr. episto- »- minus ad hxc calamo et atraraento suflicimus) co-
Iam inlegram recilavit, ita mox in eam observat : piosius viva voce prosequatur.
< Dehac parxnetica dicere liceat, quod Petrus abbass 684. Nolilicamns ergo diiedioni lux, dignalioni
Cellensis episl. 5," lib. III scripsil ad priorem et )t lux, qttoniam id libi non ingraUim pulanius, nos
fratres Carlhusix de Monte Dci; < In crassitudinee corpore (utinaro sic menle) valerc, et qux ad exte-
tijjl ACTA. 422-
riora pertinent, saiis esse pro volo. Vertira eliam A non vales, iniroieiiias exercere te vclle ? Nnnquid
fortiores illo siiraus ? NiinqiiJ, qnia paicnlia pietii-
operior, snpplieans divinx misericordix lnannm,
et lis suaj nos modo ad pteuilenliam provocal, iijmias
qux omnes inferiores sanet infirmitates meas,
satiet in bonis desiderium meum. In finibus autem conternptus tandem non ulciscelur ?
Calabrix cum fralribus rcligiosis, et aliquol bene 686. Quid eniin est perversius, qtiid tam ralinnero,
erndilis (qui in excubiis persistenles divinis exspe- ju li iaiti ipsamque naturam oppugnans, qtiam
ttant redilum Domini sui, ut, cum pulsavcrit, confe- creaiuram plus diligere quam Factoreni ? Quid ei>o
slim aperiant ei) eremum incolo, ab hominum a^endum censes, charissinse ? Quid nisi divinis
habitaUone satis undique remotam. De cuj'us antce- c:dere ron.iliis, ccdt-re veritati, que fallere non
nilale aerisque temperie et sospitale vel planilie potest ? Consulit namque in commune dicens : < Vc^
« nite ad me omnes, qni laboralis el onerali estis,
ampla et grata, inter montes in longum porrecta,
ubi sunt virentia prata et florida pascua, quid di- < etego reficiam vos; > Nonne pessimus el inulilis
solliciiu inibus
gnum dicam? Atttcollium tindique se teniter erigen- est labor, concupisceniia distentli,
lium prospectum opacarumque vallium recessum et anxietatibus, limore et dolore, pro concupitis
cum amabili flumiiuim, rivorum fonliumque copia incessanter affligi? QttoJ vcro onus est gravius,
quis sufti-ienter explicet? Nec irrigtii dcsitnl horti, B j quam quod mcntera a sublimi dignitatis sux arce
diversarumque arborum fertililas. Verura quid bis in inlirnia deprimit, quoJ est iujustiiia onniis ? Fuge
diulius immoror? Alia qitippesiintobleclamenlaviri crgo, frater mi, fuge has molestias et miserias
prudeiilis, graliora et utiliora valde, quia divina. onines, el transfer le a lempeslate tuijus mundi in
Verumtamen arctiori disciplina, sludiisque spiviliia- tutam el quielam porlus stalionem. Novit e(iain
libus aiiimus infirmior fatigaltis, sxpius his rclevalttr prudentia lua, qnid noltis Sapientia dicat. <Nisi quis
ac respirat. Arcus enirn si assidue sil lensus, rernis- < renuntiaverit oninibus, qux possidet, non polest
sior esl, et minus ad olificiumaplus. QuiJ vero soli- < meus esse discipiilus. > Quod quam pitlchriini,
(udo eremique silenliiim amatoribus suis uliiiiatis quam sit utile, quainqiie jucundura in schola ejus
juciindilaLisque confevat, norunt hi sottim, qui sub disciplina Spirilus S. manere, divinara adipisci
experti sunt. Hic namque viris strenuis lam redire jihilosophiam, qux sola dat bealitudinem veram,
in se licet, qnam libet; et habilare secum, virtu- quis non videat? Quapropier operx prctium esi,
tiinique germina inslanler excolere, alque tle para- diligenti examinalione prudeiiliam tiiam isia per-
disi feliciler fructibus uli. Hic oculus ille conquiri- pendere; quod si ainor Dei le non invilal, lanlorum
lur, cujtis sereno iiiluitu vulneraltir Sponsns amore, C prceniiortim ulilitas to non provocat, saltem neces-
oiiuia ( sitas el limor poenarum ad hoc compellere debet.
quo mundo et puro conspicilur Deus. Hic
celebratur negotiosum, et in quieta pausaiur actione. 687. Scis namqtie, qua sponsione obligatus cs, et
6SS. llic pro certamiiiis labore repensal Deus quam omnipolens est ac lenibilis sit, cui tcmct-
atliletis suis raercedem oplatam, pacem videlicet, ipsum munus gratum et omnino acccptabile devovisti;
in Spiritu S. cni nec raentiri ticet, nec expedit. Nec enim paiitur
quam innndiis ignoral, et gaudiura
Hxc est illa Rachel formosa, pttlchra aspeclu, a intille se irrideri. Rcmiuisciiur quippe dilcclio liia,
Jacob plus dilecla, licet mintis filiorum ferax, qttnra qtioil, cum ego et tu et Fulcius Monoculus qiiadavn
Lia fecundior, sed lippa, Pauciores enim stuit con- die simnl fuissemus in hortulo a jaccnti doiirai Adx,
tjiiiplalionis, quam actionis fiiii.Yerumlaiiien Joseph ubi lunchospilabai [af.me/fus., bospilahatiir], (!efal-
el Benjamin plus sunl cxteris fratribus a patre sis obleclationibus et pcrituris niundi bujiis diviliis,
dilecli. Hxc pars illa oplima, quam Maria elegit, nec non de perennis glorte gaudiis aliquandiu, ut
qux non auferctur. Hxc Sunamiiis pnlcherrima sola opinor, traciaremus; unde divino airorc ferventes
in omnibus finibus Israel reperla, qux David foveiel proniisiinus ac vovimus Spiriliii S., in proximo
senem el calefaceret. Quara (u, frater cbarissime, fugitiva sxculi relinquere, et xterna caplare, nec
iiiinain tinice diligeres, u( ejus amplexibus fotus n non monachicum babitum recipere. Qnod et in vici-
divino caleres amore ! Grjus si charitas seniel aniino no peractum esset, nisi tunc Fulcins Romam abiissei,
insederit, mox illecebrosa illa et blanda deceptrix ad ciijtis reditum peragenda disttilimus. Quo moram
gloria niuiidi libi sorderel, sollicitasqueopes (menli faciente aliisque inierveiiicnlibiis causis, divintis
sane onerosas) leviter abjiceres; nec non voluplates amor eliinguit, refrignit animus, fervorque evannit.
fastidires prorsus, aeque aninio corporique nocivas. Qiiid ergo supere.t, charissime, nisi a lanti debili
Novit namqtieprudentia lua, quis dical:« Quidiligit nexibus te citius expedire, ne pro lam grandi lam-
« munduni, et ea, qux smit in mundo > (qux sunt que diuturno menJacii cviiuine iram incurras Poteit-
voluptates carnis, concupiscentia oculorutn, atquei lissimi, et propier hoc cntciatus imnianes ? Quis
ambilio sxculi) « non esl cbarilas Patris in eo. > Et; namque inultuin relinqtieret, se a quolibet sibi suh-
item : « Qui est amictis muntli liiijus, inimicus Dei dito defraudari munere promisso, maxime si Id
« constiluittir. > Quid ergo lam iniqmtm, qnid sici magnx foret sibi xstimaiionis et pretii ? Quiipropier
insanx et prxcipitatx menlis, quid tam est pernieio- erede, non raihi, sed propbetx, imo Spirilui S. di-
stim quidve infelicius, quam contra etim, cujus po- centi: < Vovele et reddile DoroinoDeo veslro orones,
tcntix resistere, cujusve ultioiieni jnslilix effugere « qui in cireuilu ejus affertis niunera. Terribili et ei,
423 S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS 421
< qtii aufert spirilum principum, lerribili apnd reges A < est, sancti illius prxsulis Myrensis corpus Myra
< terrae. > Cur bxc omnia inculcat Spiiitus Dei, niii JBarium, Apuiix civitatem, anno 1087, tit Lupns
ttt le vovenlem perurgeat reddere, quod vovisti. IProtospata iu Chronico aliiqtte docent, fuisse trars-
688. Quid vero reddere gravaris, quod nullam liitum; I quod cU.il piurimis ab eo tempore miraculis
bonorum (uornm facit jacturam vel immiiiulionem, ibidem i inclaruisset* peregrinationibus frequentissi-
qtiodque lua potius, quam iliius, cui persolveris, :mis, ad id Barium e remotissimis etiam regionibus
accumulat lucr» ? Quocirca non te delineant divitite susceptis, honorab.itir.
fallaces, quia inopiam expellere nequeunt: nec 690. Porro, antequam jam recitatam epistolairi
dignitas prxposilurx, qux non sine magno admi- ad Radulpbum Viridem Sanctus scriberel, litieris
nislrare possunt periculp anlmae. Aliena namque, jam ab eo fueral convcnlus, aliasquc ad antiquum
cui (amen an redditx fuissent, esl dubiiim,
quorum minister sis et non posses»or, in proprios illum,
usus convertere (ut pace tua dicam) lam est odiosum, ainicum suum roiserat. Fas est haecomnia coliigere
quam iniquum. Quod si splendoris et glorix appe- ex ipsa, quam jam dedi, Sancti nostri ad Radul->
lens multam volueris relinere familiam, nonne cum phum epislola. Hxc cnim initio sic habel: « Quan-
tua, quaeex justo habes, non suppetunl, necesse esl, 1 quam longo terrarum tractu et prolixiore temporis
nt qtioquopacto eripias aliis, quod aliis largiaris? B spalio corpora ab invicera sejimcla sint, animus
Quod non esl, esse beneficum aut liberalem: nihiii laraen benevolentix lux ac amico avelli non potuii.
enim est liberale, quod non idem justum. Verttrai Quod quidem litteris tuis suavissimis(in quibus mihi
el hoc dilectioni tnx persuasum cupio, ne pro do- aniice blandituses) nec non beneficiis, non sotum
raini arcbiepiscopi necessiludine, qui plurimum con-. mihi, verum etiam fratri Bernardo causa nostri
siliis luis-credit el nitilur, qux non omnia justa vel| large impensis aiiisque indiciis nonnullis satis ostenJ
ntilia facile dantitr, a tam sublimi declines spon- sum est. Unde grates, non quidera meritis parea»
iione; divina revoceiis charilale, qux quanto estt sed tamen ex puro fonte manantes, benignitali tuaj
iuslior, tanto et utilior. Quid autem tam justurai rependiraus. Peregrinum quemdam in aliis lega-
tamque ulile, quidve naturx bumanx sic insitutnl t-kwiibussatis iidelem cum litteris ad te dudum di-
el congruum, quam diligere bonum ? Et quid aliud| reximus, sed buc usque non comparet. Dignuui
tam bonura, quam Deus? Imo quid aliud bonum,, jndicaviraus untim ex nostris charilati tux trans-
fcisi solus Deus? Unde aniraa sancta, hujus bonii mittere, qui omnia, qux circa nos sunl, quia minus
incomparabilem dccorem, splendorem, pulcbritu-- ad hxc calamo c( alramento suflicimus, coplosius
dinero ex parle sentiens, amoris flamma succensa,, viva voce prosequatur. Nolificamus ergo dileclioni
dicit: < Sitivit anima mea ad Deum fontem vivum,, ^ tuae, etc. >Tale est epistolx, a Sancto ad Radulphum
< qiiando veniam ct apparebo ante faciem Dei. > Viridem scriptx, inilium; e verbis atilem jam dalis,
689. «Utinam non asperneris amicuin monentera;; quibus constat, fuisse illam ad hunc anliquum Bru-
utinam non surda aure audias verba Spiritus Dei,, nonis amicum per aliquem e Turritanx ercmi aluiu-
ntinara desiderio longxque exspeclationi raeaesalis- nis missam, nianifestum est. Verum quis fucrit, rui
facias, dileclissime, ne diutius crucietur pro (e ani-- id onus Sanclus injunxerU,procerto nequeoedicere,
ma mea curis sollicitudinibusque atque limorc. uti necquis exsliierit ilte fralerBernardus, cui San-
Nam si veaerit (quod Deus avertat!) leprius, quaran cti nostri causa benefecisse Radulphus Viridis me-
debili votura solveris, abhac recedere vita, me con- moralur proxirae huc translatis epistolx ad hunc
tiiitta tristilia sine aliqua spei consotatione labe- verbis. Antiquus quidem, quem supra adhuc lautUvi,
scentem relinques. Quapropier et te exoralum etit Catalogus monachorum, qtti post Sancli obitum
imprecatum cupio, ut vel causa orationis ad sancturari Lanvino, tanquam priori, obedientiam in Turrita-
Nicolaum, inde ad nos usque venire digneris, qua- na eremo promisere fratrem qucmdam, nonV^e
tenus videas eum, qui te unice diligit, et statiimn Bernardura, exhibet.
rcrum nostrarum ac rcligionis.ordinem, nec nonn .
JJ 691* Verum hunc cum fralre Bernardo, quibii.-
qux ad communem utiliiatcm spectanl, mu'.ua viva a nonis causa a Radulpho amantissime luil excepltis,
voce traclare possimus. Et confldo in Domino, quod J asseverare eumdem idcirco non ausiro, quod Ber-
noo pcenilebit tanti itineris subiisse laborera. Epi-
i- nardus in dicto Catalogo memoralus, si res iia
stolaris breviuuis excessi modum, quia dum corporee haberet, e Turritana ereroo ad Radulphum a Sancto
le babere non possiim, sallera diutius sermociuando o missus fnisse deberet, idque factum non fuisse appa-
lecum morabor; fratemitalem (uam diu incoltuitem u reat, cum Ernno, si id fecissei, epistolara per enm
inemorein consilii nostri nec voti unraemorera vigeree ad Radjlptmm verosijiijliter misisset, et tamen,
sedulus exoplo. Vitaiu S. Reraigii nobis transmitias,s, antequam ad hiinc epis*oiam huc jam transcriptara
oro, quia nusquam in parlibus nostris reperilnr.r. daret, unam duntaxat ad eum adhuc aliara, quam
Viilc. > Hanc a Sancto epistolam, cum in Turrilanala per percgrinujrt rhisit, scripsisse e datis epistolx ad
Calabrix eremo versarelur, scriplam fuisse, ipsa- i- Radulphum Verbis videatur. Pofrd, nti qnis Rernar-
niel ejus verba nura. 684 posita roanifeslani; ut it dus ille, a Radulpbo BrtinOnis causa benignissiroe
aulera, cur sub hiijus finem ad S. Nicolaum Brur.o 10 exceptus, cxsiiierit, in obscuro est, i(a e(iam annus,
Radulpmim invilei, liaheatur perspeclum, sciendura n quo epistola, quam per untim e suis ad Rajulplittm
425 ACTA. 42G
Sajctus misit, scripta sil, oninino me lalet. Verum A tem, a Joanne Cochlxo factam, fuit cxacta. Tandem
ewtd ita slt. eam taraen idcirco commeraorare hic in Bibliolhecam Patrum fuit illala, extalque in Lug-
libttit, quod epislola, quam ad primos suosin Car- dunensi bujuseditione tom. XVIII. Episcopi Signien-
thusla discipulos Saricras scripsit, recensenda foret; sis Commenlarius luce pubtica donalus est a
rectusque ordo u( tam de una quara de altera uno Marchesio, Operumque ejus lomi primi, in quointer
eodeinque loco tractetur, exigere vrdeatur. Atque Gommeiitarium in Deuieronomium, iuterque Com-
hihc eHam esl cur jairi supra eo ipso loco, quo de raentarium in Cantica cairticorum ponitur, parlem
biiiisjam memoratis Sancti epistolis agi conveniebat, constiluit.
de reliquH etiara nmnibus, qux vel Sancti vere sunt 694. Hxc fcre, ul jam dixi, qtiantum ad subslan-
vel ei saltem atfribuunUir, lucubrationibus serie liam illi; atque ila quaenam, tuni S. Brunoni Her-
eontimia agere constitueriin, reque eliam vera §§ bipolilano, tum S. Brunoni Signiensi, qui amba
binis sequenlibus sim aclnrus. Psalmos commeniali sunt, expositio iu hosce attri-
§ XLH. Sanctus Commentarios in Psalmot et inS. buenda sil, leclorem potissimum edocenl; antequam
Pauli.apostoti Epistolat, qui nomine ejus' circum- auiem, quxnam S. Brunoai, Cartliusianorum iiistr-
feruntur, reetiam vera adornuvit; quandonam id tutori, quem Psalmos pariter explanasse admittunt,
et qua tlfethodofecerit, et quwnam prwlerea luctt-'"™
,
brationet certo ei debean^lribui. ascribenda sit, exponant, argumenia pnmum,
692. CommeiitariosJuos, altertun in Psalmos, alte- quibus re etiain vera commenlatum esse Psalmos
rum in omnes S. Pauli aposloli Epistolas, una cum Sanctura noslrum probare nituniur, in medium
nonnullis Opusculis seu Tractatibiis Sermonuinqtie adducunt. Eadem fere, quo id ipsum piobem, adlii-
coljectione sat aniula Judocus Ascensius e ms. qtroj bere Iiic lubet, ctim alia, qux validiora sint, invenire
Bibaucio, Carlliusix Majoris Priore, haud poluerira. Paucis e versiculis, quibus inter
l^piilielnio
funebres Sancti Titulos recudendos tit. 407 Micia-
^Hroerat, S. Brunonis, Garihusianovum institutoris,
'WSniiie, Parisiis ahno 1524 lyporum beneficio vul- censis prope Aurelianum abbatix monachi Sanclum
gavitjeademque deinde Opcra omnia, addilis eliam celebrant, primum locitmobtinet sequens hic :« Do-
nonntillis aliis, voliiniineque unico, quo ab Ascensio ctiis psalmisla, clarissimus alque sophista. > Regu-
edita fuerant, in tres tomos tliversos, quorum prior fa#i Noliensis S. Vincentii in Iuferiori Piclavehsi
Cdmmenlarium in Psatmos, secundus Connnenta- provincia monasterii canonici in titulo funebri 173,
rium in S. Pauti Epistolas, ac tertius deniqtte Opu- quo Sancto parentarunt, ita habent : « Bruno nam-
scula Sermonesque ^omplectilur, discrelo Golonix que veram scientiam et prtidentiam liberalium
Agrippinx anno 1611 iterumque anno 1640 Bruno- ^ artium, nec non ceteras cardinales virtules habuit,
nis pariier Carthusiani noraine fuerc rccusa. Verutn et servavil, quas in bono fine consnmmavit. Duduin
alia ex iis sunt, qux Sanctum noslruin certo habent siquidein Ecctesix sedis Remensium summus dida-
auctorem; alia contra", qtix an illius sint discepta- scalus, utpote in Psalterio et celeris scienliis lucu-
tur. Ac dC prioribus quidem prxsenti §, quo, qux lentissiraus, et columna totitis metropolis diu exsti-
Opera prxter duas § prxcedenii recitalas Epistolas tit.> Cum ergo altero e binis hisce Titulisfuhebribus
sancto Garthusianorum Parenii debeant altribur, Sahcti nostri in Psalmis doctrina, alterc-, ut apparet,
lectorem edocere statui, agere jam nunc aggredior, in iiis explanandis commenlandisve claritas celebre-
tractalu de posterioribus in § sequentem rejecto. A tnr, ad exposilionem commentaritimve, quem in
Commenlario in Psalmos duco initium. liosce ille concinnarit, alludi videtur; hinc autem,
695. Historix litterariie Franciae Scriptores tom. fuisse vere a Brunone Psalnios comiiientario expla-
IX, pag. 243, a honnullis iion aiiam Ob causam, natos, conctudenduin cum supra laudaiis Hislorix
quam quod S. Brunonem Signiensem cum S. Bru- liiterarix Frahcix Scriploribus, apparet.
none Carthusianoruiit fundaloTe confuderint, ex 695. Atiamen, cum fieri queat ut prxfatis binis
Operum ahs hoc concinnatonim Catalogb Com- Titulis funebribus, non ad Psalmoruin, quera San-
mentarium qUeinpiam ln Psalmos erasum fuisse, jDCdis in lilteras miserit, Commeniariiim, sed ad
prxfati, ilafere quantura adsubstanUam subjungunt: eoruradera,qiiara,cum Remis alibive altioris ordinis
Quo dimcultas istbaec melius elucidelur, hosse litleras doceret, viva voce fecerit, explanationem
refert, Uniusnondum inlegri sxcttli spalio, ab aiuio alludl non nerao forle contendat, Comraeniariuhi
sciticel 1040 usquead annum 1123 tres fioruisse a Brunone m Psafmos fuisse reipsa composifum,
Brunones, qtii celebris oinnes norainis fuerunt, aliis adhuc argumenlis cura laudatis Hislbrix litte-
Psalrais explanandis comraenlandisve omnes operara rarix Francix Scriploribus lubet firmare. Sxculo
dederunl: S. Bruno scilicet, Herbipolensis episcopus, eodem quo Sanctus obiit, fuisse ab hoc in Psalmos
anno 1045 vila ftinclus; S. Bruno, de quo hic nobis Commentariuro coniexium, lam firmiter habebatur
serhio; el S. Bruno, episcopusSigniensis, anno 1123 pcrsuasttm, ut librarius, si in simile forsan, quod
e vivis sublalus. Prioris' in PsaltCrium Opus una auctoris nomen non prxferret, scriptum incidisset,
cum aliis ejus lucubrationibus jam inde ab anno acceplum ex hoc ecgraptiura lam in capile el ad
1494 (ypis fuit excustim, et ab hisdeinde sejunclum cakem epistolx dedicatorix, quam in ipso Operis
Herbipoli anno 1551ac deiiide itertim Lipsix anno titulo S. Brunonis, Carlhusianoruin ihstituloris,
lo33' oux posterior edilio ad proxime antecedeii- nomihe insiguiret. Ecgraphura hujusmodi Mabillonii
PATROL. CLH. 14
427 S, BRUNONIS CARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS 428
tcrapore in Silviniacensi Ordinis Cluniacensis raona- __\ A conlexli, Brunoni nostro fuerint ascripli? Saue,
Sterio, duarum horarum spatio a Molinis in Bur- cura a nullis prorsus scriptoribus sive aniiquioiibus
giindia sito, asservabatur; in eo enim, uti ipsemet sive recenlioribus id factuin inveniatur, et tainen,
liic scriptor, qui illud ibidem invenit, Opertim post- tii jam dictum, ab hisce fere omnibus quispiam in
humorum tom. II, pag. 29 testalur, legebalur, < lnci- Psalmos Commenlarius Brunoni Carthusiano attri-
pil Epistola Biunonis Carthusiensis prxposili ad bualur, multum eniravero vel hinc confinnatur opi-
Hngonem Aslensem episcopum. Domino suo Hugoni, nio, qux vere ab hoc Coramentariiim in Psalraos
etc. ... Explicit Epistola Brunonis Carthusiensis fuisse elaboratum aslruit, eaque adeo, ulpote tum
prseposili, etc. Incipit exposilio Psalterii, excepta a idcirco, lumaliasobcausasjam adducias, longevero-
firunone, Carthusiense. prxposito, ex tractalibus siinillinut aut etiam prorsus inditbilata, est slandum.
sanctorum Patrum; >ac Mabilloniusquidem, ecgra- 697. Cttm porro res ila habeat, dubitandum efam
phum iUudrompositi a S. Brunone, episcopo Signino, non apparet, qtiiti Commeniariiis a S. Brttnone
in Psalmos Commenlarii exemptar, cujus initium ab Carlhusiano in Psalraos conscriptus, is ipse sit qui
exemplaribusexcusisdifierret, esseexistimavit tib.70 primum anno 1521 Parisiis apud Judocum Ascen-
Annaiium Benedictinorum num. 29; verum, aiunt IIi- sium, ac deinde anno 1611, iterumque anno 1640
siorix lil. Franciae scriptoreslococitalo.nequeOperis 1" typis Coloniensibus |:rodjBl.Hic cnim Comtneiuariiis
quod ab Iroc anlislite composilum, ueque illius, qtiod a Commcntario, qtti Brunoni Herbipolilano epi-
a sancloCarlhusiensisOrdinis Fundalore ftiitconlex- scopo tribuittir, niulium diflert, ncc contra ac a
(um, exemplar est. Prima, qux in Operis contextu noniiullis, qui proplerea Sancto nostro contexti in
leguntur, verba ostendunt, concinnatum esse ab Psalmos Commenlarii honorem perperara ademc-
Odone, Astensi monacho, Commenlarium, quem rant, putatum ex evrore aliquando fuil, curn Com-
Marchesius ad Operum Brunonis Signini, cui in- mentario, qui Brunonis, episcopi Signini, nonieit
scriptus est, calcem publici juris fecit. Librarius prxfert, est idem; quod iterum. fuissea Sancto
ilaque, de quo jam mox sumus locttli, non solum in nostro in Psalmos Comment-ariuraeiaboratuin, ar-
aucloris, cui scriplum illud altribuendum, verum gumenlo esl; ut orania, qno hic illi ascribaitir,
etiam in Mecxnatis, ctiidedicatumfuU, nomineerra- concurrant, quemadmodum Historixlilterarix Fran-
vit, nisi forte, quod subinde eliamalias faclum reperi- cix scriptores, quorum fere omnia hacienns-ltic
lur, duobusdiversis, Hugoninempe.Astensi episcopo, adducta sunt, tom. IX, pag. 245 recle observant,
IIli in Ms. exemplari lcgitur, et Brunpni Signino, mox etiam ibidem. quid de hoc S. Brunonis, Carlhti-
uti exeraplar excusum prxfert, fueril inscriptura. „ sianorum instilutoris, Opere censeant, sequenlem
696. Ita quantttm ad substanliam Historix litte- fere exponentes in moduro : Quicunque id atleiilione
r*ri* Francire Scriplores laudali. Jam vero, cum vel mediocri evolverit, diflicile admodum esse faic-
librarii aniiqui, si quem forte aucloris nom.inedesti- bilur, invenire generis hujus scriptum, quod siraul sit
iuttim in Psalrois Commenlarium invenere, nomcn magis solidum elclarum, magis concisum et ab ob-
ei S. Brunonis, Carlhtisianorum inslitutoris, ascri- scuritatis vUioafienum.Sinotum magis fuisset, magis
pserint, in ea sane illos, qua Opustuvjusmodia Sancto etiam fuisset usitatum, neque adeo, quara liuc usque
itlo fuisse concinnatum, existiraarunt, opinione fuit, neglectum : recle Psalmorum intelligenlix in-
fuisse, dubitandum non est; quod proinde re eliam spirandx judicatum fuisset aplissimum. Auctorem
vera fuisse a Sancto factum, argumento est perquara prxfert scientiarum omniuut gnarum, Dcique spiritii
valido. Ad id porro accedit, a scriptoribus fere om- repietum, quatem S. Brunonem, posl eos qui melius
nibus, qui celebriores in re litteraria auctores, scri- illum novere, exhibuimus. Ila fere qtiantum ad sub-
plosque ab hisce libros recensent, Comraentarium in slantiam illi; quam autem. hxc qux de dicto Sancti
Psalmos, qui a S. Brunone, Ordinis Carthusiensis Opere generatim bic aflirmant, verilali consonent,
fundalore, adornalus sil, commemorari. At vero, ostendunt qtix deinde, nonnullis interpositis, quan-
inquiet fortassis non nemo, sola pluriutn Brunonum I) tuin ad methodum in eo servatam magis parlicula-
liomonymia faclura esse polest ut Commentarius in> ria adjungunt.
Psalmos, quem cx iis unus, a S.BrunoneCarthusiano» 698. Atque ea quidem eo propemodum recidunt:
diversus, con(exuera(, huic (amen per errorem at Poslquam Sanclus, quid per Psatlerium inielligaiur,
librariis fuerit ascriptus. Fateor, fieri id ita om- sensusque diversos, litteralem scilicei, inoralem et
nino ppluit; verum ila etiam reipsa factura esse,, mysticum, in Psatmis distinguendos, brevi Prxfa-
parum mihi vcrosimile apparet. Quod si eniro, utt ftone exposuit, ad texlus exposilionem progreditttr.
Sanclo nostro quispiam in Psalraos .Commenlarius; Mctliodumhanc ila servat, ut, cum sensum tittera-
attribueretur, sola plurium Brunonum, a quorumi letn assignat, semper eum ad sensum spiriiualem
aliquodOpus hujusmodi iueril compositura, homony- seu rayslicuin, a Spirilu sanclo in Psalmis praeci-
wia sit factiim, quidni eliam hac accidit ut Com- pue inlentum, refcrat. lta Bruno Jesum Christuni
raenlarii, tum qui a S. Brunone, Herbipolitano epi- ejusque membra, seu hunc ejusqtie Ecclesiam ubi-
scopo, in omnia Veleris et NoviTeslamenti Cantica,, que fere mons(ra(. E( vero sola hxc via est, qua:
ttrai qui a S. Brunone Signino in MoysisLibros, ini ad pcrfectain Psalinorum inlelligcnliiini deducat.
Job, in Caiilica oanticorum el Apocalypsim sunti Sanctus nosler antiquos Palres, qui ante illum
42» ACTA. i3«
nosce explanaraut, evolveral, eosque iuterdura, ac A dictis fecit, locura hic habere nulla prorsus ratione
noiriiiiatiinS. Arabrosiura et S. Augustinum eiiara potest. Etenim scriptor auctorve nullus est Bruuoni
citat, verbis tamen iliorum non transcriptis, ut, homonymus, qui eodem, quo hic sxculo, aut saltem
qux ex iisdem accepil, ea sibi quodammodo propria xiaie Horuerit, Comraenlariumque in S. Pauli
Vetldideril, inlegrumque Opus ex ipsa ejus pettu sit apos(oli Epis(otas coneiiraarU. Quare, si, S. Bruno-
deproroplum. Dura singulorum Psalmorum, quod, nera, CarUiusianorum Inslitutorem, hasce esse com-
raulta rehus obscuris Ince afftisa, facii, (Uulos ex- mentatum, argumenlo sat solido, alicunde qraesito,
ponit, liriguam Hebraicatn calluisse sese manifestis- possit probari, omnia penilus Operis exemplaria,
siine prodit. Idem liquete variis in Operis contextu qux Sancti nomine insigniuntur, opiniorii eorura,
occurrenlibus locis, uti etiam eum ad priniigeiiium qui huic illud ascribunt, suffragantur ; re auiem
seu Hebraicum lexlum, ut, quem Vulgata offert, vera sat solidum, quod S. Pauli aposloli Epistotas
melius exponat, recurrere. ln (olo Commentarii commentatum esse Sanctura noslrum ostendit, ar-
decursu rairalionem de se concitat, ac potissimum, gumenturo ex ejus in Psalmos Coinmenlario, cum
ditm Jesu Chrisli raysteria, ac qucmpiain Psalmo- conlextus hic ab illo ex dictis certo sit, deducilur.
rum locura per alium sacrx Scriplurx lexlura expo- Idem enim siyltis; eademque methodus, quam in
nit. Slylo utitur conciso, simplici, nervoso, claro, B Psalmis commentandis secutus est Sanctus, in Cora-
nilido tamque probe Latino, quam cujuscunque al- mentario etiam, quo S. Pauli Epistolas exposuil,
terius, qui eodein, quo Sanctus, sxculo floruit, scii- invenitur.Voces, idest, quas in explanandis Psalrois,
ptoris stylns esse poluerit. Eximii hujusCoramentarii quo prxcedeniem auctpris locutionero loculione al-
ediliones alias, quara quas Opera, S. Brunonis no- tera seu phrasi clariorem meliusve explicatam red-
mine lum Parisiis anno 1524, tum Colonix Agrip- dat, non raro adhibet, frequenter eliam in S. Pauii
pinx auno 1611, ac deinde ileruin anno 1640 lypis aposloti Epistolarum Commentario recurrunt. Ad
«xcusa, in capile prxferunt, non novimus, ut jam hxc, quod quin postremum hoc Opus S. Brunonis
supra dictura. Optandum interim foret ut Opus om- vere sit, dubitandi omnem locum adimit, clausula
iiium fidelium, ac maxime eorura qui publico pre- est.in antiquo Coramentarii hujus exemptari a Mabil-
cura divinarura ministerio consecrali sunt, manibus lonio reperla hisque verbis concepta : « Explicit
tererelur. Glossarius Brunonis eremilx super Epistolas B. Pauli
699. Tale est quod de prseclaro Sancti nostri in apostoli. >
Psahnos Comineniario Hislorix litterarix Francix 701. Atque ita Sancto, qui nohiine ejus editus est,
Scriptores ierunt judiciura; quod mihi sane appa- scriptum in oranes S. Pauli Aposloli Epistolas Com-
ret sequissimum, si tamen exceperis quod de Opere irientarium merito allribui, modo habemus; de lem-
illo inlegro e propria Sancti penu depromplo et pore adeo quo hunc a Brunone concinnari conti-
lanien parliin e sanctis Palribus accepto involvit. geril, nunc dicaraus. Sunt qtiidera qui Sanclum,
Reslat raodo, ut quo id (empore Rruno elucubrarit, cum in solitudine seu Carlbusiana seii Turrilana jam
determineii). Cum Sancto noslro, ul sacrx Scriplurx versaretur, Opus illiid contexuisse verusimiiius autu-
sludio vacaret, tummaxime.duminCarlhusiaMajori raant: el sane, cuni liinc oiniii aiia cura liber con-
ac deinde in Turritana Calabriae eremo versaretur, scribendis libris vacare facile poiuerit, csse videtur
oiium fuisse videatur fuisse luncab illo, dequohic cur id eum tunc fecisse non immerito xsttmes; atta-
hobis sermo, Commentarium concinnauim verosiraile men cum Bruno, dum Remis adhuc, sxcuto nonduni
potesl videri. Atlamen, cum nibil omnino obstet que relicto, versaretur, studiis animum assidue excotae-
minus id eliain dura Remis adbuc schotarum prx- rit, facileque interea Opusillud concinnare potuerit,
fecttiram gereret, altiorisque ordinis scientias do- non est eliam cur id lutn certo non fecisse sit cre-
ceret, fecisse qiieal, nec quidquam qtiod anacbore- dendus. Quapropter idne lunc, an cuin ih solitudineni
larum potius, quibus in solitudine prxerat, quara jam secessissel prxstiterit, ambigendtim quam ma-
aliorum quorumcunque fidelium instruclionetn 0 xime videtur; cum autem, quo dubium id esse desi-
spectel, in illa Sancti noslri lucubralione occurrat, nat, non tantum non ih ipso illb Opere, sed nec
liancne ille, cum sxculo nuniium jam reinisisset, alibi quidquam occurrat, terapus, quo Commentarium
an ante adornarit, dubium admodura ac incertum proxitne roemoratum Sanctus scripserit, non minns
apparet. Nec quo tempore lucubratio aliera, seu in sane, quam quo Commcntarium in Psalmos ador-
omues S. Pauti aposloli Epistolas Commentarius, narit, apparet incerlum: idque adeo in medio relin-
qui inler Opera Sancli nomine excusa non iniinium quens, qux de meihodo, quam in Opere illo ador-
locum tenet, inlegrumque Coloniensis horum edi- nando secutus est sanclus noster, diccnda stint
tionis tomum secundum implet, conciunalus sit, expedio. Integrum primo capilis cujusque textum
certius definiri potest, uli patesce( ex iis qux di- transcribit, singulasque deinde ex ordine sententias
caiu, emn Brunoni Carlhusiano Opus illud vere attri- clare ac succincte exponit, unice studens ut oninia
buendum ostendero. qux in hisce conlineiUur, seu ethicx seu fldei ac
700. Plurium Brunonum homonyraia, qux, ut dcfgmatiscapita lectori manifesta efliciat. Senten-
Sancto nostfo in Psalmos, quera tamen adornaral, tiarura verba ad Gramraaticx leges nonnunquam
Coraraenlarius abjudicarelur, aliquando ex supra explanat; npnnunquam etiam, qux verbis al is
451 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 432
Grxce et Hebraice, quod utramque hanc linguam A mones seu bomilias dividunlur. Ut, qux in decursu
eum calluisse arguraenlo est, significatio competat, dicenda sunt, sludioso lectori clarius queant propo-
exponit. Haecfere etiam, quantum ad substanliain, ni, singularum illarum litcubralioiium qualemcun-
omnia de melltodo quam in suo in S. Pauli Episto- que notiliam, antequam an Sancluni noslriim vere
las Comraenlario Sanctus noster (enuU, Hislorix babeant anctorem iuquiram, prxmillo, liiinslaiis
lilterarix Francix Scriptores laudati lora. IX, buc litulis saltem, quibus quxque lom. III Operum,
pag. 247 suppeditant, addentes eiiam nonnulla de nomine Brunonis Colonix Agrippinx anno 1011 iie-
Sancli quantum ad Dei graliam et liberum hoiniuis runiquc anno 1640 editorum, allici ntur. Ac prin.o
sub hac arbitrium doclrina. quidera tiluli, quibus opuscula borumqiie capiia
702. Verum cuni hxc ad metliodum a Sancto in insigniunlur, sequentes hi sunl : < Liber de laudi-
suo, de quo hic nobis sermo, Opere servatara non bus Ecclesix; capila octo, nciiipe I de Paradiso,
speclent, longiusque, quam par sit, ab iiistilulo n De arca Noe, ui De tabernaculo fcedens, iv De
nostro, quod dunlaxat, qux Sanclo aUribuantur templo Salomonis, v De inuliere, per quara signili-
Opera, et quo, quae illiusvere sunt, tempore, modo- ctilur Eeclesia, vi De civitate sancla Hierusalem,
que scripta sint, cxaminari exigil, nos abducerenl, vii De basilicis, quae ab episcopis ordinantur, VIH
missis Iis, de Parxnelico ad ccelestia capessenda U '! Dc evangelicis leclionibus. Liber de ornamentis
Epigrammale, prxclaraque fidei confessione, qux e Ecclesix. continens capita duodecim, i De fide, n
scriplis Sancto noslro indubio attribuendis comme- De spe, in De charitate, iv De qualuor virlulihus
moranda adhuc bic restant, quxpiara proferre in cardinalibus, v De limnililale, vi De misericordia,
medium nunc lubet. Ac primo quidem Parxnelicum vii De pace, vm De patienlia, ix De castilate, x De
iliud Epigramma seu, ut ab aliis vocatur, Elcgiain obedienlia, xi De abstinenlia, xu In quibus virtu-
de mundi conletnptu Rrunonis certo esse, vel ex eo tibus Ecclcsia ornalur. Liber de novis conlineus
liquel quod auctori alteri neque a recenlioribus capiia decem, ncnipe i De novo mundo, n De coelis
neqtie a vetustioribus scriploribus altribualur; novis, III De nubibus novis, IVDe monlibus novis,
quauti iiulem prelii ld sit, cuique tura ex Opu- v Dearboribus novis, vi Deaniinalibusiiovis.vii De
sculi , quod inlegrum num. 56 jara recitavi, inspe- polestalibus novis, vm De novo mari ac novis
ctione, tum e sxpius repelitis cjnsdeni inOpera varia, piscatoribus, ix De avibus novis, x De fluminibus
quae omnia bic recensere operae pretium non est, novis. >
illalionibus dijudicandura relinquo Quod modo ad 704. Alqtie hi quidem opusculorum, ad qitortim
prxclaram, qux Sancti etiara certo est, fidci confcs- ^, eliatn primi caput ultimum sermo de ecclesix dedi-
sioiiem speclat, hanc Vir sanclus cum raorli sese catione adjicilur, liluli sunt; sermonura vero seu
vicinura senliret, emisit, eique norainalim, qux ad houiitiarum, quas liber, qui de festivilatibus fesli-
SS. Triiiitatis ac divini Verbi Incarnationein spe- vilatum inscribilur , conipreliendit, sequentes :
ctant, inseruit: in fine eliam, verosiraillime ut, pro < De SS. Trinitate sermones tres. De Nativitate
move (adi num. 69) lunc usilalo, quantopere Beren- Domiiii sermo unus. In octava Epiphanix sermo
garii hxresiin delestareiur ostenderel, adjungeus : unus. In Rarais Patniarum sermones duo. In Co>na
i Credo etiara Sacraraeuia, qux sancta creditel vene- Domiiii serrao unns. Iu die Parasceves sermores
ratur Ecclesia, el nominaiim panem el vinum qux duo. In die sancio Paschx serrao unus. In Ascen-
cousecrantur in altari, posl consecrationem verum siorie Doniinica serraones duo. Indie sancto Penie-
corpus esse Doraini nostri Jesu Chrisli, veram car- costes sermones duo. Sermones quinque de beata
nera et verura Sanguineni, qux el nos accipiraus in Virgine, i De laude B. Marix Civiiatis Dei, n De
remissionera peccatorum nostrorum et in spe Nativita(cejusdem, ni In Puriflcatione, IVIn Annun-
salutis xternx. > Scripti hujus fragiucnla dunla- liatione, v In Assumpiione. Serraones quinque :
xat aliqua in conscriptas a se Sancti Vitas inlu- l De Martyribus, n De Christo vite, et ejus vinea,
teraut ejus biographi; verura id iniegruni Suria- Q [ III De Marlyribus, iv De bonis e( malis fratribiis
uus in suis ad contextam a Surio Sancii Vi- cohabitanlibus, aul martyribus simut occisis, vDe
tam Annolationibus pag. 253 et seq., ac dein- laudando Deo inslrumenlis musicis, per quse mar-
de eiiaro Mabillonius, quarlo Analeclorura lo- lyrura cruciatus et confessorum afflictioncsel con-
mo p. 400 et seq. publici juris fecit. Iotegruin id fessiones designantur. > Sermonibus hisce seu
nos pariter.cum de tempore, quo Sanctus obiit, homiliis, quas, qux jqm supra memoravi, Sancti
tractabiraus, Comineniariobuic inseremus; deOpc- nomine edita opera complectunlur, sermones tle
ribus qux Saiicto atlribuunlur, nec taraen cjus SS. Confessoribus undeciro, atiique tres subduntur.
certo sutil, modo agendura. Ac horum quidein postcrioruin primus inscriiiilur
§ XLIII. An opera, a jam memoralis diversa, quw i De Virginibiis, n De sauclo Michaele arcliangtlo,
Sancli nomineedita sunt, vere eum habeanl aucto- iii De contemptu diviiiarum; > aliorumvereundeciin,
rem. t qui hosce prxccduni, prinius esl <De salc et luce cx
703. LucubraUones qnx Sancti iiomineeditxsunt, verbis Doraini, et civi(a(e in monte posita de apo-
eltaraen an euravere habeant auctorem disceptatur, stolis et celeris doctoribus ac confessoribus, n Dc
in opuscula seu tractatus particulares, el in ser- lucerna posila super candclabrum, applicata Salo-
433 ACTA. 434
inoni, Chrislo e( bealo Benedicto, in cujus festo lia- A . mss., operaalia, qtix S^igniniprxsulis certo sunt
bitusest, et applicabilis cuUihet confessori, inDe coniplcctenlibus, fucrint a Marchesio reperta ? Hanc
diversis oculis et de episcopis, iv De puteis Abralix sane ob causam itaopinalos illos esse, ex tiliima
id est, sacrx Scripturx, quos aperiutit aposloli et verborum huc translatorum peribdo apparet. Verura
calholici doclores, v De lumbis prsecinctis et lti- cum ex Brunoiiis nomine, quod Sanctus Carlbiisiafe
cernisardenlibtiscoufessoriim, vi De talenlis uni- norutn instilulor cum sancto ordinis Benedictiniit
cuique, sed prxcipue episcopis el aliis prxlalis ad Signino episcopo habet commune, faclura esse
liicrum faciendum in illis a Domino creditis, vu De qtieat, imo reipsa, quemadniodum laudati iStoriae
confessoribus, qiiibus vigiiaudum est, vm D.econti- litt. Francix scripiores verbis recitalisvoliintVlactum
nenlia et mundo corde, deque pontificiim ofltcio sit ut opera qux a Petro diacono S. Brunoni Signi-
"
per rationale significato, ix De quovis Sancto, qui re- np diserle ailribuunlur, S. Brunoni Carthusiaho a
liclis oinnibus, Deura sectitus esl, etiam deVirgine, librariis fuerint adscripta, qiiidni eliam faclum j
x De apostolis, evangetislis et docloribus sanctis, eodera ex capile esse queat ut opuscula seu opera
xi De doctorhis ei prirdicatoribus sanclis > quxpiatn,in suppedilalo a Petro diacono opertim,
705. Atque ha>.cstinl opuscula orania seu tracta-, qtix Bruno Sigriinus composuil, Catalogo expresse
tns, iiemque hoinili» seu sermones, qui operum non meroorala, huic per errorem a librariis, mss.
Sancti nostri nomine, curante Theodoro Pelreio, antiquorum, in qujbus a Marchesio fuere inventa,
Colonix Agrippinx anno 1611, iterumque poslhiijus auctoribus fuerint ascripta, licet intcrira non illius,
obitum arino 1640^(ypis excnsorum, tomum tertium sed S. Brunonis Cartliiisianorum insiitutoris essent?
canstituunt. Verttm Historise litterarix Francix Aiunl quidem illa in mss. hisce antiquis, equibus
Scriplores lom. IX, pag. 242, opiisculis ony^f^S^ . a Marchesio erula fuere, adjuiicla fuisse aliis ope
traetatibus, ac sernaonibus, qui Brtinsrrtt^iVihu- vibus, qnx Brunonis Signini esse, certum oinnino
sianolum in hac operum ejus ediiioneithm iii alte- e&t atque indubitatum. Verum quid tum?Codex
ra, supra memorata alquea Jtidoco Ktdio, seii, uli ra|. anliquus, e quo S. Brunonis Carthusiani opera
a patria etiam vocatur, Ascensio anno 1524 ador- anno 1524, Judocus Ascensius edidit, allerqtie, qni
nala, allribiiuntur, generaiim recensitis, subjiin- ytum in Carilnisia Maj'ori asservabalur, scriplis in
gnnt: « Verumegrandi illo scriptorum, in dinrlJTis Psalmos et tn omnes S. Patili apostoti Epistolas Com-
illis editionibus S. Brunouis noinine excusorura, menlariis, qui Sancli nnstri certo sunt, adjunci»
numero expungi debent hinc optiscuta omniaseu eliara, ut latidatus Judocus Ascensius in prxfixa
tractatus particulares, hinc sermones omnes seu iQ hisce epistola dedicatoria fidem facit, alia babebal
bomilix. Nec hi, nec illi, ut ut nomine ejus conde- opuscula, qux una cttm Coinmenlariis illis hic vul-
coraii, ad etjm perlinent, lantumque per errorem, gavit, quxque lamen omnia S. Brunonis Carlhu-'
ex ipso ilto nomine natum, contigit ul ascripti ei siani non sunt, uti mox,'prxfatis scriploribns, qiii
fueriiit. Tolidem sunt fetus calami S. Brunonis nulla ex hisce ci atlribuunt, parlim assenliendo
Signini episcopi, anno 1123 vila fnncti, ac proin docebo.
Cartbusianorum Instilutoii xqualis. Dubitari hac de 707. Atque ego quidem, ut ea in dictos mss. co-
re non potest, dtiro luiic illos a Petro Diacono Cassi- dicesseu iiihorum unum, e quo deinde aller sit
nensique bibliotheeario,qui ante idem (duodeciroum) (ranscriptus, fuerint illata, faclum reor ex igno
saeculuramediura scripsit, in opernm suonim duo- rantia prxcipUive judicio librarii, qui, cum omnia
bus, opusculo nempe De viris iltustribus Cassinen- Sancti nostri opera describenda sibi surnpsissel,
sibus, et Chronico raonaslerii Cassinensis, ubi eos forteque forluna in opuscuta qux Brunonis sim-
siiigulalim enuroerat, altribui videmus. Et vero piiciter nomen, nulto addilo nomini huic lituto,
Mauro Mirchesio, Cassinensi decano, cttrx fiiit prxferrent, ea Brunonis nostri. aut nullo olane aul
asserere eos ac reddere vero suo anctori, sub cuj'us perexiguo prxmisso exaroine, esse existiroarit j'
liomine Venetiis iniprimi eos fecit, duobus tomis D 1 eaque propterea aliis a se jam descripiis geniiiiiif
discretos, qui non nisi unum molis jusUe volumeii hujiis operibus adjecerit. Verum cuinres itababeaf j
constitmint, Editioest anni 1641, et exacta ad piura quidni etiam simili ratione faclum esse queat, til
mss. Marchesio :
anliqua mss., qux complectuniiir alia ejusdem an- in codices aniiquos, qui prxluxere,
tisltfis opera, qux inter iionnulla suni, qux Pelri aut sallem in horum tiniini, e quo reliqui deinde
Diacoui diligenliara fugerant. > fuerint descripli, opuscula aliqua, qux S. Brunonis,
706. Haclenus ilii; verum cum inter opera, qux Signini episcopi, non sunt, fuerint illatit? Ex opus-
MaurusMarchesius anno 1651 Veneliis S. Brunonis culis itaque homiliisque, qux Sancli nostri nOiiiine
Siguini seu Signicnsis episcopi nomine edidit, sint Parisiis ac deinde Colonix Agrippinx in lucCm pro-
etiam, uti ipsimet hic ialenlur, noiinulla, qux in diere, atque a Marchesio interim huncque sectitis
Suppeditatoa Petro diacono operuro, qux Sanctns Historix litlerarix Francix scriploribus S. Bru-
hic ordinis Benedictini anlistes contexuil, elencho noni, Signiiio episcopo. attribuunlur, vere huic illa
non occurruni, cur Marchesio, nxc etiain S. Bru- ailribuenda videntur, qux lum tituli parum vulga*
IIOHISbignini esse conlendenti, assenstim, uti vetbis ris, quem prxferunt, tum argumenti, quod tractant,
recitaus faciuni, prxbuere? An quod in anliquis ralione conveniunt curo operibus, qux a Bruuone,
435 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 436
Signino seu Signiensi episcopo, conclnnata fuisse, A buendi, est dubium, cum, prxterquam quod prioris
Petrus Diaconus in Optiscnlo Deviris illuslribus Ca- e binis hisce Sanctis csse, neque e Petro Diacono
sinensibus cap. 34 alibive discrte testatur. Ea sedet neque aliunde, ut jam diclnm, conslet, fieri possit
swtenlia, quod, quamvis hic scriplor a verilale ut in mss. codices , in quibtis a Mauro Marchesio,
etiara subinde deviasse deprebendatur, nec cutii una cura operibus Brunonem Signiensero certo
TKone Marsicano, qui, quod deinde Petrns conti- habentihus atictorem, fuere invenli, ralione supra
ututvere sanctihujusanlisliiUnon essent,
nuavitJjBasinense Chronicon incepit, gravilate el exposita,
nucloriHte comparandus videalur, Brunoni tamen fuerint illati.
Sfgnino opcra, qux sancti hujns antistitis non 709. At vero, inquies, Petrus in Chronici Casi-
essent, ascripsisse censcndus non sit, cum haud nensis snpplemenlo, lib. iv, cap. 31, de Brunone
dudum, postquam hic ad Dominum migrasset, in Signiensi sic scribit ; < Non autem idem vir otiose
* monasterio Casmensi,
uli, qui primtis ej'usDe viris hic vixisse credendus est, qui talcs ac lanlos nobis
illuslribus Opusculum publice juris fecit, apud Mu- Scriplurarum exposuerit libros, de quibus sum-
r.ttorium lom. VI Rerum Ilalicarum scriptorum mam. itlorum scilicel qui in nostris manibus
Joannes Baptisla Marus in sua in id prxfalionc venere, pandere curamus , super Psalterium ,
bibliolhecarium " superGenesim,
aliique bibliographi passim docent, stiper Exodum, super Levilicum, su-
egerit, credibilequeproindesil, ad nianum eum ha- per Niimerum, super Deuteronomium, super Isaiaro,
huisse opera, qtix a Sancto illo prxsule, qni et ipse super Cantica canlicorum, super Judicum, super
nliquandiu in monasterio Casinensi monachum Apocalypsim. De tolius autem anni festivUalibus
alque eliam abbatem egerat, scriptaesse, loco citalo atque diebus Dominicis composuit sermones sexa-
nsseverat. ginla novem, homelias cenlnm quinqiiaginta quin-
708. Hinc cum Pelrus Diaconus, fufsse a Rru- que. > Quibus verbis cum Petrus Diaconus plures
none Signiensi exppsitioneni in Psallerium, in Ge- serraones homiliasque S. Brniioni, Signiensi epi-
nesim, in Exodum, in Leviticum, in Nnmerum, in scopo, altribuat, quam cap. 34 De viris illuslribus
Deuteronoraium, in Cantica canlicorum et tn Ju- recenseat, siroulque seseomnia , qux a Sanclo hoc
dicum conscriptam, capile . citato prxfatus, mox antislite coraposita fuere, opera ad manum non
subjungal : <Fecil el sermones hos : De laudibus habuisse innual, ficri facilc potest ut sermones in
Ecclesias in dedicatione lempti, De Paradiso, De Operum S. Brunonis Carlhusiani edilionibus supra
arca Noe, De labernacuio fcederis, De tcinplo Salo- memoralis Sancti liujiis Patriarchx nominc vulgati,
uionis, et de muliere, per quam Ecclesia signlfi- Q ut ut apud Pelrimi Diaconum in homiiiarum sermo-
catur. De civitate sancta Hierusalem; De basilicis, nuinque S. Brunonis Signini etencho lilulis parum
qu» ab episcopis dedicanlur.llem De evangeliis; De usitatis insolilisve affcctiuon rnpcrianltir, ccncinnali
nrnamentis Ecclesix, De fide, De spe, Decharilate, lamcn vere ab hoc fuerinl. Fateor, sic habet: ve-
Dequaluor virluiibus, De humililate, De miseri- rura, cum eqnidera homilias sermonesque dictos
cordia, De pace, De patientia, De castitale, De obc- Brunoncm Signicnscm habere auctorera, e Petro
dientia, de iibslinenlia : Ubi Ecclesia ornalur, De Diacono certum, ut jam dictum, non sit, fuerintqne
novo mundo, De ccelis novis, De nubibus novis, De ex jam supra diciis iidcm tam in codicibus mss.
nionlibus novis, Dc arboribus novis, De poteslati- anliquis, qui, qux S. Brunonis Carfhusiani certo
bus novis, De mari et piscatoribus novis, De avibus stint, opera complcclebantur, quam in codicibus
novis, De fluminibus novis, De animalibus novis, > itidem mss. antiquis, qui, quas nemo Brunoni Si-
libros seu iractatus tres, niim. 703 meraoratos, gnino negat, lucubraliones continebanl, rcpcrti,
Sancloque noslro in prxfatis operum ejus editioni- sintne huic Sanclo ex ordine Benediciino prxsuli,
bus ascriptos, quorum primus, in capita octo divi- an potius S. Brunoni, Carthusianorum insfKulori at-
sus, <DctaudibusEcclesix, > secundus, capiladuode- tribuendi, manet adliuc diibiitm.
cim complectens, « De ornamenlis Ecclesie, > ac D 710. Nec est quod roponas, conslare saltem e
terlius denique, capilibus dccem discrctus, De novis Petro Diacono, plures fuisse a Brunone Signino
inscribilur, a S. Brunone, Signino seu Signiensii sermones corapositos, eosque proinde, de quibtis
episcopo, luisse reipsa contexlos, verosimillimttm hic disserimus, huic poliuS esse, quam Brunoui
e tilulorum, arguraentum, quod tractanl, expri- Carthiisiano ascribendos : uti cnim, qtiin Bruno
iiienlium, insolentia seu novilate, apud Pcirtim Signiensis plurcs, imo plurimos sermones concin-
Diaconum quoque bic occurrcnle, apparel. Ycruni, narit, ambigcndum non est, ita nec, quin id Bruno
qtiod ad librum, qui < De feslivitaiibus feslivilaium > noster lecerit, revocari potest in dubiuro. Ita colli-
inscribitur, spectal, cum hic, protit sive Sancti gciiduro reor e Sancti tum Epitaphio, lum Titulo
noslri sive Brunonis Signini nomine est editus, ftinebri, inler recudendos 166; in priori enim e
sermoiies.Donpaucos, quos neque extilulo singulari Linis liisce raonumenlis antiquis, quod Brunonis
scu parum vulgari, qui apud Petrum Diacoitumi tumulo fuit ascriplum, Sanctus hic Carthusiaiiormii
quoque Ioco proxime cil. oocurrat, neque aliundc Inslitutor ita loqnens inducilur :
sancti illius aniislilis csse ccrlo constat, cotti- Primus in hac eremoChristi fundator ovilis.
pieclatur, sintne huic ilii, an Sanclo noslro attri- Promcrui fteri, qui legor hoc lapide.
437 ACTA. 438
Bruno mihi nomen, gemtrix Alemania, meque _, non videatur, qux in aliis Sancti «fperibusj siyli
A
Transiulil ad Calabros grata qtrieseretni. raiio; aliquantulum enim diversam in diversis scri-
Doctoreram, prwco Chrisli, etc. ptionis generibus styli rationem ab uno eodemque
In posteriori vero, quo Andegavensis S. Matiricii scriplore subinde adhiberi, quid mirum ? Verum
ecclesia Sancto nostro parenlavit, sequens una cum quandonam sermones illos Sanctus composuerit^
multis aliis de S. Brunone legitur versiculus : <Mnl- Cum exhortationes, quas compiectunlur, monachis^
tos sermones faciebat per regiones. > Cum ergo ut plurimum conveniant, fuerint verosimiliuaJpdem
Sanclus nosler, uli e jam recitatis, qux prxfata abs illo, cum in ererao seu Carlhusiana seu^urri-
bina monumenta antiqua suppeditant, teslimoniis tana jam versaretur, compositi, alque ad eos, qufin
manifcstum est, prxconem Christi cgeril, dubitan- disciplinam ejus ibidein sese dederant, pronunciati.
dumnon cst, quin sermones etiam, quos ad populum Nec propterea lamen putes verosiniite non essc
dixit, concinnarit. Quod cum ita sit, non est sane Sanclum noslrum, cum Remis adhuc versaretur, #
cur, ob sermonum a S. Brunone, Signiensi episcopo, verba ad populum, conlra ac nura. 95, docuimus,
compositorum multitudinein, huic polius, quam Brtt- unquam fecisse; elsi enim Latinos, de quibus hic,
noni noslro allribuamus editos huius nomine ser- sermones lunc verosimillime haud habuerit, habere
mones, qui titulis, arguinenium quod traclant cxpri- " poluit alios, idiomate vutgari conlextos, qui modo
mentibiiSjiusolitis seu parura vutgaribus liaud distin- inlerciderint aut nunquam eliam in lilleras missi
guunlur. fuerint. Idem eliaro pttla de serraonibus, si quos
711. Reponi quidem polest, sermones quos San- forte Sanclus, cura in soliludinem, saeculo relicto,
clus ad populum habuit, non lingua Latina, sed jam secessisset, ad populum unqtiam habuerii;
idiomate vulgari fuisse indubie conscriplos, ac proin quod re etiam ipsa factnm essc, vero haud apparet
ex horura quos concinnarit multitudine, pro ser- absimiie. Qnidni eniin faclum esse queat ut Sanclus
monibus Latine conscriplis, de quibus hic dispula- noster, clsi jam eremitarum, quorura ad populum
mus, ei atlribuendis argtti non pesse; verura ex eo verba facere non est, vitx inslitutiim amplexus,
quod raullos Bruno idioraate vulgari sermones ador- sermones subinde ad populum habuerit aut in itine-
narit, multos eliam eum, qnos ad suos vet in altioris ribus, quxex dictis confecit, aut in ecctesiis, eremo
ordinis 3cientiis Remis discipulos vei in Carlhusix seu Turritanx, seu Carthusianx, quam incolebat,
Calabrixque cremis monachos dixerit, Latine con- vicinis, ad eas ab episcopis, per pia incensaque
cinnasse, credibile apparet. Quare qnorumdam Viri, ctijns raram vitaesanclitatem perspeclam habe-
sallem ex iis qui nouiine ejus prodierunt, ncc a p. bant, monita gregi sibi conimisso prodesse volenti-
Petro Diacono Brunoni Signiensi diserte altribuu» bus, evocalus? < Multos sermones (verba suntproxi-
tur, revera ipsum esse auctorem, vero prorsus absi- me laudati, quo Sanclo parentalum fuit, Tituli fune-
mile non est, licet inlerim id de omnibus illis, ac bris) faciehat per regiones. >
noroinatim de eo qui inter undecim ei allributos De 713. Sed bxc de sermonibns; quos Sanctus com-
confessoribus sermones secundum Iocum oblinet, posuerit atque ad populura discipttlosvesuos dixerit,
asseverare non ausim, quod, quemadraodum Mar- disseruisse sufiiciat. Sunt porro duo adhuc alia
cbesius in sua De S. Brunone Signino ejusque opera, qux Sancto.noslro prxler jam snpra recen-
operibus disserlatione historica, hisce prxfixa, rec:e sila altribuunlur. Primum horum est, cujtis meminit
nolat, in line ea contineal, qux non nisi a monacbo, Possevinus in Apparalu sacro, operum omnium,
Regulam Benedictinam professo, dici potuisse viden qux vel Sanctus vere contexuit, vel contexla ab co
tur. Priroi quidem Carlliusiani jam inde ab ipsis credi a nonnullis sciebat, elencho subjungens :
S. Brunoiiis lemporibus S. Benedicluin Pairem suum < Exstat autem ms. liber De laudibus vitx solilarix,
appeliavere, ejusdemque feslum solemni rilu hodie- ab eodem Brunone conscriptus, apud Pautum.Roee-
que cetebrant; ul proinde, etsi etiam et iu serraone riura, Carihusjanum, Carlhtisix Venetx. > Ilinc
illo auclor, quod larnen non facjl, Palris norainei f) Theodorus Pelreius, cum, omnia S. Rrunonis opera
condecorarcl S. Benediclum, proplerea tanien Bru- Cotonix Agrippinx recndi esset curatitrits, librum
, noni, Carthusianorum instilulori, esse euin cerloi illum, quo una cum hisce imprimeretur, habere
abjudicandum, conseclarium nondum foret; verum; desiderans, in Carihusiana, quam adornavit, Biblio-
in fine cjusdem ea prxterea tum de S. Benediclo,, tbeca pag. 33, enumeralis omnibus qux Brnnonis
lum de doraibus Benedictinis proloquilur, qtixt esse putabat operibus, adjecit: < Quibtis (operibus
nescio an in viriim S. Benedicli Regulain noni nempe a Brunone composiiis) Possevinus addil li-
professum quadrare facile admissuri sint omnesi brum De laudibus vilx solitarix, quem dicit Venela
qui illum, de quo hic, sernionem altenle evot- in Carllnisia apud Paulura Rogerium, noslraefamilix
verint. Religiosum, manuscriptum asservari; qUo utinam
712. Ul ut sit, aliquos equidem c scrmouibus, quii potiri licercl! utiiiiniruin simul ctim caeleris Divi
Sanclo noslro in operum ejns editionibus supra latt- Brunonis operibus, jamjam per nos de superiorura
. dalis altribuunlur, re eliam vera ad eum forlassisj votunlate revidendis recudendisque prelo commfl-
perlinere, ex iis quas jam ante adduxi in medium, latur. > Libri qttoque De vitx solilarix laudibus,
iti animum induco, elsi interim in iis plane ea.Iemi qui opud Paiilura Rogerium, Carlhusix Venetx
* * *
459 SrBRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 440
«taruiwm, ass^fatur, e1Possevino in suis in con- A J_ flrmiialera a comite Rogerio ex xgritudine, e qua
i- tcxlam a Surio S. Brunonis Vitam Annolationibus obiit, Mileti decumbente, diploma aliud, in quo haec
l>ag. 251, Surianus memihil. Verum cum Petreius singillatira exprimunttir, poslulavit, princepsque
ea, quxjam dixi, in contexta a se, annoque 1609 singtilari suo in S. Brunonem ainore, ut dubilandtim
tfpis vulgata ordinis Carlbusiensis Scriploruin Bi- non apparet, non parura ad id impetlente, postu-
*bliotheca in litteras mittat, nec tamen laudatus, qui laftoni ejus annuens diploma, quale is cupiebat,
a Brunpne scriplus sit, De vitx solitarix taudibus impertiit. Exstat id, sed initio, quantum opinor,
liber ij|lucem hactenus, quod sciam, fueril prolatus, raiitilum, apud Surianum in Annotationibus ad
muftum dubito, an errore factum non sii, ul librum conscriptam a Surio Sancti Vitam pag. 234 el se-
illumros.apud Paulum Rogerium,Carthusix Yenetx quentihus.
atumnura, exstare exislimarit Possevinus. 716. Hisce verbis concipitur: < Hxc sunt noinina
714. Quid si apud Paulum Rogerium liber quis- et Iinex servoruni etvillanorum cenlum duodecim,
piam exstiterit, opuscuta nonnulla, S. Brunoni qui inventi sunl cum Sergio prodilore in obsidione
Carthusiano atlributa, compleciens, eique, quod civitatis Capux Kalendis Martii, Incaritationis Do-
cpistolam quoque a Sancto ad Radulphum Viridem " raini anno railtesirao nonagesimo oclavo, indictione
scriptam, in qua nonnulla in vUx sotitariae laudem ' sexia, quos ego Rogerius, Calabrix e( Sicilix per
commemorantur, continerel, titulus libri De vitx Dei voluntatem comes, pro rairaculo, qtiod Dens
solitarix laudibus fuerit ascriptus? Alque bxc dei dignatus est mihi visibiliter cslendere oralionibus
primo e duobus operibus, qux in operum, Sanclo' B. Brunonis ad salutem iidelium Christianorum, qtti
attribulorutn, ediiionibus non sunt, et lamen ei, ut inecum erant, et meam, donavi eidem P. Brunoni,
jam monui, a nonnullis ascribuntur; quod niodo' ejtisque sticcessoribus non solum ipsos, sed eliam
ad secundtim ex tiisce perlinet, oralio Iicec est ad> filios filiorum suorum usque in sempilernum, in
Jesura crucifixum, a voeibus hisce : « Ante oculos> servps perpeluos et villanos cum omnibus bonis
luos, Doraine,culpas noslras feriraus, > etc, incepta, eoruni mobilibus et stabilibus, habiiis et habenriis,
quam Meleager Pentiinalli, brevi a se conscriptx, . ubique locorum sisientibus, cujiisciinque sint artis
annoque 1622 typis Roroanis vulgatx S. Brunonis> sive pegotii, sive marinarii; quos prodilores ex
Vitx prxfixit, Sanctoque huic Carthusianorura Insti- sententia interfici diversis generibus suppliciortim
tutori-altribuil. Verutn, inquit fere quantum adI damnaveram; sed ad petilionetn dicti P. Brunonis
substanliam in sua de S. Brunone Historia seu Vitai tiira eis mortem perniciosara peperci; et ad eccle-
Zannotlius, srepius jani supra laiidalus, roullum hic; /r siamm B. Marix de eremo et B. protlicrmarlyris
errat Pentimatlius, cum oratio illa, ut Anlonius, Stephani obligavi perpetuas servitutes et villanigia,
Maggius, Auguslinianus Bononiensis, in opere quodI el inde iieri feci chirographum apud Squillatium
anno 1700 typis edidit, probatum dat, S. Augustino ctim donalione quam feci de monaslerio S. Jacobi
civitate Hipponensi, cujus episcopns erat et ai dc Muntauro et lciiimeiiti sui. Sed eorum nomina et
Wandalis undique obsessa, fuerit composita, quoi lineaenon habentur in eodem chirographo. Ad peti-
ea et gregem sibi commissum ad divinuin atrxiliunii iionem autem F. Lanvini, Prioris ecclesix S. Ste-
implorandum animaret, et propria sua peccata anle: pbani, isto privilegio jussi poni in memoriam sem-
Cruciflxum genuflexus aroare plangercl. Alia dc: piternam, et bxc nomina el linex diclorum servorum
operibus, qnse.vel Sancli sinl, ve) ei ailribuanlur, , et villanpruro. >
dicenda non invenio, ac proin ad alia, qura ad eumt 717. Rogerius modo familiarnm, quas in servilu-
perlinent, jam propero. (em perpeluam S. Brunoni ejusque successoribus
§ XLIV. Benevolumiterum erga se Sanclus comitem> dedit, noraina recenset, qux, qui volet inveniet
Rogerium, decretorio morbo jam decumbenlem, loco cilato apud Surianuni, qui pritno qtiidem in
experitur, huncque deinde vita functum haud du- horum nonnuita, qux transcribit, ita observat:
dum posl tequitur, confirmatis ei antea a Paschalii D « Noraina barura familiarura iinprxsenliarura per-
papa donationibus omnibut, prioilegiisque,quw velI severant pro magiia parlc, et degunl in pagis, utona-
a comite Rogerio vel abaliis acceperat. stcrio (Turrilano scilicet in Calabria seu S. Stephani
715. Mitites oinnes, qui in obsidioneXapuana Ro- de Nemore) subjeclis in utroque foro, qui sunt
geriiim comitem, doroinum stium, Capuanisprodere; Serra, Spatul, Bivungium, Gasparina el Montattrum,
voluerant, caplique, cttro prodilionis consilium exse- et in Monle-pavone in temporalibus lanlum subjecto,
ciitioni jamjam esscnt mandaturi, fuerant, Sancloi uti putalur fuisse Olivianum vel Aruncbum, et iu
noslro hic in servitulem pcrpeluam, dalo, quodI aliis circurapositis pagis et oppidis. Quxdara nmla-
§ XXXIX inlegruni fere recilavi, diplomate, anno> vcrunl vocales lilleras vel syllabas pancas. > Deinde
1099 ex dictis jam tradiderat; verum cum in hoc; vero, reliquarum, (|tias Sanclo in serviiulcm Roge-
smguloruin illorum milituni, filiorumqueeorumdein,, rius dedit, farailiarura allalis liominibus, diplomatis,
quos simul Sancto Turrilanxque eremo in servi- seu prisilegii, cujus jam iiiilium dedi, finem seu
tutein perpetuam is princeps pariior tunc deJc- clausulam stibnectit : sic autem hxc habet: < Ha:
rat, nomina non essent expressa, Lanvinus, mona- stml centum duodecim linex servorum et villamj-'
sterii S. Stephani Prior, ad raajorem donationisi rum, quos dedi P. Brunoni et successoribus ejus
. * , m M i m
441 _ ACTA.
cum omnibus bonis eorum, ubicunque sint, in per- A ccclesix B. Marix de eremo, e»niagisl|tj Briio^ca-
petuum, et habitent ubicunque ; et ii fuerunt qoasi sale Arunchiiim cum oranibus pertinentiiis suis, et
omnes de tenimenlo Squillacii et Suberati. Hoc pri- onines villanos. Insuper concessit eidem ecclesiae
vilegiumscripttim est quarlp Jtinii mensis in capeila B. Marix et supradiclis fratribtis stiis molendinum
S. Martini, qux siia est in medio civilatis Mileti, snblus Sqtiillaciiim,constiliitum ad fontem deAlcxi.
iiifirmo existenie Domino meo comite, per manus ltaiicdonationem rursus confirm.tvitpratliclu.s comes
niei Fulconis capeflani dicti domini comitis, et reci- in grandi el peremploria sua xgritudine coram Ro.
lattira in camera, ubi idera dominus nietts comes berto, eleclo Melilensiuroepiscopo, cl Joanne Squil-
infirmus jacebat, prxsente domina mea Adel.iide lacino cpiscopo. > Ab hisce, quae hic Snrianiis
comitissa et concedente Matgerio doraini comitis tradit, non prorsus abludit in Historix ordinis Car-
fitio, prxsentibus Petro de Moritonio, Roberto de Ibusieusis Prospecttt Camillits Ttitiiius, ita ad an-
Layna, Toraldo Carbonello, Raynaldo de Climpcam, num 1102 scribens : < Cpmes Rogerius donat raona-
Uberlo de Selona, Incarnationis Domini noslri Jcsu sierio S. Marix de ereroo, nec non Brunoni et
Chrisli anno raillesirao centesimo primo, indictione Lanvino monacbis e( successoribtis in perpeliutm
nona. Amen. f Rogerius coraes, Adelais comilissa. tria caslra Arunciim, Montem-aureum et Olivianum
Petrus de Moritonio. Malgerius, filius comilis Ro- " cteoriim cives atquc insuper molendiniimin civitate
gerii. Robertus de Layna. Thoraldus Carbonellus. Squillacii. > Verum, prxlerquam quod Tutinus ha?e
Raynaltlus ae Cliinpcam. Cbertus de Sotona. Ego ad annum 1102, quo cx dicendis coroes Rogeiius jam
Fulco doraini comitis Rogerii capellanus de mandalo obierat, perperam indubie comracmoret, non salis
ejus hoc privilegium scripsi Ctme subscripsi. > capio qui verum esse queat, vellria caslra, Arttn-
718. Morkensius, qui in chronologico-diplomali- ctim nempe, Monicro-aiireum s.u Menlaurum.ct
cara, quam de S. Brunone digessit, Diatribam ms. Olivianura una cura Squillaccnsi inoleiidino, ut
insirumenti hiijus parlem intulit, sigiUumplumbeum Tufraus hic scribit, vel etiam duiilaxat Ariincium
autographo e corda esse appensum, e lilieris, quas et prxfaluiu raoleudiiium, ut Surianus ail, Saiiclo
ex Italia, id est, e Turriiana, ni fallar, Carlhusia nostro post annum 1099, uli arabo hi scriptores
acceperit, observal, atque adamussim fere cum tradunt, a comile Rogcrio concessa primum fuisse;
Suriano tiim in dicti inslrtimenti clausula, quara elenim, til diploma, num. 657 el seqq. recilalum,
integram dat, lum in personis, eidem instruinento fldem Tacit, moleiidinura illud et duo e tribus dictis
subscriptis, convenit. Nec inobservatum relinquit, caslris, Mentaurura nimirum ct Olivanum seu Oli-
non uno eodemque modo eorum, qui diploraatibus, n vianum, fuere ab hoc principe S. Brunoni Turrita-
qux dedil, subscripserunt, nomina ubique exarari; nxque eremo jara inde ab anno 109J cottala, ter-
illum enim, qui exempli gratia in uno diplomate. liumqiie, quod atii Aruncum seu Arunchum, alii
Uberius de solma vocatur, in altero Ubertum de Aruncium vocant, jam intle eiiam ab anno 1094,
Solona au( de Selona appellari; verum addU, quod uti e diplomate, num. 582 et binis seqq. buc tran-
et mibi hic dicendum est, sese, cum instruraentorum scripto, liquet. Credo iiaqtie, attl binos laudatos
illorum autographa ad raanuni non habeat, sintne scriptores lanlum vclle, a comile Rogerio caslrorum
hoc vel isto modo nomina illa scribenda, definire illorum seu (adi imm. 717) pagorum donationes,
non posse. Atquehxc quidem in inslrumentum illud Sanclo noslro prius factas, novis datis diplomatibus
Morkensius; verum, cum fieri possit ul non uemo semel atqtte iterum fuisse post annum 1099 confir-
forte, an Rogerius, qui proditionis Capuanx reos matas, aul, quod vcrosimilius reor, non lantum
Brunoni in servUulem tradidit, Sancttisque, qui Tiitimim, quod quisque, cum in ipso annO, quo res
eosdem hoc modo sibi subjici permisit, conlra man- gesta sit, ex jam diclis cerlo erret, facile admittet,
suetudinemchristianam non peccarit,hxreat dubius, vcrnm etiam Surianum hallucinari.
e more, Brunouis xtate jusiis de causis recepto, 720. Alqtie id quidem etiam, qiiaiilum ad poste-
omni hunc fuisse culpa imraunera, Surianusin suis 3 riorein hunc scriplorem, liatid admodum difficulter
iu contextam a Surio Sancii Yilam Annolationibus induco in animutn, quod in diplomatis, mox memo-
pag. 247 et sequentibus recte ostendit. Porro, si rati annoque ex dictis 1099 dati, parle, qtiam ipse-
attctori huic fides sil, Rogerius comes, non solura, met operis sui pag. 223 et seqq. recitat, inm Aruncii,
quo deagimus, diploma seu privilegium in S. Rru- tum Sauilliiceiisis raolcndini donatio, S. Brunoni a
nonis Turritanaeque ererai favorera anno 1101 con- comite Rogcrio facla occurral. Nec est quod pro
cessit, verum etiam duo adhuc alia. Snriano hic reponas, comitem Rogerium reorum
719. Elenim, poslquam in Chronotaxi, qtiam suis dtiniaxat, quos Sancto per diploma anni 1099 iri
in S. Brunonis Vitam Annolalionibus adjecit, faclam servitulem iradidit, et monaslerii S. Jacobi de Men-
tliplomalis, quo dalos a se S. Brtinoni in servilulem tauro, quod S. Brttnoni per diploma ilidem anni 1099
prodilionis Capttanx reos, expressis singulorum imperliil, in diplomate anni 1101, quo donaliones
nominibus, Rogerius comes recensuit, concessionem anno 1099 Sanclo a se factas recenset facere men-
verbis supra datis ad diclum annum 1101 comme- tionem, ac proin, non Surianum, qui Arunchum ct
raoravit, mox ad euradem annum subjungit: < Item molendinumsubtus SqtiillaciumS. Brunoni anno 1101
alio sub diploroate dedit prxdictus Rogerius comes a comite Rogcrio dalum fuisse scribil, hallucinari,
413 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS Ul
sed dipwma anBpl099 nnm. 637 et seqq. huc tran- A liones omnes, S. Brunoni anlea factas, confirmarit,
J- slatum, quo el hxc et alia mulla, proxime recitatis titque proinde, cum diploma lllud, proul apud Su-
Tutini verbis partiro memorata, Sanclo comes de- rianum exslat, confirmationem illam non compte-
derit, essc corruptum; Arunchum enim seu Arun- ciatur, non pro instrumento inlegro, sed pro ejusdem
cum S. Brunoni comes non primura pcr diploma parte dunlaxat possit baberi.
anni 1099 impertiit, sed jam antea (adi num. 583) 722. Surianus porro, postquam hanc in medium
per diploma anni 1094 impertito terminos seti limiies adduxit, paticis dunlaxat, qux hic commcmorari
(viJesis num. 641) jussit apponi; quod vero perlinel necesse non est, inlerjectis subjungil: <Cxterum hoc
ad tiiolendinumsublus Squillacium, boc quidem una ipso, > quo nempe ultimo jam raemoratum diploma
cum Oliviano seu Olivano aliisque nonnullis per datum notalur, < mense Junio (xxi die, ut in emor-
diploma annl 1099Sanclo primura largitus est comes tttali libro Carlbusix illius, Calabrinx nempe S. Ste-
Rogerius; Verum prxierquam quod non pauca cx phani, legitur, vel xxn ut in Cassinetisi) Rogerius
his ad Monasterium S. Jacobi de Menlauro specla- comes obiit anno 1101, ut liabet Cbronicon Lnpi
rent, sicque hujus mentionera in diclo anni 1101 Protospathx, qui hoc lempore. vivebat in Apulia,
diplomaie faciens Rogerius menlioneni pariter illo- quamvis male Juliura habet pro Junio, forte scripto-
rum faciat, fleri polesl ul hic princeps donationes, B " ris vitio. Felix vel hoc noraine
princeps, quod post
quas in S. Biunoneni anno 1099 contuleral, noni hanc liberalissimam donationem, velttt in allero
onines, sed prxcipuas dunlaxat comntemorare ini sxculo recepturus mcrcedera ad Deum statim mi-
prxfato anni 1101 diplomate voluerit; u( proinde,, grarit pulcherrimis niisericordiae fructibus coho-
quas in hoc non recensel. factas dicto anno 1099) nesta(us; quem Irimeslri tantum post evoluto spatio
r.on fuisse, consequens nnn sil. Jam vero cum hxc3 sequulus est S. Bruno, eodem, quo Bogerius, anno
ila habeanl, non Tantum Tutinus, sed etiam Suria- de islis raundi turbinibus extraclus, de morte jam
ntis, duin, anno 1101 Aruiichum et Sqtiillacense e proxima Ixlus et de vicina accersitione securus,
molendinuhi Sanclo noslro a coraite Rogerio datumn postquam prxcessisse eum vidit, de cujus adhuc
fuisse scribit, fuerit hallucinatus unius salule cogebalur esse solliclliis. Quem eliam
721. Alque id ex eo facium suspicor, quod, curan tanto ocius et feslinantius sequi voluisse visus est,
comitem Rogeriuiu, Arunclii, iuolendini Squilla- ut apud summum jndicem Deum pro animx ejus
censis, aliarumque multarum rerum donationes, quass absolutione, si forte locis obnoxia pttrgatoriis tene-
Sancto antea feccrat, anno 1101confirmasse alicubi )i relur adhtic, fiducialius inlercederet, oblalis prius
It-gissel, confirniationcm hanc pro priraa donationee /r sacrificiis corpons et sanguinis illius, qui a Malre
quanlum ad Arunchum et molendinum Squillacensee quinque siclis olim fuerat redemptus. > lta ille et
acceperit, in crroneam hanc opinionem indiiclus,i, reclequidem, quanlum opinor, Rogerium comitem
partim quod datum num. 582 el binis seqq. diploma ia niense Junio, non Julio, ut Lupus Protospatha scri-
ad manum non babuerit, animumque au recitatum n bit, obiisse, e Carihusix S. Slephani Nccrologio
a se antii 1099 diploma non adverlerit, partim quod id contendit, licet inlerim Fazellus lib. vn, decade 2 rt
diplomatis, quo anno 1101donationes omnes, antea >a posl liui.c Rocchus Pirrus in regum Sicilix Chrono-
a se S. Brunoni faclas, comes Rogeritis confirmavit,I, logia pro mense Julio slent; mensem enim hunc
parlem duntaxat, supra huc allatam, in quo nec >c Rogerio emortualem a Fazello notari, sola Lupi
Arunchi, nec molcndini Squiltacensis meniio fil, t, Protospathx, ni fallar, aticioritate est factum, nec
ad manum habuerit. Ne vero quis putet, perperam m raro fil, ul in Lupi Chronico. quod in bujus auto-
a me. qnod ex comitis Rogerii anni 1101 diplomalc le grapho, ul apparet, raensium nomina unica dun-
snpra buc IraiiscripUim cst, pro bujus duniaxat a( (axal capitali seu iniliali lillera exarala fuerint,
parte haberi, Morkensms in cbronologico-diploma- a- mensis Mariius pro Maioaut contra, itemque mensis
tica sua de S. Urunone Diatriba ad annum 1101 sic ;ic Julius pro Junio aut conlra a librariis positus inve-
seribit: « Rogerius comes Calabrix el Sicilix in D nialur. Jam vero, cum res ila habcal, Rogerius
,i>s septera duntaxat aut octodecim dies a dalo. quo,
peremptoria segriludine sua donationes, inimunitat-s
ac privilegia S- Brunoni ac fralribus cremi Cala- a- quascunque antea S. Brunoni fecerat, donationcs
brinx hactenus concessa confirmal dala charta apudud conurmavit, diplomate in vivis mansis superstes.
Milelum 4 Junii, in qua et Capuanxproditionis reos:os 725. Sanclum nostrtira una cura Lanvino ad Rogc-
nomine quemlibet stio expritnit. > Hxc Morkensius,is, riura, exlremo suo morbo Mileti laborantem, accur-
lo- risse, piisque adhortalionibus el monilis in gravis-
qui, uli ipsemet ait, integrum comitis Rogerii diplo-
ma, poslremo huc transcripltim, prx maiiibus ha- ia- simis decrelorix acgritudinis molesliis assidue eum-
buil; cum autem diploma, citjiis verbis recilalis itis dem esse consolatum, Zanoltiusin conscripta a sese
lio Sancti Yfla seu Historia, uti eam vocal.cap. 30
meminit, quarta, ul ait, Junii datum fuerit, dc alio
sane diplomale, quara quo Rogerius comes singu- ;u- scribit, addens eliam Brunonem cum Mileto, e vivis
lorum, quos Sanclo in servitutem tradidil, nominaina jam sublalo comile Rogerio, in Turritanam eremura
10J esset reversus, exsequias pro principe ilto, cui sane
expressisse a Suriano narralur, non toqtiitur; quoJ
cum ita sil, conscquens est ul boc Rogerius non IOII plurimum erat obslriclus , celebrari, magiutmque
tautum nomina illa recensuerit, verum ctiam dona-na- Missarum numcrura fieri curasse, ac raonachis suis
445 ACTAV 44b
prxterea nijunxisse ut precibus, jcjmiiisque ac aliis A Yilara Annotationibus addila, pag. 403 burianns :
poenilentiaeoperibus multiplicalis divinaro miseri- < Mileti existens vi Kal. Atigusli ad peiitioiieni
cordiam pro principis in Turrilanam eremum bene- S. Bnmoniset Lanvini donafionem loci, qucm pro
ficenlissimianima implorarent. Ita loco citato ille. habitatione sua (Bruno scilicet ejtisque socii) elege-
El sane hoc poslremum, quod eliam a Sancto rant, faclam ab egregix memorix comile Rogerio,
faclum fuisse Surianus verbis proxime recilatis m el confirraalam ab Urhano II, rursus diplomate stto
fine innuil, nemo facile, qnantum opinor, qui confirmal, itemque donaliones alias el privilegia
Sanctum ab ingrati anirai vilio longissime haud eisdeni concessa. > Tulinus, donalionem dunlaxal,
dubie exstitisse alienura, considerarit, in du- qua Rogerius comes S. Brunonidia casira Arun-
bium revocavit, etsi interira res nullo plane anti- cum, Monlem aureum, et Otivanum, atque insuper
quitalis lestiraonio confirmala inveniatur. Nec, quin Squiliacense moiendimtm impcrtierat, a Paschati
Sanctus aut ipsemet ad comilem Rogerium, gravis- confirmatam fuisse, in Historix Garthusiensis Pro-
simo morbo, qtio diem exlremum clausit, Mileti de- speclu pag. 14 scribit. Verura Suriano nssenlien-
cumbentem, quo eum in xgritudinis molestiis sola- dum mihi suadet Morkensius, qtii bultara aut, si
reltir, piisque monitis ad xternilatis iler prxpara- mavis, Breve, quod Brunoni Paschalis impertiit,
rel, sese contuleril, aut sallera Lanvinum aliumve B I integrum haclenus in Calabrina S. Slephatii domo
e suis, qui id prxstaret, miseril, ainbigendum vide- seu Cariliusia asservari, in chronologiCo-diptoniaiica
tur, cum anno 1098, ut supra vidimus, eumdem sua de S. Brunone Diatriba aflirmat, liuncque prx-
comilem Rogerium, ul eum in morbi, quo ab obsi- lerea scribil in modttm : < Paschalis II papa vi
dione Capuana reversus Squillacii tura decumbebat, Kal. Augusti anno 1011 Mileti cxislens omnes dona-
molesliis solaretur, quatuor etiam sibi adjunclis liones, immunitates cxleraque privilegia, aRogeviis
sociis.adieril, nec Mileluma Turritana ereraomuHo duce et comile concessa, ab episcopis (adi num.558
longius, quam Squillacium, sil remolum. et seq.) Rheginensibuset Squillacensibusapprobata,
724. Altamen, cum Sanctus jam inde ab anno et ab Urbano II confirmala, dala butla corroborat. >
1100 aut etiam (adi num. 678) jam inde ab anno Ita ille, et recte quidem, qiiantum opinor, licot in-
1099 conlinuis fere ac gravibus, uti ipsa epistola, terim ipsam bultam ponlificiam, qtio cerlius de illis,
supra jam dala, quam tunc per Landuinum ad Ma- qux hic memorix prodit, pronuiiliare possem, ad
jotis Carlhusix fratres misit, fidem facit, infirmi- manumvellem habere
talibus laborarit, nec dudum post, uli infra videbi- 726. At vero, cum modicum dunlaxal (emporis
mus, e mortali hac vila ad immorlalem migrarit, c spafium post concessam a Paschale Bttllam esset
fueritne lunc ille, quo minus ipseraet comitem, elapsum, languore seu iiitirmitaiibiis, quiluscum
adversa valeludine Mileti laborahtem, adiret, morlo Sanctus, ut dictum, jara ab anno 1100 aut eliam
impeditus, non paruin ambigo, licet interim, quin paulo citius ftierat conllictaliis, paulalim ingravc-
vel ipscraet Sanctus id fecerit, vel alium sui loco ad scentibus, gravissimiiminciiit in morbuin, quo tan-
Rogerium miseril, dubitandura non arbilrer, ut jaro dem ad extrema deduclus e mortali hac vita ad
dixi. Ut ul interim res habeat, summxeqiiiJemcurae immortalcm, voranle enm ad cceleslesnuptias Domi-
amantissimi principis, a quo plurima beneficia no, migravit; ut autem vir Sanctus mortem sibi
acceperat, salutem S. Rrunoni fuisse, facile qnisque appropiuquare sensit, fratres suos seu disripulos atl
ex jam dicUs inleltiget. Nec vero apparet absimile, se vocavit, eisqtie toiiils vitx sttx ab infantia cursuni
precibus snis apud Denmeflecisse illum, ut comes exposuit, aliaque prxsiiiil, qux in encyclica, quam
Rogeriis vilam, intcr assiduas fere belli (urbas de sancti Patris sui obilu scripserunt, quamque
aciam, felici exitu landem terminaret, c niisera iulegram Tiiulis funebribus prxmitiain, epistola
ha.; lacrymarum xrumnarumque valle ad xterna religiosi Turritanx eremiincote exponunt. < Sciens,
coeligaudia iranslatus. Haud dudum porro, ul jam inquiunt, quia vcnil hora ejus, ut Iranscal ex hoc
monui, posl Rogerii cotuitis obilura Sanctus quoque nj miindo ad Palrera, convocalis fralribus suis, ab ip.sa
e vivis excessit; antelamen quam id fierel, dona- infantia singulas xtales suas replicavit, et tolius
liones, immunitales, diplomata omnia, TurrUaax temporis sui scientia et senleniia dignura, > id esi,
eremo hactenns concessa , a Paschafe II, summo ut Mabilloniusin Annalibus lib. LXX,num. 29 inler-
ponlifke, qui Urbano 11anno 1099 e vivis sublato, prelatur, « divina animadversione dignura procla-
iu S. Petri cathedram s'iccesserat,confirmari impe- mavit. Poslea iidem suam de Trinitale protraclo et
travit, Anno scilicet 1101, ad Julium jam proveclo, profundo sermone exposuit et conclusil sic. >Pro-
Miletnmveneral Pasrhalis, hacque occasione postu- fessionis fidei modo, quam Sanctus lunc emisil,
lari ab eo curavit, atil eliam ipseroet per se Sanctus partem subjungunt; verum banc, tum ul, quod
postulavit, ut, qux Turritanx eremo sive a comiie supra promisi, prxslem, (um ne hic pretiosum ve-
Rogerio, sive ab aliis quibtifcunque fueranl collata, nerandx anliquitalis purxque ac illibalae Sancti
ea ipse nova concessa bulla roboraret, sancti aulem nostri fidei monumentum sludioso leclori desideran-
viri postnlato benignissimcppntifex annuit. dum relinquam, inlegram liuc (ransferre lubet e
725. Paschalis papa, inquil ad anntim 1101 in quarto, cui ad pag. 400 exstat insertum, Analecto-
Chronolaxi, suis ad corifextam a Surio S. Brutiqpis ruin Mabilloniitomo.
447 S. BRUNOMS CARTHUSIVNORUMINSTITUTORIS 118
727, Ua habet: « Credo firmiter in Patrem et A j fundo serraone exposuit et conclusit sic, < Credo
Filiuin et Spirilum sanrttim, Palrcm ingenitttra, < etiam sacramenta qux sancta cretlit et venera-
Filiuni iinigeniluin, Spiiitiim Sanclum ex ulroque < turEcclesia : et nominalim panem e( vinum, qux
procedeniem, et has Ires personas niiuin Deum. < consecrantur in a)tari,post consecraiionem veruin
Credo qttod idem Dei Filius conceptus sit de Spiriiu < corptts esse Domini noslri Jesu Chrisli, veram
sancto ex Maria Virgine. Ciedo quod Virgo caslis- < carnem et verum sangttinem, qux et nos accipi-
siroa fuerit ante partura, virgo in parltt, et posl < mus in reniissionem peccatorum nosirorum, etin
parlum, virgo in xlernum pernianserit. Credo, 4110J < spe salntis xiernx, > nec tamen verbis hisce
idem Dei Filius conceplus sit inter boraines, ut concludatur modo data, qnam Sanctus morti proxi-
verus liorao, sine peccalo. Credo quod idem Dei mus emisit, fidei professto; etsi ehim hisce de re-
Fiiius invidiose a perfidis Judxis captus sit, injnriose condilo Eucharistix sacramento verbisalianonnulla,
traclaliis, injusle ligalus, conspiitus, flagellaius, quxad fidem de saticiissima Trinilate spectant, in
morluus et sepullus. Dcscendit ad inferos, til c;ipli- jani recitato e Mabillonii Analectis monumenlo
vos suos inde iiberarc(, descendit proptcr redem • snbdanlur, ipso lamen eliam hujus iniiio verba, qui-
pliouem nostram, et restirrexit. Ascendit aJ coelos, bus suam Sahctus de eadem sanctissima Trinilate
inde venloriis est judicate vivos et morluos. Credo B ' fideraexposuit.poniintur, nec nisi post verba, qni-
Sacramenta qux Calbolica credit et veneraiur bus, qux alia ailliuc crederet, Sanclus professusest,
Ecclesia : et nominalim, quod consecralurin altari, sequtmtur proxime buc transcripla, quibus suam de
verum corpus esse, verara carnem et verura san- sanctissimo reconditoque Eucliarisiix sacramento
guinein Doraini noslri Jesti Clirisli, qitem et nos fidem fralribus astanlibus deciaravit.
accipimus in remissionera peccalorum noslrorum, 729. Quod cum ita sit, merito utcunque Turri-
in spem salutis xternx. Credo camis rcsurrectio- lanx eremi incolx seu S. Brunonis discipuli in prx-
nem, vitam xternam. Ahien. Conliteor et credo fata epistola encyclica, sanctum Patrem suum, quam
sanctam alque ineffabilem Trinitalein, Patrem, et jam moriiiirus emisit, fidei sux professionera iis,
Filium ct Spiridim sanctum, iinum Deum nalur.i- qux de Eucharistia crederet, coitclusisse seu ter-
lem, unius substanlix, unius nattirx.uniusraajesla- minasse, aiutti, licet interim verbis, per taudalos
lis alque virtulis. El Palrem qtiidem non geiiitum, Sancti disciputos allatis, quibus id fecll, atia non-
11011 creatum, sed ingenitum prbfltemur. Ipse Pater ntilla de sanclissima Trinitate subdantur. Quod si
a nnllo originem ducii, ex qtip Filius nativilatcra, id displiceat, diccndtim equidem potius videtur,
ctSpiritussanctiis processionem acccpil. Fons ipse _ Turritanx eremi Sancti discipulos in loqiiendo ini-
igilur et origo es( (otius divinilalis : ipse quoque ntis fuisse exactos, quam antiquum, qtiod e Mabil-
Paler essenlia quidera ineflabilis, substanlia sua lonii Analcctis dedi, documentura esse corrttplum,
Filium genuit ineffabililer, nec (araen aliud, quam aulinordine, qno, qux compleclilur, tam apud
qnod ipae es(. Genuit Deus Deum, Lux Lucem. Ab htinc, qtram aptitl Surianum posita sunt, esse per-
ipso ergo es( omiiis paternitas in ccelo et in terra. ttirbatnm. Quid hoc prxterea ratione doctrinx,
Aineti. > doclrinx Berengarianx e diamelro quanlum ad san-
728. Monutnentiimhoc apud Mabillonium sequcn- clissimum Eucharistix sacramentiim oppositx,
teih in capite liliilum aut, si mavis, scriplam a San- annotandum offerat, facilc quisque ex iis, qnx ntim.
cli discipulis notulam prxfert: < Fidem raagislri 68 et seq. dicta sunl, perspiciet. Quare eo reniisisse
Brunonis, qtiam communiter fratribus suis prolesta- Iecloreio contentus, ea modo, qux de tennpore, quo
tus esf, cum horam sibi appropinquare sensisset, Sancltis ad Superos migravii, dicenda hic restant,
ut omnis carnis viani ingredcrelur, scriptam servare expedio. Sancli in Turrilanx ererao discipuii in
curavimus, eo quod salis intime corara Deo nos epislola encyclica, ad diversas ecclesias monaste-
illius fitleilestes esse rogaret. > Surianus, qui quo- riaquc scripta jamque «xpius laudala, qua hisce
qne monumenttim itlud integrum, a Mabilloniano D ] dilectissimi Patris sui oliitnm nunliarunt, precesque
exeroplari in nonnullis dunlaxat exigui niomenii prp ejtis anima ab iisdem postulartint, ita sub finem
lecfonibii» diversiim, in suis ad concinnalam a scribunt: < Proximadie Doiriinica sancla illa aniraa
Surio S. Brunonis Vitam Annotalioiiibiis pag. 253 (Brunonis videlicet) carne soluta est pridie Nonas,
el seq. recilat, fuisse id in dotno S. Slepbani anno id est, sexta die, Oclobris, anno Domini raillesimo
1514, quo hanc posdiroinio ad Carllitisiensem ordi- cenlesimo primo. > E carminibus, quibtis Epitaphium,
nera revocari conligit, in fine ciijusdam veteris Sancli turaulo appositnm infraqtte huc transcriben-
Menologli repertum, observal; utproimle, qua id dum, constat, penullimum sic habet: <Carnis vin-
Sancti discipnli, Calabrinam eremum incolenles, cla dies Oclobris sexla resolvit. > Qqare, cum
servari sese curasse, produnt, exstans aptid Mabil- proxitne a Sancli obilu dicla epistola encyclica
lonium, moxqne littc transcripla nolula pro su- scripla sit, nec dudum etiam post epitaphium illuJ
specta habenda non sil. Nec est cur scrupulum cui- Sancli tumtilo apiiositttm fuisse videalur, duhitan-
quam moveat, quod religiosi Turritanx eremi inco- duro sanenullo modo est, quinBrunoet anno 1101
las in epistola encyclica proxime laudata de Sanclo ef sexta Oelobris didad Douiinura raigrarit; 111
dicant: t Fidem suara de Trinitale prolraclo et jiro- eniinvero mirandum sil, Tutinum in Historix Car-
tm ACTA. 45«
thusiensis Prospectu, pag. 14 S. Brunonis obitum•_ i-A iiiinus diserte tradit, pag. 15 sic scribciis: < Corpus
annoll02 innexuisse. S. Brunonis a mouachis sepuUurx tradittir in Eccle-
730. Ncc roinus mirandiim csl, Historix litterarix sia sanclx Marix de eremo prope ejus altare. »
Francix scriplores lom. IX in inferiori paginx 239 Ad hxc, Sancli viia jam functi corpus, cum triura
ora notare, concipi nou posse qui Ruinarlius in dieruii) spatio publicx vencralioni mccclesia S. Ma-
Urbani II papx Vila , num. 2 pag. 8, S. Bnmonis rix de ereino exposilura fuissel, ad exlremam d -
obituro anno 1099 innectat; ibi eniin Ruinarlitts, inde cceaieierii, hnic atljuiicli, parlem, ui ipscmet
non de Brunone, sed.de Urbano II papa , qui hoc injunxerat, delaiuin, in arca marmorea ibitltm se-
anno obierit, sernionem f.icit, nec alibi, qtiodsciain, piilinm fuisse, in S.Brunonis Vita seti Historia c:ip.3t
IILeadem Urbani papae Vita alio anno, quara nos, Zanoitiiis scribil, Moiiunienia Calabrfx rass. pio se
Sancti nostri obilura consignal; ut proinde illum Jaiidans; elsi autein, qualia hxc aut quaiitx anti-
'
niale inlerpretati laudati scriptores verosiinilliine quilatis sinl, nuspiam edical, sanclum lamen, non
fucrint. Porro anliquior Sancti nostri biographus jn.Ecclesia S. Stcpbani, sed vel in Ecclesia S. Mariae
deeo niitn. ultimo ita prodit memorix : < Migravit de eremo, ut Tulinus tradit, vel saUem in adjuuclo
ad Dominuiu post egressum Carthtisix uudeciuio liuic ccemcterio, ut Zanollius e Monumentis illis
anno nec plus nec ininus, sicut in lilnis Consuelti-'. B memoiix prodit, terrx niaiidaltim fuisse, creden-
dinura doraui Guigonis, quas sunt in dorao Caribu- dum videlur, quod eum in nionasterii, in qtw ex
six, conlinelur; > verum in verbis hisce errorem diclis decem cireiler atinis vilaro ereniiticaro duxe-
cubarc, vocibusque < iiudecimo anuo nec pltis nec ral, Ecclesia atit saltem in htijus ccemeleiio potius,
miiius >subsliltiendas esse, quas.suppeJilatiitn a pri- .quam in nionasterii allerins, quod nunquani inco-
moruin quattior Carlhusix Prioruro chronologo luerat, raonachisque, viix eremilicse miiiiis aptis
bicqueimm. 7janulatuni Sancti clogium exhibet, lias, exstruxcrat, Ecclesia sepeliri voitiisse, vcrosiniile
sequentes, <undecimo plus iniiius aniio, > palani est appareat.
ex iis, qux § XXX de tempore quo Sancius e Car- 732. Ad bn?c Morotins in Clironolngico orditiis
lliusia Romara ab Urbano II papa arcessilus fuil, Carthusiensis Tlieatro pag. 226 sic scribit: < S. Bru-
disserens lium. 518 et seq. in iiiedium adduxi. none in sanctorura iilbum relalo, ejus eorpus ab
Alque hxc de anno et die quo Bruno e inoriali Ecclesia S Marix de Turri atl aliarn S. Stephani de
hac vitaad iinraortalein migravit, dicta snthciaiit; ncraore iranslalum est. > Ila itlc; cui cuiu pricterca
adea modo, qux Saucli obitiim secula sunt, graduiii alii nonnulli scriptores hic assenliantur, vere fuisse
faciamus. S.Brtiitoiiis, sanctis seu polius obdtccnda bcalis j.ttn
§ XLV. Qua in eremi Turrilanm Ecclesia Sancius ascripti corpus ad EcclesiamS. Stephani ex Eccle-
. fuerit sepultus, et quid de miraculis, sepulturatn sia S. Marix iranslaltini, indubitatuin apparcl, nia'-
ejus secutis, aliisque nonnullis ad eum nlcunque xime cura nullus prorsus scriplor oecurrat, qur coii-
speclanlibus ac lempus , quo insanctorum, seu Irariuni prodat niemorix. Jam vero cura id ila
potius beatonim album relulus fuit, prwgressis, sil sit,
censendum. Sanctusque e loco, quo terrx fuerat mandatus, ad
731. Cum dux, utjatn supra docui, in Turriiana S. Stephani Ecclesiam veiosimiliter fuerit transla-
eremo Ecclesix, quavura una sanciissiinx DeiGeni- ttis, fnisse feurii in Eeclesia S. Marix de eremo se-
~ trici Mariicet S. Joanni
Baplistx, ailera eidem Dei piilntrani nacttim, verosiniile apparel. Al vero in-
Genttrici el S. Siephano protoniarlyri sacra esset, quies, poslqttani monasierhim S. Siephani a Car-
Sancti nostri xtale exslilerint-, fueritne is inhac, Ihiisiensi insUliilP aJ Cisierciense anno 1192 defe-
an in illa lerrse mandatus, potest non immerito dn- ceral, abbates illius verili, ne CaitliusiaiJ saci-as
bitari, aliis pro priori e duabus illis ecclesiis, aut Institutoris sui reliquias repeiereni, siiniina css
certe pro hiijus qux siniplicitcr eiiam < Ecclesia semper cttra, ul Blomeiiveniia et post hiiric Stirins
S. Marix de ereinO > dicebatur , coenieierio ; aliis instiis de Brunone Iuctibralion.ibtis e facta per Car-
conira pro posteriori e duabus dictis ecclesiis pro- [> | thtisiariortiin Neapolitanonitn (atfi riuni. 780) Prio-
vuintianiibus, licet inierim in concordiain omnes rein relatroiie meinorixprodoiil, cusiodiertiiil; quoil
utcunque forlassis queanl adduci, uti ex infra tli- til faccrent securius, ntinc hoc, riiinc illo Ioco, ali-
cendis pronuiu eril colligere. Ac Brunonem quiJem bale duntaxai, alioque viro fide digno rem noscenie,
in S. Siepbani Ecclesia, qux c( tcmporis lapsu sacra illa pignora collocarunt; ut proinde ex co
< Ecclesia S. Stephani de nemore seu de bosco > qnod hxc e S. Maiix de cremo Ecclcsia ad Eccte-
dicla fuit, sepullum fuisse, BlomCnveniia huncque siani S. Siephaiti de itemore seti de bosco, ctini
secutus Surius in conscripta a sc sancli Vita diserie, aiino 1514 sancioriiih seti bealorturi calalogoBru-
ut apparel, aflirroant. Binis hiscenSancli biograpbis iionem ascribi contigisset, fiierinl iraiislata, con-
sese deinde junxerunl MabiIIoniiis"inAnnalibus Be- s ctarium neutiquam sil, u( in eadera S. Marix Ec-
nediclinis lib. 70, num. 29, Hisiorfe lilterarixFran- ttesia (errx fuisseiK raandaUi. Ila conlra opinio-
ciae scribiores (om. IX, pag. 240! aliique iionnulli. nein qua Sanctum, non in Ecclesia S. Slepiiani,
Al vero Caraillus Tuliiius in Hisiorix ordinis Car- sed in Ecclesia S.Marix aul sallein in hujus cce-
thitsiensi. Prospectu, saticlum nOslrum in Ecclesia raeierio septiliUram nactum arbiiramur, poiest
S. Marix de eremo sepulturain nactuin esse, nori argtii.
4§j S. BRUNONISCARTHUSIANOKUMINSTITUTORIS 452
733. Veruin quid si ad prxfatura Carthusiano- A Translulil adCalabros grata quies eremi.
rtiin priorem, quod de occultalis a Cistercieitsibus Doctor eratn, prwco Chrisli, vir nolut in orbe,
S. Brunonis reliquiis Blomenvcnna etSnrius memo- Desuper illud erat gratia, non meritum.
ranl, falso dunlaxat rtimorc fuerit delatum ? Esse Carnis vincladies Octobrissexta resolvit,
sane apparet, cur ila factum puletur. Etehim sa- Spirilui requiem, qui legis ista, pete.
crum Sancti corpus anno 1513, Sancli canonizatio- Ita ille Sancti noslri biograplius : ei aulem in con-
nem, uti eam vocant, proxiine prxgresso, in S. Ma- ciniiata a se sancti Vita Puteaniis etiara consentit;
rix Ecclesia, ul Tulinus in Historix ordinis Car- in posteriori lamen hujus edilione, apud Judocum
lliusiensis Prospectu ad annum 1513 meraorix pro- Ascensiuin Parisiis anno 1524 adornata, in carrai-
dii, fuit repertum, nec verosimite videtur, faclum id nibus, quibus jain dalura Sancti epiiaphium conslat,
fnisse cx eo, quod abbales S. Stephani preliostim mulalio qnxpiara facta est. Ptu priroo enim bexa-
lliesaurura, qun eum ocullarenl, e motiasterioi metro, verosimillime quod in eo conlra prosodiae
S. Stcpbani, comrooratioiiis sux loco, in cnjits Ec- leges secunda syllaba in vocabulo eremus contra-
clesia primitus fuissct recondilus, ad Ecclesiaroi hatur, posilum est hoc aliud : <Primus in hacChri-
S. Marix, a dicto inonasterio sejunctam seu dissi- sli fundalor ovilis ereroo; > secundo autcm penta-
tam, iranstulisscnl. Jam vero cum id ita sil, fuisse: B metro eadem verosimiliime de causa subslilutuni
S. Brunonein vn Ecclesia S. Marix aut saUem ini est hoc sequens aliud: < Translulit ad Catabros
aijuncto huic ctemeterio lcrrx roandatum, verosi- grata quies nemoris. > Ad hxc Surius pro ultimo
milius, omnibus considcratis, apparet. Nec est, quod] epilaphii recitali penlamelro sequens exbibet:
liic objicias anno 1513 datam infraque recitandami « Ossa manent tumulo, spirilus aslra petit. > Verum
Leonis X papse biillam, in qua (adi num. 735) se- cmn et in anliquiori Vilx a Pulaneo contextx edi-
qticiilia islbxc, <In cujus (monaslerii nimirum S. tione, Basilex haud duduni posl annum 1514 ador-
Steptiani) Ecclcsia corpus S. Brunonis, dicti ordiniss nata el in antiquis documenlis, ad edilionis hujus
inslitutoris, dicilur esse rccoitdilum, > verba oc- calcem adjectis, tria jara dicta carraina eodem
currunt; prxterquam enini quod ex alionim dun- modo, quo apud Blomeiivennam, legantur, fuisse
laxat.qui faciledecipi potuere, relationeseuopinionee sane codem eliam roodo primiius scripta, Sauctique
pomifex ita ibidem loqualur, cellnlx a S. Brunonee tumulo apposila, verosimillimuui. ne dicam, indti-
prope Ecclesiam S. Marix de ercnio exstructx,;, hitalum apparel.
quaradaiiique una cura hac nionasferii speciem prx->- 735. Disciiliamus raodo qux posl Sancli scpullu-
ferenles, jam inde ab aniio, quo religiosi liujtts, i, ram coutigisse narraiilttr. < Sepultus est aiitero, >
monasteriique S. Stephani incolx ad Gisterciensem n ^* inquil in sancli Vita Biomenvenna , « vir Dei in
ordinem sese ex dicendis translulere, 1192 aut etiamn monaslerio suo Sancli Stepliani prolomartyris post
cilius inhabilari, ut apparet, desierunt, ecclesix£ summum altare; ad cujus sepulcrum fons emanat
S. Marix curaui interim ac dominhim monasterio o vivus, qui divina clemetitia el ejus mcritis multi;
S. Slepbani gereute; adeo ut hoc ab illo temporee fidelium oplalx retuedia coufert sanitaiis. Ubi eiiara,
tluas ecclesias, alteram neinpe S. Mariae, alteramn ul atibi legilur, est viuere inirabile, caecos illumi-
S. Stephani diclam, habuerit, ulque sub monasteriiii nari, surdos ad auditum reslitui, mattcos mulilates-
S. Slepbani de Bosco nomiiie, nou boc lanlum, sed :d que sanari, leprosos inundari, a dxuione obsessos
eUam S. Mariaede eremo monasteriuin vcnisse vi- i- ocius repurgari. Verura bis oranibus rairaculis, si
deatur. lta ouuiino autumo, quod in monumentis is divo Hieronymo credilur, illud esl raagis mirandam,
omnibus, anno 1192 poslerioribus, in qttibus de rc- >- quod ferrae oranes in rolulo (liiulorum funebrium
ligiosis Turrilanx ereroi xdibus sertuo fit, solum m edendorum [seriem, E. P.] complexo)prxdicto slupere
S. Stepltaiii de Bosco raonaslerium menioretur. se ostenduhl, dum tolies replicant ac consona voce
734. Jaro vero, cum id ita sit, S. Brunonis cor-r- prxdicant, gloriara illum el honorcm lantum cal-
pus, ut ut in S. Marix Ecclesia Cssct recoiidiluin, in
in carc et in lanta vitx austeritate, veritate et perfe-
raonasterii S. Stephani Ecclesia jacere, a Leone ie ctione cursum vilx feliciter consummare potuisse. >
papa dici absque verilatis dispendio in bulla cit.t. Ita iile: ne auiem quisqiiara de fontis, ad Sancti (u-
jiotuit. Nec apparet, Blornenvennam aliosque, qui ui mulum, uti hic astruere videtur, prodigio excilati,
sancti corpus in monaslerio S. Stepbani seu in hujusJS veritate fortassis ambigat, mox subjungit: < Non
Ecclesia sepullum fuisse, scribunt, deEcclesia san- i- debet autem cuiquam scrupulum movere, si fons ille
cls Marix non posse intelligi. Verum sive (andem m j;tni ad sepulcrum Viri Dei non cernalur; fonles
Sanctus in hac, sive in illa eremi Calabrinx Eccle-e- quippe miraculose educti non semper sunt perpelui,
sia (umulura nactns fuerit, sequens equidem ad ad sicut nec fons oiei, qui lerapore nativiiatis Christi
hunc, uli in conscripla a se Sancti Vila Blomen- :i- Romx legitur eraanasse. Vidi ego ad sanclum Mau-
venna, serinonem de Brunonis sepullura iiistitucns,is, ricium in loco decollalionis ejus foramen sine oleo,
tcslatur, Epiiaphium ftiil apposilum: per quod olira emanasse oleum ab accolis loci illius
Pr»Hiiuin hac eremo Clirisli fundalur ovitis asserebatur. Miracula enim a Doraino fiun( in re-
Promerui fieri, qui tegor hoc lapide. velaUonem e( comniendationem sanctitatis servo-
Bruno mihi nomen, qenitrix Alemania, meque runi ejus, et ideo, ubi eorum sanctitas perfecte iu-
453 4SfA- iU
notuerit, non nunquam miracula cessant. De sancto A nimirtim) immediale fons vivus emanat, qui divina
Nicolao legitur, quod ex sacris ossibus ejus oleum clemeiHia in htijus Viri sancti ineritis multis lan-
euianaverit; sed ob demerita populi, uno e succes- guoribus fidelium optatx confertreroedia sanitatis,>
jiSoribus suis de sede sua injuste expulso , fluere priniorum ouinque Carlhusix Priorum chronoiogtis
desierit. seu antiquior Sancli nostri biographus num. ultimo
suppcditei, isque, utjam supra docui, sxculo lerlio
<
736. Pari modo exisiimandum es( de fonle decimo, ac
proin, duobus forte nonduni post Sancli
S. Brurionis, nimirum exsulanie a monaslerio ejus obilura weculis
elapsis, tloruerii, nec eum, qtiod de
retigione, ab ipso sanclissime inchoata. Cum enim
fonte, ad Sancti lumulum prodigiose excitato, ver-
vir Sanctus obdormisset in Domino, mansil mona- bis recilatis
memorat, aut ex antiquiori monuraeii-
sterium ipsuin in proposilo vilx eremiticx sive
to, aut saltem e traditione hausisse, vero appareat
ordinis Carthusiensis, qiicm prius in eremo Car-
absimite, e terrn ad Brunonis tumiilum, aut, si
thusix et postea in Calabrix eremo sancius Brnno
mavis, ex hoc ipso non erupisse prodigiosura fon-
nslituit. Successerunt ei in regimine dictx domUs'
lem, indubitanter asseverare nou ausim, licet in-
'iiinque Priores usque ad lempora venerabilis Gui- terim de re.qtiod indubiialx prorsus ac certae fidei
gonis, Prioris Maj'orisCarthusix. Cunciis vero die- p. vade non inniiaiur, multum dubitem.
bus seniorum, qui videraul el audierant et nove= 0
738. Nec dubita(ionen), qux, quod nonamplius,
rant oiiinia opera Domini, qux per servum siitim1
ipsomet Blomenvenria verbis recitatis fatente, ad
Brunonem operari dignalus est; quibus tandem1 Sancti turaitluin fons
succedenlibus aliis, qui hxc non noverant, cum jam1 tur, (ollere inveniaiiir, non parura auge-
queUnt qux polissimura hic Sancii
ordo Carthusiensis in Gallia circa Carihtisiam et'
biograpbus in causa fuisse scribit ul prodigiosus
alibi mulliplicari ccepisset, nionasleriuni illtid Cala- fons ille exaruerit seu esse
desierit. Dato eitiin, vere
brix solum remansit a sanclitale et fervore lanli[1 fuisse fontem ad Sancti
tumuluin prodigio cxcitalum,
Palris per teporera degenerans. Cuin vero a domo» desiisse
eum, quod, ut per verba iium. 756 recitata
Carthusiae visitatores et reformatores pelens, pro-
(titpote per vocera Religio (adi num. 742) ideni ibi-
pter dislantiaii) nimiani habere non posset, ad aliud1 detn, qtiod per vocera Ordo, inlelligens) velle vide-
propositura, ordinem scilicel Cisterciensem, qui, lum 1 tur, religiosi Turritanx eiemi incolx Cistercicnse
reccns planlatus et a sancto Bernardo verbo atque' institutum esseiit antplexi, parum verosiniile appa-
exemplo rigalus, in magno fervore perseverabat, se'
- contulit, cum jam in proposito Carlhusiensis ordi- ret, cum lii duntaxat id fecerini, ul, collapsa apud
eos religiosa disciplina, a vila niiiuis auslera, ad
nis, in '
quo fuiidata fuerat, annis sexaginla du- rC qnani,
rasset. > Ita haclcnus Blomenvenna, iterum hic sibi,' primxvo insliiuti stii rigore reliclo, de.'ece-
ut sxpe alias, quantum ad substanliam Suriuni,> sanctani ranl, ad viveudi iiormam magis rigidain magisque
transcuntes Deo perfectius possiul fainula-
non (araen Puteanum, uipole qui Sancti tnerilis3
ri , queniadrooduro ipsemet Bloraeiivenna verbis
uiulla post ejus obitura niiracula operari Domiuura1
recitalis indicare videlur, fidemque etiara facit mox
dignalum esse, generalim dun(axa( scribat, consen- recilanda Coelestitii papx bulla scu breve. Sunt qui-
tientera habens. Yerura quid modo dc fonte, qnt ad1 dera
qui illos a Cartbusiensi inslitiilo ob causas
Sancli tumuluin prodigio excitatus fuerit, de mira-
qux Deo miiius placere dcbuerint, resiliisse conten»
culis ad bunc, facienlibus id Sancti meritis, magnoy
dunl; verum hisce assentiendum non esse alii volunt,
nuniero patralis, de lempore, quo is cxartierii seu1 nec
esse desierit, ac landem eliam de causa, ob quani1 nostram quorum ex parte verilas slet, raultiim ad rein
facit. Demiis enini eliatn , jtistam oninino,
hoc acciderit, senliendum esl'! ob quara Turrilanx eremi incolx a Carthtisiensi ad
737. Ut a prodigio excitati ad tumulum fontiss Cislerciense insliluiura deflexerint , causam non
ducara initium, cum bujus nec Puteanus in con- exstitisse, nec sic tamcn verosin.ile evadet, factum
scripla a se Brunohis Vila, nec ullus, quod sciara,, esse ui fons, qui ad (uraiilum S. Brunonis prodigio
"
scriplor seu xqualis seu suppar meiitionem faciat,t excitatus fuisset, ob eoruro ad Cisierciense instilu-
esse sane videlur cur, an vere ad Sancli tumulumj tiim defecfionem, exaruerit. Quuliscunqiie eniin ea
miracuto fons eruperil, in dubiuiu a noit neininea ' fuerit, sese equidera ad viix inslitiitura nullo pror-
revocetur. Et vero cura inventi fuerint qui, qiiem-. sus e capiie contemnendum muliisque noinini us
adinodutn supra vidirnus, in Carlbusia, cum hanc, summopere cpmmendandura traiistulere, nec id,
Sanclus ejusque socii primum fuissenl ingressi, di- nisi assenlicnle ac approbante summo ponlifice
vinitus fuisse excitatum fontcm, coufixerint, autl Coelestino, fecere.uti e bulla, qua hic eis ad Ci-
saltem ex errore crediderint, quidiii etiam facturti, siercienseiii ordinem transeundi facullatera fecit,
esse queat ut, vel ex errore vet ex lingendi licenlia, manifeslum est.
prodigio ad Saucti nostri ttimiiluiri ebultiisse fou- 739. Hanc idcirco e Stiriano, qtii eam suis ad
lein, in litteras missuro fueril, propensiusque de- compositam a Surio S. Brunonis Vilam Annotalioni-
inde ac facilius, quant par esset, a prodigiorunit bus seu potius Chronotaxi hisce adjeclx pag. 469
araanlibus credilum ? Attamen cum sequenliai el seq. inseruil, transferre huc lubet. Sic habet :
hsec verba, t Juxla seputcrura ejus (S. Brunouiss < Ccelestinus episcopus, servus servorum Dei, di-
*S5 S. BRUNONISCARTUCStANORUM1NSTITUTORIS 45G
lectis filiis fralribus coenobii S. Slephani de Bosco A hic anno 1191, ad Aprilem jam provecto, ad su-
iu Calabria salutem e( apostolicam benedictionem. premam Ecelesioecalhedram fuerit evectus, bulla-
Ad religionis ordinem propagandum el ad suos pat- qtie lertio Idus seu 11 Decembris die, anito Ponli-
niiies exiendendos ex ofliciinostri debiio propensiori ficatiis ejus secundo dala notetur, conseclaritimesi,
ctira debemusinlendere, et ipsuro divina flagrautia ut raonaslerii S. Slepbani de Bosco fralres seU re-
ptillulaiitetii tenere pro viribus, et fovere. Cuin ligipsi Turritana; ereroi incnlx anno deroum 1192
igitur divina inspirationeprxvcnfi sub Cisterciensis aut sequenlis iniiioad Cisterciensem ordinem traus-
ordinis observantia volueritis militare et super hoc icrint, ac proiu, ut monasteriiim illud non lantum
confirmationem aposlolicam el fuvoremPriorvester, aniiis circiter sexaginla, ul Blomenvcnna verbis
ad nos veniens, obnixe pelicrit, fralrura nostrorum supra huc trauscriptis tradil, sed cenlum properao-
conimiinicalo consilio, cnm dexlerx Excelsi muia- duin et amplius in vitx, quod in eo seculus fuerat
lio videatur, veslrum hoc propositiim cotnmenda- S. Bruno, instituio durarit, pluresque cliain, quam
mus, et, iit amodo sub eadein observantia e( cor- quinque, instiluti Carlhusiensis, autequam ad Ci-
rectione abbaiis et fratrum Fossx-Novx vivere stercienses transirei, priores habuerit.
deleatis, «4tgraltun Deofamulatura Deo impendere, 741. El vero Camillus Tutinus in brevi, quod suo
aucloritate apostolica , salvo Ecclesix Romanx B I Hislorix ordinis Carthusieiisis prospectui altexuii,
jure, conflrinamus. Ntilii ergoomnino hominum li- Cbronico Prioresnon tantuin quinque, sed tredecini,
ceat, hanc paginain nostrx conslilulionis et confir- qui ad S. Brunonis prxcriptum Turritanain S. Ste-
mationis infringere, clc. Dalura Laterani, III Idus; phani domum, anlequam hxc Cisterciense inst tu-
deceinb. Pontificatus nostri anno 2. > Cumergo, tum amplectcretur, ad annum usque 1192 rexere,
uti e Ponlilicia hac bulla scn brevi iulelligitur, coe- suo singtilis noinine apposito, recenset, eorumque,
nobii S. Stephani de Bosco in Calabria fralres sent qui post quintum a S. Bruuone fioruil, anno 1138
rcligiosi Turritanx ercmi iucolx, non lantum noni obiisse nolat. Et sane a Tuiino plures eliain , quam
repugnanle , sed ctiam probanlc proposilumqiie> quinque.quiad normaro.a Sanctonoslroin Turritana
eorura taudante poiitificc , ad Cislerciensem ordi- Calabrix eremo insliluiam, vitam exegerint, Priorcs
nem inigrarint, sicqne id faciendo contra Dcumi rccte enuinerari, verosimilliinura apparet, tum ex
indubic non pcccarint, nescio enim vero, an fiitn-• jam dictis, tum eiiam ex iis, qux huc facientia in
runi sit, ul qtiisque sat verosimile arbitretur, illtinii sua deCarthusianorum initiis Dissertatione niini. 20
corum transiium causam csse poluisse, ob qtiami et atiquol seqq. Columbius , uti hunc consiilenti
Turritanx ereroi fons, qui ad Sancti tumulum pro- patescet, in mediuni adducU. Jam.vero, cum hxc
digio excitatus fnerit, exislere desierit, aut, si nia-- '^ ita habeant, nec fons, qui prodigio ad S. Brtinonis
vis, exarucrii. J.im vero, cum resila habeat,niane(t tumuluni ortus sit, exaruisse, seu esse, antequam
sane ex supra dictis, ac inaxiinc cx eo, quod fons,, S. Slepbani nionasterium ad Cisterciense inslitutuni
qui protiigio excilatus ftterit, non amplius existat,, transiisset, desiisse a Blomenvenna, aliisque, qui
xque ac ahte dubium, au niiraculo liiijusinodilocuss cjusttem cum eo opinionis sunt, statuatur, eonse-
unqtiain fuerit. qtiens est.ut fotis ille non lanluin quinqtiaginta cir-
740. Nec multum ad rem facil, prodigiosos fonless . ciler aut sexaginia, sed nonaginta amplitts annis
non essc seniper perpuluos; etsi enira id verum esse3 posl Sancli noslri obituni debeal durasse, elsi inte-
dederiinus, conseqiiens duntaxat erit, ul, etsi aJI rini id in opinione diclorum scriplorum, qui eremi
Sancti lumulum fons non ampiius invenialur, fonss Calabrinx ad Cistercienses defectionemjam inde ab
taraen prodigiosusibidem existere aliquando poiue- anno 1160 aut etiam ciftus faclam staltiiint, a veri-
rit;unde reipsa eliani foutem Iiujusuiodi ibidera« tale omnino sil alienum. Atque bxc sunl, qtix lum
olim. exstttisse, pro indubiialo iiiillus cerle habebit. de prodigioso illo fonte, ad Sancti luiuulum, uti a
QuoJ si iiilerim lons prodigiosus ad Sancli noslrii scriptoribus supra laudatis icferliir, exorlo, luin de
tumulum uiiquam exstiterii, alque ob causam, a tcmporc quo, et causa ob qtiani esse is desierit,
laudaiis scripioribus adduclain, diinlaxat .desierif,', dicenda occtirrunt. Proxiraum esl ul de miraculis ,
iscquidem diulius, quam anuis qiiinquaginla aul>t qu.e niagno iuiniero per Sancti raerila fnisse patra-
sexaginta duraril. Etcnini cum CcelestinnsII papaa (a,ac maxime in favorem eorum, qui e memorato
anno (141, tjuo itionasleriuin S. Stepliani deBoscoo prodigioso fonle bibissent, conligisse Blomenvenna
ad Cislerciensem ordinem nondum fuisse transla-i- verbis supra huc translalis aliioue niemoriae
luiu, ac proin fonlein, qui atl S. Brttnoiiis luniiiiiim
n produnt, minc traclcm.
prodigio fueril excilalus, iioiiduui csse desiisse,, 742.tLicei, inquit de S. Brunoiie Blomenvenna,
;tpud onines, qui miraculum isiuJ adiniliiint, inn miraculis niultis claruisse legalur, tainen, quod sine
confesso est, vitaro cuni morle cominutarit, nec :c dolore recolere nequeo, non sunt hujusinodi tnira-
lamen serius, quam sxculo duodecimo, dicium mo- )- cula ea, qua decuil, diligenlia cpnscripta; ant, si
nasteriuin ad Cistcrciensiein ordinem (ransicrU, t, conscripla fuerunt, alterius religionis (Cisterciensis
Coeleslimispapa, qui bullam jara recitalam raona- j- videlicet) raonachis in raonasieriura ejus inlranli-
sierii S. Slepbani de Bosco frairibtis imperiiii,ali;isis bus, priraum negligenlius scripia cuslodila, deinde
cW» non poiest, qtiatn CcelcstinusJll; quare, cum m deperdita sutit. > lia ille, adaraussim etiam sibi Su-
457 ACTA. m
tium, ct qoanttim ad miraculoriim, qtix geneialim A nostram cognttionem scriptoruni inopia lemporum-
Sancli merilis palrata fuerint, muliitudinem Pulea- que iiijuria non pervenisse, pag. 314 prxfalus, non
num pariler consen(ien(em habens ; verum nullum patica, qux post faciam Brunonis, tili cara vocant
prorsus, quod a Sancto patratum fuerit, miraculum canonizationem, evenisse cjus intercessione narran-
in pariiculari rccensent; assertionera aulem qua tur, iu meJiuin adducit, hisq.re ctiam duo prxmit-
muila a Sancto pairata ftiisse miracula generafim lil.qux, anleqnam Brirno in sanciorum seu beato-
traditur, scriploris saitem synclironi fideque digni rum aibum refcrretiir, accidere.
tcstimonie confirmari vcliro. Fuisse qtiidem multos 744. Cum de rebus modo, qux, priusijuam Sancio
n)ale habentes, qui e fonte, ad lumulum ptodigiosc culttts, Sanctis proprius, ponlificia anctoritate de-
cxorto, btbjssent, pristinx saniiali reslilutos, anli- ferrelur, cvenere, liic iractem, lubel hucel duo
qtiior etiam Sancti nostri biographus verbis supra illa prodigia transferre, leclori, quanium reor, in
dalis afm-mat; verura nec hic sat antiqtms est, ut summa niuHorum rairaculorum, Sancli aierilis ante
tuto ei fidere possimus. Nec quidquam facit, quod pertrasstiin ejus cultum ecclcsiasticum palratorum,
prxsentis temporis verbis titens sequcntera scribat qnx ad cognitionem nostram pervenerunl, pauci-
in moduin, « Juxta sepiilchrtun ejus immedilx tate fulura non ingrata. Primum, in quo lamen, an
fons vivum emanat, qui divina ciementia in liiijns *»Sanctus partem habuerit, est dubium, sic habct :
viri Sancli merilis raultis langoribus fiJelium op- < Anno Doniini 1131 ctira illuslris Gaufridus dc
talaa confert remeJia sanitatis, > sicque de fonte Lorolello, comes Cantazarii in Calabria, filius Ro-
prodigioso, qui aetale sua adliuc exsliterit, miracu- dulphi comilis dcLorotello, nepotis comitis Rogerii,
lisque, qnx fura haustis ex hoc aquis palrala fue- fundaloris ac dotatoris eremi S. Marix de Turre
rinl, sermonem faoere videatur; dato enim eiiam revocasset donaliones cujtisdam cctlesix omnium
liunc noslriim biographum de roiraculis lempo- Sanclorum, el (errarum e( vinearum in (eniinertlo
re suo geslis facere sennonein , fidem is sibi, oppidi BadulaU. a se et a malrc sua Berta fac(as,
cum in Carlhusia niajori a Tnrrilana ererao non Peo vindice, gravi apostemate esl in pectora' saucia-
parniti dissila scripserU, ccriain undcquaque at- •tus, unde e( ad ex(rema devenil, atque, conrHo
que indubitatara xgre admodum in eorum narra- lestamenlo, cum morti proximus esset, a Rogerio
tione conciliaturus apud oranes esl. Ad hxc liisto- de Arenis admonitus, ul rcs injusle ablalas rcsli-
ricorum in morera, qui, qux lemporibtis prxter- tueret, siroul ac ablala reslituit, sanguinc ex ore et
iiis gesta stint, pcr prxscnlis temporis verba non laribus fluenle, sanitati prislinx est redditus; qiiod
jraro exponunt, fortassis Iiic ioquitur. .> clavius ex ipsiusmet verbis et inslrumenlo resiiiu-
743. Blomenvenoa et Surius eo ipsoioco, quo tiouis palebit, ubi sic ait: « Anno ab Incarnatione
fontem, ad Brunonis uiinulum prodigioexcilatuin, < Bomini 1131, indict. vni mense Oclobris, cnia
aelale sua noo amplius exsiilisse falentur, de eo, non < ego Gaufridus de Lorolello, Canlazari comes,
•secus atque si adhuc exslilisset, per prxsenlislem- < jtivenili cupidilale letierer , ne, quod domina
porisverbura loquunlur, prior quidem lioc mpda : < mater mea venerabilis Berla pro ecclesia omnium
« Ad cujus (S. Brunonis nempe) sepulchrum fons < Sanclorum de tenimento de Padolalo, quam de-
cmanat vivus; > posterior vero isto : < Adejus se- < dcrat B. Marix de eremo ac beato Prolomar.yri
pulcrura fons vivus prortimoit. > Nec aUerius, < terras cultas et incuttas, arbores domeslieas et
quam prxsenlis temporis verbo , quo , inuliis « silvestres quoque villanos et vineas confirmarem,
olim hausta e fonle iilo aqtta sanitalem fuisse resli- < sed polius revocarem, plus expetens temporalia
tulam, declarenl, ibidera ulunlur; ulproindeex < quam xlerna, Deo permittenle, post mex revoca-
eo , quod antiquior Sancli noslri biographus de mi- <tionis triennium in stomacho sui horribili aposte-
vaculis, qux S. Brunonis merilis palrata fnerint, < male sauciatus adeo dure, ut, vitaiibus s,piri:us
per prxsentis (emporis vcrbum loqua(ur, conse- « diminulis, a medicis desperarer.
qucns noii sit, utbxc xlate sua gesla csse signili- ID 745. < Yerum post condilum teslamenltiin dixit
calura volueril. Jam vero, ctim id ila sit, an non Je < mibi dominus Rogcrius de Arcnis, qui modo lestis
iis duntaxat, qux duduin eliaiu ante xlaiem suam < adftiil tesiamenlo apud Castellum novum, ubi eo
gesla fuerinl, serraonem instiuiat, atlmodum cst < tempore infirmabar : Confinna puro reslituendi
dubium, ac proin, quod de miraculis magno uuniero < proposito, qux revocasli B. prolomartyri Sle-
per Sancli merita gestis, memorix prodit, cerlum « phano; csl enim tanti meriti apud Deum, quod te
omnitto atqtte indubitalum facere non polest, licet « polerit ab isto apostemale libcrare. Quibus verbis
tnterim, quin aliquot saltem miracula Sanclus, « auditis, jussi pcr novum testamentum, quod in
beatis nondum adscriplus, palrarit, e sanclitalis « momenlo ilerum condidi, confirniari. Mirum in
faraa; qua apud Calabros aule id tempus per qua- « raoduin ccepi subilo sanguine putrido, fluenle de
dringenlos amplius annos inclavuil, dubiiandtim « ore et naribus, Kberari. Quo viso miraculo devo-
non appareal/Et vero Suriaiius, in suis adS.Briirio- « tus misiiitteras fratribus eiemilis eo die, quo na-
nisVilam annolationibtis, iimlla roiractila, quxDctis « vis Geiiueiisium.abAlexandria vcniens m porlura
ad declarandam S. Brunonis, confessoris sui, glo- « Castelli novi, ruinara esl passa. Venit aulem ad
riam operari ad ejus invocalioncni dignatus cst, ad « me ad caslruin nie.tim Canlazarii Rodulphus de
PATEIOL.CLIJ. tsi
159 S. BRUNONIS CARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS 4G0
< Crucifixo, eremitarum S. Marix, et S. prolomar- A quod partim saltem Sancti nostri intercessione fuerit
< tyris Slephani magister, et cum co frater Arnal- palratum, quodquc eliain ej'us canonizalioiiem, seu
< dus et Odo, et Guido monachi, quibus prxsenli- vivx vocis oraculum, quo ex dicendis Leo X papa
< bus prxcepi prxsens privilegiura per manus scribx cullu Sanctis proprio in ordine Cartbusiensi eura
< Roberti cOnscribi, et qux domina mater mea coli permisil, praecessit; verum alia tum patrata, in
< dederai, > elc. Tale est e Suriani recensione pri- quibus Sancius parteorhabuerit, diligenlissimalicet
nnim, quod hic commemorandum duxi, miraculum, f.cia indaginc, invenire liaud quivi.
inslrtimcnlo etiara publico confirmalum. Cum vero, 747. Porro Zanolius, qui in conlexta a seS. Brit-
,)cc forlc immerito, an in boc parleni quampiam nonis Vita cap. 34 jam relalain, patrique S. Ltido-
5. Bruno Iiabuerit dubitari posse vidcatur, diclo vici Berlrandi oblatara S. Brunonis et S. Vinceiitii
inslrumento pubtico, quo ij iirma(, mox sulijungil: Ferrerii apparitioncra eiiam refert, cap. 32, quo e
< Quod (miraculum ncrope jam relatuni) eliam S. Sancti nostri tumiilo foiilem prornpisse cum non-
Brunoni tribui debere ob curam quam in ccelo nullis alliis se procgressis scribil, e mss. qux laudat,
posilus domus sux gerit, nemo est qui ambigal. > Calabrix monumentis addit, virtuiern, dicii fonlis
lia ille, parlem sallem in relato miraculo S. Bruno- aquis a Deo sanandi morbos inditam, ad parvi lacus,
ni allribucndam, sese non dubitare indicans; vcrum "' in quo Sanctus, c.uui in vivis esset, corp: s suutn ,
in altero, qnod bic etiam dandum, miraculoseu po- quo id casiigarel, mergere subinde solebat, aquas
tius apparitione pavtem liabuisse Sanctum, certum transiisse, cum prinuira Turritanum S. Stephani
omniuo est, uti qnisque facile falebilur, qui vcl id monasterium a Carthusiensi instiluto ad Cisterciense
iluntaxat perlegerit. deffexissel. Quo aiitem id pobet, nostra adhuc xta-
746. En verba, quibus a laudato Suriano pag, le, ac maxime Pentecostes, qua sacruni Sancti cor-
317 cl scq. referlnr. « Circa annum 1510 Valencix pus ex ecclesia S. Marix ad ecclesiam S. Slephani
in Aragouia Joanncs Alnysiiu Bertranus Tauellio, fuit transIiKuni, fribusdielius festis aqtiarum illaruni
qui liiulto (crapore fuil bencfactor et procurator virUUeinnumera propemodum quolannis beneficht
Carlhusix Portx-Cceli, ob magnam, qtiam erga diviuitiis conferri, miraCulaqiie patrari, aJjungit
S. Bruiionem devotioncm gerebal, ex diiilurna idem scriplor jiencs quem tum quanuim ad II.IJC,
xgriludine ad mortisconfinia deveneral anle fcriani tiim qiiantum ad Virtiileni, aprodigiosi fonlis aquis
qiiartam Majoris hebdomadx, et cum a iricdicis de fld praefati lacus aquas Iraiislalam, fides sit. Cxle-
cjus salute conclamattim essel, subilo nperiens ocu- rum ut miraculo, quod jam inde a Sancti obitu ccc-
loj petiil vestes ad inducndum, alqtie ititerroganli- plum, hodicque perseverare fertur, § hunc Claudani,
bus rcspondil, sanctos Vicenlium Ferrerium el S. Blomenveniia, quem dein secutus est cl Surius, sub
Brunonem ad se intrasse, e( sibi dixisse neqna- finem a se contexlx Sancii Vilx sic scribil : « A
quam hac vice se moriturum, sed ad ccclesiam ea monasterio atilero isto (Turritano nempe S. Stepha-
feria quarta cd divina oflicia audienda accedere de- ni) per crepidiuem lorrentis plano iltnere 1500 pas-
bere, quod e( reipsa prxstitil. Atquc ob id adeo in- suuin pervcnilur ad anlriimdevotissimum. Montibus
posierura S. Brunonem dilexit, ut, cum poslea anno siquidem a/lum satis et ciiictum nemoribus, ejus-
1314 Leo X ejus feslum solemnher in ecclesiis Or- dem vallis exlrema claudentibiis, deviis et soiitarils,
dinis concessissel, ipse sttis sumptibus, camdem nec nltra adittim humano ustii prxbentibus. Supra
Carlhtisiam petens, cjusfestivitaieni (am in ecctesia istud antrum xdificatum est hatid grande sacelium
(|uaro in (richoro peregi proctiraverU ad obitum us- ciini altari sub littito sancli Brunohis, Colonie isis
que. > Joannes Aloysitis Berlrantts, oui apparilioi jnagistri, sauctx Marix de Turri, ordinis Cartliu-
hic rclala obtigit, e sccunda uxore, qiiain, priorii siensisinstitulorisprimi.citjiis ibi imago depicta cer-
inordia, duxerat, S. Ludovicum Berirandum ordinis. nitur. in hoc anlro idetn Dei servus ex eo tempore,
prxilicaloriim, de quo ad IX mensis hujus diera, quoi qno primum iltuc venit, usque in diem inorlis sux
colilur, apud nos agelur, postea genuil. Docel id[ p iiicreJiiiili fervore permansit. Ad indiciuiii et com-
nos luin ipsa, in qua cadem apparilio narralur, •licndationemvero eximix sanctiutis ejus usque in
sancli htijus confessoris Vita, a Vincenlio Justiniano( hodieriium diein locus, in quo post exeessus con-
Antist, Vatentino ordinis S. Dotninici iiliinino, idio- lemplationura taxa membra nuda hurao coltidebat,
)nale Hispanico conscripta ac deinde ab altcro ejus-. lierbam iiiinqnam reddit in spalio, quo liira ipsus
detn ordinis religioso in linguam ltalicam versa,_ sacri corporis raensura tendebaiur, cum lamen cii-
iuin eliam laudalus Suriantis in apparilionis alle- cumqiiaque crescere cernatur. Hoc lam eviders
vitts eidei» Aloysio Bertrano oblatx infraque in Ap- miraculum oranes loci illius accolx coiistaniissiiiie
pendice ad gloriam postbumara meinorandx, qiiami asseverant. >
ajipariliom jam narratx proxime subjungit, relalio- 748. Haclcnus ille : vertim quidquid sit de perse-
ne. Atque ita qtiidcm, cum mcmorala apparilione,, veranle hodieque miraculo, quod verbis hisce mc-
facieniibus id lara S. Brunoiiis quam S-Vincentii i moratur, quodque in medio relinquendum arbilror,
Ferrerii meritis, Aloysius Bertrandus, periculosis- Sanctum equidem, contra ac Blomenvenna hic tra-
sime decunibeus, subito atque insperato pristitixe dit, a die quo Turrilanani S. Marise in Calabria
luerit sanilali restilutiis, rairaculuro niodo habemus,, ercinmi) priraum ingrcssus cst, ad suum usque ob-
m ACTA. 4C2
itura in antro, per vcrba recilata designalo, com- A liim apparel, teiUniitm quidquaro fucral. quo Yir
moratum non esse sen habitasse, certum omnino illc celeberrimus juxta ac sanclissiiiius, qut et cla-
alque indubitaluin mihi facil vel solura Mesimerii, lissimiiin ordinem iiistiluerat, cl virtulibus suis
Squillacensis cpiscopi , diploma seu privilegium planc eximiis Carthusiara primum ac deinde Cala-
num. 538 el seq. dalum. ln hoc enini anlisles ille Lriam polissimuin illuslraral , seu sanclorum
seqiientem ioquittir in modumj: t Me rogare (comes seu bcaoium numero a summo pontifice adscri-
Rogerius) dignatus cst pro honoratissiniis monachis bereinr.
et eremilis, domnis scilicct Brunone cl Lanvino.... 750. Addit Bailleius lom. III YUarum, col.91,
locum a Deo servalum, qni Turris dicilur, incolen- SancTmerooriam loto illo quadringcntorum anno-
libus in veneranda admoJum ecclesia gloriosissimx rum spatio in Calabria apud homines adeo fuisse
Dominx nostrx Dei geniiricis, ac sancli Joannis; neglectam, ut nnlliis jilane ab bisce religioniscullus
Baplistx prxciirsoris; quibus verbis cum lam Bru- tum illi fuerit delatus. Verum hac in refalsum fuisse
noneni quani Lanvinum in sanctissiraxDci genilricis; scriplorem illuni, ex iis, qux sub contexlx a se
ecclesia habitasse, non obseure hic innual, loloi Sancli Vilx finem in Iitleras mif.it Blon envenna,
Sanctum lempore, quo in eremo Calabrina versalusi ™verosimile apparet. Etenim ibidem sic habet: « AI
esl, in prxfalo antro commoratum esse, Blomenven-. *• hxc loca (nempe ad anirum, in quo Sanclns liabi-
nx aliorumve, absqtie anliquo vatle iJ assercniiiim, tarit, el ad ecclesiam S. Marix de ercm >)popilo-
auclorilale prudenter quis credal? Blomenvennx> runi catervx , senes cum jtnioribu'-, parvuli et mu-
quidem alii nonnulli scriptores reccntiorcs suflra- lieres, nobilcs el ignobilcs, principes et domini ob
ganlur; verum nec hi ullum pro se laudanl auclo-- sanelissimi Brunonis venerationem et devolionem,
rem monumenlumve anliqtiuin. Nec est cur pro iisi ad cjns etiam beneficia oblinenda, quasi i'egat in
inmediuin hic quisqiiani adducal, quoe memoraioi hiiinaiiis, euin alicnde.iies, cerlatim confluunl.te
anlro, ul Zanottius in saircti Yila cap. 31 in finc> vcrenler acccdunt, orant, adorant. Prxcipue vero
teslatum facil, inscripla legiinttir, sequenlia verba :: anlruro seu specun, dequo supra, iii quo feveseni-
«,In summa veneratione ac revcrentia babemlus esl_ per solus Domiuo faniiil blu-, l n.a reverenla et
locus isle, fralres carissimi, in quo fidelis Christii iffeclu, iiicrediiilique fidc frcquenta(ur, quodetiam
servus ac sacrae p.iginx doctor Bruno muliiplici pce- quandoqiie plurcs ceriiuniur non nisi nudis pcdibv.s
narura gencre corpus sunin afflixit; in quo post hu- a m•niasterio praefalo (S. Slephaui nerope) illud
jusraiserx vilx ciirsum ad cceluii) cvolavit; > fuisse> accedcre. Alii flexis genibus auibulando anlrum sa-
enim hrcc vel staiim a Sancti obitu, \cl saltem liaudI „, crikii, terraro et saxa ex devoiioneJingenies, lacry-
*
dtidum post antro apposila, pro.cerlo quii asscrat?? misq:ic infusi circumeunl. Torro de antro ipso
Quod ad inc pertinet, multttm dubitandum reor, ani seu rupe aliquid pro maximis haliluri icliquiis
Sancti canonizaiioiie, uli eara vocanl, antiqtiiorai . delraiiunt, atque ita ad propria rcineanl cum
sint. Bruiioiiem ilaque stibinde qtiiJem, quo oralionii gainiio.
divinaruinque rcrum iueditatioui ac conlemplalionii 751. «Quanta vero devotione atl htinc sanclissi-
quielius vacarel, in antrum, a Blonienveniia niemo- raum Palrem Bruiiouem affi.iantur Calabrix episco-
ralum, quod a S. Marix de eremo ecclcsia sea ino- pi, abbates, prxlati, religiosi, principe; eliain, co-
nasterio, qttod Saucltis incolebal, baud multumi niitcs , baroncs vulgusque universiini, ncniovcrbis
aberal, secessisse , haiid difliculter crediderim ; explicare sttfliciet. Est prx(erea non longe a m>
habitarilne lamcn iii eo, hxrebo dubius , donec; nasterio prxfato spalio passuum 500 neinus ara-
validiora , qux omneni de hoc dubilalionem ani-- plissimum, quod Folo norainaiit, ab ipso servo
mo cxiraerc nala sinl, argunienla producanlur ini Dei deputatura ad inslauralioneni monasterii ejtts
niedium. dunlaxal. Si quis vero ausu tcn erario contra sancli
§ XLVI. Leo X papa ordini Carlhtisiensi Tiirritanum, viri ordinationcm venire atlemptaverit (f.una est
iu Calabrir, S. Stephani monaslertum jubel resli-- D [ omnium Calabrise populorum longa experientia fir-
tui, cullumque Sancti eccles>aslicumpermittit. isaatii)divinani ullioneni non evadil. t llxc ilc;
719, liiTiuilisfunebribusnou paucis infra rccuden- qux cum, Sanclo nondum diu j)er Leonera X in
disseu diversarumeccJesiarum monasleriorumve ad1 . sanclorum, scu polius ex dicenJis bcatoruii), albmn
litleras encyclicas infrapariier recudendas, quilras5 relatp, in lilleras niiscrit, nec tunc primum, cum
S. Brunonis obilus nunliatus eis a Sancli eTurrita- iJ fitclum a pontifice illo fuissel, exiniium plane ai
na cremo discipulis fucrat, respnnsoriis non lanlumi singulareni, qualera verLis recitatis dcpingil, cullura
a dqclrina virtuteque exiiiiiaSancius laudatur, ve- in Ci.labria sancto fuisse delaluin, verosimile ap-
runi eliam cura non (arii illoruni, qui responsorias> pareal. Baitlelo assercnli, Brunonem, ctira beaUs a
iilas dabanl, quara hosceiv.etillius precibus indigere) Leone papa adscriberclar, fuisseetex omniumfere
declaratur; quod sancillura pro viro sanc.o cogni- in Calabria raemoria deleluro, e( nullo ibidem cullii
tiiin jam lura universiin fiiisse argiintenlo est. Vc- affectum, indubilau.er assentiri non ausira, raaxime
i-uin, elsi res ita ItajMierit, anni iamen jam amplius5 cum ex venerationc, qua erga Sanctum, etiam bea-
quadringenli, quod mirum videri polesl, ab ejuss tis iionduni adscripluro, Calabrix populos fuisse,
obilu eranl elapsi, cum iiecdtiin a quopiam, quan-- recitala Bloineiivennx verba indicanf, veromisile
4(53 S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS 461
appareat, fuisse illi cliam culliim Sanctis proprium A _t\ran.lo jam inde ab anno 1504 cogitarinl, ipsemet
ab hisce dclatum. Camillus Tutiuus, qui id jam tiim ab iis faclum,
752. Verum, utul sit, fhisse eumequidem, etiam verbis mox datis scribit, dubiiare me facii. Etcn:m
ctimnondum beatorum honores aCarthusianispublice in chronico, quod concinnalo a sc ordinis Carlhii-
sibi deferri obtinuisset, pro Sancto ab hisce aliisque siensis prospectui altextiit, ita mernorat: < Anno
liabittim honoratiimve, ex apparilionis, qua Bruno1 1505Carthusiani monachi in capilulo generali Ja-
sese una cum S. Vinceniio Ferrerio speclantliim cobo de Aragonia Car lmsix Neapoliiana?, Mallhxo
Aloysio Herlrano xgroianti exhibuit, relatioue jam Bononiensis, Ludovico Manlux, Hugoni Romanx
tiata.utpoteinquaergaBruiioiiem, tanquamsancluin, jirioribus demandariir.t, ut monasierium S. Stepliani
iiiodopeeuliariaffeclusisfuissc traditur, faseslcolli- religioni reslituendum curarent. Ili posl varios c.im
gereutietiamcxeo, qiiodCar(huslaniiaiidem,qnietiro memoratis cardinali el Tornafrancia tracia ui, p st
fa(ente ipsomet Bailleto, pvivalim saltero sancto- decennium prolraclos, muiuis hinc inde petitioni-
rum honoribus in Carihusiis a Calabrina diversisi bus conclusis, eo controversiam addiixernni, ut
colebanl, de illins scu canonizalione seu beaiifica- monaslerium in summi pcnlificis Leonis X manibns
lione procuranda etiam ccgitarinl. Camitlus Tuti- cardinalis resignaret, qito adimpleto, pon:iiex Car-
ntts sxpissime jam laudalus, in historix ordinis Car- B 1 tliusianis cum oranibus ejus bonis ilerum concessit
thusiensis prospeclu ad anuum 1504, pro quo lament cl iradidit, et abbatialem (ittilum supnressil pcr
perperam scribitur 1503, ita prodit roemonx: bullain dat. Romx 1513. > Quare, cum Tutints,
< In generali (Carihusianorum) capilulo, iioc anno' ordinis Carllntsiensis prioribus hic nominatis a er.-
ceIebra(o, priores Cartliitsiani (ractarunt de procu- pilo gcnerali, ut monasterii S. Slephani recupera-
randa canonizatione S. Brunonis, el de recupc- lionem tenlarent, anno denium 1505, quod jam inde
randa Carthusia S. Stepbani de r.emore, qux fere> ab anno 1504 faclum fuisse, verbis supra reeitais
annos terccnlum penes Cislercienses, et deindei in prospectu docueral, in niamdalis dalum fuisse,
(sxfculi nimirum, si in brcvi monaslerii S. Sleplianii liic scribal, hocne, an illo anno Carthtisix S. Ste-
de nemore Cbronico apud Tulinum pag. 105 reclei phani recuperationem tenlare decreverint Carthu-
nolelur, quinti decimi iuitio, aut eliam nonnibil ci- siani, dubiuin sane ipscmet cflicit.
tius) ad abbates commendalarios pervenerat. Hinc3 754. Altamen, cura monasterium illud poslquam
aJ titcm prosequendam Jacobus de Aragonia, priori" anni jam decem ab incepto dc resliluendo co Car-
Carthusix Neapolitanx, Matlhxtis prior Bononix,, thusianis tractatu essent elapsi, in nianus pontificis,
Ludovicus prior Mantuanx Carlhusix, et Hugo priori"r qui id deinde Carlhusianis reddidit, resignalum
Carthusix Romanx depulantur. Eral ca lempeslalc- fuisse, verbis proxime daiis etiam tradat, faisse
abbas commendalarius Ludovicus cardinalis tle Ara- verejam inde ab anno 1504 a Cirtfusianis r!e diclo
gonia, Ferdinandi I regis Neap. ncpos. Jacobus igi- monaslerio recuperando traclattim, verosimi ins
tur, quem supra memoraviraus, cum csset cardi- apparet, qiioi bulia, qua IJ eis pontifcx Leo X redrii
nalis aflinis, Roinx cura eodem cxlerique priorcss jiissit, am.o 1513, uli ipsemet eliaro Tutinus verbis
de restilutione agtitit, el plurimis hinc inde arliculis' recilalis faletur, daia notetur, facileqiie quidem ab
iliscttssis, et conditionibus apposids, cardinalis sei anno 1504, non (amen ab anno 1505 ad annum us-
cxuere passtis est. Verum cum ejus reddilus jtire.*. que 1515 annos dccem excurrisse, (pieat intelligi.
e-mpliileoiio.oab Evangeti>ta Tornafrancia Calacensii lnslrumenlum illud, quod el ei locum liic concedi,
possitlerenlur, quo [anqni?] eliam suo juri cederei poslulatum a me fueril, el nouimlla, qux jam dicia
promiserat, Jacobus cxlera impIelusNeapolim venit,, sunt, confirmet, huc transcribo. Hisce verbis on-
sed Evangelisla,quem oblatx condilionis pcenitusrai,, cipilur: « Leo episcopus servus servorum Dci ad
fuga dilabitur; verttin regiis adhibitis diligenliiss perpetuam rei memoriam. Pro conniiis) nobis de-
interccpius, ac promisso slare coactus esl. > super apostolatus oflicio quo universalis Ecclesi.B
753. Ua ille, non lantuin Carlhusianos sancli Pa-- D regimini prxsidemus, dc ecclesiaruni et monaste-
tris sui canonizalioni procurandx, verum etiam« riorum, aliorumquc regulnrium locorum oninium
Calabrino S. Stephani monaslerio de nemore rec.u- - slalu prospere el salubrilcr diriger.d.) tontinua
perando animum adjecisse operamque porro de- reddimur altcntione sollicili : unde aliqua ex eisdem
disse, tradens. Neque vero religiosorum illortirovi- monasleriis el locis, ut in eis gralior Deo vtgeat
rorum fruslra hic conalus fuit; primo enim S. Ste- observanlia, crescat divitius cultiis, et lideliuin
phani dorouro seu nionasterium ordini suo restilui,, augealur devolio, novis noununquam commitiiinus
ac deinde in albiun, si non sanctorum, beatorumD gubernanda rectoribus, per quoruni soler.ix stu-
sattem, primum snum institulorem pontificia auclo- dium et providam diligenliam monasleria et toca
ritale reforri obtinuerunt, u(i pa(esee( ex iis quaie ipsa, cliam alias volivis in spirilualibus el lempo-
de duobus hisce capilibus pro instiltiti mei rationee ralibus proficiant incremeiitis.
dicenda hic sunl. A Calabrini monasterii rectrpera- 755. <Sane raonasterio S. Stephani de Rosc^ Ci-
tione, qtiod hxc Sancti canonizalionem seu poiiuss sierciensis ordinis Squillacensis dioacesis, quotl di-
beatificattonem prxcesserit, duco initium. Ac primoQ leclus filitis noster Aloysius sanctx Marix in Cos-
traidem an Carthusiani de monasterio illo recupe- niediii diaconus cardinalis ex~concessionc et dispen-
iQo ACTA. m
satione apuslolica in comniendam-niipcr oblinebal A dero Cartlmsiensis ordinis, infra cujus provincix li-
(coromendahujusmodi ex eo, quod idem Aloysius miles dicta domus S. Stephani consistil, Carthu-
cardinalis illi hodie in manibus liostris sponlc et siensis ordinis et illius frairum hujusmodi nomine
tibere ccssit, nosque cessionem ipsam duximiis ad- corporalem domus S. Slephani bonorum ac jurium
mitlendam. cessante) adhuc eo, quo, dum eidem et pertinenliarura prxdiciarum possessionem per se
Aloysio cardinali commendaUimfuit, vacabat, modo vel per aliura seu alios propria auctoritate libere
vacante; nos vero, ultimum dicli monasterii vaca- apprehendere, et, sicut prxmiltitur, regendara et
tionis. moJum, etiamsi ex illo quxvis generatis re- gubernandam peipetuo retinere, illiusque fructus,
sovvatioet in corpore jtiris clausa resultet, prxsen- rcdditus et provenlus in fratrum et doraus eorum
t.bus pro expressis habentes ad provisionem super usus utilitatemque convenere, dicecesani loci et
ipsius monasterii regimine celereni el felicem, ue cujusvis alterius licenlia super hoc mininie requi-
inonasteriuni ipsiim longx vacalioms exponatur in- sita.
commodis, palernis ct sollicitis studiis inlendentes, 757. < Ac priori et fralribus in ipsa doroo S. Ste-
post deliberaiioneni,. quarn desuper cum fratribiis. phani pro tempore degenlibus, quod ipsi el dicla
nostris habuimus diligentem, demum ad dilectosi doraus omnibus et singulis privilegiis, gratiis, im-
iilios fralres Carlhtisiensis ordinis, in quibus regu-. **
* munitatibus, indulgenliis,-exemptionibiis,
prxeuii-
lnris disciplinx observantia, vilx sancliinonia, ett nentiis, favoribus, et induhis spirilualibus et lein-
cxeiuplares mores in dies tamquam novi pahnilcsi poralibus, quibus alix dicli Carlhusiensis ordinis
iu agro Domini pullulare noscuntur, direximusi doraus aut priores et fralres in illis pro lempore
oculos mentis nostrx. Sperantes, quod si in mona- degentes generalilcr uluntur, potittntur, et gaudeni,
slerio prxdiclo, in cujus ecclesia corpus S. Bruno- ac uti, potiri et gaudcre polcrunt quomodolibet iu
nis dicli ordinis Carthusiensis inslituloris dicilur• futurum, uli, poliri, el gaudere libere et licUe pos-
esse reconditum, et quod, ul ab aliquibus asserilur,, sint, de simili consilio auclorilale prxfata indulge-
•lim ejusdem Carihiisiensis ordinis domus fuil, di- mus, non obstantibus constitutionibus et ordinatio-
gnitas abbaliatis ct Cisterciensis ordo perpeluo» nibus aposlolicis, ac dictorum ordinum juramento,
supprimerenlur et exstinguerenlur, et ordo Carlbu- confirmalione aposlolica, vel quavis firniitale alia
siensis lmjusmodi instiiueretur cl planlaretur: ct dc: roboralis, slaliilis et consucludinibus, cxlerisque
cxlcro uiouasleriiim ipsum domus sub eadcm invo- conlrariis quibuscuiique. Nos enim ex nunc irritum
ealione S. Slepbani niiiiciipareiur, et dicli Carthu- decernimus ct inanc, si sccus super his a quoquam
siensis ordinis fratribus per eos juxta ipsorum rilus>rp quavis auctoritatc scienter vel ignoranler conligerit
et mores at regularia insliluta prout alix ejusdcmi ailentari. Nulli crgo oinnino hominum liceat hanc
Carthusiensis ordinis domus reguntur el gubernan- paginam uostrx suppressionis, exstinctionis, con-
lur, regcnJum et gubernandum perrieluo concede- cessionis el decreti infringere, vel ei austi temerar
relur, ex hoc gratia Deo et accepta in diclo iiiona- rio conlraire. Si quis autcm hoc attentare prxsura-
slerio inlroduccretur bene beateque vivendi nornia,, pserit, indignationein oiniiipolentis Dei, etbeatoruin
augcretur divinus cultus, aliasque ejusdem mona- Petri el Pauli apostoloruin cjtis se noverit incursu-
stcrii stalui in spiritualibus et lemporalibus cumi rum. Datum Romx apud S. Petrum anno incarna-
-•ircumvicinorum fidelium spirituali consolalione fe- tionis Dominicx niiilesiino quingcntesimo tertio dc-
riciier consulerelur. cimo, decirao sepiimo Kalcnrias Januarii, Ponlifi-
756. i Quibus omiiibus debita medilatione pensa- catus noslri anno prirao. > Carlhusianis ilaque, uli
tis, de diclorum fratrum consilio, auctorilale apo- ex huc jam transcripta Bulla manifeslum est, Cala-
stolica, tenore prxseuliuin in eodera monasterio) brinum S. Stepliani de Bosco inonasleriura, sibi a
quovis raodo, et ex eujuscumque persona vacet,, Ludovicoscu Aloysio de Aragonia, S.Marix in Cos-
ctiamsi ejus provisio ex quavis causa ad sedem apo- raedin diacono cardinali, de quo in Ponlificttm et
stolicam specialiter vel generaliter pertineal, di-. D 1 cardinalium Vilis tom. III, col. 187, Oldoinus, resi-
gnitatem abbatialem et Cisterciensem ordivera hu-. gnalum, anno 1513,16 Decembris die, LeoX resli-
jusmodi perpeluo supprimimus cl exstinguiiiiiis, ell ttiii; hujiis autem haud duduin posl possessionera
diclum Carlhiisieiisem ordinem, ita quod de cxtero3 illi adiere.
non monasleriiim, sed domus ejusdem S. Slcphanii 758. « Jacobus de Aragonia, > inquit in suo or-
sit ct denominetur, inslitriimus; llludque cum oiiini- dinis Carlbusiensis prospeciu ad annum 1514 Ca-
b;ts et singulisejus n.obilibus el immoDilibusbonis, milius Tulinus, « prior Neapol. cum priore Clari-
jtiribus et pcriiuenliis suis, dictis fralribus perr montis, aliisque monachis et fralribus conversis
u: um priorem et fratres in decenti numero juxtaa Carlhusianis die 27 Fcbruarii monasleiii S. Ste-
eorum riius ct mores ac itisliltila regularia prxdi-- pbani de ncmore possessionem cepit. > Dicti itaque
cia, et proul alix dicli Carlhusiensis ordinis domtis s monaslcrii possessionem anni 1514vig. sima seplima
lejuntur et gtibernanlur, regendum et gubernandiim n Februarii die ac proin tribus nondum postquam id
perpeluo concedimus. llaque liceal dileclis filiis mo-
i- eis restilulum fuissel, elapsis mensibus, possessio-
deniis dicti Carlhusicnsis ordiiiis visilatoribus inn nein adiere Carihusiani; qui aulem factum id sil,
proviucia remoiiorio Lombardix juxla morem rjtis- 7: iiollius in sua de S. BrunoncHisloria cap. 35 su--
4>7 S. BRUNONTSCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 488
quentera fere 111moJuiii exponil: Jacobtr, dc Ara- A inus pater familias, tot firielcscoiiduxil operarios,ut
gonia, Car.lmsix Neapotitanx prior provtncixque uberiores in dies ex ea fructtis sanctx Ecdesix pro-
visitator, ac Pclrus Accrri, C!aromont,.inxin Basilt- venianl, cl odorem suavilatis proferal, ct sanctita-
rata regni Neapolitani provincia Carihui-js prior tis.
convisilatorque, qui dcsignali ad id fuerant, priorcs 760. < Ipsius namque lieati confessoris niiiltiplex
Bononiensem, Mantuaniim et Romanuni arijnnctos doctrinx, vitx casligatissiiiiie, inncccntix , ac mun-
sibi babenles liiterisquc poniificis ac regiis mtniili, ditix exemplum plurimosgencrans sanctx atlopiionis
auxilio, quod eis Adamus Toraldus, Radulati baro, ftlios, generatque, ct nutrit in dies inccssanter ;
prxsiitil, scsc ad S. Siephaiii monasleriura contu- cujt:s nieritis ordo prxfalus exornalur, ct compro-
lerunt; quo cum pervenissent, a Cislercieiisibn?, baf.:r miraculis, cl assr.lue, quasi de virtule in vir-
qui volunlalis ponlificis, per acceplas ab lioc littcras, tiitem, crcscit, rigans monies de siiperiorihus suis,
jam ante facti fuerani certiores, stipplicaatium iri et rie fruclu oriorum suortHiisatiatur terra. Iricirco
morem inter feslivtim xriscarapani sonitum obvii.m nos una curo prxfalisprioribiis ab eoricm Domino,
venienlibus recepti ccclesiam mox sunt ingress;, Domii.o nostro, vcnerabilimn virorum Francisci de
cumque litleras pontificias ac regias prxlcgisscnl, Puteo moderni gcncralis, alioriiniquc priorum, et
modo a jure pracscriplo, moiiaslciii possessicncm, B I universorum monacborum, monialium, converso-
sofemnil.us pos( rem fae:aro Deo actis gtatii?, adie- rum, et personarum dicti ordinis nominc humililer
runt. I:a fere qtianlum ad stibstaniiam ille e Cat..- suppiicavimus, ut pro omnipotentis Dei glotia. qui
brix monuineniis mss., qux, quod receniiori mc- in suorum exsullal veneraiioneSancioruni, ac beati
rooria gcsta memorent, lideni bic mcrcri puo, Leo pra;dicli confessoris honore, illiusqiie evideuiissi-
porro, qui erga Carthusianos benevolum sese prx- inis sanctiiatrs operibus, signi qne virtutum, iiuibus
fati monasterii resiiiutionc n.onstraral, alio haud in carne positus claruil, et ad ccelos evocatus per-
dudum post raajori arihiie favore eos affecii. Eienim petuo splendel, proqne lam prxelari ordinis decore
codem anno 1514 miraculis, qux a S. Brunonc pa- de apo-tolica munificeiitia, el benignilaie sub sexta
trata ferebatitur, via judiciaria non discussis, Car- Octobvis dic, qua die, posita carnis sarcina, ideiti
thusianis, u( fesdim ejus annuum oflicio ecclesia- bcaliu Bruno confcssor ad perpetuam evolavit glo-
sdco celebrare, ejusque in precibus horarlis com- riam, festum quolannis in ejus merooriani, ac so-
memoralionem quolidie agere possent, vivx vocis leinne officium dignis in Domino laudibus, ct ho-
oracuio concessit. td litterx, quas ea de re Anlonius noribus celebranrii, et commemoralionem ejusdem
cardinatis Papiensis, Carlhusianorum prolcctor, cxterts diebus facieiuliliceniiam concedere dignare-
ipso annol5I4 ad hos dedit, manifeslum faciunt. C * tur; quaravis idem beatus Bruiio confessor non
Eas adeo, quod e( ad Sancli noslri gloriam 'miiluint repcriatur aliler canouizatus per summos pontificcs
faciant, e Benedicti XIV papx de beatorum canoni- prxdecessores suos, ui moris est.
zatione ei servorutn Deibea(ifica(ione lib. i, cap. 41, 761. « Qui prxfatus sanclissimus Dominusnoster
huc transcribo. papa asserens, se jaindndum de laudibtis, ac sancii-
759. His verb.s concipiuntur : < Anlonius mise- tale ejusdem beali confessoris plurima intellexisse,
ratione divina liluli sanctx Praxedis sanctx Romanx albitralus dignum esse, ac coiisonura rationi, ui,
Ecclesix presbylcr cardinalis P.tpiensis necuon to- queni Deus in boc sxcufo lantis rionis etgratiisin-
tius ordinis Carthtisiensis protector universis, rt; signivit, assumptum in ccelis, magis ac m.tgis venc-
siiigiilis prxsentes nostras inspecluris, et lecturis; ranjum, et ctti viventi dederal cor omnipoicns a.l
salulem in Doraino sempiternara. Cum ex noslro, prxcepta, et Iegero vitx, et discipliux, eidem nunc
proteclionis ofticio benevolcnliaqtie, ac pietatc, qna, apud llironiim divinx glorix exisienli iropendatur in
uiiiverso Carthusiensi ordini prxdicto afficimur, bo- terris debitx devotionis obsequium; hujiismodi no-
die ad pedes sanctissimi domini i.oslri Lcouis tli- stris, et pr.cfalorum priortiro supplicitioiiibiis li-
vina providenlia papx X prx.seiitavimus venerabilesi jn benier annuens, dictis domino Francisco modcrno,
religiosos viros DD. Maltlixuro Bononix, Ltidovicuin! ac pro tempore generali exisienti, etaltis prioribus,
Manttix, Jacobum Neapolis, et Hugonem S. crucisi iitonachis, monialibus, conversis ac pei sonis dicti
in Urbe ejusdem Carthusiensis ordinis domorum, ordinis, in ipsius ordiriis dunlaxat domibus, el eo-
priores;e( tain nos, quam religiosi prxdicli plurai rum ecclesiis, seu capellis, festuin prxdicltim so-
de laudibus , praeconiis, ac vitx sanctitate bcatii lemniter colcndi, et devotione debita celebranrii,
Brunonis confessoiis, ejusdem ordinis Carthtisiensiss prxfalique Bruiionis corpus, et memoriani dignis
priini fundatoris, ac instittttoris, sanctitali sux re- in Domino iaudibus prosequendi , et venerandi ,
lulissemus, et cxposuissemus; qui Vir bcaltts, decli- ofliciumque convenicns in honore ipsitis beall con-
nanle Christiana militia.el propler iniquilatis abun- lessoris ageudi, ct decantandi necnon coniine-
dantiam charilate plurimum frigescente, tanquami iiioratiuiieiii singulis diebus facicndi, ex lunc,
dux slrenuus ad resislendum hoslibtis novum ini ct de cxle.ro in perpetuum cum Dei benediclione
Ecclesia insiruxit e( instauravit exercUum, e( iu vi- licenliam vivx vocis oracuto-nobis faclo benigno,
r.eam, quam Dominus sua dex(era plantaverat, iami ac favorabililer concessit parUcr, ac indulsit ;
yiliorum veprifcusct spinis obsilara, vcluli solcrlissi-i- non obstanlc quod idcin bcaltis Bruno confcssor
4C9 A.CTA, tfo
iioit iiiveniatur alilcr caiiDnitatus, tit supra : prx- A / honorare motfo jam difclo possent, anno 1514, 19
sentibus quoqtie ibidem revercndissimo in Chrislo Julii riie indulsisse, Aiilonii cardinalis recitatx lit- \i
patre D. D. Laureiilio Pulio lituti sanctorum qua- lcrx. eo ipso anno 1514 ac riie 19 Jttlii, qtto breve
tuor coronatorum sanctee Romanx Ecelesix pre- hujusmorii ex Zanottii opinione daUiro fuissel, si-
sbylero cal-dinale et reverendo patre domiiio Fran- gna(x, fidem faciunt; ul sane, quin is scriplor bal-
cisco Amellino eamerx aposolicx clerico. lucinattis hic sit, dubiiari ntillatenus debeat. Nee
762. < Quare, ne aptid quemquam de hujusmodi ii qui S. Brunonem a Leone decimo canoiiizatione,
concessioue possit aiiquod duliutn suboriri, prx- xquipollcnti salteni, Sanclis fuisse ascriplum con-
senlcs raanu propria subscriplas, et nosiri solili si- lcndunt, ab errorc iinmunes. videnlur, queraariuio-
gilii iippensione uiunilas conlici jtissimus, el per dum § sequens aperiet.
iiosirum quoque secrelarium sitbseribi fecirous in
An Leo.X papa Brunonem etiam canoni-
HtleiH, robur, et testiinoniuni prxiiiissoruin, ct § XLVII, zmh, el quwnam, ad gloriam Sancli posthumam
veritatis. Datura Bontx in apostolieo palalio die 19 facientia, concessam ab hoc pontifice cullum ei
jnensis Julii anno 1514, pontilkalus vero Doiiiini deferendi facultatem proxims sint secuta.
noslri anno secundo. Anlonius cardiualis Sauclx 761.Leonem Xpapam non tanlurii, utecclesiasticus
Praxedis prolector manu propria. Antonius Tesia 'B Brunoni cultus deferretur, concessisse, verum cliam
Veriiliiuus. > Tales sunl litterae, quibus Anlonius, Sanctis eum ascripsisse seu canonizasse, noiiiiiilii
S. R. E. liluli SanctxPraxedis prcsbyler canlina- exisliroant; ac iroprimis quideni ex his exslilisse
lis Papiensis, ovdinisqtte Carthiisiensis protector , videdir erudilissimtts Annalium ecclesiasiicorum pa-
pubtice testatus est, quibuseunqtte ad Ittiiicordincm reiis Baronius, ulpote in suis ad Martyrologium Ro-
spectantibuS sive viris sive inulierlbus facullaleni manuro adnotationibus liodic dc Brunone ita pb-
deferetidi S. Brunoni cultum, iisdcm litteris cx- Servans : < Vi(a functus esl anno Domini 1101 ,
pressum, Leonein deciniuro, suromum ponliliceni, relatusquc est inter sanctos a Leone decimo pon-
vivx vocis oraculo iudtilsissc. Zanottitts in adcrnala lifice. > Verum aliler longe sensit Benediclus XIV
ase S. Brunonis bistoria seu Vita,cap. 33, ita lere papa ; eietiim in siio De servoruni Dei bealifica-
qiianluui ad substantiam scribil: Leo decimus pnpa tione et bcatoruin canoniziiione opere,lib.t,cap.41,
anno 1514, die decima nona Julii, Brevi, ab Anlo- § III, niillo paclo dici posse sauciuin Brunoi.e;ii u
nio cardinali Papiensi, ordinis Cartliusiensis prole- Leone X canonizatura fuisse, couUmriit,ct sane non
clore, sibi obiato, subscripsit, qtto, ut raonacbi , inuiierito, uli probant, tum qttx ipscmet ibidera ad-
inoniales, atqux alix quxcunque persoiix S. Bru- ,_ ducii, tum qux nos inodo adductttii hic sunius.
noiiis institutum profitenles, in monasteriis suis S. Cura canonizatio, uti infra doccbo, culliispra.ce-
Rrunonis festuin solemni ritu officioqtie proprio plum importet, non fuisse saiie Brunonera vivx vo-
sCxta Oclobris die i]UOlaimiscelebrare, ejusdemque cis oraculo, quo, ut ei cultus ecclesiasticus dererri
sancli Patris sui commemorationem in quotiriiano posscl, anrio 1514 duiuax.it impcrliisse Lconem X
oflicio ecclesiastico facere possint, concessil. B-evis papam, e recilalis cardinalis Papiensis litteris in-
liujttsmodi aulograpbum in majori Carlhusia modoi telligilur, in san.ciorum numerum ab hoc pontilice
asservatur, in eoque ponlificix approbatipnis (esles; rclaliim seu canonizatum, manifestum est. Quare
fuisse legun(ur cardinalis Laurei.lius Pttccius et; ut, sancluiii Carthtisianorum. institulorem caitoni-
Franciscus Armellinus, revcrendx camerae apostp- zaturii a Leone fuisse verum esse qucat, oportct
licx clericus. ut altera liic illuJ post declaralione, vcl vivx itideut
763. Ita fere, ul jam monui, quaiitiim au s.tib- vocis oraculo vel litteris exprcssa, feccril. Yerutu
stantiaro ille. Verum recilatas Anlonii cat-JiiKilis; declarationis, vivx vocis oraculo factae atque a dc-
Papiensis litteras fuisse abs boc scriptore pro Brevi, clarationc, in cardinalis Papiensis litleris memo-
quod Leo decitnus papa concesserit, perperara ac- rata, disiinctx, qua in sanclorum numerum Lep
ceptas, dubilanduui non est, ciim datum lioc fuissc; D papn Brunoiiem relulciit, nullus omnino scrigtor
scribat eoJein anno et dic, quo illx rialx notanlur, nieminit.
easdemque, quarum lamcii nomiua paulo aliier 763. Quodaulera ad litte..isseu bulla cxprcssam,
scribit, pcrsonas etiam, nempe S. R. E. cardina- qua iJ fecerit, declarationcm spectat, Tutinus qut-
lem Lanrenliura Pulium,et Franciscum Amellinura, dem in Hisiorix ordinis Cartliusiensis prospeclu,
Camerx apostolicaeclericuro, qui ponUfici, cura vivxs p:;g. 135, postquam, Leonem X, ut pubbcus S. Bru-
vocis oractiio prxfaiani facuUalem Carthusiariis> noni cultus deferri posset, anno 1514 vivx votis
concessU, in ipsis recilalis AntoniicarJinalis Papien- oraculo concessissc, narravit, ail annum 1515 sub-
sis lilteris adTuisse liiemoranlur, Bicvis pariler, , jnngit : « Leo X bullam canonizalionis sancti Bru-
quod Leoni deciino Antonius cardinalis , oriinisi nonis generali ordinis Carlhusiensis transmisil, et
Carlhiisiensis protector, obluitrit, approbalioni seui in ea plura in ordine servanda injungit. > Tutino
subscriptioni, per ponlificem liunc factx, pra>scn- porro, bullam a Leone, qua Sanctus canonizatus
tes adstitisse affirrael. Ad hxc Lconera, nou Brevi,, fueril, dalam fuisse, hic Iradenti, alii etiam non-
qttod concesserit, seJ vivx dijiilaxal vocis oraculo,, nulli assenliiintur. Ncscio laiiicn, an hisce accenscri
Caiihtisianis, ut sancluni orJinis stii iiistilutorcini debeat Suvius. Elsi eniiit ad scriptx a se Sancii
471 S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS 472
nostri Vitx calcem melrre hanc l.n n-.o.lum ejus A slro sua gralla dedcrit et concesserit iicentiam et
canonizaiioiiein describal: attctoritalem, ut in singitlis doraibus dicii nostri
Papa Leo, gestis et majestate verendus, ordinis, et earura ecclesiis seu capellis possimus
Cardineis patribus celebri circumdatus acti', fcstinn beati Brunonis Pairis nostri solemniler co-
Cerlior esl faclus, qitam sancle vixerit olim lere, et debita devoljone celebrare, ejusqtie corptis
Bruno ; quod obsequium, dum vixit, prwsliiit urbi, ct memoriara dignis in Doraino laudibus prosequi
Quodque per huhc cultu divinoEcclesia crevil. el venerari et oflkium conveniens in honorem ipsius
Hujus ei audieral certo miracula qutvdam. agere el decanlare, nec non comraemoralionein sin-
Propterea voiis Putrum concordibut illum gulisdiebus de eo facere. et atias, prout in desnper
Rellutit i» Divos; festum concessiteidem. confectis lilteris (uimirura cardinalis Papiensis,
Oclobrissexta celebrari luce quotannis; quas § prxced. dedi) plenius continetur.
(Illo nempedie moriens ascendit olympum) 767. < Propterea ne lantam graliam neglexisse
Erigere huic tialuas, ac wdificare sacella videamor, ad Dei et ejtisdem Palris noslri lau-
Permitlens ; super his confecladiplomala confert. dera et honorera, Ordinis incremenlum, et nostram
Ordinis hwc nostri mater Carlhusia servat noslrorumque omiiium salutem, consoklionera, et
Inler Romani multa instrumenta senatus ; "B pacem, dictarum lillerarum mentem et tcnorcra in-
huic laraen descriptioni prxfigit hunc titulura : sequentcs, volumus et ordinamus, quod de cxlero
« Canonizalio, ut vocant, S. Brunonis carmine cen- annis singuiis perpeluis futuris lemporibus die sexta
scripla ; > quibus e vocibus, ftteritne vere a Leone mensis Oclobris, qua dieidem Pater noster, carne
papa Brurio canonizatus, dubiiasse potest videri. solutus, beata fuit immorlalitate vestitus, festura
Adhxc per diptoma, cujus hic merainit, cum Zanoltio> pvxriiclum iti omnibns et singuiis domibus totius
(adi num. 762) Breve dunlaxat, quo Sancti cultumi Ordinis ooslri prxdicti et earum ecclesiis seu ca-
Leo permisit, forlassis inlelligit. Ul ut sit, bullamt pellis in honorem el sub nomine et vocabuloejusdem
equidetn, qua S. Brunonera Leo X canonizarit, da- beali Brunonis confessoris cura candelis soleranilcr
tam non fuisse, pro indubitato debet haberi. celebrelur, et ab omnibus ct singulis prioribus,
766. Idsicostendo:quod si bulla hujtisntodi, qux,, monaehis, conversis, ct aliis personis dicti noslri
facta licet tum Romx, turo alibi diligentissima in- Ordinis debila devolione colatur, ejusque corpus et
dagine, inveniri haud potuit, anno 1515 a Leone datai memoria dignis in Domino laudibus veneretur, fiat-
fuisset, ea tilique aut generali reverendorum Patrumi que el decantclur rie eo ipsa die sexta Ociobris so-
Carlbusianorum capitulo, die seplima Maii et se-- f lemne oflicium cura duodecim leclionibus, capitulo,
quentibus dicto anno 1315 in Carthusia Majoii ce- refectorio, et cxleris cxremoniis, quaein solcmnibus
lebrato, si Maiutn sit prxgressa, aut certe.si mensee feslis candelarum solenl observari, in iiunc videlicel,
hoc fuerit posierior, generali eorumdero reveren- qui sequitur, inodum. Ad primas Vesperas Anti-
dorum Patrum capitulo, anno 1316 die 21 Apriliss phona super psalmos, Sint lumbi. Responsorium,
el sequentibus in Majori itidein Caitliusia celebralo,>, « Bealus servus. > Ad Matutinas octo prirax lcciio-
nota fuisset : neulri autem e capitulis hisce genera- nes, sermo beali Auguslini episcopi, qui incipit:
lifjus nota illa fuissc ullo modo videlur. Palres enim,i, < Dominus npster Jesus Christus, i.sicut in festo S.
ut quotannis, prout a Leone pontilice fuerat con- i- Martini. Qualuor vero ultimae, Homilia beati Grego-
cessum , S. Brunonis festum sexla Octobris diee rii papx, qux incipil : < SaneU Evangelii, > super
solemni ritti celebrelur, ouicium conveniens de eoo Evangelio secundum Lticam : < Sint lumbi vestri, >
agaiur, quotiriianaquc in officioecclesiastico coro- sicut in festo S. Benedicti. Ad Missam dictum evan-
memoratio insliluatur, in priori e duobus illis ca-i- gelium : < Sint Itimbi veslri. > Cxlera ouraia tara in
pilujis generalibus ordinaverunt, hancque ordina-;- Missa, ulrisque Vesperis, Matutinis, qtiam cxteris
lionfemnova condita in posteriori capitulo ordinar i- Horis ftant sicut unius confessoris non cpiscopi, ex-
lione confirinavertiiit, injtingenles prxlerea ut S. >. D ] ceplis oralionibus, qux dicenlur prout infra in pcde
Biuno et in Liianiis conveniualibus invocetur, et 3t prxscntis ordinalionis sunt nolalx. Volumus parilcr
martyrologio inscribalur ; bullam autem, qua Bru- i- et ordinarous, quod in vjgilia dicli festi liat absU-
nonem canonizarit, culturaque illum ei deferri pon- i- nenlia el in die fiat sernio in capitulo monachorum
tifex jusserit, non comraemoraiil, facere id ulique, e, et conversorum ad laudem ejusdem Sancti, et ad
si bullx bujusmodi cognilionem habuissent, non in reformalionem Ordinis, et cessetur ipsa dic ab om-
oinissuri. Ut quam verum id sit, sludiosus leclor )r nibus pperibus, ut divinis laudibus facilius cl dc-
perspiciat, nihitque, quod ad gloriam Sancti post- l- volius inlendere valeamus.
liumsm spectet, prxleream, aitibas or.Iinaliones es 768.<Itera ordiuamus, quod dictum festum scriba-
illas, e Majori Carlhusia a Carlhusiano Parisiensi si tur in Calendariis ordinis sub dicta die sexta Octo-
supra sxpissiine jam laudato mihi procuratas Ittic ic bris, et in Lelaniis post sanctum Benedictum po-
(ranscribo. Prior seu illa, qux in capiiulp generaliili natur, scribatur, et ab inde dicalur <Sancte Bruno,
anui 1315 condila fuii, sic habet: < Cum sanctissi-,i- < ora pro nobis. > Item pariler Orriinamus, qsrod
nms dominus nosler dominus Leo divina provideu- n- singulis diebus, qiiibus cxtcra dicimiur solita suf-
lia papa decimus el modernus. uoliis et ordini no- o- (ragia in Malulinis el Yesperis, itiitrediate post
473 ACTA. 474
rommemoralionem sancti Joannis fiat de eo com- A ctiim coli, vivx dnntaxat vocis oraculo inipciiieral,
niemoratio in hunc modum : Aniijihona, Similabo. facullatis mentioiiem in priori fa-cerecapiluli gene-
Versus, Jusuim deduxit. Oratio, « Omnipotens scm- ralis anni 1515 Patrcs non omiserint, quis Bttllx
• piicrne Deus, etc. Ut per ejus intercessionem et poniificix, culttim Brtinonis ecclcsiasticuin non lan-
< raerila divinam in prxsenti gratiam, et xtemam lum permiUentis, sed etiain dcceriientis seu prxci-
« in fuluro gloriam consequi mereamur. >Sequuntur picniis, si bullam htijtismodi novisscnt, menlionem,
Orationcs ad Missam dicendx, quarura prima dice- arbilretur. capiluli anni 1516 Patres facturos non
iur in diead utrasqueVesperas, Laudes et Tertiam, fuisse' in dictorum documenlorura posteriori, quo
et quotidie ad commeiiiorationein in Matutinis et confirmarunf, quod anlea de cultu sanc(o Pa(ri sno
Vesperis. ORATIO.< Orr.nipolens sempiterne Deus deferendo, cum is a ponlifice, non prxceptus, seJ
« qui renunlianlibus sxculo mansioncs paras in*. perniissus tliintaxat fuisset, slatueranl?
< ccelo, imroensam clementiam tuam humiliter im- 770. Adhxc in posteriori c duabus recilatis ordi-
< ploraraus, ut, inicrcedente beato Brunone confes- nalionibus, anno ex diclis 1516 condila-, generalis
« sore tuo, vota, qux profitendo fecimus, firieliter capituli lunc celebrati Palres tnillx ponlilicix, a
« implere, et ad ea, qux perscverantibiis in te di- Leone decimo papa ad ordinisCarlhiisiensis genera-
« gnatus es promittere, valeamus salubriler perve- " lem missx, qua hic pontifex S. Brunonem canoniza-
« nire. Per. > SEcrtEfA.« Sacrandum (ibi, Domine, ril, non lantum non meminere, sed bullaro bujus-
< muntis oflerimus, majcslatcm tuam suppliciter niodi a Leone ad ordinis sui generalem missam non
« exoranles, ut per intercessionem el meriia beati fuisse, in hac ipsa ordinalione sua conjiciendi onsiwn
« Brunonis confessoris tui, a peccaiis omnibus ct prxbent. Dum enim hac, ut sancliisordinis sui insti-
< peccalorum omnium pcenis absoluli, accepdim libi tutormartyrplogio iuscribatur, prxcipiunt, not>ciim
< sacrificium in tux Passionis et noslrse Redemptio- Sancfi.sed cum Beati dumlaxat tiiulo fieri id jubcnt,
« nis memoriam offerre valeamiis. Qui vivis. >Cosi- secus tamcn verosimillime facturi, si bullx pontifi-
PLENDA. « Per hxc sancta, qtix sumpsimus, Domine eiae vi, qtta Bruno canonizalionc sallem xqtiipot-
« Deus, pium in nobis accenrie sanctx Religionis lenti, ut vocant, canonizalus fuissel, Sancti liuilunt
« aflectum, ut ejus, qnem ut palrem in lerris coli- ei competere perspectum habuissenl. Necest, quotl
« mus, vesligia insequentes, quod.le donanlc, pro- reponas, Brunonem in prxfala ordinalione, ulpote
« misimus, (e operante. implere, et cum vitx finis qua per voces hasce, <Sancle Bruno.ora pro nobis, >
« advenerit, ad te, qui via, veritas, et vita es, per- in Litaniis convenlualibus invocari jubetur, Sancti
« venire mereamur. Qui vivis, t clc. P litiilo eliam condecorari; e ccelitibus enim, qtii in
<
769. Posterior, seu qux annol516 fuit prxscripla, Lilaniis hujusmodi, publice recitari haud solilis, m-
his verbisconcipitur:« Ordinalionem in prxcedenli vocantur, tam ii qui suni, quam ii qui non sunt,
capittilo factam circa celebrationem festi beati Brti- in sanclortim albtiui canonizalione seu formalj seu
nonis Palris nostri confirmamus, et eam perpeluo ijequipollenlirelati, Sancli lilulo solent aflici.Verum
in Ordine noslro observari volumus et mandamus, dcmiis etiatn, nullius piane roboris esse, qux e ca-
hoc addilo, quod, sicut in Letaniis privatis, ita el pilularibus Carlhusianorum ordinalionibus conlra
in conventualibus ponatur et scribatur, et ab inde asserlain a Camillo Tutino, quam ad ordinis Car-
dicalur : « Sanctc Brnno, ora pro ncbis.> El in Mar- thusiensis generatem anno 1515 Leo X papa mise-
lyrologio sub die sexta Oclobris scribantur hxc rit, canonizalionis S. Brtinnnis btitlam in niediitm
verba : Jn Calabria deposilio beati Brunonis confes- hactenus adriuximus; bullam equidera hujusinodi a
soris, primi insliluloris orriinis Carlbusiensis. Et ponllfice illo datam nunquam ftiisse. ac proin nec
liiliiloniintis orriinamus, quod dc vila cjtis noviler ad ordinis Cartliusiensis generalem niissam, tndti-
impressa legalur in refectorio singnlis annis in sin- bUatum esse vel idcirco debet, quod S. Brnno.Car-
gulis domibus Ordinis in dicto festo. > Duas has or- lliusianortim parens ac insiittiior, a Lcone decima
dlnationes, qux e codiceordinationum, a capitulis ID canonizalione nec formali ncc xquipoilenli Saneto-i
generalibtis condiiarum , in litulo, iis in capite prsc- rum numero fuerit adscriplus, uti, qux jara nunp
fixo, desumplic notanlur, cum ipsis aulograpliis diclurus sum, manifestum eflicient.
concordare teslalnr ipsemet, qui iisdein subscribi- 771. Anle omnia, ut, an vcrc Sanctus a L,eono
tur, reverendissiroiis ordinis Carlhiisicnsis niinister canonizatus fuerit, melius perspicialur, quid cl ca-,
generalis Franciscus Biclet. Expende inodo, sludiosc: nonizatio et liealificatio sit, sicque quidnam hanc.
lcclor, duo isla jam recilata documcnla, vixques inter et illam discriminis intercedat, vidcaraus. Ca-
dubito quin fulurura sit, ut faleare, in horum sal-• nonizatio, nl Benediclus XIV De servorum Dei bea-
lem posleriori Cartbttsianos generalis anno 1516i (ificaUone,elbealoruin canonizalione lib. i, cap. 41,
celebrati capilttli Patres pontificiarum, quibus S. nnm. 1 docel, dnplex est, alia forroalis, alia xqiit-.
Bruiiocanonizatus fuissct, litterarum facltiros fnissei pollens. Formalis, qux fit a summo ponlifice.servata
mentionein, si ad illorum hx cognitionem venissenl,, forma judiciali prolataque sententia, et observalis
tiiissxque adeo, ut Ttiijuus verbis proxime recilalisi consuelis cxrcmoniis. jEquipoilens, cutn Dei servus^
memorix protlit, ad ordinis Carlhusiensis genera- in aiiliqua cullus possessionc existcns, fama virttir
tcro fuissent. Cum cnitn, qua ponlifex, nublitc San- tuin el niiraculorura eelebris.nullu prolata scnlctili;»,
4 ?5 S. BRIJNONISCARTHUSIAN.ORUM INSTITUTOIUS 475
hec servato orJine jqdiciali, omissisque con,uclis A \ consequUur,ut nec bullam, qua S. Brunoiielh cano-
cseremoiiifs, coti jubetur in universa Ecclesia certo iiizarit, anno 1515 dederil, neduro ad ordinis Car-
die pcr oflSctiei mlssx reciia.lionemcelebralionem- ti.usiensis ge:ieralem roiserit, conira ac verbis supra
que, rilu etiaro, conlra ac in canonizalionis fprraalis recilalis CamillusTuiiniis tradit.aliique nonnulti.ab
bnllis (adi laiidiitnm Benedicli XIV opus lib. i, e:>,((ua.iitiiniopinor, in errorcm inducti, hodieque
cap. 38, num. 5 ct seq.) fieri assolet, seu duplici Cxisiiiiiant.
scu semiduptici, quo fjeri illud deheat, expresse ac 773. Porro cuni Sancttis nosler, qui cx j'amdiciis
noniina/.im, uli e variis canonizaiionis xquipolleniis a Leone X canonizatus non fuit, non aliter quain
exempfis, a' Benedicio XIV operis, mox iteriim ci- vivx vocis oraculo» quo, ttt cultu ecclesiastico of-
tatl, lib. 1,'cap. 41, ariduciis, imelligiiur, deiermi- ficere eum possent, Carthusianis fttit concessum, a
nato seu prxscriplo ,*ulterioriq-te proindc (adi ite- ^nrxfato pontificebealis fuisse adscripltis inveniatur,
rum lauJaitim Bcnedicti XIV opus lib. i, cap. 58, non fuisse etiam id abs lioc facturo beaUIicaiione
nuin. S et seq.) constiuione, ut Sanctus, qtti cano- forraali, sed lanlum xqnipollenli, facile, quantum
riizatiohe aeqiiipollenlieanonizalus fuii, ila coli.pos- ppinor, quisquc inlelligel pariim c jam data Uini
sit, nOn requisila. Quod modo ad beatificalioneni formalis, lum xqiiipollentis servorum Dcibeaiifica-
speciat, liajc, non secus atquj catronizalio, iii for- "^ lionis descriptione seu nolilia, partiin ex modo, quo
liialem, alque xquipollenlein dlyiditu.r: formals in ccelilumhonnribtis S. Brunoni concedendis Leo
quidem esl, qunndo, prxvia forroati discussionc vir- papa processisse asserilur tura a Biomenvenna
liittim et niiraculorura, ponlTcx indiilgel ut servtis hiincqiic seculo Surio in concinnatis a se sancii Vi-.
jtfel colalur, tanquam bealus, in aliquo cerlo loco; lis, lum ab Antonio S. R. E. cardinali Papiensl.in.
aeqtiipolterisvcro, cum siiinmtis pontifex, prxvia.ju- litleris supra biic (ranscrtplig.. Ad formalem cnim
diciali probatione famx virtutiim et miractilorum, (adi num. 771) beaijficiilionemforroalis, qux huic
approbat senletitiam lalam a jtidice ordinario vel de- prxeat scu prxvia sit, virlutum niiraculorumque
legato super casti cxcepto a dccretis Urbani VIII. scrvi Dci, qui beatis adscribendus proponitur, dis-
Ita qnanluni ad siibslanf am in opere laudalo lib. i, cussio requiriiur; moiiis auiem, quo Lco ilecitiius.
cap. 4i, notn. 8,idcm BeneriictiisXIV. in conccdeodis S. Brui:o..i ccelilumhonoribus pro -
772. Ih eo itaqne canonizalio seu formalis seti cessit, scquens fuit: Cmu hic ponlilcx, cui, ut S.
aequipollensa beatificalione seu (ornialj seu xqui- Brtiiioneinfcsto annuo ofltcioqiieecclcsiasticoItonc-
poilenti potissimum d ffiert, quod bcalificatio pcr- raiuli, quolidianaraqtie dc eo in precibus horariis.
nilssionem ttiintaxat, canonizafiocullus pr,'cceptii:n,_ coinmemoratioiiem faciendi facullalein or.lini Car-
iraportet, itemque qitod in Iiealificatione ctillus ari llinsieiisi concedere dignaretur, priores Carthtisiani
allqUam provinciam, dioe^esim, civilatem religio- dcp-.itati, et Anlonius S. R. E. cardinalis Papicnsis
sinive famifiam cohlrahatnr, in canonizatione ad totius mox dicli ordinis, cujusprolector eral, nominc
E'c'csiam gniversam exteuda:ur. Jum vero, cum supplicabant, «jam dtidum dc laudibus ac saiiciiUiU"
lixc ilit babcant, ac maxime quideni cum in iis, qux ejtisJera bcati confessoris pluriraa intellexisset, ar-
ad lieatum, qui canonizatur, spectant, examinandis bitratus dignura esse ac consonum rationi, ut, iquem'
jtidicialis ordo scu forma ad canoniziiionem forma- Deusin hoc sxculo lantis donis el gratiis insignivii,
lera requiraiur, Brunonem sanc hac Sar.ctis non assumptiim in cqelismagis ac magis venerandum, et
fulsse a Leone adscriptnm, manifcslmn est. Neque cui vivenli dederat cor omnipolens ad pracccpiact
vero id qiiisqnam conlendit. Quod autcra ad cano- legeui vitseet dispiplin.-e,eidero niiiie apud tbronum
hizationem xquipollenlem perlincl, ngc liac Brunc- divinx glorix exislenti iropendatur in terris debitae
ncm sanctis Leo adscripsit. Hunc enim in miiversa[ devotionis obsequium, > poslulatipui eornm lubeu-
Ecclesia per ofliciumcl missx cetebraiioiiemcoli, , tissime consensii.
eo modo, quem canonizalionis xqitipollt-ntisdescri-. 774. Ila snpra jam dalx. num. 759 el seqq. Anlo-
ptio, ntim. prxccd. data, includit, nunquamprxce- D nii carriinafis lilterx. Nec ab hisce ea in re Blo-
pit. Liqitet id ex eo, quod, qiiemadmodum in Ap- meiiverina,cui eliam in substantia Sttritis ari amus-
pchdice a.l gtoriaro Sancti posibumam probabo,, sim consoniit, raullum abludit. En ejus huc speclan-
nnno 1623 a Gregorio XV pipa, ul <festtim S. Bru- tia verba. Sictiabenl: < Sanctissimusdominusnosier
nonis... die sexta Octobris... in Missati et Breviario) (niniirum Lco decimtis papa) cum raultorum rela-
Roroano rcpohi, officiumqiierie eo semiJuplex (verbai lione de eximia sanctiiale benti Brunonis frequenier
stint bullae, a Gregorio hac' de re datx, infraque re- audisset, poslhabita miraculorum inquisitione, in-
ciiandx) ab omnibus ubique fldelibus reeitari libere_. dignum arbiiralus est, eum, quem Deus lantis in
el licile posSet ac valcrei, >Carthusianis supplican- hoc sxculo ornasscl doniset gratiis, nunc assutnptum
tihus, concessiim demum fuerit; unde conseqiiitur,, in coelis maximis non eflerri prxconiis, et cui dc-
ut enimvero, Sanctum in iuiiversa Ecclesia per of- disset omnipotens cor ad prxceplum ct legera vitx
ficiumet missx cclebraiionem coli, eo morio, qucm(i et disciptinx, eidem nunc, apud ihrouum divinx glo.
caiioiiizalionisxquipoltentisdesiriptio.num prxced. rix qtiicscenli, debitx devotionis obsequiura non
tlata, mvofvit, Leo X papa jam anlea bauri prxce- impendi in lerris. El proplerea non modo generose;
«.iissef.Atquc hinc, simiilque ex ante dictis ulleriuss aitclortlale aposlolica anniiit, verum ctiam voluit ul
417 ACTA. 478
in singnlis domibus (otius ordiuis Carlhusiensis.... A ctantes, quos quidem vidcrim , sibi conscnricnies
feslum sanctissimi Brutionis confessoris annis sin- habet.
gutis die sexta Oclobris.... solemniler colatttr, et 770. Verba, quibus Blomeiivenna diclam transla-
congfua debilaque devotione celebrctur. >Jam vero, lionein anno 1514e laudaii Bononiensis prioris, qui
cim Leo papa non formali virtiilutn miraculoruro- prxsens buic adfuera(, leslimonio affigil, seqnentia
que discussione prxmissa , sed sanctitaiis dumlaxat, h.Tcsunl: « Anno Doinini... ISItdoninus Mattlixns,
uii e jam dalis Antonii cardinalis lilterarum el Blo- prior domus Bononix, qtii et ipse ad ncgolitim sts-
menvennx verbis inlelligitur, fama impulsus, cultuni pra riiclurh (restitutioncm monasterii S. Slepbani)
ecclesiasticum, hisce ilidem expressuro, S. Brunoui urgcndum deptilalus fueral, euni Iranslationi ossium
deferri permiserit, manifeslissiinum sane est, for- sancti Brunonis personalilcr interesset, sacrum il-
roali id eum, ulpote ad qtiaiii forraalis virtutura rai- lius caput, nc cum ossibus allari imponeretur, le-
raculoruinque discussio ex dictis reqttiritur, beali- nebal in raanibus; (urbis vcrocongregalis el am.in-
flcatione non lecisse, ac proin nec hae, sed (antum tissimi sui Patroni sanclis reliquiis privari formitlan-
xquipollenti, qualis tunc erat in usu, quxque sen- tibus, salisraciebat dicendo, opus, sacrtim caput,
tentix, a jiidica ordinario vel detegalo super exceplo nb ossibus segregalum, auro et argcnto vesliri lapidi-
ab Urbani VIII deeretis, utpote lum nonJum exsi- " busque ptetiosis ornari: atque ita diligentis custodix
stentilius, casu Ialx, approbationem poniificiam non siispicionem ipsis auferens, cx speciali ticcntia
exigebal, Sanctum noslrum beatis fuisse adscri- summi Ponlificis parlcni aliquam capiUs detraxil,
plum, et aliis communicavit, el prxcipue venerabili palri
775. Verum qtialiscumque demura modtts fuerit, Gregorio, priori domus Friburgensis, porlionem
qno Brunonem, sanctissiinuin Carlhusianorura insli- niodicam dc eodem capite dedit anno Doniini 1513
futorcm , bealis adscribi, a Leone decimo, suinroo tcmpore capituli generalis, qiiam ille, minutalini
pontifice, contigerit, fuit equidem ab hoc, ut illi dividens, per domos prcvincix Rheni, sibi lanqtiam
cxlitum honores publice deferre posscnt, Carlhusia- visitatori principa|i commissas, dislribuil. Quia vero
nis concessum. Nec dudum bi factiltatem illam irri- sanctus Bruno nalione Coloniensis fuit, prxfalus
lam esse siverunt. Elenim ut in singulis ordinis sui dominus Malhxus reservaveral porlionem parvam
domibus permissus a summo poniificc ctilius ab otn- de eodem capite pro priore domus Colonix, eique in
nibus prorsus seu clericis seu conversis sancto Pa- prxsenlia reverendi prioris Majoris Cartluisix do-
renti suo deferretur, in capilulo generali, quod anno navit plurimum gaudenti et devotione magna susci-
1515, dictx facullatis concessionem proxime secuto, r pienti anno 1516; qul Coloniara reversus eodcm
cclebralum fuit, districte, quemadmodum ordinalio anno preliosissimuro gratissimumque sibi munus in
in hoc condita supraqite Iinc Iranscripla fidem facil, ecclesia domus sttx deposuit die Inventionis sancli
statueruni, jamque ab ipso anno 1514, qttoconcessa Slephani; pulveres vero, ex divisione decidentes,
eis a pontifice dicla facuitas fuerat, corpus S. Bru- dislribuit domlbus provincix Teulhonix, scilicet
nonis e S. Marix de Turri, quemadmodum, ncmine sancli Salvatoris prope Trajectura, sanctx Marix in
eis hac in rc contradicente, Tulinus in Hislorix or- Monichusen, sancti Andrcx prope Amsterdam, et
dinis Carthitsiensis prospectu pag. 136 aliique do- sancti Barlholomxi prope Delfft.
cent, ecclesia ad ecclesiara S. Stepbani de nemore 777.< Translaluni est autem corpussancti Brnno-
transtulerant. Id quidem locp cit. diclus Tutinus, nis anno Domini 1514 per dominum Joannem Rufl
eodem deraum anuo 1515, quo condita fuit in gene- abbatem, el, ul mihi rctulit doniinns Matthxus, de
rali ordinis Carthnsiensis capitulo raemorala ordi- quo supra, impositum majori allari, cx candido
natio, factum scribit; verum quemadmodum hic marroove constrticlo, circumposito tabttlato spissilu-
scriptor, qui non prius quam seculo proxime elapso dinis quatuor digitorum, crale eliain ferrea undique
floruit, ac proin diu a rc gesta abfuit, in assercnda gyrante ipsum altare, cujus eiiam mensa esl de niar-
bulta, ad Carthnsianos missa, qua Leo decimtts papa D inore candido. Est aulem allare islud locatum in
S. Brunonem canonizarit, hallucinalus ex dictis est, capite ecclesix sancli Stephani dc Busco. >Ila ille,
ita eliam hic in assignando anno, quo sacrx Sancii apcrtissiroe sane docens, sacruni S. Brunonis corpus
reliqtiix ex ecclesia S. Marrx ad ecclesiam S. Ste- aimo 1514 fuisse Iranslatuin. Nec hoc tantutn e re-
phani de nemore fuerinl translatx, omni dubio pro- cilatis Blonienvennx verbis habemus, verum eliam
cul hallticiiialur. Blomenvenna enim, qui co ipso per Joannem Rufi abbatein, qui melriis fortassis a
tempore, quo roemorata sacrarum Sancli reltqiiia- Surio aliisque Joannes abbasS. Riifi vocattir, trans-
rura Iranslaiio conligit, in vivts exsiitit, Carthusix- lalionera fuisse peractam, eique eliam Malthxum,
que Colnniensis (adi in chronologico orriinis Car- Carlhusix Bononiensis Priorcm, interfttisse. Ail
liiusiensis Theatro Morotiumet in Bibliotheca Car- porro in Sancti Yita a se conscripta cap. 33 Zanol-
lliusiana Pelreium) priorem egit, fuisse illam jam titts, solemnitati isti non lantum liunc, verum eliain
indeab auno 1514 factara, in conlexta a se S. Bru- Neapolitanx, Claroniontanx iu Basilicata regni Nea-
nonis Vita e Maithxi, Carlhusix Bononiensisprioris, poiitani provincia, Manluanx et Romanx Carlliusia-
qui rei geslx interluerat, rclatione meinorix proriit, rnti) priores prxsentes ausiiiisse.' Et vero, liccl id
pra.nesque prorsus scriptores alios, de rc illa tra- scriploris synclironi xqualisvc tesliuiOQiotonfirina-
479 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 480
luin nuspiam inveniara, vel ex eo lamen, quod iidem A 779. Porro translaiionis Sancti noslri occasione
priores, ut Tiirrilanum S. Slephani inonasieriuin non tanluin sacrorum ejus lipsanorum pariem Car-
Or.ini suo rcsliluendum curarenl, deptttaii aniea lliusice Friburgensis prior, altcrauique Coloniensis
fiierinl, verosimilliimim aiilumo. Sed hxc de iis, Carthusix prior, qui cum aliis Provinciaruni Rheni
quacad sacri thesaitri translalionem speelant dixissc el Teulonix sctt Belgii Carlhusiis, ul Blomeiivenna
sufltcial; nuncde hoc ipso n nntilla dicamus. Ex eo, etiam verbis supra huc transcriptis docet, sacrura
dum solemnilas isla perageretur, per Malthxnro, donura communicarunt, oblinuere; veruin etiam e
Carlliusiae Bononiensis priorem, capitis partera sacro Carlhusiensium ordine alii non pauci, ut du-
fuisse modo.quctn exponil,decerptam,Blomenvenna bilandum non apparet. Ac iuprimis quidem Carthti-
verbis proxime daiis docct, uti etiam partis illins six Parisiensis alttmni os digiti, qupd hodieque, tit
porlionem unam Gregorio, Carlhusix Fribcrgensis Baillettts tora. III Vitarum col. 91 riocel, ad pedem
priori, anno 1515, aheraiiique Carlbusix Colouien- statux, Brunonem exbibenlis, cernitur.sibiimpetia-
sis priori anno 1516 a laudato Maltheo, Carllmsia- vere: At vero Zanoltius in conlexta a se Sancli Vjla
norum Bonoiiieiisitimpriore, fuisse doiiaiam. cap. xxxiti asscrlionera prxterea huc facientem sup-
778, Ac prior quidem Coloniensis, cui sacrum " pcditat, qux, an vcritati cpnsonet, aniini penrieo.
hoc donura fuil cotlaluin, ipsemet qui islhxe in Ait enim, eo ipso lempore, quosacrum Sancti nostri
litteras lniltil, quique, quod Leidx seu Lugduni cnrpus transferri cpntigit, Jacobum de Aragoiiia,
Baiavoruiii nalus sit, Leidensis eiiam a palria no- Carlhusix Neapotitanx priorem,e S. Briitioniscor-
niinaliis non raro invenitur, Blomcnvenna cxstilit, pore inferioris mandibulx parlem una cum duobus
uti tiquel liini ex lempore, quo Carllntsix Coloniensi denlibus, facta sibi ad hoc a Pontilice facullale,
a Pelrcio el Morolio prxfuisse raciiioralur, lum ex cepisse, sacr.iquc illa lipsana adFranciscum aPutco,
Surio, qui caricm, qux verbis jam riaiis Bloinen- Car.lmsix Majorispriorem, qni ad soleinnein Sanclo
\enna, in conscripta a se Sancti nosiri Viia memo- cultiini procuranJum non parum cotitttlerai, dono, .
rans, sequentia prodit mcmorix : < Quia sancl:.s niisisse; Blomenyenna aulcra , qui ex jani riictis
Bruno palriain habuit Coloniain Agi-ippinain,idein rei. gestx fuit xqtmlis, eamque eliain e Matdixo,
doraimis Matlhxus cjus capilis parVam porlioneiu Cartliusjx Bononicnsis priore, qui Sancli iransla-
donavil dooiino Petro Leidensi, Cavlhusix Colo- tioni praesens,adslilit, veiosimiliter audiyil, sacrinr.
nicnsis priori, Cui munus illud fuil longe gratissi- iltud dontim Frahcisco a Ptilcp, Caitliusix Ma^oris
iniira, quique donitim reversus aiiiip 1516 donuni priori, cifius quam auno 1514, factiim fiiis;e, irique
pretiosisslinum in ecclcsia Carthusiae Cohmiensis; pc ei noii dpno missum, sed ab ipsomei Jacoliode Ara-
die 3 Angiisii reverenler deposuil. > lla Surius. Ve- gonia, Garthusix. Neapolitaiia;priore, corain obla-
rum qtii faclum, ul Matthxus, Carthusix Bononicn- tura fuisse, memorix prodit.
sis piior, capilis S. Brunonis porlionem Gregorio,, 780. En ejushuc fucientiaverba :i Cumnegotium,
Carlhusix Friburgensis priori, provincixque Rbeni[ inquit, hnjus restitutipnis (Calabrini scilicel S. Ste-
vi.-italori anno 1515, uti Bloraenvenna verbis reci- pliani monastcrii) urgcretur seu traciaretur, tem-
latis lestatur^ in generati ordinis Carlbusiensis- ;. poie,quocapituluiiigcnerale Cartbusixcclebrabalur,
capitulo, de roore in Carthusia celebrato, imper-. vcnil prior domus Neapolitanx, cui negotiuro l.oc
lierit, nec taraen eodem temporc pariem capitis, commissuin erat, el prxseiilavil revtrenJo palri
Ciirlliusix Coloniensi, qux et ipsa in Rheni prp- domiiip Francisco, priori dpraus MajorisCarlhusix,
viiicia sita esl, deslinatam, Blomcuvennx, qui e(iami partenl raaudibulx cum duobus denlibus sancli
tunc provincix Rheni visiialor erai, in nianus Iradi- Biunonis, narravitque cunctis au.Jire citpieiilibtis,
dcrit? Cum e duobus singularum ordinis Carifiu- abbates dpmus sancli Stepbani, in qua s:icium coiv
siensis provinciartira visitatoribus unus dtinitaxat,, pus beali Brunpnis requiescii, tanla diligenlia sa.cras.
iiti in opere quod ordinis Carihusieusis Annaless reliquias ejusdera raelu Carihiisiensitim, ne sciloel
jnscripsii, Iunocentius le Masson lib. tu, cap. 222 D I iiiud stibslraberciit,. custodivisse, utv ossibtis sepa-
docet, ad capitnlum genorale, in Carthusia Majori j ralis alque ad diversa secretiora loca lepositis, eis-
celebranduin, leneatur qtiolannis accederp, capiiulo- demque tocis sxpe inutalis, nerao scire posset ubt
fliiegcnerali auni 1&15Gregoriu?, Cyrthusiaj Fri-. sacrx essent reliquix, prxter abbalera ct alium fiile
bnrgeiisis prior, laiiqitain dictx Rlieni provincixe dignura. > Haclenus ille. Atque his qtiiriem suia
visitator, interfuerit, facile intelligitur, qui facttim
o verbis, nl consideranli patebil, apCrtissimeIrariit,
esse queat, nl Blomenvenna, licet etipse proyinciae e Sancti niandibufain ttna cuni duobus cjns dcnlibus
Rheni visilator esset, capitulo generali anno 1313 5 ad Puteanuro, MajorisCarthus x priprem, a Neapo-
pon interfnerit, utque arieo ipsi Mallhxiis, Carlbn-- litanorum Carthusianorum priore dono uon fuissc
siseBetioniensisprior, parvam capilis S, Brunoiiss subiuissam, sed hunc ipsum, conlra ac Zanoltius
pni lioiiem, quam Carl|iusix Coloniensi,quodiu liac e scribU, diclo Carthtisix Majoris pviori, cuiii capituli,
civiuile nalus Sanctus essct, destinarat, anlee generalis tempore prxsens ei sulesset, sacrtini illud,
annum 1516 in raanus non tradideril, seu ari iliud d niunus oblulisse; qtiod auieni ad lemptis, qtio rcs
usquc tcmp:is, quo illuin rapiluJo gencrali interfu- i- acciderit, ^peclat, lunc eam, cum, u( S. Stophaui
(urum scicbal, in mamis IraJcndmn rcscrvaril. nionaslerium ordini suo rcsliluerelur, Carlhusiani,
481 ACTA. m
instarent, gestam scribit, ac proin antequam id A etiam suffragetur Caraillus Tiiliivis, in Histonx or-
hisce restitutum fuisset. Jarrt vero cum reslitutioiiis diiiis Carlmsiensis prospcctu scribens, aimo 1514
hujus negolium anno 1514inense Februario cx sitpra reliquias aliquot, «ie Brimonis corporc cotlcetas,
dictis Ponlificii decreli, anno 1513 ilaii, qtioea fieri Carilmsiis Majori, Coloniensi et ParLionsi distribu-
jubebattir, exscctilione lcrminauim fuerit, tuncque las fuisse : cum eiiim is scriptor, qiiantum ad san-
gcneraleanni 1514Carthusianoruni capitnltim, cnjus cti reliquias, qnas-Golaniensis Cirih sia ai.no 1514
tempore Jacobus, Neajiolitanus prior, prxfatiim obliiiuerit, ex jaro strpra dictis ccrto erret, pon<!us
sacrtim donuin Francisco a 1'tilco oflerre patuerit, iis, (;ux de lempore, quo Sar.cti manriibrita una cura
celeina um ccrte (ncque enim ante Patcha gene afa diiobiis-cjus (ienlibus Francisco a Ptiien seu Carthu-
sua capitula Carlbnsiaiii unqu.im liabent) noiidum six Majori (radita furnl, Zanoiitis in liueras mittii,
fuisset, cx iis sanc, qux Blomenvenna verbis rec - addere iton polest.
talis scribit, conscclariiim omniuo esl, ut anle 782. Cxterum elsi quidem, qux de tcmpore ac
anniiro 1514, conlra ac Zanottius Iradit, Sancii raorio, qtio Capilis S. Brunonis niandibtilam Ui:a
nos:ri mandibulam una cum duobus ejus denlibus cuii) duobus dentihus AJacobo dc Aragonia, Carthtt-
Francisco a Puteo, Carlhiisix Majoris priori, per six Neapolitanw priore, Francisctis a Puleo, Car-
J.icohum, Neapolitanx Carlbusix priorem. oflerri B 1 ilnisix Majoris prior, obtinuerit, Zanotiius in litte-
configeril. ras miuil, pro certis aique indubitalis, uii jam
78L Ast, inqtiies, cum Cislercienses, dutn penes tricia probanl, haberi haiid qttcanl, ei lamen, rcsi-
ipsos esset S. Slcphani lnonasteriuin, stmliosc duam capilis S.' Brunonis parlem, herm» argenieo,
adniodum ac callide, quemadmodum ex ipsisniei Sanctum reprxsenlanti, incliisani, in Calabrino
recilalis Blomevennx verbis intelligilur, sacra S. Stephani monaslerio honorifice hodieque asser-
S. Brunonis ossa occuluerint, qui facliiin, tit cx vari, lucubraliouis suae sxpissiine taudatrc cap. 33
hisce mandibtilani, qtiam una ctini duobus Sancli proxime cil. asserenti, absque nflo scrupulo assen-
dcniibus Cariliusix Majoris priori tlono daret, Ja- tiemliiiii apparet. Prxlerqnam enim quod Mattlieus,
cobus, Carlhusix Neapolitanx prior, anteqiiaro Cartliusix Cononiensis prior, sacrtira Sancti captit
monasterium itltid Carthusiahis restiiutuin cssel, a rcliquis ossibus sejnncltiin, aurc et argento ve-
obtinneiil ? Faleor, esl sane cur nodus liic soiulti siidiidiim, gemmisqile ornandum esse, populo ad-
appareat diflicilis. Atlamen cum loctts, qiio S. Brw- stanti, ut Blomenvenna verbis supra reeitalis docel,
1101)13 corpus, aul, si raavis, sacra ejus ossa essent in Sancti translaiione declararil, scriplor ille e
rccondita, Antonio Sabino, bonoium omniura ae C.iliibriiCraonuraeniis, qux sxpissime laudat, certo
reditiium moriasierii S. blepliani procuratori seu C resiire poluit qux ea de re memoria; prodit, at-
praefeclo per cardiiialein de Aragoma, toiiiuienda- quc vel binc dubitandura eliam non est quin vcri-
lariiim bujns abbaiem, couslilulo, jam inde ab lati consonet, quod de reliquo Sancti corpbre in
aiino 1513, si Tiitimis recle notet, aui etiam, si S. Stepliani tnonasterio sub magnifico aliari in arca
Zanollio fides sit, jam inde ab aiino 1502 divinitus niariiH.rca bodieqiie asservato e Calabrix pariler,
fuerit revclalus, fieri potest, ut mandibulam ex iis quanlum opinor, raortumeirtis loco cit. docel, licct
diiosqne dentes anle aiinura 1511 a diclo eardinali, iiilerim hxc in rebus, abxtale nostra leittotioribiis,
qui bcne erga Cariliusianos eral alfeclits, Jacobus, fideiii indubilalam facere non possint, hincqiie non
Carthusix Neapolilanx prior, affinitate cum eo con- pauca, qnaeex hisce Zanoltius hausit, quxqiie data
jiinclus, i.cceperit. Quod eum lla sit, niandibiilam opera confutare operx prelium non Cral, asserta
S. Briinonis ciiin duobus cjus dentibus ante au- silenlio prxlereuiida scu negligeniia in coninientarii
liiiiii 1514 Francisco a Puleo, Carlliusix Majoris hiijus decursti duxcrira, non sccus ac nonnulla alia
priori, dalani fuissc, ob ea, qux Blomenveiiiia, au- qux ab aliis seriptoribtis reccnliolibus (radunlitr,
ttor syiitlironus, ea de re mcmoriae prodit, verosi- nec sat probato veritafrs aul eiiara' vcrisiinitiiudiiiis
milius, quam opposiium, a Z.uioltio, auciorc recen- fuiidamento sullulla arbilralus sum.
liore, traditum, mihi apparel, licet inierim buic D [
VITA ANTIOmOR,
Auct&re primorurn quinque Cartliusiie prioruin clirouolog» anonjnio,
Ex antiquissimo bibliotheece Carthusianorum Colonicnsium ms. deprompla (I).
att pontilieem, exnac evocaius, se con\eu, tointiai-
CAPUT UNICUM. nem repetendi facullatem ab eo impelrat; in Ttirri-
lanamCalaLriw eremum se abdit, ibique moritur.
Occasio comersionis S. Brv.nonis: soliludinem pe-
lere slaluil, (ilios in idem proppsilum aHrahil , \. Anno Dominicx incarnalionis 1082 vet circa
Gratianopolimpergit, in Carlhusimeremnm secedil, illura, dum solcmiie studium floreret Parisris, prx-
(I) De hac Sancli Viia, auctore, a quo, et lcm- num. 8 el seplcm seqq., qux nccessaria Goiigriih-
porc quo scripia videtur, Coniinentarii prxvii quc arbitra(us sum, in mediuni addtixi, uti eiiam w&
483 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 484
cipue iu philosophia e' iheologia, eljurc canonico, A superalios videbalurhonestaie vitx, claritale fa.raae,
sicnt geueraliter consuevit, tale prodigiuro ibi di- digiiitatis excellentia, e( niul.iplici scientia ac sa-
ci(ur accidisse» QuUlam eniin doctor prxcipuus, e( pien(ia prxfulgere. Ea (empes(a(e era( ibi magis^er
vila, ul videLaturj taroa atqtte doctrina et sCietKia Bruno (4), naiiene Teutopicus, de civiuie Colonia
irtter orancs doctores Parisienses excellenter lio- noii obsetuis parenlibus naius (5), ccclesix Rcracn-
noralu», el ihirabilUer gratiosus, gravi el ullima in- sis cauouicus et ibidemscholartim roagisler in liieo-
firmilate prsevenlus, non diu decunibens dicra clau- logia (6),qui soprascriptis Vocibussalubritcr lerritus
sil cxtreianin. atquc conipnncliis alloculus esl quosdam soc.os ibi
2. Gumque lota die, qua defunclus esj, raore prxscntes infrascriptis vel similibus verbis :
Parisieosi in aula, funere in ferctrodccurobenle, 6. < Eia, charissiini, quid f.tcierotis? Omnes sirotil
ftiisseul conlinue decantala divina officia, !n cra- pciibiinus, non salvabiiur, nisi qui fugeiit. Si in.vi-
slino roane, congregata ibiriem uiuversilale (2) ridi hxc fiuiit, in arido quid fiet ? Si houto tanlaj
Parisiensi tara scliolarium quam doclorum, ui Uui dignitaUs, tanlx liucralut-x, qui videbatur (am ho-
Ironorabili viro soleinnem e.i lionorabilem prxbe- ncslx ViUE,qui era( (am celebris farax, sic indubir
renl funeralis officii s -pullurara , cum revereiidi laiitcr daini.attis cst, qtiid nos miserritni homtinculi
viri-fereirnm, in qno fiinus jacebat, velleni elevare B " faciemus ? Si lugubri voce unius liomuncionis lam
ad ecclesiam defercndiim, subito, cunclis stupen- horribili el stupendo timore et Iremore concussi ct
libus, qui morluus videbatur et cral, elevalo capile, slupcfacti smiius.quid faciemus, dum rugitus leonis,
resedil in ferclro, et, oiiiiiibus auJieniibus, nlti ei; ctiin cxtre i;i juriicii luba aures noslras perculerit?
lerribili voee clamabat: Jusio Dei judkio accusalusi Cum oranes -audiemus : Stirgile, mortui, venilc ad
stiro, el, hoc diclo, captil dcposuit, et decubuilL judicium ? Qup lunc fugiemus ? Qiioinodo in tain
morluus, sicul pritis. horrcndo judicio, ubi columnx cceli conlremisecnt,
3. Qua vpce cnncti atloniti et terrili delibera- el angeli lerrebuniur ct leriili purgabiintur [an lur-
veruni, ipsum illo die nullo modaforesepeliendnm, , babiiiitur ?], iipparerc polerimus ? Ubi tuiic latebi-
sed us:j.uein crastinutn rcservandum. M.'.neergo se- mus ?
qtienli cura mulliludo raaxima conveiiissei, el di- 7. < Impossibileerit Ialere,inlolerabile apparere;
qluin funus, sicut prius, vellenl ad ecclesiam de- fugiarous igitur a facie gladii Dei, prrcoccupemus
portare , defunctus , sicut prius, elevato capile , faciero ejus in confcssione, venite adoremus, ei pro-
dolurosa el terribili voce intonuit: Juslo Dci judicio> cidamus ante Dcuin, ploremns coram Domino, qui
juJicalus sum. fecit nos. Postqtiam igiliir hodie voccm ejus stnpen-
4. Quara vocetn multiludo, qux aderal, cl.ree daro audivimus, non obJuremus corda noslra, sed
inielligens el audiens stupuii plus qtiam prius, , cxeamus de mcdio Babylonis, egredianiur Pentapo-
et alterutrum conquirentes quid sibi vcllcnl in- lim, igne ct suiphure jara succensam, et cxemplo
ntiere Um insoiiti et inexperti dcfuncti clamores,, beati Pauli eremilx, beatorum Anionii, Arsenii,
adhtic dclermiiiaveruiit ipstiin ad aliud craslinuml Evagrii aliorumqne sancforiim cum bealo Joanne
usque nullalenus luiuulandum. Tertio vcro die cuml Baptisla antra deserli quxraintis, in inontibus nos
propier Isla prodigia civilas conveuisset, e( fuiuis,, salvos faciamus, u( xterni JuJicis iram, ct senicn-
cunctis prxpavaUs, vellenl ad tumulum deporlare,, liam damnationis xternx, ct diltivii [an diluviuin?]
defunctuS, sicul prtus.jam lerlio allissimp el ihce- peccalorum in arca Noe, el m navicula Pctri, in
stissittio claraore personuil : Justo Dei judicio con- qua Clirislus venttim et lempesiatem cessare fecit,
demnatus sura (3). id cst, in navi pceniteniix cvaderc vatcamiis ct jier-
5. Qua horribili scntentia audila, quasi omness venire possirous ad poriuin et (ranquillilatcin salutis
iiamenso fuerura lijnore el trcinore percussi, cerlii xtern*. >
facii dp coiidemiialioue lanli viri, qui inter alios ell 8. His vel sirailibus vcrbis atque scntentns sc-
anliqttissimo, e quo deprompla illa fuit ac nobis- (3) Qnid de hic narrato Parisiensis deftuicli, qni,
cUmcoinmunicata, ms. priroorUm quinque Carthu- sese damnalum, e ferelro vociferalus sit, iiorrendo
sfxprtorum clironici exemplari. speclaculo, sive publice ad corara mullis, sive, pau-
(2) llanc Sancli Vitam aitte sxculura teriium dc-;- cis dunlaxat prxsenlibus, factum adslruatur, sen-
ciuium concinnalam non fuisso, verpsiinilliiitiini,iinoo tiendum sit, uti etiam an ferali historia S. Bruno
prope indubiialum, apparet ex IIniversiiatis nomine,:, iri eremuin pufsus fuerit, siudioso ieciori ex iis qux
quo hic coitdecoralur Parisiensis acaderoia. Adi li de bac Coramenlarii prxvii §§ X el lredeciin seqq.
Commentarium prxvium num. 12 et 15; iis aulem,i, disserui, dijudicandum relinquo.
qux ibidem dicia sunt, aJdi potest, ponUUces :s (4) Dalo eliara, Itorribile damrotti spectaculiira
Ronianos Innocentinm 111, quj anno 1216 oblil,t, Parisiis accidissC, eique ctiam S. Brnnonem inter-
Honorium ilidera III, Innoceniiuni IV el Alexahdrtitn n fuisse, hinc tatncn consequeus nondum eril ul lum
pariler IV saeculoxin privilegia academix Purisiensii[ ibidcin Sanclus docueril. Vitlc Cominenlarii prxvii
jmperliisse, cunique Ittterx, hunc in finem dalx, a num. 173 et seqq.
vocibus Noverit miversiias restra, aul Universitas is (5) De nobili Brunonis genere videsis Commenla-
magittrorum et tcholarium incboaretttur, facluni n ritim prxYium § II.
hiiic, uli iuter erudrtos feve omnes raodo convenit, t, (6) Theologiam scilicet Remis Bruno docuit, uti
priinum esse ul acadeinia Parlsiensis nuncupata la Coiiirnenlarii prxvii num. 78 el seqq. ostcn.li.
tucrit Umteriilat.
485 ACTAi 486
ipsutn ct quosdam socios alloqucns et exhortans \ firmala (9): < Adest hiagister Biiino vir reiigiosirs-
dcliberaverunt ipse c( scx alii probi viri sectini scienlia famosus, bonestatis c( gr.i\italis ae ictius
abrennnliare mundo el poinpis ejtis, et ad perpe- niaturilatis quasi quoddam siini:lactu:n; habcbai
tuam pcenitentiam peragendani erenii deserta conii aiilcni sOcios magisirum Landiiinum, qtir posl e-.im
petenlia quxrere, el ibidem, reliclis o.nnibus divi- prior Carlhnske exslil.i1, duos Stepbanns, Btfrgeir-
tiis et deliciis ct Iioiioribus Iiujiis miinrii, acciperc sem ct Diejiscm (lii Sancti Btifi can^tii.i fuerant,
siiiguli cruces suas, ct nudi ntidiini Clins:um setpii sed desiderio viix solitarix eis, abljate favente,
per arctam viam, qttxducil ad vilani, et lalam ac scse conjunxeiani), Hugonein eliam (10), qtiem co-
spaliosam rieserere, qux amatores el seclalores gnominabant Capcllannm, eo quo.l soltisex eis sa-
mundi pcrducil ad supplicia damiratorum. cerdolis fungcretur ofliCio(H), dnos taicos, quos
9. El idco , quia audierant famara sancliialis appcllamus coiiversos, Andreain ei Giiarinum; qux-
sancli Hugonis episcopi Gralianopo! tani, qui piius rebanl auiem lo;iim eremiticx vitx eongriium ,
aliquo tempore ejusdem magislri Brunonis in scho- necdumque repererant (12). Hac ergo spe, simul et
lis credilur socius exsliiisse (7), sancto spiritu in- siiavi sanctx conversationis oJore iralirnle, vene-
spirante, proposuerunt ad racinoratum sanclum runt ; quos episcopus, non soltim graianter, sed cl
episcopnm simtil accedcre, et cjiisdein auxiliuin et B I reverenter suscepit, Iractavit el voti compoles fe-
conciiiuin requirere, ut in ejtis diuecesi, quain au- cit.
dieranl niullis deserlis monlibus abundare, mcre- 11. < Ipso namque consulenlc ct juvanie ac con-
rentur locum congruum oblinere, in quo suum comiianie, Carlhusix soliliidincm ir.traverunt ai-
sanclum el salubrc proposiltini possent cffeclui que exstruxerunl anno Doinini niiHcsinio cc'oge-
raancipare. Seplem igitur sancii viri suprascripti simo quailo; episcopatus vero dicti sancti Ilugonis
prxriicta rie Ciiusaad pv&diclumsnncliim episcopnm, quaiio (13). Virierat autem prxfatiis sancltis cpi-
duce sancto spirittt, pervenerunt (8). scopns circa idcm tempus per somnium in cariem
10.{ F.l, ut ular omnino verbis scriplis in lcgenna soliluriine Domiiium sux riigualioiti linbitaculum
Viix S. Hugonis episcopi nictnorati, per summiira conslruentem, slellas eiiam scplero ducauim sbi
poiitificem,qui eum canonizavii, approbaia, el con- prebentes itiheris (14). Eranl vero ct hi sep'em ;
(7) Aclum apuit nos est de sancto isto Graliano- Hugonem, Gralianopolitanum episcopum, comliaii
episcopo ad 1 Aprilis dieai, quo noinen ejus; e;se hic narranliir, vidcsis Conimenlarii. prxvit
larlyrologio Koiiiatioexsiat inserluiii : Anno atilctni § XXV, a num. 454 usqne ad niim. 441.
KiolUano
ab Incarnntione Domini, nti ibideni Guigo, quinlusi ., (11) An ex Iiis Giiigonis verliis conseqiiens sit ut
Carlhttsix majoris prior, Hugnni requalis sanctuqite; *-• *- SancUiS, ciim ad llugomm, Graliiiii/qiolitaiiumcpi-
amicUia, qiianiditi vixil, conjunclus, in illius Viia, scopum, accessil, sacertlotio inilialGS iion ft;e it,
quara, jiibenle suniu.O ponlifice Innoceniio II, ci ri Commeiilarii pru-vii tiuin. 442 ct scqq. discussuia
cinnavii, mim. 35 tcsiatur, millesimo centesimo tri- invenics.
gesimo secundo, wtatis .. suw ad minus ociogesimo, (12) Qnid ex bisce Gtilgouis vcrbis ronsectariuin
mense qnarlo, e mortali hac vitaad iinnioi lalem ni- appare.it, CoiBnieniarii jnxvii num. 420 virie expo-
gravii; quarc, cum ante annnui 1052 nalus hiiuriI silum.
fnisse vitleaiur; Bruno atilem jara inrie ab aittioi (13) Auno Cliristi hic signalo vcre is?e sanclum,
circiter 1030, tili in Cominenlario prxvin § II docui,, comUesque cjus Carlbusix crenn m iugressns, lu-
nalales sit consecuiiis, 'docereqn.eHerais jam iuriei CiileiUissiire, qiia! in Comm. prxv., nnm. 470 et
ab anno 1060 aul eliam ciliuse diclis ibidem § IV Iribus seqi|. in ineriium proliili, (omra Barouiuro
inceperit, ex ulriiisqtie xtale liquet, liujuS potius> polissimuro aliosquc, anno 1086 i.l faciuro, conicn-
illiim in scholis discipulum, qnaiii socium, conlra ac: tlenlcs, evincunt. Nec evenuini illnm cnm aniio
biographus noster fcrri hic ait, aliquando exstitisse,, qttarlo Hugonisepisropalus, elsi etiani ad lnnicilfejam
licet interim ncc hoc, nlpole nullo eiiain anliquita- inrie ab anno 1071)ftierii promotiis, perperain eom-
lis testihionio firmari valens, asseverare ausim. poni, palam est ex iis qux ibirieni iitim, 506 et
($) Sanclum iioslrtim ejiisque socios, viso Parisiisi seq. hanc iri rcm disserui. Vcrba i:i:eritn oiiiiiia,
ferali daranaii spectaculo, ad Htigonem, Gratiauo- qux tempus ingressus S. Btunoiiis cjtisque soeiotum
polilaniiiii episcopum, recla sese conliilisse, biogra-- iu Carilinsiaro exprimunl, qi-xi-ue, vcluli a Gui-
hic docel; ast hoc a vero alienuin esse pro- D i giine in Vita S. Ilugonis, Graiiam polilitni episcopi.
)ani, qux in Coirmenlario prxvio, num. 414 etl suppcdiliita, bic eiUntiir, ab hac Giiigonis liicnbra-
Iihus
scqq. inmediuig ariduxi. tione, fum apud nos, Itiiu apud Siiri m absuul; ut
(9) Guigoni quidem, quinlo Carlhusix raajoris3 adeo vel exemplaria, c quibiis luro apud nos,iuni
priori, liiiiocenlius U papa, postquam antio 1154i quod S(iriuu) coiiscripla a Giiigone S. Hngo is V<ia
(adi operis noslri tom. I Aprilis pag. 36, niiin. 4) inl nublicijuris facia est, dicicrum veiborurii omissioi.e
concilio Pisano Hiigonem, Graliaiiopolif.iiiiim epi- fuerint vitiata, vel ut hiographo noslro, qui prxter-
scopum, bieiinio diiuiliixal anic vita luuc tini, sa; ci-s3 ea in nonnuUis aliis leclionibiis a ilicla , protil apuil
ndscripsisset, in uianrialis deJit, ul htijus sancti ;m- nos cl Suritini edita est, sancli illius anlisliiis Vita
(isiiiis gesla omiiia liiteris coiisignaret; veriim lu- dissonat, Viue tjusdem cxeinplar corrupUira pr.-
ctibrationem, qna id Guigo, ponlificio prxcepto) luxerit. Ac poslie i.um quidcinhoc verosiinilius vel
olileriipcrans, fecit, a ponlifice illo, uti liic biogra-- ex eo pulo, quod clogii qno.]iic , Coiiiinentarii prxv i
pbus noslcr Iradil, cpnfirmatam npprobalainque. i. niim. 7 dali, exen plar, quo.i ei praduxil, qiioilque
fuisse, a scriptoribus antiquis memoriic proiiiuiinI Uiroeri pro iiicorruplo habtiil, liietii corruptum,
noii invenio, iicel iiiierini res vero neutiquaro apjia- uti liqnct ex iis qnx cjusdem CouimeuUtrii prxvii
rcatabsimilis. num. 519 di la siinl.
(10) De Lanriuino, duobus Slepbanis, Rurgcnsii (14) De obliita lutc S. iiugoni, Gralianopolilano
scilicel ac Diensi, monasterio S. Rufi, e quo hi fue- episcopo, visione ejtisque adjiiuctis videsis Com-
runi, nee non lliigonc capellano, qui sanclum ad1 mcnlarii prxvii nuni. 423 cl aliquol se ,q.
487 S. RRUNONIS CARTIIUSIANORUM1NSTITUTORIS 483
quapropter iton tslorum (antum,sed et qni suc-AA Carthusiensis patroniisel fuiidalor; el qnamvis non
cesserunl eis, concilia libenier amplexus est, et priraus, tamen quodamniodo prxcipuiis institutor.
tisque ad mortera Carthusix habitatores semper fo- Fcliciier iitur fundata el inchoata fuit doraus, et
vit, et beneficiis el conciliis; licet vero et prius di- ordo Carthusiensis lempore summi ponlilicis Gre-
vini amoris lotus arderel incendiis, nec aliier tamen gorii scptimi, cui in papatu tuccessit papa Victor,
ad disciptinae coeleslis exercitia eorum exemplis et qui valde modicum, id est, tantum nno anno et
farailiaritale inferbujl, quain si flamirianli qius faci mensibus qualuor circiler vixit. Quo morluo, Urba-
plnres alias circuinponal ardenles. nus secundtis crcatus est, cujns magisler Bruno
12. . «,Erat cum eis non ut dominus aut episco- prius prxceptor fuerat e( magisier (16).
l.tis, sed ut socius, seJ ul fralcr numillimus et ad 15. Ilic cito post creationem suam rccordatus
cuiicioruui, quanlum in ipso erat, obscquia para- sapientix et sanctilaiis ct riiscreions exiraix ma-
lissimus ; adco ut vir venerabilis Guillelmus prior gistri sui Briinonis, statim cogilavit eum Iiabere, ut
lunc S. Laurentii (15), poslea S. Theofridi abbas cura dirigeret et juvaret ad apostolatus soJIicitudi-
raagisiro Brunoni etiam ipse non modiCa religiosa nem et onera perferenda (17). Cum igtlur jirxfalus
Ueyotiono ailigatus, beali lliigonis lunc contuber- magisler Bruno jam sex anpis eremura Carlhusix
nalis, (biui ffirippe pcr singulas babitabant cellas) B * iuhabitasse(, e( vocatus ad curiam Romanam, opor-
apud magistrura Bt-Hiionemnon leviter conquerere- (eret eum suinmo ponlifici obedire, et filiorum suo
tur quod pcne eronia ari humilitatcro spcclaniia rnni cellicolarum socielalem gralissimam, saltetn ad
inlra cellara pmripcret offlcia episcopus, non saltcm tenipus, deserere, ipsi subdiii sui lanlo sunt prop:er
secuni ul socitrs, sed polius conversarelnr ut fainti- hoc dolore concussi, et tanta tristitia perlurbali,
lus. quod omnino eliara ipsi dixerunl, se nullo modo ia
13. < In lanlum auiem ererotim devolus inco- Cartbiisia raansuros, si eosdcra accideret, lam riul-
lcba( et sedutus, ut eum magisler Bruno non cissimi et dileclissimi Patris orbari praeseiilia et
uiinquam exire compclleret, Ile, dicens, ite ad oves providenlia spoliari.
vcstras, cisque, quod dcbelis, explvile. Eo teuipore 16. Magister igilur Brnr.e propler islain liliortim
magnx pauperlalis et lniroilitatis ardore succensus desolalionera nou leviler desolatus, obedienlix la-
dicltis episcopus voluit eqtiitaluras suas cuncias men debittim sitmrao pontilici non volens nec va,-
venttere, et de ipsarum pretio pauperibtis erogare, lens licite denegare, iie locus Carilrasix, a cellicoiis
propriisqtTepedibus in pixdicalione discUrrerc; sei derelicius, ari profanas el indignas manus, aut usus
borao profuttdi cordis magister Bru.no, cujus consi-. r sxcularium deveniret, ipsum Casx-Dei abbati, qui
Jiis nonaliter quatn prxceptisobieroperabatabbaiis, fuerat unus de primis fundatorihus, facta donaiinnc
non rortsCnsit, tiracns ne apud se de hoc forsiian et cessione, rellqnit, confeclo super boc ei publico
extollerdur, aut a cxteris de siiigularilate jttdicare- inslramenlo (18). Deinde veneraoilis Pater, ad sum-
iur episcopis, au(, quoddubium non erat, id ipsuni •mlimpontlficem veniens, eidera non longo, sed brevi
propler asperitatem et inxquaiitatem consummare lemporc assistens, consiliis ef auxiliis salutaribus
non posset ilinerum. > ejus raulta onera supportabat, el niulium in rcgi-
14. Omnia prxdicla sutil verba domni Guigonis mine sauctx Dei Ecclesix ejus soiliciludinera sua
scripta in Vita S. Hugonis Gralianopolilaiii episcopi, promptitudine sublevabat.
qux hic insercnda judicaviraiis, quia in eis primor- 17. Diu tamen patienter dissimulare non poluit
tlja fmidatioiiis Carlhtisix declarantiir, el magislri tristkiam, e( dolorem conceplum de suorttm disper-
Brunonis excclfenlia innolescit et in hoc, quodi sione filrorum.el strepilus et tumuitus curix, im-
cidem tam venerabilis, lam sancli s episcopus cutni pCdienlcs dulcedinera el quietem, qua frui el pasci
tanta reteraniia, tic fervenler c( numiliter adhxre- in eremo consueverat, graviler ferens ei diutius
l>ai, et fiv/a eoaern vcrc dic: puiest doraus et ordinisi ferre non susliueiis, exposita suraroo ponlifici sua
D
(ISi ^ella csl scu prioralns iit urbrs Gratianepo- (17) Fuisse Sanctum ab Urbano II papa e Car-
Jrtana» subu^bio, a mox liic stibjecto S. Theofridi, tliusia evocatiiin, e primorum quatuor Carthnsix
ide mioopecis nostri tom. I Apritis, pag. 41,in An- priorum chronologo apud Labbenin tnm. I biblio-
«olalis ad lit. d, monastetio dependens; liujus ati- llrecx novx tibroruni riiss. pag. 638 indtibilatutn cst,
tem e celiaeiflius priore posiea abbas hic mernoralus uli etiam Brunonero, antequam id fierel, Carthu-
•Guitleltnus, licet vitam eremiiicain seu solilariarai siam, titi mox hic subtlitur, rexisse sex annis; ve-
in CaXhusia cttm ilngone et Brunone duxerit, pro- rum posteriorera ex hisce nori pro completo, seJ
fHet-ea taraen non magis, quam prior e binis hiscei pro incpmpleto' dtnilaxat liabenriiim esse, facile
Sanclis Carihusianus exsliiri. Adi Galliam Christia- quisque collhjet ex iis, qux § XXX de tempore, quo
«laftrauctaro tom. II, col. 766. - ' Sancms ad Urbanuni II papam accessit, disserui.
(16) Prier e iribns hisce ponlifieibus anno l(>85 > {18) Deinstrunieiito boc, per S. Brunonem Se-
excesjii e vivis, cmnque, tjui tei fuerat suilcctus3 gtitno, cele.berrimi dinecesis Claromontensis in
Momenqtie< Vicloris assumpseral, > Desiderins auno) Aivernia monaslerii Casx-Dei abbati, qui recte bic,
1087 etiam obiisset, ad S. Petri catbedrain evectus3 qiieroadmodiim reciialx comrnentarii prxvii num.
tandein est Otlo sen Orio, qui Urbani II nomen ac- 503 cl binis seqq. donationis Carlhusix lilierx fidera
cepil, quique S. Brunone ltemrs magistro usus ali-- faciuut, epriinis hujus donaloribus unus exstilisse
«niaudo fuerat uti tn Commenlario prxvio ntim. 963 dicitur, concesso, aji Comnieni. prxvium num. 513
•osieiidu el biuis seqq.
489 ACTA. 491)
desolatione, cum sumnia instanlia imploravit et im- A i sibilia e( abyssus muUa, non est locus CarthusiiC
petravit a curia separari, et quod posset ad ere- indignior judicandus ex eo.quod, iwslquam sex annis
nmra et cellx jatii prxguslaiam duicedineni ct foerat divino culttii dedicalus, a prxdictis sanclis
desidcratam requiem repcdare. viris fuerit derelictus; sed potius propter hoc est
18.« Et cHtn sutnmhs pontifex vellet enm con- mirabilior et dighior reputandus, quasi, qui eliaiu
firmare in archiepiscopum Regiensem, ad quam dereliclus, lantx virtutis fuerit, quod suos iricolns
ecctesiam, ipso papa annuentc, electus fuerat (19), mernerit ac praevaliterit reVocaHe, nec sine Dei
nullo raodo cotisensit, sed ipso spreto atque con- culloribus, nec absque divinis laudibus potueril rc-
teiripto, apostolico valefaciens ad Galabrix quan- mattere.
tfa.raeremusi, cui Turris uoraen erat, Deo riuce, 22. « Sictit ciiaro diviux dispensaiionis Provi-
pervenit, ibique, multis clericis et Iaicis congrega- uentia apostolos, jam ctjeliet lerrx principes, x(erna
tis, monaslerium instituit, in quo usque ad finem pirt-destinatiovieconstitutos, in passione Christi ni-
Viix sux in solitarix vitx proposito humililale hiloiiiiiius catlere permisit, et a veritaie Chrisliaiix
conslans, charilale flagrans, devotione fervens, Oeo Bdei separtwi (25), iia eliam qtiod aliqui ex discipu-
semper adhxsit, et ibidera itinerarii ssi cursura lis, civitate sanclificaia Jertisalem derelicta, ad
feticiierconsummavit (20). Quem gloriositm Patrero "' castclla cxtrinseca infidelitatis vento dispcrsi, de-
adeptura fuisse bravium, et cororiam felicitatis speralionis fluctibus vacillabant, Chrislo verum-
«eternae divina clementia per irornrolla miraculosa tamen corporaliier tesurgenle, resurrexeritnt et
inuleia declaravit. ipsi spirilualiter, constantiores et flrniiores in firie,
49. < Priustamen qro»m de curia receriCfel, ejus, et amore Cliristi postmodura permansuri* el quia
ui crediturs meritis etpreeibus, divina raisericordia jam recesscranl ab Jenisalera sfadiis sexaginta,
timnes ejus socios et subdilos revocavit, ita quod eodctn die retleuntes fucrunt Chrisii visioite cutu
omniiro emnes redrrc Carihusiam eonsenseruiit (21). atiis riiscipuiis relormali; ita Deus Carihtisix incc
Et ideo niagister Bruno impetravit a summo ponti- tas primodimisil recedere, ul postea rederaites fir-
fice Jilteras ad venerabilem viriim Siguinum abbatcm miores cxisterenl, el in sancla peiseveraniia for-
nronasterii Casx-Dei, qualcnus locum Garthusix tiores.
derelictum per magislrtini Brunonem omnino infra 23. « Qiti enira in finc sexli amri rccesscrant, in
Iriginla dies a receptione papaiitira litlerarum red- Sepiimo anno redierunl (26), ut darelureis intelligl,
deret et restitueret sociis ac subditts magistri Bru- quod, sicul septima die Dominus in creatione pri-
nonis cum omni pristina libertate. r inaria a laboriosis operibus requievit, et post pas-
20. < Et istx videntur primx liilerx papales, qux sioiiem eotlem die quievil similiter in sepulcro, et
inveniuntur de ordine Oarthusiensi faeere meniio- septinius annus iii lege generali [af.,iia['urali] fueiat
nem (22); quxcirca principium CarUilarii Carlhusix riedittts rcqtiiei, et septies seplimus anhus dicilur
sunt conscriplx. Abbas vero Siguinus, recepto iiian- jubilei, ita scptirao anno habitatorcs Carthusiae re-
tlato apostolico, gratanler el hilarirer obedivit, et dcuntcs, ibittem a similibtis cessantes operibus pcc-
magistro Lauduino ac stiis sociis locnin Garlhusix catoruro, spiriluali coiHeinplationis requie rccreaii
libere el liberum reddidit per pubticum instrumen- ct iit sepulcro Christi, id est in clausiro et celii.s
turo, quoil circa principium Carlularii Carlhusix cst absconriiti quiescentes, landem ad septiinum septe*
transcriplum (23). Praedictum aulem frairem Lan- Mariurajubilei, laudcm et requiem xlernam xten.aa
duinura magister Bruno priorem ordinaverat Car- glorix designantis, ipsi tunc numero seplem f. li-
thusix, antcquara ad parles Calabrix transmea- citer pervenirenl.
ret(24). 24. < Bruno igilur, vir sanctissimus et geniina
21. < Quia igitur. judicia Dei sunt incomprehen- scientia pr;cdilus, tam divina scilicct quam huniana,
(19) Ad Rhegiensem in Calabria archiepiscopa- n vium ilituli ntim. 529. Cxlerum quiri de tempore:
tum Sanclus noster eleclus seu postulatus fuit anno quo floruerit hic Sancti nostri biographus, e car-
1090, uti prohant, qux tiuc spectanlia in commen- tutiirio Carthusiensi, cujus hic meroitiit, concludeu-
tario nura. 332 et seq. addtixi. -dttm appareat, viriesis commenlarii prxvii num.i2
(20) Anno scilicet, ut commenlarii prxvii num. et seqq. exjiositum.
729 docui, 1101, cutii sibi jam in Turrilana erenio (24) LaiiJiiinum S. Bruno, non tunc prininm,
iriginla circiler disciptitos atljtinxisset, uli e Tiirri- ciim apud pontiflcem jam exisleret, uli hic indicaii
laiiorura, qui Landuino post Sancti obitum obedien- videtur, setl ciitn e Carthusia abtret, priorem con-
tiaro promiserunl, inonachoruni calalogo, in com- stituit, uli liquet e recilatis in commentario prxvin
iiienlarium prxvittm nura. 622 illato, fas est col- num. 529 tilteris, quibus Carlhusiam Lartdiiini)
ligere. aliisque Sancli discipulis Siguinus, Casx-Dei abbas,
(21) Ut omncs Brunonis discipuli Roinam ad eum restiltiit.
convenerint, miracttlo factum , innuere hic videlur (25) Omnes aposlolos in Christi Passione a fide
noster biographus; qua de re, quid senliam, Cora- defecisse, soli heterodoxi asserunt; quare a vero
meniarii prxvii num. 627 edixi. hic aberrat biographus.
(22) Pbntificias illas litteras commenlarii prxvii (26) Liquet'hinc, eiiam secundum liunc liiogra-
num. 528 integras dedi; in iis auiem, non ordinis phum nostrura annos sex quibus S. Bruno.aiiteqiiani
Carthusiensis, sed cellaeduniaxal seu monaslerii, a ab Urbano II papa Romara evocaretur, Carlhusiiiiii
Brunone constructi, incntio tit. rexit, incomplclos duntaxat fuisse.
(23) Instrumenlura istud in commcnlarium prx-
PATBOI.. CLH. 11
491 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 492
ejoquenlia Tuttiana prxclarus, discretione, devo- A \nl., magislerj, el ibiriera, felici vitaesux cursu pcr-
tionCi morum excellcnii honestale prxfulgens, cce- aclo, migravit ad Dominura post egressura Carlhu-
lesliumque virlutum copioso lliesauro dilaius aique six undecimo aono nac plus, nec minus, sicul in
dolalus, Deo et hominibus dileclus et gratus, ere- libris Consuetudinum domni Guigonis, quae sunt in
mum Carthusix rexit sex annis, et post, ut prx- domo Carlhusix, conlinetur (28). Juxta sepulcrum
(liclum est, a papa vocalus, et non diu post (27) ad ej.us immediate fons vivus emanal, qui divina cle-
Cremum Calabrix, cui Turris nomen esl, transiens, menlia in litijus Viri sancli merilis niuliis languori-
ibi, sancto conslruclo raonaslerio, mulloruro Dei bus Odeliumoptatx confert remedia sanitalis (29). >
servorum anachoretarum rector exsiilit et minister
VITA ALTERA,
Auctore Francisco a Puleo Carlhusioe Majoris priore,
Ex editione Basilece amo circiter 1515 adornata.
PROLOGUS. B tur. Sacrificitim acccptabile, boJocausium pingue,
Cur Sancli Vitam deseribete aggrediatur, auctor non liircorum aut vilulorum, sed laudis; dum scilicet
exponit. laudatur Deus jn sanclis stiis ab horaine, quem
1. Non solum Domioum in sanclis ejtts, sed eiiam creavit, qitera redemit, cui et regnum ccelesle pro-
ipsos sanclos in Domino laudare jubemur, sieul misi(. Hoc est sacriliciura Deo gratura, crcdenUbus
scriplum est: < Laudemus viros gloriosos, et pa- vcro utile et necessarium. Necessarium qiiklem,
rentes. nostros in generalione sua (50). Homines di- cum per prophetam Dominus dicat: < Imroola Deo
vites in viruite, et pulcbriludinis studiura habentes, sacrificju.mlaudis (53). > Ei vero gratura et acce-
pacificantes in domibus suis. Quorum corpora in piabile, quja « sacrificium laudis, inquil, boiiorifi-
jiaoe sepulta siuil -.el laudera eorura nunliat Eccle- eabii rae (34). > Nobis au(em utife, quia illic osietr-
sia. > Laudemus, inqiiam, et verbpel imilatione dam illi salutareDei, Chrislum scilicei, qui caput
-tlignps laude monstremus viros, sica virlute dietos, est omnium sanclorum, et raerces corura.
non quidem viatores, cuni Veritas dicat: < Neminem 3. Laudemus igitur, dilcclissimi fratres, Dotni-
salutaveritis in via (31); > sed gloriosos, scUicet in num in Sanctis ejus : et prsecipue in hoc beatissimo
gloriara jam receplos, et de sua immorlalitate se- patre nostro Brunone, cujus hodie feslivilasagiiur,
et parentes uoslros spirituales, quorum fidem C'
CUFOS; qui nos in Chrislo genuit : qui vilx viam nobis in
«topera imitari debemus, et quorum doctrina et eremo pracparavit, et vivendi normara suo exempio
cxemplis Deo geniti suinus, secundum illud Apo- monstravit.<Et quamyis eura ut dignuin est laudare
lUoli: « Per Evangelium ego vos genui (32). > In non sufficiaimjs, ab ejus tamen laude cessare non
generatione sua, id est.secundura ea quxfecerunt debemtta. Exaltemus ilaque eura et lauderaus, qtian-
in viia sua. turo possumus, qnia raajor est orani laude. Narre-
2. < Horaines diviles in virttile. > Nam virlutes mus mirabilia ejus, qn» fecil; annun(ieraus inler
verae divjtix sunt, qux violenter auferri non pos- gentes opera ejus, ut ex eis glorificetur Deus, et
sunt. < Pulchritudinis studium habenles. > Per ve- ut nos eura, quem Palrem habere meruimus iu (er-
ram fiiemct debitain ordinationem cogitalionum, ris, socittm et confratrem, ejus nos adj'uvantibus
uffecliouum et operum. « Paciucanles, > id est, meritis et precibus, habere mereamur in coelis.
pacem babentes el facientcs in domibus suis. Quo- CAPUT PRIMUM.
nrai cofpora in exspectaiione pacis perfeclx, qux Occasione defuncti, qui sese danmtttum, inler so-
«labiturin reStirrectione, sepulta sunt : et taudem lehtnes exsequias e feretro proclamat, in totitudi-
ttem secedere Bruno tlaluit, alios in idem propo-
corura nunlial Ecclesia, eorum videlicet exempla, D titum atlrahit, iterque cum his ad Hugonem, Gra-
et gloriosa facla narrando ad Dei honorem et alio- tinnopotitanum episcopum, suscipit.
rum iriformalionem. Hoc est enim iltfld juge sacrifi- 4. Temporibus Gregdrii septiuii, Romani pnniifi-
cium quod in Dei Ecclesia sine intermissiohe offer- cis (35), et Heorici quarU iraperaloris (36) circa
(27) Paueis dtintaxat mensibus Bruno apud Ur- (30) Ecclesiauci xuv, 1.
lianom papam, aiilequam m Turritanara Calabrix (31) lla fercLucxx, 4.
eremum secederet, commoratus est, uti maniiestuin (38) Ad Corinthios iv, 13.
lilex iis, qttse comroenlarii prxvii § 31 dicla suiit. (33) Psalrao xttx, 14.
(28) Errorera hic in biographo nostrocubare, in- (34) Psaltuo xux, 23.
vdiihitatura esi. Adi commentarii prrevii § 30. (38) Sancius iiio. pontifex ad S. Petri eatbedram
(29) Oejprodigioso, qui hic meiuoratur, fonlc, anoo 1073 fuitevectus, annoque 1085 obiit, titi ad
miracujisque, qiiaeaquarum ejus virlute fucrint pa- 25 Maii diem, quo colitur, Romanoqiie inscripius
trata, vHesh, commeuiariuin prx-vium nuin. 755 et esl, in comment. Vilse ejits prxvio decuimus.
aliquol seqq. (36) Ilenrico patri anno 4056 successit, annoqtie
493 ACTA. 494
anmim salutis nostrxoctogesimum secundum supra A . Ghristi ab eo, qtti perdere cuncla festinai, iudeliite
miltesimum, Cum in Parisiensi civitale solemne accusatus, et inde juslo Dei judicio ab ejus calttm-
floreret stiidiiiin, abundahs lum miilliludine scho- niosa accusafione liberatus, cunCiis ptacuit et in
lariuni et perquam copiosa caterva doctorttra So- sequentem tertium diem ejus seputttiram proferre.
lcmnium in omrii doctrinarum genere, tale in ea 6. Tertia itaque die factus cst concursus nimiiis
contigit horrendum et memorandum spectaculum. virorum et mulierum, ila ut pene tota civilas ad
Quidamenim sotemnis doctor, inter cxteros docto- (am mirandum Dei judicium agnoscendum conflue-
res prxcipuus, scientia et moribus excellenter or- ret. El ecce, cum priore raore exsequix continua-
natHS, ac prae cxteris honoralus, gravi quadam in- rentur et fierent, surrexit jaui tertio idem defun-
firmitate prxventus, leclo decumbens, vitae suse ctus, et voce valida, cunctis morlalibus raetuenda,
ttiem clausit exlremum. Cui cum solemnes de more dixit : JPSTODEIJDWCIOCONDEMKATDS suH. Quae
pararcnhir exseqniie, ad eum honorandum convehit vox, tara. stupenda et horrenda, et a sxculo inau-
magislrorum, sludentium, et quoruradam civium dita, orones, qui aslabant, pene exanimes reddi-
multitudo copiosa. Quibus comitantibiis et ftinus dit. Qui taraen omnes, eum tanquara a Doroino re-
'prosequentibus, defuncli corpus ad ecclesiam, in probatum, el ejus justo judicio (ut ipse idem atle-
la dandum erat, delalum est. Cumque " slatus erat) condemnatura, omni Ecclcslx suffi-agio,
q sepullitrx
ab invilatis ecclesiasticis, qui tunc aderant, defun- . necnon et ecclesiastica sepultura indignHiri jurii-
Cornm solitum decantaretur Ofiicium, cum ventum canles, in sterquilinio sepetiri fecerunt (37).. Unde
cst ad eam leclionem, qux incipit; < Responde cum in Parisiensi et cxleris vicinis ecclesiis quarta
inibi, > surrexit, qui erat morluus, et erecto paulu- lectio in agendis juslis defunctorum incipiat pcr
lutn capite, resedii in feretro, cunclisqtte videnti- . quantas habeo iniquitates, omissis verbis seu di-
bus el aiidienlibus, ac prx nevitaic rei slupentibus, clionibtis illis prioribus : Responde mihi, ferdir a
atta, licet horrenda, voce clamare cccpit et ail: nonnullis, quod dicla verba fUerunt ex lunc indc
JUSTODci JUDICIO ACCUSATDS SCiM. deleta ob perpeluam et indelebilem tara expavendi
5. Quo dicto, ilerum recubuit. Illi vero, qui bxc judicii memoriam (38).
audieranl et videranl, non modicum nec ininieriio 7. Aderat aulem tunc huic tarn horrendo specta-
terrili, decreverunt consulle quidein et provide, se- culo inter cxteros doctores beatus Bruno, nationc
pulluram ejns in crastinum differenriam, rei exilum Teulonicus ex civilate insjgni et regia Agrippina
prxslolantes. Die ilaque seqiienli cum tanlura Colonia, de parentibus, non (am genere quam yir-
speclacuium jam fuisseiin taiilacivilaiedivulgatum, P (ute claris el nobilibtis orms (39), Remensis ecc.Ic-
ad diclam ecctesiam convenit maxima et quasi in- six canonicus, doctor et scliolarium Parisiensiiini
numerabilis utriusque populi multitudo. Ubi rein- magister (40). Doctor titiqtie in divinis praecipue
ceplis et inde continualis exsequiis, dum ventura liticris, ul ejtis scripta tcsianiur (41), eruditissimus
esl ad ejusdem leclionis initium, idem defunctus, et prx cxleris boiioralus. Qui ex his tam insoliiis,
ttl pridie, de loculo, in quo morluus jacebal, exsi- tam horribitibus, et toties ileralis vocibus salu-
liens, dixil: JDSTODEI JDDICIO JCMCATES SUJI.Et briter (erritus, e( quasi cons(ernalus, vocalis iton-
hoc dicto, in(ra ferc(rum iterum se recepil; unde nullis ex sibi magis familiaribus sociis et discipulis
crevit inter astanles arimiratio non parva. Quia (inter qttos erant magister Landuinus, qui post eum
tamen ex hoc nondum fucrant de ejus reprobatione primus prior Carthttsix fuit, duo Stepliani, uims
certi; cura verba illa accusaliis sum et judicatus Burgensis, alter Diensis, ambo canonici sancti Rufi
stim, possent etiam in bonam partem interpretari, secus Yalentiam Allobrogum, Hugo Capellanus, et
tanquam ipse primo injuste fuisset ante tribunal dtto laici (Andreas scilicet et Guarinus) ait (42):
1106 vivere desiit, uti ad iilrnmque liunc an- dubium , uti eliam an, si vere recitatx fuerint ,
ntini Pagius in Crilicis aliique scriptores do- ttna ex liisce a vocibus Responde mihi incoeperil.
cent. ] Adi coromentarii prxvii num. 228 et seq.
D
(37) Quid de tota itla tuctuosa daninati Ilistoria (39) Sanclum nobili genere Colonix Agripptnx
seniienduhi sii, rolligere potest studiosus leclor ex naiuti) esse, inier omnes convenit.
iis, qux in commentario prxvio § 10 e( tredecim Brttnonero scholarum seu , quemadmoduni
sequentibus fuse in rera illam disputata stint. Notet liic(40) scribilur , scholarium , non Parisiensium , scd
inlerira imprimis, horrendi prodigii narrationem, a Remensium. exslilisse, in ejus elogio ,
Puleano hic suppeditatam , a narratione , quam commentarii magistrum
concinnala ab antiquiore sancli nostri biographo lur. prxvii num. 7 dato , diserte tratli-
Yiia compleclitur, non parum in adjunctis discre- rali damnali Neqlie vero sanclus, dato eliara, eum fe-
hxc in prodigio Parisiis astilisse , litieras
pare. Prxlerquara enim, quod sepulturx ibi docuit, uli ostendunt, qux huc
sierqttilinio rion meminerit, prodigium non publice unquam comment. prxyii § 8 adduxi in rae-
in ecclesia, uli hic Puteanus ait, sed inlra privalos facientia
dium.
doraus deftincli parieles, cum corpus ejus, terrx
inandandum, ad cfclesiam deferendum esset, evc- (41) In prirais scilicel riuo commentarii, quorum
nisse refert, licet interira , non secus ac Puteani alterum in psalmos , alterum in onines S. Pauli
narratio , rcm coram ingenti populi multitudine apostoli Epistolas concinnavil. Adi comnienlarti
gestam memorix prodat. prxvii § 42.
(38) Fuerinine S. Brunonis xtate ullx in Pari- (42) De Landuino, aliisque, qnos sanctus allocattts
siensi defunctorum Officio Lecliones recitatx , est hic memoraltir, uti eliaro de S. Rutl montistcrio
m S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM1NSTITUTORIS 490
Freqnenter, cum Aposlolum tegeremus, audivimns, A lam pcrplcxa, lam ardua , et tam gravi, ne in viri-
nunc vero eliam experimento didicimus, fralres mei bus propriis confidisse videamur, quxramus consi-
in Cbristo dilectissimi et desiderantissimi, quam liimi. Non a Judxis, qui in sola legis observalione
iiicompreliensibiiia sinl judicia Dei el investigabiles justificari se credunt. Non a Grxcis et antiquis eo-
vise ejus. runi philosophis, qui in sua virtule confulunt. Non
8. Hunc enim defunctum, dum adhuc viveret, el a cxleris sxcttli htijtts conquisitoribus et sapienli-
vidimusel cognovimus, virum uiique humana sa» bus, qui ignorant qux Dei sunt; sed polius ab iis
pientia doctum, virtutibus (si tamen vene in talibus qui timent Dominum, qtii ambulant in viis ejus.
virttites sint) ac moribus ornutum, et secundum Gonsulamus igitur primo advocattim nostrum, quem
e-tteriorem sapientiam castum, prudentem, pudi- Iiabeimis apud Palrem, Jesum Cbristum jnstiim,
cutn, domut suse hene pr«posihiro, et ab omnibus qni est propitialiotpro peccatis noslris, et, qitiil
honoralum, ae magno in pretio habilura, nunc dieal, audiamus. Quoniara, iiiquit, implettim esl
vero ex ore ejus audivimus, justo Dei judicioesse lempus, et appropinquavii regnum Dei, poenitemini
eondemmttum. Justo quidcra, quoniam justus Do- et credile Evangelio (44), quia nisi pceiiiteniiain
minus et justilias ditexit, cujus propterea judieia egerilis, aranes simul peribitiS (45). Audiaraus et
iian possunt esse nisi jusla, licet plerumque et nt* , ".Domini prxeursoreni Joannem, de quo seriplura
plurimum occulta sint: Justo, inquit, Dei judicioi esl, quod inler nalos mulierura non surrexil major
condemtialus sum. Yox profecto terribilis et me- eo (46). Ipse enim prxdicans iu deserto Judxx ba-
tueiida; qux, o ulinam, sonaret jugiter m auribus. ptismum po?nitentix in vemissioneiii peccaloi-nin,
nosiris, et cordis intiraa penetraret, ul cum, cujiisi ait: < Pojnifontiam agile; ajipropiuquavit enira re-
jtidicium effugcre non possumus, timeremus, et ti- gntirn coelonun (47). >
meiido fugeremus a venlura ira, et saluiis, duini II. El iterom ad Pharisaeos e( Sadducaeos: < Ge-
lernpus cst, quxreremus opportuna media! Consi- iiiitiina (inquit) viperarnm, quis demonslravit vobis
'defeinus-f qtixso, fratres ih.ei, quid isti nunc ini fugere a ventura ira? <Facite igitur dignos fiuctus
inferno prodcst lanlo labore quxsita scientia, cnrai poenitcittix (48). > Audiainus etiam principem
eonlinua et perpetua laboret cxcitale el igrioranlia?» apostororum Peirtim diceiitem in Actibus apostolo-
Quid divilix, ctim nec guttum aquX ad refrigcran- rum ad populum Judxorum : «Pceniteniini et con-
dam linguam habere vaieat (43)?Quid hotiores, qniJ| vertimini ul deleanlur peccala vestra (49). > Et
tleliciae' cum lot nunc cogalur subire lormenla, , iterum, ctim quidani ex eis compnncli corde dice-
qnoi in mur.do liabuit obleclamenta. o( renl ad Pelrum ct ad reliquos apostolos : < Qtiid
9. Vidimus corjnis ejtts nunc sine bonore sepelirii facienius, viri fralres?> Pelrus vice omnium re-
in slerquilinio, cogitcmus, animam ejus sepultamt sjjondit: < PceniieiKiam agite, et baptizelur un»j>
csse in ihferno, xlernis incendiis cum impiis xter- quisque vesirum in reinissionem peccatorum ve-
naliler cruciandam; ubi vernlis eorum non morie-. strorum, e( accipietis dOnum Spiritus sancli (50). «
tur, et ignis non exslinguelur; ubi ardor incompa- Ilinc propheta ait : < Si poeuUentiam egerit gens
rabilis, fcetor intolerabilis, dolor inlcrminabitis. isla a malostio, quod locutus suro adversus eam,
Ubi quxrent homines mortem , nec invenient. Nami agam et cgo pceiiitenliain super malo quod cogitavi
tuncmors immortalis eril, qu» depascet eos, non, ui facerem ei (51). > Et Sapiens, t Si pceniteniiaui
tit morianlur, sed ut ad prenas iterum renovenliir. (inquit) non egerinius, incidemus in manus Domini,
Qnid igiltir facierous ? Ad cnjus consilitim fugiemus?? et iion in raanus lioiiiiimin (52). > Hoc ilaqiie sa-
Oroneseniro nos quasi oves erravihius, unusquistjue3 num est et salubre censiliura, fralrcs mei, si Dei
in viam suam decliiiavit; nec est, qui faciat boiiuni,, justain vindictam el Ire.Dendura ejus j'udicium etfu-
noh est nsque unum. Onuies peccavimus, injustee gere volumus, ul pceniieiiiiam agamus, et laerymis
egimu», iniqiiilalem feciinus. Onnies nos filii irx__ peccala purgerous. Hxc namqtie csl via qiiae dticii
siimus, pari propterca poana digni, nisi nos indee D 1 ad vilam. Hxc secunda posl iiaufragitim tabula, per
cripial niisericordia Chrisli. Quid facienius? Nonnee quam peccalores salvanlur, el per quam Deus ad
et omnes siraul peribimus? Nonne, si huic non pe- inisericorriiam inclinalur.
)>ercit, nec angelis peccanlibus, nec rarais natttra- 12. Propterea, dileclissimi, abjicientes omnem
libus, putamtts quod neque parcat et nobis? Pota- immundiliam ei abundanUam nialiiix, stiscipiaihus
nius quodsil abbreviata manusejus, ut ullra mi- in mansuedidine insiuira verbum, quod potest sal-
sereri uon possit? Aut quoJ continebit iu ira suaa vare animas nostras, Converlaraur ad Dorainum, ei
miscricordias suas? Absit. miserebitur nostri, qtioniam benigniis cs( et pr.e-
10. Quid igittir faciemus? 0 fratres mei.in ree slabilis snper malilia; nee vult roortein peccaloriim,
vitlesis, qux Comihentarii prxvii hiun. 433 ct ali-i- (47) Malthxi iil, 2.
quot seqq/ addiicla siinl. (48) HatfereLucx m, 7, 8.
(431 Ad diviiem Eputonem hie alltidiiur. (49) Aci. III, 1!).
(44) Marcii, 15, (60) Act, i.i, 38.
(43) lia iere Lucx xm, 5. (51) Jeremix xvni, 8.
(4C) Malttuci xi, 11. (52) Eccli-siastici-ii, 22.
497 ACTA. 498
sed m:igis ut converlantiir et vivant. Nec converli A , milia? Ubi periil in conversatione simplicilas, in
diffcramus in crasliniim; quia, qui pcenitentibus societale cbarilas, in aclione jusliiia, in locutionc
vcniam spopondit, peccanlibus diem crastinum non verilas, et in proximorum necessiiale pietas? Ubi
promisil. Umle qni congrunm poeuitcnliae lempus deniqtie refrixil charitas et superabundnvil omnis
perdunt, fruslra anle rogni januam cum precibus iniquiias, (esle propliela, qui ait : < Non est mi-
veniunl. Quibus per Salomonem Domimis ait : sericordia, non est veritas, non est scienlia Dei in
< Vocavi, et renuislis; exlendi manum meani, et terra (55). i Aspexi illam.et ecce vana erat.et coelos,
non fuitqui aspiceret; despexistis omne consilium ei non erat lux in eis. Vidi monles, et ecce move-
lneum, el increpaliones meas neglexislis. Ego quo- bantiir, et omncs colles lurbali sunt. Ininitus sum,
que in iulerilu veslro ridebo, et subsannabo, cum el ecce non erat jnstus, et omiie volatile cceli re-
vobis, quod timebatis, advenerit. Cum venerit re- cessit (56).
penlina calaniitas, et inierilus, quasi ternpestas, in- 15. Unde dillicile videtur, imo pene impossihile,
gruerit, quando venerit super vos iribulalio el an- mundum qiiemquam et ab omni peccato liberum,
gustia; luiic. invocabunt me, et non exaudiam; in mundo posse vivere aut dignos in eo agere fru-
niane consurgent, el non invenienl me (53). i ctus poeniieiiiise.Nam, ut Auguslinus ait, inanisest
13. Simus igitur factores verbi hujus, et non B paenitentia, quam sequcns culpa coinquinat (57).
audilores, fallentes nosmetipsos. Imiiemiir sallcm Nilqueprosunt lamenta, si replicantur peccata. Et
Ninivilas illos, qui conversi sunl in praedicaiione viiliius iteralum sanatur lardius. Et Gregorius : Qui,
Jonae, et prsedicaverunl jejunium , el involuli sunt inquil, admissa plangit, nec tamen deseril, pciiiire
saccis, et egerunt poenilentiam. Et vidit Dominus se graviori subjicit; unde adveram poenilcnliam (58)
opera eorum , quia conversi sunt de via sua mala, necessario requiritur ul peccaloruui causx peniius
et misertus esl super malilia, qnam locutus fuerat excidanlur. Et proplerea si ad Imnc poenitenlia^
ut faceret eis, et non fecil. Sic el nos faciamus.; perfecta3gradum pervenire voluniiis (quia lrnindiini
quia major est, quam Jonas hic, qui ail : Poenite- islum sensibilem, quem cerniinus, quandiu in
mini et credite Evangelio. Aperiamus pulsanli, vo- carne vivimus, oinnino deserere ndh possuiuus)
canlem sequamur. Quid dico vocanlem, imo ccrlc necesse est ut saltem, qure in mundo sunt, omnia
trahen:em el cogenlem inlrare. Non eniin vox isla, penilus rclinquamus, dicente Domino : < Omuis ex
quam nunc audivimus, facta est propter emn , qui vohis,qui non renunliat omnibiis, quse possidcl,
(icfuncliisest, quia , quamvis sil aptid inferos poe- non polesl meus esse discipulus (59). >El iterum ad
niteiitia, sera lamen el infructuosa, sed propter adolescentem de vita seterna inierroganlem : < Si
nos, ut nobis vox ipsa proficial, quos adhuc divina < C vis, inquit, perfeclus esse, vade, et vende omnia
palicitlia longanimiter exspeclat. Non igilur ullra quac habes, ct da pauperibus, e( veni, seijuere
de die in diem diuerarnus : quia, qua liora Dominus me (60). i
vcnluriis sit, ignoramus, nec incertam morlis ho- 16. Qui, cum IIKC audiens irislis abscessissei,
ram prsevidere valemus. ait ad discipulos Dominns : < Amen dico vobis, quia
li. flis audilis, unus ex astanlibus, magister divcs dillicile intrabil in rcgnum coslorum (61). i
tcilicet Landuinus, nalione Tuscus, cx civilate Hinc ait Sapiens : < Qui confidit in divitiis, cor-
Lnca, vir utique docius el limoralus, ait: < Ma- ruet (62); et qui festinal ditari, non eril innocens. i
gisier boue.jam sci ;;us quia verax es,ellegem El iterum : < S! dives fueris, non eris immunis a
Dei in veritate doces; i verba enim lua verissima delicto (63). i Nam < qui volunt divites fieri, in-
siinl, quia Dei iram et jtistam indignalionem effu- quil Aposlolus, incidunt in Inqueum diaboli (64). >
gere non poierimus, nisi lacrymispcccalapurgemus. His igitur omnibus, juxta Domini consilium, cal.
Verum quia scriplum est quod < omne quod est in calis, dislractis et pauperibus erogalis, Chrislum
muiulo, concnpiscentia carnis esl, et concupiscenlia sequamur et imileinur. < Qui, cum dives esset,
oculorum, el superbia vila; (54); > quis, qtiaeso, egenus faclus est, ul nns ejns dilaremur inopia. i
innocens inter malos tutus vivere aut dignos pceni- Etquia, doclissime Magister, le docentc, veritalis
tentiae fructos agere polest, ubi superbia inflat, viam el juslilise semilam agnovimus, cuin pcriculo-
avarilia enervat, luxuria inquinat? Ubi liles, con- sinn sit, vicino serpente dormire, el inier (la.n<mas
lentiones, aemulationes , oblocutiones, invidise?Ubi illsesis pedibus anibulare difiicile, rcslat ul Iocum
fiunl lalrocinia, perpetranlur homicidia, faisa pro- nobis inquiramus, in qno, licet in mundo, quasi
ferunlur lestimonia, commiituntur adulleria, in- sine mundo ab hominum consortio scparati, peccaia
cestus, fornicaliones, sacrilegia, veneficia, et si- nostra deflere et pcenilenliaedignos fruclus facere
(53) Proverbiorum i, 24,28. perfeclioncm contendal.
(54} Episi. i Joannis n, 16. (59) Lticaexiv, 53.
(55) lia fere Osee iv, 1. (60) lla fere Malthaji xix,2l.
(56) Paulo aliter Jeremia; iv, 23-23. (61) Mattheei xix, 23.
(57) Non quod ea haud fuerinl vere poenilenti (62) lta fere Proverbiorum xi, 28.
peccata antecedeniia remissa, sed quod, qui relabi- (63) Ecclesiastici xi, 10.
tur, relatum ex eadem frucium amiuat. . (64) Epist. i ad Timolbeum vi, 9.
(58) Eam scilicei, qua quis, reliclo peccato, ad
49$ S. BRUNONISCARTHUStANORUMlNSTITUTOftlS 500
valeamus. Doce nos igilor, quaeso, et loeum tatem A t secutus UROmomenio sohrs qnam tolo vilae suae
nobis OBtende, et quidquid inde decreTeris, facie- tempore comitatus.
mus. Nam salus nostra in manu tua est, 19. Moyses, cum mmasset gregem ad interiora
17. Ad haec bealus Bruno respondit: Yiri fralres deserti, Dominum in ardenli rubo videre et audire
et Patres, audite, non me, sed inecum simul au- meruit dicenlem sibi : < Solve calceamenla de pe-
diamus, Inquam, illum summum secretoruin Dei dibus luis; locus enim, in quo slas, lerra sancla
conscium, et prophelam eximium David, cui Do- esl (67). > Cui nunquam, nisi cum solus esset, Do-
minus ineerta et occulta sapientiaesuaemanifestavit. minus apparuit. David. ad deserta fugiens, Saulis
Audiamus primo quid dixerit, audiamus deinde quid evasil insidias. Jeremias poscens aquam dari capili
fecerit. Ipse enim tunc, sicut et nos nunc, contri- suo, et oculis suis fontem lacrymarum, ul higeret
status in exercilatione sua, et conturbalus a voce inlerfecios populi sui, locum quoque, ubi se tam
Inimici et a tribulatione peccatoris, dixit: < Cor sancto possit in opere liberius exercere postulat
ineum conlurbalum esl in me, et formido mor* dicens : <Quis dabit mihi diversorium viatorum in
tis cecldit super me; timor et tremor venerunt solitudiue (68), > tanquam hoc «i in civitale facera
snper me, et conlexerunt me tenebrae. i Et di- non vacaret, hoc modo indicans, quod impedirent
xi.t: < Quis dabit mihi pennas sicut columbae, et' " socii gratiam lacrymarum Quin etiam, cum dixis-
volabo et requiescam ? i Deinde subjecit, et ait : set: < Bonum est praestolari cum silenlio saiutare
< Ecce, elongavifugiens, et mansi in solitudine (65). > Dei, > addidissetque : < Bonum est viro, cum por-
Ecce, .inquit, elongavi ab omni occasione et cir- taverit jugum ab adolescenlia sua, > ailjecil et ait:
cuinslantiapeccaiorum, et mundum istum mente et < Sedebit solitarius et tacebit, quia levabit se supra
corpore fugiens, et maosi perseveranter, non in se (69). i Elias, in monte ad ostium speluncse, so-
(ivilate, sed < in solitudine. i llle enim fugiens se lus, Dominum transeuntem agnovit. Et Eliseus du-
elongat, ut Gregorius ait, qui a lurba desideriorum plicem ejus spiritum, dum tollerelur, accepit.
terrenorum jn altam Dei conlemplaiionem se suble- Joannes Baplista, ab utero Spiritu sancto repletus,
vat; rttanet vero i in solitudine, > qui perseverat in nec mirabili nativitate, ncc parentum sanciitate
rcmota mentis inientione. Unde idem Propheta, ut securus, frequenliam hominum lanquam periculo-
Dei virtutem et Dei gloriain videre mereretur, se sam fugiens, solitudinis deserta peliil, ubi quid vir-
solitudinis locum petiisse testatur, dicens : < Iu tutis, quidve merili acqttisierit, baplismtis Cbristi,
terra deserta, et invia, et Inaquosa, sic in sancle et pro justitia mors suscepta monstravit. Talis enini
apparui tibi. ut viderem virtiitem luam et gloriam (r, faclus est in solitudine, ut dignus essel lavaniem
luam (66). i omnia Cbrislum, solus larare, et pro-verilate nec
18. Soliludo namque est viae, quseducit ad vitam; carcerem, nec morlem declinare.
ubi pro lerrenis ccelestia, pro transiloriis mutantur 20. Quid plura? Jesus Christus Dominus noster,
aHerna. 0;ec est locus pcenitentiae, via juslilise, se- cujus virlus ncc secreto juvari, nec publico polerat
mila gratiae, scala gloriae.Haec est, inquam, scala impediri, duclus est in desertum, uon dubiuin, quin
illa, quam vidit Jacob in soliludine in lerra staniem a spirilu suo, ut tentarelur a diabolo. -Chrisius
et ccaiiimtangeniem; quaehomines vehil in coelum, idem, relicHis turbis, ascendit in moniem solus
el angelos ad nostrum recipit aujfilium. Haec est orare. Christus in deserlo lurbas pavit, suo excmplo
virlutum nulrix, patientiaj cuslos, purissimae sim- oobis quantum solitudo prosil, insinuans. Saiicli
plicilatls roagistra et fraudulenl» duplicilatis igna- eliam et venerabiles Patres, Paulus, Antooius, Hi-
ra, Habc est quies laboranttum, consolalio mce- larion, duo Macbarii, Eulalius, Arseuius, Evagrius,
renlium, et in aeslu refrigerium, in qua. est turris Basilius, Benediclus, et caeterinobis innumerabiles,
David aediflcata cum propugnaculis. ex qiia niille qutntum in soliludine profecerint, vosipsi conside-
clypei pendent, et omnis in ea armatura fortium. rate. Ei probabilis, suavitates psalmodiarum, sludia
ln qua est campus divini certamtnis, angeloram D leclionum, fervores oralionum, subliljlates inedila-
spectacultim, et palaestra viriliter dimicanlium lucla- liooum, excessus CQiitcmplatiouum,bapiismata la-
torum. (n qua Adam tandiu salvus fuit, quandiu crymarum, magis nulla re quam splitudine posse
soltis. mansit. Data vero ipsi in auxilium muliere, juvari. Hinc est, quod de peccalrice anima, quam
mox cecidit. Unde raptus est Henoch in solitudi- cupit ad se Dominus revocare, prophela ait : < Ad-
jiem paradisi, ne maliiia immutaretcorejus. inqua ducam eam in solitudinein, et ibi (oquar ad cor
Abrakam, dum soliis sederet sublus iiicem Mc:n- ejus (70). > De ea vero qua?, carnis vinculis ab&o-
biae, tres vidit, et urtnm adoravit. In qita Jacob lula, aeterna gaudia intrare meruil, in Canticis dici-
duin, praemissisomnibus, solus manet, benediclioue iur : < Quae est ista quae ascendit de deserto,
simui et uominis mutalione felix eflkilur, plus as- deliciis afOuens, innlxa super dileclum sutim? (71) i
(65) Adi Psalmum LIV,3,8, (69) ThrenortiBi m, 27, 28.
(66) Psalmo LXH,3. (70) lla fere Osee u, 14.
(67) Exodiiu,,5: (71) Canlic. canticor. VIH,5..
(68) |ta fere Jeremiaj tx, %,
501 ACTA. Bftfc
Qn.t non invcnitur per vicos aut platcas civitatis, jA ipse plenus est, nnnquam excidil, nos libeuter (ui.
sed in solittidine. Igitur, fratres mei, oremtts Deum, spero) accipiet. Et quanqumn ego jam senex sum et.
ut uobis iocura talcm dignetur oslendere, in quo, debilis, el via haecarcta est, et diflicilis, quia tamen.
quaejam, eo inspiranle, menie concepimus, possi- < arcta via ducil ad vilam, lata vero ad perditio-
nius opere perficere. nem, > cum nulla sit aelas ad pcenilenliam sera„
21. Facta itaque oratione, duo Slepbani, Burgen- dicenle Domino : < Quacunque hora ingemnerit
sis et Diensis, canonici, dixerunt: Patres et pi ae- peccalor, non recordabor amplius iniquilaium
ceptores venerabiles, non longe a civilate Valenlia, ejtis (75). > Qni et reddi jussit singulis iu vinea sua
cui cohaeret monasteriumnosirum Sancli Rufli (72) laboranlibus denarios siugulos, novissimis sicui et.
prope flueiua Rliodani, in confinibus diaecesisDicn- priniis; si decreveritis illuc accedere, et hanc viam
sis, unde aller nostrum originem duxit, esl civiias aggredi, et ego sequar, et qnocunque perrexeritis,
alia Gralianopolitana, sic dicta vel quia sub Gra- pergam. Et quaecunquevos lerra receperjt, me reci-
liano imperatore condila, vel ab etymologia nomi- piet, ibique locum capiam sepullurae, solaque mors
uis, quasi gratiosa, nobilis el populosa. Et in ea est nos ab invicem separabil.
bcalus Slngo, ejusdem civilatis cpiscopus, qui anlc 24. Haecaudicnles reliqui rfuo, Andreas scilicetet
sui assumplionemad cpiseopalem dignitalem, eral " Guarinus, pariler dixerunt. Nos semper audivimus.
(•ai:oiiicusEcclesiaeValeniianac oriundus de Caslro el ex auditu crcdimus quia benignus est et miseri-
Novo super fiumen Isaram, quod quatuor duntaxat cors Deus et praestabilissuper malitia, qui neminem
milliaribus a civitate disiat (73). Quem nos ipsi, et vult perire, sed omnes potius salvos facere, et ad
vidimus et cognovinius virum utiqiie sanctum , agnitionem verilalis venire, apud quem non est
juslum et reclum ac tjmentem Deum. personarum acceptio, sed in omni gente, qui fecerit
22. Si enini laudaiur caslitas, quis illo mundior? volunlatem ejus, acceplus est illi. Et quanquam nos.
Si sermonis verilns, quis in loquendo catitior? Si ambo litleras ignoramus, Chrislum lamen el huiic
Dci charitas, quis fervenlior? Si proximi, quis crucifixiim, fide novimus, sine qno omne scire ne-
bcnignior? Si humilitas, quis dejectior? Si eleemo- scire est. Et quidquid Ecclesia credit, firmiter cre-
syna, qnis largior? Si oralio, quis devolior? Si la- dimus, et simpliciler confitemur, sperantes in hac.
crymarum flumina, quis in iijis effusior? Si con- fide salvari, et remissionem peceatorum accipem
templalio, quis suhlimior? Si loleranlia, quis in tri- per verbum ejus. Vellemus lamen informari, cuni
niilatione fortioi? Si juslilia, quis dislrictior? Si Dpmintts pcr plusqtiam prophetam siium nos adn:o-
prtidcnlia, quis circumspeciior? Si temperanlin, neat, ut faciamus dignos pojnilenlia^fruclus, quales.
quis moderanlior? Exceptis iis, quae clero et plebi ^ sint isii digni fruclus. Quibus beatus Bnino respon-
per eum bona advenerant. Hic ilaque habel in dioe- dens, pcenitentia, inquil, est arbor, quam in metlio
cesi sua montes altissimos, et in eis deserla loca Ecclesiaesuaeplantavit coelestisagricola. Cijus radix
quaui plurima ab omni hominum transitu et con- est contritio cordis, rami sunt opera bona, folia,,
sortio separata, ad hanc pcenilentiam arctam per- confessio integra, fructus vero, salisfaclionis poena.
agertdam propterea oplime disposita. Cumque ipse 25. Unde ille facit pcenilentiam, scd non dignos
exempfo suo et doclrina homines ad pcenitentiam fruclus, qui tantum dolet de commissis. lllc vero
invitet et trahat, si ad eum libet accedere, locum, agit poenilentiam et fructus, sed non dignos frtictus,
quem quaerinitts, poterimus ab eo faciliter impe- qni ct dolet, et in parte satisfacit. Sed ille facit
trare. Piiis eniin, benignus et misericors est. Qui et dignos fruclus, qui in dolore cordis tantuin affligilur
in adventu noslro gaudebit el voti compoles faciet. per poenam, quanlum deliquit per cuJpam-, secun-
Nos quoque vos in via dirigemus, quam et noviinus dum illud Apocalypsis : < Quantum se glorificaviu
et frequenter ambulavimus. lt et in deliciis fuit, lanlum daie ei tormentum et
23.Tunc Hugo, quem cognominabantCapellanum, luctum (76). i Et in Deuteronomio : < Pro mensura
eo quod solus sine canonico aut pastorali beuelicio , peccali erit etplagarum modus (77). i Unde non so.-
sacerdolio sacellani inler eos fungeretur (74), ait : lmii fructus poenitentiae,sed etiam dignos fructus
Audivi cerle plura de viro hoc, cujus lama jam ubi- poenitentiaeadmonet esse faciendos. Nam hocjustitia
que redolet, quia vir Dei et sancltts est, salulem exigit, ait Gregorius, ut, si qiiis in culpam lapsus
animarum sitiens. Qui propterea, quia charitas, qua est, lanlopere a se debeat licila abscindere, quanto
(72) De hoc monaslerio videsis commenlarium significalum dunlaxat voiuerit, Hugonem mnc so-
praeviumnum. 436. luitt exstilisse, non quidem qui sacerdoiio inilialus
(73) De sancto boc antistite, de quo ad diem I esset, sed quipraeterea dignilale seu canonici sen
Aprilis, quo colitur, aclum apud nos jam est, videsisi pasloris auctus forel? Verum biijtismodicoininenl.
interpre-
etiam, quaeVitaepraeced. subuexa sunl, Aduolaiai lalionem verbis Guigonis (vide haec
ad lil. g. prsvii num. 442) parum admodum esse accommo-
(74) Guigo, de S. Brunone ejusque sociis, ad S. dam, qnis non videat ?
Hngonem, Gratianopolitanum episcopum, acceden- (75) Ezechielis xvm, 21, 22 : Si.... itn)>iusetjcrit
libus, in scripta a se sancli hujus anlistitis Vila pmniteniiam,.. omniuminiquitalumejus... non recur-
vcrba facicns, soluin ex iilis Hugonem, qui capella- dabor.
nm dicebalur, sacerdotio funclum fuisse , iradit; (76) Apocalypseos xvm, 7.
illuin atiiem Puieanus ita hic interprclatur, ut (77.) Detilcronoin. xxv, 2.
m S. BRUNONISCAR.THUSIANORUM INSTITUTORIS S04
»e noverit ilKcila perpelrasse. Non ighar ultra ne-1A xisti de terra ^Egypti, qui Yere pGenilentibus.veniam
gligawus, fratres niei dilectissimi, pceniienliaetem- promrsisti, extende super uos, quaesumus, miseri-
pus, neeuUra dedie in diem difleramus. QuSa, qua cordiam tuam, e( mittere digneris sanctum angehim
Itora Dominus venttirus est, ignoramus, et nemo1 toum de coelis, qui doceat nos, quid agere debea-
nostrtim scit, utrum amore, an odio dignus sit. Jam> nius, et dirigat nos in via justiliae, et in semitis
securis ad radicem arboris posita est. Jam isie, mandalorum tuorum, et locum, quem elegeris,
quem viventem cognovimns, ut ex ejus ore jam1 nobis ostendat; in quo tibi digne servire, muiidi
freqttenles audivimus, justo Dei judicio damnalus: hujus pericula eradere, el dignos poenitentiaefructus,
est el aeterniscrucialibus dalus. facere valeamus.
26. Qiiid igilur faciemus nos peccateres et miseri, 28. Defende nos, Domine, ab insidiis inimicorum
qtii cx operibus, qtiaefecimus, juslificari non possu- noslrortim,.qui feslinant cuncla perdere, et non in-
iiitis?Nunquid personaram acceplor est Detis?Absit. tresin judicium cum servis tuis;sed per meritum
Non est enim apud Deum transmutatio, aut vicissi- passionis Jesu Christi Filii tui Domini noslri ab
tudiuis obumbratio, sed quibus vult, miseretur, etl omuibus peccatis expiatos, fac nos post hujiis vitse
quos vult, indurat. Quid, inquam, aliud faciemus, exituin, ad eum, qui via, verilas et vita est, ab omni
nisi ul ftigiamus a ventura ira,? Dedit enim Dominus ' poena liberos feliciter peryenire, Dominum noslrtim
ineluenlibus se significalionem, ut fugiant a facie> Jesum Christum qui lecum in unitate Spjritus sancti
arcus. Hinc et propheta ait : < Fugile de medio1 vivit et regnat Deus peromnia saeculasxculorum,
Dabyloms.utsalvel unusquisqueanimamsuam(78); > Cumquerespoodissent omues •.Ataen, surgentes inde,
et iterum : < Recedile de medio Babyioriis, et de' uno animo eademque senieniia vendiderunt et pau-
lerra Chaldaeorum egredimini, et estote quasi haedi' peribus dederunl omnia sua, et vale dicentes omni-
aiite gregem (79). > Et iterum :« Fugite, salvate' bus suis charis et notis, Spiritu sancto ducli vene-
animas, et eritis quasi miricae i.u deserlo (80). 1Item1 runt, licct longa et laboriosa via, angelo Doinini
alius propheia : < Oh! oh! oh! fugile de terra1 eos anlecedente, dirigenle et prolegente, ad mcmo-
aquilonis, quoniam in quatuor venlps cceli dispersl1 ratum beatissimum Hugonem Gratianopolitamini
vos (81). » Et beatus Job : < Fugite, inquit, a facie' episcopntn (85).
gladii, quoniam iniquilalum gladius est, et scitole1 GAPUTII.
csse judicium (82). > Et sponsa in Canlicis ad spon- Bruno unu eum sociit suis ad Uugonem, Cratianopo-
suni: < Fuge, dilecto mi, et assimilare capreae,, lilanum episcopum,venit, Catthutiw eremutn ab eo,
aromatum > obiinet, austere admodum in hae t'ifi(, ac pott
hinnuloquecervoruin.superniontes (83). C texennium circiter a pontifice evocatur, vocanli-,
Quid, inquam, aliud borlantur omnes isli, nisi utf que obtemperaresialuit.
inundum istum contemnendo fugiamus, qui recle1 $9. Facltim est autem, dumappropinquarentcivi^
per Babytonem et aquilonem designatnr. Nam Ba- lali, vidit idem episcopus in somnis Deum, in solilu-
bylon interpretatur confusio; ab aquilo.ncvero pan-" <HHe Carlliusia; dignum sibi habitaculum construcn-
detur omne malum. tem. Vidit etiam stellas septem aurea.s, in modum,
27. Fugiamus igiliir, quia. eum non melius quam1 coronae dispositas, a lerra paululum elevatas, et a
fugtendosuperamus. Fugiamus, inquam, non sicutt caeteris, quae in firiTiaiiiento stmt, iu situ, rootu ,
Jenas, a, facie Domiui, sed ad ipsum Dorainuin, ubU< colore et splendore differentes, ej,vsdera numeri
qu# praesontem, humililer deprecantes, ut per suam1 viris septem (tot enim ipsi eranl) itineris ducatum
Mjisericordiamaverlat a nobis indigoauiojiemsuam,> praebentcs(86). Mane aulom facto^ cum esset super
quam juste meruimus, ne et nos omnescum isto ett visione hujusmodi soUicitus.adfuerunl pu|santes ad
caeteris impiis pariter pereamus (84). Haec dicenss fores episcopajis palatii dicti septem viri, healus
tam ipse, quam qui aderant caeteri, lacrymas ultra» scilicet Bruna cum suo, licet brevi, sanclo tamen
continere non valentes, fleverunt pariter, et pro- collegio. Quod cmn fuissel eidem episcopp nuntia-
slrali in (erram levaverunt voces suas dicentes: Do-- n tum, confestim jubet eos inlroduci. Ipsi vero in-
mine Deus amnipotens, cujus misericordia orane su-- gressi, et ad pedes ejus humiUter prostrati, petita
perexcedit judicium; qui non laetaris in perditionei et obtenta benedictione, sui ad eum advenius cau-
morientium, sed eis potius poenilendi tempus con-- sas enarrantes, petierunt, ut locum aliquem digna-
cedis el spalium, qui Abrabam servum luum de lerra1 retur eis iu sua dioecesiostendere, et sua benigna
sua el de cognatione sua et de domo palris sui exiree ctementia, pia erogatione concedere; in quo a mundi
prsecepistj, qui populum luum in manu potenli'edu-- hujus periculis.et ab bominym caeterorumcoitsoriio
(78) lia lere Jeremiae LI, jfij. (85) Adi, quae in Vitam praeced-ad not. 8 adno-
(79) Jeremiaei,, 8. tata snnt. ,
(80) Jeremiae XLVIII,6. (86) Quid de hic memorata stellarum seplem vi-
(*1) |ia fere Zachariae 11,6. sione, S. Hugoni, Gralianopoliiano episcopo, divi-
(82) (ta fereJobixix, 29. nilus oblata, ejusque adjunclis, quaehic referunlur,
(83) Cant. cantic. vm, 14. nec tamen in Guigone, sancti biijtis antistitis liio-
(84) Benigna inlerpretatione hio indiget biogra- grapho, aliove vade antiquo fundantur, seniienduni
phtis; nei|iie enim, Jonam, uti velle videtur, periisse9 sii. commeolarii praevii 125 yide expositum.
seu damnatuiii essc, pulandum est.
505 ACTA. 506
segregati, desiderium suum perficere, soli Deo A montibus collectus et cum strepitu maximo, tor-
digne servire, et dignum ipsi habitaculum possenl renlium aul inundanliunt aquarum mere, fluens.
exstruere. Ad quam quidem Cartltusianam eremum est acces-
30.Haec audiens bealissimus episcopus, tanquain sus gravis et laboriosus, ingressus vero difflciliset
non amplius de visione, quain jain impletam vide- periculosus, utpole inler duas miraealtitudinis rti-
bat, sollicilus, eos cuin ingenti gaudio, non solum pes, quae velttt rectae lineoesursum se erigunt, ei
gratanler, sed etiam reverenler suscepit, el benigne iu culmen landem pene coeunt, ila ul inlroeuntibus
lraclavii. Quibus et visionem illam, quam nocle illa horrori sint et terrori.
per somnum viderat, enarravii, el ait : Fraires et 32. Et ut paucis agam, tanta est loci illius aspe-
filii mei in Chrislo dileclissiini, proposilum et desi. ritas, lanliis horror, ul carcer potitis aut purgatorii
deriuin veslrum non solum non reprobo, sed etiam ]ocus,quamhutnaiiaevitaeh»bitaculomdicipossit(9t).
veliementer comraendo. Mundus enim iste , talibus Unde diflicile videbitur sine singulari dono Dei,
et lanlis plenus esl laqueis, periculis, calamiiaiibus apud quem nihil est impossibile, homines illic habi-
el miseriis, ut electos plerumque cogat prospera tare posse, aut salteiu diu perseverare; scitis au-
quaequedespicere, et Deura per adversa quaerere, lem, fratres tnei, quain grave sit post inissain ma-
cum non possint Dcum simul cum rnundo diligere. B num ad aratrum retro aspicere. Unde metuenduut
Nam duo isli amores duas civitatcs constiluunt, est exemplum uxoris Lol, quae relrospexit, et ubi
quae sibi invicem adversanlur, Dei scilicet et diabo- aspexit, ibi remansit, et in salent conversa est, ut
li. Deus atttein bonus, imo summuin bonum est. suo prudentes condirel exemplo (92). Cum autem
Mundusvero lolus in maligno posittis est. Hinc prae verbis illis finem fecisset bealissimus episcopus, B.
caeteris magnis dileclus aposlolus ail : < Si quis Bruno respondil : Keverendissime Paler, terribilis
diligil mundum, non esteharitas Patris in eo (87).> profecto est, ul audivimus, et jam in parle cerni-
Unde cum decrevissel Deus Sodomorum civitates intis, locus iste. Nos aulem locum talem ad poeni-
delere, ail angelus ad beatum Lol, qui ad Dei tendum quaerimus. El qtianquatn inftrmi sumtts et
civilalem periinebat, < Salva, inquiens, aniraam fragiles, in Dei lamen, qui polens est, misericordia
tuain, et noli respicere post lergum , nec stes in confidimus, etsperamus, ul qui nobis dedit huc ve-
omni loco circa regiouem, sed in monle salvum te niendi voluntatem, dabit el perseverandi petestatem
fac, ne el lu similiier pereas (88). > Sancti eiiim cum non sit abbreviata nvanus ejus, quominus, si-
illi, quibus dignus non erat mundus , Apostolo cut olim , ila et nobis iiunc magnalia sua posstt
tesle, < egenles, angusliali, afflicli , circuienuil in ostendere. Ipse enim scopulos torrenlium inclina-
melolis, in pellibtts caprinis , in solilurfinibus er- C vit, ut requiesceret populus in Arnon, et reeumberet
rantes, iu inontitms el speluncis, et in cavernis in finibus Moabitaruut. Ipse Jonalhan et armigerum
terrae (89). > ejus, reptanles manibus etpedibus , per eminentes
31. Et ideo testimonio fidei probati inventi suot. pelras el scopulos, iu moduin deiiiiuni praeruptos ,
Quortim vestigia sequi et imitari iaudabile est et de hosliuiii manibus, dala ipsis de illrs victoria, libe-
'
utile, sed difficire in regionibus islis frigidis niaxi- ravii.
me, qose non sunt sicut ^gyptus, Thebais, Scy- 33. Ipse lantam muliiludineni filiorum Isracl et
tlita (90), aut PaJx-slina. Esl enim in montibus islis vulgus iiiniiineiabile in deserto manna de caelomisso
allissiinis, quos «ernitis inler caeteras solitudines, nutrivit. Nunquid et nunc panem dare non poterlt,
eremus quaedatn,quae Cartbusia nuncupatur, decem aut parare mensam poptilostro?Ipse corvis praecepit
fere milliaribusa civjlaie dislans, ampla quidem, sed ut pascerent Eliatu «u Carmelo, qui et paverunt
penilus inhabitala , solis feris pervia; hominibus Pauluin in jEgypto. Ipse prandium, quod inessoribtrs
vero et caeteris mansuetis animantibus propler loci Habacue paraverat iii Judaea, Danieli misitin Clial-
asperiialempene-incognita, altis el lanqttam excisis d;eam. Ipse panes in deserto multiplicavit, ex quibtts
hinc inde rupibus el scopulis circumvallata , infru- fantam hominura multiludinem satiavit. Ipse dat
ctuosis arboribus consita, supra modum Irigida, et Djumentis escam ipsorum , et ptillis corvorum inyo-
pro majore parte lempnris nivibus operla , et adeo cantibtis emn. Ipse pascil volatilia cosli , quae non
praerupta, slerilis, et infructuosa , uti nihil in ea serunt, neque inelunl, neqtie congreganl in horrea.
seri valeat sive meli, In cujus medio est quidam Nonne et nos Domino pluris sumus illis? Non ita-
parvus fluvius, qui Gnerus moriuus , quasi quaedani que, eliamsi nobis defuerinl humana solatia, de DCJ
imago morlis , dicilur, ex circumstanlibus undique praesentia diflidemus, ei providenlia, cum polens sit
(87) Joannis Epist. i, n, 15. olim, uli apud Ro&weydumin VilisPalrum yidere
(88) Ita fere Geneseos xix, 17. licei, anaclioretaruiii inuliiiudo incolebal.
(89) Ad Hebraos xi, 37, 58. (91) Ut, (|uam horrida fueril Carlhusiae soliludo,
(90) Loquilur hic indubie nosler biographus, non anieqtiam bauc cuin sociis suis sanctus iiosler in-
de Scytbia, septenlrionali Asiae regione, in qua grederetur, distinctius explauatum iiivenias , adi
iion niinus quam in lerrarum Iractu, Carthusiae conimenlariuiu praevium§ 26.
ereinuin complectenle, frigida est aeris lemperies, (92) Orationem banc, seu exhorlalionem, quam
sed de /Egypli deserto Schetes seu Sciti, Scliytia S. Itugo ad Brunonem ejusque socios habuerLi, pe-
etiam a nonniillis nuncupato, quod, non secus at- nilus esse a biographo conliclam, unusqtiisqtie,
que.ilias /Egypii ac Palxstiiue soliludines, ingeus quantuin opinor, propeusc in aiiiruuut iuducet.
m S. BRUNONISCARTHUSIANORUM 1NSTITUTORIS 508
de lapidibus isiis, qtios viilimus, panes facere, et A vocas, hos jnstiflcas et magntfieas, respice, qua>
aqtt&min vlmim converlere. Qui etiam , cum vo- sunms, oculis clementiae tuae super hos famutos
hteeit, poteps est dare nivem sicirt lanam, et nehu- tuos, quos ad tuae servitmis obsequium invilare
lam sicut cutercm spaigcre. De tanta igittir ejus dignatus es, etpraesta auxilium gratiae luae, ut, quse
potentia et honitaie conflsi, iterum ac ileritm niimi- libi placita sunt, tola virtute pexflciant. Reple eos
liler supplicamus, ne desiderium noslruro ultradiffe- vencrabilibus virlutibus luis, quihus muniti, carnis,
ras, atil r,os in hac noslra petitione eonfundas (93). muhdi et daemonuminsidias superare, ct inde vjc-
Tunc beatus Hugo, eorum constantiam, el in ccepto> ioriae corenam immarcessibilem recipere valeanl,
proposito perseveranliam eensiderans, ne eonuni crescereque eos faeias in mille millia, et eos, nec-
vocationt, et divinse voluntati resistere videretur ,, non et illos qui eorum vestigia seculi fuerint, ct
ait: Desu!erium vestrura, dilectissimi, ego pariter iu dicla solitudine usque tn finem vilaesuacin vera
implere desidero, nec ideo distuli, M auferatur, sedI humilitaie el charilale perseveraverint, ab otnni
ul dilalione potius augealur. culpaelncena liberos, sanclorum luorum collcgio
34. Videns ilaque volunlatem vestram , in Chri- sociare digneris. Per Chrislum Doniinum nostrum.
sti charitale radicalam el fundalam, vobis et its ,, Atnen.
quos eadem cbaritas vobiscum traxerit, nunc el1 ** 1 5*6. Post haec autem, quia diclus Brimo et ejus
in posterurn, fratres, locum praedictum, et quid- solades omnes erant propter itineris labores non
quid jtirisvel actionis in eo halveo, plena libertate' modicum nec immerito fatigati, retinuit eos idem
concedo. Et boc idem a caeleiis omnibus, qui jus> beatissimus episcopus in suo episcopali palatio, et
aliquod in eo.babent, fieri procurabOj vobisque et1 eos sua sohta benignitate procttravit et recreavit
veslris omnibus omnem possibilem milii buntani-" per dies aliquot. Quibus explelis et praeparatis ac
tatem, quandiu vixero, libenter exhibebo. Et niliilo- "
dispositis omnibus quee necessaria erant in via,
niiutts pro pace et quiete vestra ad reinovendum ea,> asConderont itt niontem et intravcrunt ae inlia-
quae veslra proposilo contraria sunt, domum unam) bitare cosperunt dictam eremura Carthusiae circa
stiper pentem, qui inter duas rupes praedictas situs3 solemnitalem nativitatis sancti Joannis Baptistae,
est, iir introiiu dictae soliludinis aedificari volo, et1 anno salulis nostrac supra millesimum octogesimo
aitciorilale divina probibebo, ul feminae per ler- qtiarlo (95), antecedenle et dirigente eos, ac in om-
minos vestros nullateims traiiseant, neque virii nibus el per omnia adjuvante, et de necessariis pro-
arma portantes. Prohibebo pariter intra dictos ler-- videiile praefato bealo Hugone episcopo (96). Et
nttnes piscalionera, venalionem, et aviuni captio- ibidem in parte superiore monlis, quae nunc dicitvrr
ncm, oviiun, caprarum , atque oranium domesli-- *v Ad Bealam Mariam de Casalibus, aediticare cnepe-
cotum animalium pascua et iramulum, Deurr.ro- runt ecclesiam, necnon et parvas cellnlas, non
gans, ut obedientes buic nostre donationi et pro-- longe a dicta ecclesia distanies, circa quemdam
liibttioniia sua gratia multiplkei, et in omnibus s foniem, qui ttsque in praesentem diem vocatur (ons
bonis, quae ibidem usque in sxeuH finem gerendai Brunonis, de selamen mvkem distinctas et ali-
«int, parlem eisdem tribual; inobedientes vero di-- quantuiura separalas, ne aller akerius soiitudkiem
«itMKjudici» ptwieados relinquo, quoset per saecu- - impedirel (97). lu qtiibus singnli yer sirtgulas raore
•iormi petetUtiempuuiri cwabo (84). Ulonim aRiiquorum i&gjptionim menodiorain ha-
*&. Hisdictis, sirrgeiis amplexaUwest cos, fle-- bitabant (98). Ubi silenlio, locttoai, orationi, atque
wtKjtt pr« gaudio super singulos eorura, laudanss operi manuue), maxime in coDScribeadis libris,
et benedioens Deum de advertuiusorum. Etdeindee JHgiler insjsiebat»! (99). Qui exinde dieti sunl fra-
behednriteis dicens: Omntpolens sempiterne Deus, i, tres Carthusienses, a nomine locinojnen sibi iui-
enjus niiwricordiae nec mensuras penere possmnus, i, ponentes, a qttibus etiam ordo isteCarlhusieusis
^aeetempora deflnire; qui,quos vi«»vocas, et quos « origuiem sumpsii pariter et nomen.
(93) Esse pariler Brunoni hanc re&ponsionemproo (96) Vera bic piaedicari, liquet ex iis, qjiaeconi-
arbitrio hic aflictaiu, uli et Hugoni verba, quae e menlarii praevii nuiii. 502 et seq. dicta sunl.
proxime subdunlur, indubitatum apparet. (97) De fonte, S Brtmoiiisnomine hodieque dis-
(94) MabiKoniuspraefutionoin saeculisexti Bene- >• tincto, aliisque, hic meutoratis, cousule cominen-
•lictinLparU it, num. 86 ineuiittil cbartas mense e tariujn-praevium § 27.
Jidio anni 1084 ad dioecesis Gratianopolilanae, in n . (98) Puteanus, qui in pierisque, qirae de S. Bru-
quaCarihusia siia est, presbyleros aC laicos datae, \ none ejusqtie sociis, Carlhiisiam priiuum ingressis,
iu qua, ne feminaeper Carihusiae fratrum, qui Deo o scribit, cum Blomenvenna consentit, perperain ab
placere cupientes, mundum et turbas fugiebaut, t, eo bic dissentit; illos enim tuiic, non singulos,
lerram transeant, et ne quisquam inlra terminos is sed binos singulas inhabiiasse cellas, Guigo iu llu-
ipsorum possessionis piscationem aut vcnalionem in gonis, Gratianopolitani episcopi, Vila, utcominen-
exerceat, et sira animatia pascenda deducat, tlugo ;o tarii praeviinum.475 videre licet, memoriaeprodit;
cpiscopus praeceperit; verum ego, facta licet dili-
i- hoc autem scriptore, utpole synchrono fideque di-
gcntissirna indagine, chartam illam nuspiam inve- i- gnissimo, standum esl, etsi inlerim Carlhosiani
nire quivi. haud dudum post sancti obiium non bini, sed sin-
(95) ReclehancBrunonis in Carthusjam ingressui li gulJ siiigulas cellas occuparinl.
cpotham a Puieaii.ohic praestitui, iiquel ex lisquicc (91MConsule commeut. prxv. nUm. 487.
coinmeiilarii prsevii nura. 470 et seqq. adduxi.
S09 J ACTA. 51«
37. Ipsi emm septera (beato Brunone caeteros, 1A emebant, sed si forle gra(is eis dabanlur, eos iu
qiti sibi eum in priorem et animarum suarniu pa- cliantate recipiebanl, el juxla offerentium volun-
storem elegerant, etcujus obedientiae,beatoHugone tatem (diebus tamen, quibus eis vesci licebal) dis-
episcopo annuente, se submiserant, dirigente [100]) tribuebant.
volentes mundum, quem reliquerant, et quae in 39. OHicium djvinum, diurnum pariler el noc-
mundo sunt, ornnia, quae sunt concupiscentia car- lurnum, tam in ecclesia, diebus et bnris illis
nis, concupiscenlia oculorum, et superbia vitae,, quibus in eam conveuiebanl, quam per cellas, non
sibi subjicere, quamdam vivendi normam satis ar- perfunctorie, ut quidam, sed intentissime, oculis
duam instituerunt, quam et ipsi lenuerunt, el po- in terram demissis, cordibus vero in coelum iixis,
steris suis lenendam mandaverant. Kam eonlra su- devotissime persolvebanl. Totum quoque suum,
perbiam, quae initiiim est omnis peccaii, et conlra lam inieriorem quam exteriorem, hominem habilu,
ejus nefandam sobolem, invidiam sclieet, ambi- voce, vtiltu, rebtis visibilia excedenlibus, spretis
lionem et vanam gloriam, et si qua sunt alia, fece- cunctis aliis, inlenlum, imo affixum Deo, exhibe-
runt sibi vestes breves et angustas de grosso panno bant. Diebus vero Dominicis et cerlis saiiciorum
albo, viliet rudi, quae eos conlemptibiles inluenli- feslivilatibus tanliim anliquoriim ereniilaruin moir,
bus redderent et abjeclos, et illis horrori essent B I ne ab aliis sacris operibus, licet dignitate infciio-
potius, quara ipsis honori. Et quamvis in sordido ribus, impedirenlur, missae sacrjficium offerebani,
habilu interdum superbia Ialeat, fecerunt lauien quo omnes pariler conveniebant. El ipsis dicbus in
ipsi ad eam profugandam, quidquid facere potuerunt. relectorio simul ad rilum monachorum (omcdebant,
Conlra cupidilatem vero, quae radix omnium ma- AJiis vero diebus in cellis suis sub arcto silcnlio,
lorum dicilur, et avaritiam, quae idolorum servitus oratioui, meditationi, contemplationi, et caeteris
ittinciipntur, cerlos terminos juxta locorum suorum piis et devotis exercitiis sirie intermissione vaea-
ferlilitatem aut slerililatem majones minoresve banl, ita ul, ubi prius fuerant specus et cttbilia fe-
praelixerani, ila ut exlra eos, eliamsi lotus mundus rarum, lunc videres choros castrorum, ciineos pro-
eis offerrelur, nec saltem, quantum pes kumanus phetarum, conventus monaclioruin, et coetus ait-
occupare poiesi, liceret possidere. gelorura (102).
38. Certum etiam numerum, quem transgredi 40. Memoratus autetn episcopus sanclus Ilu^o
nttilo ntodo liceret, auimalibus el pecoribus impo- eos frcquenter visilabat, et ut lilios lenerriine di-
suerunt. Et ut non esset eis quaudoque necessarium, ligebat; quos usque ad morlem suam el non ian-
vel plus terrae quam dictum est, possessioni suae tum eos, sed etqui eis exinde successcrunt, conciliis
addere, aut pecorum numcrum augere, duodecim C semper fovit, el beneGciis. Eratque inter eos, non
tantum monachos cum lerlio decimo priore, ac ut dominus aut episcopus, sed ut socius et fratcr
scxdecim conversis, paucisque mercenariis, nullo humillimus, et ad cunctorum (quantum in ipso erat)
prorsus superaddito, in suis domibus esse perpetuo obsequia paralissiraus. In tantum autem ilevottis
decreverunl. Ad edomandara aulem carnis concu- eremum incolebat, ut eum inlerdum beatrrs Uruuo
piscenliam, et legem membrorum, quae repugnant inde exire el ad oves suas redire compelleret. Iie,
legi memis, duris semper ad carnem ciliciis ulebau- inquit, ite ad oves vestras, et quod eis debetis,
tur. Secunda, quarta et sexta feriis, pane et aqua eisolvite (103). Ipso eliam beatissirao episcopo iti-
et sate, sicut placebat, eontenti erant. Tertia vero, stanle el procurante, circuravicini omnes, lam ec-
quinla et Sahbato legumina vel aliquid hujusmodi clesiastici quam nobiles et populares, vidcntes beati
etrinum, elin feriaquiiilaetiam caseum velaliquid Brunonis el ejus sodalium lam sanclam ac lam ho-
aliud a coquinario rccipiebant, ab omni tamen esu nesiam ac devotam conversationem , dederunt
carniuin tain sani quam infirmi perpetuo abstinebant. eisdent, quidquidjuris babebant in dictis inonlibus,
Panesalbos non comedebant, sed solum lortas (101), et intra finesct limitcs dictse solitudinis (104). Ult
licet de trilico. Viuum purum nunquam bibebant, ilaque sunt, o felix Carthusia, priini Patres illj,
sed bene dilulum, quod vocant limphatum,. et hoc qui hanc vastam solitudinem primi inhabilare coe-
duulaxai in prandio et coena, el diebus illis, quibus perunt, et in ea prdinem hunc, qui a te nomen velut
eo ttti t-t ccenare licebat. Jejttniis fere conlinuis et oleum ubique lerrarum effusum accepit, prirni
prolixis vigiliis carnem macerabant. Pisces nunquara fundaverunt. IsLi suirt seplem columnae, quas Sa-
(100) Cum SancMjs, anlequam in Carthusiam se In opere, quod Annales Carlhusienses inscripsii,
abderet , aliquandtu eremitice, ut commenlarii in Adnolal. ad dictum cap. toitam interpretaltir
praeviinum. 414 etaliquol seqq. docni, in Siccae- panemsubrufum.
Fonlanx soliludine vixerit, dubiiaitfluiu apparel, (102) De vivendi norma, quam Sanctus ejusqee
anasociis,in Carlbusiam eum seculis, in Priorem, socii in Carthusia tenuerint, videsis conimeniarii
cura nonduin ciim hisce ad Hugoueni, Gralianopo- praevii num. 485 et binis seqq.
litanum episcopum, venisset, elecius non fuerit, (105) Sanclus vere ila Hugonem, Gratianopolita-
contra ac iis, quae hic scribil, Puleanus exislimasse mnn episcopum, obsequenlent habuit. Gonsuiecom-
videtur. mentarii praevii num. 502.
(101) Consueludinuin Guigonis cap. 34, litiin. 3 (104) Inslrumenlum, quo id illi feccrunt, com-
ita habet: Panh, quamvis de tritico, lorta esl; inentarii praevii miin. 503 et seqq. intcgiuni
patiem enim album non facimus : Massonus autem dedi.
511 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM1NST1TUTOU1S 512
pienlia cxcidit, ol in quibus sibi doniuni ajdiflcavil. .A < Ego stim genus et radix ftavid, stella splendida
Isli sunt seplem boves asccndeities de fkivio, el el malulina (107)».i Et ne de eis dicalur, quod
seplero' spicai in ctilmo nno. Etseptem bticcinrc, steliae non sunt mundae in conspeciu ejus. Quinto,
quarum usus eral in jubileo. sicut sletiarum quaelibet niajor est lota terra ,
41. Isti suiit seplem candehrbrs, m querum quamvis brevis et quast punctalis, el modica vi-
medio Joannes scribetis seplem Ecclesiis, qu;u dealttr in exteriori apparenlia, Sie religiosi debcnt
cranl in Asia, perhibet se vidisse similem fitio ho- semper crescere per charitatem , minui vero i/.er
minis vesiiliim podere, leneritemque in dextera humilitatem. Hsec enim duo, humilitas scilicel et
sua septem stellas, quas seplem Ecclesiarum sunt charitas, sunt duo religionis exlrema, initium et
angeli; el in ruedlo throni Agnum stantem, ba- fiuis, sine qtiibwscaetera, quaa mediani, oninia stuit
beiilem comtia scptem, et oculos sepleirt, qui sunl polius poena, quam merito digna. 0 igitur ilerum
seplem Spiritns Dei, in omnem lerram missi. Isti atque iterum felix Carthusia, landiu sterilis, nunc
sunl sepiem sporlae fraginenlis ptenae, ei seplem vere fecttnda ! Felices montes, qui laks merue-
siguacula Hbri clausi, et septem viri Spirilu sancto runl habere incolas et cultores! Felix denique re-
pleni, quos in diaconos ad miitislrandUm elegerUnl ligio ista divinitus insittula, quaereligiones caeteras
apostoli, el septem gradits, quos vidit Ezecbiel Bpost Augirslinum et Benedictum antiquilate prae-
ad ascensum exterioris atrii. Isle est septenarius, cedit, elhas itias eliam vilae austeritale! De cujus
prOpter seplem Spiritus sancli dona sacratus. Iste origine hsec pauca, ul ad coeptum propositum re-
seplenarius numerus priinus in mouadibus perfeclus deamus, sufflcianl.
esl redditus ex suis partibus aggregalus. Nam uiriiin 44. Beatus ilaque Bnmo, de qtto nobis sernio,
et sex, duo et quinque, tria et quaiuor, quae sunt in bac vitae austerilale cum stiis in dicta soliuidinc
parles ejus aliquOtae, septem faciunl. Hiiic est, fere sex annorum spalio perseveravit, die ac nocle
quod seplimus dics, et seplima liebdbmada, et sep- sine intermissione jejmiiis , orationibus et aliis
timiis mensis, et sepiimus antius? tanquam perfecti, exerciliis religiosis vacans (108). Contigil aulem
erant lege feriair. ut, mertuo Gregorio seiHimo pontifice Romano,
42. Septem etiam diebus agitttr et repetTtur succederet ei in papalu Victor lerlius; quo itein
bmrte lempus. < El scplimo die cessavit Deus ab post paucos nienses morluo, successil ei Urbanus
onirri opere. > Et scptimo die Chrisliis in seputcro secundus, prius dictus Otlto, monaclius el abtas
quievit. Iri quibus omnibus nolalur hujtts sacrali dluniacensis, qui ejusdem beaii Br.utionis, dum in
septenarii numeri, Cl in eo hujus sacrafj religionis mmoribus ageret, fuerat discipulus (109).Qui paulo
(quae ab ejtisdem numeri viris istis septem primo '" posl sut assumplionem ad apo&tolatus apkem, nou
insliluia esi) perfeclio. Quae rccle flguraia dicilur immemor doclrinae el probitatis ejnsdem beati Bru-
per sletlas rllas scptem, quas In eriruni adveniu rionis, sui olim prasceptoris, voteiisque in sibi a
beato Ittigoni Dominus dfemonstrnvii, tam propier Clirislo credita' admipistratiOne e}us u.ti consiliis,
iri3;gniim iriijiis sepieriaill sacramemum, quam vocavil eutn ad sanetae RomanaTEcctesiaeobsequium,
propteV steHaTuln sublintitatem, siatfilifatem,'clari- addilo etiam obedientiae praecepto. Dicttis vero
taleiu, ptiritatcm et qnantitaiein. Istae nanique vir- bealtts Bruno, percepto hnjusmodi mandaio, non
ftites felfejiosis omnibtis' riedum conveniuirt, sed imidichm turbatirs est, -qnippe qni jam soliludinis
"etiatn necessarfarsuni qul debent slcut etellae esse dulcedincm gtisiaveral. Tenebat enitn ewn Maria,
1n cffllo, per contemplalionem in mentis affectuni, irt qaieseefet, trahebat Martha, t» taborarei, roga-
lion ih terra. Nam species ceeiiest gloria sletlarum, bant fratres, ne se desererel,p»pa, ul obedhel.
ait sapiens (105), secundo debent esse in coeplo re- Terrebat curia, si ilutc aeeederet : conscieulia
ligionis proposito flrmi et stabiles. Nam ideo posuit vero timorala ignorabat quid in re tant perplcxa
Deus stellas in firmamento ut cssenl in sgna et ageret.
tempora, el rfies, et menses et annos. Unde scti- ,-. 45. Tanderii obedientia vicit. Sciebat cnim
ptuin est quod stellae manentes in cursu suo et quod vera obedieritia moras non recipit, nec cxcu-
ordine, prighavertmi conira Sisaram (106), id est sationem aut dilationera admitlil. Hjnc adfratres
conlra diaholum; sic enim Sisara inlerpretatur et diseipulos suos ait: Manere vobiscunr, fratres
exdutfem tjaudentem. Tertio debent esse in tribula- irtei ditectissimi, gtatissimum; a vobis separari
tione palienlesj ut sint sicul slella malutina in gravissimum; mandalis vero apostolicis obedire
medio nebuJae. neeessarium mibi est. Nam in majoribus est re-
43. Fecit enim Deus lunam etstetlas;ul«races- gendi ac jubeudt aucteritas : in minoribus vero
seiitnocli. Quarlo sicut in slelias non cadil cor- obsequenti necessitas. Uitde quasi peccatum ario-
ruptio, nec casus.ncc error secunduni philosoptium; landi, est repugnare, el quasi scetus idololatriae
ita et ipsi debent servare carnis integriialera sine nolle
acquiescere, proplerea quod Aposiotus ait,
cerrupiione, ul dicere possint illud Apocalypsis: ut t omnis anima sublimioribus poteslatibus sultdita
(105) Ecclesiasiici XLIH,10. (108) Nolala adi in Vitam praeced. ad nol. 17.
(106) Judtc. v, 20. (109) Vidcsis, quse in Adnotatis ih Vilam praeced.
(107) Apocalypseos xxn, 16. ad nol. 16 adduxi.
513 ACTA. 514
sil, quia non cst poteslas nisi a Deo; quae aulem A. A intinie diligebati adventu pluriraUmgaiidens.benignt'
a i)eo sunt, ordinata sunt, et qui resistit poteslali, suscepit, ct inter primosetpraecipuos sibi peculiares
Dei ordinationi resislit : qui atitem resislit, ipse: ac familiares consiliarios el fideles amicos habuit.
sibi darnnationem acquirit (110). .> Quid igilur Cujtis in majoribus causis et arduis Ecclesiae negd-
niilii prodesset exteritts hic vobiscum jejuniis elL tiis ulebatur et adbaerebat consiliis. Convenerunt
abslinentiis carnem atterere, et per inobedicnliam,, atttem ad eum, Spiritu sanclo hoc operante, caeleri
animaemeaedamnationem acquirere? Nolite iiaque,, fralres omnes (115), qui prius cum eo in Carlhusia
fralres, super recessu meo coniristari, ne snperad- fuerant, dolentes plurimum, ipse vero magis, quod
datis dolorem dolori,_sed poiitts in ea vocalione, ini locum praedTctum Carihusife, queni dominhs sibi
qua vocali estis, perseverale. Et ego, explela miliii elegeral, ct in quo dignuiri illi iiahilactilom cori-
injuncia obedientia, ad vos reveriar, Domino.con- struxerat (114), reliquissent. Dum eniin eis in
cedente. mentem venirent, non sicut murmuratoribus illis in
.
46. Tunc omnes cum lacrymis et ejulatu magno deserlo, carnes, cucuineres, aut pepones, sed de-
voiaeilla: ineditaliones, oraliones, lecliones, el spi-
elatriare ccBpcruntdicenics: Ctir nos, Paier, deseris,!
atit cui nos desotalos relinquis ? Tu es enira post , ritales cansolationes, quas prius in soliludine prce-
Deuni onni's spes noslra, tolumque refugium. Tu Bdicta ' Carthusiae habueranl; et viderent lumuUuS,
et pericula curiae, noh polerant se a la-
nobis in ndversis pracsidium, in prosperts solatiiim, slrepitus,
continere.
in tentatione consiliuin, in infirmilate sitbsidium. erymis
Quid igitur, te reeedente, faciemus, aul ad quem, tee . 48. Tandera vejo suasu et inductione ejusdem
absente, recurremus? Erimits profeclo sicul ovess beaii Brunonis, cura nondum posset ipsc pro se
errantes, non babenles pastorem. Si igilur te ad Ro- licentiain seu commeaUiro redeundi a ponlificeob-
manum pontificem obedienlia trcihat, trahet noss linere, tanquam illi in tunc occurrentibus negotiis
tecum snpereniinens charitas, quae est in Chrislo3 iieccssarius, omnes unanimiler consenseruut ad
Jesu, quam sperare non poterit, neque mors, ne- Carilmsiam reverli, oblenlis prius ab eodem suinmo
que vita, neque crealura aliqua. Beatus itaquee ponlilice lilleris ad piaedictuin abbatem Siguiniun
Bruno haecaudiens, liniens ne propter suura et^uo- pro restitulione dicti loci (115); quem illi beatus
rum inde discessum locus praedietus, jam Deo 3 Bruno inde discedens (ut jaui dicium esl) rerniseiai,
dicatus, ad manus laicas et profanas iierum deve- Jbgislro itaque Lauduino, quem cactciis fralribus
bealus Pater Bruno in prior.em loco sui praeposue-
nirei, nolensque illum omnino deserere, sed postj
ral (116), duclore, omnes Carthusiam repelivpriinl.
explelam stbi impositam poeniienliam eurn intendenss .
cura suis repetere, conimendavit et dedit illum ve- !_**Qiiibus Siguinus abbas rogalu suinmi pontificis et
nerabili viro domino Siguino, abbati monasleriiU ejusdem beati Brunonis, cura consensu sui con-
venlus et in praesenlia praefali beati Hugonis Gra-
Casae-Dei, qui fuerat unus ex priinis donaloribus
praediclis, et habebai qtiandam cellam sibi vicinam n lianOpolilani episcopi, et alterius Ilugonis Liigdti-
prope Gratianopolim Mibter caslrum Curnilhio- h iiensis archiepiscopi, locum praediclum Carlhusiae
nis (111). libere remisil (117), ac juri eorum et successoruin
eorumdero tradidil perpeluo possidenduro. El ex-
CAPUT III. lunc dictus Landuinus prior, et caeleri fralres ag
Sancius e Carthusia Romam se confert, secutis liuc \c eorum successores usque in praesentem dieni diclani
discipulis, ul Carlhusiam repelaru,' suadel, iyteque
" eremum Carlhiisiae cura snis finibUs et iuribus te-
in Calabriw, oblenta a pontificesecedendifacullaie, nuerunl et
recusatoque Rhegiensiarchiepiseopalu, clesertasese£ possederunt, perseverantes in ea sub
abdit, beuevolum ibi erga te comitem Rogenum m communi nbedienlia caiiituli generalis politis Cat-
habel; twvus Ecclesias condit, sanctissimeque vivit
'«'* thusiensis ordinis, quod ibidem annis singulrs cele-
ac moriiur. bratur juxta vivendi normam ab eodeiii bea.io Bru-
47. Et.deinde a bealoHugoneepiscopobenedictioneie none primo, el deinde a caeleris Carlhusiae priori-
. sliscepta, Romam accessit (112). Urgebat enim apo- i- D bus, el a dicto geuerali capitttlo eis datam (118).
stolioim iinperium. Quem pontifex, de ejus, quem n 49. Diclus vero beatus Bruup eidein Urbano
(110) Ad Romara. xm, 1 el 2; ibi lainen proo lus oblalam, de qua videsis eommeniarii praeviS
hisce vocibus, Qum auiem a Deo sunl , ordinala« -| 25.
suni , islae aliae de poteslatibus legtinlur ; Quai
m (115) Litteras Hlas inlegras comroentarii prsvil
uuiem sunt, a t>eo ordinatozsunt. liuni. 528 exhibui.
(111) Charta , qua id sanclus fecit, reperta,a (116) Cum nimirura e Carthttsia ab Urbano II
postea haud fuit. Adi cominent. praevii nuin. 529.
). papa arcessilus Roniam se contolil. Adi Couimeht,
(112) Aiino soiJicel 1090, ad Marlium eiretterjr praevii iurru. 5tGet 529.
provecto, uti in eoinmeiuario praevio iiuin. 523 15 (117) De hac Carthusiae reslitutione , per Signi-
docui. nmn Casae-Deiabbaiem, facta, itiiusque adjunctis,
(113) Miraculo iiiterveniente, id faclum non cst.
t. quae hic memoraiilur, videsis coromeniarium prje-.
Consule comment. praevium nuin. 527. vium num. 528;ei binis seqq.
(114) Nimirum secundum visiouenr, S. Uiigoni,, (tl8) Sub -S. Anihehno, septimo ex recensiotie
Gralianopolitano episeopo, paulo aute S. Bruno- )- . Morotii Carltiusiae Majoris.priot-e, de atnttio cogtsnlo
nis ejusque socioruiu ad litinc acccssura, divini-
i- totius ordinis capilulo cogiiari priinum apud Car-
815 S. BRUNONISCARTHlSSiAAOKLMUNblll UIUIuS> 516
pontiflfi charus, in regiminc Ecclesiae utiliter et /A concilitim convcn.erat, ad expedionemconlra Turcas
fideliter inserviebat. Eral enim tunc Ecclesia in pio recnperalione Terrae Sanclae taiiiCr animavii,
turbalione maxima proplcr persecutionera Henrici til trecenla mitlia hominum nomen suum in militiam
quarli imperalorispraedicii, quiquemdamGilbertiim, Ctirisli dedeiint , signuraque crucis susceperini.
quem Clementem vocavil, de faclo in papatum in- Inler quos erat Golfridns de BoUillon, dux Lotba-
truserat (119). Qui ambo, Henricus scilicet et an- ringiae; quo duce moventes per Germanorum fines
lipapa Cleroens, verum pontificem Urbanurit perse- atque Pannoniam, Byzantium vadunt, ac deinde,
quebanlur. Quoruro furorem idem Urbanus decli- transmisso Hellesponto, Nicaeamprimo, mox Anlio-
nans, cum in Romanis (et meriio) minime conflde- chiara, et plrires alias SarracenOrUm urbes, deinde
ret, poslquam in Melphi consilium habuissel, Pla- Hierosblymam civitatem sancram, et omnem circa
centiara venit, et ibialiudconcilium celebravitM20), regionem Capiunt (125). Ubi dum vallerit Christiani
in quo inter caetera pelulanliam qiioruradam eccle- dictum Golfridum in regdm corOnare, renuit ipse,
siaslicorum, Graiiano lesle, ahimosissime compe- dicens se nolle auream (erre coronam in ea urbe,
scuil. El plura fn eos decrela fecil, maxime contra ttbl Christhs Spineamtulerat (126). Temiertini antem
ecclesiasticos incontinentes et simOniacos, el contia dictus Gotfridus el Seplem atii reges Christiani pdst
proprietarios el inslabilcs monachos (121). Deinde B 1 eum annis octoginta oelo dignnm regnum Iticrosoiy-
nec ibi securus, ejusdem iinperaloris ilerum luro- raitanum (427), devietis Babyloniis et ^Egyplis cum
rcm fugiens, relicla Ilalia, in Gaflias transmi- magna infldelium slrage , et maximo incremen-
gravit (122). Ubi denuo de salute fidei cogitans, to nominis Cbrisliani. Quibusomnibus causam dedit
uliud concilium apud Clarummontem , civit.item idem pontifex Urbanus in dicto Claromontensi con-
Alvernortnn, eonvocari fecit, in quo, eodent Gratiano cilio.
leste, ptures alias consliliHiones ordinavit, quae ad 51. Cum itaque beatus Bruno eidem pontifici
erigendHm labenlis Ecclesiae statum respicere vi- propter obedientiaeineritum certis annis, licet pau-
debanlur. Et inier eaelera staluit, ul Horae bealae cis, adhaesisset, el non modicum Ecclesiie sanctae
Mariaea clericis quolitlie dicerentur, et ut in Sab- Dei etrca ejus reforinalionem et circa rccuperatio-
batis ejus Officium solemniler celebrarelur (125). nem Terrae Sanctae sitis consiliis profuisset, titejtis-
50. Legi autem in quadam historia, quae Fasci- dero Urbani inde secttta decrcta, et alia ejus acta
culiis teniporum dicitur, quod hoc beata Virgo Ira- praedicta lestanlur, nec posset diutius lantas in-
tribtis in Carihusia revelaveral, haud dubitim , quietudines, el curiae tutnulius ac slrepilus sustine-
qtiiu bcalo Brunoni et ejus sodalibus, cum ipsi soli re, ad soliltulinis ac cellse, quara dimiserat, quietera
adl.uc Cartliusienses dicerentur (124). In eodem *^*jugiter aspirans, anlequam idem pontifex de Placen-
cliam concilio rem memoralu dignain fecil. Nam tia transiret ad Galliam , humililer et cum gcniinata
principes Gatliae, et ceetcram miiiiiludinem, quae aii instanlia ab eodem ponlilice peliit et tandem obti-
thusianos coepit, idque sub Basilio, proxirao An- aimiim 1093, et Labbeus, lora. X Concil. col. 500
thelrai successore, exsecutioni demum fuit manda- el qitinqiie seqi|.
tain, ut Coluinbius in Sua de Carthusianorum ini- (122) Conciiiuin Claromontanum , quod dccer-
tiis disserlatioue iuim. 57 el seq. oslendil. Quod nendae parandaeque in Tcrram S.uictam expeniiio-
cum ita sil, n.ont ninia, quaehic biographus memo- liis causa convocaluin [inccipue 1'uil, quodque iiulla
rat, accnratae verii.ui consonant. re magis, qiiam Irnc, oniuibiis passim notutn esi ,
(119) Factuin id esl auno 1080, qtiemadmodum anno eiiam 1095 niense Decembri, uli inler oinnes
iti sua ad Hermaiinum Contractum Appendtce ad convenil, fuil celebralum; unde simul et ex mox
huiic annurn docet Berlholdtis, Constanliensis pre- diclis ad nol. 120 manifeslutn est, Urbanum papam
sbyter, asseinieniibus ei etiam scriploribtis aliis, tunc, cum id, uli mox bic subditur, convocavit, in
qui>traclaut de calainiialibus, quas ab Henrico IV, Galliatn, quo Henrici furorera declinaret, non con-
aliis 111,sub Gregorio VII potissimum et Urbano II, cessisse, contra ac bic tradilur.
Romanis ponlilicibus, Ecclesia passa est. (12») Adi liac de re Huinartium in Urbani papae
(120) Urbanus llpapa, uli in hujus Vila Rninar- Vila ntim. 226, uli eliaui commenlarium prasvium
tiusditueide oslcndit, cOnciliuin Melphi anno 1089, ,r. num. 607 et seq.
Piaceiitiujque deinde aliud anno IttaS celebravit. (124) Operis, Fascicidi temporum nomine disiin-
Quare is ponlifex non slalim a celebrato, Melplii cli, in quo vere id ad annum 1094 legilur, auctor
conciiio, prout quis e scribendi, quo biograpiius est Wernerus Roleyinck.ordinisCarlhusiensis alum-
hic trtitur, raodo pulare posset, sed sex dunlaxat nus; verura hic, utpole qui ante saeculum xvhaud
annis post Placentiam se contulit. Nec, quo Heu- floruerit, recentior est, quara ul rei isli fldem cer-
rici furorem deelinaret, id lunc, conlra ac praeter- tam atque indttbitatam conciliare possit.
ea Puteanus hic docel, Urbanus fecit; tunc enim (125) Verilati, quae hic aflirmat Puteanus, esse
1'oiiiiflcti adverstts Guibertura anlipapam, ejiisque apprime consona, uti eiiam quo singula terapore
sectatores ubique fere, quemadriiodum laudalus B^r- gesta sinl, videre esl ex Historiis, qtias de sacris in
tholdus presbyter ad annum 1095 docei, pr.evule- Terraui SanctamexpedtlionibusscripsereGuilielmiii
bani, idque.ita, ut in, media Lougobardia in civilate Tyrius, aliique anliqtti expedilionum illarura scrt-
Placentina inter ipsosschismaticos, id est Guiherti- ptores, anno 1611 Hanoviae lypis VVechelianissub
HOS,ei conlra ipsos generatem synodum condixeiil , tiltilo Gesta Dei per Francos stmul edili. ,
reque eliain ipsa circa mediam Quadrdgesimam Pta- (126) lla Tyrius, lib. IX, cap. 9.
cetuim.dicio anno 1095 celebrarit. - . (127) Ftiii scilicet anno 1099 Hrerosolyma a
(121) De rebus, ab Urbano 11 papa in concilio Christianis exptiguala, iisque aino 1187 a Saladi-
PlaceniHto statutis, consuli etiam petest auclor syn- no erepta, uii oumium, qutde re itla tractunl, scri-
chronus BertkoUus, Consiauiiensis presbytcr, ad ptortim coneors fert lcsiiirvonium.
517 ACIA. MS
nuii vetiiam el commealum, til, relicta curia, ere- A quarain verba sunt haec : De me, fralres , Kciiote,
rouni, quam reliquerai, repeteret , aut aliam sibi quoniain fnihi unicum post Deum est desiderium
quaerer*:, quam Dominusipsi dignaretur ostende- venicndi ad vos, et viriendi, etqtiando potero, opere
re(l28). Et cum idempontifex vohrisset eum confir- adimplebo, Deo adjuvante (132).
mare in archiepiscopalu Ecclesise RliegienSi*, qnae : 53. Venit ilaque cum suis praediclis adqUaoxlam
est prima metropolis totius Calabrise, ad quam , eremum irt fitiibus Calabriae, quae dicitur Turris in
eodem annuenle ponliflce, eleclus fuerat, ipse ele- dioscesi SquiJIacensr (133), rbique nan oeUas, quia
etioiti a se faetai, sciens ex iis, quaein Scriptura sa- siimptus ad easnon suppetebani, sed speluncas plu-
cra legerat., et ex iis , quae in curia et viderat et res sive cavernas eremitis eongroentes -de viti
audierat, q\talia et quanta sint in praelatione pericu- quider» nialeria,sed in Mrislo pretiosa aedrficavit,
la, consentire recusavit (120), non qnidem pertina- in quibns nocturnis excnbiis pariier atqu& diuirris
ciler, sed solo quietis amore et desiderio , servata ipse el quieum eoconvcnerantfiatres, divinis'tau*
semper (ut decens est) ad superrorera obedientia et dibus el orationibus insislebant, in ea ansteritate
humilitate, etad preximos eharitate. . vkae, quam ipse prius jn Cartbusi* tcnaerat, et
52. Tune enim, Ut dieebat bealus Gregorius, ante sujs tenendam praeccderal. Comigit autemv DtJmrno
Dei oculos vera servatur humililas , curo hoc, quod B hoc operante, dum quadam riie princeps Calabriee
qnis utiiiter subire praecipitur, pertinaciter non re- Rogerus (134) cum suo non parvo ceraitatu, et cmn
cusat. Unde potest quis etiam idoneus laudabiliier canum multitudine. copiosa irr dieta eremo Turtis
ex bumiliiate prselalionis offlcium recusare, eodem venaretur feras, canes olfactn suo diversa ferarum
Gregorio dicente, quod praelatio propter meliorem ipsarum vesligia insequentes, ad dictas speJoneas ,
inleniioncm fugienda est, maxime cum ad hoc su- in quibus bealus Brutto, et qui cum eo venerant,
pema voluntas agnoscitur. Cum voluntale igitur, fratrcs paritcr babitabant, devenirent. Ubi, flxispc-
veniaet benedictione pontificis idem beatus firuno, dibus, lalratibus raultis domino stto indicabant, se
relicla curia, Calabrisedeserla penelravit, nonqui- prasdam magnain aiiqnam invenisse. Ad quos dkttis
dem solus, sed junClis sibi quibnsdam aliis ejitsdem princeps cum suis- concito ciirsu verriens reperit
propositi viris, qnos bonus odor vitae ipsius ad so- patres praedictos in dictis speluncis , flexts gcnihn»
litudinem quaerendam traxerat (130). Audiverat et erectis in coetum vullibtis el manibus simul oran-
enim, iilic deserta esse loca et solitaria quamplu- tes et Deum laudanles (t35).
rima , ad peragcndum pcsnitentiam aptissima. Et 54. Qtiod ille intnens, mtigna admiratione reple-
•
quamvis intenderet et optaret, prout jam saeoius lus, deequo, cui insidebat, desiliens devote et liu-
decreverat, Carthusiam repelere, quam reliquerat, mililer salutavit, et de eorum illoc adventu, etsin-
et illuc fratres suos sequi, qtios ante praemisecat, gulorum stalu diligcnter interrogavit. Quibus cog,.i-
quia tamen (ut praedictum esl) pontifex cum curia tis, gavisus est valde, Deum laudans el gloriflcans,
stia transibat ad Galliam , iit cujus flnibus. sita est quod lali se dignatits esset praeda dignum facere,
Canhusia, ne curiam, quam fugiebat, sequi yidere- sperans et se el lerrain stiaro eorum meritis et pre-
lur, sed ut elongarelur ab ea, Catabriam potius ele- cibus adjuvari, et in pace tueri. El proplerea ut
git, quara Carlhusiam (131), cum ea laraen semper possent ibidcm quieiius vivere et diutius persevera-
fnteniione et voluntate, ut, sedatis rebus , ut pri- re, deilileis ecclesiam Bealae Mariae et Sancii Stc-
mum commode posset, Carlhusiam repeteret, prout phani de eremo (.136); ubieos frequenter visitabat.
iu quibusdam ejus litteris, quas ex Calabria scripsit et de vitae necessariis providebat, documenlaque
fratribus suis, qui erant in Carthusia , apparet, salulis ab eis libenter audiebat. Et beatum Bruno-
(128) Cititts Brurio, quam, cum Urbanus II pa- 132) Cum verba haecinlegrant § 41 datam, qnam
pa, celebram Placentiae coucilio, Gallias petiit, so- Sanclus ad Carthusiae fratres, per Landtiinum, ad
lluidinis repclendae facultatem ab eo pciiil ac ob- hosce reverlenlem, misit, epistolara claudant, haec
tinuit. Videsis commeutarii praevii num. 536 et ' liaud dubie ea ipsa est, cujus hlc liteminit Sancli
binis seqq. " nostri biograplms.
(129) Non serras, quam anno 1090, contra ac (133) De bac eremo videsis commentarii praevii
exisiimavii biographus, ad arcuiepiscopatum Rhe- num. 552 et seqq.
giensem, querri recusavit, electus fuit Sanctus. Adi {134) Princepshic seu potiris Calahriae et Siciliae
comment. praev.litim. 532 et binis seqq. comes quis ftierit, commenlarii pra-vii nom. 556 et
(130) Ex his unus fuit Lanvintrs Noithmanus, a . seqq. explanatum invenies.
Landuino Tttsco diversus, Sanctus atttein hunc, . (135) Sanctum noslrum, citm comili Calabriae et
aliosque, qiiibuscuni e pontiflcia ctrria Calabria . Sieiliae Rogerio igootus adJttic esset, non futese ab
deserta petrit^ ad solitarias vitae propositum rion ' hoc, venatiooi- operam dante, in speltHicis reper-
mnc priinUm, cnm Rowae versaremr, attraxisse", ' lum, dilucide, qiianlum apparel, probant quaecom-
sed jam iadeab eo tempore,quo in Carthusia adhuc riientarii praevli nmri. 541 ci binis seqq. in medium
morabatur, sibi habuisse adjunetos videtur, uti fit- addaxi.
cile colligesex iis.quse comntenlarit prccv. num..510 (136) Duas hasce ecclesias, uti hic bipgrapliHS
dicta sunl. nosler indicare videtUr, S. Brunoni cjiiSqiie sociis
(131^UrbanusII papa.cnm Sancliis in Calabriam a comite Rogerio, statim atque hos, in spccir oran-
secessit, Galliam non adiit, ac proin ratio , ob tcs, inter yenanditm tnveneral, donalas Tuisse, a
quam tunc Carihustam non repetiisse hic asseritnr, vero tilienrim apparet. Adi comri(£niarium praevium
'
non subsistit. Videsiscommenlariuin praevium UIIIJI. fium. 570. ,.
54Set binis seqq.
*•<) s. BRUNQNISCARTHUSIANORUM1NSTITUT0RIS 520
nem,. ipsoram omninm paslorem el Patrem, quem A an •• vera essct, satagens experiri. Ad quem «irepi-
prae caeleris intime diligebat, ad se Ircqnenier evo- tum i et clamorem, fugieales impius Sergius ejiisque
cabat; tjnera in raagna reverentia scmper habebal» isequaces subseculi sunl principem Captia?,speranles
et quasi primum in domo sua; cujus consiHis ac- ee t in diclam civitatem confugium habiluros. Cepe-
qoiescebat, et ejns se oralionibus jugiter commen- runt autem mitites noslri inter vulneratos "X sanos
dabal; in quibus plurimimi confldebat (137). centum sexaginla duos (140-), quibus et visionein
55, Nee eiatt fefellit opinio. Nam Deus eum Bru- fuisse veram comprobavimus.
noni» meritts a praeparata in eum proditione in 57» Reversus snm, Deo volehte , vicesima nona
obsidione-Capuanaj civilatis (138) liberavit» ul idem Julii mensis Squillacitini, praehabita Capua civilalc*
princeps in suis patentibus litteris{139)per haecverba ubi fui per quindenam continuam acgrotans. Venit
testaUtr: Ego flogerius diVina nrisericotdia conres; vero jara dictus venerabijis Bruno cum quatuer de fra-
CalabriseetSkilia hotuui [Al., notaj esse voieomni- Uibussuis, quimesuis sanctis devotisquecolloquiis
bus fldeiJbusCltristianis beneficia, quae mihi pecca- eonsolati sttnL Cui reverendo Viro visionem retuli
teri cencessit Detrs oratienibus reverendi mei fra- et humiles gratias egi, qui de meetiam absente, suis
tti» Brutionts*pitsstmi Patris fratritm, qni habliantt in eraliontbus curam habuistet. Qui se lntmiJiier as-
i» ecciesii* Sanctae Mariaede Eremot «t Saneii Ste-. " seruil, non ipsttm fuisse, quem vidisse credidij Sed
ftbani ftrotoiaartyris, quartsitae simt in lerra meat Dei angelum.quiastalprinciptbus temporebelU(14t).
inter orqiidmn, qnml dicitnr StiUatff , et Arenarrt., Rogavi quoque ipsuiti Immiltter, utpcoplerea.de re-
Co« esseui intibsfdione Capuse Katendis Martiis , bus triets in lerra Sqnillacensi «umere dignaretur
et praetecjsseuiSergium, natione Graeeum, pTinci-- IarfOS*edditus, quos donabam^rentiens ille, recipere
peni super ducentos armigeros nationis suae, ett nolle dicebat, quo.l ad boc doniiim sui patris meam
«sercitos exctibiarum magisirmn; qui Satanica per-'- que diraiseral, ut omnino de rebusevtraneis liber
Buasione praevcnltts, priusipsi principe Capuae pro-- deserviret Deo nostro. Hic fuerat in lota domO-mea
iHillente aari IIOHtnodicam qnantitatem , ad iuva- quasi priraus et magnus (142). Tandem vix ab eo
«lenduin me meumqtie exercilum noctu adituma impetrare potut, ul gratis acquiesceret suraere me-
^olliciltis cst se praebiluriira. dicum munus roetim.
56. Nox prodUioitis advenit, prineeps Capwe e 58. Donavi eniineidem Patri Brnnoni efusqtid
cjusqtie exercilus juxta proniissum est paralws add successoribus ad habenilum in perpeiuum, absqne
arroa, dumque tne sopori dedissem , interjecto ali-- temporali servitio monasterium S.ancti Jacobi ciim
rjuanlo Roctis spatio, aslitit citbili meo qtiidam se-!- p castro, et complures res, compluraqtie bona alia,
tiex revercndi vtiltus, vestibus scissis , non valensis cum amplissimis Iibertalibus, in dictis lilleris spc-
lacrymas cofitinere. Cui cura in visu dieerem : ciflce deciaratis. ./Ediiicavil rlaque beatus BrtinP
Quae causa ploralus? Sic ail: Fleo aniroas Chri- i- inibi vigore donalionis praedictae primo ecclesiam
stianOrum, teque cum iltis simul. Exsurge quampri- i- quamdam ad honorem beata? Mariae virginis juxta
mum, stime arma, si liberari Deus permiserit, lno- )- spduncam seti anirom quoddam sirblerraneum, iu
ruinque animas pugnaiorum, Hic mihi per loluiii in quo solus ipse manebat. Demiini vero pariter aedifi-
viuebatur, veluti si essei per oirinia venerabilis is cavil ecclesiam aliam, a superiore non longe dislan-
Pater Brttno. Expergefactus sum cum terrore grandi Ji tem, cum contigtio ilH monaslerio sub vocabulo
provisiotie pavescens. lllico sumpsi arma, ctamans is Sancti Stephani prolomarlyris (143), in quo caeteri
militibns, ut arinati equos consceuderent, visioneih,
ii, fratres habitabant, et sub eora et regimine lauii
(1.37)-.Qtuehic decomitis Rogerii erga S. Brn- i- dedil, apud Suriahum in illorum elencho non repe-
nonem yeneratione summa ac aiuore iiienioratnur,r, rratur.
Verilali sane apprime consonant, uli abunde pro- o- (141) De apparitione, a cpmiie Rogerio hic nar-
bant, qtiae contuient. praevii locis non paucis dis-s- rata, quae huic.fuerit, npn per S. Brunonem, sed
serui. ] per angetum, stib ejus specie ac habilu oblata, viric-
D
(138) De occasione, qaa obsidio baec eonligerii,l sis commentarii pravii niioi. 644.
pcriculoque, quod hujus tempore comes Kogerras H| (142) Consequcns ex bis vcrbis non est, ut San-
,js ctus ante suum in Carihusram secessum in ftogerii
ex protliiisoe, in se parata, fueril expositus, vnlesis
cotnroeniarii praevii imm. 635 et seq. comitis ctnia vcrsatus aliquandiu fuerit. A,di cora-
(139) Litteras hasce seu diploma in commenta- ,a" menlarii praevii nuni. 571 et seq.
. (143) Sancius qnidein, ut § 38 commenlarii prae-
rittm praeviuinnitm. 637 el sex Seqq. inluli ; id au-u" vii^doeui,
tem nori anno 1098, quo, quemadmoduro-coinmen- praeler ecclesiam, sanclissimae Dei Geni-
:n" trici sacrara, ouam in Turritana eremo prius.ev-
larit praevji § 40 probavi, obsidio Capuana coniigit,
sed anno 14W9datum fuisse, probant, quae eodem !m struxerat,
['' ecclesiam alterara, S. Stephano dica-
'8 40 adduxi in medium. tam» exstruxil; verum vel unain yel alleram e o"ua-
bus hisce ecclesiis, uti hic biograpbiis imlicat,
(140) Fuerilne inter captog, an foga evaserit rit exstrui non prius cosptam fuisse, quarn curn pcr
protjitionis dux Seigius, cotiiperluin baud habeoo;; diploma, quod supra ex parle hic recitalur, rioua-
quod si inleriin inler .captos veie fuerit, oportet,:t, tionem, in boc expressam, S. Brunoni coraes Knge-
ul veriiam a Rpgerio comite non obtinueni, sed ed rius fecisset, omni dubio proeiil a veriiate alieniun
morle fuerit multalus, cura nomen ejds inter ca- la- est, uti.quisque, qui commentarii pnvii num. 624
ptos proditionisrCapuauaa reos, qtios omnes Roge- ;e- et binis seqq. oicta expeBderit. haud difficultcr
rius S. Brunoni Turrilanaeque ereino in scrvitiitem ;m agnoscet.
521 ACTA. 522
Patris Christo Domino militabanl (144). Cum qui- A Judas eliam, filius perditionis, vivens miracula fecil,
bus ipse usque ad diem mortis suse perseveravit in qui et cum caeteris apostolis ejiciendi daemonia po-
ea observatione, quam prius cocperat et docuerat testalem accepit. Multi etiam alii signa fecerunt,
ic Carlhusia, nec declinavit ex ea. Veniens autem nec tamen ob hoc sanctiores, imo polius deterio-
ad morlem, sciens quod venit hora ejus, ul trans- res et damnabiliores eflecli sunt. Qui ctim in judi-
eat ex hoc mundo ad Patrem, convocatis fratribus cio dicent : < Doraine, Domine, nonne in nomine
suis, ab infanlia singulas aetates suas recensuit, et luo prophetavimus, et in nomine luo daemonia eje-
totius lemporis sui scicnlia et scntentia dignum (145) cimus, el in nomine tuo virtutes mulias fecimus?
proclamavit, exhortans eos et admonens ad ebari- Respondebit illis Dominus : Quia non novi vos. Dis-
talem et humilitalem et ad perseverantiam. cedite a mo, omnes operarii iuiquitatis (148).> Hinc
59. Postea vero fidem suam de Trinitale protra- est, quod, cum eidem Domino discipuli redeunlcs
clo et profundo sermone exposuit et conclusitsic : dicerent : «Domine, eliam daemonia subjiciuntur
Credo eliam sacramenla, quac sancla credit et ve- nobis in nomine tuo, ait illis : Nolile gaudere
neralur Ecclesb, et noniinatira panem et vinum, quia spinlus subjiciunlur vobis. > El tanquam qtta>
quae consecranlur in altari, post consecrationem rerenl : « ln quo ergo, magister bone, gaudebimus?
verum corpus esse Domini nostri Jesu Christi,veram ^ In hoc, inquit, gaudote, quia nomina vestra scri-
carnem et verum sanguinem, quae et nos accipimus pta sunl in ccelis (149). i
in reraissionempeccatorum, et in spe salutis aelernae 6!. Multi vero e contrario sancti sunt, a quibtis
(146).Proxima aulem die Doininica sancta illa anima nulla vel pauca facta Iegunlur iniracula, sicut com-
came sclula est pridie Nonas Oclobris, anno Domini plures raartyres, de quorum sanctilale nullus dubi-
millesimo ceritesimo primo. Corpus vero ejus fratres tat. Complures etiam confessores, qui ad fidei illtt-
ibidem honorifice condiderunt. Ad cujus .sepuicrum minationemmulta scripserunt, in eminenlia doclri-
lale fuit apposiium epilaphium. nac, sanciitalis probationem habentes, ut Augusti-
Primus in hac eremo Clirisli fundalor ovilis nus , Gregorius et similes. Unde cura in eano-
Promerui fieri, qui tegor Iwc tumulo. iiizatione sancti Thomae Aqninatis de miraculis
Bruno milii nomen, genitrix Aiemania, meque quaererenl, respondit papa non essc de eis inqui-
Transtulit ad Calabros grala quies eremi. rendum. Nam lot niiracula fccil, quot quaeslioncs
Doclor eram, prwco Chritti, vir noias in orbe, terminavit (150). Plurcs igilur fuerunl, qui increiuo
Desuper illud erai, gratia, non meriium. vixerunt in asperitate vitae a conversalione liomi-
Carnis vincla dies Octobris se.vtaresolvil, t_ rium clongali, in conlinua pugna contra lentationes
Spirilui requiem, qui legis isla, pele(lil). et vitia perscverantes, seipsos abnegantes, palrcin,
60. Hanc atilein ejus sanctam vitam mortemque nialrcm, et omnia* quae possedcrant, rclinqucntcs,
preliosam secula sunt miracula multa, quaa Dominus cruccm snain portanies, et Christum sequentes,
gloriosi sui confessoris intercessionibus et meritis sicut Paulus primus cremita,' citjus respcctu Anlo-
operari dignatus esl, qtiamvjs niiracula sanctum nius ail se solttm monaclii gerere nomcn. Sicut
tion faciant, cum non neget Apostolus montes sine et Arsenius, Hitarion, Macharius, Eulalius ct
charilate posse transferri. Et propterea non sunt in ca-tcri plures. Sicul et Iiic paler noster bealus
talibus expetenda seu quaercnda miracula, quaecura Bruno, qtti noti minus caHeris lecisse videtur.
malis possunt Jiaberi commiinia. Nani et magi Pha- Quibtis omnibiis suflicil pro sanctilalis testimonio
raonis Incanlaiionibus suis roulta signa fecerunt. verbiim Domini diccnlis in oersona Saoienliae :
(114) In monasterio isto monachos, vilaeeremiticae Joannes XXII papa ascripsit; bic autem de mira-
iiiinus aplos, sanctus conslituisse pnialur, eisque, culis, quae S. Thoutas patrasset, noii esse inqiiiren-
suprema sibi servala praefeclura, Lanvimtm praelecil diim, baud dixit, sed conlra diligentissinie in ea
prinrcin. Adi Comraent. praev. num. W3, 626, 645 fecit inquiri. Liquet id tum e dicti Sancli canoniza-
et 716. lionis bulla, lom. I Bullarii a Laerlio Cherubino in-
'
D
{145) Quid verosirailius plirasi hac sigiiiflcetur, serta, tum ex processu inquisilionis facla; super vila,
videsis Comment. praev. num. 726. conversalioneel miracidis recol. mem. fr. TlwmcFde
(146) Integram lidei professionem, a Brunone Aquino; ad pranfalum 7 Martii diem in operis noslri
morli proximo emissam, nec lamen hisce ver- primum mensis bujus tomum pag. 686 et seqq.
bis lerniihatara, in Comment. praev. num. -727 illalo. Ad ha?c elsi quidein, queniadmodiim in con-
inluli. scripta a se S. Thoma^Aquinatis Vita, eidem Martii
(147) Hic, uti etiam aliis locis nonnuilis, a Basi- lomo apttd nos intexta , nura. 81 Guilielmus de
leensi Vitae hiijus edilione (adi comment. praev. Thoco, auctor synclironiis, inemoriaeprodit, Joannes
num. 731) nonnihil dissonat poslerior Parisiensis papa Oominicanorum deputatis, qui ad euin, nl in-
anni 1524; hanc aulem, etsi non hic, alibi tarnen quiri in S. Thomae miracula apostolica auctoritate
stibinde, cum lectiones meliores magisve arridenles juberet, postulatttm venerant, divino afflalus Spiriiu
oflerret, sum secttlus, quod lucubratio islhaec tanti dixerit, sese credere S. Thotnacdoclrinam non po-
non sit, ut primaavumejus lextum scrupulose ubiqtie tnisse esse sine miraculo, aliaque deinde nonnulla,
exprimi, multiim intersit. quae hanc plurimum commeiidant, in consistorio
(1'48) Nonnihil aliter Matthaoi vn, 22 et seq. coratn cardinalibus proiulerit, illum lamen, quaebic
Lucaex, 20.
(149) Sanclorura Puteanus scribil, de S. Tboma asseruisse, nuspiam
(150) numero S. Thomam Aquinatem invcnio; neque vero a pontifice illo, tot hunc San-
anno 1323, uliapud nos ad dicm 7 Martii, qua de ctum fecisse miracula, quot quaestiones lerminasset,
sancto illo Ecclesiae doctore egimus, videre esi, dictum fuissc, sat vefosimile autumo.
PaTUOL. CLII. 17
«23 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 521
< Qui elucidant me vitam a:lernani habebunt A conveniens Oflicium in honorem ipsius agatur et de-
(151). i cantetur, et ut de eo diebus singulis commemo-
62. Et iterum de eadem sapientia loquens , rationem facere valeamus. Idem eliam ponlifcx
< supra salutetri, inquit, el speciem dilexi illain : > domum praediciam sancli Slephani, quam (tit jarn
ct proposui pro.luce haberc illam, qtiam sine fi- saepe dictum est) bealus Bruno pater noster in flni-
ciione didici, et sine invidia communico, et hone- bus Calabriae post erectam prius per eum Carlhu-
stalem illius non abscondi. Inflnilus enim est the- stam fundaverat, et in qua corpus ejus conditum
sauros ejus, quo qui usi sunt, parlicipes facti sunt jacet (158), per monachos alterius ordinis multis
amicitiae Dei, propler disciplinae dona commen- annis occupalam, ordini noslro reslituit', et sub
dali (152). Et in Evangelio, cum dixisset Simori curajuxtarilum, mores acregularia inslilula ejus-
Petrus ad Christum: < Ecce nos reliquimus oronia, dera noslri ordinis regendam et gubcrnandam
el secuti sumus te, quid ergo erit nobis? > Respon- commisit, prout in dcsuper confeclis litteris apo-
dit: < Omnis, qui rcliquerit domum, vel fralres, stolicis conlinetur (159).
vel sorores, aut palrem, aut matrem, aut uxorem, 64. Gaudeamus itaque omnes, mei dilectissimi,
aut filios, aut agros propler nomcn meum, centu- gaudeamus omnes in Domino, diem festum cele-
"
pltim accipiet et vitam aetemam possidebit (153). > brantes sub honore beali Patris nostri Brunonis,
Et ilerum ad discipulos suos : < Amen dico vobis de cujus solemnitate gaudent a.ngeli et collaudant
quia vos, qui secuti estis me, in regeneratione cum Filium Dei. Haec namque est dies illa, quam fecit
sederit Filius hominis in scde majestatis suae, sede- Dominus. Djes, inquam, illa, qttae ab angelis in
bitis et vos super sedes duodecim, jttdicantes duo- ccelis continua, a nobis vero in lerris ad Dei latt-
decim tribus Israel (154). > Et ad adolesccntem de dem et tanti Patris memoriam annua devolione re-
vita aeterna inierroganlem ait: t Si vis perfectus colitur. Exsultemus igitur el laelemur in ea, ct
esse, vade et vende oinnia, quae habes, et da pau- omnipotenti Deo, qui per suam misericordiain hu-
peribus, etveni, sequere me, et habebis thesau- jus noslrae militiae ducem et principem tantis ac ta-
rum in ccelo (155). > libus donis et gratiis praevenit in via , et tanlis do-
63. His itaque solis sancliialis patris noslri Bru- libus ac tanta gloria deinde remuneravit in pa-
nonis testimoniis sanctissimus papa noster, domi- tria, dignas, quas possumus, laudes et gralias
nus Leo dccimus hoc lempore poiilifex Maxi- hurailiter referamus, et ejusdem sancti merita dignis
nlus (156), sinc aliqua miraculorum inquisilione efferamus laudum praeconiis. Praeceplum enim ha-
contentus, dignum arbitratus est el ralioni conso- Q bemus de honorandis parenlibus , nedum carna-
num, eum, quem Deus tantis in hoc saeculo donis libus, sed et tanio magis his, qui nos in Christo
insignivil et gratiis, nunc assumptum in ccelos maxi- genuerunt, spiritualibus. Unde scripium est quia
mis efferendum praeconiis, ul cui viventi dederat gloria hominis ex honore patris sui est, el dedecns
Omnipolens cor ad praeceptum et legem vitae et di- filii pater sine honore; et quia, qui honorat pa-
scipHnae, eidem nunc, apud tbronum divinae gloriae trem suttm, vila vivet longiori, et jncundabitur in
quiescenli, debilae devolionis obsequium impenda- filiis, et in die orationis Suaeexaudielur, et super-
tur in lerris. Et propterea voluit idem pontifsx , et veniet ei benedictio a Deo, et benedictio illius in
nobis el ordini nosiro apostolica auctoritate con- novissimo manet (160).
cessit, ut in siugulis domibus tolius nostri ordinis 65. Agamus insuper Deo laudes et gratias, qtii,
et carum ecclesiis seu capellis festum ejusdem pa- sictil post quadringenlos et iriginta annos a repro-
tris nostri Brunonis confessoris annis singulis die missione facta Abrahae, ftlios lsrael per mantim
sexta mensis Octobris, qua die illa ejus beata ani- Moysi de servilute ^Egyptiorura liberavit, ila ct
ma, carnis vinculis exuta, ad cceleslia regna rai- nunc post tolidem annos, quadringentos scilicei
gravit, solemniter colatur (157), et congrua ac et triginta, hunc Patrem noslrum, et per eum fun
debita dcvotione celebretur, ejusque corpus et me- D dalam domum praediclam sancti Slephani per manus
moria dignis in Domino laudibus veneretur, et summi legislatoris, Romani pontiftcis, Chrisli in
{151) Ecclesiaslici xxrv, 31. § 46 datis, exprimilur, permissionera facla, biogra-
(152) Sapientiae vn, 10,13-14. phus noster, quae vcriiali accurate. consonent, bic
(153) Malthaei xtx, 29. non scribit, si per praeterili teinporis verbum voluil
(154) lbid., 27 et seq. idem hic intelligat, quod per praeterili itidem tem-
(155) Ita fere etiam ibid., 21. poris verbura injunxit.
(156) Scripsit hanc Sancti noslri Vilam Pulea- (158) Modoquidem sacrum sancti corpus in Tur-
ntis anno circiler 1515; Leo autem X ab anno ritana S. Siephani ecclesia honoriflce asservatur;
1513 ad annum usque 1521 S. Petri calhedram verum in ecclesia S. Mariae verosimilius terrae fuit
occupavit. mandatum. Adi Comiiient. praev. num. 731 et binis
(157) Cura Leo X papa sanctum noslrum canoni- seqq.
zatione nec formali, nec aequipollenti, quae utraquc (159) Btillam seu litteras apostolrcas, quibus hoc
cullus praeceptum imporlat, sanctis ascripserit, sed poniifex ille fecit, Cniiunenlarii pracvii num. 754 et
taiitum, ul commentarii praevii § tiltimo probavi, tribns seqq. iutegras dedi.
beaiificalione aequipollenli, per solam cultus, qitac in (160) Paulo aliter Eccleshistici m, 6, 7, 13.
cardiiialis Papiensis litleris, Commeularii praevii
525 AGTA. 826
lerris vicarii, de manu alienorum redimere, et A lc, polerimus, imitemur hujus Patris noslri beati
sub noslri ordinis possessionera el obedienliam re- Brunonis mores et vesligia. Decet cnim filios si-
stittierc dignatus est. Tot enim anni, qnadringcnli miles esse palri, cum Dominus, de seipso loquens,
scrlicet et triginta, numerantur ab ejusdcm ordinis dicat non posse Filium a se facere quidquam , nisi
inilio, quasi quodam divino praesagio, usque ad quod viderit Patrem facientem. El qirod quaecunque
annum millesimum quingentesimum quartum deci- ille fecerit.haecet filius similiter faciat (162). Quem-
mum (161), quo anno idem pontifex eumdem Pa- admodum igilur ille fecil, ita et nos pariter fa-
trem nostrum et dictam ejus domum, in qua, ut ciamus. Carthusienses enim sumus, et a Carlhusia,
jam saepe dictum est, condilus jacet, a praedicta ut jam audivimus, nomen accepimus. Carthusia
servitute Iiberavit. Et quia lunc Dominum in sanclis autem juxla etymologiain sui nominis secnndum
ejus, et sanclos in Domino digne venerarnur el co- Hieronymum in interpretatione Hebraicorum no-
limus, cum sanctorum virtutes et mores imitamur niinum dicta est a chartus, quod interpreiatur per-
et sequimur, sicut et ille Deum perfecte diligit, qui fecte vocatus', vel perfecta vocalio; et ia, quod est
ejus mandata custodit. dominus vel dominator, quasi a Domino perfecta
66. Propterea, vcnerabiles patres et fratres in vocatio; et inde Carlhusianus dictus est, tanqtiam
Chrislo dilectissimi, si veri filii sumus, non de- B a Domino perfecte vel ad perfectionem vocatus(163).
generes, sequamur, et quantum, Domino cooperan-
(161) Anno scilicet 1084, quo sanctus ejusqtie qui sciam, ante apulsos illuc S. Brunonem ac socios
socii Carthusiae eremum primurn sunt ingressi, Car- id jam fuisse toco nomen, ut liquet ex cap. ix et x
Ihusiensis ordo inilium accenisse censetrir. Actorum a Surio scilicet editorum S. Brunonis. Nisi
(162) Joannis v, 1D. siposl sanciorum iltic habitaiionem el exceplds illic.
(163) Non pauca adhuc, quaenon secus atque jam ab eis macerationes et contusiones corporis, conligit
data VilaeS. Brunonis nomine notavit vulgavilque inditam tunc appellalionem relrolrahi ad tempus,
Puleanus, hic adjiciuntur; vertim cum niliil plane, priusquam a Sanctis incoieretur, siquando de anteriori
quod a sanclo geslum sit, complecianlnr, tantum- •illotempore incideret sermo. Nam ipsa quoque Scri-
que una cum iis, quae tribus ullimis numeris inodo plura plerumque nomina locorum desnmit a posterio-
hic dedi, oralionein ad Carthusianos horialoriam ribus eventibus, ut fuse prosequilur S. Chrusoslomus.
conslitnam, ab iis, crim rnerilo pro parle Vitaesan- Quamvis igiiur notatio nominis Carthusicv, a carne
cli nostri haberi haud queant, recftnseiiriisabslinen- tusa elmacerala, vifteri possit incerlu; lamen nota-
d.nm duxi. Ea inlerim, quae in hic suppeditatam a tioni illi subjecla nolio perspicue esl ad veritalem.
biograpbo nostro Carthnsiaeetymologiam Theophiliis Quadrat sane mullo magis, quam illa alia, vro qua
Raynaudus in Siylita mystico, ptincto 4, nuiii. 9 (post Puteanum nempe hic) satagit Petrus Hebraica Sutoris,
observat, lubet hic lectori proponere. Sic itaque derivans Carthusia; vocabulum, a duplici
ibidcm babet : Quidquid sit de vocis (Carlhusiae ni- voce, quarum allera CARTUS \uxia S. Hieronymum
miruni) originatione primivva, qltis negel «d verita- perfeclam vocationem sonel; allera, hoc est, u, Deum
tem dixisse eum, qui Garthusiasnotnen a came lusa et C( designet, ita ut sensus sil, Carthusiam esse perfeclam
macerala dwlum videri, affmnavil? Priimvvam hanc .vocalionem Dei. Haecaddc iis, qnaeComment. praevii
fuisse originalionemhujus vocis, asserere non ausim, ium. 28 dicta sunt.
VITA TERTIA,
E Vitis per Puteanum et Blomenvennam scriptis, a Surio collecla,
CAPUT PRIMUM. D gratia Dei illum aingente, semper ad meliora profi-
cere sluduit, et cum adhuc puer esset, nihil prae se
Defunctus, sese damnalum, e ferelro publice procla-
mal; spectaculi hnjus occasione in soliludinem ad puerile lulil, sed aelatem morum gravitale vincens
pmnitentiamagendam secedereSanctus staluit, cum et quasi fulurae religionis specimen quoddam exbi-
aliquot aliis, quos ad idem faciendum tnovil, ad bens, multorum momachorum pater et instilulor
Hugonem , Gralianopoliianum episcopum, iler
arnpil, benigneque ab hoc ercipilur. divinilus parabatur. Sortitus vero a Domino est ani-
1. Beatissimus Bruno, sacri Carlhusiani inslituti mam bonam, ut Scripturae verbis utarnur, praecla-
auclor el nalione Gcrmanus, in ram indolem, illnstre ingenium, memoriam tcna-
primus archileclns,
volttnlatem ad opiima quacque consectanda
insigni Colonia Agrippina parenlcs habuit et genere cem,
et virtule claros (164), qtiibus lamen ille, atque studiose propensam
adeo loti familiaesuae,majorem vilaesuaesanctimo- 2. Ilaquc missus est Luteliam Parisiorum, ut illic
nia atiulit splendorem. Ab ipsis autem incunabulis, litteris et disciplinis liberalibus erudirclur. Ubi ian-
(164) De S. Brunonis patria, parcntibtis ac nobili gencre vioesis Commentarii praevii § 2, uti etiara
amiotamla in lituluin fiinebrcm 97.
527 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 528
tum ille profecit proe caeleris coaetaneis suis, utinter AJ runt, non mediocrtter perterrefacli, consulte quidem
primos pbilosophos numeraretur(16S),etscholarum el provide decreverunt sepulluram cjus in diem cra-
magisler effectus sil (166). Ad sacrae quoque theo- stinum differendam, lam inusitatae rei exitum prae-
logiae sludia se conferens, in theologis doctissimus stolaluri. Allera luce, cum jam facti hujns fama tola
el celeberrimus habilus esl, possunlque ei rei lesti- ttrbe esset diffusa, et omnium aures iraplevisset, ad
monium baud vnlgare perhibere scripta ejus, quae earo ecclesiam innumera prope hominum utriusque
exstanl (167). Fuit vero etiam Remensis Ecclesiae sexus turba confluxit. Tum yero denuo repetitis
canonicus (168).Per id lempus cum in hujusmodi exsequiis , poslquam lectionis supradiclae initium
optimis sludiis versaretur Bruno, Grogorio VII Ro- recitari ccepit, idem defunctus, erecio capite, ingenii
mano ponlifice sanclissimo (169), et Henrico terlio rursus voce clamat, JUSTODEIJUDICIO JUMCATUS SUJI,
imperalore (170), circa annum salutis millesimum moxque in ferelrum se reponil. Corripiuntur
oclogesimiim Secundura, Parisiis litlerarum studia astantes omnes summa el incredibili admiratione,
florebant, et erat illic lura magna lurba sludioso- hprrendumque spectaculum sluporeafficit universos.
rura , tum non pauci doclores insignes. Accidit Sed quia tamen necdum ea, quae hactenus dixeral,
aulem sane horrendum ct saoculis omnibus raemo- se juslo Dei judicio el accusatum, et judicalum,
randum in ea lum urbe specjaculum, quod Carthu- B I aperlam habebanl damnationis cjus signiflcationem,
sianae vilse instituendae occasionem praebuit, divina cum possent etiam in bonam accipi partem, quod
id agente providenlia, quae multorum voluit consu- primo quidem inique ad Chrisli tribunal accusatus
lere saluli. esset ab eo, qui perdere cuncla festinal, et qui a
3. Quidam enim valde cclebris doclor, prae caele- studio calumniandi diabolus, id est, caiumniator
ris mulla doclrina el eximia morura bonestate recte dictus est, postea vero ab ejus calumniis
inslructus, quantum qoidem ex vitae consuetudine aequissimiJudicis sententia vindicatus esset, cunciis
hoinines, qui exlerna sola inluenlur, pecloris arcana visura est, eliam in lerlium diem ejus prolrahere
videre non possunl, conjicere et cxistimare possent; sepulturam.
lura eliam ante alios illitis ipsius et doctrina? probi- 5. Eo autem illucescente, lota fere civitas accur-
talis causa boiioratus, in gravem morbum incidit, rit, tam inusitatum et terribile Dei nosse
judicium
et leclo decumbcns, morbo ingravescenle, diem
cupiens, cumque eodem modo ilerarenlur exscquia-
clattsit extremnm, anle tamcn,, more Christiano, ut rum ritus, et ad lectionem,
quam diximus, perven-
vir catholicus, ecclesiasticis munitus sacramenlis, lum esset,
ciimqut ei ex recepla apud Cliristianos consueludine
colebres pararentnr exseqttioefuneris ejus cohone- C ( Tum rursum exanimus ferelro capul exlulit allo,
standi gralia, magistrorum, sludiosorum, etciviuns Atque infelicem se contemplando, loculus,
ingens advenil multitiido; quibiis funtis ipsum pro- Sic ait immensoluctu graridique boalu :
seqtienlM)us,defuncli exanime corpus in lemplum, Parciie funeribus, mihi nil prodesse valelis.
tibi sepullurae mandandum erat, illalura est. Viris lleu infelicem cur me genuere parcntes 1
atilem ecclesiasticis, qui ad id invitali fuerant, soli- Ah ! misertvternos vado damnalus ad ignes.
ttim ofliciiim peragenlibus et preces illas, quas vigi- Indeque conlicuitsemper, jacuitque suvinus (171).
lias defunctorum vocant, recitanlibus, ubi ventum
eam vocem quis tam possit esse ferreo pectore,
csl ad eam lectionem, cujus iniiium est, Responde Ad
ut non totus a se discedal? Recte dixil Prophela :
inilii, is, qui erat vila functus, in ipso feretro ere- < Judicia Dei abyssus mulla. > Notus erat vir ille
xil se, el, paululum elevato capile, cunclis videnti-
btis et audienlibus, et ad (aniam rei novilalem non omni plebi, et cum nemo de illo quidquam minus
immeriio stnpentibus, alta et horrenda voce dixit : suspicaretur, justo Dei judicio damnatum se dixit.
JUSTODEIJUDICIO ACCUSATUS Penetravit illa terribilis vox, Juslo Dei judicio dam-
soM; ct bis dictis, rur- natus
sus in ferelro deposuit caput. sum, ipsas ossium medullas videbanturque
4. Qiti vero ejus vcrba audieruni, et. gestus vide- D astantes omnes pene exanimes.
(165) Incepta ColoniaeAgrippinae politioris Iitte- (169) Vide dicta ad not. 35 Vilae praecedentis
raturae sludia Rerais absolvit sanclus, Turonisquei cap. 1.
deinde sub Berengario philosophiaeplacita excepit, , (170) Princepshic, qui lum in V.ila praecedenti,
nec scitur ullis aliis allioris ordinis scienliis Lu- tum in altera, a Blomenvenna conlexla, Henricus
tetiae Parisiorum operam dedisse. Adi Cominenlariii quartut vocalur, tertius a Stirio ad pltirium scri-
praevii § 3 et 4. plprum aliorum exemplar duritasat hic dicitur,
(166) Parisiis eliam nunquam docuisse Bruno- quod Henricum l, cognomentoAucupem, qui, quam-
nem, verosirnillimum sane evadit ex iis, quae Com- vis ab anno 919 usque ad annum 936 Germanias
mentarii pratvii § 8 disserui. regnum lenuerit, imperalor lamen nunquam co-
(167) Hsec inter praecipuum locum tenent Com- ronalus ftiit , imperatoribus accensendum haud
menlarii duo, alter in Psalmos, alter in omnesi duxerit.
S. Pauli aposloli Epistolas conscriplus, de quibus; (171) Carmina haec e raetrica, de qua videsis
quid senlieidum sit, Commenlarii praevii § 42 ex- commentarium praevium num. 19, sancti Vita,
po*ui. per Zacchariarn Benedictum descripta, sunt deprom-
(168) V< issimum sane boc esse probant, quaei pta, modica dumtaxat in tertio et quinlo muta-
Coramentarti praevii num. 8i adduxi. tione facta.
529 ACTA. 530
6. Non eniro vulgare illis proponebalur exem- A nunc ex ejus ore audivirous juslo eum Dei judicio
plum, nec eral illa res ludicra aut parvi momcnti. condemnatum. Qua voce quid possit aut dici, aut
Damnatum ille se justo Dei judicio clamabal, qui fingi terribilius? Quis ad ejus auditum non loiu»
sic inter homines vixisse vistis essct, ul ab omnibus conlremiscal? Quid est enim darnnatum esse, nisi in
sanctus pularetur. Dicebant alii ad alios : Si sic ac- ea incidisse mala, quae nulla mens capere, nulla
cidit huic tanlo viro, lam insigni, quid nos miseri lingua explicare potest? Quae tamen si quandoque
exspectare debenjus? Tandem ea tamerr omnium fiuein haberenl, possent saltem utcunque videri
fuit senlentia, quandoquidem ille palam confessus tolerabilia; jam vero cum sinl longe acerbissima,
esset, se justo Dei judicio condemnalura et reproba- nec ulluin unquam eliam post inlinilas annorum
turo, ul omni Ecclesiaesuffragio et ipsa quoque ec- royriades finem accipiant, non possunt non esse
clesiaslica sepultura indignus censerelur, el in loco omnium miscrrimi et infelicissimi, qtti ad ea de-
profano in sterquilinio sepelirelur; quod eiiam volvunlHr.
facium esl(172). Sunt, qui affirment, ob perpcluam
liujus expavesccndi judicii memoriara, ab eo tem- 9. Videamus nunc, fratres mei, quid apud inferos
pore in ea, quaro loties jara coinraemoravimus, prosit ei lam multo labore parla scientia, cum illic
lectior.e, omissa csse duo haec verba, Responde B " sempiterna laboret caecilatect ignorantia? Quid opes
mihi (173). Fuit sane multis cflicax iucitamentum ad et copiae,cum nec una ei suppetat aquae gulla, qua
vitara animumque eorrigendum tam inauditum mi- possit aestuantis gehennae ardoribus exusiam refri-
raculum. gerare linguam? Qttid honores et delicice, cum tot
7. Natn et ipse vcncrsbilis Brtino, cum praesens nunc in omnem aelernilaiem cogatur fcrre torraenla,
in muiido habiiit obleclamenta? Vidimus cor-
adesset, ct suis oculis atque auribus oinnia dieta quol
cum sunima ignominia sepeliri in slerqui-
factaque hausisset, nimium formidando obslupefa- pus ejus
ctus exomplo, totus in lacrymas resolutus, acerbe linio, cogitemus aniinam ejus sulphureis semper
arsuram flaramis, scpultam in inferno, ubi vermis
plorabat, cogitans secuiii divini judicii scveritatem, eorum non
incertum luijus viue exiium, ct qtiam horrendum sit morietur, nec ignis exstinguetur, ubi
ssevit inlolcrabilis, foelor cruciat abominabilis,
incidere iu nianus Oci viventis. Territus ergo et ignis
dolor vaslai ineffabilis. Cogilesius baec, fratres mei,
salubriter conipunctus, acccrsiyit ad se noniiullos
nec pcrfunclorio, scd serio cogilemus, et salutari
ex magis familiaribus sociis et discipulis suis, nia-
aniraariiin noslrarum amplcclcndo remcdio nobis
gislrum Landuintim, t|tii post eum primus fuit Car- _ ne etiam nos ciim illo pereamus. Uni-
thusiae proefeclus,sive piior, duos Stephanos, Bur- C prospiciamus,
cum attlcm supcrcst rcmcdium vcra poenitentia,
ct
gcnscm Dienseni, ambos canonicos Sancti R;i(i, cuni
ipse Salvalor dicat: « Nisi poenitcnliam egeri-
Hugoneni, quem dicebant Capellantim, quod solus lis, omncs similiter peribiiis (175). > Plena est
inler eos sacerdotioinitialus essel (174), duos laicos,
vocibus ad pcenitenliam bortanlibiis. Hanc
Andream et Guarinum, qur et ipse huic spectaculo Sc.iptura
itaque nos amplectamur, fralrcs charissimi, si vo-
inierfuerant, aitque lacryniabundus ad eos : Ecce, lumtis Dei effttgere judicium. Sint nobis la-
fratres et amici mei, in Cbristo unice chari, vidi- jusltim
nostrae panes dic ac nocte, et iis diluamus
mus per hos dies et audivimus admiranda plane crymx
sordcs peccatorum nostrorurn.
atqtie stupenda, quae lamen nobis possint magnara
afferre utilitateni, si ita, ul par est, deftincti hujns, 10. Voces illoe, quas attdivimus, non propter
inoilis omnibus infclicissinii, non periculura aut illum editaesunt, qui defunclus est, sed propter nos,
castis dubius, scd ccrlissiina damnatio cautos nos ut nobis proficiant, quos adbuc divina palientia
faciat, et sollicitos ad placandum Donrinum, cujusi longanimiler exspectat. Non diffcramus, quaeso,
manuin elfugere nemo potest. vita?correclionem de die in diem, cum nesciamus,
qua hora Dorainus nosler venlurus sit. Qui enim, ut
8. Etquis, obsecro, lam saxeo sit pectore, quem' D | ail bealissimtis pontifex Gregorius, poenitenti ve-
lale exemplura ad agendam pcenitenliam non invitet
'. niara spopondit, peccanli dieni crastinum non pro-
modo, sed etiam impellat? Aut quis lam lelhali misit. His verbis compuncti sunt corde omnes illi,
pressus sit soinno vitiorum ut deplorati bominis' et ardenli desiderio cupiebant clare se poenitentiae,
hujus infaustis clamoribus, imo et lonilruis non! sed modum et locum necdura videbant. Itaque per-
excitetiir el expergefiat ad curandam salulcm suam? conianli de his
Lauduino, viro doclo et pio, sanctus
Novimus hunc virum multa sapicnlia praedilum,' Bruno
respondit: Speclaculum, quod vidimus, quod
iuoribus ornalum, castum, pudicum, prudentem, ab' nos saJubri mcerore affecit, quod conlurbavit et ex-
omnibus honoralum et magno in nrelio habitum. At' lerruil nos, et
pocnaesempitcniae formidine addrix-it
(172) Adi, quae in Annolalis, praccedenlis sanclii sanclus ad se accersierit, sacerdotio iniliatus fuisse
Vitaecapili 1 subnexis, ad nol. 37 dicla sunt. lric dicitur, itemque Landuino et aliis, hic recensi-
(173) Adi, quae. in anlecedenlis sancli Vilaeca- lis, videsis commenlarii praevii § 23 a num. 434
pul 1 ad nol 58. nclala sunt. usque ad flnem.
(174) De Hugone Capellano, qui solus ex iis, quos3 (175) Ita fereLucae xnt, 3.
531 S. BRUNQNVSCARTHUSIANORUM HNSTITUTORIS 532
ad pcenitcnliam, id eflieiat in itobis, ut mundum A crebro eincnsi sunius. Mox etiam Ilugo sacerdos:
hunc loto peclore contcmnamus, et quoad ejus ficrj Audivi, inquit, et ego niulla de viro hoc, quippe
polest, exlra illum aufugiainus. Succurrat jiobis, cujus faraa jam ubique redolel; habeoque explora-
quid de se oiim dixerit S. David, contrislatus in tissimum, eum virura esse sanctum, ct animarurn
exercitalioiie sua, et conlurbatus a voce inimici, et saluli summopere studentem; nec dubium, quin
a tribulalione peccatoris; quando cor ejus inlra Iibenlissime nos accepturus sit, et raodis oranibus
ipsum conturbalum fuit, et formido morlis cecidit nobis opem allaturus. Et licet ego jam affecla aetate
super eum, limor quoqiie ct trcmor venerunt super et infirma sim va.letudine, viaque haec ardua et difjfl-
eum, et contexerunt eum tenebrae, quae oninia, ut cilis, quando tamen arcta via cst, quae ducit ad
nostis, nos quoque experti sumus, vilam, nec ulla aelas sera est ad puenitentiam, si
11. < Quis dabit mihi, inquit, pennas sicut co- stalueritis eo proficisci, ego me vobis comitem prae-
lumbae, et volabo, el requiescam ? Ecce, elongavi bebo, nec quidquam nos separabit, nisi sola mors,
fugiens, et mansi in soliludine(176). > Fugere nos Chrisli charilate perenniler copulatos atque con-
admonet hominum frcquenliam el peccandi occa- uinctos. Eamdem animi alacritalem el prompli-
siones, et degere in solitudine, quaelocus esl oppor- tudinem exbibuere eliam Andreas el Guarinus,
tunus agendaepcenitenlioe,virlulum doctrix, gloriae.° homines laici et idiotae, petierunlque breviler do-
revelairix. Eam ergo nos par est studiosissime in- ceri, quo paclo dignos pcenitenliae fructus Dco
quirere, in ea diligenlissime commorari, et usque ad offerrent.
supremum viiae diem exira eam pedem non efferre. 13. Quod cum a beato Brunone factum essel et
Habemus exempla in ipso Salvatore, quem constat quaedam eliam de vilae hujus fragilitate et incon-
saepe deserla expctiisse loca, ul nos ad similia pro- stanlia, de mundi vanitale el fallacia, de incerto ab
vocaret. Joannes Baptista, quo inler natos raulie- hac vita exitu, de doctoris recenti damnatione itle
rum nerao surrexil major, in desertis fuit usque adI commemorasset, ab omnium oculis dulces tacryma-
diem oslensionis suae. Longum sit, caeteros comme-• rura rivuli dimanarunl, moxque in novam Christi
inorare homines sanctissimos, qui se in inlimas so- aeterni regis mililiam simulomnesconjurant, rogant
litudines abdiderunt, nihil cum hoc mundo fallacis- omnipolenlem Deum, ut ipsos in sanclo proposilo
si.roocomraercii habere volentes. Inler haec inflam- confirinet, et angelum suum bonura ad ipsos inittat,
manlur eoruni animi, ct ardent solitarix vilae: qui sil ilineris dux, el ad locum suae majeslati gra-
desiderio; sed cum incertura haberent, quem potis- tum ipsos perducat. Deinde cum de rebus et facul-
simum locum expelerent, sanclus Bruno aliquem/• t g tatibus suis conslituissent, et omnia sua recte cxpe-
virum bonum et fldclem inquircndum dicii, qui eis* divissent, valedicunl amicis et nolis. El sancto eos
locura opportunum indicet. Tum Stephani duo, Bur-- ducente Soiritu, atque angelo Domini anlecedente,
gensis et Diensis, non longe, aiunt, a Valenlia, cuii dirigenle ac prolegente, longo et molesto ac duro
nostrum Sancli Rufl adbaeret monasterium (177),, kineread.beatissimuiii Hugonem, episcopum Gratia-
urbs est Gratianopolis, et in ea beatus Hugo episco- nopoliianum, se conferuut (179). In ipso autera
pus, quem nos saepcvidimus et bene cognilum habe--. itinere ad qucmdara magnae religionis' eremiiam
mus (178). divertunt, ut ab eo, tanquam experto, discant
12. Es.l ille vir sanctissimus, juslus ac reclus ett de vila solitaria (180). Ejus autem sermouibus et
tiinensDeum, atque iu omni virlulum genere probei piis adhortationibus alacriores effecli, majorique
excrcitatus. In ejus dioecesisunt monles altissirai,, amore in eam vitam inflammati, pergunt ire Gratia-
in iis deseria loca permulta, ab omni hominurai nopolim.
consuetudine el habilalione separata, atque ea causaa 14. Per idem aulem tempus vidit sanclus Ilugo
poiiiilentiaeagendaeinaxime opporluna. El cum san-- episcopus in somnis, Deum in ea eremo, quae Car-
ctus episcopus verbis el exemplis omnes invitet add thusia dicebatur, suae raajeslati domura exaedifican-
poeniientiam , ubi ad eura veuerimus, adventuss D I tem, septem quoque stellas colore rutilo, in orbem
noster ei erit gratissimus, facietque nos voli com-- dispositas, et a terra paululum subievatas, ab illis
polcs. Est euira perhumanus, bcnignus et clemens.>. coeleslibus situ, motu, colore et splendore discre-
Habebiiis autem nos hujus itineris duces, quod nos « pante.s, itineris ducatum sibi praestantes (181i. El
(176) Psalmo LIV,O-&. Gommentario praevioa num. 444 discussum est.
I.177)In assignando monaslcrii hujtts situ cum Pu-
i- (180) De hoc ereraita, a sanclo ejusque sociis in
teano el Blomenvcnna, quos seculus est, Surius hic ic via consulto, qttera apud Blomenvennani ex Hen-
errat. Adi Commentarii praevii num. 436. rico Kalbar, non apud Puteanum eliam , Surius
(178) Vide, quae de sancio hoc Gratianopolitanoo commemorari invenit, videsis Commenlarii pracvii
cpiscopo Annotala in anliquiorem sancli Vitain add num. 414.
not. 7 suppeditent. (181) De visione hac, S. Hugoni, Gratianopoh-
(179) An Sanctus, dato eliam, eum prodigio de- 5- tano episcbpo , oblala, adjunqtisque, quibus hic a
functi, qui se daranatum e feretro vociferatiis sil, , Surio binisqrie eura praegressis sancli nostri bio-
in eremum pitlsum fuisse, rccta sese, uti hic bio- i- graphis, Puieano videlicel et Blomenvenna, orna-
graphus indicare videtur, ad Ilugunem, Gratiano- >- tiir, videsis Commcnlarii praevii num. 423 ct ali-
politaiiuni cpiscopura, cuin sociis coniiilerU, inII quot seqq.
533 ACTA. 534
cura de ea visione cogilaret, septem viri, bcatus A ereraus quacdam in altissirais monlibus, quam Car-
Bruno cum sex sociis, ad fores palatii assistunt. thusiam vocant. Ainpla illa quidem, sed prorsus in-
Ejus rei meininit vir vencrabilis Guigo in Vila, culta, atque a nemine habilata, solis feris pervia,
quam scripsit, ejusdem beati viri. Adest, inqtiil, hominibns vero et raeleris domesticis animautibus
magisler Bruno, vir religione scientiaque famosus, propler loci asperitatem pene incogrtilael inaccessa.
honeslatis et gravitalis ac totius maturitalis quasi Allas et tanquam excisas hinc inde rupes et scopu-
quoddatn simulacrum. Habebat autem socios supra los, arboresque silveslres et infrugiferas habet,
memoratos : quaerebant vero locum eremiticae vilae eslque supra modum frigida, et magna anni parte
congruum, nccdumque repererant. HaecGuigo(182). nivibus operla. Tura quoque adeo praerupla, ste-
Cuni ergo nunliatum esset episcopo viros septem rilis et infructuosa est, ut nihil in ea neque seri
stare prae foribus, qui cupianl cura ipso colloqui, neque meti possit. Ad eam vero eliam accessus et
confcslim eos jubel introduci. Ingressis illis, el ad aditus difficilis et pcriculosus esl propter duas prac-
pedcs ejus humililerproslratis oplalam imperlil be- celsas rupes, quae, cum direcle in sublime scse
nedictionem, cumque ab eo elevali pariter conse- subrigant, in ipso vertice propemodum coalescere
dissent, causam adventus corum diligenter inqui- videntur, ita ul inlroeuntibus el horrori sint et
rit. Sanelus Bruno, quid Parisiis vidissent et B terrori. In ejus medio fluviolusest, qui, ex montibus
audissenl, et quemadmodum ipsi inler se de illis collcclus, cum ingenli murmure instar lorren-
vila solitaria compleclenda sancte conspirassent, liura aut aquarum inundanhuin decurrit.
exponit, el locum poenitentiaeaptum pelit ab epi- 17. Et ut multa paucis comprehendara, tanla
scopo. esl ejus eremi asperilas et horror lantus, ut carce-
15. At ille prae rei novitale primura obstupcscit; ris cujusdam polius, quam humanae habilalionis
scd taniem accurate conlemplans eorum conversio- nomcn mereatur; nec facile sane videtur, ut quis-
licm, anirai conslanliam, ardui propositi, pluribus quam illic absque singulari Dei pracpotentts benefi-
qiiandoque profuturi, et visioni suae accommodati, cio habitare, aut certe diu perdurare queat (186).
inagnam utiliialem, cum ingenti gaudio eos ample- Nostisautem vosipsi, fralres mei, quam lurpe et
xatur, et non modo libenter, sed etiam reverenler probrosum sit, post raissam manura ad aralrura re-
excipit illos, et traclat peramanler ac benigne. tro aspicere. Noslis uxorem Lot, ubi respexit,
Divino quoque Spiritu eum docenle, inlelligit jam ibi constilisse, ct in salis staluam conversam esse,
visionem, eisqtie lofara commemorat, locumque, ut suo prudenles condiretcxemplo. Haeeet pleraque
quera expelereni, sibi jam divinitus demonslralum rQ alia cuin dixissel ille beatissimus antisles, S. Bru-
dicit. Septem enim viros, lerrena respuenles, de- no respondil: Revera terribilis esl locus iste, reve-
serla loca iiiquirentes, et pro ccelesliura desiderio, rendissime pater, el posset sua isla immanitate
studio ac amore, instar slellarum micanles, nihil abslerrere nos, si nos buc alio animo accessissemus,
ambigebat illis, quas viderat, stellis esse designalos quam ut lalis nobis detur locus, omnia Christi
(183). Itaque volens eos horlari ad perseverantiam, amore perferre cupientibus. Et licet fragiles nos
quae sola obtinet aelernae salulis aroplissimas coro- simus el infirmi sane, atlamen divina freti miseri-
nas, ex aposloio Paulo locum illum protulit, ubi sic cordia, qua nos nilimur et non viribus nostris,
ait: < Sancli, quibus dignus non eral mundus, egen- plane nobis persuaderaus , qui nobis praestilit huc
les, aiigusliali, afflicli circuierunl in mclolis, in pel- veniendi aniraum et promptam voluntalem euni
libus caprinis, in soliludinibus errantes, in roonti- quoque perseverandi daturuni facullatem.
bus et speluncis, et in cavernis terrae (184). >
llorum exempla, inquil, sequi, et in eorum vesligiis 18. Quam ob rem humiliter et obnixe precamur,
insistere, laudabilc el valde salutare est, sed diffl- ne noslrum differas desiderium, neque nos in hac
cile certe, in his praesertira regionibus frigidis, quac petilione nostra paliaris ferre repulsam. Cerncus
itoiisunl uti yEgyptus et Palaestina (183). r. vcro beatus antistes eorum conslamiam', et immo-
D
lum perseverandi proposilum, ita aitad eos : Equi-
16. Vobis autcm locus divinitus assignatus est dem sanctum hoc desiderium vestrura, dileclissirni,
(182) Nimirtim iium 11 in cilata hic mox a Su- damnato sermonem. Adi Commentarium praeviura
rio S. Hugonis, Gratianopolitani episcopi, Vita ,
lomo I Aprilis apud nos edita, quam , jubenle tn- num. 430.
nocenlio II papa, conscripsit. Adi eliam, quae in Ad Hebraeos xi, 38.
(18i) In
aritiquiorein S. Brunonis Vitam ad nol. 9 notavi. (183) pluribus olim ^Egypti el Palaeslinae, quae
regiones calidiore, quam, quae Gralianopoli adja-
(183) Etsi pleraque Brunonis ejusque sociorum ceul, aeris tempcrie gaudcnt, solitudinibus ingens
cum S. Httgone, Gratianopolilano episcopo, con- anaclioreiarum multiiiido fuit versala,uti in Vilis
gresstis adjuncta, qtiae hic Surius e Blomenvenna Patrum apud Roswcydum videre licet.
et_Puleano refert, vero neutiquam appareant absi- (186) Prolixam eremi Carlhusiae descriplionem ex
milia, nullo tamen autiquitalis testimonio queunt lnnoccntio Massonolectori exhibui in Commcntario
flrmari. Atque hoc quidein noininatim lociim praevio nura. 447 cl binis seqq
obtinct quanttim a.l factiini a Biunonc de doclorc
535 S. BRUNOJJ^ CARTHUSIANiilUMINSTITUTORiS 536
et probo valde, et summoperecoroplere appeto, etAAdi, qgtod nultara Ecclesiae Dei navarenl operam,
jam nuncad locum oplatum et oslensum diyinitus sed suig duntaxat rebus studerent (192).
vos perducam. Deditque ets erefuum Cartbusiae, et
20. Solenl enim imperiti horaines eos otiosos ct
quidquid in ea juris et actionis haberel. Promisit
sanclaeEcclesiaeparum utiles exislimare, qui, ab
eliam se idem iropetraturum ab alijs, qui aliquid
hominibus separati, soli Deo et sibi duntaxat va-
sibi in ea juris vindicarent (187); turi*q$<ique con-
cent. Nesciunt enim id genus spiritaliuin rcrum
stH*turum se domum in ponte, quiestiiilej|eas,qiias
ignari et rudes, quantura possint apud Deura eflicere
dixiinus, rupes duas, tit possent ab ingressaarceri fc- sanclorum hominura , etiam in abdilissimis
viri arma preces
minae,atque etiam ferentes. Deniqueprohibi- sotitudiiiibus
comroorantiuro, irique ob vitte purita-
turum illic venationem et piscatiouem omnem (188). lem et
innocenliam, quara facilius lueri possunt,
Post hacc complectens eos flevit super singulos prae exlra homines vivunt, quam qui hominum turbis
Iaudans el qui
benedicens Deum pro illorum admiscentur, nisisancla, ut id faciant, eos cogat
gatidio,
adventu, detinuitque eos apud se, et ex itinere fati- obedientia, quando eliain elhnicus quidam dicere
gaios pro sua humanitale ad dies aliquot reficiendos poluit, se nunquam fuisse inler homines, quin
ciiravit.
B seipso minor rediret. Sed tamen sanclissiini Paties
Q
CAPUT II. nostri, qui Cartbusiance vila? prima jecere funda-
menta, nibil laie sibi tribuentes, ctiam libris scri-
Carthusicveremum Sar.ctus ingreditnr, ex hac, in bendis operam dare voluerunt, et, ut sui successo-
qua sanclissime vivit, ab Urbano II papa evocalur, res id facerenl, hortali sunt, ut saltem manibus
diteipulis, Romam eum consecmis, ut Carlhusiam
repetant, suadet, Rhegiensem archiepiscopatum verbum Dei praedicarent , qttando ore non pos-
recusat, ac deinde a ponlifice repetendcesoliludi- sent. Sic enim loquuntur .statula Patrura antiquo-
nis facultatem impelrat. rura. (193).
19. Iis exaclis diebus, ascenderunt iu montem,at- 21. ltaque his et aliis piis exercitiis sese occu-
que incolere caroerunt Carlhusiaesolitudinem circa panles, omnem curam suam, ut Psalmista admonet
soleranilaiero nalivitatis sancti JoannisBaptistaeanno (194), super Dominum jactabant, nec quidquam ce
salulis nostrac millesimo oclogesimo quarlo (189), craslino sollicili erant earum rerum, quae a.d diem
anlecedenle, cproitanle ac dirigente etadjuvante crastinum perlincreut, cogitalione omni in Domi-
eos in omuibus, res quoque necessarias eis suppe- num rejecla, non ignorantes illud propheticum :
ditante beato Hugone episcopo. Exstructa lura ab Ego attlem mendicus sum el pauper, sed Dominus
(,
iliis est in ediliori montis parte, qtiae nunc dicilur " soilicitus est mei, cujus est lerra et plenitudo ejus,
ad Beatam Mariam de Casalibus, ecclesia, et parva qui dat jumenlis escam ipsorum el pullis corvo-
domiciiia vel cellulae apud fontem, qui usque in rum invocanlibus ettm (195). > Tanta vero in illis
praesensfons sancti Brunonis appellatur (190), hatid cbarilas inerat, ut aUi alios muluis officiisintervcr-
procul ab ea ecclesia dislantes, sed inler se tamcn1 lere conarenlur, lanlaque humilitas, ut cerlalitn
aliaeab aliis separatae, ne alter alterius quietem et; eorum , quae recte fecissent, laudem et gloriam in
solitudinem interturbaret. Atque in iis cellulis sin- alios Iransferre singuli cuperent. Sed ita fiebat ut,
gulis bini fraires deg^bant (191), et quemadmodum1 dam quisque vult sub atlerius urabra delilescere,
prisci illi ^Egypli monachi, silenlio, orationi, le- repercussus virtutum splendor omnes praeclarius
ctioni, cerdts puritali, et rerum divinarum con- illustraret. Erat in cunciis spectala roorum gravitas
templatioiii vaeabant , cerlis eliam horis opcrii et maluritas, et nihilominus iuler tot virlulura or-
mamfum, praeserlim conscribendis libris, incuro- namenta horror et conlemplus' vanilalis omnis,
benles, tiimul suae inopiaeconsulerent, tum etiam,< quae, haud secus ac linca partnos, virlules et merila
ut ne quara darcnt occasionem illis, qui quacrunt' omnia exedit. Licebat in eis angelicam admirari
occasionem, sanclum eorum inslitutum calumnian-' D £ vitaro. Vivebant in multa patienlia, in vigiliis, in
(187) Adi Commenlarii praevii num. 503 et binos> post Blomenvennseet Puleani aetalem constructum,
seqq. conjicio.
(188) Videsis, quae in secundum Vilaepraeceden- (191) Haud diu posl S. Brunonis obilum Carthu-
tis caput ad not. 94 Annotata sunt. siani jam non bini, sed singuli singulas cellas inha-
Adi Commenlarii praevii num. 475 et 486.
- (189) Carthusiaeeremum vere anno hic assignalo, bilabant.
menseque Jiinio, cujtts dies qrrarta supra vigesimami C^) Vivendi modum, quem Sanctus ejusque so-
S. Joanni Baptisue sacraest, ingressum esse S. cii in, Carlhusia tenuere, Commentarii praevii num.
Brunonem, Commentarii praeviinurii. 470 el tribus> 485 et binis seqq. exposui.
seqq. invicte probatum dedi. (193) Consuetudines nerape, a Guigonenum. conscri-
(190)Ibi modo (adi Comracntarii praevii num. 447,, ptae cap. 28, uli Commentarii praevii 487
418 et 477) exstat sacellum, S. Brunoni sacrum,, docui.
cttjuscum nec Surius hic, nec Blomenvenna et Pu (194) Psalmo LIV,23.
icatius"iri conscriptis a se Sancli Vitis uspiam memi- (195) Pstluio xxxix, 18.
neri:it, fuisse illud primum posl Surii, attt .certc
557 ACTA. 538
jejuniis, in castilale, in scienlia, in longanimitate, A j divini amoris tottis arderet incendiis, non atiter la-
in suavilale, in Spirilo sanclo, in cbaritate hon men ad disciplinaecoetestis exercitia eorum exemplis
licta, in verbo verilalis, in virlule Dei. et familiaritale inferbuit, quam si flammanli quis
faci plures circumponat alias ardentes. Eralque cum
22. Initio quidem.cum in eara solitudinem perve-
casas verius sibi extrttxerunt. In- eis, non ut dominus aut episcopus, sed ut socius et
ntssent, quam cellas, fraler humillimus et ad cunclorum, qnaiitum in ipso
tereosautem degens vir sanctissimus Bruno, et fun-
erat, obsequia paratissimus, adco ut vir venerabilis
daroenta Carthusianae religionis jaciens, verbis et
Guilhelmus, prior tunc sarictiLaureniii (197), poslea
exemplispracclare eos inslituebal.Uteniminterastra S. Theofredi abbas, magislro Brunoni etiam ipse
sol, sic ille inter alios vitae sanctitale excellere vide- religiosa devolione non mediocrilcr alligatus, beali
balur. In ejus pectore aeterria Patris aeterni sa- contubernalis (biui quippe lunc per singu-
sublirai arca Hugonis
pienlia Christus Dominus tanquam in las inhabitabant cellas) apud niagislrum Brunoncm
residebat, et Spiritus-sanctus sibi gralissimum con- non leviter conquereretur, quod pene omnia, ad hu-
diderat dqmiciliun); sublimis enim et ardui insti- militatem inlra cellam sibi prseriperet
speclanlia,
tuti futarus architeetus singularl debuit coeleslis el episcopus non sccura saltcm til socius,
oflicia,
gratiae praerogativa eminere. Apparet autem sane, |" sed polius conversarelurtilfamulus, non liccre sibi,
etiam anle Carthusiaehabitationein virum eura fuisse tristis asscrens, ex servilibus
operibus quidquam at-
rarae ctrjusdam probilatis, iniegritalis, el gravita-
tingere, quae juxla morem debebanl pcr vices cfli-
tis (196), quod parlim teslantur ea , quaesupra dicta
cere, eo sibi cuncta pracripieiite. In tantum aulem
sunt, et confinnabunt eliamalia, qtiaedicturi sumus. eremum devotus incolcbal et sedulus, ut euro raagi-
lnde ergo colligi facile potest, qualera ille se tum
ster Biiino nonnunquain cxirc compellerel, lle di-
praebuerit, cura jam, tolo mumlo conlempto, vitam ccns, ile ad oves vestras, eisque , quod debelis
voluit ducere eremilicam, jd est, rebus hujus exsolvite.
mundi emortuaro, et solis ccelcstibus inhiantera.
25. Volebatcliameo tempore, magnae pauperla-
23. Qui enim, inler bomines degens et mundi
tis et humililatis ardore succensus, cquitaturas suas
bujus prosperis successibus florens,. virtutis stu- cunctas vendere, et diviso pauperibus precio, pro-
diosus fuit, inulto sane praeclarius et sublimius
priis pedibus in pradicatione discurrere. SeU hoiuo
in borrida illa solitudine ita se comparavit, ut cordis magisler Bruno non conseiisit, li-
profundi
noii solum virlutis sludiosus , sed etiatn virtu- mens ne apud se forsan extolleretur, aut a caeleris
tum omtiium eximio splendore ornatus videri jure (C de
singularitate judicarettir episcopis, aul (quod du-
posset. Nec dubiutn quin ab ejus excellenti san- biuni non eral) id ipsum propler asperitatem ct in-
ctilale in omnia Carlhusiani insliluti monasle-
aequalilalem consummare licinposset itinerum. Ita
ria illustria virtutum dimanarint exempla , qui-
quidera in beati Hugonis Vita, quani lector offendel,
bus cffectum sit, ul Carthusianus ordo hodieque
priuio Aprilis die (198), scribit is, quem diximus,
prae coeleris, quod lamen pace omniura diclum Guigo, gravis in primis auclor et fide dignissimus.
volumiis, priscum illum rigorem suum retinere Polest autem ex his perspicue ' animadverli, quanlus
videatur, non quod nihil de eo remiseril, sed auctoritalis et existimalionis fueril bealus Bruno
qtiod non ab eo sic deflexerit, ut roagnara ali- apud lara insigneni episcopum, ut qui ei baud secus,
quara ruinam fecisse censendus sit. Remissae sunt atque suo abbali, raro eximije humilitaiis exemplo
nonnihil paucis- tolerabilcs abstinentiae illae, sed obedierit, ob ejus procul dubio excellenlera sariclita-
lamen manet perpeluus piscium esus, multa jejunia, tein el sapientiam. Sunt, qui scribant, eumdem epi-
prolixae vigiliae, diulurnae preces, raultaque alia scopum a boato Brunone Carihusiani inslitulihabi-
carni sane molesta. Porro bealissiraus Hugo episco- tum monaslicum accepisse (199).
pus, cujus sanctilalis faraa celebris jam in omnes
se regiones effuderat, lametsi eos omnes, qui cura j) I 26. Eo quoque instante el efficiente, circumvicini
et plebeii,
sanclo Brunone in Carlhusiaeeremo degebant, niulto omnes, lam ecclesiastici, quam nobiles
Brunoni et fratribus
aroore et veneratione prosequebatur, at ipsum la- prona voluntate dedere beato
honesta et reli-
men Brunonem, quoil in eo majora cernerel divinae ejus, perspecta eorura lam sancla,
ha- giosa coriversalione, quidquid juris oblinerent in
graliae ornamenta, in lanto honore et reverentia
et inlra limites ejus deserti
buit, ut ejus consiliis non aliler , quam praeceplis Carthusiae montibus, olim in mundo cej
(200). Elsi aulem beatus Bruno,
abbatis, obtemperaret.
24. Et licet, ut ait in ejus Vita Guigo, etiam prius, lebris, jara oroni roundi hujus calcala glorla, in
(196) Quam id apprime veritati consonet, liquet; illius Gratianopolitani episcopi Vita cxslat inserla,
potissimurn ex iis, quae Commentarii praevii § 4 et; pag. 40, num. 11 et seq.
qualiior seqq. dicta sunt. (199) A veritale, qui hoc scribunt, aberrant. Adi
Commeniarii praeviinum. 501 et seq.
(197) Adi quae adnot. 15 in Yilam
' antiquiorem (200) Charlam publicam, qtia id anno 1086 fece-
supra annotala sunl. runt, inlegrara inluli in Coiiinientariutn prxviuin
(198) El apud nos lom. I Aprilis, cui eadem sancti num. 303 et binis seqq.
539 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 540
e.eriio lalitare, so'.iqueDeo ardenti amore ac desi- A .1 veslris curaulare : sed in qua vocalione vocati estis,
derio inhaerere^ guslare, qnam suavis sil Dominus, in ea pcrmanealis, alque in hoc loco perseverelis.
atque extra eum prorsus nibil appetere summopere Confidoautem in Domino, qui per nos buiniles sibi
studeret, non poluit tamen usqueqtiaque voto potiri habitaculum iii hoc dcserlo construere visus est
suo. Nani cura non tolos sex annos in iBa exigua bealo Hugouiepiscopo, quod propositum graliae suae
quidem, sed sancla sodaliiate exegissel, ponlifex boc nostro divortio non patietur in irritum redigi:
Urbarins sccundus, qui olim beati viri discipulus sedpotius praeslabit pro benignitate stta, ut ego in
fucrat, cum ad illud sublirae praecipui honoris fasti- hac tenlalione, mihi sane permolesta, obediens et
gium eveclusesset, cuperelque lantum munusaccu- fldelis inventus, ejus auctus benediclione, ad vos
rate implere, non imraemor egregiae virtulis et illu- laelusrevertar. Nec dubilare debelis, eliamsi cor-
slris doctrinae ejus sui praeceptoris, accivil eum pcr porc ad (empus a vobis abero, quin semper vobis-
litteras ad sanctae Ecclesiae pracslanda officia, gra- cum spiritu sim futurus. >
viter praecipiens, ne venire ad Urbera cunclare-
29. Haecillo dicenle, omnes cum lacrymis ete-
ttir (201).
vantyocem, aiuutque adeum : < Tu es, Pater ve-
27. lllo ponlificis mandato perleclo, ingens dolor B ] nerande, post Deum spes nostra, tu refugium no-
invasil Tratreset filios ejus omnes, nec adinitiebant slrum, lu consolalio et consilium noslrum. Te ergo
coiisolalionem, proleslanles, nullo paclo in ea vasla recedente, quid nos facluri sumus? Aut, te absente,
solitudine posse perdurare, si tanli Patris praesentia ad quem recurremus? Erimus profecto sicut ovcs
orbareulur; se quidcin mansuros, si maneret ipse; nou habentes pastorem. Quamobrem si ad pontifl-
sin abirel, separiter abituros. Eorum lacryrais vir cem te trahit obedientia, tecum nos una trahat su-
piissirnus valde consternalus , et multa commisera- peremiuens charitas, quaeesl in Christo Jesu, quam
tione permolus, cum ipsi quoque acerbissimum vi- separare et convellere non poterit neque mors, ne-
deretur posl lanlatn amicaesolitudinis quietem, tan- que vila, neque ulla creatura. i Audiens haeebeatus
tara animi tranquillitateraelconscientiaesereiiilatera Bruno, cernensque eos nullam admittere consota-
ad mundi htijus curas et slrepitus revocari, eos tionera, nec persuadere se illis posse, ut in Cartliu-
blande consolari nilebatur. Sciebat eniin scriptum sia manerent, ne tocusillejam Deo dicalus, ad ma-
esse : < Qui vos audit, me audit (202): > iiemque: nus laicas et profanas rursus devolverclur, quod
< Oninis aniraa potestatibus sublimioribus subdita prudenter ille timebat, coramendavit et dedit entn
sit (203), i atque ea causa pontificis mandatum non venerabili viro Siguino abbati Casae-Dei, qui fuit
aliter accepit, quarii ccelesli oraculo ad se delatam "< unus ex primis donaloribus (205), sed ila lamen id
vocem esset accepturus, ailquead fratres: <Manere fecit, ut omnino constilueret reverli cum suis ad
vobiscum, mihi, in Doraino dileclissirai fratres, Carthusiam (206). Peraclis autem omnibus perce-
gratissimum; separari a vobis, gravissimum : sed piaque beatissimi Hugonis episcopi benedictione,
mandatis aposlolicis obedire, ut ipsi quoque noslis, urgente pontificis mandalo, Romam profectus est.
necessarium est.
30. Potest aulem cx his quoqtte non obscure per-
28. <Scitis in ejus locum successisse ponlifrcem, spici, quam eximia fuerit virtule praeditus a quo sic
cui dictum esta Christo, < Pasce ovesmeas(204).i pendebant retigiosi fratres illi, ut vilam ipsam pror-
Non potest ergo nuinerari in ovibus Chrisli, qui non sus insuavem et molestam sibi putarent, si ejus
vult illi parerc, cui Christus commisit pascendas praesentia frustrari ipsos oporleret. Ubi autem bea-
oves suas. Ecquid vero mihi prodesse queat, hic lus Bruno Romam venit, ponlifex, ejus advenlu mire
vobiscunt corpus afflcere inedia et jejuniis, durisque exhilaralus, buraanissime eura excepit, quippe quem
suscepti instiluii laboribus et exerciliis atterere, si unice amaret et veneraretur, alque in primis et m-
interim per inobedientiam perdam animara meam ? timis consiliariis et tidelibus amicis semper eum ha-
Nolite igitur, fratres mei, iroporlunis hisce lacry-1T) buil, ejus consiliis in arduis Ecclesiae negociis nun-
inis affligere cor meum, et dolores raeos doloribus quam non uleus- Convenerunt aulem ad eum, agcnto
(201) De evocalo e Carthusia S. Brunone per Ur- (205) Celeberrimaehuitts in Arvernia abbatiae Be-
rc-
banum 11papam, qui, quemadmodura Commentarii gimini, queraadmodura Mabillonius in Annalibus
prcevii num. 96 docui, ejus aliquando Rerois disci-- nedict. lib. LXV,num. 35 docet, admolus fuit hic
pulus fuerat, vidcsis Commentarii pravii § 30, in norainalus abbas anno 1078, annoque 1094, ut lau-
telligesque ex iis, quae fbidem disserui, Sanctum dali operis lib. LXVIH, num. 103 idem auclor tradit,
nostrum vere, uti hic Stirius ait, non integros scx, munere illo sese abdicavit ; fuisse autem eum ex
sed annos dunlaxat quinque, el sex aut seplem mcn- iis, qui Cartbusiae eremum Sancto dedere, fidem fa-
ses in Carthusia commoratum fuisse, quando ex bac cil Commentarii praevii num.503-et binis seqq. reci-
ab Urbano, qui anno 1088 ad supremam Ecclesiae tata, qua haec Sancto ejusque discipulis anno 1086
cathedram fnerat eveclus, arcessitus fuit. data fuit, charta publica.
(202) Lucae x, 16. (206) Parum hoc verosimile apparet. AJi Coin-
(203) AdRom. IIII, 1. ment. pranv num- 513.
(204) Joannis xxi, 17.
541 ACTA. 542
itl Spirilu Dei, fratres omnes, quos in Carthusia A vilaeinsliluto, cujus fundamenta tum subslrucban-
apudsebabucrat (207), et mullo doloreaffici ccepere, tur, immodicam illis fratribus pusillanimiiaiein et
ipso vel maxime dolenie, quod Carthusiae solitudi- perplexitatera injecit, adhibilis ad eam rem, tan-
nein, quam Dominus sibi elegerat, reliquissenl. In quam aplissimis instruroentis, quoruradam raaligno-
roentera enim eis veniebant, non carnes, aut cucu- rum hominum linguis fraudulentis el fallaciosis, qui,
mereset pepones, ut illis murmuratoribus Israelitis novilatis eos insiroulantes, aiebanl, illos in tnortis
in deserlo, sed sanctae meditationcs, ferventes ora- discrimcn sese conjicere. Et efleclum sane est ab
tiones, sludiosaelecliones, et spirituales consolatio- illis, ut optimi patres prorsus dubilarent, quidnaiii
nes, quibus in Carlhusiano deserlo perfruiti erant, agcndum ipsis csset, lum propter suscepsaevitaeau-
nec poteranl erumpentes cohibere lacrymas, cuin steritatcin, tum propter deserli illius horrorem et
cernerent ix tam alta quiete et tranquitlo silenlio in vastttatem, in qua, illorum nequam hoininunt moti
molestissimos slrepilus et varios rcrum tumultus se sermonibus, in vitas periculura se venturos eiiain
conjectosesse. ipsi jam formiriabant. Conlra aulem non parum ve-
31. Sed cum beatusBruno a ponlifice recedeudi rebantur, si inde recederent, se Dcum el stcllas du-
copiam necdura impetrare possel, persuasit fralri- ces, quas episcopus Hugo videral, offcnsuros.
bus, ut ad Carlhusiam redirent, oblinuitque a pon- B 33. His perplexilatibus aliquandiu bene mulium
tificc litteras ad abbatem Siguinum (208), ut Cartlui- exagilalis illis, ecce, beuigiiissimus Deus, qui nun-
siauercraum ipsis restitueret. Praefecit quoque eis quam descril sperantes in sc, miltil ad cos, his de
suo loco prioremLanduinum, quo duoe omnes ad rcbus inter se colloqueiites, virum vcnerabilem ,
Carthusiam reversi sunt (209). Animadverlit ex his cano capite, crispo capillo , qui ait ad eos : < Per-
quoque lector , quis vir fuerit beatus Bruno, queni plexi estis, fratres, ulrum hoc in loco permanere,
tanli fecerit ipse totius pastor Ecclesiae, qtiemque vel ex eo excederc debcatis. Sed ego dico vobis ver-
tantum apud sc faniiliarilatis cl auctoritatis locuni bis omnipolentis Dei Genilriccm, Virginem perpe-
habcre voluerit. Nos nolumus exaggerare singula, luam, vos in hoc deserto loco conservaiuram , si in
ne prolixi simus. Poslqtiam autem fratres cum Lan- ejus honorem quotidie legere velilis preces ejus ho-
duino in Carlhusiam venere, el ponlificis litteras rarias. i His diclis, repenle ab corum oculis abla-
Siguino abbati exhibuerunt, fratribus ejus ccenobii lus est. At illi, incredibili affecti gaudio, illaut sa-
assenlienlibus, praesenle S. Hugone Gralianopoli- crosanclam Virginem, cui scirent ejus Filium , re-
tano episcopo, el Hugone Lugdunensi archiepiscopo, gem immorlalem oniuiura sxculorum, nihit negare
libere eis deserlum Carthusianum rcmisil, et tum posse, patronara totius Carlhiisiani insliluli sibi
illis, lum successoribus eorum perpctuo tradidit C ^ delegerunt, et bealissimurn Doruini praecursoreni
possidendum (210). Et baequidem primae fuere Ro- Joannera palronum. Hominem autem illum, qui cis
mani pontificis lilterae de Carlhusiano inslituto, quae apparuit, sanctum apostoluro Petrum fuisse, inde
magno sunl documenlo, ab ipsis Carlhusianae reli- vel maxime conjiciebant, quod ejus successor Ur-
gionis initiis, eam a sede apostolica approbalam banus secundus in concilio Claromontensi beatis-
esse (211L simaemalris Dei preces horarias a tolo clero dicen-
32. Ab eo autero die Cartbusiana soliludo seraper das inslituit. Ex bac, aiitem visione adeo sunl con-
in Cartliusianorum ditione permansit, siraulque fortali in Domino, ut neque mors, neque vita illos
Carlhusiana religio usque in prassous illic perdurat. separare posset a charitaie Chrisli (212).
Ubi vero sanctus Bruno, in pontificis curia degens, 34. Cum autera bealus Bruno sumrao pontifici
fratres illos incolumes ad Carthusiam revertisse , ad annos paucos strcnnam navasset operam, nec
locumqueillum obtincre, et tranquilla paceac quiete parum Ecclesiae Dei profuisset consilio, prudeuiia
frui cognovit, crebro ad eos scripsit, hortans illos, et sapicntia sua, molestisoime inlerim ferens curiae
ut in via Dominiconstanter perseverarent. Verum strepilus el lumullus, quibus posthabitis, optabat
lion defuit in hoc spiritali paradiso lorluosus ille _ sempcr redire ad tranquillum vitaesoliiarise porlum,
coluber etserpens anliquus. Praesentiens enim jam landera ultra ferre non sustinens tanlidesideriiflam-
tunc, quanta ad ipsum redilura essent darana ac mam, anlequam poniife.ve Placentia abirel tn Gal-
dclrimeuta ex illo prteclaro sublimis et angelicae lias, mulla precuin inslanlia vix landem obtintiil ad
(207) VidesisComment. praev. num. 527. (210) Videsis qnaede hac Carthusiae restilutionc
(208) Commenlarii praeviinum. 528 integras hasce Coramentarii praevii num. 5-9 et seq. in mediuiu
sludioso leclori exhibui. fuere addticla.
(209) Landuinum a Brunone Carlhtisiae fralribus (211) Vivendi modum , quem S. Bruno ejusque
tunc primum, cum hi Romam ad Sanctum jam ve- socii in Carlhusia lennere, Urbano II, sumnio pon-
iiisseut, Carthusianiqiterepetere consensissent, pran- lifici, placuisse, argumento sane sunt lilterae hic
fcclutn fuisse, innuere hic videtur Surius ; verum id nienioraUe; verum iu hiscc (adi Commeniarii prae-
jara inde ab eo temporc, quo Sanctus, pontificio vii rnim. 528) cellic dtimiaxat seu monastcrii S.
nblemperans inandalo, relicta Carlhusia, Romam Brunonis, ruin instituli Carthusiani, mentio fit.
petiit, faclum esse, fidcm facit publicuin, quo San- (212) Videsis quae do visione hac adjunclisqitc,
cti discipulis Carlliiisiaecrenium SiguSnus resliluit, cim coniilatis, dicla sunl Comiticnlarii prcevii mini.
iustrumculum , Conimenlarii pracvii rmni. 529 rcci- 605 ct quiliquc scqq.
tulum.
543 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 5445
suam eremum recedendt, aut certealiam, si- sie vi- A cubiis persistenles divinis, exspectant redilum Do-
sum esset, expetendi, copiam et facultalem. Per id mini sui, ul, cum pulsaverit, confestim'aperiant ei,
tcmpus, annuente eodein ponlifice, electus fuit vir eremum iucolo, ab bomiuum habitatione satis un-
sanctissimus Rheginensis Ecclesiae, quae est prima dique reraotam.. De cujus amcenitate aerisque tem-
lotius Calabriaemelropolis, archiepiscopus, multus- perie et sospitate, vet planitie ampla et grata, iriter
que in eo erat Urbanus pontifex, ut eum in ea di- montes in longum porrecta, ubi sunt virenlia prala
gnitale conflrmaret; seil non ignorans ille, quot ct florida pascua, quid dignum dicam? Aut collium
pcriculis, qupt curis ct molestiis ejusmodi ecclesia- undique leniler seerigcntium prospectum,opaearunt-
sticae functiones obnoxiaesint, noluit eleclioni prae- que valliura recessum, cum amabili fluminum, rivo-
bere assensum (213). Neque id pertinaciter lamen, rum, fontiumque copia, quis suflicienter explicet ?
sed modeste et bumiliter, solo quietis amore, servaia Nec irriguijdesunt horli, diversarumque arborum
crga ponlificem obedientia el submissione, et erga fcrtilitas. i
pnjxrinos charitate. 37. Verum quid ms diulius immoror ? Alia
35. Tandem cum bona venia. et benedictione quippe sunt oblectamenta viri prudentis, graliora et
pontificis a curia discedens, Calabriae deserta lo- uiiliora vahle, quia divina. Verumtamen arctiori
ca expetiit, adjunclis sibi atiquot ejusdem pro- " disciplina studiisque spiritalibus animus infirmior
positi viris, quos jam vitae ejus odor bonus et fer- fatigatus, saepius his relcvalur ac respirat. Arcus
ventcs exhorlationes ad mtindi conleinptum adduxe- eniin, si assidue sit tenstis, remissior est, et mi-
raut (211). Drdiceral cnim in Calabriaeregione inul- nus ad oGQciurnaptus. Qttid vero soliludo eremi-
tas csse solitudines, agendaepcenitenliaeet vitaesoli- qtie silentium amatoribus suis ulilitatis jucundilaiis-
lariac cOiiseclandae aptissimas. Maluisset ille quidem que conferal, norunt hi solum, qui experti sunl.
quod ctiaiu crebro apud so conslituerat, redire in Ilic namque viris strenuis lam in se redire licet,
Carihusiant ad fratrcs charissimos, quos eo reraise- quam libel, et habitare secum, virtutumque germina
rat; sed quia sumiuus pontifex cum sua curia pro- instanler excolere, atque de paradisi feliciter fructi-
ficJscebatiir in Gulliam in cujus finibus Cartlrasia bus uti. Hic oculus ille couquiritur, cujtis sereno
sita cst, verebatnr, si ipse qiioque eo se conferret, inluitu vulneralur sponsus aniore, quo irnmdo ct
ne.aut curijm declinare non posset, aut illam non pttro conspicitur Deus. Hicotium celebralur negolio-
reliquisse , sed sequi videretur. Polius igitur visura sum, et in quiela pausatur actione. Ilic pro cerla-
cst Calabriam pelere, niliil interim mutata voltintate roinis labore repensat Deus athlelis suis mercedem
suos in Carthusia revisendi, coinpositis sedaiisque /, opiatam, pacem videlicet, quam ignorat mundus et
^
rebus (215). Satis hoc declarant litlerae, quas ex gaudiiiin in Spirilu sanclo. Haecest illa Rachel for-
Calabriaesoliludine fralribus in Carlhusia degenti- inosa, pulclira aspectu, a Jacob plus dilecta, minus
hu&s*cripsit,,in quarura calce sic habel: De me au- liliorum ferax, quam Lia fecundior, sed lippa. Pau-
tcin, fratres, scilole, quoniara unicum milii post cipres eniiii suntconlemplatiouis, quamactionis fllii.
Ueum est desiderium veriiendi ad voset videndi, et Arerumlamen Joscpb et Benjarain plus sunt caeteris-
qiiandopotero, opere adimplebo, Deoadjuvante(216). fratribus a patrc dilecli. Haccpars illaoptitna, quant
36. ln ipsa autem Calabria venit ad qtiamdam Maria elcgit, quacnon auferetur. HaecSunamilis pul-
cicnuiiii, cui Turris nomen esl, in dioecesi Squilla- cherrima sola in omnibtis finibus Israet reperta, quae
censi (217), ibiqtie non cellas alicujus. pretii, quod David foveret senem et calefacerct. Haecin illis lit-
stimptus non siippelercul, sed casas humiles ex vilii leris (218) scribil vir sanclus, e quibus in ejus exi-
quidem materia, sed in Christo preliosa aedificarunt. miam praedicationcm raulta peli possenj, sed nos ad
Quanla autem vitae integrilate el sanciitate cum suis: alia transiraus.
illic versatus sit, quibus vacaverit pietatis et reli- CAPUT III.
gionis exercitiis, quis verbis explicare queal ? Po- In Turrilana eremo a comile Rogerio invenilur, prm-
tcst quidein id aiiqua ex parlu iunotescere ex epi- D I sentissimo periculo hunc liberat, duo ibi ejusdent
stola, quain vir sanclus scripsit ad Radulphura Re- liberalilale monasleria exstruil, in horum altero ad
mortem usque sar.clissimevivit,postobilummira-
mcnsis Ecclesiaetunc praeposiUim,pbstea episcppuro,i
culisclaret,tandemque, pontificepermittente, aCar-
ubi inter cselera ait: <In flnibus Calabriae cura ira- thusianis coditum honoribus afficilur.
ttibus religiosis, el aliquot bene erudilis, qui, in ex- 38. Postquam in ea Turreosi ererao beatus Bruno
(213) Sancius sub concilii Placeniini, anno 1095> sistere rationera, ob quam, cum in Calabriam seces-
celebrali, teropus nec primum ad Rhegiensem ar- Sit, Cartbusiam non repetiisse bic asserilur.
chiepiscopatum fuil eleclus, nec eremum repetendii> (216) Lilleras, quas hae voces lerminant-,quasque
faculfatem a ponlifice obtinuil, contra ac Surius hic ad Carthusiae fratres per Landuinum, ad hanc e Ca-
docet. Adi Coinmentarii praevii num 532, 533, 536i labria revertenlem , Sanctus misit, Commentarii
etseqq. , praevii num. 679 et seqq. integras dedi.
(214) Consnle, qtiae in tertiura Vilae praeced. ca- (217) Adi Comment. praev. num. 552.
put ad npt. 150 nolavi. (218) Quo vera bic praedicari a biographo depre-
(215) Cum ppntifex anno 1095, celebrato Placen- hendas, adi Commentarii praevii § 41, quo lhteras
tiac concilio, in Gatliam abierit, Calabriaraque Bruno> illas integras recilavi, eaque, qua: cougrua dtixi, in
jatn inde ab anno 1090 adierii, liquet sane non sub-- easdein notavi.
545 ACTA. 546
primuro habilare ccepit cum sociis, accidil, Deo idI A . sem Sergium natione Graecum, principem superdu-
efflciente, ut quodam die Rogerius comes Calabriaej centos armigcros nalionis suae, et cxercilus excu-
(219), cum non parvo suorum grege et multa canuml biarum magistrum ; qui Salanica persuasione prae-
frequentia in cadem soliludine venalioni incumbens,, venlus, prius ipsi principi Capuae, promitlenti auri
ad eum locum, quetn sibi incolendum sumpserantt non modicam quantilatem , ad invadendum mo
servi Dei, lolius rei nescius perveniret. Ubi cumi meumque excrcitum, noclu aditum pollicicilus est
canes sagaciter diversa feraruin vesligia explora- se pracbere.
rent, ad casas, in quibus bealus Bruno cum fralri- 41. < Nox proditionis advenit; princeps Capute
bus comroorabaltir, accurrerunt, atque illic, fixispe- ejiisqu^ exercittis juxta promissum est paratus ad
dibus, raagno latratu indicabant domino suo, opi-. arma, durnqiie me sopori dedissem, interjecto ali-
mam se reperisse pracdara. Comes, id conspicatus, quanlo noctis spatio, astitit cubtli meo quidam se-
ocius cum suis advolat, offendil Palres illos in spe- nex reverendi vtiltus , veslibus scissis, non valens
luncis suis flexis genibus , erectisqtie in coeltim vul- lacrymas conlincre. Cui ctim in visu dicerem, qtia;
libus ac manibus simul oranles el laudantes Deum causa ploralus et lacrymarum esset, visus esl mibi
(220).Tumille, inagnaadmiralionerepIetus,abequo, durius lacrymari. Iterato qnaerenti mihi, quis es-
cui insidcbat, desilil, pie et comilcr illos salutal, B set ploratus, sic ait: Flco animas Chrislianorum,
qua causa eo advenerinl, et quaecornm sit condilio, lequc cum illis simul. Exsurge quamprimiim, siime
nccurate perqnirit. Postquam ex iis didicit oinnia, arma, si liberare te Deus permiserit, luonimqiie
iiiipense laelatus esl, lamians et glorificans Deum, animas piignalonim. Hic rnibi per totum videbatur,
qui lali ipsum prneda dignum judicasset. velut si csset per omnia vcnerabilis paler Bruno.
39. Persuadebat "enim sibi, neque id lemere, se Expergefaclus suni ctim icrrore grandi, prr visionc
lerraraque suam eorum merilis et precibus apud pavesccns. Illico sunipsi arma, clamans militibus,
Deum adjulum et in pace conservatum iri. Atque ea ui armali cquos consccnderenl, visionem, si vera
causa, ut possenl illicquielius vivere el ditilius pcr- essct, satagens comprobarc.
manere, dedit eis ecclesiam Sanclac Mariaeel Beati 42. < Ad quem strepitum ct clangorcm fiigienles
Stephani de eremo (221). Ubi sane cliam crebro eos impius Sergius ejusque scquaces subseculi stinl
invisit, cl res vitao degendae necessarias cis tribuit, priiicipem Capnx", sperantes se in diclam civiiatcni
ctea, quaead salulem animae pcrlincrent, libcnlcr confugitim habuisse. Cepernnt nniem fnilites, inter
nbeis audivil. Ipsuin vcro beaiuro Brunonem, alio- vulneratos ct sanos, ccnliim scxaginta duos (224),
riim pastorem et jalrem, noii solum proe caeteris ar- r„ a quibus visionein fore veram comproljaviiiiiis. Ue-
ctius compleciebalur, sed cliam saepiusad sc evoca- verstis sum, Dco volcnle, vicesima nona Julii mcn-
hat, multamque ei praestans reverentiam, semper sis Squillacimn, pcrhabita [al , praehabila] Capuae
cum primo loco habiiil in domo sua, ejusque consi- civilate, ttbi liti pcr qtiindenam conliniiam ir.firina-
liis Iibcnler parebat, et prccibus, qtiibus pluriinum lus. Venit vero jara dictus venerabilis Bruno cum
fidebal, perpctuo sese comiucndabat (222): nec errm qnaluor de fratribus suis, qui me suis sanclis devo-
fefellil opinio. Ejus enim beati viri nicrilis Dominus tisquc colloquiis consolati sunt. Cui reverendo viro
a praesenlissimopericulo ci structis ci periculis il- visionem rcttili, ct humilcs gratias cgi ,• qui de me
lum liberavit; id quod comes ipse in Dei gloriam, etiam absente suis in orationibus curam habuisset.
et ob divulgandara ubique sancli Brunonis sanclitat- 43. < Qui se humiliicr asseruit non ipsum fore,
tem lilteris suis tcstalum reliquit in hacc verba: quem crcdidi, sed Dci angelum, qui aslat principi
40. < Ego Rogerius, divina niisericordia comcs temporcbelli (225). Rogavi qttoqtie ipsum bumililer,
Calabriae et Siciliae nola esse volo omnibiis fidclibus ul proplerea de rebus ineis in lerra Sqtiilla-
Cbristianis beneficia, quac roihi peccatori concessit censi suracre dignaretur largos redilus, quos do-
ficus oralionibus reverendi inei fratris Brunonis, nabam. Renuens ille, rcciperc nolle dicebal, quod
piissim» patris fratrum, qui habilant in ecclesiis D u ad hoc doniuin sui patris nieamque diniiserat, ut om-
SanclaeMariaede cremo, et Sancti Slepliaui proto- nino de rebtisextraneis liber, descrvircl Dcosuo. Hic
marlyris, quae silaesunt in lerra mea inler oppidura, fuerat in tota domo mea, qttasi priinus el magnus
qtiod dicilur Slilum, el Arenaro. Cum essem in ob- (226). Tandem vix ab eo irnpetrare polui, ul gralis
sidione Capuae(223) Kalendis Marlii, et praefecis- acquiesceret sumcre modicura munus meum. Donavi
(219) Pro principis hiijus nolilia adi Comroeiil. occasionem Coromenla-
(223) Obsidio hacc, cujus anno
rii praeviintnn. 655 exposui. 1098evenit quem-
praev. nuni- 556 el scq.
(220) De fictitia hac, ut apparet, sancli ejusque adinodum Commentarii pi\evii § 40 docui.
sociorura per comitem Rogeriuni, venalioni vacan- (224) An Sergius hos inter fueril, esl dubium.
tem, invenlione videsis Coininentariuin praeviura Consule quse in Vilaepraecedcnliscapul 3 annotala
num. 541 el binis seqq. sunlad not. 140.
(221) Quid de duabus bisce ecclesiis, quas S. Bru- (225) De visione hac, comili Rogerio in somnis
noni cjusque sociis, slalirn atque hosce in specu oblata, videsis Commenlarii praevii iitiro. 644.
oranles inveuerat, coraes Rogerius donarit, senlien- (226) Ne ex bis comitis Rogerfl verbis putes, S.
dum sit, Commenlarii praevii num. 570 aperui. Brunonem ante suum in Carlhusiain secessum ali-
quandiu fuisse in principis istius aula versalum. Atli
(222) Vide, quae in Vtlaepraecedentis caput 3 no-
lavi ad nol. 137. Commentarii praevii num. 571 et seq.
S. BRUNONISCARTIIUSIANORUM INSTITUTORIS 548
547
et conclusit sic (233):
enim cidem palri Brunoni cjiisqiie suecessoribus ad A profundo sermono. exposuit
etiara sacramenta, quae sancta credit et vc-
haliendum in perpeltmm absque lemporali servilio Credo
et nominalim panem et vinnm,
inonasterium S. Jacobi cum castro, et quarn plttra , neratur Ecclesia,
ve-
rcs et bona alia, cum amplissimis liberlalibus, in quaeconsecrantur in altari, post consecrationem
veram
dictis litteris (227) specifice declaratis. >Hxc comes rum corpus csse Domini nostri Jesu Cbrisii,
ille. carncm et ycrum sanguinein, quae et nos accipi-
44. Hac anlem comitis libcralilate ct donatione fretus mus in remissionem peccatorum nostrorum, ct in
die san-
bealus Brttno condidit ibi primo ecclesiam in hono- spe salutis aelernae.Proximo inde Dominico
rem Malris Dei apud specura qnamdam subterra- cta illa anima carne sotuta est pridie Nonas Oclo-
neam.in qna ipse morabalur. Deinde exstruxit eliara bris annoChristi millesimo centesimoprimo, corpus-
altcram , haud procul ab illa distantem, in honorem que ejus fratres illic honoriflce condiderunt.
sancti protomariyris Siephani (228), cum monaste- 48. Ad ejus sepulcrum hujusmodi cpitaphium ap-
rio illi conjunclo, in quo caeteri fralres habilabant, positum est:
snb cura et gtibernalionc lanti Patris Chrislo mililan- Primus in hac Christi (undator oviliseremo
tes (229). Cuin quibus vir sanctus nsque ad diem _ Bruno Promeruifieri, qui tegor hoc lapide.
mihi nomen, genitrix Getmania, meque
vilfo extremiim in ea perseveravil vivendi rationc et " Translulit ad Calabros grata quies nemoris.
vitae aspcritate, quam antea in Carlhusia cceperatet Doctor eram, prwco Christi, vir notus «n orbe,
eorum Desuper illud erat gratia, non meritum.
docuerat, inlerim etiam sollicite cnram ge- Camis v.ncla dies Octobris sexla resolvit,
rcns, qui in Carthusiac cremo degebanl (230), prac- Ossa manenl tumulo, spiritus astra peiit (23i).
fecto eis, ut inte diximus, raagistro Lauduino. aulem sanclissimam vilam mortemqtie prctio-
Ejus
45.Qu<quidem vir venerabilis, nc a vestigiis et in- sam consecula sunt mulia miracula, quac' ob ejus
slitutis lauli Palris et praeceploris sui deflecleret, praeclara merila Christus effecit. Post obiurm ejus
neve aliter suos inslilueret, quam ab illo cum sociis et fralres monaslerii ejus chartas misc-
sepulluram
fralribus didicisset, iter longissimum suscepit ad
accuralius runt, ut habet consuetudo, in diversas provincias,
ipsara usquc Calabriaeercmum, singula in ipsam quoque Britanniam, quibus et ejus e
alque
cx illo perconlaluriis. Sed cum a sanctissimo viro vila decessum et ut preces pro sancta
signiflcarunt,
rcdirel, in manus Giberli schismatici incidit, el cura illius aniraa Dominoofferrentur, pelierunt (255).
non posset a*sciitentia deduci, pro justitiae dcfensio- 49. Sciebant enim non esse justum, qui non pec-
ne in cuslodia detentus esl; unde paulo posl dimis- cet. Et
non mullo primo quidem fratres el discipuli ejus, deinde
sus, intcrjeclo temporc, impollulum C etiam alii, qui eum noverant, quibusque cognita
Clirislo spiritum reddidil (231). orat cjus eximia erudilio el vita1.sanclimonia, testi-
46. Incidit vero etiam beatissimus Pater Bruno in monium de
iis, vel prosa, vel carmine in iis chartis
gravissimam valeludinem, morboque augmenta ca- ascripsere. Quae omnia commemorare si velimus,
pessente, quemadmodum sese habuerit, fratres el nimium prolixi erimus; si pnetermiltere omnia (ot
filii ejus his verbis in scriplo quodam explicant:
hominutn testimonia, ingratiludinis
Ut scialis, quanla flducra, qttam certa spe liberalio- gravissimorum notam non
et impudenliae effugiemus, praesertim
nis ejtis preces fundalis, transiliim illius brcvi lilulo ex iis eximia beati viri sanctitas non obscure
quando
innotescimus, ul in sancti viri consummaiioue veri- potest adimadverli ; et expedit sane non ignorari
tatem et perfeclioncm transactae vitae coiligatis. c'a,
quae annotaturi sumus, vel ob id potissiinum,
Sciens eniin quia venit hora ejus, ut transeal ex
quod quidam inepli et insulsi homines, et sibi et
boc rotindo ad Palrcm, convocatis fratribtis suis, ab aiiis persuadere ausi sunt, hunc beatum virum
Ipsa infanlia singulas aetales suas replicavit, et lo- eum esse doctorera , quem nos in hujus hisloriae
tius tcmporis sui cursura scienlia et sentenlia di- inilio damnatum esse diximus ; quod quidem vanis-
gnuin (232) proclamavit. simum est, nescio, cujus somniaioris, coramenlura,
47. Postea fidera suam de Trinilate, protraclo et D cum satis constet, illum damnatum doctorem bealis-
(227) Inlegras hasce Commentarii praevii num. Guiberti antipapae incidit atque in carcerem fuit
637 et sex seqq. recitatas invenies.
Nec conjectus, inedia in hoc, quemadroodum ex iis, quae
(228) Sanctus, postquam in Turriianam ere- Commentarii praevii§ 41 disserui, fas est colligere,
mum secessit, conlinuo in specu, uti hic Surius inleriil; ul proinde a vcritate aberret Surius, qui
vetle videlur, commoralus est, nec binas ecclesias, illunt non prius,
htc meraoralas, post datum, cujus pars proxime hic jectus fuerat, dimissus qUamcum e carcere, in quem con-
recitatur, diploma primum condidit. Adf Commen- scribit. paulo post esset, obiisse, hic
larfi praeviinum.624elbinisseqq.itemquenum.748. Pro phrasis hujus significatione adi Com-
Monasterio huic (232)
(229) Sanctiis Lanvintim praefccit mentarium praevinm num. 726.
pnorem. ConsuleComraent. praevii num. 626. 645 (233) Integram fidei professionem, a Sancto, morti
«716. vicinum se sentiente, emissam, Comroenlarii praevii
(230) Verissimum sane hoc apparet ex litteris, in num. 727 studioso lectori exhibui; verbis interim,
Coinmentario praevio§ 41 rccilalis, quas ad Car- qitaehic snbdunlur, ibidem haud lerminalur.
iliiisiaefratres per Laiiduinum, ad hosce c Calabria E versibus hisce aliquot dissonant a versi-
(234)
revertentem, Sanctus misil. bus, quibtis sancli Epitaplrimn primitus fuit conce-
(251) Landuinus, qui, ex Calabria, quoBrunonis pluin. Consule Commenlariura praevinin imm. 734.
visendi causa iverat, Carihusiam repetens, in manus (235) ConsuleCoramenl. praev. nuin. 24 ctseq.
549 ACTA. 550
simo Brunoni et sociis ejus occasionem praebuisse A j Calabriaemonaslerium a beali Patris Brunonis fer
devita sanctius insiiluenda serio cogitandi, et, re- vore el sanctitate lepescendo degeneravit. El pele-
lictis omnibus hujus mundi rebus, in horridam bant quidem ejus habitatores a Carthusia visilatorcs
solitudinem commigrandi (236). et rcformatores, sed nimia locorum intercapcdo non
50. Haectantorum virorum, tol insignium colle- facile id oblinebat.
giorum et pcrsonarum praeclara teslimonia (237) 52. Ilaque ad Cislerciense institutum illi se trans-
abunde, ni fallor, sufficiunt ad ostendendam beatis- lulere, quod, tumrecens ortum, incomparabilis viri
simi Patris Brunonis exccllenlem doctrinam, morum beati Bernardi abbatis Claravallensis insigni sancli-
honestatcm, et vilae sanclimoniam, etiamsi nulla tale, multoque labore miriflce propagatum, in ma-
ejus miracula exstarent. Atqui vero mullis etiam mi- gno fervore durabat (240). Ad illud autem tempus
raculis claruisse Icgitur, sed ea tamen, quod sine in Carthusianae religionis professione permanserat
dolore commemorare non possum, non ea diligen- illud inonasterium annos sexaginta (241). Sed Ci-
lia, qua par erat, annotata sunt, aut si annotala sterciensi qtioque rcligione successu teraporis ibi te-
sunt, alterius instiluli monachis, ejus monaslerium pcscente, lahdem monasterium sancti Brunonis fa-
occupantibus, primo quiriem negligentius cuslodita, ctum est commendatiiium (242) usque ad haec
deinde vcro etiam perdila sunl. Sepuilus est vir B sanclissimi ponliflcis Leonis decimi tempora. Is pon-
pracstanlissimus in monasterio suo S. Stephani post lifex, cum niultorum relatione de eximia beati Bru-
sumroum allare (238). Ad ejus sepulcrum fons vivus nonis sanclitate crebro audiisset, omissa miracttlo-
prorumpit, qui Chrisli virtute et ejus meritis mul- runi inquisitione, indignum arbitralus esl, eum,
tivaria affert permultis remedia sanilatis. llluminan- quem prxpotens Deus, in hac vita tot auxisset donis
lur illic caeci, surdi audiunl, manci et mutili redin- et charismalibus, et nunc coelesti afflceret bealitu-
tegrantur, leprosi mundanlur, daemoniaci ocitis re- dine, in terris non eximia Jaudc el praedicatione
purganlur. Sed his omnibus miraculis illud admira- efferri, nec debila piae devotionis oflicia persolvi
bilius est, quod, sicut toties repelunt jam allala apttd thronum divinaegloriae qnicscenli, cni dedisset
lestiraonia, gloriam et honorem omnem respuere, et Dominus cor ad praeceptum ct legcm vitae ct disci-
in tanta vitae ausleritate, inlegriiate et perfeclione plinae.
perseverare potuit. 53. Ilaque non modo auctorilale aposlolica cle-
51. Non debet autem cuiquam scrupultim movere, meiiter annuit, sed etiam voluit, ut in singulis mo-
si lons ille jara non cernatur ad beali viri scpulcruin. nasleriis toiius ordinis Carthusicnsis, el carurn
Fontes enim miraculose cbullienles , non semper p. ecclesiis sive sacellis feslum sanctissimi Brunonis
perpetui sunt, et inlerdum propter hominum dcrae- confessoris annis singulis die scxto Octobris, quo
rila ejusraodi Dei beneflcia subtrahuntur. Fiunt deccssil e vita, solemnitcr colatur, et congrua debi-
enim miracula divinitus, ut commendentur et de- taque devotione celebretur ; ipsius eliam corpus
clarentur merita sanctorum; quaeubisatis innotiiisse alqtie memoria dignam in Domino laudem habcat ac
videnlur, cessanl nonnunquain miracula. Nec Valde veneralionem ; conveniens etiam officium in bonore
mirandum est, si fons ille ablalus est, exsulanle ab ipsius agatur et decantetur, nec non quolidie in di-
ejus monasterip sanctissiraa illa vivendi ralione, vino oflicio de eo commemoratio liat (243). Domtiin
quam illic vir sanctissiraus inslituerat (239). Cum praeterea sancti Stcphani, quambeatusBrunoinCala-
enim obdorrniisset in Domino, in Carlhusianae vilae bria condideral, et in qua sacrum ejus corpus quiescit,
insliluto perseveraverit illud monasterium sub idem pontifex a Cisterciensibus ad Carthusianos re-
quinque prioribus, qui ei successerunt, usque ad vocavit anno salulis raillesimo quingenlesimo deci-
icmpora venerabilisGuigonis priorisCarthusiae. Inde mo quarto (244), ul deinceps illic Carthusiano more
in Gallia crescenle ordine Carlhusiensi, solum iilud et insliluto vivatur. Cum autem haec res ageretur,
(236) Ila hic Surius : et recle sane, ut impiam de quo colitur Romanoqin Mrl. exstat insertus, actum
sanclocalumniam confutel, mox subjungitnonnullos, Djamestjis
I autem Cislerciensi Ordini, qui, anno
quibus sanclo a variis ecclesiis parentatura fuit, 1098 prirnum inceptus, anno HOOaPaschali II papa
litulos funebres; ast cum non hos tanttim, vcrum approbatus fuerat, anno 1113 nomendedit, vitaroque
etiara pmnes alios, qttibus Brunonem, vita functum, in eo sanctissime actam anno 1152 felicissime ter-
Ilaliae, Galliaeet AngliaeEcclesias plurimae ac per- minavit, uti probant, quae in prxfato tomo de san-
sonac celebrarunt, dalurus infra sim, ab iis, quos clo illo abbate dicta srint.
Surius recenset, huc transcribendis abstineo. (241) Turritanum S. Stephani monaslerium diu-
(237) Titulis funebribus nimirum, quos ex dictis tius , quam hic slatuaiur , Carlhusiensi inslituto
nota praecedenti recitavit, expressa. mansil addictum. Adi Commenlarii prsevii nura.
(238) DeTurritanae eremi ecclesia, in qua scpul- 740 et seq.
luram nactus sit S. Bruno, videsis Commentarii (242) Pfo tempore, quo id factum sil, adi Com-
praevii num. 731 el binis seqq. disputata. raenl. praeviinum. 752.
(239) De fonte, qui ad Sancti lumulum, uli hic (243) Videsis, quae in Vitac praecedcnlis caput 3
traditur, prodigio excitatus fuerit, rationeque, ob annolata sunt ad not. 157.
quam fons ille desiisse seu exaruisse simiil asseritur, (244) Bulla, qua Leo X papa Turritanum S. Sle-
eonsule, quae Commentarii praevii num. 735 el ali- phani monasterium Carthusianis restituit, anno
quot seqq. dicia sunt. 1513 dala notalur; hi autem possessionem illius
(240) De S. Bernardo, primoClaravallensi abbate, adieruntanno 1514. Adi Cominentarium prxvium §
apud tios tom. IV Augusli ad 20 hnjus roensis diem, 46, quo Bullam illam iniegram dedi.
s51 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM 1NSTITUTORIS SSl
prior CartliusiaeNeapolitanae, oui ejus urgendae el A Turri Ordinis Carthusiensis instituloris primi, cu
promovendaenegoliiim daluin erat, exhibuit reveren- jus eliam imago Hlicpicla cernitur. Iu hac specu ille
do Palri domino Francisco, MagnaeCarlhusiacpriori, vir Dei ab eo tempore, quo priraum illuc venil. us-
parlem mandibulx cum duobus dentibussancliBru- que ad obilum incredibili spiritus fervore permansit
nonis(245),aitqiieabbalessancliSlephani,ubi, ut di- (248). Porro in argumenlum el commendationera
ctum est, sacrum corpus beali Brunonis quiescit, sanclitatis ejus, usque in hodiernum diem locus ille,
taiita cura illius sacras reliquias semper asservasse, in quo post excessus contemplationum defessa mem-
vcriti [verilos], ne Carthusiani eas repelerent, ut bra nudae liumo allidebat, nunquam herbam gignit
ossibns in diversa occulta loca reposilis, iisdemque ad mensurara corporis ejus, cum lamen circumqua-
locis crebro mutatis, ncmopracler abbatera et alium que herbescal. Hoc lam illustre miraculum omnes
virum ft.le dignum, quidqtiam de illis comperti ba- loci ejus accolx conslanlissime asseverant (249). Est
buerit (246). prxlerea illic ad lapidis jactum ecclcsia bealissirax
54. Porro anno Christi raillesimo quingcntesimo Mariae,a comite Rogerio construcla pro servo Dei
dccimpquarlo sacra illa ossa translata sunl et ei magistro Brunonc, et magistro Lanvino Norlmanno
transtalioni Tnlerfuit dominus Mallhaeusprior Bono- ejus socio (250).
niensis Carthusiae. Is sacrum illius caput, ne cum n 56. Ad hxcloca populorum catervx,senesetpueri,
ossjbus altari imporierctur, inanibus tenebat, lurbis- viri ac feininae,nobileset plebeii, principes et ma-
que amanlissiroi Patroni sanctis reliquiis se priva- gnales, ob sanctissimi Brunonis veneraiionem ct
tum irireforinidanlibusilasatisfecit: Oporlet.inquit, piam erga illum animi dcvolionem, alque ettam ob
sacrum caput, ab ossibus segregatum, auro, ar- impelranda ejus benebcia, perinde ac si dcgal in hu-
gento el lapidibus pretiosis omari. Ilis vcrbis vulgo manis, cura animis contempJanles, certaiim con-
suspicionein oranem adimens, summi pontificis spe- fluunt, reverenler accedunt, venerantur et orant.
ciali permissu parlem quaradani de capile detraxit, vero specum illam, io qua fere solus scm-
1 Prxcipue
aliisqne inde cominuiiicaviiy praesertim venerabili pcr Dco serviebat, tanta reverentia, fide et affeclu
Patri Gregorio priori Friburgcnsi, qui per doni.os
.frcquenlant, utcomplures non nisi nudis pedibus a
'
provinciae Rlienanx, citjus ernl-visitator, partctilas jara diclo monaslcrio eo accedere conspiciantur. Alii
distribuil anno 1515. Et quia sanctus Bruno patriain
genibus reptando, sacram illam spccum, tcrram et
habuit Coloniam Agrippinam, idem dominus Mat- saxa ex aniroi pielalc lingnnt, el lacryraabundi cir-
llircns ejus capilisparvatn portionera douavit domino de ipsa specu quidpiam abradunt
, cumeunt, atque
Petro Leidensi, Carihusiae Coloniensis prinri (247),'
C raagnis reliqttiis babiluri, sicque alacres ad sua
cui muntis illud fttit longe gralissimurri, quiqtie do- pro abscedunt. Nec quisquam sane vetbis explicare
inum reversus anno 1516 donum preliosissimum in animi dcvolione et studio virura san-
ecclesia Carthttsix Colonicusis die 5 Augusli revc- queatj quanla
ciissimuro prosequantur Calabriae cpiscopi, abbates,
rcnlcr deposuil.
- 55. Ipsum vero oealissimi Brunonis sacrum cor- praelali, religiosi, itenique principes, comites, baro-
nes, elplebs universa (251). Denique non longe a
pus translulil Joannes abbas sancli Rufi, anno, ut
supradicio raonaslerio nemus amplissimum est, quod
dicluin, 1514, imposuilque ecclesiaesancti Slepliani' Folo vocant a viro Dei non nisi instaurando mona-
sum.maearae, ex candido marmore exstructae. Ab slerio
hoc monasterio ad passus tnille quingenios abest deputatuin. Quod si quis lemerarius conlra
banc ejus voluntalem venire ausus sit, quemadino-
specus valde religiosa, inter montes anguslo loco
dum fama aqud orancs Calabros longo usu firmata
sita, nemoribus cincta, quae illius vallis exlreroa
devia el hominibus inaccessa leslalur, divinam ullionem non evadit, facienle et
«latidunt, prorsusque hoc et permulta alia , ad declarandam fidclissimi
snnt. Snpra hanc specum conditum est haud grande
Servi sui sanctilalem prxpotenle Deo, cui est ho-
sacellunjilWattari, ubi tilulus habetur sancli Bru-
«oois QtfM$NKiisma°is(ri erenii sanclae Mariaede le •D nor et gloria iri saeculasxculorum. Amen.
(245) Qriidex iis, quae hic Suritis post Blomen- [- 733 inlelliges, curaro gerttnt Carlhusiani, qui Tur-
vennam tradit, sil consequens, videsis Comraentarii " ritaimm S. Slepliani monaslerium incolunt, hocque,
nraeviinum. 779 et seqq. quod modo, Brttnonis noiuine ad. Stephani nomen
(246) Eo raodo, qno luc.asserilur, occullaLtsfttis->- adjecto, < SS. Slepbani H Brunonisdoinus > voca-
M ab abbatrbjMS^.Stepbani S. Brunon.is reliquias, lur, non id ipsuro est, qtiod S. Bruno exstru.vil, sed
celMftjnon «MfcCansuleComment. prafljtenum. 733. |>
'• aliud, quod ab hoc jam collapso sagittx circiter ja-
^r*7f Arino^lflicet, quo ipsemel iilc prior gene- }- ctu esldissitura, uti intelligo ex notiliis, quas cx
rali ordinis Carlhusiensis capitulo inlerfuit, 1516. t>- Aiinaljum Carihusiensiiiin libri-i haclenus non vul-
AJi Comment. prxvii num. 777 et seq. gati Vallis-Dei exemplari descripsit, mecuroqtie
(248) Quid de conlinua, qpae bic asseritur, San- i"; communicavit CarthiisianusParisiensis, saepissiiue
cti in specu commoratione senliant, Cdinroenlarii "» in, Cammeiit. praeviolaudattis.
prxvii num. 748 edixi. .. (2^bSumma bodieque apud Calabros in venera-
(249) Miraculum boc in medio reliqui, Comment. '• ttoiip-«9fseS.,Brunoit«in,docetin contexla a se ejus
praeviinura. 748. Vitacap. 34Zanottius.
(250) Eccfesix hujtrs, ul ex Comtnent. prscviijrjsum.
55£ ACTA. 554
2)
EPISTOLA ENCYCLICA(2S
a S. Brunonis obitum quaquaversum nuntiarunt eius in Turritana eremo discipuIi,soIi-
taque pro illius anima suffragia postularunt
Primo loco, quein primatem et caput in Ecclesia A I suflicimus. Ut aulem scialis quanla fiJucia, quain
credimus et confileraur, aposlolicx sedis praesulem certa spe liberationis ejus preces fundatis, trans-
totamqtie illam principalem curiam htimiles ere- ilum illius [tupple ad] ntilitateni brevi liiulo inno-
milx Calabriae menaslerii Sanctx Dei Genitricis tescimus, ul in sancti viri consuinmatione veritatcm
Mariae,cujus fundalor paler Bruno fuit et prxlalus, et perfectionem transactx vitae colligatis. Sciens
dum in carne viveret, deb.ita subjeclione venera- quia venil hora ejus ut transeatex hoc mundo ad
mur et salutamus, sanclique Palris noslri obitum Patrem, convocatis fratribus suis,, ab ipsa infantia
pridie Nonas Octobris denunliamus, ut merilis eo- singulas xtates suas replicavit, et lolius temporis
runi et precibus adjuvetur apud Deum. Salutamtis sui scientia el senlentia dignum proclamavit. Po-
quoqtie universain sanclam Ecctesiam in ordinibus stea fidem suam deTrinilate protraclo et profundo
et professionibus suis,-canonicos, monachos, ere- sermoneexposuitet conclusit sic : « Credo eliam sa-
mitas, Deodicalas sanctas.virgines, quibus et om- crarrienla qux sancla credit et veneratur Ecclesfa,
nibtis spirituali prxsentia proSternimur, ut defuncti et nominatim panem et viiium qux consecrantur
Palris nostri memores essc vctint; uf dilectx illi in altari, post consccralionem verum corpus esse
animx siadhxsil raacula (cum non sil jusius qui Doniini nostri Jesu Christi, veram carnem et veruni
non peccet) raulliplicalis intercessoribus et preeum- sanguinem qux et nos accipimus in remissionem
instanlia detergatur, el transeat ad requiera. Pre- peccalorum nostrorum et iu spe salutis aternx. >
camur quoque ut quoruracunque locorum congrc- Proxima die Dominica sancta illa anima carne so-
galiones, aul personx religiosx , ejus agant raemo- luta esl pridie Nonas Octobris anno Domini millc-
riairi, se noininaliin non pigeat in hac charla subscri- sirao centesimo primo. Orate pro eo et pro nobis
bcre; separalim vero, si qtii volunt ejus memoriam jieccaloribus. Fratrem noslrum, harum lilterarum
scriptam el anniversariamobservare, scribantur, ut latorem, obedienlix gralia peregrinanlem, vestrae
congruaiii vicem singulis rependamus, prout pauci charitati commendanius. Valele.
(252) EpistoLe huic quaquaversum ex raore tunc exigil. Sic habent :
usilalo (adi Comraenlarii prxvii ntim. 24 et seq.) Laudatus Bruno fuil in multis et in urro.
pro anniintiando Brunonis obilu missx, litulisque Vir fuit aqnalis vilx , vir in hoc specialis.
Funebribus seu dalis ad hanc rcsponsoriis, qux ad
Vitx S. Brunonis, per Puteanum scriplx annoque Sempererat feslo vultu, scriiione modesto.
circiter 1515 lypisBasileensibusexcusae, calcem ad- (C 'Cuin lerrore patris inonslravit viscera matris.
Ntillus eum inagnum, sed mitem sensit ut
jiciuiilur, prxlixx, seplem praemitluntur versiculi, [agntiin.
qui ibidem pro altero Sancti epitaphio oblruduntur; Prorsus in hac vita verus fuit Israelita.
alii autera'iitulum funebreni, quo ab ipsis rcligiosis Hunc Deus a pccnis rape, sedibus infer amcenis.
Turrilanx eremi incolis Sancto parentatum fuerit,
csse illos contendunt. Vertim mihi nec uiuiin, nec Porro Adnotationibus nonnnlla, qux in fu-
alleruin placet; non primum, quod «pitaphii spe- nebribus Sancli Titulis, jara mox hic subdendis,
cieni prxferre liaud videanlur; non secundura, quod occurrunt, ilJuslrattiruin ine, in Comment. prxvio
versiculis illis ad jam dalam epislnlam, quod taraen, num. 24 signilicavi; ne autem supposititios hosce
ut lituliim iunebreni consliiuercnt. ex dictis in Com- essc (|iiisputct, locorum eliain sacrorum , qtioruni
mcniario prxvio nnm. 24 esset necessuni, respon- noinine sigiiaiilur, xlalcm, cinn potero idque con-
sum baud fuerit. Ul utsit, ethopoeiam, qtta S. Bru- ducere existimaro, indicabo, aut cerle, an et quid
nonis morcs lectori ob oculOs ponunlur, hatid in- de iis coniperire polissiinum potuerim, post singtt-
eple dixeris.nec mihivero prorsus apparel absimile, las, quibus dictos titulos discrelttrus suro, scclio-
a sancli discipulis, quo, qualis hic fuisset, ulcunque nes iiotabo, licet inlerim vitia, quibus hi contra
docerenl, epistolx encyclicxjam daixfuisse adjun- prosodix reclxque conslructionis leges laborant,
ctos. Ut illos adeo, aiitequara td litulos funebres. plerumque inobservala, quod nimis (reqstentia
progrediar, d»c eliam mo;!o Iranscribain, locus sint, prxterire sit fixiim.
rATnoL. CLli. 18
555 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 556
TITULI FUNEBRES
Seu diverstB ad epistolam praecedenlem responsoriee (253)
SECTIO I. A ac religiosissimo domino Brunone, eminentissimo
Titulus fratrum montis Amati (254). ereraila, supplicationum preces intentissime, libenli
I.Netum aulem facimus sanclitati vestrx, nosfra- valde animo, Crealori Deo cum oblationis sacrac
res de vivo, humiles habitatores montis Amati, una libamine persolvemus, et ejus venerabile nomen in-
ctim domino nostro priore Hycronimo in communi ter amantissima fratrum noslroruin nomina con-
statuisse, pro reverendissimo charissimoque Bru- scriberaus, cjusque anniversarium diem, prout cha-
none, vestrx Congregationis patre, septem diebus ritas vestra pelit, devotius cetebrabimus (258).
pro ejus venerabili transitu Vigilias (255) et Missas Rangerii Brunonis discipuli.
celebrare, in matricula (256) conscribere, anniver- 3. Ego Rangerius, viri venerabilis Brunonis quon-
sarium diem agere. Oramus et obnixe. petiraus ut dam discipulus (259), precum supplicationes of-
nostri in omnibus bonis veslris memores silis. Va- ferre desidero Deo omnipotenti, ut, qui illum lanla
lete. honestavii gratia, tanla pietate decoravit, secundum
Fratrum Fisciclensis ccenobii(257). sux fidei meritum conferat et coronam. Specialiter
2. Nos Fisciclenses fratres pro reverendissimo aulem et pro debito speciali et amoris privilegio
(253) De modo quo, rationeque ob quairi Titulos B que Brunonis diem sese celebratura, eadem duo
funebres seu datas ad epistolam encyclicam, qua raonasteria in suis ad banc responsoriis seu Tilulis
S. Brunonis obilum quaquaversuro nunliarunl ejus funebribus promitlant, pulo hosce eo ordine,quo
discipuli, responsorias eliam bic edere visura sit, hic ponunlur, eidem charlx separalae fuisse inscri-
Consule coramentarium praevium num. 24 el seq., ptos; quod etiant existimo quantum ad nonnullos
ubi etiam invenies unde quid de hisce generatim alios, inler litulum proxime sequeniem et Tilulum
sentiendum sit statuas. quinlum decimum interjectos, qtiibus cxpresse an-
(254) Lubinus in Brevi abbatiarum ltalix Notitia niversarix Sancli lucis celebratio promittitur; qui
pag. 226 recenset ordinis S. Benedicli abbaiiam, enira diclara epistolara encyclicam circnmtulit, ex
iitulo S.Salvatoris Montis Amiati insignitam atque Elruria, duo prxfata monasteria, Fisciclense ni-
in territorio el dioocesi Clusina Veteris Etiuriae mirum et Montis Amati, eomplectenie, Lugdunum
sitam , quara anno circiter 743, uli in Episcopis petiit; quare cum ioca sacia, qiiorum Tiiuli isti
Clusinis loiri.111ltalix sacrx U^hellus el post hunc sunt, liaitd niultum a via qux ex Etruria Lugdunum
Mabillonius tora. U Annaliura Beiiediciinonna lib. ducit abducant, tunc ea c-mnia, idque eo ordine
xxn, nura. 24 docet, Rachis seu Ralchisus, Longo- quoiidcm bic subduntur, Verosimillimeadiit.
bardorum rex, fundavil; fuisse autera ex hac abbatia (259) Stint qui velint Rangerium, citjus bic Ti-
fratree, qupfrumnoraiiie funebris hic Sancti Titulus tulus rjnomine insignititr, eum ipsum esse Range-
rium
signatur, mihi yt^non indubltatum apparet, licet ad qui, postquain Sanclus noster Rhegiensem ,
inlerim monasteriiifril,cujus illi fuerunt, uon Mons quem anno 1090 electus fuerat, archiepiscopa
Amiatus, sed unjus litlerulx suppressione Slons C tura recusasset, ad calhedranr hanc, uti apud
Amatusi hic appellelur. Ughellum tom. IX Italiae sacrae in archiepiscopis
videre licet, fuit promolus; verum
(255) Id esl offlcium,pro defunctis cani solilum, Hhegiensibus
ras. de S. Brunone Tractatus, quem Carthusiani
prout id hodieque vocSMr. mecum comrnunicavere, auclor anonymus
. (256) Vox bxc catatogum hic significat, cui de- hujatescenset Rangerium, qui Titulum huhc scripsit, seque
futtClOiifcftPro quibus specialiter orare slatueranl, in hoc S. Brunonis discipulum vocat; esse potius
monaaHifa ecclesixve solebant inscribere. illum Rangerium , qui, queinadmodum Ugheilus
(257) Abbalia est Lucanae seu Lucensis in Ilalia toiri. 1 Italix sacrx in Episcopis Lticensibus docet,
dicecesis, Titulo S. Salvaloris nobilis saeculoque x anno 1098 Lucensem cathedram occupabat, anno-
fundata. Adi in abbaliarum Italiae Brevi Nolitia quelU2 excessit e vivis. Et vcro cum
inter
pag. 134 Lubinum, qui tamen abbatiam illam ,seu Titulos, eidem charlae separalx (adi dieta ad duos not.
roonasteriura, non Fitciclense, sed vel Fisceclense, prxced.) inscriptos, quorum allero a S. Fisciclensi
vel Ficitcli, aut etiam Ficoclense appeltari, ibidem dicecesis Lucensis
docet- monaslerio» altero.a S. Frigiani
coenobib,in ipsa ex dicendis civilate Lucensi sito,
(258) In epistoia encyclica , obitus S. Brunonis anniversaria sancti coromemoratio fuit promissa,
nuntia, jam supra Titulis funebribus praemissa, pe- Tilulus Rangerii nomine notatus, qtio factura pari-
lunt Calabrini ejus discipuli, ul, qui, bac accepta, ter id fuit, medius bic ponalur, fuerit verosimiliter
tiniversarium defuncti Patris sui diem essent acturi, el hic eidem cnarlx separalae inscriptus; qttod cum
ii, non rotnlo, praefatam epistolam complectenti, ita sit, Rangerius, qui eum scripsit, aut in dicta
sed cbarlx separatae sese seu suas ad eamdera re- D civitale Lucensi aut ab ea haud procul, cum id fe-
sponsorias inscribant : quare, cum facile factuni cit, verosimiliter exsliterit, satque proinde proba-
essequeat, ut e duobus monasteriis, Fisciclensi , bilis Jaudali auctoris anonymi opinio potest videri,
nimirum el Monlis Amati, ulpole haud procul ad- Iicet interim nullo modo pro cerla queai haberi.quod
modum invicem distantibus, unum proxime post t.ec ex ipso, de quo hic, Tituio, necex
alterum, qni epistolam eneyclicam, obitus S. Bru- quam hic prxfert, Rangeriuin, quem habel inscriptione,
aucto-
nonis nunliani, circumlulit, adieril, anniversarium- lem, episcopum exstiltsse constet.
557 ACTA. 558
anniversariam ejos merooriam exhibcbo pro oppor- A pro Brunone, religionis socio, iiisignisque fidei ma-
iiiniiale rerum et temporis. gistro exiroio, ac suis orationibus in vita sanclissimi
S. Frigianx Lucensh ecclesrm. viri Patris noslri Benedicti dedilo, mcereus se fore
4. Nos, humiles Sancli Frigiani (280) Luccnsis deslitutum"131114 viri solatio, dielim (268) exorabit
ecclesiae fralres, pro tanio viro et lam glorioso-vo- Dominum, imponendofratiibus Missas.et Psalterium
luntarieotficiumcommemorationisimpendiinus(261), suuiri complendo yidelicet tricennarium(269).Quem,
credentes nos apud Deum ejus sanctis commendari etiam inter nomina fralrum diligenter habebit im-
merilis. positum, ejusque feslum devote celebrabit annuum,
EcclesimPlacentinm. utsibi det requiem , Michaele precante, perennem.
5. Nos sanclissimx Marix, sanclaeque Juslinx Oralionum vestrarum clypeo muniri optamus qui-
Placenlinae malricis ecclesix (262) parvi raeriti fra- bus ascisci inler sanctorum consortia nos et defuu-
tres, pro lam venerabilis viri gloriosissiuia anima ctos uostros minime dubitamus.
debilas ardenti animo exsequias agere volunlarie
Segusiensis ectletiee(270).
proraittiraus, ejusque sanctaro memoriam in nostra 9. Auclorilas sanxit divina, nec non aposlolica lia-
matricula (263) aroanlissime inseremus.
ilonasterii Sancti Sepulcri (264). g" bet sententia invicem fratres portare onera; hujus
auctoritatis dogmate fnlcita Segusiensis eccle-
b. Monaslerii Sancti SepuJcri congregatio vo- ergo sia noslra litiinilis et exigua, fundendo preces , Dei
luntarie adiraplebit qttoii petitis (265). exorat clemenliam, ut tanti rcligiosi viri anima, vi-
Ecctesim S. Martini de Petra. delicel Brunonis functi, detictoruin veniam conse-
7. Ecclesix nos canonici Sancli Marlini, qtix dt-
qualur, perenni Dei gratia (271).
citurPetra (266), gratanter hanc chartam accipien-
tes, humilique menle recordalionem in noslra ma- Pmpositum Uiciensis.
tricula conscribenlcs, religiosi hujus viri, Brunonis 10. Nos humilesfratres Sancti Laurentii Ulciensis
scilicet, memoriam in die ejus annivcrsarii fa- ccclesix, qux alio noniine Plebs marlyrum voca-
cicnles. tur (272), pro tanto viro, tamqtie religioso, pro quo
Clusim ceenobii (267). eliara tolus orbis lerrarumpreces incessanlcrfundere
8. Clusinuincollegium.satis humilc et exiguum, debet, officiumcum tricenario (273), et deinceps an-
(260) Inlra civilalis Lucensis muros , quemadmo- bentes, quarum altera S. Viclori, allera S. Michaeli
dum Ltibiiius in Abbatiarum Itatix brevi notilia sacra est, pag. 104 recensel; quin autem haruni
pag. 192 docet, monaslerium , saeculosexto funda- posterior sit Clusinum hic memoralum monasle-
linn, concluditur, qnod S. Frigidiani seu Frigiani pC sil riuni, dubilandum non est, lum quod ea sola Sancto
appellatur: quin adeo hujiis ipsius sit prxsens fu- cludat auliquior, tum quod Titulus subjeclus hunc in-
ucbris Sancti Tilulus, dubilandnm non apparet. versiculum :
(261) Nescio an qui hunc Tilulum scripserunt, Utsibi del requiem, Michaele precante, perennem^
annivcrsariam Sancli lucem sese acluros hac lo- (208) Id est, quotidie.
quendi formula non promiseriiil. Ut ut sit, promis- (269) Id est, Offieium triginla missarum, diobus
sura equidemid fuisse videtur lam hoc.quaraduobus loiidem pro defunclis absolvendum. Adi cfangium
adhuc aliis, rem pariter diserle non exprimentibus, in Glossario medix el infimx Latinitatis ad voca-
funebribus Tilulis, sexlo nempe el nono, quorum buluin Tricenarium.
alter monasterii S. Sepulcri, alier ecclesix Segu- (270) Segusium, incolis Susa, urbs Iialix esl in
siensisest; cum enint otnnes tres pluribus Titulis, Pedt-montio ad radices Alpium Colliarum, qtiibus
qui charlx separatx (vide dicla ad nolaro 258) fuere in Sabaudiam et Galliam est transitus. Cura -uros
inscripli, interseraiitur, fuisse eos eidem chartxse- illa eo tempore quo Sancins nosler obiit, seu sae-
paratae pariter inscriplos, verosimile apparet; bc« culi XII]initio, prxler S. Jusli abbaiiae ecclesiam
ipso aulem, quod charlx separalx fuerint inscripti, plures adhuc alias, quarum laraen nulla erat catbe-
sese illi, oui eos scripserunt, anniversarium Sancti dralis, fuerit complexa , an et quxnam harum in
diem celebraturos, proinisisse videnter ex iis quae pariiculari, et an non omnes potius simul hic desi-
in not. 258 dicta sunt. Kiieniiir, definire non possum. Anne forsan abbalix
ld
(262) esl, fccclesix calhedralis. Adi Cangium S. Jnsti ecclesia, quod illius abbas, ul in S. R. E.
in Giossario roedix el iuiiiux Latiniialis ad vocabula p,r cardinalium, archiepiscoporum et Pedemonlaux re-
Ecclesia Mulrix. gionis chronologica Hisloria cap. 22 Franciscus Au-
(263) Adi notam 256. gustinus ab Ecclesia docel, episcopatia jura non
(264) Cumecclesix cathedralis Placenlinx Tilulo pauca Segusii exerceret, Segusiensis ecclesia per
proxime subdatur hic Titulus, monaslerium S. Se- excellentiam nominatur? ;i
pulcri, cujus nomen prxfert, aliud indubie quein- (271) Adi ilerum nolarn 261.
adraodumex modo ttielisad litt. iiotas258ei27t faeile (272) In geographica Delphinatns vicinarumqne
colliges, non est, quam qux nomine illo insignitur, regionum labula, hisloricis, qux anno 1711 Parisiis
Placeritina ordinis S. Benedicti abbalia, anno 1056 prodiere, monumentis prxfixa, Segusio haud procul
fundala, ul Lubinus in Abbaliarum llalia brevi No- Lugdunuro versus occurrit Ulcium pagus baud du- '
titix pag. 300 docet. bie, qui, in aliis Dclphinatus geographicis tabulis
(265) Vide nolam26I. eodem silu positus, noinine Gallico Oulx distingui-
(260) Monaslerii bujus notiliam nuspiam invenire tur. Fralres adeo, qui pagi illius ecclesiam, S. Lau-
qriivi; id lameu inter Placentiara et Cltisinum dioe- rentio sacraro , admiiiislrabanl, seu prxposituram
cesis Taurinensis ccenobiiim, cujua Tilulus proxiroe incoiebant, Titulum hunc (adi dicta ad notaui 258)
hic subjungilur, silum fuisse exislirao ob ea quae verosimillime scripserunt.
supra dixi in not. 258. - (273) ld esl, ni fallar, Offlcium de defunctis ,
(267) Lubinus in Abbaliarum Italix brevi Notilia quod Vigiliasvocanl, una cum triginla inissis. Vide
duas ordinis Bcnedictiiiiabbalias,aClusa nomen ha- nol. 269.
539 S. BRUNONISCARTHUSIANOUUMINSTITUTORIS 560
niversarium ejus, divina submiriislrante gralia, per- A cilur Cornelio (277), et esl viciua eremo Carthusix,
solvemus. pro sanctitale lanli viri, ctijus doclrina, et cxemplo
Ecclesia Gratianopolitanm. slirps lanla.in Chrislo fruclificavil, seplem diebus
celebrabiintis officiumet ntissas , et dabiraus pancm
11. Gratianopolilana ecclesia, quam dominus
el vinitm cum cacleris fercuJis pauperibus, sicut ut i
Bruno inonachusatqueeremila sibi erenium facere, cx fralribus
lunc noslris, et meraOriara anniversariam
habilationemqueprius deslinavit (274), quanlo
est in eam nimirum exisli- ejus in calalogo nostro scribemus.
gavisa ejus praesenlia,
mans perpeluam habere, lanto nunc raagis dolet prx Fralrum S. Ruffi in costa S. Andrem.
cxleris snper tanti tamque incomparabilis viri 14. Nos fralres ex canonicis Sancti Rufli, coromo-
absentia. Quocirca oflicium cjus commemoratioriis; ranles in quadaro cellula Sancti Andrex, quxvulgo
assiduum usqtie tricesimum (275) Iibenter persolvit. Costa vocatur (278), pro piissimi anima Brunonis ,
Panem quoque et vinum cnm cxteris ferculis, qux per septein dies continuatos Matulinas et missas
fratres ejusdem Congregationis interim sumpsere , cclcbrabimtis (279), et sictiti uni ex nobis pro ejus
eadem pro ejusdein viri anima pauperibus largita aniinx solalio prxbendam (280) dabirous, el in ca-
sunt. Diemvero migralionissux,quoanimam suani, j> JJ talogo fralruro noslrorum nomen ejus scriptuni ba-
memoratu dignam.Deo reddidit, in calalogo summo- bebimus.
rum illuslrium virorura ponons , anniversariam et' AlhanacensiscmnobiiLugduni (281).
celebrem se habere indesinenter repromisit. Nos 15. Athanacensis vero ccetus divino oraculo prx-
ilaque humili prece vos precamur ut nostri sitis
aniraa religiosi Deoqtie dilecli Bruno-
memores , quatenus oralionuin Drecumque veslra- mqnilus, pro
nis generale oflicium (282), - siiniilque preces et
rum possimus fleri parlicipes. oraliones persolvil, et conscriplis cum eo fralribus
Eremi Carthusim prope Gratianopolim. obsequia commendalionis exhibuit.
12. Nos quoque Carlhusix fralres piissimi Patrh i Mojoris ecclesimLugdunensis.
noslri Brunouis, viri valde clarissimi, solalio mise- 16. Sic mors pruJcnli parcit, velut insipienli. -
rabililer prx omnibus destiluti, quid pro ejus di- Prudens Bruno fuit, cito morte ruit.
lecta anima el sancta faciamus defiuire nequimus. Nempe jacet Bruno lumulo depressus in uno,
Vincunt enim merita bencficiorura ejttserga nos,, Qui quanlum poluit, juslilix sluduit.
quidquid possuinus, elvalemus. Itaque sicul pro) Floruit et vita factus simplex eremila.
unico palre ac domino noslro nunc et sine flne3 Si fuit iste retis, lu sibi parce, Deus,
ofabimus, et qtialiscunque missaruro, cxterique3 Cuidanlur fruslra pro Psalinis carmina pulchra.
spirilualis exercitii consueludo circa defunclos apudI Plus prodesset ei ler Miserere niei.
nos tenetur, pro illius anima omni tempore lan-
S. Marim Blesensis(283).
quam filfi persolvemus (276).
Fratrum Casas-Dei subtus Curnillionem prope Gra- 17. Non est deflendutn, nec patris inorte dolen-
tianopplim. [duro.
13. Nos fralres et servi servorum Casx-Dei habi- Non obiit Bruno, qui partem flxit in uno (281).
tantes in celtula Beaix Marix, qux alio nomine di- Hunc Deus excepit, comilein pia lurba reccpit.
(274) Cartbusix ererous scilicet, qnain Sanclus,. (280) Prxbenda, ni fallar, hic significal eleemn-
piiitsquaro in Calabriam secesserit, iubabitavil, , synain, portione monachica," seu monasierii con-
ln dicecesi Gratianopolitana sita est. stantem;ut fralres, qiiorum hic Titulus est, pcr
(275) Diera nempe. Adi Cangium in Glossario
t> septem sese dies tantum cibi ac polus quantum in-
mediac el iiiflrax Lalinilalis ad Vocabuluin Trige- terea ipsorum commiiniias esset sumptura, paupc-
limum. ribus esse daturos, eliam promisisse videantur. Adi
(276) Anniversarium sancti Patris sui diem sesee Titiilura xi.
acturos, sal aperle eliara hic promillunt religiosii D I (281) Olim exlra Lugduni muros erat, modo ipsis
ererai Carlhusiae incolae. inclusum esl iioc ordiuis Benediclinj monasterium ,
(277) Ceilula haec seu prioralus, a celeberriraa> ad confluentes Araris et Rhodani sxculovi aut etiam
Ordinis et Benedicti in Alvernia Casx-Dei abbaiia) cititis exstructuni. Consule Galliara Chrislianam
dependens, Gratianopolitanx urbis parti, Lugdunuini auctam tom. IV, col. 233.
respicienli, ad dexleram Isarx fluvii ripam adjacet,. (282) Id est, Officium solemniori, quo potest,
disco e laudata ad lit. u Delphinattis
s ritu pro defunctis celebratum."Adi in Glossarii Can-
' queiiiadraoduin
Tabula geogiaphica.
Tabula giani Supplcmento Carpentierum ad vocabula Offi-
(278) ln eadem (1
geographica Gratianopolim cium generale.
inler el Lugduuuin loctis occurrit, Costa S. Andretv v (283) In civitate Blcsensi, quemadmodum Galliae
vocalus, qui proinde aul ipsa csl, quaehic meinora- Chrislianx auclx scriptores lom. VIII, col. 1388
mr, cellula seu prioraius, a S. Rufl monasierio , docenl, conspicitur canonicoruro regularium, cui sx-
prope Valentiam modo sito depeudens, atit btinc c citlo ix canonici sxculare3 serviere, abbatia, beata
cette, si adliuc subsislat, compleclitur. Maria Blesensisaul eliam Burgus-Medius appellata.
(279) Oflicium, quod oliin Septenarium vocabant,,, Isthxc haud dubie per S. Maikim Blesensembic dc-
quodque per septem dies continuos pro moriuiss signattir.
agebalur, hic promilliuir, Adi Cangium in Glossario o (284) Alludi videlur ad illud Lucx x, 42: Porro
:id vocabulum Septenarius. unum est necessarium. Maria opiimampartem elegil.
561 ACTA. KB5
S. Pelrt Chmiacenstsccenobii(285). A 'Ccrnas, ipse tamen modicum cnrare videris,
18- Jure dolor po:j debet pro morle patroni (286). Et probo decepturo te Iumen cordis liabere.
Gaudeat et mater, gaudet ut ipse pater. ;Obscuralur enirn ,
possis ne damna videre.
Fecimus obsequium quod chartula jussit agendum. Nec relinenda tenes, nec vis removenda movere.
Et nobis ijdem vos faciaiis idem. Heu! miserx mentes, metuenda parum metnentcs,
S. Romanide ecclesia Lugdunensi archidiaconi (287). 'Qux breviler curanl qux longo
lempore duranl,
19. Domne libi Bruno, qui semper rege sub uno His nimis inlenlx, qux snnt mulala repenle!
Sacram servasli legem, nec eara violasli, Mors, timidum nomen, raiserabile prsebuil omen
Finis adest vitx, Irislantur ob hoc eremitx. Venturx gehli primo male nota parenli.
Sunl tibi post fatum summx data gaudia vitx. Mors subit, et moritur vivens, nec finis habetur
Non ergo pro le gernitus edant cremilx. 'Certus in hac vila : Bruno probat hoc eremita.
Nam mundo vivens loca deserra subiisti. Bruno ruit, cui sylva domns, cibus herba fuerc;
Nunc coelos nactus lxtaris in agmine Cliristi. . 'Qui, quia mundus erat, mundum contempsil ha-
S. Vincentii Cabillonensis ecclesim(288). [ bcre.
20. Cum benepraeierilam lesleliir litlera vitam, '
Sancta parens Christi, quae sola Deo placuisli,
Et cum posse mori nulli dematur honori, ^ Concedas, ut ei data sit sedes requiei.
B
Flelus deponi debent pro morlepatroni. Ejusdem.
Namque Deus sedem superam sibi tradidit xdem. 23. Bruno Dei cullor, viliorum nobilis ullor,
Nunc igilur, fratres, psalmos missasque canenles Ante Dei faciem possideas requiem.
Reddamus Clirislo laudes et carmina nostro, Leclor secunis quia nunc sospes subilurus,
Utprosit cunctis, quod rios adolebimus isli. Huic complela tamen debila dicat: Amen.
S. Marim Belvensiseeclesim (289). S. Petri Carnqtensis (292).
21. Ivil ab hac vita Brnno simplex eremita; 24. Concio Silvestris, lacrymarum parce flueniis:
Tollitur arcepoli, lerris super astra reliclis, Pastoris vita, fidei cullu redimita,
Et sic cum Christo mundo requiescit ab islo, Votum lxtandi-nobis dat, non lacrymandi.
Orans pro cunctis viventibus, et modo functis (290). Si inundo moritur, paradisi sede potilur.
S. Anlhonii Conleiensis (291). Perdoniuit carnem; dum cceli tendit ad arcem
22. Quidquid habet mundtis, quidquid vitale voca- Se sociat Christo mnndo dum migrat ab islo.
[tur, Si qua lamen camis violavit viscera Patris
Si bene discrevi, sub mobilitale moratur. pQ Culpa, licet parva, lergal miseralio larga
Unde sub incerta mutabililate tenemur. Ejus quein to(o properavit cernere voto.
Res quoque non slabiles el nos et nostra yidemur. 0 miles Christi, qui pugnx victor abisli,
Volvitur in falis, volvuntur fata diurna. Quam bene certasti, quia certando superasti!
Ipsa quidcm tilubanl, quasi commoveantur in urnj. Spernens lerrena, slipendia carpis amoana,
Dutcedo mundi res labilis et metuenda, Vivisetexsultas.el ad aulx liraina pnlsas.
El sibi supposili velutignis flamma cavenda. Christe, tuo fesso, qnia le pelit, obvius esto
Accipiunt omnes lali dulcedine lelum. Dans illi requieni, dans sine fine diem.
Dulcedo pereat, qux confert fel et acetum. S. Dionysii prope Parisios.
Decipit hxc cunctos sibi grata compede junctos, 28. Si prosa, vel versus possenl conferre sahitcm,
Decepiis tandem mercedem donat eamdem, Nec prosa, nec versus tollent tibi, Bruno, salulcm,
Merces illa quidem datur omnibus exilus idem. Nam prosa vel versus de le volal ore dicaci,
0 miser omnis homOjquamvis, quod decipieris, Qux tibi sic prosunt : Serpenlis ab ore minaci
(285) Cum monastcrium, quod Climiacense voce- erclesia SS.Dei Genitrici sacra designetur, subjecius
ttir, nuspiam inveniara, in iiiodum quO seriptum estt Tilulus verosimillime fpectet.
hoc nornenraendiun irrepsisse pnto, proqtie Climia-- D " (290) In ccelum receptuin esse S. Brunonem, ora-
censis lcgendum Cluniacensis; ut hocanno 910 con- reque ibi pro viventibus, haud obscure in hoc Tilulo
diliim monasterium liic designettir. indieatur. ldem etiam fere fit in quatuor Titulis
('280)ld est, magistri, domini aut etiam prioris. proxime prxgressis, infraque in multis aliis, qtiod
(287) Qnid haecTituli subjecti sibi velit inscriptio,, sane etim prosime etiam post sutini obituin pro
haml satis intelligo. Sancto a non paucis habitum fuisse, argumento est.
(288) Cabilonensis seu Cabillonensis calhedralisi Consuleeliam Comment.prxvium num.749 elSancti
ecclesia jam imleab anno 541 S. Vincentii martyris,, Vitam a Surio scriptam num. 45.
priori, quod babuerat, S. Siephani reliclo, noraeni (291) Anne hic forte curata , qux in generali
acccpil; ut alia hatid dubie quam bxc in isthac; dioecesis Ainbianensis beneficiorum Calalogo, anno
inscriptione non designetur. 1648 Parisiisexcuso.pag. 22 recensetur, Conleiensis
(289) hi civilale Belvensi, seu , ut modo commu- seu Contiacensis S. Antonii in Picardia ecclesia de-
niusscribilur, Bellovacensi, prxter eeclesiam cathe- signatur?
dialem, S. Pelro apostolorum principi sacram, sexc (292) Jam ante saeculumx, uti in Gallia Christiana
sunt ecclesix coltegiatte, quarum una sanctissimxe aucla tom. VJII, col. 1213, videre licet, ad radices
Dei geuitrici Marix dedicata est; ut ad hanc , nii montis, cui urbs Carnotensis supenmposila est,
forte bic Belvensispro Belnensis perperam scriplumn exstitit ordinis Benediclini monasterium, qnod
sit, urbisqtte adeo Belnx, qtiic iu Burgundia a civi- Sanctus Petrus in Valte appellatur. Hoc ip&nmhaud
late Cabiloii:iisi hauJ admorium procul sita cst,., dubie per S. Pclrtim Cariiotensein hic designalur.
563 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 564
Si tormentari prohiberent, atque vorari, A S. Crucis Sanctique Faroms Meldettsis (296).
Sic prosa, vej versus possunt conferre salutem. 29. Cognilus iste satis doclrina erat. atque beatis
Cum slrepitu vocis sonet ergo melodia cordis, Moribus et vita Brttno sapiens ercmita,
Ut prosa, veWersus, quod conlinet, id medilcmur, Principiis prtmis, summis, fulgebal el iiuis.
Quodque sonat, fieri Domrnum de corde precemur. Post monacbus facttis, jam cteliea gaudia naclus.
BrunO dighe pater, ut eo salveris ab igne, Ecce jacei Bruno lumulo conelusus in uno.
Qui non justorum, sed semper erit reproborum. Nam sic tollurttur sapientes, dum moriunlur,
Et si quid minus est, quod non perfeclio donet, In domni castra', pollentia desnper astra.
Id tibi donari defectibus el snperaddi NuIIus mirelur, si Bruno sanclus habelur :
Nostra tuis possil devotio, si Deus audit. Hoe meruit vita dici simplex eremita.
Sed Deus audiet, et faciet, quia justa rogamns. Al si peccavit quod necdum forte piavit,
Audiat ergo Deus, et det quae jusla rogamus, Hoc sibi condonel Dorainus, cceloque coronet.
Ut tibi fine carens cceiestis lux tribualur S. Petri Casiacensh coenobii(297).
Et tecum nostris, et cunctis hic litulalis. 30. Qui pro salule liorainum dignatus esl fieri
S. Germani Parisiensis ep. (293). Homo, dignelur corrcedere veniam vestro patrono,
26. Mentibus in noslris deberet semper habcri B
J SECTIO II.
Lux, in qua reprobi mala lollent, seu bona justi. Titulus ecclesiieS. Marim Carnotensh (298).
Ilanc timuit Bruno, sophix qui verus amator, 31. Ecclesix murus Bruno fuit haud ruilurus :
Exuit htc veterenr mortali carne parentem. Nam bonus, atque piae menlis fuit, atque sophix.
Ipsura de terra Christus devexil ad aslra. Doclor erat verus : fleat ipsum plebs bona eleruss
Serve Dei Bruno, te susciptat tuus auclor. Juslus, sincerus, morura gravitaie severus
Perpetua possis uti requie paradisi. Morluus est Bruno, pugnaiido rege sub uno.
Ilanc habeant omnes noslri cunctique fideles. Qui sic pugnavil, Ducis hostes qtiod superavit,
S. Maglorii Parisiensit (294). Cujus miles erat, quapropter proeinia quscrat
27. Occiduis Morbis resolutis, curdolet orbis? A duce Sanctorum Ixlissiroa regna polorum.
Consumpta poena, si pace fruunlur amcena, Et nos mille roodis, Psalmis oremus, et odis,
Non opus est ftendi, quia gaudent luceperenni. Ul del Christusei lucem suminx requiei.
Est homo latidaodus : tamen est hac vos juvaiulus, Nam si promeruitbanc meccedem qttis habere,
Parce Redemptor ei terrenx materiei. Nullus Brunonem putet hxc mercede carere.
S. Petri Fossatensis (295). p. Versus schqlares (299).
28. Aniina ejus in Cbrisli nomine requiescat in 32. Quis fueril Bruuo, momento temporis uno>
[pace. Amen. Nescius, huc venial, discere si cupiat.
Nil prosunt animx, versus si fecero mille; Isle fuil juslus, sapiens nimis, atque veiiuslus;
Vos orale tamen, pace quiescat, amen. Sed nulti nocuil discere, quod poluit.
(293) Aliud Parisiis S. Germani, Parisiensis epi- tensis ecclesix Titulum hic subjectum, TiUilumque
scopi, seu templum, seu monasteiium non est, quam vigesiinum quarlum, qui monasterii S. Pelri, in
quod S. Germanus a Pratis dicitur; qilare hoc,quod Carnolensi civiiate siti, est, nonnulli alii Tituli,
jam inde a sxculo sexlo fuit furidamentum, in hac videlicel S. Dionysii prope Parisios, S. Germani a
subjecli Tituli inscriplione designari pulo. Pratis, Maglorii Paristensis, S. Pelri Fossatensis,
(294) Exstinctiim modo est hoc, quod diu ante S. Faronis Meldensis et S. Petri Casiacensis, in
S. Brunonis aelalem fundatum fuerat, Parisiense dioecesi Suessionensi siti, inlerjicianlur, nec ullo
inonaslerium. Adi Galtiam Christianam auctam, col. modoveroshnileappareat, eremi Trirritanx fratiem,
306 et tribus seqq. qui epistolam encyclicam, nbilus S. Brunonis riun-
(295) Addilur in Basileensi horum titulorum edi- tiam, circumtulit, in itinere, quod hunc in finem
lione : Quo loco sanclus Matirus bealiBenedicli di- confecit, Carnotum iterirm, postquam ex hac urbe
sciputus corpore quiescil; ul adco monasterium , Parisios, Meldasque deinde et Casiacum, dicecesis
quod hac inscriptione designalur, aliud non sil D 1 Suessionensis ccenobium, se contulisset, fuisse
quam Fossatense S. Mauri, quod sxculo nono, uti reversum, certura apparet, Tilulos funebres omnes,
Gallix Christianae auctx scriptores lom. VII, colt. oui chartx separalx, in Adnotatis, seclioni prxce-
282et 284 docent, fuit exslructuin modoque est abo- denli subnexis, notam 258 niemoralx, non fttere in-
tituin. scripti, non aecurate eo ordine, qno in Rotulum
(296) Amplam hujus monaslerii, quod S. Brit- seu Rollum (adi Commenl. prxvii num. 24) fuere
none mulloesianliquius,noliiiam subminislrantGai- conjecli, in Basileensi, quam sequor, edilione
liae Chrislianx auclx Scriplores lom.VIII, col. 1688 recenseri : ii autem, qui hanc curarunl, ordinem
et binis seqq. illum raaxime, iil apparet,- interrupere Tilulorum
(297) Hoc monasteriiim, quod ad IxvanvMalronx nonnullonnn interpositione, qui chartis scparatis ,
ripam duabus leucis infra Caslrum-Theodorici in quod iis anniversarix Sanctis lucis celebralio pro-
dioecesi Suessionensi situin est, sxculo nono, irao mitterelur, erant inscripti. Res ex iis qtix infra
oclavo, creditur antiquius. Adi Gallix Chrislianx suis Jocis annolabunlur magis palescet.
auctx Scriplores toin. IX, col. 427 el seqq. (299) Cuilibet olim cathedraii ecctesix sua erat
(298) Ecclesia calhedraljs Carnolensis beatam scbola, in qua, qui volebant, poliiiori lilteratura
Mariam in coelos assuniptaro, uli Gallia Christiana aliisaue scientiis imbuebantur. Tilulus ilaqtie, qni
aucla toro. VIII, col. 1091, me docel, veneralur huic inscriplioni subditttr, eorttm esl qui ecclesix
.palronam; quare non aliam hi( quam istam dcsi- ca;hedralis Carnotensjs scholam frequenlabant.
gnari puio ecclesiam. Porro cum inter lnriusCarno-
563 ACTA. 566
Cui pia vota damus, nostrumque patrem rogitamus,,, A slis pro Palre vestro , sanctae recordationis viro
Ut fugiens rabiem, possideat requiem. domino Brunone, clemeulia Domini prorapto animo
Si Bruno vixit sicut vixisse pulaltir, exorabimus.
Vivat in auernum paradisi sede fruatur. S. Benigni Divionensh '305).
Flos erat hic pairum, solamen, gloria fralrum , 35. Esl quia surgendum , non est de morte dolen-
Veri sectator, divinx legis amalor, [dum.
Scmila justitix, fons hic, et origo sophix, Parcere mors nescil, justus bene morte quiescit.
Lux, speculum mundi, rerum sublime cacumen, Muluavota damus nostris eademque rogamus.
Labentum baculus, miserorum dulce levamen; S. Stephani Divionensh (304).
Nec mens fracta malis, ncc erat nimis alta se- 36. Qui regit omne quod est, hunc noxa solvat ab
[cundis. [omni.
Hic sibi non vixit, sed mundo, quem bene rexit. Itune societ jtistis, qui regit omne quod est.
Non hic, sed vila spoliata flet hoc eremila. Qux petitis vestris eadem persolvile noslris
Vita non.eguit, qui mundo, non sibi, vixit. Obsequia, psalmos cantica, vota', preces.
Ut narrem breviler, quis narret suflicienler ? Spiritusin coalo Brunonis suscipialur
Quam, pbcebephceboquam cxtera sydera lunx, " Et sit cum Christo, dum vixit, quem sequebalur.
Tam totus mundus assit tibi, Gallice Bruno (300). Impetret et nobis, quod se possimus adire,
S. Margaritm cmnobii (301). Quos cupil hic mundus peccati fxce perire.
33. Cum Patre sit Nalo laus el cum Flamine sacro, S. Pelri Besuensis (305).
Mundum sustentat, coelumditione gubernat. 37. Transitabhac vita Bruno summus eremila,
Angeli cum scraphim, pariterque beata cherubim Quem deflent cuncti sapienles atque pcriti.
Cum cxteris sanctis, justis, simul atque beatis. Hic sapiens vixit, sapiens et atla roigravit.
Occurrant illi simul exsultantes, el lxti. Jam ccelum teneat, jam Cbrislo sedulus astet,
Et tamen cum ipsis, astantibus undique turmis, Pro sibi devolis securus fralribus orans.
Virtutum thronis, et poteslalibus juslis S. Marim Caslellionensh (306).
Vere bealificent Dominum , regem quoque laudent, 38. Bruno vir hic magnus fuit ac simplex, vclut
Inclyti Brunonis adsint animxque parati. [agnus,
Abraham mox, Isaac, et Jacob, Job et Helias1, Qui mundum cernens vilescere cunclaque sperncns
isaias, Daniel, David, sanclissimus Johel, Yitam mutavit corpusque fame maceravit.
Abacuc, Abilias, Sophonias ct Hieremias („ Post monachus factus, eremi vastissima nactus,
Cum valum cxleris sistent oblulibus Chrissi. llanc linquens sedem cceli conscendit ad xdem,
Supplices, et lceli deposcanl dono ditari, In qua detur ei locus optalus requiei,
Et nos cum ipsis demus pia cantica laudis Et si quem lxsit vel si quod crimine adhxsit,
Quamvis indigni, mereatur luce beari; Hoc condonet ei gralia magna Dei.
Exsultat coalum, lerra gemit, nunc, etresultat. Lingonensisecclesicsepitcopi (307).
S. Marim Novi Monasterii (302). 39. Roberlus, Lingonensis ccclesixservus, rogabat
34. Nos fratres Novi Monaslerii, sictit postula- ejusdera ecclesiac canonicos et sacerdotes, mona-
(300) Ne liinc inferas, S. Brunonem natione tum, ciijus hxc est inscriptio Titulusque subjecttis,
Gallum fuisse. Adi Commentarium prxvium num. in dicecesi Lingoriensi silum est. Adi Gallix Chri-
42. stianx auctx scriptores lom. IV, col. 668 , qui id
(301) Additurin editione Basileensi : Quod silum: anno circiler 500 fundalum fuisse, ibidem docent.
est in eremo. Verum nec ccenobittm, nec ecclesiami , (304) Vetus sxcularis S. Stephani Divionensis in
inveni, cui bxc inscriplio conveniat. Nec ccenobiumi dioecesi Lingonensi ecclesia , qux, anno 1113 S.
isiud asseverare ausirnaut in dioecesiCarnotensi aut; Augustini regulamaraplexa, anno!611 a statu regu-
prope iilam silum fuisse. Neulrum enim ex eo, quodI lari ad sxcularem est reversa, sua proprie nescit
Titulus ejus hic Titulo ecclesix calhedralis Carno- j)] exordia, ut Gallix ClirisUanx auctae Scriptores, qui
tensis subjungalur, potest concludi, curo Tituli hxc inlerim ab ineunte soeculonono duntaxat repe-
funebres, charlx separalx ,'de qua in Annolalis, sec- lunt, tom. IV, col. 752, docent.
tioni prxcedenli subnexis, notaro 258, non inscripli, (305) Ordinis S. Benedicli moiiasterium hoc est,
eo ordine, quo in Rotulo funebri, epistolam ency- in dicecesi Lingonensi qualuor ab urbe Divioneleucis
clicam, mortis S. Brunonis nuntiaro, complectente , situm, quod sxculo septimo fuit exslructum. Adi
positi fuere, non semper recenseanlur, quemad- Galliam Chrislianam attctam tom. IV, col. 703.
modum adnotam 253 jam docui. (306) In suburbana (adi Galliam Chrislianam
(502) Nisi ad Novigeniinam dioecesisLaudunensisi auctam lom. IV, col. 770) civilatis Castellionensis
abbaiiatn, sanctissirox Dei genitricis nomine insi-• ecclesia , qux S. Mariaenomine deCorabalur , cano-
gnilam, annoque ut Gallix Christianx auclx Scri- nici primo a Brunone episcopo Lingonensi (in dice-
ptores tom. IX, col. 603, docent, 1076 fundalam, cesi enim Lingonensi civitas illa sita est) sub sxculi
spectet Tilulus subjeclus, definire pariler nequeoi decimi flnem fuere instituti, indeque parochia ac
quodnam hic raonasterium designetur, aut quonami tandem abbalia exstitit. llla haud dubie hic desi-
circiler loco, quod hic Novi S. Marim monasteriiI gnatur.
titulo insignilur, situm fuerit. Causa quantum adI (307) De hoc Lingonensi episcopo, cujus subjectus
hoc poslremutn liquet ex iis qux ad not. prxced. titulus est, videsis Comnientarium prxtiuin iium.
dicta sunt. 96 et seq.
(303) Monaslerium, S. Bcnigni nomine insigni-
«67 S. BRUMilS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 568
chos, creniitas, ta episcopatu LingoneTtssi Doraino A S. iWaria!et S. Joannis Reomensh cmnobii (313).
seivientjli, ut orent pro anima cbarissimi magistri 44. Dansbona,Chrisle, poli famulo da regna Brunoni,
sui Brunonis, et eleemosyinas pauperrbus largianlur Mulanti florem mvndi cunclumque decorem
memoriamque obitas sui, i.n quibus poterit, eccle- Deserto vili, quod regno charius illi
siis, scripia*observart faciet. Hac fuil in vila. Jam cessant plurima scripla :
S. Marim Molhmensis (508). Debila doclori reddanlur vota Brunoni,
40. Tempore dispositio migral de cOrpore ilruno, Atque suis cunctis nostris quoque reddtle funclis,
Christi veraces farouli justique sequaces,
Ctijus, dum vixit, vila Deo placuil.
Subveniant illi, qnibtisest permtssa potestas, Qui cbaram fortis erenim colilis modo Turris;
Ut sit ei reqoies et sine flne dies. Qux vos, ut vestrum, perducel ad aslra Magistrum.
Nostris versiculis, qui habilamus Molernium, ad- Nolum sit vobis, charissimi, nos Reomenses fra-
dendes vobis, qtii estis Turri, innotescimus, quod tres vestri memoriani Palroni in missis et oralioni-
pro domino Brunone, palrono veslro, noslro aulem bus triginta egisse diebus, ipsiusque nomen cum
familiarissimo (309), Missarurosolemnia diebus tri- nostrorum nominibus fralrum, sicul decet, scri-
ginta celebravimus, ejus eliam obilus anniversa- "r> psisse.
riuin diem in catalogo fratrum nostrorum conscri- Lamberti abbath Pullariensis (314).
psimus. 45. Ego fraler Lambertus, Pultariensis mona-
S. Michaelis Tornodrensis cmnobii(310). sterii ex necessitate apostolicx obedientix servus et
41. Mor&piajuslorum, fruitur quia regna polorura, procurator exiguus, bujiis eximii magistri Brunonis
Morte sua sacro sociatus in agmine Bruno in litleralis doclriux scientia a primordio mex con-
Vivat el in requie poliatur dona sophix :- versationis de sxculo in erudilione catholicx con-
Gaudeat hic felix, videat faciem quoque Patris, versalionis et verx religionis discipulus, ejusdein
Cernere quam Cbristus faciet sine flne beatos. piissimi Palris nostri et inforraatoris memoriara in
S. Germani Anthsiodorensh (311). seplenariis et tricenariis officiis el anniversaria die
sui obilus, cura canlicisspiritualibus,etpauperura re-
42. Mansio Brunonis sit perpes ccelitus omnis, fositlatione quotannis rccolenda , cum corarnrssis
Cumque Dco vita fiat ei socia, miU flliis el fralribus procurare et devote prosequi
Nobis vota dari semper curate precari non faligabimur, el quos poterimus, adoraridnm
Illius meritis sedibus xthereis. pro eo excilabimus (315).
S. Stephani Anlhsiodorensh (312). C
Q S. Pelri Aremarensh cmnobii(316).
43. Bruno pius paslor, purx pietatis amator, 46. Fons el origo bpni, Jesu, pius esto Brtinoni
D.cmonisignilassuperavit ubique sagitlas, Ne leo langat ovem, fer, bone Paslor, opera,
Subjeclis largus fuil hic nirois et sibi parcus, Agnus Bruno tuus sil, sil non dxmonis hxdus,
Factis implebat, quidquid per verba docebat, Si nieruit poenas, parce reo, bonitas
Non se praelatum, scd se cupiebat amatum, S. Pelri Trecorum (317).
Gaudeal in ccolis, quia vixil corde fidelis. 47. Ul tilulus dicil, mundi tentamina vicit
(308) Celebre omni dubio procul hic (lesignatur jcctum Titulum; ncqueenim video cujus alterius seu
ordinis S. Benedicti monasterium , qUod Molismii ecclesix seu monaslerii esse queat.
aut eiiam Molernii nomine dislinguilur, quodqtie ai (313) Dtibitanrium non est qttin hic designetur
S. Roberlo , primo illius abbatc, sxculo undecimo, Reomaense seu Reomense di<ecesis.Lingonensismo-
quemadmodiim ad xxix Aprilis, quo apnd nos de! naslerium, quod, cuni primitus sanclissimx Virgini
hoc Sanclo aclum jam est, docuimus , mulium jami Marix fuisset dicattim, postea etiam a S. Joinne,
proveclo in finibits Lingonrim Montembarrum inter primosuo abbale, qui id anno circiter 440 fundavit,
el Miisstacuinin sauctissimx Virginis Marix hono- appellalum fuil. Adi iterum Galliani Clirisiianam
rcm fuit exslrucltnn. auclam tom. IV, col. 658.
(309) Hinc confirmalur opinio qux, S. Brunonem,, tD (314) De Lamberlo abbate, cujus cst Titulus snb-
Carlhitsianorum inslilutorem, antequam in Carthu- jectus, monasterioquePultariensi, cui ille prxfnit,
six eremuin secederct, in Siccae-Fonlanx solitudine: videsis Commentarium prxvium nuni. 97 el seq.,
aliquandiu esse coramoralum , f.struit. Consule: nli etram Galiiam Chrlslianam auctam loro. IV, col.
Comment. prxviiimjium. 417. 724 et seq.
(310) Hoc ordinis S. Benedicli monasierium, quodI (315) Egregie enimveio sese gratum erga S. Brtr-
in dicecesi Lingoncnsi in monle Volulo, urbi Tfor- nonem, roagislrum olim suttm, bic prxbcl Lamber-
nodorensi imminente , situm csl, anno 980 a Milone,, tus.Pullariensis abbas ; ut autem videas quid per
Tornodorensi comile, eooperanteWidrico dioecesano,, septenariaet tricenariaofliciahicprorriiltat, corisulu
instauratuin fnit. Adi Galliara Chrislianam auclami not. 269 et 279.
toin. IV, col. 712. Hocordinis S. Benedicii ccenobium, quod
i (311) Antiquissimum hoc ordinis S. Benediclii in (316) dicecesi Trecensi qtiaiuor ,ab urbe Trecassina
monasterium in irsa Anlissiodorensi urbesitum esl, > leucis silum est, anno 837 fuil fundalum, qiieinad-
luiiqiie diutissime arite S. Brunonis xlatem constru- modum videre esl apud Sammarihaiios fratres iu
cttim, ut videre licet ex iis qux de eo Saromarthanii Gallia Chrisliana anliqua Idm.lV, pag. 78.
fralres in Galtia Christiana antiqua lotn. IV, pag. (317) Cum rmlltis Trecis, qui S. Petri nomliie
477, subpedilaol. insignitus sil, loctis saccrprxtercatbedralem eccie-
-
(312)CathedralisAntissio1oriseuAulissiodorieccIe- siam existat, hxc haud dubie hic designalur.
sia S. Stephane sacra est. Hnjus adeo esse puto sub-
ACTA' 57°
569
t Brunovirsapiens, jussa Dei faciens. iA.Nam si cui sancto requicm bona vrla merelur,
sibi nec fuit ulla facultas, Huic quoqtie pro merilis stimnia datur requics;
Sprevit opes roullas,
Sed quidquid potuit, fralris exhibuit. Qui cum nuiltimode noslra polleret in urbe,
Solamenqtiesuis atque decus flcrcl;
Fugit ab hac vita, monachus flt et hinc eremita ;
Dtimsic abslinuil, regna poli meruit. Cumque favercl ei forluna per omnia , jamque
Iltinc prxferremus omnibus et inerito:
Sed quia jtire pari decet hoc pro fratre precari,
sit libi dics. Namque benignus erat omnique peritus in arte
Poscimus ul requies quxque
Facundusquesalis diviliisque potens,
S. Pelri insulm Germanicm(318). Oinuia postposuit Christo nudumqiie seculus
48. Morlua, mors, ulinam ve carcere clausa fuisses, Christum, cum multis suscipit htinc ererous (322).
Nec lantuin mundo Doctorem subripuisses, Proplerea requiem sibi credimus esse paratam.
Pro quo nospelimus Christum, fonteni bonitatis, Si tamen ulla lcvis lixsit ei macula
Ut det Brunoni iminus solilx pietalis. (Nam patet in terris nullum sine Iabe morari),
llanc Deus abstergal dando sibi veniam.
Chrisie, Patris Verbum, regnum concede supennira
Brunoni fainulo, qui se libi peclorc puro Alius eiusdem ecclesim.
B 53. Ut servire
Vivens conjiiny.itmundanaqtie gaudia sprevit. Joseph dominx contempsit amor/,
Vos igilur, fratres, eremilica clauslra colcntes, El fugit aroplcxus inceslos roenle virili,
Quod nos pro veslris facimus, nunc reddito noslris, Sic conlempla jacet, Bruno, libi gloria imtndi.
Stiblracti ielo potianlur quo paradiso. Amplecti dum le cuperel tibi lirachia lciidens
Mulias mundtis opcs multos obtendit araores;
S. Slephani Catalmiensh ecclesim(319).
Tuque fuga lapsus, pompali veste rejecla,
49. Commisit protoplastus homo, cur postera pioles Amplectens eremum vesiiris sorlc beala.
Pairis facta luens tendat in interilum? Ilunc tantum talem ccelestibus esse sodalcm
Onines intereunt, sed non omnes crucianlur. Credimus, hunc rogital fralruni devotio lota ,
Mors venilinjustis, vita salusquc bonis. Ut Domino pro se dignelur fundere vola :
IKc igitur Bruno, vir sanctx religionis, Pars tamen interior si traxerit ab exlcriore
Mimdumconlemnens, coelica promeruil. Quid sordis, Deus, hoc pietatis diluc rorc.
Nos ergo Dominuradevota menle precamur, Item alius ejusdem.
Ul qui justus erat justificetur adhuc.
S. Pelri cmnobiide Monle (320). ( 54. Judicis examen venturi Bruno pavcsccns
C
Mundanas conlempsil opes ercmunique pelivil (325)
50. Nos gessit moriens Chrislus de morteresurgens;
Alqtie suavis ibifrucltis emisit odoris,
Spes in tnorle Deus, gloria sola Detts. Ad Christum revocans quos gloria vana fefellit.
Brunoni reqtiiem lu confer, Christe, percrinera,
Nocle dieqtie Dei prxceptis invigilabal
Gaudia cum sanctis sinl sibi pro merilis.
Oinnibus exemplar, eremi quos vita dccoral.
S. Basoli (321). 0 quam felici raeriti mercedc fruuntiir,
51. Bruno polumsubeat.quem strcnna vila venuslat, Qui socii lurmis cceleslibus efficiuntur,
Quod merito fldei gloria crcscat ei. Lncis el inveniunt loca, qux sunt ncscia pcstis,
In quibus xternis celebrantur gauilia fcstis,
S. MarimRemensh melropolh.
Ad qux suspirans hic dissolvi cupicbat,
52 Ilic Paler eximius fundator relligionis Posset ul in Christo sic conregnare beatis!
Exemplar sese fratribus cxlribuil, Dcnique (inilo certamine carne soluius
Dans illis formam spernendi vilia mundi, Optatisque fruens conscendit ad xthera libcr.
Cceleslis patrix prxmia dum sequitur Verttra si quid ci lerrenx sorlis [sordis] adhxsit,
Pro cujus culpa non credimus esse gemcndum, * Qiialeiius ad tumulutn [cumuluni] mcrcedis nil sibi
D
Quem jam gaudentem credimus in reqtiie. [dcsil,
(318) Loci Imjtts noliliam nuspiam invenire qtiivi. nms, e vivis sublato, exslruclum fuisse doccnt
(319) Calalmiensis pro Calalaunensis mendose Gallix Chrislianx auctx Scriptores lom. IX, i;ol.
hic scriplum puto civitatisque adeo Catalaunensis 196.
calhedraleni, qux S. Siephanum proiomartyrem, (322) Ilinc collige, Brunonem, cum in ereinum
ut Gallix Clirisliauaeaucix Scriplores lom. IX, col. sccessil, non Parisiis, sed Remis, summos inier for-
858 el 859 docent, agnoscit patronum, ccclesiam ttinx secundx favores fuisse versatum. Adi com-
designari. meitlaiium prxvium num. 154 et binis seqq.
(520) Situm est hoc monaslerium in dicecesiCa- (325) Ad Parisiense defuncti, qui siiaui ipsemet
lalaunensi, eratque jam inde sxculo undccimo ex- damiiaiionem deuuntiarit, prodiginm hic alluriicon-
structiim. Adi Gallix Chrislianre atictx Scriplores jicit anonymtts Tractatus de S. Brunone, a Carlliu-
lom. IX, col. 927. sianis liujaiibus raecum comrounicali, auctor. Veruin
'(321) Hoc monasterium, qtiod in dioecesiReraensi coujecturae isti pro astruenda ferali hisioria niul-
siiuni esl, a S. Nivardo, Remeusi archiepiscopo, luiii roboris non inesse ipsemct fatetur is scriplor.
anno circiler 673, quemadmodutn ad printum Se- Consulc Comiiiciilarium prxvium § 21.
ptcmhris fliein, quo de illo apud nos acltiro, ostcmii-
571 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS 572
Pulsemus Dominum "precibus, quera curicta veren- A 'Quemquam de morte valet ad vilam revocare,
"•' 'Oremus Christum, pro nobis in cruce fixum,
[tur,
Nulla quod inferni tormenta sibi dpminentur. 'Ccelestivita potialur ut hic eremila.
Aliusitetum ejusden\. Scribimus hxc vobis et idem, petimus, date nobis.
55. Iste vir Elix par Baptislxque Johanni,
EcclesimSS. Trinitath (328).
Hic eremi cullor fuit et bonitalis amator,
Hic Abrahx similis pius exslilit alque fldelis; 60. Ut petitis, fratres, a nobis, sic faciemus;
Iste velut Pelrus Domini mandala secutus Sed Bruno cum Chrislo regnat, sicut reputamus,
Omnia contempsil el Christo pauper adhxsit; Quem cruce praetala seclalus hic est eremita,
Maltiithic Christo pauper, quam vivere mundo lllecebris mundi conslanti menle repulsis.
Dives. sicque Dei plene prxcepta peregit. S. Dionysii Remensis(329).
Sed quia, qux raundi sunt, mors rapit omnia se- 61. Cunctas.liquilopcs,cunctos simul orbis honores
[cum, Pro te, Christe Paler, pro coeli munere pauper
Mundosuhlalum junxit ccelestibus isluni. Bruno factus iter, quorum fuil anle magister(330).
Nos vero Domitrideposcamus pielatem , Quattuor ut fontes, ex una parle meantes,
UltanloPalri mundani si quid adhsesit B Quos paradisus habet, mundi per regna flueiites
Pulveris, abslergat Deiisillud fons pietatis. Exundant lerras, sic hic quos imbuit, ornat,
Adhucalius ejutdem. Implel et informat, inflammat, dirigit, armat,
56- Quem lenerum docuit mater Remensis alum- Cudil et illuslrat el adhuc regit, excolil, aplal.
[iiuro(324), Syderis instar oral cunclis, quos ipse docebat.
Proposili lenuisse frdem Ixlata Brunonem, Inter coelicolasCbrisli requiescat in aula'.
Migranlem ad Dominum lacrymis precibusques S. RemigiiFrancorum aposloli. (331)
[salutat. 62 Ne doleatis, oves, Pastoris funere flentes;
SS. Matlytum Setgii el Bacchi Andegavensis(325). Nam non est flendus, fuerat cui vivere Chrislus
57. Justi vel reprobi manet unica sors moriendi Atqne mori lucrum superando dxmonis astum,
Et simulad finem deducil transitus idera; Hic Palereximius, nobis merito venerandus;
Sed judex operum sedes discernil eorum : Nec solum nobis, sed quos sol flammeus urit.
Virbouus ad rcquiem transil, peccator ad ignera. Quem fovet ipse Deus, quem jam retinei paradisus
S. Petti cmnobiipuellarum (326). Inrequiepacis, curtalem, quxso, dolelis?
58. Vitaeforma pix, tolius acerra sophix, C Raptus enim mundo donatur vivere ccelo,
Brunopaler, vila si transmigravit ab ista, Et vivit vere, sluduit qttia vivere juste.
Ad Domininuliim liquet illum carne solulum, Conregnare libi, Deus, annue, fquxsumus, illi
Qui jtislnm merita voluit donare corona; ifitema requie dans tccum perpeluari.
Quem Itcel aethereisfidamus inesse choreis, S. Nicasii Remorumarchiephcopi(332).
Haud tamen obsequii deerunl solacia hostri. 63. Deus, fldelium lumen el animarum, animaic
S. Symphorianimarlyris in urbe Remensi(327). viri calbolici ab omni solvat vinculo dclt-
bujus
59. Si quid lugere de morte jtivetque dolere, ctorum.
Tunc nos trislemur, super hoc quoque Patree
SS. Marlyrum Timothei et Apollinaris (333).
[fleamus;
Sed quia nec luctus nec clamor ad xthera ducluss 64. Hujus Docloris fuit hxc vis cordis et oris,
(324) Hinc colligimus, S. Brunonem, adhuc ad- I- Scriplores tom. IX, col. 807.
modura juvenera, liileris operain in civitaie Remensisi Quisnam bic locus sacer designetur, pro
dedisse. Adi Commeiil. praevium num. 54. (328)
cerlo (lelerminare non possum.
(325) Monasteriuin liorutn sanctorura mariyrurn n (329) Remense hoc nionasteriumdiu ante S. Bru-
nomine insignilum, quod in civitalis episcopalis is D[ nonis aetatemfuit condiliim, uli liquet ex iis qtiae
Andegavensis suburbio silum est, sxcuio octavo o de illo Gallix Chrislianx auctx Scriptores torn. IX,
fuisse crinslructum, aiunl religiosi illitisincolae.Adi
ti col. 288, memorix produpt.
in Gallia Christiana veleri lom. IV, pag. 820, Sam- i- (330) Bnroonem exemplo suo eflecisse ut non-
inarthanos fralres. nulli, quos anlea scientias seu sacras seu profanas
(326) Duo olim in urbe Remensl S. Pelri nomine ie docuerat, in eremura sese posnilentix agendx ergo
disiincia exslitere sacrarum virginum monasteria, [<> non oinnino ineple ex hoc funebri ejus
rcccperint,
qnorum alterum Superius, alterum Inferius nomi- '- Titulo conjeceris.
nabalur. Poslretnuui ex his (vide Gallix Chrislianx >e In urbe Remensi silura est insigne hoc mo-
aucix Scriptores loro. IX, col. 178), verosimilliroe (331j
>e naslenum, nec paticorum annoruin cursu S. Bruno-
xtate S. Brunonis jam erat abelilum; primum adco, )> nis xlatem prxcessit. Adi Gallix Christianae auctx
quod sub finem sxculi sexti, uti apud dictos Scri- i- scriptores lorri.IX, col. 219 et seqq.
ptores tomo eodem, col. 270, est videre, fuit exstru-ii- (332) Est et hoc roonasleriitra in urbe Rcmensi
cltim, quodque modo adhuc superstes est, hic desi- i- situm, ac -S. Brunonis actate longe antiquius. Adi
gnari conjicio, ne forle quod tamen non pttlo, pro ro iterum Gallix Chrislianx auctx scriplores lom. IX,
puellari, quod alibi silum sit, coenobiooronuntian- n- col. 204.etseqq.
dutn potius sit. (333) Remis existit collegiata ecclesia, qux S.
(327) Sxculo undecimo condita fuil hxc ordinis iis Timolhci dicitur. Hatsc,ni fafiar, hic designatur.
S. Benedicti abbalia. Adi Gallitv Chrislianx auctx ix
573 ACTA. 574
Ut tolo cunctos superaret in orbe magistros : A Sed postquam nostra delegit cedere viia,
Sic medilando bonus fuit atque loquendo diserttts. Vester cotlega veslrisque locis eremila
Huic se tota dedit sapienlia lolaque sedit Deposuit curam pijewitustotius honoris,
Hujus in arcanis dives penetralibus hospes. Ampleclens curam Cbristi solius amoris.
Quoddieo, novi, mecum quoqne Francia novit, Vos igilur, fratres, eremi deserla colenles,
Et lotus novit per climata quattuor orbis. Fallacem mundum sic jam superasse videnies
Hxc illum docuit res hujus spernere mundi Egregium Pairem, ne triste feralis obisse,
Et solum fecit perquirere gaudia coeli. Quera nos regna poli divina putamus adissc.
Huic si quid sordis de camis Iege cohxsit Cum sit ccelicola, poluit quid majus habere?
(Nain cuncti penilus carnali lege gravamur) Dum fuil in terris, hxc illi vola ftiere.
Omnipolens lollat, qui crimina nostra relaxat, Alius ejusdem.
Inipleat atque sibi volum , quod semper amavit. 67. Gaudens doclorem, quem Francia, Bruno, rc-
S. Barlholommi aposloti in monte Or (334). [ccpit,
65. Orbis amarcscens claudescit pondere raorlis, Clauderis in terra Calabrinus nnnc ereraila;
El trahit ad speciem humanx per devia sortis, Quod clauiant omnes, ul tibi sil rcquics.
Mergit et exsilio propriorum quxqiie labescens. "* Moniatium S. Joannis Bapthtm (337).
Unde tumescis, homo miser, hacxtalesenescens? 68. Bruno Iaudaris, tua vita decens renovalur
Fonte Caribdineo mergwis ad ultima flnis, Versibus et scriptis, nec, quanta fuit, memoratur.
Ac cinis in cineres solveris , ul umbra lucernis. Ipse pius, simplex, plenus Deilalis amore,
Esl labor ejus amof et inexlricabilis error, lmpiger el mundus fuit, omni dignus honore.
Defeclu cujusanimam compleclilur horror, Vivil adhuc Bruno, sibi traditur a Palre vita.
Postquam nudata fuerit de carcere carnis Clericus ipse fuit, flt monachus, hinc cremiia.
Vel Salanx ducibus, beu ! circumsepta catervis. Nuncjacel exsaogue corpus, tamcn hoc veneratur.
Quod metuens animosus in hoc discrimine Bruno Vivit adhuc Bruno, cujus flalus gralulalur.
Servitio penelral eremum certaminis uno; Ipse fatigalus per lempora necque realus,
Linquit opes mundique decus, ne gloria poena Nunc sibi concedat Deus, ut semper requicscat.
Fiat in interitum , sed currens nectare vena S. Nicolai de Sattu Vedocii (538).
Dulcescat fluctus animi cordisque lenorem 69. Haud doleat quisquam, morti succumbere qucm-
In se constringens scelerum conslringat amorem [qitaiii,
Per cursus varios operum virtuie bonorum, , Cum vival potius. Qtii corporis enecat xstus,
r>
Moriificandocaput mortis cuni jtire nialorutn. Hic in perpetuum jus mortis vilal acerbum;
Quapropter mcruit consortia Coelicolarum El tibi del jtigem cum Sanclis, Brnno, quietem.
Liber ab bosle slygis aut rerum larlarearum , B. Marim Noniandi (339).
Et sociatur ei per quem reparabitur orbis, 70. Egregius Bruno non esl laudandus in uno,
Quam longus mela tam purus denique morbis, Qui docuit cleruro, paler exslitit.et monachorum,
Quo requiescal amen misera de morte resurgens Atque Deo charus per claros splenduit actus.
Nec Ixdat serpens fceda prurigine turgens. Omnibns bic nobis sit semper commemorandus,
SECTIO III. Ipsius ut tlaltim capial Deus immaculalum,
Tilulus S. Marim Laudunensh (335). Missis el psahnis socielur civibus almis.
66. Bruno decus cleri, decus et prudentia mundi, Alius ejusdem.
Dum fuil in lerris, florebal acumine raentis, 71. Dum vixil Bruno, monuit fecilque monendo,
Dura fuil inter nos (336), florebat et in documenlis. Ut nobis raundtis vilescat, ne pereainus.
Inlegrilas morum cuinulura supplevit bonorura; Mundus habet fraudes, islis conjungilet arles.
(354) Cum S. Bartholomxi nomine, quemailmo-- D ] virgines perseverarunt ad annum usqtie 1128, quo
duro Gallix Chrisl. auctae scripiores tom. IX, col. sanctimonialibus monacbos substiluere in coacta
181, docent, S. Tlieodorici monasteriuro, in monte,, Atrebaii provincix Remensis synodo fuil decretura.
veteribus Gallis Or nuncupalo, Iribus ab urbe Re- Hujtis itaque partltenonis induhie est Tilulus sub-
meitsi miiliaribus situm, annoque circiter 500 ex- jectus, qui, quod eliam hic nolandum, per hunc,
siructum, oliro ctiain venerit, dubilandum non ap- quem includit, versiculum sequeniem, Clericus ipse
paret quin hic illud designettir. fnit, fit monachus, hinc eremiia, opinioni eorum, qui
(335) Laudonensis seu politis Laudunensis calhc- S. Brunonem, cum mundo valedixil, non recta in
dralis ecclesia sanctissirax Dei Genitrici sacra est;; Carlbusiam secessisse astruunt , suffragatnr,
tit vcl hinc; speclare ad hanc subjeclum Tiiulum,, quemadmoduro Comrncnlarii prxvii num. 416 do-
dubitandum noii appareat. cui.
(356) Gallos scilicet, aut, si mavis, archidioecesis
s (358) Hoc coenobium, qliod tribus circiler leucis
Remensi», ciijus Laudunensis episcopalus suffraga- ab tirbe Latidtino in silva Vedogia,. seu Voettia ,
neus esl, incolas. Saltus Vedocii nomine hic distincta, siuimest, anno
(337) Intra urbis Laudunensis ambitum (adi Gal- circiter 1080 natales vidctur fuisse bortitum. Adi
liam Chris'ianatn aticlam loro. IX, col. 587 et seq.). Galliara Chrisl. auct. tom IX, col. 610 el seq.
S. Salaberga virgo sxculo vu xdificavil partheno- (539) Locus saccr, qui hoc iioiiiine hodie appclle-
nem, S. Joannis Baptists nonriue per Iougissimuui n tur, olirovc fueril .•ippcilattis, nuspiani a ine fuil
teroporis spaliunt postca vocaluin, in quo sacrtcc invcnlus.
575 S. BRUNONIS CARTHUSLVNORUM INSTITUTORIS 876
Denique mellitis incautos vulnerat armis, A S. MarimBlesensh (342).
MeHificatquedolos, ut sic perdat male catitos. 74. BrniiOj vir egregix probitatis, gemma sophix,
Nostro Rrunoni niinquam poliiit dominari; Cujus honestatis sil prxsens charltila teslis.
Ne dominetur ei, nudtis deserta petivit, Pacis haliet lidem cceli irahslalus ad xdem.
Maiisit el in pace, pax ul sibi longa maneret. Ergo laudemus Dominum, veneremur, amemtis,
EcclesimSuessionensis. Per qucra servorutn riecoratuf vita suorum.
72. Suessoriim tnater ecclesia (340) fratribus di- Alitis ejuxdem.
lcctissirois, el Deo charis consistentibus in eremo, 73. Usus eras ercroo, Iiquisti terrea, Bruno,
qux dicitur Turris, conversalionem supernam ha- Nec mors morle tua tontiil pcnitus lua jura.
bere semper per Chrislum. Piissiroi ac Deo dilecti Solvilur in cincres corptis, lit coelicushxres.
Patris, vere venerabilis Brunonis, cognilo sanclo S. Krileffi Blesensis (343).
ac glorioso decessu, dulciter super lali, tanloque 76. Contrahit omnis homo priroi discrimina fali,
viro commoti fuimus; Oflicium aulem cjus fclici Et cnnelx vitium nocet Evx posterilati.
aniinx fldelium more impendiinus, et ad cjus boa- Exercens igiltir sliidium mors iropietalis
lara memoriam anniversarie recolendam diem quo Aggreditur, solviique viruro lanlx probitatis.
carnis carcere egresstis est, quomodo a vobis de- B S. Marim Bernaci (341).
nuntiatam accepimus sanclaro ejtis resolutioncin, in 77. Doclor docloriim fuit, exemplarque bonoruin
noslra matricula scripsJmus, oranles, el dcprecan- Noslris temporibus Brnno vir eximius,
tes, ut ejussanclissimis vestrisque precibus adjuve- Esseque poenalisculpx nil credimus illi,
niur ta.m vivi quam defuncli. Amen. Ipse Deum nobis conciliet merilis.
SS.Medardi el Sebastiani Suessione (341). S. Cruch Aurelianensh (345).
73. Plebs pia Mcdardi, regalisel inclyla Sancli, 78. Stimmum Brtmo decus et gloria lemporis liu-
Flenlibuset mceslis solantina grala salutis. [jns,
Qui gemitis functuin, ftincti deponite luclum, Carne jaces, sed parie manes meliore snpcrsles,
Nil juvat exsiiiicliiin dcflere, dolere sepultum. Etjusli recipis nunc prxmia grata laboris,
Sed potius voto prosinl libaiuina sancla. Prxclaris merilo doctoribus assoo.ialus.
Hxc Iribuanlur ei, qiiicunqtie pericnla mortis Vivens in Christo noslri, vir sancle, rncmenlo
Peiiimet, horrescit, pereuntibiis omnibus orbis Doclrinxqiie lux, qux toto fulget in orbe,
Conlinuis precibus succurrat, el auxilietur. Cbrislo funde preccs , mereamur ut esse scqua-
Dura petit et rogital, pro se quoque quisque la-, f' [ces,
[borat. Quique Denm pro te fralerno more rogamus,
Cum Moyses orat, superal plebs Israelila, Bruno, luis semper prccibus, vir sancle, juvcmur.
Dtim cessat volis, cadil illico, vincil et hosiis. Vos quoque , sanciissimi fratres , qui lantum ac
Nos siuiul oremus, nec cesset spiritusullus. lalem patronum ad ccelos prxmisistis, omni hu-
Vola juvant hominem, dum vivil el exit ad horatn. nianx compassionis dolore poslposito, gaudclc ct
Qnx peri.roitvilarn, tulit improba mors eremitam, exsultale in Domino, dignosque lanto Palre vog
Qux nocet el Ixdit juslum, salis irapia lxdit. fuisse moribus ostendile, ut, ipsopro nubis inlcrcc-
Hacclarn crudelis necat insatiata Caribdis, denle, dignelur vobis Doniinlis, si non scicntia pa-
Quos vovetomniparens nulliiro miserata dolores, rcm, honesla saltem vila consiroilein Palrem provi-
Salvct ab hac lioinincm, qtii pertulit in cruce mor- dere. Valcle.
[lem, AbbatisS. Joannis Suessionensiscmnobii(546).
Et vitam tribuat, quam non Proserpina rumpal. 79., Dilectis in Christo et Deo dignis fratribus,
(340) Id esl ecclesia calheilralis. Quam porro) 87, recensetur prope Blesas , qux nrbs , antcquam
vocabuliun Malricula, in hoc Tiltilu occiiircns, signi-- n ei anno 1697 cpscopalis calhedra concederetttr , in
licationcm in eohabeal, in Adnotato, qtiod seciionii " dicecesiCarnolensi siia erat, insignilns S. Carilefi
primx ari notain 556 siibiiexui, exposilum invenies. snn • Krileffi noininc Prioralus; hunc adeo hic dcsi-
(341) Dilbitandnmnon esl quin hic insigne desi- gnari coniicio.
gneltir S. Medardi eccnobitun, in urbe Suessionensii (344^ GaHixCliristianxaiiclxScripIorestom. XI,
saeculo vii fnndatum, de quo Galliae Chrisii.nx i col.830,inlerecclesix Lexoviensis monasieria recen-
aiiclx Scriptores lom. IX, col. 405 el seqq. scnt uniiin, qiio:l sxculo xi in honorcin sanctissimx
(342) Eamdcm h;iiicinseriptionemprxferl Tiltilns3 Dci Genilricis fuisse evstrnctuni docent, quod(|tie
dcciiims sepiimiis; quare exisliino Blesenscm huic:; cuin Bernaicum vocent,. tpsuni indubie cst, qund
(vide notam 283) canonicorurn rcgulariiim S. Augn- iiuitis dunlaxal litterulx mutatione Bcrnacum hic
siini abbaliam S. Brtinoni parentasse tribus Tiuriis3 appellalur.
diversis, nimirum prxfato xvn el duobus hic subje- (345) Cathedralis Aurelianensis ecclesia, uli e
ctis, quos ambos poslcriores sequentemque ab isto) Gallfa Christiana aucla lom. VIII,col. 1409, inlclligo,
priori disjunxerinl, qui Tilulos Sancli funebress S. Cruci cst dicata: ut isthxc indubie hic desi-
edendos ctirarunl: adeo, quod supra moriui, veiiiinit gncltir.
est, id hosceeo ordine iion fecisse, quo Tiluli islii (346) Inriubie hic designalur roonaslerium , in
rotulo funebri, epistolam encyclicam, niortis S. Bru- monte sen colle, urbi Suessionensi contiguo, silum,
nonis nunliani, complectenli fuere inscripti. quod modo S. Joannes in vineis nuiicupaiur , qund-
(343) m gencrali bcneficiorum dicecesis Carno- que sxculo xi fuii fiindaium. Adi Gailix Christianae
lctisis Catahtgo , Parisiis anno 1648 cxcuso, pag.;. auctx Scriptorcs tom. IX, col. 456; dc Pclro autcm,
577 ACIA. S:s
Calabrix reverendis eremilis, in inonasterio sanctx A . Prodcril Ecclesix fidei vesligia nossc.
Dei Genilricis semper virginis Marix Deo fatnulan- Quidam frater de prxfata Ecclcsia, Gauherius no-
tibus, Petrus sancli Johannis Suessiionensiscanoni- mine, sanclx recordalionis viro, quem muliura
corum regularium bumilis [abbas, lolaque fralrum diligebat etsolum nostris lemporibus mundo lenun-
cum eo degens et Deo serviens congregalio, bene liasse, prxdicabat, tricesimum faciet el quandiu
inccepisse,melius perseverare, felioiterconsummare. vixeril, inter familiares suos in mcrnoria diligcnier
Atidito beato fine sancti Patris vestri et magisiri habebil.
inei Brunonis, a cujus ore sanre doclrinx fluenla S. Luciani Betvagorum aposloti (351).
pleriunque haurire conligit, el; si opere non com- 82. Dux eremitarum, lux corruit ecclesiarum,
plevi, de absenlia veliementer trislamur, carnales Uunc eremus plorat, quem quisque fidelis horiorat.
cvasisse angustias et requiem adeptum esse et cuin Esl etenim dignus, quoniain fuit ipse benignus.
Dco vivere, prout conjecturam de mundicia et per- Nam mundum sprevit miinrianaque cuncla rcli-
fectione transactx vilx, nobis satis noh», facere [qtlil,
posstimus, vehementius congaudemus. Ejus ergo Exercens vitam de se faciens eremilam.
mcmoriam luni quia magister nostcr fuit, lum quia Verus in xthereis cremita sit ipse choreis,
precibus cjus el vestris confidimus, tanto apud Deiim B Vivens ctim nostris hic fratritus atliinlatis (352).
cflicacioribtis, qttaitto sanclioribus, hoc modo habi- S. Fusciani de Sytva (555).'
luros, proinittiroiis triginia diebus missas et Vigilias 85. Bruno, vir excellens, prolius et vitiosa repcl-
pro reracdio ejus vestrorumque fratrnm defuncto- [lens,
rtim celebranles. In ltbro autem, ubi nomiiia fra- DiscipiilusChristi, viia lestante, fuisti,
trum defunctorum scripta sunl, nomen ejus con- Vita,. quies, sine uocte dies, reparatio raira,
scribimus, auniversarium deposilionis ejus diem Ipso dante libi, pateani ad gatulia vera.
debita veneratione, Deo volente, celebrabinras, ct S. PetriCorbeim (354).
oranium beneficiorum qux apud nos flunl el in 84. Divilias Bruno mundanas poslposiiisti,
locis qux ad nos pertinent, eum participeui desi- Exemploqite tuo postponeinlas docuisli,
deramus et vos parlicipes suscipimus. El loca deserti pro Regepoli coluisti,
S. Symjihorianimarlyris Belvacensis (347). Dulcibus alloquiis multorum corda rigasti,
80. Abbatera sanclum narranl hunc scripta fuisse, Talibus extemplo factis exstas imilalor
Comraissumque gregem virtutis iter docuisse; Sanctortim Patrum, qui doclrinis viguerunt,
Ergo si vixit rotulus (348) testatur ul isle, p Illic insidias hostis per tempora miilta
Te sibi perpetuain requiein pelimus dare, Chrisle. Passus roansisli, ctijtts fraudes superasti.
S. Qitmitni Betvacensis(349). Nunc tamen in Cbristo coniplesli fine Leato
Mortalis vitx cursus, et gaudia vitx
81. Iluinilis congiegitio sancti Quintini Belvacea- Perpelux defunclus habes, bxc est tua merccs.
sis, sperans, patrocinio reverendi Patris sui Bruno-
nis apttd Deum se adjuvari, obedienter ei tricesi- S. Quimini Vermandensis (555).
mum (350) ascribit et cum fratribus suis meraoriam 85. Dum morilur Bruno, moritur, quod traxil ab
ipsitis vestrumque omnium amodo tenebit. [uno,
Raplus ab hac vita Christum sitiens eremila, Statmerilum cujus, quia vivil spirilus ejus.
Ne mala mutarent sanctam prxsentia vilam, Vita bcaloruin, spes atqite corona pioiuin,
Quidquid proposuit vivens, moriendo probavit, Ipsum sydereis societ siiper astra clioreis.
roonasterii illius abbale, ciijus subjcclus Titulus est', (552) Hiiic colligendtim'pulo^ Tiltilo htiic fuisse
videsis Comincnlariuin prxvium num. 97 et binis ascriptos iionnullos vita funilos, pro qnibns a
seqq. Nolanduin porro ex-subnexis sectioni secund:c religiosis Turriiaox eremi incolis orari poslnlarii,t
Aduotalisad notam 298, nec-huncTiluIum,duospro- ID monasterii S. Lticiani monachi.
xime autecedentes et 73 eo ordine, quo hic ponun- (353) Hic indubie designalur dioecesis Ambianen-
t.ur., rolulo ftinebri fuisse inscriplos. sis monaslerium, quod.a Gallix Chrislianx ancix
(547) Hoc monasterium in colle, urbi Bellova- Scriptoribus lorn. X, col.uti1302, S. Fuscianus in
censi iinminente, sxculo xi inilium accepil, ul nemore vocaiur, quodque e.\ iis, qux ibidem in
Gallix Gliristianx aucix Scriplores lom.lX„col.807, litteras mittuni, manifeslum esl S. BruAonisoctale
docent. IOIIHC csl «nliqiiius.
(548) Pro vocis bujtis signilicatione adi Commeii- (554) De hoc monasterio , qtiod sxcu!o-septinia
tariurn prxvium niiiii. 24. quatuor ah urbe Ambianensi leucis ; pnecipua ejvis
(349) lloc rnonasieriuin in sancti niartyris Quin- basilica SS. Pelro el Paulo deificata, fuit exsljti-
tini honorem et memoriam- haud longe a nicenibus cliiin. Videsis denuo Galliam Chrisliaiiam auct;;uj
Bellovacianuo 1067 fuil exstructum. llaGallia Chii- lom. X, col. 1263.
sliana aucta lom. IX, col. 818. (353) Iloc monasieriura , quod eliam S. Quv.iiinus
(550) Vocabuli bujtts significatioiiem in Adno- de Monle nuncupatur, primo ab urbe Perona lapide
tatis, sectioni primx subnexis, ad notam 269 in pago Veroinandtieiisi dioecesique Nov^iomensi
suppeditavi. siluin esl, stetilque, qttemadinodtim ex iis , quxde
(351) Sxculo sexlo fuilhocnionaslerium treceulis eo Gallix Chrislianx auclx Sciiptorcs loro. IX, col..
a Bellovacopassibusexstrucliun. Adi iterum Galli.tiu 1097 ct quinque seqq. memorant, slaluendum appa-
Christianam auclam toin. IX, col. 773. ret anle sxculura undecimum.
579 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 580
S. Petri Lehunensiseccletim(356). 1 abbas, animx inclyli et fanrosi magislri Brunoiiis
A
86. Morluus hic vivit, qttia, sprelis omnibtts, ivit piecibns, licet exignis, xlemam ab xterno et pio
Cuin cruce posl Curislum, dum mundum linqueret Salvatore requiem imploro et diem obitus ipsitts
[islura Brunonis in Calendario nolavi.
Hic nullum laesit, Domino quia semper adhxsit. Canobii Marcemensis(532).
Hinc vitans poenas sedes sortitur aincenas, 91. Excessil tandem, defuncto corpore pridem,
Ad quas Allitonans, justis pia proemia donans, Excedens animo famosus carmine Bruuo,
Ad convivendumnobis donet veniendum. Qui tulit exilium vivens in corpore mundum.
S. Fursei Peronm (357). Ilinc se submovit, ereroita boniis latitavit;
87. Hic vir virlutis, virtulibus inde secutis, Sed bene sic lalital, operum dum luce coruscal.
Per ineriti florem capial sine flne decorem. Deleciaturibi cernendx spe Deitatis,
Ipse Deus, quo quxque reguntnr et omnia con- Qua nunc perpeluo ccelis fruilur penetratis.
[slant, S. Amandi Elnonensh ecclesim(363).
Bruno, luodonet gaudia spiritui, 92. Hic, quia dum vixil, mentis consedil in arce,
Terra licet tua membra legal carnalia vilis, Huic quoque displicuil, quidquid fit dxmonis arle.
Spiritus hi cceli transeat alta tuus. "- Post moTtem carnis coelesticondilur urbe,
Briino pius pastor, vitara ducens eremitae, Sedes pro meritis dalur luiic, qux digna sophix,
Allribueiite Deo, aiereatur gaudia vilx. Cui vivens sludnit non fictocordis amore.
B. Marim Alrenensit ecclesim(358). Hinc pro morte Patris lucius omitlat ovile,
88. Sancte Bruno, venerande Paler, veneranda Orbatura quamVis sil mutue Iucis honorc.
[propago, Gaudeat at merito, sicut gaudel Patcr ipse.
Goelicajussa tenens, vivas cceleslis imago. Quod facimus veslris eadem nostris facitotc.
S. Petri Ducuttensis ecclesim(359) S. Petri Islensis ecclesim(364).
89. Deciinare roori nescit sapienlia mundi, 93. Vera fides Cbrisli laxat peccamina immrii,
Nec rem cum voce dectinat sexus uterque. Cujus facla caro ligno crucis hostia Patri.
Asl ego, ni fallar, Bruno declinal utrumque. Qnod qui cordeoono credens votis iraitalur,
Sed ruil in Libra (360), merilo quia sors fuit xqua. lpsius vitx consorlia Ixta merelur;
Pura fuil vila, sapiens fuit liic eremita. Ciijus Bruno Pater concivis ul efficiatur,
Appensus librx discrimen nesciat irac. Judicis ad ihroinim devotio digna feralur;
Noliftcamusigitur vobis, fratres charissimi, prout C Prosil dcfunciis oratio mutua noslris.
flagitastis, oos huic Ecclesix catholicx fllio tricen- S. MarimMecinentitecclesia (365).
narium et anniversarium diem el in catalogo fra-
trum nostrorum inscriplione dcvote conscripsisse. 94. ComniemorandePatcr Bruno, Christi pia Mater
' Dignetur Nalum pro nobis in crnce passum
S. Sdlvatoris Aquiciensis cmnobii (361). Poscere, coelcslis donet libi proemia regni;
90. Ego Aimericus, hujiis prxiiiulati coenobii Quo tecum fratres nostri sint atque sorores.
(356) Cellx Lehuncnsis meminerunl Gallix Chri- (561) Dubitandnm non apparet, quin monaste-
slianx auctx Scriplores lom. III, col. 411, credibi- rium , ad qnod strbjectus Titiilus speclal, illud ipsum
leque estex iis, qux ibidem scribttnt, eam jam iirde sit, qriod apudjGallix Christianx auclx Scriptores
anle S. Brunonis xlatem exstilisse. lom. III, col. 408 Aquicentinum seu Aquicinctense
(557) Etchinoaldus , Clodovei II major-domus, S. aul etiatn Aqnicinense S. Salvatorh monasterium
Furseo, pairia Scolo, monachisqiie ejus saeculo vu nominatur, quoilque sxculo undecimo exslruclum ,
juxUi castrum suum Peronense exsiruxit uionaste- ad Scarpim fluviuni^secuudo ab urbe Duaco inilliari
rium, inonachisque in boc jam inde a sxculo nono sititm est.
canonicorum coilegium bodieque superstes, quotl (362) Designari hic atitnmo ordinis S. Benedicti
proinde hac inscriplione designari pulo , successit. moitasterium , quod a Galliae Christiatiar-.ancix
Adi Galliain Chi istianarn auctam toin. IX, col. 1035 D scriptoribuslom. III,col.393,MarcIiianenseappeIlatur,
et scq. sxculoque scpliino fuit exsiructuni.
(358) Nec locum sacrum, hoc noiniue insignitum, (363) Trihus circiter ab urbe Tornaco leucis ad
invenire uspiain quivi, ut nteudose expressura id Elnonem.ftuvium siinm est hoc ordiiris S. Benedicii
liic esseputera. roonasterium, ab ipsomet S. Amamlosxcttlo septimo
(359) ln dicecesi Cameracensi (adi Gallix Chri- exslruclum. CorisuleGallix Christiaiix auclx Scri-
stianx auctx Scriptores lom. III, col. 112) ad Scal- ptores tom. 111,col. 254.
dim fluvium haud procul ab oppido S. Qiiinlini situm
esl moiiaslerium, quod in divisione nionasteriorum (36i)CtimlnsiiIeiisisin Flandrla civilas/sV eliam
regni Lolharii, auno 870 inler Ludovicuin et Caro- nuncupala reperialur, habeatque insignem colle-
luin Francorum reges facla , meniOrattir, qnodque giatam ecclesiara , S. Petro sacram , eam hic desi-
ab aliis quidein llunttocurlura, ab aliis vero aliter, gnari indubitatum apparel.
inagna lamen in hoc nomine nitilaiioiie haud facta, (365) Haud dubie hic designatur ordinis S. Bene-
appeltatur. Non alittd , qtiam hoc^monaslerium, iu dicti nobiliiim virginum abbatia. qux ab aliis Messi-
bac Tituli subjecli inscriptioiie designari puto. ncnsis , ab aliis Misseniacensisvocatur, sxculoque
(360) Sanctus scilicet sexla Oclobris die seu eo undeciroosecundo ab urbe Iprensi lapide fiiit exstru -
tempore quo sol Zodiaci signum, Librae noroine cia. Adi Galliam Chri^lianaui auctam tom. V, col.
dislinclum, molu proprio percttrrit, ad superos 341.' ,
niigravit.
581 ACTA. 582
S. Marim Formosellensiseccleslm(566). A Cmictoruro cladem truiina qtix libral eadero.
95. Fruslra conqueriraur justus si morle sopitur. Sicutprivalo , sic parcil nobililato,
Omnibus una via proveniens varia Anguslosque lares vacual, sicut populares.
Trislia darr.nalis, dat gaudia plena beatis. Nani juvenis, flores , decus, et decor, res el honorcs
Ergo bealus erit qui bene transierit. Prxter divina suni omnia stib Libilina.
Felix hic Bruno, cui consonat ore sub uno llunc obrisse Yiruro, non ergo sit boc tibi inirum.
Laus modulata piis, complaque lot studiis. Sed qualis fuerit, si forle rudis mihi qtixrit,
Nosque precamtir ei lumen lucere diei, Solvatet evolvat carlham (371) rursusque rcvolvat.
Qui non temporibus concidit aut vicibus. B. Marim Pictavis (372).
Vos quoque pro nostris orelis commerooralis, S9. Vivis et in ccelis gaudes , eremila ftdelis,
Sic sic concludo breviler, celeberrime Bruno, Quem felix esse sequilur, fugit omne necesse.
Cui famulabaris, Christo sine iine fruaris. 0 Palrein sancluni , pro quo scelus esl dare plan-
S. Donaliani Brugensh ecclesim(367).
96. Hic cullor veri, dum vixit, gloria cleri, [ctum,
Cujus gaudere nequit ulla lues aholere ;
Carne resotutus habeat nunc gaudia tulus. Vivere cui Deus est, cui lux , cui vera salus est !
Qux pelitis vestris, iratres, impendile nostris I
Euge, Dei verna frueris mercede superna.
El-qui Iector ades, dic Sit ei requies. Accipis inventum inodico sudore lalcnlum,
S. Nicolai Meltensh ecclesim(568).
Quod prudens Domino solvisti fcenore biuo.
97. Mors breve nomen habet, sed nomine dura sub Pro meritis tantis tibi clamant verba Tonantis
[ipso Utere, servebone, mccuro snmma regione.
S ors latet, et sors, qux non breve jus habeat.
S. Hilarii Pictavit (373).
Calcat opes el sceplra qualit, calhedrasque su- 100.
Brunonis vilx seriem spectent eremilx ,
[pinat, Mundum florenlem, mundanos decipienlcm
Nerooquenovit ubi, quando vel unde venit. Qui dum conspiceret, sed roundi labe careret,
Sensus, honor, mcrilum, species, vis, res, genus, Durosibi
vilescit, dum foeMriagaudia ncscit,
[aelas, Inhxrens Chrislo seclo discessil ab isto.
Omnia vanescunl morlis in arliculo.
Haec cum cuncla forenl tibi, Bruuo (369), pridie Haccaruit vita Bruno , felix eremila ,
Est Dominum nactus , cum diclis consonel actus.
[Nonas Non igilur fletntis qtiem sic migrassc videmus.
Octobris tamen es mortuus ipse modo.
Alius ejusdem.
Magne Pater, qui cuncla potes, cui compelit uni -Q 101. Hoc
Interiora viri cernere fundilus, el dum vixisti mundo, vesligia Christi
Parccre peccatis, darc post obitum medicinam, Pluribus exulus viiiis, es, Bruno, secuitis ;
Parce viro lanti, sisque inedela sibi. Ergo libi Chrisltis prxslabat regna polorum ,
In quibus exsullat lxlissima lurba bonorum.
SECTIO IV.
Tilulus S. Petri Pictavis (370). S. Radegundis Piclavis (374).
98. Sunt durx sorlis nigrx speclacula morlis. 102. Rex immense Deus, qui verbo cuneta crcasli,
Uilius exors et fortunx libera mors est, Qui sanclis requiem ccelestia rcgna parasli,
(366) Hoc monasleriura, quod non prope Furaas, una, qux collegiata est, et jam inde a sxculo deci-
ul Gallix Christianx auclx Scriplores lom. V, col. mo exstitit, S. Jlforia Major appellalur; hanc aulein
351, traduni, sed propelpras silum est, anno 1068; hic per S. Mariam, solilarie positam antonomasli-
fuit fundalum, ut iidera ibidem docent. ceque acceplam, designari autumo.
(367) Hxc ecclesia , qux calhedralis modo est, (373) Cum dux sint, quemadinodum apml nos ad
S. Brunonis xlate collegiala duntaxat eral. diem 13Januarii, quo de S. Hilario, Piclavensi
(368) Cum nec templum , nec raonasleriura, quodI episcopo, egimus, videre licet, in urbe Pictavensi
Meltense vocetur sanctoque Nicolao dedicattim sit, 'Decclesix, S. Brunone antiquiores, quarura altera
inveniarn, quisnam hic designetur locus sacer, defi-! S. Rilarius de Cella seu Minor, allera S. Hilarius
nire non possuin. Major seu Magnus nuncupatur, dubilari non imme-
(369) Dignitalibus, opibus ac genere prxstilisse, rito posse videlur, ulrius sil Tiluliis subjecius. Alla-
Bruuo uon obscnre bic traditur ; quare tam hinc , men, ciim per S. Hilariuro, solitarie seu absque
qiiam ex iis , qux Comrnentarii prxvii § 2 in me- addito, uti hic fit, posiltim, per anlonomasiam, non
ilium adduxi, nobili eum slemraate orturo esse, proi Minor, sed Major S. Hilarii ecclesia inlclligenda
cerio debet habcri. vidcatur, pro hacpolius quam pro illa prouuiiliare
(370) Curo S. Petro apostolo nuncupala sit, qux: velim.
sxculo quarlo S. Hilarium habuit episcoptim, ca-'. (374) Sancta Radegundisregina, dequa apud nos
thedralis Piciavensis ecclesia, huic indubie attri- ad 13 Augusli diem acium, posl facluin cum Cloia-
buendus est Tilulus subjectus. rio, Francorum rcge, inarilo suo, divortium, sese
(371) RoUiltimscilicet funebrem, qui etepislolanii Pictavium recepit, hacque in urbe, uli ibidem do-
encyclicam, obitus S. Brunonis nuntiam, elTilulosi cnimus.duasecclesias, alterara viiis, alterara sacris
plures funebres seu datas ad hanc responsorias, ini virginibus, condidil. Posierior una cum adjuncto
qiiibusnon pauca de Sancto memoraritur, comple- parthenone.S. Crucis nomiue hodieque decoratur;
ctitur. prior vero, cui S. Marim nomen indilum iniliofuit,
(372) Plures sunt in urbe Pictavensi ecclesix, postea S. Reginmseu S. Radegundh Basilica, uli e
sarictissimx DciGcnilricisnominx insignilx,quarum1 GallixChristianxaucixscriploiumtom. U,col.l299,
5S3 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 584
Quiqtie tuos ducis ad crelica gaudia lucis, A Ut fertur Calabris nuncBruno scpultus in agris,
Fac hunc gaudare cum sanctis sede polorum , llac functiis vita , sub teroporibus stabiliia,
Qua gaudel vere ccetus sine flne bonorum. Transeat ad vitain sine lemporibus slabilitam.
B. Matim ac S. Cypriani marijjri«<j(375}. Alius ejusdem.
105. Omnis iraago boni sis clemens, Chrisle, Bru- 108. Brttno consurgat Hegi, cui crimina purgat,
[noni; Sanctorum Chrislo, eui mundo vixit in isto.
Hic eremila fuil, unde libi placuit. Exeessit vila monachus, sapiens eremila,
Qux post oblitus ciipiens hoc visere litlus , Hinc clerus trislis moncatur versibus istis
Te non per speciem, sed videt ad faeiero. Prcemia donantem Dominum rogitare tonantem,
S. Joannis evangelhtm Pictavis (376). Ut del ei reqtiiem, plebs pia dicat Ameu.
104. Gallia, feslivas poslponenscarminis odas, S. Marim Parisiorum (380).
Nunc lugubres cantus et mceslos excipe planclus; 109. O vos roundani, qui re gaudetis inani,
Namque luus doclor, qiiondam per ccelicaduclor, Spernile culluram carnis subilo periluram.
Brtirio pius raoriiur, flos feni subtuiiiulatur. Corpus enirn vasturii, varia pinguedine paslum,
Hincest quod doleas, sed vivit, porie querelas , Quo magis impletu, pulidiim roagis eflicietur.
Vere pro meritis juslis sonatur [sociatus] in aslris , "•" Ciir impinpatur caro, qua verniis saliatur?
Cura qtto sint nobis, libi nec non gaudia Ittcis. Cur adeo cupimus bona, qux retinere neqnimus?
S. Pelri Virsionensis cmnobii (377). Quos maleseducit mundiis per devia ducit,
105. Turrihis monachis sit pax per saecula cunciis. Et sectalores carnis fallit per honores,
Dum Phcebus radios , per cosmum tendere fulvos Blandaque prxlendit, dum nobis retia tendit.
Inciperet, bajulus vester, pro funere Palris Est et in hoc niundo mundanis solliciludo,
Deflens , huc venil, quem mors inimica pereniit, Poenaque lucralur poenam, caro bis crnciatur.
Cujiis nes pro anima celebravimus ordine vola, Qui lucra seclaniur, subila nece prxcipilaiitiir
Ut mos Ecclesix sanclx cognoscitur esse, Et subeunl antruin carnes animxque barathruni.
Ipsiusque animam Cbristo commisimus almam. Hxc satis atlenie perlraclans Bruno repente,
Nam doncc vixit, Domino servire cu^ivit, llle magisirorura decu s, informalio morum ,
Moribus inslructus, diviuo luinine fullus, Reniigiitm turbxRemcnsis, major in urbe,
Fratribus alque Deo mansit dilectus in xvo. Mundom despexit, iter ad ccelestia flexit,
S. Martini pleni pedis (578). Vilibus indulus pannis tc, Clirisle, secutus.
106. Quoniam nullus suaruni virtulum precumvcQp_ Htiic igitur cceli pateant populoque fideli,
remige hujus exitialis vitx naufragium inevilabilee Cum qtio lxtatur Bruno^ semper socialur.
quoquomodo poiest evadere, coeleslisque immar- S. Petri Resbacensis (381).
cessibile proeinium obtinere; quod calholicara decet:l 110. Temporibus nostris, finis dumproximal orbis,
icligioiienr,fralres, exposcilis.Ut igitur, ejus veslris-:- Exslitit in raundo proximus iste Deo;
que precibirs noslrorum rubiginc criminum saluber-•„' Narn dives fuerat, mores sapienler agcbat,
rima decocla, purgeinur, vestri Patris diem recole- Conlempsit cuncla, post pauperel esl eremita
inus anniversariam. Factus pro Domino, qui solus regnat in aito.
S. Maximini Miciacensis ccenobii(379). Iste viam carnis tenuit: per sxcula felix
107. Doctus psalinista , clarissimus alque sophista,(, Sit pietale Dei, qui sxcula morle redemit.
[i. e. philosophus. S. Pelri Lalunacenth (382).
Gailia queni roire sua deberet sepelire, 111. Arbore de quadara fruclqm gustaverat Adam,
disco, fuit nuncupata; ut islhxc proinde ecclesia, i, Chrislianx auclx scriptores tom. II, col. 186.
qux collegiata est, verosiinilliine, ne dicaro, indubie
ie (579) Hoc diuecesisAurelianensis ccenobiuin, quod
hic tlesignetur. partim a Miciano agro, in qrio ftiit exstructum, par-
(375) Ceriinn apparet hic designari veterem ac I tim a S. Maximino. secundo suo abbate, ad diem
ic D
nobilem S. Cypriani ahbaliam, a Pippino, Aquitanixae ISDeceinbris, quo colitur, in opus uostrum infe-
rege, aBno 828 (adi GallixChristian* auctx scripto- i- rendo, ita vocatur , sxculo sexto inerinte inititirn
res lom. II, coi. 1230) in suburbio Piclavensi ex- ;- accepit. Adi Galliam Cbrislianam auclam tom. VIII,
structam, qux varias passa esl, non tantum vicissi-i- col. 1526 et seq.
tudines, sed et nominis muiationes. (380) Sub nomine beatissimaiVirginis Marix de-
(376) Hoc monasleriuin, quoJ ordinis S. Bene- 3- dicata cst calhedralis Parisiensis ecclesia;
dicti esl, in urbe Piclavensi sub titulo S. Johannisis hanc, qux jam inde a primis regum Francix quare tem-
evangelistae saeculo xi fnit exsirucium. Arii iterum
m poribus initiuin accepit, hic designari verosiniiili-
Gallix Christianx auctx scriptoresiom. II, col.1263 13 mum arbilror.
et seq. (581) Hujus monasterii, a S. Audoeno, Rothoma -
(377j In dicecesi Bituricensi silum est hoc coeno-
3- geiisi archiepiscopo, in dicecesi Meldensi sxculo
bium diuque anie S. Brunonis xlatera ftiit exstru- i- scptirao exstructi, notitiam invenies apud Gallix
ctum, uli liquet ex iis qux de illo Gallix Christianxx Chrislianx auclx scriptores toni. Vlll, col.'1679 ct
auctx scriptorestora.il, col. 133, et tribus seqq.
q. ^eq., uti etiam apud nos tora. IV Augusii, quo rie
roemorix produnt. S. Audocno actiini, pag. 812 adlit.m in Adnolatis.
(578) Haecordinis S. Augustini abbalia, qux in (382) Pro Latunacensis hic siibsliluendum puto
dicecesiBituricensi duabus ab Avarico leucis sita ta Latiniacensis; ut designeiur Laliniacense dioecesi.'
esl, anno circiter 1080 fuil fundata. Ila Gallix ix Parisiensis nionasteriuin, in pago Briegioad flunii.
583 ACTA. ESft
Arbore poslde quasors immlnet omnibus xqua. A Sed quia missarom lacrymis suffragia prxstant
Si non peccasset, genus liumanum recreasset. -
Atque preces hominera justx stiper xthora gcstai-t
Sed quia peccavit, niorti inala cuncla paravit. Hymnis el Psalmis, prxcibus grex ergo fidelis
Ergodolor, luclus, lacrymarum fundite fltictti„, Christi poscat opem, tnissis omnino querelis,
Quod mors sic mordel, sxvit, ruit, omnia sorbet. Ut faciat ccelis arumam residerc Brunonis,
Hac ruil omnis homo pro guslato male pomo. Ne populetur ovem, conservct ab ore prxdonis.
Hic valet et vivit, mOx terrx membra reponit S. Gervasii ejusdem loci (585).
Sie caro flos feni, fit fenum gloria mundi, 114. Gallia multorum roater, nulrixque virorura,
Dum juvenum flores marcescunt atque decores. lsti quando pares es habilura mares?
Cum parvo raagnus, cum justo transit iitiqtius. Iste tuus quondam doctrinx prxbuil undam
Hoc probatomnis homo, sed, homo quod compro- i- Gentibus el cleris : heu bona fama perisl
[bat omnis, Francigenx gentis nil confcrt tillera, seutis,
Intulit ipse pater, sed quod paler inlulit ipse, Hoc obeunte quidem, nunc habes inde fldcra.
Expulit ipse Deus, sed quod Deus expulil ipse, Istius fossa Calaber turaulus legit ossa.
Nobile fecit opus, sed opus, quod nobile fecit, Vivere prxstet ei gratia ntagna Dei.
Sentil origo sequens; sed et hoc, quod senlit origo, B I S. Marim Tornacensh (386).
Sensit et hic Bruno : quoniam Bruno senlil el iste, 115. Quemgenuisse Colonia.Francia vult altiisse(387),
Vivit in xternum, non, ergo fleamus ob ipstim. Gloria Bruno pater, genli coraraunis ulrjque,
Si qua tamen gessit, Domino qux non placuere, Ascensu facili socialur ad agmina cceli,
Os, mens, lingiia Deum non deneget ista rogare Quorum ciyis erat, ctiain dura vita inancbat.
0 Theos, alpha boni, da ccelica regna Bruneni. Non taraen hincfrustra comcsesl oratiojusta.
S. Petri Neocastrensis (383). Couferat hoc Dominus, meritis quod defui.t ejus,
112 Hac vixil vila duiii felix hic eremita, S. Petri Blundinensis cqenobii(388).
Dictus Bruno bonus, nosler per cuncta pntronus, 116. Est cominune mori, mors nulli parcit bonori,
Quo vixit pago, vivens permansit imago , Mors esl vita piis, pcena diurna maJis.
Verx juslilix, doclrinx, philosoplrix, Ibinuis absque roora, sed qua nescimus in hora,
Exemplum cunctis qui dans ratione potitis Est quia vita brevis, JXuxa,caduca, levis. ^
Slruxil struCturam, quam novitnon ruituram Ecce, saiis scimus, quod non evadere qtiiintis,
./Etheream sedera, per sxcula cuncta manentem Et ^uis erit fiuis, verwis et inde cinis.
In suramis ccelis, ubi gaudet Bruno fidelis, Dum vixit, vita nittiit salisbic Eremita,
f
Cujus mirant^s vitam; rirores imitantes Mor*.uu3ipse lanien pace quiescat: amcn.
Omnes Oremus prece, qualicunque valemus, S. Leodegarii martyris (389).
llic ul tam dignus, lam verax tamque benignus 117. Poscitis auxilium, prxbeat quod Cltristus in
Pro nobis loto fundens oracula voto, [xvum.
Quo gaudet Ixtus, coelesti ciihnine fretus Brunoni peliinus migranti corpore Sununus
Nos coiigauderc facial secumque manerc . Quatenus optali concedal munera. regni.
S. Trinkatis Falesim (384). S. Ravouisin Gandavo (390).
113. Tanti docioris fueral de morte ridendtim, 118. In verbis quanquam nobis sit roagna facullas,
Omnibus atque bonis noclesque diesque geinendtnn, ,i, Non pro posse laraen, sit prodere verba vo-luntas,
Si posseul Juctus liominem revocare sepuliuin, Sed flentes breviter dicamus : Suruine magister,
El lacrymx fructus facerent, non pJangerc stultum. ii. Brunoni charo tibi Rex, in carne fldcli,
nis Malronx ripam positnm, quml S. Furseus, nobi- ii- siis, quac Falesiense castrum coropleclatur, verosi-
lis Hibertms, uti ad 16 Januarii diem, quodeillolo miliiine hic designetur.
apiid nos actnni, doeiiiniiis, sxculo vti exstruxit, it, (386) Caihedralis Tornacensis ecclesia sanctissi-
quodque, CIIIIIdeinde a Northmaunis rtiinam passura mD I nix Dei Gcnitiici sacra esl; ut huic proinde ascri-
fuisset, sxculo xi inslanranriuin curavit Hcrberlus III benritis sil Tittilus siibjeclus.
cotnes. Herberli 11Veromanduorum coniitis lilius. (387) Quid ex hoc discamus versicuh», videsis
(385) Ciim non pauca, qux Novi-castri seu Neo.- o- commeniarii prxvii num. 42.
tailri, Gallicc Neufchalel, nomine dislinguiinlui', r, (588) Nobitissiuiura hoc Gandense mofiasterium
loca inveitiantur, necuiluiti, cujus ecclcsiam S. Pctro
ro solo hodie S. Petri, sub cujus el S. Pauli pairocinio
nttncupatam essesciatn, reperire poluerim, quisnam m fuit exsiruclum, nomine venire soJet, licel primitiis
bic locus sacer designelur, pro cerlo deterrainare re a monte Blandinio, urbi Gandavensi vicino, in quo
haud queo. a S. Amando sxcnlo yn fuit exstructuin, Blandinium
(384) Falesia, Gallice Falaise, Norlhraannix Infe-
e- fuerit vocalum. Adi de S. Amando . operis nostri
rioris civitas, casirum, in rtipe silura, sibi habet•cl tom. I Februarii, pag. 822, uli etiani GalliaeChrisl.
adjunctura, binasqiie, ut Marliniereus in Dictiona- a- auctx, scrjptores loin. V, coL-184.
rio Gcographico docet, cornplcctitur parochiales es (389) Curo yaria sint, uti ad seciindam Octobris
ecclesias, quaruin altera SS. Triniiatis, altera ra diem in cotnuienlario, Actis S. Leodegatii prxvio.,
S. Gervasiiappellalur ; dubitandum itaque non a;>- p- doculmus, loca sacra, Sancli hujus nomine insigni-
paret,'quin ad priorein ex bis spectet Tilulus >sub-b- ta, nec Tituli funebres eo ordine, quo rolulo fuere
jectus. jnsciipti. recenseaniur, quodnam hic seu toutplum
(385) In editione Basileensi addilur Castri; ut seu inonasterium designeiur, delinire haud queo.
•nosterioreduabusad not. prxced. memoralis ecclu- u- (390) Insigne raoiKislerium, quod.S. Bavonis no-
PATROX..CLI.L
JI.87 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS &i
tiui super omne bonum placuerunt gaudia cceli, A Qui nobis volnit nasci de scmine Jcsse,
IUud des esse, qnori misqnam novit abesse. Participem faciat te, Bruno, sux boniiatis,
S. Marim Connatrensitin Anglia(391). Qui fons niultifliiusesl lnirificx pietatis.
119. Hunc pietate sua rex Christus in arce polorum n Alius ejutdem.
-Gollocet,alqne frni reqttie concedat eoram. 124. Rectx, Bruno, vix dux el fons philosophix
-S. Audomari episcopi (392). Non aliter docuit, vivere qiiani studuit.
120. ExempJum miseris mortalibus esse solebas, Dum bcnc vivendo fecit, quodcunqne loquendo
Ul eolerent Chrislum, qucm semper, Bruno, colebas;; Vir boniis oslendil, ccelilus einicuit.
Pro quo divitias sprevisli lolius orbis, Undesibi merces donelur gloria perpes
Ul libi perpcUiasdaret auctor tolius orbis. Ac dititurna quies et sine nocte dies.
Ergo verb fides, qnam lu semper coluisli, S. Vedasti Nobiliaci cnenobiitcholm (396).
Te trabal ad Chrisli rcquiem, qnam, Bruno, petisti.i» 125. Plorel vita brevi seric quoil transeal xvi;
S. Pauli apost. Lundoniensis (393). - Transit enim, quidquid jam prxsens eernitur esse.
121. Tanli fama viri diffnsa sub ttllima mundi Sic decet, idque pelil, quod habel natura nectsse.
Excitat ardentes iu digtia precamina menies, Gloria stal rcrnm, perit bxc in tenipore linis.
Et, licet, ut quimus, complere pelita velimus. " Nil habel xlernum, nisi sinl imilamina veri.
Vota prObatortim passim promissa virorum Ergo qiiisquis homo vult prudens esse videri,
Nos pro posse mouent, Domintimmemorare Bru- t- Diligat hxc laiituni, (|iix stint sibi dona salutis.
[nonem, Si bene slanl curx, bona lucis atnando fiuurx
Decessumqic sui missis cclebrare quolannis. Non procuret ea, qnx sic fugiuni, veltit aura.
Archidiacotii Rengeritis, 'Walicrus, Qtiinlilianiis,, Quidquid habel mundus, esl qnaedameaptio meutis,
Roberlus, Dtirandusque scholaslictis, Theobaldus,, Ul seducat cam, senipcr vigil ars iniinici.
Arturus, cxterique onmes canonici ecclesix sanctii Ille leo rugiens, quxrens, quem devorel, hostis
Pauli Lttndoniensissaluiaiiius fraternaque dilectionee Nitnqiiain dormilat, nec prxslat mcmbra quieti.
imperlinius eremilas ecclesix sanctx Dei genilriciss lrrcquicla mancl oinnis sua cura per horas,
MariaeTurris Calabrix, concedtmtisqiieul petiislis, Nec habel occasum furor hic, nec s;icra voluntas.
auniversarium fleri singulis antiis rcverendo ma- Unde, rogo, caveas, homo, ne lenearis ab illo.
gistro demino Brunoni servo Dei cunciisqiie fralri-« Mente sed inienlus snperis et sensibus orane
bus coenobii vcstri pridie Nonas Octobris; id con-. Itnpendas studium, vero quo functus hoiiorc,
cessiratts publicn consensu fratram nosirorum no-. Divino semper puroque fruaris amore.
^
menque ejns non..nibus fratrum nostrorum aseri-. Depcril omne, qttod cst, sapiens simul insipiensque,
psimus in memoriara prxdiclx cominemoralionis. Pauper, inops, dives, qtios vilis conlegil urna,
S. Peiri Cassellensisecctesim(394). Legenecissumpta, sic fiunt pulvis cl ossa.
122. Brunonis vermes carnem pascuntur inermes, Jiistus ohil, moritur. Aliquo lil criminc lxsiis,
Proh detor! immensi vas sensus et bonilatis. Nec caret macula commuiii lege crealus.
Non tamen est inde, quod deflee; nain mikrconstat,, Cedil enim soni, nimirum quam pater Adam
Ultimsanctorum concivem, sed quia ccetus Per matrera roeruit, qnara litlexa nominat Evam.
Ipshis mcerel privatus Patre benigno. Hens raea dum queritur super his, per plura vaga-
S. Marim Attebatentis tedis (595). \t»r,
123. Lux xterna Deus, prseler quam ml valelesse, , Ampla nimis ratio per mentera multiplicatur.
men poslea accepit, in castro Ganda ad Scaldis ett (392) Puto, hic designari monacborum coenobium,
Legix seu Lisa?confluenles sxculo yn a S. Amando) opciis noslri lomo prxcedenti in coiiinienlario ad
conditum Aiit; posx varias autem vicissitudlnes sx- Vitam S. Gerardi, Brotioniensis abbatis, prxvie
culo tandem xyi a stalu regulari (monachorum enimi num. 245 mentorantni.quod jam indea saeculonono
Benedicliirtrrumeral) ad stalum canonicorum saecu- caROiricorumsxcularium factum fuigse, ibidera do-
larhim transiit, curaque dehide in arcem converteu-- D I cuiimis.
duni esset, hi ad S. Johannis basilicam lunc paro- Calbedralis Londinensis in Anglia ecclesia
ehialem.nnnc vero cathedraleth, S. Bavonis, noinine ?93)
aulo sacra esl^ quare ad hanc puto spectare
Joiiannu deposito, appellatam, corainigrarunl, ca- Tilulum siibjectum.
Ihedrale deinceps in hac episcopatus Gandensis,, (394) Casleliiin, Flamlrhu occidentalis oppidum,
recens litnc erecti, canonicortliii collegiiim conslitu- quodGallice el Flandrice Gawe/ appellatur, hincqtie
luri. Adi Operis nostri toro. I Octobris Gloriami ab iis, qui subjectum Tiiulura scripsere, Catsella
posthumam S. Bavonis § 5, uti etiam Sanrieriiihi seu CassellumLaline dici poluit, duas habet collc-
Kerum Gandens. lib. IV, cap. 3 el Gallix Christ. giatas ecclesias, quaruin altera S. Petri, alrera
auct. scriptores lom. V, col. 171 et tribtis seqq. S. Marim ntincupatitr; ul proinde priorem ex his
(391)mGum locum sacriun, qui ila nomineliir,, bic designari, fas sit conjicere-
iteque MonaslicoAnglicano, nequealibi inveniain,, (395) Atrebatensis cathedralis ecclesia, sanctissi-
puto, in itlitis scriptionein mendum hic irrepsisse,, maeDei Genitrici sacra, indubie hic designatur.
Connatrensh legendum Convenirensh; ita utt (396) Atrebatense S. Vedasti monasterium, quod
ic designelur cathedralis hujus nominis in Angliai prius Nobiliucum diclum fuil, sxculo sepiiino fuit
Sroque
. ecclesia, qux, sanctissimx Dei Genitrici nuncupata,, construclum. Dubitandum itaque non
S. Brunonisxtale cst aniiquior. Adi Mabillonium apparet, quiii
i a schola, quam pro more, sxculo duodecimoineuiiie
tom. IV Annal. Bened. lib. r-viii,nura. €9, et Mona-• usitato, monasterittm illud inslituebat, liluJus sub-
sticon AnglieaiHimtom. II, pag. 428. jeclus processeiit.
589 ACTA 53$,
Clarepaler Brtino, pelo, sit libi vita perennis, A Ejus relligio scilur ubique salis;
Dicat Amen quisquis mibi respondendo hdelis. Ejus doclrina sunl facti tot sapientes,
Alius ejutdem. Quos mea mens nescitel mea pcona lacet;
126. Liimen et ordo vix ducenlis ad alla sophix Ejus in cxemplo sunl mulli rclligiosi
Occidit, hinc cedens naturx Bruno recedens El sectalores discipuliqtie crucis.
Par pecudisbrulae. Tibi, Bruno, magislcr acule, Ipse cruceni Chrisli tulitet sua cuiicla reliquit,
Vituil hic flore mundtis, steriliquc decore. Scque negando sibi profuit ipse sibi.
Flos fuit in feno, viguit sub sole sercuo, Divcs, famosiis, facundus cl generosus
Dnni tua cantarel, studio dum rousa vacarct, In raunrio nituit, sed sibi displicuil.
Diiin roodolaclarel Reroos, raodo panecibarct (397). Mundiiselipsius res et raiimlana potestas
Ilinc lainen, abjectis opibus studiisque rcjectis. Non sibi chara fuil,'oninibus abstinuit.
Clausus iu obscuro frueris labamine duro, Ntillus araor vel honor nocuci e Deiim siticnti;
Nilque seqtiens Bruno varium, fundalus in uno, Sed quxrendo Deum fuit [ftigil] in exUiura.
SicPaler, o Bruno,capisunum captusabuno (598). Exsttl eral palrix, loca prxsidiuniquc Marix
SECTIO V. Obtinuit, ctijus filius ipse fuit.
Tilulus S. Marim Mertkensis ecclesiw (599). " Felix exsul erat, quem virgo Maria reccpit.
127. Floruilin mundo vir prudens ore profundo Ilaecsibi refugium prxslet et auxiliiira
Utilis est forma sorsejus etullima norma. Fiat ei porlus, cujusfuit inlegcr ortus
Scivil enitn vere, munduinnon posse manere. Filius xlernus, sit libi cerla salus.
Calcavit flores ejus, coulempsit honores. Rcligiosis fralribus in loco, qui Turiis appeliatur,
Nunc requics sibi sit, quonjara sacra pagina dixit: Deo dcvolc famulanlibus Lainbcrlus abbas et tota
Non est daronosa mors justi, sed preiiosa; congregalio Sancti Nicolai salulem et dileclionem.
Bruno Hicrusalem conscendit spirilualem. Dolori vestro et desolalioni charilaiis visceribus
SS. Petri el Augnslini Anglorum aposloli (400). cnmpaticiites doroinoque Brunoni ex hoc mundo a;l
128. Bruno pia vita eoelo vivas eremila. Palrein, nt crcdiinus, transcunti congaudenles ei
Reddidiinus vestris, reddantur debita nostris. triumphalis fiineris dcbilura exsolvenles jnslis peti-
S. Edmimdi regis marlyris (401). tionibus veslris et desideriis satis facimus, annucn-
129. Tiausit ab hac vila Bruno patcr ace cmila, tes, ul illius deposilio in Martyrologio nomiiiibus
Transeal in reqniem spirilus ejus : Anien, fralrum nostrorum inlerscribatiir et perpetua me-
Alius ejusdem. _ moria recolalur.
13). Annuat huic Doininus Brunoni gaudia verus, S* Marim ecclesim Lincolniensis (403).
Agiuina sanctorum, qui conlinet altapiorum. 132. Transisli mundo securiis, maxiine Bruuo,
S. Marim Spatingm ecclesim S. Nicolai Andega- Quein quia sprevisli, nil nocuisse puto.
veusis (402). Te voltiit rcbus fallacihus illaqueare,
131. In mundo rulilat solis jubarctrutilandc Sed libi prospiciens nou cadis in laqueiim.
Transil el excedit sidera clara poli; Obtulit isle qtiidcro, qux pronusstiiltus adoiat,
Sic el Brunonis sapieulia lanla refulsit, Hoc est, divitias el boiia, qtiac pcrcunt.
InterFrancorum sidcra solus ulhic El quia ncroo polesl horuiit splendore bcari;
Essctciinclorum flos el fons phiiosophorum.
Quippe niliil prosunt, scd nimis ofliciunt,
Flos speciosus erat, fonsqueprofundtis erat. Oinnibus abjectis, crcinum Ixlus pcliisti, ,
Ex hoc manavil sapientia tanlaper orbem, Hoc soltmi cupicns posseplacere Deo.
Ul quos imbueret, pbilosophos faceret. Ncc bona fama viri latuit dispersa per orbem,
Splendor serinonis fuitct lux relligionis, Sed vagapernuiltos comraonuil pnpulos.
(397) Sane.tiim Rem's poesim docuissc, hinc con- (401) Vide de hoc monasierio Monasihri Anglicani
cliidcnduin apparet. Adi comm. prxv. niun. 77. 1 toro. I, pag. 284 et binisseqq., ubi ca tradtnilur, ex
D
(598) Alludi videlnr cl hic ad illud Lucx x, 42 : qnibus palam esl, diu illutl fuisse anle S. Brunoni?
< Porro iiiiuinest ncccssarium. Maria opliinam par- xlalcin construclum.
tem elegit. > (402) Andegavense ordinis S. Benedicli monaste-
(599) Cum iociim, qui seti Morlivnru seu Morliva riiim,qtti a S. Nicolao nomen esl inditiim, saeculr
vocilcttir, mispiain inveniam, occurrat aulein in iindccinio, quemadraoiliim in Gallia Chrisliana veteri
Britannia Minori civilas, qux Morlmum, Gafliee Sammarlhani fratres tom. IV. pag. 688 riocent, fuil
Morluis scu Morlaix, nominaiur, ecclesiamque fiinriatum; alque hoc quidem hic per Andegavensem
sanclissimx Dei Gcnilrici sacram, habel, speclare S. Nicolai Ecclesiam designari aiiliimo; per aliud
ad hanc Titulum stibjecturo, verosiroile npparel per- autem, qtiod huic prxmillitur, S. Marim Spalingce.
peramquc adeo Morlivensispro Morlmensishic exa- nomen unam ex ecclesiis, qtias rie more (plures enim
rari. olim majoribus ccenobiis erant ecclcsix) monasle-
(400) Insigne hic puto designari Cantuariense ririm illud habebal.
inonasterium, quodS. Augtistinus, Cantiiariensis in (403) Lincolniensis calhedralis in Anglia ecclesia
Anglia episcopns, AnglorumAposlolusnoininalus, dc sanctissimx Dei Genitrici Marix, uli loin. III Mona-
quo apud nos ad dicm 26 Maii actiim, in honorcni siici Angl. pagg. 257 et 259 viriere licet, sacra est;
S. Pelri aposloli Cantuarix sxculo septiroo exslru- quare duhitanduin non apparel, quin ad liancrefe'
xit. Adi lom. I MonasliciAnglicani pag. 23, uli eliam rendus sil Titulus subjectus.
operis noslri lom. VI Maii, paj. 440.
591 S. BRUNONISGARTHUSIAXORUMINSTITUTORIS 585
Profuil et miiltis aans cxempliim famuiandi A Si quid ci terrena dciit coiKagiosordis
llli, qtii bonus est. qui Doininus Deus est. (Naro sine pcccato vivere ncroo potesl)
Uoc igitur meliuS quis homo posset'meitilari? Abluatilta Dcus, qui trinus vivit et unns
lsta salus raiillis profuil alque libF El detei requiero, dicat el omnis : Atnen.
Quis tamfclicem novit alque sapierileni' QIIOIIpetilis veslris jam fecimns ct faciemus,
Nori novi talein ncc libi cortsimilcm. Et pclimus, nostris ul faCialis idem.
ln te revera patuil sapientia vera, S.Joannis archiephcopi BeverlaCensitecclesim(406)'
Te pietas Domininulriit ct docuit. 137. Bruno, quori sprevit vivens, in morte reliquit
lliinc elegistiprx ciinctis.liiincelamasli, Nam mnndum ftigil mundanaque vilra dixit.
Qucm qilicunque cotit, non cofuisse pudet, Christo scrvivil, quare coetumpcnetravit.
Sit lihi lux, patria, requics el gloria parla, Ipsius lales transraittere sed quia fratres
Cui servire fuil gloria sola tibi. Chartam fecerunt, noslri domini volueruut
S. Marim Eboracensis (404). Pro famulo tanto poslremo lenipore funclo
133. Filiusecclesix mortali carnesolutit», Ofliciumservis gratum persolvere cunclis.
Bruno vir sapieiis, quod sua fnicta probant, Ricardi (407).
Non cstplorandus, quia ntinqtiam jam rnilnrus, " 138. Qui casn rcortis, sttblato Palrc, rioletis,
H
Spcs, auior atque fides, quod meruerc, tenct. Ponite trislitiam, manet oinnes exitus idem.
Aliut cjusdem. Hinc esl pCiisanriiim,quia raundi gloria fcntim,
•154. 0 si voce rei divini porapa trophxi Atl teinpus florel.uoren&perlransit etarcl;
Posset lairdari, vcl plene nolificari! Et quia sic floret florens, sie transit et arct,
Sedqiiia" deficeret, nisi se mea vpx cohiberel Dcclinemus cam, magis inqtiirendo fuluram.
Qiiodtnihi velte dalur, perfecle ppssencgatur. Jam prxcessisli, jara regnta, Brono, fuisti,
Sed tariien absque roora surgat mea pcr mareprora,(> Jam conclusisti, quod cautc proposuisii.
Ut, st fas detur, Clirislum taudando precetur. Florebas mundo fragili, sed flore eaduco
Laus tibi, summe Patcr, cui stibditor infcrus atei Sprevisli mumlum fragilem, ftoremque caducum,
Laustibi, Jatis, Chrisie, cui inundus subjacei iste, Contemplativx quxrens succedere vit»,
Cceleslisdoni da prxmia, quxso, Brunorii Quam libi cohcedai, qtti secla i>er omnia regnat.
Ut tibi, qui vixil, qui miintlose crucilixit, Alberri.
Vivklinxlernum nec mortis tangat avernum. 139. Det pietas Christi libi, Bruno, quod meruisti
Quotl petitis vobis, invpendite mnluo nobis. Faclusinhacvita monachuspritis, hinccremiia (408).
S. Pelri Eboracensh Anglim-melropolis(405). ^ Turstdni.
135. Pro quo Bruno brcvis reprobavit noxia vitx, 440. Sit tibi, Bruno, qtiies, sil lux, sit gloria perpe»,
lpse rcpeirdat ei munera perpetux. Sil tibi vera salus, vera medela Deus.
Atius ejusdem. Riehardi.
136. Fama prius nobis retulil, quam littera veslra, 141..jEternam sedera nobis invidit et xdcrn
Non de morle quidem, sed boriilale viri. ^Eternx sedis fachts priorexsul ct xdis,
Gcmma domus Domini Brunofriitatquecolumna, Arborisiilicitx dumgustum suggerit Evx
El fidei verus cullor aposlolicx. Guslat, fll guslans mortalibus addiia fatis,
Vera fides ejus, virtulibus xdiflcata, Porrexilque viro, casu simili ruiltiro.
iEthereas xdes xdificavit ei. Immorlalis crat, sicut Dcitatis iroago,
Gloria, divitix, pcrsona, scientia rerum Immorlalis eral, costis eriucta virago;
llli chtra salis, sed pede pressilea. Sed mox post gustum mortales elficiuntur
Sunt qux dant hominipost moitemviverc posse, Dcjectuque gravi paradiso dejiciuntnr.
Nec latnen bxcpossunl morte carere dare. Intravit mundum mors effera, subdidil illum
Morspremit omne caput; qux si cui parcerc posset, t, ». Legibtts illa snis, morilur, qui nascilur, omnis.
Certe Brunoni parcere debucrat Parcere non novit, sed rtec tibi, Bruno, pepercit.
Morsbona, mors felix, si mors est illa vocanda, Apposuit palribus, jam sit libi vivere Cbristus
Quam sequitur iequies vitaque perpelua. Et rapturo mundo le restiluat paradiso.
(404) Hoc raonasterium, S. Mariae nomine insi-i- tegiatis Angtix Ecclesiis pag. 1 in litleras missa sur.t.
giiituin , diu pariter ante S. Brunonis xtalem fuerat
at (407) Hic, qui Titulo subjecto, aliique, qui quatuor
exslructum. AdiMonast. Anglic. lom. I, pag. 384, et Tilulis proxime sequenlibus Sauclo uominaliro pa-
Mabil. in Annal. Bened. lib. vn, num. 69. renlarunt, collegiatx Beverlacensis ecclesix cano-
(405) Dubium noti est, quin hic designelur calbe-
e- nici iiidubie fuerunt. Singulorum porro iiomini in
dralis, qux S. Petro sacra cst, Eboracensis Ecclcsia.
a. eriitione Basjleensi ariditur Ad. eumdem; quo quid
(406) Hxc ecclesia, qux coltegiata esf alque in verosirniliter significetur, ex Ailnotalis, sectioni
agro Beverlacensi sila, diu anle S. Brunonis xt tcm in sextx ad not. 421 siibdeudis, collige.
exstitil, uli videre est lum ex iis, qux de S. Joanne
:ie (408) Opinioni eorutn, qui Sanclum, cum munrio
Beverlacensi, arcbiepiscopo Eboraccnsi, ad 7 Maii rii valedixit, non recta in Cartbusiam secessisse sla-
dlem, quo de hoc apud nos aciuro, docuimus, tuin in Hiiint, suflragalur hic Titulus. Adi Coromenlarium
«tjam ex iis,qux lora. 111MotrasliciAngHcaitiiriCol-
»1- prxviura nuin. 415 et seqq
tt\)s ACTA. 59*
IVt7/ie,'mi. A Uniimsusccpil Bruno, qtri ratrJta retiquit.
142 Canriina si posseni tanto prodesse Patrono, Esl taincu hoc solum cuuctispraesUuUius unura.
Jain prodcssct ei musa canora mei. Si quam sil magnunv, jttvat hoc addiscere lticrum,
Carmina canlassct liltilo frtiitura pcrcnui, Sat dicam brcviter, paucisquc.doccbo paienler,
Mille niodis tanto psallerel illa viro, SusccpilChrislumsolamcn dtrice laborum,
Psallcrct illa viro, studiosa mcnte raanuque Quidprodcst igitur, quod nos sibi vcrsificainur? ....
Lingtiaqne magiiificuin magnificarel euin. Sed pulo, pi-oficcrc, si dico : Deus, miserere.
Scd quia defuiicto uil prosuul carmina laudis, Ast quoniara nemo pcccamiiiiseslsiiic nxvo,
Virlus summa Dci propiiiclur ei. Si quod habet faciuus, tu bone tergc Deus.
Torrucrat phcebus bis sex ocloque diebus S.Matiw Raihamqgensh ecclesicv(412).
Libram, cum vita discessit abhac crcmita (409) 146. Eeclesix sanclx totins Itigeat ordo,
S. Petri Cqslrensis ecctesim (410). Iluinani gcncj-is flens irreparabile riainmira.
143. Gloria justoium, solatia sola rcoruin Muiidodccessit inundaui viclor bonoris .. . . ,
Brimofuil vivens parque dolor raoriens. Bruno paler, sanct.iefundalor ReJligionis,
Toius clcri decus, cxemplar quoque veri, Cujus lanta piam vitara cororoendat boueslas,'
Mors dolor ! cripuil, dum Pater occuhuil. I Ul sit eum cuiquani uon aequiparare polcslas.
B
Effectus monaclius prius, hinc ercniitaque rcctus, Ipse fuit sapicns, vir nobilis, indole fulgens,
Gralia sunimaDei propitielur ci. IiiTbulusfoiile tolius pliitosopliix ;
Uuc tenduiit vola, quo propitialio tota Inquo cum virtus probilatis viva nileret, , .
Sil fragili vilae sub brevitale sitx. Gloriflcos fasces, qua promeruisse valeret, .
HUJCfuit Ocloiiris immanibus edita probris Proculcator opum, cunclorum spretor honorum,
Finis sexta dics, sit sibi jam requics. , Et mundi sttiltam. pedc conltiriit ambitionctu ,
Affus ejutdem. Et sludio saticlani fundavil Uclligioneni.
144. Personx litulus sub nominc prxtiliilatus Mundum riecliiians, inuiidi sttblimia vitans. • ;
Virginiset Malris, quani posl Doininiiincolil o b:s, Elcgil potius privala degere vit».
Diversosluclus niundus sonat undique lottis. Sedquarovis hnmilisclarus ineritis eremiia,
Ad mutlas mories secttin duccndo cohorles. Cujus magnificaequoniam.serieiii pictalis
Prostcrnit cunclos sacro bapiisraale lotos, Nemo referre valet, aclusvcpix bonilalis,
Sicut deroonstrai Brunonis clara lucerna. His prxteruiissis, precibus nos iiivigiienius, ...
Is-cum multorum laudolur voce virorum, Alque Palrcm sunimu n rievpla meiitc togemus.,. .
Sit meriiis niorum speclabilis eximiorjim, "UbPatcr exiinius vitali htce frjjaliir . ,.,. ,4
Lep;ctamenmortis sors Imiictulit iuipia porlis. Juslus et agmiiiibtisjnsloriim consocielJ^r. .. ,.
F.emus vobiscuni, sed opus quid ad haec nisi Cbri- Nos Rolhomagenses nietropolis ccdcsix caiionici,.
[stuiu singulis anuis vcnorabilis viri Bruiioiiis.anniversa-
Posccre, quod rcqtiies sibi sit posl funera pcrpcs. rium facienius. . , .-.;
Ul veslris funclis dcdimus,sicvos date nostris. S. Triitilalis Rothomagi (415).
S. MarimetS. AldelmiMalmesbenensisecclesicv(411). 147. Qiiamvis iiicus hpmiiiis ncscit discerncre, finis-
145. Hic bonus athlcla, ctijus ccleberrima vita Quis sil ciinctoruiii; sed fons et origo bonorum,
Istic nar tir, laud.ibilis essc probaiur. Cui palel occullmn, ricc quid dimittil irtuluiin, .
Nain si sricvixit, prxsens ut charlula dixit, Nos laraen, ul inores desigiiaul exieriores,
Et si uiiuiificusfuii ct pius alquc pudicus, Dirlcis et einerilx pia consiinimaiio vitae,
Si sibiniel parcus fuit, indiguis qiioque largus, Ciedirnus, ad SupcrOSqtiod vesier transiil Ucros.
Si calcalor opum, sisprelor dellciarum, Qttx vosoralis de volis coiicelebratis,
Si verbis culius fuil et bcne morigeralus. Hxc eadein nostris cxposcunus ulfacialis.
Est quid opus verbo, quid dicere phtra laboro? .., Ul -vivatilCitristo, qiros carcCre solvit ab isto.
Jaiii nlinc lantonim ccclumlencl arte bonoriim, S. Leodegarii(4J4).
Naiiisibi pro inerilis est redditus aslriger axis. 148. Ilic Lcotlegarii litulus describilur almi.
Nunc igilur Bruno lxtalur cl hxrel in uno, A faciemorlis nequit utlus sislere foi-lis*
(409) Anno nirairum 1101, qtto S. Bruno obiit,, sanctissimx Dei Genitrici sacra sil, illam hic dcsi-
nonduraque Gregoriana Calendarii correclio factaa gnari, indttbiiatnm apparet.
erat, sigimm Librx sot fuit ingrcssus die 17 Septem- (413) Hoc monastcrium, quod in monte propeRo-*
rtris, a quo iul diem 6 Octobris. Sanclo emortitalent,i, tomaguui silum crat, sa'CiiIo xi fuit exstructtim,
dies viginti, compnlatouitoque extremo, effluxerunl.l. et ad anntim usque 1597, qtto mensa abbatialfs
(410) Ilic foriassis collegiaia Anglix Ecclesia de
le Carlhnsix Gallioneitsi attributa cst, sub abbatibiis
Ceslre, qux S. Petro sacra sil, designaiur. perseveravit, ul Gallix Cbristianx auctx Scriptores
(411) Malmeshuriense, de quo lom. 1 Monnstici :i torn. XI, col. 124 ctseq. doceiil.
Anglicani pag. 49 el seqq. ngitur, monasteriuni, inn (414) PrateHense S. Leodcgarii coinobinm, quod
agro Wiltoniensi silum, verosimiliter hic designa-i- in dicecesi Lexoviensi situm cst, sxcubqne xi, iu.
tur, perperamque proindc Malmesbenensh pro Mal- I- Gallix Christianx auctx Scriptores tom. XI,"col. 853
metburiensis scribitur. docent, fuit cxstructuin, verosimiKime hic desL-
(412) Cuin ccclcsia calhedralis Rotoroagensis is tjriatur.
g«5 S. BRUNONIS CARTUUSIANORUMIN5TITUTORIS 596
Sed fumo slmifis vita viri slcrifis. A Nec pravi morcs lbi sunt, sed quisque fidelis.
Labitttr ul ventus pulcherrima nata juvcnlus. Quo nobis aditum tribual Rex pcrpelualis,
^EqHetollutttur pessimus atque bonus. Mortis poslobituro protectio spirilualis
Orancs morte ruunl, lerramqne cadavera qiixruni, Spirilus hic snmma Brunonis pace fruatur
In nihilum Yenrurrt, vermrbus esca flunnt, Luccqne spleiidifliia pieiale Dci polialur.
Corpora pUtrescuni, qux viva superba ftierunt Versus scholares ejusdem urbis (419).
Horrida fit caro mortua cnncta earo. 151. Ilic dolor, o Bruno, ptus quam processit ab
Mox homo curn morilur, staliin sua fossa paratur, [uno,
Charus post nntlus ctiret habere suus, Unde dolet, plangit, quam mors lua funditus angitl
Sed sodat cineri jam fcetens eorpns amici. Non Iacryniando parttin communis turba scliolarum
0 qiiam vanus amor, cum cadit onmis honor! Atque genu prono lali viduata Palrono
Bmnoiii dedimtts, quod debitus exigit usus, Pro raerilo dando diffundit vola precando,
Vos el idem noslris pcrsolvite subtilulatis (415) Et Regem poscil, qui cuncta lalentia noscit,
S. Marim Potileviensis (416). Ut tibi del vitam, tesuscipiens ereraitam.
149. Exiit e mundo Vir, mundi spretor, ad illum, S. Georgii ejusdem urbis (420).
Qui mundum fecit qoem sine flne videt; D 152. Flos eremitarum, lumen mirabile, clantHi
B
Et licel Iric,tanquam lenebrosus, Bruno vocetur(417), Sydus, Bruno, palrum vigor, ordo, rcgula fralrura
Est tamen et fama lucidus et irieritis. Exemplarque vix cuelestis, fonsque sophix,
Luce Dei fmitur, quia lucem rcspuil istam, Has teligit mctas, quibusomnis clauditur xtas.
Et pro deserto ccelica regna colit. In numero fratrum te scripsimus, optime patrum,
Vos tgitnr, fratres, pro Ixto ne doleairs, Seritila devotc fundendo precamina pro te ,
Esse suos lxlos Ixtus et ipsc cupit. Ut pietale Dei tibi delur pars requiei.
Si quid ei mintts esl, Deus illi coraplcat illud S.S(«pfiani(421).
Et nostras -veslrisjungal ei precibus. 153. Si vel per gemitum vel per lacrymas dare
SECTIO VI. [vitam
Titutut S. Marim Bajocensi» ecctesim (418) Ilic miindus posset, mundtis ulrumque darct,
150. Strennmis et fortis conservator monachorum, Kl sibi sublatura semel eliceret redivivum
Providus el mortis, fundator ccenobiorum, Brunoncm, miseris spera, deciis, auxilium;
Sanclorumque Palrum prius et clemens imitator, Qui seclans eremum, propriamque cruceni bajn-
Solamen fralrmn, sanctx vrrlulis amalor, [Iando
Mornm corrector jtistus, pia spes miserorum, * *
u Actu complevit, ore qnod cdocnit,
Jnstitix rector, custos et ubique bonorum, Reinigiumque tenens lidei spem flxil in aslris,
Moribus Ornatus, vas et plenum pietatis, Et rale felici jam mare transiliil:
Fortiter armalus clypeo verae probilatis, El quia non per se valel ullus posse beari,
Ilumanae Bruno subiit jus condilionis, Htrnc immensa Dci gratia juslificet.
Coelibus angelicx conjungendus legionis. S. Vigorh Cerasiaci cmnobii(422).
Non ibi raplores habitant, nec lurba rebellis 154. Humifis grex ccenobiiCcrasiensis beali Vigoris,
(415)Adinotam332. (420) In generali benelTcioritmdioeccsis Bajocensis
(116) lloc coenobium, quod sanctissimx Virgini elcncho, anno 1648 typis Parisiensibus exc.iiso,
Marix sacrum est, quodque ab aliis Poniilevium pag. 23 citratis civitatis Bajocensis eeclesiis acceit-
vocalnr, in diceccsi Blcsensi silum est, sxctiloque seltir ecclesia, S. Geotgii dicta; quare cum lo-
iimlecimo, ut Gallix Christianx aucix Scriplores cum sacrum alium, vel abolitiim, vel modo ariliuc
toin. VIII, col. 1379 docent, fuit exstructum. existentem, cui incivitate Bajocensi vcl sit, vel olinv
(417) Allitdittir ad nomen Brtinonis, qttod a no- fueril a S.Georgio nomen, haudreperiam,ccclesiam
niine TcHtonicoBraun , Ftandrico Bruyn et Gallico illam hic designari conjicro.
Brun, idem, quod Latine Fuscum seu Subnigrum (421) In eriilione Basileensi Itabetur S. Stephani
s'gnilicante, dediicliim videri polest. I ad eumdem, id esl, ni fallar, ad eumdem Titulum;
D
(4i8) SanctissimaeDei Genitrici sacra cst, quem- hiijnsiiiodi autcin inscriplio, ciim vocein Titulus
a<hri<wntnGallixChrisiianx aiictae scriptores t. XI stibinde eliam ad cpistolam encyclicam, obitus
col. 346 docent, calhedratis Bajncensis ecclesia; ciijnspiam nunciain, signiiicandam S. Brunonis
quare ad hanc referendura puto Tiluhim subjecium. xtale fuisse tisurpalam, ex ipsa proxirae anle fune-
(419) lu Adnolatis seclioni secundx subnexis bres hosce Tittilos descripla episiola eiuyclica,
docui singulis fcre cathcdralibus suas olim fuisse morlis S. Brtinouis nuncia, manifeslum sit, xqui-
scholas, in quibus, qtti volcbant, lilteras doceban- valct Ifliic sequenti : Responsio S. Stephani aU
tur : verum, cum prxler scholas hasce, qtix episco- eamdem ephiolam encyclieam, motih S. Brunonit
pafe* veeahantiir, nionasticasqiie, qux monasteriis nunliam. Jam vero, cum dioecesis Bajocensis situm
inslilttebaritur, essetit eliam in ilfbibiis nounullis in urbe Cadomensi, quod S. Stephtiui noiuine
scbotae, qux a magistris, -»b episcopo approbatis, tlisiingiiitur sxctiloque undecimo fuit exstructum,
! exlra cathedrales ecclesias monasteriaque instittie- moua-terium compleclalur, processisse ab hoc Tiiit.
banlur , nesciainqiie, qui res in urbe Dajocensi liiin ftinebrem, seu subjeclam ad encyelicam, qua
S. Brunonis xlale babuerit , specletne ad episcopa- mors S. Bruuonis quaquaversum nuiitiala fuit
lero, an ad aliam Bajocensem scholam Tituius sub- cpistolam respoiisioneni, verosimile apparet.
jecltis, pro certo nequeo edicere, polestque is pro- (422) Hoc dicecesis Bajocensis monaslerium, Ce-
fectus esse ab ommbus simul civitatis Bajocensis rasium etiam appellatum, qitod a Norlhmannis adhuc
scholis . si plurcs forlc ibidem fucrint. etiiuicis Neuslriamuue infcslantibus, fuerai destru-
597 ACTA. m
prxmonilns oraculo divino, prq anima religiosi ac A ,S. Petri Casalh (427),.
Deo dilecti Brunonis generale ollicium (423) per- 158. Vita Brunonis, fides el opera si lalis exsti-
solvit, orans nl ei parcat suniina Dei pictas. lil, ul dicit liltera.
S. Marim Constantiensis ecclesim (424). Non esl lugendus, cum sil Superis socialus;.
155. Christus doctorutu declor, fous atque fiono- Sed si, duro fragilis tolcramus pondcra carnisT
[rura, Nullus compareat, qui sic sine crimine vivat,
Donet Brunoni, quod meruere boni. Ut caveat factis aut nou delinquere verbis;
Esse Deurn verura sequitur non esse severura, Idcirco Chrislum deprecamur, ut, si in aliquo of-
Huic igitur placidus sit sine fine Deus. fendit iste Paler, dignelur indulgere.
Nam geims humanum, confectum crimine vanuni, S. Marim Louleii cmnobii (428).
Isle Paler docuit quaro inelius poluit, 159. Audilo transitu beatissimi eremitae Brttne-
Christi roandaliifti pandens, dare inunus amatum nis, Cenomanensis maler ecclesia trigcuarium ei
Servanti vilam dat quia perpetuam. fecit (429), anniversariuin depositionis diem cete-
Ncc soluni verbis,ul durHS doctor, acerbis bratura.
Perdocel, ast faclis persequititr propriis. S. Juliani Cenomanensh (430).
Perpetua vila cur non caret hic ercmita, £ 160. Morle lua flendum non credimus, optime
B
Esl quoniam verus solus tn orbe Deus.
[Bruno,
Quod petitis veslris, boe Chrislus det quoque Qui, lugiens vanos raundi pcreuntis honores,
fnoslris, Angelicam in terris vilam sapiens imilattts
Insimttl ut socii sint sme fine Dei
Corpore adhuc vivens coeleslia meiile pelebas.
Vertus scholares ejusdem (425). Corporis ergo malis, Chrislo miserante, solutus
156. Bruno roultorum prxceplor grammalicorum Sedibus xlhereis xterna pace frueris.
Gunctis corporeum ntinliat interituni 0 utinam tua sancla sequi vcsligia posscm,
Grammalicus, rbetor, dialeclicus astrologusque Corporis istius quo laelus damna subirenil
Efftigerenl roorlem, si fugienda loret. A/I'MS ejnsdem.
Sed quia mors rtulla nequit auferri medicina, 161. Vixil in Eeclesia firmissima Bruno coliimn»,
Seraper quisque suuin cogitel inlcriluin. Occidit, unde decus Ecclesix lilubat.
Mundalis luget, cceleslis curia gaudel.
S. Michaelh de pericuto tnaris (426). Hxc perdil, lanliim suscipil illa Viruiti.
157. Mira Dei virtus mirandos perftcit actus. -Debita nalurx solvit meliora secniiis,
Quosdam justifleat, quosdam de morte repulsat. Cui pro morle brevi vila percnnis eriu
Qtios vult, ignorat, qiios vult, solide sibi firnfal; A/ii(sitetn ejusdem.
In ntiibiis hic Bruno, vir relligionis amalor; 462. Ad Superos Superuin ctillor sociusque re-
Colligitur, capitur, feliciter annumeratur, [cessit.
Htijus sicut opos rotuli contestillcatur. Commentlans lerrx Bruno, quod ejus erat,
ctttm, ab iisdem, faclis Chrislianis, sxculo undecimo> qimtl7T"emadmodum ab iisdem Saraniarthanis fja-
fuit instauratum, consule Galliam Christiaiiam au- tribns ibidem traditur , iii sanctissiuix Virgttiis Mti-
clam tom. XI, col. 408 et seqq. rixhotiorcm fuilcondiliim, esse pulo iJlitri ipsuin,
(423) Adi nolara 282. quod hacin inscriplione, litlerulxurrius facla uiuia
(424) ln inferiori Northmanniasita esturbs episco- tione, Louleii cmnobiinomine disliiiguiliir. Miiuiii
pali sede nobilis Constantia; htijtts autem ealhedra-- interim accidit, itiTilulo subjecto exponi, non qnid
lis ccclesia, queroadmodum Gatliae Christianxe hoc, sed quid Cenomanensh tnater, seri eathedralis,
auctx scriplores lom. XI, col. 863 docent, sanctis- Ecclesia pro S. Brunone praesliterit, sequenliqpe
siirtx Dci Genitrici Marix iiunciipala esl; qtiareB eliaro lempore sit prxstitura.
locnm sacruin ab Ecclesia illa distiiiclum, hic desi- (429) Adi notara 269.
gnari non puto (430) Cuiu Calhedralis Cenomariensts Ecctesta
(425) In editione Basilcensi addilur Urbis Vide e ;D S. Jutiano, primo Cenomanensium episcopo, iiuiicu-
rtotam.419. pata. sit,. nec ab hac dislinclus, cui a S. Juliano no-
(426) De hoc dioecesis Abrincensis monasterio,i, men fuerit, convenireqtie posse Tilulus stibjectus
quoil ab aliis S. Michael in pericuh maris appellalur,, vtdeatur, locus saeer ullus in Cenomanerisi sen ci-
sanctiqtie Bmnonis xlatem. lotigo lemporis spatio) vitate seu dicecesi sxculo duodecimo-, cujiis anno
prxCessit, arii operis ooslri loin. VIII, Sepleinbriss primo Sanclus nosler obiit, exslitisse inveniattir,
pag. 80 et 3 seqq, uti etiam Gallix Chrislianxi calhedralem. illam. ccclesiarn hac in iiiscriplioiio
aiictx scriptores lo XI, col. 510 et tribus seqq. designari, exislimo; quod si autem vera, sit bxc
(427) Locum sacrura , qui'hoc noinine dislingua-- mea opinio, Claudiiim Roberluro et post bunc Sam-
tur, dicique aliqtia veri specie is^qui hic designa- inartnanos fralres, qui, calhedralem Cenonianenseni
lur, possii, nuspiam invenio-. ecclesiam, cura priino B. Marix ac deinde S. Ger-
(428) Monasleriuii), in dioccesi CenorrKtncnsi si- vasio consecrata fuisset, anno demum 1201 S. Ju-
tuin, quod Lonleyum vocalur, sxculo iiiidecimo fuill ' liano, translato in illam sacro bujits corpore, dedi,
cxslrucluro. Liquet id ex ipso,ulpolecui Sigcfridus,, catam fuisse, in Concinnalis a se Galliis Chrislianis
sxculo iindeci >io iton iiitilluni provecto, tit Gallixe scribunt, a veritale aberrare necesse est, nisi forle,
Chrislianx auctx scriplores lom. XI, col. 6S0 do-i- quod lamen non puto, isthxc Tiltili subjecti inscri-
cent, Sagiensis episcopus, subscripsit, suppediiatoo ptio ab iis solummodo, qui funebres Sanctt Tilulos,
a Sainniarlhanis fratribus toin. IV, pag. 579 el scq.|. sxculo lOedendos curarunl, fuerit profecta.
fundalionis insiruinenlo. Islud porro moiiaslcriuin,>
#9 > S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORl? 000
Wrrmritasque Ieveset agentem Prothea roundum JtV Gloria Platenis vilescit Iaude brunonis.
Despicit, aeternas panpcr adepfcrsopes. Uic prxcellebat doctoribus, hic faciebat
D*poshirraintcrca cineri miscelnr, idemque Summos doctores, non inslitucndo minores.
Sperat et exspectat prceraia sorle pari. Doclor doclorum fuit hic, non clericulorum.
Snspicer, angelicas huic exsuftare cohortes, f}am nec honcslates verborum, nec grayitales
Et rosli cives plandere cive novo. Sumpsil Brunonis, nisi vir magnx rationis.
Sextrvriies Ocionris crat, curri Bruno, scculu» Kectio pruricntis superabat acumina mentis,
Naltiram, Superos cxoneratus adii.' Ut documenlorum doctor satts cxstilit iioritra.
Aliut adhuc ejusdcm. His plus perfectam voluit prxponere sectam,
163. Iste sitperna pclens sineera telfiglohc, Nimliat egregiam divina docendo sophiam,
'
Regnnt curo sanctts in coelesti rcgtone. Piimaque deslruxit et l&nqjramfrivola duxit,
tote ktboravit, felix labor, trnde vocavit Dux prius erroris monstravii iter melioris
Gloria sanclorum, nierccs miranda laltorum Postea doctrinx (434), qux gaudia dat sine Jlne.
f e, l*i se, Drnno, dans rcgnurt Rege sttb uno: Sed nil ratindana sapienlia dat nisi vana.
Rege sub boc dico, majeslas cnjus olyinpo Hxc facit elatos pompa, facit illa bealos.
Fulget et est Sanctis lux, gloria, vita perennis. 1" Factis
complebat operando, quod ore docebat.
Islttis ergo decet nos commendare Vaborem MuIlos sennoncs faciebal.per regiones
Mwncrisxtcrnr decct etlaudare dalorem. Urbem trapsivit Romam, Calabrosque pe.ivit.
Impetret et nobts nostrx devolio IiiutRs, Ulc abbas faclns esl landem ccelica nacttis,
Munere tlivino regncmrts Rege sob illo- llinc gens illa gemii,quia pairem casus ademil,
S. VincentiiCenomanensit (431)>. Cumque virum lalem ploral lam spiritualero,
84. St possel ktcrynis et ptanctti vita redilci, Non mors pastoris, seti damnura causa doloris.
Gtrmgemttw magno et lacrymis planCluqiie pro- S. Florentii Glamuensit ceenobii(435).
• ftefvo
Totius florem raundi clerique decorem 167. In variis membris corpus distinguilur illud,
Tristis Rrunoncm lacr-ymaref luce carentein, Cui caput est Chrisius.regnator calholicorum;
B. Jutiani de prato (432), In quo nos raonacbi, mediocria membra, locati
165. Isti BrtrnortitribualHr vita peremils, ' Credimus excelsos in eo veros eremilas»
De quorttm numero le, Bruno magne, fatenies,
Spirims atque suns, coelesti sede rcceptus
cuni Domino, felix sil nnnc el in tcVo. Spretus honor mundi qnod nobis testificatur,
Regnel
Ilic vk prxetaras vila doctorquc beaiits C Et sanelx vitx flnis bonus astiputatur,
- Felix in ctero fulsrl, per dogmala rottndo : Cum tibi descriptas laudes omnino probemus
Unde pio gcniiiu, profusis fletiblis, et nos Nqsque tuis meritis fulciri possc puterons,
Ul tamen oraniHmftatruffl precibus faveamus,
Oremus Christum, quo tlet Stbt nunc parariisttm.
Effudissepreces pro le no».notificamus,
S. Mauricii sedh Andegavensis (433).
Undo vicera nobis reddendam non dubilatnus.
166. Gallia trislatsr, Calaber poptifiis lacry-
S. Nicolai ejusdem urbis (436).
[matnr.
DoCJoremqticbonumgemit ista, itel illa patro- 168. Necduiu vester nostros kre» roUigcr (437)
[nunt. atligerat, cum Lambertus abbas noster jam ettm
Vitaspraescnlts haeclaiidal enm doeumentis, siisccpcral et de tanto Patre dignos jam versus as-
Ejus,ej exitoia celcbraiur nbiipie sopbia. cripseral, iilud aulcra, qtiodpromisit, libenter con-
Ptnsqwm Mironis randalitr lingu» Brtinonis, cedinuiset augere jam proroissis itcrtim promitti-
(431) Hjfecorilitils S. Bcricdicti abiratia, qux in commentario, acliseji!sprxtiri,expjit#ilrira, qui mo-
nno civitatis Ccuomanensis sulnirbio sita csl, saeculo nasterium, in Itodicrni ducatus Andegavunsismoute
sexlo ftiijj. xttificaia a S. Doroiidio, Cenornanensi Clortria, aliisGtomeaant eliamGlqmna situro, quod
«ptscopo. Ila rioceliii AnnalibwsRenediclinis lib. vt, D a Sancto lilo nomen hahet, qiiQdqac moilo, ut a .
nnm; j^^ibiiloniiis.' . . nov<)S'Flofen(ii monasterio, propa Salmuruitt serius
MSgftjffitttm est iii1$i)eeesiCeflriBftanensiboc san- cxstructo, distingiiatur, S. Floreiitjustetus appetla-
•timMmfeifti Bcnedictinarum monaslerinra, diuqtie tHriSXCulodeciroopost duplicem.eversionero, qnain
ame S. twthoiiis xlaiem exsliiil, uti liquel cx iis, priuio a Bfiloriibus.ac deindc a Norlhmanuis accepe-
qttx^de eo fib. r ct n AnrialinmBencdictiiiorum nie- ral. itl^uralum demin fuerit. Sacrum illud ascc-
moral Mablltmiiis. ttsfiunUfle qno etiaro in Gallia Gbristiana anliqua
(435) Dicata est S. Mauritio eafhedraijs Andcga- loin.IVpag. 588 Saramarthaitj Tratres, illud ipsum
vcnsi» ecclesia; quare dtibitandiuii non Csl, quin ' omni dufiio procul est, quod Jiic S. Florentii Gla-
Iia^Jer' sedis sen cathedrx AnJegavensis S. Mau- mMnst», litlcrulx iiuiiis, vcmsimillime pererrorem,
riiitm $&t|0signe;ur. IL^ fldriiortho- facla in hoc vocabulo mtitalione, cmnobii nomiito
{iZ^TWb Irinc putes, S. Btimonfmra . dislingiiiliir.
rioxxYeriiate deviuro aliquanfo exsftitisse.Adi coui- (436) kl est, ni fallar, Andcgavensis; «l hic An-
iiicnlariiiui prxvinm nrim.'8tf'etseq. degavense , de quo iri Adnblatis, scctioni pnecc-
(435) De S. Florontio, pfesbytefo cOflfessore,ad denti subnexis,quxpiam iam ad not. 402 meraoravi,
vigcsiraurasecundum Seplcmbrisdiein. qno in marly- S. Nicolai monasteririrn ilerum designelur.
rologio RoMiano.aliisque faslis sacris memoraiiir, (457) Adi pro bujus vociihirlisiauiflcalione Com-
viiaroqiic,sxculo qiiinto circilerincunle.cum morie mentarium prxviuin iiuin. 21.
cominularit, actum apud nos jam csti ibique in
001 ACTA. »•<.
inus (438) pro Brunone, quem jam cum Dco regnare A Et quia n embra jacenf, gemitus
pro funere cessent,
credimus. Pro getnitti qnoniam nulhis habet vcniam.
Bruno fuil fons doclrinx, norma veri dogmalis, Nos ei^o instemus Domitinroju^ Deum rogitemus,
Aristotelis profunda superans et Socralis, Ante snam faciem, quod >ibia,: requiem.
Supergrediens Plalonem sacri dono chrisraatis. S. Marim Lucionensh (444).
Vixil bomo, plus qtiarn homo pressus mole car- 471. Fralres, qni cstis in cin , qux dicitiir Tur-
[nea, ris, nolum «it omnibns vobis, quod pro domino
Vivenstamen pressitcarnem, lendens ad xLherea, Brunone
agamits charilaltve septein vigilias (445) et
Spernens mundum moribundum ob regna coa- septem missas, et panem el
vinum, domino Regi-
[lestia. naldo abbale (446) imperante.
Vivat Brtino felix cceliscum supernis coetibus, . S. Pelri apostoli Maliacensh (447).
Cernal Regem, cujus legem couservavil actibus; 172. Concedaturei locus a Domino requiei,
et
Vosquepalres confralres orate pro fralribus. Quem sempcr coluit, vivere dum potuit.
S. Marim Dolensit cmnobii (439).
69. Proul vestra dignatur expetere sanctitas, et S. Vincentii cmnobiiNoliensh (448).
nos Dolcnsis ccenobii fratres, fraternilalis veslrx B 175. Noliensium conventum in beati Vincentii
desolationi compassi, pro beali Palris nostri ac ma- ccclesia juxla summi Patris Augusttni inslilala Ho-
gistri Brunonis (440) anima devotissimarum oraiio- ris regularibus psallendo altentum, visa seliedttla,
num suffragia mox, ut ejus audivimus obitum, om- qux Brunonis incomparabirrs pliilosophi obilum pa-
nipotenli Domino persolvere curaviinus, ac prxter tefecit, tanlus limor lantusque horror tofcupavit,
cxlera missarum tricennaliuin (441), necnon elec- quod vix debitum Offlcium complere prxvaluit. Qffis
mosynarum suffragia annux sibi missx bcueficlura, enim non obsiupescerel, imo ab intimis cordis
quod quotidie et, annuenle Domino, persolvilur, ingemisceret, cum lantum virum lotius scientix et
paternx devpvimus dileclionjs affeetu. Insuper et pene omnium clericorum lumen et funrianieulum
ejus memoriam noslrx scripto matriculx (442) naturx concessisse audirel? Sed qnia inevitabile
commendamus, ul quolannis fraternx devotioiis constat, cl Salvatorem. noslrum legem roortis ad
affeclus ad commendandum enm omnipotenli Do- horara subiisse credimus, quod in aliis lugeremus,
mino, ejus lecto nomine, cxcitetur. moerorera in Brunone gatidio mttlamus. Bruno narh-
S. Michaelis eremi (443). 1
que verain seientiam et prtirienliajn liberalitira ar-
170. Mors hominum sxva, quant nobis atlulil lium, necnon cxlcras cardinales virtittes ltalroit et
[Eva. '**servavit, quas in beno fine consuBiwavH. Duthiriv
Omnibus illa nocet, ut liber iste docel. siquidem ecclesiae sedis Remensium summus riida-
Omnesilta terit, regnum super omnia quxril. scalus, uipole in Psallerio el cxleris scicntiis lucu»
Justus Bruno fuit, ul liber hic docuit. lentissirous (449) et cotumna totius melropolis diut
Bruno fuit justus, simplex, humilisque, venusius, exslilil. Sed qnia hoc lolum vcre transilorium per-
Mors lamen ul voluii, vivere non potuil; pendit, posl vitani eremiticam arctiorom et inusita-
(438) Tilulum hunc ab Andegavensis S. Nicolai modo vocalur, in dicecesi LucionenMPielavensi sitiim est fnit-
monaslerii monachis , aliumque orriine 131 supra qrie anno circiter 680 ab Ansoaldo, epi-
rialum abs abbale illorura Lamberto fuisse couseri-' scopo, fundaiHin. Adi GaJliara Cbrislianam aucUu*
plum, hinc liquel. Noia etiam, cum nonnullorum lom. 1L col. 1418.
aliorum iocoruin Tituli interjccli htinc inter ct (444) Rxc atihatialis olim ecclosia, Ranclissimre
illiiin sint, fuisse binos hosce vel charlx separatx Dei Genilrici sic.ra, quara in cathedralcm Joannes
(adi nolam 290) seorsum inscriplos, vel certe, si rcs XXII Papa anno 1517 evexit, sa-culoineniorani oclavo esf an-
secus habeat.noneo, quo in rotulo fiincbrtcommuni liquior , uli liquct Cx iis, quae de ea G*\-
fuere exarati, ordine editos. iix Cbristianx auclx Scriplores tom. 11,col. 1404
(439) Cum nec Bolx in Britannia Minori, pec ct seq. notam2o5.
Dolx in Comilaiu Burgiindix coeuobiuro existat, " (445) Provocisliujussignificationeadi
sanclissimx Dei Gcnitrici sacvtim , inriubitatum ' (446) Hic abhasinter Goffridi, Lucioncnsis abba- re-
apparet, hic designari Dolense monasleriuin, quod lis, qui ariiio 1091 obiit, successores'priraus
in ejusdem sanctissimx Dei Geuilricis honoreai in censetur in Chronico Mallcaccnsi. Adi Gallix Chrt-
Bilririgibus, uti apudMabillonium tom. III Annalinm stianx auCtx Scriptores loco proxiriie cilalo.
Benediciinoruro lib. XLII, num. 12 viriere ticet, ab (447)Ccleberriina hie indubie dcsignatur Malleacep-
Ebbonc, loparrha Dolensi, sxculo decirao fuil cx- sis seuMalliacensis iamasxciilodccirooexslructasaii
slmclura roonachis Bctiedictiuis ,- quibus tantlem, ctoquePetrQsacralaabbatia.quxin episcopatu Picta
ttl Galliae Cliristianx atielx Scriplores tom. II, vensi sita olira fttit poslque ipsainet a JoanneXAll
col. 148 docenl, canouici sxculares anno 1623 Papa cpiscopalis facla esl.Adi iierum Galliam Cbn-
fuere substituti. stianam attctam tom. II, col. 1362el binis seqq.
(440) Quid hinc concludendum apparcal, yidesis (448) Hoc ordinis S. Auguslini cocnobium , quod
dicecesis esl in
Commenlarii prxvii nutn. 166. olim Malleacensis, nunc Rupellensis
(441) ld est, iti fallar, pcr triginta dies, auleliam Chranico Malleacensims., uli Gallix Cbrislian*
forte annos, celebraudarum. auclx Scriptores lora. II, Col. 1395 docent, anno
(442) Vocahuli hujus siguificalionem in nota 256 1068, al. 1069 xdificari coepluin fuisse lcgiiur
omncs
assignavi. (449) Ad CommenUtriuin, quo Sanctus vide-
(443) Pcranliquiim hoc ordiuis S. Bencdicii mo- Davidis Psalmos dilticidc exposiiit, hic alludi
nasteriuro, quod S. Michael in eremo comiuujiiter tur. Adi Coiuiiieinariuii) prsevium num. 694.
613- , S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS 604
tissunam eretnBm in transmarmis partibus expetiit M A sascepi rottiium istum (454). Legi in co, beatam,
(450), et inde, Doraino vocante, ad sumnti Regis ul ptito, animam suavissimi magislri mei Brunonis
convivia Ixlus perrexit; ubi, licet aogelicuna Psal- sxcvli hujus vapOrem transilorium pcrseverando in
terium credamtis ctim Chrisio decautare, lamen si vera charitate efflavisse, pennisque virlutum ccele-
quid maculx, quoad viveret, ex origiuali parente stia regna subiisse. Gavisus utlquc super tanli viri
seu «x acluali vita, oblivione seu incuria, contcm- glorioso fine, sed quia inlenlio indefessa lnihi inerat
psitabolere, totius pictatis ucc neu misericordiae ad eurtiin brevi pergere, eumque videre et audire,
Foiuera prece et menle oremus assidne, quaieims ei omhesque anirtii mei xstus in itlum refundere, et
velit indulgere et ut pro eo illud iinpetremus, con- vobtscumsub ejus ducatu sanctissimx Trinilati obe-
tinuis seplem diebus OflLcium, roortuis debitura, dire, riilra quam dicere possim, de inopinalo trans-
Cliristo persolvemus. ilu ejus conturbatus sum, nec relinere potui liabe-
Schola ejusdem (451)- nas nltro pfofluenlium lacrymarum. Mainardns,
174. Lumen erat Bruno, dura vixit, Francigena- inquam, ego in Cormariensi nionaslerio mona-
* [rura, chorura pluriuiorum nomine, non opere, Prior
Lux clcri, Titiittir nunclumine coelicolarum. (455), Remorum civitalis oriundus fui, domini hu-
Est etenim tali condignus honore potiri, 6 jns Brunonis aliquol anuis doclrinam audivi, Deoqne
B
Qtii vitam vila ccelesiem duxit in ista. volente, adraodum profeci, profectusque raei grates
Delirat-prane, cor habel rationis inane, domino Brunonicl si in hac vila rcddcrc non po-
^Qitisqtiwtestatursecus, aut atind metiitalur, tui, nunc sallem animx illius exhibere slalni. Ha-
. Ul «anrat, charlam nobis qui <letolil istam. bebo itaque illum omnesque in Chrislo dileclores
Si de terrena sibi quidqnam faececohxsit, ejus in memoriali meo, quandiu spirare polero,
HUidab noc (ergat, qui muntK ertmitia purgat. uiiiversosque convictores mcos, filios ac fratres
Atittt ejusdem. spiriiuales ad iderti opus pro posse meo provocabo,
17t». Lnx inerat, muiido Bruno dum vixil in isto, excitabo, promovebo, prcces, oblationes, elecmo-
Sed raodo rehicrt, qtria coelisede retncet. syuas pro eo non aliter, nec minus, qtiam pro
NovUPwlieritHti(452),scd nttne eanit organasur- nicipso offeiam Deo, Trinilali, qtiandiu fucrit spiri
fsuin, lus in naribns racis.
Edocuit maJtos, wunc certtit in «ethera sanctos, S. Satvatoris mundi sancliqne Gildasii eonf.
DoclOT<toetnfamnutic anas coelicolarum. Dolensis (456).
In teni* doctor, nimc Christo plaudet in alto 177. QuoniamproomnibUs,hominibus, quos sancla.
Pnnde preoes ergo pro nobis, Inclyte Bruno, f virgo mater Ecclesia per aquam et Spiritum sanclum
C
Et nos ecoBirtvmtemur rerfdere vota. peruniversa mundi cliraala ab omni errore et prirao
Nam cuptimjr lecnin cum Chrtsto vivere sorsum, originalJ peccalo einundansipef dies regencrat, de-
Et deetmo eaneti flagitamus in ordine poni. bel fidelfterad Dominura oratio fundi, maxime pro
S, Panti apestoli Cormaricentit (453). illis precum instantia orationumque perpes memo
476. Dowiniset fralribas raeis, Deo ommpotentti ria dcbet ali omni catholico adhiberi, quorum atlju-
in mouaslcrio Sanctx Marix de ercmo, qux Turris lorio el beneflcio creJimus.posse adjuyari. Quocirca,
d cilur, servieotibus, Mainardusuti inuiulo, frui Deo. bujusexccllenlissimi viri Brunonis atidila a Doniiuo
Anm ab laearnatione Domiiii nostri Jesu Cbristit voeatione, tria officia in convcntri plcniora slaltiimtis-
milleslrao cenlesirao secundo Kaieuais Novembrisi peragere. Anima e:us rcquiescat in pace.
(430) Qui Tilulum hunc scripsere, non sat no- Brnnonis nuncrain, circnmtulil, Corniaricense mo-
vissc vfdenlur, quo loco Turritnna, in niiant fan-- nasteriiim iion adiit, nisi cum jara anints a S. liiit
dem Sancltis , Gallia relicia , sese, abdidit, ercmus3 nonis obiiu aliquaudin csselelapsus; quarccxislirao.
sita sil; neque eiiim hxc, uli hic irinuunl, jn trarts- ilium Angtix loca sacra, quotrum stipra exstant fu
marinis parlibus ratioiie Galtiarum sita est. SedI .n" ncbres de S. Brunone Tittiti, prius adiisse, acluro
fortepeterrorem, a librariis profeciuui, transma-' demrtm trajecisse in Nortbmanniani, equa dcinrie ai'
rinis pro irtmialpinis hic scribituf. Cormaricense ccenobiuin aliaque tocasacra vicina
(451) Monasterii nempe Nolicnsis seu polius, utt scse contutefit.
Gallix Chrlstianx aitctx Scriptorlbus loco proxirae! (455) De hpc 8. Brunonis piisstmo discipnlo vf-
citalo exaralur, Niolicnsis; ut ad scfmlam, quaini desis Commentarinm prxvinin nuin. 97, 99etseq.
istliocmonasteriiim pro more ttme usitato insiitue- (456) Hoc olim brdinisS. Benedicir monasteritint
b*t, speclent indubie bini Tiluli proxime bic sub- qttod sedeeira leucis ab A-varico Biltirigtini ad lit
jecli. drnra fluvium in dioecesi Biluricensi silnmcst, al
(452) Alludi ilerum hic videlur ad cAiicinnainm l Ebbone, castri Dolensis principe memoratiqHc ari1
a Saiicioiii omncs DavidisPsalmos Commentarium,, nol. 43'J ccenobii cognominis auctore, pfo abbaiee
aut certe ad cxitniam plaue, qoa cnituit, horuin iu- monaeWs Rtiyensis S. Gildasii inenaslerii, Noilh-
icirgeiifiam. mannorum, Arerooricam, in qua hoc siluin efal, ««
(453) Hocordinis S.Beitedictimonaslerium,qtiodI etrtonotto el decimo iucipiente fcede vaslantium,
: in dioecesiTitronensi situm cst, sxculo octavo ina furorem fugientibus, futt fundatum; qni autem id
I S. Pai)ti aposloli honnrem fuit exstructuin, uti inn faeturii fuerit; GalU* Chrislianx auclx Scriptores
Galiia Cliristiaua antiqua lom. IV, pag. 299 docent :t tom. II, col. 153 et hinis seqq. exponunl, uti cliam
Sjrani nthanl fratres. qui landera monachis canonici sxculares anno 4623
f454) Qui ergo epistolam cneycrigam, ipojijs 8.>. fucrint ibidcm substiluti.
«05 ACTA. 606
S. Marim Tropeiensh Ecclesias(457). A Ampla luil charta, nunc parva videtur el arcla ;
178. Unde Deo gratus fuil Brunp , inde beatus. Qna sors, qua fatura, qua scribitur omne creatum,
Quera si laudarero, non httnc pro laude bearcm. Atque creatoris sine terapore tempus honoris.
Reddo Deo grates, quod babebal tot bonilaies, Cujus in hac vita vilx fuit hic eremita,
Quol possunt dici lingua sapietitis aroici. Quam pius el milis, simplex, sine agmine litis.
lnde ctttis colli lerilur prx pondere rolli, Dicere si nossem, non est, quo scribere posscm.
Rolligerj collum nequil ultra lollere rollum (458), Inlus et a tergo jaro pellis scribitur crgo.
Quo lol.cum laiilis scribunUir cl aula Tonanlis. Uitra quid dicam? Jam nescio dicere quiriquam.
Et sol cuin luna, slelJaruro cursus et una ScJ lamen , utcrescnt benedictio, dico quicscat.
Lux, polus, aer, humus, mare, iartara, sulphiira, Pace dico datus, cuin sii superaslra locaius;
[funius. Si.tamen in fossa flat caro pulvis et ossa,
Lividus, obscccnus tcetensqtieptttredine plenus; Monobiit, vivit, patijam redeundo pelivit.
QUJBplaga Plutonis procul est a sorle Bruuonis. Vivcre, qux Bruno vivit, possinms in uno (459).
APPENDIX
SEl SUPPLEMENTUM AD GLORIAMSANCTl POSTHUMAM.
§ I. Veneralio Sancto, Beatis jatn aseripto atque B \ ctiitm in finem temporisl.ipsuordinissiiiprovinciam,
ai eccietiam S. Stephani iranslato, in Calabria qux Turrilanam Carthusiam modo eompieclilur„
exhibila, frequentiaque ad ejus invocalionemmira- qitxque anlea provinctx Lombardix ulleriorisno-
cula patrata, tptorum aliquot, annum 1600 prm-
mine distingucbalur, S. Brunonis provinciara, quo
gressa, recensentur.
1. Postqiiara sacrum Brunoms, Beatis a Leouc X nomine hodieqtie isltixe gaudet, iiinicttpavere,
uli disco partim ex Morotio in Thcalro cbronologico
papa, uti in commentario prxvio § 47 doctii, anno
1514ascripti, corpti9 c Turritana , in qna jacebaf pag. 226, parlim ex Camilli. Tmini ordinis Carlhu-
reconditum, sanclisstmx Dei Genilricis Ecclesiaad siensis ad annum 1514 Prespeclu.
Turritanam ilidem S. Stepbani ecclesiam ipso ilicto 2. Verum in facla monasterio suo a S. Brunonc
anno 1514 fuisset translatum, singularem, qua in appellalione, quod parum sane fuisset, nculiqiiam
sanclum ordinis sui inslilulorem ferebantur, vene- stetit Cartliusianoriim, Turrilanain ereinuni, sibi
ralionem Carthusiani universim onines, ac nomina- a Cislercierisibus Lconis X papxjussu tandem feddi-
tim Turrilani magis acroagis non uno raanifestavere tam, incolentium, eximia plane erga sanclum illura
indicio. Ac primo quidem, Turritantim S. Stephani Patrem suum vcneratio. Quod enim (Vide recitata
nionaslerium, unice tunc, primxvo S. Marix el S. in Commentario prxvio nura. 776 vcrba) de sacro
Stcphani nomine mntato, S. Stephani de Bosco seu ^ Brunoniscapile faciendum, populo astanli, dumpre-
de Nemore appellari solilum, sub cujns etiam tum, liosa ejuslipsana transferrenlur, dixerat Malthxus,
non secus ac hodie, nomine Turritana (adi Cora- CarlhusiaeBononiensis prior, exsecutioni itl ITIlritan-
menlarium prxvium nuffl. 753) S. Marix ecclesia dandum ciiranteshcrmx argenteo, affabfc claborato,
toiumque aedificioruiii,ad Turritanam eremuni spe- sacrtim Sancticapul, seu polius liiijus, qtix penes
ciantium, complexum veniebat, non S. Stepharti ipsosadbucmansit,paiteminclusere.Necconleiiii ita
modo, ut Leo X papa (adi Comraent. prxviura effecisse,til pretiosum hoc pigrtuscongrua debitaqtte
num. 755 el seq.) staiuerat, sed, ad sancti ilhus reverentia custodialur, haud dudtim ciiain, ut appa-
martyris nomen nomine S. Brunonis adjunclo, ret, posl annum 1514 inslituere, ul quotannis, qtio
S. Stephani ct S. Brunouis domum in sancti Pa- el apud popttlum increraenta caperel Sancti culttis,
tris sui honorem deinceps appellaverc, eumdemqtte sacrum ejus caput, hermas, ul dixi, argenteo jara
(457) Tropeia, episcopalis Catabrix ullerioris ci- eremo haud raulium remotam.
vitas, cathedrali gaudel Ecclesia sanctissimx Dei (458) Rolliel Roltigeri significationem incomracn-
Genilrici, ut Ughellus lom.TX llaliae sacrxcol. 449 lario prxvio num. 24 suppeditavi.
docet,sacrala. Hunc adeo.maxime qnod locus sacer (459) Futilia sane el vana , quemadraodiim in
alius , cui coropetere queat Titulus subjecttis, nori D Glossario medix flinfinixLaiimialis ad vocabuluin
occtirrat, esse pulo ipsara, qux hac inscriptione Titutus Cangius aflirmal, in Titulis funcbrihus , qui-
designatur, TropeienseraS. Marix ecclesiam, ficel btis olini paieuiari Vita ftinclis coiitigil, scripta sub-
intcrim hanc, qui epislolam encyclicani, niorlis S. inde fuissc, palam cst vel ex iionnullis, qux lutii
Brunonis niinciam, circumliilit, post reliqua duu- in hoc, tum in aliis nounullis supra datis do S. Bru-
laxat, quoruin Tituli funebres prxcedentes sinit, nonc Tilulis fuucbrihiis occurrunl; liccl intcrini
oca sacra adiisse e diversis , quibus Tilulus subjc- iidcin fcrc siiiml coroplcctantur, qux ad Bruuotiis
clus concipitur, versiculisvidealur, iuituniquc vrileri tuin docnin.T, iiuii satictitatis, qua staiiin ab obitu
queat, tam sero eiun, et tiou nisi, cuni jamjam do- iiidaruil. famain iiianifcstaiidaro coiiducuul
muraessctreversurus,adiisse ccclesiam,:i Ttnrilana
«07 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NST1TUTORIS m
inctusum, secnndo Pentecoste» feslo e S. Stephani A j que religiosorum Carlhusix S. Slephani incolarum
ecclesia, in qtr» sertatur, ad ccclesiam S. Marix relatione in praefatis suis ad Vilara S. Brunonis
solemni riltl deferrelur , postridieque ex hac ad S. anriotaliorilbos narrare pergit Sufiantis. Primum sir
Stephani ecclesiam eodem modo' reporlareiur. Et habct': < Domna laura Carrafa , fitta ducis Ni>
vero felici snccessu haud csfrufl liujus' solemnilatis vernix, coraitissa Arerrarum, ctini pfxgnans esset,
inslilutio. Nonsotum cnfm ex hae mtirtum increvit in gravissimam incifrfil valetudmem, qux cura in
Sancli culttts; verum etinm subiudeest factum, ut, cxtrerais agerel, vir ejns D: Frarfciscus.coines Are-
quiad illam veneranl, inflfmi.S, Brarionis implorato naram, qui seinpef S. Brunonem pie coluerat," "vo-
auxllio, prislinae sanilali fuerint restilnU. ttim fecit, obfaturiim sead Hlius altare calicem ar-
3: llatcslanlurvarii , qni, qux Dominns ad ma- gcnteuin; et tuuc, sicut comes ipse et comltissa te-
nifeslandam Scrvi sui gloriam operari tnrtc dignatus stali sunt, sanata esl ab illa gravi infinnitalc, et
esl, miracula in litleras misere. Afiquot ex hisce tempore opporlinio enixa esl infanlem, cui nomen
simulque nonnolla alia, qux aliis etiam temporibus S. Brunonis in baplismate irrtposuerunl. Et neim-
ad S. Brunoliis invocationein antcannum 1660 fuere memor tmqtiam essel accepti beiieficrimater, vovit
patrata , luhet prxsemi §, servato , quo contigere, vestes albas induere, qualibus indutus fuisse visus
orilihe chronico, recensere. Ne liunc adeo jiertur- B 1 ipse S. Pater, qui in somnis ei apparuerat. i
bcm, abs illis, qux exira prxfalx soleranita(is,tem- , 5, Secundum his verbis concipilur: < Anno 1522
pus facla sunt, duco inilium. Surianus inrsuis «d cfoidflraex oppido Zirobario Squillacensis dicecesis,
S.Brunonis Vitam, a Surio scriptain, Adnotalionibus quatuor fere passuura millibus a monasterio >{ S.
pag. 319sic scribil: < Ami» 1523 priraa dfe febroa- Stepiiani riimiriiro) < dtssito, mimine Garetus Sco-
rii V. P. J.icobus Aragonensis, professus Carthusjx pa-Casa, cum uxorc sua Isabella adduxerunt ad ja-
Neapolilanx ac prior Carthusix S. Stephani supra nuam monastcrii uiiicam filiam suam, habenlem
dioti, et emteri monachi coovenloahis scripserunl spirilum immtmdum, eumque ad eain allatae fuis-
capitulo fjenerali ordiois Cartliusiensic seqseitlia seril reliquix sanctorura Stephani ct aliorum divo-
miraeula-, tjoae ttinc reoaii >post receptatn domum i rtim, ul dxrooq ab ea ejicerelur, sicut atias factum
(CaJabwnattvttempe S. Stepaaui) accideruni : Isiis fuerat, et nulla spcs egressionitv anparercl, V. P.
diebtw mwtris nobili» Alpbonsus Toraldus Neapotita- Vtearius P. de COrdnbacoflsilintnpareutibns pticlJx
uus, fratcr germarais oxceltentls domini Adami To- dedtt, ut ad spocura S> Bronen», o,ux miliiario a
raldi, baromsde Badutat*, valde erga S. Brnnonem roonasterio abesl, eant ducerent. Quo cnra- perre-
pie affeclus, cum osset Ttopea», quae est utbs Ca- ntssent, ter Oexis gouibus capellam devote orantes
labrix «larilima, animi causa deambulans juxta ' eireomiernnt. Dein puelta poivt osciiluro pedibus;
iqare super qiiamdam declivem rupein altitudiuis MHaginisS. Brunonis iropressuia iwusit aliqnantu-
fere ceutura cubiloriira, accidit ut, fallenle pede, htm pulveris ex eadem speet*. MJrabile dictu, post
inprxceps, capite inverso, laberelur. Qui cadeus sumptum pulveriHnsplriiuS tufesUis coepit per vi-
tuinpsam raaceriem manibus apprehendere, ne in soora puelix discarrere, ae inde imraigrans in bra-
imacorrueret, lenlavit.; sed ipsa eadem super etnu ehiuin ad iriannra tandem deveuit; et, trt .indiciuni
delapsa est; iindc et in eo discriraine posittis S. excessus sui relinquerel, in svramitaie digiti UIIIHS
Brunonen) adjulprem invocavit, el mox aspexit mos' lumore faclo, lalius apertis portsnen sjne sanguine
nachuro, J/esltbus albis aspeciuquedecorua), manufii exiMin sibi providit «t penilus abscessii. Tara malo
•suatQdextram tencniem et ad iraa loca se leni.tcl; ltospiio liberata puetla cuin psirenlibus ad mona-
deducenlem, sterium regressa esl, ubi Deo et S. Brunoni, lihe-
4. < Quo faciurn esl, uimillamex eo-caau pa» iiHori suo, gralias immehsas retulit. i En raodo
tM84il ltwionem, cura tamen ejus comites, qui' adI (lia-m poslfcranm e tribus supra dktis miraculis.
eadenteat Meurroram, exstincluai euraaut corporei Sequcntibiis tiisce apud Sttrianura pag. 323 vcrbis
eonfraBtuK-ex lapsu exislimarent. Igiutr pedester' r. exponitur : < Per. eadem tempora i (anmira scilicet
domitra eslref ressus, ne vcliiculoquidera aut ajiena: 1525, quo triuin dictorum ntiraculormn certius
opera indUjensad iter; quod beneftchtm maximuroi redditwnvfuit generale ordiwsCarilHisieflsis capitu-
merUi»S. Brunmis accepturo Uilit. Accidtt id circa ktm, baud multura prxgiossa) < in oppido Piizooo
annum 1122.» Camillus Tutinus idem etiam mira- dioecesis Melitensis, sextq lapide a monastcrio i
culumin ceocinnato ase ordinis Cartliusiensis pro- (Turrilano S. Stepbaiii lumirum) < dissllo, sacer-
speclu recensct; verutn id, uon ad anuura circiter, i dos qtiidam e gremio deri saecularfenomine Sophra-
nti bic SflrtatiBS, 1522, sed adannum 15f8 refert. nus;Miriano, habenS apostema in pectorff circa vita-
Al vero, eluidila sil, duo isti scriptorCs seseiuler lesparles, volum nuncupavit' S. Brunoni. Qui, COn-
pngnare ccosendi proplerea non sunl,cura Surianusi tinuo sanus eflcclus, sicut ipse scripto testatus esi,
mitaculHm ttltfd, non xtistricte anno 1522 innectat, , fiiceracerex lcerx]virg«ieiBn»i8itadaliareS.P.BFU-
sed arroo circiterlS22, qux loquendi fofmula triumi nonis, in qua curationis et sospitatis serics legeba-
qualuorve annoruro cxlensiouero patitur, accidisse,, liir.-i Subdit modo hic Sufianus ajia miracula, S.
dutMaxatsertbal.Ut ulsit, rairaculum itlud prmeessiste> Brttnonis merilis palrata, qux, qticmadniodum ail,
lidcturtriaatia.qttx cxJtcobi Arfagoriii reihtOorum- t exscripta- stfnl ex schcdis mss. D. Nicolai Riccii
609 ACTA. 610
deTaberna.professiejusdera (S. Stepltani) ddraus, » A ] contincntur. Hoc cohieclum est Ncapon 18 Novem-
aceuratirisqne, adjectis etiam aliis nonnullis, a V. br. 1519 (error bic cubat, estque annus-, quo resti'
P. Severo a Neapoli fuere digesla. tutlonem illam factam, Infra num. 13 inveuies,
6. Verum cura primum ex his anrto demnm 152i 1529 substituendus) per uotarium Virgilium de Bu-
accidisse notetur, citiusque fortassis, qnain lric me luilo de Neapoli inter V. P. D. Octavianuro de Mau-
relaturriin, in Comraentario prxvio nura. 746 spo- tua, Priorem ttinc dorous S. Slephani ac visitalo-
pondi, S. Brunonis el S. Vincentii Ferrefii appari- rem provincix, et pfxfalurn comitem, qui, ut rn eo
tio, Aloysio Berlrano seu Bertrando S. Ludovict scribilur, bonam lidem cognoscens et aticndens de-
Bertrandi patri, divtnitus obiala, evenerit, Inbet votioncm riiaximain, quam se gerere dixil erga mo-
hanc, aniequant ulltim ex iis recenseam, leclori hic, nasteriuin S. Slepliani et propter rcvereniiani.quani
ne ab ordine chronico deflectam, exhibere. A Su- habet S. Brunoni, cujus sanctx reliquix in mona-
riano ilaque pag. 318 et seq. Itunc narratur in mo- slerio prxdiclo venerabililer sunt fepositx, cujus
dum : < Isdem (patef scilicet S. Ludovici Berlran- meiito et intercessionibus continuo exslilit adjiilus,
di) alia vice, defuncla prinia sua uxore, pergcbat et prxscrtira iii oblinenda a Doraino prolc, alqrie
ad eamdera doraum (Carlhusianam nempe) Portx- pro aniinx sux et prxdecessorura suorum salute,
Coeli, qux Valentia (llispanix scilicet TarracOnensis B I cerlioralus prius et ptcne informatus de jurisdiciio-
civitate, inqua corrimdrabaiur)quatuorIeuciSabeSt, rie monasierii, elc, sponle, et bona, pura el Lbera
retigiosum habitum peliturus, atqtie in ilinere volunlale reiaxavilprxdiclum lerritoiium de Ninfo,
iidera SS. Vincentius et Bfurio se videndos prxbUe- ac per fustera resignavil V. patri 1'fiori, elc. Cuju*
ront, dicenles, voltinlateni Dei non essc, ut religio- capla fuil corporalis possessio 29 Januarii anno
sus fleret; sed ut ad sxcuhim rediret. Qtii ex sccun- 1530 a prxfato Octaviano Prioic, prxsenle cum
da peslea ducta uxore Joanna Arigela anno 1526 aliismoiiachisD. Slcphano de Suriano profcsso ejus-
SustnlitB. Ludovicum Bertrarium ordinis Pfxdica- dem doraiis. >
toram, qui, sanctiiate et miraculis clarus, ad coe- 8. Tale est primum, quod e mss. Nicolai Riccii
lura abiit anno 1581. i Ila loco citalo Surianus, de Taberria schedis, a Severo de Neapoli accuratius
ifoidemetiam addens, relationem istam a P. Joan- digestis atque aliunde auctis, Suriartus loco stipra
ne Madariaga part. i Vilx S. Brunonis cap. 22, § 3 cilato rcfert; huic autem sequens proxime subjuu-
e $. Ludovici Bertrandi Vita, per fratrera Juslinia- git : < Circa annum 1540, cura B. Catharina Tho-
nura AntisU exarata, fuisse descriptara; quod sane, inasia Majoricensis, postea canonica Regutaris Or-
cura in hae relatio eadem reperialur, veritati puto dinis S. Auguslini in raonasterio S. Marix Magda-
esse consonura. Ad mrracula modo, qux ex Nicolai C lenx urbis Majoricarura, xtatis csset annorum cir-
Riccii scbedis mss. deprompsit accuratiusque, teste citer quinque, et cum avo suo itcr haberet in toco
ex dielis Suriano, digessit alhsque nonnullis auxit declivi juxla Carihusiam Majoricarura, flpp.ruit ei
Severus a Neapoli, progredior. raonacbas quidain in veste alba, qux Cai thusicn-
7. Primum e Siiriani recensione sic habet: <An- sium est propria, qui S. firuno fuisse creditur,
no Domini 1524, cum esset Prior hujus (S. Stepba- quique ei praediXit,eam Christi sponsam ftilurara,
rii) domns V. P. David de Charcascolis Mediola- el noii, ut avus Optabat, malrimonio copulandam-
nensis, professus Chartusix Papiensis, exccllens Alia similirer vice; anlequaro decimum xtatis an-
doroinus Joannes Baptisla Carrafa de Neapoli, co- num atlingeret, cum antrum quoddam introgressa
mes Uinc Agrottarix ac dorainus Caslri-Veteris nec- in foveam lapsa esset, uiide sine huniauo auxilio
non et Rocellae, infirmatus est usque ad mortem, exire non polerat; eo deflciente, divinum implora-
orutiique medicorum auxilio destitutus cum ageret vit, quod conlimio adfuit: nam aslilil ei liumaoa
iri extrerais, nocte quadara per visum objectus est specie vif auguslior in vesle catidida, qui ejns seu-
ipsi S. Bruno dicens : Joannes Baptista, si resli- lenlia Cartbusiensis vidcbalur. Sed S. P. Bruno,
tuere dislulcris terriloriuni, per tuos injusle occu- qui alias ei eodem schemaie apparuerat, fuerft opor-
"
patrim, domui mex S. Stcphani de Ncmore, morte tet; qui el eani coiisolalus, ne timeret, admonuit,
iliorieris et non vives. At ille, siroili voce respon- atque ut baculum, quem manu tenebat, apprehen-
dens, ait: Quod territortum, Paler? Terrilorium, deret ac Crmiler lcnerel; qno apprehenso, facilis
iutulit, quod vos de Ninfo dicitis, concessum mihi ei fuit ascensus e fovea, moxque ab ejus oculis sub-
el successoribus meis acomile RogerioNorlhraanno, traclus est. > Hoc duplicis apparilionis prodigium,
et, his dictis, evaiiuit. Slaluit prxfalus coraes intra qttod an Brunoni vere allribuendum sit, dubilari
se de hoc cerlius aliquid cognoscere, ac omnia red- posse videlur, non ex Nicolai Riccii schedis, sed
dere. Miruro diclu! vix hoc apud animum suumi aliunde hausisse videtur Severus a NcapoJ. Ila
constituerat, cum melius habere coepit et febri opinari me facil Sririanus, cuni ad illius calcem
pforsus ommquevilx discrimine exeinplus est. Dein nolet, esse id depromptum e Catharinx Thoinasix,
accersitis notario et lestibus visioncm rctulit, ac qux inler Prxlermissos ad 5 Aprilis diem relata
terrilorium, multisjam annis occupaium, reslituit, apud nos est, Vita, Hispanico idiomate a V. P. Bar-
ac qttam pmrima alia bcneficia a S. P. Brunones tholomxo Valperga, Carthusix Majoricensis mona-
obtinuit, qux lalius in instrumento restilulionist cbo, conscripta, annoque 1617 Majoricse tvpis ex-
fll S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 61*
9. Enmodo altcrius generis miraculum.nimirum, A.crimine versarentur ac periclilarentur, omnes una
non qiio cuiquam Sanctus beneficium conlulit, sed voce claraare coeperint: Saucte Brunu, fer opem
quo, qui in eum fueral injurius, divinituS fuit pu- nobis. Quo dicto, vident quemdam monachi specie,
rtltus. Id Surianijs jam nuuc narralo proxime snbne- vultu venejabilem, qui eorura manns apprehendens,
ctit ilaque exponit: t Anno Domiui 1544, 5 0clc- eos in aliam partem extra refectorium iranstulit,
bris pridie SUiusdiei, qui S. P. Brunoni sacer est, et coniiituo testudo fatiscens collapsa esl. Uode B.
vir (itiidamnobilis et clarus genere, sed a callidissi- Briinonis meritis incolumesevadenles Deo bealoqite
tlid hxrclico Martino Bucero misere seductus, in Patri gratias ingentcs retulerunl. > Egregie enira-
Carltiusia Coloniensi sub lcmpus, qtro Vesperlinx vcro, qtiam potens sit in ccelis S. Brnnonis patro-
preces horarix aguiilur, sedebat in hypocausto, ubi cinium, e postrerao boc miracttlo eluxit; ne anteni
hospiies excipi solenl, paruni quid edens el bibcns dc ejittsvcrilale quis ambigat, apud Surianum mox
cum religioso P. Petro Bocchcm, lunc procuratore siibjiingitur: <Hoc rairaculum eo aiino 1553 con-
ejtisdein Carlhusix, poslea Ptiofc Confluenlino, a ligisse, prxtcr Joannem Madariagam, id asserentem
quo cura audissel, die seqnenli S. Brunonis celc- ex tcstificaliorie jurata V. P. Sylvii Prioris lib.i, cap.
brandtim fcslum solerone, non sine stomacho rc- 22, coiifirmai etiam piclora ejusdera refectorii qux
spondit: Pulatis vos, illum in divorum nuinerum B G opu$ (quod scilicet post collapsam anno 1553 prio-
relatuni ? Certe, si ille sanclus est, nunquam post ris struclurx lesludinem ftierat resumplum) indicat
haiistura boc poculum coniingat prospera me uli constimniatumanno 1554 el eiiaiiiiuiniadliuc ibidem
valeludine. Dixit, bibit, moxque tanquara aliud niemoria viget a inajoribus acccpta. >
agens coepit sedere cogiiabundus, ut solent pbanta- 11. Nec minus, quanii apuri Denra uieriti sil S.
slici. Paulo post equura consceiidcns ad caslrum: Bruno, aliud, quod ntinc eliara subdo, probat inira-
siiura abiit. Nec mora : in leclum deciriens, paucisi culum. Hisce apud Surianum pag. 335 et scqq.
post diebus Ua, ul sibi ipse erat iniprecatus, ex concipilur verbis : < Eodero fere. tempore scilicct
niorbo perjit, vel invittis appiobans S. Brunoiiisi anle annum 1558 iiuidara donuiits Stephanus Ca-
sanctilalem. > Prodigium islud, scu divinam de ir- rozza ex oppido Suriano dioecesis Jkliicnsis sex
rogata Servo suo injuria vindiclain pliam refert inI fere passuura millibus a monasterio (S. Slephatii
Sacrario Agrippino pag. 214 Erardus Winheiinius;; videlicel) ex primis prolcssis doraus bujus an. 1535,
verum tam hic, quaro Surianus, quod nQroenfuerilL propter varia criinina (verba sunt cbarlx capiluli ge-
viro nobili, qui ob prolata in S. Brunonera verbal neraiis anni 1535in disposilione provincix et.hitjus
inUiria misere inleriit, non edicit, ila verosiinilliinei dornus)in magnum scandalum ordinis ab eo per-
^
ambo, ut nobilissimx ac notissimx hodiequeXarailiae, , pelrata et propler frequentes ejus apostasias,
e qua is orlus fuit, honori parcerent, facicndumi tanquam incorrigibilis, ab ordine expulsus ct
rali. El sane Iaudando omnino consilio iia fccere;; alienus denunlialus est. Qtii deinde vixit in co-
quarc el cgo eorum cxeraplo a prodendo viri illjus5 deiu oppido more sxculariura clericorum plu-
nobilis nomine hic abstineo, licet inleriiii id e Car-- ribus annis, ac tandem in maxiniuin laterum
thusix Liranx anliquo, probataeque fidei. monu-- dolorem et febrim incidit: unde et ad extrema de-
m.entoapprime comperium halveam. dedurlus omnique prorsus deslilutus auxilio elata
10. E niiracuLis,annum 1600 prxgressls, qux ei voce clamare cccpit: Sancte Patcr Bruno, adjuva
mss. Nicolai Ricii de Taberna schedia, a Severo ai rae. Conspiciebalur torvis oculis ac trisli facie mul-
Neapoli aliunde auctis, apud Surianura referuntur,, los n.oius per cubile faccre, et nihilominus seraper
liicquc in mediuui adducenda suiil, atleruin niprio ) magnis vocibus iierabat: Sancle Paler Bruno, ad-
recensearaus. < Cuin... monasteriuro S. Slephani > jtiva irie, nec alia verba in ore habens magis magis-
(adi Surianum in suis ad S. Brunonis Vilam, ai que cruciabalur. Hxc animadvertens frater ejusJa-
Surio coiiscriplam, Aniiplalionibus pag. 351 etl cobus Carozza cum cacleris domesticis, commise-
seqq.) < in ampliorem formain redigeretur anno Do-- n| ratioue moti, priorcm monasterii adierurit, qui, bis.
mini, 1553, Priore existente D. Petro Paulo Lum-- . audilis, mox P. Franciscum Micelottum de Binun-
bulo de Cajela, professo dointis Neapolis, cujus vilat gio, professitro el procuratorem hujtis domus, desti-
mansuetudiiie, pietale ac religione plena fuit, refc- navit cum plena sua polestate et facultale eum ordini
clorii pars superna opere lestudineo fabrcfacta,, rcconciliandi et illius babilu induendi. Perrexit ille,
quara ltalici incolx Laraiam vocant, valde profecto) alque inlrans domura more recepto dixil: Pax huic
nilida, muJloque sumptu constructa, jam sibi cobx- domui, etc. Statimque infiriuus, qui velut exaniinis
rens ac conslaus videbatur, ul, buraore dcsiccalo,, jacebat, exclamavit: Indue me, Paler, nam mori ne-
fulcra iignea, qux lapidcs, coemenlo compaclos,, quco, nisi prius in gratiam receptus, habitum quo-
sustinebant, subduci atque amoveri posseni, opuss que, qiiem dimisi, recepero. Hoc mibi donum a Deo
illud aliquanto cilius, quam oportuit, aggrcssi de- obtiiiuit pater sauctissimus Bruno. Qui siroul hac
uioliri ccementarii subito borribilem fragorem au-- habitu fuit indutus, melius habere coepit, et eidem
diunt ex faliscente testudine. Accidit vero, ut qui- patri peccala confessus sacratissinutm sacramenlum
dam, nomine Bonellus, operis magisler ac alii ejus-- Eucharislix humililer peliit et accepit. Deinde cum
dem arlis illi assislenles, cum in tam prxsenlj dis- niagna corriis contrilione sacro oleo est pcrunctus.
613 A€TA- -61-4
et sic muiiitus diem ctausit extreinum, atque ad A [ Iaudatis schedis haiista, alque in annua, qua e
monagterium corptis cjus delalum in comnnini COB- Turrilana S. Slepbani ecclesia ad -Turfitanam iti-
nielerio tnmulatum fuit. IIoc autem circa annum dem S. Marix ecclesiara sacrura Brunonis caput
1558 conligisse oporlHil; nam-anno 1559 Fr. Mice- deferri ex supra dictis modo solct, solemnitate ad
lota inslHutus est pcr capitulum prior domus Tri- ejus invocalioneni palrala. Surianus pag. 356 sic
sulti et obiil 1560. » scribil : < Anne 1589 conveiiientibus juxta morein
12. Miraculuraislud, seu beneflciutn, a S Bruiione ex castris, opphlisque circumposilis qnamplurhnis
sacerdoti, ordinis sui olira alumno, impensum, ex sacerdotibus etpromiscui sexuslurbis cum solemni
ordinis Carlhusiensis eapituli charta, uli relalionis suppbcatione, qua e monasterio S. Slephani Feria
Jam datx initio indicatur, priinitus hausturo esse, sccunda posl Pcniecoslen eonventualiter a mona-
Snrianus eliam, qui id ex auctis per Severum a chis defertur siroulacrura argentemn umbilico le-
Neapoli Nicohii Riccii schedis accepil, ad calcein nus, in quo asservatur caput S. P. N. Brunonis,
subjungit, ac deinde, aliis nonnullis, qux brevilatis et digitus integer S. Slephani protomartyris, in
causa onritlo, interpositis, pag. 354 sequens, quod, manu ilidem argentea reconditns, qui ab Urbanoil,
in Fabricio Carrafa, cura tcrram de Ninfo, ab avo instanto comile Rogerio, huie domui > (Calabrinae
suo Joanne Baptisla Carrafa, (adi num. 7). Carthu- B niroiruro S. Stepliani) < donatus fuisse perhihelur, ad
six S. Stcpbani restilularo, ilerutn occupasset, pa- ecclesi.am B. Marix, milliario hinc distantem, juxla
iraluro, in easdem schedas e Turrilanx S. Stephani quara olim ftiit eremus, a S. Bruuone eonstrncta,
Caftliusix tabulario fuil illatum subneclil : < Anno, roultiex diversislangiioribus DeiGeiiitiicis auxilio et
inquil, 1586 meuse Octobris dominus Fabricius S. Brnnonis meritis curali sunl, qnos propriis ocu-
Carrafa, niarchio Caslri-Veteris, Hieronymi F. ac lis nuilii cx nostris videruiii; eranl eniin ibr tuo-
Jo. Baptislx Carrafx nepos, curn majoruiu suoruni nachi et conversi nuin. 25.
conluniaeia in eo propagarelur in occupando atque 14, < lbidera viritsscs alios suppJioabundosopem
indebile reiinendo lerrilorio sxpe diclo tle Niufo, B. Virginis, a|ios S. P. N.Brunonis iioroen incla-
et a priore illius temporis V. P. Pelro Bono de manles ; ucc frtislra : sanabanlur eniin a qtiacnu-
Agrottaria in jus vocatus pro resiilutioiie conieuitie- que detincbanltir iufirmitaie. Adfuit ttini inter eos
ret, in febri.roincidit aculissimam, adeo ut a roedi- niiiliei' quxdam ex vicino oppido, Pizzone dieto ,
cis de illius vita conclantarelur, familiares .rcligio- routa, qux dccein el octo antios elocuta verbtira non
sissiinam malrem adhuc supcrstitera, in proximo fuerat, ct inox in illa prxfata ecclesia clamare cce-
oppido comino anlem, aecersierunt ad lucliiosuni pil: Misericordia! ttincque loquendi liberum usum
sui nati funus deflenduni. At illa ex infortuniis, qtix " recepit. In cnjus accepii benelicii nterooriam habi-
prxdeccssoribus suis ob prxdicti lcrritorii usurpa- tumordinis album more saiieiimojiialiiim nosiraruin
tionem eveneruut, edocta nuniiis respondit: Ego semper geslavil, et quotanuis ad feslivitatetn an-
veniani et curabo eum, Dco dante, et S. Brunone nuam ejusdera ecclesix inter primas advenit. Alia
suflfaganle. Illico ad filiuin pergetts, jaui morti pro- quaedam imtlier ex oppido Suriano ad prxfatam
xitiium sic allocuta esl: Merito hxc palcris, quia ecclesiam accessit, qitx, duodeciro annos habens
territorium de Ninfo S. Bruiionis iujiisie orcupas, in infirmiiate sua, omtiero fere substantiam frustra
et iuinc audi sermonein nietini, aecersi priorcm S. iit medieos erogarat. Haec coram omnibus flexis
Stephani dictuinque locum ei resiilue, et slaiiro li- genibus orans clamare ccepil; Serve Dei S. Bruno,
beraberis, sciesque, quia njanus Doutini super le jam confessa sum, jam sanclissimum Eucharistiae
est, aflligens el eruens le, sacrametilum suscepi, si expedil saluti atiirox
13. < Statim illc roalris monitis oblemperavit, roex, itnpetra mihi s»nitaleni ; sin auleni, fcli-
ac coram niuliis aslaulibus se ila faclurum prole- cem obituin; Ixia enim-ntoriar, si boe mihi con-
status est. Misericors autera Deus, qui nou vult tigerit in hac ecclesia. Mirabile dictu ! Continuo
inorlein peccaloris, scd ut coiivcrlalur el vival sta-. n defiuteta est, et qitasi ridens ab omnibtis conspicie-
lim febri iroperavil ac recessil, alque incolumis batur r atque iu eadem ecclesia sepullurx tradrta
eflectus, quod spoponderat, opere adimplevit, pu- esl. > Talia sunt duo, qux prxsenti § reccnscnda
btico confeclo instruraenlo 18 Oclob. 1586, Indict. adliuc erant, seu miracula seu lienelicia. Venrin
xv per raanus Consalvi Erraogida de lerra Spalulae, erit fortassis non nento, qui, an priraum cx his S.
in quo sanitalem rniraculose se reccpisse couflletur BrunonJs pairocinio pairaium fueril, revocet in da-
his veibis : Pro suraina devotione prxdicli S. Bru- bium, qnod mulier mula, tn ctijus favoreni obti-
nonis el per merila et beneflcia recepta el diversi- gii, invocasse illum non Jegatur. Attaiiiem, cum
mode habila, et qux a prxdicto S. Brunone habere bxc albtira saiiciimonialium Carthusianarum niorc
speral, et in dies liabet, et prxserlim in praesenti habiluni iu accepti beneficii nienioriam detnceps
sua uiagna infirmilate, etc, et confinnavil, cessio- gestarit, acccptum id Brttnoni retuirsse, iiaqiie sese
nemJo. Baptistx sui avi 18 Novetnbr. anni 1529, hunc iuvocasse confessa videtur ; quod cum ila s;t,
ul (vide nuro. 7) supra. Eodem die etiam litteras parlem eqiiident in illo seu miraculo sett bcneficio,
dedit ad conventum, commendans se cjus preci- nisi forle, quod lamen non pitto, sanclissimx Dei
bus. i Venio nunclandem ad rairacula, ejam sxpe genitrici ascribendum polius lolum id sil, habuisse
WIS S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTORIS 61«
Sanctum, ataittendum npparer. Ad ea modo, qttae A ac stattra liberatus ad obitum nsqrie incolumis per-
jriaqnenti^expetlire statut, progrediainut. nxtnstt. Obiit vero postea i Aug. 1625. > Cum Lu-
.\lt, liitfttof inlracutm, toJentc xvfl, ante aimum dovictts Suespeckh.^iui, dum Turritanx S.Stephani
<at»*nrjjuiiu xxiv, pulrata,. &comentur,- «I qni et S. Brlinonis Carthusix priof esset,-daemonittrn,
"landem Saucli cultus ad unitersfim Eccleiiam ex- rralvere ex
«txsus, fetruhlque ejut tunc Colonim 'Agrippinm tapide antri S. Brunonis adbibite, e
ceiebraHnufneni, eTjmnilur. fratre Blasio energumeno, uli hic narratur, expulit,
(5. Non panca.ptilvere abrase e laphje specus scu prior pfimum, quemadinodura apud Surianura toco
SMtrl*tn-qw), ut nonnnHi ex diciis iri commentario eit. Severus a Ncapoli docet, anno 1608 fuerit crea-
prxvio |4*j voltrnt, continuO S. Brimo post suum tus, annoque 1611 obierit, oportet, ut lempore, in-
in Turriiamm ereraunt secessttra habitavit, reque ler ulrumque bunc annutn medio, prodigiura istud
etiam vtra subinde (adi eUmdein certimenlariuni acctdeTit; (piare cttm forte etiam. annura 1609 prae-
praevhim nuin. 7418)commofatus fitisse vtdetur, iri «esseril, visinn est id hlc prxmittere aliis adhuc
atgrotatititJM tatiguidoTumque favorem patrari tni- recensendis niiracnlrs, quae vel hoc ipso anno vel
racuJa, Snrianus in «mVad Srunonis Vilatw,a Snrm, serhis evenere.
•ontextara, • adnotatienibus e Nicolao Riccio de Ta- 47. En adeo nunc unum, quod anno 1609 accidit,
Sterna sttpra laudato praefalus, seiroena seu miratu-B . B quodque, licet non pulvere, e Brunoniani antri la-
iura seu benetkiiHn, quod, pulrere ille adhibito, pitjleaeeeplo, Sancti tamen patrocinio fuil patralunt.
jjiatraMtnfuit,e receiisioiie Severi a Neapoli, qnl hl, Hisce eXstat apud Surianum pag^ 365 et seq. ver-
ttt prxmitlit, e Basilio, CarthusixTurrrtanxfiatre 3 bis expressum : « Sub eodem P. Priore > (raonaste-
eonvewo, •reiqtie gestte ecutalo teste audivit, pag. rti S. Slephani Ludovico Suespeckh) < amno 4609,
364 m mediunt adducit hisee ifi»i* Severi Verbis : cara ad monasterium veclaretur magmis lapis, e
< Fraler BJasiusde Pace ex eadem Seera oppido vi-. vicina Iapidicina excisus, quadratus, octo vei am-
«ioo ad «aittiare,monasierii > (S. StepJi*t*ide Ne- plius palraos babens undique in longitudne, et
more) .(-coftverstn, professusejttstreHi,Deo permit-- nMumfere cum dimidio diametralem, usui fulufus
tenie, a maJigoo •ptrilu obtessus misere vcxalxmm. pro labula summi aKaris ecctesix, tanti ponderis,
Cm V.prior praedicUist-(LndovicusSaespeckh nmii-- ut a plriribus bodm jugis stipra lignea machina aegrc
rum) < HMnata,qua prgedituserat, clYaritate compa-- advehi potuerK, et liiuhus ad visendum popttius
tiens, eupieiw ovem suam ab invasione infemaliss accederet, quidam David Muller Brandeburgensis,
lupi eripere» scieos ctiar», genus queddam dxmo-- itt lspide et ligno egregtus scuiplor, qui sux artis
jiiorura >uon nisi oraltose et jejunie ejici, tribuss adwiratioTie digna mulla embiemala ex liguoruin
dicbns pane et aqua (hintaxat victitavit, atqne,, ^ segmentis coagmentalis versicotoribus effecit in
'- t«oc monasterio, quique prxfatx machinaeslriielot
aliic negotiisinlertitissis, solun»oratiohi vacarw per-
roatisit. Post teriHim diero, aecuratiori generali II el prxfectus operis aderal, cura roedio ilinere flexo
peecatoruin confessione prxtnissa, in sacrarit altari,i, poplite currum adaplare vellet, ac subtus aspicerct
4|i quo in falirefacto tocufareeBto, ebeno argentoqttele altora ex^rotis ttbiarn illius adeo vaiide pressit, ut
fterniala varie caelalo, asservantur eaput S. P.'. jji lerra, penittis humo cedenle ponderi, abscondo-
Sruiwtiis in ar^eivteo siraulacro, et aliae simcto- t- retar, ipso David clamariic, S. Bruno, opem fer
ruut-reliqtiise, nii#sam qjjoad dcvotios peluil, cele- ntXrl; cuinqiie plurimi cominiseraiiOnis ergo accur-
bravit, prseseale fi»lre Bksio, arreptilio et prsedicto
o rissent, libiam ejus conintinutam existiuianles, in-
tralre Basiijo,, venta esl aJtqiiantulura in nervis Ix.a, quae etiani
16. < Posl mis&amveutuin esl ad exoreismos, et ;t paulo post perfectc curala est. 1n eodem locoprx-
cum dxraoa egredi cuoctatettir, recordatus esl P. *. fatus suulptor aediculam seu parvtilain capellam, in
Prior lapidis. gpecus S. Brunouis, ae siatira manda-t- coHc sitatn, suis sumpitbus erigendam ad rei fulu-
fit F. Bastlio, ut, COISJXHSO i> ram memoriam curavit, qnxadhuc exsiat. > Duobus
aquo, quantociut lapi.
dis piuVverew,e specti suwptura, ad se perfewet.t.
ft Hisce jam reJatis atque apud Surianura exstantibus
Qui jussa cpmplens, cum, accepto imle pulvere, 2, ntfracttiis aliud modo subjungo, typis hactenus ,
doinuin rediret, iu medio ilinere derepente ventura rn quod sciam, non subjectum, quod in S. Brunonis
validum contra se irrucnteui sensil. Quo violentcr >r imagine Caballione, seu, ut ab aliiS scribitur, Ca-
ex eqtio excussus in lerram raaie acceptus decidit. t. valilone, episcopali Vindascini in proviricia ad se-
Eodcra momento dxinon, in cachinmim solutus per it dera aposlolicam spectantis comrtatus civitale,
os arreptii/ii in Iiaecverba prorupit Calabrorum dia-
1- annb 1J3I0 patrattim cst, quotlqiie cuni Majoribus
lecto : At come buono coitzato se ne terra 1 qux La-
i- nostris e Magna Carihusia anno 1668, uti, quaro
linc sic spnaut: At quara bcne acceplus redit. Ita la ei ascripserunt, notilia roe docei, fiiit conimuiiica-
roihi prxcise referente eodem fratre Basilio, equo 10 tUffi.
sitie sessore recta ad nionasteriura redeunle, homi-
ii- 18. Sequentibus hisce vefbis describituf : « An-
nes ad prostratum, ut existimarunt, nec e terra ra no Domini 1610, niense Augusto, Alexandcr
adbuc surgere valentem, excurrettunt, domomquc le Maurissius, civis Cavallicensis, visa tabella qua-
reduxerunt. A quo accepto pulvere atqne contra ra dam in clioro PP. Capucinorum Cavallicensiuro,
dxmoniiira adhibito, illud exire ab hamiue cocgit, t, in qua reccnler a patre Bernardmo efligics saneii
617 ACTA. m
Lndovici, episcopi Tholosani ejusdem ordinis (S. A Maurissio, Josepho L'Empereur et Joanne Baplista
Francisci Assisiatis niroirum; nequc enim sec. xm, Gemifrera nolario ct scriba Curix spiritualis Ca-
quo S. Ludovicus Tholosanus floruii, capuccioi ad- vallicensis subscriptum elsigilloepiscopalimunilum,
huc inveniebanlur) professi, deformala fuerat, il- quod una cum prxdicla imagine, supra eXhibila ,
lius elegantia supra raodum deleclatus et captus, Carlbusiam ab eodem D. Dionysio transmissuro in
accessit ad palreniFabianumdeSault sibi familiarem, labulariis domus imegrum asservalur. > Majorcs
Instantissimeque petiit et ab eo obtinuit, ut iroa- noslri, qui, quemadraodura supra jara indicavi, scse
gunculam sancti Brunonis hic appensam, quam pro e Carlhusia majori conceptam hisce verbis miracn-
sua in eum antiqua devolione asservabat, superdu- li, in S. Brunonis imagine palrali, relalionem acce-
ctis coioribus opera dicti patris Bernardini iq simi- pisse, ih margine ascripserunt, nolula apposila
lem sancti Ludovici reprxsentationem delinearat; etiam roonent, sese et illam Sancli imaginem, et
liuic igitur operi 20 ejusdem roensis primam admo- ipsum inslriimentum aulhenticum, cujus sub fincin
Vet maiinm P, Beruardinus et iniaginis fnndum in- jam dalx relalionis menlio fit, ln Sacello, S. Bru-
dico pro more oblincre aggredilur. Verum cum opus noni in Carthusia majori sacro, vidisse, cum ibi
ob exhjititalem displicerel, supervenienti cuidam anno 1662 versarentur. Porrotmaginis illius exem-
pictori, noraine L'Emperenr, tradit penicillura, ro- "B plar ad majores noslros una cum miraculi relalione
galqite nl illuri jam bene inchoaium ad inslar ima- missum fuisse, e verbis, quibus bxc initio et finc
ginis sancti Ludovici absolvat, acquiescit piclor et concipitur, apparet; verum ego id, quod alioquiit
imaginis fundum atqtie ipsuro in cruce pendentem xri incisum lectori liic cxhiberem, inter seposilas
Salvalorem siibjoctamqua calvariam atra fuligine de S. Brunone notitias invcnire haud quivi. Unum
oleo subacta inflcit, candidam sancti Brunonis ve- roorio adhuc, quod miraculis, a Sancto factis, apud
slem in leucophxain demutat.capilitim producit, ma- Surianum accenselur.quodque annum 1624 prxces-
nicas substringit, pro cucuila cannabinain plagulam sit, slndioso lectori, anlequam ad alia, ad gloriara
assuii, lolara denique imaginem, demptis Pontiflciis Sancti poslhumamspectantia, sermonem convcrtam,
iiisrguibtis, perio scilicet ac mitra, sanclique Bruno- hicexhibeo.
nis capite, in aliam transligurat. Porro, advespera- 20. His verbis exponilur : t Anno 1623, cura
scente inultum jain die, sic afleclam labellam rece- esset prior D. Joannes Manducide Seminaria oppido
dens P. Bernardino relinquil : qui sequenli die, dicecesis Mclitensis, qui sacell.i SS. Slcpbani c'
mane faclo, alieni operis cnriosus explorator, duin Brunonis, sita in transversa parte ecclcsix sul"
iroaginem propius intuelur , hxret altoniuis , ct _ tholo, niarmoribus versicoloribus Roma magno
inusitato successu perculsus, vix oculis suis credit, sumptu adveclis exornanda curavit, coaptaiirioruii'
nullus penicilli ductus, nullum coloris, nuflum indici marroorum causa venit eliam huc inde quidam Gas
vestigium, pura oronia et veluti spongia delersa par marmorarius, qui, humani gcneris boslc sng
existunt, sola sandaracha, velut in perpetuum rei gerente, etcarnis fomite lilillante, quadam dic cuui
gestae monimentum, sed inlegris prioribus linea- alio ejusdem artis socio, diclo Michaele Siculo, inlra
mentis, remanserat, sicque sanctus Bruno, rejecto ecclesiam S. Marix (De Turri nempe) solus cum
ascititio schemale et colorc, in veste naliva candi- eo de certa muliere ad inbonesla soliicitanda vcrba
dus apparebat. Ergo inter pavorem et gaudium miscebat propc parvam januam ad dcxlrtim lalu.'
dubius pater Bernardinus ad patrem Andrxam diclx ecclesix, luiicque repentc audiunl, qiialunr
dWrtes ccenobii Guardianum accurrit, rem om- validis ictibus pulsari gradus, tunc ligneos, dcin vcrc
neni communicat, sigillatiin exponit, imaginem lapideos factos, quibus ab exteriori parte ecclcsia?
exhihel. ascenditur ad chorum super alriuro ccclcsix con-
19. < Cerlatim omnes e domo Patres, audila rei struclum. Ad quem slrepitum exlerritus Gaspar
noviiale, adsunt, sciscitantur, audiunt, imaginem egresstis est foras per eam latcralom januam, ac
explorant, et una voce, ingens id esse miraculum , D JJ clare conspexil terga roonachi nostro habitu induti
exclamant. Adest quoque Josephus L'Empereur pi- vicinum nemus petentis ac penetrantis. Ex cujus
clor, promissi memor, pensum absoluturus, sed a aspectu intjore tiraore est perculsus, cum probc
palre Bernardino, quod acciderat, miraculuro edo- sciret roonachos noslros nec illa die et hora illic
cltis, prohibelur ullra maiium operi (quando id adesse, uec unquam solos eo advenire solere; unde
inauspicato cesserat) adhibere, aut ullam deinceps nec vane opinalus esl, S. Brunonein fttisse, cui cordi
alicujus Sancli efligiem tti alterius commutare ag- semper fuit, et est honestas ac sanctitudo Dci do-
grcdi. His igitttr omnibus visis et auditis, non sine mum decens. Dcin tiraore compunctus rcm lolam
rubore et metu dominus Maurissius iraaginem, sibi aperuil D. Mathix Nucifero professo, et tunc roo-
restiiutam, sumraa cum veneratione recipit, eam- nasterii sacristx : quo referente. Iixc in Acla relatn
demque tandera, a multis visam et religiose spe- sunt. Eodem anno illa mulier intcrfecla est a co-
ctalam, D.Dionysio Sailly, priori Carlhusix Boni- gnalis, et Gaspar de nocle, tempore carnis privii,
villam diverlens graviter est in capitc
passus, dono dedit. Exstat de ea re authenticum in- ad proximam
strumentum, a rcverendo officiali et vicario generali vulneratus, sed brevi convaluit, S. P. N. Brunoni
reverendissirai episcopi Cavallicensis, Alexandro se coramendans : qui et_me hxc scribcntem, ut
PATROL. CLII. 20
S. CRUNONISCARTHUSlANORUMINSTITUTORIS ' 62»
610
missam ad illius altare ct honorem oQerrem , ex- A subscriptis, el sigillo aticujus pcrsonx in dignilaie
oravil; quod libenter, nescicns, rem occultam esse, ecclesiaslica .conslitutx munitis eadem prorsus
prxsliti. > firies adhibeatur, qux prxsentibus adbiberetur, si
2t. Cum bxc, quaeapud Surianum pag. 565 et forent exhibitx vel ostensae. Datum Rotnx apud
bin'is,seqq. Severus a Neapoli hic narrat, anno 1625 Sanctum Pelrum sub annulo Piscaloris, die 17 Fe-
accidisse, ipsa prOdat dala bujus relatio, eodemque bruarii 1625, ponlificalusnostri anno lerlio. S.Car-
eliain annoSancti noslri culttim propagari contige- dinalis sanctx Susannx. Ita est, Silvester Sparia,
rit, chronologicus, quem seqiii statui, ordo exigil, illtislrissiini el reverendissiini domini Cardiualis
tit de re bac modo hic traclein. Publica S. Bruno- vicarii iiolarius. > Locus >&sigilli.
nis veneralio abanno 1514, quo fueral is explicato 25. Aposlolico huic brevi jam prxiverat sacrx
in Coramenfarioprxvio § 47 ritu in beaiorum nu- Congregalionis riluuin indulluin, quo idcm, quod
inerum relatus, apud solos fere Carlhusianos locum per islud bic concedilur, anno 1622 jam fueratcoi;-
Iiabueral, cum tandem , bis agentibus, Grcgo- cessum.Exstalid pariierapud BenedicliimXIVloco
rius XV papa conccssit, ul S. Brunonis fesluro proxime citalo, sicque babet : < Supplicalioni, a
inissali elbreviario Ro.nano inscribi ofliciuroque de doinino Bernardo Gazio, ordinis Carthusiensis pro-
eo semiduplex die scxta Oclobris in quam illud in- IB curalore generali , sacrae ritutim Congregatioui
cidit, ab omnibtis iibique fidelibus, qui ad Horas porreclx, eadem Congrcgalio communi illustrissi-
ranonicas tenentnr, libere ac licile recitari possil. monun R. P. assensu inclinala, habila eliam San-
Breve aposlolkiim, quoidfecit, Beiiediclus XIV clissimi Domininostri confirmalione, festum sancti
papa e Carlhusia m:>jori,uli ipscmet doccl, acce- Brunonis, ejusdem ordinis fundatoris, dic 6 Octo-
pit, atque in conlexti a se de Servorura Dei be .tili- bris, qua in ccelumevolavii, in missali ac breviaiio
catione, el bealorum canonizalione operis librnm Roroano rcponi, el officium de eo seniiduplex ab
primum intulit: bisce aulemibidern cap. 41, nuro. 7 oiiinibus tlbique fldclibus recitari concessit. llli
verbis concipitiii': < Gregorius papa XV ari pcrpe- eniin inter Sanclos prrccipue universalem Ecclesix
luam rei-memoriam. Doinini nostri Jesu Christi , vcneralionem expostulare videnlnr, qtii sacrarum
qui servos suos xlernx glorix prxmio donat in faroiliarum instiliilores niiliianli eidem Ecclcsix
«celis, vices, quanquam immerili, gerentes in lerris, nunqtiaro inlcrilura snffragia reliquernnl. Sig.
cx adjuncto nobis pastoralis oflicii debito procurare Fr.inciscus Maria, Cardinalis a Monle. Locus >£
lenemur, ril eorumriemservorum Clirisli debita ve- sigilli. Joannes Baptista Rinucciniis secretarius. >
neralio indies magis proinoveatur, et laudetur Do- _. lloc instrunienlum, quod, qui i|Iud cum Benedi-
rriinnsin Sanctis suis. Quam ob rem fidelium quo- cto XIV papa de roandalo reverendi palris, ordinis
rumlibel, prxsertim vero sub suavi religionisjugo Carlhiisiensis generalis, communicavit, Ambrosius
allissimo fiimulanlium,votis, qux peculiarem San- Crollel, bujus scriba,19Noverobris anni 1622daluiu
e!orura Tirijusmodi cultum el venerationem rcspi- nolal, Carlbusianis petentibus a sacra riluum Con-
ciunl, libenler anntumus, prout conspiciiniis in gregalione fuit indullum, ipsomet annuenle, iilt
Dominosalubriler expedire. > reJlala, quibtis id constat, verba fldera faciunt,
22. < Supplicalionibus itaque dilecli fllii D. Ber- summo ponlifice Gregorio XV; ul proinde bic illud
nardi Gazii, ordinis Carthusiensisproctiratoris ge- ipsum, quod anno 1625 per Breve, num. 21 et scq.
ireralis, nobis humililer norrectis inclinati de vcne- rccitalum, Cartbusianis postulantibus concessit,
rabilium Fralrum nostrorum S. R. E. Cardinalium vivx vocis oraculo anlea imperliisse videatur. Nec
sacris ritibus prxposilorura consilio, quod de cxtero tanliim hic pontifex , ul S. Bruno per universam
pcrpetuis futuris lemporibus festuin S. Brunonis, Ecclcsiam ciiltu publico afliciposset.indulsil; verura
cjitsdem ordiriis lttndatoris, die 6 Oclobris, qua in etiani, quo reipsa, etiatn ab iis, qui ad Horas ca-
coelum evolavit, in missali et breviario Roniauo nonicas non tenenlur, veneratione congrua honora
reponi, ofliciumqiie de eo scraiduplex ab oninibus D j retur, indulgeuliam plenariam omnibus, qui luce
ubique fldelibusrecitari Iiliere ei ticite possit et va- ips. sacra Carlhusianorum ecclesias visitarent,
leat, aposlolica auctofitate lenore prxsentium exigique pro lucrandis plenariis iudulgentiis solilas
concedimus el indulgemus. Quocirca venerabilibus preces ibidem effunderenl, propensissiroeconcessii.
fialribuspalriarchis.archiepiscopis, episcopis, cx- Exstantes apud Surianum litteras aposlohcas, qui-
terisque ecclesiarum prxlatis, in universo terra- bus id fecit, lubet etiam huc transcribere.
rtim ofbe conslilutis, prxcipiinus et maudamiis, ut 24. Sequcnlibus itaque apud hunc vitx S. Bruno-
in suis quibtisque ecclesiis, provinciis el dioucesibiis njs, per Suriuin concinnalx, commentatorem vcrbis
prxsentes riostras lilleras solemniter publicari, et concipiunlur : < Gregorius papa XV ad perpetuam
:ib omniuns ecclesiasticis personis sxcularibus, el rei memoriain. Spleudor paiernx glorix, qui sua
quorumvls ordiimm regularibus oranino observari mundum ifluiiiinai ineffahili claritate, pia vola fi-
faci.ant, non obsiantibus conslitulionibus el ordina- delium, de cleiiienlissima ejus majeslale speran-
tionibus apostolicis, cxterisque conlrariis quibus- lium, tunc prxciptie benigno favore prosequitur,
cjnque. Volumtis aiilem, tit prxsenlium Iransum- cum devota ipsorum hutniliias Sancloruin prec bus
plis, etiam impressis, raanu aliciijus nolarii publici el roeritis arijiivalur. Volenlcs igilur, orane> el si;t-
621 ACTA. 022
gnlas ecclesias monasleriorum monachorum Gar- A . qua hic nobis sermo, Colonix Agrippinx, non anno
Ihusianorumubiciinque exislentinm aliquo spirituali 1625, sed anno 1624, celebratam fuisse, intelli-
munere illuslrare, de omnipotenlis Dei misericordia gatur, quemadmodum mox, cum id recitaro,
ac bealorum Petri et Pauli aposlolorum auctorilale! ostendam.
eonfisi, omnibus utriusque sexus Chrisli fidelibus,, 26. His verbis concipilur : < Ferdinandus Dei
vere poenilenlibiiset confessis acsacra communione! gratia sanclx Coloniensis ecclesix electus el con-
refeclis, qui aliquam ex dictis ecclesiis die festo» firmatus archiepiscopus S. Roin. Imp. pcr Italiara
sancti Brunonis, sexto mensis ^Oclobris celebrarii archicaneellarius, et pfinceps eleclor, episcopns
sotito, a primis Vesperis usque ad occasum solisi Paderbornensis , Leodiensis et Monasteriensis , ad-
festi hujusmodi singulis annisdevole visitaverint, et; ministrator Hildesheimensis , Corbeiensis et
ibi pro Chrislianorum principum concordia, hxre- . Berchtesgadensis, princeps Stabulensis, comes
siim exstirpalione ac sanctx matris Ecclesix exalta- Palaiinus Rheni, ulriusque Bavarix, Westphalix,
tionepias ad Deum preces efftrderint, plenariam Angarix, Bullionis dux, marchio Francimontensis,
omnitim peccatorum suorum indulgenliam! etre- comes Lossensis, Longiensis, Hornensis, S. Sedis
missionem misericorditer in Domino concediraus, apostolicx legalus natus, etc. Venerabili clcro et
prxseuiibus perpetrris futuris temporibus valituris. B 1 universis, ac singulis Christi fnlelibus civitatis ct
Volurous aulem , quod prxsenlium transuraptis; archidicccesis noslrx Coloniensis saltilem in Domi-
cliam impressis, manu alicujus notarii publici sub-• no sempilernam. Cum Deus Opt. Max. Pater ille
scriptis et sigillo alicujus personx in dignitale ec- misericordiarum pro palerna sua providentia ct in-
clesiastica conslitulx tnuniiis, eadem prorsus fldesi finila erga nos charitate suos qitibnsqiie locis et lcin-
adhibeatur, qux prxsentibus adhiberetur, si forentt poribns Sanctos varie dispertilur, ut nobis in cali-
exhibilx vel oslensx. Dalum Romx apud S. Mariami ginoso isto mundo inter lot dogmatum ac morum
Majoremsub annulo piscatorisdieS Julii, anuo 1625,, errores facem prxferant, ac in viam salntis xlernas
pontificalus noslri anno tertio. > quasi manu ducant, tuin verojugiier hanc noslram
25. Surianus, ponlificia hac, qua quamlibet Car- Colonienscra ecclesiam oculis sux benignissimx
thusianorum ecclesiara die sexla Oclobris seu luce roisericordix respexil et cxteris orbis terrarum re-
S. Brunoui sacra frequentanlibus indulgcntia ple- gionibus ac provinciis eminenliorem reddidit, dtim
naria a Gregorio XV fuit concessa, pag. 266 el seq. clemeniissime voluit et concessit, ut plurimorum
recilala bulla, mox subjungit : < Hac autem bulla, i»aximorumqueSanclorum parens, alitrix, domici-
velut classico personante , varii variarum regionum linm et custos essel; qnoruin niinirum incritis et
excitati populi, certatim quisque pro sua in sanclum C suffragiis, postquani fidem suscepit, reciriiva non
Brunonem reiigiosiore observautia , exaggeratum fuil, sed in fide slabilis, estqtic et audit Romanae
ctiltum (eidem nempe S. Brunoui) impenderunt, > ac ecclesix fidelis filia aliaque qux inde velut e perenni
deinde narrat, quanla solemnitate acporapa Sancli ornniura bonorum fonle scaluriunt et derivantur,
feslum Colonix Agrippinx nominaiim, Leodii et consequilur. lnler quos sane velut siella inalulina
Lirx in Brabanlia celebratum lum fuerit. Ul bre- refulget sanclus Bruno, magntiro Ecclesix Dei dccus
vitati sludeam, qui id in priori e tribus hisce civi- et ornamenlum, civis Coloniensis, Colonix nobili
tatibus, qux Sancto nataiis obtigit, faclum fuerit, e Harlenfaust familia naltts et educalus, anno partas
laudato Sancli Viix, per Surium scriptx , commen- salulis post roillesimumccn:esiinum priino roorltius;
lalore lectorem edocere dunlaxat lubel. Ac primo post millesimum quingentcsimo decimo quarto a
quidem, antequatn verba, quibus is scriplor rem Leone X inter Sanctos relaius, celeberrimi juxta et
exponil, huc transcribam, de anno qno solemnilas sanctissimi ordinis Carthusiensis (cujus laus est in
isla Colonix Agrippinx accideril, nonnulla dicenda Ecclesia) fundator et patriarcha. Porro nuper nohis
sunt, ne quis forle illam, quod litteris aposlolicis , exbibilx et inlimalx fuerunt Iillerx Sanclissimi
inox recitatis annoqiie 1625 datis, proxiroe a Su- r. , domini nosiri Gregorii felicis recordalionis Pa-
riano subdotur, hoc cliam anno, quod ex dicendis px XV super celebratione fesli alteuiemoraii S.
sfccushabet, evenisse arbilretur. Solemnitati itaque, Brunonis hujusmodl sub tenore. >
qua, ciimpoiitificia, quam proxime memoravi, bulla 27. Hic modo Gregorii XV papx, qui ani.o 1623
daia fuisset, Colonix Agrippinx S. Brunonis festuro die 8 Julii, ac proin, antequam hoc Colonicnsis
celebralum fuit, prxivit ediclum, quo Ferdinandus archiepiscopi edicium emittereiur, vita funciuscs!,
princeps elecloret archiepiscopusColoniensis omnes recitatur breve, num. 21 et 22 datum, ac deinrie.
archidioscesissux clericos, ut instans S. Brunonis pergitur hoc modo : < Nos itaque ttim pro ca obe-
festum congrua debitaqtte devolione celebrarenl, dientia, qtiam deberousS. Sedi apostoticx, lum pro
vehemenier horlalus est, nonnullaque eospectanlia religioso nosiro affeclu et veneratione erga Sanclos
praescripsit. Lubet el monuroentum illud, quod inter Dei, eos prxserlim, qui nos e't ecclesiam nostram
sepositas a roajoribus noslris de S. Brunone notitias propius contingtinl, lenore prxsenlium auctoritato
inveni, inlegrum buc transcribcre , tum ne quid, aposlolica nobis commissa, nec non de consilio et
notalu dignum,quod ad gloriam Sancli poslhuroain consensu venerabilis nostri capituli vobis supra-
tacii.prxleream, tum quod ex co, soleiniiiialem, de dictis liileras apostolicas notilicamus, ct pro illarum
623 S. BRUNONIS CARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS f,H
cxsecutionc clericos lani sxculares qitaro regularcs A . deseribitur, huc Iransferaraiis. Sequentia hxc simt:
enixe in Domino requiriraus et monemus, ut diem < Festum (S. Brunonis nirairum ) tota civitas (Colo-
istura solemniter debila et exemplari cum devotione niensis nempe) solemniter, jucundantiunique in
juxla tenorem supra positi brevis-apostolici cele- niorem eelebravit et encxniaviu Totus senatus in
-brent, aliisque Chrisli fidelibus suo exemplo Carlhusia secundum faciem Sanctorunt Ixtum diein
prxeant, ecclesiarum vero rectoribus, pastoribus egit lam in choro, qiiaro in tricboro. Universus
«t divini Verbi concionatoribus districtc seiioque clerus et omnes oiniiiiioaliorum ordiuuin religiosi
prxcipimus el mandamus, ut in feslo S. Michaclis, contesserarunt. Et ne sequior. sexus se dolertt
qnod inciriit in Dominicara 17 posl Triuit., 29 Se- et quererelur exclusum, ante portam pegma et
piemb.Christi firicli populo alla el intelligibili voce speclandx niagnitudinis ara luit erectu. Quo
pubUcent el eumdeni, expositaSanctivila, diligenter in loco confcrlissimx mulieres missam et com-
ailhorientur, qualenus feslutn ejus pie ac religiose miinionem , coneioncmque avidis animis exce-
obeant, baud dubia spe, quod Sanctus iste originu perunl.
ct educatione nosler pio in paliiam affeclu nos gre- 29. < Phonascoruro quoque non dcfuit in Vcsperis
gemquenobis commissum suis aptid divinam ma- utrisqne et missa gr^lissiinus conceiiltis. Processum
jcslatem precibus et suiTragiis,hisce periculosissi- " est subinde per peristylium inajus cum ea gravitate
mis exulceralissimisque locis ac temporibtis, lueri pompaque, qnx Sauclos decerel; ponc seqnente
p rro et conservare perget; id quod sane co magis senatu P. Q. Col. In ipso flagranle die fesio inis-
nohis necessarium, quo graviora ab hxrcsi ct a sain caniaul baro et canonicus Ecclesix metropo-
bcllo circumslant pericula. Quo vero Chrisii fidelcs lilanx, di.tconumegit contes etcanonicus, subdia-
ad debilam venerationem ac devolionem promptius conuni canonicus presbyter. In oclavis (nara per
obeundam magis excilenltir, signiflcamus prxterea tolas ectavas confluxus popitli non defuit) vicarius
et atlestamur supra memoratum SS. D. N. Grego- screnissinti principis raissain quoque cecinit, cui
rium papam XV aliis speciaiihus littcris (pcrpctuis canonici duo subservierunl et phonasci tam in mis-
fuluris lcmporibus valHiiris) omnibus tilriusque sa, quam in utrisque Vesperis suum officium egre-
sexus Chrisli fidelibus vere poenilenlibus el confcs- gie sane impleverunt. Ut verbo absolvam, ex quo
sis ac sacra coinmiinione refeclis, qui ecclesiam stetil illa Carlhusia, nihil illi solemnilati compara-
Carlliusianorum die feslo S. Brunonis, 6 inensis bilc, nibil asquale vidil. Tolius landem solemnitalis
Dclobris celebrari solilo, a prirais Vesperis usque coronidem arijecil ipse serenissiraus princeps ele-
ad occasum solis fesli hujusmodi singulis annis clor cl archiprxsul, qui posl Oclavas proxiroa Do-
P
devolc visilaverint, et ibi pro Cliristiaiiorum prin- minica Carlhusiara visilavit, S- Eucharhtiam per-
eipum concordia.hxresiim exslirpalione, ac Sanctx cepit, hospilalusque ea nocte esl in pastophorio. >
matris Ecclesix exallatione pias ad Deum preces Colouicnsis aichicpiscopus Fcrdioandiis bic merao-
cfiriricrint, plenaruini oinniiiin pcccalorum suoruro ralus GuiJleliui V Bavarix ducis ex Renala Lolha-
indulgeiitian) el remissiouein misericordiler iii ringaexstiliinJius, anno 1577 natus, qui, cum palruo
Doinino concessissc. suo Erneslo, Colouicnsi archicpiscopo, anno 1595
28. <Quod quidem nos ita declaramus, ut fldeles riatus fuissel coarijtitor, ei etiam, anno 1612 vita
fcminci sexus (qnibus aditus intra septa monasle- functo, in Coloniensem successil arcbiepiscopatuni,
vii el limina ecciesix prxclusus esl) ante ipsnm quem ad annum usque quo obiit 1650 oplime ad-
inonaslerium sive ccclcsiaut foris orando casdein minislravit. Porro verbis proxime recilalis subdit
iniljlgentias lucrari possinl, et valeant. > Cttm anno mox Surianns, qui Leodii ac deinde qui Liiae, pnsl-
illo, quo Ferdinattdiis, Coloniensis archiepiscopns, q.tam ut Sanclus sexlo Oclobris die per universam
islhoc e>licluroemisil, Dorainica posl SS. Trinilatis Ecclesiam rilu semiduplici coli posset, a Grcgo-
icslura scptima decima in vigesiraam nonam , uii rio XV papa anno 1623, fuissetconcessum, fesliva
ipsuni illud uisiriiraciiliiin mauifeslat, Sepleinbris D cjus lux solemniler a primarix eliani noix viris,
ilicm incideril, hocquc non anno 1625, scd, ul coni- qui Carihusiani ordinis nonessenl, fuerit celebrala.
putanli palebil, anno 1624, quo Pascha die 7 Apri- Verum cura a verbis, quibus lum peractam inbinis
lis ac proin sanciissimre Triuilalis festiiui dic se- hisce civitatibus soleranitatein scriplor'il!e exponit,
' cuiida
Junji celehraluin fuil, eveneiil, ediclum illutl recensendis abslinere, breyitatis sludio, ut jam
posleriori b.ocanno quoeliam apud PelrumCholiniiro monui , sit lixuni, ad alia , qux ad gloriara
Colonix Agrippinx cxcusum ad calcem notatur, Sancti posthumam adhuc spetlanl, gradum raodo
eriilum fuisse, necesse est. Jaro vero cum id Colo- facio.
niensi, de qua hic disseriraus, solemnitati, til jam Fuetitne Sanclus anno 1623 a GtegotioXV,
dicliun prxiverit, consequens csl, ul nec hxc ante §111.
an serius dumaxat a Clemeule X can'onitalus,
iiiiuum 1624 couiigerii; quin autem hoc ipso aniio examinalur, reliquaque, qucv ad gloriam ejus
e.vcnerit, dubilandum non apparet, cum cqiiiriein postliitmamfaciunl, magisque videntur notaiu di-
haud ditdum a prxfalo cdiclo locuin liabuerit.qticm- gna, in mediutn proferuntur.
udinodura ex ipsis , quibus hoc concipilur, verbis 50. Apostolicis lilteris, § prxcedenli recitalis, qui-
fasest conjiccrc. Vcrba raodo, quibus ea a Suiiano bus ut S. Brunonis fesuim die 6 Oclobris,qua ad cce-
6*5 ACTA. 6-2tJ
los is migravit, missali elbreviaiioUoinanoiiisciibi, A manifestum fil, laudalum Ambrosiuin Crollet in ca
officiumque de eo semiduplex ab omuibus ubique opinione fuisse, qua supra recitalas Gregorii XV
fidelibus liberc ac licite recitari possil.Gregorius XV papx lilleras cullus ecctesiastici prxceputm inclu--
papt anno 1625 concessit, xquipolleiiter canoniza- dere, existiroavil. Verum ntri assenliendum esl ?
, tum Sanclum non fuisse, Benediclus XIV papa in Huicne ordinis Carlhusiensis alumno, an Benedi-
'suo, quod commenlariiprxviiloconon uno laudavi, cto XIV ? Etsi Gregorius XV papa, Sese, ut S.
de Servo/uni Dei beatiflcalione et beaiorum cano- Bruno ab oronibus ubique fldelibus, ad horas cano-
nizaiione opere existimat; ita enim in lioc, lib. r, nicas obligalis, ritus semiduplicis oflicio die sexta
cap. 41, num. 6 scribit : < Nullo cerle paclo dici Octobris coli Iicite possil, impertiri, in incinoratis
posse videtur (adi qux huc facienlia Coramentarii litteris priroo duntaxat dicat, roox tamen adhibens.
prxvii § 47 disputala sunl) sanclus Bruno a Leo- verba, prxcepium sonanlia, subjungit, sese palriar-
neX canonizatus; sed ejus xquipolleus canoniza;io, chis, archiepiscopis, episcopis cxterisqne ecclesia-
eximiis tanti viri meritis , prxclatissimi ordinis riim prxlalis, in universo lerrarum orbe conslilu-
fundatioiii, conliniiatx insiguiuin niiraculoruin farax tis, prxcipere cl roandarc, < ut ab omnibus eccle-
cultusque concessioni, priinum quidem universo siaslicis personis sxcularibus elquoruinvisOidinum
Carihiisiaiiorum ordini a Leone X faclx, postca loti '" regularibus observari faciant > Jilleras pra-dicias ;
Ecclesix ad libiluin a Gregorio XV, innixa, assi- hinc aulem faclura forle est, ul hisce omnes fideics,
gnanda videtur summo ponlifici Cleincnli X, ul cx qtii ad boras canonicas tenenlur, ad officium dt:
sequenli decrelo colligitur : < Enixis prccibtis, S. Brunoiie die sexla Oclobris, qua is obiil, tilu te-.
< Sanclissimo domino nostro Clementi X porrectis rahluplici recitandmn obstringere voluisse Grego-
< pcr Emineiitissimum doininiun Cardinalein Ni- riuro, Crolletus cxistimarit.
« L&rdiimnoinine sereuissimx Uispaniarum reginx, 32. Forsan eliara, ni, ut id illi facerent, Grcgo-
< quibus Sanciilaii sux supplicabatur, ul dignare- rius prxcepisse statualur, liatiJ snlis iiilcllexcril ».
< tur concedcre, quod oflicium sancti Brunonis qua ratione faclum esse queat, tit Urbanus VlhV.
< coufessoris, fundatoris ordiuis Carihusiensis, papa, proximtis Gregorii XV in S. Petri catbedrain
< haclenus ab Ecclesia universali sub rilu scmidu- successor, officium de Brunone, novo, quo hiinc coli
< plici recitalura (sttpple ad libilum) itnposterutii prxceperit, decreto non emisso, Breviario Romano.,
< sub duplici rcciiare.ur ab omnibtis utriusque (adi Commenlarium prxviura nutn. 188et 193)jusse-
< sexus lam sxcularibus, quam reguiaribus, qui ril inscribi. Res sane, ul meam raodo promam sen-
i ad Horas canonicas leiiciilur, et remissis a San- .r leritiam, adinodum vidctur implexa. El vero cuta
< ciilate sua ad sacforura riluuiii Congregalionem, sacrx riluuin congregalionis decreiuui; Benedicli.
( cadcm ad relalionein eininenlissinii doinini car- XIV papx verbis, iiiim. 50 huc iransciiplis, inclti-
< diualis Sfortix censuit,prxdictanigraliam conce- sum, quo hxc, ul officiura de S. Brunone, quori hac-
< di posse, si eidem Sanctissinio Domino nostro tenus ab Ecclesia imiversali sub ritu semirittplirl
< Visuni fueril, die5 Martii 1674. El facta de prx- recitatiiin dunlax:il ftierat, sub duplici deinccps
< riiclis Sanctissinio relalione per ine secretariuui, reciiarelur, anno 1674,stimino poiKificeClcmcnie X
< Sanctitas sua benigne anuuil die 14 ejusdera nicn- annueiilc, conccssii, nulluro prorsus, quod cullus,
< sis Martii, et anni 1674. » S. Brunoni deferendi; prxceplum aperte sonel,
31. Ita Benediclus XIV papa laudalus, S. Bruno- verbum incliulal, fucritnc magis a Cleracnle X qua:n
riem a Clemenle X, ac proin non prxfalis apostoli- a Gregorio XV sancli cultiis prxceplus, in dubiuui
cis Gregorii XV lilteris, cauoiiizalum fuisse, non revocati non immerito posse videluf. Quod ctiin iia
obscure doccns; iia autem opinatus est quori, quem- sil, culliisque prxcepturo ad canoiiizationem ne-
ariinoriiini iuserla sacroruin riluuni Congregalio- cessario requiraiur, S. Brunoncm canonizaium ,
nisdccreto, quod hic recitat, paicnthesi satis in- cunonizatione scilicel, uli eam vocant, xquipollenli,
dicat, litteris illis cultus prxccptum non inclu-'.D a Clomente X polius, quam a Gregorio XV fuisse,
datur. Verum Ambrosius Crollel, reverendis- pro certo asseverare non ausiut. Netjue vero id a
sinri palris generalis capitulique ordinis Carlhu- Clemenle factum fuisse, pro prorsus indubilalo ha-
siensis scriba, qui easdero liltcras, mandanle buit ipsemel Benedictus XIV ; etenim (adi cjiu
eodein reverendissimo P;itre, cum Beuedicto XIV verha num. 50 recitata) canonizalioneiii S. Bruno-
coiiimunicavii, aliter prorsus censuil. lisdem enira nis Clementi X non affirniale assignat, sed, arihl-
apud eumdem Benedictum operis laudali lib. i, bila, qux dubilanliuni esse solel, loquendi fonnttbi,
cap. 41 , num. 7 sequenlia verba prxmittit : pontifici huic illam assignandara videri, du taxat
< Anno 1623 supra niemoratus Gregorius Papa aii. Verttin etsi res ita sit, dubiumque sirotil, an
prxcepit, ut die 6 Octobris omnes sxculares el ro- Sanclus seu a Clenienle scu a Gregorio, ac proin
gulares ubique terrarum sub serniduplici rilu reci- an unqiiam (neque tnira pontifex, Clemente poste-
tent ofliciurasancli Brunonis confessoris, fundatoris rior, coli Brunonem prxcepisse invenitur) canoni-
noslri, nec non in breviario, Missali et Kalendariis zatus vere fuerit, ex omnibus jara dictis queat vi-
imposlerum impriraendis feslum 'cjusdem sancti deri, fuil equidem, ut officiurade eo, quod dunlaxat
BruiKnTtsdescribendum staluil; > e quibus sane sub rilu semiduplici recilari consueverat, ab oinni-
627 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS 628
bus deineeps, qui ad horas canonicas lenentur, sub A . tus, et brcvi est prorsus sanilati pristinx redditus.
ritu dupl$f§,recilari posset, a Clemente X, ut supra Anno 1631 qujdam monachus, ctijus nomen consulto
a Benedicto XIV allegatum congregationis rituura prxiereo, quia adliuc>uperstes est, professus unitis
decrelura fidem facit, anno 1674, supplicante Hi- ex doraibus provincix S. Patris Brunonis, cum ho-
spaniarum regina, concessuin. Alque id hic, quod spilarelur in domo S. Stephani de Nemore, miilio
de ea Clemeiitis concessione sacrxque congrega- . lempore graves mentis angustias passus, tandem
tionis riluutn.qupdeclaratahaec fuit, decretofuerit ad id devenit, ut palam de ordine deserendo tra-
agendura, eommemorandura duxi, etsi interiin pon- claret, atque in Roraana curia hoc per idoneum
lificio isti MuJto prxiverint tria e miraculis, prx- bominem procuraret. Cujus rei procurator generalis
jsBnti.§ rec«»ieadis, qux, utid dareiur, partim for- ordinis certior ab ipso factus non modo non con-
tassis effecerint. tradicebat, verura etiam annuebal illius ab Ordine
33. En adeo, cum de prxfala ponlificia concessio- egressui, nt ab illius iroportunilate se liberaret.
ne acium jans satis sit, sludiose Jector, nunc etiam lnsuptir oculorum xgritudinero contraxeral, ut vix
illa, eontinuaserie, prout apud Surianum e schedis, de n^tele lumen ad sacras preces recilandas susti-
supra jam saepius laudalis, deprompta pag. 369 et nere posset. Demum S. P. Brunoni se eommen-
seqg. exstant, recitata. Sjc habent; < V. P. Bernar- B dans abluit oculos suos aqria ex lacu S. Brunonis
dtis Gcn Barciaonensis, professus Carthusix Scalx- sunipla, qux scilicet ex fluvio decurrente prope ne-
Dei in Catalonia, alim Olisiponensis, et post Ebo- mus ecclesix S. Mariae colligitur in alveum, muro
rensis :fft Lusitania prior, sequens miraculum seplura a parte vix, in forma orbiculari oblonga,
rcfert. Illustrissimus et reverendissiraus D. Tbeo- in cujus medio crux lignea posita est, ex qua S.
tonius a Bragantia, archiepiscopus Eborensis, am- Bruno bibere et lavari solitus dicilur. Simul ac ex
plissimus fundator Carthusix Scalx-Dei (aliis Sca- hac aqua oculos abluit, stalira exlerius interiusque
lx-coeli) prope Eboram in Lusitania, obtinuit a iUuslralum se sensit, ac, deposito ordinis deserendi
reverendo palre priore Carthusias ordinis generali consilio, in sancto proposilo se confirmavit, atque
quamdam portionero seu reliquiam eapitis S. P. N. de sua hac illuminatione V. P, Josephum Laudi-
ftrunonis, quam in argenleo simulacro, effigiem num, priorem Carthusix Romanaj ac ordinis in
ejusdem urabilico tenus referente, recondidit, quod Romana curia procuratorem generalem, certioretn
simul cnra multis emblematura, hyeroglyphicorum, fecil, per suas litteras ex bac domo, mense Decent-
poeraatumque compositionibus eidem Carlhusix bri 1631 datas, quas et aliis familiaribus suis legil.
jporengl donavii, ubi et reverenter hodieque asser- r Vivit adhuc el sospesest. Ex aqtta autem bujusla-
Satur. Anno 1628 circa finem Januarii, cum prx- cus raulli devotioniscausa bibunt, elad doraos suas
cessissel raagnus Iunx defeclus, dux Bragantiae asporlant, quaro etiain. variis morbis profligandis
Theodosius II ifl maximam ac periculosam xgritu- elftcacis.simam expeiiunlur, qui ctim aliquo scnsu
dinem inciditf-de cujus valetudine adeo timebant pie.latis eam suiiiunt.
cjus familiares, ut solis rnedicis ingressuro ad eum 35. < Labente anno 1633, illuslrissimtis domi-
permillerent. Quod sciens V. P. Antonius Coello, nus Henricus Loffredus Neapolilanus marchio Tri-
tunc Eberensis Carlhusix prior, cum D. Alvaro de vici et comes Polenlix in Lucania urbis, ubi ex
Fonseca procuratore ejusdem ad oppidura Villx- gravissimo morbo de vila periclitabatur. Quare,
vitiosx, ubi dux xger decumbebat, concessit, secum niedicorum ope et opera abjecta, ad Sanclorum
deferens prxdictam reliquiaui S. Brunonis, duci prxsidia confugit, adeoque horlalu fralris Angeli
adorandam exhibiturus, in memoriam eidem revo- Massei Neapolilani conversi, prnfessi Cartbusiae
cans, eam reliquiam esse olini a R. P. generali S. Laurentii prope Padulam, tunc commorauiis in
transroissam domino Theotonico magno suo patruo. grangia ejusdem Carthusix, siia intra civilalem
Qui statim se- decenlissiine composuit, ct dictus Potentiam, se commendavit S. P. Brunoni pio cor-
prior cura maxima reverenlia ostendit duci saeram Q dis affectu, bauslo etiam pulvere de specu ejusdem
reliquiam, recltalisque cura socio quibusdam pre- Sancti loco pharmaci, ab eodem converso sibi ex-
cibus cum oratione prxdicti Sancti, eamdem illi hibilo, qui Dei beneficio per raerila S. Brunonis
adorandam obtulit, prxsentibus duce Barcellensi b.evi convaluit, nec non ope B. ^Egidii Minoritx,
ejus primogenito, nunc duce Bragantix, aliisque cujus corpus apud Laurenlianum oppidum inte-
duotius flliis D. Edoardo et Alexandro, genibus fle- grum asservatur, cui ab ejus raatre commendalus
xis cereos accensos tenenlibus. Cumque dux sacram fuerat. Ob id anno 1634, ut Sanctis debitas grales
reliquiam adorasset, prxsenttbus filiis dixit, se valde obsequiumque persolveret, circa inilium Julii ad
Deo fidere, saniiatem receplurum, quod in sua prxdictam Carthusiam Padulae accessit S. P. Bru-
xgritudiue ab eo Sancto meruerit visitari. noni gratias reddilurus. Qttod clarius ex ejus epi-
34. < Recessit prior cum socio e cubiculo, se- stola, V. P. Joanni Baptistx Mandncio priori ac
cum referens sacrara reliquiara, veritus, ne dux pe- provincix viSilalaridirecla,patebit. < Adraodum re-
nes seeara rctinere vellet; utieum cupere noverat. <verendePater observandissime. Superioribus men-
Postea dux caepit morbolevari, atque eadera nocte • sibus ob gravissimura morbum vilx tale discriinen
adeo convaluit, ut a racdico febre carens sit reper- «incurri, ut considerans, jam vanani medicorum
629 ACTA. GoOr
toperam esse, ad Deum Op. Max. atque ad ccelites :s A
. pluribus mensibus a dxmonc insessa s«s ex irr-
t sanctos confugerim , sed peculiari affeclu ad S.i. gressu in dictnm lacum liberam sensit, idemquc eo-
< Brunonem, atque ad B. yEgiriiiinl. Nunc ul mutto,i, dCmdie mtittis allis energttmenis obvenil.Annol721
< quod bis Sanciis debco, satisfacere qneam riebiio, >, baro Lelfclbol, copiarttm cxsarearum in Calabria
<slalui personaliler ad eos venerandos accedere ,' capitaneus, secla Luiheranus, parvum S. Bnimiul-s
<palrem S. Brunoncm istuc ad S. Laurentium dee lacuni, qtio curiositali sux salisfaceret, visilavir,
< Padula scilicct, et B. JEgidium Laurcnlianum.i. vidensque uno die viginli qnatuor miracula, a va-
«Quare Palernitatem V. rogo, ut mihi graliam con- i- riis eiterguraenis per Sancti intercessionem obtenta,
«cedaset facultatem F. Angclo, ut mecum vcniat: : inlerne ad firiem catholicaro amplectendam inotus
t nam cx parte cognoscens ab eo meam sospitatem n est, et ideo vocationt divinx oblcroperans, dieque
<luin illius precibus, lura hortatu, ut me S. P.'. 24 Junii Lutheranismiim abjurans, fidei calholiea»
<Brunoni commendarcm, a Paternitale vestra bancc professionem, patre Columbano Theysen Coloniensi
< consolationem exoplo, ut prxdictus fraler, sicntt Minorita Conventuali, mililhe cxsareae sacellano,
< auxilio mihi fuitad sospitalem mihi impetrandam,, et Augustino Maria Lucanensi, concionalore Ca-
< ila etiarasitad gratiasreddendas. Tandem offerens s puccino, prxsenlibus, Rhegii in Calabria in Capuc-
< tnesemper ad ttii, ac ttiacreligionis obsequia prom-- B
' cinorum ecclesia emisit, duoque supradicli patres
< pliim, tuis me orationibus commendatum cupio. illum a censuris consueta sanctx Ecclesix forma
< Poteniia, die 27 Junii 1634. > absolveruut. De hoc toto inslrumenlum aulhenticum.
36. Talia sunt tria, qux sacrx rrluum Congre- cui duo supra riicti religiosi aliique prxterea sub-
gationis, a rilu scmiduplici ad dupliccro, annuenlee scriberent, totumque veriim esse, jurarent, confici
Clemcnte X, elevanlis Sancli cultum, decreio prx- voluit idem capitaneits, poslque ipsemet annn sc-
iverc, hicqtte recensenda duxi, ad S. Brunonis in- qircnti, cum gralias S. Brunoni sepulcrum ejns vi-
vocaiionem palraia roiracula. Ac horum quidem! sendo aclurus venisset, scripturam hujusmodi au-
seciinriuni. etsi quod de virtule a proriigiosi fontiss thcnticamin S.Stephani Carthusia dcposuit. > Cuiik
aquis (adi Commcnt. prxv. num. 747) ad lacus,, duobus posterioribtts e tribus Penlecoslcs fesiis ,
cui a S. Brunone nomen esl, aquas translata Za- qtiorum allero sacrura Sancti caput ad Turrita-
notlius in contexta a se Sancti Vita tradit, neu- nam S. Marix" ecclesiam ex ecclesia S. Slephant
liquam conflrinct, prodigiosam tamcn lacus illius5 irausferri, allero ad hanc referri quolannis solet,
aquise Sancti nostri merilis virlulem vcre inessc,( ingens flat populi, quemadniodiiin eo ipso Lucu-
argumcnlo qualicunque est. Verura hanc plura lu-. r bralionis sux capile, quo jam recensita refert mi-
culcnlius comraonslrant, qux ipsemet Zanollius in, racula, Zanottius leslatur, ad Turriianam Carlhu-
laudata sua de S. Brunone Lucubralione cap. 34, siam concursus, tuncquc eo sananili inflrmi ener-
narrat, miracula, aquarum iilarum virtute prxsentii gnnienique undequaque soleant ariduci, vigimi qtra-
sxculo ac proin posl diclum, quod anno 1674 con- tuor miracula, per qux, in tolidem energumenis
grcgatio riluum dedit, decretum patrata. Lubet[ Sancli intercessione unodie palrala, copiarum cxsa-
bxc, pluiibus aliis, qux lum apud Siuiantim ad- rearum capitaneum ad fldem calholicam conversuro
huc, tum alibi exstant, e lingtta Italica in Lalinara( fuisse, soriptor is hic refert, atterutro e dictis Pen-
versa leclori hic exhibere, idque, cum pro iis nnl- lecosles feslis forlassis evenere; quod si aulera re
lum seu scriplorem seu lnonumentum, contra ac. eliam vcra ita res habuerit, fiiisse e viginli qtiatuor
alias facere solet, laudet Zanoltius, e sola htijiis, energumcnis itno eoderaque die dxmonem ejecluniv
quem ea nihilomimis e probato fonle hausissc reor, magis erit, quam alioquin foret, credibile.
scriptoris fide. Hiscc itaquc ab illo Sancti nostri[ 38. Ut ul sit, adhibilis equidem tacus, a S.Bru-
biographo verbis narranlur : < Anno 1715 Otlvai none dicti, aquis non pauca miracuta, qux proijirie,
Spani Canlaciensis tali modo a raaligno spiritu fuit ul jara roonui, proriigiosam harura virtuteui Iticu-
obsessa,ut die quopiaro abs illo violecter supra D leniiiis.quam unum num.34 relatum,commonstrant>
carbonum ardentium niassarn fueril conjecla, unde in energumenis potissimum patraia fuisse, creden-
vulnus iusanabile contraxil.Maritusillius, quem gra- dum apparet. Nec, qux supra e Suiiano aliisque
viler id aflligebat, magna cum flde sancltira Patrem attuli, ditbitare sinunt, quin plura etiam ad solain
(Brunonem ncmpe) invocavit, crimque mulierem ari Sancti invocaijonem fuerinl palrata iniraciila, idque
lacum S. Brunoiiis duxisset, ibique lavisset, con- prxcipue in Turrilana , cui modo et a S. Brunone
linito vidit illain hoste inlernali liberatam, atque a iiomen est, S. Siephani Garlhusia. Lubel nunc ilii-
vulnere curatam. Anno 1719, die 28 Maii Joannes dem patralis jamque narratis iinum prxlerea, quod
Bernardus S. Petri Cosenliensis, cttm a septem jam alibi gesluni est, seu miraculum , seu beneficium
annis morbo detentus, multisque corporjs sui par- coronidis qtiodammodo loco arijungere. Morkensics
tibus, ita ut miseranda visu resesscl, contraclus in ms. sna, quam in Commentario prxvio sxpissrme
fnisset, a parentibiis suis, qui in brachia eum acce- laudavi, de S. Brunone Dialriba Chronologico-diplo-
pere, ad lacum S. Brunonis delalus, sese dunla- roatica in finesic habet: < Ut landero disquisitionero
xat lavando sanilati inlegrx mansit resliliilus. hanc finiaro, mirum islud, quod recenter inoccasiorte
57. < Eodem anno Angela Rizzi Cantaciensis, a hujus qiialiscunque scriptionis conligisse paulo anle
631 S. BRUXONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS ACTA. m
rosnioravi, huc subjungo ex epistola viri clarisstmi A < miraculoso didicere exemnjo, quantuni Supe-
Domini Judoci Hermanni Nunningbii J. U. docloris, « rum auxilia humanis omnibus sinl prxstaniiora.
proto-notarii apostolici ac perilluslris ecclesix col- « Ignosce profuso calamoopera Dei indispensabiliter.
legiatx Vredensis scholastici, etc. Huic iransmiseram « manifeslanti. >
banc meam de S. P. N. Brunone Diatribam, ealenus 40. Miraculi hujus seu polius bencflcii,' Ntin-
ut eam legeret, atque dijudicaret, mihique pro amore ninghio ad S. Brunonis invocalionem collali, rda-
noslro et amicitia rescriberet, quid de ea sentiret: tioni adjecta brevi ctausnla, tractalura, quo res,
satisfecit afiatim; anle tamcn quam sententiam suam ad Sanctum speclantes, fuse seduloque discussit,
diceret, prxfatur : < Verum anlequam rae tuis ac- Mqrkensius absolvit. Vcrum, anlequam et ego in-
« cingam, prxmilto casum , mihi sane, ex aliis ceplura de iis, qux de gloria Sancli postliuma
« permirum, ac prodigio, ut candide Ioquar, plenum. dicenda supererant, sermouem hic concludam, lu-
< Jam roatnis meas subierat Dialriba tua de Vita culenlum adhuc, ut fidem Commenlarii prxvii initio
« S. Brunonis ms., quando residous in venis ex daWm liberem, eximix prorsus, qtia Sanclus in
< febribus calor inopinatum mihi excital narium patrio solo, imo in ipsa, in qua nalus esse exisli-
i slilticidium, a vespera per plurimam noctera sal raatur, domo Colonix Agrippinx aflicitur, venera-
« fiinesta spectaculo protractum , cui evocati cx B & tionis argumenlum commeraorandura est. Augusti-
< vicino oppido cbirurgi congruam malure opcm nus Aldeubruck, Socielatis nostrae sacerdos, in
« contulere; quod et medicus meus bxmorrhagiam epislola, quam post inspectam domuni illam, quae
< sanUatis crilicam bono omine inlerprelaius est. (adi Commenlariuin prxviura § 2) ad Rubeam
39. < Interea evolvendis luis scriplis cum sedu- Stessam appellalur, anno 1767, die 27 Julii ad nos
< lus distringor, inlra octiduum me ex improviso dedit, aliis nonnullis, ad S. Brunonem perlinentibus.
« alierum aggreditur, priori longe periculosius. qux memorat, sequentia hxc addil: < Vidi etiain
« ilora vesperx circiter ociava erat, qua infirmum in anliqua domo (ad Rubeam Stestam, prout eliam-
< corpus requie danandura conipo.no, vix capul re- num nuncupatur) cubiculum, quod incolx a S. Bru-
« clino, en copiosissimus eadem, qua nuper, venula none, dum Colonix adhuc degeret, inbabilatum
« sanguis prorumpit, inler modicas horas exani- dicebant, tanla setnper reverenlia cultum, ul nulli
< mandum prxsagiens. Geraini per ora et nares noclurna quies in eo concederelur. In eodem cubi-
f rivuli tanlo impetu eaque cruoris jactura continuo culo monslrata mihi fuit sponda lecli, qua ad
« discurrunt, ut aifligerent, atque in lacrymas quietem usus sit, velustissima illa quidem e ligno
«- cogerent circumslantes. Ego pacato animo ferre querno, sed, quod miralus fui, nutlo teredinum
« maltim, ceu e ccelo immissum. lnlerea nihilo C morsu in hunc diem appelita, nedum viliata. Quam,
« remissior profusio in horam lertiam noctis excur- quod per doraeslicos, famulos aliosque, qui specta-
< ril, accersuntur denuo chirurgi Borckenses; qui lum admiltcbantur, nimiis fruslis irienlidem avuisis
< tamen ob/iSausas portas aliaque militaris prxsi- mutlareiur, nuper operculo' incluserunt moderni
« dii irapedimenla, tum noctis opacum, segnius xdium doniini et inquilini. >Fueritne vere S. Bruno,
« accedunt. His moram aucto periculo trahentibus, cum Colonix Agrippinx adhuc versaretur, et cubi-
• humana ope destitutus ad ccelestem recurro, voto culo et sponda lecli, bic memoralis usus, nnn
< ad divura Brunonem patriarcham facio, cujus inquiro; verutn, ut ul id habeal, cura equideui sin-
< gloriaetunc tui causa utcunque inserviebam, prx-
gularis, qua sponda illa , a Sanclo, ul pulatur, ad
< senti mortis periculo eriperet, si pios conalus quieieni adhibita , cuslodilur, sludiumqiie , quo
< prosequi coelum decrevisset: vix absolveramvota ponnulli frusta ex ea sibi acquirendi correpti fuere,
< verbis et animo; ecce, nihil obslante sanguinis eximix prorsus, qua
erga Sanctum Colonix non
< profluxu, caput supimim pulvinari dimissum, ac
pauci feruntur, venerationis argumento sunt nii-
« suavi mox somno consopitum lethali stillicidio li- nime dubio , hincque non prius, quam id eliain
« nera facit, germano fralre cxterisque circum- adduxissein, huic ad gloriam Sancii poslhuroam
« stantibus rem miram obstupescentibus. Adequi- ' Appendici finein imponere esl visuin.
« tanjtes chirurgi demura circa quariam matulinair
t:.3 ADOPERA S. BRUNQNIS PROLEGOMENA. 654
SANCTI BRUNONIS
CARTHUSIANORUM PATRIARCH.E PRJESTANTISSIMI, AC THEOLOGI PAMSIENSIS
ERUDITISSIMl
OPERA,
Sludio P. THEQDORPETR^I, Campensis, Carlhusice Coloniensis alumni, nunc (andetn nccn*
sita, ac Iribus tomis distincta.
(Colonix apud Bernardum Gualtheri, anno cio. iac. xi.)
REVERENDISSIMO IN CHRISTO PATRI
AC DOMINO
D. BRUNONI D'AFFRINGUES?
Majoris Carthusia? priori, adeoque et totius sacrae Carthusianorum familia> GENERALI
dignissimo, etc.
Ex quo Carlhusiensis familiae solitudines in ulriusque Germaniae provinciis frequentare ccepi, revercn-
dissirae in Chrislo Pater, unum potissime admirationi fuit, quod omnia ibi comperirer inexpugiiabilimn
civitaluro et caslrorum simillima; tergeminas ante sacra adyta unicuique excubias, loricas etcassides,
qu.i! ferrura flammaroque impune sufferant, annonam, ne terra marive inlercipiatur, de coelo submissam;
stationes ab aperto hostium inctirsu conditione loci tutissimas ; praelia omni exceplione ardenliora, quae, ut
fuso nou restinguuiilur sanguine, ita ignitis odio et amore armis animisque perpetuantur. Sed, quia itifaii-
gabilis atque immortalis Satanas est, adversus quera dispositi per omnem orbem Carthusianorum fralrum
coetus, quasi, lotidem, sub aquilis D. Brunonis, aeralaeacies depraeliantur, spectalorera me larn difficili cer-
tau-.iniastare enim vero nec decuil, nec tulit congregationis vestrae e.xiinia nola vir, P. Theodorus Pe-
trasus; coniinuo quippe, ubi de meo in Carthusianam familiam afleclu quam oplime conjecissel, in parlem
sollicitudinis ac laboris sui me, praereliquis unum accitum, volnil, utsiui in reparandis raonuincntis me-
morati D. Brunonis, primi et s^cratissimi Carlhusianorura patriarchae, obsequerer. Et profecto Tlieseum
se inclamasse testaturus est, quando enim non neminem deterruisset, vel tibrorum prolixitas, vol ciirarmn
et expensarum necessilas, quorumdam vero prela alii id genus codices jam prseripuissent. Ego tamen
promptissimis accelerare aniinis, provinciam e vestigio aggredi, nec quidquam praeterirc quodad digni-
tatem ac spiendorem eorumdem perlinuissel,
Tribus aulero praecipue causis huc iropulsus fui. Primo, ne polenlissimirm horum librornm subsidium
(poslquam maxime praefati P. Pelraeiacri judicio abaerugiue mendarum expoliti, ac dotlissiinis dislinctio.
nibus illustraii sunt) in domiciliis yeslris deinceps desiderarentur. Seeundo, ut imago gloriosi patriarchae,
in illis depicla, at leclitantiuro manibus et propemodum oculis delrita, typorum meorum coloribus revi-
visceret. Tertio, quo posteritas Carthusiana recordetur, beatissimi corypbaci sui monumenta reverendissk
maePaternitatis veslrae aetate et auspiciis restituta fuisse, quae nomine simul et oflicio primi Brunonis
aucla, Majorem Carlhusiam in communi prineipura ac populorum commolione conslantissime moderatur.
Quamobrem agnoscis, reverendissime in Christo Pater, et apprcbas, ut sperare jubeor, intenlionem vo-t
luntatis meae. Quod si pacificelaborem et solertiam acceplas, publicobono in hos tomos collatam, et in pri-s
mnm polissime, quem libi, nimirnm universse familiaePatri ac primali; singulariler iriscriplum consecra-.
tumque offero, preme pollicem, serena frontem, lanlo ut certior laeliorque sira me tacilis animae luaedesn
deriis respondisse. Vale.
ColoniaeUbior. anno 1611 ipso D. Brunonis.
Reverendhs. paternil. vest. devoiissimusservus,
„..£.. BERNARPUS GUALTHU;
Civh ac bibliopolaColoiriensis.
635 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMLNSTITUTORISOPP. PARS \. m
LECTORI BENEVOLO SALUTEM
Cirai viri aliquol sreciili bujus eruditi doleutes quere-renlurhaiid posse plura operum divi Bruuonis repe-
riri cxeinplaria, ulpole ab aimis cenliim non recusn, accederelque insuper superioris nostri consiliuni ac
voliinlas noJiniliilul temporis ac laboris inrecenii adornanria ediiione ponerero, non potui non utrorumqtie
desiderio satisfacere. Ad quod quideni in ine suscipiendum onus, eofui propensiorquod typographura cssera
nacitis ejusceino.li, qui non solmn chartain sponderet nitidam, sedct characterem coinprimis elegantera
ac spcclahilcm. In quo etiara sno eiini prohe oDiciofunctum constat. Porro quia anliqni characleres variis
scalebanl abbreviationibus, quas horiie calcographix operaeneqnaquam capiuni, ea in re soilicili fuimus,
sirijralaequaeqne ut dictiories integris omninp characteribtrs expiimerentur. Dantes insuper operam ut
S iipnirarunicilaiioucs, inargincs liinc iudeobsiderttes»sui& etiamcuin versiculis ubivis locorum colloca-
renlur, sacraque Scripiure vciba, ah auctoriscontexiu alio characleris genere discriminarentur. Qme
(tiianto nobis jempore ac lahore, inler lotquoliiliana ordinis exercilia consliterint, haud facile dixerim.
Cacteruin, quia ea quae in tomo tertio conlirtentur, a nonmtllis Briinoni episcopo Signiensi ascribuniur,
hinc scite iraprimis convenit perautiqua aliquot manuscripla excmplaria, quae in alnia malre Carihusia
sunt reperla, ubivis B. Bruuoiiis Caribusiaiii nomen prae se ferre. Scd Beuediclum, inquiuni, Palrem vocat,
curoque identiriein coininendat. Vocat et Abrahan Patiem, quia eum imitandura horlatur, seseque ad
D. Beneriicli, uipote qui prius eremiiicam, pOstmoJum vero coenobilicamvitam duxil, consectanda vesligia
libens equiriem componil. Al scripsil iu Exodum ac Apocatypsin Joannis ?•Nilril prohibel B. P. nostrura
Briiuonein iu eosdcm libros commenlaria scripsisse, quae teinporum forsilau injuria liominumque incuria
tleperierint. Quodsiquisalilersenti.il, per nos licet uiiicuique suo abundare senstt. Caetera quse a nobis
hoc in opere pra&tila siinl, tute ipse, lecior integeirime, facile deprehendes. Inlerim vate, ac his frtierc.
DIVO BRUNONI
CARTHUSIANORUM
FUNDATORI
PRO P. THEODORO PETR./EO CAMPENSI
EJUSDEM ORDINIS APUD UBIOS PROFESSO.
Hactonus infanli suppar, magnoque repulsus A Seu potius pietalis honos el collubel aima
Tui pavorc, dive Briiuo, uuiiiiuis, Moruni veuustas : ipsits liic concernitur
Q ii res.dens astris, radioruin ardente corona Relligionis apex. Sic uni cu»cla dedisli
Fnlges, ei orbcin recreas spleudoribus : Quacsingula exornare caeterossolent.
Alislinui merito roe lauriisab aequoretanlae, Il;ec vaslos egressa sinus ignara leneri
Vix carmine hiscens inscio raortalia. Seu flamma venlis aucta, late promicant.
Et jam neglectccniusse renovaral amorein El veluii Cynosura rales, Helicequepavcnles
Tui sequax, lui Petraeus aemutus, Kegit luinultuanle nautas aequore:
Ui^ebat prompta se promptuin mente poema, Sic recrealsic ille praeit, si forte clienium
Ubi ille spiritus adhuc plenus lui Anhelet, aul quis lassus erret trainite.
Cessa, ail, hosce mihi fruslra nieditaris horiores Is jujjet. Al curae quis par? num debilus uni
Qui nunc mihi p.lam esse desii meus. Ligotie quovis ille sudor durior ?
Si ipioriinesl anitno sludiuiii, vel si qua voluntas, Ergo, velut volucriim princeps Jovis armigcr ales
Quojura devenere transcripii inea', Se roenle ad alla librat astra praepete,
llli) rievciiiat. Qiiodcunqucparavcris, unus Acclivusque tibi geroiluni dat, et in suavota
(Qni vivit iino corde, meque propriuro Partemque Pelraeus laboruin te vocat
AtternuiHquesibi devinxit) Bruno capessat. 0 pater, o nunquam voto frustrante vocalus
Aut hunc cane, aut absiste coepto carroine. Auriga nosiri ideinque currus ordinis,
Dixil cterubui. Quid enim ? mens auxia sensits Magna cupido rapil meniemque aiiimumque; tucre,
Tanlum supra humauos nequil se tollere. T> Cceptis fave, clemensque coepta permove.
Nam quot silva feris, quol vastum piscilius irquor, Tefuin nascanlur inibi, quse te palre sub auras
SteUisquc ccelum, inane quol volucribns Coucepta priiitura prodierunl ingens;
Fundilur , Alme, luae, Bruno, tot muncra mentis Tecum eadera surganl decuraanos pignora in auctus
Horiora ccelo sunt, lionora sunl solo. Haecfatus imo corde versalcaelera.
Ecce arilftmtua cum Petraeus scripta revisR, Cum tu, Dive, pio jara pridem pectus amore
Obilatresacra sedulus volumiiia, Curisque saucius roganli ultra annuis,
Multa situ corrupit edax veuiente veiustas, Amplexu.votispetn vultuque indice prodens
Librariorura incaula multa dextera, Menlis latebras, fronlis el nolas oliis.
Quod superesl operiim pr. lo nimis usque negaium Inde vclut pluviis tepida cuitinoclo rigatur,
. A pluribus desideralum quaeritur. AttoHit.liorti hclior se floscttlus :
Nil te, nil ergo tuio roagis ordine dignura, Non al.ler lua cui diviiium gratia rorem
Nil pulpitis foret sacratioribus; Affudit, Horarumue uiulia inillia
Qiiam si piira tuo sub nomine rursus apertae Abmiat is?fatuuro hoc limeat? pigrum.Expclat? uno
Moruinel fluenta proruant scieutiae. Te proroptus adjutore et audet auspic»
llnccupii, lioc iuandal dux praesidiuraque luoruin Aggreditur; intilia j.ani singiila yensitat arle
Uaud noniine, haud Bruno libi impar munere, Limatque roulta paginas industria.
ll|e tuus Briino, qrio non modo clarior alter, Jam felices, si quacforte irrepserc, scquestrat.
Admnrmtirante quem^ordo vocc suspicit, Tuique ruris perbeatas ordine
Seu jus fa$que piacent: unius pectore sacra Dislribuitscilo raesses. Genialis ab ore
Aslrtca dcfixissc sedes creditur. Seges tua; relloret cloquentiae.
657 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PROLOGUS. 638
Verum, ut vere novo reduces nascenlia vilas, A Splendente dispensans faces e peclore,
Udoqtie passim quae refrondent cespite, Si germana patrem proles, si rite patronum
lrabribus et Phoebo debent: propria utqtie clienlum Cliens honoral, haud amantem differas.
Suis patronis dona sunt comraunia : Si, veluli vitreis cum surgil Phosphorus undis,
Sic quoque parlitus sua lecuin praemia palmae, Majore lucejam coruscas redditus,
Quidquid laliorum quidquid el laudura lulii, Ulierius cceptis astes, geniique benignus,
Piodigus ille tuis vovet aris; quasque futuris Nil ipse deperdens tuo de munere,
Majoris incrementi in annis spes ferel Esse tui facias consortem, menie diserta
Muneris essetui cupit, ac anathema reposlum Gnomas, luis sr non pares, at proxirnas
Tholis dicatque consecratque fulgidis. Germinel, et seros pia sensa propaget in aunos
Ergo tuojunctus Theodoro, dive perartus Te palre dives, et potens te praeside.
APPROBATIO CENSORIS.
P. Tbeodori Petraei, Carltiusia:
Opera hsec S. Patris Brunonis, tribus distincta lomis, ac diligenti sludiorecusa
Coloniensis alurani, revisa recensitaque, digna plane judico quae lypis in lucem eanl; pristiitaui
uiiuiriim pielaiem erudilionemque spirantia.
lu conventu nostro Coloniensi. Anno 1611,10 Augusli.
F. GlSBERTIJS SPECHTIDS,
ConvcnlusPrcedicatorum prior, aique hcvretkm
pravitalh inquisilar*
VOLUNTAS
R. P. generalis ordinis Carthusiensis pro revidendis recudendisque B. Brunonis
Operibus.
Digna erit ingenii tui eogitalio in eam curam incumbere, ut opera D. Brunonis correctius limatiusque
prodeant ad lucem famamque hominum; in quo puto paucorum fore mensium opus labore, et polissimum
iibi, valde jam in veteribus islis interpolar.dis detrilo. Crgete igiiur alacriter hanc de bono publico bene
mereudi occasionem. Non enim possum satis laudare veslrnm hoc sancliim oliura, in multo occupalum, et
ad coinmunem tolius Ecclesiaa utilitatem, magna cum ordinis laude consecratum.
Ex lilteris dalis in alma raatre Carlhusia. Anno 1608, die decimo Junii.
F. BRUNO D'AFFRINGUES,
jPrior Carlhttsim, ac generalis ordinit
minhter.
VITA SANCTI BRUNONIS.
(Exstat supra iriler Acta S. Brunonh et est Vita lerlia.)
JDIVl BRUNOi\IS
PRIMI CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS SANCTISSIMI ET THEOLOGI DOCTISSIMI
OPERUM TOMUS SEU PARS I.
EXPOSITIO IN PSALMOS
1 PROLOGUS. B hus, et in juslorura salvatione, bumililatis ipsius et
Psallerium est quoddam musicum instrumenlura misericordiae, in impiorum vero damnaiione justitiae
quod ex superiori cavilate resonat. El quia instru- laudes esse perpendnnlur. Ideoque merito liber iste
niento tali psalmorum raelos cancbalur, ab in- apud HebraeosLiber hymnorum dicilur, id est Dci
slrumenlo suo nomen recte totum opus istud acce- laudum. Hymni vero laudes Dei melrice faclaj pro-
pit. Sicut enim psalterium a superiori rcsonal, ila prie riicirniur, psalmi autem Iyrico melro compositi
et opus hoc loluni de superiori, id cst de Dei laude, fuerunt; ut Aralor ait:
resonat. lntenlio autem operis hujus mulliplex esse Psalterium lyrici composuerepedes.
per lilulorum singulorum diversilatcni ostendiiur. Tria vero in divinis sicut in saecularibus libris
Tum enim de Incarnalione, Nativitale, Passione, considerantur. Quia sicut sacculares parlim ad phy-
Resurreclione et cseleris aetibus Chrisli, tum de sicam, parlim ad ethicam, parlim vero ad rogicam
salvatione bonorum daranationequc malorum pro- tenduul, sic et divini quidam ad physicam, ita la-
phelare intendil; in quibus omnibus Dei laudes at- inen quod in ipsa physica denotetur figura, ut io
lenduntur. In passione enim, et cseleris ejus acli- Geuesi de muiidi origine, et in Ecclesiasle de mrltis
639 S. BRUNONISGARTHtSlANORUM LNSTITUTORISOPP. PARSf. fiiO
rerum naturis mystice Iraclalur. Quidam aulem loco A & bitur, qula scilicet eril talis : qui non abiit, id est
logicrc ad etliicam lendunt, ut liber Job, ct Beati noti abibit, id est a Dominonon recedet, ilaut sit
immaculati, et ahi qriidara psalrai. Quidam vero loco posilus in consilio impiotum, id est in delectalione
logicaeet elhie» ad theoricain, id est ad conlentpla- el consensu peccandi, per quain Adam et Eva iu
lionera tendunt, illi sciticet qui subtimia in se Dei mortem devenerunt. Et bene dicit cohsilio; nani
mysteria el a coramuni cognitione remota continent; prius quara scilicel peccaluni agerenl, peccandi
sicul Cantica canticorum. In quibus Deus Ecclcsiae, consilium acccperunt, et in illo consilio deleclalio-
velut sponsus sponsae, mirabili myslerio Ioqui intro- nem habuerunt. Inipios vero dicit, non secitndum
ducilur. Liber etiam isle elsi in quibusdam ad ethi- vocis hujus proprielalem ul Detim ignorarent, sed
cam, principaliter tamen ad theoricam lendere vide- quoniam aposlataiites exstitere, cum Dei notitiani
tur, cum prxcipue de Incarnalionis, Nalivitalis, relinerenl. bnpii namque, Deum ignorantes proprie
caeierorumqiie Christi actmim mysteriis iulendat. dicuntur. El non stelit in via peccatorum, id est non
• Pluriina quidem propheliae genera eisescicndum slabil in mala operalione, in qua Adam el Eva ste-
esl. Propheiia namque alia per facta, sicul de trans- terunl, qui pecCalores, id est male operanles, fue-
ilu filiorum Israel, cteterisque eorum factis; quse runt, dum porauni contra Dei praeceptum corncde-
t orania (sicul dicit Aposlolns) in figura conlinge- "* runt. Et non sedil, id esl non sedebil, id esl non ino-
D.int illis {I Cor. x, 11). > Alia per dicta : sicut Detts rabilur in cathedra pestilentim,id csl in consueludine
Moysicaslerisque prophelis pluribus per angelos fu- peccandi, in qua Adam et Eva cum se de peccato
lura loculus fuisse legilur. Alia per revclationem, poroi excusarent, sederunt, sicut aliquis doccns in
sicul Ezecbieli et Danieli in porienlis somniorum calhedra sedel. El iririertobis peccandi docunieutiMii
roulta revelala fuisse dicuntur. Alia vero per occul- allribuentes, in pestilenliam, id est in communem
tam sanci Spirilus inspiralionem, sicul David pro- niorlem adduxerunt. Peslilenlia namque dici solet
pheUE niystica DominiCaePassionis, caeterorumque mors, quaa communier populo ab aeris corrnptione
aciuiim, non faciis aut diclisqualibelverevelatione qualibel inferlur. Nolanduni sane quod dicit in dj-
intimata fuerunt, sed per oocullam sancti Spiritus lectalione abire, in operatione stare, in consuetu-
2 inspiralionem. dine sedete. Nam cum aliquis alio tcndit, primiim,
Notandum vero est quod niraia sancti Spiritus ul illuc perveniat, de luco in quo est abil, et illuc
agilitate, prophetae de fuluris quasi de praesentibus perveniens stal; poslea vero immorari voleus ibi
et praelerilis loquunlur, Omne namque futurumSpi- assideU.lla primi parentes, ad inalam operalioneiu
rilui sanclo praesensesl, et quast praeterilum nolum. tendentes, primum operationis nialae delectatione
Notanrium etiam quod cum in psalmis aliquando a Deo abierunt, id est recesserunl, et postea landem
orans et bumililer agens inlroJucilur Chrislus, se- in mala operatione slelerutit, el ad ultimum, pec-
cundum humanitatem; cura vero sublimiter, secun- candi consuetudinem non aJijicienles, in caihedta
dura divinitatcm accipiendum esl. Nolandtira qnoquei pestilenlimsederunt, id est ibi assidentes, id est ple-
quare psalmus primus litolo careat, eom caeieri ti- parie immorantes, exempto eorura alios ad raorlent
ttilos habere videantur; ideo sorlicet quit tittilus «eccando adduxerunt. Et bene sedisse in cathedra
omuiuro aliorum psalmorum esse consideratur. Nami per simililudinem dicuulur; doccntes euim in cathe-
cumde Christi laude in hoc-psaloio sit intentio, ini dra sedere consaeverunt; Et bene operaiio dicitnr
cacteris omnibus se de eo multipliciler tractalurum i tiio; propalata enim cst, ut via trila, et publica est,
innuit. Intenlio enim liujus psalrai est a Christo tresi delectatio vero latet; Notandum quoque non csse
rnortes Mas quibus ad mortem primus homo deve-• superfluum, poslquam negavit abire, negavisse
nit, removere. Et ecoiilrario de trina obedicntiai 3 eliam stare et sedere, cum in priroa neg:ilione
qua primus homo caruit, eum laudare. Et est vox: duae sequeiites intelKgairtur ex necessilate. Omnis
propbetae daranationeni generis hnroani per inobe-• enim abiens non stat, non sedet. Hoc aulem ad hoo
riienliam Adae consideranlis, fuluiaroque ejiis perr D facit, ut, boc ordine a Cbrislo negando, in Adam
Christura reparatiorrem providentis. Et hoc ac sii omnia ordine fuisse innual.
diceret: Detiegatishis tribus, tria alia his conlraria, quibus
1N PSALMUM1. Adam caruit, in eo fuisse sic insinuat : Non abibil,
Beatus vit, elc. Virum autero dicit, non qttantuml non slabit, non sedebil. Sed in lege Domini com-
ad sexus discretionem, sed ad sensuum maturilalein. plenda eril voluiitasejus, id est legfm Dei volunlarie
£t hoc sic exponitur : Adam, per deleciationem ett cOmpIebil,non invite. Hic denotatur el quod dele-
consensum, et opcralionem el consueludinem pec-- ciabilnr in complectione, sicut Adam delectalus est
candi moriens, secum genus hnmanum omnc traxil,, in praevaricatione, et legem Der complebit bene ope-
el sic rrierrto infelix fuit. Sed quidam futurus est,, ratido, sicut Adam praevaricatus est male operando.
quiwr erit, actUrus oirinia, non debiiiler ut Adam,, Dico quod voluntate Dei legem complebil, el hoc
sed viriliter ct inature. Et quia vit erit, beatus erit,, hon liorarie, sed itt lege ejus comptenda medilabitut
id est a Deovirtutum etoperum, immorlalitalisquee die ac nocle, id est omni terapore. Et bene dicil me-
poslmodum bealiludine adeo ditaiidus quantum nullili dilabitut, id est non negligenler, sed cum raedita-
cst aperire facullas. El inde beaius csse comproba- tione coraplcbit. Denolaiur eliara pcr lioc quod dicit
CJl EXPOSITIO IN PSALMOS.- PSAL. f. 642
meditabilur, quod sicul Atlam inale operari consue- A faciet, ad utilitalem et aediilcalionemsuorum ccdei.
vit, ita et ipse bene consuescet operari. Et quia non Sequitur:
abibii, non stabit, non sedebit, el in lege Dci medi- Non sic impii, etc. Cum dicil: Non sic impii erunt
labilur, erit tanquam lignum, iri est revera lignum ut Chrislus dat intelligere, per aposiopesim, quia
vitaealiis, qnod praefigiiratum est in illo ligno vitse, 4 pii sicul Christus crunl, sicut idem dicit: Estote
quod legitur in paradiso fuisse (Gen. n, 9). Ei osten- sancti, sicul, quia ego sanctus sum (Lev. xi, 42;
riil pcrquid eril aliis lignum viiae, cum subjungit. Matth. v, 48). Non quod lantum sanclilalis, quan-
Quod planlaittm esl, id est qui conceptus iu Virgine, lum ipse habuit, sanclus aliquis habuisset, sed quod
secus decursus aquarum, id cst per infusiones do unusquisqiie alius quidera multuin, alius vero mimis
noruni sancti Spirilris, qnaereficiunt et purgant sicut inundus, Dei sanclitatem relinel, ut ait Aposlolus:
aquae, ut impleatur illud Gabrieliiicum : < Spirilus < Qualis terrenus Adam, sciliccl lales et lerreni (/
sanclus snperveniet in le (Luc. i, 35), i etc. Quasi Cor. xv, 48), i ei scilicet conforrnes. Qualis spiri-
riicat: Vere erit lignum vilae, cum sil tale ligiitim tualis, id esl Clirislus, lales el spiriluales, id est eji s
qitod planlalum est, id est erit conceplum in utero obedilores. Versus autem isle sic continualur et
Virginis per operalioneui sancli Spiritus. Non erit exponitur. Vir beatus non abibit, non stabil, non
ligiium roortis, ut Adam. Vel ila: Eritlignuro vitae,'**sedebit, sed in lege Domini thcditabitur. El ideo
nt quamvis lignum viiac fulururo sit, tamen cril tale eril tanquam lignum, et ipsi simjles, pii scilicet, si-
lignum qttod plantalum est, id est conceplum erit mililer erunt. Impii vero non sic erunl, tton sic. Re-
secus decursus aquarum, id est juxla decursus po- petilio bxc ad hoc fit nl confirnict pios, et cxter-
pnlorum, quasi dical: Quamvis sil lignum vilae, ta- real iropios; qnae repctilio nmi cst apud Hebraeos.
iiien erit sic conceplus ut nalurara babeat in raor- Sed ipsi erunl tanquam pnlvis, id est similes pulveri,
tcm dccurrendi, ut populi (qui aquae ideo dicuntur id est aridi a doctrina, sicui pulvis ab htiraore, qitem
quia labilcs et defluentcs sunt in roorlem, ul aquaa projicil ventus, id csl separat dialjolus a facie terrw,
dellmini). Et pcr hoc commendat ejus obcdienliam id est a praesenlia Chrisli; cui fideles inniluniur
tisqtrc ad inortera, et confirmat fidem nostram, ne, sirul nos htiic lerrae innitiinur. Et ideo quia pulvis
propter divinilatis sublimitalem, ignoreratis morlali- erunl impii non resurgunt, id est non resurgent in
lalis humililatem. El quia riixerat eum lignum, ne judicio, id esl ad hoc ut judicenlur, lestanlc Apo-
putaret quilibel ex quo nascerelur, fruclum pro qtto stolo: i Qui sine lege peccaveruni, sinc tege peri-
vcniret illlcose dalururo, determinal sic quid lignum bunt (Rom. ir, 12). > Scicndum voro est, quod in-
riabil. Non slatim ex quo erit, sed in lempore suo, judtcii dic alii resurgent in judicium, alii non in ju-
id est in lempore morlalitalis suae, fructum suum, dieium, ut gentiles. In judiciura aulein alii ut jndi-
rcparationem scilicet generis humani, quaeerit fru- cent, sicut perfeeti, alii, ul judicentur. Qui judica-
clus mortis ejus. Et cuni sit lignum vitoe,folium ejus, btnrtur, alii salvabtiiitnr, ut boni, alii damnabantur,
id csl veruuin ejus tion defluet, id esl uon annihila- tit falsi Christiani, hxretici cl Judaei. Dubiura qui-
bilur, sicul ipse tesiatur : t Ccelum et terra trans- dem est, cum indc non habcatur aucloritas, an in
ibunt, verba aulem mea non transibunt (Matth. xxiv, judicio vox futura sit elemenlaris, an non. Si vero,
55). i Ve) ita continuatur, secundum aliam senten- secundum qtiosdam, dicamr non fulura, sic expone-
liam : El quamvis ipsum planlatum sit secus decursus lur in judtcio: fmpti won resurgent injudicio, id est
oqitarum, id est populorum, id esl quainvis decurrat ul lunc.landem cerlurn sil eos esse daranandos, jam
jn mortem nt populi, laroen folium, id est verbura eirira certiim est; de falsis vero fidelibus, lunc lau-
ejus nondeftvtet. Et bene verbtim folium dicilur; dem liel judicitim, id cst certiiudo. Manifestum
sicut enim folia arborem ornant, et inler ea frucius enim tandein lunc omnibus crit illos damnalione
lalilat, sic et ipsa verba ornamenlum EccJesiaesunt, dignos esse. Nam si jam cerlum esset, non uiique
el in eis esl fructus adhuc lalens, vila scilicet aeterna. pro eis orationes et sacrificiura Deovivorum seduli-
Vel potest hic esse similitudo sic El quia in lege jn las offerret. Perfecli autem cura judicabunt, id est
meditabilur, erit lanquam lignum, quod ptanlatum est sanclilalis comparatione sibi similes oslendent esse
secus decursus aquarum, quod fructum suum dabil in salvandos, dtssimiles vero daranandos.
lempore suo. Et fotium ejus non defluel, id est erit El quia dixerat impios non resurrecluros in judU
cornparabilis ligno plantalo juxta abundanliam cio, et in hoc multum eosdepresserat, ne falsi fide-
aquarum, danti fructum in lempore suo, pujus fo- les in judicio resurrecluri pro sola fide sine operi-
lium non defluct, quia sicut ei non deest humor ad bus se salvandos esse putarent, removet hoc sic:
fructum in lempore suo dandum, ita nec illi deerit linpii non resurgent in judicio, neque peccatores, id
sancti Spiritus vigor el doctrina, ad spirituales filios est a Deo aposlatanles in conciliojustorttm, id esl ail
in tempore plcniiudinis Deo fruclificandum, et sicut hoc ul sint in congregalione juslorura, quamvis in
illius ligni folia non dcfluunt, ila nec ejus defluet judicio resurgant. hi hebraico vero habelur in Sy-
verbum. Et, cutn lalis tantusque fruclus sil, omnia nagoga. Ideoque rectius est in Lalino in concilh.
opera et miracula qumcunque faciel prosperabuntur Potesl taraen legi in consilio. Concilium enim di-
credenlibus in eum, id est qtiidquid in hoc mundo cimus congregationero ad aliquid ulililalis sta-
«15 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS 1. 64i
luendum co adunatam. Synagoga vcro inlerpretaltir A bitendus est Gbristo, qui jure dicilur David. David
eongregalio. Vel ita legi potest versus iste : Si impii enim interpreialur desiderabilis. Christus vero desi-
superius accipiantur generaliler elpro infidelibus et derabilis est juxta illud Jacob : i ipse eril exspecta-
pro fidelibus peccatoribus, impii non sic erunl. Et lio gentium (Gen. XLIX,tU). > Interprelatiir quoque
oslendit per partes quare sic dicens. Et hoc ideo, David manu foriis. Cbristus eliam manu fortis est,
quia ttnpit, id est inudeles non resurgunt in hoc quia diabolum debellavil, juxta illud : t Nunc prin-
mundo ab infidelilate sua in judicio, id est per judi- ceps hujus mundi ejicielur foras (Joan. xn, 31). >
fiuni/id esl ila ut per confessionem judicent, id est Psalmus aulem aliquaudo pro ipso tractaui, ali-
daument infidelilalem suam. ( Nam si semelipsos quando probono opere ponitur. Psalmus enim sym-
(ul ail Aposlolus) judicarent, non ulique a Doraino pbonia est, quae cum opere manuum musico instru-
judicarenlur (ICor. n, 31). > Neque peccalores, id est menio fit, ideoque, pro opere alioquando ponitur.
falsi fideles, resurgunl ad hoc ut sinl in consilio ju- Psalmus aulem iste vox Capilis est, de Passione sua
storum, id esl ut sicut justi volunlales suas Dei vo- Judseos et gentes tribulantes se increpantis. Quod
Iiiiiiaiibus postponant. Polest el hoc utruraque dici ideo facit, ul consequenter oslendat nulluro frucli
de iufidelibus, ul impii sint, id esl Deum ignorantes, eos inde habuisse, sed econlrario damnationem in
et in judicio non resurgenles, el peccatores, id est B E fuiuro recepluros, se vero Rcsurreclionis gloriam
suas volunlales Dei voluntatibus praeponentes, ideo- et Ascerisionis totumque roimdiim recepisse, secun-
que in concilio vel consilio juslorum non exislenles. dum quod homo erat et ejus impcriurit. Nam secun-
Scquilur : Quoniam novit, etc. Idem sic con.i- dura divinilalcra anle saccula cuin Patre Dorainus
nualur : Pii erunttanquam lignum, id esl sicul Chri- oraiiiuin exislebat. Et hoc sic dicil:
slus, el hoc ideo, quoniam novil Dominus, id est Quare fremuerunt, id est fiemenl gentes, id est
probavit, ainavit viam justorum, id est bonam vilam Romani mililes qui me crucifigent? Quare, id est
in hoc mundo quae via est ad vitam aeternain. Et qua ulililale frement, id esl irralionablliter agenl in
impii non sic erunt; el hoc ideo quia Dominus non rae? Nulla. Fremere vero leonum est, qui irratio-
novit iter eorum, id est vitain. El cum debuit dicere, nabiles sunt. Ideoquc gentes, id est gentiles dicil in
non novit, ponil aequipollenier effectum per causam, se in sui crucifixione [remuisse, id esl irralionabili-
perire scilicct pro non noscere. ller impiorumperibit, ter sine causae opposilione cum crucifixisse. Judaei
id esl prava vila eortun, quae est iler eis ad infer- enira, etsi non habent causam, se lamen causam
niim, peribit, 5 id est eos perire faciet, cutn a Deo dicebanl habere, juxta iilud : « Hichomo non esl a
ignoretur, id est non amelur, sicut idem in Evan- , Deo, qui Sabbalum non custodil (Joan. ix, 16). >
gelio leslatur : Amen, dico vobis: Nesciovos (Matth. Et alibi: « Secundum legem debet mori, quia Fi-
xxv, 12), id est non aroo. Vel aliler boc coniiuua- lium Dei se fecil (Joan. xix, 7). > tdeoque beno
tur, ut expositio non mulelur : Peccalores non resur- subjungit: Et populi, id esl Judaei qui mibi in popu-
genl in concilio vcl consilio justorum, et impii in ju- lura esse dcbenl, sicut scripluin est: « Ego ero libi
dicio; et hoc ideo erit, qiioniam Dominusnovit viam in Deum,et lu eris riiihi in populum (Lev. xxvi, 12). >
jusiorum, et iler impiorum peribit, id est ideo non Quare, id est qua ulililale assequenda, meditati
vull eos esse cum justis, quia viia jusiorum ipsi sunl inania, id est meditaLunlur nie delinere in
placet, vil.1vcro impiorum displicet. morle, ne mundus post nie abeat, quod inane eril.
IN PSALMUM II. Cum dicil mcditari, nolal eos mulliim IR causa mor-
Psalmus autem qtii hunc scquilur, a quibusdami lis ejus iiivenienda l.iboraturos. Ei tion solum labo-
cum superiori dicilur unus, et a quibusdam, alius. ravcrunl minores, sed etiain reges. Et non sui ipsitis
Dicitur enim in Actibus apostolorum secundus istes reges, sed el reges terrw, id est terreni : uterque;
psalmus (Acl. xm, 33). Primus, quod facile sol- scilicet, Herodes unus in Nativitale, alter in Pas-
vitur; tilulatorum enim psalmorum primus esl, curai sione et Pilalus. Quare astiterunt, id est aslabunt.
primus titulo careal. Quantum vero ad ordinemi j) j Et est posiluin pro insiileruni, cum in Hebraico sic
psalmorum, secundus, alioquando enim centumi habeatur : Et principes sacerdotum, id est Caiphas
quinquaginta non essent. Si vero sit secundus, sive! el Annas, et caeteri convenerunt, id est convenient
cum priino idem, semper ctim superiori continuatur. in unum, raaliliose agentes adversus Dominum Pa-
Sciendum est aulem litulos psalmorum, intenliones,, trem, et uduersus me Chrhtum, id esl regem ejus,
vel per rei gestionem, vel per vocis inlerprelatio- id est ab eo consliluluro. Cura aulem dicit non
nem, vel etiara per utrumque designare. Per reii Palrem, sed Dominum, gravius ejus notat, quasi
gestionem, cum aliquid gesturo quod ad figurami diceret : Cum ipsi servi, ille Dominus esset, indi-
perlinet denolatur, ut quando dicilur : David psal- ' gnum fuit cos illius adversari decreio, cunr nie
mus; cum fugetet a facie Absaton, quod ad Christii regero ab eo conslilulum respuerunl, Q el in rnorle
figuram factum esl. Per vocis inlerprelationein, detinere voluerunt. Cum autein dicit : Dirumpa-
quando sola vocis interpreialione, sine rei gestione> ntus, etc, apostropliam facit ad suos, adhortans ne
psalmi designalur inlentio, ut in hoc secundoi ab illis metu aul blandiliis incorporenlur, ne ofj id
psalmo, cujus tilulus talis est: Psatmus David. Quodl in fiiluro, sicut et ipsi, daronentur. llli frement et
sic exponitur : Psalmus, id est traclatus iste altri- meditabuntur, ct coirvenient adversus Donrinum.
645 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. II. 646
Ego autem, el vos membra mea dirumpamus, id osl A dienliam, quasi verbis postula a me gcntes. Et ego
destruamus vincuta eorum, id esl blanditias, quibus qui ut Dominus potens sum, dabo libi gentes hmre-
ad imitandum se volunt vos vincere. Et projiciamus dilatem tuam, id esl ut sint haeredilas lua, ut excolas
a nobis, id esl despicitc, vos, jugum ipsorum, com- eas sicul aliquis liaeredilatein excolit. Et non pau-
minationem scilicet iribulaiionum mortis, qua vo- cas genles dabo, sed letminos lerrmdabopossessionent
lunt vos cogere, quasi jugo. Quasi dic.al: Neque luam. Per lerminos lerrw, oinnes gentes designat,
blandiliis seducamini, ncque metu lerreamini. Quod Non quod omncs, sed quia de omnibus erat rialurus,
vero dicit dirumpamus el projiciathus, non ideo riicil teslante Aposlolo : « ln nomine Jesu omne genu
quod ipse jam non ruperit et projeeerii, sed, tu flectatur (Philip. n, 10), > id esl omnisniodi genti.
magis ad hoc impellat, utiliir hoc morio locutionis, Vel determiiiatio sic esse polesl: Dabn gentes, et
vel, ul innuat eos, non per se, nec sine suo auxilio non omnes, sed terminos lerrce, id est terminanles in
posse dirumpere et projicere. Ctim vero dicit: Qui se lerrenilat.ein, id est finientes. El bene prius hmre-
habitat, etc, ostendit quid in illa adversalione as- ditatem, posl vero dicil eis possessionem. In primis
sequentur, damnalionero scilicel. Et sic conliiiuat. enim excolet eos ul hxredilatem, pnstea vero pos-
Dixi : Quare fremuerunt, elc. Ad hunc scilicet sidebit, id est dominabilur eis , dabo genles, el Sion,
effectum devenluri, qnod ille qui habitat, non in B et merito. Nam reges eos in virga jerrea, id esl in
impiis, sed in cmtis, id esl in sanclis qui sunt in inflexibili regimine, 7 u' neque inorte neque vita
viriutibus excelsi, sicut cceli irridebit eos, id est in separentur a charitate (Rom. vni, 38). El ul bene
fuluro dignos irrisione fuisse ostendet; cum snos, reganlur, confringes eos, tdnquam vas pguli, id est
gloriosos, illos vero faciet apparere dejectos, juxta in ea partc in qua suul fragiles, ut vas liguli, se-
illud Salomonis : Stabunt jusli in magna constantia cunduni vitia scilicet. Et quia posset quaeri quare,
adversus eos qui se angustiaverunt (Sap. v, 1). Et proptcr niorlis obediciiliain, gentes ei sitdaturus;
non qualicunqite modo irridebit, sed Dominus, id cum nulli prophclaruin, propler eum morienliuro,
esl ille qui Dominus est in rebus, potens malos istud dederit. Quare, Iioe exponendo praemiliit sic :
damnare, juslos salvare, subsannabit eos, id esl sub- Dubo tibi soli genles, nam lu es Filius tneus, el non
sannatione diguos oslendet, id est irrisione propter carnaliter genitus neque tcmporaliter, scri ego genui
indignalionem. Subsannare enim est naros propier te hodie, id esl perpetualiler. El bene dicil hodie,
indignalionem conlrahere. Et tunc cuni irridcbit; nani in diviniia|e non est lransmulalio,nec vichsitit-
loquelur ad eos, scilicet ad Judaeos, in ira sua, id est dinh obumbratio (Juc i, 17j. Sed ibi hodie, id est
iii comminalione mortis, quae solel esse malus ^ imuiutabile praesens. El bene dicit genui, quod pcr-
effeclus irae, sic dicens : Dhcedite a me (Malih. -fcclum leropus est, ne quia dixerat hodie, videretur
xxv, 41), elc. Et postea conlurbabit, id cst damnabit nunc incipere. Perfccte enirn genitiis esl. Qtiasi
eosiafuroresuo, id esl in morte, quae dicilur furor dicat : Tu es Filius meus consubstantialis.
ejus, id est vindicta. Vindicla enim effeclus irae esse Dcmonstrato se regcm esse ex paterna auctoritale,
solet. Vel si dicatur: Vox ibi elemenlaris non futura, facil
apostropham ad illos quorum rex est, adhor-
erit una cxpositio; alterius, sic : Loquelur ad eos in lans illos et instruens sic : El
quando quidem rex
ira sua. El Jioc non verbaliter, sed conturbabit eos vester sum, vos
prius servi peccati, nunc auleni
in furore, id cst vindicla; et non in injusto, sed suo,
reges effecii; mihi enim servire regnare esl, inlelli-
id est justo. Ipse enim estjiitlex juslns. Quodest di-
gile. Et vos qui tnlelligere non poleslis, inlclligere
cere : Ipsa dainualio eril eis judicii locutio. Sequi-
naroque perfectoruro est, erudimini a doctoribus.
tur : Ego autem, elc. Quod sic conliuuatur : Ipsi Et
exponit quos vocet reges, sic : Vos reges dico qui
qui putaverunt sibi utilem mortem meatn, eonlur- judicalis, id est damnatis m vobis per confessionem,
babuntur. Ego autem quem anuibilare pulaverunt, terram, id
cstlerrenilalem, dico inleUigite erudimini,
propter obedienliam morlis conslitulus sutn, id est el Slc serviie Dotnino, et non negligenter; « male-
cro, rex ab eo super Sion, id esl super Judaeos, illos D dictus eniin qui facil opus Doraini franriulenler
scilicel qui sunl Sion, id est specutantes aelerna. Sion (Jer. XLVIII,
10), > sed ta titnote : « Initiuro enim
dico exislentem montem, id est qui per hoc quod sapientiae timor Doraini
(Prov. i, 7). > Et non in
sunt tnons, scilicet Sion. Etv exponil in quo sunt servili timore, sed exsuliate
ei, id est exsullando et
nions. Non in nequitia, sed in sanclilate; et hoc timendo servite ei. Quasi dical : Caslo timore ser-
per eum, non per se. El hoc est quod dicit monletn vite ei, et sic exsultale, ne insolescalis, sed sempcr
sanctum ejus. Et per hoc erunl mons quod ego ero silis in tremore, ut t qui siat videat ne cadat
(/ Cor.
eis prmdicans prwceplum ejus. Et non sohim super x, 12). >Et si in serviendo Domino occurreril volis
Sion constiluar, sed eliam super genles. El ostendit disciplina, id esl tribulatio, quae esl disciplina, id
per auctorilalem sic : Narn Dominus, id esl Pater, est correctio ejus, apprehendite ipsaui dhciplinam,
qui Doininus esl iu rebus, el potens csl rnihi cuncta id est non inviti, sed libenirr earo suscipite. Appie-
subjugare, dixit, id csl constlluit in providenlia, ad hcndere cnim Jibenter capere est. Et vus inlclli-
tne, id est lale, quidquid ad me pertinei. gentes, hoc facite dnpliei causa, ne, si non servieri-
Et exponit quid dixeril: Postula a me, id esl eslo lis, et non apprehenderitis, quando, id esl aliquando
mihi obediens tisquc ad morlero. Et per illam obe- irascatur Dominus, quasi dicat : Non tiinore pcenae,
6J7 S. BRUNONISCARTlIUSIANORUMINSTlTUTORlS OPP. PARS I. 648
sicut servl domints, sed ideo ne offendatur Deus, A mici mei, tribulantes tne operalione, consillo, vo-
sicnt filius non timore poenaeservil patri, sed ne luntale? Malliplicati erunt adeo qtiod discipulus
ipsi displiceat. Et ideo servite et apprehendile, ne meus eis adjungatur. Sicut alibi dicit: « Tattrt
pereatis de viajusta. Qtiod est dicere : Ne pereat in pipgues obsederunt me (Psal. xxi, 13). > Sequltur,
vobis jusiitia qure est via per quam venilur ad et ex ipsis tribulanlibus : Multi insurgunl, id est
vitam. Quasi dicat: Ne perdatis justitiam, el vos, insurgenl flrfvmttm me accusatione, sicut in Evart-
erudimini, qui non estis adeo perfecti ut his de cau- gelio legitur : t Et accusabant eum in multis
sis serviatis et apprehcndatis, serviteet apprehendite (Marc. xv, 3). > Et ex ipsis tribulanlibus etiam
hac causa; nam beati erunt qui bene servientes multi animm mece, quanlum in se nocivi dicunt, id
confidiint in eo. Nam in non servieijtibus non est estdicent: « Venite, occidamus eura (Sap. n, 10),
coiiGYentia, sed praesumptio. Et per hoe quod dicit: quia non esl salus ipsi in Deo ejus. > QuoJ est di-
Beati qui confidunt in eo, dalur inlelligie conlrario, cere : Crealorem facit Deum et palrem suum; sed
per aposiopesim, quod nmeri omnes qui non con- ipse dereliquit eum, sicut alibi dicitur : < Filiunt
fidiint. Et bealitudn illa et felicitas illa apparebunt, Dei se nominat. Venite, opprimamus eum, quia non
cum ira, id est vindicta ejus exarserit. Et hoc fulu- " est qui liberet eum (ibid.,5). > Praemissa admira-
ruin est in brevi lempore. Bene dicit exarserit. Nunc 1 tione quam aliquis posset habere, ad oslendendum
enim ardet secunduin artimae excaccalionem, luiic passionis suse fruclum accedit, cum dicit : Ipsi tri-
vero extra ardebit, id est plus ardebit, in corporis bulant me inorle, et raultimoda anxielate : Tu au-
scilicet et animae daranationem. lem, Domine, qui potens es ad succurrendum, cuirri
1N PSALMUM111. sis Dominus oinninm, es, id est eris, svsceptor meus,
Titulus lerlii psatmi, Psalmus David, cum fuge- idesl medicus et palronus, resuscitabis me. Susci-
rel a facie Absalon fitii sui. llic lilulus hujus psalnii pere enim medicorum est, ut aegros sanent, et pa-
tertii, et secuiidutn hisloriae denotalionctn et secun- tronorum, ul palrocinentur oppressis. Et ipsi di-
riiira vocis inlerpretalionein, intenlioneiri psalmi cunl: Non est satus ipsi. Tu vero non solum eris
cxprimil. Quod enira David a filio dicitur persccutus salus resurrectionis, sed gloria mea, id est faciens
fuisse, significabat Christum a discipulo suo, qui> roe glbriosura Ascensione, el totius mundi imperio.
lilius ejus eral specialis, persequendum fore. Absa- El ipsi insurgunt accusanles et detrabentes et de-
lon autem Davld filius, patris pax inlerpretatur. Non1 prinienles, dicenles rae seductorem. Tu vero exal-
quod erga palrem pacem haberet, sed quia cum eum1 tans caput meum, id esl menteni meam virtulibus et
persequebatur, pater erga eura pacem semper habe- r, . immunilale peccati. Caput dicitur inens, quia dignior
bal. lla et Chrislus cum a Juda filio suo traderetur, > pars esl boniinis sicut capul corporis. Cura vero
pacem erga euin habens, osculum etiam ei nonl dicit: Voce mea, elc, aposlropham facit ad andi-
denegavit. Sicul autem ille pro ncquiiia periit sus- tores, inslruens eos, ut, in irtbulalione positi exem-
pendio, sic et Jiidas periit pro vendilionis flagilio. plo suo clament ad Dominum et cxaudiantur, et hoc
Et bene lilulum bunc ante liliilum Miserete mei,, sic dicit: 0 audilores, ul me suscipiat, et sil gloria
Deus (Ptal. L), posuil, qui lalis est: Psalmus Davidt mea, et exaltet capul meum, egoclamavi, id i-st cla-
cum inttavit ad Bethsabet. ln hoc quippe innuiturr more inlenso agam, voce mea, iion vana voce, sed
. non adhisloriam psalmum isttim inlelligendum essc. voce mea, id esl procedenti ex bona intentione
Si 3 en'm :'ri hisioriani essct accipiendum, utique3 mea : velmen, id est mihi utili: ad Dominum, id
posl Mhetete mei, Deus, secundiiin historiae serierai est ad Deum, qui potens est succurrere. Naro Do-
essel ponendits. Titulus vero sic exponitur : Psal- minus omnium esl. Et bono nieo clamavi, id est
mits David cum fugetet a facie Absalon filii sui. clatnabo. Nam exaudivi, id est exaudiet me, i'd est
Qood est dicere : Psalmus, id est tractatus iste al- ita audiel me quod impelrabo. Exaudivil, inquara
iriiiiiendus est David, id est Christo, conlinens iiludil (tit sciant unde illa exaudilio procedel), de monte
negotium quod conligit ipsi Cbrislo cum fugetet, id3 D sanclo suo , id esl de eminentia sancla: juslitiae suae,
esl cum recederel, a facie, id est a praesentia Alisa- quaj dicilur mons, eo quod alta et summa sit, sicut
lon, idest Jiukc filii sui, id estdiscipuli sui : « Tuncc alibi dicit : « Justitia lui sicul raoriles (Psut.
cim) misissct diabolus in cor ut traderet eum Judass xxxv, 7), > vel exaudiet me dc inonle, id est pro,
Simonis Iscariot (Joan. xiu, 2). >Etest vox Capitis,>, me, qui sum nions sanclus ejus, idest in virlutibus
de raulliplicatione persequentium se sine causaa cxcelsus, vel de monle exauJiet, id csl propter boc
ndmirative ageirtis, non ui adrairetur, cum Dei :i quod ego futurus sum roons sanctus ejus, sicut
dispositiene sciat esse futurum, sed quia possel inrie e scripttira Cst : < Erit praeparalus mons domus Do-
quilibet admirari. Quod, ut oslendat quid ex illa a mini super verticem monlium (Mich. iv, 1), > id est
persecutione sit assecuturus, ne credentibus in se >e rouniinenluni totitis Ecclesiae, sicul mons niuiiiiiien-
admiralio aliqua relinqualur. Et hoc sic dicil: luin est confugientibus ari se juxta illud propheli-
Domine, quid multiplicati sunt qui ttibulant me?? cum : « Venite ascendamus ad roontem Domini:
Quid, esl dieere : Cum, tu Pater, sis Dominus ora- t- (Isa. ti, 3). >
nium, in regno tuo nit debeat esse lemerarium, add Et neccsse esl nl exaudial. Nam ego dormivi, i.l
quid ftititrura pcrmisisli quod raultiplicati sunl ini-
i- est dormiam,- et soporatus sum, id esl soporabor, et
649 J&POSmO 1N PSALMOS. — PSAL. IV. G50
r.osl qui a me exaudiatur, exsurrexi, id est exsur- A J tico, id est de remunerationc boni operjs. Altribiien-
gam. Et beue dicit : Non stirgam , sed exsnrgam ; dtis est David, id est perfectae Ecclesiae; quae est
Q id est extra aliorum surrectionem surgam. Glorio- mauii forlis contra diabolura. David, dico, tendenli
sior enim ero cnnclis aliis resurgenlibuS. Per hoc in fmcm, id est in Gbrislum, fincro prophetiae el
quod dicit dormtatn, innuit quia non longa eril mors legis. Psalmus dicitur symphonia illa quae manuuro
illa, sed ad horam, iliide possit cito excitari, sicut exercitio fit in aliquo instrumento musico, quae
aliquis de dormilione. Per hoc quod dicit sopotalus, vulgo Luydas dicitur. Et quia deleclabile est, ct
innirit quod cum quiele erit, et ctrai securitate re- opere fit manuum, pro bono opcre ponitur; quod
surgendi. Soporatus riamque dicitur qui secure dor- cum exercitio manuunt factum Deum deleclat. Can-
roit, vel quia dixerat dotmiam, id est brevem mor- licum autem symphonia dicilur, qua viva voce
tem paliar. Ne pularemiis quod mox resurgeret, expressa, inagis quam psalmo aniraus delectatur,
addit: Soporatus ero, id est aliquanlulum dormiam. ideoque pro reinnncralione fulura quae dnlcior erit
Ostensa utiliiale sua de morte sua, ostendit et jani opere bono ponitur. Et cst vox perfecla Ecclesiae,
tililitatem raembrorum; sic dico, quia Dorainus sus- impriinis roinores excmpJo sui informans, ul in
ceptor meus eril, id est suscipict me, iri est tribulatione orare, sicul ct ipsa , non cesscnl, ct
resuscilabit: Non timebomillia populi circumdanth "* exatidiautur, sicut et ipsa ; pestca vcro infideles ab
me, itl est meos. Per hoc quod dicit mitlia popuii infidelitale ad fidem revocaniis et ad pceniientiam ,
circumdantis, designal mullam fore perseculorura ei malorum cessalionera bonamque operalionem vo-
turbam. Quasi dicat: Quiaego vici, et mei vincent; cantis, ct sic ad spem remuneralionis exemplo suo
non lirnebo nc niei vincanlur. Sicut alibi dicit: eos inducentis. El hoc sic dicit.
« Confidite, quia cgo vici roiradurn (Joan. xvi, 33): > 10 Cum invocarem, exaudivit me Deus justilim
dico : Non timebo. Et ut ipsi vincant, tu, Deus, qui mem. Quod sic cxponitur : 0 vos minores, invocate
poleus es, el videris persequentibus impolcns , ex- Deum in tribulatione veslra, et exaudiemini; nam
surge, id est potens appare. Et salvttm fac me, id cum invocarem exaudivit me, id est audivit, ut im •
esl raeos, ne cedant hostibus. El dignura est; nain petrarem, Deus opifexjustitim mem, id est qui fecii
es Deus meus, id csl meorum, c( non alius. Et boc me justam , ul digna essem ad audicndtim. Modo
video , per contrariam sentenliam , quia salvabis facit aposlrophain ad Deum ex nimia affeclione,
meos ; nam dcslrues adversarios. Ostensio per con- quasi gratias agens, et cxponens in quo eam cxau-
trariura. El boc sic dicit: Salvabis. rocos. Et lioc divit, dico exaudisti. Et vcrum est; tiam in tribula-
inde scio quia percussisti, id pcrcuties, sciJicet r lione posilaedilalasti tnilii, id est dilatationem ilc-
deslrues, et in corpore et in aniroa, omnes adver- disli mihi. Quasi dicat : Cum tribulantcs mc, an-
sanles mihi in passione sine causa, vel mihi, id cst gustam vellent et parvain facere juslitiam racam ,
meis, et non solum roinores, sed eiiam dentes pec- fecisli econlrario magnam et dilatatam ; el lu, qui
ealorum, id est illos qui sunt dentes inter peccato- jam cxaudisli, exaudi iterum oralionem meam, id
res,idest incorporantes roinores in maiuin, sicut est mihi utilcni, et ex mea inteniione recta proce-
denles atterunt cibum ut incorporent. Contriihti, dentero, el exponit undc exaudiet. Sic dico exaudi,
id est conteres, id est destrues ex loto, vel, denies, id cst miserere mei, ne cedam Iribulanlibus, vel
id est corrosores delrahentes mihi vel roeis. Et quia roei, id drst meorum nc ccdant. Per hoc quod cum
pro suis oraveral, diceret aliquis : Ad quid pro eis rciteraliorie orat, instruit minores inccssanler
oras? nam possent, si benc vivant, per sc saivari. orare, juxla illud Aposloli : « Sine inlermissione
Et ideo adjungit : Necessario oro Deum ut cxsur- orate (/ Thess. v, 7); > et illud Evangelii : « Orate
gal; nam Domini est salus, id est nullus poterit sal- ne inlretis in lenlalionem (Luc. xxir, 20). > Inslru-
vari ab incorporalione inimicorum, nisi per euiit clis minoribus paucis verbis, conversionem ad in-
qui Dominus est, potens justos salvare et malos fideles facit, inslruens cos pluribus vcrbis, cunt
damnare. Modofacit ad eum aposlropham cx nimia rjD majori egeanl inslructionc quam qui aliquanlulum
affeclione, sic : Per te est salus ab inimicis in boc sunt instructi, ct prius oslendit vana esse quae co-
mundo, et non solum hoc, sed benedictio, id est. lunt, quanlum ad gentiles , et mendacem exctisatio
aeterna remuneratio ventura super populum tuum, nem, quantnm ad Judaeos : et sic dicit : Filii homi-
id est venlura de superioribus in illis qui , prius num, elc. Quod sic exponilur : Ego jam exaodita
lilii pcrditionis, sunt fuluri populus luus. Erilfua, sum, el vos, si similiter clamarclis, similiter exau-
id est per te data, sicut scriptum cst : « Ncmo po- diremini. El, vos filii hominum, usquequoerilis <jrr«i>i
tesl vcnire ad roe, nisi Pater nietis traxerit illurn corde? Hoc dictum est communiter, et Judacis et
(Joan. vi, 44).» genlibus. Et bene dicit filii hominum, quasi dicat:
IN PSALMUMIV. Vos qui non iex irrationalibus animalibus, sed ex
litulus talis est : In rationalibus processistis, ex hominibus scilicet, non
Sequilur quarli psalmi; qui
fine psalmus caniici David. Qui sic exponilur : Psal- creaturam sed Creatorem colenlibus. Nutlnsenim,
mus , canlicuni istud , id est traclatus est diclus eliam genlilis est qui, ex illis qui Dei noiiliam ha-
psalmus cantici, eo quod principaliter traclat de buernnt, longa ficet sanguinis serie non processerit,
fideljbus.
psalrao, id csl de bono opere, ct secundario de can- ul ex Abraham inulli, cl Noe caeterisque
PATROL.CLII. 21
651 S. Bia^NONlS aRTHUSJjVNORUM ^'6TlTUT<)ftI5 OPP. PARSI." G52
Et otttries ab Adam et Eva qui Del notitiam tobue- Atem A? .per wtt^ef» mwteam ostensura est. Nam, o
rtnt. Bt bene dtcrt ttsavequo grati cordt, quasi li^inine, «Mtjflr^otv^id^ti»^
dieeret ^ Vos qui usqne ad advenlum. Cbristi grave ^io^parte ^jiri, in anima scilieet etl tignatum,
eor "et itt terrehis dtmressum habnistis, usqueau* id e*^apr«ftpm lumen, id est clarilas vultus tui,
habeWtfyTd est quare tandem post ejus adventum id est Filii -ttjg|.o,uasidkat: Quia rationales sumus
non cenvertimini ? Et Cxponit in qnibus grave cor ad imagiueBi*§aB), id est ad modum Filii tui, qui
habeimt, nrim addit: Vos gentes, ut «jnfcl.idest est vullus tuuaet imagp tua, id est sirnilis et aequai
propter qttam UtiJitatem , diligith vanitatem , id est Msin divinitate, ita quod in nullo sit dissiroilis, et
adorare idola, qnse vana sunt et vacua a deitaie bene dicit sijjnatum per similitudinem. Nam sicut
quara in eis esse credilis ? El, vos Judtei, ut qwid sigillum cum sit imago, cerae impressum ftguram
qumritis mendacium, id est excusationem de incru- sibi similem ibi ponit, qnse lamen in aliquo dissi-
delitale veslra, dicenles non advenisse Messiam ? milis est, ita ralionalitas mentibns noslris est im-
Quod mendacium cst. Scitote illa esse vanitatem, o pressa ad similitudinem rationalitatis Filii Dei, qui
gentes, et excusalionem veslram esse mendacem, o vultus est Patris. Et quia ralionalis snm, dedisti
Judsei. Et ctfnt hoc, ecilele quoniam Dotninus, id esl kelitiam mifainon terrenorum, sed rerum exislen-
Pater, qul ctim sit-Dominns, potens est ad eum B lium in cordemeo, id est quae ego spcro in corde
rairificandtfm, mirificavil, id esl mirUra fecit mira- meo, aelernorum Scilicet bonorum ; illi atitem qui
culis, sanclum suum, id est Filium suum, qui anto- dicunt: Quis ostendit nobit bona? econtrario laelan-
nomastice dicitur sanctus ejus. Et lioc effectu tali tur in terrenis. Nam mullipiicali tunt, id est raul-
potest ostendi quod vere eum mirificavit; nam Do- tiplicein habent laeliliam provenientem o fructu
minus Paier exaudiet me cum clamavero, id est rccla frumenti et vini et olei sui, et bene dicit siti; naih
postulalione oravero ad ettm, sicut scriptum est: illud non pro Deo erogantes sibi tolum retinent. Et
'< Qtiodcunqne petieritis'Palrero in nomine meo , per has tres partes dat intelligendum esse oronia
fiet vobis (Joan. xiv, 13). > Vel ita dico, quia mt- terrena , et quia dixerat dedtsti tmtitiam in corde
*rifieatit, id est Dominum omnium fecit, et ipse meo, exponit cujus rei sit illa laelitia sic, ipsi muiri-
•faetas Dominus secundum quod homo, exaudivit plicati tunt a fruclu, elc. Mibi vero dedisti Imliliam
me., ele. Post oralionem conversionis instruit eos inde quod ego in futuro dormiam, et pro, id est re-
ad poenitentiam, et ad cessationem a malis el bo- quiescam a praesenlibus tribulalionibus, posilus i»
nam operationem; sic dieo iroprimis scitole, etc. jpace, et non in pace commutabili, sed lendenle in
Et sic trtMctmtnivobis, id est pcenitenttam habete ipsnm, id est in aclernum : sicut scriptum est;
de perpetralis sceleribus, el post, moliie peccate, el, " ( AbstergetDeus oranem lacrymam ab oculis sanclo-
quia indefinite dixerat nolile peccare, et boc irapos- mm, et jam non eril amplius neque luctus, neqne
sibile est; nullus est enira qui saltera in cogitationi- clanior, fsed necullus dolor, quoniam priora trans-
bus non peccel, ut Joannes ait:« Si dixerimus quiai ierunt (Apoe. xxr, 4). > Sequilur : quoniam lu,
peccalum non habemus, nosmelipsos seducimus, . Domine, etc. Quod sic continuat, dico quod qui-
et verilas in nobis non est (/ Joan. i, 8), > deler- escam, et hoc ideo quia hoc sohim spero, et hoc sic
minat. Sic dico : Nolite peecqre^ et quia a cogita- dicit aequipollenter, quoniam tu, Domine, id est tu,
tione peccandi nequitis cessare, saltem compungi- qui polens es et Dominus omnium. Consiituisli, id
'mini ne perveniatis ad consensum de his illicittsi est firmura fecisli, me in spe .singutariter, id est in
qum dicitis, id est cogitalis in cordibus vestris, scili-. hac spe singulari, ul nihil sperem, niliil optem prre-
cet et in illis cordibus qttac tunc sunt cubilia fera-. ter te.
rum, id est diabolorura. Gubilia enim proprie suntt . -mm 1N PSALMUMV.
ferarura. Post hoc inslruit eos ad bonam operalio-- * Sequitur tilulus quinli Psal. qui lalis est: In finern
•"e™; 11'sic dico : Irascimini et nolite peccare, ett pro ea qum hmreditalem consequilur. Psalm. David.
sie sacrificale sacrifieium, antea enira non possetis.. jyhic
] mitlil nos ad historiam duarura miilierum
>Ktnon «oeri/tctumtaurorum, sed sacrificium jusii- Abrahae, qttarum una expulsa esl ab haeredilate
!t>, id est tale sacrificium quod faciat vos justos,t Agar scilicet; allera vero liaereditateni consecula
bonara scilicet devolionera et operationem. est, Sara videlicet. Per Agar quippe ancillaro Syn-
Et ideo tperale in Domino , id est spemremune- . agoga, quae timore servili legi carnaliler obediens
rationis habele in Domino. Et postea ne spem amit-- fuit, exprimitur. Per filium quippe Agar, falsi Chri-
taiis, ne sitis de illis multis qui multi dicunt : stiani etbaeretici, qui, sicut Synagoga, sapiunt ea
Qui» o&endit nobh bsna ? Quod est dicere : Voss quaj carnis snnt, qui taraen Dei uxor fuerunt, ei
Ghristiani dicitis esse aeterna bona, sed quis habeos,, scilicet in cognilione conjuncti. Et bi ab haereditale
ilemonstrans in se visibiliter illa bona, potest osten- gloriae perennis depellentur, sicut scriptum esl:
rtkre per hoc nobis revera esse illa bona? Nullus,, i Ejice ancillam, el filitim ejus (Gen. xxr, 10; Gal.
. ostenso hoc quod quidam infideles dicunt : et nonn iv, 30). > Per Saram vero et filium ejus Ecclesia
fsse scilicel tetorna bona, dicit se non credere illaa cum filiis suis exprimilur, qnae in futuro aeterna
tton esse, ut ad haec speranda alios attrahat; sicc gloria haeredilabilur. Titulus vero sic expon?turj^
ipsi dicunt. Nullus potest ostendere eis. Nobis au- Psalmut hte aitribuendus esl David; id est, perfifetafta
633 EfcPOSlTIO IN PSALMOS. — PSAL- V. 054
j turae, scilicet iniquilas repugnet, noti es volens int-
Ecelesiae lenienti iri finem, id esl in Christum , qui A
ffnis, id est lerminus est juslorum; Citra quem et quitalem; iniquum enim esset si me te solum, sicut
ultra quera nemo justorum consislit, sed in eo>juxta peteredebeo, pelentem non admitleres, et per con-
Apostolura, « Multi uriura corpus suraus in Chris o trarium iterum cerlasum, quia astabo el videbo;
(I Cor. xn, 20), > David dico, oranli pro ea quac nain neque malignus, id esl Judaicus populus qtti
haereditatem aeternaepalriae consequitur : nunc spet nialignus est, id esl slerilis a bono, habitabit juxla
quandoque consecutura re, id est per se. Sed per te, id est non erit haeresiiaerediiatis aelernaetecum,
lioc quod pohit pto ea qum 12 hmteditatem conse- sicut testatus es.« Auferetura vobis regninn Dei, et
quilut, quod innuit per conlrarium aliam esse quae dabitur genli facienti fructus ejus (Matih. xxi, 45): >
non cqnsequetur, id est Synagogam et falsos Chri- neque injusti, id est falsi Christiani qui ab injuslitia
slianos et haereticos, intendit vero in hoc psatmo sua non desistunt, permanebunl ante oculas tuos,
Ecclesia orare Deum, tit tandem illam baereditatein id est ante praesentiara tuam. Venienl quidero ante
cbnsequi possit. Postea vero enuhlial se haeredilan* te ad judicitini, sed non permanebunt, id est diu
dam, illos autem expelleridos esse, et ideo sic oi-at manebunt ante pracseutiara tuam, sicut scripUnn
ut se non sola operatione et cogilatione, sed etiam est. « Tollatur impius ne videat gloriam Dei (Ua.
Toce cxercendo majorera erga Deum affectionem ha- > Bxxvi.10). >
beat. Ideoque se hajredtlandami illos autem exhaj- Vere non permanebunt, nam tu odhfi et semper
redandos esse denuntiat, ut sic eos ab injustilia sua oderis omnes qui operantur miqmtatem, non qui ope-
retrahat, et hoc sic dicit. tati sunl et cessaverunl, sed qui operanlur quandiu
Vetba mea, id est quae vana et phantasinalica non vivunt, perseveranter; et tu perdes et in eorpore et
sunt, sed talia qualia ego proferre debeo, Cx recla in anima omnes qui loquunlur mendacium, id est
intenlione procedentia, autibus petcipe, id est audi, baeresim, quibus non sufDcitcogitare, nisi proferant
Domine. Quod dicit auribus percipe, ad humanum ore, non qui locuti sunt el respuerunt, sed qtji ctim
modum dicit, quasi dicat audi ul impetrein. Bene perseveranlia loquunlur, elquia indelerminale dixe-
dicit, Domiite, cnm posset dicere , sponse, ut hu- rat mendacium, cum mulla mendacia yenialia sinl,
inilior sit, quasi dicat: Qui Doroinusmeus es, ctijus determinat de quibus mendacibus intendat, faciens
voluntales meis voluntatibus praepono. Et quia ver- apostrophant ad 13 auditores ut ijlos a mendacio
bis neqneo semper orare, si aliquando bona devo- illo deterreat; sic dico, quia perdet et verum esl;
tione oravero, intellige clqmoremmeum, id est gra- nara dominns, id est ille qui dominus est et potens
lam habe illam devolionem quaete orat sicut intensus et justus, abominabil, id est tam vehemenler exse-
claraor, et Ut verba mea magis magisque digna sint crabit, quod nec homineni esse reputabit, virum
tua exaudilione, inlende, id est iutenlioneni da, id effusorem sanguinum, id est illum mendacem qui
esl perseverantiam voci oralionis mem, id est voci esl vir sanguinum effusor, id est qui est inlerfeclor
meae oranli, et merito. Nam rex raeus, id est me hominum, et exponit qualiter interfector sit, cuin
regis, habeo me non secundum regniun meum, scd addit: Et dolosum, id est et illura virum sanguinum,
secundum regnum luum, et Deus meus. Non sura dico qui interlicit proximos suos dolo verborum
de illis « quorum Deus venter est (Philip. m, 19), > suoruin, id est Iiseresi sua. Et non dicil sanguinum
non aufero locum deitati tuae in me , quasi dicat: eo quod sanguinem effuudat, sed quia interficil sic-
Debes mihi acquiescere, quia habeo me secundum ut ille qui sanguinem effundit, et bene ponit non
velle luum, non secundum raeum. Oralione facta, se hominem sed tiirum, cum ad hoc omnibus viribus
exandiendaro enuntiat, sic : Dico percipe, intellige, nilaltir ut menlialur ; et merilo singulariler virum
et revera mane exaudies vocem meam, id est in die ponit, cura pluraliter omnes posuisset, ut osteudat
judicii quori clarum erit ut mane, perficies petitio- in boc quod raendaces sttni, unam raassam esse;
nem meam, o Deus qui potens es, cui me servam cum auiem de his dicat perdes et abominabitur, et
feci, quoniam ego et oro et orabo perseveranler ad jj de aliis dixerat non habitabit, non pennanebunt,
le promerenduin, non ad aliquid lerrenum, quasi innuil eos gravius esse puniendos.
riicat: Quia poslulo quod postulare debeo, te scili- Cum vero suhjungit: Ego autem inttoibo, etc,
cel. Cum dicit mane exaudies, innuil quia in ipso idem est quod sttperius posuit verbis aliis : mane
principio diei judicii pelitionem ejus perficiel. Mane astabo, et videbo. Sed quia dixerat se astituram et
namque principium est diei, et exponit de quo exau- visuram propter roerita sua, quia scilicet et recte
diet ? Sic dico exaudies, et sic mane, id est die ju- et quid orandum eral, orabat; repelit ut ostendat
dicii astabo, id est praesens ero tibi corporali pra> se non propler merita (anlum, sed per Dei miseri-
sentia, secundum illud : « Ubi ego sum, illic et mi- cordiam etiam inlraturani : et lioc sic dicit dolosum
nister raeus erit (Joan. xn, 26), > et illud : « Co- abominabilut Dominus, ego aulem introibo in do-
haeredes autem Christi (Rom. vm, 17), > et non mum tuatn, id est in Jerusalem coelestem; confi-
solum aslabo, sed videbo te facie ad faciem juxla dens in multitudine mheticordim tum, id est in
Apostolum : « Videmus nunc per speculum, tunc multiplici misericordia tua, non in meis meritis
autem facie ad faciem (/ Cor. xui, 12), > et inde lamen, et ul introire possim hic prius existens in
scio quod aslabo, quoniam cum sis Deus el luaena- timort, et nvn servili, sed tuo, id est in casto li-
633 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM 1NSTITUTORISOPP. PARS I. 656
inore : qni tuus cst, id esl libi valde gratus; ad- A tribucntes cam gloriam non sibi scd (ibi. Omnet qui
orabo le, faciens (e Deum, et me creaturam; veotens tliliguni nomen tuum, id est qui non timent pro
ad templum sanctum tuum recipiendum, id est ad niala coitscientia sua boc quotl Doroinus est. Sed
corpus tuum, quod est sanclura tcmplum Deitatis : diltguntmomen tuum, id esl hoc quod Dominus es,
vel ita vertiens ad hoc quod sim sanctum tem- et digne glorjabunlur; euoniam lu qui juslus es,
phim luum juxla Apostolum : « Nescilis quia polens el raisericors : benedicesjutto., id est soter-
tempium Dei cstis (1 Cer. vi, 1V>).t El ut hic recte nam bcnediciionem eis impendes : et bene dicit
adorem et stc introeam, o Domine, me posilum ;'ns(o, non juslis : ul oslendal unum quid in se fu-
hic : «t juslitia tua deditc, id csl duc de virtute in turtiro sicut Apostolus dicil: < Occurremus in vi-
virtutem, et ut deiiuci possint dirige, id cst dircClam riini pcrfcctum (Ephes. iv, 13) : > dico quia bene-
fac in conspecla meo, id esl in coiisideratione mca tticcs, elul digni simus ibi benediclionera recipere :
vlam tuam, id est divinam Scripluram tuam quae Deus qui polens es corqnasti nos, id esl circumcin-
per te dala nobts csl via fidei; quasi dicat . Non xisli nos hic ul scuto boftat votuntatis tuw, id est
pcrmitlas rae in illa deviare, sed rectunv inlellecluin bona voiuntaie tua, misericordia scilicet ul scuto,
in ca da ntihi : et lioc oro propter inimicos meos, id esl ulsit nobis muniroenlum, sicul sculato scu-
qui milii insidiantur, ut deviare facianl, el proplcr ^ luin iniiBimentum est. Quod dicit, coronasti nos,
inimicos ideo oro; quoniam in ore eorum non ent pcr siniililudinem dicit palronorum, qui oppressum
veritas, id est falsa loquuntur, et hoc idee, quta ul eripianl sculalis niililibus coronant, id est cir-
cor eorum vanwrn, id est vanis cogitationibus ptc- cumdant; ita cl Christus ul ab iioslibus visiUlibus
iium : propter arrogantiam enim^ut subttles videan- el invisibilibus eruat, iuisericordiae suae nos virlu-
lur, falsa de Deo loquuntur, el cum non sil in cis tibus circuindat ct munil.
verilas, non solum se interficiunt, sed gullur eo- 1N PSALMUMVI.
rutn ett patens seputcrum, id est per vocem quae Scquiliir titulus sexli, sic : In finem in carmini-
procedit de gutlnre eorum sunt comparabilcs sepul- buspro ociavujpsalmus David : Quod sicexponiti.r,
cre patenti. Sicut enim sepiilcrum patet ul corpus. psaJmus islc atlribuendus David, id est pcenitenti,
rcceplum putre et fetidum faciat; ita et eorum roala qui prius a diabolo per peccatum superatus, tan-
doclrina patet ut insontcs in exemplum sui reci- dem iterum effectus esl David, iri cst manu for.is,
tlant, et ftedos reddanl : et ul sepulcrum palens pugnare rursus iiilendens-contra diabolum : erj:ni
cssent prius agebant dolose lingnis suh, id est verbis desidcrabilis Deo per pcenitcntiam : David dico toi»
iiiis immiscentes prius vcrilatem falsitali, ttt faci- denli in fiuem,id esl iti Chrislum in carniinibtis^
lius deciperent. El quia talcs sunt, o Deus, qtii ju- ^ id esl pcr laudes, pcr hoc scilicet quod laudal ciun
stusjtfdcx cs : judica, id est damna illos; et hoc pamilenlia et bona opcratione sua, id esl lautlabi-
non esl imprecatio, scd divinre juslitiae concessio; lera eum ostendit. Carminibus dico actis pro octava,
qnia ad boc facit ut cos exlerreal, et exponit per id esl conluitu aelemtc quietis, quac fulura esl in
partes quomodo jttdicet: hic scilicet decidant de octava die, id esl in die judicii: el videlur illud
matoin irtalum seciindum quod alibi dicitur : « Qui idcnt negoiium in boc psalrao csse quod in supe-
in sordibus est, sordescat adhuc (Apoc. xxu, 11): > riori. Pro aeterna namque quiete traclat psalmus
cl iste casiis non eril-a duritia tua, sed a cogita- ulerque : in hoc lamen differunl: quod in superiori
tionibus eorum pessimis, et in fuluro expelle eos a fideles jam cerli pro illa orant : in hoc vero posni-
regno tuo : quod sibi praesumplione sua allribuHnt, tens de peccalis dolens perpelratif, suspiians ad
cl hoc non secunduin tuaro incleraenliam, sed sc- ipsam quietcm quam se malis meritis videt amisisse,
cundura multiludinem impietalumeorum, idest ideo orat humiliter pro suorum delictorum remissione
quia niullas impielaies habuerunt, et vere mullas sic.
habuerunt; quia irritaverunt te, id est cum dulcis Domine, cui me servum per poenitcntiam facio,
esses naturaliter amaricaverunt le Deum, cttra lu j) ne in furore itio arguas me , neque in ira iua corri-
Dorainus,ipsi vero servi csscnl. pias me; quasi dicat: Non reformido quidero liic
Facta concessione, orai per fidelibus suis baeredi- tribulalionibus argui, el corripi : nam setuiultim
tandis 14sic' 'PS1expellantur, el econlrario tmlen- Salotnonero : < Qiieni diligit Doroinus corripit (Prov.
lur in fuluro omnes qui sperant, non in se sed in te. iti, 12;. > Siquidero« flagellat Deus orouem filiura
Facta orafione entinlial futurum esse quod orat, ut quem recipit (Heb. xu, 6); > et alibi : « Qui parcit
fidetes suos magis ad exspectandum horletur, et virgae odit filium (Prov. xm, 21) : > sed hoc oro ut
infideles itrtuitu bujus laetiliacad conversionem at- non arguas, id est convincas ct ostendas me mala
trahat: dico tmlentur, quod vere eril, vere exsul- fecisse per furorera tuura mihi itlaiiiin, id csl per
tabunt Ct non horarie; sed in mlernum, et merito; cclernam vindiclam, et quia multi non in furoresei
quia lu btkabitabis in eis, id esl deitalis tuae clari- in ira, id est in diuturna pcena purgatoria usque i»
tatera effundes in eos, slcut alibi dicilur : Quando riiero judicii punicntur, tunc tandem evasnri. Addit:
erit Deus omnia in omnibus (1 Cor. xv, 28) et non Neque in ira lua, id esl, in iila dititurnapoena cog~
parum exsultabunt, sed gtoriubuntur, id est pro ripias me, idera est bic corripias el Jiic.argnas;
niaxuna gloria gaudebunt: el lioc Us-ienon se, ai- tnherere mei, Deus, id cst cum roisetieprdia in 1
«35? EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. VII. S58
mundo me fiagellis transiloriis arguc et corripe. Et A laboravi; qura oculus meus, id est consideratio rnen-
necesse esl ut hoc orcm; quoniam infirmus sum, id lis raeae, turbalus est, id esl compunctus, et boc
est debilis, non potens per me sanari; vel infirmus, superius dixil aliter, sic. Et anima inea lurbala est
id esl aeger in peccalis, et quia conturbata sunt ossa valde, sed ob lioc repelit, ut addat quare turbatus
mea, id est quia adeo sura infirmus quod eliam ossa est, dico turbuius est, quae lurbatio processit a (u-
mea, id esl virtutes quaesunt forlitudo animae, sicut rore luo, id esl a cogitalione furoris, id esl vin-
ossa corporis fortiludo : 15 sunt conlurbata, id esl dictae perpetuae, quia liinebara furoicm illuin, cl boc
penitus perdita ct annihiiaia propler pcccata; [sana iileo quia inveteravi, id est de novilate Cliristi iu
me, Domine, quia bonus medicus es et poteus; vel qua prius eram, in velustatein \&.v cecidi, existcns
sic conliuuatur : infirmus sum, id cst per roe non inter omnes inimicos meos, non intcr quosdam , sed
poiens sanari. El ideo sana me, Domine, qui polens inter orones visibiles scilicet el invisibiles : inter
es; et necesseest ut hoe orero. Quoniam conturbala vitia quae ine peccare feceruiil, ct peccalores qui
sunl ossa mea, id esl virliiles; debes rnilii niisercri, rae lninis vcl blandiliis vel inalo cxeroplo suo a via
quia Dominusnv;us es, et ego infirmus suni. El ideo justitiie revocavertint. Perfecla satisfaclionc ei de
aJhuc : Quia auima mea lurbata est valde, id est a rcmissione securus, cx niinia laelilhiapostropbam ad
conpur.ca peccaiis suis, et lu, Doinine,.cui mc hostes visibiles facit, dicens ne laborent eum ara-
servura feci, usquequo differes consolari remittendo plius rcvocare, quia non polerunt, el hoc sic dicit:
peccala? Quasi dicat : Noli diu differre, sed {cxni- Kgo prius inveteravi inter vos, ct ideo satisfacicns
roio desiderlosuspensive dicil) noli differrc sed con- oravi Deum ut me sauaret, et sanavit; et ideo vos
ueriere per gtatiani ad me, conversum ad te per omnes qui operamini iniquitatem , non qui operali
peniientiam, el eripe, id est vi extralic auimani eslis ct quievistis, scd qui adhuc operamini, et
uiearo a peccatis, ct post salvum mefac, restiluens exemplo veslro me revocare vullis, dhcediie a tne,
roe in jusliiiain in qua erara antequani tain graviter id est cessale me revocare omniimTdo, quia nequi-
aeccarera, el hoc non propter merila mea, sedpro- biiis; nam Dominus, cui me servuiu feci, exaudivil,
pUr misericordiamluam, quia naluraliter misericors id cst audivit ut impelrarem, vocem flelus mei, id
es, et ego non sum adlrac in morte, bene polesl esl oralionero quara fcci cuiii iletu raeo, scilicet
raioi medicina inipendi, id est non sum in despera- procedeiui \Q ex c. Ipa inca.
tione luisericordiae tuae.et hoc probat a toto sic. Exaudiiiil Dominus deprecationemmeam, Dominus
Quoniam non esl in morle, idest in desperatione orationem tneam suscepit. Et boc ter repetit, quia
dicendus, qui memor sit, id cst lui, id est qui nie- n prae nimia laetiiia non sufficit ei serael dicere. Vet
inor est inisericordiae tuae; et ego ineraor sura : possunt liaectria diversa esse sic : Exaudhit Demi-
ideoque non sutn in raoile, et quod nullus meraor nus vocemfletus mei, dans peccatorura reniissioneni;
csl in morte, ostendit pcr oppositam sententiam exaudivit Dominus deprecalionem meam, ul iteruw
sic : nam quis posilus in infenw, id est in despe- non cadereni; Dominus oralionem tneam sutcepit,
eatione, qua pervcuit ad iiifernum, confitebitur tibi, justitiatn ineam mihi restituens, quia pro se oravit
il estlaudabit le de uiisericorriia lua? Nullus. Se- et exauditus est : orat Deum ut eos converfi ad
<(uitur : Luboruii, elc. Sed sic cotiliuualur : Dico exemplum sui faciat, quia per se converli nequeunt;,
quoJ debes misercri, ideo quia anima mea est con- et hoc sic dicit: Quia me exaudisti erubescentem
luibata, id esf compuncta : et non solura hoc habco, et convertenteni, ul sirailiter eos exaudias, o Deus,
sed ego pmingemUu posilus laboravi in jejnniis, per te erubescant, id est verecuudentur de peccalo
vigiliis, et aliis sattsfaclionibus, ct in boc ostcndii suo, omnes inimicimei, et coniurbeniur vehementer,
se jara magis dignum exaudilione : magis enim est id est compunganlur, et post coiiDer/flnhtrad te
jam laborasse, quam solummodo gemuisse, et ad- pcenitenlia el salisfactione, dico erubescant, et sic
huc lavabo, id est purgabo lectum meum', id est dico crubescant valde, non parum; et velociter, noh
conscientiam meam, ilendo, incedens per singulas D tarde. Qui eniin promisit indulgentiam pcentlenii,
noctes, i&est per omnes noctes; non per partes no- iroit spopondit diero crastinum dissimulanti (GREGOR.
ttiuro, id est recordans singularuni uoclium, id homil. 12 in Evang.), et nolandum quod ideo intro-
esl peccatoritm, qnoead noctera ducunt, ad inortem ducit propbeta hic pcenitentem orantem, iit nos in-
tcilicet neleiiiam, el pro unoquoque peccato deflebo struat pcenitere, et pro peccatis ut impetremus,
et satisfaciam, el sic purgabo conscienliam, meam, orare.
quse lracusqiic fceda fuit, et post rigabo, id est ir- 1N PSALMUM VII.•
rigtiam faciam ct ferlilcm bonartim cogilaiionum Titulus septirai. In finem psalmus David, quem
Dco; stratum meum, id esl conscienliam meam, quu; canlaxil Domino pro verbis Chusi filii Jemini. El ubi
biicusirue arida fuit et sterilis dum male cogiiarcm. habemus hic in finem, Hebraeihabent viclori. Tilulus
Stratus vero et lectus idem sunt hic. Conscientia iste ab auctoribus diverse accipitur, secundiim enim
vero per siinilitudinem dicitur lectus et stratus. Augustinum figuraliter introducitur bistoria de
Sicut enim lecio sanus requiescil, aeger vero mi- Chusi, qui quondam cum Absalon in perseculionc
nirne quiescere polesl;ila et conscienlia bonis et David manens, ipsi David oinnia cousilia Absalon ci
requics, malis vcro tormentuin ct anxielas, et idco nocitura inandabat. Dicilur aulein idcni Chusi con-
659 S. BRUNOMS CARTHUSHNORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. WO
silium Achilophel qnod Absaloni dederat dissipasse A cum : sic iibera me,ne ul leo,'vl esl juitaicus popultts
('// Reg.wn, 7), persequendi scilicet patrem suum frendens in mc ut leo quserens quem devoret (l
per deserta, el seciindum Augustinum, Chusi silen- Petr. v, 8), quando, idestaliquando, rapiat animam
lium inlerprelalur, sed quod subjungitur, fitiiJemini, meam de bono proposito suo ut sibi incorporet :
non benc videtur ad liistoriam accedere,scribitenira vtilt enim ad hoc me cogere, ul.me denegem tibi
beatusHieronyniusillum Chusi Arachilem fuisse, non personaliler unilura; sicul in Evangelio : « Secuit-
lilinm Jemini: Augustinum dicens non bene in hislo- dum lcgem debel raori quia filium Dci se fecit
ria prospexisse, scr.bit eliara idera Hieronymusin hoc (Joan. xrx, 7). > Dico , satvum me fac el libera, sed
noniine quod in hoc liltilo est, unam litteram apud merito roeo : ideo scilicel quia in le speravi, el dum
Hebraeos csse, qux in pomine illius i|iii in hisloria boc est quod cgo adbuc spero quod non esl alius qui
Iigitur non scribilnr, secundum quodChusi ^thiops nre tedimat, id esl liberal, neque qui salvum faeial:
inlerpretalur, et esl hic.Chusi appellativum non pro- el tali condilione oro te, DomiiieDeus meus : si feci
prium. Sicul in Iiistoria elsi sic Cbusi accipialur, istud, id cst causam isliitspersectilionis, el qtiia ipse
nulla bistoria fortassis introducitur, cum nullus vere fecerat lale quid quod quidem eral hujus per-r,
Chusi filius Jeroini in hisloria legalur, nisi forte per secutionis causa ticet non idonea, dicens se Dei
lioc appellaliviiui noincn in Cliusi Saul accipiatur, qui " filiuin, et quod Judaeos de lemplo exputerat dicens :
injusle perseculus cst David. Qui Saul vere fuil « Dotnus mea dontus oralionis vocabilur ( Mattli.
Chtisi, id esl jEthiops', niger scilicet iu peciatis; xxi, 13), > sicut alibi dicitur : « Zelus domus luae
sicut ^Elliiops in corpore niger est. Qui etiani le- comedil me (Psal. LXVIH,10), > addit, dico si feei
gilur esse filius Jemiui, id esl Benjamin de tribu htud, id esl si iniquitas est in manibus, id est in
ejus nalus : Benjamin autero prius dictus esl « Be- operibus meis; roanibus enim operamur; quasi
noni (Gen. xxxv, 18), > id csl filius doloris, eo quod dical:Si aliquam iniquitalem feci pro qua sira
in parlu cjus prae dolorc nia:er ejus Rachel tnortua dignus perseqni, et ut cliam illud removeam, quod
est : mutavit aulem palcr ejtis noraen , vocans eum liberius inler boraines videlur, hoc scilicct : si red*
Benjamin propler afiinitatem vocis, id est filium didimala relribueniibus mihi, id eslJudseis quibns
dexlerae, eo quod eum prae caeteris diligebai, et ad ego raulta bona opera feci: quiroihi roalaretribuerunl,
ejiij dexterani semper eum sedere faciebftt. Legilur tunc ego inanh, id esl inanero liabcns spem, si hoc
vcro in bisloria quod aliquando filii Beujamin esl merito meo, non ctilpa tua, decidam abinimich
dicuntur Jemiuei, aliquando el filii Jemini. Per Saul meis, id est a spe iniinicorum meorum. Spero enim
quippe qui David inique persequebalur, Judaicus po- (< ,,' post mortem meam quosdam rie Judacis et gentibus
pulus, qui Christi perseculorinjuste fuii.designatur. mihi per praedieationem apostolorum incorporandos
Secundum llieronyroum quidem tilulus sic expo- esse, el de illa spe decidam, cl non solum hoc malum
nitur: Psalmus hte, id est verba, quaein hoc tractalu sil mihi; sed etiamillud quod multo pejus esl contin-
inielligunlur, altribuuntur Christo, qui rcvera est gat, scilicet : persequatur inimicus, id est Judai-
David, perseveranti in finem, id esl in victoriam nc cus populus, animam meam, et ita quod ut compre-
cedat perseculoriuus timore mortis : vieloria cnim kendat, id est incorporet eam sibi, quod hucusque
finis est bellj. Quem Psalmum, id est quse verba facere non poluit, et vitam meam, id esl aniroam
liujus psalroi canlavit Dominus Patri inpassione, meam, quae ccelum esl, dignitate virtutis conculcet,
id est cum maxima deleclatione protulit, sicut can- id cst sibi subj'iciat, el se inferiorem faciat: Concul-
taus cura deieclalione proferl voces; dico cantavit, cel dico in terram deductam, id est in terrena, ul so-
et hoe pro ve bis Chusiid est prdcontuilu verborumi lummodo lerrena sapial el cupiat sicut mens eorum,
Chusi filii Jemini. Pro passione scilicet : quae: et gloriam meam, id est gloriam resurrectionis mese
ei conligit per vcrba Judaici populi qui dictusi quam exspecto, deducat in pulverem, id esl, me qui
est Chusi, id cst iEihiops, niger videlicel ini gloriosus esse exspecto in resurreclione, delineat in
peccatis, diclus tamen filius Jemini, id est, dextrae,, D I raorte, et sic faciat reduci in pulverem, et boc lotum
sccundum quosdam conversos; qui salvandii esl ac si dieerei : Debes mc liberare et salvum fa-
17 in diejudicij filii Dei, et ad dexleram ejusi cere, quia in te speravi semper el non jti alio, et
ertint. El esl vox in hoc Psalmo Dominici honiinis,, adhuc spero, neque feci iniqiiilatem pro qua dignus
pro membris oranlis et pro perseculoribus; noni essem perseculione.
imprecative, sed concessive agentis, Non ut de sei Ncque reddidi retribuentibus mihi tnala, el ideo
vel de membris ambigat, sed ul uos in tribulalione; non sum dignus ul me persequalur, sic ut cora-
orare inslruat, et hoc sic dicit. prehendat ct conculcet, el gloriam mcam in pulve-
Domine, Verbum mibi personaliler unilum, quii rcin deducal, dico libera, salviim_fac ex persequen»-
cum sis aliis Deus, tamen Deus meus es, id est mihii tibus et quia me persequunlur, o Detts qui iropotens
) videris eis Judaeis, exsurge, id estpotens appare in ita
inagis Deus, in le non in alio speravi semper. Praetensio
m»riti, etquia in te spcravi.sa/tium me fac, restituenss tua, id esl in vindicla tua in eos excrcenda, in exr
iinmorlalilatemet impassibililalem. Me dico; exera- caecalione cordis scilicet, et non solnm in ira tua,
ptiim ex omnibuspersequentibusme,elprius liberame,, sedetiatn exaltare, id est.polens appare ttt finibus '
cl hoc praeposteraluro est, ut addat unde libcrett inimicorum meorum aufereodis. Quod esl dicerei
tjfli- EXPOSITIO IN PSALMOS.--PSAL. VII. 60«
fcxcaecacos-in menle, et fac eis auferri fines patriae A . sumest(Jacoi> i, 17). >Sequitur:Consummelur,etc;
eorura, et sic polens in vindicta appare, et hoc non quod sic conlinuat : Dixi superius : Libera me et
10 est imprecaiio, sed divini-judicii. (ut justum salvum fac, et postea interposui, sed non sic oro
esse, illud nobis innual) concessio. Post concessio- salvari et liberari-ut mori fugiam, sed ut consum-
Bem divinae justitiae in inimieos, oralpro membris melur, id eslperficiaiur in me nequitia peceatorum,
sic: In inimicos exturgi tu ira, et e contrario ad opus dando me in mortem. Et sic dtriges justum, me sci-
eorum qui.non sunt inimici sed discipuli, exsurge licet, id esl directum ostendes, gloriose resusci-
in auxilium, in prmceplo, id est in obedienlia prae- tando et super coelos exaltando, muriduraquesubju-
eepti, quod mandasti eis per me, ut se scilicet in- gando, qui modo dicorinjustus et legis distorlor. Et
vicem diligant, el tollant crucem suam, ct sequantur vere diriges. Nam lu es scrutans, id est sciens,
me (Matth. xvi, 24). Ac si dicat: Adjuva eos mit- corda, id est cogitationes, et renet, id esl operalio-
tendo sanctum Spiritum utpossint obedire praecepto nes vel deleclaliones, et cum omnes cogitationes et
tuo per me mandato: ul tediligant et me sequantur, operaliones vel delectationes scias, et meas scis
et aliis verba vitse pnedicenl, et caeteris obediant, juslas esse; etideo dirigis, et vere scrularis corda
quaeeis preecepi, et si exsurrexeris per-praedicatio- etrenes, Deus enim es. Non ideo ponit scrutans,
aem eortun, Synagoga, id est. congregatio, populo- B '. qttod aliquid enim oporteat scrutari, omnia enim
tum circumdabit le, id cst erit in familiaritaie fidei seit, sed quia scrulantium esl scire, ponilur. seru-
tuae, et bene dicit popKiortint,etiam si ad solos Ju- tans pro sciens. R^nes ponit pro operationibus vel
daeos referatur: miilli enim populi, id est mullae delectatkmibus : quia renibus generalionem opera-
Uirbae Judeorum conversae sunt; sicutuna dietria mur, et ibi delectamur.
Btillia ; ajia, vero quinque millia leguntur convwsa Quia superius dixerat : Judica me secundumjusti
fiiisse (Aet. n, 4). Sequitur. tiam 19 meatn, ne pularelur arroganleresse dieluin,
Et propter hanc in altum, etc.,quod sio continual: oslendit justitiara suain bene promernisse, ut eua>
dixi quod Synagoga circumdabil tet et propler ltan& adjuvet, et hoc dieit : Bene dico, o audilores: Ju
Synagogam non; solum propter discipulos regredete dica me secundum jtislitium meam, nam adjutorium
iiialtum,o Verbum, id est in allissimam aequalitalera meum ett justum a Bomino, id est juSlum est ut me
Patris. Nou quod ibi semper nen fuerit, sed idera adjuvet, qui Dominus salvos faeit reclos eorde.
esl acsi dieeret: Tn qui aute saeeula Patri aequalis Ostensio a minori. Quasi dicat : Qaandoqutde-m
ejtstitisti et exstas, illis (quia me tribulari permittis : omnes reetos corde saivos facit, qui. indigniores me
quia inaequalis videris,) ostende te esse aequalem, sunt, miilto mafis justum est ut me adjuvet, sal
me in coelosascendere faciendo; ut eis, Synagogaa^ vum faCiendo. Sequitirr Deus judex, etc. .Et non
scilicet et diseipulis, Paracletum millas, et sic per conversi, etc. EiVestseeundus versus prius legendus,
ascensionem meam reverlere in altum gloriae luae, qui sic conlinuatur. Quia dixerat : ConsummetttB
id est qui creditus es a prophelis multisque aJiis nequitia, facit apostropham ad ipsos peccatqres,
fideUbtJSaequalis, et tnodo non croderis aequilis, horlans ut pcenileniiam agant de nequilia Ula, ne
reostende leaequalemesse, el sic revertere in altum, Detts vibrel in eos gladium. Hanc vero exltortatio-
Ht Paracletum eis miltas. Qued anlem sequilur : nera tacit pro quibusdam salvandis :etut nos. in-
Dominuijudicat populos, conversio esl ad audilores, slruat orare pro inimicU, siciil idem in Evangelio
utosiendat quasi a toto se liberandum esse el sal- dicit: i Orate pro persequenlibos etcalunuiianlibus
vandum, et sic eontinuat: Oro iiberari et salvari; vos, ut sitis filii Palris vestri qui in ccelis est
quod vere erit. Nam Domiuus, Verbum, judioat pa- {Maith.y, 44). >Et sic eontinuat : dixi ; Consum-
pulos omnes sicut hidicandi sunt: in aequitale sciJK meturnequitia,?t vereconsummabitiir. El ne propter
cet, et me m asquitate judicabft liberando et sal- nequiliain illam pereatis, converlimini poenitendo:
v.indo, secundum quod alibi dkitur : < Non enira nam nisi conversi fueriih, gladium SUUIH,id est
Pater jodicat quemquam, sed orane juilicium dedit Q vindictam suam, vibrabit, id esl parabit stiper vos,
F lia(/oan. v, 22}, > Gura veradicit,/t(dica me, etc, el merilo. Nam ipse judex justus non polcrit vobis
apoutropbam facit ad Verbum sibi personaliler ttni- non retribuere quod dignura erit. El fortis est ad
tnm i sic quandoquidem-populos omnes judicas, ut boc facieadunv sicut per Moysen dicit: < Non est
judicandi sunt, ct me judiea, Demtne-, secundum quLde manu mea possU eruerc (Deul. xxxn, 39). >.
qaod innocentia mea promeruit et justilia mea, £t vere fortis est etjustus, nam Deus est. Et quara-
f.iciens scilicet resurgore, et in ccelum ascendere, ef vis justus et fortis, tamen patiens est, id. esl pa-
mundum post.me abire : et hoc sic est in libro : tienler vos exspeclans nepereatis, sicut idem dicit:
Judicame, Domine,secundumjustitiam meam, et in- « Nolo mortem peccatoris, scd ut connenatur et
noeentiam meam. Etbene dicit meam, specialiter vivat (Ezech. xxxiu, 11). > Et vere patiens. Nun-
enim eral ipsius, curn nuHus a Deo justus et tnno- qtiid enira it.aseilur, id est punit nos : io ira, id est
cens, et quamvis dicam justkiam et innocenliam iit vindicta, perdies singuloscum hoc promereamur :
meam, lamen tupet me, id esl de superiori riatae Quasi dicat:. Nisi patiens esset, nobis per singulos
sunt, idest de Dei disposilionc; juxta itltid :« Omne dies irasceretur. Et ut non habeatis occasionetn
dalium optiraum, ct omne donum perfectum desur- gladium evadendi, ni*i convertamini, lelendit hic, id
663 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM ESSTJTUTOIUSOPP. PARS L 664
est aplavit arcum suum, id cst Scripluram novaele- A , dka, et: convettetur dolor in caput ejus. Et uiJirec
gis et Veteris, quae cororoinarelur mortem aeter- omnia fiant, o auditores, ConfiteborDomino, Verbo,
na:n non pceniteiitilius, sicttt arcus intensus mor- id esl laudes ei dicam, secundum justitiam ejut
tcm minalur perseqncntibus. El non tetendil in oc- roibi dataro, id est, secundum mensurarti jusliliae
c.ullo, sed paravit illum, id cst, posuit in aperlo, confitcbor ei: sicul me caelcrisjiisliorem fecil om-
sicut alibi dieilur : « In omnem terram exivil sonus nibus, ita laudes agam ei prae omnibus. Et non so-
eorttm (Psal. xvin, 5). > Et bene ponil tetendit, per lum confliebor, sed etiam psallam, id esl bene ope-
similitudinem. Sicnt cnim cornua arcus prius lon- rabor, nomini Domini, id est ad honorem nominis.
ginqtta a se, inlendcnte chorda appropinquare vi- Domini: exhibens me servnra et ipsura Deum et
denliir : ita duae leges, quac longe distanles a sevi- merito ad honorem nominis Domini altissimi. Nam
debanlur, per Christum sibi appropiuquanlcs ctcon- aliissimtis esl, scilicel Doniinus dominorum. Psal-
cordes factacsunl. Dico arcum letendit et paravit: et lere propric dicitur manunm operatione in psallerio
IIl benc arcus illc mamfeslarelur, paravit in eo, id inodulari, ideoque pro operari ponilur.
csl insli uxit ct docuit, vasa mortis, id est illos qui | 1N PSALMUMVIII.
sunt vasa morlis, scilicel praedicatorcs : qui sunt Scqnitur litulus oclavi. /n finempro torcularibus,
vasa pracdicationis : quae mors esl non recipientihus, psalmus David. Quod sic exponilur : Psalmus isle
teslante Apostolo :« Aliis sumtis odor vitaein vilam : attribuendus estDavid, id est ipsi prophetae : len-
aliis odor morlis in morlem (II Cor. n, 19). > denli in fincm, id est in Chrislum : ve! in finem, id
El ipsa vasa effecit sagittas, id est fecil efficaces esl in perfectionem bonorum, David dico ageriti pro
sagillas. Et non ad malum, sed tuas, id est ad uli- lorcularibus, id est pro Ecclesia. Torcularibus vero
lilatem sui elficaces in ardenlibus fidc ct charilale. dicit pluraliter : pro duabus Ecclesiis de Judaris et
Quod est dicere : Faciel eos sagittanles, id est per- genlibus : vcl pro mullis singularibus Ecclesiis,
cutientes iu bono doctrina sua, fuluros ardentes in quae dicuntur torcularia per simililudinem. Quia
fide et charilate. Quia superius oraverat liberari et sicut in torculari vinum et acinum, sic in Eccicsia
salvari posset, quaeril unde se orasset liberari, et boni malique conlinentur : qui landem in judicii
hoc exponit: Oro liberari, ct ecce in praesens est die separabunlur sicut vinum ab acino; juxta illud
unde me oporteat liberari. Nara Judaicus populus Dominicuro: « Exibuntangelieiseparaluinlmalosde
parturit injustitiam, idestlaboral perficere mortera medio justorum (Matth. ixni, 49). > Et est in Itoc
meam; quod inhistiim esl : ad similittniinem mu- psaimo vox proprie pro contuitu Ecclesiacfuturaein
lieris parturientis, id est, ut pariat laborantis. El P Dei laudc : ut alios eum iaudare instruat, sic cum
hanc injuslitiam non vel a merito tneo, vel ab alien* admiralione prorumpenlis.
consilio, sed ipse per se concepitin corde suo, id Domine Dominus nosler cxistcns, id est qucra
est cogilavil, dobrem, id esl mortem meam, unde nos soli Jmlici cognoscimuscsse DoiiHiiumuostrum,
contingel eis dolor. Et quia jam concepit et non gettles eniro nonditm te cognoscunf: Quam admh>
parturit, peperit, id e»t pariet, iniquitutem, idest tabite est futumm, id est cum quanta admiratione
inortem meatn inique perficiet. Et per hoc quia gloriosum, nomen tuum. Hoc scilicet quod tu
concer.il, et parturit, el pariet : lacum aperuit Dominus oranium es, in universa lerra, iri esl in
it effodit, id esl effodiendo aperuit, id est aper- gerrtibus universae terrae? Ac si dicat: Qui roodo
tum et amplum fecil : et incidit, id est postea solummodo in Judsea nottts es, ab' onmis modi
incidet, in foveam, id est in lacuin, quam fecit, gentibus cognosceris; juxta illud : « Omnes gen-
id esl quem paravil mihi. Quod esl dicere : les ad te current (Isa. iv, 5); i et alibi :« Ora-
Quia me detinere vult in rnorte, similis 20 er't nes gentes quascunque fecisii venienl el adora-
effodienli lacum et aperiiitn faeienli, in quem ali- bnnt coram te, Domine (Psat. LXXXV,9) : > et
quem praeciptlare intcndit.et ipsemet in enmdem la- cxpnnil quomodo liet admirabile, sic : Dico quod
cum cadit. Nara illa mors, quam mihi parat, eril ei I) ndinirabile, el hoc ideo, quoniam magnificentiQ
causa ruinae; et cxponil aperlioribus sirailitudinibus lua, id est Filius tuus, qui ompliaiice dicilur
hunc casum ejus sic : Vere incidet in foveam. Naiii magnificeulia, faciens suos magnificos, elevata
dolor ejus, id est inorlis supplicium quod milii parat, est, id est exaltabitur super ccetos inaleriales : vel
convertet in capul ejus, id esl in mentem ejus : quae super cmlos, id esl divinas Scripturas, quat suut
idco excaccabitur : et non solum in caput, id csl in altae respectit saecularium : sicut coeli alli sunt, id
nieiitein, sed iniquitas ejus, id est pcena iniquilalis csl allior eril in sanclitale quara diviuae Scri-
ejus, id est mortis meae, descendetin verticemejtts. plurx leslalas sinl. Vel super cwlos, id esl super
Et bene dicit in verticem : in verlice namque jugum lationales creaturas, id est dignior eril angelis et
poni solel. Et pro iniquitale cornm eis Romanoruro horainibus, qui digni sunl prae aliis aniraalibus:
jugtim imponelur; qujsi dicat: Nou solum ob hoc sicutcoeli terra digniores sunt, idcoque cceli di-
excaecabilur, sed eliain scrvituli subjieielur. Sequi- ciinlur : et ut apparcat liiagniiicei.tiain tuara eJe-
tur : Confitebor, el ca&l.Loqttitur ad andilores, nt vandam esse, perfechii laudem, id est perfeetaot
eos conliteri et psallere Domino inslruat : et sic facies laudeni, exore infunlium, el i;ou magitorwi^..
conlinuat : Dixi, Libcra. Salvum fac, Exsurge, Ju- sed ul mitabilc fit et laclentium, id est parvenuA
663 EXPOSITlOIItPSALMOS. — P5AL. IX. 66tl
rumJlquihocnon babueruntase.seda saneti Spi-- A esse : quoniam visitas, idest visitabis eum in hoc
ritus operalione. Quod esl diccre: Ut convincantur' quod minuisti eum, id est minorem fecisti eura :
Judaei Christuin magnificentiam tuam esse, et sttper' paulominus ab angelis. Ac si dicat : Quia propter
coelos elevandnm: puerorum infantia sancli Spirilusi hominem redimendum eum angetis miuorcm faeies,
operante gratia, tibi testiraonium perhibebit, di- redimendum cum angelis minorem facies, mortalem
cens:« HosannafilioDavid (Mallh. xxi, 15). >Et hoc scilicet et passibilem, visilabis eum educens deipsa
quod tu perficiet taudem : facies propter inimicos mortatilate et passibilitale. El exponit quomodo vi-
tuos Judaeos : qui te Dei Filium esse denegabunt: sitabiteumsic. Vere visitabis. Nam coron.isti, id est
ut eorum infanliura mirabili teslimonio destruas coronabis eum gloria resurrcctionis : et honore as-
inimicum et qltorera vel defeusorem, id est eori- censionis. Vel gloria, id est iiiuslralionc inferno-
vincas: mendacem esse probans Judaicum populum rum : ex hoc scilicel quodcura majestatis glor.ia de-
qui iniinicns tuus erit, el dicet se ultorem et defen- scendet ad inferos. Et honore, id est vicloria rtor-
sorem legis suae, juxta illud : (Joan. ix, 16). «Hic tis, et poslea constituhti, id est constitues eum sw~
hotno rton est a Deo : qui Sabbatum non custodit . pet opera manuum tuatum, id snpcr rationalcs
(Joctn. xix, .7). > Et alibi dicitur: «Secundum legem - creaturas , qHaedicunlur Dei raanu operatae, id cst
debet mori, quia Filium Dei se fecit. > I praecafilerisdignae, curo Dei manu dicanfur facta?.
B
Et ideo elevabilur magnificenlia, quoriiam per El non pauca opera : sed omnia opera subjecisii, id
ipsam magnificenliam vxdeboego ccelostuos, id est cst subjicies : sub pedibusejus, id est sub humani-
prsedicatbres tuos qui erunt in virtutibus excelsi : tate ejus : quod est dicere : Non solum secundum
lioc est ego modovideo spe, quandoque videbo re : Deitatem Doniinumomnium eum conslituisti, sed
visu animae non corporis per magnificenliam tuam etiam secunduro bumanitatein. El bene huuianitas
clevatam super ccelos tuos, id est praedicatores. dicitui'22 Pes: cum inferior fueril deitatc.sicut pes
Cmtosdico ; qui erunl opera digilotum tuorum, id aliis niembris inferior est. Et hoc probat a partibus
est consliluenlur per digitos tuos, id est per dona sic. Scilicel oves ei subjicies, id est illos qui sunt
gancti Spiritus, qui dicitur digilus eo qttod per eum summaesimplicitatis et innocenlia?, velut oves : et
Pater operatur, sicut aliquis per digitos : secuhdum . bovesuniversas, id est pradicatores qui bene dicun-
quod in Evangelio dicilur : «Si in digito Dei ejicio tur boVes, id esl excblentcs roinores, et pascenles
daemonia (Luc. 11, 20 )> : et per coeiosvidebocoii- eosdoctrina sua: sicut boves agros excolunt,et
slitui Iunam, id est universalera Ecclesiara : quae vilulos suos lacle pascunl : instiper, id est etiam
dicitur luna, eo quod sicul luna aliquando videtur ff, pecora campi subjicies ei, id est voluptuosos qui ila
decrescere in tempore scilicei persecutionis, ali- sunt intenli Voluptati, ut desideria sua expleanl:
quando vero crescere in tempore pacis. Et stellas, siciit pecora in caroporum pascuis demorantur
id est parliculares Ecctesias, quae parvae suitt ad Ul ventri serviant. El roerilo voluplas campo
comparationem universalis: sicul slellae ad compa- comparatur , cuni ampla sit ad carnis desideria
rationem lunae. Quae, id est tunam et stellas tu Deus eomplenda : sicut campus amplus est. Et volucree
fundasti, \a esl fundabis, id est quae non poterunt costi subjicies , id est illos qui per vanitates
conslilui per ipsos coelos-nisi le fundamenlum po- irrationabilitervagantur : sicut volucres per cceltim.
itente, ut ait Aposlolus : « Fundamenlura aliud Et phces maris, id esl curiosos hujus muridi: qui
uerao polesl ponere praeter id quod positum est; Diundusmare diciiur,eoquod crebris iribirtationtbuS
quodest Christus(/ Cor. ni, 11. > Etiterum: ( Neque admodum niaris inquieleiur. Curiosi vero, id cst
quiplantat est aliquid : neque quirigat, sed qiti hnjus mundi scilicet avari, dicuntur pisCes eo
incremenium dat, Deus (Ibid,)t Vldens veroprb- quod, sicut fpisces in flnctibus, ila in saecuraribils
- stint dcpressi solliciludlnibus. Qui pisces perambu-
phcla ccelosesse conslituendos, et Dei magnificen
ti.am elevandam : et hoc tolum propier homiricm lant, id est circum natant, serailas, ,id est vias
fiilunim : qnod vile et ahjeclum secundum corporis D j niaris, id est negolia Imjus saecrili: qute viaeSunt
debilitatcm videretur; ul eum erga Detiiit benivo- per quas venilur ad Incriim ssecularc. Vel pisces*
Ium reddat, sic in cjus laudera prorumpit. Quamto dicuntur pbilosophi hnjus sseculi, eo quod sicut\
quidem magnificentja elevabilur et cceti conslituen- pisces in mart, ila in sacculari scientia involvuntury
tttr : et lioc toium erit propterbominem. El bene dicunlur perambularft semitas maris, id est
Quid est liomo, id est quam magnum quid homot siibtites sententias illius scienliaesaecularis. OstCnsis
et inde hoC potest videri quod lu mehior es, fd cst omnibiis Ecclesiae membris Christo subjiciendis,
cris, ejus, id est qui visus es eum oblivioni tra- sicut a laUdeincepit: ila in laudem finire intendit
didisse, per ctilpam Adae: memor eris ejus perobe- sic inferens: Ergo quia oves, etc.; qtiaedixi Domi-
dientiam Christi, eum immortalem facieris. Post nico homini per te subjicientur : Doininedominus
laudeshominis, lilium homiiiis magis laudat, ut ei noster, et caet. Et hoc ul superius expouitur.
omnia subjecta esse ostendal sic dicens. Dico quid IN PSALMUMIX.
esthomo. Aut ila dignius possum dicere. Quid, id
cst quara tnagnum, quid est filius hominit, id est Sequitur liluluspsal. noni : /n finem proocculth
CHrislus : et inde probari hoc polest niagmim qtiid fi1H,psa!musDavid,quod sic exponilur. Psalraus isle
ft&l S. BRUNONISCARTlIUSlANeivUMlNSTlTtjTORlS OPP. PARS 1. 668>
aUrtbneadttSestDavid, idest perfectaeEcclesiaeten- A iraabmrtar, id est qui forles et firmi hic videntur,
denti in finem,idest in Christum, ut ei gitconformis. m i fotruro infirmi apparebunt : quando dieetur :
David dico : agenti laudes pr.o occulih filii, id est «. i Disceditea me, >.etc. (Ibid.) Vei sic : Confitebpt,
pro judiciis Chrisli.: qui anjlonomaslicefilius dicilur .Nuttabo^Psallam, /n contettendo inimicum mevtn.
iicul idem testatur. « Si filius vos liberaverit, vere, ireltortum, id est in hoc quod considero me con-
liberi eritisfl/oan. yin, 36). > Quaejudicia niultis •versurum prajdicatione : et exemplo inimicum.
occulta *unt, Et bene ponit qcct^tit. Non enim de. raeum : , id est quosdam de iniraicis raeis. retror-
uno solo, sed de pluribus agit, Qualiter scilicet som1, id est faeiara converti de malo ad bonum. Et
Deus occjdle quosdara impiorum judicat ul conveis. ,exponit quajitor, scilicet infirtmbunlur, id esl qui.
tantur, quosdam verp ul raagis excaecaji utsle pu- forles ej» firrni in infJtdeUtatesua sunt, infiemi pau-
iiianlur : qualilerque suos in hpc, muudo judicet latim iu ea Hent. Et sic peribunt, id est ex toto,
piiniri, sicque poslea beatiGcari. Ad ullimum vero seettnduin qupd infideles sunt destruejitur: et hoc,
agit de persecutione futura in teiupore Anlichristi, coajinget a facie, id e-sta cognilione lua. Inimicunu,
quae Dei occulto jqdicio continget. Et esjLin hoc vero dicit singulariier, el peribunt plurallter : quia,
psalino vqx perfeclae Ecclesiae, ut minores instruat,, et una massa et nuilli, sunt: irtjmicum vero dicit et,
ad Dei laudem : se Deuro pro occuliisjiidiciis suis ^B>haereticos, et exteros hostes, Et ideo adhuc con-
cx quibusraulti scandalizanlur laudare nromitlenlis, flUtbor,nayabo^ et psallam., qupniam (ecitti judi-
sic (jum essg tB««m, id esl mibi utile. ht eausam csse.
Confitebottibi, Domine.Ac si diqat : MnJUdeoC- tuefm, id est miht ulilem. Vel ila. Qttoniamjudi-
cultis .judiciis tuis quaeeis injusta videntur scanda- eium menm,etcausammeam feckti, id est hoc quod
lizanttir. Egoauleni confitebottibi, id est laudabo le: judicalus in causam ductus sutn, fecisti, id est dis-
in toto cotdemeo , id est in tola affectione cordis posuisti: non fuit.ex.temerjtale, ut. quidam pulant.
inei: nulla pliantasinaj,ica cogilalione intercurrenle. Jiidicium dicit quod Dei occulto judiciQ tribulatio-
Domiiius enim es ideoque laride dignus. Nar.rabo nijxus affecta est. Causam vero, quod cum haere-
aliis ore omnfa mirabilia, id est oraiiia occulta ju- ticis vel. infidelibus de Deo dispptavit, et eos de-
dlcja : qua; pro dignitate et justitia admiralione vicit: q»ae oriinia ad ipsius ulilitalem cessere sicut,
digna sunl esse tua, id est non lemeraria ut quidani Apostolus ait : «Scimus quoniam diligentibus Deum
putant et inbista : sed talia qualia te decenl: jtista1 ouini^ cooperantur in boiuini (ftom.viij, 28).»Elboc.
scilicet. Vel tna, id est a Deo Patre tibi data,i judjcijjm elQausana.tdeo.feQtsli.i. quja sedittt»super.
Juxta illud. « Oinne judiciura Pater dedit Filio> ihromm ^t»i judie.at jutjitiam^id qst. lioc quod
(Joan. v, 22). > Sequllur. Lmlabor, riuod sic con-• ^v jusfum est. Nou modo incipis seder?, sed semper.
tinuat. Dico quod confitebor: et noc non invilus tL Sedistiet sedcbi*, id est quia lu judex es omnittm ,
sed in hoc Imiabor : et non modicum sed exsultabo, et noii injustus, sed judicans juste. El ctim debuit.
id e&lveltementer laetabor.Exsultare namque dicitur• dicere judicera esse, ponit descriptionem pro de-
tantam lae(iliamhabere : quaj etiain cuhi saltationes scripto^sciiicetsedere super thronum. Judicum enim,
corp.oris dsleridatur. DiooImtabar et extuliabo : ett est |uper tbronum sedere. Thronus verq.judjciaria
fiocw»le, noii interrems. Et non soluiVcooftteborr sedtesdijfeJlifr-
iritentione r el narrabo aliis ore: s^d/MaMam,id estt QPia ver0 WJjeirfu»dixerat: Cpnfitebotin conver-
^ne onetafeoj, 23 )|on»»Ri tuo, id est ad.honoremi tctuio inimicum, meum : posset quaeri quare pro.
-
wnti^is tjjit iit tu inde iauderis : non ut ege su- imraiei conversione confiteretur.'Unde causam sub-
gcrbiara',.o.4(/is«iine!,id est digmiro c«t ut nominii dU sjc : Digne cphfilebor pro conversione iniroico-
luo ptajjqm curo sis Allissimus.Vela/twiiimeponilurr rum: nain per rae non polero eos convertere : sed
adverbialiler, id est aicjssiraa et recta intentione , lu increpasti interiore incrcpatione , id esl incre-
quod est ac si diceret: Laudabo le affectione^,ore,, pabis melu judicii gentes» id est inimicos gentiliter
£ vivetites :et piriii, id est peripit im^tu»de impietale
et opere, pro oceultis judiciis tuis. Et exponit ipsai B
(udicia si^ confilebor,Narrqbo, Psqllarri<v sua,' id.est cessabit esse impiiis, El quia peribit,
tn Converlendoinimicum meum retrortum, M estt nometteortfmdelesti, id est delebis eorura nomen
iq consjuleralioneconversionis , id est in hoc quodd «{uodest irapius : qriod nunquam eosimpios reputa-
considero iniinicum meum convertepdum retror-- bis, neque amplius eos inde punies, lestante Scri-
sum, idest devincendum per consta,nliauimeara , plura.: « Si averterit se impius ab impielate sua ,
quodnie non polerit a bono proposilo meo revocare::: oraniumjniquiialum ejus non recbrdabor (Ezech.
et dicit per similitudinem couverti .inimicum re-!• xvm, 22).»Dico quod detebis. Et boc in mternum, id
trorsum. Viclorum enim et fugientiuin esse solet,, est.qijod nunquaro quand.iu hocsaccuium durabit^
retrorsum converti. Et o&lendit quoniodo conver- •- reputabis eos impios esse. Et non solum in aeter-
tenlur : infirmqbuntur scilicet,, id est infirmi et ;t numj sed usque in fwculum sweuli hujus subsecu-
iropotentes invenientur ad me vincendum. Et inn livupi,et in liocsteculo el in futuro delebis. In seter-
futuro petibunt a facie tua, id esf a praesentia lua
la num ponil, non pro omni lempore, sicuf saepe
reeedendoi sicul in Evangelio tegHur : «lbunt bi lii ponttur; sed pro omni spatioi biijiis saeculi siciit
insuppliciuro 3Rternum(M««/i.xxv, 96-)» Vcl iulirr alibi: JJ4-< Dominus regnabitin apleruumel ul(ra
669 EXPOSITIO 1NPSALMOS.-* PSAL. IX. «ft»)
(Exod. xv, 18), t Dico quodperibit impius el sic dc^ A dicitur : <Potum dabit noliis in lacrymis in meB-r
fecerunt, id est cessabunt. /n finem cessalionis sura (Psal. LXXIX,6).»
quantum cessari potest, id est ex toto framem . Cum vero dicit et sperenl , etc, aposlropbara
inimici, id est iribulaliones et lormenla quac sole- facit ad Deum orans pro minoribus sic : Dico, Deus,
bailt inferre milii. Per frameas tribulaliones mar- quia judicabis orbem et populos : et factus es re-
tyrii denOlantur: quia frameis multi contribulantur. fugium , et ut in futuro jiidicentur, ad misericer-
Et desttuxhti, id est deslrues civitales, id est con- diam sperenl in tc non in terrenis : el ila quod noii
spiraliones eorum: ul ullra non conspirent adversus deOciant omnes qui noverunl nomen tuum : te scili-.
me. Civitatem vero dicere solemus collectionem cet esse dominum omnium : et potentem justos
aliquam virorum, ut uno jure se habeanl conspi- salvare et impios perdere. Vel nomeu luum, id est
ranlium : ideo quod eorum multitudines adversus le aeternum esse : ut per te fiant aelerni : et repetit
Eccleiiam in uniiin conspirantes , civilales di- causam aliis vcrbis pro qua oret eos sperare.
cunlur. Ideoquescilicetiperent ; quia non dereliqttisli neque
Cum vero dicit, petiil memoria , elc, facit derelinques querenles te, non mundana : in adjulos
apostropham ad audiiores : quia posscl quaeri an Deus : Quasi diceret: Nam Dominus omnium es :
essel peritttrus impius, sicul dixerat. El sic conli- B E nihilque injustum facere potes : et hoc illud idem
ntiatur: Dixi quod increpabh genleset peribit impius: est quod superius dixil: faclus es refugium pauperi
el verum dico. Nam vere periil memoria eorum adjutor in tribulalione. Post oralionem,apostrophara
inimicorum cum sonilu, id esl peribit memoria facitad minores, liortans ut sicut ipsa laudat, ila
ngniinis eoruin , id esl, nunquam amplius impii el ipsi faciant. Quando quulera juriicabit, et refu-
dicentur. Et cum sonitu peribit, id est curo magno gium et adjutor esl : vos miuorcs psallile Domino ,
rumore : quia multum divulgabilur : non erit clam, id esl bene operamini 25 au bonorem ejus, et prae-
Ftpost Dominus in mternum, id est semper manel, tendit qua utilitate, sic: Qui habitat in Sion, quod est
id est permanebit in eis sicut idem dicit: «Ad eura ac si dical: Qui in omnibusqui Sion sunt, habitat,
vciiiemiis et mansionetn apud eum faciemus et in vobis habilabilsi Sion fuerilis, id eslspecu-
(Joan. xiv , 25). > El ipse qui in eis perraanebit ju- lalores palriae cceleslis, el non solinn psallalts, sed
dicabil, id est remunerabit in futuro , in mqtdlate inter gentes, id genlilifer viventes in,:edenles. An*
orbem lerrm, id est illos qui fuluri sunl ex lerra : nuntiale eis studia ejus, id esl affectioncs CiM^
qui prius, scilicet terra erant orbis ejus, id est co- ritatis ejus, quanta scilicet affeclione nos rede-
rona ejus in circuitu ejus. Orbem vero ponit pro _ mit, quanloque in fuluro bonos remunerabit, et
corona : quia rotundus est. Et poputos, id est in- benc ponit «ttidia. Non enim redemit neqne rcmu-
fuleles judicabit, id est remunerabit in justitia , id ncrabil lem.erarie, sed magno sludio alque poten-
est juste daronabit: el si impius videalur non jus- tissima ratione. Et bono vestro psalletis et annun-
tum. Dico qnod judicabjt orbem terrae : etpppulos : liabitis; quoniam recqrdatus est, id est recordabilur
el merilo. Nam ipse paravit fhronum suum , id esl in fiiiuro ul remunercl, clamoris paupertnn et si
judicium suum : in judicio raortis pro Palris obe- modo videatnr oblitus esse , id cst recordabitur in
riienlia ^constitulus , id est judicio niortis quod lensae orationis pauperum; propler eum faclae, quae
sponle subiit : lolius mundi judicium sibi proccdit ex recta affectione et operalione.
acijuisivit, Apostolo teslanle : (Cbrislus faclus est Et quia dixerat recordatus est, viderelur alicui
obediens Pairi usque ad mortem : propter qnod et non bene nolanti euin obliluin fuisse, ideo sequiiur
Deus exaltavit illum (Philip. u,9). > Populos dicit correclio sic : Dico recordalus est, non tamen est
rualos, quia raulti erunl ad comparatioueiu bono- oblilus unquam clamorem pauperum; scd ideo dixi,
runi, juxta illud, « Mulli vocali, pauci vero eleclii quia videlur quibusdam. E'. quod recordabi.tur, re •
(Malth, xx , 22). >Dico quod in fuluro judicabil. El• mnneraudo raonstral ab opposito cum interponit:
Iiic interim faclus est, id esl tielDominus refugium, D \ Requirens sanguinem, id est mortem eorum de manu
id est securitas, pauperi, id est itli qui tanta sub- impiorum ut puniat, sicut alibi' dicitur : t Mihi
t
jeclionis hurailitale se erga eijm habebit, quanlai vindictam, et ego relribuani (Deul. xxxn, 35),
•
pauper ut aliquid acquirat erga divilem. Vel pau,- quod est ac si diceret : Cum impips propier juslo-
pcri, id est illi qui in hoc raundo propter eura esse' rumpersecutionera sil damnalurus, pauperes ulique
Et appooit
pattper elegerit. Et non solura refugium, id est con- pro se patienles esl reinuneraturus.
slanles et intrepidos faciens (mulli namque haere- ipsuin clamorem pauperum sic dicens : Nori 'e?
tici in tribulatiopibus inuliljler inveniuntur intre- oblilus clamorcm pauperum, qui talis est. Misereie
roihi reiribue;
pidi), sed eli,am\adjutorin tribulatione, id est agenss mei, Dotnine, id esl misericorditer
occulto judicio quod ipsa tribulatio adjttvct cos ad1 cum' sis Dominus in rebus, et omnia possis. Et lie
- tibi pla,-
augmentum mcriti, siciilscriplum est: Fiant cla- desil causa retribulionis : Vide, ad hoc ut
riores per exercitia laborum. In tribulalione dico) ceal, humilitaiem, id esl dejectioneni, mediri de ini-
disposita a Dco in opporlunilaiibiis, id esl seciin-- tnicis meh illalam, tribulalionent sciliCef qiiaro pro
iluni quod opporlunum esl, ulpali possinl ne defi- te patior. Dico mherere tu, qui tam exallas me di-
ciant si ultra modum fuerit : secunduro quod alibii gnitaie vilae ; tiic dico exeiiiptum de porth morlis, id
tjrrt S. BRUN0Nl»i3i-RTOTSUtNWtmriNSTmJT0RIS OPP. PARS H 672?;
cst de vltH», quae suitt porlse per qttas intratur ad A Afiilurum est, convettantut peccaloresn. tnfernum, et
mortem. Et ad hoc exaltas ut annunliem aliis omnes exponit quos vocet peccalores sic : Onmes gentes.
tautkxkm» tuas, id est occulta judicia tua unde scilicet qum obiiviscuntur Deum, id est quae cum
laudari debes. Ego dico existens in perth filiw Sion. audiant praedicationemejus, tradunt oblivioni, nec
Intransitive dtctnm est r Fitim Sion. esteis cura obediendi, et quod convertentur probat
Qttodestdieere : Ego exhuens in virtulibus, vetin ab opposito, cumdicit: Inde scio quod converten-
senletiliis apostolonim, qitoe stuit portae per quas tur, quortiam non erit oblivio paupetis tendenlis in=
Ecclesia, quae Dei ftliaest et apostotovum, ingredkur firiem, id est in perseveralionera bonorum operuni,.
ad vltam. Et tie intelligeretur fltia Baby.lonis, deter- id est non peribil paiientia pauperum, id est reniu-
minat eom addit : Sion, quod est dicere, quae est neratio patienliae pauperum leiidentiiim in finem.
fpecirlans futura. Et hoc totum ac si diceret: Scio Quod est dicere : Inde scio quod damnabit peccato-
qttod mei mrsereberis, cum jara me facias exaita- res : qiioniarn remunerabit pauperes, id esl justos,
twn. Dico miterere met, et sic exsttttabo in salutari vel non erit oblivio pauperis in fine mundi, et si
lao, idest in salutatione lua raihi data, td esl in hoc modo videatur esse eorum oblivio. Vel sic : Si non,
quod reduces rae in immortalitalem. Ostenso cla- invenitur paupertas oblivionis a principio usque-
more pauperum, revertitur ad negolium quod ince- B 1 in finetn, non invenietur aliqua obltvio pauperis.
perat: sic dicens. Infixx sunt, elc.; quod sic conti- Cuin autem dicit: Exsutge, Domine, non confor-
nualuf. Dtxi superius, o minores : Ptallite Domino tetur : Praevidens apiritu prophetico tribiilatioiieui,
qui habitat in Sion, ideo quoniam recordatus est; non quanta nunquam fuit in tempore Anticlirisli, futu-
ttt oblilut ctamorem pauperum; el non hoc solocon- ram, orat pro perseveraluris in tribulationo illa ne
milu psallatis, sed etiam laudate Intentione, et ver- deficiant, el hoc non superiori litterae, sed sententiac
bis, et operatione ltoe contuitu, quia gentet, id est RC continualur. Dixi superius quod impii perse-
gcntilHer viventes; sunt infixm i« interitu, quem fe- quuntur hic justos, et laqueis blandiliarum et hu-
eemit, id est intus >nanima sunt fixte, td est firmi- milialione tribulalionum, et non solum in hoc lem-
^er sitae in interitu, id est in excaecatione inentis, pore erit istud, sed eliam qiiidam surgel in diebus
qttemfeternnt sibi, non Deus, id est qul inleritus eis novissimis, Anticbristus scilicet qui se Deum faciet,
contitttt pra meritis suis malis, non colpa Dei. Ac et homo simpliciter crit diabolo pleuus, qui tnis-.
ai diceret : Non solumrootto pro remuneratione mulias inferet tribuiationes. Ei, o Domine, exsurge
justorttro, sed etiam eum laudate pro exctecatione in auxifiiim tuis, ne confortelur homo ille super
ro.ilorom; quod etsi sil occulto judicio factom, non luos, id est ne Antichrislus qui simpJiciter erit homo
lamen dubirnn est csrsejiislum. el non Dens, fortis invenialur ad hoc tit convincat
Et exponit quomodo in interitn infixse sint sic : tuos, et quaravis dicam iwn confotletut super luos,.
Merito iri interitu. Nam pes eorum eomprehensusest lamen concedo quod geittes, id est gentiliter viveo
in laqueo Uto quem abscondetunt, id est occulte aliis les, judicentur in conspectu luo, id est exoaeeentu,
paraverunt. Qui vero dicit comprehensus est pes sediictktne ipsius: et cuin hoc non appareat illis :.
corum, a Sirailitiidincdicit hominis in abscondito tit hocerit certum in conspeclu tuo. Vet judicentut, id
aliquem capiat laqueum ponentis. In quo ipsemet est excaecenlur in conspectu tuo, id est,in anima
illaqueatur. Quasi diceret: Merito interierunt, quia qtiam tu solus eonspicis. Quasi dicat. Qtiamvis oreni
laqueum deceptionis aliis injuste paraverunl, el iste ne confortetur snper justos, cnncedo tamen : quod
laqiteus 26 causa fuit quare in inleritura perveni- Cxcaceandiab eo per justara judicitim ttium excic-
rent, id est in cordis excaecationem. Et hoc quod centur, et expnnit qualiler concedit tit jiidicentnr.
ita eos judieat Deus, non cognosctinl ipsi modri; sed Coiicedo quod judicentur, id est constittte, Domine,
tandera in fiiluro, cum juste perdel eos. Cognoscetur qui polens es, leghlaloremsuper eos, id est quia legi
Domihus judicia faciens, id est cognoscetur quia verilatis luau noluentnt obedire, pro malis raerilis
Douiiniis iri lioc miindo facit de impiis occultum ju- |lj eorum constilue super eos, id est permilte dominari
dicium. Et exponit quod judicium sic. Iti hoe scili- stiper eos Antichristum qui sit eis lator legis men
ect est faciens judiciura quod peccator est compre- dacii et excaeceteos. Et tandem itt die judicii, gen
hensus, id est deceptHS, et excaecatus in operibus tes, id est obeditores ejus gentiliter viventes, sciant
ntanuum ttarsm, id est per pravas actiones suas, quoniam homittessunt, id est cognoscanl, cum jrisie
*mia Wc omnibus modis agit ut justos a via Dei re- damnabuntur, quoniam simplicil.erhomines sunt non
irahat. Aetionesautem dicit opera manutim, quia[ deiflcati per Antichrislum, sicut ipsi putabant.
maiiibuftopieTamur.lllud vero quod seqtiitur. Con- Curo aulem addlt : Ut quid Domine, eic, facit
tertnntut, tic., non est imprecalio, sed divini jtidiciii quaestionem quam aliquis'facere posset, et, ut ipse
«M>ncesdk}Jfe "boc quod Spiritus agilitale videt esse> sotvat; etsic continuatur. Oravi ne confortetur,
futurnm, ^t^nveniat illud juslutn esse, et sic conii- cum sciam qnod multuni eos persequetur. Et cui»
nuator; Kco quod gentes in interilu hic infixrc > permiseris persequi, o Domine, ut quid recesshti? ld
tuinl, in-fuluro vero convertentur peccatores tri in- esl videberis recedere longe a luis? 27 ^t exponit
fetnum, id est, ab hoc judicio excaecationisvenicntt quomodo. Id est ut qttid despicis : id est vWetjenS;
iu judicium infernac damnationis, et quandoquidcuii despicere tuos inaudilos : in tribulatione inferenda
673 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. IX. «74
ab Aiiliclirislo. 7n opporlunilatibus, id est in qttai Ai extendilur dominiura raeura a cognoscenlibus in non
tribulatione oppnrlunum eril ul eis auxilieris? Facla cognoscenles. Vel aliter, dixit in corde suo : Secure
quaestione, sequilur solutio sic : Ideo scilicet vide- possum dominari. Nam non movebor unquam a do-
beris despicere, ut pcrmiltas in eos Aniicbristum minio tneo, id est non inquieiabor ab aliquo, sed ero
superbire : quia dum superbit, id est superbiet sine malo, a generatione hac usque in generationem
impius, id est Antichrislns : anlonomastice impius: futuram tendendo, id est semper : hoc dicelin corde
incenditur pattper, id esl purgabilur a residuis sor- suo ille, os cujus maledictione plenum est, id est
dibus per incendia tribulationum : sicut aurum in- crit, amaritudine, id est blasphemia in Deum, cum
cendendo pitrgalur : pauper propter Deum, id esl se solum dical Deum. Et dolo in sanclos, id est
fidelis. Quod esl dicere : Ideo permittes superbire, blanditiis quibus eos devocare cupiet. El sub lingua
tit lui per ejus tribulalionem probentnr : et adhuc ejus, id cst in corde est labor el dolor, id est erit
alia de cansa, hac scilicel: dtrm superbit : corapli- cogilalio quomodo faciat eos laborare el dblere. Sub
•ces ejus qui ciim eo superbittnl, comprehendtiniur, Iingua dicilur cogitalio cordis, per similiiudinem;
id est coinprehcndentur, id est decipienlur : sicul sicut ea qtite in arca sunl, dicuntur 28 esse sub
aves quae in laqueo coniprehenduniur : in eonsiliis clavi. Lingua enim clavis est secretorara cordis. Et
quibus cogilanl, tuos comprehendcre; quasi dicat : B 1 hoc lotum est ac si dicerel : Mulliim temere dicet
Non solum ille damnabilur, sed el ejus fautores, in corde suo : Non movcbor : cum os ejus sil futn-
quia alios interficere et in anima et in corpore me- rum plenum amariludiue et dolo, el ideo dignus sil
Hlilabuntur, pro lalibus consiliis interficientur, id est fttlurus prjena. Dico quia os ejus plenuin erit dolo :
magis excaecabuntur. Et addit causam qua ipse su- et hoc non horarie. Neqite solum erit plenus dol»,
perbiet : Sic. Dico quod impius superbiet : el hoc sed ipse sedet, id esl sedebil, non siabit, id esl
ideo quia ipse peccutor anlonomaslice laudalur, id raultum morabilur in insidih blanditiariim, cum di-
est laudabilur a complicibus suis in desiderih animm vitibus in occultis, id est cum fautoribus suis, qui
sum complelis, id est ideo superbiet, quia laudabunt sicut ipse erunt diviles : mullum abundantes in
«eumde completione desideriorum cjus in tribula- vitiis quaesunt omnibusocculla. Et ad hoc sedel, id
stione fidelium : sicut alibi dicitur: » Lingua? adu- esl sedebit, ut interficiat innocentem. Ita scilicct.
lanlium alligant animas in peccalis. > El non solum oculi ejus tespiciunt, id est respicienl. In pauperem,
laudabitur : sed ipse iniquns antonoinaslice benedi- id csl fingel se misereri ipsi pollicendo multa, ut
eitur, id esl benedicelur, id esl adorabitur ab eis. eum seducal. Qnod vero riicil, Oculi ejus in paupe-
El quia superbicl peccator (anlonoraastice) ex- rem respiciunt, per similitiidinem dicit. Cui eniin
^
acerbavit, id est exacerbabil Dominum peccator, id aliquis miseretur, eum ocnlis benigne respicit :
csl quia dicendo se Deum blaspheraabit Deum, sic Dico qnia ocuii ejus respicient. Et sic insidialur, iri
«x dulci reddel sibi acerbum. Et idco Dommus non est insidiabitur, in abseondito, io est abscondenrio
qumret eum, id est non facict converti secundiun perfidiara suam, et fingendo se miscricordem.
mullitudinem irae suae, id est vindiclae suae. Quasi Quasi ko in spelunca sua latens insidiabiliir dico :
dical: Quia multum iram ejus promeruil, non qum- ad hoc Hf rapiat pauperem ad conlbrmitalem sui. Et
ret cum Deus. Quod dicit qumret : a simililudine quia rapcre non solet dici, nisi qnando aliquid v't
dicit pasloris, qui erranlem ovem donec ad ovile capitur et insidiis, addit : Rapere pauperem dico,
reducat, quaerit. Et ideo adbuc non quaeret, quia dum atlrahil eum blandiliis. Quod cst dicere : Merito
non est Deus in conspectu ejus, id est in considera- dico rapcre, cum ari hoc idcm intendat blanditias a I
lione raenlis ejus, id cst non consideral cum raise- quod intenderel per vira ad etim sanctum sibi in-
ricordem ul pcenileal. Et ideo adhuc quia vimillius, eorporandum. Et si blamliiiis Irahcre ncquiveril,
id est operationes ejus ad niorlem inquinatm sunt, humiliabit, id est dcjiciet el aflliget eum in laqueo
id est a vitiis sordidalac erunt; et hoc in omni tem- suo, id est in tribulatione quse ipsi erit laqueus, id
porevitm ejus. Et ideo adhuc non qtiacres eum, Do- jJJ est illaquealio excaecationis. Ideo enim magis a
mine, quia auferuntur, id esl auferentur judicia tua Domino excaecari permilletur. Dieo, hiimiliabit.
a facie ejus, id est a cognitione ejus. Adeo scilicet El cum dominalus fuerit pauperem aflligendo,incli-
excaecabiteum vanil.is sua, quod non eognoscet le nabit se, id est dejiciet in morlem aetcrnam. Et quiar
in fuluro juslo judicio malos remuneraturum. Et obscure dixerat Inclinabit, exponit sic. Inclinabit se.
ideo quia auferuntur judicia tua a facie ejus, el non Et post, idem cadet per hoc in mortem. El subdil
pitlabit se damnandmn, omnitiminimicorum suorum, duas causas quare dominabilur sic. Vere dominaiu»
id est illoruro qui noluerunt ei obedire, dominabilur: fuerit. Dixit eniro, id est cogitabit in corde suo:
non in anima, sed in corpore tormentando. El vcre Secure valeo dominari. Nara Deus oblilusesl eorum :
dominabilur; Dixit enim in corde suo, id est cogita- nunquam eis auxiliabilur. Et idco adhuc, quia aver-
bit hoc in corde suo : Oportet me dontinari. Nam tit, id esl avertct faciem, id est cogilalionem suam
sine malo, id est sine tribtilatione justorum : non in finem aversionis, id est quantum potest averlere,
movebor a generatione hac, quac me jam colit : in ne videat pcrseculionem quameis infero, ut ntciscar-
generalionem illam qttac me adhuc non colil. Quod tur. Quasi dicat : Sccure dominari possum : quiai
est dicerc : Nisi milri resislentes iribulavero, non Deus non adjuvabit eos, ncqtie me ideo mroiel.
675 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 676
Cum VerOdicit: Exsurge, Domine Deus, ctc, red- A lis: quantum ad se qui nullam vtrtulem habebit. Et
tfit singula singulis : sic Anliohristus dicel, Obiilus necesse erit ut cilo conteras: Nam qumretur a multis
est Deus, et avertit facicm : sed lu, Domine, qui peccaium illius, et non invenietur, id esl ideo valde
potens es. Et tu, Deus, qui jiistus es, exsitrge, M decipiet quia bonus videbilur : et multi quaercnt au
est polens appare, qui impotens vidcris. Et exponit forte possint in eo invenire peccalum; et cum non
ad quod exsurgat : contra hoc scilieet quotl ipse poterunt invenire, adquiescent ei. Ideoque necesse
dicet: avertit faciem : exsurge adliuc ut exaltetur est ut cito conteras ne omnes decipiat.
manut tua super eum, id est magna appareat vin- Cum vero dicit: Dominut regnabit; etc, aposlro-
dicta luay damnatio ejus scilicet. Quod dicit, exaite- pha est ad fideles ne limeant : nam post morlera
tur, a simitituditie illius dictum est, qui manus ex- corporum, regnabit in eis Dominus in mternum. Et
altat ut vehementer aliqttem feriat. Ac si dical : boc sic conlinualur. Ego dixi Conlere : et vere con-
Vatde eum damna. El hoc non est imprecalio, sed leretur. Dominus autem regnabit in vobis, o fideles,
concessio. Et contra hoc quoJ ipse dicet : Oblitus id est, regnum suum faciet vos, el boc in aeternum
ett Deut. Bxsurge in auxiliom ne obtivitcarU paupe- solet poni pro spalio quod est usque in finem mundi,
rttm, id esl firietium tuoruin. Etsi visusfuerisoMitus determinat sic. Dico in aelernum. Et (pro scilicel)
fuisse dum lormeiitabunlur, ne obliviscaris lamen B I tn tmcutum swculi, hujus subsecutivum id est sem-
in perpcitittm : Quasi diceret: Eripe eos quandoque. pcr. Postea facit apostropham ad impios, ut ter-
Dtiin dicil: Propter quid, elc , increpat Antichri- rendo devocet eos ab impietate sua : sic In bonis
slura, quia promittel Deum se hon rerauneniturum : regnabit Dominus; vos vero gentes, id esl irapii
cum in hoc injusius esset si non rerauneraret eum., gentiliter viventes, peribilh de terra illius, id est
Et lioc sic dicit. lpse dicet : Deus avertit faciemi de consorlio terraeillius separati, id est de consortio
suam, id est non ulciscelur. Propter quid ratiouis,( sanclortim, quos ipso excolit sicut aliquis lerram
irritavit, id est irrilabit impius, antonomastice,, suam. Juxta Evangeiium : < Separabit oves ab hac-
Demn, id est blaspbemando irrilabit, dicens etirni dis (Matth. xxv, 32): > Dico, quia vos genles per-
injiistum et non rcniuneraturum. Et vere irrilabit. ibitis. Et hoc patet ex opposito. Nam desiderium
Dixit enira, id est (ficet in corde suo : Deus non re- pauperum suorum exaudivil Dominus, id est exau-
juitel a me ultioaem : secure possura dominari. Ett diet, id esl ostendet se exaudivisse cum rerauncra-
hoc est ac si diceret : Propter qtiam ralionem irri- bil. Et exponit quod desiderium : faciens aposlro-
tabit blasphemiis sttis impius ille Deum, dicens ini pham ex niroia affeclione, scilicet praparatianem
corde suo : Non requiret. Nullara ralionem habc- eordis eorum, id est desiderium quod non habcbunt
bii. lnde scilicet facit apostropham ad 29 Deumi '^ a se, sed lu praeparabis in cordibus eorum. Audivit,
annunlians Antichristi sectarumque ejus damnalio- id esl audiet aurh tua, id est polenlia misericordi*
nem, ut delerreat audilores a conformitate ejus,, tuoe, quae rocrito auris dicilur. Sicul enim aliquis
sic dicens : 0 Deus ipse et qui ejus erunt dicent : per aurem, ita Deus audit per roisericordiae poten-
Deus non requirel : sed lu jam vides, in disposilione3 tiam. El hoc est ac si diceret: Inde potestis videre
tua, ut ttadas eos in fuluro, in manus, id est vin- quod peribitis, o genles, quia justi salvabuntur. Vel
dictas tuas, in morlem scilicet aelernam. Et veree aliler conlinualur. .Dixil : quia Dominus regnabit
scio, quia vides : Quoniam tu qui omnia conspicis,, in suis, et verum cst, quia exaudivit, id est exau-
consideraslaborem et dolorem quem facient fldelibuss diel Domiuus desiderium pauperum, qui cum ma-
luis; quod est dicere : Cura juslus judex sis : ett gno desiderio regnum ejus pelunt, quod desideriuni
videas laborem et dolorcm quein injustc tuis infe- non liabebunt a se : sed prmparationem cordis eorum
runt, non poteris non ulcisci. Et ipse dicet: Oblituss audivit, id esl audiet auris tua, id est illud deside-
esl Detts; et econlrario, lu erh adjutor, id esl remu-i- riura audiens quod in eis prseparasti : et in boc com-
nerator, orphano, id est fideli pro te assidue patienti,, mendat ejus misericordiara : quia non solum bene
cujus pater diabolus quantum ad eutn mortuus erit: : D desiderantes audit, sed eliam bene desiderare facit.
et infidelilas quae fuerit maler ejus. Et merito erisg El exponit illud desiderium sic Dico desiderium
ei adjulor. Nam tibi derelictus est, id est commissuss pauperum exaudict, scilicet quod desideranljudicate
erit a Deo palre pauper ille. Orphanus et pauperr pupillo et huroili. Et bene ponit. Non pitpillum et
hic pro eodem accipiuntur. Yel derclictus esl tibid humilem, sed pupillo et humili, id est desiderant ut
pauper, id esl ipsemet pauper derelinquet se tibi, idd tale judicium facias quod sit utile pupillo 30 et
cst corainittel se auxilio tuo nil in se confidens. Hocc humili, id esl fideli: qui pupillus est morluo palre
vero quod dicit, contete, et caet., concessio est exx suo diabolo: el humilis est erga le. Et exponit judi-
prophelica providentia sic facla. Dixi : quia videss cium quod desiderant: scilicet quod homo perdi-
ut tradas in raanus tuas in futuro. Et non solum inn tionis qui non erit Deus, id est anlichristus, non
fuluro darnnes : sed hic ad praesens conlete, id est>t apponal ulra magnificare se, lormenlando super ter-
ex toto destrue brachium peecatoris el maligni, idd ram Dei, id super corpora sanctorum quaesuiillerra
est potentiam ejus quaeextendilur et forlis est utit Dei. Bene ponit apponat, id est tlle qui hic super
brachiura. Ejus dico : qui peccator erit quantum add lerram,\d est super corpora sanctorum, non super
illos quos male tractabit. Et malignus, id est steri-i- animas magnilictts in tormentis fueril; huic magni-
•
m EXi^Srf^»^AUlom - PSAL. X. 678
flcentiae non apponat, id«est non adjungat aliam A misit eos inadjnios? Hanc qurestronem ex benevolai-
luagnificenliam, ut ilenim dominetur ets. tia facit, ut postmodumsoivat. Qnaeroqtiid feeit :
1N PSALM13MX. quod sic solvitur. Ipse fuit et est»'» templo sancto
Seqttitnr titulus decimi. Infinem Psatmus Davidi suo, id est in fidelibus qtti sunt temphim ejtis, ut ait
TituIUs iste intentioriem psalmi speciaiiter non de- Apristolus: « Templura Dei sanctum est, quod eslis
signat. Omnibus enira psalmis conveuire potest. vos (l Cor. tii) > Et- sieut Dominus, id est, ita est
Qui sic exponitor : Psalmus iste attribuendus est in eis ut dominetitr, ut regat ne decipianlur, dieo :
David, id est perfectre Ecelesia;: lendenli in finem, est in templo. Et hoc non horarie : sed se&esejus, id
id esl in perseverationem bonorum operum. Vel in esl ^l diuturria, 'et aeterna habitatio ejus, est in
finem, id est-in Christum. Elestvox perfecta-Ec- eeeiojid est in ipsis fidelibusv qui non solum tem-
clesiae increpative loquentis ad hxreticoS; qui eam plrim sed etiam ccelum dicendi sunt, id est in vir-
decipere volunt. Ostendenlis qualiter ad decipiendum tulibus excelsi, et compkentes-rainores docli-ina
bonos Scripluram sacram pervertunt, utoiiuores ab sua, sicut ccelum terram compluil. Et adhitc dicit
eis cavere doceat. Ostendit etiam, ad exhoTiationem ilhrd idem aliis verbis, ut interponat causam, dico :
bonorum, ipsos a Deo inadjutos non relinqui : Es^incmio, et oculi ejus, id est miserkordia per
eorum vero insidiatores justo et occulto Dei judicio B quam eum videt, respiciunt in pauperem. Quod est
cxcaecari. Et hoc sic dicit. dicere : Ideo quia ccelum est panper propter euro>
In Dominoconfido : quomodo diciiis animm mem: et tali defectione se habens ergaeum, quali pauper
Ttansmigta in montem sicut passer. Quod sic cxpo- se habet erga divitem. Respicil in eum octilis mise-
nitur. Vos, hseretici, animm mem, id est saluti ani- ricordite, id est misericorditer adjuvat eum. Qnia
roae raeaenocere volenles, quomodo, id est qua ra- vero supra posuerat: Destruxerunt qumtu perfechli,
tione dicitis mihi: Transmigra, id est de humililate posset quaeri eur Deus voluerit Scripturas arteo essc
sentenliae tuae migra in monlem, id est allara subti- obscuras, ut [sic valeant perverti : huicqoe satisfacit
litalem senlenliae nostrae. Tu, dico, qui nunc es ila pelilioni. Dico : Destruxerunt, et ideo taliter
sicul passer, id est iuconstans et trepidans ad argu- obscuras esse voluit ut possinl pervcrti : quia pal-
mentationes noslras, sicut passer ad sonitum trepi- pebrmejus, id esl Scripturac, diclaepalpebrae,eo quori
dus est. Vel, sicut passer, id est transmigra ut sis ad modum palpebrarum modo clatiduntur ut malos
sicut passer qui in altis habitat. Quoraodo ergo excaecent, modo aperiunlur, ut bonos illumiurnt,
dicitis ut transmigrem in montem : curo egoconfi- interroganl, id est probant, filios hominum. Interro-
dam in Domino, qui mons firrous est, el me decipi a gare ponit pro probare, ex quariam aflrnilale : qiria
vobis non permiltet? Quod est dlcere : Frustra et' C probatio inlerrogationern sequi solet. Et quia dixc-
sine ralione hoc dicilis. El quia posset quaeri cur hoc rat, Interrogant filios hominnm, ostendit per parlcs,
dicat, exponit sic. Ecce disseram cur hoc dixerim. sic : Vere per palpebras interrogat Dominus filios
Quoniam peccatores (anlonomastice) haeretici scili- hominum. Nain Dominus interrogat, id est probat,
cet intenderunt, id esl intensum ct bene subtilitcr justum et impium per palpebras, id est manifeslos
exposilum fecerunl arcum, id est diviriam Scriptu- facit aliis : hunc excxcando sic ut alios ad errorcm
ram. Non ubiqne sed alicubi : quae Dei arcus est, trahere cupiat : illuin illuminaiido sic ut alios illtr-
sicut in septimo psalrao dictum est. Et sicut para- minare satagal. Dico, quia probat justurn et im-
verunt sugillas suas, id est senlentias pravas qiuc pium. Ille auiem qui diligit iniquilatem, id est impitrs,
interficiunt ut sagillae, quae sunt eorum, id est ab . odit animum suam, id esl salutem animae suac, scili-
eis inventae, uon a Spiritu sancto datae : dico paru- cet sanas sententias. Et bene dicit, Diligit, id est,
verunt. Et hoc in pharelra, id est in mala conce- qui quamvis non semper queat operari, semper
ptione sua, quae sicut pharetra sagitlas, ita ipsa tamen male operari diligil. Et Iioc ideo ponit, ut
conlinet sententias. Quasi dicat: Ideo intenderunt, descriplione ostendat qiiem dical impiiim : illunt
id esl bene ahcubi exposuerunt, ul sic sententias scilicet qui diligit iniqiiilalem. Et ideo arihuc ut
"
suas latenter admisCerent. Vel: lnlenderunt atcum, consequenler sic addait : ergo qnia odivii animarn
id esl pro modo suo distorserunt ex exposuerunt : suam, sanas scilicet senlentias, merilo. pttiit Deus
el sic paraverunt, id est prolulerunt sagittas suas super peccalores (anlonomastice), id est super hae-
aptatas in phareira, id est in roala conceplione sua. reticos, laqueos, id est, merito dal eis tales pluvias,
El ad lioc paraverunt ul in occullo, id esl in occulta id esl Scripturas quae sint eis laquei, id est deci-
calliditale, menliendo scilicet eas bonas esse, sagit- pientes et excaecanies. Scripturae vero dicuntur
tent, id est in fide inleriiciant, reclos corde. El quod pluviaeper siinililudinera : qtiia sicut pluviae, cum in
ipsi intendendo arcum sagittas parant, non esl culpa bonam lcrrain cadunt, fructum oplirouin geueranl;
ipsius arcus, sed illorum. Quoniam qum perfechli, cttin vero in malam, tribuios et spinas procreanl:
Scripluras scilicel divinas, quas tu perfectas fecisti, sic et Scripturac in bonis, virtutum lumen : in ma-
deslruxerunt quanlum ad se, non quanlum ad ipsas, lis vero caecilatero operantur. Et non solummodo
id est male exponendo perverterunt. Justus autem pltiet laqueos, sed ignis et sulphur et spititus pro-
quid fecit Dominus? id esl cura justum sit ut suis cellarum est pars calicis eorum, id est inebrLaJ.iiuir.<
auxilietur, et ipse jusius sit, quid fecit de suis? Per- eoruro, id est inebri&bii Sl fepltKi eOSigne, id est
«79 S. BRlJNONlSC.VRTHUS&li»^ PARSI. 680
.,«"'-*:."\it-
tnlMio arJow pervertondi Scriptuntfe|tt> tu^itw, jA^csfcittlgtofttti sunt appetitus aiternornra bonorum
id ettt fetore depravalionis ipsai^nrri^|t^>tiiraruin. qustsvtera siml et ceria. Qaod est dicere : Ipsi qui
El spiritn pncellarum, id est uimia gWt^tlitate qnae exemplo patrum suorum aeterna bona expelere de-
generat proeellas, id esiperlu^Uoncsin Ecclesia: bensn*, de die in diem minus et minus expelunl, et
eicut fwritutt, id est ventus io ntari proeettas pro» exenrnlo suo me revocare volunt; ideoque necesse
•creat; vel ignis potest poai pro ardere ataritise; est ttt sic orem. Dttninuta! suni verilateta filiis ho-
sitlphur vero pro fetore petvie actiofli*4ua corruin- mimtM^Et non eis sufflcit minuere verilates in se
pitur proximus : et sp^i|# f»r«cettartim, pro illa etvanosesse, sed etiam t>arwlocuti sunt nnutquisque
cclerna dommrtione quaj^i^ pCTadministrathwiem ad pfcximum suum, id est locuti sunt ad proximos
raalorum spifttnum: qui auMstri twnt procettarum, suosilla quac vana sttnt, ut sibi conformes facerenl,
id est tribitialiottum. Quasi dicat: Non soltim pluit ecillcet, dhterunl haec lerrena summa bona esse t
laqueos pro maiis meritis eorunii sed etiam bic re» quae vana suiU. Quia vero generaliter dixerat unus-
ptet eos igne et sulpluire; in fitturo vero spirllu euisaue, ostendit hoc per partes, sic : Dico unus-
procellanuii inebriabiu Sequitwr : Quoniam jusius, quisqae Ioculi sunt vanitatem ; et verum esl: nam
elc.; quod sic continualur : Dixi quod Dominuf in n quidaoi exislcntes labia dolosa locuti sunt in corde
'
tempto : et i» cmto sedes ejus: et ectif»«tyjuiin pau-' etcorde, idesl in duplici corde. Non quod duplex
perem reepitfunl. El. merilo. Quoniamjustus Domi- cor babeant : sed quia aliud habenl in corde, dum
nus : et ideo justitias dilexil, id esf, cum sil justus vere intelligunt haec praesentia, sumraa bona non
judex, non pntest non diligere juslilias, id esl auxi- esse; el aliud ore mentiunlur se habere in corde :
lia suorum. El bene ponil dilexit. Cum summa enim haec scilicet surama bona. Et ob hoc dicuntur du-
dileclione suis auxilialus est el seraper auxiliabitur. plex cor habcre et dolosi, cum aliud cogitent, et
Ergo, tit dixi, pltiit super peccatores laqueos. Elmeri- aliud fingant. Quod autem ponil labia dolosa, em-
lo, quoniam justus est. Et ideovultut ejus, id est vul- pualice dicit. Aliam vero parlera illorum qui vanis
tnosilas vindiclaeejus, vidit wquitatem,id est impiorura inhacrent hujus mundi bonis, utpote qui haec vera
aequam excxcalionem. Ac si dicat: Non polest non Iiona falsis ralionibus probani, el sicut probant cre-
pluere laqueos; quod aequumesl,| cumipse juslus sit. dunt, innuit, ubi subscquenter ponil: Qui dixetunl:
32 IN PSALMUMXI. linguam nostram magnificabimus.'sed interponit ora-
Titului undecimi. In finem prq octava, Psalmus lionemsic:Dico quia labia dolosaloculi sunl vana. Et
David : quod sic exponitur: Psalmus iste attribuen- ne amplius loquantur vana, disperdat Dominus uni-
rius est David, id est, colleclioni fidelium quaefuit £ vcrsa abia dolosa, et linguam magniloquam eliam.
ante adventum Chrisli : David dico tendenli in fi- Non erat ul babentes labia dolosa et linguarn magni-
nera, id est in conforrailatera linis, Christi scilicet, loquam disperdat, scd dolositatemet magniloruentiam
qui finis fuit propheiiac cl legis. Vel in finem, id est eoVumne sibi et aliis noceant. Et exponit qucs dicat
pcrseverantiam. David dico agenli pro octava, id habere linguam raagniloquam sic : Linguam magni-
esl pro desiderio quictis aeternac : in oclava die fti- loquam dico illorum qui dixerunt, id cst, ij«ter se
turoc. Introducit h c propheta fidelium collectionem, statuerunt : Magnificabimus, id est magnam et
qui anie Chrisli advenlum fuerunt: oranlcm Deura gloriosam faciemus linguam nostram, id est facun-
ut mittat quem missurus est : per quem homines diam nostram. Et hoc bene facere possumus. Nam
qni per Adae peccatum et defeclum aelernam re- lcibia nostra a nobis sunt, id csi, facundia nostra
quiem amiserunt, salvabuntur. Orat etiam ne con- ex nostra prrte est, id est nobis ut illis valde
formetur exemplo malorum, vanitates consectan- est. Non est parva nec ullis : sed ampla est et
tium. Ostendit quoquc qua fiducia oret, hac scilicel, insignis. Ideoque multum possnmus cam magni-
quia Deus Pater per Spiritum sanctum Filium suum ficare et extollere. Et cum labia nostra a no-
jaraeis promisit; et horum verba ideo introducit bis sint, Quis noster Dominus est, id est, Quis do-
propbeta. ul nos inslruat vehementem erga cum D minabilur 33 el praevalcbil facundiacnostrae? Nol-
habere amorem, cum lantam nobis proferat illorum lus. Sed magniloquos dicit illos, qui cum hsec sda
affeclicnera. Et hoc sic dicit: praesenlia credant, non etiara futura, ad hoc omni-
Salvum me fac, Domine, id est, Domine, qui po- modolaboranl ut beati et facundi hic appareant. Et
tens es, rae non repugnanlem praecepto luo sicut• quia superius oraveral : Salvum me fac; posset
Ariam, sed obedientcm salvum fac, id est, miltendo1 queri, qua fiducia aret illud quod digne per Adam
quem missurus es, salva me : reducendo ad octa- amisit. Et ad hoc rcspondet sic : Oravi: Salvum me
vam diem quatn amisi. Et necesse est ut hoc orem,i fac. Et hoc bona fiducia dixi. Nam Dominus pater
quoniam sanctus, id est Adam, quem tu sanctumi dixit milri per Spiritum sanctum inlerius in menle :
fecisli, ad imaginem scilicet et simililudinem tuam,> Nunc, iri esl ad praesens post parvum terapus,
defecil in pneceplo luo : ideoque se, omnesque nos> exsurgam in auxilium. Et hoc faciam propter mite-
pessumdedit. El ideo adhuc tanlopcre oro, quoniami riam inopum et gemitumpaupetum , id est propter
<»filiis hominum, id esl a Judacis, qui filii propbeta-- miseriam passibililaiis et corruplibilitatis in quarn
rum fuerunt aliorumquc fideliura, qui homines, idI mei fideles devenerunt per Adara. Qui suul inopes "
«sl rationales fuerunt, diminuta sunt veritates, idl id estsineope, id est nullius suntope, nisi
CSJ EXPOSITIO 1N j?SALMOS— PSAL. XII. 582
liberandi. Et pauperes sunt, id est humiles erga A supenus, ambuiant in ctrcuilu, id est smiites suut
me, sicut pauper erga divttem. Et ideo exsurgam : ambulanti in circuitu. Nam sicut iile nunquam
per-
quia non excusant se de raiseria sua ut Adam, sed veniet ad finem , sic et illi dum in lemporalibus
humiliter pro eagemunt. Etexponit quomodo exsur- beatitudinem quaerunt, nunquam ad finem
perve-
get. Dico : Exsurgam et illud exsurgere, id est illud nient. Et lioc ideo ponit, ut ostendal eos 34
auxtlium , ponam in salutari, id est in Cbrislo Filio oceulio Dei judieio, ul in lioc juste pereant sic ditari.
nieo, qui erit saluiaris, id est salus pauperum, sicut Et hoc sic addit: Dico: Ambutant in circuituf id est
Isaias ait: « Ipse salvum faciet populum suum a in volupiaie praesentiura bonorum ; et sic excaecan-
peccalis eorum (Matlh. i, 21). >.Dico: Ponam i» salu- lur. Et hoc non fit injuslo judido : sed lu , Detis,
lari: etcumposuero, fiducialiteragam in eo, id cstper secundum aliiludinem tuam, id est secundum altiim
eum secure voluntalem meam operabor. Non enim elinscrutabilejudicium tuuin, multiplicasti praesen-
defieiet sicut Adam defecit. Etnon in eo solo, sed et tibus bohis filios hominum, id esl prophetarum,
in praedicaloribusejus fiducialitcr agant. Nam eloquia aliorumque fideliura qui ralionabiliter agere debuis-
Dontini, id est pracdicantes eloquia Filii mei, quem sent, el rationabiliter egcrunt.
ego Dominum in rebus eonstituam, sunt eloquia 1N PSALMUMXII.
castq, id est nulla falsitate eorrupla : a simi- " Titulus duodecimi : /n .finem psalmus David:
Iilniline virginis, quse dicitur easta, cum nondum quod sic exponitur : psalmus isle attribuendus est
sil virili labe corrupta. Et sunt argenium, id est David, id est fidelium collectioni tendenti in finem ,
niienles in praedicatione sicut argentum nilidum id est inChristum, vel in persevcranliam.*Et intro-
est. Yelaraentiun, id est bene resonanles in doctrina ducitur eadem collectio qnse in superiori psalmo
sua, sicut argenlum prae cacteris melallis omni- locuta est: suspirans piae-nimio desiderio advenlus
bus clare resooat. ArgetUumdico examinatumigne , Clirisii, et orans Deuin ut cito ilirim mittendo per
id esl probatum sancto Spiritu, qni jure dicitur eum genus bumanum respiciat. Non ideo tamen orat
ignis, eo quod pectora Gdelium inflammando , fide sic, quod certa non sit se nunquam eum visuram ,
et charitate ardeitlia facil; juxla illud Dominicum : sed quia hoc jam a Spiritu sancto concepit: quia
« Ignem veni miitere in terram, et quid volo aliud mittetur sicut in superiori psalmo ostensum est:
nisi ut ardeal? (Luc. xn, 49.) > Et exponit unde sit cum cupienti aniino in boc satis feslinetur : oral ut
examinatum, sic : Dico examinalum igne, scilicet in tcmpore suo veniat, ut eum corporeis ocitlls
probqtum terrm, id est probatum et purgatum a vlderepossil; sicut el Moyseiilegimus orasse Deum
tejrra, id est ab omni terrena sorde. Et exponit Q affeclione niniia, quod contingere non poleral, cum
quomodo pcr ignerii sit probatum, scilicet purgaium dixit: « Ostende niihi faciem luara et suffi.it milii
septuplum , id cst per septem. dona illius ignis : (Exod.xxxm, 18).> Oratcliam in hocpsalmo eadem
iuterposjlo bocqtiod ipsi, a Domino soecialiter dici- collectio, ul a morle peccatorum criminalium ipsam
lur; et ex niraia laetiiia facit sic aposlrapham ad liberet, ut in advenlu ejus exsultare valeat. Et hic
euin. Qiiandoquidem hoc promisisti, vere secura ad hocintroducil Propheu, ut nos ad ipsius dilc-
sjjm : quia tu, Domine, setvabis nos, etc, quod clionera exeroplo horum iiislruat. Et boc sic dicit:
in sequentibus exponetur. Ubi yero dicitur : eloquia Usquequo, Domine, cui mc servum feci, oblivi-
Domini, etc, possunt esse verba fidelium colle- scerisme, id cslvideberis oblivisci, non reslaurando
clionis quaesuperius locuta est; si sic dicalur Domi- quod per Adaro coniraisi ? Postea ipsamef respon-
nus. dicit: Ponani i» ialutari, etc. Et isla eloquia det, ul lninus perfeclos doceat, quandiu oblivio isia
Domini sunt eloquia casta, id esl nulla falsitate cor- sil duralura : lioc facies tu usque in finem, iri est in
rupia. Et ut magis commeiulet, alia simililudine sic Cbrisliim, qui venlitrus est finis prophetiae et tegis.
laudal: Et sunt argenlum igne , etc., id est similia Vel usque in finem leraporuro miseriae rioslrae,
argenlo igne examinalo, terrm , id cst ab orani ter- qnando scilicet teinpus plenitudrnis veniel. Vel sic
rena sorde probalo el purgato in fornace, sepluplum, D potest legi, quod iion sit responsio, sed suspiralio.
id est sapius. Quod csl dicere: Sicutargenlum hnjus- . Oblivhceris me in finem oblivionis , id est quartlum
modi nilidum est, etoroni sorde vacuura: sic et potest oblivio fieri, id est omni tempore. Vsquequo
ejas eloquia nitida sunl el omni falsitalis labe caren- avertes facietriluam a me, id est ab octilis meis :
tia. Etquia sie nitidasunl et vera, 'et per ea nobis queni miltere tardabis : et sic auferetur neviueain.
haec promitlis: Tu,, Donune, qui per omnia verus Et hoc iion ponit interrogando, sedgemeiido. Facies
es , tervabh nos, idest salyabis nos in futuro, reduf cjicitur Filius, eo qiiod per ejus vis:bilitalem Patris
cens io impassibiliUtem p.er obedientiam illius salu- invisibilitas cognila est; quemadmodum per faciem
taris. Eu ut ad hanc salvationem peryenire possi- totus homo cognoscilur; sicut idera in Evangelio
iruis, hic inlerim euslodies IIQSa generalione hac dicit : « Phiiippe, qui videt me, videt et Patreiri. >
doiosoruin et magniloquomm, ne ab eis incorpo- (Joqn. xiv, 9.) Quantliu ponam consilia in ariima
reraur. Dico: Cusiodies, ductorqs postea in aeter- mea, id est quandiu cgo existens in hac dilalione ,
num. Dico, quia nos-custodies , ne simus (Julosi, id ero similis homiiri posito in angustia ; qui diversa
estproroiileBlesbeatiludinem jn temnorajibus. Ijnpii consilia in anima ponit qualiler evadere possit: et
auteni, idest dolosi et magnitoqui, de qttibus egi quemadmodura ponatn"••-' per diem ununiqucuiquc, id
PATtin. CLH. '22
685 S. BUUNONlSCARTHUSIANOnUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 684
est quolidie dolorem in corde meo, quem habeo de A damnalionem inde eis maximam perventuram, suis
liac dilalione ? Per hoc quod dicit: Ponam per dietn, vero salulem perpeluam, ut sui ab eorum infidelitate
iunuit quod non semcl ponebat, sed quotidie magis prorsus deterreanlur et adejusobedientiam intenlius
et inagis. Usquequoexallabitur inimicus meus, idein nitanlur. Et hoc sic dicit.
diabolus, super me, id est usquequo gaudebit de boc Dixit insipiens, id est Judaicus populus, anlono-
quod per Adam, eo decipiente, amisi: el sic exatta- maslice, insipiens, cum prophetarum dictis de me
bitur super me, id est repntabit se victorem, el non credat: in corde suo hoc inveniens, non a
me per Adam prostratum. Noli averlere diu faciera Scripturis hoc habens. Non est Deus isle homo.
luam : sed respice mc oer ipsam faciem tuam, mit- Juxta iHud evangelicum :« Hic homo non est a Deo
l/mdo eani. Et benc dicit: Respice, id est revisita : qui Sabbalum non custodit (Joan. ix, 16). > Et
qui vidisli nos beiiigne in Adara quando impassibiles alibi : « Tu bomo cum sis, facis teipsum Deum
fe,:isli, postea vcro visus es per ipsius peccalura (Joan. x, 53). > Et ideo dixerunt: Non est Deus :
nblilus fuisse. El raissa facic illa : exaudi me per eam quia corrupli sunt in mente sua, id esl excaecati. Et
reducendo ad vilain, quam ut reddas saepius oro. ideo corrupti, quia abominabiles, id est exsecrahiles
Domine qui potcns es, Deus meut, cui non aufero facti sunt Dco in sludiis suis persislentes, id esl tn
Jicum divinilatis in me, sed tibi prout possum B * cogilalionibus et operibus malis in quibusvalde stu-
obedio. Videns hoc se nimio desiderio orasse, quod duerunt. Quasi dicat: Quia in malis sluduerunt,
ioipossibiie est, oral etiam quod contingere potest, Deus eos exsecratus est et sic excaecavit. Quia vero
sic: Quandoquidem cerla sum quia non respicies dixeruut, Non est Deus : 6ed meriio excaecati sunt,
sic, ul faciem tuam oculis corporeis videam, sallem quod non est aliquis qui faeiat bonum. Et repelii,
iUuminaluce spiriluali oculosmeos, 3S 'd est oculos ut plus exprobret. Non esl aliquis qui faciat bonura,
eordis mei, ne unquam obdormiam peccando : ita id est usque ad unum, perveniat, id eslad fidein mci
quod deveniam in raortem , id est in peccatura cri- qui unus sum, id est, singularis, incompara-
ininale , per quod venilur ad mortera nequando, id bilis. Nullus enim alius Deus est el homo. Et bene
est iu judicii dic dicat inimicus meusdiabolus: Prae- ponit : noii esl qui faciat bonum. Non est qui usque
valui advertus eum, id est devici eum. Non quod ad iinum perveniat: eodem in Evangeiio testanle.
tunc loqualur cuin incorporeus ipse sit, sed quia < Sine me niliil polestis facere (Jaan. xv, 5). > Ipsi
tribulalione quaui nialis inferet, eosse vicisse quasi dicunt: Non est Deus : cum lamen Dominus, id esl
verbis ostendet. Et ideo adbuc illuraina , ne inimici, Deus milii uuilus : de cmto , iri est de re ccelo cce-
id est spirilus maligni exsullent, me criminaliler lorum, antonomastice, prospexit super filioshominum,
'C
peccante, cum non deceal eos de me libi subdiio id est Judaeos. Et bene dicit, prospexit super. Nam
exsultare. Qui enim tribulant me prava suggestionu, qui aliquem de superiori domo per fenestram pro
exsullabuiil si motus fuero, a devolione tua in pec- spicit, superior est: non ex tolo se abscondens ,
catum deveniens. Egoaulein, id eslsed ego ul immo- nec ex loto manifestans : ita el-diviniiatis clcmen-
bilis sim. In misericordia lua speravi, et spero , et lia per Dominicumhominera se ex parle manifesta-
sperabo, non in me. El quia hic, In mhericordia vit inferioribus, cum tamen nulli cognita esset peni-
tua tperavi, et spero : exsultabit cor meutn, id est lus. Et ad iioc prospexil: ut videat, iri est vidcre
anima raea in salutari luo, id est in advenlu Salva- faciatsuos. Si est in Judaico popuio aliquisintelligens
toris Filii lui, qui me libcrabit. Et ut tunc exsultare Deum Ode : aut requirens bona opcratione. Vel sic
•ralcam, hic inlerim cantabo Domino, id est laudabo 36v'dea|i id csl 1u* prius •provideiilia videbat,
eura bona affeclione quae ipsi canlicum eril, id est vidcat ipsa rei experientia : si est inieliigens, elc.,
delectatio roagna. Qui Dominus tribuit mihi bona isla, id est ad hoc venit ul inexcusabiles sint, sicul iu
ut in sua misericordia sperein. Et non solura canlabo, Evangelio idem dcit: < Si non venissem etlocutus
sed etiain ptallam, id est bene operabor. El hoc eis non fuissem, peccalum non haberent. Nunc
non ad stiperbiam, sed etiam nomini Domini aliis- autem inexcusabrlcs sunt de peceato suo (Joan. xv,
**
timi, id csl ad honorem nominis ejus ut inde lau- 22). iDico.quiaDominusprospexiitipsiauteraomrtc*
detur. El merito. Altissimus enim est, id est Doroi- dectlnaverunt ab intelleclu fiilei. Simul, id esl una
uus doininorum : ideoque dignus est ul ejus nomini cum boc quod declinaverunt inutiles facti sunt, id est
psallam. infrucluosi el ocrniciosi sibi et aiiis. El vcre inutiles
IN PSALMUMXIII. sibi Naranonest quifaciat bonum, non esl qui usquc
Titututterliidecimi: In finem psalmusDavid, quod ad unum perveniat, id est ad Chrislum ad me sci-
sicexponitur : psalmus iste est altribuendus David, licet. Et vere inutilis aliis. Nam guttur eorum , id
id eslChristo, respicienti in finera, id est iu salva- esl vox procedcns de gulture eorum : est palens,
tionera juslorura, etin perdilionem malorum, qtiod seputcrum, id est comparabilis scpulcro DJ.enti.
in fine mundi erit. Inlroducilur hic ipsum caput Sicul enim scpulcrura ad hoc patet ut Corpus susci-
exprobrans In Judaeos: qui eura cum viderent, non pist et putrefaciat, ita et ipsa Yirxad hoc patet, ut
ut Deum gloriae susceperunl; cuiri ostensum sit in iusonies incorporando, putridos in cogitattone et
superiori psalrao quanta alTeclione sancti palrcs operatione reddal. El non solummodo patenl ad
«jorura eutu videre desideraverint. Ostendit ciiam alios putrefacteuaes : sed prius in me linguts tviis ,
685 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XIV. »381
id est mendacibus- et adulatricibus qtiibus digni A cum, ld est non posuerunt eum Dominum et se ser-
eranl doloscagebant, dicctites : « Magister, sciinus vos. Et ideo adituc operantur iniquitatcm: quia illie
quiaveraxes, clc. (Matth. \xu , 10). > Etcuin riolose trepidaverunl timore ubinonerat, id cst non debcl essc
agerent, vencnumaspidum, id est insanabile odiuin 37 timor : scilicet in amissionc tcrrae, sicul iu
quod habcbant, in me erat sub labiis eorum , id est Evangclio lcgititr : « Quid facitnus, quia hic hotno
iu corde eorutn, sicul dicilttr per propliclam. mulia signa fecil ? Si dinritliinus eum sic, onincs
< Populus hic labiis raehonorat, cor autem eoruin credent in euro,ct venient Roraaui et tollent locum
longe csl a me (Isai. xxix, 13 ; Marc. vu, C). > El nostrum et gentein. > (Joan. n, 48). Nonne co-
bene oriium corum dicit venenuro aspiduin : sicul gnoscent.curn modo cognoscercnolint,omnes isliqui
cniin qui vcncnuro aspidum bibit, nunquam evadil; tales el tales sunt, quoniam Dominus est in gener,-
sic et ipsi odio quo plcni sunl non evacuabuntur tione isla, id esl gratia ejtis semptr : in generaticns
donec moriantur. Dico : dcclinaverunl omnes : cjuo- ista ut remunerel eos quandoque. Quasi dicat: Vere
rum omnium os malediclioneet ainaritudine , id est cognoscenl ip i quandoque : quod Doiuinus csl nunc
aroara maledictione plenuro esl: sicul scripturo est: injusiis, ut qtiandoque eos remuneret qtii nimc eis
< Daerooniumhabcs (Joan. vn et vm). t Veloces apparenl viles. El ex opposilo datur intclligi quo 1
sunt pedes,. id est affecliones eorum ad effundendumH cognoscenl, cura damnabunlur, quod Dotniniis iu se
sanguinem meurn, sicut scriplum est: < Etquaere- non fuit. Modofacil apostrophara ad eos,incrcpando
bant quomodo eiim interficerenl (Ibid.). > Aflfectio- sic : Vere devorare vultis plebem mcam. Naai con-
nes dicuntur pedes, quod affeclionibus graditnr fudisth, id est confusibile jttdicastis, et adlmc judi-
animus sicut pedibus corpus. Et bene dicunlur calis consilium inopis, id esl consilium plebis meae
vcloces: ciim eum improvirie inlerfccissent, nec quaeest inops, idest, egcns propler me. Hoc consi-
etiani diem feslum ex loto praetcrire exspectanles. lium scilicel quod habent: quoniam tpei ejus inopis,
Et lioc totiim esl ac si diceret: ln hoc potest videri id est ille in quo ipse spetn habcl est Dominusom-
quia declinaverunt, qtiod os eoruro plenuro est nium, id est in me queni Dominum rerum esse
nialeJictione, et veioces pedes eoriim ad effunden- credil. El quia possct quaeri quis sit ille Dominus,
diiin sanguinem meuin, ut ait Apostoltis : < Si cogne- quaerit ipsemct ut solval. Dico : Dominus spes ejus
vissent, nunquam Dorainum gloriae crucifixissenl est. Quh? id est qtiis est ille Dominus? Postea
(I. Cor. II, 8). > El quia declinaverunt, el tales et describent eum sic: lileDominus naliis ex Sion, id est
tales sunt coniriiio el infelicilas, id esl inlelix con- ex Judaico populo secundum carnero : dabit salutare,
tritio in viis eorum erit, id est prn pravis operibus id est salutem Israel, in est unicuique vidcnti Deum
et cogitalionibus eorum, qnx stint eis viaead dam- ^ fideel conlemplaiione, id est hic salvabit Israel ab
nationem : veniet eis infelix contrilio a Romanis originali critnine : et in fuluro cum averlerit Dotni-
scilicet, Doinino eodem in Evangelio testante: nus capiivitatem plebis sum, id est corruplibilitalem
< Circumdabunl te, et coangustabunt te undique , et mortalitatero corporis, exsultabitJacob, id esl
et ad lerram prosternent lc : et non relinqueut in niintis perfeclus. Et Imtabilur Israel, iri est per-
le lapidera super lapidem (Luc. xix, 44). »«Et fectissirous. Et bene per Jacob minuspcrfectus, per
qttamvis propter declinationem veniat eis contritio : Israel vero perfectissimus designatur. Jacob enini
lamen cum landem cognoscere deberent non cogno- supplantator : Israel aulem videns Deum inleipie-
verunt, id esl non cognoscenl viam pacis, id esl me tatur. Minus perfecli vero soluiumodo supplantalores
qui suni via qua venitur ad pacera aeternam, qtii viliorum sunt, nondum Deum >n contemplalione
eliam stnn pax aeterna, sicut idera in Evangelio videntes. Perfecli vcroet vitia supplantant, el Deiuu
dicit: < Ego sum via, veritas el vila (Joan. xiv, 6). > jam in conlemplatione vident. Quasidicat: F-go stini
Et Aposiolus: «Ipse esl pax uoslra, qui fecitutraque ille Dominus qui bic lsrael salvabo, et in futurn,
tinuin (Ephes. n , 14). > Et ideo non cognosceut, avertendo captivilatem, Jacob ct hrael laetari faciani.
quia non est limor Dei ante oculos nienlis eonim, 1N PSALMUM XIV.
id est quia non timent Dettra. < Initiuni eniin sapien- Titulus quarli decimi : Psalmus David, id est
tiactiinor Doroini (Eccle. i, 16). > Cliristo allribuendus. Et inlroducitur Dominicus
Praediritaeorum contrilione, Oslendil eliara eorum homo loquens, quia dixerat: Dabit salutare Israel,
damnationem cum increpatione suorumque remu- et exsuitabiiJacob et tmtabiiur Israel, ne praestimerel
neratione, sic : cum ipsi sint sepulcritm et dolosi et quilibet qui solunimodoCliristiano nomine vocaretur
veloces ari effundendum sanguinero. Nonne cogno- se salvandum el laetaturum : inlendit ostenriere quis
scent omnes qni operantur iniquitalem , id est, tnor- sil ille qui baec habiturus sil. Et quoniam nullus sic
tetn meam, quae inique inferiur ab eis? El qui devo- laelaturus est, qui prius non sil hic in mililia Chrisli:
rait, id est incorporando devorare et inlerficere ex benevolcntiaquaeril quis hic sit in mililia ejus
volunt, plebem mcam ,"id esl Ddelcs tnctis, sicut esse dicendus, et in futnro acterna requie laeiaturus,
escampanh ? id est quolidie, sicut esca panis qtioliriie ut postea solvat. Et ponit laberiiaculuui pro mil -
devoratur. Et ideo operantur iniquilalcm , quoniam lia, quoniam tabernacuta militantcs facere solent.
Dominum non mvocaverunt, id est ideo permisil eos Et hoc sic dicil:
Deus incidere in iniqiiilatem: qtria non invocaverunt Domine, quis habitabil, id esl hip assiduc manebil
6S7 S. BRUNONISCAUTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 688
intabernaculo tuo, id csl in militia tua? Attl iia A J cum. Et boc quoque innocentium est, ne accipiant.
possum quaerere : Quis tequiescet in futtiro in mome Qui facit hwc qttse superius oslcndi. el his sitnilia,
tuo, id est sublimi Hierusalem. Montc dico sancto, non movebtturin hoc roundo a tabernaculo Dei : in
id est in quo nnlliis erit nisi sanctus? Sequitur wlernum in futuro deducendus. Vel pcr supradicla
solutio sic. llle habitabil et requiescet qui ingteditur, possunt intclligi qualuor principales'v.rtutc:. Per
id est gradilur in vilaista sinemacula, id eslcrimi- hoc quod riicil qui ingreditur sine macula, et non eyit
nali peccalo, id esl qui est innocens : et qui opera- dolum in lingua sua, nec fecitproximo suo malum,
•tttrjuslitiam, id est qui est justtis in opere. Non et opprobrium non accepit adversus proximos suos,
enim suBicil abslincrea malo, nisi fiat quod bonum el pectiniam suam non dedit ad usuram, et munera
est. Et oslendit quid sit esse sine macula, id eslin- super innocentemnon accepii,denotatur teniperantia,
noceniem esse : el quid sil operari juslitiam, po- cura haecomnia parles ejus siul. Per hoc vero quod
ncndomislira aliquot parlcs innocenliae etjustiliae. dicil operaiur jusiitiam, iuielligitur justilia , cujus
Dico quod iile habiiabit el requicsccl qui ingredilur parles interiniscet cum subjungit: Timentes autem
sine macula, eloperatur justiliam. El illum inlcHige Dominum gtorificat, et qui jurat proximo suo el non
esse sine macula, idcst innocenlem, et operari decipit. Per hoc aulem qnod dicit: Quiloquitur veri-
jtislitiam, qui loquitur veritatem in cordesuo, iri est 1Rtatemin cordesuo, prndentia intclligilur. Et per
qui habeliit conscientia cordis sui loculioncm veri- hoc quod ponil, adnihilum deduelus est in conspcclu
talis, iir esl cogitationem verae fidei. Fides cnim est ejus malignus, fortiludo designatur.
fundamenlura omnium virtuliim,id est qui nec etiam IN PSALMUMXV.
errat 38 cogitalionc in fide, sed veram fidem i» Psaliiii quinli decimi litulus : Inscriptio ipsi Da-
corde loqiiilur, id esl cogitat. Locutio cnim cordis vid, quod sic exponitur. Inscriptio tituli, irieslvicto-
cogi.taiio est : et boc peninei ad justitiam. Juxla riae quae in hoc psalrao conlinetur, altribueuda esl
illutl : Justus ex fide vivit (Rom. i, 17). El ille qui David. Et non significanti David, id esl propbctae:
iwn-egit dolum in lingua sua. «Dolosiet f raudanlcs, sedipsi David, id est rcvera significatio Davidscili-
ul ait Aposlolus, regnutn Dei non possidebunt (/ Cor. cet Christo. ad dcterminationem, sictit
/;j«i ponitur
vi, 9). > Non quidolosi sunt ul laudant, sed ttl ali- in Ezechiele. « Ecce ego ipse
laedant. Non vero ad tequiram oves meas
qiiera agere dofum, perlinel (Ezech. xxxiv, Et bene in boc loco tilulus pro
11).>
iunocenliam. Nec fecit proximo suo malum volunlate victoria cum aliquando vicloria titulo solcat
vcl abactu quod esl innocentia.Eteliaro | ponilur,
nonaccepit
adversus id cst non con- designari, ut hoc lilulo Clirisli victoria de Judaeis
opprobrium proximos suos, „ designata esl : « Jesus Nanatenus rex Judmorum. >
sensil, neque deleclatus est de opprobrio illato <
Cum cnim dicil rex Judworum, nolat Judaeorum
proximis suis : quod etiam pertinet ad innocentiam. quosdam ab ipso convincendos, de malo scilicet in
El non solummodonou accepil opprobrium, sedeliani bonum
id esl in in con- redttcendos, quorum rex fulurus erat: de
maligrius, maligtieagens proxinum in hocpsalmo agit. Orat enim liic Do-
id est in consideralione mentis quavictoria
spectu ejus, ejus homo Deum Palrem, vel Trinilaleni, ul
deduclus est ad nihilum. Non ad hoc ut niliil liat, minipus
conservet cuni in passione ne cedat, ut inde victo-
sed lioc considcral in mente sua quod ille qui a
ob hoc orat, ul in tribulatione
Chrislo veto esse iualigne -agendo sccernitur : ad ria sequelur. 39 El
orare nos inslruat. Agil etiara in sequentibus de
nihilum, id est ad nonesse cum Chrislo deducilur. sua fuluri
Juxla illud Aposloli : < Si charilatein (id est dile- conversione Jndaeorum, qui baeredilas
. ctionem) Dei el proximi non habeo, nihil siun (lCor. sunl, deterrainando quos haereditalem suam esse
dicat. Promitlil quoque se Deum de passione et liac-
xiu, 2). > Et hoc ad jtisliiiam perlinet. Dico quodI
. reditale sua benediclurum : ul et nos Deo tam in
inalignos deduci- considerat ad nihUum. Timentes
autem Domimtm, iJ est cum caslo limore servienles, prosperis quam in adversis benedicere doceat. Agit
Doraino alorificat, id esl gloriosos repulat. Et lioc insuper in fine de resurreclione et ascCnsione : nt
in resurrecttonis et immorta-
quidera justoruiii est. Qui jurat proximo suo et non, B ^e sperantibussttispern
litalis exemplo tribtial. Et hoc sic dicit:
decipit. Non esl aulera inlelligeudum quod quilibett
jurare debeat, Domino in Evangelio dicente : Non, Conservame in passione ne cedam, Domine, cu:
me servuro feci. Et dignus sum conservatione, quo-
jurabh per cwlum, neque per lerram, neque per caputi
in tne. Et.ideo, qiioiiiaro dixi
tnum(Mauh.\, 56): sed ideniest ac si dicerct: Quii niqm intesperavi, non
sirailiseskjurautiproximo et non decipienti, iri estl Domino, id est slatui in corde roeo ad honoreni tui,
sic veridicus esl erga proxiraitra, ut ille qui jurat qui Dominus es, Deus meus es lu, non alius. Quasi
et non mentitur: quod eliam juslum est. Quipecu- dical: Ideo dignus stim conservari, quia spem sjm-
niam suam non dedit adusuram, quod ad innocen- per in le habui, el tc Deum meum conslitui. Non
liam perlinet. El non de sola terrena pecunia acci - ideo tamen oro conscrvari, ut riicain le bonis illis
piendum est, sed eliam qui orationes, et si quod csl egere, quae httmano generi per mc exhibenda siinl:
aiiud beneficium, proDco gralis proximis suis itn- peccatorum videticet remissione et immortaliiate,
pendil. Juxta illud Dominicura : < Gratis accepistis, el impassibilitale ; quoniam lu non egesilloruin bq~
gratisdale (Ma.lli. x, 8).> Et qui non accipil munera norum meorum; sicut alibi dicilur . Ideo est verijS|
idco ut sit supcr innocenlem, id est ut opprimat Doiuintis qtti non indiget scrvo et qtiojindigct sec>-'
W EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XV. : <m
vus. Etin hocnobis oxemplura proebet humilitatis, A quem inebriat, laetitia replet. Nullam partem elege^
ne aliquo modo Deum salute et servitio noslro runtnisi Dominum, id est nolunt esse in parte *
egere pulemus; sicut idem in Evangelio dicit: diaboli, sed in parte Domini; sicut de Maria in^
« Cum feceritis omnia quae praecepla sunt vobis, Evangelio dicturn est: i Maria optiraam partem
dicite : Servi iuutiles sumus (Luc. xvu). > Id est elegit, quae non aufcrelur ab ea (Luc. x, 42), > Ciiin
nihil ulililatis Deo afferenles. Vel sic: Vere es tu anlem addit: Tu es, elc, aposlropbam facil ad
Deus : et jnde hoe videri polest, quoniam non eges Deum exaffectione niroia :sic quasi gratias agens.
bouorum meorura. Et exprimit ipsa bona, faciens Dico : Dominus pqts hwredilath mew, quam per me
apostrophara ad audilores, ut instruat eos.sic : Vere secundum quod homo sunvnon obtinebo, sed tu es,
non eget ipse bonorum meorum, o auditores, his sci- id est revera manes imrouiabiliter ; juxta illud :
licelquod ego mirificavi, id est mirificabo, id est « Esse Deo verura est et proprium. > Dico: Tu es
miras videri faeiam omnes voluntates meas sanctis qui resiitues in beatitudine, de qua deeld|t per
qui sunt i» tetta ejus, id est spe in Jerusalem cce- Adam, hmreditatem meam. BU lioc, mi/ii, id est ad
lesliquae est terra viventium, de qua alibi dicitur: honorem mei. Vei sic : Tu qui potens es et Domim?s,
«Placebo Domino inregionevivorum(Psat. cxtv, 9).». es ille qui reslitues mihi hacreditatem meam, quam
Voluntaies meas dico in eis complendas, id est, non 8 habebatn secundum quod Deus, el amisi per Adam;
solummodovoluntates raeaseis miras videri faciaro, sicut idem in Evangelio dieil : « Tui erant : it lu
§ :d eliam complere iiislruara. Et antea quam mi- cos mihi dedisli (Joan. xvn, 6). > Et ne qualiscun-
riftcem voluntates meas sanclis qtii sunl in terra que pro sola lide sine operibus nt haereditate illa se
ejus, multiplicatm sunt, id est roultiplicari faciam futurum esse praesumeret, delerminat bxredilalera
infirmilafeseotum, id est hoc cognoscere faciam, suam. Dico : Tu restitties hseredilatem raeam. Et
et confileri quod multiplicatae sunt infirmitales non qualesctmque erunt haereditas thea : sed funes,
eorum; ut ait Apogtolus, in quo lex infirmabatur : id esl-electiones, dispones. Sorles ceciderunt, id»esl
< Misit Deus Filium suum in siinililudinem carnis cadenl, mihi, id est conlingent mihi, in praclaris,
pcecali, ut destrueret peccatttm de peccato (Rom. id est non eligam nisi illos qui erunt in virtutibus
rrt, %}; » et alibi: < Lex subintravit ut abundaret praeclari. Ftines vocat disposiliones suas per sirtfiTr5-
deliclum (flero. v, 20) : > Quasi dicat:In prirnis eis tudhiein , quia sicut funibus agri meusurantur et
compunctionem daljo, ut cognoscanlet confiteantur eliguutur , ita et Deus dispositionibus suis salvan-
mullas esse infirmitates suasjsicut Jacobus a't: dos a perdendis eligit. Et bene dicit: Ceciderunl '
t Confitemini alterutrum peccata vestra (Jacob.y, dispositiones enim Dei incognitte sunt, sicut illae quau
16). > Et posteaquam cognosceut esse multiplicatas' C casu coutingunt. El quia dixerat in ptaclatis, cum
infirmitales suas, acceleraverunt, id est accelera- quidam pannosi fuerint, posset quis dicere eos nori
buitt ad Dcura fide et operalione. Et sic accelera-' esse prseclaros; ideoque sic addit: Bene dixi ptm-
bunt quoctamplius non eongregabo, id est congre- clari; elenim ltaereditas mea praeclara est mihi cot»:
gari non faciam conveniicuta, id est congregationes, sideranti non secundum exteriorem, sed secitridum
eorum de sanguinibus, id est pro sanguinibus fttn- hominem inleriorem. Et quia praeclaram haeredita-
dendis. De causativum est, id est: ila ad fidein tem milii restituit, benedicam Dominum, id est;
accelerabunt, quod amplius non faciara congregari magnificabo, qui mihi tribuilintetlectum, idest con-
ad eos carnales observantias complendas. Et post- silium rcdimendi Ulam haereditatem. Et insuper bb-
quam accelerabunt, nonmemotero nominumeorum, nedicam de hoc quod renes mei, id est Judasi pa-
id est ul improperera eis noraina quaepro suis sce- retiles mei, dequorum renibus mater rnea processit,
leribus habnerunt, scilicel non eos infideles et im- increpuetunt medicentes: « Vah! qui deslruis tem-
pios et caclcris aliis nominibus vocabo. Dico : Nec plum Dei(Matth. xv, 12): > cseterasque blasphemias,
uiemor ero per labia mea, id est quando videbor id est, increpando persequentnrme usquead noctem,
agerelabiis, dicens: «Discedilea mc.{Matilt.xv,4i),» . id est, usque ad morlis obscuriiatem me deducen-
etc. Vel si dicamus eum non acturum labiis, sic les. Dico quod me iaerepuerunt: ego aulem pto-
exponeraus : Nec meraor ero nominum corum. Et videbam Dominum sempet in conspeclu meo, id cst
hoc manifeslura per labia mea , id cst per prophelas in consideratione mentis meae providebo, Et bene
riiclos labia mea, er quod meas volanlales aperue- et secure possum providere : quoniam hic ad prae-
runt: sicut labia cordis voluntalem aperiunt, id est sens in tribulalione a dexttis est mihi, id est, in
hoc jam manifeslavi per prophelas meos. Juxta auxilium, ne commoveata bono proposito meo. Et
illud : « Si averterit se impius ab impietatesua, om- benedicitadeaclris; per dextram namque prospe-
nium iniquitalum ejus non recordabor (Ezech. xvm, ritas: pcr sinislram autem adversitas designatur.
22). > Dico quod postea accelerabunt. Et adeo acce- Quasi dicat: Quia est milii a dextris, id estprosper,
lerabunt, 40 1U0U' Dominus erit pats hmteditatis secure providerepossumqtiod in fuluro resuscitabit:
memet calicis mei, id est itli sancti, de quibus dixi : dico a dexlris est. Et ptoptet hoc twlatum est eot
'Mirificavieos qtii sunl haereditas mea quos excolo. meum, id est anima mea. Et exsultavit lingua mea,
El calix raeus, id est inebrianles me bona vita sua, id est exsultando proferel lingua mea : < In manus
id est ketitia replentes: sicut optimus calix vini luas commendo spiritum meum (Luc. xxm, 46). »
$91 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 692
Insuper et cttro mea requieseet in sepulcro in spe A cordias, etc.; oralio vero pro se et membris : pro
resurreciionis, ld est, ila quod anima spem habebit perfectione et perseveraniia. Et si lioc modo di-
carnem esse resusciiandam. Vel caro mea, id esl, verse accipiaraus, eril positum inlende pro intel-
Ecclesia, qtioeesi corpus unura, cujus capulego siim : iige. Dico: percipe orationem meam; hanc scilicet:
requieseet in spe resurgendi : ul sicut cgo surrexi, De vuliu tuo judicium meum prodeal, id esl, jurii-
ita ei ipsa resurgat. Et in hac spe requicscet, id cium quo nunc a Judacis judicor : qtiod ab eorum
est, roultum delectabitur; juxla illud Aposloli : consiiiis solummodo prodire videtur : de volunlate
« Si credimusquod Jesus mortuus est et resurrexe- lua proderat, id est prodiisse videatur; sicul ab
rit, ita Deus cos qui dormierunl per Jesum ariducct eodem Pilalo dictum esl:« Non haheres potestatem
cnm eo (/ Thess. IV, 14). > El bene dicit Ecciesiam in me ullam, nisi libi esset datum desuper (Joan.
carnem sitatn; sicut ail Apostolus : i Ertmt duo in xix, 11.) > Volunlas autem idciico vnllus dicilur,
carne una. Sacramentum hoc magnum est: dico quia in vullu voluntas horoinis saepe consideratnr.
auiem in Chrislo et in Ecclesia (ICor. vi, 16; Dico judicium meum prodeat de vultu tuo, per hoc
Ephes. v,32). > Dicoqttod laetatura est cor meum : scilicet quod ocuti tui videant wquitates. Ad huma-
etexsultavit linguamea. 41 El merito, quoniam num modum dicit, id esl tu videas aequilales, id est
non derelinques animam meam in inferno, ut ibi " vide ut compleas ea quae aequa sunt : me resurgere
ilelinealur sicut aniroac peccatorum ; sed, eo exspo- faciendo, et mihi mundum subjugando, meosque
liato, cum sanclorum pompa revertetttr : nec dabisi salvando et perfectos faciendo, inimicos quoque
smctum tuum , id esl sanctura corpus ineum Filiii meos juste remunerando. El sic appareat le judi-
ttti, videre corrupiionem, iri est non permiltes sa- cinm meae niorlis votuisse, ut tales effectus seque-
crosanctum eorpus meum pulrescere. Et ideo noni rciitur. Oculi vero poni possunt pro polentia Provi-
derelinqiies animaui meam in iuferno : quia notasi denliac, el praclendit merilum : qnia hoc Deus pro
mUtifecisti vias vitw, id est praecepla lua, qtiae obe- co facere debeat, sic: Vere debes orationem perci-
dienlibus sunl viae ad vitam. Quasi dicat: Quiat pcre, et aequitates videre : ideo scilicet qtiia probasti
praeceptis tuis i le milii nolilicalis obedire satcgi,, cor meum. Non quod probatione egeal quem res nulla
non derelinques animara meam in inferno. Et noni lalet; sed idem est ac si diceret: Vulunlalem cordis
snlum non dcrelinques, sed cliam adimplebis me'. mei sanctam, quse omnibus fere erat incognita, pro-
iivlitia cum vuliu tuo, id est cum praesentia tua. balam ostendisli. Et exponit quomodo probavit, sic :
Quod est dicere : Cum in coelo praiseniia tua ususs Dico : Probasli; et hoc taiiter: ViSitasli 42 nle
ftrero, vehenicnler lailabor. Et postsa delectationes s „. nocle, id est occtilta tenlatione, quae iilata fuit a
«rnnt raihi in dextera tua, id esl in potioribus tuis. diabolo; sicul legitur in Evangclio : « Et acccdens
Quod esl dicere : Multum dclectabor in fidelibus s tenlator, etc. (Mutih. IV,3).t Et bene ponit visiiasli.
'
constiluendis ad dexlcram tuam quos mihi dabis.i. Tenlalio cnim visilationis magna fuil, et exaltalio ;
Kt non parvae delectaiioiics erunl mihi, sed delecta- criro nullatenus ei cesserit: igne, id est, aperla et
liones tendentes usque in finem, id est, usque inn gravissima tribulatione passionis me examinasli, id
perfeclionem, id est, perfectae et roagnae. esl examinalum el probalum oslendisti. Et sie non
1N PSALMUM XVI. esl inventa in me iniquitas, id est et bac duplici len-
Titulus sexli decimi. Oralio ipsius David, id estit lalione palere facias, quod nulla in rac inveniri
Christi : revera David Et ideo sic isle psalmuss possit iuiquitas; quod lolum est ac si dical: Digiius
intitulalur, cum etiara n mullis aliis oratio inve-:- «uni ttt oraliomca percipialur, cum nulla in roesit
tiialur : quia principaliter el fere per orania ad ora- iniquitas : quod per hoc paluit, quia a diabolo len-
tionem spectat. Orai enim bic capul pro membris : latus non cessi : ct per hoc magis apparcbit quod
el prius pro se. ul nos orare inslruat. Agit etiaro n in igne tribulationis non deficiam. Et hoc, quod noit
roncessive de inimicis, praelendens merila : quiaa est in me iniquilas, sic inanifesturn eril : ut non
ipse suique digni sinl rerauneralione. Et quiaa [) loquatur os meum, id esl ut non necesse sit hoc
etiain iniraici digni sint perdilione. Et hoc sic dicil: : dicere os meurn. Apcrlissimum enim eril. Et vurc
Exaudi, Domine, justiliam tneam, id est, cxaudi li non est invenia in roe iniquiias : nani ego custodim ,
ine seciindum qtiod protnerelur jnstitia mea. Et'x non rej"eci,vias dtiras, id esi opera hominum, scilicet
ostendil unde exaudial; inde scilicet : Intende, id d illa quse solent exerceri in homiiies, id cst in illos
est, rectam el inlensani fac deprecationem meam, idd qui non faciunl ca quae Dei sunt, sed horoiuuin :
esl fac me intcnsc te dcprecari. El sic postea au- i- inala scilicet, id esl libenler sufferaro iribulationes,
ribus percipe, id est audi. Ad huinanum moritim m et crucis lormenta, quae excrceri solcnl iu ntale
dicit. Vel per aures desigualur ejus potentia : cum m operanles : quse sunl viaetuae, id esl a le datae ul mu
potenliam audiendi habcant aures. Orationem dico •o deducanlad gloriain. El bene ponit cttstodivia sinii-
tneam, non in labiis dolosh faetam : orare vero labiis is litudine itineranliura, cui cura rcclara viant teneanl,
riicimus, cum orantibus labiis, cordis cogilatio vaga- j. licet multum aspera sit, bene tamen cusiodiiinl ne
lnr. Vel diversa esse possunt deprecatio el oralio : ab ca defleciaql. El has custodivi propler verba labio-
Deprecaiio scilicet est pro merabris, id cst prccatio io rtim luorum complenda quaeIirsecpraedixerunl.Labia -
de retnotione vitiorura, cum dicit : Mirifica miseri- i- dicuntur propbctx, qnia Dei voluniates aperucriml, !
m EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. XVI. 694
sictil labia cordis voluniaie... aperiunt. Vel sic potest A custodi: ita scilicet prolege me, nc laedar in aniuia :
distingui : Dico : iYortest in me iniquitas; et hoc sic el si laedor in corpore : me dico posilum sub umbra
dico : Ut non loquaiur os meum opera hominum, id alarum luaritm, id est sub defensionc charitatis et
esl nl iion haecloquar jactanter el superbe, quse Iocu- dilectionis : a simililudine volucris pullos aliis
pro-
tiones sunt opera hominum. Quod est dicere: Ita tegentis, ne ab aeslu lacdanlnr. Dico protege a facie,
haecloquor quod inde non superbiara, sicul homines id esl ab inslanlia Judaeorum impiorum : qui me
Je merilis suis superbire solent, vel sic: Dico: Nori offlixerunl, id est aflligent. Facicm pro instanlia
»t in me iniquitas : el usque adeo non est in me ponit, eo qtiod hostes dum instant, faciem ostendunt.
iniquitas, ut etiam.quod maximum est, non loqua- Etostendit quomodo affligent, ul ex malis meritis
twr os meum opeta hominum, id esl vanitales. Vanae corum concedal eis poenam fuluram: quod aequum
enim locuiiones opera hominum sunt, id estut nec erit cum superius dixisset: Oculi ttii videant wqui-
in lingua peccem. Dico : Igne me examinasli. Ego tates. Vere me aHligcnt, quia inimici mei, Judaei,
autem Fiiius luus et innocens propler verba Iabio- circumdederunt me, id esl circumvallabant consiliis
rum luorum custodivi vias dtiras tribulalionum. suis animam meam, ut in morle delineant, dicen-
Et qui cuslodivi vias duras tit per has mei gres- les : « Venile, opprimamus pattperem justum (Sap.
sus perficerentur. Petfice, id est perfectos fac, B ^ ii, 10). > Et boc idco facicnt, id est ideo tam stulti
gtessus meos, id est discipulos per quos veniam in erunt, quia adipem suum, id est pinguem, id esi
notitiam hominum. El ideo dicuntur gressus mei in carnalem sensum suum, concluserunt, id est firmiler
temitis tuts, quae sunt semitaead vitam. Arduae, sci- in se relfnuerunt : non projecerunt quod facere
I cet carni etslriciae: sicutsemitaestriclae sunl; juxta debuissent, putanles mehominem tanlum esse, uon
iilud : « Angosla est via quaeducil ad vitam (Matth. hominera el Deum. Et ideo os eorum locutum est, id
vii, 14). > El sic perficc ut non moveantut ab eis est Joquetur, tuperbiam, scilicct i Crucifige; > ct
vestigia mea, id est exempla bonorum operum mco- «Non habemusregem nisi Caesarera(Joan. xix 15).»
rum.eorum cordibus impressa, id est perfectos et Et non solum contra me ioquenlur superbiam ,*sed
pesscverantes effice. Hucusque pro perfeclis : poslea ipsi projicienlet me de civitate, nunc, id est in hora
vero pro infidelibus omnibus converlendis, sic orare eis a Deo concessa; sicut in Evangelio Iegitur:
inlendit: Ego clamaviad te, dicendo Perfice, etc. Et «Haecest hora veslra, et polestas tenebrarum (Lue.
scio quia jam exaudisti tne. Non quod re, sed quia xxn, 53): > quandoque quidem de eadem civitate
jam dispositione complevisli. Et quoniam me sic expellendi, circumdederunt, id esl circumdabunt me
oraijlem exaudisti, iierum oro : inclina aurem tuam, „ tixura cruci, conspuenles et deridenles. El lioc ideo
id est condescendere fac misericordisetuaepotentiam G facient : quia slatuetunt declinate, id esl stabililer
milii, id est in illis qui mei sunt fuluri, adhuc tamen declinaverunt, oculos suos, id esl considerationes
infidcles : et exaudi verba mea pro eis fusa. Et bene menlis'suae, in terram, id est in desideria terrae suaa
dicit inclina, a sirailitudine medici inclinanlis se retinendae, id est ideo hoc facient, quia per lioc
aegris: qui prae nimia aegritudineilii ncqueunt assur- putabunt se relinere locum et gentem, perqttod
gere. Ita quippe et Dei clemenlia inclinal se, id cst politis adntittent. Vel sic : Dico : Circumdederunt
roudescendit aegris in peccatis, qui per merita sua me. Et propter hoc statuerunt oculos suos declinare
nequeunt illi assurgere. Dico exaudi verba mea; baec in terram. Similes scilicet erunt propter taiilam
scilicet: Mirifica, id est miras in virtulibus el ope- crudclilalem suara crudeli cuilibet, qui aliqueut
ribus fac, mheticotdias tuas, id esl, illos qui, cum ptiuire faciens ut eum non videat, oculos in terram
iiifideles sinl, sola raisericordia, non meritis suis, declinare sludet : ne illius miseria commolus, in-
salvabuntur : emphalice dicti misericordiae, eo quod dulgeat. Dico : Projicienles me circumdederunl, et
sua
largissima sit in eis misericordia (ua. Dico, Miri- multis modis afflixerunt; et hoc tamen potentia
fica, qui salvos facis in anima a vitiis, sperantes in le, facere nequiverunt: sed snsceperunl me traditum a
dicitur: « Proprio Filio suo
iiou in se, id esl, discipulosineos; de quibus Iegitur : Drj Deo Palre; sicul alibi
< Nos sperabaraus quod hic rederapturus esset non pepercit Deus, sedpro nobis omnibus tradidit
Israel (Luc. xxiv, 21). » Et ut bi inirificcnlur el aliis illiim (llom. VIII,32). » Dicosuscepcruiil: esislentes
praeficianlur, 43 a reshientibus dexterm tua, id est sicut leo paratus ad prmdam, et sicul calulus leonis.
a Judaeis qui me pcrsequendo resislent Verbo tuo Leo el catulus dico, habitans in abdith, id est sirailes
milri personaliter unilo, quod me regein consliluil. leoni quantum ad majores el principcs; cl catulo
El quod est dexlera tua : per quod a te juxta Joan- leonis.quanlum ad plcbem, quaegcncrata crat a ma-
ncin. « Omnia facta sunt; et sine ipso factura est joribus in hac nequilia, sicui catulus a leouc gcne-
nihil (Joan. i, 2). > Custodit me, ne cedain. Me- "ralur. Benc vero pontt, paratus ad prwdam, et habi-
dico, ut pupillam ocuti, existentera, id esl similemi lans in abditis. Ipsi enim quamvis hoc non qitali-
taincn
pupilhe oculi. Sicut enim a pupilla, curo rainiroa cunque hora vellent facerc possenl, ad hoC
pars sit corporis, loltim corpus illuininatur : ita a seraper parali erant, occultc inde cogilantcs. Oslen-
Chtisio, qui tniniinus visus est elcxiguus, tottiin sis malis merilis eorum, conccssive dc eoruin
et lioc facient,
corpjsejus, id est Ecclesia, illiiminalur; sicut idem ultionc sic est: Quandoquidein hoc
Jicil: « Ego sum lux iiiundi (Joan. vni, 12). > Dicoi tu, Domine, qui impolens in alflictionc mca videris,
693 S. BRUNONK CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. «9C
exsutge, id.esi potens appare. Et ostendit in quo A varicalionem Dei voluntatisestappetita. Etquolidie
scilicet: Ptwveni eum et supplqnia eum, id est vince etiam ab irapiis per opera mala appetitur. Sieut vero
euin : sicul ille vincil qui praevenit, et ille qni sup- Davida Satile in ipsius nece liberatus esl: sie etCliri-
planlat aliquem. El hoc duplici siraililudine dicit, ad stus a morle in resurrectione ipsa morle deslrucla
exagger.uionem scelcris eorum. In hoc, sciiicet, ereplus est. Per alios vero inimicos David Judaeoset
vince. Eripe animam meam, quae innocens est, ab Romanos milites Christum persequentes intelligimus
impio, id est a voluntate impii Judaici popuii, ne aquibus oronibusin resurrectioneliberalus esl. Potest
,-..detineatur in morte. Animara meara dieo existentem et hoc lotura ad Ecclesiam referri: ut per DavidEccle-
frameam tuam, per cujus descensum ad inTeros de- siam quae manu fortis est : per Saulem vero David
bellabis diabolum. Quasi dicat: Eripe eam cura sit persecutorum ducem diabolum.qui oroniumEcclesiae
framea lua, ab inimicis manus tuae, id esl a Judaeis, persecutorum caput est. Per caeleros quidem inimi-
qui inimici 44 sunt Verbi tui railii personaliter cos David, visibiles Ecclesiae pcrsecutores, qui dia-
uniti: quod esl raanus tua, per quam orania fecisti; boli meinbra sunt, intelligaraus : a quibusoinnibus
sicut alibi Psalmista : < Yerbo Doraini cceli firraati Ecclesia secundura animam jam liberala est, ne ab
sunl (Psal. XXXII,6). > Et non solum me ab eis eri- eis scilicet incorporetur. In futuro auteni etiam ab
pias, sa÷eos. Et, ne intelligeretnr de divisione "Beerum persecuiionibus eripietur. Titulus autero sic
illa quae futura est in die judicii, qttando separa- exponitur. Verba cantici hujus, id esl delectationis
bunlur oves ab liaedis (Matth. xxv, 52),addit : ln spiritualis : hujus non estpositura ad designalionem
vita eorum, id est, in hac vita divide eos per tottim praescntia»,sed dignilatis : ul siiperius dicltim esl in
mundum, separalos a paucis fidelibus, qui de eorum alio psalroo. Ipsi David Psalmus : quasi dicat :
progenie sunt in Jerusalem : qitibus dictusn esl a Vcrba isia cum spirituali delectationc prolata, atiri-
Spiritu, ut transferrct se in rcgnura. Agrippae, ne buenda sqnt David. El determinal cui David, scilicel
affiigerentur afftictione obsidionis Jorosolymitaaa?. David pueto, id esl servo Domini, tendenli in finetn,
Et merilo divides: nam venter eorum, id est carnalis id esl in perfectionem el consuroroationero. Quod est
Volunlas eorum, adimpletus est, id est eorum volun- dicere : Qui pcrfecle fuit obediens Domino; quod
tati satisfactum esl,-de abscondith tuis, id est mul- nullus alius post etim fuit. Quae vcrba locutus est
tum gaudebunt de tribulationibus ct raorte me.a, qtue Domino, id est ad honorein Domini: parlim loquens
procedunt de pbscondilis judiciis tuis, non de eorum ad eum ut ad secundam personam : parlim etiam ad
potentia, Et npn solum adiropleli sunt, sed eliam membra sua instruenda ad ipsius honorem. David
saturati sunt filiis, id est ad malum exemplum filio- - pro judicio posilo in die, id esl in spe diei, 45 m
rum : ul inde fiiii qui nondura nali sunt saturenlur, ^ quadie eripuit eum Dorainus, id esl in spe diei resur-
id est deleclenlur roalo exemplo eortim. Et uon soli reclionis, in qua eripiet Dominus et ipsum, et meni-
palres damnabuntur : sed etiam diviserunt retiquias bra ipsius de manu, id est de poteatate oniniuro
suas, id cst ultiouem quae eis pro saturatione illa iniinicoruin suorum, id esl Jtidaeoruni cl mililum
relinquebatur a Deo, patvulis suis, diccntes : < San- Roraanorum, quantum ad ipsum : et oiiinium perse-
tjuis ejus super nos et super filios nosiros (Matih. cuiorum Ecclesiae, quanluin ad membra ejus. El de
XXVII,25). > Poslea ex aiTeciione nimia facit apo- manu Saul, id est morlis quantum ad ipsum. Juxta
strophen ad Deum : sic ipsi pro meritis dividentur. illud apbstolicum : « Chrislus resurgcns ex morluis
Ego autem, qui modo yilis conspectui Judaeoruni jam non morilur (Rom. vi, 9). » El de iiianu Saul
appareo, apparebo gloriosus conspeclui tuo praesens, quanlum ad roembra, id esl de roanu diaboli, ne
cum in coelum ascendero. Et in line sieculi satiabor, amplius poteslatein habeat eos damnandi per pecca-
id est ex toto laclilia replebor, cum apparuerit gloria tum originale. Juxtn illud Evangelii : < Princeps
lua in meis qui roodoviles sunt, id esl aetcrna bcati- liujus mundi ejicielur foras (Joan. xn, 31). > Et est
tudo a le danda; juxta iilud Apostoli : « Cum Cbri- haec vox capitis in primis pro liberalione sui Deo
slus apparuerit vita vesira, ttiiic et vos apparebitis gralias agenlis, postea vero se a Deo liberandum
np.
ctm ipso ingloria (Coloss.m, 4). > esse referentis, ut et roerabris per se liberandis
IN PSALMUM XVII. spem salvationis ingcral. Oslendit eliam ad fidei
Titulus sexti decimi:ln finem puero DominiDavid ineinbrorum instriictionem, el ad reddendam gra-
qtti loculus est Domino verba cantici Iiujtis, in die tiarum actionem, quae commoda de ipsius inorte el
qua eripuit eum Dominus de matiu omnitim initni- liberalione conlingere deheant. El boc sic dicil:
corum suorum, cl de manu Saul. Dicilur a quibus- Ditigamte, Domine, id est cuin modo anle morteni
riara titulus iste roillere r.os ad historiarn illam in le diligam, el diligendo tibi usque ad inortein obe-
qua narralur David a persccutione Saulis, oraniuin- diam : post resureclionem cum nulla roihi obedien-
que aliorum inimicorum suorum post mortem Saulis tia reslabit, saltem diligam le.Elin hoc innuit: quo-
faisse liberatum, quod ad Dominl figtiram factuni niam et sanclis in ftitiiro iriimortalitate suscepla nil
esse certum est. Per Saulem enitn, qui appetiius rcslabit nisi dilectio sola. Juxta illud Aposloli .*
interpretari dicitur, mors reclissirac designalur. «SivepropIicliacevacuabuntur,sivclingiiaeccssabiint,
Quoniam sicut Saul contra Dei voltiniatem a Judaris charitas nunquam cxcidit (l Cot. xin. 8). > Et prae-
est appelilus : ila ct mors ab Adam et Eva per praj- lcndit c usara dileclionis, sic: Adeo diligam te qiiia
891 EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. XYU 698
es fortitudo meq : et in me et in membrls, W est per Acundunj
, mferiorcm naturam, secundum carnent
quem.ego et mei forles sumus. Et cxponit quomodo scilicet contingeiites : circumdederunt. id est cir--
sil forlitudo sua quanturo in se : faciens aposlro-' cumdabunt me : et noc ideo quia prwoccttpaverttnt
phen ad membra ul eis fidem et spetn salvationrs me, id est praccesserunt in me laquei mortis: mor-
aiiriat, sic: Verumdico, auditores, eum esse foriitu- talitas, scilicel et passibilitas, quse sunt laquei, id
diiiem meani : ipse enirri est firmdmentnm meum, est causae quibus in mortero trabar. Vel sic: El ila
i I est fulcimentum ne excidam a sanetitate mea: a prfeoccupaveTunt roe, iri est praevalere se putabutit
sirailitudinc doraus quaecolumnis fukilur ne corruat. in me taquei mortrs, id est Judaei, qui causa meae
Et refugium meum, id est securitas, ne metuam mortis erunt: dicoquia dolores circttmdabunt. Ego
hoslium incursum : a similitudine munitae lurris, ad autem in tribulaiione mea, id esl in iriljnlatioiie non
qiiani persecuti confugiunt ut sccuri sint. Et libe- invile, sed sponle roea suscepla , invocavi; id est
ratormeus, ne ab inimicis incorporer. Et ipse exi- invocabo Doininum adjulorem. El hoc illud idem
stens Deus, id esl crcalor meus secundum carnem, est quod superius dixit: Laudans invocabo Domi-
est adjulor mgus, id esl cooperafor boni. Quasi dicai: num. Sed ideo repelil, ut sic determiuet qrialitcr
Sicut poleiis friit ad creandum, ila quoque ad adju- invocabil, et adjungat se exandiendum esse : riico •
vandum.' Et quia firmamentum et refugium meum el ^invocabo : et iion fallaci invoCatione, sed ad Detim
liberator el arijutor meus est, tperabo resurrectionem meum clamdvi, id esl clamore ititeiiso agam. I5t
in eum transiturus, id est in passibililatem et glo- bono meo claraabo: nam exaudhit, id est exaudiet
riam ej'us secundum quod homo snm. Qnod est vocemmeam. Et hocprocedet de templo sancto ejus :
dicere : Haecquaepraedixi,quasi arrha mihi sunt.et de me scilicet qui smn tcmphim divinitatis e)us : de
pignus resurgendi, et in eum transeundi. Vel sic : causative ponitnr. Quod est dicere : Ego, qtti suro
Sperabo resurreclionem in eum respiciens : ut sieut sauciuro templum ejus, causa sura quare exaudiar.
firmamentum est et refugium, et liberator et adj"u- El quia superius dixerat: ad Deum meutti clamavi :
tor, ita sit etiain mihi resurrectio. Et quia inlcrpo- ut singula singulis reddat, addit: Et clarnot meus
in conspecluejus facius, id est in heneplacehlia ejtis ,
sueral^ sperabo in eum, aequipollenli voce repetit, iniroivit
quod superius ^osuil adjutor roeus, ut addat sic : inaures ejus, id cst audilus erit ab eo. Ad
Ipseest protector meus, ne inimici animam meatn liuaianiiin moduni dictum est. Vei inlroivit in aures
vulnerent incorporando : a simililudine defensoris ejus, id est susceptus eril-ab auribus ejus, scilicel a
olypeum opponenlis ne jacula traiisetintia saucient. potentia misericordiae ejus. Vel supe.rius exponaln.
Et non solum proleclor, sed ipse opifex saluth mernr„ ad Deum roeum clamavi sic, clamore cordis<aigani,
ne incorporer : est cornu meum, id est expugnatio ita exponettrr : Et clantor tncus in conspectu ejiis
mca, sjcut cornua sunt cornulorum expugnatio. babilus, id est in corde quod ipse solus conSpicit,
Per quem scilicet Judaeoruminsidiatrices sententias introivit in aures ejtis. Tribulalionibus stiis, el tri-
et oppositiones expugno: sicut in Evangelio Iegi- bulalionum evasione oslensa, praedicit etiamcom-
lur:« Erubescebant omnes adversarii ejus (Luc. xm. moda inde secutura, sic : Quia circumdaburtt me
17). > Et alibi: < Non est ausus quisquam eum dalores et irivocabo Dominum, et exanditus eripiar.
aruplius interrogare (Mallh. xii, 46). > Et susceptor Per hoCcommola est, id cst commovebitur terra ad
meAs fulurus est, resuscilando me : nt qui nuric fidem, id eslilli qui nunCsolis terrenis intenti sunt;
Kjrtalis cxisto, faciat immorlalem : a similitudine et prius conlremuil, id esl conlremet de male aclis
boni raedici, qui infirmum suscipit ut eum sanum suis. Et non soluromodo ignobiles terreni, sed
faciai, et exponit quomodo ad boc ul suscipialur eliam fundatnenla monliurii, id est sustentacula mi-
perveniel. Et ideo erit susceptor: quia invocabo norttm, sciiicel principum, ducum et comituro;
Dominum auxilialorem , laudans eum affectione conturbali sunt bona conturbalione de pcccalis suis^
bona et operatione. Et sic salvus ero ab inimicis id est conturbabunlur. El sic commoia suni, idest'.
exempius, id est suscipiat. Qusereret aliquis: Qtiare DT commovebunliir ad fidem. Et hoc idt'0 quoniam*
hoc dicis?Quid libi inferunt inirnici? Respondil: iralus est eis, id est cognoscenl Doniinura eis in ftt-
Per ipsos initnicos circumdederunt, id est circum- luro irascilurum nisi resipuerint: cl posKpiam
vallabunt 46 me dolores rhortis, id est ad mortero coniinovcbuniur, ascendet [umus in ira ejus. Vcl*
me deduceiues. El ipsi dolores existentes lorrentes ila conlinuatur. Dico quod terra conlremet, quia
iniquitath, id est cito transitorii et immodici sicut ascendil, id est ascendet in ipsis terrenis fumus, iit
torrentes, ab iniquitaie eornra non a meritis meis est lacrymosa deprecatio, qjse oculos ad modun»
prodeiintes: conlurbaverunt, idest conturbabunt me fuirii provocabit ad fletum et hoc in ira cjus, id esb '
secundura carnem : ul in Evangelio: « Coepitpavere in cognitione irae ejus fulurae.Et hene ponit asceridit-
et laedere(Mar. xiv. 33).» El bene ponit torrenles. quasi diceret: In eis erit fumus qui ascendet ad
Ctim impetu namque dnlores illi ad modum torren- ' Deum, id est ipsi placebit. Et post fumum, ignis-
litim aflluxerunt: ut citissime vitaro extorqucrent. exarsit, id est ardor divinae dileclionis velieinenier
Et qtiiadixeratrfo/oresmoi/is,ne putarcntursecun- , in eis crescel: et hoc a facie ejus, id esl a cognU
duin uiramque naluram contigisse : repelil ul inier- tioneejus. Ascendendo enim ad Dominum et illu-
uonendo dcterminet sic. Dolores inferni, id est se- minatur ignorantia, et corroboratttr inlirmilas : dataj.
699 S. BRUNONISCARTHDaLVNORUMINSTITUTORIS OPP, PARS 1. 700
tpsi iiUeltipentia qua videat, elcharilate qua ferveat. A/ per ipsos operabitur. Tabernaeulum autem ejus erit
El ab eo igne eatbones succensi sunl, id esl itli qui tn circuitu ejus, id est, ikleles qui militabunt ei ad
prius in Adara vivi facti, poslmodura per peccatum moduro miliium labernaculanlium erunt in nolitia
ejus fuerunt exslincii: el ideo merito dicuntur ejus ad simililudinem eorrim qui illum in cujus cir-
catbonet, id esl mortui in dileclione Dei. Succensi cuitu sunt cognoscunt ut Aposldlus : < Nos autera
sunt, id est suecendentnr et vivificabnntur. - revelata facie gloriam Dei speculantes, transforma-
£t quia posset quaeri quibus ministm 47 haec mur a clarilate in ciarilalem (// Cor. iii, 18). >
ftent oslendit sic: dico quod terra commovebitur, Quod est dicere, militantes ei manifeste scienl quid
et- etiam fundamenla rooruium, et hoc fiet per in eis Deus operetur: et in hoc mulliim extollit
coelos. Nain Deus inclinavit, id esl inclinabil ccetos, eos, iropios vero deprirait: cura eos ignorare quae
id esl praedicatores : qui alli sunt in scienlia, quem- pereos operaulur asserit: quoniam autem dixerat:
admodum coeli alli stinl ad comparalionein lerrae: iuclinavit ccelos: et per eos descendit el ascendit,
humiles faciel in praedicationejuxla modum capien- posset quaeri qtiareper lstos descendit et ascendit,
tuira. Juxta illud Auguslini : « Sive sint parvi sive et per prophelas non : el inde reddit singulas catisas
magni, liabcut undc alanlur. > Et in Apostolo: sic, per apostolos descensurus, per propnetas
« Factus sum infirmis infirraus, ut infirmos Iucrarer B I nou descendit: quia tenebrosa aqua, id esl ob-
(/Cor. ix,22) >Etin Canticis: «Meleilacsublingua scura doclrina eral in nubibus aeris, in prophelis
ejus (Cant. iv, 2). >El per ipsoscoelos inclinatos de- scilicet qui complutores aliorura in doctrina sua
scendit innotiliani hominum, id esl ille qui praeallitu- juxla modiim uubium exstiterunl: inalia vero trans-
dine sua cognosci non poterat, descendit, idcstcon- lalione habetur : tu nubibusatheris : el bene nubes
temperabit se capacilati eorum: et sic, id cst per aclheris dicunttir : quia leitipore priores apostoiis
descenstonem iliam caligo erit sub pedibus ejus, id fuerunt, sicut nubes aetberis, localiler inferioribus
esl illi qui non ex toto supt ignorantes, scd aliquan- nubibus priorcs sunt, el ideo per roelos descendet
luliim iucidi, subjicientur ei ul illi oberiianl: ad et ascendet quia ipsi erunt prw [ulgore nubes, id est,
nioduin iltorum qui sub pedibus principum gratia praefulgidicomplutores, in conspectu ejus, id est in
hiimilitatig prosternunlur : de quibus in Evangelio consideratione ejus, id est de co manifesle conside-
dicitur ; i Adhuc nrodicum Itimen in vobis esl : am- ranles : et mariifeslam doclrinani praedicanles 48
bulale dura lucem habetis, ne tenebrae vos com- sicut ApoStolus : <Non sicul Moyses ponebat vela-
prehendant (Joan. xn, 35). > Et qnosdam de caligi- raen super faciem suam, ut non intenderent fiiii
nosis facjet Cherubim, id est plenos sciemia. Et Israel in faciem ejus quod evacuatur, > elc. (//
" Cor.
postea ascendit, id est ascendere faciel ad siii noti- lii,.13.)
liain, ipsos factos Cherubim : supet Cherubim lamen Quod autein prophetas tenebrosos dicil, non ad
existens, nou ex toiocognoscibilisabeis: ut Joannes eoiuui deprcssionem perlinet: sed ut hoc oslenso in
apostolus ait: <Deura nemo vidil unquam (Joan. sequentibus dicat per coslorum doctrinaro lueidam
i, 18). > Et sic incoroprehensibilis quod impossibile eorum obscuritalem esse manifestandam : et ipsi
sit cura aliquando comprebendi. Sed volavit, id est prae fulgore nubes non solis Judaeis praedicabunt, sed
volabit tuper pennas ventqrum, id est super agiles transierunt, id est transibunt ad gentes praedicando
Intelleclusspiritualium viroruro : qui venli propter eis, sicut cis praecipielur :«Ite in orbem universum,
inlellectus sui vclocitatem sunt dicendi. Et bene praedicale Evangelium oinni crealurae (Mar. xvi,
repeicndo ponit volavit: quasi diceret: Cura de coi 15),» ct hoc ideo riicil : ul genlibus converlendis
incipiunt medilari, ipse' ab eis avolal. Et si ipsi pau- eoritm doclrinaro comraendet, cum eos carum docto-
latiin appropinquaverint, ipse magis etraagis avolat: res futuros esse praedicat : dico quod nubes trans-
sicut in Canticis caiilicorum •ait sponsus sponsaa: ibnnt, nubes dico exislentes grando el carbones ignis,
< Averte oculos tuos a mc, quia ipsi me avolarei id est in primis infidelibus vilia contundenles, cl
fecerunt (Cant. vi, 4). > ] riiei judicii ultioiiem comminanles : sicut grando
D
Et non solum per Iribulaiiones meas hoc contin- ntesses conlundil, ci cum slrepitu cadendo, laesionem
gel quod caligo eril sub pedibus ejus, quod ascendet; comurinatur. Postea vero eis fidelibus faclis : sttnt
super Cherubim. Sed etiam per hoc circumdederunt; carbones ignili, id esl accendcntes eos in ardore
me dolores mortis. Posuit, id est ponet ipse Deus, fidef et dilectionis, sicut ignili carbones cxslinctos
id est faciet, tenebras tatibulum suum : de quibusj accendunt. Grando fuit Paulus, cum dixit: < Hor-
per Joannem evangelistarii dicitur : « Tenebrae eumi rendum esl incidcre in manus Dei viventis (Hebr.
non comprehenderunt (Joann. i, 5). i Qtiod esl di- x, 31). > Carbo vero ignilus, cum dixit:« Fratres,
cere: Impios qui tenebrosi erunt in infideliiatc sua,, obsecro vos per misericordiam Dei, ut exhibealis
luce penitus veritalis carentes, faciei tales in quibusi corpora veslra hosiiam viventem,» etc. (Rom. xn,l.)
lateat, id est latenler per eorum tribulationes pio- Dico quod nubes grando sunt et caruones : et hoc
rum salulem operabitur. Juxta illud : i Impius pio> non a se : scd Dominus exislens in eis grando et
vivil. » Et propheta : « Virga furoris mei Assurr carbones ignis intcnuit per eos, id esl cominiiiabilur
(Isai. \, 5).» Jpsevero non cognovil: dicoquod tene- ad inodum tonitrui ut Paulus dicit:« An exprimen-
L-raeeruiil ktibuhim, itl est latcbil eos quod Dcusi tum quaeritis ejus qui in me loquitur Christu
701 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. XVII 702
\tICor. xni, 3).» Et post ipse Altissimus qui potcns A i sua recedentes accepit: et, ot cx imis altps faeeret
est dedit, id est dabit per eos vocem suam, id est assumpsit. Et efipiiij me, id cst eripiet Ecelesiam
doctrinam stiam, sicul Dominus in Evangelio dicit: mcain de inimich meh, id est suis forthsimh, de
« Non enim vos est is qni Ioquimini, sed Spiritus vitiis scilicet et spiritibus malignis, ct eliam ab his
Patris veslri qni loquititr in vobis (Mat. x, 20). » qui oderunt me, id est a visibilibus liosiibus, qui me,
Dicd, quori nubes transibunt, et non a se hoc ha- id est meos, sibi volunl incerporare : et necesse esl
bebunt, sed ipse Deus mhii, id est mittet eos exi- ut eripias ab his qui oderunt me : quia conforlati
slenles tdgittas suas, id est percussores infidelium, sunt, id est fortes fient super me, id est meos : et
m sagilta? perculiunt: et sic dhsipavit, id est dis- exponit quomodo scilicet prwvenerunt me in die
sipabit eos ad quos millentur, id est dividet partem affliciionismem, id esl praevalebunt meis ad moduni
eorum praedicatione assumendo, parlemque relin- cursoris praevenientis in tempore illo qtto Deus me
qtienrio : et ad aedificalionem eorum qui assumen- pcrmitlet afftigi: et in illa afflictioneDominus factus
tur: futguta muhiplicavil, id est multa miracula est,\d est fiet ptolectot meus, id est meortim ne
pcr eos operabitur : quae merito fulgura dicun- . cedant, el non sic prolector ut non allliganiur, sed
tur, eo quod ad modum fulgurum videntes stu- sic quod eduxil, id est educel me, id csl meos ex
pidos reddunt : et per fulgura, contutbavit, id est *» ' afflictione ipsa in lalitudinem fidei et ciiaiitalis, ut
conlurbabit eos, id est compunget ad fidera : et non cx afllictione in lide el dileclioue fiant angusli,
eis contnrbatis appatuetunl, id est apparebunt fon- sed inagis magisque dilatati juxta Apostoium:
les aquarum, id est Vasa puraepraedicationis. Quasi « Cum infirmor tunc forlior sum el polens (// Cor.
dkat, illi qni prius ab eis judicabanltir seducfores, xir, 10), > et hoc dicit ad confortalionem fidelium
tandem ab illis judicabuntur purissimac doctrinae. affligcndornni. Quia superius dixerat, accipiel et
Et per fontes tevelata sunt (undamenia otbis tetra- assumet me, et non declaraverat, repelit aquipol-
mm, id est revelabunlur prophctae obscuri, qui lenter ul determinel sic : riixi: Accipiel et assumet,
ftierunt fundaroenta Ecclesiae, quae esl orbis ex et vere salvum me fecit, id esl salvos facicl meos ab
omnibus terris electus, id esl corona Dci. Orbem infidelitate et originali criniine.el hoc non ex eorum
ponit pro corona, cum rolunda sit. Dico qnod fontes mcritis, sed quoniam voluit me, id est sola graluiia
eis apparebunt, et ha?c apparitio non procedet ab voluntate, ut Apostolus: « Non ex operibus justitiae
ipsis fontibus, o Domine, sed ab increpatione tua : quae fecimus nos, sed secundura suam miseticor-
increpabis enim eos lalenler interius : et exprimit diam salvos nos fecil (Tit. m, 5): » el qtiia graluilo
increpationem sic. Et pro scilicet ab inspiratione _ salvabit : post retribuet mihi, id esl roci Dominus
Spirtlus irw lum, id est quia inspirabis eos per Spi- secundum justitiam meam, id est meoruro, id est
rilum sanctum iram tuam venluram in ineredulos : secundum quod juxta opera stia promcrebttnlur, nt
sicut scriptum est: « Si quis ignorat ignorabitur qui justus est justificeltir adhuc : illatio a majori:
(/ Cor. xiv, 38),> qiiem Spirilum misit, id esl miltet ut ait Apostolus :« Si cnim ciiin iniinici essemus,
Deus, o auditores, de siitnmo, id est de suramitate reconciliati simus Deo per morlem Filii ejus, niiilto
divinilalis suas: et hoc dicit ad instruciioncm fidei magis reconciliali salvi erimus in vila ipsius (Rom.
nostrae, sicut el per Joelem dicitur : « Effundain v, 10). > Et etiam relribuet mihi sccundnm purilatem,
de Spirilu meo super oronem carnem, > etc. (Joel. id cst innocentiam manuum mearum, id est aflcclio-
n, 28.) Et per ipsum Spirilum accepit, id est acci- num roearum : qnae bene dicuiiltir manus, eo quod
piet me, id est Ecclesiam meam, et assumpsit, idI causae sunl operura boiiorura : sicut et manus ope-
est assumet me, id est Ecclesiam meam de aquhi rum catisae sunt. Quod est dicere, Retribuet meis
viuliis electam, id est de populis meis mullis, quii secundum quod eoriiin innocentia promerebiiur,
aquaedicunlur eo quod decurrunt de generalione ini scilicet qui erunl innocentes, id esl a multis vitiis
generalionem,ad modumaquarum currentium : utini abstincnies, fiant innocenliores, id est a pluribus
Apocalypsi dicitur: « Aquae tnuliae populi mulli:> i ry abstincntes : iteritm illalio a majori. Et exponit
vel sic: Qtiia dixeral commovebitur terra et con- secttndum quam justitiaro cl secunritim quam intio-
lurbabitur, posset quaeri per qttid, el lioc"sic; ccntiain. Secundum jusliliarosciliccl, quia cuslodivi,
nstcndit : dico quod commovebitur et conttirba- id est mei cusiodient vias Domini, id esl prxcepla
bitur, et hoc per me; nam Deus misit 49 ) Doniini, per qttae completores eorum ad vitam ve-
Verbum stiiim de siimmo, id est de aequalilale3 nicnt: ideoque visedicuntur : ctim sumroa diligeniia
sua. Et ipsum Verbum accepit me: Dominicum ho- el custodia complebunt. El secundum iiiuoceiiliani
niinem, id cst personaliter sibi conjunxit : et perr retribuet, quia non impie gessi a Deo meO, id est
ine assumpsil me, id est Ecclesiam mearo de aquiss non impie agent a Deo suo recedendo. Et his causis
multis. Secundum autera priraam scntentiam acce- cnstodienl vias Domini, et impie non gerenl : quia
pit et assumpsil idem est, sed duplici simililudine3 otnnia judicia ejus sunl in conspeclu meo, id est
dicilur: Accipere quidem a similitudine fugienliuml omnia ejus judicia conspicittnt: hoc sciiicel quod
qui capiunlur. Assumere vero, a similitudine illo- occultis judiciis suis perraittit hic malos exallari,
iijm qui, ctim infirmi sint, a quolibet sumuntur utt bonos deprinii: el in fiiluro hos salvabil, illos vero
ad afta ducanliir. Dcus autera et nos a lege et fidcc daiunabil, el quia hxc causanon sufliceret, adlii,
703 S. BUUNONIS CAKTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 794
ct illa considerabunt jusla. Et hoc cum sit extra A Qnoniam in futuro lu qui potens es, salvum facies
librum, ex tibri verbis sequenlibus coneipitur, sedi reducendo ad aeternilatem.pojw/um meum humilem,
qtioniam adbuc ha»c seeunda catisa non sufTicit,, id est qui erga te humilis erit, jiixla illud : < Jusli
addit ei lertiam: Et juslitias ejus, id est judicia ejusi ihunt. in vilam aeternam (Matth. xxv,46) >: et hoc
jnsta considerala non tepuli a me, id est non repellent; videri potest ex opposito : Quoniam scilicet oculos
a se , quod est dicere : non displicebunt eis, a si- jm/wporum,idestsuperbiameorttin qu* per habitura
miliiudine illornm qrri quod odio babent, a se repel- oculortim inielligitur, humiliabh, id est annihilabis.
lunt: dico quod citslodient el impie non gerent : ett Oslensis commodis de passione sua proveniuris,
Iiocnon horarie : sed cum eo, id est cuni auxilio ejusj salute scilicet infidelium , orat pro ipsis ut et nos
Iiene operans ero perseveranter immaculatns, id estt pro inimicis orare instruat sic: Dixi quod mittet,
mei erunt immaculaii. Et pro, id est observabome> et accipiet, et assumet meos de aqnis multis : et sic
ab iniquitale $Q mea, id est mei Conlinebunt se ab) fiat, o Deus meus, cui non aufero loctim divinitatis
iuiquitaie sua sibi a Deo indulia et reinissa : et quiai in rae ut Adam : illumina luce fidei letiebras meas, \d
ohservabunt se, retribuel mihi, id est Dominus in fu-. est illps lenebrosos qui mei sunt fuiuri, et necesse
turo bealitudiiiem secundum justitiam meam, i.d estt cst ut hoc orem cum per alium non possint illumi-
sceundum meritum justitiae meorum, ei secundum i B
I nari, quoniam tu solus es ille qui jani illuminas fide
pnritatem,idest innocenliam manMammearutn, idestt et charitate lucetnam meqm, id est apostolos, qui
alTectionummearum, existenlium in conspectuocu-. sunt lucerna mea, id est vasa lueis meae. Juxta.
lotum ejus, id est in beneplacentia ejns. Quasi dicat: : illnd : « Luceat hix vestra coram hominibus, etc.
Secitndum merilum inuocentiae meorum qui ipsi; (Matth. v, 16). > Et de Joanne Baptisla dicttim est:
placent, ut idero in Evangeiio teslatur : Qui petse- < Erat lucerna ardens et lucens ante Dominiini
vetavetit usque in finem, hic salvus erit (Malih. xxiv,, (Joan. v, 35). > Oslensio a siinili, dico illumina te-
13); et Apostolns de se dicit .•De cwtero reposita esti nebras, et ulile est eis ut hoc orem, quoniam sic irt le
ntihi corona jusliiiw, quam reddet mihiDominus ju- etipiar a tentatione, id est mei illiiminati in le confi-
ttusjudex (IITim. iv, 8). Et in Canticis cantirorum,1 dendo eripienlur a lenlatione, et non sic ut quod
sponsus sponsae : « Veni, coronaberis de capilee nulfo modo tententur, sed in Deo meo itansgtediat
Araana, de verlice Sanir et Ilermon, de cubilibuss mutum, id esl quamvis tentenlur non peccabunl:
lconum, de monlibtts pardorum (Cant. tv, 8).> Qttad d scd per le quem Deum simm reputabunt transgre-
vero ponit, in conspeciuoculorum ejus, a siroililudine e dieittur massam peccatorum, qui murus esl opposi-
ilicit: quod enim nobis placet, saepe ocnlis corporis^ lus inter peccantes 51 et Deura: de quo iiiuro dici-
conspicimus. Qtiia stiperius bis ponendo retribuelil ^ lur per propbetam : < Opposuisli nubem tibi ne
milii boininus, ipsas relribttliones non exposucrat:,: transeal oratio (Thren. m, 44). > De erepiione yero
intendit has exponcre faciens sic apostropben add muri dicit Apostclus : < Faciet cura tentatione pro-
Deum cum gratiarura aclione. Dixi qtiod Doniinus is vcnttim, ut possitis susiitiere (/ Cor. x, 13). > Post
retribuet bic Ecclesiae mcacsectuidum jiistitiain : etH f.icit aposlrophen ad audilores, instruens quod
venim est. Nara Deus Pater tu sanctus antonoma-i- debenl eum habere Deum, ostendens unde hoc
siice erh cum S.Spirilu cooperans, ut sanctior fiai. l. possit cognosci. Dico in Deo meo, id est nieoruni,
Et dixt quod retribuet bic secunditm iiinoceiitiam:: traiisgredientur, et bene pono in eo spem nieam,
et verura est: nam lu [anlonomasice innocens eris is o auriilores : nam Deus nteus est, id est mci debent
cum viro innocente cooperans ut fial innocenlior, idd eum habere Deum, et inde lioc possunt videre : quia
est a pluribus viliis abstinens. Quasi diceret: Sancti-i- impolluta est via ejus, id est iniinda innocentia
lale et innocenti ejus promerenlibus ei cooperabe- 3- scilicel per quam ad eum pervenilur : el inde eiinn
ris, ct adhuc aliud facies : tu electus quein mei eli-i- qnia eloquia, id est praecepla illius Domini sttnt
gcnl ut oberiiant tibi : eris cutn electo, id est, cuni
)i examinala, id est comprobata et perfecla igne per
vocaload salutem cooperans ul innoccns fiat, id esl st n Spiriltim sanctitm : et ideo aithuc debent enm faecrc
nec hoc qiiidero habebit a libero arbitrio quod post st Deum sutHn : quia si boc fecerint prolcges eos.
vocationero, innocens fiel, sed tu hoc cooperaberis, s, Nam protector est omnium sperantium in se. Non in
liJe lamen ejus promerente. Et quod tu sanctus eris is lerrenis. Et juxta illud: t.Eum qui venil ad me non
cum «anelo, el innocens ctiro imiocenle, et electus is ejiciam foras (Joan. vi, 37) >: et ideo adhuc debenl
cum electo, ex opposilo vitleri polesl : nam perver- eura facere Deum. Quoniam quis Deus prmter Deum.
teris cum perverso, cooperans perversionera suam, id Aut ita possum dicere : quis Deus est praeter Deura
«st perverteris ab auxilio in perversionem cum illo lo nostrum : qui Deus meus est el meorum ? Nuliits
qui se a le pervertit. Quod est dicere, nisi perversusis subaudi scilicet: Quasi dicat, ideo debent habere
essel a le.auxiliareris ei: sed quia se a le pervertitit Deum, quia nullus alitts Deus diccndus est: et etam
ab auxilio quod ei impenderes, perverleris, id est st per beneficia mihi ab eo collala polest videri quia
converleris ad hoc ut eum perverlas plus excaecando. o. Deus est: inde scilicet : quia Deus ille esl qui prw
Exponit quoque fulurara retributionem, sic : Dixi xi cinxit me virtute ne cederem in passione, iil est
quod Dorainus retribuet mcis in iuluro secundum ra munivit a simililudine militis, qui praecingiturgla^
justiliam ct puriiatcin eorum; et veruro est, Doinine.e. ut co niuniatur. Fk posuit immaculalamvtam meamf
705 EXPOSITIO 1N PSALMOS.-PSAL. XVII. 79«
id est firmam dedit mihi innocenliam : quae Via A « Non polerant resistere sapientjae et Spirilui qui
mtinda est per quam ad ipsius gloriam perveniam, ioquebatur (Act. vt, 10). » Et non convertar, id
secundum quod homo sum, ut ait Aposlolus, < san- esl non cessabo a persequcndo et comprehcndo do-
Ilus, innocens, segregalus a peccatoribus (Ilebt. nec. deficiant ab infidelilale : et per hoc deficieni,
tii, 26)> > et vere Deus est. Qui petfecit, id est quod confringam ilios, id est riestruam terri nilateui
I enfeclos fecit pedes meos, id est affectiones meas, illorum, ut alibi Psahnisla : « Taiuiuain vas figul
jtiibus gradilur animus sicut pedibus corpus. Tan- confringes eos (Psal. n, 9). > Et confracii noii
fuam cervorum, id esl ad modura pedum cervonim: poterunt stare amplitis, id est perseverare in inlide-
ui sicut prompti suiil ad transilienda dumela, sic et lilate sua : sed cadent subtus pedes meos, id est h;i-
"affectiones meaepromptaesunt ad Oiiiniavilia transi miliabunltir sub me ad modum corum qui peJib ts
lienda ; et est, siatuens me spe supet excetsa, id est divitura liirtinliter proslcrnuntur. Et ut gressus
in excelsis, cceleslibus scilicet: et vere Deus est valeant ad persequcndum et comprehendendum.
quidocet manut meas ad prmlium; id est doclas facit Prwcinxisti me, .scilicet mnnicns meos virtule ad
affecliones meas ad prariiandura conlra diabolum: bellum, iri est ad illorum inimicos debeilandos, et
affectiones dicit manus, quia per eas debellamits per eos prancinctos supplantasti, id est vinces in-
diabolum , sicut aliquis hoslem manibus debellat. B ' surgentes iri me, subtus me redigendos, rd est Judaeos
Postea facit aposlropham ad Deum : ex affectione mihi subjicies : de quibus alibi per Psalmistam di-
niroia gralias agendo : dico quia.docuisti manus : el citur: « Insurrexerunt in irte lestes iniqui (Psal.
lu posuisti brachia mea, id est fortitudinem meam xxvi, 12), > et inimicos meos, ld esl gentiles per eos
utatcum wreum, id est irremissibilem, ut arcns gressus dedisti, id est dabis mihi dorsum, id est se-
sereus irremissibilis esset, si inveniretur. Similitudo quaces et imitatores : ad raodHm sequentium qui
a re quoenon est : bracliia pro foriitudine ponit eo posl dorsum pergUnt. Et Itoc dixit stiperius univer-
quodljrachiis inesse foriitudo solet. Etperme-fa- saliter, ubi posuil cadent subtus pedes meos : sed
ctum aeretiro : dedisti mihi, id esl dabis meis ptote- hic per partes ostendil. Elodieniesnte, id est nolen-
ctionemsalutis, id esl salvaiionis tuae, id est prote- tes converti dhperdidhti, id est disperdes : locum
gji necedant; qoaeproleclio eriteiscausa salvalio- et gentem auferendo, et sic quod postea non repa-
nis. Et dextera tua suscepii me, in iuturo, id est triabunt: sed clamaverunl, nec erat qui satvos face-
gratia tua collocans eos ad dexteram tuaro : susci- ret, id est claraabunt in synagogis orarido ut redu-
picf uieos. Juxta illud, < Venite, benedicli, elc. canttir. Nec erit qui salvel eos reduccndo de exsilio.
(Maith.xxy, 34).i Etiiic interim 4hcipliua tua, id CAd Dominumdico
- clainaLmnt non ad Deum alienum.
est advcrsilas temporalis aie permissa ut per earo Nec exaudhit, itl esl exaudiet eos ut reducat. Et non
clariores fiant. Correxit me in ftnem, id-esl eorrig>-t solum exsules fienl: sed ego comminuam eos in vir-
meos oinnino : de qua per- Sttloraonem diciltir: tulibus utpulverem anle faciemvenliexistentes.Sicttt
< Fili mi, aoii negligere djsciplinam Domini: neque pulvis comminutus et a nullo imbre solidalus, ab
fatigeris cum ab eo argueris (Pr-otx. in, H; Hebt. impelu venii cito rapitur et dispergitur, ita ipsi in
XH,5).> Et exponit per partes quomodo corrigel sic. virlulibus coniminiiti, et ab imbre doctrinae nolenles
Et pro scilicet ipsa dhciptina tua,. dt>qua hic egi, Snlidari, cito a spirilu maligno rapieiilur lit per-
docebit me, id est quosdam de nieis, qui aliquautu- dentur. El non solum hoc, sed etiam detebo-eos de
lum purgandi sunt ne rursus. cadant; juxla Aposlo- gloria in qita modo stlnl : faciens eos ul^lutum pta-
him: « Flagellal Deus Qinnem filtum qucm recipii tearum, id est vifcs et ab omni praetereunte calcau-
(liibr. xn, 9, fi) > : et per disciplinam diiatasti dos : ut lutuiii vile est et calcalrir. Et berie adtlit
gtessm meot, id est diialatos in diicctioue lua facies platearum. Lutum enirn platearum Trequentius"cal-
perfectos,. qui dtcendi suirt jjressus tnj^i,deferenjes calur: ipsi ita detebunlur, quod minime pufant.
ma io notitiaro aliowm i.subttts mev redigens eos Me vero quetn supferar^epulant eripies resurgere
per disciplioara<id est facjens -huniiliores erga tne, D
j faciendo de conlradiciionibus populi, dtcentin « Hic
ut in.actibns Aposlolorumn Ibanl gaudeoies a CQ|ir homo non est a Deo qui non custodit sabbatum
spectu coneilii, quoniara diguLbabiti suntpro.no- (Joan, ix, 16) >, id est ulterius non poterunt mihi
niine Jesu conturoeliara palilAcj. v,.4.1). > EtApo? contradicere. Et nic ereptnm constiluesincaput gen-
stolus* «Ipsiin nobis responsum mortis Iiabuitnus tium, id csl facies ttt sini caput gentium ; ut alibi
nt noa-simus fidentes io uobis, sed in Deo qui sus- per Psalmistaro dicittir. t Dabo tibi genles (Psal.
ciuit mortuos (// lEer, I,J9). >..El cum .diiatenlur n, 8). » El iri Osee : « Dicam non populo meo, Po-
per disciplinam < HO».sttn'. 52 ^infimata vfisllgiq pttlus meus es. lu (Osee. ii, 25). > -Et qtiia posset
mea, id esl non iufirraabuiitur in eis notae virlulunj quaeri an sit habiturus genles, respondel'faciens
mearum eotvun cordibus impressae. Nam juxta Apo- aposlrophen ad audilores, ut ipsas gentesinagni-
slohnjv: < Virlus in infirmitate, perficilur (Jl.Coti ficando sibi obnoxias reddat. Vere" eaput gentirim
xn, 9).| Et per gressus pexseqnar,doctrinajni- fiam,' narn' populus, quem non cognovi, id est vistts
mices meos, id est tideles, qni inimieanlur mihi sum non cogriovrsse, non dando legera eis vel p;o-
mala vitatsua, JEicomprehendum: convincam scili- phetas, servivit, id est serviet inihi : et ad"hocrion
cct ralionabilitcr ab errore, ut de Slcphano legittir: erit tardus, scd in audilu' aurh\ obedivtl mi/ti.ld CSt
797 S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARSf. 708
qtiara cito auro corports praedicalionera ineam con- A . iram solaro flagellis caedenl me ct occident. Iracun-
cipiet, mibi mox obediet. Et bene ponitur auris ad dus dicilur qui facile el absque ratione irascittir.
exprobrationem Judaeorum, quia cura 1111et aure Et non soltim liberabis .-sed exaltabh me facienrio
aitdissent, et teslimonio Scripturarum, intellectu ne cedam ; nie dico, exemplmn ab insurgentibus in
credere noJuerunl. Genles vero scriptis carentes, rite, id est a poteslate eorum. Et antea quam exal-
auditu solo acquieverunt : dico quia genles obe- les, eripies me, resuscilando, a viro iniquo, id est a
dienl: filii vero rnei, id est Judaei qui filii mei esse potestate Judaeorum, qni singulariier vir dicuntur,
debenl, alieni a nie facti culpa sua : juxia illud eo quori in iuiquitale unum sint, et propierea, quia
prophelicurn : « Filios enulrivi et exallavi : ipsi exaltabis et eripies , confitebor tibi in nationibus,
auieni spreverunt me (Isai. i, 2). t Mentiti sunt, id Domine, id est veros confessores parjam : et in
est menlientur : et hoc mihi, id est hoc continget gentibus tit idem in Evangelio : < Alias oves habeo
ad bonorem mcuni : dicenles illi filii : < Discipuli quae non sunl ex hoc ovili. Et illas oportet me
fnrali sunt etim, et dixerunt plebi : Surrcxit adducere, et voce.romeam [audient (Joan. x, 16), >
(Ex Matlh. ult.). > Et hoc ad honorem Domini fuit. et non soltim confitebor ore, sed nomtni luo , id
53C»m eniindicerent quod dormientibus custodibus cst ad honoreni noininis tui psalmuin dicam , id est
discipuli furali sunl, plane mendacium esse paluit. B ! eas genles bona operatione laudare faciaro. Per
Qui eniin lunc dormierunt, quomodo discipulos has vero gratiarum acliones, nos reddere Deo gra-
furantes corpus Cbristi cognoverunt? Et per hoc liartim acliones inslruit.
q»K»dinentientur filii alieni inveterati sunt, id est in IN PSALMUM XVIII.
veiusiate Adae remanebunl : nolenles per Christt Titultis octavi decimi: Psalnms, altribuendus Da-
resurrectionem renovari. Et ipsi invelerati claucli- vid : in iinem, id est in Christum respi-
prophelac
caverunt, id est errabunt a sernith suis rece- cienti : vel in finem temporum, id est in tem-
dciido, id est a subtilibtts intellectibus Scriptura- unde Aposlolus : Nos sumus tn
riim suarnm. Clauxlus aulem dicitnr qui uno pede pore plenitudiiiis,
altero vero Ita et quos fines smeulorum devenerunt (I Cor. x, 11).
rcctc, inaequalilcr pergit. ipsi Propheta praevideus.praedicatores ad instructionem
claudicaverunt, intelJeclum unura. rectum in Scrn Ecclesiaea Deo millendos : et eorum officio roira-
pturis babentes, id cst ad lilleram; alterum yero bili ,
legem per sanclum Spiriluro exhibendam ,
tortum, iri.esi allegoricum. Et vere raentienliir : nara qua) immaculata erit el sancta : ad successoruni
Daminus vivii, iri cst, ego qui a Palre sum conslitti-
stiorttra inslructionera, sancti Spirittis agililate,
lus Doininus, in rcbus vivam qnera dixerunl nen
« tertia die > qtiod futururo est quasi praesens, sic gaudeudo prae-
resurreclurum, juxia iliuri, resurget I dicere intendit.
(Marc. vm , 31). Et quia vivara : benedicius, id
54 C<s'tenarrani gloriam Dei, id est apostoli, qui
esl laudaius sit Deus meus et a me a
et mcis. Et
siibliniitate virliilum dicendi sunt ewli. Extra narra-
exultelur, id est glorificetur per resurreclioiicm
id est iu propainlo , gloriosam essentiain Dei
meam : Deus atictor saluih , id est resurreciionis btinl,
ttl Joannes evattgelista : < In principio erat
mew : Deus dico jiiagnificans, id esl magnificaluriis Fitii,
iu virlutibtis : salutes regis ejus. Juxla Aposlolura : Verbum, » etc; (Joan. i, 1.) Et idem coeli
« Quqsjttslificavil, lios el inagnificavil (Rom. vniv, alia consideratione dicendi firmamentum aiinuii-
tiant, iil est aituuiniabunt opera ejus, iri est san-
30). > Magnos, inqtiain, faciet salvandos a me qui
sura rex ejus juxta illud : « Constilulus suin rex ;.b cta opcrat[iiae processerunt ex manibus, id est
eo (Psal. ti,6).> Salutes >/ero ponil empliatice : affectionibiis ejtis, id est opera qttae bunianus
ilico magnificans-: et hoc non ex roerilis eonmi, existens corporaJiter egit, ut Apostotus : « Non
scd iu primis faciens, id est faclurus miseticordiam jiidicavi me scire inter vos riisi Cbrislum Jc-
crucifixura (/ Cor. n, 2). > Et bene
Chrhto,\d esl regi suo David, roihi scilicet in rc- &um, et Imnc
suscitando : el post semini ejus, id est spiritalibus in hoc dicit eos firmamentum, eum enim in hoc
(llris ejns eundo usque in swculum fulurum, roiseri- rj 1 annunliandO firmi forent, fidet firmamentum in-
eordiam faciendo dc gencralione in gencraiionem. finnioribus erant. Qnamvis enira Christum Deum
Ilnc auiem quod Lntcrponjl, Deus, qui das, elc. , ellioinineinlicet moriuum etafllictum huraanis quo-
necessitatibus eireuraventum; Dominuin tawen
aposlrophe est ad Deiim cura graliarum aclione de que
hoc quori superius ostendil Patretu daturum : et hoc oinninm et regem Palrique consubslantialera an-
sic dicit: Dico benediclus Deus et ila sil: beuedi- nuniiarulo stulii ab inereduJis esse jutlicarentur, in
ctus sis Deus qtti das, id est dabis mihi vindictas de hoc lamen Hrini et immobites nuliatenus erube-
Judaeis ut superius ostendit sic : Odientes me dis- scendo persistebant, ut Aposloltis : Non erubesco
: et
perdidisli ct commiiiuam eos et delebo eos, et be- Evangelium : virttts enitn Dei est (Rom. t, 16)
nedictus sis qui subdis, id csl subdes poputos sub me, alibi : « Quod inftrmtim cst Dei, fortius est lioniini-
ut supradixi: cadenl sttblus pedes meos, cl popu- bus (/ Cor. i, 15). » Quia djxerat eos annuntialuros
kis quem non cognovi; elc Et ideo adliuc benc- gloriam et opera , ne putaremus quod indiserete
diclus sis, quia eris libetator meus ne cedam de omnia omnibus annunliatent, praedicil eos ctitn
inimictsmeis iracundxs, dc Judaeis scilicet qui propter discrctionc lioc acturos sic : dico quod cl t^loriam
7t» EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XVIII. 710
ct opera annunlitnfuiTt, ct hoc cum discretione. A & fuit debilis : sed ul gigas fuil, id est fortis ad coin-
Nam dies diei eructat verbum, et nox nocti indicat parationem giganlis quem niillus impedire potest:
scientiam, id est ipsi dicendi dies, id est clari et dico qnod fuit proeedens, et quamvis ex thalanto
fulgidi in doclrina illis qui sunl dies , id est splen- virginis processit: famen egressioejus, id est geni-
didi ininiellectu, utPauIus Dionysio, eruclaiit ver- lura ejus est a smnmo ernlo,id est a Patre, qui COJ-
bum : Filium Dct scilicet, id est ex profunda et in- lum est, dignitale Deitatis et sublimitate. Summum
teriori sapientia ipsis a Deo data profertur essenlia vero dicilur : non quod major sit Filio, sed quod ab
verbi Dei ad modum ructantium ex interioribus pro- eo ineffabililerFiliusgenilus estjuxlaillud: c Gene-
ductum. Unde Apostolus : « Spiritualibus spirilua- ralionem ejus quis enarrabit(/sai.iv,8)? >Etquarnvis
lia comparantes (/ Cor. u, 13). i Et ipsi etiam secundum egressionem alius sit in persona, tamen
existentes nox, id est parvi et non fulgidi multuro in oceursusejusest usque adsummumejus,id est occur-
doclrina, quantum ad iilosqui sunt nox in inleltectu, rit usquc ad suramitatein divinilatis cjus scilicet pa-
id est parvi et non fulgidi, indicant scieniiam eis, id tris. Quod est dicere: Lieet alius in persona, aequalig
est illa qriaeeorum scieritia, id est saecularis iiilei- lamen est in essenlia. Et bene pouit occursum', a
lectus eapere non polest; unde Apestolus : « Lac siraililudine eorum qtti sibi occurruni, ut in unam
vobis polum dedi!, non escam (/ Cor. IH , 2) : > B 1 roassant conveniant: ita et Filius Patri in summi-
et alibi: « Non potui vobis loqui quasi sprirituali- lale occurrit, id est cum eo in divinilate convenit:
bus, sed quasi carnalibus (Ibid.) : » et hoc faciunt secundum vero translalionem Hebraicam, in qna
mirifice. Nam non sunt. loquelm neque sermo- babelur : rln sole posuit labernaculum suum in
nes, eic., id est, non sunt linguae adeo diversae, eis, > sic dicelur, dixi quia eceli enarrant gloriam et
neque sermones adeo ornati, neque in dialectrca opcra ; et in omnem lerram exivil sonus eorum, et
neque iii rhelorica, quorum non audtantur, id iri fines orbis lerrae verba eorura,.. et_verum est:
est in quibus non audiantur voces eorum. Quo- quia in eis, id est per eos posuil Deus tabernaculuni
rum ponil pro ablalivo more Graecorum, id esl suum, id est humanitalem Filii sui, in. sole, id est
nulla est liogua neque ornatus sermonum qnos in maniresto : quam prophetae obscure praedixe-
ignorent : et quibus nequeant adaptare voces suas, runt : el hoc etiam per eos posuit in sole, quod ipse
ul in actibus Apostolorum : < Loquebantur variis tanquam sponsus procedens de thalarao suo. exsul-
linguis apostoli (Acl. n, 4). » Et haecnon annunlia- tavil ut gigas ad currendara viam. Exposilio non
bunt in occulto vel paueis, sed dilatate. Natn in mulalitr : ecce ostensio operum et scientiae : unde
omnem terram exivit, id est exiel, sonus, id esl supra dixit, opcra manuuro cjus annuntiat firma-
fama eorum , et in fines orbh lerrm verba, td est *C roenlum, et nox nocti indicat-scientiatn : et gloriam
praedicatioeorum. Unde Propheta : «ln insulis qtise Domini posuit per eos in sole : hanc seilicet quod a
procul sunl dicite : Qui dispersil Isracl congregabil suromoccelo egressio ejus, etoccursus ejus usque ad
etim, elc., (Jerem. xxxi, 10). t Eorum dico djeentium suinmum ejus : et hujus exposilio non mulalur. Sor
Deus pater posuii labernaculum suutri in sole, id est lem quia apervus omnibus esc pro aporto pouit ; et
Doniini, cum hominem in qoo verbum suum milita- cum ipse lantus sit quod a sunimo coek) egressio
vit, ad raodttm equiium in tabernaculis railitaniium, ejus: et oceursus ejus usque ad summura, non est
posuit in aeslutribulalionum, et ipse posittis non invite aliipjis audienliain qui se abscondat a calorq ejus,
sustinuil: scd qui per prophelas militaverat, ipse in id est qui raliouibits infideLUatemsuam possit pro-
personasoa exsullavit ad enrrendam viam, id estad tegere ab expugnarione spirilus ejus, qui per prae-
cito compiendam Palris obedienliam, quaefuiiei via dicatores ejus toquilur, Abseonderedicit a siraiUlu-
ad gloriam.ex eo tempore quo.fuit procedem de dine pugnantium, qui protegendo se sttb clypeis
thalamo, id esl de virginis utero : suo, iri est sibi abscondunl : ipsi vero infidetes qitacrentes se al;6-
congruo : ipse dico exislens lanquqm sponsus, id est condendo iiuriianis rationibus protegere, et excu^-
in ilto revera factus sponsus carnis humanae, quam sabiles facere nort possuntjuxta Saloroonem : < Non
sibi tunc corrjunxit. Secundum divinilatcni dico car- est fortitudo rteque sapientia conlra Deuin > (Prov.
nis suaesponsus : De qua desponsatione in canticis xxl, 30) : Calorem vero dicit Spirilum sancturn eo
sponsa Ecclesia Synagogae dicit ; t Egrediraini, quod sicut calor aqtiam in glaeieua indurataju te-
filiaeSioq, et videfe regem Salomonera in diademate, solvil, ita Spiritus sanctus in peccaiis et in in-
quo eoronavit eum mater sua in die desponsationis ftdelitate induralos : in fide et virtutibus rcsolutos
illius (CanMn, il). > Esl et Ecclesiae sponsus : el facil; de quo Doniinusin Evangelio dicit : <Cuiu
si non adeo, ut idera in canlicis : < Quam pulcbrae venerit, > id esl cum apostolis dalus per eos loque-
sunt mammaetuae, 55 80ror mea sponsa (Cant. IV, tur, « Hle arguet munduoi, > id est inexcusabiles
10) : > sed Ecclesiae sponsus secundum adoptioncm , reddet mundanos : < de peccalo quidem : quia ttot»
Ijratiae tantum. Carnis vero suaesecjjndum unionem crediderunt in me, » id esl convincet eos inexcosj-
personae. Thalamum dicit utertim virginis eo quod biles esse de hoc quod nou crediderunt io me, id est
in eo carni sponsa, Dei verbum conjuncium est, ttt de infidelitate sua; quae peccalum anlononwsiice
in thalaroo spousus sponsae conjungitur. DicO quod est, cum fidei virtus omniuin virlutum fuiidamen-
exsullavit ad cttrrendaiii viam.et inea ctirrenda non tttm sit: < De jtislilia aulcni: quia ad Palrein yado,
m S. BRUNONISCARTtlUSlANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS. I. 748
et jaai non videbitis me (Joan.. xv, 26), > id est ipsi A 'obscure ut vetus lex : et per iJJnd pnMenlani con-
. jarius dicebattt se- non posse justificari, cum nulium cipitur timor Dotnini sanctus, id est fanetos ft^-
babereut ompino j.ustum, ad eujqs coraparalioiiem ciens juxta illud Sapienlis:« Qoi tiraet Deura faciet
jiisli fierenl: sed de justitia quari) babere nolunt bona. (Eccle. xv, 1). > El quia sunt duo timores,
nqn uJterius.erunt excitsabiles. Nara ego penitus servilis scilicet et castus, et uterque sanclus : tner-
jystus smn et sine macula, ad cujus exemplum ju- queenim a peccatis cessare facit: dclerminat rie
siitiam habere possu.nt,et per hqc eonvincetur a Spi- quo hic intendat sic : limor.dko peftnanens in sw-
ritu sancto me justum peniius esse et sine macula : culum swculi, id est semper postquam habetnr du-
i quia adPalrem vado, > el ita quod jam non.vi- raturus, casttis sciiicet timor, de. qtio Apostolus :
debilis rae corporaliler aflligi et angustiari et cru- < Charitas nunquam excidit(/ Cotf xm, 8): > ser-
cifigi sicnt viriistis : sed amodo gloriosus ero eliro- vilis vero timor.adveniente casto, expellitur, Joanne
mortalis; Nisi enira justus el sine macula penitns Apostolo tesiante : « Perfecta charitas foras mitlil
essera, non. utique sic gloriose ad Patrem ascen- liraorem {lJoan. tv, 18): » has verojaudes delege
dendo immortalis fterem. < De judieio vero, quia Dei posuit: ut successoribua eam suscepturis cora-
priuceps 56 bujusmundi jam judicatus esl(/Md.): > raendaret. Repetit vero dua» de superioribus laudi-
Ac sl rikat Uli prius pef judioium, id esl per daruna- B bus,- addens aJiam quam. non dixeral, ut ex his
tioiiem originatis peccati, sic se de infidelitale et aliudaddai. Et quia judicia Deraini, id est prae-
justilia exeusabant, ad quid fidem et justitiam iia- cepta quaj judicantur conrplenda in lege Domini :
beremus-7 Nunquam adeo fldeles et. jireli erimus, suntuenj, et lioc est quod superius dixil : justitiae
quod judicium, id est daronalionem originalis pec- rectae: et.quia sunl;'«s<t/1caifl, idest justos facien-
cati non subeamus, sedde hoc judicio, id est per tia : et hoc est quod superius posuit. Timor Do-
hoi jadieiuro non ullerhis excnsare se poterunt : mini sanClus : •sed lioc tertium quod sequilur non
qtna prmceps Itujus mundi, id est diabolus, qui fuit superius positu.Ftv.hocsctlicet, et quia sunt in
hueusque raundi judiciom habuil,- jam judicalus semtdpsa eunfia, id est se concordia, non discor-
ett a me, id est, ablatum est potcntiae ejtts irope- dantia ut j'udicia saecularia : desidetabilia sunt, id
rium, ne in fidelibus et justis <us origrnale ulterius cst desiderari debent super dnrum et lapidem pte-
habestt. tiosum muttum,et per lias summas divittas innuit
Hoc jncidenli expostto, ad psalmunj r.edeamus: qttia omnibus diviliis desidcrabiltora smit, et dul-
dico qiiod non est qui se abscondat a calore ejtis: ciota snnt anirhafoiis ftdelinm super met et favunr
per quem carlorem dabiturlex; Et ttx Domini scili- ^ Uitransitivum est, id est super mel favi, qtiod de-
eet PHii per caterem ejus dala est-itJBKacttiato.eiJtoc^ lectabitius esl melle jara expresso. Vel potest legi
exponil, id «»t loneetteris ammas a peccalis, non non inlransilive , quoniam ittruraque rael •talis de-
solum corpoMi ut vetus le*, quaj, timore poaiiac lectabile est : et per has dtfas delrcias, quae dul-
roembrar, non volunlates a peceatis retrahat : qtiod eissiraaa. sunt, -denoiantrir omriibus deliciis esse
est ae 4t dicat: itiiinacuiala est, id esi iraraacti- dulciora, ut alibi Psakno-: < Quaro dutcia fauci-
fatos fBtcieris,adjutrice gratia eooperante.Et testi- JJUSmeis eioqtafa tua (Ptat^ cxnii«"W3'). » Et
ritonium, td-esf lex DomM, est fidete, id est fideles hocab auctoritale sic osteiidit : vere tfesiderabi-
ftcierrsr-Lex aulem ideo testimoniura dicitur : quta biba5-7 ctdulciora. £(<»»'*»» «ertfws/««»scilicet norr
sictn lestimonium a Patre, Filie jjmisswn, haere- factens se liberum suum, «ed servtim, et per oronia
dflaiis pigOus est-et retentio : sic et Jex a Dco nobis tibi obedientero. Custodit ea : qtit alitcr non custodi-
«Nmissa','ieierna- haeredilatie hobis pignns esi >et rel, id est non itivitus sed dillgenier, et ctim suinma
aTrita : el ipsam lestiinonimn esl pmslam patvulh, ^ustodia complett es, etbono suo cusiodh. Nam t«
iq*est, htimilibus sapimtiatn', id est brtetteelimi cwtMiemdisitlhestretfibutiomnhai et bene ponit
spiTitiiatetn; juxta illuil Evahgelii : rAbscdhdisti castodieiidis: haeeenirn rctributio est solummodo
liaeca, sarpfetilftrus, et reveJafsli tta parvulis' tLuc. pQ quae'pro1illis cirstodtlis in futuro retribuetur, sel
x,2I)f » et justithe Domim rectasunl, idestprae- hoeestquodaDeo custodirr" permittiJfrttur summa
ceptailltiis D6miiii'jusiitiae dicenda recta sunt: ct reiribuiione. -
ihde"fctft}prboatur," quia-ipsetnet afJetor praeoepto- Dico, qnia servris tutis ctjstodit j'udicia luh': deli-
rum^prhis ea complevtt : ut in A'ctiiius: apristolo- cta^veroqui* itttellrgii esseciistodienda? NuHus scili-
rum : «"Ojrie ecepit Jesus facere et' docere (Acl. cet, neeifte qrii tacit.;Ergo, Domine, tnunda me ab
J, 1, i >et sunt tmificdntes torda fideiium: rion cori- Occttlth meis deKctiS, qffar stb occtilto foriiite niei
tristahtcs iit vetusrlex Timore poenae,ul Dominus in pecCati otiuntur. ideoritie Occttlia dicurilur. "El ob
Evarigelio' : « Jttgum iheum suave est, ct onris a/imVfmennf&ten<¥6),'parce^ervo''fiiio,'M''est parce
iiteumtevetMait/t. xi,50);> et prmteplum Domim rirthi ne maculer'ab his qua? a sli^gestioiiibiis alio-
ItPirminalisotuios corriis in iirterlecttr:-hocvero rdem rum, vclab instihctu diaboTJ nascurtiur. Irieoque
est requtpbtrentcr quod snpra posuit : Sttpientiam alieha (licunUir : de qulbus Sapreiisdicit:« Fiii tni,
ptWftanipdrtiulh, Sed adlioc repetit ut cairsam ln- siletactaverintpeCcalOrcs/non acquiescas eis (frov.
terpooat: qusre acttlosilluminet: ideo scHicef,qriia i, lt)).'> Dico :ri|unifaet pjirce.Etborionieo liocfacies.
(fctWtiiitHMCvid est roanifesfrifli}adintelligendum,non Naro si delicta hon fueririr dritijinala»:er. id cst, rion
713 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. XIX. 714
habuerint me in dominio suo ut serviam eis : <Om- A tavit (Gen. xxvn, 36). Dico, nomen Dci J.icob ma-
iiisonini qui facil peccatniii, servus est peccali (Joan. gnificandurn, ut idem in Evangelio: « Non
quaerf
viu, 34). > Tunc immaculatus eto, id est innocens. Et gloriam tneam, sed ejus qui niisit me (Joan. vn el
tuncemKMtfatW,idestmundtiseroadWic/omaarimo, id vm). » Cum autem orat uf pugnans pro nobis prote-
esta superbia, qtiacdelictum maximiim recte dicitur gatur, eum regem inducit: regtim eniin esl pro sui
eu quoriper illam primum a Deo recediinus. Cuui regni salute pugnare. Et non solum prolegat: sed
eniin inobedientes sumus, conlra Deum superbiinus. et miitat, id est det tibi auxilium. Quod est dicere:
El per eaindera mulli ad uliiinum expugnanlur, cum Sit auxiliator ut roortero el diabolura vincas. Et hoc
calcalis vitiis de sanclilale sua in se gloriantur. de sancto procedat, iri est propter sanctiiatera luam,
Unde Prosper : < Sola superbia cavenda est in reclis quaetanta est ut le adjuvet. Et tueatur le; idetn est
faclis. > Vel sic : Si mei iniinici, id cst delicta quae quod supra posuit, proiegat, quod repelit ul catisam
praedixinon fuerint dominati roei. Et non mulanlur. addat. De Sion sciiicet lueaiur te, id esl propter
Tunc vero dictinlur non doroinari peccata, cum, so- speculaliouem tuam, quia specularis aeterna et re-
liim fomite insligante, actus non sequilur vel con- paralioneni hominum fuluram. De, causativa par-
sensus. Unde Apostolus : « Non ergo regnet pecca- ticula esl. Et memor sit ul ad effeclura perducat.
tum in vestro morlali corpore, ul oberiiatis concu- f» Omnis sacrificii tui, id est singularum injuriarmn
piscenliis ejus (Rom. vi, 12). » Quasi dicat: Est pec- eiobedieniiaruqi qtias pro honiiiiibus patieris, quae
calum in moriali corporo nostro, sed non regnet. Et erunl Deo dtilcia sacrificia. Et holocauslum luttm,
me eniundato, ciuiil eloquia otis mei, latia ul com- id est illttri supremum sacrificium, quod te tolura
placeant libi, id est laudes, prophetiaemeaeet oralio- in.cruce Deo pro nobis offeres, pingue fiat, id est de-
nes meaelibi placebunt, quae aliter nnn placerent. lectabile Deo : a similitudine pingtiium, quaedelecta-
«Non esl enitnspeciosa Iaus in ore peccaioris^JJec/i. bilia erant ad sacrificandum. Et bene ponil holocau-
xv, 9). > El non sola eloqitiaplacebunt, sed etmedi- stuni : Holon enini loiuni, causis autetn incensio
tatio cordis mei, id est quidquid mediiabor erit in sonat: ipse vero fuit holocausium, id est tolus et
conspeclutuo, id est in beneplacentia ttta semper, iri in corpore et in anima igne passionis incensus. Hic
est tibi placebit semper, o Domine adjutor roeus, id aulem eum sacerdotem inducit. Sacerdotum enira
est cooperator ut bene operer, et redemptor meus est pro populo sacrilicare. Cum vero Christus sic
a vitiis, ne peecem. Deo sacrificavit, pro sui resurreclione, ineinbrorum-
IN PSALMUMXIX. que salule, ipsa obedienlia Patreni oravit. Tribuai
Tilulus decimi noni. Psalmus David prophelae. /n P tibi secundum cor tuum, id est quidquid cor luiitn
finem, id esl in Christum respicientis. Vel in fiiiem, desiderabit, id est resurgere et homines salvare. Et
id est in consuminalionein teroponnn, ul in sttpe- hoc idein esl in sententia, quori et superius posuit:
riori psalmo. ProplielaprasvidensCliristum regem scilicel inemor sil oiunis sacrificii tui; sed ideo sic
nostruin cuin pro nobis bellalurus sit conlra diabo- ponit, ut ex nimia affectione oslendat non solum-
lum, et sacerdotein eliain nostrum esse futurum, - modo sua obedientia, seri etiaiu pro nobis bona cor-
Ctimpro nobis corpus et animam Deo sit in cruce dis afiectione oralurum. Et cuin non solum sis inde
oblalurus, orat Deura Patrem pro eo, ul eum in liabilurusqualemctinquecordis affeclionein, sed affe-
passione pro se oranlem exaudial. El scilicet ul non clionem cuui sumtnis el ineffabilibus consiiiis dis-
cedal el resurgat. Et pro humano genere ul salvetur, poriendam, omne consilium luum confirmet, id est
eum oranlem exaudiat, et desideria ejus compleat omuia consilia lua firma facial et efiicacia, scilicet
el consilia confirmel. El non irieo oral, ut pro eo ut contingat caecitasin Israel, jttxta Apostolura : <Ut
necesse sil orare, seri ut hoc fuliirum osiendat. Et pleniludo gentium intret (Rom. xi, 25), > et ut vetus
nd exemplum conlemporaneorura stiorura, quantum cbirograplium Ailsemorle ttia solvalur : et contra
hujusce rei desideriuin habuerit inntial. Nobis etiam multa quae ineffabilia sunt. Et cum boc continget,
in tcmpore pleniludinis exemplura bonae dileclionis D Imlabintur ego et mei similes in salulari tuo, iri est
erga eum habendaediraiilat. in salvalione lua. Et non solum laetabimur, sed nos
Exaudial te, o Clirhte, id est sic ut impetres au- hic bene operantcs in nomine tuo, id Cst in honore
dial te Domnus, Pater vel Trinitas oranlem pro le nominis tui: non a.d honorem noslrnra : mngnifica-
et raembris. /» die tribulationh, id est in tempore bimur, id est magni et gloriosi per te erirous in par-
passionis, oralurum scilicct et affectione et verbis ticipalione immortalitatis et benedictionis luae, ut in
et obedienlia, ul in seqtienlibus expouetur. Dico, Evangelio Dominus : < Jusli fulgebunt sicul sol
eraudiat, in hoc scilicei, Protegat te pro nobis in (Matth. xm). > Et Aposlolits :« Quos vocavit, illos
passione pugnaltirum, ne cedas. Et nomen Dei Ja- magnificavil \al., glorificavil] (Rom. vm, 30), > hoc
cob sit inde causa, id esl hoc quod quaeris roagnifi- interposito, revertilur ad oraiionem *ic : Dico, me-
care nomen Pattis, quem Jacob Deuro reputal, id raor sit. Et tribuat tibi secundum cor luuin : et im-
esl fortes luctatores 58 contra v'lia> ^el 1ul erit pleat Dominus omnes pelitiones luas, bas scilicet:
non solum Deus Judaeorum, sed etiam gentium, quae « Paier.clarificaFilium tuum (Joan. xvn). >Etalibi:
sunl Jacob, id est supplantantes benedictionem, et « Volo, Pater, ul ubi ego sunt,. iilic sit et minister
juntores, ut Jacob junior fuit, qui ev Esau supplan- Hicus(Joan. xji).» Et ltoc potuit intelligi superius
PAIROL. CLII 23
713 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 716
ubi posuil : Tribuat libi, elc. Sed ad hoc ponit. A l menler super satutari tuo, id est de salvandis luis
ut innuat non soltiin desiderio, sed hoc etiam se per se. Vel exsultabit vehementer supcr salulare
verbis oraturum. Et ne pulareturexdubietaleorare, tttum respiciens, id est considerans illos quos per
sed se lioc qtiod orat certissime scire futurum, sic eum salvabis. El vere laelabitur, et exsultabii. Nam
confirmat :<Juamvis sic orem, tribuat tibi, elc. Ta- desiderium cordh ejus tribuhli, id est tribties ei, id
men nunc cognovi, id est jam certus sum; non so- est resurgere et mundum salvare : Et non fraudasti
luramodo cura fiel, cognoscam quia salvum fecit, eum, id est non diminttes eum volunlate labiorum
id est faciet Dominus pater Chrhlum suum, Jesutni ejus, id est bona volunlate, quam ut coropleas, la-
scilicet, id esl rcsuscilabil. Et exaudiet iltum oran- biis orabit, id est resurgere et munduro salvare. Et
tempro membris. Et hocde cmlo sanclo suo, id esl hoc esl illud idem quod dixit: Desiderium cordis
pro hoc quia cst coelum sanclum ejus in sublimi- ejus trihuisti ei; sed ad hoc iterum sic ponit, ut euin
late virtulum; elhic de causativura est. Velhocscilicett non solum desideralurum, sed eliani oraturum oslen-
exaudiet; quodsa/us.idestsalvalipereumdicendi sa- dat. Vel non fraudaslieum, denegando volunlatcin
lus emphalice, erunl in poleniatibus,id est in polentiisi labiorum ejus. Et ecce causara quaretribues et nou
dexlerwejus, id esl erunt potentes in virtutibus quaedi- fraudabis. Quoniam prmvenhti eum, idestpraevenire
cunlur dextera Dei, eo quod digniora sunt prassen-. B ' facies eum omnes alios : in
benedictionibus, id cst
tibus bonis ut dextera laeva dignior est. Praesenliai in exallalionibus dulcedinis virtutuin, id esl exalta-
•
59 vero bona dicunlur laeva, eo quod sint minusi bis eum prae omnibus sanclis in riulcedine virlulum,
digna, ut in Cant. sponsa de sponso : <Laeva ejus; adeo scilicet ut nihil peccati sit in eo, quod nulli
sub capite meo : etdexlera ejus amplexabitur mei alii continget. Juxta illud : « Nemo mundus a sord',
(Cant. ti, 6). » Dico quod salvati erunt polentes ini nec infans cujtis esl unius dici vila super tcrrani
dextera. Non salvati autem hi, id est alii eorum po- (Jeb. xiv). > Vel praevenisti, id est in principio in-
lenles in curribus. Et hi, id est alii in equis. QnodI carnalionis suae pones eum in bcnediclionibus duU
est dicere: Erunt potentes in saeculari pompa : aliii cedinis, id est immunilatisa peccalo, ct in vir;uii-
plus, alii minus. Per currus major pompa; perequosi bus, cum caeteri prius soleant poni in nialediclioni-
vero rainor designalttr : major enim triumphus erat; bus originalis peccali, quod in baplismo deletur.
qui in curribus, quam qui fiebat in equis : Dicoi El per hoc dignus erit ut non fraudelur. El exponit
quod iili potentes erunt in curribus et in equis. Nosi ipsara voluntatem sic : et quia adeo dignus a te fiet,
autem, talia contemnentes, in nomine Domini Deii quod sic praeveities eura, posuisti ei, id est dabis ei
nostri bene operantes invocabimus, id est orabimusi . in capite, id est in initio praedicationissuae,coronam,
euin voce, operibus et bona affectione. Dixi quodI id esl collectionera fidelium , qua circumdabilur ct
illi polentes in curribus et in equis erunt. Et per ornabitur ut caput corona. Coronam dico sanctam
hoc ptitant se felices et stantes firmiter etexpeditos i de lapide pretioso, id est de lapidibus pretiosis : de
ad omnia facienda. lpsi autem per lioc obligati sunt, apostolis scilicet qui fulgidi suiit in virlutibus el Deo
id est impediti ne salutcm suam operentur. El quii chari : sicut lapis pretiosus fulgidus et omnibus cha-
i)ene se slare credunl, ceciderunl in mortem vilio- rusesl. El postea vitam petiit, id esl pelet a le 60
rum. Nos autem quos depressospulant, surreximus, et affectioneet bona operalione. Et tribuhii, id est
per bona opera a peccalis, el non per nos, sed erectii tribues ei, post complelam obedientiam, longiludi-
tumutn te. Dixi quorilaetabimur in salutari Christii nem dierum, id esl longissiroam vilaro, duraluram
et magnificabiinnr; el ul hoc sit, Dorainepaler, sal- in smcutum istud praesens, et in swculum swculi Im-
vum fac resuscitando regem Filium (uum : et lui jus subsecuiiviiro, id est semper, ut ait Paulus apo-
rex exaudilus, exaudi nos, a damnalione originalii stolus : « Christus resurgens ex morluis jara non
edttcendo nos, id est me el mei conforraes, indie quai morilur, elc. » (Rom. xi, 9.) Et ipse volct habere
invocaverimutte, \d esl quam cilo le orabimus : illii magnam gloriam in resurreclione : Et inagna crit
qui vivi erunt opere el devotione; illi vero quii D ] gloria ejus in salutari tuo, id estin salvatione lua,
morlui affeclione spirituali. quandosuscitabis eum a raortuis. Et ipse volet lia-
IN PSALMUMXX bere gloriosa el decora membra. El in impones, id
T.ilulus vigesimi. In finem Psalmus David. Et hic> esl fundabis super eum ut sit firmamentum et caput
utsuperior exponilur. Ilic inlendil propheta quodI eorum, gloriam, id est gloriososscilicel, el magnum
in superiori psalrao oravit, ad fidem noslram et con- decorem, id est magnifice dccoros in virlute et san-
temporaneorum suoruin enunliare, Chrisluro scili- clilalc. Unde Aposlolus : <Siipcraudificalisuper fun-
cet viriliter acturum, et orbem salvaturum. el ini- damenlum apostolorurnet prophetarum,etc. >(Ephes.
micos jusle, el in hoc sicculo el in futuro daranatu- ii, 20.) Et dignum crit ut super eum iinponaniur.
rtim. Et hocsic dicil: Quoniam dabis eum in benediclionibus membro-
Domine paler, rex, id est Jesus Filius tuus, tmla- rum suorum, id est in exaltalionibus, ut exaltet iu
bitur\a virtute tua, id est tti dabis ei virtutem con- virlutibus suos, de gcneralione in geiieraliouein us-
stanliae in passione : et in ea sic viriliter aget quod que in swculumsmculi. Interposita causa, revertitur
ad laelitiamvicloriae resurgendo pervcniet. El non ad bona quae daturus csl ei Pater, q-uacemimerare
solum pro virtute (ua lactabitur, sed exsultabit vclte- coepit : Dixi quia volet: et impones super eum ma-
717 EXPOSITIO 1N PSALMOS.— PSAL. XXI. 7!8
gnuin decorem. Et volet eliam laetari de gaudio bea-- A f xi, 50).» Et cogitaverunt consilia, quw non potuerunt
liludinis suorum in futuro. Et tu twtificabis eum int stabilire, id est me in morle detinere, sicut ipsi ad
gaudio suorum quod habebunt cum vullu tuo, id estt Pilatum dixerunt: <Jube cuslodiri sepiilcruin(iM7it//i.
quando erunl in praesenlia lua in coelis. Unde Apo-- xxvn, 64), > elc. Et inde haec ctecitas eis contingei
stolus :«Rapiemttr obviam Domino in aera, et sic; ut haec consilia cogitent. Quoniam pones eos dorsum,
semper cum Dominoerimus (//Tness.iv,17).» Ett id est spretos a le, ut res quaepost tergum abjkitur,
merito habebit per te liaec omnia quae dixi: Quo- dorsum, eos emphatice dicil. Et ne putaremus qtiod
niam ipse rex sperat, id esl spem habebit in te Do-- nullius esset poslea miserturus, sic addendo deter-
mino : non in lerrenis, et ideo non commovebiturai roinat: Dico quia pones eos dorsum, et non omnes.
bono proposilo suo. /n mhericordia sui Althsimii Nam prmparabh adhuc, id est reslitues; vultum eo-
confidendo, ut idem in Evangelio:« Non mea volun- rum, id est visus eorum roenlis qui exstincius estper
tas, sed lua fiat (Luc. xxn, 42). > Facit apostro- inlidelitatero. Et hoc non in omnibus, scd in reli-
phara ad ipsura regein satagendo de salvandis, etl quiis, id est in illis qttos reiinques salvandos, unde
enuntiando de damnandis sic : Dixi quod sic glorio- Apostolus : < Reliquiae salvaefienl (Rom. tx, 27). >
sus eris : sicul oslenditur contingel. El cum sic glo- Vel prmparabh vultum eorum in reliquih tuis, id est
riosus eris, inveniaiur manus, id est polentia viriu-• B E per Eliam et Enoch, quos ad hoc opus vivos reliqui-
tis tuac omnibusinimich luh, tara Judaeis quam gen- sli; el ut haec omnia ilant, o Domine, exallare , id
libus, idest cognoscant tepotentem et ad te con- est polens appare; in virtute lua, id est exercendo
vertantur.Maiiumponilpropoienlia,quiainmanibus i virtutem luam quatn praedixi, scilicet resurgendo, et
operamur et virtutem habemus. El si per se noni tuos glorificando, et inimicos perdeudo. Nos aulem
possunt invenire cum debiies sint, dextera lua, idI cantabimus et psallemus virtutes tuas, id est celebra-
est potentia raisericordiae luae inveniat per praedica-. bimus has virlules tuas, canlico bonae affectiouis,
tores omnes qui te oderunt, tam Judaeosquam genies, et psalttio, id est bona operalione; quod est dicere :
tibi credere el obedire nolentes. Non dicit omnes, Adhonorem virlutum tuarum bene cogitabimus et
ideo quod omnes inveniendi sint: sed laroen ex operabimur.
affeclionenimia pro omnibtts orat. Oro ut inveniasi IN PSALMUM XXI.
omnes qui te oderunt. Et vere multos invenies, etsii Titulus vigesimi priroi. In finem pro assumplione
non omnes. Eos vero quos non invenics, pones ut: maiutinapsalmnsDavid. Quodsic exponitur: Psalrous
clibanum igitis, id esl similes clibano ignito. Quia iste altribuendus est David, id esl Christo tendenli
sicul inlerius clibanus ardet, ila ipsi interius mala „ in finem, id est in victoriara qua) frais est cursus
conscientia ardebunt; in tempore vultus lui, id esl obcdienliaeejus. Ubi vero nos hic habemus ia finem:
irae luae : in die judicii scilicet. Unde Paulus:« Te- Hebraei habenl, viclori. Vel in finem, id est in per-
stimonium reddente conscienlia eorum, et cogita- severanliam; David dico agenii pro assuniptione
tionum inter se invicem accusanlium (Rom. n, 15).> matutina, id est pro resurrectione quae contigit
Quia vero in vultti ira solet apparere, vullura pro mane, in qua Deus euro assuropsit de humilitate ad
ira ponil: ul alibi Psalmisla : < Vultus Dominisuper gloriam ; de mortalitate ad iramortalitaleni. In He-
facientes mala (Psal. xx, 17), > elnon solum ponen- braica vero translatione habelur pro cerva matutina,
tur ut clibanus : sed et Doroinus conlurbabit eos quod idem esl in senlenlia. Quasi dical : Agenti pro
trislilia et melu : in ira tua, id est quando videbitur cerva matulina, id esl pro ianilia cervae, id esl hu-
eis iratus dicendo:« Disceditea me, maledicli, > etc. maniialis suae in mane gavisurae. Quod est dicer.e :
(Maith. xxv, 41.) Et eos conturbatos devorabit, id Pro Iaelitia resurreclionis. Cerva vero Christi huma-
est submerget ignh aeternus : ut in Evangelio : nilas per simiiiludinera dicilur. Cervarum enim et
« Ibunlhiin supplicium aeternum (Matth. xxv, 46). > etiam cervorura est mane pro diei adventu nimis
Et non lantummodo eos conlurbabis : sed fructum, gaudere ; ita el Cbristi buinanilas in roalulina sua
id est filios, iinilalores scilicet, coram perdes, de terra D resurrectione pro aelernilalis adveutu gavisa esl. Be-
vivenliuin delendo, ut alibi Psalmista : « Deleantur ne vero feminine cervam ponit, cum ejus humanitas
de libro yiventium, et cum juslis non scribanlur • incarnali Verbi sponsa dicalur. Et est hic vox ca-
(Psal. LXVIII, 29), > et non solura de lerra viven- pitis, quiddaro unde posset dubitari, ut solvat postea
tium, sed hic eliam perdes semen, \d esl eosdem ii- proponenlis : quare scilicet eum Deus, cura arieo
lios eorum, a filiis hominumsegregando hic, id est juslus essel, in passione dereliqnisse visus esl cuni
a fidelibus Ecclesiae,qui sunl imitatores propbela- sic permiserit eura affligi. Orat etiam de conslanlia
rum et apostolorum, qui fuerunt homines, id est ra- in passione, et de resurreclione ostendendo potissi-
tionabiles : Dixi quod pones eos et conlurbabis; et me ad inslruciionem lidei nostrae, eliam genus pas-
merito. Quoniam dectinaverunt in te mala, quaeti- sionis suae, et quis fructus inde' sil fulurus. El boc
inuerunl snper se ventura, si le regero stium face- sic dicil:
rent, scilicet amissionem loci et gentis. Voluerunt Deus qui omnium cominuniter es. El Deus meus
eniin te mala passionis passururo, ne Iocum et gen- specialiter, idest roihi personalilerunitus: Vel, Deus
tero amiiterent. 61 Unde Caiphas : « Expedit ut meus, cui specialiter prae omnibus obedio ; respice
unus moriatur homo, et non lota gens pcreal (Joan, mc, auxiliando necedain ; el ut resurgam, quero Ju-
719 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I. /20
d;ci repulanilo vilom dedignanlur respicere ul mise- A J exaudies; ethocquoilnon cxandicnliir.noneriloa' in-
rcantur. Et hoc quod brevilcr ponil, respice, in se- sij.ienliammihi, sed ad uiilitaiem et doctiinam.Nam,
queitlibus late exponil. Dico Deus meus ; el cnm sis juxla Apostolum:« Virlusininfirinilate perficiliir(//
Deus raeus, specialiter quaerendum esse videlnr : Cor. xn, 9). > Et alibi Psalmisla : < Disciplina tua
quare me dereliquisli ? id esl quare visus cs ine de- correxit mc, > e c. (Psal. xxvn, 37.) Dico qnia non
reliquisse ? Sequitur solulio. Verba detictorutn meo- exaudies, el ideo virieberis elongalus. Tu autem ha-
rum, metnbroruin futtiroruin, id est postulaliones bitas, iri cst, taiv.ennon exaudiendo, in sancio, id est in
quas mei fnturi faciunt, pro delictis suis purgandis: sancla collectione raembrorum meortim. Unde pro-
pelunt ut sis longea salute mea corporali, id est ut pheta: « Inhabilabo in illis, et ero illorum Deus-
non salves me a morle corporis. Non ponit verbaco (// Cor. vi, 16 ; Lev. xxvi, 12). >
qtiod verbis agant, sed quia sicnl aliquis verbis po- Ostensa quadam causa, quaie videatur (!erelicliis,
stulat; ila et raiscriis dclictorum suorum ai eum adjungilaliam vehemenliorem, sic. Dico: Dereiiquhti.
clainabani, sicut de sanguine Ahel ad Cain a Domi- Et vere videris dereliquisse, o tu, laus Isrctel, quein
iio dictum esl: < Ecce vox sanguinis fralris lui Abcl laudaverunt bona devolione et operalione patres an-
clamat ad me 62 fle lerra (^en- IV>*0)- » U"asi ' tiqui de genere lsrael. Vel qui fuluruses per me latss
dical : Postulationes meonim pro ablutione delicto- " roeorum Israel fuluroruro, id esl, te in conlemplaiio-
rnni suorum, stinl causa quare a te sic dcrclinqtiar. ne visurorura. Nam in te speraverunt palres noslri,
Vel polesl esse remolio sub inlerrogatione, sic : Di- qui niinus digni quamego fuerunl. Dico, speraveruni;
co, quare me dereliquhti ? An verba detictorum meo- et ideo liberasti eos a tribulationibus. El non solum-
rum, id est pelition»s peccalorum qtiae fecerim modo speraverunt, sed ex ore ad te clamaverunl et
agunt hoc ul sis longe a sulule mea corporali. Quod salvi facii sunl. Et boc illud idem est qued superius
est dicere : Expelunt boc delicta mea ne me salves? posuit: Liberasli eos; sed ob aliani causam repelit,
Non scilicet. Et exponit in quo videatur esse de- scilicel quia dixcral: Ad le clamaverunt. El non so-
reliclus, sic : Dico, deretiquisii. El vere visus cs de- lummodo salvi facli suut, sed in te speraverunt, et
reliquisse, o Deus ineiis , specialiter. Nam egn cla- nonsunt confusi, id esl superati ab bostibus, sed vi-
mabo, id csl videbor a Judaeisclamare menlis affe- clores fiieiiiut ul filiiIsrael sub Moyse. Hic per litte-
ctionc, per diein loium passionis meae ut evadam. ram inintis dicilur, et magis iniclligitur. Nam ciim
El non exaudies, id esl videberis me non exaudire ; dicit, non sunl confusi, inieliigilur quod viclores fue-
vel revera clamabo cl voce et affeclione, ul liberer, runt. Dico quod illi salvi facti sunt. Ego autem adeo
nolens laraeu exaudiri ; sed ad confortalionem de- f, justus, sum vermis et non homo , id est, videor adeo
bilitalis ineoriiin qui limcnles in lormenlis fuluri vitis ad inicrficiendtim ul vennis, qui sine quoiibet
suni, ne posiea dc praemiodesperent clamabO: et non respeclu damni perimilur. Et nec eiiaro homoab63
exaudies ul liberer, ul in Evangelio :<Pater, si pos- eis esse repulor, id est ita me interikitint, quasi non
sibilc est, transfer ealicem hunc a me : verumla- esscm homo. Vel ita : Ego sum vermis, id esl vernti
nien non quod ego volo, sed quod tu (Matth., xxvi, similis. Nam sicul vermis de nuce vel de aliquo
59). » Et nocte, id est in mane resurreciionis ciim fructu sine seminc nascilur, sic el ego de Viigine
adhuc tenebrae noclis erunt; clamabo ad le, non sine seraine natus sum : et non homosirnpliciter, sed
verbis, sed ipsaobedienlia morlis, idesl clamor illenon eiiani Deus, el cuni in lantumdigniis sim nl vermis
cedetad insipieniiammihi,id est non inde a le reputa- sim el non homo, laincn snin opptobriumIwmiitum,
bor insipiens et iudignus inipctralione, sedluncexau- id est lanium viileor eis vilis, quod omnibus homi-
diesmeresuscitando. In alia translalione habetur : Et nibus, quortim stiin parliccps naturae, opprobriuro
nonsilebis, id esl respondebis meae petitioni, non csse videar. El, ul vehenienlius dicam : sura ub-
loquendosed resusciiando. Vel sic : Et non silentium jeclio plebis, id esl purgamcnlum omnis plebis cum
mihi a te erit, sed responsio. Et hic eadem sententia interficior, sicut sordes cum a tloinibus abjiciuntur
est: Dico, visus es dereliquisse, et esse longc a sa- D eas purgant. El quia sum opprobrium cl abjecsio,
lule raea; el non exandies. Tu autem, id esl tu ; omnes videntesme, id csl, consideraiites me lalera,
quamvis boc sil, habitas, id csl indesinenler maiics, iri esl opprobrium et abjectionein, noit Dcum el bo-
licet videaris elongams. ln me Sancto sanctoiuin, ininem, derherunt me, consptiendo et colapliizando.
anlonomastice, vel quia dixeral se derelicliim esse Et non solum sic me deriserunt, scd ctiam locuti
in morte propter verba, id esl propier pciitionesi sunl labih, non corde solo ; el loquemlo ntoverunt
deliclorum stiorum inembrorum ut compleantur, ue capul derisorie. Dico, locuti sunl, dicentcs : Speruvit
pulareturquod siiiiiliterper omnia exaudirentur; lioc in Domino, id est dicit se sperasse in Dotnino; eri-
tolum remotio sic esse polest: Dico quod vcrba <!e- pial eum de potestate nostra. Salvitm fitciai etim a
liotorum illoritra poslulantul sis longea salutc inea; uiorte, quoniam vult eum, id esl diiigil euni sicul ipse
el in hoc exatidiuntur, el lamcn non ptileiil se: asseril, ul in Evangclio : < Confidit iu Dco, libeiet
per omnia exaudiendos esse, o Deus meus. Nami imnc euin si vult, > etc. (Matt. xxix,45). Et hoc to-
ego ctamabo, id est mei clainabuiit ad te per diem, ttim est ac si dical: Ilaecest causa quare derelict>|tj;"
id est per prosperilatcin, ne deficiat, ei non exaudies. videor. Nam palres noslrosqiii niiniis me digni..
Et nocle. id est oer adversitalem, ut deficial. Et non runt, exauditos de tribulaiionibus libcrasti. M«
721 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. XXI. 722'
qui usque adco dignus sum, ul libi sim coristibstan- A J liqttescens in medio, id est in communilale ventris
lialis, ita vilero ut verniem, el opprobrium, et abje- mei, id est apostolorum, qui, cum pritts ossa esscnt,
clionem, el derisum esse permisisti. Solulo quod id esl, fortes in fide, facli sunl debiles ut venter.
proposuil, et incidentibus cattsis exposilis, orat ne Quod esl dicere : Sicut cera ad aspecturo ignis
se Deus inadjutum relinqual cx lolo , praemittendo liquescil, ita et fidei doctrina ad aspeclura passionis
quoque meriium per quod dignus sil exaudiri. Et mecein ipsis deficit, et non in paucis, sed in omni-
hoc sic dicil: Ipsi sic omnesderiserunt me, putantes btts comimnjiter. El ideo cor meum factum est tan-
a te derelictum esse. Tu vero ne discesseris a ine, quam cera tiquescens; qnia in eis aruit virlus mea,
ne cedani, el ut resurgam. Et vere scioquod non di- quaeprius floruit in roiraculis, id est, defecisse visa
scedes, quoniam tu es qui extraxhti me de ventre, id esl potentia mea, fragilis reptitala ab eis tanquam
esl, tu solus causa fuisli qtiare nascerer. Aliorum testa, quae cito frangi potest. Unde et ipsi dixcrmtl:
vero quodammodo palres generantes causa sunt « Nos sperabarous quod hic redempturusessel Israel
quare ipsi de ventre exiralianlur et nascanlur. Et (Luc. xxiv, 21). > El ideo aruit in eis virtus mea; quia
lu es spes mea ab uberibus matrh mem, id est, in te lingua mea adhwsil faucibus tneis ut non loqiteretttr,
semper speravi, ex quo matris ubera stigere coepi. id est, quia viderunt me lacentem ut reum. El ideo
Et ex utero projectus sum in te, id es!, ut tibi "' adhtic quia deduxisti me in pulverem mortis, id est,
personaliter unirer, cum omnes alii in prima nati- quia pulaveriint ut sic me permisisses duci in mor-
vitate in Adam projiciantur, ut siut ei in peccaloori- tem, ut pulvis efficerer sicut alii morlui. Et ideo vi-
ginali conformes. Dixi qnia est spes mea ab uberibus: sus sura deductus in pulveremmorlis ; quoniam lur-
et ut expressius dicam : Deus meus es lu de ventre pissima morte condemnatus sum. Et expoitil qua
•natris mew, id est habeo le Deum ex qtio fui in mortc.
venlre, ideoque ne discesserh a me, id est non me Quoniam circumdederunl me ul caperent canes,
dimittas iiiadjulum. Et nccesse est ut liocorem. id esl minislri tnu/ti, irrationabiliter iu me obla-
Quoniamtribulatioproxirnaest, id esl, in carne trantes : qui ad eoruiu salulem veneram, sicut ca-
tuea non in membris, neque in ainissione rerum. Et nes saepe sibi auxilianlibus oblatrant. Etme capturo
non est qui adjuvel, nisi lu. El expouit tribiilakionem concilium malignanlium, id est, principuih maligne
sic: Circumdederunl tne, ul caperenl, vituli multi, in me agenlium, obsedit, id esl circumyallavit accu-
id est, iniiiti de plebe lascivi ul viluli, nulla causa, sationibus ne evaderera. Et postea : Foderunt ma-
sed sola lascivia sua me capienles. Et me captum nus meas etpedes meosin cruce. El adeoexlenderutil,
obsederunt, id est, accusationibus sttis circumvalla- quod dinumeraverunl omnia ossa mea, id est, diiiu-
verunt ne evaderem. Tauri pingues, id est, Judaeo- nutnerare potiierunl. Ethocscelere palrato, non tlo-
riim principes cervicosi etsuperbi ul tauri pingues. luerunt; sed ipsi quos salvare veneram, quibus mi-
Et non ex meritis meis malis, sed sola pinguedine, raculafeceram, consideraverunl, el {pro scilicel) in-
id esl, superbia sua. Et ipsi, el viluli et lauri, ape- spexerunt, id est in delectalione aspexerunt rne iit.
ruerunt os suum superme exislenlcs, id estse superio- Cruce posiluro. El postea divherunt sibi vestimentti
res me reputanles, dicentes : < Crucifige (Lnc. xxiu, mea, et super veslem meam, qtiae iuconsutilis eral,
21). > Existentes sicut leo, id est, crudeles ul leo miserunt sortem cui cedcret, « nolentes eam scindere
repiens quanltim ad vitulos, qtii roe rapuerunt, id (Joan. xxix, 24), > quia prcliosa erat. Iri divisione
esl, irralionabiliier ceperunl. Et rugiens, id esl, ir- vero vesiiineniorum, eoruro avaritiam ostcn.lit, praa-
ralionabiliter in rae freroenles, ad modtim leonis. dicens etiaui hoc prophetice ad inslruclionetn fidei
El boc quantum ad oinnes ei vilulos el lauros. Et sttcccssoruin. Polest eliam in hoc figura denolari.
non solum hoc fecerunt, sed et effusus sum, id est; Vestimenta enim discissa , Scripturas designant,
anima effusa esl de corpore. Dico effusus sum ego,, quae vestimenia, id est, munimenla Ecclesiae sirot,
dico exisiens sicut aqua, id esl, similis aqtiae, quae'. quae Dei corpus est, quaeab hoereticismale exponen-
effttsa ruinam parare Solet; sic et ego effusus hosti- p do scitidunlur, ut alibi Psahnisla:« Qtiaetu perfecisti,
bus meis ruinara parabo, id est deslructionem. Undes deslriixerunt (Psalm. x, 3). > Veslts autera quae in-
in Evangelio : < Ecce posilus est hic in ruiuam.etin i divisa.sorte data fuit, fidem incorruplam significat;
resnrrectionem roultoruro in lsrael (Luc. n, 34). »> qtiae vestis est fideliuin, (juaescindi ab haereticis non
Vel sie: Effusus sum in morteni sicul aqua, id estt potest; qnae eiiam sorte, id est, Dei electione fide-
ouin lanta 64 vilipensione, quanta aqua cffunditur. libus futuris dalur, non eoruin meritis. Vel ila potest
I leoquedhpersa sunt in fugam omnia ossa mea, id1 legi ab illo loco ubi dixit : Sicut aqua effusus sum,
i- etc. Dico quiaaperuerunt super meos suttm. Et etiam
esl populi qui sunt robustiores in Ecclesia, sicut ossa-
robustiores partes corporis sunt. Unde scripuim est:: effusas sum ab eis in inortem sicut aqua existens,
< Tunc discipnli otnnes, relicto eo, fugerunl (Matth. id est comparabilis aquae. Nam, sicut aqua lavat
xxvi, 56). > El propheta : « Percutiam pastorem, ell corpora, sic el ego morte mea anitnas originali labe
dispergenlur oves (Zttclt. xm, 7). > Et non soluniI ablui. Dico quia effusus sum ad boc ul essera aqua,
dhpersa snnt ; sed eliam cor meum, id est doclrtuai id esl purgaiio. Et sic scilicel fui purgatio : dispersa
quae processeral de corde meo quam eos docueram,, sunl scilicel ad praedicandtim per loium mundum
id est, me resurreclurtnn, esl facium lanquam cerat posl roortem meam, omnia ossa inca, id est discipuli
723 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 724
niei, juxta illud Evangelii : « llli aulem profecli, A nium, id est a superbis persuasionibus Judaeorum,
praedicaveruntubiqtie, elc. (Marc. xvi, 20). > Et per ne eis consenliam; qui dicuntnr unicornes, id est
illa ossa, cor meum, id esl, doctrina prophetarum unicam superbiam habentes, et excellentem prae
meorum, quacprocesserat de corde meo, id est, de cacteris omnibus : sicut unicomis itnicuin habet
voluntate mea, quod cor prius crat durum intel- cornu, et bene eorum superbaepersuasiones cornua
leclu,, factum esl lanquam cera liquescens,id est, dicunliir, per quas eum expugnare intendebant,
roolle et perceptibile intellectu, sicul cera prius sicul animalia cornuta cornibus expugnant. Facta
dura admoto ignc fit liquiria. Cor meum dico exi- oralione, ostendil resurreclionis suac fructum, sic :
stens in medio, id est, in communitate ventris mei, Oravi til eruas me el salves. Quodsi feccris, narrabo
idest, existens communiicr in discipulis,qui dicun- nomen tuum fratribus meis, ut idem in Evangelio :
tnr65 venter meus.eo qttod mei rclineanlmemo- <Pater,manifeslavi nomen luura hominibus quosde-
riam, sicul in ventre meraoria est bominis, cum in disli mibi(/oan.xvn,6),) idest,dabonoliliam nominis
venlre sil cor. Et per ipsa ossa virtus mea, quae in tui apostolis,docendoeos te Deumesse elDoininum;
mor te visa esl impolens et fragilis; arait tanquam qui sunlfralres mei.id est cohaeredesaeierroebene-
testa, id est ostensa est polens et fortis, ad roodum dictionis mecum.Unde Aposlolus: <Haeredesquidem
testae : quae cum prius mollis sit, fragilis est. ^B Dei.cobaeredesauiemClirisli (Rom.vw,17).» Elper
Quanto vero magis arueril, lanto robuslior erit. illosfratres, in medio Ecclesiwpcr eoscrediturae, lau-
Et per hoc.arguil virtus mea, quia lingua mea, id dabo te, id csl faciaro le laudari ct opere et devo-
est, praedicaiio nieorum, adhwsit faucibus meis, id tione ab illis qui per eos sunt credituri. Unde idera
est praeceptis,quae de faucibus meis processerunt. Dominus in Evangelio: « Luceat luxvestra coram
Quod est dicere : Non secundum adinveniiones suas, hominibus, ul vidcant opera vestra bona, et glorifi-
sed secundum quod eos docui, praedicaverunt.Et cent Palrem vestrum qui in ccelis est (Matt. v,10).>
por ipsa ossa deduxhti me, id est, mei notiliam; in Facit autem apostropham ad iilos qui credituri
pulverem morth, id esl, in infideles qui, cum in sunl; hortans ut laudent eura et opere et affectione,
peccatis mortui essent, pulviserant, id est, aridi sic : Quando quidem quia circumdabor et fodiar pro
doclrina et leves ad impulsioneindiaboli, sicut vobis; per hoc pariam vos veros laudalores: vos
pulvis aridus esl et a venlo facile mobilis. qui timelis Dominum, id est qui fuluri eslis limen-
Postquam ostendit qualiter aqua sit, vult oslen- les Deum, laudate eum verbis et operibus. Et hoc
dere qualiter effusus fuit in mortem, sic dicens : etiamdicitper partes, sic: Dicoomnes66 quitimetis,
Dixi quia effusussum.Et hoc modoscilicet: Quoniam scilicet univetsumsemenJacob glotificate eum, id est
P
circumdederuntme canqs mulli, etc, usque ad tu vosomnesquicredilurieslis de semine Jacob, id est de
autem, Domine, non mutantur. Elhoc totum quodI Judaicopopulo,quiluctatoreseritiscontravilia; sicut
agilitale prophetiaepraeterilum dicit, futurum intel- ipseluctalusest (Gen.xxxn,24), gloriosum ostendite
ligendrim est. Oslensa passione sua reverlitur ad' cum bonis operibus et affectionibuset verbis. Et
oralionem suam; quia breviter oraveral ut pro- timeat eumcasto timore omnesemen Istael, id cst
lixius oret, el nos orare instruat, et postmodumi illi qui, cum sinl de semine ejus Jacob, visuri sunt
fructum passionis et suae resiirreclionis oslendat. Deum in conlemplatione, ideoque dicenili Istael. Et
Et hoc sic dicit: Ipsi me ila circumdabunl et fo- bono suo laudabunt el limebunt, sicut ego bonomeo
dient et pulabunl me dereliclum, tu autem, Domine,i eum laudavi et timui. Et vere bono meo. Quoniam
ne elongaverhauxilium tuum a me, id est non pro- ideo non sprevit nequedespexitdeprecationem meam
longaveris auxilium resurreclionis usque in com- pauperh facti propter vos, ul ait Aposlolus: «Cumdi-
munero resurrectionem, sed post tres dies resusciia' vesesset,pauperpronobisfactusest, ut inillodivilcs
me. Et prius ad defensioncmmeam conspice, ne ce- essemus (//Cor.m,9).» Quod est dicere : Quia me
dara in passione. El haec duo sic exponit singula1 oranlem in passione nondespexil, nequevos imitato-
singulis reddendo. Dixi : Ne elongaverh auxilium1 D resmei faclos despiciet. Quod dicit, sprevii, despexit,
tuum a me, id est : Erue a framea, Deus, onimam1 exnimia affectionefacit.bisidemdicendo aequipollen-
meam, ne dclinealur in morle. El istud idem dicit1 ler. Nec avertil faciem suam a me, id esl non fuit
aliis verbis ex nimia affeclione, addens etiaro cau- iratus mihi a similitudine iratorum, qui faciem ab
sam sic : Et de mann canis, id est de polestale Ju- iis quos odio habent averlunt, quasi dicat : Dilexit
daici populi, irrationabililer oblalranlis, ne mee roe. Et ideo cum clamarem ad eum, el opere el ver-
possint delinere in.morte ut cupiunt; erue unicami bis et devolione, exaudivit me ut impetrarem, fa-
meam, id est aniraam meam, quia unica est, id estt ciendo me conslantem et resurgere; quia superius
singularis bonitatis prae omnibus aliis. Et dixi, adi oslendcrat se passurum, ne idcirco Patre minor ex
defensionemmeam conspice, id est salva me ex oree toto crederetur, ostendil se sic aequalemesse : dixi
leonh, id est Judaici populi, meam sanctitatem de- quod laudabo le, iri esl faciamlauriari in Ecclesia.Et
vorare cupientis, ut solet leo, ne eis cedaro. Etl non solum lu laudaberispersonalUer, sed apud le, id
illud ideraex nimia affeclione aliis verbis repclii,., est lecum erit laus mea magna in Ecclesia, id est
addcndo causam sic : El salva humilitatem meam,, Ecclesialaudandolelaudabitetme.i Egoeniraettii,
id cst me; quia humilis suin; a comibus unicor-- Pater, unum suraus(Joan. x, 30). >Et alibiin Evange-
725 EXPOSITIO IN PSAUMOS.— PSAL. XXI. 726
lio : « Qui non honorificat Filitiro, non honorificat j4 hoc a fidelibus accipitur, signum esl corpora nostra
Patrem.qui misit illum (Joan. in,23).> Etsic scilicet morlalia, per Christi passionem esse reparanda.
perveniet ad laudem meam, quia ergo reddam vota Per sanguinis autem acceptionem, animarum intelli-
mea. Quod est dicere : Ego, qui ab initio devovi eis gimus reparationem. Circa sanguinem namque po-
ad salutem eorum me corpus el sanguinem meuin tius animacoramoralur. Siquidem qtiamvks. sacra-
daturum, reddam el hic in conspectulimenlium eum, menturo hoc sit in partes divisuro , lotum ubique
id est ita quod limentes eum Palrem, o auditores, tamen esl integrum, Andrea apostolo lestante :
pura fiile conspicient illa vota, credentes scilicet < Cujus carnes cum comeslte sint a populo, et san-
sacramenta veraciler in corpus et sanguinem meura guis ejussit bibilus : agnus tamen qui sacriicatus.
iranslata. Non imaginaria tantum, utquidam haere- est inleger perseverat et viviL > Sequitur r
lici falsoasserunt, illudEvangeliiexponendoperverse: Edentpauperes, etc. Quod sic conlinualur : Dico,
<Hoc facitc in meara commemorationem (Luc xxn, quia reddam vola mea in conspeclu limenlium. Ipsi
19). > Solam eniro corporis Dominiciatque sanguinis vero titnenteseo conspeclo, edent illud pauperes ef-
memoriatn in sacramentis illis absque realitate esse feclispiritu,idestsein anima humiliantes,nonsuper-
intelligunt, Doraino eis inclaraanle: <Hocest corpus bientes. De quibus in Evangelio Doininusait: <Beati
meuro, quod pro vobis tradetur (Ibid.). > El paulo III pauperes spirilu (AfaH.rri,3). >Et quia non stifficit
post: <Hicesl sanguis meus, qui pro vobis fundetur coraedere, addit: Et salurabuntur, id est replebuntur,.
(Ibid.). > Non igilur haec corporis sui et sanguinis re, id est signiflcato sacramentorum scilicel uniiate
esse commemoralionem velsignum asseruit. Sed ftdei, spe.i et dilectionis, quae per sacramenla de-
« hoc est corptis meum; > et c hic est sanguis signantur, cum ex multis granis et acinis, ut dixi-
meus, » apertissime teslatus est. Hujus vero sen- mus, unumquodqne, unum quid eflicialur. Et sic, id
tentiae quaesubjungitur: « Hoc facile in meamcom- estedendo et saturando, laudabunt Dominum ilU
r.iemorationeni, » dubitatio nulla relinquitur, si qui requirunt eum tali laude, non terrena. Quod est
Aposloli senlentia catholice consideralur. Ailenim : dicere : Comestio Hla et saturatio, laus Dei erit.
< Quotiescunque manducabilis panem hunc et ca- Dico quod requirunt eum, et bono suo. Nam vivent
licetn bibelis , mortein Domini annunliabitis corda, id est animaeeorum in swculum smculi, id esl in
(/ Cor. x, 26).> aeternum, ut Dominus in Evangelio: < Qui manducat
Esl igitur Dominicaepassionis sacramentum hoc, me, vivit propterme (Joan.vi,57). >Nonquod corpora
non suiipsius memoria. Nihil enim sui ipsius esse in futuro in aeternum non vivant, sed a parte lolum
memoria potest. Panis autcm et vinum non quanluni ' designat. Quia vero anima potius in corde domina-
ad naturam, sed quantum ad speciem et odorem, a tur, corda ponil pro aniroabus. Ostensa conversione
Chrisliana verilate dicunlur. Illi namque qui car- Judaeorum ubi dixit : Timeat eum omne semen Is-
nem in utero Virginis assumptam, Verbo suo per- rael, etc.,oslendit et gentium conversionera sic, non
sonaliter et incffabililer unire poluit, qui etiam solummodo semenIsrael, et Jacob timebunl euro, sed
morlalia corpora noslra impcrii sui potentia faciet universi fines lerrm, id est multae gentes de univer-
imraortalia; panis et vini materiam in sui corporis sis finibus terrae reminiscentur Domini, quem in
ct sanguinis naluram transferre possibile est. Signa Adamcognovcrunt.elpostea per originalem culpam
eliam sacramenla haec et mystica rectissime vocan- et infidelilatem oblivioni tradiderunt. Et sit conver-
tur : uon sui videlicet signa, sed nostri.Magnaenim tenlur ad Dominum fide et pcenitentia. Et post uni-
in eis signa et raysiica conlinenlur. Nam materia versw familiw gentium, id est mulli de tiniversis
illa, panis scilicet ex qua corpus Dominicum spiri- familiis genlium; de nobilibtts scilicel el innobili-
lali benediclione coniicitur, ex granis pltirimis mola bus, adorabunt Dominum, id est venerabuntur latt-
atlrilis, conspersione aquae conjungilur. Vinum de et opere, secognoscendo creaturam, ijlum autera
etiam, quod in sanguinem transfertur, ex acinis esse Crealorem. Dico adorabunt exislendo in can-^
mullis, lorcularis aut alicujus ponderis impressione jU spectu ejus, id est semper de eo conspectum hajben-
conficitur. Grana vero et acina cuitorum laborc les, et nunquam postponentes. Vel adorabunt euai.
cooperante procreantur; ila et nos pracdicatorum in conspectu ejus, id est in anima quam ipse solus
cultura in fide recreati; postea vero jeiuniis et vigi- conspicit: et si semper in operibus adorare ne-
liis 67 altrili Unum conficimur corpus, videiicel queunt. El merilo adorabunt, quoniam Domini esi
Chrisli, conspersione baptismi cooperante; unde regnum : gentium, scilicet quod prius erat diaboli.
Apostolus : « Ita mulli unum corpus sumtis in Et post idem ipse, id est Dominus, dominabitur getir
Chrislo (Rom.xn, 5). >Signa etiam nobis et arrha haec lium, non diabolus, qui prius dominabalur. Dico
sacramenta sunt beatitudinis aeternae,per ea si digne quod convertentur et adorabunt. Et sic manducave-
acccperiraus adipiscendae; undc quoqtte viaticum runt, id esl manducabunt, vota mea scilicet, etpost
dicunlur. Aqua vero ad hoc sacramentum confi- adoraverunl, id esl adorabunt.
ciendum adfiguram nostri vino conjungitur. Ila el- Hoc vero idem est cum hoc quod superiua dixit,
enira nos ad rooduniaquaefluxus in mortem defluen- saturabuntur. Quod est dicere, adorabunt, id est
lcs, passionis Dominicacmysterio efflcienle, Chri- vpiierabuntur : repleli re sacramenti, id est unitate
sto graliae adoplione coDiilamur. Cum vero corpus fidei, et spei, el dile.clionis, quae per sacramenlum
727 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I. 728
ul diximus , designatur. Dico manducabuRt et ad- fA reikilur. Baptisina quoqtte caelcrorum hotiorum
orabuntomnes pingues lerrm, ideslomnesomnismodi fundamentuni esl et iniliiim. El non soltirncolloca-
diviles in terrenis, non solummodo pauperes. Si vii, educavit, el convenit; sed eliain deduxit de
eniin soli pauperes adoraluri et salvandi esscnt, virtule in virlulem, de bona operalione ad bonam
non nlique Paulus apostolus ad inslruenduro eos, operalionem. Vel deduxit ne deticiatn me constitu-
dis, ipulum suurn sic adrnonerel: < Pmcipc divitibus turo super semiiam jusliiiw, id est super'virtulcs
hnjus sasculi, non superbe sapere (/Tim.vi,17).> Et et opera bona quaesunt arctaeviaead vitam. Etbene
benedixil pingues(enrc, nonspiritu. Pingueset divites ponil super. Nain cuni in piimis cis riiiiiciles niniis
sp.r.iusunt, qui de lcrrenis superbiiint,etineisiil in eranl, lunc stiblus esse dici poteranl, id esl ab
VLTobono68srcnl poniiBt.Paupcres aulem spirilu, exercitio* eortim corporaliter affligi el depriwii.
qui elsi terrenis abundaul non inde stiperbitint, Cum vcro jam in usu habentur, ft non adeo diffici-
neque spem ponunl: sed indigentibusea iarge dis- lesstinl; lunc fideles super eas esse dicunitir, id
tribuunl. Dicoquod pinguesadorabttnt.Omnesaulero esl in suo jure promptas habere, arijulrice lamen
qtti descenduntin lerram, id ost in terrena desidetia gralia cooperanle. Dico quori ine deduxit Et boc non
tanltun, cadent in niortem scilicel. El liic cst con- propter merila mea, sed prnpter nomen suum ma-
stans inconspeciuejus; cuicunque non sit constans. ' gtiificanduin. El non solinn deduxit, sed ailhuc de-
Dico quod illi cadent; et anima mea,id esl meoriim, ducit. Et hoc inde : Nam ego non limebo malct, id
illi adhaerendo vivet. Quia Judacoriirael gentium est excropla el pcrsuasiones inimicornm, vcl iribu-
eonversionem osleudcrat, ne pularemus quod inuiio lat ones ab eis illatas. Et »i ambulttveroviatn vitae
stalu lanlum essent : ltoc ostcndil sic per rnultas liujus, id est quanivis converser in medio umbrm
generationes hanc convcrsionem ftiluram nsqtie in mortis, id esl inler iniquos, qui sunl umbra morlis,
finem ntundi de generatione in generationem. Dico1 id est frigidi a calore sancti Spiriius, et obscuri
quod ariima meoruni vivel illi. El per illoruro rneo- in intellectti, sicut umbra frigida est et obscura;
rura praedicationem, semenmeumserviet ipsi, id cst el alios ad morteni a?lemam, exemplis el persuasio-
filii eoruin iiuitalores bonilatiseorum, per ipsoruim 1 nibussuis 69 deducenles, sicul umbra herbas quae
praedicalionem servient ipsi, ut vivanl. El iteruni1 sub se diu sunl inlerimit. F.lideo nontimebomalis eo-
per illnd semen annuntiabiiur Dominogenerutioven- rum flecti, quoniam (uqui omnipotens est, mecumes
tura. Quaecompendiosa oratio sic resolvitur : Per ul corrobores. Quasi dicat : Non cx me sed ex te
anniiiitialionem praedicalionis illius serainis con- conlingit securitas isla. Dicerel aliquis : Cur dicis
vertelur ad Dominuroalia generatio venlura post' p le non limere mala? Sallem tribulaliones limes ,
iiltid semen. Et quidam de illa generatione facti1 quaemala sunt; respondet :.Non.
cwli, id est complulores et praedicalores aliorum,> Nam virga tua, id est minor tribulalio, quae di-
annnuliabuntjuslitiamejus,idestjusta praeceplaejus:: sciplina tua est per quain corrigis el doces; ei bacu-
alii populo qui posl eos nasce.ur, quem fecil Doini- lus luus, id est major tribulalio, per quam iteriun
nus, id csl quein riisposuitjam esse salvandum. roe flagellaudo casligas; ipsa qttoe viderentur me
1N PSALMUMXXII. perlurbare, potius tne consolala sunt, cum per ea
Tilulus vigesiroi sccunrii. Psatmus David, id est' intelligam me a deliclis meis purgari, el coronam
fideliutn, de quibus enuntiatuin esl in superiori1 meam virlulesqtie magrtiticari, et a superbia ca-
psalmo qttOilcrediluri esscnt ct adoraturi. Et ad' veri, juxla Aposioluin: «Ne niagniludo rcvelationuui
instrticlionem successorum ostendit bcneficia sibi a* extollat ine : daltis est mibi siimiilus carnis incic
Deo collata, ut el ipsi ad baecbene vivendo nitan- (// Cor. xn, 7). > Et irieo me consolata snni; quia
tur. Postea vero apostropham faciuntad Deura,gra- ttr parasti, id esl slatuisti mihi, adversus eos qui
tiarum aclionem agenles de beneficiis impensis,' tribtilant me, ne per tribulationes deficiam; mensam,
iinde dicunt: id esl corporis et sanguinis lui relfectionem,quae in
Dominus regil me in loco pascum, id est ipse est1 D allaris mcnsa suscipitur. Mensam dico positam in
reclor meus, ne obcrrem in Scripltiris divinis , qtiaeB conspectu meo, quam conspicio esse sigmim moriis
sunl locus in quibus pascuntur animaefidcliuin dul- luae: ul et ego pro le tribulari el mori non tiineam.
cedine doclrinae : El quia lalem habeo rectorcm,» Et quia solus conspectus non sufficerel, impingunsti
nihil mihi deerit in loco pascucv,iri est nullus intel- in oleo caput meum, id esl initem fecisti menteni
leclus railii dcerit iu illlis Scripluris, qui me in- incam, non rebellem in gratia sancti Spiriius, qu»
struere debeal. Et vere nihil mihi deerit in loco pa- oleum dicitur, eo quod nieulera iiiilem faciat ad
scuw. Nam itime collocavit,id esl frequcnlerstuderel- palienditm, sicul oleum caput quod inipingital miti-
fecit. Et nnn sotiim hoc beneficium milii conlnlil;> gal. Eiiiieo calix meus, id esl oleuni illud inebrians
scd eliam pritts super aquam refectionis, id est su- . me, ne tribulationes graviter nimis sentiam, quam
per aquam baplismatis fundatitm educarit me, id cstl praclarus est! id est inultum prtcclarus mibi appa-
emitrivit lacte doctrinoe, et pritts aniinam meam " ret. Dicitur atitein oleura, id esl gralia calix, eo
convetlil de inftdelitale ad fidem. Merito autemaquaa quod, ul diclum est, fidclcs incbriat, a simililudiue
baplismatisaqiia rcfcclionis dicilur ; quia per eami) calicis vini, qui bibentes inebriat. El me jam im-
jjiistilia ct ianocenlLanostra, quaedefccit in Adani,, pinguatum, mhericordia, id esl gratia lua,subseque-
729 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XXIII. 730
i«r, id est me comitabitur omnibttsdiebus «»<(F mem, A
i puiaret, qurerit quis dicendtts sit habitans, ut, post-
ut de bono provehar in mclius. Et adeo subseque- moduni solvendo, nos tit eflici habitanles uiiamur,
tur, ul per eam in ftiluro inhabitem in domo Domini, exhortetur sic : Dico quia habilantes in eo sunt Do-
in paradiso scilicet, eundo in longiludinemdierum, iri mini.
est in aelernitaiem. Et quis ascendel in monlemDomini, id esl in Eccle-
1N PSALMUMXXIII. siam, qune est snblimis virlutibiis a Domino facla?
Tilulus vicesimi lerlii. Psalmus David, id esl Pro- Aut polius quis, postquam ascenderil, stabit, id cst
phetae,in prima Sabbati,id esl agenlis in consiilera- habiiabit in loco sancto ejus, id esl in Ecclesia, qnae
tione victoriae Christi, quae conligil in prima Sab- est loctts sanctus in quo ipse Deus habilal? Mulli
bali, scilicet in die Dominica, quae ntincupatur namque sunl ascendentes, qui poslea deficiendo non
priraa Sabbali, id est priraa posl Sabbatum. Judaei sitnl habiiaules. Respondetur : lnnocens manibus
enim dies ila computabant prima Sabbati, secunda habiiabit,\d est innocens operibttsquanlnm ad pro-
Sabbati, etc. Seplimam vero diero dicunt Sabbaturo. ximum. Et quia hoc non suflicerel, addit: Et mundo
Adhorlatur hic Propheta fideles, post advenlum corde existens, id est nullam habens iramundam
Christi existenles, ut ad Christum regem suum ctim cogilationem adversus proximiiin. Et qtti non accepit
'
triumplto recipiendum se bene praeparenl; in virtu- in vano animam snam, qiiantum ad se, id est qui
tibus el bonis operibus magis magisque crescendo non babiiit acceplabilem animam suara in vanitale.
et vitia removendo, a similitudinc illorum qui ad Quod est dicere : Si aniina ejus aliqitid vanitalisex
regem suum cum iriumpho recipiendutn se proepa- fragiliiate carnis, vel per suggestionem impulsa co-
rant, cum alicunde victor redeat. Portasque civitalis gilavit, in hoc non fitilei arccptabilisnt ronsenlirel,
elevanl et dilatant, ut facile prieda et triuraphan- sed omnino illud respuil. El non soluin fuit inno-
tium chorus introeal. «Jbristnsenim victor ab inferis cens manibus et mundo corde, qnanliim ad proxi-
rediens, regnuro quod diabolus iisurpavcrat, Eccle- mnm, sed nec juravit in dolo proximo suo, id estnon
6iam scilicel, oblinuit. Oslcndit etiam Propbeta qnae firmiter promisit, sic nl enin riecipcret. Ef per hoc
sinl Ecclesiae membra, ne qtiilibet indignus istud genus loculionis, scilicet per dolosam loctuionem,
sibiattribueret. Elhoc sic dicit: removet omnia genera malre loculionis in proxi-
DominiCbristi est lerra, id est Ecclesia, cui priu3 roum. Et ne ptttarerous quod bic pcr se starel in loco
diabolus dominabalur; quae dicitur terra, eo quod sancio Domini, addit : Hic qui talis esl, accipiet
stabilis sit el bonorum operum fcrax, et a praedica- hanc benetiiclionem a Domino, id est hanc cxalla-
ioribus exculta, sicut terra stabile elementum est et Q .- lioueni, ul slet in sanclo loco ejus. Et hoc non so-
ferax, et a cultoribus colilur. Et illa lcrra non cst lum accipiet propter merilasua, scd hanc misericor-
parva, sed plcuaria. Et plenitudo ejus lerrae esl il- diatn accipiel a Deo salutari, id esi Salvalore suo. Et
lius Domini, non quod anle ipsius non esset. Sed ineriio accipiet banc mhericorcliam a Deo. Naro hwc
sic modo dicitur ipsius ut ejus volunlali obediat, generalio est generatio qumrentium Dominum , el
quod prius non faciebal. Et orbis lerrarum, iri est (pro scilicel) qnmrenlium faciem, id esl noliliam ii\
Ecclesia cx oiiinibiis terris electa, cst Doniiui. Et fiituro, Dei Jacob, id cst fortium lucialorum. Quasi
hoc idem est quod superius riixit, Domini est lerra ; dicat : Non ad hoc innocentcs sunt: el lales qualcs
sed ex nimia laeliliarepelit, tit oslendat perfectam dixerim ut aliud acquirant, nisi gloriosara in fuiuro
esse, nec viliis sordidam, a similitudine rei rotun- notitiam luam, quam hic plenarie non possunt ha-
dac,quae et orbis dicitur, qnneperfecliorcst rc qua- bere. Unde Apostolus : « Videmus nnnc per spe-
drata vel triangulala, niilliim scilicet habens princi- culum.lunc autem facie ad faciem (/ Cor, xui, 12).».
pium et finem, sed semper in se relorqueiur. 70 Et bene ponil, generatio, ne piilaremus iiniiin so-
Neque possunt ei sordcs facile a haerere. Et univeni lum esse, quia singulariter posuerat innocens ma--
quihabilanl in eo, scilicet orbe, id est in unilale nibus.
fidei et dilectionis ejus orliis : nnt Doniini. El boc DI Hoc exposito ad instruciionem noslram, reverli-
iilemest quod hic dixil orbh terrarmn est Domini. lur ad boc quoJ inceperat sic : Dixi : Domini est
Sed ad boc aliis verbis repeiit, ui, quia indefinite terra el orbh. Ergo, o principes, id cst fidcles, pritist
dixerat orbh, nniverfaliler dicat. Dico quod orbis peccati servi, modo vero per Dominum principos.
est Domini. El inde boc videri polest, quia ipse fun- et liberi facti, allollite, \d esl elevale, pbrtas vestras^
davit eum super maria, id est liriiiiini adeo fecit ut El post, id est vos emphalice dicli, porlw wternales^
non timeret, sed conteinneret maria, scilicet popu- id est hahentes in vobis virlutes, quae sunt portaead
los amaros sibi in tribtilalionibus, sicut maria aelerna, elevaminide bono in mclius. Velsic : Altol-
amara suut. El cliani sitperfluminaprwparavil eum, lite, id est anferte portas vestras, non Dei, scilicet
id esl firmum et excelsum in viiltiiibus statuit su- vilia qune sunt poriae clausoe, non admitlentes in-
per principes, ut eorum Iribulaliones sperneret. Iroitum Dei. Unde Sapiens ait: « In malevolam ani-
Principes vero fluniina riicuntur, eo quod eorum mam non introibit sapicntia (Sap. t, 4). > Et illis
cura defitial in plebera subdilara, sicut in mare flu- ablalis, elevamini, id est crcscile in lirielibus, portm
mina decurrunt. Quoniam aulera dixeral universi wlernales, id est virlutes, et sic inlroibit rex, gloriw
qui habitant in eo, ne quilibel falsus se habitarc dalor, id esl Gbristus, ut idem in Evangelio : « Et
731 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 738
ad eum veniemus, et mansionem apud eum faciemus A tem habere, confundenlur, quia le non suslinent.
hoc video futurum, concedo non impre-
(ioan.xiv, 25). » Vel, vos principes lenebrarum, id El quia
est daemones, attollite, etc. Alia non mutantur, quia cando. Confundantur, id est erubescant, in con-
dixerat 71 Rex glorim, nc ptitaretur qualiscunque scientia sua et in hoc mundo et in futuro, omnesini-
rex, sic eiim magnificare intendil: Dico Rex glorim. qua agentes supervacue, quia nullus adeo iniquus,
Et quis, id esl quanlus, esi iste Rex glorim ? Vere qtti in conscienlia sua de iniquitate sua non eru-
magnus est. Nam ipse est Dominus in rebus, forlis bescat. Et hanc coucessionem ideo facit ul iui-
in resnscilando carnem suam, qui in passione qnos de iniquitatibus suis deterreat. Postea re-
videbalur infirmus, et polens qui videbatur im- vertilur ad oralionem sic : Dico non erubescam :
potens. Et vere Dominusest poiens, et hoc in prw- et ut hoc sit : Demonslra mihi vias tuas, iri
lio, id est propter praelittm quod obediens fecit est illa praecepta ttta quse sunt viae communes
cum diabolo* et praevaluilei, fecit eum Deus Pater omnibus salvandis ad vitam, sine qiiorum comple-
videri potenlem in ipsius ascensione. Unde Aposto- tione nemo salvabilur. Non riicit demonslra qund
lus: i Propter quod et Deus exallavlt illum, etc. ignorct, cum superius dixerit: ad le levavi, eic. Sed
(Philip.u, 9).» Ergoquia forth et potens est, attollile demonstra, id est fac habere in memoria, nt com-
porlas, etc. El hoc ut superius exprimit. Et quis est JJ ] pleam. Et setnitas tuas doce me, similiter ut com-
iste Rex gloriw ? eodem modo ut superius conjungi- pleam; semilas vocat, praecepla illa maj*oraquae
tur et exponitar. Sed aliud hic quiddam, ut vehe- pauci complent, stcut per semitam 72 Pa,,c'ores
menlius eum maghificet, sic dicit: Dominusvirtu- quamper viam gradiuntur, scilicet venriere orania
turn supernarum, id est spirituum ceslestium, non et dare pauperibus, et caetera similia quae perfectis-
hominum tantum, ipse scilicet quem liic accepi, non simis solis conveniunt. Et per illas vias et semitas
alius, id est Chrislus est Rex gloriw. Et vere Do- dirige me, bene operando. El hoc in vetitate lua, \d
minus est virtulum supernarum. Unde Aposlohjs : est in conformitate Chrisli positam, qui est veriias
< In nomine Jesu omne genu flectatur cceleslium, a te egreriiens, ut idem in Evangelio: < Ego sum
lerreslriuro et infernorum (Ibid.). > Quam vero dicit via, veritas et vila (Joan. xiv, 6). » Cbristus dicilur
bis, altollite, ct quis est hte Rex gloriw, ad nostri veritas emphalice, cum ab eo omnis veritas proce-
facit exhorlationem et Christi magniflcationem, sive dat. Et ut per vias et semitas dirigal, doce me, id
bis dicit lioc propler duplicera Ecclesiae parietem, est inslrue in illis inlellectum meum, ne ii) eis ober-
Judaeos scilicel et gentes. rem. Et tu potens es ut hoc facias, quia tu es Deus,
id est Crealor, et Salvator, id est reparalor meus.
IN PSALMUMXXIV.
(C Et dignum est ut hoc facias. Nam te suslinui, id est
Tilulus vicesimi quarti. Psalmus David, id est patienler exspectavi; vel patienler praecepta tua
minus perfectorum fidelium oranlium post relicta complevi, toladie, id esl toto tempore ex quo incepi.
peccata, ut Deus faciat eos perseverare ne cedant, Cum ponit die, a parle totum lemptis designat. Oro,
et ne sic erubescant. Prsetendit etiam meritum dirige , et ut dirigas, tu qui visus es me oblivioni
quare debeat exauriiri. Orat qtioque ne Deuseis gra- dedisse, cum ante baptisma te ignorando peccavi,
tiam subtrahal pro delictis et ignorantiis eorura. reminiscere miserationum tuarum, Domine, et miseri-
Ostendit insuper ad instructionem uostram Deum, cordiarum luatum qum a swculo sunt in le, id est ab
cura dulcis sit miscrando, reclum etiam esse malos aeterno. Quod est dicere : Rerainiscere quantas tnise-
juste puniendo. Et in finem orat, et pro inimicis et rationes hominibus impendisli a mundi principio, ct
pro bonis. Unde dicit: quantum in nalura sis misericors, et sic mei mise-
Ad te, Domine, amplexandum, tevavi animam rcre sictrt aliorum misertus es. Misericordia dicilur,
meam, a terrenis desideriis cxemptam. Levavique quae in Deo esl naturaliter. Miseraliones vero, be-
bene operando, o Deus tneus Creator meus, cui non neficia qiweper misericordiam impendunlur. Quam-
aufero locum divinitalis in me. /n le confido, non in vis autem pluraliter ponat misericordiarum, in Deo
roe, qnia adhtic magis et magis levabo. Et quia '" tamcn simplex intelligenda est misericordia; sed
levavi et confido, non erubescam, id esl non defi- seciindum mitltos effcclus, pluraliter ponit miseri-
ciam, et sic non erubescam. Erubcscerem enim, si cordiatum. Dico reminiscere miserationum el miseri-
ieficerem. Oro ne eritbescam. Neque irrideanl me corcliarum. Et ne sim imraunis a misericordia, Do-
Jeficientcji) inimici mei, et visibiles el invisibiles, niine, ne meminerh ut punias delicta juvenlulh mew,
id est non gaude.tnt de defectu meo, qtioniam gau- id est peccata venialia, quae comiinsi postquam in
dcrent si me deficienlem viderent, rogo non erube- baptismo veterem horainetn cxnendo, jttveiiis in firie
t:am neque irrideanl. El hoc bona fiducia oro. Et- faclus siiin. Et ignoranlias meas, id est peccata qute
eniin universi qui sustinent te, id est qui patienter ignoranlerante baplismutn commisi. Vel sic : Delicta
exspectanl le auxiliaturum et reniuneraturum, vcl, juventuiis, id est temcritalis me;c. Juvencs enim ina-
qui suslinent te, id est qui palienter ferunt praeceplai gis lemere peccant quam senes, ideoque juvemutem
lua, complendo ea, non confundentur, id est noni pro lemeritate ponit. Quasi dicat: Magna delicla quae
erubescent. Et ideo quia te sustineo, non confun- lemere ago, non necessario, ne meminerh. Eligho-
dar, sed iniquaugentes supervacue, id est sine ulili- rantias meas, id est veniatia qurc ignorantcr ago. Ei
late, qui in illis iniquis aux agtinl sc otilant utilila- uon tneminisccndo dclicla, memenlo mei ul mise-
733 EXPOSITiOIN PSALM0S. — P AL. XXIV. 734
rearis", qtii visus es oblilus esse.dum infidelis essem, A illud, sed potius accuso multipenriendo; ideoque
tu, o Domine, qui solus poles sic misercri. El hoc veniam roereor. Et quia dixerat sibi inullum esse
propler boniiatemtuam, id est misericordiam quam peccalum suum, ut et hoc nobis insinttct, scilicet
naluraliler habes non propter merila mea tan- multipendere peccalum, et sic veniaro promereri,
tum. El non paruro miserearis, sed secundummise- subjungit : Dixi mullum esl : et bonum est multum
ricordiam tuam, id est ad modum misericordiaeluae esse. Nam cui mullum est, ille Deum tirnet.
sicut multura es raisericors, sic et multum mise- Et quis est homo, id est quam magnus el qttam
rearis. felix est homo qui timet Dominum, et inde hoc ap-
QuoniamveroDei bonitalis menlionem fecerat, ne paret. Nam staluit ei qui eura limet legem, id est
qtiilibel nimis in bonitate illa confidens in peccatis firmilatem, ne deficiat in via bonorum moriim quam
perseveraret. Dicil etiara eum recltim esse ad ulci- elegit.Legem ponit pro firmitate; quia illud prae-
scendum peccala perseverantium, sic. Dico propter ceptum quod firmum el slabile est, lex dici solet.
bonitatem, el vere dulcis est Dominus, id est bonus, Et per illam legem aiiima ejus de corpore exiens,
et lamen rectus, id est justus ad ulciscendtim; et inde demorabitur, id est liabitabit in bonis cceleslibus.
hoc potest videri quod dulcis est et rectus. Nam Et in futuro semen ejus hmreiilabit lerram, id est
"
propter hoc dabil legem, id est doelrinam delinquen- " bona opera quae hic seminantur, erunt catisa quare
libus positis in via morutn, id est delinquentibus ve- in fuluro corpus et anima simul toeredilabunt ler-
nialiler. Nam qui criminaliler peccant, extra viam ram viveniiura. Semina dicuntur opera botia, eo
morum sunt. Quod est dicere : Dabit eis doctrinam, quod causae sunl pranmiorum , sicut semina
ne criminaliler peccando pereant, et in hoc dulcis et causae sunt raessium. Quia vero dixerat, stalui
rectus esse comprobalur. Nam si lanluin dulcisesset, legem, exprimit ipsam legem sic: Dico Dominus
superfluo legem daret, cuni orania peccantibus om- slaluit legem, id est Dominus est firmamentum ti-
nibus diniissnrns esset. Si vero tanlum juslus, nun- mentibus eum, ne cedanl. El ipsis iirraalis lesta-
quam misericordiae legem darel, sed omnes juste menlum, id est promissio illius dattir: hoc scilicet
damnaret. Vel legem vocat disciplinam tribulatio- ut manifestelur illh, in fuluro ul idera in Evange-
num, quam ad suos corrigendos et docendos infert. lio: « Manifeslabo el meipsum (Joan. xiv, 21).
Unde alibi Psalmista : « Disciplina tua correxit ine Nulli enim in praesenti boc lempore Deus sic mani-
(Psal. xvn, 37),» id est edocebit. Et injudicio, id feslalur, ut in futuro raanifestandus est. Teslamen-
esl in lege illa per quam scient judicare quid tenen- lum ponit pro promissione, eo quod lestamentum
dum sit et quid fugiendum, ideoque judicium dici- „ haereditatem promitlit. Et quia Dominus firmamen-
Q
lur : Diriget mansuejos de bono in melius, non re- tum esl litnentibus, ocuti mei, id esl affectiones qui-
belles. Et ut benedirigantur, docebil specialiler ipsos bus eum aspicio ari inodum oculorum, sunt semper
mites viassuas, perquas ad eum pervenient. Et quia ad Dominum. Quod esl dicere: Et ut roeum firma-
possetquaeri: quaesunt illaeviae? exprimit: Universm menlum sit, nunquam ab eo diverto oculos a si-
vimDomini sunt hae: Misericordia et verilas. Mhe- militudine boni servi, cujus oculi semper ari Domi-
ricordia scilicet, 73 ul sui unusquisque misereaiur, num suum sunt, ut eliam ad nulum ipsi protinus
ne peccet et peccando pereat, et ut pro malis bona obediat. Unde alibi Psalniista : < Sicut oculi servo-
retribuat. Veritas, id est justilia scilicet, ul quod rum in manibus dominoruro (Psal. cxxn, 2). > Et
jiisttiro esl, Deum super omnia diligat, el pro bonis roerilo oculi mei sunl ad Dominum, ouoniam ipse
bona relribual. Mhericordia elverilas dicoinventaa evellet quandoque de laqueo pedes meos, id est
requirentibus lestamentum ejus, ei teslitnonia ejus. eruet de laqueo mortalilatis etpassibilitatis, quibus
Quod esl dicere : Si quis requirendo perscrutelur modo vehemenler iropedior. Quod aulem ponit pe-
novam legera et veterem, non inveniel plures vias des meos , a siinililttdine dicit eorum qui per
isiis. Et bene veterem legein lestimoniadicil plurali- pedes illaqueanlur. Et quia oculi mei ad te sem-
ler, cum a roullis testibus advcnlus Chrisli, a pro- D per sunl, respice in me, id est eslo nrilii be.nc-
phetis scilicet raiiiistrala fuerit. Nova aulem lex volus. A similitudine Domini diclum est, qui ser-
singtilariter leslamenluin nuncupaiur, eo quod ab vum quetn diligit snepe respicit. Et bene ponit in
UHOsolo leste viiaeaeternaedata sit, id-est a Chrislo. me. Quasi dicat: Non horarie me respicias, sed
Aoosloli quidem et eaeteri doctoies non fuerunt respicein me figendo aspectum non cito auferendo,
legis datores, sed exposilores. Ostenso boc quod el respiciens mherere mei indulgendo. El dignum
Doininus ilulcis est et reclus ad instruclionem no- est, quiaego qui hoc oro, unicus sum et pauper. Prae-
slram; quia oraverat supcrius ex bona confidentia posterus ordo. Quod est dicere: Quia sum pauper
se impetralurum annuiiiiat, ut el alios ad petendtini, spiritu, non superbus, id est humilians me erga (e
gratia impetrandi instigel, sic. Oravi; secundum mi- in omnibus. Quid vero sit pauperem spiritu esse in
sericordiam tuam, memenio mei : quod vere facies. psalmmn x\i 74 dictura esl. Et usque adeo sum
Vere propitiaberh peccato meo, propter nomenluum pauper, quod etiam sum unicus, id est in numcro
augmenlanrium. El dignum esl ut propilieris. Mul- filiorum Ecclesiae, quae unica tua est, scrlicet ita
tum esl enim, id est multum esse a me reputatur. chara sicul unicus filius patri charissimtis est. Un-
Qtiod est dicere : Non excuso ine parvipendendo de in Canlicis canticorum sponsus Cliristus Ecclc-
733 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PAPS I. 736
giaesponsae: < Uiiicamea,coliiinliaraea(Cant.vi,8).i A fidelitiin collectionis usquequaque perreclorum con-
Et exponit per parlcs paupertaiero suain. cedentiuin ex securitate innocentiae et jiistiliac stiae,
Exponendo quoque per partes in quibus ei mise- ut Deus juriicel eos in futuro, secundum quod eorum
reatur : Vere sum pauper, in boc scilicet, tribulatio- iiinocentiaeljustitiapromereltir.Ostundent eliain per
net cordh mei mulliplicatm sunt, id cst mullas habeo partes innocentiaraet jiisliltam suam, et promitluiit
tribulaliones et Oolores in corde de peccatis. Et se magis in his esse inlendendos, ut minus perfectos
ideo erue me de necessitaiibus meis, id est de venia- ad haec exemplo suo vehementer invilent. Vet po-
libus, quaeexcarnisfragilitalenecessariocontingunt: test hic oratio esse, ut Deus scilicet eos judicel, id
« Sacriflcium enim Deo , spiritns contribulalus est discernat in fultiro a tnassa perdilorum, ne ctiro
(Psat. L, 19). » El iion soluminodode necessilalibus ipsis misli sint, sicul in lioc niundo sunt. Caetera
meis eruas me, sed eliam vide, id est misericor- de intentione non niutanlur: islud vero sic incipil:
diler aspice , humihtalem meam , id est inquantum 75 Judica me, Domine, in fiilttro sccunritim quod
me huroiliem erga le; et laborem meum quem ha- justiiin est. Quoniam ego, qui hoc concedo, in inno-
beo jej'u.iando, omni inodo me pro deliclis meis ceniia mea positus ingressus sum, id est incessi
affligendo. Et propler has causas, dimitte universa viam raandatorum tttorum. Quod esl dicere : Quo-
deliaa mea, non solum venialia, sed et criminalia. njaro in innocentia mea perseveravi. Vel sic tit sit
PoHquara vero dirniseris peccata, ne recidain, re- oralio : Judica me, juslo judicio luo discerne nie,
tpice inimicos meos qui volunt me devocare, ut inef- Doroine, in futitro, a perditis cum quibus liic con-
ficaces facias. Et necesse nrihi est ut respicias, versor. Hoc autera quod sequitur (ut Augustinus
quoniam mulliplicati sunl, id est mulli sunt, idcoque dicit) non est supetbia elati, sed confessio non in-
insufliciens sum resistere sine le : et non eslillis grali. Dico judica me. Et nierilo, quoniam ego sic
ratio qtia mibi inimicentur, sed oderunt me iniquo orans in innocentiamea ingressus sum, id est perse-
odio, non bono , id esl oriiuut in me bonilaiem , veravi, et adliuc faciatn, scilicet noii infirmabor in
qtiod oditim iuiquum est. Non malitiaro, quod re- perseveranlia, in Domino sperans non per me solum
ctum odium esset. Unde Aiigiistinus : « Recte in perseverandi spein habens. Oro, judica, et tit boc
malis odimns maliliam. > Dico respice inimicos, quo- judicium bona spe exspectcm, hic pritis proba me.
niam muliiplicati sunt, el sic non erubescain. Neque Praeposleratio. Tenla, id est tentaluin per (ribula-
juslurti est, qiioniam speravi in te, non in me, id tiones et ineflicaces sus;gestiones, tne, mihi el aliis
est speravi, et adhuc spero per te erui <t custodiri. adbaesuris ostende. Et post proba me iil esl nil
Erubescerem eriim, si non erueres et cuslodires. Q agentc in nie*tribtilatione vel suggestione qiialibet
Et quarovis islud idem superius dixerit, scilicet criminali probalum ostende. Dico tenta. Sic scilicet:
non erubescam, non tamcn superfluum judicaiur, Ure, id est igne spiriluali oranimodo cousiime renes
qnia non sufficil ci quod nitnis desiderat scmel meos. El expouil in qua significatione ponat liic
orare, vel quoil dicit respice, potcsl esse oratio pro renes, et (pio seilicet) cor meum, id est illicitos
iiiinvicis. Jiiberoitr eniin pro inimicis a Domino sic raotus corriis mei, qui renes dicunlur, eo qund in
Oiare: «Ora'e pro perseqiietilibusel caluraniantibus illis delectamur sicut in illicilo reniim excrcitio.
VOs(£nc. vi, 28). > Et hoc sic conlinual: Oravi, erue Quia vero pro sola innocciilia nemo salvabitnr, «in
fite, dimille. Et non solum pro me oro, sed el pro conspectu namque Dei non justificabilur omnis vi-
inimicis; respice roisericordiler inimicos meos, ut vens (Psal. CXLII,2) i : orat cliam se pcr nrisericor-
converlas eos. Et dignum esl ut hoc oreni. Quo- diani salvari. Dixi jndica nie, quoniam eyo in inno-
niam mutlipticali sunt, et odio iniquo oderunt me,, centia mea ingressus sum. Et non pro sola iiiiiriceniia
id est qtiia intilti sunt, et magnuro damnum esset, , salvari oro, sed et ideo quoniam miseiicordia tua
si tanta massa p riret. Et imiltum perniciosi sibii anle oculos meos esl, scilicet ante cor.Iis considera-
sunt cum iniquo odio oderunl me. Ergo pro inimicis lioties. Quasi dical : Quia in misericorriia lna con-
sic oravi; el quidqtiid de illis sil, saltem custodii D 1 firio, et ideo adbuc, quia complttctti in verilate, id
animam meam , elc. Ilaec non mutaniur. Dixi nont est in conformitale veritatis tuae, Filii lui scilicei,
erubescam, ideo quia speravi in te: et ideo ariliuc! proul valeo posilus et in opere et in virlutibus.
quia innocentes el rccti, id est justi in operibus per Exponil aulem innocenliain suam per parles sic:
mc facli multi adhwserunl.mihi, irieo quia sustinui te,i Vere ingresstts sum in innocenlia, quia non sedi cum
idestsperaviinte,ut etexemplo meosperarent.Quod 1 consilio vanitath, id esl quainvis cuni eis corporali
est dicere: Quia multosad>le susiinendiiro exeinplo) praesenlia converser, lanten in aniina non sedi, id
meo provocavi.tioit deficiendo, non erubescam. Ne ctt est consenliendo non iininoratus sum cmn illis qui
ipsi forte exemplo meo malo deiicienles, erubescanl.. sunt consilium vanilatis, id esl concorrianles simul
Orat quoque pro ipsis initocenlibtis et reclis sic : in appelilti lerrenortim, qute vana siint. Dico nun
Dico quod innocenteset recti adhmserunt miiti, iri esll sedi, el arihuc promilto, qnia non iniroibq pcr con-
exemplo meo. Ergo Deus libera ipsos jara fncloss setisum cum iniqtia gereniibus, falsis scilicet Clui-
Israel ex omnibus tribulationibus suis, ne ccrianl. slianis. Et bene ponit inlroibo, introire nainque
1N PSALMUM XXV. dicimus in aliqnod occullum inlrare. Oinnis autes;
Titultis vigesiini quiitli. Psalmns Duvid, id csl;t iniqua gercns inlroit, id est in rcm occultanda,r
737 EXPOSITIOIN PSALMOS.— PSAL. XXVI. 758
iulrat, in peccata scilicet, quae occultanda sunt, ul A irieo quia dcxtera, id est illa bona operatio, eorum
Doniiniisin Evangclio : « Omnis qni male agit, odit repleta est muneribus. Per dexteram, quiriem bona
lucem (Joan. 111,20). > F.t non lanliim non sedi, sed1 per sinistram vero, mala designari usilalissimuro
etiam odiui ecclesiam malignantium, id est odioi est. Quod est dicerc : Ideo bene operanlur ul favore
habui mala opera eoruni, non creaiuram. pnpuli, terrnnisque commodis repleantur. De quibtis
Et non solum uon introibo cum iniqna gerentibus, in Evangelio Dominus ail: « Amendico vobis, rece-
falsis scilicel Christianis; sed et non sedebo, id est perunl roercedem suam (Matih. vi, 16). » Viri san-
in consensu non inunorabor cum impiis, id est cumi gtiinuro et iropii tales sunt, irieoque digne perden-
haerelicis et idololatris. Quod cst dicere : Non con- tur. Ego autem hic agens in innocenlia tnea ingressut
sentiam infirielitati el sentcntiis eorum. Sed inter sum. Islud vcro ex affectione nimia repclitum, ut
innocentesconsislens, lavabo manus mects, id est superius exponitur. Ergo quia ingressus sum, redime
munilabo quod roundandum est in affectionibus; me a peccatis, per morlem scilicel quain pro me
meis, quae manus ideo dicunlur, quia per eas sen - passtis es, et tnei rcdempti mherere aelerna gloria
lenlias attinginuis, sicul manibtis corporeis corpo- bealificando me, ct non pro soia innoccrtiia rediroas
rca Iraclamus. Innoceiilia sua per partcs ostensa, el uiiserearis, sed ideo arihuc, quia pes meus, id est
virienshoc non sufflcere, proniitlil quoqtie sc bene " affeciio mea slelit, id est perseveravit in directo, id
opcrari, sic : Dico lavabo manus meas, et manibus; est in operalione bona quae direcla cst, uon ilis-
lotis circumdabo, id est bonis operibus ei virltilibusi lorta. Aflecliones pedes dicuntur, eo quod per eas
adornabo, Domine, aliare luutn, firiem scilicet, su- cogilando graditur auimus sicul pedibus inovendo
per qitam omnes virtules fiiiidantur et opera bona graditur corpiis. Dico qnod pes meus sletit in direclo,
Deo sacrificanlur, ideoque allare dicitur, cum super et adbuc, o Domine, benedicam, id est glorificabo et
allare sacrilicari soleat. Undc Aposlohis :« Sine fide, magnificabo le, bene operando, in ecclesiis,\d est in
nemo placebit Deo (Hcbr. xi, 6). > Circumdabo po- conspeclti convenluum fidclium, ut et ipsi le exem-
siturn est pro adornabo, a simililudine altaris, quod plo meo glorificenf, et magnificenl bene operando.
cum adornatur palliis sive auro vel argenlo, saepe IN PSALMUMXXVI.
circumdalur. Dico circumdabo, et hoc ideo ut au- Tituius vicesimi scxti. Psalmus David pnusquam
diam vocem laudis luae, id esl ut inlclligam qua liniretur. Hic mitlimtir ad historiam de David, qui ter
voce velis laiiriari, voce scilicel jitsli. « Non esl fuit in rcgniii iniinctus. Primo, in Belhleem in domo
enim speciosa laus in ore peccaioris (Eccli. xv. 9),> palris sui, quod signiim fuit a Deo etim regem ele-
Bene qtiidem 76 ponil audiam, pro inlelligam. Au-, r, _ cttim esse. Secundo, post niortem Saulis iu Hebron,
ditus enini aniinae iiilelleclus esl, el eliam ui enar- iit regnaret super iribum Juda. Terlio quidem, tit
rein aliis mirabilia tua, iil est praecepta et opera! super omnem Israel regnaret. Haecaulem oronia ad
tna quae sunt mirabilia, prae nimia sui excellentia. Ecclesiae figuram prxcesscrunt. Inungtintur eniin
Alioquin atileni idoneus enarrare non essem. Unde> Ecclesiae filii in baptismale, in oleo sacrosancto, ut
alibi Psalmisla :«Peccatori auiem dixil Deus : Quarei per hoc eos a Dominoeleclos esse designclur, ut,
l(i enaTras juslilias meas ? (Psal. XLIX,16) > elc. qui servi diaboli fuerant, sui ipsitts reges gratia
Dico circumdabo, quod revera faciara, o Domine; spirilali fiant. Sccnnrio vero, in confirmatione ab
nam ego dilexi decoremdomus luw, id est me facere> cpiscopis inungunlur, ut copiosius Spirilits sancti
domuin tuara decorain virlulibus, et dilexi locumi gratiam accipiendo, sui qui jam Juda, id esl Deo
liabitationh gloriw luw, id est desideravi me bene> conlitenies eflecti sunt, magis magisque reges sint.
operando facere talem, in quo tu dignanter habitandoi Tertio quoque a Deo in fuliiro asterna bealitudine
per bona opera mea ab aliis glorjficeris, juxta illuriI intingcnlur, ut omniinodo stii, qui Israel tunc erunt,
Evangelii: <Videanl opcra veslra bona, et glorifi- sic Dco auxiliante reges sint, tit neque visibiles,
centPatrem vestrum (Mattli. v, 16). > neque invisibiles bostes aliquatenus eis riominen-
Quia vero dilexi, el circumdabo, et lavabo, et, D I tur. Videtur autem hic agcre colleclio fidcliuro,
nnn sedebo, el non iniroibo. Ne perdas cian impiisi quae in praecedenti psalmo locuta esi de beneficiis-
in fiituro, id esl cum bacreticis, et idololalris, Deus,, sibi jam a Deo datis, aniequam ad acternam unctio-
animam meam, et cum viris effusoribus sanguinum,, nem pervenerit, et hoc ad inslruclionem aliorum,
falsis scilicel Chrislianis, ne perdas vitam meam, idl 77 ut qtii eadetn bona habent, a Deo se liabere
esl aniinam quae ideo vila dicitur, quia per earoi sciant; et qui nondum babent, ad babendum oiniii-
vivinms. Viri sanguinum dicunlur qui inaio exemploi niodo festinent. Ostendit etiam se unctiotiem illauv
et persttasione animas inlerimunl, sicul illi qui eo- omnimodo exspeclare, pro qua adipiscenda orat,
rum qttorum tottim effundunt sanguinem corporai tit el nos et eam cxspeclare, et pro ea inslrual orare.
pcrire faciunt. Qur viri saiigiiinuni el qui iinpiii Quod sic iu titulo breviter denotalur. Psqlmus iste
digiie perdentur, et ecce causx : /n quorum mani- attribuendiis est David, id esl Ecclesiaeperfeclissime
btts iniquitaies suut, id est in affeclionibus. Quod estL agenli de beneliciis a Deo acceptis. Priusquam lini-
riicere : Etsi non semper male operari queunt,, relur, id esl illa perfeclissima unclione a Deo in re-
semper lanien male operari cupiunt. El si aliqtiandoi gem ungerelur. ^Eterna vero bealiludo, unclio recle
beue opercntur, non intenlione bona aguiil, seilI dicilur, per quant ab prani corruplibilitale sanabilur.
739 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I. 740
sicul uncllone aegri sanari solent. Hic autem psat- A cognilus siiin (/ Cor. xm, 12). > Et videndo vo^un-
IIIUSsic habet principium : latem visitem, id esl videam templum ejus, scilicet
Dominusitluminatio mea, empbalice diclum cst. Dominici corpus hominis, quod fuil templum divi-
Quod est dicere : Dominus illuminavil roe fide in nitatis. Unde idem in Evangelio : < Solvite lem-
baptismo, et salus mea, el hoc quoque erophatice, plum hoc, el post tres dies excitabo illud (Joan. n,
id est ipse salvavit me a peccatis. Et cum haecj;im 19). > Dico quod haecrequiram. Et haec esl fiducia
impenderit, quem invisibilem hoslein timebo ut me lalium beneficioruni,. quae niibi jam impendit:
superet ? Nnlluin sciiicel, et Dominus protector vitw Quoniam abscondit me in tabernaculo suo, id est
mew, quod est dicere : Mihi qui morluus eram in posuil 78. nle Jam in abscondilolabernacuti sui, sci-
Adam originaliler in anima, resliluit vilam, et ipse licet in fide et spe beatitddinis, quam per Chrislum
cst protector illius vilw, ne peccando crirninaliter habilurus sum, qui fuit tabernaculuro Dei. Quae
eam perdam. Ergo a quo visibili hoste expugnatus bealiludo a nobis est abscondita nunc : quando-
trepidabo, rinm illi qui nocenles mihi voluntate que quidem apparitura. Unde Apostolus : < Fides
(elsi aclu nequeant) super me existentes, id est est sperandarum subslantia rerura, argumeulum
superiores et digniores me qtianlum ad corpus, non apparenlium (Hebr. n, 1). » Et alibi debeali-
appropianl: id est se praeparant, ut edant, id est tri- B
I tudine sic dicit : « Vita nostra abscondila est cum
bulationibusconsumant carnes meas ? A nullo trepi- Chrislo in Deo (Col. m, 3). • Et non solum abscou-
dabo, sttbaudi. Vel, edant carnes meas, sic exponi- dit; sed etiara rae positura in abscondito laberna-
lur : Appropiant, inquam, ad liunc cffeclum, licet culi sui, protexit in die. malorum, id est in hoc lera-
non inlenderiiil, deventuri ut, tribulationibus mihi pore in quo oninia mala abundant, defendil sui
illalis, edant carnes meas, id est consumant et ad gralia ne cederem. Unde Apostolus : « Redimenles
nibiluin redigant carnales voluntates meas, ne, tempus, quoniam dics mali sunt (Ephes. v, 16). >
dum tribulalus fuero, liceat eis in mc quidlibet Et non solum abscondit et protexit, sed eiiam me
ellicerc. Unde el iu superiori psalmo sic oravit: posilum in pelra, id esl in Cbrislo qui firmus est
<Ure rencs meos (Psat. xxv, 2). » Eljiire non tre- ut pelra ; ve), in pelra, id esl in constauiia et
pidabo, hoc considerans, de iniraicis scilicet qui forlitudine, exallatum in virlutibus. Et exprimit
tribuiant me. Ipsi qui per hoc videnlur aliis poten- quando exaltatum. Dico exallavil. Et (pro scilicel)
tes el excelsi, el in dominio firmi, polius per hoc nunc in tetnporepersecutionis, cum otnnino deprcs-
infirmati sunt, id est visi sunt mihi jam inflrmi et sus videor ; exallavit caput meum, id esl menlem
miseri. Et, utplus dicam, jam ceciderunt raihi, id est . raeam, elsi corpus deprimi permisit, super inimi-
"
jam casum eorum fulurum praevidi. Exponit autero cos meos. Quoriesl dicere : Magis exaltatus siiui in
quomodo appropient. Dico non trepidabo, dum virtutibus conlra eos, quam ipsi in tribulationibus
dppropiant. Et verum est. Nain si conshtant adver- adversum me. Ostensis beneficiis gratia Dei con-
sum me caslra, id est si apparent multiiudines ho- cessis sibi, per quae fiduciara liabet beaiiiuriinem
stium, ut adversum me iribulalioiiibus pugnent, non adipiscendi, ostendit quoque raerita liberi arbitrii
limebit cormeum, sic ul limore cedam. A siroililu- sic : Non solutn hac fidncia spero raehabere beati-
dine liostiutn diclutn est, qtti, cura aliquo praelium ludinem quam requiram, ideo quia me abscondit,
inire velint, prius in terram cjus inlraules, ibi prolexil et exallavil, sed ideo quia circuivi, id esl
castra metantur. Dico non limebo castra consisten- ne temerariiis aut reinissus essem diligenler invc-
lia. El etiam, ut plus dicam : Si exsurgat adversum stigavi, qualitcr ipsi sacrilicare deberem. Etpositus
nte prwlium tribulalionum, non solum dico non ti- in tabernaculo ejus, id est in fide Chrisli tabernactili
roebo, sed etiain in hoc ego, qui forsilan hoslibus ejus, immolavi ipsi hostiam vocifetalionh, scilicet
liniens videbpr, sperabo, id est per hoc praeiium in virlutes et operaliouero bonaro, quae sunt liostiae
quo viriliter agam, sperabo me ariepturum unum multuin claroanles ad Doiiiiuum, juxta illud Pro-
quid, quod a Domino exspeclo. Et vere unum D 1 speri:
qnid exspecto, quoniain unam rem petii a Domino Nec Christi exemplosuavwr exil odor
el opere et voce et affectione, scilicct aciernam bea- Quam cum homo caslorum proferl libamtna morum,
titudinem, et hanc mcrito vitae meae tequitam. Et Et de virtulum munere sacra lilal.
exprimit ipsam beatituriinem per partes, scilicet Cum dicit hoslidm vociferalionis, idem est ac si
haec teijttiram ut in liabiiem in domo Domini, id est diceret : Hosliam multum riignam inipelralione, a
in Hierusalein coslesti, et hoc non horarie, sed similitudine illorum qui, cuin mullum vociferent,
omnibus diebus vilw mem, id esl in aelcrnilale qua citius impetrare solent quam qui remisse agunl.
uiiiur viia niea, Chrislus scilicet. Unde Apostolus : Circuivi dicil, a simililudine iilorum qui, quando
< Cum apparueril Christus vita veslra, lunc et vos aliquid diligenler investigant, multiim circuire so-
apparebitis cuin ipso in gloria (Col. m, 4), > Et hoc lent. Non solum vero circuivi et immolavi, sed adhuc
quoque ret/uiiam, ui in domo Domini constilutus, cqnlabo Domino, id est bene de eo cogiiabo ; quod
videam perfecle voluntatem Domini: quam hic per- illi dulce erit ut canticum. Et non soluin cantabo,
fecle videre nequeo. Unde Apostolus : « Nunc co- sed et jam psalmumdicam, id est bonum opus meuro
gndsco ex parle, luuc aulera cognoscam sicttt et in cvidcnli ponaro, ul alios aHr.liain exeinplo
741 EXPOSITIO LN PSALMOS. - PSAL. XXVL 742
meo. Bene quidetrt ponit, dicam, dicta namque ini A Posl apostropham revertititr ad brationem sic :
evidenli sunt, cogilaliones aulem in occulto. Dico, Domine, quia me assumpsisti, el ne assum-
Beneficiis atque meritis quibus se beatiludinerai ptus rurSus debiliter, Domine, mihi posito in tia tua,
adepturura confldit osiensis, orat ut consequalrir id est in via mandaiorum luorum, in completione
sic : Dixi unam pelii, et requiram et tu, Domine,, scilicel, quae via est ad vitam, pone legem vhindi,
exaudi vocentmeam qua clamavi, id est claroore egii id est moderaraen, ne retro eam, nec dexiroisim
non remisse ad te promerendum. Et non pro solisi nec sinistrorsum ; retro quidem dicitur ire, qui ex
merilis exaudias, sed miserere mei et exaudi me,, tolo deficit. Dexlrorsum.aulem, qui duro nimis in
\d est misericordiler exaudi. Dico clamavi. Et vere', sanclitate intendit modutn cxcellendo, ad id quod
vox roea clamor fuit. Nam riutn voce agerera, noni disposuit attingere nequit, ut eremila Joanncs par-
aliud in corde habui; sed libi dixit cor meum illudI vus, qui angelice vivere tentando defecit. Et bene
idera quod et os. Alioquin enira vox mea clamor istud dicitur dexlrorsura ire. Per dextram namque
non esset, sed remissa. Vel sic : Dico clamavi, et; bona solent desigriari; virlutes yero bona sunt.
non ore, sed tibi dixit cor meum istud. Et exprimit; lllud aulem ire, virtuti vjdetur accedere. Nullus
quid dixeril: 0 Domine, exquhivit te facies mea. QuodI enitn ignavits in virtule qualibel ultra modum in-
est dicere : Diligenter et opere et affeclione quaesivi; B tenditur. Siuislrorsum quidem ire diciiur qui elsi
ut qttera nunc in aenigraale video, facie ad faciera non Cx toto, nimis tamen in virtule remiltilur.
videam. Et adhuc, Domine, faciem tuam requiram, Quoniain per sinislram vilia designanltir; ntala
bene cogitando et operando. Ergo ne avertas ini eniin sunt. Mala vero per sinislraro saepe deuotan-
futuro faciem tuam a me, ctsi modo avertis. tur. Reniilli quidem in virlute nimis, vitiosorum
Quod atttem addit ne declines, idem est quod nei est. Namque nemo sanclus in virtule remiltiliir.
avertas faciem. Sed ideo repelil ut addat sic : Nei Nitnis igilur remilli, rccle sinislrorsura ire dicilur.
deelines faciem, scilicet in ira, id esl propter iram, Ante autem ire in via Dei dicitur, qui neque rerait-
qjiam in me de peccatis meis habeas, quoniam a tendo nirais, neque moduin excellcndo defleclitur,
ntillo declinabis, nisi cui iralus apparebis. Undei sed aequo roodo Dei viani incedit. Via quidem Dei
Psalmista alibi: < Tunc loquelur ad eos in ira sua dicuntur comniunia praecepta, sine quibus nemo
(Psal. ii, 5).» Dico ne declines a me, servo luo scili- salvabilur, ut in psalmum xxi exposuimus. Dico
cet, quasi dicat: Non est dignuro ut declines, cum legem pone in via, et non solum huc, sed etiam
servus luus sim, in omnibus libi prout possiroobe- dirige me, id esl directum roe fac in seroita recta.
diens. Oro ne declines, iroo adjutor 79 meus eslo ad - Recta vero seinita, singularia praecepta dicuntur,
bene operandum, et sic adjutor ne derelinquas me quae paucis coropelujit, ul in eurodem psalniura
in solo libero arbilrio, quia per me insufficiens dictum est.
essem; elsi aliquando roe reliqueris, ul, cura ceci- Et hoc quod oro pone legem et dirige, propter
dero, me insuflicienlem esse non dubitem, sicut ininticos meos facio, qui me volunl deflcclere, a
Petrura te negantem reliquisii, ne postea in se quibus eripe me, ne inihi pracvaleant. Et sic, id
conft.lerei. Dixerat enim in se confidendo: < Elsi est, eripiendo, ne tradiderh me iii animas, id est
oportueril me mori lecura, non le negabo (Mattk. in voluntales, tribulantium me. Quod esl dicere : Et
xxvi, 35). > Sallem ne despicias me, id est non sic si tribuJari me perinittas ab lris, non tariien hoc
derelinquas, ut post non auxilieris, sicut Judam quod volunt siiias eas in.me pcnitus eflicere, scHi-
despexisti. Et non debes despicere, quia Deus es, cel ut me deflectant. Oro ne tradideth, el hoc
id est Creator, salutarh meus, id est Salvator. mihi orandum est. Quoniam insurrexerunl in me,
Quasi dicat : Qttia te solum habeo Deura et Crealo- tribulan,do, suggerendo, lesies iniqui, id est illi qui
rem, elnecesse eslrit non derelinquas el despicias, iniqua teslanlur, et opere scilicel et verbis, id esl
quoniam pater meus eimaler mea, Adam scilicet et ntuiidanis adhaerere suminum bonum esse. El in.i-
Eva, dereliquerunt me, id esl dejecerunt in morlera. •Qquitqs,
Q id est, ipsi dicli per emphasim iniquilas,
A siroililudine palris ct malris; qui cura infanlera> mentita est, ut me deflecteret, alGrmando bona esse
parvuluin rierelinqucndo exponunt, quantutn in se: quae fflala suni, id csi, vitia , mala etiam esse
est, inlerimunt. Fame naiuque periret, nisi ipsii quae bona sunt, id est, yirlules. Dico meniita est,
alius succurreret. Sic et Adam el Eva qui, exemploi et boc non ad incoinmodura meum ; sed sibi, id
suo boiio, nos dcbuissent ad Deo obediendtim in- est ad damnalionem 80 suam. < Os enim qtiod
slruere, et sic secum ad vitam trahere, deficiciidoi menlitur, occidit animam (Sap.i, 11). > Facta ora-
in se nos instruere dereliquerunt, et sic ad mor- lione ne videretur ex diflidentia orasse; enun-
lein pertraxerunt. Dico quod ipsi me dereliquerunt; ; tiat se firmiler credere, quod oravit arieplurum,
Dominus auiem assumpsit me, ul infirmum sanctifi- sic: Oravi, o auditores, ne. Deus averlat faciero,
caret, id est ad iminortalilatcm reduccret; ct Jtanc' et hoc non ex diffidcntia oravi. Nam credo nie
aposlropharo ad auditores facit, ut qui assuroptii videre, id est visururo, bona Domini, id est faciem
sunt, non hoc sibi, sed Doroino sui exeinplo altri- ejus et yolunlalem, quae sunt revera bona. Et hoc
biiant, et non assuropti ut assuroanlur oranimodo> non in prasenli vita, sed in terraviventium, id cst in
sustineant. paradiso, ubi netuo nisi perpetuo vivens habilabit
743 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 744
Ergo, audilor, mei exemplo exspecla Dominum, A a bona intenlione mea, qua le deprecor. Et di-
credendo illum libi eadem bona dalurum. Unrie gntiin esl ut exaudias : dum hoc est quod oro ad
Aposlolus : « Nolile amitlere confidentiam, qtiae te oblinendum, non aliquid terrenum, el, dum hoc
niagnam habet remuneralioncm (Ilebr. x, 35). > est quod non deprii.no, sed extollo, id esl, inlensas
Dico exspecla ; et in exspectando non sis remissus; facio manus, id est, affectiones, meas, ad lemplum
in operibus ; sed viriliter age operando, orando, sancium lunm constittiendum. Qtiod est dicere:
bene cogilando. Et, cutn viriliter egeris, non cesses; Dum ad hoc 81 affecliones meae iniendunl, ut
prxlaadio,sedcorc/or/efur inhoc cor luum. «Nain qui; consiiluam Ecclesiam, quae erit sanctum templum
perscveraverilusqueinfinem,hicsalvuserit(il/fl«/i.x, luum, in quo habiics. Unrie Apostoltis : « Templuin
22).> Et si Doininiis moram feceril, sitstine, idI Dei sancliini esl, qiiori eslis vos (// Cor. tn,
est palienter exspecta, Dominum, ne rourmures. 17), > vel sic : Dum extollo, id esl elevo nianus
IN PSALMUMXXVII. mea.s in cruce ad templum sanctum tuutn consti-
Titulus vicesimi seplimi. Psalmus ipsi David! tueudum. Caetera nou inutanliir.
aitribueiidiis, itl est Cliristo. Et benC ponit ipsii Qnia vero dixerat, exaudi, ostendit unde exau-
David. Quasi dicat: Non David loqiienli per tnem- diat, sic. De hoc scilicet exatidi. Ne tradas me in
brji sua, sed ipsi, id cst David in propria personat -- raorlera simul cum peccaloribus; ani.onoroaslice,
agenli, et orat liic praetendcndo inerituin,'id estt quasi diceret : Non oro quidein ut non tradas in
bonain iiilentioneni suam, ut Deus exaudiat ctiml mortein, sed oro ne trarias simul cum peccatoribus,
orantero de resurreclione. Agilque etiam concessive5 id est consentiendo desiderio peccalorttm, qni nte
de rclribulioiie iitimicorttm, annunlialque salulerai voluiit detinere in inorle, ne resurgain. El quia
suoruin, el in fine pro cis orat. obscure dixerat, exponit: Djco ne simul trarias me
Ad te, Domine, Trinitas, oblinendum clamaviett cum peccatoribus, quod est ac si dicerem : Et, id
cltitnabo, id c.-t bona inlentione quae libi est cla- est scilicet, neperdas me, id est destruas ex lolo, quin
mor intenstis, agam. Non dicit ad le oblinendum,, resurgam. Cum opCrantibus iniquitalem, id est con-
quod in eo plenarie scmper Deus non existeret,, seriliendo Judaeis, operanlibus morlein roeam, quae
sed ideni est ac si dicat : Ad hoc clamabo ut quii empliatice dicilur iniquitas, quanluro adeos.Quiope-
sccundum raortalilaiem libi sum non conformis,, rantesiniquilalcm, /o</«Mni«rpacem,idest,verbapa-
itiae conforraer immorlaliiali et impassibriiiati; ob- cifica cum rweproximosuo, de eortim generejuxta car-
lineam sciiicet immortalitaiem et itnpassibilitateini nem nato, dicentes : < Magister, scimus quia verax
secundum quod homo sum. Vel, clumabo ad le mi-- - es, >etc. (iBa'(/i.xxii,16.)Dicoquod/or/n«nlurpac(;m.
sericordem respiciens, quasi diceret : In misericor- Jlfa/a autem, id est, malae cogitationes de nie sunt
dia lua confidens. Ei'go Deus metis, ne sileas a mee in cordibus eorum. Hoc autem dicit ad exaggera-
elongatus. Quod est dicere : Respnndepetitioni meae. lionein sciticet eoruin, ut postea concessive agat
Responderc Dci est peiilionem perficere. Et haJje- de eorum riamnatione, sic:Dico loquumur pacem, ct
tur in alia lianslatione ne obsurdescas mihi, id estt mala sunl in cordibus. Ergo da illh secundum opera
ne lias inibi sUrrius. Et lioc idem est quod ne sileas
s ipsorum, id esl, retiibue dainiialionem, quam pro-
a me. Et quia riixcral ne sileas, ne pularemus quodi merentur opera eorum; inors mea scilicel, quam
niox vcllul pelitionein suam compleri, deterrninat : etsi non actii, consilio tamen et verbis operantur.
Ne taceas a me elongatus dico, quando, id est ali- Ne vero pularenlur opera justa vel ex temeritate,
quanrio.' Quod esl dicere : Et si raodo laces, nonn sic delerininat. Et, id est scilicel, da illis secundum
perficiendo, non tauien taceas, dutn non taccndtim n nequitiam adinventionumipsorum, id est, seciinduin
eril. Quasi dicat: Pcrfice in me aliqnahdo quodd quod promeruerunl nequain consilia, qtiaeadinvene-
pcrficiendum est, ul roe imrooriailemet impassibi- i- rtint de morle roca. Et non soluni ries secundum
lem facias. Ne laceas et ne siteas idem est pro de-:- opera non manibus faCia, sed iribue illis secundum
terminalione rcpetituni. Vel sic : Ne taceas quando,', D opera manuum ipsorum, id est, secrinduro hoc quod
id eslaliquo modo.quin me raeosqtie facias immor- in roanibus exercueruiii, flagellando, et quasi latro-
talcs. Oro )w taceas. Nam si lacueris, non solum n nem me tractando. Et quia dixerat da el tribue,
oon imniorlalis ero, sed assimilabor, id est siinilss cxponil quid orat dari, sic: Dico da et tribue : scili-
.fiam, descendentibus in lacttm, id est in profun- i- cet redde relributionem illorum, id esl, praemium
'dilalum niortis, non resitrrecturis usque in coiuinu- i- relributionis eorum ipsis. Retribueriiiii eniiu niilii
licni resurrectionera. Lacum dicimus foveam pro- )- mala probonis. Vcrsus auiem qui supra est, scilicet
fundissimam, ideoque hic pro profundilale ponilur.r. quoniam non intellexerunt, sic praeposleratelegiliir:
in alra translatione liabetiir : ne forie tacente te,
'., Dico redde retribulionem, quod.vere facies; destrues
comparer descendentibusin lacum. Dixi ciamabo, in- )- illos, et hic de terra sua, et in futuro de terra viven-
leiilione scilicet. Et etiam clamabo, voce depreca- l- liuni, quairi sc babere praesumunt. Et post non irdi-
tionis, id est voce eleinentari a deprecatione mea ;a ficabis eos nec in bac, rtec in illa; et de his causis :
$>rocedenli,seilicet ab intentione cordis, qnae te de-
:- Quoniam non inlellexerunt opera Domini, id est, no-
firecatur intense. Et, tu, exaudi vocem depreculionisis lucrunt ititelligere pcr opera sna eum Doiiiiniiin
mew, id est audi, itl itiipetrem, vocera quaeprocedit
it esse in rebus, scilicet per gloriosa tniracula, quaa
745 EXPOSITIOIN PSALMOS. — PSAL. XXVIII. 716
coram eis operalns est. Nullus enim alius caecum A IN PSALMUMXXVIII.
Baliim illuminavit, quatriduanum resuscitavit. Et Titulus vigesimi octavi. Psalmus David, id est,
non mtellexerunt in opera mariuum ejus, id est* per prophelaeincojtsnmmaiionetaeernacM/iagenlis,id est,
excellentissima opera eum Domiuum esse, scilicet in consideratione consummationis labernaculi, id
per hoc quod innocentiam per Ariain ablalam re- est Ecclesiae: quae labernaculum dicilur, eo qttod
siiluit. Peccatum originale riestruxit, immortahta- in ea fideles existenles, Deo miiitant contra vitia
tem nroiido reparavit, et caetera qnae mirabiliter pugriando, ad modum inilitutn in labernaculis mi-
operalns est, quae dicuntur opera nianuura ejus, lilanlium. Titulus isle juxla similitudinera historiae
eo quod pr;e caeteris egregia sunl. Magis enim egre- positus esse videlur. Legitur enim cum David Do-
gia sunt opera quae manibus exercentur, qtiam quae roini tabernaculuin consummasset, populum Israel
instrumenlis aliis aguntur. ibi plurimasacrificia oblulisse. Tabernaculum autein
Quoniam autera dixerat, exaudi -vocemorationis isluri piariigtirsbat Ecclesiatn, a Chrisio, vcro David,
meae, etc, ne crederetur ex diUideniia orasse, in- ex utroquc populo consuminandam in virtulibus et
nuendo se exaudiendum, laudat Deuin quasi j'am operibus bonis : quam constiinroationem propheta
exaudierit, sic : Oro, exaudi: et jam nrilii videor praevidens, adhorlatur eos qui in tabernaculo, sci-
exauditus: el beneriiclus, id est, exaltatus sit Do- "' licet in Ecciesia sunl fuluri, ut cum a Cbristo fue-
roinus, et a me et a membris meis. Quoniam ejcau- rit consummalum, semetipsos ad saciilicanduiii aife-
divit, id est, prae nimia cerlitudine qttant babeo, rant: cxemplo aposlolorum, qui arietes dicunlur,
jam videtur exaudisse vocem deprecationis mem, id eo quod omninm fidelium duces sunt, sicul arielcs
est, procedentem a bona intenlione mea. El ostendit duces sunl ovium : vel quia duo fortia cornua ba-
unde exattdivit: sic de boc scilicet exaudivil, quia bent, id cst, dno Testamenla , auxilio quorum erro-
Dominus erit adjutor meus ut resuscitet, et protec- resomniuin repellunt. sicul arieles duobus cornibtis
tormeus, ne cedam in tribulalionibus; 32 et me" obslanlia depellunt. Ostendit quoquc qualiter boc
rito. Nam in ipso, non in alio speravil cor meum : et sit labernaculum consummandura.
ideo adjotus sum ab eo. Et bene ponit speravit cor A/JerteDominc,oadoplivifiliiDeifuturi; affcrlc vos
meum. Sperare namque corde el mente dicimur, ipsosad sacrificandum filios arietum, -id est, imiia-
cum ralionabililer et quae ad salulera pertinent, tores apostolorum. Quod est dicere : OiTerte vos
speramus. Sperare vero sensualitate, cttra sola quae ipsos Doroino, ut apostoli fecerunt.' Vcrc filii Dei
corpori dulcia sunt el ulilia spcramus. Quia vero fideles dicuiitur, id esl, ab eo specialiter rcgcncrali.
dixerat adjutus sum, exponit in quo sit adjutus, sic: Uiide Joannes evangclisla : « Dedit cis poieslatem
Dico adjutus sum; et quia me adjuvii, refloruil caro lilios Dei fieri (Joan, i, 12): > filii eiiam dicuntur
mea, \i est, reflorebit caro mea; gloria resurrec- apostolorura, eo quod eorum doctrina Deo regene-
tionis, quae florida fuit gloria Nalivilatis, cum sine reiitur, el eorum imitatores pro posse suo exislant.
concupiscentia de Virgine nala est. Unde per Isaiam Undc Aposlolus. « Filioli mei, qtios itcrtnn parlurio
dicitur : « Egredielur virga de radice Jesse, el flos (Gal.->\, J9),> etc. Quia vero bis dicil, afferte, sic
rie radice ejus ascendet (Isa. xi, 1).> Et in Canlicis riicit: Dieo,afferle vos filios arietum ; et in hoc sc licct
idem sporisus el Ecclesiae sponsae dicit : « Ego flos sitis filii arietum. Afferte Domino, sicul ipsi fece-
campi (Cant. n, 1). > El qtiia refbrebit caro qnae runt gloriam, ut bene §3 cogitetis de gloriosa es-
marcida in passione videlur, confitebor ei, id est sentia deitatis. El afferie honorem, in alia transla-
laudabo eum in meis fultiris. Ex voluntale mea, id lione babelur imperium; quod est dicere : Inlelligiie
est secundum volunlatetn meoruin. Scilicet pariam euin secundum hntiianitatem abomnibus esse bono-
ei confessores, qui non servili timore, ut Judaei, sedI randutn, et super omnia potestalem habere el iin-
voluutarie laudabunt eum affectioue bona et opera- perium. Unde idem in Evangelio : « Data est milti
tione. Dico quod confiteborei in rneis : Dominus au- omnispolestasin cceloelin terra (Afr/»/i.xxvm,18).>
tem eril fortitudo-plebis sttw, idest, Dontiniis faciet D Et Apostolus: « Donavit illi nonien quod est snpcr
forles in virlulibus illos confessores quos ei parfant, omne nomen (P/it7. n, 9). > Dico afferte Domino
qui erunl plebs ejus. Et eril prolector, ne deliciant, gloriam el honorem; et hoc quantum in vobis est
salvationum Chrisli sut, ld est, salvandorum a me bene de eo intclligenrio, et etiam quantum ad illos;
Christo suo, qui per emphasim salvaliones dicun- afferle Domino gloriam nomini ejus, id est, faci.e
tur. Enuntiala salute suorum, orat pro eis sic: Dico> eura in aliis gloriositra magnificando nomen ejus, ci
quod eris forlitudo el proleclor; el ita sit. Salvum adorate Dominum, id est, veneramini bonis operi-
fac Doinine, a viliis populum tuum futururo. Et be- bus; in atrio sancto ejus, id est, in vobis effeclis
nedic hwreditati luw, id est exalta virtutibus illumi atriuro sanclum ejtis, id est, non angustis in cbari-
populum queni excoles per praedicatores ttt aliquis; lale, sed dilalatis sicut alriuni amplum esl. In alia
hsereditatem excolit, ideoque baeredilas ttta dicen- translalione habetur in aula sancta ejus. Quod idem
tur. Et regeeos ne deficiant. Et ex.olte illos, id cst,, est in sententia, scilicet ut silis habilatio ejus in
exalia de bono in melius : usque in wternum, iri esl, cbaritale amplissimi, ad roodtini aulae, quae habi-
in aelernitatcm deducturus eos. latio aioplissima est. Dico afferle filios arietum, ct
PATIIOL. CLII, 24
7« S. liRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I 748
affercndum est; nam jam est labernaculum consum- jA vero putarelur illas solas cedros confringere et com-
niatum, ideoque sacrificandum est in eo. minuere, quae quamvis Libani sint, non lanier
Ei oslendit quomodo sit consummatum, et quid adversariae sunt Ecclesi», ostendit quoque se illa*
sit illud tabernaculum : lioc quod fulurum esl ex intercidere quae sunt adversantes fidelibus, sic : E'
nimia cerlitudine anutinliando praelerite, sic : Yere vox Domini dico inlercidentis, id est, dividenlij
afforendum est. Nam vox Domini, id est pradica- flammam ignis, id est perseculores, alios assu
tio ejus, per prsedicalores intonuit super aquas, id mendo, et alios relinquendo. Qui bene dicuniiu
est, ad moduin lonilrui, quod aperle sonat omni- flamma, eo quod fideles iribulaiionibus devoren*
bus et comminalur; aperle genlibus sonuit, et dam- ad modum iknunae ligna devorantis El bene pos*
nalionem non resipiscenlibus comminala est: et flammam subjungit ignis. Nam sicut flamma es
bene ponil super. Nam vox iila de superiori dispo- igne, sic et eorum perseculio procedit ex nimio irar
sitione Palris processil. Genles quidem aquai di- el odii fervore.
cunlur, eo quod ad modum aquarum defluenlium, Posiquamostendit vocem Domini intonuissesupcr
per ilUciia defluunt; et quia dixerat voxDomini, ne genles, quse aqtise dicnnlur, et hoc in virtute et
qualiscomque Dominus viderelnr, commendat etim magnificenlia, et confregisse cedros Libani, et eas
sic : El iste Dominus cxistens Deus majestatis, id B coinininuisse tanquam vitulum, et intercidisse flam-
est, omnipotentise, intonui.l super aquas multas: et mam ignis, enunliat eadem voce concutiendum et
ideo repetil super aquas, ut quia indeterminate po- commovenduin desertum Cades, per quod Judsei fi-
suerat, addal multas. Vox Domini dicO operantis in gurantur. Cades, juxta Augustinum, sanctum leyis
virfute, id esl, in constanlia quam dedil praediealo- inierprelalur. Ipsi vero desertum sunt a san titate
ribus, ut neque mors neqiie vita separarel eos a legis, scilicet sanciitale legis carentes, el carualia
cliaritate Chrisli (Rom. vfii, 35). El vox Domini prsecepta solummodo retinentes. Vel desertum sanc-
dico operantis in magnificentia miraculoruin pra> titatis legis sunt, id est, deserentes iegis sanclilatem
dicalorum. Unde in Evangelio: « Domino coope- quam eis Dominus proposuit : et hoc idem est in
rante el sermonem confirmanle, sequemibus signis sententia diverse explicatum.UndcDominusinEvan-
(Marc. xvi, 20); t et exponil quid operalus sil in gelio: < Irritura fecistis mandalum Dei propler tra-
virtule et magnificentia, sic : Et voxDomini dico con- dilionem veslram (Matth. xv, b). i El Apostolus :
fringenlis, de malo in bonum cedros, id est, sublimes < Voluntatem suam quserentes slaluere, lege Dei
in stiperbia, ad modum cedri queesublimis arborest. non sunt subjecti (Rom. x, 3). > Cades quoque,
Cum ditit cedros, simpliciter intelligil omnes su- juxla Hieronymum, comeslio tinem dicitur. Judasi
perbieules conlra Deum inobedienlia, et non solum C i vero deserlum existenles, ad modum tinese per pseu-
parvas ceilros confringet, sed el cedros Libani con- doapostolos innocentes comedere, id esi, sibi coi,-
fringet Dominus, id est, superbientes de nilore no- firmare sluduerunt. El de eorum commotione ad
bilitatis et diviliarum. Qui ideo cedri Libani dicun- fidem sic dicit: Dixi quod voxDomini inlonuit super
lur. Libaitus enim nitor inlerprelatur. Dico quod aquas, vox Domini dico concutientisper pce^itentiam
cedros confringet, et adhuc aliud faciet quod mira- detenum, et expiimit quod desertum. Et, id est
bilius eril, hoc scilicet: cedros confringet,eleas con- scilicel, commovebitDominus per pcenitenliam deser-
traclas comminuet, id est valde liumiliabit in tri- tum Cades, id est Judseos. A similitudine cultoris,
biilalionibus. Eas dicoexislentes tanquam vitulumLi- qui terram concutil et commovet arairis, ut fertilis
bani, id est, acceplabiles Deo per ipsas tribulalio- fial. El voxDominiprceparantis cervosex ipso desertn,
nes, sicut vituius Libani acceptabilis est ad sacri- id est, facienlis quosdam cervos, id esl, devorantes
ficandum, cum pinguissimus sit propler bona pas- venenum serpentium, eiper lioc prreparabit cervos,
cua Libani, in quibus paslus est. Pingues namque quia revelabil eis condensa, id est olisc ;r,iaies Scri-
viluli sacrificio liabilcs eranl. Dico comminuet eas, plurarum prophelicarum. Dixi quod vox Domini in-
et necomminui videalureis ignqminiosum, dilectus, tonuil super aquas, el confringet et comminuel cedros:
aiilonomaslice, id esl Chrislus, de quo vox palerna B et commovebitdesertum Cades, et omnes isi, scilicet
ait: « Hic esi Filius meus dileclus (Mallh. m, I7);i aquoe, cedri, et deserlum in templo ejus exi tentes,
comminuetur, id esl, in tribujalionibus humiliabi- id esl membra Ecclesise, quaj est templum eius,
tur. Et ne crederelur secundum divinam naturam dicent gloriam ei.idest, gloriGcabunt eum l.onis
comminui, delerminal sic : Quemadmodumfilhts est affeclionibus et verbis et operibus, et per hoc dicent
vnicornium, id esl ad eum modum, ad quem modum gloriam, quia Dominus facit, id estfaciet eos inhabi-
esl fiUnsJudaeorum, qui dicunlur unicornes.propler tare diluvium, id est immobililer staluet eos in spe
imicam et singularem supeibiam quam pra3ca;teris bealiludinis, quseper baptisma fidelibus a D;o datur.
liabuerunt. \el propler unicam Icgem. Nulleenam- Quod diluvium dicitur, eo quod in eo oninia peccala
qiie geules legem tunc habuerunl. Quia aulem dicit diluuniur, sicut in diluvio omnis caro deleia est. Et
eiuu filiiim Juaaeorum, id est, de eorum sanguine per diluvium sedebit, id est habilabit in eis Domi-
iiaujm; ad ipsiushumilitalemcoramendandam dirii. nus rex, id est, ul regat de bono in meliiis, i/j
Qui uec eli.iin de eorum sanguine, quos se cruci- celernum, id est hic el in futuro, et expr
fixuros S4 cognoverat, nasci dedignatus csl. Ne quomodo regel: Hic, scilicet Dominusvirliuem
749 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XXIX. 750
pw.osuo dabit, id est constanliam, ne deficiant, et A 1 in lacum, id esl, a consortio descendenlium in pro-
iu fuluro benedicetpopulo, id esl, exaltabil populum fundiiatem vitiorum. Oslensa sanatione sua, ad-
suum : in pace constiluendo, ne amplius in aliquo hortatur membra ad psallendum et Domino confi-
solliciletur. tendum, ut ei ipsa sanala laetenlur : Dico quod sa-
IN PSALMUMXXIX. navit me. Ergo ut sanemini, o mei sancti filii ejus
- Titulus vicesimi noni. Psalmus -cantici in dedica- exislentes, psaUite Domino, id est, bene operamini
tione domus David. Tilulus isle juxta similitttdinem ad honorem Domini. El confitemini memoricesan-
hisloriae posilus est. Prophela namque praevidens ctitatis ejus, id est, laudate eum voce et affeclioue
Salomonemfilium suum domum Deo acdificaturura, de memoria sanclitalis ejus. Quod est dicere de hoc
et poslea dedicalurum, et in illa dedicalione pra> quod memor erit promissionis suae, ut vos scilicet
figurandam esse dedicationem corporis Christi et per me sanclificet, qui perAdam peccatores effecli
Ecclesiae; quod utrumque Dei domus, id est habita- estis. Dico confitemini, et hoc duplici intuitu. Quo-
tio est, inlroducit Chrislum promiltenlem se bene niam ira, id est, vindicta eis quam hominibus intulit
operaturum, ut a Deo in resurecllGhe dedieetur, id propler Adam, erit in indignalione, id est in brevi
est, ad immorlalitatem et gloriam et Dei laudem furore. In alia translalione habetur ira ejus ad mo-
destinelur, sicut domus Salomonis fuit dedicata, id B J mentum, quod idem est in senlentia : Indignatio
est ad boc ut Deus in ea laudaretur destinata. enim est momentaneus furor. Et vita erit in volun-
Enunliat quoque ipsam dedicalionem resurrectionis tate ejus, quod est dicere : Deo ipsi debetis confileri,
suae.adhortando membra ad bene operandum, 85 et quia cum jusle vos damnare posset, brevem vobis
Deum laudandum, ul ipsi in fuluro dedicenlur, id vindiclara intulit, scilicel mortalitatem et passibili-
esl, remota mortalitale, ad immortalilatem et laeli- tatem non diu duraluram. Et quia vita dabitur in
liam et Dei laudem desiinenlur. Ostendit quoque futuro involunlate ejus, id est, per gratuitara volun-
constanliam suam orandi pro illa dedicaiione, ut et tatem ejus , et ideo adhuc con/itemini. Quoniam ad
nos constantes in oratione faciat. Quia aulem ponit vesperum, id est, ad Adam respicienlibus ut ei con-
in litulo scilicet Psalmus cantici, quidam unam par- formentur, demorabitur fletus, id est, seteruus in
tem ; quidam vero duas esse dicunt. Cum una pars futuro erit fietus; el ad matutinum, id est me Chri-
est, sic litulus exponilur : Tractaius isle dictus slum, respicienlibus demorabitur lasliiia bealitudi-
Psalmus cantici, eo quod in se contineat psalmum, nis. Quod est dicere : Confitemini; nam qui non
id est bonam operationcm; et cantlcum, id est de confitentur, sed ad Adam respiciendo, ipsi confor-
'bono opere retributionem : factus esl in conside- manlur, flebunt. Qui vero ad me Cbristum respi-
•ralione dedicalionis domus David, id est, corporis G ciendo psallunt et mihi conformaniur, lselabunlur.
Christt vel Ecclesise: quod ulrumque est domus Vesper ber.e dicitur Adam, qui a peccando obscurus
David, id esl Christi, veri David. Si autem Psalmus factus est, et ex eo mors noslra secuta est, sicut
caniici duse partes sint, quamvis idem sit in sen- vesperum sequitur nox, quod mane obscurius est.
lentia, diverse sic exponilur : Iste psalmus, id est Malulinum autem Christus est, 86 quod iu eo fidei
bona operatio, quse conlineliir in hoc iractatu, esl noslrae lux principium habuit : el clarns in sancti-
causa canlici, id est, lauitiae. Canlici dico in dedi- tate fuit ad modum mane, quod clarum est, in quo
«alione domus David fuluri in ipsa domo. Vel ita lux diei incipit. Dixi : Quia ad vesperum scilicet
ul in sentenlia sil diversitas : Psalmus iste, id est respicienlibus demorabitur flelus.
traclatus, est psahnus, id est tractatus canlici in Ego autem non respexi ad vesperum, sed in abun-
dedicatione domus David fuluri. dantia mea, id est, plenitudine sanctitatis meaepo-
Exaltabo te, Domine, id est, te allum et magnumi silus. Dixi, id est, mecum statui: non movebor ab
reputabo, bene de te cogitando ad honorem luum et. hac abmdantia in eelernum.Et hoc ideo dicit ut nos
bene operando : et meriio; quoniam propter exalta- instrual exemplo sui; ne a sanclitale moveamur.
lionem suscepisti, id est suscipies, me de mortalii Dixi, non movebor: et hoc lamen non per me, sed
facicndo immorlalem, a similiiudine medici, quii D iu, Domine, prosstitisti virtutem, id est, constanliam
segrum suscipit ul sanificet. Nec deleclasti, id esl,, decori meo, id est, abundanliae sanctilalis mea?; in
•
permitles delectari inimicos meos Judaeos super me voluntale, id est in gralia lua. Et ostendit quarn
se exiollenles : delectarenlur enim si detinerer ini virlutem, hanc scilicet ut nec in tribulalione desi-
morte. Dico suscipies; ul autem suscipiar, Domine; stam clamare ad te, quamvis me tribulari sinas.
omnium, Deus meus specialiter: ad te misericordemi - Dico quod pmslilisti virtutem, et usque adeo quod
respiciens clamavi, iil esl, voce inie-nsa oravi; et ideo> avertisti faciem tuam a me, id est videheris averlere
sanasti, id est sanabis, me. Sanasti idem est quodI aspectum misericordiae luae a me in passione, per-
et suscepisti. Et exponii quomodo sanabit; ila sci- millendo me afiligi; et factus sum conturbatus, id
licet sanabis-.Domine, eduxisti, id est, educes ab in- est, spontanee conturbabor in anima timore passio-
ferno animam meam, videlicel a locali inferno, re- nis, et tamen non ero remissus. Sed ad te, Dom'ne
ducendo eam ad corpus die lertia , et ut dignus'> misericordiae, respiciens clamabo, id esl, clamosa
essem ad deducendum de inferno. Salvasti me ab> aflectione agam ; ct ad le Deum, id est, Creatorem
omni peccalo. Me djcp separalum a descendentibus i meum respieiens deprecabor voce sic dicens : Quas
'
751 S. BRUNONIS CAIYTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I 752
mUilas erit in sangume meo effundendo, dum de- A j 1N PSALMUMXXX.
scendo, id esl, si hoc est quod descCndam in corru- Tilulus tricesimi. ln finem Psalmus Daiid. Solns
plionem, id esl, in pulredinem? Quod esl dicere : Ne aulein Augusiinus hatiet: In finem psalmus David
permitlas me in corruptionem descendere. Cum pro exstasi. Quod sic exponilur : Psnl.nus iste altri-
enim inagna utilitas de morte mea, si resnrrexero, buendus esl David Clirisio, tendenli in finem, id est,
sit futura; si hoc est quod uon resurgeudo in cor- perseveranliam et vicioriam ; Psalmus dico habUti»
ruplionem descendero, quse ulililas erit in effusione pro cxstasi, id esl, sublili consideratioiie sua. E\-
sanguinis mei? Nulla scilicel. El exponil ipsam uti- slasis vero duobus modis accipilur : Exslasin enim
litalein sic : Vere.nulla eril ulililas lunc in sanguine dicimus, nimitim mentis prse timore vel admiralionc
nieo ; Nunquid eniin confilebilur, id est, veros con- stuporein. Unile in Aelibus aposloloium legitur :
fessores pariet»:ifri pulvis? Aul annuntiabil ille pul- Repleli sunt slupore el exstasi in eo quod contigerat
vis verilalem tuam, scilicet le veracem esse, qui pro- illi (Act. III, 10). Hujusmodi vero exslasis in Chiisio
misisti per proplielas lc me resuscitalurum? Quod fuisse, nonquani dicenda est. Exstasim eliam dici-
csldicere : Si uon resurgens, pulvis effeclus luero; mus arcanum menlis cxcesstim, quotiesciinqiie per-
non pariam libi confessores, nec annuntiabo in feclorum conlemplatio in secreta Dei consilia spe-
membris nveis te veracem esse, quia ine resusci- B I culando, saecularibus omuino cogitationibus posl-
trtndo promissionem luam coinpleveris. Hoc aulem posilis, immoralur. Pro hujusmodi aulem exstasi
sub inlerrogaiione dicil ex affectione nimia, ul ma- hic in psalmo agilur. Considerans namque Domiui-
gis eum ad perficiendum quod possil commoveat. cus homo, se immcnsa el excellenlissima disposi-
Facla oratione, ne videalur ex diffidentia orasse, lione divinilalis in mortem esse (rademlum, el cx
prse certitudine qtiain babet jain se exaiidilum, dicil: mone illa saliitcm generis huinani seculnram, orat,
Cum nondnm sit in re. Et hoc sic dicit: Quo?utili- meriia praeferendo, ut Deus in passione cniislanlein
tas, elc. El quamvis bacc ila dico, non lamen quod ciim faciat, ne cedal et ut resuscitelur. Praedicit
oro, futurum esse dubilo : certus cnim sum quia quoque passionem suam fuluram praeleriie de ea
audivit, id est audicl, me Dcminut. Ostendil aulem agendo. Ostendit quoque suorum salutein, et pro
quia et propier niiscricordiam, et propler merita eis orat. Adhortalurqne eos ut viriliter aganl in
sudivileuin, sic : Dico, audivit. Et boc ideo, quia et praecepiis Dei. Agil quoque concessive de inimico-
miserlus est mei; el quia factus est adjutor meus. rum damnatione cl crubescenlia. Et hsecsic iucipil:
Quod esl dicere : El ideo audiel, quia miserebilur ln le, Domine, fundatus et firmus, speravi, i.l est,
niei. El quia merilis meis feci eum niilii adjutorem. spem conslanliae el resurreclionis meac posui. Eccc
Demonslral vero in qno eril adjulor, apostropham t * praetenlio ineiili. Ergo quia in te sperati, non con-
ad eutn cum graliarum actione. faciendo, sic : Vere fundar in celernum, id est nunquam crubcscam.
adjutor fies. Nam convertisti, id esl convcrles, plan- Vel sic : El si videbor ad horam in passione eru-
cium meum, id esl, trislitiam passionis ineie, in gau- bescere, non taiuen hoc sil in aeiernum. Quia vero
diitm rcsurreclionis. Quod est dicere : Destrues dixeral generaliter non confundar, particulariier
planctum meum, dando mihi gaudium. Et consci- ostendit unde non confundatur, sic : Inde scilicet
disti satcum meum, id esl, omnino deslrues morla- confunderer, si a morle non liberarer, vei si in
litaiem meam. Et eircumdedisti me„id est, ex loto passione cederem. El ideo libera me a moile, et
ditabis me laelilia iinmortalilalis. Bene autem mor- hoc injuslitia tua. Quod est dicere : Quia justus es,
talilas Cbrisli saccus dicitur; quia cum peccalum et hoc ego in te sperando proinerui. Et ut liberer,
non haberet, morlalitas ejus poena peccali nostii inclina ad me aurem tuam. Superius ostendil meri-
fuit, sicul saccus quo pcenitenles induuntur, pcena tum, ponendo in te speravi el in juslitia libera me.
suorum peccalorum esl. Dico quod circumdabis me Ilic autein orat ex misericordia liberari, cum dicit:
Iwlitia; et hoc ideo, ul canlel libi gloria mea glo- Inclina ad rne morlalem, aurem luam, id csl, con-
riosa, id est, ut resurreclio niea dicat tibi laudem D descenderc fac humililali morlalitalis mcae benigni-
non verbis, sed ipsa sui evidenlia. El dixi quod lalem luam, a sitnilitudine medici, qui ex benigni-
conscidisti saccum meum, cl ideo non compuiigar tale iiifirino aurem iticlinat, quando non polesl pras
ullra liinore morlis. Undc Aposlolus : i Clirislus infirmilale loqui, ul eum, infirmitate sua cognita,
rcsurgens ex morluis, jam nou morilur (Rom. vi, curet. Auris bene Dei benignitas dicilur, per quant
9). > El quia non compungar, Domine Deus meus, preces humililnlis nostne snscipit. Oro libera, et
confiteborlibi in ceternum, id est, laudabo le in meis hoc non differas usque in communcm resurrectio-
omnimoda latide. Vel iia : Dico quod conscidistisac- nem, sed accelera ut ernas me, id esl, accclerate
cum meum, et hoc ideo, ut canlet ttbi gloria mea, id erue me, posi tres dies scilicet. Non sohnn aiitem
cst, 87 ul laudeul le omnino gloriosa membra mea, oro a morte liberari, sed hoc etiam oro : Eslo milii
et sic ut non compungar, id esl, non pcenileanl can- in Deum proteclorem.XJuodest dicere : Te repulo
tasse libi vel melu, vel alicujus principis favore. Deum, et ex Deo cedas mihi in proleclorem, ne
Sed o Domine Deus meus, usque tn celernum, tundo deficiam. Et in domum refugii, id esl, in securitateni
de generalione in gcneralionem, confiteborlibi, id est, sicut domus munila ad se fugienlibus, est causa se* >
iaudabuut ie. curitatis. Mulli vero proteguntur, qui securi
753 EXPOSITIO 1N PSALMOS. - PSAL. XXX. 754
siint, ideoque bene addit . Et in domum refugii.. A conlingunl per peccati originalis neccssilalem. Fra-
Dico esto mihi proiector et domus refugii, ul sic; gilis enim est, cum plena illa, quam haberel (nisi
salvum me facias a moric. Aliter enim non salvarer. Adam peccasset), Dei cognilione careat. Fragilis
Vere debes esse proleclor et refugium, quoniam.for- eliam est, cum timeat et tristelur, ct cuncta talia
litudo mea el refughim meum es tu, id est, quia le> patiatur : et non solum hoc habebunl ut exsultent
repuio foriiiudii:ein, id est, proteclorem meum, ett et laelentiir in fuluro; sed etiam in hac vita non
refigitnn, itl esl securitaiem. Et sic in hac tenla- conclusisti me in manibus inimici, id est, non per-
lione moriis debes esse proiector el refiiginm, quo- milies meos conclttdi i.n polesiale diaboli, ul possit
mam in aliis lentationibus inimicorum visibilium,, eos irrelire per suggeslioiies impiorum, et in con-
et in tentalione diaboli, es lu milii semper fortitudoi formitalem suam traducere, a simitiludine capti qui
el refugium. Et ideo deduces me de bono iu bomiii),, comprehenditur prius, et in carcerem postea con-
perseverare 88 fociendo, et per deiluclionem enu- cluditur. Vere non permitles concludi : Sed polius
tries me, id esl, confortabis me, faciens immorla- slatuisli pedes meos in lcco spalioso, id est statucs
lem, a similitudine nulricis quaeparvum nulrit, ut: affeclionesmeorum in spaliosiiale fidei et dileclionis,
fortis lial ex debili. Exponil autcm qiiomodo enu- a simililudine illius qui, de angusto carceris edu-
tricC,sic : Scilicet enutries; Educes mede laqueo lioc *»clus, in loco spatioso staiuitur. Enunliala suorum
quem absconderunt mihi, id est, de prsesenli mortei salute, apostrophalice Deum oiat ut in eis com-
quam abscondite putant se prseparasse mihi, a simi- pleat quod cnunliaverat, sic dicens :
iiludine iilius qui in abscondito laqiieum ponit, utt Enunliavi quod mei cxsiillabunt el helabuntur, et
avem vcl bestiam ignoranlcm decipiai. Et meritoi ul hoc sil, Miserere mei, id cst, lneorum, Domine.
educcs. Nam in manus tuas, id est in poicniiami Et necesse esl eis, quoniam tribulor, id cst, mei tri-
ittam, commendabo spiritum meum, id esl, commit- bulantur. Et exponit ipsam Iribuialionem per palres.
tani animam meani, ul pcr te qui polens es eami Vere iribulanlur; nani conturbatus est in ira oculus
recipiam, ila quod non sinl aniplius inimici poten- meus, anima mea el venter meus, id esl, debilitalits
tes eam auferre a corpore, sicui nunc sunt: a simi- esl in vindicla quam accepisti de pcccalo Adaecon-
litudine illius qui aliquid commendat, ut quandoi luitu ralionis mcorum. Conturbalus ponitur a simi-
voluerit illud recipiat; el bona fiducia commendaboi, liludine oculi, caligine vel aliquo morbo conturbati,
quonmm tu es, id esl lu eris, protector meus in pas- qui debilis est ad videndum. Et conlurbala cst
sione, ne deficiam. anima meoriim, id est, debilitata est vitalilas et
Oslendit vero quod commodum inde sequatur, seiisualitas meorum, et dcliililatus esl venter, id est,
sic : Dico educes, et me educto redemisti me, id es(, ^ coipns 89 eornm, a molliori parte lolum corpus
redimes meos a niorle, o Domine existens Deus ve- designal, ul illud rem debilissimam essc innuat,
ritalis, id esl, dalor veritalis faciens eos expetcre Exponil aiilein quomodo sit auima conlurbala, sic;
vera bona. Vel, Deus veritatis, id est Deus verus, Vere anima, id est vitalitas, debililata est, quoniam
qui hoc promisisli, el non poles non complere. Non ipsa vita mea, id esl vitalitas meorum, defecit in do-
enim mei morle mea redimerentur, niside laqueo lore, id est, defectibilis facla est per dolorem, quod
hoc educerer. Dixi quod meos redimes, quibus eris non fieret nisi Adam peccnsset. Quod est dicere :
dator vcrilalis. Obseminies aulem vanitatem, id esl, Talis naturse facta est quod per aliquem dolornu
cum summa diligenlla complecienles bona saecula- polesl deficere. El anni mei sunt defectibilcs in ge-
ria, quse vana sunl; et hoc supervacue, id est sine milibus; anni et vita hic ideni est. Quod csi ac si
qualibet ulililate, odisti, id est odio habebis, et dical : Non lanlum defectibilis dicenda esl eo quod
ideo non redimes illos, quos odio liabebis. Ego au- per dolorem cito finiri polest, sed ideo eiiam quia,
icm non ero libi odio, id est, mei nou erunt libii dum dural iu crebris gemilibus adversilatum consti-
odio. Ego enini in Dominosperabo, id est, niei in le. tuta, deficit a bealiludine Isetitise, quam baberet
Dominonon in vanis spem poneut, Et ideo exsullaboi „ continue, si pcrseverasset obedieniia Adse; pcr
et Iwtabor, id est, exsultabunl in futuro de corporis oslensionem aulem defectionis vilalitatis innuit ct
beaiitudine. Exsullare namque proprie corporis esl; corpus defecisse, quod a vitalitaie vegelalur. lnnuit
compnnittir cnim a sallare. El lsclabunlur de animaei quoque sensualitalem defecisse. Quse vere defecit.
bcatitudine, et hoc in misericordia tua, non in solisi Mintisenim etiam corporaliier videmus et sentimus.
meritis suis. Et vere exsultabunl in corpore, quo- Sciendum e.st auimam et sensualitatem et vitalila-
niam respexistihumilitatem meam, id esl, miseiicor- lem idem esse; sed secundum diversa oflicia diver-
diter consi('eral;is, ut inde eos eruas per dejectio- sis nominibus nuncupaliir. Anima autem ejns prin-
nein corporis nieorum. Subjaccni enim angustiis cipale vocabulum est. Sensualilas vero dicilur eo
omnibus. Quod dicit respexisti, a similitudine illo- quod per corporea insiruiiienta diversos sensus exer-
rum dicit, qui oppressum bcnigne respiciunl ut ejusi ceat, ut per oculos videt, per aures audit. Vitalilas
misereantur. Et vere lselabuulur in anima. Nami quidem dicilur eo quod corpus vegelando illud vi-
srdvasti, id est, salvabis animam meam, id esl, meo- vere faciat. Cum autem dicilur vitalitas el aniina
ruin, de necessitatibus, id esl, de fragilitatibus quaai deficere, et aniina perpetua esse videsilur; idem est
755 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTOUIS OPP. PARS t. 755
ac si dicat: Deficit in officii sui exercitio, non ati-, *t terrenorum, quse bene dicuncur circuilus, eo quod
tera in sui essentia. Nam si ejus ex lolo per.imerelur nunquam firma sunt, sed eunt in circuitum, id est,
essenlia, non esset ulique perpetua. semper volvuntur aliquando in prospera, aliquando
Exponit etiam quomodo sit oculus conturbatus, in adversa. Quod est dicere : ldeo repulabunt me
sic : Vere conturbalus est oculus, qui et virlus tanquam vas pcrdilum; quia cum viluperatus ere,
meorum dicitur, propter sui dignitatem. Nam virlus me videbunt tacere quasi reum. Et ideo adhuc fa-
mea, id est ratio meorurt., infirmata est in pauf>er- clussum tanquam vasperditum; quia Judsei exislen-
tale, id est, laborat ad mcdum infirmantium, pro- tes in eo circuitu quem dixi; dum convenirent, id
pter indigenliam plensecognilionisDei.Elquiavirlus est dum convenient, congregati corporatiler adver-
infirmala est, ossa mea conlurbata sunt, id est, vir- sum me, id est, ut mihi detrahant, ipsi simul manen-
tutes meorum debitilatse sunt; dicuntur autem ossa, tes, id esl, in eadem votuntate mortis meae concor-
propler forliludlnem quam habent, ad modum os- des consiliati sunt, id est consiliabuntur, accipere
sium quse fortiora stmt carne. Ostensa una causa animammeam, idest, auferre vitam meam, a simi-
quare debeat misereri, scilicet propter eorum tribtt- liludine itiius qui ab hoslibus accipitur ut perdatur.
lalionem : aliam subjungit, passionem videlicet Quod est ac si diceret: Quia videbunt eos de morle
mstxn et injuriam pro eis patiendam, quam eliam **mea consiliari, et hoc ad effectum deducere me non
ostendit. Et hoc sic dicit : Dico miserere nieorum, resistente, repulabunt me quasi vas perditum. Dixi.
quoniam tribulantur. Et ideo adhuc, quia ut tu eis quod consiliabunlur accipere animam meam. Ego
miserearis, super omnes inimicos meos faclus sum autem in le speravi, id est, in te spem ponam, Do-
opprobrium, id est, fiam inimicis meis opprobrium mine. Et dixi, id esl dicam, el verbis, et opere, et
et derisio, plus quam ipsi fuluri sunt opprobrium affeclione, o Domine, eripe me de manu, id est de
et derisio gentibus, cum ab eis caplivi ducenlur et potestate,intmicorummeorum Judaeortim.ne eis con-
dispergentur. ln alia translalione habetur : Apud former. Et eripe me a persequenlibus me Judaeis.
omnes inhnkos meos, id est, omnibus inimicis meis Quod est dicere : Eripe me a polestate Judseorum,
fiam opprobrium. Et etiam vicinis meis, id est, illis ne mibi praevaleanl, qui sunt inimici mei et perse-
qui atiquantulum appropinquaverunt ut me cogno- quenles. Multi namque inimici sunt, qui non sunt
scerent, nondum tanlum noscentes, sicut multi persequenles. Ideoque bene addit, a persequenti-
fuerunt ex Judseis; faclus sum opprobrium, id est, bus me.
verecundabunlur se vicinos meos fuisse; el timor, El prsemittit causas de quibtis eripiatur, sic :
id est, causa timoris fiam notis meis, id est, aposlo- Dico, eripe; el dignum est. Nam Deus meus es tu;
lis, nemeconfiteri audeant limore morlis. Unde le- reputo le Creatorem meum. El quia sortes meai sunt
gilur : < Noli mei quasi alieni recesserunt a me in manibus tuis, id est, elecliones mesesunl in vo-
(Job x, 13): > Dixi quod '.tiicinit fiam opprobrium. lunlatibus tuis. Quod est dicere : Quia solas vohin-
Et ideo ipsi vicini, qui videbant me foras, id esl, qui lates tuas eligo; sorles pro electiouibus ponil, quia
videbant me secundum forinsecam naturam, scilicet per sorfes electiones fieri solent; quia vero ex vohin-
secundum humanitalem, qua paliar; el nunc con- talibus opera procedunt, manus dicuntur. Maniluis
siderantes secundum divinilaiem, fugerunt, id est, enim opera exercenlur. Oro, eripe. Et non solum
ex toto recedent a me, id est, a spe quam in me ha- hoc, sed eliam illuslra faciem luam, id est, illustrem
bebant. Vel sic : Qui videbant, id est, cognoscent oslende et claram fac benignitatem tuam. Respi-
aliquantulum me, fugienta me, foras euntes, id est, ciendo super me servum tuum, id est, omnino libi
eis cedenles qui foris sunt a cognitione mea, Judseis obcdienlem. Faciem ponit pro benignitate, eo quod
scilicet. Et non ita fugient ul revertanlur post, sed in facie saepe benignitas denotalur. Bene etiam po-
oblivioni dalus sum, id est dabor, lanquam mortuus nit, super servum luum, quasi dicat: Cum lu supe-
sum a corde, id est, secundum auimam in peccato; rior sis me bttmano servo tuo, condescende milii;
sicut me mortuum in corpore videbunt. Quod est D el per boc benignitatem luam' illuslrem ostende.
dicere : Putabunt me per peccaia in anima mor- Oio, illustra, sic scilicet : Sofwtitnme fac a morte.
luum, ideoque non resurreclurum. • Et hoc in misericordia tua, Domine, ne confundar;
Et faclus sum, id esl fiam, eis lanquam vas perdi-
quod esset, si salvus non fierem; neque dignum est,
nm 90 >Quodest dicere: Ponentes ih me prius spem quoniam invocavi, id est, oravi te. Vel ila : Quoniam
salvationis, repulabunt me ad salvandum eos inuti- iuvocavi le, id est, bona affectione et verbis et ope-
lem, sicuttias perditum, id est fractum, quod inu- ralione vocavi te in habilatorem meum. Dico, ne
lile est aliquid in se capere, cum illud quod in eo confundar; impii vero, id est, Judsei inimici mei
ponitur, inde cilissime diflluat. Et ideo repulabunt erubescant in resurrectione mea, et post deducantur
me va* perdiium, quoniam audivi, id est patienter in infernum, localem infernum videticet. Dico :
(non respondendo) audiam, viluperationem multorum Erubescant, et eliam mufa fiant labia dolosa eorum.
commaranlium in circuhu, id est, non in mei dilec- Non dicit sic mula, quod nihil omnino dicant; sed
lione et nolitia, sed in elongalione, ad modum cir- muta, id est, nihil mali de me, quod verum videa-
cuitus, qui longe est a punclo quod in medio est. tur, dicentia. Labia dolosa dicuniur habere, qui
Vel commorantium in circuitu, id esi, in appetilu aliud cogitant, aliud dicunt; quse Judsci habuerunt.
757 EXPOSITIO INPSALMOS.— PSAL. XXX. 758
Cum enim ralione sua et miraculis Christi coacti,, A i licorum et aliorum vana siiggerenlium, ne prseva-
vere Deumessse cognoscereut, ore tantum denega- leant eis. Ilanc atilcm apos ropham ad mcmbra :
bant. Polest ctiam hoc oralio esse, si sic expona-- . BenedictusDominusde hoc, quia meis videt futurum
lur ; Oro, salvum me fuc. El me salvato, erubescant t quod praedixil. Dixi quod Deus abscondet el prole-
impii Judaeide inortc mea, io bonum scilicet erube- get vos, o speranles.; elita erit. Et kleo benediclus,
scanl, El itt vehementius erubescant, deducanlurr id esl, laudaltis sil Dominus, et a me et a vobis. Re-
cngitalione sua in infernum, in profundilatemi petitautem quare sil laudatus aliis verbis, sic : Quo-
91 peccatorum suorum. Quod est dicere : Con- niam mirificavit miserieordiain suam mihi, id cs(,
siderenl profiindiiaiem peccatorum suorum : ett mirabilem misericordiam suam faciet Deus mcis,
sic muta fiant labia dolosa eorum a vitupe- vobis scilicel. El hoc in civitaie munila, id est, in
ratione mei. Oslendil autem in quo sinl dolosa j Hierusalem ccelesti, quse dicitur civiias miinila, co
cum subjungil : Quw Iabia loquuntur adversus mei quod ntillus assullus hoslium in eam ficri polest.
justum, id esl, detrahendo mihi justo : el hoe int Unde scriplum est : < Quod oculus non vidit, nec
superbia et abusione, id est, superbe et abusivc. Su- auris audivii, nec in cor hominis asccndit, qtiae
perbe quidem loquebantur, cum dicebant : < Ave,, prseparavit Deus dHigenlibus se (Isa. LXIV,i; I
rex Judoeorum (Mattli. xxvn, 29; Marc. xv, 18; *» * Cor. u, 9). > Facit aulem apostropham ad Deum re-
Joan. x, 3). > Abusive aulem, cum ad ejus detra- pctens causam salvalionis suorum, ut eos sibi ma-
clionem falsis vocabulisabutebantur, dicentes eum,, gis obnoxios facial. Dixi quod mei prolegentur,
qui juslus erat et innocens, peccatorem et se- abscondenlur. Ego autemul ipsi protegantur proje-
ductorem (Matth. xxvn, ti3). Vel ila : Loquunlurr ctus sum, idesl ero a facie oculorumluorum, id esl, a
in abusione, id esl, abuluntur libero arbilrio suo lo- pracscntia misericordise luse. Quod esl dicere : Vi-
quen !o advcrsum me. debor iu passione esse projeclus a misericordia ttia,
Cum enim ad hoc dalum sil eis libemm arbiirium,, el banc projcclionein dixi, idcst, inlcllexi cgo, qui
ul cessandoa malo, et bonum operando vel diccndo,, projiciendus sum, quam alta et lalionabili disposi-
nieliores fiant quam si solummodo polentiam bene, tione fiat, dico, dtaii; el hoc in excessu, id esl, in
operandi haberenl; abiituiiiur ipso libero arbilrioi sublinii stibtililate mentis mece. Quse bene diciiur
male dc me loquendo. Oslendit aulem quis fruclus; excessus, eo quod omncs omnitim hominum el an-
scqttalnr de salvaiione sui, sic : Oro, salva me. Ett gelorum sublililates excedit.
per me salvatum apparcbit quam magna, id estI Per lioc auiem quod dicit se hoc inlellexisse, in-
valde magna multiludo dutcedinis,id est misericor- nuil se hoc libenler passurum, el non hoc ignorare.
dise tuae, quam mulliludinem abscondisli, a perden-. Dico quia projectus ero. Et ideo exaudisti vocein
dis, el hoc timentibus te, id est, ad opus timentiumi orationis 92 mete dttm clamarem ad le, id est, au-
te. Quod est dicere : A le non limentibusabscondistii dies sic ut impelrem orationem meam voce profe-
ne cognoscant eam; limentibusauteni revelasii, jux-. rendam, dum clamabo ad te pro meis. Apostropha-
ta illud Evangelii : < Abscondisli hseca sapienlibus, tice quidem suos adhorlalur ut Deum diligant, ct
cl revelasti ea parvulis (Luc. x, 21). > Et non reve- viriliter agant, ul sic oratio sua el projectio eis pro-
lasli sic ut non sint habiluri; sed perfecisli, id est, ficiant, quse aliter non proficerent. Dico quod pro-
perlicies, illam miiltiludinem meis limenlibus : qui jectus ero pro vobis, et exaudiar dum clamalo.
sperant in te in conspeclufiliorum hominum, id est; Ergo diligite Dominumomnessancli ejus filii pcr me
qui coiifilenlur se sperare in le in conspectu imila- fuluri; quoniam hanc veritatem, id est hauc jusli-
torum malignorum, non deneganles le tiniore mor- tiam, dileclionem scilicet, requirel Dominusa vobis
tis. Unde Dominus in Evangelio : < Qui mc confes-. per beneficia, quaevobis per me dabit, et quaejam
sus fueritcoram hominibus, confilebor et ego eum dedit. ^quuin enim est et jiislum ul crcalurse
coram palre meo (Luc. xn, 8). > Malignos bic ho-, Creatorem, et reparati diligant. vilae reparatorem.
mines vocat, eo quod soluinmodohomines sunt, id Pl rj Unde scriptum est: < Diliges.dbminum Detu.i luiim
est, solummodo humana consideranles, nec eliam ex toto corde tuo (Deul. vi, 5; Jlfalth. xxn, 37;
spiritualia. Oslendit vero mulliludinem dulcedinis, Marc. XII, 31; Luc. x, 4i). > Et ideoadhuc : Di-
quam superius posuil, sic per partes. Dixi quod per- ligile, quia relribuel abundanler, id est, magnam ct
ficies in eis muliitudinem dulcedinis; hanc scilicet: abundantissimam retributionem dabil facienlibut
Abscondeseos separalos a conlurbationehominum, superbiam in se. Quod esl dicere : Qni se facient su-
id esl, malignorum. El hoc in absconditofaciei tuw, perbos conlra eum, dedignando ejus dilectionem.
id est, abscondes eos a malignis, ne eorum gloriam Quod est ac si dicat : Ideo diligile. Nam si non dili-
videant, et eos coiiltirbent sicul modo faciunl. Et genles superbi fueritis, cumomnibus stiperbienlibus
latues eos in praesentialua, qusea malignis abscon- retribuerit, retribuet et vobis : Dico, diligite. Ei
dita erit. Unde scriplum est: < Tollalur impius, ne quia dileclio nihil est sine bono opere; viriliter agite
videal gloriam Dei (Isa. xxvi, 10). > Dico quod in inbonisoperibus. Unde bealusGrcgorius (Homil. 30,
futuro abscondes;et bic protegeseos existentes in la- in Evangel.) : < Probalio dileciionis, exhibilio est
bernaculo luo, id esl, in mililia lua ; a conlradiclione operis. > Et Apostolus : < Non coronabilur nisi qui
tinguarum, id esl, a conlradicenlibus linguis haere- legitime certaveril (/ Tim. 11,5). > Et virililer agen-
739 S. BRUNONISCAttTSWMlOROMi 1KST1TUTOIUSOPP. PARS I. 769
do ne deficiatis, sed conforletur in jioc cor veUrum, A posleaDeonon satisfaciat. Unde propheta: <Si aver-
id est, siiis in hoc perseverantes, o vos qui speratis leritsejus,tusajuslilia,nunquidvivet?>(E*e<:A.xviii,
m Domiho salvalior.em. Aliter enim non, spes, sed 27.)AFeee%tt» spiritu ejus, id esl in anima beali viri
pr.csumptio esset. dolm.QuoA est dicere : Et ille virbeatusesl qui non
5N PSALMUMXXXI. deficit, sed in bono proposito suo perstat, quoniam
Psalmi trigesiml primi. Titulus. Intelleclus huic IHe dolosum spiritum dicitur habere, qui cum Deo
David : Quod sic exponitur s Huic Davtd, id est, liuic fldem promiseril, et obedienliam opere cornplere
fideli qui in hoc psalmo agit, est iiltellectus. Qiiod perseveranter abnuit. Per hoc autem daiur intelligi
est dicere : Hic fidclis qui hic loquitur, vere sa- non esse beatiim illum qui, quamvis ejus peceata
piens est, el bene intclligens. Cum autem ponitur lecla et iniquitates remissccsint, lamen in spirilu do-
inlellectus indefinile, magis eum esse intelligenlem losus est.Unde scriplum est: <Metiusestnon vovere,
innuit, quam si delerminaret. lllos enim qui sapien- quam post vola non pcrficere (Eccl. v, 5). > Seqttilur.
lissimi sunt, sapienles indeterminate dicere consuc- Quoniam tacui, etc. Quodsic exponilur: Nunc inlelligo
vimus. Ut Salomon sapiens dicilur indeterminate. quod beati sunt quorum remissw sunl iniquitales.
In hoc vcro psalmo, fidefis quilibct agil, qui prius clc. Aliis vcro minime, hoc autem tacui, id est non
inlelligebat se bealificari posse pcr liberum arbi- 11 H inleilexi, dum per ltberum arbitrium me beatificai i
trium sine remissione peccatorum; nunc aulem er- posse putavi. Bene laceu ponilur pro non intelli-
rore tali postposilo, ad aliorufn instruclionem os- gerel Sicut enim loqui mentem dicimus dum inicl-
tendit nullum nisi per peccatorum romissionein ligit, ila quoque lacere dum non inlelligit. Dico
posse beatilicari, seipsum inde proponcns exem- quia quod nune dico prius tacui. Et quoniam tacui,
plum; dum enim hunc errorem habuit, omnino debi- ineeteraverunt ossa mea, id est debilitala sunt ralio,
iitaius est in virtulibus. Tandem ergo cognilo er- iiberum arbilrium, virlutesque me;v, qusc ossa,
rore, et inde confessioncm agens, et veniam postu- pro sui siinilitiidine, dicunlur. Inveteraverunt ponit,
lans impetravit: et sic bealitudinem justitisc ade- a similitudine veslis, qusc quanto veterior lanlo de
plus est, et in futuro magis beatificatur. Adhortatur bitior esl. Quasi diceret: Quia per me sufficere prse-
eliam atios ne in boc errorc deccpli intellectum re- sumpsi, ossa mea in quibus confidebam debilitata
misstonis a se rcpellant. Et quia ad hoc per se sunt sunl! Dico quia tacui,dum lamen clamarem toladie,
insufficientes: pro cis poslmodum orat. Beue vero, id esl jugiier. Illud idem quod tacebam. Quod est
psalmo prsccedenli supponitur. Nam in superiori dei dicere : Dtim ipsa mca miseria, quasi clamore, com-
remissione acium est, et de bealitudine fidelium. prol.arem illud quod in inlellectu lacebam, scilicet
In boc aulem qualiter ad beatitudinem perveniatur, *C illos solos beatos esse, quorum remissai sunt iniqui-
instructio djtur, ne quilibet ad hanc se perliberum i lates, cto.
orbitrium atlingere pracsumal. Exponitvero quomodo clamabal, sic : Vere cla-
Jieali quorum, etc. Isle versus sic praeposleratei raabam, quoniam nianus tua, id est vindicla lua, o
Icgilur. Quasi dicat : Mulli per iiberum arbitrium Deus, quam de me accepisli, ideo quia sic tacebam,
solum ad beatittidincm pervenire nitunlur, sed illi die ac nocte, id esl assidue gravala esl super me, id
soli stint beali qtwrum peccata sunl lecta, id esl sic eslgravis et ponderosa facla fuit super me. Quasi
abscondita, vel per baptismum soltim, vel etiam per dicat: Ipsa miscria quam vindicta tua mihi gravis-
confessionem, quod ea Dominus non videat, sic tit: slmam iuferebal, illud quod lacebam clamabal, os-
ulciscalur. Et qiwruii iniquitales sttnt remissce, id[ sium scilicel meoruin debililalio. Dico quod manus
cst, postquam eortim peccata tecta sunt : sic eorumi tua gravata est, et cum gravarelur, laiulem conver-
malse concupiscenliae, id est, cogitaliones sunt re- sus.sum ad tc inteltigendo quod prius lacebam. Et
viissce, id est, inefficaees, ut eis non praevaleant, ai Iioc in arumnamea, id est in consideratione aeriim-
similitudine areus remissi, qui invalidus esl ad tra- nacmeae. Quasi dicat ; Considerando aeruinnam
hendum.Ne vero aliqttis, post peccalorumleclionem, _. meain, ab eadem admonitus .sum ut ad le conver-
•sic iniquitates remilti puiarei ut nullo mOdo pec- terer, etsic conversus snin. Dico in mrumna quae
carelur: vel,si peccarctur.uinon ampliusadbeatitu- vere fuit serumna, dum configitur spina, id est dnm
dinem atlingere possel, addil: Et bealus vir ille cui configeretur in me peccatum, quod dicilur spina eo
non impulavit Dominus pectatum, quasi dicat: Con- quod pungat Ih conscienlia ad modum spinae,quae
cedo quidem iiullum a peccato posl peccatorum lcc- corpus pungit. Dum ponitur configitur, innuil qtiia
tionem93immunem posse existcre : sed ille tantum iniiUa peccata in eo siroul figebantur. In alia trans-
vir est bealus, id est justus, vei erit beatus in futuro, lalione habelur, dnm exardesceret messis mea. Quod
cui non imputabit Dominus peccatum suum ad vin- est dicere : Duni des_truerenlur virtutes.mese, quse
dictam aeternam, id esl qui non peccabit criminali- messis dicuntur, eo quod eis anima siistenlaiur ne
ter, vel nimis consuele, id est usualiter, sicut pos- pereat, sicul messe corpus sustentatur dum, come-.
tea non satisfaciat Deo confitendOel corpus affligen- ditur. Dicoquod conversussurn. Et conversus delU
do, et eleentosynas dandb. llli namque peccatumi clum meum cognitum tibi feci. Polest et hoc quod
ad pcenamimpnlabitur, qui post peccalorum lectio-. hic expositum est alio modoexponi et distingui,
neincriminaliter, vclnimis consuete peccat, sic~ut gcilicetsic : Dixi qued conver»ussum. Et sic coit-
7G1 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XXXI. 762
fracla esl in mespina, id est superbia. Spina dicilur A . nibus el suggestioninus, ne eis cedam. Quod cst di-
ossium colleclio illa, quaj a collousque ad renes cere : Fac me perseverare, ne deficiam ; et hoc fa-
aitmgens, corpus ereclum esse facit. Quaesi franga- cere dehes, nam promisisli mihi hoc in inleriori,
tur, illico corpus incurvatur et humitiatur. ldeoque sic dicens : Ego dabo libi intellectum , et instruam
pro snperbia ponilur. Superbia namque cor hontinis te in via hac qua gradieris. Prseposlerale legenduni
adversus Deurh erigit. Si vero confringatur co.r, esl hoc : Ego instruam, id est docebo le in via hac
protinus erga Deum humilialur. Dico quia confracla qua gradieris,\A est docebo qualiter incedere debeas
est in me spina, et dum confringitur, id est dum perviam mandatorum meorum. Et postea non reliis-
confracta est in me spina, id esl superbia, cognilum quam, sed firmabo super te, id est firmiter ponam
feci, id est manifeslavi libi dilectum suum : Non super te, ne deficias, oculos meos, id esl benigniia-
quod prius ignorares, sed quia prius excusando me, tem meam. Quod est dicere : Te pcrseverare fa-
quanlumadme.non qiianlumad te94abscoiulebani, ciain. El sic dabo libi intellect.umul inlelligasarcana
confitendo ct me accusando manifestuin tibi esse consilia tnea ; aliter enim non haberes inlellcclum.
intellexi illud deliclum, et injustitiam meam non Facla oratione pro sc, adbortafnr audilorcs nc
abscondi, sicul prius, sed confiiendo manifeslavi si- rcpellant a se inlellcctum remissionis, sic : Dieo
cui el delictum : delictum quidem dicitur, quaiulo B quia Detts mibi remisit impietatem , et ut vobis
quod faciendum esset dcrelinquiinus, sicul bene fa- similiter remillal, nolile fieri sicut equus et mulus,
c re, Deum colere; el coeiera talia; injuslitia vero quibus non est intelleclus, id est qui sunt irralioua-
cuin quod faciendum uon esl, facimus, ut hominem biles. Quod esl dicere : Noliie fieri comparabiles
occidere, aliena rapere, et cselera talia Dico quia equo et mulo, ut sitis slupidi et pigri ad hiinc in-
cognitum feci. lelleclum remissionis, ad modum muli, qiti stupi-
Et exponil quomodo, sic : El hoc prius dixi, id dum animal estetpigrum. Et nolite superbi esse,
est menie staiui, sic aiens : Confitebor injuslitiam ul putetis vos per liberum arbiiriuin posse bcatifica-
meam Domino el hoc faciam adversum me agens, id ri, ad moduiu equi, quod animal stiperbuni est.
cst accusabo me de iniquitate niea, confitendo eam Orat etiam pro eis, quia videt eos ad hoc per se
Douiiiio,qui prius superbe mecxcusabam, hoc dixi insuflicienles, sic : Dico ne flanl sicul equus et mu-
cgq : Et non asbcondi, et ideo Itt misericors remisisti lus; sed quoniam hoc per se cavere non possunl,
impieiatempeccali mei. Non solum peccatum, sed tu Deus 1»camo et freno maxillas eorum constringe,
et impietatemipsius peccati, id est superbiam pec- qui non approximant,\A est qui per se insuflicienies
cati non confessi. Ostenso hoc, quia per confessio- sunt approximare ad te, id est ad lui obedicntiam
nem venii ad retnissionem, ne putaretur ipse solus ** et cogniiionem. Quod dicit maxillas eorum constrin-
qui prius peccator fuerat remissione egnisse, sancti ge, idem est ac si dieat eos constringe. Simililer
vero minime, subdit : Dico quia lu remisisti, re- quia posuerat equus et mulus, qui per maxillas
inissione qua non solus ego, sed pro hac orabit om- slringuutur,95 aDcorum similitudine ponuntur. Per
nis sancius ad le, ad obtiueiidiim scilicel, in tempore camum quidem intelligimus gravius gubernaculiim;
opportuno, id esl in hoc sseculo, quod aptum est ad per frenum autem levius. Camtis quippe qui vulgo
poenitendum. Futurum enim ad hoc inopporlunum canifrenum dicitur, non capislrum, ut plures asse-
est. Cnde Aposlolus : <Eccenunc tempusacceplabile runt,gravius freno coercet cquum. Sic el piissi-
(HCor.xi, 2).> Dico quod orabit. El haec oratio non mus gubernator, illos qui graviori egent guber-
eril infructuosa, verumlamen, quamvis fulnrus silin naculo, gravius constringit tribulaliones inferendo ,
diluvio aquarum multarum, idest in diejudicii, quse ut casligali non pereant. Quibus aylem leviori
coiilinebit multas tribulaliones et subitas, ad eum opus est giiberriaculo, levius conslringunlur. Unda
non approximabunt illae aquse, id est tribulationes ; Prosper : < Misericordiler adhibet lcmporaleni
dies judicii diluvium dicitur, quod ex improviso severitatem , ne juste inferat selernam damna-
veniel sicul diluvium ex improviso advenit. Unde in tionem. > Et Salomon : < Castigat Deus omnem
Evangelio: «DiesDomini,sicutfurveniet(i 77i«s.v,2),> filiuin quem recipit. > (Prof. ni, 12; Hebr. xn, 6.)
Quod est ac si dicat: Bonosuo orabil, ideo hamque Dicq, nolite fieri sicut equus et mulus,Quod si fialis,
in die judicii nuijis tribulalionibtts atlingelur. Facil malo veslro fietis. Nam in fuluro mulla erunt fla-
autem ad Deum aposlropham, orans m qui se a gella peccatoris : illius, scilicet qui hic nolel reinis-
superiori tribulatione, ab impietate eripuit, eripiat sfonem adipisci. Speranlem autem hic in Domino,
quoque ab exleriorum inimicorum tribulatione, remissionem, misericordia circumdabit, id est ariv
qui multis modis volunt eum devocare. Et hoc sic pleclelur penitus in futtiro, et in anima et in oor^.
dicit : Dico quod remisisti impielatem. Ergo similiter, pore. Per hoc autem mullum ihvilal non spersntes,
tu qui es refugium meum, id est ad qtiem fugi a ut sperenl in Domino, nam sic misericordia' ciri
tribulatione inliiniori, qum circumdedit, id cst uiul- cunidabuntur. Facit etiam aposlropham ad sperain
lum occup.tvit me, scilicelabimpietale peccati. Et tes, adhorlans eos ut de spe bona non in se, scd
qui etiam es exsultatio'mea,id esl causa exsullatio- in Dominolaelentur,sic dicens : Ergo quia sperantem,
nis eruens me ab ea, erue quoque me a circumdan- in Domino circumdabil misericordia, latamini prq
tibus me, id esl valde persequentibus ine tribulalio- spe vesira,'tn Domino, id est in laude Domini, p
763 S. BRUNONIS G*nTH®SlANORUMINSTif UTORIS OPP PARS I. /6*
justi, non in vobls, attribuendo vobis speni istam. A quse noviter a Chrislo data sunt, non etiam in Icge
El non parum Imiamini, sed exsultaie, id est valde veteri babita, quae sie dicebat : < Diliges amicum,
laelaroiiii : quae laetitia corporis etiam sattatione etbdio habebis inimicum. > Dico. cantate ei novum
demonstretur. Et eliam gforiamthi urDomino, idest canlicum, el non remisse. Sed bene psalHte ei in
gloriain veslram attribuite Doraino : non merilis vatiferalione, id esl in nimia mentis intcntione lau-
vestris, o vos omnes recti corie, id est jusli reclum date eum,quse ideo vociferalio dicitur, qnia nimis
habenles corin cogitando bona, non distortum in ad modum eleineiitariae vociferationis impelralio:iein
cogiiando perversa, ut Apostolusait: < Qui gloria- expetit. Unde scriptum esl: « Maledictus hoiuo, qui
tur inDoraino glorietur (/ Cor. i, 31). > fecerit «pusDei negligeuter (Jer. XLIII,10),> idest
IN PSALMUM XXXU. sine inlentioue. Subdit aulem causas quare confi-
Tilulus trigesimi secundi. Psalmus David, id est lendum sit et psallendum. Sic dico Confilemini,psal-
fidelium quibus dictum est in praecedenti psalmo : lile. El sic facfendum esl quia rectum est verbum
Lxtamini in Domino, exsuttale justi: exhortantium Domini. Quod est dicere quia hoc verbum, id est
se ut exsultent in laude Domini, scilicet ut laudent prseceptum canlaudi est Domini ; et ideo reclum,
eum et in cithara ct in psalterio. El etiam cantent Estenim reclumvl servo Dominuselcrealuraecrea-
ei novura canticum in vociferatione. Prsetendit au- B I lor imperet. Et ideb canlale et confiteminiei, sicut
tem honestissimas causas cur boc faciendum sit. dicimus, operando: quia omnia opera eis quse ipse
Ostendil etiam in finem, nullum nisi Dei gratia ad- prsecepit operari, sunt recta in firte positis, quam-
juvanle salvari. Dicit ergo : vis increditlis videanlur injusla. Unde scriptum esl:
Exsultate justi in Domino, id est in laude Domiai. < Nisi eredideritis, non iutelligeiis (Isai vn, 9). •
Quodest dicere : Exsultanles laudale Dorainum. Et Et ideo adhuc cantate ei confitemini; quia diligii na-
exsuliandum vobis est in hoc ; Nam vos rectos luraliler misericordiam et judicium. Quasi dical :
corde, id est justos decet laudatio Domini. < Non Cum ipse naturaliter miserlcors sit, miserebilur
est enim speciosa Iaus in ore pcccatoris : > (Ec- veslri, si eicantaveritis, juxta illud Joelis : < Misc-
et. xv, 9); illius scilicet qui resipiscere non vult ricors est, et praestabilis super malitia. > (Joel. u,
et rectus fleri. Exponit vero per partes in quo lau- 13). Et cum ipse naluraliter justus, juslura judicium
dent eurri, sic; Dico, exsultate, in hoc scilicet. Con- diligat, juslo judicio vos damnabit nisi ei eantaveri-
filemini Domino tn cilhara, id esl laudale,Dominum lis et confessi fueritis. Undescriptum est : < Mihi
in laude mortificationis carnis vestrae. Quod est di- vindiclam, et ego relribuam, dicit Doininus. >
cere : Morlificate membra veslra, etc. Bene vero (Deut. xxvu, 35; Rom. xu, 19). Dico quod diligit
rnorlificatio lurc cithara dicitur : Nam ab inferiori C < nritertcortfiam. El inde hoc videri polest, quia mise-
parie, id est a sensualitate mortificata resonat Deo, ricordia Domini plena est lerra, id esl Ecclesi», qiiae
id est eum laudat. Non voce, sed ipsa sui evidenlia Dei terraest, quam prsedicatoribusexcolit. Exponit
ad modum cilharse, quae ab inferiore concavilate aulem quomodo misericordia sit plena, sic : Vcra
resonat. Sensualitas namque per carnis mortifica- plena est misericordia; hac scilicet, Verbo Domini,
tionem mortificatur, ne tanium ul prius vanilati sit id est per Filium Domini -eceli,id est prsedicaiores
intenla. El in psalterio decem chorttarum, id est in firmati suut in fide el sanclitale. Et postea omnis
psalierio habenle decera chordas, psallite ilti. Quodi virtus eorum quam habent in innocenlia et sanclilaie,
est dicere : Laudate eum in viviflcatione mentis confirmala) esl spiritu oris ejus, id est per Spirilum
veslrae, quae vivificalur per decem chordas quas ha- sanctum, qui non solum a Palre, sed etiam a Filio
bet, id esl per complelionem deeem legis praecepto- procedit. Qui Filius os Dei dicilur, eo quod nobis
rum, quse dicuntur chordse, eo quod suavem Deo, per eum Dei secrela revelata sunt, sic ore cordis-
canlum non in voce vel sono, sed in ipsa rei evi- secrela revelantur.
dentia reddant, ao modumcliordarum dulcem can- Nam cum ipsi prius per Chrisli doclrinam el fidei
lum resonando reddentiurn. Merito quippe laus vi- et sanctilatis essent virlute firmali, per sancium
viDeatsemenlis psaltei ium dicilur, eo quod a supe-. D postea spirilum in eadera virlule sunt omnino con-
riori, id est digniori parte nostri resonat, scilicet: firmati. Qui nimirum per Isaiam < spirilus colisilii
a mente ad inodum psalterii ex superiori concavi et fortiludinis dicitur (Isa. xi, 2), > eo quod forles
taleresoiiantis.Eufltt(afe«can<;cum96not,nm>'Qest 1 faciat et firmos. Dico quod virlus eorum esl conlir-
laudate eum novo cantico.scilicet compleiione prse- mata Spiriiu oris ejus. Qusead hoc est confirmala
eeptorum quae novus Adam construxil : in quai ut aii congregans, id est conjuugens aquas maris, id
Deus deleclaiur sicut in canlico. Unde Apostolus : est iniquos, qui defluendo per illicita sicut aquae
< Exueales veterem hominera cum actibus suis, in-• defluunl]: amari Deo sunt ut mare, sicut aquse con-
duile novum hominem qui secundum Deum crealusi gregantur in ulre. Quod est dicere : Virtus eoruin
ost (Epltes. iv, 24); «scilicei < Diligiie inimicosve- conjungil et conslringil per legem imposilam in uni-
stros, benefacite his qui oderunl vos (Luc. vi, 27).»i tate fidei et dilectiouis et operationis, eos quiprius
Ei: < Vendite omnia quse habetis, et dalepauperi- ad modum volunlalis eorum per quselibet illicila
bus, et sequimini me, dicit Dominus (Matlh. v, 44;; deflaebant; sicut aquse quse prius defluentes eranl in
Luc. ix, 12). > Et etiam talia prsecepia complclc," ,* ulre conjunclae a defluendi Faculiate coerccntur.
76? EXPOSmO IN PSALMOS.— PSAL. XXXII. 766
Vel sic : Congregans sicut tn ttlre, id esl ulpote in A malos cliam florere in terrenis. Sed qnaead suorum
utre. Quod est dicere : Conjungenseos in unitate incommoduin complerentur, omnino reprobal et
Ecclesiae, quae uler bene nuncupatur, cum ex eis deslruit, videlicet ne eorum exemplo sive sugges-
solummodo conslituatur. Qui morlificati sunt in tioni cedant; et si qua prseterhaec sunt, quse stiis
carne, sicut uler fit ex morluorum animalium pel- complela noceant. Dico quod cogitaliones et consi-
libus, juxta iltud Apostoli: « Qui aulem sunt Chri- lia populorura et principum reprobantur et dissi-
sii, carnem suara crucifixerunt (Gal. v, 24).> Dico panlur. Consiliumautem Domini, id esl consilium
congregans aquas ; et non solura pravas |aquas, quod verbaliter disponunt fideles adEccIesiaeutilita-
sed etiam ( quod mirabilius est) ponens etiam tem , cooperanle gralia Domini, manel in mlernum.
abyssos , id est illos qui profundissimi sunl iu pec- Id est non dissipalur. Et non solum consilium, sed
calis, ut abyssus esl profundissima in thesauris. et cogitationescordis ejus, id est illa quaecogiiant
Quod est dicere : lllos qui abyssi sunl ex abyssis ad ulililatem suam et aliorum corda fidelium sno-
thesauros facis, id esl adeo doclrina el sanctilale rum, manenl eundo in generationem hanc praesen-
97 refertos , ut et alios inde locupletent, ad mb- tem, et generationem futuram, id cst inancnt in
dura thesauri divitiis saecularibus saeculares locu- scternum.Ethoctoliitn esl ac si dical: Vere Deus ti-
pletantis. Unde Apostolus : <Habemus ihesaurum B mendus est a vobis, quia polens est dissipare con-
istum in vasis fictilibus (Cor. iv, 7).> Causis oslen- silia quse contra vos sunt. Potens quoque est in
sis, ad exhortalionem revertitur, sic : Ergo quia ielernumslatuere quaea vobis, operanle eo consilio,
reclumet verbum Domini, et opera ejus in fide , et fiunl et cogitantur. Genies aulem limendsc nou
diligit misericordiam et judicium, timeat eum caslo sunt, cum earum consilia cilo dissipenlur. Unde
timore omnis terra, id esl Ecclesia : «Initium enim Dominusin Evangelio : «Nolile limere eos qui oeci-
sapienliaelimor Domini (Psal. cx , 10 ).> Et Apo- dunt corpus; animam auiem non possunl occidere.
lolus: «Cummeiu et tremore veslram salutera ope- Sed potius cum timeie qui corpus et animam pole-
ramiui (1'hil. n , 12 ). > Orat etiam pro eis, sic : slatem habet miltere in gehennam ignis ( Muiih.
Dico : Timeat; quoniairi aulem per se insufiicienles x, 28). >
sunt, ab eo , id esl ab ejus graiia commoveanturad Dixi quod Dominus adeo potens est quod ipse
timorem omnes inhabiianies , non deserentes , dixit et facta sun<, el dissipat consilia genliumel con-
orbem, id est Ecclesiam. Qu;e Dei orbis est, ut in silium ejus manel in mlernum. Ergo quia lantus csl,
psatmum xxm diximus. beata est gens cujus est Dominus Deus ejus , id csl
Conjungit quoque causas alias quare limendus quae Deum suum reputat Dominum , ut ei obediat
sit, sic : Dico limeat, et lirneiidus est, quoniam in omnibus, nec servial venlri neque vitiis. Et hoc,
ipse, adeo potens, dixit, non verbaliler, sed in sua quod Deum reputant Dominum, non -habenl ex se.
disposilione consliluit, et facta, id est formata, Sedpapulus ille bealus est, quem elegit Dominus,
sunt omnia, ut in Genesi historialiter legitur. Ipse id esl separavit a massa perditorum, in hmreditatem
mandavit, id cst praecepilin sui disposilione , et t/6t, idesl ad hocul sint hsereditas sua. Quasi dicat:
creata sunt, rudi et informi crealione. Quod esl di- ad hoc elegit eos Dominus ut cum sint possessio ejits,
cere:Maleria eorum unde ipsapostea formata sunt, colanl etim ul Dominum, 98 et Per ll0Cs,nl heati-
id est elemenia informia, ccciuni scilicet et aer et Unde Aposlolus : <Nemo poiest dicere Dorainus
terra, creata sunt, ut in Genesi legilur : <Inprinci- Jesus, nisi in Spiritu sanclo. ( / Cor. xi, 3). > Ex-
pio creavit Deus ccelum et terram (Gen. i , 2.) > ponit verb quomodo elegit. Sic Scilicel elegit: Do-
Terra aulem erat inanis et vacua , elc. Dico quod minus respexil de cmle, id est cum summtis esscl cl
facla sunt ; mandavit, el creala sunl. Et per boc, iuvisibilis , visilavil genus humanum de humana
iino quia omnia quae ipse dicel et mandabil fient si- nalura Christi.Unde Aposlolus: <Ubivenit plenitmlo
mitiler. Ea vero quse genles slullae el supervacuse lemporis, misil DeusFilium suum natum de mu-
adversus Deum et Ecctesiam verborum consilio r» liere, > elc. (6'af.iv, 4.) Dico.quod respexil de ccelo
disponunt, et quee etiam cogitant, non fienl. Nam ccelorum Chrislo, et per illud coelumvidit (ut mi-
Dominusdissipat,'\Aest deslruit illa consilia genlium; sereretur)|6mnis modi filios hominunt,Judseosscilicet
reprobat autem cogitationespopulorum , id est gen- et genles, pauperes el divites , servos et liberos.
tium, quaesupervacusepuiant Ecclesiam minis, aut Quod est dicere: Misertus est omnis modi filiorum
tribulalionibus, aut suggestionibus devorare. Et hominum. Ubi nos hic habemus filios hominum, He-
non solum consilia plebis , sed etiam reprobal con- braei habenl filios Adse.Scd bene ponitur filios ho-
silia principum, id est rcprobando ea, deducil ad minum , priorum scilicet bomiiium Adae et Evae.
nihilum , ut non prsevaleanl suis. Unde Salomon : Qui non solum filii sunt in genere, scd el filii in
<Nonest prudentia, neque consiliuin , neque fop- crimine. Dico quod de cmlo respexit, et non solum
litudo contra Dominum (Prov. 21, 30). > Et notan- de cmlo, sed eliam respexil super omnes, id eslom-
dum quod non omnes cogitaliones sive consilia nis modi qui habitanl lerram , id est qui manent in
eorura dissipat; quaedamenim ad ulililalem Eccle- hac lerra, de prmparalo habiktculo suo , id est per
siaesive ad impioruin juslara daranalionem fieri per- doctrinam aposlolorum, qui sunl habiiaculum ejus
miltit, videlicet suos persequi , affligi, occidi ; praeparatuin,id est ab co gratuita volunlale elecium
767 S. BRUNONiSCARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 7C8
UiideipscinEvangelio : < Non vosme elegislis, sed A j ul in bono perseverent; et in eis, id est supcr cos
ego elegi vos ( Joan, xv, 16).> Vel sic: Respexit metueuies. Dico esse oculos Domini qui sperant
qui superior erat 'super omnes qui habitant terram super, id est de mitericordia ejus. Quod est diccre:
suam,:id est qui possidenl et dominanttir lerrse suae, Qui non limenl eum metu pocnae, scd spe miseri-
id est cami. Dico ipse respexit. Ipse dico qui posl cordiae. Unde per, Salouionem dieitur : «Qui timet
finxit sigillatim vel singulatim corda eorum. Quod Deum , faciol bona ( Ecch. 15 , 1).> Dico]quod
est dicere : Quoniam eis non sufliceret, si solum- oculi Domini sunl super metuenteseum, ad hoc sci-
modo respiceret, remittcndo peccala', et postea eos licet ut in futuro eruat a morie, id csi a damna-
dcsereret, consUluil eis singularia corda, id csl lione animas eorum, ei hic iulerim alai eos, id est
varias bonas volunlales, juxta Aposlolum, dicen- corroboret pane vitse, id est bona operatione ct
lem : <Unusquisqueproprium donum habel a Deo ; iiilelleclu bono. Eos dico positos in fame justiliae,
unus quidein sic, alius vero sic(/. Cor.vn, 7).> Bcne id est in nimio desiderio. Nisi verojusiitiam esuri-
vero ponit finxit, id est facile composuit. Fingere renl, non eos ita aleret. De quibus idem in Evangc-
namque diciinus, facile componere atiquid de ccra, lio : « Oeati qui csuriunt «t siliunl jttstiliam (Matth.
vel lulo, sive aliqtta molli maleria. Quia vero adhuc v, 6).» Ergo quia gculi Dominisunt super meluentes
non snfficeret fingere corda, addit: Qui intetligii: U ' cum, ul eruet et alat; anima nostra suslinet, id est
omnia operaeorum. Compendioseposilum esl. QtiodI patienler expertat Ooininum. El hoc bona fiducia ,
est dicere: Qui facil eos facere opera ad inlelleciurai cum inde jam arrham liabeat,'hanc scilicet: Qno-
pertiuentia. Quasi dicai: Non vana opera et irra- niam adjulor ad bene operandum, et prolecior no-
lionabilia; sed lalia quaesunl sectindumboc quodI sler est, ne cadamus in tribulalionibus. Dico quoJ
ipsi inlelligunt. sustinet Dominum, el bono stio. Quia landem iu eo,
Hujusraodi vero grammalica invenilur in Apo- id est in adeplioue ejus, Uvtubxturcor nuttrutn, id
slolo, cum dicit : «Spirilus postulat pro nobis, , est anima noslra. Et ul lunc laetari possimus, spe-
id est not postulare facit, gemilibus inenarrabili- ravimus, id [esl spem laelitiaehabuiimis : el adhuc
bus {Rom.vm, 26). > Dico quod respexit, et finxit,, eliam habemus tti nomine sancto ejus degeules , id
el intelligit. El sic salvatur iinusquisque fldelis di- esl in tnaguificalioiie sancii nominis rjus. Quod csl
ctus rex, eo quod sese regal, a malis coercendo, ett dicere : Ad hoc iutendenles, ul nonien sanciiim
gigas, eo quod sit fortis in bene operando. Sed ttont ejus magnificemus. Hoc aiitem esl expositio, quo-
sulcatur rex ille per multam virtutem, suam scilicel:: modo miiiimnoslra sustinel Dominum, quod supc-
Et ipsemel gigas exislens tton salvabilur in mullilu-- rius dixi ; scilicel sustinet euin sperando in nomine
dine, id esl per multitudinem virtuiis sum repulatae. ejus. Vcl sic : Speravimus in nomlnesunclo ejus , id
Quod est dicere : Concedo quidcm quod per mutlami esl iu eo quod desiguatur nobis per nomen sanctum
vvlulem Dei gratia dalam salvabilur, sic lamen utt ejus ; quod est miscricors; quod sihi anlonomastice
cam suam esse non repulet. Nam si eam suam, id| altribuilur. Quod est dicere : ln misericordia ejus
est ex se esse reputaret, non salvaretur. Dicoquod1 speravimus.Ergo quia iu nomine luo el speravimus
ilie qui rex est et gigas, non salvatur per multamt et spcramus , oramus : Domine, fiat in futuro mise-
virtutem suam reputalam. Si quis vero non existe.iss ricordia lua super.nos, id est, descendat bealiludo
rex et gigas ascenderit equum, id est superbam co- misericordiae tme super nos dcbiies el iufirmos ;
gilaiionem, pulando per se salulem altingerc; qtiae ; quemadmodum speravimus , id est spem po uiiims
co^ilalio bene per equnm designntur, quod super- in le. Quod esl dicere : Non fial super nos rcriiisse ,
bissimum animal est, eqtius, id esl, cogitalio illai sed lain ample qiieinadinoduiii auiple spqruvimus
fallax est adsalutem adipiscendam.Quod est dicere:: in le.
Decipiel eum cogitalio sua. Non enim salulem altin- IN PSALMUMXXXHI.
gei, utcegitat. Unde legitur: «Si qtiis putatse ali-
quid esse, cum nibil sit, ipse se seducil. (Gal.. p Titulus trigesinii tertii. Psalmus Davidcum iin-
vi, 3 ).»Et non solum fallax erit equus illius qui rex(. mutavit vutlum suum coram Abimelech, et dimisil
non erit et gigas in virlute, sed ei si rex et gigass eum, et abiit. Uisioiia nobis in boc lilulo innuitur,
abundans prius in virtule, equum ascenderit ini quaetalis est. David, invidia Saulis a regno Judaeo-
abundanlia virtutis suce, id est eiiam per. virlulem'i rum expulsus, eo quod de eo canebatur : tSaul per-
qua prius abundabat, non salvabitur. Ad nihiluini cussit mille , et Daviddecem millia (I Reg. xyiu ,
eniin redigilur, juxta illud Ezechielis : «Juslilise c 7; / Reg. xxi, H), > Davidad.Achis Pliilistseorum
ejus quas feeerat, non recordabuntur (Ezecli. xvm,> regem coufugil, ><biq(ie aliquandiu latuit. Qui eliam
22 ).> Hoc aulem quod dicil: Non salvatur rex ett Achis comniuni nominc principum lerrse PhiIista?o-
fallax equu», elc., ad hoc ponil ne quilibet per see rum Abimelech dicebalur. Omnes enim Philislaei
salvari praesumat, sed Dei graiise sui salutem attri- reges , quoquo noniine prius vocarcnlur,,-Cpminiuii-
buat< Diceret aliquis :- Cum pcr se non salvetur,•, ler Abimelech dicebantur ; sicut Aegypli rcges
quoniodoergo salvatur? Respondetur. 99 Ecce ini Pharaones. Quoniam aulem David in Judaea prius
tvidenti pono pcr quod salvabiiur. Oculi.Domini,\A d manens Goliam , qui Phitistaeus fuerat, mur.os
ss quoqne Philislscorura inierfeceral; unde cliam de
cs-lbcnignilas, sunl stiper timenlesenm, respicientes
7G9 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XXXIII. 770
eo ut superius diximus , canebaiur : «Davidpercus- A- i susceperunt. Unde Petrus dixissc perhibetiir : « Do-
sil dcccm liiillia,> Philislseiconlra eum parlim odio mine, ad quem ibimus ? verba vitaeaetcrnaehabes
etinviiia, parlim vero metu conimoti. Timebant (Joan. vi, 08). > Barba vcro, qiiaesigmim virililalis
enim cum , cum essel el in bello slrenuus, regnum est, virilcs significat. Sese autein mirabililer ma-
eorum esse occupaturum; apud Achis illum fre- nibus delulil, cum corpus suum el saiiguinem in
quenter accusando, ul ad eura interficiendus David manibus ferens, in ccena discipulis tradidit, diccns:
adducerelur effecerunt. Qui cum ad occtdendum «Accipile.hoc esl corpus meum (Matth. xxvi, 20) |>
qusDrebalur,in porla civitalis manenlibus lympa- El paulo post : < Bibite ex lioc omiies, liie csl
nisabat. Ast ubi, mortis suseconsilio sancii Spiriius enim sanguismeus(/o/d:).> Vultum.idesivoluntatcm
indicio revelalo, se vi nullatemis evadere posse sacriticandi, coram Abimclecli, id esl Judaeisiniiiiu-
cognovil, insaniam sibi affore simulando epileplico- lavil, cum ipse, qui anlca figuralitcr sacrificia Ie-
rum more , spumas in barbam emittendo, et sese gatia voltierat, quinque inillibus Judaeorum, quos
manibus tleferendo, vultu quoque penilus immulalo, de quinque panibus et duobus piscibus saturaverat,
pronns ccepil volutari. Quaesitores tamen ejus , qui corporis sui el sangiiinis hosiiam offercndam csse,
ab Achis misi fuerant, quamvis eum insanire cre- ul scribilur a Joanne, monstravil. Quare quoque
derent, eum arripientes, ad regem allulerutil. Quo 1" insanus eis visus est nou iiitclligciuibus : ideoque
visn, el insano existimalo : « Ut qnid mihi, inquit, ab eisdem Abimelecb dictis dimissus. Sic igilur ab
arrepiitiuin hunc adduxistis? > ( / Reg. xxi, 11.) eis abicns ad genles se transliilit: de quibus idcm
Protiuus igitur dimissus abiil David et evasil. in liac anlca dixcral : < Alias oves babco , quae non sunt
aiitem hisloria diligenter iuspecia lalisjuxla Augu- ex boc ovili; el iltas oporlet me adduccre, el vocem
slinuin conlinetur Chrisli lignra. Per Davicleniin100 meani audienl (Joan. x, 16). > Yulius autem pro
apud Abimelech latitantem, Cbristi bumanilas in- voluntate ponilur; quia in vultu volunlas ssepissime
telligitur, quse vehemenlem adiaboli membris, quse denoiatur. Ilislorise figura ct serie prout fuit
per Saulem liguratur, persecutionem sustinens, possibile perlraclala,ad tituii verba exponenda acre-
apud Judaeos qui per Abimelech denotanlur, ali- damus. Psalmus, id esl Iraclatus isle estDavid , id
quandiu huiniliter laluil. Bene vero Saul qui appe- cst Chrisli; inlelleclus a fidelibus vel insistendus a
titus interprclatur, diabolum exprimit: quem ini- fidclibus,id esl complendns , cum ipse David, id
quorum operalio mala et devotio frequenler appelil. cst posiquam ipse Cliiislusimmulavit vultumsuiim,
Convenienler-quoque per Abimelech, qui regnum id esl volunlalem suam sacrificandi, corani Abinie-
putris interpretatur, Judaci designantur : qui saecu- (£ lccb, id esl Judseis : el poslqitam Abimelcch di-
lariier perpalres suos , David scilicet regis coulem- misil ciim Chrisliim, et ipse Cbrisius abiilad gen-
poraiieos, ejusdem David regis regnum fuerunl: qui tes, et ab eis Judx-is recessil. Antea nainqiie quam
Chrisli pater secundum caruem diclus esl, eo quod immulasscl vultum, neque psalmus Ute inleliige-
de ipsius seiiiine Chrislus uaius est. Unde in Evan- batur, nequc a muliis coinplebalur. Et est liic vox
gelio csecumdixisse legimus:« Fili David, miserere primilivorum fidclium , aposloloruin videlicct ct
mei (Marc. x,47.>). Qtii David, id est Chrisluscum caelcrorum discipulorumpromillenliuin quod, quai:-
apud Abitnelech, idesl Judajos a Pharissris et sura- doquidcm David vtillum, id esl voluntatem sacriticii
niis sacerdolibus ct Scribis accusalus, ad pemiciem iminulabit,cumbeiiedicenl,idesllaudabunleiiiiibeue
quaererelur, in porta civilalis manenlibus lympa- vivendo, etaliis exemplum Jjonaevitae Iribuendo, sc-
nisavil, id esl aposlolis in fide jam positis, quse cunduin quodsaerificiumejusexposlulal;el eiiamore.
inlroiius est Hierusalem civitatis selernae, sonum Adhorlalur etiam alios ad Dcum magiiificandum ,
dulcem de tympano prolulit: doclrinam scilicet oslendendo sui exemplo quae uiilitas inde sequilur.
carnis mortilicandse, et sic dulcem cantum Domino Docel quoque eos corpus Dominicum et sanguineni
prolaturae, quse per lympanum figuratur ; quod ex non lemere, sed r.umlimore guslare : quid sit etiam
pellibus mortuorum animalitun composilum, dulci- I) ] limor Domini exponendo. Iu fine qurque agitur,
ter sonat. Qui ctiam Chrisius salivam in barbaiu de eum limorc gustaiilium salule , ut ad giislandtim
emisit, sese manibus detulit : etctiain vullu immu- alliciantur ; et de malorum non bene guslantium
lalo coram Abimelech insanus visus est, et diinissus damnatione, ut cos terrcndo relrahai, et ad bene
ab Abimelech abiit. Salivam in barbam emissil gustandiim allrahal. Dicitergo:
cum aposlolis carnem suam comcdere, et bibere \Q\Benedicani, id est quando quidem David im-
sanguinem prsecepit. Quod praeceptiiin ideo saliva mulavil viil.uin, laudabo illumexislenlem Doniinum;
dicilur, qtiia mullis non intelligenlibus, stulle et bene operando, seuindum quod vulttis, id est voliut-
p'eriliter prolatum esse visum esi: ad siinilitudiuem las sacrificii ejus, qic.ii immutavit, cxposlulal. El
salivae de puerorum ore mananiis. Unde qiiidam hoc in omni lempore, idcsl in prosperis ei in adver-
etiam de discipuiis dixisse legunlur : «Quomodo hic sis. Et non soluni benedicam opere, sed semper laus
nobis carnem suam dabit ad manducandum? >(Joah. ejus erit in ore meo, id cst semper laudabu eura et
vi, 52.) Saliva quidem isla in barbam cecidil, id ore corporis et ore cor^i -. Et sic benedicam et lau-
est in aposlolos, qui, viriles ejus mililes existenles, dabo, quod anima, idest \ita bona mca in Domino
eam non abjecertint, sed diligenter inielligendo posiia, id csl in laudc el obedtenlia ejus, laudabitur
771 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 77$
ab aliis pro bono exemplosuo. Hocantera quod David \j^ versus non mulanlur. Et quia pauper est, clamanicm
immutavil vultum, et ego ideo benedicamDominum. exaudivit, et salvavit.
Audiant aure cordis mansueti, id est fideles, qui non Immitel angelus Dominiin circuitu timentium eum,
sunt contumaces, sicut illi qui dixerunt. < Quomodo id est Chrislus qui esl angelus, id est nuntius Do-
carnem suam nobis dabil ad comedendum? (Joan. mini Patris; qui angelus dicilur magni 102 con*
vi, 12.) tElaudiendo tmlentur, necconlrislentursicut silii: immissionem iaciet augclorum bonorum in
illi conlrislaii sunl. Facil autem lidelium collectio, circuilu timentium eum. Quod est dicere : Muniet
qusein hoc psalino loquitur,apeslropham ad inansue- eos circumquaque angelis suis. Et sic eripiet eot a
tos, adhortatido eos ad Dominum magnificandum, tribulationibus ne deficiant, vel eripiet in futuro.
sic : Ergo quia promitlo quod benedicam, ct sic Unde idein in Evangelio : < Angeli eorum semper
opere complebo vos mansueti exemplo mei magni- vident faciem Palris mei (Matth. xvm, 10). > Dixi:
ficale Dominummecum, etc. Polcsl boc aliler conli- Accediteet illuminamini; et sic guslaie corpus Do-
nuari : Dixi benedicamet laudabo ; et ut alii istud1 mini et sanguinem. Doniinus eniin dicit : < Qui
idem exemplo mei faciant, attdiant aure cordis ad- manducat me, vivit propter me (Joan. vi, 57). >
horlalionem meam quam eis faciam. El hanc man- Et guslando videte, id est cognoscile ipsa rei expe-
sueli audiant, id est assentienies, non rebelles, et' Q j rientia in futuro cum beatificabimiui, quoniam Do-
latenlur de ca, nec contrislcntur. Quae exhorlatio> minus quem gustabitis suavis cibus est, id est, dele-
lalis esl: MagnificaleDominum mecum, id esl lau- clabilis, dans vitam fidelibus. Unde in Canticis
dale, sicul cgo, el operc ct ore. El hoc non faciamus3 sponsa de sponso : < Fructus ejus, id est corpus et
ego et vos horarie, sed exallemus nomen ejus, id estt sanguis,dulcisguliurimco(G'ant.u,3).> Dicortdelein
loagnilicemus eum qui Domiiius vocatur, exaltalionej futuro : et hic inicrim sperale quia videbitis. Beatus
tendenlc in idipsum, id est in perseveranliam. Quod1 cnim tiir eril qui sperat in eo. Dixi : Magnificate, et
esl dicerc : Exallemiis eum perseveranler. Et ini accedite et gustate : et sic limete, id est, cum
boc non idco inaguificelis ut aliquid prseter eumi timore venerainiui Dominum omnes sancli ejus. El
inde quscralis. Sed mei exemplo exquirite Dominmh i bono vestro timebilis ; quoniam non est inopia veri
magnificaiido eum, el ipsc vos audiet. Nam ego ex- boni liinentibus eum. Unde alibi dicitur : < Timen-
quisivi Dominum, id est exlra omnia quaesivi Domi- - tibus Deum nihil deest (Eccl. i, 28). > Dixi quod
iiuni magnificando eum : et ipse exaudivk me, id estt timenlibus non esl inopia; diviiesautctn eguerunl et
audivil ut impelrarem. Et sic ex omnibus tribulalio- esurierunt. Prajposleralum est. Quod est dicere :
uibut meis eripuit me ne cederem eis; non ut eass Divitesspiritu, id esl superbi, esurierunt, el esurient
non paterer; vel eripuit, id est eripiet in fuluro.>.IC semper, id est desiderabunl illud bonuin. Nullus
Dico, magnificale. Et ul bene magnificare possilis,,, enim adeo impius qui summum bonum non deside-
accedite ad eum passibus fidei, et accedenles itlumi- rel, quanivi» ad ipsum recte non tendat. El eguerunt
namini inlellectu spirituali. Accedendo enim ad Do- illo bono el egebunl semper, id esl carebunt. Unde
niinum, illuminalur ignorantia. Et postquam illu- Dominus in Evangelico. < Facilius esl camelum per
niinali erilis, facies vesirm non confundentur, id est;t foramen acus transire, quam diviteni in ivgiium
cogilationes quas babebilis de Deo bene inteltigendo 0 coelorum inlrare (Matth. xxix, 24),t divilem spiiiiu
iioti conlurbabunlur; sicul eorum facies, qui, cum n scilicet. Quia vero posueral non est inopia timeniibus
audissent a Domino: < Nisi comederilis carnem fi- i- eum, exponil non est inopia, sic. Dico quia diviies
lii hominis, non habebilis vilam in vobis (Joan. vi,t, eguerunt et esurierunt; iitquirenles autem Dominum,
60), > abierunt relro. Facies pro cognitioneponitur;; id est pauperes et limcules, valde quaercnles Domi-
quiaoculis, qui in facie sunl, cognoscimus; vel quiaa num, non minuentur omni bono, id est nunquain
in facie quilibet cilius cognoscilur. Dico : Quia ex-
;- habebunl minus, quod ipsi quaerenl Dominum qui
quisivi Dominum, et exaudivit me. Elboc non solus is est omne bonum, id est, cum sil summum bonum.ab
feci. Sed ut libenlius hoc vos faciatis, sciiote quodd n ipso est omne bonum. Quia vero dixerat, timete,
isle pauper, quem Dominum dixi superius, dicendo:i: ut posiea doceal cos timorem Domini, sic adhorla-
benedkam Dominum,etc, id est Cbrislus, clamavil, (, lur ad audiendum: Dixi, timete. Et ulscialis limere,
id est inlenso clamore operis cl oris exquisivil Do-)- o vos, filii, non secunduin carnem sed secuudum do-
minum. Et Dominus exaudivil eum, elc. El hoc, ut iit ciriuam, veniie passibus affectionis, et audiie me
supcrius exponilur : Chrislus enim cu.m Dominus is auditu cordis, et sic tknorem Domini docebovos. Ut
omnium esset, pauper factus esl, id esl Patri obe- e- autem magis insiiget ad hoc quod diclurus est, sic
diens per omnia, ul pauper diviti obediens esl. Velel quasi inierrogati.veprsehorlatur eos : Dico quod do-
polesl esse repetitio, quia inlerposuerat acctdite,e, cebo vos. Et ne frustra doceam, quis est liomo qui
etc, ul addat: El loquilur de se fidelium colleclio,
o, vuil vilam? Et cxponil quam vitam, cum adjungit
quse in hoc psalmo agit, ut de terlia persona, sic: : scilicel: otitt esl homo qui diligitvidere ipsa rei expe-
Dixi quia exguistut; et verum esl; tsle enim pauperer rienlia dies bonos, id est dies vitse aeiernae, in qui-
qui loquitur, id est ego, ctamavit, id est clamore re hus nulla tribulatio erit, ideoque boni dicunliir. lsti
iutenso exquisivil Dominum, etc. Sequeniia hujus us verodies mali dicunlur, non quod in essentia sua
773 EXPOSITIO IN PSALMOS.—PSAL. XXXIV. 774
mali sint,'sed'quia in cis rriala diversarum tribula- A modi; et quaeabaliis inferunlur, ut flagellari, occidi.
tionum iramineant. Hoc autem est ac si dicat: Tu Et ex omnibushis tiberabit eos Dominus. Hoc auteui
bomo, qui vis vitam, audl quidquid alii faciant; et est expositio hujus quod superius posuit: humiles
swdoceboletimoremDomini,scWicei prohibe linguam spiritu salvabit, Dico quod salvabit in futuro. Et in-
tuama malq, id est ab amaris verbis. Et quia quidara terim custodit Dominus omnia ossa, id esl omi;es
non amari in verbis dolosa loquunlur, et sic limen- virluteseorum, sic quod unum ex eis non ccw.eritur.
tes non sunt, addit: Et labia lua ne loquantur do- id est non .destruelur. Dixi quod justos satvabit,
lum, id est dolosa verba; et etiam diverte a malo poslquam scilicet morientur morte corporali, quae
aciu; et quia nou sufficeret, fac bonum, et boc non erit eis porla vilae. Mors autem re c torum non
pro bumano favore, sed per hsec inquire pacem erit porta vitae, sed pessima erit, iJ est poria mortis
aeternam; et non tepide, sed persequere eam, id perpetuse. Et dixi : Dominus custodit ossa eontm
est perseveranler sic iuquire eam. Quod est dicere : juslorum ne peccent. Et ex opposilo qui cderunt
Cum diverteris a malo, et feceris bonum, fac hoc jnstum,, id est peccatores, delinquent eundo de malo
conluilu pacis aeternse, id est Chrisli, qui est pax in pejus. Exponit autem quomodO liberabit justos,
vera. Juxta iilud Aposloli : < Ipse est pax noslra, et quoraodo custodit hic justos, sic : Dico quod libe-
qui fecit ulraque unum (Ephes. n, 14). > Dico, ** B rabit juslos, scilicet redtmei, id esl eruel Dominus
diverte a malo, etc. Et ad hoc le Deus adjuvabit. per pretium morlis suae ab ipsis tribulaiionibus am-
Oculi namque Domini sunt super juslos respicien- mas servorum suorum. Et dico quod custodit ossa eo-
tes, id est gralia ejus respicit super eos ut confir- rum;el sicnondetinquent crimiualiler omnesqui spe*
nict, ne deficiant a similitudine illius, qui quem di- rant irifio,id est, nulli detinquent qui spempojtunt jn eo,
ligit respicit. Et aures, id cst ipsa gratia, sunt in pre* IN PSALMtM XXXIV.
ces eorum, id est prope preces eorum, ut exaudiat Titulus tricesimi quarli. Psalmus ipsi David, id
eps, el sit eU cooperalor in bonum. Gratia vero be- est significato Dayid , Chrislo scilicel atlribuen-
ne dicilur et auris el oculus, eo quod per eam a dus. Ubicunque ponitur in psalmis ipsi David, in-
Dominoet exaudiamur et videamur. Vel quod dicit telligitur. Chrislus, verus David. Inlroducilur
prohibe linguam 103 ttiam a malo, specialiler legi hic capul agens concessive de Judseorum judicio,
potest sic : Dixi: Gustate et timete, id est cum limo- ut excaecati pro malis merilis suis in moriem eum
re gustate. Et ut cum timore gusles, tu qui vilain tradant. Oral eliam de superalione inknicorum, et
diligis, prohibe linguam tuam a malo, id est a bta- de constantia, ne cedal in passionc, et de resurre-
sphemia sacramenli; et eliam labia lua ne loquanlur p clione. Orat postmodum pro quibusdam inimiconrai
dolum, id est verba dolosa de ipso sacramenlo, ut salvandis. El concessive agit de quibusdam perden-
dicas bene de eo, et male intelligas. Caelera vero dis. Oslendit quoque causam damnationis eortim;
non mulanlur. Hoc autemquod Aicilprohibelinguam mbrtem videlicct et opprobria, quae ei gralis inlule-
etc, non est timor Domini, sed effeclus timoris. Et runl : quse postea aroplesatis exponii, oslendendo
per effectum causam designat. Sequitur: Vtiltus quoque quantam erga eos-habuerit humilitalem et
auiem, etc. Quia dixerat oculos Domini supcr juslos benevolentiam, Hoc autem ea. intenlione videtur
esse , ex opposito ostendere inlendil quid malis agere , ut.et inimicos de impietateipsorum exler-
coniingel, ne sese pulenl impunitos, sic : Dico qnod reat, eteos(pro quorum salute oral) sihi raagis
oculi Dominisuul super justos. Ex opposiio aulem obnoxios reddat.
vultus, id esl vulluosiias Domini est super facienles Judica, Domine, nocentesme. Quasi dicat: Scio
mala, id est ira ejus super eos, ut perdat de terra qupd exigenlibus malis merilis suis judicandi sunt
vivenlium eliam memoriam eorum, ut nec de eis ibi Judaeiatc, id est, cxcaocandi; ulmihi iioceam 104
inentio fiat nec oratio. Vultum pro ira ponil, quia in volunlate, non in actu,volendo scilicel in morte
ira solctin vultu apparere. travero Dei, nihil aliud me delinere. Etquiascio, concedo. Judica, Lomine,
eslauam vindicta. Dixi quod aures Domini sunl tn D Q eos excaecando ul sint nocenles me , non in aclu,
preceseorum. Et hoc polest videri per simile. Nain sed mente. Etetiatn expugha, id esl expugnari sine
lamaverunt justi, id est clamore intenso egerunt eos a prima concupiscenlia sua, ut illi, qtii aliquau-
jusii rn veteri lege, Abraham scilicet et Isaac, et tulum resistunt in amore mei, sed, secundum quod
cseteri bujusmodi. Et Do:uinus exaudivit eos : et ratione sua coguniur acquiescere pravoe vojuniaii
sic ex omnibus tribulationibus eorum liberavil eos. suae de mortemea, expugnati ab ipsa volunlate, s'c
Ideoque per exemplum eorum potesl comproliari ut cedautei, sint impugnanies me secundum carnein
qnoAjuxta, id esl prope est Dominus Jiis qui sv.nt ul me inierlicianl. Facla coucessione, 0"al de supe-
coiilribulato co-de, id esl illosexaudil qui scindunt ratione inimicorum, et-de conslant.a , sic : De iilis
corda, gemendo de peccatis, et non vestimenta. Et concessi ut judices, ul autem mihi auxilieris, oro
ipsos justos humiles spiritu, non superbos, salvabit. apprehende arma et scutum, M esl fac me apprehen-
Causseinscrlio. Quod estdicere : Ideo salvabit qnia dere arma,. id est raliones firmas, et miracuta , et
suni humiles in spirilu. El necesse est ut salvet. alia opera quibus aperte eos convincam ut armis.
Multm namque sunt tributationes jusiorum, et quae Et fac me apprehendere scutum , id est spem pro-
per se conliiigunt, ut febricitari, el csetera hujus- tcctionis tua? quae rae prolegai, ad simililudiiieni
773 S. BHUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 776
scuti, ne convincar. Vel sic sola similiiudine legi A cessio sequilur de perdendis, ut fianl lanquainpulvis
potesl: Apprehende arma et scutum, id est similis anle faciem, id esl pnssentiam venti. Quod cst
esto apprehendenti arma in hoc ut me ifacias stipe- dicere: in initio excaecatiomssuaefianl eoinparabiles
rare siciit ille qui apprehendil arma ut adjuvel ami- pulveri ; qui cum aridus exislens nullo huinore
cwn ad snpetandtim. Et similis eslo apprehendenti lerrse conglulinelur, a facie ipsius venli leviter huc
sciuu.n prolcgendo me ne convincar, sicut ille qui et iiluc impellitur : ita el ipsi nullo bumore virtutum,
scuium apprehendit et opponil jaculis inimicorum, Ecclesise, quae finna terra esl, adhaerenles, a niala
prolegendo amicum ne convincatur. Et sic, id est conciipiscentia suafacillime per illicita impelianlur.
apureliendendo arma et scutum, exsurge in adjuto- Quae conciipiscenlia ideo ventus dicilur, quia ad
rium milti, ut convincam et non vincar. Dicojudica male agendum impellil ad modtim venli pulverem
(l expugna. Et posl morlem mesrn effunde(rnmcam, impellenlis. Dico : fiant lanqnam pulvis ante faciem
id csl mulliplica vindiclam luam super eos. El con- venti,ei, ut pejus adhuc eis sil, Angelus Domini,
clude, id est conclusionem in eosfac, idesl adversus id esl angelus malignus, qui vipdex est Domini in
e.os,id est conclusionem quse sil adversus eos, qua malos , sil coarctans eos suggestionibus ad illicila.
convincanlurnonpotentes resistere.Quodest dicere: El nolandura quod priusquam aliquis ab angclo
Aperteconvinceralionibuseimiraculis discipulorum; B I malo coarcletur, a mala voluntate ex se orta impel-
et resurrectione el asfiiniptione mei illos qui perse- litur. Postquam vero iient lanquam pulvis, et ab
quuniiir mc ad modum qui conclusione convinciliir. angelo ooarclabunlur : fiat via iilorum per quani
Frameavero pro vindkta ponitur, quia frameavindi- venienl ad morlem tenebrm, id est ignoraiilia, et tu-
clasoletexerccri.Dicoeo«c/ude,sicscilicel,dicanimoj brkum , id est lubricalio de vitio in vitiuin , dc malo
metv: Salus lua ego sum. Quod esl dicere : Per hoc opere in pejus. Quod est dicere : Poslquam, a vento
conctude quod diCas animm mem, non verbis, sed concupiscenlioeimpulsi, ab angelo coarctabuniur,
ipsa rei experienlia, scilicel rcsuscilando me, sahis in tenebras cadanl igiioranliac, ne quandoque resi-
ipsi in Deo cjus. Vel sic exsurge in adjutorium/mihi, piscant; el sic labanlur de malo in pejus, et hoc sit
in passione scilicet, et post in resuscitando me dic ets via ad morlem : cl ul magis eant lubricando,
animmmem : Salus lua ego sum. angelus Domini, malignus scilicel, sil persequenseos,
Vel sic versus isle legi potest : Exsurge in adju- ul per omnia illicita deducal. Et bcne poriit tenebrm
lorium, et posl effunde, id est notifica, genlibus fra- et lubricum, per similitudinem, quasi diceret :
meam luam, me scilicet qui sum gladius tuus, per Tam malc coutingat eis, sicul illi qui, cum eum ini-
qtiem. diabolum convinces, el per mei effusionem micussuus persequilur, per lenebrosam et Iubricam
conclude adversus eos qui persequuntnr me, id est viam incedil: ipse euim faclliime cadil. Suppon.l
coiiclusionem fac adversus eos. Quod esl dicere : autem causam quare hoc eis debeat conlingcre, si.c :
Ipsi nimis superbe de me loquendo quasi vagi vi- Concedo quod fianl lanquam pulvis , etc. El meiito;
dentur,' sed lu fac in cos conclusionem quae valde quoniamgralis, id esl sine causa, absconderanl milti
sit eis conlraria, id esl coarcta eos per mei exaltatio- inleritum laquei, id est absconse parare mihi puta-
ncra et noiificalioueni, rie possint iia in verbis ad- veruut interilum qui esset causa laquei, id esl c.tiisj
versum me vagari, a similitudine illius qui in car- quare illaquearer et dclinerer ne resurgerem : a
cere concluditur, nc vagandi habeatlibertatem. Dico similitudine illius qui, cum laqueo deientus sit, non
effunde, et sic scilicel effunde : Dic aninim mem, habet liberlalem eumli quo vclit. Laquei dico ipsis
resuscitando : Salus tua ego eum. Quod esl dicere : futuri, id est perquem in mortem ipsi illaqueabun-
Resuscilameet sic nolifica.quia paucis cognilussum. tur, el exprobraverunl animam meam, id esl probra
Sequilur oratio pro iriimicis salvandis, sic : Dixi intulerunl animae meae, dicendo cam seduclricem
effunde me, et sic eos conclude, et cum conclusi fue- peccatricenique; unde eosdixisse in Evangelio
rinl per riiei effusionem, quidara eoruin salvandi lcgilur: < Nos scimus quia hic homo peccator est
confundanlur, id esl crubescant, el confusi retieresn- ij) (Joan. ix, 24); > el alibi: < Seducit turbas (Joan.
tur, id esl li.neanl poenam, eo quod fuerint quwren- vii, 12); > et hoc supervacue, id est falso, vacui
tet animam meam auferre, et reverendo axerlmitur valde oinni rationabili causa. El ideo bene poniiur,
ab irapietale sua, retrorsum, id est posl me ince- supervscue , quasi mtilltim vacue. Dico qui abscon-
denles. Quod est dicere : Qui modo volunlales suas; denini mihi iuteritum laquei, el ideo veniat illi ex
meis velimlatibus pTsepoiiunl,et sic me anleccdunt, improviso laqueus, id esl mors a Tito et Vespasiano.
suas econverso posiponanl meis,et sic posime ea«t, , Quem ignoral nunc;;unde Dominus iu Evaugelio :
id est sequaces inei sint, et, poslquam averlenlur < Nuiicautem abscondita siinl ab oculis tuis (Luc.
retrorsum postme eundo, confundantur, idestcrtt- xix, 42); > vel qiieui ignorat, id esi ignorabit sibi
bescant semper ma^is et magis de hoc quod fue- contingere pro merilis suis. Adeo namque iuduratus
runt cogitantet mala mihi, id est adversum me : erit, ul nec in vindicta peccati posilus, ipsam viu-
Quasi dical: Non solum antea quam avertantur, con- diclarri cognoscal, el venialilli caplio quam abscon-
/undanfur; sed post aversionem in confusione magis> dil, itfesl in abscondilo iiiihi parare pulavil. Quod
et magis perseverent, -ut lanto magisveniam me- est dicere : Captio mci qua me cuepit, sil causa
veanlur. 105 Facla oratione pro salvandis, con- nuare ct ipsi caplio venial. Dixi: Veniat illi laqueus,
777 EXPOSITIO IN PSALMOS. — P3.\L. XXXIV. 778
et sicsit, cadai scilicet in laqueum, in ipsum quem A bam quod eos induerem, id est milii coiijiingcrcm ,
inihi parare volttit : ut detinealur in morle, sicul a similitudine vestis, quse, dum induiliir, corpori
me delinere voluit. Quod ponit: cadal in laqueum, conjungitur : cl bene tlicil cilicium fuluios, id est
idetn esl quod superius dixil, venial illi laqueus: poenilenles : cilicio namquc pccniienles imluunlur ;
sed ideo repelil ut determinet, addeudo in ipsum. el cum hoc providebam quod eos induturus eram ,
Nolandum aulem quod captio ponilur et larpieus humliabam in jejunio animam meam. Quod est
secundum diversos. Quidam ex eis c.ipti sunt : qui- dicere : Cuin posscm libere super eos vinciclain
dam illaqueati morte : dico quod illi venial laqueus meam exallare.quia me jejunum a suiincorporaiione
et caplio , el ita erit. Anima aulem mea cx opposilo faccrenl, illud jejunium humililer in secrelo animse
quae pulabitur iilaqueaia exsuttabii in Domino de palirbar, el boc ideo quia omlio meain siiinm m<uin
resurrectione mea . Et etiam delecjabitur super salu- convertetur. Emplialice dicttitnest, id est illi pro
tarisuo, id esl de salvatione sui, quse continget quihusoravero, ideoque orntio niea diciinlur, ail
humano generi per me. El eiiain omnia ossa mea, protectionem nieain converleniiir , a qua male
id est diseipuli qui sunl forliores mei, dicenl cl vivendo discesserunl. Mitlil bic nos ad simililudi-
verbis et cogilatione : 0 Domine,quis est similis lui nem hislorise de Moyse, eui Dominus prwcepit tit
in potenlia ? iNullus.Tu, dico , Domine, qtti es eW- raanum in sinuin missam inde cxlraheret (Exod. IV).
piensinopcmpopulum tuum , de manu fortiorum ejus Quse cum extracla leprosa appartiisset, praecipicmc
106 'J eslde poleslate maligiioriimspirituum : qui Doniino, rursus immissa, sauata esl : lioc atilcm ad
hucusque forliores fuerunt, deducendo in mortis Judseorum factum esl figuram. Qui Domini prolc-
tencbras per culpam Adae. Quod autem ponit forlio- ctioni subdili, sani in viriulibtis cxsiilcrunl: imlc
riim ejus more Graccorum facil: qui pro ablalivo vero suis malis merilis cxtracti, variis peccatorum
quo carenl, genilivum ponunt. maculis, ad modum leprae, corrupli smit. Cum vero
Et tu eliam es eripiens egenum et pauperem popu- pars eorum ad ipsius proiectionem per aposloloruiii
lum tuuin a diripieniibus eum, neamplius diripianl, praedicaiioncm reversa esl, rcsanata esl. Et hnc est
id cst a malignis spirilibus, qui sibi virlules suas quod hic dicil. Oratio meu in siimm meum conver-
antea diripiebant: inops dicitur, qui sine opc alle- tetur, dico quoJ humiiiabamanimamn:eim injejunio.
rius esl: pauper atilem , qui sine sua; cgcnus vero, El eliam siccomplacebaminihi, adu on ndo cos, id cst
qui idem est quod et mendicus : ille diciiur cuin sic dcleciabar ibi quasi in adinuneiido proximuin.
ulraque ope careat; mendicat, id esl cum gemitu ec El exponil quem proximunf, ciim addit: Quasi in
confusione quserit eam. Quod loliini in himiano adnioiicndo fralrem noslruin. Cum dicit noslrum,
p
populofuil. Nunqiiamenimneqiie sua neque legis ope inniiil trinilalem personamim. Quod csl ac si ilical:
poiuit liberari, ideoque sua ipsius miseria iiberari lla deleclabar in admonitione corum, ceu quilibct
mendicavit. Qtioniam atitem posuerat eripiens, elc. in admonilione fratris : cl sic himi.liabar, id e-l
Quiapossel quaeriquomodoesl eripiens: boc exponcre aflligebar moerore, me-orumiiidtirationc; quasi pater
inlendit sic, ipsa ossa dicent, quod ego sum eripiens, vel amictis lugcns cl contrislaiiis dc morte filii vcl
cl sic est. El per hoc sum eripiens, qtiod hsec omnia amici. Sequilur cxpositiomalorum, dcquibiissupcrius
qua? dicain palienler passus sum. Nolandum aulcin 107 «Jix.il:Relribttebanlmala. Dico qiioil,/inmi//aiW
quod illa quse hic ex nimia cerliludine praclerite pro eis, et ipsi cconlrario Imtati sttnt et conveierunt.
dcnunlialur, fulure aceipienda stinl: si i.ieet surgen- Praeposteratum cst. Convenemnt adversum me
les in melesles iniqui, qumignorabam, non sapienlia, capiendum ellmtaiisunt de mccaplo, cl ab eis con-
sed rei experientia inlerrogabanl me, id est impone- gregata sunl super me, id esl ad opprimciiiliiiu me,
banl mihi a similitudine illornm qni lale quid ali- flugella; el ignorabam causam ipia llagellabar. Non
qiem inlerroganl, quod ignoral, ut in Evangelio quautum ad sapienliam , sed quaiiliim a,l rei expu-
dixisse leguniur. < Nonne bene dicimus nos, quia rienliam. Quod est diccre ; Non eram reus. Per
Samarilanus es lu, et dsemoniumhabes ? (Joan. vm, D lioc quod ponil, congregata snnt flagclta , diver-
48.) > El relribuebant mihi mala pro bonis, qu;e eis sitalem et mtilliplicilaicm Ilagcllorum iiinuil. Mul-
eceram praedicaiido, morluos snscilando, el alia limode iiamijuc (ul in Evangelio legilur) llagcllans
.niracula faciendo , el exponil in sequenlihus quae est (Matih. xxvn, 2(J) Et quia hasc fecerunt, din-
mala retribuebant. Et ctiam reliibtiebani quantum sipaii suut, i'\ Csl dcslrucli, iu virlulibits, ncc a>m-
id impielatem suam, sierilitatetn animm mem, ut pnncti suul posica ad poeuitentiam; a Deo fiicruiii
.luin per praidicationem vellet eos quanlum ad gra- dissipaii. Vel sic : Cum congregarenl snper me fia-
tiam el beiievoleniiam parere , sterilem eam quan- grlla dissipali sunl, id esl divisi a quibusdam <!('
lum ad sese facerent, juxta quod in Evangelio codem populo, qui coiidoiuerunl inorti nieae, <|;i,
lcgilur : < Quoties volui congregare filios luos, etiam leguntur flevisse.quilmset ipse dixil: «Noliie
quemadmodum gallina congregal pultos sub alas , flere super me (Luc. xxm,28). t Nec sunt com-
el noluisti (Luc. xm, 34). >Dixi quodanimam me.im pnncli erga me pietale exemplo eoriim. Per boc ati-
slerilem facicbant. Ego autem cum mihi molesliesscnt tem eorum duritiam nimiam innuil fui-.se; vel sic .
pro illa stcrillate , induebar illis cilicio fuluris, non Quia Imlali sunl et convenerunt,dissipcc.isunl, id est
re scilicet, scd spe. Quod esl dicerc : jani providc- dissipabunlur per totum orbem. Nec ideo compun-
1'ATBOL.CLH. 25
779 IS. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARSI. 780
cli erunt ad poenitentiam cutn tunc compungi de- A. A lualibus ; iracundia vero bonorum, est conlra vilia
berent. Et sic.quoque eoruiti duritiam innuit : irasci. Unde alibi Psalmista : < Irascimini et nolite
Dixi quod convenerunl, elc. Et eliam tenlaverunt peccare (Ps«/m. iv, 5 ) > Dico quod pacifice locuti
me, dicenles: <Prophetiza quisest qui le percussil?) sunt, et non solum hoc, sed eliam super me exisieii-
(Ltic.XMi, 64.) Etsubsannaveruni,iA est deriseriint, les, idesl superioresmeproVepuraiione sua, diiata-
vie subsannatione, id est nimia derisione : < Yah qui verum os suum, id esl dilalale et superbe loculi
destruis.i etc. (Marc. xv, 29.) Subsaunare est ad sunidicemes: <Crucifige(Mare.xv, 13).>Et gaudendo
iiimiam derisioncm nares corrugare, ideoque bic dixerunt: Euge, euge, idesibene nobisesl; viderunt
pro niuiia derisionc ponilur. Quod aiilem addit enim oculi nostri, quod desiderabamus, eum vide-
mbsannatione, ad uimiain subsannatioiiem, expres- licel lurpiler morieulein. Dico quod dilalaverunt c*
sionem facit. Etctiam frenduerunt dentibus sirit super tuum- et caelera quse ostensa sunt, fecerunt, ct
-»iieexislenles, id csl ad opprimendum me paraii, a ego omiiia humililer suslinebam, et tu vidisli, Do-
fimilitudine illius qui super aliquem stal ul eum mine, ei mei dejeclioneiu el juslitiam meam et co-
opprimal. CUIBdicil/Venduerunl den.ibus , idem est rum iiiiquilalem el arroganliain. Ergo ne sileus in
ac si dicat : Tanla cnntra me ira cxarserunl ul nec eos scilicct a redargulione vindiclse, etsi modo vi-
loqni possent, sed denlibus frendebanl : Oslcnsa B I deris silere. Quod esl dicere : Comproba cos male
passrone fulura per tempus praeteritum. Sequilur egisse per vindictam quam inferes juste, ac si vcr-
oratio de resurreeiionc sic : Dixi quod ila ul bis oslenderes. Et respiciendo humilitatem meam,
uarravi niihi feterunt, «t cum huiuUiter palcrcr, ne discedas a me , etsi videaris discessisse; quasi
visus sura oblivioni tradilus. El lu, Domine, quando dicat: Noli auxiliuin luum elongare a me. Sed ea;-
retpiciet, qui videris me obiivioni dedisse? Noli am- turge , Domine , id esl polens appare, auxiliando
ptiusoblivloni ine tradere, sedrestitue corpori ani- mihi, qui eis impolens videris. Et intende judicio
mam meam, a malitjnitate eorum extortam. Quod meo, id esl iuieuse diligenler considera, non secun-
esldicere: quam ipsi maligui de corpore aufercnt. duin cousideraiionem,' cum semper omnia vidcas,
El apponit causam qua debeat reslilui, sic : Et sed secundiim remuneraiionem : judicium meiiin
resltlue unicam meam a leonibut exlorlam. Quod cst quidem injustum esl, cum in mortem ab eis jitdica-
«Jicere : El ideo reslilue, quia unica csl, id esl sin- lus sim, et hoc pro lui obedienlia humiliter sustiuui.
gularisin sanctilaie, et ipsi leones.sunt, idesl crude- Quod esl dicere : Remunera mihi, quod pro le ju-
lcs, crutleJitate eam aulerentcs, nou incriio. Quain dicatus sum injuste, lu qui es Deus meus, id est
si restilueris, confitebor libi in Ecclesi.i magna, idcsl . creator, et tu qui es Dominus meut, cui per oronia
laudem libi agara, per" magnani cougregatioueui servio, inlende in causam meam, pro qua passus
jnembrorum intoruni, quse nou eril parva, sicul siini, quam honesia si.t. Et ideb remunera. Non
•Synagoga fuil. El illa Ecclesiainou erit levis ad de- ejiim causa cujuslibel delicli passus sum, sed causa
flecieiidum in vilia, ut Synagoga, sed tdudabo te in salulis hominurii. Et etiam judica me, non solum
pcputo gravi. Quod.esl dicere : Populus mciisgravis, Bupra dicluin judicium et causain , ted secundum
id est ponderosus in virlulibus non cifo mobilis, lau- justitiam luam, id estresuscila , glorilica, et quia
dabil le oninimoda laude. Dixi ideo restitue rtnimum, judicatus sum pro le et propter hanc causani et
quia uuica esl, cl quia confilebor. El idco adliuc, qtiia juslus es. Et juslumest ul hocfacias cum pro-
ne mperjgandeant mihi qui adversahtur, id est sunt meruerim; et ideo adhuc judica me secundum quod
coiilrarii milti inique, non ex meriio : Quod csl di- judicandtis sura, ut non supergaudeant mihi. El hoc,
cere : Ne gaudeant de rcleiilione mei iu morie, , ul superius exponilur, quod ex affectione nimia re-
qui tunc esseiil supcr me, id esl superiorcs me,, pelitum est. Non enim semel orare sufficil, quod
convinccnles mc. Quoniam aulem dixeral indcfinitc,> vaJde desiderat. Et ostendil unde non gaudeant,
adienanlur ne quidanvsicul pacifice loqucntcs vide- cum addil, scilicel: Non dicani in cordibus suis :
renlurnon adversanles, el sic inexcusabiles addit. Ell B Euge, eitge animm nostnm. Quod esl diccre : Ilii qui
quanivis omncsadverseiilur, quidam annuunl, idesll verbis , ut superius osteudi, dixeruut, Euge euge,
favenloeuftsmcis. Qiiodcstdicere:Faveri'lessuntante i non dicant hoc in cordibus, id est ul inlelliganl sic
oculosmeos, id esl in praesentia raea, sedcum non suntt esse, ut vocibus dicunl, sed me resurgente appa-
anien>e,-multutnadversan(ur, velannuunt(vcufts,idestt reant sibi mendaces inconscienlia sua, etsi verbis
secundumgesiumoculorumsuorum, non secundum) illud negenl. Osleudit autem undc non dicanl euge
carnis assensum, ut itli qui dixeriinl: < Magisler,, cum addil scilicel , non dicanl in cordibusdevorabi-
scimus quia verax es, elo (iWarc.xn, 14 ) mus eum, id esl ex tpto deslruximus ne resurgaiad
Exponil aulem per praeleritum, quomodo annuuntt modum escse quse devoralur. Nara si revera posseiit
stc: Verum eslqnod dicoillosmihiannuere, quoniam * dicere devorabimus, ulique dicerent euije, et sic
tniki quidem paciftceloquebuiilur, el loquenlescogila- snpergauderent mihi : dico non supergaudeanl,s$:
fcanldo/osadversummeul nie perdcrent 108elU0C'" n erubescant in bonum el revereanlur, id esl timea; #
iracundia terrm suaeainillendse. Meiuebanleniin pcrr damnalionera de hoc quodraale egerunt iu ?
me terram amittcrs, vel sic, non in bonatra, sed inn qui gralulahtur solumroodo de malis meit siAi
iracundia lerrm, iJest lerrcnis pertincnle, non SDiii- illisoui el cratulantur et ODcrantur. Miit"$ ^
7«| EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XXXV. 7«'J
fuere gratulanlcs , qui nibil operati suni. Quod cst A polcst. Nam iiiiquus dixit utdelinquat, idestslatuit
dicere, etilli erubescant qui operali sunl, cl qui so- prius in eorde suo ul delinquat, et non ex r.ecessi-
lummodo gratulati. taic providentiae divinae, vel ex necessitale natursc
Nolanduin autem, quod non pro omnibus, sed pro suae, sed hoc est in semetipso,id est, sui juris esl:
salvandis orat, alioquininfrucluoseoraret. Superius potesl hoc ex libero arbilrio facere el dimillere.
veroislud idemoravil,sedex affeclione nimia repcti- Nihil ergo inde culpandum est, nisi ipse.
luinesl,dicoerueescatt(e(ret)ereati(ur, etnou parum, Qnaereret aliquis : Cur ergo delinquii? Res-
sedinduanlurconfusione,idestad modum corporisin- pondetur : Quia nortesl limor Deiin illo, secundum
dutiquod veslibus circumdatur, erubescenliaelreve- effectum scilicel Timor dico attfe ocutos ejuspropo-
renliacircumdentur, el in anima et in corpore. Qui shus , ante oculos cordis scilicei, el in hoc apparet
maligna loquuntur super me,idest de me,et sicpceni- quod nonxst timor Dei in eo, sic tit eum cessare
leanl. El ex opposiloe.rsu/ten( el lmlenlur,qui volunt faciat, quoniam doloseegit, el hoc in conspectu ejus.
justitiam meam, id esl resurrectionem quaemihi jusle Quod estdicere.: Quodipse conspcil, licct homines
contingil, discipuli scilicet. Quod dicit exsulteni et lateal, et sic dolose egit, u( inven atur, id est ila
Imienlur prseposteratum est 109: Quodest acsi di- ul inlelligalur ab eodem ipso iniqnitas ejus esse ad
cal: Lwlentur,elnonparum, seAexsultent,iAcsl mul- 8 odium apud Deum; quod est ac si dical: Vere non
tum laetenlur, vet qui volunt justitiam nteam, in- esl limor Dei in ipso. Nam sic dqtoseegit, quod iniel-
quanlum possunt imilari. Et ipsi qui votunt pacem lexit iiiiquitaiein suam odiocsse Dco; exponit au-
servi ejus, id csl pacem aelernam adipisci, quam tem iniquitatem ejus per partessic : Dicerel aliquis,
ego jamhabeo, (|ui sum scrvus ejus, scilicet Domini quid dicis iniquitalem ? Respondcliir : Verba oris
Palris secundum carnem, idest per omnia ipsi obe- ejus iniquitas et dotus, inlraiisilivc dicluin est; quod
diens, dicani et ore et affeclione et opere; Dominus est dicere : Dolosaverba oris ejus sunt iniquiias ; et
magnificelur semper, idest laudelur de generaiione hocest tniau/(as,quiano/u/( intelligere uibeueagerel,
in geiieraiionem, in conversione fidelium, el in id est noluil inlelleclum quem habcbat benefaciendi
bona operatione eorum. Et si exsultaverint lingua ad hoc deducere, ut bene ageret. Nullus adeo bru-
mea, id est meorum meditabitur, idest cum diligen- tus esl et slupidus, qui bene agenduin csse non in-
tia proferet el prsedicabil aliis j'us(i'(iatntuam, id est telligal. Et iniquitatem medilaius esl in cubili tuo,
quam justus iueris in hoc, quod me bene promeri- id est in corde suo, quod cubile dicilur eo quocl in
lum rcsuscilasli, et'lo(a die, id est jugilermediiaoi- eo diabolus cubet : el hoc csl iniquilas, quod as-
turlaudem tuam, id esl cum diligenlia praedicabit titil omnivia non bonm,id est libenler slelit operando
a'.iis et ore et excmplo ut laudent le omnimode. in omni prava aclione, quse est via non bona, sed
Quod dicit meditabitur, idem est ac si ponat diligen- roala, ad mortem ducens : vel 110 aslitit, id est
ler enunliabil, a simililudine bene medilaniium, qtti perseveranterstelil. Bene quidem per similitudinem
nihil leraere dicunl. Non autem ponilur meditabitur, operari, stare dicilur. Sicut namque quilibet ince-
ut discipulos meditari oporteret, de ipsis discipulis dens, postquam quo tendebat pervcnil ibi stat; sic
enim legitur : «Nolile cogiiare quid loqiiamin:,> elc. el aliquis per malarr. cogitaiioncm prius incedens,
(Hatth. x, 19.) Vel si ad alios fideles referalur, po- postquam ad acltimpervenil, ibisubsistil; dixi quod
tesl dici meditabitur, id est mcdilate proferel, non invenilur, idesl inielligilur iniquitas ejusad odium :
temere. Maliliamaulem non Qdivil, id est scilicet ideo non
IN PSALMUM XXXV. odivit ipsam matitiam, id est kiiquitaiem. Poslquam
Tiltilus irigcsimi quinti. In finem servo Domihi ostenditquod injuslus noncx necessilaie, sedperse
David Psalmus. Quod sic exponilur : Psalmus iste ipsum pcccal, oslendil qtiod boc quodfiileles cceium
attribuendusest servo Domini, idest cnilibct fideli, sunl ex misericordia Dei est, sicul dixiquodinjuslus
qui proul polesl servum se fecil Domini; servodico, cum delinquii, in semelipsodcliuquit,o Domine; sed
cxislenti David in finem, idest, qui manu forlis est f) incmloest misericordialua: etverl(as,iilestjiistilia lua.
iu perseveranlia, viriliter agendo conlra diabolum et Quodesldicere, hoequod aliquis-(lcliaquit, ex seest,
vitia. Intendil bic fidelis quilibet injusios se de pec- sedhocquod aliqirisestcceluin, efficilraisericordia et
calis excusanles, et culpam suain necessitati divinse justilia tua; quasi dical:Nonhocexeoesl: Misericor-
providenliae altrihuenles convincere : non ponendo diaet veritas dico, polentes usquead nubesconsiiluen-
ipsa verba injustorum, sed contra eos ageudo : os- das, ideslquse ipsumccelum possunt facere nubes, id
lendens quod peccalum omne non a Deo, sed a liberi estpraedicatores qui alios compluant, admodum nu-
arbitrii abusione procedit. Commeiidat etiam Dei bium lerram compliientium, et justitia tua, id est
misericordiara, sine qua nemo perfectus eflici po- justi lui sunl per eamdem misericordiam et verita-
lesi, qnaeetiam hic et bonos et malos corporali sa- lem sicut monles Dei, idesl a le Deoconslituti. Quod
lite, salvat. Agil quoque debonorum beatitudine, pro est dicere, sunl-firmi in virlutibus, et stabiles ad
qua adipisccnda orat. modum monlium immobilium; vel sunt refuginm
Dixit injusius, ul delinquat in[semelipso; quasidi- minorum, propler sarictilalem suam, sicut monies
cal : Quidam se cxcusantcs, dicunt se ex necessiiate refiigiuni sunt limcntibus propier hoc quia loca mu-
petcare, scd nemo rationabitiler inde se excusare nita sunt.
783 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 784
Qusereret aliquis : Ctimjustos Deus facial inon- A Videbimus te lumen vcriira, conteraplalione spiri-
tes , quare injustos non justificat, ut etiam faciat tuali. Unde idem in Evangelio : < Qui videl me,
montes? Rcspondelur :0 Deus, Inec judicia tua quod videt et Patrem (Joan. xiv, 9). > Orat atitem pro
injustos judicas esse repudiandos, sunt abyssus ipsa inebriatione, sic dico inebriabuntur filii homi
multa, id est multum profunda. Quodest dicere, in- num, et ut inebrientur, prwtende, Domine, hic mi<
scrutabilia sunt ad modum abyssi profundissima?, sericordiam luam scientibus te, id esl misericcrata
cujus nequil mela atlingi; dixi, quod in caeloest tua innocenlcs fac fidem erga te jam habentes, non-
misericordia tua, et eliam hominet etjumenta, id est dum lamen innocenles. Et his qui reclo tunt corde,
et illos qui rationabiiiter sehabent ul homines,id est. jam innocentcs prmiendejuslitiam tuam, id esl anie
justos, et illos qui irrationabiliter ut jumenta, sci- inebrialionem illam, ut ad illam pervenire possint,
licet injuslos salvabis, Domine,misericordilercorpo- da eis justiliam luam, id est eos juslilica. Quod est
rali salvatione, dando eis saccularia neccssaria. ac si dicat: lllos ex nobis, qni innocentes non suul,
Ergo , o Deus, quemadmodum, id est qualiter, miil- innocentes fac, ul posl juslificentur, et sic salventur.
lipticasti misericordiam tuam 1 Quod est dicere inde. Innocentes quoque justifica, et sic salvabunlur.
apparet, quam mulliplicem haheas misericordiara; Postquam aulem recti corde erimus, non veniut
hoe autem admirative dicit ad laudem miscricordiae>B E mihi, nec illis pes, id est affectio superbim, ul in
Dei. Dixi quod salvabis lali salvalione homines ett ntbis ex reciiiudine gloriando corruamus. Pes vero
jumenta, et jumenta nullam aliam quaarenl salvalio- pro aflectione ponilur, eo quod animus afleclionibus
uem; fitii autem hominum, id esl illiqui rationabilesi gradialur. Ei manus,- id est impulsio suggestionis
sunl ulhomines, id esljusli, sperdbunt aliam salva-- peccaloris, id est diaboli, antonoraastice peccatoris,
tionem, futurani scilicet, posili in tegmine alarumi vel peccaloris cujuslibel, non tnoveat me nec illos,
luarum, id esl in proteclione duaruin legura , qusei a hono proposito, quoniam aulem manibus irapelli-
solatio senteiiliarum suarura prolegunl eos, ne de-- mus : inanus pro impulsione ponilur, ibi eni.n, id
tlciant in piosperis aul in adversis , ad modum ala- est in superbia, ceciderunt in damnatione-m , qui
rum volucris, quse protegunt pullos ab aeslu el piu- operanlur. iniquitatem incessanler, id esl diaboli: et
via; vel SiC: Domine, in ccelomisericordia lua erit: : ideo expulsi sunt de eoelo, nec potueruni postea stare
sciliccl et ipsum ccelum constituelur ex horainibusi et ipso ccelo, vel siq, t(t ceeiderunt qui operantur
et jumenlis, id est ex sapienlibus, et bene*ralio- iniquilatem, Adam et Eva, el ejus cojilorines, qui
nabilibus, qui ideo homiries liic vocanlur, el ju- adbuc in successoribus operautur iniquilatem, et
mentis, ex rudibus scilicet et simplicibus nec: ideo expulsi sunl ab innocentia el vita, nec poiue-
mullum -rationabilibus, qui ideo jumenla vocanlur., runt postea slare in ea per se, nisi Dei gratia suc-
Ergo quemadmedum , elc. Haec non iniilanlur. currente.
El non solum hoc habebunt, ut sunt ccelum filiit IN PSALMUMXXXVI.
autem hominum, id est scilicet ipsi jam cceluml Titulus tricesirni sexli. Psalmus ipsi Davia a(-
fitii hominum exislenles, id est-ralionabiles, ini tribuendus, id est Chrislo : vel si dicamus Psal-
tegmim alarum tuarum positi sperabunt aliam salva- mus David soluraraodo juxta quosdara exposilo-
tionetn. El haecnon mulantur, dico sperabunt aliaml res, erit vox perfectse Ecclesise. Adhoitaiut nic
salvationem, sdlieet sperabuut inebriari ab ubertates Christus, vel Ecclesia, sirapliciora membra, ne cuin
domuslum:el revera \nebriabunlur, id esl copiose5 viderinl irapios in hoc mundo florere, ei bonos op-
replebunlur ab ubertate, id esl a copia domus tum,, primi, irascanlur inde, pulando vel Deum injusiiim
scilicel bealitudine quam habenl illi qui jam suiit ini esse, vel rcs mundanas non curare, neque veliul
domo tua, Hierusalem ccelesti. Bene vcro ponit ine- eos, quia flojenl, in malignando imitari, sed poliiis
briabuntur per similitudinero, idesl, sic replebunlurr haecocculla Dei judicla palienter sustineant. Osten-
ut omnis terrena sensualitas ab cis expeilatur, adi dit quoque ad quid impiortun prosperilas, bonorum
modura ebriorum, qui omnibus curis expediti sunt.. rj ] vero deventura sit. adversitas, admonel eos ut noii
Exponitautem istain uberialemsic:dico,tsef>n'aoun-- in se, sed in Domino sperenl el delectenlur, ct
tur et hocper le. Tu enimpotaMt eot, idest saliabis,, si peccaverinl ei humililer confileanlur, sic veniam
torrenle voluptatis lum, id est deleclabili gloria lua,, iinpetrando, justitiam adipiscentur.
quae bene torrens dicitur, id est abuudantissime ulI Noli cemulari, id esl irasci in malignantibus, id
torrens, vel depellens orania adversa a fidelibus,i, esl in coiisideralione prosperitalis malignantium ,
ad r.iodum torrenlis, qui cura impelu fluens omuiaa dicendo Deum injusle eis hoc concedere : Neque
obslanlia depellit. 111 Et vere polare eos iudee selaveris, id est diiexeris, ul imileris facientes ini-
potes. Quoniam apud le est fons vitm Christus, a qmlatem. Hoc aulein in sequentibus lucidius dicet,
quo lorrens ille procedil; unde Joaiines : <ln princi- dico : Noli wmulari. Quoniam arescenl velociter a
pio erat verbum (Joan. i,l). > flore prosperiialis suse cum morientur, lanquam fe-
Cum aulem ponil apud te, diversitalem persona-r num exislentes, quod cito arescit a flore viroris, et
rum innuit, et quia fons vitm esl apud te,.in lumine e cilo decident ab illa prosperitate, existentes tanquam
tuo,\Aest in Filio tuo, qui esl lunien luum, uii olera herbarum, id esl olera viridia, quae secla cito
Joaimes testatur : «Erat lux vera,» eic. (Joan.t, 9.)) marcent. Noiandum quod per fenum dcnotanlur mi-
785 EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. XXXVI. 786
nus diviles. Per olera vero diliores. Pretiosiora A est dicere : Exhseredabunlur a terra vWenliuni,
namque feno olera sunt, dum ulrumque in virore qiiam se possessuros nequidquam praesumunt: Stts-
subsislit, dico noti mmulari, sed spera in Domino, tinentes autem Dominum ex opposito, id est sine
id est spera selerna bona, quse sunt in Domino, quia murmure patientes judicia Domini, qui judicat hic
spes sine opere prsesumptio esl, fac bonitatem, id malos florere , et bonqs opprimi, ipsi qui viles hic
est bona opera, et inhabita terram tuam, id esi pos- videntur et abjecli, hmrediiabnnl terram vivenlium.
side, et rege, el bene cxcoJe sensualitatem lerrense Qtiia vero posucrat, susiinentes Dominum hmredtla-
carnis luse, resecando vitia et mala opera, ad mo- bunt lerram, ne cuilibel suslinere illud esset taedio,
dum boni habitatoris, qui bene excolit lerram, riicit quod parum suslinendiim eril, sic dixi quia
resecando spinas et csetera inulilia : et si inliabita- suslinentes hmrediiabunt. Et ipsi adlttic pusillum sus-
veris, pasceris, id est reficieris in anima, in divitiis tinebunt, et posl hoc pusiltum, non erit peccator in
112 eJus terrae; scilicet in operibus bonis, quae hoc stalu in quo nunc est, scilicel ita florens et
procedent ab exercilio illius lerrse. Bene quidem juslos opprimens ul modo, el lu aliquis qumres ra-
positum est pasceris; sicut enim cibo corporeo cor- tione el cngnilione lua locum ejus, et non invenies.
pus pascitur, ita bonis operibus anima saginalur, et Qtiod esl dicere : Si lu ratione et inedilatione quae-
faciendo boiiitatem, et inhabitando lerram, non de- " sieris, an habiturus sil ibi locum superbiendi, el
lecteris in le atlribuendo libi hoc : Sed detectare dei bonos opprimendi, non invenies locum, id cst oppor-
Iioc in Domino, id est gaudium et deleclalionemi lutiitatem ejus. Poslquam enim aurum bcne proba-
habe de hoc in Domino, hoc ipsi attribuendo, e( sii ttim est, ignem in fornace ardere non est opporlu-
feceris, dabil tibi qtiandoque peliliones cordis lui, idI num. Vel quwres locum ejus, id est slalim au ibi sit
esl, hoc quod sperando petjt cor luum bona affe- mansurus cum justis, el non invenies. Unde Domi-
clione, scilicet seterna bona. Etsi peccaveris, quodI nus in Evangelio dicil : < Exibunt angcli el separa-
humanum est, revela quanlum ad te, Domino, hu- buntmalosdemediojustorum (Matth. xm, 40). > Dico
mili confessione, viam tuam, quam jam novit pro- quia peccator non habebit locum : Mansueti aulem
vida consideralione, id est peccatum quod via luai hmrediiabunlterram vivenlium. Juxta illud
Evangc-
esset ad mortem, si excusando te, illud occullares; lii : < Beali mitcs, qttoniam ipsi possidebunt lcrram
ut Adam. Et revelando spera in eo veniam, el ipsez (Malih. v, 5),> hoc aulem superius posuit cum dixit
faciet, id est.coraplebit quod sperabis, et, poslquaml sustinentes 113 hmreditabunl lenam, sed repetit ut
induiseril, justificabit te. El hoc est exlra librum , addat, et cum hmredilabunt non in solliciludine
sed ex sequenlibus innuilur cura dicit : Et educet,, , hmreditabunl : sed deleclabunlur iu illa terra iu
id est notificabit aliis juslitiam tuam lanquam tumeni f multiiudine pacis, id esl in niulla pace. Quod est
existentem, id est ita apertam faciet sicut luraen ini hsereditaliunt terrara illara cum deleclatione et pace.
ter.ebris, ul et alii exemplo tuo jusliliam eperentur,, Non vero ponii multiludinem pacis; quod iimltse
juxla illud Isahe : < Orielur in tenebris lux luai paces ibi futurse sint, sed quia una pax seterna dc
. (Jsai. LVIII,10). > Et judkium luum, quo lu judic.is3 . tiibulalionibus inullis, imo de omnibus eis adfu.ura,
te ut servum Deo et Domino in omnibus obedire , el per boc veniet ad illam pacem , qnia bic obser-
educel tanquam meridiem, id esl aperlum faciel atiiss vabil peccalor justum, id est insidiabitur juslo, ul
ad modum meridiei, ut el alii excmplo tuo illud idem» decipiat enm. Et slridebit dentibus super eum
judieium haheani.Et cura sic educet, noli indesuper- existendo, id est habebit irain immodcratam et
bire , sed subdhus esto Domino magis et magis, et( irralionabilem ad eum opprimenduin, more
ora eum ut non deficias, sed magis juslificeris, rc- animalium irraiionalium, quae irata denlibiis
pelil aulem quod iu principio posuit, ul lucidiuss stridenl : et posl, gladium evaginaverunt, etc. Ul
dicat sic : Ergo quia educet-justiliam sicut luinen , decipianl pauperem, etc. El hoc loliim esl ac si
si subditus ei fueris, noli mmulari in eo , id est nolii dical : Per hoc devenient ad illam pacem, quod
irasci in consideratione ejus, qui prosperatur jn viaj D 1 bic insidiabuntttr eis peccatores, el slridebunt den-
sua, scilicet noli irasci in homine faciente injustitias, libus; et evaginabunl gladium, et trucidabum eos,
id est noli irasci in prosperitale hominis facienliss et intendcnl arcuin ul detipiant, et non poteruni :
injuslilias, quse erunf ei via ad morlein : sed potiuss dico quod peccator observabit et stridebil; Dominus
desine ab ira parva , et derelinque furorem , id estX autem deridebil eum, cum hoc fecerit, id est di
niagnam iram. Quod est dicere : Non habeas indee gnum derisione judicabit eum in providentia sua .-
neque parvara neque magtiam irain. Repeiit eliam(i quoniam prospicit, id esl provide videt, quod veniat
aliam pariem quam in priori versu posuii, dicendo 9 dies ejus, id est dies judicii, qui erit dics retribu-
ne zelaveris , elc. Ut causas supponat, dixi noli li lionis ejus.
amulari, id est irasci in homine facienie injuslitias ; Scquilur : Gtadium evaginaverunt, clc. Islud sic
et etiam noti mmulari, id esl imitari eum hominem,i praeposterate legilur. Non solummodo super eum
»( maligneris exemplo ejus , ut et similiier prospe- dentibus slridebunt, sed peccaiores inlenderunt ar-
reris. Nam si malignalus fueris, malo luo facies. cum suum, idesl inlensam faneiil decepiionem sug-
Quoniam qui matignanlur, exlerminabuntur, id cst;t gestionum suarum, ut deiipianl blanditiis patiperem
exlra tcrminos supcrnse patriac cxpclleniur. Quod A et inopem, id cst juslum quem credent paupereui
787 S. BRUNONIS CARTHUSIANORLMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 788
csse, id est insufficientem ope sua liberari ; et in- A poteslale ui sinl reges vel allerius modi principes,
opem, id est carentera alierius ope ad riberandum. tamen inlerius deficient: deficientesquemadmodum
Cum aulera non poterunl decipere arcu, gladittm fumus in divitiis, id est ad moduin fumi, qui quanto
evaginaverunt, id est apertam lormenlorum el raorlis allius ascendit, tanto citius deficit. Dico quod pec-
persecutionem proferent, ut trucident, id est inler- calores peribunt, et merilo, quia peccatormutua-
liciant corporaliler rectos corde, id est justos. Arcus bilur a Domino, inlelleclum scilicet et divitias et
aulem , quia per cum in abscondito el ignoranler sauilatem, et cselera beneficia, et non solvel Deo in
percutilur, pro deceplione ponilur. Plures enim im- ustiram. Et bene ponit non mulualur, sed mutuabi-
pii, servos Dei blandiliis sibi conformare nilunlur: tur, sciiicet perseverariter : dat enim Deus uni in-
quoniam vero in gladio aperle percutilur, pro aperla tellectum ut bene praedicando usuram, id csl lucruni
fidelium perseculio;;e ponitur. Quia cum justos impii filiorum convertendorura Deo solvat; dal eliam alii
blandiliis nequeuul atlrahere, aperta saltem niina- sanilalem etdivilias, ut usuram operum bonorum
rum el tiibulaiionuni persccutione, nituniur re- Deo reddat. Ipse vero cum hsecbeneficia mutuo sus-
vocare : ergo quia evaginaburrt gladium concedo cipiat a Deo, nihii solvit. Justut aulem ex opposito
quod gladius eorum inlrel in corda ipsorum, id est mitereiursui ipsiiis,benevivendo. Unde scriplumest:
pro gladio illo contingat mors in animabus eorum : 8I <Miserere animaeluae, placens Deo(Ecc/t".xxx,24): >
a similitudtne iltius, cujus gladius in cor suum con- ille vero sibi crudelis esl qui raale vivendo sese traliit
verlilur,'cum alium eo cogilal sauciare; et arctcs, ad damnationem. Et eliam tribuet aliis exemplum
d est deceptio blandiliarum eorum conteratur, id bene vivendi, etsic miserelur aliorum. Etquia lioc
esl ex toto deslrualur, ne juslis prsevaleat. Nolan- non sufliceret, tribuet illis qnae necessaria erunl,
duin sane quod gladium noa orat confringi : ad quibus doclrina necessaria erit, dnctrinam; quibus
augmentum enim est coronae fidelium sponlanee autem - ssecutaria beneficia , saecularia beneficia.
palieulitim, juxta iUud Doniinicum : < Beati qtti Notandum tamen quod nullis tantum bona volunlas
persecuLonem paliunlur, propler jusliliam. > etc. sufiicit, qui volunlatem ad aclum nequeunt perdu-
(Matlh. v, 10.) Arcum vero,. quia juslis inulilis esl, cere. Et hoc lotum est ac si dicerel: Peccatores
orat confringi Dixi quod mansueti hscredilabuiil iion omnes peribunt, sed illi qui mutuabunlur et
lerram, et quod gladius peccatorum inlrel iu corda non solvenl, et ideoquianon solvent. Justus aulem
ipsorum : ideoque meliut esl justo modieum esse, ideo in selernum hseredilabilur, quia miserelur et
iii est pauperem et inopem, tuper diviliat peccato- tribuet. Et hoc non faciet gratia favoris humani,
rum multas id esl quam quod ipse mullas habeat p, sed boc lali conluilu, quia benedicenlet ei, id est
Jivilias et pcccator sit. El subjungit causam sic, laudanles eura bona vila sua, hmreditabunt lerram
ideo scilicet est justo melius, quoniam brachia pec- vivenlium. Maledkentes autem ei, id est vituperanies
catorum conterentur, id est deslruentur ex toto di- cnni mala vita sua, disperibunt, id est ex toloperibunl,
vilise et potentia eorum, quse brachia dicuntur, eoi el in anima et in corpore. Quod est dicere, ideo
quod in eis confidunl ceu quilibet in forliludine bra- miseretur et tribuet : et sic Deum benedicit ul ler-
chiorum; juttos autem confirmal Dominus per ipsas ram hsercditet, et non pereat cessando a Dei beno
tribulaliones, ul clariores fiant et forliores in vir- diclione, el sic eum viluperando. Certus cst enim,
tulibus. El ideo adhuc metiui esl modicum juslo, quia omnes benedicentes hseredilabunt, et maledi-
quia novit Dominus, id esl jam in providenlia pro- cenies disperibunt. Sciendum est aulem, quod sicut
vitlil diet immoculatorum, scilicet dies quos iniina- bene vivendo, Deum quilibel benedicit, id esllau-
cufvtis, id est jtistis est daturus. Exponil autemi dal, ila male vivendo ipsi maledicil, id est eum vi-
quales dies illi fuluri sint, cum addit: Et hareditas i luperat, Aposlolo lestanle: < Nomen Dei per vos
eorum in aternum erit duralura, scilicct illi diesi blasphemalur inter genles (Rom. u, 24). > El hoc
beatiludinis quos Deus dabit imjnaculalis; et ideo> raodo non habebil a se juslus quod sic tniserendo
114 adhuc melius est:mddicumjus(o, quia non con-- Q relribuct, et per hoc hcereditabitur : sed apud Do-
(undenlur, id est non conlurbabunliir limore pcenae i minum, id esl in disposilione DeL Gressus hominis,
in tempore malo, id est in die judicii. Et non solnmi id esl bonse affediones et opurationes jusli, ralio-
non confundentur, scd etiam salurabuntur acternai nabililcr se habenlis, ad modura bominis, quibus ad
gloria in diebus famis, id est in diebus vilae fulurse,ini vilam gradilur, dirigentur perseveranler de bono in
qua impii esurient praeinopia veri boni. Dies pluralilerr melius. In alia translalione habelur a Domino. Bene
ponil, quia dies illa quaeiinica et seterna eril, dlcruinl lamen ponitur, apud Dominum, per siinilitudinem :
Islorum niulliludinem, dtuturnilate superabil. quia sicul apud aliquem principem, id est in se-
Qtisererei aliquis quare vocalur tempus illud ma- CTetaejus disposilione tolius rcgni ejus moderamina
lum, et dies mali? Ad hoc aulem respondel, red-- pertraclantur, sie apud divinam dispositionem quid-
dendo causara sic : Quia pcccalores peribunt tunc,, quid a bonis agitur, ordinalur. Et per hoc quod
et non solum lunc peribunt, sed inimici Domini, idJ Deus diriget gressus homtnis, volet magis et niagis
est etiara ipsi peccatores qui sunt inimici Dominii ipse homo viam ejus Dei: tiiamsciticel mandatord
mala vila sua. Ponalur quod mox, id est ab infantiaa ejus, per quam ad vilam vcniet, vel sic : No^
honorifieali fuerinl, honorc scilicet, et exaltati ini diriget gressus ejus postquam justus erit,
789 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. XXXVI. 790
viam ejus, id est bonam vitam ejus, quse erit ci via A } sunl messium; vidi qumrenspanem, id esl irremune-
ad vitam, volet el ipse Deuseum habere, id est gra- ralum carendo pane vilae et inlelleclus, ab eadem
tuita 115 voluntateei dabit. Exponit autem quo- siinililudine, quae in superiori sententia posila est.
inodo diriget sic. Et sic diriget quod cum ei dederit Et inde apparet, quod a Deo non derelinquittir. Nanv
tribulationes exteriores, ttott collidetur in anima ut tota die, id est jugiler, miserelur et ejns et aliorum,
rielicial, ideoque non collidetnr. Quoniam Dominus et commodat aliis bonam prsedicaiionem et cictera
s pponit ei manum suam, id est suslentat eum a si- beneficia. Et bene ponit,commodai, id est muluo dat,
miliiudine illius, qui cuilibet nutanli manum sup- ul et ipsi aliis indigentibus tribuant, et sic Dei dona
ponit, ne cadal, vel sic. Ne pularet aliquis quod sic multiplicentur: hoc autem superius posuit, scdquia
dirigeretur, ut nullo modo caderet, addit: Sic diri- indelerminate dixerat, repelit, apponendo tota dic.
gentur gressus ejus, quod cum ceciderit in parvo Et quia miserelur et commodat, semen illius, id est
peccaio, non collidetur, id est gravissime non laede- bonaoperalio, erit in benedklione, id esl erit ei causa
tur, deveniendo in criminalia : vel cum cecideril in benediciionis, id est exallalionis in futuro. Ergo
snggcstiones tion collidetur, criminaliler pcccando. quia peccatores peribunt, lu qui salvari vis, declina
Scquentia versus hujus non mutantur. a mato universaliter. Et quia benedicentesDominum
Quaereret aliquis unde scis quod justus non cotti- " bona vila sua hmreditabunt lerram , fac bonum, et
deturf Sequilur responsio sic dicenda, si Chrislus non horarie. Sed inhabita illud bonum usque in sm-
in hoc psalmo agal. Ego junior fui in membris culum smculi, id est persevera in eo bono semper.
meis, id esl in tempore primorum justorum. Quod Etecce causse quibus declinandum sit a malo, et fa-
est dicere : Habui membra juniora, vel sic, si Ec- ciendum bonum. Quia Dominusamal judkium istud,
clesia agat. Junior fui in primis justis meis, i(t est ut hoc scilicet nobiscum jitdicemus et compleamus.
in leinpore Abel el caelerorum primorum, qui junio- El ideo adlmc, quia non derelinquelinarijtitossanctos
res dicunlur, vel quia primi fuerunt, vel quia non suos, qui hoc sccum judicabunt, sed 116 in mter-
adeo in virlutibusmaturi, ut illi qui post Chrisli ad- num conservabunlura Deo. Et ideo quoqtie declinan-
ventuin exslilerunt. Et in illa juvenlule non vidi dum esi a malo, quia injusli punientur in fuluro. Ne
justum derelklum, id est a Deo non adjiitum. Dice- vero putaret aliquis eos esse salvaudos, pro aliquot
ret aliquis : Quid si in juventule non vidisli? Tamen operibus bonis, quse pro favore faciunt, addit: Et se-
postea forlasse comigit juslum esse derelictum. Ad men impiorum peribil, id est hona operalio qusc con-
hoc aulem sic inlerponil : Non conligit scilicel. El- tuilu favoris agitur non remunerabitur. Unde Domi-
enim senui poslea, id est senes fideles habui, aposto- <P nus in Evangelib: <Amendico vobis.receperunl mer-
tos scilicet el marlyres, et confessores, qui senes cedem suam (Mutth. vi,5).> Justi autem ex opposito
dicuntur : vel quia tempore posteriores, vcl quia ia hmreditabunl terram vivenlium, et inhabilabunt in
virlulibus exslitere maturiores, nec in senio vidi svculum smculi, id est in aeternum super eam, inni-
semen ejus, jusli qui junior fuit, quarens panem, id tenles el fundati, ne amplius ab ea dimoveaiitur.
est carens pane vitse et inlellectus, ad moduin ilto- Hoc aulem superitts positum idco repelit, ut sit causa
rum qui pancm non habentes, mendicando quserunl, illius senlenliae, declina a malo, etc. Quasi dicat :
nec inveniunt, sictit de quinque faluis virginibus Ideo declina et fac, ut cum aliisvjuslis hoerediles ler-
per simililudinem in Evangelio legitur (Matlh. xxv, ram, id est Christum, qui lirma lcrra est, cui lidcles
5) quse non hahendo olcum, mendicaverunt, nec in- inuiieulur.
vonerunt. Panis quidem vilae et intelleclus Dei do- Quaererel aliquis qui sunl illi jnsti qni hseredila-
clrina dicilur, qua fidelium animaesatiantur et con- luri sunl? Iloc autem delenninat sic, ne quis le-
fortantur, et ad vitam acternam perducuntur. Panis mere sehujusmodi justum esse diceret. Os jusli illius
quoque vitse et intelleclus, bealiiudo illa diciiur, in qui haereditaturus est, meditabilur sapieniiam, id est
qua fidelium animse post morlem perpelue vivendo, sapienler vivere, quanlum ad se.. Et etiam lingua
et de Deo profundius inlelligendo, jocitndanlur. D 1 ejus loquetur aliis, id est prsedicabitjudicium istud,
Aposloli vero et cceleri Novi Testamenti fideles, quod se complere judicabil, ut et ipsi compleant,
semen primorum justorum, palriarcharum scilicel scilicel sapientiam loquelur ipsis. El non meditabi-
el prophelarum bene dicuntur, eo quod Dei coope- lur et loquetur sic, ul postea deliciat, sed tex ejus
ranle gralia, eorum doclrina in fide generati sunt. semper in corde, id est in volunlate ejus, idest-
Unde Dominusad apostolos dixit: < Alii laborave- semper diligit eam et vull eam complcre. Et sic est
runt (Joan. iv, 38), > patriarchse vitlelicet el pro- in corde, quod non supptantabuntur gressus, id est
phelae:«el vos in labores eorum iutroisiis > (ibid.), affectionesejus ab illa lege. Qtisereret aliquis eslne
vel sic : Jtinior fui in priinis fidelihus. quisquam qui eum velit supplanlare? Respondetur
Quaereret aliquis quare dicis fui et non dicis sum? ila : Considerat enim peccalor juslum in lege illa
Respondet: Etenimsenui in apostolis et eorum suc- perseverare; et qumrit blandiliis vel iribulaiionibus
cessoribus, e( nott»idt nec in juventule, nec in senio eum morlificare, id est ab eadem tege retrahere, et
justum a Deo derelicium, id est in Iributationibus sic male operari faciendo in morleui animse dedu-
non adjulum, nec semen ejus, id est bona opera, cere. Dominus autem non derelinquel inadjulum ne
quse sunt causa viiaj sternsc, sicut seiniua causa ccdat. Eum, in manibus ejus positutn, id est fdciet
791 S. nRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 792
eum constantem, cum erit in polestalc peccaloris A lum ad eos, id esl non aderunt eis; vel sic : Opera
non secundum animam, sed sedindum corpus; nec bona pro favore facta, quse post mortem relinquunt,
damnabil eum Dominus, cumjndicabitur, id est cuin interibunt, iri est annihilabunlur. Has vero causas
lioc sit quod ipse juslus damiiabitur a peccalore per superius posuit. Sed hic ad aliud repetit. Et ideo
corporalia tormeula. El boc ipsi, id esl ad sui ipsius adhuc inculcat, ul bonos ad meJius altrahat, et im-
utilitalem; quastdicat : Judiciuni illud non erit ipsi pios perlerrefacial. Ne vero jusli de salule sua ali-
ad damnatiouem, sed ad ulilitatem ; vei sic : Nec qualenus in se glorientur, omnem eorum salutem a
damiiabit eum peccalor sicut putat, cnm jtidicabilur Doniinoesse sic dicil : Dixi quod justi hmreditabunt
illi, id est cum hoc sit quod judicium illud quod lerram, et cum ceciderit juslus, non collidetur ; et
peccator facicl adversus juslum tribulando illura, Dominus non derelinquel eum in manibus peccatoris,
pottus fial ad damnationem illius peccatoris. DLxi : el liaecsalus non est ab ipsis juslis : Satut autem,
4<$etlina a malo et fac bonum. Et si raox non accepe- scilicet salns juslorura, a Dominoest. Exponil au-
ris inde praemitun, noli tnurmurare sicul filii Isracl tem salutem per parles sic : Et prolector eorum cst
fecerunt.quiciim citononpossenlad terram promis- in tempore tribulalionis, ne cedant. Et adjuvabit eos
sionispervenire hi ^gyplum, ad ollascarnium reverii " ad bene operandum , et tiberabit eos a peccatis, et
voiucrunl (Num. xiv, 4). Sed exspectaDominumsine " eruet eos a peccaloribus, id esl a potestate peccato-
niuimuratione iuhreviremnneraluruin. Flexspectan- rum ne corporibus occisis in animas habeant p»
do eustodi viam ejus, id est lcgem nc deflectas ab ea, lestatem.El postea salvabiteos a morlalitale et pas-
quse erit libi via ad vilam : alioquin enim inanis sibililate, reducendo ad beatitudinem aeternam. Et
essct exspectalio lua. ldcoque custodi ut hmrediiaie hoc ideo, quia speraverunt in eo, non in se.
capias lerram vivcntium, id est ut sil libi haereditas. 1N PSALMUM XXXVII.
Ilanc aulem lerrara videbis, cum perierint peccatores Psalmi Iricesimi seplimi Tilulus. Psalm. David
infuturo, vel sic. Ciiin cceperis terrain hsereditale, in rememoralionesabbali; quod sic exponitur : Psal-
videbis cura pcricrint peccalores, id est videbis per- mus isle altribuendus est David, id est Chrislo
diiionem peccatorum. Per hoc autem eum a peccato agenti in reraeraoratione Sabbati seternsequietis. Per
revocarc inleudit, ne cuin peccaloribus pereat. Sabbalum enira quod quies interprelatur, requies
Quaercrct aliquis unde scis peccalorem perilurum? selerna designaiur. Est autem in hoc psalmo vox
Hoc autein coufirmat sic auctoritate sua. Vere scio capilis, orantis pro membris fuluris : ne in fuluro
quod peribunt. Nara ego vidi, id est consideravi in damnentur. Quse membra per Adam, aeternam quic-
menie mea, impium in hoc mundo super pios exal- rc tem oblivioni tradiderant, landem vero per Chrislum
lalum et etevalum in divitiis stcu( cedros Libani, illiusquietisrememoraluraeranl.et de peccalis anle
quae arboribus aliis raagis clevaisc sunt. Et poslea baptisma, el post baplisma pcenitenliara actura. Ut
consideralione transivi ad novissima ejus. Et ecce autem affectionem niraiam ergaeos se habere osien-
non erat, id esl fuit in pracsentia consideralionis dai, pro eis, quasi pro se oral: ut eliam facilius ira-
niese, quod ipse non erat sic exaliandus; quod est petret, ostendendocausas quare procis orandum sit.
«licere: Consideravi illum carilunimexaltalione tali. Addendo quoque causas plures quare debeal pro eis
EL qumsivi eum, id est diligenli ralione invcsti- cxaudiri : scilicet quia poenitebunt et de peccatis
gavi locum ejus, scilicet an in fuluio habilurus dolebunt, el solum Deum desiderabunt : et quia pro
essel locum superbiendi, et bonos opprimendi. Et eis passurus est el restirrecturus. Quam passionem
non esl invenlut a me considerante, locns ejut. eliam partim oslendit. Et quia parala ernnt ipsa
Sciendum aulem quod hanc sententiam superius in membra ad subeunda pro Christo flagella, sicut
sucunda persona posueral sic : Quaeres locum ejus pro eis ipse llagellatus fuit: et quia peccala confi-
117 et non invenies. Hic vero auctoritate stia con- tebuntur, et pro eis satisfacere cogitabunt.
lirmat, ideoque diversuin est. Ergo quia st exspecla- Domine ne in furore luo arguas me, et caclera.
veris, exallabit le, et quia amplius sicut ostendi non Q
[ Quasi dicat : Domine, ne arguas meos, id est ne
erit. Cutlodi innoceniiatn, quanlum ad ipsuix im- convincas raeos male egisse, arguendos eos in fu-
pkim.ne, quia te iriiiulat, velis ei nocere dictis sive rore judicii tui, cum damnandis dices : « Discedile a
faclis. Et vide cequitattm essc, id est hoc esse me maledicti, >etc. (Matth. xxv, 41.) Neque in ira,
ajquum, ut erga eum sis iunocens. Et bono luo id est vindicla tua aclerna, corripias me,'\Aest punias
cusiodies, quoniam hamini paeifico, id est innocenli meosa similiiudine illius, qui, cum corripilur, puni-
sunt reliquim, id est seierna bona quse sibi ipse re- lur; el hoc esl ac si diceret: Volo quidem bic eos
fquil, saecularibuscontemplis: tn/uslt autem disper- perlransiloria flagellaargui et corripi,non aulem in
i'junl,\A esl onutino peribunt et in auiraa el in fuluro, quando in furore fiel redargulio. Qusereret
corpore, Simul cuin ipsis reliquice impiorum, id aliquis : Eslne eis necesse, ut pro eis orandura sit ?
est saecularia bona quae sibi reliquerunl, coiilem- Respondetur. ita : Quonidm sagitlm tum, id est
ptis aeternis, interibunl, juxta illud : < Coelumct mortalitas et passibilitas, qnas comminalus es Adae,
terra' transibunt (Luc. xxf, 33), > vel sic : Re- anlequam peccaret, dicendo : < Quacunque die co-
tiquim impiorum, id est aeterna bona, quae sibi post mederis, morte morieris (Gen. n, 17), > infixm sunt
morlem prsesumptuose relinquunt, pcribunt quan- mihi, id csl raeis : et plus dicam, confirmatii super
J93 EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. XXXYH. 794
mc manum luam, id est valde firmam et pondcro- .A sic el concupisceiiliae mentem eorum aggravant, ne
sam 118 fecisli supermeos vindiciam tuam. lier.e ad cceleslia contemplanda sinant eam cniti. El boc
vero ponit super, a similitudine illius qui, cum ali- totum esl oslensio a minori, quasi dicat: Qitando-
quem dure perculii, graviler et firmiler supereum quidem pro peccalo Ariacsic eos, ul oslendi, mul-
manum premit; exponens aulem in quo.confirmavil tasii, sciliccl sagillas infixistl, manum confirniasti;
manum, addil: in hoc scilicet confirmasli manum mullo magis esl timendum ne pro iniquilalibus qui-
tuam super meos, quod non esl sunilas in carne bus aggravantur, in futuro gravius multeulur. Dixi
mea id est meorum. Quod est dicere : Caro meo- quod iniquilales supergressm sunt caput meum, et
rum quseafoinite peccatisana erat,infirma factaest, gravalm sunt sicut onus grave. Et hoc intelligendum
in se semper babens malam concupiscenliam, qtiae est ante bapiisraum : et cum ex ipsis iniquilaltbus
fomes peccati dicilur, co quod ab ea dclectatio et expedienlur in baptismo; Uerum putruerunt, id est
occupalio mala oriatur. Unde Aposlulus : < Est pec- pufrebunl,e( corrupla sunt, id cst corrumpentur
catum in corpore vestro, sed non rcgnet (Rom. vi, posl baplismum, cicalrices mem. Prseposlcratum cst
12). > Et hoc quod non sana est, conlingit a facie sic. Mei cicalricosi, id esl sanati a peccalis, quae
ira lua, id esl a praesenlia vindiclae luse, quam in ante baptismum egerunt, a simililudine earnis cica-
cam propler Adse peccalum exerces; quoniam au- B - tricosse quae a vulnere sanala est, corrumpcnlur post
tera caro non sana est, non est pax ossibus meis, baptismum a malis concupiscentiis, ducli in con-
id est rationi et virlutibus meorum. Semper enim sensum et delcctationem, a siinilittidine carnis cica-
sollicitantur, et hoc contingit a facie, id est ab tricosse, quse si sibi gladius impingatur, corrum-
insianiia peccatorum meorum. Quod est dicere : pitur. Et popuius prave agendo ct consuescendo, et
Ideo nou est eis pax, quoniam peccala, id est aliis maJuin exemplum dando, putrcbunl a similitu-
malae concupiscentice quse etiam fomites peccati dine cadaveris, et hoc quod pulrebunt el corrum-
dicuntur, insiant, quae ipsam ralionem et virlu- penlur conlingel a facie insipienlim mea, id csl ab
tessubverlere niluntur, juxla illud Aposloli : «Caro instanlia fomitis peccati meorum, qui dicilur insi-
concupiscit adversus spiritum (Galal. v, 17). > pienlia, eo quod insipienliae.causa sit. Vel sic : A
Vel quod dicil sagitlm tum infixm sunt, elc, sic le- facie,\A est a praesenlia,i«si'pt'en(/a?me(r,iriesl meo-
gilur ul per sagittas plusquam in superiori senlen- rum; quasi dical : H'9 Nihil inde culpandum erit,
tia intelligatur. Superius eniin per sagiitam solum- nisi eorum insipientia, el quia corrumpenlur et pu-
modo mortaliias et passibilitas inleliigebantur, quae trebunl? Miser faclus sum, id est miseri fient cum
bene sagittse dicunlur, eo quod de longe per eas „ prius in baptismo purificati felices exstiterint. Et
DeusAdaecomminatus est antequam peccaret, sicut curvatus sum, id est deprimenlur a peccalis suis,
sagjiitaede longe trahendae comminantur : vel quia usaue in finem cui valionis , id esl quanlum pote-
pcr eas genus hunianum aflicitur, ad modum il- runt curvari, ne possint oculos mentis ad seterna
lius, qui sagittarura vulneribus affligitur. Aliler au- bona erigere, el eorum conluilu bene agere : a si-
lcra sagiltm lalius accipiunlur sic :Sagittm tum infixm militudine ciirvali, qui sursum aspicere nequit.
sunt meis, id esl raorlalilas et passibilitas et fomes Vel hoc lolum quod dicit, iniquitates supergressm
peccati. Et non horarie, sed tu confirmasti, id est sunt, etc, polesl dici posl baptismum, sic : Vere
firmam el perseveranlem fecisli super meos manum orandum est pro eis, ne sic arguantur et corri-
inam, id est vindiclam tuam, scilicel supradiclas sa- - pianlur.
gittas. El exponit quomodo confirinavil sic : Ita Quoniam iniquitates mem supergressm sunt. id est
confirmasti et infixisli, quod non esl sanilas in supergredienlurcapu( meum poslbapilsmum: ei sicut
carne meorum a facia ira lua, id est propler onus grave gravatm sunt, id esl gravabunlur, diceret
prseseniiam vindictae luae, id esl iufirmaesl, morla- aliquis : Nonne erucnlur ab islis in baplismo? Re-
lif, passibilis, fomili peccati subjacens. Non quod spondetur : Eruenlur, sed postea corrumpentur, et
caro patiatur vel concupiscat, sed quia per ejus D putrebunt cicatricosi mei a facim insipientim suae:
fragiliiaiem iu anima fit passibililas et concupiscen- et sic miseri ficnt, et curvabuntur usque in finem.
tia, quae 1'omes est peccali, et ipsa non exislcnle Exposilio horum omnium non mulatur. Ostensis
sana, non esl pax ossibus meis, quod conlingit a causis quibus pro eis orandum sit, alias supponit
facie, id csl ab instanlia peccalorum meorum mem- causas quare non debeanl argui et corripi, sic : Oro
brorum, malarum scilicet concupiscenliarum eo- ne arguas, ne corripias, ncque si corripiendi suntaut
rum. El ideo adhuc orandum est ne arguanlur in arguendi.
furore, el corripianlur in ira, quoniam iniquilates Quqniam lola die, id esljugiter, conlristalus con^
mea, id est pravae coneupiscenliae meorum, super- grediebar, id est mei conlrislali de peccatis ingre-
gressm sunl caput meum, id est praevaluerunt menti dienlur de magno mcerore in majorem, id est jugi-
meorttm, deducendo eam in deleclaliones peccati. Et ter magis et magis contrislabuiitur de peccatis suis,.
etiam gravalm sunl super me, sicul omts grave, id est ideoque non debehl in fuluro argui el corripi pro
graves faclae sunt super meos, quos opprimunt, ad eis. Vel sic : Tota die, id est jugiter ingredienlur, id
inodiim oneris gravissimi. Quia sicut aliquod onus est incedcnl viam viise hujus conlrislali de peccalis.
gravc illuiu quem supprimit, erigcrc non pcrmillit; Et non solum contrislabuntur; scd eliam aflliclut
7S5 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTOR1SOPP. PARS 1. 796
tum el Itumitiatus titm nimis, \A esl valde affligenl A Cor < meum conlurbalum esl, id esl anima mea con-
sc in corpore jejnniis et atiis anxiel.atibus, et humi- lurbabilur spontanee in passione. Unde scriplum
liabtint se in anima, suas voluntates luis volunta- esl: < « Ccepitpavere el taedere (Marc. xiv, 33), > et
tibus poslponendo, qui prius superbierunl inobe- dereliquit me virius mea, id est videbitur quibusdam
dienles exislendo. Et etiam ul vehemenlius quid dereliquisse rae potenlia roea. Unde alibi dicilur :
dicam, rugiebam, id esl rugient, dolebunl scilicet <Aruit tanquam lesta virlus mea (Psat. xxi, 10). >£(
veh mcnter, ul leo qui, cum conlristntiis sit, vehe- fuinett oculorum meorum, el ipsum lumen dico, sine
menler rugilum emiilere consuevit: vei rugicnt, id quonihil essem, non est mecum, id esl videbitur a
cst valde sibi de peccalis irascenlur; a similitudine qiiihtisdam non esse mccura : divinilas scilicet, quse
quoque leonis, qtii rugil etiam cura iralus sit. Et non mei cordis oculos illuminal. Unde quidam dixisse
* rugient voce exlcrius : sed rugilus ille procedet a
ge- legiiur : < Deus dereliquit me (Isa: XLIX,14). > Per
mitu cordis mei, itl est meorum. Quasi dical: Prius in hoc aulein videbilur virtus mea, et lumen meum non
corde gement, et posl corum gemilus excrescent in esse mecum.
uigiliimjqiiod estdicere,in corde rngient, sic ut prius Quoniam amici mei simulali, et proximi mei, \A
gemai.t. Ideo vero contrislabuutur, et affligentur, el esl consangninei, appropinquarunl, id est appropin-
liumiliabuntur, el rtigient : quoniam lumbi mei im- B " quabunt, adversum me, ul capiant. Et stelerunt, id
pleii sunt iltutionibut, id esl corda meorum, quse ideo eslstabuntperseveraiiler inaccusalioneniei dicendo:
dicunlur iumbi, quia ab eis procedil cogitatio mala, < Si honc diinillis, non es amicus Caesaris (Joan.
quse homincm coinquinal, sicut a lumbis luxuria , xix, 12). > Et quiajuxta me, id est in familiarilatem
plena sunl raalis deleclaiionibus, quac sunt illusiones mei eranl, discipuli scilicel de longe stelerunt, id est
inalortim spiriluum. Et idco sunt pleni, quia non slabunl me relicto prae limore Judseorum. Et qui
esl sanilas ih carne mea, ul superius oslensum est; qumrebanl, id est quaerenl omnimodo animam meam
qtiod esl dicere : El hoc contingit ex fragililate auferre, Judsei scilicet, vim faciebanl, id esl mihi
carnis eorum quae iufirina est. Iloc aulem partim violentiam inferent, flageliando et crucifigendo
verbis aliis superius positum est, curii dixit : Sicul (Joan. xix). Et qui inquirebant, id est inquirenl,
onus grave, eic. Sed ad aliud repelitur. Et hoc mala mihi consiliis suis videlicet, qualiier occidaut
lotum cst ac si dicerct: debes iJeo eis misereri, ne el vi detineant, locuti sunt, id esl loquenlur vaniiates,
arguas,aut corripias, quia de peccalis omnimodo dicendo: Hic dixil: < Possum destruere, > elc. (Math.
pccniiebunl. xxvi, 61.) Et has vanitates non Ioquenlur immediate,
El ideo adhuc debes misereri, quia omne aestde- sed ad cumuluin nequitiae eorum lota die dolos medi-
rium meum, id esl meorum, est ut sint ante te, id C *-'labanlur, id est jugiler meditabuntur vana et dolosa
esl in praesenlia lua, quandoque bcati illa gloria verba conira me.
quam per Adam amiserunt, quod est dicere : Nihil • Ego aulem non econlrario eis respondebo : sed
praeter te desideranl, et desiderando ad hoc ger non audium lanquam surdus, id esl non loqueus ero
munt el suspiranl. Et ille gemitut meorum non est qtiasi noii audiam ut surdus, el skut exislens mutus
a le abtcondilus, sed libi cognilus esl el gratus ; non aperiens os suum. Quod esl dicere : neque
i leoque minime deiiel ut sil irremuncralus. Vel sic: faciam aliquod signura indignationis gemendo vel
Et gcmitus meorum, quem de peccatis agunt, adl plangcndo, comparabilis niulo, qui non solum non
Lealiludiiiem suspiraudo, non esl a le absconditus,, loqui, sed nec etiain os aperire potest ul vocem
tcd cogntlut eigralus. Quarrerel aliquis: Gemenl ne?\ quainlibel eraillal. Mulii namque muti sunt, qui
Respondelur s:c : Yere cor meum , id est' meorum,, sattem clamanl et gemunt. Repetil quod dixil, Ego
conlurbalum eslgemendo. El lioc ideo, quia deretiquitt lanquam surdus non audiebam, utaddal sic: Et faclus
me virlusmea, id est meos dereliquitperAdara omnisi sum, id esl factus ero, sicut homo non audiens, et
virtut eorum : humililas scilicet, castitasel cseleraei non habensin ore suo redargutiones. Quodesl dicere:
virlules. Non quod omnes ex tolo dereliquerunl: sed] nr Videbor ideo sic lacere u( surdus, quod non habeam
quia quaedam ex loto, illaevero quae reslanl valdei unde eos redarguam, cum in rnullis possira eos
minoralse sunl, vel virtut mea, id esl tiberum arbi- redargtiere. El hoc tolum est ac si dicerel : Ideo
irhun, ut non possinl co ad salulem uii. £( ideoD debes eis misereri, quia talia el lalia pro eis paliar.
conlurbatum ett cor, quia tttmen 120 oculorum rt Quia vero mors sine resurrectione, valens causa
meorum, id esl inlelleclus cordiuni meorum, vel:1 non esset, addil:
lumen, id esl sol justitia; Chrislus, qui oculos cor- El ideo debes misereri, ut per meam resurrectio-
dium meoruinUluminabil; et ipsum lumen dico, sinee nem, eorum miserearis: speravi in te, Domine, id est
quo nihil esse dicendtis sum, ttou est mecum, utit spem resurreclionis posui. Et lu exaudies me oran-
meos illuminet. Supponil quoque cansam aliam : tein, Domine Deus meus, ut me resuscites. Et non
passionera videlicel suam, pro qua debeal eis mise- :- solum exaudiet quia speravi, sed eliam quia dixi,
;- id est verbo orabo dicens : 0 Domine, resuscila
reri, sic: Et ideo debes eis misereri, quia ideo pas-
siis sum quod amici mei, eic.Potesl qubque superiorr me, ne quando, id est aliquando supergaudeant mihi
vcrsus quanlum ad passionem legi sic : Dico nee inimici mei. Quod est dicere : qui supcrgaudent in
arguas cos ncquc corripias, Nam nt cis ntiserearis,;, mortc, non supQrcau(lcaiit aliquo motlo in quo su-
797 EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. XXXVIII. 798
pergauttendum non cst. Exponit aulem in qtto non A Ergo quia mulliplicabuntur inimici snper meos, ne
supergaudeant, cum addit: El dum commoventur derelinquas me, Domine Deus meus, id est meos in-
pedes mei, id esl si commoverentur a proposilo suo adjutos in tribulationibus, sed constantes fac ne
affccliones mese, scilicet si eis cederem, supergau- cedant. El si videberis derelinquere, permillendo
derent. El inrie hoc srio, quia super mc exislenles affligi, el interdum in peccalis cadere, ul post hu-
in passione , magna, id est superba, loculi sunt di- railiores sint ne discesseris a me, id esl ne elonga-
cendo: dixit enim: Filius Dei snm (Malth. xxvi, 6i). veris penitus ab eis, quin postea eis auxilieris; sed
Vel sic: Non supergnudeant mihi quando non est polius inlende in adjutorium meum, id est meorum,
siipergaudendum, scilicel in relentione in tnorte. Et DomineDeusmeus. Quod est dicere : Quem mei re-
inric scio quia supergauderent, quoniam super me putabunt Dominum et Deum siium.
magna, id est superba, locuti sunt, id est loquenltir, 1N PSALMUMXXXVIII.
dum contmovenlur,id est dum commovehunlur a me Psalmi tricesimi octavi Titulus. In fin.empro Idi-
gressus mei, id esl discipuli mei, relinquendo me in thttm, Canlicum Dav'.d.Idithum inlerpretalur iransi-
passionc, 121 qui dicunlur gressus, eo quod porta- liens. Titulus sic exponilur : Canlkum islud, id esl
bunt nomen meiim inler genles; vel sic : Ne super- tractatus iste, in quo conlinetur caniicitm, id est
gaudeant mihi quando supergaudendum non est, id Ii D juctiiiditas fuiura, scilicct selerna bealitudo, velju-
csl in reientione in morle. .Ei dum commovenlur cundilas, id est Iselitia nimia pro spe bcalitudinis
pedes mei, super me magita locuti sunt, id e, t et non actemac, esl David, id est Ecclesiae perfecue, factum
ioquanltir, magna, id est superba super me exis- islud canticum, id est iste Iractalus pro Idilhum in
tenrio, dicendo se superasse me, dum hoc sil quod finem, id est pro hoc qtiod est ipse David Iransiliens
coinmoveahtur a proposilo pedes mei, id esl affe- usqtie in finem, scilicet transilicns de vitiis ad vir-
ctiones ineie, iri est dum hoc sit quod cis ce.lam. tules, de terrenis bonis ad aelerna bona; quae stitit
Qtiod cst ac si dicat : Non pcrmiUas commoveri iinis exspeclationis justorum. Vcl sic : Canlicum
pedes meos, ne super me existentes magna loqtian- isliul, id est jucundilas fulura, vei juctindiias, id est
lur. Multum enim superbe loquerenlur, si sic mihi laelitiajucundilatis fuliirse, esl David, id est Ecclesiaa
praevalerent. Ad hanc autem lerliam sententiain perfeclae. Canticum dico habendum si de fulura ju-
miltit nos Hebraica iranslaiio, quae sic habet: Ne cuntlilale dicatur, vel habitum si de Isetilia futurae
dum vacillaveiint pedes mei, super me magnificentur, juciimlitaiis dicalur, per hoc qucd David qui hic lo-
id cst magni fianl in supeibia. Et ideo adhuc debes quitur esl Idithum, id esl transiliens usque in finem.
misereri In lioc aulem psalmo perfecla Ecclesia juctindatido,
. Quoniam ego in flagetta per me suscipienda paratus ^ oslendit se de vitiis ad virtutes transiliisse, sic. u1.
snm, id esl mei parati enmt pro me pali flagella, sic- nec in lingua peccare disponal, quod magnuin est.
ut el ego pro eis paliar, alioquin enim passio meai Dicil eliara se orasse cum insufficiens per se esset,
nihit e's proficeref. El ideo adliuc quia dotor meus, ul sibi Deus, finem, id est moilum tacendi modum-
id est meorum, eril in consfeclu meo, id est meorum, que loquendi, notificarel; et conluitum bonoruin
semper, id esl semper habebitnt in consideralione aeternorum sibi notum faceret, ut sic, saecnlaribus
sua dolorem de peccatis suis. Et ideo adhuc : Quo- contemptis, ad 122 i"a DOnasPe transiliret.Oslen-
niam annuntiabo iniquitalem meam, id est mei an- dil quoque se impetrasse.et se solummodo bona illa
nuntiabunt aliis humiliter per confessioncm iniqui- exspectare, et hoc non ad arrogantiam, sed ad alio-
latcm suain juxla illud Jacobi aposloli: <Confiteminii rum narrat inslructioncm, ut sui cxemplo ad hoc
alterulrum peccata veslra (Jac. v, 16) ; > el quiai idem inlendant. Rcdarguit quoque eos qui vanilali
hoc non. sullicerel, cogilabopro peccalo meo, id estt inlenli sunl, ut eos a vauilale ad ea bona quse vera
cogitabunt salisfacere Deo pro omni peccalo suo,, sunt iransilire faciat. Crat quoque ut exemplum
jejtinando ct aliis anxietatibus corpus affligend». orandi aliis tribual; quatenus Deus eum ab omnibus
Dixi quod ipsi cogitabunl pro peccato carnem mor-- r, iniqiiilalibiis eruat, ul ad boc ad quod suspirai sic
lificando ; inimici aulem mei, id est meorum, scticett pcrvcnire queal. Alioquin enim non ad hoc altin-
impii qui perseqiienlur eos multimode, vivunt, id1 gercl. Orat insuper ul Deus Iribulationes suas alle-
cst vivent prospere in hoc mundo iu divitiis flo- viet, ne sub nimio pondere deficial, el sic quod
rcndo. Et conftrmati sunt, id est confirmati eruntt exspeciat, amiital. Dicit quoque jam sibi dcbere
in perseverantia superme, id est snper meos exlol- parci cum purgata sit diutissimc paliendo.
lendo se. El multiplkati sunt, id est multi erunt,, Dixi: Custodiam vias meas, ul non delinquam in
qui oderunt me, id esl odio habebunt meos. et hoc; tingua mea. Quasi dicat : Ego bcne jam custodivi
inique. Exponit autcm quomodo inique sic, scilicctt affectiones ct operaiiones meas, ne in eis peccarem,
qui relribuunt, id esl rclribiient meis, mala pro bonis,, quse mihi viseerunt ad vitam ; sed quia possem ha
quod iniquorum esl. El hoc etiam exponit in partej rum uiililalera viarum amittere, nisi peccare m
cum addit: Scilicet delrahebant mihi, id est detra-- tingua desisterem : unde apostolus Jacobus dicil:
hent meis, quoniam sequebar bonitaiem, id est quia> < Si qnis aulcm |wlat se rehgiosum esse, non re-
perseverabunt in bonilaie, quod esl diccre, quia eis5 frrnans tinguam suam , scibieens cor suum, hujus
bonum cxcmplum dabunt, ipsi illis iinqiie delrahent.. vana esl rcligio (Jac. t, 21«); > Cum peccalo>conti-
799 S. BRUNONISCARTIIUSIANOltUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 800
1
tterel advertum me, non paralus ralionabilUer con- A NoluUifacmihi numerum, qui reveraest. Numerum
tradicere : sed inverecunde el improbe veriiali dico, auclorem diertim meorum futurorum, Chri-
scmper resistere, ne in liligium et garriilitatera ; et sium scilicet, per quein dies aeternos habilurus sura.
sie forlassis in blasphemiam devenirem, sicul niul- Qui bene numerus dicilur, eo quod ab eo, cum sit
tolies ante deveni. Dixi, id est in corde riisposui: Patris sapientia, numerabilia cuncta consistunl :
custodiam pcrfecle vias meas, sic ut non delinquam sicul etiam veritas dicitur, eo quod ab eo omnis veri-
in lingua mea, conlra eiim pcccalorem ne quidquam tas cst: sive etiam quia incommutabilis esl: ad mo-
agendo, sanclum vidclicet canihus dando, et mar- dum numeri, qui, licet in mulabilibus rebus consi-
ga itas ante porcos ponen.lo (Mallh. vu, 6). Non deretur, in se iamen incommutabilis est : ut Iria et
enim fructuose vias cusio lirem, si in lingua delin- septem siraul juncla, incommuiabiliier decem fa-
qucrem,gariu'e agendo. Unde Saloraon : < In niulii- ciunt, quod esl ac si dicerel: Da mihi subtilem in
loqulo non dtert peccatum (Prov. x, 16). > Et non lellectum iliius numeri, ut considcrem quantus sit,
hoc soluuimododixi; sed et opere complevi, scili- licet non perfecte : ut lioc considerando, sciam, id
cel posui ori meo cuslodiam, id est cnslodivi os, cst intelligam , quid, id est quara magnuin quid
nieum, ne Joquendo peccarem, id est obmuiui, EtI deiit mihi, cum tanto liono caream, et sic magis et
uon ex indignatione, sed humiliatus sum in hoc, idI B magis saecularibusspretis, ad illum numerum inten-
esl ex humilitate hoc fcci; vcl sic: Et humiliaius sum, dain et suspirem.
id estcum obmuesrereni humilis ab cis rcpulalusi Facta oralione, et cerlus de impelratione, se jam
siini, el victus, nequo valens resistere. Per hoc au- irapelrasse enunliat: ut si oraverimus ejus exemplo
lem innuilquod non ex indignaiione, sed ex humi- spem impetralionis nobis tribuat. Ego sic locutus
litate debemus adverstis peccalorem ohmiitescere : sum orando. Et ecce, id esl in praesentia menlis
etsi in hoc vi. ti videamur cl vilcs, non est curan- meae mensurabiles posuisli dies meos, id esl fecisti
dum, sed cum gaudio suslinendiim. Et adeo obmului,, mihi divinitus inspirando cognoscere dies, quos hic
quod el titui a bonis, Quod est dicere : Non solum ab> habeo, non aeternosesse, sed mensurabiles et trans-
amaris, sed el a bonis verbis silui, limeus me bene> ilorios. El per hoc eliam innuit, quod etdiesfulu-
loqueudo, et ei improbe resistendo in litigium iie- ros oslendit ei aeternos et immensurabiles. Unde
rum devenire ; vel sic : Non solum adversus pec- namque videret hos esse mensurabiies, nisi compa
calorem obmuitti,sed et silui a bonis, id cst ab in-- ratione illorum qui sunt iramensurabiles? Et etiam
slructione bonurum, nc peccaior cum eis corporalii posuisli hic in consideralione mea quod substantta,
prsrsenlia manens audiendo rcsistercl, el verba meai _, _ id est essenlia mea, quam modo habeo, tanquatn
J
in initum duccrei. El quia vidi maltiin esse a bonisi nihilum est ante tc comparala, id est ad respectum
silere, dotor meut renovatus est. Quod est dicere : illius substanlise quae futura est ante te, id est cum
Qui prius de nimia loquacitate dolueram, de laci-- ero in praesenlia tui in futuro; vel sic : Tanquam
turnitate nimia rursus dolui, et imie conligil dolo-- nihilura est anle le comparala, id est ad tui com-
ris renovjtio, quia concaluit cor meum, id cst in- parationem, ad cujus conformilalem altingendam
ferbuil amare erga eos, quibus silcbam. Qui calorr suspiro; vel sic : Tanquam nihilum est anle, id est
erat inira me absconditus, cum verbis propalaree reputalur in menle mea, quse est anle te quam
non auderem, tunc cocpi meditari quod mihi fa.ce- solus vides. Bene vero ponit, non nihilum, sed tan-
rem, videlicet an loquercr an tarerem. Et in illa\ quam nihilum. Nihil enim non est: _sedtanquam
medilationemea exardescetignis, \A esl ccepil magis s nihilum, id est defectibilis, adeo ul videatur fere
et magis excrescere amor quem habeb;m, a simili- redigi in nihitum moriendo, qualenus in hoc appa-
tudine ignis exardescenlis. real quod ex nihilo a Deo facla sit. Omnia namque
Quoniam autem insufliciens sui dispnncre, quldi fecit Deusex nibilo. Dico quod dies nostri niensu-
niihi agendum esset, locutus tum orando Deum. /nn rabiles sunt, el substantia noslra tanquam nihilum.
lingua mea, id esl in lali lingua, quali soleo orando) D Verumlamenlicet hoc sit, omnit vivenshomonon
loqui, raii mbili sciticct, el compeienler oranie,:, Deus, id est male vivendo conformans se homini
in lingua cordis scilicei, vel in lingtia corporis. Sicc Adaescilicet, qui humane se habuil et debiliter;
videlicet loculus sum : Nolum foc milii, Domine, di-- non autera suspirans et enilens, ut conformetur
viniius inspirando, finemmeitm, id est modum quem n Deo bene se habendo, est universa vanilas, id es<
habere debeo in tarendo, et in loquendo. Et post-t- universae vanitati subdilus. Quod aulem ponit ttnt
quam iHum noiificaveris, eliam notum fac nume- '- versa vanitas, ad nimiam eorum redargulionem
rum dierum meorum, id est nuiierosilalem dieruin n per emphasim facit: verumiamcn quamvis vanitas
meorum seternorum, quos in fuluro sum habiiurus.3. -~ sit, inexcusabilis est. Nam pertransiil \a vanitatem
Numerum ponit hic pro multiplicitate. Multiplices >s a certitudine veri boni, cui deberet inhserere. Ipse
123 en'm ru8>numerosasdicere consiievimus.Non n dico in imagine Dei degens, id esl cum sit factus ad
quod ibi dies multiplices sint fuluri, seJ quta dies >s iraaginera Dei : rationalis scilicet, ul sciat viderf
illa sola et unica et selerna, multiplicilalem dlerumm quid expelendtim sit, et qtiid non. Unde in Gei.es<
nostrorum exsuperabit. Numerum dico qut"ett,\Aid legiluf: « Fecit Dctis homiriein ad imaginem suam
est revera exislii, nunquam defccturus ; vel sic : (Gett,1,26); >vcl sic : Yerumtamen quainvis vani
801 EXPOSITIO IN PSALMOS.—PSAL. XXXIX. 802
tali subjectus sit, id est appetilui lerrenorum qnae A j me ptagas luas. Nonex loto amove, sed partim, quod
vana sunt, periransil de vita ad mortem in imagi- est dicere: Allevia tribulaliones quas ad purgan-
ne, vet perlransiit in ipsam vanilatem, degens.tn dum me mihi inlulisli. El amovere debes, qtoniam
imagine, id est in similiiudine imaginis vullus ali- lu /ect's(tjam rae perfectum, et purgaum per ipsas
ciijus, quse in speculo consideraia, cilo transil jiixta plagas. Exponil autem hoc, cum subjungii: Yere tu
illud beali Jacobi apostoli: <Consideravilse et abiit, fecisti me. Ego namque defeci jam a sordibus meis
et stalim oblitus est qualis fueril (Jacob. i, 24). > in increpationibus, id est per Iribulationes quibus
Per hoc autem mullum eos a vanilaie revocal, ac inerepasli , el corripuis:i me : increpaiionibus dico
si diceret: Non ita deberel adhaerere mundanis quae illalis a fortitudine manus tum, intransilive dictum,
vana snnt, cum sit transitorius sicut iniago. Dico quod esl dicere : Illatis a forti manu lua, i I esl a
quodvanilas est, idest vanitali subjcclus : et non forli potentia lua, vel vindicta tua. Et increpat ones
solummodo pro se, sed et, id est eliam fruslra istae injustae non fuerunl; nam propter iniqulatem
conturbatttr, id eslsollicilaliir in appelilu vanorum pcrpelralam, corripuisti hisincrepaiionibus hominem
pro aliis. Et exponit quomodo, cum addit: The- me scilicet, qui hominem vixeram non Deutn, Quo-
saurizat enim, et cum ptitel se filio vel 124 amico niam vero dixerat, ego defeci, exponil in quo de-
thesaurizare, sed ignorat cui, id cst ad opuscujus "' fecit sic : dico quia corripuisti, el corripienrio (e-
congregabitea. Conlingere namque polesl quod vel citli labe-cere, id esl deficere per ipsas incrcpatij-
hostis, vel servus unde non sperat, haeres ejus sit nes, animam meam a sordibus delectationutn sua-
futurus; el nunc , id csl qtiando quidem homo per- rura sicut araneam, id est ad modum arane:r, quae
transiit in imagine, et mensurabiles sunt dles mci, pcr opera sua paulalim deficit. Verumlamcnquamvs
etsubstantiameatanquam nihilum, qumestexspeclalio adeo perfeclus sim, et mei cxcmplo posscnt alii rie-
meaf Nonne Dominus? Nolandura quod nunc non ficere, el sic fieri perfecti. Omnis homo, iri est ho-
est signum lemporis, sed caiisae; quasi dicat: Dixi minera vivens adliuc conturbalur vaiie, id c>t solli-
quod homo perlransiil in imagine. Et mensurabiles citatur in appetitu tcir, norum, quao van-a sunt.
sunt dies mei, et subslanlia tanquam nihilum. Et Ostensa defeclione sua, sic ad ora i.inera reverti-
nunc, id est.et ideo, Dominus soius esl exspeciatio tur: Ergo quia sic fecisli me tahescere, Exaudi,
mea, id est itlura solum, mundanis postpositis, ex- Domine, oralionem meam voce prolaiam :- el depre-
specto. lionem meam, ex inlensione cordis procedenlem,
Notandum vero, qaoniam lioc ex laetilia nimia et percipe auribus pieialis luae lacrtjmas meas. Vel
el ad nostram etiam exhortalionem inlerrogalive , sic *.ne sileas, id csl perfice quod poslulo, quoniam
ponit. Et quia le exspeclo, substanlia mea, quae ego existens jam spe apud te, id est in prasetttia et
quanlum ad hunc statum, tanquam uihilum repti- conforinilale tui sum' advena H peregrinns, sicut
latur, apud le, id esl in conformilale lui a me-con- omnes patres mei fuerunt, aniccessores videlicet,
siderala est jam, id est videlur jam mihi verum quorum sanclilatis filius 125 cxislo, quasi dicat:
esse habere. Quod est dicere : Cum considero quod Non filius hujus miindi, scd de alia regione suin, ad
fulura sil in vero esse, cum erit apud te, id cst in quam lendo, ad Ilierusalem scilicet aelernam. Pere-
lui praesenlia et conformilale, jam spe video quod grinus et advena idem esl, seJ cx affeetione nimia
in vero illo esse sit, et ut substantia mea apud te sic inculcatur : ileo aulem Palres a Ivenas el pa-
verum esse habere queat, ab omnibus iniquitatibus regrinos fuisse dicit, ut eorum saltem ancloitate
venialibus erue me indulgendo, quasi dicat: Ego nos ab hujusmorii peregrinatioue abstrafeil, Oro,
bene custodivi, ut in principio psatini oslendi vias exaudi, el in boe exaudi : Remitte mihi peceata ,
meas a criminalibus, sed tu indulge venialia. Et sic priusquam habeam de hac vita, ut, illis reiui-sis,
ab omnibus iniquiialibus ero libcralus. Aliter enim refrigerer in fuluro, id est in refrigerio quiolis sim,
ad illud esse non allingerem, cum nihil sordidum qui hic jugiler trihulalionibus propter le affligor. Et
in regno luo futurum sit (Apoc. xxi, 27), et eruere D j si non remiseris anteqtiam abeam, amplius non ero
debes. Nam opprobrium insipienti dedisli me, quod in vero esse quod cxsperto.
est diccre : cum saecularibuscontemptis, ad te solum IN PSALMUMXXXIX.
speclem.ut expressius dicam, derisio sim et oppro- Titnltis Iriccsimi noni. Psalmus aliribuendus Da-
brium insipienlipopulo, et hocprole. Unde Prosper: vid in finem, id est Chrislo cxistenli David, id est
< Qui volunt pie vivere, necesse est ul paliantui manii forii iisqne, in fin^m, id est in reifectroneni
opprobria ab impiis el dissimilibus. > Et cum eis viiiliicr agendo contra diabo'qm, et devincenrio
opprobrium sim nihil amarorespondi, seAobmutut: eum, el bene complendo obcdieniiam sibi a patre
el sicquod nullo modo aperui os meum, ut gemendo injtinctam. In endit aulcm in lioc psalmo caput
vcl modo aliquo murmurando signum mceroris, aut oslendere ad ii s ruclionem el confor.nitaiem mcm-
indignationis oslendercm. Orat etiam ul Deus pla- Ir.irum, qumia conslantia Deum exspectaverit, et
gas suas alleviet, ne si pltis nimio graves fuerint, intense susceptiirtim se quod cxspectaveril, ui. et
sub eorum pondcre deficiat, cl sic quod exspectal membr.i sui exemplo exspeclenl, ne denarium anle
non atlingat. Et hoc sic dicit : Non solum oro ut vespeiumexigani, sed in fine, qtiod beneexspeeia-
me ab iniq'titalibus cruas, scd ctiam oro, atnove a himt, ii.cuse rcc pianl. Ostcnriit quoque se non so-
805 S. BRUNONIS CARTIIUSIANOItUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 804
liim cxspeciassc, sed el hoc orasse, et in tioc cxau- A timorc caslo, id est difgent et limendo sperabunl in
ditum fuisse, subjungendo causam qua dignus sit Domino romuneraiionctn. Et quia linebunt el spe-
cxaudiri; demonstrat quoque se muilos imilalircs rabmit, beatus vir eiit in futuro, cujus viri Domini
habiturum in exspectatione : ut etiam nobis innual nomenesl spes ejus, id est qui spem salulis ponil in
quod.si exspeclaveriinus, multos"in hoc imil.nores nomine Domini, quod diligit el magnificat. Quod
habebiraus. Indicat insuper quo ordiue alii ejus iini- autem ponil singiilariier vir, cum pluraii erposus-
lalores eflicicntur, per mortem scilicel suam , el set limetnnil elsperabunt, ideo facit ul eos unum
suorumprsedicaiionem.Oral posteade restirreclione, quid essein spe et limore osten lat.
ostendeus ad quid necessaria sua sil resurrcctio. Qu niam auicmhoc non stiflicercl, adtlil : Et ille
Oraletiam pro inimicis el pro rr.embris. bealus vir ndn respexit, id e.l non relro aspiciet, iti
Exspeclans exsieclavi Dominum.Cuin dicil exspe- vanitates el in insanias, declitiandc. < Nemo eirm
ctans, perseveranliam innuii exspectationis, quasi mittens manum suara ad aratrum, et aspiciens re-
dical: Noii fastidivi, non muriniiravi, sed exspectavi trorsum, apltis esl regno Dei (Luc. ix, 62>. > Vani-
reinuneraliotiem. Exspectans, id esl non deficicns, tates dicit appejtilus lerrenorum, quse vana sunt.
sed perseverans in exspeclalione : et quia exspecia- Insanias aulem falsas dicil ipsa bona, quoniam ho-
vi, et adhuc exspectabo , iniendit mihi, ld csl in- B I mines iusanire faciunt, dun eos a lege D,i deviant.
tcnse mihi dabit quod exsp 'ciavi, resuscilando me Falsa vtro quod ipsa appclenlibus bealtnriiiiem
et glnrilican.lo. Hoc aiitem ciun fuluriim esset ex promitiendo fallunl; vel insaniae falsae, irolornm
ccrliiudine uimia, qtiasi praeteritum posui.Non so- ctillus dicunlur. QuiJ enira fallacius quam creatu-
luin autem exspeclavi, sed pro hoc quod exspeclavi ram dicere creatorem, aul quae major insania quam
oravi : hoc exlra librum cumsit, ex sequeniibus cullum Deodcbilum creaturse iinpendere? Vcl iu-
habeiur. Et quia oravi, exaulivit preces meas, ei saniaef.lsae vitia dicuntur, eo ouod hcmines a DJO
hoc accipiendum esl fulure, quasi diccret: Orabo, r, l aliendo insanire faciunt, et cum desiderabil a
ei exaudiei me, et ul riignus essem exauditione, prius videanlur esse, fallunt. Dico qnod non respiciel in
eduxit me de lacu miserim, id est de profunditaie vanilates, id est in tcrrena. Et quamvis ca vaua
vitiorum, in quem alii miseri descendiint, non dixit dixeiim esse, non qoantum ad sui naturam, sed
eJuxit, quod in eo fuissenl iniqua, se.lquia qunnttim quanlum ad homiuum reputationem, qui «licuntea
a I debililalem huinanitatis, nisi gratia diviuilaiis siimma bona esse, cum non sinl. Tamen, ne ipsa
o!)sl!lissei,possel conlingere: quasi dicat, immuncm viiuperare videar, dico quod (*>, Domine Deus meus,
me fcc'l a peccato. Bene vero peccatorum profun fecitii mulia mirabilia, scilicet illa terrena, mirabilia
tlilas'lacus dicilur, eo quod instabilcs el fiuxos fa- cxistenlia, dico lua csse; quod esl dicere : Quse
rial el insolidos , qucinadinodum lacus instabilis, crealurae luae sunl, non creator, vel sic. Non respi-
fluxusel insolidusest. Et eduxit me de tuto fmcis. ciet in insanias, id csl in idololatriam, ncc esl illuc
Hoc aulem idcm cst, quod el de l.icu faecis: sedI respicicnrium, sed inle, Domine, ul colaris. Nam
aliud denotal, seilicet nimiam sorditalem et feio- lu, Domine, fecisii mulia mirabilia tua; quod est
rem mali exempli, sicut lutum de faecesordidius est. riiccrc: Mullas fecisti mirabiles creaturas, pcr
el putridius alio Inlo. Nam qui in lacu miseriaesunt, qnas tu cum sis invisibilis, coguosceris esse Domi-
et fetidissimi exisiunl, el alios exempli mali felores nus et Crealor, ideoque in lui culliim respic e.idum
corrumpunl. El non soltim eduxil, sed et slatuit, idI est. Unde Aposlotus : < Invisibilia enim ipsius a
esl siabilivil pedes meos, idest aflectioues ineasi crealira mundi pcr ea qu;e facla sunt inlellecla
tuper pelram, id est super firmilalcm virlulum. Et( conspiciunlur (Rom. i, 20). > F.t ea mirabilia fecisti
direxil gressns meos, \A est ipsas affeciiones mcass cogkationibus, i.l cst dispositionibus, (uts, non alte-
perseveranler de bono opere in bbnum opus. El im- rius disposiiiouibus. Unde iriem Apostolus : < Quis
misit in ot meum, in os cordis scilicet, canticumi enitn cognovit scnsum Domini, aul quis consiliarius
novum, scilicel carmen, \A esl laudem Deo nottro> D ejus fuit? > (Rom. xi, 34,) Nullus scilicel: crgo quia
eompelens. In Hebraeo haheiitr hymnum. Novumi fecisli mulla mira'ilia cogitationibus luis, apparet
canlicum dicit, suis volunialibus Dui voluntalemi quod nu//nt est qui timilis sit libi usquequaqtie, ut
praeponere, quo vetus liomo Adam el ejus membrai sil scilieel rerum crealor, ideoque sicut lu riebeat
caruerunl: qui suisvolutilalibusobedire maluerunl. adorari. Qusererelaliquis : Dicis quod mulli vide-
Istud aulem novus homo Chrisliis, el ejus confor- tunt, etc. Per quid ergo vi.lebunl? hoc autem
mes lialjueruiit, Notandum, prophelas aliosque flde-- oslendit, cum addii. Per boc videbunt, quod rg>
lesqui Christi adventum prscvenerunt, 126Cnr'sl i1 annuntiavi el locutus sum, muttiplkati sunl sttper
membra fuisse.jam in firie et spe, licet nondumi numerum, quod est dicere : Mei annunliabunt eis et
esset natus de Virgine : quod praeflguralum est pcrr loquenlur, ct per hoc ipsi mnliiplical untur super
quemriam in Veteri Teslamenio, cujus manus in[i numenim definilum, id est plures erunl quam nu-
nativitate caput praecessii. Dico : Exspectavi, ell merari possint. Annuntiare et loqui diversa sunl,
ipse intendil. Et oravi.et exaudivii, el Iisectiide annunti.ibunt scilicel lestimonio prophelarum, qui
iiunt, id est intel igent multi, sicut intelligenduma fnlnra loculi sunt.
est. Et videndo, cxemplo mci timebunl Dominum,, Anntinliare nam^ue propric cst de fulnris, et lo-
803 EXPOSITIO INPSALMOS. — PSAL XXXIX. »06
qtientur aucloritate el ralionibus suis : loqui vero rie A
. Non auiem anntintiabo tantummodo, quod sa-
praeierilis el prsesentibus. Expouil autem quid crificium noliiitti, etc. Sed etiam annuntiavi, idest
annuntiabunt el loquenlur, ctim arijungii, hoc scili- annuntiabo per membra mea in Ecclesia magna,
cei annuntiabunl, quod lu noluisti sacrificium constiluta ex ulroque populo, non parva, sicut Sy-
'egale et hosliam legalem. Multa namquc in le- nagoga significatum fuitjusli(i°am omncm esse tnam,
ge oflerebantur , quae sacrificia non dicebantur , id est ex le, non ex operibus legis, ut quidam mate
ut panes, etcaelera hujusmo !i. Et dico quod sacri- asserunt; vel juslitiam luam id est a le fidelibus
ficium et oblaiionem noluisti , auics auiem perfe- dandam, quam per Adam amiserunl. Dico, annun-
cisli mihi, id esl scilicel inlclleclum perfectum de- liabunt. Ecce boc est mihi quasi praesens, prae ni-
riisti mihi, quod esl dicere : El hoc anniiiitiabunl, mia cerliiuriine, quod non prohibebo tttbia mea, id
quod lu perfeclum inlelleclum dedisti mihi. Atires esl mei non prohibebunt ab amiuniiaiioiie labia
quidem ponunliir pro intelieclu, qiioniam-aurihus sua limore pcena?. El ideo non protiibcbuut, o Do-
127 audiendo intclligimus. El hoc etiam quori lu mine, quia (u scisti, id esl lu voluisli hoc , quod di-
tion postulasli, et,-id est etiam holocaustum pro pec- cere : Quia seienl le lioc vclle. Unde in Evangelo :
caio, quorimagnum csse repittabalur. Cum dicil, non « Cum audieritis praelia el seriiiioncs, nolile lerreri
poslulasii, intelligendum est per lyptoten sprevisti. **(Luc. xxi, 9). > Et etiam justiiiam luam non abs-
Lyplote quippe est, cum minus dicitur, et plus in- condi in corde meo, id esl jusliliam a le fidelibus
lelligittir. Holo vero toium, causis auiem combusiio dandam, non abscondcni, id esl non cdabunt mci
sonat. lnde holocauslum sacrificium dicebatur, quod negligenter in corde stto, nolcndo eam aliis propa-
pro peccato aliquo factuin, lolum combtirebatur. lare. Sed dixi, id est dicent aliis veritatem et salu-
In aliis autem sacrificiis non lolura, sed pars cora- lare luum, id esl prsedicabunl nie Filium luum, qui
burebalur. Dico quod hoc annunliahunt, quia lu sum riicliis Veritas, eo quod a me verilas omnis
perfecisti mihi aures, et hoc eliam quod lunc dixi procedat, el npi sum Salvator tuiis, per quem
non voce sed corde, quod esl dicere: Quando- mundum salvabis. Nolandum aulem quod cum
q«idem perfecisti, slabiiivi rnecum hoc. Eccevenio-, dixisset annuntiavi, non superflue snpposuil, non
id est paralus accedo passibus volunlaiis, ut faciam, prohibebo labia, et non abscondi misericordiam ,
Beusvolunlaiemtuam, iilamscilicet singularem volun- cum idem sil. Ctim enim ponil non prohibebo, in-
tatem, quse antonomastice volunlas lua dicitur, el niiit quod liinoie mortis non tacebunt. Cum vero
etiam faciam legem luam, id est compleam legem a dicit non abscoadent in corde, iniiiiit quod negli-
te datam, quae adhuc esl imperfecla, ul idem in f, gcntia non cessabunt. Impulareiur eniiii eis, si
Evangelio lestatur: « Non veni solvere legem, sed ncgligentia ccssarent, juxta illuri prophelae: < Si
adimplere (Mallh.y, 17).> Hoc aulem scilicet u( fa- noii annunliaveris impio impiefalem suam , sangui-
ciam volunlatem luam el legem exlra librum sup- nem ejus de manu lua requiram (Ezech. m, 18),>et
pletur, ut melius conlinualio procedal. Et dignum non ubscondi, id est mei non abscondent misericor-
est, ul faciam votunlalcm et legeinluam. Nam scri- diam et veritalem tuam, id esi me filium liiuin, em-
ptum est, id est ratum et firmuin est jam diu, ad pbaiice dicluin mtseitcord/am, eo quo.l per me
modum Scriplurae; u( facerem voluitlalem tuam el Deus humano 128gener' miserebilur, et veritalem,
legem tuam, existenlem,in mediocordis mei, quod co quod a mc verilas omnis procedal. Notanduin
est dicere: Quain ego habeo non circacor, ul parum quoque, nec hoc superflue repeliluin esse. Repelitum
de ea curcm , sed in medio cordis memoriler enim cst ul sic addal: non abscondenl, non dico
teneo. Dico quod scriplum cst, el oslendit ubi a paucis, sed nec a concilio multo. Unde supcrjus
sit scriplum, scilicel tn capite libr. i Psallerii psalmus: < Non timebo in meis millia populi, cir-
uhi diciiur: « Sed in lege Domini volunlas ejus, el ciimdantis me(Psal. IH,7),> id esl meos. Potesi hoc
in lege ejus medilabilur die ac nocie (Psalm. i, 2).> etiam esse diversum,sic:Dixi (|uod mei non abscon-
Vel in capile libri i, in Verbi disposilione, mihi D ricnl veritatem el salutare tuttm, me scilicet. Et
personaliler unili, quod esl capul meiim secundum ctiam non abscondenl a concilio multo miserkordiam
humanitalem qui suiii liber. luam, id esl rcmissionem peccalorum, qtiani niiseri-
Unde Paulus: « Capul mttlieris vir, capul auiem corditer liominibus perme impendes. Ei i>en'a(cnj,id
viriChristus.Chrisli vero Deus (/ Cor. xi, 3).> Libcr est jusliliam litam, per quam juslos in futuro re-
autem dicilur Christus, eo quod ad correclionem muuerabis. Ciirn auti-m ponit non abscondent a
moruin noslrorum in ejus viiae exemplo studere de- consilio, inielligendum est per lyptolen, prsedica-
beamus, ceu qnilibet in libro causa inslruclionis bunt concilio mullo misericordiam et verilatem
sludet, unde alibi Psalmisla; <In libro tuo omnes tuam. Summa vero sententiae lilteratnr e hujiis ab
scribentur(Psal.cxxxvm, 10). t Quoniam autemdixe- illo loco, ubi posilum est, annuntitivi el locutus sttm,
rat: /n capite libri scriptum est, ne videretur ex usque ad tu aulem, Domine, haec esl: Per hoc
nccessilate, et non exvoluntale complere, inlerpoiiil videbunt mulli et timebunt el sperabunt in Domino,
Deus meushoc volui, ego ut faciam, non ex ne- quod mei annunliabunt, et loquenlur eis sacrificia
cessitale cogor. Alioquin enim non magnum mcri- el hoslias legales, quse NoviTeslamentiurabrse prsc-
tum raeum essel cesscrunl, pcr niorlem mcam cvaciata essc, ipsUin-
807 S. BRUNONIS CARTHLSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 808
qne lNovumTesttitaeiilui» per eamdem mortcm cora- A 1 addil: Et hoc quod comprehenderunleos, inde con-
pletum.cui amodo adhaerendum est.Eieiiatn annun- lingil quia cor meum dereliquit me, id est ralio 129
tiabunt uie, exisienlem veritaiem el salulare luum. cordis Iiieoruin, quae perfecta cieata est a Deo ,
Annuntiabunl quoquc misericordiam luam, per me dercliquit meos ex raaxima parte, id esl imperfecta
liominibus impensam, et vcritalem ,' qua juslos est.
in fuluroremnnerabis; quod est dicere: Per hanc Notandura vero, quod sicut ratio in Adam perfe-
praedicationeni meoriun, quae itixi videbunt, el li- cta creala, per ejus peccatuin debililata est, sic et
mebunl, et sperabunl. in unoquoqtie anima perfecle ralionalis crealur,
Tu autem, Domine, ul mci anntmtienl, el illi vi- quaeposlea per ipsius carriis vitiosse cui conjungi-
deant.ne longe facius miserationes luas, id esl bene- lur oppressioncm, debilitatur. Dixi quod mros cir-
ficia misericordiic luae, a me. Nam si longe faceres, cumdederunl mala, et comprehendertml iniquilates ,
inci non annuntiarent. nec mulii viderenl el time- ut aulem et a malis, el ab iniquitatibus eruantur.
renl, quod esl dicere: Bencficia quae milii misericor- Complaceat tibi, Domine, ui eruas me, a morie re-
diler concessisti, scilicet quod me immunem a pec- suscilando. Alioquin enim ipsi non eruerentur; et
cato fecisti, ct me circumcinxisli, ne auferas a u.tego dignus oim erui. Respke misericorriiler ad
"'
me, ducendo ea in irrilum, non resuscilando me, adjuvandum me, ad bene operandum, cl ne deficiam.
id esl uepermittas illa lanla bcneficia inuiilia esse; Retpice dicit, a simitiludine iJJius, qtii illtim quem
qnia si in morle delinerer, inulilia essent; et hoc esl adjuvarevult, saepe respicil, quod dicilur : Adjuva
ac si dicerel: Resuscila me, ul mei posiea mullis, me ad bene operaiidum. Cum dicit eomplaceat, dc-
quod superius oslcndi, anniinlienl, el illi quibus an- nolal Trinilalem. Cura aulem dicil tibi, denolat
nuniiabunt videant, timeantet sperent. Diceretali- essenlioeunilalem; et postquam me erueris, confun-
quis: Fecit ne tecuminiseraliones?Ad hoc autem sic dantur bona confusione,et revereantur, idestiimcaiit
respondel ita: Nam misericordia lua ei veritas tua qui qumrunl animam meam, ut auferanl eam, non ul
semper susceperunt me, id est cuslodierunt.quod est imilentur : el non solum qui quaerunl, sedet simul
riicerc: Semper fuisti susceplor meus, id est patro- ctim quserenlibusqui volunt mihi mala, convertaii-
nus el defensor, ne in aliquo deficerem, el in lur de nequilia sua, retrortum post me incedenles,
omni bono abundarem. Et hoc propter niisericor- id csl ut sint mei sequaces et revereantur, id esl ti-
diam fecisli, ul per me mundum misericorditer meant, velsic : Simul cum laelilia, quam de mbrte
salvares. El proplcr veritatem, ul verus esses in mea babuerunt, revereaniur in resurreclione, el sic
Iioc quod promiseras, vel propler veriiatem.id csl. /->convenantitr retrortum, prajposterate hoc in loco po-
justitiam. Justum enim eral, ut mejustum semper nilur. Mulli vero fuerunl volunlalis malae, qui non
susciperes. Suscipere dicit, a simililudine patroni, , qiixsierunt. El illi quoque qui simulalorie dicunt
qtti aliqtiem suscipil ut sibi patrocinetur. Siibjungill inihi: Euge , euge, simulando sc amicosmeos ferant
anlem causas ut facilins impctrel, quare non de confettimj id est indilaiale post resurreclionem
beal longe facere miseraliones, sic: dico ne tonge' meam, confutionem tuam, id est ad sui utilitatem
faciat, et necesse est ne hoc facias, quoniam me,, credenles. Bene vero ponit ferant, a similitudine
id eel meos, circumdederunt, id est circumvailave- illius, qui grave onus fert, a quo valde comprimi-
runl, propter peccaium Adae mala Iribulalionuni> lur, quod dicitur : Comprimantur a confusione sua,
riiversarum, quorum non est numerus definiliis, idI el sic cvnverlanlur. Et hoc est ac si diceret: Non
esl quae nen possunl numerari, a quibus malisi solum oro proaliis volentibus el quserentibus mala,
nunquam liberarentur, si longe faceres, el ideo) qui non sunt amici mei simulalori;,sed prosimulato-
adhuc ne longe facias, quia comprehenderuntme ini- riis, de quibus minus videretur.
quitates mem, id est praevaluerunt meis iniquitales> Notandum aulem quod non pro omnibus, sed pro
suac, et deviceiiinl, et eos captos subjugaverunl, ai salvandis tanlum oral, inuliliter enim pro perden-
siiniliiudiiie illius, qui aiiquem adeo persequitur,, D dis oraret. Dico quod iuimici confundantur et reve-
quod eliain devincil et comprehendit. Unde Aposio- reanlur. Ex opposilo autem, omnesquarenles le bona
lus: <VideoaIiam lcgem inmembris meis, repugnan- vitasua, scilxel discipuli mei, exsullenturet latenlur.
icin legi menlis mese, elcapiivanlem me in legcrai Praeposteratio. Latentur et non parum, sed exsul-
peccati, qoaeest in membris meis(/lom. vn,23); > ett lenl, id est valde lajtentur, sttper le fundati ne mo-
adeo comprehenderunlmeos, quod non poiui ut vi-- veanlur. Et ipsi quserentes te qui diligunt salutare
derem, id est non. fuerunl polentes ut bene vidc- tuum, id esl me diligunt per quem mundum salva-
renl, inleriori scilkel visione cognosiercnt, quiriI bis, non odio habent, ul iinpii Judsei, dicanl vel ina
lacieiidum esset, el quid non, quae iniquilati;s noni terius vcl exlerius : magnificelursemperDominus, id
sunt paticae. Sed multiptkaia sunl super capillos ca- est glorificetur magis et magis in conversione im-
pilis tnei, id esi mcorum, quod est riicere: Exces-- piorura, qui jam in resurrectione glorificalus est.
serunt numerositale sua muliiplicitaiem capilloruml Dico me esse salutare. Ego autcm, id est etiain >«<m-
meoruin. Quoniara vero dixcral comprehendeiv.nl ( dicus sum et pauper, o auditores, secundum liijt''
meos iniquitates stisc, ne quilibcl cos cxcusare Vo- nilatem scilicei; quod estdicere : Non solum
lens, dicerel eos sic debilcs a Dco crcalos csso., lorstim, scd eiiam ul sic vos salvem, pauperi*:,
809 EXPOSITIO iN PSALMOS. — PSAL. XL. 810
itl esl, insufliciens ope me salvari; et mendkus, id dA. aiiiem extra librum cst, sed ex sequenli oraliono
est quserens opem allerius, Patris, scilicel, alilerr percipitur. Dico: liberabiletconservabit, etc, et ita
cnim non salvaremini. Et quia me humiliter men- sit. Dominus conservet eum\el vivifizel eum: Prsepo-
dicum et pauperem repulo, Dominus sollicitus esl X slerus ordo. Dominus vivificeleuminterius in anima,
mei, iri esl, providit mihi ul remuneret, a similitu- restituendo virlutes qtias per Adam amisit. Et bea-
riine patroni, qui illins quem remtinerare intenditt !um faciel euni inlerra, quod esl dicere:Faciat eum
solticitus est. Cum autcm sc, qui omnipolens est,, benc dominari el excolere lerram , sensualitalem
niendiciim etpauperem dicit, suae nos exemplo hu- suam, SGilicetul benc exculla germinet fructum bo-
militalis instruit, ne in nobis confidamus, sed noss num, idest opera bona, non tribulos el spinas, id
mendicos el pauperes rcputemus, et sic tandem re- est peccata, sicut prius, qnori praesignalum est per
muneremur, sicul ipse remiineralus esl. Oral quoque3 Adam, cui dictum est a Domino : i Terra lua libi
de remuneratione resurreclionis, ut et nos orarce germinabil triliulos el spinas (Gen m, 13). > El sic
insirual, sic : 0 Deus meus, quandoquiriein sottici- posiquam erit bene culla (erra, bealum fttciel eum,
tus es mei, lu qui es adjutor, id est cooperalor meus,, etiam in boc mundo : in lerra, id est in bonis fructi-
ttt resurgam; et proteclor, ne in irihulaiionibus riefi- bus terraesuae.Et post eonserveteum perseveranter,
ciam ; neiardaveris resurreclionem meam usque ini B [ in vivilicatione animae,et in beatiludine lcrrae. Et in
commtinem resurreclionem, sed post trcs dies re- hoc modo scilicel conservel. Non tradai eum in ani-
suscita. Cum ponil adjulor, innuit se merilis suis5 mam, id esl in volunlatem inimicorum ejus, quod
operari resurrectior.em, oslendeiido quod et eami est diccre : El si tradal in manus, ut possint eum
gratia divina cooperabilur, ut el nos bene agendo> affligcre, non tradat saltem in desiderium, ut eum
salutem noslram operari inslruamur. possinl aliquo modo a vivificatione animaj, el beati-
IN PSALMUMXL. tudinc lcrrse relrabcre, quod csl ac si dicat: Sic
Tilulus quadragesimi. Psalm. David, id cst Chri- conservet, ut non possint eum inimici revoc.are, et
sti respicienlis in finem, id est in futuram beaiilu- etiam Dominusopemferat illi in futuro, eruendo eum
riinem, quae finis erit cxspectalionis justorum, velI a mortalitate et passibililate. 111dicoexislenti super
in se finein prophetiae et legis, qui etiam fiiiis est1 leclum doloris ejtts, id est dominanli corpori suo ,
tolius 130 sanclilalis. Est qrioquc finis ad quein quod esl Iectus animse, ellectus doloris, in quo hu-
atlingcndum omnes boni nilunlur. Quoniam autem jusmodi dolores regnant. Bene vero ponilur ieclus
se mendicum et pauperem dixeral, ne simpliciter doloris, per simililudinem. Sicut cui lectus doloris
secundum huinanitatem consideralus solummoilo dicitur, in quo aliquis infirmus cubal, nec in eo re-
mendicus et pauper inteliigeretur, mertibra instruit C quiescere potesi, sic et corpus in quo anima infir-
ut aliud in se supra mendicum et paupcrcm intelii- mata manet, nec in eo requiescere potest, sed mul-
gant, Deuin scilicet: quod illi non inlellexerunl qui timodecrurialur, leclus dotoris ejus dicilur. Exponit
eum morli derierunl. Osleudil etiam duplicem uti- autem quomodo faclum sil corpus leclus doloris.
Iitalem eos indc adepturos, hic scilicet et in futuro. Sic diceret aliquis : Quomodo faclum est corpus
Orat quoqtte pro eis, dicens se passione sua haec Iectus dohris? Respondet : 0 Domine, lu versasti
promereri, ut pro eis exaudiatur, quam passionem universumstratum ejus, id est, tti commutasli totum
partini oslendit. Orat insuper de resurreclione, ut slratum ejus, id cst, cominutasti lectum illum per
sic inimicis quod merenlur rclribuat, el perhocsuos omnes partes suas, faciens eum lectum doloris, cum
ab eorum conformitale deterret. Dicitque se exau- esset lecius quictis, in quo anima quiescerel, nisi
diendum, cum innocens sit, ul et nos si innocenles Adam peccaret; a similitudinc Iecli, qui, cum sit
exstiterimus, exaudienrlos esse innuat. bene composiius, sic ul in eo possit aliquis bene
Bealus qui intelligil super egenum et pauperem, quiescere, versalur, et fii inconipositus, utjamin eo
quasi dicat: In psalmo superiori me mendicum et nequeat quies haberi. Stratum dico positum in infir-
panperem dixi. Quidam vero sunt qui me simplici- mitate ejus, quori esl dicere, non injusle vertatti, sed
ler homincm considerando , solummodo mendicum " malo merilo ejus; quia prius se posuil in infirmiiate,
et pauperem inielLigunl, Judaei scilicel, sed beatus transgrediendo pracceplumtunm in Adam : hanc au-
crilillequi inlelligit aliud in me, quod est super ege- lem aposlropham facit ex 131 nimia affectione,
num et pauperent, Deitatem Videlicet, quae domina- quasi dicat: Tu, Domine,qui juste stralum versasli,
lur humanilali, qnse niendica cl pauper esi. Osten- ct potens es reficcrc, clemenler refice, ex slrato do-
dil autem partem healiludinis, cum subjungit : In loris faciendo lectum quielis. Ego oravi : Domimts
die mala liberabit eum Dominus a morle perpetua in conservet,etc, et sic erit, nam hoc promeruit ora-
die judicii, scilicet quse dies dicilur mala, eo quod lio mea. Ego eniin, qui idoneus cram, et ad hoc ve-
in malis damnalio iribiietur. Unde scriptum esl: neram, ut pro eis orarem, dixi vet intcrius vel ex-
< Diesiila riies irae. (Soph. i, 15), > calamilatis et lerius : Domine,misereremei, id esl roeorum, sic sci-
miseriae.Ostenriil quoqtie aliam parlem bealitudiiiis, licet miserere: Sana animam meam, id esl meortiirf,
sic: in fuluro liberabit; hic autem conservabit el vi- el inde sananda esl, quia peccavit, id esl peccaverit
vificabil, et bealum faciel in terra, el non tradet eHin tibi, id est a te solo per lcmissioiiynj-^anandi, dico
in animam, id est in inanus inimkorum ejus, boc sana, quod facere debcs
PATUOL.CLH. 26
«H S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM1NST1TUTORISOPP. PARS I. 8«
Nam ut sanes, hoc totum patiar, sciticet inimici A lem resurgendi. Unde idem in Evangelio : < Ego po-
meidixerunt, id est dicenl, malamihi, hocscilicet: narii animara meam, el iterum sumo eam (Joan. x,
quando morielur, elc, qtise sequenlur usque ad, Tu 17). > Dixi quod tnimtci-metsiccogitabunlet loquen-
autem, Domine, vel hoc sic continuari potest: Dico tur adversum me, el hoc bene credibile esl, quia
quod bealut erit qui intelligit super egenum et pau- majiis quid et mirabilius raihi conlinget.
perem, et merito, quia nolel non intelligere, cum Etenim homo pacis mea, id est Judas lio no sim-
inulti non intelligenles sint, quorum malum exem- pliciter non specialis, compospacismea, id est erga
plum posset eum revocare : Inimici namque mei quem pacem babeo,. ferendo eum patienter, cuni
Judsei dixerunt, id est, dicent mihi inala, id est in- ipse mihi nimis adverselur, vel simutator pacis mea,
commodum nieum non secundum rei veritatem, sed id est qui simulabit se raecum habere pacera, ut
secundum eorum aesiimalionem, haecmala scilicet me osculo tradat, qui edebat vanes meos, id est qui
dixerunt: quando morielur isle homo, ef sic quod conviclor meus est, 132 v°l panes raeos speciales,
peribit nomen ejus, id est fama nominis, quae tanta id est doctrinam qua pascunlur animse fidelium,
est; et hoc esl ac s'idiceret: Occidamus euni, el de- et sacramentum corporis el sanguinis mei, super me
tinendo in morle deleamus famam nominis ejus.Non existens, id esl superiorpro reputatione sua, magni-
solum aulem haecmala dicent, sed etiam elsi, id est gE ficavit supplantationem, id est magnam parabit mibi
qua-mvisaliquis eorum ingrediebalur, id esl ingre- deceptionem, Utosculo scilicet me tradat. Non tamen
dialur familiaritatem, et praesentiam, et cohabitatio- deeeptionem quanlum ad me, sed quantum ad exi-
nem meam, non ingredielur bona inteniione, sedl stimalionem suam. Hoc autem non ponit ad suorum
solummodo u( videret, id est ul videat. Polest etiam inimicorum excusationerh, sed idem esl ac si dice-
etsi esse duseparles, sic haec mala dicent mihi: el si ret: ldeo dignum est utbeatus sit qui inlelligit, quo-
aliquis eorum dicenlium ingrediebatur, id est in- niam non removebuntur a bono intellectu suo malo,
gredialur familiaritatem et cohabitalionem raeam, exemplo illius qui me tradel.
ad hoc ingredietur «( videret, id est exploret si quidI Dico quia inimici sic cogilabunt el loquenlur ad-
in me dignum reprehensione sit. versum me, et homo pacis mem magnificabitsuper me
Etcum nihil videbit, vana tamen, id est falsa, supplantationem. Tu autem, Domine, miserere met.
loquebatur, id est, loqueturde me, utquidam dixisse, Et sic quidem miserere. Restlscita me scilicet, el re-
leguntur: <In Beelzebub principe daemoniorumejicitt suscitalus retribuam eis quod promeruerunt, scilicet
dsemonia (Luc. xi, 15); > el non solura vana loque-. duplicefndamnalionem in corpore et in anima. Oravi:
tur, sed eliam cor ejus congregavit iniquilatem, idI miserere, quod vere facies; et in hoc quoniam volui-
est eongregabit iniquas cogilaliones de me, el hocc C ' s(t, idest dilexisti me faciendo iraraunem apeccaio,
sibi, id esl ad damnalionem sui. Et post egrediebatur, cognoviquoniam non gaudebit inimicus meus populus
id est egredielur foras de familiaritate et cohabita-. Judaicus super me, id esl de me non resuscilato.
tione mca ; ei loquebatur, id esl loquetur, mala dee Quod esl dicere: Tua erga me diiectio est mdc pi-
me loculione lendente in idipsum, id est in perse- gnus et arrha, inimkus non gaudebit.
veranlia; quod est dicere: loquetur de me malaj Me autem propler innocenliam suscepisli, id est
perseverariler, vel Loquetur de me in idipsum vani- scilicelme, quia innocens sum, suscipies, more me-
ratis tendendo, quod loquetur dum mecum erit; dici ducendo de mortalitatte ad immortaJitalein : et
quod est dicerc : Et mecum exislens, et a me egres- post me existentem in conspectuluo,\A est in benC-
sus, vana loqui uon cessabit. placenlia tua, vel in conspeclu dixit ad simiiitudi-
Et non.solum iste vana de me loquetur, sed et om- nem servi fidelis, qui semper in conspectu Domini
nes inimici mei Judaei , adversum me existenles, su- existens, paralus est eliam ad nutum ei obedire,
surrabant, id est susurrando de me Joquentur maJc, ;, quod est dicere: Me seraper paratum tibi obedire
juxla illud : < Murmurabanl Pharisaei, > etc. (Luq. xv,r, confirmasli, id est confirmabis in aternum, id est
2.) Et alibi : « Mttrmur multus erat de eo in plebee in seterna gloria, ne ultra moriar, juxta iilud: < Chri-
(Joan..vn, 12). > Et non solum susurrabanl, sed et ;/ P slus resurgens ex mortuis jam non moritur (Rom.
cogitabant, id est cogitabunt mala adversum me. Et;t vi, 9), >etc. Facit aulem apostrophara ad auditores,
hocmihi, id cst ad exaltalioncm mei, juxla illud : adhortando eos ad Deum inde benedicendum, sic ;
< Oporlebat pati Chrislum et rcsurgere, et ita intraree Ergo, quia me suscipiet et confirmabimini, Benedi-
in gloriam suam (Luc. xxiv, 7). > Et non solum co- clus, id est laudalus, sit DominusDeus ab Israel, id
gilabunt, sed verbum iniquum consliluerunt, id est >t esl a videntibus Deum, a saculo, hic incipiendo, ei
constiluent edversum me, dicendo : < Reus est mor- :-- usque in futurum smculum eundo : fiat, fiat. Hoc
tis (Matlh. xxvi, 6). > Dico quod ipsi cogitabunt sic,
;, autem gemrnat, vef ad nimiam exhortationem, vel
et loquentur. Et cum.hoc fecerint, numquid qui ti propler gemiuum Ecclesise parietem, ac si dical:
dormit, id est dormiet in morle, non adjiciet ut re- ;- fiat hoc in Ecclesia de Judseis, et fiat in Ecclesia de
snrgat ? Hoc autem. ad eorura increpationem sic in- I- gentibus.
terrogative poml, quasr-dieeret: Pulat me non re-j- IN PSALMUMXLI.
surreclurum, sed illi qui voluntalem habel dormiendi ji Psalmi Titulus XLI. In finemintetleclus filiis Chore.
(ego scilicet) huic voluntati, adjiciet quoque volunta-
\- Hic non nonitur Chore ad historise figuram, sed ad
815 EX.P0S1TI0 IN PSALMOS. — PSAL. XLi iU
solam nominis inlerpretalionem. Chore namquc A qnid essc videor? Hoc autem ex nimio desiderio
Catvoria inlerprelalur : quoniam aulem in Calvarise inlerrogalive poitit.
loco Dominusnoster passus est, bic pro cjus pas- Quaereretaliquis: Qriare adeo venire suspiras? Ad
*i'one Chore ponitur. Noiandum vero melius eum hoc ergo sic respondel: ldeo suspiro dicendo, quan-
Chore (quod Calvariam sonal) propler similitudinem do veniam et apparebo, quia in tribulationibus po-
posuisse, quam si Golgolha posuisset, quod eliam sila sum, a quibus erui vellem. Fuerunl enim milii
nnomen esl loci in quo Christus passus est: quia si- el sunt lacrtjmm, id est miseriae, quse sunt causse
cut Chore contcmporaneus David filios habtiit car- lacrymarum, panes, id est assiduaead moriuin panis,
nales, sic et Ghrisius, cujits passio per nomen Cho- qui cibus assiduus et quolidianus esl. Exponil au-
re accinilur, filios habet spiriluales, qui passionis lem in qua significaiione ponat panes, cum addii,
et boiiiisTlisejus, in qtianlum eis possibile est, exi- die ac nocte, scilicet fuerunl, id est assidue : dum,
^iunt imilalores. Exponitur autem sic titulus snpra- id est quandoqtiidem dicitur mihi ab inimicis quoti-
posiuis. Filiis Cltore, id est imitatoribus passionis die, id est jugiler, et verbis et ipsis tribtilalioiiibus
Christi tendenlibus tn finem, id.esl in summum bo- quas inferunt : Ubi estDeus tuus, qui te non Iiberat
num. Per hoc quod sunl filii Chore, inlelleclus al- a manibtis noslris? Nusquara. Vel sic: Ubi est Deus
tribuendus cst, iti est dicenJi sunt bene inlclligenles B tuus, quem digito nequis ostendere, sictit nos solem
cum se per Christi passionis imitalionem intelligant et Junam, et caeteros deos quos colimus? Nusquam.
in finem ad qnem lendunt perventuros. Introducilur Dico quod fuerunt milii lacrymse. Et quia diciinl:
in hoc psalmo Vox Ecclesix marlyrum, in tribula- Ubi esl Deus tuus? Haec lamen, id esl lacrymas,
tionibus depressae,et intelligentis se per tribulatio- et hoc quod dicitur Uhi esl Deus tuus? Recotdatus
nes illas ad linem pervenluram, ad quem in hoc sum, id est saepeconsideravi. Et ideo effudi animam:
psalmo valde suspir-at, cujus quoque finis contuilu etnbn extra me; sed in mediffudi, id esl dilatavi
se de tribulalionibus suis consoiatur , unde etiam animam mcam in isetitia. Unde Augustinus : < Lae-
oraturam se dicit. tilia, animi diffusio. Trislilia, animi contractio.
Quemadmodumdesiderat cervusad fonles aquarum Cupiditas, animi progressio. Timor. animi fuga. >
pervenire, postconsumplionemserpeniis; itadesideral El ideo efTudianimam, quoniam pcr haec quaj pa-
anima meaad te, Deus, pervenirc, poslquam jatn vilia lienter fero, transibo de hac convalle lacrymarum,
in me consumpsi el destruxi. Ecce hic suspirat adI usoue ad domum /)«',-scilicet Hierusalem ceeleslenr,
suminum bontim tendendo; bene vero ponit non quaj non est transitoria ut labeniaculum : s'ed per»
aquas siinplieiler, sed fontes aauarum, quod esl di- maneris ad modum domus : de qua aposiolus Patf-
cere : Ad aquas indefeclibiles, quae semper fluunl,, ^*" lus ad Corinlhios : < ^dificaiionem exDeo habe-
133 et nunquam exsiccantur. Cervus enim ser^ mus domum Dei, non manufaclam, seternam in
pente devorato, ad fontem vivum, cui aqua nulloi ccelis (// Cor. v, 1). > Dico quod transibo usque atf
tenipore deficit, nimio ardore exsesluans properat,, domum Dei : Ego dico qui transivi t'»tiocum, id est
ejusque refrigcralione et polatione juvenis efficitu.r,,;; in opporturiitaleni labernaculi admirabtlis, Ecclesise
sic ei fidelis qttisque veneno Viliorum in se absor- scilicet, quae est Dei labernaculum admirabiie, in
pto, ad fonlem viiae mdelicientis Christum bonorumi quo Deo a fidelibns militatur. Quod est dicere •
opertim cursu, et palienlia Iribulaiionum assidsfc, Transivi ab idololalria ct appclitu mundanorum ad
tendit; ad qucm cum carnis vetustale deposita per- hoc ul sim filius Ecclesise, per quam deveniam ad
venerit, ineffabilijuventute per ipsius fonlis refrige- domum Dci. Bene quidem ponii, in locum laberna-
rium et inebriationem renovabitur. Unde in Apoca- culi, id est in oppprtunitatcm. Quod est dicere : in
Jypsi: < Ecce nova facio omnia (Apoc. xxi, 5): >» opportunum labernaculum : Itic enim iabernaculurn
Ostemlit auiem propler quid ad Deum pervenire5 opportununi est, ut per illud pervenialur ad domuni.
dcsideret, aposlropham ad audiiorcs faciendo, ut ell Cum autem tabcrnaculum, quod transitorium est,
cos hoc idem desiderare inslruat, cum subdit : n adinirabilc dicit: propter cxcellcnliam fidelium qui
Dico, o audilores, quod anima mea desideiat, et noni iu eo mililant, innuil domum qitse xlerna futura
parvo desiderio : sed si(it>/(anima mea, et adhucc est, multo magis admirabilem. Dico quod trausibo
silit, id est, tanlo dcsirierio riesideravit, quanioillee usque ad domttm Dci exislendo lanc tn voce, id est
qni sitiens est, pervenirc ad Deum forlem [fonlem],, in inanifcslatijoneexsullationis el confesstonis id est
id esl impassibilera, cui nullus hostis praevalere e laudis. Vocem vero ponit pro manifcstaiione, quia
potcst, vivum indeficienler, juxta illud : « Yivo ego9 per eam cogitaiioncs manifestanlur. Quod est dice-
in acternum (Isa. XLIX,18); « quasi dicrcret : ldeoo re : 134 Cum iransibo, manifeste exsiiltabo in eo,
siitri ut per eum tiiimm et forlem vivus cffieiar ett ct confilebor ei, id esl laudabo eum. « Nunc enim
forlis. El ego qui sic silivi et silio, quando veniam,, videmus quasi per speculum, tunc autem facie ad
onere carnis deposilo, ante faekm, id est praesen- faciem (/ Cor. XIII, 12), > Subjungit vero causam
lianl Dei, qui dum in hac sum peregrinaiione, elon- vocis exsultationis cl confessionis, sic: Dico in,vocc
gatus videor. Etpostquam venerb, apparebo inimiciss exsullaiionis et confessioriis. El sonus isle, id est
vivus et fortis, qui hic existens debilis iri carne, ett vox est sonus, id est nianifcstatio exsultalionis et
assiduc mortis pcriculo subjacens, nec cliam ali-- • confessionis mcsc eoulantis. Quod est dicere ; Idco
815 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. «16
exsullabo manifesle et confitcbor, quia epulabor, A fessionem Hermon, id est anathematizans peccata
r.on in lerrenis epulis, sed in selcrna beaiiluriine, mea. El procedet a monte modico, id esl de me:
quae mihi erit epulum. Unde alibi Psalmista : <Jusli quia fecistt me monlem, id est m virtutibus excel
epulentur in laelilia (Psal. LXXVI, 4). > Sonus eliam sum, ad modum monlis. Et modicum tainen, id es»
non de virlutibus superbienlem, de et a
quia sicirt et vox res manifesla est, pro manifesta- humilem,
tione similiter ponilur. Vel sic ; Fuerunl mihi con- causative hic ponunlur. Quodeslacsi dicat: ldeo
linue. lui memor ero, quia me fecisii terram Jordanis et
Et exponit : Dico quando veniam anle faciem Hermoniim, et monlem modicum. Et adhuc memor
Dei. Et certii sum quia vcniam. Fueruntenim mihi ero tui, propier abyssura, id est profunditatem
lacrymaj meae die ac nocle, id est jugiler. Quod est nieam, id est propter multitudinera tribulationum
dicere : Miserias pro eo Jugitcr suslinui : dum dici- mearum. El hoc extra librum supplelur.
lur mihi quotidie. Ubi esl Deus tuus? Lacrymaedico Diceret aliquis: Quare propler abyssum memor
existenles panes animaemeae. Ac si dicat: A quibus eris? Respondet. Abyssus enim hacc, id est profundi-
aiiima reficilur ct confortatur, dum a sordibus pcr tas iribulationum invocat, 135 id est in meute mea
eas expiatiir : elsi caro inde crucielur. El quamvis vocat per considerationem abtjssum, id est profundi-
nrihi Jacrym* esscnt die ac nocle, lantum haec quae B latera damnationis futurae, quaeselerna eriu Quod est
ego dicam, recordalus siim qui aliquando per tribu- dicere : Cum video me hic a te permitli tribulatio-
lalioncs oblitus fueram, scilicet quoniam per lacry- nibns afiligi, quia per peccata te oblivioni tradidi,
mas transibo usque ad doinum Dei, existens in voce considero quod gravius irr futuro damnabbr, si
exsuliationis, quae vox erit sonus meus epulantis. perseveranter oblivioni le tradidero, et sic per ipsas
Ego dico qui jam transivi in tocum labernaculi ad- Iribulaiiones lui memor ero: Invocat dicit a simili-
iuirabilis. Et quia transibo ad donium, et jam trans- tudine alieujus, qui atiquem separatum ab aliquo
ivi in locum tabernaculi, effudi in me aniraam vocat, ut illi prsesens per vocationem suam fiat:
raeam. Ergo quia per Iribulationes transibo : Quare Invocat, id est in menle vocat. Et invocat in voce
trittit et, anima mea, in tribulalionibus? Et quare cataractarum tuarum, id est in aperta aitestatione
conlurbas me, id est reddis me turbatam pro trislilia prophetarum luorum, qui testati sunt abyssum illam
tua ? Hoe autem ex affeclione nimia ponit sub iu- futurara. Ac si dicat : Per hoc invocat, quia videt
terrogalione : Quasi diceret: Desine trislis esse, et prophetas bsec teslatos esse. Vox vero, sieut supe-
couturbare me. Et spera, iri esl spem pone tn Deo : rius, pro manifeslatione poniltir. Cataraclse dicunlur
quoniam adhuc futurum est quod confilebor illi, id prophetae, eo quod per eos in humanum genus aqua
esl laudabo illura perfecla laude, in beatudine con- G doctrinae descendil; sicut per cataraclas aquae plu-
stituta. Vel sic. Quoniam adbuc sperando usqite in viarum in lerram deflaunt. Calaraciae namque di-
finem vilae, confilebor illi. Ac si dicat: Quoniara si cunlur proprie vjse per qfias aquse pluviarum in
perseveranler speravero , laudabo eum perfecte, terram defluunt. Unde in Genesi legilur: < Catara-
atiter vero non conliterer. Et sperandum esl in eo : ctse cceli apertaj sunt (Gen. vn, 11). >
Quouiam talutare, id est salvator, esl tnet vultus exi- Diceret aliquis : Eslne abyssus in te? Respondetui
stens, id est meae similitudinis, sctlicet homo sicut a Patribus, ila : Omnid enim excelsa tua, \A est, ma-
ego. Ideoque mei miserebitur qurejusdem naturae gnae tribulaliones, a dispositione lua illatae; et
sum. El Deutmeus esl, id esl Crealor meus. Vulttis fluclus lut, id est minores tribulaliones, transierunt,
pro simililudine ponitur. quoniam in vutlu praeciptte id est venerunt sicut trausirent, super tne, uloppri-
solet hominum similitudo denbtari. Dico, o audilo- merent me. Cum dicit trantierunt, innuit quod sic
res, quare tristis csl anima? Et qtiia trisi.is esl, venerunl ut transirent, ul inslruat eas non esse ti>
conturbata esl indignatione anima mea ad meipsum, niendas, cum sint transitorise. Fluctus dicuntui
id est indignata est anima mea adversum semet- tribulationes, eo quod opprimunt carnera, sicui
ipsam : quia unde uon oporluit tristari, de tribula- fluctus opprimunt navem. Quaeexcelsa et quos flu-
tionibus scilicet, tristis facla est. In hoc autem in- ° ctus nbbis in die, id est in prosperilale, constitutis
nuit, quia simililer adversum nos indignari debemus: mandavit Dominus, per scripturas doctorum, esse
si contigerit aliquando pro tribulatione tristitia, et misericordiam suam, id est per misericordiam Dei
sic a iristjtia recedere. Dixi quod transibo usque ad nobis inferri, ut, per eas purgali, non in futuro dam*
domum Dei. Et propterea quia de hoc cerla sum, neraur, juxla illud Auguslini : < Misericorditer ad-
memor ero tui ad te semper tendens. Non amodo hibet lemporalem severitalem, ne juste inferat seler
oblivioni te tradens. Quse memoria coniinget de nam ultionem. > Benedicit quidehi tn die, id est in
terra Jordanis : de me sciticet, quia facla sum a te prosperitate, mandavit, quia tunc fidelibns studio
terra Jordajiis, id est terrairrigua el ferlilis per Scripturarum vacare licel, cum a tribulationibus
Jordanem, id est, per baplisma, quaeprius eram quiescunt. £( mandavit per easdem Scripturas, iu
tefra sterilis ab opere bono per peceatorura aridita- nocie, id est iu adversitale habendum esse cantkum
tem. Jordanis, quia in eo Dominus baptizalus est, ejus, id est jucunditatem in eo, juxta illud Evangelii:
pro baptismo ponitur: Et illa memoria procedet de < Gaudete et-exsultale cum yos oderint homin ^
Hermoniim, id est, dc me, quia facla sum per con- exprobraverint vos, et ejecerint nomen u
811 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XLII 818
tanquam malum propter Filium homiitis : Merces A j. Judka me, Deus^qtiasi dicat : Non reformido ju-
enimveslra multaest in coelo (Luc. vi, 22). > Diem, dicium luuin, ul impii, sed oro, judica me sicul
quia clarus est, pro prosperitale ponit; noclem au- judicare debes. Et hoc modo judica,scilicet discerne.
lem, quia obscura, pro adversitaie. Qiioniam aiitem in fuluro causam meam, id est negolium meum de
mandavit iribulationes esse misericordiam, et in genle non sancta, id esl de cansa falsorum Chrislia-
nocte habendum esse caniicum, apud me, id est in norum, qui se sanclos esse simulant et non sunl;
corde meo erit ora(/o facienda Deo, opifici t'i(«' mem, ut cuin nunc multis incerlum sit, qui melius nego-
id est orabo intra me Deum auclorem vilaj me;c, tium hahent et merilum in fuluro, reveletur
per
scilicet dicam inlcrius Dco : 0 Deus, .lu susceplor, tni, justi judicis, judicium, cum nos propler meritum
id est medicus et patronus meus es. nostrum salvabimur, ipsi vero propler suum dam-
Quare ergo oblitus es mei, id estvideris esseobli- nabuntur. Prius aulein quam ad judicium illud per-
tus mei? Exponil aulcm in quo videtur oblitus, sic veniatur, erueme per corporis dissolulionem, ab
scilicel: quare contristatus incedo, id est quare per- homine iniquo, id est ab iniquorum hominum con-
iuitlis me contrislatum incedere viam vitae hujus, soriio, falsorum videlicet Christianorum, qui aper-
dum, hocest quod, affligilme inimkus tributando? Et lam inihi inferunt verbis vel factis perseculionem,
dum, hoc est qnod, coiifringunlur ossa mea, \A est B 1 utArius, et caelcri falsi fideleset haeretici, qui flde-
debililanlur fortitudines palientke meae, cum segre Jes veros omnimode persecuii sunt. Et erue. nie a
feram tribulationes, de quibus non esset trislanduw. doloso homine, id esl a dolosorum consortio .
Ossa pluraliler ponil quantum ad plures fideles falsorum videlicet Christianorum et haereticoruin,
Ecclesise.Et quare conlrisialus incedo, dum inimici qui dolosam mihi et latentem inferunt perseculio-
raei, qui me tr-ibulant, exprobraverunt mihi, id est nem. Homine dicit singulariler, quia unuiu quid in
probra mibi intulerunt, dicentes me stullam et insa- malitia sunl; riignum esl autein ut judices et eruas,
nam esse, quae araitlo bona praesentia, etpromitl* quoniam lu es fortitudo mea, id est forlis smuper te
milii invisibilia ac futura? Et dum dicunl mihi per ne deficiam in tribulalionibus, elsi, quia de eis
singulos dies : Ubi est Deus tuus, qui te non liberat conlrislor, minus videar esse petfectus. Praelenlio
et quem oslendere nequis? Hanc autem orationeen meriti. Quare ergo cum me sic jam fortem fecisti,
ex ingenti desiderio sic interrogalive ponit. Et est me repulisti, id est visus es a gratia repulisse? scili-
hoc lotum ac si poneret: Noli sic mei oblitus esse, cet quare iristis incedo, id est diH maneo incedcndo
ut de affiiciionibus quas pro te patior contrister, et de tristitia in Irislitiam? dum, hocest qttod, affligit
ut confringantur ossa mea, et ut trislis sim de pro- me inimicus omnimoda affliclione. Qtiod est dicere :
brs ab iniinicis pro te illalis. Facit aulera apo- C < Cum jain per fortiludinem, quam a te habeo non
strnpham ad se consolando animam suam de irisli- repelli promeruerim, noli repellere sic ut de Iribu-
lia sua, sic : Dico quod Deus est susceplor meus. lalionihus quibus ab inimicis pro te afiligor, dimit-
Ergo quare tristis es 136 nnima meal et quare con- tas me trislem incedere. Dico : judica me. Et eiiam
turbas me? Noli conlristari et conturbare me. Sed judicando emitle in me, id est manifeste miitein
spera in Deo, quoniam adhuc confiteborilli, salutare me, ut plenius cognoscam, lucem tuam, id est sa-
vultus mei et Deus meus. Hoc aulem hic, ut superius pienliam luam, quae dicilur lux lua, eo quod huma-
exponitur. nam naturam sibi personaliler uniiam illuminet, et
Nolandum autem, hoc quamvis superius posiluin postea omnia ejus membra, juxla illud : < Erat btx
sit, hic eliam non superflue poni, cum ad aliud pn- vera, quae illumin.it omneni hominem venientem in
ualur, hoc eiiam ex affeclione nimia sic ingeminat. huuc mundura (Joan. 1, 9). > Et emitle veritatem
Quod enim multum desiderat, semel dixisse nsn tuam, h\ est manifeste mitle in me verilatem luam,
siifficit id est humanam naluram, ut fiam ei conformis in
IN PSALMUMXLII impassibililale el in immorlalitaie. Dicitur auiem
Titnlus quadragesimi secundi. Psalnius David, id ideo bumana natura vcriias, quod cum impassibilis
est Ecelesiae martyrum. Superius videlur egisse D 1 sit et immorlalis, penitus incommulabilis esl. Unde
Ecclesi.i martyrum , suspirans in tribulationibus, scriplumesl: < Apud qtiem non est iransmiitaiio nec
illatis ab inimicis qui exlra Ecclesiam sunt : qui vieissitudinis obumbralio (Jac. i, 17). t Bene vero
etam dixerunt bis : < Ubi est Deus luus? > (Psal. ponit emilte, quasi dicerel: Jam in me misisti lucem
xii, 11.) Hic autera Ecclesia martyrum» agit in luam, id est cognilionem el pcrspicacitatem lucis
iribulationibus falsorura fldelium posila, orans ut tuae ; sed obscura esl et quasi per speculum. Et ve-
Dei judicio causa sua a causa ipsorum discernalur, ritatem in me misisti, ut aliqiianlulum ei «im con-
scilicet ul lune manifestelur, quse potior sit, quod formis in virtutibus. 137 Sed in fuluro emitle, id
nuuc a multis ignoralur. Orat eliam ul ab eorum est ex le in me milte : ul, quae in te abscondila est,
consortio erualur post corporis dissoluiionem, quae in me plenarie fiai, in quanium possibile est, sci-
modo multa patitur per eorumdem infidelium, cui licet ut lucem illam plenarie cognoscam : in quan-
prsesentia corporum conjuncta est, iniquilatem e.'. tum mihi possibile est cognoscere, qui nunc cogno-
dolositatem. Consolatur quoque se de tribulalionibus sco ex parte. Et qui conformis plenarie non sum
snis,.nullam indehabendamessetristiliam ostcndens. veritati ttiae, plenarie, in quanlim possibile est,
81S> S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 820
liabeam in me eonformltatein veritatis, ut impassi- A rilate praestanles, per scripta sua narraverunt nobis.
bilis cxistens ct immorlalis penilus incommutabilis Et non lale quid narraverunt, quod ignorareni; sed
existam. tpus quotl operalus es in diebus eorum, quod ipsi
Et dignum estut emittas tticem et verilatem in fu- ocutis viderunl. Ne vero pularetur opus illud opera-
turo. Ipsa enim tux et verilas me deduxerunl et ad- tns fuisse in diebus non antiquorura Patrum, addit.
duxeruut. Prseposleralum est: ipsa me adduxerunt, Et, id est scilicet, in diebus anliquis operatus es qpus
id est Christus, quilux est secundum divinilatem.et istud. Bene vero apponit opus, ul innuat boc ma-
verilas secundum humanitatem, me adduxil de con- gnum quid fuisse quod cum eis fecit Deus. Illud
valie erroris in monlem sanctum tuum. Exponit eniin quori niagriuiu est, bpus et negolium vocare
autem in quem raontem, cum subjungit ei in laber- consueviraus. Exponit autem quod opus, cum arijun-
naculalua : Dico in iilum montem in quo sunl pcr- gil: hoc scilicet quod manus tua, id esl potenlia
fecli militanles libi, sciticet in alliludinem virlu- tua, genles disperdidil : Gebusaeosscilicet el Amor-
tiim, per qttam dimicant contra vilia. Et postquam rheos, et Pherescos, 138 el c*leras gerites de terra
lux et veritas adduxerunl me: deduxerunt quoque de promissionis : e( illis gemibus dispersis, in loco
bono in raelius, et perseverare fecerunt in ipso illarum planlasli eos patres. Cum dicil, plantasii,
roonle. Uoc vero quod oravit, emitle, etc, ex cerii- B I innuit, sic ibi eos posuit, ut mulliplicareniur et
tutline quam habet promitlit se adeptiirum, ut et crescerent, non ul slaiim inde discederent: a simi-
nos ad orandum invitet cxemplo sui, ut simililer litudine herbac vel arboris, quae alicubi plantalur ul
adipiscshnaur. Dico quod me adduxerunt el deduxe- ibi crescat.
runt. Et per hoc quod jam adductus sum : introibo Quoniam aulem dixerat: disperdidit, ne credc-
irf futuro,'id est admiltar ad allare Dei, \A est ad reiitur ignavia, nietus, aut negligeulia terrae disper-
inluitum et conformilatera Dominici hominis : quod sae, ad augmenlalionem polentise Dei, et ut major
altare Dei dicilur, eo quod in eo, id est.in ejus fide sil quseslio, ipsas gentes afflictione dicit expulsas,
sacrificiaomnia Deo a fidelibus offerunlnr. Alioquin sic; dico : Manus lua gentes disperdidil. Sic scilicel:
aulem irimijia essent. Et per ipsum attare, id est per Afflixisti popuios bellis et aliis mullis cladibus : ti
coiiformilatem et conluilum ejus introibo ad Deum, sic expulisti eos de lerra promissionis : Gens el po-
id est ad cognilionem et s.ublilem contemplalionein pulus, hic idem siguificant. Quod esl dicere : Multi-
(tfviuilatis. Detim dico, qui Imtificat, \A est lsetifica- moda afflictione expulisti populos illos. Dicerel ali-
bit tunc juvenlulem meam, id est qui me juvenem quis : Quare dicis quod Dei manris genies disperdidit
facit et novum, carnis sordida vetuslale dcposita, et afflixit? Noiuie ipsi patres bellis eas afflixcrunt,
vel tmlificaljam spe juvenlutem meam, id est me ju- C * et sic terram sibi acquisierunl? Ad hoc autem sc-
veuem fulurum. quitur remolio sic : Vere manus lua disperdidil.
Cum dicit introibo, innuit rem secretam, et adliuc, Non enim ipsi patres possederunl lerram promissio-
nobis incognitam esse : inlroire enim in secrela di- nis in gladio suo, id est per gladiura suum : el bra-
ciinur. Dico quod tunc iniroibo : Et ut introire me- chium suum, id est forliludo sua, non satvaviteosab
rear, hic interim, o Deus,qui es communiter pmnium ipsarum genlium bellis et insidiis : sed dexiera tua,
Deus et creator, et Deus meus prse infidelibus, cui id est prosperitas vicloriaeper le dalae; el brachium
obedio scilicet, eonfitebor tibi, id est laudabo le in, tuum, id esl fortiludo lua; elilluminalio vultustui,
chliara, id esl in mortificalioiie carnis, quando pro, id esl Iucidum consilium sapientise tuae vel gratise
ter x tribulationibus illatis morlificabilur. Tu vero, luse, salvaverunt eos. Vullus hic pro gratia pouitur,
*
animamea, quaiidoquidem pcr tribulaliones introilti-, quia in vultu saepegratia cujuslibel polest denotari:
xu&sum, quare tristis es in (ribulationibus? Et quare> Sive Dei sapienlia, id est Dei filius, vullus Dei illu-
per trisliliam conturbas me? Noli conlristari el con- minalio dicitur, eo quod per ejus visibilem hu-
turbare me: sed spera in Deo, quoniam adhuc can- manitalem mundo Patris invisibilis Deitas inno-
fitebor ilti salutare VUIIMS mei et Detts meus. Htac: . tuil, 'sicut in vuitu saepe cordis secrela digno-
atitem ut in superiori Psalino exponilur. scuiriur.
JN.PSALMUS XLIII. Et propter eprum merita non eos salvasti : sed
Psalmi hujus quadragesirai teriii titulus idem cstt quoniam complacuisii libi in eis, id est, complacuit
qui Psalmi quadragesimi primi. /n finem intei- tibi in ois salvaudis. Quod est dicere : Solo placilo
lectut, aut ad inlellectum filiit Clwre. Et exponelurr misericordiaeeos salvasti. Vel sic : Vere dextera tua
ut iUic. Est enim vox Ecclesiaeprsecipue marlyrumi et brachium el iltuminatio in eorum saluie operalse
imitanliura Cbristi passionem quae per Chore signi-- sunt. Et adeo manifesle, quod per hoc complccuisti
ficatur; et preeanlium per Chcistura liberari ab) aliis gentibus in.eis satvaiis, id est, in eorum palrum
inimicis, prsesertim in die judicii. Unde dicunt : salvatione. Quod est dicere ; Aliis quoque genlibus
J5eu»,auribut nostris audivimus. Bene ponit auri-- videnlibus le eorum salutem operari phtcuit, ut le
but notlrit. Quasi dicat: Nonper somnia audivimus,, verum Deum esse cognoscerent, ut quidam dixisse
neqtre per cogilaliones, sed auribus nostris, id eslt leguntttr : « Non est alius Deus, praeter Dominura
certissime audivimus:- Et non audivimus a qualibus-- Deum Israel (Dan.m, 17), » Dixi quod p^ .
cunque recilatoribus : Sed palres nostri, viri aucto- salvasli. Tu cs ipse qui eos salvasli, rextnm
821 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XLIH. 822
meus, id est le repulo regem meum et Detim meum, A non complebuntur, ut magis cos atlrahal; sed ideo
el non alium. Qui non solum mandasti satutes palri- non determinat qnando complebunlur, ut magis eos
bus per prophetas, sed etiam mandas per Scripiuras ad hoc invesligandum insligel : Dixi quod palres
aaltiles Jacob, id est nobis, qui sumus luctatores et nostros planlasti ct salvasli, et eorum inimicos
viliorum supplantalores. Has scilicet salutes mandas, afflixisti et expulhti, et nobis has salules maridas.
quod in te cornu, id esl per le expulsorem ventilabi- Nunc auiem, id esl in lempore pleniiudinis repulisti
mus, id est separabimus a nobis inimkos nosiros, et confudisli nos, et adco quod non egredieris, Deus,
infideles scilicet, ciim sedehimus super sedes duo- invirtutibtts noslris, id esl in exercitibus noslris.
decim, judicanles duodecim tribus Israel (Mallh. Qnod est dicere : Adeo confudisti et repulisti, quoil
xix, 23). Vel ventilabimus, id est causa erimus me- non ultra poterimus conlra hostes congregare exer-
ritis noslris, quare a nobis venlilenlur, id est sepa- cilus, in quibus egrcdiaris ad auxilium per minislc-
renlur, a similitudine palearum, quse a granis cor- riuin angelorum, sicut apud patres anliquos fuit.
nibus furcae separalae veniilunlur, id esl a venlo LegUur enim saepe quando cum hoslibus diinicare
rapiunlur. Sic el inlideles in fuluro a nobis sepa- pararenlur, auxiliatoresangelos cum eis ad praeliiim
rati, ab impelu malignorum spiriluum rapientur. processisse. Et hoc modo per ininistros suos diceba-
Et hoc mandas, quod non conlidenles in nomine B tur Deus egredi in exercitibus eorum ad auxilium.
tuo, id est in honore nominis qnod glorificamus. Vel Exercitus autem, bene virtutes dicunlur, eo quod
confidenles in nomine luo , in hoc nomine scilicet in-eis constel virtus principum praeliandi. Exponit
quod est misericors, spernemus,nullomodo timendo, vero per parles sic : Quomodo Deus eos repulit :
insurgenles m nobis, id est diabolos insurgenles ad- Dico repulisti nos sic : scilicel, repitlisli. Avertisti nos
versum nos. Et non exterius, sed in nobis, id est relrorsum, id est permisisti quosdam averti a san-
in inleriori nostro : in anima scilicel malas cogiia- clilate nostra impetu tribuhuionum, et retrorsum
-iiones suggefendo. In alia iranslatione habetur in- ire, scilicet posl inimicos noslros, ut cedendo limore
.sutgenles in nos. Et secundum hoc possimt inlelligi pcenaesequamur inimicoruni exemplum, et eis con-
vel exteriores inimici, vel interiores. Diceret ali- formemur. Et nc pularel aliqtiis quod omnes essent
quis j Dicilis quod per Deura venlilabilis inimicos aversi retrorsum, delerminat, cum suhjuhgil : Et
et Scjernelis: Nonne per vos poteritis spcrnere, con- sic riico averlisii, quod illi qui oderunt nos, inimici
',."^JMCTKIO in forliludine veslra? hoc aulem removet seilicel; diripiebant sibi, id est ad suam conformi-
•i^SK:. Vere per eum spernemus. JVonentm sperabo in tatem quosdam ex nobis, quusi dicat : Non omncs
arcu meo, et non salvabit me gladius meus. Quod est averlebant, sed partem ; a similitudine illius qui,
dicere : Non pulabimus nosjposse salvari per arc.sn» C cum non potest rem aliqiiam tolam accipere, diri-
et gladium nostrum. Per arcum denolalur occulta pit inde-sibi partem. Dico quod pennisisli nos averti,
defensio, quse consilio fil ct aslutia, ad modum 139 secundum partem deficientem. El secimdum partem
arcus, qui in occulto percutiendo hostem, percusso- non deficieiitem, sed in bono perseveranlem, dedisli
rem ab hoste defendit. Per gladium vero, quo pu- nos in polestate inimicorum, tanquam oves escarum,
gnatiir cominus el aperle, defensio aperla designa- id esl ul nos sine respectu misericordiaj occideront,
tur. Vel, per arcum, minores virtutes quae occulise sicut oves, quse ad lioc natae sunl ul ex eis escae
sunt; per gladium autem, raajores quae abscondi fiant, sine respectu misericordiae occiduntur. Et in
nequeunt, prse sui magnitudine, inletliguntur, per gentibus, id est inter genles dispersisti nos, id est
quas adversum hosles et exteriores et interiores, permisisti dispergi et exsules fieri.
fideles prseliantur. Quod est dicere : Nunquam vel Unde Dominus in Evangelio : « Si vos persccuti»
per arcum vel per gladium meum putabo me libe- fuerint in una civitate, fugite in aliam (Matth. xx,
rari posse, nisi roisericordia tua cooperante. Et 23). > Dixi quod dedisti nos lanquam oves escarum,
merito non sperabo tn arcu et gladio, sed in te : ut sine respectu aliquo pielatis interimeremur, et
Mlvasti enim, \A est salvabis, nos sicut mandas de inde non contigit aliquis fructus Ecclesise, ut ex-
affKgeniibusnos, et exterius el interius. Et odientes "emplo constantise noslrse alii converterenlur : sed
nos confudisti, id est confundes, exteriores scilicet vendidisti populum luum, nos scilicet, sinepretio, id
destruendo, interioresque invicloriosos reddendo. Et est, ita permisisli nos interfici ut similes, essemus
hoc mandas quod tota die, id est jugiter, laudabimur vendenli, et prelium inde non accipienti. Quod est
abipsis inimicis exlerioribus : in Deo existentes, id dicere : Idcirco videris populum suum permiltere
est in parlicipatione beatiltidinis Dei. Qui eliam debereinterfici ut filiosEcclesiaeper eorum conslan-
inimici dicent: < Nos insensati eorum vilam sesti- tiam parias, et hoc sit prelium morlis eorum. Sed
mabamus insaniam, et finem illorum sine honore. cum quibusdam interemplis, nulla conversio infide-
Ecce quomodo computali sunt inter filios Dei? > tium sequatur, videris vendidisse, et prelium nul-
(Sap. III, 4.) Et hoc mandas, quod confilebimur lvirnaccipere. Et si in mortc quorumdam fuil 140
tibi in saculum, id esl taudabimus le in aeter- aliqua conversio infidelium, non lamen fuit multi-
num. tudo in commulalionibus eorum, id est non sic com-
Has vero salutes sic proponit Dcum mandasse, mutasli cos ut multos filios pro eorum morte sus-
quasi in prsesenli saeculo compleri debcrent. Quaj ciperes. Nolandum vero quod quidain dati sunt iu
823 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM1NST1TUTOR1SOPP. PARS I. 824
morlera sine pretio aliquo. Quidam autem parvo A tevius est. Et hoc non per nbs, sed per te haUui-
prelio, quidam eliani magno. Sed de itts qui pro mtis. Nam non declinasti, id esl declinari non per-
magno pretlo dali sunt uon propouil, cum de eis misisli semitas nostras, id est operationes uoslras,
nihil quserendum sit. quse sunt semitae nobis ad vitam, a via tud, id est
Et posuisli nos opprobrinm vkinis twstris, ut cum a via mandatorum tuorum. Quod est riicere : Non
nos permitteres affligi vei inlcrfici, illis qui jam permisisli nos multum operari lale quid, quod ex-
vicini nostri erant exemplo nostro volentes converli traneum esseta mandalis ttiis. Ideoquemagis mirum
opprobrium essemus, ul in se verecundarentur se est, cum adeo perseveranles in bono fecisli, quare
voluisse unquam imilalores nostri fieri. Ei his qui sic repulisti el confudisti, quasi hoc male vivendo
sunl non in vicinitate, sed in circuitu nostro, id est proraeruisseraus. Quaeretaliquis : Quare dicitis
quod
in elongalione a nobis. Yel, in circuitu nostro, id est non fuislis obliti, cum non fuisset vobis causa obli-
qui circuraierunt nos, et circumvallaverunt minis et vionis ? Respondetur : Vcre iiobis fuit, quoniam hu-
iribulatioriibus, a similitudine illorum qui aliquem miliasli nos, id est tribulationibus afflixisli, id est
eircumveniunl ne evadat. Posuisii nos subsannalio- affligi permisisti. In loco afflictionis, id est in boc
nem et derisum, id est causara subsannalionis et de- inundo, in quo esllocus 141 affliclionis; in futuro
risionis. Subsannare dicimus quando quilibel ex B I enkn locus afflictionis non eril.
indignatione nimia nares corrugat. Ideoque subsan- £( adeo hurailiasli quod cooperuit nos umbra,
natio pro indignatione ponitur. Quod est dicere : exsistens causa mortis, id est omnino occupaverunl
Potuitti nos tales, contra quos ipsi indignarentur, nos tribulalionibus illi qtii emphalice dicunlur um-
el quos deriderent. Et posuisli nos in similitudinem, bra, id est umbrosi et obscuri in errore, etqui sunt
id esl in parabolam gentibus, ut, quando reum a)i- aliis causamortis, quos sibi incorporanimaio exem-
quem videbant, dicerent : Tati morle dignus es plo, suggestionibus, minis el tribulaliouibus : Di-
quali periil ille aul ille. Et posuisti nos in populis, ceret aliquis : Quare jactastis vos non fuisse oblilos,
id est iatra populos commotionemcapitis, id est cau- cutn obliti fuerilis ? Respondelur : Yere non fuimus
sam eommotioiiis capitis. Quod est dicere : Adeo obliti. Nam si obtiti sumus nomenDei nostri, non
permisisti aflligi ut inlideles populi inde caput deri- repulando eum Deura el Dominum, nos aulem ser-
sorie moverent, nos esse stultos ct insanos asse- vos et creaturara; et si obliviscendo nomen Dei no-
rentes. stri expandimus manus nottrat corporales ad Deum
Postquain exposuit quomodo Deus eos repulit, alienum, adorando eum. Vel si expaudimus manus
cxpcnit quomodo confundi permisil, sic : Quoniam noslras, id est iiilendiinus affectiones nostras ad
autera pasuisii nos opprobrium, subsannationem et C Deum alienum, ut eiiam ipsi supplicare vellcmus,
derisum, et simititudinem, et capilis commotionem, Nonne Deus requiret isla in futuro, ut ulciscatur ?
tola die, id est jugiter, est contra me; id est ante Requiret vere. Ac si dicat ; Yerum dicimus, nos
rne, in eonspcclu nieo scilicel, verecundiamea, nun- non oblitos esse perhibentes. Nani si obliti esscmus,
quani a me riiscedens. El hsec parva non est. Sed ad quid hoc menlirernur, cuin sciaraus hoc in fu-
confutio faciei mem, id est verecundia non exislens turo Deum requisiturura ? Quasi dicerent: Non dice-
inlerius a conscienlia criminis, sed exlerius in facie remus hoc, nisi verum essel. Diceret aliquis : Non
ex debililale carnis, cooperuit me, id est laiila fuit requiret, quoniam hoc ignorat. Ad hoc respondet
quod me nimis exlerius occupavit, a simililudine sic : Non ignorat hoc, Ipse enim novit universaliter
amplaevestis, quae corpus lotum coopcrit. ebscondita cordis. Sequilur aulem oratio pro positis
• Confusio dico, quaj conligit a voce exprobrantis, in aflliclione, sic: Dixi quia hiimiliasli nos, el lamen
id est inimici, milii probra raullimoda inferentis. non suinus oblili. Ergo quqniam propler le lola die,
Et obloquenlis, id est conlra me loquentis, el veri- id est assidue, morlificamur in carne; et dum morti-
talem a me prolatam ratiouibus bumanis improbare ficaraur, astimaii sumus a persecutorihus sicut oves
conaiXis. Et a facie, id est ab inslanlia, inimici. El, jn occisionis, id esl seslimati sunius occidendi siue
id est eliam, persequentis me tribulalionibus, non respectu misericordiae, sicut oves quae ad hoc nalaJ
solum exprobruntis et obloquentis hme omnia quse di- sunt ut occidanlur et comedautur; exsttrge, Do-
xiraus, venerunt super nos, id est ad oppressionem mine, id est potens appare, qui videris impolens.
nostri, nec obliti sumus te. Et hoc modo non sumus Qaare obdormis nobis, id est negligis nos? Obdor-
obliti, scilicel inique non egimus in testamento luo mire namque Dei est ipsum aliquem negligere. Ac
reliclo, id est, non male operati fuimus recedendo si dicat: Noli obdormire nobis, sed exsurge. Et hoc
a testamento luo, id est a promissione quam in ba- modo exsurge : scilicet ne repellas nos ab auxilio
ptistno libi promisimus, sub palrinorum testimonio, tuo tn finem repulsionis, id est in seternum. Et si
scilicet quod tibi soli, pompis diaboli posipositis,, modo videaris repellere, ne repellas universaliter,
obediremus. Et hoc cliam modo non sumus obliti, Dictum est et de trisiantibus, quod sequitur : Et
scilicet non recessil cor nostrum, id est voluntas cor- quare avertis faciem tuam, idestbenignitatem gratiae
dis nostri a (e, retroeundo, id est ad infidelilatern tuae? hoc modo scilicet avertis : Obliviscerisinopiat
deflectemlo. Quod est diccre : Non solum inique non nostrm, id est inopum nostrum. ht iributationis no-
egimus, sed nec etiam recedere a te voluimus, quodi strm, id esl videris oblivisci quorumdam ex nobis,
825 EXPOSITIO IN PSALMOS — PSAL. Xf.IV. 826
qui sunt iiiopes, id csi irisle.? in trihulalione sua : A eorum laus habeatur, alios ad cum laudandum el
cum sic peruiittas eos irislari unde gaudendum honorandum invilel. Inlroducitur eniin Deus Paler,
esset. Inopes aulem dictintur lideles illi qui in tri- agens ad laudem ejus et nostrae fidei inslructionem
bulatione sua trislantur, ac si se Dei ope riubitarcnt de genitura ineffabili et aeterna Filii sni. Laudans
posse liberari.Inopes enim dicuutur, qui sinc alicujus insuper eum secundum humanilaiem de innocenlia
ope sunt. Abundantes autem dicuntur, qui, etsi tri- et justilia ejus, et adliortan* eura ad praedicandura.
bulenlur, abundanlissimam laraen spem habent li- Laudal quoque eos qui in finem commulabuntur,
berandi. Ac si diceret: Noliavertere faciem, et noli id esi Ecclesiam primiiivam, quaeDei sponsa est, de
oblivisci inopum. Orat quoque prodeficieniibus, sic: perfectione virlulum: et adhortatur ipsam prirai-
noi) soltim oro pro inopibus, sed quoniam ankna livam ad audiendum el videndum, ut, sic decora fa-
noslra, id esl anima quorumdam ex nobis humiliala cia, diligalur. Et ipsius exemplo el praedicatione
est, id est dejecta el defleclibilis est a sanctitate dicit Ecclesiam de gemibus succcssuram, quaj etiaiu
sua : etjioc in pulvere, id est iu tribulaiione pulve- in finein cominutabilur.
ris sui, carnis scilicet suae, quse nihil aliud est quam EruQtavilcor meum verbum bonum. Cor hic poni-
pulvis et terra. El quoniam venler nosler, id est rie- lur pro cssentia paierna : eo quod ipsa arcana sit
bilissima pars nostra, conglulinalus esl in lerra, id B el incognita, ad similitudinem corriis,quod sccrelum
est conjunctus esl lerrenis et conformis in desiderio est et incognilum, nisi soli Deo, el illi cujtis cor est.
terrenoruin. Quod esl dicere : Quia quidam ex nobis Verbtim aulem Dei Filius, id est Dei sapienlia per
sunt ex tolo deficienles, sic nl non sint in terra siinililudinem dicitur, eo quodper ipsum incarualum
conglulinati, quidam vero sic ul sint conglutinati, divina nobis y,oluntas iniioluil, sicut cordis secreia
exsurge, Domine, id est polens appare. Et hoc per verba revelaniur. Yerbum etiam diciiur eo quod
modo scilicel exsurge : Adjuva nos sccundum illos per ipsum Deus Paler oinnia disposuil, ct ad esse
qui sunt inopes, non tamen deficienles, ut, auxilianle perducit: sicut aliquis princeps quse coinplcre in-
le, non deficiamus. Ei redimenos a defeclu, secun- lendit, verbo suo riisponit, et ejusdem vcrbi imperio
dura parlem eorum qui deficiunt. Quod est dicere: ad hoc quod dispositum est complendum sibi sub-
Mors tua sit pretium quo eruamur a defectu per ditos cogil. Cum aulem ponit, Eructati:, innttil
quem ex loto periremus. Oro, adjuva, redime. El quori illum ex secrela essentia protulil et genuit,
hoc fac non propter merita nostra, sed propler no- ante mundi principium iiieffabitlier, a similitudine
men tuum magnificandum, et a nobis, si non defe- ructatus, qui ex inlerioribus et secretis corporis
cerimus, et ab aliis, exemplo noslro ad hoc cont- partibus proferlur. Unde alibi: < Anle Luciferuiu
movenriis. C genui le (Psul. cix, 9). > Qualiler vero Pater gene-
ret, qualiterve Filius generelur, qualilcr eliam Spi-
142 IN PSALMUMXLIV. ritus sanclus procedal, investigabile nobis est et
Tilulus quadragesimi quarli. Infinem pro his qui incognitum, firmissima lamen est fide credendum.
commutabuntur,filiis Choread inletlectum, canticum Unde legitttr:« Geuerationein ejus quis enarrabit\ >
pro dileclo : Filios Cliore non hic solummodo dicit (Isa. Liu, 8.) Nullus. Bonum autem, non hic adje-
imiiatores passionis Chrisli : sed et omnes qui filii ctive, sed substantive ponilur : hoc aulem quod su-
sunt adoptivi Ecclesiae per passionem, litiilus aulein pra posilum est, eructavit, etc, sic exponilur : cor
sic exponitur :Canlicum, id est traclatus iste in qtto meunt, id est secreta essentia mea, eruciavit, id esl
continctur jucunda laus, propositum est filiis Cltore prnlulit, genuit verbum. Et non qualecunque vcr-
ad intellecittm,\A est ad hoc ut diligcnler scrutentiir bum; sed lale verbum quod est bonum consumma-
hoc canlicum quod gravissimum est, et sic ad in- tum et suinmum, ex quo bona omnia bona sunt.
tellcclum perveniant. Canlicum riico habitum et Quia vero praJterite dixeral eructavit, id est genuit,
composilum a prophela pro his qtti commutabuntur ne videretur nunc eiiam non generare, et sic in
infinem, id esl in perfectam consumnialionem, sci- . essenlia divina mutabilitas esse videretur, el non
licet de mortalilale in immortalilatera : de passibi- D perfecta selernilas (nihil enim seternum quod com-
litate in impassibilitaiem, id est pro salvandis. mulabile factum), addit : Non sic eruclavi, ut nunc
t Omnes enim resurgemus : sed non omnes immu- non eructem : Sed nunc cliam ego qui idcra sum in
labimur (/ Cor. xv, 15). > Et habilum pro dilecto, essentia cttm eo, dico opera mea regi, id cst dico
antonomaslice Christo scilicet, qui dilectus est a Deo non verbis, seri ineffabili dicere scilicet dispono, et
Patre ctEcelesia. De quo vox paterna sic intonuisse concipio opera mea per ipsum Vrirbum, quod rex
iu Evangelio perhibetur: < Hic esl Filius meus dile- omnium esl, cum idem mecum sit in essentia, et
ctus, > etc. (Matth. m, 17.) Et in Caniicis, de eo ego rex sim. Unde legitur:
sponsa Ecclesia lestatur : « Dilectus meus candi- Corde Palris genilum creat et regit omnia Verbum.
dus, >etc. (Cant. v, 10.) Bene quidem ponil pro his Non quod Pater et Spirilus non creenl et regant,
qui commulabuntur; et pro dilecto : pro, enim 143 c"m unum sint, sed quia per Verbum inefla-
causative ponitur. Quasi poneret causam eorum bililer omnia disponant, creent, et regant. M<\vi
]ui commulabunlur,etpro dilecto, idesl, ad honorem pollenter aulem est secundum Augustinum Patrcm
:orum facit hoc carlicum : ut cum hoc traclatu dicere opera regi, et Patrepi Filium qiqnere. Filii
827 8. BRUNONISCARTHUSIAN0RUM,1NSTITUT0RISOPP. PARS I. 828
nainqne dicit csse generationem palernam, per etiin A \ Deus in mlernum, ex morlali et passibili immorta-
dispositionem et conceptionem. Iem faciens et impassibilem. In hoe autem innuit,
Nori solum aulem dico, id est dispono opera mea quod qui, prout possibile fuerit, similiter speciosus
per eum : Sed etiam lingua mea, id est verbum erit, in futuro quoque benedicelur. Vel sic: Dignum
meum, est calamus meus scribm, vetocitertcribentis, esl uI accingaris. Proplerea enim ut accingaris,
per ipsam lingnam. Qttod est dicere; Per ipsum benedixit te, id est magnificavit te in innocenlia,
omnia velociler componp. Hoc aulem per siraililudi- faciendo immunem a peccato: Deus ego scilicet
ncm ponilttr. Sic.ut enim scriba per calamiim fi^u- qui Deus luus sum, secundum humanitatem, quae-
ras pbnit, sic et ipse Paier per Filium rebus formas benedictio erit in aeternum. Quoniam aulera specio-
impressit. Bene vero ponil vetociter, cum sine mora sus es, intende specie tua, id esl intensum le fac in;
suae voltintatis imperio quidquid sibi placitum est specie lua, id est in innccenlia tua : non secundum
creet. Juxta illtid : t Omnia quxcunque voluit fecit aiigmentum, sed secundum perseveranliam. InDomi-
(Psal. cxiu). > Et alibi: < Ipsc dixit et facta sunt, nico enim" homine, perfecla semper fuit a »princi-
ipse niandavii, el creata sunt (Psal. CXLVKI). > Lin- pio innoceniia. Et inlensum te fac in pulchriludine
gua quidem benepro verbo posita est, cum liiiguac lua, id esl in perfectione virlutum perseverando.'
auxilio verbum formetur. * B I et in peFfeclione bonorum operiim eundo de bono-
Oslensa Verbi sui incffabili geiiitttra, de eo secun- opere in bonum opus. Non ciiim simul omnia opera
dum humanitatem agit, laudans et adhorlans ad sua bona fecil.
praedicandum, sic : Speciosus forma, etc. Versus qui Et intendendo procede 144 prospere ad debellan-
htinc sequilur, scilicel accingere elc, sic ante dum vilia, prsedicatione lua, et ad debellanriuin
legitur : Dico eructavi verbum, et lu potentissime, id diabolum. El sic prospere : scilicet regna in fideli-
esi, (u Verbum, aequalera mecum habens divinitalis bus : debellatis viliis et diabolo, dico regna. Et hoc
potenliam, accingere gladio luo tvper femur luum : propter veritatem, id est propler prsedicaiionem-
secundum humanitalem, id est simile sis oplimo duci, quam eis facies. El propler mansueludinem, id esl
praeparanti se ad bellum, qui accingitur gladio suo quia non rehcllis, sed mansuelus eris in passione.
super femur, quo deslruat inimicum; ut similiter Juxla iltud Isaise : < Noli limere, lilia Sion, ecce
praepares te ad praedicandum, qua praedicalione vi- rex tttus venil libi niansuelus (Isa. LXII.11). > El
tia aliorum deslruas, more gladii quo corpus de- propter juslitiara tuam quam babes, ad cujus simi-
struilur. Unde Paulus : < Gladium Spiritus qtrod csi litudiuem et ipsi justi fient. Vel propter justiliam
verbum Dei (Eplus. vi, 17). > Vel sic : Accingcre quam cis dabis. Quod est dicere : Veritas tua et
gladio luo, scilicel verbo praedicationis, id esl prac-*C mansueludo cl juslilia causa erunt quare in eis rc-
para gladiurri tuum, a similitudine illius qui gla- gnabis. Dixi regna propter verilatem, et in illud re-
diutri praeparal ad bellum, dum eo accingilur. Gla- gnum deducel te, id esl dilalabit le dexlera, id est
dio dlco posilo super femur, id est super humanila- poienlia lua. Et hoc mirabiliter, id est per mirabilia
tem. Qnod est dicere : Quem ghidium non habebit quaeoperaberis. Quod est dicere : Per miracula quae
a se humaniias, sed dabitur ipsi desnper, id est poteutia lua operabitur, deduceris in regnutn.
a divinilale. Juxta illud Jacobi apostoli': < Omne Et etiam sagittm tua deducent le, id esl sententiaj
donum perfectum dcsursum est (Jacob. 1, 17). > prsedicalionis,, quae dicunlur sagitim, eo quod per
Femur pro humanilate ponitur, eo quod ex femori- eas ad modum sagiltarum corda perculies. Nam
bus htinlana gcneralio proccdal. Unde Abraham lc- sagitlae luae acula sunt, id esl penelrantes usque
gimus servuin suum dcxiram sub femorc ponere, ad cor et efficaces. Et per ipsas sagillas populi infi-
et per Deuni coeli jurarc fecisse, ne atieni sanguinis deles ab eis percussi cadent, id est morientur ttt
uxorein fllio suo addticeret (Gen. xxiv, 2) : praesi- corde inimkorum regis, id est secundum illam vo-
gnantem ex femoresuo quemdam esse nasciturum, lunlatem cordis cadent, secundum quam erunt ini-
*
qui hbrao et Deus cceli perfecte existeret. Dico mici lui regis. Quod est dicere : Secundum quod
accingere, id est prsepara te ad praedicandum : el D mati sunt, destruentur. Populi dico sub te redi-
idoneus es ad hoc. gendi, id est qui tuse ditioni subjicientur : Et hoc
Nam speciosus es formd, id est piilchriludine in- esl ac si sic poneret: Per sentenlias praedicalionis
teriori, innocenlia scilicet: prm filiis hominum, id luae, quae efficaces crunt, populi libi subjicientur,
est ante fideles, qui rationabililer se habent ut ho- et sic regnum tuum dilatabilur. Hoc aulera sequi-
mines. Quod esl dicere : Curii perfecte prae ainuibus pollenler supra posuit, cnra dixit, regna propter
innocenlibus sis innocens, idoneus es ad prsedican- veritatem. ldem enim est veritas, quod et sagitiae.
dum, qtioniam in te reprehcnsibile nihil iuvenitiir. Sed quia non posuerat, anlequam illa praedicalionis
Et necesse esl ul aci in^aris, quoniam in labiis tuis, veritas efiicax esset futura, repetil sequipotlenter
id esl perpraidicalionem quae procedet a labiis tuis, cum dicit: Sagittae tuse le deducent in regnum, ot
diffusa ett gratia, id est diflundetur gralia sancli addat acutm. Quod est dicere: Quae non erunl re-
Spirilus in genus humanum scilicet, remissio pecca- tusse, sed eflicaces. Dico quod populi sub te cadent.
toruin. Kt proplerea quia spcciosuses, el diffundetur Et post ipsi poputi erunt sedes lua, o Deus. Quod
gratia in tabiis tuis, benedixit, id est magniflcabit te esl dicere: 0 Fili, qui non simplicilcr es homo, sed"
829 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. XLIV. 850
eiiam Deus, populi ipsi erunt habitatio lua. Et noni A tore careal, assiduo exercilio limarum candidum
solum in hoc saeculo,sed e( in smculumsmculihujusi fit et nitidum.
subsecutivum. Juxta illud : Anima justi, sedes estt Nolandum autem quod myrrha, id est, incorrup-
Dei. libilitas; el casia, id est, exaliaiio in Dei praeseii-
Et postquam in eis sedebis, si aliquando distortej lia, in ftituro a domibus eburncis spirabunt. In.hac
ierinl, recedendo a subjectione lua, malc operando> autem vita, gtilla, id esl, humilitas spirabit. Si vero
el cogitando, reges eos virga, id esl corrcclione tri- ad solam animam referalur, spirabit eliam in hac
bulationum : a simiiiludine equi, qui ciim dislorlej vita incorruplibililas fidei etexallalio in virtulibus.
eal, virga perculitur, et in viani reducitur. Iloc• Ex quibus scilicet myrrha et gulta et casia, ex eis
autem exlra librum suppletur, sed ex sequeniibusi spiranlibus, in honore tito, id esl, ad hoc ut inde
habelur, cum addil : Et illa virga regni lui, id eslL boiioriHccris,non ut inde superbianl, sibi li-aecatlri-
correctio per quam reges luos fideles, id esf quii bnendo; deleclaverunl, id est delcctabunt, le filiie
subjicientur regimini luo, erit virga directionis, id[ regum, id est ipsi fidcles, qui superius dicli sunt
est virga dirigens eos, et in viam reducens. Unde, domus eburneae. Quod esl dicerc : Ex his valde dc-
Psalmista alibi : « Visilabo in virga iniquilates eo- lectaberis. Vcl sic : Ex quibus ex se spiranlibus de-
rum, >(Psat. LXXXVIII, 33.) etc. Exponit autem quo-. B lectabunt te fidcles, qui erunl secundum doclrinam
modo diriget, sic : Dico quod virga regni tui erit filiaerjgum, id esl aposlolorum , qui reges erunt
t'»'raaper quam diriges eos. Et hoc modo scilicet; Ecclesitc.Unde Aposlolus : «Filioli niei, quos ilcruin
dilexisti justitiam et odisli iniquiiatem, id est facies! parturio (Gal. m, 19); » et in Psalmo : « Et nunc,
eos per ipsam virgam diligere justitiam, et odio, reges, iiitelligite (Psal. n, 10); » filiaeregum dico :
habere iniquitaiem. Vel sic : Dixi quod populi erunt et hoc t»i honore luo, id est, sic sunl filiseregum, ut
sedes lua, et eos diriges, et ad hoc es idoneus. in hoc honorificcris ab ipsis filiabus, quod gratia
Nam dilexisti justitiam. Quod est dicere : Juslus es, lua stint filiae.Sciendum quod idco myrrha pro in-
ideoque potens eris eos dirigere. Et hoc patet ex corruplibililate ponilur, quia corpora ea inuncta
opposilo quod dilexisti justiliam, nam odisti iniqui- fiunt iiicorruplibilia. Gutla vero species esl medico-
talem. Dixi qnod dexlera tita deducet te, et populi sub rum, quae ad luinorem depellendum idonea est :
te cadenl: el erunt sedes tua, el diriges eos virga, ideo pro humililate ponilur, quae ad superbiae tu-
Cl hoc idco quia dilexisli juslitiam et odisti iniquita- morem rieprimenriumesl valiria. Casia quiriem, quia
tem. Et ut hsecomnia fiant, o Deus, lu scilicel Fili, juxla Hieronymum arbor esl in allum excrescens,
qui non solum es homo, sed et Deus : Deus tuus, pro exaltatione hic posila esl. Vel sic polesl Jegi
ego scilicet unxi te oleo tmtiiim, id est, replevi te C * versus iste : Quia dixcrat, Unxit te Deus luus oleo
gratia speciali et immunitaie peccali, per quam te Imtiiim prm consoriibus luis, videtur eos consortes
laetificaremprm consortibus, id esl anle alios fideles esse niiniis inunclos. Aliler enim male positum es-
qui sunl consories (ai, id est cohaeredesel parlici- sct, prce consortibus.Ob hoc vero quaererel aliquis:
pes sanclilatis tuse. Juxta illud Aposloli:« Haeredes Suntiie consortes aliquatenus uncli oleo lcvtiiim,id
quidem Dei, cobaeredes aulem Christi (Rom. vm, est gralia speciali? Ad hoc aulem sic rcsponriei :
17). > Unclum esse oleo dicit, a similiiudine illius Vere uncli sunl oleo; et inde hoc apparet, quoniam
qui oteo sacralo ungittir ut rex efficiatur. Sic et a veslimenlis tuis, id est, a consoriibus, qui vesli-
Christus ut rex esset oleo graliaespecialis et immu- menla dicunlur, eo quod te fide ambiunt, sicul ves-
nitaiis unctus est a Patre. Et inde videri potcst timenla corpus ambiunt, spirant myrrha, id cst,
quod unclus esl olcotmtilim. Quia 145 myrrha, id virginitas; el gutla, id esl humilitas vel casiilas; et
est incorruptihilitas posl passionera; et casia, id est casia, id est fides. Dieo quod a veslinienlis spirant
cxaltaiio ascensionis in ccelum; el gulta, id est hu- haje, scilicel a riomibuseburneis, id est a consorti-
-mililas in passione, spirabunt a veslimenlis luis. bus, qui et vestimenla dicuntur et domus ebtimese,
Pluralem ponit pro singulari, veslimeniis scilicet _ per simililuriincm uljam dicltim est. Ex qnibus, id
"
pro vestimento. Quod est dicere : Ab humanilate esl, myrrba elgulta et casia, deleclabunlte filimrB-
tua, quaedicitur vestimentum divinitatis, eo quod in gttm in honore tuo : haccnon mulanlur.
ca laleat et ei coiijungaliir, ut intra vestimenttim Myrrha quidem, quia carnem a se unciam inoor-
corpus lalet et ei conjungilur, redolehunl lidelibus rupiibilein facit, pro virginitate ponilur, per qtiam
tuis incorrupiibiliias et exaltatio post passionem, caro incorrtipta a luxuria existit. Per guttam vero,
et humililas habenda in passionc : et cxemplo tui qua veucna oinnia dcprimtinlttr, charilas inielligi-
myrrha et gulta et casia spirabunt a domibusebur- lur, per quam omnia venena vitiorum exslinguun-
neis, id est bene redolebunt tibi in (iriclibus luis, lur. Per casiam autem, quaein aquosis locis nasci-
qui dicuntur domus luae, eo quod in eis babilcs. tur, baptisma denolalur. Per baptisma vero fides,
El ebumeae, id est perfectione virtutum nitcntes per quam ad baptisma pcrvenitur, ideoque casia
ct candidae: quod contigit eis per multas anxieta- pro fide ponilur. Nolandum autem quod fideles non
lcs alqtie labores, scilicet ut nitidi sint in perfe- filios, sed filias dicit, nt eos liuinilict ne in se confi-
ctione virlulum. sicut ebur : quod cum prius ni- dant, cum debiles sinl ct fragilcs. et ad cadendtun
831 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 832?
faciles : ad modum feminini sexus, qui debilior est A dine populi. Et oblivisceredomum patris tui diaboli,
masciilino; seu etiam ul ostendat maxirao cultu prae- ne ultra velis esse domus ejus el mansio. Et hoc
dicationis eos egere : ad modum filiarum, quae ma- ponit a similituriine sponsae, qttse spooso quem dili-
jori cultti egent quam filii; el per hoc eos multum gil valde conjuncla, ejus amoris eausa populum
subditos faciat praedicalionihus 146> Qu>in eorum sunm el domum patris obliviscilur. Ostendil autem
Ciiliu valde laborant. Juxta illud Apostoli: < Obediie quae illi inde ulilitas continget, si oblivlscalur, ut
praepositis vestris, et subjacele eis. Ipsi enim per- magis eam ad hoc attrahai, sic : Et si audieris et vi-
vigilant, quasi rationem pro animabus veslris red- deriset oblila fueris : rex, id esl Sponsus luus Fi-
dituri, ul cum gaudio hoc faciant et non gemenles lius raeus, qui (e reget, concupisceldecorem tuum, id
(Hebr. xiu, 17). > Peracla admonilione, et laude esl, adamabit le propter decorem virtulum tuarura,
sponsi, ad Iaudandum et admonendum spoiisam in- adsiinilitudinemsponsae.quceprodecore suo a sponso
tendit, ut eam allentiorem ad obediendum sponso adamatur. Et vere audire debes eum, el oblivisci
reddal. Ethoc sic facil : Astiiit regina, etc. Quod sic propler eum populuni tuum, et domum patris tui,
continuat: Dico,Fili, quod adeo speciosuseris forma. quoniam ipse est Dominus Deus tuus. iEquum eniiii
Regina aulem, id est, Ecclesia priinitiva sponsata esl ut Domino ancilla, et Deo crealura sua obe-
tibi, id esl, sub malrimonio confermitatis el ftdei B E diat.
cenjuncta : quam de ancilla reginam, de serva Jibe- Annunliat quoque conversionem genlililalis, cum
ram raorle tua facies : astiiil, id esl, aslabit libi : dicit: Et adorabunt eum et filim Tyri, etc. Quod sic
parata ad obediendum; more boni servi, qui ante continuatiir : Dixi quod Filio meo aslabit regina, id
Dominum semper astat, ad iinlum eliam obedire pa- est Ecclesia primiliva, et non.solummodo haecilli
ratus.'Et hoc ipsura quod atlabit, procedel a dextris aslabit, sed adorabunl eumet, id esl etiam, filim
tuit, id est, a propitiaiione tua, nori a merilis ejtis: Tyri, id est animse gentilitalis, factse filim per fi-
dexleram pro propiliaiione ponit, quia ad Dei dex- dem. Per Tyrum vero, quia locus esl genlium, gen-
teram dicuntur concessuri, qui divina propitia- tilitas inielligitur. In Hebrsea translalione habeiur :
tione sunt in fuiuro salvandi. Dico aslabit : et adorabunt eum forlissimi Tyri, id esl, vetierabunlur
hoc in veslitu, et nontedo, sed deaurato, \A est, in eum martyres de genlibus, qui fortissimi erunt in
perfectione virtutum qua ornabitur, sicut vesliraento anguslia tribulalionum. 147 Tyrus eniin angustio
pretioso eorpus ornatur. Per aurum aulem quod interpretalur : et non adorabunt vacuse a muneri-
metallum pretiosum est el solidum, perfeclio virtu- bus ; sed in muneribus, id est, in offerendo seipsas
tum accipilur. Etnon in simplici veslilu, id est, in. munera. Juxla illud : Quisquis cogiiat quod voveat
una sola virtule, sed circumdata, id est, adornata C Domino, seipsum prseparet el voveat. Hoc enim
varietale virlutum : a simililudine sponsae, quaeva- exigilur, hoc debetur. Non solum autem pauperes
riis gemmis adornalur. de Tyro adorabunt te : sed et omnes, id est, omnis-
Notaudum autem quod ideo eam per similitudi- modi divites plebit, -id est, divites in plebeiis, id est
nem visibilium ornamentoruin laudat, ut magis ad in terrenis deprecabunlur vuttum tuum, o regina, id
virtutum perfectionem attrahat. Magis enim quaiu est, deprecaburitur Deum ut det eis vutlum similem
invisibilia, visibiliasolentexempla.provocare. Sequi- vultui tuo, scilicet pulchriludinem virtulum, ul et
lur autem laudein exhortatio, cum riicit: Audi,filia, ipsi adorare possint. Quouiam enim pulchritudo in
etc. Filiam ex affectione uimia vocat, quia eam per vultu poiiusapparere solel, vullus pro pulchritudine
lidem regenerahit. Et bene filiam feminine, quia dei ponilur. Vel vultum dicil visum inleriorem , id est
ea ul de regina ut de spoivsaagere inceperal, quodl inlellectum.perqueminlelligilurquomodositadoran-
sic conlinuat : Dico quod aslabit regina in vestitui dus Deus. Et bene vullus pro visu ponilur, cum in
deaurato. Ne- vero vestilum hunc amiltas, o filia, vullu sit visus corporeus.
Filii mei sponsa, audi vOcem Sponsi : etnon sotumi Quoniam aulem taudaverat reginam de veslitu
audilu exteriori; sed et vide, id est, intellige quaes . aureo, ne pularelur gloria decoris ejus exterius esse
n
audies, ut perficias. Yel sic :Audi, vide, cl sic inlel- in corpore, delerininal hoc sic : Dixi quod regina
lige. Nisi enim crederes, non intelligeres : Et eccei astabit in vestitu deaurato : et gloriosus vestitus iste
voxSponsi quam audies : Obliviscere.populumtuum,, non inlelligendus esl exlerius esse in corpore, sed
id est, carnales ohserventias populi lui Judaici,, omnis gloria ejus filia regis, id esl filiseFilii mei,
guse urabrse erant Novi Testamenti. Et etiam obli- quam superius reginam dixi, eril ab intus, id est,
viscere domum patris lui, id est, conversationemi ab anima, coruscans tn fimbriis aureis, id est in
diaboti, qui hucusque pater tuus exslitit. Juxta illudl perrectione charitalis, quaeper opera bona apparel.
Evangelii: < Vos ex patre diabolo eslis (Joan. vin,, Per firabrias quidem perfectio denotatur, .eo quod
44). > Domumpro conversatione ponit, eo quod ini in fine vestium supponantur. Per aurum quidem
dorao conversatio hominum est. Vel sic : Audi, filia,, charilas, quse omni alia virlule pretiqsior est, sicut
prophetala a prophetis de Sponso luo. Et audiendo) aurum cseteris melallis preliosius est. El non solun*
vide, id est inlellige. Et inlelligendo obliviscere po- gtoriam habebit infimbriis aureis, sed etiam erit etr-
ptttum tuum, id est, vitia in te existeniia quae dicun- cumamkla, id esl, ornaia varielalibus virlutum. Et,
tur populus. proplcrea quia raulla sunt, a simililu-- hoc eliam superius posilum fuit. cum dixit rirem<«?
8»3 EXPOSITIO IN PSALMOb - PSAL. XLIV 854
dala varielate; sed quia causa delerminatioiiis dixe- A . sive gentium, in qua nomcn Dei non prsedicelur.
ral omnis gloria, etc, ne in solis fimbriis crederelur Proplerea vero quia filii erunt memores prsedican-
gloriosa, hoc repetit. Vel polest hoc diversum esse, do, populi Judseorum el genlium-co»tyf(efcuii(ur libi,
sic : Di-xiquori gtoria filia regis erit ab intus, et id est, lauriabunl le crcdendo, in mternum, id esi,
etiam ipsa filia eril circumamkla, id est circum- qiiandiu mundus isie durabit, usque in smculum sm-
dala, varielaiibus, id cst variis gentibus : quae culi hiijus subsecutiviim. Potest etiam psalmus isle
ejus exeinplo credenl, el eam adornabunt ad modura legi in persona Prophetse, ul planior sil leclio, si so-
vestium, quse circumdando corpus, adornanl iilud. lummodo diiorum versuum primorum expositio mu-
Quaererelaliquis : Quomodo erit circumamicla varie- lelur. Si autem in Propheiae persona accipialur,
tatibus geniium? Ah hoc respondet sic : Ita circum- non agit de ineffabili genilura verbi.quemadmodum
amicla eril : Adducentur scHicet per docirinam Pa- in persona Patris agilur; sed in primis duobus vcr-
iriim, id est aposiolorum, regi, id est Christo Filio sibus quasi procemium facit, ut auditores atlentio-
meo, post eam reginam, alise virgines de genlibus, res reddal: proponens unde in boc opere agal; de
id est, fideles animae quse erunl incorruplse in fide, rege scilicet, id esl Christo antonomastice rege. Cui
ad modum virginum quaeincorruptse sunt in corpo- postea non adhortalive neque imperalive, sed con-
re : et ipsaevirgines non erunt alienae a conformi- B | cessive et deprecative dicit ut gladio praedicalionis
lale, elsi sint alienae in genere. Sed ips;e proximm accingatur. Non enim crealura adhortari debet
ejus exislentes in conformilate, afferentur tibi, id Crealorem, ignarus scienlem, neque Domino servus
est, ad cultura honoris lui, o Fili, per doctrinam Pa- imperare.
trum. Bene vero dicit affereniur, ut eas humiliores '$ Laudat vero post ipsum regem, Ecclesiae spon-
faciat, innuendo eas non posse.accedere per se, cum sum, ad inslruclionem nostram et conformitatem,
debiles siut in inlellectu; sed per Patrum doclrinam ut eliam nos ad ipsius laudem invitel, dignumque
afferentur, more iufirmi, qui ab aiio ferlur, cum per laude eum ostendat. Laudat quoque sponsam ejus
se non possit ire. Et hse virgines non afferentur Ecclesiam primiiivam, de anciila reginam effectam,
invilse ad le; sed afferenlur in latitia; et non in ut laude sua commoveat eam ad obediendum
parva Isetitia, sed et, id est scilicet, in exsultalione, Sponso, per quem sponsa speciosa est. Quam eliam
id est in maxima latitia. Et notandum est quod in adhorlatur ad audiendum vocem Sponsi et ei obe-
hac vila sic afferentur. In futuro autem adduceniur diendum ; filiam eam ex affeclione nimia dicendo;
a te in lemplum tui regis, in Hierusalem scilicetcce- vel sui Prophelse secundum doclrinam, vel ipsius
leslem, quse est templura et habitatio tua. "oian- Chrisli secundum regenerationem. Enunliat quoque
dum auiem sequipolienler esse idem, circumn ikta C ( prophetice gentium ad fidem adductionem, per apo-
varietalibus, et adducentur regi virgines post i w; slolorum eteorum filiorum prsedicationem. Eructa-
sed ideo repetit, ut, quoniam magis eas ad hoc H- vit cor meum verbum bonum; quod est dicere : Cor
trahit, oslendat quod ob hoc adducentur in lempli w meum disposuit loquendo proferre verbum bonura.
regis in futurum. Per hoc vero quod dicit bonum, invitat nos ad ip-
Diceret aliquis : Dicis quod afferentur regi virgi- sum vcrbum diligenler allendendutn, quia bonum
nes per doctrinam Palrum. Quod verum esse confi- est. Oslenditaulemquomodo bonum sil, cum addit:
teor, sed morluis Patribus, qui vere morieiilur, Vere bonuin eril. Nam opera mea, scilicet verbum
cum homines sint, non adduceniur aliquae virgines? meura, dico ego, id est, devoveo et consecro regt,
non enim erit qui adducat. Ad hoc autem sic re- id esl, Chrislo antonomaslice regi. Quasi dicat: De
spondet : Adduceniur ulique per filios, id est, per rege bic agam, cui hoc opus raeum dko. Et decli-
episcopos et sacerdotes, caeterosque Ecclesise pa- natur dico, non dico dicis, sed dico dicas, quod est
slores, apostolorum succcssores. Pro patribus enim devoveo et consecro. Hoc autem quod verbum istud
id est in loeo Palrum, apostolorum scilicel, nati eruclabo non a me erit, sed lingua mea erit calamus
tunt, id esl, nascenlur in fide et ofiicio prsedicandi, sctibm, id est, sancli Spiritus velociterscribentis per
filii, id est episcopi et caeteri pastores : et hoc tibi, D
' ipsura calamum. Hoc autem per simitiludinem dicit.
id est, ad opus luum ; et eos filios consiiiues princi- Sicul eniin calamus non per se, sed scriba movenle
pes super omnem terram, id est, omnem Ecclesiam, lilieras forraal; sic et lingua mea non per se, sed
quse stabilis est et solida ut terra : 148 etquse libi Spirilu saneto movente, verba formabit. Et bene
generabit fruclus, opera bona scilicel ad modum ponit vetociter scribentis. Velociternamque sine praj-
lerrae, quaefructus messiuin profert. Ita scilicel con- medilaiione per eum Spiritus sanctus loquitur, ut
stitues principes, ul quaecunque Jigaverint vel sol- in hocoslendatur verba ipsa non a seipso Propheta,
verinl super lerram , sintligala vel solula et in ccelis sed a Spirilu sancto esse : el ecce verbum quod
(Matlh. xvi, 19). lpsi vero principes conslituti, non eruclare cor meum disposuit. 0 potentissime rex,
crunl otjosi; sed memor ero nominis lui, id est ipsos Christe, accingere gladio tuo sttperfemur luum. Spe-
memores esse faciam nominis tui, ut praedicent il- ciosus enira eris forma prm filiis hominum, etc. Quse
lud in omni generalione Judseorura, el generatione amodo non mutanlur, sed ul superius ita nunc quo-
gentium, per successionem generationum. Nulla que teguntur.
enim usque ad flnem mundi generatio erit Judaeorum
«,« s. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSUTUTORIS OPP. PARSI. 83G
1N PSALMUMXLV. < quod montes, id est aposloli sublimes altitudine
A eril
Titulus quadragesimi quinli. /n finem fitiis Core, sanclhatis
s et inocenliaetransferentur a Judaeistn cot
t id esl in profunditatcm gentium, qriacdiffluae
pro arcanis Psalmus David. Psalmus iste est David, maris,
id esl Ecclesise priniitivae, quae manu forlis esl, erant * in omnia vitia quasi mare, et amaricanlcs
viriliter agens in tribulalioriibus, proposiius filiis 'Deum, idolis serviendo. Cor aulem pro profunditate
Core, id est filiisCrucifixi fide et conformilate. Fi- ponitur,
1 quia in inlerioribus est. Quasi dicat: Non
liis dico tendenlibus in finem, id est, consummatio- iin quamdain pariiculara solumraodo transferenltir,
nem veri boni et summi. Habitus isle psalmus pro sed '< usque in pleniludinemgenlium. Vel sic : Trans-
arcanit, id est contuiiu etoccasione arcanorum sci- ferentur , montes, id esl doctrinse raonlium i» cor
licet secretorum consiliorum Dei, quod videlicol maris, id est genliuro, ut non solum corporis aure,
<csecitascontigilin 149 Israel, ut pleniludogenlium sed eliam eas percipiant corde. Ne vero putarenliir
inlraret. » (Rom.xi, 25); cl quod in fuluro reliquise montes ideo transferendi esse*in gentes, utibi timide
Israel salvaefient, et quod suos permisit alfligi in lalerent, non ut eis prsedicarent, addit. Dico quod
priiniliva Ecclesia a Judaeis.Qui sui poslea couversi Iransferentur in cor maris, et ibi non talebunl, sed
siinl ;id praedicandumgentibus, ubi quoque vehe- sonuerunt, iriest aperte eis praedicabunt, ad modum
iuenler sunt tribulationihus atlriii. Quaeomnia ar-. B soni quaeres aperta est; et eorum sono, id est prae-
caua sunl, et a paucis vel a nullis cognita, quare: dicalione, turbatm sunt, id est turbabunlur; ila ad-
sinl a Deo sic dispensaia. El notanrium quod hic: versus montes, aqumeorum, id est popiiliejus maris.
introducunlur fideles primitivi, non praelerite agen- Eorum ponit pluraliter, quia mare colleciivum no-
les, dicendo se conslanies fuisse; sed promittenies; men est, et multa sighifical. Cur autem populi aquae
se conslautes fuluros in trihulalionibus, quae a Ju- dicantur,"in psalniumprimum dictum est. Vel tur-
daeis inferentur eta genlibus, inpraedicalioneaposlo- babuntur, id est lurbidaeet iulosseesse oslendentur
lorum, el hoc ad instruclioiiem aliorum filiorumi aqua eorum,, id est doctrinaeeorum quas agunt de
Core. Et melius fuiure introducunlur quam prsele- superstitiosa cultura idolorum. Quse ideo dicunlnr
rite, ut, cura se prophelicoSpiritu jara praescioscon- aqua?,quia ex eis slullos sibi acquiescenles polaiil.
slanles et inlrepidos ostenriuiit, successores filios s Quod est dicere : Aqumeorum, id est doclrinae, quae
Core ad constaiiliam exemplo sui invitent. Osten- videbantur bonseet luciriae et utiles, ad riiodtim
diint eliara prseriicatoresin tribulalionibus a Domino j aquseclarae,tmaead bihendi usus utilis est; osten-
esse laelificandoset confirmandos el adjuvandos, utt denturper sonitum eorum esse turbidac el 150
filiisCore quibus agtiiit islud idem innuant esse fu- inuliles et fcedse, ad simililudinem aquae turbidse,
lurum si non defeceriul. Dicunl quoque non esse e C qliaelutosa, fcedael inulilis est. Et momes, id esl ipsi
mirandum si conlra praedicalores in praedicatione e prsedicatores conturbati sunl, id est conturbabuntur
terra coramoveatur, ctim et contra Domini vocem n carnali limore. Homines enim sunt in foriiiudine
sil commola. Qui etiam vocemel utilitatem quseperr ejus maris, id est in forti ebulliiione tribulalionum
vocem illam couligit, ad inslriiclionem el exhorla- i- ipsius roaris. Sed tamen non deficient in conlurba-
tionem eorumdem filiorum Core exponunt. tione. Nam fluminis impetus, id est ahundantia
Deut nosler, refugium etvirtus. Quod est dicere : sancti Spirilus, tmtificat, id est lactificabit inlerius
Non in.aliquo lcrreno refugiura habetnus, sed Deus is civitatemDei. Montes scilicel, qui civitas sunt bene
nqsler, id esl ille quem uos Deum reputamus, est st virlulibus munita, flumen dicilur Spiritus sanclus,
refugiumnoslrum \a, omni necessitate.Et non quaie- ;- eo quod suos sapientia et consilio rigat cl polat, ad
cunque refugium, sed virius, id esl firmumet inexpu- u- simililudinem fluminis quod copiose rigat. Unde
gnabile. Virtus auiem per emphasiro ponitur; et et Dorainus in Evangelio: < Qui credil in me (sicut
non solum refugium ne cedainus, sed e*liarm in tri-
t- dicit propheta) > fluminade ventre ejus fluent aqnac
bulalionibut est adjutor, id est cooperalor, ul ini- i- viv«e.Hoc autem dicebat de Spirilu (Joan. vn, 38).
micos vincamus, incorponndo cos nobis. /n tribu- i- El lselilicandoin ipsis tribulationibus, sanctificavii,
lationibut dico, qua invenerunt nos. Quasi dicat::: D * id est confirmabil in constantia, ilte qui est Altissi-
Nos non guaesivimuseas, nec inveniraus raalis me- i- musel Potens, tabernaculum suum, id est civilalem
rilis nostrw, sed ipsse tribulanles Ecclesiam,volendo Jo prsedicalorumsibi militantem.
eani ex toto deslruere, inveneruntnot: et hoc nimis, s, Hoc autem dicil ad exhorlalionemfiliorum Chore
id esl non solum in ereplione rcrum noslrarum, sed iA successorum, quibus agunt, ne ideo deficiant, si iu
et in afflidione nimia carnis, ct usque ad sanguinis iis tributalionibus limeanl ex carnis fragilitate, scd
cffusionem.Et propterea quod Deus nosler est no- o- confidant se similiter esse laetificandosel confirman-
slruni refugiumel virtus et adjutor, non timebimus, is, dos. Dico Altissimussanctificavit, qui Altissimus est
dum turbabitur lerra conlra prsedicalores. Terra, a, Deus iri medio'ejus civilatis semper exislens, id est
id es.tJudaea, qusc prius fuit lerra Dei, quam exco- o- in ratione ejus nonlocaliler sed specialiter adhaerens,
luit per doclrinam prophetarum; vel quaeest terra, a, ut conslans sit. Quae ratio per similitudiricm
Id est lerrenis adhaerens,non spirilualibus. Quod est st medium dicilur, quia sicttt ^ier menstiram puncli,
dicere: Non erimus timentes, sed coiistantes in quod medium esl, tolus circulus aequaliter fit, qui
tribulationibus, quas inferet coiriurbala; ctdum hococ vix aut nuiiquatn alio modo rccle procedcrct; sic ei
837 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XLV. 858
per rationis mensuram lotus homo dirigilur, alio- A , quae utilitas per vocem illam contigil, adhorlatur
quin vero distorquerelur. Quoniam aulem Deus est exponcndo ipsam uliliiatem sic: Dixi quod Dominus
in medio ejus, non commovebiturin tribulalionibus dedit vocem, quae lamen valde uiilis fait: et si quae-
a proposilo constanlise. Et non solum sanctificabit ratis ad quid utilis fuit; venite fide, et videte inlcl-
ne cedat, sed ut vincal inimicos adjuvabit eam Deus lectu opera Domini, qua per iilam vocem posttit
mane, id est diluculo : scilicel illuminaiione consilii prodigia, id esl mirabilia, super lerram, id est super
et sapienlisesuae. Mane vero hic idem significal quod Ecclesiam, quse est tcrra ejus. Bcne vero dicil super
et diluculum, illuminationem scilicel; sed, ne vide- lerram. Nain ad similiiudinem civium supemor.im,
relur essc positum ad matiitinum lemDus designan- posuit illa opera in terra. Exponit aulemopera, sic:
duin, quod eliam alibi significat, apponil diluculum, Scilicet est auferens belta, id est inimicilias quas
ad determinandiim istud. Affinis enim esl vox isla habebant erga Deum et proximmn , male vivendo.
quaj est diluculum, secundum composilionem, huic El non in paucis genlibus: sed aufercns bella, usque
voci, quse esl ltix. Domino aulem adjuvante, contur- ad finem terrm, id est ubique lerrarum. Vel sic : El
batm sunt, id est conturbabunlur gentes bona con- non in parle tantuin auferens bclla, scd usque ad
lurbaiionc ad fidem. Et non paucaegentes, sed regna Jinem lerrse, id esl usque adeo ut finiatur in eis
inclinata sunt, id est mullae genies ad Jidem acce- B omnis lerrenitas. El hoc esl ac si riicat : Pacetu.
riendo humiliabunlur, infidelilalis suae superbia dedil lerrae suse, el erga Deum et erga proximuni,
postposita, regoa vero bene pro muliiludine ponit. quam pacem habenl cives superni. Unde angeli in
Cum enim in uno solo regno mullae genles habean- ejus nativilale cecinisse leguntur : « Gloria in altis-
tur, mullo magis in mullis mullse habenlur. Vel simis Dco, et in lerra pax hominibns, > etc (Luc.
sic : Inclinata sunt regna, id est ad lioc humiliataj n, 14.) Et ipse in Evangelio : < Pacem mcam do
sunt, ut elficiantur rcgna Dei, quae prius erant vobis, pacem relinquo vobis (Joan. xiv, 27). > Ut
servienles diabolo. Supra autem dixerat, lurbabi- autem ex toto auferantur bella, conteret, \A est
lur lerra conlra praedicatores, ne hoc mirum esse dcstruet in lerra sua, arcum, et confringet arma et
videretnr, quare Deus hoc patereiur, dicil conlra scuta, id est ex lolo deslruet. Et exponit quoniodo
ipsius Dei prscdicalioncm eliam terram esse coni- deslruet, sic : Scilicet comburet haec omnia igni, kl
molam, ideoque non esse dignum admiraiione, si est consumet Spiritu sanclo. Per arcum quidem
conlradiscipuloscommovealur. Unde ipse in Evange- desiguatur dolosiias et conlra Deum et conlra pro-
lio: <Si me persecutt sunt,el vos persequentur (Joan. ximum. Per arma vero, manifesta impitgnatio (et
xv, 20.). » Hoc autem quod conlra Deum mola est contra Deura vittiperando, et in proximum maie
terra sic dicit, quod terra lurbabitur r.onlra monles, G * tractando). Per scuium, falsis rationibus errorum
nec hoc mirandum est. Nam eliam Dominusvirtntum deferfsio. Quaeomnia destruit in suis Deus, quoniam
ccelesiium id est ille qui Dominuseslangeloruni, non aliter pax eis, plena non adesset.
hominum solummodo, dedit vocemsuam iJ est prac- Ostensa utililate vocis, adjringil etiam ipsam vo-
dicalionem;et contraeummotaesi terra, idest Judaca, cem ad ipsorum quibus agit instruclionem , ul ejus
mala commotione, dicens eum seriuciorem et pec- verbo credant. Dixi quod Dpinirius dedit vocem
calorem. Ubi vero nos habemus Dominus virlulum, hanc scificet: Vos membrajmea fuluri, vacate-a
Ilebraei habent : Adonui Sabaoth, qtioii est, Domim terrenorum solliciludinibus, el idolorum cultibtis, c'
exercituum, siiperuorum scilicel. Et exponit quo- sic videle intelleclu, quia aliter non inteliigerelis
modo dedit, sic : Dico quod Dominus viriulum dedit quoniam ego, qui vobis loquens suro liomo, Deus
vocem nobiscitm, scilicet existens, id est in nostra veslrum sum, secundum quod in Evangelio ipse ait:
humanilale. Quod esl diccre: Non secundum divi- «Egoprincipium, qui et loquor vobis(Joan vm, 25): >
nitatem dedit vocem, seri sccundum naturam lis- et ego, qui Deus sum, exaltabor in gentibm ari prse-
manam , in Hebrseohabetur Emmanuel, iri est tio- sens. Unde Aposlolus :« Cseciiascontigil in IsraeJ ex
biscttmDeus. _ parte, ul pleniludo genlium intrarel (Rom. xi, 25.)-»
Diceret aliquis : Non esl multum culpanda ter- ' Et in terra exattabor in fine mundi, id esl in Judees».
ra , si contra euin est commoda, cum nobiscum Unde propheta : < Reliquiaesalvae fienl (Isa. x* 2l;
cxisterei, id esl homo essct sicut et nos. Ad hoc au- Rom. ix, 27). » Et in Psal. xx : < ln reliquiis tuis
lem addit : Yere culpanda esl. Nam nobiscum praeparabis vultum eorum. » Qnod est ac si dicat:
151 exislens susceptornoster est, id esl medicus el Cullus meus exaltabitur ad praesens ubique gcn-
patroiius. Quod est dicere : Ideo homo faclus est, ut tium; in fuluro vero apud Judaeos. Repetil autem
raedicus nosler sit et patronus morte sua. Et ideo hoc qtiod superius dixerat: Dominus virtulum, etc.
adhuc culpanda est, quia recens Deus non esl: sed Inculcandoulipsum verbum hicposilum commendei,
Dcus Jacob : ille Deus quem coluil Jacob, selemus sic : Hanc vocem quam posui vacale, elc, bene cre-
scilicet Deus. Quaeergo major insania quam conlra dere debetis. Non est enira vox cujuscunque, sed
Deumet medicnm et palronura suum aliquem insur- ille hanc prolulit, qui est Dominus virtutum, e*
ul snpe-
g.jre? Diceret aliquis : Quid mirum si conlra ejus susceptor noster et Deus Jacob. Hoc vero
vocem est terra commota? Fuitne ad aliquid utilis rius exponitur.
vox illa?Ad hoc ergo respondcndo, ad videndum
«30 ; S. tmUNONlS CARTHUSIANORUM INSTiTUTORISOPP. PARSI. 840
IN PSALM.UMXLYI. / < Jacob dilcxi, Esau aulera odio habui (Malac. i, 3;
A
TPituIusquadragesimj, sexli. /n finem pro filiis Rom. IX, 13). »Vel aliter: Elegit specicm Jacob, id
Chore psalmus. Quoil sic exponitur : Psalmus iste est speciosum Jacob, id cst illos de genlibus qui
COinposilusesl pro liliisCbore, id est pro nlilitaie speciosi sunt minoribus, luctatores et supplanta-
filioninr«3rocifixi, tendcntium in finera, id est in tores vitiorum. Quem Jacob dilexit, id est quos
coiistiniiaationem veri boni : iiilroriuciiiitur hic apo- speciosos dilexil antc mtiiidi constitulionem, in pro-
sloli, a$»ortanies omnes filios Chore, ari laudandum videntia sua. El ideo adhuc plaudite, jubilate el
Deum«pere el affectione, et eliam voce exstilia- exsullate, quia ipse Deus ascendit ccelos, qui sim-
lioiiis. Arijungunt vero plures causas quare debeant plex homo videbalur. El hoc injubilo aposlolorum,
laudare, quia scilicet excelsus est el terrilrilis, et id est gaudcniihus nobis aposlolis interiori lselitia,
quia coeluin ascendil, el omnem mundum sibi sub- qnsejubiium dicilur. Et ipse Dominus exislens om-
fugavit. In flne auiem ostendunt quomodo subju- nium ascendil in voce lubm, id cst in alteslaiioue
gavit. angelorum voce elementari facla; quaj fuil ad mo-
152 Omnesgentes, plaudite manibut. Ac si dical: dum soni lubsemanifesta ; ideoque vox lubacdicitur,
Non soium Judsei, ut in lege veieri; sed vos omnes quia angeli dixisse leguntur : i Viri Galilsei, > etc.
•
genles, et Judaei et genliles, plaudile Deo Chrislo Q (Act. i, 11.) Ergo quia sic ascendit, el quia excel-
manibut, id est gaudetc in Deilaude bonis operibus : sus, el lerribilis et rex magnus : psatliteDeo noslro,
a simililudine illorum qui prae nimia lsctilia mani- id esl, bene operamini ad laudem ejus, quia Deus
bus plaudunl. Quoniain autem manibus operamur,, . noster est. Dico psallite. El regi noslro psallite, id
pro operibus manus ponunlur. Et non solum mani- est psallile ei quia rex nosler est. Psallite vero
bus plaudalis, sed et jubilate Deo, id esl laudalei toties repetit,ut magis exhorlclur. El non solum
Deumjubilo, id est laetilia inlcriori, quaenec litteris> quia rex noster est, id est noslrum aposlolorum.
nec syllabis exprirai potcst. El sic jubilale ul per- Sed quoniam Deus est rex omnis terrm, id esl omnis
scveretis in voce exsutlationis, id est in voce exsul- modi lerrae, psalliie ipsi. Et hoc sapienter, id est
landi enin laudando el eum prsedicando. Dicit eniini sicut psallendum est, non cum arroganlia el negli-
idera in Evangelio : < Qui me confessus fueril corami gentia. Diceret aliquis : Quare dicis quod rex est
homiuibus, coufilebor et ego eum coram Palrej omnis lerra?, cura non sit Deus nisi Judajorum? Ad
ineo (Luc. xn, 8): >Et ecce causae quare debetiss hoc vero sic addit : Bene posui omnis terrm. Non
ei plaudere, jubilare et exsultare, quoniam ipsej eninv super Judseos lantum, sed etiam regnabit Deus
Chrislus qui in passione vilis vistis est, quasi ser- super gentes. Exponit vero super quas gentes, sic :
vus : Dominus excelsus est omnium. Juxla quodI C Non aulera sicregnabit, ut niodo non regnet, sed
alibi Psalmisla : < Elcvala est magnificentia tua su- et nunc sedet in aeternum, sessurus super sedemsan-
per ccelos (Psal. >m, 2). > Et qui visus esl perter- ctam suam, 153 'd esl super eos de gentibus sedet,
rilus, lerribilis erit injuslis in fuluro. Unde beatus3 qui sunt sedes sancla sua, ul eos dirigat de bono in
Gregorius: < Et placidus justis, et terribilis appa- melius. Unde Propheta : i Regni ejus non erit
rebil injustis. >#Et Aposlolus : < Horrendum estt finis (Mkh. iv, 7; Luc. i,33). > Qusereret aliquis :
incidere in manus Dej vivenlis (Hebr. x, 31): >etl Quomodosibi regnuin in genlibus paravil? Ad quod
qui visus esl el impolens, rex magnut ett. El verei sic respondet, quod prtnctpes populorum, id est
magnus. Nam rex est super omnem,terram. UndeJ reges, duces, et cseteri congregatisunt ad fidem; non
nlibi: < Ego constilutus sum rexab eo (Ptal. n, 6). >• cum recenli Deo, sed cum Deo Abraham, id est cum
Et in hoc apparel eum magtium regem et Deumi Deo aeterno, quem coluit Abraham, vivendo bene,
esse, qui nobis quoque servis suis tubjecit populos s non dissenliendo ab eo, vivendo perverse. Et per
Judaeorum; fideles scilicel el genles misil sub pedi- principes simt eongregati minores. Possel eliam
but notlrit, id est mullum nobis subjeeit; a simili- quceri: Suntne per liberum arbilrium congregati?
liludine illius qui subjicilur pedibus alicnjus. Quod1 Respondetur: Nequaquam. Sed per nos qui sumus
est dkere : Credituros ex Judseis el gentibus, regi-- " dii terrm, id est Ecclesiae,quse Dei terra est; vel dii
mini nostrosubdidit; et in hoc apparel qtiod mutto> terrse, id estdeificali ex terrenis, quod prius eramus.
magts ipsi subditi sunt. Hoc autem quod genless Quoniam dii terrae, nos scilicet, fortes in conslanlia
nobis subjecil, non contigil ex earum meritis, sedi prsedicationis, vehementer elevati sunt in polcnlia
ipse elegit nobit hareditatem tuam, id est exelec- miracuiorum, < Domino cooperanle, et sermonem
tione raisericordisesuse subjecit nobis gentes, qusc J confirmante sequentibus signis (Marc. xvi, 20). >Et
sutit Iiaeredilasejus quam per nos excolit. Quoniam ) per pracdicationemet miracula illorum deorum con-
autem non omnes sunt liaereditasejus, exponil quarai gregati sunt principes populorum. Dii quidem apo-
hajreditaleiJi elegil. Sic sctlicet elegil tpectem Jacob,, stoli bene dicuntur, eo quod dii filii sunt spiriluales :
id esL speciositatem gentium, figuralam pcr Jacob. et in sanclitale viiae prout possibile fuit, Chrislo,
Per Jacoh enim, qui benedictionem majori fratrii qui Deus esl, exstitere conformes : et in ccelis quo-
subripuil, genles prajfiguralaesuul, quse in tocumi que post carnis absolutionem, ejus sunt gloriae
Judscorum erant snccessurae. Quem Jacob dilexit( parlicipes. Unde per Psalmistam dicilur: Ego dixi -
Dominus, Esau neglccto, de quo scriptum est : Dii eslis (Psat. LXXXI, O).
811 EXPOSITIO IN PSALMOS. ~ P5AL. XLVII. 842
IN PSALMUMXLYII. / omni virtute confirmat. Quori esl riiccre : Non so-
A
Tiliilus (|iiadragcsimi seplimi : Psalmus cantici, lum per gloriosara civitalis suse fundalionem, Do-
filiorum Core tccunda Sabbali. Qttod sic exponilur : minusesse magnus et liiudabilisapparebit; sed etiam
Psatmus, id est traclalus iste est psalmus cantici, per admirabilem domorum civilatis cjusdem firmi-
id cst iractalus laetitiae, contincns fundationein tatem eum Dominum esse conslabil. Vtrisic : A quo-
Ecclesiae.Ilnde riebet haberi laeliliaab omnibus fidc- ciinque non cognoscetur Dcus; in domibus ejtis
libus. Vel psalmus lxlititc, id est ostendcns in civitatis cognosccturesse Dcus, in fidclibus scilicet.
quanta laetitia fueril Ecclesia in ipsius fundalione. Et cognoscetur cum suscipiet eam civilatcm ad con-
ln lioc psalmo iniroducunlur filii Core : apostoli scrvanduin, in tribulaiionibus ne deficiat: a simili-
scilicet agentes de hoc quori significalum cst, per liidine palroni, qui oppressum ab aliquo suscipit ut
boc quod contigit in secunda Sabbati, id est de prategat. Quoniam vero dixcrat magnum esseDomi-
re prscsignalapcr firmamcntum quod crcalum est a num et lautlabilcm tn ciritate, possei quseri - Quaro
Deo in sccunda Sabbati, qncm Lalini dicunl diem tauriabilis est in civilate? Ad lioc aulem respondct,
Lunae, Hebraci vero, riies a Sabbalo computanles, inicrponendo causam quare magnus et ittudcbilis
secunda Sabhati dicunt. Per firmamenluin nanique vidcre dcbeat in civitate, sic : Yere magnus ct Itiu-
quori a Deofactum est sccunda Sabbati, posl lucis B I dabilis esl in civitale : nam illa civilas Regis magni,
crcalioucm, pntliguratum est Ecclesiae fundamen- Domini Jesu scilicet, fundatur ab ipso Rcge, id est
tiim; (juodcontigit pos.l liiciilenlam Christi resur- firma conslituiltir : et hoc cum exsultatione nnhersm
rectionem, quse rcsurrcclio est nostri intcllectus lerrcc, id est sic fundatur quod omncs popuii et
illumiualio. Unde eliam tolum lempus a resurre- gcntilcs ct Judaei cxsultaul in ejus fundalione. Et
clione Clirisli usque ad finem mundi ab Augustino quia possent inlelligi cxsullare sicut non essenl in
secunda Sabbali vocalur : eo quod per lotum icinpus illa civitate, oslcndit ex eis uirisque eam constitui,
illud a Deo Ecclesia fundamr de gcncralionc in cum addil: El ipsa civitas cst'tnont Sion : et latera
gcuerationem : sicut in secunda Sabbali accipiraus ttquitonis, id cst conslituitur cx moiite Sion, et ex
firmainenli fuisse conslitutionein. Quoejure Ecclesix lalcribus aquilonis, id esl cx Judseis et genlibus.
firmanicntum appellalur, eo qttod in virtuluin per- Mont vcro Sion Judscbruin plebs riieilur : non quod
fcctione firmalur. De qua Doniiuus Petro in Evau- in virtutibus esset sublimis, sed quanlum ad Dei
gelio dixisse legilur : « Superlianc petram aediDcabo cullum quem exercebat, et eum cxercenrio Deum
Ecclesiain meam, cl portoe inferi non prsevalebunt ctntemplabalur, quo cultu gcnlium infidelilas care-
adversus cain (Matih. xvi, 18). » De bac aulem bat. Laiera quidem aqititonis, id esl diaboli gens
Ecclesise fuiulalione in iioc psalino apostoli agunt, C ^ dicitur : co quod ejus diaboli salcllitcs exislenlcs,
dicendo quaula exsulialione omnium genlitiin sit etim sempcr diicem habcbaut : a siinilitudinc clien-
facta ex Judseisel gcnlibus : ct quam coustans sit ne luin, cui ciim Dominisui latus includanl eum se-
aliquo modomelu lerrcnorum principuni deficiat,sed quetuio, ejus latera dicuntur, id cst, conslipatores
exemploconslanliaectadmiralione suaegloriosaefun- laierum ejus. Aquilo vcro riialioltisriicitur,'eo quod
dationis eos ad sui coiiforuiilatcm aitrahat. Et qnia cum a fervore charitatis divinse frigidus sit, alios
talis ab co fundata esl,ostendit DominumChrisltim sibi conscntientes in hoc frigidos facit, el sic ab
maguum in hoc videri ct laudabilcm, ul audilores in opere bono steriles : ad modiim aqtiilonis, qui, cum
laudem sui alliciat. D.J cnjus fuiulalionc cives qui in frigidus ventus sit, lcrrara frigidam facienrio strin-
ca suntex Judscisel gentibusjubcl laelari: gcnlcsque git, et a gencralione flortitu detinet.
qtise imp rfectiores sunt, fideles rio Judseis petfec- Unde in Canlicis sponsus : « Surge, aquilo, ct
liores irailari:et, ut lanlummodobonosscmulenlur, a vcni, auster, etc. (Can(. iv, 10). » Quoniam aulem
falsis praedicatoribuscavere horlatur. Agit autem dixeral : Cum snscipiet eam civilatein in tribulaiio-
ideo de bae Ecclcsise gloriosa fuiiilalione, ut eos qui nibus ul conservet, posset quaeri : Quare ergo est
nonduni cives ejus sunt, ad cain invilet accedere; civiiali ncccssarium ui eam suscipiat? Ad quam in-
I^
faclosqiiejam civessicaduiuncal in ea persevcrarc: lerrogaiionem sic respondct : Ideo necessarium est
Magnus Dominus Jesus. Non dico qoanliim ari iit suscipiat, quoniam ecce ad prsesens reges lerreni
corporis niagniltidinem, sed qtianluro ad potentiac congrcgali sttnt, id cst coiigregabuntur. Et expo-
sublimilalcm. Et laudabilis, id est, dignus laude. Et nil quomodo congregabuntur, cum addit scilieet :
boc nimis, id est, super humauam facultalcm in Convcnerunt, id est convcnient tn. unttm maliliae
civilate Dei nostri : ejus Cbristi scilicel in monte affcclum, ut ipsam civilalem pcrscquantur; et ipsi
stincto ejus. Quod est diccre : Dominus Jesus qui qui ad hoc coiivcnicnl vklentes cam sic esse fun-
154 inagnus et laudabilis apparet in fundalione dalam, scilicel ex nionte Sion, el lalcribus aqui-
civilatis suse, id est ecclesisc,quaeesl mons sanclus lonis, et cuin exsulialione universm lerrm; et Domi-
ejus.idesl in virtulibus excclsa facla ad moduni niim ejus essc magnum cl laudabilem admirati sunt,
montis : ipse Jesus non solum videbilur esse Domi- id est adinirabuntur ejtis lirmilalcm et conslnnliain;
nus, sed et Deus esse cognoscelur in domibus ejus ct admirando conturbati sunl, id esl conturbabunliir
civilalis, id est in consideratione fidelium qui sunt bona conlurbatione, dolqprio quia eam persecuti
domus ejus civitalis : qnos ipsc inhabilat, et in fucrint, ct conlurbali commoti sunt, ii cst comino-
PAmoL. CLII. 27
CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OFP. PARS I. 844
»5431 3. BRUNONIS
ad de ad A enm fundalione mansura »'nmternum. Possel quseri •
vebuntur de infidelilate fidera, pravilate
: et non parum conturbabuntur, sed usque Qtiibus ministris? Respondetur : per nos virielicet
justiliam sic : Quia in prirais suscepimus misericor-
adeo quod (remor apprehendit, id est apprehendet fundavit,
Deus Christe, idest Spirilum paracle-
ess : tantus videlicet timor, qui eliam tremore cor- diam luam, o
Bene quidem ponit, apprehendet, tum, per cujus donum hominis misertus cs, ideoque
poris ostendatur.
evadere mortem misericordia dicitur : et hoc tn medio templi tui, id
ipsi niienttir, instigante diabolo
fruslra : nam adeo persequelur eos, quod eliam est in manifeslalione lempli lui.'
a sirailitudine illius qui, cum nititur Quouiam autem ea quae in medio ponunliir mani-
comprchendet; ad quid festa sunt, medium pro manifestalioneponitur. Quod
evadere.comprehenditur. Ostendil autcm
commovebunlur pcr conturbationem, sic: Dixi quod est dicere : Adeo suscepimus Spiritum sanctum,
tremor apprehendeleos: et t&t,id est in illo tremore quod ejus per nos in miraculis gralia cooperantc
non infructuosi dolores, 155 sed ut parturienlis, manifestelur per hoc nosesse teraplum luum. Elper
id est Similes doloribus parturientis, quae ad hoc nos justos faclos, o Deus Chrisle, secundum nomeh
dolorera paliuir ul post pariat. Quod est dicere: Ex tuum, id est secundum mensuram nominis lui : sic
doloribus hujus treraoris sequelur parlus sanctilalis el, id esl etiam, laus lua est magna, scilicel usque
et bonas*operationts. I in fines terrm dilalata est. Quod est dicere : Adeo
B
Ne vero pularentur per Iibemm arbitrium esse dilatavimus laudem luara, ut ubique terrarum divul-
conturbandi et commovendi, addit : Et hoc quod getur, sicul hoc nomen quod est Deus, vel aliud
conturbabunlur non erit ex eis; sed lu, Deus Chri- sequipollens lmic nomini, divulgalur in orani loco
.
ste, in Spirilu sanclo vehementi ad lioc, id est forti• lerrarum. Sicut apud Hebraeos hoc nomen qnod est
et efficaci, conleres, id ex toto in eis destrues, na- Hel; apud Grsecosvero @ebi,et apud cseleras gentes
ves Tharsis, id est discursus et solliciludines explo- alias nomina hujusmodi. Quoniam autem posset ih
rationis, gaudii mundani scilicet. Quod est dicere : omni regione divulgari laus Dei, et in unaquaquc in
deslrues hoc in eis, ne sint diseurrentes et solliciti• paucis, ne pauci viderentur esse, addil: El non apud
in explorando , quo modo in mundanis gaudere! paucos latis tua divulgalur, sed dextera tua, id est
: De- polentia tua, vel pielas tua ptena esl jusiitia, id est
queaul. Quod est sequipollens ac si poneret
strues in eis sollicitudinem terrenorum, ne in eis> justis. Quod est ac si diccrel : Non sunt pauci jusii
gaudere quaerant, et sic suis faciet esse conformes. quos pielas et 156 potenlia tua per nos acquisi-
Solliciludines vero naves dicuntur, eo quod per eas> vit, sed multi. Omninoque plenus eis es, et cif-
Cbgitando discurrimus, sicut navibus per marei { cumdatus, a simitiludine manus, quae cutn mulla
discurritur. Tharsis quidem ioterpretalur exploralio»^ teneat plena est ipsis el referla. Dexlera vero po-
gaudii. Secundum Remigium verb apud Hebracos 5 nitur pro potentia, eo quod in dexiera potior virlus
interpretatur mare, secundum quod sic exponilur. sit et potentia quam in sinistra. Ponitur quoque
Conleres naves Tharsis, sciiicet destrues in malo,> pro pielate, eo quod per eam fabenli subvenit, sicoi
sedifiealurus in bona: ipsos reges qui dicuntur navess dextera cujuslibet labenti sajpius auxilium porrigit.
maris, id est bujus mundi, eo quod ad similitudinemi Hoc autem quod dicit per se Dei laudem divulga-
navium, quae deferunl homines per mare, deferantt tam esse, non dicit ex superbise tumore, sed ex
ipsi quoque subdilos imperii sui regiraine. Mundus5 gratiarum aclione. Adhortalur aulera hujus civi-
autem mare dicitur, eo quod ad modum maris lur- taliscives, ul Dei judiciis laclenttir : cognoscendo
bine tribulalionum uberrimo conturbatur. Cum veroo ea esse justa, non de eis murmurantes , sic : Ergo
dicrt, ticut audivimus, elcM ostendit verum fuissee quoniam a Deo firmiter Dei civilas est fundala, lali-
prophelarum dc Ecclesiai fundalione testimonium,> que regi subjecta, vos cives ejus Jajlamini ad ejus
cum in ea penitus qu;e ab eis praedicta sunt videan- laudem, scilicet tmtetur mons Sion, id est cotleclto
tur esse completa : ut per hoc innuat Ecclesise fun- fidelium de Judaeis : et exsultent fiiia Judm, id esl
rjamentum haudqtiaquam esse vile quidlibet et ab-• fidetes de genlibus, quos peperit in fide Juda, id est
j.
jeclum, cum tantorum virorum antiqnissima fuerit' confessio prsedicalorum primilivae Ecclesiae de Ju-
aucloritale conflrmalnm. Quod sicconlinualur: Ergoo daeis. Quod est dicere : quos acquisierunt Deo prae-
quia sic est fundata Ecclesia ex ulroque populo, utit dicationis suaj confessione, ideoque dicunlur eortira
supra diximus; et adco constans, ut non solum nonn filiac; et bene filim dicunlur, non filii, eo quod in
cedat, sed etiam snperet, sicut a prophetls fueratt virtutibus speciosissimi sunt. Species enim major
praedictum; revera alfirmare possumus quod, st'ca( ( inesse solet filiabus quam filiit. Juda vero confessio
audivimus auditu inlelligentiae in libris prophelarum, , interpretatur. Vel filise luae, rd est primitivae Eccle-
sic vidimus completum in civitate Domini virlutum , siae, quse fuit de tribu Juda. Dico tmtentur el exsv.l-
id est exerciluum supernorum scilicet in civitate Dei >t tent : et lioc propter judicia tua, Domine : quia lu
notlri, id est Christi, non in civitale alterius Domini ii judicasli Ecclesiam ex Judaeis et gentibus consti
virtutum : dico cum nullus alius sil prseter eum Do- i- luere. Exhortatur quoque filias Judse nt imilari
minus in Ecclesia vidclicet. Exponit autem quid sitit studeant Omnimode fideles perfecios de Judaeis, id
in ea completum, sic : Hoc scilicel vidimus comple- J- est praedicatores qui perfecliores sunt, cum Jongius
tum in chitale Domini virtulum, quod Deus [undavit it unius Dei nolitiam habuerint.
8ir; EXPOSJTIO IN PSALMOS. - PSAL XLYIII. Srti
Dixi vobis, o fiiioeJtidoe, exsutlelis ; boc etiam A £ divilcs cl pauperes ab iniquitate : ab hac scilicct no
arimonco: circumdate Sion, id esl imitamini pcrfe- confidant in virlule sua, et ne gloricntur in muUiti:-
clos rie Judeaeis,'investigando eorum sanciiialem ; riine diviliarum suartim; oslendcndo solam iniquilr-
a simililudine alicujus, qui aliqtiem circumdat, et lcm causam esse quare in iuiuro limcantet dam-
circa cum vcrsatur, ul ejus aclus inspiciat : et ut nentur, sic ut niinquam rcdimanlur; et ul magis eos
perfccte imitemini, compleclimini,\A est riiligileeam. ab iniquitale revocenl, juslos non esse redimendos
Quoniam diligemium estcomplecli, ponit complecli aflirtnant. Ut autem ad banc inslruclionem eos qui-
pro diligere. Exponit perparles quomodo imilentur, bas ioquuiilur rcddant altentos, adhorlanlur cos aJ
cum addit : Dico circumdate Sion, \A esl imitamini : audiendum, sic ut percipiant, promitlendo se sa-
hoc modo scilicet : Narrate aliis in turribus ejus, id pientiam loculuros , et non impracmcditaic; quani
est in conformitatc prajdicatorum ejus primitivaj etiam nona se habebunt, sed a magistra Veritale
Ecclesiac; qui dicuntur turres, eo quod incxpugna- interius ipsis praesisiCrtle.
biles sunt a viliis, Ecclesiamque sanclitatis a forti- Audiie auribus cOrdishmc qusevobisdiclurus sum,
ludine ad modum lurrium munientes. Et r.on solum o omnes gentes, id est onines fidelesdc gentibus : et
in narralione imitamini, sed, ut in virtule eam Sion vos fideles de Judaeisqui habitaiis orbem, id est qui
imileniini, ponile corda veslra, id cst consideratio- j] T non mobiles el Iiorarii estis in orbe, iri est in pcr-
nem cordium veslrorum in virtute ejus, id cst con- fjctione virtulum ; sed habitanlcs et immobiles per-
siderate quantam babeat virtulem, ut el vos in vir- cipite hajc auribus, id esl, sic atidile hscc exteriori
tute.-ipsi conformemini. Virlulem dicit, vel vim auditu, ut etiain corde percipiatis. Orbem , qitori
constanliae ejtis , vel charitalem quam habcl erga idem esl quod et rotundilas, pro perfectione ponit.
Dcum et proximum ; quae anlonomastice riicilur Quia sicut corpor'bus rulundis sordcs adhacrere nc-
virius, eo quod aliis virtutibus exccllenlior sil. Dixi: queunt, sic nec vilia adhxrere possunt in virlutc
narrale in conformitale turriiim; ne vcro seduca- perfectis. Non aulcm solnmmodo Judaeos ideo or-
mini a falsis apostolis,, « qui veniunt ad vos in bcm inhabilare dicit, id est perfectionem , quod
vestimentis ovium, inlrinsecus autem sunt lupi ra- etiam multi de gentibus non inhabitassenl, et adiiuc
paces (Jl/ai(/i. vn, 13), > dislribuile, id esl seque- inliabitent; sed quia quidam ex Judaeis in primitiva
sirale domos ejus Sion, iriesl lurres, ab illis pseudo- Ecclesia perfecliores aliis exstiterunl, dixit univer-
aposlolis. Quod est dicere : Discrelionem babcte saliler : aadile, omnes gentes, et omiies 7«/ httbiialis
inter pseudoapostolos et lurres, ut sic enarretis in orbem. Hoc autem exponit per partes, sic : scilicct
conformilale lurrium in progenie altera sticccssura, audite baec, non solum perfecti, sed eiquiqtte lerri-
non solum in hac pracsenti. Vcl sic : Enarreiis non C * genm, et quique ftlii hominum, id est et omncs lerre-
solum in persona vestra, sed etiam in, id esl per, nis adhuc inhsercntes, qui imperfecli eslis : et filii
progeniem alleram successuram. Quod est ac si hominum , id esl ratione ulcnles ut homincs, qui
dicat : Si conformaremini pseudoapostolis , non perfecli cstis; et non solummodo diviles aul paupe-
essenl auctorizabiles enarrationcs vcstrae, neque res, sed et hoe audiat dives, el hoc audiat pauper :
recitarcntur de gencrationc in generationem ; scd in unum concordiae eundo, id non remisse uiius, et
couformamini lurribus, et hoc quod enarrabitis au- iiitentc alius, sed ambo inlente. Dives quidem au-
clorizabileerit. Enarrabitetiam aliis allera generalio, diat, ut discat in divitiis non gloriari, cum osten-
successura, et hoc enarrelisper progeniem alterara, dero eas damnalionem operari, plus quam saluiem.
id est, hoc enarratura a vobis enarret progeniesi Pauper autcm, ut baeccadem intendendo, de pauper-
altcra. Quoniam hic, id est in Ecclesia, esl Deus; et; late consolelur, divitias spernendo. Reddil aiitcm
non alienus, sed Deus nosier Christus; usque in, eos ad audicndum intentos, sic : Dixi, audite, et ati-
aternum, id est quandiu mundiis isle riurabil; elI dicndus sum. Non enim varia loquaret intitilia, scri
usque in smculumsmculi hujus subsecutivum , nun- os meum loquelur sapientiam, id csl tale qnid quod
quam dimissurus eam. El non sic est in ca, ul nihilI , ad sapientem vilam perlinebit : et boc non imprac-
ibi operetur; sed ipse idem Detis noslcr reget nos, ineditatc loquar, sed meditatio corclis mei proferet
ne a via sua distorqueamur 157 usque in sscctila ( prudentiant, id est sapientiam. Benc quidem poni(;,
seinpitcrna : hoc aulem dicit ut infidelcs essc filios. humiliando se , non ego loquar, scd os meum lo-
Ecclesia?plus invitet. quetur : nam si poneret etjo loquar, possct vidcri
1N PSALMUMXLVHL qtiod de se illud haberet. Cum aulem ponit, 05nietim
Titulus quadragesimi octavi. In fincm filiis Core. toquetur, innuit quod non a se erit, sed os suum so-
Psalmus David, quod sic exponilur :, Psalmus iste. lummodo hujuscc locutionis erit instrumcntum ;
est David prophetsc vel apostolorum. David dico lo- quori plane in sequenlibus oslcndit, scilicet quod
queniis fiiiis Core, til nilantur esse filii usque in! non erit a se, sic : Dico quod os meum loquelur sa-
Jinem (iliationis, id cst in quanlum esse qiieunt filii. pienliam : quam sciatis a me non esse, ut eam aucto-
Quod est diccre ut sint lilii in pcrseveranliam ctt rizabiliorem habealis; scd a magistra Veritate inte-
perfeclioncm. Inlcnriunl autem in hoc psalmo apo-- rius mihi prsesidente, et a sanclo Spirilu. Ego
stoli vel prophetse rcvocare omnes filios Core, ci in1 namque inclinabo aurem meam in parabolam , a
Jud.eis ct in gonlibus, ct perfcclos et inipcrfeclos, ell similitudiiic boni servi, qui ad audienda diligenlcr
S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 848
S47
verba Domini, aurem inclinal. lnclinabo ego, id est A & bit me si timuero, lamen hac ego careo; sed hanc
iJ.
affectabo aurem corriis in parabolam, id esl ad opus illi habenl qui confidunl in viriule sua inleriori,
audiendac interius, ab illa magislra Veri- est qui sine Dei gralia sanctitatem suam, quac ncc
parabolae
laie : et postquam inclinaia aure didicero, aperiam, eliam sanctitas est riicenda, ad salulem suam suffi-
id cst manifesle oslendam propositionemmeam, 158 cere credunt. De quibus alibi Psalmista : « Gigas
id estparabolam, non soluiu ore, sed in psalterio, iri non salvabitur in mullitudine virtutis suac (Psai.
est bona operatione. Quod esl dicere : Non tanturii xxxn, 1G). » Et illi habenl iniquitatem qui glorian-
oslendam vocc, sed el bona operatione; quse oslen- lur noii in Deo, seriin mnllitudihe divitiarum suarum,
sio per operalionem multo cffieacior cst, quam pcr ponendo in eis spem quasi vera bona el summa
vocem solam. essenl Quos confidenles et glorianles quod luijus-
Quoniam vcro psallerium esl quoddam'instru- modi suut, frater non redimit, id cst Chrislus, qui
menluin musicum, pcr quod canlilena exprimitur fratcr est omnium bonortim, qttia parlicipes crunt
manuuni, pro bona opera- beatiludinis ejus. Undeposl rcsurrectionein rie apo-
operatione psalterium
tione ponilur. Parabolam vero dicit hanc quam fa- stolis dixit : < lte, nuntialc fralribus meis , clc.
clurus est instructionem, eo quod non fiat apertis (Matlh. xxvin, 10);» El alibi:« Qiiieunque feccritvo-
verbis, sed qnasi per qtiasdarn simililudines : cum g| lunlatem Patris mei, ipse meiis frater,» etc. (Mutih.
dicere : Cmn frater pro omnibtis
ponil calcaneum pro slalu, et cum dicit, t compa- xti, 50). Quod est
ralus est jumenlis (Psat. XLVIH,15), » elc, lurjus- passus sit, ut omnes redimal passione sua, quanium
niodi : quoc eliam parabola proposilio dicilur, coi ad suam piclalem : lamen non redimil cos quos
quod ad correclionem aliorum proponalur : cl quo- supra dixi, quantum ad eorum iniqiutalem ; quia
niam ex hujusmodi loculionibus, cum obscurse sint,, nolenles ei conformari repellunt a se rcdemptionem.
redimet eos liomo,
qusestioncs soleant generari, facta cxhortalione! Et cum non redimantur a fralre,
? Ne-
incipit hoc quod promisil, sic : Dixi, audile, boc id est Adam vettts homo, cui sunt conformes
scilicet: Cur timeboin die mata? Quod est ac sidicat: : quaquam. Vel sic : Fraler homo non redimil cos
Bealus ille qui non timebit in die mala, id.est ini hic, id est Christus qui fraler nosler esi, secun-
die judicii; quaeerit dies mala, qtianlum ad impios : dum quod homo, non redimit eos hic morte sua
dies scilicel calainitalis et miserise. Quia, si fueritt ab injustilia eortim. Rcdimet ergo eos in futuro?
IMdie mala ul limeani damnalionem, cur timebo?' 159 Minime. Et hoc est quod ritcit: vere non redi-
id est quae causa erit hujus limoris? Hanc auteni1 mel; nam non dabit ille fraler Deo plucctiionem
timerei suam, id est placationera eorum in futuro. Quod cst
quaeslionem non in se assumit, eo quori se
dubitel, cum limoris hujus causa careat; sed ut iu1 C dicere : Non faciet pro eis orationem Deo Patri, pcr
sui iransfiguralione hanc quacslionem propositam1 quam ejus iram placet quam Iiahet conira eos. V.t
ad ulilitatem audienlium solvat, et doceat eos ab} hic non dabil eis pretium redemptionis animm sum,
iniquitale cavere, sic: Dixi, cur timebo : quod sics id esl eorum. Quod est dicere : Mors ejus quse pre-
solvo : ldeo limebo in die mala, si limuer» quodi liura est redempiionis animae jusiorum, non erit
1
iniquitas circumdabit me, id est muUum occupabit pretium redemptionis auimtB injustorum ; quia
me. Quod est dicere : Quia conscius ero, si limuero,> confidunl el glorianlur, ut supra riixim;is. Et quia
mihi mullam iniquilalem inesse. Iniquilas riico cat- ille confidens el glorians non redimetur a fralre ,
eanei mei, id est procedens ex affcclioite mea, quam' tttborabit ille miser , in mtermtm cruciahdiis i:i
scilicel in affectione gesserim. Affeclionem veroJ ftilnro.
caicaneura riicit; quori per eam animus cogitamlo3 El prius bic adhuc, id est aliquanttiltim non riiu
graditur, sicut a corpore calcaneo itur. Vel sic : vivet prospere, vita ducente etim in finem, id esl
Iniquitas, dico, prostralrix calcaneimei, idesl destrti- in vitam illam aelernajn. Juxta illud Salomonis :
ctrixstalus sanctitatis mese; quse scilicct nunquami « Prosperilas slullorum des ruclio est illoruni
alio modo me tunc circumdabil, nisi liic sanclilaiiss (Prov. I, 52).» Dixi quod in futuro laborabil. El hic
nieae slatum obruerit. Quia per calcaneum slatur,> ^ prospere degens, nou videbit interitum considera-
pro statu caleaneum ponil. Status aulem sanctitatiss lione inlcriori, .interiliim , inquam, siium, quo iu
nihil aliud videtur essequam in sanctitale perseve- futuro Itibombit.Obesccabilureniui ne viderc quea',
ranlia. Vel sic : Iniquitas dico calcanei mei, id cstt cum vidcrit in lioc mundo sapientes juste viventes,
perseverantise mese. Ac si diceret: Non me circiim- morienics. Quotl esldicere : Ctim non viderit hic
dabit iniquitas, nisi fuerit iniquilas calcanci, id estt sapientcs propter justi.liam suam seternos ficri, sed
valis in qua perseverem usque in finem. Calcaneuss eliam sicut injustos morte corporea mori; non pu-
vero, quia Dnalis pars esl hominis, pro perseveian- tabit se propter iniquilatem suam in futuro damna-
tia pouitur, quse usque i'n fineni proceriit. Per hocc tum iri. Sicut enim iu vivificalione justorura Deum
autem inslruit ab iniquiiatis esse perseverantiaa ppinatur iinpoienlem aulnegleclorein, sic eliam in
valde cavendum. Exponit aulem qui sint illi, quili sui damnationc cum arbitratur invalidura aut noii
habeant iniquilatem, ut consequcnter oslendat eoss ulcisci curanlem : ;et quamvis non videat interiium,
hac de causa damnandos csse, ut sic auditores abI) in fuluro tainen simul, id esl inlerilu perpetuo per-
ea penitus abslcrreal. Dixi quod iniquitat circumda- ibunl slttltus et insipiens :. Stultus dicilur ille qui
849 EXPOSITiOIN PSALMOS.— PSAL. XLVIII. 8o0
cum aliquid non igtiorat, illttd tamen ex negligen- A \ bilis factus est jumenlis, seciindum insipiciiliam, ut
lia dissimulat. El sic poiest dici iion videns, ad uli- irrationabiliter se haberet. Ne vero putarelur falso
Jilatem scilicel suam non videns. Insipiens vero di- coniparatus, addil : El hoc modo comparalus, qnod
ciltir, qui penilus ignorat, cujiis daninaiiojiista est, similis factus esl ittis, in insipientia ; dixi quod i:i-
quatenus ad hoe ne ignorarel laborare ex pigritia sipicntes sunt ut jiimcnta : el hcecvia ipsorum, il
dimiserit. Unde Aposlolus : « lgnorans ignorabilur est hsec insipicnlia per qiiam incedunt atigmenlando
(/ Cor. xiv, 58). » Velsic : Dicoquod luborabit: el de die in dicm : idcoque via dicitur, erit tusit scan-
cum hoc sihi coulingcl, nonvidebit in futuro iitieri- dalum, id esl causa scandali, scilicct aciernnjmorlis.
tum sapieulum : cum lainen hic viderit sapientes Y..Isie : Dixi, posili sunt in bonore, id esl iu ralio-
inorte corporea morienies. Dico quod sapienles vide- nalitate. Et hacc ralionalilas, quaev/a ipsorum esscl
bit morienles; ct non solum ipsi morieniur, sed si- ad vitain, nisi se ab ea distorquerenl, quoniam eam
mul cum ipsis sapienlibtis, morie caruis itfti/.iettt poslpoiiiiul, eiil scandaium ipsis, iri est causa scan-
et slullus peribunt. Quasi dicercl : Si morlcm sa- dali. Dixi qtiod iuiqtii comparati sitnl jumemis in in-
pienlum possent effugcre, lunc saltem qiialicunque sijiicntia. Non autein eis sufficiet quod insipienics
niodo esseteis lolerabile. Seri cum nequeant islam cffecii sunt, seri et pvslett qiiam insipicnlcs suiii ,
ctiam evadere, conslaniissimum esl eis maxirauin B 13complacebuntaliis insipienlibus per se faclis tn ore
iniseriarum cumulum imminere. suo , id est in suggesiione oris sui. Quod est dicere •
Nolandum sane rie jusioruni hic inipunitale, de Suggerent aliis ore, non soluin exemplo, conlidcrein
iniquoruniqiie paiiter idcirco agi damnatione , ut viiiule, ct in tuviliis gloriari, quod sunima insi-
el impiosjustorum impunitatisostensione ad eorum- picntia cst. Et baec eorum suggeslio eis quibus fiil
riemjiistorum conforrailatem attrahat, et ipsos im- complaccbit, et couforraabunlur.
pios fuluri iuteritus couiminalionc a sua persevc- Quoniaiu igitur insipienles ul juinenla facti sunt ,
ranlia iniquilaiis exlerreat, Nclandum quoque de et aliis iu ore stto coinplacebuni, .positi sunt, id est
iuiquis ct singulariier ct pluralilcr, idcirco quia, poneiiltir in inferno ut sint sicut oves, id esl dcvo-
cin.nin cis sit. personarum multiplicit-.s, est ctiam rentiir a morle perpelua ad siinililudineni oviiiin ,
in eisdcm iniquitalis unitas. Sequilur : El retin- quae ad boc natuj sunt tit devorentur. Nc vero puta-
quent,ctc.Qiiod siccontinuatur : Dixi quod peribunt, rentur sic devorari, ut ex tolo perirent sicut ovcs ,
el pereiindo non secum deferent divhias ad eorum et sic poslea mortis lormenlu non scntirenl, addil:
solaliuin, qiiarum congregandarum fuerit eisusquo nwrs depasceteos, id est ila consumel ul lamen in
adco slutlium, sed relinquenl divilias suas alienis : lormcnlis vivant; ad modum herbaj, quaj cuni de-
nam elsi filiis reliuquaiil, ipsi lamen filii crunt ab C ^ pascatur, laineii rcstal: hoc auiem riicit ad exagge-
auxiiio eoruniucm palrum alicni.Non enim eisbene- ratiouem calamitaiis eortun. Melius enim esset ex
ficio aliquo potorunt auxiliari.cum merilis suis exi- loto mori, quaui depasci. Dico quod depascentur a
gentibus fuerint in perpetuo damnali; et cum ipsi morle. Et ul magis doleant, justi, quibus hic domi-
tot hic domus amplissimas sedificaverinl, nulla posl nanLiir, ot quos affliguut, dominabuntur eorum , i<i
morlem riomorum illarum eis supereril, scd sepul- esl jiidicabunl cos : in inulutiiio, id cst in matuti::a
cra iltorttm eruut doinus illorum in cetemum, id est resurreelione. Jtixta illud : « Ju.iicabunt sancti
quandiu mumlus isle durabil. In domrbus autem naliones , ct dominahunlur populis (Sap. m, 8). »
araplis niillain ulilitatem liabcbunt, nisi vanani fa- Et auxilinm eorum iniquoruin in inferno posilorum
mam; nam labernacula eorum, id esl domus illo- velcrascet, id est deficiet, aJ similitudiucni veslis,
rum, quae ncc etiam domtts dicendse sunt, sed ta- veterisquaedeiicii.Quodestdicere:Nonibiaiiiicoruin
bernacula, cum ad niodiim labernaculorum sint trari- suorumoblinebunt auxilium : hoc aiitcin quod ctttxi-
sitoria, vocaverunlnominti sua in lerris suis, id esl liumveterascel, procedel a gloria eorum, id est gloria
causa erunt quare solummodo voeentur eorum no- superbisequam hic habcnteril indecausa. Velaliter :
mina ; et non iu longinquis tcrris,sed lanltiin in ..r- Auxilium, quori nunc exspeclant a gloria corum, in
lerris suis. Dicclur 160 eniin : Hnecdoinus fuil inferno eis positis deficiet. Dico quori «tort sic de-
Oclaviani, ha:c autem Pompeii, et dc cseteris simi- pascel eos, et iion reditnenlur afralre. Verumtamen
liter : et hoc in procjenieprauscnlicl progenie fulura, quainvis videar similiter perire el non redimi, cuni
id esl in inullis progeniebus. Quod vcro sequilur: bic omnibus miseriis subjaceam, Deus redimet ani-
el homo,clc, causa est quare laborctbitiniquus, sic: mam mcam de munii, id cst de postestate inferi.
Dixi quod iniquus laborabit, ctmerito ; qttia ipse/to- Quod est dicerc : Quamvis carnis mortcm subeam,
tito, idcslqui eratliumana! naturse eldeberelhabere lamen mors Domini redemplio mea erit, ne infer-
se ut bomo, ralionabiliter scilieel, non ut jumentum num inlroeani,cum hoc sit quod acceperit me, iriest
irrationabiiiler : cum in honore posilus essel, id est huinaiiitatciii ineamut me redimerel. Per hocauleiii
factus raiionalis ad simililudiiicin Dei, quod hono- innuil quod similiter alios sibi conformcs redimel.
rabile niniii cst : tion intellexit, id est inlelligerc El ideo quia impii depascentur, ct anima mca et
non curavit; cum ex raiione possel inlelligcre lnilii conlormium redimelur, tu, juste quilibet, no
interilum suuni, cuinquc bene vivendo cffugcre : timueris illum qui sirapliciler est homo, nec eliani
gcvl companttus csi jumentit , id est compara- rieilicalus, iniquum scilicct, cum dives faclus fuctit
851 S. BRUNONTSCARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 852
ipse bomo, el polcus ad affligendumle. Lt cuin mut- A peecatoribus non esse ostenriit, ut ipsi sic a pecca-
tipticala fuerit hic gloria, id est cxcellenlia domus to, etsi non ainore, saliem limore retrahantur. Ideo
ejus, quoniani non omni lempore durabunt haec. vero istos iniroducit Prophela, ut hoc quod hic
Sed cum homo inlerierit morle corporis, non sn- prophetalur tanlorura virorum teslimonio magis sit
mel omniu,\A cst non habebil aliquid 1©! divi- confirmalum.
tiarum, unde contra le in fuluro superbial. Neque Deus deorum Dominus loculus est, et vocavil ter-
descendet cum eo in infernum gloria domus ejtts, i:i ram. Quasi dicat : Ille qui Dominus est in rebus,
qua gloriatur et stipcrbit. El vere non sumel ali- et, cum Dominus sie, potestatem babet sua pro
quid, neque cxallabitur gloria domus ejus : quia modo suo imraulaiidi et disponendi; cl qui Deus
anima ejus, id est seusualitas ejus benedicelur, idest est, id est creator omnium, ideoque in omnibus
evaltabitur i.intum in vila ipsius. Quod cst dicere : credendus, et non lalis Deus qui ab alio deificatus
Vere in futuro non exaltabilur, quia tantuin in hac sit, quemadmodum mulli fideles perfecti; sed Deus
vita sensualilas ejus exaltabitur in oimiimoda vo- deorum, id est spiriluum cceleslium, et pefeciissimo-
luntate. Ostensio quasi a rcpclitione. Anima ejus, ruin hominum; qui ideo dii riicunlur quia ejus sunt
dico, dicenlis sibi: Bcnefac animseluaj in omni vo- divinitatis participes : Iste Deus loculus est, id est
luniale. Nain cum benefecerisei, confitebitur libi, id 1 temporeplenitudinisperFiliura populo suoloquelur;
esl laudabit lc aliquis dicendo te probuin et dapsi- qui jam ssepius antea per oracula prophelarum est
lem. Sequitnr : Introibit, elc. Quod siccontinuatur . loculus. UndeAposlolus :« Multifariemullisque mo-
lla dicel iniquus secum, scilicet confilebitur,etc, et dis olim DeusloquensPalribus in prophelis, novissi-
benefaciet animae suae. Et tamen quamvis hic sibi me loculus est nobis in Filio (tlebr. i, 1). » El post-
bencfaciat, inlroibit usque in progenies palrum suo- quam fuerit per Filium locutus, vocavit lerram a so-
rum, id est usqtie in infernuiu : quo inlroierunt lis ortu usque ad occasum, id est vocabit ad liriem
progenies alioiiini iniquortim, quorura lilius csl ini per praedicalores de omnibus habitatoribus terrae, a
malilia. Vel sic : Usque in infcrnum quo inlroieruiit solis ortu usque ad occasum. Cum aulem 162 suu~
diuboli patrcs eorum per superbiam suam : qui rii- sequenterponere rieberet quid Ioquetur, interpouit
cuntur progenies, id est gignenles cum iniquum iui qtiod ex Judaeisnascetur, vel a Judaeis incipict voca-
infidelilate. Et poslqtiaiu introierit, usque in ccter- lionem suam : ut Judseos infideles, qui eum ncga-
mim non videbillumen, id est Dei ccgoitioncm. Et. luri eranl essc Deura, aucloritate sua conviclos, ad
ideo introibil, el non videbit, quia Iwmo cum in ho- audiendum quac locuturus csl, et obsequendum
nore esset, elc. Hoc autein ul superius exponitur : invitet. Inlerponit etiani ignem in conspectu ejus
quod idco repetil, ul eum a junientortim siiiiiliiudiue> C exarsurum, et lempeslalem in circuitu ejus esse
reirahat. fuluram. Et eum ccelum , id est apostolos, et
INPSALMUMXLIX. lerram, id cst mediocres fideles, a perdendis sc-
Titulus quadragcsimi noni : Psulmus Asaph. paraturum. Qui etiam apostoli aiinuntiabuut aliis,
Asaph, Emaii, Ellian, Yriithun, quatuor modulatu- qui terra erunl, jusliliam ejus Dei : ut cum hoc
res fuerunl: qui modulatoribus aliis praecrant, qtiii tauto anle terapore prophetizet, Judseosincredulos
David Psalmos modulabantur. Hic aritem non virie- ad audiendum et obedieuduin Christo el discipulis
lur Asaph vox bacc apposita ad quamlibet historiaj, cjus incilel. Adhortatur quoque ipsos coelos ad Dei
figuram, sed propler sui interprelalionem. Asaph, fideles futuros praedicatione sua congregandum, ut
eniiii illud idem quod ct Synagoga inierprclalur ; innual quanlam jam, lanto ante tempore existens,
Contjregaliovidelicet : ideoque hic ponitur psalmus, hujusce rei habe.it affectionem, et eamdem affectic-
id est tractalus isle est Asaph, id est congregatio- nem doceat aliis habcndam esse. Hoc nolato, ad
nis fideliumantc adventura Chrisli. Sciendumautem, verba libri redeamus. Sequitur. Ex Sion species,
collectionem illam ante adveiituin Chrisli, non idcoj etc Quod sic conlinuatur : Dico quod loqttelur per
dictain esse Synagogam, id cst congregaiioncm, quodj Filiuin incarnalum. Et speciesdecoris ejus filii proce-
ari irralionabiles et coaclos pertinet; quia multii del ex Sion, ideslipsespeciosus in innoceniia.el de-
eorum, cum perfeclissimi esscnt, dkli suntEcclesia, corus in omnibus virlulibus.nascetur cx plebe Jti-
id est convocatio : quod ad rationabiles perlinci, et[ daica : quaedesignalur per Sion, quae lurris est in
non coactos, qui sola convocaiione accedunl; sedj Judsca. Vel sic : Dico quod vocabit omnem lerram ;
secundum maximam partem, qui non ratione suaa et species decoris ejus Dei, id est praedicatores
eos ducenle ad hoc legi dcserviebant, scd limorcc ejus, speciosi in innocenlia et decori in virluiibus,
pcenae,more irraiionabilium animalium , quae nonn procedent ex populo Judaico. Vel sic : Advocabit
ralionc ea ducente, sed vi in unura congregaiilur. lerram. Et species decoris ejus lerrae incipiet ex
Inlroducunlur auieni in hoc psalino fideles ante ad- Sion, id esl primi speciosi et decor-iterrae quos
ventura Christi existentes, dicentes Deum qtti perr ipse vocabil, eruntdeSion : Ecclesia scilicet primi-
prophetas ante Iocutus fuerat, per Filium suum in- tivorum. In hoc aulem Judseos benevolos reddit ad
carnatura mundo loculurum. Et sacrificiis legalibus is eum audiendum, cum ex eis nasci dignaiurus sii,
quse lantummodo signum novae legis cxstiterantit ct ex eis vocationem suam incepturus.
cxinaiiilis, sacrificium laudis insliluiurura ; quori it;
n Dixi quotl Dcus loqttctur per Filium, ctipsc Filhts
853 EXPOSITiOIN PSALMOS. — PSAL. XLIX, 854
Deus'existens cum Patre. El secundum hoc invisibilis A lenliam sanclos ejus, id cst illos quos acccdcntcs ad
vcriiet, non localiter, sed in notitiam hominum i>e- se fide sanciificabii. Determinat vero qui sinl illi
niet manifesle, id est raanifestus et visibilis secun- sic : Sanctos dico ilios scilicel qui ordinuni, \A est
dum quod homo. Dico Deusel non recens : sed Deus qui ordinabunt lestamentum, id est legem novam
noster, qnera nos et palres noslri coluimus. Et ipse ejus, snper sacrificia legis veleris. Quod esl dicere :
Deus non silebitse esse Deum. QuoJ est dicere : Et sacrificia reputabunt inferiora, id cst indigniora; et
voce et opere se ostendet esse Deum, secundum teslamentum superius, id est dignius : a similitudine
quod in Evangelio Iegitur : « Ego in Patre ei Pater illius qui orriinat lapidem super lapiriem, ct ccclcra
in me est (Joan. xiv, 10). » Dixi qttia veniet, ct talia» Exhortalioiie inlerposila, rcdil ad hoc quod
poslquam venerit, ignis in conspeclu ejusexardescet, incceperat, tic : Dico quod advocavit cmlitnt,et pcr
i(l est fervor dileciionis augmenlabitur, ad modum cceluni lerruiu; et ipsi cceli annunliabunl ipsis quos
ignis exardescentis; in conspicienlibus eum speciali vocabunt justitiam ejus, quod ipsc juslus est. Ei.
aspeelu, in fidclibus scilicel. Et tempestasvalida, id quoniam ipse qui Deus csi, Judex est : quod csl di-
est excaecatio vehemenlissima: quae ideo dicilur cere, ul illos a peccalis exlerreal, annunliabunt
teiupestas, quia eos ad modum teinpeslalis dejiciel, eum justum esse Judieem, qui in futuro peccala ul-
et per lllicila rapiet. Eril tn circuitu ejus, id est, in ^' ciscelur. Vel lioc lotum ab illo toco ubi dicit : Deus
infidelibus, qui neglexerint ei appropinqtiare. Et tnanifeste veniel, usque ad audi populus, de sc-
erunl in circuiiu ejus, id est, in elongalione ejus. cundo adventu' legi polest.de quo ideo interponit
Vel sic : valida lempestas, id est excaecatio, erit in ut, cum ipsum Filium, quem Ioquentem vult inlro-
conspicienlibus : non in divinilatc, scd in circuilu duccre, terribilem Judicem in secundo advcntu atl-
ejus, id est in humanitate solummodo. Quod est venturum ostenderit, incredulos ad audiendum, ct
diccre : In illis tempestas erit, qui eum simplicem illi obediendum, limore saltera instigct. Deus mani-
houiinem esse opinabuntur. Humanilas aulem per feste, elc. Quod sic continuatur : Dixi quod Deus
simililudinem circuilus dicilur. Non quod inse di- per Filium loquelur et vocabil lerram, el quod ex
vinilaiem localiler comprehendat, sed quod in ea Sion erit speciesdecoris ejus. El ipse Filiusqui, cum
occulte et spiritualiter ipsa diviuitas habilel. Cuin humilis crit, non apparebit incredulis essc Deus,
enira intra rera aliquam habilamus, eadem re cir- manifesle venicl ari judicium in lultiro, id est cum
curadamur. Quoniam auiera dixeral, vocabit terram, polestate et uiajeslale. Et sic apparebil essc Deus,
et non exposuerat, ne hoc ignorarelur ostendit. secunduiii quod in Evangelio legitur : « Tunc vide-
Dico quod vocabit lerrara : el hoc modo, sciiicsl : buut Filium hominis venientem in nttbe ctira po-
prius advocabit, id est ad fidem vocabit ccelum, id C ^ leslate nsagna et majestale (Luc. xxi, 27). » Dico
est aposlolos, qui sublimilate virtulum dicuiitul• quod Deus Filius veniet, qui non csl recens Detis
ccelum. sed Deus noster, quem colimus. Et ipse veniens uo»
Nevero pulareturamittere divinitatem, propleras- silebil a vindieta, sicut in priori advcntu. Quod cst
sumptam humanitatem , addit desursum exislens. dicere : ulciscetur in eos apparens in majeslatc, qui
In sublimi scilicet sequalilale divinilatis cumPatre: negligent eum venientem prius in humiliiate. Expo-
ac si sic diceret: Quamvis homo sit manifestus et nitur autem quoinodo ulciscelur, sic : vere non sile-
visibilis, el humana voce vocans et loquens; tamen bit ; ignis eniin elemenlariis exardescel in conspectu,
desursum erit. Per hoc autem Judaeorum perfidiam ejus, id esl in praesentia ejus. Nolandum aulcm,
expugnat, qui eum horainem simpliciter esse men- quod ignis iste non erit ille iguis sctcrnus quo
liunlur. KJJfc Unde ipse lestatur: < Vos de deor- postea impii sine fine lorquebuniur? Seri ut beatus
sura estis, ego de superiiis sura (Joan. vnt, 25). > Petrus affirraat, erit « ln resutreclione mortuorum
Dixi quod prius cmtumadvocabit. Et per coeluni ad- iste ignis, tanlum altitudinis aeris ailingeus, quan-
vocabil terram, id est alios fideles qui erunt terra tuin diluvii inundatio conscendil (// Pelr. m, 10-
ejus, compluendi riocirina ipsorum aposlolorum; .n 12);» quo igne oranis aeris fceditas expiabilur; pcr
sicut terra apluvia cceli compluilur, ut per hoc sit quem ignem fidelium corpora et animse simul con-
fertilis. Voleus per ipsura cceluradiscernere a massa junclae, sicul modo sunl, vclocilalc summa sine lae-
perditorum populum suum , id est terram suara. sione qualibet, Domino obviam in aera occurrent
Quod est dicere : Per ccelumjam vocalum, vocabit ari judicium. UndePaulus (/ Thes. iv, 17):«Rapicmur
et terram ad fidem, ut separel eam a perdilis; et obviam Doraino in aera, » impii vero peccatorum
si non a convcrsatione perditorura in praesenli, sat- inole gravati, multum lsesionisin seferenles, trans-
tem a couformilaieeorum et in futuro a praesentia ibunt ad judicium, in selerni protinus ignis mit-
quoque. tendi cruciatum. Sequitur : Et cura ignis ibi fulurus
Sequitur exliorlatio ad ipsum ccelum, quae lalis sit, et in circuitu ejus, id est circa euin localilcr, vei
est: Dico quod per vos, o ccelum,advocabit lerram; in circuitu, idestin elongalis ab eo in impiis scilicct,
el quoniara hoc laie vobis injuiigeiur officium, riili- erit tempestas valida, venlus vckamentissimus, scili-
gens huic officio adhibete studium. Scilicel praedi- cct multitudo angelorum 1(J4 malignorum. Qui
catione vcslra congregatc in unitatein fitlci : et lioc dicuntur tcmpestas per similitudinem, quia sicu!
Uli, id esl ad lionorein cjus, non ad vesiri extol- tempestas, id cst vcnlus, si grana ct palcas mistj
855 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS l. 856
invencril, graua quidem non movel, paleasvero ra- A j Iribulationcs lemporales arguissem. Nunc auiera
pit et deferi; sic et ipsi fidcles non tangentes, infi- quia signa non sunl novsc Iegis jam exislentis, non
deles vero r.ipientes, in igaera detrudent perpe- arguam le si non obtuleris, quia amodo non curo
tuum. ea; hoiocantta autem tua signifrcata non significantia
Sequitur : Advocabit, quod sic conlinuatur : Dico sunt semper in conspectu meo, id est in beneplacentia
quoJ Deus manifeste veniet. Qui veniens localiler mea ; quori est dicere : liolocausta non de bobus
desursum, id esl de sublimi sede ejus, qu;c est ad dex- el caeteris animalibus, sed holocausla ma, id est
teram Patris, cdvocabit calum, id esl perfectissimos, de te faeta inihi placent, id estsi lua vitia penitus in
et lerram, rainus perfeclos , volens per judicium le sancli Spirilus igne combusseris, et si le inihi
cceli discernere populum suum, id est minus per- lotiim obtuleris, qtiod designabalur per hotocausltim
fectos a damnandis. Juxta quod idein in Evangelio pro peccato factum quod totum comburebalur, illuri
dicit:« Sedebitis super sedes duodecim, judicanles mihi placebit. Quia vero riixerat indefiiiile, non in sa-
duodeclmtribuslsrael (Matth. xix, 28; Luc. xxii.50).» crificiis arguam te, per partes hoc removet, sic : vere
Cuin dicit congregate, efc, adhorlalur angelos bo- non arcjuam te in sacrificiis; non eiiim accipiam
nos ex affectione niraia ad congregandum bonos, ullra vitulos,\A est sacrificia 165 vitulorum, de
sic : quandoquidem lempeslas rapiet impios,, vos IB domo, id est de familia lua. Neque accipiam Inrcos,
angeliboni, qtiorum miiiisterio sancti ducenturad id est sacrificitim hircortini, de gregibus luis sum-
gloriam, congregate illi, id est ad honorem illius ptum. Per has autem duas partes, dat etiam inlelli-
Filii tancios ejus, id cst ceeluin et terram. Et deter- gere de aliis partibus. Quod est dicere : Ntilla sa-
minat qui sinl illi sancli, cum addit: Qui sancti in crificia tua mihi erunt acceptabilia. Possct dici:
lioc miindb ordinant, id est, recto orriine rcputant etiam si non snnl signa, cum libi ista riare velimus,
iestamentumejus, id estajlernambcaiiliidinem, quam accipe. Contra hoc vero sic addit : Cuni vobis non
ipse promitlil in Novo Testamenlo esse super sacri- essent uiilia, sicut prius dum signa erant, non opor-
ficia, id esl prsecellere dignitate sua bonas opcra- let ut accipiam. Non enim bis egeo, quoniam mete
liones et virlules quas ipsi Deo sacrificant, qitod sunl omnes ferm silvarum, quarum vos poteslalem
est dicere, qui pluris esse reputant selcmam glo- non habetis. Et mea sunl jumenta pascentia in mon-
riam quam meriia sua, juxta illud Aposloli : < Exi- libus, et bovcs,id est non solum domeslica aniraalia
slimo quod non sunt condigna?passiones hujus icin- mea sunt, seri et silveslria, scilicel ferae, boves ct
poris, ad fnliirara gloriam quae revelabilur in nobis, jumcnla in montibus pascenlia, ouibus riominari noii
(Rom. VIII, 18).» Dixi, congregalesanctos in gloriam, poleslis. Ac si diceret: Dum vobis profuit ut ca ac-
el ipsi cmli, id est sancli congregati, annuntiabunt: < C ciperem, accepi, scilicet cum signa erant. Conslat
juslUiam ejus, scilicet Dei. Et exponit quam jutti- autem quod nusquam mihi profecerunt, nequc pro-
tiam, cum addit : scilicet annunliabunt quoniumi ftcient. Sed cum amodo vobis non profic.erenl,quia
Deusjudex est. Quod est riiccre : Non voce; sed glo- jam eorum signiflcalum advenit, ad quidea accipc-
liae suae bealituriiue, iiifidelibns ostendent, quasi sii rem, quasi his egerem? Non egeo quiricm, ciim
annunliando oslcnderent, quoniam Deus judex justus; omnia auimalia quadrupedia, el domestica et sil-
esl, qui eos digne remtinerabil. Posl inlerposiiio- veslria sinl mea. Non solum autcm mea stint qu i-
nem ulilera, im ipi! enari are Dei Iocutionemquam su - drupedia, sed etiam cognoviomnia volatitiu cceli,id
perius promisil, sic : Dixi quod Deus deorum Joque- est cum Creator eorum sira, cognoscoeorum oinniiim
lur per Filiiim, quaelocutio esl hsec : ^udt, poputusi naturain. Et non solum volaiilia mea sunt, scd ct
meusIsrael. Qtiod est ac si diceret. Tu colleeiio Ju- pulehriludo agri mecum est, id est pulclirao messcs,
d.eorum, quse populus meus peculiaris es, cui tptl et fruclus agrorum, iu dispositioue mea sim:. Ego
impendi beneficia, qui debes esse Isruel, id est con- eniin Creator eorum. Ac si dicerel : Non e^cci, m
temptans ccelestia, non cor habens depressum ini des mihi volalilia et messes in sacrificium libi inu-
terrena : audi auditu interiori quae dicam, et egoi lile. Haecenim omnia inca sunt. Cum dicit cognovi
qui homo exislens, luimane loquor, testificabor libi, 0' vulalilia, innuit qitori suse creaturae sunt. Cum au-
id est lestimonio Scripturarum luariim et bonorumi tem et quadrtipedia et volatilia mea sinl, et pulcbri-
operum nieorum comprobabo lilri quia Deus sum, ludo agrorum, si boc sit quod esuriero, quod nun-
et iion alienus, sed Deus luus. Ac si dicat : Dcbes: quam tamen continget, non dicam libi ut mihi ista
audire me, et audiendo obedire, quia Deus tuus sttm, offeras. Et repetil causam quare non dicai, ut con-
quod Scriplurarum et operum testimonio compro- firmel, sic : vere non dicara, nec oportet. Meus est
balur. Dico audi; et hoc scilicet audi: Noli ulte- enim orbis terra, id est omnis terra, e( pleniiuio ejus,
rius oflerre mihi sacrificia -legalia, qiiae hucusqiiei id est omnia quse in eis sunl. Ac si riicat : Cum
signa fuerunt, modo vero postquam eorum signatumi non sinl signa, videris offerre ad hoc, ut hsec esu-
advenit, signa non sunt, ideoque inulilia. riam. Sic ideo non oporlet; nam si esnrirem, non
JVonenim amodo argusm te in sacrificiis luis Ie- quaererem ista a te . possem enim egomet accipere,
galibus, non dalis ; quasi diceret : si dum signa[ cum omnis terra sit mea, el quidquid est in ea. Quia
erant tegis novaenonriuin exislenlis, ea non obtulis- vero dixerat, si esuriero, putaret aliquis quod ali-
scs, te iiliquc per proplictas cl Scripturas, et per quomodo esuriret. Quod removet sic : quamvis di-
857 EXPOSiTiO SNP3ALM0S. — PSAL. XL!X. 853
xerim : £» esuriero, nunqttid manducabo carnes tan- A tronum sermones mcos, iil esl neglcxisli prsecepta
rorum attl sanguinem hircorttm potabo ? nequaquam. nica male vivcndo.
Quod esl dicere : Non cst necesse ut te inoneam ad Ostendit aulem per partes qnomodo projeceril:
liaec offerenda nrilii. Ego namque non maiiduco car- sic : Vere projccisii sermones meos ; ego enim prae-
nes laurorum, neque poto sanguinem hircorum. cepi non furari, el lu si videbas furem, currebas cum
Postquain oslendit haccsacrilicia se nolle, ad illad co, id csl celeriter consentiebas ei vel aclu vel as-
quod sibi placei. sacrificium invitat, cum dicit, /m- sensu. Et cgo dixi non esso ariulteranrium, ei tu si
mola Deo, etc. Quod sic conlinualur : Dixi quod sa- viJebas adultcri.i excrcentes, cuw ipsis adulleris po-
Ciificia Je vilulis et bircis non curo nt immolcs , nebas ponionem luam, id est participationem tuam.
sed pcllus immola mihi Deo sacrificium laudis, id Quod est dicere :Particepsfiebas adulterii cum ipsis,
est hcc sacrificiui!!, ut me laudes et afleetionc cl vel aclu vel consensu ; praecepi etiam non esse bla-
b::na operatione, et etiam voee; ct boc quoquc quoJ sphemandum, el os luum abundavil malitia blasphe-
inj laudabis, non putes a le habere, sed ct rcdde miarum in proximiim. Statui quoqtie non esse deci-
iiiilii AUissimo vota tua, id cst sacrifiua laudis ; piendum proxinium in dolo, e/ lingua lua concinnabat
qi:od eit dicere : Rcpula q:od ego libi hoc dabo, 11! dolos, iri esl concordandoel cominiscendo verilatem,
s' n;i!ii s; crifices, et mihi i?la vota rcdri&s cx de- " ulmagis falleret, proferebat dolos adversum proxi-
bito, nan donare te credas cx dono. Voia dicuntur nmm. Dico quod os tuum abundavit malitia blaspbe-
hujusmodi sacrificia, quod a fidclibus in baplismale niiarum in proxiumin, et hoc non semel tanlum,
Dco voventur. Et si sticrificium laudis immolaveris, sed sedens, id est immohilis el perscverans loqueba-
invoca me Lihcralorem t'«dte tribulaiionis, iri cst in ris edvcrstts fratrem luum maliliam blasphcmiartiin.
cxtrcma riie tui ohitus, quantlo occurrcnl libi spiri- Et quia frater potest intelligi a*qiiivocc, scilicet vel
tus raaligni, voIe:;lcs le in iributaiiones dcriuccre ; fraler seciindiim genus laniuni, vel etiam secundiim ,
e' eriinm le ab omni Iribulatione ; et inde erutiis, fitlcra, vcf insuper secundum impiclalem, rielerminat
honorificabisnte, iri est lau:lab:s in ajteriium, in glo- de quo fralrc bic ag.it, cum addit : Dico, sedcns ad-
ria perpelua conslilulus. Ilonorificnbis scilicet non venus fralrem"loquebaris,el, id cslsciliccl, adversus
v,)te, sed affeciione. Quoiiiam auiein dixerat immn- filium malrh tuce Ecclesiae ponebas scandalum. Quori
landum esse Deo sacrificium laudis, nc puiarenliir est dicere : Si peccasses conlra fralrem illum qni
boc sacrificium posse peccatores immolare, qui lau- solum fraler esl in genere, vel adversus etim qui
dare videnlur eum voce exleriori : qiiori non est di- frater esl in impietate, licet maluin esset, non lamen
cendumcsse IQQlaus, cum discordenl in nffeclione _ adeo essel inlolerabile. Sed quod multo graviits esl,
et opere, ostendit fidelisAsapliex ipso auctoritatedi- scandalizabas malilia blasphemiarnm cum qtii fra-
viua, peccatorcm nulla utilitate sua Dei lauricm voce tcr tttus erat sccundum unilatcm Ecclesioe.Idcoqne,
soltim annunliare, sic : Dixi Deum prxccpisse im- quia sic scrmones meos projecisti et mullis aliis mo-
niolandiim esse saerificium lautlis, et voce, et opere, dis, nulla ulilitale tua laudas me, enarrando ipsos
el affectione. Sacrificium hoc offert juslus, max.ima juslfts sermones. Dicoquod si videbasfurein, currebas
utilitate sua; peccatori autem non poeiiitenli d/a;i( cuin eo, et caetera similia faciebas, et vcrum cst :
Dcus per Scripturas, et dicileliam pcr Filium suum : htec emnia fecisti revera, et ego lactti, id est-non re-
Ounre tu enarras justitias meas, id esl qua ulililats dargui le, damnando protinus pro his commissis.
cnsrns aliis praecepla mea, quaejtisla sunl? el qua Et quia tacui, o inique, exislimasti qttod ero lui simitis
iitilitate ttia assumis lestamenlum nieum, id cst Ie- conscntieiirio iniquilaii luae, non pitniemlo. Vel titi-
gem meam pcr os tuum loquendo lecum, el me snla <7iiepotest Iegi atlvcrbialiler, sic: quia lacui, exisii-
voce laurianrio? nulla titilitate lua hoc agis. Quod masti quod erottti simitis, non iilcisccndo iniquiialem
esl riiccre : Jnstus maxima iitililale sua Deum voce tuam, et lioc inique existimasti, id est non ftiit vcra
latidat, cum in vita non discrepet, peccalor autcin existimalio lua : nam cgo argnam le in fuluro, riam-
ut ipsa Dominica auclorilate convincilur, imlla ulili- , nalione tua, el sic argttam quod slatuam le contra
ta!e stta Deum voce landal, cum vel secum vel aliis faciem tuam, 167 »oc auiem per siinilitudincm di-
Dei laudcin 'annuhliat. Osienriit autcm in pcrsona citur, quasi poneret: Adco inanifesle arguam, qtiori,
iprius Dei, quare sit eas laudare inntile, sic : Dico velis, nolis, faciam le cognoscere iniquilalein liiam,
quod enarras justitias meas aliis voce, ct assmnisper quam modo cognoscerc negligis ; a simililuriine ali-
os tiium, quas jnstilias justi cnarrant opere ct pa- cujus.qui, si conlra fuciem cuilibet slaluitur, cogno-
tienler, ferendo disciplinam meam, et ideo ipsis uti- sciteura. Notandum quod hoc de peccatore irieo in-
les stiiil. Tu vero eas enarrans el assumcns odisti, lerponil, ut lerrendo etim a pcccalo relrahat, et ad
et adhuc odio habes disciptinam. Quod est diccre : pcenilenliam adducat.
Si aliquanrio le piclale paierna, propter peccala tna Postquam vero peccatorcs exterruit, ad intelli-
corrigenda, disciplina tribulalioniim aliligo, non gendum qttod sacriflcium facluri sitil, invit.it, ul in
cam patienler el cum dileclione fers ; sed odio eam ultimo instruat, sic : Dixi quod nulla militate sola
habendo, cum tsedib et murmure inutililer sustines. voce peccator me bonorificat. Ergo vos, peccatores,
Et non solum odisti ditciplinam, scd et projecitli rc- qui modo obliviscimini Dcttm, me scilicet, non obe-
859 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 860
dicndo pneceplis racis, inteliigile, id cst ditigenler A > tam Nalhan correplus, et, de peccalo poeiiitens,
percipixe hsccquse dixi, ul non sola voce enarrctis hiinc psalmum condidit. In quo Deura veheraenli
jusimas meas, neque projiciatis sermones mcos re- affectione de peccati sui remissione orat, et ejus
trorsum : ne, si non inlellexerilis, quando, id esl benevolenliam in 168 ullimo caplat. Orat etiam
ali(,uando, rapiat vos Deus ari vindictara, ego scili- dc omnium iniquitatura suarum remissione. Pro-
cet, et tunc non sit qui eripial vos de damnalione. mitlit quoque sibi ex confidentia divinsecleraentise
Ac si ponerel : Cura diabolus aliquando ad raalura et poientise, se per fidera Dominicse passionis et
rapqre vos intcudal, cripio ego vos : sed si ego ra- baptismi fuluri mundandum esse, rogans ut, cum
pu ro, nemo poterit vos eripere. Qtioniam autem eos mundatus fuerit, non permillat eum Deus ad pec-
de peccalis exterruerat, possenl quajrere : Quaiulo cata reverti. Ostendit quoque,utmagis Dei clemen-
quidem enarrare justilias luas, sic ut serraones luos liam ad condonandum moveat, quod, si Deus ei in-
prejiciamus, libi noii placet, quid agamus, nos in- dulserit, mulli peccatores ejus exemplo pcenitenles
slrue, Cui petilioni s c respondet: Dixi quid non ad eum convertentur. Excusatque se irtco sacrificia
valel sic enarrare juslitias meas, cum hcc non sil legalia non offerre, quia scit Deum eis peccata nou
ad honorein meum; sed tacrificium laudis honorifi- condonare. Ostendit insuper quod per sacrificium
cabit me, id est hoc erit ad honoretn meum, quod B spiritus contribulati, quod Deo gratissiraum cst,
laudet et voce, et opere, et affectione : et illic, id est peccata condonantur. Quod sacrificium quia praevi-
in illo sacrificio erit iter, quo ilinere oslendam itli det in Ecclesia fulurum, orat ex affectione nimia
qui hoc egerit, salutareDei, id est salvalionem pro ea, ut eam Deus benigne conslilual, quae con-
quam Deus dabit suis in fuluro. Ac si dical : Insi- sliiuta seipsam super allare fidei Deo sacrificabit.
stere debet unusquisque ad sactificium taudis ; quod Notandura autem quod, ad utilitalera nostram,
eril t'(er, id est via per qtiam ille qui insliterit, vi- David offensio et pcenitentia el remissio de peccato
debit salvationem quara Deus dabil suis in fuluro, suo nobis proponilur, ul cum tantum virum, usque
jgo scilicet. Vel sic potest versus iste continuari, adeo in sanctitate provectum, sic graviler cecidisse
jl eijositio i.o i mulelur: Ergo qui inutililer enar- viderimus, nos usquequaque debiles, nullalenus in
ralis tola voce justitias meas, intelligite haec quae nobis fiduciam habenles, casum sempcr limeamus,
vobis dicam : sacrificium laudis honorificabilme, clc. elomniraodo caveamus.Si aulera ad modum ejus,vel
IN PSALMUML. niullo etiam gravius ceciderimus, ejus exemplo!ail
Psalmi lit lus qi:i,iquagesimi; /n finem psalmus pcenilentiam reriucli, pro peccalo nostro flendo,el
D.tvid, cum venit ad eum Nalhan prophela , quando omnibus modis Deo salisfacere satagendo, de re-
intravit ad Bersabee, quod sic expouilur. Psalmus' **missione, cum affeclione immodica oremus, et sic
ste allribuendus esl David prophetae, respicienli veniam consequemur. ln hac hisloria figura conli-
iifinem, id est in Christum, finem prophelise et netur, quae, taraetsi ad hiijus inlcntionein psalmi
legis, per cujtis niiseiicordise et passionis fidem pu- non videlur attincre, non laraen dicenda esl au-
ral se de homicidio et adullerio, quod coininisil, dienlium utililate carere; quae figura haec esse di-
esse salvandum : faclus iste psalraus cura hoc sit citur : Per David qui manu forlis et desiderabitis
0 ibd tenit ad eum Nalhan prophela. Cum in lioci interpretatur, Dominus Jesus qui conlra diabolura
loco causative ponitur; ac si diceret: Causa quare agendo viritiler manu forlis exslitil, el anie lempus
juncpsilmumcomponeret,exstiiil Nathan proplieia; pleniludinis a fideiibus veris desideralus fuit, inlel-
voniens ad euai. Quia vero ad euni multoties veue- ligilur, qui de solio, scilicet de raisericordiae suae
rat, ne ignoraretur in quo advenlu ipse causa fuit sublimitale, considerans Ecclesiaede baptismi la-
nujus psalmi, determinat hoc cum addil: quando' vacro prodeunlis pulchriludinem sanclitalis et inno-
inlravil ad Bersabee. Quando hic causalivum est; ; cenlise, concupivit eam. Quse Ecclesia per Bersabee
quasi poneret : Cum venil ad eum Nathan propheta> figurabalur; quae puteus salietaiis interpretalur.
ad corrigendum eum jussti Domini: quandoquidem1 Ecclesia jiamque est puleus doclrina? Dominicae
n
tpse David infraiit ad Bersabee, et coramisit adulle- dogmale saiialus, Juxla quod in Evangelio legitur:
rium. Cum dicit intravit ad Bersabee, rem lurpem oc- < Qui credit in rae, fluraina de vcnlre ejus fluenl
culte indicat, nec oportuit aperlius dici, cum bistoriat aqu;e vivae (Joan. vn , 38). » Ut igitur Ecctesiam
nola sit. Quaehistoria breviter allingenda est, pro- Christus sponsam sibi conjungeret, diabolum, cujus
pter ipsius figurara, Legilur qtiidem David de solarioi sponsa fuerat, in infidelilale posila, morte sua non
suo Bersabee Uriae uxorera de lavacro prodeunlcmi sectindum essentiam, sed secundum polenliam pe-
aspexisse, ejusque pulchritudinem coneupivisses remit, ul in eo videlicet propter Adse peccatum
(// Reg. xi). Qua in adullerio cognita, quoniam canii nullum ulterius usurparet imperiura. Quod pecca-
propter iufamiain, marilo superslite, in conjugio> lura per ipsius Christi fuit obedienliam deletum,
relinere non poterat, euindem maritum ejus U.i. mi qui diabolus per Uriam Bersabee sponsum, a David
frauduknter fecit iuteriici, et sic cam sibi tonjugio> inlerfectiim, prsesignabaiur; qui lux mea Dei inter-
conjunxit. Cseterum quia, se.de peccaio taito se- pretatur, diabolus namque recte lux mea Dei dici-
cure habens, Deo per pcenitentiam et afflictioiiemi utr. Qui de uaturse suae lucidissima specic super-
•atisfacerc ncgllgcbat, jusu Dominico per prophe-• biens, non sc huiniliter erga Deum ut creatura cjus
8(51 EXPOSITIO1N PSALMOS. — PSAL. L. 862
habuit, sed nonvoce, imo arrogantiae suae cogni- A Vel sic amplius lava me qiiam sciara te rogare,
lione, secum ail : Lux mea est Ittx Dei. Quod est non enim te lanlum rogare scio ncc possum,
dicere : Quoniam a Deo lucidissiinse natus*aeexislo, quantum oportet. Et non partini tava, sed munda
non ut crealuram, scd ut Deum mc habebo, hac me ex tolo, per magnam misericordiam tuam. A
eniin mea lanta luce, me Deum csse comprobalur, peccaio meo, peccalum itlem est quod iniquitas,
quia diabolus, non voce sed affeclione dixisse per- vel peccatum potest inlelligi concupiscentia mala,
hibelur: < Ponam sedem meara ad aquilonem (Isa. iniquitas vero aclus ipse. Gravius enim videtur no-
xiv, 14), i id est in frigore dilectionis Allissimi, cl tare iniquitas, quam peccatuni.
sic « similis ero Altissimo (Ibid.), » Ac si diceret: Quia se mundari oraverat, supponil causam qtta
Si dilectionis ejus igne fervens, me ut crealuraia niundari debeat, sic : oro, munda me, ct mundarc
ipsi subdidero, licel iucidissimus existens, tam:n debes. Quoniam ego , qui lc oro, ct qui peccavi,
ei riissimilis, cum ipse Deus, ego vcro ojus creatura cognoscoiniquitatem meam , id est non me lalet ini-
repulabor; sed sedebo in aquilone, id est in frigore quilas mea. El non ad horam cognosco, sed et pec-
('.iletlionis ejus immorabor, nec ei subditus ero, et calum meum, id esl iniquitas mea, es( semper contra
similis ei ero , id esl cum tantae lucis sim, Deus s;- me, id est in conspectu meo interiori, quod est di-
cut ipseexistin.abor. Notandum sane, non ignomi- B cere : Semper aspicio oculis inlerioribus peccalum
niosum esse, si per Bersabee adulteram Ecclesia iiieum ut de illo gemara, a similitudine rci conlra
quae sponsa Christi virgo est et casta; per David aspectum alicujus posilae, quani semper conspicii.
vero pcccatorem Christus a peccato immunis; pcr Et hoc est ac si sic poneret: Mundare me debes ex
Uriam quoque innocenlem et injusie perempium niisericordia; nam, cum sciam peccala omnia criini-
(liabolus nocens et jusle Dei morte interemplus, nalia vel a Dco, vcl ab eo qui coramiltil esse pu-
fuerit figuralus : non eniiii raagis ignominiosum est nienda, non dedignor iniquitatem meam cognoscorc,
qtiain quod salpe diaboli nomen Jitteris aureis, Dci sed in interiori meo semper eam conspiciendo,
aulein nomen alramento, id est colore nigro riescri- punio eam gemilu el lacrymis, et assidua pceniien-
bi:ur, quoniam nec atramcnti vililas aliquid Deo lia et oratione. Hoc aulem totum est ac si breviter
offert dedecoris, nec auri preliositas riiabolo quid- diceret: Mundare me riebes, nec ulterius punire,
iibet honoris aliribuil. cum justus sis. Nara ego jam in me frequenler ini-
169 Miserere mei, Deus, secundum magnam quilalem meam punio. Hoc osienso, quod ex inag.na
misericordiam luam. Quod est dicere : Cum lu misericordia debet ejus Deus misereri, et cx justi-
Deus sis, et tui sit misereri, miserere mei. Et non lia , quia jam in se iniquilalein suam punial, sttb-
parura, scd ad modum magnae misericordiac luac; C jungit quoque quod ex potentia riebet eum mundare,
ul, cum scilicet magna sit misericordia ttia, et cum ipse soltis iinmunis a pcccato et justus possit
pcccalum meum niagnuin, secundum qtiori ma- pcccata condonare : oro, nriserere, ut iuiquita-
gna est misericordia tua miserere mei, ciijus lem meam deleas, el hac fiducia oro, quia peccavi
peccaium magnum est. Et miserere mei secun- libi soli. Quod est diccre : Quia cum libi peccave-
ditm mulliludinemmiseralionum tuarum, id est se- rira, lu lalis cs qui condonare poles, nam solus es ,
ciindura beneficia misericordiae tucc, quae mulla id est singularis polcnliae, qui pcccata poles indui-
sunt, quaebencficia miserationes dicunlur. Quod cst gere. Nemo namque mundus a sorde, nisi tu : ideo-
dicere : Non solum ad mensuram magniludinis rai- que solus es potens ad indulgenduin : ideo quoquc,
sericordiaeluaj oro, ut peccali mei magnituriini mi- oro, miserere, quia malum feci coram le, id esl sic
serearis, sed ad mensuram mullitudiuis miseralio- ut te non lateat, sed sit coram te, id esl in con-
nttm luarum, ut, cum scilicet mullae siul miseratio- spectu tuo ut virieas. Ac si poneret : Si iniquiiatera
ues luac, miserearis mihi per ipsas, qui multa de- meam scirem te lalere, 170 cxcusarem utique me;
ticta per Bersabee commisi. Peccavi namque in non ut miserlus esses orarem. Sed quia te, omnia
adulterio, peccavi in homiciriio, pcccavi et in ne- vidcntem, scio peccalum meum non latere, nolo
gligentia lui, el in hoc quod Bersabee nocentem fcci. Dme inutiliter excusare, sed humilitcr, oro, mtse-
Per hoc quod Dei magnani esse misericordiara dicit, rere. ln hoc aulem quod Deum singularis esse po-
ct mullas esse miserationes"ejus, innuitquc magnum leniiae dicit, et omnia videre, multum eum benevo-
esse peccatum suuin et niultiplex, beiievolemiam Dei lum reddit: Quoniam autem dixerat : Tibi soti pec-^
captat,seaccusandoet Deum magnificando. Oslendit cavi, ne male notando soli, intelligeremus sic euni
autem in quo sui misereatur, cum addil, sic scilicel: velle dicere ut solum contra Deum peccasset, el non
Miserere : Dele iniquitaiem meain , id est dele a me- contra Uriam, quem injuste occiderat, et sic men-
inoria tua iniquitaleni ineam, ul non punias; vel sic: dax viderelur, determinal qualilcr inlelligat soli,
dele ab anima mea maculam iniquilatis meae.Et sic sic : Dixi libi soli, et sic dico soli, quod es solus ut
dele, scilicet lava me ab iniquilale mea, amplius quam justificeris in sermonibus luis, id est verax inveniaris
de aliis iniquitatibus laveris. Ac si dicat, de aliis ini- in oinnibus quae per propbelas loculus es, et quae
quilalibus ine jam Iavisti, qtiaenon lam amplse fue- etiam pcr Filium loqueris. Unrie Aposlolus : < Est
runl, sed cum isla sit amplior qiiam illae cssent, autem Deus verax, omnis autera homo mcndax
ampliori egeo lavatione. Ideoquc ampthts mc lavit. (Rom, m, i). » Et sic ciiam solus es, ut t>incrtscum
8C5 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 8Gi
judkaris, id cstul bonitas tua vincat et superexccl- A quia vincis, cum sine merilo aliquo haeca;l salulem
lat bonitalciii omiiiura, quotiescunqiic fil a conside- meani mibi rcvelasli; 171 ut imle arihuc apparct
r.tlioiie jiistiir.im judiciiun inler bonilalem luam, ct quod vincis bonilale , quoniain asperges me hyssopo,
inter bonitatem alioruni bonorum. Quod esldicere : id estfacies ine similcm illi qui aspergiiur byssopo;
Qiiolicscunque fid.les tui coinpcnsaiit boniiaicm et sic facics me siiuilcin quod mundabor. Quod <-st
iuain el i.liorum, lua seinpcr cxcellit. Undc in dicere : raunriabis mc pcr aspersioncm sanguinis
Evangelio : « Ncmo bonus nisi solus Dens (Marc. Cluisti, qui eril sparsus hyssopo, id est in bumili-
XVIII, 19). » Ostendil au'.em r.n !c pns.sit viJeri tatc. Quod iu veteri lcge prajfigurabaliir. Cuin eniui
qnod ipsc vincal, cuin adriit : Ecce cuim in ini- leprosus ciim fasciculo byssopi sanguine sacrifu-ii
qititatibtts, elc. Quori sic conliiuialur : Dico viiicis aspcrgebalur, a lepra mundahaiur (Letif. xiv, G).
cum judicaris a fidelibus, et verum cst. Per liyssopuni autem quae humilis est lierba, ct in
Ecce enim in prscscnli cst, undc possit lioc per- pelrosis locis exislens, cl ad pulmonis tumores rie-
cipi, quori vincis et me el oinncs in liiimano genere. primendos valens, huinilitas Chrisli, qui petra
Nara cum tu sis iinniuuis a pcccalis, ego tn iniqui- firma est pracsignabalur; qui diaholicse polcntiaj tti-
ttttibus origiualibus conceptussnm; quod esl diccre: inorem, per sui sacri sanguinis effusionem depressit,
Ego existens prius in iniquitalibus originalibus, con- 1} B ct pecealorum generis htimani lepram exinanivit.
ceptus sum a matrc raca. Ac si dical : Antrqiiam a Per cujus bumilitaiis fidem, promittit se Daviria
mntre concipcrcr, cum adliuc in luiiihis patris cssem, pcccato suomundari, cum dicit : Asperget me Itys-
j im in iniquitalibus originalibus eram. Unde Aposto- sopo, id est me similem facics leproso, qui sanguine
s'.olus : « Mors in onines perlransiil (Rom. v, 12) » aspcrgilur per hyssopum. Et cxponit quomodo fa-
id Crt peccatum originale, prr quod ad morlein v - ciel similcm, cum adriil et, id csl scilicet, mundubi>r,
i;i!ur, ni.si baptlsniale piirgelur. Non soluin antc\ id esl in hcc facies similem : qttod sicul leprosus
conceplioiiein fni in iniquitatibut originalibus , sctlI ille in corpore mundalur, sic et ego per fideni asper-
et me concepilmater mea.in peccalis, id esl in ini- sionis sanguinis Chrisli in humililatea peccalo meo
(jitttttiibus originalibns, id est se<lrt in ipsa co:ice- in aiiima inundabor, et non solum perfidcm passio-
plione fui itt ipsis inltuilalibus originalibus. Et boc: nis Chrisli mundabor, seri etiam lavabit me, iri est
to;u:n cst ac si breviter poneret; In boc et me etL mundabis me ab ipso pcccalo, in (ide b:tplismal's
omiies hiimanos viucis, quia lu semper iminuiiis es> Chrislo rieriicandum. Et ego lotus in fide Lapiisma-
a peccato, ego vcro et omncs humani, el aiite con- lis, deulbabor in anima tuper nivem. Quodesldiccrc:
ccpiionem, ct in ipsa couccptione iniquitatibus ori- Majorem candorcm virlulum in auiina hahcbo, quam
ginalihus aggravamur. Bcne quidem ponit iniquilatesi C *- sil candor nivis suo modo. Quia majorem candorem
pluraliter. MuUipfciier cniin Ariam pcccavil, scili- in corporibus invenirc non potuit, rie nivis candorc
cet delcctalione, et acUi, ct exemplum peccaadii comparalioncra fecit. Et inde etiam apparcl, quoJ
aliis derelinquendo. El vere vincis ouines bonilalc. bonilate vincis, quia auditui rneo interiori, iri est
Ecce cnim in praesenli est unde lioc possit videri,, inlellcclui mco dabit gaudium rcmissionis pcccati
qnod bonitale , et mc el omnes vintis. mei. Quod est dicere : iiuiic quidein coulrislor rie
Nam-lu ditexisli vcriiatem, id csl vurain pceni'e:i- peccati mci oppressione, crit autcin quanrio inielli-
liam et coguilioncm mcatn de pcccato. Quod esl di- i- gam iniscricorriia tua delclum ebse, id est per pceni-
cere : Cum ego negligeiiler me liabcns, de pcccaloo tenliam qtiam ago, cl sic gaudium lnihi dabis rie
mco pocnilentiain odio hubcrcin, tu piissiinus cli- i- ejiisdcm peccati reuiissione, vel dabis gaudiiim in-
lexisiiveriialem, id cst ut verain pcenitentiam age- s- teriori auriiitii, rie lioc quori ego, qui modo proptcr
rem, el ad banc me per prophclam Nalhan com- i- peccala arcana lua concipere ncqueo, qiiaiii!i>:|i:e
movisti. Per qtiod apparcl qtiod me bonitate vincis. i. remissioiie percepta, idest plcnarie, arcana illa con-
Nam cum cgo contra memetipsum iniptus cssem, inn cipinm. El in fuluro riabis lalkiam pisemii, cinn
ii.i ;u:talis mca; obslinationc, lu pius cxstitisli inn mihi, per graliam jiislificato, vil;ca:lcrnic rcddcs n-
paeniientiaeadmoniiione. -^ iributionein. Et per boe cliani vincis boniiatc, quod
Et in hoc ctiam coinprohamr quod vincis boni- exsultabunl ossa mea humiliata, iri est facies me
lale, quod mihi, qui non proiiierucram , et adeo o exsullaredcossihus mcis;de ralionescilicet, etlibero
graviter casuTuscram,m«fii/cf(at(ispiriluprophelico;o arbilrio, el viriuiibus;quse cum modo sintpcrpecca-
incerla ct occulta mysteria sapientim tttm, id est Fi-i- lum huinilialae, quandoqiic rursus criinl per pcccati
lii lui; quiid cst riiceie : Revelasti milii Spirituu remissionem etjusliliac meae restitutionom cxalialae.
sinclo inysleria incarnaiinnis ct pas>ionis Filii tui,i, Bcncvoleniia Dci captala per bonilalis ejus com-
ct quod muiirium niorlc sua rcparaturus csset, quae ae meiidationem, ad oratione.ii suam congrue rcdit, sic :
incerta inullissunl, qui, tamelsi a prophctis :iu- i- Ostcndi niulliiuuric quoil bonitaie vincis. Qimniam
«'ieruiit, non lamen boium plenaric per Spiritiun in igilur adeo boniis cs, arerle fucient, iri est consi<lera-
c- lioneni tuctm, a peccalis meis, uure per Bersabeecom-
fi,!e:n habeni, ct occulia siiut iuullis qni nihil pc-
niius inde audierunt; ac si diccret : L't per (idem m misi. Non sic dico averle, ul non virieas, quod im-
lioi :im mysteriorum salvarer a peccalo oiiginaii,i, possibilc est; seri sic «rerle, nc punias. Avcileie
at faciem a peccttlisdimissis, id csl non sic vidcre ul
gra.uila pielale isla niihi nianifeslasli. Unde constat
865 EXPO:lTIO 1N PSALMOS. — PSAL. L. 833
punianlur : advertcre vero faciem peccatis, sic con- A ! iiliimoquoqiie rie Palre cum su!.j:ingit: Spiriluprin-
siderare ut puiiianlur. Qtioniam autein in facie vi- cipnli, ctc. Si enim de Palre prius agcrelur, ab ali-
sus esl, facies pro considerationc ponitur. Non so- quo forsilanerroneo Pater cxcellere Filium ct Spiri-
lumraodo vero a peccatis per Bersabee comniissis, lum digniiale crcderclur, cuiri Pa:er principalis
oro, faciem avcrtas, scriel omnes iniquitates meas, dicaiur. Nunc aiilem quia de eodcm ad iiliimuni
qnascunipie coinmisi, dele, sic ul non punias. Qui- agiuir, cum minorein non esse constcl, parilitateni
bus (leletis, cor mundumcrea in me, Deus, id est obtinere nequaquam ainbigilur. Nolanriiimsane, non
tale cor quod cmni errore niundiim sil, pcr quod iuconvcnieuter Pairein et Filiuin, Spiriium nuncu-
lua mystcria valeam intra me contcraplari. Et spi- pari. Omnis naniqiic subsi.intia iiicorpirca, rccte
ritum rectum, id esl Filitim tuum, pcr qucm oiiine Spiriiusappellatur. Pater auicni et Fili s, sabstaiitiat
quori recium est ellicitur, innova, iil csl, uoviicrin- incorporea .siint.
liabilare fac in visceribus meis. Qiiori est dicere : Postqnani os'cn !it quod, per mi-cricoriliam et po-
Sapienlia lua, id est Filitis luus antea quam sic gra- tentiam et boniiatem Dei, dcbent ejus reccala re-
\iler peccarem, secundum gratiae operationem in milli ut vcniani cilius impcirel, quo.l commoduin <:x
aniina mea inlialiitavit, quam a me peccando 172 sui venia seculuruni sit, o.-l ndit sic : Oravi mise.ere
repuli. Quam oro ut rursus in me facias habitare. B I el iniqnitates delc, e\ cor mitndum cea in mc, o.talia
Innuil propler quid oral, ut innovetur, id est redda- eiiam niulta rogav', qe.ae si in mc complcveris ,
tursibi spiritus, id eslFilius, citminierponit rectum. excmplo ineo doccbo iiiiqnoi, i;l cst alios criminali-
Quasi dicerel, propter hoc scilicet ut cum ipse spi- ter pcccanlcs vias tttas, id cst iuiserWordiam pcr
ritus reclus sit, me qnoque recltim in operatione quam pcccala mihi indulseris : el jusliliam pcrquam
faciat, qui me a recliluriine peccando distorsi. Inno- me jain justificatuin magis juslificavcris, qnaemisc-
vare dicit, nonquanluin ari essentiae spiritus reno- ricorriia et juslitia riicuntiir vim lum, eo quod ier
valionem , cum immutabilis sit: sed qiianlum ad ipsas ad te venitur, qnod cst dicere : Si per iniscri-
bonorum operura rcparationem, quae in eo riefece- Cordiam niihi indulseris, ct justificaveris, et pos'
ranl: quasi dicerel: Redde mihi tpiriium reclum,r>cx me juslificatuin ad majorein jusliliam pcr jiislitiam
cujus inbabitantcra graliam renoveiitur in anima tuam provexeiis, exemplo innoccnliau et justitiae
affectiones bonae,quae defecerunl, iiuibus affeclioni- me;Ea (e dalaj, misericordem csse le cl jiistum
bus opera hona exerceam , viscera pro aniina ponit : ostcndiiin aliis similiier pcccanlibiis. Et impii, iriest
quia circa viscera potissiinnm aniina regnat. simililcr sicul ego peccantes, atl te conrer/en/ur,per
Et postquam spiritum reclura mihi reddideris, tte pcenitenliam, exemplo meo adriucti. Ul auiein hoc
k
projicias me a facie tua, id esl ne pcrmittas ut ego sit qnod impii cxcraplo iuco ad le convcrtantur, o
per peccaluni ilerum me projiciam a reclitudine fa- Deus, id est Crealor meus et 173 Deussalulii mem,
ciei luse, id est Filii, qui facies Palris dicitttr, eo id est Crcalor salvationis inese, quae mihi salulem
quod pcr ejus obedienliam nos Patris liiiserieorriia rcstitues, quam peccandn amisi; Libera me de sai,-
ut salvaremur aspexit; sicut per visum qui cst in guinibus, id esl de peccalis meis, adullerio scilicet
facie, aliquis aspicit. El ne auferas a me, id est ne el horaicidio, per Rcrsabee cominisso, quoa sangui-
permiltas amplius auferri a me per peccatum, Spiri- nes dicunliir, co quod cx nitnio sanguinis luimore
(utn tanclum tuum, iri est inbabiiantem per graliain processerunt v*.-ltle sancjitinibus, id est de mnltis
Spiritus tui, et illius scilicct pcrsonse, quaj vulgo morlibus quas operalus sum. Inlcrfcci na:/iquc iu
Spiritus dicilur, quse etiani a Palre et Filio procedit; corpore Uriam iniiocentera. Inierfcci etiam nic in
Quod est ac si dical: Fac in me constanter inliabi- anima , adulleriiira exercendo. Inlerfcci quoq e
lare graliam Spirilns paracleli. Et sic : Redde mihi Btrsabcc, eam ad adiitlcrii coiiscnsiira impcllendo.
latiiiam salularis lui, id est Filii lui qui mundi*>al- De quibus omnibus morlibus tne libera, iiidulgeudo
vaioreril; ac si diceret : Propter peccati mei gra- clemenler, ne pcreasari morlcm traliar, criici.uidiiS
vitalem, Salvaloris Filii tui amisi Isetitiam. Scio percnnilcr. San.miisquideui pro morte |.o:i:liir, eo
namque qttia in ejus adventum nibil utililatis ha- quod in interfcctione solcal saepe t angnis .cffunili.
bebo, nisi bic peccali remissionem per pcenitenliam TJnde prophela : « Si i;o:i anniintiaveris iniipio ini-
adeptusfuero; unde, precor, inriulge, et sielsolitiam quitatcra suam, sangiiincin ejus, » id est mortcm,
Salvatoris vcnluri mihi rcMe : Et in illa laetitiacon- « de iiianu tua requirain (Ezeclt. III, 13). » Et ti nie?
firma me, id est perseverare me fac, ne peccando de santjuinibus libcraveris, non soluni cxemplo mco
crimiualiter rurstts ea caream. Dico : In ea nic con- iniqttos docebo, seri et liiigita ntea exsuttubil jnslilittm
firma, elhoc Spiritu principali, id est pcr le Palrem tttam, id est exstiltanter anntintiabh t<:esse jusluni:
in nic specialiler habilanlem. Pater autem Spiritus qui ine justilicaveris; vel sic, annuntiabit aliis ini-
mihi delcris, ut et ipsi
principalis dicitur, non quod Filio cl Spirilui sanc:o quis justitiam luam, qtiaui
principeiur, et eis major existal; sed quoniam ab ad le conversi jusiificenlur. Promilt:l vero hoc quoi
eo ineffabiliter gignitur Filius, proceditque Spiritus. oravit, se adipisci ex divinat:misericorriiae confiden-
Bene quidem in primis agil de Filio, ubi dicil: Spi- lia, el in hoc qtioque venfara meretur : quod tion ric
rilttm rectum innova, clc. Postea vero de Spirilui Dei clcinculia diflidil, sed coiifi.lentiacsibi spem at-
sancto, cum ponit: Spirilum tanctum tuttni, etc. Ini trbuit. Dixi quod si libcravcris, quod lingua mea
867 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORI3 OPP. PARS F. S68
juslitiam luam anntintiabit, et sicul ex miscricordia A lem, id csl in Ecclesia ex utroque populo consti-
lua esse confido, quod me liberabis, et per mci li- tuenda , qusc Hicrusalem erit, id esl videns pacem
ljerationem, Domine, labia mea aperies, idest idonea aelernam spe, vel videns pacem in se, non inimicans
faciesad laudandura justitiam luam; ac si dicerel: Deo male agendo, scd cum co pacem habens, bcne
Dum non raundalus a pcccatis exslitero, idoneus ad vivendo. Ergo, Domine, quia hoc sacrificium fulu-
te laudandum nullatenus ero, et sic jure Iabia clausa rum esl in Sion el in Hierusalem, benignefac Sion,
liabebo.« Nonenim est speciosa laus in ore peccato- id est large beneficiaei impende, sublimando eam in
ris (Eccli. xv, 9). » Ast ubi me a peccatis mtinda- innoccntia et sanclitalc, et non propter merita su.i,
veris, mox idoneum ad laudandum te, meconstitues, quacnulla sunt : scd in bona volunlate tua, id est pcr
ct sic labia mea aperies, id est jus te taudandi mihi gratuitam volunlalein tuam, quae ex bonitate mise-
concedens. Et postquam aperueris tabia, os meum ricordise tuaj procedel: ut mdificenturab ipsa volun-
annunliabil laudem tuam, id est laudabit niisericor- tale tua muri Hierusalem, qui deslrucli fuerunt in
diam et juslitiam tuam. Quoniam adeo ingemueral Adam, virlutes videlicet e.t innocenlia, quibns ad
de peccato el oravcral pro co, posset aliquis diccrc : modum murorum Hierusalem municlur. MurosHic-
Quare in lanlum gemis? Noli geraere, sed sacrificia rusalem dicii per sirailitudinera, quasi diceret Hic-
legalia Deooffer pro peccatis, et sic liberaberis. Ad B rusalera quae conslilula fuit ex angelis et homini-
quod excludendum sic addit : Necesse est ut gemara bus, et postea per Adara quantum ad horoines de-
ct orcm : nec utile quidem est ut sacrificia legalia slructa, quanlum ad angetosautemscmperinviolaia,
offeram, quae ego non offeram. Quoniam si vo- restiluelur, quando homines ejus resliluentur cives.
luisses tacrificium, si inlellexissem le velle me A similitudine civilatis, cujus muri in parte destru-
offerre legale sacrificinm, dedissem jam ulique, cti resedificantur. Tunc, id est poslquam sedificaveris
id esl cerle; (u non deleclaberis holocauslis, id est Sion el Hierusalem, acceplabis, id est acceptabile
sacrificiis legalibus. Noiandura autem, Deum ho- habebis, sacrificium justitim significatum scilicet
locaustis quodainmodo delectalum fuisse in Velcri non significans, quod libi offeretur a Sion et Hieru-
Testamenlo. Alioquin enim irrile fieri per Moysen salem. Sacrificium dico existens revera, non signifi-
praecepisset. Delectabalur vcro bolocaustis, ut sa- calive oblationeset holocausla, \A est quod sacrifi-
crificiorum in nova lege futurorum signa essenl : cium significalumper oblationeset holocauslalegalia.
el quod spiriluatiter iutellectoruin debilium intclli- Revera dicendum est oblatio et holocauslum. Obla-
gcniia capere non polerat, per lcgalium sacrificio- tiones vero et holocausta legalia, ideo sic vocabantur,
rum imaginem ulcunque notaret, ne a fide gratise quiahaec signa erant veraruin oblalionum, el holo-
r
fuiurse alicna penitus existcret. Non delectabalur causlorum fulurorum. Exponit anlem ipsum sacrifi-
aulem holocausiis, ut per ea peccata condonaret, si cittmjuslilim, sic : Dico quod acceplabis sacrificittm
sacrificiorum ab eissignilicatorumfidesabesset. Ideo justitim, qund offeretur l:bi a Sion et Hierusalem.
que dicit non delectaberisItolocaustis, sic scilicel ut Et vere sacriftciumjustitia tibi offerent, id est lale
per ea peccata condones. Notandum sane, DavidI sacriiicium, quod juslum sit pro indulgenlia pecca-
cum sub lege veleri esset, in qua holocausta prseci- lorum offerri. Nara tunc imponenl, \Aest offerent se
piebanlur offerri, ea non obtulisse, et hoc non ex vitulqs, id est se sacrificia nova per baplisraum : si-
negligenlia, sed ad instruclionem fidelium sub N»vii cut vituli juvenes et novi sunt: el hoc facient super
Testaraenti gralia fulurorum dimisisse: ut cum jara allare luum, id esl super fidem fundali, quse allare
fide vir Novi Teslamenti esset, fidelibusin Novi Tc- dicilur, eo quod super eam orania sacrificia Deo ac-
slamenli lempore futuris innueret, ab illis hujus- ceptabilia offerunlur.
modi sacrificia esse nullalenus offerenda; quaeadve - IN PSALMUMLI.
nicnlibus eorum signalis, erant pcuilus evacuanda. Tjtulus quinquagesimi primi: /n finem inlelleclui
Post hoc oslendere intendil, quod sacrificium adI David, cum venisselDoech Idummus, et annunliav.t
peccala remillenda idnneum existal. Sic dixi, quojl] Saul, et dixil ei : Venit David in domum Abimelech.
holocaustisnon delectaberis, o Deus, sed sacrificiumi u In hoc litulo ad figuram designandam inlroducitur
tibi Deo acceptum pro peccatis est tpiritus conlribu- liisloria, quse talis esi : David Saulis perseculionem
lalus, \A est anima doloribus et geraitibus afflicla,, fugiens quadam die in Abiraelcchsacerdotis domura
174 el non Pai'um conlribulata, o Jleus. Sed noni venit, ibique panes propositionum comedit (/ Reg.
despkies, id est acceptabile habehis cor contriiumett xxi). Vidensaulem hoc quidam DoechIdumseus,qui
humiliatum, id cst animam valrie contrilam, el cx: custos erat mulorum Saulis, eidem Sauli nuntiavit
lolo affliclam, in omniinoda satisfactione. Providcns> dicens : VenitDavid indomum Abimelech.Qui Saul
autera Prophcta hujusmodi sacrificium in Ecclesiai in Abimelechira comraotus, quia vidtlicet David in
primiliva, el in Ecclesia ex Judaeis, et geniibus con- domum suam susceperat, eura cum omni familia
atituenda, penitus esse futurum, pro ulraquc orat. peremit. Figura quidem hujus historise talis est:
Sic: Dixi quod sacrificitim acceptabile Deo est, spi- per Doech lduraajum, qui motus lerrenus vel motus
ritus contribulalus, quod sacrificium scio cl in Sion,, sanguineusinterpretalur, Anlichrislus signatur, qui
id est in Ecclesia primitiva fulurum, qucc, lerrcniss bene motus lerrenus vel sanguineus per emphasim
neglcctis, ccelestia conlcniDlabilur: el in Ilierusa- dicilur, co quod omnem icrram a Dei cultu ad sui
S33 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. Ll. 870
eultum movere inlenriet per tribulationem , et san- A fine mundi futurum, clfideles persecuturum . qtiem
guinis sibi crederc nolentium effusionem. Per Abime- de malilia sua increpat, ostcndcns quod eariem ipsi
lcch autem, qui regnum patris mei sonat, colleclio erit catisa omnimodsedcstruclionis, ut ipsos fideles
in tempore ejus fuiuros, quos ipse persequetur cor-
signattir fidelium in lempore Antichrisli futurorum,
qui David, id est Christum in domumsuam recipient, roborel in conslantia, eteos ab illius conformitate
id esl in se qui domus ejus erunl, non abnegantes retrahal. Quos eliam fideles, ad ipsortim salalium ,
eum timore pcense. 175 Quos cum viderit Anti- praedicit crga Deum liniorera habituros, et cum lau-
christus recepisse David, nec velle dimiltere, dicit daluros, praevidendomortem ipsius Antichristi, ne,
Sauli ul ipsos interficiat, id est prsecipiel, non voce si dcfecerint a limore et laude Dei, sic et ipsi s:c::t
sed affectione, morli, ut interficiat Abimelech, id est Antichrislus pereant, et in judicii riie promitlit
illam collectionem (idelium, quae David receperit , ipsisfidelibus, ad eorum consolationem ouod ipsum
Antichristum deridebunt.
quod est dicere : Interficiet omnes illos qui erunl
Abimelech, id esl regnum patris ipsius David, scili- Quid gloriaris in malitia, id est, propter quam
cet in qtiibus regnabit Deus Paler Christi. Per Sau- utililatem gloriaris, id esl, laelaris in malilia verbo-
lem vero, qui inlerprelatur appetitio, bene mors de- rum, et cogitationum et actuum, conlra fideles , lu
signatur, quae frequenter ab infidelibtis per mala B Antichriste, qui potens es in iniquilate, id esl, ctti
opera appelitur. permittilur a Deo potestas iniqnilalis exercendae in
Cum autem non de historia, sed de significalo ipsos fideles, propler nullam utilitatem scilicel?
historiae Prophela sit in hoc psalmo acturus: litulns Quasi diceret : lta gloriaris in malilia , quasi esset
lamen jtixta historiae similitudinem, non ut rie reshonesla, vel quasi quaelibct ulilitas inde esset
secutura , sed ncqne malilia res honesta est, neqne
futuro, sed quasi de praelerilo ponilur, cum de
futuro intelligatur; qui sic exponitur : Intellectus inde continget utiliias, sed damnalio. Exponit aulem
id est intellectus in ipsam maliliam per parles, ut appareat esse res
liujus psalmi, qui concipitur inhonesta. Dixi : Quid gloriaris in malitia, et vere
hoc tractalu, attribuendus est David prophelae, re-
in ea. Nam lota die, id est, jugiter , lingua
spicienli in finem mundi: habilus isie intelleclus, gloriaris id esl, meditatio corriis tui cogilavit,
cum venisset Doech Idummus, id est cnm conside- (urtinlerior,
id est, injustas cogitationes, quomodo
rasset quod veniet Anlichristus, id est regnabil, et injustitiam,
scilicet fideles a lege Dei revocares. Quoniam atitem
annunliavit Saul, et dixit ei : Venit David in domum
cordis loqui, nihil aliud est quara meditari, raedi-
Abimelech.Non dicit aniiuntiavit el dixit quod ali- -
talio pro lingua dicitur, et 176 "on solum cogi
quid sit cum morte locuturus : cum ipsa mors aut res lasli, sed eliam fecisli dolum, id est dolosa
verba,
incorporea silaut potius nihil; sed ad similitudinera Q *-
diccns le Deum esse, cum soliiinmodotcessehomi-
historiae dicil; ita suscilabil mortem adversus fide-
nem intelligeres. Tu dico existens sicut novacula
les; quia suscipient David, id est Chrislum in se
id est comparabilis novaculae aculse, sic sci-
domum ejus exisientes , sicut Doech Idumseuscom- acula,
licel ad maliliam peragendam, sicut nova-
movil Saulem adversus Abimelech, ut eum interfi- ctt-lapromptus acuta ad officiumsuum exseqiiendum. Vel sic:
ceret, cum venisset ad ipsum Saul, et annuntiavit,
coinparabilis novaculse, ut sic sub specie reclilu-
el dixit ei quia venit David in domum Abimeleeh, dinis
quosdam latenter in fide corrumpas el lscdas ,
et receptus est ab eo. Dico annunliavit Saul et
sicul cum pilos radere debeal,
dixit ei, id esl secum in cogitatione sua annun- cniemaliquando novacula,
vulnerat. Yel sic : similis novaculce, ut, sicut
liabil et dicet morli ut interficiat fidelcs, ideo quod novacula
superflua pilorum auferenrio cutem purgat,
David, id est Christus veniet in domum Abimelech , et nitiriiorem efficit, sic et tn, licei non ad hoc inlen-
id esl recipietur ab Ahiraelech, qui erit domus ejtis,
das, persecutionibus tuisfideles a pcccatorum stiper-
id est a colleclione fidelium, vel sic, Doech Idu- fluis sordibus
mundabis, et nitidos in sanclilaie
majtis, id esl Anlichrislus veniet, id est regnabit et facies : quod est dicere : Causa eris mun-
id est minislris 1 quare ipsi
annunliabil Sauli, interfecloribus di fiant elnilirii. Dico quod fecisti et. cogitasti dolum,
Q
suis : et scilicel dicit eis : Venil David in domumAbi- et hoc non invitus,
quod lolerabilius esset; sed
melech, id esl receptus est Chrislus a fidelibus suis, ditexisti malitiam, raalas et asperas cogitationes
qui domus cjus facti sunl. Ideoque inlerficite ipsos' super benignilatem, et bonas cogitationes non; ac si
fideles. BenequidemniinislriipsiusdicunlurSauI, vel' diceret: Si ratio tua le moneret
aliquamlo ut bene
juxta similitudinera, vel juxta ipsius vocis inlerprela- cogitares, cum nullus adeo sit iniquus quem aliquan-
tionem.Juxia simililudinem quidem eo quod sicul Saul1 do ratio sua ad
cogitandum bene non adhortelur,
Abimelechinnocenteminterfecit, quiaDavidChristura1 contempta bona cogilalione,
cogitasti nialiliam. In
Doniiiiijustereceperai;sicelipsirainistriinfinemundi 1 hoc autein eum damnatione dignissiimim ostcndit,
fidelcsinnocentesinterficient, eo quodjusteChristum 1 cnm malum bono seienlcr pracfcrat, et d;L>xisti-ini-
DominiPatris Jesum. in fide recipien t. Secundumvero* quilalem, id
cstiniqua et blasphema verba et aspera
vocisinterpretationem,quiaSaula/>/)e(/(itsdicitur,ipsii loqui contra (idcles, ut eos tibi conformares, mag:s
vero ministri ab Antichristo omnibiis raodis appe- quam loqui mquitatem, iri est
aequa verba ct bona ,
tentur, ad fidclium pernicicm. Est aulem in hoc- quoJ est dicere : Aspera cl iniqua vcrba dilexisii
psalmo vox Prophelse intclligenlis Antichristum ini loqui, non aulem sequa : cum dicit magis quam a':,u-
871 S. BRUNONISCARTIIUSIANOUUM INSTiTUTORlS OPP. PARS l. 87-2
laiem, innuil quotl itilcrdum a ralione raonitus , ul A diviliis mullis. Ego autem speravi in misericordia
boiic loqueretur, benc loqtii sprevit, ct male Iocutus Dei inalernum, idesl qiiandiu suJCiiluratransiioriiiin
esl. Non sotum vero dilexisti iniqua verba ct aspcra, riuravit.ci ciiiulo tisque in sscctilumacternum,sseeuli
sed ctiam dilexisti verba prmcipitalionis, id est omiiia prioris stibsccutivuin.
vcrba per quac posses firielcs in crrorcm ctiltus lui Ego dico exisiens tunc in t'omo Dei, id cst in
prajcipilarc, scilicel cl miiiantia verb-i etblanria. Tu, Ecdcsi.i; non slerilis ab opere bono, sed sicul oliva
dico, cxislens lingua dolosa, cmphalice diclum cst; fructifera , id esl frucluni ferendo bonorum operuin
qnod csl riicere : Existens dolosus in lingtia, ul ad moliim (ilivaj fructiferae, ct scmper viririis in
riicas ic Dcum, cum homincm le esse intelligas. iide, ct in prospcris el iu ariversis, ad siniililurii-
Iloc autem lotum , quod morc prophetico prajterite nc.n olivae, quao nec sestate nec bicme carclyiro e.
poiiilur, fulure iiitelligeiidum est. Dixi ouod dilc- Yel sie : Edateiis sicttl oliva fructifera in domo Lei ,
xisli matiliam, clc. i.l est scctmdum hoc quori eram domus D i; ac si
Et proplerea Deus deslruet (ct/i/tiicmdeslriiclions, riicerel: Non per nic fructifer.i, seri per Beiiin,
id est omnino, vel destrttel le promotum in finein , cujus riomus eram. Dico qttod lunc sperctvi in mise-
iri cst in perfeclioncm nialiiiac; quotl est dicere': ricordia, cura ipsc sperarcl in divitiis. Ego ilico
c"
poslqnam venies ad finein , iri est ad cumulura sic : Mccuni dicens : 0 Deus conHlebortibi in tmcu-
malitiiC , destrueris a Deo : ct hoc modo, scilicet lum , ac si dical : Non denegabo tc limore Anli-
evetiel te Deus de Utbernaculotuo, iriesl dc hac vila, thrisli , sed confilebor, id est laudabo le respiciens
et de polcntia tua , quae transiloria erit ul talierna- in stxculum setcrniim, in qiio mihi reddes spei ineai
culiim, et in qua diabolo mililabis, et emigrabit te, pixmium. El ideo confilebor, quia fecisti me oiiv.mi
id esl cmigrare faciet de hoc labemaculo in pcjus. fructifcram, el non faciam me in hoc sacirio Dcuni.
Ostendilvcro per reraotionem unde faciel te migrare, Sed extpeclabo, id esl paiicnter exspcctabo , nomen
cum aririit, dico : Evellel le de tabernaculo luo, ct tuum, quod mihi dabis in futuro, hoc scilicet nomcn
cliam rudicemtuam evellel de lerra vivenlium, id esl quod est Deus, quotl milii dabis in fuluro, cum me
proptcr vanam supcrbiam poleuiise iu;e evellet te panicipemfaciesdivinitatis tiiaj;cimerilo illud nomen
de lerra viveniium, ac si riicat : Tu per potenliam exspeclabo, qttoniam boiium esl, existens jam in
tuam, qua te Deum facis, putas te in lerra vivenliuin conspeclu, id cst in interiori consideraiione sanclo-
rariicaliirum , scd Deus proptcr luam superbiam, (e rum tuorum ; qnori esl riicere : Jam consideranl illud
inde etie//e(: vel radicem tuam eveltet, per solaini nomen spe; vel sic : exspectabo, id est ililigenler
similitiidinein riicit, id esl ex lolo deslruet, a simi- considerabo nomen luum, quod est Deus, id est nou
liludine arboris et herba:, quae radicitus evellitur. C attribuam inihi hoc nomen quod est Deus , vcl Anti-
Per hoc quotl dicil quori evelleleuin de labernaculo, cliristo, sed hoc nomen luura essc considerabo,
id esl dehoc niundo, el de terra viventium, innuilL quoniam hoc iiomen boniini sumnium signilicat, id
quod raigrare faciel in infernura , cura nulliis alius> esl le el non aliud, et hoc csl constans in conspectu
slatus reslet post Iios duos, a quibtis evelletur. Hoc: inieriori sanctorum luoruin, cuicunque non consict.
aulem quod Dcus sit desiruclurus le, videbunt, id1 Vel sic exspeclabo, id e;-1 riiiigenter considerabo
est prscvidehtiuljusft quos persequeris, el limebunt( nomen tuum, id esl niaguificationeinhonoris nominis
sitii exemplotuo, ne, si libicoiiforiiienlur, tecumper- lui, id esl, hoc considerabo, quod nomcn luum ho-
dantur, et ideo cavebunl sibi : et in die perditionis3 noranduin est magnifice, non nomen Anticliristi ,
cjus, idesl iu die juriieii, supra le existentes , qtiii tjuoniam bonum esl nomen luum, id est honornomi-
in hoc hiundo a te deprimuntur per tribulationes,, iiis lui in conspeclu sanctorum tuorum; quod cst
ridebunt, id est le digiium irrisione juriicabunt, ctt dicere : Irieo considerabo, quia vidco quoJ saitct;
dicent: Ecce iitinc apparet qtiia bic est liornosolum- tui repulant esse bonura hoc considerare.
modo, non Deus, ut rifcebat: Qui homo non posuit( IN PSALMUMLII.
Deum esse adjutorem suum, iri est non reputanrio o _ Psalmi quinquagesimi secunrii Tilulus : /n finem
se creaturam sed Deum, noluil orare Deiiinut cum(l prc Amalechinteltecltts David. Quoniam notissima
adjuvarel. Scdsperavit, id est.confidenliaiii habuilil esl haechisloria, qux in hoc litulo ad figitram inriu-
«fiuiendi quod vellel: in mullitudine diviliarum sua- :- citur, breviter cam innuit, cum dicit pro Amalech.
rum, id est per mullas divitias suas, el interiores et:t Quaehistoria talis est : Amalccitx Siceleg civitatem
«xteriores. 177 Divilias inleriores riicit, facun- i- parvulam, in qua lilii David cl uxorejus habilabant,
tliam el sapieuliam raundanam , quam habebit. Divi- i- vi capientes, eosdem filiosel uxorem captivos duxe-
lias aulem cxteriorcs, auriim el caciera lerrena, et it ruul. Quo audito David, raanu maxima collecta,
in vanilalesua, id est in vana superhia praevaluit, t, insesutus est eos, et ricvicil, el uxorem suam, et
td esl ante omnes valuit, ut ni.ijorem haberet poten- l- «frlioseripuil (/ Reg. xxx). Figtira quidem hujiis
tiam praecunclis, vel sic t'« vanitule polenlise suaeae bisloriaj lalis csl. Per David Chrislus, per Amalech,
positus, prsevaluil nobis, non in animarum, sed inn qui dolens \e\parluriens inlerprelalur, infideles cx
corporum laesione.Vel sic : /n i'am'(a(espei suse po-y- uLroquc popuio intelliguntur, qui fideles in hoc
situs prsevaluil, id est se nobis prsevalere pulavit,,, mundo perscquunlur, cl per Iribulationes captivos
ut ci conformarcmur. Dico quod ipsc sveravit in ducunt, in eorum corporibus (lominando : qui infi-
873 EXPOSITIO IN PSALMOS— PSAL. Lll. 87*
deles digne dicuntur parturientes et dolentes, eo Aad A Romanos posuerat, uno versu modico hujus
quod hic semper rnala opera ad pcenas seiernas par- psalrni istisaddito, propter Aposlbli auctoritatera,
turiunl de quihus in futuro sine fine dolebunt. Per in liunc psalraum perhibentur fuisse recepti. Ponit
uxorera David et filios ejus ab Amalech ereplos, enim sic Apostolus. * Sicut scriptum est: Quia noa
rienotatur Ecclesia primiliva specialisCbristi sponsa, est juslus quisquam , non est intelligens, non est
et alii fideles per ipsius Ecclesiae prsedicatibnem et requirens Deiiin, omnes declinaveruBt (Rom. IH,
exemplum filii Chrisli facti, qui in Iuturo ab infide- 10-12),» etc. llli vero tresversus hi sunt. Sepul-
liura potestatepenituseripientur, cumseterna gloria crum , elc. Quorum os, etc, conltitio, etc. Quoniara
dilabunlur. Ipsi vcro infideles in perpeluum damna- veropsalmus iste superics ampte, et prout nobis
bnnlur. Tituli vero 178 verba sic exponunlur : possihilefuit, diJigenter expositus est. Cura etiam
Inleltectus David.in finetn respictenlis, habituseslpro hic fereeadeni titlera sil et sententia, de eodem.
Amakch; quod est dicere : Intellectus qtiem habuit iterum agere prolixe superfluum esse judicantes,
David in componendo psalmum istum, habitus est breviter eum altingere videmus esse idoneura, ut si
prbAmalech, id est occasione Amalech. David dico quidfibet incognitura, cujus nondum lunc scienliam
respicienfis in finem, id est in Cbrislum, ac si attigeramus, in superiori traclatu non posuimus, iu
dicerel: Araalech cVviclus a David significans infi- B hoc saltem suppleamus. Sive etiam si hie pars ali-
tleHumcollmionem, a quibtts Deus suos eruet in qua diversa posita sil litteralurse, ipsam quoque
futuro, causa fuit quare David inlellectum haberet nitaraur pro posse noslro ulcunque exponere. In
finis, id est Cbristi, respiciendo in ipsum fiueni, primis autem dicendum est, quod cum superius
id est Christum, et propter hunc inlellectum islum dixissemus ipsum caput in hoc psalmo Judseosexpro-
psatmum eomponeret ad honorem ipsius finis, con- brare, scienrium esse non solum de Judieis, seri
siderahdo quod ipscfinis, suos eliam ercpturas , pt generaliter de omnibus sui menibrorumque persecu-
infidetes damnaturus. Introducit autein in hoc psiii- toribus in hoc psalmo agi posse.
iKOPropheta ipsum caput Christum,. de infideii et tiixit insipiens Judaicus populus et gentilis, mei
insipienti populo suos pfirsequente agentem, qui in meorumque prosecutor, tn cordesuo: Non esl Deus
persecutlone fidelium Deum ultorem esse nonrepu- iste Christus, ut possit seulcisci et suos. Vere uter-
tant, quos corruptos in moribus, et Deo abomina- que populus insipiens cum nie saltem per opera et
biles esse dicil, propter iniquitates suas: quos miracula mea meorumque, Deum esse non cogno-
ctiam iiiexeusabiles csse osteridit, citm salutem sibi scat. Quoniam vero dixerunt: Non esi Deus, corru-
a Deo propositara conlemnant, sese videlicet Chri- pii sunt, id est magis et tnagis corrumpentur inle-
stum a Patre pro nwndi rederaptioncm missun , a C ^ rius per excaecationem, et corrupti abominabilesfacli
qiib-bmnimodo declitiant. sunt, id est exsecrabiles fienl Deo, in iniquitalibns
Demonstrat quoque ipsorttra infidelium , et hic et suit perdurando; acsi dicalrNon solum corrumpentur
in fuluro damnaiionem, et fidelium et bic et in et abominabiles Deo ertint, ideo quod dixerunt:
' Non est Deus, sed eliam propter iniqua bpera sua,
futuro salvatibnem. \
' Nolanduni sane
qtiod cum psalmus isle superius et arieo corrumpentur: quod nonest, idest non erit
in tredecirao loeo sitposilus, nonabsque ratione , 179 >nter eos 1U' fociat bonum opus. Polest quo-
eisdem fere verbis hic est repetilus. Cum autera in qub verstis iste legi pneterite, sib : Hoc quod dixe-
superiori loco titulus isle in quo inducilur historia runt: Non est Deus, iiide conligit quia corrupti sunt,
de Amatech non prseponatur, sed solumraoriopsal- id est, excsecati et adeo corrupti, quod abominabilet
mus David, nobis hinuilur nonrium viCloriamAraa- facti sunt Deo. Et in hoc apparel eos esse corruptos
leeitarum accidisse, cura a Propheta psalmus com- et aboraiiiabiles, quod non est eoru-ra aliquis t]ui fa-
positus fuerits Si enim accidissel, litulus ibi prsepo- ciat bonum opus. Bonum quidem multis modis dici-
situsesset. Postea vero Amalech devicto, etuxore lur. Deum eiiim diciraus bonum, verum et summum;
David et fiiiisereptis, vidensipse Proplieta, nego- bonum etiam dicuntur virlutes et opera quseper eas
tium vicloriae hujus iihtd quod in psatrao deChristo exercentur ; bonnm quoque dituntiir oinnes creatu-
praedixerat figurare , psalmum eunwlem repetiit rae, seeundum qubd a Deocreatse sunt, utide.Iegitur:
occasibnehujus hist(»rise, ut iiinueret tianc fttiorum Qusecunque,auctore bono condila sutit, bona sunt.
et uxoris ereptionera, ereptiouis Chrisli fiiiorum Bonum insuper diximus, beneficia, 3 qua|icunqi;e
futurse fuisse (iguram. Sicut autem iustruit hauc iinpensa, et si non sint virtulis alicujus excrtitio fa-
erepliouera ncgotium qiinddsrmlegis novae porlen- cta. Qtiamvis autem insipientes conupti sint el dbo-
riisse, innuit qHOquecuncta legis vcteris acta. ad minabiles, el dicant: Non esl Deus, inexcusabiles ta-
iegis novae negotia tlesignanda prsecessisse, Paulo men sunt de hac iiisipientia. Deus eniui Trinitas
apostolo sic attesfante : Omnia infigura contingebant prospexii misericordlter de cato, iri est de. uie -liu-
iilis (I Cet. x, 11). Hlos autem tres versus qui mana natura super filios hominum universatiter, id
stiperius iu hoc psalnio leguntur : in repetitione est soper omnes hoinines, ul videal, id estvidenj
vero riee ipsi nec aliqua verba illis aequipoiienlia faciat, tt esl aljquis inteiligens, aut iequirens Deum, ^
iiivetiiuiilur, asserunt quidam Proplielam non po- qiiod est dicere: Ut iu aperio ponat «piistint intelli"
stiisse. Caeterura quia Paulus hos tres in Epislola gentes et requirenies, Cl qui uon. Ipsi vero omnet
PATHOI,.CLII. 28
875 S. DRUNOMS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 876
insipientes~dec/in>it>erun( se ab illo prospeclu, id est, IA et minores, cum Detis Trinitas averterit captiviialem
non curaverunt prospeclum misericordiae, el simul plebis sum Jacob el Isracl, id est mortalilaiera el
cum declinatione inuliles facti sttnt et sibi et aliis. passibiliiaiem.
El ostendit quoraodo inulHes sibi. Non est enim ali- IN PSALMUMLIII.
quis qui factat bonum, non est qui usque ad unitm Titulus quinquagesimi terlii. In finemin carmini-
fide perveniat, id cst ad rae qui sum unum el sum- btts intellectus David,cttmvenissenlZiphai el dixissent
mum bonum, juxta illud : « Ego et Patcr uuuin su- ad Saul.; Nonne David abscondilus ett apud nos ?
mus (Joxtn. x. 50), » vel potest legi, Deus de ceelo, Hic eliam titulus juxta hisloriam posilus essc vide-
etc. Sic, ne putarenlur omnes liomlncs corrupli, sic lur quae talis est: Cum a Saule Daviri fugaretur, ad
dicil: Dixi, insipientcs csse corruplos. Filii vero vicum Ziph nomine, ubi sui coniribules habitabani,
hominum non sunl corrupli; nam Deus prospexitde confugiura faciens, ibi se abscondit. Ziphaei vero
ceeto, id est per doctrinam apostolorum, super filios qui cum cjus essent cqnsangiiinei, eum occultare
hominum, id est super firieles sese ralionabiliter debuissent, Sauletn adeunies dixerunt ei: Quare
habentes, ttt videal si esl inielligens, atil requirens non interficis David, cum eum nonc habeas interfi-
Deum, id est ul in evidenli ponal quis eorum est ciendi potentiara? Nonnc enira abscondilus est apud
recte intelligensaul requirens Deum, qni possil alios ' iios, ubi etim poles invenire ? Hoc diclo eum Sauli
ad hoc instruere. Multi namqiie suni fideles, qui non prodiderunt (/ Reg. xxm). Figura vero liistorise hu-
adeo sunt iniclligcnles, ul aliorura queant esse in- jns haecest: Per Ziphstos David Sauli prodemes,
slruclores. Dixi quod super filios hominum prospexil qni florentes interpretanlur, Judsei signabanlur, qui
ul el per ipsos alii iutelligereul. Insipienles vero cura in terrenis florerent, sui floris arrogantia cora-
nolcntes per eos inielligcre, omnes ab inlelleclu de- inoti, Chrisiuui qui revera est David, Sauli prodide-
clinaverunt, etc. runl, iri est morli, meluenles amiltere locum et
Dixi, quod dicunt quod ego non sum Deus, sed genlem. Qui Chrislus secundum deitaleni apud eos
nonne cognoscenlin fuliiro omnes qui operantvr ini- lalebat, id esl in came quam de eoruin sanguine in
quilatem, id est faciunt iniqua opera, qtti devorant Virgine sunipserat, absconditus erat. Quare vero per
tribulaliouibus plebemmeam, ul cibum punis, id est Saulem mors iiguretur, ssepe jam dictum est. Yerba
assidue : quod cgo sum Deus quein modo neganl, quidcm liluli, sic explananda sunl. Intelleclus David
vcre cognoscenl ? Hocautem inicrrogaiive ponii, ut Prophelse qucm habuit in componenrio hunc psa.-
sic eos increpanrio a lali errorc rclrahal. Et irieo ninm : David dico rcspicienlis in finem, id esl in
sic excaecalisuiil, ul operenlur iiiiquilaicin, quia mc p Christum ; in carminibus, id est in latidibus, quod
Deumnon invocavemntatljulorem, et quia illktrepi- est diccre : Respicientis sie in fiuem, ul lattriet euin
daverunt limore, ubi noneral timor habendus. Judaci coniponendo carmina, hacc,id cst hunc psalmum ad
sciiicel limuerunt carnales observantias dimilterc; laudem ejus. Ilabilus est isle inlelleetiis ab ipso Pro-
geuliles vero iriola sua uon colere, quae utraquo li- pbela, cutu hoc fuerit quod venistentZiphmi et dixis-
menda non essent. Cuin autem posuerit, trepidave- t.ent ad Saul: Nonne David abtconditntest apud nos,
runl, non superfluo addil timore; multi namque trc- ubi poles cuin inlerficere? Etpost eum Sauli prodi-
pidsml non causa limoris, sed pro febre, vel nliqua derunt, quod esl dicere : Prophcta eonsideraus Zi-
re lali. ldeo aulein sic cxcsecati sunt, quod Deitm phscos contribules suos, qui eum occullare riebuis-
non invocaverunt,quonium Deut Trinitas dissipavit sent.ad Saul venisse el ei.riixisse : Nonne David ubs-
ossa eorum, qtti Iwininibitsplacenl. Quod esl dicere : eonditus est apud nos? el poslea etun Sauli prorii-
Dcus debililavit ad modiiin rei dissipalse, quae de- disse, et per hoc negolium in se complelum, inteiii-
bilis cfiicilur, liberum arbilrium et raliouem eorum, gens sanclo Spirilu Chrisli proditiouem ad mortem
nc cum invocarc vellcnl, et non injuste dissipavii, a Judseisfaciendam praefigurari respiciendo in ipsuni
sed ideo quia placenl homininibus in persecutione Clirisltim, luinc psalmum in ejus laudem composuit.
jidelium, id esl idco persequunlur eos ut placeant D lti quo eum inlroducit secundum liumanitalem, di-
sihi invicem qui sirapliciter homines sunt, non ctiara vinam Trinitaicm orantcm, ut eum in passione con-
Dei ineorura persecutione : Quod est dicere : Ulglo- stantem faciat, ne timore cedat cum Ziphseiprodent
rientur ad invicem. El ipsi jam dissipali confusi eumSauli. Orat quoque deresurreclioneet pro ini-
tun(,idesl confuiidcnlur oninino.hic scilicet ul plus micis, el ostendit passionem suam, pro qua eura
excaecenlur in futiiro ul sine line perdanlur, ideoque oporleat orare, el promittil scmeiipsuin csse volun-
ConlunileiUnr,quoniam Deus sprevit eos pro malis larie in cruce offerendum, coniuitu resurreclionis,
nierilis eorum. Facit autera quscstiouera ul ipseraet quod sacrificium causa esl, quare Deus eum oran-
solvat, sic : Dico quod Deus sprevil eos. El quis lem debeat exaudire. lloc vero quod positum est in
Deus? Sequilur soluiio. Ille qui ex Sion nascens dabit liliilo : Nonne David, nihit ad figuram virietur ope-
in hoe rauiido salutare Israel, id esl dahit salvatio- rari in psalnii inlensionem, sed ad historiae osten-
nem fidelibus ne excaecentur contra 180 noc °.,,ou' sionem.
«lissipavilhic ossa inripienliura, el conira hoc quod Deus Pater, salvum me fac, ne ceriam. Me dico
In futuro confundet ipsos. In futuro exsuUabiiJacob in nomine luo, itl est in honorem nomiuis lui perse-
ei lastabilur Israel, id esl gaudcbunl fidtles et raajores veranlcm, juxla illud : « Non quaero gloriam ineam.
877 EXPOSITIO IN PSALMOS — PSAL. LIV. 878
sed ejus qui misilme Patris (Joan. vm,50);»etjudica A Quod est dicere: Despiciam, iri est dcorsum aspici
me sicut judicandus sum, facieudo scilicel resurgere fatiam ipsos inimicos, super cos apparens, parleni
t» virlute tua, id esl in polentia tua.Quod est dicere:, mihi subjtigando, salvando scilicel, partcm pcr
Quia potens es ad me resuscilandum. Ostendil aulem mundum dispergendo. Et hoc esl ac si dicerel: Dc-
se dignum exaudifione, ciim non solum verbis, sed bes rae orantem exaudire, ul a tribulalione eripias.
et affectione orel, cuin addit: Oro satvum me fac et Nam irieo sacrificabotibi, quia fiduciam habeo, quo I
jttdica me, el hoc oro et affectione et verbis. Ergo, me ex omni tribulatione eripies, et post despiciam
Deus, exaudi orationem meam affeclione factam, et siiper inimkos meos qui me raodo in humilitate posi-
auribus peicipe, id est, aurii weroaoris tnet, id est, tum despiciunt, id est infcriorem se repulant.
orationem quam verbis profero. Auribus percipe, IN PSALMUMLIV.
dicit ad huraanum niodum. Necesse est aulem ut Psalmi quinquagesiini qnarti titulus. In finem, ta
orera le, ul me satvum facias ne cedara ; quoniam carminibus, inlelleclus ipsi David, quod sic exponi-
alieni, id esl Judaei qni deberent esse amici, cura tur. Intellectus hujus psahni ascribendus esl ipsi Da-
sint conlrihules mei, ipsi vero sunt alieiri a me facti, vid, id est Christo perseveranti, in carminibus, id
pcr superhiam el invidiain suam ; insurrexerunt ad- cst in laudibus, ut lauriet Deum inieniione, voce et
versum me, capiendo, verberando el blasphemando, " opere, non desistens eliam in ipsa passionc, ubi po-
181 et 'Ps' fortes essc volenles, ad hoc ul me de- lius Deus laudandus esi. /n carminibus dico prrse-
tineanl in morle, quasierunt animam meam, id esl. veraoti usque tn finem, scilicel vitse, id est doncc
quserent ut auferant vilam ineam. Et cuin deberent vlia ejus per mortem crucis finirelur, vel sic perse-
considerare rae Deum esse, et sic non persequi, non veranti in carminibus usque in finem, iri esl usque
proposuerunt, id est non proponent nnie conspectum in consummationem selernilatis. Quod est dicere,
suum inleriorera, Deum verbum, mihi personaliter perseveranli in carminibus, id est in Dei laudibus.el
unilum, esse mihi auxiliaiorem , quod est diccre: in prosperis et in adversis, donec Deus reduceret
Non considerabimt rae esse tiominem el Deum. Di- eum in perfectam et consummatam immortalitaiera.
eeret aliquis: Habesne Deum tibi personaliter uni- Ubi vero ponilur in carminibus, solet sx>pius psal-
tum adJHtorem. Respondil: Ita. Vere Deum propo- mus de Passione ngere : et innuitur nobis quod sic-
nere deberenl. Ecce enim in praesenti est, quod Deus ul Christus in passione sua in Jaude Dei perseve-
adjuvat me, faciens constantem, et ideo deberent ravit, ila el nos in irihutationibus niinime debemus
eonstaiuiae meseconluilu, eum ante conspeclumsuum a Dei laiule ccssare. In boc auterii psalrao inlroduci-
proponere : et Dominus mihi personaliter unilus , r tur caput orans, ne in passione cedat, et ut resur-
susceplor est animm mea, id esl suscipiel animaai gat, oslendens passionem suam, pro qua eum neces-
meam, ut ad corptis post tres dies reducal. Sequitur se esl orare. Agit etiam de reptilsione Judaeorum, et
oratio pro iniinieis sic : Quamvis insurgant adversum conversione geulium, de quorum Judaeorum damna-
me, et quaerant animam meam, lantum oro, Doniine, tione el in corpore et in aniina concessive agit;
uverle mala, qtiae merenlur ab inimicis meis. Ei dis- praedicit quoque se constantein fulurum, et resur-
perde illos secundum quori niali sunl, in verilate lua, reclurura et ad ccelosascensurum, et hoc totum a,l
faciendo existere, id esl in conformitate mei, quii inslructionem 132 convertendoruin ponit, ut de
sum veritas lua, juxta illud ; « Ego sum, via, verilasi salule sua Deum diligant, et in perditione infidelitim
et vila (Joan. xiv, 6), > vel potesl esse concessio di-• sibi caveanl, ne si a Deo discesserint, simililer dam-
vinaejustiiise, sic: Dico quori fortes quserent dnimami nenlur. Unde dicil:
meam detinere in morle, et ideo coneedo, averte malai Exaudi, Deus, oraiionem meam, ul me resuscites,
haeca me ne detinear el cedam, et da tnimkis meiss et immortalem facias et exalles, et ne despexeris de-
haecmala,scilicet ut ab hostibus Romanis vincanlur,, precationem meam, qua oro ne permiltas me in pas-
et in ajlernum daranenlur. Exponit auleni parlerai sione deficere. Orare proprie dicimur, quando ad
malorum, cura addit: /n veritate tua, id esl in veroj ,j. hoc precamur , ut aliquid consequamur, deprecari
judicio luo el jtisto disperde illos, id esl destrue perr vero quando ad hoc, ut aliquid incommodi prece no-
Titum et Vespasianum, vel disperde deslructionee stra a nobis depellaraiis. Intende mihi, id est, da mihi
morlis aeternae. Adjungii vero causara, quare debeatt intentionem perseverantise in virtulibus, et in bono
eum Deus exaudire sic: Oravi te, Deus, ui me sitl- proposilo meo , ut te scilicet assidue laudem. Et hoc
vum facias et juriices, et riignuni est. Nam volunlarie,;, modb, inquara, exaudi me, dando mihi intentio-
id est libenter non invile, sacrificabo libi memet-- nem. Hoc autem addil ex ingenti affectione ,
ipsum in cruce. El post confitebor, id esl veros con-- vel quia in passione labor maxirous est, seu in qua-
fessores pariarn nomini tuo, id est ari honorem no-- tibet exercilatione, ponitur exercitaiio pro passione,
minis tui, Domine, quoniam bonumest confiteri, id d dico exaudi. Et dignura est: nam si in exercitalione
est bonura est ut confessores pariam. El ideo sacri- i- mea, id esl in passione conlrislatus tum, id est con-
ficabo, quoniam certus sum quod ex omni tribulalione le tristabor pro Judseis, quia doctrinae mese nolunt
ista eripuisti, id esi eripies me, faciendo immorlalem,
tt acquiescere ac si dical: ldeo dignus sum ut exaudiat
et oculus meut, id esl consideralio mea, despexit su- i- quia pro te ero in exercitalione passionis, et adeo
per inimicos meos, qui modo inferiorem se reputant.t. prius ero, quod de inimicorum obslinatione incre-
879 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PAR<*I 88«,
dulilalis conlrislabor. Passio quidcm exercilatio di- A mihi pennas, skut columbm,el volaboel requiescam ?
citur per siinilitudincm, eo quod sicut per exerci- lstud sub inierrogatione positura, oralio esl, sed ex
talionem ariium sxcularium pervenitur ad divinse affeclione nimia inlerrogative ponit. Majus enira
paginaenolitiam, ila et per passionera pervenit Chri- pondus affectionis tales inlerrogationcs habere so-
slus ad iromortalilalis sublimitalem , vel sic. In tent. Ac si diceret: 0 Deus , mihi existenli sicut
exercitalione doclrinic meae, id esl in perscveralio- columbae, id est revera columbae. Ita scilicel sim-
ne doctrinae mesc , contrislalus sum de Ju- plici ut cst columba, et sine felle irse el odii, et
dseoruni obstinaiione. Osienso merilo quo debeat amore charitatis pleno ad similitudinem columba-
cxaudiri, praelcndit necessilalem, sic : Oro, exaudi, rum, quae cx dilcctione sibi invicem oscula praebenl,
et necesse est. Nam conturbatus sum a voceintmki, da pcnnas, id esl agilitatem resurgendi, ut non dif-
id est Judaici populi, el a liibulatione peccaloris ejus- feralur resurreetio niea usque in resurreciionem
dem populi, scilicet antonomaslice peccaloris ; quod communem. Scd cito fac me resurgere, post tres
est.dicere:Coiilrislabor tiraore sponlaneo secunrium dics scilicet. Pennas pro agiiitale ponil, quia pen-
oarnem. Qui timor conlinget a voce minantis Ju- naiae volucrcs agiles sunt. Et poslquam dederis
daici populi, id est quia minabilur mihi morlem, di- pennas volabo, id esl, crtissime ibo atl gentes pcr
ccndo:Crucifige, el atribulationepeccatoris, quiasci- B ' prsedicatores meos, non IocaJiler : sed (ide quia
licet mihi tribulationem inferet, capiendo, ut latro- in me sciiicet credent, et requiescam in eis, id cst
iiem duceudo , conspuendo et verbefibus alHigendo. dclectabor in eorum fide. Quandoquidem Judaei rae
Exponit autem cur a voce illorum conlurbabilur rcpellunl, dico : DamiJii pennas. Nam mihi sicut co-
sic: A voceeorum ideo conturbabor. Quoniam iniqui- lumbse existehli, scilicel mihi carenle felle amari-
lates quas habent declinaverunt, id est declinabunt; tudinis, ad modtim eolumbse; quis alius dabil pen-
a se tn me, ut sic me possint interficere, ut cum, nat et volaboet requiescam? Nullus , nisi lu scilicet.
ipsi seduetores sint et blasphemi, me seductorem ctL Quia dixerat Quis dabit, elc, ne videretur hoc ex
sic posuisse, apostropham ad audilo-
blasphemum esse menliantur. Unde legilur: <SinouL incerliludiue
essel hic malefaelor, non libi iradidissemus eum, res faciens, se inde certum esse ostendit, prsedi-
(Joqn. xvin; Marc. u). » E.t alibi : < Hic blasphe-. «ens quod volabil sic. Dixi: Quis dabil, etc. Cujus
mat (Mallh. xxvi; Joan, x). » El a tribulaliene ti- rei t.inien minirae sum incertus. Nam scio quod
mebo, ideb quia molesli eranl mt/ti. id est prajvidet» i ecce, id esl iu praesenti, eiongavi, id esl elongabo a
quod molestam tribulationem mihi inferent. Et noni Judaeisfugiens, id est coactus ab eis, quia me re-
propler merita mea, sed in ira, id est propter impie-. . spuunt, a siniilitudine fugientis.qui coaclus de toco
talem irralionabilis irse suae. Quia dixerat se conlur-- aliquo discediu Et post mansi in soliludine, id est
b.indum esse, ne putarelur non sponte, sed invilej in selernum raanebo in gentibus, quse soliturio dico
conlurbandus esse, repetit se conturbandum esse,, bantur, eo quod desertae erant et ab omni opere
ul delerrainet sic : Dixi : Conlurbabor a voces bono et virtute, carenles doctrinse rore, a simililu-
el a tribulalione , ct sic crit : quia cor meumt dine solitudinis, id estdesertae terrse, quse omniuiu
conlttvbatumett, id esl anima mea conlurbahilur ti - bonorum ferlililate caret; vet sic : Quis dabit mihi
niore vocis el tribulationis. Et hsec conturbatio eritt pennas, id csl agilitalem resurgendi, et voiabo , id
in me, id est in meo jure. Quod est dicere : Potesla- est cilissime lendam in immortalilatem el impassi-
tem habeo conturbandi el non conturbandi. Ac sii bililatein; et requietcam, id est deleclabor, qui hie
dical: Sponte raea conlurbabor. Non solum vero li- multis anxielalibus aflligor. Ac si dicat : Da mihi
mebopropter vocem cl tribulalionem, sed e( formido} pennas, et volubo el requiescum. Nain quis alius da-
moriis cecidit super me, id est conlinget mibi. Cuml bit nisi lu ? Nullus scilicct. Hujus etiam rei oslen-
dicit cadet super me, innuit quod gravissima eritt dit se certum esse, sicut et in senlenlia superiori,
illa formido, adeo ut iiliim vehementer opprimat; ai sic. Quamvis dixerim, Quis dabit et volabo, laraen
simililudine rei ponderosae, quse si super aliquemi D non sum hujusce rei incertus. Nam securus sum
ccciderit, nimis eum opprimit. quia ecce in prsesenli elongabo a raorle fugiens, iri
Oslendit autem istam forraidinem per parles sic:: estcilus ad modutn fugienlis : et manebo perenniler
Vere formido cadet superme, et non simplex fornii- in sotitudine, id esl in solitaria beatiiuriiiie. Et verc
do, soAsuper me venerunt, id cst ad raei oppressio-- solitudo estbealitudo ejus. Cum ad lantum beatiludi-
nem venient in me, limor in anima, et tremor in cor- nis nemo praeter eum solum pervenerit, neque per-
pore, et non eril inanis timor isle, nam contexeruntt venturus sil. Licel ad hancomnes fideles pervenluri
me tenebrm, id est ex tolo occupahil mors corpuss sint. Quoniam aulem dixeral : Quisdabit, ne puta-
meum, conlegcre ponit a similitudine rei, quaj cumi relur ignorare ipsuni datorem, addil: Dixi : Quts
conlegitur, penitus, a re qua conlegilur occupalur. dabit, o audilores, et lamen non ignoro ipsum dalo-
183 Mors dicilur tenebrse, eo quod oculos corpora- rem pennarum : sed exspeclabam eum, id est cgo
les tenebrosos faciat. Dico quia declinabunt in mee bene cognoscens, et exspeclo et exspectabo euin
iniquitates et moletii erunt in ira : et conlristabutitl patienier, sine murmure vel taedio,qui salvum,me fe-
me nolendo doctrinae mcae acquiescere. Et tuncc cit, id esl faciel, a pusillanimilale spiritus, id est nc
dixi, id est: Dicam cl yoce ct affectione : Quis dabitt habeam pusillanimem spiritum, dcficicndo in jpas-
881 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. LIV. 882
Rlone. Illi namque pusittanimem spirilum haberee A dium civilatis occupaverunt, circumquaquc in ea
dicuntur, qui tiraore cedutil; etsalvum me faciel ai dominari possunt. Ac si dicat : Ihjuslitia totaai
tempeslate, id est a commotione menlis, ne commo- - illam civitalem occupavit. Vel sic ad litleram
iegi
vear in passione ira et odio conlra Judseos. Bene e potest: Die ac nocte circumdabit eam iniqttilas,
quidem hujusmodi commotio tempeslas dicitur, eoa exisiens super muros ejus lapideos, id est excellens
quod mentem turbat, virlutesque pessumriat, a simi-- altiludinem murorum ejus. Quod est dicerc : Ctim
litudine aeris, quae vulgo lcmpestas dicilur, a quaa ipsius muri pro modo suo sublintes satis sint, altior
aer perturbatur el segetes pessumdantur. Aitaulemi tamen est eorum iniquitas pro modo suo. Et ideo
concessive de inimicis sic : Inimici declinabunt inl in medio ejus, id est in aperlo est labor et injuslitia.
me iniquitates et molesti erunt, el idcirco ab eiss Quod est dicere : Aperte et inverecunde laborant-
ad genles volabo. Qui iniraici, ut prsevideo, posteai ad injustitiam. Quia illud quod in medio es.t, aper-
praecipilabuntur ab lionore, unde modo superbiunt. tum est, medium pro aperlo poniiur. Et exponit per
El ila concedo, prmcipila, Deus, eos ab honore, ett parles injustiiiain, sic. Et de plaleis ejus, id est de
quia possent 184 ao honore praecipilari sic, ut ini publico, non defecit usura e( dolus ad litleram. Ac si
palria remanerent, addil; et praecipilando dividee diceret: In ptateis eliam aperle usuram et dolosila-
linguas eorum, id est divisas fac et divcrsas. Ac sii tem exercent, vel sic. De plaleis ejus,\A estdo princi-
diceret: Dum in patria sua sunt, una lantum eis3 pibus, iton defecit usura, id est nimia vindicta et
lingua neccssaria est. Sed tu eos ubique terraruml dolus. Quqd esl dicere. Si aliquis in eos peecat, phjs
disperge, et sic eis erit neeesse diversas linguas ha-- exigunt vindictse, quam sit offensio; a similitudiiio
bere. Et hoc quod dico prcccipita, non dico causai usurarii.qui plus pecunise a debilorc exigll frmim
malevolentiaj : sed pro malis meritis eorura : quo- commodaverit. Si aniem aliquanrio nequeunt >Jo
uiam vidi incivitale, id est, in congrcgalione eorum,, peccantibus in se usuram accipere, ii est reanifeslaro
iniquitatem , id est iuiquas cogilationes et operat vindictam, dolose contra cos agunt. Plateie princi-
iniqua, el conlradktionem. Quod est dicere: Vidi eoss pes recte dicuntur, eo quod per eorum regimen e<
iniquos iu cogitalioitibus et operibus esse, et contra- doclrinam minores incedere debent, sicut per pla-
dicentes verilati. Ideoque concedo, pracipita. Civi- teas itur. Quoniam vcro de eis egerat concessive,
las per metonomiam pro congregatione ponilur, , posset aliquis dicere : Quarc polius concedis hos
eo quori hominura congregationem conlineat. EtL prsecipilanrios esse, cuui ntulti etiam sint genti-
banc iniquitaiem nunquam postponent; sed die ac; les qui libi non oberiiunl, dc quibus non dicis ui
nocle, id esl, assidue : vel die ac nocte, (d est et ini r( prsecipilentur. Ad hoc aulem sic respondcl, oslen-
prosperis et in adversis circumdabileam iniquitas, id1 dendo causam quare poiius isli sint non suslinemli
est ex lolo occupabit. A similitudine civitalis, quse; quam genliles, si ei maledixissent, et super
ah hostibus cireumdatur. Oslendit autem per partes5 185 e"m magna loculi fuissent: et respondendo
ipsius civitalis iniquitatem eam circumdare, id estt facit ari eos aposlropham inerepative, el eos cum
ex tolo occupare, sic. Dico quod iniquitas eircum- miilli sint personaliter, singulariter hoininem vocai,
dabit eam. Iniquitas dico exislens super muros ejus,, quia unum sunl in malilia. Dixi concessive, praci-
\A est subjugans sibi principes ejus civitalis. Sum-. piia, et digne concessi. Indignum enim est ut te sus-
mos videlicet sacerdotes et scribas, et Pharisaeos,, lineam, id est, patienter differam penitus pujnani
qui muri dicunlur, co quod ad .niodum murorumi luam usque in futurum. Quoniam si inimicus meus,
mtinire doctrina sua minores deberent, cum allii geniifis populus, qui nunquam menlitus est esse se
sint in scientia. Et in medio ejus, id esl in plebe, es(c amicura meum, sicut lu plebs Judaica menliris, di-
labor et injuslitia, id est laboratio ad habendami cendo : « Magister, scimus quia verax es, etc.,
injusliliam. Quod esl diccre : Laboranl omnino adl (Malth. xn, 14), » qui genlilispopulus aperle mihi
hoc, ut injusti sint. Medium dicitur plebs, eo quodI inimicatur, non habens mei fidem, maledixissel
a majoribus muniri debet. Sicul civilatis medium ai D 1 mihi, non voce, sed re, id est, depressisset me in
muris munitur, vel sic,: Die ae nocle circumdabitt iribulaiione, sicul tu maledices, id est, deprimes :
eam iniquitas, existens super muros ejus, id estl utique sustinuissem, id esl, patienter ejus poenatn
praevalenscuslodiae muroruin; ne muri possint eanii omnino dislulissem usque in fulurum, non concede-
niuuire, angeli scilicel, qui illis a Deo dalieranlad l rem ut hic praecipilarelur sicut de te concedo. Et
custodiendum, quorum ipsi custodiam pcr iniquita- si is qui oderat me, apcrtc male vivendo, non fin-
tcm a se repellunt. Quod est dicere : Tanla esl ejus: gendo se amicum sicul tu fingis : genlilis populus
iniquitas, quod muri eam custodire non possunt. Et sciliccl super me se cxlollens per arroganliam, ari
ideo in medio ejus civitatis, iri est in plenitudinet niodum lui loculus fuisset ore magna, id est, superba
cj'us civitatis est labor et injustitia, id est labo- sicut lu dicendo : « Omnis qui ise regcm facit, con-
ralio ad injuslitiam. Quod est dicere : Non pauci la- tradicit Caesari(Joan. xix, 12),» et csetera lalia, forsi-
borant ad injuslitiam.sed lola pleniludo civitatis il- lam, iriest, revera abscondissemme ab eo, idest, dbscon-
lius. dissem polenliam meam ab eo, differcndo vindiclara
Quod dicil injusliliani esse in medio ejus, a si- iisquein fulurum. Non hic eura praccipiiando, sicut le
rmliiudiiic hostium posilura est, qui poslquam me- praecipitabo. Hoc auteni quod prseterilcposuil, siclc-
883 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS QPP. PARS I. 884
gendum est : Si inimlcus meus maledkeret mihi,i A fi ler de damnalione in die judicii futtira, sic < Dixi,
ticut tu maledices, uiique sustinerem. Et ti it quii pracipita et divide. Et non solum praccipitcnlur et
odit me tuper me magna loqueretur, revera abscon- divirianlur : sed eliam quandoque, veniul mors pcr-
derem potentiam meam ab eo. Tu vero popultis Ju- pelua tuper illot, qui ignoranl me Deum esse, super
daicus, exislens homo, id cst, animalis non spirima- plebem ruriem scilicet, qua; adhortatione principum
lis, unanimit, id est, araicissimus mihi simulatione,, in me peccat, et descendanl in infernum vivenles,id
non re, non secundum omnes : sed secundum quos- csl, illi qui prudentcs ct scientes se inlerficiunt in
dam qui dolose mei familiaritatem appetunt, utt nie peccando, cura me Dcum esse non ignorant.
me redarguere possint: dux meus secunditm illos) Miltit aulcm nd siraililndinem historiaede Dalhan et
quos conslitui duces populi, licet bene illos noni Abiron et eorum consentaneis (Num. xvi). Nam
ducanl, scilicet secundum summos sacerdotes-, Datlian el Abiron, cum sacerdolio Aaronico conlra-
et caeteros principes, qtii claves scientiae ha- dicerent, et se conlra Deum illius sacrificii dispo-
bent, neqtie inlrant, neque alios intrare per-. sitorem agere non ignorarent, mulios quoquc sihi
miltunt (Matth. xxm,13); dicli tamen duces,, consentienlcs, ignorantes lamen ipsos conira Deum
quamvis non ducant, eo quod ducendi habeanl olti- agere habcrenl, a terra vivi absorpti, in infernum des
cium : et notut meus, id est, consanguineus, secun-. cenderunt. Reliquivero ignoranlereisconsenlienles,
dum quosdara, qui eadcm tribu sunt: vcl notus se- igne cremati sunl. Per Datlian igitur elAbiron, qui vi-
cundum quosdam, co quod cum sim corporaliterf venles perierunl Juriaeorumpars illa portendebatitr,
nutritiis, et CIIIIIeis ab setale puerili conversatus : qui cum CliristiimDeum esse non ignorarent,tamen
qui simnl mecum eapkbas dulees cibos, id est, dulciaj crantilii conlradicluri,et inipsiiisChrisii cognilione
praecepta legis, quaj sibi sunt animae, et simul ca- viventes el prurientes, in inferni damnalionem crant
piebat, id cst, in eodeni loco. In Synagogis scilicetl riescensuri. Per consentaneos autem eorum igne
cl in lempto. Qtiod esl dicere: Omnes capiebamus,, consumplos, qui ignoranler peccabanl, Jtulaeorum
ct in eodem loco, et in domo Dei, id est, in lemplo) pars illa figurabalur, quae cum Chrislum Dcum esse
ambutavimut cum consensu, id est, cum concordia,, ignorarct, eique conlradiceret, infernali igne su-
ul ibi pariter sacrificia et alia inslilula lcgalia com- perveniente, et eos demergente, pcrituri erant, non
pleremus. Tu, inquam, poptilusJudaicus, qui talis ett quia vivi el prudenles, sed quia ex ignorantiae ne-
talis es.ut dixi, es a me suslinendus? Minime. gligenlia p.erverse agerenl. Hnjus aulem hisloriqe
Quod esl ac si diccrct: Vere debeo concedere uti simililudini alludil, cura ponit. Veniat tnors sitper
prxcipiteris, neque dcbco te susliuere usque in fu-. Q ( iltos, qui ignordnles tnc Deuin esse, mihi conlradi-
turura ullionem luam prolelando , quoniam (u ess cunt, sicut super consentaneos Dathan et Abiron
homo unanimis, dux meus et notus meus, qui simul/ ignis venit, qui eos consttmpsit. Et bene positum est
mecum dulces capiebas cibos, et cum quo in doma 9 super eos pcr simililuriinem, ac si poneret : Sic eos
Dci ambutavi cum consensu; et qtiamvis haec omniaj perpetua mors opprimat, nepossinl surgere intie ct
sint, taraen contristabisel conturbahismeetrepelles, , evadere, ad moiltim illorum, qui ab aliquo pondero
. cum deberes non repellere : sed mihi ulpote regii supercadenie adeo depriraiinliir, ne surgere sil eis
et Salvatori luo subjici, quem prophetarum tesli- licitum.Et illi qiiisiintvivcntes.idcst, non ignoranicr
inonio cognoscerc potuisti.et sic me Jselificare.Ideo- pcccantes, descendant in infernum , id est, ve-
que dignus es omnino ut prsecipiteris. Dico quodd niant in profundisstmuin interitum quori denolaiur,
te non sustinebo, cura hoc et hoc sis, et tamcn mee cum dicit descendanl. Deseendcre namquc dicimus
et contrisles et conturbes. Inimicum qnidcm genli- ad profunda venire, dico desccndant in infcrnttm,
lem populum, qui me aperle odit, suslinerem stil et veniat mors supcr illos, Quortiamnequitim, id est,
»H//IImalediceret, et ab ea polenliam meam abscon- nequam opera siint in habitaculis eorum, iri eu, in
derem ti super me magna loqucretur, ctira non silt corporibus quse habitacuta sunt aniraarum. Et ne-
notut, et unanimis, et dux meus. Non enini adeo o 'Oquitiae, id est, nequara cogilationes sunt in medio
dignus cst genlilis populus damnalione, qui nmiqtiam n eorum, id est, in corde quod dicitur medium, co quod
me per legem qua carebat cognoscere poluit, quan- in medio corporis sit silum. Vel medium dicitur per
lum tu, qui me per Icgis tcslimoniura cognosccre e siraile eo quod per ejus mensuram corporum
poluisli. Et qui nunquam fraudiilonter se mihi fecitt actus fiunt, sictit ad mcnsurara puncli, quori
unanimem; 186 nec#st a rae dux conslitutus sicutit meriium est, circulus constiliiilur. Cum vero
tu, ncqne mihi exstitit consanguincus. Cum ponilit aridit: JSgo auiem, eic. Salutem suam annuii-
tu vero homo. IKnd vero noa quanlnm ad scnlen- liat, ne videretnr ex incertiludine orasse. Et
liam.sed quantumadordineinlitterse vitieturoperari. hoc sic conlinualur. Dixi quia illi sic destrucn-
Cum autem dixil matedixisset, poiiilnr maleriicere e lur, ethic et in fuluro. Ego aulem ad Dominum cla-
pro deprimere, sicut benediecre ssepe pofiilur proo mavi, inlentione devoiionis, el Dominussalvabii me.
exaltarc. Facta concessione de damnaiione J.t/teo-i- In perficiendo conslantcm, in vespere, id esl in
ruiTiin hoc mundo fulura, et oslensis causis qnibu» § passione : quaeconlingit circa vespcrum ; circa no-
debeanl hanc daranationcm subire; agit consequen- nam videlicet, quae prsefigtirabalurper agnum, qui
885 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. LIV. 88fi
immolabalur in lege veleri ad vesperum. Et salva- t- A dura quod homo in (empore nalus, humiliabo illos,
bit me in mane, id est in resurrectione quae contin-i- quia ipsi solum me hominem considcrantes negant
aet in mane faciensimmortalem et impassibilem. Etf/ ab- aetenio exislere. Dicerel aliquis : "Periilne adeo
talvabtlme in meridie, id est in ascensione quse K misericordia ut cum ipsi forsitan aliquando commu-
circa meridiem erit, exaltando me super ccelos, et;t tandi sint de impietnle sna eis non misereatur Deus
milii mundum lotum subjiciens. Et ego narrabo per :r ne humilientur? Ari boc antem sic;respondet, di-
prsedicatores meos omni mundo has salvaiiones :s cendo eos nunquara esse commutandos. Dico quod
postquam acciderint. Etcum adhuc futurae sint, an-;- humiliabit eos Deus Verbum, et merito. Non enim
nunliabo eas discipulis meis, ut ipsi omnihus nar- est illis commutalio, id est nolunt unqiiain de raa-
rent, postquam faclaefuerint. 187 Narrare quidem 0 litia sua commutari, ul boni fiant. Ac si dicat: Si
dicitur de praeterilo: Annuntiare vcrorie futuro; vel1 commularenlur, non humiliarentur, sed quia nolunt
sic: Dominus salvabit me vespereet mane, et me- commutari, humiliabil eos Deus, ct idco non est itlis
ridie, id est et iu prosperis et in adversis, ne raee commutaiio, quia non timuerunt Deum Verbum, i<l
scilicet prospera elevent, nec adversa depriraanhj est non propesuerunt arite considerationem suam
Per vesperumet mane, quia tunc aer caret fervore,, Deum verbum meluere. Qtiod profecto si timerent,
prosperilas denotatur. In qua tribulalionum fervorr ^' et commutationem expeterenl.
minime dominalur. Per meridiem autera, qui soliss Agit aulem de damnalione in die judicii futura sic:
fervoribus exajsluat, adversitas inielligilur : in quai Dixi quod Deus illos humiliabit, et non solum hanc
tribulationuin fervoribus qnilibet opprimilur. Ett vindiclam de ipsis accipiel, sed adhuc extendit ma-
quia salvabitme per prsedicatores, narrabo beneliciai num suam, id est adliuc amplificabilvindiclam suam-
quae mihi dederit; et annuntiabo beneficia quae fi-. tn relribuendodamnalionem majorem pro malis mc-
delibus meis in futuro retribuenltir ; vel sic : Nar-'-• rilis eortim. A similitudine perculientis, qui eum
rabo per prseriicatores minora beneficia, ab eo mihii aliquemgravilervuhvpercuiere, valde nianum exten-
jam dala, scilicet immunilatem a peccato, et virlu-. dit. Manusvcro bene pro vindicta ponilur ,^eo quod
tem miractilorum, et cxercitium operum bonorum, manuum percussione, 188 de hostibus ssepe vin-
et annuntiabo majora beneficia quae dabil, scilicett- dicamus. El merito extendel manum , quia contami-
immorialitaiem et impassibilitatem, et totius muiidi[ naverunt testamentumejus. iri esl cerruperanl legcm
siibjtigationem. Dixi quod clamavi inlerius affee-. ejus, male exponcndo. Juxla quod in psalrao decimo
tione, et non solum hbc, sed et voce orabo. El hoc, legitur : < Quse tu perfecisli, riestruxerunl (Psat.
non est in libro, sed ex hoc intelligitur quod addit1 , x, 5). » Conlamiiiaverunl quidem iegem, non quan-
ei exaudiet vocem meam. Et hoc modo exaudiel, ^ tum ad ipsam legem, quse saucla esl et munda, seri
quod redimet, id est eruet animam meam inpaee } quantum ad suam sinistram inlerprelalionem. Quod
perpetua con&liiuendam el hoc superius obscure2 esldicere: Corruptam de lege tlederunt exposilio--
positum est, cum dixit: Satvabit me vespere: sedI nem.Appositacausa quaexlendetvindictam, exponit
ideo repelit sequipollenter, oum dicil redimet, tit ln- ipsam \iiuliclam sic: Dicoexicmlet manum hoc mo-
cidius post enarret et oslendat a quibus rediinet, do, seilicet quod dtti/st sunl ab.ira vuilus ejus, id est.
cum addit, ab his tedimet qui appropinquant mihi. dividentur iu die judicii a regno Dei, quod temere
Et quia appropinquare est et ad bonum et ad ma- habilare praesumunl. Et hsccdivisio contingel ab ira
lum, determinat hoc sic. Dico quod redimet a Ju-. Dei, id est propter hoc quod eis erit iratus. Quod
dseis, qui appropinquant mihi. Et neeesse est ut ab, autem dicit tra vullus ejut, huinano more dicit, co
lut me redimat, quoniam erant mecum, id est sunt[ quod ira soleat in vullu nolificari, nihil est plus
in. fainiliarilale mea, inler mullos exislendo, id estt ab ira vultus tjtiam ab ira simpliciier, vel ab ira
itautsint in numero infidelium qui niiilti sunt, non, vullus ejus,, id csl ab ira mea quando in judicii die
in nuniero fideliumqui pauci. Qtiod est dicere : Sic. apparebo in majcstate iratus. His a quibus neglecliis
mihi appropinquanl, ut iiifulelitaiem suam non dc-. nj sum, veniens in humiliiale pacificus, qui Dbi viillns.
screntes, insidientur milii; ut reriarguere queant, dicor el facies, eo quod per rae Deus genus huma-
et occasionem mese raorlis inveniant. ntini misericorditer respiciat, sicut vuHu quilibct:
Annuntiala salulc sua, annunliat quoqtie dupli- respicit; vet siclegi potest, exlendit manumsuam.
cem iivrnicorum damnalionem, rie qua supcrins cge- inrelribuendo. Dico quod non-est illis conuiiutalio
rat concessivc uhi dicil: Prmcipila, elc. Et veniatt de malo ad bonura, el hoc ideo quia non timuerunt-
mors, etc. Ut igilur hanc annuntiel conscquenier Deum ul obedirent praeceplis ejus. Et licet eum non,
rianinationcm, repeiit quod superius posuit, ul con- timcrcnt, lamen extendit manum suam, id esl am-
firmel sic. Exaudiet, inquam, Detts verbum nie, utt plam fecit I-argitalemmisericorriiaesuse.tnrelribuendo
rediniat, elex opposilo humiliabil illos inimicos meosi bona pro malis. Ul cuni scilicet nequam essenl, et
ab hniiore mundano, et ttrra sua. prajcipitatido,, legis praeceplisnon oberiientes , mitteret eis miseri-
Dcus Verbum mihi personaliler unilum dico ante> cordiam, id est Filium suura, me scilicet qui eos
sacula existens, id esl ab selerno, quori ipsi dicuntt ad viam vitsc reducerem. Ei ipsi non cognoverunl
n:ihi non unilum. Quod esl dicere : Ego, qui Deusi misericordiam Dei, sed conlaminaverunl testamen-
ei homo sum scttmdum quod Deus selernus, secun- luin ejus, raalc cxponendo, et delorquendo ad aliud,
881 S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITCTORIS OPP. PARS l 888
qiiiriquidibi scriptum est de rae, ideoque dividenlur A /. (Itai. LXVI,24). > El hoc est ac si ponerel: Non
in ftituroab ira vutlus ejus. Quod dicil ntanumexten- sotum ab ira vullus ejut dividenlur, quod valde mi-
dit, a similitudinc. ponit, qnia cum alicui beneficia serum est, sed etiam posl divisionem in puteum in-
iinperulcre volumtis, ipsi manum exlendere sotemus. terilut deducentur. Et merilo : nam ipsi tiiri tangui-
Dico quod illi dividenlur a regno Dei, el ex oppo- num exislentes el doloti non dimidtabunt diet tuos;
s;to« corilliusDei appropinquavit(»/a(l/t.xxv,3i)> > prseposteralio, ipsi dolosi cum per blanditias bonos
id est appropinquabit rcgno Dci, ut illud possideat. sibi conformare nitunlur, et posl quia blandiliis
Unde legilur: < Venile, hencdicli Palris mei, possi- non prsevalenl; existentes viri effusores sanguinum,
deteregnumquodvobis paraluinestab origine mun- id est, aperle et per effusionemsanguinis eos a san-
rii (Matlh. xxv, 34). > Cor Dei boni dicuntur eo ctilale relrabere eupienles, non dimidiabunl diet
quod ejus secrela sciunl, vel usualiter cor Deidicun- vilae suae, id est, non discernent, ut cum parlem
tur. Amicissimosenim noslros, cor noslrum vocare prajlerilam nequdm operibus, et cogitationibus im-
consuevimus. El merilo appropinquabit cor itlius. penderinl, fuluram bonae operalioni et cogilalioni
Quia non contaminavil Testamentum, sed sermones altribitant. Quod.esl dicere : Nunquam saltem par-
ejus molliti sunt iili supcr oleum, id est prxcepla tem aliquam vitae snse sancle et innocenter dedu-
ejus quse auslera aliis virielianlur, mollia ad intelli- B 1 cent; sed omnibus diebus suis nequiler vivenl.
gendum et Jevia facta sunt, suo modo plusquam Ideoque juste deducentur in puleum inleritus; vel
oleum mollttsil ct levc suo modo. sic : Dicerct aliquis : Dicis quo deducentur, nonne
Quiadixerat molliti, elc, eo quod molle solet ali- prpdest eis ut non deducanlur, quod aliquando bene
quando poni pro fragili et invalido, ne hic similiter operanlur ad horam, et posl deficiunl? Conlra hoc
poni vidcatur pro fragili et invalido , addit, el ipsi scquilur remotio sic : Vere deduccnlur, et si bene
sermones sunt jacula ipsi cordi. Qtiod esi dicere : •operenlur ad horam, el post deficiunt.
Quamvis dixerim scrmoucs csse molles quodam Nam viri sanguinum el doloti, non dimidiabunt
respectu, lamen jacula sunl alio respectu dicenda , dks suos. Quod esl dicere : Non licct eos riimiriiare
co quod cum eis catholicsefidei adversarios fideles dics suos; nt alternaiim parlim Deo, p.irtim vero
rcperculiunl, sicut jaculis hostes pereiiliunlur. serviant diabolo, juxta quod Dominus in Evangelio
Quoniam vero sermones dixcrat esse jacnla, unde dicil : < Non potcstis Deo scrvire, el mammonac
riatitr inlelligi, quod fideles aliquando tributalioncs (Matth. vi, 34); > vct sic potest legi : Ut speclcl ad
nt rixas ab infidelibus natiunlur. Adbortalur ne li- hocqtiod superius posilura est, ubi dicilur : Humi-
meant, si aliquando perseculionem passi fuerinl, sed liabil illos Deus a regno. Dico quod humiliabit eot
omne onus curariim suarum super Deum rejiciant, * Deus, et haec humiiiatio non diu morabiiur. Nam
et ipse.bene inde eos expediet. Dixi quia sermones viri sanguinum et dolosi non dimidiabunl in tcrra
Dei sunt jacula cordis Dei, idest fideiibus conlra sua dies suos, ac si poneret : Putant se fore ibi do
infideles. Qui infideles si conlra te tribulaliones et goneralionein generationcm, omnibus diebus, quibus
lixas moverint, o cor, ne timeas, ne sis sollicilum, mundus iste durabit, sed nec per medielalcm die-
scd jacla super Dominum curam tuam , id est pone rum illorum, quos sibi el (iliis suis attribuunl, ibi
supereura omne onus solliciludinis tuae, a similitu- erunt cuin in quadragesimo secundo anno inde sinl
riineponderis, quod super aliquem ponitur. Quod expellendi. Dixi quod ipsi deducenlur tn puleum in-
cst dicere : Noli sollicitus esse quomodo possis eva- terilus, ego autem sperabo in le, Domine. Quod est
riere, sed sccurus csto , et omnem curam satva- dicere : Mei auiem non sperabunt in lcrrenis sicut
tionis luaj Domino atlribue, et ipse Dominus 189 I infideles faciunl, sed in le sperabunl, iri esl, spcm
te enutriet in sermonibus suis, id esl pasret el con- salvalionis ponent. Ideoque non deriucenlur in pu-
forlabil ut fortis sis et prudens hujusmodi jaculis'• leum inlerilus.
hosles referire. Et si corporea tribulatio tihi ab 1N PSALMUMLV.
liostibus illala non fuerit, non dabil Deus libi juslo1J) i Ps.ilmi quinqnagesimi quinii tilulus. /n finem
fluctuationem,id cst non permiltet le fluctuare, id est pro populoqui longe faclus est a sanctis ipsi David :
laborare, cum hoc sit quod es justus; quodesl di- in tiluli inscriptione, cum (enucrunt etim Allophyli
«jcre: Propler jusliliam luam sic te conslantcra fa- in Gelh. In hoc aulem tilulo, elsi quacdamvcrha vi-
ciel, quod iiullo modo fluclties. Facit aposlropham deantur esse posita juxla hisloriam, videlicct isla,
nd Deum agens, annunliando de impiorum morte1 cum lcniierunl enm Allophyli in Geih. Sunl lamcn
pcrpelua sic : Dixi quod cor nou fluctiiabit. ibi quaeriam apposita, quac nos planc rcvocant nb
Eos vero qui cor liiuin persequuntur, deduces lu historisc inlelleclu, tihi diciltir in finem pro poputo,
DeusVerbum qni potens es, id cst, deduci permit- qtti longe faclus esl a sanclis. Haeccniin verba nus-
lcs a malignis spirilibus. In puleum intetilus, iri est, quam in hisloria legunlur. Undc supradicla vcrha :
in profundissimum inlcrilum. Unde non poieruntl hajc scilkel cum tentterunt enm Allophyli in Gelh,
emergere, a similitudine putei profundissimi. Ini secundiim inlerprelationcm soluramorio accipienria
qucm si quis ceciderit, non poleril inde exsurgere, sunt. Per hanc quiriem vocem qnaj est Aliophyli
ric quo putco intcrilus lcgitiir : t Os ejus claurietiir,, qui alienigenaeintcrprelantiir, Judaci intclligunlur,
vtrais ejus rion morictur, ncc igriis cxstinguetur qui pritis cxistentcs lilii, morio vero facti sunt alic-
889 EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. LV. 890
nigence, id est, alieni, juxta quod in pftilmo decimo) A ctc. Bene quidem ponit lola die. Nunquam enim fila
seplimo legitur : 190 * Filii alieni menlili suutt die ab ejus tributalione ct impugnaliorie cessaverunt,
mihi (Pial. xvn, 48). » Per Geth quidem qui torcu- vel sic tribulavit me in die passionis, impugnans
lar inlerpretatur, passionis pressura notalur, eo> me prius ante passionem verbis maledicis, tota die,
qtiod lorcularis esse solet premere. Hoc notalo, adi id esl, assidue, dicens : < Dsemonium habes (Joan.
tituli verba exponenda accedanius. x, 20), » et caelera similia. Notandum autem, hic
Psatmus iste est agens pro populo Judaico com Chrislum introduci agentem anle lempus passionis
mutando per fidem, tn finem, id est, in conformita-- suae. Quoniam autem se conculcandum esse prsedi-
tem et subjeclionem Christi, qui finis esl propheliseJ xerat, ne videretur pro merilis suis esse concutcan-
et legis, pro populo dico, qui longe faclus est a san- dus, repetit addendo catisam conculcalionis sic :
ctis, id est, valde dissimilis factus est. ab aposlolis,, Dico quod conculcabil tne Iwmo, et non in Deo quod
el aliis fidelibus veteris legis, qui Christum regemi promeruerim; sed concttlcaverunt me inimici mei
Judaeorum esse crediderunt, sicut fuit Josepti abi tola die, \A est, concutcabunt me lola die passionis,
Arimalhia et Nicodemus, et Gamaliel aliique mullii ideo quia sunt inimici mei. Quod est dicere : Inimi-
el eorum conleraporanei, et ante tempus eorum exi-. cilia sola eril causa, non aliquod meritum meum.
slenles. Dico quod longe factus est a sanclis, in hoc: " Ne videretur autem quod limorem habitnrus esset
scilicet Ionge factus esl in inscriptione tituli factai in ipsa conculcalione, removel hoc sub interroga-
ipsi David, \A est, Chrislo a Pilaic : quseinscriptioi tionc sic : Dixi quod me ronculcabiint, et quoniam
liaecest: « Jesus Nazarenus rex Judaeorum (Joan. multi bellantes et verbis et iribulaiionibus erunt ad-
xix, 19). > In tituli inscriplione dico commuiala abi versum me, qui alli erunt, id est, superbi in domi-
eodem populo, cum Allophyli, id esl, ipse populusi naiione, qusepermiitetur eis in me, limebo 191 ego
cxistens Allophyli, id est alieni. Prius autem filii ab altiludine diei, id esl, liabebo timorem propter
tenuerunl eum in Gelh, id est, pulaverunt eum te- superbiam dominalionis tcmporalis el brevis. Quod
nere in pressura morlis, ne resurgeret. Commulavit est ilicere : Timebo quori eorum altitudo, id est, do-
cnim iste populus tilultim, qnantum ad credulilalem minaiio ducens nie ad morlem, sil causa quare de-
suam dicens ad Pilatum : « Noli scribere rcx Ju- tinear in morte. Nequaquam. Ciun ponil dki. innuit
daeorum , seri quia ipse dicit: Rex sum Juriseo- quia brevi lempore duratura esl dominalio illa, quo-
rum (Ibid., 21}. > Et hoc totum esf, ac si dical: niam dies unus breve lempuS est. Ac.si poneret, non
Psalmus iste agit pro ulililate populi Judaici, qui gencrabitur mihi limor, non resurgenrii ab aliittt-
prius longe factus est*a sanclis, per hoc quod com- r. dine, quaeper diem soluro dtiralura est. Ego vero in
mutavit inscriptionem liluli et voce et affeclione, le sperabo. Ac si diceret: Non timebo, sed ego qi;i
cum ipsc alienus voluit Christura in raorle detinere: sura innocens, justus, tibi obediens, sperabo resnr-
nolens videlicet Christum regem suiim esse. Qui reclionem, in te, id est, in consideratione potentise
populus commutandus est ab incredulitateet duritia et misericordiae tuae. Notandum aulem quod anle
sua, in fidem Christi. Et bene dicitur psalmtts isle passionem, cura ipse passioni proxiraus esset, ad
agere pro ulilitale populi commulandi. Cum enira instructionem suorum sponle Chrislus limuisse pcr-
in superiori psalmo de passione, et de parte populi hibetur. In passione vero jam posilus, tirauisse non
damnanda agens, Christus inlroduclus sit. Inlrodu- legilur. Quia vero sperare sine bona vila, non spes,
citur in boc orans ante passionem ne cerial, et uf sed prsesumplio dicenda est, addit : Dico sperabo,
rcsurgat. Ostendens passionem suam, el populi sal- quae spes praesumpluosa non erit, nam ego anle pas-
vandi commnlalionem. Quod ad ejus utililaiem dicil,, sionem tn Deo exislens,' id esl, in opcralione el laude
nt per hoc qnod ejus commutatio praedicitur, adI Dei, lauddbo termones, id est, laudabiles ostendam
ipsam commulalionem incilelur. bona vila mea praediealiones meas. Quod est di-
Miserere mei, Deus, ut me conslanlem facias ct cere : Berte vivendo praedicationem meam laudabi-
resuscites, el necesse est ut hoc orem, et dignum D lcm oslendam. Unde in Actibns aposlolorum Iegi-
eliam est ut miserearis; quoniam Deum me et Crea- tnr :' t Ccepit Jesus facere ct docere (Act. i, 1). »
torem conculcavilhomo, id est, conculcabit Judaicus; Nam si ca quae prsedicabat opere non complesset,
populus, qui homo esl, id est, crealura : quod in-' non utiquc ejus praedicalio laudabilis exstitisset.
dignum est ul creatnra Creatorem conculcet. Cum* Quoniam vero dixeral in te sperabo (in passione
dicil conculcavit, alludil simililudini de lorculari, scilicel) ne viderelur iurtui anle passionera non spe-^
quia postierat in titulo Gelli, quod interpretalur lor- rare, addit non sotum in passione sperabo, sed et
cular : torcularis enim est uvas concutcarc, vel sic: in Deo speravi semper ideoquenon limebo quid faciat
Conculcabil me /tomo, id est, Judaicus populus, quii mt/it caro. Quod est dicere : Neque limeho propter
simpliciter est liomo, id est, animalis non utiquei eorum allitndinem, ut in morle delineal, neque tn
spiritualis. Exponil vero quomodo conculcabil, cumi mebo tribulaiiones el blasphemias et insidias quas
arijungit : Dico conculcabit : ita scilicct tributavit! facient mihi illi qui solummodo carnates sunt, nor»
tne, id esl, cruciabit tributationibus lola die passio- etiam spirituales. Exponil autem quid facient per
nis mea?,impugnansme vcrbis dicendo : <Hic dicit: paries, sic : Hoc scilicet mihi faciet caro tola die, id
Possum dcstrucre lcmplum Dei {Mailh. xxvi, 61), » est, jugiler exsecrabanlur,-\Aesl exsecrabilia judica-
891 S. RRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS Ot»P. PAR3 I. 892
bunt verba mea, dicenrio : < Abraham mortuus exl A J ditalem vitae^uae. Et Iioc totum est ne si sic pone-
prophelae, el lu dicis : Si quis sernionein meum scr- ret: Mei annunliabunt peccata sua per confessio-
vaverit, morlem non gustahit in sclernum (Joan. vm, nem, et tu illos confringes secundum quod peccaie-
52), > elcajtera siiuilia. Et ideo exsecrabuntur verba res sunt, et sic salvos facks.illos hic, et per hoc
mea, qttia omnes cogiialioneseorum'crunl adversttm quod hic illos salvabis, in fuluro potuitti in con-
me, el quia miilli cogilanl adversura aliquem, non ul tpectu, id est pones in prsesentia et heneptacentia
ci noceant, sed ul eura secitndura quod pcrvcrsus tua lacrymas meas, id esl ipsos eosriem pro quibiis
est, (lcstruant. Addil : /n malum erunl cogiialiones saepe lacrymosas Dreces fiidi. Vel lacrymas meas pcr
eorum, non in bonum. Quori est riicere : A raalis emphasim, iri est, pro qiiorum morte lacrynialus
cogitalionibus qtias adversum rae cogiiahunl, pro- sum in moi-leLazari (Joan. xi, 35). Notandura cnim,
cedel cxsecratio vcrborum meorum. Un.de in Evan- eum tunc non pro Lazaro flevisse, qui mox resusci-
gclio legitur : < Ex abundaiilia cordis os loquilur landns eral, sed pro illis quorum uiors in morle
(Luc. vi, 45); » el ipsi exsecranles inhabitabunt fa- Lazari figurabatur, qtti arieo scilicet in peccatis
iniliarilateni meam, el abscoudentcausain inhabila- morlui cranl quod jam aliis raalo cxemplo sno fele-
tionis: non qtianlum. ad me, qtii omuia. video; seri bant,. ad raodum Lazari qualriiluani (Ibid., 39).
quanlum ad cxjsliinalionem suam. Quod est dicere : B ' Dico quod salvabis, et quod pon.es cos in conspectu
Ciira ipsi mala inlentione inliabiieiit, bona intcn- tuo, sicut et, id est etiam tn promissione,lua esl hsec
tione se injiabitare fingent. Ostendil vero quare in- conslans, id est promisisii pcr prophetas, quorum
hqbitabunt, aridendo sic : Dico inhabilabunl, elipsi promissionem et ipsum confirmal Evangelium, ubi
catcaneum meum, id est ex- angulus Joseph viro Mariaesalvatorenv nascUurum-
i:;lr:rbitantes'o/;ten'a/)t(Hl
sjjcclabunt ftuem meura, ut cuin in principio niliil enuntians, ait : < Salvum faciet popiilum suum a.
in me habeanl quod nolenl, sallem quod possiitt re- peccalis corura (Matlh. i, 21). ».El hoc est ac si di-.
riarguere in Une inveniant. Dene quidem calcaneus ceret: El hoc ego anrainlio, el lu hoc promisisli.
pro fiue ponitur, eo quod sit finalis corporis pars. Dixi quod annuntiabunl et confrmges, etc, et lunc
Vel sic observabunt, iri esl exspeciabunl calcaneum ipsi inimtci met cont»er(en(urad me relrorsum incc-.
mettm lapsurum. Quoricst riicerc : Exspeclabtint an dentes, id est mei sequaces, a simHitudine illius qui
forte me videiini in aliquo crimiiic labi. Quia pet aliquera sequilHr. Quod estdicece : Rene vivent ad
calcaneum aliqtiis labittir, calcaneusp.ro lapsti poni- mei eonformitalem, mei prout poterunl sequaces.
lur. Scnlenlia quidem earn in liis verbis concipilur, effecli. Dico quod converteniur, el non solum in
quse eliain in superioribus. Dixi quoil observabunir prima aeiaie suscipies eos, vel in secunda; sed in
calcaneum meum. Sicut sustinuerupt aniniam meam, quacunque die invocavero le, id est in quocunque
id est utpote illi qui sustiiiebiint vitam meam, id est lempore aclatis invocabunl te per- veram compun-.
quibus erit vita mea oneri et lajriio, et ad raodum ctiouem, sio ut posl non revertanlur. Juxta illud
alicujus, pondus aliquod grave suslinenlis, cui pon- propheticura : < In quacunque hora peccator inge-
dus illuri maxiino laedio est. Quod cst dicere : Hoc raueril (sicut ingemendum esl) salvus erit (Isai. xxx,
quod vita mea erit cis Uedio,causa eril quare me 15, secundum LXX). » Quia vero dixerat, mct an-
observabuiU. Agit atilcm de inimicorum commula- nunliabunt vitam suam, quoniam annuntialio ne-
tione cl salule sic. quil esse, nisi prius habealur Dei cognitio, subdit:
192 Dixi quod me conculcabunl, ct exserrabun- Dico quod annunliabunl,_et prius ecce, id est in.
tur, cl calcaneummeum observabunt.Et quamvis liaec' praesenti, cognoviquod Deus meus es, id est fide co-.
omnia perverse faciant, laraen pro nihilo, id est sine! gnosccnt mei, quod tn es Deus eorum. Et quia fides.
aliquo merito eorum, salvos fucies eos; hicaborigi- sine operibus morlua est, ipsi existentes inDomino,
nali crimine, et ab actualibus, vel sic : Dico quod ini id cst in operalione. Domini, laudabunt verbum, id.
me calcaneum observabunt. Et tamen salvos faciesi est laudabile ostendenl verbuin suum, bona vila
illos pro nihilo, sicut pro nihilo, id est, sine causa' D sua, tn Deo et in Domino idem est. Sed verbum
suslinebunl animam meam. Sentenlia fere eadem est et sermo differunt. Scrmonem namque proprie et
quse et superius, sed distinctio mutalur, et in supe- usuaiiter dicimus quando aliqnis non composilo
riori lectione sicut, pro ulpole Iegitur. Hic aulem' scripto, vel composiia et omata loculione, sed vul-
comparalive accipitur. Ei priusquam salvos facias,> gari loquilur ad aliqnem, aut ad pluues. Verbtim
confringes populos, id esl multiludines inimicorumi aulem quando composilione Latinitatis seu vulgaris
secundura quod mali sunt, in ira, id est in cogni- locutionis ad quemlibet agit. Et hoc lotum est ac si
lione irse luae futurae. Quod est dicerc : Per cogni- poneret : Postquam fide Deum coenoverint, beue
tionem irse tuse, quam eis dabis, confringelur eorumi operabuntur, et sic et sermonem et verbum suum
impielas. Cum ponit populos pluraliter, innuit quod1 laudabile csse ostendent. Si enim male viverent,
non pauci erunt, sed multi; sicut una die tria mil- contemptibilia csse facerent. Juxta illud beali Grego-
lia, alia vero quinque legunlur conversa fuisse5 rii, iCuius vita[despicitur, reslalut praedicatio riespi-
(Act. ii, 41; IV, 4). Et ipsi priusquam confringau- cialur > (hom. 21 in Evang.), vel sic legi polcst, til
tur. 0 De.ui, vitammeam annunliavi tibi, id esl ipsii tota Trinitas hic denotetur. Dixi quod annuntiabunt,
niei fuluri, annuiiliabunl libi per coiifcssioncm fe- et ul annuntiare valeant, ecce in prxsenti cognovi,
895 EXPOSITIO 1N PSAl<MOS.— PSAL. LVI. 894
193 ia* bst, cognoscent quia Deus meut est, id A quippe David, Saulc persequente in speluncam fu-
est Deqs Pater, esl Deus meorum. Quod est dicere : gisse (// Reg. xxu); illud quoque quod apponitui
Cognoscent Deura Palrem, et in Deo Patre, id estin in titulo, scilicet in tiiuli inscriptione, nultatenus a«i
sequalitate Dei Patris, laudabo, id esl laudabunt bistoriam videlur auinere, cnm David prophelse
Verbum; id est Eilium scilicet: et in Domino laur nusquam legatur inscriplio liiiili facta fuisse. Ido-
dabo sermonem, \A est in aequalitale Doinini Spiri- neum ergo videtur, non juxla hisioriam, sed juxta
lus laudabunt ine Filium, qui sermo sum Patris, per vocis interprctationem, liltilum hunC accipere ; qui
quem dixit, id est disposuit, el facta sunt omnia sic exponitur. Psalraus isie spectans in finem, h\
(/ Jqan. i, 3). Et hoc totum est ac si diceret; esl in Chrisluni, adhortalur ne tu qiiicunque tectoi
Cognoscent Patrem esse Deura, et me quem prius conumpas David, id est Christum, quantnm ad te.
arqualeni Palri esse negaveruntel conlempserunt, COT Et ostcnriit in quo non corrumpas, aririendo sic :
gnoscent Deum ap.qualemPalri et S.piritui ; et sic Ne corrumpas dico, in tituli inscriptiqne facta tpsi
me Iaudabunt fide, opere, et devolione. Et cogno- David, id est Cirrislo a Pilato. Quam in superiori
scendo ellauriando Deum Trinitatem, in ipso De<? psalrao, oslendimus. Quod esl riicere : N.e corrum-
speravi, id est spem salvationis aelernae habebiint, pas ins.criptioiiem tituli, iri est illud quod in inscri-
ideoque non timebo, id est non timebunt, quidfa- - ptione lituti nolatur, scilicel Christum regem esse.
ciat mihi hoino, id est sibi homo, id est persccutor, Quod lu corrumperes, quantuin ad le; non quan-
qui solummodo Iiomo est, id est animalis non spiT lum ad eum si eura regem esse denegares, vel
rilualis. Quod esl dicere : Non limehiint tribulalio- affectione, vel voce, vel, negtigentia prscceptorum
nes, mortem, damna terreni census, quae sibi infe- ejtts, sicut Judaei corrumpere yoluerunt^ quando
rentur a persecutoribus ; dieeret aliiiuis : Vere eam comniutaverunt: Dico ne corrumpas, David, in
timendus est persecutor, quia auferet lerrena bona, tiluii inscriplione 194conimula:n, faela tpti Davitl,
et pos.tea non habebunt unde legalia vota solvant, cum fugeret a facie Saul in spelunca. Quod esl
coiura quod subjungit. Dico quod non timebunl dicere : JYe corrrumpas, cura hoc sil, qnod ipse
quid faciat sibi homo, neque limendum est; nam lalens in spelunca, id est in humanilate, secundum
jicel auferat lerrena, non lamen aufcrre potest divinilalem fugit, id esl ad raoduin fugienlis oranino
quin tibi sacrificent : in me enim, id est in meis discessit: a facie Saul, id esl a prsesentia cognitio-
sunt vola, \A est sacrificia tua, qum reddain, id est nis Judaici populi. Ac si poneret: Judaicus populus
reddant libi, tauddtiones scilicel. Quod est dicere : irieo corrupil inscriplionem liluli commutanrio. eam,
In se habent quod tibi sacrificabtint, sciiicet ut le r. quia ipse Chrislus lalens in luimanitate, discessit ab
laurienl voce, opere, et rievotione, quod nullus per- ejus cognilione, id est non cognovit eum esse Deum.
secutor potesl eis auferre, ei dignuin erit nt red- Sed lu, lcclor, ne corrumpas ideo, quod in spelunca
dant. Quoniam eripuisii anlmam meam de morle, id latens, id est in humanilate, fugil a facieSaul, id est
est eripies aniniam meorum de multiludine pecca- a praesenlia cognilibnis Judaici populi, qui bene dici-
torum per quae venirenl ad moriem, nisi eis indul- lur Sau),id esl appetens morfem per mala opera sua,
geres ; et posiquam eripies a morte per peccatorum vel irieo dicilur Saul, quia persecutus est Chrislum,
indulgentiam, eripies pedes meos, id est affectioues sicut Saut perseculns esl David. Spetunca quidetn
Rieoruma lupsu, uc corruani a sanctitate per ma- humanitas recte dicitur, eo quod humilis fuit, et in
]am concupiscemiaiii aliquam, u( placeam, id esl ea riivinilas latuit, sicut spelunca btjmilis res est, et
placeanl Deotn iumine viventium, id eslin conformi- iu ea lalere aliquis polest. Nolandum quod, cuni
tale mei positi, qui sum luraen omnium in per- dicamus hunc psalmum adhortari leclorcm ne cor-
feclione virlulum viventiuni, non in peccalorum rumpat, non lamen aperte boc admonet. Sed si
mole mortuorum. Quod est dicere: Ideo eripies bene ejus verba nolenlur, innuil non csse corrum-
ut libi pjaceanl conformes raei facti, qui sum illu- pendum. lntroducilur enim in lioc psalino Domini-
minalor omnium bene viveniiiira. Ipsi dico placeant D cus homo, orans ante passionem, ut in passione
corara Deo exisienles, id est iu manifcsta cogui- Deus se conslanlem facialet rcsuscitel, et oslendit
tione Dei, ut eum revelata facie specialiter vi- passionem suain. Agit vero postea rie resurrectione
deanl a similitudine illius qui manifeste videl eum el exaltationc, el totius mundi subjugaiione, per
coram quo est. quod dalur inlelligi eum Dominum esse et regem,
1N PSALMUM LYI. ctim resurreclurus sit el exallandus, ct sic ei sit
Tilulus quinqiiagesimi sexti. /n finem ne corrum- lolus mundus subjiciendus ad regcndum, et per hoc
pas [disperdas], ipsi David. In tituli inscriplione, innuil lectori inscriptionem non esse commulan-
cnm [ugerel a facie Saul in speluncam. In lioc litulo dam nec corrumpendam, cum ipse Chrislus rex
sicul in superiori quaedam verba secundum hislo- sil omniinn.
liam virientur apposita, quse sunl hsec; cum fuge- Miserere mei, Deus Pater, ut constantem facias,
ret a facie Saul. Sed quod adjungilur non in spe- miserere mei, ut resusciles et exaftes, vel sic:
Ituicara, sed iu speluuca nnn procedit, si ad histo- Miserere mei ut constantem facias et resusciles ct
riam referatur. Est clcuim ibi posilum in spelun- exaltcs ; et misererg mei, id est meoruni ut mortc
cam, ctiiu exposilores habeanl in spelunca. Legitur mca salventur. El dignum est ut hoc facias : Qua-
8T)r» S. BRUNONIS CARTHUSIANORCM1NSTITUTORIS OPP. PARS L 896
ntatn anima mea confidil in te, id est in lua miscri- A Ostendit aulem quoraodo de medio catulorum libe-
cordia, el potentia, el justitia. Dico quod in le confi- rabil, sic : Dico quod me liberabil de mediocatulo-
dit anima mea, et adliuc sperabo in umbra alarum rum, et nccessc erit. Nam ego conturbalus limore
luarum, id est in refrigerio proleclionis luae, donec spontaneo, dormivi, id esl dbrmiam in morte per
transeai iniquitas, id esl donec consummetur in ipsosc.ituIos.Cum pouit dormiam, innuit brevem
me mors, qiiam Judaei inique operabunlur. Quori fuluram esse morlera , ad modum dormitionis.
est dicere: Sperabo in prolectione tua indesinen- Verhnm qttidem per emphasim misericordia et veri-
lcr, donec a morte liberer, quse proleclio est mihi tas dicilur, eo quod per ipsum Deus humano gene-
refrigerium a iribulalionis aeslu, sicut umbra rcfri- ri raiserlus csl, et in eo compreliim esl quidquid
gcrium est a caiore solis aesluantibus. Alas ponit Deus per prophetas promiserat. Exponit autem qui
pro proleclione, eo quod alis protegit avis pullos sint illi caluli, qui ipsum in morte dormire facient,
suos a pluvia et aesiu, et rapaciuin volucrum impelu. et quibus armis inlerficient, ne quisvellet eos excu-
Notandum sane cerlius esse confidere quara sperare; sare, quoniam ipsura sagiltis el gladio non pereme-
sed hie lamen pro eodem accipilur, nisi quod runt. Et hoc sic dicil: Filii hominum, etc. Usque
unum praesens est, seilicet confidil, alterum autem ad cTtuiae, et non sunt tegenda verba hsec ila se-
fulurum, scilicet sperabo. Dixi quod sperabo, et non R ' rialim ul ponuntur, sed construerrda sic. Dixi quod
solnm hoc, sed eliam elamabo, et devolione, el voce, dermiam contnrbatus, et verum est. Nam filii homi-
ct opcre, ad Deum altissimum. Ac si dicat : Cum num, id est Judsei qui rationabililer se h>bere de-
aliissinuis sil, et altitudo dignitalis ejus expostu- berent ut homines, cum sini filii hominum, id est
lel ut intense clamem, elamabo ego inlense, prophelarum, qui ralionabiliter se habuerunt ut
Deum, inquam, qui benefecit mihi. Benefecil,et prse- hoinines, laqueum paraverunt pedibus meis, id est
terile intelligendum est, et future, quasi diceret: morlem parabunt affeelionibus meis, per quam eas
Ideo clamabo, quia jam mihi beneficia conlulit, el ab affectu detineanl: a similitudine volueris, quse-
adhuc alia conferct. Exponit sulem quod bencficium pedibus illaqueala, ne possit evadere, delinetur ; ut
contiilit, cum addit, misil de coelo.Ac si dicat : cum scilicel affeclionemhabeara resurgendij et exat-
Hoc beneficium raihi huraanaj naturae contulit, landi, et mundum mihi subjugandi, ipsas affeclio-
quod de ccetomisit Verbum, qnod mihi personaliler nes ab effcctu delineant et in irritum ducant.
uniretur, el immunein me faccrel a peccato. No- Dico qucxlparabunl taqueum, id esl mortem, et iiv
tandum autem, quod Verbum non esl de ccelo mis- ipsa morte incurvaverunt, id est humiliare puta-
snm localiler. Absil enim, Deum localem esse con- -, bunl enimam meam, sic ut non resurgat. Repetit
fiteri! Sed quod dicilur, de calo misit Detis Pater autem atia similitudine hoc quod dixit, parabunt
Verbum, sic exponilur. Verbum cujus solummodo laqueum, id est mortem, ul innuat non parari illam
notitiain habebanl cives coelici, de coclo, id esl dc mortera sibi ignoranli, sed scienti. Et per lioc dalur
cognitione civium ccelestium, misil, specialiter ad intelligi eura Deum esse, cum -futura praevide.it.
cognilionem hominum, cum fecit ipsum humanac Dixi quod parahunl taqueum, et hoc non inscienii,
naturaj personaliter uniri. Quod est dicere : Cogni- sed foderunl foveam ante faciem meam. Quod cst
tionem ejus quam habebant cives ccelici, ab ipsis dicere : Sed parabunt profundissimam mortera mihi
usque ad homines dilalavit per humanam naluram dequa non evadam, a similiiudine illius qui fotlit
cui unilum est. Exponit etiatn bcneficia quae hu- fovcam, id est profundissimam foveam facit, in
manae natursc conferel, cum addit: Dico quod misit quam aliquem detrudat, qui inde exire nequeat. Et
de cmlo Verbum, sed et per ipsuin Verbum libera- illam foveain fodient ante [aciemmeam, id est, sieut
vit, id est liberabit me, humanain 195 nalurara cognoscam et prsevideam, ad niodum illius qui illuri
innocentem et sanctam a poleslale Judaeorum, et videt, quod ante faciem suam est. Et hoctotum est,
dedit, id est dabil in opprobrium, dispergendo eos ac si diceret: Hanc mortem non sic mihi parabunt,.
ubique conculcantes me, id esl Judaeos afiligentes D ui ignorem, seri, sicut sit antefaciem, id est cogni-
me morte et vilipendenles, a similitudine rei vilis- lionem mcam. Et inciderunt, id est incident in eam
simse, quse conculcatur. foveam. Quod est diccre : Cum mihi parent morlem
Quia verb dixerat, misit de cmlo, et nbii expo- aeternam, rae lihcralo, indc cadent ipsi in eam, sic
suerat quid misit, et eliam dixerat liberabit me; et, ut nunquam inde cmergant : a sirailitudine illius
rton ostenderat a quibus liberabit, exponit ulrumquc> qui cum foveam foderit, ut quemlibet in eam deji-
cum repetitione, sic. Misit, inquam, Deusmiserkor- ciat, ipse in eam cadit, ncc poslea cxsurgit. Ostendit
diam tuam et veritatem suam, ut mihi uniretur idemi vero quomodo ipsam mortem sibi parabunl, cuui
Verbum, el per ipsum Verbum,animammeam eripuit,, inlerponit : dentes eorum, etc. usquc ad exaliare.
id est eripiet de medio calulorum leonum, id-est dei Quod sic conlinualur. Diceret aliquis : Quare dicis
cornmuni desiderio plebis Judaicse, desiderantis mej quodfilii horainum parabunt tibi mortem, cum ne-
in morle detinere: Quaeptebs per simititudinem di- que sagitlas, neqiic gladium, neque aliquid iimle (e
citur catuli leonum, id est principum ut leones fe-- interficiant conlra le sint accepturi. Ad quod sic
rocium, eo quod ipsa plebs a principibus in matilia» dicit: Vere mihi parabunl laqueum, id est morleni.
gene.anda sit, sicul a leonibus caluli gcncranlur..' Nam denles eorum, id esl, ira ct odium eorum, quae
891 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LVl. 898
dicuntur dentes, eo quod saepius cum freraitu den- A raorte illa. Psakeriuin riicilur Chrlsti Jiunianitas, eo
liura ostendantur, 196 erunl arma, id est instru- quod a superiori, id est a divinitale sonuit, ad mo-
menla mortis meae.Oslendit vero quse arma, cum dum psalterii, quori a superiori sonat. Quod est di-
addit: Et, id est sciticet tagitta. Quod est riicere. cere. Ex ipsa divinilate fama miraculorum prodiil,
Odium et ira corura erunt longinqui apparatus mor- per operalionem humanitalis : operabatur cnim in
lis meaj, sicul sagitlse Iongiiiqua arma sunt, id est miraculis hunanitas, eundo ad mortuos resuscilan,
de longe moriem miuaniia : et lingua eorum erit dos, super segros manus imponendo, loquendo et
gladius acutus, id est vox eorum erit aperta causa mullis aliis modis. Cithara vero dicilur eadem hu-
raortis meae. Cum dicent: « Crucilige (Luc. xxm, manitas, eo quod ad modum citharae ab inferiori so-
21) » et: « Si hunc diinillis, non est aniicus Cacsa- nuil, id est ab inferiori dujceni sonum Deo protulit,
ris (Joan. xix, 12);» A simUitudine gladii, quo ma- id esl diilcem obedientiaelaudem: cum corpus suura
nifesle quitibel interficilur. Et hoc tolum esl ae si quod erat iuferius divinitate, in ara crucis Deo ob-
poneret: Noa sunt excusabites, et si rae armis et lulil: et quia eliam in obedientia posilum esuriit et
gladio non interiiciant, nam propter odium el iram, sitivit. Dico exsurge a morle humanilas, quae es
iion propter hoc quod meruerim, mihi IrauduJenter psalterium el cithara, lu dico fulura gloria mea, era-
mortem parabunt, et voce sua manifeste poslea eam " phatica diclio. Quod est dicere : Quaehumanilas fu-
«xpetenl. lllud vero quod sequilur exaltare, elc, lura es immorlalis el irapassibilis, in qua gloriabor
oralio est ex affectione nimia interposila antea quara el gloriosus ero. Dico exsurge, et ita erit: exsurgam
illud qtiod incceperat finirel, auod sic continuatur. diluculo, id est in malulina resurrectione. Ostendit
Dixi quod filii hominum parabunt milii laqueum, autem, quod commodum sequelur 197 de resur-
sed tu DeusPaler exallare tuper ccefosme exallando. reclione sua sic. Dico.quod exsurgam, el exsurgens
Quod est dieere : Exalta me, secundum quod honio confilebor tibiin poputis, id est veros confessores
sum super coelos, idesl super coelestes rationabiles acquiram in populis Jtidaeorum. Quori esl dicere :
creaturas, super angelos scilicet, ut qui modo vilis Mtiltos ex Judaciscfiiciani laudalores tui, et psatmum
virieor, et abjeclus, videar super ebs magnus et dicamlibiingenlibus,.\Aesi pariam libiinler genles
exaltatus in potenlia, cum gloriose ctelos ascendam. niultos, dicentes psatmum libi, id esl ponenlesopera
Et super me exaltalum, exallare et tu, id est videare sua bona in raanifeslo ad honorem tuum. Quod est
tu magnus et altus in potentia super ipsos angelos, dicere : Muttos efiiciam ex genlibus bene operantes
<jumapparebis polens exaltando me, el gloria tua ad honorem luum, per gloriosara resurrectionem
dilaletur tn omnemterram. Quod est ac si dicat: P' meam. Ostendil autem quoraodo constituit et con-
]\on solura apud paueos exalleris pcr exaltationem fessores et psalmum dicentes, sic. Dixi quod pariaut
mei sed tn omnem lerram dilatetur gtoria lua, id est, libi confessores in poputis, et psalmum dicenles in
ubique terrarurnglorificeris deexaltationemei. Cum genlibus, et hoc faciam per ccelos et per iiubes, iri
dicit, paraium cormeum, elc, ostendit se libenter eslper prsedicationem aposlolorum, qui dicuntur
passurum, ul nos reddal niagis obnoxios, pro qui- cceli propler sublimitaiem sanctilaiis suae, cl nubes
bus libenter passus est. Et hoc sic continuatur. Ipsi eo quori alios compluant doctrina, ad modum nu-
fodienl mihi foveam, ad quam subeundam, o Deus bium terram complucnlium. Quoniam magnificata
Pater, est paralum cor meum; paralum cor meum, esl usque ad cmlos consliluendum misericordia lua,
idestparaia voluutas cordis mei. Qtiod est dicero : id estego Filius tuus, et miserkordia tua magnifica-
Jam volunlatem habeo illam subeundi. Repelit au- bor usque adeo, id est in lanlum potens ero, quod
iem paratum cor meum, ut ostendal quantam pro discipulos meos faciam ccelos. Et veriias tua magni-
Jiumani generis salute moriendi habeat affectionera; ficabilur usque adnulet constituendas, id est ego
et quia paratum cor meum : cantabo, id est prajdi- qui sum verilas lua, ero adeo magnus et potens quoil
cabo doclrinam vitse, quse eril canlicum et delecta- ipsos ccelos faciam nubes. Nolandum, non ideo dici
tio el niihi et Deo. Et etiam psalmumdkam, id est D raagnilicaiidum eum esse usque ad calos el nubes,
bona opera raea in manifeslo ponam : a similitudine quodjamnon esset magnusel potensad hoc facien-
riicii, quse res manifesla est. Psalmus autem pro dum, sed quia maguitudo illa et polentia nondura
bono opere ideo pouilur, quia fit exercilio manuum, apparehal. Ac si dicerel: Qui modo vitis videor et
el hoc loium est, ac si dicerel : Quandoquidem impotens, magnus usque ad cceloset usque adnubes
mortem subire paralus sum, cum cerlus sira quia apparebo. Et ut ego confitear libi inpopttlis, et
c;inticum, id esl praedicalio mea et psalmus, id est psalmum dicam tibi in gehtibus, exaltare super cmlos
Iiona operatio causae erunt, quibus me interficient, Deus Pater, exallando me. Hoc aulem ut superius
tamennon cessabo a cantico, noncessaboa psalmo. exponitur, prse niraio desiderio repeliturri, et per
Cum dicit, exsurge, elc.gralulanrio de resurrectione exaltalionem mei siiper omnem terram dilatclur
sua, exhorlatur corpus suum ad resurgendum. Quod gloria tua, id esl glorialio tua superne ad homities
sic conlinualur. Dico quod paratus sum ad subeun- perveniens, dilatelur ubique terrarum, vel polest
dara morlem, de qua tu psalteriumet ciihara dicitur esse exhortalio ad verbum sibi personaliler unitum,
exsurge, exsurge, id esl lu huinanitas mea exsurge de cuni dicit: Exallarc, Deus, verbum, id est appareat
896 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITOTORIS OPP. PARS I. 900
altitudo tua per exaltalionem mei humanae naturse, A m' iniqttitates ix eorde. Etenim fn terra, id csl in
quaeatlitudo tua inodo non apparet, et super omnem consideratioue terreuae camis Christi, qnia conside-
lerram gtoria lua, hoc non mnlalur. ratis eum soluramodohorainem (errenuin, noneliara
IN PSALMUM LVll. Deum, vel in lerra, id est in limore lerrae amitlendae
Titulus quinqiiagesimi sexli. /n finem ne disper- quia sci'icet metuilis lerram amittere, si eum regem
das ipsi David in tiluli inscriptione. Quod sic expo- suscipialis: vel in lerra operarimolimini iniquitates,
nitnr. Psahnus iste respiciens in finem, id est in id est in terrena carne Christi, scilicet ut verberelis,
Chrstum admonet, ne tu quicumque disperdas Da- consptiatis, inlerficialis. Vel operari molimini ini-
vid, iri est destruas regnum Christi veri David, de- quitates in lerra, id est in terrena et impia affectio-
negairdo eum esse regem, incommulala tiluli in- ne veslra. Quod est riicere : Iniquitates quas ariver-
scriptione facla ipsi David, id est Chrislo. Loquitur sus Chrislura molimini, non motiraini bono zelo,
in hoc psalrao Prophela adhortans Judaeos, ul eum ul puletis contra eura agerc, qunsi contra Icgis
ieganl in veteri lege rie Chrislo et intelligant; recle deslruclorera, sed hoc facitis afiectione terrena, id
jndicehl de eo, atiribuendo ipsi quod de eo libri pro- est ira et odio: cum per opera el prophclartim si-
phelarum loqtiuntur, scilicet euiii esse regem. Juxia gna, de eo prsedicta, enra Deum el regem esse et
quod Micheas testalur : < Exiet dux qui reget popu- B " cognoscere possitis. Non solumautem operamini ini-
liun meum Israel (Mich. v, 2). > Et alii: < Rex litus quitates in corde cogitando, sed eliam manus vestrtv
venit libi mansuetus (Zach. ix, 9; Isa. ui, II). > concinnani injuslitias, id est operaliones veslraecon-
Notandum aitteni quod cuin in superiori psalino cordanler exercent inqiianluin possunt injusiilias,
possit denolari exhorlaiio, ne corruptio fiat, diverso id est ad aciiim perducunt cogilaiiones iujuslas.
t-amen moilo esl ibi. Superius enim agendo de re- Quod est riitere ; Concordatis in injustis operibus,
surrectione et exaltalione sui et lolius munrii subju- eiiiijustiscogiiatioiiihus, ul sicut cogitationes vestrm
gationc imiuil non esse corrurapendam tiluli in- injuslx, sic el opera veslra injusta sinl. A siniililu-
scriptionem. Hic autem plane orihortaiur Propheta, dine eoncinenlium, iri est concordiler cantantium
iilcuin Cbrisium in libris prophelarum loquanlur quia sicut illi incantii 'concordant, sic cogitaliones
csse regem justum, non corrumpant deneganrio et opera vestra in injusliiia. Ostendit auleni quae
regnum ipsius. Et ostendit quorumdam male in sit causa quare operenlur iniquiiatem, facienrio
corde operando litulum corrumpenlium damnatio- aposlropham ad atidilores, ut eos instruat, ne
*ero, iil inexcusabiles sint, el cuncli timore dam- propter earariein causaui operentur injusliliam.
natioiiis eorum revocenitir. r Dico quori operantur iniquitates, el ha-c ideofa-
Si vere loquimini in Iibris prophetarum juttiliam, ciunt, quia ipsi peccaloresaiitonomastice, cum dcbe-
id est Clirisluin anioiiomasticejutlitiam a quo omnis rent per fidem generari, u* essent filii Ecclesiae, aiie-
justitia cst, qui proposilus csl nobis a Patre re- natitunl per incredulitalem a vu/ia,iriesiaspiriuiaii
riemptio etjustiiia, sicut ait Aposlolus (/ Cor. i, 30). Ecclesiaj genitura. Vulva per siuiiiiluriiuein pro ge-
Q;iod utique fatitis, id est justiliam loquimini, o ftlii nilura ponitur, eo qttod in vulva fit generalio. E\-
hominum, id est vos Juda-i (ilii prophetarura, 198 ponit autem per parles illorum alienationem, cum
qui eorum exemplo dcbelis homines esse, non irra- addil : Scilicet erraverunt in cogilatione ab utero
lionales : recte judicate de ipsa justitia, id est de: Ecclesioeremoli,id est ab ejus spirittiali conceptio-
Chrislo, atlribuendo ipsi regnum. — Injusle enit» ne. Quod esl dicere : Nolenles ejus filii spirituales
juriicabilis, si cum in prophelis dicatis Messiam re- eflici, uterus quiriem quia in eo concipitur, pro con-
gem esse Jesum, quem per opera et proplieiarumi ceptione ponitur. Hic autem iriem videiuresse ute-
signa Messiam esse constat, Messiam el regeini ruset vulva, erraie vero el alienari non sunt idem
esse negetis, et alium veiuurum, qui Mcssias et rex ex loto, quia errare pars alienationis esl. Sequitur
fultirus sit, afiirineiis. Notandura auleni quod niore: autera alia pars aiienalionis, cum addil, locuti sunt
propltelico ita loquitur Prophela rie fiiluris, quasi f) j falsa. Quod esl dicere . .Non stiflicil in cogitatione
pnesentibus. In posterioribus autem aliquando utL erraro, sed etiam de Chrisio falsa loquenlur, diten-
prajterhis. Ctiin dicat alienali sttnt, etc. Aliquando> rio: « Hic homo non est a Deo, qui Sabbatum non
vero ut futuris, cum dicit Deus conieret,elc. Semper cuslodit (Joan. ix, lti). > Et atibi: < Commovit po-
lamen future intelligeiidiim est. Sequiiur elenim, eic. pulum, docens a Gatilaeausque huc (Luc. xxnt, 5). >
Quod siccoiitinualur, quia eos adliortatus eral adI El ilerum. < ttiinc invenimus subvcrlenlem gentein
rccte -jiidicandura, posset ilici : Ad quid nos sic: noslrara (Luc. xxm, 2). > Et rursum : < Non hahe-
adliortaris? Nonne rccte juriicamus? Ad quod sic: raus rcgera nisi Csesarem (Joan. xix, 15). >Vel sic
respondel • Necessaria vobis esl exhortaiio niea,, oporlet iegi, ul conlinuaiio non muletur. Peccatores
cum injiisle judicetis, etenim in corde operuminiini- anloiiomastice 199 qui filii Chrisii esse deberenl,
quitales, id csl in corrie molimini opcrari iniquila- alienati sunt a liliaiione ejus el baecalienatio conti-
tes, iri est capere Chrislum el inlerficerc, et regnumt git avulva, id esl acarnali Chrisli tonceplione,
ei auferre, quod reputabitur vobis pro opere. Curai El exponit ipsam alienaliouem
per parles, cum
enim in vobis cogitando jaraipsi regnum auferatis, addit: Scilicei erraverunt in fidc. Quae erratio con-
idem esl ac si jam abstulissetis. Dico quod operami- ligil ab utero, id est a
couceptione Chrisii: el ideo
901 EXPOSITIO 1NPSALMOS. — PSAL. LVH. »C_
loculi tunl falsa, negando eum Deum esse et regem. Acatisfaciunt,
A id est cessare, el sic eos secundum
Quod est dicere: Ideo ab ipso sunt alienati el erra- quoa mali sunl interficiunt, cl veneniim pravse con-
verunt et falsa locuti sunt, quia virierunt euin in cupiscenliae auferunt : sicul venefici incantatores
vulva, elutero Virginis concipi secundum carnem, aspiriem obdormire voce sua faciunl et interficiunt,
quod minirae quidem ignominiosura est. Vel polest et venenum eliciunt. Quod esl sequipollens, ciiin
versus istenon generaliler de Judaeis legi, sed spe- alienati sint, tanttim furorem habeni quod per ma-
cialiter de perdendis sic • Dico quod bperantur iiii- las affectiones prseteritas et prajsentes obturant
quitatesin corde; et quidam ipsorum operaniiutn ralionis aures , ne vocem praedicatorum auriiant :
atienali sunt, id est repudiati sunl a Deo, a vulva, et a pcccatis cessantes veiieno malse concupiscentise
id est a lempore conceptionis sui, et erraverunl, id careant, elsic boni (iant.
est erronei provisi suut a divina providenlia; ab Ostetidit aulem quorumdam ipsorum alienalorum
utero, id est a conceptione sui, cl locuti sunt falsa, et salvandbrura scilicet destmctionem in malo ut
id est prsevisi sunl locuiuri falsa. Quod est dicere : lioni fiant, sic : 200 Dixi quod peccalores aiienati
tdeo Deus eosalienavit a vulva, id cst repudiavit, tunl; et cum lales sinl, quoniara aliter salvari non
quia praevidil eoserralurosin fide, el falsa loculuros. posscnt, Deus conterei per itnpitgnationem praedica-
Cum vero sim alienali, et erranles et falsa loquen- ** " torum suorum dentes eorum, id est parvas corrosio-
tes, furor, id esl dementia esl illis secttndum simi- nes et detracliones eoruni, qiiorumdam scilicel qtii
litudinem serpentis, id est secundum hoc quod sunl salvandi sunl. El Dominus eonfringet per eosdein
similes serpenti. Et liic ostendit cui serpenli, cum praedicatores molas leonum, id est maximas corro-
addit: Sicut aspidis, i.fest ulpote aspidis. siones ipsornm , qui sunt teones, id est sanclos ver-
Notandum quod non dicit eos liabere furorem ad bis suis et tribiilationibiis devoranres, ad modiini
coinparationem aspidis, Cum illa non habeat furo- leonum devoraniium. Ei hoc »'nore ipsorum, id esl
rem , sed catliditatem. Cum tton audil vocemincan- in responsione oris ipsoruin. Qtioriest dicere : Adcb
tanlium, qui eain interficerent si eos audiret; sed faciet suos sancios facundos, quod facundia sua
dicit eos habere furorem secundum hoc, quod as- deslruent, quiriquid impii male de Deo et de ipsis
pidi similes suni. Ostendil autem in quo sunt similes loquenlur : el hoc eliam per atlestalionem oris
aspidi, cum subjungit : Surdm, quodest dicere : Et eorum, id est sic ralionabiliter ciim eis disputabunt:
in hoc snnt similes, quia obsurdescunt sicut aspis, quod ipsa voce eorum per inconvenienlia eos dedn-
ne vero pularetiir aspis naluraliter esse surda , ad cenle deslruent, el minores blasplicuiiaset raajores:
cujus similiiudinera et ipsi naluratiter snrdi essent, _~* denlespro corrosionibus verborum ponit, promino-
ideoque excusabiles; addit, el obturantis aures suas. ribus scilicet, et molas pro majoribus, quia den-
Quod est dicere : Quse sponte sua siirda est oblu- lium esl corrodere , el quia molares dentes majores
rando aures, unam quidein terrac fortiler applican- sunt, quam rientes qui non sunl niolae: anteriorcs
do, allerara vero cauda obturando : demonstrat au- scilicel dentes ; vel dentes eorum qui sunl in ore, id
tem qua causa aures obluret, subjungeiido : qum est iilas corrosiones qusejam sunl in aperto, tn ore
postquam aures obluraveril, non exaudiet vocetii scilicet, id est mala verba eorum, et molas, iri est
incantanlium, el ostenriit pro quo incanlante oblti- occuilas Corrosiones, cogitatibnes scibcel, quibus
rat aures cum addit : Et, id esl scilicet non exau- secum devorant Deum ei sanctos, quse occultse suni
riiet venefici; incantantis supienter. Quasi diceret: ut triolae; comeret Dorainus, id est deslruet-ex toto
Non obtural propler vocem insipienlis incantatoris, per prsedicationem fidelium, ne ainplius eos corro-
quae niliii ei noceret, sed ad hoc ut non exaudial dant, vet cogitandOj vel hiquendo; postquam vero
vocemveneficiincanlantis sapienler, qui eani obrior- dentes et molse conterentur. ad nihtlum devenient
mire faceret et inlerficeret, et inde venenum eli- dc malitia sua (anauam aqua, id est ad modum aquse
ceret. El hoc totum est, ac si sic ponerei: Adeb •leciirreniis. Quod est dicere : Sicut aqtia qnse col-
stint furenies, quod sponle aures rationis obluran:, D lecla pluvia crnscii, cito dccurril, el ad raliilum de-
partim cauda, id esl consueludine prseterilorum «Jucilur, id est de loco per quem currit cito defluit;
malorura , qu;e per caudam designanlur, quae pns- sic ipsi de malitia sua cito annibilabuniur, bl per
terior pars corporis est, eo quori ipsa mala jam lioc devenient ad nihilum; quia Domirius intendit
praelerila posteriora sunl; partira vero aures ratio arcum smim, id est inlchsam faciet coinminaiionem
nis obluranl, applicalione lerraj, iri est per lioft ! Scripturse seae per pfsedicalores, denec infirmen-
quod applicant se lerrenis et irapiis affectionibtis ad lur in malitia sua, id est donec malitia eorum de-
modtim aspidis, quae unain aurem obturat, tcir.e ficiat.
eam applicarido, alleram vero cauda. El idcirco Osienso hoc quod Derts conterel denies « molas
obturani ut non audianl vocem : id est praeriicatio- quomradam, et sic annihilabunlur de raatitia sua,
nem incantantium, et non insipienfiuin incantato- ue pereant, daranalionem ajiorum osleiidit, sic :
rum , sed venefiuoruni incantanlium sapiemer, Dixi quod Deus deniet quorumdam alienatorum et
apostolorum scilicet, et aliorum praedicatorum, qu;s niofas coTiterel, et sic annihiiabuntur ne pereant.
dicuntur ideo incanlatores et venefiei, eb quod ip- Cseleri vero qui damnandi sunt, euferinlur de terrii
sos peccalores praedicalione sua obdorraire in pec- steuf cera qnte fluit, id est ad modum cerae, qnae
fM3 S. BRUN0N1SCARTUUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 904
fluit a facie ignit. Quod est dicere : Sicut cera in - A totum est, ac si dicat: Hic antequam ad darana-
constans est ante prajsentiam ignis, sic et ipsi in- tiouem selernam veniatis, igne excaecationis absor-
cotistantes erunl et inlirmi anle instanliam inimico- beiniiii, iu fuluro vero dainnalione perpelua consu-
ruro, Roraanoruiii scilicet. Ab eisenim devincenlur, memini..
et caplivi ducentur. Noiandum autem quod illi ex Notanduin autem quod secundum hoc quod ex
Judaeis qui conversi fueranl, non sunl ablali el ca- posuimus, ab Ulo loco ubi dicitur; Deus conleret,
plivi riucli. Prius eiiim quam Hierusalera obsidere- usque ad latabilur, cum sint qualuor versus, duo
tur,a Spirilu sanclo coramoniti fuerunt, ul transfer- sunt exposili de conlritione alienalorum saivando-
reul se in rcgnum Agrippae, ubi quieli essent rum in bono : hi duo scilicel Deus conterel, el ad
(EUSEB.lib. ni Ilist. cap. 5j. Vel sic auferentur in nihilum : alii vero duo de damnatione perdendorum,
fuluro a facie juriicanlis Dei : in infernuin fluxuri, et hic et in fuluro. Hi duo scilicet, sicut cera et
sicui cera qum fluil a prajsentia ignis. Et hic imeriiu priusquam : possunt aulem omnes qualuor de per-
in hoc mundo, super cecidil ignis, id esl super eos dendis Jegi, ut in parte sentenliaj diversitas habea-
cadet ignis, id est fervor malarum concupisccnlia- tur. ln parle vero identitas, si sic exponantur, ut
rum : tum dicit super, innuit quod lantus erit ignis illi sentenlise conlinuenlur, seciindum quain illi tres
concupiscenliarum, quod eos omnino deprimei, ad B versus, scilicet alienati sunt, et furor illis; et qum
modum oneris desuper cadentis. Quod esl ac si di- non exaudiet, de perdendis specialiter exponunlur,
ceret : Cuin ipsi per malas concupiscenlias suas et sic continualur. Dixi quod illi a vutva, id esl, a
cseci sint, multiplicabit in eis fervorem raalarum conceplione sui alienali sunt, id est repudiali sunt.
concupiscentiarum, ul magis excsecenlur. El lioc Et boc ideo, quia erraluri et falsa locuturi a Dco
ideo erit, quia nou viderunt per firiem, solemjuslilise, prsevisi sunt: et quod illis est furor secundumsimi-
Christum, qui tottim mundum fide et virtutibus il- liludinem aspidis surdm^ et cum tales el lales sinl,
luminal, ad raoriura solis raundura splendore illumi- et hic et in futuro daranabuntur. Hic enim Deus
nanlis. El isle ignis absorbet eos skut viventes, id conleret per facundiam praedicalorum dentes eorum,
est devorabit cxcaccando raiiouem eoiura, qui stint id est minores corrosiones el blasphemias, quas fa-
non revera vivemes, sed sicut vhentes. In corpore ciunt in Deum et in sanctos, et molas leonum, id est
tanluin secundum sensualitaiein vivenles. In aniraa majores blaspbemias confringet Dominus; et hoc
vero per peccatum mortui. Dico quod absorbebit, more ipsorum, id est in propria voceipsorum, quod
et hoc sicul in ira, id est, non in illa Dei, id est vin- propria responsione a sanctis devincentur, non ut
dicla, qux revera est dicenda ira, id esl iu 201 *ra 0 erubescendo pcenileant, sicut superius in alia scien-
perpetua, sedquasi in ira, id est in lali ira quae eril *" tia, quse fuit de salvandis, sed ut solummodo eru-
quasi ira, id est umbra irae perpetuae. Quod estdi- bescant non habenies quid proferant, et aliis men-
cere : Hsec viudicta, per quam Deus eos igne con- daces appareant. Vel sic : Dentes eorum, id est
cupiscentiarum hic absorberi permillel, non erit apertas blasphemias et molas, id est occultas con-
perpelua ira qua.damuandi sunt, sed urabra illius fringet Dominus in ore iptorum, id csl in propria
irae. El hoc ideo dicit, ne quilibel existimaret, quod voce ipsorum. Juxta quod de beato Stephano legi-'
iiuila alia ira damnandi essent, nisi hac excaecaiione lur : < ;Non polerant resislere sapienlise et spiritui
teniporali. Facit autem aposlrqpham ad ipsos im- qui loquebalur (Act. vi, 10). > Et non sotum hoc
pios, iniiuendo eis aelcrnam (lamiiationem adfulu- erit» quod dentibus et molis eorum contritis, men-
ram, ul et si illi non exlerrerentur, atii saltem ab daces appareant; sed de hae polenlia et prosperilale
iinpielate exlerreaniur, sic : Dico quod absorbebit quam habeant ad nihilum devenient, tanquam aqua
vos ignis el haec absorpiio erat priusquam spinm decurrent, cum a Romanis obsidebuntur. Quod est
vestm inlelligerent rliamnum, id esl quam peccata dicere : Transiloria erit hscc eorum prosperitas, ad
veslra, quae quandoque iiUelligcnt, ipsa rei expe- modum torrentis citissime defluentis, et vere ad ni-
rieutia intelligant rharanum, id cst damnationem r. P hilum devenient. Deus cnim intendit arcum suum, id
aeiernani. No» ideo ditit peccala iutelligcre, quodi est intensam in eis faciel impugnalionem suara,
aliqtliri iutelligere qucaul: sed per melonomiam, ac donec infirmentur ex tolo : 202 Legitur eniin
si diceret: Priusquara vos propler spinas, id est ex Josepho, quod cura ab inimicis exlerius expu-
propler peccala vestra intelligalis in fuluro sen-. gnarentur, ipsi adinvicera adeo excsecati iram et
liendo aeternara dainiiaiionem, qui hic eam inlelli- odiurn exercentes semet impugnabant, ut ssepius
gere negligitis, ul ab ea caveatis. Rharanus cst vir- in civilatc iuter se pugnarent, donec penitus infir-
gulluin, quod in"juvcnlute non habet spinas, neque: mati, et a se et ab inimicis deficerent (JOSEPH.lib. v
asperum est: poslquam vero excrescit el indure- Bell. Jud. cap. 20). Arcum pro expugnatione ponit,
scit, spinis multis circumdatur et asperrimum est. eo quod arcu inimicum expugnamus. Et ipsi infir-
Ponitur ergo pro damnatione perpetua, non ea siiui- mati, auferentur de lerra sua, el captivi ducenlur
tilutiine, qua dum esl tenerum leve taclu non aspe sicut csera quae fluit. Vel auferenlur in fuluro a facie
rum esl; sed ea potius qua poslquam iuduruit spinis> judicantis Dei, skui cera qum fluil. Iloc autein quod
horrescit, et asperrinium esf. Perpetua naraquei sequilur : Supercecidit, etc, usque ad lalabilur
«iamnaiio, praj omnibus aspeninia futuraest. Et hoc: nullo modo mutalur
1M5 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LVHI. $m
Dico quod inipil sic riajnrrabnntur. Justus autemi A ,\ corpus ejus, et dicerent plebi quia surrcxit, el sic
quicunque tmlabitur, eum Viderilvindklam impiorura1 in eiim credere facerent non potuit tamcn eum
hic. Non de vinriicia quidera irapiorum tmiabitur,, inlcrficere, id est famam nominis
ejus exsiingucre.
sed de innocenlia sua, cum de ipsa hujusmudi vin-- Ipse naraque non a discipulis sed die lertia
riicla non capialur, tit superciriat in eum ignis cxcse- - palara cuslodibus perterrilis furatus,
resurgendo, ab omiti
calionis, et caelcrae damnaliones quse in impiis con-- gente cognilus per glorificalioncm
resurreciionis
tingcnt: et lavabil manus suas in sanguine peccaloris,, sux, lolum mundum regimini suo
id esf, affectioncs suas mundabit in considcrationei Et mullum quidem custodes ad 203 suhjugavii.
sepulcrum positi, ad
sanguinis, iri est morlis peccatorum. Quori cst rii- resurreclionis ejus testimonium
valuerunl, quan-
cere : Cum consideraverit mortem peccaloris, ct hicj quam pecunia
corrupti, eum a discipulis furalum
secundum excsecalionem, et in futuro secundumi esse, scse dormieniibus raenliti sunt.
Namque per
damnationcm, ne et ipse similiter morialur, munda-- eorumriein custodum faJlaciam, Juriaeorum manife-
bit affecliones suas, ut nihil peccati criminalis ope-- ste falsitas paluit, Christum scilicet ubi
ipsi falso
rctur. Et dicel secum horao, si esl fruclus, id estt perhibehanl in morle rielentum non
fuisse, sed pro
utililas, justo de jtisiiiia sua, ut magis a Deo jtislin*- cul dubio surrexisse. Cum enitn custodes prajsenles
-ceiur, quod iitique est: Deus ulique est judicans, idi B " essent, ad hoc depuiati ul
cuslodirent, se
«si riamuans eos impios, excaecando in terra hacc virieiiiibus corpus ejus furto subtrahi non iitiqne
peimiite-
pracsenli, ac si diceret : Caveiidum est mihia ma- rent. Si vero eis dormienlibtis discipuli ari illud fu-
lilia ne excaeccr, nam vere excaecarer a Deo. QuodI randum accessissent, cum iapis supraposilus sine
potesi per simile videri. Nam cum jtislus pro jtistitiaa tumultti anferri a discipulis non possel, utique.
sua magis a Dco jusiificelur, ulique impius pro int- lumuliu excitati fuissenl.
pietale sua excxcalur, ut in futuro sine fine riamne- Concedatur vero, licet omnino falsum sit, disci-
lur. Hoc aulcin dicit.ad instructioneiii nostram, utt pulos sine tumiiJiu lapiriempotuisse revokere, nec
cum cognoverimus justtim pro jusiiiia sua jnsiifi- lamen minus custodum falsitas apparebit. Unde
cari , impiuin autem pro impielate excaec.iri, im namque sciunt corpus cjus sublraclum fuisse furto,
pielatemfugiamus, etjiistitiaj a;ihaereamus. Vcl hocj cum se perhibeant Itinc temporis fuisse sopore gra-
ideo riicit ut removeat illud quod quidam opinanlur, vatos? Sic igitur eoruindem falsissimo sermone de-
scilicet quori asserunt nullum in hoc miinrio qniri- prehendi potesi, eum ric scpulcro snrrcxisse. Qtiod
quam delrimenli paii judicio et riisposilione Dei, sepiikrum doinus ejus riicilur, non qtiod in eo longo
sed oinriia casu contingere. _
P tempore, sed quod parvo spalio corpus ejus in pace
IN PSALMUMLVIII. quievit. Notanrium aulem quod hoc defuturopro-
Titulus quinqu.igesimi octavi. /n finem ne corrum- pheta inic-lligi voluit, licei lituliirn more | roplietico
pns, ipsi David in liluli inscriplione, quando misiti prseterite posuerit. N ,his auiein jauip raeteritum est.
Saul ad custodiendam domum ejus, ttl interficeret,( Nolari eiiam potest quori in tribus litulis posuit,
eum. Quod sic csponiliir:Psilmus isle est respicienss ne disperdas, vcl corrumpas in tiluli insciiplione,
in finem, id esl in Clirislum.adhortans sui cvidcntiaj propter tria genera linguaruni, qtiibusomnibus litu-
«e lu quicunque corrumpas David, id est Cliristum, lus scriptus est, posuisse. Scriplus iiamque fuisse
auferendo ipsi regnum quantum ad le. ln titttli in- lcgitur, liebraice, Graeccet Laline (Joan. xix, 23).
scriptione facla ipsi David comimitata. Quod est di- Cum igilur ter ponil, ne corrumpas, innuil in nulla
eere : Ne corrumpas eum cemmutando inscriptio- hartim .triumlinguarum liltihim corriinipendum esse.
nein lituli, qttae affirmat ipsum regem esse, quodj Notanilum quoque psalmura islura non aperlis
verum est: Dico ne corrumpas eum in commuianrio B verbis arihorlari Iectorem ne corrumpat, scd ipsa
.cjus inscriptiouem, quando misil Saul, id est quan- sui evidentia el devotione. Cum enim hic Dorainitus
doquidem, hoc csl qnori Juriaicus populus misit cn- homo de conversione gentinm etdispersione Judseo-
stodes milites ad custodiendam domum ejus, id estt D I rum, et in finede salvatioiiercliquiarum Israel agat,
sepulcruni a{ eum interficerel, secitndtim famam ctt et eiiam de sua resurrectione, per quam haec
honorem, quemjam interfecerai secundum carnem, omnia contingimt, pro certo riatur intelligi Rex et
et lamen nequivit eum sic interficere. Hoc quori ,| Salvalor Judajoruin el genliiim esse. Ei cum eum
nequivit eum interlicere, non haoetur in tilulo : sedj regera csse inielligatur, non esse corrumpendam in-
intelligilur ex psalmo, ubi riicil in line psalmi, scripiionem tiluli,qu;eeiim regem asserit, certissirae
fticlus es susceptor meus, iri esi resuscitalor. lrieoquee probabitur. Oral autera in principio psalmi de re-
ad corroborandum causam suppletur hoc cxtra Ji-i- rurreclione, ne in morlejuxia velle Judaeorum de-
brura, et esl acquipollensac si riicerel: Non debes :S tineatur, quos postea dicit eum inlerfecluros, et
eum corrunipere denegando esse regem. quandoqui-i- in morte rietinere pnialuros. Orat eliam de salule
dein apparet eum regein oninium esse. Ciim boc s.;t it gentiiim convertendartim, et concessive agit de dis-
quod Judaicus populus volens eum intcrficere, id d pcrsione Judseorum, et orat de salute reliquiarura
es.t, famam et honorcm nominis ejtis exstingucre,>, in (ine mundi convertendarum.
raisit custodes milites ad cusiodiendum sepulcrum,i, Eripe me de inimicis meis, Deus meus. Quod est
dicens quod, nisi custodirelur, disciputi furarenturir dicerc ; Cum omniura tyeus es, meus specialiter es,
PATROL. CLII •29
907 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. SOS
vel quia pcrsonalitcr es uiiilus mihf, vel quia prse A , tutumeum eundo. idestrcsusciiandoelcxaltandome.
oranibus obedio libi. Ergo eripe me dc dcsiderio ini- Quod csl dicere : Cum libi occurram non localilef,
raicorum meorum Judseorum, qui mihi inimicantur sed bene agendo, pro te patiendo, et lu inihi occurre
Invidia el ira, ne me in morte delineant, et gloriami remunerando, resuscitando scilicet el exaltando, a
norainis mei exslinguant, et sic regntim mihi aufe- similiiudinc palroni qui ad se fugienli occurrit, ut
rant. Et ab insurgentibus in me libera me, id est, ai eum in securitalcra deducat. Et vide, id est vidcri
-
Judseis, ne in morte delineant, eripe me, faciendo re- fac per loluni mundum occursum tuum, hoc scilicet
est dicere :
surgcre;de operantibut iniquitalem, id est de Ju- quod me resuscitabis et exallabis. Quod
daeis operantibus mortem meam, quae antonomalices Manifeslum fac ubique genlium per praedicalores
est iniquitas qtiantura ad eos. Et a viris sanguinum,, meos resurrectionem et exaltalionem nieain. No-
id cst, a potestate Judseorum qui sunfviri sanguinumI landuin idem esse : Exsurge in occursum et eripe,
exemptura salva me, resuscitando. Sciendura idemi libera, salva, quod superius drcit.
esse, eripe el libera, et salva, el eosdem esse inimi- Sed idco repetiit, ul adderet, el vide. Dico e.Tsitrjjc
cos et insurgentes, et operantes iniquilalem, etl et vide. Et sic lu, Deus, qui polens es, lu, dico, Deus
-viros sanguinum. Sed ideo toties repelit, ut oslen- virtutum cceleslium , ei DeusJsrael, idesl Judaeoruin.
dat gradalim eos in primis inimicos fuluros, in1 n Quod est riiccrc : Tu qiiera jain cognovcrunt esse
corde male de eo cogitando; postea quldem in eum1 Deum et ccelestcs spirilus, et populus Israelilicus.
insurrecturos, blasphemiis et accusationibuset ver- Intettde, \Aest inteiitum te fac, ad visitandum vmnes
beribus; postea vero iniquilatem operaiuros in- gentes, id esl omnismodi gentes. Quod esl riicere :
* terficiendo eum: ad uliimuin autem viros sanguinumI Tu qui jam tui notitiam cceleslibus spiritibus reve-
fuluros, id est viros interfeelores, et sui ipsius ett lasli, el Israel, id est populo Juriaico, manifesta
Uliorum suoroin, per peccatum el nialum excmplunin etiain gcntibus et sic visila eas ut ad fidem venire
suum, sicut ipsimet concesserunt. t Sanguis ejtis,, facias, et sic salvcs : et hoc inlense, hic scilicet ab
id cst peccatuih mortis ejus, super nos et snper fi- originali_crimine, et in futuro ajterna salvatione.
lios nostros (Matth. xxvn, 25)» Vcl viri sanguinuma Yirtutes dicit oiiines ccelesles spiritus, ponens par-
elfusores fuerunt, qui aulem non soluinmorio Cbri- lem pro loto. Cum pars eorum virtuies dicanlur.
stum, sed mullos eliam sanctorum 204 interfece- Et bene virtules, cum eissit virtus niaxima diviuaj
runl, sicut Slephanum et Jacobum, niultos quoquee t.onluilionis. Dico : Genles visila. El ex opposito
elsi non occiderunt, usque ad sanguinis effusionem n concedo, quod juslum est, hoc scilicet quod non
afllixerunt. Necesse qnidem est ut orem : Eripe,', miserearis visilando per fidem omnibus qtti operantttr
quia ecce iu praesenti ceperunt animam meam, id est,\, C iniquitatem, id est morlem meam, sic tit non pceiii-
se capcrc pulairaiu aiiimainmeam, iri esl in mortee leani. Facla oralione de conversione geiitiuin, ea-
detinere, ne resurgere possil: a simililudine capti,i, rum conversioneiii oriendit, sic : Dixi : lntende ad
qui inclusus in carccre nequit inde exire. Et priusis visitandus otnnes gentes, et sic erit, vere visitabun-
ji tur. Nam convertenlur ab errore ad' fidem : et hoc
irruerunt, id esl irrtient, inme fories, idest riesirierii
sui eflicaces, ut me dent in mortem, seu desirie- ,. ad vetperum, iri est in sexta aetale, ac si poncrct:
ranl. llocaulem prseposleratum est, ac si diccret : Illae quac a mundi principio otiosae fuerunt a hona
Iiilerficient me : et iiilerfectum et in scpulcro posi- i- vita, tandem modoin fine saeculorum, in sexta aeiate
tura, non resurrecturum pulabunt. scilicet, convertentur. Dicitur autem sexla aetas ve-
Notaitduin quod dicit eos inimicos ct cselera qusc JC sperum, eoquodsitin fine muudi, sicut vesperum
poslea ponit. Ideo facil ul ipsorum impielalem os- eslfinalis pars diei. Dicilur aulem vespcrum illa
lendat, et comprobet non eorum desirieriuni esse ;e seias,quae est a lempore Chrisli, usqtie ad finem
complendum, ut eum possint in uiorie delincre.j. mundi.Qiiac etiam a Domino in Evangelio per sinii-
Se quoque, ul fatilius irapelret quod orat, imio- i- liludinem undecinia hora vocatur (Maith. xx, (!).
centera esse sic oslendit:Oro, cri/te, quod facere de- s- Et non solura converlenlur, seri et quitlam ul canes
bes : nam neaue iniquitas mea ulla est, negue pec- '- D 205 exislentes, iri est prajdicatores custodientes
catum meum ullum est, Domine. Iniquitas scilicel in n Ecclesiara fideliter, el oblatraiiles inimicis hsereli-
cogitalione, peccatum in operatione. Vel iniqutias:t cis , scilicet per senlentias. ne impclum in Eccle-
quanlum ad proximum, quod proprie ponitur pec- :- siam faciant more canum, domum domini fideliler
calum, quanlum ad se. Quod est dicere: Neque e custodienlium, et hosiiuus et luribus oblatranlium,
aocens sum in cogitalione, neque in opere. Vel sic : patientur famem, id esl desidei inm sibi incorporandi
seque peccator in me, nequepeccalorcontra proxi-i- alios per praedicationem. Et ipsi qui crunt ut canes
mum. Non solum autein non iniquus , seri egoo circuibunl civittttem,id esi, bene rauiiienl et custo-
exislens sine iniquitate, id est non iniquus , cucurri,i, dieni Ecclesiam, quae esl civitas Dei, a visibilibus
id est cilo peregi opera bona, et non soluin boc , hostibus, id esl hcereticis, et
invisibilibus, id est ma-
sed et direxi alios, qui distorte ibant, ad viara benee lignis spiritibus, prsedicalione el exemplo bonsevilae
operandi, discipulos meos scilicet. Et irico quiaa suae et oralione, ne ipsi bosles in Ecclesia prseva-
neatie iniautlat, neque pec.calummeum : et nuia cu- i- leant: a sirailitudine bonorum cuslodmrr, qui dili-
curriel direxi, exsurge, irieslpoiens appare,t'n occur- genler cuslodiunl civilatcm sibi coinmissara, tircum-
gtfj9 EXPOSITIOIN PSALMOS— PSAJL.LVlll. 0;0
«nndo eam, ne hosles impeliira faciant et fures la-, A oslendit in ratione mea, u« pro eis orem, n« occfe-
tenler subeant. Non solum auiem palientur famem ; daniur corporali occisione, ut sinl lesles mortis
sed ecce, id esl palara, loquenUtr, non in corde, vel meaj; et reservent libros prophetaruni ad teslimo»
in scripto, sed in ore suo ioquenlur verbuin praedi- niura 206 "lci, qui in illis praediclus stim, et ad
calionis: el gladius eril in labiis eorum, ac si dice- insiruclionera fidei meorum. Nam si ipsi destrue-
rci: Praedicalioeoruin non erit inefficax, scd itt la- rentur, neque mei haberent Jibros prophetarum in
biiseorumeril<y/adms,idest,lalisprajdicatioquajcora- quibus lestimoninm resurrectionis el moriis rae;e
parabilis erit glariio : inlerficiens in anima vilia et continelur, ct quandoque oblivioni traderent: scd
iu corpore mala opera, ad raodum gladii inlerficicn- cum Judseos ubique dispersos propler mei mortem
tis. Notandum quod ecceideo ponil pro palara, qtiia videbunt, ejusdem morlis memoriam sine fine reti-
de re quse in pra;scnti est et palam consueluin est nebunl. Dico : Ne occidas, sed disperge illos ubiqne
dici ecce. terrarum t'« t>t'r(u(etua, id est in potcntia lua ; cura
Diccret aiiqtiis: Dicis quod palam loqucntur ac si sis polens ad dispergeiiuum eos. Quia vero sic dis-
ii ,c niirum essct cl raagnum. Nonne caeteri homincs pcrgi possenl, ut alicubi honorem relinerenl, addit:
patara loquunliir?Adquod sicaddit: Yere miriun est, El lu, Domine,qui es proteclormeus, necedam, depo-
quoniam quis audivil ea, qua: ipsi loqttenliir? Nemo; B ' ne eot ab orani honore. Orat.aulem dc sahue in fine
ac si riical: Incognita loqueiilur et inauriita, honii- nuindi convcrlendorum, sic : Dico : Ne occidas eos
ncni sciliccl de Virgine nalum, fuisse morluum et hic in corpore, sed in salvandis occide delictum oris
terlia die resurrexisse, et ccelos ascendisse, ct, quod eorum, iriesl, destruc deliclnraquod habebunt, quia nie
mirabilius es(, Dcum el hominera esse. Agit cliam ore blaspheinabunl exemplo patrum suorum. Etpost-
annuuiiaiivc de domnalione iniinicorum, sic: Dixi quam de/tc(umoccideris.occideelblasphemumsermo-
quod non miserearis omnibusopcr&iilibus, miquitatem. neralabiorumipsorum, id esl, ne amplius in tiieloqiian-
Etnonsoliim non miserebcris, sed et (u, Deus, qui po- ttirLlaspheraiam.Eisiccoiupre/ieudan.'ur a ralionesua
tens es cl justus, deridebis eos, id est dignos derisione: tn superbia sua errasse, id esl, ralione comprehendani
oslendes eos, cum riejicies ab honorc ct locosuo. Ei se errasse, tuin superbe locuti ftierinl in me blasphe-
«Jixiquia genles converlentur, et omnes genles con- miam et niibi cultum denegaverint.
versas deduces ad nihilum de impietate et malitiai Ostensa causa uua qtiare forliludiiiem suam cu-
sua. Quia vero de inimicis dixerat: Nonmiserearis; storiiai, usqtie in fulurura scilicet, quia Deus ostcn-
et deridebis eos, posset aliquis dicere : Quandoqui- dit ei ut pro ipsis orarct, adjungil aliani, sic : El
«Jem,o Christe, qui operanles sunl iniquilatem, mi- r irieo adliuc custodiura fortiludinem, quia aimuntia-
sericorriiam non suul conseculuri, ad quid eos adI bunlur, id cst amiunliaiioncprajdicatoruin, idesi, do-
praescns ex loto non dcslruis ? quod sic solvit: ctrina converieiilur de exsecraiione et metidacio in
Qtiamvis concerio quod misericordiam non conse- quo prius erant , tit consttmmationetn,id cst in pcr-
quanlur, non lamen eos hic ex tolo destruam in cor- fcclionein virtulum. Quod csi riicere : Dc hoc quori
pore ei in anima, sed cuslodiam foriiludinem meam, prius erant excmplo patrum suoruiu, cxsccrauics
id esl polenliam meam reservabo usque in fiiturum, me, el mendaces dicendo me non esse Deuni et Re-
ne eos damnem ex lolo, ad le, Pater, respiciens, id gein, efficienlur in virtiilibus consuinniali, pcr prae-
esl ad disposiiionem tuam, qua disposuisii ul cuslo- dicationem praedicalorum Helise, scilicet et lienocli,
diam. Facilaulcm apostropham ad audilores, osten- et cajlerorum. Dicoquod convertenlur, et hoc in i>a
dcns quare forlitudinem suara cuslodiet, sic : Dixi'• consuinmationis, id esl in consirieralioiic irsc fulurae,
quod custodiam forlitudinem meam ; et hoc ideo fa- quae eril ira consumraata, id est perfecta : non lalis
ciam, quia Deus Pater, susceptormeus, ul resuscitetI scilicct quse sil transitoria, scd quae sil aetcrna.
Dcusmeus creator, et miserkordia ejus praveniet me,> Quod est dicere : Quod considerabiiiu iram perpe-
id cst prsc aliis vcnict in me. Quod esl dicere : Ma- tuam super eos fiiluram, timore illius irae convcr-
jor erit in me, quam in aliis ; ul me scilicet exaltet,>r. tenltir, el post non erunl impii quod prius. El ipsi
ct tolum munduiii ntihi subjiciat: Deus, inquam , qui prius non cognoscciit me domiuan et Judaeis ct
ostendii mihi in inlcriori meo, mihi dico, conside- gentibus, scienl, id esl cognoscenl,quia Deus domi-
ranli super inimicostneos, ralionabiliter perscrutanlii nabiiur Jucob el ftnium lerrm. Quod est dicerc : Co-
quid de cis csset agendum. ltoc scilicet ostendit nei gnosccnl quoriego qui non siraplex homo, sed (t
deslrucrcm, sed pro eis ipsum Palrem sic orarera. Deus suni, doiniiiabor et Jacob, iri est Juriaico po-
0 Deus Paler, ne occidas eos ad prsesens usque ini pulo, el omnibiis gcnlibus usque ad fines terrse. Fi-
fulurum el in corpors ct in anima, ne quando, id estt nes teirae pro ipsisgentibus ponit per metonomiara.
aliquando, populi Chrisliani obliviscanlur me, id eslI Osienriit autcm in quo lemporc, sic : Dico quod an-
beneficii a me impensi, scilicet quod pro eis mor- nunlialione,id est doclrinapraedicalorum,converlcn-
tuiis suin ul salvarcnlur, vel, ne obliviscaniur populii lur, el haecconversio non erit ad pracsens, sed ad
mei Chrisliani propheiarum, qui me praeriixerunt. vesperumco«i)er(en(ur,ideslinfinesexlacajtatis.Infine
Et hoc esl ac si dicerel: Cura hoc sit quori Deus 5 inundi scrlicel, e( ut canes quidam existentes eorura
Palcr sil susceplor meusel creator el quod misericor- famem patienlur, incorporandi sibi afios, et circui-
dia ejus prmvenietme, obedire ei debeo, qui mihii bunt civilatem, id esl beiie custodicnt Ecclesiam.Hic
«jU S. BRUNONIS CARTRUSIANORUM1NSTITUTORIS OPP. PAftS I. 912
aulem versus, hic iipsuperius exponimr, nisi quod A Judseis-qtiaesuccensa est a Chrislo vero David ignc
elevata voca-
vesperum siiperius acccpil pro principio sextaj aeia- Spiritus sancli : Mesopolamia namque
tis, qusc tota vesperum dicitur.; liic vero vcsperum tio inlerpreiatur; Syria vero, sublimitas. Ecclesia
1 dicit finem sexlae setatis, el hoc proprie , quia ve- aulem de Judaeis congrue dicitur elevata vocata
mortem Cbristi
sperum accipimus finalem partem diei. Non solum siiblimis. Igne namque spirilus per
autem famem paiientur, seri et ipsi dispergenlur per suecendenda vbcala est ad fidera per aposiolos. ct
muha loca ad manducandam, iri est ad incorporan- perpcenitenliam a viliis elevata, el sic in virtutibus
dura sibi alios Judaeos infideles, more cibi, qui dum sublimis facla. Per Syriam vero rursus posiiam,
manducalur incorporatur. Si vero non fuerinl tatu- quce sicut dicimus, sublimitas interprelalur, el per
rati, incorporaiione aliorum, id esl, si mutlos sibi Sobal quae vana vetutlas sonat, denotalur sublimitas,
incorporare neqiiiverint, non solura dolebunt corde, idesl superbia veieris legis ; quae lex vana eral,
sed et murmurabunt ore, id est conqtierentur ad non quod boua non esset, sed quia non suflicicbat
Deum orandn ut salieiilur. In hoc autem inntiit eos ad mundi salulem sicut mulli opinabaulur. Qiiani
valde perfectos fuluros, cum eiiam pro aliorum con- superbiam IgneSpirilus sanclr- David, id esl Chri-
versione oraturi sint. slus, vel Ecclesia de Judseis succendit, id est peni-
Oslensa conversione Judseortim ct genlium, agil B I tus deslruxit. Per Joab autem qui inimkus interpre-
eiiam Deo gralias de fortiludine et miscricordia ejus, tatuT, et Edom qui terrenut vel sanguineus, geniiuni
promiltens quod lauriabit Deum , et bene ope- populus ad fidem conversus intelligitur, qui con-
rabilur contuilu fortitudinis et misericordiae illius. versus est de inimicitia, quam contra Deum male
207 Dixi quod genles el Judaei converlenlur per vivendo habebat, adpacem bene vivendo ; et, cun»
iuorlem et resurrectionem mcam; ego autem, ullisec terrenus esset, id est lerrenis inlentus, et sangui-
orania fiant, cantabo ore et devolione jorlitudiiiem neus, id est effusor sanguinis fideliura, persequcn-
inihi dandam, et exsultabo, id est exsutlanter lauda- do, vct sanguineus, idesl effusor sanguinis vitiiina-
bo misericordiam lutim mane mihi adfuluram. Quod rum, quas idolis iinmolabat, percussus cst aChristo
est dicere : Laudaho le ore et affeclione; et dc for- per prscdicatores, mortem perpetuam non convcr-
tituriinisconstaniia, quam mihi dabis in passione, •tendis coinminanles, vitaraque perpeluam conver-
el de misericorriia resurrectionis matiiiinse. Exponit tendis pollicenles. Quod esl dicere : Dcslrucla cs'
aiilem quod in boc versu riixit, cum subdit : Dixi in eis lcrrenilas, el fidelium persccutio, et idolorui»
quod laudabo te rie misericordia niatutina, scilicet ciillura; per vallera vcro quae rcs humilis esl hit-
laudabo le quia faclus et id esl fies, susceplor meus, mililas ; per salinas melonomicos e conliguo sal ac-
id est medicus, resuscitanrio et ad immortaliiaiem C cipitur, quoniam sal in salinis conficitur. I'er salem
deduccndo; ct dixi quori lauriabotedc forlittiriine lua, quippe, qui cibos omnes condil el sapores facit, sa
sciliceldehocquodfiesre/ugiutnmeum.ideslsecurilas, por liiiinililaiis inlelligitur. Iluniilitas namque vir
ne cedam in die tribulationis, iri est passionis mese. tutes alias condit, et acccpiabiles Deo efficii, cnu»
Dixi quod caniabo libi et de fortitudine el de mise- sine ea aliae virlutes babitae inuliles essenl ct Der
ricordia. Non solum autem cantabo are et devotione, inacceptabiles, necctiam virtutes in le vocarentur.
sed psatlam libi, id esl bene operabor ad honorem sed virtulum simulationes. Unrie eliam nuucnpalut
tui, et quia eris adjutot meus ne cedam, eiquia lu, regina virliilum, sicul supcrbia regina viliorum.
Deus Patcr, eris susceptor meus, ul rae resuscites, et: In qua 208 humiliiate Chrislus Mesopoiamiam
quia es Deus tueus, id est creator secundum quodI Syrise succensam, ct Joab cl Eriom coiiversiiui ct
bomo sum, el quia es miserkordia mea, emphalita L percussum posuit. Jiiilaicum seiliccl poptiluin et
dictio. Quod est dicere : Misericors es erga me, noni genlilem, ut in ea pcrseveranrio ari exallationem
in hoc solum quod resuscitabis, scd quia immuneini pervenirent. Per duodecim millia ilJud idera acci-
a peccalo fecisti, el multa alia beneficia confcrcs. pitur, quod el per Mesopolamiam Syriae, et per Joab
1NPSALMUM LIX. et Erioin : Judaiciis scilicet populus et gcntili-; sed
Tiltilus qiiinqiiagesimi noni. /n finem pro hisquii D aliud quiddam denolatur. Cum superius namque in-
commutabunlur, ipsi David in tituli inscriptione. Ini definite per Mesopotamiara Syrix Jtiriaicus populti3
doctrinam cum succendit Mesopotamiam Syrim el! inlelligeretur, per Joab aulem et Edom gentilis,
Syriam Sobal, et convertitJoab et percussit Edom ini simililer iiidelinilc pcr millenarium numerum qui
valte Salinarum duodecim millia. In hoc liltilo elsii adeo perfeclus est, ultra quem numerum ntilla pro-
videatur historia innui, non tamen juxla sirailitu- cedit varietas , perfecla plenilurio ulriusque populi
• dinem historise psalmus videlur esse composiius. accipitur, ad (idem conversa, et arihnc per sextam
Cnm enim in hisioria habcalur, David vicisse ini- •aeiatemtotam usque ad finem mundi convertenria :
micoset occidisse, hic uon de victoria agitur, sed1 de qua in superiori psalino acium est, quae lanta
de repulsione el deslruclioue; unde convenienterr est, quanla anie sexlam ajlalcm nunquam fuil.
videlur tilulus istenonjuxia historise accipi siraili- Quia vero si soluminotlo millcnarium iiumeriim po-
tudinem, sed juxta vocura interprelationem. Perr suisset, possel intelligi maxima pleniludo non la-
David igiturChristus accipilur : per Mesopolaraiaml nteii ex omnibus mundi partibus, apposuil duode* !
Syriae.et pcr Syriam Sobal, Ecclesia intelligitur de: cim; per duodenarium quippe numerum, qui;"> *
913 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LIX. 914
ternarlum et quaternajium raultiplicalur, omnis A Dicoquod snccenditMesopotamiam,etconvertitJoab,
mundi populus cx omnibus quatuor munrii partibusi el hoc lottim fecilin valleSalinarum, iriesl in sapida hu-
ad fidera Trinitalis in sexla ajlaleconversus accipi- militale, 209 •'• cx superbis humiles faceret: et
lur : ter nanique qualuor, vet quater tria, duode-- non parum succendit de Mesopolamia el converlit de
cim faciunt. Per ternarium etiam et qualernarium i Joab, sed dtwdecim millia succendil el percussil, id
qui parles sunt seplenarii, quibus duodenarius mut- esl maximam pleniludinem de Judaeiset genlibus ex
tiplicalur, septem dona sancii Spirilus accipiunlur, omnibiis mundi partibus congregatam. Ubi dicit
quibus popu'us ad fidem conversus uherrime reple- cura succendil, illuri cwm est causalivum ; ct boc
tur. Singularura vocuin inlerprelatione denotata, ad1 tolum est ac si diceret: In hoc psalmo agunl fideles
lituli verba adaptanda accedendura est, Agitur in ex Judscis ct gentibus, orantes pro Itis qui commuta-
hoc psahno pro hit qui commutabuntur in finem, itlI bttntur in finem, id esl pro se ul Deus cominulet eos
est in perfeclionem beatiludinis, in futuro de mor- in pcrfeclam bealiludinem, qui jam eos eommutavit
laiitaie scilicel ad immortalitalem, de passibilitale per moricm suam de peccalo originali ad vitse inno-
ad impassibililatem, de imperfecla cognitione ad centiam : et ideo commutct, quia susceperunt lituli
perfeclara Dei cognitionera. Dico quod commutabun- inscriptionem, et obediunt doclrinse ejus, per hoc
tur, et hoc in tiluii inscriptione ipsi David, id est B quod Chrislus succendil gralia spiritali Mesopota-
Christo facla quani susceperunt. Quod est dicere : miam Syrise, et Syriam Sobal, id est destruxit in
L!eo perfecle in futuro commutabunlur, quia Chri- Judseis superbiara vanae veteris legis : et per boc
stum Jesuni regera susceperunt, quod in tituli in- fecit eos elevalos a viliis et sublimes in virlutibus,
scriptione designalum esl. vocando eos ad firiem per doctrinam apostolorum;
Quia vero non suffceret eura regera esse cognoscere el convertit ipse Clirislus Joah ah errore ad fitlem,
et suscipere, nisi eliara ejus praeceptis obediretur, el percussit eum secundum quod erat Edom :ethoc
juxta quod idera in Evangelio testatur: «Non omnis lolum fecit in sapida humilitale, et non paucos
qui dicit raihi: Domine, Domine, inlrabil in regnura sttccendil et convertit el percttssil de Mesopolamiaet
cajlorum; sed qui facil voluntatem Palris mei, ipse Joab, sed duodecim miltia. In principio vero hujus
iiilrabil in regnura ccelorum (Matih. vn, 21).» addi- psalnii oslendunt ipsi fideles, qui hic agunt, in quan-
lur, in doc.rinam; quasi diceret : Dico quod eomstu- lain miseriam devenerunt per Ariam : de qua pariiin
tabunlur; irico quia suscepcrunt tituli inscriplionem, erepti sunl, parlim vero adhuc eripiendi; quod irieo
unrie lamen indoctrinam, id est, quia iiUeiiduiUin ostendunl til conquerendo de ea peni.lus eripi me-
docirinam ejus ut ei obediant, bene operaudo, el a reanlur : et postea oranl ut ex loto eripiantur, ciiin
viliiseessando sicul praeccpil. Ne vcro pularel ali- boc sit quori pro Deo dura paliantur, et ad fulem
quis quod per liberum arbilrium illi qui coinmula- jam pervenerunt; et riicunl eos ex tolo in futuro
bunlur, sine auxilio gratise Dei tiluli inscriptionem debere eripi, cura istud per Filium suura Deus pro-
inteii- terrara inlroducunt •
stiscepissent, et in doclrinam complendara ejtis raiseril, quem loquenteni
dcrent, ostendit per graliara Spirilus sancti eos ad promillunt quoque se in nullo confidere, liisi in
hoc attigisse cum addit, eum succendit, etc. Quod ipso Deo.
sicadaptatur : Dico quod pro his qui comniulabuii- Deus, reputisli nos, per Adam, a cognitione lui
tur per susceplionein inscriptionis el completionem manilesta, quam haberenuis, nisi Adam peccasset;
doclriiiae in psalmo agitur, el non per liberum arbi- el destruxisti nos a beaiiludine quam baberemus,
trium suffecerunt ad susceplionem tiluli et obedien- faciens omnibus miseriis subjacere, frigori scilicet et
liae completionera : sed susceperunt tilulum et obe- calori, et iufirmitalihus, el moeroribils, et cseieris
dierunt doclrinse ; cuni boc fuit quod ipsc David, hujusiiiorii passionibtts; et hoc non fecisti ex in-
id est Chrislus, succendit Mesopotamiam Syrice, id jusiilia, sed iratus es nobis, id esl, hocfecisti propter
esl accendit fervore gratiae spiritualis plebeia Juriai- iram tuani, id esl proplcr justam vintliclam, qtiam
cam factara Mesopolamiam Syriae, id est vocatam n exercuisti in humaiium gcnus propter culpain Adse.
ad fidemet elevatam a vitiis et sublimera in viriuti- ira vero Dei nihil aliud est quam vimlicta cjus, el
bus; et in ipsa Mesopolaraia succendil, id esl de- post misertus es noslri per morlem tuam, ut re-
slruxil; et lolam ad modum rei quae succendiiur, diineres rie originali pcccalo. Exponil auiem quo-
Syriam Sobal, id est sublimitalem vanae velustalis, modo m'serlus est, cuni addit: Commovisliterram, et
superbiam scilicet veteris legis, ne in ea amplius conlurbasti eam. Praeposleralum est. Dico miserlus
coufidendo superbiret : et cura hoc fuil quod ipse es, et sic scilicet conlurbasli lerram, id est, nos qui
David convertit Joab, id est inimicum gentilem po- terreni eramus, bona coiiiurbatione, comminanrio
puluin scilicet ah erroread fidem: et percussit Edom, per praedicatores, quori <qui non crediderit condem-
id est, percussit per praeriicalionem fidelium ipsum nabitur (Marc. xvi, 16)» : el sic commovisti eam ad
Joab secundum quod erat Edom, id est lerrenus vel fidem, eripiens de ignoranlia in qua prius delineba-
shnguineiis, ut in eo terreniiatem destrueret et spi- lur propler originatia et actualia peccala sua. El lu,
ritualein faceret: et hoc quod sanguineus erat, id qui jam eam in parte sanasli, ul ex ignorantia eara
est persecutor et iriololatra in eo consumeret, et eriperes, et per baptismum ejus peccata redimeres,
yacifictim et mitera et Dei cultorem faceret. sttna coiitritionet ejtts, id es', sana eara in fuluro de
8« S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM1NSTITUTORISOPP. PAftS L 9.f6
«tentrilionibus ejus, ut cum hic oranibus doloribus et A perpetua jn futuro. El ita sil Deus ut libcreniiir.
passionibus eonlcralur, quaepcena snnl peccati ori- Salvum fac, sciliceitalTaiioneperpelua.me populum
ginalis, in impassibiliiaiem reducta non ulteriiis luiim : in dextera lua consliliienrin, id eslin favore
eonteralur. Quo.l esl riicere: Qui jam eam de pcccalo graliae luse, non in siuistra consliiuendo cum per-
sanasli, sana quoqiie in fuiuro de poena peccati. Et dendis. El de hoc quod oro salvam me fac : exuudt
sanare debes contritiones ejus in futuro, qttia jain me,\A esi, sic anrii ut impetrem. Ostendunt vero
commotaesl de errore ad fidem, ut te Deum el cre.v se salvationcm adepturos, et in fine mundi a malis
(orem et regem suscipiat, cui prius ctiltum rienega- esse disgregandos cx ipsa promissione Dei, quem,
bat. Oslendil cliam aliam causara, quare debet ter- liic loqtienlcm introducunl: el per Domiiiicnm ho-
ram sanare, sic : Dixi ut sanes lerram, ideo quia tninem bonos ad perdendum separalurum et susce-
commola esl, et irieoetiam quia ostendisti populo luo plurum : et ideo eura loquentem induciint, ut au-
dura. Quod csl ditcre : Oslendisti nobis, qni popultis ctorizabilius sit, quod eum prorailtere dicunt. Dixi
suniiis luus et lerra lua, cxemplum paliendi duras iit Dcns mc populum suum silvum faciat, et vere
tribiilaliones, ctini pro nobis riura et aspera passus faciet : Oeut enim locutus est in sancto suo, iri est
t-is : el hoc ostenso, polastinos vino compunctionis, in Daminifo
hominc, antonomaslice sancto.
id est reptcvisti 210 nos compungenli vino, iri est I Lalabor el partibor Skhimam, id esl, laetanler
poculo tribulationura, ul per eas in fine commute- partib&r a perdendis Sichimam, id est liumerosos
mur, qui arteconversionem riutci vinopotati fuimus, illos stilicel, qui in humcris suis patienter jiigum
id esl poctilo voluptalis. Et boc tofum esl ac si dice- mcitm
ferimt, id est in huraeris corriis legeni meam,
ret: Ideo nos sanarc debes, quia pro te potione tri-
quaejtigiim suavissimum est, memoriter geruni, a
Jialalibnum polamur. Unde nobis exemplum in ntorle siniililiidine illoruin qui jugum super humcros ror-
Dominicihominis riedisli. Viuum vero compuiigens, tant. Sithima
quippe humerus interprelalur, et di-
iribulatio dicitur, eo quod corpori amara sit et cilur esse locus in Judica : unde
per Sichimam fideles
auslera, ad moduin viui compungentis, quod ama- deJudseis iiitelliguntur; quia indelerminate posue-
rum est etauslcrum. Diciturquoquevoluptas vinum rat
Sichimam, non dalur plane inlelligi qnos hu-
dulce, eo quod dulcis est, et homiiies denientat, duin merosos parlieiur, cum sint quidam eliam qui
cos a Deo reirahit ad morium viiii, dementaiiiis eos
jngiitn diaboli deferunt, et qiiidam qui etsi jugiira.
«(iiosinebriat. Dicuntur eliam tribuhiiiones poliones Domini ferre virieantur, non lamen in hnmilitate
per siinilitiidinem , quia sicut araaris polionibiis palinntur, sed inviti sustinecl. Idcoque determinat
nie.licorum niorbus depellitur, sanitasque restitui- ( quos humerosos particiur, sic : 211 Dico quod
P
tur; sic etiam Iribulaliontiin amariludine vitiorum parlibor Sichimam, et, id est scilicet, melibor con-
focditas expialur, ct vila perpelua reparatur. Unde vallem labernaculorum, id est tabcrnaculaiites in
Dnminus in E\agelio riieit ; < Potestis calicem bi- convalle, scilicet mililantes Deo in humilitaie pa-
l;ere, quem ego bibiturus sum (Mttiih. xx, 22). » lientiae. Quod esl dicere : Colligam eos a convenlu
Denionslr.it vero qua utililaie ostendil suis riura malignaniium, a simililudine metenlis, qui coliigit
esse palienda, sic : Dito quod ostendisli populo tuo spicas a culmis. Unde legitur : < Separabil eas gen-
dura patienda esse, et per illa dura dedisii meiuen- tes abinvicem, sicut pastor segregat oves ab haedis
tibus le significaiionem;\Aes(,ad hoc dedisti eis dura, (Matth. xxv, 52). > Convallis congrue eo quod sit
ul sint eis significatio, id est, sigoum fuluri judicii, luirailis, pro humilitale ponilur : labernaculum vero
scilicet iii cum viderent Deum hic ullionem acciperes pro mililia, eo quod in tabernaculis habilare mili-
de peccalis fidclinm per tribulalioncs, per hoc judi- lanlium esl : el non melidor illos mililanlcs in con-
ccnl ratillo magis ullionera accepturum de peccatisi valle, qui deficiunl a raililia, tiraore Iribulalioiiis et
non confiletuium. Juxla quori Aposloltis dicil : marlyrii- Scd meut est Gataad, id est, illi mei sunl
« Quas sustinetis in cxemplumjusti judicii Dei (// ' ad metiendum qui sunl Galaad, mariyres scilicet
T/test. i, i). t Dixi quod per dura dedisli fidelibusJ D | militanles, perseveranler non deneganles nomen Dei
metuenlibus le significalionem, ad lioc scilicet, utl etiatn in tribnlatione, ubi videretur locus limoris
conluendo lisec signa tribulationum, per correclio- el rienegationis , Galaad Bempe acervuslestimouii
nem vilaesnae fugiaitt a facie arcus, id esl a prsesen- interprelalur. Unrie congrue pcr Galaari marty-
tia comminationis ejus, id cst a damnatione pcrpe- res iiitelligunlur, qui testes Dominicac fidei etiam
(ua, quam tribulalio mundana comminatiir, cura sitt in tribulalionibus existere non nieluiint. Quod eliam
signum ejtis. Bene quippe tribulatio lemporalis arcutt per hoc noraen intelligilur , quod est raarlyr.
iicitur : quia sicut arcus de longe miuatur, ila ett Marlyr ciiim Grajce, testis sonat Latiue. Ille vero
psa mundana Iribulalio morlem ajtemam non con- non juste dicitnr lesiis, qui limore morlis a ve-
/erlcndis coraininatur, cujus signuin est. ritalis leslimonio desislit. Acervus vero dicunlur
Facies quoque bene pro praeseniia ponilur, eo3 mar:yres, quia multi sunt. Acervum enim dicimus,
qitod coram facie posilos, praesenles essc dicamus. raiiltaruni rcrum collectionem. Potest eliam unus
Et irieo fugianl hic metuentes le a fucie arcus, perr alia simililudine accrvus dici, eo quod in altiludi-
vitae suaccorrectioncm, tt( dilecli lui, id csl meluen- ncm perfectionis per tribulaliones excrescit ad
tcs te, liberenlur a facie arcus, \A esl a damnationce morium acervi, qui in allura excrescit
9*7 EXPOSJTIOIN PSALMOS. - PSAL. UX. m
Quoniara verb quid.am fucrunt, qui usque adI A , qni excoctus csl ah omni terreuilalc pcr ignem iri-
mortem lesies Dominicae fidei exstitcrunt; ct noni bulationis, ad modum ollae quae excoquilur igne
<barilate coramoti, sed favore liomtnum insligali;; ut robuslior sit, attinet spei meae, id cst, illuin
Unde dkit Aposlolus : < Si tradiilcro corpus meum,, spero in futuro a malis parliri. Ycl sic : Moabotla
ila utardeam, charilatem autem non habeam, nihiil attinet spei mem, id est gentilis populus qui fide-
mihi prodest (/Cor. xm, 5),» dcterminat queml tium meorum olla fuit, id est, excoquens eos per
Galaad dicat esse suum, cum addit: Et, id esl sci- ignes Iribulationum ab omni sorde, ad modum ollae
licet, meus est Manasses, id esl oblivio. Quod est di- in qua ribi excoquuntur a nocuo humore. El quia
cere : llli marlyres mei sunl, qui sunl Manasses,idi posset quajri : Quomodo acquires tibi Moab, id est
est obliviscenlesomnem terrenum favorem, ct pro> gentilem populum? modo ostendit quomodoacquirei,
sola cliaritate in tribulalione mililantes. Manassesj sic : Dico quod Moab allinet ad spem ineam, quem
quippe obliviodicilur : et isteGalaad qui est Manas-. Moabmihi acquiram, sic per hoc scilitet, quod in
ses, existens etiam Ephraim, id est fruclificans aliosi Idumaam, id esl in genlilem populura, exiendam
in fide pcr praedicalionemet conslanliani suam, estt calceamenlum meum, id est prsedicatores qui rio-
fortitudo mei capitis, id est, corapulat se fortem esse> etrina eum sua mihi acquirent.
in conslantia tribuialionum per me, qui sum caputLB 1 tdumaealerrena dicitur; unde per Idumseam plebs
snum, id est gubernator suus. Ephraiin aulem fru- genlilium denolalur, quae anle conversioneni soli
ctificatio iiilerpreiatur. El hoc totum esl ac si dice- lerrenilaii vacabat. Calceamentum autem dictinlur
ret : lilos huineros parlibor ego a malis ; metibor elt congrue praedicatores, eo quod Ecclesiam praedica-
milii qui mci eruiii lestes, etiam in tribulationibus,, tione el exemplo el oralione sua muniunt, sicut pes
et omnem favorcra humanum obliviscentes, el aiios,, a calceamento munilur. Yel per calceamenlum
prout possunl, in fide fructificantes, et omnem for- e conliguo pedes accipiunlur, eo quod calceamentis
litudinem conslantiae suae, non sibi sed mibi capilij uiuiitur; per pedes vero praedicaiores : quia sicut
suo allrihueules. Galaadlocus esl in Judaca. Ephraim! pcries corpus deferunt, sic el praedicalores nomeu
aulem et Manasses, horaines Judaei fucrunl. Unde. Doininiin genles delulerunl. Vel sic; Per hoc acqui-
per hsec vocabula, marlyres ex Judacis inlelligunlur. ram uiihi gentilera populum, quia in Idummam.ex-
Ne vero virierentur confessores ex Judscis non cssej tendam calceamenlum meum, id est, in noliliam
sui, ipsos etiam addii, sie : El Juda rex esl meus, ldumaKa;,genlilis populi scilicet, extendam nolitiam
i I esl confessores ex Judaeis raei sunl, qui se re- calceamenti mei, iri esl humanilatis meae, ut rae qui
gtinl ne per illicita defluanl. Parum enim atil niliili. Deus erara, hoininera esse facluin pro lotius muiuli
ulicui confiteri Deo voce proderit, nisi ctiam se%Q ' salute cognosccns, mihi spoiuanea subjiciatur. Cal-
bene regendo ab iliicitis abslinuerit, el bene ope- ccantentuin autem ex pcllibus morluoruni anima-
rari studuerit. Unde Prosper : < Bene loqui el raale, lium eflicilur, irieoque pro huinaniiale Cbristi poni-
vivere, nibil esl aliud quani sua se voce daranare. »i lur, qtiaj pcr mulias Iribulaliones ad ultimam
Et Joannes aposlolus : < Si quis riitit se nosse Deum, passiune crucis moriificata est. Unde Joannes Ba-
ct mandala ejus non custodil, mendax est (/ Joan. piisla : Posl rae lemporalitater venil vir, Chrislus
II, 4). » Juda quidem confessioinlerprelalur. Con- scilicel, qui aiiie me faclus esl (Joan. i, 27), secun-
venienter ergo per Judam, qui vir Judaeus fuit, Ja- dura humaiiiialem, non temporaliter sed dignitate.
cob scilicet lilius , confessores ex Judaeis desi- Quod esl dicere : Qui faclus esl dignior me, cum sit
gnanlur. posterior lempore secundum quod homo. Corrigiani
Posiquara martyres et confessores ex Judacissuos5 calceamenti cujtis non sum diguus solverc (lbid.),
esse ostendii, etin fuluro partiendos esse, nefideles5 id esl, niiniinara parliculara raysterioruin ejus hu-
ex genlibus exclusi pularentur, quorum niulli mar- nianiiaiis non sum dignus explicare. Quod est di-
lyres, muhi autcm exslilere confessores, ipsos quo- cere : Nec ctiam dignus sum el sufliciensad expli-
que sic adjungit univcrsaliier : el Moabest olla, id] canriumaliquod mininiumsecretumcjiishumanitaiis,
est rcfeclio, spei 212 mew-Qu°d esl dicere : Gen-- D nedum aperire non sufliciain mysleria ineffabilia
lilis populus ad fidem conversus esl raeus, pro quo- >. ejus Divinitatis. Corrigia veroquia mininia pars est
spero me gaudio refici, cum in fuluro cum a malis5 calceamenli, pro miniina parte niyslerioruin luima-
partiar. Moab filius fuit Loth, quem ex fila suav nitalis Chrisli jure ponilur. Vel sic : Non suin dignus
genuil : de cujus sanguine genlilittm generalio raa-- solvere corrigiam calcearaenli ejus, id est quaestio-
xiraa processit, qui eliara Moabilaedicti sunl (Gen.. nem humanitalis ejus, hoc scificel quod a quibusdam
xix, 7). Moab igilur extex-inlerpretatur, eo quodi quacritur qualiler ille, qui Deus eral, homo sil efiV
contra legem de filia sil generalus. Pcr Moab crgo> clus. Quaeslio quoqufi convenientercorrigia dicitur,
gcnlilis populusaccipitur, qui semper conlra legemi qnia sicut corrigia neclilcalceamenlum, sic el quse-
sine lege fuit, dum Deo cnltuni debilum dencgavit. siio Iigat illud unde fit. Dixi quod in Idummam
Per ollam refeciio non inconvenieuter accipitur, eo> exlendam calceamentum meum ; et sic atknigeme
quod ex cibis in olla coctis, eorpus reficitur. Yel1 milti subditi sunl, id est Idumsei raibi subdenlur, qiii
sic potesl legi, ul el sentenlia et distinciio inutclur. hucusque fuerunt alienigenae,id esl de alia gcncra-
Moab olla est spei mem, iri eaJ, ille geiililjs pofwlus,, tione, id esl gcncrati a diabolo, et alieni a ooguRiouc-
9lff S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS l. 0-20
mei. Nolandum 213 (luou"etsl non invenianturhxc A inslruat eos solo Beo confiderc, non in tcrrena vir-
in Evangelio, quae hic dicunlur a Doraiiio riicla tute.
fuisse, his tameii aequipollcntia Deuslocutus fuisse IN PSALMUMLX.
in Evangelio lcgitur, quac alicui investiganli facil- Psalmi scxagesimi lituius. /n finem tn hymms,
linie apparcbunt. Psalmus David. Quod sic exponitur : Psalinus Da-
Postquam verba Doniinicae passionis introduxit vid, id est Ecclesi* pcrfectorum perscverantis in
dc hac proniissione (idcliura colleclio gralulans, hymnis usque ad finem vitae, id csl perseverantis in
quasi sub inieirogationc orat deduci in civiialem Dei laudibus, opere, voce et devotione : vtl sic len-
munilam, id est in Jerusalem coelestem, in qua non1 donlis in finem , id est in beaLiludinem perfeclam,
(iet assullus hoslium : et hoc sic dicit et oral, ut in hyranis perseverando, id esl in Dei laudibus.
hic raagis ac magis dilaielur de die in diem.O Dctis,, Orat autem perfectorum colleclio tit Dcus cxnudiat
proraisisli quod partieris Sichimam ct Moab ollam1 oralionem suam quam facit, ut in boc sscculo habi-
a perdenriis me, scilicet Ecclesiam de Judajis ctL lel in (abernaculo Dei, el in futuro hajrcdiUlera
gentibus : et ita lial ut mc parliaris, et parlilam int setcrnara possirieat ; et orat ul exaudial deprccalio-
civitatem munilam deducas. Nam quis deducet me int nera quain facil 214 ul ^eus proteget eam a vi-
civitatem munitam? et quia promisisii quod extendes5.B I tiis, ca removendo a se : et prolegal dc pcena per-
ealccamenlum in Idumseam, dilata hie me usque in1 pedia. Ubi notandum quod oralio riicitur, quod fit
tdumaeain, id est usque in illos qui adhuc stint ter- de adeptione rei cujuslibet; deprecatio vero de rc-
reni, ut ipsi scilicel raibi adjungantur : nam quisj motione. Ostendil aulem se adepturam quod oral et
deducet, id est dilalabit, »te usque in Idttmmani,, quod deprecatur : et eonfldentia meriti et exem-
id est adco utldnmaei milii arijuiiganiur? Nonne tu,, plo beiiellciorum , quae jam adepta esl, el hac con-
Deus, qui reputisli not, id esl qui videris 1103bic; lideutia qua adipiscetur sepsalmum diclurara polii-
repellere in tribulationibus positos, et qui liic noni celur.
egredieris invirtulibus nottris, id est in exercitibuss Exaudi, Deus, deprecationem meam, ut rae protc-
nostris, ul nos scilicel faciasexercitus eonlra hostesi gas a vitiis ei pocna perpeiua, removenrio ea a me.
tongregare; el cum ipsis exercitibus egredi.iris ad1 Intende orationi mem, id est diligentcr audi ora-
ptignam ariversus inimicos nostros, sicut egrcssus3 tionem meam : vcl intende, id est inlensum te
cs cum exercitibus patrum noslroritm , per mi- fac orationi meae; scilicel sicut «0161180 oro, ita et
uisterium angcloriiin. Et hoc totura est, ac sii tti inlense quod oro targire, sciticet ut qui jam ha-
diceret : Cnm hoc promiserls, quod nos in fu- Jiilare ccepi in tabcrnaculb tuo, id est in miliiia tua,
turo a malis partitos in civitatem munitara de-. C ( hic magis ac magis inhabitem, el in fuluro hseredi-
tluccs, et hic in Idumseam calceamentiim exten- ' talera meara possideam. Et dignura esl ul exau-
ries, elsi viriear a le rcpulsa, tamen in futuro) dlas : nara elamavi et ore, et opere, et mente, ad le
tleduc me in civilatem munitam; et hie dilata ntet promerendum, non aliqtiid terrennm; el iste clamor
tisque in Iriumaeam: nam quis polesl hoc facere nisii processit a finibus terra, id esl terrenitaiis. Quod
ku? nullus. Hoc aulcm ex ingenii desiderio ponlt{ estdicere : Per hoc deveni ad hunc clamorem, quod
interrogative. Dixi ipiod reputisti nos, id est, videriss in me finivi omnem terrenitatera, ut non lerrenis,
hic repellere in tribulatione positos; et ideo quia1 sed spiritalibus inhiarem,praelentione meriti. Oslen-
hic nos permittis in tributatione, da nobis auxilium-i ditaulem benefieia jam adepta, quorum exemplo se
de tribulatione, id est per hanc tribulationem, qnamii eredit adepturam qttod orat. Dico exaudi, et quod
palimur. Quod est dicere : Fac ut haectribulatlo sitt oro et quod deprecor : et exaudire debes cum haec
nobis auxilium, id cst causa salutis, dum per eara1 beneficia jam impenderis, scilicel quod exaltasii in
excoquiraur a sordibus nostris; et ideo oramus perr pelra, id est in eonformitate Chrisli, qui firma petra
tribulationes adjuvari, quia vttna est salus hominis. 1. est, me, quaj ante depressa eram in vitiis. Q1101I est
Ac si diceret: Oramus adjuvari per tribulationem,, dicere : Exaltasti me in virtulibus, ut conformis
non per humanum auxilium, quia salus humanaa '•'essem Christo. Petra veroChrislus dicilur, eo
quod
vana est, id est humanum auxilium vaniim a sa- ad similitiulinem pelrse firmum fundamentum sit
lute. Dixi,0 auditores, quod Deus non egredielur in vir- omnium fideliuni, ne in illo fundati
aliquo modo mo-
ttttibtts nostris; nos eniin 11011
congregabiraus araodo 0 veantur. Unrie Apostolus : « Petra aulem eral Chri-
virlutes, sed in Deo faciemus virtutem nostram, id d sltis (1 Cor. x, i); 1 etpropheta : « Erit in lapidem
est, Deum habebimuspro virtule, el in eo confide- offensionis, et petram scandali duabus riomibus
iiius magis quam in aliqua virtule, ut ipse faciatt Israel (Isa. vm, 14). > Ostendit qiioque ttnrie exal
nos inimicos nostros snperare ; el ipse deducet tri-f- tavil, apponendo sic : Dico : Exallasti, dum , hoc
bulantes nos ad nihilum, id est de malilia sua perr est quod, anxiarelur ex conscientia criminum cor
prsedicationem nostram facict eos bonos. Vel dedu- meum, id est, cor dum meum erat, non tuum. Tunc
cet in futuro ad nihilum tribulantes uos, id est po-i. cor dicilur esse peccaloris, cura male
cogitai : lunc
tcstaiein tribulanlium nos, ne nohis in liuuro prae- > vero Dei, cum bene. Unde Prosper: « Non noslri est
valeant sicut modo in corpore pracvalenl. Hanc au-i- muneris.cuin recte cogitamus. »Ethoc totuiii est ;:c
teiu aposlrophani ad auditores fatit, ul sui cxemplo 0 si diceret : Exalmsti me ab anxielate criminnni
«31 EXPOSITIOIN PSALMOS.— t SAL. LX. fiM
eJtemptum. Vel sic : Exaltasti me, ct neccsse crai,, A i fuleles per morlem Chrisii filli adoptivifacti, peren-
dtm hoc essct, ul anxiareturcor mciim, priuscniini niter liabebnnl, sicut (ilii patris haercdilalem, post
coutrislabatiir, quia per rae non poleram exal- ipsius palris mortem , quandiu vivunl oblincui.
tari. Ac si diceret : Nccesse crat ul ine exaliares,, Exponit autem ips.im hmrcditatein, ctim subjiiiigit:
cara per me insufliciens essemad exaltandum, undej Dico qnod dabis hmreditalem; stilicct, adjicies dies
niuiis anxiabar. Niinis enim aliquid anxialur, ctinii regis super dies regis. Quod est diccre : Cura hie
id aJ quo I valde nililur, allingere non potest. EtL habeinus dies confornies diebus Christi, antononia-
me exaltalura deduxisti, id esl perseverare in illai stice regis, ul hic pro possc nostro railiteinus, sicut
exaltaiione fecisti, ne caderem ; vel, ricduxisti dej ipse libi Deo in hac vila niilitavil, adjicies nobis
magno ad majus, ut me exaltalura tnagis de die ini post uiorlem carnis alios dics conformes aliis dicbus
diern exallares. Proinitlit vero sibi cx certitudine• Chrisli regis, qui eriml stiper nos dies regis praeseu-
spei, quam habct, se ariepturuui quod oral, cuint les diguiores. Dies scilicel aeternos, id est, vitam
aridil : Quia faclus es spes mea, turris forliiudinis ai perpettiara, qua? conlormis erit vitae Chrisli, quam
facie inimiei. posl morlein carnis adepius cst: sicut ipse teslalur:
Inhabitabo in tabernaculo luo in sacuta, prote- « Ego vivo et vos vivelis (Joan. xiv, 19). » Quia
gar in velnmenlo alarum tuarum. Quod sic con- l< 1 vero riixerat dies, nc viderentur parum quid esse,
tinualur et construitur, ul singulis singula reri- diguiori eos vocabulo vocat, cum addil: scilicct
danlur. Dixi : Exav.di deprecalionem tneam, ut mc adjicies annos regis super annos ejus, scilicet regis.
prolegas a vitiis et poena pcrpetua, el intende ora- Anni et dies hic pro eoriein habentur. Nolanrium
tioni mem, ut magis magisque facias iuhabilare in! non dici vilam perpetuam dies vel annos pluraliter,
tabernacttloluo : et hujus rei quara deprecor et oro, qtiod in ea sit dicrum multiplicilas futura, sed quia
adipiscendse certa snm, scilitet quia facius es tpes; riies illa sola dierum islorum mulliplicilatcm exce-
mea, iri est, quia per hoc quod me exaltasti ei de- del: dico quod adjkies dies super dies regis : et hoc
duxiili, facttts es talis, in quo sil spes mea, ccrla facics in diversis juslisusfue in diem generationis el
sum quia inhabitabo in labernacuto luo, id esl ini generationis, id esl, riabisillosdies secundura aniinani
miliiia tua raagis eundo insmcula inundana, id est, diversis justis in divcrso tempore. Hodie quidcra ttiii
quandiu ssecula mundana durabunt, perseve- de hac vila inigranti, cras alii, elposl cras alii: et
rabo in militia tna, qui inccepi deduci in ea. sic seraper per successionem usqtie in diera judicii,
215 U°c Qu°d dicit: Factut et spes mea, empha- qui cril riies generaiionis el generalionis, id esl du-
tice ponil. Et quia factus es turrii foriitttdinis a facie plicis gcneralionis, in quo lideles dupliciter in teter-'
inimici, id est, quia factus es mihi forle munimeulum C " nilalc generabuntur, et secunduin corpus seilicel,
ab inslantia inimici visibilis et invisibilis me cri- ct secundum aiiimam: qui mox post carnis obiiuui
piens, certa sum quia existens in velamenloalarum secunduni animam generantur. Hsec aulem dies,
tuarum , id est in defensione tua protegar: et hic a Dominoriies regcneralionis nuncupatur, cum dicit:
indesinenler a vitiis, el in futuro a poena. Quod dicit «In rcgeneralione cum sederit filius horaiiiis (Matth.
tn velamento alarum, non dicitur quod alas habeat, xix, 28), » etc. Vel dicilur dies generationis et gene-
sed a simililudine volucris ponit, qure pullos ab raiionis, eo quod oiiines in eo spirilaliter generati
acstu el pluvia et volucrum rapariura irapetu alarura in fide, aelerna beatiludine simul generabunlur :
v; lamento protegil. Et esl aequipollcnsac si diceret: quae gcncralio ct generalio permanet in conspeciu
Proteges me in defensione lua. Vel per alas pos- Dei in aternum, id esl, qui spirilualiter generati, vel
sunt accipi duse leges, velus el nova, seu eiiam ge- in corpore et in anima gcnerati, permanebunl in
inina dileclio, Dei scilieet et proximi. Quarum ajlerniim, in 216 prsesentia et beneplacenlia Dei,
exercitio Ecclesiaefirielcs assidue refrigerali, el hic juxta illud Apostoli : « Sic semper cum Domino eri-
prolcgunlur, ne a irihulaiionibiis superentur, et in nius (/ Thess. iv, 10). »Dicerel aliquis : Dicis quod
fuluro, ne posna perpetua punianlur, sicul alis vo- n pcrnianebuut in conspectu Dei, ac si niagnum esset.
lucris pulli ab omni Isesioneprotegnntur. Ad quori sic addit: Vere magnum esl illud perma-
Non solum aulcm spero quod inhabilabo in taber- nere. Nain quis reqtiiret postea miserkordiam, id>
nacuto tuo, idco quod factut et>spes mea, sed ideo est peccala remilti, el de iribulationibus eripi; ei
quoque quoniam lu, Deus, qui potcns es ad com- veriiatem, iri esl ajterniim el verum essb, et incom-
plendum quod oro, e:r<nidt's(torationem meam, id mutabile ? Nemo. Ac si dicat: Feliccs eruni, qui
est disposuisti complere orationem ineam, scilicet pcrmanebunl, nam cum fuerint raisericorriiani tt
ul inhabiicm in labernaculo tuo in smcuta : et non verilatem peiiilus adepli, Deum rie niisericordia et
soluiu dabis u' hic inbabitem iu tabcrnaculo, sed in vcritale ampliiis orare nccesse non eril. Ergo ut per-
fuluro dedisti, id esl dabis, hmreditalem ajtcrnao maneam iu conspectu luo, o Deus, psalmum dicam
beaiiludiitis timenlibus nonten luum, scilicel cuni nominituo, itlest bona opcramea in evirienli ponam ari
litnore caslo vener.intibiis hoc uomcii liiiim, quod honorcin nominis lui, non ari favorcm honiinuin ; el
est Dominus, iion dolenlibus cl blasphcmanlibus lioc non faciara horarie nequc invilus, seJ faciaiu
boc, quod Dorainus es. Haercdilaiera vero, aeiernam de die in diem opera inea, qusc dicuntur vota, eo
boathudiueni per similitudinein dicit, eo qitod eam qticl volo et de.idurio cordts fiunt, non inviie : ct
943 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM1NSTITUTORIS OPP. PARS t. 914
boc faciam utqtie in tmeulum, scilicel tmculi hujus A Iribulaiionest/i me 217 Iwminem,idest inme, qui
• ibsetuUvum. Quod est dicere, quaiidiu mundus adhuc hoino sum, id esl mortalis et passibilis, in.
isle durabit. quo facullatem irruendi habelis. Hoc aiitem incrc-
IN PSALMUMLXI. pativepositum sequipollens est, ac si dicerel: Cuin
Tilitlus Sexagcsimi prirai. /n finem pro Idithun. immobilis sim, desislite ul propterhoc in me irrua-
Psalmut David. Quod sic exponilur : Psalmus isle lis, ut me revocelis : nam irruendo interficitis vos,
cst David, id est Ecclesia porfecioriim, colnposilus universi. Quod est dicere: Hoc quod in me irruitis,
per ldilhuii in finem, id est pro ea consirieralione causa est quare in anima interliciamini ct vobis.
quo.l cst Iriithuii: in finem, id esl ea occasioue loquor existentibus, lanquam parieli inclinato, iriest
quod ipsa Ecclesia est transiliens eos, contra quos coinparabilibus parieli jara inclinato, quaepreslo cst
liic riispulat: in finem te.-.dens, id esl in confonnita- ad ruendum : et est hoc ac si diccrel: Cum Deus
loin Christi firtis propnetiae et legis. Dispulat enira vos fecerit ralionabiles, et liberum arbilrium ha-
in hoc psalrao Ecclesia perfectorum conlra baere- bcntes, et sic vos habiles effccerit, ut Ectlesise
ticos el gentiles el Judaeos qui volunt eam a lege paries esselis, vos prave vivendo inclinastis vos, iil
Dei devocare ela subjectione ejus, oslenriens quad est fecistis apujs ad cadendum in morlem, sicut pa-
iiullatenus eam devocabunt: et ostendil causas plu- B I ries inclinatus aptus esl ad cadendum.
res quare non poieruni eam devocare, Exprobrat Demonstrat aulcm adliuc eos esse debiliores,
auiem corum impietaiem, ut sic revocet eos vel alios, cum addil: El vobis loiraor exislcolihus tanquam
qui arihuc sunt insontcs, bonos videlicet ab eorum1 macerim depulsmyid est, macerim coraparabilibus el
conformitale relrahat. Adliorlalur etiam animani1 non maceriaereclaesed maceriaedepulsm, id esl quie
suam, ne eorum exemplo a Dei subjectione discc- jam impnlsa est, et ad cadendum prona. Maccria
dat: bonos quoque ut in Deo sperent admonel, non1 proprie dicilur congeries lapidum sine caemenlo vel
iu rapinls et divitiis: dicens in fiue psahui, quodI ligalura quaelibet suballernalim posilorum, quae
Deus unicuique juxta opera sua reddel: sperantes1 cito dirui polest : paries vero, lapidum congeries
in se salvando, et iu diviiiis speranies juste con- subailernalim positorum caemenlo vcljunclura all-
dcmnando. qua ligatorum, quae non est adeo facitis ad caden-
Nonne Deo tubjecla erit anima mea ? Ac si dicerel:; dum, ul maceria. Unde congrue maccriae compa-
Vuliis eam, o (hlei caiho|iese adversarii, a Dei sub- rantur, qui sine iunclura fidei el concordiaj cxisten-
jcctione removere, si poteritis hoc eflieere, ne sitt tes, et.a viliis imptilsi, ad rucndum in mortem fa-
suljecla : i.eqnaquam, vere subjecla erit, non pote- ciles exislitnt : et hoc tolum esl ac si poncrel :
rit a voljis-inoveri. Et raerito subjecta erit: ab ipso1C ( Ctim jam propler malam vitam veslram silis rui-
enim cst talutare mettm, id esl salyaiio mei. QuoJ1 turi, sicut maceria depulsa, deberetis ulique fideiet
esl diccre : Jpse me salvabil. Diceret aliqus : Esl- subjeclionis Dei cacmento ligari, ne: rueretis. Facil.
ue polens ad te salvandura? Ad quod sic respondel: : aulcm apostropliam ad audilores, ostendcns adver-
la vere ab ipso polest esse salvatio mei. Nam etl sariorum desiderium ul ipsam Ecclesiam a subje-
ipte esl Deus meus, \Aest rccrealpr mei, per mor-- ctione Dei relrahant, et siceliam Deura, cui inhiat,
lem suara, qui peneram in AJain, e( susceptormeitts sibi auferanl. Agit quoque de haerelicis, qui exlcrius
erit in futuro, id est medicus meus qui rae faciet ext ore bene Ioquendo allicere enra nituntur, ut veris
raortali et passibili immorlalcm el impassibilem.. loculionibus falsas admiscendo eam decipianl, et, sic
Vet sic coniiniietur, ut senlentia non inuteliir: Idco) sibi conforment: oslcndit quoque suain in bono per-
subjecla erit ei anima mea, quia 06 ipso cst talutaree severantiam, ut hoc de se dicendo inslrual ipsos
meum: ct ideo adliuc, nam et ipse est Deus meus el/ auditores ab eisdem adversariis cavere, et in bono
satutarit et xutceptor. Ae si riicercl: Non solum csll perseverare ; et sic dicil : Dixi quod non movebor,
saiuiaris, sed et Deus, et saluiaris, et susceptor: ett 0 auditores, propler supradictas causas. Dixi eliani
cura lantaj caus;c sinl ei snbjiciendi, non moveber r quod inlerficiunl se adversarii rnei, dum in me ir-
amplius ab ejus subjcctione : cum dicil atnplius, non1 ^' ruunt. Verumlamen quainvis his duabus causis de-
ex nccossitale datur intelligi, quod aliqtiando inola1 berenl dimiilere, cogitaverunt a me repellere pretium,
essct, sed aequipollens est ac si diccrel: Nunquam(i meutn, id cst, cogilaverunt quoroodo me a Dei sub-
iuovebor. Vel sic: ATonmovebor amptius, poslquamti jectione repellcrcnt, el sic pretiuro taboris mei mihi
libi subjici inccepi, quae anteqiiam subjiccrer, a tee auferrenl, Deura scilicet, cui penitus inhio, ad qiiem
per inlidelitatein rcinota fui. Postquara auiem COII- omni labore operuin bonorum tendo. Non solura-
tra omnes advcrsarios egit, specialilcr conlraa modo vero illi qui in me Iributationjbus irruuni,
naifesle impugnanies per iribulationes, Judacos s judsei scilicet et genliles, cogitaverunt me repelleref
scilicet et genliles, agil; ostendens nequidquam eoss sed eliam hsRretici; nam cum egp cucurri per viam
ipsam velle devocare, ef per hoc semetipsos potius inn bonoruni operum, et lioc in siti, id est in desiderio
aiiima interttcere, til hoc modo cos devoccl. Vel si>i ees mihi iucorporandi, per exemplum eorumdeni
devocari noluerint, inexcusabiles reddantur : el hocc operum bonorum, ipsi ore suo benedkebantj id est
sic riicit, dico : Non movebor: et cum sira iinmobi- i- qiicedam bona vcrba simulalorie proferebant : tt
lis, quousque, id cst US(,UJad quod tempus, irruiiis perr idcm, ipsi corde suo maleilicebani, idesl, caricm
928 EXPOSIflO IN PSALMOS-— PSAL. LXI. m
verba, quae bona videbantur in oris protalione, re-. A vestra recla sit et firma, effundite corda vestra, id
pulabant mala el deceploria in cordis concepiione. est, cvacuate corda seciinrium hoc quod vestra sunt
Quod est dicere : Quaedam deceploria verba, quse et non Dei : qnod est dicere : Evacuale corda ve-
bona videbantur, ore proferebant, ul his falsa la- stra a cogitatienibus malis, quae ex vestra parie
tcnler admisccndo, nie deciperent, et sic mihi a Dei sunt et non Dei: ut effundendo corda siiis coram
subjeclione remolae laboris mei preiium auferrenl; Deo, id est in beneplacemia Dci; nisi enim ef-
facil autem ad animam snam exhortationem, cum funderetis, non coram Deo essciis, et effundere de-
atldit: VerumtamemDeo subjecla esto, anima mea. belis; nam sic Deus adjutor noster eril, id esl, ariju-
Quod esl dicere: Verumtamenqu.inqii.iniipsi nitan- vabit el me et vos ad bene opcrandum, in miernum
tur oinni modo te a subjectione removere, et sic nes deduclurus, pcr illud auxilium gratiae suae. Ex-
prelium luuin a le repellere, noli malo exemplo et probrat vero adversariorum duritiam ad ulilitatem
exhorlalioni cedcre, sed magis ac magis Deo sub- fidelium, quos proxime adhortatus esl, ne ipsi eis
jecta esto, anima mea. Diceret aliqnis : Si snbjecta ronforraenlur, curn subdit : Dixi, o congregatiopo-
•existenseonim exhorlationi, ceiere nolueris, mul- puli, ut in Deo sperelis, el corda effundalis, el sic co-
las tribulaliones patieris, ad qnod sic addit : Nnn ram eosilis,et adjulor veslersit. Verumlumenquan-
emigraboahipsiussubjeclione.timore tribulalionum, "1 tjuam sperantium corda coram Dco sinl, el eum ha-
sed iribulatiohes pro eo palienlcr feram, 2ld I" 0' beant arijulorem, filii lamen hominumvclerum con-
niam ab ipso esl patieniia mea, id est, exemplura farmitate, id est adversati mei genlilcs conformcs
patien:ia? meae,dcditenim mihi exemplum patiendi, veluslatis Adacel Evsevattt*sunl, id cst noliinl in
cum pro me passus sit. Vel ab ipso est patientia Deo sperare, quac spes ccrtissima cssel, sed vani
mea, id esl, ipsc dedit mihi paticnliam, nc pro eo sticil, id esl vanis adhatjrenles, terrenis scilicet. Ubi
pali limeam, el ideo adhiic non emigrabo, quia ipse nos hic habemus, filii Iwminum, Hebraica transla-
ctii subjecla sum, est.Deus meus, id esi, Creator et tio liabcl, /S/ti Ailain. Et filii hontinuni, Juria-iei h:c-
Salvator meus, remiltendo peccata, e/ adjutor meus, reliti, mendaces sunt in stateris, id cst, in divinis
ut bene operer. Notandtim has causas qtias hic po- Scripturis quas sinistre exponunt.
nil, dicenrioquia ipse Deus mens, ctc, non super- Dictiim esl a similitudine mcrcalorum, qui ctim
fluo repelitas, cum superius easriem posnissel, quo- rieberent insiatera ponderare aequaliter, meiiliunlur
niam superius eas posuil conlra adversarios agendo, ponderanilo inaequalitcr. Dicuntur vero sialerae, rii-
hic vero ad aliud sese, videlicet cxhortando. vinaj Scriplurae, eo qnod examen tolius sinl justi-
Innuit vero salvaiionem suam a solo Deo fuisse, lise, sicut slalcrae jusli pondcris examen sunt. Quod
non ab aliquo merilo suo prsecedenli, ne quis puta-' C cst riicere: Cumulrisqiie ex Juriacisei haerelitis Scri-
ret quori in ejus salvatione aliquid coopcralutn csset, pKnraeproposilaj sinl ad examen rcctitiiriinis, ipsi
liberum arbilriura aul ullum mcriiuin ejus, sicul in inotu illarura Scripttirarnm nolunt effundere corria,
bona operatione libertun arbilrimn cooperatur, sic : scd mcntiuntiir exponcndo pcrvcrse ipsas Scriptu-
'
Dixi, quod Detts est salvator meus et salutare meum, ras, 219 at' ',oc> "' decipiant bonos, ipsi, qui ho;ii
!d esl, ipsa salvalio mihi dala in Deo solo, iJ est, qutkiusdam vidciilur, cunrio de vanilale in ittipsum,
in sola Dci gralia dala fuit : qtiorigloria mea, iriest id esl in vanilatem, quori est dicere, ut dccipiant
lioc quod fecit me gloriosurn et vila lauriabilcm firieles, lendemlo rie vana et falsa lorntione in ma-
propier salvationem mci, in solo Deo est, non in gis vanam et falsam. Facia exprobratione ininiico-
merilo quolibel, aut in libero arbilrio meo. Ne vero riMtt, reverlitur ad cxhorlaiioncm bonornm, sic :
bona operalio ex libero arbilrio penitus esse vide- Ifico sperale in Deo, notile sperare in iniqttiltttege-
relur, et non eliam ex Deo, addit, et Deus eslauxi- neraliter, ut videlirel spcrclis ex iniqiiitale qualibet
lii meiopifex.|Quodestriicere:Cumgratuita voluntaie adipisci aliquid utililalis, vtl sic nolile sperare in
rne salvaveril, et gloriosum fecerit, auxiliator quo- iniquitate, idest in riivitiis qnsc iniquilas dicuntur,
que niihi est ad bcne oper.mrium, libcro arbitrio . eo quod iniquum sit cas congregare, cl non panpe-
mco cooperanie. Ideo ergo qnia graluito me salva- ribus erogare. Unrie Domiuus dicil : < Facilc vobls
vil, et gloriosura fecit, et eliam auxilialor est ad amicos demammona iniqiiitalis (Lttc xvi, 9).» Quod
bene operandum, spes mea cst in Deo : id est, cum est dicere : Nolilc sperare iuileesse riivitias rcten-
totjam impenderit mihi beneficia, spem habco adi- tarc : et vos, carentes riivitiis, nolile concupiscere
piscendiea quse in Deo sunt, scilicetimirorlalitalem rapinas, id cst riivitias quan riicuntur rapinse, vcl
crimpassibilitalem. Exhort.iiur vero bonos ariope- quia vi seu fr.mrie alicui rapiunlur, scu eliam quia
randuin in Deo, sni exemplo, cum sulijungil sic : iiii11 i iribuunliir; juxl.i illuil Prosperi : « Qtue iiulli
Dico quod spes mea in Deo est. Uiirie cxemplo n:ei tribiiil, paupcribiis rapuit;» cl si divitim affluanl, id
sperate in eo, omniscomjrejaliopopttli, id est, vos qui esl ahundent vobis, nolite illis cor apponere, id cst
non esiis disseparali a Chrislo mala viia veslra et dcsiderium corriis applicare, ul eas pltrsi nimio
hacresibiis,sed qiiicunque in populo raundano con- riiligentes, Deum obliviscamiui. Unde Apostolus:
gregali eslis in firie, el conformitate Christi, el in <Avarus , quoJ csl idolorura servilus, nou habcl
hoc unum cslis, ut ail Aposlolus : «Mtiitiunura cor- partera in regno Christi ct Dei (Eph. v, 5). »
pus stiuius in Chrislo (liom. xn, S). » El ul spes Vel, nolite apponere cor corJi, id esl, adjun-
947 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTORISOPP. PARS I. m
gere superbiam superbise cordis vestri , scilicei A j anle passionem desiderium snum pcrveiiiendi ad
cum tnagi.s et magis divitise vobis aMuxerinl, non Deum. Unde se vigilare in bono opere asseril, ut ad
ideo magis magisque superbi cfliciainini; unde Pau- eum pervenire possit, et proinillil perseveranter se
lus ad Tiiiiotheuin : < Prajcipe divitibus hujus sse- Deum laudaiurum el voce, et hona vila sua, et orat
culi, non superbe sapere, nec sperare in incerto gratia spiritali perseveranter rcpleri, uta laude non
riiviliariim (// Tim. vn, 17). » Quia vero dixerat desistat; hoc atilem facit ad inslructionem suorum,
csse speranduin iu Deo, ct non in divitiis, ut adhoc ul et ipsi exeraplo suo vigilenl, et ad Deum perve-
altrahal auditores, dicil Dcum potenlem esse ad nire desiderent, ct eum ommmode laudenl, et orent
puiiiunduui in divitiis speranles, et misericordem spiritali gratia rcpleii, ut sic in ejus tatide perseve-
ad bene reinuncrandtiin in se speranies. Dixi, con- rcnt: aliter enim non possent. In fine yero psalmi
gregalio populi, sperate in Deo, ct non in diviliis, et agil de hoc quod qiiajreut eura inimici frustra in
nplile cor apponere, ct lioc oberiienter complere de- mortc dclinere. Agit eliam de eorumdem inimicc-
belis. Nam Deus tbcutus est et per Scripturas, et ruin n.nltiplici damnalionc, ct de lselilia resurre-
pcr liumanam naluram, et hoc semel, id est incom- Ctionis, et dc laudatione stiorum in futuro.
mtitabililer. Quod est dicere : Talc quid loculus est, Deus, qui omnium communiter es Deus, meus spe-
quod iiicommutabileerit, el necesseest utcomplca- B cialiler, cui prsc omnihus ohedio, qui me penilus
tur. Illuri quippe unum rccle dicimus, quod nullius iramunera fecisli a peccato, vigito, beno vivendo,
mulabilitalis obiinet diversitalem, sicut Dcus cuin ad te oblinenriuiii. Quod est dicere : Nou rae negli-
iii personis sit liinus, unus dicitur, eo quod in sen- genler habcb in volunlate tua, sed vigilo, id est cu-
tenlia siL inconiraulabiliset indiversus. Unde semel' riosus ct sedulus nilor ari te adipiscendum, id esl ad
pro iiicoiiimutabililer hic ponilur. Dico quod Deus lioc ut lui conforinilatera obtineam, secundum hoc
locuius esl, el inler ea quae in locuiione ejus pcrcepi, quod licmo sum, ul videlicet fiam immortalis et im-
audivi duo, propter quae esl in co spcraiidum, et passibilis sicul lu, a simililudine boni servi, qui es-
non in divitiis, et sunl corda ctTuiideiida: Haecscili- speclanrio tlo.ninum stium non dorinit sed vigilat,
cct duo, guta potestas est Dei, id cst, tua, o Deus, de quo in Evangclto legitur : < Beatits il'e sorvus,
quia tu Deus potens cs, et libi, Domine, cst tittteri- qtiern, ciim vcuerit Dominus, invencrit vigilanleni
cordia, id est, et lu, Doraine, misericurs es: hacc: (Luc. xn, 57).» Dico rigt7o,ci haic vigilatio coiilin-
auiem breviler expouil subdendo, sic : Dico quodI gil de luce viiluliim el cogiiitiotiis tti;e, qua inle-
tibi est potestat et misericordia, quori cst ac si riice- rius repleor. Quod est dicere : Maxima lux virtu-
rem, quia (u reddes unicuique juxta opera stta in fti- iwii, ct luae cognilionis mibi ingesta , causa tst
. luro; hoc aulern lotiiin esl, ac si breviter diccret :; '^ quare vigitem perseveranier. Vcl, vigilia mea con-
Elfundenda sunl corda et sperandura in Deo, et noni lingit de luce, id est de sapienlia lua, uiibi persoua-
in divitiis; quoniara lu, Dcus, loquens nobis verissi- liier iinila, quaeanimara meam inccssanler iiluminat,
ina el incoinmutabili locuiione hsec oslendisti : quii el inde quoque coniingit bene vigilatio mea : quiti
cum sis potens ad damnanduin negligentes te, red-- titivil anima mea in le, id cst, auiuia mea vehemen-
dcs in fuluro unicuique juxta opera sua, scilicelL ter desideravit et ariliuc degideral illud quod in le
negligentibus (e poenara; speranlibus autcm in le etl est, impassihilitalem seilicet; quod esl dicere : Tan-
efltinrieiilibiiScorda sua, salutera perpeiuain; vclsic: : tum habel (lesideriuin inle.id est, in impassibiliiaie
Semel tocuiusesl Deus, id csl, aeierne et incommuta- conforraari, quantum ille qui valde sitil desideriniii
bililer disposuit omnia, ci adbtic disponit. Quod estt liabel bibeudi, et caro mea sitivit tibi adhsercre quam
dicere: lucommulabiliier ct ajlcrne genuil Filium.ell mulliplkiler ! Qucd est dicere : ln carne mea niullo
ariluic gignil iuvestigabililer. Gigui quippc Filium aI plures causae sunt quani in anirda, quibus sitio libi
Patre, non esl aliud quain per euni cuntta riispo- conformari. In anima sola illa causa csl, quare le
uere : disposilionein atitein Dei vocanius inelfabili- siiiai, quia passibilis esl; in came vcro, el quia
latis lociitionem, et in illa lotutione duo haee au- miillo passibilinr anitna, et quia mortalis, quoil
riitii audivi interiori, etc; lr.cc non raulantur. " aniina non esl. Dico
quod anima el caro siiivit tibi:
220 IN PSALMUMLXII. anima et caro dico posila in lerra deserta, etc. Vei
Psalrui sexagesimi secundi lilulus. Psalmus David,, sic continualur, ut exposilio iion muletur. Dico qtiod
cum esset in deserto Idamaa. Quori sic exponilur : vigilo ad te, ego dito, posilus in terra deserta el invia
Psalmus isle altrihuiiur David, id est Christo : ha- et inaquosa; ac si diceret : Etsi converser inter
bitus esl isle psalmus ab ipso David, cutn ipse Da- Judaeos, qui terra sutit, id esl omnino lerreni et in-
vid esset, id est conversarelur corporaliter in desertoi vii, id est sine via, nolentes nie rccipere, qui suni
Idumma, id est in populo Judaico, qui desertiiiu eratt via, veritas, et vita (Joan. xiv, 6) : et irieo quia
propter Idumacam, id est propler lerrenilalem suani. lerreni sunt et invii, sunt etiam inaquosi, id est non
Quod est dicere : Quia lerrenis inlenli erant, ett aquati gratia spiriiali, sed steriles ab omni hono et
legera Dei propter trariiliones suas irritam feceraut,, sicci; tamcn a vigilationc mea nou revocor pcr eos,
«Jesertierant a gralia Dei, et inferliles bonorum ope- et si possel essc locus desislendi : cuin auiem dicit
Tum, ad modum lerroe deserlse, quae inferlilis esl. in lerra deserlo, lalia vcrba juxja tilulum ponil, iu
Osieuilit autein in hoc psalmo Dorainicus homo> tfto dtctuiu fuit; ptatmus Dawl, cum e-s.etin deserto
929 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. LXIl. 930
Idummte. Quia vero dixcral vigilo, ne viderctur hoc cA . exsultantibus Iabiis. Comprohal autem exemplo
ex jactantia 221 dixisse, el non ex vcro, confiriuat it reeordalionis, se deinceps Deum laudalurum, ciim
se vigilare ex ipsa aucloriiale Palris, cum subjiin- i- aririii: Dico quod laudabo le exsulianlibus labiis,
git: Dixi quod vigilo eL tiiivi et in sancto ap; aruiii quoil revera faciara si, hoc est quori, menior fui tui
tibi, iri est, in liac sanrta vigilalioue et sili noluss assidue super stratum meum, id est in stralo mto
sum libi. Quod est dicere : Quod medico vigilarect;t exislens. Quod est riicere : Inrie potcst compronaii
silire, non est vanum, nam /'»»hoc sunclo apparui ii quod lauriabo le incessanter, qnia ego huciisqiie
«jgo libi, id est, nolus sum, sic ttl viderem virlutcmn semper memor fui lui, id est tuae laudis, in sirato
luam, id csl nolns siiin tibi in hac vigilalionc sanclaa meo, id est in puritale conscicnliaemese, quan stra-
ct sili perseverare, ut hanc virlulem el gloriam re- .. tum uiciiur, eo quod in ea omnimode sancta quiesco
vclalionis virieam, iri esl reputem csse tuam, non i, et deleclor, sictii aliquis in slralo opiimo quiescit
mcam. Pcr hoc aulein nos inslriiil, quod quidquid j el deleclalur. Cum dicil, snper stratum, idem cst
boni habcmus, Deo, non nobis inipiiiemus. Dixiquod d quotl ei in strato ; sed quia super stratura aliquis
vigilo, cl hoc ideo, quia misericordia tua, id esl, vi-_ jacet, ea similiiudiiie ponilur hic super.
gilando vivere, quori coiitingii ex misericorriia lua,t Non solum autem Iaudabo le labiis exsuliationis,
. metiuresi super vilus, itl est melior cst omnibus viliss B ' sed ego /n te respiciens, iri cst, conluitu adipisccmii
saeculariumvirurum, quantiimciiiiqiic sinl fclices, eti immorlaliialem et impassibililalem, qusc222 » le
lor.ge vel metior cst super vitas, id csl utilior et di- sunt, in tnatutinis medilabor. Ye'l sic, in te, id est
gnior omnibiis instilulis vivcnrii, qusc a philosophis s per tc, iHljutoreiiimeditaborin malutinis, iri esi, in
invenla sunt. Quod csl diccrc : ldeo vigilare dispa- operibus bonis coinplendis, scilicet per auxilium
sui, quia vila hsccomnibus vilis longe melior cst. luiim curiosus ero, ut in bonis operibus conipleuriis
Cuin dicit, supervilas, et non oporteal ponere nisi; te lauriein: qtiacirieo malulina dituntiir, quia splen-
omnibus vilis, a,l inculcalionem ponil, ac si diccrei,t dida suiit el clara sicul mane; ct inrie comprohari
mullo mclior cst omnibus viiis : promiilil vero se» potest quod medilabor in bonis operibus inccssan-
de cactero laudalitrum, cum aririit: Dico vigilo lau- ler, quia (itisti adjutor meus ad bene operandum
riando lc vocc el vila : el non sic ul quandoque dor- hiicusque. Quod esl dicere : Sicut hitcusqiie n;e
mitaiis a laude tua desistam, sed labia mea exte-. adjuvisli, ila deinceps arijuvabis. Dixi repleatur
riora laudabunl le incessanter, et sic qnod benedkam, anima mea sicui adipe el pinguedine, ut per hoc te
ctiam irieo cxallabo el in bona vita mea, iri cst, bene; lauriem et ore et in ntatutinis; et ego sic te laudans,
vivenrio,e( /u nomine luo, iri est, in honorem nominis; ii*n timcbo ne deficiam in Iribulationibus, ut viric-
bCiic opcrando, levabomitnus meas, itl est subliniabo>C * reinr loctis limcmli el rieficiendi : scd exsultabo
opera mea. Quori esl riicere: Bene operabor in Iio- positus in velamento alarum luarum , iri est exsul-
norcin nominis lui, et sic sublimia et digna eruiilt lanter beno operahor, consistens in rcfrigerio pro-
opcra mca; si vero in nomine meo operarer, potiusi teclionis tuae. QuoJ est riicere : Proiectioclemeniiac
dcprimerem, qtiam exallarcm opera. Orat aulemi litae mihi refrigerium eril in tribulalionibus, ne
iuteriori sapienlia el robore gralise spiriialis repleri desistain ab opere bono. Velamento alantm, pro
inecssanlcr, ne aliqtialenus a laurie deficiat, cumi refrigerio protcclionis, a simililudine ponilur, eo
subjiingii: Dixi quod laudabo le labiis et bencriicam qnod volucris velamenlo alarum pullos refrigerat ;.I»
vita, et lioc sic : reptealur anima mea sicul adipe et: spstuei a laesione protcgit: el irieo cxsnltabo, quia
pingnedine, id est, sapienlia interiori, qua»esl sicut adhmsil libi glulinc diletlionis anima tnea, posl te
aricps, iri est, comparabilis ariipi, interius scilicet existens, id esl le sibi praeponens, ct le prae se riili-
lalens in aniraa, sicut adeps in visceribus lalel, el geus. Quori est riicere : Iricirco exsultubo in prote-
robore graliaespiritalis, quori cst sicut pinguerio, id ciione lua, quia tihi anima mca nimia dileclione
esl comparabilis pingiieriini, exterius scilicct appa- conjuncla est, el inde ccrlus sum quod exsullabo%
rens pcr opera; sicut pinguedo apparct extcrius per qnia suscepii me dexlera tua, iri est palrocinalus est
niembra. Adeps quippe proprie riieitur, qui vitalia sempcr mihi favor gratise utac.ul in nullo permilteret
eooperil inlerius latens, pinguerio vero quaj exterius me crimine offendcre. Dexlcra pro favore ponilur,
-
apparet roembra corroborans; non dicit repleaiur,' eo quod illos quibus faverc solemus, ad dexleraro
quod non sit semper repleta sapientia intcriori et poncre consiieviraus.
robore graliae spiritalis exlerius, per opera appa- Dixi quod meditabor in maluiinis, ct exsultabo in
renlis, sed idem esl ac si diccret : anima mea, quac velamento alarum; ipsi vero, quod minime decerel,
jam replcta esl, non rielieiat aliquo inodo, sed pjr- ad quos docenrium et salvanrium adveni, Judaei
severei in replclione sictil adipis et pingue.iinis, et scilicel, rie quorura sanguine nalus sura, qumsierunt,
etiam labia exsultationis, id est, mea exsullanlia id est qtiaerenl, animam meam detinere in morte, ne
labia repleanlur sicul adipe et pinguedine, \A cst amillanl locum etgeiuem : et hoc facient in vanum,
verl-jisprocedenlibus a sapientia inleriori et gralia id est, vana erit haec spes eorum, nam a palria
spirilali, et laliter laudabit teosmeum. Yel ita, ut expulsi, inlroibunt in inferiora lcrra, id est, cum a
etiam lillera diversa sit: Dico replealur aniina mea, sua lerra quse ferlilis est, expulsi fuerint, introibttnt
et sic laudabit le os meum labiis exsutlationis, id cst in pejores et in inferiorcs partes lerrae:vix dum enina
931 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 934
atiqua pars terrarum adeo infertilis est in qua pars A laudatione,qnaixJd dt.abunluraeternaremuneralione.
eorura non possit inveniri; et hoc dicit ad aggera- Exaudi, Dtu§, «rationem meam, ut me resusciles,
lionem calarailalis eortim, quia si a palria expillsi in el eripe a limort inimici, Judaici populi, animam
aliquam regionem ferlilem dispergerenlur, minus meam, ne cadal in eorum conformilalem, cum cgo
cum ego
ulique grave videretur quam quod in asperrima deprecor le. Quod est dicere : Tunc eripe,
imindi loea maximapars eorum dispersa esi; vcl sic, deprecor assidue, scilicet, sicut hoc ego assidue de-
quaerent animam meam, el malo suo, nam ideo precor; enuniiar autetn.. illud futurum esse quod
iniroibunt in inferiora lerra, id esl in infernum, qui oravit, cum adilit: Dico eripe, et ita- facies. Pro-
est in inferioribus terrse partibus. Unde quoque texitii me, id est proteges me, a conveniu malignan-
infernus tlicilur, qiiasi infimus : et quidani tradentur tium Judseorum, id esl ut non cedara eis limore,
in manus, id esl in poieslalein glariii, ut interficiaii- cum in me insurgent malignis verbis, et non solum
lur : et poslqiiam intcrfecli fuerint, crunt partesvul- me prolegcs a limore corum, cum malignis verbis
pium, et caelerariim ferarum, ul ab ipsis eorum insurgent in rae, accusando et detrahendo, sed etiam
eorpora non sepulta coraedaniur; vel sic, sccundum protcges me a mullitudine operanliuminiquilalem, iri
illara senieQtiam in qua dixiraus, introibuiit in infe- esl proteges rac faciendo conslanlem, nc pro limore
tiora terrm, id cst in infernuin ; non soluni introibuul B " cedam mullitudini, id est conventui Judseorum ope-
i:i iiiferiiuin, cl tradenlur in manus gladii, sed el raiiliuui morlera meam anlonomaslice iniquitatem.
qiiidam eoruni parles vulpium erunl, iri est partiti Quod est dicere: Neque cum malignantes erunt,
erunt, et captivi ducenlur a vnlpihus, a principibus limebo eos, neque cum erunt iniqultatem operantes.
scilicet, qui vulpes dicunlur, co quod callidi fuerunt Ne vero excusentur ab iniquitatis operatione, cum
ad expugnandum eos, sicut vulpcs callidissimum eum neque manibus neque armis occiderint, adjun-
aniinal est. In hoc autera multum exaggerat eorum git: Vere operabuntur morlem meam, et si non
nequitiam, curo illos ostendit ab extraneis disper- arrais et manibus, quia exacuerunt, id eslexaeuent,
gendos. Dico quod ipsi introibunl in inferiora lerrm, linguat tuat et gladium. Qnod est dicere: Adapta-
et iradentur in manus gladii, et erunl pdrles vul- bunt vcrba linguarum suarum, ut eflicacia siul ad
pium. Rex vero tmtabiiur in Deo, id est, ego anlono- me in morlem traliendum, dicendo: < Si hune dirait-
maslice rex, tselahor in misericordia Dci, dum me lis, non es amicus Caesaris (Joan. xix, 12), » et
resuscilabit et glorificabil : cl non solum rex tmla- cajiera lalia, per quaecogeni Pilatura qui me qiyeret
bilur, sed et omnes qui jurant tn eo, id esl qui in dimiilere, ut crucifigat, a similitudine gladii, qui
baplismalc firmiier promiliunl se pcrseverare in r, exatuilur ul ellicacior sit ad interficiendum. Et
eo, id esl, in voliinl.ite ejus laudabunliir, id est, in priusquara exacuant linguam, inlenderunt arcum, id
iuluro laudabiles eiiarti inimicis apparebunl, cum est inientam faciaiit deccplioiiem suam, ul blande
aelerna gloria riiiabuntur, qui bic abominabiles loqnendo capianl me in scrmone, iraprovidum ct
videnttir, dum assidua tribulalioue maceiantur, qui incautum, el sic tradanl rainistris Csesaris ad dara-
etiam dicluri esse leguntur : 223 < Nos insensati nandura, vel accusenl de legis praevaricalione. Intjr-
vitam illoruni ajstimabainus insaniam : ecce quo- rogabunt cnim me quasi magistrum : < Licet ccn-
modo compulalt siml inler filios Dei (Sap. v, 4, 5). > suir dare Csesari, an rion?» (Mailh. xxu, 171ul si
Dico i[uoAlalabilur rex, el merilo, quia obslruclum dixero non esse riandum, rainislris Romanis tradant
ett, id est ofaslruclur, os loquenlittm iniqua, Judaeo- me, utpote tribuli Caesarei prohibilorem; si vero
ruin scilicel, qui nie uegant esse Dcuni, imo sedu- esse dandum'asseruero, legis mihi prscvaricationcm
clorera et blasphcniiiui asscrunt. Quod estdicere: impbnant, injiislum judicem mevocando, qui cos
lla testimonio resurreclionis et exaltationis mese Dei cultui subditos, regi Roraano deservire judica-
convei tentur, quod nihit quod de me riicanl, hahcn- vero. Et hoc est quod obscure ponil sequipollenler:
les, velint, nolint, lacebuol, qui mihi modo mullis' inlendent arcttm, amarani rem scilicet, etsi dulcis
verbis maledicis insurgunt. ] videatur, id est deceploria verba parabunt, quse et
D
IN PSALMUMLXIII. si videanlur dulcia, erunt laraen amarissima, ut
Tilulus sexagesimi lerlii: In finemPtatmut David. tagittent immaculalum, id cst, lajdanl me insonlcm,
Quod sic cxponilur : Psalmus David, id esl Christii sicut ille lseditur, qui sagiltatur. Et hoc tu occullis
respicientis in finem , id est in peiTeclamsui con- faciant, id esi, sic sagitlent, ut occultum mibi sit,
•Summalioiiem,post mortem futuram ; vel in finem,, he cavere valeam. Notandum quod gludium, id-est
id est in perfeclam suorum consuramationem in diei apertam eorum persecutioncm, non dicit esse rem
judicii fuiurani, < quando erit Deus omnia in omni- amaram , quia constal; arcum vero qui res 224
bus (/ Cor. xv, 38). » Orat in hoc psalmo Domi- dulcis videtur, remamaram vocal: postquam autem
niciis homo de resurrectione, el deprecatur ut Deus> intenderint arcum, tubito sagiitabunt eum immacu-
eiipialsea timore iniraici. Agit quoque de occultai latum, quanlum ad opinionem eorum, id esl, cerii
et dc manifesla iiiimicorum perscculione; de resur-- esse putabunt quod revera me sagittabunt, el hoc
rectionis exallatione, et inimicorum inefiicacilate, ett subito, id est ex improviso, qubd nesciam cavere :
poslea de operura Dei quac per praedicalores fiett et non timebunt me sagiltare,,cum hoc valde limerc
annuntialione, et de juslorura in futuro lsetitia aci debercnt pro rioclrina sancta mea, quam atulienl, et
833 EXPOSITIO IN PSALMOS. —PSAL. LXIII. 931
pro miraculis et operibus meis bonis, qusc frequen- A gili maleria faclae, parum Isedttnt, el earum laesiosi
ter aspicient.*Et cum me sagillarenequiverini, fir- aliqua est, citissime sanalur; ita et eorum plagre
maverunt, id esl lirme el conslanter proferent, ser- parvo tempore laedenles, brevi tempore sanabunlm:
monemnequam, dicenrio:<Crucifige (Luc xxni, 21),» quoniam post tres dies resurgam (Matth. xxvu, 63),
ct hoc sibi, iri est ad incommorium et deslruciionem et pnslquam exallabor, lingum earum infirmatmsunl,
sui, quia hujusce rei gratia destruenlur. Vel sic : el lioe cowra eos, qttod esl dicere : Haccverba qnae
Poslquam exacuerint linguas, firme el conslanler de ine meiilienlur, fingendo non resurrexisse, sed
profercnl ad incoramodum suum sermonem nequam corpus raeura a discipulis furalum fuisse, inlirmi
dicendo : < Sanguis ejus super nos ct super filios apparebunl el falsa : cl quse eliam contra eos eruni,
tiosiros (Mulih. xxvn, 25). » Dico quod inlendent id est idonea ad eos 225 mendaces esse compro-
arcum ul sagittent, et me sagillare putabunl, et bandum. Si enim, ut asseruiil, cuslodes, cum fura-
poslquam sagillalio eortim inefficax eril, narrave- tuni corpus fiierit, riormieruut, unde fuiaium esse
runt, etc. Vel sic conlinuatur, ut exposilio non mu- cognoverunl? Dico qtiod infirinabunlur linguae eo-
tetur: Dico quod firraabunt sibi sermonem nequam, rum, el omnes qui videbanl, id esl qui videbunt eos
sciiicel* < Sanguis ejus, > eic.; prius vero qtiam infirmatos, non solum exleriori seri ei interiori vi-
firnient narraverunt, id est narrabunt in dispositior.e B" sione, sua raiione conlurhaii sunt, id est conturba*
sua, ut absconderent laqueos, id esl, ut absconditara btintur bona conturbalionc, limendo poenam , quia
mortem milii parent, qua me detineanl, ne mundus in raorle cjus consenserum : e( posl conturbatio-
milii subjiciatur, et ne refugiam a simililudine volu- nera, id esl post timorem servilem, timitii omnis
cris, quaj Jaqueis rielinetur ne evadat, et dixerunt, liomo, \Aest liinebunt eiim timore caslo omnes illi
id est dicent, secum cogilando : Quis videbit eos, id conlurbati, qui erunt homines, id est talione non
esl laqueos, id est, quis cognoscet nos, operatos esse carentes, sicul multi qui irraiionabiles txistentcs,
niorlem ejus?nullus; ac si dicerel: Disponent incogi- neque conturbabuntur neqtie timebunt: et liraenl s
tationibus suis ut Jalenter parent mihi morlem, tra- facti, annuntiaveruni opera Dei, el fucla ejus inul-
dendo me per discipulum, el interficicndomeperRo- lexerunl; huc sic prseposlcrale legilur : Poslquara li-
manos mililes, et putabunt quod nullus existimet eos raeiites eruni, id esl diligcnles, intelligent facta Dci,
hujusce rei culpam habere.cuin niliil manibus agcnt. id esi, inlelligent morlem, et resurrcctio.cm, el astsn-
Unde eos dixisse legitur (AUG.inhunc Psal.) : «Om- siouem, el cselera opera me.i esse facla dispositione
nia faciamus sic, ut nihil fecisse videamur, > cl hasj pietalis Dei, non casu ; et inlelligendo, annuiuia-
jniquiiates, id est ut laqueos absconderent, scilicct, r buni ipsa opcra Dei.
vl me per discipulum raeiim tradant, per milites, Dico quod ipsi conturbabuntur; jusius autem
iionianos interficiant, scruiali suiti, id csl invcsti- quisqtie tatabiiur in Dom.no, id esl, discipuli niei
gabunt quomodo possint eflicere, et frustra, nanii qtii jtisli sttnl, Iactabunlur in exallalione Domini mei,
scrutantes hsec scrutinio, i*desl ciira surama et dili- e( sperubil in eo, id est spem firmain ponet in eo
genli scruiatione, defecerunt, id est haec efHcere• qui potens eril eura in futuro beatificare, et qui po-
nequibunt, ut hujusce rei non appareant essc rei. tens etit se post dietn tertium suscilare, quod prius
Dico quod disponent parare mihi laqueos, iri estL ud ipsis juslis discipttlis quibusriam dubilabilur, an
absconditara inortem, quasi praescieiulovellem earai sit videJicel potens resuscilandi se, ideoque in ip o
effugere, sed non oporleret ad hoc eos laborare. Domino, in rae scilicct, non auriebunt firniiler spe-
Nam ad inorlem sponte accedet homo, id est, cgo,, rare. Unrie dubitando dixisse legunlur : « Nos pu-
qiiein simplicem hominem opinantur, accedatai labamus quod hic rcdempturus esset Israel (Luc xxiy,
sponle ad inorlera in hoc quod honio sum, el lianc; 21). » Dico, jusle laclabunlurin exaltatione scilicct
accessionem faciet cor altum, id estallaetinvesiiga- Domini mei, cl in futuro laudabuniur omnes recti
bilisdispositio sapientiae meae.Sumtnum eniin mysle- corde, id csl laudabiles apparebunt jusli, recti cord,-,
ritim hoc est, quare potius hoinines morte sua redi- D i cum gloriosi et irapassibiles eflicientur. Possunlau-
mere voluit, cum eosdem polenlisesuseimperio salvare> lem hi Ires versus de aposlolis sic legi, ut sic con-
potuerit.qiiori equidem convcniens fuit,uieo scilicetl tinuentur : Dixi quod abscondenl laqueos el inten-
inortali facto, ctun a riiabolo in morte sua instigaiilej denl arcum ad sagittandura me, ei omnes discipuli
injusle invaderetur, iriem diabolus huniani gcncris3 raei ratione ulentcs, ut homines timebunt pcenatn
potestate, quam jure obiincbat, jtisle privarelur. ipsorum Juriitortim, quam excaecali timere nescient,
Dico quod liomo accedet ad inoriem, et sic exat-- el limendo annuntiabunt eisopera Dei, ut conver-
labitur Deus, id est, exallabor resurgendo et ccelos 3 tanlur, iri est.aiiiinriliabuiUopera niortis et resurre-
ascemfendo, et tunc apparebo eliam Deus, qui nonj ctionis, et iniiaculorum mebriim facla fuisse dispo-
virieor hoinopurus: Oporlcl eniin pali Christuin, ett silione Dei, e( facta ejus inlellexerunl, id est intelli-
ita intrare in gIoriam(Z,Mc.xxiv, 26); et vere exalta- gcre facienl ipsos Juriseosquosdam salvandos ,'qui
bitur resurgendo, nam plagm eorum, quibus raej nimc intelligere negligunl; Justus autem Imtabiiut
ducenl ad'raortem, faclm sunt sagiltm parvulorum, iri1 in Domino,et sperabit in eo : hoc aulem pluraliter le-
esl lient comparabiles sagillis parvulorum , quiat gendum est ct cxponendum , ul in supradicta sen
sicul illaj cttm fragilossiul,del:giio vel de aliqua fra- tenlia, et sic continualur : Dico quod jusli qui vide
37,5 S. BRUXONIS CAftTWJSlANORUM INSTITSTOJUS OPP. PARS.I. «36
lunl eos excaecalos, discipuli mei seilicet, conlur- A tudiiic postposita, soluminodo solemuibus etfestivis
babunlur, id est tonlrisiabunlur de cxcajcatione coeleslihusgaudiis inluilH suae contemplationis im-
eorum, quilamen justi laetabuntiir in Domino, id morcnlur.
est in exaltatione Domini, sciliccl raei, el spcrabunt Dxo quod iste psalmus est canlkum Jeremim, et
in eo, id esl firinain spera in mc babebunt, quia Aggei, agens de verboperegrinationis: de verbo sci-
potero eos infuliiro renuinerare, cum potens sim licel, id cst de cogitatione Adseel Evse, qui cogi-
me resuscitare. Unric prius dubilavcrunl, ul jani tando in corde riixcrunl: t Erimus sicul dii (Gen.
supra diximus, el in fuluro laudabuntur omnet recti in,5), » sipomitraa Deo velilum comederimus;
corde: hocuou mutalur. quod vcibtim fuit causa peregrinaiionis lotiusgene»
ris hiimaui, et riuplicisquidem percg- nuionis. Pe
INPSALMUM LXIV.
regrinabamur enima Dominopropler verbum istud,
Titulus sexagesimi quarli:/n finem, Ptalmut dum ah ejus fide et coniemplalioue et virlutum per-
David, cantkum Jeremim et Aggei, ie verbo peregri- fectione, ante Cbrisli mortem, qua rericmpli siitiui»,
nalionit, quando incipiebant proficisci..In hoc liliilo• alienabamur. Peregrinemur etiam nunc post redtm
Videlur innui psalmum islum juxta simililudinem ptionem, dum mortalos el passibiles illius verbi gra-
liisloriaj, de rediiu pcregrinalionis Judacorum dc B iia existentes a divina prseienlia nngelorum c<nso -
Babylonia compositum esse : qtiam peregrinalionem lio dividimur. Dc hoc autem verbo breviter in h<c
Jeremias et Aggeus spirilu prophetico, ct ipsius pe- psalino agilnr : ubi dicit, verba iniquorttm praea-
regrinationis rediium praedixerunl; Aggous quoque luerunt super nos, et etiara agit iste psalmus <e
in ipsa peregrinationc el rcdilu fuit.Ctelerum, an ex hoc,- quando incipiebant proficitci, id esl, quando
hujiis bistoriae consirieraiione Psalmisla psalraumi etpcr quem incipicnl reriire de percgrinatione, el
istura edideiit, dubitalur : manisfesium enim est: in patriam profkisci, cum riicil: Beatttt qitem ele-
longc post ipsius tcmpus hisloriam isiam conligisse; gisti,. et csetera usque in finem psalmi. Quori est
possibile tamen fuitutqiiimulta Spiritusaneloprac- d cere : De duplici rcdilu hujus peregr'n:.tionis dc-
Viderat, islnm quoque peregtinalionis 226 redilumi plicis agit, et quando et perquein tiicrque rediius
prsevidisset, pcr quem pcregrinalionis tolius generisi incipiet. El scicndum quod reditus ulcrque per
liumani redilns ad Jerusalem ccelesiem praesignalta- Christum : unus quidem tisque in finem lnuudi d i-
tur : et hac tali considcralione ile hoc tolius gene- ralurus, in lerapore incipit; quando genus luiina-
ris htimani rediiu in hoc psalmo egisscl. Esdras au- num, quodantea peccalorum suorum et origin.l.um
tem scriba, qui Psalmis titulos asseriiur adaplasse,i etaclualium mole maxima gravatum erat, eorum-
<ini posl Babylonicac peregrinaiionis redilum fuil,, *- dcm peccatorum per Christi mortem inriulgcntia
vi lensin Spiritn sancto hiijus historise similittidi- percepla, ari fidem Dei, et coniemplationeni et vir-
iicni ad prresentis psalmi negotium posse altinere, > luium perfectionem quain per siipradicium verluin
juxla historiam tiliilum adnptavii. Qui sic exponi- amiseral, redire ccepit usque in fine:i) inun i rie
tur : Psalimts iste cst David prophctae respicientis' generatione in gcueraiionom semper redituruni. Se-
in finem mundi, qu.indo ad coeles:ein palriani om- citndus autem in die judicii incipiet ct pcrfic.c-
itiiim firietiumreriilus erit, vet respjcicntis in finem,> tur per ejusdem niortis Chrisli redemptioneni,
id csl in perfecfam et consummalara bealiluriinem,, quatido omnis peccati pcena, id est, morlalitale
in qua fideles.ad palriara cceleslem de hac miseria-- et passil iiiiale et omni imperfcclione in nobis ah-
ruin coiiViallereversi rcstiluenliir ; vcl in finem, id1 sumpla, immorlales et impassibiles erfecti, elpcr-
esl in finem saeculoriim, in scxt.im ajlalem scilicett feclam Dei naturam habenles, ad ajlernam palriara
quae ab Aposlolo finis sseciilorum dicitur (/ Cor. rcdibiraus, ibi feliciler sine fine mansuri. Dc primo
x,tt): in qua gentium pleniludo de infidelitate suai vcro re.Iiiu agit Prophela.qui in hocpsalmo loqu ttir,
ad Deinotiliam et cullumreversura esl.vel in finem,, ab eo ioco ubi dicitnr : Beatus quem etegisii, usque
id esl.in Christum pcr quem ad palriam redeundii _, ad ilium locuin uhi habclur : Benedices; el ostend.t
facullas nobis concedilur : et est ipse psaltnus,, per -quem et quibus ministris et quoraodo liet. De
cnnlicum Jeremim el Aggei, id est deleclatio et ju-- secumio autem egit ubi dicit: Benedkes, et cactcra
cnnditas maxima oninium fideliuin beae vivenJo,, usquein fincm psiilmi. 227 ^ral e:iam nt ^cc'e ia
exspcctaniiura aeternsevilse reditum.quem fuiurumti ex omni populo cbnstiliiiUur, quse sic rcrii ura esi.
essepraevideril, quemeliamquandoque assequenlur. Orat aiitem el pro reriitu, ut Jial, ctini riicil: Exatuii
Qiii nimirum firieles per Jeremiam el Aggeum con- nos, Beus, el se etiam Ecclesise fidelibus adjuugit
venieiiter agscipiuntur. Jeremias quippe excelsus t cura Aicil : Exaudinot, licel ariJiucillis futtiris : cl
Domini iritelrpretalur : Aggeus vcro fesiivus sivee merito, com ipse|am et si ante temporaliter cxi-
«o/emnit; fiJeles aulem jatn in Doiuini conlempla-;- stens, Ecclesiac lamcn membruin firieesscl: bunc
tione exceJsUquorum < conversati», ulait Aposto- i- ilaque iraclatum ad ulilitalem omniiuri et jam con-
lus, incoeliSesl (P/tt7t'pp,m, 20)» > merito exceisi ii versorum, cl adhuc convcrtendocum facil, ut con-
Domini dicuntur, in pcrfectibnevirtulum jama Do- '.- versojtscilicet, qui jam primum redilum ailigeriini,
inino sutdtmaii. Bene etiam solemnes nuncupanturir adsecundtim reriitum magis el magis inviiet; con-
et festivLcum, omni lemporaliuni bonorum sollici- I- vcrlcndos autcm ad ulrumque reditum eliciat,
957 EXPOSITIOIN PSALMOS. — PSAL.: LXIV. 9."8
cum aulem oral de hoc redilu, dat nobis oranriii A pollcns est ac si riiccrel : Ari hoc prwvttlitcrttnt ut
exemplum. essenl super nos, id est opprimerent nos, a simili-
Te decet hymnus, Deus, in Sion, id est in Ecclesiai ludine rei, quae ab aliqtio gravi pondere superca-
quaeSion eril specula terrena, erit hymnus, id estt denti vehemeiiter opprimilur. Ostendit aiitem per
laus lalis, quae te, D3us Verbura, decel, id est dece- quetn propitiabitur, sic : Et hoc facies per quem-
bit. Quod est dicere : Ecclesia a te constiluendat dam omnino beatum, Dorainum Jesuin scilicet, qui
laudabit te decenti laude, scilicet fide, voce, opere> immunis a peccato futurus est, quem lu e//<yes228
et devotione. Quod Synagoga non facit, dum car-. ex omnibus hominibus prae caeteris fldelibus di-
nalibus observationiljus plus nimio imiiioratur ctl gnuni el egregium. Juxta quod in Cantitis de co
confidit, etin Jerusalem ccelesii,reddetur libi volum,, sponsa Ecclesia dicil: « Dileclus meus candirius ci.
id est persolvetur tibi perfecta iaus omni volo elL rubicundus ex millibus electus. (Cant. v, 10). » Et
omni desiderio ab eadem Sion, quando ipsa ad Je- assumes eum, iri esl tibi personaliterunies, juxta quott
rusalem reversa, de qua per Adam cecidil, sine fine> et Athanasius lestatur ; « DP.US et homo unns est
bcaiificabiltir. Reddere volura a simililudine poni- Christus (Alhanas. in Symbolo). » Et ille bcatus
tur; sicut enim reddere votum perfectius bonum eslt inhabilabit in alriis luis, id esl in amplitudine dile-
™
quam vovere, cum utrumque sil bonum; ila laus3 B clionis luae, et bonaeoperationis. Quod est dicerc :
illa quse in Jerusalem ccelesti persolvelur a fideli- Perfeciissimus erit inorani charitate et bonaopera-
bus, perfectior eril laude"hac, quae in prsesenii ssecu- tione. Alriura dicitur aula amplissima, quse inlra
lo fil, fide, voce, opere el devotione. Licel haec laus. domos nobilium est, ideoque pro ampliiiidinc poni-
sancla sit et Deo grata, hicenim elsi a lidelibus ila( tur, vel, inhabitabit post resurreclionem suam ttt
laudelur, in aliquo lamen ab eisdera offenditur, dum, alriis tuis cceleslibus, id esl in ccelis quos ascendel,
saltem aliquod peccatum veniale commiititur. In fu- ut nos ad se trahal. Juxia quod idem in Evangelio
turo vero adeo perfecte inlensa devotione laudabi- asseri* « Ego si exallatus fuero a terra. omnia tra-
tur, ut nullatenus offendatur. Nullus enim luncpec- ham ad me ipsum (Joan. xn, 52); » et ilerum :
candi erit affeclus, et quandoquidem Sion te decen- «Ubi ego sum, iiiic et minister meuserit (Ibid. 26).»
ter laudaturaest: exaudi, Deus Verbum , orationemj Et hocextra librum adaplatur, sed ex sequeniibus.
meam, pro ea factam, uteara Sion consliluas. Quia, notatur, cum sic additur : Vere per bcaluin propi-
vera posuerat Ston, et per hanc vocem solet ssepe ; tiaberis.
plebs Judaica designari; ne ex Judaeis solummodoj Bealus eniin qnidem futurus est quem elegisli,
crederetur Ecclesia esse conslituenda, addit: Dico, r iri est qiiem eliges, e( assumpsisii, id esl assu-
quod te decet lnjmnus inSion ethacc Sion non ex so-. mes, et ipse inhabitabil in atriis tuis,£l postquant
lis Judaeis constiluetur, sed ad le veniet per fidemj propitialusfueris impielatibus nostris, delendo eas,
omnis caro, id est omnismorii horaines et Juriaei, etl replebimur bonis domus tua;, exislendo in bonis
gentiles, el panperes, et divites, qui nunc caro sunt, ipsis, id est in corporc.elin anima, replebimurbonis
id <:stcarnales, carni scilicet pccnilus obedientes. Dominici hominis, qtti erit donitts tua in qna habi-
Ex quibus conslitues Sion. Quia vero dicendo : Ad/ labis.Eiperipsumbcalum replebimiirillisbonis. Cum
te omnis caro veniet, dabalur inlelligi quod a Dco> dicit replebimur bonis, per empbasim ostendit quod
caro recessisset, ostendit quomodo aDeo recesseritt valde replebimur illis bonis, a siniilitudine illius qui,
addendo, sic : Vere ad te veniet, a quo per verbaj cum sil in aqua vel in aliqua tali re, repletur interius
iniqnorum, Adaescilicet et Evae, recessil; nam ver- ipsa aqna. Quod esl dicere : Valde replebimur ipsis
ba, id cst pravae cogitationes, quse fuerunt verbai bonis et exterius in corpore, et interius in anima
cordis iniquorura, a Deo aposlatantium, ciiin cogila- per ipSiim bealum.Et exponitpartem ipsorum bono-
veriinl:« Erimussicut dii (Gen. m, 5), » prmvalue- rum, sic : Vere bona habebit domus lua, nam san-
runt supernos, id esl praevaltierunt nobis. Quod estt ctum esi, id est erit, templum luum, id est ille bea-
dicere : Adeo fuerunl eilicacia ut non solum Adaraii pp, lus, qui domus el lempluin tuum erit, omni sancti-
21Evam, sed eliam nos otnnes el Judseos el genless lale plenus eril, et non parum sanclum crit; seri
ii mortera delruderent. Omnes enim iniqitilatiss mirabite erit in mquitate sanclitatis suaj, id esl adco
eorum, quara in porai comestione commiserunt,,, sequus eril et sanctus Dominicus horao, quod rnira-
participes effecti sumus. Unde aposlolus : «Perunum(i bilis omnibus erit: qua sanctitate et acquitate pcr
hominem peccalum introivit in munrium, et perr eum replebimur; scilicet ut sancti et in cogitatione
peccaium mors.ct sic in omnes pertransiit (Rom.m,, et in operatione efiiciamur, licet non adeo ut ipse.
12). » Ne vero pularelur quod per se caro ad Deurn n Oral autern ipsum Deum Verbum, ut propilietur
pervenire suflicerel, additur : Dico quod verba pra-- impietalibus ipsius, qui (anto ante tempore exislit
vuluerunt super nos, et lu Deus Verbum, propitiabe-- per fidem Domini Jesu, quam jam habel; et impie-
ris impielaiibus noslris, id est non ex merilis no- talibus eorum propitielur, qui in tempore ptcniiii-
slris, sed ex propiiialione lua nostras el acluales ett dinis fideles erunt, ct eos sanciificet, et ipsum ab
veniales inipielales dclebis, et sic ad le qui veraa aclualihus peccatis exemplum, in opere et devotionc
vila es (Joan. xiv, 6), veniemus. Cum dicit : augmenlet, et in tempore plenitudinis eum licct
Yerba iniquorum prmvaluerunt super nos, ajqui-- jam mortuum in corpore, lamen emundatum ad
PATROL.CLH. 30
939 S. BRUNONISCARtfHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARSI. 940
aeiernam patriam reducat; fideles aulem vel in tem-1A post timebunt te limore casto, id est diligenl te, et
pore plenitudinis fuluros, et ab actualibus et origi- hoc quod turbabuntur, continget a signit luis, id
na'li expiet, etinopereet devolione sanclificalos, est a miraculis praedicatorurn.
ad seternam patriam reducal, et hoc sic dicit: Dico Postquam autem conturbabunlUr et iimebunlrde-
quod propitiaberit nobis, et replebis bonisperbeatum leclabis, id est deleclabiles facies in eis, exitus ma-
illum, et ut hoc sit, exaudi nos, Deus Verbum, salu- tuiini in vcsperum, id est exitus prosperilatis in
tarit nosier, idesl satvator noster fulurus.per adversitatera, et exilus vetpere in matutinum, id
ipsum me, scilicet, exaudi nunc de propitiatione et est exilus adversitatis in prosperitalem. Quod est
repletione oranlem, et fideles fuluros te de hac ea- dicere: Sic facies eos exire de adversitate in pro
(lem re quandoque oraturos. Tu, dico, qui eris spes speritatem, etde prosperitate in adversitalem, ut
salulis ontntum finium terra, id est omnismodi ho- nec adversitale frangantur, nec prosperilate extol-
minum et Judseorum et genlilium, existentium in; lantur, et in talibus exitibus deleclaberis. Mane
omnibus finibus terrse ; et ut plus dicam, spes erisi quidem quia vespera clarius est, pro prosperilale po-
omnium in mari longe posilorum , id est in insulisi nitur. Vespera vero, quia mane obscurior, pro
marinis, quae longe in mari positae sunt. Quod est adversilate. Per hoc autem ostendit eos perfectissi-
dicere : Spes eris salulis omnium etin terra, et in "• mos futuros, cum tales exilus solummodo perfectis-
mari habitanlium. simorum sint, et per hoc delectabis in gentibus exi-
Undelegitur: Yeniens evangelizavit pacemhisqui tus matulini el vetpere^Qupd vitilatti terram om-
longe &unt,elhisquiprope(Epnet.n,17); velsic :Spes; nem sciticel, id esl visilabis et gentes et Judseos
eris salulis omnium finium lerrm, id est jam omnitim; qui lerreni sunt, et hoc niodo, scilicet quod ine-
finienlium in se terrenitatem fidelium,scilicetexJu- briasti eam, id est replebis eam Spiritu sancto qui
; daeis.quijamejusnolitiametfidemanteejusadventum i non permitlel posl eam seniire, vel prospera ut cle-
, adeplisunt.etin fuluro spes eris tn mari longeposilo- velur; vel adversa, ut frangatur; ad modum vini,
rum, id est infidelium, qui adhuc longe.id est valdc: quod ex magna parte sensum aufert ilti quem inc-
Isuntin amaricatione infidelilalissuse, qui ad le.con- briat. Quod est dicere: Terram visitabis, sic ut
l vertentur tempore Dominicihominis. Mare congrue: eam repleas gratia spiritali, el rton simplici gralia :
ipro amaricatione ponitur, quia res amarissi- scA muliipticasti, id est mulliplicabis, locuptetare
ma 229 esU Oslendil aulem ipsorura positorum1 eam, terram, id esl mullipliciter locuplclabis cam
in mari conversioncm et salvalionera per apostolos,> a diversis rionis sancti Spirilus. Juxta illuri Joelis
quos Deus prseparabit, faciens eos montes, id est1 r prophelae: < Effunriainde Spiriiu meo super omnem
in vita sublimes, et Iioc sic dicit: Dico quod spesi lerrani (Joel. n, 28). » Dicerct aJiquis: Suntne
eris omnium finium terrm, et inmari longe, et Kit multiplic.eslocuplelationes graiise spiritalis ? Ad hoc
eris prmpdrans montes , id est aposlolos, in vir- scquilur responsio, sic: Vere mtillipliciter locuplc-
tute tua, id esl in constanlia prsedicalionis, et ini tare poteris eam gratia Spiritus sancti; iiam flu-
omnibus virlutibus, quas eis dabis: et eris accinctus'< men Dei reptelum est aquis, id esl Spirilus sanclus
polentia, id est ipsis aposlolis poienlibus in mi- qui dicitur Oumen, eo quod lideles refrigeret et
raculis, qui erunt emphatice polenlia lua, circum- satiel ad nioduni fiuminis , replelus est aquis , iri
vallalus, a similiiudine strenui ducis, qui mililibus; est multis donis diversis, quibus fideles potanlur
suis accingitur, id est circumvallalur, ut per eosi sicut aqtia, ex ipso fttimine parasli, id esl parabs,
ininiicos suos expugnet. Qtiod esl dicere: Praepa- cibum illorum, quo in anima salienlur. Quod csl
rabis eos, ul sint in beneplacentia et obedientiai diccre: Ipsum ftumen facies esse. cibum illortim,
tua, oui comurbas profuhdum maris, id est con- qui cibus est ranis vitse el inlellectus: quoniam iia
lurbabis per praedicalionem el eoruni bona conlur- esi praiparaiio ejus , cibi, ul esl praeparatur ita,
batione illos qui profundi sunt in mari, id est ini per te scilicet. Quod est dicere: Necesse est ut tueis
infidelilatis amaricalione, genliles scilicet: el posl-• D cibnm prsepares, quoniam aliier non possel prsepa-
quam conturbaveris secundum hoc quod sunt mare,, rari. pral vero iit qudri nunliavii, fulurum sic con-
conlurbabis eliara sonilum fluctuitm ejus maris, idI lingal. Cum addit, dixi quod inebriabis terram , ct
est contradictionein et perseculionem illorum ,, sieifial.Deus, ritwsejus, lerrse, 230»n«f>rio.'In alia
qui propter' amaricalionem infidelitaiis erunt flu- iranslatione habeiur, sulcosejiis, etc. ,et bene, qnod in
ctus, id est exnndanles'contra luos in tributalio- hac translalione rtuotprosulcis ponit, eoqnod rivorum
iibus, 'ad modum fluctuiim exundarilium. Quod eslL su)ciohtineahtsimiIiludineni,cum adniodum livorum
Jicere: Posiquain eorum infidelitalem destruxeris,, ripiishaberevideanlur.DicoriiJote./Hi lerraetne/;ria,iJ
deslriies fftam eos in hoc ne luis ulteriiis contradi- est reple gralia spirilali corda illius terrse, sciss.i
caiil, et eos persequantur. Digne quippe ebrumi et sulcatavomere prsedicationis, id est aperla ari
conlradicliones sonus dicnntur, eo quod cum ma- prsedicalionem recipiendam, quae 'prius clausa erat
gno sono factae siint. Repetit autem quod posuit,, per infidelitalem, ad modum lerraj quse ad hoc
zohturbat profundum maris, ut addat turbabuntur,, scinditur, sulcatur, vomere aperilur, ut semen sus-
.nquara, genles, qusc sunl profundnm maris: ut ti- cipia^t, ct inebriando sulcos ejus, multiplka geni-
uieant de* peccatis suis servili timore scilicel, et, miria ejus, id est inulta da ilii genimina: mtiltos
9H EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXV. 34$
stilicet successores filios spiritales, rie doclrina et A pro vicloribus ponimr, cum victorcs coronis saepm*
ejus fide gerininantcs: et si hoc feceris , aermintttis lionorcniur; el sic exponilur : benedkes coronaa
qnisque tmlabilur in stillicidiis ejtts, fluminis, sus- anni benignilatis tum, iri est gloria subliraabis victo-
cipieifdis, id esl Iselaiiter suscipient genimina ejus ressalvandos inantiobJiiigniiatis tuse,omnes-scilicet
terrae, slillicidia cjus fluminis, id esl doclrinas quac lideles, qui hunc mundum bc:te vivendo dcvincent.
ab eo stillabunt: vel sic possent hi Ires versus legi: Cumdicil:Benedicescoiona»,deunivcrsaEccIesiaagit.
Exitus maiulini el vespere deleclabis in genlibus; 231 Quod etiam per partes exponitur, sic : Dico
et per hoc delec.abis, quia vhilasti terram, id est quod bcnedices coronm, ila scilicet, quoii et campi
gonles solummorio, el sic visitasti quod inebiiasli lui, qtii criinl pars illius coronae, sciiicet firieles
eam, muttipticasii locuplelare eam haec mulanlur. Juriaeiqui dicunlur campi, eo quod jam habenles
Osteuriit autera quo ordine visilabit lerram, sic : Dei nolitiam habiliores fucrunl quara gcntes ad rio-
Dico quori visiiabis lerram, el hoc facics per ilu- ctrinx semen recipiendum : sicul campi habiliores
men, id csl per priinitivam Ecclesiam de Judseis , sunt quam montuosa terra ad semen siiscipiemium,
qtise dicitur flumeii, eo quori ex ea praedicalorcs reptebuntur, in fuluro, ttbertate bealiludinis aelernse
procedent, sictit rie Humine rivi procedunt. Nam et in anima et in corpore. Et speciosa deserii, quae
illuri flumen Dei repletum est, id est rcplebilur, "* sunlalia pars coronse, id csl genles, quae cx hoc
aquis, id est mukos habebit prseriicalores, qui di- quod prius desertum erant, scilicet, lcge et Dei
cuulur aquaj, eo quod alios ad modum aquarum notilia carentes, speciosse faclac sunt in fidc el in
doclrina sua potcnt. Et lu, Deus, parasli cibttm illo- omni viriutum et bonorum operum pcrfeclione,
rum, id est parabis cibuin illi flumini, dabis scilicel ei pinguescent, id est rcplebunlur eadem etgaudehuiit
Spiritum saiiclum , qtii cril ei cibus, id est panis ubertate qna et campi. Pinguescere dicit a simili-
vitaj et intelleclus. Non intongrue vero itlorum re- ludine divitis, qui omnibus divitiis replctus, pin-
ferturad flumen, quoniam et si in litlcralura sm- guescit, et gaudel in eis. Quce vero el deserti spe-
gularc, in scnsu tamen est plurale. Dico quod ciosa ei campi habcnt etiain suas partes : praelalos
parabis tibum illorum, quoniam ita est, iri est erit, scilicel, qui colles dicuntur, co quod aliis praesunt
prmparatio ejus, cihi, id est aliter praeparari non ut collcs vallibus, et subjeclos dictos vallcs, quia
posset. Orat autem pro ipsis praediealoribiis, cum prselatis siibjiciuulur sicul vallcs collibus, et insupcr
adriit: Dico quod flunten Dei replcbitur aquis, id cst majores el altiores prselalos, qui omnium et collium
prscdicaioribus, el lu , Deus, rivos ejus inebria gralia et vallium duces sunt, sicul arietes el ovium ct
spiritali, pncdicatores scilicet qui ex flumine pro- ,_ agnorum duces existunt. Ostendit autein per partes
deunl ut rivi, et per rivosinebriatos multiplica genimi- quam uberiaiem habebunt et campi et speciosa de-
na ejus fliiminis, id est niultos fac germinare filiosde serli, cum sic subjungit: Dico quod campi replebun-
rivis cjus fliiiniiiis. Quodest dicere: Mullosde incrc- tur ubertale, et speciosa deserti pingueseent; el sic
riulis in Judscafac germinare in lide ie gciicralione erit. Nain et colles, id esl minores prxlali et cam-
iu generalionem, per praedicalionem rivorum ; et si porutn el descrli, accingeniur, id est replebuntur et
rivos inebriaveris, in stillicidiis ejus flurainis, id est circumvallabunlur et in corpore et in anima, exsul-
in rioctrinis quaj slillabiinl a rivis fluminis, lalabi- lalione bealiludinis aelernsc,a similitudine illius qui
tur germinans, id est genlilis populus in fide ger- re aliqua accingitur, id est totus circumdatur, et
niinans. Quod csl riitere : Non solum Juriaeorum arieles, id est majores prselati, ovium duces, id
populum germinare facient, sed etiam gentilem. Et est minor»i3n, induti sunl, id est induentur eadeni
hoc lolum esl, ac si breviter diceret : Uoc ordine exstiltatione, qua et colles, id est et in anima et in
visitabis lerram, gentes scilicet, quod prius Eccle- corpore replebuntur. Hoc autem diclum csl per em-
siam primitivam de Judaeis conslilues, qusc imillus pbasim, a simililudine alicujus corporis, quod
habitura cst praedicatores, per'quos lerra, id est vestibus quibus indutttm est cooperilur et circumda-
popnlus genlilis, gerininabit in fide et inebriabilur. D i lur : el valles, id esl subditi et collibus et arielihus,
Ostenso primo percgrinationis reditu, secundtuivi abundabunt frumenlo, id est beatiludine praesentiac
oslendere inlendil, sic: Dixi quod lerram visitabis Chrisli qna pasccutur spirilaliler el in aniraa et in
et inebriabis per rivos fluminis, et hoc, scilicet, corpore, ad modum frumenli quod magis egregium
facies in hoc mundo: in sexla videlicet setale; i» est cacteris messibus ad pascendum. Dicilur etiam
fuliiro autem benedkes corona anni benignilutislua, frumenlum Dominus Jesus, qui nos pane doclrinse
id est, exaltabis in ccelesti gloria universalem siincsaiiat. De quo legitur : < Nisi granurn frumenli
Ecclesiam luam, el ex Judaeis el ex genlibus, quae (Joan. xu, 24), >ctc; el ipssevalles quseabundabunt,
erit corona anni benignitatis lum, id est mullitudo frumentoclamabunt,ei ostendilhoc a parle clamoris;
redempta in anno bcnignilalis, id cst in lempore sic vere clamabunt, elenim hymnum dicenl Deo, id est
passionis luae. In quo bcnignc ages cum bumano laudera non ore, sed interioris. devolionis iiiiensionc.
genere. Coronam enim, multitudinem circum astan- IN PSALMUM LXV.
lium dicere consuevimus. Ideoque digne pro mulli- Titulus sexagesirai quinti. /n finem canticum
ludine ponilur firielium, qui in seternagloria praj- psalmi resurrectionis. Quod sic exponilur: In hoe
senlise Dbmini Jesu circum aslabunf vel corona tractalu conlinctur cuniicum id est jucunda rewu-
'
945 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 3U
neralio, psalmi, ia est bonae operalionis, quod A reddelis, per psalmum sil gloriosa ct Deo grata. St
canticum est resurreclionis, lendenlis tn /ineni, id enim ad hnmanum favorem psalmum diceretis,
esl in perfeclara et inqommutabilera consummatio- non esset ulique gloriosa laus vestra. Unde Aposto-
nem. Qnod esl dicere : Hic agilur de jucunda rc- lus : « Bonum est mihi raagis mon, quam #t gto-
muneralione, quae dabilur fidelibus pro bona devo- riam meam quis evacuel; nam si evangdizavero
tione et operatione, in illa perfecta eteonsummala non est mihi gloria (/ Cor. ix, 15, 16). » Vel sic :
resurrectione, in die*judiciifutura, dequa remune- Dicojubilaie et psalmnm diciie, et siu dale gloriam
ralione agitbreviter : ubi dicit : Jkdustslt not in re- laudi ejus. id est facite gloriosam laudem ejus. Quod
[rigerium, et cifitera usque ad, venile et narrabo. est dicere : Tunc gloriosaerit laus Dei, sieumet ju-
Agit eliain secundum unam sententiam de ea.ubi biloet psalmo'laudaverilis.Solummodo verojubilare,
ponil, tn flumineperlransibunt, et caelera usque ad, vel psalmnm dicere non sufiicerel; et ul in humi-
qui dominatur. lnlroriticuntur aulem apostoli in hoc lilate jubileiis, ct psalmum dicatis; dkileDeo, in-
psalmo, invitanles omnes gentesjam conversas, ad leriori dictu, id est ne de jubilo el de psalmo su-
Dei laudem.conluitu aeternaeremunerationis;ut au- perbialis, cogitate hoc vobiscum ad honnrem Dci :
tera Deum in humilitate laudent, considerare hor- 0 Deus, quam terribilia tunt opera lua, id esl quan-
lanlur ejus opera terribilia, quod electos repudiat, B lum pnssumus exlerreri conluilu operum luoriira!
Judseos scilicet, et repudiatos genliles eligil, in quo El exponil partem ipsorum operum sic : Dico quod
iitroque opere lerribilis esse perpenditur. Cura enim terribilia tunt opera tua. El ecce hoc opus tibi cst
eleclos repudiet, timendura est, ut et gentessi su- terribile quod disponis, scilicet, quod tn muliitu-
perbierint, abjiciat. Cum autem ipsas gcntes sola dine viriulit lum menlienlur libi inimici tui. Quod esl
graiia elegerit, abeisdem valde, ne graviter offen- dicere : Judseosqui prius fuerunt amici, nunc autein
datuj, meluendum est; ne offensus eas quibus cte- mala vila sua facii sunt inimici, adeo permiliis
menler indulsit, gravius damnet. Agitur vero de excsecari etobdurari, quod et mentiti sunt et nien-
repulsione Judseorum breviter ubi dicitur: Menlien- tiuntur, et perseveranter menlientur. In considera-
tur libi inimici lui: de eleclione gentium, ubiponi- lione multitudinis virtuiit tum, scilicet cum consi-
tur, qui converlit, etc, usque ad benedicite: 232 derant multipliciler potenliam luam in resurrectione
pro quibus orant sui, ubi hahelur emnis terra, elc, tua.etlotius mundi subjugalione, et in miraculis
usque ad ventte. Adhorlanlur quoqUe ad benedicen- quae operaluses, et adlmc per tuos operaris, et
dum Deum, corde, opere et voce, el ne timeant li- conluilu illius deberenl te laudare, ct Deum esse
more poenarum eum coram infidelibus benedicere ; confileri. E conlrario menlitinlur denegaudo te re-
ci prxferunt etiam constanliam suam, quam habent *' surrexisse, et Deum esse, et menii'en(ur perseve-
in multimodis tribulationibus: ut ipsae gentes exem- ranter. Si vero a mendacio cessarenl, lulerabile es-
pto eorum efficianlur in tribulalione constantes : et set. Bene vero ponit, non mentiunlur, sed menlien-
hoc esl in illo loco ubi dicil. Benedicite, usque ad tur, ut perseveranliam eorum in meridaciooslendat.
illumubi babeiur, transivimus: ubiincipil agerede re- Dico quod men(t'en(ttr,et hoc libi, id esl ad tutim
muncralione quam in fuluro pro constantia sui acci- honorem continget. Nara propter lantam excaeca-
picnt: ut eas gentes spe ejusdera remunerationis adi lionem eorum, continget quod omnit lerra, id est
constanliam invilent. Ubi vero habeltir : Fentfe el omnis modi populus gentilis, adorabit tc, qui ad-
narrabo, elc, usque in finem psatmi, ostendunt huc (erra esl, id est terrenis intenlus. Quod est
beneficia jam sibi a Deo collala merito bonse vitae'. dicere : lllis expulsis, gentilis populus venerabiiur
suse: ut et genlibus quibus toquuntur innuant ista< te fide et devotione, cognoscens le Creatorem et
cadem sibi danda esse, si bene vivere perseveravc- se reputans crealuram. El sic sit Deus, omnis lerra
rint, et sic ad bonam vilam invilent. adorel te, et qui iid hoc non sufficeret, psallal libi,
; Jubilale Deo, omnis lerra. Quod esl dicere : Vos> el
exponit istud libi addendo, sic : scilicel psalmum
omnes gentes conversaj, quaj adhuc estis (erra etI i0 dical nomini tuo, id est 233 ad bonum opus ma-
cinis, id est morlales el terreni, nondum scilicet'• nifeste insislat, ad honorem nominis lui, non ad
spiritales et immorlales facli, etiam cum adhuc; extollentiam.
terra silis, laudale Deum interiori jubilo mentis,> Adhorlalur autem ipsas ad videndum non solum
quod nec voce nec scripto plane potest explicari,> illu'd terribile opus, quo Judaeos repeilit, sed alia
sciticet laudate eum intensa devolione, quia vero> lerribilia opera, scilicet qupd easdera genles gratuila
non sulHcitsoto jubilo laudare, ptalmum dkile no-- pielate sibi acquint, ut inde magis eum timeant, et
mini ejus,\A est bonum opus manifeste. Insistit noni hoc sic dicit: Oslendimus unum
opus Dei lerribile,
ad favorem hominum, sed ad taudem nominis ejus,> hoc scilicet quod tntmici mentienlur. Et adhiic sunt
< ut videant opera veslra bona, et glorificent Pa- alia terribitia conluilu
quorum operuraut Deum li-
irem vestrum qui in coelis est (jrfaien.v, 16) : » ett raeatis, vos venite, genles, et devolione et
fide, id
sic dicendo ptalmum Scilicet nomtni ejus, date glo- est praeparate vos, e( sic videteinteriori visu rationis
riam laudi ejnt, id est facite gloriosam laudem ejus,, illa opera Domini exislentis lerribilis in consiliis
quam ei opere exhibebilis. Quod estdicere : Idcoi habilis super filiot Iwminum, id esl in consiliis quse
psutmum dicite nomini ejut, ut baJc latis quam Deo } . exercel in gentibus, quse filii dicunlur Adam et Evae
m EXPOSITIO INPSALMOS. — PSAL. LXV. 916
priraorum hominnra, sccundum malae vitaj confor- A salule advenisse, et adhorlanlur ne iusulient genti-
mitalem. Quod est dicere : Hoc quod vatde lerribilis; bus, quandoquidem oculi Domini respiciunt super
est, apparel in consiliis ejus exislentibus tuper ho- gentes, et sic dicitur quanrioqiiidem ocuti Domini
niines, id est quibus doroinalur hominibus, com- respiciunl super gentes, non super Judaeos^Si l!)n"
plendo in eis qnidquid sibi placct: et hoc denotan- tum : non exaltenlur, idest non snperbiant amplius
tur cum dicit super. Oslendit autera ipsa operai in semetipsis, id est in genere et in nolilia sua: tt
terribilia subdendo sic : Dico videlete opera Domini,, hoc secundum quod sunt de genere Abrahse, et Dei
quod Doniinus converlit mare in aridam, id est gen-. nolitiam prius habuerunt. llli gtti exasperanl pieta-
tes quse amare fuerunl et diffJueniesin vitia, ut mare> tem Dei, quanlum ad reputationem suam, non quan-
araarum est et diffluum, convertitin aridam lerram, tura ad Deum, qui in sua natura semper niilis cst.
id est ad hoc ut sint terra sua, quam excolat vo- Quod est dicere : In hoc eam reddunt asperam,
raere praedicalionis : et ut sint aridi, id esl sitienles; quod solummodo judicant ipsam pietatem debere
docirinam, quam prius neglexerunt, ad modumi niisereri Judaeis, non ctiam genlibus. Adliorlanlur
lerrse aririsequae aquam sitit. Non solum aulera hoc: autem gentes ad benedicendum Deum, sic : Ergo
beneficium impeiidet, ut convertat genles in aridam: quia oculi ejus respiciu.nl super vbs, benedkite, gen-
sed istud etiam quod ipse in flumine existentesi B " tes, Deum nostrum, id est laudale omniraoda taude
transtbunt illud ftttmen pede, id esl per humilitatemi rievolionis et operis. Cujus oculi super vos respt-
in qua perseverabunt. Qnod est dicere : Faciet easi ciunl, qui Deus est, et noster, id esl homo nostrac
transire flumen, in qub sunt pede, id est merilo hu-. naturae existens, el non solum opere et devotione
tnilitalis suac: vet pede, id est cum securilale: ; laudetis ; sed auditam facile vocemlaudis ejus, id esl
vet pede, id est velociter : flumen dicilur hoc mor-. iaudate eum manifeslc, ut audianl alii et exemple
tale sseculum, eo quod ad modiira fluminis ciloi veslro laudem ejus. Sequilur :
fluat. Quod faciet eas transire reducendo ad immbr- Qui posuil animam meam ad viiam, ac si dical:
lalitatom, et hoe pro humililale sua, et velociter• Si in taude persecutiones vobis ingruerini, noliie
post parvum lempus et secure, ut in discessu hujusi melu desistere a laude, sed palienter snslineic, ut
vitaenon timeant pcenas ex conscienlia delictorum, per hoc ad vitam perveniatis, sicut et nos patien-
quibus prius emundahunlur. Pes pro humililate po-. ler susliiiemus ul ad vitam perveniamus. Deus enira
nitur, eo quod sit inferior pars corporis. Ponitur• posuit animam tneam, dicit Ecclesia apostolorum ,
eliam pro velocitate, eo quod velocitas in pedibusi id est humiliavit sensualitatcm meam in jtribulaJiG»
iiominis fundetur : ponilur quoque pro securitate,, r nibus, id est aflligi permisit, et hoc ad vitam adipi-
(J
co quod pedibns secure nitiinur. Vel, perlransibuntj scendam, id est ut per hoc vitam adipiscamur seter-
llumen, id est contemnent aflluenliam ssecniariui»i nara. Ponere proprie dicimus, quando res de supe-
bonorum, quse dicitur flumen, eo quod cilo fluat, ett riori loco sumpta, inferius mittilur. Ideoque conve-
hoc facienlperfe, id est velociter, et in hurailitale, nienter pro humiliare ponere accipilur, et quamvis
utnon inde superbiant : ett'M, id est in illo (rans me posuit, non tamen dedit in commotionem pedes
ilu taadimur, et nos apostoli etgentespertranseun- meos, id est non permisit in commolionem dari af-
tes in ipso Deo, non contristabimur de amissione. fecliones meas, ut prae limore poeiiarum a bono pro-
lemporalium ; vet secutirium sentenliam priorera : posilo commoverentur. Posset objici: fuilne aliquid
/n ipso latabimur, id est in adeptione ipsius cumi unde posselis comraoveri? Ad quod sic additur,
tlc hoc mundo pertransibimus. faciendo aposlropham ad Deum cum gratiaruin
/n ipso dico qui dominatur in alernum in virtute, aclione, de conslanlia sna : Vere fuit unde com-
sua, id est in potentia sihi congrua, non in virtute> taoveri possemus. Quonium tu, Deus probasti nos.
aliena : vel in virtuie sua, id est in potentia resurre- Exponil vero quomodo probavit, cum addit, scilicet
clionis. Quod est dicere : Per tioc Dominus effectuss esominasli nos igne tributationum, et non ad incbra-
est, quia passus est et resurrexit. Juxla illud Apo-. D I inodum noslrum, ut ex loto consumamur igne tri-
sioli :« Dedit illi nomen quod est super omne nomeni bulalionum : sed ita examinasti, stcu( examinatur
(Phil. li, 10).» Quod est dicere : Non fruslra Iae- . urgentum. Quod cst dicere: Sicut argentum in igne
tanrium est iii eo, cum ipse dominetur in virtute susi j posilum examinatur, id est omni sorde expialur;
in mternum. Quia vero dixerat: convertit mare ini ita nos igne tribulaiionum expiasli. Notandum quod
aridam, ne genles pularenl se salvari meritis suis,, non ideo dicit probasli qnod prius eorum constan-
adriit sic : flico converltt mare, id est gentes in ari-- tiam ignoraret.sed idem est ac si dicerel: Nos pro- ,
dam, et hoc non meriio gentium, sed oculiejus mi-- batos ostendisti, qui prius non videbamur conslan-
sericordiae respiciunt, id cst misericorditer gentes s les. Demonstral aulem ipsas Iribulaliones per parles,
respicit ut salvet, a similitudine pii patroni, qui dee sic : Dico quod probasti nos igne, et ecce ignem sci-
s:bl:mi solio imperii sui aliquem oppressum oculiss licet induxisti nos, id est ptnnisisti nos induci in la-
pietalis suse respicit, ul cum salvet. Faciunt autema queum, id est in diversas capliones carcerum, cip-
apjslropham ad couversos de Judacis, qui afiirma-- porum, compedum, calenarum, vinculorum, et
banl nullus praeler Judasosin iide. recipiendos essc,i, cselerorum hujusmodi; posuisti, id est permisisti tri-
dicentes DominumJcsuni pro Judaeorum solummodo o bulaliones in dorso noslro, ul diversis verberibus
917 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 948
'•riilip/jremur; tmpotuitfi Iwmines, id est imponi per- A J\ vel superbus, sicut aries rebelle animal est et super-
miiilsti impios, qui jurc dicunlur homines non spi- bum, et incendam hircum, id est tuxuriara quat
-ituales, tuper capila nostra, id est dominandi capi- felet libi ut liircus qui fetidura animal est: et istx
tibus noslrjgeis potenliam conccssisti, ul possent incensiones erunt libi dulcissima holocausla, qtur
otcidere nos, vel imposuisli super capila nostra, id praefigurabanlur per holocausla quae in lege veler
cst subjecisli nos polenliae eoriim. Et quid tibi irem ex bobus et hircis el arielibus offerri praccipieban
pcr singula? tur. Adbortanlur vero ad videndum beneficia, sib>
Trantioimut per ignem et aquam, id est per pros- jam a Deo collata.: utel ipsi bene vivendo ad hoc
pera et per adversa, sic ut nec asperitaie fracLi, iiilanlur, sic : Dixi veniteet videie opera et terribilia
ncc prosperitate siraus elevati. Ignis recte dicitur Dei, elenarravi vobisea, ut eorum contuitu Deum
adversitas, eo quod lorqueat et cruciel, et suo modo cum liraore laudetis.
ural sicut ignis. Aqua quidem prosperitas, eo quod Ut aulera ad hanc taudem raagis magisque nita-
suo mbdb sicut aqua refrigerat; vel sic : transivimut mini, venite, id esL prseparate vos ad audiendum,
per ignem et aquam, id est per omnismodi lormenla aure cordis raore venientium, qui ad atiquid audicn-
quse fiunt in igne el in aqua : ct per hsec duo dat dum currunt. El audite, et narrabo, vobis omnes qui
intelligere cajlera lormenla. Et quia per hsec omnia 1" timetis Deum, (iraore caslo, qttanta beneficia fecit
transivimus, non deficienies, eduxisli, id esl edu- animm mea : qusebencficia vobis faciet, si bene no-
ces nos ab his omnibus, duccndo in refrigerium bis conformeraiui. Non limentibus enitn hsec bene-
seternaj quielis. Exponit auiem in quod refrigerium iicia narrare infrucluosura esset. El ecce benefitia
dcducet, sic addendb : Vere tn refrigerium me de- iiacc scilicet in me effecil, quod clamavi, id esl cla-
duces. Nam ego inlroibo in domum luam, scilicel in more intenso egi : Ore, ct non vano ore, sed tneo,
Hierusalem cceleslem. EgO dico existens tn hotocau- id csl lali ore quali clamare soleo, devolo scilicct
stis, id est iu consuramala el perfecla combuslione: ei allenlo. El lioc ilerum in rae eflecil, quod exsut-
235 ul•• meprius quidquid, id esl lerrenum cst et tavi sub lingua mea, \Aesl in corrie meo rie piijiiatc
morlale el passibile coiisuinmatur, el perfecle spirila- innocenliaj ineae. Qtiod esl dicere : Deriil niihi inno-
lis fiam el immortalis, juxla illud Apostoli : < Opor- cenliam, unde tiiniis exsultarem. Duovero versus qi.i
tel corruplibile hoc induere incorruptionem (/ Cor. sequunlur, prajposleraie legunlur sic : Dico tttd»lin-
xv, 55). » Holocauslum sacrificium illud dicebalur, gua exsullavi, de innoccnlia mea quam diligo. El
quod ex lolo comburcbatur. ldeoque pro perfecta proplerea quia innocenliam diligo, ct de ea exsulto,
combuslione ponilur, et postquam introicro doraura, r exaudivit, id est exaudiet me oraniem Deus Ae per-
reddam libi vota mea, id est persolvam tibi in aeter- fcctiouevirtutum. £( atlendit voci deprecalionismem,
num taudes meas, ex orani voto et desiderio : qum i<l esl diligenler et atlcnte exaudiel me deprecan-
vota iabiamea inleriora, tabia scilicet cordis, id est lein de reraolione viliorum. El hoc prohal ex oppo-
cogilatioiics mesedisiinxerunt, id esl distincla el rii- sito, cum praponit sic : Vere exaudiel me propter
visa, cl cxcellenlia intellexcrunt prae omni laude inuocenliam quam dilexi, et de qua exsultavi. Nam
quaein hoc mundo fit. In hoc enim mundq imper- ti aspexi iniquitatem in corde meo, id est si dilexi
lecle el aliquandocum tsedioDeus laudalur ; in fu- iniquitatem, et de ea exsuhavi in corde meo, non
turo quiriem, et perfecle et absque Isediolaudabilur. exaudkl mc Dominus. Aspicerequidcm pro diligere et
Reddam vota, eadem simililudine riicit, qua in alioi cxsullare ponitur, eo quod rem quam diligimus, el
psalrao proximo diclum esl: Tihi reddelur votumi dequa exsultamus, ssepius aspiciraus. El eliam hoe
in Ilierusalem (Psal. LXIV,2); et Itsec vola esse rcd- effecit in rae, quod non amovit, id est amoveri non
denda, loculum est os meum etiam in tribulatione! peruiisit oraiionem meam a me, id est frequcnler fe-
tnea. Quod est dicere : Nec eliam in iribulatione> cil me orare se, quod est suuimum bencficium. Et
tacui reddenda esse hacc roia, ubi videretur locusi non amovilmiserkordiam suam a me sed multipli-
lacendi. Dico inlroibo in domum, et ut introeami D cavit, id est mullum 236 heneficium per miseii-
quandoque hic inlerim hotocausta medullata offe- cordiam dalum amovti a me, sed omnia augmenta-
ram libi, id est saerificia cum meJulla, stilicet cumi vit. Ideoque benedktus, id esl laudatus sit Dominus
interiori dileclione, quse medulla dicilur, eo quodI oninimoda laude, qui non amovit orationem meam,
intcrior esl in anima ut medutla. Exponil aulenii ei misericordiam suam a me. In hoc aulem datur
ipsa holocausla, cum addit scilicet : qfferam libit auditoribus e.xemplum benedicendi Deum de collatis
bovet incensos, id est iiicensionemboumcum incensoi bonis, ut augmeiiteiUiir.
arietum, id est et incensioneiit arielum, et cum hir- IN PSALMUMLXYI.
ds, id eslel incensionem hircorum. Quod est dicere : Tilulus sexagesimi sexli. /n finem, psalmus David.
{Incendam in me bovem, id est omnem recalcilra- Quidam autem expositores habere dicuntur, /n ft-
<i tionem, ne recalcitrem jugo prseceptorura tuorum,, nemin hymnis psalmus cantici David. Hieroiiymus
el casligationibus tuis per tribulaiiones, ut bos sse- autem Hebraicae verilatis investigalor diligenlissi-
pe jugo recalcilralet slimulo; sed patienter jiigumi raushabet: tn finem psalmus Datitd,quod esl dicere,
portem, et yerbera, et incendam in me arielem, id1 psalraus iste est Daviri, id esl aposlolorum respi-
esl rebcllioncra cl superbiam : ne tibi rebcltis simi cicntium in fiuem, id cst in perfcclam consuminatio
»49 EXPOSITIO INPSALMOS, —PSAL.LXVH. gSO
nem, qnam Deus daturus esl genlibiis conversis, et A i « Non est eniin speciosa laus in ore peccatoris
in hoc saeculosecundura fidein et omnes virlules', et (Eccli. xv, 9). »
in futuro secundum selernam bealitudinem, quae Versns aulem qui sequitur, sic prsepbslerate le-
longe perfeclior erit hac prsesenti consummatione. gitur, singuta singulis reddendo : Diximus ul mise-
Vel, in finem, id est in Christum, quem pro se et rearis, et benedicas , et illuinines , et sic lau-
pro gentibus orant, cum per eum isla perfectio dent le, et te hoc faciente, Lmtentur genles, quo-
fial. Et in hoc dant ipsis genlibusexemplum orandi, niam 237 dirigis de bono in melius. Vet dirigis de
quae imperfecliores existunt, cum ipsi longe perfe- malo in honum ipsas gentes, in hac terra, id est hoc
ctiores pro se orent, quibus non adeo oratio vide- sseculo. Et exsullent, id esttantamlaelitiamliabeant,
retur esse necessaria. quse eliam cum saltatione corporis oslendalur, de
J5eus Pater miserealur nostri, ut carnales molus hoc quoniani judicas, id est judicabis in futuro, popu-
nostros compriraat, ne praevaleanl motibus spirila- los tn mqiMtate, reddendo unicuique secundum
libus, et benedkat nobis, id est exatlet molus no- opera sua, justos salvando, ct injustos daranando. Si
stros spiritales, ut praevaleant motibus carnali- vero non misereris eis, el caetera, non esset eis gau-
bus. Illuminet vultum suum super nos, id est det dendum de juslo judicio tuo, per quod juste propiei
illuniinalionem Filii sui in aniraam nostram, quaj ' injustitiam suam daranandi essenl. Vel sic hi duo
est super nos existens, quantum ad corpus, id est . versus
aptanlur ut diversa sit sententia prioris, ct
superior et dignior pars est noslri, regens corpus eadem sententia sectradi. Diximus: Deus miserealur,
et dominans illi; scilicet det nobis claram et mani- el nostri et
genlium. Et quia ad hoc populi, id esl
feslam cognilionem Filii sui ut per hoc ad ipsius
gentes non possent attingere : Confiteantur libi po-
Patris notiliam attingamus, qui idem est in essen-
puli, Deus, peccata sua, pcenitendo de eis; et non
tia cum Filib. Vultus bene Filius dicilur, eo quod
pauci populi, sed confiteanlur libi populi omnes. Eisia
per eum Patris invisibilitas cognita est, sicut per Imtenluret exsultent gentes, quoniam judicas, in fu»
vultum, totus homo cognoscitur. Ut vero innuatur turo, populos in aquitate, et gentes in ferra dirigis,
carnales molus nunquam in hoc saeculo penitus esse
quae aliter non gauderent et exsultarent, sed polius
corapriraendos, ideoque de eorum compressione trislarenlur. Repetit aulem quod dixit confileantur,
Ireqnenlcr orandum esse, eliam posl benedsctionem ut addal causam quare confitendum est, sic: Confi-
etilluminalionem, ne prsevaleant, repetunt sic : Et teantur, inquam, (t'6i populi, Deus, confiteantur libi
postquam benedixeril et illuminaveiit miserealur poputi omnes. Et amodo confitendum est quoniam
nobis, semper comprimendo molus carnales in nobis. C dedt( lerra fructum suum, id est Deus Verbum terra
Et niinio quidem impelrandi desiderio, apostrophara faclus
pro nobis et homo. J9edt( in parle fruclum
sic ad Deum faciunt: Diximus, raiserearis, benedi- suum, innocentiam scilicet per pcccatorum remis-
'
cas, illuraines, ut hic modo cognoscamus viarr.tuam sionem, et virlulom perfeclionem, et Dci cognitio-
in terra. Alioquin vero minime cognosceremus, nem, et parlem fruclus dalurum se promisit in fu-
qtiod est dicere : Videamus cognitionem Filii lui' luro, cooperante gralia tolius Trinitatis, seilicet
esse in nobis, el in gentibus, qui adhuc sumus terra, beiiedictionem scternam. Et quia eam dandam esse
id est animale corpus habentes, non spiriluale, promisit : Benedkat nos in futuro Deus Pater, bene-
juxta quod in Oralione Dominica oratur: « Fiat v<t- dkat Deus noster, id est Filius, qui nostrae humanae
luntas tuasicul in ccelo el in lerra (Mallh. vi, 10);» naturae est particeps, Benedkat nos "Deus Spiritus
quodest dicere : Sicut vis notitiam Filii tui esse in sanclus; et quia aliter non possent ad illam benedi-
coelestibus spiritibus, in angelis scilicet, ita quoque clionem,*perlingere; hic intcrim metuant eum, ti-
velis iu homiiiibus esse. Filius via dicilur, eo quod more casto omnes fines lerrm, idestomnes justi ,fi-
pcr eum ad Pairis notiliam venitur, juxia quod ipse nienles in se terrenilatem, vcl omnes fines terrm, id
testatur.:« Ego sum via, verilas, et vita (Joan. xiv, est omnismodi gentes habilanles in oranibus finibus
C). > Et non in paucis cognoscamusesse viam tuam, i
sedin omnibus.id esl in omnismodi genlibus cogno- ~""~ IN PSALMUMLXVII.
tcamus esse salutare luum, id est, videamus esse Psalrai sexagesimi seplinni titulus. /n finem psat-
nolitiam Filii tui, qui est salutaris tuus, per quem mus David canlici; quod sic exponilur : Psalmus
mundum salvas. De quo prajdictura est per prophe- iste est David prophetae respicientis in finem, id est
tam : « Mlltel eis salvatorem et propugnalorem, qui in consummalionem Ecclesise futuramper Christum,
libcret eos (Psul. xxix, 20.) » Nolandum vero apo- et bic sccundum perfeclionera virtulum, et in futuro
slolos de hac cognilione pro se orare, non irieoquod secunriura perfectam healitudinem : vel respicientis
careant, sed ut in eis angmenleiur, ut exempluin in finem sscculorum, id est in sextam sclatem, in
orandi, sictit supra dixiinus, aliis tribuanl. Poslquam qua Deus construclurus erat Ecclesiam, el in finem
aulem misertus fueris et bencdixeris, et illumiua- mundi, quando illam remunerabit aeterna bcalitu-
veris gentes : Confileanlur tibi, Deus, populi, id est dine; pnalmus David, dico exislens psalmut cantici,
laudent le genles omnimoda laude, ct non pauci po- id est nimiaj jucunditaiis. Jucundatur enim in hoc
-puli,sed confueantur libi popttli omnes, id est omnis- psalmo propheta agens de gloriosa Chrisli resurrc-
modi, qui antea gratam laudem libi non redderent. ctionc futura, quam oplat; et de bealilariine inslo-
951 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMLNSIflUTOIUS OPP. PARS I. D52
rum primilivoruin et hic, el in futuro, quos adhor- A exsulrent in conspeclu Dei, id esi tn hoc quod spem
lalurad eanlandura Deo, et psallendum, et prsedi- habebunf se Deum in fuluro conspecluros, /tiinfii-
candum aliis. Agit quoque de universali Ecclesiae luro deleclenlttr in taiilia beatiluriinis ajternse, ubi
constilulione, quomodo (ie(, etperquos, ettleascen- nullum fasiidium erit, sed aeleriia delectatio est. In
sione Chrisli. Dicit etiam multos perfecios qui virie- hoc enim saeculoaliquando Deo fastidiose servitur.
bunliir csse Chrislus, nequaqiiain esse. Agit etiami Hoc aulem riicitim est de primilivis justis. Facil au-
de futUra Ecclcsiae remuneratione, et in hoc saeculoi leni apostropham ad ipsos justos, horlans ad cau-
rie hajreticorum in Ecclcsise superalione, et incre- tandum Deo et psallendum, ut ad laetiliamillam at-
patione. El in his oinuibus quse futura praovidelju- tingore raereantur, sic : Dico, o jusli, quod delecia-
cundando, dal exemplum nobis, in his eisdem ini biraini in lalitia. Et ut hoc sil : Cantate Deo, id esl
Dei laude jucundari. Jam pars tomplela est. De aliai laudate Deum in conlemplatione, tbeoricaevitse slu-
vero parte comptenda certi exislimus. A^it quoque; dendo : et psalmum dicite nomini ejus, in practica
iioii oplando, scd concedendo de iiiiinieorum, et hic,, vila, id est bene operamini ad lionorem nominis
cl in futuro damnalione : ul nos perterrenrio relra- ejus. Hoc auiem riietum est, quantuin ad diversos,
hat ab eorum couformilate, el ut magnara essej ul minus perfecli scilicet practica vila Deura lau-
Chrisli potenliam innuat. "* dent, et
perfectiores ihcoriea. Practica vita esl qua?
Exsurgat Deus Cliristus, ae si diceret : Prajvideo> activa dicilur, bcne operari, nudos vestire, et eae-
Cbrisluin, secundura hoc quod homo erit, inoritu- tera similia; sic lamen ul non ex tolo lerrena snl-
iiim, et resurrecturum, et in hoc esse Deum appa- licitudo arabialur : theorica vero, quse cbntempla-
rilurum. El quia hoc prsevidco futurum, concedo ett tiva dicilur, oranibus lerrenis omissis, solis oratio-
exoplo ut exsurgat, Deus per hoc apparilurus: «lt iifcus, et coiitemplandis secretis Dei vacare. Et non
pr.tvideo quod inimici ejus Judaei, qui in eum insur- solum cantelis et psalmum dicalis, sed iter faeite ei
gnt blasphemiis el tribulatiunibus, dissipabunlur, quiascendit super occasum. Hoc dicit quanttim ad
ideo ubique terrarum, et fugient a facie ejus, in hoc. praedicaiores, quod csl dicere : Praedicationeveslra
satculo : ettin fuluro deficienl sicut fumus, et peri- faciitfejus notitiae iter in cordibus iulideliuin, quae
bunt a facie Dei. Et hoc concedo, ul dissipenlur hic. pcr infidelitatem clausa sunt: el iter facere debeiis,
.himici ejus ubique 238 tcrrarum : el [ugiant a, cum adeo potens fulurussit quod ascendet super
(acie ejus qui oderunl eum, iri est sponte rccedant a, occasum, id est conteret morle et in se et in suis,
cognilione ejus raorc fugieutis : ut excsecati nolintt ad moduni illius qui rem conteril quam calcal el su-
Jum cognoscere. El boc ideo contingat, quia oderuntj rc per quam ascendit. Mors autem occasus recte riici-
lum, id est odio eura prosequenlur, non ex merito} tur.eo quod ad defectum corpusdeducit. Et lamen
jjus. Et infuluro deftciant ob omni quiele, et abj alia causa estquare riebetis iter facere ei, quia sci-
.uiiiii commodo quod se pulanl habiluros, qui erunlt licel illi est nomenDominus. Magis autem dicit, suh-
exaltali ftaratnaoriii ct pravae concupiscentiaRsuajj, jungcndo: Dominus nomen illi, quain si sirapliciter
sicul deficil, id est evanescil fumus a flamma exal- poneret Dominus est. lnnuil enim per hoc, quod no-
tatus. Vel deficianl, in poenis , id est constimaniurr men hoc proprie et prse caeteris competit ei, et iter
et crucienlur, non sic ul ex loto destruanlur : ticutt ei faciendo, extultaie in contpectu ejus, acsidiceret:
(ttmut exallalus deficit, non ut nihil eflicialur, sedj Si in faciendo iler perseculio ingrueril, nolile
Jispergitur ut non appareal. Juxta quod alibi dicilur: deucere, scd exsultute tn compectuejus, id esl in spe
« Mors depasccl eos (Psal. XLVIII,15), > et ul ma-. conspectusejus; veltnconspectu ejus, idesi inanima,
gis miseri sint, sicut fluit cera a facie ignis, id eslt quam ipse solus conspicil. El si exlerius in carne
iicut inconstatis est cera ante praesenliam ignis, sicc tristes appareatis, et exsultandum cst, cum sitis eos
pereanl peccatores, s.ntonomastice Judsei scilicet a praedicationeveslra superaluri. Nam vobis pracdiean-
facie Dei, id esl a prsescntia et a contempIalioneDei:i libus, lurbabuntur infideles bona conturbatione, el
remoti,juxla illud quod legitur ; < Tollalur impiuss D 1 hoc conlinget, a facie ejus, id est a cognilione ejus
ne videat gloriara Dci (Isa. xxvi, 10). > Esset enimn Dei, quam nuncignorant. Ejusdico, cxistentis pa-
aliqua eis refrigeratio, si in pcenis consliluti, Deii trit orphanorum in hoc saeculo, et futuri judicis t
toiiiemplatione perfrui possent, quod esse non pote-.. duarum,posthocsaeculum.quod est dicere: Qui Pater
rii.Conseqiienier agil dejustoruni duplici beatilu- eslhic vestrtrm.idest pie patrocinans vobis more piis-
line, cuin dkit: simi palrisne in Iribulalionibns deficialis.qui orphan'
; Ei jusli eputentur, ac si diceret: Sicul prsevirieo o 239 eslis mortuo patre veslro diabolo. Orphanus
}uodinimici et hic et in futuro damnabunlur; itaa proprie dicitur, cujus pater morluus est; et in fu-
jraevideoex opposito, quia justi in hoc sseculoexal-[. luro judex erit veslri, ut vos seeundum merita veslr-a
.abunturet exsultabuni, el in futuro deleclabuntur: jtisle remuueret, qui viduae fter similitudinem dici-
A ila concedo ct exoplo. Jusli epulenlur, el exsul-- iiiini, eo quod a sotatio lerrenorum deslituti esiis,
enl in conspectuDei, id est reficianlur diversisdoniss quse in vobis inortua snnt, soti Deo adhaerenles,
sancti Spiritus, ad modura epulanti6, qui variis fer- sicut viJua a mariii sui jara mortui solatio deslitui-
culis reficitur. Et epulaiido extultent in conspectu u tur. Et per hoc eos attrahit ad obediendtim ei, in
Dci, id cst in aniraa uuani solus Dcus consoicit. Yel ;l faciendo iter, cum el hic paler eoruin sit>.el iu fii-.
933 EXPOSITIO 1N PSALMOS.— PSAL. LXVU 934
lurojudex futurussit. Non solum autem lurbabunlur, A sine quolibet merito illius lcrrae. Et vcrc divcrso
seri post tiirbalionem , Deus in loco suo apparensi modo slillabunt doclrinam, ut capacioribus niagna,
Deits inhabiiare facit, id est faciet eos exislentes; minus vero capacibus parva loqiiantur. Pluviam
a/itus moris in domo, quod est dicere : Cu;n ipsei dico procedenle a facie Dei, iri cst a cognitioue ct
Deus sit, polcns est, qui inbabilare faciat eos int iihislratione el prsesculia Dei, el uon rctcnlis Dci,
domo, id esl perseveranler facial habitare in Eccle- sed Dei Sinai, id est Dei daloris vetcris legis, el
sia, quaeesl domus stia, eos faclos unius moris, idI Dei Israel, id esl Jacoh; ac si riicas : Qui eiiam aiito
est ejusdem consueludinis, et ejusdem voluntalis, et legcni in Sinai dalam, exislens fuit Deus, vel Deus
tjnsdeni concordiae: quod est ac si diteret: Faciet: Israel, id esl novi populi videntis Denm in conieni-
cos postquam lurbaii fuerinl eumdem liabere tno- plalione; quod est dicere : Deus csl et vcleris lcgis
rem credendi, el bene agendi, et sic in Ecclesia per- et novae. Sinai vero interprelalur tentaiio. Unde
severare faciet, nec imqiiam ab ejus parlicipalionei bene pro tege veleri ponitur, quaj causa erat pcr
aberrando discedere. prajvaricafionem sui peccandi, sicul lenlalio 240
Hoc autem quod dicit in loco suo sanclo Deus, adI peccare facit. Peccata namque prohibebat, non ad
hoc interposilura esi, utostendal in quo comprobarii cessanrium adjuvabat. Unde Aposlolus : < Pcccalum
possit eum esse Deum. Dico Deus Christus facicl eosi B occasione accepla per mandutum seduxil me (Iiom.
inhabilare in domo. Deus dico in loco sancto suo , vii, 11). > Vel quia in Sinai fuil dala, Sinai pro legc
Deus apparens, id cst qui comprobalur esse Deusi ponilur. In hoc enim damnal inipiorum Judaeoriim
per lirieles suos, qui crunl locus ejus in quo inhabi- crrorem, qui cum Deum esse dcnegant, cum dicat
tabit, quos adeo gloriosos faciel in miraculis, ct ini non recciilem Dcura esse, sed Dcum Sinai, et Deum
viriuiibus et operibiis honis perfecios. Nisi enimi Israel. Dico quod pluviam dislillabunl cceli, ct illam
Deus esset, non utique lales eos efficere possel. El segregabis Deus a perdenriis, el lioc limreditati lute,
qnia possel quaeri: quonioriofacielinhabilare? osten- id esl ad opus fidelium, qui participes erunl hajredi-
dil hoc cuin addil, sic : Educel a peccatis vinctos; lalis tuse, scilicet bcaliludinis aeternse; vel qui erunt
ipsis peccalis tn fortitudine ponendos, id esl quos abi haereditas lua, quos lu per praedicatorcs cxcoles, ct
infirmitale peccalorum expeditos forles faciet ett in eo mullura cos atlenlos reddit, el subditos, cum
oustantes. Nolanrium, quod dc illis vinclis riicit,, eis dicit soluramodo danriara essc rctn arieo sanclaiii
qui, licet peccatis graviier onerali, noiultim lameni et preliosara. £(. infirmaia est, id esl infirniabilur
in profunriitatem peccatorum devenerunt. Et simili- ipsa lerra in nequilia sua , propter pluviam volun-
ter sicul vinclos, educet eos etiam gui exasperanlI r lariam. Tu vero, qui ad lioc potens es, perfecisti cum,
Deura, id esl qui Deiim, cuin in natura sit dulcis ett id est perfeclam facics in omni bono postquara fuerit
mitis, aspcrum faciunt, nunquara resipiscere voleu- infirraala. Vel sic : Dico quod segregatira' dabis plu-
Us. Qui vero sint illi expriniit, cum addit: Scilicet'• vium hmreditali tum, el hacrediias infirmala esl, id
eos educet, qui jam habilant in sepulcris, id est ini est infirmabilur, in tribulalione carnis propler suscc-
niorte eajcitatis, qui jam despcranl salutem, propler ptionem; quod est diccre : Qui doclrinain susci-
pcccaloruin suorura prorundilaiem, quod est dicere : picns, ei obedire salaget, raullis tribulalionibus in-
EL illos educet a peccatis , qui solummorio viuclii firmabitur ab impiis. Tu vero qui polcns es, perfe-
trunt, nundum taraen mortui, et illos qui jam per cisti eam, id esl: sed quia propter leinfirinabitur, tu
desperalionem erunt morlui educet, cl eos inhubilare: perfectam facies eam in futuro, et omnino beatam ,
in domo faciet. Sepulcra hic pro inorle ponunlur, ac si dicat : Non est curandum si infirmetur pro
eo quori in sCpulcris iuorluorum corpora pouaiiiur. pluvia; infirmaiio enim illa,causa crit, quia eam
Et priusquani cos educas, 0 Deus , lerra mota, id1 in fuluro perficies. Et hoc lotuin ab illo loco, tibi
cst ipsi terreni, el in Judaeis, el in genlibus move- dicitur Deus in loco, ajquipollensest, ac si sic orrio
buniur de infirielilale ad Udem. El boc tunc eril, poneretur : Per hoc lurbabunlur genles, quod cmli
cum egredereris, id est egredieris apparens in con- |) distillabnnt pluviam, per quatn terra movebilur, id
speclu po;;uli lui, Judaici, qui tui nolitiam jam ali- cst lurbabilur bona turbationc, cum egredieris iit
quanlulum alligit; quod est dicerc : Tu qui ei nunc: conspectu populi lui, et perlransieris in deserlum.
cs obscurus, el in magna parle iguotus , apparebis> Et tunc educes vinctos, et eos qui habiiant in sepul-
inanifeste in conspeclu, id csl in consideralione (ideii cris, et sic inhabitare facies in domo, et post dimit-
populi lui: Et lunc lerra mola erit ad fidem : cumi tes tribulalionihus inlirniari, el in futuro perficies.
perlransieris in deserlum, id est ciim a Judaeisirans- Nolandum quod cum idem sil tvrbabuntur, el terra
iens in nolitiam gentium, qui dcserlum raodosunt, et! ino(a est, ideo repelilum esse ut ostendat quando
sine doctrina el lege, et fructu bonoriim operum sunl'. movebilur, el per quos. Quia vero dixerat, segrega-
sicut deserlum; et ostendit per quos rainislros ad fi- bis hmredilati tum, dcdit inlelligere quosdam esso
dem movebuutnr,adriendosic: Verelerra movebilur. qni non siinl in haeredilale; idcoque detertninat qui
Etenim cali, id est prsedicatores dislitlaverunt sunt dicendi esse in baeredilale, ut sic appareat, qui
pluviam volunlariam, id est diverso modo slillabunt iu ea nun sint, cl ila esse in ea salagunt, et hoc sic
doctrinam voluntariam gralis, el sine prelio datani, riicit : Dico quod pluviam segregubishmreditaii tum.
vel volunlariam, id esl graluila Dei volunlale datam, In ea autem hacrcdilalc liabitabttnt, id est nerse-
055 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 9?$
vcranter manebunl animaHa, id esl iili qui sunt A Facit aulem apostropham ad ipsa spolia, adhonans
mansueli et simplices, sicul illa quse vutgariter di- utdormiaiu inter medios cleros, oslendens quam uti-
cuntur ahimalia , bovcs scilicet, et non cujusque litalem iiirie habebunt, sic : Dixi quod dabit eis di-
modi animalia, scd lua, id est lui fidem el dilcclio- tidere spolia. Et, o vos spolia, ut sitis species domut
nera babentia, et jugo luse subjectionis subdila sicut Dei Ecclesiae, dormite inier medios cleros, id esl,
animalia jugo subjici idoneasunl. Mulli namque sunt quiescile ad modum dormicntis tnler mediatos cte-
qui tamelsi maiisueti vidcantur, jugo lamen Dei non ros, quod esl dicere : Sic quieti estote, ut sitis in
subjiciuntur. Per hoc aiilcra innuilur quia illi qui medio duurtim clericorum. Mediata namque dici-
non sunl animalia Dei, nbn stinl iu ejus hseredilate. mus, quae meriia hahenl. Clerus e/ec(toinlerpreta-
Ostendil aulera doclrinara Dei non essc bonis ausle- litr. Ponilur ergo clerus, et pro mulliludine filio-
rara, ut nolenles rccipere ad eam altrahat, sic: rnm hujus mundi, qui lerrena magis quam cceleslia
Dico quod pluviam segregabis haredilaii lua, quse eligunl, et pro mullitudine civium supernorum, qui
non crit ei austera, sed lu Deus parasti, id est pa- a Deo electi sunl. Sive clerus pro bonis temporali-
rabis illaru pluviampauperi, id esl ad opus pauperis' bus ponilur, qtiaj a terrenis eliguntur, et pro bonis
hsereditatis, scilicel quse pauper erit spirilu. Et »'n1 ccelestibns,
quse a viris sanciis eliguntur. Fidelcs
'
dulcedineparabis, id esl ila ul sit ei dulcis. In dulce- II aulem illi dicuntur dormire inler medios cleros, \A
riine dico lua, id est a le dala, ac si dical : Illam1 est quiesccre in medio harum duarum electionum,
ctiam dulcedinem a se 11011 hahebunt, sed a le. Et' scilicel tempGraliura bonorum el ccetestiura, vel in
pcr hoc cam humiliat, ne a se boni aliquid esses raedio ssecularium virorum et civium ccelicorum,
cxisiinet. Oslendil quoque praedicatores doctrinam1 qui jam egressi eleclionem terrenorum bonorum
pcr liberum arhilriuin a facie Dei non suscipere,' et jam spreta conformitate saecularium virorum,
setf a Dei douo habere, ul per hoc eos huroiliel, ct' ciimbene vivendo ad ccelestia bona tendant, et ad
utaddat sic : Dixi quod coelislitlabunt pluviam a1 eonsortium civiura supernorum, non tamen propa-
fucie Dei, qnam lamen a se non habebunt, sed Do- ranl murmurando de dilatione electionis, quam ex-
minus dabit verbum praedicaiionis, quam superius5 speclanl : neque revertuntur ad sajcutaremetectio-
pluviamvoeavi, evangelitanlibus,\Aest praedicaiori- ncm, quam jam' egressi sunt et spreverunt, sed in
bus, quos ccelosvocavi. El illud verbum dabil cum'• medio bartim duarum dormiunt, |id est quiescunt
virtuie multa, id est cum multiplici miraculorum1 bene vivendo, sic ut ad spretam non redeanl, et ari
yiriule, ut non solum in prsedicaiionepolenles sint1 eam qnam exspeclant patienter non prajproperent.
scd eliam in miraculis : el per hoc etiam exponitquid' r Tunc autem praeproperarent, si anle tempus a Deo
vocaverilpluviani, elquos cbeios.Dominusdico, rexc dispositum, ari eara sc non altingere riolercnl vel sic
virlutum 241 dilecli dt'/ec(iexistens,idesl reclor ip- adaplalur lillera, ut senleniia sil eadeni.
sorumevangelizantium, qui.per emphasim dicenlurr Dormile id esl quieli estole, non praeproperantes
virlules Cbristi, dilecti a Dco Palre, secundum1 exislendo inier medios cleros, id est, inler colle-
quod Detis, cum ei sit consubstantialis, et dilecti,> ttiones fidelium, quacsunt tlcri, id esl eleclaea Deo,
quod homo cum futurus a peccalis oranibus sit im- et sunl raedii cleii, inter lerrenum cleruro et cce-
munis. Virtutes dicentur, eo quod omni virlute pleni1 leslem clerum quiescentes ; ut jam lerrcnum reli-
enint, ct hoc est ac si diceret, dabil evangelizanli- querint, et ad cojlestem nondum pervenerint. Et
buYel potenliam pracdicandi, et rairacula laciendi,> hoc totum esl, ac si diceret: Dormilc existendo in-
et pleniludinem virtutum : quia hsec tria ad Ectle- ter colleclioncs jusloruni, qui suiil cteri medii, inlcr
siae insiructionem eriiiil utilia. Non enirti eorumn duos cleros terrenura et ccelcstem.
prsedicalioni crederetur, nisi miracula operarentur. Nam si dormialis inter medioscleros, id est, si nou
Si vero el bcne prsedicarent, el miracula operaren- murmurantes, non prseproperanles, sed dorniien-
tur, et, virtutihus carentes, male viverent, magi > ics, id est patienter exspeclando, quiescenles ma-
viderentur, cl sic eis minime crederelur. ] neatis in medio duarum eleclionuro, temporalis sci-
D
Dabit igilur et praedicare, et rairacula agere, el il ticel et cceteslis : erilis deargenlalm pennm co-
bene vivere. El non tanlum dabit verbumevangeli- i- lumbm, id est erilis sublimanles Ecclesiam bona
zanlibus, et non lanium Rex erit virtulum ne ricii- < vila el oralione, eteliam praedicalioneveslra ad si-
ciant, sed et dabit dividere tpolia, id est dabil >l militudinera pennarum, volucrem subtimantiurn,
pbteslalem dislribuere alios lideles, qui erunt spo- '- dum eam per aerem devehunt. Columba qui.Icm
)ia ablala diabolo per ipsos cvangelizantes, ut alios >s Ecclesiadicitur, eo quod simplex sit et sine felleblas-
facianl diverso modo in Ecclesia prselalos, alios >s phemiae242in Deum et in proxiraum, ad similitu-
vero subjectos. Dico dabt( dividere spolia', et hsec -e dincm columbse, quseavis simplexestet sine felle.
divisio eril tpectei domus, id est ad opus speciei -i Juxta quod de ea Sponsus in Canlicis testalur :
Ecclcsise, scilicet ut Ecclesia quae domus Dei est st < Una est columba mea (Canl. vi, 8) » etc. Et talcs
speciosior sit, propterdiversitatemfiliorum suorum. '• pennmquaeerunl deargentatm, id est argcntese, sci-
Juxta quodAposlolusdicit: < Quosdam posuit Deus is licet in conslanlia perfectissimi eritis, ul per ictns
in Ecclesia, priinum apostolos, secundo prophetas, s, tribulaiionum, ne deficialis : sicut meruin argen-
terliodoctores, deicde virlutcs (I Cor. xii, 28). > » tum ad ictus non crepat mallci. Et non solum pen-
957 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. LXVH. 958
naeerilis sed etiam posleriora dorsa ejus, scilicet A Sic ergo exponitiir : Extcrius in ore tlaram et
Ecclesiae. Inlransitive dictum est, ac si diceret: resonanlem facundiam habcbilis quaj per argentum
Eritis lales posteriores in Ecclesia, qui critis dor- designalur, quori clarura cst ct nilirium, et melius
sum, id est digni quibus imponalur onus regiminis omni alio mclallo resonans, el non soluni penna,
Ecctesiae: qtiasi posteriores paries corporis, quas erilis, seri et posleriora dorsi ejus Ecclesiae, id est
nos dorsuin dicimus, el habiles sunt ad onus defe- lalores regiminis ejus. Hoc eliam non mulalur. Vos
rendum, quod est ac si diccrel : Eritis dorsura Ec- dico abunriantes in virore cnri, iri est in virore pro-
clesise, id est digni praelatione Ecclesise, scilicel di- cedente ex auro, scilicet iu charilatc, quse scmper
gni ul episcopi sitis vel presbyteri, et cseleri in Ec- in unoquoque fideliviridis csl, el nunquam martiila,
clesia praelali, qui subjecla Ecclcsisc mcmbra prsc- qiueprocedit ex inleiiori sapientia, quae perfecla
dicalione ct exemplo bonaevitse, et oralione vestra est ut auruni el pretiosa. Dititur quiriem a multis
portetis. Vosdico in pallore auri abnnriantes, id est quia aurum opliraura aliquamlo colorcm habclvirori
in pallido auro, scilicet in pcrfeclione virtutum, vicinum.Velsic; Eritispenna; deargentatm,iriest su-
quaedesignalur per pallidum aurum, quod perfe- blimalores nilirii in omni virlulum el opcrum |Kjrfe-
ttiiisest illo auro, quod album nimis'est, vcl rttbrtim clione,sicut argeuluin,cthoc inhac vila, ct in fulura
sicut cupriim ; quod est dicere : Mcrito eritis prae- ' 24-3 erilis posleriora dorsi ejus, id esl porlitorcs
lali Ecclesise, qtiia eritis perfecti in omni virlute. ejus Ecclcsisein pallore auri, id est in pallido auro
Vel sic versns isle exponitur : 0 spolia dormite sciliccl in perfecla bcaliludiue, quae per pallidum
inter medios cleros, id est, usquc ad dormilionera aurum quod perfectum est actipitur, id esl eritis
mortis, studendo moramini inter cleros, id est inter tales filii ejus Ecclesiac, qui in futuro magmira ct
multos libros vcteris et novae Iegis, et non inler gravidum ponrius aelernaebeatiiudinis in vohis dc-
omnes libros, Cummulti eortim sintapocryphi, scd ferciis, ad modum dorsi quod onus deferl; quod cst
inler medios, id est inler illos qui sunt communes dicere : El bic nitore virlntuin, ct operum, et pr;c-
calholicis viris tt auclorizabiles, qui a papa Gelasio dicalionis Ecclesiam subliinabitis, et in futuro pne-
bene numerantur. Medium pro communi ponit, quia mium bealituriinis xlernae deferetis. Notaiidum,
res quce in mcdio circumslanlium ponilur solet eis quod in superioribus omnibus senlcnliis poslqtiam
esse omnis. Clerum quidem diciinus usualiter cle- eos pennas dixil, nou superfluo dixerit eos dorstim.
ritorum multitudinem. Ideoque cleros hic ponit Mtilti namque sunt penna, iriesl bona vita sua su-
pro raultiludine librorum ulriusque legis. Et non blimatores Ecclesise, qui non sunt dorsum, id est
hic denoiatur inlerpretaiio vocis hujus, quae est r^ praelaii. In hac aulem ultiraa senlcnlia pennas ct
clerus. El bene ponit inler, ac si diceret : Usque ad dorsum esse diversa perpalens esi, cum iiiium in
dormilionem sludete in auctorizabilibus libris, sic praesenli accipiaiur, pcnnae scilicei, aliud vero in
ut sitis inler eos.id esl in mediocorum confirmantcs fuliiro, hoc esl riorsum. Versus autem qui sequitur,
alteros per aiteros : novos scilicet per veleres, et scilicet dum discernil, elc, riuobus raodis conlinua-
veleres per novos. Dico dormite; nam si dormiatis tur, sic tamcn ul exposilio non muietur. Nam si ac-
inler medios cleros, id esl si usque ad dormitioneiH cipiamus cleros pro diiabus electionibus, lerrena
sludeatis in medio auclorizabiliura libroruin, erilis scilicet cl ccelesti, sic conlinualnr : Dixi dormiic
penna columbm,id cst sublimalores Ecclesiae, lioc inter medios cteros, iri cst quieli cstole in niedio
non mulalur, et lalcs pennmquse erilis deargenlatm, duarum clcclionum, el si dormiaiis, oslendi quod
Id est habenles argenlum, scilicel intellectum ad inde silis assecuturi. Non est auicm horaric dor-
lilteram qui nitidus est ut argenlum, et non solum miendum, scd landiu dum, id esl quandiu rex cmle-
pennmdeargenlatm,sed eliam posteriora dorsi ejus, slts, id esl Deus Pater, dhcernil reges super eam co-
scilicet Eeclesiac, erilis, id esl digni ad onus regi- Itimbam, id est ordinat multos praelatos super Ec-
minis Ecclesiaedefercnduin; hoc quoque non mtila- clesiam, ut dominentur ei bona dominalione regeudo
lur. Vosdico in pallore auri abundantes, id est in D ] eam; quod est dicere : Tanriiu cst riormiendum,
pallido auro, scilicct in myslico intelleclu, quem quandiu haec praescns vita durat, in qua Deus dt-
Grsccianagogcndicunl,quiperpa!lidumaurum,quod scernit reges super eam. Per hoc autem ipsos prsela-
reliquo omni auro perfectius cst, designalur eoquod tos subjeclis commeudat, cum a Deo dicit eos super
longe sit perfeclior intelleclu illo qui ad litlerara subjectos ordinari.
est; quod esl ac si diccrel : Digni erilis ut pennae Notandum, quori nulli dorraicnt inler cterds per
sitis Ecclesisc, et dorsum, cura et inlellcclu ad lil- lolam hanc vilam, cum non sint semper in hoc
leram, et myslico abundaverilis. Habenl autem qui- raundo vicluri, sed quantum ad omnes dictum est.
dam exposilores, in virore auri, juxla quos sic ex- Inler omnes enim hanc dormilionem complcbnnl,
ponilur : Si dormiatis inter medios cleros, id est in non unusquisque totam, sed unusquisque partem in
raedio auclorizabiliumlibrorum, eritis pennmcolum- slatu suo. Unus quidem viginti annos, alii vero tri-
bm, id est sublimatores Ecclesiae.Hoc non mulalur. ginla; alii aulem magis, alii minus, et sic de gene-
Et deargenlata pennm: in hac sentenlia proprie po- ralione in generalionem suceedcndo; et unusquisque
iiilnr deargentatm.Deargenlalum enira dicilur quori, in slatu suo dormicndo per tolam vitam istam dor-
cum exlcrUis-habcaiargenlum, inlerius aliud habct. mieut inter medioscicros, Si vcro cleros actipiamus
959 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM 4NSTITUTORISOPP. PARS I. 960
pro librorura multituriineveleris et novaelegis, sic A\ berte placebil Deo, et eliam bene placebit Deo Palri
conlinualiir : Dico erilis pennm, et hoe lanriiu, dum habitare in eo monle pingui, et vere placebil ei ha-
rex ccelcstis discernit reges super eam, id est per bitare in eo nionte, scilicet in Doininico homine.
totara hanc vitam eriiis pennm, unusquisqiie scilicet Eienim habitabil in eo in finemhabilalionis, id csl in
n suo stalu de generalione in gencraiionem. Qui perfccla habitatione, scilicet ul ei personaliter unia-
rcges dealbabuntur nive, id est puritale et candorc lur, cl sic in eo habilet in perpetitum. Hoc autem
(idei, quae per nivem bene denolatur, eo quod rcs quod dicit, elenim habitabil in finem, delerminalio
candiriissima est; tn Setmon, id est per Christum, est qualiter inhabitabit. Facla adhorlatione ad spo-
qui congrue per Sclmon accipilur. Selmon enim iu- lia, et facia comraendalibne monlis pinguis, revcr-
terpretalur umbra. Per umbram quippc refrigerium titur ad boc quod agere incepit dc praedicatoribus,
iutelligitur, cum umhra laborantes aestu refrigerare cl Ecclesiacconslitulione. Et in primis ipsos aposlo-
soleat. Unde per Selraon Christus denolalur qui los commendat, ut subjcctos eis, raagis subjectos
umbra esl perfeclae refrigerationis. In hoc autem cl obedienles facial, cl hoc sic dicit: Dixi quod Do-
prselatoshuniili.li, oslendens non per se dignos esse minus dabit verbum evangelizantibus, qui accepto
ui reges super Ecclcsiam discernanlur; sed per verbo cum mutla virtute, erunl currus Dei, deferen-
Cbristum, a quo pr us firiei candore dealbantur. " tes Deum in notitiam liominum cuin concordia prae-
Diceret aliquis : Hritne Chrislus potens eos de- riicationis, sicut currus ab equis concordiler Iraclus
all;are? ad quod sic addil : erit uiique. Christus fert aliquem. Taraelsi namque praeriicator a praedi-
enim erit mons Dei Patris, id est subtimatus a Dco calore in Jitlera diversa sonare videatur, in eorum
Patre in omni polentia. Juxla quod in Evangelio tamen sentenlia, concordia est intelteclus. Currus
dicitur : < Dedit ei omnia Pater in nianu (Joan. iu, riico exislens multiplex decem miltibus, quod esl di-
35) : » El talis mons qwi erit mons pinguis, id est cere : Colteclio illa praedicatorum, raullos habebit
rcdundans pingtii et perfecta sapieniia, qua suos prsedicatores, decetn railtia scilicet, id est tales qui
nulrict et confonaliit ad modum pinguis mnntis, juste denotanlur pcr hunc numerum, qui est decem
qui inliabitantia in se animalia pinguibus pascuis raillia, scilicel qui perfecli erunt in sanclilate et in
suis irapinguat et confortal. Et cum sit pinguis in lide solidi ad simililndinem hujus numeri, qui est
sapienlia et doclrina, quantum ad perfectos, crit decera millia, qui ab arilhmelicis dicilur perfectus
mons coagulatus, id est iactetis, quanlum ad mimis el solidus, eo qtiod in solidum corpus videatur ex-
perfecios, scilicet nuiriens eos parva doclrina, ad crescere, in corpus scilicet quantitatem, non in cor-
niodum pueri, qui lacte nutritur. Coagulumquirieni r pus substantiam, quod videlicel corpus ex supcr-
proprie laclis est. unde per coagulatum, lacteus licicbus compoui dicitur, quse ilerum superficies ex
convenienter accipitur. lineis constiluuntur. Ponatur centum iste numerus,
El cum sit mons pinguis, quantum ad perfectos, ct iil linea, et niulliplicclur centum per denariuin nu-
mons coagulatus,quaiitura ad imperfeclos, erit etiam merum, et dicatur : decies centum fiet mille, qui
monspinguis, quantum in se, id est ahundans omni quasi superficies ab arilhmeticis dicitur ex decem
perfectione sapieniise et viriutum. El cuiri iste solus lineis composita, scilicet ex decies cenlum. Mulli-
sil futurus mont pinguis : ut qnid vos Judaji suspica- plicelur quoque snperficies liaec, quaeest mille, per
mini, id est suspicaluri eslis, montescoacjulatosesse denarium et cenienarium numerum, et dicalur ccn-
hunc moulem 244 pinguera. Injusle ulique estis tuiu decies decies, quod est tlicere: Decies-mille,fiet
suspicaturi. Hoc autem corrective ponit, ac si dice- decem millia, quod solidum corptts est, ex deceni
rel: Multi erunt sancti, qui praenimia sanctilate sua superficiebus compositum, scilicel ex decem milli-
pulabumur esse itle pinguis mons Chrislus, sicut bus. Perfectus autem est, cum ulira milienarium
Joannes, Jeremias, etcajteri lales, sed lamen errtnt numerum attior numerus nequaquam invenialur.
toagulati montes, non pingues, ad comparalionem Cum sic igitur perfectus sit iste numerus, et soli
tjus, id esl crunt laclei, parvi scilicct in doctrina cl D
[ dus, reclissime per decem milb'a,'praeriicatoresac-
sapienlia ad tomparationem ejus. Quos igitur, cum cipiunlur, qui in virlute el opere, et in fide erunt
sint coagulati, nolite suspicari esse illuin pinguem solidi.
moutein. Dico quod Selmon mons pinguit eril, et Et illa mtiVtaerunt latanlium, id est illi raulti
adeo pinguit quod monserit in quo beneptacitumest prseditatores, perfecti et solidi erunt laetantes in
Deo, id esl bene placebil Deo ex lolo, ul in nullo tribulalionibtis, non deficienles limore ipsarum tri-
displiceat, ac si dicat : Quamvis in monlibus aliis bulationum. Et irieolaelantia erunl illa iniliia : quia
placeal Deo, in eorum sanclitate tamen eril aliquid Dominus erit t/t eis spirilaliter in Sina, id est in
in quo ei dispFiceat.Nemo enim mundus a sorde, tenlalione Iribulationura, ne deficiant. Sina qtiippe
nec infans cnjus unius diei vita super terram. Sed lentatio dicitur, scilicel in sancto erit in eis, id esl ii>
cuin iste ptnguismohsa peccato fnturus sit immuuis, sanclitate.ut eos sanclos faciat, et constanles in ipsa
in eo bene placebil per bmnia Deo Pairi. Juxta quod lentatione, juxta quod idem in Evangelio testatur
idcm in Evangelio leslalur : < Hic est Filius meus < Ecce ego vohiscum sum omnibus diebus usque a<J
riileclus, in quo mihi cotriplacui (Matih. iu, 17). > consmnmationemsseculi (Mdllh.vm, 20). >Oslendit
Hoc est ac si diceret: In perfectione cnjus montis aulem quomorio fient ctirrus, laciendo aposlrophap
981 EXPOSITIO INPSALMOS. — PSAL. LXVII 962
;845 ad Dcura cum gratiarum actione, sic: Dixi A iler faciet sululartum nostrorum; sed ad Dei laudem
quori fient currus, el per hoc lienl currus: et habi- magnificandara repetitum esl, el quamvis poleiis
tabis in eis in Sina in sancto, quod ascendisti in erit ad salvos suos faciendum, tamen exitus Domini
altum, id est ascendens in ccelum secuiidum quod illius, reveraetanlonomaslice Domini existcntis.erit
homo. Nam secundum quod Deus, non es localts, exitus morlis. Quod est dicere : Exict ad gloriam
et per ascensuro tuum, mitlendo Spirilum sanctum resurrectionis et immortalitalis pcr mortem. Juxta
in eis, fient currus luus. Nisi enim abires, Paraclelus, illud : « Oportebat pali Chrislura et resurgere, et iia
ad eos non veniret (Joan. xvi, 7). El tu ascendens intrare in gloriam suam (Luc. xxiv, 28);» ac si di-
cepitti capliviialem, id est capies lecum el duces cat: Ne existimetis eum impotenlera, quia moric-
sanctos patriarclias et prophetas, qui ante adventuin tur; nam per morlem exibil ad gloriara. El per liic
luum morientes, captivi in inferno delinebuntur, inniiil quia et fideles exibunt per mortem similitcr
quos resurgendo inde educes, el ascendendo tecum ad gloriam. Et in hoc innuit non dobere eos ro::-
rieduces. Perhoc autem vivos allicil ad oberiiendum tristari de hoc quod sunt moriluri
sibi, ut et ipsi deducantur. Non solum autem capti- Ciim vero bis dicit Domini Domini, ad laudem
viialem capies, sed ctiam in hominibus, id esl inter ejus hoc facit: ac si dicat: Illius Domini riicil, qui
illos qui erunt homines adhuc in carne vivenles ac- "» anlonomastice Dominus est, cui oinnis creatura
cepisti, id est accipies dona, quod esl dicere : Ex subdita est. Quia vero dixeral eum morilurum, ne
hqminibus quosdam accipies per doctrinam currus aliquo modo vidcrelur eum riepressisse, cominendal
tui, qui erunt dona lua, a luo libi scilicet Palre eum sic: Dico quod exilus Domini eril mortis exi-
donandi. Hoc autem oslendit a parle, sic : Vere lus. VerumlamenDeus existens, ipse qui Domiuus
aceipies quosdam ex hominibus, qui erunl dona simpliciter credetur, confringet capita immkorum
lua. suorum, id esl confringct polestalem spirituum ma-
Etenim accipies, o Dominice homo, non credentes lignorum, qui sunt capiia infidelium, qui inimici
inhabilare DominttmDeum, scilicet quosriam ex Ju- Dei sunt. Et digne quidem capita infidelium dicun-
daeis, qui erunt non credentes inhabilare in te Domi- lur, quia eis riominantur, 246 s'cul caput membris
num Deum, qui hoc dicturi sunl verbum : < Hic omnibus dominatur. Quod est dicere : Auferel ma-
bomo non est a Deo, qui Sabbalum non cuslodit lignis spiritibus poteslatem, ne illis qui modo ei
(Joan. ix, 16). » Per hanc aulem parlein.de Judaeis malc vivendo inimicanlur, dominari possint. Et con-
innuit, quod eliam de genlibus partem accipiel. fringet verticemcapilliper ambulaniiumin delictis suis,
Facil aulera apostrophara ad aiulilores, enunlians, f, ( id est superbiam Jevitatis eorum qui perarabul.int
salutem per Dominura fuluram. Sic dixi, quod Do- in delictis suis, id est perseveranl euiirio dedeliclo
miiius Jesus ascendil in altum, et accipiet dona ini in deliclum. Quod cst dicere : Per hoc confringet in
hominibus, el ipse benedictusDominus, id est exalta- eis capiia, id esl polcstalem capilum, quori confrin-
lus Dominus existens , die, id est per illuminatio- get in eis superbiara, quae procedit ex eoruin va-
nem gloriae suse, quaeperdiem accipilur, eo quodI nitate, per quam cis capila dominanlur. Verlex
illurainat fideles, ad simililudinem diei munduini quiJem quia alla pars esl in homine, recle super-
illuminanlis : Quotidie, id est assiriue de die ini biam designal, quae plus nimio menleni exallal.
diem, faciet nobis prosperum iter salutarium nostro- Capillus vero quia tevissima res est, et omni venlo
rum, id est saivaiiortum nostrarum; quod esl di- facillime cedens, pro vanitate competenter accipi-
cere : Illuminalio ejus nobis erit iter ad salvatio- tur. Hoc autem ab aucloritate ostendil, sic : Vere
nes, id esl ad peccatorura remissiones, et ad vilarai Doraiuus confringet inimicos, convertendo eos
perpeluam obtinendam, id esl illuminalio glorise> ad sc.
ejus salvabit nos a peccatis, et ad vitam reducet. Nam Dominus dixit hoc raihi inlerius, spiritali
Cnm dicit nobis, arijungit se firielibus novse legis,, revelatione, ExBasan, id est ex confusionc conver-
ostendens se jam fide Ecciesiae membrum esse, ac: D I tam quosdatn, id esl convertam quosdaui ad me de
si dicat : Et me anle lempus plenitudinis exislen- inimicis meis : propler Basan, id esl propter
tcra, et fidem ejus habeiilem et illos quos in lem- confusionem quam in se habebuiil, de peccalis stiis
pore plenitudinis assuraet, salvos faciet a peccatis,, verecundando et gemendo. Rasan quippe confusio
illuminando nos gralia sua spirilali, et ad viiami dicitur. Cum dicit ex Basan, illud ex causative
quam amisimus reducet. Nullus enim adeo sanctusj ponilur. Oslendil autem per partcs quos converlel,
exstitit, qui anle lempus pleniludinis a peccatisi addendo sic , sciliccl converlam in profttndum
originalibus salvaretur. Et bene ponit quotidie pro- maris cxisientes, id cst illos qui profundi eriiut
sperum iter faciet; quotidie namque fideles per gra- in amaricatione vitiorum. Per hanc vero parlem
tiara Dei veniunt ad salvationem, unusquisque inl innuit quia mullo magis converlel quosdam,nondum
suo slalu. Dominus dico exislens Deus noster, cuii existentes in profundo maris. Facit autem aposlro-
facimus locum deitalis in nobis obediendo, et nos3 pham ad Deum, cum gratiarum aclione, sic : Dixi
ipsi subdendo, et existens Deus salvos faciendi, po-. . o Deus, quod convenes et confringes inimicos, et
tens, id est qui poteos erit ad salvandum nos. Ett usque adeo confringes , ul pes tuns in.ingaiur in
hoc idem est q'i.od superius posuit, prospernm nobiss sanijuine, id est iiiimici facli ocs luus, id est discur-
9G3 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM 1NSTITUTORISOPP. PARS 1. 964
sores tui qui le per mundum discurrentes confite- A Faciendo vero aposlropliam ad eos quos supcrius
bunlur, intinganlur in sanguine marlyrii. Exprimit vocavit Dei pedes et linguosos rancs, adhortatur ad
autem ariquodeflicienlurpes cum subdit: Pet dicoex benedicendum Deum, habitando in communiiate
inimicit faclus, lingua canitmtuorum. Imtransitive di- Ecclesise, non superbe dividendb se ab ea, quod
ctura est, ac si diceret: Qui discursores ex iniraicis Deo esset ingralum, quandoquidem principes con-
efliciciilur linguosi tui.canes: el hoc a teipto, non juncli erunt juvenculis. 0 vos converlendi ex Basan
a lihero arhitrio suo. Quori est dicere : Facies eos fuluri pedcs Dei, nolite superbire de hoc quod
similes linguosis canibus, qui fidelia animalia sunt peries eritis, sed in Ecclesiis, id est in coramuiiitale
clomiiiissuis, et inimicis oblatrantes, ut ipsi simi- Ecclesiarum de Judaeis existentcs, quas juvenculas
liler tibi fidclcs, haerelicis et omnibus infidelibus> vocavi, benedicileDominoDeo, id est lattdale illum
oblalrenl, ubique genlium discurrentes, el doctrinse: Dominum, qui Deus esl potens reraunerare l.iudem
semina spargenies, pro. qua etiam non dubitabunt. veslram, laudate scilicel voce, vita, et pro eo hic-
iiilingi in tanguine martyrii. Quia vero pede cur- riendo. DicobenediciteDeo, quod benedicere prccr-
rilur, pes pro discursoribus haud incongrue sumi- dai de fontibusItrael, id est -de exemplo fonliuni,
lur. Per hoc aiitem inlingenlur in tanguine quia vi- id est Ecclesiae, scilicet laudale eum in conimuni-
derunl ingressus luos, id esl videbuul gressu» luos,1 >^ tato Ecclcsiaede Judseis persistendo, sicut apostoli,
Deut, iriesl quod tu per morlem gradieris. Ideoque) qui dicunlur fontes Etclesiae, eo quod eam doctriua
tui excmplo inlingenlur. In alia translatione habe- sua polant. Nihil enim proficeret bene facere, si
tur: Viderunt itinera tua. Qua de rc et ingressusi superbiendo discederetis ab Ecclesise eollectione.
pro grcssus positum esse colligirans. Ne vero incou-- Juxta quod Apostolus testatur: < Si tradidero cor-
venicns videretur eura Dcura essc, et per mortemi pus meum ila ut ardeam, charitatem aulem nou
grarii confirmal hoc, ad insirticiionem auditorum,, habeam, nihil mi.lii prodest (/ Cor. xm, 3). » Tunc
aposlropham ad cos facicnrio, sic : Dico quod vidc- quidem discederetis ab Ecclesia, si vos solos sau-
bunt gressus luos. El vcre, o auditores, gressus laless clos esse judicanles, illos de Ecclesia judicareiis
cruntflei mei, regit mei, qui est, id eslhabitabit int esse solummodo peccatores el indignos conversa-
sanclo Dominico homine; ac si dical: VerJjumDcii tione vestra, el sic charitatem erga eos non habc-
Deus meus existens cuicunque Deus non videalur elt relis.
rcx meiis, secundum quori in snncto erii, gradielurr Dicerel aliquis : Qui crunt fontes illi ? Ari liot
per nrorterri, id cst sanctus ille ipsi personalitcrr auiem sic responriel, ibi, id est inler illos fonles crit
unilus moxietur. Qtiod est ac si dicat: Deus verbum i r Benjamin adolescenlulus, id est Paulus qui erit de
dabit eis exemplum moriendi gradiendo per mor- tribu Renjamin, sicut idem testatur ad Philippenses.
tcm. Et irico arihuc inlingenlur in sanguine, quiaa < Ego circumcisus oclava die cx genere Israel de
prirwerterunlprincipes, id est .iposloli, qui principess iribu Renjamin (Phil. m, 5), » elc. Dicilur aulem
erunl Ecctesise, praevenient tos in intinclione san- Paulus tdolescentutus, eo quod ullimus apostolorum
guinis. Quod est dicere : Non solum Densdabit eiss ad fidem vencril: non quod in fide ct sanctiiate
excmplum inlingendi, sed et aposloli qui pritis in- imperfectior exstiterit, qui ideo aborlivum se testa-
lingentur.
' ttir sic : < Novissime omnium lanquam aborlivo
Quoniam autem dixerat eos principet, ne vide- visus esl, et mihi (1 Cor. xv, 8). » Dico quod Benja-
rentur de principatu stio supcrbirc, addit: principes t min, id est Paulus est fulurus inter apostolos : et
dico conjuncti psallemibus, id est qui conjungenlurr boc t'n mentit extasi, iri cst per excessum menlis,
minoribus fidelibtis bene operantibus, ut cura ciss scilicet exlasim nieulis in qua erit pergens Daraa-
sinl UDumcbrpus Ecclcsiaj, sic. Quod est dicere:• scum, quando circumfulgebit eum lux de coelo, si-
Non dedignabunlur conjungi subdilis, ut unum sinlt cnt in Actibus aposlol. legitur (Acl. ix, 3). Vel sic:
cum eis, sed una colleclio cum eis erunl. Exprimitt Benjamin erit ibi existens in excessu mentis, i I es1
aulem quibus psallcntibus conjungentur, cura sub-- D qui erit in conlemplalione secreiorum c«'l( sliurr
Itiiigit, scilicel erunl tn medio juvencularum tympa- scilicet cum rapielur usque ad leriium ccelum, e'
aislriarum, id csf erunt existenles inler illos fideles,
, auriiret arcaua verba quae non licet homini loqui
11 sint una collectio cum eis, qui juvenculae e (II Cor. XII,i). Vel sic : Benjamineril ibi, ct hoc in
247 dicenlur, co qnod in fide juvenes erunt, id estt excessusmentis horoinum, id est in sluporc. Stupc-
novitcr ad fidcni accedenles. Tympanislrisevcro di- bunt enim mtilti ejus conversionem audiluri, rum
:unlur, eo qtiod in tympano Deum laiidabunl, id estt prius Ecclesiae persccnlor futurus sit. Et ibi e iam,
^arnis morlificationc, quse tympanum intelligilur : id esl in colleclione foniium Israel erunl principes
quod musicum inslruinentura est mortuorum ani- Juda, et principcs Zabulon, el principes Nephtalim,
raalium pellibus involulum. In hoc anlem dantt id est cseteri aposioli, quoruin quidam erunl de
Jxemplumihumjlitalis, ne aliquis in Ecclesia prajl.t- tribu Juda, quidam de Zabulon, quidam vero de
.us contra subdilos extollatur. Tympanislrias qui- Neplualim. Dchis eniin Iribubusvolunt quidamexpo-
Jew
sul)ditos^fidelcsfemiriine dicit, eo quod imper- silores aposlolos fuisse, ct si forsitan scriplum ali-
.ecliores sitntaposlolis in sanctilale, sicut femini- cubi ncn habcalur. Quod hic denotat Propheia atl
iitu scxus imperfcciior et debilior est masculino. evidentiam prophetiaestiee.Vel per Ju am qui con-
966 EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. LXVII. Qfifl
fessio dicilur, fiiies accipilur; ex qua confessio Dei A taurorum, id esl hserelicorura qni dicentur lauri
generatur. Per Zabulon aulera qui forlitudo sonai, eo quori superhi erunt ul tauri qui cervicosi sunt,
spes inlelligilur, quse fortcs in passione fideles f.icit. erit in vaccis populorum firiclium, id est in jam
Per Nephtalim vero quae dicilur ditatatio, cliaritas dictis fidelibus, qui debiles crunl ad modum vac-
denotalur, -quaeusque ad inimici etiam dilcclioiictii carum, qnae debiliores suul lauris. Quod esl dwere:
dilaiatur. Apostoli quippe principes firiei, spei et Mulli erunt baeietici , qui sibi niullos iriiolarum
charilalis Ecclesias exslitere, cum isla tria habenda conformabunl. Ne vcro viderelur Deus eos permi!-
esse praedicavere. Principes dico fuluri duces illo- tere dorainari, siue oinni stiorum utilitate, quod
rum scilicet Israel, id est Ecclesiaetotius. Illoruin inconvemens exislimareliir, aririil : Ad boc scilicel
aulem elsi casus pluralis sit, ad Israel, qui siugula- in vaccis popuiorunt, ut excludant a massa idiolarum
ris casus esl congrue refertur. Est enim in sensu eos qui probati siini, id esl perfecti in argenio, id
pluralis, in lilteratura singularis. est in Scripiura, quae uiliria est ut argenluih; vcl in
Euuntiata 248 Ecclesiaeconstilutione, or.il Deum argenlo, id est in facundia bene resonanii, ad mo-
Palrem ut officio Filii islud quod prophctizavit duni argenli. Quod est dicere : Ul per eorum se-
compleatur, sic : Dixi quod genles turbabunlur, et paralionem a fidclibus sapieiitibus, appareani et
terra movebilur, et Deus confringet capila inimico- " manifestentur ipsi fideles, in Sciiplurarum (cicmia
rum, et-convertct eos ex Basan : et caelera talia et in eloquentia probati. Qui aiiter non manifesti
quse praedixi fient. Et ut hscc omnia coinpleanlur, Mercnl, juxta quod Aposlolus asseril : « Oporlet
Manda Deus Pater boc virtw.t tua, id est impone liaereses esse, ut qui probali sunl, manifesli fianl in
hoc ofiiciumFilio luo, qui per emphasim eril virtus vobis (/ Cor. xi, 19). » Excludaut, pro manifcsteut,
tua, per quera diabolum rairabiliter expugnabis. per sirailitndiiiem pbuil a simililudine scilicet illius,
El poslquam hsec per Filium compleveris, confirma qni, cum alicubi s l inclusur, non apparel; si vero
Iwc quod eperalus es, iri est guod operaius es in no- excluditur, apparet slalim ct fil manifeslus. Notar.-
bis. Quod esfdicere : Conslitue Ecclesiam ex ulro- dum quiriem quod mojorcs haurelicos fcras riicil,
que populo, et perfectam fac in omni sanctilale, illos sciliecl qui magislri sunl errorum, eo quod
el post eam confirma, ne deficiat. Cum riicit nobis, immiics sunl ari modum ferarum. Non solum autem
conferl se in Ecclesiam futuram, quia fide jam Ectlc- oro increpari feras, seri etiam oro : dissipa genies
sise mcmbrum erai. Dico, manda, id esl imponc qum belta volunl, id esl tonvinceniinores haereticos,
negotium constilutionis Ecclesiaj Filio tuo : Incipicus riiscipulos majorum. Quos gentes idco dico, quod
a templo sancto luo, quod est in Hierusatem, iri esi tnulli erunl. Dico, dissiptt, id est divide st-ilicct ut
incipicns conslituere ipsam Ecclcsiam ab illis con- qiiosriam sic convincas i:l convertantur; quosdam
vcrlendis, qui existcntcs in Hierusalem, id est in auiem perdendos, soluminodo ul manifeslcnlur. Et
Judaico populo, erunt templum sanclum luum, in merito dissipabis, quia nou volunt pacem, sed sedi-
qiiibus fidelibus factis spirilaliler habitabis. Quod tiones in Ecclesia el bclla. El ila eril. Vere feras in-
tsl riiccre : A Juriscis sit principium Ecclesisc. Hie- crepabis et gentcs 249 dissipabis praedicatorcs,
rusalem vero quia ciutas est in Judsea, pro Judaico qui legali lui erunt. Nam venienltegati ex jEgypto,iA
populo congrue suinitur. Et si hoc Fil o manriaveris, est ex raassa peecatoruni in peccatis lenebrosorum,
libi offerentreges munera, id esl raulti ex genlibiis qui peivEgypliimcompeleiiieraccipiuntur; ^Egyptus
el Juriaeisreges sui ipsius facti, offerent sese tibi qnippe riicittir lenebrm. Quod est dicere : Mulli ex
muneia, ul suas voluntales poslponendo, se tibi peccatoribus legati tui facti, venient ad lioc ut prae-
subjiciant, et libi soli obediant. Praevidens autem dicent. Et priusquam jEgyplus legatos habeat,
Propheta in Ecclesia raullas haerelieorum sediliones /Ethiopia, id est jEgyptus prmveniet, id est anie
esse futuras, orat Deum ul eas compescal sic : Non feslinabit dare manus ejus, id est manus suas
solum oro ut mandes hoc ncgotium virtuti tuse, sed Deo, id est m.issa tenebrosorura salvanda fesli-
cuiii videam haerelicos mullos in Ecclesia futuros, D r>nabit se Deo subdere per firiem , a simililudine il-
qui recte ferae dicenlur, eo quod feroces erunt et lius, qui cum subditus cujuslibet efllcifur, maniis
irraiionabiles, et fideliiim devoralores ut ferae, oro, suas riat jlli. iEthiopia quidem illud iriem hic signi-
increpa, id est increpalione praedicatorum lunriim fieat quod ^Egyptus, non quod ei eadein sil inler-
convince, feras arundinis devoratriccs, id est divinae pretatio, sed quia yEthiopiie coloni nigerrimi suni.
Scriplnrae, quam corrumpunt inlerpretando sini- Adhortalur vero omnes fidelcs psajlere Dco et can-
stre : quaeScriplura rccte per arunriinera accipiiur, lare, conluitu omnium horum supradictorum, sic .
quia arundine anliquorum erat scribere. Quasdam, Ergo quia haec omiiiaquse praeriixicomplebuntur,re-
scilicel increpa, ut convertantur : quasdam vcro' gna lerra, id est vos omnes efficiendi regna Dei, ex
non convertendas, sic ut manifcslentur, ne ullra; lerra, id cst ex tcrrenis, cunlate Deo Chrislo, iri es'
decipiant. Vel feras devoralrices arundinis, id est. lauriate Deum cum cantico, id esl jucunditate con-
illorum fidelium, qui leves et instabiles erunl ut; templalivae vif*. Ei qui non poteslis canlare , psa!»
arundo, et qui omni vento doclrinse circumfe- lite Domino, id est laudate Dorainum, psalmo, id
renttir. cst bona operalione' activac vitse. Hoc autem supe-
Necesse quidcm erit ut increpes. Nam congregntioi "rius in Iioc codein psalino dicium esl, ubi dixit:
907 S. BRUNONISCARTHUStANORUMmSBTUTORlS OPP. PARS I. 9C1J
t,«/i(<iieDeo, psittmttm dicite nomini ejus, Sed snpe- A suam in futuroexaliare, dando ei fortitudinem elvir-
rius ad primitivos diclum esl, hic auleni dicilur ad tutera.
onines fideles. Psallite, inquatn, Deo, qui ascendit IN PSALMUMXXVIII.
tiiper cmtumcali, id est Dco qnl secundum humani- Psalmi sexagesimi octavi tiiiilus. /n finem Pset-
latem ascendel super calum, id esl super firma- mus pro his qni commulabunlur David. Quod sic ex-
nientuin cali aerii coraplexivum, idesl complectens ponilur : Psalmus iste agit pro Itts, id esl pro uti-
in se lotum aerem, terram niare el omnia quse in lifate eoriim qui commutabuntur David Christo, id
eis sunt. Determinal quoque lociira unde ascen- est coiiimutali de vetuslale Adae, conformabuntur
dit, ad fidei nostrse coiilirmationem.sic: Dico asccn- novitati Chrisli. Dico commutabunlur, el hoc t'n
det ccelum et lioc ad orientem, id est versus orien- finem, id est in perfeclam comroutationem. Hic
tera, scilicel a nionle Oliveii, qui Hierusalem oppo- scilicel commutabuntur et conforinabunlur ei se-
situs est ab oricntali plaga. Vel ascendcl, id esl di- cundiiin sanciilatem el innocenliam, prout eis erit
guilate sua sublimabitur, usque ad orienlem, id esl possibile, in futuro vero secunrium immortaliiatem
usque ad boc digims erit ul pcrsonaliter unialur et impassibililatem. Et beiie qiiirieni iiitiiulaiiir
Verbo Dei, quori in aeternum cl ineffabililer oritur, psalmus: Agere pro ulilitate eorum qui cominula-
id esl genetatur a Patre. Dico , ascenriet, ipse dico "• '' bunliir. Cum et Christi resurreclio, fulura sitcausa
existens sublirais supercoetum supcrius cceliinferio- hiijiis commutationis; et cum Cbristus hic inlrodu-
ris complexivura, id esl dignior sublimioribus ceeli calur orans de conslantia el dc resurreciione.
civibus, qui in polestate principatus sui minores Orare etiam baud dubium est euin, pro suorum
spiritus complecluntur. Dico, psallite et canlaie, et commutiindorum uliliiate. Oslendil quoqtie in hoc
hoc faciendo date gloriam Deo, id esl dale gloriosami psalmo passionem suam, ul passione eadem re-
laudem Deo; non repiitantes vos a vobis hoc ha- demplos ohnoxios sibi reddat, el pro se patiendi
bere, quod eum lamlare polesiis, sed ab eodem Deo. exemplum tribual. Agit insuper de inimicorum
Alioquin gloriosa latis non essei. El dignum esl ut damnalione miiltimoda, ut suos ab eorum co;,for-
hoc lolum faciatis. Ecce eniin in prseseuti non diui milate retrahal. In fine vero psalmi suos ad Dei
tardabit, scilicet post praesens sscciilum quod bre- laudera exhortatur, de quorum breviler agit sal-
vissiinura est, ad coraparationem Dei, dabil vocii valione.
sum, vocemvirlutis esse, id csl faciel vocem siiaiui Salvum me fac, Deus Pater, faciendo constanlem,
csse vocem virluosara cl potenlein, dicendo : t Dis- el resuscilando. Et necesse est ut lioc orem, qtto-
ceriite a me, maledicti (Mulilt. xxv, 41), > etc., quii _ niam aqum, id est Judaei inlraverunt, id est intra-
:'n passione humilem vocera hahebil, dicendo:« Tri- bunt usque ad animam meam, auferendam. Quo.lest
slis eslan.ima mea \Mallh. xxvi, 38),» et caelera hti-- dicere : Ipsi qui diu voluntatem, habiterunt mortem
jusmodi. Ac si dicat : Laudale eum qui potens ap- nieam operandi, ct non poluerunt, cam nonduin
parebil in judicio, nolenlibus eum auriire in humiliss cssel lempus meae passiouis a Deo disposilum, l.in-
rioclrinae alloquio, nevos lunc jusle damnet, si ini dein iulrabtiiit ad operalionem passionis uteae,
ejus laude fuerilis neglectores. El iileo adhuc dtttee usque, adeo ut etiam animam meam auftranl, per-
gloriam, quia lunc mtignificenlia ejut eril superr missione hac a Dei dispnsitione accepta, a simili-
isracl, id est ex superiori disposilione sua magni- tudiiie illius qui diu aliquo inlrare desirierans , et
ficabit in gloria eleclos ex Israelilico populo, et vir- non valens, landem inlrare periniltitur. Inlraverunt
tus ejus eril in nubibus; id est bealitudo et potemiaa aqum, a simililudine dicil: sicul enira aquae naveni
jtdicandi mundum ab eo data in aposlolis, qui sunlt inlranles, navcm suhmergunl, iia et ipsi inimici
nubes, id esl erunl Ecclesiae complulores in hacc passionis ejus operationem ingressi, eum in morlrm
vita. Juxia quod dicil : « Sedebilis super scdess demerserunt. Unde eliam, scilicel qu!a eum in mor-
(luodccimjudicantes duodecini tribus Israel (Mailh.i. tem demerserunt, aquae dicunlur. Aquarum enim
xix, 28). » Non solum aulcm nubes et Israel beaiii-pest | mcrgere. Sive aqiise dicuntur co quod difll.ii
ttcando mirabilis apparebit, sed mirabilis Deut ap-- suiit, el raoventes se ad omne nefas, more aquae,
parebit in omnibus sunciis suis, eos beatificando exx quaercsmobilis estetdilflua.Perhoc auteni polesta-
quocunque populo. Deus Israel dko, iri esl Deus s lera habebunl intrandi usque ad animam meam ,
Jacob patriarchaj, non recens Deus. Vet Deus Israel, 1, quod infixus sum in limo profundi , id esl, ego
iit est tolitis Ecclcsiae, qu;e lunc erit videns Deum. l. Verbura ttium, Pater exislens, fixe el incoramutabi-
Expouit aiilem,in qua re miraftt/it eril in tanclis suis,
s, liter unitus sum humanae naturae, quaplimus riici-
cum adriit: Dico mirabilis, el in hoc quia ipse dabit t'( lur, eo quod lerrena est, el secundum mortalitatem
mrtulem ptebi sum, \A esl imniortalilateni el im- i- fragilis, et profundus limus, id est infimus, ii.f,-
passihililalem , quse hic infirma esl, eo quod sit it rioris scilicel nalura qnam diviuitas. Piof n a
passibitis ct monalis, el dabit fortiiudinem plebi bi quippe res, infima esl aliquando. Ideoque proftin-
tum, ut ulterius non possil decipi et peccare. Ipsc se dus sumitur pro infimo. Cura aulem dicil infixus,
dico benedictus Deus exislens, id esf 250 CX:,'~ 1- quia immutabililer unitus est, cl firmiter humanae
talus Deus; ac si riical : Cum ipse exallaius sit, il, naturae intelligere dalur. lilud namquc quod im-
In stiblimilalc divinitatis suae poiesl ulique plebeutm raobile esl et firmum, (ixum vocari soliium est.
«JC9 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXVIII. 970
Rene vero non fixum , scd infixum ponil, qnasi A est, ac si diceret: Dignus stim salvari. Nara injiuie
diceret interius fixum, ut innuat el se firmiter me occident, qui ad eorum salutis inslructioncm
unUum esse, el humana nalura latere, non visibi- veni, quem audire neglexerunt. Dcpriraendo quippo
lein apparere. El in hoc fidem nostrain instruit, cum inimicorum parlem, suam magis exaltare videtur.
se Deuin csse et homiiicni asserit. Et quoniam in- Ut autem salvalionis suae meritura augmenlet, ni-
fixus sum, non est subslantia, id esl non erit mihi miam futuram esse tempestalem eum demersuram
subsislentia Quod cst dicere : Non subs'stam, id ostendit, cum sic addit: Dico quod demerget mc
esl.non vivara ; quin rooriar, cum sic a Patre nieo tempestas, pro qua tempeslate defecerunt oculi mei,
disposilura sit. In alia translaiione habelur . Non id est delicient aposloli, qui dicuiilur oculi, quia
possum consistere. Vel sic : Et ideo salvum fac, quia toium corpus meiim, Ecclesiam scilicet, illuminent
infixus sum in limo profundi. Hoc autem per solam praedicalione et viia. Sic videlicet deficienl, ut me
siniititudinem ponilur, ac si dicat: Ideo necesse est solum rclinquenles aufugiant. Dum hoc sit tamen
ut me salves, quia similis ero infixo in limo profun- quod ego spero in Deo meo ; ac si dicat: Quamvis
dilalis, qui, non valens evadere , demergilur. Nara deliciant a me, tanien exemplum deficiendi non ha-
et ego in tribulationibus inllgendus, non evadam, et bebunt. Ego enim non deficiam, sed in Deo meo
quia similis ero infixo, non erit subslantia; hoc non U B cui prse caeleris obedio, spem resuscitandi habens,
mutalnr. Vel sic : Ideo inlrabunt aqua usque ad imraobilis cxisiam.
animam meam, quia infixus sum in limo profundi- Et ideo necesse est ut me salvum facias, quia
talis, id est quia ego existens conversando inter Judsei qui oderunl me gralis, iri est.Judaei qui odio
Judaeos, qui sunt limus profundissimus, sum infixus, me persequuntur gratuilo, multiplkati sunl super
id est inlerius firmus 251 ct constans in anima, capillos capitis mei, id est mulli erunt super nuine-
ne eis conformer limore, etsi videar exterius infir- rum eorum, qui capilli erunt mei capilis, eorum
mus in carne. Limus quidera jure dicunlur, eo quod cxistentis, id est plures erimt qiiam discipuli mei,
sordidi sunl in iuiquilalibus, et ccenosi, ad moduin qui sunl ornantes mebona vila sua, sicut capilli
luti, quod ccenosa res esl et sordida Et bene quo- caput ornant. Et non solum mulli erunl, sed con-
que profundilatis limus dicunlur, eo quod in sorrii- fortati sunt, iri est fortes erunt et eflicaccs diviua
late sua profundissimi sunl. permissione, inimici mei Judaei, qui persequunlur
Quia vero dixerat eos esse Iimosos, viderelur ali- me innocenlem. Hoc quod dicil conforlati sttnt, illud
cui quod Deuscos naluralilcr limura fecisset, et sic: idem virietur dicere quod superitis, ubi diciiur
omnis culpa in eura transferrelur, ipsis cxcusabili- inlraverunl uqum, seri hic manifesiius ponilur. Ideo-
bus exisleniibus. Quod intendit removere, addendoi ^ que repetilum est. Et lunc qtiando nie perscqucn-
sic : Et hocquod sunl liuius, non est subslanlia, id1 lur,e:rso/tJe//amgurt? non rupui, id esl cxsolvampopnam
est non est aliqua nalura a Deo in eis crcala. Quodt rapinaruin Adacet Evae, qum non rapui, id esl quas
est dicere : Noncreavit eos Deus limosos etsordirios,, rapinas non feci.Rapere dicilurqui quod suum non
sed ipsi per iniquilates suas limosi et sordirii faclii est sibi assuinere praesumit. ftapinas ilaque Adam
sunl. Dixi quod aquse intrabunt usqUe ad animanit elEva feceruut, quaiiilo per pomi comesliqneiii se
meam. Et hoc injuste sine aliquo merilo meo raalo. deificare putaveriint. Dico quod exsolvam pcenas
Ego namque veni in altiludinem maris. Id esl gra- alienarum rapinarum. Et hoc insipienlia maxima
luiia voluntate accessi ad ipsos Juriajos, qui altii csse viilebitur infirielibiis ut, cum Dcus sim, el in-
sunl et profundi in araaricatione petcalorum suo- nocens, mori velim pro peccatis alienis. Sed tu, Pa-
rum. El veniendo laboravi ad hoc ul eos instrue- ier, qui omnia conspicis, scis insipientium meam,
rem, clainans ad cos el praeditaiione el opere. Quod] i.l esl disponis lioc quori insipieulia videtur, quod
esl riicere : Graluita clemenlia ad eos veni, et labo- polius 252 summa sapicntia csl. Unde Apostolus :
ravi inlenlo clamore prxdicationis et operura, utt « Quod stultura est Dei, sapienlius est horainibus
eos ad saluiis viam reducerem. Et ex opposilo lem-, - (/ Cor. i, 25). » Dico quod non rapui. Judsei vero
pestas demersit me, id est ipsi facli tempesluosi. putant me rapinam facere, et peccaiorem esse, eo
Scilicft in insurgenlibus in me Iribulalionibus ett quod me Dei Filium riicam, et regem Israel. Et de-
bbsphemiis, raore lempeslatis demergent me, id est;t itctamea a te non sunl abscondila, id esthaec talia
de vita in mcrlem raergent. Mitlit autem nos ad figu- quse ipsi repulant esse delicta mea. Et potius suin-
ram hisloriaede Jona, qui a maris tempeslate demer- ma justitia sunt et veritas a te nqnsunt abscondiia,
sus, eta ceto absorptus, post dies tres, ceto etim n iri est libi placent.
supra littus evomenle, evasit (Jon. n, II). Sic et:t Quo i tlicit n le non sunl abscondila, per similitu-
Dominus Jesus per tres dies in poleslale Judaeorum n dinem ponit. Illa namque quaf nobis placent, non
exislens, a qiiibus cst in raorlem deraersus, post tres:s nobis ahscondi volumus, sed ssepe aspiciraus. Et
dies surrexit. Dico quod laboravi clamuns. Et duran ideo adhuc salvum tne fac, ul non erubescant in me
claraarera, raucm faclmsunt fauces mem, id cst fauces s noii resuscitato, id esldehoc quod ponunt spem
inex' comparabiles cruut raucis faucibus, scilicct st salvationis in nie, illi gut exspectant le nie resusci-
sicut ille ciijus fauces raucaj sunt nonauriitur, itaa laturum Domine, Domine, inquam, non solum ter-
i:ec mea prsedicaiio ab illis audilaest. E.t hoc totumn reslrium, sed etiam viriuium coDlesliuin.Quod est
PATUOL.CLH 31
JM S. RRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTORISOPP. PARS I. 972
dicere: Non soliim propter merita mea me rcsu- A adlitic quia ego in jejunio incorporalionis eorum
scites.sed cuin tu Dorainus virlutum existens poleus existens operui nnimam meam, iri esl celabo ani-
sis ad me resuscitandum, resuscita me, ne apostoli, mara meam esse polentem ad eos riarananduii),
i|iii in rae spem salvationis suae ponunl el mti re- quse solo velte posset eos inlerlicere. Et hoc quod
siirrectioueiu exspectant, erubescant. In me nara- celabo factum est, id esl fiet mihi in opprobrium. Ae
quc se sperasse erubescerent, si in morle remane- 253 S1d'cal '•Cum ego de eorum incorporalione
renuNon soluni vero non erubescanl, sed eliara non saliari voluero, me jejunum facient, nolendo con-
confundantur super me. id est de nie non resuscilalo verti. Et cuin eos ad hoc jejuniura slalim damnare
tiposloli inei, qui quarunl te bona vila sua Deus solo velle animsemese polero, palienter sufleram, irt
Israel, id est Deus qui facis Israei oniiies le qusereu- eis exemptum paiienrii relinquam. Et sic celalio
tes; ac si dicat : Aposloli mci qui bene vivendo le aniinam meam esseari riamnandum potentem. Unde
quacrunt, ul eos fatias Israel, ii esl spirilaliler vi- niibi opprobrium inferent, mendacera esse asscreu-
rienles te, confunderentur a Jtidscissi non resurge- tes, quia me Dominuin et regem asserueriin. Et
rera. Id esl verherarentur, el seriuctores el nieu- quia adeo patiens ero in jejunio, salvalione digrtus
-daces dicerentur, el etiam inierficerentur. Et irieo exislo. Operire quirieni pro celare bene ponilur,
quia per me (e qnwrunt. salvum me fac, ne ipsi con- B E quia rein quain celare volumus, aliquando operire
fundanlur. El ideo arihue salvum me fac, quoniam solenius. Et ideo arihuc salvum me fac, quia postti
prooter te sustinui opprobrittm,id est ut lianc obc- vestimcntumciticium, iri est ila contrisiatus sum de
ilientiam a le inihi injunclaiii compleam ; oberiieu- eorum perditione, sicut ille qui in morle amici sui
liam scilicet patiendi, susliuebo, id est patienler ponil vesliineiilum suum cilicium, id est ulititr
leram opprobriura, a Juriaeisillalura, cumdicent mc illo veslimento, quori cilicium riicitur. Ul eniui
nieiidacein el sedutlorera. Et operuit confusiofaciein signum esset raoeroris, in araicorum morle, aniiqui
meam. Id esl viriebitur verecundia penilus occupare1 cilicio ulebantur. El ideo adliuc quia factus sum
faciera nieam. Quod esl dicere : lllud paliar, unde' illit »nparabolam, iri est de me eis parabolicc locn-
solet operiri facies mulloruin coufusione, sputa sci- tussura.ul eos mihi incorporarem. Verbi gratia,
iicel et blaspheniias, et verbera. Et adeo suslinebo' ubi loculus est Je patrefamilias, qui misil filiim ari
opprobrium, quod exlranent (nctut snm, id est liani,< vineani, quem agricolaj interfecerunt (Jl/u(//i. 28;
frttiribus meis apostulis, qui lilii arioplivi sunl Pairis> Marc. xu), et in miiltis aliis locis parabolitc ric sc
inci, scilicet dirailtenl et denegabunt me ul extra- loculus est, ui eos sibi atliceret. Citius cnim para-
neuin, sicul Peirus qui dicet:« Mulier, non novi' '„ bolica verba menies audienlium allicere solent quara
eiint (Luc. xxn, 37). >Et filiis malris mea, id est' si aperla loculio cis lieret. Et hoc cst ac si riicat:
Judaeis omuibus filiis slirpis Judaicse unrie natns> Dignus sum salute, cum adeo pius sim quod de ini-
sum, iiani peregrinus, ul nullum misericordiae re- micorum perditione contrister, et de mc, ut cos
speelum in rae habeant, ac si peregrinus esscm, id' alliciain, parabolice cis agam.
est alienigena. Vei filiis matris mea, id est proge-
niei mese scilicet coiilribulibus meis flain percgri- Ciim auiem ric corum saluie sollicitus ero, e
nus, ulparleiu meani niiiiquara adjiivenl, ac si alie- conlrario illi qui sedebant, et adhuc sedent in porta
nigeiia esseui. scienlise, non introeunles, neque alios malo cxem-
Et ideo adiiue salvum me fac, quoniam zelus, id1 plo suo iulroire permiltenles (Luc. u, 52), Scribae
est indignatio domus lua, id est tenipli tui male» el Pharisaei scilicet, adversum me loquebantur, iri
tractati, comedit me, id csl causa eril coinestioniss esl ariversura me loquentur, agendu de morlc mea.
inei, scilicel causa eril cur rae raorle devorabunt,, El qui bibebant vinum, plebs scilicel quse replelur
more cibi qui couiedilur. Ac si ponerel : lllud quodd et inebriatur carnali voluptate, quae eos a vera
cgo juste indignalus de lemplo luo, quod faciuntt voluntate et sensu revocal, inore vini inebrianlis,
speluncam latrouum, emeudo et vendeudo in eo,, psatlebant in me, agendo ; id esl psalmodia dultis-
ipsos indc expcllara (Mallh. xxi, 12, 15), causa eritt D ' sitna eis eril, niihi delrahendo agere de morte mca ;
quare rae inleiiicienl. injusie. Ideoque dignus surau ac si riiteret: El principes qui aliqiianlulum ausle-
salvalione. El ideo adhuc, quia opprobria, id estt rara ducunt vilain, ul scientes aesiimenlur, ipsi ta-
poenaeopprobriorum exprobrunlinm libi ceciderunl( men in porta scienliae, non in ipsa scicntia sunt,
super me, id cst carient wipcr me, scilicel retorque- id csl scientes apparent el slulli sunt. Et peiulaus
bunlur in ine, ul me opprimani, more ponrieris, ;, plebs omnimoda voluptale inebriala, contra me lo-
(]iiodsuper aliquem cadens, cum opprimil. Ac si rii-- quendo, in hoc valrie delecianiur. Vel sic : li qui
cal : Tibi exprobrant Jiidaei, dum prsecepiis luiss sedent in porla civitatis ad judicia facienda (judi-
omissis, tradiliones suas observare nilunlur. Op- cum enim erat in porta sedere, ul parali essent et
probria namque libi inferunt, dum, praceptaa inlranlibus et exeunlibus judicium facere), el iili
lua poslponenrio, tradiliones suas pwvalere in- qui bibunt vinum in conviviis, psallunt in nie
nuunt. Quoniam aulem eos de his opprobriis re- agendo, ac si dicat: El ubi coiigregantur ad jusli-
riarguenli, pcenas niibi inferent crucis, a quibus 'S tiaui exercendani, el ubi ad voluplatem suara com-
iu morteui cadara, dignus sum salvaiione. Et irieo o plendam, conlra me semper agunl, et hoc esl cis
973 EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. LXVIII. 974
si dicat: Neque me infernus absorbeat,
psalmus dulcissimus. Ego vero, quamvis sic contra Ahocestac
.
me Ibquanlur, oralionem meam purara et sanctam, neque me retinendi facultalera habeat. Et ne ali-
et ex recta devolione procedentem, ad te Deum qnid horum sil, Exaudi me, Deus. Hoc aulera ex
Patrem dirigam pro eorum parte salvanda. Ideo- niniio impelrandi desiderio repetit.
El ideo exaudi, quoniam benigna, id est larga
«jafe dignus sum ut salver, eum pro iuimicis oralu-
rus sum ctementer. Quae oratio mea talis est: 0 esl misericordia tua, id est quia naluraiiler large
Deut Paier, lempus est beneplaciti lui, id est bene- misericors es, exaudi tne raisericorditer. Et respice
plaeentis tibi gratiae tuse exercendse in me, exi- in me misericorditer, id est miserere ul resusciles,
slente mu/(t(udt'n«miserkordia tua, id est exer- a similitudine illius qui benigne respicit^eum cui
«endse in humano genere, per me, qui sum multa vult -misereri. Dico respice in me. Et hoc secundum
misiericofdia tua, per quem multa heneficia mise- multitudtnem miserationum luarum, id est secundutn
ricordiae generi humano impendes. Ac si dicat: mullas miseraliones tuas, scilicel secundum raulta
Miserere immicorura meorum salvandorum; nam beneficia misericordise luse; ac si dicat: Cum mulia
jam est teinpus gratisc, terapus pleniludinis, in quo beneficia omnibus crealuris luis misericordifer ira-
debes et Judaeorum et gentilium convertendorum, pendas, multo magis dignum est ut mihi, qui libi
per me qui sum mulla raisericordia tua, peccala prae branibus obedio, beneficia haecqnae postulo tri-
rcmiltere. Et quia lempus ptertitudinis advenit, ut buas. Oro, respice in me. El oro etiara ne avertas fa-
per rae generi bumano miserearis, prius exaudi me ciem, id est gratiam, luam a puero tuo, id est a me
•oraniemin veritaie, id est in consideratione verila>- servo luo, secundum quod homo sum. Gratia per
tis salutis tum, id esl qui hac fiducia le oro, quia faciem designatur, eo quod in facie signum graiiae
consiriero le veracem futurum in hoc quod pro- sotet apparere. Puer autem pro servo usiiative po-
misisli le salvalurum me, vel orantem in veritate nitur. Quod est dicere: Cum gratia lua magna sit
salutis tuse, id est in postulatione verseet aeiernae erga me, non permitlas me in atiquo labi, ut per
salutis a le dandse ; ac si dicat: Vere debes exau- hoc gratiam a me avertas. Nolandura eurn non ideo
dire, cura le.considerera veracem in boc quod mc orare quod labi timeal in aliquo, sed iueo ut
salvandum esse a le promisisti. Et cum non quseram exemptum orandi ne labamur nobis relinquat. Et
salutem honiinum, quse vana est, 254 scu<satulem quoniam tribuloi, id est in lui obedientia sum tribu-
iuiniorlalitatis et impassjbililaiis selernae a le solo landus, exaudi me ut resrtscites : et hoc velociter,
dandam, in hoc scilicel me exaudi. post ires dies sciticet. Ideo repctiit exaudi me, ut
Eripe me de litto, id est de carnis pulredine. Quid apponeret velociter. Et intende anima mea, id est
«juimcaroputrida humore commisto aiiuri melius dici intenlionem famseda vitse mese, Ut ubique populo-
potest, quam lulum. Et non sic eripias de luto ut rum palam slt rae resurrexisse. Et ut intentionem
prius in lutum perveniam, sed ul non infigar in tu- ei des, prius libera earii a morte. Hoc autem illud
tum-, id est sic eripe ul nullatenus in putredinem idem esl in senlenlia, quod el ea;audt me velociter ;
veniam, sicut alibi dicitur : < Nec dabis sanctum sed idco repetit, quia determinat quomodo tiberet,
liium videre corrupliouem (PsaL xv, 10). » Et ih cum subjungit scilicet eripe >ne, id est libera me
hoc quoque exaudi me, scilicet libera me ab his qui manifeste, nbn occulte. Et hoc oro ptopter inimicos
oderunt me, id est a Judseis , qui odio iniquo perse- meos custodes, qui me custodienl ne refugiam ut
quenlur me. Exponit autem quomodo se oral ab eis ipsi confusi rccedant ; vel propter inimkos meos et
liberari, addendo sic : Et> id est scilicet, libera me Judaebs etgeiuiles, qui mihi male vivendo inimican-
de profundis aquarum, ut non me demergat tempeslas lur, ut propalata gloriosa resUrreelione, in ea con-
aqum, id est plebs Judaica exislens aqua tempe- verlanlur. Eripe me per simililudinem ponilur. Qui
sluosa, qtiae vuti me in conforrailaiem suain tra- enim eripitur, non clam, sed manifeste liberalur;
jiterb, more aqua; tempesluosae, quae existenlem in ac si dicat i Libera me manifeste, vetint nolint, et
se demergit, non habeat poieslatem ut me timore D ] sic inimici hiei convertantur. Et me eripere riebes,
morlis in coiifbrmilatera suam demergat. Neque nam tu qui omnia nosti scit improperium meum, a
nbsorbeatme profundum inferni. Absorbere dicimus, Judseis 255 inferendum, esse falsum ; hoc scilicel
ciiiii aliquis invitus ab aqua vet abysso profundis- quori improperando diceut me seduclorem, fabri
siina suscipilur ; ac si riicat: Volo quidem in infer- filiiim, et caetera talia.
num ire, ut eum exspoliem, non sic taraen ul ab Et scis confusionem meam, ab eis imponendara,
eo pro aliqua actuali vet originali niacula inviltls essc falsam, hoc scilicet quod injuste reputabunt
absorbear, sicul cxleri oranes absorbenlur. Neque me in anima confunji de conscientia peccatorum,
puteus, id <JSt profundilas inferni, super me absor- qui peccatum non feci, nec insentus est dolus in
plura, urgeat, id esl coarctet, vCi claiiriat os suum. ore meo (/. Petr. 11, 22). El lu scis esse falsani
Quod est ditere : A'eg«eriie absorbeat, neque super verecundiam, quam meam facient, scilicel quod di-
me absorptum os Suum tlaiidat, ne egredi valeam, cent me habere yerecuudiam, id esterubescentiamde
a sintiiitudine pulei, queiri si aliquis ingrederetur, cbjectioiie falsorum crimiiium, cum me meniientur
ct ospnlei clauderetur, ingressus non haberet egre- esse peccalorem, de hoc quod me Deura assero et
diendi potestatem, sed inierius retentus periret. Et regcm, unde millam habebo verecundiam. Imper-
t)73 .». BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 970
feclorura en.m est dc impositione falsorum crimi- A exisiens, id esl in evident.ieorum cxistets, qu.ini'j:n
nutn crubescere. El tn conspeclu tuo, qui omnium ad ipsius Scripturae evidentiam, non quaniuui ad
juricx es, tunt omnes qui tribulanl, id esl Iribula- ipsorum csecilatis pertinaciam. Quod est dicere :
bunl me insonlein. Quod est riicere: Cum scias im- Scrip;ura, quae qiianlum in se manifcsta esset illis,
properium meiim esse falsum, consideras etiam lu si crederent, obscura et decipiens el excaecans fiat
qui nil dignum ultione dimitlis impunitum, quarn illis, cum in incredulitale perseverent: et fial ipsis in
injuste me tribnlabunt. Quod improperiuin et tribu- relributionem. Exponil autem in quam retributio-
lalionem non invitus paliar. Nam cor meum, id est nem, cura adjungil. Ei id est scilicet/n scandalum,
anima mea exspectavit, id est diu desideravit pali id esl in casuui de vitio-in vitium. Quod est riicere :
iiiiproperium istud eimiseriam islam (ribulaliouuin, Ipsa Scriptura facieirs eos 256 cadere de vitio in
quod ipsi miseriam reputanl, cum non sit nii^.e- viliuiii, hoc modo sil eis relribulio increduiitatis
ria, sed summa felicitas. Et cum ad hanc miseriam eorum. Exprimit aulem singulis singula reddendo,
pervenero, tutlinui qui simul conlrislaretur e( non quomodo Scriplura sit eis in jaqueum et in scanda-
fnit, id est patienler consirierabo an sit aliquis qui lum, sic : Dito : fial mensa eorum in laqueum, hoc
•mecum conlristeiur de perditione sua, el non erit niodo scilicet obscurentur ocuti eorum, ne videant,
qm conlrislcliir. Et qui consolaretur me, el non "1 id est excsecentur oculi ralionis eorum, nere te
inveni, id cst el suslinebo an sit aliquis qui conso- videant, id est recle intclligant Scripluram. El dor-
lelur illam tristitiam meara , per conversionem sum eorum semper incurva. Hocaulera estexposiiio
stam, cl non inveniam. Tuncenim trisliliamea ali- de hoc quod dixit, fiut mensa eorum inscandalitm ;
qtiantulum consolarelur, si unusquisque de igno- el est dicluin per simililudinem, ac sic dicat : Per-
ranlia sua converteretur. Et cum negligant con- milie eos adeo cadere in peccala ut nimia mole pec-
tristari mecum; et tristitiam mcam consolari, dcde- catorum gravenlur, ne possinl inde exsurgere, a si-
runt, id est dabunl in escam meam fel, id csl militudine illius cujus dorsum pondere gravissimo
aniariludinem. Quori esl dicere : Cum voldm eos incurvatur, qui se neqtiit erigere. Non solum au-
riiilcescsse, id esl obcdientcs ut sinl esca mea, id esl tem irara, id est vindiclam tuara eis sic iiifundas,
ul cos milii conformanrio incorporem, dabunl se iri est inleriiis in animam funrias, ul excaecariet de
amaros mihi, iri cst inobedicnies, noleutcs fieri esca peccalo in peccalura cadere permitlas, scd eiiam
mea dulcis. Quod esl dicerc : Dabunt amaritudinem effunde iram luam super eos, id esl exlerius in cor-
in escain meam, id est facient se amaros, quos esse pore funde iram luam, ut opprimat eos in hoc sse-
vcllem escam meam dulccm. El tuin siliani, id est culo. Et in futuro [uror irm tum subseciilivus com-
r
valde riesiderabo eos ut dulce viiiuin potare, id est ^ preheudai eos, id est sic damnel ul tiullatenus eva-
in mei conformilalera Irajicere, polaverunt id est dere queant. Furor dicilur vindicla illa seterna
polabtint me aceto, iri esl velusto el acri vino in siti qua Deus eos in futuro puniel, quae tania eiii ad
mea, id esl in dcsirierio meo incorporalionis eoruin. comparationcm praesentis vindiclae, quanta res tst
Ac si dical: Cum sitiam eos dulce poculum quo re- furor ad comparalionem irae. Cum dicit comprehen-
ficiar, el novum, idcst mihinovohoinini conformatum, da(,a similitudine ponil, ac si diceret: In boc sseculo
ipsi facient se acetum, id esl acre vinuni ct velus, non ex lolo comprehendentnr; licet enim propter
scilicet conformabunl se acerbilali velcris hominis. mala merila sua puniantur, se tamen hujusce rei
Et ilto acelo polabunt meain sitim, id esl amaris tri- gralia puniri falsis rationibus oceuliabunt. Sed in
bulationibus, ad siiniliiudinem veteris hominis, re- fuluro gravius punientur, sic ut oinnibus el eisdem
pleburtl me, salulcin eorum silientem. ipsis causa pcense eorum appareat; a similitudine
Notandum qitod illud idem fere esl, polaverunt illius qui, riiu fugiens, landem comprehendilur, si-
me in titi mea aceio, et dederunt in escam nteum cut ulterius efliigcrenon possii. Exponii auiem quo-
(el; nisi quia alia simililudine ad aggeraiionem modo ira effundatur super eos, addendo sic : Dico
iu.pietalis eorum istud idem dicit, et per ace- effunde iram. Hoc modo scilicel effunde : Fiat habi-
tura lamen veluslatem eorum denotal, quse pe? fel tatio eorum, id esl in qua babitanl terra descrta. El
non denotatur. Acetum enira dicimusveius vinum ne aliquis pularet sic concedere deserendam, ut
et acre. Quoniam auieni dabuul in escam meam (el, nullus homo in ea babilarel, addil sic, ut delenni-
ct i» sili mea potabunt me acelo, video quod fiel net: El sic concedo fieri deserlam, ut in tabernacu-
tnensaeorum coram ipsis in laqueum, etc. Elquiahoc lis eorum, id est in domibus quae labernacula jure
praevideo,concedo: Mcnsa eonim, id est divina Scri- ilicunlur, eo quod eas cito raulabunl ad similitudi-
ptura, qua rcfici consucverunl spirilaliler, seu qui- nem tabernaculorum, non sit eorum qui inhubitet,
libet in mensa relicilur corporaiiter, /ial eis tn /a- id esl dominetur sicul modo. Ac sic dicai: Concedo
gueum,id est in deceptionem; scilicei, maleexposi- quidem ul exterae nationes ibi inhabilenl, ipsi vcro
la, causat si quare illaqtieenlur, idest decipianlur, iiiinimc. Et beue quiriem ponit non maneant, sed
a simililudine volucris, qui occullo laqueoriecipilur. inhabiienl. Multi naraque eorum ibi ut servi reman-
Ne vero ipsa Scriptura adeo virieretur gravis, quo-.l scrunl, nulliis autem ullcrius inhabilavit, iri est
ipsi nullatenus eain inielligcre possenl, et sic inex- riominalus esi. Inliabiiare quidem pro domin.iri usi-
cusabiles esscnt, addit : Mensa riico corum iosis tale ponitur. Undc quoque eum qui se bene vivemlo
977 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXVIIL g;a
regit, sui ipsius inhabilatorcm dicimus. Hoc aulein1 A super vitulum novellum, id est super lidera viluli
iure eis conlinget. novelli, mei vidclicet, qui ero sacrificium pr»
Quoniam guetn(u,qui polens et, percussisli morta- salute raundi oblalum. Quod designatnm fuit per
fitate et passibililale, persecuti sunl, id esl perse-• vitulum; quetn in Evangelio legitur oblulisse pater-
quenlur me scilicel, ac sic dical: Ariam peccando sei familias profilii redilu de peregrinatione, qui perierat
et totum genus humanum percussit, id est, mortales etinventusest,inorluusfueratetrevixit(Luc.xv,32).
el passibile feciU Ego vero, a peecalo irnmunis, mes Vitulum se vocal, quia per hune vilutum de qtio dixi-
noti percussi, sed lua dispositio me percussit, mor- mus prsesignatus est, et quia pro mundi salule sa-
lalem faciens et passibilein, ut muiulusper me sal- crificandus erat, more vituli qui in lege veleri sa-
vetur. Et ipsi me insontem a te percussiim perse- crificabatur. Novellum vero se dicit, quia cum no-
quentur, ideoque dignum est irt a palria expelbin- vus homo esset, qui secundum Deum creatus esl in
tur. Et ideo adbuc, quia super dolorem vulnernm justilia et sanclitale veritatis (Ephes., iv, 24), ve-
meOrumaddiderunl, <Mest aridenl cnstoriiam sepul- nerat nos de vetuslate primi patris eruere, et ad
cro, ut inlra mortcm ajternani ilclineanl. Quo:l esl sui conformilalem revocare. Vituluni dico producen-
dicere : Post dolorem viihierum queni raihi inf*- tem ungulas el eornna, id est habentem producla
rent, addenl eliam sepulcro custodes, ut omnino cornua , et proriuclas ungulas, scilicet magnauv
nomcn meum rieleanl, ideoque appone, id est ap- potenliain expellenrii inimieos Judaeos, qui impotens-
poni perinille iniquitatem filiorum super iniquilatem reputatur, et magnam discretionem, qui «lultus el
eorum palruin, ul major sit ciimuliis miseriaeeo- insipiens videtur. Per producta cornua, recle ma-
nint; scilicet cum iniqui sint ipsi cl obslinali, filios gna expulsionis potcutia nolatur, quia polenlior
iniquos habeanl et obslinatos usque in finem mundi, esl bos qtti producta cornua babct ad hoslcm ex-
cum reliquiae salvaeerunt. Et ulrique iniqui existen- pelleiHliiin,quain qui brevia. Per proriuctas quidcni
tes, non inlrenl, \A esl non ingreriianlur viam viia* ungulas, maxinia discretio accipitur, quia ungula»
hujustnjutftltafua.ideslinjiisiifiraiionepcrraauenrio. fissae el discrelae siinl. Et hoc esl ac si dical : lll:t
Quod esl dicere : Non juslilicentur a te, per remissio- laus placebil Deo fundata in fide raei, qui sum vi-
uem poccalorimi. Exponit autem quod supcrius con- lulus novellus, habens producta cornua, et produ-
cessil, scilicet furor irse luae comprebendat cos sic : ctas ungulas. Iloc aulcm ideo ponit, ut, iu quautum
257 Disi qtiori hoe tolum in hoc sseculo coulin- possibile est, attrahal nos ad coiifurmitatcm sui,
g.<tul/ia( kabitalio eorum deserla, elc. El in futuro scilicet qiialcnus oinuiinode slurieamus iniinicos.
deleaniur, id esl sc rielelos nianifesle sciant de libro (Q omnes visibiles et iuvisiiiiles expellere, et discre-
t'ii>eti(ii/m,rie disposilione lua scilicet, in qua oiiines lionem in omnibus habere. Seu etiarn per corittia
a-terne victuri ordinali sunt, sicut in libro aliquo proriucta denotatur potentia maxiraa defendeudi.
tuullori.ra nomina stribuntur; irieoque lihcr dicitur. suos, etsi in passione sua se defendere noluit. Cor-
Non auttm sic deleantnr quod in illo tibro scripti nibus enim animalia cornula se defendunt.
sint vel scribeudi. Nullus enini in eo scripius Adhorlatur vero suos ad videndura et lsetandum
inde delebilur, sed ideo dicit deleautur, quia ipsi se et quajreiulum Dominum, sic : Dixi me pauperen»
repulant esse scriptos, ac si dicai : Qui morio sibi esse, et riolentem, ct csse salvandum, et viluluni
ipsis videnlur scripli, appareanl sibimel in futuro novellura, et hoc toluin videant, id esl inielligant,.
tleleli. El ut isla deletio conlingat eis in fuluro, pauperes spiritu, Gdeles mei scilicel, qui humiles
liic interira non scribantur, id est a Dei riispositioue sunt in spirilu, non superbi. Et tmtentur de saluto
non ordinenliir essc cttm justis, iil est non disportat mea, per quam salvabunlur. Et quia hoc non suf-.
eos Deus hic essc in consorlio jtistorum, itl est bene ficerel, o vos pauperes, qumrite Bominum bene-
(tperantiuin. Non eniin in fuiuro delerenlur, et di- operanrio, el per hoc vivet anima veslra in ajlern»
gniim est ut deleantur. gloria. Per vilam aulem animae, dat etiani intelli-
Nam per eos ego sum, id est pgo ero, pauper et D ] gere vitam corporis, quse in fuluro donabilur. Et
dolens, id esl ipsi facicnt rae dolentcm , iri cst riolo- quaerendo Doininum, 258 orale eum ut det vobis.
rcra pali, et pauperera vilam, iil esl carenlem vila vitam, quoniam exaudivit, iri est cxaudiet Dominus>.
scilicet, iriterficienl me. Seri inrie potics gaurieo, pauperes oranles, id est acquiescet precihus pau-
non contristor. Nam saius tita, Deus Pater, suscepit, perum ; e( non despexit, id esl non despieiet vinctos
i<lesl suscipiel me. iri est his rie cansis qnia riolens suos'. Hic per Iitotela minus diciltir, et magis iu-
ero et pauper, lu , Salvator, sustipies me , id est lelligilur. Ac si riicat: Illos vidclicel vinctos vintiilis
patrocinaberis mihi more' pii palroni resuscilando inortalilalisetpassibililatis, qui sui sunl, id esl qui-
ine, scilicet, et quia ine stiscipiet, laudabo, o au- sibi subditi, non despiciet, exallabit quos hic de-
ditores, id'est mea inembra laudare faciam nomen spicere videlur; vcl vinctos suos, id est unilos et
Dei etmi canlico, voce scilicet, cura jocunda afle- conjunclos vinculo dileciionis el sub}ectionis. Oslen-
ttione, e( magnificaboeum in laude, id est mei ma- dit aulem quos vocet pauperes, cum adriit: Laudent,
gnificam laudera agenl ci bona operatione. Quod itlum cmliel lerra. Sola pars ista qu;e est, laudent,
est dicere : Faciara ut mei eura laudcnt, voce, af- taiittiin continet, quanluin istae Ires, videant, e(
feciiane cl opcrc, el hset laus placebit Deo, fundata tmtenlur et qtiseraul Domiuum. Deum enini laurial
S79 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS l 980
qui de eo rectc mteltigit, el Isetatur, el eum quseril. l. A
i Per hoc autem invilat nos ad bonam operalio-
Dico videant pauperes, elc; scilicet laudent illum rn nera, et Dei riilectionem, per quam venilur ad pa-
videndo, el lajtando et quaerendo, cieli, id estapo-o- trise ccelestis inhahilationem. Vel sic isli tres versus
stoli, et terra, id est Ecclesia de Judacis, e( mare, e, legi possunl: Adhortor ccelos et lerram etraare, ut
id est Ecclesia de gentibus. Bene quidem per ler- r- Deumlaudent.Ccelosauiem et lerram, id estapostolos
ram Judaei, per mare genles accipiuntitr. Quia sicut ut et Ecclesiam primitivam ideoad Dei Iauriemadhorlor,
terra undique a mari circumdalur, sic el lerra Juda, a, 259 Q."'3 praevideo quoniam Deus salvam faciet
£ quse terrarura pars est exigua, undique a gentibus us Sion, id est per morlem meam salvabit remilienrio
clauditur. Ne vero viderentur cmli, et terra, et mare re peccata, eijuslificandoEcctesiam primilivam deJu-
per sead hoc devenisse.ut Ecclesia fierent, humiliat at dseis, quam faciet Sion, id est sublimem in specu-
oos, cum addit: El, id est sciiicet, laudeniillum reptilia ia lalione ccelestium secrelorum, et mare, id est Ec-
in eis, ideslilli qui in eis scilicetinler illos sunt reptilia
ia clesiam de gentibus, ideo ad Dei laudem invito,
prius existenlia. Inlransiliva posilio ; Ac sidiceret:t: quia prsevideo quod permorletn meam mdifieabun-
CrntiH terra et mare dico, qui prius fuerunl repliiia, a, lur a Deo Palre in virlutibus, civitates Juda, id est
id csl terrenis adhserenles, non ad superna spectan- n- EcclesiaJgenlium Deo confitentium quse destruclae
tes, more replitium, quae lerrse serpunt. Quasi riicat: il: " fuerunt per Adam, et illae civitates SDdificaiae»'n-
Laudareeum riebenl, ctim c.\ -eptilibus eos fecerit ril hubitabunt ibi in Sion, id est, assiriue habilabtint
ad ccelestia tendentes. Dico laudent, et hoc ideo, o, in conformitale illius Sion, Ecclcsise priraitivae,
quoniam Deus sulvam faciet Sion, id est salvabit jit quselonge perfectior eril; et sic inhabiiabunt quod
Siios in futuro perfecta saivalione, reducendo in acquirent eam hmreditale. Acquirent et inhabilabunt
iinmorlalilalera el impassibilitalem; suosdico factos os idem est, sed repelit ut determinet, addendo bmre-
Sion., cernenles scilicet Deum non per speculum, i), ditale. Quod est dicere : Acgut'ren( firie et opere
sed faoie ad faciem, id est manifesle. Vel sic : Sat- il- bono conformilalcm ejus Sion hmrediiate, id est
vam faciet Sion, \A est resliluet super coelestem :m haerediiario jure, id est, sic ul jure sint una hajre--
Sion, quae civilas sua erit ex angelis el hominibus, s, dilas Dei cum ipsa Sion. Cura enim filiis Abrahae
quse, quanlum ad homines, deslructa erit pcr Adam, :ii, sit facla hxredilatis promissio, elsi illi i<on sint
quantum ad angelos autem, minirae. Et hic inlerim im filii Abrahae secundum carnera , cum tamen mei
adificabuntur in virlulibus, civilales Judm, id est jst (ilii spirilales fuluri sint, qui filius sum Abrabse
Ecclesisefidelium confitenlium Deum pura fide. Juda da secundum carnem, per me veri iilii Abrahae fuluri,
quippe confessio inlerpreialur. Unde, per civiiat.es .es r jure cum Judaeis Dei hsereditas ertinl. Hoc aiitem
Judse Fcclesjae fidelium denolanlur, qui Dei confes- :s- dictum est degentium Ecclesiis primilivis- De suc-r
sores exislunt, qui in virlulibus sunt raunitissiini, li, cessuris aiilein Ecclcsiis agit, cum subjungil: Et
ad simiiitudinem civilalum. Civitates bene plurali- lt- setnenservornm ejus possidebil eam. Ac si dical :
ter ponit. Non solum atitem civilales Judm primilivse inhabita-
Quamquara cnira omnes fideles secundum fidem :m bunt in ea, sed et semen servorum ejus possidebit
Ecclesja una calholica sunt, secundum lamen lo- b- eam, id esl illi qui erunt semen, id est filii spiri-
corum diversilalera, Ecclesise multx sunl. Dico co tales servorum ejus, Dei apostolorum scilicei, et ip-
quodhic adificabunlur civitates Judm. in fuluroau-II- sarum civitatiini primitivaruni possiriebunt cam
lem inhabilabunt ibi, id est in Sion sciticet, in illa lla Sion secundum conformitatem , sicul etiam civila-
beala Dei conluiiione et civilate Dei.Et hoc perse se tes Juda. Determinat aulem quos vocat semen
non habebunt, sed acquirent eam Sion hmrediiaie, e, servorum, cum addit : Et qui diligunl nomen ejus,
id est per hoc quod siinl Dei hsereditas, id est per ier habilabunt in ea. Quod esl dicere : Hlos scilicet
morlem meam raei cohscredes efiicienlur. Vei sicc : riico tetnen, et dico quod in habitabunt in ea, qui
Acauirenl eam bona vita sua, et operibus, hajredita- ,a- ditigunt nomen ejus quod est Dominus, non reformi-
te,id estadhaeredilatem, ut sil eis hseredilasaelerna. ia. D dant, sciliccl quibus gratiim est et jucundum eiiin
El in futuro temen tervorum ejus possideb.iteam, id Dominum esse, et diligunl eura dilectione pura.
est, semen procedens a servis ejus, causa erii qtiod od IN PSALMUMLXIX.
ipsi servi sint eam possessuri, bo.na opera scilicet :et Titulus sexagesimi noni: In finem, Psalmus Da-
quac hic in lacryinis serainant, ut in futuro beath th vid inrememoralione, eo quod salvum fecit eum Dor
Uldinein seternam cum gaudio melant (Psal. cxxy, :v, minus. Quod sic exponitur: Psalmus iste est David,
6). Quia vero bene operari nihil est sine charitate,e, id esl verba ista sunl Chrisli, in rememoratione,iA
rieterminat sic : Dico quod fideles inhabitabunl Sion on est in frcquenli memoria habita, eo gt/od satvum
per bona opera sua, ei, id cst scilicet illi habitabunt nl fecit, id est faciet, eunt Dominus salvatione in fine
in ea, qtii diligunt nomen ejus, scilicet Dei Iioc no- ,o- tendenti, id est in perfectioncm elconsummalionem
( nten quod est Dominus, id est diligiint caslo amore ire sui ipsius el suorum, suiipsius, scilicetsecundum im-
qtiod est Dominus. Unde Aposlolus : < Si distri- ci- morialilalem etimpassibitaiem et inefTabitemglorifi-
' buero in cibos
panperura omnes faculiales meas, s, calionem, etsuoruinsecunriumpeccatorura remissio-
chariiaiem aulera non habeam, niliil sum (/ Cor. )r. nem.eljustificationcminprsesenli et infuturo,secnn-
XII!, 5) t riiimpcrfeciamcorporis ct animaebcalitudinem. Acsi
931 EXPOSITIO IN PSALMOS. ^- PSAL. LXX. 932
dieal : Christus ante passionem suam praevidenssuii A j Jonadab, et priorum caplivorum. Iiinuilur hic ligiua
suorumque saivationem, frequenler hanc oraliouemi historiae de Jonariab qui in lcge veleri s.iccrdos
fecit, in qua orat de resurrectione, et de constan- Dei sanctissimus fuit, el filiis suis praecepit vinuiii
tia in passione, etde inimicorum salvandorum con-- noii bibere, nec in domibus, sed in tabernaculis
versione, et de suorum laetitia et exsullatione. Quos5 habitare (Jer. xxxv, 6, 7)eujus praecepiis non defuit
ariDei invital inagnificalionem et ipsorum humilia- filiorum oberiientia. Per Jonariab autem qui sponlu-
toncm, et sui exemplo hortatur ad orationem. neus Domini dicilur, Chrislus- congrue (iguralur,
Deus Paler, tn adjulorium meum intende, id estt qui sacerrios-in ajternum jtixta ordinem Melchise-
fac le intentum in arijtitorium meum, ut, sicut in- dech, non ex timore servili, sed amore spontanco
tensam promereor salvaiionem, et ita et tu intense' el casto, Dotuino Patri serviens obedienliae suae
dos, tae resuscitando immortalem et impassibilem• cursum peregit.
facieiulo. Et hoc adjutorium non differas usques Qui Chrislus filiis suis, spirilalibus fidelibus
i« communcm resurreclionera, sed festina ad me' sciticet, praecepitvinum non bibere,idestcarnalem vo-
adjuvandum , ul post tres dies resuscilando me, ini luplalem nonamare,quaelioinines sibi subriiios a Deo
perfeclam beatudinem reducas. El per hoc quod me! retrahemlo demental, more vini incbriantis. Juxta
arijuvabis.con/ttndaiKurbonaconfusione, etreverean- ' quodiiiEvangelioidemasscrit: « Quivuttpost me ve-
tur, idest depeccalis suis limeant illi qui qumrunl! nire, lollatcrucemsuamquoiidieelsequalurmefXuc.
animam meam auferre, Judaei scilicet, et noni ix, 23).» Praecepit quoque non in domibus, sed iu
solum qtii quserunt aniraam meam, sed eliam guti tabernacutishabitare, idesi, cum in terrenishabitent,
solummodo volunt milti mala. Averlantur relror- non sic habitent ut in domibus, sed quasi in la-
sum et erubescant. Prseposteralio erubescanl, i<l I bernaculis, iri est non puient ea esse manentia ad
est vereeundentur de malitia sua, et sic avertantur simililudinem domus, sed transiloria ad simililudi-
ab ca retrorsum260 postme enntes, idestmei se- nem labernaculorum. Juxla quod Apostolus dicit :
qtiaces effecli. Multi namque sunt mibi mata vo- < Tanquam nihil habenles, et omnia possidentes
lentes, qui non sunl animam meam qtiaerentes. Dico> (// Cor, vt, 10).» Et alihi : < Non babemus hic ma-
at'er(an(ur,ethsec aversio nondifferalurusque in sse- nenlem civitalem , sed futuram inquirimus (Hebr.
culum futtiriim.sed erubescentesstatim, id est in hrevii xin, 14).» Tituli vero lillerasic adaptatur : Fsalmus
posl resurreclionem meam, averlantur de maliliai isle est David Christi oranlis pro se, ul resuscilelur,
sua illi gui, volentes mala, dicunt milti! Euge, euge :: et in passione constans efficiaiur, et esl psalmus
« Magister, scimusquod verax es,{Malth. xxn, 16)»1 n/ iste filiorum Jonadab, id est Christi, et determinat
clc. Quod esfdicere : Illi avertantur, qui blandiliisi quorum filiorum, cum dicit , et priorum captivo-
suis me decipere nilunlur. Dico confundaniur quii ruin. Quod est dicere : Qui prius caplivi et a palria
qumrunl animam meam. Illi vero qui jam qtiseruntt exsulantes fuerunl per Adara, poslea vero per Chri-
te, bene operando mei exempto, discipuli tnei sci- stum ad patriam reducli. El hoc dicilur ad differen-
licel exsuttent in fuluro, in te, id est in arieptione! liam spiriluum cceleslium, qui, ciiiitfilii sintarioplivi
beaiiiitdinis rs\tsein le esl : et hic inlerim tmtentur a VerboDei creali, non lamen prius exstilere captivi.
de spe adeplionis. Et ipsi iriem gut ditigunt salutare1 Et bene quidem dicilur Psalmus isle iilioruui Jo-
luum, id est salvalionem, quara eis in fuluro ria- nadab. In hoc cnim psalmo agil Christus de suorum
bis, per quam et ipsi et hic el in fuluro salvabun- filioruin salute, el laude, et constanlia praedicalionis.
tur. Vet salutare tuttm, \Aest salvalionem quam eis> Agit quoqtie concessive de inimicorum confusione
in futurodabis, dicant in bono desideriosuo post re- el pudore.
surrectionem meara magnificelurDeusChristus el hoc: In le, Domine, speravi.Praetenlio merili. Quod est
semper,ut qui.jam magnificatus est per restirrecllo- dieere : Domine Paler, speraui ea quse sunt in le-,
nem, ct sui ipsius glorificationem, magnificelur hic; immortalitatera et impassibilitalem. Ergo 261
semperremittendosuispeccata,ct juslificando eos de1 D [ non confundar in mlernum, etsi ad tempus videar
generatione in generationem, usque ui finem mundi,> Judseis conjusus. Tunc autem confunderer, si quod
et infuturo magnificeturpersuorumperfectam glori- speraut non adipiscerer. Dico non confundi me per-
ficalionem. Dicout de me Deo dicant magnificelurr mitlas, sed libera me injusiitia tua, id est secundum
Deus. De se vero dicanl, o Deus, adjuva me, bene,> quod justitia (ua exigit. Justum enim est ut iu le
cooperando et me a peccatis eripiendo. Nam ego• speranlcin liberes, et non libera me in abscondilo,
egenussum, id cst nulliiis alterius ope polens sal-" sed eripe, id est libera manifeste, vi me eripiendo,
vari, nisi tua. Et pauper, id est ope mea salvari' et inclina cum sis sublimis ad me infirmum et hu-
impoleos. Dico adjuva me, et lu, Domine, ne mo- milem secundum humanitalem, aurem tuam, id est
reris, id est non sis lardus ad adjulorium el li- polentiam misericordise luse qua clamantes ad le
herationem tneam. Nam lu solus es adjutor meus ad exaudis, ideoque auris dicilur. Quod esl dicere-:
beneoperandum,elliberatorz viliis. Quodesldicere: Condescendere fac sublimem potentiam tuam preci-
Tu solus adjuvare me potes cl liberare. bus meis infirmi et humilis, el sic salva me, et libe-
IN PSALMUMLXX. rando, ul superius dixi, et gloriosum et immortalem
Titulus septuagesimi : Psalmus David Miorum et impassibilera facicndo, qui hic infirinor sccundum
r'S5 S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 981
inoi talitatcm et passibililalera. El est riiclura a si-• A lienter sufferara. El ideo ariliuc ne projicius, quo-
tnililiidine medici, qui infirmo , assurgere ne- niam lu Domine, es spes mea,' id esl in le speni
queunli, aurem clementer inclinat, et eura sanifical. habeo remimerationis, quae spes procedit a juven-
Dico sulva, ct ul me postea salvttm facias, prius esto' lute mea, idest a provido consilio et strenuitate mea.
mihi in Deum protectorem, id cst cum sis mihi Deust Quod est dicere : Ideo spem habeo in te, qtii provi-
creator, scilicet ex Deo sis mihi lendens in Deum: dus sum in consilio, et slrenuus in aclti obedientiae
protectorem, qui me in passione prolegas, ne li- 262 tuae' Alioquin enim spes mea essel irriia. Ja-
raore pocnsedeficiam. Et esto mihi in locum mu- ventutem quippe pro provido consilio ct strenuiiate
nilum, id est in securitatem, ut nec etiam limeamt ponit, quia juvenum est provirio ult consilio, et in
sicut locus munitus securiias esl ad se fugienlibiis. actu esse slrenuos. Et ideo arihtic ne projkias me,
Multi quippe proleguntur, qui secnri non sunt, ideo- quia in te exislens confirmatus sum, id est, firmus
que superflue non additur in Iocum munitura. Ett faclus sum, exutero, id est ex lempore conceplionis
amodo e?se debes protector el locus munitus, guo- nieaj, non sura infirmalus in Adam per originalc
wiam hucusque es (« firmamentum meum, id estt peccalum, sicut caeleri homines.qui, dum eoncipiun-
(irmus proteclor mctis ei refugium meum, id estt lur sectindum legem concupiseenliae, quaepcena est
securitas. " originalis peccali, fiunt et ipsi
originalis peccali rei.
Ac si dicat: Cum liucusque firmamentum et re- Quod est dicere : Me conceptum absque lege con-
fugium meum exsliteris, ne in aliquo defecerim,, cupiscenliae, confirmasti a lempore meae conceptio-
deinceps refugium et firmamenlum meum esse de- nis in ttii coiiforinilalem, scilicet ul a peccalo im-
bes, ne in fuluro deficiam. Vel sic : Ideo oro ut mej munis essetn, sicul tu. Vel sic : in le, id est iu tui
sttlvum facias, quoniam (u solus et firmamentumt conformitate confirmalussum ex ulero, id est secun-
meum, el refugium meum, id est quia lu solus potess dum humaniiatein quam accepi in ulero. Secunduni
me protegere et securum facere. Exponit aulemi deitatera enim in qua libi par exislo confirmatione
quod superius dixil eripe, a quibus se oret eripi,, non egui : et ideo arihuc ne projkias me, quia tu es
sic : Dixi esto mihi in Deum protectorem, elc. proleclor meus, ne in aliquo caderem : de ventre ma-
Et tu etiam Deus meus speciali quadam obcdien- tris mem, iri est .semper me prolexisti ex illo tem-
tia mea, eripe resuscilanrio de tnanu, id esl de po- pore ex quo processi de ventre matris meae.Vel sic :
teslale peccatoris, ne ulterius me affligendi licilumi Prolector meus es tu, secunrium iflam naluram qua
haheal. Exponit vero per parles de manu cujuss processi de ventre, scilicet secnnrium humanitaiem.
peccaloris oret se eripi.cum dicit scilicet : eripe mee (- Quasi dicat : Quia hucusque proteclor meus fuisli,
de mantt contra letjem agentis, Judaici populi, inl oro deinceps ne me projicias, el ideo adliuc ne pra-
liocqnori inihi negligit obedire, cam ipsi-sit a iegee jicias, quia i/t le est semper cantatio mea fundata, id
praeceptum. Jnxla quod Moyses dicit : « Propheiamzt esl jucunda laus naea, id est quLi te sempcr jucunde
ex fralribus vestris suscilabit vobis DominusDeuss laudo, et affeciione et operaiione.
vester tanquam me, ipsum audielis, et omnis quii Vel cantatio mea esl in le, iri est omnis delectalio
non exaudierit prophetam illum , exlerrainabiiur dee mea, et quia lerrenis omnibus negleciis, in lui so-
populo meo ( Deut. xvnt, 15; Act ut, 22, 25). > Ett luinmodo laude nilor, in te delector, lanquam pro-
eripe me de manu iniqui gentilis populi, qui me cru- digium faclus sum multis, id csl impiis qui rauki
cifiget, et in sepulcro custodiet. Qui, cura non sitt sunt ad comparationera bouorum, quorura numerus
conlra legera quam non habet, saltem iniquus est,,, parvus est: faclus sum lanquam moiistrum, ut me
id est infldelis et male operans. Repetit antein quodd omnino respuant et abhorreanl, quasi monstrura
oravit.et/d tntAtinDeum, etc. Cum dicit ne projicias,i, essem; et ideo adhuc neprojicias, quia lu es adjuior
etc, usque adguiadixeru/zi, utprajponal causas quass forlis ad bene operandura. Vel sic : Dico quod fa-
superius non posuil, quae causae conlinenlur ab illoo ctus sum prodigium mullis, et lu lamen es ailjutor
versu. 1 fortis, ne cedam ipsis multis. Orat aulem ufDeus
D
Qubniam tu es patienlia mea, elc, usque ad nee facial eum in laurie ejus perseverare, sic : Quia lu
projicias. Quae sic legnntur et conslruunlur : Oravi ,-i es spes mea, et per le confirmalus sum : Reptealur
ut eripias me de manu peccaloris. Oro eliam ne pro- \- os meum laude, id est cuin lejara laudaverim de bis
jiciat, id est ne despicias nte quin prolegas in lem-r ir beneficiis collalis, fac omnino repleri os meum lattde,
pore senectutis positum, ante resurrectionem scili-i- id est fac me in laude tua perseverare, ut scilicet
cet, quandiii lemporalis sum. Posl resurrectionemn ego tota die, id est jugiter gloriam cantem luam, et
namque aelernus ero et sihe tempore. In temporee mugnitudinemtnam, iri est, ut ego Isetanler ascribam
dico seiiectuiis, id cst vetustaiis, in quo scilicet ve-
!- tibi gloriam meain et magnitudinem meam. Quod
lustatem Adaerelineo, non sccundum peccatum, sed d est dicere : Ut repulem, quod sum gloriosus et ma-
secundum pcenam peccati, iri est in quo mortalis et )t gnus, hoc esse ex te. Vel sic : Vt cantem gloriam
pasnibilisexislo, quod esl pcena peccati veteris Adae. ;. luam et magnitudinem tuam, id est ut laetanter tibi
Et ideo non projicias. Quoniam tu, Domine, es pa- i- ascribam supradicta beneficia mea, quse eriint
tientia me.a, id est, tu causa es patientiae raese ; >tt
it gloria tua et magnificencia,"id est causa erunt quori
cnim lui coniormilalein obtineam, iribulalioncs pa- i- gloriosus vjdearis bominibus et magnificus, id est
985 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXX. - 980
poleus. Et hoc totum est ac si dicat: Fac me in A i operitur. Quod est dicere : Ptenariam habeant cou-
taude tui perseverare, hoc modo scilicel, ut omnia fusionem el puriorem itli. gui qttmrunt mala mihi,
hajc beneficia supradicta libi ascribam, non mihi. scilicet utinterficianlel in morle deiineant. Acsi di-
Oslensis causis plurihus, et iiicidenter oralione cat: Non solum babcant confusionem et erubescen-
inlerprosita, ad uliimiitn illud ponit, cujus rei gra- tiam, quia milii rielrahunt, sed quia etiain tnala.
lia causasapposuit, sic: Quia lot et lanta mihi con- mihi qumrunl. Confusionem stiperius accepit pro
tulisli beneficia, scilicet ut esses patieniia, spes, erubescenlia. Et deteclum pro destruclione ubi di-
confirmalio, et cantatio mea, ne projkias me in xit, confundantur et deficianl. Hic aulem confusio-
tempore senectutis, et repetit illuri idem aeqnipol- nem pro deslruclione ponit, ct puriorem pro ern-
lenli voce apponendo aliam causam, cum dicit: JVe bescemia. De spe vero suoruui, et laude quam Deo
derelinquas, inquiam, me, id est ne projkias in lem- facienl, agit sic : Dico quod inimici coiifundaiitnr.
pore senecluiis, cum hoc sil qtiod defecerit virlus Ego autem semper sperabo, id est mei semper spe-
mea. Defecerit, hie prseterilum est, ac si dical: rabunt in te pcrfeclara in futuro salvationem cxem-
Non debes retinquere, quia virlus omnis quae in me plo salvalionis meaj, et adjkiam super omnem lau-
est, sic defecit, ut non sit raea reputata, id esl non dem luam, id est adjicient laudem libi existeiuem
reputo virtutem quam habeo, ex me habere, sed ex "* super omnem latidem tuam, a priori populo rialam.
te. Velpotestesse determinalio, sic: Ne derelinquas, Quod est riicere: Laudabunl le omnimoda laude quse
iuqiiam, cum deficiet virius mea, id est cum repu- perfeclior erit laude populi prioris, cum et ipsi per-
tabitnr potentia mea defeiisse, in morlc scilicet. fecliores sint fuluri. Et notandum non <lici perfe-
Vel potest in hac seiuentra Iegidefecerit, si non praj- cliorem laudem apostolorum , et caeleroriim in nova
terite accipiatur. Repelit autem quod superius riixit lege existenlium, laurie quoruindam, qui, elsi sub
eripe me de manu peccaioris, sequipollenlibus verbis, lege veteri essenl, viri lamen erant Novi Testametiti
ctim dicit: Deus, ne elongerisa me, elc.,praeponendo per fideni, ul fuit Elias ct caeleri perfectissimi, qui
causas aljas qtiasnonposuerat,quaJContinenturabiIIo raundum omnino sprcverunt. Sed laudem novorum
loco uhi habelur: Quia dixerunt, etc, usquead Deus, dicit perfectiorem laude illorum veterum, qui non
ne 263 elongerit. Quod sic legitur : Non soluin -oro adeo perfecti exsliterunt, quorum mulltis numerus
ne me projicias in passione, sed oro etiani, o Dcus, fuil. Vel adjicienl laudem super omnem laudem tuam,
ne etongeris a me, ut differas resurrectionem meam de rerumcreatione libi collatain, scilicet ut cura lau-
usque in futurum. Sed tu qui Deus meus es, cutspe- rieris de mundi creaiione, multo magis le laiidabunt
cialiter obedio, respkein auxilium meum, ul scilicet r. de generis humani reparatione. Dico quod adjicient
post tres dies me resusciles. Et hoc ideo oro, quia laudem, id esl laiidabunl te innocentia el juslilla
inimici mei Judaei dixerunt, id esl dicenl ad invicem, sua, qiiam non repulabunl suum csse : Sed os
elhoe mi/it id est ad damnura meura. Delerrainat ttteum, id est meortim annuntiabit justiliam luam,
vero quos vocel inirtiicos, cum addit: El illi inimici, id est omnem justiliam suam a le esse, et loia die,
inquam, qui cuslodiebanl animam meam, id est qui id est jugiler annunliabit salutare luum, i.l e t
insidiabuntur aniinae mese, si forle aliquid dignum salvationem fiiliiiaui a te fore, non a mcriiis suis.
repreherisionis viderent iu ea, fecerunt, id esl facient Vel sic : Dico quori mei sperabunt in le sempcr, et
consilium in unum maliuse eundo. In hocaulem quid hoc dico generaliler. Os autem meum, id est pra;-
gravius notat, ctim dicit consilium fecerunt. Pejus dicalores, qtii diceudi sunt os in corpore meo, id est
enim est rie malo agere per consilium quam leme- Ecclesia, annuntiabunt justitiam omnem tuam esse,
rarie. Dico quod consilium fecerunl, dkenles unus id esl a lc, el tota die salutare luum. Haecnon mu-
ad alium : Persequimini eum tribulationibiis ; nam lantur. Et ideo annuntiabunt mei justitiam omnem
Deus, eirjus Filium se asseril, dereliqttit eum, id est a te esse.
contempsil. Et nen solum persequimini, sed ei com- Quoniam non cognovi litteram "sse justificanlem,
prehendite eum, ne evadal, id est inlerficile, guta j) j id est, mei cognosccnt litleram legis veteris non
non est qui eripiat. Ac si dical : Ipse dicit quia posse.264 aliquera justificare. < Liltera enim oc-
Deus eripiet eum a morte post tres dies, sed ille ciriil (// Cor. ui, vi). » Quod est dicere : Cogno-
non eripiet. ldcirco comprehendite eum morle. Agit scent illud esse falsuin, quod Judaei aflirmabanl ali-
autem concessive de inimicorum confusione, sic : quem ex lege jtistificari posse. Lex enim solummoriu
Dixi ut respicias in auxilium ineum, et ex oppor peccatitm indicat. Non eliam ad abslinenriuiu adju-
sito confundantur in raalo, id est erubescanl el de- vat. Et cognoscendo per litleram non posse juslitt
ficianl ab omni prosperilale mundana, deirahenles cari, Inlroibo, id est mei introibunt in poleniiat
animm mea virlutes suas, id est Juriaei qui mihi Domini.QwA est dicere : Qui prius se potenies exi-.-
auferunl virtutes meas, quanlum ari suam repula- stiniabant ad bene operahduin per liberum arbi.
lionem, dicemlo nie esse seduciorem et legis rie- trium et per legem, se per hoc insuflicientibus co-
slruclorem, et non parura confundantur et deficianl, gnilis ad bene operandiira, introibunt in polenlias
se.J operiantur confusioneel pudore, id est circum-- Domini, id est ad hoc divina gralia inspiranie in-r
vallentur eritbcsceniia el corporali destructione. A greriientur, ul se reputent polcnlias bene operandi
gimilitudine corporis, qtiod omni partc vestiincnlis et a viliis. abstinendi non a legc, sed a Domitio lia-
987 S, DRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 988
berc. Undc in Evangelio legitur : « Sine me nihil A minibus potentiarn habeo, sed in altissimis etiam
poteslis facere (Joan. xv, 5). » Non solum annun- cceleslibus spirilibus. Vel sic aliler lcgi polest, ut
liabunt justitiam suam esse luam, id est a le ; seri, brachium non mutelur. Dico donec animnlient ma
o Dens, memorabor justilim lua solius, id est mei brachiumtuum, et poteniiam luam, et justiiiam tuam,
memorabunlur jtistiliac tuae, qusc sola esl, iri cst ab infimis rationabilibus creaturis usque iu altis-
singularis, id esl incomparabilis, perfcclissima.Unrie sima eundo, id est usque in superccelesles ratio-
legilur : < Non juslificabiliir in conspeciu tuo omnis nabiles crealuras. Quod esl dicere : Doncc annun-
vivens (Psal. CXLII, 2). » Quod esl diccre : Dicent lient265 oninein poleniiam et juslitiam esse ex
te unicam el singiilarem cl pcrfectissiinam habere le ; incipiendo ex poientia et juslitia hominum, qui
jusliliam, et hoc memoriler dicent, non negligenler; infimi sunt ad comparationem angelorum, eleundo
lloc auiem quori justiliam suam luam esse annun- usque in potenliam ipsorum angelorum, ac si rii-
tiabnnt, et solam et perfeclissitnam jusiitiam lu.im ca- : Hoc repulabunt esse ex le, quod ihi erunl po-
memoriler praedicabunl, non ex se habebunt so- lenles in fuluro justi in operibus, et hoc quod an-
lummodo, sed te cooperantc. Quia tu, Deus, docuisli gelijusli sunl in affectione dileclionis Dei, et po-
me, id est docebis meos spiriiali sapieniia tua cis tenles, id est alli in bealiludine.
inlerius impendenle, el ideo pronuntiabo mirabilia " Couimendat autcm ipsos angelos ad Dei laudein ,
lua, id est mei proniinliabunt aliis mirabilia lua, quasi admirative de eis agendo sic : Dico usque in
ju>titiam scilicet, quam generi humnno per me re- altisshna, et illa magnalia, id esl altissima tua, quae
slilues, et salutare tuum, quod in futiiro dalurus; magnalia dicuntur, eo quodin exccllenlia dignitaiis
cs. Hoc aulem superius diclum esl, nlii dixit : Os; magna sunt, qum, id est quanta, fecitti, id est quant
meum, elc. Sed ideo repetil ulostendai pronunlia- digna ; el ideo quis similis est libi in subliinilale
tionis eorum perseverautiam, sic : Dico quod nicti potentiae? Nullus. Ac si dicat : Inde coniprobari
annunliabunl mirabilia lua, el hoc ex juveniute mea,, potesl nullura tihi esse siraiiem. Et qtiia nullus tibi
id esl ex tempore martyrum, qui juvenes erunt, idI siniilis esl, cum adeo potens sis , quoniam Adam
esl in fide calentcs ct slrenue agentcs, more juve-- el Eva voluerunt se facere similes libi per comes-
iium qui ferventes sunt aetaie el strenui actione, et( lionerapomi, dicenles: «Erimiissiculdii (Gen.iii,5);»
nunc, id esl in ipsa juvculute usque pronunliabunt,, Quanlas , id cst quam magnas tribulaliones oslendhti
itl est assidue et constanter, morlis melu non defi- mt'nt,ideslmeis,neulleriussuperbirent! elquam mul-
cienlcs, et ea usque in senectam pronuntiabunl mei,, las et quam malas,id eslquam nocivas ! morlem scili-
id esi usque tcmpus confessorura, qui senes erunt,, r/ cet et omnismodi passiones, quse animae ct corpori
id cst aliquanlulum frigidiorcs martyribus, non1 asperrimacsunletnocivse. Et tuconversus abira, iriest
nioriem corpoiis pro Deo suheunles, sicut senectitss a vindicla quam in eis per tribulaiiones exerccs ,
frigidior letas est juveiilute. vivificastime , id esl per raortem meam vivificabis
El pronuntiabiinl usque in senium, id cst usque2 meos, inleriori vivificalioneeos innocentcs et juslos
in lempus Antichrisli, in quo niulli a fervore fideii faciens, el in futuro reduxisti me, id csl rctroduces
frigescenl, ideoque senium dicitur, co quod seniumi meos, ad patriam, scilicet de qna per Adam suni
aelas frigidissima sit,et defectibilis. De quo temporee expulsi. Meos dico ilerum de abyssis terrm educen-
Dominus in Evangclio dicit: « Ex abundaniia ini- dos , id est de imo lerrenitatis. Prius enim eos in
quilalis refrigescet charitas mullorum (Malih. xxiv,, Adam de humiliiate et ulilitate teirenilaiis eduxisii,
12), > Quod est dicere : Mei constanter le lauda- ut ex timo terrae faceres aniraatos et non moriluros;
bunl, cl illi qui erunl in juvenlute, ctqui in sene-- qui per peccatum Adaead eaindem iinilatem prscci-
ctute, cl qui in senio. Vel marlyrum tempus juven- pitali sunt, ul moriendo effitianlur cinis el pulvis,
tulem dicil; tcmpus aulem confessorum senectu-t- unde eos in futuro eripies. Ahyssum dicimus nimiain
lem, et tempus Anticltristi senium, eo quod priuss prufiinriilalem, ideoque pro imilate ponitur.
fuere martyres, post eos auleni sunt leinporalitcrr D Dico quod reduces eos de ahyssis terrae; et tunc
tonfessores, ad ullimum autem, lempus Anlichristi ti mulliplkasli magnificentiamtuam, Deus , id est litiil-
cril. Ergo quod mci pronuntiabunt et in juventuie,J, liplicem in eis facies magnificam gloriam luam, im-
et scneclute, el senio. iVe derelinquas me, id esl sl morlales faciens et impassibiles, et otnni beatiiu»
meos. inadjulos, donec omni generationi, id esl do- >- dine felices. Et prius hic conversusconsolaius es me,
nec annuntient omnisraodi generalioni, qua ven- i- id est, vivilicabis meos , e( per hoc consotaberis, ut
tura est usque ad finem mundi, brachium tuum, et superius dixi, ubi posui vivificabisme. Hoc autein
potentiam luam, et juslitiam tuam, me scilicet qui ti ideo repelit, ut per effeclus ostendat qualiter de
bracbium luum snni, per quein diaboluro forlierjr imis e >sassumal. Per hos aiilein efleclus comproba-
cxpugnabis, sicul aliquis brachii fortiludine debi- i- bitur te eos vivificasse.
lem hostein siupcral; et qui sum polentia lua, per sr Nam e( ego confuebor , elc. Nam signum cst posi:
qnem facies fideles polentes ad rcsislcndum viliis, >, tionis , el vero bene posiium est quanlum ad ordi-
s. nem. Acsi dicerel: Tu vivificabis, et mei confite-
el qui sura justilia lua, pcr qucm fidcles juslificabis.
Me dico polenliam et justiliam luam usque in allis- i- bunlur libi, id esl ad honorem lui, verilalem itiam,
sitna pcrlingcnlcm, id est qui non tanlum in ho- i- id est tc veracem in promissione lua dc mundi rcpa-
98Q EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXI. MO
ratione per me complela et de futura salvatione i
leApopuli, et si qua csctcra lalia siint, cum lamen
complenda. Dicoquod mci confiiebtintur tibi. Mei,, quaeriam habeat quaj nullatenus eidcm Salomoni
dico, quidam existentes in vasis psalmi, id est inn contigerint: ubi scilicet dicit: Permanebit cum sole
psallerio , quod dicilur vas psatmi, eo quod fiat inn et ante lunam, et adorabunl enm omnes reges, el ca^» v
eo psalmus, scilicet in conlemplatione bonorum su- t. tera similia, tolus competenter in Cbristutn verum
pernorum, per quam in Dei laude resonabunl add ei significatum Salomonem est referendus. Conlucns
modum psalterii quod ex stiperiori resonal. Vasis is namque Esdras, psallerii iilulorum impositor, qui
pluraliter ponit quanlnm ad ptures fidelcs. El psal-'.- longe posl Salomonera rcgem Israei lemporalilcr
lam tibi, id est quidam meorum bono opere le lau- i- exstitii, ab eodem Salomone Christum significalura
dabunt, exislendo in cithara, id est in activa vila,i, fuisse, el secundum nominis inlerpretaiioneni, et
Quseper citharam ex inferiori resonantem congruee secundura rei geslionem, Psalmum istum, qni rie
dei:o:atitr, eo quoit inferior sit contemplatione. J. Chrislo legendus est, Salomonis nomine litulavil. In
Dico quod libi psallent et confilebunlitr. Tibi dico o Salomonis namque tempore juslitia et pax maxima
qui sanctus es Israet, id est adeo sanctus ut polens is fuil iu Israel. Unde etiara idem pacificui tiicilur. Et
sis sai e ificare omnes fideles quos facis Israel. Cujus
;s dilalaium fiiil regnum ejus valde. Et ipse sapientis-
rei desiderio tibi psallunt et confitenlur. El hoc est'it J» simus cvsiilit, sic eliam ut regina ausiri venisse
ac si dicat: In hoc poterit virieri te eos vivificasse, ;, legalur a finihus terrse audire sapienliam ejus IIII
quia lihi psallent et confilebuntur : quod aliler nonn Reg. x , 1). Sic etChrisl«is qui verus pacificus fuii,
essel. Et cum caniavero tibi, id est cum mei lauria- i- mundiim juslilicavit el Deo pacificavil. Et sapien-
bttnl le, exsultabunt labia mea, id esl meorum inn tissimus existens rcginam a finibus terraj, Ecclesiam
ipsa laude. Et, ne acciperemus labia exleriora, addil:: scilicel, quam ex raptiva reginara et sponsam suam
El hoc modb scilicet anima mea, id est meorum, fecit, per prajdicalores ad se vocavit; el sapienliam
qnam redemisli, id esl mei exsullabunl laudando tee praeceptorum ejus eam audire fecil. De dilalalione
alfeclionibus animse suse ; ideo quia cam redimess regni ejus Chrisii, el de jtisliiia el pace in cjus lem-
per me. Affectiones aulem labia dicuntur , eo quod(1 pore futura, et de ejus ajlernitaie. et quomodo sibi
per eas anima sibi iulerius loqualur. Non 266 j regnitra acquiret, et qui in regno ejus eriinl, et de
solum aulera anima mcorum in tui laude cxsultabit,;, ejus regni benedictione et salvaiione Propbeta agii,
sed el lingua mea, id est meorum, meditabitur justi-i- in ipeius laurie salis ample immorando. Pro quo in
tiarn tuam, id est in lui laude cum raeriitatione nonn priucipio psalmi oralutei Dcis Pattr judicium et hic
leniere annunliabunt oranem jiistitiam esse luam,, ,_ el in futuro ad tilililalem populi sui iribuat. Orat
iri csl a le. Hoc autem superius positum, ubi posuitit quoque ut montes et colles pacera a Deo suscipiant,
osmeum, etc. ldeo repetit ut aridat: Hoc contuituu quam susceplam populo suggerant. In fine vero
annunliabunt. Cum hoc erit quod illi qui qumrunl U psalmi eidein regi benediccndo, nobis ei benediceiuli
mala mihi, Jurisei scilicet, confusi in malo e( reverilili dat excmplum.
fuerint, id est cruhescentes de resurreclione mea ; Deus, judicium titum regi da, id est jiidir.iinn quod
et limenles iu persecutione VespasianietTiii. Quod (] tu cum sancto Spirilu de mundo exerces, el in
est dicere : Cum viderinl juslo juriicio luo illosessee ftituro facturus es, da Chrislo regi, secundum qucd
faclos erubescenles et limidos, hanc jusiiliam luama homo est, quod jam habet, secimdum quod
aliis annuntiabunt, ul abcorum conformiiate reira- Deus. Et ostendit quod judicium, el cui regi, cuin
hantur. Vet sic; Lingua raeorum medilanler profe-. addit: Etjustitiam tuam filio regis. Hic aulem per
ret juslitiam tuam , id est dicel le esse juslum judi- hendiadyin idem est juslilia quod et judicitim. Ac
cera, cum confusi et reveriii fuerint qui qumruntt si dicat, scilicel Filio tui regis, Chrislo, da jusiiim
mata mihi, id est cum prseviderint quod timebuntt judicium tuura. El bene dicit tuum, cum hoc
et confundenlur in futuro omnimoda confusione. judicium Patris sit , et Filii et Spiritus sancli.
Illi qui quaerunt mala meis, qui hic non virienlurr D [ Lieet hoc a quibusdara astruatur : « Non enim
reverenles, sedsecuri; necconfusi, sed beali. Quodj 267 Paterjudicatquemquam, sed omne judiciiiui
esl dicere: In hoc te juslum judicem esse annunlia- dedit Filio (Joan. v, 22). > Quod nihil iinpedit, ciim,
bunl, quoJ prajvidebunt initnicos suos justo judicio0 sic intelligendum sit: <Palernon judicalqueiuquami
tuo fuluros esse coiifusos el reverenles. visibiliter, quia ipse invisibilisest; t sed omnejtidi-
IN PSALMUMLXXl. citnn dedit Filio, » secuiulum quod homo est, cuni,
Titulus septuagesimi primi: Psalmtts Davidin Sa- secundum quod Deus est, asqualis ei sit, el nihil ipsi
tomonem. Quod sic exponitur : Psalmus isla estt ab eo conferaiur. Sic scilicet deditFilio omne judi-
David prophetse in Salomonem respicienlis, id est in\ cium, ut ipse, visibilis apparcns, lotum in futuroju-
verum Cliristum Salomonem, id esi veruin pacifi- riicet, cooperantre tamen invisibiliter totius potenlia
ctira, qui fecit utraque umim , et qui est ;>axnostrai Trinitalis. Elexponit ipsumjudicium por partes, sic:
(Ephes. n, 14). Hic autera psalraus cisi vldeaturr Dico, da filio lui regisChristo juslum judicipm luuin,
qusedam habere quae Salomoni filio David conligis- scilicel da ei judicare popuium lnum in juslitia, et
scnl, scilicet cum riicil: Deusjudicium tuum regida,, pauperes luos in judkio. Jus^iia el judicium idcm
cl justitiam luam filio regis. El judicabit paupcres> cst. Populum vocat minores, pauperes aulcm s;:n-
991 S DRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTiTUTORIS OPP. PARS I. m
ciiorcs, qm, inuiidiim omnino spernentes, Chrlstnm A \ catumnias, iriesl scandala lnfert, neullerius locuin
midi ct inopes scqiiunliir. Et cst ae si tlic.it : l)a ei habcal eis caltiraniandi.
potenliara in fuluro judicantli populuin luum, id est Velsicpotest legi, secundura sentenliam quara iu
rainores fideles, qui populiis riictinlur, eo quo.l m.i- duobus primis versibus exposuimus, ul continuatio
xima multitu lo erit eorum, ail comparalionem ma- non mutetur : 268 Postquam pacem susceperint
lorum. Vel sic hi duo versus lcguntur : Deus,judi- montes, el colles, et populi, judicabit hic, id est re-
ciutn luttm regi da, et hicelin fuluro; etuljudicium munerabil bic pauperes populi, majores scilicet, ul,
illiul prosit poptilo salvandorum, da juslitiam luam, ciirajusti sint, faciat eos jttsliores. El per hanc par-
id esljusiitiain quse ex le esl, ftlio illius regis, scili- tem innuit quod et minores, licet non adeo perfecle,
cet populo Chrisliano, qtii filius cril spiritalis regis juxta hoc tamen quod justilia eoruin exiget, remu-
illius. Quod esl diccre : Juslifica illum rcgis lilium, nerabil, et salvos faciei in fuluro salvalione seterna
cl secundum peccalorum remissionem, el secunduni filiospauperum, id est minores. Et per hoc datur in-
vrtutura elbonorum operum perfeclioncm. Si enim lelligi quod multo magis ipsos pauperes, quorum filii
injustus relinquerelur, justo judicio regis daranare- erunt,salvabil; et humiliabitcalumnialoremin fulnro.
tur. Et cxponit judiciura per partes, sic:Dico, da lloc non mulatur. Laudat autera eiim rie aclerniialc
ei " sua, sic : Dico quod humiliabii calutnnialorein, et
judkium, scilicet da judicare hic populum luum,
qtiein dixi filium regis; injustitia, iri est secundum idem rex qui euin bumiliabit, permanebit in fuluro
q lod jtislilia ipsius populi promerebitur a te riata, cnm sole, id esl cummajeslalePalris, secundiim dei-
sci icet ul, cum idem populus in hoc mundo juslus tatcra ei consubstaiuialis. Pater aulera jure sol dici-
sit, plus ab eodem rege justificetur. tur, cujns naturaj tlaritas a nullo polest perfecle
Et da ei regi judicare in futuro m judicio juslo conlemplari, sicul solis darilas ab huniano visu
pattperes luos, fideles scilicel qui non extra velle pcrfecte conspici nequit; e( sic pennanebil quod
sunt pauperes; sed lui pauperes, id est, pro le. Per er l ante tunam, id est, in praesentia lunaesecundiiiii
mijores aulem fideles, quospauperesdicil, datetiam liumaniiatem. Secundum deilalem naraque non esl
iiuelligere minores; qui, si non sinl mundura ora- localis, scilicet in prseseiilia Ecclesiaesuse eril, ut
nino relinquenlcs, in futuro lamen salvandi sunt. ad cuinulura bcalitudinis ejusdem Ecclesiseabeariem
Ut autem istud judiciura fial cl hic el in fuluro, su- jugiler conspiciatur. Ostenriilvero quori vocet liinam,
scipianl monles pacem populo exhihendam, id est cum addil: In generatione scilicet el generatione
aposloli, qui atti sunt ul montcs ad comparationem erit, id est in praesenlia generationis et generalio-
collium, suscipianl aL ipso rege pacem, id est dile- Q „ nis, id est omnis generationis jiislorum. Ciim bis
clionem Dei et proximi, per qnam pax erga Deum ponat gcnerationem, de omnibusjustorum gei.eratio-
habeiuret erga proximum. Ideoquepax juredicitur, nibus dal inlelligere. Generalio et generalio iricin
qtiam populo, id esl minoribus annuntient. Et qtio- est qtiod luna. Lunam Ecctesiam dicil, eo quori in
niain montes non suflicerent, colles, id est, minores tempore perseculionis decrescat per iniperfeciionem
p;aedicaiores, qui dicuntur colles eo quod inferiores fitiorum, ul luna/et in tempore pacis crescat per
crunt in sanclilate, ad comparationem collium qui filiorum regeneralionis augraenlura. Vel sic : Per-
mnnlibus siiut inferiores, suscipiant ab ipsis moiili- manebil cum sote, id est quandiu sol riurabil. Et hoc
bm justitiani poputo annunliandam. Justitia idem exponil cum in sequentibus addit: Scilicet usque
esl quod pax. Et bene riileclio Dei et proximi justi- in g^nerationem hujus generalionis subseculivara,
tia dicilur, eo quod omnis cam perfecte habens, per- et generalionem ullimam. Cum bis generationem
fjcte juslificalur. Enuntiat aulem quod orando ct ponil, oniues generationes dat intelligere. Ac si di-
optando dixit, tibi posuil judkare populum, etc, cat : Tandiu permanebit , quandiu mundi omnes
sic : Dico, suscipiant tnonles pttcent, el colles jusli- generaliones duraturae sunt. El ne puiaretur posl
tiam, populo exhibctutam. El postquam moiites et solem et generationes non esse permansurus, aririit:
colles paccm populo susceperint, judicabit ille rex in D | Et ante lunam est ipse, id est riignioret durabilior
fiiluio paitperes populi, scilicet remunerabil justo erit luna, scilicet omni re coromutabili, qnae per lu-
jtidicio suo illos quos dixi monles el colles, qui pau- nam ideo designatur, quia luna saepe coinmutalttr.
p'res erunlhic in populo suo.munrium relinquenies; Vel sic : Ne videretur non fuisse anle munrium, ad-
et salvos faciel seterna salvatione filios pauperum,, dit: Etanle tunam permansit, secundiim quori Deus.
subjectus scilicet qui filii erunt spiritales apostolo- Per lunam quippe, quse pars est osnnis creaiur;t,
ruin et practlicalorum, el humiliubil culumnittlorem, , omnem creaturam vult inlelligere.
diabolum scilicet deprimet, ne ullerius locum ha- Quoniam aulem eum regem dixerat, et judicalu-
beat suos tenlandi vel accusandi. Qui quandiu raun- rum pauperes, el friios pauperuni, possel (piaeri ,
dus iste dural, calumnialor est, id est accusator,, qeoinorio eos acquiret in regnum? QuoJ sic osten-
lion vocc, scd mala sua conceplione. Est etiam ca- dil : Dixi quod rex erit, et pauperes ct filios paupe-
Imnniator, id est inquantum potcst totiusboni dislur- runi judicabil. Quos pattperes el filios sic inregnuni
balor. llluin enim usualiler calumnialorem dicimusS sibi atqtiiret, quori prius descendet, id est, veuiet de
qui bonum disturbare- inlcndit. Vel calumniatorem t sublimi invisibilitalcsua in iiotiiiani primilivae Ec-
humUiabit, id cst (itiemcunqiie iinpinm, qui liic suiss clesiajrie Judxis,sicul pluvia-dcsccndit in vellus,area
8(15 EXPOSITIOIN PSALMOS.— PSAL. LXXt. 904
existente sicca in lempore Gedeonis. Et posldcscen- A i Juxta qnod legilur : Ecce nova facio omnia (Apoc.
riei in notiliani genlium, sicul siillantia stillicidia, xn, 5). Quod cst diccre : Tandiu pax cjus durabil,
id est, sicut slillanles pluviae super lerram descen- douecmundtisislclranscat, tioi-,quodposinonriiirctiii
dunl, id cst super aream, vellere manente sicco. Et acternum, sedtalia generalocutionis ssepiiishabemiis.
bcne ponil slillantia, ul valeal ad simililuriinem. Si- velutcura riicimus: Exspccta me donec veniam; non
cul enimstillicidiuni pluviae stillat, id esl pauialim quod postea velimus eum discederc. Laudat eum
fluil; ita ct ejus nolilia paulatim per prscdicaloies eliam de regui ejus ampliludine, sic . Dico quod t/t
in nienlcs hominum fluxit. Mittit atitem nos ad figu- diebus ejus orietur justitia, et ipse dominabilur a
ram hisloriaede Gedcone. Qiiem cum Domimis rii- mari orienlali, iisque ad marc occirienlale.el a mari
xisset, lsraelem a genlibus, quaenimiruin illiim op- australi usipie ad mare sepienlrionale. Quod cst
presserant, liberalurum, signum hujusce salvalionis diccre, doniinium ejus durabil ab oriente usque iu
a Domino petiil quod est ei a Domino concessuin, occidentem, ct ab auslro usque ad seplenlrioucni,
scilicet, ui velltis quoddam in area posilum iiiimidura et a flumine incipiel dominari, id esl a Jordane qui
inveniret, arca siccaexisiente; altera vero dic aream flumen anlonoraaslice riicilur, eo quod dignissimus
luunidam sicco veilere (Jud. vi, 37-40). Per vellus fluviussil in Judsea. Pcr Jorrianem autem dat inlel-
crgb prius a pluvia infusiim, Judaicus popnlus prac- "' ligere baplisma, quia in Jordane Dominus est ba-
signabalur, qui se a Deosine Deidelrimento aliquo plizalus. Acsi dicat: A tempore bapiismi incipiet
abruperat sicul vcllus ab ove, sine damno ovis apparere dominium ejus, per praedicationemstiam.
abrumpilur. Qui populus lamen secundum par- Anlebapiismiim enim non prsedicavil, non ul igno-
tem irabre gratiae spirilalis erat infundendus, rarel, qui a lempore nativitalis snaesecnndum quod
gentibus inde siccis exisienlibus. Per aream aulero bomo cral, onuiia scivil. Non cnim, ul Augustimis
269 qoaJ postea vellcre sicco humida fuit, gentium asseril, locuin habere poterat ignoranlia, ubi per-
populus praesignabaiur, qui poslea, Judaeis siccis sonatiter erat indesinentcr Patris a:icr.:i sapientia :
secunduni inaxiraam partera ab ipsa gralia, ea gra- sed usque posl annum Iricesimumet post baptis-
tia erat replenrius; juxta illud Apostoli -. < Cactitas muin prsedicationem riifferre voluii, ut exemplum
conligitcx parte iu Israel, ul plenitudo gentium in- daret ante baptismum, et anni tricesimi selatein, a
trarel (Rom. n, 25). » Et bene per aream genlilis nullo esse prajdicandum.
plebs;porlendebalur. Quia sicul area vellus circum- Quia vero posuerat a mari usque ad mare, et cura
quaque ambiehal, sic el infinitus gcntiura populus maria multa sint, posset inlelligi medilerraneum
Judajos, qiiorum non lantus crat nuincrus, omni r. mare, vel aliquod proximum, et sic lotus munrius
parle localiler circumdabal. Dene eiiam area dice- ejus doniiiiio nou inlelligerelur esse subdilus, addi-
banlur qui terreni crant in affcctiouibus, nihil lur « (lumine, id est a baplismale, usgue ad terminos
eoriim quse Dei sunl sapientes. Area namque niliil orbis terrarum damnabitur, id est ubique lerrarum.
aliud est quam terra. Vel sic versus iste legi potest: Vel a flumine mcipiet damnari, id est a Judaico
Dico guod judicabil pauperes el filios pauperum, ct populo, rie quo priinitivam Ecclesiam conslituct,
prius dcscendet in iiieruni Virginis, non localiter, qui metonomice per Jorrianem, qui fluraen antono-
scd spiritalitcr, sicnl pluvia dcscendit in vellus. masticc dicilur, accipitur, 270 eo <I"PU''n Jndsea
Quod est dicere : Sicut pluvia dcscendit in vellus sil usgue ad terminos orbis terrarum, iri est usque in
illud, sine velleris corruplione ; et inrie exprimiinr . onines naliones. Ne vero soluniraodo illi qui non
sinj cjusdem velleris lscsione, sicel Dei verbum de- erunt valde peecalores inlclligereiiiur iii regno ejtis
scendet in Virginem, iri esl incarnabitur in Virgine, esse, oslendit illos etiam qui in peccalis criini leter-
ct nascelur sine Yirginis corrnptione, et post ric- rimi in ejus rcgno fuluros, ut per hoc magis cjus
«centlet in notitiam hominum, ul eos spirilali gratia jusliliam uoramendct, sic : Dico quod dominabitur,
imbulos, Deo bona opera fruclificare faciat, s;cu( el ecce illi stiper quos doininabilur : JEthiopes, id
slillkidia stillantia siiper lerram imbiuiiil eam, et D ) cst illi quiin moribus sunt nigerrirai, sicui yEtliiops
germinare faciunt. in corpore, procident, id est se iiurailiabuiil dc su-
Landat autem eum de jusiilia sua, sic : Dico quotl perbia sua, cl coram illo, iri esl in beneplaceiitia
destendel, et in diebus ejus, id esl m tempore regni tjus. Vel, procident coram illo, iri est adorabunt
cjus, orietur justitia, id est genus hunianum, quod eura. Arioranliumauiein esl coram illo quem atlorant
per Adam in injustitiara deciriit, jier eum jiistilica- proci.lcre.
"
bitur, quod per legem el per liberuni arbilrium Et inimici ejtts qui nolent coram illo procidere,
adipisci non poliiil. Et non parva juslilia, seri abun- lerram lingent, iri esl terrenis nimio desirierio adliac-
dantia pacis, iri est abunilanlissima pax, scilicet rebunl; a similituiline illius qui, cum ci cibus co-
riilectio Dei et proximi, quse et justitia et pax dici- niestus non sufiicial, vas etiam lingil in quo posilus
liw, ulsuper.iiis esl ostensum. Abttndanlia pacis dico, ftiit, vel a similitudine quorumdam aniinalium, quo-
duratura donec auferalur luna, id esl Ecclesia de hoc rum natura esl lerrara lingere. Ac si dicat • lrralio-
slalu in peifeclum slalum. Vcl luna qnae in cceloe;t, nabiliter se habenles nimio desiderio terrena com -
auferalur de boc slalu : in porfeclum siatuin. Luna plcclentur, quac eis causa perditionis erunt. Hoc
iiainque, ei sol et caelera elemenla iniiiiirabunlur. aiilcm dicit ad cumulum miserisc eorura. Ostenriit
&& S. BRUNONISCARTttUSIANORUtVt INSTITUTORIS OPP. PARS I. 990
vero ad Dei laudcm ipsos yEtliiopesvarias virtules A rius damnaretur. Dico quod bie pareel; et in futtiro
habimros, addendosic : Dico quod procidenl jElhio- talvas faciet aelerna salvalione amnuu. pettperum, fi-
pes, et ipsi eflecli reges Tharsis, id est sui ipsius, et delium scilicel subrum, qui sunt pauperes, id.est iri
hoc sic ut sint reges contemplalionis, conteraptan- spirilu humiles. Cum dicit ariimas esse salvandas,
tes cuelesiia, non terrena. Tharsis enim contemplatio de salv.ilione quoque corporum riatur inteltigi. Expo-
interprelatur. Offerent munera illi regi, scilicet con- nil autcm versum hunc singulis singula reddendo,
lemplaiionem suam, et caeteras virlules non sibi cum addil: Ex usuris, etc
imputabunt, sed illius regis munera esse leslabun- Quod sic legitur prajposterate. Dico : parcet liic
tur : et sic ea munera ci olTerenl; et iElhiopes pauperi ei inopi, scilicet morte sua redimet animas
adhuc facii insutce, id cst innocenles et rejicientes suorum ex tniquitale, id est omni ex crimine pretib
procul a se omne circurastans peccalum, ad raoduin suaeraortis eruel. Et dicO quod sdlvas fackt in fu-
insularura, quae maris circumslotilis sestum a sc re- turo animas pauperum, scilicel redtmef. id est re-
pellunt, et siccse pcrsistunl; offerunt munera illi demplione suae raortis redimet ex usttris, id est ex
regi, innoceiuiain scilicel, el caeteras virtules suas, pcenis aeternis , quae ideo dicuntur usiirae, quia ma-
quas non sibi sed regi allribuenl; et ipsi JElhiopes jores et durabiliores erunt quain peccata, quae hic
facli reget Arabum, id cst hurailcs et alios fructili- B * fiunt, sicul usura major esl fenore. Et nomen eorum
tanles : et effecti reges Saba, \A esl incensi igne existeiilium coram illo, id esl in beneplacenlia ejus
cliaritalis, et ad (idein conversi, adducent dona regi, eril honorabile. Quod est dicere : Quia in beuepla-
id esl alios per prajdicalionem suam Deo addticeni, ceniia ejus erunl, honorabile nomen eis dabit, ut
quos se Deo donare facienl per subjeclionem. Per prius vocati servi peccali rc> et injusii, et caeiera
Arabes quiriem congrue bumiles el friiciificanles lalia nomina habentcs, (ilii dicanlur, et regcs
acclpiuntur. Arabia namque humilis riicilur, vel sui ipsius, el justi, cl caeleris liujusniorii vocabulis
cainpetlrit. Per campestres quippe fruclificanle<>in- niincupeiilur. Vel sic : Nomen eorum erit honorabile,
leliigunlur, eo quod carapi ad fruclificandum habiles et hoc eril coram illo, id est in conspectu illius.
sunl. Per Saba vero quae interpretatur incensa vel Quod est dicere : Ipse reputahit nomen honorabile,
conversa, charitatis igue incensi, conversique ad cuicunque non videatur, el vivet in eis. Ac si dicat:
liilem merilo designantur. Elnotandum, nori omnesi Ideo nomen corum erit honorabile, quia ipse tiitic*
lias virtutes omnibus convcnire, scilicet ut sint ctm- in eis, id est pcrenniler crit Cum eis. Juxia quod
tcmplantcs, ct iunocenles, el humiles, et fructifi- idcm.dicit: «Ecceegovobiscum sum omnihus diebus
caults, et conversi, cl charitate incensi; seri qui-,. usque ad coiisiimmaiionem sajculi (Matih. xxvm,
busriam perfeetis sciliccl omnes conveniunt, aliae, 20;. » Vel sic, e( vivet Icgiiur : Quia superius rii-
vero aliis, et aliae aliis. Vel ad litteram inlelligi cendo, redimet animas eorum, dabalur iniclligi eum
polest. scilicel quod reges Tharsis illius regionis, et morle sua redemplttrum, addit : Dixi quod redimet
cultores insularum marinarum offerent se muneraL moriendo, et tamen postca vivetin miernum resur-
ili.i rcgi, per conversionem; ct reges Arabum, illo- gendo, non in morle delinebitur, sicul Judxorum
riim populorum, el reges Saba, illius terrae, addu- infclicitas mentielur. Juxta quod legitur : < Mors illi
cenl sedona Deo per fidem. Ne vero, si ad littcram ullra non dominabaiur (Rom. vi, 9). > Quia vcro rie
acciperetur, soli iEthiopes illi populi, et reges Thar- convcrsione jEthiopum el reguinel geniiuin agenrio,
sis, et insularum cullores et reges Arabum et Saba desapieiiliumconversioi)3 nihil dixefat, de hacetiam
essentadoraturi, addit: agit sic : Dixi qtiotl adorabunt eum omncs reges et
Et adorabunt, id esl venerabunlur eunt pcr fulem genles; et eliam dabitur ei a Deo Falre de auro Ara-
el bonam operalioncm, omnes reget, id est omnis: bim, id est quiriam de sapientissimis philosophis
tnodi principes: Per reges, omnes terrarum princi- hujus sseculi. Qui per auriim Arabise, quod omni
pcsdesignat, omnet gentet, id cst omnis modi gentes, alio auro preliosum esl, designalur, eo quorisapien-
servient ei caslo amore. El merilo, quia raorle sua j) I tia preiiosissima sil ad moduni auri Arabise. Et ipsi
liberabit pauperem munduin, qui ope sua libcrari qui erunt aurum, orabunl semper eum, id esl jugi-
nequil a polente diabolo, qui in eum polentiam per ter; de hoc ipso boc accipicnlcs, id est de doclrina
peccalum Adae exercel. « Princeps enim mundi ejus ul orent. Quoriest diccre : Ipse dabit prajcepla
hujus ejicielur foras (Joan. xn, 31). » Ei pauperem, orandi, sicut in Evangelio legilur dedisse discipulis,
inquam, cut non erat adjutor aliquis, id esl qui nec: sic : < Paler noster, qui es in coelis(Malth. vm, 9),»
per se nec per aliqucin arijulorcm poierat liberari. ctc. Vel oraliuni, rie ipso hoc habenles, non a seipsis.
Cum vero dixerat pauperem, id esl per se insuificien- Acsi riical : IIoc eiiam quo:l eum orare poterunt, ab
tein, videreturperaliquem posse liberari, nisi adde- ipso habcbiint, non a viribus suis. Vel sic : Adora-
ret : Cui non erat adjutor. Et non solum liberabit a bunt eum, id esl veiierabuntur fide et devolione; de
polente, 271 se<lhic parcet pauperi el inopi; inunrioi ipso hoc liabentes, non pcr scipsos ad hoc stfficien-
scilicet, qui, quanlura ad auxiliura suum pauper, tes; el benedtcentei, id est laudabunl eum, toia die,
qtianlum ad allerius auxilium, inops est; parcet, idl id cst dc lola illiimiiialionc sua quse tanta trit ut
est peccata indulgebit. Possel enim a polenie euini dies, stiiicel boc quod illiiniinaii erunt fide et sa-
liberare, el peccala non remillore, ct sic tamen inun- pienlia non sibi ascribcnt, scd illi; indc laudabunt
997 EXPOSITIOIN PSALMOS. — PSAL. LXXII. 9Cg
eum. Vel lota die, id est jngiler benedicentei, id esll A cst ac si dicat : Non aduorter ut-glorram ejus exal-
laiidabunl cnm vocc ct opere, de beneficiis sibi ab eo) letis, nisi ad utilitatera vestratn. Nihil eiiim ei exal-
collaiis. tatio.vestra eonferet, eojns gloria manet ante mundi
Et merilo benedicenl; nam ipse eril flrmamentumi constiiulionem. Quoniam vero dixeral: Erit firmu*
in summis montium, exislentibus ih terra bae prse- menlum in summis moniium, ne putarelur solos ma-
senli. Qund est dicere : Ipse firmos faciet in omnii jores, non etiam minores flrmalurus, addit : Dico
virtutum perfeclione pliilosophos summos; qui praje quod erit firmamentum in summis montibus, et non
nimla scientia dicendi sunl summi montes moiilium,, solum hoc; sed in ipso, id est in fide ipsius, benedi-
idesi inter alios montes, scilicel alins pliilosophos. centur, id est exallabuntur in omni morum el vir-
Vel intransilive dictum est in summis montium, id1 tutum perfeclione omnes tribus terrm, id esl omnis-
est in summis monlibus. Dico qnod eos flrmos fa-- modi tribus terrse, tam Judaeorum quam genliuni.
ciet, el in bac lerra prxsenli ubi locus esl defeclio- Juxla quod ad Abraham promissio faela esl sic : <In
nis. Vel faciel firinos exislenles in lerra, id est, ini semine luo benedicenlur omnes genlrs (Cen. xxvi,
terrenitale sua, in carne, scilicet. 272 Quou"estt i). > Et quia in ipso benedicentes, omnes yenies
dicere: Dum in hac terrena carne erunl, eos con- magnificabunt eum, genles et tribus idem est, quod
firmabitne deficiant. Non soluiii in futuro, ubi mullo> " est dicere : Sublimabuni eum Iaude omnes gentes,
magis confirmabunlur. Et quia ipse erit eorum fir- dicentes : Benedictus Dominus Deus Israel, jd est
mamentum, supercxtollelur super Libanum fructusi exaltatus sit, quia Dominus est in rebus, et Detis
ejus, id est ipsi moitles qtios flrmabit, quos in fldes fldelium, quos facit Israel, id esl videntcs se Deum
fiuciifuabit, sttpcrexiollenlur super Libanum, id cst1 in contemplatione; vel qui Deus apparet Israel, id
exaltabunlur in dignitale meorum candcntes, id estt esl lidelibuscuictinque non appareal Deus. Qui facit,
prosperanles in lcrrenis, qui perLibanmn designan- elc, ac si dicat: Ideo benedicltis sit, quia fecit mi-
tur, eo quod Libauus candor inlerpretelur, et per rabilia : et non qualiacunque, sed magna, el non
candorem solet prosperitassa-pissimedenolari. Quod alieno auxilio, sed solus. Mirabile namque est euin
est dicere : Digniores erunl in lerrenis florenlibus. de virgine natum fuisse, el mundum inorte sua redc-
El illi de civilale, id est de Libano scilicet, de Ba- niisse, desperalos ad vilam reducere, et mulla alia
bylonia, qux cst candcns in lcrrenis, et esl civiias; innumerabilia egisse. Et non ad horam sil benedi-
diaboli, florebunl in pracsenlibus bonis sicut fenum clus, sed in seternum benedhtum sil nomen majesta-
terrw, id est ulpole lerrenum fenum, i quod hodie tis ejus, id est gloria inagiiiludinis cjus, id est exal-
esl, el cras in clibanum miltitur (Matth. vi, 30). > - tata sit gloria magna ejus. Dico quod orrnies tribus
Quod esl dicere : Flos prosperilatis illorum qui lerrce benedicenlur in ipso : et hoc modo scilicet
cives sunt Babylonise, id est civilalis impiorum, quod omnis lerra reptebitur majestate ejus, id cst
qnae esl civitas confusionis, transiiorius est sicut omnismodi terreni replebuntur magnitudine spi-
flos feni. Unde Isaias : tOinnis caro fenum, et omnis ritus ejus. Juxta quod dicium esl per Joelem :
gloria ejus quasi flos feni (Isa. XL,7). > Vel sic : < Effundain dc spiritti nieo super omnem 273
Dico quod fruclus ejus superexiollelnr super Libd- crnem (Joel. n, 20). > Hoc aulem ut replen-
num, et ilii qui sunt fruclus de civitate bac praeserui, tur; flal in Ecclesia de Judaeis, flat in Ecclesia de
id est de Ecclesia, quae.est civitas Dei miinilissima, genlibus.
iluri in aliam civilatem, scilicet in Hierusalem eos- IN PSALMUMLXXII.
leslem, florebunl iu bonis operibus ad generandum Titulus septuagesini secundi : Defecerunt laudes
messein, id est selernam bealiludinem in fuluro su- David filiiJesse, 1'salmus Asapli. Quod juxla Au-
sdpiendam, sicut fenum terrceflorel adboc ut semeu giisiiiium exponilur: Psalmus iste est Asapli, id est
ex flore procreelur. Fenum terrai dicit, ad differen- fldclis synagogae, babilus pro eo quod defecerunt
tiam feni teclorum, cujus ftos inulilis esl ad seiniitis laudes David lilii Jesse, id est pro ea considera-
procreaiionein, quod fenum € priusquam evellalur D ] lione quod defecerunl laudes Judaici populi qui
CKarescit(Pw/. CXXVIII,6).> Etbeneponil decivitate; consuevit Deum laudare coniuiiu temporalium bo-
Ac si dicat : De civilate hac, id esl de Ecclesia, quae norttm, non contuilu ailernorum. Advenienie nam-
Dei civitas est, procedenl flores justoruin, id est que Christo , laudes hujusmodi defccerunt, cum
cpera bona, et in fultiro eolligenlur messes operum prseceplum a Cbristo dalum sil, non de tempora-
bonorom , scilicet bcaliludinis xlcru»! priBinium, libus, seJ de spirilalibus bonis debere sollicilari.
quoniam autem montes firmabunlur, et stiperextol Juxia quod ipse perbibel in Evangelio. < Noliie
lenlur, el florcbuul. ' solliciii esse, dicenies: Quid manducabimus, aut
Sit nomen ejus reg"s benediclum, id est exalialnm quid bibenius, .iul quo opcriemur. Scil cnim Paler
usquc in swcula fulura. No.nen usualiter pro gloria vesler quod his omnibus indigelis (Mailh. vi ,31 32).
ponit. lllum enim qui gloriosus esl, magni noininis Et addit: < Quaeriie ergo primum rcgnum Dei et
csse dicere consuevinius. Dico ui a nioiiiibus be- jitsiitiam ejus : et baec oinnia adjicienlur vobis
ncdicatur noinen ejns. Ante solem tamen permanet (Ibid., 33).> Congrue quidem nddiium esl: filiiJesse,
nomen ejus, id esl gloria ejus. Pcr solem accipil ad differenliam Ecclesineet Christi, qui solent ac-
niundi creationem, eo quod tunc sol crealus est. El cipi per hanc vocem, quceesl David: ut inlelligaiur
999 S. BRUNONiSCARTIiUSlANOUUMIXSTITUTOIUS OPP. PARS 1. 4000
ad lillcram David rex Israel, qtti fuil lilius Jesse. A .\ apparcat quam bonus , id esl valdc ct ineffabililer
Per David nimirum Jesse filiuin mctnnomice po- bonus, apparet in boc iis qui recto sunt corde , illis
pulus lsraelaccipilur, eo quod ejus ideni David rex scilicet qui corde reclo perpendunt ad quid impic-
exstitit. Et bene eliam ea occasione quod defece- rum exallaiio, bonorunK|iie devenlura sit afiliciis.
runi laudes Israelilici poptili, psalmus isie dicittir Mei aulem pene moti sunt pedes. Quod sic ad su-
composilus fuisse. Ecclcsia narnque, quae et syna- periora conjungiiur. Reclis corde quam bonus
goga lidelis dicittir, quac pritis Deum de conluilu Deus apparel! Sed tnei pedes pene molt sunt ab eo,
lcrrenorum laudaverat, videns post advenlum'Chri- id est ratio mea qua animus inccdit, sicut pedibus
sli bonos affligi, malos vero prosperari, in indi- corpus, pcne separala ab eo, id est pene distorsi
gnalionem deveaiens, pene defecil. Ei pene ex loto ab eo ralionis meae conluiium. Et sic pene e/fusi
malignorum parli conformala esl, ut el ipsa posset sunt gressus mei, id esl bona opera mea, quibus ad
prosperari. Ab hujusmodi vero errore Dei graiia Deum incedo , qtiasi quibusdam gressibus pcne ef-
opitulante landcm exempla, malorum prosperitatcm fusa sunt, id est exinanita et in irrilum deducla;
cognovit tendere ad corum deslructionein: bono- ad similitudinem alicujus liquoris, qui, de vase ef-
rum vero adversilalem ad ipsorum salvationem. Et fusus, in irrilum deducilur. Si enim ab eo ratio
sic amodo non displicet, imo placet ipsi adversilas. B I mea mola esset, omnia bona opera mea ad nibiluro
Ul igilur bonos ab errore el indignalione rcirahal, redacla viderenltir. Juxta quod Ezechiel dicil:
et Dcum non in terrenis sed in bonis selernis esse < Si averterit se jtistus a juslitia sua, omniuin justi-
laiidindum ostendat, in Dei laudem erupit, oslen- liarum ejus non recordabor (Ezech. m, 18). > Ad-
dens cmn esse bonum etiam in affliclione bonorum. jtingit aiilem causam quare pene moli sunt pedcs .
Redargueudo quoqne se oslendit errasse: et qua ejus el gressus, sic : Ideo scilicet pene moti sunt
dc causa crraveril, scilicet conluitu impielatis et jtedes, qttia zelavi, id esl indignatus sum, conside-
maliiia: eorum, scilicel impiorum, quam multipli- rando ralionis inluilu super iniqttos. Et cxpouit
ciier demonstrant; de quorum etiam agit consola- unde zelavit super iniquos, addendo sic scilicel:
tioue fulura. Traclat insuper ad exemplum aliorumi zelavi videns pacem peccatorum, id esl de hoc indi-
de sui crroris commutatione, et sui erga Detimi gnatus sum, quia , considerando ipsos iniqttos, vi-
subjeclione: dicendo se Deo amodo adhxrere, in eoi debam eos habere vitam pacificam et iinpertiirba-
spem habere. De litulo quidem jtixta Augiistinumi tam, cuin peccaiores essent et digni perlurbaiione.
sic ngiiur. Si vero ad llieronymi senientiam re- Super iniquos dicil, a simililttdine illius qui, in alto
curramus, tiiuliis liujiis psalmi solummodo esse vi- _ loco cousisiens, super inferiores aspicit. Accedit
delur psalmus Asuph. lslud igitnr quod praeponilur,, vero ad hoc ul solvat qua de causa pax sil pecca-
scilicel defecerunl laudes David fllii Jesse, allirmatt loribus data, sic : Dico zelavi, pacem peccatorum
beatus Hieroiiimus apud llcbraeos hujusce lilttlii videns. Pacem dico ideo dalam a Deo, quia non est
nequaquam esse partem, sed senlentiam ad praece- respectus Dei murii corum, id est ideo concedit eis
dentem psalmum speclantem ab Esdra competenter" Deus pacem in fultiro valde nociluram; quia non
appositam. Considerans enim Esdras, liiulorum1 -respicit ad morlern eorum, quaepro hac pace eis
compositor, In praecedenli psalmo negotium adven- eontinget, tit eos inde clementer eripial. Si e..i.n
tus et regni Chrisii conlineri, in cujus lempore lau- eos inde eripere vellel, non eis ulique pacem , imo
des Judaici populi deflcient, quas pro conluiiui adversiialem conceileret. Et non esl fumamenium
agebant lerrenorum , ad inslruciionem in lempore3 Dei in plaga eorum, id est in eis plagalis vulnere
Chrisli futurorum banc senteniiam adjiinxii; quaml peceatortim. Quod est dicere: Et ideo pacem eis
sic ponit ac si jam rex advettisset, quae sic adI concedit, qtiia non ctuat confirmare in sanitate ros
psalmum referlur: Quandoqtiidemrexille, de quo ini plagalos; nam si cns adversiiate casiigarel, ipsos
hoc psalmo stiperiori actum esl, adveniel.qui lalisett ulique plagatos, per lioc in sanitate firmaret.
lalisestulin hoc psalmo eslosleiisum.deficieiil lan-- Q Et merito non esl firmamentum in plaga eorum.
des David filii Jesse, sciliccilaudes aciaeDeoapopulo) Nain in labore hominum non sunt, id est non sunl
Israel conluilu lemporalkiin. Quod esi dieere : Illee parlicipes laboris hominum, fidelium scilicet, ra-
rex inslruet suos Deum non esse Lwilandiim proo tionabililer se b.ibcnlium , ad modum hominuin.
temporalibus, sed pro aciernis. Has aulein laudess Quod csl dicere: Negligunt ad seierna bona aiiipi-
dcfecisse innuit psalmus Asaph qui sequiiur; citjuss scenda laborare, ad quae fideles laborant. Ei ideo
inlentio cum superioris liluli exposilione ostcnsaa cum hominibus non flagellabunlur, id est ctim fitle-
esl. libus non casligabtintur llagellis tribulationum. Yel
Quam bonu* Israel Deus kis qui recto sunt corde.i. aliler melius hi vcrsus Ieguntur,utadhuc adilat cau-
ln Hebriaca translalione habeltir: attamen quam n sas quare zelavit, sic: Et ideo zelavi quia non cst
bonus Israel Deus, elc. Ac si dicat: Cum suos Deus s respeclus Dei morli eorum , id est peccaiis eoiinn ,
affligi 'pcrmillat, nialosque prosperari, a qi.$,tis- qurc dicunlur rnors, eo quod causa sint morlis.
dam non recle considcraiuibus, non bonus in liocc Quod est dicere : Ideo zelavi quia Deus non respicit
274 essc decernilur. Altamen ipse, qui Deus ap- peccata eorum ut in pracsenti u-lciscatur. et qnfa
paret omnibus qui sunl Isracl, quibuscunque nonn Mpn cst flrmnmenlum in ptnga eorum. Quod.eslill:-
1001 EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. LXX1I. 1004
cere: Si aliquando cls plaga contingit, id est adver- A locum ascendil ut vox ejus ©miiibus in circuitti
silas. In illa plaga non est firmamenttim, id cst cxislentibus manifesla sit. Et non qualemcunque
illam plagam Deus non confirnial, ut diu duret, inii)uitalein locuti sunl, sed potuerunl os ttium in
prout eoruin mala merita videntur exigere, sed cito coelo,id estconstans feccrunl os suum inblnspliemia
transiloria est. El ideo adhuc zelavi, quia non sutU Dei ceeli, vel potuerunt m c«lum, id esl contra
in labore hominum, fidelium scilicet, id est non coeltim, scilicet ut Deum coali blaspbemarent. El sic
siinl participes laboris (idelium , ul eodem modo lamen quod lingua eorum prius trdntiil interram,
laboreut in adversilalibus stcut ipsi. Et hoc exponil id est in ea quae sunl in lerra, quod est dicere :
«ura addit, -et^ itl cst scilicet, non $ngellabuntwr Prius blasphemaverunt homines et ea quaein lerra
4ii hoc mundo, ncque flagellantur fiagellis tribula- sunt, etab eerum blaspbeuiia ad Dei cceleslis bla-
liouum a Deo cum hominibus, id est cum fidelibus, sphemiam transierunt.ul eum postca blasphemarent,
t/uod est dicerc: Ideo indignor, qnia video fideles vel sic : Dixi qtiod tenuit eos superbia, et adeo tenuit.
laborare el, flagellari a Deo, malos vero minime; qttodposueruni ot tutun in cmlo, id est in conformi-
U eftim sallem boui uon laborarent neque flagella- tate coelestisDei, utsicut ille rcs disponilel dispo-
spentttr,*oii adeo indignarer. Vekita potestJegi ,-ut siiione perfieit, sic et ipsi subditis imperando res
suserins exposUum 275 fuit- T)'co Q»od Deus' " fuluras pro velle suo disponerent, et ad effectum
nowrespicit morlem, id est peccata eorum, et ipsi pertrahere sui verbi imperio molirentur, et lingua
ttflfietfjHon tvnt in tabore hominum, id est fide- eorum in terra existentium transivit terreuas cogi-
liuniy uiadaeterna labocenf, sicul fideles, et cum tationes, scilicet ut cum lerureni esseat, non quasi
iiteo viderenlur digni flagellatione,non flagellaatur a terreni co^itarent, sed quasi dii Ksputantes«e nimis
Deo cum honiinibus. Ac si dicat: Tanto magis in- sublimes, ac si dii essenl. Ac si dical: Cum ipsi
diguatos sutn cum videam bpnos iaboraniea ad terreni sint et sublimia nimis loquantur ini'.,une,
«tesna flageilari; ipsos vero ad selerna laborare causa sunt quare telavi.
negljgentes, minime fUujellari. ldeoque qaia ma Quia vero dixeral se zeiasse, et causas zoli osten-
Uageliajjlii* neque flageflabuntiir, superbia eot ie- derat, posset ab aiiquo quaeri, Quare hocdicis? A4
nuit, id esl vinxit et alligavit nunquam eos diuiis- quod sic respohdet: Ideo boc dico, quate convertetur
fiura, et tanto magis magisque siiperbiunl. ab boc eodem errore populus mens, id esl popultis
£l ideo adlwc operii utnt, id est circuravallati fidelium mei conformis, hic, id eslin considcratione
iniquiiate, id est iniqua cogilalione quanlum ad horum verborum. Acsi diceret :l.leo me talibus do
proximum; et impietate quatitum ad Deum gua, id p. -causiszelasse demonstravi de quo tandem resipui»
est ab eis procedenti non a meritis Dei et proximo- quia occasione horum verborutn converletur populus
rum. Operli svnt per emphasim dicit, a similitudine ildelium inilii confonnis 276 au H"c eadem indl-
«orperis, .fluod uudique vestibus operitur. Ac si gnalione si in ea fueril et sic in eis fidelibns pnpuli
dicat: Valde repleti sunl iniquitate et impietatesua, invenientur dies pleni, id esl ptenitudinis. Quod est
quam sponte babent, nulloeis occasionetn daote, el dicere : Talem habebunt vitam, qualis debet esse
iniquitas eorum, id est iniqua eorum cogitalio, prodiit viia eoruin qui suut in diebus plenitttdinis, id esl sie
quati ex adipe, id est ex lerrena prosperilale, quae vivent ut Dcum in adversis laudent coniuitu coelc-
dicitur quasi adeps, id est simiiis adipi, quia sictit s ium utpole existentes in diebus.plenitudinis, id est
adeps pinguium auimalium causa est, quare ipsa in lempore graliae. Vel sic : Et quia coiwertenlur a
superbiaul, sic eorum prosperilas terrena quare su- zelo, in futuro invenientur in eit diet pleni, id est
perbianl est causa. Et ex iniquitate, id est ex iniqua dies aelerni el indeflcienles, quod est dicere.: con-
-cogitatione, transierunt usyue in affectumccrdis, id versio causa erit, quare vitam a3ternam tandeni
esl usque in nimium desiderium cordis. Quod est sint adepluri, ut vero magis et magis retrahat,
dicere : Non solum cogitaverunl inique, sed eiiaiH ostendit unde convertenlur, sic; Dico quarc populus
ad hoc transierunt, ut affectum haberent in corde, D ] fidelium convertetur. Et dixerunt ipsi fideles et
su« voluntatis pravae complendae. Ycl sic : Si dica- voce et cogitaiione : Quomodo scH Deut, id esl qua
mus in affectu cordis. Dico quod iniqua cogitalio ra^tione polest comprobari qtiod Deus sit sciens
eorum prodiit ex adipe. £l non fult parva haeciuiqua omnia, et si esl tcientia i/i excelso, idcst si cum
cogitatio. Sed trantieruitt alios malos qui ita non cxcelsus sit, omnia scil, iiijiislus cst. Hoc auleni
prosperanlur, sicut ipsi in pravo alTeclu cordis. subintelligilur per aposiopesin; sed quia ignomi-
Quod est dicere : Superavepuntomnesalios nequam, niosum est, pouere noiuit, oslendit quoque undc in
in pravo cordis desiderio ut pejora, desidererit quam hunc errorem deciderunt, sic : Dicimus quod Deus
ipsi. Repetit auleni, cutn dicil, cogitaverunt, ut ad- videluriion scire omnia, aut si scit, injustus videtur
dal sic : Non suffecileis transire alios in pravo affe- esse, et ecce quare alterutrum boruin videtur, qiiia
clu el prava cogilatione, sed xogilaverunt nequhiam rpst, id est iidem liomines peecatoret existentes, et
inii|tti. El posi locuti sunt nequitiam, el non in se- abundantes in swculo, id est in bcnissaecularibus,
creto quod utique lolerabilius esset, sed iniquitatem oblinuerunt divitiat, hl est diu Jtabuerunt, quod
tocuti tunt in excelso, id est in manifesto, ut alios ad ulrumque injuslissimum videtur. Ac si aiieat: Si
eam altrahant, a simililudine illius qui in altum omnia sciret, Ulos utique qui peccalores sunU non
PATROUCLII. 32
1003 S.*URUNOXISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I 1004
permitierel abundare divilus saecularibus.Quia si ^» Dci mystcria cominentur, quod est dkcre: Labor
abundarepermitlerel, sallem easoblinere non sine- hoc cognoscendi tanius esl quod iiunquam illum ad
rei, sed eos eis cilo privaret. Si vero omnia scit, effeclum pcrducam, doncc gratia divina concedente
tunc injnslus videlur. Cum ipsos qui sunl peccato- admillar, ulaliquanluliim milii jnsla etocculla dis-
rcs dimillil diviliis abundare. Et qtiod multo pcjus positio Dci manifestetur, per quam isia decernen-
vidctur, eas divilias obtinere, qui potius digni essent lur. Quod autcm ponit intrem, a simililudine illius
omnimoda affliclione. Dico quod fidelesdixerunt hoc dicil qui in aliqiiam domum diu habens intrandi
quod superius posui, el ego dixi istud idem mecum, desiderium, tandem admissusinlrat.£( est iste labor
cl istud quoque quod sequitur. Ergo, si Dominus ullra nie, donec positusin novissimiseorum conside-
non scil, vel, si scil, ct injusiiis est, sine causa, iil raiione, intelligam , id esl inlelleclum rectum ba-
cor meum,benecogitando, beam.quarehic Deus malos prosperari patiatur. Ac
est siiie ulilitate, jusli/5crti>i
el sinc ulilitale lavi munus meas, id est munda fcci sidicat: Nunquam cognoscam,quare liic prosperari
opcra mea, inier nocenlesexistens, quorum exemplo permiitanttir, nisi ad novissima eorum respexero
devocari possem cl non sum devocalus, quod est tormenta, quaepro prosperitate sunl eis adfulura.
dicere : Inutililer bene cogitavi, et opera bona et Vel sic polest legi : Hoc labor esl ante me, dico,
munda feci, vel si Deus non omnia sciat, vel si n[ qtiia cogilabam ul cognoscerem, ct hoc cognoscere
sciens iiijustus sit. Et indc apparet quod sine ulililale tabor est ante me, id esl labor est cognoscere, con-
feci, quia et fui flagellatus a Dco tota die, id est jugi- siderando ea quae stinl ante me, scilicel praescntes
ter tribulalionibus. Et castigalio mei fuit in matuti- eorum prosperitntes, et bonorum afflicliones, quae
nh, id esl in ccleritaie. Quod est dicere : Si aliquid sunl in conspectu meo. Quod esl dicere : Si eorutn
commilto, inde- ine celeriler castigavi. Et lameM aspiciam prosperitates, el bonorum advcrsitatcs;
ipscmeflagellavit, et idco videor inuliliter cogitasse, quaeante me sunl, id esl in mei praseiiiij.Iaborio-
el opcra mundasse, cum proptcr hoc diceret nie suni est cognoscere quare hsec fiant. Donec intrcm
immunem n flagellis esse. In maluiinis ponit, pro in in sancluarium Dei, el inlelligam in novissimis eo-
celerilale, a simililudine illorum qui maiie surgmit rum. Exposilio hujus versus non mulatur. Quod est
ccleriter, ad opeia sua complenda. dicere : Non hoc cognoscam, donec<ad Dei disposi-
Ostenso errore suo, oslendil quoque quomodo sit lionem, el ad eorum novissima me feferam. Ve-
inde conversus, sic, illa dixi ego quae superius rumtamen potest hoc videri per ipsas eorum pro-
oslendi, el contra hoc dicebam. Si ego narrabo sic, speritales, quare eis conlinganl, licel dixerim esse
id est affirmaverovel Deum inscientem essevel in- laboriosum hoc cognoscere, nisi per novissima cnn-
jiistnm. Ecce lali modo in praesemiest hoc inconve- Q C siderala,nam posuislieis prosperitales propler dolos,
niens, scilicel reprobari, id est reprobatam oslendi, id est juxta dolos, scilicet ad similitudinein dolo-
nonquantum ad reiveritatem, sed quanlum ad nieurw rum. Quod esl dicere : Ita dedisii eis prosperitates,
repuialionem nalionem flliorum luorum, id est iniil- ul videantur esse doli, cum tamen ex juslitia sic
tiludmem lidelium qui sunt filii ttti spiriinles, quod contingant. El exponit quomodo sint similes dolis,
est dicere : Ostendi, qnanttim'ad me, te reprobare sic vere juxla dolos posuisti. Nain dum allevarentur
omnem mullitudinem fidetium, quos non remunera- ipsis prosperitatibus, dejecisii eos inlerius, id est
bis, si inscius aut injustus sis. Quod est inconve- destruxisli eorum rationem ut magis exesecarenlur.
niens el incredibile ut non remunerenlur, vcl sic : Quod est dicere : Cum cis dederis prosperitaies ad
Si hoc narravero, scilicel Deum esse inscium et in- eorum delectalionem , videris dolose egisse, cum
jnstuin, ct filios suos non remuneraturum, ecce in tamen jtisium sil, a simililudine illonini qui siiiiii-
piacscnti esl boc iiiconveniens scilicet reprobavi, id latoria bona proefeiultint,ul per hoc aliquem deci-
est contempsi nntwnem filiorum luorum, id est au- piant. Oslendit aulem coruin novissima, sic : Dieo
cloritatem iuuliiltidinis fidelium, qui aflirmanl Deum quod inteltigam in novissimis.El in ipsis novissin.is
omnia scire, juslum esse, et fidcles remuneralitrusn quomodo facti sunt in desolaiionem, id esl in qiian-
qiiandoqtte. El quoniam inde tale mihi inconvcnieus D I tam fient desolationem, aiiiitiendobona tcmporala,
oecurrebat, existimabam ut cognoscerem,hoc exisli- in quibus inodo consolalionem babere videniur, et
viabam, non intilluin proprie appositum esse vide- deilla desolalione non polerunl cavcre. Nainsi.fci?o
lur, scd cuni in Hebraica translatione babcaliir defccerunt, id est repeute el improvide delicient, et
277 cogilavi, videiur eiiam existimabam, posilum desolabuntur a bonis leniporaliljus, jnxtaquod Apo-
esse pro cogilabam. Ac si diceret : Cogilabam ut stolus ail : < Dies Domini sicut fur in nocte vei.ict
(ognoscerem hoc, quare Deus cum omnia scial et (I Thess. v, 2), > el non solurn delicienl a tempo-
jnslus sit bonos deprimi, malos aulem in prxsenti ralibus, quod utique lolerabile essel; sed etiam
'
pcrmillit exaltari. Et labor iste ul hoc cOgnoscam perierunt, id esl peribunt sine fine propter iniquila-
estantt me, id cst ultra me, scilicet major me, ut ad tem suam, quam hic habenl, jtixta quod idem Apo-
lidera nequeam illum deducere : siolus dicit : < Cum dixerint pax et securiias, re-
Donecintrem in sanctuarium Dei, id esl donec a pentinns eis siipervenieiinlerilus (Ibid.3). > Osten-
divina gralia adniillar, in disposilionem Dei viden- dit autein per siinililudinem, quomodo duflcienl,
datn,qtiu! sancliiarium dicilur, eo quod inea sancta si«.
1C05 EXPOSITIOIN PSALMOS. - PSAL. LXXIH 1006
Dico qiioddefitient, elhecueiuf tomnium surgen- i- Aj dum selavi pacem peccatonmi vldens, scilket lerre-
Jum, id esl sicut defictunl diviliae, quae quando lo na bona to/ai mihi dari, quaevilissima sunt. Ob hoc
somniantur a populis, eis scilicel surgenlibus, a aulem sic se redarguit ut alios devocet ab appetitu
somno nihil esse appareht, ita et eorum prosperilas is terrenorum. Dicerel aliquis : Unde scis te suscipien-
quae vana est, deficiet, eis in futuro surgenlibus, et
;t dum esse cum gloria, cum terrena prius appelicris ?
non soluin lunc apparebunt nihil esse, sed hic eliam n Ad quod sic adjungil: Inde confido me cum gloria
rediges ad nihilum in civitale tua, scilicet in Ecclc-s- esse suscipiendum, quia jam defecit caro mea, id
sia, imaginemipsorum, id estimaginaria 278 Dona a est secundum qnod mea, et cor secundum qttod
ipsorum, bona videlicet lerrena, quae ipsi reputantit meum erat. Quod esl dicere : Defccit in me camalis
vera bona, cum non siiit nisi imago, et qtiasi um- appetitus, etco:ilatiolerrena,elquia Deus esl cordit
bra bonorum. Quod est. dicere : Ecclesiae tuae spe- s- mei inhabitator spiritaliter, ul de illo solo cogilem,
cialiler revelabis ha?c imaginaria bona, quoe impii ii et pars mea, ut ex omnibus rebus eum solum pa.r-
repulant magna , nihil esse , ad comparationemn tem eligara et appelam. Et hoc in aternum, etiiic
aclernorum bonorum. Posset quaeri unde scis quodd seilicet et in futuro. Qnod est dicere : ldeo me cum
roali desolandi sunt. El qiiod lisec bonanihilum essee glaria suscipiet. Quoniam, omnibus omissis, illum
reputanlur in Ecrlesia. Ad quod sic respondet : indee B f solum cogito et expeto, Subjungit vero causas, qua-
mihi notuni est hoc. Quia cor meum inflammatum n re Denm cogilet el appetal singulis singula redden-
est, id est illuminalum el succensum flamma sa- do, sic: Dico qnod Vmi cordit mei possessor est,
pienliae spiritalis : et renes tnei commutali sunt, idd etecce in praesenti eslcausa, o Deus, quare te ve-
est deleelationes meae, quae per renes accipiuntiir,', lim esse met cordis passessorem, quia illi qui elon-
eo quod in renibus delectatio carnalis est, commula-- <gantse cogilatione a te peribunl sina line. Et ne
taesunf, ut qui prius dekclabar in saecularibus, mo-- peream, a le nolp elongari. El le partem meam
do deiecter in spirilalibus. Ostendit autem undeB eligo et expeto. Quia perdidisti, Id est perdes om-
sit commulalus, sic addens : Et priusquam com- nem qui fornicatur abs te recedendo, et riinbolum se-
mutarer redacius sum ad niliilum, id est ad nibilumn quendo.quLadulteriniis marilus est. 279 Asimilitu-
virtutum et rationis meae, ul carerem ex tolo vel add dine foruicariaemulieris, quae,marito relicio, adultero
nibiliim, id est appetilum lemporalium, quae niliilil sociatur, et ne me perdas.Nolo fornicari recedendo-
sunt. Et adeo <«mredaelus ad nihilum-quod nescivi '* a te, velut qui fornicalur abs te recedendo, id e$'
quod agendum essct et quod dimittendum, et adeoP non obediens tibi, casto amore sed limore; a simir
postea renes commiaaii sunt, et cor meum inflam- liludine mcachaemulieris, quae polius timore qpain
matum,.quod ego qui prius rebelliseram etimman-- C c amore marilo obedit; quae, si au lere", forn;carelur.
suetusapud te existens, id est in familiaritate, ett Dico quod illum perdes qui elongat se a te et qui
beneplacenlia lua, factus sum ut jumentum, id eslI fornicaiur. Mihi autembonumett, id est uli[$%adha>-
domitum animal, et paralum ad deferendum oriuss rere libLZ)cocogitatione, et ponere in le Domino pm-
praecentorum tuorum, ad modum jumenii, quod1 nium et Deo, id est creatore spem meam, id est ap-
mansuelum animal est, et ad ontis ferendum ha- petitum meum. Quod est dicere : Sed me non per-
bilc. Et egosemper tecum ero, non ulleriusledeser- - des. Nam ego utile exislimo de lesolo cogitare, et
turus. Oslcndit aulem quomoJo factus est jumen-- te.solum appelere, et est milii bonnm.id est utile,
tum per eum, si<-: Vere factus sum jumentum, noni ulannunliem aliis omnesprwdicalionet luas, id est
per me, sed per le. Nam lu lenuisti, id est perseve- omnia praecepla tua, quae tu jubes praedicari. Ego
rare fecisti, manum dexteram meam, id est bonam. i. dico existens in portis filix Sion, id est in viiluti-
operationem ineam, quaeper manuni dexteram ac-- bus, quae sunt portae per quas Ecclesia introlbit ad
cipitur, per quam solet saepe prosperitas intelligi,, Sion, id est ad consortium angelorum, Cujus Sion
eo quod bona operatio cedal ad prosperiiatem, ett dicilur esse fllia, eo quod ad ejus puritaiis et inno-
deduxisti me <nvoluntate lua, id esl promoveri me: ceniiaesimilitiidincin, innocens ct pura consistU;
fecisli de bpno in melius in praeceplis tuis, ut magiss D V vel intransiiive dicit, filise Sion, sic : Egodico.exi-
et m.gis ipsa comple.rem,et sic jinneniiim fiereni,, stens in propbeiarum senlenliis, qui per doclrinam
et in fiiluro suscepisti, id esl suscipies me, de nior-- portae sunl; per quas Sion eorum filia, iii esl imita-
'.ali etpassibili faciens immortalem et impassibilem,, lrix,ad vilain iniroeat.Ac sj dicat: Sic eis praed c.ibo
et hoc cum gloria, id esl sie ut me facias gloriosumi ul inverluiibusperseverem : <Nesialiteipraeiiicave-
etin aninia el incorpore. Agit autem de 'gloria illai rim, reprobus efficiar (/ Cor. ix, 27). > Vel sk. Sic
admirative, ut eam esse iiiagiiani oslcndat, sic : Ve- praedicabo,ul a prophetisnon dissenliam. El quia bo-
re me suspicis cnin glorja. num esse repulo sic praedicare, non perdel meDcus
Quid enim milii est in ccelo,id est quam magnumi cum fornkaniibus ab eo. Per hoC aul m quod hoc
quidem mihi paratum in ccelo, aelerna gloria scili- dicit: aliis exemplum dat Deo adhaerondi et in eo
cet, et cum illud quod est in coelo magnum.sit, , spem ponendi, et in portis filiae Sioir praeiicandi.
et illud semper appetiisse .debuissem , quod vo- IN PSALMCM LXX.III.
lui ego miser dari milii a te super lerram, id eslI Psalmi septuagesimi tertji titulus. , Intellectuni
qunm vile quid pelii dari mihi a te in IiOc inumlo,, Asapti, id est fijelis Synagogae, vel anle temptu
1007 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1008
Chrisli, vel in tempore persecutionis martyrum A 1 siniplices pascua) doclrinae tuae. Ac si dicat: Cum
existentis. Qttod est dicere : Psalmus iste in quo etiam nos affligisinas sicut infideles, facis ideo ut
occultus conlinetur intellectus,est fidelis Synagogap, sis nobis iraius. Hanc questionem facil, ul poslea
quae hic agil conqucrendo de repulsione et perse- solvat. Orat aulein pro se sic : Dico quod popiib.un
ciilione Judacoriim a Rornanis facla. Pro qiioium Judaicum repellis, tt quidqnid de illis sit qui seter-
Romanorum salute el conversioue orat, cum perse- nam damnalionem promeruerunl. Saliem tnemor
culionem illam non fecerint ea inientione, ut Deiun es'.o congregationis luw, nostri scilicel qui stimus
vindicarenl, licel illa perseculio ad Dci vindiclam congregalio tua, ne nos in perpctumn repellas, et
fieret, sed potius ca inientione, ut nomen Dei dele- nobis iratus perinaneas. Quam congrcgalioiiem pcr
rent,el sibi ipsis triumphum acquircrenl. Agiietiam antecessores naslros patrinrchas, scilicet el prophe-
de persecutione fidelium, pro quibus eliam oral, et tas possedisli ab initio getilis nostrae. Ac si dicat :
lioc ea intenlione facit ut justi judicii Dei intelle- Cum tu, Deus, possessor noster sis, a tempore an-
CUimin nobis generet. Adjungendo causam, quare lecessorum nostrorum qnorum fidem itnilamur el
infldeles perseculionem patiantur ad damnationem, eis jam benelicia miilta impenderis, el cortim me-
et quare fideles ad salvationem, quod utrumque mor fueris, oro qttoque nostri memor sis, ne a tua
obscurura erat. Cum aulem et pro persecutoribus B 1 gratia repelLimur. Non enim alii possessori quam
et pro perseculis orat, nobis sic orandi exemplum libi Deo subjici volumus, el ideo memor etto, quod
dat. El nolandum quod quando in titulo ponilur in- beneficium hoc nobis jam contulisti, scilicet redemi-
telleclus , in psalmo aliquid obscurum intelkclu sii pretio morlis luae virgam, id est regnum hceredi-
continetur, verbi gratta, in. hoc psalmo, per ctijus tatis tuw, id esl nos qui sumiis regnum tuum hoere-
evidentiam intelligilur, quare Deusbonos ailligisicut dilariiun, id esl naturale regnum nulli alii Deopritts
et malospalilur, quod forsilan injustum esse vide- subditnm, a simiKludine possessionis hsereditaria?,
tur, et quod ad inteWigendumobscurum est. No- quam possidet aliquis non sic ut eam alii Domino
tandum quoque quia si fidelis Asaph ante Christi rapuerit, sed quaesibi ex atavis haeredilariojure con-
tempus existens, et damnationem successorum Spi- tiugit. Ac si dicat: Cum nos utpole regnum tuiim
rilo sancto praevidens, loqui inlroducatur. Hoc quod hcerediiariura exislenles redemisli, oro quoque no-
moreprophelicopiajterile ponit, fulure iulelligen- slri memor eslo, ne redemptio illa deducalur in ir-
dum esse. Si vero illa ftdelis Synagoga de Judaeis, ritiim. Per virgam, quideni sceptrum; persceplrum
qnoein tempore et post perscculionis tempus exsti- regnum accipitur, cum sceplrum regni sit siguura.
tit inlroducaiur loquens; lioc praelerite posilum Quse virga, id est quod regnum baeredilarium est
prajtertte quoque legetur. Notandum eliam qttod C ( mons Sion, sublimisin virlulibus, scilicet ad modum
cum de eorum darunatione conquerendo el compa- montis et speculans aeterna. In quo monte tu, qui
tiendp agat; admiscendo eliara se, ex compassione Omnia poles, inhabitasti non localitcr : sed secuit-
nimia numero eorum, nobis exemplum dat, quod dum inoperantem graliam. Ac si dicat: Non per se
etiam inimicis et damnandis compati debeamus. esl iiions Sion, sed pcrhoc quod tu in eo inliabitas
Vt quid, Deut, repulitti in finem repulsionis, id secundum iiioperanlem gratiam, ut eum ad opus bo-
esl omnimuda repulsione et in corpore el in anima? num promoveas. Et quia inhabilationem luam ipstim
Delerniinal autem quos dicat repulsos; cum addit: uiontem Siou effecisli, oro quoque memor ejus es(o.
Et ut quod £81 iratus, id est vebementer accensus Dico in quo inhabilasti, in eo scilicet qttod suut
furor tuut, superoves pascuw tuw, id est ad hoc ut mons et Sion, id est in ea consideratione quod stnit
Judceos opprimal, qui fuerunl oves pascuae tuae, id sublimes in sanctitate et speculantes aeterna. Vel sic
est quos tu pavisti in pascuis legis, ad modum pa- iillera adaptalur, senleniia lamen eadem exislcnte
sloris qui 280 oves 'n optimis paseuis pascii. Ira virga illa est monsSion, in quo, id est consideratio-
«t furor aliquando idem esl. Aliquando furor pro iie cujus rei, scilicetqitod esl mons Sion, inlialiilasii
/iiiiilia ira ponilur. Cum autem hic dicit iratus est in eo nionte secundum inoperantem gratiam, nisi
ftiior tuus, vehemeuliam furoris innuit. Vl quid, cniin inhabitares, nequaquam mons esse posset. El
Veus, repulisti, eliratus est furor tuus, idem esl in in eo quod mons est, te inhabilare considerari po-
seiitentia, sed ideo repelit dicendOiraiws est [uror lesl. Orat etiam pro persecuioribus Judaici populi,
tuus, utaddat ad determinationem, scilicet super Romauis scilicct. Qui cum populnm persecuti sunt
oves paseuw tuw. Et hoc esl ac si diceret: Cum Ju- non quantum ad Dei vindiciam, sed quanliim ad
daeosolim adeo dilexeris, mirum pluribus videlur ignoniiniam, sic : Dixi quod repulisti Judaicum po-
quae causa est quare sic eos repulisti; et sic adver- pulum a terra per Romanos, et lu, Deus, leva, id esl
sum eos furor luus exarsit. Causam autem repulsio- exaltn, manus tuas, id est poleiiliam luain: in flnem
nis eorum poslea ostendit, perseculionem ipsam levalionis, id est omnino in superbias eorum depri-
prceoslendeus; vel aliter medietas hujus versus legi mendas, per quos plebem Judaicam repelli permisi-
potesl, sic : Vt quid, Deus, vepulistiin flnem Judai- sli. Ac si dicat : Non solum oro ul noslri memor
cum populum. Haecpars versus non mutalur. Est sis, sed eliam oro ul exaltatam ostendas potenliam
etiam iratus, id est succensus furor tuus super oves, tuam, deprimendo eorum superbias, et bumilcs eos.
fatcuce tuw, supcr nos. scilicet, quos pascis ui oves etsubditas libi Cacieudo»vel sic : Leva manus tuas%
1009 EXPOSfTIO IN PSALMOS.-PSAE,. LXXIII. 1010
id est potentiam tuam, in 281 tuperbiat eorum A i regis. Quod utique si scissent, nunquam de ea su-
deprimendas. El hoc in finem, id est in consumma- perbissent. Demonstrat vero a parlibus, quomodo in
tionem. Quod est dicere : Adeo potentiam tuam sancto malignati sunt, cum addit: Vere in sancto ma-
super eos exalta ut eorum sr-perbias ex tolo lignaii sunt, nara in idipsum malitiae tendenles, id
consumas. est in eadem cogilatione mala concordantes.
Oslendit aulem partes earum snperbiarum, cum Exciderunt securibus januat ejus templi, quasi in
addit: Vere ipsi superbias habuerunt, nam inimicus tilva lignorum solet fieri. Silva lignorum proprie
Romanus populus tibi mala vila stta inimicans, dicitur ea quae ad hoc depulata est ut arbores ejus
quanta maiignatus esl in sancto sanctorum, id est succidantur. Non ut defendalur ad opus pascuce fe-
quam magnas malitias in sancto tcmplo tuo exercuil. rarum. Arbores enim incisae, ligna dicunlur. Quod
Sanclum sanclorum intcrior pars templi diccbatur, est dkere : Siue reverentia qualibet januas ejus ex-
quam solus poniikx semel in anno cuiu sacrificiis ciderunt, sicut sinereverentia silva lignoruin succi-
inlrabat, potest etiam lotum teinplum sanctum dici, ditur. Per excisionem januarum, quae magis ornatae
eo quod dedicatum essel, licel ab indignis cultoribus partes lempli erant, innuit quoque dcslruclionem
frequentaretur. Non solum vero malignati sunt, sed aliarum partium. Antiqui namque magis in portis
gloriati tunt de mafilia sua quioderunt te. Denegando I)li aedificandissludebanl, et non solom exciderunt, sed
culttim tibi debitum, et nomeh tuum delere cupien- etiam dejecerunt, id esl proslraverunt eas januas in
tes, Romani scilicel, in medio solemnilathtuw pa- tecuri et ascia, id est in percussione securis et
schalis, id est in omnibusdiebussolemnitalispascha- asciac. Per haee 282 duo, omnia ferramentorum
lis, quam Jicei indigne, tamen in honore tuo cele- genera designat. Cum vero ponit in ascia, innuil
brare se f.dtaverunt. Ideoque lua dicilur, quod est quantam habuerinl lemplum deslruendi voluntatem.
dicere: Gloriali sunt Romanide sua obsidione elper- Cum iilud opus fabrile, quod ferramentis magnis
seculione, et hoc ad iittenlionem odii et ignominise delere non poterant, aseia et ferramentis aliis par-
luoe. Legilur namque quod quia in Pascha Judaei vis delebant. Et non solam dejecerunt januas, sed.
DomitiumJesum crucifixerunt, in quadragesimo se- incenderunt igni sanctuarium tuum in terra posilum?
cundo anno post Domini passionem, in Pascba a Ro- id est templum quod dicilur sanctuarium, eo qu»d
manis obsessi fuerunt (JOSEPH.Bcl. Jud.). Et sicut in eo sancla coniinebantur, arca scilicet, et cande-
Judaeiin illo festo de Domini morte sunt gavisi, ita labra, et coetera talia. Quod enim supponit igni, non
et Romani in eodem festo de eorum obsidione el ideo dicit, ut succendi posset nisi igne, sed ad oslen-
persecutione sunl laetali, quod superbum valde fyit. sionem veheraentis incensionis hoc supponit. Et
Pejus enim est et superbius, de mali complelione C bene ponit in terra, ac si diceret: lllud quod in terra
gaudcre quain ipsum maluni complere. El non so- positum erat, inccndi potuerat, in coelesli vero
lum gloriali sunl, sed etiam quod superbum fuit, lemplo, quod per boc significabalur, niliii juris ba-
potuerunt tuper tutnmum, id est supcr aliqucm ex- buerunt. Et per hoc ad illud templum nos nili ad-
celsum locum tigna sua : signa scilicet, id est talia horlalur, in quo nullum paliemur ab boslibus as-
signa quae ipsi non repulaverunt csse signa Dei, sed sulium. Priusquam vero incenderent, polluerunt bo-
tigna tua, id est signa vicloriae sune. Et sic posue- micidio et sacrilegio, et aliis perversis aclionibus
runl ticut in exitu solent.signa poni, id est.in areu tabernaculum nominis lui, id esl gloriae luae, tem-
triumphali, sub quo hoinines intranl et exeunt. plum scilicel, quod ad gloriam nominit lui factJM.
Idcoque diciltir exitus. Vel in porta, per qtinm ho- fuit, quod nimirum ad respectum supcrcoeksiis.
mines intrant et exeuitl. Tangil autem morein an- templi tabernaculum dicitur, eo quod illud oeterniim
tiquorum. Qui cum aliquam civitatem ceperaut et sit, islud vero transilorium : et inde Iioc conligit
devicerant, slaluam vel signum aliquod, super ar- quod incenderunt et potluerunt, quia dixerunt in
cum triumphalem, vel super porlam, in meinoriam eorde tuo. El non pauci ex eis hoc dixerunt : Sed
vklorix suoeponebanl. Caclerumquia Romani, Hie- cognatio eorum timul, id esl omnis eorutn collectio
rusalem fundilus eversa, porlam in qua signa vi- " unanimiter dixerunt in cordc suo, Faciamus quie-
ctoriae suae ponerenl non habuerunt, super aliquem tcere, id est cessare, a terra ista, scilicet a Judoea,
summuin loctim posucrunt, qui non repulaverunt omnet festos dies Dei Judaeorum. Ac si dicerent:
esse sigua ullionis divinac, quod dcbuissenl fucere; Ipsis diis noslris sprelis, nescio quem Deum colunt
scd suoe vicloriac, quod utique superbissimum fuit. cui festa faciunt. Sed nos templum destruamus, et
Vel ticul irt exilu, id esl ita posuerunt sicut victores sic faciemus quod amplius in hac lerra illi festi dies
ponunt sigoa in exitu, scilicel quando exeunlaliqiia non celebrabuntur. El quia hoc in corde dixerunt,
civilale devkla, et non cognoverunt banc victorimn, ad acltim etiam perduxerunt.
non ex sua probitate, sed ex divina dispositione Demonstrata igilur Judaeorum perseculione, et,
conlingere. Vel sic Iegitur, si sitper summo ibi'sit, Romanorura malitia et superbia, subjnngit fidelis
jttxla Augtistinum, et non cognoverunt, ticnt, id est Asaph causam iosius persecutionis, hoc scilicel quod
qualiler filytn exitu, super sumtnum, id estde summa lempus visitalionis suae non cognoverunt. Et ndmi-
Dei disposilione, quod est dicere : Non cognoverunt scetse colleclioni eorum loquendo de itlis, quasi et,
qualilcr hsec victoria exivil dc disposilionc summi ipse Asaph cis fuisset conformis, ignorando teinpus
1011 5. BRUiNONlSCARTHUSIANOROMINSTITUiORlS OPP. PARS I. 1012
visilalionis (Luc. xix, 44), non tainen quod eis con- A fmis et qttae mensura futura sit in irritatione fide-
formis exstitisset.i!sed i<!eosic agit, quia cum ejus- linni persecutionis. Quandoquidem in granis non
dem originfs esset, et niinium ei compaliatitr, er- cessat. Posl admirationein facit quoque quaestionem,
rorem eornm sutim repulal non secundum ejusilem sic : Dico , usquequo improperabit et irritabil? Et
erroris hahiiudinem, sed sccundiiiu coinpassionent. quidquid facias de infidelibus, qui jusle repelluntur;
Dixi: ut quid repnlisti. Et ostendi quomodo fttere ut auirf salicm, avertis in finem, id est qtia de causa
repulsi. Quod meiito conligit iram nos siqna noslra ex loto videris averterc de medio sinu tuo, id est de
non, id est nonne, vidimus? Vere vidiintis. Ac si di- omiiimoda proleciione lua , manum luam. Et, id est
cat : Ideo jure contigit, quia lempus visiialionis non scilicet dexteram luam. Quod est dicere : Ul qttid
cognovimus qnantiim ad partem nosiri, id est inulii periiiiitendo affligi manum dexteram tuam , scilicet
ex nobis coguoscere uoluernnt. Cum tamen signa fideles per quos diabolum expugnas, videris eos aver-
viderimus a saiictis viris praedicla. Vel sic kgilnr lerc cimniiiode protectione lua omnimoda. Et bcne
non inlcrrogalive, jure conligil. Nam non vidimus, ponii, non de sinu, sed de medio sinu. Ac si diceret:
rd est quidam ex nobis non cognoverunt, signa no- Nou dico quidem quod non protegas aliquo modo,
stra, a propbetis proedicta. Quaeutique si videre vo- cum eos conslantesfacias : sed non omnino prolegis,
Inissent, et lenipns visitationis cognovissenl, et sicj B ' quoniam eosaffligi |>oimitlis. Quoe ergo causa est
repelli non promeruissent, el ecce qttoddam ex si- quod eos avertis. Et est hoc posilum quod dicit ma-
gnis, scilicet quod jam non est proplieta nobis, qitii nurn averti de sinu, a similitudine bisloriae de Moyse.
de Messia propheiizet, quod prondicliun fuit a pro- Ciijus manus de sinu exlracta kprosa apparuit
phelis. Quatenus post ejus advenlum essent cessa- (txod. IV, 6), quasi dicerel: Repelkndo eossecun-
turi, qui semper usqne ad ejus adveiilum persevera- dum corpus a proleclione lua , quae figurabatur per
riinl. Unde legilnr, < ciim veneril Sanctus sancto- sinum Moysi, facis eos videri viles, qualilcr Ieprosa
nim, cessabit unctio veslra (Dan. ix, 24). > Noni manus affecta vilis apparuit, per quam manum ipsi
enim ulterins necessaria fuil prophetia, ubi contigitt denolabantur in passione vilcs apparituri.
ipsa rei experienlia. Et cutn jam non sit nobis pro- Facta quaeslione, accedit ad solutionem, sic : Dixi,
phela, apparet quod nos non cognoscetamplius Mes- o auditores, quoestionem faciendo. Ut quid avertit,
sras, id est qiiosdam ex nobis repulsos, qui eumi etc. Et boc quod quaesivi scilicel quare suos Deus
venlurum dicunl, non ila visilabit ut ad eos corpo- affligipermittat, videtur forsitan fieri injusle, et sine
raliter veniens, de captiviinie ipsorum eosextrahat. qtialibet ulilitate. Deus autem, id est scilicct Deus
El hoc quod iilterins non venfet, srgntim est tcmpusi noster rex ante swcula, per hanc fidelium aversionem
plenitudinis jam advenisse. operalus est salutem et non paucorum salttlem, scd
Causa rcpulsionis Judaeorum ostensa, quiat in medio terrw, id esl in communilate terreiiorum.
admiralioet quaesliofieripossel, quaresaltem fideless Quod est dicere : Non videatur fortuita vel injusta
perscculionem patiantur. De ipsorum perseciitiorie; eorum aversio ; nam per eam ilie qtti Deus esl, id
a Imiralive agit, et quaestionem facit, ut posl modumi est creatoret rex noster anle smcuta existens, qui nos
283'solval, sic: Oslendi Judseos esse repulsos, qttiai rexit ab aeierno anle soeculadispositione, niodo vero
videndo signa, noluerunt lempus visitationis cogno- regit ipsa reiexperienlia,opera(Mses/sa/M(emcommu-
scere. Non solum vero est perseculio in paleis, id1 niter omnismodi terrenorum. Vel sic : Deus opera-
est in inlidelibus qui promeruerunt, sed etiam inl lus est salutem hominunrper eorum aversionem.
granis, id est in fidelibus, qui nihil promeriti sunt, Deus dico rex nosler in medio lerrw existcns, id est
est perseculio el in dictis et in factis. El quandoqui- in Judoeacorporaliter habitans, quae in medio terra-
dem fldeles persequuntur, usquequo Deus impropera- rum sita est. Et quamvis in medio lerrarum habita-
bit luis per dicta inimir.us, id est infidelis populus j! verit, secundum quod homo, anle saecula tamen
lslud usquequonon est signum lemporis, sed mensu- est secundum quod Deus. Ac si dicat: Dominus
rae. Ac si dicat: Videbalur locus perseculionis essee n Jesus rex nosier, per eoruin passionem, mtindi sa-
lantimiin pakis; sed poslquam adgrarm perveniendoj lutem operalus esi. Quod quidem facere potuit; nam
nou ceasal,usquequo,\A esladquem modum permiliess et si homo in lerra apparuit, anle soecula lamen
inimicum inferre fidelihustuis improperia per dicta 1? D.tis existil. Vel, in medio lerrw exislens, id est
Quod esl dicere : Putabatur improperatio cessalurai in medio Judaeorum, qui siuiplex lerra 284 sllnt>
perveniendo ad grana. Sed cum jam in ipsis graniss non spiritales. Oslendit vero ipsam saluteqi, sic:
locum habeat, ignoraturquae mensura et qttis finis sitt Vere operalus es salutem, o Dens. Nam tu qui ad
fulurus in ea. Elusque ati quem modum adversariuss hoc impotens videbaris , in virtute lua ftdelilius
infidelis poputus ? Irritat in finem irrilaiionis nomenrj itata, id est per conslanliam quam dedisli eis in per-
tuum. Irrital compendiose posilura est. Quasi pone- seculione, confirmasli in fide mare, illos scilicel qui
ret, usquequoadversarius irritando te in finem, idcstt diffiuierant per errores, ad modtim maris, quos fe-
omnino per fidelium pcrsecutionem, blasphemabitx cisti in fide slabiks. Mullum nimirum operata est
nom&nluum, non voce, sed ipsa fidelium persecutione... constantia martyrum ad fidem infideli.ura. Quonnii
Fidclium namqtie perseculio, Dei nominis est blas- profecto constantia, si defecisset, non ulique lanta
phemalio. Quasi dicat : A modo ignoralur quiss infidelium mullitudo per eorum exemplum credidls-
1013 EXPOSITIO 1N PSALMOS.— PSAL. LXXIH. 1011
s,e;.El non solum confirmastimare in virluie tuorum, A noclem, id est quosdam vaide claros in fide et intei-
sed ctiam eadein virtule cooperanle per exemplum, kctu, ad similitudinem diei; et quosdam simplices
contribulasti, id est destruxisti in aqttis baptismalis et obscuros in inlelleclu ad simililudinem noclis. Et
capita draconum, id est principalia vitia. Quaecapila ille dies twusest, id est per te factum est officium
dicuntur, eo quod inler cocteravifia principalia sunt, praedicatorum, et nox tua est. Et hoc dicit ideo, ne
sicut caput principalis pars est corporisj capila dico putaretur conversio infidelium per solos praedicato-
a draconibus per suggeslionem illata, id esl a spiri- res conligisse, el lu fabricalurus es per fontes, id est
tibus 'malignis , qui dracones dicunlur, eo quod lu fecisti auroram et solem, id est minus accensos in
asluti sunt el nocivi ut dracones. Quod est dicere : dilectione,qui perauroram designanlur qua rulilanle,
Non solum eos qui inare erant confirmasli in fide, frigus noclurnum 285 incipit depelli, licet non ex
sed etiam per baptisinum in eis vitia principalia de- iolo, et aer aliquantulum calere. Et fecisli magis
levisli, a malignis spjrilibus illala, et hoc fecisli per accensos fervore cbaritatis, qui per solem merito in-
exemplum constanliae luorum, el non solum hoc, lelliguntiir, quo fcrvente frigus noclurniim magis
sed etiam tu per conslaniiam tuoriim confregisti, id expelliltir, el aer calidus effkilur, el lu eliam fecisii
est omnino deslruxisli h luis confirrnalis, capila per ipsos fonles lerminos terrw, id esl omnes lermi-
draconis, id est principatus daemonis,omnium dae- B £ nantes et finientes in se terrenitalem, et etiam fe-
moniorum principis , quod est diccre : His potentias cisti wstniem et ver, id est laborem bic et mercedem
per conslanliam luortim in cis annibilasti, quas in in futnro. Per ver quippe bonorum operum labor
eis obtinebat principalis diabolus, pcr pcccaluin nccipiiur, eo quod in vere messes seminentur el flo-
primi hominis. Illis enim per tuorum martyrium ad res procreenlur. Per aestalem merces aelerna, eo
fidem vocatis, polestates illae deletae sunt, quae ca- quod in oestaiemesses et fructus colliganlur. Quod
pita dkebanlur, eo quod eis dominabantur, sicut ca- ulrumqne, per praedicalores bominibus inuofuil. Hoc
put aliis membris dominatur ; et non solum capila auiem quod per partes posuit.
dracanis confregisli, sed etiam dedisli eum draconeni Dicendotuus est dies, elc.,confirmat iiniversaliter
escam, id esl consumptionem populis AZlhiopum,id ponendo sic : Vere Ina sunl dies et nox, aurora et
est populis in fide confirmatis, quos lnare. vocavi su- sol: Nam lu plasmasli ea, id est lu creasli ut lalia
perius, qui prius ^lh.iopes fueriinl, id est nigri in essent, non utique a fonlibus creata sunt, et quia
peccatis. Quod est dicere : Non solum poientiatn ori- tu plasmasli ea talia, memor esio hujus plasmalionis,
ginaleiq ei absiulisli, scd etiani hanc potenliam fi- uf facias eam perseverare, ne in eis deficiat, et ne-
dclibus tuis, per niarlyrurri constantiam confirmalis, cesse est ut hoc orem. Natn inimicus infidelis, sci-
dedisti, ut eum consiiinerent, id est ejus insidias et Q ( licet popiiius, improperavit, id est improperia infe-
ih se et in aliis.et eum ftigarent ab obsessis corpo- ret libi Domino omnium ; quodque magis nefan-
ribus, devorarenlque sicut esca consumilur. Vel sic : dum est, ut eos devocct a te blasphemabit te verbis.
Dedisii eum populis jEthiopum escam, id est incor- Et ne illis improperiis devocentur, Memor esto ut
porationem, scilicet ul incorporarenl eum sibii perseverare facias, el non solum improperabit lilii
in fide, non secundum eum, sed secundum membrai diclis sed e! populus insipiens, infidelis scilicet, in-
ejus. Quod est dicere : Dedisti eis facullatem, quoe- citavit, id est incitabit, notnen luum, persequendo
dam ejtts membra sibi incorporandi. tuos. Incilabit compendiose positum est, quod est
Non solum vero haec omnia fecisti pcr constan- ac si dicat: Incitando te, id est exasperando te,
tiam tiiorinn, sed pcr hoc quod lu dirupisii fonies, idI blasphemabil nomen luum, id est persequelur luos,
cst cxuberare fecisti sapienlia ipsos martyres, adI quaepersecutio erit blasphemia nominis tui, et per
modum fonlis clausi, cujus clausura ex niinia ipsiusi hoc incitabil te ad vindictam. Ne vcro tui in incila-
fontis exubcratione dirumpilur. Quod est dicere: tione illa deficiant prae timore, memor esto ul eos
Nimiam sapientiam ex eis emanare fecisli, el ipsos: perseverare facias. Quia vero populus imipiens im-
fontesfecisli torrentes, id est fluenles cum impetu ad properabil tibi, el incilabit nomen tuum, ut per hoc
modum lorrentis ; etomnes adversariorum objectio- D I tuossibi conformel.Oro, Domine, non ut Iradas cor-
nes impellentes, ut nullus possit resistere sapientioc pora ad affligendum, quod eis valde ulile est; sed,
et spiriltii qui loquebalur (Act. vi, 10). Et per ipsos ne tradas animas confllentium tibi. Animas sci-
torrentes siccasii, id est annihilasti ad modum aqttac licct fidelium luorum, laudanlium le omnimoda
exsiccalaefluvios Ethan, id est varias et falsas do- laude, bestiis, id est infidelibus, bestialiler vi-
Ctrinasgenlilispoptili,quibusaliosimbtiebaladmodum venlibus, id est irrationabililer more bestiartim.
fluvioriiin.Habebant enim qttasdam doctrinas super- Quod est dicere : Et si corpora permillis aflligi,
slitiosas, quas llieologicasdicebant, id est sermones non sahem animas eorum permitlas bestiis con-
de deorum origine, quaeper doclrinas praedicalorum formari, cum hoc sit quod te assidue laudenl. Et
exinanitaesunt. Mtiltumenim ad instructionem fidei ne obliviscaris in finem oblivionis, id est usquc-
ohesset, si hujusmodi fallacia superesset. Elhan quaqtie. Et si videaris in persecutionibus oblivisci
quippe robuslus inlerpretalur. Unde per Ellmn gen- animas pauperum tuorum, tradendo eas bcsliis.
lilis populttsaccipilur, qtti in erroris sni fuil obsli Tunc enim omnino eas obliviscerelur, si cas bcsiiis
nalionc robuslus. El peripsos fonlcs ferisii diein ct conformari Daterctur. Ne oblhiscaris in /Snem.idcm.
1015 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS l. 10IC
esl quod el ne tradat bettiis, sed caosam inlerponit,, A IN PSALMUMLXXIV.
nbi dicH panperum tuornm, ac si dicat: Non debes Tilulus-sepiuagesimi quarli. ln flnem ne corrum-
ohlivisci, cum pauperes slnt spirilu, mundanis om- pat. Ptalmut Ataph cantici. Asapb quidem qui Sy-
nibus pro tc omr&sis.Dicone oblhitcarit, sed potitis nagoga interpretatur, hic pro infldeli Synagoga ac-
sibi in-
respicein tettamentum luum, td esl in flrmam pro- cipitur, quae Chrisli membra conformare
missionem tuam ne in irritum deducantttr. Promi- lendit, contra quam Chrislus in boc psalmo agens,
sisli enim : r Ecce ego vobiscum sum omnibus die- confirmat suos in taude Dei, etin narralione mira-
bus usque ad consummationem saeculi ( Matth. bilium ejus. Nunquam ejusdem Asapli admonitione
xxviii, 20). > Testamenlum dicilur scriplom aliquod defecluros, quos ostendit in judicii die se rcmiine-
quod sub leslhini auctoritale confirmatur. Ideoque ralurum. Cum eos juste exaltabit, qui hic bumilian-
pro firma promissione ponttur, ac si dical: Ne obli- lur, el eorum adversarios bumiliabit, qui hic exal-
tiscarit, sed adjuva eos sicul firmiler promisisli. tantur. Adborlatur quoque infideks, ut desislant
©slendit autem adversariosmerito dici bestias, sic : inique agere et intque loqui, ne jusle a polentc
Vere hesliae sttiit, quia repleti sunt iniquilaium ipsi judice damnentur. Ad boc aulem suorum perseve-
qui obtcurati sunt, id est excaecali in inlellectu in rantiam in laude el mirabilittm narratione Dei, et
iomibus terrae, id est in domibus lerrenis habitando, 6 remunerationem suorum et infldelium ostendit ut
quod esl dicere : Solis corporibus, quae sunl lerre- sic perversam Asaph a fldelium persecutione devo»
>ieedomus, inlenti sunt, voluptuose se habendo cando, ad Deitlaudem exemplo suorum invitel. Ti-
more besliarum, ideoque peniius obscurati, cl ini- lulus quidem sic adaptalur : Itte ptalmut cantici,
quitalum repleti.Vel indomibus terrenis liabitando, id esl iste tractatus in quo centinetur psalmut, id
id est similes illis qui jam morlui in lerrenis dotni- cst bonum opus, el canlicum, id est jocunda remu-
bus sunt, id est in sepulcris. Qnod est dicere : Jam neralio boni operis. Ideoque dicilur ptalmut eanlici;
omnino in viliis mortui, sunt iniquitalum repleti. propositus est tibi, o Ataph infidelis, adhortaus te
Oro retpice, et per boc contingil, ne avertalur a te sul evidentia, ne eorrumpat ipsum tractatum, tn fi-
kumilit populug, sciticet pauperuni libi subditus hu- nem respiciens, id eslin Christum, cui eura ascribas,
militer. Hocaulem idein cst qtiodsuperiusposuilani- qui bic agere videttir. Nam si alii eum attribueres,
mat pauperum tuorum mpblivitcarit, sed ideo repetit, utique corrumperes. Nulli cnim nisi Christo corape-
at ostendal cffeclum qui sequeretur, si averteretur. tit, ul dicat: Ego confirmavieolumnat ejut, et omnia
Dico ne averlatur humilis. Hnmilit 286 dko fa- cornua peccatorum confringam, elc, quse hre dicit.
etut confutut, si aversusfueril, quod est dicere: Qui Cum autem talia in se habeat quaesoli Christo con-
si averlerettir omnimoda confusione confunderetur.' ^ veniunl, ipsa sui evidenlia te infldelera Asaph, qtiae
Ideoque oro ne avertatur. Quia si populus humilis a sinislre Scripturas interpretaris, admouet ne eum
te non fueril aversus, boc continget quia pauper et eorrumpasr sed Christo altribnas.
inopt laudabunt nomen tuum, id est singuli fldeles Confitebimurtibi, Deut, Triuitas. Ego et mei ex
de ttio humili populo, qui se repulabunt pauperes, niraia quidem dilectione, et quia unum est spirita-
id est insuuTcienles per se liberari, et inopes-, id Iilercum eisrse membris adjnngit, cum dicit Con-
esl insufficienies per alium qunm per te adjuvari. fltebimur, ac si dieat : Asaph infidelis a laude lua
Laudabunt nomen luum, id est laudando te voce, meos devocare intendit, quod frnstra est. Nam ad
eorde et opere, magiiifkabunl noir.en luum. Et ideo mei exemplum confilebuulur, id est laudabunt mei,
exturge Deus, id esl polens appare adjuvando eos; opere. Repelit aulem ut addal sic: Confltebimur, in-
etboc modosciticet exsurge: Judica intuis cautam quam, opere, et etiam invocabimut nomen tuum, id
tuam, id est jtislo judicio dispositionis ttiac, defende esl interius in anima bona devolione vocabimus no-
m eis causatn itiani; ac si dical : Ipsi suscepe- men tuum, quod est Dominus, quod esl dicere :
runt causam tiiam, ad defendendum contra catho- Censuerunl mei te Deum esse, et nomen tuum in
Kcaefldei adversarios; scd quia per se instilficienies f. interiori suo vocando venerabunlur, vel sic :
sunl, josto judicio tuo defende in eiscausain tuam : Invocabimus ore nomen lunm, quod est dieere :
et non sohim hoc, sed etiam memor esto improperio- Nomen luum, quod cst Dominus, invocando ora-
rum, tuorum fideliunr, eorum scilicel improperio- bunt le, mei exemplo, et non solum hoc, sed el narra-
Tamquai tota. die, id est jirgiler ab insipienle infi- bimus 287 a'"s mirabilia tua, quod est dicere :
deli populo tunt eis collaia, quod est dicere : Ne Ego per meos narrabo aliis mirahilia lua, scilicet
obtiviscarii, quando eos in fuluro remuneres, quod incarnalionem et nalivilatem meam, et mundi re-
prote iraproperia sustinent ab impiis, etsi hic vi- demptionem, et caetera mirabilia quae per me ope-
dearis obliViscj: Et ne oblivkcaris vocesinimicorum raris. Ul audilis mirabilibus isiis, ad te convertan-
tuorum, id est improperia, quoe luis inferunt per tur, et bono suo mei confitebunlur, et iiivocabunt
verba, quin in fuluro remuneres, el si hic videaris el narrabunl. Ideo namqiic cum acceperoa paterna
oblivisct, el dignum est Ne obliviscaris.Nam super- disposilione tempusjudicandi, ego qui hic a Judaeis
bia eorum qui le oderuni, luos persequendo, temper
judicalus sum injuste, justitia, id est justa jttdicia
ascendit, id esl crescit et exaltalur. juduabo, remunerando meos, prout justum fueril.
1917 EXPOSITIO IMPSALMOS.—PSAL. LXXIV. 1018
Dicoquod mei narrabtiiU aliis mirabilia lua ut con-- A qui bic per snperbiam cxaltatur, el llum, id est
verlaniur, et necesse est. Nam lerra quae ad hocc alium populiim, scilicet fideliura, qui hic Deo con-
facta fuit, ut solida et firma in virlutibuscsset, lique- fitentur, exaltat, id esl beatitudine aelerna cxakabit,
facta est, id esl inconstans et difflua facla est, ini qui bic per tribulalioiies humilianlur; et vercalios
viliis et in itifldelilate sua. Ad simililudinem liqui- humiliabit, et alios exallabil, quia in manit, id est
dae rei, qOsftdiffluaest. Ne vero inlelligeremus hic: in potestale, Domini Jesu venluri erit caiix plenus
agi de lerra hac, quam usualiler lerram dicimtis,, tnisto, id cst mistnra vini meri, quod est dicere :
quae ulique liquefacla non est, delerminat hoc cumt In pptestate Domiui erit judkaum, redundans mi-
addil: Etomnes qui habilant in ea terra, quod estt stura vini meri, id esl in quo continetur mislura
dicere : Scilicet omnes homines dico liquefactos, sequaeremuneraliotiis, -qusevimm dicitur, eo quod
qui habitanl in ea lerra, tam genliks quam Judaeos; alia pars ejus dulcis eiit, qnantura ad bonos, alia
sed ego qui impolens videor el humilis : Conflrmavi vero amara qiianlum ad mates. Ulraque lamen pars
columnasejut, id esl mittendo Spiritum paraclclum mera eril, id esl justa, et ab emai injuslilia pura.
in fide et virtule, et doclrina pra^dkalores, qui Calix autem 288 judkium dicilw, eo quod in eo
eiunt columnceejus terrae, id est per praedicationis mistim uiraque remuneratio coulinebilur, sicul in
ofliciumct per exemplum, et doclrinam suam, erunt B j ealice poculum, et hoc est ac si dicat: Vere potens
sustentacula Ecclesiaede lerrenis conslitutoe, quem- eril ad humitiandum el ad exaltandum. Nam ipsc
admodum columnae domorum sustenlacula sunt. in poiestate judicium liabebil, in quo mistim duplex
Etpercotumnas confirmatas, dixi iniquit, id est rerauneralio conlinebitor; et hnnc calioem inclina-
dicam infidelibus: Nolite inique agere, id esl dcsi- vit, id est extendel, ex hoc potato in Inatc pdlana
stite a prava actione, et delinquentibus, id esl prave dum. A similiiudine pincernae qui uno potato, ia-
agentibus, dicam : Nolite exattare cotnu, id est no- clinal calicem ad atiina. Et ex koc in Itoc, ueutrali-
lite sublimafe superbiam veslrani, gloriando de ler positum est, ac si dicat: Vix boc potaio inctina-
prava aclione. Cumenim malum sit prave agerc, pe- bit, id est promplum fackt judicium snum, in alium
jus est comu exaltare, id est de prava actionc glo- potandum, quod estdicere : Poslquam suos salvan-
riando, superbiam augere el subtimare. Superbia ni- do remuneraverit» malos damnando juste remune-
mirum per cornu accipilur, qtiod in allum tendil et rare intendet.
rigidura est, eo quod ipsacorillud, cui inest, nimis Quia vero utramque remuneraliqnem vinnm me-
altum efrigidum facit. Unde regina vitiorum dicitur rum vocaverat, ne sic ex lolo mera inlelligcretur, ut
esse; et nolileextollerecornu vestrum, id est subli- in milla parle amara videretur, eam ausleram et
mitate superbiam veslram in altum, id cst conlra C < asperam esse oslendit, qnaiiium ad damuandos, sic:
Deum altissimum. Exponit vero qualiter non extol- Dico vitd meri. Verumtamen licel mera sit retribu-
!ant conlra Deum cbrnu, cum addit, scilicet nolile tio, fwx ejut calicis non ett exinanita, id est quamvis
loquiiniquitaiem adversus Deum, blasphemando eum illa retribulid mera sit, tamcn fa*x est qiianlum ad
aliquomodo. Ille quippe cor nimis in altum extollit impiosauslera, scilicet et tttrbida ad modum faecis:
qui in Deum blasphemiam agit. Vel sic : Nolite ex- et lalis faex, quae nunquam eril exinanita, id est
tollere in, id est, contra allum Deum cor vestrum, id quae nunquam evacuabitur, sed aetcrna erit. Et ex
est superbiam veslram, de eo male cogitando. Et ea fiece bibentomnes peccatoreslerras, qui terra sunt,
nolite loqui ore adversum Deum iniquitatem, id est id est solummodo lerrenis inhiantes. Nam si abso-
blasplieiuiam, boc non mutalur. Dico : Nolite iniqtte Iiile omnes peccalores poneret, lunc omnes bonos
agere, et nolile loqui adversus Deum, el hoc ideo faece potandos esse perhiberet. Nullits enim adeo
vobis est -observandum, quia judex venturus esl, justus, qui saltem venialiter non peccet. Vel omncs
scilicet Chrislus, qui judicabit districte agenles ini- peccalores lerrae, id est qui ubique lerrarum sunl,
cue. tam gehliles quam Judoei, peccantes scilicet crimi-
Judex dico neqtte ab oriente, neque ab occidenle, naliter. Iloc aulem lotum dicil, ut malos extcrrendo,
nequea desertis montibus, scilicet neque ab auslro, v* a peccalis eos retrabat. Poslquam autem suos lo-
ubi sunl hionles pro nimio acstu calenlis zonae de-. queiiles inlroduxit, abeo loco ubi posilum est Dixi
serli, neque a septentrione, qua montes pro frigida iniquis, usqne ad ego tum. Ipse etiam in sua pcrso-
zona deserli sunt, ac si dicat : Tiinendus esl judex na agens,oslendit aliis verbis suorum in bono per-
ille, cnjus pracscnliam nemo polerit effugcre. Non severantiam, et m fuluro eorum, et etiam malorum
enim localis est venturus abjorierue, vel ab occi- retrihulionem, sicul in persona suortim utramque
dente, vel ab austro, vel a sepieiitrione, sed ubique remunerationeni oslendcrat, et id atl hoc facii, ut
est, et vere non est localis ab aliqua rnundi plaga utramque rerauneralionem ostendendo perversan*
venlurus. Deus enim judex ille est. El iude constat Asaph, conlra quam hic agil, magis magisque a
localem eum non csse, secundum divinam naturam, malilia rcvocet, el. hoe sic dicit: Dico quod de fwee
cum tamen secunditm hnmnnam sit localis; el inde bibenlpeccatores. Ege autem annunUaboin swculum,
constahit eiimesse judiccm, qtii Deus est, qtii ad id esl scd mci foccenon potandi, aiinuntiabunt, id esJ
hoc polens est, quod hunc humilial, id est populum narrahunl mirabilia lua aliis, de gcneralione in gc-
iniqiic sgenlium humiliabit damnalione pcrpetua, ueralionein, nsquc ia sacculum fulurum, cl canlubo
1019 S. BRUNONISCARTHIJSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARSI. 10-20
Deo Jacob, id est cum delectatione laudabunt Deum A , 1N PSALMUMLXXV,
hictiitorum, ul eosvirililer luciari faciat conlra viiia. Tjiulus septuagesiini qitinti. ln flnem in laudibus.
Et ego in fuluro confringam cornua peccalorum, id Psatmus. Asaph caniicum ait Assyrios, quod sic ex-
est ex lolo de-lrnam peccaiores propter cornna, id ponitur. Psalmus iste est Asaph, id esl fidelis Syna-
esl propter sublimitates superbioe suae, el exaliabun- gogaedirigenlis se in finem, id est in Christiini, et
tur cornua jusii, id csl jusli exallabunlur propter noii in vituperalione, sed in laudibus. Laudat enim
sublimitaies virtutum et bonoruin opertim siiornm, ciim dicit Tu terribilis, etc, et est psaimus iste can-
quaein altum lcndunl ut cornua. Vel aliter exponuii- ticum, id est cum summa dekctatione et jucunditate
ttir, juxta Augustittum hi duo versus, scilicel hunc prolaius ad Assyrios convincendos et convertendos.
humiliat, etr., et inclinavit,elc, si hoc quod diclnm Ad JUJJJOSscilicel qui revera Assyrii sunt, propter
esl: Dixi iniquis, et nolile tnique agere, et nolite lo- siiiiilitiidinein pravoe actionis Assyriorum, quatn re-
qui adversus Deum iitiifuilalem, de solis Judaeisdica- tinebant. Sicut eniin Assyrii a lege Moysi alieni,
tur; qui anlonomastice iniqui suiit. Judoeos perseculi sunt, iia et Judoeorum perversa
El hoc sic dicilur: Dixi per meos iniquis Judoeis : pars, veros Judaeos ad fidem Cbristi conversos
Nolite inique agere, el exallare cornu, elc. Et hoc ideo iisquequaque persectiti sunt. Secundum aulem hujus
quia Deus judex est, qui iton veniet ab orienle, elc, U ] vocis interpretalionem, quod est Assyrius, falso
quidistrictc judicabit vos secundum opera vestra, Assyrii Judoei dicuntur. Assyrius enim dicilur diri-
el in hoc constat, quod in fuluro districtc jndicabit, gens. Assyrii igitur Juiloeidicuntur, non quod sint
quia hic jani judicio suo hunc humilial, et hunc exal- in divittis praeceptis dirigcutes se, sed quia sese
lat. Judaicum, scilicet populum, qui sublimis erat solos dirigentes esse mentiantur. Juxta quod in
in nolitia kgis, ad gentium comparationem, quae Evangelio legitur : < Nos Moysi discipuli stiinus
legem peniius ignornbant, htimiliat excaecando, et (Joan. ix, 28). > Alibi vero de ipsiskgitur: « Popu-
hunc scilicet genlileiii populum, qui humilis erat lus bic labiis me lionoral, cor aulein eorum longe est
alque repudktus, exaltat, illuminando eum spiritali a me (Isa. xxix, 13; Marc. vn, t>).> Contra Judaeos
legis intclleclti. Exponit autem qualiter hunc humi- quidein psalmus isle bene agere dicitur. Nam qttia
liet, et hunc exaltet, cum addit: Vere liunc humiliat Jtidaeorum pars perversa de his vocabulis, quae in-
et hunc exallat, quia in manu, id est in poteslale jusle sibi ascribebat, gloriabalur, dicendo videlicet
Domini est calix, vettts.!ex, scilicet quaccalix dicitur, se Judaeos dici, et Hierusalcm, et Israel, et Sion.
eo quod in ea inlelkclus coniinelur, ut poculum in Asapb fidelis eos humiliare inlendii, comprcbans
calice. Calix dico plenus meri vini, el plenus non jtiste his cos vocabulis uli. Ostendens qttoqiie
mislo, id est rednndans puro et spirilali intel-1p qui jttste dicantur Judaei el Hierusalem et Sion. De-
lecrti, quod mcrttm viiitim dicitur, eo quod monstrans insuper ct falsorum Judoeorum in hoc
purum est et ditlcissimum, el laelificans corda saeculoexcaecalioueni, et in fuluro maximum eorum
289 fidelium, ad modum vini meri, et redun- tremorem. Adjungens postea verorum Judaeorum
dans mislo vino, id est ttirbido et austero, quod salvalionem; propler bonas cogitationes et opera
ciiam faex dicilur, scilicet carnali iiilelkctii ad lit- bona, quoriinr exemplo, ipsos perversos adversttm
teram qui bene misltim vinum el foex diciiur, eo quos agit admonet, ad vovendum Dco bona upera
qtiod lurbidiim esl et austeritm. Ad similitudinem cogitando, et ad reddendum operando, adjungens
misli vini quod faex dicitur, et biinc calicem incli- causain quare hoc faciendum sit.
navil exhoc in hoc, id est ex Judako populo potaloi Notus in Judwa Deus, ac si dical : Nolite infidcks
converlit in genlilem populum, quem inde potavil. Judoeigloriari de hoc nomine, quod cst Judaea, quod
Verumtamen, licet inclinet potaudo linnc el hunc, injuste vobis ascribiiis. In Judsea namque Dcus no->
non eodem modo potat utrumque, nam fwx ejus ca- lus est, id est illi qtti revera Judaea sunt, id cst
licis non est exinanila, id est carnalis intellectusi Dettin pure confitentes, Dei Christi notitiam habeut.
ejus legis non exinanietur a Judaeis, sed in eis per- Qua cum careatis, non utiqiie Judaca estis, et in
severabit, quod est dicere : Ecce Judoeos perseve- D Israel magnum est nomen ejus, quod cst ac si dicat:
rauler polabit. Per hoc auiem iunuit i|iiod populum Neque de boc nomine quod est lsrael, gloriernini.
genlikm mero vino potabil, et quamvis foece hic: /a Israel eniin magnum, id est gloriosmn est nomen
Judaei potenlur, gentes vero mero vino, lamen in ejus, id est qui revera Israel sunt, nomen Cbristi
futuro de mero bibent omnes, id est omnismodi glorificant et magnificant. Quod igilur cum apud
peccatores terrae non solum genliks, sed et Judsei. vos non magnum, sed vilissimum exislat, non uli-
Quod est dicere : Dabil in fuluro inlelkctum spiri- que lsrnel estis, id esi Deum videnles, et factus est in
talem reliquiis Judaeorum, qnae salvac(ient, el sic : pace locus ejus. In alia iranslalione habelur in Sulem.
omnismodi peccalores mcro polabunlur. Dico quodI Sed quia Salempax inlerprelatur, pro Salem ponit
Judaei tantuin in fine mundi bibent merum. Ego pacem, ac si diceret: De hoc quoque vocabulo quod
aulem, idestmci, jam indc polatl, anntinliabunt ini esl Salein, supcrbire desistile. In Salem quippe fa-
saeculum, et caelera qnae usqtic in finem psalinii ctus esl locus ejus Cbristi, id esl in illis qui rcvera
sunt, non mutanWir. Solyinitaui sunt, scilicel 290 paccm habentcs ciiiu
1021 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. LXXV. 1022
Deo et cum proximo; mnnet Deusnon loc;iliter, sed A j mienlis, qui donec somnum compkat, non excita-
spirilaliter, sicul aliquis in loco aliquo manei. Jtixta tttr. Itifidelilas aulem somnus dicilur, eo quod grn-
quod Joannes evangelisla lestalur: < Qui inanet in vat animas, sicut somnus corpora. Unde Apostolus :
rbarilate (quae revera el merito pax dkilur) in Deo < Qni dormiunt, nocte dorniiunl (/ Thess. v, 7). >
manet et Deus in eo (/ Joan. iv, 16). > Coeteriimquia El alibi: < Hora est jain nos de somno surgere
Dei loctis esse renuiiis, nec Salein jtisle vocamini; (Rom. xin, H). » Et quia dormienl, ipsi viri divi-
el habitatio ejus est in Sion, ac si poncret : Sion liarum fuluri pro reputalione sua, non secunduin rei
eliam hoc-vocnbuluin, nolile vobis arroganter altri- vcritateni, nihil invenerunl inmanibus suis, quod est
buere. In Sion quippe habilaiio ejus Cbristi est, id dicere: Ipse qui se solos opinanliir fulnros divites
esl in illis qui Sion sunt veri, videlicet speculalores aeterna gloria, in dk judicii niliil bealiiudinis in
oelernorum, Chr.islus secundum inopcranlem gra- praesenlia sui invenienl, a simililudine dorinknlis,
tinm habilat. Verumlamen quia procul a vobis esl, qui diviiias inter manus baberc somniat, et evigi-
niinime quidem Sion eslis. Inde vero constal eum in lans nihil in manibus invenit. Demonstrat vero
Sion habilare, qnia ibi, id esl irt Sion el Israel con- unde dorniiialio illa contigit, et propler qunm cau-
fregit, id esl omnino deslruxit polenlias drcuum, id sam; ne injuste a Deo permissa esse videatur, sic :
est instiumenta illa per quae arctis laedere possunl, B ' Dormilaverunl, inquam, id est dormkni; et hoc ab
quaeideo poteniiaedkunlur, sagitlas scilicet. Per sa- increpatione, id est ab induralione tua continget, o
gittas nimirum quse quasi furlim et improvide acce- Deus Jacob, id cst fidelium virililer luctaiitium. Dor-
deitles Iaedunl, doli qui lalenter nocent accipiunlur, mitaverunl idem est quod el dormicrunt : el est
et confregit ibi sculum. Per scutum quo protegilur ulrumqite pro fuluro posilum. Induralio quidem co-
aliquis, perlinacia peccaloris culpam suam defen- rum, digne increpatio 291 dicilnr, eo quod signum
denlis inlelligitur, scilicet omnem pertinaciam in eis est, eos maligne conlra Detim egisse, ideoque pu-
destruxit, ne se ulterius de peccatis excusent, sed niendos esse; sicut increpantia verba signa sunl, et
potius humili confessioneaccusenl, etgladium, id est praeleritac pravoeaciionis, et fulurae ultionis, et est
manifestam persecutionem, quae per gladium c»n- ac si dical : ldeo dormicnt, quia lu eos excaecando
grue denotatur. Quo manifesta fit perseculio, scili- indurasli. Apponitquoque causam dormilalionis, sic:
cel hoc in eis confregit, ne fideles ulterius persequi Omnes illic scilicel dormilabiint qui ascenderunt, et
manifeste praesumanl; et quid irem per singula, bel- qui perseveranler ascendenl equos, id est superbias,
lum omne ibi confregit, ut in nullo Deo vel proxirao quae per equos denotanlur, eo qttod superba ani-
rebelles exisianl, quae cum in vobis, o infideles Ju- malia sinl, quod esl dicere, idco indurasli, quia se
'
daei, nondum confracta sint, constal uiiquc vos ne- nimis in superbia sublimaverunt, et adhuc sublimaut,
que Sion esse neque Israel. Ostendit aulem per quid Chrislum negligendo, a similitudine illorum, qiti
in eis confringit talia, faciens apostropbam ad equos ascendcndo, se sublimes faciunt. Scquiiur :
Deum, cnm gratiarum aclione, sic: El per hoc in Tu terribilis es. Quod sic continiialur : Dico qucd
eis conftingis hocquod tu es illuminans eos o Deus lii omnipolens es, Sion illuminans. Tu, inquam, qui
fideet cognitione lui, et hoc mirabititer, id est per terribitis es, il esl lerribilis eris veniens ad judi-
manifesla mirabilia, per luos operata, quae illumi- cium, Cregoriu sic attestanle , el blandus juslis,
natio per miracula processit a montibus, et non a el lerribilis apparcbit injustis. Et quis resislel tibi
malis monlibus, sed a monlibus wternis, scilicet ab lunc? iiemo, ac si diceret : Nunc quoquomodo libi
apostolis, qui montes sunt in virtuiibus, et aelerni, resistunt, dicenles le solum hominem et impolen-
id est ad aeteruilalem, alios praedicalione sua ducen- lem , sed tunc nequaquam resisiere poterunl. Nam
les. De excsecaiione quidem perversorum Judaeorum extunc, id esl ex iilo lempore usque in aelernum ira
socialiier interponii, ul eos increpando ab infideli- tua, id est vindicta lua, manifesta erit, modo lalel.
tate retraheie nitaltir. Juxla quod alibi Psalmista : < Cum exarserit in
Dico quod lu es Sion et Salem, et Israel, et Ju- r, ] brevi ira ejtts (Psal. n, 12), > et tunc de cwlo ve-
dacamiltuminans, genlilem populum scilicet, de qoa nicns localiier secundum quod bomo fecisti, id est
illuuiinaiione turbati sunt iuvidia omnes insipientes facies judicium, el non occullum sed audilum, id est
corde, perversi scilicet Judaei, qui non solum insi- audibik omnibus et manifeslum. Juxla quod legitur :
pientes sunt in opere, sed eliam in cordis cogita- i Congregabuntur ante eum omnes gentes, et separa-
lione, cum propler mala merita sua excaecali sint. bit eas,> elc. (Matth. xxv,52.) Dico audiloresquiafa-
Stinl elenini plures qui tametsi insipienler aganl, cicl audibile judicium. Terra aulem tremuil,el qute-
nequaquam tamen se male agere ignorant. Ideoque vit, id est terreni peccatores, scilicet solis lerrenis
miniine sunl insipientes corde. Unde in Actibus bic inlenli limebunl, id esl limebunt valile, et quie-
apostolorum legitur, audientes Judaei, quia Samaria scent, velint nolint, id est cessabunt ab impietate
recepit verbum Domini, et repleti sunt zelo (Act. sua , non lamen ad sui commodum qui hic cessare
vni, 14). > Et lurbati dormierunt somnum suum, id negligunt, cum exsurgeret in judicium Deus, id est
esl sibi nocivum, scilicet compkbunt infideliialem tunc ireniebuni et quiescenl, cum Deus Christus qui
sitam, itl nmiqiiam ab ea dcsislant, donec in tem- hic impotcns videtur, exsurget in judicium, id est
pore reliquiarum, in line mundi a simililiidinc dor- polens apparebit in iudkium vcuiens, ut faccrel, id
1023 S. BHUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARSI. 1084
esl ul faciat talvos lelerna salvatione, omnesman- A bus tpirilum rectum aufert terribili existenli, hlc
tuelos terrw, id est fideles, qui cx lcrra quoil prius apud reges terrw, limentes ne si ceciderint, similiter
erant facli sunt mansiieti a Deo, id esi miles , in eis spiritum rectum auferat. Quanto vero eum tcr-
nullo, Deo repugnantes, vel omnes mansuetos terrw, ribiliorcm indicat, tanto magis auditores ad ejus
id est qui sunt in bac lerra, tam Judocosquam gen- obedienliam invitat.
tiles. Ilanc apostropham ad auditores facit, ut et IN PSALMUMLXXVI.
timore pcenaea maliiia rctrahanlur, et amore prae- Psalmi septuagesimi sexli lilulus. In flnempro Idt-
mii ad opus bonum impellanlur. Et merito manstteios thun. Psalmut Asaph, quod sic exponilur. Psalmus
salvos facies, o Detts,quoniam cogilaliohominisconfl- iste esl Asaph, id est fidelis Synagogaehabitus pro
lebitur tibi, id est unusquisque mansueliis raliona- Idilhun in flnem, id est pro ea occasione quod ipga
biliter sese habens, ut homo lamlabil te, hona cogi- Asaph esl Idiihun, id est transiliens eos , de quibus
tatione sua, el reliquiw cogilationis, id est bona in sequenlibus ngit, ubi ponit sicut oves, elc, scili-
opera quae relinquunlur post cogilationem, id est cet inlideles Judacos, est transiliens usque in finem
reslant ad compleiidum, agenl tibi, id esl ad liono- eundo, id est in Christum transilire se eos oslendens
rera ttii, festum diem, id est celebrem el sanclam fide, bona operalione et investigatione el cognitrone.
vitam in qua a pravis aclionibus cessabunl, sicut B Ea igitur occasione quia Iransiliens esl infidelitatem
in die feslo a servili opcre cessatur. ldeoque pcr et omnia lerrena : et in finem verum in Christum,
similitudinem dicilur dies festus, quod est ac si di- scilicet tendens, ut sui exemplo inOdclemAsaph ad
cerct: Bona opera quaeipsi agent, causa erunl quare transiliendum in linem invltet. Sallus suos ostendit
ad tui laudeni cekbrem vitam deducant. Aposlro- qitomodo, scilicet cum jam ad eum fide pervenisset,
pham aulem ad infideles Judaeos facit, contra quos investigatione postea et operum Dei consideratione
In hoc psalmo agit, nt ad Deuiu laudandum cogila- ad ipsius cognitionem ct dileclionem jam ex parte
tione el opere invitet; aut si facere hoc neglexerint, pervenerit, in fuluro quidem perfcclius ad hoc per-
saltem inexcusabiles sint, ita dicens : Ergo quia ventura. Ostendit quoque ul magis infidelem Asaph
manstieli propler bonas cogitationes et opern salva- Judaeos, scilicel ad transiliendum in finera impellat,
buntur, ul el vos eodera modo salvcmini. genles inullas in Chrislum transiliisse fide et cogni-
VoveteDomino Deo vestro , id est bene cogitando tione per doclrinara et miracula praedtcaiorum; et
promittile Christo bona opera, quia et Dominus esl eorumdem Judaeorumincredulitalem deleslatur, cum
in rebus el Deus, id est creator vester, velilis noli- hi ad eurtt qui eos deduxit in manu Moysi et Aaron
tis. Et postquam voveritis cogilatione, reddite ipsa cognilione nolint transilire.
actione. < Melius est enim non vovere, quam post C * Vocemea ad Dominumclamavi, ac si dicat: Vos,
vota non perficere (Eccle. v, 4). > Et vovere et red-. . infidelis Asaph, clamate ad Dominum, ul vos in fi-
dere debeiis. Nam omnet qui tunl in circuitu , id eslt nem transilire faciat, exemplo mei, et ipse vos exau-
in beneplacentia ejus, afferent Deo munera bona- diet. Nam ego voce mea ager.s, id esl non vana et
rum cogitalionutn ct operum , quasi ponerel: Ideo, inutili voce, sed firma et attenla, et milii voce utili
vovere et reddere debelis, quia nullus in circuitui agens, clamavi, id esl clamore interiori inlensoede-
cjus eiit, nisi qui hic ei afferet munera bonarumi volionis egi ad Dominum Palrem, vocemea, inqttam,
cogiialionum, et operum. DominoDeo dico, terribilii ad Deum Patrem egi. Ctitn bis ponil vocemea, idein
futuro ul oslendi, ac si dicat : Cui vovendum estt est, sed cum ponil ad Deum el ad Dominum, diver-
et reddendum cum terribilit tit, et ei Domino dico( sas causas nolat, ac si dicat: Vere clamarc debui,
qui aufert tpiritum principum , id est qui potcntiam, cum ipse Dominus sit, id est gubernator et Deus, id
babel auferendi animas principum, scilicet eos in- est creator. Et quia clamavi, intendit mihi, id est
lerficiendi : 292 et non solum fuluro (erribili, sed] intentionem magis clamandi dedit mihi, vel se in-
et lerribili apud reges lerrw, id esl quem etiatn jami lensuin fecil mihi, ut quod intense clamando oravi,
timenl plures reges lerroe, non solummodoprincipes. inlense mihi daret. Quod est dicere : Exaudivit me
Vel qui aufert tpiritum principum, id est qui adeo3 "de hoc quod intense clamando oravi. Exponil vero
piusesl, quod aufert superbum spirilumquorumdam,, quid clamando oravit, ct unde exaudila est, sic :
«juos principes facit suiipsorum. Qiiod est dicerc:: inde, scilicet clamantem exaudivit me Dominus, quia
Auferl a spiritu eorum supcrbiara, et dat eis humi-i- in die tribulationis ubi locus deflciendi videreiur,
litalem; et lerribili apud reges lerrw, id est apudd exquisivi Dominum affeclionc et voce : vel in die
fideles bene regentcs lerram suam , videlicel terre-:- Iribttlalionis, id est in tolo lempore vitccmeae, in qtia
nam caruem suam, ne per illicila dcfliial. Vel quiii non sunt nisi dies Iribulationis. iMililia enimeslviu
aufert tpiritum priiicipum, id est spirilura recluinn hominissiiperlerram.(/o6vii, !).> Dico Deumexqni-
aufert a quibusdam principibus, propter aliqua eo- i- sivi, et hocfecisicnt faciendumerat. Nam exquisivima •
rum mala merita, a fideiibusscilicelquibusdaui qui ii nifras meis contra eum extensis, id esl operibns meis
prius stiiipsortnn piincipes erant; sicul legilnr a coram eo sublimatis per multiplicalionem, a simililu-
Salomone abslulisse, quoniam idoiis capul inclinavit,t, dine illorum, qui manibus extensis orant. Dico ma-
ct a Jitda quoniani eum tradidil, qui pritis miraculala niou», id ost operibus sublimalis et dilatatis ad ho-
i- norem Dei. El hoc nocte eliam, id est in adversilate
fecisse legitur, et a pluribus aliis. El quia principi-
1025 EXPOSITIO IN PSALMOS.-PSAL. LXXVI. md
ubi niulti a bono opere cessant: quaecongrue 293 A nobi.s conligit hoc propter culpnm pnmorum paren-
nox dicitur, eo quod in ea incedenles offensaculai tum, per quam etinm vilam aelcrnam amisimu-t,
plurima senliunt, sicut in nocte ambulantes offen- quam donec recupercmtis, incessanler existiraemus.
ditnt. Vel manibus meis extensis nocte, id esl lolai Et cogilando hoc, meditalus sttm quoque nocte, id
vila mea, quae bene ad comparationem vitae futurae est tota vita mea \e\nocte, id est etiam in adversi-
nox dicitur, eo quod obscura sit ut nox. Hla veroi late, in qua plures desistunt ab hujnsmcdi cogita-
quasi dies clarissima, quod esl dicere : In hoc ine tione, meditatus sum scilicet an defectum hunc
exandivit, quod eum tola vila mea et in prosperis el unqtiam evadere possemus. Cum corde meo agens,
in adversis, et ore et devotione el operalione exqui- quasi ctitn alia persona , id esl mibi in corde meo
tivi, id est exlra alia omnia quaesivi, scilicet eiim mulla opponens et solvens. Et in hac medilatione
solum quoesiviomiiibus aliis contemplis. exercitabar, id.est frequensct sedultis eram. Et ncn
El qtiod quaesivijam ex parlededy, et in fulttro parum exercitabar : sed scobebam [al., scopelam]
perfeclius dabil : el exquirendo eum, non tum spiritum mettm, id esl fodiebam animammeam, sci-
deeeptut ab aliqua suggesiione occulta sive prospc- licet profundam faciebam animam mcam valde,
ritate aliqua a diabolo, vei a quolibetejus memhro invesligando : a siniilitudine fove.ne, quae fodiendo
oblata, quaemeab exquisitione Dei relrahcret, quod B 1 profunda fit. Quod esl dicere : In profundas quae-
esl dicere : Neque suggestionequeprosperilas aliqua stionos deducebam animam meam : vel si scobere
a diabolo, sivc membro ejus illata me decipere po-'' ponilur pro purgare, sicut multiafferunl, sic legitur
tuit, ul ab exquisilione Dei me revocaret. Exponil hoc : El ut exercilationi meaenulla cogilalio terrena
aulem quomotio non sit deceplus : Vere non sum nocerel, scobebamspiritum meum, id esl purgabam
deceptus; nam renuit animamea consolariab aliqua animarn 294 meam ab omnf solliciiudine saeculari.
re, uisia solo Deo, quod est dicere : Omne sola- Ostendit auieni in quo medilando exercitatut est,
tium terrenorum bonorum contempsi, el memor [ui cum sic adjunscil: Dico meditatut tum cum corde
Dei solumrnpdo, id est in memoria semper eum meo, scilicet sic agendo : Nunquid in wternum pro-
babui per fidem, et exercitatus tum ,in cognitione jiciet nos Deus, a perfectione coguitionis suae, a qua
ejus ; ac si dieerel: Cum in eura jam tide Iransi- per peccatum Adae hic projecti sumus : Quod est
liissem, laboravi ad hoc ul cognilionein mysterio- dicere: Erimus semper imperfecle Deum cogno-
rum ejus haberem : et in hoc exercitio defecit tpiri- scenles, sicut modo sumus? El num , id cst nonne
tut meut., id esl anima mea, id est insufliciens fuil apponet Deus, ut adhuc sit nobis complacitior, id est
mysteriorum ejus .perfecte cognitionera atlingere. magis complacens el dileclus ? Quod est dicere:
Exponit quidem quoraodo exercitalus est, addendo ^* Ipseqtii jani in nobis ex parte posuit,- ut eum dili-
sic: DicOexercilatus tum , in invesligalione cogni- geremus , el nobis complacitus esset, nonne adhuc
tionisDei, et non parum quidem exercitatus : nam in futuro apponet, ut tit comptacitior, id esl magis
anticipaveruiHt>iai/i«saliorum fidelium oculi mei in- et perfecte dikctus, nobis perkcle sui cognilione
leriores, quod est dicere: Ratio mea quae oculus illustratis?
cstaniinac, anlicipavit vigilias, id est supergressa Qudniara igitur indeierminate dixerat, nunquid
est alios fideles vigilaates et sedulos in exercitio projiciei, et nonapponet indeterminate, et constet
cognilionis mysteriorum Dei, ut ctim in hoc vatde quia mulii, omnes scilkel in infidelitate moriluri,
sint seduli, magis illis sedulus fuerira. Et cum anti- in aeiernum sunt projiciendi, et nunquam eis Deus
cipande vigilias, tamen defeci, turbatus sum in ani- complacitiorfulurus sit, delerminaie de regeneratis
ma dolore quia deficiebam. Et licet dolerem de quaeril singuia singulis reddendo sic : Dixi indeler-
defeclu, nqn sum tamen locuius blasphemiam in ininatc. Nunquid in wlernum projiciet nos Deus a
Deum.sicat mulii iltud blasphemaiil quod cognoscere perfeclioue cognitionis suae? Aut ita delermiuale
nequeunt; quasi diceret: Licel dolerem me deficere, possuin quaerere: abtcindet Deut in finem abscisio-
non tameniudignalus sum ob hoc, aulaliquid locutut, U nis, id esl in perpetuum misericordiam suam , scili-
coutra Deum blasphemiae, et in hoc preescribitnobis cet perfectionem eognitionis suac, quae summa mise-
formam non esse indignandum , sed patienter susti- ricordia est et bealitudo a generatione prima qnaesit
nendum, si quilibet ad alicujus myslerii cogniiio- secundum vetustatem Adae, usque in generationem
r.em cito pertingere nequit. secundara eundo, quae fll secundum Spiritum ? Quo I
Inde vero mibi palienlia illa conligil, ul noii est dicere : Sicnt perfcctionem suaecogniiionis, quae
cssem locutui, quia cogilavi diet aniiquos, in quibus magna misericordia est, abseindel in finem, id est
Adam eiEva inobedientesfacli de perfectaDei cogni- in acternum ab infidelibus, qui soluinmodo generan-
tione, quam, si perseverarent, erant liabiluri, ad turprima generatione, quae fit perconcupiscenliam
defectum pervenerunl, ad quem pariter nos omnes carnis, ahscindet etiam eamdein cognilionem iit
attraxerunt, et annos wlernos, quos per Adam ami- finem, el bic scilicet et in futuro a fidelihus, qui'
simus, id est vilam oetemani in mente habui, quos generanlur secunda generalione per baptismum:
si liabuissemus, non utique deficientes essemus; Aut obliyscettir misereri Deut ? Islud vero ad illud
quod estdiccre; Ideo patienter hiinc delectum tuli, speclal quod supra posuil : El non apponet,e\£.
R« indemurmiirarem, quia cogitavi quod merito Quod sic legitur : Dixi indetermiaate : Nonne nppo-
1027 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS 1. 1028
tiei adiiuc ut compluciiior sil ? Aul ita delerminate A cognilionem tm venire. £t vialua, o Deus, per
pnssuin dicere. OblivisceturDeus misereri, id estcum quam ad tui cognitionem el dikctionem perfectius
Deusjam incoeperil misereri fidclibus, dando eis ili- venimus, in sancio sanctorum Christo nobis est pio-
kclionem sui, ex parle obliviscetur banc miserkoi- posita, id esl in conformilate ejus. Quod esldicere :
diam , non perficiendo eam in ipsis , quod esl incon- Per ejtts conformitatem ad te venimus. Ergo qi ia
veniens ninximum, seilicet ut Deus aliquid oblivi- viam luam in eo proponis nolds, quis Deus magnus
scitur ? Singulis vero singul s reddilis , ponit sen- csl sieut tu Deus nosier exisiens, a quocunque non
lcnliam ad ulrumque supradicliim spectanlem, cinn repuleris Detis? id est quis a gentibus Deus repu-
addit : Aut sic dicere possum : continebit in ira mi- tattisest magnus, sicul lu quem nos Deum repuia-
sericordias suas , scilcet cognilionis sui et dik- mus? Nullus. Nam lu es Deus qui facis mirabilia, el
ciionis perfectionem? Quod esi dicere : Cum natura- nullus alius facit mirabilia : Et ecce mirabitia, scili-
liler praeslo sil ad miserendum fidelibus in futuro: cet nolam [eck-ii in populis virlulem tuam. Quod cst
per illuminalionein sui perfectoe dikctionis et cogni- dicere : Istud mirabik fuil quod notum fecisti per
tionis, conlinebit a fidelibus bas misericordias suas,, praedicatores, in populis genlium et Judocoriim Fi-
ne eis conferat propler iram quam contra genus hu- lium lutim, qui virlus lua dicilur : eo qtiod per eum
nianum habel de peccato originali, quod inconve-• B ' mirabiliter et potenter operaris, Et ecce aliud nii-
niens videlur. rabile quod in brachio luo, id est in Filio luo, diclo
Quaeslionibus his faelis, :td solvendum acceditl brachio, eo quod per eum diabolum expugnas,
sic : Dico qtiod meditatus sum cum corde meo oppo- redemisti pa~>sione crucis, populum tuum faclum per
nendo sic : Nunquid projkiel Deus in wternum nos ?t fldem, pnpultim dico filios effeclum, id est qui filii
El conlra lianc oppQsiltonemdixi hanc solnlionem. tui per regeneralionem effecti sunt. Filios dicoJacob
Nunc ccepi.Quod est dicere : Vere jion projiciet nosi et Joseph, id est Judakum populum et genlilem.
in wternum: et erit adliuc complacitior. Et inile boc; Congrue nimirum per Jacob aecipiiur Judaiciis, per
scio : quia nunc cwpi cognoscere; ac si diceret: Joseph vero gentilis populus. Jacob namque cuiii
Pars cogniii.onis et dikclionis cjus in principio ab eo, angelo Itictando, ab eo percussus uno pede claudos
niihi dala arrha et pignus cst, quod perfectius co- effeclusest : et benedictionem suscepit (Gen. xxxn,
gnoscam eum ct diligam. Et inde eliam scio ; quiai 24, 25, 29). S c JuJaeoriim populus cum Domino
perfectius cognoscam et diligam, quoniam Itwcmu- Iitcluns; dum ipsius praecepta in irrittim dnxit, a
taiio esl dexlerw Excelsi, id csl hoc quod mulamur Domiuocacciiaie percussus, uno pede claudicavil,
de ignoranlia Dei ad ejus cognilionem , et de odio, |„ scilicet intelleclu carnalium observantiarum : quo
ad dileclioneiu contingit pcr dexleram Excelsi, idI solam litleram intellexit: non eliam ad spiritum,
est per Filium Excelsi Palris ct omnipolenlis : quii alio lainen intellectu reclus remanens, inlelleclu
bene dexlera ejus dicitur. Per eum enim diaboltim, videlicet moralium praeceptorum, in quo liltera
debellavil. Qnod esi dicere : Cum Cbristns Patris5 tantuin iusistenda erat. ln pa-rte quoqtie salvando-
Excelsi Filius, qtti lantiis csl el tam potens, lianc3 ruin benedictionem adoptivae filiationis stiseepit.
imitalioncm incceperil in nobis, haud quaquam du- Jo eph quidera augmentatio ilic t r Unde per Jose, h
biuin est quinenm perficial in fuluro, ttl perfxie > gentilis' pojiulus accipitur, ad augnieii,iumEcclesiae
ciiin diligamus et cognoscamus. Oslendil igitur umle> primilivae de Judaeis adjunclus. Et ecce aliud mira-
comprobari qneat eiim Palrem e.iseExcelsuni adden- bile, quod per nolitiam filii viderunt te fide, o Deus
do sic: Dico dexierw Excelsi. El ut eum Excelsnm\ Pater, aquw, quae prius ignorantes erant scilicet
295 el Oiniiipoieniein esse comprobarein, memori- genles, ad similitudinem aquarum inconstaiiles et
fui operuin Dtmini Patris, id csl in freqtienii recor- diffluoe.Ui igilnr addat, repelil sic :
dalione habui, qitam gloriose ei mirabilUer operattiss Viderttnl, inquam, te aquw, et limuerunl; et tur-
eil a hiuitdi principio, ct per boc eum Excelsumi batw sunt abyssi. Pracposieralio. Ac si dical : et
esse mibi apparuii. Ab hac ilaque ir.emoria ucni |) ipsaeaquaequae prius in infidelitate erant, ad mo-
desistani, sed incessanter memor ero mirabiliumi ('uinabyssorum profundae, turbatae sunt bona litr-
operum tuorum ab initio iiiundifaclorum. Haecautenii balionc, et timucrtint de malis aclis suis. Et non
duo commoda mibi inilc provenient: quatenus etl paucaeaquae : sed mulliludo soniius aquarum, id csl
meditdbor in omnibus operibus luis, adimplendis, el( muliaeaqitaesonantes, id esl cum nimio sonitu ver-
exercebor operando in adinveniionibustuis, id est ini borum, Uei pra;ceplis rebellanles. Dico quod nolam
piaeceptis luis quoetu adinvenisti. Quod est diccre : [ecisti virtutem luam, el viderunt te aquw. El id per
llas duas utililales alipiscar de consideraliotie mira- hoc contigii.quia nitbes, id est praedicalores Ecck-
biliuui luoriim , qtiod mediiabor quomodo lua proc- siie complures, dederunt vocem prxdicalionis, per
ceptaopere coinpleam, ci pjoiit poiero operabor. quam aquaead Dei fidemet notitiani conversaesunt.
Facta inlerposiliorie, ut oslenderel per quid com- Posset quaeri : Quare propter prae iicatorum vocem
probaverit Deum Excelsum csse, oequipollenii vocei aquw turbatw sinl, cum ipsi solummodo de Judaeis
repetit quod supra posuit: Hwc mulalim dexterw fuerint? Ad quod sic respondet:: fere propter vo-
Excelsi, ut ea occasione in laudetn Dei prorumpatt cem praedicatorum aquw turljaiilur. Etenim sagiitw
»ic : Dixi quod nunc capi, o Deus ad dikctionem eiI tuw transeunt, id csl iidem praedicalores sagittw tuae
1029 EXPOSITIOIN PSALMOS.— PSAL. LXXVH 1030
dicli, eo quod eorum praedicationeinlidelium corda A a^e:itis ad mintis perkctam (idelem Asapn, eleuar-
saucias, transitum facinnt de Judaeis regnuin Dei rantis pti lina fenefkia p.itribus corum a De> in
respuentibus, 296 a(1 gentes. Ostendit vero qtto- lemporibus anliqtiis collala. Et in principio hujus
nsque transeunt, cum addil scilicel: vox lonitrui lui psatini aeiliora;.tis camdem minus perfeclam Asaph,
transit, existens in rola, id est in loto orbe : qtii, ul quaesibi in parabolis et proposilionibtis loquelur,
quoniam ad modum rotac rotundus est, per rotam allenteet diligenter au liat, sciii el intelligendo ca
accipitur. Qnod est dicere": Vox praedicatorum qui beneficia mystice, non ad liiteram tanlum, sicut pa-
tonilrutim dicunlur, eo qUod manifeste pracdicautlo tres eorum increduli fecerunl, qui neglectui ea ha-
moriem aelernam non credituris comminaniur, sic bentcs, ad solam litteram iulelligcnles perierun!.
transit ut in rota manifesta sit, id est in loto orjc. Ideo vero beneficia illa cnarrat, ut ins:rual eos, qua-
< Quoaiam in oainem lerram exivit sonus coniin tenus quoein priori populoconlige itni ad hisloiiam,
(Psal. xvin, 5). > Non auiem per solam praedicato- in Ecclesia quoque contingunt ad fignram. El sckn-
rum vocein turbatw sunl et limuerunt aquw; scd diim quod, (tlni psalmus isie, cuniinuaiim juxta
eliam lerra, id est terrenus pop ilus salvandus ex his:oriam legendus, in seal!egorijm cuniincat ; non
Judoeiselgentibus contremuit de peccalis, ei com- tanien atit vix ubique juxia alkgoriam con i.uatim
mola ett ad fidem per hoc quod iltuxerunl orbi ler.w " legilur. NotaBdumsane psalinum hiinc, skul el CJC-
corutcalionet tuw, id esl manifesla fuerunt omni teros, bene ad prophetiam altinere, eisi ad hisio-
mundo coruscanlia iuirabilia prsedicnlorum ad mo- riam legatur; lum ideo quiafidelis Asaph quaeeo
dum coruscationura aeris, quae in lempore toiutnii lempore nondum erat, a Propheta loqui in.roduci-
lucent. Quod esl dicere : Per miracula praedicato- lur, lum etiam quouiam in his beneficiis quae bic
rum, lerreni commoli sunt. Et sic posl cominolio- bistorialiler facla PrOpheta postiit, alia beneficia in
nem in mari, jd esl in poptilo genlili, qui prius oni- Eccksia fiilura mystice desiguavit.
jii io Dei iiotitia carebal: via tua fuit, id esl coguitio 297 Attendite, popule meus, legemmeam. Alten-
Filii lui fuit, qui esl via per quam ad te venilor, dite, pluraliler ponil, quia populus nomen esl col-
sicul ipse teslalur : <Nemo venit ad Patrem nisi leclivum. Ac si dkerel : Tu, fidelis Asaph, minus
pcr me (Joan. xiv, 6). > Et semitwluw sunt in aquis perfecla, exislens populus nieus, id cst mci niodi,
mul.it, id est praecepla lua sunt in multis genlibus, quia scilicet et cjusdem gdntis stiinus, et f jusdem
quaedicunlur semitae,eo quod ad similiiudinem se- fidei, allende, id esl diligenter legem veterem con-
mitarum carni arctissima sunt. Non dicit viam et sidera, non ncgligenter ut patres lui veleres. Le-
semitas Dei esse in genlibus; ut velit innui, hoc p_ gem dico jam meam factam per inlellecluni, id est
non esse in parle salvandorum ex Judaeis : sed ideo qtiam jam rneam jure possum dicere, cum eam in-
dc genlibus specialiler agit, ul ea occasione infide- tclligam, quae aliter ttia non erit, nisi eam intelkxc-
lium Judaeorumexsecrelur iiicredulilalem, sic : Dico ris. Quoniam ergo legem indeterrainate posuerat, ne
quod ui(a tua et semitce sunt in gentibus, quae nihil lioc modo pntaremus quod sic nos ad totam legem
amplius de le per prophetas audierujit, quibus non intelligendam milteret, et nihil inde loculus esset,
<otbeneficia coniulisti ut Judaejs. Sed vestigiatua, addit : Et ut lolam legem veterem exemplo vcrbo-
id est praeceplaJ.uaet praedicatorum miracula, quae ruin meorum diligenler considerelis, Inclinale au-
sunt vestigia, per qttae pervenitur ad le, non co- rem veslram eundo in verba oris mei inlelligend.i.
gnoscentura populo luo, scilicet ab infideli parle Ju- lloc autem est a simililudine strenui discipul;, qui
daeorum,qui pnpulus tuus esse deberent. Quem ta- ut bene docenlis verba percipiat, aurem inclinat.
men populumtuum deduxisli sicul oies, id est de Ac si dicat : Diligenler audite verba quaeloquor :
iEgyplo in terram proniissionis duxisli, in manu, id ut ea myslice intelligendo, caetcra qoae in lege-jrr-
est in ducalu Moysi et Aaron : ulpole oves tuas, guntur historialiter exemplo liorum myslice imelli-
scilicel adeo diligenter eos pascens et cuslodiens, gnlis. £t necessu est ul attcndaiis, et aurem incli-
sicul paslor valde diligenler oves pascil el custodit. £rjnetis; nam aperiam os meumin parabolis, Ll est pa-
Ac si.dicat: Gentes quas hucusque visus es negle- rabolice loquar per similitudiiies, scilicel ideo dili-
xisse, praeceptis luis obediunl. Judaeivero increduli, genter allendendum, ul quod parabolice dicitur,
quos sicut ovesin manu Moysi et Aaron deduxisli, mystice sentialiir. Et non solum in parabolis lo-
et quibtts alia plurima beneficia contulisli, pracce- qttar; sed ctiam loquar proposiliones, id esl obscit-
plorum tuorum et miraculorum praedicalorumque ras siinililudines ab inilio legis veleris incipiendo.
vestigia coniemuent: quod utique facere non debe- Ideoque magis allente considerandum est. In He-
renl. Ideovero Judaeorum incredulilalem deteslatur, braeo habelur aenigmnla antiqua. Unde proposilio-
ut per hocsalvandorum pars ab.eorum conformilate nes accipimus simililudines illas qtioeintellectu simt
relrahalur. obscuriores, paraholas vero quae manifesliores,
IN PSALMUMLXXVII. :. quare etiain propositiones dicitnlur, eo quod ad
Tilulus scpluagesimi seplimi. Psalmus intelleclus - qnaestionem proponanlur. Quia vero parabolae cla-j
Asaph.Qnod sic exponilur. Isle psalmus injellectus, rtores siftit intelkctu qnam proposiiinnes, inniiil'
id eslinlelligenliae in quo myslkus intellcclus con- cum ponit : Aperiam in parabolis os meum, quasi
lineiiir, esl Asaph,-id est perfecle fidelis Synagoqae, diceret •:Aperte loquur in parabqiis. Ul autemalten-
1(51 S. RRUNO^ISCARTHUSIANORUM INSTITUTORISOPP. PARS I. 1032
liores reddat, dicit se ca quaediccl non linxisse, sed A .-' et virtules et mirabilia : ut per nos ista cadem co-
a palribus qui viri fiierunl magnoeauctoritalis audissc gnoscat, Id cst myslice inlelligat, generatio altem,
et cognovisse. Dico quod loquar qtiae non tinxerim. scil cet gcnlilis. El notandum quod islud fere dixc-
ad
Quanta audivimus et cognovimut ea, et patres ral superius, ubi dixit quanta audivimus, usque
nottri narraverunt nobit. Quod esl dicere : Hicc qtiac narrantes.
loqtiemur quaequanta sunt, id cst valde magna, pa- Sed i» hoc lamen diversum est, quia hic dicil eos
trct nottri auciorizabilcs viri narraverunl nobis, et haec narrasse mandalo Domini, quod superius nou
nos diligemcr audivimus, el mystice cognovimus,ct dixeral. Non soluin vero generatio altera cogiioscet:
idcirco nobis credcndum est. El haec non sunl occul- sed el filii qui nuscenlur ex nobis, et exsurgenl, id
tata a filiis eorutn patrum, a nobis scilicct, in gene- est attenii cruni in bac cognitioue rayslice intelli-
ratione allera, id est a nobis diversa. Qtiod esl di- genies : non jaccmes, id esl non ad solam lilleram
cere : Non ea ex invidia occullavimus, quin gene- haec accipientes enarrabuni fil.is suis. Per boc vero
ralinni geiitiuin inlimaremus, quaeest allera, id est, eosquibus agit hic, valde reddit attcntos,cum eos qui
a nobis secundum originem diversa. El in hoc eos nascituri sunt, pracdixit boecnon iguoraiuros.Et ideo
valde reddit atlentos : ciim eiiam gentes quibus haec eis narrabinit. Ul ponanl iu Deo tpem ttiam, id
ista beneficia non fucrunt collata, ea audierunt al- csl audilis his beneficiis palribus a Dco gratis con-
tenle. Post bujtis versus interpositionem ad hoc cessis : niliil a se exspeclent, sed omnem tpem bc-
quod inccepit revertilur sic: Dico quod patres niagna neficiorum in Deo ponanl. Et non obiivUcanlur
narraverunt nobis. Patres narrantei dico iaudet Do- operum Dei, sicut patres obliti siinl, id esl non
mini, id esl praecepta in quoxum observanlia Deus oblivitcamiurbeneficiorum quae in eis Deus est ope-
laudatur, et virtutet ejut, id est ea bencficia quse raturus; quae significaia fuerunt per beneficia in
quasi per violentiae virtutem operatus esse visus patribus antiquis operata, quorum ipsi obliti sunt.
est. Seilkel de maris interruplione, de Pharaonis Et ut mandaia ejut Dei exquirant, id est atlente
submerstone, et de inimicorum ntperalione. Et m\- cognoscant et diligani, quaepalres neglexerunt. Et
rabilia ejut quatfecil, id est, beneflcia illa quie non ideo qooque nawabunt : Ne filii fiant ticut patret
quasi per violentiam, sed per sotam polentiam ope- forttm antiqni, scilicet ne fiant generalio prava ia
ratus est mirabiliter, sicul manoa qnod pluil, aqua moribos, el exatperant Deum in raalis actibus sicut
quam de petra dedit, et caetera talia. Oslendit igi- patres. Ostendii autem in quoprava fuit, cum dicit:
tur ubi haecnarraverunt sic : Vere narraverunt lau- Generatioscilicet qwe non direxit cor tuum, ut bene
des, et virlutet et mirabititt Dei. Nam Deut per ipsos Q de Deo cogitarel : el\ id est scilicet, ipiritut,
palres et tuscilavit iniacob, id esl in populo Ju- id est ratioejus non est credilus cum Deo, id'est
daico tetlimonium, id est scripta virtuiura et mira- eum Dei auxilio bene cogitare, sed per sc. Quod est
•bilium guorum, quae idcirco lestimoniumdicuntur, dieere : Crediderunt per se sufficientesesse ad bene
«pioniam euin poteniem esse testaniur, et in Itrael, cogttaudom slne auxilio Dei, et in hoc pravi fue-
id cst irt nopitlo Judaico, petuit legemper ipsospa- rtmtj velttcr Generatio quw non direxit cor tuum
tres, id est scripla praeceptorum suorum, qtiaelau- ad bene eogitandum, hoc non imitatur. Et si quando
rfe* ejus sunt. El bene ponil tutciiwrit, * similitu- bene cogitavil humano more, tpiritut ejut cnm Dco
oine rei mortuae <juaesuscitalur> ao si dicat: Quia existens, «on est credilus, id est non crediderunt
«niiacula et virtutes et praecepta ejns aUter more- rationi stue, quae bene cogitando cum Deo erat, id
centur, fecit ipsos patres scripta eonponere, in qu't- esl quae placita Deo eogitabat, ul quse rationabUi-
bus mirabilia el virtutes et laudet ejus suscilarenlur. ter cogitabanl, opere compkrent. Vel sic tegi potesl
298 Et hoc compendiose dicit. Sutcitavit tettimo- de patribus qtii faerunt in tempore Curisti. Dico
etium in Jaeob, id est ut mirabilia e.1 virtules suas quod filii nostri qui natcentur narrabant flliis suis
«uscitarei, scripla per Palres posuil in populo Ju- salvandis, ne fiant sicut palres eorum increduli, qui
Kjaico, vel lesiimonmm tuicitavit in Jacob, id esl D fuerunt in tempore Christi, scilicet ne fiant acnera-
scripla carnalium observanliarum, quae lettimomum Jto prava in moribus, et exasperans Dcum suis pra-
«Ikebantur, eo quod alia mystica per sui-evidenliam vis actibus, de quibus in Evangelio Dominus lesla-
in Ecclcsia futura testabantur; suscitavilin Jacob, id tur. < Generalio prava et aduttera signum quae-
«st posuit in populo Judaico, ad suscitanda prae- rit,» etc. (Jiaitn.xn,53.) Generalio scilicel quee non
jrepta sua, quae in Adaepraevaricntioneerant mortua. direxil cor suum, ut de Deo bene eogitaret, et cum
£t legem moralium praeceptorum potuit in Itrael. Deo Filio non est creditus tpiritut ejus. Quod esl di-
Israel et Jacob pro eodem habet. lu quo lestimonio, cere : Non credil Filio el sancio Spiritui. El in hoc
«l in qua lege quanla mirabrlia et virtutes et laudes; innuit quod nec Patri. Pa er eniin sine Filio et Spi-
mtandavil pattibut mtlrit, nota facere ea per scriplai rilu sanclo non cognoscitor, cum unum sinl.
-sua filiit tuit? nobis scilicet. Ac si dicat : Verei Veiumtamen priori sententiae de palribus anti-
narraverunt nobis laudet Dei, et virlutet, et mira- quis qui faerunl in lempore Moysi, meHusvidenlur
iilia. JVamDcus eis praecepit ut scripta nohis relin- seqHenlia consonare. Dico qnod patres fuerunt ge-
qtierenl, tu quibus mandavU ut nobis filiis suis notai neralio qum non direxil cor tuum. Et non soliim
Jaccrcnl magna ejus beneficia, scilicct laudesejus illi qni fuerunt inferioro» in patribus, sed et il.i qui
'
1033 EXPOSITIOIN PSALMOS.— PSAL. LXXVII. 1031
deherent esse filii Ephrem, id est.imitntoresEplirem, , A oitendit eis. El ecce miralilia : Qtiando cos Pharao
filii Joseph, cui benedixit Jacob, sacerdotes scilicetl persequebalur inlerrupil mare pro ipsis : et per mnre
et Levitae, qui, cum potiores essenl in populo,, iiilerrupium duxit eos. Et ne aquoe noccrent cis
299 el noc uona v''a s,ia cxpclcre debuissenl: utt aliquntenus, statuit aquas maris, id esl stare fccit ne
a Deo more Ephrem benedklioiiem (Genes. IV, 8)) fliiercnt, quasi in utre slant aquae constrictie ne
susciperent, intendentes arcum, et miitentes sagitlas> fluen 'i facullalem habeant. Sic igitur coetcra be c-
conversi sunl in die belti. Hoc aulem per simililudi- ficia usqtte in finem psalmi ad lilteram kguntiir :
nem ponit. Scilicet facli sunl simiks ignavis, quii quae ornnia in sno loco ad lilteram exponuntur con-
ante bellum pracludium facientes , intendunt arcumi linue. Sed quoniam in singulis videtur alkgoria
et mitttint sagittas, minantes se bene pugnaluros, ett coulineri, pro longitudinis taedio, persingulaallego-
in die belli posiquam ad rem venilur, converluntur rica videntur exponenda esse niysleria, cum secun-
et fugittnt. Tunc enim arcum inlendenmt et sagillasi dum allegoriam diflicile sit, aut impossibile psalmtini
miserunt, cuiii se Dco bene obedituros promiseruntl legere conlinuatim. Quapropler ad eorum quaejain
dicenles : Quidquid praeceperit Dominus et Moyses> kgimus ad lilleram alkgoriam accedamus, et abeo
servus ejus audiemus et faciemus (Exod. xix, 8; loco ubi diclum est, filii Ephrem incipientcs, prius
"
xx, 19) : at simul ac ad obscrvantiam mandalorum, , aliler quam superius ad hisloriam hunc versuni
et ad viliorum bellum venerunt, illico conversi sunt exponamus, poslmodum aiiicm allegoriam attinga-
ad scelen stia. Per Ephrem quippe, quod dici- mus.
lur fructificatio, sacerdotes et Levitae designau- Quoniam ilaque superius promiseral, Aperiam in
tur, qui cum in populo opera bona fructifkare dc- parabolis os meum, facla interpositione sui, ul cos
buisscnt, ut sic essent filii, id est imilalores Ephrem, quibus agitnd inlendendn verba sua redderel alten-
steriles fuerunl. Isludetiam in Eccksia accidit. Nam tos, ad loquendas parabolas et propositiones accedit
complures in Eccksin praelati, qui promillunt se sic : Dixi me aperlurum os in parabolis. El ecce
viriliter acluros praedicatione el exemplo bonae vitae pono parabolas, ab illo loco ubi dico filii Ephrem
suae in populo , postquam ad rem veninnt conver- usque in finem psalmi. Quarum prima est haec: Filii
tunlur. lpsi vero filii Fplirem esse deberent, scilicet Ephrem, id est imilalores et sequaces Jeroboam, qui
bonorum operum fruclificalores. Oslendit aulem fuil de tribu 300 Epbrem. Idcoque diciiur Ephrcra
qnomodo conversi sunt in die belli, cum npponil, non «juanlum ad nominis interpretationem, inlen-
scilicel non custodkrunt teslamenlum Dei, id esl noni dentes arcum , id esl intensam facientes dolositalem
compleveruni kgera Dei, et si in aliquibus pauci /-. „ suam, et mittentes ab arcu sagiltas, id csl mittentes
'
cuslodierunt, in lege ejus nottterunt ambulare, id est. ex ipsa deceptione sua deceptorias in provimos lae-
in completione kgis tion, fuerunt volunlarie ince- siones, conversi sunt a Hierusalcm el a Irihu Juda
dentes. Quod est dicere : Ea qure compkverunt non ritntes in Samariam post Jeroboam, vOlentesesse in
ex voluntale, sed inviti ex limore compleverunt. Et die belli polius quam in cOncordia, id est in rebel-
cum ipsi saltem ccnluilu bcnefactorum cjus, tesla- Iionis fervore contra tribum Juda, et contra iribum
mentum Dei diligere debuissent, oblili sunt benefa- Benjamin, el paucos ex tribu Levi qui remanserutit
ctorum ejus, quae quasi per violenliam operatus est, Ilierusalem cum Roboam rege filioSalomonis de Iribu
scilicel de Pharaonis submersione, el caeteris hu- Juda. El inlendendo arcum et miliendo sagittas, non
jusmodi. Et cliam oblili sunt mirabilium ejus, qna cuslodierunt testamentum Dei, elc, usque sfdcoram
oslendit eis, id est quae fecit palam eis. Mirabilia patribus, quae ut jam superius exposila sunt, bic
dicit illa beneficia quaenon quasi per vioknliam, sedI etiam exponunlur. Hic hisloria tangitur quae talis
per poleslateni mirabililer operaltis est : ut de esl (III Reg. xiv) : In tempore Roboam filii Salo-
nianna et de caeteris liujusmodi. Dico quod obliti monis regis Israel quidnm alius ex Iribu Ephraim
sunt mirabilium quoeosiendit, scilicet quoe mirabilia filii Joseplt Jeroboamnominesurrexit, qtii abiens in
et beneficia fecit in ^Egypto. Et exponitur in qua D rj Samariam sibi regnum ibi paravil. Qiiem tribtis
parte jEgypii, cum addil in campo Taplmeos (al., decem sccutae sunt: solummodo vero tribtis Ju la et
Taneos), scilicel fecit eis benefacta ct mirabilia. Benjamin , cum quibusdam filiorum Levi in Hieru-
Taphnis enim civitas esl in jEgyplo, ubi Detis multa salem remanserunt cum Rohoam rege. Illi vero q;ii
pro eis mirabilia operatus est et benefacta. El haec cum Jeroboam abierunt dotose se habenies contra
mirabilia in iEgypto facla, fecit coram palribus, proximos, benefaela et mirabilia Dei in lempore suo
Moysevidelicet el Aaron, et caeleris ducibus Israel, et in lempore palrum a Dco opcrala oblili sunt,
qui palres dicebanlur non secundum gcnerationem, quorum contuilu a dolositate sun revocari debuis-
scd secundum palernam qnam habebanl in subditos; sent, et in Hierusakm cum tribu Juda habitarc. Per
affeciionem , ac si diceret : Licct illa mirabilia po- Roboam nimirum in Hierusalem regnantein, qiii fuit
pulus ignorarel, lamen sic fecit ea ut coram palribus: de tribuJuda, Christus de tribu Juda rex aelernce
essent.id est mnnifeslum essel eis quod significa-• Hkrusaiem et lerrenae Ecclesiae videlicet, quae jani
vent. Postea igitur enumevat ea quaefecil in ^Egypto: pacem aelernam in contemplatione videt, accipilur.
cum prius enumerel ea qtiae fecil post discesstim abi Per tribum aulem Juda ct coeteros qui cum Roboam
>
iEgyplo sic : Dico quod obliti sunl mirabilium qnw in Hicrusalem rcmanserunt, fideles, Chrisli membra
PATBOL. CLII. 33
10*5 S. liRUNONIS CARTIIUSIANORUMINSTiTUTOIUS OPP. PARS I. lOSG
exislentcs, qui ci subjici malitnl, ct in Eccksia pcr- \A est.' el pcr ablttlionem et fidem baptismi ducit suos
inancre prasignabantur. Per Jcroboam sane qui, re- ad lerram viventium. Ne vero sui post baptismi gra-
licla Hicrusakm, iu regione exlera sibi rcgmtm liam ab aquis submerganlur, id est nc a fluclilius
paravit, diabolus congrue,figuraius est: qui, Hieru- malartim concupiscenliarum ad opcrationis pravoe
salem cceleslis consorlio pcr superbiam relicto, in mortcm diicanlur, staluit aquas quasi in utre, id esl
infidelihiis ab cadcm Hierusakm penilus exlr.mcls refrcnal ipsos cnncnpiscenliaruin flitctus per carnis
regnuni per iufidelilalcm sibi paravit. Per dccem morliiicalioiiem, ne praevakant. Qtiac mortilicalio
vero tribus, qnse relicla Hkrusalem el Roboam rege perulrem congrue figiiratttr, eo quod uler ex pell-
suo Jeroboam regi perfido adlucserunt, baerelici por- bus niortuoium aniinaliiim fil. Quod est dice e :
lendebanlur, qui Chrislo rege vero ct sancto, et Facil suos carnem eoriim jejuniis ct aliis afflictioui-
Ecvleske consorlio contemplo, diabolo subjiciuntiir. bus mortificare : et per boc concupiscenlias cornm
Sequitur alia paraboln cnm dicil. Coram patribtts ivfieuai, ne vnkanl ci.->praevalere. Seqtiilur : Kl
eorum fecil mirabilia in terra JZgypti in campo Ta- edttxit eos in nube dici. Scilicei posiquam mare (ilii
neos, nd litteram ul superius ostcndimus. Sic ct Israel transicrunt, e mari egressos duxit per deser-
Deus facit in Ecclesia mirabilia, dum infideks al lum in nubc pcr diem, id e-t sub nubc quoeeis esset
viam lidei redticit, cl alia innuinernbilia opcraiur. B Y rcfrigerium ab a'slu diei (Exod. xm, 21). Et tota
El hoccmirabilia licet ab idiotis ignorcntur, coram nocle duxitin illuminalione ignis, scilkel ne in noclis
palribut lameh sunt, id csl manifcsla fidelibus in obscuritate offendiculapalerenlur,eis illiiminatioiiem
Eccksia prarlalis, qui patcrna affcctione populoproc- igneaecolumnoe praecedenlis dedil. Similiter quoquc
sidenl. Et haecinirabilia facil in hac terra pracsenli, suos Deus per hanc vilam, quae ad comparationem
quae est lerra afflictionis. iEgypius quippe afflktio vilaeaeicmaedesertum dicilur, iucedcntes nube a dic
inlerprelaliir. El in campo Taneot facit, id est in refrigerat, id est protectione Iiumanilalis suae, tpiac
plnnitie bumilis mandali, scilicet, hacc miraciila : salutis noslrae causa cst a vitiorum aeslu et a pro-
qnnd infideles ad fidem vocat, facit per planam et spcrilalis fervida elatione refrigerat. Interpellat
inlelligibilem-doclritiam pracdicaloriim in bumilitale enim jugiter pro fidelibus apud Palrem Christi hit-
factam, qiraenon gravis esl el obscnra ut lex vettts. manilas, ne aliquo aeslti nocivo exaestuent. Juxia
Unde congrue per campitm Taneos inlelligitur. illud Apostoli : < Chrislus Jesus qui eliam inlerpel-
Campus enim plana terra est. Taphnis [Thanis] vcroi lat pro nobis (Rom. u, 34-).> Congrue nimirum Cbri-
humilemandalum iuierprelalur. sii liumanilas nubes dicilur, quia suos a viliortim
Seqtiitur alia parabola. Poslquam egressi sunl de: seslu refrigeral, sicut nube obumbratur diei claritas.
^Egypo, interrtipit Deus mare pro eis, el per siccumi El lola nocte duxil eos in illuminatione icjnis, scilicet
duxii eos: et ne eis aquae nocerent, s/a/uii aqnasi tola vila istn, quae obscura est, ut nox et perfecla
yuasi in ulre, ne flucrenl. Ei hoc lolum contingit ndI Dei cognilione carens, ducit eos de bono in mclius,
hisloriam, juxla quod legitur : < Filii Israel ambu- in illuminatione graliae Spirilus sancli, qui dicitcr
laverunt per medium sicci maris : aquac aulem erautt ignis eo quod bonos ignc cbaritatis accendat. Sc
cis pro muro ad dexteram et sinislram (iiarorf.xiv,, quilur : Inlerrupit. Quod sic ad lilteram jungitur.
22). i Quod eliam alkgorice contingit in Ecclcsia. Non solum aulem filios Israel duxii in nube diei, et
Interrumpit namque Deus mare, id esl dividit gen- tola nocte in illuminalione ignis; scd etiam pro cis
lilein populum per doctrinam praedicatorum : utl in.errupit pelram in crcmo per Moysen: ul inde aqnas
pariem assumal ad salvalionem, partem daranandami educeret; unde kgilur : < Percussit virga bis sili-
spcrnal. El per fidem cl opera bona ducil salvandos3 cem, et egrcssae sunl aqttse largissimae(Num. xx,
ad terram pronrissionis, scilicet ad palriam cce- U). > Et postquam pelram inlerritpil adaquavil eos
leslem. Et ne aquac, id esl infideies difflui 301 [ filiosIsrnel plcnarie, velut in mulla abysso. id esl in
velul aqua possint honos perlurharc ': statuit' profundissima aqua polcsl aliquis pkniler adaquari.
ipsos id cst conslringit sicut aquae in ulre conslrin-- [) Quia vero dixerat eos adaquatos csse, ct nondiim
gimtur, ne fluere valeant, nisi ad pincernae libilum. postierataquas depelra emanasse, addil- Dico inier-
Non sic quidem conslringil impios, ul in bonos s:e- rupit pelram, ei de petra eduxit aquam. Et ne pula-
viendi nullam habeanl facullatem; sed sic eos Deus s remus quod lalem aquam inde eduxisset, quoein uno
permiltil ad incnsuram saeviendo fluere, ut cumii solo loco demorarclur, addil : Et eduxil aquas de
lionos lormentis iu corporibus interdum afficiant,, ipsa petra lanquam flumina fluenlcs : el eos cum
nullalenus sibi conformare queant; vcl inlerrumpilt caslra moverent per deserlum sequentes, Aposlolo
Deus Rubrum mare, id est dividil Deus baplisma,, leslante cum dicit: < Consequente eos petra (/ Cor.
ut aliis sil ad salulem, juslis scilicet, aliis, qui jusiili x, &). > Quod est diccre : Consequenti eos aqua
non sunt, ad damnationem. < Multi enim sunl vo- >- procedente ex pelra. Per peiram siquidem a bina
cnti, pauci vero elecli (Matth. xx, 16). > Baptisma a virgac percussione inlerruptam, unde aqua larg^s-
varo per mare designatur, eo quod ex aqua fit, el in n sima per deserlum eos comitans emanavil, undu
eo vitia delenlur, sicut in mari bosles filiorum n saturali sunl, Chrislus, qui petra firma esl elsolida,
Israel destrucli sunt. Rubrum quidem dicilur, eoo signabatur. De quo clainat Aposlolus : < Pctraautem
quod pcr Chrisli sanguinis effusionem consccratumn erat Chrislus (>bid.). > Per hinam virg.e percttssio-
1037 EXPOSITIO INPSALMOS.—PSAL. LXXVH 103!>
nem duo crucis ligna prscfigurabanlur, unum qui- ,\ magis viudictam suam augmenlavit. Et iicet eum
dera in longUmpositum, alierum aulem in obliquum. tentassent, el de eo niak locuti fuissent, tanien tit
302 w 4ua cruce Dominicum corpus, quod fir- omnipotenliam suam oslcnderct, mandavit desuper
mam pelrara esse diximus, clavis est perlbratum, et nubibus exisleniibus, scilicel nubibus cceli ut plue-
latus ejus iclu lanceae irilcrriiptum. De qua inlerru- rent eis manna. Et aperuit januas cozii, id est fecit
ptione nobis gratia remissionis emanavil, quae nos cataractas cereas, per quas manna descenderel. Et
per lolam hujus vilae cremum iucedentes jugiter pluil illis manna ad manducandum, et panem cceli
comitando, spiritualiler saliat, el usque ad mundi dedit eis, id est eibum qui sine labore bominum iu
linem indesinenier. Qua de re convenienler haec coelo, id est in aere creatus est, manna sciiicct. Et
gralia per aquam praesignata est, qnae de petra in- homomanducavit panem angelorum, id est Judaicus
lerrupta processit, et per eremuin filios Israel se- p pulus bonio simpliciler non spiritualis, munduca-
quens corporaliter eos et assidue saliavil. vit illud manua, quod significabat panem angelorum,
Sequitur. Et apposuerunt. Quod sic ad lilleram Chrislum vidclicet, quo spirilualiter angeli reliciun-
coiilinuatur. Dico quod Deus pro eis inierrupit pe- lur. Dico quod panem cceli dedit eis et non parce :
tram, et caelera beneficiacontulit. El ipsi filii Israel sed in abundanlia misil eis cibaria, scilicet panem
cum anle haec beneficia peccassent, cum beneficio-. B coeli qui cibus eis esset. In alia translalione habelur
rum contuitu debuissent a peccato ccssare, apposue- panem fortium; angeli namque fortes dicunlur con-
runt adhuc peccare ei. El adeo pcccaverunt, qnod grue ad comparationem noslri, qui dehiles sumus.
concilaverunt eum in iram, id est in vindiclam : ini Ipsi namque forliter Christo vero pane reficiuntur,
aquoso, id esl in deserlo. Ostendit aiilem quomodoi in ea natura qua Dei verbura est. Caeierum, jui.i
peccaverunl cuni addit: Vere Dominum in iram debilitas nostra lanlo pane in nalura divina et nobis
concitaverunt, quoniam et tentaverunt Deum incor- 303 invisibili vesci non poterat: < Verbum caro
dibut suis, id est haesilaveruut in cogilalionibus de factum est (Joan. i, 14), > et per carnis suaccome-
Oinnipotciiiia Domini,sjc ul lentando pelerent escas stionem < habitavil in nobis (ibid.). > His igilur ver-
animabus suis, id esl vitaesuaenecessarias. Et male sibus juxla litteram adapiatis, alkgoriara atlinga-
hculi sunl de Deo. Dixcrunt enim : Nunquid poteril; mus.
Deus parare mensam, id cst plenariam rekclionem i Dixi quod Deus Pater interrupit per passionem
ii')bis, in desetto islo, in quo non csl aliqttis cullusi petram in eretno. In hac vita videlicel Chrislum, qui
hominuni? Vere non polerit. Quod est dicere : Ideoi solida petra est, et de cujus inlerrupiione processit
Deum iu iram concitaverunt, quoniain eum impo-- ., remissionis gralia. El tamen bxretici multi, gr.itia
Usnfeinessc cogitaverunl, et de eo male locuti suntt bac per bnplisraum suscepta, apponunt peccalis
ore dicetites haesitando : Poleritne hic nobis darei . anie baplismum, adhuc peccare ei Deo posl bapli-
cibum cum in deserto loco siinus? Yere non poterit. smum. Et adeo peccant quod eum in iram, id est
El si ralio eorum aliquando econlrario diccbat eis : in vindiclam conlra seipsos concitanl. Et hoc iu
Vere Deus poterit dare mensam, quoniam ipse per- inaquoso, id est in aridilate cordis; scilicet quia
cussit pelram el fluxerunl aquw, ipsi econlrario dice- gralia illa nolunt adaquari, Deum sibi iratuin fa-
bant : Quoniam ipse percussil petram et fluxerunt! ciunt. Et hoc quidem modo post baplismum peccare
aquw, et non parvoeaquae, sed ei torrentes inde inun- apponunt. Nara et tenlanl Deumin cordibus suit, id
daverunt, nunquid et, id est etiain poterit, idcirco• est de Dei omnipolentia dubitant, utrura scilicct
darepanem populo suo, nobis scilicet? aut si parumi sub panis specie corpus suum dare possil ad come-
panis dederit, poterit parare mensam nobis populo• dendum. Et sic tenlant, ut tamen petanl escas ani-
suo? Ncquaquam. Quod est dicere : Licet peirami mabus suis uliles, scilicel petant quolidie corpus et
perciiliens, aquas indefiuere feceril, non lamen ideoi sanguinem Domini sola voce non corde, cum dicunl:
nobis panem ad plenum dare poterit. Et ideo quiai < Panem noslrum quoiidianum da nobis hodie
ipsi lioecdicenles, non crediderunt in Deo, ul polens, D (Luc. xi, 3), > id esl corpus et sanguinem tuum.
essei eis dare panem : nec speraverunt in salularii Quod corpus videlicet et sanguis una esca cst jn-
ejus, id est nec spem cibi habuerunt in considera- divisibilis et incorruplibilis, licet sub specie panis
lione salvationis ejus Dei, scilicet non speraveruntt videalur frangi, et a dentibus fideliumconteri. Quod
quod sicut ex ^Egypio salvaverat, ila quoque cibumi quidein mysterium insolnbile est, videlicel quara
eis dare poterat. Audivit Deus, id est animadverlill frangi et conteri videalur, cum indivisibile penna-
corum incredulitatein, et distulit vindictam quodI neal : firma tamen fide credendum est. Etcat autem
stalira non punivit. Et quanto magis dislulil, tanto) pluraliter, illud quod unum est, vocat secundum
magis ignis accensus est in Jacob, i 1est vindiclat plurium participalioncm. Dico quod lentant cogitan-
augmenlala est in filiis Israel, quam si eis peccanli- do. Et lenlant quidem, et male de Deo loquunlur
bus mox puniret. El non parum accensaest ira, sedI ore; dicunl eniin : Nunquid Deus polesl in deserto,
ascendit, id est valde excrevit ira, vindicla scilicett id esl in hac vita quam corporaliler deseruit cum
inlsrael, id est in Judaico populo. Quod esl dicere : ccelum ascendit, pamre tnentam, id est facere panhi
Ideo qtiia sic increduli fuerttni, Deus animadveriitt creaturam mensam, id est corporis sui refectionem t
eorum incrcdulitalcm; et differendo pcenam lanloi Nequaquam. Quod est dicere ; Cum haiic tcrraiu
1039 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1040
dcseruerit, et corporaliler el localiler in ccelo sit, A pus Chrisli manna dicilur. Nam cum prius discipu-
quomodopanis creaturam qtiaemodo esl, potest ad- lis dixissel : <Nisi manducaveritis carnem filii bc~
huc parare, ut caro sua efficialur, quae anle inille minis, non habebilis vilam in vohis (Joan. vi, 5i), •
annos est? Nullomodo. Cum autem eis a catholicis quidam baesilantes dixerunt : Quid csl hoc? < Quo-
objicitur : Vere Deus hoc potesl faccre, cum ipse niodo dare polerit nobis camem suam ad mandu-
aliud quod est niagis mirabile feceril, scilicel se pe- canduni? > (lbid. 33.) Et non solummodo pluil do-
tram perculi permisit, unde aqua gratise spiritualis clrinam illum panem manducandi, sed el panem coeli
fliixil. Ipsi econtrario ore nequissimo proferunl : dedil eis ad manducandum, se scilicet qui panis VLTIIS
Quoniam percussil, id est percuti permisil pctram in est, quo ccolestes spirilus assidue reficiiinlnr. Juxta
passione, seipsum scilicet, et inde fluxerunt aquw quod idem in Evangelio (Ibid., 41) lcslalur : < Ego
graliae spirilualis, el non parvaeaquae, sed lorrentcs, sum panis vivus qui de ccelo desecndi. > El liui.c
id est aquae copiosaeinundaverunt. Nunquid etc, id panem angelorum, scilicel qno angeli salianlur,
cst cliam consequitur Dco, quod et panem qui silL mandttcal homo cnjusque modi, et fidelis, scilicet
corpus suum possit dare populo suo, id esl populoi ct infidelis. Dico quod panem cceli dedit, et hoc no.i
fidclium. Atit ila planius diccre possumus : Poterit! parce sed cibaria corporis sui el sanguinis mitlil eis
ideo panem parare mensam, id est facere cofporisi B " ,-nabundantia, scilicet abundanter quandiu mundus
sui refectionem populo fidelium? Minime. Ac si di- durat. In alia translalione habetur frumentationem
cat: El si per passionem suam remissionis graliami misit eis. Congrue nimirum corpus Dominicnmfru
contulil, non tamen ideo consequitur ut ex pane; menlum dicitur, eo quod omni pabulo preiiosiiis exi
corpus suum efficint,quo fideliumpopulum saliel. Ett slat, sicul frumcnlum omni messe pretiosius cst. Si
itleo qui ndhuc dicendo non crediderunt in Deo Pa- vero ad lillerani legatur.benc niauna dicilur fru-
tre, nec speraverunt in salutari ejus, id esl in Christo> menlum, co auod ad modtim frumenli dulce fueril
salvatorc a DeoPalre misso, scilicet quia non cre- et snporum.
diderunl qualenus cooperatione Palris el Filii etl Seqnitur : Translulit, qttod sic ad liitcram jungi-
Spiritus sancli posset panis Chrisli corpus confici,, tur : Non solummodo filiis Israel manna dedil; sed
Audivh hoc Dominus, id est animadvertit eorum in- cum ipsi mtirmurarent, quia carnera non habcrent
credulitalem, el tnmen dislulit pcenam corporakmii el in iEgyplum ad ollas carniura reverti cnperenu,
i:sque in futurum. Et in anima accensusesl ignis, idJ liccl mauna carnium et omnium ciborum quos op-
esl fervor viridictacsttaein Jacob, id est in ipsis bcc- tnbant haberet saporem, trar.slulit austrum de ccelo,
rclicis, qui debuisscnt esse Jacob, scilicet slremiii . id esl, abslulit auslrum venttim illum de alliori
Itictatores, el defeccrunl. El non parum accensa eslt aere, in quo flabal, qui ccelum diciiur, et africum,
vindicla, sed ira; id cst vindicla, ascendit in auima,, scilicet austrum, qui africus dicilur, «53qw! e."
id esl valde crcvil in Israel, id est in hacrelicis quili Africa veniat, induxit in aerem proximum terrae.
Israel esse deberent: Deum scilicel videntes, et•t Quod est dicere : Quia dura in allo llaret, idoneus
caeci per superbiam facli sunl. Quod cst dicere : non eral ad dcferendas colurnices, quae in lerra ma-
Quia nolucrunt credere, elsi nondum eos in corporec nent, el in aere proximo terroe volant. Africum de
Dcus punivit, in anima lamen eos excaecandodam-" alliori aere sublatum prnpe lerram flare fecit, ul
navil. Et inde quia nolunl credere, inexcusabikss impelu suo coltirnices de lerra illa in qua abundant,
sunt. Nam Deusel mandavilnubibus desuper existen- i- afferret. Vel si dicamus auslruin et africum duos
tlbus, scilicel apostolis, qui sunt sublimiores aliiss ventos esse, sic legclur : Trunstulit auttrum de coelo,
fideHbus, quibus ipsi credere deberent, mandavit,., id est abstulit peniius austrum de ncre, qai ad hoc
id est praccepit boc mysterium panis, qui corpus is officium inutilis erat: elinduxit afiicum ventum il-
suum efficitur, praedicare, el per nubes aperuit 304 j, lum, qui ad hoc eral idoneus. Et lioc fecil in viriu-
januat cceli,id est apertas fecit Scripluras prius oc- :- te, id esl in poleslate sua. Omnipotens.eniraesl. Hoc
cullas, quaejanuae sunt cceli, id cst introitus occul- 1- Y)autem dicit ad exprobrationem eorum qui non eum
torum Deimysterlorum, quaeccelumdicunlur, eo quod >d omnipotenlem esse judicant. In alia translalione ba-
alla sunt ut ccelum, et a pluribus caelantur. Quod id betur : Transtulil eurum de cwlo, qui ad negoliiim
est dicere : Per praedicatores Scripturas aperlas fc- 3- hoc ineplus erat, caeteraque hujus versus non inu-
cit, in quibus hujusce sacramenli mystcrium et cae- e- lanlur; et per ncgotiuin africi pluii supereos c:r es
tera mysleria continentur. Non solum aulem man- >i- abundanler sicut pulverem, id esl ad similitudinem
davit nubibut baec pluere, id esl haecin Ecclesia di- i- pliiviae,supcr eos carnes fecit cadere large ut pulve-
vulgare, sed et per nnbes pluit illis manna, id est st rem. Exponil autem quas carnes, cum subdit: ct
corpus suum ad manducandum, scilicet dedit per er pro sciliccl vola:ilia pennata, colurnices videlicel
pracdicatores illis hoerelicis doclrinam corpus suum m pluit super eos abundanier sicul arenam niaris. Non
manducandi. Manna quidem derivatum est ab He- e- dkitpewnaia quod volalile sit aliquod non penna-
braico, quod esl nianlia : Judaei quippe mane in quo 10 lum, sed per hoc Dei polenliam commendat, cuin
primum cecidit siirgentcs, el illud caderc videntes, s, volatilia pettnaia ila cadere faciebat, ac si pennises-
admirantesdixerunt: Manltu (Exod. xvi, 15). Quod >d scnlcarenlia. El ut majus esset Dei beiieficiiun non
est dicere: Quid est hoc? Umle quidem congrue cor- r- oporluiiillavolatiliacadentiaquoerere longea castris
10»! EXPOSITIO1N PSALMOS. — PSAL. LXXVII. 1042
Namceciderunttnmediocastrorum eorutn, et circa ta- A tot ex ipsis occidh quot electos ex Israel
Moysen,
bernacula, idest circa caslraeorum, scilicetel in medio scilicet et caeterospraelatos et sanctos impedivitquod
ceciderunl,elforisjuxlacaslra. His tribusversibusad non possent iter agere, dislurbali eorum funere:
litteram adaplatis, ad altegoriam fiat accessus. Dixi vel impedivit oralionem electorum, id est inefilca-
quod305Deus per praedicalorespluildoct.rinam co- cem fecit ad moduin rei impedilse, ut cum scilicet
n e lendi corpus suum. El ut etiam eis alia praecepta pro eis orarent, non impetrarent : et cum caeteri
I lueret per eosdem, transtulit de cwlo austrum, id qui superstites fuerunt, castigati esse debuissent,
cst absluiit dc mysterio sublimis contemplationis ne peccarent in considerationc
supradietorum mira-
prsedicalores qui sunt fervenles igne charitalis et bilium, el hujusce vindietoe,tamen in omnibus his
fidei : ad similitudinem auslri, qui calidus esl ven- consideratis, id esl in considerando haec omnia
pee-
tus, et a calida regione veniens. Et induxil in ler- caverunt adhuc, et non crediderunt Deum futurum
»-amafricum, illos eosdem, scilicet induxit in terre- ullorem i» mirabilibus
ejus , id esl in considcratione
nos, ut eis praedicarent. Auster et africus eosdem mrrabilium ejus. Quod est dicere : Cum in consi-
nolant, uterque namque a calida regione venit. Vel deratione supradiclorum mirabilium credere de-
si dicamus: Eurum transtulit de cwlo, erit ac si buissent, Deum ultorem
futurum, tamen credere
diceret: Praedicatores qui sunt lucidi in sublimi B noluerunl ut cessarenl. Et ideo dieseorum in unilate
Dei cognitione, qui designantur per eurum qui a exislentium
defecerunt. Quod est dicere : Via eorum
lucida mundi plaga venit, aborienle scilicel, abstu- defecit ut erant.Vel sic: Defe-
lil de contemplationis studio ut praedicalioni vaca- cerunt in morerenlur.quiavani
morem aliquorum in vanilate nalorum.
rent. Eteos existentes africum, id est in charitate
Quod est dieere : Ita mortui sunt, ut in vanum et
fervidos allegavil in curam praedicalioiiis. Et hoc sine ulililate viderenlur esse nati, et non
fecil in virlute sua, id est in polenlia sun. El posl- tarde qualibe.t
defecerunl 306, sed anni eorum defecerunt
quam induxit eos in curam praedicalionis, per ip- cum feslinatione, id est indilate, dies et aiini.idem
sos praedicatores, pluit supereos, id esl haerclicos et bicsunt. Cum auiem Deus occideret
eos, iili qui-su-
fideles eliam carnes. Et ponil pluralem pro singu
erant, timore coacti, quwrebant eum pre-
lari, carnes videlicet pro carnem. Cum dkii super persliles
innuit de sursum venit doclrina ac cibus, et revertebantur poenilendo de peccatis, et
eos, qtiod illa, veniebantad eum promissione obedienliae.Et hoc
si diceret : Pluit super eos carnem, id est doctri-
idest sludiose, a sirailiiudine clientium,
nam incarnationis Verhi Dei. Carnem dico existen- diluculo,
circa negotium Domini studiosidiluculosurginil.
lem sicut pulverem, id est levem in omni virlute el qui
immunem ab orani huniore r Et tunc rememorati sunt, quod .obliti eraul in pro-
opere bono, et peccati, Q
sicut pulvis esl levis et sine humore , el non solum sperilate, scilicet quod Deut adjulor esl eorum, con
carnem ptuit, sed et volatilia pennata, id est o nnia trainslantia perkula, e(/)eus excelsus, id est omni-
eorum est, qui eos scilicet de manu
proeceptasalubria quae sublimant fideles ad coalestia, polens redemptor
sicut pennaevolatilia. Et ipsa praccepla ceciderunt, Pharaonis et de mari Rubro redemit. Et lunc di-
id est desupcr venerunt in medio caslrorum eorum, lexerunl eunt in ore suo, id est more simulatoris.
id est in aperto, in medio, sc.licel civititiiin eoium Quod est dicere: Prolulerunt verba simulaloria,
ad dilectionem perlinere videbanlur. Et ore
quoecastra dicuntur, eo quod a I siiniliuidinem ca-> quae
trorura transiloiioe smit : et aliqiiiindo cctiderunt diligendo, mentitisunt ei in lingua sua, id est simu-
circa tabernacula eorum, id csl circa domos in qui- latoria, promitlendo se eum diligere. Hoc autem.
bus breviter habitant, et ad lioram ul in labema- exponil qitomodo mentiti sunt, cura addit : Dko
eulis. Quod est dicere : Aliquando praedicaverunt quod tn ore dilexerunt; Cor autem eorum non erat
non erat cum eo Deo concors, nt
pracepta salubria private in domibus ul auditores rectum : scilket
allraherent, aliquando cum idoneum essel praedica- illud vellel quod Deus. Recluin autem esset, si ciim
vcrunl in manifeslo in niedio civitatitm. eo esset. Nec fideles habiiisunt bene operando, in le-
Sequitttr : Dico quod Deus pluit filiis Israel manna D stamento ejus, idest in promissione quam ei feceriuif.
et volatilin, et ipsi manducaverunl ea, etnon ad Quod esl dicere : Bcneoperati non sunt, ut in pro-
mediocrilalem, sed saturati sunt nimis, id cst co- missione sua fideles essenl. Ipse autem Deus cum
mederunt ad ingluviem : et licet ad ingluviem co- jiisle possetdeeis nlcisci, misericors est in sui na-
mederenl, (amen desideriumeorum attuliteis, et noni tura. Et propilius flel peccalit eorum, quanliim ad-
in parle, sed adeo quod non'st-nt fraudali, id cst reliquias eorum in fine mundi, scilicel propitius flet
diminuli a desiderio suo. Quod esl diccrc : QuidqnidI in flne mundi peccalis nascilurorura adhuc, el non
dcsiderabanl eis contulit. Etqttia escam a Dcociimi disperdet eos, id eslnon deslruel posleros, sicul dis-
tentalione pelierant, et rum ingluvie comedcbant,, perdidil patres incredulos. Ilic per lyplolen inlelli-
cdhuceranl in ore.eorumescw, id esladhuc comede- gilur, quod salvabil eos, el quoiiiam si omnes pa-
bant manna et volatilia, et ita Dei venit super eos,, tres interfecisset, filii non nascerentur quibus pro-
id est indilate vindicla Dci descendit, ul justo piliaretur. Adeo abundavil miserkordia, nt averle-
upprimeret eos. Exponil qiiomodo, cuni subdit: Ett ret iram, id esl vindictam soarn a palribus, ct non
ipsa ira occidit pingucs eorum, id est superbos quii sic iivertefct quod ntillum inlerficeret, scd ita quod;
cx pinguedine prosperitatis arrogantes erant. F.tI non accendit omnem iram tuam, ulomnes perdcrefc,
1045 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1044
Ac si dical : Partemocciilil.parlem autem ad crean- A moriuniur, quia vani sunt. Vel sic : Deficnmt dies
dum filios quibus misererelur in futuro dtmisit, et eorum nt in vanitale nali esse videanlur, et sine
ul miscrkordia abundarei, recordatut ettquod caro utilitate, ctim sic moriantnr, el non defecit eorum
mnt, id estcarnalis maieriei sunt et fragilis, et pronae vita tarde, sed anni eorum, id est vita eorum deficit
nd peccandum : et ideo fragiles quod spiritus, Id cum festinatione, id est cito moriuntur. Et cuni
est ralio eorum est vadens, id est a Deo recedens Deus occidit eos, superstites quaerunl eum orando
per peccatum , et non rediens per se. Quod est dt- nt parcat, et reverluntur ad eum, promittentes
cere : liecordatut est quod ratioeorum potesl a Deoi obedientiam si peperceril; et diluculo, id est slu-
per se recedere, sed minirae, nisi Dei gratia redu- diose veniunt ad eum per pcenilenliam : et quod
cente, redire. Non dieit recordalus, qnod unquami per superbiam oblili erant rememorantur. Scilicet
fnisset oblitus, sed quoniam oecidendo eos in parlei rememorantur, quia Deus adjutor est eorum ad bene
videbatur oblilus. eooperandum, et Deus exeelsus Redemptor eorum est
Horum duodecim versuum littera pertraclati, alle- per mortem crucis, et tunc diligunl eum in ore suo,
goria atlingatur. Dico quod panem angelorum man- id esl in ore fallaci: scilicel dicunt se diligere Denm,
ducat Itomo quisque, et fidelis et infidelis. Etman- et lingua sua menliti sunt ei, id est menliunlur ei
ducant, inquam, fideles et infideles, et saturantur . B lingua fallaci, quae eorum est non Dei. Cor autem
fideles ex eo, infideles vero minime, scilieel replen- eorum non est recliim, id est iniquum est, scilicel
tur per lllum panem angelorum re sacramenti, sci- non est cum eo Deo in bona voluniate parliceps.
licet unione Eccksiae el perfeclione virtutum : ett Nec habentur fideles, id est veraces in lesiamento
quia bic re sacramenli saliantur, afferet eis deside- ejus, scilicet non operantnr bene, ut fideles sint in
ritim eorum, sciticet vitam seiernam in faturo, quamr promissione quam ipsi baptismo fecerunl, sub pn-
per saeramenlum adipisci desiderant: et non parce, trinorum testimonio. Dico quod ipsi sunl infideles :
afferet desiderium eofum, sed adeoplene, quod non, Ipse autem Deus cum pro eorum falsitate jusle pos-
fraudabunlur, id esl non diminuentur a desiderio stio, set eos omnes perdere, misericors esl naturaliter ut
sed plenius obtinebunt quam desiderent. Dico quodI non irascatur, et propilius flel peccatis eorum, in fu-
manducantibus qui saturanttir afferet dcsrderium, turo ea indulgendo, el non disperdel eos in fuluro,
eorura. Hos atrtera qtii sattirari noltint punil hic in- cetipromerenlur; sed clemenler eos salvabil,et ne
dilale. Nam cum adhucescw sint in ore ipsorum, as- in futuro eos aeterna pcrdat morte , abundat hic
cendit itra Dei super eos. Quod est dicere : In ipsa, misericordia, ut averial bic iram, id esl vindictam
etiam comestione, ratiltiplicatur ira Dei in opprcs- suam, ne eos cnrporaliler interficiat, sed eis par-
sione eorum ipsos interius excaecando, quia irreve- . ^ cendo locum poenitentiae tribuat. Ne vero sic vide-
rentercomedunt et indigne. Non solum aulem ira, retur iram averlere, ut nec flngellis transiloriis eos
Deiatcendil snper eos, puiiiendo tnterius, sed elcor- aflicerel, delerminat boc cum addit : Et sic dico
poraliier occidit vingttes eorttm superbos, scilicett averlet iram, ul non accendat omnem iram suam, id
qui snperbe ct sine reverenlia ad hujus sacramenlii esl non ostendat omnem viodictam quam jure pos-
comesiionem accedunt. Undedicit Aposlolus : <Ideo, set ostendere. Ac si dical:ln parte se de eis vindicai,
imitti inter vos infirmi etimbeciHes, et dormiuntt casligando eos flagellis transitoriis pielaie paterna ;
multi (/ Cor. n, 3) > dormilione mortis. El proj in parte vero parcens esl.ne interficiat.Et ut crga eos
eorum occisione impedit electos lsrael, scilicett abundel misericordia, recordatur quia caro sunt, id
Ecclesiae praelalos, facit impedilos 307 compas- est carnales et fragiles, et quia spiritus, id est ra-
sionc illorum quos occidit, cum nequeant eiss tio [eorum est per se vadens, id est a Deo reccdens
orniionibus subvenire. Vel sie : Non solum sub- peccando, el non rediens per se pcenitendo, nisi hoc
dilos si pingues sinl pnnit, sed et electos Eccle-. ipsura Dei gratia conferat ut pceniteat. Et quoniam
sioesi pmguesc.ini impedil, vel morte corporea velil sic eos considerat esse fragiles, avertit ab eis iram
diminulkme virtulum, cum cos ideo exercct. Hoc c rj et clementer parcit. Non dicit recordalur ideo quod
autem ponit ad correctionera et subditorum el prac- unquam, Deus obliviscalur, sed cum quosdam vindi-
lalorum. Cum nulem illi qui non occidunlur casti-,- cando inlerficit vjdetur oblivisci; cum vero aliis par-
gari deberent, consideratione. vindiclae lalibus ma- [. cit, videlur recordari. Per hoc aulem quod dicit,
lis exhibiioe et respectu mirabilium quoeDens in ciss Domini iram avertere, et recordari fragilitatis hu-
opcralus est, ul superius ostendimus, lamen adbucc manae, Dei misericordiam commendal, ct auditores
peccant in nmnibus his consideratis.id cst cum haec c bumiliat, cum eos adeo esse fragiles ostendat.
omnia considerent, et non credunl Deum ultoremn Sequitur : Quoties, etc, usque ad Et lenlaverunt
fulnrum, in mirabilibtis ejus consideratis , scilicet >t et exacerbaverunl Deum excelsum. Qttod sic ail lil-
r.iim talia, ut oslendimus, sciant eum mirabilia ope- ,. teram adaptatur : Dixi quod peccaverunt tentando
r.ilum fuisse, non tamen firmiler credere videntnrr Deum in cordibus filii Israel 308 •" peterent escas
cum potentem ad ukisccndum esse. animabus suis; et Deus altulil eis desiderium suum ,
Et ideo sicul cacleri dies caclerorum de qnibus hicc et vindicavit se postea de ois : et ipsi limorc con-
proximc cgimus defecerunl, dies quoque eonim sti- i- versi, ilerum peccaverunt, et ipse ilerum miserlus
perslilum in vanitate existeniium deficiiinl, id i sl ;l est. El ipsi tamcn sc non castigaverunJ, ut poslea
,045 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. LXXVIf. 1046
sessarent. Sed quoties peccando exacerbaverunt ettm A . nus vermium, quod latenter per arborcm scrpens,
ia deserto , scilicet in deserto post mare Rubrum friiclus cum foliis oranino consuntil, quos vulgo
Aiulloties peccando, Deum qui naturaliter dulcis canillas dicimus. CaeterumAiiguslimis dicilaeruginem
est, sibi acerbum fecerunl; et non parum exacerba- nocenlem nebulam esse, quae fructus pcrdit.VoIunt
yerunt, sed adeo quod tn iram, id cst in vindictam quidam ceruginem esse brucum, et post- hoec de-
concilaverunt eum, quod quasi quadam vi coegc- dit labores eorum locustw, scilicet mcsses quas ltt-
runt ininaquoso peccantes, id est in deserto, ubi borando paraverant, dedit locustaruin mullittidini
niullum esset Iocus timoris, cum ibi eos manna ad devorandum; el occidil vineas eorum in grandine,
pasceret, et aqua de petra vi potenliae cjtis elicita id est deslruxil fruclum viuearum in pcrcussionc
potarel. Et hoc modo eum in iram concitaveritnl, grandinis, et moros eorum in pruina. Per moros qui-
qttia averst sunt de Deo ad peccnlum, el lentaverunl dem otnnes alias arbores designat. Quod esl dicere :
Deum, id est difliderunt de potenlia ejus, haesitan- Fructum mororum el caelerarum arborum perdidil,
les an possct eos liberare de manu imminenlium 309 Per nimiam pluviam, et posi tradidit jumenta
iuimicorum Madianitarum, scilicet et caeterorum, eorum grandini, ad percutiendum , el possessionem
el sanclum Deurn Israel, id esl Judaici populi exa- eorum, id est domosct caelera eorum igni ad eom-
cerbaveruttt, male operando, vilulum conflalilem "' burendum. Hanc quidem plagam de igne , Moyses
faciendo, el ei capul inclinando, et caetera opera in Exodo cum caeleris plagis non posuil. Sed cum
mala ageudo. Qtiod quidem minime deceret, ut eum ntulta alia praelermisisse emn palam sit, credilur
opsribus malis exacerbarent, qui sanclus est, el et hanc praelerniisisse, quam propheta non minofis
obedientes sibi sanctifieare pntesl. Cum autem non auctoritatis existens quara Moyses,apposuit, Spii ilit
debuissenl Deura tenlnre, haesilando de polentia sanclo revclante.
ejus, et recordando qualiier eos redemil de mann Et ut universaliter dicam : Jtfisif t»ieos iram, id
tribulanl s eos Pharaonis, et quas plagas dedil in esl maxiinam vindictain indignutionis suw, id est";
./Egyplopro eis. parvoe viudictae suae subseculivam. El ne vidererflr
Non sunl recordati manus, id est polenliae et lioc esse dictum inlransitive, scilicel ut idem esset
auxilii ejus, maiius dico in cis exhibiloc in die qua ira et indignalio, exponit cum adjungit, indignatio-
redemit eos de manu tribulaniis, id esl de poteslale nem scilicet misil ineos, id esl parvam vindiclam,
Pharaonis, qui eos diversis tribiilalionibus affligc- destrucndo minores res eorum, et posl,traiw, id est
bal, et non sunt recordali signorum quae postiit in majorem vindiclam destruendo cbariores res rpio-
^Egyplo, sicul posuit in jEgyplo signa tua. Ac si „ rum, et post tribulationcm, id est, multo majorem
dicerel: Sciebant quidem Deum signa illa fecisse, vindictam occidendoipsoruin parlem,.ctomnem banc
sed non sic cerie recordabanlur, ut ipse gloriosc imtnissionem, indignationis, irar>, el Irtbulalionis,
posuit; scilicet non sic recordabanlur, ut eorum operalus est per angelos mulot, id esi per olKcinni
contuilu de potenlia ejus ullerius non diffiderent. diabolorum. Haecaut de malis angelis poniti' "ftt
Dico quod signa sua in JEgypto posuit, el non parva jEgypliorum miserinm aiiguientet, cum nb eisdcnr
signa, sed prodigia, id csl magna mirabilia sua, id dicat eos affliclos, qtiorum obeditores erant, et per
est sibi congrua cum ipse magnus esset el potens hoc quoque audilorcs a subjeclione revocat dinbo-
posuit in campo Thaneos [Tapltneos] in AZgyplo, lorum. Oslendit quoque ordincm vindicloe suae
scilicet a parle qttidem tolum designat. Caeterum sic : Dico quod hane immissinncm fecit per angelos
Taphnis vel Taphnae, utjam diximus, civilas eslubi malos, per quorum, scilicel officium fecit viam, id
pro eis multa prodigia operalus esl (Ezeeh. xxx, 18). est ampliludinem irm suw scmiiae prius exislenti.
Et ecce prodigia scilicet el flumina currentia eorum Ac si dicat: Cum prius vindicla sua stricta csset ;ul-
.Egypliorum, et imbres, id est aquas de cislernis , inodum semitae, fccit eam amplam ad modum vioe.-
quas de plnviis collegerantad usum bibendi propter Perhoc qnidem ostendit quod prins parva fuit ira,
inopiam fonlium, converlil in sanguinem, id est fecit D postea vero magna, et pcr hoc nos inslriiit ne par
sanguineas , ne btberent eas ad refectionem. Ubi vam ejus vindictam ncgligamus, ne forte majorcm
habemus imbres, beatus Ambrosius ponii pluviales incurramus. Ostendit ergo per parles majorem vin-
aquas,clpost hoc prodigium, misilin eosccenomyiam, dictam, cum ponit sic : Scilicct non pepercit eis a
id est misil conlra eos, uteos affligerei, maximam morte animarum eos auferendo. Quod est dicere :
liiultiludinem muscarum, et comedit eos, id esl fre- lnierfecil eos interius in animabus, cxcaecandocos
quenlcr momordit. In Hebroeohabelur omne genus. el indurando, ne fitiosIsrael vellentdimitlcre. Unde
muscarum; sed cum ponit cccnomyiam , a parle kgilur : < Induratum esl cor Pharaonis, non vult
lotum denotal, el posl hanc plagam misit in eos, dimittere populum Domini (Exod. vn, 9). > Et quia
scilicet ^Egyptios, ranam, id esl ranarum copiam, in auimabus inlcrfecti populum nolebant dimillere,
ct disperdidit eos, id est dispersos fecit. Non enim jumenta eorum in morle conclusit, id est in morio
cohabitare polerant proplcr nimiam ranarum af- finivil verberalione grandinis. Hoc autem el si su-
fluenliam, quac eos sordidabat. El post haec dedit perius dictiim sit, ubi jtosuil, tradidit grandini iu-
fructus eorum wrugini ad cousuuienduiu. /Eruginem mettta, tnmcn liic nliud ponil, nec tamcn superius-
quidem vull bealus Hieronymus esse quoddam ge- plane iulelligi poluit, quod jumeula interfecisset
1047 S. BRUNONIS CARTHUSiANORUMINSTITff ORIS OPP. PAJJfll* 1018
rpiod hic quidem plane ponit. Osteadit aulem ma- A eos in baptismate, de manu tribulantis, id est de
(orem vindictam perpartes, cuni adjungit : £.( per- poteslate diabt>Ii,qui eos tribulabat ducendo per il-
cuttit omne primogenitum in terra JEgypti, scilicet liciia. [Et non recordantur eiim posuisse signa in
nocte illa inqua filios Israel eduxit de terra jEgypti: /Egyplo, sic ul potuit signa sua, id est mirabitia in
occidit omnia majora nalu, tam de hominibus quam biiniano genere; quod erat ^Egyplus, id csl affli-
de besliis, Ef prius percussit in tabernaeulit Cham, clum per originale peccalum. Ac si dical: Non ne-
id est in ^Egypto ubi manserunt in tabernaculis ftlii go*quidem quin atiquo modo recordenlur; sed
Cham, primiliai omnis taboris eorutn, id est omnes non recordantur sic ad plenum et gloriose. Dico
primas et praecipuas fruges quas cum labore para- quod «iana tua potuil, et non parva signa, scd pro-
verant; vel primilias laboris, id est messes quaema- digia, id est maxima et mirabilia signa. Et baec ti-
gis paralae eranl ad malurandum, unde magis afflicli .gna potuil in campo Thaneot, id est per planam et
fueriinl, quam si viliores aut lardiores perculerenlur. humikm doctrinam apostolorum. Magnum enim fuit
Dico quod JEgyplios lot et tot modis afflixit, et et prodigiosura, quod per aposlolorum doctrinan»
populum suum filios Israel videticel abttulit a po- quosdam ex massa perditorum elegit, et coelera
testate jEgyptiorum, sicut oves, id est utpote ovcs plurima prodigia fecit. Quod si bene ad memoriam
suas scilicet quibus curaiu insumebat, sicut pnslor * reducerent, non Deum qui clementer eos elegitexa-
euram ovimn habet: et eos filios Israel in deserto cerbarent. Et ut peccando ad iEgyptum reverti me-
existentes, quod est inter mareRubrumct jEgyptum, tuerenl; non recordanlur quam vindictamDeus acci-
per detirlum illud duxii, tanquam, idest utpole grc piat de his qui in iEgyplo remanent, scilicet quid
aem suum. Aepetit autem quod dixil, perduxit, ut et convertit/?uminaquoriundam eorum, id est scripta
addnt : Et deduxit eos, iuquam, per desertum: philosophorum, quae dicunlur flumina, eo quod ad
et hoc in tpe evadenJi cl ila quod non tiinue- modum fluminum fluant in posteros, in sanguinem,
ntnt iuimicos : Et inimicot eorum jEgyplios ope- i I est in morlem, et imbres, id est verba ea , quae
ruit mare el inlerfecit; et eos filios Israel de marii dicunlur imbres, eo quod cito transeunl ad siraili-
liberalos induxit in monte sanciifiealionis suw, id est ludinem imbrium, qui cadenles cilo absorbentur et
Ukrusalem que in monte sita est : quam ipse san- deficiunt, in sunguinem, id est in raortem, ne bi-
ciificavil xmontem, inquam, quem acquisivil dextera, bani ipsa flumina et imbres, id est ne reficiantur eis
id est polcnlia ejus ad opus tiiiorum Israel. El quiai ad ttlilitatem, ul quilibel potu reficilur ad utilita-
ipsi alilcr in moute itlo non possenl libere babitare, tem. Per sanguinem mors accipilur, eo quod sae-
ejecit a facie, id est a proesentia, et per instanliami £. pius in morte sanguis cffundilur. Quasi dical: Phi-
eorum expulil gentes, quae in monte illo habitabant, , losophi adhnc existentes in ^Egyplo, de diversis er-
Jebuseos, scilicet cl caeteros, et, geniibus ejectis, di- roribus suis, scripla et verba faciunt, quoe sibi.ad
vitit eit filiis Israel 310 terram ptomitiionit sorles salutis refectionem esse credunt, pcr quae caeleros
per tribus, et in funiculo dklributionitfer familias., inlerficiunt; sed Deus convertit eis in mortem ipsa
Dico quod genles ejecit, et in labernaculit eorum,, scripta, et verba eorum, scilicet ut non bibant ea.
id est indomibus ipsarum gentium, [ecil inhabitare,, Non dko quidem quod non bibant ad morteni; sed
iil est diu manere tribus Israel. non bibant, id esl non sint eis refcctio salutaris,
Et horum ilaque versuum septemdecim serie adI quod opinantur, sicut potus refeclio salutaris esl bi-
litteram eaposita, allegoria ostendatur. Dico quodI benti.
Deus ab infidelibus et ab haereticis avertit irami Kt in quosdam qui suut in ^Egyplo, millit Deus
suam, recordando quod caro tunt el spirilus vadenss ccenomyiam et comedit eos, scilicet sublrahendo
et non rediens. Et tamen cum cessare deberent,, auxilium graliae snae, permiltii eis doroinari omne
cnntuitu misericordias Dei, quoties exacerbantt genus terrenorum desideriorum; quee eos interius
eum videserto, id est in aridilale cordis, scilkett mordent multis sollicitudinibus, sicut ccenomyia
quia dcscrti more steriles se faciunt a bono, et ari-- DI mordet exlerius. Unde quia mordenl, congrue per
dos a gralia spirituali. Et non parum exacerbant,, ceenorayiara accipiuntur. Et in quosdam, sciiicel in
sed adeo quod in iram concitant eum, id esl in vin- poetas et sophislas, permitlit venire ranam quae
dictam cogunt eum conlra sifJJtsOsiu maquoso, id| disperdet eos scilicet inutilem garrulilatem, quao
est iu ariditate cordis. Desertum el inaquosam idemi per ranam recte designatur, quae garrula esl; quw
sunt, et vere cdncitant eum in iram per arlditalemi garrulilas disperdil eos, id esldispersos facii el diver-
suam. Nam et conversi sunl a bono ad malum et( sos, scilicet ul poetae quidem in fabulis, sophistac
lentaverunt, id esl lentant Deum diversis boeresibus, vero in argumentationibus sint valde contrarii.
b.esitandodeeo, el exacerbant raaJeoperamdo Sanc- El si fruclus aliqui bonorum opcrum sunt in qui-
ttm Itrael, Deum scilicet gui SShctus sanctoruini busdam manentibus in iEgyplo, cum sine bo-
estj!«8*quisanclificat oninls oj9J%on neglignnt essei nis 311 operibus difficillime vita ciijttslibet pessi-
Isrnel. Et e«fn deberent*recordari %usilii quod eis; mi inveniatur, fructut illos dat Deus wrugini, id est
tmpendit in'%aptismo, el per toc a*ma!o cessare,, consumi, et ad interilum duci permittit ab aerugine,
non recordanlur, sic ut eessent panus,id est auxiliai s':ilicet ut quia aerugo eis dominatur, omne bonum
ejus, manus dico ejus auxilia in die qua rclemil 1 opus in eis annihiletur. Si secundum Hieronymum
1049 EXPOSITIO INPSALMOS. — PSAL. LXXVII. 1050
aeruginem pro canillis accipiamus : per oeruginem A" bulationem, id est muUo majorem, et immissionem
quae latenter serpens paulalim, comedendo fructus -hanc vindictae per angelos malos, id est per officiutn
omnino consumit, luxuria inlelligilur, quae quasi diabolorum operalur. Exponit auiem per similittt-
furtim subinlrans, ct paulatim miserum cofpus oc- dinem ordinem vindiclae, cum adjungil: Per qtiorum
cupans, si quod boiium opus in eo sit, illud ex loto angelorum officium, viam, id esl ainplitudincm facit
deslruit. Sinc castilate enim, nemo Deo placelil. semitw irw suw, id est parvitnti vindiclaesuae. Quod
Sive si aeruginem brucos dicamus, intelligemus est dicere : Cum prius vindkta ad modum semiiae
eodem modo luxuriam, eo quod brucus fruclus con- parva sit et slricta, ipse per angelorum malofum
siimat. Si vero, jiixta Augustinum, aerugo nocens olficium magnam ct amplam eam facit. Et
nebula et occulta dicalur, quae fruclus occat et oslendit quomodo prius semita sil, cum addit :
absumit, per aeruginem superba in menle glorialio Vere prius semita est; nam prius non parcit eis, «
de bonilate accipilur, quae vinules el bonum opus morie animarum earttm, liberando eos. Hie per lypto-
omne suffocat. Et labores eorum dedit locustw, id est ten inlelligitur quod prius interficil eos interius in
bona opera quorundam in -Egypto infidelitalis exi- animabus excoecando.Ostendit 312 etiam quomo-
stenlium; in quibus laboraverunt permillit ad nihi- do vindictam amplam facial ut viam, cuin addit:
lum redigi, per temeritalem eis dominanlem quae B Et postquam in animabus inlerfecti sunt, concludit,
per locustas intelligilur, eo quod lemere incedunt, id est (init in morle corporali jumenla eorum, id est
iion babentes ducem ut exaraen apum. Et percussil ipsos ^Egyptios jumenta existenies irrationabiles
in grandine virteas eorum, inlransitive diclum esl. seilicelut jnmenla. Vel sic : Dico quod tiiam fecit
Ac si ponat: Quosdam in jEgypto manentes, qui semilw irw suw, et hoc modo quidem facit iram
vineaeesse deberenl, fructiferi scilicel in opcribus amplam ut viaro, quae prius stricla est ut seinita.
bonis, sicut vineae, in uvis permitlil percuti a gran- Nam non parcit eis, ut a morte animarum eos libe-
dine, et eorum fruclus deslrui, videlicet a despe- ret, sed inlerficit eos in aninia excaecando, et finit
ratione relcrnorum bonorum, quae per grandinem in morte, id est interficit jumenta eorum, scilicet
convenienler accipitur. Grando niniirum est aqua maiisucludinem el caeteras virtutes, si quoe in eis
quaein nubibus cceli congelatur. Unde sane despe- sunt, per superabundantiam vitiorum : quae virtules
ratio dicitur grando. Nihil enim aliud est desperatio per jumenla designantur, eo quod inansueta anima-
quam bonorum ccelcslium spei congclafio. Qui vero lia snnt, et quce suslentacula sunl hominum, ut
dcsperat, inutililer atiquid boni operalur. Et moros umenta. El non solummodo ignobiks interficit, sed
eorum permiltit perculi in pruina, id est quosdam ^_ et perculil morte omne primogenilumin terra JEgypli,
qui fructiferi esse deberenl in bonis operibus, ad id est omnes illos qui sunt digniores et praecipui in
similitudinem mororum quae fructiferae sitntpermit- terreiia JSgyplo. Priraogenituin pro digniori ponit,
lit uri, et eorum bona opera consumi, si qua sitnt eo quod primogenita esse soleanl digniora.
ab odio contra proximum, quod aufert charilaiis > El anlea quam digniores morte corporis percutiat,
ardorem, sicul pruina mane quam vtilgofrimam dici- ne aliqnid boni sit in eis, quod salutis esse cansa
mus, aufert solis fervorem. Ideoque odium recte possit, destruit primitias omnis laboris eorum, id est
pruina dicilur. Unde Joannes dicit: < Qui odit fra- permitlit annihilari per superabundanltam maloruni,
trem suum, homicida esl. Etscimus qiioniam omnis omnia praecipua el bona opera in quibus laborave-
bomicida non habet vitam in se manenlem (/ Joan. riint, in talemaculis Cham, id est inprimogeniiis in
m, 15.) > terra JEgypti qui sunt labernacula Cbam, id est
Et tradidil jumenta eorum grandini, id est deslru- habitacula callidi hostis diaboli, qui emphatice Cham
ctioni, quaeper grandinem accipilur, eo quod gran- dicilur, id esl calliditas. Et ab omnibus his vindi-
do messes et fruclus quassando destruit. El hoc esl. ctis, aufert Deus populum suum qui reliqnit ^Egy-
intransitive posilum, ac si diceret: Quosdam de his; ptum, sicut ovessuas, id est ulpotc illos de qttibus
qui in JEgyplo sunt, ex lolo deslruit, qui irralio- D E babet curam sicut paslor de ovibns. Et quosdam de
nabililer se habent, et niniis votuptuose, ut jumenta. populo suo, qui licet egressi de jEgypto infidelitatis,
Et possessionem quorundam, eorum, scilket operai nondum tamen pervenerunt ad mare Rubrum, id est
bona quaeipsi possident, tradit igni ad destruendum, ad graliara b3plisrai, sed adhuc sunt in deserto
id est permittit annihilari per niniium irae fervorem, quod est inler ^Egyplum el mare Rubrum, id est
quae eis assidue dominatur. Dico quod de quibus- cum lahtummodo, ul Catechumeni notiliam habeant
damhanc vindiciam accipil, ut eis ira dominelur, fidei, et adbuc sint in sterilitale bonorum operum,
el in quosdam emittit aeruginem, et caeteros aliis quorum nullus polest aliquid nisi post baplismutn
modis, ut oslendimus, pttnit. Et ul universaliler adipisci, ducit per desertum ad mare Rubrum, ne
dicam : In eos omnes qui .ASgyplunirelinquere no- redeant ad Egyptum, tanquam gregem suiim, id est
lunt, mittit Deus iram, id est magnara vindklara utpote illosquijam gfex ejus per fideni exislunt.
indignationissu<z>, parvae vindictaesuaesubsecutivam. Et adducit eos 3e deserfo slerilitalis ad baplismura,
IIoc aulem ne videalur inlransitive dictum, exponit in tpe salvationis posilos. Etpostea non timenl Pha-
cum addit, scilkel indignationemmiltil in eos, id est raonem.id est diabolum,'et inimicoseorum,ideslpec-
parvam vindiclam, et iram, id est majnrem, el tri- catum originalc,el aclualia qurcegerunt,opcril mare.
10S1 S. BftliNONlS €ARTHUSIANORUM1NSTIT4JTORISOPP. PARSl 1052
id est «Je**ruitliaptisiiiuni.Et post baplismu») indttcii ,\ mitlcndo ex loto defecerunt. Qnod dicil: noii custo-
«oeinwniemtmc ificationis suw, id esl in E<cesiam, dierunt teslimonia ejut; el averlernnl se, idem esl ;
ul slnt ejus lilii,quam ipse sanctificando excelsamin sed ad cumulum miseriae eorum inculcal. Sed cum
virtulibus fccil ad modum nionlis Montem, inquam dicit: Non servaveruntpactutn, oslendit eos hoc pro-
quem acquisivii niorte sua, dexlera ejut, id esl Fi- misisse ; el in hoc gravius nolat quam si non pro-
lius ejus. Per hoc auiem nos obnnxios Deo reddit, misissent. El cum dicit conversos esse in arcttm
quandoquidem morte sua nos acquisivit. Vel quem pravum, ad simililudinem patrum innuit eos ince-
acquhivit dextera, id est poientia dexlerae ejus. Et pisse.el ad simililudinem patrum defecisse. Quod
tH sectire in monte habilenl, ct sine perlurbalione, gravius est quam non inciperej Et coneilaverunt
ejeeit a facie eorttm genlet, id esl propellil vitia ab eum in iram, id est coegerunt ad ymdictam tn colli-
eorum praesentia, ne possint eis dominari : quaedi- bus sacrificando ritu genlium : collibus dico suis, id
cunti.r genles propterea, quia uiaxima est eorum est a se inventis, non a Deo praeceptis. Prreceplum
uiiiltiludo; giiitem quippe dicinius, maximam bo- enim erat in lege, ne quis in collibus propter loco-
minum miilliludinom. Et dividit eis terram promis- rum iinmundiliam Deo sacrificaret: sed solum in
sionis, scilieel dona Spirilns sancli, el boc sqrle, id lemplo, aut in tabernaculo, aul in loco aliquo ad
est gralis. Soiic sane pro gratis poniiur, co quod B lioc opus consecralo. Ipsi vero in collibus ritp gen-
UJtidquod datitr sorfe, datur gratis. Doua nimirura tium immolabanl, et qnod pejus erat, non Deo, sed
suiicti Spirilus per terram proinissiouis designanlur, sculplilibut tttis, id est idolis a se faclis. Et in scul-
eo quod gratis a DcO doiienliir, sicul lerra promis- ptilibut tuis, id esl in sacrificiis idolorum suorum
sionis gralis filiisIsrael dala est. Dico quod dividit provocaverunt, id est vi coegerunl eum ad wmula-
cis gralis dona Spiritus sancti, et boc inaequali- tionem, id esl nd oimiam iram.
ler, sed in funiculo, id esl in mensnra distribuiionis, Audivitenim Deus, id esl animadverlit Deus eos
Htniii quidem magis, alii vero minus, prout vult, di- sculptilibus sacrificasse : quod ipsi non pulabant. Et
slrihual. Unde Aposiolus dicit : < Unkuiqtie no- ideo tprevil eos, el redigit Israel valde ad nihilum,
slrum data est gralia, secundum mensuram dona- id est filiosIsrael permisit redigi ad nimiam deslru-
tionis Christi (Ephet. iv, 7). > Funiculus quidem clionem, per instanliam Pliilislbaeorum, et caelero-
pro mensura ponilur, co quod fuuiculo lerra soleat rum circunslanlium inimicorum. Et hoc modo qtii-
mensttrari. dem permisit eos redigi ad nihilum, quia repulit
El ejeclis vitiis facil habitare, id esl damnari in tabernaculum Silo, id est contempsil tabernaculum,
tabernaculit,\A est in habitaculis eorum vitiorum, r inquam, tuum, quod erat in Silo civitate; in quo
tribut Itrael, id est congregalionis fidelium qui tnbernaculo arca erat, et ubi sibi a populo sacrifi-
siint videnles Deum in contemplalione, quod cabalur : tabernaculum, inquam, sttum, id est sihi
est dicere : Facit ipsos faclos Israel esse inha- consecratum, non idolis, ubi ipse habilavit. Et ne
bitalores, id est dominalores, id esl reclores videretur in tabernaculo localiter habilasse, deter-
313 su' ips,.ius,qui prius erant habilacula vitin- minat cum addrt: In hominibut, scilicet habitavit in
rum, id est sob jugo vitiorum, Sequilur. £« leniave- tabernaculo in sacrificantibus ibi Judaeis non loca-
runt, et caelera usque ad finem psalmi. Quod sic ad liler, sed secundum inhabitanlem graliam inhabila-
litteram jungitnr: Ostendi qund Deus filios lsrnel de- vil, quanditi homines fuerunt, rationabiliterse ba-
duxit per desertum, el induxit in monlem tanctiflca- bentes ul homines; ac si dicat : Quia se inhoneslc
tionit, et caetera mtilta beneficiaconlulil. Et ipsi la- habuerunt, et cos et eorura sacrificia sprevil, et
men adhuc ten:averunt, hacsitando an posset eos ab eiiam labernaculum in quo sacriflcabanr, licet sibi
iniinicis qui in circiiilu eranl circiimquaqucj libe- dedicalum esset. Per hoc aulem quod pro eis tabef-
rare, ei exaeerbuverunl Deum excelsum conlra se- naculum sprevisse dtcil, eos vatde odibiles fuisse
ipsos. El hoc modo quidem exacerbaverunt: Ei, id innuil. Et iltis sprelis, tradidil in eaptivilatem virtu-
est scilicet non cntlodkrunt testimonia, id esl prae- D tem eorum, id est arcam quae in tabernaculo eral,
cepla ejut, qu;c sub leslimonio Moysi eis dederat. cujus praesidio in bellis fories erant, ideoque vir^
Et contemnendo ejus praecepta, averterunt tea Deo, tus eorum dicebalur, capi pcrmisit ab Allnphylis in
Ettton servaveruut.pacium, qttjd cum eo pepige- maxjma Stlo civitate in qua eraleam capienlibus
laul, ciim promiserunt, quod omni tempore ipsi (I Reg. iv, 11), ne arca poslea Judaeis esset cau»a
obcdirenl.sigenlesafacie eorrmejicerel: mquetn- virtutis. El pulcltritudinem eorum tradidit in ma-
ndmodum patret eorum conversisunl in arcum pra- nut inimici, Pbilislhiim scilicet. Bnlchritudinem ar-
tum, id est ad similitudineni infidelium palrum suo- cam dicit, quain et virtutem vocavit: scd aliud de-
rum, qtii Deum offenderiinl*assidue, postcjliam eis nolai, scilicet eam fuisse eausam, 314 quare pul-
benefkia multa contuleral, coitversCSuntin simililu- chri interius in virtulibus adeo. fierent, cum ei cul-
duietpr,jivi, id est inertis afcus." TJani sicut arcus tum ad honorem persojverent. Ne igitur ejus cansa
pravus cum prius intenditflr, aliquifiiiuium ejicil; pulcbri ulterius essent eam per Philislbacorum in-
poslea vero paulalim remilteo.do, ex lolo deficit; slantiam eis abstulit. Et ablala arca, conclutit popu-
sic el ipsj prius in praeceptis Dei valde promissio- lum Judaicum prius tuum in gladio, id est permisit
ni>Hisiniensi, ct aliquantulum opcrati, paiilnlim rc- finiri morte in percussionc gladii Philislhacorum
1053 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXVII. 1051
(//?ea.iv,10). Dicopopulum.clutveheraenliusdicam, A I swcula, id est in selernum, in Hierusalem scilicet.
hsreditalem suam, id est illos quos prius cxcnltierat Hoc auletn de significanli Hierusalem dici nnn pn-
ut haereditatem sprevil, et occidi permisil. In hoc test, ul sit fundala itt swcula, cum poslen fuerit de-
ailem gravius eos nolat, cum priris dicat charissi- slrucla; sed de Ecclesia signiflcata per Ilierus.Vem
mos fuisse, postea vero malo merilo suo vilissimos diclum est, elsi caelera verba videanlur jiixta Iiisto-
exstilisse. Et oslendil a partibus quomodo populum riam esse posita. Cum aulem ponit hoc qnod adhi-
occidi permisit, cum addit : Vere sprevit. Nam ju- storiam Iegi non potcst, innuit psalmura istum non nd
veneseorum fiiiorum Israel, qui forliores erant ad hisloriam legendum esse siuipliciler. Dico quod san-
praeliandum, comedit, id est comedi permisit ignis, ctiflcium esdificamt : Sanctificittm dico sicttl unicor-
id esl Jiervor irse Dei. Quod est dkere : Qiioniam nium, id esluipole unicornium. Quod est diccrc :Tale
eis erat nimis iralus, eorum juvenes ab inimicis per- stnctificum.Inqttosibi unko:nessacrificabant: fide-
misit occidi. Et virgines eorum parlim occisoB,par- les scilicel Judaei qui unicorncs dicti sunl, eo quod
tim vero sliiprum passae, non sunt ab aliis lamen- unum cornu.habcbant,id est fidem unius Dei fifmam,
tatw ; ac si dicat : Tanla crgo fuit persecutio, quod et in altum tendentem,ad modum cofnu quaeres fir-
non fuit otium flendi virginum mortem el rapliim. ma est, et in altum excresccns. Dico quontnm ekgit
Sacerdotes eorum ceciderunt, id est morlui sunt, in * 315 tribum Juda, ut inde regem acciperct, el ex
gladio, id esl in persectitione gladii, et non sunl la- ipsa tribu elegil David servum suitm, id est David pcr
mentati, Ophni videlicet et Phinees filii Heli sacer- Omniasibi obedientem nt servum. Et sustulit, id est
dotis (/ Reg. iv, 11), eo quod per ingluviem meliora sublimavit eum de gregibus oviiim acceptum. Ne vero
sacrificii frusta subripuisseni. El viduw eortm par- viderelur de illud causativc esse positum, utsacpius
lim occisae, partim inccslum passae non ploraban- liabetur, addcndo determinat sic : Scificel accepit
tur. eum de hoc quod erat posl felantes, id est posl oves
Et post tantam persecmionem tandem excitattts patris sui Jesse pascens eas (/ Reg. x, 19) : pascere,
est, id esl excitatus visus est Dominus, miserendo eis, id est ad pascendum Jacob servum sunm. Qnod est
prius existens, tanquam dormkns, id est similis dor- dicere : Ad boc eum de pastore elegit, ut rex factus
mienti, dum eos affligi permitieret. Et non sirailis pasceret /aco6 sert>umsuum, id est reete gnbernaret
kniter dormienli, sed tanquam polens crapttlalus a pastorio jure Judaicum populum Domini servum. El
vino, id est similis cuilibel poteuli, qui a vino cra- quia dixeral servum, ne videalur eum depressisse,
pulatus, et nimio somno oppressus, non providet addii, ei Israel, inquam, id est Judaictim populum
domui, etsi fiat in ea tumultuosus hostium as-ulltis. ,., hwreditatem suam existenlem, id est quem Dominus
Et excilalus percussit inimicos suos Philisthaeos, qui procurat utpote suam hoeredilatcm. Dico quod Domi-
non ad ejus vindictam, sed potius ad conlumeliam nus ad boc eum elegit ul pasceret, et ipse bcne payit
filios Israel perseculi fuerant, in posteriofb, id est eos in innocentia, id est in exemplo innocenliaecor-
in podicibus eos morbo gravissimo percussit, ut pu- dis sui, dando scilicet eis in se exemplum innoeen-
tresccre facerel. Et pcr hanc percussionem, dediteis tioe. El deduxit eosde bono in mclius, in intellectibus
sempitcrnum opprobrium. Haec enim percussio eis manuum suarum, id est in rationibus opernni stto-*
a Judaeis frequenler ad maximum opprobrium im- rum. Qtiod est dicere : Dedit eis exeniplitm bene
properata est. El postqitam adepia misericordia, filii operandi per opera sua quaenon temere operalus est,
Israel regem sibi dari a Deo poposccrurtt, ex aliqua sed per rationabiles intelleclus. "
dtiodecim tribuum, repulit Domintts labernaculum Horum igitur 14 versuum litterattirn expositn,
Joseph, id esl maximam muliitudinera tribus Jo- nllegorinm eorumdem altinganius. Dixi quod Deus
seph, quaepotior videbatur, conlempsit, nc de ea aitfert fideks suos qui sunt pnpuhis suus a damna-
regem eligeret. Tabernaculum pro multiludlne po- lionibus quas ipsi paliuntur, qui in JEgypto rema-
nit, eo quod ibi exereitus multitudo soleat demorari. nent: el quoniam inducit eos in monlem sancifka-
Oatendit ergo a digniorl parte, Deum tribum Jo-1D tionis, et caetera benefkia cis confert. Et ipsi lamen,
seph contempsisse. Vere tribum Joseph repulit, ne cum a Dei tentalione et exacerbatione contuiiu tanti
de ea regem eligerel. Nain et, id est etiam tribum beneflcii cessare deberent ultcriiis, secundiun quos-
Ephraim filii Joseph non elegit, ut de ea regem ac- dam tentant adhuc Deum per varias haereses : Ct ex-
ciperet, quoc dignior pars crat tribus Joseph; sed ncerbant Deum excclsum opcribus snis. Et boc
elegil trihum Juda, ul de ea regem aceiperet. El non modo scilicct exacerbanl, quia non ciislodiunl tesli-
elegit aliquem locum in qtio habilaret de aliqua monia, id est firma praccepta ejtts tcslimonio aposto-
atiarum tribtium, ut locus ille esset caput regni; lorum data scilicet non custodiunt, ul eorum jtissu
se-.I monletn Sion ckgix quem dilexil : Hierusalem a malis operibus desistant. Et ncgligendo pncccpla
scilicet elegit ut essel caput regni; quae desigtiatur ejus, avertunt se ab eo eundo post diabobim: Et
a parle scilicet per montem in quo sita erat lurris cum promiserinl in baplismose niinquam Deutn dc-
Sion. El post wdiflcavil, id est aedificari fecit san- serluros, per hoc quod se averlunl, in eo non ser-
ctiflciumsuum, id est lahernaculum sanclum, quod vanl pactum ejus, quod secum pcpigerunt, sc illi
fuil anle templum a David rcge faclum in terra quam semper obediluros, si eis peccata originaliact aclua-
[unddvit. id est quam firmam et slnbileni fecit i» lia remilleret : sed, quemadmodutn palres eorum,
10K5 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARSI. 1056
convertuntur tn areutn pravum, id esl ad similitudi- tA prius erant populus suus. Quod est dicere : Compre-
nem aniecessorum infideliuui, quorum filii dicuntur: hendit eos in vindicta sua, a simililudine illius qui
non secundum generatioitera, sed secundum erroris iii carcere concludiliir. Quia gladio flt vindicta. Gla-
iiniiatiouem, convertuntur in similitudinem pravi, dius pro vindicla ponitur. Dico populum, et, ut ma-
id est inertisarcus, qui cum prius inlendiluraliquan- jus quid dicam, hwredilalem tuam spernit, id est
lulum trajicit, et pautalira ad defectum venit. Sic illos qui prius erant sua baereditas spernit: conclu-
et ipsl prius circa baplisma parum operantes, post dendo eos in gladio. Quanlo vero eos ostendit fuisse
cx toto deficiunt. cbariores, tanlo eos innuit cum spreti sint, esse mi-
Exposito hoc qualiler enm exacerbant, exponit seriores. Ostendit ergo per partes vindictam quam
quoque qualiter tcntani, cura adjungit : Dico quod de eis sumit, sic : Vere concludit eos in vindictam :
tentant. El boc modo lentant, quod in iram quidam Nam juvenet eorumcomedit ignis, id est eos qui prius
concitant eum, qui in collibus suis, id est in baere- erant juvenum more fortes scilicet in virtutibus,
sibus suis quae a sublirai superbia procedunl dttm permiltit consumi, et eorura virlutem annihilari per
novi et stibliles videri quaerunl. Ideoque per colles ignera concupiscentiaeqtii dominalur eis. Et virgines
designantur qui subliraes suiit : ct quidam provo- B . eorum, id esl illi qui prius erant more virginum in
cant eum ad aemulaiionem, id est ad nimiam iram fide et innocenlia ineorrupli, cura consumunlur a
in sculpiilibut tuis, id est in sacrificalione sculpli- vitiis, non lamentantur ab Eccksiae praelalis. Quod
lium suoruni. Quod est dicere : Vere Deum tentant. est djcere : Adeo in reprobura sensum et in profun-
Nam dum post baplisma quidam se haeresibus im- diiatem vitiorum adducunlur, quod nulla cura est
plkant, quidam autem idolis ilerum sacriflcani, de eis, Ecclesiae pastoribus, neque de eorura perni-
Deum esse impotenlem ad ukiscendum reputant. cie, quam divino judicio vident contingere, lamen-
Sed lamen Deus haec audil, id est animadvertil, et lantur. Et eliam sacerdotes eorum, qui proecipui
esse deberent, et alios exemplo suo ad vitam addu-
speriiit eos, qiics prius charos hahuit, et adeo sper-
hil quod valde redigil, id esl redigi permillit ipsos eere, malis operibus suis exigentibus cadunt a san-
dilate prius habebant, in gladio, id est in
qui pritiser.ini Israel, ad nihilum sanclitalis quam vindictaquara exeaecationis Dei. Et vidttmeorum non plo-
prius habebant. Vel.acf nildlum, id est ad massam ranlur scilicet multi iuter
ipsos, qui prius fuerunt
peccalorum, per quam veniunl ad nihilum sanctila- similes viduis, morluo in eis mundo, cui adhaeserant
lis. Et expouil qiiomodo spernit, sic : Dico quod
ul mulier marito, apostatanles facti a sanclitate et
religi penniltit ad nibilum, propter mala merita illa malis meritis suis cadunt, et ad hoc
eorum : et perhoc redigi permillil ad niliilum, quod i^ perfectione
vitiorum deveniunt, quod de eoruin damnatione a
a
repellit gralia sui, tabernaculum Silo, id estabru- fidelibus non ploratur.
plionis. Silo eriini interpretatur abruptio scilicet eos Notandum de perfectorum damnalione ideo agi,
qui prius eranl labernaculum, in quo ipse spirilaliter ut pef Ifoe illos qui miuus perfecti sunt, a peccatis
manebat : repellit a gratia sui, quia se ab eo ahrum- exterreat:
quandoquidem illi qui adeo perfecti sunt
ptint per hacresim el idololatriam et malam opera- ut sacerdotes sint, vcl juvenes, vel virgines, vel
lionem. Et quia-dtxerat tabemaculum, etnonaddi- viduae dicantur, sic malis meritis suis adeo excae-
derat tuum, repetit ut addat sic : &\Q Tabernacu- cantur. Ostensa igitur quorundam qui post bapti-
lum, inquam, tuttm, ubi habilavit secuiidum inope- smum ad vltia reverlunlur jusla damnalione, ne
rantem graliam, i« hominibus scilicet habitabit, id videretur aliquis in peccata post baptisma reciden-
est landiu fuerunt ejus tabernacutum, et in eis ha- liura salvari non posse, el sic auferretur Iocus poe-
bitavit, qiiandiu liomines fuerunt, id est rationabili- nilenliae, quorundamrecidentium salvaiionemostcii-
tcr se habentes. Et poslquara eos repellit, tradit, id dil, cum adjungit sic : Dico quod Deus repellit, et
Cst Iradi permtlit virtutem eorum in captivitatem, in gladio populum suum concludit, qui post bapti-
scilicet liberum arbitrium eorum quod prius erat smum eum lentat et exacerbat. Et tamen secundura
firmum, et, ut ita dicam, virtuosum, permisil capli- " quosdam eorum salvandos excilalur Dominus, redu-
vari, id esl infirmum et impotens ad bene agendum cendo eos ad se : Dominus dico exislens tqnquam
fieri, ad siiniliiudiiiem captivi qui virlute sua ne- dormkns, id est sirailis dorraienti, secundum maxi-
quil uti. mam corum parlem quam conclndit in gladio, ut
Et pulchrttudtnem inleriorera innocentiae et csele- superius ostendi. Et non similis leviler donnienti,
rarum viriulum eorum permillit esse in manut ini- sed exislens tanquampotens, id e&llanquamprinceps
mici, id esl in poleslate diaboli. Qtiod est dicere : aliquis crapulatus a vino, id est valde ebrius,qui gra-
Pro malis mcritis eorum, permillit Deus per impe- viter dormkns doruuisuoenullam curam impendit. Dico
tum diaboli annihilari in cis innocentiae pulchritudi- excilatur, et hoc modo scilicet in quibusdam excita-
nem, et liberi arbifrii virtutem, ut neqiieant illn uti lur. Percutit stimulis pccnitenliaeeos, inimicos suos
sicul prius. Repetit auiein aequipollenlibusvocibus, existentcs male vivendo. Dico perculit eos, et percus-
qnod dixit: repulit tabernaculum Silo, ut per partes sione scilicettendente in posteriora saecula, id esl lali
oslendat, sic : Dico quod tradit in caplivitalemvirlu- pcrcussione quae posica dural per omnera aetalcm
lineoruitfeei boc modo, conclutil populnm tuumin 317 eorum. Et quia hoc obscure dixeral, cxponit,
gladio, id cst coneludit in viudicla sua illos, qut cuin addil : Dico quod eos percutit i» vosteriora;
1057 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. LXXViH. lOSb
quod est dicere : Opprobrium sempiternum dat eis, A 1 Judoeorum fidelium sublimavit eum, adducens in
ut quandiu vivunt, opprobrium de peccatis suis nolitiam gentium. Quoniam aiiiem dixerat, sustulit,
habeant et poenileant. Quoniam igitur dc quorundam et verbum istud significal ablationcm, ne viderelur
Deum tenlanlium ct exacerbanlium damnatione, et eum a notiiia apostolorum abstulisse, cum innocen-
de quorundam egerat salvationc, el hoc non deter- liam genlium adduxit ut deierminel, addit: Dico ab-
minaverat qui sint qui perdanlur, qui vero salven- slulit eum de gregibus ovium, scilicet accepil eum de
tur, determinal hoc cura subjungit: Dico qttod quos- hoc quod erat post fetanles, id est regens doctrina
dam percutil slimulis poenilenliae. Et idem repetht suaapostolosasimilitudincpaslorisquircgilovesposl
a sui gratia tabernaculum Josepli, id esl illos qui eas incedens. Dicuntur quidein aposioli congrue fe-
cum prius ejus labernaculum esscnt, in quibus ba- tantes, eo quod fctus Deo faciunt, dum fidcl, s filios
bitavit; efficiunlur Joseplt, id est similes Joseph : ut Deoperdoclrinam pariunt.Quod esldkerc :Cuin ipse
siculillevenditusiniEgypium fuit, itaipsi per carna- in notilia essetpaucorumfidelium, inde eum r.ccepit,
lium voluptalum prelium, quas amplectunlur, sese id esl in cognitionem genlium ct (lominationem
in ^Egyptum vendanl, id est in affliclionem perdi- proielavit. Cum vocat illos quos prius regebat fe-
lionis aeternae. Quod est dicere : Illos qui perseve- tanles, innuit quoniam eos non deseruil. Injustum
ranler voluplalibus acquiescunt a se repellit : juxla B enim esset, cum fetantes essent, eum eos deserere.
quod legilur : < Caro ct sanguis regnum Dei non Dico quod David elegit pascere, scilicel, id est ad
possidebunt (/ Cor. xv, 50). > Et quia multi suut pascendum doclrina el exemolo, Jacob servumsuum,
qni lamelsi voluptatibus non vacant, tamen jusle a id esl gentikm populum fortem contra vilia Iucla-
Deo aliis matis meritis suis repclluntur, addil: El torem, 318 ct'" omnibus ei obedientem. Per Ja-
nou eligit ad salvaiionem tribum Epbrem, id est cob quidcm illi designanlur, qui adbuc in activ.%
universaliler omnes impios, qui sunt similes tribui sunt vila virililer luclantes. Et pascere Israel fiwtr-
"Ephrem, relinquenles scilicet Ecclesiam el persc- dilatem scilicel suam usqttequaque, id esl perfectos
. veranles in diaboli subjeclione, sicut tribus Ephrem contemnlalioni vacantes : quia jam sunt hsereJilaria
legitur Hierusalem reliquisse, et in regno Jeroboam possessio Domini. Dico quod elegit eum ut Jacob ei
contra Dei voluntalem perslitisse. Et idem eligit Israel pasceret. El ipsepavii eos in innoceniia, idest
tribum Juda, id esl mullitudincm confilenlium, id in exemplo innoceniise cordis. sui el deduxit eos de
esl laudanlium Detim perseveranter.et opere, et ore, bono in melius in intelkctibus manuum suarum,
et corde. Juda quippe confessioinlerprelatur. Tri- id est in exemplo opcrtim suorum : quae non tc-
bum Juda dico faclam per gratiam Dei montem, id mere fecit, sed rationabilibus intellectibus. Qued
r
est in virtutibus sublimem, ct Sion, id esl aetcrna est dicere : Fecit eos sibi conformes in innoccnlia,
speculanlem. Quem montem dilexit, ideo quia mons et inlelleclibus rniionabilibns, unde prccedereni
esl el Sion. El ex ipsa tribu wdificavit sanctificium bona opera, quac per manus designaniur, eo quod
suum, id est sanctum lemplumsuum in quo habilel, uianibus operemur.
scilkei Eccksiam ex eisconslituit. Sanctificiura dico IN PSALMUM LXXVIH.
fundafum in terra, id esl in simililudincm terroc Tittilus septtingesimi oclavi. Psalmus Asaph. Quod
qnam fundavit firmam elimmobilem, usque in om- sic exponilur : Psalmus isle esl Asaph, id est fide-
nia saecula isla duri.luram. Scilicel firmara facit lis congrcgationis martyrum, videntium persccutio-
cam elimmobilem, ad sirailitudinem lerrae, quod ncm Eccksiae niaximam compassive doleniium,
iirmum elementum est, id esl immobile el diu man- quajdam Ecclesiae membra debilia per limorem tri-
surum. bulationum ab irapiis incorporari; qusedam vero for
Dico quod sanctificium suum eediftcat funaanoo tissima qttia cedere nolunt infidelibus inlerfici, et
illud in Ecclesia : Sicul.idest ulpote sanclificium eorum sanguincm viliter ut aquam effundi, el inor-
unicornium, id est tale sanulificium quod ex unicor- ticina eorum inhtimane besliis el volalilibus tradi.
nibus constat, et ex sanclis viris, scilicet qui ideo D ] Unde fideles opprobrium sunt vicinis, et illusio ini-
dicunlur unicornes, eo quod unam bonae voluntaiis niicis. Orat C.iam fidelium colkctio ne Deus cos
et charilalis concordiara firmam, et ad ccelestia pcrmitlat causa peccalorum suorum in tribulalio-
tendentem babeant, ad siraililudinem cornu quod nibus dcficere, ut aliis det exeinpliim orandi, tc
firma res est, et ad superiora lendeus. Et quia ad deficiant in tribulatione. Concessive etiam aglt de
boc sanctificium aedificandum nullus prophetarum quorumdam adversariorum suorum daronalione pcr-
et caeterorum fidelium .idoneus fuii, ekgit ad hoc dendoriim, et de salute quorumdam oral salvando-
opus ex massa fidelium David servum suum, scili- rum. Hoc aulem quod Ecclesiaetribulationem osten-
cel Chrisluin verum niaim forlem, servum suura dit, ea ulilitale facit, nt posteros inslruat, si eis
secunduinhumanitalem, scilicet sibi fidclitcrobedien- tribulaiiones pro Christo inferaiitiir, non dcbcre
tein, et innuilo resultantem. Et sustulit, id esl sub- graviler ferre, ciim boc idem audianl fideles primi-
blimavit eum, de gregibus ovittm, id esl de mulli- tivos pertulisse.
tudine quorundara lidelium Judaeorum apostolorum Deus, venerunl gentes, id est gentiliter viventcs
scilicet et caelerorum, qui lantummodo ejus notiliam sive Judoeisive Gcnliks, scilicet nationes irapiae-ct
babebant. Quod est dicere : De notitia paucorum crudelissimac venerunt inipetu barbarico in hcredi-
1G59 S. DRUNONISCARTHUSIANOKUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1000
tatem tuam in Eccksiam scilicel. Et quia non de- A l irasceris, id est usque ad quem modum cril haec ira
lerminaveral ad quid in Ecclcsiam veuissenl, ne tua in nobis? Quod est dicere : Ad quid deveniet in
putareturad bonum cos in cam venisse, ostendit nobis baecira? Irasccrisneinfinem, ideslex loto, ul
quid in ea venienles cffecerunt cum addit: Dico peniius nos perdas? Sequitur solulio sic : Vere non
venerunt, el venientes polluerunl conformando sibi irasceris in finem, sed zelus luus, id esl hacc pcrsc-
qtiosdam, qui eranl prius sanclum templum tuum. culio, quae non est zelus, scilicel videtur zelus, cum
Et inleificiendo forliores , posuerunl UierusuUm , tamen sit summa miscrkordia, accendetur in nobis
Hl cst Ecclesiam in custodiam, id esl in simiiitudi- velutignis, id est ad similiiudinem igtiis, scilkel si-
iiem custodioe pomorum, scilicet in similitudinem cul ignis auro adhibitus, sordes si quae in eo suiit
cujtislibet vili siiui luguiii siii in pomeriis, in quo expiat, ct ei nitorem siibminislrat; sic et iguis tri-
solcnl maiiere cuslodes, qu; poma cuslodiunl anle- bulaiionuni in nobis non ad incommodum nostrum
quam colliganlur; quibus colleclis, lugurium illud accensus, sordes peccaminum delebit, et gloriac nito
deseritur. Sic cl Ecclesia colkclis mullis fidelibus rem praecipuum donabit. Agit autein concessive de
pcr niortem deserta fit ct vilis. Non solum anlem quorumdam infidclium damnatione, cum addil: Dico
Hierusakm deseriam fecert;nl per mortem fortissi- quod titoriicina servorum luoium cxposuerunl besiiis
niortim fidelium; sed etiam quod valde inliiimanum B ' el colatilibus , et sanguinem eorum effuderunt tan-
est, posuerunl morticina, id est moriita corpora quam aquam. El quia haec fecerunl : Effunde iram
lervorum luorum,' qtiae crtideliler inlerleceruiit, luam in gentes, quw le non noverun!; ac si dicerct :
escas volalilibus cceli, el carnes sanclorum luorum Vindictam luara jara inlerius in eos fudisti, excac-
pro l«s occisorum, escas bestiis terrw. Quod cst di- cando in anima; concedo quoque ul eam effundas,
cere : Non solummodo crudeliief eos occiderunt, id eslexlerius fundas incorpora infuturo, miitendo
sed quod crudelius cst, eos occisos in corpore, vo- corpus ct auimam in geliennam ignis. Et ideo effun-
lalilibus et bestiis ad cbmedendum posucrunf. Non de, quia le non noverunt, id est praedkatione nostra
dicit volatilibus cwliet beiliis terrw ad differeniiam; ad tui notitiam venire ncglexerunt. Et in regna gcn-
seJ cum addil cwli et lerrw, notal eorum inlentio- tium effunde iram, quw aomen tuum non imocavc-
ncm saevissimam scilicel quod ad hoc eis inovticina runt. Regna et gcnles pro eodem hic habel, scd
exponebant, non solumniodo ut inde reficerentur; aliam causam addil, quare sttper eos ira effundafur,
sed ut ea frustralim per lerram et aerem disperge- scilicel quia non invocaveruni, id esl quia nomen
rciit, ne a Cbrisiianis colligerentur. Et nulliim re- Dei, quod est Doniinus, invocare negkxeiunt.
spectum damni aul misericordix in eorura raorte Et ideo adliuc effunde, quia comederunl Jacob, id
rcputaveruiil; sed effuderunl sanguinem eorum vi- esl devoraverunl fideles qui crant luclaloreslui, par-
riliter, el sine respeclu damni alicujus, lanquam lcm, ul diximus, stii conformilate polluendo, reli-
aquam in cujus cffusione neque misericordia aliquis quos auiem occidendo. Et comedendo Jacob, locum
liiovelur, ncque damnum aliquod repulatur. Et nonin ejtts desolaverunt, id esl illos qui voluerunt in loco
319 uno so'o loco eorum sanguinem effuderunl, sed ejus ad fidem succedere desotaverunt, pertcrrcnco
et in circuitu Hkrusalem, idest circuitu totiusinunci, cos morte ipsius Jacob. Vel locum ejus desolaverunt,
ubicunque est Hierusalem, id est Ecclesia. Quod Eccksiain scilicet in qua secundum uuifntem fidei ct
est dicere : Ubiquo lerrarum effuderunl, quin ubiquc cliaritalisconcordiier mnnebant, ejus morle desola-
terrarum dilatata est Ecclesia. El non paucos occi- tam fecerunt. Pro seipsis aulem, orant sic : De
dcrunt, sed tot quol non eral fidelium convenlus genlibus concedimus ul ira ttia in caseffundatur. Pro
supefstes qui sepelirel, id cst non supereraul lol fi- uObisvero rogamus, ut nos pro iniquilalibus noslris
delium, qui suflicere posseut ad sipelkndum cor- anliquis deficcre non paliaris. Ne memineris iniqui-
pora occisorum. lalum noslrarum antiquarum, quia in baplismate re-
El sic vililer et sine ultione manifesta, tuospcr- missa? sunt, scilicet quia postea in eas parlim reci-
mittis intcrfici; nosresidui et superslites, facti su-• [) dimus, non ipsas a nobis usque ad novissimum qna-
mus opprobrium, id esl causa opprobrii vicinis nostris,, drantem exigas (Matih. v, 26), et pro lus deficere
id esl illis qui jamjam ad fidem cxemplo nostri ac- permittas. Vcl iniquitalum antiquarum quas palrcs
cedere volebant, scilicet eis opprobrium est quod un- noslri commiserunl, quae tamen nostrae sunl cum
quam nobis conformari voluerunl. Et his qui sunt ini earuin parlicipcs fiamus. Aliter enim non oporlerct
circuitu nottro id est qui.sunl in elongalione, infidc- deeis tiincre, nisi conscii esseinus nos easdem par-
les usquequaque et ad fidem nullalenus accedere3 ticipare. Filius enim non porlabitiniquilalempatris,
volentes, facli sumus subsannalio pergestum nasi, utt si eidem iniquitali assensum non adhibuerit. Vel ini-
corrugent nares ad derisionem nostri; et illusio perr quiiatum antiquarum, id est jam longo tempore prae-
verba, ut conlumeliosa verba in nos evomant. QuodI lerilarum, posl baplisina tamen factarum. Dico ne
cst dicere : Deridenl nos et gesiu et verbis. Subsan- memineris iniquilatum; sed 320 ^to anticipenl nis
nare, est nasum ex alicujus dcspeclu corrugare. misericordiw, id est miseraliones tuw, scilicel bene-
Ul vero posleasolvat; cx niraia compassione, sic: ficia misericordiae tuae. Quod est dicere : Anlequain
qurjeslionemfacil: Dico quod sic vililernos permittis; ad defeclum ex debililnle veniamus, cilissime sub-
affligi,etlnboc vidcris iratus. Elusquequo, Dcmine,, ve;:ianl nobis auxilia misericordiae tuoe. Et necesse
1061 EXPOSiTlO IN PSALMOS.- PSAL. LXXIX. 1062
cst ut anticipenl, quia per peccatum Adac facti su- A scplies mnjiisimproperium iu corde eorum quam
mus nimispauperes, scilicet cum prius patiperes es- nobis improperaverint. Et hocest ac si dicat: Fac
semus, id est insufficienlesper nos, nimis pauperes utseptks (anlum sibi improperenl quantum nobis
facti sumus, id est niniis insuffkienles ei debiles. improperaverint, quod de hoc nobis improperave-
Ergo quia siinms nimis pattpere*, o Deus salutaris, runt in corde gemcnlcs. Per seplenaiiura quippc
id est Salvator noster per inoriera crucis, adjitva numerum , mullipliciialem improperationis , qiiam
nos ad inimieos devincendos el incorporandos : et sibi facere debcni, ostendit. Sive per scptenariitm
libera nos, ne vincamur. El hoc non propler nieriia septiformis accipiiur gratia, qua imbuli sibi quod
noslra : sed propler gloriam nominis lui, scilicet, ut male egerunt mullipliciler improperabunt. Diciiur
nomen iwim hide glorificelur. Et ne a proesenlibiis autcm cor sinus, eo qnod a I modum ii.ius secrelum
peccalis impediamur, propitius eslo peccatis noslris, sit et latens. Dico redde eis improperium ipsorum.
pracsenlibusindulgendo : propler notnenluum, ut bnc Nos autem si hoc feceris exislenles populus luus,
occasione raagnilicelur nomen tuum. El.jdeo libera et, ut magis dicam, existenles ovespascuwtuw,qnas,
ne cedamus, ne (orle dicant in genlibus, id est ne scilicei doclrina pascis et sapienlia inleriori, tonfite-
genles dicanl hoc quod slulfum et fortuiium essei, bimur libi in swculum, id est laudabimus te et orc,
scilicet ne ilicant : Vbi esl Deus eorum? ac si dicat: " et corde, et 321 opere, quandiu soecttlumhoc erit.
Ipsi Cbristiani jaclabant se Deum iiabere, qui eos Ei eliam annunliabimus laudem luam, elin genera-
firmosct constantes facerel, ne cederent. Et ubi est tione bujus mundi : et eundo usque in generalionem
modo? vel niisiiuarn est; vel si usquam est, impo- fuluram, quando corpora noslra regenerabuntur.
lens est. Orat quoque pro jiarte salvandorum, sic : Quod est dicere : Et bic latidahimus le, et in fiiluro
Oramus ut liberes. annuntiabimuslaudem luam, id est annuntiabimns
Et lioc eiiam oramus ut uliio sanguinis servorvm infidelibtisqui hic te negligunt, te laudabilem csse.
luorum qui effusus est. Ullio dico facienda a le in per magnitudinem glorificationis nostrae.
aalionibus gentium innotescat, id est aperta fiat exi- 1N PSALMUMLXXIX.
K-anscoram oculis nostris, id est manileslam in eis Titulus scpluagesimi nuni. /n finem pro his qui
dliionem exerce, quam oculis videamus. El ul h:cc commulanlur teslimoniumAsaph. Psalmus pro Assy-
tiltio coram oculis nostris innotescat, introeat ad boc riis. Quod sic exponitur: Iste psalmus est agens pro
ut sil in conspectu luo, id est in benepkcentia iua liis qui immutantur in finem, id cst et Judaeoruin
gemituscompeditorum,scilicet oraliones quas cum el gcntium ulifitate, qui scilicel Judaeiel gentes
gemilibus prohac uliione fundimus, qui sunius com- P p inimiitabunlur de veluslale in noviiatem. Et hoc
pediti tui, scilkel vincti compede praeceptorura tuo- in finem, id est in perfeclionem : bic scilicel com-
rum, vel vincli pro le compcde tribiilationum. Ex- miitabuntur ex parte, secunihim virtulum honesta-
ponil aulem ipsam ultionem, ctiin addit: Dico uliio tem; et in futuro secundum gloriaeperfectam accu-
iiinotescal;qttae ultio qtiidcm sit hoec. Ipsas genles mulalionem. Vcl in flnem, id esl in Chrislum com-
faclas filiosspiriiaks mortificaiorum posside : ac si muiabunlur scilicet in conformiiatem ejus redacti,
dical : Fac ut ipsa; filii noslri fiant : per noslram qui finis est propbcliae et kgis. Et est etiam is:e
proedicalioneniacquisiloe,qtii pro le morlificamiir psalmus agens pro Assyriis, i'd est pro util.lale As-
m carnc, jugi iribtilaiione. Et post eas posside, id est syriorum, Judaeorurnscilicet qui dicunt se Assyrios
tibi subde el rege. El hoc fac secundutn magnitudi- esse cum non sinl, seilicel dicunt se dirigenles esse
nem brachii iui, id esl secundum niagnitudiiiem ma- inlege, cum potius ibi sint dislorquenles. Et cst
gnae foriiuidinis tuae, scilicet quod fortis et potensi psalmus iste testimonium Asaplt ct fidelis el infide-
es ad hoc agendum. Hoc autem quod Dcuseos pos- lis. Fidelis qtiidem Asaph est lesiimoiiium crcduli-
sidebit vocat ullionem, cum utile sit eis, ct uliioi talis ejus, scilicet quia bene credit salutem esso
non solcal accipi nisi in malum; sed per simiiitu- per Clirisium, cum dicil: Ostende faciem tiiam et
dinem dicilur ultio. Sicul enim viclor de hoste su- D I salvi erimus. Infidelis quidem Asaph hoc modo est
peralo a se, hanc ultionem sacpiusaccipil, quod du- leslimonium, ul eam convincal errare de hoc qnod
cil eum post se ad libilttm suum, et vinculis neclil; ; Christum negat esse salvatorem, cum aperte oslcn-
sic el Dcttsillosqttisibi piiusmale agendorepugnant,, dal deslruclionem Judaici popttli Chtisli contempo-
per praedicalores devicios sui sequaces eflicit, etl ranei, quae eis conligit, eo quod ipsum Cliristun,
vinculo praeceptorumsuorum neclit. Salvatofem esse negaverunt. ilanc igilur destru-
Dico posside, ct quia ipse nobis opprobria infe- ctionem oslendit, ubi dicil: Deslruxisti maceriam
rendo libi iraproperant, illis faclis vicinis nostriss ejus, eic- Et bene dicilur agcre pro his qui iniinu-
accedendo ad fidem, reddein sinu, id est in cordei labuntur, cl pro Assyriis. Colkclio namque fiddium
eorum tepluplum improperiorum ipsorum : quod, idJ longe ante Chrisli tempus existens; vel illa quae
est eo guodexprobraverunttibi, Domine, nobis op- circa tempus ejus existens, eum videre meruit, ut
probrium infercndo. Quod est dicere : Quia noLis s Simeoii justus et Nalhanaliel, et cocleri plures in-
improperando tibi quoque exprobraverunt, fac eass troducilur in hoc psalino, ex nimia affectioue ad-
nobis per fidem vicinas, el pro improperio eorum;i vcntus Cbristi qui nimium ipsi differtur suspirans
nobis el tibi faclo, redde eis hic pracmium, sciliceii et orans ut Deus Pater mittens eum quem missurus
1063 S BRUNONIS CARTHUSIANORUM1NSTITUTORIS OPP. PARS I. Itifi
est, pcr ipsius advciilum convertal el salvet omnes \veni,
,1 ila scilicel dico- veni, ut salvos faeias nos;
in tempore gralia salvandos, lain genles qtiam ju- et Iiic a peccalis cl in futuro perfecta salvalione;
daeos. Oral quoque pro partc Judaeorum in fine sal- sicut ad priorem popuium venisti, sccundum nuxi-
vandorura, et ostendit deslrtictioncm Ilicrusalem , lium graliae, ul ab jEgyptiorum servilule eos sal-
vares. Dico salvos facias nos : et nos, scilicet aiue
quia visitalionis suae leinpus non cognovil. Hoc au-
tem ideofacit,ut osler.dcndo quanlum habuerit Chri- tempus Chrisii existentes, qui eum non videbimus,
sti advenlus desiderium, el etiam osiendendo pcr- id est eripiendo a tenebris, in quibus posl mortem
ditionem eorum, qui cum venerari neglexerunt, ad detincbimur pro originali peccato; el fideles nostri
jpsius veneralionem nos proniores reddat. conformes, qni in temporeejus criint, eripiendo a
Qui regit Israel inlende. Quod csl dicere: 0 Deus peccatis : uirosque aulem et nos, scilicet et eos,
Paler qut regis Israel scilicel fideles dc Judaeis dc- salva perkcla salvatione in futuro. Qnoniam auicin
duceudo de virlute in virltilcm, oramus intende, id indetcrniinate dixerat salva nos, ipsam salvatio-
est intentum le fae in ipsius Isracl regimine. Et lu ncra exponit, sic: Dico, salva. Et boc modo quidem :
qui deducis Joseplt, id est dcduces populum genli- 0 Deus ostende faciem tuam, id est Filium qui facies
Icm convertendinn de bono in mclius, qui erit Jo- lua congrue diciiur, eo qttod pcr eum cognosceris,
"*
seplt, id cst augmenlalus, intende, id est inlcniura sicul lotus per facie.mhomo cognoscimr, ac si dical:
le fac ad Josepb deduccndum, ac si dicnl : Quia tc Filium luuin qui secundum quod Dcus est invisi-
potentera esse cognoscimus, ad Israel rcgendum et bilis, fac incarnari; et sic eum hominem factnni
Joseph augmentandum, el hoc spirilu prophetko visibikm ostende. Et per faciem oslensam converte
praevidcmus, quod Iroc utrunique facics, oramus ui nos, seilkel nosjam lunc moriuosper eum converie
feslines ad inicnse regendum et deduccndum, Dico a lenebris ad lucem; et nobis conformes fuiuros qni
qtiod Joseplt deduccs. Joseph dico, ui otiem, id est vivi erunt, converle a vitiis ad virlutes, ct ab igno-
uipole ovcm qncmscilicetexcanemansuclumfacisut rantia ad lui perfeclam cognilionem. Et hoo niodo
ovem dico.inlende, el hoc modovidelicet: Tu quise- sa/i>ierimus omnes in fitturo, perfecla salvatione.
dessiiperC/ieru6im,idestqiiiperseveranler habitas et Ingemil atilem (idelitim collectio quue hic agit, de
dominaris in coekstibus spiritus, qui siinlChcrubim, dilalionc exspcctaiionis suaeagendo sic: Dico ostende
id est pleni scienlia luae cognitionis, manifestare, id [aciam tuam. Et cum ipsius faciei ostcnsionem dif-
est inanifcslum le fac per fulcm, coram Epltraim, feras : o Domine Deus, id est creator virtulum coe-
Benjamim et Manasse, id csl coram fidelibus ulrius- lestium, qnousqne irasceris, id esl usque nd quar.-
que populi, qui cum modo sint filii adoptivi pcr- /-. tttm lemporis vidcberis iratus nobis non rcspicicndo
dilionis et irae, fienl a te Benjamin, id esl lilii de summa disposilione tua super oralionem servi lui,
dexlerae, scilicel filii adoptivi per fldcm, qui ad scilicel non comjlendo quod oramus ut facieni
dexleraui majestalis tuae collocabunlur in fuluro; ct oslendas, qui sumus popultts tibi scrviens in omni-
cum sint sleriles in operibus bonis, facies cos bus prout possumus : ac si dicat: Quin tanttim dif-
Ephraim, id est in bono (ructificantes ; et ctim sint fers, nobis esse iralus apparcs. Et cum potens sis
in lerrenis se dekclantcs, facies eos, Manasse, id ad hoc agendum, Dominus enim es, et Deus ccele-
esl lerrena obliviscenles. Benjamiu quippc filii slium virtulum, inquanlum boc differendo nobis vi-
dexterw. Ephraim autein 322 fructificatio. Ma- deberis iralus. Oramus ut faciem oslcndas. Vertim-
nasscs vero oblivio intcrpretaiur,- Cherubim autem tamcn cerli sumus quare nobis non conferes per
plenitudo scientiw dicilur. El hoc esl ac si dical: eum copiam terrcnaruin dcliciarum ; sed potius
Tu qui jain es in nolitia angelorum, in quibus iu- postquam vcncrit; nos qui vivemus el ei adbaerebi-
ccssanter habilas, raanifesla etiam le in notitia fi- mus, cibabis pane lacrymarum. Quod est dicere :
deliura utriiisqite populi. Per Cherubim autem (|tti Pro eo lacrymas raultas patiemur, quibus cibabis
pars sunt ccelcstinm spiriluum, omnis angcloriim nos, id est conlirmabis ut pane, qualienus constan-
mullitudo accipilur. Dico hoc modo intende, ut I) tiores efficiamur; sicut pane cib-ifus confirmalur.
uianifesleris cornm (iiklibus, ct hoc modo etiam in- Juxla quod alibi habelur : < Panis cor hominis con-
tende. firmat (Psal. cin, 14). > Et dabis nobis potum, id est
Excita polentiam tuam , id est bcneficia signifi- gaudium in lacrymis, scilicel ut lacrymae nobis siut
cafa pridem per miracula potenliae luae, ac si dical: causa gaudii, quia per eas certi erimus praemii;
llla miracula quae in priori populo potenler opeia- sicut potus vini laeiitioecausa esl bibenti. Juxla qttod
tus es, eripiendo eos de jEgypto, et iiilerrumpeudo» alibi legilur : < Vinum laelificat cor boniiiiis (Ibid.,
mare et petram, et caetera agendo, quae cum proe- 15). > Dico quod gaudiura dabis in lacrymis nobis.
terila sint, videnlur esse mortua, exctta, id estI /n lacrymis dico dandis in mensura , scilicet quas
resuscita , sciliccl ad memoriam rcduc operando> non dabis ultra modum, sed cum mensura, ul potaii
in Ecclesia benelicia abs le eis operata. Vel excitai possimus ne deficiamus, juxla illud Aposloli: < Fi-
polentiam, id esl beneficia significanlia polenlinm• delis Deus , qui non paliettir vos lenfari supra id
tuam pridem operatam. Et boc modo quidem excila:' quod potestis (/ Cor. x, 15). > Quia dixeral lacryma-
Vemsecundnm auxiliiim ad uos.Eiexponit quomodo> rum, imiuil tribulationes eos esse passuros, partcm
veniat, ne locak venire iiileHigercmus, sic ; Dico> quarum oslendil, addendo sic : Dico quod dbabis
1065 EXPOSITIO 1NPSALMOS.—PSAL. LXXIX 1066
nos pane lacrymarum : et vere bicrymabimur ; nam A tiuiu principes eis proevalendoinde ij:sos expcllere
posuisli 323 nos< 'd esl .pones in contradictio- possent : qitorum pkbs siislcntala regimiue lerram
nem vicinis twstris, id esl coiilribulibus nostris, sci- implevil. Sive patres antiquos radices dicit, ex quo-
licel permiiies ut Judaii qui viciui uoslri sunt, de rum semine filii processerunl, el terram impkve-
eadem gente, coiitradieant nobis , qui lunc residui runt, sicul de radice pullitlant rami.
eiimiis, eo quod ipsi adliaerebiinus; et iidcm vicini El adeo terram implevit,quod etiam opefuit moti-
inimici nostri facti, subsanntiverttnl, id esl derise- tes umbra ejus, id est copia ejus non solum occupa-
rtint uos pro eo. Et quamvis haec omnia sciatnus vit planam terram, sed et monlana Judoeae, quoe
pro eo nos esse passuros, lamen, lali pacto ul ipse eranl ardtta loca et inculla, a similitudine vincae
veniat, pati non formidamus ista ; sed pranius, o densissiinae, el adeo in alttim exscrcscentis, quod
Deus virtulum, couvertenos , ostende faciem luam et cliam monles umbra ejus operuit; el arbusla ejas
satvi erimtts. Per boc atiiem quod se prn eo pati non operueruut, id est occupaveriinl, cedres Dei, cura
formiclare dicuiH, ut pro co pa.li nou fugiamus nosi regiininis sui; id est liumiles de ea vinea suffulli
iiislrittinl. fuerunl a planlis, a rcgibus scilicel cl judicibus,
Facla oralione, el oslensa nimia affectione sua et prophelis, qui fueront cedri Dei; sublimes scili-
de adveniti Chrisli, osleudcre tendit quod delri-B . B cel adeo facti ul cedri, in sanclitatc ct sapicntia
mcntum perpcssi sunt Judaei infideles, qui ipsiusi el virtule, a similitudine vitium, quae ei nrbusla
adventum negkxeruul. Et ut oslendal dignam banc dicuntiir; qtiae324i l't krtiliores sinl, a sublimi-
corum perdilinnem esse, praemiliii beneficia eis; bus arboribus stisienlanlur, quas operittnt. Nou
a Den collata, qiiorum occasione debuissent adven- enim, pro sui dubililate, in altum excresccndo se
lniii filii Dei noii negligere. Seu cliam hac occasione, sustinere posseni. Osiendit quoque niagnitudinem
bcnefkia ista praemiuit, ul sic postea de Jiidaeorumi exiensionis ipsius vineae,cum addit: Et ipsa viiiea,
perdiiioue conquerendo agat, dicens videri inirtimi a cedris siistentaia, extendil ttsque ad mare occi-
quia Deus hos, qtios adeo diligeuler prius, utpote> dentiiie palmites suos, id est generaiiones riliorum
vineam suam, excoluit, sic poslea vebemeiuer alfligii stioruni, quae palmites dicuntur, eo quod ex ipsa
permiserit, et per hoc audilores ab offensioneDeii Judaica plebe prodierinl, sicul ex arbuslis vineae
deierreal; cum Judacos, quos priiisiiiianliiiii dikxii,p palrailes prodeunt : ei usque ad flunten Euphrnieii
usque adeo, qiiiueum offenderunt, puiiiios osiendat. extendit propagines ejus. Propagines auleni el pal-
Hoc autem sic dicit: Osieudi lacieui tuain, et per: initcs pro eodem habet. Juxln quod kgiliir : t A
eam converii, oramus et oplamus. Et ut oslendatur fliiniiiiemagno Eupbraie usque ad mare occiJeiiiaie
et per eam fial conversio, vehemcnter orandum est., C erunt lerinini vestri (Deut. xi, 24). >
NainJudaei,qui prius vinea tua.oDeus, in bonisope- Quia igiiur lianc viiieam adeo tliligenler p!aatos i,
ribus ferlilcs exsliteruiit, poslea vero male vivendoj et in lantum dilalasti, et sic cum ea misericordiier
steriles facli suni, quia laciem illam sibi ostendi perr egisii; ut qitid des.ruxisli, id est desirues, mactriam
fidemnegligentet per eam converli, graviter punien-. ejus. id est protectionera tuam ab ea abstul.sti, qua
lur. Et lamen vineam illam de ^Egypto transtulisli,t muniebatiir, sicut a circumposita niaceria vinea
auxilio graiiae tuaein lerram promissionis; et ut.ibii mttiiitur? Ac si dicat: Ctim eam adeo in lempore
secure inaneret, ejecistigetttes ab eadem terra, ut ini patrum qttos plantasli dikxcris, mirum el rouque-
psalmo LXXVU dicium est, el in loco gentium ejccta- rendiim esse videlur, et non sine causa praccipua
rum planiasti eam, id esl firmiter eam staluisli, utl fiiturum, quod sic eam spernes ul proleilionem
impetu vicinarum nalioiium dimoveri non posset. tiiam penitus ab ea auferas. El quin maceriam eji;s
Vinea sane Dei Judakus populus prius diclus est,, destrues, vindemiant, id est consunienl eam.nou
co quod ad modum vineae feriilis in bono fuit, el!l solu n Cbrisli culiores, sed etiani, quod ei gravius
quia Deus eum per prophetarum doclrinain excoluit.;. est, omnesqui prwlergredittntur ti.im, id esl i.ilideles
Dico quod vineamtranslulisli de jEgypto, cL in ipsaa geuiiles, scilicel qui transeunl Christum, i olentes
translalione dux ilineris ejus fuisii : et hoc non inii'D ad eiim acccdere per doctrinam praedicalorcm, qui
abscondilo, scd i« conspectu ejus. Quod esl dicere:: Chrislus via est ad vilam. Oslendil aulein partem
Adeo aperlo ducatu eam duxisli, ut boc oculis aspi- viiideiiiianlittra, cum subdil: Dico quod \in:'emia-
nercl, dum nubes eis appnrcrel in die, et columnn in n bitni eam praelergredientes viam ; el vere vinde-
nocle (Exod. xin, 21). Repetit auiem quod dixitit miabunl : nam exlerminabit eam, id est deslruet
^plantasti eam, ul addal : Dico quod dux fuisii inii eam aper de silea procedeus, Vespasianus scilicel,
conspecluejus, et planlasli radices ejus, id esl plan-i- qui firus erit el immuudus sordibus vitinrum,s;ci t
t- aper fertim animnl esl et snrdidum. Vespasianus,
tastieam firtniter in lerra promissionis; a siiniJjUi-
dine arboris, cujus plantalio firmior est, si cum n seilket, procedens de Roma, qttoe bene dicta est
rndicibus plantetur, quam si sine radicibus. Et<lt silva, eo qnod inculta fuil doctiina el bestiali f r,-
plantala itnplevit, id esl occupavil ex loto lerram m tate plcua, ad similiiudiiiem silvae, quoe incultas
promissionis. Vel radices dicil principes, eo quod ,d habel arbores, el feivrum est habiialio. Et ferut
cura stta plebein siisliiieant, sicul radix arborem;i; sinyularis depas.tusest eam : Titus sciticct qui eadem
qui finniter in ea sunt plantali, ne vicinarum gen- i- simililudiiie dicitur singularis, qua et Vcspasianus
PATROL. CLIl 34
',001 S. BRlNOmS CAhlltUSlANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I 1068
sic : Dico quod incensa et
pater ejtis, depasccltir, id cst consumet eam: a simi- A ad orationem reverlitur
litudinc hcrba; quae dcpascendo consumilur. Vespa- svffossaperibunl, per increpationem Filii; et ul hoc
sianus siquidem lolam Judaeamdevaslavil, el multos sit, o Deus Pater, fial, id est venial maints, id est
Judacorum inlerfccit, el plures captivos duxit. Titus potentia tua tupervirum dexterw tuw, scilicet s iper
aulem obsidione Hierusakm ccepil cl destnixit; ct Chrislum, qui eril vir dexlerw, id est pieialis, luw .
Judaeorum mulliludinem maximam interfecit, el re- pcr cujus obedientiam mundo propiliaberis. Quod
lua da ei potcn-
liquos captivilate dispersil. Vcl sic versus iste Ie- csl dicere : De superna dispositione
diabolum. Quoniam autem per dex-
gilur: Non solum aulem gentilcs eam consunieiit liam debcllandi
qui prwtergrediuntur vium, scd cliam exleriiiiuabil, tcram sar-peprosperitas aceipitur, congrue per dex-
id est deslruct cam hic in virtutibus, aper, id esl leram pieias Dei designalur. Quae enim prosperitas
diabolus ferus et sordidus recedens de silva, scilic.ct major qiinm divinae pietalis exbibilio? Exponit au-
de genlibus, quacvenient ad fidem, qua- ab eo niinc letn quis sil ille vir dexlerae, cum addil : El, id est
occupalae, inctiltae sunl ul silva, et in fuluro ferus flal manus tua super fllium hominis, Chrisliim sci-
singularis, diabolus depascelur, id est consutnct licct, quem confirmasli tibi, ul jam dictum est. Ctim
eam morte aelerna; non sic ul ex tolo consuinaiur, dicit, non hominum , sed hominis, id est Virginis,
ut non sil, sed ut semper consumendo in lormentis D " JuJaeoriimparlem deprirait, qui eum hoininem so-
maneat; a simililudine herbac quae depasciltir et lutn ex homine genilum asseruerunt; el si eum con-
semper manct. firmaveris, non discedimusa te, id esl noslri cor,-
Oral autem pro parle bujus vincae in fine mundi lormes qui ojus temporis eruni, tibi per fidem ejns
convertendac, sic : Conqueriraur de boc qtiod sic firmiter adhxrenles, noti disccdent a te postea,
vineam do ^Egyplo translaiara perrailles vindemiari neque metu neque occasione aliqua. El hanc firmi-
et exterminari, et licet sic eam permittas malis mc- latem alibero arbitrio non habcbunt; sed ideo quia
rilis suis in parte consumi, oramus tamen, o Deus invocabimus,id esl inlerius in conscientia sua vo-
virtulum ccekstium, qui potes complere quod ora- cabuut nomen tuum, quod est Dominus ; scilicet pcr
mus, convertere dc ifa ad misericordiam, et hoc boc firmitatcm eis conferes, quia non solnm oie
modo convertere: Respice scilicel de ccelocoelorum te Dominum vocabunl, sed et cordis credulitale. Et
Chrislo; et hoc modo de eo respice, scilicet vide, quia invocabunt, vivificubisnos, id est vivilicabis in
id esl videre fnc pcr fidem; et visila, i<lest sana auimanostri conformes.Vel vivificabisnos in futuro,
a pcccalis vineam istam, sccundum partem fide et in corpore et in anima, vivificatione aUcma. Et
el merilo passionis Domini: a simililudine piissiiui ul hnc sit, Domine Deus tirtutum, conv.rle nos,
inedici, qui inflrmum visilat el sanat. Vel, respice otlende faciem luam, etsalvt erimut. Hic versus nt
<ie cw!o, id esl de alliludine dispositionis luoe; superiusexponilur; qui idcirco ler ponilur, ulper-
et postquam visilaveris, perflce, id esl perfectam sonarum Triuitas innuatur. Ac si dicat : Tu, Deus
fac in virlulibus eam vincnm in parte, quum plan- Paler, oslendefr.eiem,et tu, Deus Verbum, ostendefa-
tavit, ut diclum cst, dexlera lua, id est polcnlia cieni, scilicet Dominieumhominem : et lu, Deus Spi-
misericordiae tuac in terra promissiouis ; el boc rilus, ostendefaciem. Qnia autem dicil Deus virtu-
inodo perflce, scilicel fundando eain super Filium, lum, pondus habet ac si dicat : Cum sis Deus vir-
Id estsuper fldem el protectionem Christi Filii tui: tutuin, quis faciem tuam viderc non oplarel ?
qttem 325 confirmasti, id est innocentia fir- IN PSALMUMLXXX.
inum facies; el hoc tibi, id est ad honorem lui. Psalmi oclogesimi titulus : /n finem pro torcttla-
< Fundamenluin eiiini aliud nemo potest ponere ribus, quinta Sabbati, psalmut Asaph. Torcitlaribus
praeter id quod posilum esl, quodest Chrislus (/ Cor. qiiidem pluraliter ponil pro duabus Eccksiis, Ju-
in, 11), > superquera quisquis fundatur, flrmus est. daeorum Scilicet et gentium; quas in hoc psalmo
Dico perficc ; et vere perficies : nam ab increpalione alloquilur ad exsultandum in vivificalione spiritus,
vultus lui, id esl per occultam et inleriorem incre- j)TJet in morlificatione carnis, cl ad prredicandum aliis
pationem Filii lui, qui vultus luus cst, ul jam salis aperle utramque admonens. Denotat nutem Eccle-
diclum est, peribunl incensa igni el suffossa,scilicet siam de Judaeis, ubi ponil quod prwceptuminlsruel
per hoc quod Filitts increpnbit eos inlcrius, audicn- est; Ecclesiara vero de gentibus, ubi ponil, tesli-
do doctrinam pr.T.dicalorumperibunl in eis quaccun- moniumin Joseph. Ulraque igitur Ecclesia torcular
que erunt incensa, id est corrupla igneconcupiscen- dicitur.easimililudine quia, Siculin torcularivintun
fiarutn : et suffossa, id est latenter commissa per et acinttm,ila in Eccksia utraqtie bdni et mali con-
timorem. Scilicet in eis peribttntomnia quaeper in- linenlur. Boni quidein, elsecundum sncrameiitoru;ii
cendium pravoe concupisceniiae el per latibulum participinionem, et secundum virtules el bonam
timoris commiscrunl. Ilis namqtte duobus modis operationem, Eccksiae pars sunl; mali vero lati-
peccalur : aut voluntale scilicet, aut timore. Per tttmmodosecundiun sacranientoriimparticipalioucm,
suffossaquidem, peccala quaepcr limorem fiunt con- quia vide-Iicetbapiixnntur et corpore Dominko com-
venicriter designantur, eo quod lalenter committan- miinicaniur. Bonos ergo uiriusque Eccksiaein hiijus
tur.Rcsquippe suffossalatet. Hoo versu interposito, psalmi principio lidelis Asapli post adveiiium Cbristi
ad annunliationem salulis reliquiarum illiu&vineac, ad exsullanchimin psalmo el cilbara et buccina ad-
10«i) EXPOSITIO IN PSALMOS. .- PSAL LXXX. 1C70
hortalur, in propria persor: ad eos agens. Caeterum A \ qnoqtie buccinate luba, id est resonale nperlaprae-
326 postea, (il lerrihiliri et aiiclorizabihor sit ad- dicatione, quae per lubam designatur, co qnod lubae
monilio, ad malos agenlcm Deum inlfoduxil, ipsos sonitus sil manifeslits. Vos dicoexislenles tn neome-
roalos ad obediendum sibi adliorlanlem, et beneikia tiia, id esl in rcnovalione lunae, scilicet in renova-
quaejnm eis contulit praolendenlem, quorum occa- tioiie humaiiiiaiis veslfaeper b.iptismuin ; quae bene
sione sibi eos obedire decel ; osle.nderiiem quoqiie luna dicitur, eo quod mullis anxielalibus s.i;piusad
quid conliugel sibi non obedienlibus, quid vero moilum liinac deficiai. Quod 'csl dicere : Cum jam
obedientibus. Uiide bene in tiiulo ponilur pro tor- per baplismum liiiinanitas vcstra renovata sil, qu;s
cularibus, id cst pro utilitnle Eccksiarum, quas per Ailam in ve;uslatcm deciderat, banc rcnova-
hic niloqiiilur. Vcrba vcro hiijus trttili sic ndaplan- lionem non renovatis aperle praedic.ile, ut ad hauc
tur : Psalmus is:e esl Asaplt, id esl Synagogoefidelis accedanl. Quod praesignaliim esi priori populo, qui
pro torcularibus agens isle psalmus : lorcularibits in renovatjone lunae seplimi inensis tuba clangere
dico significaiis per negolium quod conlingil ;n praecipiebalnr, Neomcnia quippe, tunw renovalio, in-
quinta Sabhati. Quiula namque die creavit Deuscx terpretafttr. Dico qtiod jam eslis in neomeniascilice'
aqua volutilia (Gen. i, 20), ad Eccksiae figurnm. ininsiqni die. id cslin nobilissima clarilale tolemn-.-
Ita namque filios Ecclesiaeex nqua baplismi recrrat, B tatis, id est ferialionis vestrw. Quod est dicere : Quae
qnos omncs sublimes in innocenlia in haplismate :neomenia vestra nihil aliud est, quam nobilissima
facit ad modum voiatiliura, liccl ipsi poslea se per et ' proecipua clarilas fidei et intelligeiitiae, per quam
viiia dejicianl. Idcirco ilaque addil quinla Sabbali, ul ab omni opere malo feriatis. Quod per Judaeos prae-
delerminet quae torcularia bic accipiat, illa scilicet figuratum est, qui in insigni et solemni die ncoraeniae
quae designala smit per negolium quod contigit feriabant ab omni scrvili opere. Dicp cxsullate, psal-
quinla Sabbali, id csl iilramque Ecclesiam. Dico mura sumendo, et tvmpanum dando et buccinando.
quod psalmus is'.e cst Asaph. Asaph dico adlior.an- 327 Et hoccompleredecetvos, quiaprwceptumin
tis ipsa tor.ularia in finem, id est in pcrfcctioncin Israel est, idestinEcclesiadeJudaeis.quae juredicitur
bonitalis, pa: tim quidem in sui persona adhortantis, Israel, eo quod siibliraior in conlemplatione Dei sif,
parlim autcm in persona Dei; vel adhoriaiitis in quam Ecclesia ex genlibus;et hoc praeceptum est
finem, id est in conformilatein Cbristi finis proplie- jttdicium, id est justum. Judicium quippe dicitur,
tiae et kgis, scilicet ul excmplo ejus exsulteiil in quasi jure diclum. Unde quolies alkubi judkium
psalino, el cilhara, et buccina. ponitur, neque falsura vel aliquid taJe addilur.
Exsultate Deo adjutori noslro. Ac si dical: V09_ idem est ac si justum poneretur. Et hoc praece-
boni Ecclesiaeutriusque filii, nolile in tcrrenis ex- ' plum justura Deo Jacobt id est strenue luctan-
sultare, sed potius ad honorem Dei cxsultale, in his tium, cst ascribendum. Ac si diceret : Si ab apo-
videlicet quaead Deum pertinent. El nolite limere, slolis vel a caetcris praelalis esset praeceptum.,
cinn silis pcr vos insufficientes ad exsullanduKn; esset utiaue fackndum. Quanto magis ergo cum a
iiani ipseest adjutor noster, qui vosad exsultandura Deo Jacob praecipiatur? Non solum.autem estin /s-
adjuvabit. Et non parum exsullefis; scd jubilale, rael prwceplum, sed et illud testimonium, id est illud
id eslinlenlione imerioris loeliliae,quae verbis non praeceptura quod testatur obedientibus salutem, et
potesl explicari, jubilale Deo Jacob, scilkcl Deo cui non obedientibus mortem posnil Deus in Joseph, id
jubilaodum esl, qui Deusesl non segniura, sed Jacob, est firmiter staluit in Eccksia gentilis populi, qui Jo-
id esl virililer luctanlium, scilicet quem Jacob Deum sepii dicilur, eo quod sit ad augmentura additus. Jo-
reputat, qiiiciinqne neget, et qui Deus vcster erit, seph quippe auymenlum interpretatur. Et tunc qui-
si Jacob fueritis. El ecce in quibus hortorvos ex- dem cum per fidein et baptismatis ablutionem exiret
sultare ; scilicet exsulianter sumite a Deo psalmttm, de lerra JEgypli, id est de terrenitate .afflictioniset
qnein per vos habere uon polestis, scilicet spirilus tenebrarum ignorantise, avdivil ab tnspiranli inte-
vivificationemin innocenlia et virlutibus quaj a su- D rius sapientia, hanc linguam quam non noverat, scili-
periori Dei ckmenlia dantur, ideoque per psalmu-m cet hoc praeceptumquod nonuIteriusaudiverat.Quia
accipiuntur. Psahnus eniin esl melos quod fit in psal- lingua praecipitur, lingua pro proeceptoponitur. Ac
lerio, ex superiori resonans. Et ul psatmum su- . si dicat : Dum in iEgyplo affiictionis et ignorantiae
mere mereamiui, daie Deo tympanum, id est carnis fuit, nunquam ul exsuliarel in psalmo ct lympanoel
morLificationeiTi,quac per tympantim mcrilo acci- luba ei proecepium fuit, sed postquam iEgyptum
pilur, quod corio mortui auimalis supcrvestilur. exiit , hoc a Domino praicepium acccpii. Quod
Quod est dicere : Ad honorcm Dei ii>orlificale car- equidemper Judaicum populiim pra'oslensiimest,qiii,
ncm jejuniis et vigiliis; nam ptalterium, id est duin in iEgypto fuit, niinqunm a Domino kgem ac-
rpiritus vivificalus, cst jucundttm Dco, idesl valde ccpit. Asiiibi,jEgyplum exiens, Rubrum mare trans-
celeclabile, cum cithara, id est cnm moilifkatiooe iil, lex ei a Dominodala esl. ^Egypius sane, afllictio
cnriiis, quaeper citharam intelligittir, qure ex infe- \eltenebrw diciiur. Per boc igitur iiiSlruimur, nulli
riori sonat. Ac si diceret : Jucuiidum est Deoul, praeceptuni IIQCesse praedicandum, doncc, yEgyptmn
moriificando carnem spiritus vester vivificetur; relinquendo, bapiismatis unda sit renaius. Dicor/um
iilcoquc in hoc dccet vos exsultare ; et oxsnIi;.nler exiret de lerra MatiPii; ct necesse erat ul inde cum
1071 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1072
exire facercl, nam per hunc exitum divertit dorsum, A \ pttirarnni comprobabn tibi qualenu;, s>tiuttieris me
id esl coiisckntiam ejus ab oneribus peccalorum; sci- sic ut assenlias, non enl in le Deus recent, neque
iket^cum, in ^Egypto infidelilatis existens, peccalo- adorabis, id est veneraberis Dettmaliemnn, scilicet
rum, sarcinis premeretur ejus conscieniia, ad simi- non habebis in te vilium aliquod, quod adotandn, id
littidinem dorsi quod gravalur mole nimia, jEgyplum est obcdiendo etipsisatisfaciendo, Dciun libi facias ;
exiens, ab oneribus illis per baplisrai regeneraiionem quod recens quidcm est, et a ratione tua nlienuni.
liberatiis esl. (Juod per populum Israel praemonslra- Qnod esl ac si dicat: Si mibi assensum adhibueris,
liimesl,qui, ^E^yptum exiens, et marc Rubrum trans- adjuvabo le, ne vilium aliquod libi doniinclur, quod
iens a pondere servitulis iEgypliorum ereptus csl. ut Deum adoreset excolas. Et verc alienum est ul
Oporluit auleiii ut ab oneribiis dorsum ejus diverte- alium colas et adores praeier me.
fet; namdtiminjEgyptofiiilgeiililis populus, manns, Ego enim solus, qui libi loquor, sum Dominus Detit
id estopera ejits tervierunt diabolo incophino, id estt I«us, qui eduxi te de lerra JEgypii, scilicel de terre-
in impletione copbini, scilicet iu hoc quod seipsos,, nitale aflliclionis et lenebrarum, in qtiam per Adnm
qui cophiniis Crant diaboli, pakis el lulo implebanl,, deveneras. Ergo qnia tantuni bencficiiim libi impen-
id esl malis operibus ; quoe bene dkunUir' pakae: di, dilata os iuum, id est amplificn bene desiderando
et luiiim, eo quod sordida sunt ad modum lmi, ell " cor luuin, et impleboillud virlulibiis, a similitiidiue
habilia ad comburendiun oeterno igne more paka- pulli esurienlis, qui dilalal os ut a a parente cibo re-
rum ; ex qitibus paleis cl Iuto, semetipsos diaboli ci- plealur. Cibus quippe animoe, virlutes sitnt. Quasi
vilatem aedificarenl. Hoe auiem in Israelilko populo) dical: Non soluminoJo viiia fugias, sed eli.nii nimis
contigit ad figiirain, qui, in /Egypto mancns, in co- virtuies dcsidcra, quibus a me reple'..eris. Exliorta-
pbino Pharaoui servivil, implendo videlicet copbiuoss tione ad malos fucta, quouiam videt eos eam non sn-
paleis el lulo, el dorso deferens, ul, lacribus cx hiss scepluros, aposlropliam ad auditores facii, oslendens
fuclis, inde Pbaraoni civilaiem conslrueiet. quid indemalis eveniet, qiiotiiam inobedknlcs siini,
Exborlalioiie itaquc ad malos factn, malos eliauin el qttid etiatn assecuti furssenl, si oLelienles exsli-
adliortaniem Deum sic inlroducit : Dico quoii Deus s lissent. Et hocideo facit, ut ipses auditores et ino-
posuil itlud testimoniuminJoseph, Deus, dico sic, ad- bedieiitiuin damiiatioiiem ostendemlo ab inobcilienlia
hortans vos, o pei versi ulriusque Eccksiac filii. Au- relrahat, et eorumdem ulililaiem narrando, quanv
di, pdpttlus meus, id est tu perversorum colkclio,i, habuissent st obedientes exsliiissenl, ad obedieniiam
qitac populus meus esse deberes, cuiii in bapiismaiee atlrahat. Dixi, o auditores, quod si populus meut au-
ohedieuliain mihi promiseris, audi quod praecipio, )( , dicrit tne, non erit in eo Deusrecens. Et populus meut
sic scilicet audi ut assenlias Et sic me quidem au- i- uon nudivil asseniiendo tiocemmeam, quam ipsi feci,
diie debes, ciim haec benefieia libiconiulcrim : scili-i- non verbis, sed occulta inspiratione, dans ei raiio-
cel invocasli, id est orasti me jam ad lidem conversa a nem per quain a se vitia remota non coleret. Quae-
tu die, id est in lempore tribuluiionis ante baptisma,i, quidcm colit et adorat, quod alienuin esl. El dixi ut
sciticet CIIIIIjara notiliam haberes fidei, cl lametin dilalarel bene desiderandooscordis,ut virtulibusilliid
pro pcccalorum conscientia interius iribulalioncmi) adimpkrem, el Israel non intendil, id esl non fecit
nimiampalereris, utex hac iribulaiioue leliberarcm;i; iiileutioiicm mihi, ut os intense dilataret sicttt prae-
el liberavi te ab ea. El postea exaudivi te oranlem iuu cepi ; et ideo ditnisi eos qui lsrael esse debcicnt, et
abscondito tempestaiis, id est in lempore abscondi- i- voluerunt secundum desideria cordis eorum ire. Ac s>
taetribulationis; scilket, cum posl bapiisinum occulia la di«al: Prius eos coercui piis' verberibus, ne per illi
suggestio suboriens ex prava eonsuetuditie prateri-i- cita dcsiderin dilll.ierent. Sed quia vidi lianc castiga
torum viliorum, inierius et iiivisibiliter, ad raodtim III tionetn inlriictuosain esse, dimisi eos ire secundum
saevissiinae328 tcnipestalis inquielaret, et ad ca- x- quod pravum cor eoriini desiderabat. Et quia dimisL
dem vitia reflectcre conaretur, ut inde te eriperem m noti ullerius eoscoercens, ibuntde malo in pejus, per
orasti, nelibi praevakiel, et a tue exaudirus es. Quiaia n] sistentesiuudiuventionibtissuis,\d estinmalisoperibut
vero non deicrniinaverat quomodoeumapriori tribu- [i- quaeipsi adinvenerunt, non ex Deoliabueriint.
lalione, scilicela peccaloruiu conscieiilia liberaverit,t Cxleruni si ilk qui populus meusesse deberct, au-
dclerminathoe, cum addil:Anlea quam de ahscon- i- dissel me per nssensura, ut Deiini aliemim nou
dito tempestatis te liberarem, probavi te apud aquam m adorasset, scilicel vitio nulli descrvisset, ei qui /s-
Coniradiclionis, id est leprobum el niunduni a pee- e- rael csse deberet, si in viis, id esl in pra»ceptis mets
catis feci in aqua Contradiciiffnis, scilicet iu aqtta ia umbulassel, non ino u corporis, sed dcsiderio aniini,
bapiismaiis, cui inak vivendo contradicis, non m scilicet til os cordis dilatasset, et virtules a me sibi
agens quod in ea mibi promisisti, et faciens irrilam m darldesiderassel,/Ji'OHi/H/o,idestkviter,sineIabore,
peceando ilerum graiiain reniissionis qtiani in ea quod mihi quidem essct pro nihilo, inimicos eorum
percepisti. Ergo quia haec beueficia libicontuli, audi
di iuieriores/iumi/iassem,scilicet, vilioruineisdoiniiian-
ine iectindtim assensum, tu qui debes esse populus us tium potesiaiem dcprcssissem et evacuassem, ne nou
meut, el come^tabor te, id est cerluiii te faciam tes-
;s- ersinsuitareut.Dico humiliassem,elhocforsiian, non
timonio auxilii inei, o Isracl, tn popule, qui Israeltel quidem forsilan quaiitum ad me qui omnipolens sum,
e»se debes. Vclcontestabotte,idestleslimonio Scrt- rt- sed quanium ad coruin dubitationem; dubitanl eniin
1073 EXPOSITIO IN PSALMOS- PSAL. LXXXI. m(
an hoc possem farere. Et misissem super 329 tr'~ A purum. Etnon erit Dcus per graliam, sicul caeteri
bulantes eos, scilicct super viiia, manutn meatn, sci- homines fideles, licel homosit. /n medioatttem , id
licet potentiam depressionis meae. Idem atitem est, est sed ipse slans in medio, id esl in aperlo, sciiicet
inimicoseorum humiliassem, et super tribulaittesmi- existens liomo visibilis, dijudicat deos, id est discer- ?
ttssem manum meam. Sed dura dicit tribulanles, netfideks per eum deificatos, secundum diversa ;
notat aliud ad exsecrationem vitiorum, scilicel quod dona spirilus quoe eis distribuet, et secun.lum di- l
non soluaimodo inimicantur, sed et Iribulanl; unde vcrsa, ni alios quidem evangelistas, alios alterius
|
fugieuda sunt. modi proelatosfacial. Et per hoc innuil quod Dcus ,
Noiandumquod cum Christum introducil ad malos erit naturaliter. Non enira Deos discernere posset,
agentem, quos lamen scit casiigatirinem sttam non nisi in nalnra Deus existerel. Ergo qnia Deus erit, et
suscepturos, el eis compaticnlem, insiritil quod adeopolens quod deosjudicabit, o principes Judaeo-
malis compali debemus; el licet adhortalionem i-um, usqtiequojudicalis,id est judicabilis, iniquilatem.'
spernant, tninen eos admonere debemus, ut animas ac si dicat : Judicavistis iniquitalem in interfectione
nostras salvemus, cum Dominus per prophetam propbelarum, et usqttequo, id est usque ad quem
testetur: t Si non anniiitliaveris iniquo iniquiiatem modum judicahitis iniquilatem ? judicabiiis adeo ini»
stiam, sangtiinemejttsde manu lua requiram (Ezcch. B \ quilalem , ul enm qui fideliuin Deus est dignum
m, 18). > Postqiiam Detitnad malos agentem intro- morte judicetis ? Et vos, minores, usqucqiio sumitis
duxil fldelis Asaph, apostropham adauditores faciens, faciespeccatorum, id est usque ad qiiem modum
ul a coiifonnilalemalorum relrahat, oslendii quod sumetis conrormitatem principum, antonomaslice
jure mafidaninanlur , quia raeudaccs in promissione peccaiorum ? Ac si dicat: Conformes effecti fuistis
sua sunt. Oslendi, o audilores, quod Dominiismalos principum 330 '" conseiiliendo eoruni judicio de
adhortatus est, dicens ; Audi populus,eic.; eiinimici nece prophclarum, eriiis eliam confonnes in consen-
Domini, qtii populus ejus esse deberent, econlrarie liendo eis de morle Cbrisli? Nolile, vos principes,
menlili tunt, non complenles qtiod in bapiismale iiiiqiiil:itemjudicare, se;l judicate egeno et pupillo,
promiserunl, scilket quod, viiiis abjeclis, Deo obedi- id est judicium jiislum facite ad hooorem Chrisli,
retit. Dico quoniam mentiti sunl, et hoc ei, id esl qui pro vobis erit egeniis (cnm sit tamen Detisexcel-
i:a quod ipse mendacium eoruiii non ignorat, sed ei sus), et pupillus, id est humilis et sine adjutorio, ul
jperlum csl. Et idco temptts ultionis eorum erit pupillus. Exponit aulem quomodo ei judicent, cum
in swcula aelerna, posl hoc sacculiun ventura ; vel siilijtmgit : Dicojitdicate, el Iioc modo quidemjutfa-
tempus , id est defectus eorum in tormeulis, eril cale : scilicet jttstificate httmilemel paupercm, id esl
usqne in saeculaaeterna. Tempus pro defecluponilur, C non peccatorem ; sed justum eitm repntate, qui pro
q.ia lempus defectnrium est el cilo transiiorium. vobis pauper et humilis esse non negligel. Humilis
El merilo deficient in saecula; nnm illi nolutit obe- hic idem est quod el pupillus, et pauper idem qtiod
dire, cum haec eis beneficia conliilerit scilicei. Et egenus. Quia si priucipes, nolenles euin justificarc,
cibaviteos exadipe [rttmenli, id est cx frumento ani- inaluerint in mortcm condemnare, vos faltem, plebs,
mas impinguanle, scilicet ex sacrainento corporis eripile vi qiiadam ipsuni pro vobis pauperem; et si
sui, quod animas impingual, ut fritmenluni corpora, vi non facitis hoc, liberate vel pretio vel aliquo alio
et taturavit itlos melleprocedenlede petra, scilicet, de inodo illttni egenum de manu peccatoris, scilicet
dulcedine sapienliae, deChristo videlicel, qui pelra poleslate colleclionis principum, qui peccatores sunt
firmissimaesi, prodeunte. aiitonomastice, ne facullatem habeant dandi etim in
IN PSALMUMLXXXI. niorlem.
Titulus octogcsimi primi : Psalmus Ataph. Non Osiendilaulem ad auditoriim correctionem eortnn
quod hic Asaph loquatur, sed quia Propheia incre- incfedulitatis obslinationem, sic : Ego dico qnod
pative agens ad irifiiklem Asaph , id est colkclioneiii ipse Deus slabit, ct deos jndicabit. Hocautem nescie-
quae non cognovittempus visitationis su;e, Clirisium, runt, id esl nescienl miuores, increduliiale suaexcae-
quein lioiniiieii)purum meutita esl, Deum esse cou- 0I candi: neque tntellexerunt, id esl neque inleHigent
firmal. Adborlatur quoque majores nd bene de eo hoc principes, qui bujusce rei intellectum habere
judicanduin, el ininores ad eum eripkndum ; et per deberent, investigalione etteslimonio Scriptiirarum;
hoc nos instruit, eliam non salvandos pietatis slu- et ideo in lenebris ambulant, sciJicetirilenebris igno-
dio corrigere; cum illos quos praevideta peccato non rantiae suae Deus eos penniiiet perseverare, ut de
esse revocandos, ex nimia tanien affectioneconatur a malo ambiilenl in pejus. In loco vero eorum move-
peccato, castigando, relrahere. Agit quoque de bunlur nd fidem omnia [undamenta terrw, id est
jusla infidelis Asapb perditione, el de geiilium ad oinnismodi principes terrenorum, qui eos cura sua
fidera conversione. suslincnt, ideoque fundamerila dicunttir. Vel move-
Deus slelit in Stjn-tgogadeorum. Quasi dical: Vos buntur ad fidem omnismodi fundainenta lerrse , id
incredttli Judoei, Cbrislum pnruin hominem esse di- est fundantes spem et desiderium suum in terrenis.
celis, sel ipse sla! it Deusin Synagocjadeorum , id Revertitur auiein ad exhnrtaiionein suam, cum sic
est consiabit Pynagogae fiilelium, quos ipse deos addit: Dico justificaie humilem el pauperem, et
faciet per graliam, eum Dcum esse, non hoaiincm irtile quidem est hoc facere. El ipsi nescknt neque
W7& S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1076
intelligent; edo ramen qui Propheta sum., cui cre- A , movebuntur, ego, qui Deus et omnipotens sum,cujus
dendum e&ldixi, et dico illis ? Dii eitit, id est dii velle esr facere, rfiaii,id estcum Patre disposui, vos
eritisvos, minores; deificali scilicel.ut immortales fundamenia, quia ad fidera movebiinini; eslis dii, id
sitis et impassibiles si hoc feceritis.. Vps ttutem mi- eslerilis immortaks et impassibiks, tit dii, et eritis
nores, qili facere negligetis, monemim moile animae omnes per me adoptivi filii Exceljsi, id est Patris
hic, et morte colporis in Tiituro,decepti amajoribus dmnipotenlis. Vos autem, rainores de Judaeis, qttia
moriemmi in actermnn, existenles
quibus ignoranter consentielis : ticut hominet primi nescieutes eslis,
mortui sunl, decepli a diabolo, Adam videlicet et scilicet skut Itomines, id est Ailam elEva, videlicei
Eva, qui riolucrunt per obedientiam deificari, a qua a majoribus decepli, sicut Adam et Eva decepli
timen mortepost Iongum tempus Jiberandi sunt sunt a diabolo; et vos.majores.anullodeceplicarfeli*
per Christum, qtiia pcenituerunt. Et-vos, majores, de hac prosperiiale iu qua fioreiis, quia per super-
quia iiiiquitatem judicabilis.cadelis in daninaiionem, biam noluistis inletligere; sicut diabolus, unus prius
iion decepti sedsckntcrpeccantes.sicMf diabolus, prius de principibus ccelestibus spiritibus, non deceptus ab
cxistens tiiiu* de principibttt spirilibus cceli, cecidit atiquo, cecidit cum angelis suis de sublimilute coe-
in damnationem.non deceptHSsed scienler peccans. lestis gloriae per exlollenliain arroganliae suae.Posl-
Et ut hoc sil, quod isli moriatttur et cadanl, B ] quam Cbristum loquentem introduxil, in sua per-
et fundamenla lenae moveantur ad fidem. sona Propheta agit, aposlrophara ad eum faciens,
Surge, Deus, Christe, a morte, qui resurrcclurus sic : Dicis quod fundamenta ad finem mota dii erunt
cs secundum quod hoino, el judica, id esl juste et filii Excelsi, etinlideles Judaei morienturet ca-
damna terram, terrenoS scilicet, id esl Jiidocosqui dent, et ul hoc sit, surge, Deus Cbris:e, a morle,
te in mortem dabttni timore terra? aniillendce; et quera secundum huinanitalem in inortem dabuiit, et
Ideosurae, quoniam, poslquam surrexeris, lu hcere- surgens judica terram, id esl juste darana terrenos
dilabis in omnibut gentibus, id esl oranisniodi genles Judaeos.Scilicetposset objici: Si Judocosdamnaverii,
adfidera conversx haereditas lua erunt, Judaeis re- qui ejus noliiiam habent, in quibusposlea regnabit?
pulsis. Unde lestatitr Aposlotus : < Contigit caecitas Ad quam objeclionem sic respondet: Non ideo dimil-
tn Israel ex parte, ut plenitudo gcnliuln intrarel las eos judicare, ut carere putes talibus qui sint
(Rom. u, 25).> Totus Igitiir iste psalmus, in persona haeredilarium regnum luum; quoniam his judicalis,
Propbetae expositus, potest etiam hoc modo legi, lu, qui bacreditas in Judaeis, hwredUabit in omnibus,
sl irt primo et in ultimo versu lamen Prophela .in id est iu omnismodi gentibut ad fidem conversis.
jui persona agens , pcr coeteros sex medios Chri- Hoc autem prsedicit ad instruclionem fidei gentiuin,
siuin Jitdaeos iucfepanlem indueit, ita tamen ut non C ( noii ad hocut iiutruai Christum in quibus sil bae-
miiltum sententia muteuir. Et hoc sic dicilur : Dico redilaturus post dejectionem Judaeorum.
qtiod DeusCbristus stabil in Synagoga deortim, et 1N PSALMUM LXXXII.
Hi medio stansdeos dijudicabit, dicens ipse Cbrisius: Titulus oclogesimi secundi: Ganlicum ptalmi
Vt'{tieq;:tovos, niitjnres,judicatit imquitalem? Judica- Asaplt. Qiiod sic exponilur : Islud .canticum psalmi,
lis usque in tantum, ut me dignum morte di- id est isle traclalus, qui dicitur eanticuni psalmi, est
catis ? Et vos, miuores, usquequo fttcies , id est Asap/i, idestJidelium congregalioni quae fuit ante
coiif.iriniiates, peccatorum majorum scilicet, sumiljs ? adventum Christi; quae proevidens per Spiritum
Sumitit usque,iniantiim , ut eis de inorle mea con- sanctum tribulationes in ecclesia fuluras, el a falsis
sentiatis, qui jam in morle propbelarum coiisensislis? Christianis et baereticis et iufnklibus inferendas,
331 nolile yos, maioreu.judicareinrqiiiiatera; sed eas ad ulililatem fldeliumpassurorum prseilicit, et ai
judicate Hlud quod. mihi egenoet pttpillopro vobis quibus infereiiiur oslendit. Miiius eniin laedunlja-
silad bonorem.sciiicet jnsli/icaie, id estjustum re- culaquae.praevidenturqnam qusesubitoferiunl. Ideo-
pulate ine humilem ei. pauperem. Quod si facere no- que ut consiantior.es in ipsis tribulationibus existant,
liieriiitmajores, vos, minores, ertpile vl me paupe- eas praedkit. Orat quoqtie de remuneralione illorum
rem; etsi non vi, liberate vel pretio vel quolibcl D qui eas patienlur, el co.ncessive etiam agil de dejc-
modo me egetuim de manu peccatoris populi pvinci- clione adversariorum el hic et in futiiro. Et orat
purn. Facit apostropham ad auditores, 01eorum ina- pro parte quorumdam ex ipsis adversariis qui sal-
jorum el minnrum duritiam ostendal, sic : Dixi mi- vandi sunt; et per hoc nos instruil orare proinimicis.
noribus: usquequa,sumitit facieti eteripiie me de Jiixla quod Doininus., in Evangelio dicil: < Orale
manupeccatoris; etipsi nesckrunt, quodeis dixi sci- pro persequenlibus et calumniantibus vos (Luc. vi,
licet, sed niale feceruni. El dixi majoribiis, usquequo 28). > Dicitur aiilem psalinus isle canticum ptalmi,
judicatit, iniqttitatem? neque ipsi intellexerunt se eo quod hic, licet hreviter, agitur de cautico psalmi,
judicare iniquitatem, cum koc investigalione Scri- id est de jucui.da remuneralione bonae operationis
pturarmn inteUigere deberent. ldeoque t» tenebris fidelium, pro qua fidclis Asapli orat, ubi dicil : Ne
iguarantiae ambulant, id est perseverant, ut magis et laceas, Deus, a remuneralione eorum in fuiuro.
magisexcaecenliir; et in loco eorum movebuntur ad De bonii operatione non ita plaue igitur, 332
(idein omnia [ttudamenta terrw. Hoc, ut siiperius, nisi qu.od ubi dicil, adversut tanctot luos , eos
dupliciler exponifur: Et quia fttttdflmenta ad fidem innuit esse bene operaluros. Non enim sancli recte
1077 EXPOSITIO IN PSALMOS.—PSAL. LXXXII. 1078-
dicerenlur, nisi bene operarentur. Tribulationes \menlum
i boc, ia csl hoc firmissimum pacluin, ut
lamen ipsorum, quas enarrat, possunt congrue dki tuos disperdant, tabetnaculu, id esl transiloriae et
bonae Operationes. Quis enim dicendus est reclius pronae ad casura roultitudines Idumworttm, id est.
bene operari, quam qui non fugil pro Chrislo terrenorum et sanguineorum, scilicet muliiludiiitfs
tribulari. falsoruin Cbrislianoruin, id esl qui, licet sintecck-
Deut, quit timilit erit libi? nullus. Per hauc in- siastkis initiali sacramenlis, lamen lerrcni sttnt,
lerrogationem innuit tristiiiam qiiam babet de qui- id est omni modo terrenis iuhiantes, et crudcles
busdam qui se Christo pracferent, tribulando servos conlra bonos, sicut ille crudelis esl qui proximi
ejus ; de quorum perditione ngit statim concessive, sanguinem effundil; e( Ismaetitw disponent adver-
acsiponat: Sunl multi qui se tibi proeferent tor- stttitle, id est illi iidem Chrislinni, qui, cum Deo
mentando tuos, et se libi aeqtiiparabunt, ut repulent promiscrint ohedieniiam, Ismaeliiae tamen sunt, id
se iion pendere ex le, skut tu ex eis non pendes, est sibi obedienles in omnibiis obscenis voluntaii-
sed lamen nullus eorum erit similis libi. Vel hanc bus suis. Idumaei quidem 333 tangninei vel lerre-
inlerrogalionem quasi admirative ponit, ut innuat tti, Ismaelitae vero sibi obedientes interprelanlur,
magnam esse potenliam. Ac si dical: Deus,Christe, Ismaelita tamen obediens Deo dicitur; Ismaelitae,
quem impolentem advcrsarii lui rcptitabiint, eo g diro, qui erunt Moab, id est non tantummodo sibi
quod non stalim luos remuneras, nec adversarios obedienles; sed etinm sunt populus exlex, id est
puuis: quis lamen eril timilit tibi, id est adeo om- sine lege praeceptorum Dei; vel ex patre diabolo
nipotens ul tu? nullus. Ergo, qnoniam adeo polens per inlidelilatem geniti; vel a Patre Deo separati,
es quod libi nemo potest assimilari, lu qui modo ta- scilicei recedenles ab eo pcr infidelilalera, qui filii
(es a remuneralione tuorum, scilicel non remune- noluerunt esse per fidem ; Moab quippe exlcx, vcl
randoeos in proesenti.proul merentur, ne laceas in ex Palre inlerpretatur.
futuro, sed rerauiiera. Ne quoqttecompescarisrDeus, Et Agareni disponent adversnm le; hoerelici scili-
in futiiro ab adversariorum vindicta, qui hic com- cet, qui, licet per haplisma regenerati, se lamen per
p tccris sola clenieniia. Posset quaeri quare hoc boereses a fide faciunt alienos. Agareni quidera in*
diot, ciiiu nondum sit aliqois qui ipsi adverselur? terpretantur proseltjti; proselyti vcro, idcm quod est
Ad quodrespondel sic: Ideo dico neque com;:escaris, alieni. Et Gebal disponet adversum le scilicet poptt-
quoniam ecce in praesenli non diu raorabitur, quod Ius hypocritarum, < qui veniunt in veslimenlis
inimici tui tofiuerunt, id est sonabttnl, scilicet illi ovium, inlrinsccus aulem simt lupi rapaces (Matlu
qui tibi inimicabunlur, in persecutione luorum so- vii, 15). > Gebal vallis lana dicitur. Unde per
nabnnt, id est irrationabiliter fremenl adversus ,C Gebal hypocrilaedcnotaniur; qui, cuin vani sint et
luos contradicendo eis,a similitudineinanimatorum, superbi, se faciunt valles, id esl humiles. Et Am-
ex quorum collisione fit sonitus. Et non solum so- mon disponet adversum le, id est populus lurbidus,
nabunt contradicendo; sed et qui oderunt te, id est scilicet principes haereiicorum qui sunt lurbidi, et
inimici qui te odio habebunl, extulerunt caput, id est lurbidain doctrinam et obscenam propinnntcs. Et
extollent conlra le mentem. El exponit quomodo Amalech disponel, id est populus lambens, scilicet
extollent: hocmodo scilicet extollent caput,quoniam Simoniaci , qui lambentes sunt, id est per pecu-
mtilignaveruntconsilium super populum tuum, scili- niam et ambilionein Eccksiasfica dogmafa, quasi
cet inalignura consiliumiuieriint, id estinient verbis, cum ingluvie amplectetites. Amalech quidem inier-
ut oppriraant populum tuum.etnon qualemcunque pretalur lingens vel lambens. El alienigenw dispo-
populum; sed et cogitaveruntadversus sanctos tuos , nent, Philisihsei quidem, quia semper exstitere Jiir
id est cogitabunt lale quid quod noceat servis tuis; dacis adversarii, hoc appellativuni nomcn, quo:l
corporaliler. Dixerunt enim, id esl dicent, scilicet, est alienigenae, quasi proprium sunt sorlili. Dum
sic secumdisponenl, dicepdo unus ad allerum: igilur alknigenw ponit, idem est ac si poneret Phi-
Venite el disperdamuseos de genle. Ac si dicat : lislltwi. Per Pbilislhaeos aulem, qui polione caden-
Ipsi fideles suni gentes, id esl maxima muliiludo, D tes interprelantur, ilii falsi Cbrisliani. bonorum ad-
sed promovearaur in eos, et disperdamus de genle versarii accipiuntur, qui obscena potioue luxuriac
auferendo, id est diminuamuseos ul non sint gentes, nimis imbuti, a bonorum consorlio cadunt, et cis
id est multiludo, et usqtie adeo disperdamus, quod omnimode adversanlur. Dicoqtiod omnes isti, Iicet
non memorelur nomen Israel ultra, id est adeo eos sacramentis Eccksiaslkis initiali, scilicet falsi Cbri-
desiruamus, quod nec ctiam ulterius mentio fiat sliani, et hypocrilac, et hoereticidisponenl.ieslamen-
nominis corum, qui se Israel esse dicunl. Dicerel tum adversum le : ipsi dico concordes in hoc cum
aliquis : Unde erit tanla fiducianomen Israel exslin- linbituntibus Tyrum, id esl cum babiinnlibus in
guendi? Ad qttod respondel : Indeesteis liducia no- Tyro, id est in angusiia, scilicet cum infidelibusqui
meii lsrael exstiuguendi, quoniam hoc cogitaverunt in hoc perseverant ul omnino bonos angusiknt.
unaitimiter, id est cogilabunl una mala volunlate ; Tyrus autem alio vocabulo dkilur ser. Sor quippe
et non solura cogitabunt', sed «imu/, id est ini angustia dicilur. Undc cum Tyrum ponat, idem.
iino animo adversum le existenles, scilicet libi con- est ac si dicerel Sor. Dico quod et infidcles et
trarii disposuerttni, id est disponenl inter se lesla- fulsi Christiani, et bypocritae et haeretici, dispo~
1079 S. BRUNONISCARTHOSIANORUHINSTITUTORISOPP. PARS I. 1080t
nent lelamentum adversum te : Et vere disponent. A / lamcii bumum impinguat el feriilem facit. Sic et
Etenim Asmr, id est diabotus, venit, fclest veniel infideles in se fetenteselsordidi, bonos lainen,quos
cum illis omnibus, per pravas suggesjiones, ul eos aflligunl, per tribiilationes iu bonis operibus fertiles
hoc disponere faciat. Diabolus quidem bene dicitur fnciuul, el divina gratia impinguatos.
Assur, fd est dirigens vel depriment, vel elatttt; illos Inlerposita divisione damnaiiouis et salulis, re-
euiin quos decipit, ad mortem dirigit, id est rccln veriiiur ad concessionem damnaiionis eorum qui
via per pcccala ducit, et bonos per instantiam ma- sacris Cbrisiianis sunt initiati, sic : Dico fac falsis
lofiim operum depriraii, el se semper contra Dcum Christianis sicut Madian el Sisarw. Principes autem
arroganter extorlit. Qui diabolus per Nabuchodo- eorum pone stcul Oreb, et Zeb et Zebee,et Salmana, id
nosor pracflfriralus est, qui ad hisloriam multiludi- esl illos qui eos excitanl ad errorem et ad bonoruin
ncm genlium ad opprimandum Hierusakm aJduxit; oppressionem, pone in damnalionem sicui Oreb, id
qui etiam Nabiicbodonosor Assur genere fuisse dici- est utpole illos qui stinl Oreh, id est siccitas velut
lur. Et itli omnes facti tunt, id estflenl in adjutorium corvus vel foramen, scilicel qui SHIIIsicci a gratiae
flliis Lol, id esl filiis declinationis; Lot eniin decli- spiiilalis rore; ei aliorum bona niluntur exsiccare,
nntio dicilur. Unde per filios Lot, maligni spiriius et nigri in peccalis in modutii corvi, el foramcn
'
B
intelliguntur, qui, cum primum speciales fiiii fuis- serpentis, id est caverna serpentis, scilicel in qui-
seiit, a Deo per arrogantiam declinaverunt; qui, bus habitai diabolus qui anloiioiiiaslice serpcns ve-
qiiouiam per se bonos persequi nequeiinl, iuiquos nenifer dicilur. Ac per quos etiam sibilal el pungit,
omnes sibi in adjiilorium adjungunt, qnoritm bflkio dum eorum lingnae oflicio perfidioeet erroris venc-
muliimode illos affligunt. Concessive aulem agit de num aliis ingerii, a similitudine scrpentis, qui in
pcrditione illorum adversariorum qui erunl eccle- foraminibus el cavernis habilaiis., inde sibilat, ct
sbslicis iniliati sacramentis, sic : Ergo quia Moab accedentes ad se' pungit, el eis verienum ingerii.
ct caeleri disponent adversum le, fae itlis sicul Ma- Hoc autem haereticis convenil. Et sicut Zeb, id esl,
dian, Id esi utpotc illis qui sunl Madian, i:l esl irtpole illos qui sunt 'Leb, id est-lupus ; devorautes
declinantes jttdicium, scilicet falsi Christiani el hae- alios Iribiilaudo, nd modum lupi. El hoc infidelihus
retici, qui repulaiione sua declinant judicium fuiii- convenil, et qui sunl Zebee, id est vielima lupi,
rum, scilicel non timcnl ut lu justo jmlicio 334- scilicet, qui per opera maia diaholo sacrificant, et
damnes eos in fuluro, el Sisarw, id esl ulpote alios sacrificare cupiunt, qui lnpns rapax antono-
Hlis qui sunt Sisara, id est equi tisio vcl exclusio mnstice diciiur. Hocvero congruil fafsisChristianis,
gaudii, scilicel videntes iu cognitione sua semper et qui sunt Salmana, id esl umbra commotioitisvel
«qimm, id est luxuriam vel bclliim conlradiclionis consummali, scilicet qui sunt faciles ad hoc ut ad
eoniia bonos, quod ulrumqiie per equum inlelli- oinne malum commoveantur, ut umbra quae ad
giliir, qui "Iiixiiiiosiimanimal esl el bello aptum, et mndum solis movetur, el qui sunt umlira, id est
qui male viveitdo exciudunt a se gaiidiiim a-lernum. oJiuiribrali caecitate , et in malitia coiistiinmati, id
El fdc illis Jubiii, id cst damna, ulpote illns qtii e t perfecli. Adjungit etiam causam quarc de eoruin
sunl Jubin, id est inlellectus vcl sapient: scilicet qui dcjeciione sic concessive agal. Dico pone in damna-
se repiitaiitsiibfitiier intclligenles,' cura errouei Siut lionem principes, omnes principes eorum, mquam,
et sapienles solummodo carnalia. Hoc quideni li;c- qui dixerunt, id esl qui dicerit scilicel voce , qui-
rciicis convenil. Sicut Madian el Sisarai, et Jabin dani autem mala affectione, qtiidam vero dixerunt
dico, exislenfibus in torrente, id est in niraia abuu- ipsa perseculione : hwreditate, id est lireredilario
danlia Cisson, id est duriiiw, scilicct qui abuiidauler niOdo, possideamtts in dominio nostro sancluarium
siint in perlidia indurati. Torreus vero pro abun- Dei, id est sanclum populum Dei, scilket ila possi-
dautia ponilur, co quod aquis nimium exubcret. deamns et ad libitum nostrum excolamus popiilura
Dico quod hiitiatis sacramenlis concedo ut facias Dci, ccu quilibel 335 haeredilalein stiam ad libiltim
sicnt facieudum esl, dc quorum damnatione non Q j siitifn possidet et excolil. Ac si dicat: Idco eos
esl omniiio coli&laus,eoquod fldeles esse videantur; pone, quia dicenl: possideamussancltiarium Deihw-
dc dauinatioiic vero infidelium non oportcl me reditale.
concessive agere, cum jam in niaiiifesto sil. Ipsi Ostcndit quidem quomodo concedat eos poni,
nainqiie in Endor exisienles , disperkruitt, sciliccl cum sic addil : Dico pone prineipes, scilicet hoc
exisienles solummodo in [ante generationis et nolen- modo pone, o Deus uietis, pone illos hic ul rotam, id
tcs esse ui fonle regenei-ationis, id esl in car.ialiiaie esl similcs rotae, ul ekvcnlur iu postcrioribus, i I
sua scilicei, iu qua generati sunl, idcoque dicitur est in lerrenis, qtiaepost terguin semper relinquun-
fons, id esl origo generationis,el nolenlcs pervenirc tur, duni traiiseunt, ct dejiciantur in anierioribus,
aJ baptisma, quod fons esl saltiiif.rae regencratio- sciiicct in bonis cceleslibus, ne ea adipiscantur, ut
nis, disperibunt, id esl omuino peiibunt. Et quain- prasumunt, quae anteriora suiil, id est adhuc ven-
vis omninu pereanl, non tamcii videri debeut inu- liira ; ad simililudiiicm rolae, quae in poslcrioribus
tiliter esse nasciluri. Nam facti sunt ui stercus elcv.itnr el in anterioribits dejkilur. Quod est di-
terrat, id esl coinpar.ibiles stercori, fimo sciliccl ccre iPerniitte eos in saecularibus prosperari, nt
super terram dtsperso ; ijni, licet in se felidus sit, iu ccekslibus deiicianlur, cluone illos sictti siiuu-
081 EXP0S1TI0 IN PSALMOS.- PSAL. LXXXIII 1084
lam, ante faciem, id esl anle impetum venti, scilicet, A, Cltore in finem rcspkkntibus, id esl in Chrislnm,
tit sic iustabiles sint el inconslantes rcsistere sug- pcrquem se ad beatitmlinem venire confidtinl, et
gestiouibus diaboli, sicut slipula cradicata incon- agenlibiis pro lorcularibtts, id est ad laudem lorcula-
stans est anle impetum venti; el in futuro perseqne- rium, quoe quibusdam innlilin esse videntur. Tor-
ris illos in lempestate tua, id est iu judicio lito, cularia qtiidem pressurae tribulalionum dicunlur, eo
quod dicitur lempestas, eo quod bonns a malis se- quod 336» s'c,lt torcularia uvas exprimunt, et mu-
parahil, ut tempeslas grana separnt n pnkis, paleas slum ab acinis separant, ct in apothecas Domini
rapiens, etgrana dimiftens. Seu etiam tempestas ipsum mustum fluere facinnt, acina remanent, sic
dieitur, eo quod ipsum angelorum imilliludo comi- et tribiilaliontim pressurae bonos deprimenles; ipsns
tabiltir, quod bonos a malis separabit, ad simililmli- corporali morlea malis separanl, dum eorum animae
nem lempestatis, juxla qtiod alibi legilur : < In cir- a corporibus separalae in ccelum ascendiinl; mali
cuilu ejus tempestas valida (Bsat. XLIX, 2); > et vero, trihulalionibus defkienles, illuc pervenire ne-
post tempestatem in ira, id esl in vindicla tua tur- qtietint. Introdiicuntiir autem filii Chore, hic agcutes
babis eos, cuin in gehennam ignis acterni miltentur. el ipsas iribuhliones landanies, per quas venitur
Dico persequeris, ita scilicet perscqueris sicul ignis ad alria vitoe coelestis ah liac valle lacrymartim.
persequilur silvam, quicomburit eam ; etnon qualem- B 1 Elhnc ideo faeitint, ut incitcnl audilores ad paiien-
cunque silvam, sed sicut flamma, id est ignis das ipsas tribulationes; qtiae eis erunt utiles, ut
flainma , comburens monles, id est silvas moniiiim, per eas perveniant ad heatitudinem. Ne vero solo
pcrsequitur ipsas monlanas silvas. Quod est dkcre : mefito patientiae tiibulalionum ad lioc se posse ve-
Sicul ignis in silvis montium ubi viokntior est, pro nire praesumat aliquis, oslendtint quod nullus ad
iiimio impelu ventorum, adeo ipsas silvas perse- hoc perveniet, nisi fundet opera sua in spe et fide
quiliir ut ex toto destruat, sic et tu, Deus, in fultiro et dilectionc, et nisi etiain Detts eum adjuvel per
justo judicio perseqtteris eos, ut omnino pcrdas. Orat gratiam suum ad ascensum beatitudinis; uude eiiam
aulem de salute quorumdam principnm salvando- orant ut Deus eos ad hoc adjuvet, per meritum
rum : Dico pone principes ut rotam, illos scilicet bouilatis Cbristi, melius esse dicentes in aelerna
qui damnandi siint, facies aulem eorum, id esl cnn- Hierusakm esse civein minimum, qtiam hic in Baby-
sc.ientins quorundam eorum salvandorum imple liic lonia civitale peccatorum summura et praeci-
ignominia, id est verecundia, scilicel ul se cogno- putim.
scnnl ignominiosos quia peccaverunt, el sic vere- x Quam dilecla tabernacttla ttta, id est mililiae tuae
ciindenlur. Et per hoc, o Domine, quwrent bene per lribtilaliones qtine transitorioe sniil, ad modinri
vivendo nomen luum, id est honorem nominis tui ; " labernaculorum, Domine Deus virtttlum superna-
conscknlia quidem ideo facies dicitur, quia sicut rum ! Acsi dicat : Cum viris saecularibus dileclum
in facie rnbor, qui verecundinesignum est, apparet, sit el charura, pro saecularibus domiriis sub multo
ita in conscicnlia ipsa verecundia manet. tribulationum pondere mililare, cum lit quidem
Reverlitur aulem ad concessionem damnandorum, ndeo polens sis quod et viflutibus coekslibus do-
sic : Dico ut facies salvandorum impleanlur igno- mincris, quam dilecla sunl nobis tabemacula tua,
minin, damnnndi aulem in fiituro erubescatil ad id est valile nobis dik.cloesunt mililix litrc, in gra-
damnum, qui hic erubescere nolunf ad commodum, vissimo pondere tribiilaiionum ! Et per ipsa laber-
et conturbentur in swculum swculi, id esl doleanl in naculn, concttpiscit attima meu pcrvenire in patria
sclernum ; repetit ut addat, el confundtenlur, in- Domini, id est in ampliliulinem Hicriisalem ccekstis,
qunm, id esl conturbcntur, el pereanl aelcrna qttae civitasest Domini : Et nori solum concupisnt,
morte, et iiinc cognoscanl quod hic cognoscere no- sed el deficit per Iribtilaliones ab hac vila scilicct,
lenl, scilicet quod libi est nomen Deus, id est qnod dum a corpore per tnrmenta separatur, ut pervo-
tu solus jusle Deus vncaris, id esl Crealor, et alius niat in ipsa atria Domini, a similitiidine nvae, qttae
non est praeter te, et quod tu sohrs es Aliissimns, deficit in lorcnlari, ut niuslum expressum defjnat
idest Omnipotens dominans super omnem terram; in cellaria Domini. Quia vero dixerat quod anima
Ac si dkal: dum hic suas voltintaies facient et luas conctipiscit, el conslat duas esse vires animae, sen-
spcrneni, se tibi assimilabuut, el le sblum Altissi- suatitalem scilicel (quam hic carnem vocat, eo quod
inum esse non pulabunt; quod tandem in fuluro carnem vegetnl, et ea quoe carnis sunt sapit),et spi-.
cognoscenl, cum juste peribunt. ritualilatein, quae eiiara rattonalitas dicitur, (quain
IN PSALMUM LXXXIH. hiecorvocat, co quod regil ct disponit sensualita-
Psalmi octogesimi lerlii litulus : In flnem pro tem et ipsum corpus), ostendil liic uiramque vitn
torcularibus, filiis Chore psalmus. Quod sic exponi-• exsultanter cnpere ad xiernam heatitiidineni, sciti-
lur : Psalmus iste esl attribuendus adnplivis filiis cet ad conformilalem vivi Dei peilingere; cum la-
Chore, id est, perfectis imitatoribtis passionis Chri- men sensualitas, nisi raullis jejuniis et afflklionibns
sii, agentibus pro torculnribus valentibus in finem, altis domelur, soleat soepespiritualitati repiignare,
id est, agenlibus pro pressurls liibiilationuni, qiioc juxta illud Aposloli: < Caro, id esl sensualitas, COH-
ad hoc valenl ul parienles se diicaut in linem, id cupiscit adversus' spirilum ; spirifus iitilem adver-
est perfeclionem aelernae bealiludinis. Yel filiis suS caruem (Gal. 5, 17); > Cum igiiur caniem, id
»85 S.[BRUN0NISCARTHUSIAN0RUM1NSTITUT0RIS OPP. PARSI. 1084
esl sensualitatem dicat in tribulalionibus exsultare, A cbarilatcm debent Deo offen omma bona opera.
ut per hoc po&silad Deum vivum pervenire, innuit Ostendit aulem quare conetipiscil vcnire in atria
eam, per afflicliones plurimas domilam, spirituali- Domini : Et boc ideo, o Domine, Deus niiufum su-
laii consentire ; et nos in hoc instruit carnalitalem pernarum exislens, rex meut et Deus meus, quo-
noslram, ut spirilui non repugnet, siroililer edo- niam beati aui habitanl in domo tua, Hierusalem
mare. El hoc sic dicil: Dico quod anima mea con- ccelesti. Ac si dicat : Quis non concupisceret venire
eupitcil per pressuras ad atria Domini pervenire; in atria lua, cum sis Deus, id est Creator, el Do-
et non concupiseit hoc secundum unam vim tan- minus virttiium, et rex, et cum omnes beali sint
tum, sed ror meum, id est spirilualil.is, (t caro mea, qui in domo tua liabitantt Alria et domus, pro
id esl sensualitas, exsultaverunt, id eisullanler con- eodem hic habet. Cura dicil beali, innuit eos lan-
cupiveruul t><Deum vivum pervenire, per torcula- tam habere beattiudinem, quanla inlelligi potesl;
ria tribulationum, id est in tonformitalem Dei vivi, et inde constat eo% esse beatos : quia laudabunt le
in qnantum ei possum conformari, scilicel ut in devolionis amore in swcula swculorttm, id est in
geiernum vivam; el non superflue addit vivum : ac aeternum. Non enim in aeiernum laudarent, nisi in
si dicat: Cum vivus ipse sit et immortalis, quis oeternum beali essent. Ad baric autem bcalitudinem
non concupiscal ad eum pervenire ut vivat ? Oslen- B per se nemo poiest pertingere, iicet habeat spero,
dit aulem qua fiducia se putat ad hoc perlingere, fldem et dilectionem ; sed beatut est vir ilk, id
cum sic addit: Dico quod anima mea concupi-cit est, ille solummodo vir ad banc beatitudinem per-
pervenire in atria Domini, et confido quod perve- venit, cujttt ett auxilium abt te ad atcentiones bea-
niam, titudinis quas ditpotuit in corde tuo. Quod est di-
Eienim patier invenit sibi domum et nidum, el cere : Ille solus dicendus est ad bealitudinera
turlur domum et nidum, ubi ponat et foveat pul- perventurus, qui, cum dispoiiat in corde ad hanc
lot tuot. Domum et nidum ad utrumque referri beatiludinem ascendere, per multas ascensiones
debet, sed propter brevitatem, domum ad pas- virtutum et bonorum operum a gratia lua suscipit
ter adjiinxit, et nidum ad turlar. Passer qui- atixilium. Per se namque nullius est ascendere,
dem 337 J,lre spiritualilas dicitur, eo quod Domino sic attestanle : <Nerao ascendil in coelum, >
ad. alta semper tendit, et more passeris, quae per se scilicet, < nisi Filius hominis qui est in ccelo
nunquam nisi in allis locis nidificabit. Turtur (Joan. ni, 15). >
vero sensualitas dicilur , eo quod sub mullis tribu- Dico quod atcensionet disposuit utpote exislens
lationibusgemil, et per doraalionem tribulationum in valle tacrymarum, id esl in hac vita, qnoeliu-
casla cffkilitr, ut non luxuriel neque spiritui re- C milis est et plena lacrymis tribulationum, ad com-
ptignet, more turturis, quae assidue gemit et casta paraiionem alterius vilae, quae comparala buic mons
est. Pullos vero bona opera dicii, eoquoda fideli- dicenda est, et gaudio plena. Ac si dical.: Dignum
bus procedunt, et ab eis semper augmentantur, est ut ascensiones disponat; quis enim nollet, nisi
sicut putti ab avibus procedentes , ab eisdem avibus demens, a valk lacrymarum in lactiliaeniontem as-
nutriuntur et foventur. Charilatem vero vocat cendere? Et ne immerilus viderelur quilibel in
domum.eo quod non cito transiloria sil, sicut valle lacrymarum .esse , addit: In valle lacrymarum
nec donus; speni vero et fidem nidum, eo quod dico, in loco scilicet quem ipse homo posuit sibi
ad similitudinem nidi ad tempus erunt, juxu illud peccando; ac si dicat: quem non habet bomo qui-
Aposloli: < Charitas nunquara excidit (I. Cor. xm, libet culpa auctoris, sed culpa sui. Vel sic : Ne
8); » et iternm : < Mujoraulem horitm cst charitas. aliquis impatienter ferret in bac valle lacrymarum
(Ibid. 13). > Per hoc innuitquod fideset spes in futuro esse, addit: in locoscilicet quem posuit Deus humano
excidenl. In bac ergo doino et in hoc nido pulli po- generi, id est in quo conslituit nos affligi propter
nuntur el foventur, id esl bona opera fundanlur et crimen proloplasli. Quoniam autem dixeral: beattts
augmentantur, quae aliter perirent raore pullorum, vir cujut est auxilium abs le, posset aliquis qusercre:
quiin nido posili foveutttr, ne pereant. Verba ve- " Auxiliatur ne Deus ad hoc? Ad quod sic rcspondct:
ro versus istius sic adaptantur: Vere confido me vere auxilium est bealis a Deo. Eienim legislaior,
pervenire in Deura vivitm; elenioi patter, id est Chrislns scilicet qui nobis legem dedit, dal et dabit
spiritualilas, per gratiam Dei invenil tibi, id est ad perseveranler benedicliones, id est muliiplicia dona
ulililalent suara, domum, id est charitatem, et gratiae, per quae suos benedicet, Id est exaltahit
nidum, id est, spem ctfidem, et turiur, id est 338 beatitudinem, el per ipsas benedictiones,
sensualitas-, invenil domum elnidum, ubi utraque Ibuni de t)iriu/etnvir(u(em,ascendeiido. Et in fuluro
ponat pullot tuot, id est, fundet el augmenlet bona in Sioncoelesti videbitur Chrislus Deusdeorum, scili-
opera sua; utraque nainque avis sic bene ope- cel qui, cura Deus sit, deificabil quoque suos; vel in
rattir: ideoque utraque congrue dicitur opera po- ipsis Sion existenlihus videbitur spiritualiter Deus
nere in domum et nidum. Dico[quod passer invenil deorum, Trinilas scilkel Deus. Quod esl dicere :
domum, el lurtur nidttm; quae domus et nidus sunt < Ratione videbunl in se Deum, quem hic videre
altaria lua. Et vcre attaria : quia sicul super altare nequeunt, erit enimlDeus oiiinia in omnibus (/ Cor.
offemntur sacrificia, ita super spera, fidcm et . xv, 28); > vel sic : Adco ascendent, quod iu hac viu
1085 EXPOSITIOIN PSALMOS.-PSAL. LXXXIV. 108G"
cidebitttrDeus deorum, el non corporaliter, sed in A et oslendil quod in perpeluum dabit, -quqd amplius,
Sion, id esl in specula conlemplationis. Ac si dicat: pcstquam dederit, uou privabit bonis illius gloriae
adeo suos beatificabit, et ascendere facicl devirtute eos qui in innocentia existentes ambulant, id est pro-
tn vrriuter/t, quod etiam eos se faciet contemplari. moventtir de hono opere ad bonum opus. Quod est
Orat auiem pro ipsavisione Deiet heatitudine, sic: dicere : innocentibus qui bene operabuiilur, dabit
Dico quod Deus deorum videbitur. Et ul te videam ea bona : el poslqiiam dedcrit nnn privabit, et
et bealus fiam , Domine, qui potens es , quia Deus h;ec bona nullus habebit, si de eis desperaveril;
virtutvtm supernarum es, exaudi oralionem meam, sed, o Dominevirtulum supernarum, beatus erit ntr
quia oro ut te videam. Aurious, inquam, percipe, ille, id est his bonis beatificabittir vir ille, qui
id est, in polenlia misericordiaetua? per quam cle- sperat ea quae suiit in te, scilicet bona isla. Ac si
mcnter exaudis, percipe ipsam orationem, Deus dicat: Cum Deus virlutum sis, quis beatior quam
iacob. Ac si dicat : Oro, ut quia Deus es ineus qui sperat in /e? vel bealus erit hic qui sperat in te,
Jacob, sic etiara Deus meiis lsrael, ut scilicet, qui non in se, scilicet qui non cnnfidet se per inerita
jam facis me strenue luclantem, facias quoque le sua ad hoc attingere , sed per te. Qui vero in se
coiilemplanlem. Exaudi orationem, et percipe auri- soto confidil, nunquam perveniet.
bus et aspice, Deus ; idem est ex affeclione nimia B 339 IN PSALMUMLXXXIV.
toties repetitum; et tu, Deus protector noster, ne in Psalmi octogesimi quarli. litulus : In finem filiis
tribtilalionibiis hujus vitoedeficiam, aspice nos as- Core psalmus. Quod sic exponilur : psalmus iste est
peciu misericordioe, id est nobis misericorditer respiciens in finem, id est in Christum, cujusbenefi-
tribue ul tui contemplalores simus , qui boc nobis cia narrat quae bttmano generi contulil; et hoc filiis
impendis ut protector noster sis in tribulalionibus. Core, id e$t ad ulililalem illorumqui fiituri sunt lilii
Et quod non hoc exigunt nostra merila ut nos as- Core, id est imilalores Chrisli crucifixi. Per hujus
picias, respice in faciem, id est in ptikhritudinem psalmi narrationem non dicit flliis Core, quod hic
virtulum et bonorum nperum Christi Filii tui,capilis loquantur filii Core, vel quod hic ad eosagatur;
noslri, scilicet considera quod boc ptilchriludo Filii sed quod hicPropheta, ostendens beueficiaper Chri-
tuiClirisiiexigii.utnobispereum raiserearis.Faciem stuin huraano generi data, auditores ipsa narralione
pro pulchritudine ponit, eo quod in facie hoininum incitat ut ejus imitatores efficiantur, a quo eis tot
snleat eorum pukhritudo notari. Et ideo tanto- benelicia collala sunt : istud enim eis utile nimium
pere postulo te videre et ad vitaeaelernacbealitudi- esl. Ista vero beneficia, adhucin tempore suo fulura,
nem perlingere, quia illa ttna dies el indeficiens, quasijam praeterita more praelerito cnuniiat, et pro
quae esl in atriis tuis, id est coeksli Hierusalem, C ( eis orat.
inetior esl sttper millia dierum hiijus vitae, infiniie. Benedixisti, id est henedices, Domine Pater, ter-
Quod est dicere. Ideo desidero ad te pervenire , et ram itiam futuram per benediclionem, prius per
ad vitam aeternam pertingere, quia illa una dies vilac Adara maledictam. Ae sl dicat : hiimanuin genus,
aeiernoe,quae indeficiens est.diguior est ct praestan- qund lerra dicendum est secundum sensualitatem
tior inliniiis lnillibns dierum liiijus vitae, qui dcfi- quae terrenis est inlenla, maledictum fuil per Adam,
cient. Per hoc autem quod sjc vitam aeleruam id est humiliatum ad vitia et mala opera. Quod prae-
commendat, audilores ad eam perquirendam in- signattim esl per hoc quod dixit Dominusad Adam :
stignt. « Maledicta lerra in opere tuo, spinas et liibulos
Et quin lalis est illa dies una , elegi abjeclus , id germinabit libi (Gen. v, 17) : > Sed tu, DominePa-
est minimus civis esse in domo Dei, Hieriisakm ter, benedices illud gerius humanum, id est exalta-
coelesti, magis qttam habilare, id esl diu matiere bis in virlutibus et operibus : el per hoc facies itlud
praccipuuset honoralus in tabernaculis peccatorum, terram tuam, ul libi scilicet proferat fructum bono-
id est in transitoria conversatione peccatorum sae- rum operum : El priusquam benedicas, avertisti, id
cularium virorum. Abjectus quidein pro minimus est avertes capiivitatem a JaCob, scilicet maxima
ponil, non quod ibi aliquis abjectus fttturus sil, "* generis humaui parle , quam facies Jacob, id esl
sed quoniam niinimos dicere consueviinus abjectos"; virililer luctanlem contra diabolum, ct viiia avertes
et quidam eruut ibi miuiini, quidam vero summi, ne sinl in captivitatem, scilicet ne in subjeetione
juxla illud Apostoli: < Sicul stetla a stclla differt diaboli leneanlur captivi. Et poslquam averles ca-
in claritaie, sie et restirrectio mortitorum (/ Cor. plivitatem, remisisti iuiquiiatem plebis luw, id est
xxv, ii). > Dico quod elegi abjeclus esse in domo remitles in pkbe tua iniquitatem, scilicct comprimcs
Dei, ad quam domum non credo me merilis meis in ea fomitcm peccali, id est pravam concupiscen-
pertingere, o auditores, sed per misericordiam et liam, ne ei proevafeat, et ad pravam aciionem per-
veritaiein Dci, quia misericordiam et veritalemdili- Iratiat. Et priusqtiam iniquitatetn remittas, ope-
git Detts, id est quia Deus misericors esl el verus, ruisli, id csl operies, scilicel demerges et delebis in
qui promisit sc nos perduclurum ad illam domum. baplismale, omniapcccata eorttm, lamoriginaliaquam
Et quia misericors est et verus, Dominus dabit gra- actualia. Quodproeligttralum est in filiis Israel niare
tiam et gloriam, id esl gratuitam gloriam in futuro, Rttbrum olim transciinlibus ; inimici qiiorum a tergo
scilicel vitam aelernam. Exponit uulcm quibus dabit, sequeules operti sunl in niari, eldemersi et mortui.
»087 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS I. 108l>
Nolandiim quod hoecbeneficia non narratordine ; A ctione futura muler quacseptem.frnlribus nupserat;
priusenim fuit a capltvitale per fidem averti, postea quibus Dominusrespondil: < In regeucralione neqit*
vero peccala operiri, et sic post iuiqnitatem remitti; nubenlneqiienubenlur(Li(c. xx,55, 55).>Haiicaiilem
etad ullimum in bonis operibns el virtulib- s bene- quaeslioneniper singula solvil, cuin adjungil : Vcre
dici. Ne vero videretitr quod nullum aliudbeneficium non irasceris in wternum : sed tu Deus in futuro
esset collalurus, iiiniiii quod multo perfectiiis dabit convertut ab ira ad .misericordiam viviflcabis nos,
in futuro, cuin addil mittgasti. Quodsic conlinuatur : resuscilando el immorlales faciendo. Et non exten-
Dico quod benediccs,capiktla(emavertes, iniquilatem des iram luam, a generalione itt generationem; quia
remiites, peccala operies; et hoc modo mitigasti, id plebs tua, nos scilicet ct uostri conformes, Iwtabitur
est miligabis omnem iram tuam, id est omnisraodi in le, id est partkipnlione impassibililalis luac. Ac si
viudiclani luam ; ac si dicat: vindictara tuam mul- dicat: nulla solliciludiue passionis anxiabimur : sed
timode jn humano genere exerces, propter peccatum de parlicipatione gloriosaeimpassibilitalis tuae laeta-
Adaa, cum illud diabolo per mala opera suhjici per- bimur.
miltis, et captivari, et iniquilalem ejus inlendi, et Oratetiam de hoc, ut conlingat, sic : Dico vivifica-
mortale et passibile esse. Haiic autem vindiclam non lis nos in futuro, el Iwlabimurin le ; el ila.sio, Domi-
bic ex toto auferes, sed aliquanlulum miligabis hic B 0 ne, ostende nobisin futuro hanc misericordiamtuam,
omnis modi vindklam, cum benedkes et captivita- scilicet, vivificalionem et laelitiam.misericorditcr
tem averles. In fuluio vero avertisti, id est averies dandam. Et non sic ostendas ut non des (sicut per-
(e ab ira indignationis luat. Indignalio solet aliqunndo dendi, ad acciimulaiionem miseriae suae, bonorum
poni proleviori ira; sed in alia translatione hahetur gloriarn videbunt, qunin non habebunt), sed ostende
ab tra furoris tui. Unde colligimus, indignalionem et da nobis salutare tuttm, id est. salvalionein illnra
liic pro nimia ira poni. Et est addilum ad delermi- vivilicntionis et laeliliac; Mitericordiam el tahttare
iialionem, ul sit dictio intransiliva, sic : in ftiluro pro eodem baliet.
averles te ab ira indignationis tuw, id esl ab illa ira Vel polest esse oralio de advenfii Filii, per quem
quae indignalio dicenda est eo quod magna sit, sci- hxc benelieia erant eonferenda sic : Dico qnol vivi-
licet averies te a inagna vindicla lua. Quasi pone- ficabiimiret l;r-tabimur; et, qui.a haec conliugere ne-
ret : Hic remiltes eis parvam vindiciam, qtiain pro queunl, nisi Filius luus incarnelur et visibilis appa-
peccato Adoein eis exerces, intenlionem scilicet reat, oslende nobis, Domine Pater, miserkordiam
iniquilatis, el crelera hujiismodi quae minora dlcun- luam, id est visibilcm fac apparere filiis nostris, qui
tu-, eo quod non sic gravare malos videntur, cum f, , tunc ertint, Filium Uium incarnaluni , pcr ciijns
potius in eis delcctentur; in fuiiiro vero avertes ab ol.edientiam mundo tnisereberis, ideoque lua mj-
ers majorem vindklain, quocprae nimia inagnittidine sericordia dicilur. Et quia non omnibus salvandis
sua fnror dicitur, scilicet morlalilaiem et passibili- visibilis ostendetur, saltcm da nobis omnibus sal-
laietn, qnocipsos etiam 340 malos valde gravant, vandis, lam proesentibus quara futuris, euin, saiu-
ideoque major vindicla dicunlur el fmor. lare, id est silvatorem, tuum, scilicel da ui sit
Orat aiilcm quod enuntiavit, sic : Dico.quodbene- omiiium credcntiuiii salvalor, lam videnfinin quam
dices, el capihlatem averles, etc. Et sk fini, o Itent noii videiiliiini. Quoniam aulemPropliela lieneficia
saluiari», id esl salvator noster, convertenos a ma- Iiaec.annuniiaveral, ut aiilo.ri^abiliasint sua verba,
Jedictione ail beixdkiiooem, n cnptivilate in liber- ostendit non a se, sed a Spiritu sancto hoc habcie,
latem, ab iniontionc iniquita.is ad remissionem : ai sic : Dico quod Deus vivificabit nos, ct quod iu co
peccatorum inslanlia ad eorura opertionem el dimer- ketabimur.
* Hoc auiem ex me non dico, sed frequenler andio,
gionem.
El dixiquod in futuro averles iram indiguaiions; ; quo I hacc et hujusiuodi alia loqtiimr in me, non
et ifa sil; Averte ex lolo a nobis in futuro iram, idI verbis sed occulla inspiraiione, Dominus Dcus spiri-
est mag' ara vindiclam tuam. El ideo hoc oro, quiai D ; lus-. Et non solum hoc aitdio, sod et incessaiiter
nunamV/est credendum quod qttidam falso asseruui,, andiamquid loqttaturiii me, id esl in..interiori meo,
scilicet qnod tn wternum irasceris nobis, nos noni DominusDeus. Ac si dicat: Nulla solliciiudo lerre-
resirecilandQ, et immortalitalem non reducendo?? norum nie ab hoc aiiditu polorit revocare. Et di-
Essescuim in arterntim iratus nobis, si non resusci-- gnum est ut hoc. semper audiam ; qitnniam nnn vile
laremur, et ad immorlalilalem nOn reslilueremur. erit qttod loquitiir,, sed loquetur pacem venturam in
An si rcsuscitaveris, ct imniorlnles feceris, extendesi plebem suam, Judaicam, scilicet; paccm aelemnm,
iram, id esl vimlklam luain n generalioue hac ter- quando nulla passione .inqujelabiraur, sed ju-
renn, usqiie in generationem fnturnm cu n rcs -sci-- giier iu Deo laetabimur. Per hoc aulcin quod se
Ubimur? scilicct, ciim hanc vindictam in nobis hice dkit frequenl r audiliirum, audilores instruil ,
cxcrceas, ut siinus passibiles, exlcndes eamdembancc 341 1uot* a4 '''"1C Pacem semper esse ik-
vindktnm usque in geiieriitionem fuliiram, ut ett beanl; inienli. Et beite pkbs Judaka sua dicitui
lnnc passibiles sjmus, sicul quidniuopiiiiinlur? Hnc c nntouomastice, eo qnod ejus, noliiiam semper ha
auieni scnsisse viilontiir illi qui Dominiim inierro- buerit. Ne vero pularelur super omncm Judaieair
1
gasse in Evangelio leguutur, cujtis essel iu resurre-i- pkbem, venlura deleiiiiinal, cum addil : Dico quct
1089 EXPOSITIO 1N PSALMOS.—PSAL.LXXXIV 109«
pax in plebem sunm veniet; et, id esl scilicct super A las obviaverunlsibi, idest concordnbunl intcrsebaec
sanctos suos veniet, id est sanctis qni ernnt in plebe diio ad hoc effkienduin ul pacem et gloriam habea-
Jmlaica; et de superiori disposilione Dei dabilur mus, a similitudine aliqiiorum, qui sibi obviatn ve-
illii pax. El iion soluin in sauclos ex Judaeis venict niuiitad hoc ut aliquid concordanter effieiant. Ac
illa pax, sed et in eos ex gentibus qiti convertuntur, si dical: Nunc coucordiler misericordia et veriias
nl est qui coirvcrleniur ab errore irrationabilis infi- Dei cooperabnnlur, ut pacem etgloriam adipiscaraur,
deliiatis, ad cor, id esl ad raiionera cordis, ul Au- et per hoc etiam ad haecdcvenienitis, quia per mi-
ctoreni suuni cognoscanl et adorent. Beue quidei» sericonliam Dei in homittibiis justitia, idest rcniis-
dicit gentes esse converlendas ad cor. Fuerunl eniui sio peccatorum, el pax, id cst dilectiu Dei et pro-
exira cor, cum cultum, Deo debilum, creuturis wn- ximi osculatw sunt, id est concordabuiiiur valde, a
pendereni, cum idola sciiicct adorarent. Dico quod simililitdine coucordaniium, qui sese muiuo oscu-
in sanctis erit pax, verumtamenprope limenies eum lantur. Qitod est dicere : Per lioc ad pacem aelcr-
eril salulare ipsitts, non prope illos sauctos qui cx nain el gloriam homines devenient, quia misericor-
sancliiaie supcrbientes delicienl. Ac si dicat : dia et veritas Dei, et jus:itia et pax per misericor-
Qitatnvis dixerim indelcrmiiiate sanctos, mulli la- diam Dei hominibus 342 d01-^ hoc coo;eiabuniur.
riien sancii erunt quia sanciilale deficienl, a qitibits Bi Posset quaeri : Quomodo eis dabilur justilia, id esl
saivaiio selernoc pacis elongabitur; sed el salvalio remissio peccatoruni;
prope limentes erit, id esl : illis qui bic eum seniper Quod sic osiendit:Vere justiiia crit inliominibus;
tiniebiint, ut non superbiani, crit propinqtia illa nam dc lerra, iil esl ipsis hominibus qui modo ler-
salvalio pcr Clnistuin, iliim in hoc mundo erunt. reni sunt non spiritualcs, orta est, id esl oiiclur
Dico quod Iiic eril salvatio prope. sanclos, el novis- veritus, id esl vcra confessio peccalortmi, et per ve-
simc prope limentes, ul landcm in futuro habilet, id vam confessionem prospexit, id est prospiciet, scili-
esl in aeiernum maneat iilius glori.i salvationis, in ,CJ veniet ad eos justitia , id est peccalorum rcmis-
terra nostra, id est in terrena niodo carne nostra, sio, dala de cwlo ccelorum, Cbristn, a similiiudine
scilicet ut non solum gloriosi sinius in animabiis, illius qui, aliquem graviicr oppressum ckmeniei»
sed el in corporibus, juxta illud Apostoli : < Opor- prospiciens, ad ei nuxiliaiiduin venil. Tlanc autem
lel corrtipiibilc hoc induere iiicorriiptionem (/ Cor. confessionem ex se honiines non hnbent; eienim
xv, 55). >Vel sic polest legi, ul deteruiincl iuler Dominus dabil benignilatem, id est benigham illti-
quos coiiversabilur, ad instructionein fidei nostrj;; strafioncm gratiae suaeitilerius, unde vera illa cnn-
el ad hoc, ut Judaeos,' inler quos dicil eum conver- fessio procedcl, et per hoc confitendo et adjusli-
saturum, magis obnoxlos silii reddui, vel ttl CIKIIH (C liam remissionis atiingendO non solum aninia dabit
ad utililateui fidei geittium delcriiiinei : Quia no» frucium bonaruin cogilationtim, sed ct (errn nostra,
idos solos inler quOs conversabiiur, glorificnbit, id est lerrena scnsualitas nobis conformitim, qui
sed oiinies qui eum adorabunt el credent, dico qtiod tunc temporis erunl, dabit Dco frticmm, frnctum
pax ejrts venkt et in sanclos ex Judaeis, el in eos sciliccl bonofum operum. Cutn dicit nostra, confor-
qui converlenlur ad cor. mat se fidelibtts Ecclesiae futttris, qitia secundtim
Verumlameii, quamvis et Judacis sanclis et genti- fidem jam Eccksioe iiiembrttm erat. Dico quod jit-
bus converlendis ad cor sit pacem daturus, satutare, slilia et pax erunt in honiinibus per-Verilalem, et
id est SalvatorejusFilius, scilicel per quem raundura v poslquam jusli efljcieiilur, juslkia ambulabrl, u\ esl,
salvabii, conversabiiur corporalipra^eiiiia non apud ipsi promovebiinliir de bonoad nielins, el iion aj
gentcs, se.l prope, id est apud limentes eum, scilicet favorem bominum, scd anle eum (Domiiium)ambula-
upud Judaeos, qui jara a lenipore Abrahae noliliam bii, id cstad boc ut ei bene pkceal. Qiialitalein
ejiishabenl et limorem; et sic tainen ul non illos ponit proqmali, jnsliliam Scilicct pro jnstis. El per
sotos gloriosos faciat inier quos couversabitur, sed hnc ambuiabit ante eum, quia ipsa justitia ponet gres-
ita ul perejus graliam inbabilet in fiiluro gtoria sttssuos, id esl opera sua quibus ad Vilam gra.licliir
imiiiorlalilaliset impassibiliialis, nou solum itt ani- in via, id esl in ClirLsloqui est < via, verilns, el
nia itostra, sed et in lerra noslra, id est in carne vita (Joan, xiv, 6), > sctlicei quia conforuies effi-
noslra, quaeniodo lerrena csl. Vel potest superius ckiitur Christo in operibus; per se enim non sufli-
jungi, iibidixil: Loqueturpacem.\a\u\raux in 1'lebem cercnt ad ambulandum de bono in mclitis. Vel sic :
suam, quia illi duo Versus iuterposili fuecunl. Dico Dic.oquod ambulabit, et lioc IIOII per se, scd per
quod pax crit in pkbe ejus, et non sola pax, sed hoc quod Doininus ponel gressus suos, id esl grcssns-
sic eiitin nobis, qni plebs ejiis siiiiins, pax, ut cunt adjuiricis graiiae in via, id est in ijisis juslis,qiii via
pace inhubitei gloriain terra noslra. ExposilrO:nOii D,i (iicenmr, eo quod in eis spirilnaliler ainbiilabU.
miiiaiur. Ei ad uaiic paeem non per noslra merila secnndum iuoperantem graiiam, non secundum mo-
attingeinus, sod per liiisericordiam Dei et per veri- lnm localem, juxta quod idem dicit per Piopbeiam.
laiem ejus, quouiam verax esl, ct cttm hoc promi- < Iuambulaho in illis, el cro illorum-Deus (Levil. vi,
seiit, nou poiest non complere, et misericors in 12}.> Velvia diciiiilur, eo t|uod ad modumvioedire-
naiura, vere pcr miscricordiam et verilalem Dei ad cti erunl a Doniino ad vitam
hoc altiagemus ; ideo namque miserkordia et veri-
4091 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1092
IN PSALMUMLXXXV. A liaeoccasiones valeant adhoc ut me exaudias ; scd,
Titiilns oclogesimi quinli: Oralio ipti David, sci- quoniam tu, Domine, tuavit es, id esl amabilis et
IkelChrislo, ascribenda. Elsj quaedam in hop psal- jocundus cibus sanctis hominibus, qui tamen sunl
mo cnuntialive dicunlur, quia lamen principaliter nlcunque peccfilores, et longe me inferiores; et
ad orationem spectat, oralio dicitur. Dominus enira mitis es peccaloribus nondum poeniteniibiis, quos
Jesus circa tempus passionis orans, el de constantia non stalim juste damnas, sed patientcrexspeclas ; el
ne cedat, el de.resurrectione, et de gentium et Ju- multw ,id esl iiifinitae misericordim es, remiitendo
daeorumconveftendorum salule in hoc psalmo intro- peccafa omni6us invocanlibus le, id est affecluose
ducitur, ut nobis orandi exemplum et pro nobis et orantibus de remissione : Percipe orationem meam
prp iniraicis tribuat. Quod aulem se pauperem dicit auribus, i(>esl polentia misericordiae luae; et per-
secundum humanara nalurara, qui lamen secundum cipiend) inlende voci deprecalionis mew, id est,
aliara naturara Deus el orariipolens erat, ad no- iiilei.stim le f. c voci meae deprecanli t». Qtiod
slram instructionem facit, ul, qui simplkiler homi- esl dicere : Cum illis qui simptices homines Suiil,
nes sumus et peccalores et fragilissimi, nos paupe- et in aliquo le oilendentes, haec beneficia con-
res et inopes penitus esse reputanles, a divina gra- cedas, ut eis suavis sis el miiis, el muUae miseri-
tia oremus ckmenler adjuvari. E cordiae, mihi polius Deo et homini, el a peccalo im-
B
Inclina, Domine Pater, aurem tuam, dictura esl a muni, intense tribue quod oro. El ideo e.xaudi quia
simililudine medici indinanlis anrem infirmo, qui clamavi, id est clamore inlenso egi, ad te prome-
prae nimiaaegritudine non potest loqui, ul inclinando rendum i» dk iribulatiotiit mew, iil est in tolo tem-
auretn percipiat quanla sil infirmitas ejus, et mise- pore vitae mcae, quae niliil aliud esl quam iribululio.
reaturei. Auris vero potenlia divinae niisericordioe El hoc fere idein est quod superius (iix.il,ad te cla-
dicitur, ep quod sicul audita percipimus aure, sic et mavitoia die, nisi quia aliod nolal, cum dicil tribu-
ipse qtiod oramus percipii, et coraplet potenlia mi- /afionis; ac si poneret: Quimvis assidue in tribula-
sericordiae. Etesl boc ac si diceret : lnclina aurem lione fuerim, nunquam laraen a clamore. cessavi,
tuam, id est condescendere fac potentiam miseri- ideoque dignus siun cxaudiri.
cordiae tuae mibi infirrao secundum humanitatem. Ostenditauleraquae utililasseqiieiur dc exaudit.one
Quod esl diccre: Tu qui me iiifirinum semper con- sua, sic: Dico Auribus percipe orat.onem meatn.; et
sideras, oroetiam ul atlenle considcres infirmila- ita facies. El quia exaudisti, i.l-est exaudks me,
lem liiimanitatis meoe,el exaudi me. El necesse cst custodiendo el resuscitaridp omnes, id est onniis-
ul mibi condescendendo 343 me exaudias, quo- modi gentes quascunque fecisti, per meani resurrc-
niam ego, qui Deus tum et omnipotens secundum C ciioneinuenieniad le fide, quae loiiginqii;esunt incie-
deitatem, sum secundum huiiiaiiilaleni jnopt, id dulitate. Non vacat a pondere, quod ponit, fecisti.
est insuflkiens allerius ope liberari, nisi lua; ,el Ac si dical: Drgnumesl ut ad te veniant, cum eas
pauper, id esl insufficiens ope mea adjuvari. El in creaveris. Quid enim compelentius quam ut Creatori
boc exaudi, scilicet custodi animam meam, ne dc- creatura subjiciatur? Et postquam venerint, coram
ficial a sanctitale, timore morlis, quoniam revera te exislentes, id csl in beneplacenlia lua ado-
saHctut tum et in cogilalioue et in-opere; el resus- rabunl le, id esl vencrabunlur te devoiioue et
citando talvum me [uc ab hac infirmitate huraaniialis liuraili oralione. Et etiam glorifieabunt aliis nomen
meae, servum tuum, Deus meus; specialiler quadain tuum, id esl praedicabimt successoribus gloriosum
singulart ohedienlia me servum dieo, tperantem in esse nomen luum. Versus auleoi.qui hunc praecedit,
te, non in aliquo alio adjutore. Ac si dicat :.Cum scilicel Non estsimiitslui in diis.etc, per pharenlhe-
servus luus sim, in nullo resultans el in omnibus; siin inierposilus, sic posl hitnc versum qui esL Om-
libi obedjens, el cum in lesolo non in qnolibel alid; net gentes, elc, legendus est. Dico quod omnet gen-
sperem, el sis Deus, cui specialiter pra? caeleris obe-. tet ad tr venient, relictis.idolis- Et merito : Non
dio, dignum esl ut animam meam custodtas, et me', _ cnini esl timilit lui, in nalura. aliquis in diis, id est
ealvum facias. in idolis eorum, quae fatso dii erunt; ei non esi ali-
Et ideo adbuc miserere mei, resuscitando et cu- quis agens secundum opera lua, id esl operans mira-
stodiendo; quoniam tota die, id est onmi vila mea, biliter, ad modummiiabilitimoperunUtioruni. Singnla
quae clara fuitet splendida in hono ut dies, elamavi, igilur singulis reddit, cura addit:. Vere ntillus in
id est clamore intensae devolionis egi, ad te adipis- diit operatur secundum opera lua; quoniam lu solus
cendum. Et, oro eliam, Iwtifica animam meam in re- magnus es, id est pnlens el facient mirabilia opera.
surreclione, quae modo trislis estinpassione. Lwti- Ipsi vero neque magni, neque mirabilta operantrs :
fica animam, fere idem est in sententia, quod et elnidlus 344simil slu' i" natora; quia lu solus Deus
talvum factervum luum ; nisi quod, dum dicit latti- es.einittlus eorurii Deus. Orat autem aul progenlibits
fiea, oslendit ad evidentiam fragilitatis suae se con- converlendis, sic : DicO quod gentet ad te vettieui,
trislatum fuisse. Oro, twtiflca. Et digimm est; quiai et pro eis, Domine-Pater, scilket deduc de virtuie
noiidepressi animam meamvacando vitiis et malis; in viriutem me, id est ipsas genles meas futuras in
operibus: sed levavi, id est sublimavl in virlutibus> via titd positas, id est in fide et cogniiione tui, per
et bonis operibus ad te proraercnduin. Et non soluin qnam ad^fe vettknt; et ingrediar, id-est ingredian-
1093 EXPOSITIO IN PSALMOS.—PSAL. LXXXVI 1094
tur mei ad vilam posili tn veritaie lua ,id esl in A . stral, sic : Oravi te, Domine Patcr, pro gcnlibus
veris praeceptis tuis; vel ingrediantur, id est pro-i- salvandis; volo eliamteorare pro iniquis Judaeis.
moveanlurin veris praeceptis tuis. Etin hac dedu- Et utite quidera eis est ut pro ipsis orem, o Deus.
ctione et ingressione Iwtelur cor meum, id esl corr Nam tniqni, idest roinnres in populo Judoeorum,
meorum, scilicel non confristentur in compktionee non ex merilo meo sed ex iniquitate sna inturrexe-
praeceptorum ttiorum, sed laelenlur; non sic tamcn n runt in me, jnclamanies Crucifige (Joi.n. xix, 6),
ut inde superbiant, sed sic ut limeat, id est mei ti- et caetera lalia; et Synagoga potentium, id est con-
niea/it nomen tuum, quod est Dominus, scilicet li-- gregalio pontificum el caeterorum principum, quw-
meanl boc quod designalur in le per boc nouien a sierunl animam meam auferre , el non proposue-
qnod est Dominus. Sciticet le omnipolenlem esse ett runl te ullorem futurum anle conspectumsuum,
ullorem, qui eos punies si superbierint. Unde Do- scilicet non proposuerunl anle conspeclum menlis
minus per Prophetam dicit: < Si Pater vester sum,f suoete sic debere ukisci, quia ex iniquitate in me
tibi amormeus? si Deus, ubi bonor? si Dominus,f iusurrexerunl, quod utique proponere deberent.
ubi timorl? (Mal., i, 6'.)> Et tu, Domine, non inde jusle puuias, sed ut
Eniiiitiniaulein futururaquodoravit, cum adjungit:: pars eorum salvetur, lu, Domine Deus, mise-
Oro ut mei deducantur et liineanl te, et ita eril: : B I rkors 345 '> natura; et miteralor, secundum exbi-
scilicet Confitebortibi, Domine Deus meus, id eslt bitionem misericordiae; el paticns, exspeclando pec-
cura sis Dominuset Deus meorum, mei laudabnnt tes catores, non stalim puniens; et multw mitericordiw,
in tolo corde meo, id esl in lola affcciione cordiss condonando peccata couversis; ei verax, complendo
sui: scilicet ut non in parle tibi vacent, el in parte» omnia quaepromiltis : quia sc;licet vetfaxes, el me
mundanis; sed ex tolo le laudabunt tola affcctione. salvandum et glorificandum promiseris, respiee in
Et gloriflcabo, id esl gloriosum praedicabunt aliis5 me, libi usque ad raortem obedientem, el sic da im-
nomen (Muni,et hoc tn wternum. Hoc aulem ideo re- perium lolius mundi, mihi puero, fd est servo tuo,
pctit, ut addat : Merito glorificabunt nomen luum,f in nullo tibi resultanli, et antea quam des imperium,
ct confilebuntur libi in toto corde; quia misericordiaj po»t tres dies salvum fac a morte fllipm ancillw tuoe
tua magna est super me ,id cst meos; scilicet quiat Mariae. Ac si dicat : Non sotura hoc proraeretur
ipsis meis couferes per miserkordiam tuam magnai obedientia mea ut me salves, sed et obedienlia ma-
beneficia, illustrando eos virlulibus et bonis operi- tris nieae; cui cum per Gabriekm mandasses quod
bus. El prius eruisti animam meam ex inferno infe- me conciperel, non incredula neque rebtllis, sed
riori ,id est erttcs animam meorum ex corruplione> obediens facla et fidelis : ecce, inquit, id est parala
caecifalis, quaeinferior infernus, id esl imiias con- C »<sum, ancilla namque Domini sum (Luc. i, 38), etc.
grue dicilur, quanlum ad corrtiplionem corporis, sci- El non sic me salves a morle, ut hoc lateat; inulilis
licetquanlum adpassibilitatem etmortalitatem.Cum i enim mundo esset resurreclio mea. Sed quia mise-
enim corruplio corporis, quod indignius esl in ho- ricors es el miserator et paliens et mullw misericor-
mine, jure infernus dicalur, id esl imitas et dejectio,, diw, fac mecum signum resurreclionis in bono. El
convenienler animae corruplio per caecilalem dicitur bene ponil mecum, ut se innual esse Deum. Quasi
iuferior infernus, id est inferior dejeclio. Quantoi dicerel: Ego, secundum quod Deus sum, faciam si-
ciiiin res dignior claltior, tauto ejus dejectio inferior gnum resurrectionis, id est mirabilem el manifeslaih
et gravior. llic igilur Deus fideles suos de inferno in- resurreclionem. Signum quippe pro miraculo saepis-
feriori liberat, id est eorura aniniara, prius per caeci- sime ponilur. Dico quod faciam signum resurrectio-
talem corruplam, spirilati gratia illtistral. ln futiiroi nis, et hoc signum erit in bono, id est in ulililate
vero de inferno corporis eos eripiet, cum immortalest Judaeorum et gentium converlendorum. Vel : ego
et impa ssibiles faciet. Vel sic islc versus legilur faciam, id est comptebo signuin Jonac, scilicet ut
compelenlius, utadChristumreferalur: Dicoconlite- sicut Jonas die lerlia de venlre celi egressus est,
buntur libi, el glorifitabunt nomen tuum. Et hoc inde» ita egodie lerlia carnem meam de sepukro resusci-
continget quia magna est, id est erit, misericordiai lalam egredi faciam (Matth. xn, 40). < Potestalem
tua.super me, ut mibi constantiara dcs in passione,, . cnim babeo poncndi animam mcam, et iieritm su-
et post omnem mundum ditioni mcae subjicias, et1 mendi (Joan. x, 18). > Dico quod ego faciam signum
dones mihi nomen quod est snper omne nomen. Et! in bono; et tu Pater [ac mecum, id cst cooperaro
eruisli, id est erues animam meam ex infernoinferiori, cum sanclo Spiritu boc signum in bono, ut tideanl
ad quem descendel, ut inde fideles in tcnebris exi- fide, secundurapartem salvandorura dic i, Judaei, qui
slenles exlralial. lnfernus inferior congrue dicitur me oderunl, qttoniamtu, Domine, adjmi.ti me,*ctboc
infernus ille localis ad comparalionem hujus mundi modo adjuvisli quod consolatus es me in resurre-
qui superior est et tamen infernus dicitur ,id est clionc, qui modo tristis sponle sutn in passionc. Et
imus el dejeclus ad comparalionem palriaeccelcslis, hoc videndo coiifundanfur bona confusioue qu. ode-
quae dicenda est mons lacliliae. runt me, et sic converlantur.
Posl orationem de genlibus, eliam dc insurgcn- 1N PSALMUMLXXXVl.
libus in eum Judoeisorare inlendit. Sed nt sua ora- Tilnlus oclogesimi sexii: Filiis Core.Psalmus can-
lipnc egere intendat, prius cos cuipabiles esse mon- iici. Quod sic expopitur: IslepsaliiHis cantici, id e,t
1095 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARSI. 1096
laetilire, (non quod in eo agat Propheta de lxtitia re- j\ el apostoti montes dicunlur excelsi, ad differentimii
niiineTalionis aelernae, sed quia valde laelatur hic haereticorum el pseudo proedicalorum, qu , lamelsi
Propbela, agens laudeni Sion, id est Eccksioe pfi- monles sint, id cst in saeculari snpiemia prjvecli,
mitivac de Judseis), proponitur filiisCore, id e.-t ado- iion tamen sancti siiul sed tenebrosi. Uude a Do-
piivis filiis Crucilixi, quoriiin ttlililati in hoc psalmo inino nobis per Scripluram praecipitur ul in muiili-
Propbela iulendil. Laudai enim in hoc psalmo Pro- bus lenebrosis pedem oflendere caveainus. Dicuniur
phela Eccksiam primilivaiii, de fuudalione et glo- aulem propheiie et aposloii EcclesioeJundameni.i,
ria porlarutn suaruin, et, ui auctorizabitior laus sua eo quod per ipsorum dnclrinas super unum el i.u-
sil, Spirilutn sancliiin o;nii lauilaulcm inlroducit. mobile fundamenium, qttod esl Chrisius, in fide
Cui Eccksiae primilivie, ad cuiuuliim ejtts laudis. di- fundata sil. Ju.xta iilud Aposloli.: < ^Edilicali super
cil Ecclesiam de gentibus adjiiiigendaui esse, et fuiHlamenfum aposiolorum et prophelarum, ipso
Chrisluni Deum el hoiniueiii, et ipsius Etcksiae (quae siimmo angutari lapide Chrislo Jesu (Eplies. n, 20). >
Dci civilas est) Dominum in ea nasciluruni esse. Et Sed diligii Dominus, elc. Quod sic conjungitur: Dico
banc laudem ad uiilitatem filiorum Core faeit, sci- quod Siou inde laudabilis sit quia fundala est in
licet ut, qui, jam per baptismum filii Core facti, ejtts montibus sanctis. Laudahilis eliam esl de pukbritu-
civilalis civcs sunt, hac laude insligali nunqitam nb B dine el perfectiniic portaruin suarum, aposlolorura
cjus participatione discedanl; qui vero noiidum ejus scilkel, qui non solum fundamenia, sed eliam Ec-
cives exisluut, tali laude ad eam allrabanliir. El bene cksiic portae dkuiitur, eo quod eorum doctrinis ad
quidem Ctiristus Core dicilur, id est calvus, eo quod ejusdem Kcclesiaeconsortium infukles introeunt. Et
a Judaeis, qtti sttilli fuerunt ut pueri, derisus sit, a per hoc purtts ejus speciosas iu virlulibns et operi-
simiiiludine reoruin, qui pro scekri-bus decalvali, id bus esse eoitvinciiur, qnia Dominus, qtii easnon di-
cstcapillis truncaii, deridentuf. Quod in Elisxocalvo ligerel nisi pulcbrae essent, diligit porlas Sion, id
pr.emoiistralum cst; qui cum disccdens a Jcricho csl ililiget super omnia labernacula Jncob, scil.cct
niontem Delhel ascentkret, pueri eum aseeiideniemi aposlolos diliget ci militanles ptusquam omnes in
coiisidcraiiie., deridebant,dicentes: <Ascciide, calve, priori populo Judaico, qui ftiit de genere Jacob; qui
a^cende, calve (IV Reg. n, 23). > Qui mox, divinai ideo labernacula dicmitur, quia Deo in labernaculis
ultione perniilicnte, a Juobus ursis silva egredienli- militaverunt, id esl iii militia canialium obseivan -
IJIISdevorsli sunt (Ibid., 24). Sic el Judaci, quia Chri- liarum, quae ad simililudinem luberiinculoriitn irans-
stum ab Jericbo iranseunteui, id cst ab hac vita, etL iloriac fueruul, poslquam sigiiiflcata advenerunt.
Bethel, id estcoelum, per exiium morlis asceudere; Quasi dicai : Ideo magis diliget Domiiius apostolos,
p.iiautem, duin crucein ascendil, deriserunt, di- quia ipsi iu moralibus praeceplis siiii militaverunt.
cendo :"< Si Filius Dei es, descende de cruce (Malili. FiJeleS vero in priori populo in carnalibiis obser-
xxvn, 40), > mox post 42 aniios a duobiis impera- vanliis, quae umbrae suiil mnralitim, Deo mi.iiavc-
ti.irihus, Tilo scilkel et Vespasiano, Roma exeunli- runt. Panci vero, jam fide Ecclesioemembra existen-
bus deslructi sunt. Et bene muiidi liujus vila Jeri- les, etsi fueriul in moralibus iiiililantes, noii tameii
cho dicilur, eo qtiod ad moduin Ittnaealiquando pcr ideo perfecle utapostoli, ideoquc digne miiitts di-
prospera augmenlari, aIi((uando vero per a Iversai kcli. Sive si hanc laudem de omni Eccksia velitnus
dcficcre videatur. Jericho quippe luna iulerpretalur. acciperc, pars cttjus jam iu ccelis cum angelis laeta-
Congrue quoqtie per monlem Belhel, cceliiin desi- liir, pars autem in hac vita degens adliuc sitl>an-
gnalur, qiiod excelsa domus cst, videlicel habilalio> gustiariiin poudere Dbo miliiat, portas Sion accipie-
ejus suinina, non localis sed spiritalis. Bethel sane; nius virtuies quae portoeejus Sttnt, per quas ingrcdi-
doinus Dei inlerprelalur. lur ad vilam ; quas Domiuus diligit magis quarn
340 Fundamenta ejus in montibus sanclis. Cumi labernacula Jacob, id esl Iransiiorkin militiam car-
ita laudein Eccksinc primilivoe, quae Dei civitas esl,, iialium observantiaruni prioris populi. Seqttilur :
videafur agere, quasi de ca aliquid jam dixisset[fj Gloriosa, etc. Qued sic continuatur : Laudo le,
(ponil eniin in principio lianc rclativam vocem, quae> Sion, de fundameiuis tuis el portis, el lioc non
esl ejus), innitit nobis qiiod de ea jam niullum ett adinvenio ex me; sed lia^c gloriosa, scilicct qnod
freqiicnier in mente cdgilanilo egeril. Et per lioc: talis eris in fttiidameiiiis el portis, dicta sunl niibi
eain valde commeiidal, ciim ipse, vir gravissimie au- de te a Spiriiu sanclo, non sermone, sed occttlla
iloritatis, de ipsa Eeclesia se frequenter cogitasse; iuspiralionc, o Writas Dei, niuiiiia in virlulibus et
intiuat. Et.esl ac si dicat: Sion, id est Ecclesia pri- bouis operibus. Inlroducif igitur verba Spiritus sancti
niitiva, quoe spectilabiiur aelerna, rioii altendendo> sibi interius kquentis, cum addit memor ero, elc.
procsentia, valile laudabilis erit. Fundamenta enimI Quod sic adaptatur : Dico quod ha:c gloriosa dicia
ejus ernnl in montibus sanctis, aposlolis scilicet ett sunt milii de te a Spirilu, qui inilii lalia adhuc ad ttti
propbetfs, qui niontes erunt dicendi, scilicet in per- laiidem pracdicit. Ego qui visus sum oblivioni dedisse
,; lectione virtulum et operuni Excelsi. Quod esl di- Raab et Babylonem, noii illiiminaiido lide, memor
cere : Sion fundabilur in doclrina prophciarnm ell ero •dlius Raab, ei Dabylonis, ut ad li.lem cam addu-
aposlolorum, ut, firma facta.ad hosiium visibiliumi cain, ct hoc seiemibus tne, id esl per priCdicatorcs
et invisibilium impulsum non corruat. Qtti prophetaei Eccksiae primilivae, qui me scient, id est qui me
1097 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. LXXXVH. 1098
347 fidc cognoscent. Raab qnidem el Babyloni \ dicere quilibct qui simplcx bomo sit, id csl aniina- "
hic videntur idcm denotare : scilicet gcntium mul- lis non ctiam spiritalis, nequaquam. Non cnim de-
tiludinem. RaabiMiimsuperbia vel lalitttdo; Babyloni bilcs boc lcslari ausi sunl quod Chrislus Deus ct
vero confusio interpreiatur. Unde congrjc genliiimi homo fuissct. Unde Mankhaei mcnliti suiit eum non
populus Kaab et Babylon diciiur, eo q«od per votu- verum homincm fuisse, sed corpus phantaslicuni
platem et vitia late incesserit, et Deo culium debi- suscepisse. Judacis cnim hoc crat scandaJum, gen-
tuin denegando contra eum superbierit; qiia de re3 libus aulcm stultitia (/ Cor. i, 25), ut quilibet Dcus
dignum se confusione fecit. Dicitur quoque idemt ct bomo dicerclur. Hoc antem ad laudem pracdica-
populus Raab per historiae figuram. Sicut enim Ra- torum praedicil, quod scUicet eos inmiit esse con-
ab merelrix in Jericbo, dicilur olim exploratoress slanter prrrdkaitiros, quod dcbiles confilcri non au-
fiiiorum Israel suscepissc, et pcr hoc meritum do- debunt. Si Dominus narrabit. Quod sic jungilur.
mus suaefamiliam in destruclione Jericho sitb signo> Quia dixerat : Nunquid dicet Itomo, ne quilibcl in-
funiculi ruhei a perditione salvasse (Jos. n); sic ell telligeret hoc adeo grave essc, quod nullus ex toto
pars genlium quae aposlolos siisccpit, et eis credi- dicere possel vel auderet, addil: Quamvis lioc non
dit, qui Dei explorator.s iii genlibus fuerunt, perr dicet homo, tamen ncn ex (oto (acehilur. Dominus
signum purpura? passionis Christi, el in die judiciii B II enim Deus narravit hoc, id cst nnrrabil in scripturit
cnm omnibus imitatoribus suis salvabitur, cum Je- populorum,id csl in Scripiuris quaepopulis Chrislia-
richo, id cst deficiens nmloriim civitas desiruelur. nis proponenlur ad iiitclligendum. Ac si dicat: JNon
Quae Jcricho diciiur, eo quod hic in prosperitate3 ertinl illae Scripturae inintelligibiks et nimis obscu-
crescal, in ftiluro vero in tormeniis sit defeclurai rae ut scripturae pliilosopborum, quae nimis obscu-
passtira, ad similitudinem Ittnae crcscentis et dc- rae sunt, et a paucis 348 intelliguntur, cuin fere
crcscentis. nihil veri loquentur; sed cum vera et nianifesia
Ecce alienigenw, elc. Quod sic adaplatur : Dico) pracdicent, a mullis poptilis iiitelligenlur. In hoc :in-
quod memorero Raab et Babylonis, cl iln eril. Eccee lem ipsas Scripturas valde cornmcndnt. Oslcndit
enim jnm certum est qunsi proescns sit, quod alieni-. eliam ad laudis earnm exaggcrationcm ipsarum au-
genw, id csl gcntes quoe alienoesunt a fidc, cl nltc- ctores, cum adjnngit: Dico quod in scrij.turis popu-
rius generaiionis qiiam Jiidaci, scilicet illi alienige- lorum nairabit, et id est scilicet in scripturis prin-
nae dico, qui suiil ei Tyrus et populut /Etliiopum, idj cipum horiim populorum narrabit hoc qtti fuerunt,
eslpars quorum csl Tyrus, id esl angustia, scilicell id esl qui critnliu ea Sion. Quod est diccre : Non in
angustians fidcks meos imillimode, cl parsest po- qunlibusciinque scripturis populorum hoc narrabit,.
^
puliis jEthiopum, et si nen sinl Tyrus, idcsl nigri•i scd in Scripmris apostolnrum, qui cruni principcs
iu peccalis ad inodnm populi /Eihiopiim, qui nigerr in doctrina illorum populornm qui eriint in ea Sion.
csl in corporc. lli omnes, scilicct et Tyrus ct popu- i- Seqnitur : Sicut Iwtanlium. Qttod sic conlinualtir :
lus iEiliiopttm qui siint pars alicnigcnarum, fuerunl i/ Facit apostropham ad eam cx jocunditatc nimia,
illic, idesl ndjiiiigetittirin consorliiim illitts Sion pri-i- sic. Dico, o Sion, quod lioc dicil milii Spirilus san-
mitivae per scicnles me. Si enim, Nunquid, etc. Quod d clus de te, quoniam homo nascelur in te, ct ipso
sic conjungilur, cl pracposteraie lcgitiir. Dico, o au-i- fundabil le. Et hoc iusuper dicil mihi de tc, qua-
ditorcs, quod hocdicit mihi Spiiitus sanclus, tuemor ir lcnus babilatio omnium hubitantium in te eril sic-
ero et ecce alkniyenw. El ad cumulum laudis ejtis is ut habitalio loctanliiim. Quod est dicerc : Omncs
hoc de ca mihi leslatur, scilicct qtiod et quidam na- i- qni in le fide babilabiinl, criml sicut Ixlanlcs in
lus esl, id esl nascelur in ea Itomo, id csl secundum n puritate conscknliae suae. Juxta quod Aposlolus di -
qtiod homO, el ipsc qui in ca nascclur, fundavit it cit: ( Gloria no tra baec est tcslimonium conscicn-
eam, id cst crcabit cam, el in fide ct in viritilibus is tiae nostrae (// Cor. i, 12). > Et bene ponit .non loe-
fuiidabit Altissimus, id est secunduin illam nnliiram m lanlium, sed sicttl twtantium, quia Iicct hic valde
qua Dcus erit omnipoleus. Qttod est dicere : Chri- i- 0] fideks de purilate consckntiae suae loetenliir revera
s:us secundum humaniiatem in popnlo Judaico na- i- et ample, ad comparationem tamcn aeternaelaetitiac
scetur, qui tamen secimdum divinitalcm eum crca- a- fuiurae liscc pracsens non diciiur loelilia; sed sicut
vit, et in fide fundabit secundum pnrtein. El hoc 3C laelitia, id est umbra loelitioefutune. Per hoc aiilcm
quod de te Obscure dico, o Sion. Nunquid dket Ito- o- allraliit ad ronsortiura Eccksiae illos qui exlra Ec-
mo, id esl niinquid solvet nliquis qui sit simpliciler er clesiam suiii, cum ipsius habilatores dicnt csse Iae-
honio, id est aniinalis et non spiritnlis? Vere non )ii lantes.
dicet, id csl solvere non poterit qualiler hoc con- n- IN PSALMUMLXXXVII.
tingpt, quod bomo nascelur in te, el ipse fundabit ,it Tilulus octogesimi seplimi. Ccnlicum psalmi filiis
te. < Animalis euim homo non percipil ea quacDci lei Core, in finem pro Melech fal., Maeleth] ad respon-
suiit (/ Cojf. ii, 14). > Per boc aulem innuit, hoc oc dendum, intelleclus Eman Israetitw [al., Ezrahitw].
iieffabili mysterio el sncratissimo contigisse, quod od Non dicit canticum quod hic agal de jocundilatc re-
lioiniui dicit esse insolubile : vel sic. Dico qnod ho- o- munerationis oeternae,sed qnia Christiis hic de pas-
mo nascctur in lc; et ipse fundabil le. Et hoc, o sione sua agcns, el orans ut Dcus eum conslanlcm
Sion, nunquid dicet homo, id est nunquiJ aiukbil >il faciat ct resuscilct, inslruit omncs qui sunt filii sui
PATISOL.LLII. 3li
K99 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARSI. 1100
ndnpiivi, ul sicut ipsc non invilus, sed ciini loctilia A lioc ul coniplcatur a simililudiiie bonestoruin legalo-
pro uobis cruceni stislinuit, licet seciiiidiimcarnis riun, qui ihalamum Domini inlrarc permitluiitur
debililalem trislis npp:>rcret, ila el filii ejus pro eo Qnod dicil in die clamavi et nocle coram te, inlerpo-
si necesse fuerit, cuni laetitia debeanl adversa sus- silum esl, et est ac si sic diceret: Cum.tu Dominus
tincre, elin ipsis advcrsis orare. Et hoc in litulo sis omnium el Dcus, et per hoc le manifeslum csl
iiinuilur cum dicit : Canticum psalmi fitiis Core, in omnipotentem csse : el jam opifex meaesalutis ex-
finem, pro Melech ad respondendum. Qui sic ad- sliieris, el talia eliam orem qu;e in conspeclu luo
siptalnr. Canlkum hujus psalmi, id est jocundum ne- sunt, oro ut oralio mea inlrcl, id cst admiltaiur. Et
golium linjiis tractaliis, scilicel negotium passionis quia dixeral.salutis, ipsam salitlcm oslcndil cum ii>
Chrisli, in quo ipse pro salute niundi passus pracci- lerponit : llujus scilicct salttlis fuisli opifex, quod
nuit. Ideoque dkilur canlicum quod in hoc psal- me adeo pcrlecliim fecisti, quod non reinissus liii :
ino coiilinetur, proponitur flliis Core, id est filiis sed clumain, id est clamore iulensac devotionis cgi,
Cbrislt, qtti filii ejus adoptivi facli sunt per passio- et in dieel in nocte, non faclus in die superhus, nec
nein. El proponilur ipsis ad respondendum, id esl ad in nocle timore confracfus : quod aequc summa sa-
lioc ut ei respondeanl, non verbis sed factis, scili- lusest ne quis in die vcl in nocte a tali clamore dc-
cel ul sicul ipse praccinuil pro eis palicndo, ila et B sislat. Dko inlrel oraiio tnea, et ul non excludalur :
ipsi si oporluerit succinanl el respondeanl, pro eo inclina aurem luatn, id est condesceiidere fac poteu-
inorlem pati non fugiendo. Et non invili respnn- liam niisericordiaeluaehuniili preci meac.A similiiu-
dcnnl, aut quasi cx necessilate; sed pro Melech, id dine inedici, qui aurem aegroto inclinat, seu jam
cst secundum concordiam charilatis el dilcclionis, saepius oslensmn est. El necesse esl ut aurem ad
scilicet IIl sictii ipse cum charilate dilectionis sus- precem meam inclincs, quia anima mea repleta est
tinuil; sic el ipsi cuin cbaritaie siisiiiieanl, et in hoc malis, id est replcbilur tribulalionibiis. Mala ninii-
secum coiiconleiil. Nam si tradiderint corpns suum ruin prn lrib(ilaliouibu> soepissimepontinliir; verbi
ul ardeanl, charitalcm atttem uon habeant, nihil eis gralia in Job : < Si boua susccpiratis dc maim Do-
proderit (/ Cor. xm, 3). Ei hanc responsionem nnn mini : maia autein quare non suscipiamus (Job n,
ad horam facere debenl, sed usqtie in flnem vitae. 10). > El adeo rcpkbilur anima mea malis, quotiiam
< Qui enim perseveraverit usque in finein hic sa'vns vita mea, id est ipsa anima, quaccausa est viloeir.e.r,
erit (Matth. x, 22). » Mekch quidem chorus interpre- appropinquavil, id esl appropinqttabit, inferno, scili-
lalur. Elenim quia in choro solel esse concordia cct pcr nimium tribulationuin pondus a corpore se-
canlus, Mckch pro concordia competenter accipi- paranda, in infcrnum descendct: el partein salvan-
tur. Et hoc est ittlelleclus Eman Isruelitw, id cst hoc doriim inde cxlrahei. Dico quod ani.i a inca rcpkbi-
inlellcxit Christus, esse scilicel cantaudum, id est lur Iribulationibus. El ad cumulum pcrsecutionuiu
jociiudiim in anima in tribulatione, licet tristilia sit menrtim, wslimatus sum, id eslaeslimnbor n persecu-
exterius ex carne; Eman quippe fraier, Isr.udila loribus meis Judicis, cum descendentibus in lacum,
vero videns Deum inlerpreiatur. Undc e«ngrue id csl ciim lalrouibtis descendentibiis in profundiia-
Christus Einan Israclila dicitur; qui fiatcr nosler tem Yitioriim, depulaliis suni dignus iradi lurpiler
esl, el seciindiim hiimanitatem iiostram qiiam par- iu inortcm. Unde propheta lcsiatur : < El ctun ini-
licipavit, et sectindtim divinitatem suam, ciijus no- quis dcputalus csl (Isa. i.m, 12; Luc. xxn, 37). >Et
bis parlicipalioncm donavit. Unde idem dicit : factus sttm, id csl fiam pro repulatione eoruni vilis
< Qtiicunque feccrit vofuntatcm Palris mei, ipse et abjeclus, sicut Itomosine adjutorio, scilicet puta-
ineus fraler est (Marc. m, 5). > El alibi : < Ile, biinl me nullatcniis ailjtivniiilum esse : cum ego l;>
dicite fralribus meiis (Mattlt. xxvm, 10). > Israc- men ftitu ns sim liber a jure mortis, cxistemlo inler
lita vero digne dicitur. Quis eiiim ei polcsl acqui- mortuos. Scilicet cum cro in numero morluorum in
parari 349 '" Dei visione, cujus htimanilatem corporc morluus; non ero lamcn in potcslnle mor-
Verho Dei conjunctam esse non est dubium, in D « lis, ul rnc retiuere vakal; sed liber ero, ul quando
ejusdem persnnae inenarrabili unionc? Per hoc igi- milii placuerit, rcsurgendi hal;eam facullatem. Per
litr filiosCorc vebenientcr alirabit ad canlandiim in hoc quod se libcrum dicit, quoiiani volunlarie pa-
tribnlatione.cumperbibealChristum bocintelkxisse. lietur, iiiiiuil, unde nos ad affectum pat cn i in-
Non eiiim boc inlellcxisscl, si non ulique ad pas- struil. El exislimuboradbuc ab eisdem persecutori-
sionis ohedientiam volunlarie cucurrisset. bus esse peccator, sicul sunl mulli vulnerati prius a
Domine Paier Deus opifex saltttis mew, in die, id prava suggestione per consciisum, et jam dormien-
est in prospcritate, et nocie, id csl in advcrsilale, lcs insepulcris, id esi .siq.ili et morlui in corporibus
clamavi, id est claniorc intcnso egi bouaedevoiionis. suis per opcralioncm nimiae voliiptalis. Scilicel n.c
Ethoc esl coram le, id esl hoc vides lu, quicunque simikm reputabunt peccaioribus, qui prius a sug-
hoc ignoret. Ergo oralio mea fncta in compeclu tuo, geslione sua in consensu vulnerali, jam ad consuc-
id esl facta de lali re qttaeesl in conspeclu tuo, sci- tudincm operaudi voluptalein devenerunl, et adeo
licet facta de perfeclioue coiislanliae, et de resurre- qttod aniraoe eorum sunl dormientes in sepukris, id
ciione, quoe libi bene placcnt, ut de cis orem : et est sopilaeet morltiaein voluplalibus corporum, quae
quac dono digna siiul, iuiret, i<lcsl admillaltir ad reclc sepul a , er similitudincin dicttnlur. Sicut
1101 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXXVII. 1102
eiiiin corpora in sepulcris jacenlia deTiciuntet fe- A J dine illius qui in obscuritnle loci cujuslibcl existens,
tenl", ita et aniniae voluptalibiis corporum assen- iioii vtdi egredi ne appareal. Ac si dical: Possem
tiendo 350 immorantes in vitiis, exterius malae qnidem excrcere poientioe meaevindktam super eos,
famse fetorem cmittunt. Quorum dormientiiim non cum ejus iraditus fuero; sed ego non maiiifestabo
es amplius memor, id est qui adeo dormiunt, quod eis potenlioe meoemagnitudinein,quaeeis obscura cst
amplius eorum non existis inemor, ut eos exsuscites. et ignota. Caeteruin patienler omnia suffernm, ut
Dico quod exislimabiinl me similem dormknlibus : meis exempluin tribuam patienter sine rebellione
el ipsi lamen sunl repulsi de manu lua, id est de patiendi, ubi etiam locum*habebutit tilciscendi. Et
proteclione tuajnalis meriiis suis, <uleorum non sis quia noii egrediar; cculi mei languerunt, id esl npo-
'inemor; ac si dicat: Si ipsi qui me lakm repu- stoli langiiebunl, scilicet deficicns a spe resurre-
lant, justi essenl, non lam mirabite viderelur. Sed clionis ineae, prae inopia lucis inlcri-oris, scilicet
ouni ipsi adeo peccalores sint, utjam malis meriiis quia non erunt iiiterius fide plenarie illuminaii,
suis exigenlibus, de mnnu lua repulsi sinl, me qui deficienl a spe resurrectionis. Unde quidam deape-
juslus sum lalem existimnre, mirum videtur elpe- rando dixisse legunlur : < Nos sperabimus qtiud hic
niltis indignum. Etper hoc filios Core instruil con- redempfurus esset Israel (Luc. xxiv, 21). >Ocuii qui-
tumelias peccalorum, licel justi sinl, volunlarie pali, 'B dem in Ecclesia convenienier aposloli dicunlitr, co
cum ipse singulariter justus el a peccalis liber, lot quod minoribus pastorali cura praevideant; ad si-
contumelias sustinuerit. miiiludinem oculosum, toti corpori prxvidentiiim.
.F.t posuerunt, id esl ponent me pro reputalione Dico quod anima mea replebitur malis, et wsttmalus
sua in lacu inferiori, id est in profundilale peccato- ero cum descendentibusin lacum, el iradilus ero, ct
rum, scilicel reputaverunl quod jam devenissem in oculi mei languebunl. Ego lamen non hac occa-
infimam profundilalem peccatorum. El posuerunt sione remissus fui; sed clamavi ad le, Domine 351
me repittaiione sua in tenebrosis, id est in nuinero Palef, id est clamore intensae devoliouis cgi ad le,
teiiebrosorum. Scilicet repulaverunt me esse in te- ut me consiantem faceres, et resuscilares; et tota
nebris ignoraniiae Dei, el non iu qualicunque igno- die, id est jugiler, expandi manus meas, id esl dila-
ranlia; sed in umbra causa morlxs, id est in illa tavi manus cordis, affectiones bonas scilicet, ad le
obscurilate ignorantiae quae causa esf mortis aeter- promerendum; id esl adboc ul graliam tuam pro-
nnc. De qua Iegilur : < Ignorans ignorabitur (/ «niererer, el sic constans fierem, et resuscitarer.
Cor. xiv, 58). > llle videlicet ignorans, qui Dei prac- Dico quod clamavi dicens : o Doraine, noli me paii
ceploruin nolitia peuilus caret. Sunl eniin quaedara . remanere in sepukro. Non sic dico ut non ponar iu
ignoranliac quae ad mortem miniine ducunt : ut si -eo.; sed ila ut non remaneam in perdiiione, idesi
divinaeTrinitatis el unilatis habitudinem, el caelera ut non putrescam.
lalia inefiabilia Dci mysleria ignoramus. Et hoc quo- Nunquid enini Jacks mhabilia In mortitis in anima,
que repulabunt, quod furormluus conflrmatus esl su- scilicet facies haecmirabilia in Iiominibus, qui raor-
per me, id est nimia ira tua firma el immobilis con- lui sunt per peccatura originale : ui eos ad vilam
ligeril stiper me, id est conligerit in me ad lioc ut reducas per fidem, sicut promisisti, me remauenle
opprimat me, ad modttm ponderosorum desuper in sepukro el in perdilionc? Minime. Aut apostoli
cndenlium. Qttod est dicere : Hoc ipsi repulabunt qui eruut medici lui, erogando meJicinam do-
quod hic mihi vnlde sis iralus et malevolus, et in clrinae infirniis in anima moiiuis, suscitabunt per
fuliiro proul ipsi repulabunl : induxisti super me, id doctrinam ad vitam fidei ipsos mortuos, omne hu-
esl itnluces ad oppressionem cl deslruclionein mei manum genus scilicet, et ipsi suscitati, confltebunlur
omnes fluclus tuos, id esl omnes vindictas per lor- libi, idest laudabunt tc etore, el corde, el opere,
menta, quaecongrue quidem fiuclus dicunlur. Sicut me remanenlem in sepukro : Nunquid etiam nar-
enim fliictus supervenienles naufragum mergunt, ut rabit aliquis salvatus misericordiamtuam, id estrepa-
no/ possit exsurgere; sic et vindklae Dci dainnau- D ] rationcra humani generis faclara per raiserkordiam
dos in lormenta deinergenl, ne valeant ulterius eva- litain, in sepulcro, ideslin cousideratione sepukri
dere. Non solum vero boc niihi coniinget, ut lalis a mei, scilicet si me consideraverit in sepukro rema-
perseculoribus exJstimer, sed eiiam ad miseriarum nere et non resurgere? Et nunquid narrabit aliquis
tnearum accumutationein, longe fecisli, id esl per- verilatem luam, id esl le veracem esse in complc-
niiltes longe fieri a me notos meos. Scilicet lanta lione resurrectionis meae, quam per propheias pro-
erit perseciuio mea, qtiod discipuli qui sunl noti misisti, in perdilione, id est in consideralione perdi-
ni(ii fngieiiles elougabuniur a me. Et non solum lionis meae, scilicetsi permiseris me ad perdilionem
clongjbuuliir, sed el posuerunt me abominalionem, devenire, ut non resurgam? El nunquid cognoscenlttr
i.lesl causam abominationissioi, scilicet quibusdatn in tenebris, id est in lenebrosis, scilicet gentes yuae
coriim de resurrectione mea desperantibus, videbi- sunt in lenebris ignoranliae, cognoscent per narra-
inr abominabik, niibi adhaesisse. Et eliam traditus lionem apostolorum mirabilia lua, quae per me ope-
snm, id esl Iradar Judaeis a quodara discipulo meo raberis, scilicet expugnaiionera diaboli, et saiutem
Juda Iscariote. Et cum Iradar-nen egredkbar, id cst niniiili, el caelera mirabilia qtiae nnilia simt, me
iion egrediar de obscurilale potentiae; a similitu- remauonte in sepulcro el in perdilione? Et nuiiq^uid
1105 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS. I 1104
cognoscelur in terra oblivionis, id est in genlibus A 1 rans in obedienlin procdicalionis, cl in his valde
quac lerra roaledicta sunt per Adam, et quandiu sublimalus, admirabik esl cur mc tnm severiler in
videris obtivioni tradidisse, justitia tua, id cst nun- tribulalionibtis permillas humiliari et conturbari*
quid cognoscenl ipsoe genles omnem justiliam esse Quoesiioest facta, ad solvendum accedii, cum dicit:
a le non a se, si reraansero in sepukro el in perdi- ln me transkrunt, etc. Quod sic contiiniatur : Dico
lione? Minime. hic quod possci quocri, scilicet quare repellis ora
Hoc aulem quod sub interrogatione sic ponit lionem meam, et quare me permillis bumiliari et
oratio est cum majori pondere affeclionis facta, conlurbari? Et ecce quare boc sit : ideo, scilicet
quara si sine interrogalione fierel. Etesl ac si dicat: humilior, quia iro; lua;, id esl vindictae tuae, quas in
Ilesuscita me.; nam si in sepukro remansero el in htimannm gentis cxerces propter peccalum Adoe, in
perdilione, Iiacc inconvenienlia contingenl : scilicet meconjeclaetransieruni, id est transibunl ah huniano
non facies mirabilia in niortuis, nequc medici gencre; quod est dicere : Passiones in me eonjectae
suscilabunl ipsos mortuos praedicalione sua : neque causoeeruiii qttarc niorlalitas et passibilitas, et cae-
morttti resuscitafi libi confltebunlur, neque narrabit leroe vindiclae quas lu Deus exerces in humanum
aliquis pracdkalorum misericordiam et veritatem genus, deslriienliir, et ideo terrores tui, id est terri-
luam , neqite genles qtioc tenebrosae sunl, et terra " hiles passiones a te disposiloe, conturbaverunl me, id
oblivionis cognoscent mirabilia tua, et omnem justi- csl conlurbabuni secundum fragililatem carnis; vel
tiam a te csse. Cuin igiiur IIOPC inconvenienlia osten- lerrores passionum mttliarum, quas scio me passu-
dit, ad pracstandumquod orat Dci elemenliam magis rum per tuam disposiiionem conlurbabtini me, non
conipellit. Rcpelil nutem quod dixif, clamavi, ut ex necessilate, sed sponlanea .conturbatione, unde
iiddal. Dico quod liaec incnnvenienlia conlingent, legitur : < Ccepit Jesus pavere et taedere (Mare. xiv,
uisi rcsttscilnius fuero : cl ideo ut resuscilari me- 33). > El vcre me contttrbabunt terrorcs. Nam cir-
rerer : clamavi ad le, Domine Pater, ego qui dignus cumdederu.nlme sicut aqua, id est circumdabunl me
SIHIIexaudiri. El a clamore non defkinm : sed oratio tota die passiones meoe;sicut aqua, id esl ad modum
mea cum clainore facta,, in mane, non in tenebris, id aquac, scilket ul ine opprimanl, a simililitdine aquae
esl in claritate bonae conscientiaeel devolionis nieae, quoe aliquem circumdat ut demergat ct opprimat.
prwvenkt te, id esl prwvenkt remuneralionem tuatn, Circumdederunt, id est circumdabunt, inqtiam, me,
scilicet promerebilur remuneralionern, a siiniiilu- el lioc simul, id est ita quod nullus excipialur; ac si
dine slrenui militis, qtti pruicedit donalivuin obse- dicnt: Non ita me circumdabuni, ut parthn iu uno
quio, ut post digne ipsum donaiivum suscipiat. Quod r lempore, et panim in alio, sed omnes me simul cir-
cst dkere : Ul digiius sim resuscitalione, promere- cuindabiml, ad exaggcrationem calamilalum mea-
bor lioc prius irremUsa oralione et clamore. Nam rum, ideo quod circumdabor. Ad cumnlum autem
prius in vinea est taborandum, poslea vero dena- aerumnarum mearum elongusti a me amicum eipro-
rius accipiendus. Facit atilem quaesiionem,ut posfea ximum, scilkei lanta erit coiiiurbaiio passionum
solval : videlicel quare Deus eum noltierii exaudire nienrum, quod facies a me fugkndo elongari aniicos,
orautem ul possel iribulalinnem passionis cvilare, aposlolns scilicet, qui amici mei sunt, id esl valde
eum adjungil : Vt quid, elc. Quod sic jnngi- familiares. < Percuties cnim paslorem el dispergen-
tnr: Dico qttod clamavi orando de resurreclione. tur oves (Marc. xiv, 27). > Et proximi mei, id est
Oravi etiam ut, si possibile est, transeata me calix contribuks mei, a me elongabunlur, el noios meos,
passionis. Et ul quid, Domine, repellis banc oratio- id esl occulliores discipulos,- sicnt Nicodenuim et
nemmeam, pcrmiltendo me pati, et hpc modo aver- Gamalielem et coeteros, a me clongari permiues. Et
tit, id est vidcris averlere a me faciem, id est bene- hoc quod elongabiinlur conlingct a miseria mea,
volentiam tuam : a 352 similitudiiic iralorum, qui scilicet quia miseriam mcam iniiltipliccm couside-
ab bis quibus irati sunt, faciem averliiut? Fackm rabunt, relinquent me et fugicnt. Per hoc quod
pro bcncvoleiilia ponit, eo quod in faciei serenitafe D ] amioos et proximos et notos a se dicil eloiigandos,
soleai benevolenlia denotari. multipliccm esse niiseriam suam innuit, et per hoc
Qnamvis antem oralionem meam repellas, ego nos ad palkndum pro eo magis instruit.
tamen, qui aflligi permitlor, pauper sum, id est lnt- IN PSALMUM LXXXVIH.
niilis erga le, sicul pauper erga divitem, et in iabo- Psnlmi oclogesimi octavi iilulus : Inietlect s
ribus praedicationis, a juvenlute mea , id est a prin- Etltan Israelitw. Quod sic exponitur : Uic babetur
cipio juventulis, scilicet a trigesimo actatis meae intellectus Elhan Israelilac, non ut Ethan Israeliia
nnno, a quo tempore Iiciltim est praedicaiionem liunc intellectum habeal; sed quia Prophela lioc in
exercere. Et ego exaltaius, id esl valde promolus in psalmo agcns, huuc tropicum habct iiitelleclum, de
humililate, el lahoralione pracdicalionis, qtiod aiqtie Etltan Israelila, id esl de Christo qui est Ethan, id
magna exaltatio est. //ttmiliatus sum, id est dejectus esl robtistns, devincendo fortem armatum diabolmn,
in Iribiilationibus, el conturbalus melit ipsarum tri- ellsraelita est, ut in praccedenti psalmo ostensum
bulationum; ac si dicercl : Si superbus et oliosus est. Propbcta qtiippe, qitia in praecedenti psalmo
c\islerem,non csset mirum mcam oraiionem rcpelli. Chrisluni humililer agcntem de passione sua intro-
Scd cum sim huniilis ad modiun pauperis, et labo- duxcrat, in hoc psalmo intendit eum magnum et
1105 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXXVIII. 1106
poteniem el incomparabilcm ostendere, cnarrando A . ram. Eosdem, scilket Ddeles quos semen luum esse
beneftcia niisericordiae Dei, per eum bumano gcneri dixi, wdificabo ut digni sint in quibus sedcas, ct
confereiida. Et hoc etiam auclorifate paternn corro- quos seinper regas. Anima enim jusli sedes est
borat, qiiem Ioquentem inducil, et beneficia quae sit Dei,
in Chrislo et per Christum in Eccksia operaturus, Postquam verba Patris breviler inditxil, Propheia
promiltentem. Oslendit 353 eliara hic Propbela in persona sua agens, npostropbam ad filium facit ex
non inlelligeiidum esse passiones, quaein Christoet affeciione nimia sic. 0 Domine fili, quandoquidem
in Ecclesia cruni, futurns ad constiinpiionem, sed per le misericordia acdiflcabitur in ccelis : ipsi ceek
ad eorumdem fidelium expurgalionera. Orat etiarn confiiebuntur mirabilia tua, id est cum laude pronun-
et pro ipso capite et pro membris, ut bonam affe- tiabunl mira beneficia lua, hiimano generi collata :
ctionem suam quain erga eum habet oslendat, et ct exponit, in parle : vere confitebuntur. Etenim in
exemplo suo bonam in nobis affectionem parial. Ecclesia sanclorum, id est in congregalioiie fidelium,
Misericordias Domini, id est beneficia misericor- confitebuntur verttatem Mam, id est beneficiu quae
diae Domini Patris, quae humatio generi conferel, in Complebil veritas tua, vel sic : Confitebuntur verita-
wternum duralura, canlabo, id est cum jocundilale lem tuam in ecclesiasanctorum complendain; et me-
traeiabo. Qriia vero possel inteliigi, quod in sola rilo confitebtiniur, cum sit eis dignior et subliraior.
nienle cantaret, determinal, aposlropham ad ipstim Qitoniam quis iii nubibus, id est inter ipsos ccelos
fackndo, cum adjungit, scilicel annunliabo scripiis, (qui nubes dicentur, eo quod alios compliicnt doctri-
el in generatione hac praesenti, et usque in genera- na) wquabitur Domino Christo? Nullus. Et quis in
tlonem ultimam, id est semper quandiu mundus du- filiis Dei, id est quis inter ipsas nubes, quae filii
rabit, veritalem tuam, id est beneficia misericordiae, Dei erunl, similis erit Domino Filio in liliatione?
quae ideo complebis ut verus appareas in promis- Nullus. Ipse namque filius per naturam, illi vero per
sione. Veritalem dico in ore meoparatam, idesl quars adoplionis gratiam, quod est dicere : Yere debent ei
non solum mente cogito vel scriplis annuntio, sed confiteri, cum sint ei in dignitale dissiiniles et in-
ex affeclione niniia ore profero. Innuendo igitur sic aequaks. lnaequalitas sane dicilur de re quam unus
Prophefa affectionem suam, audilores altentos red- habet minus, et alius magis : ut 354 si quilibet
dil. Vel sic : Annunliabo in ore meo, id est in officio longior sit aliquo longo. Dissimilitudo vero de re
oris mei : veritalem luam duratnram in generaiitne quam unus habet, et aljer caret : ut si quis albus
el generalionem, id est in wlernum. Misericordias et sit, alius vero minirae. Oslendit vero esse dissimi-
verilatem pro eodem hahet. Posset quoeri : Ubi sunt Q . les, cum dicit : Vere non est aliquis similis. Nam
misericordiae,qnas annuntiabis, nusquam apparenl? erit Deus, et lalis Dcus, qui glorificaiur in consilio
Ad quod sic respondet, boc auctoritate ipsius Patris tanctorum, id est glorilicabitur, et ipsi non lales dii,
confirmando, sic. Dieo qnod miserkordias cantabo, qui glorificentur in consilio sanctorum. Ei bene dicit
quoda me quidem non habeo, scd a te, Domine nonsimpliciler in sanctis, sed in consilio sanctorum,
Pafer, quoniam dixisti roihi interius inspiralionc ac si dical: Quem sancti et devolione, et opere, et
tua, quod misericordia, id est beneficium misericor- ore gloriflcabunt: et hoc non iuconsulte, sed consi-
diaetn wlernum duraturum, wdiflcabiturin cwlis, id lio raiionabili : quod equidein dignius esl quam si
est fiet in apostolis, scilkel quos fide el titi cogui- sine consilio hoc ageretur. Ostendit quoque eos inae-
tione illuminabis in virlutibus, ct operihus bonis quales esse, cum addil: Vere nullus wquabitur Do-
sublimabis, et landem bealificabis. Et in eis coelis, minoFilio. Nam ipse eril magnus in potemia miia-
id est per eos coelosprwparabitur in aliis veritas tua, culorum, et terribilis in vindicta, super omnes praedi-
et, id est benelicium misericordiae, quod veritas tua catores qui sunt, id est qui erunt in circuitu ejus,
complebit. Inducit autem verba ipsius Patris, sic : id est famulalu ejus. A similitudine dictum esl famu-
Dico quod dixisti, el ecce dicta tua disposui ab aeter- lorum, qui Dorainum circumdant, ut ei famukntur,
no, leslamenium meum, id est firmissimam riovam D ac si dicat : Cum ipsi magni sint in poientia mira-
legem meam me daliirura e/ec(ts meis, scilicet fideli- culorum, el lerribiles in poteulia ptiniendi malos,
bus meis in tempore pknititdinis fuluris, quos de nieritis oraiionum suarum; tamen est eis major et
massa perditorum eligam, et juravi, id est firmiter lerribilior. Facit autem aposlropham ad eum cum
et quasi cum juramenlo promisi, Dai'td seruo meo, repetilione, ut addat : Dico, o Deus Fili, quis in
id est Christo significalo per David ; qui scrvus meus mtbibus erit similis Domino? et bene dico : Quo-
erit secundum quod homo in omnibus obediens. niam, o Domine Deus virlutum, ex ipsis nubibus quis
Iloc scilicel promisi tibi, o David, quod prwparabo erit similis tibi? Nullus. Cum enim sis Dominus vir-
et Deus, id esl creator earum
per pracdkaiores in fide semen luum, id est filios tulum supemarum,
luos adoptivos, qui tui sequaces erunt prout pole- et ipsi minime, dissiiuiks libi sunt. Et in hoc eliam
runt. Dico semen prwparabo, semen dico usaue in sunt dissimiles libi, quia poleus es, id esl eris de lali
wlernum permansurum. Qui enira credet in te, non potentia qua penilus ipsi carent, el in hoc quoque
moriettir in aeteriuim (Joan. xi, 20), ei wdificaboin sunl dissimites, quia veritas tua erit in circuitu tuo,
virtulibus et bonis operibus sedem tuam in genera- ct in circuilu eorum non, id csl ipsi qui per empha-
lione et generationem,id esl iu acternum permansu- sin veritas lua diccnlur, eo quod pcr vcritatem san-
1107 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 110*
cti efficieiitnr, erunt in famulalu luo. Qnia vero di- A eniin oequaliier omnes circuli parles a puncto
xcral : potens et, Deus, poleiiliam istam oslendit, quod in medioest,. quod in aliis figuris minime po-
addendo sic. lest inveniri. Ex cujtis rei similitudine, philosophi
Dico quod polens eris, el ecce potenliam, scilicet, kgunlur virlutem sic dillinivisse: < Virtus eslacqua-
ta dominxris, id est dominaberis potestali maris, et litas vitae,ralioni undique convenientis.i Debet enim
ipsi non; scilicet babcbis iixlominio poleslaiein ipso- ralio esse, quasi medium ad cujus disposilionem
rum iiifidelium amaricantiura te mala vita sua, sci- oranes vitae partes sequaliter el mensurale deducan-
licet ipsa poleslas quam liabehunt luos perseqnendo, tur, sicul punctum medium est, ad cujus mensuram
in dominio luo erit, ut non liceat eis saevire el per- omnes partes circuli aequaliter dirigunlur, vel sic :
sequi, nisi quanitim eis permiltes : et non solumi Et hace verilas tua, scilicet quod polens es, in cir-
habebis in dominio ipsam poteslalem ut possis eami cuitu luo est, id est in eis qui sunl in faroulalu
rompescere : Motum autem flncluum ejus tu mitigat, tuo, quod est dicere. Hoc veraciter sciunt obeditores
id esl sed (u mitigabis motum flucluum ejus, ipsii lui, quia potens es, quicunque ignorenl. Non solum
iion; id esl aliquando cessare facies molum fluctuuuii autera fundasli orbem lerrw et pleniludinem ejtis, ted
rjtts niaris, id est iram infideliuin, qinc movebit flu- el tu creasti aquilonem, et mare, id est tu creasli dia-
ctus adversus sanctos,. persecutiones, scilicet, quoe: B bolum, qui frigidos facit infideks ab ardore chari-
eosad modum flucluum oppriraant. Quod esl dieere : latis, ad similitudinem aquilonis frigidissimi venti,
Mitigabis quorumdnm infidelium iram, ut convcrsi,, el mare creasti, id esl ipsos infideles amaricantes te,
fidcles luos persequi desistant. Notanduin quod lui quod esl dicere. Non solummodo bonos, sed et nia-
tities repelilutii, nd differentiam poiiitur, ac si di- los, et diabolum caput eorum creasti, non secundnm
ceret: Tti hoc facies, el ipsi non, et per hoc libii quod mali sunt, sed cum ipsos bonos creaveris in
dissimiks esse comprobantur. Dico quod tu domina- Adam, mali facti suut per ipsius Adaepeccalum, et
ris poteslati maris, etc, et tu etiam sic potens es,, cum diabolum bonum el lucidum creaveris, per su-
quod In humiliasli, id est humiliabis superbum anto- perbiam malum se fecit. Vel sic :Tu creasti, id esl
nnmastice sic vulmralum, id est ulpotc prius vulne- creabis aquilonem et mare, id est lu dispones ei
ratum, el ipsi non; quod cst dicere : Prius eum vul- ordinabis diabolum et membra ejus. Jtixla illud
nerabit niorte lua, auferendo ei jus qttod habet ini Isaiae: < Formans pacem et creans malum (Isa. XLV,
luimaiio gencre, et poslea ex-loto eum humiliabis de3 7), > non qtiod ipse sil auclor malitia?, a quo nefas
regno suo, quando gentes per pracdicalores ei aufe- csl dkerc, aliqnid mali procedere : sed ipse malura
res : a similitudine hoslis, qni prius vuhieralur,. ett creat, id est ordiuat, ut cum videlicet ipsa maliiia
poslea dejicitur, vel sicut vulneratum bene ponit, idI C a diabolo et ab impiis procedat, ordinel sic, ut ad
est similcm vulnerato. Non enim fuit revera et pro- aliquam iilililalem suorum cedat.
prie vulneratio, sed quasi vulneralio. Et /u disper- Quoniam igitur dixerat: Cwli confltebunttir mira-
sisti, id est dispergesinimicos luos Judaeos per tolum„ bilia tua, vult exponere qui ceeli cum addit : Dico
niundnm in brachio virtulis ttue, id est in brachio tuo0 quod tui erunt cwli, ct quod lui ertuit ipsi exislen-
virtuoso.utila diean», seilket m forti polentiat'iriuttss tes Thabor et Hermon, id est ilkiminali et anathema-
tuw,\e\ disperges^idest separahis inimkos ittot,omnes,. thizantes diabolum, exsullabunl, id est exsullanter
scilieet in liuraano genere, inimican<es tibi mala vitaa annunliabuut, in nomine tuo, id esl in honore nominis
stia, ul alios ad vitam assumas, aliosautem ad mor- lui, tuum brachium, id esl luara fortiludinem, cum
tem relinquas : et boc facies in braehio , id est rn n polenlia, id est cuni eflicacia , scilicel annuntiabunt
potenlia virtuiii tuw. Bracbium pro potenlia ponil, quod polens es, et eflicax in superando diabolum.
co qiiodpotentius mombruin corporissil in virlute,. Tbabor quidem cl Hermon duo loci sttnt in Judiva;
el adeo potens es, quod tui sunl cceli, el tua est it el Tbahor veniens lumen interpretatur; Hermon au-
terra, el ipsorum ccelorum non : et in hoc sunt,[ tem analhema. Unde per Tbabor et Ilermon praedi-
tibi dissimiles, scilicet praedioatores, qui suntlt i catores ex Judaeis congrue denotaulur, ad qttos ve-
'
355 caAi, id est doclrina compluenles, lut erunt,s rum lumen Chrislus adveniens, eos diabolum et
id esl per te cceli erunl, ei terra tua est, id est Ec- peccaia sua anatbematizantes eflecit, et per hoc
ciesia a praedicaloribtis corapluta, quae prius roaree feeil eos forliludinis et polentiae suoeannuulialores.
exislcns terra fructifera in bonis operibus erit, exx ln quo etiam ei comprobanlur esse dissimiks, cum
fua gratia babebil quod lerra erit. Exponit au-i_ ipse non fuerit eorum polentiae et forlitiidinis an-
tein quomodo lerram dical esseipsius, cum addil: : nuntiator. Orat eliam pro eis sic : Dico quod ipsi
Vere tua erit lerra; nam, tu fundasti, id esi firmiter ,r exsttltanler pronunliabunt bracltium luttm cum po-
«onstitues oroem ipsius terrw, id est perfei tionem a tentia, et ne ad hoc deficiant, firmetur in eis manus,
ejits in virlutibtis et bonis operibus, el fundasii, idd id est firiniter et assidne operare in eis , quod
esl creabts prima creatione pleniludinem ejus terrae, ;, operaturus es, scilicet omnem viriutuin perfectio-
scilicet facies nasci mullas genles, ex qnibus Eccle- i- nem. El exaltetur in eis dextera lua, id esl crescat,
siam constitucs. Orhem pro perfeclione congrue te et multiplicetur in eis gralia benignitalis tuae, sci-
ponit, eo quod in circulis (quos orbes dicimus) per- r- licelut major in eis sil vis graiiae luse, qiiae opere-
fectior aequalilas sit, quam in aliis liguris. Dislant lt tur firmiter in ipsis perfeclioncm virtulum. Pcr
110-3 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXXVIIL 1110
dexteram quidem , cnm soleat prosperitas desi- A esse confirmat. Vel sic adaptalur : Beatus popu-
gnari, conveiiienter Dei benignilas per eatn hic ac- lut, etc. Dico quod justitia et judkium enint prw-
cipiltir. Nam quae major est prosperilas, qu.1m di- paratio sedis tuw, et populus iile qui factus sedes
vinse benignitatis adipisci favorem? In hoc aulem per eos, sciet jubilationem,idesl sciel DeOjubilare;
quod orando pro eis, Dei benignitate ct nperatione sic iit jtibikt intentione piiraedevotionis beatus erit,
egere 356 innuit, dissimiles ipsos ostendit, cum el hic et in fuluro. Et ecce bealitudo, quam hic
ipse eorum benignilaie. et operalione non egeat. babebit, scilicet o Domine , in lumine vultus tui
Ut igitur quod orat perficiatur, oslendil quod existentes illi, qui de illo populo erunt, scilicet il-
conunodnm contigerit, si maniim suam in eis firma- luminalione cognitionis luae eos interius illuminan-
verit, et dexteram exaltaverit. Dico flrmeiur in eis tis, ambulabunt, id est mngis et magis promovcbun-
manus tua, et exalielur dexlera tua; quod si fueril, tur in illo lumine, scilicet ut jnm illuminali plus
jutiitia et judkium ipsorum Tbabor et Hermon illuminentur, et exsullabunt de innocenlia sua lota
erttnt prwparatio, id esl erunt causa praeparationis die, ei hoc in nomine tuo, id esl in honore luo, ut
tedis luw, quod esl dicere : Per hoc quod in eis hoc videlicet libi ascribant, quod innocenles erunt
inaniiin tiiam firmabis et dexlerani exaliabis, erit in non sihi; el exaltabuntur in justiiia tua, id est a te
eis judicium, id esl judicabunt se crealuram, et te B dala, scilicetcrescentin juslis operibus per le, quod
Crealorem, et se a le habere quidquid boni habe- est dicere : Hanc trinam beatitudinem habebunt,
bunt, et per judicium erit iriels justiiia, id est jusli- quod itluminati plus illuminabunlur, ac de inno-
ficatio operum bonorum; et hoc judicium scilicet cenlia sua gaudebunt, et in bouis operibus promo-
et justitia causa erunt quare digni habeantur tibi vchuiilur. Dico injustitia tua, et bene dico tua, re-
sedem inaliis pracparare, id est lales tibi praedica- fundeudo in le quidquid virlutis in eis erit, quoniam
lione sua et exemplo acquirent, in quibus se- gloria virtutk eorum lu es, et ipsi non, et in hoc
deas ef regnes. Aliter enim tibi sedetn praeparare sunt illi dissimiles , scilicet tu eris ille in quo glo-
non essent digni. Per hoc eliara eos dissimiles riari debebunt ipsi de omni virtule quam habe-
ostendit, quia ei sedem pracparabunt, ut famuli, biinl, et de illnminatione 357 videlket et de in-
ipse autem eis non. Ostendit ergo quomodo sedem nocenlia, et de juslitia, el ideo bene dico tua.
ei prxparabunt, cum addit : Dico quod judkium et Ostendit igilur quare ipse erit gloria virtutit ipso-
jtistilia Thabor et Hermon, erunt causa quare sedes rum, adjungendo se numero eorum.eo quod sil
tibi pracparelur, quae sedes hoc modo praeparabitur, jam fide vir novi teslamenti. Dico quod tu eris
scilicetper hoc, quod misericordia et veritat prwcedent n gloria virtulis, et lioc ideo, quia non in libero arbi-
[aciem , id est cognitionem lui. Qood est dicere : trio nostro, sed in beneplacito tuo, id est per be-
Priusquam ab eis cognoscaris, qui sedes tua elficien- neplacitum gratiae luoe exaltabitur cornu nottrum,
lur Thaboret Rermon qui per emphasim misericor- id esl sublimabilur et augmentabitur virlus noslra,
dia el veritas tua dkunlur, eo quod per .misericor- quw cornu dicitur, eo quod ad modum cornu sit
dinm et veritatem luam coeli efficientur; ipsam lui firma, etin altum excrescens.
cognitionem praedicalione prwcedenl, ut eis scilicet Ostensa benedictione, quam hahebit populusju-
in primis praedicent, el sic ad cognitionem lui ad- bilans in praesenti, illam quoque de futuro sic os-
diicendos eos sedem tuam efficiant, a similitudine tendit. Diro quod bealut erit in fuluro populut qtti
slrenuorum famulorum, qui faciem Doinini venien- tcit jttbilationem, et vere beati erimus, el nos scili-
tis praecedunt, ul ei praeparent hospitium. El in Iioc cet tanto anle tempore existenles, jam tamen fide
quod ejiis [uckm prwcedent, erunt ei dissimiles, qui pOpulo illi conformes, et idem populus futurus, quia
eorum faciem non praecedet. Misericordia quidein assumptio noslra est, id est erit Domini; quod est
Domini dicitur esse in praedicaloribus, secundum dicere : Quia Dominus assnmet nos de morlalitate et
hoc quod eis peccala reiniiiil, el in eis innocentiam passibililale in salutem, el sancli Israet regis nostri,
reslituit, veritas aulem cum ipsos justos magis D id est illius Domini erit assumptio nostra, qui san-
jiistilicat siciil promisit, vel sic : Jusiilia ei judicium cluserit, id est antonomaslice sanclus inter illos
erit prwparalio sedis luw in ipsis coclis, scilicet per qui eruni Israel, et sanctilicaturus eos qui erunt Is-
justitiam et judicium seipsos tihi sedem praepara- rael, el qui rex noster erit, ac si dical: Potens ei it
bnnt, el eidem cceli exislentes miserkordia et verilas nos assumere, quia sanctus Israel crit el rex no-
per emphasim , prwcedent [aciem luam in aliis, nt sler.
illos sedem tuam faciant. Dico quod tol modis erunt Postquam Prophela ex palerna auctorilate sibi
libi dissimiles cceli, Christe, id esl oeatus erit poptt- inlerius agente, beneficia per Chrislum humano
lus qui scil, id est qui sciet jubilationem tiujus dis- generi couferenda breviser osieudii, et ea occasione
simililudinis, scilicet qui sciet jubilare, eljubilabil eadetn beneficia in sua persona agendo, prolixius
interiori jubito, de hoc quod tantns eris qnoJ niillus perlractavil, ne fictilium judicareiur quod haec Pa-
libi polerit assimilaci. Hoc auiem bcne pertinet ad trem sibi inlerius loqui lestattts est, aliorum hoc
dicens Palrem hoc ipsitm quod
principakm inlenlionem, scilicet ad Dei lntidem. In aucloritale corroboral,
hoc enim eum valde commend.il, qtiod populum qui sibi dixil, aliis etiam sanctis in visione dixissc, ct
dc ejusincomparabili sublimilale jubiinvcrit, bealiim hoc etiam in suo tempore ut niagis auctorizel, ne
111.1 S. BRUNONIS CARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1112
caeteri prophelaequi post eum fuerunt, viderenlur A j, dicitur iniquitas per antonoinasiam, eo quod origo
islud ab ipso accepisse, et non ab eo habuisse* Plu- sit loliusiuiquitalis, non apponetnocere ei; acsi dicnt:
re*seiiim prophetae legunturin lempore Davidfuisse, Volunlalem quident habebit noccndi ei sibi confor-
sictit Nathan et Samuel et caeteri. Introdueit eliam mando, sed vohiiiiaii non apponet actu nocere ei.
ipsiim Patrem ipsis sanctis Ibquentetn et eadem be- Exponit quoquc quoniodo ei auxiliabilur, eum addil:
neficia quaesibi disit, eis Iargius expronientem. Hoc Dico quod manus mea auxiliabitur ei, el hoc modo
vero sic adaptatur. Dico, o Deus Pater, quoniam quidein ei per manum meam auxiliabor, quod conci-
dixitti mihi interius, quod misericordia wdificabitur dam, id esl in bono destruam inimicos ejus Judseos,
in ceelit, etc. Et tunc quando raihi dixisti hoc tocutut parlem scilicel, persccuforuni ejus de nialitia de-
et etiam tanclit luit prophelis, scilicet conterapora- slruara, et ad eum converli faciam,elh;ec concisio
neis roeis in visione interiori, id eslin certa cogni- inimicorum coniinget a facie, id est a cognilinne
tione inspirationis fuae; cum dicit in visione eorum ejus, scilicet per ejus cognitionem, de malitia stta
partem deprimit, qtii propbetaS menliuntur ignorare, destruenlur, et iu bono aedificabuntur.Et non solum
quac pcr Spiritum loquunlur sicttt daemoniaci, qni persecutores concidam, sed odientes eum, idest par-
quod dicmit nesciitnl. Dico quod loculut et tanctit temeorumqui eum non perseqnentur actn, sed so-
luis, et hoc scilicet dixisli, posui adjutorium in po-1D lummodo eum odio habebunf, convertnm in fugam
tente, ac si dicerel : Ego bumanum genus insuffi- odii, sciticet, faciam ut ab odio fugiant, et ad ejus
eiens per se a damnalione liberari, adjuvabo libe- dilectionem accedant.
rando illud , et hoc adjutorium posui, id est ponam Et poslquam inimkos devicerit, non dimiltnm
in lilio meo, anlonomastice polente, scilicet per eum, sed veritas mea , ei misericordia mea eum ipto
obedkniiam passinuis ejus, illud adjuvabo. Et utpo- erit; quod esl dicere : Semper cum ipso ero secun-
lcns sit ad hoc adjutorium pcrficiendum exallavi, dum auxilium et confirmationem, et propter miseri-
id est sublimabo in Omnivirtulum perfeclione, illttra cordiam meam, elpropterverilatem nieam, quia sci-
eleclum de plcbe mea, id est illum quem ad hoc eli- licet hoc promisi, et non possum non complere, quia
gam de onini multiludine sanclorum meorum. Nul- verus suminnatura.Et quiacuinipsoero, exaltnbilur
lus eiiim dignus ad Iioc exseqiiendum invenietur, cornu ejtts, id est sublimabitur potentia virtuiis cjus,
praefcripsum.<Speciosus eniin formapraefiliis homi- sic ut totus miindiis ei subjicialur, et hx-c exallalio
mim.(/Jsa/. XLIV,3). >Unde in canticis de eosponsa erit tn nomine meo, id cst in honore mco , ut inde
sk dicit: < Dikctus mcus candidus et rubiciindus, ex scilicet glorificer ab liominibtis. Cornii quidem quia
millibusclectus (Cant. v, 10), > Adjungil aulemcau- _ forle est, et in eo fit potentia bellandi, pro poientia
sas, cur eum exaltabix, sic : Dico quod exallabo ponilur. Vel sic : Dico quod concidam inimicos, et
electum, Christum scilicet verum David. Et ideo per hoc concidam, quod veritas mea el misericordia
exaltabo, qnia inveni, id esl mveniam ipsa rei ex- me.aerit eum ipso, id est ego cum ipso ero propter
perienlia David esse servum meum, id est experiar misericordiam el vcrilatem meam et qnia cum ipso
eum esse serviii» meum in omiiibus obedientem, ero, exatiabiiur cornn, id est subliniims ejus in no-
el in nullo resullantem. Et quia illum cxperiar esse minemeo, ideslin magnificalione nominis mei.quod
servum meum, unxi, id est ungam eum in regem cl est dicere : Cum ipse sublimis fulurus sit in-juslitia
sacerdotem oleo sancio meo, id est irainunitale pec- ct innocenlia, magis magisqite ideo exallabittir,
cali, qnod est dicere : Dabo ei immunilatem a pec- quia nomen meum exaltare studebit. Nonsolum au-
ealo, ut pcr boc dignus sit lieri rex et suramus sa- lem concidam inmkos ejus Judacos, el odkntes eum
ccrdos, a siinititudine illius qui a I hoc oleo inungi- Judaeosin fugam convertam,sei}etponammanumejus,
tur, ul sacerdos vel rex eflkiaiur. idesl operationein ejus inmari, ideslinpopulogeutium
Ostendit aulein per quid erit potens, sic : Dico amaricanti, quod esi dicere:Faciara ut partem gen-
ponam adjutorium in potente David, et vere potens tium adfidemconvertal,opcratione praedicalionis di-
cril : Manus enim mea, id esl verbum meum ipsi se- D j scipulorum suoriim. Non solumaulem in pauperibus
cundum quod homo personaliter unkndum auxi- et subjecfs de niari, ponam manum_ejtis, scd el tn
tiabitur ei, ad inimicos devincendos, et brachium fluminibus, id est in principibus, quorum cura de-
meum, id est 358 "-,emverbum conflrmabil eum, currit in subdilam pkbem ad modum finmiinnn in
id est consiantem faciet, nc inimicis cedat. Manus mare decurrenliuin. Ponam dexteram, id esl opera^
et brachiuinverbum Dei congrue dicitur, eo quod lioneni ejus, seilicel faciam, ut quosdam ex princi-
per ipsum Deus Patcr omniu disponat ct operelur, pibus couverial operatione praedicatorum, quae bene
sicul nos manu ct bracbio operamur. Unde Psnl- per dexteram intclligitur eo quod dextera opera-
iiiisla alibi : tVerbo Doinini ccclifirmati sunt (Psal. iiiur.
xxxn, 6).i Exponit igiturquoinodo conlirmabit, sic : Et hoc quidem mcrito ei faciam. Ipse enim invo-
Dico quod confirmabit, el hoc raodo quidem confir- cavit, id cst orabil me, ul ponam illuin primogeni-
. Hiabit, quod inimicus antiquus diabolus nihil profl- tiim ctexcelsum, et ul servem illi misericordiam
ciet in eo, suggestiouibus suis, neque criminaliler, meam dicens : Deus, id est crealor meus es lit,
ncquc venialiler, et Judaicus populus, filius existens sccundum quod Iiomo sura, el Paler meus secundum
iniqnitatii, id est filius diaboli pcr obcdicntiam, qui quod Deus, ei susceptor, id cst medicus ct palronus
1113 EXPQSITIO IN PSALMOS.— PSAL. LXXXVIII. ItU
secunilnni quod homo operator salulis meae, id est A cia erga subdilos, sicut ego constitui. Et si filii
corislaniiaeet resiirreclionis ineae,' vel susceptor sa- ejus subditi profanaverint justitias meas, id esl pro-
ltttitmew,\d esl defensor et conservatorsalvaiionis faua et injusta esse repulaverint jtisla pracccpta
nicaenedelkiai. Notandum quod cuin pouii haecblanda mea ; ceu iuulii sacerdotes quibus' injiistum et de-
verba, quae Cbrislus legilur in orationibus posuisse, testabik videlur quod lu canonibits constittitutn est
scillcet Paler et Deut el susceptor, ipsumquodorabit non licere presbyteris ttxores liahere, eccksiastica
non ponit, sed ex sequenlibus datur intelligi, ciim emcre, el caetera lalia facere ; et,,ut universaliter
ponit hoc prorailtendo quod dabit cum adlil : dicam, si mandata mea non cuslodierini filii ejns ct
359 fic 0 1,0& 'Pse invocalil me, el ego qtiem ipse praelntiet subditi (quod tamen lolerabilius est scili-
huocabit, <( qui polcns sum dare qtioJ orabil; po- cet tanliiuiniodo non cuslodire, quam non cuslo-
nam, id esl faciara illum primogenilum morltiornm, dkndo profanare); visitabo in tiirigu!,.idest corrigam
i! est ficiiim ut primus generelur in immorlalila- in niiiiori verbere iniquilaies, id est minores offen-
t iii et impassibiliialem, et sic per eiim ctincti mor- sas eorum qui mandala mca non custodierint: A
tui salvandi geneicnlur in fuluro. Ui.de Joamies i;i siinilitudine pueroruhi liiinus offendeiilium, qui vir-
Apoc.lyjisi: < Primojcnitus moiluoruin (Apoc. i, goe percussione corriguntur. Et visitaho, id est
5) : > Et Apostolus : < Primo0enitus inler mulios B corrigam in verberibus, id esl in magnis correclio-
fralres (Rom. vm, 29) : > Et non solurn primogeni- iiibus et asperis peccata, id cst majores culpas
tum ponam illum, sed et excchum in g'orilkal:o:ie, eorum qui profanaverint justitias meas; n simililii-
prw regibus lerrw, id est prae omnibus fidelibus re- dine juvennUi magis offendcntium, qui baculorum
gcnlihus.benein se lerrenitalem, scilicet sensuali- verberibus corripiuntur ; ac si dicat: Si filii ejus
lalem, ne reptignel nimis spirilualitati; quod est di- offeuderint, casligabo eos per inlirmilales, et per
cere : Cum Adelesfutiiri sinl excelsi et gloilosi, ipse alias quas eis inferam anxiefates : quae omnia eruul
tamen excelsus erit prae omnibus illis. Vel sic ad eis piissima et saluberrima visilalio.
lilleram : ponam illum excelsum prw regibus terrw, El nolandum quod hanc promissionem correctio-
scilic l ul muili reges lerne ei se subjiciaat, el eum nis el misericordiac facit dc illis filiis tantiiin qui
exctisum esse cngnoscant, et in wternum servabomi- salvandi sunt. Legeni ailtein, id est disciplinarn pn-
sericordiam illi, et ad opus ejus, et ad opus mem- nil, co quod validius dicuutur kgcs, insliluta illa ubi
brorum iilus ; qu:>desl dicere : In aelermim raise- de vindicla reorum agitttr, quam nhi regiiln vivctidi
r d o.' et cjus, et membrorum ejus, ut semper eos 360 disponitur. Dico quoniam vishabo eos iu virga,
const intes faciam. ct in verberibus. Miserkordiam autem meam non
Et sic tesiamentum, id esl pactum meum faclum dispergam ab eo, id est sed bcneficia niiserkordioc
ipti, eril fidele, id est verax; quod csl dicere : Et ineaenon ex tolo auferam a fitiis cjtts ealvandis,
quia servaboitli miter.cordiam, verum eril pactum qtios visilabo, scilicet no;i cis auleram fidem el mci
quod feci, id esl faciam promillcnJo quod illi ser- cognitionem, el caetera beuelicia quae pcr miscricor-
va':o miserkordiam, si tnibi fucriiobediens, eljionam diara meam eis conferain : neque nocebocis in fuiitro
in swculum twculi semen ejus, id est ponam sequaceS ut eos damnein : et hoc est certmn et firiniim, tn
ejus in a:ieriium, scilicet faciam eos in aelernum veritale mea, ac si dical: Cum vcrus sini ut fallere
vivere, el ponam thronum ejtts, id esl ipsos sequa- nequeam, ipsa mea veritas habel ut quod promisi
ces qui erunl fedes ejns, faciam claros in perfeclio- compknin : scilicel ne misericordiam ditpergam ,
ne illum n ilionis inlerioris; sicut dks cxli, scilicct neque uoceam, neqiie profattabo teslamenlum meutn,
spkndica erit eorum claritas, sicttl spendida esl scilicet non faciam profaiium, id est mcndnx pnclum
clart s (celestium spirituum. Qui atttem lantam mcum, quod firmabo cum David filio meo promit-
p ouiissioiiem roembrorura fccerat, diccndo temen tendn quod non noceho filiis ejus; el non faciam irri-
ejus ponam in swculum swcuti, etc, ne viderentur ta, id cst vana cl nulla utilitalc proedita, ea qttw
ipsi seqnaces non ulteiius peccaturi, vel si pecca- D procedunt de labiis meis, id esl ea beneficia qttaede
renl non reiu. eialuri, innuil eos peccaluros, et esse liliis cjtis praedicuut prophelae mei dicli lahia inea,
corrigcndos, cl Dci misericordiam non amissuros, co quod pcr eos futura praeloquar ; ac si tlicat: Sr
sic: Dico quod ponam semen ejus in swculum swculi, misericordiam meam ab eis clispergercm, mendax
etc. Si auiem, id est sed si filii ejus, iil est sequaces esscl pactum meuin, quod cutn David faciam, Io-
ejus, pr.t'1.1li scilicet, dereliquerint legem meam ,,id quendo ipsi inlerins, quod profanum quidem est et
esl disciplinam qua?in kge meapraecipilur, scilicct impossibik ut mentiar, cuin sim Deus, et ea quoe-
si iion corrcxcril subdilos secundum di ciplinam in prophetae annuntiant de salute aelerna filiortim iriita
lcge mea constittilam, sed vel nimis iiite;ise ad li- esseni, et sine titiliiale dicla; quod utrumqtie ne-
b tum.suum corrigel, modum exeedenoo per iram, sequatur, non dispergam misericordiam neque nn-
vel nimis remisse parum faciendo propter alicujus cebo, ei vere non dispergam : nam scmeljuravi, id;
graliam : El si filii ejus praeluli non ambulaver.nl e.it imrnulabiliter et ftrmiler tlisposui, a siinilifudine.
in judiciis meis, id est non perseveraverir.t injudi- illornm qui aliqttid firmiler et cum jiirejurando
ciis a me toasiilulis, scilicel s', proamore alicujns disponimt, et hoc semel, id est sic inviolabiliter ut
aut odiofalsojudicanlcs, non habucriiit rccla judi- non sit opus r.epeicrc ipsuin. jiisjuiaudiun. Dico
1115 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 1116
quodjuravi seme',et hoc in tancto meo, i'd esl in A id est permittes impios persequi fideles more profano-
sncia dispo. i;io:ie mea; ac si dical: Cumdispositio rum, quandiu eruni in lerra, qui tamen sunt san-
nea sancia sit, impossibile est qnod dispono non cluarium tuum, idesl sanclum templum ejus. Posl-
contingcrc. Dico juravi, et hoc scilicet juravi, quod quam autem de hac vita rece,dent, eos persequendi
semen ejus in acierniim manebil, idesl sequaces iiou hahebunl facultatem. Et boc modo penniites
cjiis antcrnicrtiiit. Et si ego David mentiar, scilicct profanari sanctuarium , scilicct destruxisti omnes
filio men non compkns quod ciini eo paciscar, liinc sepesejus sauctuarii, id esl permitles dcstrui cerpo-
nnn sum Deus, vel DaviJ prophetae, cui hoc prae- rea inlerfeciione praelatosEccksiae, munientes ipsam
disi. Ecclesiam doclrina el cxemplo suo , ad inoduin se-
Et non soliimmo.losemen ejus in wternum erit, sed pium vineam circiimmiinienlium, et deslmi permit-
e/ iltronus ejtts, id est jpsum semen, quod eril sedes tcndo posuisti, id est pones firmamenlttm ejtts san-
ejus, non localis sed spiriialis in futuro existcns in cfuarii formidinem, id cst causas formidinis, scilicel
conspeclu meo, id cst in aperla conleuiplalioue mei, per dcstructionein sepium, facies ut sepes illae, quae
qui hic per spcculum \ilebuiit, erit IuciJus in anima vivendo crunl eis firmamenlum et iiiunimcntum ,
sicttt sol, id est ad niodnm sblis. Juxla illud Jesu : corporaliler destruclac, sinl cis causa quare formi-
< Justi fulgebunl sicmsol in regnoPatris meifAfafiA."' denl ipsi minores dcstrui : et diripuerttitt eum David
XIII,45), > el i ie.i. Ihronus erit in corpore splendi- in membris, id esl dilaniabunt inaximam partem
dtts in aeiernum, sicut luna perfecla spleudida esl. membrorum ejus interficiendo , vel diripienl sibi
Nolandiim enim quod clariores eriintin aniinabus: quaedam debilia raembra ejtis incorporando sibi. Om-
quam in corporibus, cum dignior sit anima corpore. nes deserentes viam recie vivendi lam gentiks quam
Notanduin quoqtie quod licet omues Dei sequaces; Judaeiel hacrelici, vel transeunles viam, id est negli-
possint thronus ejus dici, digniores lamen et san- genles Christum, qui via cst verilas et vita, quod est
cliores quadam praecipiiitate ihronum dici cjus, sic.tit dicere : Formidine destructionis praelatorum, qui-
q:iidara ordo spiriiuum praedignitate sua iltronus vo- dara dcbiles ex subjeciis infidelibusconformabuntur.
c.aliir. El hitjtis promissionis filiortim eril iestis ini Et quia diripient factus esl, id csl fiel ipse David se-
cwlo, sciikel Jesus caput corum, qui in ccelos nssum- cuiidiim remaiienlia membra, approbriumvicinissuis,
plus splendidus erit, teslis erit el pignus quod mem- qnod est dicere : llli qui non diripientiir erunl op-
biii splendida eriint, el lalis leslis qtii cril fitlelis , idI probrium vicinis suis, id est erunl causa opprobrii
c-,1lalis ctii fides adbibcnda erit cum Deitsel homo> illis, qui jam vicini erunl, voknles ad fidem Eccle-
sit, vel fldelis qui fidem facicl. Prnniissione pa- r siaeexemplo eorum converti, scilicel ipsi vicini ve-
lcrnae auclorilatis apposila, Ptophela in sua personai reciindabunliir se iinqtiam voluisse his credere.
ngcns, opponil illud quod a multis opponi posset, utL Ostensa fidelium dcpressioue, deprimcnlium exal-
solval : videlicet quare, cum Deus Pater lanla be- lalionem oslendit, sic, : Dico quod niembra ejus
neMciaChrislo et membris promiserit, lot eos per- David permiltes sic dcpriuii, ut sepes deslruantur,ei
iniit.l anxielatibtis affligi. El boc sic dicil : 0 Deus> quidain ex ipsis diripiantur. Et ex opposilo exallasli
Pnter promisisti Christo quod in aclernum servahis! dexleram deprimenlittmeum, David :n membris, id
illi miscricordiam, ct quod thronus cjus eril siculL cst permilies exallari ef augmetilari fortiliidinem
sol, et caetera talia. Tu rero ex proposiio repulisti, idI perseciitorura, qui tnembra ejus deprimere labora-
est videhcris repelkre ab omni gloria Christumi bunt. Quod est diccre : Dabis eis amplam potesta-
tuuin, qucm turpiler pcrmittes Iractari; ef despe- tem fideks deprimcndi. El per hoc Iwtiflcatti, id cst
xisii, id csl vidcberis riespicere scilicet quod sicj permittes laetosfieri omnesinimkos ejus, David, dc-
nffligelur, ciim lu etini gloriosum esse futttriiin pcrr pressorcs scilicet membrorum ipsius : ac si dical :
prophetas praeilixeris : videbitur nonduin venisse,, Adeo eorum foriitudinem exallari permilles, ut inde
sed adlmc differri. Unde Judaei infideles, Messiam l valde loelificenlur. Unde qtiidam perseculoresinloro
adhiic venlurum opinantur. r> inlerfeclioiiis marlyruni , dicnntur convivia parari
Et nnn soliiin modo ipsttm captit vi kberis repel- fccisse, et ludos instituisse. Dico quod persecutorcs
lere ct despiccre, sed evertisti, id est videberis de- exallabis. El econtrario avertisti, id est averies ad-
Slruere lestamenlum servi lui, i,l eslpaclum quod fa- jtttorium gladii rnlionis ejtts, David, id est qiiorum-
eies Cbristo servo luo, promiltendo qttodthronus cjuss dnm membrorum ejus, scilket cum ipsi hnbiicrint
361 crit s'cul sol, elc, videberis evcrlere, qttiaa rationem qua se more gladii defendanl, ostendendo
profanasti, i;l esi permities a perseciitoribus pro- se recte credere, neque se dignos esse persecutione,
fuiiari, iJ csl profanum repulari sancittarium ejttss avertes abeis auxilium rationis, quaegladius eorum
qund esl in terra, scilicet permittcs ut ipsi pcrsecu- erit, videlicel facies ul eorum ratio nequeat eos a
lorc-s marlyrcs suos ahigant, et perseqiianltir utt pcrseculione et morte defendere : a similitudine mi
profanos, qui lanien sunl sanciuariiim, id est san- liiis, qui non potesl gladii adjulorio ab hoste defen-
cluin templum tiium in lerra manens. /n terra po- di. Et non est auxilialus ei, scilket non auxiliabiliir
n;t ad differenliam civium supcrnorum, qui ctim Dei :i qiiibiisdam membris ejus ille gladius rnlionis in bello,
sancttiariiim sinl, nb impiis neqneiint profanari, vel >I quod ciun iiifiilelibusexercebunt. Quod cst dicere .
sic : Profanari pcrmitles' in lerra lancMtariumluum,, Ciiin advcrsus impios quidam rationabilibiis sentcn-
111 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXXVIH. UI8
tiis bellahunl, non poterunl eos converlere : a si- A l mea subslanlia, scilicel humnna nntura, quam ver-
inilituiline militis cujus giadius ineflicax est hestem htim Itium de semine meo assumet, nt per ipsius di-
snperare. Et deslruxisti eum, id esl periniltes destrui gniintis meritum hominihus miserearis. Et necesse
morte, quaedam ejus membra : qu;e destructio con- est ul memoreris. Nuuquid enim vane, id est sir.e
linget ab emttndatione ipsorum membrorum, scilicel utililale eonsliluisli, id est creasti omnes fllros hoini-
idco deslruenlur, quia mundiel sancti 362 erunt num, id esl onines homiues? Absit. Quasi dicerel:
in fideet opcribns,et impii eorum miindiiiain pali Ideo memorare dignitalis Christi, ul per eam liomi-
nequibunt, quod mirabiliiis quidem erif, quani siper nibus nfiserearis, qnia si ejus non memorareris, et
immunditiam deslruereiilnr. Vel eorum destructio honiinibus non ir.iserereris.sine ulililale eos creasse
conliuget ab emnndatione, id esl propler emundalio- videreris, cum ad hoc esse creali videanlur, ut ex
nem. Quod est dicere : Ideo ah impiis destrueiiiur, eis decimus ordo, qui periit, suppleatur. El hene
quia profani reputabunttir, et per eorum deslruciio- dico memorare quw mea substanlia. Nam quis est
nes, civitates nnde aufercnlur, emundari videbuntur homo, id est qiianlus et quam gtoriosns erit homo
per moitera eorum. Ne vero pularentur el in corpore ille ex semine meo nasciluriis? Et vere magnus. Nam
ct in anima esse destruehdi, delerminal sic : lalis eril qtti vivel, et sicquod non videbii morlem.
Dico quod deslrui perrailtes ejns inembra : et haee "' Ne vero putarelur nunquam esse moriltirus, hoc sic
dcslructio non erit et in corpore et in anima : sed detcrminat. El poslea, scilicet non videbil mortem,
in terram, id esl in corpore, quod lerrenum est, poslqunm eruei animam suam de manu, id est de po-
collisisli, id est permiltes collidi sedem ejus, David testale inferni. t Christus enim resurgens a morluii
membra ejus scilicet in quibus sedebil. Quod est di- jain non morilur (Itom. vi, 9). > Et vere magntis
cere : Permittes eosdeslrui incorpore, noninanima. homo ille. Vbisunt, id esl inquoerant, o Domine Pa-
Unde Dominusin Evangelio: < Nolite timere eos qui ter, miserkordiw tuw anliquw, id esl beneficia miser5-
occidunl corpus, animam aulem non possmit occi- cordiaeluacabanliqtiodisposila, ideslahaetcrno.Quod
dere (Malth. x, 28). t Et minorasli, id est minorabis est dicere. Per cnjns obedientiam humano generi confe-
dies lemporis ejus, id est membrorum qiiorumdam renlurbeneficia misericordiwtttw, abaelernodisposila,
ejus, David scilicet cum qiioedam membra habebil, 363S!'cu'Ju,'ns('^av'(/>idesl sicutfirmiterpromiltes
vel praetatosscilicet, vel ad fidem noviler acceden- in inlerioriipsibomini, qui revera erit David. Et boc
tes: de quibtis alii oplabunt ut diti vivanl, tu mino- in veriiate tua, id est in verissima promissione lua.
rabis dies lemporis eorum, id esl mintis eos vivere Dico memorare quae mea substanlia. Oro eliam
permiilcsquam optent. Et eum, id est mulla mem>-P' memoresto opprobrii servorum tuorum, membrorum
bra ejus exislentia in confusione, id est multis anxie- ipsius David , ut ipsis.remunerationem inde tribuns.
talibus quae causa confusionis erunt perfttdisii, id Opprobrii dico multarum gentium, id est quod a
est perfundi ct circumvallari permitles ipsa confu- niuliis genlibus inferetur; et ideo gravius erit quam
sione, id est anxklaiibtts , quae cnusa confttsionis si a paucis. Quod opprobrium non delestatus sura ;
ertint. Dicttim est hoc per emphosim a similitudine nec despexi sed coniinui, id est cum dileclione am-
illorum, qui in aqun existentes, ab ipsa circumval- pkxatussum iu sinumeo, ideslin interioriconscieiilia
lantur. Et cum sic permitles persequi David et men, quaeper sinum designatur congrue, eo quod
membra ejtts, usquequo, id esl usque ad quem nio- sinus Iatens rcs cst et secreta. In hoc quod dicit se
dum, o Dontine Paler, avertes, id est videberis aver- diligere opprobrium iilud, quod salul!s erit occasio
lerc misericordiara tuain ab ipso David et menibris palienlibus, ipsos palienles ad hoc patiemlum corro-
ejus? Avertes in flnem, id esl ex toto. Vel in (inem, horat. Quod exprobraverunt, id esl quoil opprobrium
id cst in dcstrticlionem sic, scilicel ut eos destruas exprobrando inferent servis tuis, inimici lui infi-
ex tolo?Nequaqiiam. Sed ira, id est vindicta lua deles, o Domine Pater. Rcpelit aulem, ut ipstim
exardescet, id esl exasperabiltir in eis velut ignis, id opprobrium qtiod sit, oslendnl. Quod exprobraverunt,
est ad comparalionem ignis. Sicut enim ignis vehe- Qinqimm,
] id est exprobrando dicent scilicel com-
menler accensus auriiin purgal, Iigna \ero consumit mutationem Chrisli lilii ttti eis improperabunt, id
et incinerat, sic et pcrseculio Christi et membrorum est hoc quod Cbristus commiilabitur de vila ad mor-
ejus, ipsis membris erit expiatio, et inlidelibus eos le;n, diccnles eos insnnos esse , qttia credent in ho-
persequeniibiisconsumplio. Cum igilur ponit exur- minem morluiim. El tameii quamvis Cbrislus sie sit
descel sicul ignis ira lita, breviter solvit quidquid de commulandus , per hanc cominulationem apparebit
p rseciiliouibus el dejectionibus Chrisli et membro- Domintts omnium benedictus, id cst exaltatus in
rum ejus opposuerat, ab illo loco ulii dixerat: Tu wtentum in perenni gloria. Uiule Aposlolns : < Pro-
vero, etc. Cum vero dicit, memorare, etc, pro salule ptcr quod el Deus exaltnvit illuni.el donavil illi
memhroriim oral, videlicet uiDeiisPateriiiemorando, nonien, quod esl superomnenomen (Vltilip. n, 9). >
quanlte fiiliiruin sit dignit.vlis Christi meritura per Etin Evangelio: lOporlebatpali Cbristum et resttr-
eum ipsis mcmbris miserealur. Hoc autem sic ad- eere, el ila intrare in gloriam sunm (Luc. xxiv,-16). >
ut
aplalur. Dicoqiialenusira tua non in flnemexardescel, Dicoquod Dominus eril benediclus, el boc flal,
sed sicut ignis. Et ul non in finein exardescal : Me- sit bcnediclus in Eccksia de Judacts; et flal benc-
vorare, Deus Pater, quw, id cst quam digna erit dicliis in Eccksia de gen:ibus. Per hoc autera quod
1119 S. DRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1120
cjiis bcnediclionem sic optal, ad euin beticdiccn- A fine lu es. El vere iu aelernum es , nnm Deus
dum n >siuvitai. es. Cum dicit, es, et non fuisti, vel eris, aeter-
IN PSALMUMLXXXIX. nitateni ostendit. Sacculumquickmaliqunndoponitur
Tilitlus ocogcsimi noni. Oralio Moy..iItominisDei. proaeterno; nliquando vero aeternum pro sa^culo.
Quod sic exponilur. In hoc psalmo introducit Et hene dicit montes, id est angclos non formatos ,
orare Moyses Deum Filium, qui homo fultiriis est, sed factos, et lerram formatam. Illud enim dicilur
ut hominem non avcrtat a misericordia sua , qui de- formatum , quod cst ex aliqua informi maleria
jecltis est in humililalem per Adam, quam etiam factum. Tena vero, id est, honio cx qnatuor ek-
(lcjcclionem ostendit cl nnntinliat, qtiod ex ea tan- meuiis formatus cst, cnclestes vero spiritus ex ni-
(km libcrati laetabimur.El non qualiscunque Moys::s bilo creaii. Et quia potenses, utpole Deus ; et pro
hic introducitur orare , sed Moyses homo Dci. Et salule hominum creatura fies, ne avertas a iniscri-
ineliiis ponit homo Dei, quam si ponerel servus Dci, cordia lua hominem in humilitale dejectum , id est
ut osicndat eutn libere et amore casto, Deoobcdi- homines qui per Adam in maximam defcctionem
visse.sicul ille qui houio liberest, Domino suo devenerunl. Quod est dicere : Repara gcnus liuina-
servit, non lam timore quam el amore. Servus au- uuni, pro cujus reparalione creatura fies. Et hac
tcm magis ex tiraore servit. De quo Moyse, idem B fiducia hoc oro , quia dixisti fidelibus luis intcriori
Doiniiiuslesi.ilur : < Moyses servus meus, in onmi dicere, sine strepilu verborum : 0 fllii hominum,
domo mca fidelissimus (Nttm. xn, 7; Ilebr. ni, 2). > Adac videlicetet Evae, qui simplicilcr fuerunt homi-
ideo amem a Prophela indiiciuir orarc Christiiin ncs, non spirituaks Filii dico, non solummodn
ilnyscs, kgis vetcris minister, qui auclorizabilior secundiim originem, sed etiam secundiini peccanrii
jiraphciis omnibiis apnd Judaeoshahetur , ut ipsius imitalioncm : convertiminia filialione hominum , ad
iticioritaic C.hristumorantis , el cumdcm Deum ab raei filiationcm per obedienliam, elego convcrtiir
jctcrnoet hominein ftilurum in tempore, et niundi ad vos secundum palcrnitalem. Ac si dicat : Non
reparalorem oscndcntis, infideles Judad convincan- monerem eos de reversione, nisi providissem eos
uir, qni Deiimct miindi reparalorera ChrMum cssc reparandos csse. Hac igilur fiducia , oro dc coriiin
Jerejant, qui de eo 'ein Moysead infidelissimos Jtt- reparatione. Ostendit ilaque in qnam humilitatem
daeosdixit : <Si credcrclis Moysi, crcderetis uliqiie homo dcjectus sit, cum sicaddit : Dico, ne averlas
raihi (Joan. v, 40). > De me enim illescripsit [fnr- Itominemin httmililalemdejeclum. Et vere in humili-
silan]. Fccit aiiieni in ipsius persona Propbeia huuc talem dcjecltisest, qttoniamciim prius non raorilurtis
psnimum, vcl idco quod in scriplis illius vidil ali- r„ creatus cssel, modo adeo defeclihilis factus cst ,
"*
quid simile verbis hujus psalmi dictum fuisse, vel quod si in"Ile annis viveret (quod in nullo famen
quia S;)iri;u sanrto rcvclnnte, cognovit eum sic unqtiam Iiomine contigit) illimitieanni sunl tanquam
egisse. Esdras quoquo tilul irum impositor, per ejtts- dks hesterna, id esl comparabiles sunt diei hcsternie.
dem spiriltis revclationcm agnoscens David pro,die- Ostendit ergo sccundum quid sunt ei comparandi,
lam sic voluisse psalimtm bunc, in persona Moysi Ctimadilit: Quw dies liesterna prwleriit jnm, et nunc
iiiscripsit. nonmancl; ac si diceret: Licet durarc aliquanlulitm
Domine refngium, verbum salulis Iiumano gcneri videantur, non tamen magis nppretinndisunt, quam
existcus in generalioneveieris testnmciiti, ei in ge- hesterna dies qnaejam practeriit. Ipsi enim simililer
veratione novi. Vel a generatione veieris iucipiens pr.rteribunt, el inhoc jure diei hesternae compa-
esse refugium, el durando in generatione nova. Vel rantur. Et hoc anle oculos tttos, id est hoc tu consi-
sic : A gencralione veteri incipiens, et eundo usque deras non plus eos apprciiandos esse , quam diem
in geuerationem novain; tu factus es , id est tu qui hesiernam, Iicet homines boc non considercnt. Vel
rcfugium es, crcatura fies , scilicet litimanam naiu- sic : Milleanni sunt sicut dieshesterna pariim appre-
r.)in pcrsnnaliier assumes; ct lioc 364 nobis, id! fiandi ante oculos luos, id est ad respectum vitrc
est ad u.ililaem nostram, ul miinilum repares. Unde: D £ oeterriae, qnae est ante oculos luos, id est qtiam tu
Aposlolus : < Misit Deus Filium siium natura cx considcras. El ut mintts dicam, Milleanni sunt re-
lnulicre, factum stib lege, ut eosqui s-.iblege eranl, ptiiandi parvum qnid, sicut custodia in nocte, quw
redimerct(Ga/al.iv,4).» Qttia vcro dixeratfacttis, ne' jam prwleriil, id est sicut una vigilia qnae brevinr
cmni raodo vidcrelitr initium habuisse, elsimplcx fuit, cum trbus lioris solummorioduraverit. Et ul
bomoesse, addil: El quamvis tc dicnm fucltim; tnmcni reclius dicam, anni mille erunt eorum, id est juste
priusquam montet flerenl, id est pliusquam coelclesi repiilabunliir in nninero carum rerum qtiocpro nihilo
spiiiluscrearcnlur, quidicuntur monles, ec quod siulL habentur, id est quacatko viks sunt, quod nibil esse
in naluraesuaeriignitaic siiblimcs ; aul priusquam exc repulanlur.
qtialttor ckmentis (ormaretur terra, id est homo> Ostensa hominum dejectione nimia; quia dixerat,
terrcnus , qui infcrior angelisest, et tit universaliterr ne averlas hominem, ne virieretur velk hominem
dicam: Priusquam formarelur orbis n.un Jus, scilicett imllateniisessc in hac dejeclione , et sic contrairet
totus; et quidquid in eo esi, ct ut majus quid dicam,, disposilioni divinac, concedit ejus dejeclionem, cum
a twctilo, id esl ab aeieino, cl usque in swcttlum, idJ sic adjungil: Oro ne averlas Iwminemin humililalem
cst usque in aclernum , scilkct sine principio cl siuce dejcclum, quin euin reparcs. Conccdolameu quod ipse
1121 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. LXXXIX. f[_2
homoi.xislenssiculhcrba inmane,id eslfiorensetcon- A } mus dekctibilcs sunt, ul in sequenli versti cxponi-
spkuussku! AeroaqiiKptikhriorestrn mane.quam in lur. F.t nos in tra, id esl in vindicia lua, defecimus,
365 qualibci alin diei parte, transeat rie illa pul- id est dcfectibiks facti sumus, scilicet defectibilibus
chriludiiie in moriem. Delerminai aulem quomodo operibus vacantes, Et vere defcctibiks sinniis, id est
transeal, ctim addit.: Scilicel pritis floreal in mane, operibus defectibilibus vacanles, quoiiiain anni no-
id cst conspicuus sit ad modiiin herbae floridoe inju- slri sicul aranea meditabunlur, id est nos in omni
vcntule, qii:e per raatie dcsigiiaiur, eo quod sit prin- btts annis noslris medilabimur : sicul aranea, id cst
cipium vitai.el pnllens, ad similitudineni mane,quod cum medilntione operabimur lalia, quac cito trans-
clarum esl et diei principium. Et de flore juven- itoria sunt, ct facillime dissolveuda, sicul op:is ara-
luiis transeat in vespcrutn, id csl in seneclutem quae neae,quod fragilissiiiium esl. Cum dic t mediiubimur,
vesper dicitur, co quod in senecluie hoiiio veniat ad perfulurum inmiil perseveraniiam, et gravius quid
defeclum sicul in vesperc dics vergil ad occasum. Et nolal, qitam si ponerel sirapliciter opcrabimnr. Pc-
in vespereseneclulis decidat in morlem, et induret jusenini est inediiando opcrari m.,le quam temera-
ut fial cadaver rigidum cl durum et inftexibik, el rie. Exponit eliam quoraodo dies riefeccrunt, ci 111
post arescat, cl pulvis aridus efliciatur. Cum autcni addit: Vere dies nosiri defeclibilcs facli sunt. Nam
hanc concessionem facit, dejcclionem nostram pa- R I dks annorum nostrorum clnuduntur in sepiuaginia
lienter lolerare nos inslruit. Reddil qtioque cau- annis, id cst in ipsis septiiaginta. Cum dicil ipsis ,
sara, quare ad hnnc liumililatein dcveniiuus, ne inutiil quod in niimoro islo vita noslra (inittir. El
sine causa dejccti esse videamur, ciim stc addit : cst ac si dicnl: Adeo dies viiac noslrac defeciiuil.-s
Dico tte averlas hominetn in Itumilitatem dcjecltim. facli stmt, quod solttmmodo aniiis seplu: ginla 366
Etvere in magnam dcjeclionem nos onines homi- vivimus.
iii>sdevenimus, et j'ure, quia defecimus, id esl dcfe- Si attlem aliqui noslri vivinU in polentutibus, id
clibiles facti suinus, qui prius ih Adam atiteqiiam csl in potentativis ct pknariis niuneiibus sanitnlis,
peccarel eramus non dekcturi, et hoc in ira lua, ocloginta anni sunt in vita noslra. Quod esl dicerc:
id est in jusla vindicla lua ad liunc dcfectum pcr- Si aliqui nostrum et panci bene sanam vilam dc-
venimus. Hoc aulem in sequentibus rcpetet et expo- gunt; octoginla amiorum est sp'aliiim vitae eoruni,
net. Et non solum defecimus, sed el in furore tuo, et amplius eorttm ocloginta aiinorum', est labor et
id csl nimia vinriicta tua, lurbaii sumus, id csl dolor. Quia dicit corum mpre Grnccorum facil, qui
lurbabiks facli sumtis : scilicet lales effecii, qui pcr ablaiivo carenles, gcniiivum pro ablaiivo porfunt. Et
mortcm,el cunclas anxietales possumus conturbari: esl ac si dicat : Si vivant aliqui amplius his annis,
C
quod gravius qiiidein est quam defeclibiks esse, et scilicet amplius octogima, viia illa erit lubor et do-
ideo recte posiium est in furore. Furor enit» majnr lor, id esl iii Iabore et dolore, quoc nec eliam viia
ira videtur. Et vere pcr iram dcfecimus, et per fu- diccnda est; seri per einphasim diccnda est lalmr
rnrem liuim turbati suinns. Nam non dissiiniilasli ab et dolor. Per aniios quoque septuagiiila, eo quod
iniquitalibiis noslris : sed posuisti in conspeclu tuq sepliiagenarius numerus per seplenarium multipli-
iiiiqnitates nostras, per Adara commissas, id est con- calur, prasens vila accipitur, quae pcr dies sepicni
sideras ut punias originak peccatum, cujus partici- volvilur. Pcr ocloginla aniein annos, futtira dies ju-
pes suniiis. Et posuisti swculumnostrum in illumina- dicii, octava inlelligitur, eo qttod octogenarius nu-
tione vultus tui, id cst in claritale cognilioiiis luae, merus per octonarium mttlliplicnlur. Seciinduni
scilicet non polesl te failere, sed iilud conspicis quam seuteniiam littera sic adaplalitr. Dko quod
aperle. In alia translatione habetur : Negligenlias no- meditabimur in omnLbiisannis solubilin et fragilia
siras in luce vulius lui; unde congruc sxrulum pro opera, sicut aranea. Et exponit quomodo, cu;u :id-
ncgligeiiliis esse positum inlclligiinus. Ilabcl euim dii : Vere omni vila nostra lalia opcra inediinndo
usus noster ut dc aliquo mak vivenle dicamus : operabimur, qualia aranca operalur. Nam dies an-
llomo iste ninlum saeculum deducit. El esl ac si di- „r norum noslrorum erunt mcdilanles in ipsis sepli:a-
ceret: Peccala originalia per Adam commissa, quo- ginta niinis, id esl in omnibus diebus aiiiioruiii no-
rum parlicipcs effecti stimus, qu;e non solummodo strorum mediubimur ea quae necessaria ernnt ad
sunt iniqiiitales, scd etiani taks iniquilates qtioe ipsos sepluaginta annos, in quibus nunc siimus, sci-
sunt negligentiae, id est negligenter non aliquo co- liccl qtioeperlinenl ad praesentem vitam, in qua ad-
aclione ab Adam comniissac.idcoquc digniores siint buC delinemiir. Dico quod in omnibus diebus no-
ultione, non posiposuisli, sed eas in conspectu tuo stris meditabiintir ca quae ad septuaginla annos
posuisli, ul ukisccreris. pcrlinent. Si aulem, id est scd si, in polenlalibits
Repelit autem quod supcrius postiit, quin defeci- sunl pauci ex nobis, id esl in virlulibus el operibus
iius, ut posl e.vponai: Dixi hominem esse in humi- bonis, quac dicuntur poteutatus, eo quod nos ad vi-
lilalem dejectum. Et vere dejecli sumus, quoniam lam ducerc possunt, octoginla anni per ipsos polen-
omnes dies nostri defecerttnt, id esl defeclibiles facli talus appetentur, id est requies octavae diei, quod
sunt, cum prius uobis in Adatu anlcquam pcccasset, est dkere : Aliqui ex nobis exislenles in polenlati-
vita perpeiua dala esset. El bene ponil omnes dies, bus non operabunlur skut aranea, scilicct npiitope-
innuciis qttia cl oeterni dcrecerunl, et bi quos habe- rabunttir illa qttce ad vitara praescnlem specient,
1123 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1121
sed quaead futurain. Et amptius eorum oc.toginta an- A ,\ facullatem intelligendi recte. Et quia non suflicii
noriim appelere est labor et do'or, id est causoe la- recte intelligere sine bona operatione, faceliam nos
boris el doloris. Quia dixerat iu polenlatibus, posset eruditos in sapienlia, id esl in virlnlibus et boirs
quacri untle habenl hoc quiriam, ul sint iu polenin- operihus, quoe sapienlia dicunlur, eo quoil ex sa-
tibus; ad quod sic rcspondet : Inde hoc pnuci babe- pientia procedunf. Quod est dicere : Da nobis scie;>
iiitis, qttoniam supervenil, id esl ex superiori Pairis liam bene operandi, et virttttes atnplexandi. Vd hoc
seik veniet nobis mansueludo, id esl Filius Dei, admiralive legi potest, sic : Dicoquod corripiemur,
cujus fidc venluri jam sumtts in potentatibus : Qtti ct corripimur per vinri ciam tiiam. Et qnis est.iil
per emphasim dicilur mansuetiido Patris, eo quo;l esl qiianlus et quam fclix est ille qui now'lpotesla-
pcreuni nobis ira Dei niansuefjcla est. Ne vero in- lem irw tute, cl qui norii iram tuam dinumerare,
telligcrelur quod ila css:t mansueludo nostra, ul prw timore luo, id est ad hoc ul le timcai? Exposi-
poslquain arivenisset niillatenus ullerius corripere- lio non mulatur. Oral etiam sic : Dico quis novit,
iiuir, addit, el lainen corripiemur, id est casligabi- ei hoc qitidem pauci noscunt; et quia paucnrum est
nmr mortalitate et passibilitate, posfquam mansue- nosccre, et felices sunt qui noscunl, oro, Domine,
tudo sttperveniet. Si veio haecsententia legaiur, hnc fac nobis nolam iu futuro dexteram, id est iniscri-
qund in principio psalini dicilur, Domine Verbuni D * cordiam tuara , sk ut prius noscamus poteslatemir.e
cxislens refugium lu faclus es, id est creatura fies litw, et dinumerare iram tttam prw limore ttto.
de Patre sic exponetur : Domine Pater, tu factus cs Nisi enim timeremus liic prius, non uliquc nobis in
nohis refugittm, id esl securitas evadendi dejeclio- futiiro miserkordia notificaretur. Ei ut iwm scia-
nein, in quam devenimus per Adam. Caetera vero mus dinumerare prw timore, [ac noserudilot corde,
noii cst inulari necesse. Sccunduni vero priorem id csl inlclkctu. Et quin bene intelligcre non sulli-
scnlcntiam in qua exposuimus dies aiuiorum io- cerct, fnc nos eruditos in sapkntia , id est in vitt:i-
strorum in ipsis septuaginta annis ad litlerara, ver- libtii et bonis opcribus. Dico, nolam fac dexteram,
sns qui sequilur, scilicet qtwniam supervenit, etc, et ut notn fiat converlere, Donrine, ab ira ad niiseii-
sic exponitur : Dico qnori defectibiles facli suraus, cordiam usqucquo, id est usque in quanttiui libi pla-
adeo qnod amplius octoginln annis uon vivimus, nisi cet. Exponil igilur ipsuin usquequo, cuni ailjuugii :
in lahore et dolore. Et hoc ideo, quoniani ne simus el, id csl scilicel eslo deprccabilis, id esl rxornbii;
iiimis feroces ct effrenes conlra Deum, supervenit sttj.er servos luos, id esi in seivis luis. Quod esl rii-
nobis raaiisuetudo, id est cx sttperiori Dei disposi- cere: Et si nou vis converii ad misericordiaiu,
lioue venil in nos domatio, qtiocfacil nos mansuetos . qiinntiini ad perriendns; converlcre lamen qiianiiim
erga Deura el liumiks, uiorialilas scilkel et passi- ad cos qui libi scrviunt ul eis miscrearis quia libi
bilitas. Et per eam doinationem mansueiudiiiis cor- serviuiil. Cum dicil super tervot, idem esl ac si dicc-
ripiemur, quantliti in hac vita crimus, nc nimis ad- ret : Ul ex superiori disposiliine hoc couiingat, itt
versus Demn insolescamus. A similitudiae effreuis servis misereatur. Dcprecabilis proprie dicitur, qt;i
equi, qui flagellis corripitur, ul mansueliis cfficia- illud dat, quod ab eo oratione pnstulalur.
lur. Enunlial ergo misericordiain l'u « am quam . ra-
Dico qnod tupervenit nobis mansuetudo per quam vit, ad consolaiiouem fidelium, sic : Oravi ui nciant
cnvrUvamur, el corripiemur. El licel frequenter a facias dexteram, id est misericordiam luam. Et vere-
te corripiamiir, lameti quis bominuin novit potesta- nobis ipsa rei exper cnlia noiificahiliir. Nam rcpeli
tem irtv luw, id est poienlcm 367 efficaciain vin- tumiis, id est reptebimttr misericordia lua quae mune
dictac tuae quam in nobis exerces ? et quis uovit contingel iu le, Christe, id esl resurrectionis bene-
dinttmerare iratn luam, id cst miilliplicilatein vin- ficio per iniserirorriiam tiiam nobis dniiandn; qund
dicta; tuoe, prw, id est pro thnore tuo, sciiicel ul le: prius in le contingct in mane tcriiie diei. Quod cst
limeant respectu polentiac et muliipliciiatis illius; dicere : Facies nos misericordiler resurgere die
vindictae? Pauci. Ac si dicat: Tainetsi potenti et. p| oclava sicut prius mane priinus resurges, die a pas-
mullipiici vindicta tua assiriue ptiniamtir, pauci ta- sione terlia. Et repleii exsultavimus, iri esl ex-
mcn cx nobis potentiam et miiltiplicitalem vindictoe ! sttltabimus in corporis splendore; el detectati sa
tuae consideranles, illius rcspeciu tiinent le, qundI mus.id est deleciabimur in aninwe beneliciione.
quidem oporleret. Hoc ilaque ponil ad correclio- El iion horarie, sed in omuibus diebtts nostris a>ler-
uem non limentiuin, iil limere discant. nis, qui pltires dictinlur propter diti ur.italera. ctim
Oral etiam pro limenlibus, sic : Dico quod pattcii unus et contiguus sint. Ei bcnc dicunlitr nosiri, id
sutiius qtii timemus. Ergo sic, merito ipsius titnoris3 est nobis utiles et necessarii. Repetit aulein aequ'pnl-
quem bnbemus, fac nobis notam in fuitiro pro reii lenii voce una, quod dixit, exsullabimus el d lc-t.bi-
experieiitia dexteram tuam, id est misericordiaini mur,'ut addal sic : Lwtali sumus, inqiiam, id esl lac-
salvalionis tttae. Quod esl dicere : Quia hic le metui- labimur in anima et in corpore, et hoc pro diebus,
iniis, da nobis in futuro salvationeni, per miseri- id esl in Ioro dierum praesenlium, in quibut non hu-
cordiain luam. El quia aliter ad hanc misericorriiami miliattt, id esi humiliari promisisti, in anxictalibus
pervenife non possemus, bic inlerim fac nos erudi- plurimanim passionum. Quia vero posueral, dkbus,
los corde, id est intelkctu cordis sciliccl; dn nobiss ne parum quid dixisse videretur, aridil. Pro anttis,
1125 .EXPOSITIO 1NPSALMOS. — PSAL. XC. 1126
sciliccl laefabimur, in quibus videmus rei experienlia A immorari, ciim adeo potens sit quod Deusest civium
tna/a,368 'd esl congriieutes tribulnliones. Quod siipernorum. Dicel el verbis et cogiiaiiouibus Do-
est dicere : Qui.Vhic pro Deo persecuiionem pnti- mino, susceplor meus, etc. Quod est dicere : Nullura
niur, in fuluro loclabiinur. Juxla illud Doininicuni : alium perseveranteradjuvat Dcus ad bene agenduin,
< Beati qui nunc fletis, quia ridebilis(Lue. vi, 21). > neqtie protegit in virluiibus, ne dcficial, nisi illum
Quod atttem supcrius brevitcr oravil, ubidixil, qui omnia Lona qiiae babet, non sibi sed Doniinn
erudilos corde intapienlia, hic orando repetil, ut ascribcns, dicct Domino ciiin graiiarum actione : 0
atnplius dicat, sic : Dico quod iu futuro laeiabimur. Doniine, lu es sttsceptor, id est palronus tneus, qui
El ul ad hanc lactiiiam pervenire possimus : Respjce nie protegis ne deficiam; et talis susceplor qui es
iniserkordiae respeclu in servos luos, id est in illos refugium meum, idesl securilas inea, ui videlket nou
qui tihi serviunl, alios sibi incorporando, etin opera liincain luo confistis palrocinio, el lu es Deus inetis,
lua, scilicet in eos qui, quod boni sunt, per ope- id est rccreator, qui me creas in bona operalione,
ralionem raisericordiac tuae sunt. Cum dicit servos, scilicet qui me a.ljuvas ad bcne operamlum. Et quia
merilum eorum innuit, cum vero opera Dei miseri- non sufficii boc dicere Dnmino, nisi eliam satagat
cordiam : Ac si dicerel: El ideo in eos respke, quia de proximi instriiciioue, dicet eliam proximis ad
tibi scrviunt, alios instruendo. Et adliuc ideo quod B ] instruclionem. Sperubo in eo, id est ego niillam
cuim sunt, operatione lita sunt. Et eliam dirige ad in me spem habeo, o audilores, scd in Doniino
bene operandum fllios, id est scquaces eorum. Ex- eo spero el sperabo, id esl spem ponam, vel spe-
ponil itaque quomorio Detim orel rcspicere. Dico rabo, me relinquens et ineuni lcndens, ut in
respice, et hoc motlo respice, ul sii splendor virlu- eo spcm ponam. Senleiilia eadem est, cum dici-
tum et innocentiac Domini nostri Jcsu Cbrisli super iims in eo, ct in eum. Dico quod in eo sperabo :
uos, id esl iu superiori et digniori parie noslri, in 369 el 'l0C>scilicet sperabo. Qttoniamipse qui po-
nnima scilkei. Qttod est dicere : Fial anima nostra tens est ad nie liberandum, tiberabit me de laqtteo
particeps spkndoris ejus, inquantum esl possibik. venatv.ium, ne in co capiar. Venatores per siiuililu-
Et dirige sttper ttot, id est ad rcspeclum aeicrnae dineni malignos spirilus vocnl : quia sicul fcris
vilae, quae esl sttper nos , opera manttum nostrarum, incautisvenatores laqueos tendunt, quibus cnsdeci-
id esl bona opera quacconlingunt ex honis affeclio- piunl; ita ipsi fidclibus laqueos, quibtis eos illa-
nibus noslris, quaesunt mantis per quns aiiimus co- queent praeparanl. Laqucus igitur eorum est aurum
gitando opcratur. Quod esl dkere : Fac nos facere et argcnlum, etc, quae possunl esse maleria pec-
opera bona respectu bonnrum supcriiorum, non re- candi, et insuper vitia. Et liberabit me a verboaspe-
'
spectu favoris hominum. El dirige iu perscvcrantiam, C ro, ne inibi praevakal, id est ab occulia suggestioue
id e$l perseverare fac opus mantium nosirarum, id quaeverbuin nsperum dici:ur,eo quod iiiquietataiii-
cstbonaopera affectionum nosirarum, quaesingu- mum, a simililudinu asperi verbi, vel a verbo aspero
laritcr optis dicunlur eo quod, cum charitale facta, haerelicorum cl infidelium, ne pro eorum conviciis
non discordia sunt, sed una massa. asperrimis , a reclo proposito fidei nieae deficiam.
IN PSALMUMXC. Dieo quod dicel Domino: Susceplor tneus, elc.,ctdi-
Tilulus nonagcsimi. Luns canlici David. Quori sic cet proximis : Sperabo in eo, clc, ct hac etiam quae
exponitur : Psalmus iste csl laus, id csl ad laudcui seqiiuninr, dicet sibi ipsi ad cxaltaiinnem, et ad
Dei compositus; el esl laus canlici, id esl laus jo- agenduin Dco gratinruin nclionem. 0 tu anima mea,
cundilnlis , id est latis jocunda; et esl laus ista Da- spem firmani babe in Domino. Nam tibi jaiu delaloe
vid, id esl cujiisque fidclis, qui in hoc psalmo a ad caulas fidei, scapttlis suh, id est per doctriuam
Propheta inducilur. Propheta eniin in primo versui praedicaloruni, qui Dei scapulae diciiniiir, eo quod
pialnii, iu pcrsona sua agcns, oslendere intendit corum doctrina oves perditas, scilicct lioniinesDeiis
quis sil dicendus csse habitans in adjutorio Atissimi, ad fidei viam, et ad parariisi ovile reporlat, quo pcr
el in protecttone Dei cwli. Quem inhabitamtcm per ij), se rcdire nequcunt : sicul paslorovem qtinm perdi-
reliquos versus psalmi inducit agenlem, el ad lau- dcraljnvciilam, qnae prae sui dcbililatc ire non po-
dem Dei bcneficia a Deo donanda, non sibi sed Do- lest, ad caulas ovilis piis liumeris reportal (Lttc. xv,
mino nscrihciitem ; cl etiam ipsa beueficia ad ex- 5), obumbrabil, iriest obumbraiionein refri»erii sme
horlalioncm suam enarrantem. Et per boc alios iu- protectionis dabit. Quod esl dicere : Rcfrigerabit
struit, quiriquid boni habenl in Dominum rcfun- te prolectione sua ab incenlivis viiiorum, ne nimio
dcndum esse, ul et eadem ipsi bcneficia conse- acstueortim dcficias. Quod praesignntiimest per (ilios
quaulur. Israel, qui per desertum incedcntes, nube obunibra-
Qui Itabilat in adjutorio Altissimi, id est ille quii banlur i.eab aeslu nimio l.ederentur. Elest rikltiin a-
non est horarius, sed habitans, id esl perfecte com- similitudiue slrenui ducis, qui militibus suis praelian-
morans in adjulorio Dei; in cujus adjulorio bonurai libus iimbram providel ,ne propler aesluindeficiant.
cst imraorari, cum ipse sil Allissimus, id est Oinni- Dico quod tibi obumbrationem faciel et lu posila
polens; et ille qui immorabitur, id est perseveran- stibpennis ejtts, id est sub refrigerio proleclionis
ler linbitabil iu prolectione Dei cceli, id esl Dci cce- cjtis sperabis. Pennae per simililudiiiem pro j>rote-
leslium spirituum; in cnjiis protcciione lntiini esl clione ponunlur, eo quod volucris pullos suos pennis
im S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1128
a rapacibus avibus prolcgit, cl ab ocsiu rcfrigernt. \A tris luis, quin ponil dexlris, uhile solct prospcriias
Dico qitod tperabis, et eccc quid sperabis : Hoc sci- dcsignari, iiinuiiur quod debeamtis stippkre n lalc-
licct sperabis quod scttlo circumdabit, id cst circiim- re sinislro. Persinistramenim adversilas frequenlcr
qiiaque muniel /e verilas, id cst vera firiesejus. Ac accipitur. Nolntidiimautem quod a dextris, id cst n
si dicat : Cum haerelici nilcnttir 18 ad crroretn prospnritale, dicil venire riecem millia tentationtiro,
sniini flcctere suis falsis argiiineiilaiionibus, veritas qui numeriis quidcin major est qnani mille simplici-
ftdci cjus imniobiliscxislens in te, circummuniet le, lcr, eo quod ubcrior lenlalioiium copia in prospe-
id cst contra omncs hacreses muniet te scuto , ritate, quam in adversilale suborialtir. Littera vero
iJcsl protectionc invincihili.quacerit tibi ul sculum, sic adaplatur : Hoc eliam sperabis, lu o animn, per
i.l esl rcjkiens libioniui tela pravaruiiicogitalionuin, securiialeni divinae proteclionis, qnod milk hoses
qu;c a diabolo imniilliintiir. El quia circumdabit le inleriorcs, suborientes a latere tuo sinistro, id est
veritas ejttt, non limebis, id esl non oporlebil te li- mille occu!laclentationes conlingenles ab diversila-
ntorcin habere qui contingat a nocturno limore, id est leluacotfeuf, id est rievinccnlur oralione lua. Et
n frnude hacreticorum, quae limor dicitur cmphalicc, quia multibostesposten cadcnl.qui prius aliqiianlti-
eo quod timorem iucutit, cl nncturnum , co qund " Ium praevalueriint addii : Dico cadeut, et non ut-
obscura csl. A simililudine noctis, el lalens el dece- " ctinquc cadent, ad le auiem non approphtquabil,idest
ploria, ciim qtiacdam vcrn sttis falsis nrgtimentnlio- sed sic cadenl, quod niilla illarum mille cogitatiomim
nibus admisceant, utcitiiis fallanl. Quod esldicere : appropinquabil ad le, scilicet in consensiim, ul ati-
Non oporlcbil le limorcm habcre, ul a lalcnti frattdc quo modo tibi pracvak.V. Verumtamen quamvis nd
haerciicoruni dccipiaris. El non limebis a tagitta vo- tc nulla sil appropinqualura, oculis tuis interioribus
lante in die, id est ab cndem fraitric haerelicoruin, conslderabis, oc.ilis scilkel raiionis sublilia consi-
qtiac recle sagilta riicilur, eo quod latenicr vulnerct dcrnntis. Ac si dicai : Iloc quod solet nliquis in sc
ad niodiim sagitloc, et qurc volat in die, iri esl subli- non cxperiri, non adeo sokl cognoscere quid sit,
mabitiir in sapicntinlnimana.qiiac videltirdks.idcsl quam cum si in co essel. Verumiainen quamvis in le
clnra ct splendida, ad modum dici. El quin dixcral non sint peccala tenlationum, scciindura operatin-
eam volnre in die, quia dics in bona significalionc: nern aul consensum, scies lamen ex rationis consi-
accipi solet, addil : e/ non limebis a negoiio peram- deralione judicare, qitnmfceduinacvile aliquid sint.
bttlante in tenebris, id cslab cndcm fraude hacretico- Et videbisralionis conluitti, retributioitem peccato-
rum, quae rccie dicittir ncgotitiin. Ncgolium eniini runi, id est nmlarnm operalioiiiimct illiciiorumcon-
aclus nliquis dicilur, qni ctim suinmo sludio cl labo-• „ sensuum, in futuro a Deo rcdricnriam. Hoc autem
re pcrficitiir : uiide dicittir ncgotium qttasi negans; saiis ad intcntioiicm laudis Dei spectare videtur,
otium. Dicilur crgo baereficorum frnudtilcniaseiilen- quorisiio? inlanluin ilhimimit, ul considcrent pccca-
tia negolium, eu qnnd in hac valde studeant cl la- torum vilitatcm etficrii:alum,elpro cisrclribiiticnem
uorcnl.Quod ncgoliiiin quamvis vidcaturcsse indic,, in futuro redtlcndam, el per hocpeccarcexliorreant.
tamen exislil in tenebris stnllitiae : tSapientia cnimi Dicoquod cadenl mille; et hoc nonerilviribus meis.
biijus iminili, slullitin esl apud Dominura (/ Cor.m, , Scd ideo quoniam tu es, Domine, spes mea, id cst
19), > el in ipsas lenebras perambulabit, i.l esl om- hoc facies ut cadant ideo, quia tu es spes mea, id cst
nino proraovebiliir, ut tnagis 370 et magis a:l stul- quia totam spcm in tc pono, et quia tu posuisli, iri
titiain devolvatur. El non timebisab incursu ipso- estpones refttgium meuni allissimum, id esl invin-
rum iiacreiicorum, id cst a nimio impelu facundiic' cibik. A simililudiite lurris in allissimo loco siloe,
ipsnnim lisereucorum, per qucin incurruni firiclibiis. quaeesl raiinilissiina et inexpugnabilis. Quod est di-
Unrie in Canticis sponsns : <Cincinui mci plcni sur.tt ccrc : Facies tcipsiim rcfttgittm, id esl proieclioncm
guttis ttocliiim (Cnnl. v, 2). > Et non- liinebis n dw- iitcani mtinitissimam. Rcpelil aulem acquipollenlcr,
monio meridiano, id csl n colkciione hacreticoruin,> uladdat sic : Quia dixi cadent a Ittlere, etc. Dico, o
qui in meridiano vidcntur csse, id est ad morium I L)
| anima, Dominus est spes mea et refttgium mciiin.
meridici fcrveiilcs inbona opcrationc, cuniqiioeriam II Ideoque non accedet ad te pcr conscnsum, malutn, d
siiiiulatorinboiiaopera facianl, etclari et spknriirii1 esl occulla lentaiio , et in fuluro flagcllum, id
in buninuis et stiblilibtis sciilcuiiis suis fnlsissimis,' est vindicta hujus mali, non appropinqunbil tnber-
«l inmcn dac.iionium sunt, iri eslumbra docmonii. nacttlo tuo, id esl tibi niililauli liic Deo. Quod e.-t
Unde Aposiolus : < Salanns Iransfigurat sc in angc- diccre : Ncc liic ab occulia lentatioiie vinceris, ncc
tum lucis (// Cor. xi, 14). > in 1'ulurooccasionc bac punieris. Et inde htijtis rei
Noliiiidum quod ctim cadcin rcs, scilicet htrrcli- securitatem habcn, quoniam Dcus spes et refiigiiiui
•coriimfraudnlenla scutcniin, per iiocliirnum timo- >- mciun cxislens mandavii angelis suis bonis de te,
rem, elper sagitlam in die vnlanlcm, ci per ncgn- non verbis, scd occiillapolcnliaesiiaeinspiralione, ui
t'.um, ct per incursum accipiatur; diversa lamen, i, cusiodiant le, ne dcficias in omnibus vik tuis, id est
nil ostcnsnni csl, exponcnda de eadcm rc, per hass 371 '" virtuiiLus et bonis operibus, quae viaclibi
\oces denolantur. Non solum aulcm sperabis quori ri snnl ad vilnm. Leguntur, quippe angcli boni viris sau-
sculotircumdabil te veritas cjus, sed eiiam spcrabisI» clis a Dco in custodiam cl proleclionem fuisse dati.
quo.1cadcnl a lntere lito m':lle,el dccem millia a -!cx-
;- Juxla illud Apostoli: i Onincs angoli sunl adniiiiistra-
1129 EXPOSii 10 ISfSALMOS. —=PSAL. XCI. 1130
lorii spiritus, in minislerium missi, propter eos qui A valioni conformem, nt, sicut ego surrexi, ct im-
haereditatem capiunt salutis (llebr. i, 14). > 0fco morlalis et impassibilis ftii, sic et ipsi resurgam ,
quoniam angetis mandabit de te, qui angeli in ma- et imraortales et impassibiles existanl. Notnndum
nibus portabunl te, id est in sublevalione auxilii stti qnodostendamitli salutaremeum, idem est qiio.lsupe-
te facient promoveri. Manus pro auxilio ponilur, eo ritis posuil, gloriabo eum,nisiquia hic determinalur.
quod manuiim subkvatione lahenlibus auxilianiur: Duo versus hiijus psalrai, scilicet, sculo circum-
et ideo portabunt ne forte, id est ne aliqtio modo, dabit le, etc, et a sagitta, efc, aliler quam Superitis
offendas pedem luum , id est affectionem luam dixerimus, leguntur juxta Augustinum , ut tria
ad lapidem offensionis Christum. Christus congrue genera tentationum denoientur sic: Dico qiiod spe-
lapis dkilur, eo quod ad modum lapidis sil fir- rabis sttb pennis ejus, el hoc scilicet sperabis, qnod
missimnm (idei nostrae fundamenturo. Ad qnem veritat, id esl vera promissio ejus circttmdabit, id
lapidem pede cordis offendit, quisquis in menie est circummiinkt te scuto, id est protectione-, et sic.
de eo perverse sentit. Unde per prophetam di- quod non limebis a nocturno limore, id est obscura
cilur : < Ecce pono in Sion lapidem offensio- ct latenti levi lentaiione, qiuc dicitur limor, eo
nis el petram scandali, et qiiicnnque ceciderit su- quod non adeo gravis est ut magna tcntaliO; sicut
pcr Inpidem istum, confringetur; super quem veroi B " (inior est minor, quam periculum unde limor ha-
ceciderit, conieret eum (lsa. vin.li; Matth. xxi; betur. Quod est dicere: Adeo le securum facict,
Rom. ix, 53; / Petr., 8).> Affectio quidem pes men- ut non limeas Ievem obscuram 372 lcntationera
tis dicilur, eo quod per eam ipsa mens cogiiando, qnae interdum aliquem incauttnn nd conscnsum nt-
gradialur. Et auxi'io ipsorum angelorum portaliis, trnhit. Et etiain non timebis a sagilla, id est a levi
sttper aspidem et basiliscum ambulabis, id esl calca- manifesta tcnlnlione, qnoc sagitta riicilur, eo qnod
his el superabis aspidem, id esl diabolum qni la- levins vulneret quam magna tenlalio, ad modtim
lenter mordet suggeslionibus illicilis: ad modum sagitlae, qnae levius vulnerat quanl laucea, sagitla
aspidis serpentis, occulte mordentis; el calcabis sub dico volante ad (e in die, id est incui rente libi irt
affcctionibus tuts basiliscum, id est collcctionem clarilate cognitionis. Quod est dicere: Nontimebis
prave operaniium, qui exemplo fetido pravae ope- siiccurabcrc Icvi manifestae tentationi. Et non time-
rationis suae, alios ad mortcm roale operari facknrio, bis a negolio, id est a mnxima et gravi lenlatione,
trahiint; more serpeulis basilisci, qui fetorc sui anlie- qnoe dicitur negolium prae rnagnitiidine gravitalis
litushominesperimil.Ef conculcabissicutnoncedas, snae. Negotium enim de parva re dici non polest.
leonem, id est perseculores manifesteinfestantes ad n Negotio dico perambulante in tenebris, id cstconver-
modum leonis aperle instantis, et conculcahis draco-, sante, et promovenle in ohscuritate. Quod est di-
nem, id esl hoereiicos, qui prius falsis rationibiis suis cere : Non limebis succumbere magnoe et gravi
incautos liganl, el sibi attrabunt, et poslea sibi obscurac lentationi, el non limebis ab incttrsu et dw-
eos confirmando devorant, vctut draco qui prius monio meridiano, id est ab inrurrenie meridiano
animalaliquodcaudaligat, etposlea ligalum devornt. daemonio. Qnod est dicere: Non timelis sticcumbere
Inlroducil etiam ipsum Dominum loquentem, et gravi tentationi, et manifesle a riaemontb illatae,
Iioc facit ad ampliorem graliarum actionem, et .quae - dicitur incursus, eo quod gravis est et maxima:
admajoremaudilorumexhorlationem, sic: Dicoquod * et dicitur meridiana, eo quod apertn est el manifesia
Dominus mandavit angelis, dicens ipsisangelis: Dili- sicutmeridies. Cactera psalmi mutari noncstnecesje.
genter eum cuslodile, quoniam in me speravit,ul est IN PSALMUMXCI.
omnera spem suoesalvationis in me posuit. Ideoque Titulus nonagesimi primi. Psalmtts canitct, m
liberabo ettm ab omni instnntia inimicorum et in- die Sabbali. Quod sic cxponitur. In hoc tractalit
leriortimet exieiiorum.ne ipsi prcevaleanl,protegam contineltir psalmus, id est bona operalio, qni
ettm i;i virtulibus suis et bonis opcribus, nc deficiat. psalmus est occasio canlici, id est jncundae remnne-
Et hoc ideo quoniam cognovil illo vcro cognoscere nD rationis, dandac a Deo in die Sabbati, id est in clari-
nomen meum, quod est Ddminus. Quod est dicere: tate quietis xternac. Sabbntum qnippe quies intcr-
Cognovit me esse Dominum, et se servum, sir ut prelatnr. Qnod est dicere : Qunm remunerationem
pracceptis meis obedire notl negligeret. Et clamavit dabit Deus fldelibus suis in octava die, quae anlo-
ad me intensione vocis et devotionis, et exaudiam nomastice dies dicitur pro stia nimia claritate , et
eum.Hoc modo quod cum ipso sum in tribulatione,et dies Sabbati, id est quietis aeternac. Vel sic : Isle
ero secundum auxiliatricem graliam. Quod est di- psalmus cantici, id est iste iraclalus jucunditatis,
cere: Custodiam eum in tribulalione, ne deficiat. in quO valde jiicundantur fideks, qui hic agunt,
Et tandem in inorle carnis eripiam ettm a liibula- est illorum qtti jam sunt posili tu die Sabbati, id cst
tione, et in futuro glorificabo eum gloria benedi- in claritaie quictis, scilicel qui lam claram hn-
clionis selernae.Et pro hac vita transitoria, qnam bent conscieniiam ut diem , et ab omni prava co-
conlempsit, longitttdine dierum, id est aelema viia, gitatione ferkntenvquae ideojure sabbalum dicimr,
replebo eum. Replebovero, per emphasim dicit. Et id est requtes. Et est in hoc psalmo vos cujusqno
quia liic non curavit salulem carnis, tunc osteniUtm perfecti, agcnlis ad inslructionem minorum, <fe
illi salutare meum, id est salvalionem, incfc:snl- bona operatione, quia bona csl cum canlico facla ,
PATIIOI.. CLII. 20
1131 s. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS l.) 1132
et m cithara, et de inlerilu nolentium bona operari, A vatur, ostendit linc insolubile essc, cum sic addil:
el de retribulione bonae operalionis in futuro. Dico quod bonumett milii confilerill ptaltere, el haec
Bonum etl conflieri Domino, id esl uiile el lau- opera magnificata sunl in me, et boc cogitutionesluw
dare le Dominum in puritate devolionis, cum-Domi- nimit sunt profundw, id esl hoe disposiliones luae
nus omnium sis: ct bonum est psallere nomini tuo, profundissimae sunl et invesligabiks, quod me sci-
Altissime, id est ulile est bene operari, non ad fa- licel ad confitendum el psalkndum adjuvas, et alios
vorem hominura, sed ad honorem nominis tui, reprobas. Quia vero se ignorare innucraf, qua dis-
cum attissimus sis, id est omnipolens, ideoque positione a Deo adjuvaretur, cum multi reprobaren-
remuncrare suflicienscoiifitenles et psallenies tibi. lur, nc similiter iguorare putarelur, ad quid esset
Dico quod bonum est conflleri et psallere, eundo sci- malorum prosperilas deventura, inleritum eorum
licet de confessione et psalrao ad annunliandum oslendil. quein eos ignorare dicit. Et hoc facil ad
aliis esse in mane, id est in prosperitate mhericor audilorum inslructionem, ipsi ut sibi caveanl ne per
diam tuam. Quod est dicere : Postquam in se con- ignoranliam, ad eumdem inleritum veniant. Hoc
fltetur et psallit, bonum est ul aliquis annuntiet itaque sic adaplatur, ut aliquantulum extra librum
aliis qui adhuc idiolae sunt, et qui sibi ob meriiai suppkalur. Dico qtiori istae cogilationes tuw nimis
sua pulanl a Deo in prosperifalem dari: hoc quodI B sunl profundw, ideoque a me ignoranlur. IIoc auteni
in prosperitate sunl per Dei misericordiam esse, non ignoro quod insipkns el slullut interibunt in sw-
cl eundo ad annunliandum esse verila.em luam per culum swculi, id esl in aeternum, cum hoc sil quod
tioctem, id est esse verttm et juslum judicium tuumi bic floreanl breviter et transiiorie, ad modum feni
per adversilatem. Quod est dicere: Et hoc debctt cujus flos cito decidit. Caelerumvir insipkns, ia est
idiotis annunliari a confitenle el psalknle, qui se\ infidelis qui Deum non sapit, et stuttus, id est falsns
putant injuste adversa pali, quod per totam eorurai Christianus, qui cum Dei notiliam habeat, intelli-
adversitalem eos juslum Dei judkium comitatur, , gere posset quod mali juslo judicio Dei interibmil.
scilicrtt quod omnis eorum adversitas, juslo judiciot tamen obslinatioue maliliaesuaeexcaccatus, non inlet-
Dei contingil. Nolandura quod cum prius poniti liget hwc, veroeleflicaci inlelleclu, ui intereant in sw-
bonum esse confiteri et ptallere, postea vero annun- culum swculi, id est ul in aeternurasint morituri oin-
liare, innuit quod prius unumqueinque decet Deo ini nes qui perseveranter operanlur iniquitalem. Cum hoe
se.confileri el psallere, postea vero islud idem aliis etl sit quod hic exorti fuerint sicut fenum, id esl cum ltic
exemploet verbis annuntiarc. Ostendil autera inquo) creverint in terrena prosperitate, ad similitudinem
aliis et sil Deo psallendum, cum addil: Dico quodI feni, quod cito crescit, et cilo marcescil, et cum hoc
bonum est psatlere, scilicet bonum est psallere; G *- sit quod hic apparuerint aliis in flore prosperitaiis
in psalterio decacltordo, id est in anima deceinI succ faraosi et gloriosi: Dico quod ipsi interibunl.
praeceptis legis adornala. A similitudine psdte- Tu autem, Domine, Fili, qui omnipotens visus es,
rii decachordi, id est 373 decem chordis adornatii Altissimut apparebis, id est omnipolens, in salvatio-
quibus resonat. Quod esl dicere : Bonum est exi nc tuorum, et in jusla perditione malorum: Quoniam
affectione animae deccm proeceplorumornaiu reso- crgo dixerat, ut intereanl, posset quaeri. Quare dicis
nante bene operari, cl non invite, sed cum caniico,, ui intereant ? Ad qnori sic respondet.: Bene dico ui
idcslcum suinma jucunditate, et exislendo in ci- intereanl, quoniam eccejam mihi certum est ut proe-
tltara, id esl carnis mortificatione. Decet quipps_ sens, quod intmici tut infidetes peribunt iu fuluro, et
carnem morlificare, ne legi mentis valeat repugna- omnes qui operantur iniquitatem, sciliccl falsi Chri-
re. < Qui enira sunt Christi, carnem suam.ut aitt sliani, dispergcntttr, id esl separabuiitur a consortio
Apostolus, criicifigunl (Galat. v, 24). > salvandoriim. Quia autem repetit ecce inimici lui, ad
Oslendit autem ad humiliiaiis exemplum, per quiri d majorem inimicorum pcrterrilionem facit. Dico q:iod
ei bonum sit Deo conlileri et psalkre, cum addil : ipsi peribunt et dispergentur, el ex opposiso cornu
Dico quod bonum est Deo confileri et ptallere, ei bocc ,JJ meum, id estsublimilas virtiitum mearum, vel sp.s
ipsuin quod mihi bontim est, non est ex me, sed exx mea quae fortis esl, et in altum excrcscens ad nio-
te Domine. Quia delectatti me , id est mcdelectari i dum cornu, exaltabitur. id est mngis et magis in al-
fecisti, Domine, in faclura tua, id esl in confessione e lum promovebilur,sku! unkornis, id est utpote corim
et psalmoquod fecisli esse in me, et ab hac delecta- i- meura qui unicornis stim, scilicet unam habens spem,
tione non desislam, sed perseveranler exsultabo iuH fidem et charitatem, non diversis haeresibus 374
operibut manuum luarum, id est in consideralione ie implicilus. Ei in fuluro senectus mea, id est vita
coufessionis et psalmi, quaesuntopera manuiun lua-> mibi post mortem , a Deo donanda, quae diciiur se-
ruin, id esl gratiae luae,quae manus congrue dicitur,r, nectus, eo quod novissima eril, ad similitudinem
eo quod per eam opernris, et merilo in his operibus >s senectulis, quaenovissima pars esl vitoehominis, erit
exsullabo. Nam qttam magnificala, id est valde mai-• t» miserkordia uberi, id est copiosa. Quod est dicere:
gnificala, tunt in me, haec opera tua, Domine. Quia ia Cum hic Dei sim adeplus misericordiam, per pecca-
vero posset ab aliquo quaeri, qnandoquidem per Dei ei lorum remissionem , in fuluro copiosam miserkor-
gratiam bene operaris et psallis, quare eliam quili- i- diam in senectutemea adipiscar, cum immortalis fiam
bel malus ab eadem gratia ad lioc quidcm non adju- i- elimpassibilis.Velsic : Etsenecms mca, idestmoruiu
1133 EXPOSITIO IN PSALMOSr— PSAL. XCII."" 1134
meorum gravilas, quae pro senectute accpitur, eo) A , non sic rectus tit homines qui ex parte rccli sunt, ei
quod insenibus morum gravilas existat, erit in mise-- ex parle iniqui, sed ita perfecte rcclus quod non est
ricordia uberi, idest nberlim remunerabilur. Et bocc iniquitat aliqua in eo. Juxta quod de eo Moyses
contuitu, despexit, id est despiciet, oculus meus intc- dicit: < Deus fidelis, et absque ulla iniquitale, justus
rior, scilicet ratio mea, inimicos meos inleriores ell el rcctus (Deut. xxxn, 4). >
exleriores,el insurgentibus inmemalignamibut,id estt IN PSALMUM XCH.
cum persecutorcs maligneagciites.adversumme per- Titulus nonagesimi secundi. Laus cantici David,
secutionibus iusurgent, ad exhortalioncm mei ne defi- in dk anle Sabbatum, quando fundalaesl terra. Qnod
ciam, audiet auris mea interior, scilicct auris ralio-- sic exponitur : 375 Psalmus iste est laus David,
nis audiet a spiritus inspiratione mihi interius lo- id esl facttis a Propheta ad laudem Chrisli veri Da-
quenlcm. Et ecce hoc mihi dicet: Noli limore insur- vid, el est laus cantici, id est nimiae jucundilatis,
gentium a juslitia tua deficere. Omnisenim justusflo- habita in.die ante Subbatuni, id est in consideralione
rebil ui palma, id eslad simiiludiiientpalmae. Sicutt sexlae diei, quac est ante Sabbalum, scilicet in con-
enim patma arbor in inferiori parle propc lerram,, sideralione sextae aelalis, quae designala fuit pcr
scilicet hispida est et luberibus plcna, in superiorii diem anle Sabbatum, in qua DeusIiomineni creavit.
vero parte speciosa et flonda, ila el justus in hac: B ] Legunlur quippe sex mundi actaies, sicut sex septi-
vita infima hispidus est, el tribulafionibus plcnus. lnI manac dies prscler Sabbatum. Prima igitur ;ctas
superiori vero vita aeterna, erit bealitudine floridtisi esl ab Adam usque ad Noe; secunda a Noe usqtie
et conspicuus, et multiplicabitur in bealitudine sictitI ad Abraham; tertia ab Abraham usque ad Moyseu;
cedrus Libani, id esl ad sirailitudinem cedri Libani,, quarta a Moyse usquc ad David; quinta a David
qtiae altiorest aliis cedris. Quod est dicere ; In mnl- usque ad Joannem Bapiislam; sexta a Joanne usqite
tiplici bealiiudine sublimis erit, ad modum cedri Li- ad finem mundi. Quae sexia aelas cst anle Sabbalum,
bani. Vel sic : Multiplkabitur ulpole cedrus Libani, , id est proxima Snbbato , scilkei acternae vitae quae
id est candiriationis, id est ulpote sublitnes in candi- revera Sabbalum est, id esl requies quando fundaia
dalione virtutum. Libanus quippe, candidatio dicitur. est lerra, id est in qua sexla aetate Deus fundavit ia
VerbisigiturSpirilus sancliad majorem suiexhorta- fide et virtutibus terram immobikm, Ecclesiam
lionem appositis, ha>cin sua persona agens exponitl scilicel. Est igilur in hoc psalmo vox prophet;e
sic : Spirilus sancttis dicit, o auriilores, quodjtistii osiendentis ad Dei latideiu pracpaiationem Ecclcsioe
fforebutit, et ecce vobis dico quomodo florebant. per doctrinain aposlolorum et persecutiones a prin-
Plantati hic, scilicet per virlutes el bona opera ini cipibus ierr;e ipsis aposlolis illatas, et landeiu Dci
domo Dei,idest in Ecclesiain fuluro florebunt iuoeter-. 'G poientia sedatas.
na gloria existenles non in Domo Dei, id esl in rcqua- Dominus regnavit, id est Dominus Jesus, qui dabi-
ljtate angelorum, qui superna doraus Deisunt, sed inj lur a Judoeis in mortein, tandem regnabil, id est
«/riisillius domus Dei nottri, jdest in aflinitateei mi-. regnum mundi totius sibi vindicabil,. calcala morte.
noritateangelorura, quaeper atriumdesignalur: quotl| Et per hoc per totum mundum regnabil, quia decorem
ciim sitdomuivkinum.indigniiis lamen est quara do- indutus est, id est induet et conjttnget sibi per fidcm
muset minusgloriosum. Quodest dicere:Sic florebunt,, aposlolos, in omni perfectione tkcoros, qtiibtis orna-
ut ccelicisspirilibus sin t aliquatenusaflines, npn tameni bilur.ut corpus vestimentis ornatur. Et indulus esl
usquequaquesiinilesetaequales.UndenirairumdeJoai:-- fortitudinem, id esr induel el sibi conjunget eosdem
neDominustestatur: <Quiminimuseslin regno ccelo apostolos in constanlia fortes, a similiiudine probi
rum, major est illo (Luc. vu, 28). >Quodquidem B.Hie-. regis, qui decoros milites habet et fortes. Et bis
ronymus de angelorum miuimo dictum esse aflirmal. forlibus et decoris prffictnscit,id esl praecinget se,
Quoniam autem juslos dixerat florem habiluros etl scilicet ornabil se undique, ad debeltandum genles
mulliplicandos, detertninat quando hoc erit, ne ad1 et sibi subjiciendum; a similitudine regis, qui gladio
praesensyideretur esse futurum, sic : Dico quod flo-...j praecingilur ad-expugnandum hoslem. Quod est di-
rebunl et muttiplkabunluT. Hoc autem non statim, cere : 1111decori et forles quos induet, erttnt ejiis
erit, sed adhuc post longumtempus fiiturum est, quodI arma, quibus sibi hoslem subjiciet. Oslendit itaque
ad quid seipsis praecingel, cum addit: Vere indttet
mulliplicabuntur et florebunt, existentes lunc in uberil
tenecla, id est in vila novissima, scilicet in vila «ter- decorcs et forles, et eis se prsecinget. Et enim per
na, quae in omni beatiludine erit copiosa, Vel sic : eorum praedkalionem, firmavit, id est lirmum fnciei
Mttltipiicabunlur in fuliiro existentes hic in uberi se- orbem lerrw, id esl perfectionem Ecclesiae. Quod est
necla, id est ideo quia hk permanent in moruin gra- dicere : Per ipsortim doclrinam faciet Ecclesiani
vitaie copiosa. Et quoniam aliter non essent multi- suam in omni perfeclione firmam. Qui orbis adco
plicandi, hic inlerim erunt non mnrmuranles in ad- firmus erit, quod non commovebitur, nec in prospe-
versilatibus, sed bene patkntes, id est cum charitatej ris nec in.adversis. Ex lunc ergo, id esi ex lempore
et palienlia sustinentes ; et adeo bene palkntes, tttt illo quo terra fundata erit, parala eril, o Deus, sedes
aliis verbis et exemplis, annunlienl: quoniam rectusi lua in ipsa lerra, scilicet ex lunc sedes tua effickiur,
DomtnusJesus ChristusDeus noster, qui hic suospatii quaelonge ante diaboli sedes exstilit. Ne verb ipse
disponit, ut per hoc aeterna gloria beatificentur. Ett viderelur ante sedis suoc parationem non fuisse,
1155 S. BRUNOMS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1136
addil : Qtiaravis ex tunc sedes lua erit parala, lui A ,*iEccksiam, quae Dei terra est, doctrina firmiter et
lamen es a sxculo, id esl ah aeterno, siue priucipio. exemplo suo illuminaluii. De quibus ipse Doininus
Ter hoc igitur sedes libi parabilur, el orbis terraei dicit: < Luceat lux veslra coram hominibus, ut
frmatibur, quoniam flumina, id est aposloli, quii videant opera vestra bona, et glorificent Patrem
corda in delium doctrina irrigabunt, elevaverunt,, vcstrum, qui in coelis est (Matt. v, 16.) > Vel sic,
Uottdne, vocem suam, idest ekvabunt vocem prae-• juxta B. Hkronymum: David des.gnati quarta Sab-
dieanonls suae quae limore depressa fuit iu lui pas- bati, iJ cst per quariam diem septimanoe, qua?arud
sione. Elevabunl, inquani, flumina vocem suam. Laliuos dies Mercurii dicilur. Congrtte qitippe per
Hoc ilaque repclil ad coiiliiinatioiieni, ei coiitrai quartam dieui, fldelcs perfectiores in scientia acci-
vocem horuin fluminuin alia flumina, scilicel lerrenii piunlur. Sicut enim dics quarta in medio septiman;-»
principes, qui flumina dicuntur, co quod eurumi existens, tres dies habet praecedentes, et (res sub-
cura in subditam plebem decnrral; a simililudiiie! sequentes, ila et perfecti viri Novi Testameiili, in
llutiiinuni, in mare decurretiliuw. Elevaveruntflucius' medio duorum testaineniorum, Veteris scilicet proe-
suos, id est clevabuut perseculiones suas, quibus' cedentis, et Novi subsequentis existuiit, duin ulriiis-
eos in mortem deinerganl, ad inodum fluctuum. El1 que compktores esse satagunt. Duo qoippe Tesia-
hoc conlingel a vocibus aquarum mullarum, id >.sl1 "I menta, per lernariiim numerum competenter intel-
propter voces mullarura genlium, quae ad nioduin1 liguntur, eo quod ulroque Testamento, si cum dili-
nquae erunt instabiles. Quod esl diccre: Ideu prin- genlia notenlur, fidci sanctac Trinitatis instructio
cipes eos pcrsequenlur, quia gcntes plurimae eos> inveniatiir. In Veteri namque Tesiainenio fides
profanos el sacrikgos esse dijudicabunl. Vel sic; Trinilalis itisinuatur, ubi de Abraham legitur,
Et hoc continget a vocittut aquurum multarum, pro- < tres vidit, et unum adoravil (Gen. xvm, 3). > Quia
pter voces multorum praedicatorum, sciiicet idco eos> vero haec eadem Gdes iu Novo denotatur, exemplo
persequentur, quia per eos niullos alios aquas eflicii raultiplki manifestari polesl. Bene quidem psalmus
riofebunt, id csl quia mullos considerabunl adI iste, laus jucunda fidelium dicitur. ln hoc eniui
cxempluui eorum, fore adaquatores lioniiuum per psaiino fidcles in scienlia perfecti, agenles contra
docirinam. Dico quod elevabunt ftuclus, et islac' falsos Chrislianos impiinitatera uriminum suoruni
clatoe persecutiones principum Deum amaricantium i sibi proniiltenies, Deum laudant, dum eum asseruut
376 mirabilet erunl prcc nimia sui immensitale el> jiidicaliirniii ultione justa, quos liic suslinet miit
asperilate. CaelerumDominuscrit magis mirabilis ini patienlia. Concessive quoquc agunt, de corum re-
bis altis el profundis elalionibus sedandis : Quod estt r tribnlione damnatiouis, el ne videanlur eis impre-
dicere: Dominus quidem idco mirabilior eril, qno- cari, conquerunturdeeorum iniquitate, quam etiam
niam has elaliones, qua bora voluerit, sedabil. Et. per parles ostendunl. Adhortnntur eliam ipsos
per hoc eas, o Domiue, sedabis, quia lettimonia lua,, malos ad rccte vivendum, el inielligendtrm de Dc»,
id esl praecepta lua, ab aposlolis praedkata, qnse: cerlis rationibus oslendenles quoniam ipse eoriim
testificaniur viiam complenlibus ea, facta tunt, idl impielates et inlelligit et videl, el in fuiuro puuiet,
esl fieht ipsi niari nimis credibilia, qnanlumeunque et ostendunl bonorutn tribulaliones non ad eorum
videantiir ei in primis abominabilia. Et per hoc cedere repubionem, sed ad bealiludinem. Quos
ipsum mare factum, domum tuaiu in qua spiritaliicr eliam bonos admonent ad impiis conlradiceiiriniii,
inhabiles, decel sanetitudo lua, id esl decebil san- sic lamen ut non in se, aed in Dorainonon deficienrii
ctiludo a te danda. Quod esl dicere : Per boc quod1 fiduci.im babeant. El hoc totum fit ad inslruclio:iciii
testiinonia lua credem, doraus tua eflkienlur, etl idiotarum, qui cum videant impiorum prosperitateu»
decenli sanclitale adornabunlur. Domum luam dico,, el boiiorum adversilalem, indignanlur, ignorautcs
ituram per sanciitatem in longttudinem dierutn, idI ad quid hoec a Deo permiltantur.
est in vilara aeternam, quae per einphasim long tudoi Deus ultionum, operator Dominus enira est. Deus,
dierum dicitur, eo qtiod nunquam sit fiiiicuda. Vell Dinquam,
. ullionum operator fulurus, libere egil, iri
sic : Fuluram per ipsam sanclitalem, in lomjitudine1 est libertatem potentiae suae in impios exereebit,
dierum. Sententia eadem. qtiibus impotens videlnr, dum cum eis exspectanJo
1N PSALMUMXCHl, eos et patiendo raisericorditer ngit. Ac si diceret :
Titulus nonagesimi lertii. Laus cantici David, Vos impunitalem seelerura vestrorura 377 vobis,
quarta Sabbati. Quod sic exponitur: Psalmus isle: o falsi cbrisliani, promitiitis, eaeterum Deus ufci-
est laut canlici, id esl laus jucunditatis. Quod est scendo se de vobis in fuluro, coiilra vos libere aget,
dicere: ln hoc tractatu cbnlinelur taus cum niinia cum boc facere potens sit quia Deus, et cum hoc
jticunditale facla. Quae laus est David, designali in ad eum perlineat, quia Dominus. Agual aulem con-
quarta Sabbati, scilicet qnae latis esl fideliura per- cessive de eorura nllione, sic : Dko, o Deus, quod
fectorum in scienlia, qui procfigurali sunt, pernc- libere ages, et sic eoneedo ut lial, o Christe, exat-
golium illud quod contigit in quart.i Sabbati. In tare, id est polens appare, qui, qnainvis videaris
'
quarta namque Sabbnli fecit Dcus luminaria.ferram' impotens, vcl negHgeiis terreha, lainen judicas
illuminantia, quoe firma sunl, ct a proposito ofikit disposilione tua ferrttin lionc.praeseniem, .ul nihil
sui immobilia, per qnoc pracsignabantur perfecli, in ea sine }ussu aut peniiissione tua fiat. Et hoc
1137 EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. XCIII. U3S
modo quidem exatlare, redde, scilicet in fuluro, A i interficere. Hoc enim, non videbitDominns, nec in-
retributionem juslae damnationis superbis, id est tetliget Deus Jacob, sic ut pnniat. Ac si dicat: Mul-
falsis Christianis, non pcenitentibus, sed in negli- tum inconveniens fuil ut illum dicercnt hoc non
genlia pcenileniiaesuperbe persistenlibus. videre, qui Dominus est omnipotens, et illum dice-
Ne vero videantur imprecationem fecisse, de eo- rent non inielligere, qui Deus est Jacob, id esl eo-
rumdem malilia pie conquerunlur, sic : Quamvis rumdem fidelium stretiue luclantium , qtios ipsi
concessive dicamus : Redderetributionem superbis , humiliaverunt, vexaveruitt, et occiderunl. Facil igitur
tamen, o Domine. Vsquequopeccatores, anlonoma- aposlropham ad eosdem impios, adhorfans ad recte
stice falsi Chrisliaui, id cst usque, ad quam mensu- de Deo inlelligendum, el videnduin, sic : Dico quod
ram, vel quandiu, usquequo, inquam , peccalores dicilis o falsi Cbristiani, quod Deus non intelligil,
gloriabunttir de iniquilaie sua? Nolandum, quod cum neque videt, quaa vos male in famulos 378 ejtts
hoc sub inferrogatione ponunt, se pro eis magnum agilis. Coeterum vos in populo Dei existenles, non
habere dolorem innuunt. Et est ac si dical: Tametsi operatione, sed sacramentorum panicipalione, qtti
relributionemeis reddi concedimus, lamen de hoc estis insipientes, id est potenles ad hoc ut facile de
quod multum et diu vivendo de iniquitate gloriabun- Deo recte inteiligatis, com jam silis aliquantulum in
lar, conqueriniur. Qiianto namquc eorum glorialio "' ejus notitia promoti, et famen animadvertere negli-
imijor el diuturnior, tanta eorum retributio in fu- gilis; inielligile, idesl animadvertile, quia Dominus
turo erit asperior. Velkmus igitur potius ul eorum videt et intelligit, quoc vos in servos ejus raale ope-
vita el glorialio cito finirelur, ut eorum retribulio ramini. Et vos ittttli in populoDei, scilicet qui rudes
niitior haberetur. Non solura aUtem glorianlur dc estis et stolidi, et difficiles ari boc sapiendum, ali-
iniquitate sua, sed et hanc iniquitatem effantur, id quando tandem sapite, quod huciisque sapere neqni-
est extra fiintur, scilicet publice fantur, el loquunlur stis, scilicet qtiod Deus audil, id est inlelligil et
privalim inter se. Et usquequo, id est usquc ad quam videt qtiae vos male agitis, et in futuro haec arguei.
inensuram, vel quandiu male vivendo effabuntur pu- Et ecce unde polest comprobari eiim omnia mala
blice el loauenlur privale iniquitatem , id est iniqua vestra et audire et videre, et in futuroab eo mala
verba loquenlur omnes qui perseverariler operanlur isla redarguenda esse. Nam qui plantavii aurem non
injustiiiam ? Ac si diceret: Mallemus eorum vitam atidkt? vere audiet; elqui flnxit oculum, non consi-
iiniri, ut araplius non possent iniquitatcm loqui el deral quae agilis? utique considerat. Et qui corripit
effari, et injusliliam operari, et sic mitius inde pttni- hic genles per Scripturas ne peccenl, non arguel in
renlur. Exponil igitur ipsam injiislitiam per partes, fuluro, per damnationem, negligentes hic correctio-
(
"
sic : Vire injnstiiiam operanlur, ct operati sunt. Nam nem' suam? vere arguet. Pro nihilo enim hic corri-
poputum liintn, DOmine, scilkel libi faraulantium , peret, uisi in futuro argueret. Et aiii docel hominem
humiliaverunt conviciis et verborura opprobriis , et scientiam, id esl ille qui pcr doclrinam suam facit
cumdem populum existenlem hwreditatem tuam , illum sckntem, qui homo est, id est rationaliiiter
quos, scilkel ad modum haeredilalis doclrina prae- sc habens non scit ? utique Dominus scit non solttni
dicatorum excolis, vexaverunt nimiis tribulalionibus. operationes, sed eliara, quod majns est, ipse scit
El non soiitm hoc, sed et viduam et advenam inler- cogitationeshominum, quoniam vanw sunt, id esl ipse
fecerunl, et pupillos occiderunt. Quod est dicere : scit quod cogitaliones vesirae qui simpliciler homi-
Mullos ex fidelibus tuis interfecerunt corporaliter, nes non spiritales estis, vanaesunt, et dignaeultione.
qui eranl viduis, el advenis, et pupillis comparabiks. Et hoc lotura est ac si sic poneret: Inde comproba-
Viduis quippe, quia desliluli erant a lemporalium tur eum audire, quoniam inconveniens essel eum
bonorura, jain spretorum, solatio, sicut viduaedc- non audire, qui aurem omnium hominum plantavit,
stitutoc sunl a maritorum jam mortuorura auxilio. id est de limo terroc formavit : el inde probaiur
Advenis, qu'a non hujus patriac terrenae cives se eum videre, quoniam inconveniens esset eum non
faciunl, sed futuram inquirunt, sicut advenae ad ni videre qui omnem oculum flnxit, id est formavit. Et
palriam reverti inlendunt, a qua reraoli sunt. Pu- inde probatur quod in futuro arguet, quia aliter su-
pillis, quia sunt sine diabolo , qiii pritis eorum pater perfluc hic corriperet. El inde convincitur etiin
exstilit, et sine infidelitate, quaeeo.rum maler fuit; scire, quia inconveniens esset eum non scire, qui
sicut pupilli, qu irum pater et mafer jam morlui omnem hominem docel quidquid scit.
sunt. Vel polest boc ad litteram congrue Iegi. Viduae Facta exhortalione ad falsos Christianos, csten-
namque et advenae,et pupiili, sine cujuslibet auxilio dere in endil quod trihulationes bonorum ad eoriim
existentes, solius Dei auxilio defenduntur, ideoque beatiludinem cedunt, sic : Ergo quia tu omnia vides,
populus ejus dicunlur, unde idem, < pnter orphano- et scis, el audis, inde comprobalur quod 6eaius erit
r un et judex viduaritm > diciiur (Psal. LXVII,6). homoomnis guem (u, omnia sciens et videns, ern-
Dico quod poputum luum humiltaverunt, et liwredi- dieris per tribulaliones, id est quem rudem exlra
tnlem tuam vexaverunt, et viduam et advenam inttr- rudilatem pones, instruens eum per multas anxie-
fecerunt, et pupillos occiderunt. tates, haec praesentia non esse summa bona , nec
El haecfaciendo, ad cumulum miserloesuae dixe- esse appetenda; el esse alia bona, spiritalia scilicet,
runt: Secure possumus eos humiliare, vexare, ct quaeappetenda sunt. Suos nimirum Deus pcr anxic-
1139 S. BRUNONISCARTHUSIANOaUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1140
tates erudil, quia, dum eos permiltit liic aflligi-et A j stimenta veslra (Joel. n, 13). > Quod dicit justos
bonis pioescnlibiisspoiiari, innuil haecbona non esse corde futuros juxla Christum, positum cst a simili-
snmma bona, quae sic amitluntur; nec hanc vitam tudine regis, qui chariores et valenliores duccs
lelicem esse, in qua sic affliguntur; sed alia bona suos, juxta se in palatio sno sedere facil; et hoc
summa esse, el aliam vilam aelernamet beatam, quae quod inlerrogalive ponit, idem est ac si diceret:
expctenda sunl. Hoc aulem quod dicit beatut homo Justitia converletur in judkium, et jnxla illam
quem tu erudkris, idem est ac si diceret : Erudilio erunt omnes qut sunt corde recii, non solummodo
iribiilationuni, causa erit beatitudinis. Et ne bealus specie. Ergo quaiidoquidem erunl soltimmodojuxta
boino futurus, hic in iribulaliouum eruditione defi- illam orancs qui reclo sunt corde. Quis volens esse
riat, docneris eum de lege tua, id esl docebis eum reclus corde, milti adjttnctus per conformitatem
pcr doctrinam Icgis luachanc erudilionem patienler consurgetde corporeo stratu exislendo adversus ma-
esse ferendam. Unde ipse dicit in Evangelio : < Qui lignantes, id est contradicendo adversariis Ecclesiae,
vull veiiire post me, abnegct scmelipsum , et tollat hocreticisscilicel et falsis Chrisiiauis? Aut quis sta-
crucem suam quotidie, et sequalur me (Luc. \x, 23). > bit, id est et quis perseverabit mecum praeliandoper
Ititerponil autem causam quare eum docebit, ciuu contradiciioiiein, adversus operantes iniquitatem ?
addit: Ideo scilicel docebiseum per legem luam, ut B ! Non enim suiUciel consurgere, nisi sit etiam stare.
mitiges ei exasperato a diebus malis, id est ul des Malignanles et operantet iniquilaltm, iidem sunt.
•miligalionem palientiae ei, qui exasperalur a dicbus Dictum est aulera a similitudine civium, qui nocte
tribulalionum, qtti dies mali dicunlur, eo quod in eis ab hosiibus invasi, de leclulis in quibus dormiebani,
iniiltanim mala iribulalionum insistent. Quod est consurgunt, et murum civitatis ascendentes, et ibi
dicere: Ideo eum docebis, ul sub tribulalionum pon- stanles, eam ab assultu hostittm defenriunt. Hoc
dere non deficiat, a quibus exasperalur. A diebut autem quod interrogalive ponit, ad mnjorem exhor-
muiis dko, duraturis non in pcrpetiiura, sed tandiu, lationem facit. Et est ac si diceret : Ergo quando-
donee fodialur fovea peccatork , id est consummetur quidem.recli corde solummodoslabuni juxta iltam,
in fuluro damnatio peccatoris fideles persequentis. vos omnes quicunque vultis esse recti corde, et per
Dictum est hoc a similitudine illius, cujus fovea fo- hoc juxta illam esse, mihi adhaerenics consurgite
ditur, ut post in eam dejicialur. El nolandum , quod adversus malignantes, et state mecum advertut ope-
lioc dicil ad bonorum consolationem, et ad malorum ranles iniquilatem.
perterritionem. Quamvis aulem sic adhortor ad consurgendum
Interposila causa quare docebil, oslendit quid et ad slandum, insufficiens tamen per me sum con-
C
docebit, sic : Hoc scilicet docebit Dominus perlegis surgere et stare. Nisi euim ideo remansissel, quia
suae379 docirinam, qtiod ipse Dominus non repet- Dominus adjuvit me, per adjulricem graliam, anima
let plebem sttam, licet eiiara paliatur affligi, id esl mea habitasset, id esl persevernns fuisset ht inferno,
h c docebit, quod non idcirco permitlit plebem id esl in consensu iinpioriim, qui jure infernus di-
Miam ailligi, ut eam repcllal et negligat. Et hoc do- cilur, eo quod per eum ad infcrnum veniatur, et
cebit, quori cum permitlat tribulari camdein plebein paulo minus, id cst perparum defuil anima mea ab
suam, qua: hacredilas ejus est, lamen ipsam Itwre- ejus habilalione. Hoc auiem dixit ad exemplum
. diiatem suam non derelinquet. Cuni ponit non dere- humilitntis, ne confidant idiolae per se posse sure.
linquel, dalur intelligi per lyplolen, quod haeredi- Si auiem habcatur, habitavit, sic legetur. Nisi ideo
latem suam per tribulationes adjuvabii, ut ipsae iri- quia Dominus adjuvit me Itabitassetin inferno anima
hulationes sint eis causa salvalionis. Dico quod hw- mea, el paulo minus, id esi fere babilavit. Sentcntia
reditatem suam non derelinquet, sed adjuvabii, et eadem est, et vere me adjuvisti, Doiuinc. Si euini
tandiu adjuvabit quoadutque juslilia, id est Cbristiis, bumili confessionedicebam : Adjtiva mc, Domiue,
qui per emphasim dicitur justitia, eo quod ub eo quia motut eslpes meus, id est affcctio mea, miseri-
nmnis justitia procedal, convertalur a patientia in n cordia tua, Domine, adjuvabal me, ne ex toto deli-
judkium. Quod est dicere : Tandiu eos non repellet, cereni. Quod est djcere : Cuin ab aliqua suggestioue
setl per tribulaliones adjttvabit, donec Christus ad illicita affeclio mea commoverelur et inquielarelur,
iniquos judicandum veniat, quos hic patienter ex- cl ego hoc huinitiler tibi confiicns auxilium luiun
speclat. Non ideo sic determinat, quod posfea suos orabam ne deficerem, lu misericordia lua me ad]u-
repefal, sed quia illud constat quod postca suos non vabas. Et quia non solummodo hoc dicebam ttbi,
repellet, non reraovet. Hoc auiem quod hic nou re- sed etiam mullipliciter doleham de commolione pe-
peltet, oporluit ponere, quia hic videntur per tribu- dis, pcenitens et orans ut mihi 380 >>'kita com-
liiiio.ies repelli, et derelinqui. Et quis erit juxia motio illa remilterelur, consolutiones rcmissiouis,
illam jusliliam, id cst quis erit hic conformis iu qunm spiritaliter inlellcxi mihi a le dntnra essepcr
virtutibus illi juslitioe, et in fuluro regnabit cuiii ea pcenitentiam, Iwtiflcaveruntanimam meam.
a dextris Palris? Responsio : Omnesilli erunl juxia Consolationes dico datae multipliciler, seciinduni
illam qui sunl reclo corde, non apparentes per hy- muliiludineni, id est ad modum inulliplicilatis dolo-
pocrisim justi soluinmodo in facie. Unde rer pro- riim meorum in corde meo revera existeniium, non
phelam dicilur : t Scindite corda vcslra, et non ve- per hypocrisim in facie apparcnlium. Qtiod est di-
1U1 KXPOSITIOIN PSALMOS. — PSAL. XCIV. 111.'
cere : Quia mullipliciler dolui de commntionibus is A quam, iltes ille qtii Dominus nosler est. Ideoque de
nieis, et lu multiplicem remissionem milii fecisli, el ullionejiostra debet satagere, et qui Deus noster est,
sic animam meam consolalus cs. Per hoc igimr in- I- ideoque illos dispcrderc polest. Hoc autem ad hoc
s'ruitauditores,decommissisvaldedolere, ut veniam ro dicil ut raalos a malitia sua deterreat, ne videlicef
adipiscanlur. Dico secundum multiludinem dolorum m sibi idco promiflant impunilatem, eo quod tribtitn-
in corde meo, et merilo in corde meo dolui. Nisi si tiones ab eis illalae, sinl juslis ad salutem. Non
enim doltilssem, sedes iniquitaiit essem, et sic tibi bi enim ad boc Deus resiicit, quod per tribulaliones
iioii adhaererem, uec hic, scilicet per conformilalem, i, suas juslis faciunt, sed ad boc quod male inlendunl.
ncc in futuro pcr beatiludinis participalionem. Nun- ,. 381 IN PSALMUMXCIV.
quid eniin sedes iniqttitatis, id esl ille in quo sedet;t Tiliilus nonagesimi quarii. Latts cantici David.
iniqiiitas, adhwret tibi, qui fingis dolorem vel labo- 7- Quod sic exponitur : Psalmus Isle est taus canlici,
rem in prwceplo?Utique non adhaerel. Quasi dice- >- id esl laus jucundilatis et hilarilatis, ct non est
ret : Nullus iniquilatis sedes existens adhacrel, vel jl David, sed Cbristi. In hoc quippe psalino Propheta
adhserebit tibi, qui das praeceptum ut nemo sit sedes :s ex nimia jucundilale laudans Cbrislum venturum,
is arihorlatur Judoeosincredufos, in pknitudine tempo—
iniquilalis, et in praecepto illo fingis, id est disponis
laborem, scilicet dispouis ut non cum negligeniia, i, B ris fuluros, ut tandem in sexta aetate ad eum fide
sed cum summo labore et cura perficiatur praece- >- veniant, et ei exsultenl et jubiient et confileantur.
plum istud. Vel si habeamus dolorem, sic legelur:: Arihorlattirque ne ad Chrisli vocem corda obdurent,
Qui das pracceptum ut nullus sit sedes iniquitatis,i, et per hoc aeternam requiem amiilant, sicut patres
et qui in praecepto dolorem fingis, id est qui in n eorum Deum in deserto irrilaverunt : ideoquepro-
complelione hujus praccepii disponis dolorem tri-|. strati ad terrae promissionis requiem minime perve-
bulationum. Quod est dicere : Cum oporteat com- i- nerunt. Notandum aulem, quod in hoc psalmo Pro-
pletores hujus praeccpti mullipliccm dolorem trihu-i- pbeta quaedamverba ponil in personaipsius Domini,
lalionum subire, fu fittgis, id est disponis dolorem n videlicet cum dicit ubi teniaverunt me, etc, usque
ipsum, unicuique distribuas prout pofest pati. Juxtaa in finera. Hoc autem non facit praeler usum, cum
illud Apostoli: < Fidelis Deus, qui non palietur voss in historiis et in propheliis frequenler habeamus,
tenlari, supra id qtiod potestis (ICor. x, 13). > Dico 0 angelos et prophelas agenles, inulla in persona Do-
quod fittgis dolorein, qui dolor talis est : scilicett mini dicere.
quia impii eunies malo suo volo, in, id esl conlra,, Venite, fidein tempore pleniludinis, o Judaei, qui
animam jusii, captant ipsam animam, et adhuc fre- diufuistis a Deo per infidelitalem remoti, et veniendo
quenler caplabunl, id esl freqttenter desiderabtinl' 1 C exsultemut DominoChristo. Ac si dical : Sicut ego
eam capere decepiiouibus suis, et sibi conformare. tanto ante lempore existens de ipsius adventu bona
Et quia non poterunt capere, condemnabunteffusioue e affectione exsulto, ila et vos tunc temporis fuluri de
el morte- sanguinem innocentem, scilicet sanguinem(i advenlu ejus exsultate. El exsultare ei debemus,
jtisti. Juxla vero illam lectionem, in qua habeturr quia Dorainus omnipotens est. Et non parum exsul-
qui fingis laborem, sic continuatur sequens versus,, temus, sed jubilemus ei Deo saluiari noslro. Quod
quem jam exposuimusexposilione non mutala. Dico> esl dicere : Sicut ego jain ei jubilo, id esl nimia et
quod non adhwret ttbi sedes iniquilaiis, et merito. inlensa interiori laelitia exsullo; sicet vos ei jubi-
Nam illi qui sunt sedes iniquilalis captabunl, elc. lale, quia Deus est, id est creator, el salularis, id
Dico quod impii condemnabunt sanguinem innocen- est salvator. Non soluin autem jubilemus corde, sed
tem. Ne vero limeamus et deficiamus pro eorutni etiam perseveranies in confessione,id est in laude
condemnatione : et ille qui Dominus est, id est po- oris, prwoccupemusfaciemejus, id est simus similcs
lens faclus esl mihi et meis conformibusin refugium,, servis pracoccupanlibusfaciem Domini sui, ut sibi
id est in securilatem : et ille idem Dominus qui Detis. ; eum faciant attenlum, antequam aliis negoliis occu-
meus est, id est crealor, faclus est mihi et meisi .-. . pelur. Quod est dicere : Seduli et perseverantes
conformibusin adjutorium, ne deficiamus, refugiumi simus in ejus laudis confessione, a simililudine ser-
et adjiitorium, dico existens causa spei mew. Hasc> vorum faciem Domini, ut dixi, praeoccupantium.
enira arrha mihi sunt et pignus, qnodspem haheami Vel sic : In confessione peccalorum noslrorum se-
in futuro laetificandi. Dico quod mihi el meis con- duli pracoccuperausfaciem ejus, id est anteveniamus
formibus sit Dorainus refugium el adjulorium; vel1 secundum adventum ejns. Quod est dicere.: Peccnta
Dens meus est factus mihi spei mew, id est, rei spe- nostra in hac vita confiteamur, ne in secundo ad-
ratae a me. Quod est dicere : Per tribulationes me: ventu cum non confitenlibus damnemur. < Ec<e
adjuvat, ul ad rera speratam, id est, ad bcatitudinem enim nunc lempus acceptabile, ecce nunc dies salu-
acternam tandem perveniam. Et- in fuluro illis qui lis (/ Cor. vi, _). > Secundus autem advenlus recte
animam noslram captanl, el sanguinem nostrura facies dicilur, eo quod tunc cunctis Christus mani-
condemnant, reddel iniquilatem ipsorum, id est re- fesfabitur, sicut per faciem tntus homo cognoscitur.
tribulionem iniquilalis ipsorum : et, id est scilicet Dixi ut jubilemus Deo. Et quia hoc non suflicit, nisi
tn malitia sua, id est, propler meritum maliliaesuae eliam bene operari. jubilemus ei interius in psntmis,
dkperdet, id cst ex toto perdel illos. Disperdet, in- :d esl in bonis operibus, perseverando exi,-rius.
II13 S. BRUNONISCARTUUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. HM
Digmirn est autcm tit exsultemus ei et jubilemus et A J non aranles ncc seminantes, el omnia nccessaria
confileamur, quoniam ipse Deus exislens est Domi- habentes, siCtttoves, quibus sine aliquolaboreomnia
nus in rebus : el non qtialiscunque, sed magnus in necessaria a pastore providentur.
polenlia, et re.r magnus in regiinine, existens tuper Facta exborlatione in persona sui, apponit sancti
onnesdeos, id estdignioret excelleniior oinnibus Spiritus coraminationem, ut magis cos atlrahat,
praclalis Ecclesiae, qui deificati erunl in sanclitale. qui eos adhortatur nc ad Domini Chrisli vocem
Juxta quod Dominusde Moyse dixit: < Consliltii te corda sua obdurent, sic : Adhorlaius sum. vos, o
deum Pharaonis (Exod. vn, 1). » Sunt etiam iidem Judaei, ad exsultandum Domino Christo, et jubilan-
praclati Doraini, cum dominium babeant el polesla- duin et euraadorandum, curn sitDominus nosler, et
lein subditorum. Reges quoque coiumdein sunl, nos simus oves pascuse ejus. Adhortatur quoque vos
tiipole quos doctrina el exemplo suo regum. Reddil Spirilus sanctus, ut ei obediaiis, dicens : Si audie-
ego singuta singulis, addendo sic : Vere rex ma- ritis vocem praedicationis ejus, sicut vere audieth
gnus est, quia in manu, id esl in regimine operanlis hodie, id est sexta aetate, quoe vobis eril hodie, id
giatiae ejus, sunt fines terrw, id esl finientes in se est praesens, sicut bodierna dies, quae cum praesens
terrenitalem. Quod est dicere : Iloc quod fideles sil hodie dicitur, nolite obdurare, id est conlra hanc
s :nl in se terrenitatem finientes, per ipsius regimen B vscem indurare corda veslra, negligendo eam : sicut
est. Et hoc apparct quod rex magnus est, et vere fuerunt indurata corda palrum vestrorum in irrita-
magnut Dominut est, quoniam altitudinet montium, tione, id est limc quando Detts fuit irrilatus. Hodie
id est alli monles, perfecti scilicet possessio ipsius eliam dicilur sexta aetas, quia clara esl per dociri-
tttnl. Quod est dicere : Hoc quod perfecli in virtuli- nain Christi et splendida ad modum diei. Quoniam
lnis et. sanclitate sunt alti, inde conlingil quod eos vero dixerat sicut in irtilalione, cum mullaefuerint
inhabitando possidet, et eis doniinalur. Et in hoc enrum irrilaliones adversus Deum, de qua irritatione
apparel eum magiium Dominum esse, qiioniam ma- dical ostendit, cum addit : Dico : Nolite obdurare
gni Dorainiest inagnam possessionem habere. Et in corda vestra sicut in irritalione, scilicet nolite obdu-
hoc quoque palel cuui magnum Dominum esse, quo- i are, secundum diem tentalionis, id esl ad siraililudi-
ttiam iptittt possessio esi mare, id est ipse possidet neiii diei lenlaliouis faclaein deserto, ubi, id esl in
382 infideles Deum araarkantcs, ut non liceat eis quo deserto, tentaverunt me palret vestri, dubitanles
in sanclos saevire, nisi quantum ipse permiuit. an eis possera dare potum et escam, quorum filii vos
Et in hoc probatur quod Deus magnusest, quouiami cslis, non solummodo secundum generalionem, sed
ipse qui ejtts possessor est, fecit eiiam iltud mare, . etiam secundum incredulitatis conformitatem. Pro-
id est creavit amarkniitem populum , non secun-. baverunt, inquam, me, id est lentaverunl, et vide-
dura quod mare cst, sed secundum quod crealura. runt oculis corporis mirabilia opera mea, quae ope-
Et per hoc quoque comprobatur Deus raagnus esse, ratus suin in eis, quadraginla annis in deserlo. Uoc
quod manus ejus formaverunt siccam, id esl opcran- autera totuir. est ac si sic breviter poneret : Vos
tes graliae ejus formosam in viriulibus et bonis opc- incredull Judaei, vocem ipsius Chrisii audituri, nolite
ribus fecerunl Ecclcsiam, prius in Adam deforma- corda vettra obdurare, ad raoduin patrum vestrorum,
tam : quaeEcclesia skcaesl, id est siliensdoctrinam, e.m in deserto tentantium el opera ejus, annis qua-
verbi Dei, ad modum terrae siccae, aqua replerii «Itaginla, videnlium, et ad hoc tamen corda obdu-
silkntis. Inierposita ejus laude, hujus laudis occa- ruuliuni. Dico quod me leutaverunt, ideoque offensut,
sione repetit supradiclam exhorlationem, ut addal: id esl iratus fui gcneruUmti ilti pessiraae. Offensus
Dixi quod Christus eril Deus rex, et Dominus ma- pro irato ponitur, eo quod offensi soleant irasci.
guus. Ergo quia lalis et talis erit, o Judaei, in ejusi Dico quod ftti offentus, et offeusus tamen ad eorum
;i Ivcntti fuluii rentfe ad eum fide, el veniendo ado- correclionem dixi semper, id est frequenter per
remus eum, id est sicut ego eum adoro, id est in- Muysen, et caeteros eorum doclores; At erranl corde,
tense ct spechililer orando veneror, ita vos etiaiui p per infide.itaiem. Et licel hoc ad ipsorum cor-
arior.ite : et procidamtts, id csi Iiumiliemur in aninia; rcclionem 383 dixisscm : isli tamen non cognove-
quod signatur per hoc quod in corpore ad lerram, runt sic ut compkrenl vias meas, id est praecepta
procidimus, et ploremus peccala uostra, et non adj niea, quae complenlibus viae sunl ntl vilam.non
aspeclum laudis horainura, sed ante Dominum, idj compleiitibus aulcm ad morlem. Et qtiia nou co-
cst ad aspectum Doraini, qui fecit, id esl creavitt -gnoverunl si unquam inirabunt in requkm meam
nos: ideoque eum adorare debemus : et quia ipse quii aclernani, ut juruui, id esl seu firmiter conslilui in
videtur ex tempore nalus, tamcn est Deus noster, ira mea, id esl in justa vindkla mea, quod non
non recens Deus, sed Deus ae.leinus, quem nos pro- inirabunl, tunc non sum ego jndex verus et justus.
phetae colimus et adoramus. Dico quod ipse est Deus s Si hoc autem ad nimiam communicationem et ad
not'er, el nos sumus populus pascuw ejus, id est po- audientium eorrectionem, ne similiter corda obdu-
pulus quem ipse pavit in deserto manna in palribuss rent et requiem amiltant, suspensive ponit. Et est
noslris : et quem eliam pascil lege, e/ sumus oves s ac si diceret: Quia non cognoverunt vias meas, non
manus, id est opeialionis ejus, id est operatus tstit intrabunt in requiem meain aeternam. Juravi enim
per gratiam iu deserto, ul ovibus similes esscraus,i, hoc in ira mea. Vcl sic secundum aliam translalio-
1U5 EXPOSITIO1N PSALMOS— PSAL. XCV. 1146
ncm. tJu.Dusjiiravi m ira mea quod non mlrabunlI A nomen ejtis, quod esl Dominus, bene vivcndo, et
in requiem meam, id est in lerram promissionis, ubii omnia bona opera agendo. Qnod est dicere : Bonis
eril reqnies, quam filiis eoram dabo. Et quandoqui-- operibus insislite, quac causa sint quare nomen Dei
dem juravi quod non intraLui.t, si ipsi intrabunt ini a videnlibus benedicatur. Sicut enira per male ope-
illam requkm meara, lunc ego mendax sum. rantes, < nomen Dei inter genles blasphcmatur
1N PSALMUM XCV. (Rom. li, 24), > ila et per bene agentcs exaltatur.
Tilulus nonagesimi quinli. Quando domus wdifl- Facit aulem apostropbam ad praelalos sic : Ad-
cabatur posl caplivitatem, eanlkum Dttvid. Quod sic; horlor omnes qui in domo Dei futuri srnt, taiii
exponilur. Islud canticum, id est iste psalmusi Judaeos quam genliles, ad cantaiiduiu novuni can-
dictus canlicuni, ideo quod exhortelur ad cantan- ticuni Doinino, et benedicendum nomini ejus. Caele-
dom novum canticum, vel quia fuit cum niraiai rum quia aliter nOncantareiur a gentibus loc can-
picunditate et hilaritate factura, esl David prophelac:: ticum, neqite nomen Domini benedicerettir, vcs
faitum ab ipso Propheta quando domus aedificaba- praedicalores annuntiate salutare, id est salvationem
tur in consideratione ipsius Prophetae, post caplivi- ejus Doinini Chrisli, quomodo videlicet mundttm
taiem. Quod est dicerc : Tunc composuit hoc cauti- morie sua salvabit. Dico annuntiale, et hoc de die
cum, quando per spiritum propbetiaejara conside- " eundo in dkm, id est de clarilate Novi Tesiamenti
rabal quod bumanum genus, quod per Adam deslru- in clarilalem Veteris, et de clarilate Veteris in cla-
clum erat, el in captivitatem adritictuni, tandera post; ritalem Novi; scilicet sic annuntiale, uLpraedica-
cnptivilalis tempus per Chrislum erat in virtutibusi tionera vestram, auctoritate ulriusque Testanieiiti
sedificandum, ad hoc ut Dei domus esset, in quai confirmelis, proferendo de thesauro cordas nova et
ipse spirilaliter habitaret. Bene vero ponit aedifica- vclera (Mallh. xm, 52). Vel cundo de die in diem,
balur. Jara enim ipsi per considerationem Prophetac id esl de una clara virtufe et operatione ih nliam
domus aedificabatur, quse posl longuin tcmpus rea- clariorem virlulem ct operalionem, ne cum aliis
li er erat cedificanda. Considerans autem Prophela prsedicaveritis, ipsi reprobi efJiciamini.Vel eundo de
domus bujus aedificationemfuturam, omnes illos qui dk in dkm, id est de clarilate Palris in claritate
in domo illa futu.ri sunt, ad canlandum Deo noviini Filii, et de clarilate Filii in claritaiem Patris, ut
canlicum exhortalur. Ut vero canticdm boc canlc- scilicet per unnm, alterara ostendatis. Vel eundo de
tur, praedicatores hujus domus prxlatos, ut Dei die in dkm ad lilterain, scilicet frcquenter per sLi-
mirabilia geniibus annuntienl, ipsasque gentes ul gulos dies annuntiate salulare ejus. Annunltate.eliam
eis obediant admonet, affirmans omnes exsullaluros „. inter gentes, id est in plenitudine genliuin, glorium
esse, qui ittea domo acdificafierunt, cum Deusjuste ejus, sciliccl Domini Christi, id est annuntiate eum
inundum judicabit. Hoc aulem ea intentione facit, gloriosum esse, scilicet annuntiaieciimDorainumesse
ut oranes ad participationera hujus domus aedifi- et Deuin et omnipolentem, et caeleraquae ad ejus g.o-
candae,et ad cantandum novum canticum atlrahat. riampertinent, el in omnibuspopulis, id esl in pleni-
Canlate DominoChrislo canticum novum, canlale, tiidine oranium populorum annuntiale mirabiliq ejus,
inquani, non solummorioJuriaei, scd omnis lerra, id quae in genere bumano operabilur. Exponit aulent
est omnismodi terreni et Judaeiet genlcs. Canticum quomodo gloriam ejus annuntient, sic: Dico, annun-
novumdicil itla praecepta, quae non fucrunt dala in liate gloriam ejus, scilicet annunliale, qttoniamipse
Veteri Tesiamento, sed in Novo lantum, in quorura qui parvus et quasi scrvus apud Judaeos videbitur,
completione Deus velut in cantico dekclalur, ut est Dominus; et non qualiscunque Dorainus, sed
immicos diligere, terrena spernere, mori pro pro- magntts, cui omnia subilenttir. Et qui despicabilis
ximo, el caetera hujusmodi. Unde Dominus in Evan- vidchilur, laudabilis esl, id est laude dignus, el non
gelio dicil: < Mandatum novum do vobis, ul dili- parum, sed nimis, iri est ultra quam omnis creatura
gatis iiivicem sicut dilcxi vos (Joun. xm, 34). >Et possel laudare. Et qui limere videbitur in passione,
alibi: < Nisi abundaverit juslilia veslra plusquam I) ] terribilis eril, id est metuendus ab inimicis, et non
Scribarum elPharis:ecr;im, non iiilrabilisin regnum parum , sed terribilis super omnes deos, id esl plus-
cotrioriim[Matih v, 20). > lloc aulem quod dicit, quani omties pcrfecii ab eo deificnndi, scilicct ctini
cantate Dominoeanikum novum, idem est ac si dice- ipsi polentes siul oralionum suarum meriio inimicos
ret r Agite cum delectatione ad honorem Domini punire : ideoque terribiles, ipsc mullo raagis ad
novnm cantkura, scilicet compkle praecepla qure puniendum potens terribitior esl. Ne vcro videretur
ipse in NovoTestnmenlo dabit: el non invile, vel ad dicere de diis gentium , quaeutique laus nun essel
favorem hominiim, scd cantate, id est cum cantico egregia, reraotionem sic facit. Dico cum terribilem
complele, cum jucunditate scilicet, et hoc Dotnino, superomnes deos, non hoc aulcin dico dc diis gen-
id est ad honorem Domini. Quia aulein ler ponit lium; quortidm omnes dii gentiunt dwmonia sunt,
cantate, ad incukaiionem facit, ul plus cxhortetur, ideoque indigna essel hujusmodi comparalio. Dac-
sive ter repetit ad ostensionem Trinitalis. Ac si monia quippe idola gentium ingredienlia, responsa
dicat: Cantale Domino Palri, cantale Domino Friio, dahant, ideoque a genlibus quasi dii colebantur.
cantate Domino Spiritui; et cantando benedkite no- Addit autcm ad aggerationem laudis, Dominus autem
mini ejus, id esl subliinate et glorificatc 384 hoc cwlosfccit Istitd anlcm
pro sed ponilur, ct est aug-
1147 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTORISOPP. PARS I. 1148
menlaiivum, qriod sic adaplalur : Non solummodo A tesl optative legi : Dixi ulpatrioe gentium afferant
terribilior est diis, sed et ipse Dominus omnittm Deo gloriam fidei, et ita sil: Commovealur, scilicet
exislens, fecil ipsos deoscoelos, hoc, scilicet quod universa terra, quae commotio contingat a facie, id
cocli sunt, id esl in sancliiaie subtimes, eo faciente est a cognitione ejus Domini Christi. Et poslquam,
pcr graliarm sunt. o gentes, commolaeeritis, ut et poslerae gentes com-
Et exponil etiam quoraodo adhorletur praelatos ad moveantur, dicilt in gentibus, id est annunliate in
annuntiandum mirabilia ejtis in populis, sic : Dico, plenitudine ipsarum gentiura, quia Dominus Chri •
ul annunlietis mirabilia ejus in populis, el ecce mi- tus regnavit, id est regnum tolius mundi sibi acqui-
riibilia, quod in conspectu, id est in cognilione ejus, sivit, cakala morte. Vel dicitein gentibus, id est in
cst confessio et pulchritudo el magniflcenlia, id est infidelibus. Dico quod hoc debelis dicere, quia Do-
confilenles per confessionem, pulchri in innoccntia minus regnavit, et inde comprobatur eum regnum
cffccti, et sancli in omni virltite, qui magnifici erunt sibi acquisivisse.
in fuluro. Quod est dicere : Hoc annunliale quod Etenim correxil orbem terrw, Id est perfectioiiem
ipsi qtti per fidem ettm conspicicnl, confitebuntur terrae, scilicet illos quos ex lerra fecit orbem, id est
peccata sna. Et cum in boc videantur fcerii, per hoc perfectos, cum prius essent distorli in vitiis cor-
erunl in innocentia pulchri, elinomnivirlulesancti, B rexit, id est reetos fecil in virlulibus. Qui orbis non
et taudem in fuluro erunt in aelerna beatitudine ma- commovebituromnino a perfeclione sua, et si se-
gnifici. Et haec.roagnifkenlia et tanctimonia erunl in cundum qualdain debilia membra commoveatur.
tanciiflcatione ejus, id esl hoc quod bic sancti erunt Non solum autem dicalis quod regnavit, sed ctiain
et in fuluro magnifici, erit eo magnificanle, non ad hoc ut magis infideles commoveantur dicite,
385 propter merita ipsotum. Facia exhortatione quoniam in fide judicabh populos fidelium, et infi-
ad praelalos, ipsas gentes quibus praedicaluri sunl, delium tn wquitate; bonos salvando, malos aulem
arihortalur ad ohsequendum sic : Dixi adhortalorie jusle damnando. Et hac consideratione quia judex
proelatis, ut annuntient vobis, o gentes, gloriam et erit, twientur cceli, id esl praelati qui alios com-
mirabilia Cbristi. Adhorlor quoque vos, o patriw pluunt, ut cceli terram.quiinjustojudicioillo remu-
gentittm, id est mtilta et diversa regna gentium, af- nerabunlur : el exsultet terra, lunc etiam remune-
ferte DominoChristo per proedicalionempraelatorum randa. Illi, scilicet exsultent, qui compluli sunt et
gtoriam fidei, scilicet glorificafe eum fide, el hono- fruclificanles, a similitudine terrae, quae compluta
rem confessionis oris afferle Domino, scilicet ut ore fruclifical. Ne vero mare, id est populus amaricans
laudem ei confiteamini. < Corde enim (ul Aposto- el infidelis, in itto justo judicio propter infidelilatem
tus asserit) creditur ad jttstiliam, ore antem con- damnelur, commoveaturmare ab infidelilatis ama-
fessio tit ad salutem (Rom. x, 10). > El gloriam af- ricalione ad dulcedinem fidei, et non solummodo
ferte nomini ejns, bene vivendo : et si necesse fuerit aliqua parlicuta illius maris, sed et plenitudino, id
vos pro eo mori, tollite, id est, afferte vos ipsos esl maxima mulliludo ejus maris. Et hac securilate
hoslias Deo, moriemlo pro eo sicut ipse pro vobis. hic Iwtaniur omnes cwli el lerra, quoniam in futuro
Juxtaquoddicit: <Quiviiltvenirepostme, tollatcru- gaudebunt cdmpi, el omnia quw ineis sunl, id est
cem suam et sequalur me (Mallh. xvi, 2t). > Dico gaudebunl perfecti ex Judaeisde hoc quod hic campi
lollite hostias, et sic htiroite in atria ejus; inlroiie, erunl, idesl culti in fide ad modum camporum, et
scilicet in conformTiatem atriorum ejtis, id esl in omnia quw in eis sunt gaudebunt, id csl omnes
conrormitsilem aposlolorum, quorum doctrina ilur 386 virlules quae in eis erunt bic, causae erunl
ad Deurn, skut per alria in domum introitur, ideo- quare in fuluro gaudebunt.
qtie alria dicuntur. Quod esl dicere : Vere debetis Non solura aulem fideles ex Judoeisgaudebunt, qui
vos hostias afferre, si oportuerit; nam sic aposlolis recte campi dicuntur; sed eliunc quando campi gan-
conformes eritis, alioquin vero nequaquam. Quia debunt, gaudebunl quoque omnia, id est omnis-
vero inulli hypocritae et haeretici videnlur simula- jj modi ligna silvarum , id esl genliles, qui prius in-
tione in conformilalem alriorum, qui penilus ab cultibiles existentes et agresles, ut ligna silvarum,
Eccksiae unione discedunl, addit : Et introeundo fient culfibiles hic per fidein, et fructum dukem
in alrin, adorate, id est recte veneramini Dominum bonorura operum proferentes. Et haec exsultatio
Jesum Chrisium, persislendo tn aliio sancto ejus, contingel a fack, id est a cognitione Domini, scilicet
id est in vanitate chnrilatis Kccksiae,quae est atriura ideo gaudebunt, quia hic Deum per fidem et bonam
sanctuni ejus. < Si enim (teslante Apostolo) tradi- operationem cognoscent. Etideo quoque exsultabum,
dcro corpus meum, ita ut ardenm, charilatem au- quia venil, id est veniet; veniel, inquam, judkare
lem non habeam, nihil niihi prodest (/ Cor. xm, 3).> terram, id est lerrenos oinnes, tam fideles quam in-
Atriura sane praesens Ecclesia dicilur eo quod per fideles. Exponil autem hoc per parles, sic : Dico
cam ad coeleslem Sioninlraiur, sicul per atrium in quod veniel judicare terram. Jttdicabit enim orbem
domum. Dico ut palriac gentium Deo afferanl glo- terrw, id est illos qu! ex terra fient perfecli in wqui-
riam et honorem. elnon paucaepatriae, sed ut uni- taie, id esl jusle relribuendo eis aeternam beatilu-
versaliter dicam, commoveatur ab errore ad firiem dinem : et judkabit populos infideles in veritaie, id
universa terra, iri est universimodi lerreni. Vel po- est in vero judicio, damnando eos meriio iniquiia
IIV) EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. XCVI. 1150
tis eorum. Iloc autera ideo dkit, ut per hoc illos, A / ligine fuere repleli, niultuni ad regni constilutionem
qui iam boni sunl, ad melius promoveat, malos vero atiinuit. Si enim penilus arcanis intciius sapientiae
dclerrendo ad firiem, et ad canlandum novum can- care*rent, quid praedicandum esset, et quid non, di-
ticum allraliat. Vel a facie, id esla proesenlia Domi- scernere nescirent. Et illaenubesjustitia et judicium,
ni quera videbunt, quia venit, id est veniet mani- id esljusti in vita, et judices illius rcgni, habenies
festus, etde ejus adventu gaudebunt. Unde legitur: scilicet officium instruendi subjectos, et correclio
< Tunc videbunt Filium hominis veuientem in nube, sedis ejus, id est correctione sua facienles illos, qui
cuin potestate magna et raajestate (Luc. xxi, 27).i per infidelitalein eranl distorfi, sedem ejus, id est
El cum de ipsius adventu siinpliciter valde posscnt tales iu quibus Dominus spiritaliter sedeal. Vel cor-
gaudere, multo magis de hoc gaudebunt, qunniam reciio, id est correctores, scilicet si in aliquo distor-
venit judicare, id est quoniam ad hoc veuiet, ul quentur subdilos, qui jam sedes Dominisunt. Cum
oiiuies liomines judicet. eos nubes eljuriiciiim dicif, officitim praedicationis
IN PSALMUMXCVI. habere osleudii; cum vero caliginem et justiliam vo-
Tilulus nonagesimi sexti. Psalmus David, quando cat, ad officium hoc eos idoneos esse comprobat.
terra ejus resttiuta ett. Quod sic exponilur. Psalmus Caelerumcum eosdem asserit esse correclionem htijus
"
iste est David Christi, completus quando lerra ejus ' negolii, in eis esse demonstrat operalionem. Et hoc
restiluta esl.scilicet prophelia hnjus psalmi conipkta quod correctione sua ejus sedem praeparabunt, non
ftiil in Christo, vero David, quando lerra ejtts resti- ex ipsis nubibus eril, sed inde hoc continget, quod
tuta ett, id est quando huroanum genus, quod prius ignis, id esl fervor et illuminatio Spiritus sancti
exklens terra ejut, id est, regnum et possessio ejus prwcedil, id esl praecedelin genlibus anle iptum ant«
ablalum fuit a regimine ejus, per pracvarkalionem sessionem ejus Doniiui Christi. Quod est dicere :
Adae, restilutura fuil ei, ut ilerum cederelin regi- Per hoc ejus sedes eflkienlur, quia sancti Spirilus
inen ejus per fidem ; quod equidem conligit per gratia prius in eis adveniet; el ignis ille hiflammabit
obedieniiammortisejus. Qtiaeresiilulio 1egni Chrisli inimkosejut, id esl iuterius accendet fiamraa fidei
praefigurala esl iu David propbeta, cui Deus regnum ipsas gentes inimicas per inlidelitatem, ut faciat
ab inimicis ablalura reslituit, iniraicis ejus omnibus amicas per fidem.
devictis. Dicilur autem psalinus iste esse Cbrisli, Per boc autein in eas ignis adveniet, qtiod allttxe-
non quod hic Christus loqualur, sed quia Propheta runtfulguraejus orbi lerrw, id est resplendebunl om-
in hoc psalmo agens de Chrislo, osteudit quomodo nibus gentibus habitanlibus orbem lerrae miracula
sibi regnum in genlibus acquisivil pcr miracula et P , ejtts, quae pe.r apostolos operabilur, diela fulgura,
doclrinam apostolorum. Et boc ca inleulione facit, eo quod videnles se attonitos et slupidos faciant, ad
utoccasione benignilatis ejus quam ostendit, adhor- siiuilitudinem fulguriim, oculos hominum suo ful-
leuir eas, ut malum odiant, el bonum diligant, gore tangenlium. Et illa fulgura mdii lerra, et com-
quandoquidem regnum ejus sunl. Et iiolandum quod mota esl, id est ilta miracnla videbunt terreni, et
more prophelico quori ailhuc fulurum est, quasi adveniente in eos igne gratiaespecialis commovebun-
praeterilum enuntial, ex cerlitudine nimia. tur a lerrenitate ad specialilatem. Vel sic : Dico
Dominus Cbrislus regnavit, id esl regnum tolius quod nubeserunt correclio sedis Domini, ante ipsum
niutidi sibi acquirel, calcata morle, cl diabolo de- Dominum lamen, id est ante sessionem ejus anlea,
viclo, ideoque exsuliet lerra, id est honiines gau- scilicet quain in eis sedibus factis sedeat, ignis prw-
deant, jam facli terra ejus fruclifera. Quia vero di- cedet, id est fervor iraeveniel in ipsas gentes, et ih-
xerat indeterminale terra, determinat hoc, cum ad- flitmmabit, id est interius accendet inimicos ejiis
dit: Lwlentur insulw multw, id est illam lerrara di- gentiles. Indignabunlur enim de eorum correclioue.
co loeiari, quae est muliiplex insula. Cum dicit mul- El iiic ignis non erit in paucis inimicis, sed in cir-
tw, innuil se hoc velle de mullis Ecclesiis genlium cttittt ejus, id esl in omnibus demoranlibus in cir-
dicere, quae inultae sunl, quanlum ad diversitates D 1 cuitu ejus, id esl circuniquaque ubique lerrarum.
linguarum, una vero quantura ad fidem. Quaeeliam Sciendum autem quod in circuiiu ejus in superior
hisnlw congruc dicuutur, quia a tribulationibus in- senlenlin sicut in haclegilttr. Dico quod ignis inimi-
terius et exlerius insurgentibus, demergi nequeunt, cos inflammabit, scd inde non est curandum. Naut
ad simililudinem insularum, quae a circumquaque fulgura ejus alluccbunt omnibus inimicis, exislenti-
instanlibus fluctibus non obruuntur. Dico quod sibi bus in orbe terroe; et videbit lerra, id est populus
regnum acquiret, et hoc per nubcs et caiigines. inimicorum haec miracula et commovebitur. Senleit-
Nubes enim el caligo siini in circuitu, id est in lia htijus versus uliirai non mutabitur. Non soluni
fainulalu ejus, ut sibi rognum hoc praepara- vero pkbs commovebitur, sed et monles fluxerunt,
renl: apostuli scilicet dicii nubes eo quod, 387 id est divites in possessione sublimes fluenl a duritia
alios compluerunt : et caligo per enipliasim, id est stta, et ellkientur raolles, id est ad beiieoperandum
a co-
caligine pleni, eo quod arcanis Dei obscurissimis, habiks. Et hoc continget a (acie Doniini, id est
sed
qunnlinn ad alios non videntes, repleti fuerunt. Unde gnitione Doinini; et non qualiscunque DOihini,
Dominum
Aposlolus : < Audivi arcana verba, qu.e non licet ho- a fack Domini otnnis terrw, scilicet quia
mini loqui (// Cor. xu, 4). > Hoc vero quod lali ca- lolius tcriLCpcr tidem cognoscent, a durilia sua dil-
1131 S. BUUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1I5_
fttienl, siculcera, iri esl ad coiiiparalionem cerae, ad A oinnis populus lerrae, lam genlilis quam Judaicus,
conspeclum ignis fluenlis. Ul igilur montcs fliianl a ic rcputet aliissimum Dominum, el exalitl te super
tontpeclu Domini, anniintiaverunt, id esl annuutia- oinnes Dcos. Cum dicil Judocosfidelesde salute gcn-
.jiinl cwli, id est praerikatorcsjusliliam ejus Domini, litim cxsullarc, innuit coruin auclorilale, de gcn-
iri esl hoc aiinunliabunt, quod a Dominoerit omuis lium salute non esse dubitandum. Unde niaxima
juslilia, id est oranis peccalorura remissio ct jusii- qiioeslioin primiliva Eccksia fuit: el pcr hoc magis
ficatio : ei ipsis aiinuntiantibus otnnes, id cstomnis- ipsas genles Dco facil obnoxias. cuni dc carum sa-
modi populi viderunt, id rst videbunl fide gloriam lute cerias eas faciat.
ejtts, id esl euni gloriosuro essc, scilicel etim Deuni Nunc tandcm ad lioc Prophela vcnil ad quoc!in-
esse credent, et regcm ct omiiipotenlcm, et caclcra lcndcbat, apostrophani sic ad gcnles facicns, dcqui-
quae ad ejus gloriam perlinent. El quia oinnismodi bns in hoc psalnio^igii. Dico quod Dominus Jesus
pnpuli fidc videbunt, oplo elliorlor, ut confttndantur sic ct sic sibi regnuit' jarabit per nubcs, et quia Al-
bona 388 coniusionc, excmplo populorum crcden- lissiraus esl. Ergo gfc.Hilescgnuni ejus cflicicmli,
lium omnesqui adoranl, id est ul Deos vcucranlur, qui diligitit, id cst qui diligclis DominumCliristura,
scitlpiilia, idola; el non solum qui adorant, scd ei veniendo ad Gdem, odite malum omnc, ct vilia,
qui gtoriantur in simttlacris suit, id csl In simulacris " scilicct ct mata opcra. <Ncmo namquc potest duo-
a se faclis, quae adorant. Ac si dicat : Si honiincs bus dominis servire (Luc. xvi, 13). > Et si in
vel cunclas vivaScrcaliirns adorai cnt, iniiius misc- odicndo maliim, vobis tribulalioncs occurrcrini,
rum esset. Quanto crgo miserius cst, simulacruni constanles eslote. Dominus cnim Christus cuslodit,
horainis adorare, praeserlim eum adorare, qni siinu- id est cuslodiet animas servorum suorum, animas
Incrum illud composuit? vcstras, scilicct nc malis liraorc conformemini; cl
Facit autcm aposlropbam ao angclos, cor.ccdciis non solum animas,sed ciiam de mattu peccatoris pcr-
uf Dcum adorent, non ul augeli cgeant ndhorfalione sequenlisliberavit cos'scrvos, idesllibcrabitqiiando-
stta, scd ul bonnm votum suiim ostcndal, et, que corpora eorum, ct si imprimis aliquanlulum
excmplo angelorum auctoriznbili, incrcdulus nd nrio- affligisinal. Et si pcrscculorcs vilam pi-acscntcmabs-
rnndiim Dcum nllrahnt, sic : Dico quod qiiiriani luleriut, non esl indc curandum. Nam pro liujus
ertiiit ador.tntcs sculplilia, Dcuin adornrc ncgli- vitac amissionc lux ancrnacviiaconn est, id csi, oric-
gcntes. Scdcuin hoc homiiiicioiicsmiseri ncgligant, litr jttslo cdiquc, sciliccl ci dabiltir in a-tcrna viia
vos sallcni omnes angeli ejtts qui valde ralionnhiks lux nimia divinac contcmplaiionis. Et pro tristilia
cstis, adorale, id csl siimmo ct spcciali cultu vcnc- r( quam liic paticnlur, oriclur cis in futuro laetitiabca-
raraini Dominum Cliristiiin. Dico quod populi viric- liiiidinis aeternae.Juxiaillud Dominicum: <Beati qui
biinl gloriam ejus; hoc nutcm audivit, id cst audict IIIIIICflclis, 389 (l"'a ridcbitis (Mititli. v, 5). >
Sion, et Iwtala est, id csl laclabilur. Quin vero Sioni Ergoquia lux cl Itcatia jtistis oriciur, nolilc in tri-
pouilur, el pro fidclibus Judacis cl pro infiriclihiis,, biilalionibus ccdcrc et contrtsiari, scd poiius/rrin-
rictcrminat (ie qtia Sion riicat, sic: Dico quod laelabi- tnini jtisiiin Domino, id cst uon iu malis, scri iu his
tttr Sion, el, id csl scilicct exsuttaverunl flliw Judw,, quaesunl Domini, scilicct in virtutibus cl bouis opc-
iri cst exsultnbtint de firie populorunj, filiaeconfcs- ribus. Et confileminilaudcm memoriw sanclificatio-
sionis, scilicet fidclcs primilivi de Judaeis, confesso- nis ejus, id cst laudatc cuni cordc, voce, cl opcre,
rcs nominis Dci in mnnifcslo, non dcficicnlcs in tri- dc hoc quod mcmor cril vos sanctificarc, qui diu
bulationibus; qui congruc fcminiiiaefilioc dicunlur,, visus csl vestrum in incrctlulilalc posiloruiii, cl iu
co quod iu cullu viriutum siul pukhcrriini. Specio- pcccatooriginnli oblitus fiiissc
sior eniin cultus esl filiaruni quam filiorum. Dicun- 1NPSALMUMXCVH.
lur quoquc fihac, co quod habiles sint ad alios iui Tilulus nonagcsimi scptimi. Psalmtts David, Pro-
fidc gcncrandum, sicut filiaead filios paricndum. pheiae, adhortanlis oinnes fidelcs in icnfporc plcni-
Exsultabuni, iiiquani, ct hoc propterjttdkia lita, Do- -D
1 ludinis fttluros, ad canlaiidiim Doniiuo Pafri noviiin
mine, quia, scilicct jinlicnbis non soliiin Jttdacos,scdI canlicum, respectu mirahilium bencficiorum, quas
ct gcnlcs salvarc. < Non est enira acccptio pcrsona- pcr Filium in humano gcnere facta sunt; qiuc eiiani
rum apud Deiini(Rom. u, 11). > El mcrito exsttlfa- narrat, ut raagis audilores ad Dei laudcni atlrahnt.
bunt de judiciis luis, quoniam tu qtii qunsi scrvuss E( hoc etiam, elsi fulurum csset, quasi pracicrituui
vidcbcris es Altissimtts, id csl Omnipolcns dominanss cnunliat, niore prophelico.
superomnem terram, tnm supcr Judaeosquam supcr, Canlale, id cst cuni dilcclionc cxhibcle Domino
genles, et nimis exallattts es, id esl valdc exallaluss Palri, o vos omiics fidclcs, caitticum novum, id cst
cris abomni gcnlc super omnes deos cariim. Quori d complelioncm novorura pracccptorum, in qua dck-
csl dicerc : Cum arihuc itifidclcs vatdc deos sttos is ctalur sicut in canlico. Vcl canlale ci cnnticum no-
exaltcnl, mullo magis postquam ad fidcm vcnicnt it vum, id csl cum jucunriitale laudale Domiiiumnova
exaltabunt le, et corde, ct voce, ct opcre. Vel sic ic laude, scilicel dc filii ejus mortc, dc tolius munrii
continel: Propler judicia ttta exsultabunt filiw Ju- t- rcparalione, quod quidem novuni cst. Et idco no-
dw; ct ccce juriicia : Quoniam lu es allissimus Do- 3- vum canticum canlale, quia mirabilia fecit in liumano
minustuper omnem terram, id csl, hoc judicabis ul nt gcnerc. El cccc unum niirabilc quod fccit, scihcet
lir>3 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XCVII. 1154
dexlera el brachium sanctum ejut talvavit genus hu- A i mortuorum nnimnliiim siipervehitur. Bis aiitcm po-
manum sibi pcr adoptionem associatum. Dexierai nil in cithara, ad incukationem exhortalionis :
Filius dicitnr, eo quod per eum omnia Deus Paler Psallere quidem Deo in officio membrorum, est ma-
operatur; brachium quidem eo quod sit fortittidoi num ad ekemosynam extcndcrc, pedem ad aliquod
Patris. Per eum enim foriiter et non remisse agit. opus bonum movere, et caciera falia, et psatlile ei in
Bracliiuin enim forlissimum membruro corporis est. voce psalmi, id esl bonaeoperationis, scilicet in voce
Hoc autem cst ac si diceret: Hoc mirabile Dominusi exleriori concordanli bonaeoperaiioni. Qiioricst di-
Pater fecil, quod per Filii mortem, genus humanum cere : Bene agendo, vocc oris alios ab bene agen-
ab originali crimine salvavit, et sibi per adoptionem dum exhorleniini. Et psallite in tubis duclilibus, id
ndjunxit. Notandum quod cum dicil opera Filii essc est in offlcio tubariim riiictiliuiri, sic, scilicct ul silis
Patris, in boc nalurae identitalem oslendil. Elecce lubae manifeste pnedicanlcs, ad inodum ttibacmani-
aliud mirabile ut genus humanum salvaretur : No- feslc souatitis. Et non sitis quakscmtqtie tubac, sed
tttm fecit Dominussalutare suum, id est salvatorem ducliles, id esl non contrncti icfibus tribulationum,
siium Chrisliim. Quod est dicere : Christum quem scri exlcnsi mngis et magis in nmplitudinem dilectio-
obscure prophclae prophetaveranf, notum fecit Ju- nis : ad morium lubac duclilis, qunecum fia! ex amo
daeorumparti salvandae,et fide el ipsa rei evidentia. B velargentoperculiendoexteiidiiur. Tuba vero ducti-
Repeiit aulem aequipollentivoce quod dixit nolunt lis esse Apostolus appnrebat, ctimdiceret: < Quatido
fecil, ut addal sic : Revelavit,inquam, id est notuin infirmor, tttnc fortior sum cl potens (// Cor. \tt,
fecit Judaeisin conspecluetiam fidei genlittmeuindem 10). > El psatlile in voce tttbw cornew, in voce pr;r-
Salvatorem ponendo. Quod est dicere : Sic eum Ju- dicatiotiis procedenti sic ex vobis, ut siiis tuba, iil
dacis rcvelavit ut eliam gentcs per fidem eumdem cst manifeste proeriicaiites,et cornea, id esl in cnrne
conspicere faceret. Dico quod revelavil Salvalorem manendo non sectuidttm carncm militanies, ut pro
cl Judaciset genlibus, el sic recordatus esl misericor- terreno commorio militctis; sed carnalia snperexcc-
diw suw quanlum ad gentes, el veritalis, id esl vcrac dite, etad ccelestia speclaie, ct rigidi in cnnslnntin
promissionis sttw domui Israel facfae, iri est famiiiac esloie, nd similitudincin cornii, quod in carne ma-
Isracl, scilicet Judaeis. Quod est dicere : Ideo notifi- nens, eamdem carnuni cxcedii, et cimi rigidum sil,
cavit Salvatorcm, ut per eum gcnlibus misererctur, ad altum tendil.
quas diu visus esl oblivioni dcdisse, cl ul veram pro- Hoc autem praemonstralum esl in priori populo
missionem suani Judaeis faclam corapierel. Promi- Judacorum, qui in diebusfeslis clangebat lubis ducli-
seral enim per Moysen sic : < Prophelam ex fratri- /_ Iibusel corneis. Jubilate, inqiiam, jubilo devotiouis,
bus vestris suscitabit vobis Dominus Deus vestcr el lioc in conspeclu regis Domini, id est ideo quia
(Deut. xvni, 15), > ctc. Quia veroposuerat indefiniie meruislis essc in conspeclu fidei illius qui rex est et
revelavilin conspeclugenlium, universaliler hoc sic Dominus, de cujus conspectu valde jiibilandiim cst.
dicil: Dixi quod gentibus revelavit, et non pnucisi Quia vero possef ohjici, vcre non jiibikbunt, quia
quidem, sed viderunt fide omnestermini terrw, id est non polerunt, propter maris molionem, addit : Dico
omnismodi g<_ntes,habilantes terminos lerrae salu- jubilate, et si mare molum fuerit contra vos, quae
lare, id esl Salvalorem Domini Dei ttostri. Et bene curoe? moveatur salis per (ribulaliones mare, iri est
ponit notlri, nri auctoritalem. Ac si dical: Qui non poputus amaricans et non parva pars maris, scd ple-
est recens, sed Filius est Dei nostri, id cst illius Dei niludo, id esl mullitudo ejus maris. Ne vero iiuelli-
quem nos prophetw colimus. geremus mare ad iitteram, addit tit determinel, sci-
Vel potest hoc alkgorke legi. Dico quod Jurianis licet orbis terrarum movcatiir. Ne vero ipsum orbera
et gentibus revelavit, et non omnibus revera revcla- immobitem accipiamus, adhuc delerminat. Et, id est
lus est, sed omnes lermini lerrw, id cst omnes termi- scilicel illi moveanlur iitfideles qui habitanl in eo
nantes in se terreniiatem tam Judaei quam genlcs, orbe. Hoc aulcm neque optalio est neque concessio,
viderunt vera visione fidei salulare Dei noslri. Caelc-. D
I sed sarcasmos, id esl hostilis irrisio. Dico movean-
rum priori sentcnliac390 ad Hlieram melius viden- tur, quod eqttidem curandttm non est. Licet enim
l'ir sequentia concordare. Dico quod Ctirislus dex- moveanlnr, flumina lamen, id csl fideles qui a fonie
tera Dei salvavii genus humanum, el revelalus est ct Chrisli prodeuntcs non deficiunt sicut flumina, a
Judaeis et genlibus : et hac occasione jubilate Dqmi- fonte quolibel orta indesinenter fluunl, plaudenl ma-
no, Christo inlensa affcctione diiectionis et devoiio- nu, id esl ccnjungent hic cum laelitia bonaopcra stta,
nis omnis lerra, id cst omnes liabitatores lcrrae; et hoc simttl, id cst cum concordia. Quod csl dicere:
cantate, id est bene de eo cogitale, quod ipsi canli- concordanter et exsultanter bcne operabuhtur. Et
cum crit, e/ exsullate interius bene cogilando de eo, per hoc innuit quod propler coinmotionera non ces-
et psallite. El exponil quomodojubeal psallere, cumi sabunt inlerius a jubilatione, qui cxterius impediri
addit: Psallite, inqtiam, DominoChrislo, id est cnn- non poterunt ab operaiione. Plaudere quidem esl ex
tnte, et hoc in ciihara, in cithara, id est in bona lactitiacum impelu manus conjungcre. Dico qttod
operniione mcmbrornm vestrorum, qtiac mortalia, flumiita plaudent et ipsa eadem exislenlia montes, id
stint iiiferioris naturncquam anima, ideoque per ci- esl sublimia in virtulibus, exsullabttnl in fuluro, quae
tharam accipiunlur, qtiaeex inferiori sonat, et corio> cxstillalio conlingci a conspectu Domini, id cst a
n:;s S. BRLNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1IS6
pracsenlis visione Christi. Et vcre eum conspicknt A Deumhonorarenf. De hocvero judicio sunt ipsi inex-
corporalitcr, quia ipse391venit, i(1 esl veniet cor- cusabiles. Tu enim, nisi ipsi duritia incredulitatis
poraliter judicare lerram, id esl omnes homines. Et obstiterint, parasti, id est parabis, per graiiam, di-
tunc qnidem judicabit orbem terrce, id cst perfeclos, rectiones, scilicet tu eos qui per infidelilalem suut
in justiiia, reiiiunerando eos, etpopulos, infideles, in dislorli, direcios facies.
wquitale juste damnando. Exponit ergo quas direclwnes m eis parabit, cum
IN PSALMUMXCVIII. addit: Seilicet lu fecisti, id est facies in eis faclis
Psalmi nonagesimi octavi titulus. Psalmus David Jacob, id esl luctaioribus per inopernntem gratiam,
prophetse, agentis contra infideles Judaeos irascentes judiciutn, ut se reos in conscientia judicent, etposlea
de regno Chrisli, ostendens iram eorum inulikm et justitiam, ut in virtulibus el operibus justificenliir.
injusfam. lnutilem quidem, quoniam nihil regno Vel ostensio a simili sic esse potesl: Dico quod ho-
ejns ira eoruin nocebit, cum sedeat super Chertthim nor regis diliget judkium, quod qtiidem judirium
et regnetjam in Sion, et in populis gentium. Inju- nisi ipsi repugnaverint, in eis per graiiam paraLis.
stam vero, cum adversus eum moveantur qui non est El inde hoc comprobalur, quia tu jam in multis aliis
recens Deus, sed quem coluerunl Moyses, et Aaron faclis Sion parasti direcliones 392 cum dislorti
et Samuel, ct cuncti qui apud Judaeos habentur B cssent, scilicct lu fecisti in eis judicium et justiliam.
auctorizabil.s. Hoc antcm ea intenlione facit, uteos Facta oplalione ad eosdem de quibus optavit. Apo-
ab hac ira revocct, tum quia iujtista est, tum quia stropbam exhortaiionis sic facit. Opto quidem, o
inuiilis, et sic ad confiiendum Dco Chrislo iuvitel. Jndaei increduli, ut Deum bona confessione exalte-
Agit autem more prophclico de futuro, pcr lempus tis, et videte ut sic facialis. Exaltate, scilicet fide,
proeteritum. et devolione, et opere Dominum Christuin non re-
Dominus Christus regnavil, id est rcgnttm sibi centem Deum, sed existentem Deum noslrttm, qui
obtinuit, calcata inorle, et inde irascaniur quaniiim prophetae sumus. Quia vero dixerat Deum, ne vide-
velint populi Judaeorum increduli. Hoc atitem IIOM relitr vclle ut lantum ejus diviniias exaltaietur,
dicil ad oplationem, sed ad ipsorum irriiionem. Ac addit: Ef adorale, id est suromo cullu vcneramini,
si diccrcl : Populi quidcm irascuntur de ipsiusi tcabellum pedum ejus, id esl corpus ejtts, quoniam
rcgno, sed quuecura? irascantur quanium velint, tanclum ett in omni perfectione. Sedes quidera divi-
ipse tamen regnat, et sine fine regnabit. Dominus, nitatis, anima dicilur; scabellum vero pedum, ejus
inquam, qui tedet super Clterubim, id est qui [domi-. corpus, quia cum in ulroque deitas spirilualiier
nalur sublimibus spiritibus Cberubim, manens iai inhabiiet, superior lamen in dignitate est animn,
cis secundum siibtilitatem divinae contemplaiiottis., C corpus autem inferius. Sicut scdes alicuj.-s superkr
Moveaiur igitur terra, id esl ipsi populi Jttdaeoriim i est, et scabelluin inferius, cum in utroque sessor
terreni, secundum lerrcnitalem iiiquietentiir ariver- inhabitet. Et benc scabellum pedum dicit, ut innuat
sus euin; non tamen ejus regnuin, eorum adversatio, ibi divinitalis esse habilationem, a similititdine se-
poterit abolere, cum adeo potens sit, quod sedeat, denlis qui sttper scabellum illud existit ubi pedes
super Clieiubim. Ostcndit igitur in quibus regnetl tenel. UndeDominus in JSvangelio. i Nolitc, inquit,
sic : Dico terra moveatur. Ipse lamen Dominus Chri-. jurare per coelum, quia Dei sedes est; neque pcr
slus magnus rcpulaliir tu Sion, id esl fideles ex Ju-. terram.quiascabcllum pedumejus esi(Mnti/i.v,55). >
dseis, qui jam sutit Sion, magnum regem eum essc. Qtiid ergo per ccelitm competcnlius, quam anima
cognoscunt, ei exceltut est, id est omnipoleits superr Doniini Jesu, on.nem supercceleslem crcaluam
omnet populot, fideles ex gcntibus, idest genlesetimi dignitate superexcellens, accipitur ? per terram vero
cognoscunt omnipotcntem et snper cas regnanlci». caroejiisterrenarectedesignatur.Qiiapropt.reliam,
Quia dixeral irascaniur, ne videretur hoc opiative» dum oramus.terratn osculnmur in siguo carnis Chri-
dixisse, addil: Qnamvis dixerim irascantur populi, sli, quae de terra creata fuit.
tamen polius oplo, Domine, confileantur nomini /«•B nj Quoniam autem Dominum ^nristura Deum nsse-
ntugno, quod esl Dominus, scilicet desistanl nh bncc ruerat, hoc aucloritnie Moysi et caeierorum coufir-
ira, el fidem habentcs bonoreiit le laude, quia v«- mat, sic : Adhorlor vos ul Deum exaltetis quod uti-
caris eorum Dominus; et necessarium est, quoniam ii que faciendiim esi. Dignus enim est exallatione,
boc nomcn lerribile est, id est melucnduin impiis, ctt cum recens Deus non sit. Nara Motjses el Aaron,
sanclum, id est amabile, jiicundum bonis. Auriicnrio o quos auctorizabiks hnbclis, fuerunt in sacerdotibus,
enim eum esse Dominum omnium, de nequilia suaa id esl in numero sncerdotum ejus. Cuin dicil in sa-
meluunt impii damnationem; justi vero dc jiistiih\ cerdotibus, mullos eum habiiisse sacerdoles innuii.
sua remuneralionem exspectanl. Sanctum pro ama- [. Notandum autem Moyscnnon fuisse sacerdotem, sed
bili ponitur, co quod illud orane quod sanctum cstit ideo in sacerdotum iiumero ponitnr, quia pro po-
digiuim esl amari. Dico confiteantur, id est laudentit pulo sacrificasse legilur el orasse, quod ad saccr-
el honorent nomen luum, et qnia honor lui, regis ?s do:es qttidem atlinebat. Et Samuel, propheta cnn-
dttigit, id est exigit judkium, id est confessionem n lcmporaneus nieus, non parvoe uuctoritalis apud vos
peccatorum, scilicet ut se ipsos judicent peccaiores,i, exislens, est tn/er eos, id est in numero eorum, qui
el de peccalis pcenilcant. Aliier enim non rectee hwocant nomen ejus, qnod est Dominus, id est qui
iiyt EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. XC X. IISS
in puritale fidei eum Dominum vocanl. Ne vero \i David prophelae factus in coii[essioi*j, id csl in
objicerelur quae cura, si eum invocaverunt, qnin exhortatione confessionis divinae latiriis. Et bcne
forsitan decepli fuerunt, addit: Invocabant Chri- quiriem dicilur psalmits in confessione. In lioc en:m
slum, inquam, Dominum, et ipse, qui simplex homo psalmo Propheta omnrs homines ari Domini laudem
videtur vobis et impolens, exaudkbat eos Moysenel confitcn-am invil.it quandoquidem, ut in supericri
Anron, ul impelrarent, et loqttebatttreis in columna psalmo ostensum esl, jamsili regnum obtinuii.
nubis, id est in oflicio columnoe nubis, vel existens Jttbilate Domino, omnisterra. Quasi riieal : Qii.it:-
in columna nubis, qui lamen erat ubique, non loca- doqnidem Dominus Cbristus regnavit, vos onines
liler. Legitur enim Dominus eis ad ostiutn tabernn- populi terrae, lam Jttdaei quam gentes, jubilate illi
culide colurana nubis locutusfuisse(Exod. xxxm,9), Dominointeriori jubilo intcnsae devotionis. Et quia
quae eos ab aesiu diei refrigerabat. Utruin autcm solnmjubilare non suflicit, servite eidem Domino
per angelos, an quolibct alio modo loculus eis fue- complendo quod praecipil; et boc non inviti ut prior
rit, certura non habelur. Per columnam nubis con- populus Judocorum fcci, ct sicut adlmc nmi.dunis
grtie Christi humanilas pracsignabatur, quae nobis dominis servitur cmn trislitia, sed tn !ce:i:ia. Illi
ab incenlivis viliorum refrigerium contulit, pcr elcnim servire, est regnare. Non sic iinlem dico
quam nobis divinitas locula esse credilur, Apostolo " in Iwlilia servite, ulexterius loctilia siinulelur, in-
dicente sic : <Multifarie multisque modis olitn Deus teritis antem tristitia habcalur, sed exislentes in
loqiiens palribus in prophelis novissime locutus esl exsullalione, id est in laelilia, introile sccrclum con-
nobis iii filio (Hebr. i, 1). > scknlioe vestrae.Qtioriest dicere : Inlerius lact;l:aiii
Convenienler eiiam humanitas columna dicitur, illam habete. Unde Dominus in Evaiuelio. < Cum
eo quod admodum columnae firmissimum sit firiei oraveris, intra in ciibiculum limm (Malllt. vi, 6), >
nostrae sustentaculum. Dico quod loqitebalurad eos. scilicet in conscientiam. In exsultatione dico hnhila
Ipsi vero custodiebant credulilafe tesiimottia ejtts, in conspectuejus, idest in beneplncentia ejns. Quod
id esl firmas promissiones ejus, post longtim tem- est dicere: Quae laeliiia intorior bene placebit Deo,
pus fuluras, quas eis cum juramento leslabatur, et nlitcr enim non placeret. Et servicndo in laetilia,
cttsiodkbanl per compleiionem prwcepium omne scitote quoniam Dominus Jesus ipse esl Deus, qui
ejus testimonio quod superius dixit. Dico Detts simpliciter homo vistts est incredulis. Et inde Detts
exaudkbat eos, el eliara inde tnihi lestis es quia ve - comprobahilur, quoniam ipse fecit, id est creavtt
rum dico. Tu enim, />omineCbristeDeut noster, non nos, el sit quod ipsi tton creavimus nos. Quod riicil,
recensexaudiebat eot, et tu propitiut fuisti eis, remit- r non tpst nos, ad dclermiiiationcm primae rrentionis
'
tendo peccala. Ne vero objiceretur : ldeo propitius ponit, in qna nihil operaiuur. In sccunda enim crea-
fuil, 393 1u.'a ulcisci non potuit, addit: El liccl in lione, cum a Dci gratia iu sanclilate creamur,
omnibus peccatis remitlen Jis esses propilius, tamcn nosmetipsos per liberum arbiirium in cadem snn-
fuisli ulcitcent in omnet adinveniionet eorum, id cst clilaie crcamns. El eliam scitote quoniam sumus po-
omnia peccata eorum quoenon ex te habuerunt, sed puius ejus,et ovespascuw ejus. Qiiod esl dicere. llcc
ipsi invenerunt, ultus es per hoc quod eos in terram quori sumus popultts, id est rationaliks per euai
promissionis non permisisti iutroire. Per hoc autem sumus. Populnm enira dicimus, non colleclionem
innuit, omnia peccata vel hic vel in fuluro esse pu- irraliouabiliiim animatium, sed ralonobilium. Et
nienda. Hic quidem, per compunclionera et carnis hocquod sumus oves, id est simplices a malo slcut
mulfiinodamauTictionem; in futuro vero, per aeler- oves.per etiin est, et sumus oves pascnw ejus, quas
nam daranationem. Et per hoc incredulos quidem scilicet ipse pascit et lerreno cibo el spiriluali.
deterret. Auclorilate Moysi et caeterorum apposita, Et ideo vos omnes homines exisienles in confes-
exhorlalionem repetit sic. 0 Judaei increduli, dixi sione laudis 394 eJ"s< htlroire porias ejus, id esl
quod Moyses et Aaron Dominum Clirisium colue- conformitalem apostolorum el prophetorum , qui
runt, ideoque eorum aucloriiale convicti, exaltale j) j portae sunl per doctrinam per quas nd enm introi-
fide, ore.el opere DominumChristum Deum vestrum, mus. Quoil est dicere : Lauriate eum ore, fide et
non recentem. Ne vero videretnr humanitatein re- opere, ad confnrmitatem prophciarum et nposto-
movere, addit: El adorate, id est supremo ciillu ve- lorum. Et introite atria ejus, id est amplitudinem
neremini eum in montesancio ejus, id est in adora- charitnlis, quae per atria riesignatur, eo qnoil rnijila
lione humanitalis, quae est mons sanctus in omni sint. El poslquam in atriis fucritis, nolite dcfic >re,
bonitate. Quodest dicere : Venerandohumanilatem, sed confileminiilli inhymnis, id est laudate il'um in
veneremini deitatem. Aliter enim non procederet. gratiarum actionibus, nihil vobis ascribenles, sc.l
Necesseest aulem utmontem ejus adoretis, quoniam quidiuid boni in vobis esl, ei allri! uettes. Vel
sanclut ille mons est, Dominut Deus noster. Qtiori sic : In confessione peccatorum exLteutJS iniroce
est dicere : ldeo est humanitas adoranda quoniam porlasejus, id est initia accessus ejns. Quod cst di-
deitas et humanitas sunt una eademque persona. cere: Per peccatorum confessionem acceriite ad
IN PSALMUMXCIX. enm; a Slmilitudine illius, qui a I riomtim accedens,
Psalmi nonagesimi noni titulus. In confessione priusporlas ingreriilur. < Inititim enim snpientiae li-
Psalmus David. Quod sic exponitur. Psalmus iste est iSiorDomini (Psal. cx, 10). > Per timorem enira, ve-
1I&9 S. BRUNONISCARTIIUSIANOP.UMINSTITUTOtiS OPP. PAR3 I. 11(10
nitur ad coufcs-ioncin. Et posiqiinm porlas inlroieri- A Quam innoccnliam propnlavi ad hoc ul familiacmeae
lis, facli atria ejtts, in qnibus spirilualiter inhabitet, darem e»«mpluni innocenliae.
id csl ampli in cbaritate et omni virtute, ad simili- Ostensa innocentin qtiantum in se, oslendit quo-
tudinera ntriorum, confilemim illi in hymnis, id est que atterius injustitiac se non consensisse sic. Non
lnudale ilhim in graliariim actionibus. El laudate solum t» innocenlia perambttlam, sed etinm non pro-
twmenejus, quod cst Dominus. Qnod cst dicere : ponebam ante oculos meos interiores, rem injustam,
Non sit vobis odiosuni, sed lauriabik, quod Domiims id esl injuslam operationem alterius. Quod esl di-
vocaltir, quoniam, licel sit Domintis, ct pntcstalem cere : non placebat mibi alterius injusta operatio,
babent oppriinendi, tamen suaris est. Et in lioc sci- imo eliam odivi facientem prwvaricaliones, id est in-
licet sunvis, quoniam misericbrdia ejus, quam gene- justas operationes. Nam injusta operaiio, mandati
ri humano exbibct indutgcndo, duratura est in wier- Dei praevaricatio cst, ideoque odio habenda. Non
nnm, etveritas ejus, id est vera promissio justitiae soliim vero non consensi prav\e allerius operationi,
rjus, oaa prnmisit eiini qtti juslus cst adhuc cssc scd eliam quod m:>jusesl non adltwsit mihi per con-
liic jiistiiicandtim, cl iu fuluro essc remuneraTidiim, sensum cor prajum, id est prava voluntas alterius.
duraltira est;"itsque ia generationem ultimam hujiis Quod csl dicere : Si alicujus coniperi pravam vn-
"
vitac, tisque ndquam semper juslos magis juslifica- luntalcm, non adltwsit mihi, ul ei consentircm. Et
hil et iisque in generalionem, id est usque in genera- non solum hoc erat de exlraneis, sed et si quis mi!:i
tioncm in die judicii fuluram , in qua eosrierajustos familiaris a bona voluntale mea, per malara volun-
dignc renninerabit. tatem dcclinarel, non soluminodo cum odio habc-
IN PSALMUMC. ham, sed et non cognoscebam, id est 'sic me adver-
sus eum habui, aspcre redarguondo, quasi eum non
Psalmicentcsimi tilulus. Psalmus David prophe- cognoscerem. Non tantummodo vero odiO habebam
tw, osiendcntis quam innocenter el juste se habuerit magnas prwvaricationes facientes, sed qnod parvum
insua praelalione. Etliocnon dicitintentionejaclan- videttir, licet magnum sit, detrahenlem proximo suo,
ti;e, sed ad instruciionem praclalorum, ut exemplo el non publice, sed secreto, quod levius, non solum-
ejus, ct ipsi se innoceiiter habeanl, et juste in sua modo odio habebam, sed quod majus est, perseque-
praelatione vivant. bar, aliipintidopuniendo, aliqiinnrio redarguendo. Et
Misericordiam et jtidicium libi altribuens canlabo, eiiam oculo cxislentem superbo odiebam, non solum
iri cst cum riekcinlione, hoc aliis anntintiabo, Domi- superbo actioue, scilicet illuin qui etsi superbe non
ne JOSIIChriste. Acsi dicat: Multi praclali le solum- p_ operarclur, lamen superbus in ocnloi-um respectu
inodo misericordem considerantes, nonjustiim ju- nolalatur. ln oculis enim aliquando superbia cu-
riiccin, etpeccata punienieni , non punienrio suhrii- gnoscitur. El eliam odio habebam exisienlem insa-
tos, eorum peccatis consenliunl, qux jam ipsimet tiabili corde, id est avarum qni nunquam cens:;s
operanlur. Al ego sic te repulans mkericordem, ul copia saturatur, vel invidum qtii nunquam alierius
eliam cngnoscam esse castum judicem, hoc aliis ari malis satiatur. El non siilum eum odio habebam, seJ
instructioncin cantabo, id est cura canlico aiiis an- el cum hoc non edebam corporaliter. Et per hoc
nunliabo. El non solura hoc cantabo, sed etiam psat- inntiit quia nullatn cnm eo habebal conversaiionem.
lam, id esl bene operabor. Et exislens in via imma- Unde Dominus in Evangelio : < Qui amat palrem
cttlala, id esl in iniiocciilia, qua>,via erit ad vitam, suum el malrem plusquara me, non esl me dignus
per hoc hiielligam, quando venies adtne, in futiro i (Matth. x, 37). >
per reinuncralioiicin. Ac si dicerel: Non hic remu- Dico qnod superbo ocuto et insaliabili corde, c:tm
nerari exspcclabo, sed in fuluro propter bonam op >- hoc non edebam. Caelerum, quia non Si.flkil malos
ralionem. Juxta illud : < Et ad cnm venienius, ctl odio liabere, nisi etiain boni diliganlur, oculi mei
mausionem apud cuin faciemus (Joan. xiv, _5). >i imcriores, id est rcspeclus beneplacentiae mear>,s>iiit
Vel sic psatlam, id cst bene operabor, et in via imma-- D \ id fideles lerrw, id est regni mei. Quod est diceie :
culata, id esl in innocenlia cxistens intelligam, id1 Fidcks ct boni regni mei mihi placent, ut non pri-
esl intelkcfum rationabilem habebo , quid sil agcn- vem eos honore praelalionis, sed ul sedeant, id est
riiiin el quid fngicndum, cl hoc erit, quando venkss maneant inccum in regno. Quod est dicere : Fidcks
ad me, noii Iocaliter, sed per inoperanlemgratinui. praelati mihi placenl, ut nullaicniis honore privai
Quod est dicere : per boc psallam et intelligam,, mecum rcgnent. Dico quod oculi mei sunt ad fide'es
quod in me venks. Ostendit autem se prius inno- terrw, elhoc janriiu fuit quod ambulaiu, id est per-
cenliam habuissc sic : Dixi: Cantabo misericordiam i severans in via immaculata, iri esl in innocentia,
eljudicium, elquando hrcccantare disposui, egojami Itic milti ministrabat in admiiiislratione reipublic.v,
existens tn innocenlia cordis mei, id est in innocen- siilicel illiiin qui ernt innocehs, constjlui miiiistrum
lia bonac cogitalionis, non soluraraodo innocenliai meum, ut sub me existendo minoribus fiilel't<>rprae-
bonae 395 operntionis pcrambulabam, id est valdee sideret. Dico quod exislentem superbo oculo odio
promovebar in ipsa inuoceniia. Innocentia dico adJ habebam, et adhuc odio habebo; itle enim qui facit
instructioncm prnposita, in medio domus mew , id1 superbiam, id est superbam actionem unquam,' non
est in mnuifcsio famitiac meac. Quod est dic>re : habilabit in medio tlomus mew, id est non dominabi-
1161 EXPOSITIO IN PSALMOS.—PSAL. CI. 1163
lur familiac, a simililudine prcelaiorum, iii medio A intensus recta et intensa devolione faclus. Et isfc
domus exislenliuni. Vel, nen habitabit in mediodo- ciamor meut ad le veniat, id est non patiatur repu!-
mus meee, id est, non manitestabitur in communi- sam, sed ad effeclum perducatur, admissa a le, a
late familiaemeae. Quod est dicere : Nullus superbus simililudine legalorum, qui in thalamum Domiin
eril unquam mihi familiaris. Et ille, qui loquitur ini- admittuntur. Exponit ergo quid oret, cnm addit;
qua, id est adulationes, non direxit unqitam se, id Non avertat, elc. Quod sic cxponitur. Dico exauai
est nnn fecit adulando se beneplacitum in conspectu clamorem orationis meac, qtirc oratio lalis est. Sci-
oculorum meorum interiorum. Quod est dicere : Jieel oro ne avertas in fuluio faciem tnam, id est
Nullus adulationibus suis considerationi rationis praesenliam cognitionis lui a me, id est a meis, sci-
meae placuit, sicut de more mundanis dominis pla- licet permitle eos in Inturo ad bcatiludinem cogni-
cent adulalores. Linguae enim adulanlium alligant lionis lui pervenire. Et ut facies lun in fnttiro ab
auimas in peccalis. 396 Dixi J"0'-' detrahentem et eis uon avertatur in hoc mundo, in qitaeunque die
existentem tuperbo oculo, el insaliabili corde perse- tnbutor inclina ad me aurem luam, id est in quo-
quebar,61, ut universaliter dkam, ego e.xistens in cunqiie lempore mei interius iribulabiinliir a pecca-
maiutino, id est in claritate iunocentiae el perfe- lis suis, inclina eis aurem luam, id esl fac eis con-
ctionis omitimodacinlerflciebam, id est iiilerficere B ' descendere miscrkordiam tuam, ut eos de hac tri-
desiderabam omnes peccalores terrw, id esl regui bulalione eripias, a siroilitudine medici, aurem
mei secundum quod peccatores erant. Et hoc ideo, aegrolo inclinanlis. Et bene ponit in quacunque die
«( disperderem de civilate, id esl de populo Domini propler lemporis diversilalem, ac si dical: Cum in
cui ego praesidebam, omnes operanlet iniquilalem. diverso lempore siiil tribulandi, in quocunque tem-
Quod esl dicere : Sic eos inlerficere desiderabara pore tribulabuntur, aurem eii pie inclina. Dico in-
tit nullus eorura in populo Doinini manens opera- clina ad raeos aureni. Meienira te in tribiilationibus
relur iniquitalcm, scd omnis iniquitas essel in eis suis iiivocabunt, id est orabunl et voce ct devolioue.
deslructa, el bonilas aedificala. Nolandum sane, ciim Et in quacunque die invocaverole, iri est in quocun-
dicit: Pertequebar detraltentem, et cum hoc non ede- que tempore iribulationis, mei orabunt le, exandi
bam, et peccalores interficiebam, convenknlius im- me, id est meos ut impelrent, et boc velociter, iriest
perlecLumquara praeteritum posuisse. Per hoc enim indilate, in hac vita, scilicel ubi lerapus est cxaudi-
inuuit se jam diu inccepisse, et nondum fiuisse, sed tionis. In fuluro euim nullus exaudielur. Hocanlein
adhuc in hoc eodem persistere. idem esl in senienlia quod inclina aurem, nisi quia
IN PSALMUMCI. _ adriit ftt'" quacunquedie invocavero
( te. Etvetociler, 397
Psalfhi centesimi primi Titulus. Oralio pauperit esl ex affectione nimia repetitura. Oro nt
cum anxiut (uerit, et coram Domino effunderit pre- avertat ab eis in fuinro faciem, et ut eis aurem in-
cem tuum. Quod sic exponiuir : Psalmus iste est clines, ul de Iribulatione eruantur.
oratio pauperit, id est in hoc psahno oral Christus, Non solura aulcm hoc oro, sed el oro nl in immor-
pauper pro nobis faclus, cum dives esset, ul per talitem reducaniur, qttia defecerunt ticut [mnus dies
ejus paupertalem divites efficeremur (// Cor. vm, 9). mei, id cst dies vilae meoruni cito defeclibiles facti
Oslendit autein in psalmo pauperlatem suam, ubi sunl per Adam , ad moduni furai, cilo delickntis.
dicit: Dies mei ticul umbra, elc. Dico quod oratio Et eiiam oro ul ossa meorum corroborentur. Naut
baec esl pauperis Cbrisli, facla cum hoc essel, quod ossa mea, id est intellccluulitas et liberum arbitrinm
fuerit anxiut, id est sollicilus de perdiiionc generis quae sunlossa, id est for io es paries animoe, meo- '
Iiumani, el ciim hoc esset quo.l effuderil, id est rum aruerunt, ticul cremium , iri esl vim suam per
quod coguoveril se effusurum hanc precem tuarn co- orignale peccatum amkerunl, ad smilitiulinemcre-
ram DominoPalre, id est in beiieplncenlia Domini mii, in frixorio positi, et arendo vim pinguedinis
Patris. Quori est dicere : Irieohanc orationem feeit, suacamittentis. Et vere rierectibilesdies habent, et
quia sollicitus erat de defectu et perdiiiope generis jr>ossa arentia. Nam percutsut tum ut fenum, id est
humani, et quia cognovit placere Domino Palri, ul mei a te percussi et mullaii, poenapeccati suni facti
banc precero pro snlule bominum effunderet. No- dcfeclibilcsul fenum , quod cito a virore deficil, ei
tnndum quori ibi se innuit nnxiuni de salule lioini- eor mettm aruit, id esl ossa cordis raeorum aiuerunl.
num essc.tcum sic pro eis oral, quasi pro se. Ibi Quod est dicere : Per hoc defectihilis est facla viia
vero hanc orationem Domino placere innuil, ubi in tneorura, et ossa eorum inleriora debilitata , qnia
sequentibus enuntiat futuram esse hominum repara- eos percussisti morlalitale et excaecalione. Et non
tionem, pro qua in principio psalmi orat. Ea vero immerito sunt percussi, sed ideo quia obtilus tnm
intentione pro eis orat, el beneficium rcparationis comederepanem meum, id est mei oblili sttnt coni-
hominuni enuntiat, ul hac occasione devolos el be- edere panem suum, scilicet obliti fuernnl in Adam
nevolos eos qni per eum reparati sunt faciat, et refici pane suo; id est obedicntia divini praerepli,
per illam devotionem pcrveniant ad cclernam salva- quae eis esset panissalularis. Quod esldkere: Merito
tionem. inolvedienliaeeorum , sunt a te percussi. El illa obli-
Domine Paler, exaudi oralionem meam ul impc- vio comedendi panem coniigil a voce gemilut mei,
trcm. Quaeoralio non est remissa, sed esl claiuor id est mcorum. Dixil enim diabolus deceptorie :
PATROL.CLJI. 37
iWi S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1104
< Si comederitis, erilissicut dii(Cen. m, 5). >Quod A Nolandum quod, cum pcr Judacornm superbiain se
cst dicere : Ideo pnnem comedere sunt obliti, quia interficiendum innuit, in hoc magis sibi obnoxios
cum eorum partem oslendat posle.i per se
deceptoria vox diaboli eos decepit, per quam ad reddit,
defectum devenerunt unde saepissimegemunt. Nolan- sntvandara, quamvis eum injusle morti dedcrint.
dum quod, cum eosmerilo negligentiaestiaedicit esse Vel ero steuf nycticoraxin domicilw habitaus, sicut
ex hoc sibi reddil obnoxios, cum enim nycticorax avis nocturna m domicilio habitai,
percussos, magis
sic et ego per tres dies passionis meoe, in dotnicilio
pro eis orel tantopere , qui percussi sunl merito suae
inobedientiae. Cum autem per vocem diabolicaesug- conversabor , id esl in superba potestate Judaeortim,
sublimilatem arroganlhe per domicilium
gestionis eos peccasse ostendil, locum eis veniae quaepropler
facit. Si enim sine suggestione aliqua peccassent, iiitelligilur , quod superlus est in domo. Unde Do-
diabo- minus in Evangelio. < Sicut fuii Jonas in venlre
indigni veniaepenitus essenl, quemadmodum
lus venice locum amisit, quoniam ex sola superbia celi tribus diebus et tribus noctibus, sic eril Filks
peccavit. Dico quod oblivio conligit a voce diaboli, hominis fribiis diebus el iribus noctibtts in corrie
os terrae (Malth. xn, 40), > in potcslatc voiuniatis
per quam voccm quoniam ei obedivere mei, translatioie
meum, id est rationabilitas ineorum, quae est os lerrcnorum Judacorum , scilicct. In atia
animae , adhwsit per consensum carni mem , id esl B F habelur in parktinis. Parietina vero domus parieles
camalitali meorum. Quod est dicere : Hoc illa vox aedificior.iniriicin.us semirutos, et deslructos. Unde
cffecil, ulmcorum inlcllectualilasa sensualilale supe- eliam per parietina Judaei Chrisfi occisores acci-
rala sit. Hoc aulcm idcm est quod superius dixcrat, piuntur, qui, cum Dei seriificiumesse debuisseut,
nruil cormeum, sed ex nitnia, quam pro suis habet, per superbiatn el caetera peccata sua sese deslruxc-
anxietate est repetitum , ut cilius hujusce rei salva- runt. Dixi quod pro reparatione meorum similis
tioncm impelrel. fiam pelicano, el etiam pro hac eadem causa vigilavi,
Ostensapercussione, et meritopercussionis suorum id est n morle die lertia evigilabo, et post facius
ut veniam eiscilius impelret, enunliat quatenus pro1 tum , id est fiamsicul patter tolitariut in tecio nidi-
eoruin reparalione sit passurus, et resurrecturus, et ficnns, scilicet ero simihs passeri solitario in lecto
in ccelum ascensurus, sic. Oro ul orationcm pro> nidificanli. Sicttt enim passer, relicto caeterarmn
miseria meorum faclam exandias, quaequidem exau- avium consorlio, solitarie in tecto conversalttr,
dienda esl, ut ipsi reparentur. Nara ut ipsi repa- sicet ego, reliclocorporaliter apostolorum consorlio,
Tcntttr, similis faclus tum pelicano tolitudinis, id esl1 coclosascendens cum Patre, regnum solitarium obti-
pelicano habiianti in solitudine. Nain sicut pelicanus! ' nebo. Non solum autem paravi, pro meorum repara-
avis est. solttaria, sic et cgo solilarius exislo, duini tione me assimilare pelkano et nyclicoraci, ct pas-
solus in immunilatc peccati persisto. Vel solilarius> seri, sed etiam quoniam me ad hoc paravi, jam pro
snm, solitarie de Virgine natus. Nullienim aliicon- eorum reparatione paliebar, quod lota die, id est
s
ligil de virgine nasci. Sive eliam solitarius , snlus jugiler exprobrabant mihi inimici mei Judoei. Ei etiam
scilicet per me resurrecturus. Nullus enira alius perr hoc paliebnr, quod illi inimicorum aui laudabani me,
se resurrexit, vel resurreclurus esl. Unde alibii simulaiork dicendo: < Magisler, scimus qnia vcrax
-Psalraista: < Inter raortuos libcr (Psal. LXXXVH, 6). >> es (Matlh. xxn , 16), > elc, jurabani adversum me,
Similis quoque fiam pelkano, in sanguinis effusione,, id est conjurationera faciebant adversum me, quo-
•el in filiorum vivificalione. Pelicanus enim pullos' modo possent me laude sua decipere. Exponil crgo
suos, eoquodeum in faciem perculiunl, a physio- quare sibi exprobrabant, cutn addit: Inde mt/ii
logis dicilur inlerficere. Deinrie atilem eorum morte2 exprobrabant, unde laudandus eram, quin scilicet
anxius, sanguinem sui lalcris super eos ellundend»» manducabam , id esf mihi incorporabam per doctri-
reviviscere facit. Sic et Christus filios suos, scilicett nam cinerem, id est peccalores pcenileitles, tanquam
orane genus humanum morlalilatedamnavit, eo quodi panem , id esl sicut discipulos raeos. Vel sic : Quin
eum in faciem percusserunt, id est per inobedien-- ry jam mihi eranl panis, id csl jueunda refectio. Quori
liam Adre nimis otlenderiint, more eorum qui qu«s- estdicere : Ideo me improperio dignum esse repuia-
libet in facie perculiunt. Postea quidem eorum raortii bant, quia sicul justos ila ct peccatorcs pocnitentes
compaliens, eos ilertim sui sanguinis effusione 398 i mihi attrahebara; qui per cinerem intelliguntur , co
vivificavit. Non solum autem ero pelicano similis iri ii quodpoanilentcssokbanl cinerem supercnputpoiierc,
sanguinis effusione, sed et ero sicut nycticorax, id d quod signum erat trisiilioe. Et miscebam in familia-
cst similis ero nyclicoraci in morte. Sicut enira11 ritate mea polum metim, id est juslos qui erant
nycticorax avis, quac vulgo dicittir noctis corvus,, jucundus calix meus, cum flelu, id est cum pecca-
nocle volat, ila ego in mortc manebo, et hoe quodd toribus pcenilcndo flentihus. Quod est dicere: Et
ero nyclkoraci simiMscontinget in domicilio, et perT jusloset peccatores familiaritati meacmisritn aJjtin-
domicilium , scilket per snperbiam Judaeorum , quae ae gebara. Hoc atilem est quod el cinerem lanquam pa-
-congrueperdninicilium accipitur proptcr sublimi- i- nem manducabam, alia similitudine ad inculcaliouem
latem. Domiciliumenim vocatur proprie leclnm do- >- dicttim.
-nrem,quod superius est in domo. Et dicitur domici- i- Pnsset quaeri : Unde eistanta excaecafiout sic tibi
JUim., quasi domus supercilium. exprobrarent ? Ad quod sic respondel : IIoc ccnngil
U65 EXPOSITIO IN PSALMOS.~ PSAL. CI. H6_
a facie, id cst a pracsenlia, trw, id esl pnrvaepcen;«: A in generatione el
generationem, id est in aeternura.
neccati, el, indignaiionit tuw, id esl magnae! Quin vero obscure dixerat, memoriale,
a raihi exponil hoe
pcenae te datac. Ira et indignatio pro poenai addendo sic : Vere memoriale luum erit in omnibt-s
ponuntur, eo quod pocnae causa soleant esse. generationibus.
Quod esl dicere : Qiiia me viriebant majorem' Tn enim qui diu visus es jacens, el salntem ho-
et roinorem pcenam peccali Atlac iri corpore* niinum
negligens, exsurgens ad salvationem Miscre-
ferre, solum hominem exisiimanles, mihi im-• beris Sion, id esl parli Judaeorum
salvandoc, remit-
399ProPeTare non dubitabant. < Si enim cogno- tendo ei peccata per pcehhenliam el fidem, qttia
vissent, nunquara Dominum gloriae crucifixissent> jam venit tempus miserendi ejus, scilicet lempus
ple-
(/ Cor, 11,8). > Et vere et indignatio el ila tua sunt niludinis, quod abaeternodisposuisti, ut in eo ejus
in me. Quia licel fueris me elevans, id est exaltans1 Sion iniserearis : Quia venit,
inqnam, lempus misc-
in innOccnlia, lamen altisisli me, id esl lacsisli. Ecce rendi. Hocautem repelit ex nimia affectione salva-
quomodo allisisli: Hoc modo, scilicel quoniam dies lionis suoruin. Et per hoc misereberis, quoniam ser-
mei sicut umbradeclinaverunt, id csl dies vitae de- vis tuis, discipulis meis placuerunl, id est
placebunt
feciibiles facli siinl ad. inodum timbrae cito trans- lapides ejus, Sion, id est Scriplurae
proplielarum,
euntis, ut cilo Iranscain de aetale in aelalem, quaepoe- ' qui fuerunl lapides, id est per doctrinara fnerimt
na lameii minor esl quam passio angusliarum. Et
lapides fundamenli, in quorum doctrina Ecclesia
lioc modo quoque me allisisti, quod ego arui sicttt
primiliva fundaretur, et ipsi servi apostoli doctrina
fenum, ecilicclnon solummodo membra mea arue- lapidum Sion imbiiti, miserebttntur terrw ejus Siou,
runt, sed cgo in propria persona arcscihilis f.ictns idesl illorum miserebuntur qni adbuc lerra sunl in
sum ad simililiidinera feni, quae pcena major est Judaico
populo, id esl terreni; vel lerra, id est culii-
qunm dicrum defeclibililas. Sicul eiiim feuiim ciio biks, IIl lerra docirinaesemen in corde
rccipienlcs,
arescil per secessiouem a virore, sie ego scctindiun
miserebuniur, scilicet lerroe ei doctrinam obscuris-
bumaniialem per assiduas passiones arescibilis fa- simain prophelarum
400 aperiendo, et per hoc ad
ctus stiin a virore impassibililatis, quani honiines per fidem, el ad
baptisrni gratiam cam adducendo; et
Ariam amiscrunt. Per declinationem dierura mor- iste versus tottts est ac si sic dicerel: Per
aposlolos
taiitalem, per ariditalcm aiitem inmiit passibilitatem. Judaici populi misereberis; pcr apostolos dico, qui
Vel sic kgilur afacie, etc. Dixi quod milti inimici eum lesiimonio
propbetarutri ad fidem vocahunt.
mei exprobrabanl, irieo quod cinerem tanqttam pa- Non solum vero Judacorum
nem wanducabam, et haec impielas eis contingebat , ad miserebitur, vocando eos
C fidem, scd et genles per miscricordiae eorum do-
a facie irw, id esl a praescnlia irae luae, quae eos ex- ctrinam ad fidem vocalaetimebunt casto limorc no-
caecaveral. El non parvae irae, sed indignationis, id men
tuum, Domine, scilicet venerabuntur fide et
esl nimiaeircc. ln llebraeo habetur furoris. Et idco
opere, el ore le, quem Doinimim vocabunl, et non
arilnic mihi exprobrant, quia videbanl qund tu ele- solmn
vans allisisti me. Haeccl cacferanon miitanlur. plebs. sed et vmnes, id est omnismodi reges
caslo limore timebuut gtoriam tuam, id est
Facla oralione de reparalione suorum, ipsam eo- terrw, et hoc ideo, quia pcr pracdicationem
riim reparationera sic eiiuiilial pcr eum fiituram, ut gloriosum,
lesiiiiionia proplielarum, et haptismi
eos magis reddal obnoxios. Mei facli sunt defectibi- aposlolorura
sacramentum; Dominus qui sotus dat incremenfiim
les sicul fumus, et ossa eorum aruerunt, cl ego pro Cor. iii, 7), wdificavil,id esl aedificabit, pr;ctcr-
coruin reparatione declinabiles dies hnbeo, et sic- (/
ilum pro futuro proptcr ccrtitudinem proplietiac,
ut fenum areo : Tu autem. Domine Pater, in rcier-
ex vivis lapidibus, Sion, iricsl Eccle-
num permanes, id est et Dominus es, et oinnipotens aedificabil,dico,
in mira-
et acternus. Ideoque potes niihi, et meis immorlali- siam, quae SionperChristi praedicalionem,
laiem et impassibilitalem restituere. Nisi cnim Do- culorum operntionem.elSpirilus sancii raissionciii
initiuin habuil; et ipse Dominus qui rie sui natura
niinus et aeternus esses, nequaquam hujus rei po- [
videbiiur visibilis in gloriasua, id est
tentiam haberes. Nolaiirium quippe quod, cum eum esl invisibilis,
in Filio, qui esl sapienlia el gloria Patris, sicut scri-
Dominumet aeternumessc dicit, eumdein potentem
filius sapiens cst giorin patris (Prov.
esse ad dandam immorialiiatem et inipassibiliiaiem ptum est. Quia
et hoc iniiiiortalitalem et x, 1). Videbilur dico in filio qui ait: t Qui videt me,
innuii, per impassibiliia-
lemsibi et suis promerelur.DkoquodDominiiscset videl el Patrem (Joan. xiy, 9), > lunc scilicel,
< cum venerit in majeslale sua, etPatris et sanctq-
relernus, ideoque potens aelernilaleiii nobis dor.arc.
>* Tunc, inquam,
Non, solum autem hujus rei possibilitaiem habes, rum,angelorum(Afall/i. xxv,31).
sed el memorialeluum, id esl misericordia tua qifae videbit eum omnis oculus, et qui eum pupugerunt
lnemoriale dicitur, eo quod digna est memoria ho- (Apoc. ii, 7). > Idco autom ipse Dominus Ecclesiam
Filium suum in carne visibilem tra-
minum, vel perquam meroor eris salulis hominuin, aeriificavil,et
.erit in gennaiione hnc, el usque in generalionem nl- didit.
lunaiii, id £St omnibus generationibus hominum. Quia respexit non arroganliam superbientium Ju-
Quod est dicere : In oiimibus hujus mundi genera- daeorum, qui in lcge gloriabantur, credentes per
lionibus niiserkordia tua liominibus exbibcbitur, vel eam"juslificari. Sed tn oralionem humilium patri-
H67 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM INSTITUTORISOPP. PARS I. 1168
i fcris, el ul vivos solveret a peccatis. Undc sequi-
archarum scilicel, prophelarum.et aliorura fidcliuin, A
qui Spiritu S. pleni, ejus advenlum in carne cre- lur, et tolveret filios interemptorum,id esl primorum
debant, sperabant et desiderabant, et in suis ora- parenlum, qui fuerunt inleremptores, el inlerempii,
tionibus humiliier requirebant; utad reparandam quia causam interemptionis, id esl originale pecca-
humanam naturam in mundnm veniret, moriis vin- tum ad filios transmiserunt. Sicut dicit Aposlolus:
cula solveret, et vitaeaditum, quem primi pareulis Quia per unum hominem, id est per Adam el Evam
culpa clauserat, aperiret, dicentes : < Utinara di- qui sunt duo in c.irne una (Cen. n, 21-), raors in-
rumperes coelos et descenderes (Ita. LXIV,1). > Iroivit in orbem terrarum (Rom. v, 12). Et ideo
< Emilie Agnum, Domine, dominalorem lerrae (Isa. Dominusde cotlo in lerram atpexit, ut imitalores
xvi, 1). > < Milte,Dominc, quem missuruses (Exod. eornm qui fraude diaboli sunt pcrempli, a paternis
iv, 13). > < Douiine, inclina coclosluoset descende erroribus liberarel. Ad hoc scilicel ut annunlknt in
// Reg. xxn, 10). > < Veniens veni et noli tardare Sion, id est in Ecclesia mifilante, nomen Domini,
(llabac. II, 3). ><Ostende nobis misericordiamluam, quod esl super omne nomen admirahite (Pltilip. n,
et salulare tuum da nobis (Psal. LXXXIV, 8), > el his 9), nec esl aliud nomen'snb ccelo, in qtio nos opor-
similia. In islorum itaquc oralionem respexit, el non teat salvos fieri (Act. IV,12); e/ ut annunlienl: Dico,
tprevit precemeorum, quia eum in quera credebant, "' laudem ejut, Domini scilicet in Hkrutalem, id est
quem sperabanl, el quem in suis orntionibus cuin in Ecclesia triumphante. Ideo aulem dicit nomen
l.inlo desiderio requirebant, misil, et eis qui depre- ejus in Sion annunliandum, el laudem ejusin Hie-
cabantur, indulsit. Et quia haec quaedicta sunl quod rusalera, quia Sion speculatio, Hierusalem visio
scilicet. retpexil Deut in oralionem humilium per pacisintcrpretalur. In praesenliautem Ecclesia, Deum
ejus incarnalionem, quod acdificavit Ecclesiam per videmus per speculum et in aenigmale.In coelcsti
ejus praedicationemelpassionem, el quod videndus vero videbimuseum siculi est. Nunc cognoscimuscx
est, in gloria post futurara resurrectionem, magna parle. Tunc aulem cognoscemus sicul et cogniti
sunlel memoratu digna; ne per ingratiludinem ohli- sumus (/ Cor. -xui, 9, 12). In praesentiviriuicm
vioni mandenlur, tcribantur ad perpeluam rei me- divini nominis speculantes intelligimus, in futino
moriam m generaiione altera, id esl ad utilitalem laudis ejus praeconiapacem videnles allollemus.
allerius generationis, quactunc successura erat per- Non solura autem prsedicta fecit ul annuntietur ht
versae generalioni Judaeorum: cui Dominusail : Sion nomenDomini,etlaus ejus in Hkrusatem, verum
Gcneratio incrcdula, qnandiu apud vos ero, quan- eliam in conveniendopopulos Jiidaicum , sciliccl ct
diu vos paliar (Marc. ix, 19); ad ulililalem scilicet.r genlilem, inunum cullumscilicetct unam fidem,ulsit
generationis Chrislianoede qua sequilur : ef populus < unum ovile et unus pastor (Joan. x, 16). i Sicut
gentilis prius peccalis mortuus, qui creabilur per < unus Dcus, una fides, unum baplisma (Ephes. iv,
lavacrum regcnerationis, ul nova sil crealura, lau- 5), <e/in conveniendoetiam reges lerrae, non solum
dabit Dominttm, novo canlico, propier novum lio- eos qtti popnlis pracsunt, sed eliam eos qui seipsos
minem, qui dalus esl mundo. eum corde credendo, et suos affcctus el anirai molus bene regunt: ui ser-
ore laudando, et operibus confitendo. Haec,inquam, viant Domino, illi scilicet de quo scriptum est :
generalio laudabit Dominum, quia ipse Dominusqui < DominumDeum tuum adorabis, et illi soli ser-
< alta a longe cognoscit (Ptal. cxxxvn, 6), > non vies (Deut. vi, 15), > cui servire, regnare; et: qui
solum Juriaeosqui prope esse videbanlur, sed etiam < habet in vestimento et in femore ejus scriplum :
gentiks protpexil, id est de procul aspexit : de ex- Rex regum el Dominus dorainantium (Apoc. xix,
celto scilicel tancto tuo, dum per ejus incarnalio- 16). > His itaque beneficiis Ecclesia provocata, et
nem vbilavit nos oriens ex alto, quod evidenlius in amorem aeiernilaiis accensn, respondit, non tam
exponit, cum subjungit: Dominut de cceloin lerram voce quam corde, non lam verho quam desiderio,
atpexil, dum de regalibus sedibus in ulerum Virgi- non lam lingua quam vila.ei Domino, scilicel gralu-
nis venit (Sap. xvm, 15). Haeeest enim incorrupta D I lando el obsequendo praeeeptis ejus in via virlutis
terra illa, cui bcnedixit Dominus, ab omni proplcr- tttee, id est in illis qui jam sunt, viam virlutis suae
ea peccati contagione libera, per quam vitae viam el perfcctionis aggressi postulans, et implorans in-
agnovimus, et proniissam veritatera accepimus. gcnli desiderio aestuando, ut indicel ei utrum sit
Quae quia digna fuit, Dominut de ccelo in terram post paucos ad ceelestis bealitudinis patriam per-
atpexit. ventura, dicens paucilatem dierum meorum nuntia
Sed ad quid? Vlaudiret, inquam, gemittts con- milti, id est indica mihi utrtim ego paucis diebus
peditorum, 401 'd ^' gemebundas preces corum, debeam in hoc peregrinalionis exsilio manere. < Cu-
qui pro peccato prirai parentis in inferno corapedili, pio cnim dissolvi et esse cum Christo (Pltilip.i,
lenebantur vinctilis tenebrarum; quos Chrislus in 23), > et ad regnum cceksle pervenire dcsidero,
triduo ad inferna descendens, solulis mortis vinculis jugiter orans ut adveniat regnum tuum (Matth. vi,
liberavit. Vel ut audiret gemitus compeditorum, id 10). Ne quis autem pularet quod, propter paucita-
est eorum, qui a diabolo tenebantur compediti con- tem dierum quam optat ante finem s.eculi, esiet
suetudtne peccandi. Ad boc enim specialiter Chri- Ecclesia finienda, subjunxit, el ail : Ne revocesme
MUSveait in mundum, ut mortuos liberarel ab in- in ditnidiodierum tneorum, id est anlc finemsaeculi,
1169 EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. Cll. 1170
quod est lempus slatulum duraiiouis Eccksiae, cum A egressos, quorum filii terram proraissionis habita-
promiseril Christus fidelibus suis, qtiod cura eis verunt, quam nunquam habilassent, nisi a Moyse,
esset cunclis diebus usque ad consiimniationem s:e- et a caeleris ducloribus directi fuissent.
culi (Malih. xxvin, 20). Tempus autem medium est,
quod inler duo consistit exlrema, inier finem scili- IN PSALMUMCII.
cel pracsenlis saeculi, el initium fuluri. Non igitur Tiiulus centesimi secundi. Psalmus ipti David
ideo desidero paucilatcm dierum, ul ante finem altribuendus, idesl Chrislo, non quod hic Christus
saeculiesse desinam, sed ut finis sacculi appropin- agal, sed quoniara unusquisque fidelisqui bic agens
qtiet. Et ul sim tecum in annis aclernilatis, quoniam inducilur, exhortalur anirauin suam ad benedicen-
tn generalionem et generalionem anni lui, qui nun- dum Deo bona devotione, conluiiu beneficiorum,
quam deficiunt, quia nec principinm babent neqiie qtiaehic fidelibus dat, et in fuluro dalurus est, quoc
finera, ubi nihii mulabile, nihil practeritum, nihil eliam oslendit. El hoc ea intenlione facit, ul exem-
fulurum, et ubi sancli perpetua cum Doininojucun- plo sui alios ad benedicendura Deo impellat. El bene
dilate gaudebunt. superiori psatmo subjungitur, ut ideo sese ad Chri-
Haec, inquam, sunt, quce in militante 402 Ec" slo benediccndum adhorielur, quoniam in superiori
clesia Christianus populus libi respondehil, et hoc: "B psalmo eum de salute suorum salagentem audivit.
uon ex se erit, sed ex te; tu enim fundasli terram Benedic,animamea, Domino,Chrislo, ac sidiccrel:
in inilio, id csl minores illius populi qui erunl re- Quandoquidem, ul iu superiori psalmo oslensum est,
sponsuri, terram luam fundabis, el (irmos facies in, pro le oravil et morlalis faclus est, et libi benedixil,
conslantia per inilium, id esl per me qui sum ini- dum te sua morlc reparavit, o anima mea, benedic
liuin et finis omnium. Et cw.lt, id est alliores et di- ei, id est magnifica eum interiori devotione. Non
gniores illius populi, hoc quod erunt cceti, erunt dicit de anima, quin ct corpus benedicere debeat
opera manuum tuarum, id est operaiiones graliae laude vocis exterioris, sed ubi anima vere Deum bc-
luae scilicel hoc quod coeli erunt, erit per operalio- nedixit, non est dubiuin corporis bencdictionem, si
nes graliarum luarutn. Et necesse est ut ipsi ccelii oporluerit esse. Et non sic anima mea bcnedicat,
libi respondeant. Ipsi enim cceli peribunl corporeai ut in aliqua viriuin suarum repugncl, sed omnia quw
morte, vel respondeant vel non, ac si dicerel: Cumi intra me tunt, id est et sensualitas mea et inletle-
ipsi sint nece=sario perituri, insani essent si hancj clualitas, et liberum arbitrium, et omnes vires, quae
vitam perituram pro le amiltere dubitarenl. Dico) sunt in anima meabenedicile nominisancloejus, quod
quod ipsi peribunt, tu autem, id esl sed lu permanesi rf est Doiniuus;acsidicat: Exaltale eura ipsi in omnihus
inaeleruum. Ideoque polcs ei acternilatem dare. ohediendo, el hoc conluitu nominissancli ejus scilicet
Quod euni aelernum dicit, ad boc facit, ut eos raa-- quia Dominus el Omnipotens dicitur, quod nomen
gis ad respondendura allkiat. Dico quod ipst per- sancluin esl, id est araabile. Repelit atitem ut addat
ibttnt, et non pauci, sed omnes velerascent sicut[ sic : Benedic, inquam , aninta mea, Domino Christo,
vestimentum, scilicet sic paulalim invelerando defi-. ei ut materiam habeas eisemper benedicendi, noli
cienl, ut vestimenlum quod inveleratur, et ad de- oblivisci403 omnet relribulionet ejus, id est memo -
fecturapervenit, el ideo adhuc necesse est ul libii riae commenda beneficia, quae lihi jam relribuil, et
respondeant, quia si hoc fecerinl, eos existentes ve- in futuro rciribuet; Iicet eum graviter offenderis,
terascibiles, et defeclihiles, sicul opertorium ali-- et pro offensis juste posset aeiernam daranaiionem
quod, mutabis in futuro de defeciibililate in aeter- relribuere. Exponil igiiur has relribuliones, sic:
iiitnlem, el sic, id esl pcr te mulabuntur. Aliterr Reiribuiionesejus dico, qui propitiatur omnibut ini-
enim non mutarenfur. Mutabuntur idem cst quodl quitalibus luis, et originalibus et actualibus, remit-
el mulabis eos; sed ideo est rcpelilum, ul innual quiaj tendo eas, et iniquitatibus remissis sanat eliam
per se mulari non possunl. Dico quod ipsi muta- htflrmitaies luas, id est debilitates, quas liabes ad
I bene operandum ex pravis consueludinibus pec-
buntur; lu autem, id esl sed lu idem ipse es, id estt f)
incommulabilis es. Ideoque potes eos facere incom-. cnndi. Poslquam enim aliquis a peccaio cessat, ex
iiiulabiles, ef non ad borani cs incommutabilis; sedj ipsis peccatorum consuetudinibus ad bene operan-
anni lui deficient, id est aeferni sunt. Hoc autem(i dum debilis est, et ignavus more infirrai, qui post-
superius dixil, ubi dixit: Tu autem permanet, sedj quain diutiirnam infirmilatem evaserit, longo tem-
repeiit ut sic addat. Dico quod anni tui non deficknt: ' pore debilis esl nd operandum. Quas debilitates Deus
quos aimos habitubunl, id esl obliiieliunl filii, idj pautatim sanat, cum ad bonorum operura consue-
esl bona opera tervorum tuorum, quae ex se parientt mdinem eos habiks faciat. Et qui Dominus etiam
more filioruin, quod est dicere : Bona opera cansae e redimit, id est rediroet prelio mortis suae ritam
erunt, quare scrvi lui annos tuos obtinebunt. Et utt luam de interitu, id est ne- sit ohnbxia aetemo in-
possinl per bona opcra habilare, semeneorum diri-- teritui damnandorum. Et sciendum quod omnes
getur, id est ipsa opera qtiaehic seminant dirigenturr semel in cruce positus redemit, sed cum dicitur
de bono in melius semper, donec pervenianl in sw- quori nunc redimit aut redimet, idem est ac si dice-
culttm fulurum. Hoc autcm quod filios servorum n ret: Per .prclium redemplionis, quod jam dedil,
babitarc dkit, prxfiguraluin pcr Judacos de ~Egyplo o salvandos, el in praesenli slalu cum moriantnr, et
1171 S. BRUNOMSCARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS /. 1172
alios in fuitiro cura ntoiienlur, ah interilu acierno A El indc hoc comprobalur qnori in perpeluum non
eripil, el eripiet, ite in aiterna morte crncialus vi- irascelur, quin hic cst Dominus suis faeiens miseri-
vanl cttm damnandis. El qui Deus coronal, id est cordias, id esl impendens justis heneficia misericor-
coronahit le corojni healiliiriinis aeieruac. El hoc in diac suoc, scilicet peccntorum remissioiiem, ct virlu-
mitericordia, iri esl pcr misericorriinm liaiurakm, ei lum el operiim bonorum jiistificalioneni, quae su-
tn miserationibus, id esl per miseraiiones sacculico- perftuo facercl, si in perpi liium irascilurus esset.
roiiabil le propier bona opera quoeagip , quae sunl Et inde ariliuc comprobalur , quod suis omnibus in-
iniseraliones ejns.id esibeneficia misericordiae cjus. juriam in hac vila pro eo palknlibus facit hoc /u-
Benefkia quippe miscricordioe ejus sunt, quod hic dicittm, sciliccl hoc judical ul injuriam rialiaiilur,
quilibet bona opein agit. quod utique iniscrrimum esset, si eis in perpeluum
El qui.Doiuinus replet, id est replebit in bonit irascifurus esset. Unde Aposlolus : < Si in hac
selernis dandis, desiderium tuum, qttod habes acter- vita lanium iu Christo speramcs siimus, miserabi-
uorum honorura, hoc quod esl deterniinatio, in- Korej sumus omnibus hominibiis (/ Cor. xv, 19). >
solum aulem per lioccquac niodo dixi-hoc com-
qiinnium eum coronabit, ac si dical: Ideo te coro- Non
iiabil aeiernis bonis, iil cum ca valde desideres , et prubulur, qiix>scilicel ipse Dominus in novo populo
D opcratur, sed et pcr ea qtioc priori poptilo opcratus
ipse tiiuin de&ideriutn iltis bonis valrie replebit,
ut possis diccre : Salis est. Et ila coronabil quod esl, scilkel per Iioc quod nolas fecit pridem Moysi
juventut itta, qnam hic liabes in baplismate, per Ieg.fero vias suas , id esl pracccpla sua , et per
peccatpruin remissionem renovabitur, id esl rursus Moyseu noias flliis Israel fecil votuntalessuas, id est
innovabilur in fnturo per gloriam et impassibilila- praecepla sua : quod inulililer fecisset, si in perpe-
lem, uf juvenuis aquitw renovntur, quod cst di- luum irascilurus esset. Repetil enim acquipollenli
cere: Sicut aquila ciim ex juventute iu seiiecliiicm voce quod dixit : faciens misericordias, cum dicit
transiens, nimis dcbilis efiicilur, co quod, superiori miserator, ut addal sic. Miteralar, inquara, est, id
partc roslri niniis cresccnte, non polest comcriere, est facieus misericordias, el misericors est Dominus
postea vero ejusdem roslri supcrfluilaiem collisione in nalura; et longanimis cst, id esl patiens longo
tapidis frangens, rursus priscum comedenrii usura aiiimo peccantes. Dico, miterkon et non ulcunque,
recipit, etsic juvenescit; nou secundum aiuiorum sed mullum misericors, unde palam esl quod non in
paucilatem, sed secuiiduni pristinam corporis fnr- perpelMumirascetur. Ad quod eniin valerenl ejus
liiudinera. Sic, cl lu auima, qtiaeper Ariaui ex ju- miserkordin et longaiiimiias, si in perpeluum esset
venlule aeternacbeatitudinis in seneclutem peccandi ejus ira duratura. Et inJe quoque comprobatur,
et passibililatis dcvcnisli, etiam ex parle in bapli- quia non secundum peccala noslra [ecil uobis rciribu-
smo juveuis facta cs, per peccaloruni sciiiccl rc- tiouein justae dauuiationis : neque sacundum iniqiti-
niissionem, et virltitura reparalionem, Mullo magis lales nottras actuaks retribttit nobis damiialioueni;
in futuro juvenis Gcs, ctira adjungendo te Christo, sed remisit iniqtiilaies omncs et peccata : quod
qui firmus lapis esl, vclustac passibililnlis et igno- ulique esset infructuosum, si duralura essel ejtts ira
r.uilioe quam babcs ex Adain siiperfl.uilaicin depo- in peipelutim. El inde qtioque comprobaliir, qtto-
nus; et liiuc tanriera pane salutari divinae coutera- niam tecundum altitudinem cwli a lerra corrobo-
pta.ionis reficieris, qua aJ praeseus causa supradiclae ravit, id csl rob.uslam fecil misericordiam suam, iri
veluslaiis ad plenuiu nou reliceris. ldcuque adlmc cst beneficium misericordiae suae, super nos caste
invelerascis el debililaris. Unde lcgilur : < Ecce (imen/es se. Sicut ari lerrae comparationem cu luin
i;ova facio omnia (Apoc. xxi, 5). > dignum est et sublime, sicul et miserkordia de boc
Quoniuni auleradixerat aniraam suam esse replen- quod prius indigui eramus et riekcti, riignos et
dam acternis bonis, quae nondum apparent, ct pos- subljmes m iunocenlia fecil; quori ulique 1'ccissx'l
scl ab alLquo duliiia,ri an illa daiurtts esscl, eum ea inuliliier, nisi iram suam remissurus essel. Ei etiain
revera esse datiirum comprobare iuiendli, eviden- 0 inde coniprobalur, quia longe(ecil a nobis iuiqitilates
tia iUoruiu beneficiorum qnac jam coutulit, sic : nostras, id est excaccalionein iuleriorem, qtia: in
Dixi quod repkbit me et caelerosjustos bonis, im- nobis eral causa iniqiiitaium noslrarum, et illumi-
niortalilate scilicet et irapnssibilitate, el iramunitaie navii inicrius gratia speciali..
1
peccaii; el veruin est. Nisi euiui illis bonis uos re- Et in la.nliimlouge fecit a nobis ilhimiiialis excx-
pleret, vere in perpetuum nobis irnlus esset. Sed calionem iniquilatuni, quenlum dislat orttts snlis
Honinperpetuunt irascetur, id osl uon scmper exer- ab. occidente, id esl ab occasu solis. Per oriiim
ccbit in i.QSiram, id est vindiclnm originalis pec- solis lux accipitur, eo quod bunc orlum lux se-
cali, scilicet morlaliialem et passibiluaiem , sedI quitur. Tenebra! vero per occasum, eo qmnl
quandoque f.iciel immortaks et impassibiles. Neque• . euin lenebrae sequanlur. Et est ac si dicat: lit
in atmnum comminabilur nohis per Scripturns , ulL quanlum lux dislnt a leuebris : non auteni dico Ui-
a pccolis cessemus, sicui niodo nobis peccunfiljus> caliter, sed naluralilcr, in lantiim prius, el i;os
404 comminalur; sed reducel nns ad tanlnm per- caccos a nobismetipsis iiiinc illuiiiiualis differre fu-
t ctiouem ne pevcemus ullra, neque coinunnari no- cit. Quod ulique ducerelur in irrilum, si irascilii-
bi« eum opoiteai. vus csset in perpetuuin, iude quoque comprobaltn-!
H73 EXPOSITIO IN PSALMOS. -PSAL. Cll. 1174
quia quomodomiseretur paler flliorum, dum eos videl.A tianl teslamenlum ejus, sic : Dico his 'qui servant le-
erranles, ul ad viam rectiludinis rcvocet, flagel- stamentum ejus, el boc modo quidem servant: Me-
lando paterna affectione castigat, ita misertus est moressunl mandalorum ejus, non ea negligenter
Dominut nobis timettiibut se, casligando pie per oblivioni dantes, promovendo eliam se,adfackndu
llngelta tribulalionuin, qtiod teque pro nihilo fieret, ea. Non enim sufficerel esse memores, nisi eorum-
nisi ira ejus aliquando finienda esset. Et ideo mi- dem complelores. Et lioc non habenl a se quod sunt
sertus est: quoniam ipte, qui in flagellando videlur meraores el complentes, sed a Deo. Dominus enim
severus, tamen miserendo cognovil figmenium no- Pater paravit in eis sedem, id est habitalionera suam
strutn, id est cognovit nos esse (errcnos ct fragi- et hoc in cozlo,id est perccelum, per Christum, sci-
les, ut figmeulum figuli. Expouil aulcm quoinodo licet inde habeanl boc quod sunt memores et com-
ligmentuin suraus, cum addii, scilicel qui visus cst plenles, quia sedes Dei per Christum sunl effecti;
diu lios oLlivioni dedisse, recordatut esl quottiam vel sic et per hoc sunt memores, quia Dominus
pulvis sumus, id esl lerreni etfaciles ari peccanrium; Chrislus in ccelo,iri est in illis faclis ciclum sublimi-
et quanlum ari nos sterites a bono, sicut pulvis qui tate el dignilale vitae, paravit tedem suam, quod
lerra est, el inoiu facilis, el fruge sterilis. Et recor- . est dicere : Prius fecil eos ccelum, el sic sedem
datus est quoinorio omiiis Itomocito Iransilorius et' suain effecit. Non solum autem in quibusdam se-
defeclihilis est sku( fetttim, < quod hodie esl,el cras det, sed regnumipsius omnibus dominabitur, id cst
in clibanum mitlilur (Maith. vi, 30). > Et ila ipse qui rcx est, oninibus illis qui in ccelo sunt do-
est sicul fcniim quod dies ejus, id est viia ejus tic ininabitur, el semper douiinabitur bene regendo
efitorebit, id esl deflorebit, scilicetex floridilate eos.
ad mnrcidiiatem cito pervenioi, sicut flos agri, qui Oslensis beneflciis, quorum conluilu adhorlatus
ctio marcescit, el bene quidem addil agri. Citius esl animam.suara ad bencdicendum Deo, ad exhor-
405 quippeflos agri marcescit qui secatur eternrii- talionem revertilur, sic : Dixi ut aniraa mca bene-
catur, dura ager aralur quasi flos horti vel prali, dicat Dominum, conluilu retribiuionis ejus, quas
quando avellilur. Et eliam recordatus est quottiam oslendi. Non solum atitem haec beneficia niilii sint
spiritut, id est volunlas cordis eoruni in illo, id est maleria Domino beuedicendi, sed etiam benedkile
quantumeslinfragliiatiitliisnertransioi/cilodebono Domino in rae omnes angeliejus, id est vos oranes
ari raalum. Et sic transibit, quod non tubsistil, id est aposloli exislentes angeli, id cst miiitii ejus bcnedi-
non absistei, scilicct non cessabit pertransire, posl- cile Domino, id est eslote mihi materia benedicendi
quam semci pertransibit, sed semper de malo ad Q ( Domino, scilicei ul conluilu dignitalis vcslrac, ma-
pejus pertransibit. Et poslquam pertransibit, per se gnificem Domimim, qui vos adeo dignos fecit cl su-
non cognoscetamplius locum suum, Scilicel non co- blimes. Determinal autem de quibus angelis dicat,
gnoscet stalum innocenliae a quo pertransibit ut Curaaddit: Angeli ejus, inquara, exislenles, potett-
posl ad eum per se valeal redire. Dico quod quai- lesvirtute, idest miraculis, qui facilis verbttm ejus,
tum ad fragililalem illius pertransibil, et non cogno- qui coinpklis praccepla ejus, proniovcndo etiain vos
scel; sedquanlura ad misericordiam Domini ipsi pie ad audkndam vocemsermonum ejus, id est ad lioc
auxiliantis cognoscet et reverletur ad innocentifje ut alios audire faciaiis vocem vestrae praedkalionis,
statum. El hoc estquod aequipolknter dicit. Mheri- repraesentanlem sermones ejus Domini. Et vosetiam
cordia atttem Domini,etc,ac si dicerel: Quanlum ad omnes virtutes ejus supercalesles, benedkiteDomhio
se nemo perlrauskns revertetur, sed misericordia in Bie, eslole mihi contemplanli naluram dignitalis
Domini esl super nos, caste timentes eum , scilicet vestrae, maleria benedicendi Domino. In Hebraeoha-
estiu superiori nostro.scilicelin ralionalilalenoslra, betur omnes exercitus ejus. Vos virtules dico, exi-
ut poslquam Iransierimus, nos reverli faciat perpce- slentes ministri ejus qui facilis voluitlalet ejus, vobis
niiciitiam et salisfnctionem. Misericordia dico ope- injunclas. Unde Apostolus : < Nonne omnes suitf
rans in hominibus ab wterno et usque in wternum, D ' adrainislralorii spirilus (Hebr. i, 14), > etc. Noii
idesl a primojusto usquead ulliinum jusium.Juxla tantum vetp angeli et virtutes, materia mihi sinlbe-
dicam
quod ipse promittit in Evangeiio suis,dkens : < Ec- nedicendi Domino, 406 sed ul universaliter
ce ego vobiscura sum omnibus dicbus usque ad vos omnia opera ejus, benedkite Domino, id est esto-
consummationem saecttli(Maii. xxvni, _0).iNon so- te inihi materia benedicendi Domino. Etnon solinn,
Ium autem misericordia est super timenies, sed et anima, benedicas Domino, contuitu bonorum qttae
jttsliiia illius, scilicet ut < qui justtis est justificelur ipse operatur, sed etiam benedic, o anima mea,
adhuc (Apoc.xxu, 11), > impendelur Itis qui servant Domino,inomni loco dominalionit ejus, id est con-
testamenium, id est legem ejtis nobis scittcet, quod sideratione omnis locidominationisejus, scilicet om-
est dicere : Non solum in liinenlibus misericordia nis siatus dominationis ejus, lam in bonisquam
non
ejus operabitur, sed etjustilia, ut j'uslificali magis in malis; quod est dicere : Considera qualiler
ut in bonum cedant,
jjslilicentur. Juslilia ejtts dico non solum operalura soluminodo dominatur bonis,
in praesenlibusjustis, sed pertiiigens usque in no- - sed etiam malis, ut ad quamlibet ulilitatem suorum
vissimos flliosflliorum, id est usque in novissimam devenianl. Et hac consideralione benedic Domina
mirabikin habet potentiam,
progcniem justorum.Exponit autcm qnomodo ser- qui hanc
1175 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1170
1N PSALMUMClll. / tur, ac si dical: Licel liltcrae supcrficks illarnm
A
Psalmi cenlesimi lerlii litulus. Psalmus ipsi Da- prophetiarum sit aquis tecta, idestspirilalilmssen-
tid, id csl Chrislo allribucndns Non quod bic ipse teniiis referta ct obscurata, lamen ipsas prophetia»
Cbristus loquatur, sed quia Prcpheta, in hoc psalino apostolis exlendesetreserabis. Superiora recte su-
agens occasione iitslruendi alios nd benediccndura perficies litteraturae dicuntur, eoquod citius videntui
Domino, animam siiam ad DominiimCliristiimbene- quam scnlenliae quae in eis conlinentur, sicul snpe-
dicendum exhorlatur, contuitu illorum quae magni- riores cu)uslibet rei partes cilius videnlur,quamiila?
fice est operaturus et per se el per sttos; qnoe ipse quoe407illter'us latent; propheticc vero dicunlurel
ninplc exponit, ci«contuitu poienliae ejus mirabilis, series litterae, et verba quae in littera coltiguntur,
quam in seqnenlibus demonstrat. et senlemiae.
Benedic, anima mea, Domino, Christo, id est ma- El vere mngnificatus eris, qui ponit nubem, id est
gnifica el exalta eum intensa devoiione et nffectiO- pones eosdem praedicatores, ad moritimniibium atios
ne. Facil aulem ad euin aposlrophatn cx affectione complueiiles, quos confitenles el decoros superius
nimia, sic : Vete dignum esl ut anima mea tibi be- dixi; atcemum tuum, non per quos asceudas, sed
nedical; nam, o Domine Deut meut, id est lu Ctiri- per quorum doctrinara alii ad te ascendant. Quod
ste, queni ego Prophela Dominuraineiim el Deimi " est dicere : Illos apostolos adeo dignos facies el su-
ineiini reputo, quem Judoeiincreduti solum hominem blimes ut eorura excmplo et doctrina, alii ad tui
cssesunl dicluri, magnificalut et Vehemenler, id noliliam asccndint. Et licel per cos ad le fial ascen-
csl magnificatus eris nimis in mirabilibus, quac in sus, lu lanicn magnificaius eris, qui ambttlas, id est
tuis operaberis. Et ecce in his mirabilibus mng~ifi- ambuiabis non localiter, sed spirilaliter, tuper pen-
r.attis eris, scilicel in uoc quoriconfessionemel deco- nat venlorum, id est supcr agiles et subtiks consi-
teiii induisli, sciliret indues confilentes fccdilatem deratioues spiritalium virorum, qui venti dicunliir,
pcccatorum suorum, cl per boc decoros fuluros in eo qitod spiritales sint, sicut ventus, licel corporcus,,
innocenlia et virltilibus. Quod est dtcere: Coujunges tamen iucorporeus dicilur, eo quod sil invisibilis.
tihi aposlolos, quos facies interius decoros; per hoc Pcnnae vero dicmilur eoritm subiiles consideratio-
quod fceditate peccatorum liumiliter confitebiin- nes, co quod per eas ad Dei coiiiemplaiidam natu-
tur, quibus ornaberis, quasi corpus indumeuto. Un- rani volant, sicut avis pennis ad alla volut. IIoc au-
de per Prophetam dicitur : < Vivit Dominus quia tem est ac si diceret : Licet ipsi de te subtililer
Iiisomnibus veslierts(Isai. XLIX,18).> EtdrisTimicfus sensuri sint, el alii per eos assensuri: eoruin lamen
lumine, tkut vestimento, scilieet circtimornaberis r„ suWiinilatcs sublimilale luae naturac ineflabilis su-
eisdem apostolis, qui erunt lumcii suhditis per do- perabis. Unde Joannes : < Deum nemo viriit un-
etrinam, sicut corpus eircnmornatur pretioso vesti- quam (Joan.i, 18). > Vel superubis siiblimitale
mento, quo est amicliim. Diciinliir eliam lumen dilectionis luae agilitatem dileclionis eorum. Suhli-
per cmpbasim, eo quod valdc fuerint interins a mitale dico excellenlissimre dileclionis tuae. Licet
gralia coeksti illuminati, ct hoc erunt interius enim valde te diligant, tu lamen eos valde plus di-
illiiniinali, quoniam lu eris eis extendent eoetum liges. Unde idem in Evangeiio : t Non vos me ele-
ticut pellem, scilicet doclrinam prophetarum, gistis, sed ego elegi vos (Joan. xv, 16). > Et vere
quae coelum dicilur, et propter sui diguiialein; cl magnificatus eris, qui facis angelos luot spiritus, id
iileo quia quemadinodum cceli ipsae doclrinne ce- est qui facies nuntios tttos aposlolos, scilkel qui no-
Inii areana, exlendens eis ad modum pellis involu- men liium ubique gentium annunliahiint, spirilaks
133quae exlendiiur. Quod cst dicere : Per lioc eos in inielligenlia, ac si dieat: Licel eorum excedas
inteiius illuminabis, quod cis proplietias reserabis, subliles considcraliones, tamen erunl in inielligen-
qtioe latentes sunt etquasi involulae. Ad similitudi- tia spiriiaks. Unde per Joclem propbetam dicilur :
dem pellis involulac, quae cum in se quacdani babeal t Effundam de sptritu meo, super omnem carnem
Inlenlia, per omnia mantfestatur, dum cxlentlilur. D (Joel II, 28). > Angeli quippe nuntii inlerprelaniur.
Dico quod maguificatiis eris : tu dico qviJtegit,id cst Et eosdem angeios existentes minislrot luos in ad-
(itii proleges aquit, id cst mulliformi gratia Spiritus ministrando atiis praeceplalua, facies ignem urenlem,
sancti, qua fidelcs sicul aquis rcficiuntur, tuperiora id est cemparabiles igni in ea nalura, quia ignis urit.
ejut cieli, id est cbariiatem erga Deum, et ergn Sicut enun ignis urendo sordes auri vei argenii ex-
proximum quoe esl superiora et digniora praecepia piat et consumit, ita et ipsi doctrinoe snoe cnstiga-
in ilio ccelo, id esl in illa proplieiarum doctrina, ac tione peccantes urendo, eorura sordes peecaioruin
si dicat: Ul eosdem apostolos, fnedilatemsuamcon- deslruent. El vere magnificalus eris, qui fundasii ter-
fessuros, facias deeoros, et eos proleges et munks ram,id est fide fundabis Ecckstam lerram liiam cul-
per graliam speciatem, ne in aliquo deficiant. Vcl tibilem, super stabilitatem suam, id cst super stahile
sie. Extendent ceelumticut peltem hoe non nitila:i:r, fundamenluui suum, scilicct super te. Uude Aposlo-
et vere magnificalus eris, oui legit, id esl qui obscu- lus : < Fundamentuin aliud nemo polesl ponere,
ras, ul rem leclam superiora ejuscceli, id esl super- praeler id quod posilum est, quod esl Chrislus
ficiem litteralurae propbeliarum; aquit, id est spiri- (lCor. in, 11). > Et alihi : < Superaedificnti super
talibus senterttiis, auibus fideles in anima rcliciun- fundameuluiu apostolovum ei. piopheianim , ipso
1177 EXPOSiTIO IN PSALMOS. — PSAL. CHI. 1178
sunimo angulari lapiric ChristoJesu (Epnes.n,_0).> A eum aquis, quem non trantgredienlur, id est qnem
El quia sic crit fundala, non inclinabiiur, id esl non Iransibtinl, quod est dicere: Ne ex toto Eccle-
nOn dejicielur, neque dimovebitur a stabilitate sua siam demcrgani, eorum perscculioni inelam slalues,
per aliquem impetum tribulationum usque in tw- quara non licebit excedere. El dixi quod fugient a
cutum hujus taculi subseculurum, id est usque in persecutione, el a vocelonitrui ttti (ormidabunt. Ne-
a-iernum. Fundala enim eril snper firmam petram. que poslquam formidantes cessaverinl a cessalione,
Et notandum quod.elsi quaedamdcbilia ejus mem- convertentur operire terram, id est non converten-
bra aliquando inclinanlur nihil tamen irapedil. Nam tur ad persecutionem, ul rursus Eccksiam demer-
de lota Ecclesia dicluin esl quod non inclinabitur; gere tenlcnt.
quia dixernt non inclinabitur, posset qnoeri. Eritne Possunt aulem hi dno versus aliter legi, ut mon-
locns incliiiationis ? Ad quod sic nddit : Vere posset les dicamus, non Ecdesiae praelatos, sed persecu-
inclinari. Abyssut cnim, id esl lurba perseculorum lores, volenles submergere fideles, sicnt monlcs
profunda in peccaiis ad moriinn abyssi, erit amictus fliictuiim siihmergiinl in mari naves. Et lioc quod
ejut terrae, id esl erit involutio illius Ecclesiacticut dicil ascendttntmontes, idem esl qnod dixit superius :
tieslimenium, quod est dicere : Sicut vestimentum Sttper montes stabunl aqttw, sed repelilinn esl ut
corpus circumdat et involvit, sic el perseculoruni " addat: Seciindiim igitur hanc sentenliam, littera
lurha Ecclesiam undiquc tribulalionibus involvel. s'c adaplalur. Dico quod tuper montesslabunt aquw ;
El non solummodo vero minores involvet turba per- ascendunt, inquam, monles, id est elevabuntiir per-
sequentium, sed et tuper monlet, id est super pra> seculores super firielcs, quod esi dicere : Slabunt
fatos Ecclesiaettabuni aqttw, id est perseculores, ut aquoe, et post eidcni monies descendunt, id est de-
eos demerganl in morte ad niodiini aquarum; sed scendent de siihlimitate perseciilionum, scilicctces-
ne ah aquis Ecclcsia inclineliir, ab increpatione ttta snhiinl facti campi, id est hmniles et friiclificaiUes
inleriori illaeaquae fugient, id est a persecuiionc ces- in bono, a similitudine camporum, qui snnl humiles
sabunl, qttod esl dicere : Ne nimis louga eortim el fmgiferi. Cninpi dico venienles in locttm quem
persecuiione Ecclesia inclinelur, increpabis-eos in- fundasti eis, id est venienlcs a stnlu superbiae et
terius vel miraculis vcl quolibet alio morio, licct perseculionis ad slaiiini stibjectionis, quem statum
ipsi non percipianl. El quaiuvis non conveitantur, eis fundabis, id est conslitues, ac si dicat : Hoc non
lamen aliquaudo a persecutione cessabunl. Non so- erit per eos quod ad hunc slalum devenient, sed hoc
liim autem a persecutione ccssabunt, scd et 408 erit per luam fundalionem, et vere a statu persecu •
formidabunl, id esl limorem habebunt de hoc quod r lionis suoe descendent. Tu eniin in ascensu perse-
perseculi fuerint, ct haec formido continget a voce cutionis eorura posuisti, id est pones eis terminttm
tonilrui, id est a voce praedicatorura, quae dicilur quem non transgredientur ulterius ascendendo, seri
vox lonitrui, et qtiia raanifesla fuil, et quia nolen- poslquam ad eum venienl statim descendent, neque
libus obcdire morlein comminatur, ad similitudi- poslquam descenderint conuerfentur operire terram,
ncra lonilrui, quod manifesttim est et mortem com- id est converlenlur ad hoc.ul Ecclesiam persecu-
minans. El posiquain aqure formidando cessabunt, lione repleant. Unde alibi Psalmista : < Tu domina-
ascendunt, id cst ascendenles apparebunt montet, ris poleslali maris (Psal. LXXXVIH, 10), i etc. Osten-
id est praelati, ei detcendunt campi, id est descen- dit etiam adhuc quomodo Dominus roagnificalus
(ienies et subjecli, apparebunt subdili, ad sirailitu- eril sic.
dinem camporuin, qui humiles sunl et montihus Vere magnificatus eris, qui emiltis, id est exlra
subjccti. Devenienles et montes et campi in locttm, mitles in propatulo , scilicel fonles, id esl tiberlaics
id esl iu stalttii quem fundasii eis, scilicet haecfun- prredicationis, quibus fideles reficianlur, et incentiva
dabis, id esl depones utrisque statuin eorum, ut viliorum exslinguantur, ut de foniibns homines re-
praelati teneant tocum superiorem, et subditi infe- ficiuniur, et incendia exstinguiinlur. Fontes dico, ex-
rioretn, ac si dicnt : Duin persecuiio in Ecclesia D islenles tn convallibus, id est pradicaloribus ad rao-
eril,praelaii non potertint praelatione «ua fungi, idco- dum convalliumhumilibus, acsi di<at:Hocquodper-
que iion poterit apparere qui praelati sint, el qui secuiores descendunt conlinget per praedicationem ,
subditi, sed cessante persecutione, el praelatis fun- quam Deus pubtice f.iciet emanare de praedicatori-
genlibus sua praclalione, tunc tandem apparebit bus, et illaeaquw praedicationispertransibuul, id est
ascensus montium, iri esl siiblimilas praelatorum, et per omnes populos transibuiil.el non erunt discordes,
riesceiisuscamporum.id esl subjcctio subdiloruin.El 409 sea"existentes inter medium monlium, id esl
hoc lotum crit ad magnificcnliam Domini, quod sic in raedio montium, scilicel in concordia praelalorum.
in Ecclesia distinciiones faciet, unde benedicendus Licelenim plures, erunt laraen in virlute fidei con-
»>t, qnod ulique in ililnvii tempore pracmonstratrm cordantes. Diclum esl a similitudine fonlium, inter
est, qnod, dum terrae (aciem operuit, nulla distin- medium montium fluenlitim. Dico quod perlrantibunt
clio montium et camporum fuil; itlo vcro receden e, aquw, quas aquns potabunt omnes, id cst omnismodi
asccnsus moniitim el descensqs camporum apparuit. bestiwagri, scilicetomnismodi Jiul;cietnobiks,etigno-
Dico quod super montes stabunt aquw, et in ipso biles, qui jam aliqiiantiilum domali sunta veteri lege,
perseculionum stalu terminnm posuisti, id cst ionc. licel in in:>ximapartc ndhuc besliales. Ideoque per ne-
1179 . S. BKUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS. I. 1180
sliasagri desigiiantur.quacriomiioesitnt.utpotcboves, A vitutem quam per jiimenla, scihcet servos eos esse
asini, et coeleraehujiismodi beslhr. Non lanlum au- suhdilorum, in docli inae admiiiislralione. Possent
tem besliw agri eas potabunt, sed el onagri, id est quippe jumenla inlelligi, id esl audilores, ut non in-
gentiles indomiii, denolnli pcr onagros, id est pcr telligerenlur esse servi. Scrvitulem autcm eos pcr
silvcstres asinos, qui indomiti sunt, extpectabunt, id emphasira dicit, ut humiliet eos ne de praelalione
csl nimis optabunt aquas illas polare positi in titi, sua superbiant. Unde Aposlolus : < Nos aulem dico
i I est ardenli desiderio illas bibcndi, siti dico sua, servos vestrosper Jesum (IlCor. iv, 5). > Fenum et
iJ est eis utilissima, el hoc lotum ad Dei magnifi- herba carnales csse dicuntur, eo quod ad modum
cenliam spectat. Dico qttod inter medium montium feni et herbae transitorii sunl. Dico quod tcrra erit
periransibunl aquw, et super ea, id est super eos producent fenum, et ad boc supra 410 dkla lerra
inontes habitabunt cotifonnitale volucret coeli, id est fenum praedicatoribus producet, ut edttcat, iri est ex-
qualescunque spirituales viri dicli volucres cceli, eo trahat panem doctrinae de lerra proefata, qui praelati
qcod gaurieanl suaemenlis sinceritate, sicut volucres vere terra dicuntur, eo quori subdjlos fruge doclrinae
in coelo, id est in aere coiiversantes, ipsius cocli suae pascant, sicul lerra frugibus suis homiues pa-
sincerilate gaurienl, ac si dicat: Non solum autem scit. El estac si dical: Ideo subdili carnales sug-
bestinles eorum doclrina reficknlur, sed et spirittta- D " gerenl cibos, ut ab eis panem doclrinae suscipiant.
les viri, super eorum doclrinam fundali, aucloritati Nisi cnimeis suggererenl, harum rerum solliciiudine
eorum iiiiiiientiir. Et supcr eos habitanies, dabunt impedili minus praedicare possent. Panis corum do-
vocesdisputationis de negoliis eccksiastkis. Voces clrinacongruenominalur,eoquodlerreno ciboprclio-.
dico noii discordantes a praedicaloribus, sed prod- siorsit et robuslior, sicnt panis omni cibodignioresl.
cuntes demedio pelrarum, idest de concordia praedi- Et ideo adhuc lerra siibdila fenum producet, ut
calorum, qtiierunipelrae stiperqiinsipsifiiiidabuiiiur. vinum a terra praelala susceptum, Iwtificet cor Itomi-
Vel sic versus iste legitur: Dixi quod besliw agri nis, id esl cor lerrac subditae sese rationabilitcr ba-
poiabunt, et onagri exspectabunt, et tuper ea, id est benlis ad simililudinem hominis. Quod est dicere :
jiraeterea, etiam volucret ceeli, id esl illi de besliis el Ideo praelalis carnalia snppeditabunl, ut per corum
onagris qui erunl leves ad omnia illicita et instabi- doclrinac fidcm, coekstem graliam suscipcrc valeant,
les ad modumvolucrum cceli, quaemagis sunl vagac qua eorum cor interius laelificelur, quse vinum per
quara terrestres volucrcs, habitabunt, id esl fient ha-' sirailitudinem dicitur, quia sicut vinum, dum in-
biiabiles, scilicet stabiles et in bono constanles, per ebriat cor bominis, alienat a scienlia, sic et gratia
rioctriiiani montium. Et non solum hoc, sed et docli r cceleslis cor illius quem imbuil, alienat a scienlia
f.icli dabunt aliis indoclis voces praedicalionis non sacculari. < Sapienlia eitim hujus mundi stultitia est
discordantes a suis praeriicatoribus, sed procedentes apud Dcum (/ Cor. m, 19), > ac si dicat: El ideo
de medio petrarum, id esl de concordia suorum prae- arihuc lerra subdila fenum producit, ut (erra praelaia
dicalorutn. Dixi : Qui emitiit fontet in convallibut, exhilarel faciem inieriorem lerraesubililae, rationera
id cst in praetlicaioribus, tu dico rigant montet de: videlicet aniinacin oleo, iri est in raisericordia rc-
ttiperioribui tuit, id esl rigans ipsos praedkatores de: niissionis peccalorum, quae olcum dicilur, co quod
(loctrina superiorum aposloloruin scilicet. Dixi quodI auimani nilidificat et hilarem facil, sictil oleiim fa-
betiw el onagri aquat doctrinae potabunl, et per hoc: ciem alicujus exleriorem, si eo inungnlur, nitidam
icrra Dei culiibilis eflicienlur, existeules mare prius. facit. Quod est ac si dicat: Ideo eis pkbs subdila
Et lerraWh tatiabitur, iri cst satianler et ample re- cnrnalia suggcrit ulpraclatieain misericorriiicr, per-
plebilur, de fructu operum tuorum, id esl bonorum. acta poenilenlia, a peccalis solvant. < Quaeciinque
Quo 1 esl diccre : Copiose dabit bona opera. Cum di- enim solverint super tcrram, erunl soluta el in coe-
cii, liiorttm; idem est ac si dicerel bonorum. Nnmi lis (Matih. XVIII,18). > Notaurium lamen quod non
otnnc boniiin npus cx Deo cst. Dico quod lerra satia- inienlione carnalium, sed ex sola miscricordia sol-
bilur, terra dico producens fenum jumentit, id estt o| vcre debent. Aliler enim solutio non esset. Sive per
profercns carnalem escam prrcdicalorihus, diciis ju- vinuin designalur S. Spirilus septiformis gralia,
nientis, eo quori siibriilos jnvent et stistentent, adI sine qua nemo salvatur, ut spiritus consilii et forii-
simililudiiiein jiiraentorum. Quod est riiccre : Ipsai tudinis, el caetcra dona spiritualia. Per okiim att-
pkbs subriiia, praedicaloribus sumptus ciborum siig- lem quori faciem exteriorem nilidificat, accipiiiniur
geret, jtixln quod Dorainus dicil : < Dignus est ope- alia ejusdem ccelestis gratiae charismata, quae cxle-
rarius mercede sua (Luc. x, 7). > Et in lege Moysi. rius nitent, sine quibus polest fieri salvatio, ui gra-
< Non alligabis os bovi triluranli (Deuf. v, &; I Cor. lia curationum et mirnculorum, ct spiritus prophc-
ix, 9). > El Aposlolus. <Si nos vobis .spiritualia se- tiae, el ca.iera htijusmodi, et non soliimtcrra proclaa
iiiiiiaviinus, raagiium cst siveslra carnalia mrtaraus?? facicm terrae subriitaeexhilarel inoko; scd et panis
(/ Cor. ix, 11). > Et produccns illa lerrafundata sub- vivus qui de ccelodescendit (Joatt. vi, 38), sncra-
dila herbum serviluti liominu>n,id esl ad opus servi- mciitum, scilicet Dominici corporis a terra praelata
luiis hoiiiinum : scilicel scrvortimliominum, ari opuss datum, confirmetin oinni perfeclione cor, id esl ani-
scilicct proeriicatortim. Hoc autem idcm est quod cll raam hominit uniuscujusque dignc suscipkiiiis. Unde
produccus fenumjuinetilis; scd aliud nolal pcr scr- idcm Domiiius: < Qui manducal hunc paiieni, digns
1181 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. CIII. li«2
scilicel, vivct in aeternum inanima (Ibid., S8).> Dico 0A' pus lerrenum sustcntaculiim hahcbunt; dum atitem
quod subriiti producenl feniim praelalis, Ulab ipsiss in hoc nido erunl, ad supercoeleslem doinuui omiii
pane, vino et oleo satienlur, el ita eril : desideriosuspirabunt. Ad qiinm quia perse vcnirc non
Salurabuntur quidem his diviliis per prarialos,i possenl, Christus existens domus kerodii, iri csl exi-
non solum Judaei, sed ct ligna campi, id est fidcles g stens ipsis domus rclugii in bac viln, qui sunt hc-
ex gintihus, qui prius fiierunt non ligna horli, quae B roriius, eril dux eorum , iri csl riucel eos nri palrinni
dulces fruclus proferunt; sed ligna campi, id est1 ex hoc nirio, in quo ad leuipus Iiabilabunl in hoc
gcneranies accrbos fruclus roalorum operum, adj nimirio. Exponil auteui per quid cos dttcet, Iioc modo
simililiidineraarborum campi incullarum, quoe fru-i- scilicet eril dux eorum , quia cervis, id csl cisdem
clus acerbos proferunt. Non solum autera ignobiles s fidelibus, eriinl excetsi montes,id cslardua pnccepta
cx gcnlibus salurabunlur, sed el cedri Libani, id estit reftigium. Quod est dicere:Pcrardiioruni prxcepto-
cedri candoris, principcs scilicet suhlimes in can- rum compktionem, eos ad pntriam ducel, quae hic
dore saecularis prosperilatis , ad modum cerirorum,, eis erunl ab inslantibus suggcslioiiibus refugiura.
qnre snblimes arbores sunt. Et non qttalescunquc. o, Qnoiiiam ergo dixcrat eum ducem esse cervo-
cedri Libani; scd illae ccdri quas plantavil, id eslil _, rum el rcfugium , ne quis eum dubilaret esse
quas Dcustn lide et in ipsis riiviliis planlabil, et ad1 rcfugium illorum, qui nec cervi , nec passeres
ulililatem stiorum plantabit. lllic enim, id cst in ce- dici possunt, ciim adhuc in mundana sollici-
dris illis nidiflcabunt passeres, id esl solalium et sus- tudine degentes, frequeiuibus peccniis involvan-
tentaculum habcbunt fiJeles monachi el clcrici, lur , ad siiiiilitudiuem herinaciorum qui miiliis
quin a consortio niundanorum segregati erunt adj spiuis circumdaiilur , addil : Non solum cervi
siniiliiudinem paserum, qui a caeleris avibus segre- reftigiuni habcbtiiil, sed et pelra, id esl Chrislus,
gantur. In suslentaculo namque fncultntis fidelinm , erit refugium herinaciis , id esl illis iiiundunis
prim-iptiin pauperes Chrisli suslenlaiilnr. Et bene2 qui sunt coinpnrabiks herinaciis. Erit quidein cis
pnnit nidiflcabunt: sicut enim volucris ad lempttss reftigium per compktioiiem minortim praeceplorum,
nidum hnhitat, sic el ipsi eoriim principtiui terre- el si non possinl perlingere ad sublimia mandaia Dei
liura auxilium ad horam expetent, non in eo inaeter- quac non ideo dkunlur praccepla ul ex necessilaie
iiiim sperabunt. < Malediclusenim homo qui confiriit l Dcus ea proecipiat conipleri. Unde Apostolus riicit:
in liomine, et ponit carnein bracliium suiiin el a < De virginibus praeceptum Domini non hnbco, con-
Domino receditcorejus (Jer. xvn,5. > Sequilur. Ile- silium autem do (/ Cor. vn, 25). >Dico quod ccrvi
rodiidomut fa\\ dux ett, id est erit eorum. Hero-. r( et herinacii. refugium habeut, qui omnes filii suut
dius autem avis est adeo forlis ut eliam aquilnm, Eccksiae. Et necesse quidem eril Eccksiam lotani
vincat el interficial, quae avis in cavernis petrarum, refugium habere. Deus enitn fecii lunam excursuram
Imliitat. Per petram ergo, ut jam socpeindicalum est, in lempora, id est faciet Eccksiam suam Iuna? com-
Chrisliis convenienter accipilur : per Herodium vero) parabilem, et hoc non in aelernum, sed durattiram
spirituales viri, quos superius pusteres dixit, quii in simililudine lunae, quandiu lempora haecsaecula-
ciim hic diabolum in magna parle superent, cumi laria durabunt. Quod est dicere: Faciel eam lat s
ejus suggestionibus repugnanl; in fitturo ex lolo sic• nalurae ut possil crescere in viriulibus, et defkere
eum inlerlkient raeritis suis ut ncc in eis haheatt ad modum lunae cresceniis et decresccntis.
suggestionis liccnliam. Qui diabolus pcr aquilam in- Notandumlamcn quod non habentex Deoquod defi-
telligifur, quoe volttcris rapax est, eo qtiod ipse sihii ciunl fideks ; sed solummodo eos iaks fecit, ut cre-
rnpere firieks iritcndnt. scere possinl et decrescere. Eixpoml auiem quanrio
Horiini iiaque fidelium firmissiraa pelra Chrisfusi deficieiil sic, dico quoniam Ecclesia dekelibilis erit
doinus esi refugii, ab hujus vitaeperegrinaiione, eosj ut luna , et tunc quidem deficiel quando sol juslitioe
:id patriaiu ccclcsiemper compklionem praeceplo- Christus cis occidel, graliae suoe spkndorera ab eis
rIIin siioriim reducens. Dicuntur eliara iidem fiile-. f' auferendo. El sol llk uon occidet absque ralioue ;
les cervi quos jam passcres et herodios diximus,, sed cognovil, id esl cognoscet occasumsuun:, scilicet
quia sicttt cervi serpentis venena consumiiiil, ell cognoscet causam, quare in eis occidenduin sil. 412
ciim a canibus insequunlur, spineta summa agilitate> Pro malis quippe meritis eorum, iu eis occidel. Fa-
el sine impedimenlo transiliuui, et ad excelsos uion- cit aulein aposlropham ad Deum ex affectioue iiimia
tes refiigiuni, sic el ipsi viri fideles viiiorum in sei sic. Dico, o sol jusiiliac, Christe, quoniam in Eccle-
ei in aliis Veiieiiaconsuniunl,elcuuieisdiiibolicarum i siae quihusdam filiis occides, et occidendo in eis pc-
siiggestiomiiiispinela uccurrunt, ea suoesanctitatisi suisii, id est pones lenebras peccatoruni. Quod est
agilitate illaesi Iransiliunt, el ad stiblimia Christi ett dicere : Sublrahendo*ab cis lucem graliac luae, per-
urdua praeceptacomplenda refugiunl.quaepropler suii niities in cis conlingere tenebrns pcccatornm, et sic
excellculiam iiioulibus comparanlur, eo quod nimis; facta est, id esl sic fiel in eis nox, id est, cxcaccalio,
ala sintetasolis perfcclis completa; sicul virgiuitas,, ut in peccatis exislendo, niagis adbuc sordescanl
niuudi conieiiiplus, el caclcra liujusmodi. Littera vero> (Apoc. xxii, 11). Hoc autem dicit ad graliae D<?i
sic adaptatur : Dico quodpasseres in cedris nidifica- coininendatiocem, ut eam magis oplemus ciim sitie
bunt, sci.ket in factiltatc lideliun)pri::cipu>.uad lem- ipsa nil boni fucere possimus. Dico quod ficl in cis
1183 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1184
nox exeaecalionts, el in ipsa nocte, id esl quandiu A Ilempora, id esl quae landiu eril qttandiu haec tem-
iu eis nox excaecalionis erit, pertrantibunt in eos pora ] durabunt. Et per haec Ecctesia constiluetnr,
ciindodelentatioue in lenlationem omnesbestiwsilvw, iquia tol jusli tiaeChrisius cognofu occatum tuum, id esl
scilicel maligni spiriltts crudetes et irratinnabiles ad icognoscet moriem, scilkel morielur, et permorlem
moJum besliarum ; qui solenl habitare in silva, id ejusluna, id est Ecclesia, constiluetur. Exponit au tem
cst in genlibus quaeiiiciiliaesunl ul silvae.Non solum pcr quid sol veniet ad occasum, faciens apostropham
autcm maj'ores beslioc, id est praelali maligni spirilus ad ipsum solem congrua ratlnne, sic : Dico, o Sol
pertransibunl, sed etiam catuli leonum, id est mino- jusliliae, quoniam venies ad occasum, et ecce 413
res el suhditi, dicti catuli, eo quod majoribus subditi qnoinodo ad occasum venies. Nam potuitti lenebras,
siinl; sicut leonihus caluli pertransibunt in eos, per subaudis in Juda-is, id est sublrahens iltis graiiam
tenlationes, rugientes, id est feroces ad modum ca- liiam, permittes in eis esse tenehras excaecalionis
luloruin, quorum ferocitas per rugitum oslendilur. pro malis meritis eorum , el sic facta est nox, id esl
El ari hoc in cos pertransibunt nt ipsos rapianl per fiel mors illa. Quori est dicere : Excaecabuntiir per
consensum, el quia non poterunt eos rapere, nisi sitblractionem gratiae, el sic le dabimt in morlem.
Domino perniitleiile, sic pertransibunt ul priusquam Et tn ipsa nocte, id est in tempore ipsius morlis
cos rnpiant, quwranl a Deo non voce sed affeciione, pertrantibunt diversis tentulioiiibiis in apostolos om-
ipsns escam sibi, id est quaerant a Deo licenliam nes bestiw silvw, id esl maligni spiritus voknles eos
eos devorandi, sicul esca quae devoratur. Esca enim revocare a spe resurrectionis luae,o Chrisle, et ex-
eoruin uulla alia est, nisi ut fideles per cousensum1 siinguere nominis lui memoriam. In tempore quippe
ei opera mala devorenl. Unde de Job legilur : <Quemi passionis praecipue nisi sunl daemones apostolos se-
Snian petiit ut lentaret, et daia esl ei poiestas ai dticere, occasione morlis Chrisli, qtiando fccerunl
Duniiiioinfacultaiemelincarnem ejus (Joo n,5,6). > Pclrum eum negare , el posl Thoniam de resorre-
Poslquani oslendit qualiter Eccksia deficial, , ciione ejus dubitare, el eiiam quosrinm alios qui
Sole. justiliae ipsi occidente, oslendit qualiter au- dixernnt: Nospulnbamus quodhicredemplurus esset
gmentetur sole eodem sibi orknie sic: Dico quodl lsrael (Luc. xxiv, 21).
Sol Christus quihiisdam Eccksiie filiis occidel, elt Unde Dominus circa passionis lempns Petro
sic eril in eis nox, et pertraiwibunl omnes besliw i riixisse lcgitur: < Simon, ecce Satanas expetivit vos
tilvw. Postea vero ortus est sol. Id est orielur eis Sol1 ut cribarel sicut triticuin. Ego auiem rogavi pro
jusiiiiac, Chrislus, reddendo eis lncera graliae, etI le, ct tu aliqiianrio convcrsus confirma fratres luos
orienle Sole congregati tunt, id est congregabunlur,, c (Luc. XXII,, 51, 3_). > Et noii solum mnjores be-
caluli scilicel eos dimittent, et in cubilibut suis col- stiae silvae perlrnnsibuiil in aposlolos, sed et caluli
locabuntur, id esl non soluui eos dimitlent; sed eliam(i leonum, id est minnres, rugienlet, id est feroces,
a tenlalione cessabunl. Quod cst dicere : Arivenienle e pertrantibunt,ui rapiant eos per consensum; sic ta-
luce graliae spirilualis, dimillenl eos spirilus mali- men ut prius quwrattt eosa Deoescam tibi. IIoc ati-
gni, ct sic quod ullerius a lentalione cessabunl. l ni in liac sententia ulin superiori exposui. Dico
Dicium est a simililiidine luporum et leonum, quili quod tol cognoscet occasum, el in niorte cjusper-
nocte silvis egredientcs, ad praedandum disper- transibunl omnes besliw silvw, post auicm ortus esl
guntur, orienle vero solc, et frequenliam bominuma sol, id esl orietur. Idem Sol jusliliae resurgenrio.
liraenles, ad silvas congreganlur, et in cubilibus :s El liinc congregali sunt, id est coiigrcgabitnlur mn-
ntis collocanltir, et lola die a proedalione cessnnt.t. ligni spiritus, sciiicet dimittenl apustolos, el non
Dico quod Sole oriente dimittcnl eos dacmones.elH sic, ut post ineospertranseanl, sed et collocabuttiur
umplius ab eorum ieiitniione cessabunl. Et tunc ic ht cubilibut suis, id esl ulterius a tenlatione cessa-
exibil homo qtiisque diinissus ad opus suum, id est u biint, el est hoc diclura ab eadem similitudine,
cx bonu volunlatn, quam inierius habebil, unus- i- quae superins in alia senlenlia exposila cst. El lunc
qnisque firielisfaclus limio, id est rationnlis, qui I unusquisque apostolorum, qui prius erat besiialis
jj 1)
st desperanrio de rcsurreclione Solis, factus homo ra-
prius occidente sibi sole erat hestialis, ibit, id est
ad optts
promovebitur exterius ad bontim optis quod eritil tionalis credendo resurrectionem exibit
ad
cjus, uon diaboli. El non scmel exibil ad opus tuum;I- tuttm et ad operationem suam duraturain usque
sed exibit ad operationem suam, id est promovebitur ir vesperam. Hic aulem versus sic in hac sentenlia
nd frequens opus bonuin. Frequens opus quippe ope- e. cxponilur, ul in superiori est exposilus. Ilorum
rationem dicimus. Dico ad operalionem exibit, ope- ;_ aulera quinque versuuin qualuor et dimidius sic
lene-
rationem, inquam, duraluram usque ad fincm vilac, c, aliter exponunlur. Dico quod permittes poni
qui per vesperamaccipitur, eo quod sil finis diei. :i. bras excaccationis in Judaeis, el sic per boc fiet
Possunl eliam isii versus sic exponi. Dico quod )d nox, id est fient obscuri el obcaecali, ul ex lolo ra-
montet erunl refugium cervit, et pelra herinaciis, el tioiiecareant. Ac si dical: Alilcr non excaecibuntur,
uecesse esl eos ulrosquehabere refugiiitn. Deusenim m nisi le eos pro malis merilis eorum per gratiae snb-
li- traclioni-m excaccanle ut te dent in mortem. Nou
(eeit lunam, id esl faciel Ecclesiam suam defectihi-
kni, el crescentem ad modum lunae, ut in stiperioriiri solum autem ipsi Judaei cxcaecabunlur, scd et iit
scnlcnlia exposilum esl. Lunam dico excursuram in ivsa nocte, id csi in huiiismodi exccccationc cxislcn-
1185 EXPOSITIOIN PSALMOS. - PSAL. CIH. 1186
les omnesbestiw tilvw, id cst omnes gentiles fero- A solum populus Judaicus posscssio Dei erit circa fi-
ces et indomili ul besliae silvac pertransibuni in nem miinrii, sed prius in tempore plcniludinis gen-
Ecclesiam primitivam eundo depersecutione in per- lium populus qui diciiur bic, eo quod tanlus est
secutionem,acsidicerel: Quoniamgenlibuspraedica- quod tihique terraruni possil demonstrari, et qui
loresClirisliniorlemetrcsiirreclioiiemannnnliabunt, mare dicitur, co qnod ad modum maris instnbilis
ipsoegentesexcaecatae,etacquiescerenolenles, conci- sit el amarus, pleuarie et voluntarie Dei possessio
labnntur adversus eos in plurimis persecutionibus. efficietur. Dico quod mare spatiosttm est manibus,
Nonsolum autem perlrantibunt ineosmiijoreselprae- praedicatorum exercendis. El necesse quidem esl
lati, sed el calult leonum, id esl minores et subdiiii ut ibi maniis eorum exerce.mlur. lllic enim, id esl
rugknies, id est, feroces pertransibunt in eos tribu- in illo mari, in genlili populo, snnl replilia, quo-
lalionibus, ad hoc ut eos rapiant, id esl, incorpo- rum non etl numerut, id cst sunt mulli maligui
rent. Et qnoniam hoc nequit effici, nisi Dominoper- spirilus, qui reptilia dicunlur, co quod per occullas
milteule, sic pertransibunt, ul quwrant eos a Deoi lenlationes cordibus illius populi gentilis irrcpuni,
etcam tibi, scilicel non voce, scd ipso desiderio eos; ad siinililudinem repiilium laienter repentium. Ex-
incorporandi. Quwrant a Deo eos habere etcam, id[ ponit autem haecreptilia per parles sic : Dico quod
est, ul possinleosincorporare adsimilitudinemescac, C * Hlic sunt reptilia, scilicet animatia sunl illic pusilta
quae incorporatur. Ipsum quippe malae volunlatis cum magnis, iri esl maligni spiritus el magni et
eorum meritiim a Deo exigenl, ul permittat ipsos parvi , pra-lali scilicet et suhditi. Cum dicit anima-
eorum fieri incorporatores, et incorporanrio magis lia, idem est ac si ponerel bestiat,ut superius.Bestias
efllcianturpeccanlcs. Poslea verolanriem ortttsestsol, enim usualiter dicimus animalia. Dicunt auiem
id est orielur in eis Sol j*uslitiaesecundiimilluminn- Hieronymus el Aiigustinus, daemones noclis et an-
tionein graliae, el congregati titnl, id cst congregu- gclos lucis animalia. Insuper etiam angelos habere
buntur in uniiate fidei prius per errorum diversita- corpora aelherea. Dacmonesautem aeria. Utrum
tem exislentes divisi, et sic collocubuntur in cubili- aulem naturaliter habeant, an ad tempus corpora
bustuit inlerioribus , scilicet cum priusvecordes el sumant, indefiriitura est.
exlra rationes suas fucrint; tandem iu firie congre- Dico quoniam in mare sunt animalia pusilla ct
gali in rationibus suis versabunlur 414 I" 31cubi- magna, et quamvis hoc sit, tamen itlic pertransibur.t
lia sunl animarum suariim in quibtis versantur. naves, scilicet in illo raari perlransibunt proedkaio-
Postquamveroin cubilibut collocabunttirunusquis- res, non impediendi ab his nnimalibus. Quod est di-
que proedkalor existens homo ralionabilis, exibit ._ cere : Non poterunl haccanimalia praedicatores im-
ad oput tuum, et ad operationemsttam, scilicet cum pedire et retinere in illo mari, quin mare illud ex
prius praedicatores non atideant palam opus pracdi- loto (ranseant et superent, devehenies mullos quos
cationis exercere, exibunt ad opus suum, id esl ma- ibi capienlusque ad aeternaevilae portum, ad simi-
nifcste exercebunl opus bonum, et non semel, sed liludinera navium quaein medio mari a fluctibus non
ad opcrationem suam duraturam usque ad vesperam, submergunlur, sed nautas illoesos usque ad lilus
id est usque ad fineni mundi; in quo lanta ilerum devcbunt. Possunt autem bi duo versus el dimidius
erit ab Anlkhrislo et ejus minislrisin fideles perse- sic aliter exponi : Dico quod valde magnificata
culio ul vix aliquis palnm audeat bcnc operari. erunt opera tua, quae in sapientia facies. El ecce
Ostensa multiplki operum Dei magnificenlia, liorum hoc in sapienlia operabcris, quod lerra, id est Ec-
operura conluitu in cjus laudem prorumpitsic : Ergo lesia Dei lerra cultibilis impleta eril potsestione tua,
quoniam omnia quie superius ostendi, mirabiliter id esl, innocentia et caeteris virlutibus, quae erunt
operaberis, quam magnificatatunt, id esl erunf, opera possessio tua, scilicet quae in eis reges et exco-
tua, Domine! Et vere magnificata. Omnia enim les per graliam, sicut aliquis possessionem : Dico
opera lua [ecitti in tapkntia, id est omnia operaberis qnod Ecclesia terra ttta impleta erit pottettione lua.
sapienler. Et ecce hoc quod mirabililer operaberis. D £ 415 H°c aulem mare quod ubiqoe praesens est
Terra, id esl plehs Judaka Dei terra jam per praedi- magnum, id est in amaritudine profundum el spaiio-
calores exculta; impleta eti, id cst implebitur pos- sttm aniplum el latum, impletum est manibus, id est
tettione tua in (ine mundi quando reliquiae Israel spirilibus infernalibus, qui Manes vocanlur, eo quod
salvaefient(/?om. ix,27). Quod esldicere : Plenarie infernalia Manes dicere consuevimus. Quod est di-
Juriaicumpopulumltiaepossessioniarijungespervolun- cere : InfidcliumpTipulusprae itimielate amnritudinis
lariamsubjectionem, etnon solum populumJudaicum sttaemagnnm mare diclus, malignis spiriiibus quibus
possidebis, sed etiam prius hoc mare quod circum- obedit esl plenus. Et illic quoque sunl repiilia quo-
quaque lerrarum praesenscst; mare, inquam, ma- rum non est numerut, id est in illo populo sunt in-
gnum, id esl profundum in amariludine sua, el tpa- numerabites occultae tentationes, quae replilia di-
liotum, id est ampltun ct latum, ubique lerrarum cunlur, eo quod ad similitudinem reptilium latenter
diflusum; spatiosum, inquara, manibus , id esl ope- buinanis cordibus irrepunl. El iltic quoqne sunt ani-
ribus praedicationis, scilicel in quo ctira sit spatio- malia brula putilla cum mngnit, scilicel ibi sunt ho
sum salis, habebunt praedicatores ad operanduin, mines besliales, rudes et stolidi, pusilli, scilicetet
cril plenum possessionc tua. Quod csl dicere : Non magni, id esl nobiles et ignobiles in omnia, et Mane»
1187 S. BRUNONK CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP PARS I. 1188
virieiicel, et replilia ct animalia ad moilum flucluum A . pcrbia deficinnt, reverlentur in pulverem tuum, id
. fidetes per mare ad portum vitae iransciintes, persc- est faeies eos reverti ad consirierationem pulveris
cutionibus immcrgnre et in mari relincre nitentiir,, sni, scilicct considcrabtint 416 q"0(l >n novissimis
sed tamen t//ic navet pertransibunt, id est per illud1 ad pulverem pulrescendo revertenlur; ethac consi-
inare iransibunt fideks eit sancti nsque ad porlumi dcratione huinilinhunlur , juxta illud Salomonis:
vitac, dicti naves eo qtiod a Iribnlationum impelu: < Memorare iiovissima lua, ct in aelernum non pcc-
non stipernntur, sicut nnves pcr mare iranseunles' cabis (Eceli. vn, 40). > Et Dominusad Adam dixit:
a procellis fJuctuuin iinn immergiinlur. El in hoc: < Terra cs el in icrram ibis (Gen. III, 19). > Dicn
mari quoquc est draco isle, dc quo omnibus nolurai quod attferes spiritum eorum, el emiltes, id est ex
csl, scilicel princcps diabolus, qui dicilur iste eo> unilate ineffabilis nalurae tuae miltes in eos, non k-
quod omnibus per lamam nottts sil. 0 Deus, quem; caliter quidem, sed spiriiatiler, S. Spiritum tuttm,
riraconcm in niari (ormastiad Uludendumei a fideli- el per illum Spiritum creabuntur, id est in virltilibns
biis, scilicel formose ct pulchre disposuisli, ul in illo1 recreabunlur, et per recreationem illam renovabisin
mari esset draco qui nitelur decipere sanctos cl innocenlia faciem terrm tuae Eccksire iiiiciiorem,
illurielur ab eis, ciim iion polerit in. eis tentatio1 quoe prius inveierabalur per peccandi consensuui.
ipsius locum h.-ibere, ari similiiuriinem lupi qui ple-• Quod est dicere : Renovabis per reslitutionem in-
rumque, cum piilelsemox possc lenere agnum, ab1 nocentiae rationem animae eorum, quac dicitur fn-
. eo illudilur, dtim niorsns ejus illacsttsevadit. Et bene cics, eo quod per ralionem anima consideraiur. Fa-
qtiidem dicit, formasti. Formosum enim esl el valde cit aiitem exborlationem ad ipsos qui reiiovabunliir,
piikhrum, et ari Dei niagnificcntiam spectnus, qttod ut Deum de rcnovatione sui gtorificent, ipsi omniu
draco a fidelibus illudilur. Dico quod terra Dei, Ec- boua attribucndo quae in eis operalur.
clesia scilicet, implelur possessione tua, o Deus, et Inde namque Deut twlabilur. Dico quod Detts
quod in mari sunt animalia et reptilia, el draco, et emitlet spirilum suum in vos, o fidcles, et crenhii
omnia haec exspectanl a te ut des illit etcam, id est et renovnbit vos, el ideo gloria Domini a vobis exhi-
refeclionem, bonis quidein virlules et bona opcra, hita bene vivcndo, et ipsi omnia bona quae in vohis
tinriereficianlur; malis nulem licentiam persequendiI erunt ascribcndo, sit durans usque in twcttlum fulu-
bouos et incorporandi, el lioc in lemporc a tc dispo- rum. Quod esl diccre : Glorilicate enm bor.a vita
silo. Acsi dicat: Neque lerrn lua Eccksiapoierit ha- veslra, et ascribendo ipsi oninia bona quae in vohis
berc escam virtutiim et operum bonorum, neque re- suni, et usque in sacculum de generaliunc in gene-
plilia el animalia poterunt habere refectionem incor- rationem per succcssionem. Dominusenim Iwtabiiur
porandi bonos el perscquendi, nisi in lemporeillo, iu in operibus bouis suis, id est sibi ascripiis. Quod cst
quo disponesomnibus escam dare, unicuiquepro modo dicere : Inde Dominus lxlabilur, si lioc modo eiim
suo. Dicoquod omnia exspectanl a le eseam, danle vero glorificaveritis, ut opcra bona quae in vobis opern-
le t//is escam, scilicct reptilibus el caclcrisaniraalibus lur, non vobis, sed ipsi ascribnlis. Exponit autein
colligeniAdeles.Quod esl dicere : Poslquam eis dabis ipsa opera cttni adriit. Dominiis, iiiquam, qui respkit
liccnliam devorandi bonos perscquendo el incorpo- lerram, etc, quod in seqiieniibus exponetur. Polest
rnnrio, colligenl eos, quosdampersecutionibiis interli- quoqiic sic aliter lcgi, ab illo loco uhi dicil : ape-
ciendo, qnosdara aulem incorporando. El te aperiente rienle te, elc, dico dante te il!is animnlilms el repii-
manum largitatis liiae, ul des lerrae titacEcclesiaecs- libus esciun coiliqent, ul a\erknle temanum largiia-
cam virlulum; omttia inembra ipsiuslerrac implebun- lis luaccirca lineni munrii, omnia, id est omncs qui
tur bonilate, scilke.linnocenlia el caelerisvirtulibus. crunl in tcrra, scilicet in pkbe Judaicn imp'.ebun'ur
Hoc auiem totum speclat ad magnificentiam di- bonitete firiei, omniuraque virtutum, quan !o eis Elias
vinae polenliae. Dico qtiod mannm le aperknle omnia et Enocli pracdicahunt. Avertenteaitlem postea le fa-
implebunlur boniiate. Posloa aulem te avertente a ciem, id esl graliam lunm non re, sed pro reputalio::e
qiiibusriatn fidelibus Eecksiae, faciem, id est gruliam j) lioiiiiniimlurbabunlur a perseciilionibus Anlichrisli.
tuam lurbabttnlitr interius ab illicitis siiggcsiionibus, Q::od est dlccre : Poslquaui omnes ad fidem conve-
et a viliis eis pracvalcniibus. Noiaiidiim vcro quod ncrinl, videberis ab eis gratiam tuain avertere, cum
quotics Deus suos sic permiltil liirbari, aul pro nli- peimiltesAntkhristum in corum carnc donVmx. Et
qujbus eoruni malis nicritis eos ul pcrc.iul dimiilit, sicruroaBun/ur in corpore, non in aniin.i.Elltinc att-
aut pro ipsorum utililatc eos ad ieinpus inrbaii sinii, feres spirilttm corum, iri esl permiites auferri ptr t'i-
ul ilurum poenilentes humiliorcs fianl, et aliis pec- bulaliones auimas eornm. El sic dico aufer i spr-
cantibtis parcere scianl.. Ciijns rci gralja Pclrumi mm.qtiod de/icieni ah hac vita morle corporen, m n
pennisil se negare, ne virielket insolesceret de prac- solum morietitiir, sed el ret>erlen/urin pulvcrempu
lationis suaesublimilnle, el in cunclos sibi subdilos> trescendo. Pulverem dico tuum, sciliccl de quo ficl>
peccantcs sciret mitius agere. Dico quod avertcs; a Deo in Adam fuerunt. Legitur enim Iiomo de limo
faciem luam ab eis el lurbabuntur. Postea quidemi tcrrac fuisse crealus (Gen. u, 7). Poslqunm ergo de-
auferes per imniissionem graliae luocspirittim eorum, ficient ab hac vita cl in pulveremrevertentur, tandcm
scilicet superbiae,qui nou erit luus, sed coium, ei in die jurikii emiltes Spiritum sanctum luttm, et ejus
deflcknt ab illo spiritu cx loio. Et ul ex toto a su- conperalionc una patre el le cooperante creabttntur,
1189 EXPOSITIOIN PSALMOS.— PSAL. CIV. 1109
id esl recreabunlur resnrgendo, et renovabisfaciem, < Peccaiorcs deleclantur in maiis opcribus. Ego vero
, A
id est formam, lerrae ad litteram. Et bene dkil rc- ,. qui prophela sum, cujus auctoritas et exemplum
novandam esse faciem lerrw. Terra quippe et acr ,r sequendum est, delectabor in laude, et in bonis ope-
ct ekmenta, quoe ad usus nostros transmutabiliaa ribus quac ad Doininum perlinent, delectabor, in-
sunt, immulabilia fient cl formosa el nova. Unde e qunm. Ac si dicat : Cum dclectaliouc hene opera-
legilur: < Ecce nova facio oninia (Apoc.xxi, 5). ,> bor. Per hoc autem nos instruil cuin delectatione
' Hoc autem
quod fackm lerrw renovabis, ad magui- j. bene operari. Orat autem pro nos delcctanlibus in
ficenliam Dei pertinet. El inde quod facies terrae £ Doiuino sic : dico quoiiiam ego dekclabor in Do-
renovabilur, et fideles recreabuntur, eril gloria- iniiio : el ul peccafores possinl in Doniino delectari,
Domini duralnra usque in swculum, id est usque inn peccaiores qiianlum ad se qui videlicet in se mala
aelerniim, el concedo quidem ul sit gloria Domini ,j operanlur, deficiant a ierra, id est a delectalione-
in twculum, scilicel ut Dominus glurificelur per_ terrenitatis, et illi qui sunl iniqui, quaulum ad alios,
glorificationem suorum in aelernum. In hoc aulemn inique scilicet agenies in proximos, deficianl ut non
nobis exemplum iribuit Deum glorificandi. sinl iniqui. Tu vero, anhna mea, benedic Domino,
Et lunc quando fideles glonficabuntur et recrea- bona afiectione contuilu opcrum ejus magnificoruni,
buntur, twlabitur Dominus Christus in operibut tuis, B qua?superius dicta sunl.
id est in magnificatione bonorum qtiae hic in suis's IN PSALMUMCIV.
operalur, qui lunc efficienl ut lunc ipsi glorificen- Titulus cenlesimi quarli. Alleluia. Quod esl di-
lur. Quod est dicere : Tunc apparehit per praemium ccre : Laudate Dominum. Alleluia quippe inlerpre-
glorilicalionis eorum, quia Dominus laeiatur in bonis talur taudate, id vero est quoddain noinen Dei
operibus, quae ipse in eis operatur. Rcpelit aufcm apud Hebraeos. Inde alleluia est dicere: Laudate
breviter ad commendaiionera magnificenliae ejus Deutn. Et congrue quiriem psalmus iste, Laudate
partein illorum operum sic. Dominus, inquara, Deum intitulatur. Prophela ncmpe ad plenitudinis
twlabitur, id est apparebit per 417 effectuma tempiis exlendens sc consideratione firielcs ex Ju-
praemii, quia Dominus dc bonis operibns suoruint1 daeiscredituros adhortalurad latKlaudiiraDeum con-
taeialur. Dominus , dico aui hic respicit, respectu.. fessione peccatorum suorum, el bcne eiiam cogi-
gratia? terram, id est lerrenos illuminando in- lando et bene ojierando, et mirabilia cj'us gentibus
terius per Driem. Et facit eam tremere, de peccatis3 nnnunliaiido, et hoc quoque coniuitu, quoniam il-
pccnilendo. El nou solum qui subdilos respicil ; sedj ldd qttod Abrahac ct Isaac et Jacoh promisit, scili-
el qtti langit inlerius per increpaliouem montes, idj cct dalurum sc semini cjtis lerram Chanann, etad
est principes, el fumiganl, id est fumum emil-_ C litteram et sigiiifkalive complevil, el adhuc ex lolo
liml, lacrymosam vidclicet compunciionem, qtiae t complcbil. Euiinlial qttoque qua>bcnelicia patribus
oculos exteriores ad 'simililudinem finni ad flctum, contulil. El quomodo terram Channan cis dcdit,
cogil. Ideoque fumtis dicitur ; vel sic. Tunc.quaiidoj ut magis fideles Judtcos quibus hic agil, contniiii
fidelcs recreabuntur, Iwtabitur Dominut in opeributs illorum bcneficiorum ari-Dei Inudcni incilct.
tuis, scilicel placebil ei quod nibil invcniet in eis, ConflteminiDomino cl invocatc, ctc. Conslruclio
nisi opera sua, scilicel opera bona. Non euim inve- quidem incipit a scxlo vcrsn, qui talis cst: Semen
niet in eis mala opera, propter qnac dicat: < Paenitett Abraltam, etc. Qtiod sic adnplntur : Vos scmcn Abra-
me fecisse eos (Gen. vi, 7). > Dominus, inquam, ham secunrium carncm Jmhci, scilkcl ct non omni-
qui hic respicit terram, elc. Hoc non rautalur, et, bus dico qui sunt semen Abraham, scd servi ejits,
ad magnificentiam Dei pertinct. Oslensis magnificis Domini scilicel qui servi Domini Jesu esse non re-
operibus Dei, ut nos sui exemplo ad cantandum invi- nuilis. Et qnia qiiidam genliles fticrunl de semine
tel, se canlnluruin Domino promittil sic : Oslendi U Ismael filii Abraham, qui ad (idcmjam vcncrunl, ct
servi Christi facti sunl, addit : 418 vos dico qui
niagnificaopera Dci, scilicct quod hic facit terrum.
tremere, ct monies fumigare, et in fuluro suos recrea- .D estis fi!ii Jacob patriarchoe scciindum ciirncm.ct
bit, et faciem terrw renovabil. El quia sic roagnifi- . non dico de infidelibus filiis Jacob; sed vos qui
cus esl ut in fuiuro merear ab co glorificari, can- eslis elecli ejus Domini, scilicet qnos elegit vocando
tabo Domino, id est bene operabor ad honorem Do- ad fidem. Confilemini Domino Christo peccala vc-
mini, qttod crit ipsi canticum. Canlabo, inquam, elI stra ; quacconfessio erit Domini, et confilendo invo-
hoc in hac vita mea praesenti; cl hoc non ad lioram, cate nomen ejus, id est invocaie eum in considera-
sed psallam Deo meo quandiu sum, id esl bene ope- tioncm nomiiiis ejtis, quod est Dominus. Quod est
rabor ad honorera Dei mei, quandiu hic vivam. Nam „ dicere : Considerale quia Dominus omnium est^ct
t qui perseveraverit usque in finem, hic salvus crit[, hac consideralione interius vocate eum bona devo>
(Matth. x, -2). > Dico psallam, el per hoc jucundumrt lione oranles, ut vestri sit inhabilator, secundiirr
erit ei etoquium meum, id esl jucutida erit ci lauss inopcranieni graliam, ct sic annunliate inler geniet.
eloquii oris mci, quod aliter non essel. < Non estit id esl in pleniludine genlium ad laudem Domin
enim speciosa laus iu ore peccatoris (Eccli. xv, 9). > opera cjus focta, et in veteri ct in novo populo
El hoc quidcm oro ut jucundum sil ei eloquium n Qnia vcro non sufliceret ut post confessionein et
ateum. Ego vcro deleclaborin Domino, nc si dicil: : invocationem slatim annuntiarenl opera Domini.
S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMLNSTITUTORISOPP. PARS I. 119«
4191
addlt: Priusquam ejus opera annnnlklis, cantate A, Abrahae, fidelibus scilicet salvandis quotidie ex
ei Domina, bene de eo cogilando, ef ptallileei, bac vila migrantibus, et assidue usque ad finem
bene operando; et hoc ordine tandem ad narran- mundi in diversis temporihus dabil vitam aeter-
dtim mirabilia Domini facti idonei, narrate omnia nam, quaecongrue per lerram Chanaan pracsigneta
mirabilia ejut, et in veteri et in novo populo facla, est. Chanaan quippe humilis promissio inler-
scilkel quae de Virgine natus est, ct munduni pretalur. Unde perChanaan vita ccterna fidelibus
morte sua redemit, et caetera ejus mirabilia, vel sic : promissa accipilur, quaeper humilitalem adipisce-
Narrate omniamirabilia quae in vobis sunt esse ejut, lur. 419 Dko quod memor fuit lettamenti, id et,t
non cx vobis, scilicet hoc quod mirabiles estis in vitae xiernaepromissae, qtiain assidue dabit usque in
soeculum futurum fidelibus morienlibtis. Et etiam
confitcndo etcanlando et psalkndo, non voliis, scd
id esl novaelegis, quae rer v^rbiim
ilii ascribite. Et cum canlaveritis et psallerilis, memor fuit verbi,
suum dala est, scilicct deriit novam kgem qiiain
nolile hac solitm intentione hoc facere, ut vos iude
lanliimmodolaudcmiiii, sed laudamini in nominetan- promisit, quae verbum abbrevialum dicilnr, eo qund
in ea breviter omnin moralia praecepla veleris legis
clo ejut laudalo, scilicel sic vclitis laudari ut el no-
Unde piopheta : < Vcrbum cou-
men sanclum ejus in consideratione veslrae san- comprcheiiduulur.
sumraans et abbrevians in acquilate facil Doininus
ctiiatis ab aliis laudeliir. Unde Dominus : < Luceat IU
super lerram (Itai. x, __; Rom. ix, 22). i Memor
lux veslra coram hominihus, ut videanl opera veslra
et Patrcm in ccelis est fuit, inquam, verbi, quod verbum mandavit esse
bona, glorificent veslrum, qui
> Et nolile inviti et ex trislilia coraplendum usque in millc generaliones, id esl in
(Matth. v, 16). psal- omuibus
usque ad finem mund:.
lere sicut in sed twte- generalionibus
plures priori populo, psallendo Per mille quippe, qui numerus eslperfeclus, compe-
tur cor vetlrum, veslrum dico quwrentium Dominum, tcnler omiies
gencrationes accipiunlur. Hoc auiem
id est optanlium non hiimanum favorem, seri Domi- in universa terra judicia ejut, posi-
in fuiuro habere remuneratorem. Et quod iitlerponil
uum landem ttim esl ad probalioncra, quod ipte esl Dominus
quwrite afleclioue el oratione el operalione Dominum el sic ariaptatur: Dico quoniam ipse esl Do-
in Deut,
habere reinuneralorem fuluro, el non horarie minus Deut, et indc comprobatur esse Dettt cl Do-
quwrite, sed in boc quacrendoconflrmamini, scilicet minut, quia in univerta terra, lam in Judaeis qnain
constantes silis et confirmati, in hac qurestione dico in genlibus, sunl judicia, id esl proecepfa,ejus com-
quarile habere Doininum in fuluro remuneratorem. plela, quod non esset nisi ipse Deus el Dominus
El bic etiam ralionis veslrae consideralione quwrite esset. Dico quod memor fuil testamenti,
ul quod videli-
temper faciem, id est cognilionem ej'us, scilicel . cel tesiamenlum disposuil ad Abrahum, id esl pro-
<
diviuae sublimilatis ejus noliliam habeatis, et sic misil Abrahae. Ideoque non poluil non compkre.
crga eum cliaritate vehemcntius ardealis. Et, vos Et memor fuit juramenti sttt facti ad Isaac, id est
idiotae, quoruin ratio ad quaereiidam ejus faciem firmacpromissionis ad Isaac factae, quam cura jurn-
non est sufficiens, saltam ut maleriam eum lau- iitenlo sui ipsius fecit. Couipkvil enim illnd jura-
dandi habealis, mcmentolemirabilium ejut qucefecil, mentum, el secundum lilteram et secuiidum signifi-
scilicet naiivilalis de Virgine, resurreclionis ex caiionem. Et iilud teslameutum, id est illam pro-
niorte, et caeleroriim quac iu novo el in veteri po- missionem staluit, id est piomisit Jacob patiiarcbae
pulo operatus est. dueens nos tn prwceptum, id est in coinpletionem
Dico mementote mirabilium, scilicet mementote pnecepii sui. Quod est dicere : Ula proraissio my-
prodigia ejus, ac si dicat : Illorum, inquam, mirabi- slica vilae acternac ad Jacob facta, causa esl cur
lium memeniole, quae non sunl qualiacunquc, sed Domini pracceplumconipkamus, ui per hoc ad illam
prodigia sunt, id est valde mirabilia. Et memenloie promissionem pcrveniaiuus.
judicia orit ejus, id est praecepla ejus quae ipse Et slatuit eliam illttd testamentiim ad liticram
judicat facere, sic ul ea impleatis. Adjungit aulem Israel, id esl Jacob duccns nos per illud lestamen-
causas quare debeanl haecfacere sic: Dico conflte- lura complelumjam ad lilterara in lettamenlumwter-
mini Domino, el cantate ei et psatlite, et memenlote D num, id est in intellectnm ct spera aelernaepromis-
mirabilia et judicia ejus. Et baecorania facere debe- sionis, aetemae vitae, scilicet quae fidelibus ex hac
tis. Ipte enira existens Dominut Deut notter. Ipte viia migranlibus assidue datur. Quod est dicere :
dico, qui in prophetis anle loculus esi, in propria Per proraissionem ad litterara compktam, intelligi-
persona veniens, memor fuit tetlamemi tui, id cst mus myslice promissionem xternam, quac quotidie
dicli sui complendi in saeculum, quod scilicet com- in fidelibus compklur.
Exponit igitur ipsam pro-
plebit semper quandiu saeculum hoc durabii. Quod missionem ad litteram, el qualiter ad Jitleram com-
est dicere : Qui visus esl diu promissionis suae pkla sit, per lotum psalmiim
usque ad finem. Dico
fuisse oblilus, tandem memor fuit, ut eara non tau- quod tlatuit Jacob el Abrahae, ila videlicetdicens
per
tura secundum litlerara, sed etiam significative angelorum oflicium : Tibi Abrabaeet Isaac et Jacob
complerel. Proraisit enim se daturum filiis Abrahae1 dabo terram Chanaan, semini luo videlicet dabo ad
terramCbinaan, quanijamad litlcram olira dedit li leram. Innuit aulem prophela aelernam promis-
*ub leinpore Josue, dat eliara spiritualibus Gliis siouein per lerram Chanaan praefiguralam, cum e»
1195 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. CIV. Hji
parle sua addil. Terram Chanaan dico significamemtt \. ett z fralribus .Egyptiis, de libero transiens in ser--
funkulum hwreditatis vestras aeternae, n Dornino o vum, quod equiriem mirabilius fuit cum ex servo
dandae, id esl signilicanfem mensuram haeredilaliss dominus iEgypti sit postea faclus. jEgyplii vero
vestroe. Quod est dicere : 0 fideles Judaci, terra Cha- quibus venundatus est, humiliaverunt pedet ejut in
naan vestris patribus data cnm funkulo distribu-ii c-ompedibtts.Diclum est fnim ab uxore
Putipharis,
tionis, significal aeiernam bealitudinem vobis pro-\- cui coiisenlire nolitit, itlum sibi vioknikm inferre
missam, qusc cum mensura vobis dabilur, ut, cum n voluisse (Gen. xxm, 14). Qua de causa a mini-
omnes eamdem bealitudinem sitis habiluri, unuss stris Pharaonis captus est el incarceralus, et com-
tamen alio beatioret gloriosior erit, secundum quodd pedibus vinclus (Ibid., 20), et ibi
ferrum, id est
sanciior fucrit, juxla illud Apostoli: < Sicul stellaa duritia tribulationum pertransiit animam ejus, id est
differt a stella iu claritale, sic et resurrcclio mor- anxiavit vilalitatem ejus, ad raodum ferri corpus
ttiorum (/ Cor. xv, 41). > El Dominus in Evangelio, i, perfranseunlis. Ferrum tribulationum dko durans
< In domo patris roei mansiones mulloe sunt
(Joan.i. dmec veniret verbum ejus, id esl donec veniret ver-
xiv, 2). > Dico quoniam filiis Abrahae, Isaac et Jacob b biim inlcrprctalionis visionis Pharaonicae, et tune
promisit tcrram Chanaan, et ut filii eorum eamn eloquium Domini, scilicet verbum interprelaiionis a
possiderent, non reliquit, id est nondimisilhominemn 1R Domino ipsi dalum inflammavit eum Josepli, id est
aliquem nocere eis, id est Abrahac, et Isaac sic, sci- comprobavit eum sanctura esse, qui ante ariulter
licet nocere ut interficerentur, et eliam pro eis cor- dicebalur; a similitudinc auri puri, quod inflarama-
ripuit reges, nc essent eis nocivi, sicut rex jEgypti[j tur, id e t per flarainam purum esse comprobatur,
ct rex Gerarae leguiKiir divinitus correpti fuisse, nee et lunc misit rex Pliarao in carcerem, et solviteum a
nocerent Abralioe (Gen. xn, 17; xx, 3). Dko0 compedibus, et princeps, inquam, populorum M%y-
quod reges corripuit, dicens, scilkel arcana dictione: ptiorura, id est rex Pharao niisil, el non solum sol-
Nolite tangere, nocive, Caristos meos, id est uncloss vit, sed el dimisil eum, id esl libcravit de earcere,
a me oleo spiritualis graliae, et noliie malignari, idj et postquam viriit cum sapienlcm virum, canstituit
est maligne agcre tn prophetis meis, illi nimirumn eum dominum domus suw, et principem omms pos-
prophelae fuerunt, etsi prophctiac libros non etlide- ,. tsstionis suw, ut familiani suara in terapore famis
runl. Dico quod corripuit pro eis reges tunc, scil cet ,(_ regerel; el ut erudiret principes ejus Pharaonis ita,
corripuit, cum essenl numero brevi, et ut expressiuss sicul semelipsum vellel ipse Pharao erudiri: et non
dicam, cum essent paucissimi, et incolw, id esl ad-l_ soluin juvencs principes qui non erant adeosapieu-
vencc cultarcs 420 elus lerroe Chanaan, et cum n tes, sed et tenes ejut qui sapientes erant, majoreni
pertranskrunt de' gente in gentem Abraham, scilkei;l C prudenliam doceret; quod equidem mirabile fuit,
el familia ejtts, ct quia possent transire dcgente in „ doceri scilicet senes ajuvene, et occasione Josepli
geniem, in uno regno tainen determinat sic : Et sicc qui in jEgypto dominabalnr, iniravit Jacob in Mgy-
dico eos pertransisse de gente in gentem, quod pcr-.. ptum cuin filiis suis ne fame periret. Neverocre-
transierunl de regno Chalriacorum, ubi Abraham fuR ^ derctur Jacob /Egypti doininus fuiss?, et sic non
nalus, ad populum alterum, scilicet ad populum n oporluisse filios suos inde redire, addit: Et Israel,
Cbananseorum. Legitur enim Dominus ad Abrabam n id est Jacob fuit accola, id est advena habitalor in
dixisse : < Egredcre de terra et de possessione lua,, lerra Cham, id est in iEgypto, ubi mansit Cham; et
et veni in lerram quam raonslravero tibi, el faciam n ibi atixil Dominus populum tuum vehemenler, id e;t
te crescere in gentcra magnam (Gen. xn, 1). > Quia a multiplicavit filios Israel, et firmavii eum populum,
nisi Abrahain, et Isaac, el Jacob ad generandum n id est firmum fecit in possessione et diviiiis tuper,
filios couservaii essent, eorum filii utpote qui nulli jj id est plusquam omnet inimicot ejut iEgyptios, qui
essent, niinquam lerra Chanaan posscdissent. Etr, ei ex invidia iuimicabautur. Ut aulem oceasione
posiquam eos transeiinles de genle ad gcntem con- J. perseculionis jEgyptiorum populus lsrael in lerram
servavit, ut Jacob et filii ej"usin /Egyptum irent, et,t Chanaan rediret, convertit cor eorttm _Egyptiorum
inde post in terram Chanaan redirenl, vocavil nonn ^ ab aniicitia, «I odirenl populum ejus, et sic dolum
voce, sed imperio polenlioe, famem super terram , facerent in servot ejus, filios Israel eorura filios occi-
id esl priecepit famem dominari super lerram Ciia- ,. dentes, et ipsos scrvitute oppriinenles; et ut dc ser-
naan, a siraililudine illius qui ministrum vocat, ul eiBi vitute populus ejus eriperetiif, misit ad eum liberan-
aliquid praecipiat: et ut mullum fames dominare- ,. dum Moysen tervum tuum, et Aaron quem elegit
tur siiper terram, conlrivit, id est conleri perraisitit 421 in .sacerdolem : tpsum,"inquam, Aaron sibi
ontrie firmameittum panis, sciliccl omnem panern ia vaide charum et familiarem; et in eit, id est Moyse
permisit deslrui, unde sensualitas humana confirma- (. et Aaron posuit verba, id est praecepta sua, verbar
tur. Ut auiem in tempore famis Jacob et filii ejus dico eflicacia signorum tuorum, el nop qualiumcun-
in _Egyptum transiluri, habeienf palronura, ne farae le que signorum, sed prodtgtorum factorum in lerra
perirent. Cham. Nam quia verba Domini lideliter et intrepide
Misit ante eos Josepli virum, qui viriliter se ha- a_ Pharaoni dicebant, prodigia multa operaJiajntur.
bnit, non consentiens Jurpiler uxori Putiphar euiiii- i- Can*XHm,i|uoniam Ph-irao pro verbis Domini po-
chi Pharaonis. El hoc modo misil quod venundattts ts pu!uin ejus dHnille»# nofaU, misit teneb.rpt in ^Egy-
PlTBOL. CLH. 1*H _ *^8 *-
1195 S. BRUNONISCAUTHUSIANORUMINSTITUTORiS OPP. PARS I. 119'»
plnm, et lanlas quod obscuraviteos jEgyptios, ne /A saturavit e.ospnne cwli, idest manna dc ccelocadenle
IIIIIISalium videre possel (Exod. x, 23). Legitur (Exod. xvn, C; JVum.xx, 11). Et cum silirent, diru-
cnim aer adeo spissus fuisse, ut palpari posset (//>/(/., pil petram per Moyscn, et inde fluxerunl aqua; et
21), et hoc modo non exacerbavit Dominus, ld cst non parvae, sed abkruni inde flumina post filios
lion pcrmisit Dominus fieri acerbos sermones tuos. Israel, et hoc in skco. Quod valde mirabile fuit, id
Nam, nisi lalia miracula faceret, sermones ejus quos est in deserto ubi nnn esset tocus fluminum. El haec
ad Pharaonem habuerunt, acerbi essent Moysi et omnia ideo fccit, quoniam memor fuit verbi tancti
Aaron; cssenl quippe causa qnare acerbe puniren- tui, id est sancti pacti sui, quod habuit ad Abraltam
tur. Quoniam autcni cessantibus lcnebris ./Egyptii puerum, id est servum suum, scilkct quod daret filiis
populum dimillerc noluerunt, converlil aquas eorum ejus terram Chanaan, quam aliier non liabcrent.
in sanguinem nc biberent: el sic occidit pisces eorum. nisi haec beneficia praecessisseut, el lanriem eduxil
Non solum vero laliler eos punivit, sed etiam edidit poputum suutn de deserto in exsultaliohe, et non om-
terra eorum ranas, el non solum in campis, scd nem 422 populum quem de ^Egypio eduxit, cutn
cliam ut durior essel perseculio, fucrunt ranae in multa ejus millia essent in dcserlo mortua; sed ele-
petietralibut, id esl in socretis thalamis iptorum re- ctos suos, id cst fitioseorura qni de _Egypto educti
fjttm, qui caelera impedimcnta solent aliquo modo 15sunt, 1 quos ad educendura ekgerat; eduxit in twtitia;
pcllcrc; sed ranas non polcrant, el qnoniam adhuc et illis ediiclis, dedit regionesgeniittm Chauanaeorura,
populiim delinuerunt, dixit non voce sed iraperio scilicel illis mortuis el ejectis, et non dedil illas va-
potentiac suae, et venit in _Egyptum, cwnomyia et ci- ctias, sed ut majus essel beneficium, laboret populo-
niphet existens in omnibus finibus eorum, non in rum Chananaeorumpossederunt,fruges scilicet et cae-
parfe solummodo. El cliam pdsuit, id est fecil plu- lera quae cum labore paraverant; et haec omnia bc- -
vias eorum grandinem, ut arbores contunderentur, neficia eis ideo conlulit, uf cuslodiant compkndo
ct posuit ignem fulminum in lerra i;:sorum combu- juslificationesejus, iil est praeceptaejus quibus justi-
rentem, id esl ad hoc ut messes et jumenta et caetera ticabanlur, et non iuviie cuslodianl; sed legem ejus,
quoe ibi eranl comburerel. Dico quod posuit pluvias id esl praecepta ejus exquiranl cum amore, ul cont-
eoritm grandinem, et ipsa grandine percussit vineas pleant; el per hoc instruit fideles Judoeosde quibus
eortim el ficulneas eorttm, et ul universaliter dicam, hic agit, quod ipsi conlnitu mysticorum benefi-
granriinc illa conlrivi: omne lignutn finium eorum, et ciorum, quae Deus quolidie in eis operalur, de-
quoniara adhuc indurilia perseveraverunl, dixit impe- bent jiistificalionesejiiscuslodire, et legemexquirerc.
riopoienliacsuae,ef veniiin jEgyptum locusta innuma- IN PSALMUMCV.
rabilis, et brucus cttjus non erat numerus. Ei locusia C ( Tilulus centesimi quinli. Alleluia. Et hoc eodem
comedilomne fenum in terra eorum, et brucus cotne- modo ut in
superiuri exponilur, sed diversa a supe-
Hiiomnemfructum terrw eorum, el post percussit Do- riori in hoc psalrao intenlio habetur. Nam cum in
ininus per angclum pcrculienlemomne primogenitnm, praecedenti psalmo de fidelibus JudaeisCgerit, in boc
lam houiiiium quam pecudura, in terra eorum, et quidem infideles alloquilur, adhortans ut Deum Inu-
primiiias omnis laboris eorum, id est meliorcs fruges dent, peccata confitendo,qu;e ad similiLtnlinemprio-
eorum, sive primogenitum accepit, quantum ad ho- rum patrum peccanliumegerunt; quae eliam adlior-
niines tantuin, primilias vero laboris, quautum ad tatur ut enumerenl, et confiiendo a similibus pecca-
pecudes quae cura labore nutriunlur. Et postquim tis cessent, orent quoque Deum ut eos visitct per
primogenilumomnem percussil,eduxiieosde _Egyplo Filium, el ut Domini polenlias annuntienl, et laudes
ctim mullo argenlo el auro ^Egyptiorum. Praeccpit ejus facianl, quia pcr hocad bealitudinem attingenl.
cnim Dominus ul quidquid possent auri ct argenli a aulem sua suoruraque patrum peccata
Poslquam
vkinis mdtuo sumerent, cl clam secum defcrrem confessi fuerint, pro aliis orare admonet. Hanc au-
(Exod. li, 2), et cum eos educeret, non erat aliqtiis lem exhorlafionem'ea intcntione facit ut eos abom-
in tribubut eorum infirmus, et tunc JEqyptus quoe nibus revocet, et ad fidem adductos pro se
peccatis
propler ablationem auri et argenti sui de eorum I et pro aliis orare inslruat.
uiscessu tristis fueral, audito hoc quod Pharao cum ConflteminiDomino Patri peccata veslra, vos infl-
omni exercitu subraersus fuerat, twtata eit in pro- delcs Judaei, et si puro corde confcssi fueritis, se-
fectione eorum filiorum Israel, scilieet laelata est ideo curi poteslis csse de venia, quoniam bonus esl, in sui
quod non revertebantur, ut terrara occuparent ; ct nalura, id est facilis ad condonaudum, cui vos ad-
ideo laetata est, outa incubuit limor eorum filiorum moneo confiteri el non ad horain esl bonus, id est
. Israel tuper eot jEgyplios. inisericors, scilket ideo confitemini,quoniam miseri-
Dico qiiod.Deus eduxit eot, et cum per deserlum cordia ejus qiiani babet iii natura, esl durans usque
irent, expandit nubem super eos in protectionemeo- in swcuium fulurura, id esl in octernum. Quod est
rum, id est ut eos ab aestu prolegerel, et ignem adi dicere : In aetcrnum miscricors esl, dico confilemini,
iriodum columnaeut luceret eis per noclem, ne alicubi et post confessionem peccaiorum, quis loquitttr po-
offendetent, el lunc petkrunl escas (Exod. xvi, 5), et tentias Domini, et auditas faciet laudes ejus? Praepo-
spontelmie labore inquisitionis venit^cotttfrtixinnu- slerus ordo. Prius enim est laudes facere, postea
inerabills/aadens in tuddiS casfrorum (Ibid., 15), ei vero poteniias loqui, et hoc quod ad maj'oremexbor-
1197 EXPOSiTlO INPSALMOS.—PSAL. CV. 1198
tationem sub inlerrogatione poniiur, aequipollensA £ est dicere : Occasione.bonorum operum noslroriim,
esl, ac si diccvet : Post confessionein pcccatorum et nos laudemus, el lu nobiscum per nos laudcris.
facite laudes ejus, id est complete bona opera in Ostenso hoc quomodo orent, ostendil lale usqtte
quibus ipse laudetur, et quia posset dici ignoramus circa finem psalmi, quomodo ad conforiniialem pa-
laudes illas, addit auditas ac si dical: Quas laudes Irum se peccasse debeanl confiteri. Dico confitemini
satis jam per Scripturas audislis. Et poslquara lau- sic, scilicet, o.Domine, pecc.avimuscttm pairibus
des ejus in vobis fecerilis, loquimini aliis annun- nostris, id est peccavimus ad conformitatem patrum
liando poteniias Domini, scilket annunliate ad cor- noslrornm , tanto anfe tempore existenlium, qui le
rcctionem aliorum eum potentem esse ad peccala graviter offenderunl: et hoc ostendit per partes sic.
condonandum, el potenlem ad bonos remuneran- Vere peccavimus ut palres; injttsle enim cgimtts
dum, polcnlem quoque ad malos puniendum. Non qiiantum ad proximum, sicul ipsi; el iniquitalem
enim oportet prius aliqucm nliis praedicare qiiam in fecimus, quanlum ad nos sicut ipsi. Posset quacri :
se bona opera compkre. Unde Apostolus : < Casligo Peccnverunlne patres vestri? Ad qnod sic respon-
corpus meum, el in servilutem redigo, ne, cura aliis riendum est: Peccaverunlutiquc. Patrcs enitn noslri
praedkaverim.ipsereprobus elficiar (/ Cor. i.(, 27). > in jEgypto, ubi tu Deus pro eis multa mirabiiia ope-
Et eiiam de Jesu kgitur : < Quaeccepil Jesus facere B I ratuses,noii!n/e//e];erHn(,id est non animadvertcrunt
el docere (Act. i, 1). > Dixi confilemini peccala, et mirabiliaqtiacproeisopcraluses,uieortimmirabilium
nccesse quidem vobis est. Beati enim et hic sunt, et cnnlniiiiiibi csscnt crerienles cl obedientes. Dicouon
in fuluro multo magis erunt illi, qtti custodittnliu se, inte//e;rerun/,elsi ad lempusinlcllexenint, non fuerunt
id est amplecluntur, non negligunl judkium pecca- diumemoresmulliludinisthiserkordiw tuw, idest mul-
torum, id est confessionem, sciliccl qui sic confes- lorum roirabilium bencficiorum, quaeper solam mi-
sionem cuslodiuni ul frequcnler confitcaiitur, el sericordiam cis contttlisli.
posl confessionem ad vomitum non redeanl. Dixi : Dicimus, o audilores, quod fuerunl immemores
Quis faciet laudes ejus, id esl opera bona, et necesse miserkordiae Domini muliiplicis, ct inimcmorcs
cst quiricm ut faciatis, quia beali erunt qui faciunt exislentes, irritaverunt, id esl adiracundiam cum
iustitiam, id est justa opera, ct non ad horam, sed provocavernnl ascendentes, id esl de /Egypto egrc-
in omni lempore ; dico conflicminiita orantes : dienles, cl bene dicil ascendenies. Cum cniin
Mementonostri, Domine, iiiriulgenriopcccata, qui ^Egyptus inferior silu sit omnibiis tcrris circa eam
visus esnosdiu oblivionidedissc, dum sumus subjicc- exislenlibus, niillus inde potcst egredi parte aliqua
cati originalis condilione. Dico, memento, ct non se- nisi cum ascensu. Ascenr/en/es,inquam, irrilaverunt
(iindum merila noslra, sed in beneptdcito 423 ^ eum , cl hoc in mari, mari Rttbro, scilicet ubi non
popttli lui, id est in bcneplacilo miscricordiac lurc, csset irritanrius, prae nimktale perkuli. Nam ctini
secunilum quori soles misercri populi lui, cl hoc hostes insequentes sc viderent, et mare Rtibrum
morio quiricm tneinentonostri, visila nos scilket in nnle, dubitaverunt an Deus posset eos Iiberarc, et
salulari ttio, id est nos infirmos in pcccalis et sic eum irritaverunt. Vel sic: Irrtlaverunt eum
obnoxiosmorli visila per Cbristum Salvalorcm tttum, ascendenles de _Egyplo in mare, mare, inquam,
ut ejus mortis pretio ad vilam reducamur. Dico Rubrum. Mare quippe Rubrtim altius est /Egyplo,
visita nos in obedknlin Salvaloris lui, dncens nos sicul et lerra in qun est. Vel sic: Irritaverunt eum
per ipsius Salvatoris notiiiam ad videndum le, in- ascendcntes in mari, mari scilicet Rubro formi-
teriori contemplatione, nos, inquam, posilos in bo- dato. Mari Rubro determinatio est qualiter euin
nitale operum eleclorum luorttm. Quod est dicere : irritaverunt, et quamvts cum irrilasscnt, (amen
Sic nos per ettm visita ut visitando per indulgen- salvavil eos, et non propler merita eorum , sed
iinm ducas nos ad contcmplalionem noiitioe lunc, propier nomen suum glorificnndttm,ttt per hoc scili-
nos, inquam, posilos in bonitate, id est in bonis ope- cel nolnm faccrel posleris potentiam sunrn, id es*.
libus, quam bonitatem habeut elccli tui. Ac si _ sc potciitem csse, et hoc modo nomcn ejus ab cis
dicat: Nos visitatos f.ic bene opcrari ad conformita- glorificaretur. Dico qiioninm eos salvavii, el hoc
leni fidclium tuorum, qui ad vitam electi sunt, ut modo quidem salvavit, increpuil tacilo imperio po-j
inerilo bonorum operum te conteinplari niereamur. lenliae suac mare Rubrum, ne cos impe.liret, et
Dico visila nos, ducens nos ad videndum te positos per hoc exsciccatum esi in medio, liinc et hinc pro
tn bonitate, el ducens eliam ad Iwlnndum de bo- muro aquis accumulatis et stantibus, e/ deduxit eos
nilate operum in Iwtiiia geniis tuw , id esl in con- in abyssis, id est ila siccae dtixil eos per locum
furniilnle laetiliaejuslorinri qui sunt gens tua. Qttod 424 u,)>solebani esse abyssi, id est raagnae pro-
esl dicere: Sic nos fac bene opcrari ut banc bo- fundilates, ticui in deserlo, id est quasi per deser-
nam operationem non cum Irisliiia agamus, sedI lum, ubi nttnqnam aqure fuerunt. Et lunc operuit
laeianier, ad conformilalem Iaetitiaejuslorum. t Hi- aqua maris tribulantes eos, scilicei /Egyptios scili-
larcm enim datorem diligil Deus (/.' Cor. ix, 7). > cet lemere ingressos, et sic quod unus ex eis non
Duc nos, inquam, ad laetitiam bonae ojierationis, remansit qui eos insequeretur postea: et tunc credi-
«I nobis Lelanter hene per le operanlibus lauderis derunl Deo in verbis ejus compktis, id est in consi-
ab aliis cumlia;reditaie tua, nobiscum scilicel. Quod dcralione verboru.m compklorum, scilicct conside-
1199 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARSI. 1200
rando eum compksse verba sua, quae per Moysen A 1 est, t*usimililudinem vituli comedenlis[enum- Quod
eis mandaveral de corum ereplione; crediderunl csldicerc: Vilulum conflatikm, qui siiniliturioerat
cuin omnipolentein esse, et lunc laudaverunt eura veri vituli, Deura csse repulaverunl. Quod autem
cordis affectione, proferendo laudem ejut ore. Quori addit, comedeniis fenum, non est positum ad dif-
esl dicere: Laudaverunt eum, et ore, et corde, ferentiam, scd ad eorum ignominiara, quia videlicel
scd boc credere, et hoc laudarc cito, id esl nd ho- illiussimilitudinemDeumesse dixerunl, quia adeo res
ram fecerunt non diu; et posl stalira oblili tunt debilis est et vilis, quod feno pascitur.
operumejut, quorum assiduo conluilu deberenl crc- Dico quod adoraverunt scutpiile, et sic obliti sunt
dere et laudarc. DeumquiminimeobIiviscendusesset:c7Htniniirumsa/-
Ei cum ipse consilio arcano disposuisscl eos non vaviteos, dePharaone et de mari Rubro,et quiproeis
slalim lerrara Chanaan ingressuros, non tustinue- fecit magnalia in jEgyplo, et non qualiacunque, sed
runt, id est non palienter exspeclaverunt consi- mira£t7iainIerraC/iani;etproeis etiam fccit lerribilia
lium ejut, murmuranlcs el dc proraissione lcrrae in mari Rubro, id esl lalia opera unde limendus essel,
Chanaan diflidenles, et post in deterto exislentes curaPharaonem ciim425exercil 11lol° demerseril;
ubi nihil ciborum eral concupierunt concupiscenliam, el quoniam Deum oblitisunt, Dcusrftxi/.id est sialuil
id est manna quod concupiscenlia dicilur, eo quod B ' ul disperderet eos, si non Moyset electtts ejtts, id est
concupiscentia ingluviei fuit oplalura ; vel concu- amkus ejus, pro quo ipse muliuin debebal facere,
piscenliam, id est ollas carnium, quas in iEgyplo stettsset pro eis, in confractione, id est in maxima
habuerant, et concupiscendo tentaverunt Deum, anxietate solliciludiuis, orans Oeum pro ipsis ul eis
diflidendo de potenlia ej'us, et dubitando an possel parceret. Dico si non ttelisset in confractione, el hoc
eis cscas dare, et hoc in inaquoso, id esl, in dc- in conspecluejus, id est interius in anima qitani ipse
scrlo ubi saltem timore debuissent a tenlatione solus conspicit. Quod est dicere : Vere eos disperdi-
cessasse; et licet tcniassent, dedit tamen ets peti- disset, nisi servus ejtis Moyseseis compatiendo, pro
lionem iptorum, ct hoc modo quidem dedit, quia ipsis affcctionecordis orasscl. Dixcrat enim ei Dcus:
mittendo manna mitit taturilatem in animat eorum, < Dimiile me ut irascalur furor meus conlrn eos
id csl saluravil vegelabilitaiem eorura; el liccl liaec (Exod. xxxu, 10); > el nd hoc, scilicel stetisset in
eis beneficia conferret, lamcn irritaverunt Moysen, confraclione ut orando pro eis averlerel iram, id est
el hoc in cattris, ubi locus eral limoris, et Aaron vindictam ejus ab cis ne disperderet eos. Dico quod
irrilaverunt tanctum sacerdotem Domini. Legilur obliti sunl Dominum, et etiam lerram desiderubUem,
cnim quod, cum Moyses jussu Domini Aaron fra- id est lerram Chanaan, quae nimis esset dcside-
trera suum sacerdolem consliluisset, ipsi de hoc C ( randa (Num. xiv, 7), habuerunt pro niltito, scilicet
murmuranles non acquieverunt, diccntes eum hoc sic de ejus promissione diffiderunf, ut eam quasi
ideo fecisse quod Iribura suam vellet exaltare (Num. nihilum repularent, nec ad eam adipiscepdam labo-
xvi, 11), et quia Moysen el Aaron irrilaverunt rare vellent; et cum eis eam Dominus certissiine
(Ibid., 18), aperla etl lerra et deglutivit Dalhan. promitlerel (Ibid., 30), non crediderunl verbis cjus
Intelligendum est quoniam el Abiron deglutivit, et acceplis per Muysen, et magis et magis murmura-
operuit, id esl clausa esl super congregationemfa- verunt, existenles.in tabernaculit suit, ubi timendum
niiliaeAbiron absorplam. Notandum quoque quod cl esset ela murmure cessandum, cum nondum certam
congrcgalionem Dathan absorbuil, sed causa bre- sedem haberenl, et cum eos Dominus per Moyscn
vilatis ila positum est. Dathan sane el Abiron hujus casligaret ne murraurarenl, non exaudkrunt vocem
murmuralionis exsiitertinl auctorcs, ideoque cum Domini per Moysen dalam, ul cessarent. El cum
omni farailia sua vivi absorpti sunt. Non solum hac occasione digni essent damnalione, elevavit, id
autem eos lerra ciim familia eorum absorpsil esl separavit et elongavit ab eis manum, id est vin
(Ibid., 32), sed el exartii iynis in Synagoga, id est dictara suam, nianum, inquam, imminentem pro
in congregatione eorum , ei sic exarsit quod flamma malis meritis eorum tuper eot, ad boc ut digne pro-
combussitpeccaiores,ex aliis familiis qui eis acquie- D > sfernerei, id est interficeret eot in deserlo, el immi-
verant, Core virielicet et alios ducentos quinqua- nentem etiam ad hoc, u( dejieeret semen eorum in
ginla , qui ad Dathan et Abiron congregali fuerant, nalionibus gentiura, id esl ulpermitleret filioseorum
et elccli ad offerenda sacrificia contra Aaron et captivalos dispergi inler nationes gentium, et eos
tribum ejus (lbid., 35). Non solttin autem hoc modo disperderet, id esl diversis modis perderel in regio-
peccaverunl, scd etiam fecerunl vilulum conflatilem nibus genlium dispersos. Quod esl ac si diceret:
(Exod. xxxn, i), et hoc in Horeb, in illo loco, sci- CUIIIpropter eorum diflidenliam super eos ira Dci
licel in qtio Deo obediendum essel, saltem metu imminerel ad boc, ut parlem eorum in deserlo dis-
genlium circumaslantium ; el postquam vitulum perderet, parlem vero in regionibus genlium dissi-
fecerunt, adoraverunt illud sculptile, scilket vilulum, paret, et fitios eorum inter naliones dispergeret,
et sic mulaverunt gloriam suam, scilicet Domini qui ipse prius hanc vindictarn dislulit ne perirent, ad
gloria eorum esse deberet, in quo adoralo solumrao- similitudinem illius, qui onus elevat nc aliquem
do gloriandum esset, mtttaverunl non m verum vilu- deprimat.
lum, quod salis miseruin esset, sed quod deterius Et licet manum ekvaret, lamen initiati sunt
1201 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. CV. 1202
Behel-Pbegor, id est consecrali idoto Bshel, in A \ dwmoniis, idolis scilicet in quibus daemonia dabant
Phegor regione. Ac si diceret: Licet eis pie parce- responsa. Exponit autem qualiler immolaverunl.
rct, tamen ciira magis offenderunt, consecrando et Dico immolaverunt, id est hoc modo quidem inler-
subdendo seBehel, et ibi in Phegor; scilicet come- ficiendo eos, et effuderunl sanguinem innocenlem,
derunt sacrificia morluorum homiiium, quos gcnles quod multo pejus est quara si nocens esset, sangui-
deos esse meiitiebanltir, sicul erat Jupiter, elc, nem flliorum sttorum et flliarum sttarum, quas sacri-
qui homines fuerunt, quorum sacrificia ncfanda ftcaverunt sculptilibus idolis Chanaan; quod multo
prohibita crant, ne comederentur. Dico quod come- crudelius quam si filii et lilise eorum non essent; ct
derunt tacrificia illicita, et etinm irritaverunt eum non paucos interfecerunt, sed nb illis intcrfecla est
Deum in adinvenlionibut tuis, id est per boc quod terra, id est maxima pars filiorum habitnnliura in
adinvenerunt, ut cum mulieribus Madian fornica- terra illa. In sanguinibus, id est in cffuskne san-
renlur, quod a Deo prohibilum fuerat; et quoniam guinum, scilicet ad hoc interfecta est, ul sanguis
irritaverunt, multipticata est in eit ruina, id esl multi ejus idolis cffunderelur, et lanla fuil occisio quod
a Deo inlerfecti sunl: el quando ruina illa fiebat, lerra ubi sacrificium fiebat, contaminala esl in ope-
ttetit Phineet, filius Eleazari filii Aaron fratris ribns eorum, scilicet in operibus sacrificiorum ubi
Moysi, non cecidit, sed constans fuit in praecepto B sanguis effundebatur; el sic fornkali sunt in adin-
Domini, ne cum Madianiiis fornicarelur: et stans ventionibut gentium suis faclis, scilicet quia adin-
placavit Deum, perforando cuspide ad vindictam venlilia genlium sacrificia suafecerunl, ea faciendo,
Dei Hebraeum el Madianitidem quamdam, quos illi- fornkati sunt Deum relinquendo, et idolis adhae-
cite commistos invenil (Num. xxv, 8), el sic cettavit rendo, ad simililudinem mulieris fornicanlis, quoe,
quassalio, ut posthac Deuseis parceret: et hoc quod dimisSo marito, cum adultero fornicrHur. El quia
sic Deum placavit, reputatum est ei in juslitiam, id fornicati sunt iralnt esl Dominus furore, id est niinia
est hac de causa justus vocalus est, et in generalione ira in populum suum, id est conlra populum suum, et
illa pracsenti et usque in generaiionem sequentem, abominalus est hwredilatem suam, id est aboruina-
et eliam usque tn sempiternum juslus Iiac occasione bilem et exsecrabilem reputavit populum smrm,
repulabitur. Dico quod Deum irriiaverunl in adin- quem per Moysen et caeteros doclores excoluerat,
ventionibus suis, et non solum hoc, scd el irritave- sicul aliquis excolit haereditutem, ei tradidil eos in
runteum ad aquas conlradklionis, scilket ane pe- manus,\d est in polestatem genftumcircumstnnlium,
tram, ubi objurgando conlradixerunf Moysiel Aaron et hoc modo tradidit quod dominati sunt eontm
dicentes, qood non possent de petra aqurtm ejiccre genliles, qui oderunl eos, caplivos eos ducendo, et
(rVum. xx, 10), et ibi vexatus, id est anxiatus est C tribula ab eis exigendo : et etiam tribulaverunl eos
Moysespropler eos, id esl propter contradicliones inimici eorum gentiles innumeris tribulalionibus, et
corum; et vere vexalusest, quia ipsi conlradiccndo, ex toto humiliati sunl tub manibus, id est sub po-
exacerbaverunt spiritum 426 eJus>id es' acerbam testate eorum, ul interdum eorura servi efficerentur;
et iralam fecerunt animara ejus, el adeo fuil ex- ct ex hac humiliatione swpe liberavit eos Dominus
acerbalus et extra sensum factus quod dislinxil in mullis modis, ut in historia legilur.
labiis suis, id esl ut distinctionem et diversitatem Ipsi autem cum hac occasione deberenteumnun-
facerel in vcrbis labiorum suorum, scilicet ut cum quam cxacerbare, exacerbaverunt eum in consitiosuo
nihil antea dubilalive de hoc quod sibi eral injun- illicito, id estmalum consilium peccandiaccipiendo;
ctum a Domino dixisset, hoc dubilative diceret. El et rursus a Deo humiliati tunl sub polestate inimi-
sic verba haecdistincta et diversa essenl a verbis corum tn iniquilatibus suis, id esl propler iniqnilales
quae prius cura certiludine dixerat. Legilur enim suas, et tunc iterum misericorder viditcum tribularen*
dixisse: < Nunquid de petra hac vobis aquam pote- tur, el audivit orationem eorum, orantium ut eripe-
rimus ejicere? > (Ibid.) rentur: elideo audivil, quia memorfuit lestamenti stti,
Non solura aulem his modis Dcum offenderunt, facii ad Abraham, quod ex semine ejus nasceretur
sed hoc modo quoque quod, postquam in lerra pru- " Christus qui non nascerelur nisi liis parcerelur; et
missionis fuerunt, el Dominus praecepisset ut omncs quia memor fuit, pomiluit eum, id est sic eos eripuit
genles lerraeiilius inlerficerent, non disperdiderunt quasi de eorum tribulalione pceniteret. In Deo enim
gentes illas omnes quas dixit Domintts illis, ut inler- nunquamest pcenilentia, sed aliqiiando videtur esse,
ficerent. Non soluin autcm eis pepercerunt, sed et quandofaclumquodlibetimmutat.Po3iiilnit,inquara,
commisti sunt per connuhia mulierum ittter gentes et hoc secundum multiiudinem misericordiwsuw, non
Amafech, quibus conira praeceplum Dei peperce- 427 secundum eorum raerila. Et ab ira dedit eos in
rant, cl sic didicerunl opera eorum, scilicel illkitcs miserkordias, id eslinbenefkia misericordiae,scilicet
ritus saciificiorum : el sacriticando servierunl scul- cura primum eis esset iralus, mulliplicia beneficia
plilibus idolis (Num. xxv, 2,3), et hoc facluin est misericordiaeeis contulit, et lioc in conspeclu omnium
t//t'sin scandalum, id est causa fuit quare Deus ab inimkorum qui ceperant prius eos in servilutem.
cisdem genlibus perrailleret eos inulia tribulatio- Quod est diccre: Eis liberalisr sic beneficia conlulit,
num scandala paii. Dico quod servkrunt sculpiilibus, ul hoc omnibus eorum inimicis innotesceret. Quod
el serviendo immotaverunt filios tuos, et filias sttas dicit in misericordiat, per einphasim dicit. Ac si
1203 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. .20*
dicat: Circumdcdit eos multis misericordiae hene- A i omnia haccpericula devcniunl, sed nullus esl in
(iciis. Posiqtiam eos Prophela inslruxit quomodo sua Ecclesia cui vel una harura vel oranes ereptioncs
suorumqiiepalrumpeccala debeant confiieri, instruit istac necessariac non sint.
quoquc orare sic : Dico ut sic confiieamini dicenies : Primum quidem periculum est infidelitas, de quo
Peccavimus cum palribus nostris ctc, el sic quoque qtiidem omnes per fidem necesse est cripi. Secun-
dicite : Qnanrioqiiidem patres orantes audisti eri- dttm vero consuetudo peccandi, quae post fidei
pienrio eos de iribulationibus, nos quoque oran- susceplionem reslat, quae et si multis domineiur ,
les snlvos fac rie Iribulalionilius peccatorum eri- reducens eos ad pristina vilia. Pauci tamen sunt
piendo. Instruil eliam cos Propheia, poslquam pro quos opprimere iiequit; de qua constteluriiiie pcc-
se oraverint, pro aliis orare sic : Postqiiam rie snlutc candi fideks se deprecantes Deus eripit, dum cos
vestra oraveriiis, de salute quoque gentium orate , per gratiam ad bonac operaliouis 428 consuetudi-
diccntes : Dicimus salvos [uc nos, et etiam oramus nem adducit. Tertium autem est acedia, id est desi-
congrega ad unilatem fidei de diversis nalionibus dia, quori solis spirilualibus viris ingruit, qui, posi-
gentiuin nes, idest nobis conformes fulnros illos, quam ari boni operis consueiuJinem attigerint, cx
scilicetex gentibus qui crediluri sunt, sicut ct nos dilalione supernoepatriac torporem quemdam at ci-
dicimus salvos fac nos, ut salvi facli, conflteamur r> ' piunt, ac spirilakm aniinaecibum, leclionem vide-
laudeni et ore et opere et corde nomini tuo sanclo, licet et oralionem minns solito, et cum iacdiosu-
quod cst Doniinus. El in illa laude tua gloricmttr, inuiil. A quo periculo Detts eos ad s'e clamantcs
non invili scilket eam persolvamus. Confitcamiir , Iiberat, cum in eis fervorem charitalis exsuscitat.
inqtinm, sic dicenles. Benedictus, id est exaliaius Quarlum equidcm cst pcriculum quod solis insiar
sit Dominus Deus Israel, scilicet maguilicafus sit Eceksioe pastoribus, tempcslas videlicet immodica
qui douiinalor et cieaLor est neslri , qui snmus iribulaiionuin, vel ctimabexicrioribus lioslibus per-
lsrael, et ltoc non ad horam, scd a swculo pracseuti scquunlur, qui ovile Dominiciiiiidevorare niiuntur,
cl usque in twculum, id esl iu aeternum. Hocquidcin vcl CMin a subdilis iminoderale et incorrecte se
dicemus nos benedictus, etc. Et exemplo nostri habentibus Iribulationem interius patiiinlur, diim
omnes, id. esl omnismodi populus lam Judacorumi eis quos ad viam rectitudinis reducere nequeuni,
quam gentium ad fidem couvcrtendus dicet flut, flat. valde compaliunliir. Quam pro certo lempcstafem
Quod aulcin bis fial pnnil, vel ad incukalioucm, vell abeisdcm prrclatis exorala divina clemeniia man-
propter dupliccm parietem Eccksiae facil. sucfacil. Vel dum plebcin subditam spirilaliier cor-
1N PSALMUMCVI. rigil, vcl ejus bosliiiin exteriorum impclum modo
Titulus cenlcsimi sexti. Alleluia, alleluia. Quori J quolibct impcrii sui potenlia mirificecompescit. Iloc
bis hic alleluia ponilur , aflirmal bealus Augusiiniisi etiain quod bis psalmo huic alleluia pracponiiiir ,
posilum esse propter riuplicem Eccksiae parklcm : iuculcalioiiis cansa et majoris exhoriaiionis pondere
unum, virielicel alleluiu, ad Ecclesiam ex Judocisi factum esse a quibusdam asserilur, Cttm itaque de
exhortandam ad laudanrium Deum ; aliud vero, hnjusinodi rescnlcnlia multipkx haberilur , Hiero-
quantum ad Ecclesiam genlium. Verumlamen scri- nymus, utpole linguoe peritus Hebraicoe, praeciptte
bitsanctus Hieronymus, Hebrnkae verilatis exqul- videlur esse scquendus.
silor diligens, quod in quibuscunque psalmis bisi ConflteminiDomino,etc, ac si dical: Vosgentiks,
alleluia ponilur, prius ad praccedenlem psalraum, id est a Christo ejus morte redimendi, laudate Do-
spcctal, poslcrius attlein titulus est scqucnlis, tit minum ore, et opere, et devolione; et hoc confuitu
in pracedei.tibus quidein psnlmis apparel. N m, confliemhti, quoniam bonusest in naluraineffabililer.
postquam in psahuo procceJenii, ubi de Judaes infi- Vosaulcin idiotac, qui non polestis ad hoc suflicere
deli >use^il, prioruni palrtim pcccala oslendit, et 11 coiiluitii bonilatis ejus ci confilcamini, confitctnini
qualilereosDeuspropcccntisafflictos, elposloranus saltcm hoc coiituilu , quoniam in swculummisericor-
ct de peccalis pceniientes ab afilictionibusillis cri- ,n dia ejus, id cst quia conspkilisquod beneficia mise-
ptiit, congrue subjiingitur alleluia. Ac si poneret: ricorriioc ejus, sunt in humano genere duraiiira
Quanrioquiriem ul oslemli , lalia bencficia De;:si usqiic in sacculuin, td cst usque iu aclernum. Confi-
palribus vestris fccit, ul et ipse vobis eadem beneli- letnini. inqiiam , et hoc eliam adbortalorie dicant
cia faciat, lattdale Deitm fidc, voce, ct operc. Sc- allorutrum qni redemptisunt, idesl geutiksqui rerii-
quens aulem alleluia, sequenlis psalmi couvcnicmci- menrii siint n Dominv Christo , adborlando unus
est litulus. Prophela qttippe qui de Judaeis in supe- altcrum dicanl hoc quod dico, scilicct confitemini
rioribus psalmis duobits egit, in boc de fidclibus cx Domino. Exponit igilur unde sunt redimcndi cum
gentibus agit, adbonans ul Dctim bu.lent, cl hoc; addit: Qaos redemit, inquam , id est redimcl morie
COiituilii,quia multiplicia beiiefici.i in Eccksia opc- sua de manu inimici, id est de polestate diaboli,
ratur: et quia Judaeis repulsis, gentes ad lidem ad- illisex invidia inimicantis , ct illos rcdimendos con-
misit, enuntial quoque ipsa bencficia, ut niagis eos> gregavit, id est.eongregabit nonin unuin locum, sed
ad Dei laudem incitct. Agil cnim quomorio suos <!e ; in unitalem fidei de regionibus omnibus. Per hoc
qualuor pericnTs cripit. Qua;quidein ercptioncsnoni quoJ dicit de regionibus omnibus , eos esse multos
onmcs oiniiibiis convcuiuiit. Non enim omnes ini iiiiuiit. et taulo mnjus esse beneficiura oslendit.
«05 JEXPOSipf>JIN PSALMOSr-PSAL. CVL 12QG
Oslendit autem ipsas regiones perpartes, cum A
j. beneficia misericordise cjus, quod eos scilicel eripiei
adjungit, scilket conqregabiteos a soiis- ortti, id est et deducet, sint materia quare ipsi laudent Domi-
ab oriente et occatu, id est occidenle , eiab aqui- num corde, ore, et operalione. Et non qualiacunque
tone, id est a septentrionali plaga etmari australi. beneficia eruut, sed mirabilia exhibenda filiis Itomi-
Quod cst ac. si dicat: Ex omnibus mundi partibus num priraorum Adaevidelket et Evac, qui non erunt
congregabit. Quod aulern ponit a mari, non vutt solum filii secundum criginem, sed secundum mor-
referri B. Hieronyinus quanlum ad auslrakm' pla- lis participationem. Illud enim mirabile eril quod
gam, eo quod Ilierusakm nullum mare habeat ab pcr Gdem mortuos suscilabil. Repetit autem ipsa
ausfrali parle , sed potest ad omnia referri. Ac si beneficia quae plurima sunt, quantum ad pliircs per-
dicat: Dicoquoniam eos congregabit qtiosdam ab sonas, ul magis eos ad Dei laudem incitet, sic.: Vere
orienle, et quosdam ab occidcnte, quosdam eliara confiteri debent contuituiiarum misericordiarum,
ab aquiloae. Et cinnes istos congregabis a mari quia saiiavii, id esl satiafe el large replebit eorunr
exemptos, iri est ab amaritudine infidelitatis. Inten- animam prius inanem, id esl vacuam et animam etu-
dit aulem oslendere primum pericttlum cum aririit, rientem bonis, id est valde desideranlem saliavit.
emverunt. Quod sic adaplalur dko congregabit. Et< Large replebil bonis illis, fide scilicet, et virtufibus,
eeceunde eot congregabit de errore, scilket infirie- B I Cl inteilectu. Quod repetit el animam ideo faeit ut
lita.is. Erraverunt enim, id esi eriabunt posititn addat esurientem, ac si dicai : l..'co anima eorum
soliludine, scilicei infideliiatis, scilicet solilarii, nec replcbit, quia illa esuriet. Datur nutem infelligi quod
associati populo Judaico Dei ulcunque notitiam inultos idiotas in viam reclam lidei deducenl, qui
habenti. Ei positaein inaquoto , id esl in ariditate prius eam quaerere nescierunt.
cordis, caientes aqua doclrinae et inlelleetus. Et Prirai quidem.periculi ereplione oslensa, secundi
quidam eorum philosophi scilicct, esurientet el ti- creptionem osiendere sic inlendit. Non solum esii-
tientes , id est vaidedesiderantes ad modumesurkn- rienies satiahit, sed posl hanc ereptionem mullos ex
titim et sitienlium, ratione sua invenire qua via ad his ereplos sedentes, id est immorantes in tenebris,
civitalem ccelestera pervenirent; non lamen tnee peccatorum, et in illis tenebris, quae erunt utnbra
nerunt viam civitatis habilaculi, in qua non esl pe;e- mortis, id esl lenebra ducenles ad morlera oeler-
grinatio, sed perennis habitatio. Et per lioc innuit nam, solvef a lenebris illis, scilket a peccalis cri-
qucniam icliotae qui viara 429 n°n qusesierunt, minalibus. Tenebrae et umbra.idem hic significanl;
ronlto minus invenerunl. Legilur quippe Plalonem Sedentes in lenebrit, inqnam, el vinclos in illis tene-
de Trinitate disputasse, sed de Verbi inrarnalinne bris a praya consuetudine ne per se possint evadere,
nolitiaenil babiiisse. Unde in Canticis : < In lectulo C ( el in hoc quidem majus beneficium denotaiur in
roco quaesiviquem diligit aniina mea, quaesivi ilium eorum solutione. Vinclos, inquam, prava consuetn-
et non invcni (Cant.m, 1). > El eodem morio alii dine persislendo in mendicitale el ferro, id est in
philosophi de summo bono Deo, scilicet dispulantes, ferrea mendicitate, scilicet in insolubili pauperfatc
ejusdem incarnationis tide carueruut. Ideoque erra- imbecillilalis, qnia sic imbecilles ernnt ex prava
verunt. consueliidine, quod peccatis nequibunt resistere, a
Errabunt, inqoam, et antmmeorum in iptis confi- similitudine imbecillis, qui ferrea vincula, quibus
deus, ab inlellectu el omni virtute defecit, id esl astriclus est, nequit evadere. Dico vinctot in ferrea
deficiet. Quod est dicere : Quia per se virtutes -el mendkitale, el inde continget eos insolubiliter vin-
intelkclum babere pulabunt, ab bis omnibus de&V ciri, quia exacerbaverunt eloquia Domini, id estquia
cienl. Non enim virtules el reclus inlcllectus esse acerba et gravia rcpulabunl praecepta Domiiii; qvtx,
diccnria sunt, quoesine fideel charitate habenlur. Et ti eisjucundaet amabilia vidercntur, non sicuiique
errando et deficiendo clamaveruni, id est «lamabunt vincirenlur. Exacerbabunl, inquam, praecepla Do-
ad Deum, non voce, non aflectione; sed cum tribtt- mini el contilium, id est praecepta altissimi sapieivft
larentur, id est cum hoc erit quod tribulabunlur ab (onsilio danda exacerbando irrilaverunt, id est ad
anxieiate ignorantiae. Cum, causativum esi, ac si' D iram provocabunl illum Mlissimum, quoll equidem
dicat: Ipsa miseria Iribiilalionis corum clamabit ad 430 erlt valde temerarium, cum altissimus sit et
Dorainum, cum lioc eril quod minus anxiabuntur, ad ulciscendum polens. Quoiiiam atitem eos (Uxerat
co quod ad viam summi boni altingerc nequibuiit. vinctos, ostendit sic vinelSi ut nullo nisu possint se sol-
El Dominus eripuit, id est eripiet eos de necestita- vere, ul majns apparcal beneficium in eorum solu-
libus, id est de pauperlalibus eorum , de boc scilket tione. Dico quod vincli erunt, el shj vincti quod.licet
quod egentes erunl fide, virlutibus el intellectu. lotonisu rationisse iolvevelaborerit, tamej persigtcn-
Unrie valde eos eripi necesse est. Et hoc modo qui- do in laboribus solyendi se, cor, id est amma eoritm),
dem eripiel quod eot ereptos ab errore deduxit, id humiliatum esl, id est iiumiliabitur sub peccalis, et ab
est deducet in viam reclam fidei et intellectus, ul eis superabitur,^ sic quod infirmatisunt,id esl infir-
hac via trenl, idest eanl in eivitalemhabitationit, non mabunlur, adeo ut inpeccandi consuetudinera ded-
peregrinationis, scilicet in Hkrusatem ccelestem. Et danl, tiec (uit qui adjttvaret, id csl non erit aliquis
quia lirec beneficia eis conferet, hortor ul confitean- praeter Deum qui possit eos adjuvare, eripiendb ab
tur laudem Domino misericotdm"ejus, id est haec hac infirmitate. Et ideo clamaverunt ad Dominum
1207 S. BRUNONIS CAKTHUSIANORUMINSWftlORlS OPP. PARS I. 1208
eum tributarentur, scilicet quia per se insufficienles A A in Iioc taedioremanerent. Ergo eonflteanlur Domiito
erunt, clamabunt ad Dominnm voce et affeclione, istae mhericordioe tjus, et mirabilia ejus exhibenda
cum inlerius a vitiis tribulabunlur, el de neeetsila- filiis hominum, et hoc quoque, ul superius expo-
tibus eorum liberavil eos, id est de hac panpertate nitur. Et cum 431 e>corde et ore et opere confttc-
mendicitalis liberabil eos, et boc modo quidem sci- bunlnr, sacrificenl ei sacrifieium laudis, scilicet
licet et eduxit, id esl extrahel eos per graliam de devoveant ei non pecudes aut quaelibet hujusmodi
tenebris, et de illis quae sunt umbra motlis, id est sacrificia, scd lautlem, quod ei erit delectabitc sa-
umbra ducens ad mortem, et vineula eorum disrupit, crificium. Et hoc quidem modo dico eos sacriftcium
id est vincula pravac consuefudinis et iinbecillitatis laudis sacrificare, ut hoc quod suut non laediosi, scd
disrumpel in eis, et destruet ne ab his ullerius im- cliaritate fervidi, non sibiipsis, sed Deo in menlc
pedianlur. Et quoniam haec misericordiae hcneficia sua ascribant, et etiam annunlknt ad Dci laudem
eis impendet, confileantur Domino hae misericordiw aliis in extultalione opera ejus in seipsis existeniia,
ejut, et mirabilia ejus exhibcnda filiis hominum- scilicet annuntient hoc quod tales sunt, operalioue
hoc ul superius exponilur. Dei esse.
Repelit autcni ad commendationem lias miscri- Qmrtum quoque perkulum, quod sotis praelalis
cordias sic : Conftteantur, inquam, ct Itoc ea occa- B I imminet, et ejusdem periculi liheralionem ostendere
sione, quia contrivit portat areat, et veclet ferreot tntendit cum dicit. Qui descendunl, elc. Quod sic
confregit, scilket conteret et confringet el destruct adaplatur. Non soltim illi quos superius ostcndt
iii cis omnino pravam consuetudinera et imbecilli- opera divinoemisericordiac in se considerabunt ct
latem, quae dicuntur aereacporloe et ferrei vectes, eo experientur, sed eliam praelali, qui conlemplalionis
quod tpsos eaplos lencbunt a simiKluiline ponarum sublimitate descendunt descenricntes in mare, id est
serearum et veclium ferreorum, qui aliquem in car- in siibriilam plebem, qucmadmodimi mare creberri-
cere clausum delinent, ne egrediatur. Et non solum mis tenlationum tempeslalibus perturbaiur, et non
Iiaec in eis conteret, sed suscepit, id est post susci- sic descendunt ut submcrgnntur in mnri, sed exi-
piel eos exemplos de via iniquitatis eortim , scilicct slendo in navibut, id esl in gtibcrnaliomhus, ut
cos liberalos a prava consueturiinc, quae via est ad -fidelicct subditam plebein suis gubernalionihus a
iniquilatem operandain; sic suscipict ut posl eis lcntpeslale tribulationum protcgant, ad raodum na-
patrocinelur ne ullcrnis ab boc vinculo vincianlnr. vium qnre bomines sibi innilenles, n marina lcmpe-
Suscipiet, inquam, propicr injuslitias enim suas Itu- slate protegunt, et pcr gubernaiionem suam facien-
miliati tunl, id cst hiimiliabuulur, sciliccl iden cos ies operationem in aquis ntttltis, id csl in mullis
"I
suscipicl quia humiliabunt se Deo omiii dcvotione populis, id esl valdc operanfes pcr gubernationem
contuilu iniquilatum suarum.ut remiltantur. Per- pracdicationis sux inpopnlis sibi subditis, cos rcctc
mitlit quippe multos Dcus labi ut per boc liunii- et eccksiasiice sc habcrc facicndo. Ipsi viderunt, id
lientur. Iitgredilurauiem Prophcta lertium periculum est vidcbunt opera miserkordiae Domini. Et bcno
ostendere, et ejus ereplionera sic : Dico quod Deus jionit ipsi, ut inniiat quori cum coctcri de quibus su-
eos liberalos suseipiet ul a vitiis custodial. Postea perius aclum est, visuri sint opera Domini, ipsi po-
vcro omnem eicam spiritakm, Ieelioncm scilicel el lius qui descendenl in mare, stint opcra miscricor-
oralionem, quibus anima reficilur abominala etl, id diac ejus yisuri ipsa rei expCricntia. El non qualia-
esl abhorrebit, et fastidio habebit anima qunriimdam cunque opera, sed mirabilia ejus miscricordiac opera
torum, qtiae, liceljam escaillafrui cousucverit, ta- exercenda in profundo, id esl in illis subditis qui
men ex dilatione patriic eoekslis taedium illius cscae sitiil profundi in viliis. El hoc tolum cst ac si dicc-
conclpiet, et per hoc appropinquaverunt utque ad rct: Prurinii qui a contcmplalionc in praclicam vi-
porla» moriis, id esl nppropiiiquabiint usqne adpec- tam descendunt, ut subdilos reganl, ipsi mirabilia
cata, quae sunt poriac per quas ad niorlem (it in- Dei bencficia circa subdilos in peccntis profuudissi-
gressus, JtMlket ad hoc devenietit nt fere pccccnt jj mos experknlur, qtiae bcncficia in sequcntibus
criminaHter; el in tanlo perkulo se conslilutos esse ostciidet. Populos quidem aquas tocat eo quod nd
congideranles, clamaverunl, id est clamabunt ad Ksodum aquarum de gencratione in generatioiicm
Dominttm voce el corrie'-ettm iribtUarenlur, iri cst diffluunt. Quoniam aulem dixeral praelatos beneficia
cum tribulabuulur interiori taedioescae spirilalis. Et Domini visuros, ut consequenler ipsa benelicia
de neceisitatibus eorum liberavit eos, scilicet de pau- ostendat, prius periciilum oslendit, Sic : Ipsi vide-
pertale tervidae charilaiis liberabit eos et hoc modo bunt, inquam, opera roiserkordiac Domini, cl ut
liberabit. msil, id est miltet in eorum auxilium nnn haec videanl dixit, et stelit in mari subdilo eis prac-
localiter, sed spirilaliler verbum tuum, id est impe- lalis spiritus operatoris procellw, id est pernniiit
rium polentloe suac, et sic sanavit,i^ est sanabil eos. Deus el in plebe subdila, quam mare superiu. dixi-
Quod esl dicere : Imperio potcnfiac suae constituet. mus : Slabit spiritus procethe, id est in roari illo
ut sanentur, el prolinus a languore hnjiis laediisana- pcrseverabit spiritus malignus operator procelbe
buiitur. Et per hanc sanilatein eripuit, id est eripict; scditionis ct discordiau, el sic exaltati sun: flttctus, id
eot de inieriiionibut eorum, id est de inlcrilu pecca- est exaltabuntuf 'M augmentabuntur tluctus perse-
lorum, et de iitleiilu teleruo in Ojiicmdeciderenl sii culioiium ejus n_*ris, ut vidcliccl pkbs subdila in-
1209 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. CVI. 1210
terdum in prarialos persecutionibns exferioribus in- A Quod est dicere : Mutabit procellam ejus maris, id
surgat, et penitus a se doetiinae el ecclesiasikae esl minores tribulaliones et extcriores et interiores,
disciplinaejugum excutiat. Vel si non exallentur flu- in auram, id est in serenitatem el qukrem ; et silue-
clus exteriorum tribulationum, exaltabuntur fluctus runt fluctut ejut, id est sikbunl, ct ex loto cessabunt
inleriorum, sic ut eos nimis in anima tribulationibus majores tempeslalcs persecutioniim ipsius subriilac
urgeant ex compassione misericordiae suoe; cum ad plebis, sive exteriores sive interiores. Quod esl di-
corum correplionem sanclam rcnuunt pravos actus cere : Sic sedabit plebis subditocdissensionem, bene
suos emendare. Tunc autem cum fluctus tribulalio- el sancte et regnlariter eos se habere faciendo, ut
num exaltabuntur, atcendunt praelali usque ad cce- non oporteat praelalos eis compali, et pro eis anxia-
lot, et detcendunt usquead abyssos, id esl ascendunt ri a similitudinemaris,quodsic nliqunndo post tem-
Consideralionesua usque ad ccelos, id cst usque ad pcstatcin sedalur ut nec a procellis nec a fluctibus
considerandam vitam ccekslium virorum quae su- inquieletur; sed solum levis venlus et serenus, qui
blimis est et sancta, et Deo amabilis, et descendunl aura dicilur, in eo sit. Proccllns quippe vocamus
usque ad abystos, id est usque ad consideraiidam minores maris commoliones, fluclus vero, majorcs.
infeiiecm, et ideo odibilem vilam peccalorum, qui Auram etiam serenum el suavem ventum dicimus.
profundi erunt in peccatis ad modum abyssorum; et " Unde per procellas minores tribulaliones, et pcr
per hoc anima eorum praelatorum tabescebat, id est fluclus majorcs accipiunlur, et per aurara serenitas
labescel et defickt nimia mceroris anxieiate, in concordiaeconvenienter inlelligilur : Sive, sicul per
malis, id esl in considerattone malorum subditorum, spirituni prucellac, malignum spiritum dcnolavi-
qui ul abyssi profundi erunt. Compensabunl nempe mus, ita et per auram quae serena est el suavis,
cceksliuni virorum suhlimitatem, subditorumque Spirilus sanctus accipilur, lolius serenitatis ct con-
432 suorum dejectionem, quorum eis cura crcdita cordiae auctor. Et sic liltera adaplatur : Deus sta-
est. luet, id est commuiabit procellain diabolicaedissen-
Potcst eliam boc sola simililudine legi sic: Exal- sionis in auram, id cst serenilalis spiritum, scilicet
tabuntur, inquam, fluclus ejut; et tunc praelati ul omni procella depulsa, ibi spiritunlis concordiae
atcendent usque ad ccelos, et descendent usque ad serenilas hubealur; et sic silebunt, id est cessabunt
abyssos, id est erunt similes horoinibus in marina fluctus ejus maris, id csl tribulationes subdiiac ple •
leinpesiate pcriclitantibus, qui aliquando fluclibus bis, ut non ulterius praelatis tribulationes iufcrant
elevanlibus se, videnlur usque ad coelos ascendere, sive inlerius, sive exlerius.
aliquando dejicientibusse fluclibus videntur usque („ Et quia fluctus siluerunt, id est silebunf, twlali
ad abyssos descendere; scilket in lanto pericuio sunt, id est laelabuntur praelati prius de procella
suae praelalionispositi erunl, in quaulo illi qui, ul contrislali. Et eliam laeiabuntur de boc quod dc-
ostensum est, in mari perkiitaiilur. Et ideo aniraa duxit eos Deus in portum volunlalis eorum, id est
eorum tabescet posita in istis malis arixielatum; et deditcct eos in iranquillilatem et requiem, quam
tunc turbali sunt praclati, id est ralio eorura turba- volcnt. Posset quippe eos dttcere ad tranquillitatem,
bitur. Et ne sic intelligerenlur esse turbati, ut nun- sed n.n ad lantam ad quantam vellent, ideoque ut
quam sinceram rationem habuerint, addit: Et moti majus appareal beneflcium, addit: in portum volun-
sunt, id est a sinceritatc rationis suae movebuntur, tatis eorum; a simililudine nautarum, qui tempesla-
ac si dicat : Cum prius sinceram et imperturbatam tem evadentes, postquam ad porlum perveniunt,
rationem in rcgendo subditos habiierint, a sinceri- in tranquillitate el in requie sunt. Ergo 'quoniam
tate illa in perlurbalionem prre nimia subdilorum has misericordias praelatis faciet, confiteanlur Do-
dissensione movebuntur, vcl movehuntttr indigua- mino 433 's,se mitericordias ejus et mirabilia ejus
tione contra subditos. Pcr hoc ilaque nimiam eorum exhibenda filiis hominum Adaeet Evae, scilicet sub-
perturbalionem ostcndit. Turbabunlur, inquam, a ditis. Non enim praelati licct in tempestale positi,
ralione sua stcuf ebriut, id esl ad modum ebrii, qui ][) filii hominum Adaeel Evaesecundum morlera sunt
avaletudine rationis suae fit alienatus. El in lanlum dicendi. Exponit autem quomodo dicat, ut miseri-
turbabunlur quod devorata est, id est devorabilur, cordiae islae sint maleria confitendi sibi laudem,
et ex loto destruetur omnis tapkntia eorum, ut, cum cuin addit: Confiteanlur, inquara, id est sint male-
anle perturbationem sapicnter regere noverint, tunc ria confessionis, scilicet exaltent eum quicunque
in tanta perturbatione posili omnem sapienliam omniraoda laude in Eccletia, id est in considera-.
regiminis amitlant, a similitudine naularuin, qui a tione Ecclesiac,plebis subditae,videndo, scilicet quae
nimia lempestate deprehensi sui regiminis peritia congregntio subditorum egregie, et regulariler se
nequeunf uti. Turhabunlur, inquam, et ideo viden- liabeal; et laudent eum in cathedra teniorum, id
tes se suflicere non posse, clamaverunt, id est cla- esl in consideralione gubernationis praelatorum, ra-
mabtint ad Dominumcorde, ore, el opere, cum tri- lionabililer etcum tranqiiiliilale subditos regenlium.
bularentur, id est cum in periculo tanlo tribulabun- Calhedra pro gubernatione ponilnr, eo quod guher-
tur; el de necessitatibus eorumeduxil eos, id est de nalores in calhedris solent sedere. Oslensis quatuor
insufiicientiaet inopia regiminis educet eos. Et ecce ereplioiiibus, ul magis ad Dei laudem incilet gentcs,
niialitcr educet. scilicet el sTktuit. id esl staluet. cl si supcrius de earum salule egerif, agit tamen de
1211 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM5NSTITUT0RIS OPP. PARS I. 1212
hac eadcm re in sequenlibus agendo pariler de Ju- A \ fiant postmodmn*in fulttro Hierusakm coeleslis,
daeorum repulsione, ul majus apparcal in salute quae ut superius dicturo est, erit civitas habilalio-
genlium beneficium, cx comparaliono rcpulsionis Ju- nis; 434 ve<esurientes in eis collocandi pracdica-
daeorum.Dicolaudent qttkunqiie; virienlesDoniinum tores effecli facient, alios pruedkatidociviiatemhabi-
in cathedra seniorum, el ric hoc quoque laudent quod tatiouis, Et iioc raodo constilueni civilalem, quori
posuit flumina in desertum, id esl praedicatnres qui el quosdam factos Dei agros cutlibiles, per fidem
flumina dicuntttr, eo qiiod ad lnoJttm fluraintim sub- seminaverunt, id esl scrainabunt seuiine doctrinac,
ditos doclrina sua rcficiant. Quos raiileudo Deus in ct ex ipsis agris planlaverunt, id esl, ptantabunt
deterlttm ponct, id est diu perseverare faciel; in vineas, sciliccl ex fidelibusDeo per fidem generandis
hoc deserlu, id est iu gentili populo ut eutn do- firmiter conslituent congregationes clericorum et
clrina sua reficiat; qui desertura dtcitur eo qucd raonachorum, quac Dei vineae erunt fruciiferae; el
anle doctrinam pracdkaiorum ad modum terrae de- iion erunt in malo frucliferae, sed fecerunt, id est
serlae, steriles in bono opcre fuerunt. Non solum facicnl fruclttm nativhalis, id est fruclum nalura-
aulem minores praedicatorcsponel Deusht desertum, km, fructum videlicet operum bqnorum, ad quem
sed et ponel in titim, id csl in gemilera populum fackndiim natoc sunt, et a Deo crealae. Malorum
exitut aquarum, id csl apostolos, ut pcr eorum do- B enim operurn fruclus conlra naturam esl. Peccaliim .
etrinam ad fidera adducantur. Dicuntur quidera etiim non esl natura, sed vitium naluroe, sicui Pro-
aposloli exilut aquarum, id est fonles, eo quod ab spcr asserit.
eorum doctrina cunctorum pracdkalorum doctrina El eis vineis ct agris benedixil, id est bencdicct
dirimelur, sicuta fontibusrivi egrediunlur. Genlilis Dominus, scilkei exaltabil in virlutibus. Et tnulti-
autem populus, per emphasim, dicitur sitis, eo quod plicati sunt, iii esl niiilliplicabunlur quantum ad
de doctrina fidci valde siccus esscl et aridus. Dico numerum personarum, et boc nimis, id cst supra
quod ponet flumina in deterlum. modum. Et hoc modo nirais, quia non minoravil'-;«-
Terram autem frucliferam, id esl populum Judai- menta eorum. Hic datur intclligi, quori multiplicar:
cttm, prius existenieni terram suarn in bonis ope- permiiiet jumenia eorum, id est Illds Cx ipsis qui
ribus fructiferam, permittel poni in taltuginem, id simplices erunt cl rudes, tit jumenta, idiotas vrdc-li-
est in sterilitatera qurc per salsuginem accipiiiir, cet;
qui ideo nimis mttlliplicati dkunlur, quoniam
eo quod saisa terra sterilis sit. Hoc autcm quod
plures ex ipsis, ut in sequenlibus oslendelur, ab
slerilis fiet a boao opere, conlinget a malitia inha- hnerelicis incorporali fuerutit. Cum cnim heretici
biiantium, id est dominantium in ea, scilicet per ma- r prudenles devorarc iiequeunl, idiolas invadtini.
lilinra Pharisseorum el casterorum praelatorum, qui Unde Psalmisla alibi : < Congrcgatio lanroriim in
male vivendo el steriles exislendo, eara excmplo
vaccispopulorum(Psal. LXVII, 31). >Mulliplkabuniur,
suo corrumpeul. Ex opposito vero posuit, id esi,
inqiiam, agri. Et post, pattci faeli snnl, id esl
ponet per auxiiium gratiaudeserium, id est gcniileni pauci fienl cum perfecli dimittentur, a maxima
populum in ttagna aquarum, id est in prredkalores, parle jumenlorum, qtii ab haereticis iucorpornbun-
scilicct quosdam ex gentibus, adeo aqua doctrinre tur. Et perfecti vexatisunt, id est vexabunlur
faciet redundare, unde alios reficiaul, in quanliim a tribulatione malorum, id est haerelicorum.
stagna aquis redundant. Et bene tlagna punit, ul Lcguntur eniin haerelici sanclis viris 'tribuiationem
per hoc praelati illi accipiantur qui slanles sunt, corporeaeperseculionis intulissc, uiArius et alii plu-
non diversas mundi parles docendo peragranles, res. Et vexabunlur etiam interius perfecti a dolore
sicut episcopi multi, el caeleri gradus praelatorum rompassionis, compaiieinlo, scilicel eorura error! ct
uniusciijusque ecclesioe, a similitudine slagnorum pcrdilioni. Per hoc iiaque pauci tienl, et vexabuntur
quae non fluunt. El noii solum desertum ponel in quod super principet bocrctkoriim, id est in stipe-
ttagntt aquarum, sed el terram tine aqua, id est po- riori parle eorum in anima, scilicet effusa esl con-
pulura genlilem aqua rioctrinaecarenlem, ponct in [) \ temptio, id est effundclur despectus iroe Dci, quae
exilui aquarum, scilicet quosdam ex ipsis genlibus eos inierius cxcaecabit; velclltindeiur super princi-
faciel apostolos, ut vice nposlolorum plures provin- pes, juslo jndicio Dei conierendos, ut contcndant
cias docendo perlustrent, et caeteri minores ab adinvkem multiplki schisinate, el sic magis cxcsc-
eorum doctrinae fonte procedant, sicul Dionysius cenlur. El eos excaecatosfecit, id est permiltet errare
Areopagita in Gallia, et caeteri mulli per divcrsas positos in invio, id csl in dcvio diversarum haere-
mundi parles ab* apostolis, et eorum succcssoribus sum, et sicut uullo modo sint in via fidei. Sunt
missi. Etillic, id esl in fundamcnto fidei et do- quippe plures qui, lametsi in quibusdam Ievibus
Ctrinaeillorum stagnorum et exiluum aquarum collc- errant ex ignorantia, tamen suntin via de quibus
cavit, id csl fundabit alios complures esurienies, idi Aposlolus : < El siquid aliter sapitis, et boc quoque
esl valdc desidcrantcs eorum doctrina refici, ul ini vobis Deusrevelabit (Pltitip. m, 15). > Qttia possot
doclrina benli et gloriosissimi Mnriini mttlli iegtin- qttaeri quid hoc quod de hacreticis agilur ad Dei
lur fuissc collocali. Et ipsa stngna el exiius consli- laudem altineat. Ostendil quae inde ulilitas continget
itierunt civilatem habiialionis, id est praedicatione: perfeclis, ul illud spectare ad Dei 4audem innuat
s_n et excraplo constiluciil illos csurknics tales, uti sic; Dico quod haertilM errabunl, ct de inopia corum
5213 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. CVII. 1214
per hoc, scilicct qnod ipsi erunt fide inopes, adimit A j riam iniiiulaios , non esse ad solam historiam
pauperem, id esl adjuvabil Dominus populum per- accipiendos.
fectorum pauperum spiriiu nou superbum. Vcl de Paratum cor meum, Deus, ac si dicat : Licet ex
inopia, id est de paucilale ipsorum perfectorum, carnis inlirmitate pro passione videndus sim contri-
scilicet hoc eos adjuvabit quod erttnt pauci, et a slari, tamen paralum est cor meum. Paralum esl,
multis haereticis circumriati; et ne familiae suorum inquam, cor meum, id est voluntas aniinaemeoepara-
ab haeretkis seriucantur, posttit, id est ponel et fun- ta est ad paliendum. Hoc aulem bis ad asserlionem
dabil in fide firmiler ipsas familias sicut oves, id ponit, et magis in hoc suos audilores ut ad hocidetn
est similes ovifeus, quae solumniouo pasfori sui vo- pro eo parati sint instruit. Et ego sic paralus can-
cem audiunt, nec alienum paslorem scqnuntur. Ex- labo libi inleriori devotione, etpsallam exteriusbo-
ponit autem quomodo snos adjttvabil de inopia, sic. na operatione, el hoc in gloria mea, id est in con -
Vere suos adjuvabii per inopiam hxrelicorum. Vi- sideralione gloriae meae. Considero nempe ob boc
debttnt enim recti jier eos scilicet corum exagiiati me esse glorificandum, cum immortalis fiam et im-
qusestionibus; inulta videbunt de fide qtiac prius ub passibilis. Exhortalur autem humanitalem suain ad
eis intellecla noii eraiit; e<videndo inde Iwtabunittr. cai>Hjandum et psalkndum, ut per hoc veniat ad re-
Et quia ipsi videnles ernnt, omnis iniquitas haereii- B > suirecfionein ; et iion ponit ipsura canlare et psal-
corum oppilabit os suum, id est omnes haeretici lere ; sed aequipolknler ponit exsurgere, quod est
claudent os suum, non audentes facereeis assullum. effectus istorum, el perhoc inlelligiintur causae.sci-
Ergo quando quidem lot, ul oslendi, misericordias licet canlare et psalkre. Dico quod paratum est cor
in bumano genere Deus exercebit. Quis sapkns, et meum ad boc ut paliar, et quia cantabo el psallam,
cuslodiel hwc, et intelliget miserkordias Domini? el sic fiat, ohumanitasmea,exsuroe, id est raerere
Hoc435 autera ad majus exliorlalionis pondus in- exsurgere per morlis obedieiftiam, et per cantatio-
terrogalive ponit. Et est ac si diceret : Quando- nem et psalmum : tu humanitas dico"e_$slens psat-
quidem suis tot mtserkordias Dens impendet, si terium et cithara. Psalierium quidera sjslundum su-
quis sapiens erit, el custodiel haec beneficia, post- periora, id esl secundum virlutes ei borias Operalh>-
quam sibi fuerint adeo dala, ne sua culpa amittat, nes quibus Deum laudnsad moduujt^psallerii, quod
et non ascribet haec suis merilis, sed intelliget has ex superiori sonat, et cilhara secundum inferiora,
misericorJias esse sotius Domini. scilicet secundum mortalilalem et passibiliialem,
IN PSALMUMCVIl. qttaceliam Deum taudantpatiendo, et pro ejus ob3-
ex
r dkntia moriendoa similitudine cilharae sonantis
Tilulus cenlesimi seplimi. Canticum psalmi ipsi inferiori. Velsic : Dico quod psallam in considera-
David, Christo attribuendum. Canticum psalmi tra- lione glorioe meoe, et ut glorificeris, o caro, exsurge
clatus isle dkitur eo quod bic principaliier agatur ptalierium elciihara, scilket tununc existenscilhara
de cantico, id esl dejucunda remuneralione ; et secundura infcriorem naluram mortalilatis et passi-
secundarie de psaltno, id est de bona operaiionc. bililatis, exsurge a morle ut sis psallerium adipi-
Agitenim in boc psalmo Dominicus homo, osten- scendo superiorem naturam immorlaliialis et impas-
dens se ad obedienliam passionis, el bonae operatio- sibilitalis. Dico, exsurge, el sic erit : Exsurgam re-
nis esseparatum; et agens eliam de ipsius obedien- vera, et hoc diluculo, id esl in mane tertioe diei.
liae remtineralione, de glorificationevidelicet resttr- rloc 436 quod terminum resurrectionis ponit,
icclionis, et ascensionis suae, et de hoc quod per facit ad fidei nostrae ccriitudinem, et ad maj'orera
inortem suam salvandos cx Judseis et gentibus assu- suaehumanitaiisexliortalioneiii. Exsurgam.inquam,
met. Hoc aulern ea intenlione facit ut suis in hoc et per huc conplebor tibi in populis, id est veros
spem lribualglorifiCationis,siobcdientes divinisprae- confessores tibi pariam in populis Juriaicis; ei psal-
cepiis exstilerinl. Not.indnin sane quod psalmusiste lam libi in nationibus, id est tales libi parinm per
non absque raiione a Prophetade duorum psalmoruin D fidem in nationibus genlium, qui tibi psallent. Et
cxlremitatibus, cst conjunclus; de extremitate sci- non solum per hoc quod exsurgam confitebor et
licet LVIet de extremilate I.IX.Quori ideo faclum psallam; sed et per hoc quia magna misericordia
esseindicatur, iit removeatur, ne duo psalihi illi ad iua, ego scilkel misericordia lua magna, per em-
solas historias intelligantur, licet ab hisloriarum si- phasira, eo quod per obedientiam passionis meae
militudine iulitulenlur. Si eiiim ad solas bistorias magna misericordiae beneficia generi humano lar-
eosPropheta edidisset, cum utique bistorioe diver- gieris; exaltabor super ccelosmateriales, eos corpo-
sissimaesint, psalmortim ex his factorum parles in raliter ascendendo, et Spirilum sanctum mittam,
insli-
uniuspsalmi composilione non posuisset, nec buic cnjus inflamniatione confessores ct psallenles
psalmo qnidem alius titulus nisi ex duabus iltis hi- luenlur. Vel exallabor tuper cwlos, id' est super an-
sioriis sumplus ab Esdra positus esset. Quipereum- gelos imraorlalis el impassibilis effectus, qui secun-
dem prophetiaespiritum creditur lilulos apposuisse; dum morlalitatem el passibilitatem paulo minus ab
per quem et David psalmos composuisse. Aliler eis modo sum minoratus, et sic inslituam confesso-
enim ab Ecclesia non baberemur in auctorilate. Per res et psalkntes. Ei veritas lua, id est ego per em-
hoc cliara innuitur, efjeteros psalmos juxta hisio- phasim lua vcritas, per quem verificabilur |promis-
1213 S. BRUNONTSCARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 1216
sio lua, exallabor usque ad nubet constituendas, id A dicalionem stiara bonaopera, sunl suseep/iomel, id
cst usqueadeo utetinm constituam praedicatores. est suscipiunt bic me per obedienliatn et conformi-
Confessores, inquam, pariam et psallentes per rc- tatem mei, inquam, capitts, scilicet quem suscipere
snrrectionem et exaltationem meam, et ut pariautur debent cum eorum capul spiritale sim. El ut
cxallare super ccelos materiales, vel super angelos, universaliter omnem Sicbimam jcomprehendara.
o Deus verbum"mihi personalilcr unitum. Non dicit Juda rex est mettt, id esl illi humerosi mei sunt,
boc de Verbo, quin Verbum sine teropore sit Patri qui, cum sint confessores pcccalorum suorum, sunt
et Spiritui coxquale, sed propler humante naturae etiam se bene operando regentes. Hoc autem acci-
personalera unionem indissolubilem, quae passa est piendura est de fidelibus cx Judaeis,eo quod Sichima
et exaltala, aliquando lcgitur Vcrbum passura, et iocus sit in Judcea, et Galaad mons. Manasses au-
super ccelos exallalum. tem elEphraim el Judas, viri Judaei fuerunt. Addit
Exallare, inquam, tuper ccelot, o Deut Vcrbum, autera de fidelibus ex gentibus, sic : Non solum
id est fac me huniaiiam nattirara ex ltari, el sic tu- meut ett Galaad el Manasset et Ephraim, sed el Moab,
per omnemlerram lam super Judaeos quam supcr, id esl genlilis poputus, qui huc usque fuit exlex, et
gentes exaltetur gloria tua, scilicet per faanc t«al- sine Palre Deo : est tebet tpei mew, id est re-
tationem omnis modi gens ad tuinolitiamveniendo, B ^ fectio spei raeae ex ipsius, scilicet divisione a per-
lc Deum esse super omnes cognoscat et glorificet. dilis iu fuluro laelilia refici; sicul aliquis in lebele
Vel sic : Exaltare, Deut Pater, rae exaltato tuper. pleno carne qualibet spem refectionis habel. Vel
cceiotmaleriaks, vel super angelos, scilicet exaltai sic : Moab lebet, id esl genlilis populus fulurus le-
me super coelos, et per hoc apud bomines exalia-, bes, id est excoquens in se omnem superfiuilatem,
beris, et me exaltato super omnem terram, subji-. et molliens cor suum per fidem, durura prius per
ciendo mihi eam per fidem, exaltetur gloria tuaL infidelitatem exislens, sicut in kbetc duri cibi moi-
siperomnemterram, ul lesctlicet permei notitiami liuntur, et superfluus eorum humor excoquitur, erit
cognoscendocnrde, orc glorificeturet opere. <Nemo, spei mew, id est pertinebit ad spem meam, scilicet
qnippe veniet ad te Patrem, nisi per meFilium, spem haneo ex ejus salule reficiendi. Moab, inquam,
(Jo(,n. xiv, G). i Fac, inquam, me resurgere, ett eritfeies spei mew. Per hoc autem mihi Moab po-
exaP.a me super ccclos, ut per boc dilecti tui futttri; ' pulum gentikm adjungam,- quod in ldumwam ex-
tiberentur a potestale diaboli. Ut aulemad hancz lendam calceamentummeum, id est in ipsam plebein
cxa'taticnem peilingam, tahum fae me prius aj gentilem extendam praedicatores meos. Vel calcei-
morlc resiiscitando dextera tua, id est polentia tun, . menlum meum,id est noliliam humanitatis meoe,et
el ul salvus Aam, exaudi me orantem de hac salva-. ^ per hoc alknigenw, id est gentiles qui snnt alienige-
tione. Quoniam aulem dixerat exturgam, et confite- nae, id esl alieni a me inimicando mihx per infide-
bor, et exaltabitur super cwlos mitericordia tua, el•i litatem amici facti tunl, id esl mihi fient amici per
usqtu ad nubet veritat tua, ne hoc verum csse du- fidera. Moab, et Idumaea, el alienigenae idem sunt.
bilarelur, ideo quia humiliteroraverat islud auclo- i- Quare vero proedicatores et humanitas Christi cal-
rilate Vcrbi, sibi interius loquenlis, comprohat sic:: ceamentum dicanlur.et quare plebs genlilis Idumsea
Dixi, exsurgam, o audilores, elc. Et ne verum Iioc c in psalmum LIX est oslensum, et quandoquidera
csse dubitclis, scitote quia Deut verbum inme san-L. anlequamin ldumaeam perveniam, oporlet roe de-
clo suo personaliter exislens loculut ett bac mibi. i. duci in civitatem muuitam. Qnts deducet me in ei-
Et lunccumeirsuraamexsiiltabo, sciens quod <mors rs vitatem munitam, id est quis deducet animam meam
ullra mihi non dominabilur (Rom. vj, 9). > Et ut it localiter in infernum, ut inde fidelesmeos extraham,
meimecum exsultent in fulura resurreclione in in el principem tenebrarum vinciam; et sic post quis
die novissimodtrk/am a massaperditorum Sic/iimam, ii, deducet me, id est mei notitiam usque in Idumwam,
id est humerosos fideles meos, videlicet bic in hu- n. id est usque in plebem gentilem? IVonnelu Deusme
meris cordis jugum praeceplorum meorum fidenler >r D deduces, </uirepulisti not, id est qui visus es mcos
deferentes, ef dimetiar, id esl colligara a damnandisis repulisse agratia lua, faciendo morlaksel passi-
convallemlabernacutorum, id est tabernaculanlinm, n, biles? Hoc autem ex nimia affeclionesic inlerrogali-
scilkel iltos humerosos colligam, ut meciim exsul- \. ve ponitur. Et est rcqtiipolkns ac si diccret: Ut
tent, qui cum siul in tabernaculo, id est in mililia ia Iduraaeos milii adjungam : lu Deus, qui meos per
.praeceplorum meorum, convallis sunl, id est humi- ,i- Adam TepuHsti,deduc me prius in infemum ad eum
.les; sine htimilitale qtiippe infrucluosum est Deo eo exspoliandum, et diabolum vinciendum, et sic post
militare. El ideo dividam lumierosos a perditis, is, in Idtimoeara me dedUces. Civitas munila dicitur
. quia meut ett Galaad, id est mihi dedilus est acer- r- infernus, eo quod omnibus interius exislentibus
vitt tetlimonii, scilicel congregatio marlyrum qui |ui difficilissit ad exeundum, sicut ciyilas bene clausa et
Sichima sunt. Et meusett Manasses, id est mei sunt :nt munita captis hoslibus gravis est ad egrediendum.
tlli bumerosi, qui, et si non sunt Galaad, saliem1/a-a- Quoddicit repulitli, nos se membris suis adjungendo
nasses sunt, idest obiiviscenles 437 lerrena, etex- x- ex nimia dikctione facit, quia merabra et caput
tendenles se ad acterna, et illi humerosi qui sunt mt Cbristus unura sunt. Et quandoquidem meos repu-
Ephraim fructificantes, et in se el in aliis per prac-
ac- listi morlalcs et passibiles faciendo; et in eis vir-
1217 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. CVllI. 1-18
tulcs interiores dehilitando: non, id est nonne ex- A i sub pacis osculo prodidit, qtii ad ej'us oppressionem
ibis Deut in virtutibusnostris, id est nonne venies per os aperuit, cum riixil : < Quid vullis roihi dare et
graliam in auxilio virlulum meorum ? Utique exibis egovobiscura trariam? > (Matth. xxv, 15.) Os, in-
in auxilio virluluin mcorum, ne a diaoolo superen- quam, dolosi super me aperietur, el non solum hoe,
tur, a simililudine strenui auxiliatoris, qui cum sed etinm Judaei quibus ipse me tradel locuti suni,
ahquibus ad hellum contra hostes exeuntibus in iri est priusquatn eis trariar loquentur, lingua dolosa,
auxihriin exil. Exibis, inqnam, ita tamen ul multas dicendo : < Mngislcr, scimus quia verax cs (Mare.
tribulationes meos oporteat pati, quae eis erunl ad XII, 14), > etc.et hoc advertum me, id cst ad hnc
auxilium coronoe adipiscend-r. Etita sit concedo dolose loquentiir, ut ricccplione sua, mibi nocean*.
ut mutliplicem tribulationem suslineanl, el de ipsa Et non soluro dolose adversum me Ioqiicnlur, sed
tribulatione da nobis, id est meis auxilium, scilicel el sermonibut odii circumdederunt me, iri e.*tc rcum-
fac ut ipsa tribulatiosk eis ad auxilium coronae adi- dabunl, scilicet lot amaros sermones desiguantibus
piscendae.Ideo vero concerio ut palianlur quia cor- o.liiim ciTundenl in nte, nt lolus per erophasim vi-
porea el continua salas komhiis vana est, sciliccl dear ex his circumdaius et circunivallatus. Dolosi
infructuusum est, el potius ad delrimentum, nt ali- quippc scrmones odium non des'gnant, sed amorcm
qnis saltiln tcrrena continue 438 ulatur. <Flagel- D I mentiuiitur. Non solum auteni haec facicnt, sed ei
l.it enim Deus omnem filium quem recipil (Ueb. expugnaverunt me, idest impugnabunt me, et bla-
xn, 6). > Facit antem aposfropham ad auditores, sphcmiis ettribulationibus niultis, qiiatenus me sic
ad eorura instructionem, sic : Exibit, inquam, Deus, cxpugnent, utqnod veium est, me negare faciant,
in virtulibus meorum, o audilorcs, el per hoctn Deo scilicet Dei Fiiium esse. Impugnabuul, inquam, et
firmiler fundaii et innixi faciemus virtutem, id cst hoc gralis, id est sine occasione aut ul li ate ; quod
ihei facieut quidqttid atiinet ad virtutem, bona opcra esl qui Iem gravius quam si gratis nonfaccrent. Non
scilicet; vcl facienl virtutem, id esl fortcm et, ul tanltimmodo vero dolose et oiliose loquentur adver-
ila dicam, virtuosam vicloriam de omnibus hosti- sum me, sed el detrahebani, id csl detrahent in oc-
hus visibilibnset invisibilibtis, ef ipse Deus qui meos cultomi/tipro eo qttod dcbcrcnt tale quid dicere, ul
i:i Ariam rcpulit, ad niltilum eflkacioe deducet in:- me diligerent, id est ul pcr illud dictum comproba-
micos nosiros, id est inimicos mcorum ad hoc per rcnl se me diligere. Quod esl diccre : Cum debeant
auxilinm potentine deducct tam visjbiles quam in- proferre verba quaepcrline.ini ad dikctiouem, pro-
visibiks, ut nihil loci haheal in cis assullus ipsorum ferenl verha pertinenia ad-detraciionem. Ego autem
inimicorura. cui ipsi detrabent orabam, id eSt pro cortim s.Iulc
IN PSALMUMCVIII. < orabo, et in hoc ipsi magis rei, cum oranlis pro sc
C
Tittilus cenlesimi octavi. In finem Psalmus David. sinl detraclores, dico 439 <luou"dolose el amarc
Quod exponitur. Psalmus isle ascribendus cst David et delraclorie de me loqucnlur, el impugnabunl me.
Christo iendenli in finem, idest in perfeclam COM- Et hoccomi.ii mala posuerunl adversum me, id cst
summaiionem immortalilatis et impassibililalis. fca ponenl mihi nociva, el hnc pro bonis maltis, qu33
lioc enim psalmo Chrislus Deum Palrera orat, ul se eis feci. Quod est dicere : Cum eis bona pluriina fe-
quem inimici sui deprimere niluntur, laudabilexn ccrim, ipsi econlrario mala retribueiit, ct ian'o
oslendat rcsuscitando, iminorlalem el impassibBeiu magis culpabiles. Et ponent odium pro dilcetione
faciendo, el mundum sibi subjiciendo. Agit cliami mea, erga eos habilii, scilicet, cum cos dilgam ipsi
deeorumdem inimicorum dolosilale, odio et impu- meodio habebunt. Ostensio a parlc boni el aparte
gnatione. Et concessive agit de eorum muliipKci mali.
damnatione. Agit insuper de suorum confessione et Ostensa inimicorum dolositate et impugnationc,
laude, hocautem ea inlentione facit ut perhoc quod conccssive agil de enrumdamnalione,etprius quidem
orat, seesse verum hominem ostendat; per hoc de damnalione Jtidae,eo quod inier alios praccipuus
vero quod eorum ostendit damnaiionem inulliplicem existat. Et boc sic dicit: Dico qnori os riolosi super
el suorum confessionem et laudera, se Dcum esse me aperietur. ldeoque, Domine Pater, constiiue stt-
demonslrat et omnipotentem. Agit etiam ea inten- per eum peccalorem antonomaslice, i:l est permiiic
tione de inirakorum damnaiione ut alios exterreat ut ei peccalor ex toto domineiur. Expon't vero de
ab eorum conformiiaie. quo peccalore dical, cum addil: Et diabolut, anto-
Deus Pater, laudem meam tte tacueris scilicet ne nom.islice, peccator stel a dexlris ejtts, i.l esl repu-
permiltas taceri Iaudem meam. Quod est dicere: telur ab eo esse a dextris, scilicet bonnm rcputet
Fac manifeslum per resurrectionem meam el totus esse et utile, diabolo servire. Bonum quippc el tilile
raundi subjectionem me usquequaque esse laudabi- reputavil diabolo servire, cuin cogilavil impie de
lem. Hoc aulem ea occasione oro, quia os peccatoris, roagistri proditione. Per rievteram sane hona ct
anionomaslice, et os dolosi, antonomastice, Judae utilia solemus assidue denotare. Vel sic: Diabolus
scilicet apertum est sttper me, id est aperielur ad stet, id est perseveret a doxtris ejus, id esl usus
bocut ojiprimat me. Peccator quippe per antono- dextera ejus, scilket circa bona opera ej'us per-
masiam Judas dicitur, eo quod Dominum et magi- sislat, ut ea penitus per mala opera pra>ponderantia
strum suura tradidit. Dolosus etiam, eo quod eum deducat in irritum. Et cum judicatur, id est cum
12I9 S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1220
boc sil quod a juslo judicio Dei pro scclerc suo jnm A iisuram colligal. Quam pro ccrlo usuram Deus exi-
sit judicalus, id est conriemnalus, non evadal jurii- git, cum posnarum examinatione ab his qui bic
cium illud saluhriter poenilendo in hac vila ; sed fienus sibi traditum negligunl mulliplicare. Juxta
exeat de hac vita condemnatus, id csl moriaiiir in vcro has ambas sentenlias lillera sic expmiliir.
damnalione.illa. Et oraiio ejus, id est poeniienlia Fetteraior Clirislus vel diabolus scrulelur a Juda
ejus, quac per orationem accipilur, eo quod pceni- emnem substaniiam ejus, iri est exigal ab co poenas
lenles orent, fial lendens in peccatum, scilicct, pro omni subslantia sibi coinmissa. Chrktus scili-
ad hoc pceilitenlia ejus fiat ut se suspendat, quod cet, irieo pcenamcxigat, quia subslantiam inlcllccius
et qulnque scnsuuni, quam ei accommodaver.it,
gravissimum peccaturo erit. Scribil enim sancius
llieronyinus Judam magis Dei clemenliam in sus- ntuliiplicare negkxil. Diabolus autem, eo quori
pendio sui offendissc quam in Cbrisli proditione. stibslanliam peccalorum qtiam sibi accommodavil.
Vel oratio, id est optalio ejus quam cum oralione niulliplicarc sategil: Et non soium boc, sed cl si ad
faciet, itat lendcns in peccalum, scilicct niliil op- aliqua bona opera laboraverit, maligni spirilus adeo
let, nisi quod ad peccatura altinel; el fianl dies alieni facti diripianl illos tabores ejus, id est eripiant
ejus pauci, id esl paucis dkbus vival. Ne vero ei cumulura malorum frucluum, id esl laborcm il!o-
gradus apostoiatus ejus proptcr ejus reatum videre- B rum opcrum bonorum. Scrutelur, inquatn, feneralor
lur sic csse dehoneslatus ul nulliis in cjus loco omnem tubslantiam ejus, ct lunc non sil illi aliquis
dcbcrel substilui, adriil et episcopatum ejus, id est sanclorum adjutor, qui pro eo iiitcrpelkl; nec sit
subiimcra graduni apostolalus cjus, accipial alter, nliquis sanciorum qui orationibus suis miserealttr
scilicet Malhias (Act. xvm, 1G). Per hoc innuil pttpillis ejus Judacis, scilicct qni ejits tilii cxistendo,
quoniam in gradu undc cxpellunlur indigni praclnti, fienl a Deo Patrc pupilli. El flant ipsi Jtidaei nali,
alii qtti digni sint, debenl substilui. Agil quoque, id est filii ejus in interitum, idesl per ejus filialionem
coneessive dc ininiicoruin Judaeoruin damnaiione, praccipilcnlur in inierilum aciernum; ndmen ejvs
quos Judaefilioset uxorem vocat per similitudinem. Judae detealur, id est dcstruatur ut non sil in libro
Filios quidem, eo quod tunc ab co sunt in peccalo, viventium , quod ibi scriptuni fuif, quantuin ad Dei
geniti, cum eis facultalem Doininum occidendi; miserkordiani; sed ipse delebit per sui nequiliam.
pracbuil. Uxorem aufem, eo quod illi associali; Deleatttr, inquam, uomen ejus, el hoc in generaiione
fuerint pcr confbrmitalem ad mala opera procrean- una, id est in generatione diei judicii, quac una
cltim, sicut uxor associalur viro ad filios procrcan- dicitur, eo qttod tunc juslis oninibiis < cor unum, ct
dos, cum prius Dei filii cssent, aeternam nisi pec- aniina una (Act. IV, 32). > Erit enim Deus omnia
cusscnl bocreditateiii adepluri, et Dei uxor sibi pcr C in omnibus. Ul aulem ipse Judas multiplicilcr pu-
ejus noliliam ad procreanda bona opera copulati. nialur, iniquitas pulrum ejus carnalium qui iniquis-
Hoc autem sic dicil: Coucessive de Judae damna- simi fuerunl, redeal in memoriam, quae modo vide-
lione egi, conccssivc eliam ago dc damnatione3 tur oblivioni tradila; et sic redeat ul sit in con-
filiorum ejiis. Fiant, scilicel fitii ejus Judoei or- spectu Domini, scilicct conspkiat eam Dominus,
phani, a DeoPatre, cujus filii fueruiit, eo quod fiiiii ul eam in Juda puniat. eo quod ipsos patres in ini-
ejus Judae erunl; ei uxor ejtts pkbs Judaica fiatt qttilale superaverit.
vidua a Deo vero raarito, cujus uxorfuil, eo quod1 Et peccuium matris ejus carnalis, quae valde pec-
ejus Judae uxor eflkklur. Non soluin vcro fianll calrix exstitit, non deleatur a meraoria Domini, sed
orphani, sed el transferantur dc terra sua filii ejus,, in ipso puniatur. Certum est auteirt Deum peccata
el non sil ut posl aliquem ccrlum locum habeanl,> patrum in illis filiis punire, qui sunt patribus in
scd ut sint scinpcr ttuianies, id esl iiulli loco firini- iniquilale conformes, juxta illud : < Visilans iniqui-
ter iuhaerenles el mendicent, id est semper ope al- latem palrum in filiis usque in tertiam ct quarlam
lerius egeant. generalionem (Exod. xx, 5). > Certum ctiain est
Quia vcro possenf transferri vel dolo vel quo-- Deum in iilis filiis patrum p.eccala non punirc, qui
libel alio modo, addit: El sic dico transferanlur , hono opcri vacantes, palribus in iniquilnie confor-
uLvi a Romanis ejiciantur de Itabitalionibussuis. Ett mari coiilctnnunl. Uudc pcr proplieiam : < Filius
in fuluro scruletur, id csl cxigal feneralor dinbolus s non portnbit iniquilaiera palris (Ezeclt. xvm,-0). t
omnem subslantiam ejus, id est peccata non quoJJ Peccatum, inquam, mulris non deleatur, sed iniqui-
peccala sint suhslantia, sed ad similitudinem dictumii las pairum et peccatum malris flant semper conira
440 esl» e0 1U0(^s'cul fcueralor aliquis substan-i- Dominum, id esl coram Doraino, ut ea non oblivi-
liam suam ad usuram dat, ila diabolus cum suhslan- scatura similitudine rei, conlrn oculos positae, qnoe
tiam aliam non habeal, peccata ingerit, ut indee non facile oblivinni dalur. Et memoriajeorum filio-
pcenam exigal in futuro. Quae dicilur usura, eoo rum Judae dispereat de lerra viventium, quam sibi
quod ipsum feenus peccati excedat, cum peccalum n temere atlribuunt, ul nec memoria eorum ibi hn-
ad lempus sit, el ipsa aetertia. Deus quoque fcncra- i- hcaliir, el hoc de Juda et filiis ejus concedo, pro eo
lor dicitur, eo quod substanliam suam ad ustiramn quod non esl Judas recordalus, id est non recorda-
accomraodat; dal videlicel inlellectum et qtiinqtie e bitur/jicc ipse nec filii ejus facere misericordiam
scnsus corporis, ul eorum oflicio bonorum opcruinn crga me Dominttmet Deum, qui lot cis beneficia
1.-1 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. CVIH. li_2
conttiir. Et perseculus est, id est pcrscquetur Judas A J duant et diligant. Mihi, inquam, delrahunt exisleiili
inOrfifieare honiinem htopem et mendicum, scilicet apud Dominum, id e~st' aeqiialitate essentiae Do-
perseqnetur ine, ut me mortificet mea nattira qua miTir Patris, in hoc, scilicel mihi delrahunl qnod
liomo siini iiiops, id Cst insuflJciens per me libcrari, Dui me Filium esse negant, cum tamen apud Do-
et mendiCUs, id est ope egens alterius. Quod est mitiiim sim, juxta illtid Joannis : < Verbutn erat
dicere: Persequetiir ut mortificct me homiiiem apnd Deuni (Joan. i, 1). > Per hoc qiiod se dicil
morlalem et passihikm, et eliam pro riamnalionis aptid Dbminum esse, innuit qtiod qui detraliit ipsi
ejus compassione compunctum corde, in quomagis Filio, delrahil et Patri Dotnino, juxta illud : cQoi
retis erit, eo qiiod videlicct' pro se compunctum non honoriftcat Filium , non honorificat Patrem
ftrcfitpeTseCuras.El dilexitmaledictionem, id est dili- (Joun. v,23).iVclSic:Quia demaledktiotie Jttdreet
P 1441 Judas caiisam maledklionis malam; scili- Jndocorum egerat, ne videretur imprecative et causa
cet operationem, a veHietei ideo ninledieiio acterna malevokntiae sic egisse, ostendit pro malis merilis
et tatuit -ienedktionem, id est nolet causam 'bene- eoruin se hoc concessive dicere, sic : Dixi fiant diet
tlictionis' «terme, sctlicet bohain operationein, el ejtis Judae pauci, et fiant filii ejtis orphani, et non tit
Hongabitur ab eo ipsa benedictlo; et iriduit mate- ilti adjuior, ei fiant nati ejus in inleritum, et caetera
dicttonem tic, ut vestimemum, id esl adj"unget sibii B talia, et haccnon imprecativc riico, sed concessive.
pravam- volunlatem tradendi me, quoe eausa male- Hoc enim, id esl hanc mullipliccm makdiciioncm
dfetiotiis eril, sicut corpori veslimentum adjiingitur. promereliir malom opus corum, qui detrahitnt mihi,
Bene vero ponit eam indui, sicut vestimcntum. exislenti apud Dominum, scilicet malum opus Jtidse
Sicul enim veslimeiilum adjungittir corpori, cumei et Gliorum ejtis. Et non solttm eorum qni milii de-
naturalc non sit, ita et mala voluntas attimae adjun- traliunt, sed el qui loqwunturmala adversus animam
gitur per consensOffl,cum extra naturam ejtis sit. meatn aiiferendam , scilicet qui -hoc ad invkem
Eiiniravtl, id esf inlrabit mala voluntasilla iii ht- loquuntur qnalitcr animam auferant. Et tdeo tu,
teriora aniinae-e^uJ,ticul aqua, quoeetiam interiora Domine, Domine, qui polcns es, eum Dominus om-
carnis inlrat. Tunc , scilicel, dicitur mala voluntasi nium sis, fac mectm resurreclionem et mci glori-
aniinac inleriora intrare, cum non solum anima ficationem. Ac si riicat: Ego merito obcdientiac mea:
conseulit, sod eiiam ad pravara voluiitalcm perfi- operor 442 resurrectionem et glorificalioneni
ciemlam lolo nisu lnboral, a similitudine hostis, quii meam, ef i« fac mecum ista auxtfio potentiae lua>,
niagis timendus esl, cum jam urbem inlr.it, qttami et hoc propter nomen luum glorificandum. Nam
cura adbue de foris valde vicinus est. Et ut magisi per me gtorificatum, lu quoque glorificaberts, sicui
dicam, inlrabk adeo ut sit jam-in' omnibus ostibus,idI 'G in me blasphemato, tu etiam blasphcmaris. Untim
est viribus aiiimaesuperatis, scilicet ratione et li-. enim sunius, et ideo debes faccre mecum, quia sua-
bero arbrtrio, sicut oleum, quod no/t solum carnem,: vis est railii, id est deleclahiiis misericordia tua,
sed et ossapenetrat.Tunc quidem mala voluntasdici- scilicet mihi deleclabile esl non aiislerum quod per
iur ossa animaepeneirare et confringere.cum ratione> mortem meam genus humanum ^nisericordiler re-
«tliberoarbitrio infimiitas ad operationem pertin- parare disposuisti. Quoniam autem dixerat, fac
git, a simililudjne hostis, qui perniciosior est, cumi mecum, et non determinaverat quid faceret, deter-
jam wbis muniiiones obtinuit, qttani tunc cumi minat hoc, addcndo sic : Fac mecum, inquam, et
urbem solummodo intravit. hoc scilicet fac :
Quandoquidem autem causam makdictionis in- Libera me a mortalilale el passibilitate resnsei-
tcritis iitduit, ftal ei ticut vestimenlum quo operitur tando mc, et necesse cst ut ,hoc orem, qtioniam
homo exterius, ut sicut vestimentum iilud exlerius; egO qui secundum aliam naturam sum Dcus im-
appafet, itactmala volunlasin aperlo fialperhoc, , morlalis et iropassibitis et omntpolens, sccunduin
quod se suspenriet, et "fiat ei sicut zona qua semper humanam naturam sum egenus, id est impoiens al-
prwcingitur : ut skttt zona illa qua praecingitur tcrius ope liberari quam tua, et pauper, id esl in-
eum prompliorem et expediiiorem facil ad operan- suffickns ope mea salvari. Quod est ac si dicai :
dum, sie et mala vohintas illa iltum promptioremi Mortalis sum et passibilis, et non sic pole.is ad pa-
et expeditiorem faciat ad se suspendendum ett tkndum ut niliil patiar : sed ila quod cot- meum
perenniter occidendum. Non enira cum Deus ad lioc: conturbatum esi, id est anima mea, conturbabilttr
excaecationis vetiire permitterel ut se inierficeret,, timore mortis, et haec tamen conttirbntio esl in-
nisi mala volunlas Dominicae proditionis hujus in- tra me, id est in potestate mea scilicel hoc ncn fil
lerfeclionis causa priecederel Dico de Juda qliodl praeler voluntatem et dispositionem meam , cum
pcrsequetur me inopem et mendicum, et quodI Deus sim el omnipotens- Hoc aufera ad hoc ponil,
diliget m-Iedictionem et induet eam sicut vesli- ne quod oraverat viderelur coaclus pati. Et
nientum. Et non solum hoc opus est Judae ul mei non solum coniurbabor, sed etiam ablatus sum
persequaluT ei diligat, ,et induat maledklionem ; existens ticut umbra in vespere, cum a montibus
sed etiam hoc idem opus erit eorum qui mihi de- declinat, iri est auferar a discipulis meis, cum capiar
trdhunt, id est hoc idera operabuntur Judaei, utt non spirilaliler, sed localiler. Auferar, inquam,
ma scilicet persequantur, et maledictionem in-• existens similis umbrae a monlibus deelinanti, id
1223 S. BRUNONIS CARTHUSIANOKUMINSTITUTOMS OPP. PARS I. 12.1
est descendctHi. Sicut enim circa vesperura umbra \^ manus, id est liacc operalio morlis nieoe, lua est,
desceiukns a moulibus paulatim crescens, accedit non ex eorum poteslatejet hoc modo tua, quod lu,
ad noctem; sic et ego a meis ablatus, palkndo Domine, fecisli, idesldisposuisti eam. Enunlialau-
paulatim ad moriem accedo, el cum auferar Judseis tent futurum esse, quod oravit, ne videretur ex dif-
me capteiilibus,.eacussus sttm sicut tocmtw,\d est fidenlia orasse, sic : Dixi adjttva me, Dpminc, el sic
niei a roc excutientur, el fngient inslabiles sicut facies. Maledicent illt,- id est depi-imcnl rae in mor-
locusta;, juxta illud proplieiicum : < Percutiam tem Judaci; et tu benedices, id est exaltabis tne re-
pastorem, et dispergenlur ovcs gregis (Zach. xni, suscitaudo, Elquia maledicen! confundantur, id est
7; Matih. xxvi, 31). > Non solum aulem a rae excu- ertibescani non ad ulililntera suam Judaci qui insur-
lientur localiter, sed et genua mea infirmata sunt, idI gunt, id csl insurgenl in me veibjset tribiilulionibus;
cslaposlolj cliara qui genua mea dicuntur; eo quodI servusattlem tuus ex opposilo Iwlabilur, d6 perenni
pcr eos ferar in notiliam hominum, sicut fertur per gloria adepla ego, scilicel, laetabor quia servus tuus
genua corpus. lnfirmabunlur in fide, ul etiam de: sura in nullo libi resultans. Confundaittitr, inquani,
resurrectione mea sint dubitaturi; illi quippc in- et nou paruin, sed induuntur, id est circiimdcntiir
firmaii sunt qui cinn haesiialionc dixcrunt : < Nos) pudore per emphasim Judaei qui delrahunt milti, aJ
pulabamus quod hic esset redempturus lsrael (Luc. B \ simililudiuem corporis, quod areinduia circumrin-
xxiv, -I). > iiifirmabunlur, iiiquam, cl hoc coiilin- lur. Quod esl dicerc : Pknariatn habeanl confu-
gct a jejurito panis illius , qui de ccelo desccnditt sionem, el non simplicem confusionetn, sed ope-
(Joan. vi, 41), mei vidclket. Quod esl ac si dicat: riantur, id est aperle circuindentur confusione tua,
lnde eis conlingel haec infirinitas, quod nie abseme,> id est confusione quani nialis aclibus suis promcren-
jejunii erunt a doclrinu mca. Dixi quod auferar a> tnr, ticut diploide, id est ad modum duplae vestis.
meis, exislens similis uinbrae declinaiiti; et sic caro' Scribit sancius Hieronymue diploidem esse chlami-
mea inimutala esi, idest immutabilur, ul cx ani- dera duplara, cujus una pars inlerior, altera vero
mala fiai inaniinaia; ct hoc propter olcum, humano1 est exlerior. Utule congruc Judaci dupla confitsionc
generi dandum, ut onuiihus detur gratia remis- dicunlur operii fuisse, sicul diploide. Una qnidem
sionis; quae okum dicilur, eo quod peccata sanal,> confusione inlerius in anima, et si non ad pceni-
el lumen aniinae clarilicai, ad similitudinem olei' tentiara in resurreclione Cliristi ct ascensionc : al-
quod vulnera snnal, ct oculos corporis clarilicat. Et' lera vero exterius in ipsorum captione cl disper-
postquam caro mca iinmutabilur, ego faclus sumI sione. Dico quatenus illi confundantur, cgo aiilem
opprobrium iltis, id csl cgo qui ad hominum salutemII ' ^ confitebor Domino, o audiiores, in ore meo, k\ cst
paiicns opprobrium nequaqiiam esse debcrera, fiamI mei confitebuiitur laudem Domino,non soluin cordc,
illisJudaeisopprobrium, scilicetpro opprobrio magno} sed et cre suo, non tacendo proe,tiroore iiifideliuin;
re|iulabunt, quod de eorum genere natus siin. Vet,> et hoc nimit, id est valde. <<Corde enim credititr ad
fiani illis opprobrium, id csl causa opprobrii : iiamII juslitiam, ore autem confcssio fitad salulem {Rom.
pro crucifixione mea in acteriium opprobriura apudI x, 10), >El non coram paucis infiJelibus raei lau-
liomines erunt; el non soltim nie cruciligeut, sed' dabunl Dorainum, sed in medio multorum taudabo
etiara videruni, id csl cum dekctatione aspicienl mee illum, id esl in niauifcslo multorum infidelittmlau-
inonuuin, habentes me spcctaculum, et moverunt,> dabunl eura ore, non reformidanics minas eorum ;
id esl niovebunt capila sua cum derisione dieendo : ct inde conlingel hacc laus, quod lpse Dominus atti-
< Alios salvos fecit, scipsum non polest salvumII fil, id cst aslabit a dextris inei pauperit, scilicct,
iaccre (Matlh. xxvn, 40). > El quia caro raea im-" palrocinabitur raihi secundum iltam naturam, qua
inulabitiir, el fiam opprobrium, udjtiva me, Domine e
pauper sum ; ad simililudiiiera palroni, qui a dex-
Deus mettt; et hoc modo adjuva : Salvtim me fac,'> tris pauperis slat, cui patrocinalur. Non enim pa-
resuscitando ct iinmorialem et iiupussibikm fa- '" tronus a sinislris esse dicitur, sed a dexlris, cum
ciendo, el hoc tecundum misericordium luam; ut11 per dexlram prospcrilas, persiuislram autem adver-
sicut ampla est iuisericordia lua, iia el salus meaa siias accipiatur. Aslabit, inquam, a dexlris ad hoc,
sil ampla. scilicet, ut faceret, id est faciat talvam animam
Et, roe salvato, sciani Judaei ipsa rei cxpericntia,'> meama Judaeis persequentibus. resuscitando me, nc
quud hwc manus 443 quam ip_.inegligunt tua est,> in morle dclinear.
ideslquod ego sum tiianus lun, id est Filius luuss 1NPSALMUMCIX.
secundum diviuilateui, quod ipsi uegant. Et, licet'( Psalmi centesinii noni Tilulus. Psalmut David,
libi-sil haec.manus secundum divinitalera con ub- vel David prophetae eo quod ipse hic loquilur, vcl
slantialis, tu tamen, Domine, (ecitii, id esl creastiti David Christi eo quod de eo hk agil Prophela. El
eam, sccundum humanilalein. Manus Palris Filiuss lolus isle psalmus ad laudem ejus speclal: nam quia
dicilur, eo quod per ipsum omnia Paler operafur. Propheta in superiori psahno ipsum Chrisium in-
Cura se Deum et horainera verura ostcndit, deslruilil duxerat oranlem, ne latts ejus tacerelur, eum lau-
elillorum hoeresiin qui eum esse hominem soluro, i, dabilemostenditex attestatione paternae auctorilatis.
eteorura qui eura esse Deum taiilum asseruerunt.t. Inducit enim ipsum Patrem ad ipsum Dominum je-
Vei sic ; Et per mci salvationem scianl quod haec :c sura loquentcm ct procdiccnlem ut conrcgnet sibi,
1.23 EXPOSITIO IN P5ALMOS.— P-SAL.CIX. I2.G
et oslendentem quod sibi consubstantialis sit el A dere, donec inimkos tcabellum ponat, qtiin et post
coaeternus; et jurantem quod sacerdus erit in aeler- in aiiernum sedeat; scd qnia lunc eum sedere ma-
num secundum ordinem Mekhisedecb. In hoc quo- niksltira erit, eum lunc sessurum esse debere r.oa
que eum esse iaudabilem comprobat, qtiia infuturo oporluii. Nunc auiem eum sedere nd instruclionem
a dexiris 444 Palris sedeus, regcs sibi rebelles fidei nostrae confirmat, eo quod ejus sessio ntodo
hic confringel, et in nationibus judkando exaltabit adhtic inimkis ejusnon estcoguila. Postquam veiba
huiniks, et poienles et superbos deprimel, ct haec Patrisad auctorilatein comniendaliouis Filii appo-
lauta potestas iudc ipsi conLinget,quod torrenlem suit, Propheta in sui pcrsona, ad ejus commeuda-
passiunis hibel. lionem, agit sic : Dixi, o Domine Chrisle, quod hoc
Dixit Dominut Domino meo. Quod est dieere : dicct libi Pater: Sede adextris meis, donec ponam
Dominus Paler dicel non verbis, sed interius inef- htimicos tuos in futuro scabellum pedutn luorttm.
fabili dkere, Doiiiino meo Chrislo; et boc dicct Qui videlicet Dominus Palcr hic iutcriit*. antequain
assiduc, ex quo Divinilas humauitali crit unila. Et omnes inimici ponaulur scabellum, emiitel ex Sion
ecce qtiid dicct: Sede a dexlris meit, id est conrc- virgam vlriulis tttw, id est dilaiabit ex Sion ex Ju-
gna milii.a similitudine regis, qui filiuin suum quem daico populo, scilkei virgam virlulis tuw, id est re-
sibi conregnare consiituil, a dexlris suis in regali "B gnum virtulis ttioe: quod scitket ctim virlute acqtii-
throno suo consedere facit. Ciim Propheta, Domi- latis rooderaberis. Per virgam quidcm sceplriim,
num Cbristum, Dominum suiim riicit, Juriacorum in- per sceptrum auiem qiiod rcgni signum est, rc-
fidelium parlem auctoriiate sua comprimit, qui eum gniim acciptnius : et cst hoc requipollens ac si
Deum et Domimimesse negaveruni. Conira Judacos sic poneret: In Jtidoeoruin Eccksia primiliva pa-
quippc incredulos in hoc psalino agere videlur, et rabit 445 li'*' rcgiium Doininiis Pater, el a Ju-
est lioc aequipollens ac si pateuler cis dical : Nc- daeisemiitet, id est extendct, rcgnumluiim in genfi-
gabitis, o Judaei increduli, Christum Deum et Do- bus, ut complures cx ipsis genlibus libi volunlarie
iiiinum esse, quem cgo lamen Dominiim futurum per obedkntiam subjicianlur; et sic in hac via in
esseinleUigo.ei.Patriconregnaluruin. Vel,ser/ea dex- medio, iri esl in conimiini, inimicorum tuorum tam
iris meis, scilicet pnst morlis passionem merito obe- Judironim quain gcntiliiim rioaiinab, ris, iri est do-
dkniiae luauquicsce ab omni labore : a similitudine minnberis coinmtiniicr firielibusex Jutlaeis et genti-
sedenlis, qui quiescil. Sede, inquain, et hoc in dex- bus iiiiiiiicis luis per iiifidclilatein existeniibus; ct
ttit meis, id est, quiesce existendo iu polioribus concedo utita sit. Dominarc, scilicettn medio, id est
meis, iu iiumortalilate scilicet el in impassibilitate : in cnniinuni, inimicorum ttiorum, Judicornm ct gen-
sede, inquam, a dextris meis, el lanriiu sede, donec lilium, id est inimici tui commiiniier le Doininnm
ponam inimicos luos, el genliles et Juriaeos,scabeltum csse cognoscanl; et lu domiueris riirige.ido cos de
pedum luorum. Quod esl dicere : Tandiu mihi con- bono iu inelins. Vel, dominare in medio inimicorum
regna, donec omncs illos qui tibi iiiimicanlur, no- luorum, id est in jnstis qui dicuntur mcilium iiiimi-
lcntes libi subjici, pouam scabeUum, id csl siibdilos corttm, id est infiilelium, eo quod ab infiJctibiis ens
ttbi ut scabellum pedibus est subdituin. Scabellttm, perseqiientibtts uiuliqiic circumriculur; sicut ilkd
inquani, pedttm luorum , id est lurc siabililatis, quod medium usl ab his, qui circuinqiinque sunt
quae per pedes accipitur, eo quori periibus slatur, circuindatur. Apponit cliam Propbcla ad Filii com-
sciiicet, donec cos sic libi subjiciam ul tu super cos rociirintionemverba Palris cum dkil: Tecutnprhtci-
sies, id est perseveranter regnes. Non dicil ideo pittm, t;ic. Quod sic adiiptalur : Posscl qiracri quare
donec ponam inimicos libi snbditos, quod non ct Deus raier dicerct Chrislo : Sede a dexiris meis,
inodo ipsi subditi sint, alioquin enim Deus noii es- ciiin imlli nlii dixcril iioc. Ad quod sic additur :
set; sed quia cum ei subdiii sinl quanltun ud rci Dixi: Sede u dextris meis, ct te quiriem rieccl seriero
veritatem, non sunt taroen subdili, quantum ad co- a dexlris meis, qitia genui te ineffabili ge:iiliiia, «.«
rum cognitionem. Quorum in hac vita ad fideiu ve- rj) ulero, id cst ex secrela csscnlia nicn, quae per U.:-
nienles sponianee, se subriilos esse cognosccnt, re- rum accipiiur, eo quod tilerus csl secrefa pan
liqui vero qui ejus subjeclionem hic cognosccre uc- corporis, et hoc ante Luciferum. Per hoc quod euni
gligent, in futuro tanriem se perennilcr subriiios unle Lttciferum geuilum riicit, qui riignissiinus inlct
csse, velint nolinl, per lorraenloriim exliiliilioiiem angelos fttit, unde eliam superbiens corruit, innuit
cognoscent.Unrie Psalmista alibi: lOmnia subjecisli qiioniam anle omneiii crcaluram eu:n gcuuil; et pcr
sub pedibus ejus (Psal. m, 7). > Esl autem hoc ac si boc cnm non sic geniium csse ut crcatura essol,
sic posilumesset : Scde adextrismeis mihi conre- sectindum qitod a Patre geniius esi, oslendit. Hoc
gnando, donec cognoscere faciam inimicos luos aulein esl ae si dicat: Ideo te decel sedere a dexlris
omnes et gentiles et Judaeos, quo I ipsi vere sunt meis, qttia mihi es Filius consubsianiialis. Ne veio
scnbeltum pedum luorum, id esl libi seuiper subditi. iiiielligerctur ex lemporc genitus csse, praeponilur,
Quidam sciliccl cogiiosceul, vetiienlcs ad fidem; qui- lecum principium. Quod est dicere : Genui fe, ego,
dam auiem landeni in futuro conduceniur in justami inquani, existens tecum principium omnium rerum,
daninalionem. scilicct, sic fe genui ut tamen principium omniuiu
Nolandiim quod non ideo dicit eum a dextris se- kcrum simus, id est ul eo.clerniis mihi sis, ul, sci-
PATUOI..CL!I. 33
1__7 S. BRUNONIS CARTHUSIANOBUMINSTITUTORIS OPP. PARS 1. 12.8
licet et pcr te oinnia facra sinl, sicut pcr me. Et A / secundiim multiplicem dignilalem, qnaeconsileraitir
'tncneponit-.lOQmecum principium, sed tecttm prin- ordinalim in Melchisedcch. Melchisedech quippe rex
cipittm. Si enim ponerel lu es mecum principium, justitiw interprelatur, qui fuit rex Salem, id e t
possel a male intelligeniibus errari, ut per hoc < rex pacis sine palre, sine malre, ueque initium
Palrem majorem Filio dicerent. Caelerom cum po- dierum neque finem vitae habens (Hekr. vn, 3). >
nil ego snm lecum prinapium, cum nulli dtibium Non lamen ul ita esset in re, sed ideo dkiiiir esse
sit Palrem non esse Filio minorem, procul dubio sine patre, sine matre, neque initium neque linem
per hoc innuilur eum essc eidem Filio coaeternum et dierum habuisse, quoniam in historia nihil de
coacqualem. palre, nihil de matre, sive de inilio, sive de fine
Ostendit etiam in qua natura eum genuit, et ei dierum ejus legilur. Iste quoque Mekbisedecli sa-
coselernus et coaequalis sit, cum addil: In die vir- cerdos Allissimi legitur fuisse, et panis Cl vini sa-
lutit lnre tn tplendoribut tanctorum. Quod sic ad- crificium obtulisse. H:ec igilur onmia in Chrislo
apiatur: Genui, inquam, le, et sum tecum principium, considerari potuerunt, qui nirairum juslitiae rex et
el hoc in die virtutit tuw, el in tplendoribut tancto- loliiis pacis est, existens sine patre secundum hu-
rum, id esl, in ea nalura te genui, in qua tu es dies, manitalem, et sine matre, el absque inilio dierum
scilicet, secundum divinilatcm fe genui, et lecum R et fine secundum divinilatem; qui, eliam sacerdos
siim principiuin, quac dies esl, id est die clarior. Altissimi Patris exislens, veri panis et vini, scilicet
Unde de se Christus dicit: < Ego sura lux mundi corporis sui alque sangtiinis, sacrificium in ara crti-
(Joan. vin, 12). > /n die, inquain, virtulit luw, id est cis oblulil. Tu es, inquara, sacerdot tecundum
patenliae tuae, scilicet, quae divinitas est virtus et ordinem Melchitedech; el hoc in wterttum, ii esi ifa
potenlia tua; et in tplendoribut tanctorum genui te, ul sacerdotium uiuni in loco sacer.iolii Liv tici, jam
v.l sura fecuin principium, id esl eadem divinilate, evacuati, admissura sit, riurans iu aelernutii in le et
per quam sanclos splendidos facis; ideoque spkndor in tuis. ln sui quidem persona sacerdos in setcruum
sanclorum dicitur (Hebr. i, 3). Et bene quidem di- dicitur, non quod sacriliciura corporis aique san-
cilur pluraliter splendores, eo quod. plures sanctos guiuis in aciernum offeral, quod tantum semel ohlu-
in uioribus spkndificat. Vel sic : Sum tecum princi- lil, seri quoniam in aelernum pro filiis oral apud
pium, id est coaelerniis et coaequalis, in die virtutit Patrem. Sacerdotum enim non lanlum est offerre,
tuw, id est in divinifale, et in tplendoribut tancto- sed et pro populo orare. In suis aiitem sacerdos est
rum, id est in acqiialitale splendortim sanctorum, in aeternum, et secundura oblalioncra quam in octer-
scilicct, in aeiualitate sancli Sjiirilus, per quem num, id est usque ad finem mundi jugiler offerunt,
oranes sancli splcndilicunliir, qtti plurali vocabulo et secniidum oralionem. Quolidie namque sacerdoles
splenjores dicuntur, propter sepliforinera graliam ejus et oblationem Dominici corporis et sanguinis
ejus. Ac si dicat: Ego et lu principium sunius, id •fferunt, et pro pepulo oralionem fuudunt. Congruo
est coaclerni et coacquales. Vel sic mullo melius tegi sane ponit ctim jurnmenlo Palris eum tacerdoi. m
polesl : Geittti, inqiiam, te, icciim existeudo princi- tecundum ordinem Melchitedeclt itt wlernum consii-
pittm, qnod palara eritme te genuisse, ei tecumesse lutum esse, ul innuat ex toto firmitcr et irrccnpe-
principium in die virtulit tuce, id esl in die judicii, rabililer sacerdotium Lcviticum, in sacerdoliuin
in qiio manifcsta erit virlus lua, quce modo non Mekhiseriech commutalura esse.
omnibus apparet. Et palam eril in tplendoribut tan- Poslquam de ejus sacerdoiio ex auctoriiate Patris
ctorum, id est tn c/ieilla virtutit 446 ,ua> m 1ua egit, de ipsius uliione et jtidicio futuro agil sic : Tu,
sanclos luos in aeternum splendidos facies. Quod cst, o Domine Paler, dixisli Domino meo, Christo Filio
dicerc : Per sanclos tuos quos tn die virlutit tuw luo : Sede a dexlrit meit, etc., et ipse Dominut a
splendidos facies, palam erit quod mibi coaeternusi dexlris tuis sedens confregit, id est aternrc damna-
es- et coxqualis el consubstantialis. Postquam ex lionis confraclione confringet, non sol im minores,
ipsius Palris auctoriiate comprobavit Christum Pa-• D sed et reaes sibi hic adversanles, in die hw, id est
tri conregnare, et ipsi consulislanlialera et coaeier- vindiclic «10?,scilicet in die judicii, in qno vinriicta
num et coaeqttakm csse, ex eadem aucloritate Patris ; sua manifesta erit. Et tunc judicabil in nalionibus,
comprohal per eura sacerJotem faclum, sacerdo- id esl judicium faciel aequum in omnibus fideliHin
tiura Levilkum in sacerdotiiim Mekhiseriecb ini el infidelium generibus; et per judicium illud im-
orjternumesse commulandum, sic : Dixi, o incredulii plebit ruinas, id est suos qui se hic diruunl et
Judaei, qwod Dominut Paler dixit, id est, dicet Do- httmiliant, non extollunt, implebil exsullatione.
mino Filio : Sede a dexirit meit, elc.; el non solurai Quod est dicere : Huniiks suos exallabit, et con-
jlioc, sed eliam juravit, id est jurabil, Dominut Paler, , quatsabit capita mutlorum in terra, id est conte-
Jid cst firrailer dicet el promiltet inleriori jurationei ret superbias multorum, quas babent in terreno
/Domino Filio, et sic quod non pwnitebiteum inde, idI flore, quae per capita denotantur, eo quod haec
' esl non immulabit
promissum suum, a similitudine) pars in corpore sublimior sit. Unde propheta :
pcenilentis. Jurabit, inquam, el ecce hoc jurabit tibi,, < Omnis vallis implebitur, et omnis mons el col-
o Chrisle : Tu et tacerdot coustitutus tecundum hu- Iis 447 humiliabitur (Isa. XL, .; Luc. ui, i). t
manitatem, secundum ordinem Melcliisedech,id estI Vel sic : Jmplebil, id est plenarias faciet in futuro,
U29 EXPOSlTiO IN PSALMQS. — PSAL. CX. 1230
ruinas iiifirieliuin, ut cimi hic se per peccala di-1A exquiratur cujus naturae siiil, magna apparebunt.
ruant, ipse eos ex toto diruat, cuin in octernuindam- Quoniam autem solumraodo dixeral: Confitebor,et
nabit. El conquassabil capila inlerra muliorum: hoc post pluraliter dixerat, magna opera, non inlellige-
non iinmulalur. Et inde ipsi tanta polestas a Deo ret aliquis in his vocibtis quac siinl : Cottfiteborlibi,
Palre dabiiur, quod in via hujus vilae positus, sci- Domine, in tolo corde meo, plura bona opera deno-
ticel, in hac viia per quam regressio fit ad ccekstem tari, quod lamen veruni cst. Ideoque posset quaeri:
pairiam, bibil de lorrente, id esl bibet de calicc pas- Quae dicis csse mngna opcra Doniini ? Adquodsic
sionis, qtioed cilur torrens, eo quod ad tempus fuit, addit : Magna opera Domini dico : irc in omnes vo-
et amara sicul lorrens, qui cilo ex ptuviis crcscens, luniates ejus, id est exsequi opere omncs volunlalcs
cito deficii, ct cuin turbidus sit amarus ad biben- ejus. Et quia posscl iiertim quaeri quoc sint exsecu-
duin. El propierea, quia bibere non renuet, exaltabit liones voliintaluiii ejus, inlendil hoc ostendere,
Deus Patcr capul ejus, id est cxaltabit sublimitalem sic : Ecce dico cxseculioncs voluntalum ejus, scili-
ejns, ul cuiii, scilicet, primum in iunocentia sil su- cet, confessio peccaloruin esl opus voluntalis ejus,
blimis, multo magis sublimet eum dando illi < no- id est, hoc vult ipse uniimqtiemque operari ut humi-
iiien, qtiod est stiper omnc uomen (Pliil. n, 9;. > liter pcccata sua confilealur. Et post confessionem
Pcr cnpui quidem eo quod allum sit sublimitas iu- "' magnificentiaest opus ejus, id est, post confessionem
lclligilur. vu'lt IIt auxiliali ab ejtis gralia pcr liberum arbi-
IN PSALMUM CX. trium 448 operemur iu nobis, abstinendo a peocn-
Tituliisccntesimidecimi: A//e/«ia.Acsi riicat: Tolus lis, magiiificentiara, id esl innocenliam qnac inagni-
isiepsalmus.insui evirieuiinomnibusfidelibusdicita/- ficeiitin riiciiur, eo quod aniniam magnam facit, iJ
leluitf, id csl, Inudale Deum in integritate dikclionis e?l Dce honestam : et post eliam juslitia csl opus
et bonac opcralionis. Prophcta namqite in hoc voluulatis ejus, id est justilia virlulum el bonoruut
psalmo agcns, se coufcssuruiii Domino iu integra opcrum. Quod esl dicere: Vult ul virtutibiis adhac-
dilectione ct bonis operibus dicit, osieudciis opera rcamtts, id est ad jusla opera insislerc salngamus.
IfOiiamngna cssc cl a Doinino. Et quae siut illa bona Ei hicc juslitia cxistens opus ejns matiet in fidelibus
opera Domiiii, expnnit. El idco se confessiiruin Do- suis usque t'« swculum fiiturum siibscctilivum hiijus
niinolaudcm dicil, ul (iriclcsomnes ad confitendum swculi, el in hoc apparet roagnum qtiiri esse; vel
insiruat, quos ciiam esse inexcusabiks de confes- sic : Dixi quod coufileri Domino integra dileclione,
sione osiettdil. Tum ideo, quoniam iguornntcs non et confiieri perkcla opcralione, sunl magna opera
s;inl, cum eis per proedkalores escani doclrinaejam . Doroitii. Et bnc comprobatura mii:ori,quia,sciliceJ,
Domiiius dericril, tnin quia non sunl ad hoc impu- confestio peccaioruin el magnificenlia, id est inno-
tcnles, ciiin in cis Doniiuus per graiiam, judicitim ceutia, quod longe niinus esl quniu iulegra dileclio,
ct vm-italemi perctur, liim eiiam co quori ulik sit est opusejus. Et justitia, iri esl virtutes, el illa bona
confileri, cum mandata Domini sint liiielia. El qoia operaiio, quac non a Deo riigna cst, ul integra di-
jam Rcdempiorcm misii, per qiiem leslameiilum kctio ct perfecla operalio est opttt ejtts, el illnjusii-
suiim manriuvit, ut aulem mngis ari coiifiieiiriuni lia ejus manet tamen in pluribus firielibiis usque in
Doniinoeos arihorteliir, conlirmat eum sancluiii esse swculttm swculi, id csl quandiu hoc saeculum durat,
confiienlibus, et lerribilein confncri iinknlibus. clsi non sil usqncqiiaque perfecta; et per hoc quod
Confilebortibi, Domine, in loto corde meo, scilkei, manci, conslal qtiori magnum quid est.
laudabo le jugiler in tola nffectione corriis mei, in Posiquam se Domino coiifessuruin promisit,
inlcgra riikclione, el hoc in consilioet congregalione cteamdemconfessioiiem saiis cummcndavit, ul firic-
jusiorum, iri cst, hanc coiifessionem faciam in imila- les novockgis nri confitendum Domiuo attrnbat, eos
tione justorum, qui lioc non teincrc faciunt, scd osiendit non essc excusabiks pro iguoranlia, quibus
ciini consilio; et qui pauci non sunt. sed ut roajor escam doclrinae Dominus esl daturus, sic: Dixi con-
sil aucloritas, congregatio, id est mtilii simt. Per D ] fitebor, id csl laudabo Domiiiumintegra dikclione et
hoc quod sc dicit Dominum laudaturuin integra di- perlecta operatione.el vos, fideles NoviTestaroenti,
kclione, datur intelligi quod etinm laudabit eum simililer confitemiiii, cum dc ignorantia excusaiio-
bona opcraiionc, cum inlegra dilectio otiosa csse nem non habealis. Nain Dominus misericort in
non possit, juxta iilud Dominicum : < Si quis dili- natura ei miseraior secundum exUibilionem benefi-
gil me, sermoiies meos servabit (Joan. xiv, 25). i ciorum memorium fecil, id est faciet, mirabilium
ConfiUbor, inquam , Domino , et interius inlc- suorum aiiliquerum, scilicel, mirabilia sua in tetn-
gra dikclione ct exlcrius bona operalionc. Et pore palrum nostmrum opcrala, qttiejam per tem-
haec opera confiteri inlerius et exlerius magna poris longitudincm oblivioni fere sunt tradiia, re-
sunl, iri cst honesta; et non sunt a me, sed ducet in tempore pleniliiilinis nri meraorinm,
suitleiiam Domini, idcst, haccin me Dominnsope- impeudcndo beiicficia quac per mystica illa mirabilin
ralttr, el exquisila sttnl, iil ost nimis egregin. Exqut- fuere pracsignntn.Exponit attlem in parte quomodo
sila pro egregin ponil, eo qttod illud quod egregium memoriam faciet mirabilium suorttm, sic : Memo-
cst, diligentcr soleat exquiri. Vel sic : Haec opera riam, inquam, facict mirabilium suorum, et hoc
Domint miigna sttnl, exqnisila, id est, si dilige.lcr modo quidem quod dedit, id est dabil, etcam do-
1231 S. BRUNONISC..RTI1USIANORUMlNSTiTUTOMS OPP. PARS L 123.
trinae Novi Teslamenli,id cst novselegis, iiinenfifrujA / betisDomino in completlonemandatorum ipsins Novi
te caslo tiinore, apostolis scilkel, et per illos ti- Teslamenti. Et Ideo adhuc confitemini Domino quii
mentes bujtismodi esca refectos, memor eril illius tancium et terribile nomen ejut, quod est Dominus,
testamenti tui, id esl novaelegis usque in twcttlum id esl, per hoc nomen quod cst Dominus denotatur
futurum, scilicet, illius novae Iegis per prophetas sanctus, idestdelectabilisetsuavisconfitenlibui, sal-
promissae, quam diu visus est oblivioni deriisse; vaturiis eos, et terribilis eonfiteri nolenlibus eos jusie
vtemoreril dando illam frequentcr per aposlolos, et damnaluriis. Ne vcro inulile videreturquod terribilis
caeleros praedkatores, quandiu mundus isle durabit. est, ostendil quac utilitas inde conlingai, sic : Terri-
El sic memor erit quod non solum praedkaloribus et bilis, inquam, est,et non esl absqne magna utiliiale.
apostdlis dabit inlclligere siguifieationem opernra Nam timor Domini, scilkel timor servilis, esl ini-
Suorum, qiiaein Veteri Teslainenlo egit, ad figuram tiiim sapienliac, id esl, bonsevilae qiiocciim sapeniia
beneficioruin Novi Teslaraenli, sed el per pracdica- fit. Pauci quippe sunl qui servili tiinore bene vivcre
lores timentes se dnnunliabit populo tuo Judaico, non incipiant, per quem lainen ad timorcra casluni
virtulem significationis operum tttorum, quae in Ve- sacpe pertingitur, Dixi magna esse opera Domini,
tcri Testamento egit. Quod est riicere : Faciet fide- el quod memoriam faciel mirabilium suorum, et
les e\ Judacis iiileliigere pcr doctrinam pracdicalo- 8I quod fldelia mandata ejus et redemptionem millct
iiim limenlium se, quid significaveruni opera sua populo suo, et quod sanctum et terribile nomen
antiqua, ul hac occasione interius contiieanlur. ejus, et quod initium tap:entiw timor Domini,
Annuniiabit, inqiiam, per timenles se populo svto el baec oinnia fideles Novi Teslaniemi intelligere
JuJaico signilicaiionem operum suorum sic, ul illis debenl, el tnteliectus iste bonut, id esl utilis omniou*
tiraenlibus aposlotis, scilicet, et populo suo, scilicel facknlibus eum, id est, qui hoc qnod intclligunt
conversis <fxJudacis, del hwreditatemgeniium, id est in quantum possunt comptere «ataguut. Inielligcn-
del conVersos cx gcnlibus illis in hacreditalem, tit libus enim et non fackntibus imitilis cs>.intellecius;
eos doclrina sua cxcolant, sicut aliquis haeredilaicm el laudatio ejus honi inlelleclus, idcst eomplelioper
siiam excolit. Genies, iiiquani, dahil ilttt hwredita- operalionem, quae laudatio dicitur, eo quod ilk qul
tem, et iu itlis genlibus erunl opera manuum ejttt, id aliquid voluntarie complet, illud laudat quod co:n-
esl egregia opera ejus, quaedicunttir|opera maiiiium, plet, manet perseveranter usque in twculum swcult
eoquodmagis qrnini cretera membra egrcgin sunt hujue subsccuiivuin. Ac si dical : Tunc in.tlleclut
ad operandum. Opera, inquatn, ejus egregia erunt isle bonut esl, si per compleiiouem laitdeliir el non
in illis genlibus, quaeopera sunt verilat etjudklum, ad horara, sed si laudaiio illa maneai pcrseveranter
^
pritts judicium peccaloruin per humilem confessio- usque in finein hiijus vitic. tQuieiiim perseverave-
Bem, etpost veritat, id esl virtules et hnna opcra; ritusqueiu linem, hic salvus erit (Matlh. x, 22). >
quie veiilas dicunlur, eo quori ad vcruin esse du- 1N PSALMUMCXl.
eunt. 449 Ac s' l,'cal: Ul fldeles ex geniibus sibi Tilulus centesimi undecimi : Atletuia, reeertionit
cdiifileanlur inlegra dilectionc, per praedicalioncm Aggwi et Zachuriw. Qttod sic expo.iitur : Laudale
aposlolorum operabiturin illisjudkium elverilatcm. Deum vos, qtiicunque de hoc quod hic fil pcr vir-
Adjungit catisamaliam, quare debeant confileti, sic: lutes et opera bona, de reversione videlicct Aggxi
Dixi confitebor integra dikclione, et compknrio cl Zacharire ad Hkrtisalem ; scilicet, laodate Deum
liiandaia ejus bona dperatione, et vos qiioquc, (ide- per bonam vitam, per quam reverlcminl de exsilio
les, coiifilemiui illi integra dileclionc, et manduto- Iiiijus vitaead Uierusalem coekstem, ad iuiitaiioncm
rum cjus cOmptctionc : fidelia enim Sunl mandata Aggwi et Zachariw, id est perfeclorutn ad patriam
ejus, scilicel uon inmilia, sed cerla, pro quoriim cceksiis Mierusalem, bene vivendo revcrtenliiim.
compklione redrienliir promissa praemia. Fidelis Aggaeussnne qui totemnit vel fettivut, ei Zacharias
quippe dicitur a quo promissa complentiir; fldelia qui Miant iitterpfetalur, dito propbelre fuerunt,
inquani, sunl mandata ejut, si non ad horam fue- [) qui iii capliviiale Babytonka rediluin fitiorumIsrael
riiri Complela, sori conflrmata, id est coufirmilaie ad Hierusalem el reparationem lempli praeviderunt,
perseveranliae complela usque in twculum swculi e't eliam reversioni ad liierusalem et rcparationi
liHjt» stibsecutivuin ; elsi sint facta in veritate, tcinpli inlerfuerunt. Unde per bos duos perfecti
id est in fundamento verae fidei, el iu wquitate, id quique accipiunlur, qui zelanie-, id esl Domiuum
est in aeqoa inleiilioue, ut non complennlur conliiiiu Jesum 450 diligenles, el proul eis possibile est
tempornlium, sed ceekstiiim bonorum. Aliter enim imitantes, sotemnes el feslivi stuit, dtim in conleui-
noii valeret. Et ideo ariliuc coufitemini Doiniuo in plalionc positi, festis sokmnibus angelorum iiiien-
iutcgra dilectione, el in raaudalonim ejns compk- dunt; jam etiam spe certa pra^videntes Hierusalem
tione, quia Dominus Pater mitit, id est mitlet, po- ccokstis pcrfectam in fulUro reparalionem, qureper
pttlo tuo , vobis scilicel fidelibus, ex Judaeis el Adam in parle deslructn fuit, quanlum ad homi-
gcntibus, redeni/ntonem, id est Chrisiuin qui erit nes scilicet, non quanluin ad angelos, ad quam
redcmptio, el per illam redemptionem, mandavil, idI llierusaiem coeleslein iidem perfecti jam per virlu-
pst mandabil, vobis leslamenlntntuum novtim, QU- tes et bonas operationes de hujus vitoeexsilio rever-
cous eoinpktiiessetn wternum, ideoqueconfiicride- luntur. Horum ilaquc bealam reversionem |>er limo-
.233 EXPOSITIO IN rsALMOS. — PSAL. CXI. 1.34
rem el maiidatorum Domini voluniatem, et per' A jucundtts, id est acceplabilis csl ei homo omnis, qtti
innoccntiam, et sapienliam, et justitiam, et fidem, misereiur indulgeiido pcccantibus in se, sictit el illi
el spem firinam, et immobilem, el pecuniae, id cst peccanli Dcus condonavil. Et non solum miseretur,
scrnionuiti suorura distribulionein, Propbela in hoc sed el commodai sua, nccessilatcm patknlibus sicut
psalmo demonslral, ea inlenlione ut pcr hoc audi- illi Deus niutia beneficia conferl, ut si non habet
lores qnosque non revertenles, lam illos qui nonduin pecnniam 451 a(' accOmmodandum, saliem dispo-
firiei noiitiam habuerunt quam illos qui jam fidcm nil, id esl tlistribuit sermonessuos pracriicanrioaliis,
otiosam habent, ad hujusmodi reversioiiem, qtiae vel exhorlando nliquo modo ad bene vivendum, ct
Siinima Dei laus est, adbortetur. hoc in judicio discretionis jtidicando scilicet qtio,-
Beatut vir, qui limel Dominum, etiam limore modo loquenrium sil cum pcriiis, et quomorio cum
servili, ct hic scilicel, beatus cst duin bene vivendo imperitis, quomoJo quoque cuiii nobilibus, ei quo-
adpairiam reverlilur ; et in liiluro poslqiiaiu fuerit modo cum ignobilibus.
reversus. El ille bcalus vir tu tnandatis ejus Domini Cum dicil commodal, innnil quia hoc quodfideks
persistens »p/el itimis, id est nimiam volunlatem danl pro Christo, sic danl ut boc rccepturi sint.
dikclionis habebif in mandatts illis, el seinen ejtts, Illud cnim quod coinmodalur, posica recipilur. Vel
iri esl doclrina ejns non crit inulilis, sed potens erii, " sic : jucuiidus, inquam, homo qtti mhereiur el com-
jd est cfficax erit in subdiiis, qui habiles crunt ad modat egenlibiis sua, el miserendo el commodando
doclrinam illam recipkndam, sicul terra bene culta dispanetsermoncs suos, habendos injudicio iremendo,
ad senieusnscipknriuin. Poiens, inquam, erit semen scilicet disponil quid in die judicii rcspondent, ubi
dociriuac ejus, ct sk quiriem quod pcr iiluni semen unicuique reddere rntionein oportebil, n simililu-
doclriuae, generatio rectorum, id esl fidcliuin subdi- dine illius qui qtiando cum aliquo csl litigalurus,
(oruni, benedicelttr, id csl vel exallabilur in virtuli- primum disponit secum qualiler ibi sil locuturiis.
b:is et bonis opcribus, vcl rouUiplicabitur, ut mulli Jucundus, inquam, homo. El in hoc jttcundus csse
ii:)ii recii, corum numcro per semen illud arijitn- comprobabiliir, quia non commovebittirin alernum,
ganlur. Vel sic : Bealus vir, inquam, volet in man- a proposifo sanctitatis suoe, qui revera cilo commo-
datis Domini, et semen ejus, id csl bona voliiiiins verelur, nisi Deo esset jticundus, et per hoc non
illa quaesemcn est opcruin, potens eril in terra, id commovebitur,quod ipse justus exislens erit ;n me-
cst, fructiGcans bona opern in terrenilate stta, sci- moria wterna apud Dominum, scilicelsempcr a gra-
ticet in sensualilale. Quod est dicere : Volunlas illa tia Domini adjuvabitur, ne deficiat, et quia in memo-
non sedel sensualilati, sed coget ipsam sensualiia- ria wterrta erit, non timebit ab audiiione mala, id est
icm bene operari, et per cxemplum ejtts seminis " a comminanli auditione persccutorum ; scilicei, non
sic fiuclificantis, generati» rccloritm benediceiur, timebit cum ei perseculores mortem commiiiabuniur.
a il sccundum miiliiplicutionem, aut secundum vir- Non timebit, inquam, nam cor ejus paralum est, id
lulum el operum bonorum exalialioncm; cl in cst praesto est semper sperare in Domino, et conflr-
<!omoejut interiori, id esl in corrie ejns in qtio cogi- mattim est cor ejtts illa spe; el ideo non commovebi-
taurio inhnbitat sicul in riomo, esl gloria, iri cst Ittr, ul dixi, a bonoproposilo suo, perseverans donec
innocenlia. Unrie ipse glorinlur, juxtn illuri Apu- de hnc viia discedens despiciat, id est despectabiks
stoli: < Gloria noslra hacc cst, tcstirnonium con- ei victos esse comprobel inimicos suos; vel sic duo
sccniioe noslrae (// Cor. i, 12), > ei diviiiw sa- isti vcrsus legunlur: Dixi quia commodat, non com-
pkntioc inlerioris, el justitia operum ejus beati movebiiurin wlernttm, jucundus homo a bono propo-
vri munel usque in sarcutum swculi. Quod est; sito suo, etideo ipse justus existens hic, apud Do-
dii-ere : Bene operalur inricsincnier, et cum inno- niinuni erit memoria wtertta, id esl raemor eril Do-
cens sit el sapicns ct justtis, per boc dociriua, mintis aelernam ei beatitudinem retribuere. El bene
sua valons esl ad hoc, ul per eam generatio recto- silii consciiis existens, non timebil in fultiro ab attdi-
rum bcnedicaiur. Hoc aiitem qtiori potens csl, ..y lione mala, id est aspera quando datnnnndis dicetur:
.seiueu ejus, el quod gloria ei divitiw sunt in domo < Disceditea me, maledicli, > elc. (Maltlt. xxv, _h)
ejtis, non ex ipso est, sed ex lumine vero. Exori-um Nec litnere qtiidem eum oporlebil, hicciiim csl cor
esl enim secuiidum fidem in tenebtis lumen, iri esl ejus in omni virtule paratum sperare in Domino, id
hi cordibus beatoium, qui prius cranl tenebne, el eslsic paratum ul possil sperareht Domino rcmune-
sectindtim peccata else undum ignorantiain. Exor- rationem, et sic est paratum qnod in illo apparatu
ttim esl, inquam, lutnen in tenebris, et hoc reciis^ id confirmatvm esl cor ejtis, nc aliquando improvidus
esl ad opus rcctoruni, scilicel, ad hoc cxortum cst si t, et sic confirmalumesl cor e/us, qtiod non com-
Ht illos qui prius er.int tenebrac, reclos faciat, et movebitur^perseveransin proposiio suo, donecdesp:-
hoc. hinieii esl eiscxorluui Cbrislns, scilicet, mise- ciat riespectos et impolenles inimkos suos perseculo-
».rors.in natura,e/ mkeralorin exhibendo beuefioiii, res, qtii hic ad horam in ejus carne poteslaieni
cl juslus. In lioc quod jnm juslos magis juslilical, habenl. Vel sic : Inde apparct quod hic bcne dispo-
iiiniji1,quod et infidelibus idem lumen orietu.r, si nil sermonessttos, quia tn wiernum noncommovebiiur,
ad illud accesserint; el p>jr hoc eos inexcusabiks idest non inquieiabiiur inaeternum aliquaanxielaie,.
leddit, Et qtioniani ipse mitericort et miserator esl sed in memdriawterna erii 'justtts apud Doniinum,. ut
1235 S. BRUNONTSCARTHUSIANORUM IXSTlTUTORfS OPP. PARS I. f.-fj
ti aeternam beatiludinem tribunt: et non solum nen A inqtiara, est. Qutsenim Dominus et Deus excelsus
tommovebilur, sed etiam non limebit ab auditione . ticut Dominut Deut noster, qui in altit habitat, el hu-
mala; quod minus est cum dicelur: <Discediie, >etc. "f T mitia retpieit in cceloet in lerra; suscilans de lerra
Quia dixerat cammodat, quibus commodandum inopem, et de stercore erigeritpauperem, ut cotlocet
sit deierminal, sic : Dixi quod cor ejus paralum est eumeumprincipibut, cum principibut, inquain, po-
tperare in Domino; nec temere quidem sperat bo- puli tui. Qui habilare facit, id est faciet, slerilemin
nam a Dominoretribulionem : ipse namque propria domo, matrem filiorum twtantem. Nullus itaque ad
iitpertit, et hoc non mimis aut caeteris nebulonibus, comparationem ejus cst exceltut. Hoc aulem lotiim
ied dedit pauperibus, el ideo justiiia virtulum ejus a ari majus pondus sub interrogatione posiium, pro-
Dco conservaia manet usque t» swculum tceculi, id b.itio est eum esse super omnes excetsum, et est
est quandi» mundus iste durabit. Et in ftiluro cornu aequipollensae si sic diceret : Dico Dominum no-
ejus, id esl sublimitas justiliae ejtis, exaltabiiur in slrumexcetsumesse, et vereexcelsusest inpolentia.
gloria beatitudims oeternoe.Quod est dicere : ipse in Cum enira raulli domini terreni potentes videantur,
gloria exaliabilur propter comu ejus. Hanc aulem, quis dominus potens est sicut Dominus nostcr? Nul-
exaltalionem peceator quisque videbit, el irascelur de lus. Et quis deus polens sicut Deus noster? Nullus;
boc, quod tale quid non fecit, propter quod et ipse, S et inde excelsusesse comprobatur, quoniam ille tan-
simililer exaltetur. El non parum irascetur, sedrfen- tus est quod non localiter, sed polenlialiier habitat
tibus suis fremet, jd est nimis irascetur, ad modum^ in altit, id e-t in coeleslibus spiritibus, et in sanclis
vehemehter frascentis, qni denlibus fremit: /Veme/, viris qui alti sunl in sanctilate. Ne vero in super-
tnquam, ettabescet, id esl deficiet lotus prae nimia, bia vidcrentur ahi, addit: Et licet eos altos esse di-
ira. VetsiciJXon 452 soium hoc malum habehitL cam, tamen retpicit ipse Dominus ItumUid-in ccelo et
ut irascatur, sed et tabescet, i I est deficiet in lor- in terra, id esi, respectti misericOrdiresure operatur
menlis; irdteetur, inquam, el hoc ideo, quia tunc. humilitatem et in catlo, id est in allis coelestibiis
peribit deiiderium peccaiorum: divitiac scilicel quas. spirilibus, in angelis scilicel, et in terra, id esl in
hic valdedesideraverunt. Velsic: Irateetur, inquam, sanclis viris qui in lerra adhuc manenles, terra ejus
dcsfrieransse lale quid fecisse, propter quod exal- fructifera sunt. Quod est dicere : In itlis altis habi-
tareiur; sed tftud detiderium peccatorum peribit, id1 ll, qui tamen respectu graliae suaehiimiles efficiun-
est inutile erit. tur. El in hoc quoque comprobatur exceltut, quod
IN PSALMUMCXII. ipse in bac vita est tutcilant inopem a terra, id est
Tilult cenlesimi dtiodecimi: Alleluia. Invitaienim in, r„ tinumquemque ftdelem qui inopscsl, iri est, liumilis
Iioc psalmo Propheta oranes gentes ad laudern Dei, ad modum inopis, per auxilium miserieorriia; snoe
ea consideratione, quia ipsas genles hic de terreui- suscital a terra, iriest sublimat eum ablatum de ler-
tale sua suscilat, et easdem in fuluro de putre- renitale, in quain per Adam devenil, scilicet de ter-
diiieeriget; ei quia Eccksiam diu slerilem, ferti- reiiofaCitspiritualem,pc.r pecCalorum indulgenliam;
lem facit, et in futuro in domo eam faciet babitare. 453 cl 'n f,llnra resurreciiono eril erigent paupe-
Lauiale, pueri, Dominum. Quod est dicere : Lau- remi 'd est subliinans ununiquemque fidelem im-
ttate Dominum, o gcntiles, sic ut sitis puert, id estt morlalilale, capiendo eum de tiercore, id est de pu-
serviejus. Velpueri in innocenlia.juxtaillud: <Nolite 2 tredine carnis, quae proptcr fceditalem jure stercus
pueri efiici sensibus, sed malilia parvuli eslole ( /r dicitur; sic scilkel eriget eum de slereore ul in
Cor. xtv, 20). > Hoc aulem idem esi ac si sic dice-. aeterna bealituriine collocet eum cum principibut,
rei: Laudale Dominum Iaurie innocentiae et obe- lf, cum prhtcipibus, inquam, populi sui, id esl cum
dientiae vestrae. Et taudate nomen Domini, id estt ccekstibus civibus, qui hic principnntur populo stto,
taudate Deum conluiiu magni nominis ejus, scilicell dirigendo cum de bono in melitis, juxta illiid Domi-
eaf consideraiione qttia Dominus vocatur, et hoc non,, nicum : < Erunt sicul angeli in coelo (Maith. Xx,
cumdilalione vct ad boram, scd sit a vobis benedi-1 . D 30). > Utrum aiitein cis fuerint ingloria aequalesan
clumnomenDomini, id est, taude summa exaliaiee inaeqtiales, nondiim nobis est deliniliim. Et per hoc
Dominumeontuitu uominis ejus ex Iwc nunc, id est;t etiam excelsus esse comprobabitur, qnia ipse cst
ex hocpraesenli tempore incipiendo el perseverando,, ille qui facit, id esl faciet habitare in domo, id est
tttque intmeulum aelernum. Et hoc non dico pauciss in Hierusalem ccelesti qtiaexlerna dorous ejns esi,
genlibus, sed laudabite sit nomen Domini, id esl lau- ,. . non solum Ecclesiam ex Judoeis, sed et Ecclesiam
dabilis sil Dominus contuitu nominis sui, omnibuss ex genlibus priirs slerilem a fiiiis.spiriltialibus,
gcnlibus, exislenlibus a tolit ortu nsque ad occasum. ,_ modo per gratiam faclam, malrem, el non unitis
Per baecduo climata dat cactera mundi climala in-,_ filii ranlum, sed malrcm spiritatem fitiorum mutto-
leiligeie. Luudale, inquain; esl enira diguus lattde. >. rum spirilualium. Foeki,' inquain, eam habitare in
Dominut enim exceltut, id esl omnipotens esl, do- i- domo, el non qualicunquemoJo, seri/rv/an/emaelerna
niinans tuper omnesgeniet. Et non solum super gen- i- laeiitia,juxla itlud propheticum : < Lactare, slerilis,
i- quaenon paris; erurope et clama, quae non parturis,
tcs, sed eliam qtioriroajtis cst, gloria ejut, id esl glo-
rinsapotcnlia eju?,est tttper cwlos,id eslsiiperonmcs;s quia mulli tilii desertae magis quam ejns quaeliabct
superccelesles raliouabiles crealuras , excehut., virura (ha. LIV,1; Gal. iv, 27j. > Quod esl ac si
t?.37 EXPOSITIO IN PSALMOS.'— PSAL. CXIII. 1238
dtcat : No;i solura constituel donium stiam ex Eccle-1A.rum spirituum; qui populus barbarus dicilur, eo
f:a Judaeortim, sed ctiam ex Ecclesia genlium, quae qnod devastet ineniein a virtulibus, a similitudine
d u stcrilis fuit, nullnm spirituakm Deo filiuui pa- populi barbari, patriam aliquam devaslantis. Facla
rens. Eccksia gentium recle maier dicitur, seilicet est illa domus Jar.ob, lsrael, id cst videns Deum in
loia collectio fldeliiim ex gentibus, eo quod alios contemplalione. Ac si dicat : Postquam de ^Egyplo
auctoriiate sua ad fidem allrahendo, Deo parial et populus fidelium exivit, populus barbarus resislebat.i
lioctrina sua enulriat; filii autem dicuntur fideles scilicel muliitudo vitiorum el malignorum spiriluum
qiiiqne ejnsdem colkclionis, eo quod in concordi illi populo fidelium, ex prava consuetudhie niinium
unione culkctionis illius seeundum tidem et dile- assultum faciens, el sic eum vatde a conlemplatione
ctionem persistentes, de die in diem in virlutibus siiblimilatis divinae delinens; sed postquam ipse
crescunt; sicut frlii per qiiotidianum matris nulri- conlra btiiic populum barbarum virilitcr luclans,
menlum excrescunt. enin divicil, et ejus nimios assullus auxilio gratire
IN PSALMUM CXIll. ccekslis evasil, lunc tauriem faclus est Israel quod
Titulus centcsimi decimi lertii: Alletuia. In hoc prius non erat, iri est conlemplaiioiiis inluilu Deutn
psilmo Propheta loquens in principio, ut ohincstnm videns, et exislcns Jsrael factus est etiam poteslas
Judaeosquam gcnles nd Dci lauriein invitct, plurinia B 1 ejtts, iti esl potens sui ipsius se bene auxilio diviuae
Dei beneficia ostcndit, scilicet quomodo suos de gratiae iu virtulibus et operibus bonis regendo, cnm
_Egyplo infidelilaiis el de populo barbaro viiioriim in poleslate populi barbari prius cssel; vel sic :
el mnlignorura spiriluum exire faciens, eos sancti- Faclus est Israel populus fidelium, et per hoc factus
ficavil ct polentes fecit; et quomodo populum i_Ji- est potesias ejtts, id esl, per boc quod facttis est
delein et falsos Cbrisiianos, limore persecutorum Israel, faclus cst catisa polesialis suae, scilicet, hoe
deficieiites, ad perfeclorum Chrislianorum confor- quod Israel fiictus est, causa fuit quare fieret potens
mitalera eoriim excmplo convcrli fecit. Ostenriit in miraculis. IIoc aulcm quod popiilus fideliuin
e iain praelalorura et subdilorum exstillalionem de faclus esl Israel el potens, cum prius esset igno-
conversione populi infiilclis, quem proptcr infideli- ratis et impotcns, vidil mare, id est amaricans popti-
taiis nmariludinem mnre vocal; et de convcrsione kts iufideliiim, el ut similitcr Israel ei poiens fterct,
falsorum Cbristianorum, quos vocal Jordattem, cuti fugit ab amaritudine infidelilalis, accedendo ad dul-
Jordanis interpreleliir descensus, co quod ipsi defi- ccdinem fidei.
ciendn a snblimilnle commiinionis Ecclesiae, in Et hoc etiatn, scilicet popiiliirn jierfectorum ess>%
cnuformitaiem infidelinin descendunl timore tribu- Israel, et potenlem vidil Jordanis, id est popiitus
l.tiimum. Poslcn veroutproelatorumexemploomnes deficiens falsorum fidelium, qui liinore tribulalio-
et Judacos et genles ad Dei latidcm atlrahat, et ab num ab alliludiue fidei in mare desccnderat, iri est
iriololntrinremoveal,ipsosprxlalos loquentes indncil, iu couformilatem populi infidelis, ct ut Jordanis
Hei beneficia oslenrientes, el in idolorum depres- Israet ct potens ficrel ab infidclitaie, in qunm de-
cione, ct in Dei Inude immoraiiles. sccnderal, conversnsesi retrorsum, ad subliiniiatein
/n exitu Israel de jEgyplo, domus Jacob de popttlo confessionis fidei. Quod quondam proesignatum est
barbaro. Facta esl Jndwa sanctificatio ejns, Israet in Jordane fluvio, qtii ctim per eum arca Domini
polcstasejus. In his riuobus versibus singulis singtila li-iinsirel, divisus esl ul libernni (ransilum daret
sic adapianlur : In exitu Israetde Mgypto, facta esl Levitis arcam ferentibus. Ciyus sane fluminis pars
Judwa sancltticalio ejut. Qnod est dicere : Exeunte superior vice muri siihstilil, itiferior aulem in mare
per fidemIsrael de ^Egyplo, id csl, exeunte populo dcsccndit (Jos. in, 16). Ulrum aulem postea pnrs
Hilelitim, qui cuin modo Israel sit, prius Israel non illa quae dcscenriil, retro couvrrsn fuei it, in historia
erat, de lenebris ignorantiae, quae per iEgyptnra non lcgilur. Dico quod nwre fuail, el Jordanis con-
denntnnlur, eo quod /Egyplns tenebrw imerprelatur, versus est, ideoque montes, id esl proclali exsultove-
fuclaesi in ipso populo fidelium Jidaea, id est eou- D j rtttil ut arietes, id est utpote arktcs, scilicet duccs
fessio fldei. Non enim suQkil corde credere, nisi lotius populi fidelium, sicut arietes lolius gregis
ctiam confessio fiat ore. Unde Apostolus : < Corde dnces sunt. Et meriio exsullaverunt, quia eorum
eredittir ari jusliliam, ore auiem confessio 454 ^' officio praedicationis hoc fncium fuil. El dc liac
ad salulem (Rom. x, 10). > Confcssio, inquam, eadem fuga ei conversione colles, id esl suhdiii,
existens sanclificatio ejtts populi fukliuni, id esl exsultaverunt, sicul, id est ulpole, agni ovium, id
exislens causa quare a Deo sanclificetur per inriiil- esl, novi per fidem et innocenies, sicut agni juvenes
genliam peccatorum, el in exitu domus Jacob de po- stint, et. animalia iunocentia, et sunt agni ovitttn,
pulo barbaro, facia est domus illa Itrael; el per hoc id est, boc quod agni sunl per oves conligit, id est
facta est poteslat ejtts, id esl polens sui ipsius. Quori per praelatos, qui dicuntur oves, eo quod ipsos sub-
est diccre : Post exilum de iEgyplo ignorantite ditos doclrina sua nutriunl, a simililudine ovium
exeunte domo Jacob, id cst populo firielium, qui agnos lacle nulrientium. Per hoc quod de infide-
modo esl domus Jacob, iri esl familia Dei luclans lium salute praelalos et subditos dicit exsultare,
contra vitia et supplanlans, en de populo barbaro, eoriun nimiam charilatem ad Dei laudem ostendit.
iri est de vastanle mulliludine vitiorum aul maligno- Sivc monles possumus accipere majoi>:sprcelatos;,
1239 S. BRUNOMS CARTHUSIA.IDRUMINSTiTUTORIS OPP. PARS I. 1210
tolks vero minores. Facit auicm quacstioncmPro-1A tuper mitericordia lua el verilate lua, id esl de
pheta de fuga niaiis, et de conversione Jordnnis, ct niisericordia et verilate tua, scilicet da gloriam
de montiura et collium exsuHaliotie, nnn ut jnde nomini luo, vocando gentcs ad fidem per misericor-
duhitct, sed ut ad hoc diligenler aiiimadverlenrinm diatn luam, et Judacospropier veritalem tuae pro-
auriientiuin mentes exsuscilet, 455 innuens per missionis complendae; promisisti nanique le Judaeos
Imjitsmodi quaeslionera lioc absqne magno consilio essesalvalnrum. Sivepotest misericordia et veritas
Dei minime qonligisse. Et hoc sic dicit: accipi, quanlum ad utrosque; Judaeosenim et gen-
Mare, inquam, fugil, elJcrdanit convertut etl, tes ex miserieordia salvavil, et utrosque se salvatu-
el montei et collet extultaverunl. Ergo quid est tibi, rum promiserat. Et adco glorifica nomen tuum
id esl, quaeoccasio tanta fuit tibi, o mare, propter apud. genlcs el Jurireos, ne quando dicant genlet:
quod [ugitli? El W, Jordanit, quid fuit tibi quia con- Vbi etl Deut eerum? id esl, til aiiquatido sic fiat
vertut etretrortum? Et vos, montet, qua occasione evidens potenlia lua per miracula, quod gentes non
extuliatlit, tit, id esl ulpnte, arktes, el vos, collet, dicant quod modo diciint, scilicei ad exprobratio-
ticut, id est utpote, agni ovium? vere sine magua nem luorum (idelium; dicunl: Vbi ett Deuseorum?
re hoc non contigit. Quaestioneari audientium men- seilicet Chrislianorum. Nusquam nos deos noslros
tes facta, ipsos praelatos quos exsultasse lestalus B 1 oslendere possumus, Jovem, Mcrcurinm et caeieros,
esl respondentes, el usque ad finem psalmi agentes sed Dens eorum nusquam apparet; nusquam est.
inducil, ul magis eorum credatur auctorilnli, quo- Ostenso improperio gentiutn, ipsi conlra laudant
rum sanoeprsedicalionis officio fuga haec facta est, Deum,.et idola spernunt sic : Gentes Deum nostrum
cl convcrsio, et boc modo quidem eos respondenies non esse eomprobare intendentes, dicunt: Vbi est
inducit. Quoniam Pro^bcia dixerat : Quid ett tib:, 45G Deu$eorum? Deut aulem notter in eoelo.Qnod
mare, elc. Sequitur praelatorum responsio sic : Vere est diccre : Qnoniarainvisibilis cst, dicunt euiu gen-
iion esl absque re maxima, quod nos montes cxsul- lcs nusqtiam esse; scd Deus noslcr in coelo est, id
tnvimus. De boc enim exsullavimus quod a [acie est in angelis et in coeleslibus viris, non locnlitcr,
Domini mola ett terra, id est, populus lerrenoritm s>d setunrium inhabitanlem graliam. Vel sic:
motusest ab inftdelilale ad finem, et hoc afacie, Deitsnosler Chrislus Deuscl homo in cceloest loca-
iil est a cognitione Domini conligit, et non recenlis l',t; r, secundiim corpus; el liccl a vobis non vidca-
Domini, sed a fack DeiJacob, id est a cognitio.ie tnr, tamen adeo polens est, quod omniaqnwcunque
illius Dei quem Jacob palriarciia colnit. Exponil tolttit, fecit. Dii vero gentium, qui nec dii dieendi
autem quomodo ad cogiiilioncm Dei Jacob pervc- r' sunt, sed simulacra lanlum, omuiuo impolentes
nerunt, sic : A facie, inquam, Dei Jacob. Qui Deus sunt.Utenim delapideisel ligneiselferreissimula-
illuminalionc graliae, converitt petmm in stagna cris laceamus.ipsa eiiamsimulacra geniiumqiiresiint
cquarum, nos scilicel prselalos qui adinodum petrae argentumelaurum, el hoc qnod siinnlacra suni,
duri eramus in infidelilate, convertil ab aridilau non liabent ex se, sed opera manuum hominttm
igiioranliaead hoc ul essemus similes stagnis p!e- sunt; os habent et non loqttentur, et non vernm os,
nis aquarum, id est pleni aquis scientiae spiiitalis, sed imaginariiim, oculos imaginarios habent et non
sicul siagua plena sunl aquis. Et non solum nos videbunt. Aures imaginarins habent el non audent.
sc.entia fecil.esse repkios, sed et nos prius rttpem Nares imaginarias habenl el non ..odorabunt. Pedet
existentes, id esl duros et aridos ad modura rupis, imaginarios habenl ef non ambulabunt. Et cum gut-
convertiltn/onfe* aquarum, id est ad boc adduxil lur imaginarium habeant, non dico non solum non
ul essemus quasi (on'et aquarum, scilicet snppedi- loquentur, ut homines, sed quod minus est, non cla-
tanles jugein doctrinam infidelibus, ad niodiim mabunt eliam in gutture tuo, scilicet nullus clamor
fonUumjugiter aquis manaiilium. El sic pcr nos, vcl bestiarum vel volucrum esl in gulture eorum.
infideles terreni ad cognilionem Domini pervcne- Per hoc igilur apparel qtiod, cum lalia sinl, oinni
runt; faciunt aulera aposlropbam ad Deum, oran- D carent potentia; cum auiem lalia sint, cl tamen a
tes ut magis el magis terram ad fidera commoveal, stullissimis gentilibus colaiiliir, similes illis fiant in-
ct hoc ad hoiiorem nominis sui. Dicinmsquod ferra terins, omtwi qui (aciunlea; sicut colttnt sciliceliu
mola esi, in mngna parte, et, o Domine, move enm finnt timilet, ut sicut ea exlerius surda et non viden-
magis el magis illurainalione cogniiionis lui, et da tia sunt, sic et ipsi interius in anima spirituali visu
gloriamnon nobii,Domine, non nobit, sed nomini luo, el auditu careanl. Et non solum qui faciunl et co-
id est, gtorifica per hoc roagis el magis noinen luuni, lunl ea simitesillis fiattt, sed et illi qui et si non fa-
quodjam mullum est glorificalum. QuOd est dice- clunt, saltcm confidunt in eis, putanles deos esse.
re: Non optamus infidelium convcrsionem ad nostii Hoc aulem dicunl non imprecalive, sed concessive,
exattationem, sed ad majorem noraiuis tui glorifi- ut gentes a simulacrorum cultura revocenlur. Dico
eationcm. Quia aulcin bis ponil non nobit, ad iu- quod gentes confidunl insiniHlacris, ideoque similes
cukationeni remotionis ponit, quam inculcatioiiem eis fiant. Domus atnem Israel non Sil similis simula-
faciunt ad instructionem sucressorum, ne aliquis cris, domus entm Israel, id est familia fideliura sub-
sibi gloriam in hoc muudo qurerat, sed Deo. Da, dilorum, Denm in contemplatioiie videnlitim, spers-
in Domino, et ideo Dominus
knqoam, gloriam nomint ttto, ct hoc conlir.gnt vit non in id-olis, sed
t.il EXPOSmO ici l»SALMOS.—• PSAL. CXIJI. 111!
adjulor eorum cst ad l>ene operandum, ef prolector A tum coslifecit Domino, id est ad hoc fecit ul perso-
ecruni esl, ne a viliis supercnlur. El domut Aaron, naliler unirelur Domine Verbo ; vel ccelum cwli, id
id est frtmilia fidelittm practatorum, tperavil iu Do- esl Dominicum bominem (ccil Domiuo sibi scilicet
mino,ei ipse adjutor el protector eorum est. Domino subjickndum secundum quod bomo est.
Uocaulem accipiendum cst depraclalis, el subdi- Unrie Apostolus : < Cap.ut, inqnii, Chrisli Deus
!is Ecclesiic de Judacis. Pcr domuin autem Aaron (/ Cor. xt, 3).>Cum dicil cwtum cmli, datur inlelligi
praelatorum cotlectio accipifur, et per doraum per hoc quod supponit coeli, quoil prariali qiii coeli
Isracl colleclio subditorum, eo qnod Iribtts Aaron siint, quanliira ad snbditos , subriiU quoqne sunt
snb Vetcri Testamenlo oninibus trilmbus Israel prin- Doininico honiini qui cceliim cst, quantum ad eos.
cipabatur. Iloc eliara sccunrium nominis inlerprc- Unde Apostolus : < Cupul, iiiquil, viii Cliristus csl
tatinnem bcnc convenil; Aaron quippe montanus (Ibid.). > Dicilur qtioque Puter, juxla Arabro-
intcrpretalur. Moniani aiilcm .congrue praelati vo- sium, csse cnput Vcrbi, non quod prius aul niajtis
cantur, proptcrprrelatronis sure sublimilalem ; mon- sit Verbo, sed quia ex Paire sil Verbum ineffa-
tanos enim dicimus homines in summilalibus mon- bililer.
lium babitanles. Non solum aulcm praclati el sub- Qtiia vero dixeral Dominum ccehtm et terrara
diti ex Judacis spcravernnl in Domino, scd et omnCs " fecisse, id esl praelatos et subditos, ne viderelur sub-
in genlibns qui timenl Deminum, tam prxlali qitara diiis, quod jsoliDeo suhjeclionem deberent, el prada-
Sitbditi, sive casto limore, sive servili, speraverunt tis.non, addilur sic : Domiiiiis.inqnaiii, fecil cwltttn
in Domino, et ideo adjtttor eontm el protector eorttm elterram; terram autem, id csl subditos, dedil ad
est. Hoc autem quod in Domino speravimus et Jn- excolendiim et regendum filiis liominttm, id esl proe-
daeiet genlilcs, non ex uobis fuil, sed ex lioc quod lalis, ralionnbiliter uf bominesse hnbcntibus. Cum
Dominus qui nos diu oblivioni dederat, in infideli- aulem, o Doroiite, coelum et terram fccciis, et Jiacc
tafc positos, memor fuil nOslri, nt ad ftdcm adductos beneficia qnsesuperius osieurii, conliiilu liorum su-
in se sperantes facerel; et per hoe benedixit nobis, pradictorum, non taudtibunt te mortui in iiiliJelitnte
id esl exallavit nos, et secundum numerum mulii- neque omitesfalsi Clirisliarii qtti desceHduttlin iiifer-
plicationis, et secundum aiigmcnltim virtutnni et num, id est in profiindilatcm vitiorum : < Non cst
operum honorum. Exponil attlem pcr parles, qtiibus enim spcciosa laus in ore peccaloris (EcclL xv, 9)>
benedixiisic :JIenedixit, inquani, nobis : scilkctbe- Monui, inquam, non taudabuttt ie; sed nat qui vivi-
nedixit domui Israel, id est familiae firielium subdi- tiius, in fide ct bonis opcribus, benedkimus Domino,
tortim ex Jndaeis: el benedixit domui Aaron, id est _, ore, corde el opere, incipicnrio ex hoc nuttc, id esl
familiae praclalorum, cx Judacis et gentiljus, bene- ex praesenli lcmpore, el perseveraiulo ttsque in sm-
dixit omnibus qui timent Domtnum, sive casto limore citlum fulurtiin. Hoc anlcin idco riicuni ul mortuos
sive serviti, pusillis cum majoribus, id esl subdilis et a morle iulidelitatis et dcscciirictttes in infernnm
praetatis. Oranl pro adjectione subditorum et prao- viliorum, ab ipso inferno revoccnl; in fide vcro et
laiorum sic: Diximus quia Dommus benedixit vobis, bonis operibus vivcntes, ad perseverandnm invilent.
o praelati, etsubriiti. Super vos aiilcm jam sibi per Sive boc ideo dicuiil, quia ornverant, dicemlo : Ad-
fidcm arijectos adjiciat Dominut alios, id esl post jicial, clc, nl cilius impeirent qtiod oravcruiit,
vos jam sibi per adoplionemgratioe adjectos, adjkiat osteiiilcndo qiioniam aliter enin infirieles non lau-
457 alios qui aribiic increduli sunt, et sttper vos, dabunt, nisi cosprius nd firicmadjiciendo de morlu
id esipnst vos. qni adjkiendi eslis, adjiciat aliosqui infidelilaiis erijiiat. SciendHra quod cum supcrius
sint filii, id est imilatores vcstri, et super, id cst dixissemus csse responsionem proclatorum, ubi di-
po>i, illos filtos veslros adjiciat quoque alios, et sic ctura esl : A fack Domini, etc, posse quoque illud
usque hi flneni mundi per omnes generationes fa- idera esse commiiniler responsioncm, el maris tt
c:>t, ei t>osoinnes et jam adjecti et adhuc adjicku- Jordanis et mnnlium et collium usque nd apnstro-
di benedicli silis, id esl multiplicali.et in virttilibus D pbain iilam in lerlio versu ubi diriiur, noit nobis,
cxnllnti Domino, id est ad honorem Domini. Quod ctc, quod solis pratatis coinpelere videtur. Seiiien-
est diccre : IIoc quod benedicti erifis,non vobis sed tia tameu eadcm est, si Sil responsio omniuiii, vct
Domino nscrlbniur;Domiiio, inqaam,qtti fecit coelum responsio solummorio praclnlorum. Si igilur sil coin-
el terrum. Quod est dicere : Qui dignus esl honore, munis omnium responsio, sic adaptatur. Quacris, o
cum ipse ecelum fecerit, id est proelalos, et terram, Proplietn, propter qtiid ego mnre fugio, et cgo Jor-
iil esi suhditos, et non solum rainores- proelnlos,sed danis conversus sura, et nos monteset collesexsttl-
ct cceiumcwti fecit, id esl mnjores praclatos qiiisunt tavimus. Haccauieni oinnia intle conligerunl, qtiiaa
cnclumcwli, itl esl praelnti stiper minorcs prailatos, faeie Domini mottt est terra, eic. Hos aniem sic rc-
hoc quod ccelttmcali sunt, fec.l ipsc, ei hoc sibi spondenles, idcirco Propheta iuducit, nealiquis haec
Domino, iri cst nri honorein qui Dominus est; vel per vim praclatoriim, vel per tiberum aiiiiiiium
sic : Non soliun praelntos et subriiios fecil hoc qtiori maris ei Jordanis fncla esse pnlaret. Cinn ouleni
sunl, seriet cwlum cwli, id est Dorninicum bomi- hoc removeal, inmiit omnia haec Deo esse ascribei:-
nem, qui coiluin est stiperomnes ccetos. El hoc cw- da, ad laudis cjus cxnggetalioncm. Apostrophavero
f2£S S. BRUNONISCARTHuSJkNORUM fNSTlTUtORlS OPP-PARS I. mt
q-tre «eqtfiMir, cum dfcit : NonnotHs, quae qtiidem A res mortis, sed ef pericuta inferni invenerunt me, id
a 1 soios prrehitos 458 attiuet, eodem modo ul sn- est, vitia qnae sunl periciila.per qti* venitur ad in-
pcriiis ad.jHraluf. ' fcrnum, tandiu mepersecula siuit nl invenircnl se-
IN PSALMUMCXIV. cundum consenstrm et malam operrrtionem, et sic
> Trtuln-cenlesimi deciini quarti .Allefma. In Jioc nie valiria infirmitate hiimHiaveritnt ut per me niin-
psalmo quidera est vox congregationis fidefinm , quam possem exsurgere.Cum igitursic essem a dolo-
ostendeiilium Imegrain quam erga Deiim tiabent di- ribus circumdatiis, et a perkulis inventus, quoniam
tecttonem, contuWubencficioram et qirre jnm con- aliter non erain evasiirus, mveni aniraadversione
M9.it,etqurc adhtie eslcollaturus; quoe etiam oslen- tribnlalionem ipsorum perkulorum, ef doloremmut-
dstni. Et ltoc ail instrtictionem andienfium :ntetipsi tiplkem morlalitalis et passtbtlitatis, quo circum-
eoruradem beneficiortim conluitu, Beum intcgre dili- dntus erara. Quod est diccre : Animadverti quod
gntit, et sic Intcgra dileetione entii Hnidenf. prius non animadverteram , scilicel quanta esset
bllexi\ Borttiiium, integra dttectiohe. Cnm dkil tribulalk et dolor meus, ei sic invocavinomen Domi-
se Dominum ditexisse, innuit quoqtie se omniakgis ni, id est oravi Dominum consideratione nominis
prtccept» compksSe. Nliiri in-dileeirone lota iex sui, quod est Dominus. Ac si dicCret: Considerans
p n let et prophetae (MatHi. xxn, 4'i). Adjuiigit antcm " eum •mnipolentem esse occasione magni nominis
caitsaui(p:ie-dilexit Sk : Ideo ditexi iit^egre Douii- ejus,qiiod est Dominus, invocavi eum, M est In afie-
tiiini, quoniam certum est miUi qued Domitiusexatt- cliow inleriori oravi eum itav dicens :
diet, secundutn effectum m fntiirO,t|iii bic jatti exait- 459 0 Dotahte , libera animam meam cl hie ds
riit sectrnJnm disposilionern. vocem erationis mew, periculis, et in fuluro de. doloiibus. Islud , o, non
idesl vocem exterrorem depvecatlvant, procedentcm est vocative posiuim, sed optaiive. In Hebraeo
ab orelione mea iwteriorr, id est-a bona affccii©*e. «jiiippehabelur anna Adonai. Anna vero signum est
Qnodest dicere : ldeo eum integre ditexl et diligo, opt-aiionis»Caeierum, quia nos Lalini non habemtis
qniascio enm perfecliirumiii fuiuro( qttod affeciio- vocsni huicvoci, quae est annd , x>quipoIlenlem,po-
ne el Voce oravi et oro. Cum dkit ditexi,dal in- situinesl«, quod signum esl optationis. Unde in
lelltgefe se Jsm in dikclione perStilisse, et in ea quibusdani iransbtoribusinvenitur, obsecro, Domine.
atigmenlarl «e assidue, ct per hoc magrs atnliioies Dico qtiod invoeavi Dominum dicens : 0 Domine,.
ad dikctioHetn invitat; dlexi, inquam, quia- exan- Itbera anitnam meam, el in futuroa doloiibus passi-
diet, et iion solam qura-in fulnro ttxaudiet, sedetiam biliiaiis, et bic a peiictitis iiifcrni, et sic invocans,
qttia liic-jftm inctinavit «.urem tuam milti ltiflrmo, r_ Dominum kumiliatut sum iu afkctione intcriiui, iJ
i I est coudescetiriere fecil aurem miserrcordiaes;i;c est cum bumililale affectionis et devoliouis invocavi
mihi infirmo: a similitndine mediei, nurem infirmo eiui) reputans ine insufficieiitera esse, ut per.me
qni loqm vix potcsi inclinantis. Qnod esi diecre : Ubernrei^El quia humiliatus tum, Duminus liberavit
NOHsolumquorioro in fninro caviuoVtJi,ut taudem janvme a tiibulaiione periculorura inferni, id est
perfiriat, -scd ctim infirtmt» essem, cl pro infirmi- vitiis, ne. mihi tantum quanfura prius praevakanL
4ate eumoi-arem, nullis tamen adjitos meiitis mcis, Dotninus, incptara, existens miseiicors in iiattira ,
cx sola gra ia me exandivrt, tit perficeret-qnori ora- etjustus, et Deus noster. Quasi dicat: Me.iiueravit
bam. GUIH«firit Deittn sibi anrenr inelinasse, innuit qui liberare me debuil, cum sit misericstrs, etjusius;
s« orasse. Ut auietn aiidHoribus exempluHi pra»bent et qui liberare. tne potuit, cum sit Deus nosier
jiigitororaadi, ttt qui stai videat uc cadal (/ Cir. x, omnipotens. Oslendit aulem unde comprobetur mi-
1_), se qttamtiu iu hacvita eritor.ituruin aliirinat, tericors etjutlut, addeiido singulis singula sic: Mi-
sic: iHclinavit, inqiiam, anrem tuam mihi, riifiraio> tericqrtest, et inde comprobatnr misericors in na-
oranli. fH iiljitgilnr iiiilii aiii-eni iiiclinei, invocabo,, inra, a,uh miseretttr impendendo mulla beiteficia
iri est iu affcclione inleiiorieuin orabn, in diebmmeisi misericordiie. Et iude comprobalur esse jusltts;
txislens, iri estUiHiliu eiim invocaho qiianilin in bis> D | quia esl custodiens parvulos, id esl fideles suos qui
(liebos tr-nsitoriis ero; qui mei snnf.,' quos scilicett se parviilos faciunt, id est bumiles custodit, ne a
ego meos feci, dura eos peccanrio ia- AJam niihii sanctitale sua deficiant, quod equidem justum est,
acquisivu Oslendit aiuem unde etim in futuro> ul vidclicel parvuli ab ee cuslodianlur. Facil aposlro-
exaudiel, sic :Dico qiiouiani extntdiet Dominus vo-- pbam adbortaloiie ad animam suam sio: Dixi quia
, cem otationis mere. Et uecesse qnidein est ut exair- Dominns jam Ikberavit mea periculis, ct in futuro
diat: quia circumdederunt me (/iWores.qiiisiiiitcaus;c! exaudiet vocem oralionis meae, et ideo, o anima
mortis, corporeae sciiket, tot sustiueo dolores uior-- pteq , eonverterea respectii saecplarium, in requkm
l.iliiatis el passihilitalis, quibus pcrvenilw ad mor-- luam, id est in consideralionera etspem requiei tuae
tem corporis, ut inde totus per empliasim videarr fulurx. Quod esl dicere: Omni saecularium cura
esse circuradatus. A qutbus necesse est utrae cxnu-- postHabila, inlende et opere et affeciione in requiem
difum eripial in fuiuro, etsi moilo noneripit. Os-- bealitudinis aelernae. Et hoc quidem facere debes ,
leittjitquoqiie undesjbi aurem inclipavit, sic: Auremit quia Dominus benefecil, id est benefaciet, libi in iSfa
inqttain, mifti incjinavit, quud (ilique mihi necessa- requie. Et hoe modo quidem benefaciel mihi, quia
."ium fuit.Non solum enim circumdederunt medolo- eripuitfiii csl eripiet, animam meam de morte aelerna:
1245 EXP03IT101N PSALMOS. — PSAL. CXV. l_i.
vel, eripicl animnm meam de morle, id est viiara n A qui liomoest simpliciter scilicct terrenus non spirj-
meara de morlalilale et passibilitate, et eripiet it talis, magis apprelians hanc vitam quam aelernam ,
oculosmeot a lacrymit, ne me ullerius lacrymari sit it dum hanc impendere dubitat, pro illa mendax est;
necesse, sicul hic expedil pro pcccaloritm recorda-i- et si niliil ore dicat, cnni banc vitam opinelur esse
tione , et pro aeternaepalriae dilaiione. Unde Domi- i- vilae futurae proei>onendaro» Et quia ego siniiliier
nus in Evangeliu : <Beati, inquit, qui iiunc flelis, i, mendax esscm et reus, si simpliciler homo essem,
quia ridebilis (Luc. vi, 21). > Dc fuluro vero staluu quid relribuam Dominopro omnibut bonis qua relri-
sic kgilur: < Absterget Deus omnem lacrymam abb buit mihi, sciiicel cura pro peccatismeisralhi rcinis-
oculis sanclorum (Apoc. xxi, 4); > et pedes meos t sionem ipsorum peccatorum , el juslificationein, et
interiores , affectiones scilicet, eripiet a lapsu scili- cariera beneficia pie retribuerit, quid dignum et
cel, ut poslea nec eiiam in alTcclionelnbar, qui bic c pretiosiim ipsi rctribuam pro omnibus his bonis
multolies labor in vitium non soliim affeciione sedd quoemihi rctribuil ? Ecce scio quid relribuam, scili-
et operalione. Et lunc placeboDomino per omuia fnl cet quia nil majus pro eo jiossiro faccre : Caticem
nullo prorsus offendens , qui hic iu mullis ei displi- salularis, id est Salvatoris Cbristi, accipiam, morlem
ceo. Placebo, inquam, exislens in regione vivorum, vidclicet qiiam ille pru mc libens suslinuit. Et nc
iri est in Hierusalem coelesti, in qua nullus habila-- B I deficiam liinore hujiis calicis, huocabo nomen
bit, nisi vivens in aelernum. Domini, iii est invocabo Detim milii udjulorem,
IN PSALMUMCXV. consirieratkr.e magni notiiinis ejns, quod est Domi-
Tifulns cenfesimi decimi quinti : Altelttia. Vox; nus. Mors eqttiriem calix duplici siraililudine dicituf;
Eccksiae marlyrum, fideisuacconslantiam et passio- vcl irieo quoniam araara esl carui , sicut quaedaui
nem pro fide el oblalione sui ipsins per niartyriiimi calices poiioitummedicorum, quaelicel saluberrimae,
ostendenlis : tit auditores invitent ad landandtim) taiuen amarissimacsuul; vel quia sicul calix optimi
Deum exemplo suo per fidein et coitfessioncm, ett vini homiuem qitem inebriat, ab illo sialu in quo esl,
martyrium. in alitun stalum miital, ita etipsa mors illum quem
Credidi propter quod locuttts tnm. Psalmus iste> invadit, ab hujiis vitacstalit in slaluni aliiim miilni.
npud Hebracosquasi unus repitlaiur cimi superiori,t Potest aiilem vcrsus ille qui est, Ego dixi, alilir
quia cum co sic conlinuai i polest: Dixi quod Domi- construi, ul illud iiiferpositum sit, quod est omnis
nits eripiel animam meam de morle, et oculos meot, hemomendax, et seciiiidum hoc ariaptabitttr. Dico
a lacrymis, et pedes meosa lapsu, ct quia placebo, quoniam humiliatus sttm , ct hoc non acciriiicxlra
Doniino; el hoc lotum credidi propter qttod credere; . velk incum. Ego enim dixi in excessu tneo, id est
ipsam creduliiatem meam in evidenti locttlus sutn;• stattti et riijiioicans jn excessu ralionis ii:e.c: Qttid
Vel sic : Ui de omni fide dicalur , et sit psalmus per relribuam Domino pro omnibus beueficiis quw retri-
se: Ocredemes, nolile limore humilintiouis iribiila- buii mihi? JIoc cene relribuam , calicem sututaris
tionum, a manifesla fulei confessione desislere ; et accipiam ; et, ne rieficiara in acceplione , nomcu
inde me vobis exemplum proponhe. Ego iiamque: Domini invocabo.Et ideo dixi in excessu meo , quin
credidi, id est rectam fidem in corde ha<:ui, 460 I omnis homo simpliciier existens non spiriaialis, non
; ropierquodloeutus sum , id est aperie ipsam fidcmi obedkns Deo usque ad mortem, incndax est in pro-
o;e confessussum. Et ideo ego qui cum recle credi- missione sua. Proinisit eniiu Deo in bapiismate obe-
derim , et rectu locutus sim , minime debuisseini dicntiam omniuni praeccptoruni cjus , in quomcn-
humiliari : humiliatus sum in lrib;iIa:ionibus n:mis , dax csl, ciiii)pro eo mori formidal, sicul ijise pro
id est valde ; vel, hutnilialus stttn in tribnlalioiiibusi omnibus morluiis est. Dico quod devovi in excessn
nimis, id esl supra modum meae fragiliiatis, sciiicet meo, quod pro Doniino caitcemsalularis accipiam.
supra qiiam pos et f.ngiliias mea pati. Unde Apn- El haect>ofnmea , id est liaecmea proniiss >, scilket
Stolus : < Supra morium (inquil) giavati suinus, ilai ul me per mortcm feram, non reddam in nbscondito;
ut laederctnos eliam vivere (II Cor. l, 8i, > ideo et; jj j scJ reJdnm in manifeslo coram omni populo ejus,
vos exemplo mei credentes loquimini, non reformi- scilket manifeste cum confitebor, et coram omni
danles humiliari. Quia vero dixeral se biimilialuin populo lidelium moriar, iri esl ad boc moriar ut
cs-e, ideo quia kcutus est, pittarel atiquis eum non omnibus dem exempiuin pro Domino moriendi. Ne
fuisse loculurum , si sciret quod idcirco essel htimi- vero vidcrelur alicui parum esse pro Domino mori,
linndus. Ad hocergo removendum, oslendil se anie- ut magis ad htijusmodi morlcra inciicl audilores ,
quam loqueretur hoc providisse ut scipsum Deo per ostendit hoc Deo preliosum esse, sic : Dico quod
marlyrium offerret. lloc autem sic dicit: Locuius calicem salutaris accipiam ; qtiod utique fnciendum
sttm , inqtiam, el proplcr hoc htimiliaius in tribuia- eslmibi, nam in conspeclu, id esl in reputalione,
tionibus , el hacchumiliaiio non contigitpracter velle Domini preliosa cst, id esl Kalde chara. mors
lncum et disposilionem meam. Ego nanique, qui snnctorum ejus. Quod est dkcre : Cukunque.
recte credidi, dixi in excessttmeo interiori, id est vilis vidcaiur , Domiuus tamcn moriein saiulo-
ego sk cogitavi, et disposui in secreto ralionis ineae, rum suorum reputat esse pretiosain; vel sic :
quod cxceditsuhtililale omnem lnimanam ralionein; Ideo calicem salularis accipiam, id cst mor:em,
yereomnis existens homo esl mendax, id est, oninis qtiia mors sanctoritm ejus cxistciis in conspec.u
1417 |S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS OPI>. PARS 1. 124?
Dfimini , i<l est In beneplaeentia Domini, A quam confessorcs. Per hoc autcm quod dicunl se
4Q2 pretiot* est, td est raagno pretio empta : in medio esse, ad marlyrinm niagis andilores in-
prelto scilicel monis ejus. Qued est dicere: Idea vitant, ul et ipsi in medto esse mcrcantur.
pro eo mori me digrrain esl, qula hocipse pro me IN PSALMUMCXYI.
moiiens emit, ut ei ego pro eo morereri Facit au-
lem apostrophnm ad Deum ex aflectione nimia, sic : Titulus centesimi decimi sexti: Alleluia. In hoc
Dicn, Domiiie, qttod pretiota cst in conspectu lito psalmoadlioriatur Piophelaoniues Judxos et genies
mort sdnclorum taonun, ct ideo, o Dtmine, tacrifi- ad Dei laudem: Judseos quidetn respectu verx promis-
cabo tibi hottiam laudis, id esl sacrificabo tibi me- sionis ejus in eis conipleioe; Genles autem respcctu
inisericordix eis impeiisa;.
ipsum hosiiam moricndo in tni confessione, quam1
liostiam tu laudabis. El quia lioc sacrifieitim, o au- Laudate Dominum omnimoda laiule, omnes genles,
laudaleeiiam eum, pmnespopulicredenles Judseoiuin.
dilores, non nisi Deo adjiivante possem explerc,
riotncnDomiiti invocabo , Id cst inroc;.bo Dotiiiium Et bene ponit pluraliiei- populi, iu ostendat ex om-
ailjiitorem considerationc magni nominis ejus quod _ Rtlius duodecim tribubus. imtltos ftiisse convcrsos.
cst Dbmlnus. Non soluin autcm ca de causa ttbi me Addil ergo singulas causas singulis.sie: Yos, gentesy
hotiiam tacrificabo, ideo quia mort sauclorum in gB ideo laudate quouiam misericordia ejus, id csl sal-
vatio veslra per reinissiqnem peccatorum el jiisli-
conspectu tuo pretiosa est, scd ideo quoqite quia
ego tervut ttius. Servus luut, iil estegotibi stirn om- ficalionem, quse coniigit ex sola el graluila mi-
nino snbjectns utpote crcalura Creatori, ideoque sericordia ejiis, confirmata etl super nos, id cst
iiecessecst meiibi obedire in omnibus. Quia vero firma ct iiumobilis , el perseverans facta 462
est in vobis, dala a superiori dispositione Dei.
simplicitcr sedixeral esse servum, et scrvorum alii
ricquam sunl: ul inaligni spirilus, qui Ticel inviti Juxla illud : tOmne dalum opaimuiB,et omne do-
Dci lamcn disposilioni obtemperanl; alii vero SIINI num perfeelum desursum esi, {Jac. l, 17). > Ac
si dical: Ideo, genles,euin laudale, quiasalvalio rni-
spanlanei, qiii ex voh.ntale serviunt ul sanCli viri;
oslcndil se spontanetim csse, ut auditores ihstruat sericordix ejiis super vos data, id esl a superna dis-
Deo spontanec servirc, sic : Servut ttiut, inquam, positione vobis collala, in vobis sic confirmata esi,
sam : et talis servus, qni sim fitus anciUai lutv, id ut nunquam silis ca cariluri. Unde Aposlolus:
est imilalor coclcstis Ilierusalcm, qitne esl ancilla,1 iGentes aulem supcr misericordia hanorare Deum.i
id est libi snbdila, angelorum videlieet clspirilua- etc. (Rom. xv, 9.) Quia aulem Propbeta ponit supcr
liiun virorum coadunalio : ul sicul illi lilii non in- ., nos, adjungendo se lidclibus ex genlibiis, cum ipse
vili olicdinnf, sed sponlanee; ita etego obediam libi[i C' Judacus' sil, ' idco facil ut se 'el omucs fideles lam cx
cx graluita voluiitate. Et ul ego tibi libcre servirem gciuLbusquamexJud%is osteiulal iinani rnassam essc
iwCbristo. Vos vero, Judsei, ideo Dominum lautlale,.
diriipitli vincufa mea, id esf, destruxisli vincula pec-
ealorum mcorttm imhilgendo, qnac nie vinctum a lui quonuimveritas Domini manel iu vobis usqueineeter-
obedienlia lmpcdicbani. Nolandum quia boc qtiod num, id esl, verae.promission{sciuscoainlelio, salvalio
dicit libi tacrificabo hostiamlaudis, et nomeh Itomini scilicei vestri, qux vere promissa in vobis com-
itivochbo, ajquipollcns esl liuiCquod stiperius dictunii [dovit, duratura esl usqttc in' seternum.
est, ca//c«m.,elc, sed ex allceiion* repelitiim esl, 1NPSALMUM CXVH.
et a I !ioc ul magis audilorcs invitel ad marlyrinm ; Titiiltis centesimi decimi septHRi: Alleluin. Iit Jioc
Iiac eadem eliam occasione bis ponit ego servust psalmo inducilur loqui collectio martyiiiui primi-
tuut, et repetit lioc quod sitperius dixcrat : Votai tivorum» adhortans Jml.nos el gentes ad laiidandiini'
mea reddam in contpectu omnh populi ejus. Qnod1 Deurn, occasione bonilatis et misericordio: cjus;
sic adaptatur : Sacrificabo, inquaiti, hostiam laudiss cujus etiam misericordi» bcnencia in seipsa iiiulti-
Domino, et boec vola mea, hanc scilicel hostiaiu,, pliciler ostendit, nitrraiKlo seilicct quaienus eam
qiiaiii Domino reddere vovi, reddam in compecitti D: yj de Iribulalione vitiorum cripuk. Etquoniain in ex-
oiimi* populi ejus, id cst rcdJam manifesle, ut om- tcriori tribuiatioue inimicorlnn adjtilor sil, facicns
nis populus fidelis inde habeal exgmpium. Reddam,, cam in ipsa tribiilaiionclbrtcmctconslanlcm nc de-
fiiqnam, vtta mencgo dicojam spe exislens in alrih, , (lciat, el eliam. inimicos snperaiilcm; ostcmloiid*.
id c$t inamptiiuditie domus Domini, scilicel Ilieru- qiioque ipsam tribiilalioncm sibi cessurani a<l pro-
ialem coelestls. Quod cst diccrc : Vola mca rcddar.ii sperilateni ct casiigalioriem, non ad- feternani ntor-
pro spe amptu: domus Dci adipiscendx , non pro) lem. Promiuit qitoquc sc Douiino sempcr confcssu-
litimano favorc. i>i-o qtiod sum cxisicus spc in am- riim, co quod sibi factussil iii salolcm, pcr CbrisUini-
pliludine domus Dri Hicrusalcm ccelestis. Et noni lapidcm rcprobatnm, qui laclns esl a Doinino iu ca-
cxisio iti spc in viliori gradu illiiis Ilicrusalcm, scdI mil angiili. Oral eliam dc salvalionc stii^ audiiorcr.-
cxislo spe in medid itii, o llkrusalem ccelestis, id1 ipie ad constiluendtin* solcnuiem dicm cxhoi la-
esl in digniori gradu luo, a simiiiiudiue mililum il- lnr. Per hoc autem sui cxcinplo auditorcs >n-
lornm, qiii cuin Doininosuo cliariores sinl, noii ini siritit, tribulalioiies ab inimicis pro Donihio ;!!a-
utiqulo doinus, scd in mcdio scdcnl in loco digniori.. iis , formidandas non essc; cnm sint cis simiiiicr
Ahiorcm cnvm gradnm mariyrcs obtincrc dicuniurr o;l prosperitalcih ccssur*> instruit cUaiu orare.
isa EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. CXVU. tsso
ConfitemlniDomino, id est, laudale eum omnibus A 2 si dical: Ulile est in Domiuo coufiJcre, trlbulatio-
modis.fidelesex Judseeiset genlibus, ea consideratio- nem pro eo suslinendo : ct utile non est in homine
ne, quoniam bonut est in natura. El qui ad hoc con- persectitore considerare ab co salutem corporis expe-
sidcrandum nonsnffieitis, confitemini saltem eo con- lendo. Qiiam non soliim de quocunque homiiie con-
tuilu, quoniam misericordia ejus, id est bencficia fidentiam removeo, sed ut magis quid dicatn boiium,
misericordiscejus quaj fidelibus suis impendil, du- id esl ulilc est magis sperure in Dotnino saluleiti
ralura siint usqttc in smculum fultirum, id esl us- per triliiilaiiontim asperilalem quam in princi)Abus,
que iu aeleniitni. Non solum autem exhorlor ul itt- eliam sa;cularil us per terrcnam felicitatem qtiod est
ter se fideles in iilroque populo Domino coufilcan- ac si dicat: Bonum est in Domino sperare salulem,
tur, sed etiam domus Israel, id est familia subdito- et in saicularibiis principibus non. Umlc Icgitur:
ruin fideliitm in Judaico populo, dicai nunc, id esl ( Malclicius homo qiii conlidil iu homine (Jer. xvn,
indilale aliis adhorlaric. Confilemini Domino qno- 5), i e.c. Potest autem hoc comparative legi, si
niam bonus, quonitnn irisceculum misericordia ejus; priucipcs arcijiiamus coelestes spiritus, et viros
vel dicanl hoe iulerse alius aliuni adhorlando'. Et splrittialcs, qtii principes habenlur in populoDei.
domtts Aaron, id esl familia fidelium prselaioriitn in Sccundum hanc igilur seiileiui.tm ita dicetur : Bo-
Jtidaico poptilo, dicat nnnc vel aliis vcl adinvicem : "' num est confidcre iu Domino. magis qttam in homine
ConfiteminiDomiuo, quoniam bonus, quoniam in sai- aliquo, el bonum est sperare in Domiuo, maijis quam
culum misericordia ejus. El illi ex genlibus qui li- in principibtts, id esl in angelis el in sattctis viris.
nient Ddminum, sive pradali sive subditi, dicnnt Ac si. dlcat : Cutn titile quidem sil in homine ali-
nunc vel aliis vcl adrnvicem : Confitemini Domiuo q ando coufidere, et in oraiionibus et patrociuiis
quoniam bonus , quoniam in sa-culum miserkordia s.-wloriim principiim sperare; nitillo itlilitis e§t in
ejtts. Nolaiiittini quippe qtiod primus hiijus psalmi Domino confidere et sperare. Scits enim sine ipsis
versus in tiito quoque liium sequemiuin vcrs'tum adjuvare potesl, ipsi vero sine Deo miuime.
rcpetendns esl lotus, quaiiqiiaui breviiatis causa Oslcndit autcm inltnicoium liih^latio. e;, sic:
soluiftmodoposierior cjtts pars repetila videalur. Dico qtiod Dominus erit milii adjutor contra inim-
Exponil atitem bcncficia niiscricordhB Domiui iti cos, qui eliatn jam a 'juior exslitil adversus intmi-
se, sic : Miserirurdia, iiiquam, Domini duratura cos. Omnes eniin genles, id cst omnes gcn iliter et
estusqtie in sajculnm. Et eccc iti me apparcnt bene- irralionabililer vivenies, lant Ju.!a;i qiiam gcnlilcs,
ficia misericordiie ejus. Ego namque in inieriori circuieruiil me tribulaliotiibiis, id est tot inilii iri-
iribtilatione vitiortim cottstriclus , de tribulalione bulationes inlulcruiil, til inde lotits Viderer circiiu.-
illa invocavi Dominum, id est causa illius tribtth- C * datus esse. .Ej-etim me peuitus obrliere nitcreutitr,
lionis evadcndseOravi Doiiiiniint: el me invocanlem in nomine Dontini cotttigit quod ultnt sum ettudo iri
exaudhit Domirius erueudo a tribitlaiionc illa : me eos, id est per hoc quod ego sliidui in nomine Domin ,
dico ponendum in latilndine dileciionis cl bonre id esl in honore Doitiini non in Iionore meo, scilictt
opcraiionis. Ac si dical: Et a iribiilalio.ie me eri- quod Deiiirihonoiare salcgi non nie, couligil qnotl
pttil pcr gratiam, et in anipliludiite virluluiii ct de eis ultus sum, eundo per prcedicnlioneni in e t
bonorum operum ute postiit. Cum igitur 463 ''e incorporamlos. Quod est dicere : Quoniam Dei bo-
interiori tribtilalionc milii Dominm exslilerit ad- nori vacavi, banc de eis uliionciii Dominus niilii
jttior, cerlus sum quoiiiam et i» tribitlaioiie a tonccssit, nt sicul stttduemnt me sibi mcorpor.ire
qtiolibel porsecutore illala mihi. cxhtemi, erit Do- per iribulationem , ita niilii ens incoiporarc pcr
mintis ailjutor ne deficiatn. ldcoque non limebo qutd pra?dicalioiiein; vel sic : Ultus stim ultioue facta in
pcrscculioiium fttciatmiliiliomo qitilibet malignos, id eos, id est coutra eos, scilicet Conlra qiiosdam
esl, non limebo quodcunque persectilioniimgenus eoruin. Qnod est dicere: Sic de quibosdam nltm
milii a inalignis hoiuiuihus inferalur. Dominttt, in- sum ul eis ultio iila uiinis esset nocivti, cutii qni am
quam, milti erit adjutor in Iribiilationibus exlerio- cx perseciiloribtis meis dicantur eli .111in lu.c viti
ribtis. Ideoque non limebo inimicos honiines, sed "' a Doiitinojusta corporis mortc ftiisse damnati; vcl
et ego licct mtiliam ab eis persectitionem suslinens, sic : Ultut sum, id est ullus ero ullioue faci ndi in
despiciam tameii inimicos nteos, homines malignos, cos, id est conlra eos, scilicel ulliotte inorlis
id esl eorum perseeutioiies despiciam, ct ul nihiltun selernx, quse valde illis cst nociittra. Hoc. atttciii
rcputaho, qnod equideni majus est quain non li- dicit ad correclionem perseculoritm
mcre; vel despiciam inimicosmeos malignos «pirilus, Ostensa iiiiinicoriini mitltiplicitale, osletulit qi;o~pte
iil csi eorum dcspiciam suggesliones eis non eou- tribulation.iim eonim perseveianliam, sic : Omnes,
senliens. Quoiiiani igilur, o auditores, Domiims talis inquam, gentes tribulalionibus cireuierunl me, tt
a Ijtitor esl ut suos facial non litnere, et iniiniw.s hoe non ad horam; sed circumdederunl me circuiu-
despiccre, bonum esl confidere in Domino in trihu- dantes, id est in circumdatione ilta scmper pra?^e.:'
latione pro eo paliendo, magit quam confitlerein ho- tes el perseveranies. Notandum aulem Cum praesei:s
Dii/ie perseculore terreuam salulem per eum ha- parlicipium conjugatum cum verbo conjugtlo sic
bcndo. ( Vana namque salus honiinis {Psal. LIX, ponilur, perseveraniiain dcnotari, ut videns vidi,
13). i lslud magis comparalive non est pdsitum, ac exspeclans exspectavi, el caHera lalia. Dico quod
p5i s. BKUNONISCARTIIUSIANOUUMINSTITUTORIS Oi'P. PARS I. 1252
circMm(/(iiil«s circiimdeilernnlme, el lamen in nomine A K nis, desigiiatrix kclilke el salulis xternx; qtiod esl
Oomiiii464 contigitqiiod nllus sum ineos. Hoc ttl diccru : Adco forles cos in tribiilalione facit, tit nec
iu Irihiilaiioitc vocem Irislitiseproferant, sed vocem
superius exponitur : Circunidederunt, inqnam, me,
ct hoc ticut apes, id est similes apibus in ferocilale desigiiautem cxsitllationem ajteriiaiuqtie salutem.
el acritate nimia, qiue siitiul iralas sunt^ nimis acri- Juxta quod in Aclibtis aposlqlorum lcgitur : < Ibanl
ler inslatit. Vel sicut apes, id esl similes apibus. gaudcnles a conspeclu concilii, qnoniam digni ha-
Nam sicut, apcs faniiiii diilcem jperanttir, sic ct ipsi biti sttnl pro nomiiie Jesu cqnluinciiam pati (Ael.
i Non solimi aulcin fuil Dominus fortitudo
por iribuialioinnn instanliam, majorem charilalis v, 41).
dulcedinem erga Dcum opcrali sunl, Quanto nam- mea, scctiiiilum robttsla membra, ut ine faceret for-
que magis iiifinnor, lanto magis forlior sum el po- tein ct conslanicm tonlra perseculiones, sed eiiam
lens (i Cor. xti, 10), et exarserunl in me Iribulatio- dexlera Domini fecil in me virlutem, id esl Filius
itihus, ticul ignis exardcsccrc solct in spinis. Nam Dci fecit in mc victoriam, scilicel fccil quaet'aiii
stcul ignis in spinctis acceiisus, spinas comburit, mcmbra mca roliusia. jam vincere omnes perse-
trimctim aiilem jlkcsum dimittit; sic el corum tri- cutorcs, ut nec in morte corporis cederenl. Et
Iiulaliones pcccatorum spiuas in me cohsiimpseruut. pcr hoc dexlera Domiui exaltavil nte, id est
Me aulem ilkcsttm dimiseriini, et hoc i» nomine U B siibliniavii cl gloriiicavit illa membra mea, qua:
Domini conligit, qnia ullus sum in eos. jam vicerttnl, ul laiulabilia apud (idelcs habeanliir.
Ijfdcelianiut superius exponilur, Circumtletlerunt, Dexlera, inquam, Dqmiui fecit virtutem. Hoc aitiem
inquam. me, et ab eorum tribtilatioijibiis impulsits i leo repclil, til hac occasiouc addal remotioncm.
svm, iil cst percussus, ut caderem, id cst ail hoc ul Posset cnim a persecutorihus ohjici : Dicis quod
a proposild nico deficerem. Quod cst diccrc : Ea ji:- Douiinus fccit le vincere, qnoJ cerle mirum videtur,
lentione me Iribiilaliotiibus iinpiileritni, nt ine ad ciim potins videaris in quibttsdam membris pcrln-
castim defcctus adducerenl. Non solum auleni im- jisse ea qux. ad morlem altiiieiU, trihiilaiioncs
pulsus ium, sed cliam scciiudiini qu:c.!a!ii debilia sciliect us(|ue ad sangtiinis effusionein qnod vic:i
mcmbVaniea eversus sum, ul caderem, kl esl llmore susliiiere solent. Ad qtiod sequiuir rcnioti» sic:
Iribulationuiu qitcmdain dehiiia inembra mea nula- 465 Bcre ilieocgoquod ttexlcm Domiitifecittuc vin-
vertint, noti sic ul cx loto cadcrcnl, scd sicut j m cc c,|:cr pass'onemipsarumliH>iilatiouum. Noncnim
eadcrent, fd est ul qui in inilio casits essciil jam c.ittsa ipsaiuni Irihulaliomim moriar, quod vosper-
parali ad deficjcndiim. Et, ne in ea parlc in qna scculores pulalis, sed per eas in xieriHim vivam.
eversus sum ex tolo caderetn, Dominus susccpil me, Co. gttieniiiiiiiiitt poniimorutr, liccl pcsuisset fecit,
pcr aiixilium.pairocinanlis gra.iix. Qitoil esldiccrc: C * qttod pisclcritum est. Ac si diccret : Beue dico me
Adjuvil debilia membra mea jam evctsa, ue ex toio jam vieissc sccuiidiiin qti.cilain iiieuihra, qn.-e jam
cadercut; a similiuidiiie alieiijns, qtti queinlibcl tiibiilalioiies perpessa sunl et cons.laulerevaserunl.
pro.um ad ctulendum cujus jam pes eversus cst Non eiiitn mortita snnt illa mcuibra mea per tribn-
suscepit, dexlra fulciens eitm nc cadat. ln ea vory lationes, sed per hoc vivere perpelualiier inccepc-
parle forlium mciubrorum, in qtia taitiuut Impulsus run.1.Et similiter per iiistantiant iribulatioHiim non
suin e4 non eversus fui, Dominut [oitilude mea, id niotiar, seenndum illa membra qnse sitnt adliuc
cslcausa fortiltulinis iue;c. Quod est dicere : Forli- passttra; sed per ipsas iribulaitones vivam, id est,
bus viribtis mcis, quac mc ad tribulntioiiem iu pulso tribnlaiioHCscausae eruntquod mciuhra mca adfanc
non vacil.laverunl, dctlil Dominus forliludinis cou- passura sine fine vivant. Qtiod esl diccre : Ncqtle
siaiitiain, til in bono proposilo suoaaerseverarenl. ftiernnt li ibtilaliones membris meis jam passiscausa
Et per hoc facl.us esl latts mea, vcl laudalio inea, idI Miorlisneqiicpassurls adhuc causa morlis erunt. Mors
esl factus esl mihi causa laudis vcl landaiionis, scili- cnimcorporaiis quae pcr iribulaiioues accidit, mors
cel hoc milti per forliludinem conlulji, ul iu Eeelc- dieendanon cst, scd vihcpriiieipimii.Post hancenim
sia laude dignus habear : vel facius esi laus, vcl lau-• wortem snncii viveie feltciter ineipiant. Unde eliam
dalio.uica, idest, h;cc iu utc cfloeii, iK cga emn oo- dies obilusmariyrum natale dicilnr. Tunc ettim in
cashiqc meae forliiudinis ab co daUe latidureni, et xienia vi:a iiascitniur. Per hoc aiitem aadhores ad
per ipsas tribulaiiones et susccpiioneui ct foiiilikli- niai tyriiitn atlrahit, cum dicsrtfemctempo;alem mor-
nem Jttclut ett milti leiulens tii talittem aeternam. tem, non estsem«rte»,seirprincipiuin vilse.Dlcoquod
Qaod esl dtcere : Pcr boc operattis est, et adiiuc vham;et indehoe poferilcomprdbari, qtila post hanc
jugiler facit sahilem meain xteinaui. i Non eorona- corporis et animae separationem, narrabo opera
liititr oniiu, nisi qui legilimc cerlaveril (// Jo». li,, Domini, non vcce quidein mea, sed causa ero
quare
K). » abalris superslilibu» narrenturet laudcntnr optra
Dico qtiod forlitudo- mea esl sccnnduw robttstai Domini : quoJ equidem non essel, nisi viverem.
ntembra mea. Et iu tantura in eis robosiis catisai Nam morttii non latidabunl DOminum (Psal. cxm,
fortiUulinigest, quod in labernacuiis juttorum, id esil 17). Quod esl dicere:
Ipsa mca constantia usoue in
m laberuaculanlibus justis, scilicel in robuslis meis,, finein firma causa erit
quarc alii narrando lauilent
qui jtisti sunt, et in tabernaeulis miliiiai Dei perse- opera Domini, scilicet constantiam et vicloriam,
vcranles, «o* esi rox mceroris, sedtwir extnltmio- et cxtcra beneficia qtisein me opcratur.
1255 EXPOSITIOIN PSALMOS.— PSAL. CXVU. 19.54
Dico no» moriar, et vcre scparalio lalis aiiimx el A< ipsorum repulatione:c, non qtiantum ad rei veriia-
corporis noii esl dicenda mors, sed castigalio. DoT lem. Nemo enim potesl effici Dci lcmplttm, lisi in
minus cnini per lalem morlem et Irihulalionem fideChrisli fundaltis, quem Judxi leprobavcrunt,
castigavit me jam secundum qtiocdam mcmbra mca dencgantes eiini rcgcm Israel esse ct Dei Filium,
qtucjam passa sunt, castigansetiam iiunc scciindum juxta illud : <Noli ixribere rex Ju.fxorum , jed quia
illa membra, quae uiiiic paiiunliir el niorunltir. ipse dixil: Rex sum Jmhroiuin (Joan. xjx, 21). i
Casligare non accipilur hic, ut accipi solcl, sed po- El ilerum: ( Secuniliimlegem debel ntori quia Fi-
nitur casligare pro ptirgare. Morlc namqiie inarly- lium Dci sc fccit (Ibid,, v, 7). > Qui lapis pcr hoc
rii el tribulalionc, et peccata quce in uiarlyribus quo.l fuit a Juda'is reprobaius, el in moriem datus,
suni Doiuintis purgai, el eorum coronas augmcnial. faclus esl in capul anguli : cum prius non fitissel
Castigavit, inqtjam, me, et sic mc castigatum non capul anguli, id est factus cst capiit duplicis parie-
tradidit morti Belernai.Quod esldieero : Per casliga- lis Ecclesia;, parictis scilicct fidelitim ex Jm!a:is et
lionetn talem membra mea jam passa a morlc aelcr- ptrictis fi lelium cx genl htts, qui congrue anguhis
na liberavit. Quoniam ergo tiibiilaiio, et bac cor- diciiur. Sicul cnim aliqitando iluo patieie; divcrsi
potis et aniiuseseparatio est mihi castigatio cl viue in angnlo cottviniiml, et a quolibrt angulari lapide
occasio, concedo, o perseculores, noa rcformido : B 1 S'tpra posito, ct raptit eoriim rxistente, ulerqtie
Aperite milii porlas justilim, id est pr.rparate mihi compleeiiltir; ita ill duo parieies, Ecclesia videlicet
tribulationes el morlcm qnce critiil niihi poria: per ex Judxis, ct Ecclesia ex gemibits, qu.* pritts om-
quas iugrediar ad jusliliain, id est ad jiislam oclei- iiino diversae fucraiit ab iuvicem, in fidei untaie
nx vilacremuneralionem, a siinililudine illorum qui coitvencrunl subdila; Chrislo angulari lapidi, qui
ingredi cupicnti domiiin, portas aperiunt. IIoc non caput ulriusqtte exislit cl ulrainqiie stio rcgiiniiio
dicil impcraiive, sed conccssive, cum iuiquuin sit compleclilur, juxla illud ApoUnli: < lpsc esl pax
mala alicui suadcrc. Quam conccssioncmidco faeit, noslra qui fecit ntraque uniiin (Eplws. n, 12), i etc.
ui auifitores magis ad Iribitlaiionescl mortem volnn- Iltud aulein quod dc angulari lapile Jtiihei finguni,
tarie paiicnduni invilcl, osleuilendo ipiod h;c porlse scilicel in templi Salomonis aedificaiinne, hipiileih
juslilke sint. Aperite, inqttam, portas, et ingressus unuin fuisse ab ocdificaniibiis reprohalum, ct a I
in eas tribulaliones qu* porla: sunl, non contrista- ultimum in angiilo fuisse pnsilum. oninitto falsitati
'bor, sed confileborDoinino, id esl Iaudabo DominrsBt videtnr accedere, cum in hislorianiilla Icgaltir.
voce, corde, el palientia mca. Ideo vcro non refor- Nolandum aiitcm, quod lali genere locutionis bic
ittilo has portas ingredi, qttia hx>ceadcm porta tri- versus sil a Propheta composilus. Ciiin enim po-
btilalionis fttit Domini Chiisli. < Oporluit enina pali C sttisset: Lapidem quem reprobaverunl ardificantes,
Cbrislum el resurgerc, et ita inlrare in gloriam et seciiiultim bunc ordinem quem incceperat,. de-
suam (Lxtc. xxtv, 20). > El qitia Domini fuit, jttsli bttissct addcrc, fccerunt in capnl angitli; hoc ordiue
qnicunqiie intrabunt in eatn ex necessiiate, vel ipsa dimisso, alio gencre locuiionis versum finivil, ad-
cxperientia passionis, vel sallem voto paticndi si dens hic faclus est in capnl anguli. In hocauiem re-
opoiluerit. Nullus cnim nullo modo intrans salva» movel hoc, quod male pos et quivis opinari, sciii-
bilitr. Sicut de bealissitno Marlino legilur, quod cet Judxoshac intenlione lapidem Iiiinc reprobassc,
licet eum gladius persecuioris non abstttlil, p.ihnam ut fierel in caput anguli. Si enim ea intrntione et
tamen marlyrii non amisit. Voto enim mariyr ex- hoc consilio fecisscnt, PropLcta plane r.qsuisset:
stilit. Fai il atitetn apostropham ad Dcitm ex niiniai Lapidem quem reprobnveiuni wdificari!est fe erunt
affcctione, sic : Confitebor,inqtiam, Domino, et nie- in capul anguli; sed cum hcc ordine dimisso alitcr
rilo confiteborlibi, Domine, qttoniam exaitdisli me, dicit, sciliiet liic faclits esl in caput anguli, p!ai:e
ut liberares mc de inleriori triliitlalione vilioritni, docet non eorum sed alu rius consilio eiun e sc
el fdctus es mihi in satuiem cedens, id est in causatni factiim caput anguli. A qno er^o sit factuscaptt
salulis, 466 et hic, scilicet per peccalormn re- n onguli, el cujus dispos:tione ila repiobalus sit, ne-
missionem et jusiificaiionem, et in fuiuro datnrusi qtte enim fuil absque ntagno consilio, quod vepro-
aelernam bealiiadinem. batns fuii, ilcmoiistial, addendo sic : DiiO quod
El per hoc factus es tnihi in causam salu.is : qniai lapidem reprobaverttnt, et hic factus esl in ctpul an-
lapidem Chrislum quem reprobaverunt aidificantes, guli. Hoc aulcm toluin ct quod rc| r b.ilus rst, et
liic factus est in caput angttli. Quod est dicere : Per quod in capul angtili factus est, a Dcmino [acium
reprobaiionetn Christi, firmissimi lapidis, me sal- est, id esl a disposi ijne Deiocculla <o tigil, et c im
vasti, sine qtio fnndameiitonemo polesi se Deoleia-. sil aptid nos ineffabileet incognoscibile qu.inam ra-
plum per virtutes el opera bona xdiflcare. ( Ftmda- tione conligeril, esl mirabile in oculis meis interio-
mentum enim aliud nemo potest ponere, pralet idl ribus : in oCuIis menlis sciliccl; quod est dicere :
quod posilunt esl, quod csl Christus(/ Cor. ni.ll). >i De boc nimis admiramur, quare Dominus hoc dis-
Qttemlapidem sine qtto ncmo se potesl Deo templumi posuerit, ut Judtcorum populus prius adeo ipsi
sedificare, reprobaverunt oedificanles,id est spreve- charus, in lantum excaecaretur, ttt CliHstnm vcrum
mnt Judsei aedificanlesse lernpltim Dei per tradi- lapidem, de quo lot a propheiis audieranl, rcpro-
tiones suas; a-dificanlesdico, scilicet quanlum adI barcnl, el in morlem darcnl, el sic ipse capul anguli
t253 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1456
efficeretuf. Dici» quotl lapidem reprobaverunl eum A nnntiando- beueficia misericordiae Domini, quse in
in moriem dande. Harc atilem di«in qua ipse rcpro- nobis mariyribns apparent. Benediximut, inquam ,.
batus in morlem datus csi, est revera dies quam existentes de domo Domini, id e»t de familia Do-w
sumus ut nobis acquiescalis.
fedl D#*ii»»iM.'iionqtio.laliosdics omnes non fcce- mini; ideoque digni
r-.l, sca*]»ropter ipshis dici dignit.item in qtia re- Et hoc non a nobis habuimus quod vobit benedixi-
a Deo Doiniuo. Deus enim qui etiam Do-
dcmpli suinus, per aiifoi.oniasiain dicitur hanc diriri tiiiti, sed
fecissc. Et qudniam adeo dlgna est h:cc' dics, extul- mfuusomnium esl, non solum luec nobis intimavit,
lemnt in cotpore, el latemur467 '" anima tn ea scd et, id esl etiam, iltttxil notis, id esl luxit in
dic, id estln imitatiotic cjus diei, scilicel, Cf tolo mcnte nustra per illuininaiionem cognitionis sui, et
animae, cl exsullaiiier paliendo pro Cbristo, si uc- iituccsceiido nobis lisec cognila fccit, qrtse tiofrisbe-
cesse fueril in corpore passioncm quam in ea die nedixhhus, ct lanlo magis nobis cmsenliendunt est.
pro nobis susiiutiit, proul nohispo-sibilc csl, imite- Beitediximut, inqnam, ideoque, o audilores, adnio-
miir. Vel sic dedie icsiirreciionis legi potcst: Dico nilionc noslra excili, constituhe diem solemnem, id
qnod factut est incaput anguti, et hoc conlingit pcr esl firmilcr slaluite vilam vestram similem diei
gloriam resiirrcclioiin. Hxc igilur dies iii qua re- * solcmiii; ul sicut in die soleuiniab oiiiniservili opere
surgeiis fuctut ett in capul unguli, csl dies quam [c- B ccssatis, ita per tolam vitam vCslram ab omni pec-
cil Dominut. calorumservititlecessetis. Contlituite, itiqiiam, per-
Hoc aiiieni in Iiac scnlcniia, ul jain in superiori sisiendo ad bonoiem Dei in condensit, id esl in
accepiiun est, per anioiiomasiam accipiiur. Ergoi mtiltiplicibus sacrificiis viitulum et bonorum opc-
qnia diet hoic adeo gloriqs» csl, exsullemus in cor- rum et. tandiu conslituite diem solemnem in con-
pore benc operan.lo, et lattemur in anima bona af- dcntit, dqnec periingatis usque ad cornu altaris; id
fectione in eadie, id esl in consideraiioue ejus diei. est usque ad conlemplandam divinitalem Cbristi, quai
QaoJ estdicere: Sive dics illa prxseus sil, sive non, per cornu acCipitur propter sui siibliinilalcm. eo
quia lainen ndbis tanluni bcr.eficium inea contigit, quod corn.it in altum excrescal; ac si dicat : Tan-
ineaconsideralioiielxlemurinanimabonanffeclione, diu iii condeiisis persislite, ddnec in fuluro mcrea-
et exsullemus in corpore bona operaiionc. Lwte- niini pcrlingere ad conlcmplandam perfecle subli-
mur, inquaiu, et extuliemks uitusquisqtie ita dicendo: niilalem diviniialis Chrisli, quod altare noslrum cst,
0 Doinine, talvum me fac, cl bic pcrcaia rcmiiteudo,, super quod Dco sacrificia moruin el operum bono-
et in futuro aMernambealiludinem largieudo. El, oi riim offerimus; vct usque.ad cornu altaris, id est
Domine, beneprotperare ,id csi, fac iub s ccderc adI usque ad stiblimilaietn menlis, id est usqtte ail
lionam iii futiiro prosperilatcm, oinnia quse nohisi ^ cbniemplandain divinit.iiem, qusc est cornu meutis,
ltic accidmtt, lam prospcra quam adversa. Jtixt:»t id est excedens in 468 su> sublimiiale nienlis
ijhul Aposloli: < Scimiis quoniam diligeutibus Deumi noslra.', conteniplationcm a similitudine cornii, qttod
omnia cooperaiiiur in boniim (Rom. III, 28). > Dicot in eoruiitis atiiinalihus lolum coipus lciulendo in
exsultemut et Iwtemnrin ea die, qnod eqitidem faccre> altuin exce.Iit. Meus autcm aliare dicitur, eo quod
debemus. Nain iu ca dic benedictttsest,. id cst exai- in mente Deo frcquenler sacrificia virtuttim el mo-
talus per gloiiani rcsurreclionis Christtis, qui ven-. ruin bOnorutn stctil in allari oSTeriiiius.Dicitur quo-
turut est in iwmine Doniini, id esl in honorem Do- qtie divinilas cornu, id esl firnia defciisto meritis
mini Patris; juxia itlud : t Ego non qu.xro gloriami conlra diabolum et viiia, sicul cornu esl dcfeusio
iiieam, sefl cjus qui misil mc Patris (Joan. vin, 5). ti cornuti a::iinalis. Exhorlatione ad attditores facla,
Ei alibi : < Ego vcni in nomine Patris inel, > elc. ul inagis ipsi audilores ad coiifilenduin Deo iucilen-
(Joan. v, 43.) In aliis translaloribiis babetur : tur, prorailiii marlyrum colleclio, qux bic agit, sc
< Benedictiis qui vcnit in noiuine Domiui. > Undei confrssuram Deo et eum exaliaturam, sic : Dixi au-
colligitur quia si dicatur, bencdiettis qui venlu- diloribus, con&tituite,etc, qtiidquid ipsi facianl,
rus est, quanliim ad prophelam posilum est» qt.ii .. Deut mtut et tu , id esl crcator mcus, idcoque con-
ante advenlum Cbristi fuil, iton qiianttim aiLmaf- fiiebor laHdem ore; Detts, inquam, meus es tu, idco
lyrcs, qui Iric loqtti inducunlur, qui post Chrislii quod exaltiibo te operc cl devotione; quotl est di-
advenui fuerunt. Polesl quoqttc de secundo Christii cefc : Confitebor tibi, et exatlabo te- ideoque Deus
adveiilum sic lcgi: Benedictut esl in nomine Domini,, mens es lu, confitebor tibi, inquam, ideo, quoniam
id esl, exaltaiiis est. Ideo quia sluduil in bonoreJ exnud.tii tne; et faclus et mihi in salulem :
hoc, ut
DomiiiiPatrisille qui ventimis est in fuiuro mundumi siipcrius exponiiur, ad dandura
exemplum confes-
judicaturus, Cbristus scilicet. sionis repelitum. Confilebor, inqtiam, et ideo vos,
Enarratis beneficiis niisericordiae Domini, faciuntt auditorcs, exeinplo n\c\rconfiteminiDomino,quoniam
martyres, qui liic loqimntur, aposlropham ad1 bouus, quoniam in soscuiummisericordia ejus, hoc
auditores, ut dicta sna commendent, el eos ad1 ul stiperius expouilur, ideo rcpetiltim, ul sicul a
imitandum se in Dei laudem attrahanl. Hxc igilurr laude inccepMpsalmuni, ita in lattde finiat.
aposlropha ad omnia supradicta respicil, ct sic le- 1N PSALMUM CXVUI.
gilur : diximus exsultemut, etc. El, o auditores,, P&almuscentesuni decimioctavi.El,i,jtixlabeatutti
benediximusvobis, id csl bcne narravimus vobis, an-- Ambrosiuiii, Alleluia inlitulclur, secunduiii ilebrxos
1257 EXPOSITIOIN PSALMOS.— PSAL. CXVIII. 12SS
lamen nullum habel lilultim. Huic nempe prsrponcre A , cum intellectnm pervenilur, ut de crcaturis singu-
iitulum non fuit necessarium, cum diligenler con- lis qua; sit earum nalttra, et quid quxque signifi-
sideranlibus ejus inlentio denotetur.et negotium, cx cenl, el de sacrificiis quoqiie legis velcris et obser-
primordiis et numero versuum. Totus enim psalmus vanliis carnalibus, qua ratione, et quo mysterio a
isle apud Ilebneos per clausulas octcnorum versuum Domino constitula fucrint, intellectus mysticus ba-
digestas, pcr singulariim clausularum versus, siii- beatur. Ab hujusmodi autem inletleclti ad tbeori-
gulos secundnm ordinem alpbabcli Hebraici, in cam, id est ad vilam coniemplaiivam, fii a fidelibiis
principio eorumdem versunm conscribilur, tit vide- ascensus, ul jam videliccl omni cura ssecularium
licet oclo versus primoe clausulai omnes incipiant bonorum poslhabita, sola bona coeleslia contem-
per Aleph lilteram; oclo vcro secunda; per Belh; plenlur; eis tanium incsse desiderent, ea solum-
oclo quoqne lertiai per Ghimel, et sic in caeteris modo tota affeclione conctipiscanl. A theorica qui-
clausulis omnes earum ocloni versus per singulas dem ad perfectae beatitudinis adeptioncm tandcm
litleras Hebraici alphabeli per ordincm babeanl ini- post carnis resolutioriem altingere. Licet auleni
tium. Cjeterum , quoniam boc Lalina loculio non idiotic plurimi pcr solam moralilalem, sinc physica
patilur, ut vidulicet ocloni vc/sus singularum clau- mystico intcllectu, et sinc theorica salventur; nul-
sularum secundum orilinem litlerarnm Laiini alpha "I ltts tamen ahsque his duohus usqucquaque pcrfe-
beti ineipianl; non enim prima? clausuke versus cnis inveniliir. Est aulem hiijus psahni principalis
oclo, ontmes per « possunt incipcro; nec sccundx vitentio, ul pcrfccli, quorum hic vox esl, minorcs
clausulaj versus oclo per b, et in cseleris similiter, instiuant per moralilaicm ad veram beatiludineni
quia non habet Latinitas voces congruas ail hoc sc- asceudcre.
cundiim inlerprelationem vocum Hebraicarum, in El quoniam pritis ad inoraliialis inslrtictionem,
principio vcrsuum bujits psalmi posilaium , apud dchinc ad beatiiudincmlola principaliier bnjus psal-
Laliuos ante singuhis clausulas noinina litierarut» mi speclct intentio, denolat alpbaheli Hcbraici per
ilebraici alphabeii secuiulum ordinem scribuntur, singnlas clausutas digestio, nec id qtiidem incon-
itlvidelicel ante clatisulani priniam scribaltir, Alqilt, gttie. Nani sicut alphabcli doclriH.i pucris esl rudi-
nna: vox nomenest primae litienc Hehrxoriim, anie menliim, el lotius doctriiroi liilcralis exordium, ita
secuntlum veroCe//i,quse nomen est lilleracsecttnd;e, quoque moralis itislruclio idiolis est ad bealitudi-
et sic anle cxtcras clansulas casterarum litlerarum nem vcnieuili quasi quoddam fuiidamentiim et
llebraicarum nomina per ordincm srribaiilnr. Non principitim. Negotium auiem cst hoc, quod de his
ideo laincn ut voces istse harum clatisularum sint qtia; ad moralitatcm ct beatiiudineni perlinent
titiiti, sed itt nobis signum sint, qualenus apud He- "' mulliformiler agunt, ut apparebil iu ipso psalmo.
brseos singiilarum clatisularum versus ocloni a su- Aliud nimirtim est de his agere, aliud autem ad
pradictis incipiant litteris. In lioc aiilem oclonari» instrtiendum per hoc auditores intendere. Qttia si
ijtimero vcrsuuui, et in piaescripiionc toiius He- quDedamhujusfsalmi ad physicam , qti.icdam vero
iiraici alpbaheli, psatmi lotitis inlenlio innuitur, et pertinere videanlur ad iheoricaui, tota tamcn, ut
negoliitm. jani dixiiittis, inlcntio principatis cl negolium spc-
lu hoc psalmo inlcndunl fideles perfecli, qtionnn clat ad elhicam. Ctim igilur II.TCcoinmunis inlen-
hic vox est, inslruerc minores, qualiter ad beali- lio per lolum psalmum haheaiiir, in unaquaqitc
ludinem veram possint altingere. Quoe idcirco per clausula aliqtio modo essc piivaia inienlio; vcl ne-
ntimcrum ortonarium intelligilur, qtiia in ocinva gotium per iiiterprelaliones singularum lillerarum
die, scilicct in die judicii, qu;c sequilur post sepicm Ilebraicarum qu:c praiscripla; sunl perpenditiir,
dies hujiis vilx salvandis dahitur. Per octonariiim qitod in unaqiiaquc clausula per ordinem cxponelur.
quoque iiiiinerumocto genera beatiltidinis accipiun- Et primo qtiidem de prima clansula agendttm est,
tur, quae fidelibus a Deo danltir, de qtiilius adipi- cui inscrihiliir in principio Alepli, quac doclrina in-
scendis in hoc psalmo instructio coniineiur; qii.tc, rj | lerpretatur. Cum auiem tolus psalinus isle speciet
licel octo sint, ut in Evangelio Domiiius osten- atl niorurn et bcatiUtdinis doclrinam, ut superius
dit, cum dicil : «Beali pauperes spiritu, (Maltlt. est ostcnsum, qurri polest cur polius buic primaj
v, 5),> etc, lamen onines ad idem spectant. clausul:e Aleph inscribatur, qusedoctrina interprela-
Una eniin bealitiiilo siinl omnes iske. U( igilur tnr? Ad quod sic respondetur: Quia idcirco huic
has omncs ad ideni spectare designenlur, octoni clausuke littcra lalis inscribitur ut per hoc innua-
qitique singitlarttm clatisularum versus ab ca- tur qiioniam hoec clausula prima est quoddam
dem liliera principiuin habere videnttir. Ciiin sil scbema, id cst hrevis narratio.in qua brevitercon-
igitur in hoc psalmo inlenlio instrucrc miuorcs linetur siimma, unde in omnihus seqiienlibus clau-
469 ad bealiludinem atlingendam, totus ad hoc sulis sit actnrus. In hac enim clausula quod dc
pnecipue speciat uteosadhoc oblinciidum insini: t inortim et beaiiludiuis doclrina per totum psalmum
per moraliiaiem; qiwe nimirum moralitas bonaj sitacturus, quae anlonomastice doctrina dicilur,
vitaecsl initium et quasi fundameiilum. In primis breviter innuit cum sic exponit :
cnim moralilas necessario habetur, sine qna ncmo Bcali immaculati in via, qui ambulant tn lcge
salvatur. Amoralitale vero pcr physicum, admysli- Domini; ac si dicat: 0 lidelcs, mulli lerrena sa-
1'ATnoL. CLIF. *
1259 S. BRUNONIS CARTIIUSIANORUMINSTWUTORIS OPP. PARS I. 1260
pientes falsas doclrinas danl ad bealiludinem at- A qttirunt «»m; hoc ut superiirs in prima sententia
tingenJam. Coelerum quidquid ipsi dicant, hoc vo- exponitur.
bis manifeslum sit, el ralum, quia revcra bcali Quia dixerat bealos esse qui ambulant in lege Do-
erunlMnmac«(a/j in via existentes, scilicet illi bea- mitri, posset aliquis male intelligens inferre: Ergo
limdinem veram allingent qui per fidem existenles si quicunq-ue ambulans in lcge tnandaloiiim Do-
in via, id esl in Christo qui est via ad beatiludi- mini est beatus, eliam qui operantur iniqnitalem, si
nem, immaculati sunl, id est innocenies, nulla a.d horam in prxcepiis Doiniiii ambulent, sunl
crimirialis peccati macula sordenles. Quoniam au- beati? attod sic removel: Be<rti,inquam, qui am-
tem non sufficil abstinere a malo, nisi fiat qtiod bulant inlege Domini; opcralores autcm iniquiiaiis
reclum est, addit: Immaculati, inqitam, 7111am- non emnt beati. Non enim qui operanluriniquiia-
bulqnl in lege Domini, scilicel qui lota voltintalc tem criminalem, in viis ejus ambulaveiunt, id est
positi in lege pisceeptoriim Domini ambulant, id non permoli sunt in prtcceptis ejus, quo; v'ue stiitl
est promovfinltir in bac legc scciindtim-perseveran- ad bealkuilinem. Ndn dicil qui operali sunl iniqui-
tiam tisque in finem, ad simililttdinem illius qui talem et resipuerunt, sed qui perscveraiiler usqitc
ad hoc ambulat til aliquo pervenial, et ibi qttie- in mortem op«ran(«r..Congrue niniirttni dicil ope-
scat. Notandum qttod, cum postterit immaculati, non " ratores iniqititatis non ambulasse in viis Domini.
supponit in via ad differcniiam, scd ad hoc ttt Cuin enim ad boram bene operati sunl, non tamen
doceal, quod nullus vere immaciilains esse potest, in viit ejut «nibulaverunl. Non enim in tiis ejus
nisi posilus sit in via. Ecce in hoc versn 470 ambiilare dicunlur , nisi qui ctim perseveranlia
actum esl de morum instruclione, per qnam ad usqne in finem liene operanlur, cum reinovcat ab
beatitudinem pervcnilur. CaHerum quia nullus ad eis ambolare in viis Domini.quod cansa est beati-
bealitudinem perfecle pcr solam moralitaiem potest ludinis, constal et de remotione beatitodinis.
altingere, ad scruiandum teslimonia divina et con- Ostendit autem quod non ambulaverinl in ltge
templationem inslruit, cum sic addil: Beati erunt Domini, cum sicaddil: Vere non ambularerunt ope-
ilti qui in via imtnjtculati existentes, in lege Domini raniet iniquilalem in viit luis, Domine, ouia nrn
ambulantes, non sunt desides ad inquirendum lesti- cuslodierunt nimit mandata tua, el nnllus in viis
monia ejus; sed tcrutanlur tettimonia ejut, id est tuis ambulat nisi qui iiimis custodil mandata tittt.
diligenter inquirunl ul myslice intelliganl praecepia Tu enim -cui obediendum est, qui nihil praocipis
ejus, quae obscura sunl., ct per parabolas el ajiti- nisi quod jtisluiii cst, qiit non obedienles tibi juslc
gmata dala; quse testimonia dicunlur, eo qtiod damnare potes, mandasli mandata tua, qtisesuni vi»
complentibus vitam, non complentibus aulcm mor- ad bealitudinem, custediri nimis, id est multtim,
tem juste damnalionis leslificantur. Scrulari qui- videlicet cum diligenlia et perseveranlia, non cum
dem tesiimonia alliiiet ad mysticum el physicum negligenlia. ( Malediclus eniin homo qui fcceril
iulelleClum. Beati, inquam, qui tcrutantur teslimo- opus Domini negHgenter (Jer. XLVIII, 10). Quo-
nia ejus, et a leslimoniorum scrulalione ad hoc niam aulein fidelium colleciio, quse hic agil, arduum
ascendunt quod exquirunl eum conlemplationi va- esse humaiue fragililali cognoscil mandata Domini
canilo, el hoc in toto corde, id estiri tota affeclione custodire nrnis, oral cl oplal til ad ea cuslodienda
cordis, scilicel qui, omni sseculariumbonorum cura viai ejus a Domirio dirigantur, et per hoc au;:itores
posthabita, soli Deo per contemplalionem inhiant, orarc simitiler el optare inslruii, cum hoc idem eis
eum solum toto eordis affeclu exquirunt et exoplant. arduum fucrit, boc ergo sicdicit: Tu, inquam
Vel exquirunt eum, id est ejus secrelissima arcana, mundasti mandala tua cuslodiri nimis. 471 Et
in loto corde, scilicet, exquirunt in tola cordis affec- quia, Domine, cum hoc aidiiiiin sil, ad ltoc per mc
lione occnlla secreUt divinitalis ejus. Vel sic versus fragililas mea sufficere neqnil, opto, Domine, el oro.
jsle legilur ut detenninatio hic sit quomodo ad hoc Vtinam viceme<c,\Aest affectiones, per quas cogi-
aiiqnis, ul immaculatus sit, valeal devenire : Beati, n lando animus niore viaruin incedit, qnae vix non
inquaro, immacHMii.Ul autem, 0 audilores, imma- sunt direclse, sed ad sascularia pranx et dislortse,
cttlati silis, scrulamini testimonia ejut, et sic eum diriganlur a le, id esl direclse fiant et ad ccelestia
demum intotd corde exquirile. Beati cnim erunl, considerantes. Vel, dirigantur, id est promovcanlur
qui ul immaculati sint, scrutanlur tettimonia ejus, de bono in melius, el hoc ai cuslodiendas justifira-
id cst diligenler in ratione sua considerant leslcs tiones tuat, id esl ad hoc dirigantttr, ul possim cu-
ejus, id est angelos qui fidelibus ad eos cuslodiendos stodire, id est cum perseverantia compiere mandata
a Dco deputati sunt; qui etiam omnium acluum iua,quae justificationes dicunlur, eo quod caus;c
corum tam bonorum quam malorum testes in dic sint qtiare eorum completores jiislificentur. Innui-
judicii erunt, nisi illorum qux per poenileniiam re- tur auiem ex versu sequenli, quod hic inlelligen-
iniltenlnr. Quod est dicere: Illi beati erunt, qui dum est quoniam hic de custodia omnium mandaio-
cum a suggesiionibus illicitis urgeantur, cceiestes rum vult inielligi. Dirigantur, inquam, viw meas ad
spirilus lestes actuum suorum futuros esse non du- custodiendas omnesjustificaliones luas. Quod si ftte-
bitantes, ea occasione a maV; operibus desislenies ritut dirigantur, tunc non confitndar, id cst 11011
immacnlali csse satazunt. t^t ic in lolo corde ex- erubcscam, sed loelabor, cum perspexero me esse in
1261 EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. CXVIIl. 1262
imriibus mandaiis liits, id est in complelione om- A suoc morem slulti sunt et lcmerarii, si ad morum'
iiiiim mandatorum luorum, scilicet nttlla mihi inerit correctionem vult aitingere, quserens ex me doccri,
ertthescentiaj confusio, cum rationis meaeinluitu me in qua re corrigat viam morum stiorum, ecce ego
esse in omnibus mandatis tuis perspexero. Si enin' in dicam ipsi : 0 Domine, in custodiendo sermones tuos,
quikusdam exislens in omnibus non esscm, illa in id est in complendo diligenler prsecepla tua corrigit
quibus non essem causa essent quare erubescerem. viam mornm suorum, scilicet lunc bcne viam mo-
Dictum est a similitudine viri, in speculo sese con- rum corrigit, si sicttl malisaciibus sliiduit, ila quo-
sideranlis, qui, si omnia membra sita viderit esse que luis mandatis adbaerere satagit. Vel adolescen-
ibrmosa, I;claltir:si vero quasdam deformia, erube- .tior, id est ille qui adhuc esl adolescens selale, m
scitet conftinditnr; et cumme penpexero in omnibus quocorrigit viam suam? in custodiendosermoneslitos.
mandatis tuis, hoc nullatenhs mihi ascribam, sed Nihil hic mutalur nisi adolescentior. ldeo vero ado-
tibi hoc ascribendo, confitebor tibi, id est laudaho lescenliorem ad mortim corrcclionein invilal, quia
te omnimodo in dmctione cordis, id esl in conside- perfectior est qui ab adolescenlia qiiam quiin scne-
raiione directionitm cordis mei, scilicct ea occasione cltite viam corrigere incipii. Unde propheta : i Bea-
le latidabo qiiod dircctas facies affeclioncs cordis tus bomo, cttm portavcrit jugum Domini ab adole-
mei. El confiteboretiamlibi in eo conluilu, quia per B *• scenlia
sua(Thren.m,27).> Velsic legilitr: Adolescen-
illiiminaiionemgralke luaedidici judicia justilia; luo?, lior ille qtti hucusaiie senex fuit, id est conformis
id esl prsecepla lua diligenler complebo: solummodo veleri homini Adse in vitai vettistaie, volens esse
sil hoc quod oplo, Domine, et oro videlieet, ut non adolescentior, id est conformis novo homini Christo
me derelinqitasusquequaque, id est omnitnoda dere- in novilale viue, in qua re corriqit viam tuam? in
lictione-,scilicelsi non sic me ex tolo reliquerit gra- custodiendosermones luos, hqc ut superius exponi-
lia tua, til lioc qtiod directus ero mihi arroganter lur. Quiadixerat correctionem morum esse in custo-
ascribani.el nontihi allribttam, ille namque usque- diendo sermones Domini, ut magis audilores exem-
quaque a divina gralia derelictus esl, qui hoc qttod plo suo atlrabatad citslodiam horiim sermonum, os-
bonus est sibi ascribil, cl de hoc in se non in Do- tendil se custodivisse sermones Domini, ob qitam
mino gloriatur. Notandum quia, cum hoc dicit, per causam orat, ttt a mandaiis Dei non repel-
hoc auditores insiruil qnod nulliis vere custodiel latur, sic: Dicoqtiod, o Domine, in custodiendo ser-
justificaliones Domini , nisi ipsi confessus fuerit, mones luos adolescenlior viam suam corrigit, qtiam
ascribendo ei quidqnid in se boni eril. Nam si in se correctionem in me jam exercui. Nam, o Domine,
gloriatus fueril, a Domino usquequaqite derelinque- p„ in loto corde meo, id est in tota affectione cordis
tur, el sic non cuslodiel jitslificaiiones ejus. Pcr hoc mei,exqnisivite,j>er ctistodiam mandatorum tuorum,
auiem audilores ad Dei confessionem impellit. id est ex omnibus aliis rebus te solum qusesivi adi-
BETH,confusio inlerpretalur. Per Beth ergo quaj pisci.
scciindseclausulae versuum esl inilium,privata hiijus Cum dicit se Deum in toto corae exquisivisse,
clausuke inlentio denotatur, videlicet quia ad hoc innuit se mandata Dei citstodisse, qttia completio
hic fidelium colieciio inlcndil ul eos qui propter mandatorum Dei causa est Deum exquirendi. Quo-
malam vitam suam selernseconfusioni sunl obnoxii, niam ergo exquisivi te in toto corde meo, oro, Domi-
et sic a tramite vera: beatiludinis alieni, instrtial ad ne, ne repellas me a mandalis tuis, id est subtra-
morum correctionem, ut per hoc evilent confusio- hendo gratiae tuae auxilium. Et eliam pro, doce me
nem, et accedant ad beatiludinem. Instruil etiam per ilhiminalionem gralise luae, ne permiltas me
eosdem, exemplum se proponendo, ut postqttam ad repelli a custodia mandatorum litorum. Quod est
inorum correctionem pervenerint , Deum orent. dicere: Quia, in qiianlnm potui, mandata lua cuslo-
Orat etiiin hic, prselendendo merila sua, ut in ipsa diendo, le exquisivi, oro ut magis magisque me
clausula apparet. In principio vero deliheraiionem mandata tna custodire facias per auxilium gratia;
facit, ut per hoc doceat maguum esse mores corri- D tu.%.Et etiam oro, doce me, per illuminalionem gra-
gere, quod sine deliberalione maxima faciendum tix lu;c, justificationes tuas, id esl doce me magis ct
iioii est. magis proecepta lua , qua>jam ex parte cognosco;
In quo corrigit adolescenlior viam suam, etc ; ac et dignum esl ut mihi magis magisque reveles pra>
si dicat: Superius dixi beatos esse futuros immacu- cepta tua. Nam hajc qiwjam mihi revelasti non slulle
lalos in via qui ambulant in lege Domini, ad qtiam indignis dissipavi spargendo margaritas ante porcos,
beaiitudinera non pcrlingel, qui male vivendo sivc sanclnm dando canibus (Mattli. vn, 6), sed
anernse confusioni obnoxius est, nisi sategerit cor- ~ "
abscondi, id est diligenler custodivi, et ab indignis
rigere mores. In quo ergo, ut ad beatitudinem per- abscondi eloquia tua, id est prsecepta tua in corde
tingal, et confusionem evadat, corrigit adolescentior meo existeniia.non in ore stulte propalala. Abscondi,
viam suam, id est affcclionem et operationem suam inquam, ut nonpeccem tibi, propalando indignis ip?a
qita incedit quasi per viam? qttasi dicerel: Quieun- eloquia causa cujuslibet adulaiionis atil avaritiac,
que adolescenlior huctisque exstitit male vivendo, sive per jactanliam aut incuriam, omnibus enini
id est stultissimis et perdilis moribus a similitmline his modis in pronunliando eloquia Domini indignis
adolescenlium, ntii propler stolidttm 472 relatis pcccalitr. Abscondi, inqtiam, eloqnia itia, ul non
1263 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 126i
peccem libi; hoc autem qnod absconderc pottii mihi A dam stipcrius posila ponuntur, niliil obest quoniam
nonascribo, sed libi; inde namque benedictus es, alia intentionc dicunliir, inlentionc videlicel retrihu-
Domine, id esl cxaltalus el glorificalus. lionis; dc qua vero retribulione orct, in ipsa clau-
Quoniam aulemnon sufficitab indignis abscondere sula palel, cum sic dicit:
eloquia Domini, nisi eliam eaderii cloquia Domini pro- Relribue servo luo, etc. Cum serviim dicil, ct me-
riunlienluriilis qui ad audicndumsunl idonei, pecca- rilum est, et proetentio humilitalis; acsi diceret:
tum enim est scrvis Domini cibaria debita denegare, Quandoquidem, Domine, jam mores mcos correxi,
ostendil se paraium fuisse ad pronuntiandum ipsa.• et, ut in superiori' clausula diclitm est, te in toto
prsecepta Dtfmini idoneis, ul ad hoc idem cxcmplo corde meo exquisivi, el eloquia tua abscondi et pro-
suo instrual auditOres. Hoc aiilem sic dicil: Non nunliavi, el in vid teslimoniorum tuorum delectatus
soliim ab indignis abscondi eloqnia lua, Domine, sed sum, relribue pro his servo luo, id esl, da juslam rc-
cliam quod justnm est pronuntiavi idoncis judicia trihulioncm mihi, ctii relribuere debes, ctim siin
oristui, exisjentia parala in tabiis meis, scilicct enun- servus tuus, in nullo resultans et in orcnibus huini-
liavi capacibus praecepia nia, qtta» lu judicas esse liler obediens. Determinal autem i!e qua reiritm-
compleiida; qucesempcrparatasunt in labiis meis,ut tione oret, cum addit : Vivifica me, scilicet banc
quotiescunque idoneum erit ea propalari, propalen- B I retribulionem mihi facias ut me vivifices. Non idco
tur. Elbene dicit ,judicia oris Dei, ttt osiendal se oral vivificari se quod mortuus sit, sed cum jam vi-
judicia illa propalare paratura esse , qnsc Deus vificalus sil, intcnsius vivificari expelit. Inmiit au-
ore revelavit. Vel proprio ore, dum in tcrra con- tem de qua vivificatione oret per effectuin, cuin
versarelttr, vel ore prophetarum, vel aposlolorum, subdil : et hoc modo me vivifica, ut vivificalus t:i-
sive quorumlibet doctorum, quod os Dei dicitur, stodiam sermonct ttios, vivifica me, vidclicet inleriiis
473 co (luot' Per i"U1' os Spirilus sanctus sit to- in yirtutibus intensius, ut per hoc mandaia tua
ctttus. Sunt enimqutcdam occulla et arcana Dei ju- cnstodiam diligenlius. Non solum oro ut me in ani-
dicia, quae Deus nemini fldelium revelavit, idcoque ma viviftccs ad cuslodiendum mandaia tua, sed
ipsi non yossunt aliis ea pronuntiare. Pronuniiavi, etiam oro, revela oculos meos interiores, id esl ocu-
hiquam, mandata tua; el hoc non invilus, sed in via Ios ralionis; qnasi diccret : Cuin jam rationis meos
mandalorum luorum, idoneis pronunlianda, delecta- oeulos aperios Ct revelatos fecjsii, removendo cx
tus sum, ticut in omnibus divitiis saecularibus. Quod ipsis caliginosurn velamen ignoranlioe, quocso,magis
est dicere : Sicut aliquis delcctalur in habendo el magis revela per illumiiiationem gratioe istos
omries divitias soeculares, ila quoque delectiTiussum _ ocnlos meos, ampulando quidquid ignoranti;c rcslal;
in annunliaiulo aliis teslimonia, id cst mandala tua dictum est a simililudine oculorum, qni, prius vela-
quae sunt via ad beatiiudincm, vel sic vcrsus iste mine caliginis operti et obscnrali, a niedico per am-
superioribus conjungitur, ut tamen sentenlia non piitationem ipsius caliginis revelati et perspicaccs
niulelur. Dixl: In corde meo exquhivi te complendo eiiiciunlur. Revela, inquam, oculos meos, el oculis
proecepla tua. Quoe nimirum non invitus complevi, revelatis considerabo quiedam mirabilia de lege tua,
sed iri via testimoniorum tuorum complela deleclatus oova elvetera, illa videlicet mystica et arcana quai
sum,siculinomnibusdivitiis saecularibusadcplis saecu- in ulraque lege tua contincntur; et propler obsctl-
laris virqtiilibeldelectarclur. Delectatussum, inquam, rilalem sui stint non irilelligenlibiis mirabilia, con-
in exercilio mandatorum (uorum. Unde non defi- siderabo, id esl474 diligenter intclligam ctahim-
ciam; sed adhuc in mandatis tuis complendis exer- advertam. Quod quidem facere non posscm , nisi
cebor: el ut plenarie cxcrcear contuitu ratiOnis meoe, oculos revelalos haberem. Dico revela, quod dignum
considerabo vias tuas, id esl exemplum milii sumam esl, non enim civem hujus mundi rae exhibco, sed
a sanctis Patribus, qtios lu nobis proposuisti vias, irtcola ego sum in hac terra, scilicel in hac lerra
id csi exemplar mandala ttia patrandi. Exercebor, conversans repulo ine incolam el peregrinum, len-
inquam, in mandatis tuis, el non lemere et improe- D j dens omni affeclione ad Hierusalem coeleslem ctijtis
meditale; sed in justificationibus luis, id est in exer- civis sum. Unde Apostolus : < Non Iiabemus hic ma-
cilio justiftcationum luarum, mediiabor, scilicct, cuna iienteiri civilatem, sed futuram inquirimus (Hebr.
sunima meditatione ct ralione excrcebor in manda- xm, 14). > Et quia incola sum, non abscondas a me,
lis Douiini. Atiter enim infructuosum esset, ct sic id esl a meo intellectu, mandata lua secreta et
medilabor quod non obliviscar ullo lempore vit;e rneae myslica, sed ea mihi manifesta. Hoc atitem ocquipol-
tennonct luot, id esl prcccepta lua, sed habebo in lenler superius posuit, uhi dixit: Reveluoculos meos,
celerna mcmoria. ( Qtii enim perseveravcrit usque sed repetit ideo quoniam apposuerat meritum impe-
in linem, bic salvtis eril (Matth. x, 22).> trandi, sciliccl incola ego sum in lerra, addit auiem
GHIMEL, re/rilnilio intcrprctatur. Per Gbimel ergo, meritum, qtiare impetrcl a Domino vivificari, sic :
qute vcrsibus lerliae clausulae inscribilur, fidelium Vivificame, oro, ad iioc ul custodiam sermonestuos.
roilcclionem de relribitlione htc orarc iiinuilur, El (lignitm qiiidem esl. Qttoriiam concupivit anima
praclendeiido nierita sua; quod ideo facil ut audilo- tnca desiderare juslificaliones tnas, id est volui
res instruat, cum ad morum correctionem pcrtigerii, complere pr;ece|ita lua cum desiderio; el li:<; noo
dc hac cadcm rciributioncordre. Si autcm bic qua:- ad horain, sed in omni tcmpore viloe meac. Majus
1265 EXPOSITIO 1N PSALMOS. —PSAL. CXVIII. 1266
quidem est desiderare, qiiam concupiscere. Deside- A j dala perficiam. Quod csl dicere : Ad boc nitor et
rium enim proprie dicimus nimiam voluntalem. Ap- medilatione et consilio ut
prxccpla lua compleam.
ponil quoque periculi iiecessitalem, quare necessa- Ideoque dignus sum vivilicalione; majus quidem est
rium sil eum de vivificatione orare, sic : Oro ut me consiliari, quam simplkiter meditari. Sive
prineipes
vivifi es, ct necesse est hoc me orare, nesi non.vi- dicit principales haerelicos, qui fideles devocare ni-
vificatus fuero et sermones luos non custodiero, tuntur omnimodo a proposito sanctitaiiseorum. Pos-
daniner, ad siinililudinem superborum primiiivorum sunt autem hi duo versus novissimi aliter superiori-
ct coeterorum, a mandalis tuis modo declinantium, bus conjungi, ut sentenlia non mulelur, sic : Dico
qui a tc jusle maledicentur. aufer a me opprobrium el contemptum. El ideo oro,
Increpasti enim olim superbos, primitivos Adam, quia peccando opprobrium etconlemptum incurrere
scilicet et Evam, eo quod superbienl.es contra te mctuo. Et ecce quare mctuendum est: etenim princi-
sermones luos non custodierurit. Increpasti quidem pes terreni.velhaereiici, non modo sedere incipiunt,
cos per juslam damnalionem, cura eos de paradiso sed jam diu sederunt, eic, ct idco dignum est ut
cxpulisli, et mortales ac passihiles fccisti. Non tan- auferas a me opprobrium et contemplum, nam el te-
lummodo vero superbos illos increpasti, sed eliam stimonia lua, etc.
maledicti sunt hic a le, per juslam cxsecraiioncm, B ' DALETU,tiinor interpretalnr. Unde per Dalelh,
et in futuro maledicti erunt per ajternam damnalie- qnie in principio versuuin Iuijus clausukc posila esl,
nsm illi onines qui perseveranter declinant a manda- datur intelligi quia in hac clausula oral fideliiitn
lis luis, scilicet qui recedenles a sublimitate praece- collectio vivificari, ul in supeiiori clausula , sed alia
ptorum tuorum declinant ad mala opera, quoeinfiina catisa , scilicet contuitu timoris periculi jam evasi.
sunt. Ne ergo cum eis ego increper el maledicar, Timet enim mortificari in anitna , ut jam mor-
anfer a me, per immissionem gratioe, opprobrium et lificata fuil, dum ejus anima pavimento adhaisit et
conlemplum, scilicel et majorem infamiam et mino- dum clormitavit. Adjungit aulem causas quare debeat
rem; quod esl dicere : Ne me permittas tale qttid hoc qnod orat adipisci. Per boc aulem inslruit eos,
magnum agere, pro qua re sic vilis fiam ct infamis, qui in lali periculo sunt et qui jam evaserunl, exem-
ut aliis fidclibus inde opprobrium sim. Ncccliam, plo suo orare; ipstiin vcro pcrrculum cujus timore
quod minus csl, permiltas me tale qyid operari, hic orat, in principio elausukc denotat, cum dicit:
unde ct si non sim opprobriutn, tamen coulemnar: Adhcesitpavimenlo, etc.; ac si dicat : Oravi, Do-
majtis enim est opprobrium esse quam conlemni. Et mitie, superius, ut me vivificares ex retributione.
ideo aufer a me opprobrium et contemptum, quia te- Oro quoque islud idem alia occasione, vulelicel vivi-
siimonia lua exqttisivi, id est ex omnibus aliis.rebus ^ fica me. Exponil autem de qua vivificalione orej, ad-
solummodo mandata tua elegi, et lola cordis affe- dendo sic : Vivifica me, iuquam, vivificalione exi-
clione quaosivi. Aliud autem periculum adjutigil, stente secundum verbum tuum ; quod csl diccrc :
quare necessariiim sil orare ul vivificettir ad cuslo- Vivifica me interius in anima, ut vivam secundum
diendum sermones Domini.sic : Necesse qnidem est, quod tu proecipis, sancle videlicet et juste; hanc
Domine, orare me ul vivificer, el sie cuslodiam ser- atitem vivilicationem exspecto eo contuilu , qtiia
ntones tttos, ne ab ipsis deficiam. Etenim pervcrsi timeo, ut rursus incurram pericula, quaejam evasi,
principes lerreni sederunl el adversum me loqueban- scilicet ul adhaereat aniina mea pnvimenlo; vel dor-
ttir, ct adhuc loquunliir, id esl sedendo adversum niitcr prcs tcedio; qtiod lamen minus cst. Adhcvsit
ine loculi stiitt, scilicct," cum mora ct sludio loenli eniin miima mea pavimenlo,id est carni, conseiiliendo
siiiil tale quid quod essct contrarium mihi, videlicet voluntatibus ejus; vel terrenis, amplectendo ea se-
utper rr.inas ct blandilias suas devocarent me a cu- cunduin affeciionein. Pavinientiim animae caro dici-
stodia mandatorum tuorum, qui videlicel principes tur pcr simililudinem. Sicut enim pavimentum infi-
terribiles sunt, eo quod polentiam habeanl cogendi. mum cst, ct ad hoc fit ut per illud fiat transitus ,
Cum dicit sederunt, innuil quod perseverantes in jr. non ut illi adhxreatur ;.ita caro ad hoc animoecon-
devocalione sanctorum exstiterunt. Principet, in- juncla est, cum sit inferioris naturx , ul ab hac
quam, sedendo advcrsum me loquebaniur, servus au- peregrinatione transeat ipsa anima ad patriam coa-
tem luus, ego videlicel, pro eis non deficicbat, sed lestem hene operando, per carnis ofiicium, cui carni
exercebalur in justificationibus tuis complendis. Ciim tunc adhaerel, cum in voluplale seu vanitale quali-
dicit se exercuisse in mandatis Dei, meiitum prae- bet illi coiisentiens est. Sive pavimentum bona proe-
tendit. Cum vero dicit per tertiam personam : Ser- sentia dicunlur, eo quod a Deo creala sunl ad cor-
vus tuus exercebatur, Iiuniilitalcm oslendit; quod poris suslentationem, non ad voluptatis superfiuita-
non faceret si dicerel: ego cxercebar. Praelcndit lem ; ct quia inferiora sunt bonis coeleslibus, et pro
quoque meritiim, quarc vivifican debeat ad ctisto- Deo sunt conculcanda, sicut pavimenlum quod in-
diendum scrmones Doniini, cum addit : ldeo me vi- ferius est in domo, a transeunlibus conculcalur, ct
vifica ad custodiendum sermonestuos; nam et medila- ad Iioc fit ut cx eo transeunies stislentcntur, quia
tio mea est testimonialua, id esi, meditor praecepta lua dixerat animam suam pavimcnto adhaesisse, ne pro-
complere. Et consiliummeum cst juslificaiiones lucr, plcr banc adhaesionem videretur indignus vivifica-
kl cst consilium 475 habeo, quomodo ipsa ma:i- lionc, dignuin hac re se csse oslcndit, cum sic addit..
1267 S. BRUNONISCAUTHUSIANORUM1NST1TUTORISOPP. PAhS I. 1268
Vivificatne, inquam, et vere dignum esl, licet auima A cligerem, non tum oblilus judicia tua. Quod csl di-
mea pavimcnlo adhncserit, male operando. Ego enim ccre : In memoria babui qualiter in futuro justo.
de hac adhoesionepcenileus, ti«» meas, id est nialas judicio eligenles hanc viam beatificabis , non eli-
operationes, quoevioemeaefueranl non tuoeper quas genles aulem justo jtidicio , daranabis. Non solum
incesseram, enuntiavi libi, pcr confessionem orans aulem viam mandalorum tuorutn, quaeesl via veri-
humililer, ut eas remilteres, et exaudisti me reuiit- tatis, elegi, secundum votunlalem,sed etiam adhwsi,
lendo. Quoniam ergo vias meas annunliavi libi, et Doiuiiie, testimouiistuit, id esi mandatis luis secun-
lioc beneficium, ui me exaudires, mihi conlulisli, duin operaiiOnem. El non ad horam operalus sum;
doce me magis el magis juslificationes tuas, id est sed iiinm mandatorum tuorum cucurri, id est, man-
praecepta tua per quae complela justificer, qtiocjam dala lua qnoe via sont ad veram beatiludinem ope-
ex parte docuisli; et non solum oro ul doceas justi- ralus sum voluntate sponlanea el cum perseveranlia.
licationes, sed eliani viamjustificalionum luarum in- Quod pcr cursum dcitotatur; hoc aulera quod cu-
strue me, id csl ipsuni ordinem proecepiorum, quo curri, non ex me habui, sed ex le. Cucurri enira
videlicel ordine dcbeam bene opcrari, scilicet quali- cum hoc fuil quod lu ditatasli cor meum, id esl hoc
ter ascendendum sit de virlule in viiiulem , ne in quod lu cor meum in charitale dilatasti, causa fuit
principio siin inleiisus, 476 et '" nne remissus. quare cucurrerim. Unde Prosper : ( Arcla vio»»est
Ordo, via per similitudinem dicilur, eo quod qui per quaj ducit ad vitam, et lamen non curritur per
ordinem incedit, recle eat, sicul ille recle il qui per ipsam, nisi dilalalo corde. > Cum, signum est causae
viam incedil. Si vero ordinem dimitlal, distorque- vel temporis. Per boc autem dat auditoribus bumili-
tur, ad modum viatoris viam rectam relinquentis. tatis exemplum, ul nil sibi, sed oniuia Dominoascri-
Dico instrue me viam, et in&lrurtus exetcebor, in bant.
mirabilibus luis, id csl scientia et operalione exerce- HE , tiiro vcl. est interprclatur. Cum rgitor flte
bor in pracceptistuis, quaemirabiliadicunttir, eo quod versibus quinlae clausulacinscribiltir, oslendilur quo-
completores suos mirabiles in sanctitate raciunl. Pcr niam de eo qui vere esl et vivit, de Chrislo scilicet,
hoc autem meretur quod orat adipisci, quia se exer- hic intcntio habetur. Qui de seipso lestatur : ( Ego
cendum in mandalis Dei promillil. Per hoc etiam sum qui sum (Exod. m, 14). > El alibi: < Ego sum
audilores ad hoc idem exercilium inslruit. Ora.vi, via, verilas, ct vila (Joan. xiv, 6). > El Aposlolus:
Domine, viviftcari timore adhaesionis, quam jam (. Morsilti ullra non dominabitur. Quod aulem vivit,
evasi. Oro quoqtie, confirma me in verbis luis, ej. vivil Dco (Rom. vi, 9, 10). > Orat autem hic Dde-
niagis el magis me confirmes in praeceptistuis, ut C Q liura collectio hoc, ul Dorainus Pater ponat sibi Do-
ea compleam. Hdc aiilem ideni est quod superius minum Jcsum Christum, qui vere vivit et est, legem
«lixil : Vivificame, sedipropter aliam causam appo- el moderalionem vioc, quaiii incoapit, scilicet det
silum repelilum est.' Cqnfirtna me, inquam, el hoc sibi sequi Dominum Jesum, qui dux sit et adjutor
oro quia titneo dormitarc, ut jain dormilavil anima ejus, per qnem ad verum esse pertingat. Ut aulem
mea prte tcvdio,scilicel aliquaiilutum lepuil et minus ejris ducalu 477 el auxilio viatn hanc perseveranler
fervida fuit ad bonum dpqs,;:<|d;quodtaedioipsi fuit possit incedere, orat quoque intellectum ad scrulan-
jejunare et vigilare, et alia bbiia agere. Minus est dum legem velercm sibi dari, sine cujus cuslodia
dormitare quam adhaerere. Oray| ul rae confirines. impossibile eH veram bealiludinem adipisci. Orat
Oro quoque, ampve a me per graliam ttiam non so- insuper in seinita mandalorum novae legis deduci,
lummodo iniquilatem, sed et viam iniquitatis, id est et cor in teslimonia ejus inclinari, el oculos a vani-
consueludinem ipsius iniquilalis, quae remanel post late averti, et eloquium Domini sibi stalui, et oppro-
itiiquiialem, siciit via trila post euntium frequentiam brium ejus amputari; et addil causas cur hoc debeat
diu reslat. Et amovendo viam mtterere mei de lege adipisci. Hoc autem ea intentione facil ut audilores
tua, id esl secundum legem luam, scilicet secttn- instruat ad lioc idem veruiit esse lendere, et ad hoc
dtim inslitutionem luam , id est cum habeas legem D I assequendum Cbristum ducem et adjutorem expe-
medendj, medere mihi ex misericordia, prout op- tere, et hxc eadem quoeorat exemplo suo orare.
portunum erit, inferendo juslas tribulationes et in- Legem pone mihi, Domine, etc. Ac si dicat: Dixi
lirmitales. A simililudine medici, qui sccandO, qtiod viqm veritath elegi, el cucurri; utautera hanc
urendo, et alias anxielales inferendo infirmum sa- viam curram Indesinenler, o Domine Pater, pone
nat; Oro, amove a me viam iniquilalis. Oro insuper, mihi victm justificationum tuarum, legem yiandi,
noli me confundere, id est sublrahendo graliam noli scilicet Dominum Christum, qui est via justificatio-
pali me confundi, deficiendo a via verilatis. Nec num luarum, id ist qui est via per quam venilur ad
dignum est quia viam veritatis etegi, id est elegi ex justificaiioiies tuas, vidclicet per quem fideles vc-
omnibus aliis rebus complelionem mandatorum luo- niunl ad remissiones peccatorum; stalue, inquam,
rum, quae via esl ad veritatem, id esl ad veram Hiflii legem viandi, da eum mihi moderatorem, ut
bealiiudinem. Et sic elegi viam mandatorum tuorum per eum ducem, adjutorem et moderalorem ad ve-
qtiod nqn tum aliquo tempore oblitus judicia lua, rum esse lendam, a simililtidine viatorisqui, bono
id esl mandata tua, quse complenda esse a fidelibus duce fretus, ad melam pertingit ilineris inccepii.
judicas. Vel sic, ut viam veritatis magis et magis Legem pro moderalione ponil, eo quod lex ad
1269 i UXrOSUlO 1N PSALMOS.— PSAL. CXVIII. 1270
inoderaiioiiem glebis. subdiloc data sll. Oro,pone \ a memoria. mea excidal, et sic nunquam ab cjus
vium mihi legem; el etiam oplo et oro ut exquiram complclione desistaui. Statue, inquam, niihi servo
eam temner, id cst cx omnibus aliis rebus semper tuo eloquium tuum; el hoc,.«'« limore luo casio me
eam qua?rampraecipue iraitari omni affectione. Quod fiindando. Quod est dicere : Fac me in limore caslo
cst dicere: Da mihi affectionem eam semper exqui- fundatum esse,.et sic eloquium tuum in me stabile
rcndi. Ul aulem semper eam legera, Chrislum eril el firmum. Nam < initium sapientiae timor Do-
scilicet, ea^utram, da mihi intelleclum, id esl vim et raiiii (Psal. cx, 10). > Ul aulera in me per limotem
facultatem intelligendi; et sic scrulabor tegem luam staluatur eloquium tuum, ampula pcr indulgentiam,
veterem, quod vidclicet signilicenl mystica ejus a nie, opprobrium meum, id esl, aufer a me oniiie
praecepla, non rcpcllens eain, sicul Manichoei.<Nou,. peccatum, quod causa esl opprobrii. Opprobrium
eniin venil Dominus Jesus solvere legem, sed adiui: dico quod suspicatus sum ; ac si dicat: Non sura
plere (Ka/iA. v, 17). > Et iUam diligenter scrulans cerlus an in me sit opprobrium, sed quoniam iilud
custodiam non exierius per carnales observantias, in ine esse suspicatus sum, oro, ampula. Pcr hoc
sed mystice et moraliler interius, in toto corde meo, aulem illos qui sibi conscii peccati sunl, lnullum
id est in tota affeclione cordis mei. Non solum au- orare invilat, cum ipse qui sibi conscius peccati
lcm oro ut des mihi inlelleclum ad scrulandum B non est, sic taraen orat. Unde Aposlolus : < Nihil
legem tuam; sed cliam oro, per graliam luam, iwihi conscius sum, sed non iu hoc justificalus sum
deduc me, id est dirige et perseverare me fac in. (/ Cor. iY, 4). >.Dicoflmp«lo, etc. Hoecaulem ideo
semita mandalorum luorum, id est in mandatis aovoe oro, licct peccati conscius non sum, ^Mia scio quod
legis, quaedicuiilur anlnnomaslice mandala propter judicia tua jucunda sunt, id esl dulcia.et.deleclabi-
sui dignitalem, el quoedicuntur semila propler sui lia, quod videlicet judicas indulgeri confilentibus;.
arduitatein, eo.quod paucis communia sinl, ad ino- non aspera sunt ut judicia hominum, quide realutii
dum semitae per quam pauci gradiunlur. Qu«d est suum confiteniibus supplicium sumendum esse de-
diccre: Fac ine directum et perseverantein in ar- cernunl. Oravi ut amputes opprobrium. Oro insu-
duis preeceplis novoe legis. Quae sunt hoec: Inimi- per, vivifica me, id est,facme in anima vivificalum
cum diligere, et omnia pro Deo postponere, et pcr completionem mandatorum; el hoc fac in cvquL
caelera hujusmodi. Ideo vero dignum cst ul me dc- lale tua, id est secundum quod sequitas lua exigit.
ducas in semita mandalorum tuorum, quia ipsam, £cceeniin concupivi, id est valde cupivi, mandata
v.olui; el quod boni aliquis bene vult, dignus est tua complere, et boc tibi esl ecce, id esl praesens
adipisci. Deduc me, inquam, in semita. Cum aulem et manifestum. ldeoque, quia concupivi, oequilas lua
sic dcductusero, nou inde me superbire perntiitas,' " exigit ut me propter hoc vivifices, cum sis aequus
sed inclina, id est humilia tibi cor meum, ut nulto judex.
uiodo insolescqt; cor meum dico, inlendens in letr VAJJ,interpretatur vel ilte vel 'ilte est. Gonvenien-
timonia tua, id est.in promissa tua, et non in ava- ter ergo Vau versuura sextae clausulae principium
riiiam, scilicet humiliatum fac cor meum etperseve- est, ut ex hoc appareat qualenus hic de illius atl-
rans in mandatis luis, uoa respectu avaritioe, ut ventu sil oralio a ftdelibus, qui vere esl misericor-
aliquid lerrenum inde lucrari inlendam, sicul qui- dia Patris, el Fitii, ei salvalio fidelium de Spiriiu.
dam hypocrilae, sed causa nanciscendi teslimonia, sancto scilicet. Dicilur enim Spicilus sanclus mise-
tjia, id esl promissa tua, et hic et in futuro quae in ricordia Patris et Filii, eo quod. ejus illiislralione
Evangelio leslaris, dicens: < Ad eum veniemus et ' Pater elFilius misericorditer salutem fidelium ope-
mansionem apud eum facieinus (Joan. xiv, 23). > ranlur. De hoc Spiritu sancto hic collectio fidelium
Ecce promissio de praesenti; de futurorum vero orat, ut in nieiitem suam specialiter veniat, el sibi,
promissione sic dicit: < Qui perseveraverit usque facundiam scienliae el eloquii tribuat, ut inlidelibus
in finera, hicsalvus erit (Matth. x,22; xxiv, 13). > sibi exprobranlibus rationabiliter respondeal. Orat
Oro, inclina; oro quoque, averte oculos meos inle- » quoque ne ab eloquio Dei, et a legis custodia un-
riores, nevideant vauitalem, idestaverieaffecliones quam deficial. Adjungit insuper causas cur hoc de-
cordis mei, ne cogitent vanilatem, scilicel ne bene, beai oblinere quod oral. Per hoc aulem auditores
operer causa vanoegJoriaeet. favoris huniani. Yidere instruil per haeceadem orare. Quia vero de persona
pro cogitare ponil eo quod cur uullo alio modo. Sjiiritus sancli sit bic oratio, per vim interprcla-
videt quam cogitando. Qro insuper, viviftcame in via tionis liujus litterae denolatur. Cum enim Patrem
lua, id esl fac me intelligere vivificationem magnam, de Filio superius oraverit, ui esset ei lex, et bic
esse hoc 478 Q1101'aliquis esl in via mandalorum Vau inscribatur; quae el ille interprelatur, idem
luorum. Quod esl dicere: Ul magis in via lua per- valel ac siaperte dicerclur : Oravi, Dominc Paler,
sistain, fac me oculis raenlis semper videre, ilhim ut Filiuiii, t|ui via est juslincalionum, niilii legeiu
vultuin vivificalionis jam habere qui in hac via ponas. Oro ut ille icrlius in persona, ille gloiiosus,
persislil. Non solum autem oro dcduCi in semitam ille magnificus, Spiritus sanclus scilicet, ad me spe-
mandatorum tuorum, sed oro quoque, slalue eloquium cialiter mitlalur. Plerumque nempe cum ille sie ab^
luum servo tuo, id cst mihi, quia scrvus luus stiiti, solule ponitur, aliquid tnagnum el nolabile deno-.
siaiutuiii el lirinum fac proeceptuui tuum, ne unquam utur. Si vero aliam liujus vocis .inlerpretationeia.
1271 S. BRUNONIS CARTIIUSIANORUMLNSTITUTORISOPP. PARSJk m£"
inspiciamus, intentionem httjtis clausulae cognoscc-1A Ne atifemt, inqiiatn, wmMiaque', id esl ulto
mus. Cum enim, ut diclum esi, Vau iile est interpre- modo, ulla auxietatc tribufclennm, tftla deceplione
tettir, vull hoc imiui quod ille vere esl el ad vcrutni veirborum. Quod est dicere : Non softin oio babere
essejam accedil in quem Spirilus sanctus, dc quoi iii corde vcrbuin confcssioais lui, sed etiam bro ut
hic orat, speeialiler advenit. Unde nimirum pateiis; nulla causa possit ab iniqois auferri ab ore, quin
est quod ea inlenlione hic de adventu ejus orat, libi semper coufilear, id esl te annuntiem. Non
til audilorcs ejus dc advenlu orare instruat, ut esse enim sufficit habere verbum hoc in corde, nisi etiam
possinl. Est aulem ocquipollensac si sic plane dical: sit in ore. Nam (qui erubueritme,> dicil Domiuus,
Qtiandoquidctn ille esl revera, in quo Spiritus san- ( eoram hominibus, erubescam et ego eunt coram
clus esl, de ejus adventu vos orare utilissimumi -.fPatre mco (Luc. ix, 26). > Et Apostolus : t Corde
e&l. Creditur ad justiliam, ore autem confessio Dl ad
Elvenial siipernic, etc. Islud el spcctat ad alia quaes sakilem (Rom. x, 10). > Posset dici : Quare oras ut
positasiinlitiseqiicntiubidicit :et respondebo,clc.,eiI non auferatur verbum de ore ttio, cum propter
479 ouferas, etc; et custodiam, etc. Est auiemt verbum hoc, nisi abtaium ftierit, sis tribiilalioncs
lale ac si diceret : Oravi, Domine Paler, ui Chri- passurus. Ad hoc ergo sic resppndet: Idco qttaeso
siura, qtti est via jostificationum, legem milii ponas,, "' ne aiiferalur verbum, propler iribulationes, quia i.i
ct des niibi intellectum, elc. Dixi eliam quod con- judiciis luis supersperavi remissionem, id est propler
rupivi mandala tua; quod libi esl, ecce. Oro quoque, tribulalioncs quaejudicia tua dicunltir, eo quod eas
Domine, cum hoc sit, qnod concupivi mandata tna, judicas esse pro le patiendas, speravi rcmuneraiio-
qualcnus et venial mhcricordia lua, id cst Spirilus; ncm. El kenc dicit, super; ac si dical : Ciim ex
sanctus, tuper me, id csl in superiorera partemi annuntiationc verbi lui speraveriin remunerationem,
mcam, scilicct in animam, ct salutare tuum veniat prdpler loleranliam ipsarmn iribulaiionum, plus
super me, id esl Spiritus sanctus qui est salvatio speravi remuneralionem, quia si simpliciter verbum
fidelium, quod est ac si dicat : SaUrtare tiiuni, Spi- annttnliarcm, cl pro eo non paler.er. Vel sic : Quia
ritus sanctus scilicet, venial super me, et hoc sil cx in judicih tuis, id est in toleraiuiam tribtikuionum
miseiicordia tua el saluiari luo. Dcterminat autem siipersperavi, id esl majorem remuneralionein spe-
qualiler orel, ut veniat in eum, cum addit tecunditm ravi quam sit ipsa tribulatioiium anxietas. Ideoquc
eloquiumtuum. Qudd esl ac si dicat: Oro ul vcniat in oro, ne auferas verbum. Unde Aposlolus : lExislimo
nte satutare tuum, cl boc secttndum eloquium luum, qtiod non sunl condignae passiones bujus tcmporis
id esl secundum hoc oro ul in rac vcnial, ut inibi . ad futuram gtoriam qiue rcvelabilur in nobis (llom.
det cloquiitm tiuim scilicct scienlioe ei facttndioe VIH,18). > Oral autem, ne inimicum odio hahcat
qnol ex le est. Esl atilem hoc aeqtiipollens,quasi aliqtiem in tribulalionibus, propter tiibulationes;
sic ponerel: I)a mibi Spiritiiin sancutm, qui me sed plenarie retineal in ipsis tribulalionibus 480.
scienlia et facundia illtiiiiiuet. Et, si satutare tuum dilcclioncm Dei et proximi. Quam dilectionem per
in me veniat, qui mc facundum facial, respondebo airtonomasiam legeni vocat, eo quod in hac lota lcx
verbnm, id est ralionabilcm sermonem infidclibus pendet et prophelae. Si cuim hac legc carerct, in-
et lucreticis exvrobrantibus milii, scilicel qui tnihi utililer tribulationes sustineret, juxla illud Apostoli:
propter integrilatem fidei et vilae meae jirobra et t Si tradidero corpus meum ila ul ardeam, chari-
convicia ingerunl. Vcrhum cOngrue rationabilem lalem autem non habeam, nihil mihi prodcsi (/ Cor.
sermoiiem dicil. Loqueke namque ltoercticorum vel xitt, 5). > Hoc autem sic dicit: Oro ne auferas terbum.
caelerorum infideliura, ciini iiibil sinl nisi venlosa verum de ore meo, et oro eliam ul in tribulalionibus
garrulilas, verba diccnda noii sunl, sed venliis nun deficiam a charilale, scd custodiam semper in-
inanis. Oslendit autem qtiare lantopare oret sibi violatam legem luam. Deterrainal quam legem, cum
dari cloquium Dei, cum sic addit: Idcirco lanlopere addit: Legemdico duraturam in socculum istud:et
rogo, Dominc, ul veniat in me salutare tuum, quod D ] >'»sceculumsccculi,\d csl in futurum soeculum,chari-
mibi det cloquium, quia tperavi in sermonibus luis, tatem videlieet, quaenunquam excidit (ICor. xm, 8),
id est quia magnam spem et confidentiain habui, ct ncc in ltoc saeculoneque in fuluro.
adhuc habeo in sermonibus. tuis; qui si milii den- Oratione facta cattsas adjungit, quibus dignum est
tur, ralionabililer respondere potero exprobranli- qitoeoratasseqtii.cum dicil : Et atnbulabam, etc. Et
bus; vel sic : Respondebo, inquam, verbum expro- islud ad alia el sequenlia refertur, ac si dicat: Oro
brantibus hoereticis ct inftdelibus. Exprobrantibtis; ut custodiam in iribttlafiunibiis legem tuam, id est
dico, ideo quia speravi in sermonibnt tuit, id est,, charilatem. Et dignum cst, ut Iiaec ex le babeam.
qtiia spem cerlatn habeo in promissis tuis, exspe- Nam cuin antc id lempus in tribulationibus csscm,
ttando bona oelerna quae promisisli. Oro ut mihii et le de cuslodia legis httjus orarem, jam prout pote-
dclur per adventum sancii Sptitus eloquium, tilL ram, custodiebam ipsam legem charitatis, scilicet
verbum rcspondeam exprobranlibus. Et poslquanii ambulabam in lalitudine, id est promovebar et per-
hoc verbum ad respondendum habcbo, oro, ne au - severabam in amplitudine charilatis, erga Deum et
ferat, id esl nc pcrmitias aufcrri, de ore meo verbum i proximum. Ideoquequia, proul poltti, eam cttsto-
uritatis, id esl verum Vcrbum confessionis lui. divi, merui ul nic plus cam facias cuslodire. Atiget
12?3 EXPOSITIO 1NPSALMOS. — PSAL. CXVIII. 1274
adhuc meritum, Cumsic addit: El inde conlingebat A tuis : et quod levavi manus meas ad mandata tua
me ambulare in latitudine, quia mandata tua exqui- el exercebarin eis. Undc oro, Domine, memor esto
sivi, id est ex aliis rebus omnibus elegi. Apposita verbi tui, id est promissi lui, facli scrvo luo cuicun-
causa cttr debeal ei a Domhio legis cubiodia dari, que, id esl promissionis bealiludinis oelernae qtiam
apponil causam cur sibi debeat dari, ne usquequa- promisisti omni servo tuo te daiiiruin essc, qiiam
que auferatur verbum Dei de ore ejus. Ideo scilicet oro in me compleas, cura ego servus tuus sim.
quoniam hucusque sine confusione vcrbum hoc in Bene dicit : Memor esto, non quod obliittssit,
conspectu regwn loculus esl. Hoc autem sic dicit: scd quia cum modo suos non renmneret, videlur
Oro ne auferas verbum de ore meo, et dignum est infidclibtishic eos dare oblivioni. Osteudit aulenictir
ut non auferatur. Non solum enim in irihulatioitibus adeo orclde coniplelione verbi, cuni addil: Memor
positus ambulabamin laiilttdine, sed et loquebar exi- inquam, esto verbi lui, utillud in mc compleas, in
slens in teslimonih tuis. Quod esl diccrc : Loquendo quo nempe spem mihi dedisti, scilicet per quod me
de te, testabar tc vcrum Dcnin esse. Vel, loqnebar, cerlam spem promissoe bealiludinis habere fecisti.
id est annunliabam leslimonia tua, id esl prxcepta H*x autcm spes ex hoc vcrbo conccpla, consolaia
tna, existcns bene vivendoin ipsis lestimoniis tuis, esl me dejectum in humilitate, id cst ntaxiniam mihi
ui atiditoribus exemplum tribtiam in eisdem lesti- B " dedit salvationis consolalionem, dum sum in hac
nioniis existendi, < ne cum aliis procdicarem, ipse liumiliiatc, inhacdejcclionc morialilatis et passibili-
repiobus efiicercr (7 Cor. ix, 27). > Loquebar, in- talis quae mea est.quoniamegoipse iu Adam peccan-
qtiam, et non in abscondito, scd in conspectu regum do mihi cam paravi. Et idco adbucoro, memor eslo
lerrenorum infldelium, mihi morlem comminan- verbi tui, quia eloquium luum, id est promissura
li.iui. Et licet pannosus essem et vilis, tamen non tutim, non soltitn consolatum est me, sed ut majus
confundcbar, id est non erubescebam loqui, etsi «;uiddicam, vivificavitme, scilicel cum jam sim de
possel ibi loctis csse coufusionis. Et ideo adhuc promisso certus, pro solo promisso videor mihi jam
(febes non auferre de orc meo verbum vernm, et vivificatus. Quid crgo si qttandoque promissum al-
ine faccre lcgem tuam custodire; sed ideo eliam ligero? ldeoque oro, memor esto, ut compleas ver-
quia iion solum mandata tua exquisivi secundum bum promissionis. Et ecce incfita mea, quoruni
clectioiiein, et non solum Ioqueb.tr in conspectu occasione decet te memorcm esse. Superbi enim
rcgtim, sed et medilabar in mandatis tuh complen- aiitonomastice, id est impii per superbiam jiigutn
dis, ulpote cjucedilexi. Quod est dicere : Meditabar tuum abjicienlcs, iiiiqueacjebantusquequaqiie, id cst
quomodo tnandata tua coinplcreni, et boc non invi- c_ omnimodo, et in se ct in proximo videlicct, ct a
lus, sed ex dilectione, quia ea valdc dilexi. Et non lege lua elongaudo, ct me caetcrosquc fideles ab ea-
soliun meditabar, sod et levavi manus meas, id est dem lege devocare mitltis modts adnitendo. Ego
promovi el intentas feci affeclioiics meas, ad man- auiem lameri non declinavi a lege lua, corum ex-
datatua complenda operatione, ut potc qum dilexi, horlalionibus et exemplo. Quod esl dicere : Licet
scilicet non invitns, sed cx dilectione dictum est a superbi iniquc agerenl, devocare me cupiendo, ta-
simiiitudinc illius, qui ad aliquid opcrandnm ma- men eis non acquievi ut declinarem. El ideo adhuc
nus levat. Et sic levavimanus ad mandula tua opere memor esto verbi tui coinplendi, quia ego non Ira-
complenda, quod exercebar in juslificationibus, id didi ohlivioni judicia ttta justa; sed polius memor
est in mandalis luis quae complebani. Quod esl fui judiciorum tuorum, Domine, a sceculo, id est a!i
dicere : Cum magno exercilio operationis mandata initio sacculi completoruin. Quod esl dicere : Iu
tua opere coniplebam.ideoque majus mcrituni habeo. pcrenui nicntoria habui qualiler ah inilio sxculi ju-
ZAI.Xdttc le vel liuc iriterprelalur. Qua intcniione s:is judiciis luis sanctos'luos eliam in liac vita re-
crgo fidelium colleclio orel, in bac clausu/a seplima imincravcris, Noc scilicet el Abrahara, et caeteros
per hujus vocis interprelalionem denotalur. Cum Iuijusmodi. /i/idco consolalus sum, confidens eliam
cnim oret de promissione beatitudinis, proetendendo D quiajusto judicio mequandoquercmuncrabis.Etideo
meriia sua, ea inieniione facit, ul auditores invitet adbuc dignum cst ul erga me memor sis verbi lui.
ad hanc, omni intenlione el bona operatione suspi- qiioniam, quod pcrfectissimum cst, inimicos diligo.
rare et iniendcre, ac si dicat : Tu quicunque benc cl adeoquod defeclio lenuil me pro ipsis ininiicis
operaris, huc inlende ad quod intcndo ad aclernam peccatoribus existentibus. Quod cst dicere : Nimia
bcalitudincm, scilicel quidquid boni facies, inten- trislilia occupavit me pro iniuiicis meis peccalori-
tione hujiis bealiiudinis adipiscendae facias, non pro bus, quoelanta esl ul inde totus in anima tabescam
iavorc honiinum. Si autem nolemus 481 eam in- et deflciam. Ideoque defectio dicilur.
lerpretalionem quae esi, duc te : idcm valet, ac si Pro peccaloribus, inquam, derelinquenlibus legem
dicat: Tu qukunque lidelis qui bene operaris, duc luctm. Quod est dicere : ldco pro eis defeclionem
l.e intcntione tua ad boc, ad quod orando me duco palior, quia lcgem tuam derelinqiiiint, non quia me
cl bene operando, sciticet ad aeternambeaiitudipeni. perseqiiiinlur. Et ideo adlnic memoresto verbi tui,
Memoresto verbi, etc. Quasi dicerct : Dixi, Domi- quia noii solum cum superbi inique agebanl, non
ne, quod ambulabam in laliludine , el loquebar in declinavi a lege lua, scd ct canlabiles mihi erant ju
testimonih luis : el quod medilabar in wctndatis stificctlioncstucv, id cst dclcclabilia inihi crant man-
12T5 S. BRUNONISCARTHUaANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. «7*
data lua ad modum rel quaccx deleclalionecanlatur. A aliis spretis et tantam rem electam aliqua occasione.
Quod est dicere : Delectabilia mjhi erant praecepta pcccali amittere limeo. Elldeo adtiuc rfoc«me, quia
lua, quoejusla sunl. Cantabiles, inquam, mihi erunl, non solum te porlionera elegi; sed ut le eleclum
cl hoc in loco peregrinalionis mece, id est in hacvita adipisccrer, dixi in corde, id est staiui cuslodire le-.
inqua peregrinor a palria, quae peregrinatio mea gem ftiawi.idest complere proecepta. Et non solum
est, quam mihi ipse peccando in Adam paravi. Per hoc, sed etiam deprecalus tum in tolo corde meo,
hoc mcEitum augmentat, ac si dicat. Adam cura id est in tota affectione cordis mei adipisci faciein
uon esselin peregrinatione, 482 non babuit prae- tuam in fuluro, id est praesenliam et plenariam tui
cepla lua jucunda et delectabilia, mihi aulem in r cognilionem, quae esl summa beatitudo. Vel sic :
peregrinatione posito deleclabilia sunt. Ideo quoque Deprecalustum adipisci faciem tuam, el hoc in lolo.
memor etlo verbi tui, quoniam ego memor fui nocte corde meo, id est ut le toto corde in futuro cogno-
uominit tui, Ddmine, id est in lempore nocturno, in scam, et videam tolo corde libi inlentus, non par-
quo est quielis tempus, el in quosuggeslionesillicilse tim saecularibus ut nunc. Deprecatus sum, inquam,
praecipuesolent suboriri, memor fui nominitlui, sci- dicens sic : 0 Doroine,mherere mei, idest, ex mise-
ljcet ut suggestlones illicitas cvaderem, memorans. ricordja tua mihj da faciem tuam, tecundum elo-
le Dominum esse ct Crealorem ct inobedienlium " quium luum, id est secundum, quod priBBisisti [per
uJlorem*vetiA «oc/e^id eslin tempore adversilatis, propbetani dicens.: <Oiiinescognoscent me a minore
iil quo polest esse defeclus, metnor fvtinominis- tui, usque ad maximum (Jer. xxxi, S4). > Ideo adhuc
pomine.Ef pcr hoc nondefeci; sed custodivi legenx , doce me,quia non solum statui cuttodire legem tuam,,
luam, id est praccepta tua, ne ea trajisgrederer. sed etiam cogitavi vias meas, id esl cum sumnzta.
Ostendit autem ad pondus meriti, et ad exemplumi medilatione perquisivi quaecssenl vioe meoe, id est.
himiliiatis.hanc mcmoriam se non hahuisse ex se, viaemihi utiles.per quas ad le pertingerera. Et sic tan-
cum dicil: Memor fui, inquam. Bcec aulem memo- dem ab omnibus roundanis con.lemplis converti pe-
ria non ex me fuil; scd facta est mihi a te. Et indei det meos in tettimonin.tua,idest cOnverliaffectiones.
facla est, quiajustiftcationes tuas exquitivi, id est.t meas in praecepta tua, quae mibi visesunt adle, a.
mandata lua jusiificaniia ex omnibus rebus aliisi similitudine iltius q.uia tortuosa via in rectam viam
quwtivi, id est elegi. Notandum qiiod non incongrue; pedes convenil. Per boc aulem. quod viat 483-
huic jam expogitaecl.ausulae inscribalur Zain, quae! mets cogitavi, paratus sum ad resislendura viriliter
scptima est in ordine alphabeti, ut videlicet per: hostibus et inlerioribus el exterioribus, et sic quod.
niimerum septenarium denptetur, quod in hac clau-,- f, non tum lurbalus aliquatenus ab ipsis hostibus. Et
sula dc quiete aeteroocbeatitudinis oratur, cum di- adeo paralut sum ut cuslodiam mandala lua, opere-
cil : Memor esto, qtiac per nnmerum septcnariumi complendo. Diceret aliquis : Dicis te non esse lur-
inlelligilqr, eo quod in die seplima Qeus quievisse; balum. Fuilne locus turbationis ? Ad quod sic re-
lcgitur, cl.in die septima in Iege veteri qtiies, i, spondet : Fuil uliquc. Funet enim peccatorum cir-
haberi prxcipiebatur per quam quies aetema prae-- cumplexisunt me, id esl fortes laquei qui solent ho-
signabatur. mines ad peccata trahere, circumvallayeruMt ul ad
IIETU, pavor interpretattir. Quoenimirum noni peccata me traherenl. Et tamea legem tuam non
iuconvenienter octava: clatisttlaeversibus octonis in-" sum oblilus, ul in peccata detraherer. Funes pro.
scribilur; in qua fidelium collectio orat, uteami fortiUns laqueis ponil, eo. quod ex funibus forles,
Deus dcce.il justificationes suas, praelendendoplurcss laquei Uanl, adferas iltaqueandas. Funes peccato-
causas quihushoc assequalur. Hocaulem ideoorares rum vocal res illas quibus solent horaines ao pec-
denotalur per Hetli, quaspavor inlerprelatur, quiai cala trabi, ut aurum et argentum ad avariliaro , et
cum jara in tantum dignitatis ascenderit, ut in sti- formosa mulier trahit ad libidinem.
perioribus clausulis ostensum est, pavet neab hacc Vere non. sum oblitus legem tuam;_sed in media
altitudine aliquo modo decidat, et hujus pavoriss D I nocte, id est in medio noclarni temporis, in quo est
occasione tantopere orat. < Bealus eiiim homo quii locus qttietis, et in quo mullum suggesliones illicitoe
scmper csl pavidus (Prov. xxvin, 14). > solenl suboriri, turgebam ad confitendumlibi, id est.
Poriio mea, Domine, elc. Ha-comnia fere quae inn ad laudanduin te, fundalus super/Hdina, id est supcr
hac clausula habentur, procpositaecausae suiit add pracepia justificationis tum, per quaevidelicet obe-
oralionem quae in linepsalmi posila est; ubi dicil:: dienles tibi juslificas. Quod est dicere : Ne suggc--
Doce me justificationet tuas; quae sic qttidein ad-- stiones itliciiae me a mandatis tu.is relralierent,
aplatur. Oravi, Doriiine,memoresloverbipromissionis is metfia noc/e ad Jaudandum le turgebam,.el in man-
tuae, ut mihi promissam bealiludinem aetemam tri-i- daiis tuis persislebam. Circa nempe noclem mediam
buas. Ad quam promissionem ut allingam, oro, Do- i- pro quiete cl pinguedine cognaehesternoe insote-
miiie, doce me magis magisque justificaliones luas, s, sccnte carne solent suggesliones immiriere, el casti-
id esl praccpla tua, et sccundum seientiam, et se- e- talem cxlerasqtie virtules praecipuasdeslrnere; quod
cundum opcratioi!cm,quoejara me docuisti. Et idco o praesignaltmtesl in yEgyplo sub Moyse, quando in
doce me jtixla proecepta tua, quia tu, Domine, es :s media nocte /Egypii primogenila destrucla sunt ab
portio mea, scilicct te soltun parlcm elegi, omnibusis angelo percutientc'(Exor/. n, 1, 5). Sicut autcm tunc
1277 EXPOSITIOIN PSALMOS — PSAL. CXVIII. 1278
Moyses non slertuit, non segniler egit, sed agtiini A 1 cepta tua, ea occasione quia portio mea es, El quia.
sanguinis effusione populum Israel ab angelo per- media nocte surgebam ad confilendumlibi, et propler
culienle liberavit (Ea;orf. xn, 23, 24), ita, media alias causassuperius posilas, oro etiam, Domine,dqce
nocle stiggestionibus ingrueiitibus, noti est torpcn- me, secunduin ipsam expericmiam, bonitatem, id est
dum, sed vigilandum el virililer agendum, et fide suavitaiem vivendi secundum eloquium tuum, id est
passionis Christi, qui verus Agntts esl, corptis et praeceplum tuttm, scilicet da ut suave mihi sit absli-
spiritus muniendus. Yel sic : ln nocte media, id est nere a malis, et benc operari, et doce me dhciplinam
in adversitale manifesta, in qua vidchar depressus,, , subire, id est tribulationes pro le pati.quoe disciplina
sutgebam ad confitendum tibi, id est niiebar ad lau- dicuntur, eo quod ad hoc eas permitlis tttis fidelibus
dandum te, respiciens super judicio justificationis inferri, ut castigati ptenarie discant qiialiier obedire
luae, id est considerans ipsas retribuliones esse libi debeant, a similitudine discipuli qui ad boc fia-
judicia tua, per quarum tolerantiam fideies tuos gellatur ut plenarie discat. Disciplina quippe com-
juslificandos esse judicas. Ideo adhuc doce me quia, ponitur A disco, discis, etc, et ptenarie. Triburalio-
cum talis sim ut dixi, non idcirco praefero rae mino- num atitera adversitas tunc est fidelibus disciplina,
ribus inembris tuis, nec arroganter exlra consortium cum eis libenler palienlibus esl correclio. Cseterum,
eorum me pono, sed magis reptilo quod particeps, "' si inviti palianlur, neque disciplina illis est ncqtie
id est consors, ego sum omnium timentium le, et correctio. Et doce me per exhibitionem, scientiam
cMtodientium mandaia tua. Quod est dicere : Me arcanorum luorum, scilicel da mihi scienliam, ul
consoriem esse judico majorum, et minorum fide- sciara quid agenduin sit, el quid non, et quid de te
lium. Minores, tiraentes dicit, eo quod in initio fidei intelligendum et quid non. Aliud nimirum est absti-
existenles adhuc limorem serviiem habeani. < Ini- nere a malis el bene operari, el aliud esl scire a
tiuni enim sapieniiaelimor Domini (Psal. cx, 10).'> malis essc abslinendum el bene opcrandum. Per
Majores vero, vocat cuslodientes raandata. Velpor- haec tria verba quae ponil denotari possunt quatuor
tjceps sum lirnentium et cuslodienlium, id est parti- animae virlutes principates, de quibus adipisccndis
ceps sum gaudii et moeroris eorum, jttxta Aposlolura hic oratur. Per bonilatem eniin lemperantia et
dicentem : t Gaudere cum gaudentibus, flere cum jitstitia quae ab bonum opus spectant, inlelligunlur.
flenlibus (Rom. xn, 15). > Eo contuitu oro quoque, Vix enim a malis lemperalur, quin ad bonum opus,
Domine, doce mejustificaliones tuas, quia mhericor- quod esteffectus justiliae, insistatur. Per disciplinam
diatua, Domine, plena est terra, per emphasim vero, forlitudo accipilur, eo quod in disciplina tri-
diclum est. Quod est dicere : Beneficia misericordiae „. bulationum forlitudo conslantiaB sil habenda. Per
tuac, plenarie sunt in omnibus terrenis creaturis, scientiam autem, prudentia manifesle designalur.
tam in animalis quam in iuanimatis. Ideoque oro ut Dico doce me bonilalem et disciplinam el scientiam.
me misericorditer doceas jusiificationes luas. Mise- Hoc autem eo conluilu oro, et bac confidentia, quia
ricordia nempe Domini fit quod lapides exislunl, jam fecisti cum servo tuo, id est feeisti meenm, idco
arbores et herbae frondent, et floridae sunt; ani- quia servus tuus sum, bonitatem vivendi secundum
malia vero vivunl el senliuni. verbum luum. Quod est dicere : Inde cerlus sum
TETH, exclusio vel bonum interprelatur. Si vero quod ea quae oro mihi dabis , quoniam hoc benefi-
hanc inlerpreialionem, qtiae est exclusio, diligenter cium mibi jam contulisti ut facias suavc mibi esse.
aiteiidamus, hoc videlur innuere quod hic fidelium vivere secundum praeceptum luum, a malis absli-
niassa quae bonilalem et disciplinam et scientiam nendo et bene operando. Et ideo oro, doce me boni-
doceri se a Domino expelil, omnem a se melum lalem et disciplinam et scienliam quia mandath tuis
patiendi jam exclusit, parala disciplinam tribulatio- credidi, id esi, credidi aeternam remunerationcm el
inini pro Domino subire; de qua orat oslendendo cactera, quoe propler mandatorum tuorum eomple-
quaeulilitas ex hujusmodi disciplina contingat. Quia lionem promiltuntur vera esse; ac si dicat: Dignuni
si hanciiilerpretaliouem, 484 1UCC esl bonum, con- 1D eslut hsecme doCeas,quia non repulavi falsa ea qtiae
sideremus, hocnotaiur quod hic fidelium collectio fidelibus promitluniur, pro mandatis luis complen-
doceri a Domino expetil bonitatem et disciplinam dis, sed ea vera efcerta esse repulavi. Vel credidi
et scientiam ea consideratione qua Domiuus in na- me mandath luh, id est devovi elcommisi el subjeci
lura botius est. Et qttia bonilatem jam cum ca fecit, me proeceptis luis, ul secundum eorum inslilutionem
innuilur quoque hic ostendi ab eadem massa fldelium me haberem, ad simililudinem lidelis fainuli, qui se
ut
disciplinam bonam esse, cum per eam lex oris Do- penitus legibus dpmini sui credit el subjicit,
mini bona esse yideatur. Praelendit quoque merila illius volunlales omnes suis praeferat voluniatibus.
hic fidelium colleclio, quibus quod orat adipiscalur. Eece proelcntio mcriti. Quia de disciplina orave-
Hoc autem lolum ea intenlione facit ul auditores ad rat, possel dici: De boititale el scientia adipiscenda
bonitatem etdisciplinam et scienliam invitet. utile esl orare, sed mirum videtur quare de disci-
Bonitatem fecisti, etc. In primo boc versu est prae- plina uibulaiionuni oras, cum ea inulilis videaiur
lentio beneficii jam collali, ex cujus confidentia orat et asperiima. Ad hoc crgo respondel, oslcndendo
in secundo, qui sic prius exponendus esl. Oravi, quoculilitas ex hac disciplina conligerit, sic : Oravi,
Domhic, doce me justificationes luas, id est prac- Domine, ut dcs mihi discipliiiam: dc qua nimirum ut
1279 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITBTORIS OPP. PARS I. 1280
adhttc delur oranduui esl, cum ex ea dala mihi jam A \ ltem ad quid boc sil utile cum sic addit: llumiliasii,
485 utilitas acciderit ; priusquam, enim humitia- iinquam, me ad hoc, ul per hanc humiliationem ma-
rer, id esl affligcrer ab hujusmodi disciplina, ego de- ,gis magisque discam mandata tua, a similitudine
liqui. Et propterea quia bumiliatus sum ego, ab < discipuli, qui ad hoc flageilatur ut casligatus melius
ipso deliclo correctus, eloquium, id est praeceptum, discat. Et idco quoque reputo bonam banc humilia-
tunm,cuttodivi. Quod est dicerc : Talis utililas inde tionem, quia per eam bonum, id esl bona res facta
inihi conligil quod cum prius deliquerim non custo- esl mihi, scilicet chara ct jucunda facla est mihi
diendo eloquium tuura, pro humilialione hac tribu- lex orit tui, id esl lex Filii lui, nova lex videlicet,
lalionum correclus deinccps, praceplum luum com- quam Filius luus dedil, qui,os tuum dicilur, eo quod
plendo custodivi. Orat autein hic quoil siiperius per eura incarnaium volunialem tuam humano ge-
oravil, sed ex alia occasione, sic : Oravi, Douiine, neri revelasti. Quod est dicere : Hoc in me humi-
doce bonilatem et dhciplinam et scienliamea occa- liatio effecit ul lex tua nova, quae quibusdam vide-
sione, quia bonitaiem fccisti cum me servo luo ; et lur iiijucunda, mihi cbara videalur et jucunda, et
quia mandaiis luis tredidi, oro eliam adhuc islud boc supet millia auri el argenti, id esl super copiam
idem alia occasione, scilicel, oDominc, doce me, mtiltiplicem omnium divitiarum saccularittra, quae
sccundura rci e\peaeMhm,justificationes luas, id B por has dttas partes prcliosissimas, per aurum vi-
est bonilalemet disciplinam et scienlium, quocdicuit- delicet el argcntum, denotantiir. Cum atttem post
lur juslilicaiioncs tu;e co quod per cas iidcles tuos; aurum ponil argenlum, non ideo facil quod sil attro
jtislilicas. Doce me, inquam, cl ut mcrita mea pra:- prcliosius, sed quia hxc duo simul pretiosiora- sunt
lcrmitlam, ea occasionc hoc oro quia bonus es tu: qttam unum dunlaxai.
in nalura, et in bonitate tua, id esl in consideratione' 486 J°D' principium inlerprelalur. Unde colli-
I.ouiialis tua-, doce tne justificaliones luas. AdjungitL gitur quod liic lidelium collectio erat in sc recreari
quoque merita, cum addil : Doce me, inquam, etL quod in principio Deus in ea creavil, et in Adam
ccce quare diguum sit, ul me doceas : Iniqttiiasi dcsirucluin cst. Nam cum in principio faclus sit
cuiiii superborum , id esl impiortim coulra le ror• liomo ralionabilis iu anima ad imaginem Dei,el inno-
inobcdicnliani siipcrhiciiliiim, mutiiplicala esl superi- cens el jusius ad simililudinem Dei, el hoc in eo
tne opprimendum. Quod csi diccre : Non eis sufiieit,, debilitatum sit per Adam, orat Deura contuitu illius
quod in se male agitnl, scd adeo quoquc iniquital.eici i beneficii qnod in eo in principio creavit, ut illud
suam mulliplLcnt, ul mc tribiilationibus oppri- iJcin in eo recreet, scilicet ul det ei rationabileni
mciulo, a slalu sancliiatis meoediverlere salagant. inlellecium, qtii per Adam in eo debililalus est.
Ego aulem, licet iniquilas eoruni esset ita multipli-. C ^ Ostendit atttoin quoniam inde timenles eum kcia-
cata, noii dcslili a mandatis luis, sed in loto corde e bunlur, ut cx hoc tnagis quod oral assequatur. Et
meo, id est in lota affcclione cordis raei, scrutaborr addit eliam roeiita sua, cl pro inimicis orat, ul ma-
mandata tua; ac si dical : ldeo dignus suin ut mee gis impelrct. Orat quoque de gloria immorlalilalis
doccas, quia, liccl super me iniquitas superborumn el impassihiliiatis, quam in Adara amisil. Hoc au-
iniilliplicala sil, non lamen a scrutalionc nianda- i- lcm ea ralcnlione facit ul ad hoc idem orandum at-
loiiiin tuoriim ccssavi. Non aulem ad horam eo-i- traliat audilores. Et nolanduin quod, quaravis supe-
riim iniquitas iij mulliplicalaest, sed cum perseve- :- rius orasset de adipiscenda scienlia el hic orel dc
ranlia... intelleclu , quae ideni csse videnlur, nibil lamen
Coaguldftnu cntm est, id cst induralum esl, cor )r impcdil, cuin alia causa hoc oret, scilicetcausa illius
eorum in hac iniquilalc sicut lac, id est ad modtim :n bcneficii quod in principio creationis ei conlulit.
lactis, scilicel sicul lac cumprius acidum fial.postea ;a Quod in prineipio psalmi dcmoiistial cutn sic po-
coagulatur el durcscit. Ila ipsi ctnn prius in iniqui- i- nit :
talo inihi acidi facti sint, in hac cadem iniquitalc le Manus luai (ecerunt me, et plasmaverunt me. Da
pcrseverando, qnasi duri et immobiles facli sunt. t. , mihi inlelleclumul discam mandata lua. Ac si dicat:
Coagulatum, inquatn, est cor eorum, ego vero cuin m Oravi, Domine, superius, ut doceres mc scientiam,
sic essent conlra me coagulali, ut a medilalione le- e- ea consideratione.quia bonitalemfecisticum me servo
gistuae me retrahercnt, tamcn indesinenler legem m luo, ct quia mandulh tuis eredidi, et qttia bonus es
tttam, id.esl praccepla tua meditalus sum. Quia dc ile tu in natura. Nunc quoque alia consideratione illud
perse ulione iniquoriiiri, quae disciplina Dominicst, l, idera expeto ; da videlicet nnVii secundum promo-
cgcr.it, ne videretur indc quasi conquerendo egisse, e, lionem inlellectum ralionabiletn,-qtii debilitatus cst
Oilendit haiic pcrseciitionis htimiliaiionem sibi bo- o- per Adam, ut iiilellcctum hunc habendo dhcatn
nara esse, cum sic addit : Dixi, Domine, quia tnul- tl- roagis et magis mandata tua. Hoc aulcm ea consi-
tiplicala est super me iniquittts superborum et quia iia deratione oro, quoniam in principio in Adam IJNWKS
coagulatum est sicul lac cor eortini. Ex liac iiiiqui- ui- tuce fecerunt me, quantum ad animam, qnam ralio-
talis persecutione non conqueror, quia bonum, id nis perfecle fecisti capacem, et plasmaverunt me dc
li- limo tcrrac, qoanlum ad corpus, quod esset im-
cst ulile.cs/ milti qttod liumiliasli me, id csl, hoc uli-
lissimuin rcpulo quod tu voluisli me humiliari ct inorlalc ct impassibilc, nisi Adam pcccasset. Pla-
sifligi iniqtia pcrsccuftone supeiborum. Exponit au- tu- smarc nerope dicilur cuin aliquid cx qualibcl in-
1281 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL. CXVIII. 1282
fornii materia formavur, ut ex limo icTroe corptis A ciun dicil. Cognovi, Domtne, etc. Versus aulcm qoi
Adaeformaium est. Utrum antcm anima vel angcli hunc scquitur sic praeposterate Iegiiur : Oravi, Do-
ex aliqua materia formati fueriiil, inccrlum esse mine, ul des mihi inlcllccMim ca considcralione,
beattts Aiigiisliniis asscril. Quod dicil manus tux scilicet fial mihi miseiicordia lua cflicax ad hoc ut
plasmaverttntme, non est occasio quantum ad il- consoletur me. Quod est dicere : Consolare me ex
lam oratiouein quae mox sequitur, cum dicit : Da misericordia, dando mihi intellectus subliinilaiem,
"mihi intcllevtum, sed quantum ad hoc quod in quam per Adam amisi, qu;e reddita, magna niihi
sequenlibus ponitur, ubi dicit : Veniant mihi tni- crilconsolalio. Consoletur, inquatn, nie mhcricordia
serationos luce ; sed quod dicit manus tttte fece- ttta, el hoc non ex meritis mcis oro, sed consoleiui
ritnt mc, quaiilum ad animam benc a,l hane pra> me secundum eloquium lutim- id fest sccundtim pio-
sentetn orationem occasio esl. Quod vero dkit sc missiim tuum racttim servo ttio Cbristo, qui libi fuit
in aitiina manibus Domini factum, non ideo dicit in omnibiis obcdiens (Phil. n, 5). Quod est diccre :
qnod aliquid Dominus in mundi creatione manibus Consolare me niiscricordiler, quod Chrislo Filio luo
fcrcrii. Solo namque voliintalis imperio cuncta crea- prontisisli qualentis per obcdienliain mortis cjtis,
Tit, sed a simililudine diclum est. Cum enim apud fidclibus tuis consolationem esscs .alfnltmis. LIco
hdmines illa opera quoe magna et digna sunt, am- " vero oro cx misericordia ci ex proroissione iua
babus manibus soleant lieri, non una manu lantum, consolalionein, quia cognovi,Domine, qttod jiulicla
abca similitudine homo dicilur manibus Dei fa- lua quibtts A-dam excoccasti, cvquilassttiil ciuphaii-
cltis, ut ostendalur.mAgnum ct dignum opus ftiisse. c.e, id est valde icqtta siinl, ei etiain cognovi qttod
Cum atitem se dicit manibtis Dci factum, non dicit in verilate lua, id cst in vcro jtidicio tuo ct oeqito,
hoc ad jaclantiam, sed ad ipsius Crcaioris laudcm, humiliatii me, id csl dejecisli me a stiblim tate inlellc-
qui lantum opus facere poluit. Est attlem hoe lale ctus. Quoilesl dicere : Ideo intelleclus consolationcin
ac si dicerel: Idcirco oro, Domine, inlellcctum in ex raisericordia ct promissionc tua adipisci cxpelo
me recreari, quia considero quod in Adam in prin- quia cognovi qnaiemis Adam et ego boc justo ju-
cipio animam mcam adco digt am crcasti ut capax dicio tno aiiiisiuuis, ct hoc meritis meis rccuperare
essel inteltectus raiionalis ; nec injuslum est, si id non possum. Postquara de intellcclu adipiscendo
in me expeto recreari quod in principio in me mi- oravii, orat qitoqiic de adipiscenda iu fulurogloria
sericordia lua creavit. Non cnim illud peto quod a corpoiis.euin dicit : Veniant milii miserationestucv,
natura mea sil alienum, sed id potius ad qtiod na- et vivnm. IIoc aiitcm ad illud jungitur quod supcrius
turaliter habendum idoneus creatus stim. Ut auteiii „_ posuit: Manus luceplasmaveruntme, sic : Oravi, Do-
magis valeat impclrare quod oravit, qnis inde, si mine, ul ca cousidcralionc quod inanus luci;in ani-
impetraveril, scquatur effectus ostcndil, sic : da,'m- mam fccerunt me inlellcctitalcin, rccrces iulcllcclum
qttam,mihi intellcctum.Q.»ot\si lit.illi qui jam limcnt in me. Oro quoque quando qiiidem boc beiieficium
te , id est qui jam in fide positi timorem tui habeni, in principio mihi contulisli, quod manus luce quan-
videbuntinteriori visione ralionis meoe qttia in verba ttim ad corpus, me adeo dignum plasmaverunt, itt
tua, id est in proecepta ttia, promolus supertperavi immorialis essem et impassibilis nisi Adam pec-
in ipsis.raandalis, id estsperavi remtineralionein carer, ut teniant milii iu futuro miseraliones tuce, id
487 "' praclatione ipsorum mandatorum, ct boc cst bcneficia niisericordiaetuao,quaeper Adam amisi,
super hocquam dici possit aut intelligi, et ea occa- scilicot ut immortalis sim ct impassibilis, ct in
sione lculabuntur,bene operando. Cum ponit laia- carne conspicuus, et coetcra benelicia ohtineam
buniur, idem valet ac si ponerel, bcne operabunlur, plurima ct incnarrabilia, qu;e satvandi secundum
eo quod laelari sit effeclus bene operandi. Est au- corpus obtincbunt. Venianl, inquam, mihi misera-
lem boc ac si dicerel : ldeo da milti intellectnm tiones luce et sic vivam non moriturns in oelernum,
complendi mandata tua, qttia si in complendis mau- qtti nunc in corpore morlalis sura. Ul autcni has
dalis luis intelleclum habuero, fidcles tui qui jam D i miseralioncs oblineat, merilum praelendit, cum sic
timenles te sunt, considerando rationis intuitu me: addil : ldco, Domine, vcnianl mihi mherationes («w,
in mandala tua intendere, occasione bujus conside- qiiia lex lua meditalio mea est, id cst, quia meditor
ralionis, et ipsi in mandalis luis intellcclitm ha- in lege ma comptenda.
bcndo, exemplo nici bcnc operabuntur. Quod estt Facta oralione pro se, oral eliam pro inimicis nt
dicere : Hoc in eis visio mei iiilcllectus operabitur,, erubescant et convertanlur, et per hoc magis me-
ut et ipsi intellectum habentes bene operenlur. retur adipisci quod de se supciius oravit. Unde
Nec mirum quidem si visio iutelleclus el bonoe ! scriplum est: Qui pro aliis oral, pro semeiipso la-
operalionis sanclorum in ipsis videnlibus, intellec- borat. Ilancigituroralionem sic facit: 488 Oravi,
tum ct opus bonum operetur, cum, ul beatus Hiero- Domine, pro me, dicens : Venianl mihi mheraliones
. nyinus aflirmal, quoddam animal sit, visio cujus ai tuw, oro quoqueprostiperbisperseqiicnlibiis rae, ut
passione icterica videntes curet. Orat aulem istudI videlicet ipsis miseraliones tnaeveniant; confundan-
idem qttod occasione principii oravit ex misericor- lur, id esterubescant de iniquilaic sua, surperbi, quia
dia conscqui, confilendo humilitcr se per Adami fecerunl in me, id est conlra nie, iniquilatem, adni-
justojudicio Dci inlellectus sublimilatem amisisse, tendo rac per tribulaliones a slalu sanclitalis mcae
4285 S. BRUNOMSCARTHUSIANORUM INSTITUTORISOPP. PARS l. 1284
In trtbus prirais lnijns
dejicere, el hoc injusie, id est sine causa. Quod esl A Defecit in satutare, elc.
dicere : Illi qui me persectiti sunt non ob aliquam clausulacversibus praetendit merila stia, perquaese
culpam meam, sedex sola superbia, ut me sibi dignamoslendilatlingere massa fideliumadxlernam
conformareni, erubescant de hoc quod sic pcrsectili vitam, ad quam in quarto versu suspirat, cumdicit:
sunt me. Notandum quod dicit iniquitatem feceruut Quot sunt diet servi tui, etc. Qui versus praelegendtts
injuste; videtur enim innuere quod qucedaminiquilas est, et sic superioribus adaptandus * Dixi, Domine,
fial juste. Si vero quantum ad novamlegeroconside- quod superbi injuste iniquilatempersecutionis fece-
retnus,qnoe proecipitinimicosdiligere (Matlh.y. 44), runt in me, pro quibus oravi, ut confunderenlur et
oranis iniquilas, id est persecutio, fil injiislc. Coete- converlerenlur, qui tamen nolenlcs converli, me
rum si ad veterem legem recurramus, concedit 489 assidue pondere tribulalionum incurvant et
juste dari t dentem pro denle (Exod. xxi, 24). > afficiunt. ldeoque, Domine, quol sunl cliesafflictionis
Quodsi ad saeculares legcs, in quibus insliiuium est roei servilui exislentis, id eslper quot dies pertnilles
de inimicis ullionera suraere, illa iniquitas, id est me servum luum adeo vehementer affligi? Quando
perseculio, fit jusle quoc iil ob aliquam causam : erit hoc quod facies mihi judicium de persequentibus,
illa vere fit injuste quaesine causa fit. De qua injiista scilicet ut me carne solutum jusle remuneres aelerna
iniquitate hoc dicit : injuste iniquitatem fecerunt in B ' vila pro eornm injustis pcrsecutionibtis ? Hoc autem
me, quae longe pejor est qtiam si jusle fieret. Ini- quod ex niraia desiderii affectione quasi sub inter-
o/Mtiafem, inquam, injttsle fecerunl in me : cgo autem rogalione ponit, aequipollensest ac si sic enuulia-
pro eoruni injusta perscctitione non defeci, sed exer- tive oralionem faceret : Quandoquidem, Domine,
cebar in mandatit tuis magis et magis et secundumi persequentes me nolunt confundi el converli, sed
scienliam et secundura operationem. Confuti'lantur, me graviler et assidue persequiintur, oro, abbrevia
inquam, superbi et confusi convertanlurde iniqnilalc dies afflictionismeae, el aeterna vila me juste remii-
sua mihi conformandi, el timenteste cfflciendi, qtiii nera. Et dignum est ul hoc mihi facias. Defecit enim
modo non timenl, el illi qui jam noveruni lettimoniat ab omni appetilu temporalium anima mea tendens
tua, id est praecepta tua, scilicct qui jam fideles. omni affectionc tn salulare tuum, id est in Salvalo-
stint, non lamen in tanlum pcrfecti sicut ego mihii rem luum Dominum Jesum oblinendutn. Quod est
confirmentur, sed videlicel ul perfecli fiant, magisi dicere : OmiYiamore et appelitu saecularium rcrum
magisque in roandatis Domini exercendo se. Ut au- poslposito, solum DominumJesum adipisci appeto,
teni dignus sim quem illi qui noveruniteslimoniatuai illius frui praesenlia in ccelis post carnis resolutio-
imilenlur, non solum oro ut non peccem in opcre; nem ardeo; ideoque dignum esl ul abbrevies dies
el in lingua, sed illud eliam oro quod perfectissi- servi tui. Defecit,inqtiam, anima mea lendensinsalu-
mum est, videlicet fial cor meum immaculatum, utt lare tuum, et tendendo in Verbum, id est in salulare
non maculetur aliqua cogitatione criminalis delicli,, tuum, in Filium tuum Domimtm Cbrislum, in ipso
et hoc fiat in jutiificationibut tuit, id est per justi- supertperavi; in ipso bealitudinem obtinere spcravi
ficatienes tuas, scilicet, quia per se non potest im- sttper hoc quam dici possit atit intelligi , ideoqne
maculatum effici, fiat le jushficanle immaculatum. digntun est ut diesmeos abbrevies, et me remunetes.
Juslificationes pluralitcr ponit qiianlnm ad plures3 Vel, in verbotuo tupertperavi, id est magis et magis
emundationes plurium cogitalionum illicilarum. speravi remuncrationem, id est, cum nudiustertius
Fiat, inquam, cor meum immaculatum, ut non con- sperassem, heri magis speravi, et hodie adhuc ma-
fundar, id est non erubescam in conscienlia mea. gis spero. Non solum autem anima mea defecit ab
Erubescerem enim in conscienlia nica, si macula- appetilu temporalium, tendendo in talutare tuum,
lum esset cor meiim. sed etiam defecerunt ab orani reliquo intellectuoculi
CAPU,curvati tunt inlerpretalur. Quae ad hocc mei interiores, oculi scilicet rationis, respiciendo
undecimae clausnloeversibus octonis inscribitur, utt solunimodoin eloquium tuum, id esl in Filium luum
ex hoc appareat ([ttoniam fideles qni sub nimio tri-- D quieloquium tuuin dicitur, eo quod pereum omnibus
bulationum pondere cnrvaii sunt et anxiati, atl1 sccreta lua loculus es. Quod est dicere : Ab onini src-
oetemam viiam suspirantes, jam dissolvi et essee culari inlelligenlia ralionem meara abstinui, et ad
cum Chrislo expelunt (Phil. i, 23), praelendendo (> intelligendumle omnem roeoeralionis intuitum verti;
causam in principio psalmi qttare dignum sit ut jamn ideodignumestutdiesmeosabbreviesetmeremuncres.
yilam aelernam adipiscantur. Caeterum quod adhucc Notandumquoddiversissimtimest, quodsnperius di-
oporlet eos tribulationes plurimas pro Christo pati,, xil,animamdefecisseahappelitii,et^juodhic(licit,ocii-
anlequam a carne solvantur, orant saltem ut eos inn losrationisdefecisseab inlellectii. Longcnempealiud
ipsis tribtilationum anxieialibus adjuvet, ne defi- cst appeliluset aliud inlelleclus. /)«fe<;«run(,inqiiam,
cant. Hoc autem ea intenlione faciunt nl coeleros s oculimei dicentes, id est me dicerecompcllentes,scili-
fldelesin tribiilalione positos el ad aeternam viiam n cel, qui me aJhoc rationahiliter cogunt, ul ex nimiodc-
suspirantes instruant, ul cum hoc sit quod tam ciioo siderio libi dicam : 0 Dens, qnandp consolaberisme,
dissolvi nonpossunl, et essc cum Christo, non tamen n carnem meam resolvendo, et sic mea tribnlaiionibus
tawliotribulationum deficiant, scd a Deo constantias e cximendo, ct aeiernavita me remunerando? IIoc au-
auxilium exspectent. tem qtiod ex ardorc dcsidcrii suspensive ponil, idera .
12*5 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. CXVHI. 12S6
vatet ac si lahler orarel: Quia de Chiisto quantns ^ vari orem, et ul adjuves. Quia pauto mintts consitm-
sit intelligo, ex parte atl eum pertingerc sttspirans, maverunt, eic, id est pene peregerunt in me qiiod
oro, Domine , me in Iribulationibus desolaltim cito incoepenmt, ponendo ine a sublimitate sanclitalis
consoktre, a carnc resolvendo, etad ejus proeseniiam meoein terra, id esl in terrenis : in vitiis, scilicet.
me trahendo. Et ideo qttoque, Domine, abbrevia Quod est dicere : Ideo me nccessarium est orare
dies meos, et fac mihi judicium de persequentibus adjutorium luum, quia lanta mibi inferlnr ab ini-
me, qnia factits sum sicut uter posiltts tn pruina, sci- quis persecutio, qnod pene hoc in mc effeceninl ad
licet, non faclits sum cbmparabilis uiri posito in quod intenderunt, ul me sibi conformarent invitiis.
oestn, qui ex nimia aridilale disTiimpitur el inulilis Quia vero dixcrat penGconsummaverunt, ne videre-
est ideo ad vinum capiendum, sed comparabilis sum titr eis in aliquo consensisse, removet lioc sic : Per-
utri posilo in prttina, id est in frigida aqua ubi refri- seculisunt, inquam, me, et sic qiiod pene consum-
geratur, ne ab aestu arescat ct disrumpatur, ideoque, maverunl. Ego aulem non dereliqui mandata ttta ,
quia humidtis est ex ipsa pruina, habilis cst ad vi- aliqno modoeisconsenliendo, ideoque dignus sum
num, vel ad quemlibet humorem reciptendum. Quod adjiilorio. Cum dicit pene consummarerunt, oranii
•est dicere : Sicut uter in pruina posilus el ab ocslu necessitalem ostendit. Cnm vero dicit : egoautem,
semoliis et refrigeraius, ulilis est ad vintim novum B rj etc, mcrilum impelrandi proelendit. Quoniam crgo
in se recipiendum, ita eliam ego per jejunia et vigi- lanla est perscculio et non dereliqui mandata tua,
•lias etorationes a vitiorum aeslu refrigetalus.ne ab vivificame magis et magis in virtutibus, et hoc se-
ipso corrumpar , habilis sum ad maudalum legis cundum misericordiam tuam, id est sccundum respe-
novoesuscipiendum et observandnm. Pruinam qui- cttim misericordke Itiae,et vivificalus, perseveranler
dem diciinus non aquam illani, quae ex nimio gelu cuslodiam teslimoriiaoris tui, id cst praecepia qure os
indurttii in glociem, ?eJ frigidissimuni rorem in vere linnn, Chrislus videlicet Filius luus, custodiri in-
vel anlumno 490 1l,i aliquantulum congelatns est, slituit.
el ideo adhuc debes niiAtfacere judicium de perse- LAMECH, cor sivc servus interprelatur.Qiiac ad hoc
quenlibus me, quia non sum oblilusjustificationes tuas. hujus clausulac versibus inscribitur, ut ex ea palam
Quod est ac si dicat : In memoria habui jusla proe- sil quatcnus fideles hic ager.tes ad insiructionem
«epia lua, ul ea opere compleam. Hocvero lolitra minorum servi Dei fidelissimi suni, el vere cor ha-
idem valet ac si diceret: Non solummodo ad man- bcntes ralionabilc, cum affirment se justificaliones
<lata lu.i recipienda idoncus existo, sed ea in quan- Dei inaeternum non obliluros; et cureas nonobli-
inm possum opcre compleo. Per hoc autem qttod viscenlur plures causas ostendnnt, et orant ut sal-
tlicit se refrigeratum a vitiorum, oeslusicut titrem, C venluraDomino, ne ab hisjiistificationibus cleiiciam.
se habere innuil lemperanliam. Per hoc vero quod Congrne quidera servi Domini essefideles et corha-
sedicitnon esse oblilumjustificaliones Domini, in- bere dicuntttr , qui se sic firmiter ct veraciter in
stanliam bene operandi se babcre ostcndil. pracceptis Domini perseveraturos promiltunt. Hli
Ostcnsis merilis, ostcndit necessitaiem orandi, namque.neque servi Domini sunl, neque cor habere
cum sic addit: ldeo, Domine, snspirans ad vitam videntur, sed polius vecordeset insani dici possunt
oelernam dico, Quot sunt dies, etc.quia ulile mihi qui mandata Dei conlemnunt.
est abbreviationem horum dierum orare, cum in ma- 491 In (vternum, Domine, verbum luum perma-
gno periculo positus siin. Nam ut iniqui ine devoca- net in ccelo. In quatuor primis hujus clausuhe versi-
renl alege lua, narraverunt mihi fabulationes, id est bus pr.Tponit catisas ad illud quod in quinlo versu
vana verba et inutilia de seecitlari felicitate expe- promittit, (|tii proelegendus est, el sic superioribus
tcnda. Qux>cum falsa sintclinfructtiosa, nihilaliud conjimgendiis. Dixi stiperiiis, Domine, quod non
qtiainfabuIalioiiesstinldiceiula.iVarrarCTHiil.inquam, dereliqui mandata tua; de coetero quoque promitto
miki fabitlosa verba, ad hoc scilicet, utea vera cre- quod usque in wternum, id esl, nullo lempore obli-
dercm et sacrosancla. Sed illoefabulationes non sunt ^ viscar juslificationes iuas, id est proeeepta Uia, vcl
a me reputalae lales ul esl lex Hta, id esl qttatia simt non oblivhcar justificationea luas, tendens per ipsas
mandata tua. Omnia namque mandata tua veritat in ceternum, id est in oeternitatem, el ea considcra-
sunl, per emphasim , id est verissima sunt. Qund tione non obliviscar, quoniam, o Domine, verbum
estdicere : Non sunt reputaloe eorum fabulationes a luum, id est praeceptum tuum permanet in ccelo in
me, qnalia sunt mandala tua. Mandala enim lua wternum, id est permanet semper sine firie insupcr
repnlavi verissima, fabulationes vero falsissiraas. rceteslibiis rationabilibus crealuris. Quod est diccre :
Quoniam ergo per fabulaliones suas incorporare Cum considerem ccelestes spirilus sine fine pracce-
sibi me non poluerunt, ipsi iniqui perseculi sunt me ptum luum observare, occasio mihi est ut et ego
tribulationibus corporis, ut saltem vi me deficcre praecepta tua nunquam obliviscar, sed ea seraper
compellercnt. Ideo igitur oro cl obseero le, Domine, observem, el ideo quoque non obliviscar, quoniain
itl cum hoc ad proesens esse nequeal, tit resolvar, et considcro qualenus veritas lua, id est pra?ceptttm
sim cum Chrislo, ad qnod valde suspiro, sallem ad- tiium verissimum, quod per emphasim veriiasdici-
juves me, auxilio conslantiae, ne in persecntionibtis tttr, permansit in generalione fidelitim Veteris
dcficiatn. Nccesse esf ajiicm ct disrnum ut me adiu- Testamenli. ab Abel jitsio usqne ad temous Chrisii.
1287 S. BRUNONIS CARTHUSIANOKUM1NSTITUTOR1SOPP. PAIIS I. 1288
Et cadcni verilas lua pcrmanei in generalione ftdc- A tio, quod in eis persislo. Qnoniam ad pcrsevcrandum
liitm Novi Testamcnti, a tcmpore Chrisli nsque ad in his jnstificationibus per se non polcsl sullicci-e,
finem mundi. Posset quaeri, cum hoc sil quod ad orat Deum ut etim salvum faciat, nc ab his deficiai,
eos auctor mendacii diabolus de coeloprtecipitattis sic : Non oblivhcar, inqtiam, juslificationes tuas, a
descenderil qtti eos niendaces facere omnino gras- qtiibus jtistiflcationihiisneob aliquam pcrsecutioncm
saiur, et cum hoc sit quod primo valde mobilcs desistam et sic percam, oro, Dominc, salvum me
cxslitcril, quomodo ad hoc pervenerunt ut sic firmi fac, dando mihi conslamiam, etdignum est. Ego
sinl ul divina vcritas permaneal in eis. Ad hoc igi- enim qui hoc expeto, tuus sum, el iilii soli sub litus
lur ostendendum respondet sic : Per hoc i« genera- sum, non vitiis. Noo .possura enim duobiis dorainis
tionem et generaiionempermnnet verilas tua, qugtJHn i servire, ei in hoc apparet quod tuus sum, quoniam
per fidem et charilalem et spem [undasli, id^asti juslificationes tuas tantum exquisivi,id e3i justa pra-
lirmam fecisli, illam gcnerationem et generalionehii cepta lua ex orauibus aliis rcbus quicsivi, elcgi ct
terram luam existentero. Qtiod est dicere : Cunii invesligavi. Nccessc est autem orare mc ut salvum
prius mobilis essct ad modum maris, et ad omiicmi me facias, ne dcficiendo pereani. Me enim exspecta-
sitggcslionis impiilsum facile ccdcns, tu fecisli cos-, verunt peccatores, id esl mihi diu insidiali sunt ini-
fiindatos et lirmos el immobiles ad modum terrae,, B I qni, antonomaslice pcccalorcs, ut pertterent me in
quoe pro gravilate stia elemcntum est immobile, vcll anima, facicndo deflccrc a jiislificalionibtis tuis pcr
fundasli eam sic ttt csset tcrra ttta frtictifera. Vel1 assiduas persecutiones. Salvum mc fac, iiiqiiam, ul
sic : Fundatti illain gcncrationcm et gcncrationcm,, perseverem in pracceptis luis, quod idco postulo
prius terram, sciticct cum prius essei lerrena, ter- quia inlellexi testimonia lua, id csl pnr-copla lua.
renis bonis inhiando fundasii eam in virtuiibus, el1 Quod est dicerc : Ideo lanlopere oro liar.c saluicm
sic fecisli spiritualem donisspiritualihus inhianieiH. adipisci ut perseverem in praeceptis tuis, quoniam
Funtlasti, inquatn, lerram, el le fnndantc permanett inleilexi quam lainen digna sunl in sui natnra ; cl
in eis veritas tua, idcoque quod considero generatio- ideo eliam oro ul me salvum facias, in mandatis
nein et generalionem verissimum praeceptiiin ttnn.in liiis pcrseverare faciendo, qttia tiidi finemomnis con-
lioii oblivisci, non obliviscar el ego. Fundasti, in- summaiionis, id estvidi ratione mea ad quem fiucm
quam, lerram. Quaetcrra, lc fundante, dies effecta» deveniurus est illc, qui in omnibus proeceptis tuis
cst, clara videlicet in virtulibus et inlcllcctti adit consummatus cst. Qnod est dicere : Ideo in nianda-
modum diei; cl dies hacc perseverat in clarilatc sttaa tis tuis consiimmalus esse secundum perseveran-
ut mtnquara ab ca dcflcial; et hoc ordinatione lua,, tiam cxpclo quia cognovi quod qtii oonsunimalus
id esl per ordinalioncra disposilionis luac.Ul igiturr ''' est in omitibus pr;cccptis luis, ad finem per hoc
el ego dies sim, et in clarilate perseverem, non» deveniet, id estad aeternam bealitutlinem, quae finis
ohliviscar mandala lua justa et vcrissima. Dico.i, dicitur, eo quod ultra eam nihil fidcles expetent, ad
Domine, quod mandalum luiim cst in ccelo, cl inII similiiudincin vialoris, qui non ultra lcndit post-
gcneralione et generalione; et cum sit in his omni- qtiamad propositum iiineris finempervenil; el ideo
bus oeternamemoria verbum, id est maitdaluin tutun,i, quoque oro salvum me fieri perseverando in manda-
omnia hacc serviunt tibi complendo praccepiurii w lis luis, quia mandatum tnum omne lalum cst nimis,
luiim; el quoniam hrec omnia serviunt tibi, ut el:l scilicet non videtur mihi nngastum ac arduuiu ct
ego libi serviam non oblivhcar in cetermtm'y\sL\prac- '- difiicile ad peragendum ad modum angnsiac .vioc,
cepta lua, sed ca semper complebo. Vcl sic, ut sitit qu;e difflciliorcst ad cutidum, sed videlur niibi la-
oslensio a lolo : Non est mirum si dies ordinatione e tum el jucundutn, deleclabile el facile ad peragen-
tua perseveral, quoniam adeo potens es quod omnia, i, (iiim : ad simililudinem Iatae et plan.-c viac quoe
id eslomnescreaturae, serv.unt tibi, complendo prx-;- facilior est ad cundum. Unde Prosper :
cepta iita. El tamen hi calles, ques mundi vana pavescunt,
Ideo quoque non oblivhcar juttificationes tuas,>, n Quwdam magnifichcvquorasunl animis.
idest praecepta tua, quia nisi ideo rcmansisset quod d MEMvhcera vel ex ipsit interpretauir. Um!e pcr
lex tua meditatiomea est, id est nisi ideo quia prac-;- Mem, quae huic toli inscrihitur clausuloe, Iex Dci
cepta lua mediialus sutn, quae et adhuc medilor, r, designalur, quod fideles hic agentes ex ipsis itiiimis
tunc quando iniqui persecuti sunl me, ul in supcrioriri visceribus legem Dei diligunt iniima charitate, quoe
clausula esl ostensum: forte, id est, stuititia et im-
I- per viscera intelligitur, eo quod iuteriora sinl et in
providenlia niea periissem in morte anintaein humi- i- eis ditectio habeatur. Unde etiam < viscera miseri-
litate mea, id esl in dt-jeclione persccutionis meoe.c. cordiae > (Luc. i, 78) dicunlur, ei Deum lotis visce-
Quod est dicere : Ideo nou oblivhcarjtistificaiiones es ribus diligere praecipimur. Ostendunl autem hicipsi
luat, ne in persecutione peream dcnciendo, sicut ut fidelcs, se nimis legem veterem diligere et in ea
ego jam periissem, nisi ca in continua 492 medi- i- tota die meditari. Ostendunt quoque per illumina-
tatione habuisscm. Et ideo insuper in wternum non m lionem Novi Testamenti se in ea lege vetcri subli-
obliviscarjuttificaiiones tuas, quin eas pro posse meo
:o mcm intelleclum supra omnes Jtidacos habere, ut
compleam, quia jam vivificasti me exislenlem in per hoc audilores instruant, neque Iegem veterem
ipsis, id est qnia lioc jam est mihi magna juslifica-
a- abjieiendam essc, sicut vokml Manichoei, neqne
1289 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. CXVIII. 1290
legem novam spernendam esse, ul asserunt Ju- A . ttioriim, quod eqtiidem Judtci nolueriint meditari,
dai. i.leoque non sicut ego intellexerunt. Dico quod
Qiiomodo dilexi legem tuam, etc. Ac si dicat. : snper omnes docenlesme inlellexi, et non soiura super
Dixi, Doiiiiue, quod mandattim tuum, mandaliim omnet docentet juniores qui rainus periti sunt in
scilicet novaD legis inihi nimis csl latum, et lege, sed, ut majus quid dicam, tupersenes inietlexi;
jiiciiiiduin ci deleclabile, quod pro certo. valde scilicet, magis intellcxi ipsam legem quam seues
dilexi. Non soltim autein novam legem dilexi, Judaei, qui dnctioies sunl, et in doctrina Iegis jam
quoe tnandalum dicitur anlonomastice, sed etiam inseniieruiit. Inde vcro contigit quod super senet
quumodo, id est ioqiianttim dilexi, Domiue, legeni inlellexi, quia mandala lua, mandala sciticet
/uaiu veterem. Ilocaiiiein cumniiiiiopondereadiiiira- novae legis qucvsivi,et secuiidum iiitellectum ei se-
livc dictum, idem yalelac sidiceret: Nimis etsuper cundum operaliouem. Non enitn plenarie vetus lex
qiiainpnssiin dicere dilexi,Domine,legemtuttm-veie- inlelligereiur, nisi novaelegis prius intelleclus habe-
niii493none;1,n repudiavi sicul Manicliaei.Velsic relur; vel mandata tua novaelegis quxsivi, in veteri
potcst legi ul per aposiopcsin aliquid subaudiauir : lege roysiice intellecta.
Nonsoltinimandatum liiiim novuin dilexi, sed etiam Noiandum quod, etsi stiperius dixerat mandalo
"
l.gem tuam veterem; et quomodo Iegem luam, Do- tuoprudentem me fecisti, quia lamen non dixeral so
miue, dilexi, tu ipse uiibi lestis es, qui omnia no- m.andata Dei quaesisse, non superflue apposuil quiu
sti; et in hoc palet quod eara dilexi el diligo, quod mandala lua quwsivi. Ostendit autem per effecluni
totadie, id esl jugiter meditatio mea ett, in ipsa lege quomodo dilexil legem sic : Dilexi, inquam, fefl«m
iniclligenda et cnuiplenda. Vel sic : El adeo dilexi luam, et sic dilexi quod sicut in ea conslitutuiu
quod inediiaiio mea qiiam de hac lege habeo, non est, ab omni via mala, id est ab omni via crimina-
cst iu icnebris sicut mcdilatio Judoeoritm, sed in lis iniquitatis, per quam venitur ad mortem, prohi-
lota die, id est in inlegra el clara cogniiione. Quo- bui pedes meot, id est affcctiones meas; scilicet,
liiani crgo legem vclerera dilexi, ei tola die medita- cum ex fragilitate carnis affectiones meae pron;e
tio mea est, fecisli me prudenlem in intelieclu ipsius essent ad peccandum, vi rationis eas a peccatis
legis, et hoc snper inimicos meos Judaeos qui inibi probibui. Quia vero non sufficit abstinere a malo,
iniinicantiir, idco ipiia legem spirilaliler inlelligo. nisi fiat quod bonum est, sic etiam dilexi et diligo
Quod esl diccre : Fecisti me in ipsa kge prudentio- legem tuam, ut custodiam verba lua, id est ut opere
rem quam Judaeos inimicos roeos, el hoc fecisti compleam verba veieris legis tuoe, quae prsecipiunt
mandalo luo novoelegis. Quod esl dicere : Per novoer, bene operari, el sic etiam cuslodivi verba, id est
lcgis illiiiniiiaiioiiem ferjslime prudenter intelligere prxcepla veteris legis quod aliqnatenus a judiciis
vetercm iegem, qiioetimbra cst IIOVJP legis, Et ideo luit, id est a proeceptis veteris legis, quae lu judicas
fecisti me in lege sic prudentem, quia lex haecesl esse comptenda, non declinavi, 494 pratergre-
m\hi ductio in aUernum, id est in promissionem dicndo ea ex negligentia. Hoc aulem quod ea cuslo-
selcrnitatis. Quod csl dicere : Non intelligo sttper- divi non ex viribus meis habui, sed cx gratia lua,
ficieleiius ex completioue hujus legis pioiuilti niihi qtiialu,(\iu oinuipolens es, posuhti, id est firmam et
lempnralia ul Judiei, qui ad litlcram tanlum eani staltitam milti fecisli hanc legem (uam veterem, ne
intclligunt, scd, iutelligendo eam spirilualiter, iu- in aliquo criminaliter proetergrederer eam. Nonde-
tclligo mystice mihi percara bona cceleslia promitii. clinuvi, inquam, a judiciis, id est a mandatis luis.
Quia dixeral indeleruiiiiale super inimicos meos Quoniam etoquia tua, id esl mandata lua sunt auoiu
prudentem me fecisti, (leienninal de quibus inimicis dulcia, id est valde dutcia el deleclabilia faucibm
dical CIIIIIsic addil : Snper inimicos meos, inquam, meis inlerioribus : dicilur a simililudine anima fau-
prudenlem me fecisti, noii dico vero super genliles, ces haberc, (him viribus rationis mandata Dei
sed.super oninesdocenles me inlellexi, id csl majo- gnslal, el in eis valde deleclalur. Vel, quam dulcia
Mii intellectiiiii habui in hac lege quam oiiines 0 stint faucibus tneis exterioribus, id est faucibus cor-
Juda-j , qui dicunlttr dccenles me, eo quod prasinn- poris, scilicct dulce initii est et jucmidum ul corpo-
piione quadam me doccanl, pulanlcs se magis me reis faitcibiis loquendo ea aliis annunliem. Qunm
iiiteltigere; vel dicuntur docentesme, eo quod ipsara dulcip, inqnam, sunl eloquia lua faucibus nteis exle-
lcgcm ad litteram me doceant, sicut ilieronymus, rioribus vel iiiteiioribus, el hoc tuper met, qnod
egregius Hebraicae legis interpretator, a Judoeis dnlce est ori meo cxteriori. Quod est dieere : Dul-
ipsamlegem ad lilleram esl edoctus(460). InieUexi, ciora sunl faucibus meis, quam tnel ori meo. Dulcedo
iiiqiiain, super omnes docentes me, el hpc inde conr quippe mellis cito Iransil, eorum vero durabilis est.
ligil, quia meditalio mea est, hanc legem esse tesli- Quoniam igitur a mandalis tuis non declinavi et
monia tua, id esl quia medilalus sum in hac lege quam dulcia tunt faucibut meis, a mandatit tuis,
lesiiinoiiia tua conlineri, lcstimonium scilicet na- mandalis scilicet legis veleris spiritaliter cuslodiiis
livilaiis Filii lui, passionis et resurrectionis, et et dulcissimis existentibus, accidit quod inlellexi
salvationis humani generis et caUerorum acluura magis el magis, id est promoliorem intellectum ha-
(460) Constat id ex epist. 4 ad Rusticum, cap. 6.
PATBOL.CLH. 4l
1291 8. BltUNOMS CARTUUSIANORCMI.NSTITUTORISOPP. PARS I. HS*
bui in ipsis mandalis. Et propierea quod dulcia mihi A est, cui aliquis liimen pedibus proeteiulii, tu videat
gmtt, et quia ab ipsis accidit quod intensius iniet- quo pedes ponere debeat, ne male incedeiis cadat
lexi, odivi omnem viam iniquitatit, id esl omnera aul olfendat. Qnoniara ergo verbum fuit lucerna
iniquilatem criminalem, quoe via est ad mortem. pedibut meit et lumen temitit meit, juravi et ttaiui,
Quod est dicere : Quia dulcia mihi fuerunl prae- id est jurejurando stalui, scilicel firmilerel immu-
cepla tua ,per quaedalur intelleclus, econtrario odi- tabililer disposui apud me cuttodire judicia jusiitiw
bilia peccaia repulavi, ex quibus ignorantia pa- IUCB, id est justa judieia lua, praecepla vhlelicel lua,
ratttr. quae lu judicas esse complenda, el qnaejusia stnit.
NIINumcut vel pascua eorum interpretatur. Quae Non possem quippe firmiter hoc disponcre, nisi
idcirco convenienler in inilio versuum hujus clau- verbo tuo ilhiniinaiile me. Quod dicitjttratu et statui,
sulae ponittir, quoniam fidelium massa, quae supe- positum esl ab illins sunilitudine qui illud liriniicr
riusostendit se legem veterem dilexisse et obser- disponit quod cum jurejurando statuit. Cnm auieni
vasse, et inandaia legis novoequaesisse, hoc non sibi hoc juravi et ttatui, non inde aliqualenus superbivi,
ascribens, se hoc liahuisse ostendit per verbttm Do- sed humiliatut tum usquequaque, id est humilis
mini, per Christnm, scilicel, iinicum Filitim Dei mansi oraniiio, neque hoc mihi asciilendo, qtiod
iiaturalem, qui esl spiritalis pascua eortiin fideliiiro, \\
I juravi et tlalui, neque aliqueiu infcriorem in san-
qiiem hic oral ipsa fidelium massa, ut eam magis etiiate ea occasione spernens, et hoc inerito meo.
inagisqtie vivificet, ne in hitmiliatione perseculio- Quod videlicet/iMmi/ialMS sum, vivifiea me tecundum
nis deftciat. Orat quoque ut voluntaria oris sui be- vefbum, id csl t iri^CHme iiileriuseavivilitaiioneipce
neplacita faciat, el praeiendil cattsas qttibiis, qnod fil tecundumverbumlutim, id estper Filium tuum Do-
orat, adipistatur. Hoc auiem ea iiHenlione fll til minuin Jesum, vivilica videlicetin viriutibusutperse-
auditores instrual illud quod boni habent, non sibi verem in hoc quod juravi. Vel s\c:Quhjuraviettiaitti
sed Domino debere ascribere; qtietn etiam, ue in cutlodire justa judicia tna, el siculjuravi cttslodivi,
persecuiionibus deficiant, debenl ut eos vivifieei /i!iiii./i«lH»«Mmi(saHea«n(/«e,idest afflictts sum oiiuii-
orare. nocorporis tormentisabiropiisqtii me a custodiaman-
-Lucerna pedHtnt meis, etc. Quod sic cum snperio- dalorum tuorum relrahere nitunlur. El quia pro te
ribus conjungitur : Dixi, Domine, quod dilexi legem humilialut sum, oro vivifica me in fuluro secundum
t§ttm,«lmandata tua quatsivi, el ab omni via mala verbum tuum, id est vivlica ine seciindiiro vivilica-
pfohibwpedet meot, et a judiciit luit non declinati. lionein verbi tui,id est ad siniililiidiiiem vivificaiionis
Haecautem omniaex le habui, non ex me, Verbutn FiJii lui. Qnod esl dicere : Sicul Dominum Jestini
enhn luum fuit lucerna pedibnt meis inlerioriluis, Filium liiuin aclerna vila, secundiiin carnetn, vivi-
id esl Fifitts luus fuit illumiiialio affectionilius ficasti, quia se biimilavit libi usquc ad moiiciii
meis; scilicet DomintisJesus fuit mihi illnmiiiatio, obediens (Plnl. n, 8), ita et me qnoque viv:fica, eo
scilicet illuminavit primas affectiones mcas. Qttod quod pro le fuerim humiliatus. Ei nou soluiu oio
esl dicere :-lllas primas affeciiones liberi arbiirii vivificari, sed insuper oro volttntaria oris mci
mei qtias habui ut legem luam diligerem el obser- beneplacita libi fac, Domine, id esl proedicaiioncs
varem, illuminavii unieiis Filius luus aiixiliograliac quas de le aliis volunlarie ore mco facio, fac libi
tuae, lit non deficerent, scd de die in diem cresce- beneplacilas : scilicel, fac gratia lua ul eas cuni
reni. El ipsas etiatn mihi dedil. Per me enim in- discrelione facinm; cl sic libi beneplaceanl, aliter
Sttfficiensessem eas habere; el idem Verbum luuin, enim non placereut. Et ut tibi beneplucita si t
Domiiias Jesits, fuit lumen temilit tneit, id esl fuil volunlaria orit mei, doce me judicia lua, id esl fac
ittunMnatio Inccssibus meis, qui per semilas acci- me coguoscere, illuininatioiie gratiae lit:e, quoinodo
piunlur, eo quod per semilas fial incessus. Quod est judices esse proedicaiidum nobilibus, et quoroo.o
dicere : Non solum illuniinavit primas affecliones; iguobilibus, el quomodo brulis, el quomoJo sapicn-
meas auxilio gratioe suae, sed etiam quod per dite- \rj libus. Vel sic : Voluntaria, inqitain, orh mei bene-
clionem et observalionem legis post incessi, hoc fuiti placenlia fuc. Et si propter bas proedicatioues
mrilin illuminationis suae. Lucerna vero non hic: persecutioues mihi occurrerint, doce mejudicia tm
aoeipitnriHro vase lucis ut accipi solei; sed proi esse, id esl doce me illas judicia tua esse, id cst
parva iuce. Qtiodex Hehraica translatione palet, ubii judicio tuu eas accidere.ul per eas magis jusiiiicer.
babeUtr, candela pedibut meit. Dicilur quidem Domi- Dignuiu esl aulem ul me vivifices, ut voluntaria
nus Jesus/ueerna, uon ideo quod innatura siiisemper nrit mei beneplacita libi facias, et judicia tua me
«tagnumlumen non sit, sed eo respectu quod imprimiss doceas, quia anima mea temper est in manibus me:s,
accedentes ad fidem minus illuininat , lucer- 1d estin defensionibus mcis, qttae per tiianus deno-
na485("c'tur> secundum hoc vero quod eos quii iantur, eo quod maiiihus fiat conlra hoslem defensio.
jatn protiioti sunt, magis illummat, magnum luraeni Qnod csl dicere : Non permisi animam meam ab
dicilur, juxta illud Joannis: ( Erat lux verai ittitnicis meis incorporattdosiiperari, sedper virtules
(Joan. i, 9), > eic, et idem alibi: ( Ego sum lux; eis viriliter resisleudo, eam defendi, a simililudine
niuiidi (Joan. viu, 12). > Quod dicit lucerna pedibutt strenui mililis, qui arma, qu:e tenet in manibui,
meit, a similitudine dictlur hominis qui iu lenebrisi hoslibus non permittit, sed ab hostilius ea defen-
1293 EXPOSITIOiN PSALMOS.—PSAL. CXYHI. tm
dit. Et hoc modo quideni anhna mea in manibut A j inlelligautur, audi lia-c non negligcnler, sed cuiu
meis esl, qtiia legem tuam non tum obliius. Quod suinnia diligentia, et habelo in eis investigamlis fir-
esl dicere : Legem tuam observavi, et sic me ab mamenluin rationis. Si enim attenle fuerint audita,
eis defendi. Diceret aliquis : Fueriinlne aliqui, qui et diligenter et ralione lirma perscrutata, legi novas
cogerenl le Iegem oblivisci? Ad quod sic respondel: nullalenus eriint coniraria. In hac clausula oslen-
Utique. Peccaloret enim, id est haereticj et infideles dunt fidetes sc iniquos odio babere, et legeni Dci
et falsi Clirisliaui, potuerunt milii laqueum, id esl diligere, et ad hoc Deum adjutorem el susceptoreiu
deceptionem miiiarum el blandiiiarura el argumen- habere. El esl nolandutn quod- eos odio habonl in
latidnuiit falsaruin, ut me a mandatis luis reirahe- hoc quod raali, non in hoc qnod creatura Dei sunt.
rent: el ego lamen non erravi, recedendo a mandatit Adhorlautiir etiatn iniquos, ttl desislanl a lege Dei
luit. Hoc quod dicil a mandath luis non erravi, idem eos devncare, quod est ipsis impiis causa damna-
videlur esse 496 <l,l0dsuperius dixil: Legemtuum tionis. Oranl aulem ut a Domino suscipianlur et
non sum oblilus. Sed idcirco rcpetiiuiu est, quia adjuventur, et ut carnes suaetiinore Dei conligantur,
dixeral: Posuerunt peccaloret laqueum mihi. Sive, addeiulo causas quare oraiidum sil. Hoc atiiem ra
ul IIOIIsit repetitio, pcr iiiandala uova tex accipi- intenlione faciunl, ut auditores ad baeceadem om-
lur, et per legera velus lex, ut in sttperiori clan- B ' nia inslrtiant. \.
sula, quam ulramquefidelesciistodiuiii.etaqiiaulra- Iniqnot odio habui, etc. Quod snperioribus sic
que eos peccalores relrahcre inleiidiint. Nonerravi, jtingiliir : Dixi qnod peccatoret potuerunt laqueum
inquaii), a mandalis tuit, sed hcvredilate acquhivi deceptionis. Ideo igitur iniquot, id esl Ipsos pec-
tettimonia tva, idest haeieditario jure act,uisivi calores, odio habui, non sectimlum hoc quod
niandala tna. Qttod esl dicere: Sic finniter milii crcalura sunt, sed secumluin quod inali. Et dixi
acquisivi per aiixilium graliae luifi mandala lua, di- quoniam a mandaiu tuit non erravi. Et hoc ideo
ligcuter invesligando ea, quod ila ca leneo quasi quia legem luam dilexi omni affectione menlis. Vel
jure ha-rcditario, ul ntilliis ea ittihi facile posset sic: Iniquot, inquani, odio habui; et sic tamen quod
auferre, sicut hocredilas liaud facile per jus auferri illos odio habendo, legem tuam novam dilexi. Ac si
potesl. 1ico vero non erravi a mandath luit, el liwre- dicerel: Cum lex tua nova jubeal inimicos diligi, non
ditate ea acquitivi, quia per emphasim exsultatio tamen eam in odio iniquorumviolavi. Dilexienim eos
cordis mei stint. Quod esl dicere: Exsuliat valde secundiiin creatiiram, odio vero habui secundum
cor mcum in mandatis luis acquisilis et custodilis. 497 malitiam. Unde Prosper: ( Recte in malis o li-
Cmn aulem nou erraverim, et niaitdaia lua acquisi- ,„ mus malitiain, el diligimus crealuram. » Ad odiei-
verim, non iude superbivi, sed inclinavi, id esl Itii- dum aulem iniquos et legem tuam diligendam, adju-
miliavi cor meumad faciendas, id esi ad reputandas tor et sutceptor meus et tu. Praeposlerus ordo. Ac si
esse (»<T* has justificationes. Qttod esl dicere: Sic dicat: Tu et tutcepior meus, id est medicus et eura-
iue humiliavi ul tuum facerem et ex te esse repu- lor meus, scilicel, cum prius debilis existens, ini-
tarem, non ex viribus meis, hoc quod justificaius quot odio sic non habuerim, et legem tuam non dile-
sum, persislendo in mandatis tuis. Vel sic : Incli- xerim, nianendo nempe aliquantulum eis conformis.
navi, id esl humiliavi cor meum, et hoc ad faciendas tu quicuncta poles tusceptor meus factuse*, curaml»
justificetionet tuat, id est ad complenda magis mede liac dcbilitate, ne eos inquanlum mali suni
et magis mandata tua. Quod esl dicere : Ideo me diligerem, et ne legem luam negligerem, ei I» e»
hiimiikivi ut per hoc nicritum me adjitves inleiisins adjutor meut ad bene operandum, et ipsara legem
ad complenda praecepla lua. Non eiiini superbos cusiodiendinn. Et quoniam adjutor et, et tutce^tor,
atljuvas, sed humiles. Et inctinavi eliatn cor meum ego pronioveus me in verbum tuum, id est i(i pr.e-
propter relributionem lendentem in ailernum, id est ceptttm tuum coiiiplendiim, per ipsius verbi complc-
propter relributionemaeternoevilaeadipiscendam. Vel lionein, tperavi remiincrationem in fuluro, supcr
siclcgilur in atternum. Inclinavicor tneumad facien- Q ] quam dci possit aul intelligi. Vel tupertpefavi, id,
das usque in wternum, id cst semper, juslificaiionet est magis el magis spcravi heri quod mnllum, (t
luas; et hoc propter reiributionem aeteruara adipi- hodie magis. Vel sic : Exlendens me conside:attone.
icendam; hocnon iimlalur. menlis in verbum tuuin, id estin promissumiuum,
SAMECH audi, sivc firmamentum interpretatur. tupertperavi in ipsopromisso remuneralionem. Qxiod
Qttse iiiinirum congrue clausuke decimae quiuloe est dicere: Exspeclo remunerari, secundum quod
ctniclis versibus inscribilur, ut sil quasi exhortalio lu promisUli. Supertperavi eodem modo bic expo-
a I lcctorcm, qualeuus ea quae in hiic clatisula ha- nitur, ut in senleiitia superiori. Facit aulem apo-
bentur, el stiperficietenus inlellecla legi novaeviden- stropham ad ipsos iniqiios sic: Quandoquidem, o
tur advcrsa, nott perfunctorie et iranseimler au- iniqui, vos odio hubui, et adhuc habeo, ellegem
dienda, sed atlenlo andilu roentis et firmaincnto Dci dilexi, el adhuc diligo, et Dominusesl tusceptor
raiionis. Est autein tale ac si sic plane diceret : Tu meutet adjulor meus, dectinate a me, maligni, sci-
quicunqite legens hoc quod dico : Iniquot odio ha- licet, vos iniqtii maligne agentes, et in vos peccan-
bui, et legem tuam dilexi, etc, quoedam quae hic do, et in me devocare niiendo, desistite a me, idest
pouo qttaevidcuiur legi novoe contraria, nisi bene ad hoc ut me ultra devocare nitamini, quod pro
12"W S. IIBUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1-293
cerlo Iruslra esl, et vobis oecasio jusUcdamnaiionis. A j res liunianas nou cnrare,. qttidam vcro cogiteni Dci
Vos, inquam, declinule a malo proposilo vestro, tnisericordiam oinuia omnibus, etsi uon pccnitcaiii,
cl cgo rion desistens a meoproposito bono, tcruiabor indiilgeie, quidam atitem bonum esse co^itcn* a
perseVerjinler' cum operatione mandata Dei tnei, praeceptis Dei discedere. Ne qttis orgo pnlarel illos
mandata sctiicet illius qtnest Deus meus, Creator taiilum esse diseedentet a jiislilits Doinini, qui su. l
rrieus, cnjus mandata scrutanda sunt, non negli- vel Judaei, vcl genliles, vel hasretici , Chiislk.ii &
nnn
genda. Facii Ctiam aposlrophain ad Deum orando aittem falsos ei pcccanles criminaltler putaret
sic: Ulmahdaia lua scrulari valeam inlense, tuscipe, discedentet, ostenilit omnes peccanlcs criniinaliti r
Domine, id est Cstosusceptor meos, medictis, sci- essfcpraevaricanies, sic : Sjiernes. inqiiam, omnes
licet etcuralor, ut sanes roe a!> oroni debititaie a justitiis iuis discedenies. Ne quis autero Chiislia-
mentis, darido facullaiem bene operandi. Suscipe nus iiominc criminaliter peccans in hoc se palpet tit
me, inquairi, ct hoc fac tecundum eloquium tuum , se praevaricalorein csse non reptitet, certuin omni-
Id est seeiindUm promissum luum, scilicet sieut bus sit quod piwtsarieanles esierepviliivi omnes pec-
proiriisisli qiiod ftdelibus luispairocinareris semper, catores terrw , i'dest otiines peccftntes criininaliter,
riicens : ( Ecce cgo vobiscuin sum eninibus diebns qiii ciim imi SintTn viliis et sordidi, lerra diiuniur,
nsqiie ad coiisumiuationcni saeculi(Mdtih. xxvin,20). > B iioii cceri': reptilaot egO et reptiio esse prd'vdiictitt:et
^El alibi: ( Non vos relinquam orphanos (Joan. xiv, jiisia prcecepta fiia, id esl traiisgiedienles. Ideni
18). > Suicipe, inquam, et si suseiperis hic, vivam aulem est disceBere a praeceplis DCi et ca praeiari-
iecnhdum eloquium luum, el in fuluro aeterha vita; cari. Ideo ergo qtiia sperrientur a te omriet ajuttiiiit
et sicrion confundtisme, id est noii permiltas coii- tuit discedenies, ne et ego spehtar non discessi a
furidi irie aliciiaimii ab exspeciaiiorie meu, id es"l a jiisliliis Itiis , sed dilexi ietlittionia tua, id est pioe-
vita oetema quain exspecto. Maxinia nainque essct cepta tiia, rion speinendo ea. Ul autem ea intciisius
mihi conftisio, si qiiod exspecto tanto desiderio , dlligam, coufigetimore tuo casto carnes niectt, id cst
tandem noii attingcrcra. Vel sic : Suscipe me , DO- itnmitle timorem tuum castnm carnibus meis, per
niirie, id est patrocinare mibi, instiltiendo me, qnera easconfigas, id est ita iibi conjungaset sul j"-
ttcundum etoquium tuum, id est secundutn proece- cias, ut a te neqtieanl avelli per aliquas suggeslio-
plirm luum. Qnod est dieere : Sic milii patrocinaie nes , a siiiiiliiudiue illius, qui, parieti vel liguo cui-
itt facias me mandaium tiiinn observare; et, ie stisci- libel nffixus, sese moverc hon potest. Non ideo
pienle me , vivam in ipso eloquio, id est coinpk:bo dicit confige limore tuo carnet meat, quod caro ti-
ipsmn eloquium , quod eril mihi vita. Non eiiitn vi- mere vaieal, cum litnor omnis sil in aniraa. Sed
verem nist te siiscipiente ; el sic suscipiente te, et v idem est ac si sic dicat: Cum aniina roea tibi coti-
vivenle me, non confuiidat me, id esl non perriiilias fixa sil sectindtiin vim raiionabilein, ne a le secun-
conlundi me, alienalutn ab exspectatione mea. Ex- dnm carnalcs sensualilales dissideai, configetimore
specto otiim a te suscipi, et sic vivcre seciimliiui tuo carnet meat, id est carnales seusiialitates meas.
prOmotiOiiemel perseverattiiam : et si hoc iion a;t.i- Qnoit est dicerc : Confige timere tuo aniinam meam,
piseefcr, et cOnfunderer , id cst erubesceretn inde sectindum carnales sensualitates meas, id est sic
^ipml riie et contr|slarer. libi aniinam meam conjunge el subde ut scctindUiri
Quia diceritfo suscipe tne, solam griitiam Dei de- iutllam carnalcm senstialitaleiii libi rcptigncl, scili-
notlSvertlt\ dijiiotat qiioque liberum arbitritim, cmri cel ut le vistt, vel audilu, vel quoiibel atio coiporis
sic addit, dtxi : Suscipe. Nori atitemsic oro suscipi sensu crimiiialiler non offendal. Ideo vero oro con-
ut piger shn, etex me iiit agairi. Sed cidjuva me, figi titnore ttio cariiales serisualitatcs meas ; a judi-
Domine, td est cura ego ex libero arbilrio per tne ciis enim tuit limui excidere , id esl quia timui cl
itilar, to, adjuva ipsura liberum arbilrium ex gratia, adliuc limeo per carnales sensualitatcs meas excidere
id esi cooperare meciim ; ct le adjuvanle salvus ern, a mandatis tiiis, id cst a cuslodia inandaloruin
pcrsevetando in praeceplo liio ;' vel salvus ero in >vtiiorutn.
ftilurd oeterna salvatione. El si adjuveris hoc quod AINOculut intcrprelaluf. Per cujns inscriplioncn»
jbsthlCahnyeri), in praeceplis tnis pcrsistendo , non iiiriuiiur quod fideles hic ageiites oculitm liabent
roihi ascribaiii: semper meditaborin his juslificatio- rectae ralionis, sicul in principio claustiloe patet, in
nibustuis rcputatis , scilicet inboc mediiabor 498 i quo ipsi fideles dicitnl se judicium el jusliliara
semptr, ul has j islificaliones non mihi ascribaui, fecisse. Qui etiara post modiim in hoc eadem clatt-
sed toas esse reputcra. Ideo vero oro lantopere sus- sula orant ut Deuseis huiic oculura conservct, susci-
cipi el adjiivari a te, ad perseveranduni in justiliis pieudo eos in himum, iie Judoeiseis caluuinianlibus
tiiis.quia tprevitli, id esl spefnes diicedeniet a ji.tti- conformaii cxcxcenlur. Adjungunt quoque causas
tns luit, id est a juslis pracceplis tuis. Qitod esl plttres, quibits adipiscantur quod oranl. Ifsec auiem
dicere : ldeooro in praeceptis luisjusiisperseverare, omnia ea inlenlioiie dicunt ul auditores ad hune
ne me spernas, sicut discedehles a jusiis procce|>lis eiinidem ocultim haberidum, et-postquam habueriut,
tnis spernes, et hic excoecando, et in fiituro jusie ne aniiiiant, ad oraiiduin irivitent.
pnniendo. Et merito quitlem e«s spernes, quici,)/;'«- Feci judmvmi el justilium, elc. Qiiod ila cum
**rest coaitatio eorum. Cum quidam cogitcnt Deinii *stipcrioribus adaptatui': Dixi, Doinirie, qriod dilixi
tm EXf>0S»T10IN PSALMOS.— PSAL? CXVIll. nn
leaimonia lua, el ettm ea xlUexerim,.-feci in me A j ris, fac «ie noiv lioe mihi ascribere; sed dove me
fttdicium ipsortim lcstimoniorntn, id est iuspexi iitteriori iifaimiiiationehas justificaiiones tnas esse,
octtltf ratioiiis me,-c,-el dijiidicaivi qtioroo !o ptoe» iioiiex me. Non soluitr autcm oro tit facias ctali servo
ccpta lua siul iutclligenda, et observanda. Et tuo secundum cooperatiorvein, sed nt magis idoneus
faelo JHtlicio, feci juiiiticnn coruindem teslitno- sim cum quo ceopereris, da mihi intellectum inlen-
nioriinijid esl juste intellevi et opere cotnpl«svi sius n( iimgis sciam , id esl inlelligam teHimonin,
499 praecepta tr.a. Judicium quippe dicilur ipsa id est proecepia tvtt; «cilicet til sciain qiiomodo
pritna deliberatio Milelligeudi cl bene operandi. pnecepia ttia-fntelligenda sinl ei exscqueiida. Dt-
jigutta 'vero ipsa exsecutio. Propier hoc ergo me- gnum est anldin ui des nit/ji inieileclttfn, quia
ego
riluui, qnia judicium et jnttitiam feci, oro, Domine, tervut tuus tum, non vitii cujitstlbet, libi in oranibus
HOH/rartitswt-, id esl tion pcrinillas me iradi secuii- obedieiis. Ideoi elianivdare mihi debesiftteHecttim
drtin cotifornikatetu caLumiiiaiUibnsme Juda:i», id qttia,-.0 Domine, tempus ett jam
opportunum Iroe
esi inihi injtisle et iiralioualiililer advei^antilius. fucieiidi, scilicet intelleciumi mihi ilandi. Nam ca-
QnOd <»sldicere : Jiukci itiihi cahtmirianlur, con- liimnianles me JudaCi,dissrpavemht, id est destriixc*
vertetulo boiinm m inaluin, hoc sciiicet quod legero rtrivt, qnantum ,ad ipsos , legem tuam veterem, spi-
veterem spiiilaliter inlclligo . et quod Domiirom'1 * ritualem intellectum
alijiciendo, et eam woraliler
Jrsmn vertiin Deiiin fesse non ambigo. Qnare oro^ flOWohservando, el voluin me Irahere in crrorem
Doittine, ne, propler hanc carorohiam, tradar rn sunm. Ideoque necessarium est i»e inleHeciutn ha-
eorum confoniiitiitein, ut oculum rationis nitoe bere; ut eorttm errorein possim emigere. Fdeireo
amiliam. Caltimnia est injiisla atlversatio pro- etiaui dettes iritellectum mihi dare, quoniam icleo,
\>r\e. Ul attieni non tfadar caluninianlibus in con- ot promererer inlelleetum mandatormri luorom, <</-
forinitaiem suteipe tervnm tuntn, id est palrociiiure lexi ego mattdata {J©0"'tta sttper nitnm et lopnzion,
tnibi auxilio misericordioetuae cum servus tiius sim. M est prus qttaniomnes siecitlares diviiras, qna3per
Stucipe m«,riiqnam, dirigeitdo secnndiim piomotio- lias duas rcs pretiosas iwtetligutiitir. Pcr aitrum,
«em et, sectiiiduiii perseveraniiam in imunu, i<Iesl scilicel quod est onini alio mctalh» carius; ei per
vte bono opere in melius. Oro eliam pro stiperbis lopazion , qui esl lapis pifliosissimtis. Topaziits
JiuKeis, qui tibi nolunt humiliter stthjici : et in sn- enim qtto rarior esl, eo est pretiosior. Et ideo
perbia obslinati caiitmnianlirr me, Ht ultcrius non qnoqite dehes intellecluui niilii dare, quia prepieren
culumnienlur me superiri; (\uie caluntnia est oecasio iitinielleclum pioincrcier, dirigebai:ego jam dndum,
itiortis..Qnoii est dicere : Desistanl ah hac niortifcra hl esl promovebar ad omnia mauclqla lua com-
caluinnia et mihi adhaereanl. QuOniani oraver.il ptejida. El propterca etiam ul luine inlellectum
sttscipi in boiitim, uicrilum proeteiidil-qttu adipisca- adipisci possem, odiahabui omuem viam iniquam, id
ttir qnod orat, et post repelil eamdem oraiioneni estemneni criiiiinalem operalionem, quse via est ad
atiis vertiis, ciiin dieil : Fac cum servo, etc. Quod mortem. < Non enim (ut Saloroon asserii) in male-
sic adaplalur : Feci, inqua.m, judicium et justir volam animam introihit sapicntia : nec habitahit
Aiam. Et sic fcci h*c intense qtiod oculi mei in- in corpore subdiio peccaiis (Sap. i^ i). t
leriores, id esl intentiones meac dejecerunt ab PHEerravk inlerpretatur. Qua idcirco convenien-
omnibiis curfs saBcuIaribus, tendentes in tnhitwe ter httjus clausulcecunclis vetsibus inscribitur, quo-
itium, id eslin lcgem luam, quae salutaiis esl com- niam -fidelitim colleclio quae hic agit, oslendendo
pleniibnseam.et t&ndcnlesin eloquium justitite fuw, esse mirabilia (eslimoiiia Dei, testimonia scilicct
hlestiri legcm tuant jiisiani. Salutare et eloqiiium ilegis veteris, el oslendendo aiiimawi suam ea scru-
jitstiliae idem designant, legem scHicet; sed per has tatatn esse per novam legem, qoas est declaralio
voces in cadem lege diversa nolantur, scilicet ct ipshis Iegis veteris, et orando ul Deus sibi dei in-
qiiod salularlsest, fci quod jtisfa el eo inagls am- leltectiim el operatiouem ipsorum lestimoniorum,
'
^mJctenda. Quod eSl ac si iHeati-Ab omni soeeirlaTi.: D et ut Detis eani rediinat a cahtmniis Judaeorum, ne
negolio defeci; et in legerii tuam sahilareiii el eis cedal, pro qtiibus eiiam se flesse nimis asserk,
jtislam omnes aflectioties meas diresi. Quoniam quia non custodiennil logem Domini, hoe ea inlen-
igittir ocuti mei defecerunt in tatutare (»«m : oro, lione dicit ut innuat quod populus Judajonim <iiu
Domine, fac cum me servo tuo tecundum mhericor- jam erravii, et adhuc errat; qui, lioee testimonia
diam tuam. Ctim dicit, fac eum tervo, liberum ar- cura obscura sint et inirabilia, per novat iegis
bitrinm denolat. Ac si dicerei: EgOinquanttiin va- susceptionem non scrutatur; sed polius ad soJam
leo, per liberuiii aTuttriiim iii lege tua bene operor. litteram intelligendo, eos qni scrutantur, inquanUuM
€;eterum qula per me sum insufficieils, fac secun- polest, calumniatur. El ul etiam audilorcs ab hoe
duin mhericordidm, id est seeiindtim auxilinm mi- errore devoeet, et ad scrutanda per novam legero
sericorJia!, coopcrarido iihm me, iirvo to« Qaod est ha?c lestiraonia invilet. .:
dicere rSicut rnisericordia ttraiarga est.ita quoqoe Mirabilia testimonia iua , etc. Qjiod ila conjiin-
iiccnm large coopCrare. Et cum mecum feceris, doce giiur superioribus : Oravi, Doniine, dari mibi i«-
mejmtificationeshlsisesse laas. Quod est dicere : leliectum ut sciam iuielligere im mtimonhiM'-
Ctrm mecum coopcratido in iege tiia mejustificave- licet logis veleris. Quem .intetkclum ideircp oro
1-20» SVBRUNONISCARTHUS1ANORUM INSTITUTORIS OPP. PARS f. 15:0
assequi, qnoniam, o Doraine , mirabilia tettbnonia A i legisnovas. Ot, inquain, aperui, dicens : Atpice in
lua, id est instiluta veleiis legis, ad litteram con- me, id est in inleriorein partem mei, vidclieet iu
siderata, mirabilia esse videntur, id est stttpenda. aniinam aspeclti iltuminaiionis, a siniiliiudine solis,
Slupendiim enim est valde, si ad Iitteram in- qni quem aspicit ilhiminat. El mherere mei, id esl
tueamur, cur quoedam saciificia cremari extra ca- et sic dico, ut me aspicias, ut mei miserearis, scili-
slra jussisti, el cur omnes Judaeos inslituisti cir- cet ex misericordia me aspice, quia non sufiickrat
cumcidi, et caetera mulia, qusc in lege veteri piae- merila mea ad hoc obiinendum. Quod est dicere :
cepisti. Idcirco ergo necesse esl ul orem iniellectum Cum sis Sol justilioe, omnes quos vis illuminans in-
adipisci, ut sic haec teslimonia intelligam. Ne vero tellectn, per aspcclum misericordiae, oro me quo-
segnis videretur in his lestimoniis sernlandis et per que misericorditer atpice, ut me illuminesinlellectti.
hoc non mereretur intelleclum oblinere, addit: Ideo Aspice, inquam, el hoc fac tecundum judkium dili-
quia mirabilia sunl tettimonia tua , tcrutala ett ea gentium nomen tuum. Quod est dicere : Ad eum
anima mee, id est ralio mea diligenter investigavit modum me aspice ad quem modura jndicas ditigen-
haec testimonia. Hrec aulem teslimonia scrutatus tes nomen tuum aspiciendos esse. Ac sidicat : Ciim
sum per novam legem susceptam, per fidem et in- jiulices et disponas diligenles nomen tuum aspicien-
teUectnm; quae esl declaratio termonum tuorum, "' dos esse, oro etiam ut nie aspicias, qui non repello
id est quae declaral et manifeslat sermones veleris nomen tuum, quod estDominus, ut Judaei durae
legis obscuros. Declaralio enim termonum luorum cervicis et inobedientes, sed ego diligo illud omni
illuminat, et intelleclum dat parvulh. Quod est di- affectione et obedienlia amplector. Non sotum au-
cere : Ideo per novam legem hoec testimonia scru- tem oro ut me aspicias secundum illuminationem
tatus sum ut per eani illuminarcr in his testi- inlellectus, sed eliara oro, Domine, gretsut meos
moniis. Ipsa enim exisiens declaratio termonum interiores, id est affectiones meas dirige secundum
tuorum illuminat eos qui sunt parvuli spiritu , id eloquium tuum, id est directas fac ad bene operan-
esl humiles, non superbi ul Judaei. Et hoc modo dttm, secundum praeceptum tuum. Quod est dicere:
illumtnat, quod dat ipsis parvulit inlellectum spiri- Non soltim oro ut teslimonia tua intelligam, sed trt
talem, juxta illud Dominicum : < Abseondisli haec a ad hoc dirigar ut ea intellecta opere compleam. Et
sapientibtis, ei revelasti ea parvulis (Luc. x, 21). i s\c utnon dominetnr mei injuttilia omnis, id est
Qtiia vero per legem uovam vetus declaratur, ex his peromnes sui partes acccpta. Quod est dicere :
propbeiae dictis coll gitur : i Yerbum, > inquit, Et sic a te dirigar ut nulla pars injiislitiae, quoemihi
< consitmmans el abbrevians in xquiiaie, faciel Do- „ dominelur, in me remaneal. Est autem quaedam in-
minus snper terram (lsa. x, 22; Rom. ix, 28). >Ut jnslitia, nulla Dei mandala opere complere. Alia vero
auteni hsec leslimonia per novam legem diligentius injustitia, cum pars eorum completur, pars negli-
scntlari possem, ot meum aperui; id est os cordis genler omitlitur. Ut aulem grettut mei dirigantnr,
dilatavi per fidem, non angustavi per infidelita- ntilla injustitia mihi dominetur; redime me, id est
tem; el ore aperto attraxi tpiritum, id est ad me pretio morlis Domini Jesu libera me a calumniit
iraxi Spiritum sanctum, scilicet amplexussum Spi- hominum,Judaeorum scilicet.qnis impliciier hontines
rituin sanctum, quera nullus oblinere potest, si cor- snnt, animales non spiritales .Qnod esl dicere: Jtidaei
dis os claudal, ut Judoei. Bene quidem dicit at- homines animales et increduli me calumnianlur, id
traxi. Sanclus enira Spiritus, quantura 501 ad est roibi adversanlur, bonum inlelleclum et opus
stiam misericordiam pneslo est omnes illuslrare. meuro coiivertendo in malum : a quoriini catumniis
Quem quidem sibi atlrahit, quisquis per fidem et me Hbera , ne per eas deficiam. Et redemptus cut-
intimam dilectioncm et caeferas virlutes incedens, (odiam manda/a/»a,eaoperecompIendo; quae aliter
ingiessum animae suae per vitia illi non claudit. non complerem. Delerminai aulero queinodo oret in
Quia ponit altraxi tpiritum, a simtlitudine dictum se aspici, cum superius dixerit: Atpicein me. Oravi
estexaestuanlis : qtii, si in aerem clementiorem et D aspice iri me, el hoc modo quidem aspice : Faciem
suavem devenerit, os aperit; et ipsum aerem, ut ab videlicet luam illumina tuper servum tuum, id esl il-
eo refiigeietur, sibi attrahit. Ita fidelis quisque, si tuminalioncm faciei tuacpone in snperiori parte servi
fervore sitggesiionum iHicifaritmexoesluet.os animoe, Uii, mei scilicel, id est in aniraa. Quod est dicere :
sicttt dicltim cst, aperiendo, Spirilum sanctum sibi Da mihi ilhiminalionero Filii tui, ul me in nnima
atirahere dehet. illummet intellectu ; qui facies lua dicittir, eo quod
Qnia autem dicil ot animac aperui, nihil plus cst pereum visibilem factum ab omnibus cognosceris,
qtiam animam ad recipiendum Spiritum sanctum cnni invUibilis sis, sicut per faciem lotus homo co-
|n-;cparavi; sed a simililudine exassliiaiilis diciinr, giiosciiur. Et per ittuminationem faciei luae doce
i|tii, ceti jam dictum est, os ad aerem aiirahendum me justificaliones luas, id esl jttsta praccepta lua
aperit. Per boc autem Spiritum sanctum allrahere doce me, $02 et secundum scientiam ct secundiira
inerui, «jrBiamandata lua, id est novoelegis quae de- operationera. Vel doce me justifieationes esse tuas,
siderabam complere, non ea repuli, sicul Judaei in- i(i cst hoc quod quis juslihcalur in praeceplis luis,
nreduli. Nullus qtiippe Spiriliim sanclum sibi potest ex le non cx se justificalur. Vel sic versus iste con-
aiiraltere. nisi desideret el amplectatur praecepta tinuatur ut sentetilia non muleutr : Ut redimar a
i30l EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSVL. CXVIII. 1502
caluinnihhominum, [aciem luam illumina, etc. Vel A i Vel ideo quod vera sit in,'promissione beatitiidiuis
sic conlintiatur : Oravi, aspice, oro quoqtie faciem aeiernoe.Vel sic : Mandasti mihi nimis, id est solo
luam ittumina, etc. Ne vero videretttr pro coniein- mandato volunlatis luaededisti mihi valde, et seciiii-
ptu el dcpressione Jiidonoruroet pro sui clalione duni intellectumelseciindumoperalionem, verilalein
sttperiora dixisse, ostendii se de ipsorum errore Uiam.ideslIegemnovain.Quodesldicere : Fecistiroe
valde coridoluisse, sic : Hoc quod dixi, Domine, valde intelligereel complere verissimam legem luam
anima mea scrutata ett testimonia lua, et ot meum novam.Perhocaulemquod m\b\ mandattijuslitiam et
aperui.quod Judoei non fecerunt, el quod oravi veritatem, 503 apparet quia juslus et, Domine, in
redimemea calumnih Jitdaeorum, nondixi ad eorura nalura et non soliiin justus in natura sed el rectum.
dcpressionem, et mei elalionem : cutn eorutn er- esljudicium tuum , id esl reclum est quidquidju-
roti adco compassus sim, quod oculi mei exteriores dicas.dare et disponis. Mandatli, inquam, mihi ve-
de.luxerunt, id esi foras miserunl exilut aquarum, r.tuj legem tuam ad intelligendum et opere com-
id est magnam copiam lacrymarum. Qtiod est di- plcnditm. Inde vero comprobari polest me novani
cere: Valde fle\i proeis, ania noncutlodierunl legem legem valde complere quia, cum ipsa jubeat inimieos
tuam, nolendo eam inletligere spirilaliler. Exitut diligere, ego in lanlum diligo eos, quod zelut meut,
aquarum ponittir pro copia lacrymaruro, eo quod "' id esl nimius amor meus quem habeo erga ipsos,
ttsualiter dicere^sofeihus exilut aquarum ubi aquae fecit me tabetcere, id est magno angore deficere ii<
large defontibus exeuntes rediindant. anima pro ipsis, quia inimici mei Judoei oblili tunt
vetba tua. Nondicit oblili qundea sctverint, sed idcm
SADEjmtitia sive contolatio interpretalur. Com-
est ac si dicat neglexerunt verba lua, Scilicet pr;c-
petenter igitur hujtis clatisulae versuum esl initium,
a simililudine illiusqui iltud
in qua fideles Deum juslum esse.ostendunt, cum eis cepla ulriusqiie Iegis:
veteris tradil oblivioni quod negligit. Dico quod tabescere
jtislitiam suam dederil, scilicet testimonia
De me fecit zelut meus, ideo quia inimici mei oblili sunt
lcgis, qitse causa est eis jualiOcaiipnis. qua adipi- verba lua. El vere labescendum esl pro eis, eo qtied
scendain superiori clausa brayeruni. Ostendunt quo- non cnstodiant est
praccepta lua, quoniam igniium
quceis datam novara Iegem, quam nimis cuslodtunt, luum vehemenler, id est praecepluin timm
adeo ttl eliam inimicos diligant, pro quorum errore, etoquium
licet ab inimicis igneum est, consumens scilicel valde in fidelibus
dolore labescunt. Dicunl elhun quod
peccaminum sordes, et ittuniinans in inlelleclu, et
conlempti sinl et tribulaliones et anguslias passi faciens eosinlerius charitate ferventes ad modum
sint, tamen nonideo novamneque velerem legem obliti
rI ignis qtti consumit, et illuminal, et fervel. Et ciim
sunt,quiaipsaesuntjtistiliaetveriiaselaequitas.dedu- adeo ulile sil eloquium tuttm, valde daranosum eis
cenies corapleioressuos inaelernum. Cum autemjudi- est rem ila ulilem amittere ex
negligeniia. Ignittim,
cani sibi legem utramque et secundumintellectum et tuum quod ab inimicis negligttur
secttndum operalionem datam esse, consolationein inquam, eloquium
et cum ignitum sit servut luus ditexit illud, ego vi-
sese maximam in hoc osiendunt adeptos fitisse.Mut-
delicet qui sum omni modo tibi obediens etin.
Uimenim esl in conscientia consolalus qui boni inlel-
nullo resuttan-. Pcr lioc atitem quod illud dilexi,
lectus et bonaeoperationisest conscius. Hoc aulem ea
facttts sum adolescettluiut, id e-t vatde juvenis, vi-
iutentione referuni ul exemplo sui auditores invitent
delicet conforrois novo homini ChrisUv per virtutes,
ad hanc eamdero consotatioitem, per intellectum et
qui antea conformis eram veteri per vitia.
operaiionem utriusque legis inquirendam. Adotescentulm, inquam, tum ego et licetadolescen-
Justus et, Domine, elc. Secundus liujus clausuke ttiltis, lamen quod minime videlur dicere, siim ab
vcrsus sic prius legilur, et superioribus conjungitir : iuimicis Judaeis contemptus,.eo quod legem veterem
Oravi, Domine,aspice in me, et grestut meot dirige, Spirilaliler intelligam, el quod legem novam susci-
redime, me a calumniis hominum, et faciem tuam piam. EtMcel sim ea occasione-eonlemptut, non ta-
itlmnina tuper servum tmm, el ecce impeiravi quod D raen ideo tum oblilus justificationcs luas, id est jnsta
oravi. Nam lu mandasti justitiamlestimonia tua, id proecepta nlriiisqtte legis : et idcirco non sum obli-
esl solomandalo vohlntatis tuaededisti justitiam mihi, tus veterem legem, quia jutlitia tttn, id esl vetuS let
scilicet testimonia tna.idesldedistimihisolovelletuo > quaejustissima estet a te- data esl jiistitia in wler-
praeceptatua veteris legis, el secundtim intelleclum et nttm, ducens eos qui eam spirilaliler intelligunt et
secundum operaliouem; quae perempliasimdicunltir complenl. Et ideo non tnmoblitut- novam legem,
jirstitia, eoquodjnstanimisstinleihorainesjiisiifica::- quia lextua nova est teritas, ul in secundo versu
t a.CumdicitmanJas/i, magnamesseDeipotentiamin- - liiijus clausuloediclum est. Gnde BaptiSta Joannes :
nuit, qui solo mandalo votuntatis suae dat praeceplo- i Lex per Moysen data est, gratia el veritas per Je-
rtim suorum intellecttim el operalionem. Mandasii, snm Christum facta est (Joan. i,'17). > Non sotum
inqtifim, teslimoniaiua vetera. Ei etiam man'asli i atttem contemptut sum ab inimicis, sed eltam ut
mihi *eri(<j(«n(aant nimit, id esl nimiam veriiatemi mamlata lua obtiviscerer, tribulatio in cofpore ex
tudm, scilicel novam legem, qtiseper emphasim di- perseculionibiis, et anguttia in anima ab eisdem
cilurniinia veritas, eo qnod valde vcra sii, id esll inimicis iiiataeinvenerunt me, sic ut nhriis affltgo
justa, uflijl praccipiens nisiquod vcriiiiisiietjtisiiim. rent" el lamen meditalio mea ett mandata tua, id
1503 S. BUUNONISCARTIIUSIANORUMiNgflTUTORlS OPP. PARS I. 1501
assidiio meditor ttt iiiiclligam ct compteam utri-AA Repeiil autem quod dixil, clamqvi, ul addal sic :
iisque legis mandaia. Aliud atilero est non ~obiivi.sci, Clamavi,.inquam, ad te respicieus, qui poies ci vis
c( aliird wefirtari, licet tinuro intelltgattir ex allero. exaudire omnes digne clainanles ad te. Ac si dicat:
Cirmdicit invenerunt me, nolat se conslantero et Cuin te ad boc potentem et volentem inspicerem,
idonenro foissc, qni tribulationes el angustias viri- bona confidentia ad te clamaii, dicens : Salvum me
liler toleraret.Nonenim a irlbiilationibus iiivcnitiir, fttc, Domine, ab inimicis, ne eis coiifoiiner ; el sic
qni timore deficiens ipsas pali fugil a simililudine salvum me fac, ut cuttodiam mandala lua, nova et
iriilitis inertis, qui, cum debeat incipere praelium, veiera. Ac si dicat: Inimici raei me devocare iu-
fugit, et sic ab Inimicis non i&veniiur. Ideo vero lcndunt a cuslodia mandatorum tiioruin, scd lu me
jugier medilor utiitisque legis mandala quia lesti- fac ea custodire, id est opere compLerc,qtiae cusio-
n.onia lua utriusque legis, ducentia complelores dia niihi eril salus. El jiistunt csl ul me salvum fa-
suos in ceternnm, wquitas sunt, per emphasim, id est cias, et exaudias propier baecinerita mca, quia ego
Oequissiraasunt, nil praecipientia nisi quod oequum adhuc positus in immaturilale, id eslin iiiimalura
est. Hocaulem quod hic dicit mquitas leslimonia tua :elate, scilicet in juventute, quaeest selas iminalura,
iden estqtiod superius dixll, jitsiitia tua, justitia in fervcns et prona ad omnia vitia magis quam so-
tetemum et tex tua veritas; sed ad aliud posilum, a ncctus prwveni in bonls opcribtfS,,id esl anleveni
ad hoc scilicet quod dixit mandala tua meditaliotnea cacteros fideles; qui tandemin senectule, quae ina-
ett. ASquitat, inquam, lettimonia tua. IJeo igitur titra oetas esl, cceperunl bene operari. Ac si dicat :
oro, Domine, magis el magis in his da ntihi intel- Drgnura6st ul ldeO me exaudias el salvum facias,
lectum spiritualera ; et sic vivnmin completione ho- (|tioiiia»t a juventute ccppi tene operari et magis
rttm, scilicetea comptebo, quod milii erit vita. operatus sum quam qtii a setiectule incoeperunt.
504 COPHinierprelatur conclutio vcl qtpice. Matura aHas senecWs dieitur, eo quod iii senecuue
Conveiiienter ergo Coph huic inscrihitur claiisitlx ex natura maturrares raores tfomines habeanl. tm-
toli, in qua fideliuro massa, qttoeab inimicis pcrse- matura vero oeias dicitur^uventus, eo quod inju-
cutionem patitur, et tantarn ut ex toto conclusa ab ventule contingal ex natttra irioreshabere iromalu-
eis videatur t a simililudine illius qiti, ab hoslibus riores. Prteveni, inqtiaro, alios iri bonis opetibus in
conclusus et circumvallalus, non polest effugcre, immaturiiale positus et tunc in ipsa immattirilate
osiendit se ad Dominumclamasse ut se exaudiret el clamavi intensa devotione, in qua patici clainare
faceret justificationes ejus requirere et mandata solent. Istud clamavi infelligendum est fuisse in alio
cnslodire, addendo merita et neccssilatem, quaie Q ( lemporeqoam aliml ctamavi qnod posrluni fnii in
<|uod Oravit impelrarel. Quod ea intentione refeii principio psalmi. Istud enim inleHigendum estfoissc
iil auditores iiisiruat, quaienus si aliquando siroi- in juventute; illud vero poslquam perfecllor fuft in
lem coticlusioncni passi (uerinl, ad Dominumsimi- sancirtate.
literclament, ne ab ipsis separentur. Qupd plane Prmerii, inquain , aliOs bene Operaudo et iens
innuitur, ex vi hujus inierprelationis, quae est in verba tua, id est in praeecpla lua ; bene ope-
aspice, ac si palenter dicat: Cum ego me, ab hosli- rahdo tupertperavi, id est magis et 1 mtfgis de
bus conclusum, referam ad Dorainum clamasse, hoc die ht diem speravi reinuneraiionem , addendo
a I lui instruclionem facio, attdiior, quicumpie es spem spei. Non solum auiem alios prwveni be-
nb inimicis concludendus. Cuin ergo sic conclusus ne operando in immaturitale, sed eliam oculi mei
per le nequiveris effugerc, aspice ad Dei miseri- interiores, id est aflectiones meae ad le, respicien-
cordiam, et claina, et sic evades: a siroililudinei les et directae in diluculo, id esl in summo niane,
c ptivi, qiti ab boslibus conchisus, cives suos aspi- $Q$,ut meditarer eloquia tua, idest praecepta lua,
cii, vel Dpminum suum, et ad eos clamat. ut eurai pmvenerunt affectiones aliorum. Quod est dicere :
cripianl. Praeveni alios in mcdilatione proeceplorum luortim,
Ctamavi in toto corde, etc. Quod ila supeiioribiisi D I incipiendo asummo inane, cum cacteri dormire so-
a lapiattir, Dixi superitts qttod licel fuerim ab ini- leanl el quiescere. Vel sic : Oculi mei, id est affe-
tnicis coniempntt, tamen.junificationet tttas non sumi cliones meoeexistentes i» ditucuto, id esl in nimia
eblitus ; ef licel tribulatio et angnstid invenerint me,, claritate virlutum, prcevenerunlalios, ad te directa-,
Uuien testimonia tua, meditatio mea estt Hocattieitii ni me.ditar.eretoquia lua. Quod esi dicere : In diluciilo
ilide contigit qnod non sum oblitus, el sum rocdilt- virtulum positus, intensior aliis fui in meditatione
lus, quia, crim ab iuimiiis escem concliisus ct cir- cloquiorum luorum. Quoniara ergo prwveniel cla-
cunidatiis, clamavi, id csl claraore inteiiso egi, nonit tnavi , vocem meajh audi tecundum mhericordiam
reinisse me babui. El non dico me cxtcrius cla- tuam , Domine, id est audi me, ul des quod oro,
masse, quod magnum non csset; sed clamavi in-io o scilicel itl me vivificoi in mandatis tuis : et
corde, id est clamavi interius lota corJis affeclionc,, hoc fac secundura rcspecluni misericordiae tuae,
dicefis : Exaudi me, Domine, dc hoc ul requiram ii ct non sectindum solam misericordiam ; sed eliara
J-usiificatiotustuus, id esl frequeuler quaeram secun- vivifica me in eisdem mafldatis ut ea jugiter cuslo-
thim appetitum honoc volitnlalis et inlelleclus ju-ti-i- (liani, et hoc sccundum jtistum jadicium tuum, i.l
licationcs tuas, id cst jtista prxcepia legis iitrinsquc.:. c>l sccundtim quod jttslilia tua exigil, nt mc pro
mh B\mmmim^i^i(m/-^pMU€Jim. ' ISOG
meriiis inets'jtistifiees. Neccsse*st aateiHOt *b«et» A j IttoPi qim&etexrmp***, t>l>re'prlwathi thitmttn,
meatn attdias, etvt me vivilices, qnia pertequeMei cseterarwm, eftqwotl irriiiutH est et prima, qns: e*
me'ctppropinqmv»0tiatriagis et riiorgisiniquitali' Bel-- - omitibiis vfrtdtibtlshabclur, etqHoniam ipsa a fiile-
l'Cet r.um prius satis itrhiui fnerini, peeeaiitlWMu%is Imrts Itabifa'cnstos est orwiinm virtBUiin, Ciim stoe
accesserimt ad irnquitatefn.id est ntagis factisrihl i|>Sfeom«es^irtutes debiteslcret imitiles, skut»
iniqtii, niienie» roe conformare,' a similitudine illiits ciipiieqiiodprriicipaleest ;iii toio corpore, oiitnla
qwi reeedens a tatCj in cryptam'tenebrosiira teiidit; cfetera tnmn|»r# regunuir. Qtio abiato, toUiro eorprts
quanlo vernnvgis ad lenebras aceedil; tanto niagis'; inntile *st et quasi irunctis exantmc. Umtc etiaiifc
ObsmraHfr: Appropiriqnavemht,lvil]mm , iniqhitttti, dicitiir regina virtntwm, sicitt sflperbia regina vitw- 1
a lege autcm tua longe facti sunt. Qtiod est dlcetft : riim. Nihil jrntem iinpedit quod beattrs' GrcgorttH
Qtiauto magis inuuiilali appropmquaveruni, lattio asserit chaTitatem esse rritfieem omniom virimutii.
amplius per iniqnitatisaccessum, a lege mandatortiiii Diettur enlm humitita^vtriuUim capttt et primtitws,
tuormn longe facti sunt. Ne igilur et roe facianl int- eo quod pritmjliabiiacustos esf cseterarrim virfu*
qitilaiisippropinquare, eta lege tua etangart, neccsse tiltils 'Charilas aiitem tlieiltif radiX, eo quod iu ca
est ut vocem meam audias, et ijie in virtuiiiros ct onmessita? sint virtutes, et, ea habita, iiulla deha-
eHStorh»wandat«*tMn tuorura vivifiees. Ea :- vero " I<eal«r.fMinus autem -BtH)odiosinn est solam hn-
cwilldenlia oro utnte vivifiees> qata propeestv;- - roifitalem quam oroneS virUites enm snperbla habe-
thmine,. id est paratns es subvenire oiniiibits re. Uride Augrrstiiins : <Sota snpei bia in rectisfactis
clainaniihtis ad le, et ideo etiam quia omtteS vite caveUtl»est. »De biijiiS"auiem biimi-Wiaiitobservar».
tua; id est oinnia jtulicia tua, per qnaeiircedisy>8Urii tiir rmStt t^arigelhi1 Dbmlnns iristruil > ciii« dicif .•
teritas, id eslvera suiii et justa. Quodesl ac sidicat: <' Discite -a me^1qiHa'iiiiri» siim et•"•lnrmilis «brtfe
Cttm vhteam te er miserioordS»naiiirati paratmit (iraHft. xr, 29). 1 «t idem artbi;^^(Esime TJVmtentes
essead stibvetiieiidttra oronibus-ai*»te ciamaniibus, siCiif*set*pente^(JfiKA. x, 16). > Ac si paleriter' di-
et cuin sciam le mh*?J<Wicare,nisi qttod jttstum cat <:Sieutserpeiis, qri*est atrimal asluiirm, semper
Cst, coiifitloqtiod jusib;|oitte1o luo mihi, ad le cla- caput mtmil.neineoirerciniaitir etpereat, sic etiu
mami et bena vila niea auxifium tOutn promerenii, quicunque mortem aeternam ctipisevadere, tHititiiifc
anxilfalieris. Notandiinl qtiod hiC dicil onuics vias fatetn luam coitserva, quta capiil est el euslos vir-
DOtnhiiesse veriiatem, cflin idem alPbidicat: Om- ttttuni caelertfrom.De hiijusmodi capite, id est de
nfesvi.« fhjmini suht inisCrtcbfdia el verilas (PsaU htnnititate iri hae claristila agitm*; Nairi qmmiam
xxiv, M). HaevCro seiilenfia? ililifl adversanlnt; r, litlelium coHcetiostiperiits merita sna 'pfaetcirderal,
ctrmomrre qnod per misertcordram operaiwr, sit dicerrs : etamnviin totoc&rde, et prieveni inimmatu-
"efraftiuerifas, id est juffilia. Jnsinm enitti est ill rit/rtejeic. Nevidefelrir hocc ex jactantia "tfixlsse,
ciimriiisericors sil irinatrifa, miserieordiam suam huiiiilitaicm se habereirihac clausula demiiustr.il;
misererido exerceat. Vel sie versus iste legitilr : crijris gfatla Denmoral, rit eam ablnimlcis efipiai,
Dicoqiiod appropinquaverunt persequenles me itiiqui- "nescilrcef eis crinfrirmetrir. Ne Vefo videretiiMioe
tali. Untte tamen inextusabrtes Siiht, et fii, DeuS, orare itl sic ab eis etipiatiir,' ne eriiniperseqiiantur;
it.aecusabilis, qtiia propees li, Domine, id'est pa- conceditutipsaC perSeciitibhesieT critiiingant, qtiai.
rattisesex roisericordia naturali eos vivificare in ruiri occas^iorieOfat a tormenlis ifi fuiiiTOrediriii et
vkitrtibus, si vellenl Sd le converli. Et Lu citffl sis viviflCttri. Osteridit quoqiie jtrsiam peccaloriini
cts prope, «t ipsi nolint tibi per poenilentiam appro "damnatiohehi, qiila jnstificaiidhes flei iiriri exquisi-
piwqtiare, omnes viceiuw, itl est omitia judicia tua, eram, et nirillas essfemiserlcordias Domidi, qiiibiis
(|i«e in «fsexerces, siint veritai, id est justitiai j«- oratvlvlficari, adderido qunqneirieiiia qttibiis hbc
s:utri quippe esl quod hie excaeoentur, et in fiilitra adipisci debeat. IIoc aufem tottim ea iiiteiilioiie fa-
siiie fine pniiiaiittir. Idfeoetiarn oro ut tiie vivifices> cit ut auditoies ;adtiuriiiiilatis bbservaiiiiain iiivftei,
in virluiibris el in ntaiulaiis luis, qttoniam initio, idI C ciijiis grafitfpostuierit a Deo ab iniriiicis eripi et
esi per itiiiium eogtiovi de tettimbmitf-tuit; Uhest «fei vTvifican; siciaiiaentiriitic itteiriper5 Del inlseifcof-
pWeceptis lirls, qnia fundasti ea, id est firmitersta- diain adrpisci exspecterit, W ad lioc adipisceiidtirii
tuistiea inlidelibus tuis iiiatiernum,idestUt eosiii 1 iiierilis ViHiifrimet bo^ofiint "o^erlifrif Irilendaiit.
"acternuin ducSnl! Qtiod est dicere : Cum corisidCiio 1 ' Vide iiuniititdiem, fcic'. Q^iod''sic cofitiniiaur :
iul inilium, Id esi aifAdani ciii dedisti pracccpta tila, Dixi superiuS *. Vbcemmettrititfidi', utriio"a6 iniini-
s.d iion fucront in eo ftindata, ut in eis persevera-• dls efipias et tivifices. IH auterii qubd oravi inipe-
rei, ideoque araisil aelernitaiem : co/;noiiiecotitrafio1 trem) qriaesO,'Dbmirie, vide Humitildhih mea'm,"Ui
ex consideratione liujtis initii, 71/10 in quibusrnn- esi vide qtfam humiKs slrti;' et qiislin deVbtris"ttlii in
ijtie'prsecepla ttia' funcfitsli,hl in eis persevereiit,, dniriibris.IWWdicOvide tfmkl libc ririri videas;' qtu
ipsi pereorum oliservantiaro in octernuro ducenliir. oninia vides, sed vid^s\t, mptireammini cotifeias
Ideoque ore ul me vivifices fundaiulo ea iri nre, ut qribd;oravr. Vide, iiiqriaw, et propier eaiii etipe me
Slc'ducar iit aeterituin. . < ab
irtlmicis, nemihi in aninia praevateanf.Ostendit
5Q6 RE*ccipui, si*e prtmirKasinlerpfCtatur 7.iPer aiifem hiimilitalefti suam, cum sTcaddrt: bfil': Vide
raput auiciti sive priinalum-. huiuilitas derio- hamUitatem,scilicet hiiinciiumllitatem, qtiod HOHstimt
1-07 S RltUNONlS CARTHUSIANORUMINSflTUTORIS OPP. PARS f. 17.08
olilitut legem tnam, id esl instUniionein humililatis; A \ lores a peccaiis revoeet, el ad htimililatent invilcl.
qwr nvhi cst lex ct mcnsnra vivendi, qnam mitii Ne vcro propler eoruin damnationent justam Deus
dedisti, dicens : ( Quanlo major es; hiiirilia le in iininisericors viderelur, removet hoc, sic : Qtiamvis
omiii! u- (Eccti. iii, 20).> Et alihi : <Qni se ltuni'liat longe tk a peccatoribu%salnt, misericordicv tnw,
exallabitnr (£.««.xiv, H;xviu, li). > Quam etiam Domine, mnltcv, id esl beneficia misericordise tuas
mHii excmplo Iribuisli, ciim, Domitms et Magister, innlta smit, qtise in omnibns crealuris luis multi-
pedes discipulnruni 1 visli et cum pro saltie mea foriniler nperaris. Plus vero dalur inlelligi, cuni
UageUa,sptrta, convicia, crticem et more-i» ad iilii- inileterroiiiaie dicit mitericardite lute mullw, qttatit
iiitim sustinnisli. Quoniam indetermiuale dixerat si cjtts iniscricordiam per partes denotaret. Idcni
eripe, ne videreliir sicorare ereptinn!m, nt nul- valel ac si dicevet: Tti, Domine, multiini et incffa-
lam patcrelnr ab inimicis irihulaiionem , et sic bilicr miscricors es.
jam ab humiiitate dissentirei, adttit: Judiea, eic. Longe, iii(|iiam, erit a peccatoribut talus, a me
Qnod sic jungitiir : Liret oravetim eripe , lamen vero iion sit longe satut; sed vivificame vita aetema
iio i ila oio eripi ul nihil Iribnlalionis paiiar tecundum judkium ttium, id est secundum quod ju-
in corpore ; sed oro et concedo judica judicinm slum judicittm tiiiun expetil. Quod est dicere : Ciini
meum, id cst judica me pa i Iribulaliones 507 "R tu jitsltis ju lcx sis, vivifica me, ^m>ijtistum sit ure
kic, qiio I judtciiim sit nieum, id est mihi mile vivificari Et ecce quod juslum sit, ul me vivifices.
el satuiife um, et pcr h «c judkium trihiilatio- Mutli enitn sunt qni perseqimntur me, fugando de
num lemporiilimn redime me in ftiinro a pcena civilatc in civilaletn propter te, el tributant me tri-
Iguis; qua post morlein salvnndi purgabunlui-, qtti btilatiouibus in corpore, ut rne coganf a inatuhiiis
bic per temporales iribulaliones purgali non eriiut. tuis dcclinare; et tamen non declinavi, id est nnii
Uude Aposiolusi <Si cujus opits arseril delrimcttt tn discessi a lestimoniit luis, U\ est a marolatis inis.
patieutr, ip-c vero salvtts erit, sic lainen quasi per Et idco quoque me debes viviflcare, qtioniam adoo
igneni (I Cor.m, 15). > El propheta : Rhomphaea perfecttis sura quod vitti prtvvaricanle*, id est ncgl.i-
ijjnis jiosiia <st ad veslibiilum paradisi (Ita. LXVI, genler pnelereuiiles m.indaia tna, et nimio dolore
l'i). In Genesi quoqiie legilur quia post expulsio- pro ipsis tabescebam in auima, qtiia noncutlodierunl
ncm Adae de paradiso posuit Dominus Clierubim, et eloquia tua, id esl mandata tua. Qttod esl direrc:
fiainmeum gladiuiu alque versatiletn, -ad custodien- Ideo me dcbtt vivificare quia takesco de errorc ini-
dtiiti iat oiltiiii parstdisi {(.'«».m, 24). Congrue vero inicortim meorum , inandata lua proevaricantiinn.
p iigatoriiis iguis ille per qucin salvandi transittiri . Ipsi, iiupiam, mandala tua non custodicriint; ego
stint, gladius dicilur et versalitis. Gladius, quia in autem et custodivi et dilexi. Et hoc vide, lu Domine,
pnrganilis omnes peccaminum sordes ampulabii, ad id est mihi lestis eslo, 508 quoniam mandata lua
siroUititdinem gladii arnpuiaulis. Versatilis, qtiia dilexi. Vide, inqttam, non qtiod hoc nnn videas, sed
c m celeritate per eura fideles perfecli transibuiit, yide ut propter hoc me vivifices. Et non solinu
ut ab eonon lxdanlur, a similitudine gladii ver*:> propler haec mea merrta oro. ut me vivifices, sed
liiis, ad quem si aliqnis offendai, ct acumen ejus ex etiam vivifica me in mitericordia tua, id-esl in consi-
eo vertatur, non loBdiiur. Dicitur eliam versalilis, (leralione miseticordiae luoe.
qiiaiilum ad ipsos qui ibi purgabunlur, Licet en in Dilexi, lttqiiam, mandata tua. Et idco dUexi, quia
piirgainli ibi patianlnr, tamen in aucrnum non pa- rerifHj, id esl jttstiiia et lioneslas est principiHi«ver-
lieiitur, sed cilo evadent, a simililudine gladii ver- borum luorum, id est principalis causa mandatoriim
salilis. ad quein si aliquis offendalur, ct aliquanlu- tiioriim. Qiiod est dieere : ldeo ea dilexi quia vidco
I uii loedalttr, lamen si vertatur minus laeditur quami quod principalis cansa mandaloriiin ipsorum, quare
si non verteietnr. ea fidetibus dedisii, est hoe quod honesia suul et
Rcdime me, inqtiam, et non solunVhoc, sed eliani justa, el lioneslum et jusliim fuit ul ea fidelihus
vivificame, aslema vita, cl boc fac propier eloquiumt D \ tuis injungeres. Ac si dicat: Sunl causae mulloe,
litnm, id est propter prapceptum lunm, a me cttsin- quibus ea injuirxisli, hoc scilicet quod in se honesta
diltiro, vel propier eloquitun tuuin, id est propferr sunl et jtrsta, el exseculione digna, una cansa esi.
pi-Htnissiiintiintn. Promisisli enim, diccns : i Deatii Quid enim honeslins esl et j'usiiusquam Deum ex
qtii pcrsectitiotiem paiiuntttr propler justitiam, , loto corde diligere, casfum, huroilem, et modcstuin
qtion-am ipsorum est regntim Cffllorum (Matth. v,, esse, et cunct.is virtutes habere ? Alia vero cau^a
10). i Dico vivificame, quod vcre facies. Haecautemn esl pro qua ea dedisti, ul per eorum observationem
«a/td vivificationis longe crit a peccaloribus crimi-i- beatiludo parelur leterna. Hoc vero quod honesia et
naliicr peccaniibiis, et merilo. QuiVijustificationets justa sunl in se ideo principalis causa dicitur, quia
tuat hic norr exquiskrunt, id esl intima atTectotie e impriinis consideraltir an juslum et honesium in se
oon quoesieriint tribulaiiones temporales pati, quae « sit quod Deus proecepit. Poslqnam vero jiistum esse
sunt jusiificatioiics per qnas fideles tnqs hic purgasis patct et ltonestnro; qttoe inde tililitas sequelur, iniic
et jugtificas. Quod est dicere : Ideo in futuro nonn demum inquiriltir. Haec autem principalis eorum
salvaluiirtnr, qtiouiain Itic pcr tribnluliones jitstifi-
i- cattsa, scilicct veritas, id est honeslas et justitia
. cari refulaveiiiiii. Hoc auteiu ideo dicit, ut pccca- i- eortun, leeii tit djligcrcro mandata eorura. Et ideo
1509 EXPOSlTlOtlt PSALMOS. — PSAl. CXVHI. 151.0
aiHmcdilexi niandata lua: quia judicia juttitiw tuce,,A rum luomm diligerem. tloc etiatn contigii cx per-
H est justa mandata tna, quae tu compteri judicas, seciiliotiibiis meis, quod cgot» die viriuimii posimg,
sunt duceutia in wlernum complelores suos. Ut igi- id esl in claritate virtuliim dixi tibi laudcm, ei ore
fitr et me docaut in wternum, dilexi ea sic ut com- elcorde et qpere septies, id est per loiam viiara
|l.;rein. ..-.,. meaui, quae per seplenariiim ntimeriim intelligiiur,
. Om.super vulnus interpretatur. Quod vero super eo qnod per dies sepiem volvatur. Vel dixi tibi tqu-
vitlnus sanandum ponilur, est vel malagma aliquod, dem septies, id est in scplero donis Spirittts sancti
vel emplastrutn, vel quselibet alia medicina. Per Sen quae mihi dedisli. Ex hoc autem qnod hicdtcittir
ergo super vulnus interprelatatn, quae huic inscri- septies in die laudem dixi /iW, usus iste in Ecclesia
bifiir ctausttlae,:iunuitur quod fideles hic agentes inolevit, ut seplies in die laus Deo a ctericis referar
ostendiint perseculiones, quas pro Deo patinniur, tur, irvMaiiitinis scilieet, et in Priiua, el iu Tertia,
esse super vulnus, id est esse medicinam qtia sanan- et in Sexta, et in Nona, et in Vesperis, et i» Com-
lur vulnera peccalorum, quaejam in eis adeo sanata pletorio. Si vero Maintinac nocte dicantur, nihil im-
sont ut iniquilalem odio habeant, et eam abominen- pedit, qttia dies et nox ah arithm.eticis aliquando
ttir, et laeientur snper eloquia Domini et legem ejus toltim simul dies vocatur. Dixi, inquaro, tibi laudem
diligant, ei septies in die, laudem ei dieant, et sa- " contuens tuper judicia justitiw (uce, id est conside-
lutare ejus exspectenl. Hoc autem ea inlcntione di~ rans jusla judicia tna, scilicet perseculiones, quoelu
cunt ut sie audilores ad paliendas perseculiones in- judicas lideles luos pati tit per eas jnsiificentur.
\itent. Qtiod est dicere : De perseculionihits meis knidavi
Princijies persecuti sunl me, etc. Qtiod ita supe- te, considerans qttod hae sitit causa jusfificationis
rioiibtis copulalur. Dixi superius, quod multi suut mihi. Vel sic : Laudem dixitibi oreet corde fnnda-
qui persequuntur me; et ita est: Principes terreni lits superjndicia justitiw titcv,id esl stiper jnsla pra:-
persecuti sunt me gratit, scilicet me non promerente, cepta tua, quoejudicas esse comptenda, quae efiam
inllo meo reatu illam persecutkmcm exigente; re- complevi. Quia dixerat dilexi legem tuam, possef
ges scilicet et duces et caeteri principes, volenies quoeri qtiaeutilitas eril his qui diligtint legcm tnam?
me formidine peenarum cogere ad defectum. Et ut Ad qtiod sic respondet: Pax mutta inlerius erit di-
corum persectitiones nou forroidarem, et sic defice- ligentibus legem tuam, Ac si dicatur : Licet cxierhts
ivnt, formidavit cor meum aeternas poenas, et haec adversilatum solliciltidinem stistineanl, lamen inle-
fonuido contigit a verbit tnit. Dixisti naroqiie, defi- rius esi eis multa pax a viliis, ne ab illicitis sugge-
cientes in aeternuin esse damnandos; jtixla illud stionibtis nimis urgeantur. De qtta pace Dominus iii
Evangelii: < Qui amat aniroam suaro, perdel eam ^' Evangefio dicif : t Pacem meaui do vobis, pacein
(Joan. xn, 21). > Haee igilur formido perpeluae relinquo vobis (loan. xiv,,27). > Ne vero de pace
ilainnationis forraidinein expulit temporalis perse- u.iiiulana dixisse viderelur, addidit : < Non quo-
citliottis. Ex his auiein perserulionibus quas sustinui niodo mundus dat, ego do vobis (Ibid.). >
a principibus in lanlum perfectus sum quod ia Pax, inqiiam, est diligentibus legem tuam. El si
pressura islarum non conlristabor amodo; sed aliquatenus a viiils aliqiiibus perlenteiilur, lamen
ego ipse paticns twlubor firmatus et fundatus super non ett iltit tcandalum, id esi conliirbatio. Qttod esl
etoquia tua, id est super piomissa tua, ticul qui in- dicere : Pion possunt eos pertmbare, sic ut a lege
venit tpolia multa. Quod esl dicere : Sicut ille qui D i retrahaiilur. Vel non esl illis scandaliini iii iide,
mtiltas exuvias pretiosas invenil, laeialur de ipsis vct nbn est illis scandaluin in prospeiitate malorum,
spoliis, ita ego fundalus super promissa beaiilu linis et in adveisiiaie bonorum. Hoc etiam contingit ex
oeiernae,laelabor de spe ipsius bealitudinis. Promissa hoc qtiod principes peisCcuti sitnt me; qtiod mcrito
quippe lua, fundamentum suut raihi laelitiar; vel palienlke ipsarnra persectitioiiuin exspectabam jaiii-
stc: Ex perseculionibusconiinget quod ego509,lic (iiidiiintaluiare luum, id est salvaiioneni tuain in fu-
fundatus super eloquia uta, id est super praecepta luro. Et u) exspeelatam conseipterer, dilexi mandata
tua, quse cuslodio jngiter, lcvtabor in fmuro de lua nova. Hoc aiitero idetn videluresse quod sitpc-
aeterna bealitudine tandem invenienda, sicul iiie riits dixit, legem luam dilexi, sed ad aliud hic repe-
loetaturqui invenil tpolia multa. tiliim esl. Non solum aiitetn dilexi mandala lua
Congrue quidem, beatiludo aelerna spoliis compa- nova, sed eliam custodivilanima mea intima dilcclio-
ralur. Spolia enim proprie dicunlur exuvix quae vi ne testimonia tua vetera. Qttod esl dicere. Ditcxi
auferuntur. Ita vero bealitudp aeterna quasi vi qua- nova et vetera praecepta tua. Et non ulcunque di e-
dam acquiritur; jejunando scilicet, vigilando, el ad- xit ea anima mea, sed dilexit ea vehementer, M esl
versa plurima paliendo. Unde in Evangelio : ( Re- valde. El non tanlum dilexi, sed eliam tervavi, hl
gnum ccetorum vim palitur, et violenti rapiitnl illud esl opere complevi mandata tua nova, et tetlimonia
(Matth. xi, 12). > Hoc eliam ex persecutionibtis tua velera; et hoc qnod ea dilexi et tervavi, non ex
couligit quod iniquitatem odio habui, el intaiilinn me habui, sed inde quia omnet vice mett, id est pm-
odio babui quod eara abominatui tum, id esl iltam nes eogilationes et operationes meae quihus incedo,
exsecratus sura; legem autem tuam dilexi, id csf con- stinl in conspeciu tuo, id est in conspectu inisericor-
ligit ex ipsis perscculioiiibus, ut legetn praceplo- diac tiK-c.Quod est 510 dicere : Connidetafioiio
&<V S. BRUNON1^CA1lTnnjskNOTCMfN8llWJfOlMS^^ »41
tiiisericofdloeiltoe, oinncs vias*m>a^#SJ^ftMr,*1r<3tA 1 q«ta*e, in ftrturo vero ipsa rei ei|>erientia intrare.
sit '' \HctWexhi iervdvV M de hb^Mh^ttentior, Jtifrtf, mqiwm; poiHiiiwfemea tpanMs est. Eripe
cuiri cerUisSn.iqtmj o,,ir, .i«. ^*,U eitcogfto- mt, Doinme, ab trajak vit* miserin per carnisTeso-
iJbhe^ eV:bp^rat(l5inessint trt *rjn*pi>«tfilio. *e si hrflenem, et tioc fac t^mltiM^/atjitiiim tnum, id esi
dicat :'Ctim ibristahs milil slt te viasnieas brirtieS secundum promissum (uum. Promisisti enim per
ci)iispl<*r<^: iluVissltrtrim esset si meftdsiciteTdfco- propnel^m dicens: i Tblhiti qirippeVosde genttbns,
^tn^h^m^^p^i^^ tna ditexisSe-et bbservasue. et tongregSbo vos d« terris, et indticam in torrara
Vel sic r»5i?SrJ;itiqtiam, et tervdti mmiata et tetti- iestratn {Eteih. *i*n,'»).r» fitii'. Damuhi.intel-
nW^'^/^md'1ritn3 com tecttmi prseceplorum tuorutwilil ea rae doceas. Et
ouia»,id e^ Wigfiaticitiesef Opefatiories nwJaeSUntto ewmcUcuerhmejuttificattonet tmt, id estjttsta prae-
fMpeci£t$ft,if&iin ben&blacenflatsmt;Quttd<est ceptajll t«a, tabiamea exteriora efnctabuntttym-
dicere; Ciiufiilhil .igahi vel cbgitem, nrsi tprod tibi n»m, ld est ex ihtima affectiOfle cordis profcrent
li^neplaciinin est, procrit dubio constat me inamhna tllii tandem, a similtftnline ilHiiSV qui ex nimia satu-
eT't^fih_onfitTtft^ dilexissis et obsef vasie; atAuc di- fitaie exteViBsenictat. Qtmd «st diccre : Taitta «rit
;< ' "" affTcctit» iniefior qjiidil tabia mMlpolemnt abstiuere
'
lS|^l8l'oT»s^)ffare. _'' '"_' ..''/','"'.
T|u/|iter^taiUf 'errdvit",' slVe 'eoh\dmtMvll. fi 1 cXteftus abhymno. -J3tnoh sotemmodo landabo-te,
f ari versttms bcionts htyus iuscri- inecumagendo de le, sed etiam pronuntiabit atiis
f£Jffiti$$f^a
m^tur ckiiisuf:p',in ciijiis
,«*;;;.tlne .:ndelTtitn r&tufsa"osteri- ffrrgnanrea, etoquittmtutrm, id ««'praeeeptiiin tnum.
<;*?*;S-'ii>
j&:-'4->i
'Jt^vi J^-I-. jf, .s-, rf."u'<--•,»,
dit. quqdiier Adam a patna erravil, occaStOneCUjus Et honeslum qiiidem est ea prontinliare, quia omnia
crrorjs orat, nt appropinqnet et intret mefftis el hicmdaiatua miit wqutiat, pcr etripliasim, iit est
ora^ttoiubiwsufs ad nafriam, a niia per Adam aber- seqiiissima srini. - Et qitis notlet aeqiiilatero proiittii-
''" -
jjjgft*':': ''-^f
tnteljectum i|i litsliitcalibnibus
-, DoimnCut erticf^nt Qfioriiart atilem 1n hac pronunfiatione mntta pa-
.;
,•%•;«<•)-jiVsfc.!?-"*.'.;».' •i;.,rt;*Jt^fl''»i'^.ii tiar ao inndelibitS soNersa, rietuiic deficiam, warirr*
^|^.^J|il$!m<i.f4 forai>ab IIM *itt ertpi. Ne
^^^'^f^^i^WH^.*^^. 'n ??Tore P6^',**$n'a- (ria^jff est exercitus' ttttis aiigelicus, qni desiinatu*
jjp, osfeitdit oqqil jam Deus eam in sanctitate sfc est ad ainifianduin fldelibus, ,<a.' mitii in auxiliiiin,
n( sdtvet me, \i est sit niibi cattsa satvaiionis in fu-
<^imjn§*i*^ijrtc( maftdaia.J^i^.ier^l^t.. el^^lal^.re si delicererti nbn salvarer. Legrintur qui-
fjtg ,(#q«._gj]^ij_ej bj Jege ejus roedVeliir. Cum igi- liiro, qui
lj»r iu saj^tjlpte jam con.siiinmala ^jt, el adlmc dem arigeli niartyribus mullls, in passioiiis agone
jjnnen s^|ii^a, non errorquidem, sed pcena erro- positis, ad auxilium venisse. Vel sic, r»a««j ftia, id
ri4,fnf»>rtajlilaspciljcet,n pa,ssibilibts, ei peregrtna- C ' est potentia misericordioelua>Jtijf iliihi hic in ausi-
jio a ga^ri^, orai ul eam ujisericordia pomiui per Iium rie deBciam, ut in futriro talvet me salvaliorie
fltaiiunj sitjiujjeidiicat ad saivaiiouem, sciiicei ui, aeterna. Et digntim est, auia mattdttla tua"elegi pro-
fi^^MfJ^S: iC?,Jtjy*eta.i yfvat |n seimium, qitam vifaiii niiniiare atiis; sed ei qtlia eoncupittisntulare tuum,
|ibj ex c^tJWeritia promittit. troc auietn iotiim ea Domirie, id est valde desidfiravl salvatioriein tnam
fiileflljoqe dic^,. jif.,exempto suo invitet eos. qiii in fuiurain, efutsaiutare ttium In futiHo assequar, bic
prroris hitjus pa^iiaadliuc suitl, ad patriara ajteruaro iex luameditalio mea esi, id est bic irieditor legCtn
pfajcejiiloruin iiioriiip. Concnjalir, inqtinm, taturare
(uiim, id cst vitam seternam.et sclo quod earo tau-
riorji ciaiisttl* raiijitngjlur. Uixij Pomjne, (iiiotj"»«r- denr atlipiscar. Yivet videllcet anirfrd thea setertia
vavi mflndqta tua et iestimottiatua: ob"quae merita vila, ei vivendo laudabit te sine flrie, inlensa dite-
«ro ayjpo^pauiti' deprecqiio men in coiitpfclu iuo,id ctione, el ad hoc ul vivam adfavhVuhtritefudhia tun
jcit jteprfiMfiomea in conspecitttuo liabjta,"id est ili justa, scilicet, curit nihil unquarii judicaveris.iiisi
qtiddjflstum est;necde me bene proroerito rnjitste
.t^lesli Lo,Jjap^vJlai per coiacinpiaiioneuu etVnani D . judicabis, sed me jttslo judicio vivltlcabis. Cum ilicit
' wtiet
.WfitMWliJRt-fe.PflMP riK>ti)%lltfnJacvlta adeam anima, aperle designal qnod lottis et in aniroa
t4j^0^m^{^ Jpt^i^piiiquare, inqiijvri, irie faciat vivet et in corpore. Quia dixerat, fial manus tua ttt
^di^pj^tpj^M^^ejl^^^ens_iliii^.jiejpirecaiie>"': 0'.PomHie, snlvet me.ei vivet anima mea, posset quaefi umfe
da r^tm'i>i(<^/Vc(>ri«. qiii sit jfi«(a eloquium ttium, iil tihi necesse cst salvari, et vilam adipisCi? Ad hoc
/esj jtixl_a.prje^liup lutim. Quqd est dicere : Da ergo respondet sic : Ideo oravi taiiiopere, ut me sal-
wjtif /rjjrfwf»!^ praceptorum fuoriim, «t sic ad pa- ves reducendo.ad palriam vitx, quo liam a patria
iria^ ajjpi^iuqiicm.TSfon solam autein' me liic fa- iUa errari, idesf per errofem Adae longe discessi,
. cjai ajiprpmii(j.iiare deprecciiio thea, sed insiiper et errandq perii, facius ntorfalis ct passibiiis, ot
r.tirel potiutatip mea in conspectu'iu6. Quod esl jnci.dendO inler hqstes, videlicct infer dxnlairies et
dicere iyMtHlafio ine^ jd yilia, quse memortiQcare niiiinlur. Erravi, iropiam,
|^..)/i J^j^iynjia lua, r»<re(, id es\ ttie intrare et perii sicut ovit aliqua quie ab oyiti aberravil, et
J^fjftl';/_«,l^iitrft.ipsiaoitpa,l^iaincf»iesfem, l9agi| aii- incidendo inter lupos peritl. t]t ergo reduci possiro,
J|Si» i»1 }-}^re "p^.WW111^^ "ic quinpe cum erraverim, quwre nie «errum luum, Doinine,
«stper berias cogita!ion§$'ciopera toiia appropiii- reducendo ad patriam posi mortcln, iriti jaiu in<?
43IS liXPOSITIO IN PSALMOS.—PSAL. CXIX. toi4
qaiesivisli roduceado de infidelilale ad fidein. a si- i- lA consiiitiliim sit. Dicilur aiitcm Domiuiis octavadie
mitiludiiic boni pasinris dictutn est qui oveiii perdi- i- snrrexisse, quia ctiin prius iii bac vita fueril, qu;c
lam quajrit, et ad ovile reducil : Digntira esl atileui ii per dies septeni volritur. ad liaiic iierum ritanr b -
iit nie qtiseras, quia licel primura per Adani a te er- ... bclidain rion surrexit, scd ad iCkeriiaitt, qiric iii
rnvcrim, tamcii poslquaro niibi vocalo ad fiilero ni octavit jutlicii die fidettbris dafeiuif:.Sen etiiiir pef
tiiauilatii lua injunsisfi, manddta tua non sitm oblf- i- octotiarhiin idcircoTestaroentriro Novom desigiiaitii',
tns, ut Adam.sedea, utpolui, dilexi et opere coro- il qiioniaro ipsuin a ftdetibns nort contuiiu tcmpora'-
plevi. liuiii, sed coiituttri renitjrierafroiifs Ucwvajdiei ol -
''" - '-'•' :":•,•'.
IN PSALMUMCXIX. seivalur.
Psahrii eentesimi dccimi iiorii tiliitus. Canlicum „ Ctiiii igitiir pef hornni dtiorum' Tcstametifofitm
graduum. Quod sic exponilur : Psalinus isie voeaturr coiiipToLoneiitgradlis isti qin ili his psaltilts ostfendiiii-
camicum gradnutri, id esl jiicundus iraclatus gra-. lur, asieiidaiiiuf, coiiipcieiiier Tiumero quirideTiaTio
diiiim, scilicct, coiitinetis in se niutm e\ gradibus,.*> iiicltidiiitiuf."Nam
,,...., sfrie-mtiusfnie
. , Testametiti criiii^..
per qtios tiniisquisqiic lidetis -ascendere dcbct ad(I pletione, iinposslbife esr hrs gradibus a»i coeleSUa
eariikuiii, id esf ad cwfesiera jdeiiiHlissiirtamremtt-a saiicia s^iictOi-uiilasceridfere.^Scie^iteiff
neraiicmmi. Et noirex trislHia dctrct useeirdere, sed,1 B I oiiniibiis qiiiiideciro psalrois{.radiiuinildete* perffcU
cum cantico, id csl ctim jncittrda liilaritatc. Dicittir r accipiuiitur' loqrif: qiii clim jaW' Irris grSdris asctfrr-
irifem psalmtis- islc caniicum ffrdduum, el eattcri5 deiitit, de eisdcin gradiniis agiriift; iti fideles qitt
qiiatttoidecim (|tti seqmmiur itleo, qtiia ifi eis qwiti- . iiondiiin eos asceiiderunl, ad asceiKleridurotaliicf
dccim gnnliis OSiciidiirittir,'pcr qilos liddCs qniqtiee inviteiit. Horuni aiiteni gradiroin priiiins dequo i•;
ciun jiK.titiilit.-ite
spci ct iidci cajterartimqtte viitutnin, pta-senli psalmo agitur, laiis est. PerfectoruiH coi-
asreinlcre debetit ad Saneta sancforoiri cocleslis s leclio osiendit sc ad DominHm ctamasscv cum ai>
llienis.-iletn.cttm jam Itic sint pcf fidcmItt Ecclcsia, hxreticis et a Wasphcmis iribiilaretur : ct orasse
posilr. Qttod nimirtini iu teni|rlo Salomoiirs est pfse-i j. ut dareiiittr sibi sagitite ad eos convinccndos, cl *!«*•
signatutn, iu qtro qtiiirleciiir gradus fneruirt, pcrT solalorii carboties, aitcorum impiijjtraiHineir»eva;
qttos »b e»teriofi icinplo scroet rti aiiiio solrisponfi-. :• dettttaro. Quk au-ienfdfcit clauiorem snttn» sxaw)»-
fc\ in Sancia sanctoritro asccmlcbat. Dretiur efiam^ luin esse, non pcrtincl ad liuiic priiittim gradriiw,
raniirnm graduum, 512 eo <I«odgradus isti noil, scd ad secundiim : sed ideo sic propcrat se essc
SOIHBI ad caiiiicuiri ftrfirrasrcmttneraUonis spcctenf, exandihnn, asserctis, ut pcr lioc magis aecerrtH
sed eiiam ad pftCsentem remiiiierationcro. llic eiirtni auditores, ad claniandum ad Doinimim; ut cf ipsi
etiaro suos ascendetttcs Detls remtinefat, Ctnn eos5 ^' clainantes siinitiier exaudiri mere.imttr. : •r *
oratrtes exattdil, ct rn vii itttrbus et in bonis operibtts i Ad Dtnitiittttnchm tribularir,: etfii Ac sl JrciiH
augtiienlat. Benc vero plrrralitcr graduum ponit, ntl Vos InlefesqUique cmir trlbolabiliiiiii a labiis itti^nh
phrres innuat esse gradus. IIa>caiitem vo'x qnseesll baspheinoruin, et n lingua dotosa liasrcticortrrri,vus
gradut, significal el gradrrs illos jrer quos fil ascerr-- sibi conformare niieittituti, clamaie ad DorolHttm
sus, et illos per qtiosiil descensus, qiiamvis hic iioni exewplo iiiei, Ht inde vbs eripita.tya Mtmnficktim
siiil accrpiendi atii gradus, nisi per quos flt ad cce-« tributarerctamaei ad Dominum: ei-exHUiikitme efct>-
lestem Hieriisalemascerisns. inantem. Oslendil auieiw pt» qwa iribul&iioite c>>-
llt.i vcro nos liabemtis gradunm, Graici hahcntt timtiif, cuin sic addit ; Clamavi, iiiqnam, sic dh*l» :
anabathmos; qtiae vox lantumniodo signilteat(yrnrfus , Domihe,liberq-.animam mem», etc. Ac si dicttt : €tim
ascentorios. Congruc uirairitm gradus isif qnindeiia-. polens sis ad liberaiidiiin, Dotiiiiius cntm es, or»
rio nuniero claiftluntur. Ciim enim itiimerns iste5 tton liberari corpus apassioirilms tfibntalioironi, sed
constet ex seplcnario ei ocionario, per qtrrndeHa- libera animam tneam a litbiis intquis Waspliemoroitf,
riiim qtii gradibus liis competit, dalttr iirtelligi qttodj et atingua dolesa hjereticortrm, <teab ipsfis itrnrif-
per lotam hanc vitam, qiiai per septem dies votvttof_. laro parleiiilrajidafur.OslwiTiHlqtioqtw^iuOntodotrtf-
assidnc, bis gradrbus ad octavse diei jiictindam re-. P libei-averatseliberari.MLiiiritiatmagirum-ftrissepe^iCif^-
muneratiotieni nobis annitendtiro est.Sivc per soptc- ltiro frrtHiiafioBis, et per hoe iiistriial niagis iiibrl-
nariiim totum Testamcntum Vetus accipittir, utl jiismodi 513 pericuto posilos orare. In nragwO
toltirii aperte designelur, eo qtmd in Veteri Tcsta-L quippe pericnlo noir in parvo, tlcltberalio lieri settit.
ineittodeobservationediei septiinae agalnr. Sive perr Hoc etgo sic dicit t Dicoqtiod clamati, dicens: ©<*-
seplenarhiin idcirco Testamenttim Vetus iiitelligttur,_ mine, tibeta; etc. Caeterum anteaquam ctamaveriirr,
quoniam fuerit idcm Teslamcntum a priori pojnrlu i ita mecttm defiberavi mihitnci, quasi persome alti
non eausa ccelestitim, sed causa muiidana>-pT0SHeri<-loqttens. Qttidiirmoram itetttr tibi ad Hnguam ddtth
tath adipiscendae completum : qu« sane fermni sam ba;rei'rcofum devincendamf Attt si nintl ariiK>-
mundanarum prospe-riias, per septenarium denota-- rum dettir ad eos expugirandos, saliem quid<mmrf
tur, eo qnod muudana vKa hsec per dies septemi ntenti afpoMfl(j<r,id esl adjmigalur' tibi a Bor>«t
votvtiur. Per oetoriafriuniatttem Testamentttm No- linguam dototam evitandam, ne tevatMteijMif»awi?
vinn expriniilur, eo quod idem Testainenlum perr Diclnmest a siinilittidine clypei vettoriea?, qna sibi
resurrectiotiem Doniini, quae dre octava c-Oirtigif, , nrifes aj)pofritnt per hsec a jaenlis' hostium nicnia-
1315 & BRUNONISCARTMfUSIANORUM 1NSTITUTORISOPP. PARS I. 1316
tur. Iloc Mtff». Ule eal, ac si sic diceretur : Qua?A salntem, et cupiens-eos ad pacem Ecctesiae redaci.
aruta pof»e^t;a B^ino mibi dari ad lih|uam dolo- Per hoc auditores instfuit, cuuninimicis pacis paci-
wnv espugna^cdamtAul si armis caruero, (juaepoie- flcos esse debere. Unde Prosper : Chfistianx per-
ruiit raihi d^ri nwniliones, »* a Ungua dolosa con- fectionis est pacificum esse, etiam cura inimicis
former? Noi^ird»p quia cum de lingua #Jbsa deli-' pacis, spe correclionis, non consensu malignitaiis.
de labiis dalur Dico quod pacificut exislebam, et cttm loquebar itlit
t^io^i^^el dolQsismin^me,
intfdlifi Bia$_U}«sse periculosnm agere conlra doto- pacale, jlH $\fa itnpugnabant, id est oppugnabant
•itAtem b^reticorum, qui ralionem habere videntur, me verbis maledicis, et boc gratit, id est sine causa,
verba Deum • et sin» ratione vel gralis, id est frustra impoleuies
(t.Ht_ta Ktfum^ittifim aperte biasplieroan-
•^i^ q_^i p^c, JO umbra ralionis suut. Osteirdit. medevincere.
ajtfceni'q0,peieritdarj aut apponi, sjc : Pico quid! IN PSALMUMCXX.
dtw,Wf^epiponqtur; haec, scilicet dabuiitur: Tituhis ceBtesimi vicesirai. Canticum gradvttm,
Chrfsti, «cilitet, '
^urn^jt^i^^wmm^, boc ut stiperius expotritur. Primo gradu ostenso,
qcjttte, id est «5*tenlia; verborum Domiui Jesu omni
cou- scilicet,.jioc quod ad Dominum in tribulaiioneni ila-
quar sunt efficaces ad
perreual_iifioma^lue, inavit, «rans «ibi. darj sagittas et desolalorios c rb -
Tijs^mil^^iHiin^pm,*'.iiliMit aeutat ta<gitm>«m jacu-1 ites, secundum in seqnenti psalrao ostetnlit,
graduui
lawiur a paqu .(«otentis, fcTejt viri forUs, valiJiB scilicei se iiupeirasse qtiod oravit, hahere vidclicet
suuf adiuiwietv»» iiileiuciendum. notitiara Scripturarum, et aucloriuoem aposiolor.un
.S«|i«lt,i,ijf«)i. jw/Mjt»« DomW d«tj>w«?ir,et1 et propnetarura. Unde sibi per Doariniim<dicitesse
«oe t*m,l£l!m»b.H* desolaioriu apponeadis. Q*«lf venturuai auxilium. Per hoc igitur iuviiat audiiores
eat tiicere,: 8«i sagiM» dabuitlnr quod elianj deso-" ad elaaiandum, ul el ipsi ctaHiantcs impotrare ine-
LatorUcwbo«es appoueniur, qiiibus conlra liugHa.ro I reanuir. Orai etiam deinceps cnstodiri ne ulterius
tioloMira sinv tririnitus. Carboues desolatorios pro " cominoveatur, aut dorwitel in lide, et ad cerlitudt-
pheias dicUetaposloies, qni oranes hfsrese» suis* nem auditoriiu) enuniiai csse qnod orat.
teir^ibusdesokuiw&, si$ut carbonesignl* deso- L««i>i OCH/M^elc. Ac si dical: Prius ad Dominum
U»lur qu»libel aetlilicia,uUjtjuerint accensi, ideoqiiei clamavi, cum tribularer, orans raihi dari sagittas et
(Uctmiur (ksolatorii. (lorum ilaque propbeiaruni elt carboacs. Et his inihi ab illutninatione gratiaj divi-
l^ostoloruin ancUiritatibus contra hwreticos fldele» » nae concessis, cutn prius oculos rationis depresso*
Ulimuniuntur, qwi taiitasperiliae nowsa»i, ut c*»traI habereta ignoratitia, levavi illos oculot meoi inle-
eos ralioiiibus agere sufflciant. Osleudil etiaiu iri-• _ riores ia montet, id est erexi eos atlendendo in
«ikun anxieUUemsua tribulationis, sie i Dico quod1 < Scripturas prophetaruB) et apostolorum, qui propter
skmpi «4 frmiHm, enmtrUndftm, et necesseB dignitalis «ne emHtealiam montes dicuntur.JJwU
Huideij»fuit claiuare. Nara heu mihi, id est vsemilti,> venittaumlium mihi.kc si dicat: Vere in Scripiuras
sdteel niwa niiseria fuit mihi, ideo qtm incoiatui» ocuii sual levandL Inde uiihi auxilium coHiinget, ut
meut prolongtUm ett, id est peregrinatio mea nimiss ipsarua) rationibus, fldei conviucam adversarios, ct
awiuni» tactaesl, peregrinatio, seUieej hujus vitas,• miHirius centra eos exisiam. Ne rero videretur
i» qua duin existo, a pairia eoeiesti exsulo. fNotan- auxiliura hoc solummodo a monlibus esse, removet
ditta quod. nenideo quasrilur de protonf atkme iiico-- bocsic i Et hoc auxilium meum quod a niontibus
latus, ui jaa velil corpore dissoivi, cuta nondum» venki, a Domino tanteu est, scihcet sic auxiliabor a
ad perft ctionem pervenerii, sed idco qiMMiiai» au- monlibus ut auxiUmn hoc a Domim principaliter
Jrialur de cohabitalione pravorura, quod i» seqiien-- contiugat. A Domino, inquam, qni potens est ad
tibus nianifestntaest sic: Et ideo dieo#« miAi/esse e adjuvandum, gui fecit ccelum et ttrram, id esl et
W proIotig«lioi*e incolaiu*, quia Ui hoc ittcolafu •> ipsos montes fecit qui fuerujit coeli, id est cora-
haiUavi oorjMra^t«r<««i habtuutibui Cedar, id est* pluemes subditos, et lerram fecit, id est suaditos
teiiebras, scilicel cuin blaspbemi* el hseseticis qw« _ cornplotos. Hoc autera quod sequimr, scilicet Non
waiteni in. leuebris ignoraritia. tetirmiuai anlenin det, ete., vel potest oratio esse de seipso ut ad se-
se queri on.de incolatu corporis, sed animse,curan cundam personara, ne cojnmoveatur; vel de imo-
addit sic, ei habiiando cum hqbilanlibus Cedar cofrr quoque auditore sic: Dico quod jam oculot in montet
j_r<>raUlei;; anlequam adDoniinuin clamarera, aniwaa tevavi, et ne ulterius ab iUis monlibus devies, et
KM fuHinfiiola^ii est peregrina et hoc multum, idd magis et magis oculos in monles leves, non det
esi vaUle.renioiaa coeksti pairia conteaiplenda, dum « pedem tuum inieriorem iu commotiomm,id esl fidem
ab haJJiitniiotoCedarSiEpe fuerit inquietala. Et noan ouasest pes per queni raens ad superiera tendit, non
sottW ipsi cnm qoibus habitavi fuerunt habitantes s permitU|t coramoveri a siabilitale Scripturarum, ut
Cedar, ted etiam odientes pacem fidei Ecclesta?, ?» concidal in «rrorera. Ntque etiam, ^uod minus est,
«ilentes eam,mult>« liseresibus periurbare, et cum n dormtf«i, id est te dorniitare perniittat, scilicet m
hit qmioderunt pacem (hserelicis sciticei) erara babi- i- fide vaciliare, et atiquo mod* dobitare, ilie quicusio-
Ufus; et ideo Af» mihi fuit. Dico quod cum kit qui *i dktti per inhabitantem graiiam Deus, scilicet a
oderunt pacem eram habitans, ego dico exisleus is simititudine dormiuntis, qui nec ex loto dormit, tiec
pacificut, id esl pacatus, diligens videlijel eorum n ex loio vigilat. Eodem autem modo et sequentia de
1317 EXPOSITIOI.\ PSALMOS. — PSAL. Clit. 1518
seipso possunf legi, quasi ad tertiam persouain. De e A htna offuscaiitur, ei cutis sttae nitorem amittunt,
audilore quidem unoquoque sic aiiaptaltir nl seu- ideoque uri dicuntur. Ustorum enim esi obfuscari.
twtlia non muletur : Dixi, o auditor, quod lemvii Luna quippe, etsi uon catefaciat ut sol, lalis tanren
oculot t« mom.es.Ui vero et lu simililCr leves, nonii naturae esl, quod nrit, id esl culeiri offuscat et ni-
4et in commoiionempedem tuum, neque donnitet quii grescere facit. Sol aulem el liina Chrislus dicitur:
cuttodtt le: hoc ut in alia sententia expenilitr. Nee sol quidem, secundura ctaritatem diviiiitalis; liina,
"
vero videatar ex diffidenlia orasse, enuntiai qnodil secunditm carncin, qu;e ad modtim lutise decrescere
oravit sic: Oro tion det in eommotionem pedem * potuit, per adversitatem el mortetn, et cresccre
luum, etc. El ecce in prasenti erit quod oro. Nonn per sospitatis prosperilalem, Non solum auteni CM-
dormitabit ntque dormiel, id est non permillcl tee tiodit te Dominus, ne imn is per diemet nociem, sed
dorinitare in fide, id esl vacillare, neqtie dormire,, elltominut, ut universaliier dicain, cuttodit te ab
id est cx toto conimoveri in fitle, ille qui per attxi- omni malo, barresura, ne crres de resurreetionc
lium gratise custodit uiitini(|ueroque qui esl htael, , niorluoriira,'dc Laplisniate paivulorutn, et de ca>
ne defleiat, Deus scilicet. Plns ntmiriim est dormireB tcris h.Tresibns. Qrroniam autero iudelerniinate di-
qtiatn dorinilare. Dico rren dormilabil neque dormiet,, xcrat ab omnimalo, ne intetligei etur quod de onnti
sed ipse Dominus existens, ideoipte potens ad ctisto-- B m.ilo corporis cnsto irel etm, dal inieHigere Ae.
diendum, cusiodtt te cum perseverantia. Dotninut,, quo malo dicai, ctiin optativc addit sic : Dico qt;o I
inquam, qtii est protectiolua, qtti le prolegit auxilio> eustodil ieab ohtni malo; ct hoc jugitef faciat, ru
graliae ne cedas impugnalioui inimicorum. stodiat, scilh et Dominut, noti dko C n pus a iribu
Dominus, inquain, exislens por regnuiiigrafiiesiias,, latione, sed aniutam tuam ab oinni errore. Et sic
tuper manum dexterm tum, id est super potentiatni qiiidein cain cuitodiat, st ilicet Dominus per illoiMi-
qnae catisa erit dexterae tine: sitper potenliaui lidei,, naiionem grali» custodiat introitum tuum, id <st
scilicel, quae causa eril per quaro ad dexteram Deii fidem Itiarn, in qiiaro jaiu iniroisii, vel qaar ii!>iest
colloceris: quae Uta dicrltir, co quod illaiu tibi darii iniroittis ad onine bonum. Jnilimn eiiitn omniu n
eupis, et ad illam collocaheris, quod est dicere: Ipsea v riuttini est, et custodiat exitum luum, id est flnein
existit snper potentem 515 fidem luam, id esit tutiin, ne quando de hac vita exibis, atiqtro tuodo
domiualtir (idei tuse, bene regens cain, et aiig»ieu- a Ihie dissenlias. In exitu quippe lunltai oceuilte
tans, quse per eura polens esl el valida, per qt-aaii suggestiones et illiciia? a diauoto infcrtnimi-. CKSIO-
iid dexteram Dei Palris collocaberis. i Sine fidc; diut, inquam, iniroitum, id esl fidem ex ttoc iiunc,
qttippe impossibile est placere Deo (Hebr. xi, 6). >i iJ est ex prajsenti teinpore incipiens, et utqneiu scv-
Yel exisleus super manum, el non super sinisiraiui C culum futurum persevemn .
roanuro, sed super manum dexteram tuam, id estl 1N -PSALMUM CXXI.
super bonaui operationem , quae per inanuin dexie- Psalini centesimi vicesiini priini tilitlns. Canicum
ram accipitur, ctim per dexteraro saepebona soleami fraduum, hoc etiam ut superiu» e\\ on lur.Po t ,u mi
denotari. Quod est dicere : Domiims non solum estt in lide conurmaia est rolleclio perfictorum, per
ptoteciio lua, ne iitimicorum impugnaiioni ecdas,, moiiles in quos octtlos levavil. Qtit* collectio q«i-
sed ipse etiara dominalur. el bcne regil bonam opo. deiu secundus gradus est, osteiulit etiaro in s qu nii
ralionem ttiatti, ut eam magis augmenlel de die iai js.tlroo se lertinin gradum ascendisse, scitcet
diera. spein per qnam jaro in coaleslibus tonvcrsalur, de
Dominus, inquam, cusiodit te, ideoque Sol j'u- 41111 spe se tetiliain asserit babuisse, ut magis au-
Sliliae, Clirisltis, non urel te per diem, iJ.esi nan1 dilores ad eamdero spem invilet. Oslendit qi.oque
offuscabil rationis tua? niliduro aciiinen per diem ,, -per spei suaecerlitudinein plures sua> confessionis
id esl per nimiam clarilatem divinitatis stia, qtia;! bomines ad eatndem p.tcera coeleslem jara ascen-
dies rectissiine dicitur, ad respectum liumaiiiiaiis, , disse, ad quam spe tendtint, quos orat ul rogent de
qiiaj efiam nos diciiur eo quod longe ininus spleo- pace illa; ul itlis detur Adelibus quiadhue in lerra
dida sil.ad riivinifatis comparationem. Neque lun»,, ^' degunt.
id est Christus, uret te, id esl permitlet uri te, 516 Ltptatnt tum, etc. Ac si dieat: Per hoe
se licet, non permiltet ralionis tuse acumen iu ex- quod oculot in montet levavi, ad hoc jatn deveni quod
cxcalione offuseari per noctem, id est per liiimani- Imiatut tum in his, id est in consideralione horum
taletn suani, qtiod esl dicere : Sic le Dominus et quw dictu tunt mihi, a Sciipturis prnphetarain et
citslodit ei cuslodiet, ne permiltal offuscari ratio- aposiolorura, scilicet, dicMinicst quod nos fideles
nem liiam aliquo errore, in consideratione diyinL- post morlem earnrs ibimut in domum Domini, id
tatis, ut dicas eum alterinn Dcum esse a Patre, et est in cceleslem Ilieritsalem. Lwlaiut tum, inqtiam,
minoretn eo, ul Ariani voluerunl, neque iu respectu qtiia ibimut. Non solum aiitem nunc spem babeo 111 s
humanilatis ut dicas eum non verutn horainera illuc iiuros esse, sed etiaro ex qito <!e hoc twtatus
fuisse, sed phaulasticuin corpus assumpsisse, ul sum, pedet nottri stanlet erant, id esl affectiones
Manicliaii asseruerunl. Quod dicil non uret le per spei nostrae jaro eranl firmiter babitanlcs, o IIie-
diem et noctem, diclum est a siinilitiidine iiloruiu rusalem, in atriis tuis, id, est in amplitudine lua;
qui vel in die itiiierantes a sole, vel iu uocle a quod esl dicere : Ex quo helali sumus, spe jaiit ui
1319 S. RRUNOMS CARTHtlSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PAUS I. IIWO
ie habilavimns, qnar pro ini amplUHditte atfia ha- A \ sedcs quajcuiii nondum sini sedes, iu judicio futuro
liere dieeris. Gnm dicit siBgnlirriter : Lwlatut sum, sedes fulurae sunt, qttod est dicere : Apostoli illtic
unain massamcsse ostendit; cuni dicil pedet nottri, jatn asceiiderunt, et ibi jamdiit quicvernnt, qiri fu-
plttres «sse personas ostcndiieos qui bic luqutmtur, turi strnt judices in die judicii «uper domum David,
IV.teriuiiKrtauleni de qua Hiertisaiero dical.cum id est super Ecclesiam, quae s|>irilalis dorous erl
addit: Uietuiaiem dtco quaequ&Atifo&dificaturadeo Christi, veri David. 517 Juxla rllud Dominicum :
ex Adelibus de hoc miindo migraiiltbns, exwtens ( Sedebitis super sedes duodeeim, jndicantes duo-
non revera civitas, sed ut civilttty seilicei djcla ci- riefttn triltos Israel (Uallh. xix, i8).» Z)omu*David,
vitaspersiroilitiidiiiein, eo quod cx vivis laptdibus id est Christi dicuntur et boni fldcles et ntali, eo
iiid , ut civitas ex lapitlibtis inaniroalis. Ne vcro in- qnodoraiieseisdemspiriliialibtis sacrainenltsiniiiuti
tclltgeretar boc dicltini esse de aliqua civitale quae sint.
iirwc sediltcarelur el llierusakm vocareiur, ad dif- Quia dicuim erat tribus, eliedes itt dumnm Ik>-
fereirtiam-addil: lllrallierusaleiii &co'cujui .partkir iniii»ascendisse, orat illos qui jam atcenderum, ut
patio esi ejut, qtiod esl in ipsmmlendens, id esl in rogenLpro eis qtti ailbuc aseensiiri siuii, sic : Dico
liicoininuiapHitaiem, sciiicet quae iUo bano pariici- qnod tedet et tribus ascenderunt. El vos qni jain
pal qtiod iacommntabiJe esl et icternut». Per boc B ] iiscendistis, rognle nobis ea quw sunt ad pacem U e
datnr inieltigi flierusalcra ccelcsiis, cujus cjves iu- rusulemcoelcstis adipiscenilani, scilicet rogale Detim
comnuitabilis beatitudinis sunt participes. Ostenduiit ut tletnobis qui surons adbirc ascensnri ea per qu;c
auleiii perfccii qut in hoc psalroo agunl oiniies IV vcniamus ad aeiei-num paccm ceeteslis Uieriisalein.
deles. prceiieeessores suos j»in in donuun Dotniiti Poslqiiam eos qtiijain aseenderunt mvitavit ad ro-
ivisse; unde cetti suisi qnod el ipsi ibyni, sic : Ibi- ganduui de pace illa. ipsam et perfeclorum eollectio
mus,. imtuam, i» dentuiit.Domini, etinde certisu- de pace illa oral, iit auditores orare instrtiat sic :
IIIIIS.Illut enimjani asceiiderunt sociinduu»auimaia, Dicimus : Rogate quw ad pucem sunt, et nosmet or.i-
non seeiindtnn corpus , trikut. Cutn dicit (rrou*dat mus ni abundanlia sil laiulem in tttluro diligentibus
intelligere hoaiiiictj, qtiia tribus hominuiu dicimus, te, o Hierusalein coeleslis, scilicet til ontnes hic ad-
nou aitgetorinn, ac si dirai i Inde certi suuius IIOS tiucdegentcs, qtti alroiidaiiliam, quae in te est, cu-
ascetrsurosesse, ipiia jam rlluc generaiioues liotui- phint adipisci, titpote diligentes te, abundaniiain
uum usctnderuui. ilraro conseqitatiiitr. Exponil aiilem de qua abtm-
Deteriuuial aulem quac/r;tt>u*,cum addil: Tribut, daritia oret, citm atldil: Dicoabundantia sil dttigen-
ittquaia, Dontitii, iiiest itli komines ascendenl, qui tibus le, seilicct/fnf illis pna; m rirWe tua, id est
regenernti fueriiil in Do;t,inoex aqua baplisutaii* C < per virttiletn itiaro, scilicel detur Hlis pax ajlerna
el spiritu sancto juxla illud : < Qui crediderit et per Cliristuin qui esl virltrs tua, faciens te fortem
bftptiaulasfiteritsalviis erit (Marc. xvi(H>).> Tnbus, et hiexpngnabilem, sic ul nulltis hostium assui.us
iirqu;ati, Domiui asceitderunt. Et hoc ut leslimouium' Ubi fteri queai. Vel sic : Fiat iHis jraa; exislendo rri
Itraei asserit, id est ul Jacob patrkrcha testificuus '< viriuttnta, id esl sic irettir eis p»x quaj in le est,
osf in visioiie sua, qui vidit scalaro, et cam augetos'< t;l eliara perseverertl in dileclione divina, quae dici-
a«ce»<ieBtes«tdescendeiites (Gejt. xx.viit, 12). QuodI tnr per anlonomasiam virtus lua, eo quod dignior
qttidetn sjgotiro eralct rei pncteritee, et rei fmurae. sil otnni virlute et durabilior. Cum eniin omnes liic
Naui per desuendeiUes, angeli malignisignabanlttr, i virlules liabeanlur, in futuro sola charilas habebr-
qui per superbiam descendemnf, pcr asceirdentes, tnr. Unde legitur: < Major aulem est charilas ( /
ttaiieli qui toluri surtt spiritales nl angeli, et ad re- Cor. xin, 13 ), i et non parva pax flat eis, sed aban-
parandiim casum illorum qui descendcruut suul il- dantia pacis tlelur eis, quae abundanlia est jam in
lite ascensuri, et jani quidaui ascenderunt. Vel sic: lurribus luit, sctticet lanta abtindanlia delttr eis in
Itluc utcenderunt iribut Domini exislenies lesiimo- fitlttro, quanta est in apostolis jam, qui dicuntur lur-
utum ltmet,Aii est tesfificantes suo asceusit ilinJ1 res titae, vcl propter stiblimitalemnieritorum sucrtim,
idem quoil testificalus esl Israel visione, quod estt " vcl quia rounimeiTiiitiilideliuiiisuirl doctiina et pa-
riicere : tllml testificaii sttnt verum esse in sttii trocinia oraliotroro stiarunt.
a&eusiene, quod Israel lestilicattis eat in visione.' Ostensa lacliliael spe sua et orafionede pace fa-
AtcenJeruHt, inqiiaiu, tribut; ei Iroc ad eonfitendum • cia, qua inientione luee egeril oslendit sic : Dixi:
latidem nomini Domini, id est ad taudanditro Douii- Slanlet eranl pedet nostri in airiit tttis, Hiernialein,
mim ex consideratione magni nominis ejus, qnottI cl oravi de pace tua. dicens : Fiitt pax, eic. Et egt»de
est Dominns, ^nod est dicere : Ad hoc ascendenintt te agens, o tticrusatem, loquebar pncem, id est an-
ut perennis htude dileclionrs Derinr lartdeut. Indee niiiitiabani paceurtuam, scilicel quotiesciinqtie de ie
quoqtrt! eerti snrons quod in domum Domiiii ibimui',, cgi, ailriufrtiavialiis qtianta sit pax lua. Loquebar,
quia iltic jara tederunt tedet, id est jn domo illa» inquam, pacem, el hoc propler [ratres meos eiproxi'
jamdhr esl qnod quieverunl jttdices, qui accipiun-- mos meos, id est pro utililaie frairura etproxiu oriini
tnr per •«•o*i>*,eo qtiod jndicum est sedes habere,, meorutn, ul ad lianc pacero teiidant. Fralies vuc-.il
vel qHia sedesDei sunt, et determinat qnantlo judi- oinnes (ideles, eo quod omncs Dei filii adopiivi sinl.
ees erunt, cuffi addit: ln fudicid tedes, hlest iHse e Pro*fmo*atilem drcit perfectos, qtti eis in conformi-
iSfct EXPOSITIO 1N PSALMOS. — PSAL. CXXIH. 152«
tate stmt proximi, qitod ex alia Iranslatione colligi- A cesse est hoc orare.: (juia hic repteti sumus despe.-
tar in qria hahetur amtcos meos. Quoniam aulem ciktne, per empltasim, id esl adeo despectibilcs su-
possunt esse proximi in malo, ad determinandum mus ul omni repleti despeclione videamur. El non
qnos proximos liic aceipial, addit sic, scilicel : Lo- soium ideo necesse, esl boc oiare quia in coipore
quebar pacem propler domttm Domiui Dei nottri sedi- sumtts despecti, sed etiam, quod majus est, quia
fieandaati id est ad boc ut magisel magis tendant tnultum repleta est anima naslra despectione, visa
fidetes exemplo ineae loculionis ad pacem illaro Hie- opprobrium, id est digna opprobrio, abundantibus
rusalem coelestis, etsicipsa oedificeturraagis magis- in terrenis divitiis, id est divitibus hujus saeculi, et
que, quaeDei domus est, et sic : 0 domus Dei, Hie- visa superbh, id est eisdem abundaulibus, qui de
rusalem, qucesivi bona libi, id est acqnisivi libi diviliis suis superbiunt, despectio, iJ est digna dci
bonos cives, de quibus aedificata gloriosior flas, et speclione, quod est dicere: Anima noslra despicitiir
magis bonorala. et opprobrio digna esse judicatur a superbis divili-
IN PSALMUMCXXH tibus hujus saecttli,dum siulta et insana dicitur, eo
Psalmi cenlesimi viceshni secuffldititiilus.Canti- quod mundana spernal. .
etm gtaduum. Terlio gradft jierlractato, scilicet IN PSALMUMCXXHI.
cerlitudine spei sna; ad insiructionem audientium R Psalmi centesiroi vicesimi teflii tifulus. Canticum
ostensa, ad eorumdem instruclionem quarlum gra- graduum. Quarlo gradu de atlentioue voIuAtatum
drim se ostendtt ascendisse, ad hoc, scilicet, ut jam Dei ostenso, de quinto gradu agunt perfecti, scilicci
rationis su;e oculos level ad aliendendum voluiitales ulctjm propter attentionem suam tententur de ea
Domini, ut eas compleat, qood landiti ftcit donec atlentione revocari, id est a detractoribus vela blan-
ei misereatur reducendo, in imnwrlalitalcin et im- dis deccptoribus, et non possint; hano constanliam
passibililalem, de qua etiam miseralione orat; uiide non sibi, sed Domino aseribant, et ltoc idem facere
sic dicit : orones illos qui Israel esse desideranl inslruunt.
Ad televavi oculos, etc., ac si dical: O auditores, Nhi quia Dominus erat innobis, dicalnunc Israel,
poslqoam lsetati fherifis de hoc quod iMrtiu* iri do- etc.; ac si dieat: Cum ad Deum oculos altentos ha-
mum Domini, levate inleriores oculos rationis ve- buerim, ei inde velient me revocare detraclores ct
strse ad eum qui habitat 518 lrt coelis. El boc fa- blandi deceptores, ct non, possenl, dixi boc non ex
citeexeroplo meo. Postqoam enira iwlatus sum , me, sed ex Domiuo esse quod sic ailentus erain.
levavioculot meot inleriores, oculos videlicel ratio- Qua de re exemplo mei quieunque jam ocuios ad
nts, ad le, qui hdbitat in ceelit, id esl qui dominaris A Deum levans est Israel, et tentatus fuil revocari
in civibus ctelestis Hierusalem. Quod est dicere: frtistra, non hoc sibi ascribat ouod sie constans
Ocirlos ratioiiis levavi attendendo voluntates luas, fnil, sed Israel nunc, id esl fndilate dicat et ore et
Hl eas complerera, qui depressi erant, dum ad TO- meniis repulalione : Nisi ideo remansisset, quia D#-
lunlates nicas conipleitdas atlendebam, et dignum minus erat in nobit seciindum auxiliantem graliam,
crat ut ad le oculos levarem, cum tu sis ille qui hi tiisi quia Dominus erat in kobis, inquam, cum exsttr-
civibus cceleslis Ilierusalem domitiaris; ad qttorum gerent hominet in nos, forte vivos deglutitsenl nos.
consoftium rion venirem, nisi oculos ad te levarem. Notandttm qtiod boc quod bis ponit nisi quia Dornr-
Oslendil aulem quoil allenle oculos ad Deum leva- nus eral in nobh, vel ex nimia exsultalionc et affc-
vcrit duplici simililtidine, ut audilores magis ad hoc ctione facit, vel ad hoc ut singula singnlis respou-
idem altrahat sic. Levavi, inquam, ad te oculos.El deant, sic: Nisi quia Dominus erat in riobis, Cum
ecce, o audilores, in promplu est quam atterile ad homines maligni exsurgereni in nos blandis verbis et
Deum oculos levaverim, et adhuc levo, quia, sicut deceploriis, lentandonos ab attentione nosira re-
oculi tervorum siinl positi in manibut dominorum vocare, deglutissent nos, id esl lucorporassent nos
suorum, attendenles in ipsas roanus, ut quacurit|iie sibi vivos, id est scientes et prudenles in peecando.
hora dominus eis nulum fecerit, fpsi slatiin obe- D Et hoc fecissenl fortc, id est subilo, et ex impro-
dianl; ei, ul majus quiddicam : Sicut ocitli ancillw, viso, 519 ut non essel nobis polenlia evadendi.
quse magis est subdita et ad obediendum parala , Licet scientes deglntiremur, vel forte, id est sicul
sunt positi tn mqnibus domince suce, allendentes ul facli fuissemus absque ratione. El nisi qida Dominm
ad soliim nutuni sequatur obcdientia, ita oculi tiostri erat in nobh, cum irasceretur furor eorum in nos, id
interiores altenti sunt ad Dominum Deum nosirum, est cum detractores et maledici furcnles irasceren-
ul ei in omnibus ejus voluntatibns obediamus, du- lur conlra nos, et detractionibus et maledicis vcr-
raturi in hac servitute donec misereatur nostri, in bis, aqua absorbuhset nos, id est ipsi exislentes si-
fuluro reducens in immortalilatero et impassibilila- railes aquae difftuendo hac et illac per illicita, vel
tera, et de liac servitute eripiens. Oral autera pro in hoc qnod me nilebanlur subinergore, ul aqua,
hac miseratione sic : Dico donec misereatur nostri, et absorbuisscnt nos, id est incorporassent sibi; el hoc
quia confido le miserlurum, oro mherere nostri; in forsilan. Isltid forstlan tale est quale superius forle.
futuro landem de servitule liac eripiens, et in per- AbsorJbuissent,inqtiam, nos, nisi quia Dominus erat
fectum slatum nos reducens. Mherere nostri, bis ex in nbbis. Cacterum quia in nobis fuit perlransivit, iu
niniio dcsiderio ponit. Dlco mherere noslri, et tie- esf evasit am'rn<»ndstra torrentem, \'d esl amara' <%
P-ATBOL.CLII. 42
1543 S. DRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 132i
detractorta eorum verba ad similitudinem lorrentis, A dixi : JViniquia Dominuserat in nobtt, sed etiam al*
cum Impelu flueniia, ne nos revocare possent. Dico tius~ascenrii, ut in solo Domino confidam , omni
perfranstrjrt, et hoc fortitan dico, Id esttimide prO saeculari confldentia spreta. Ideoque vos quicunque
niagniludine periculi in quo fni, et dubitans an in Israel estis, el jam hos quinque gradus ascendistis,
quolibet oflenderim.'Per hoc instruil audilores sem- adbuc altios ascendite, ttl in solo Domino conflda-
per timidos esse de casu, nt ( qtii slal videat ne ca- tis, el hoc boito vcslro facietis. Populus enim qui
dat (/ Cor. x, 12). » ( Beatus enira bomo qui sero- eonfidit in Domino, 520 el non '" srecularibus ,
pcr est pavidus (Prov. xxvm, 14). > non commovebiiurin wternum a proposito stto bono,
JPerfrawmr, inqtiam , anima noitra torrenlem,~el neque per prosperilatem, neque per tfibulationum
ulinam anima nottra penranthset, sic ul in nullo adversitatera, tieut mons Sion, id esi Cbrislus, stt-
offendisset, aquam inlolerabilem, quantum ad fragi- pSr quem niontem Sion omues exislentes ftnidantnr
litalem noslram, non quantum ad auxilium gralias el ei innituntur , non potuit aliquo roodo a stabrti-
divinae1 Aquam et torrentem pro codem habel. Per- late sua cominoveri. Quod est dicere: Conslans erit
transivil, inquam, anima, undc benedictus, id est; el immobitis, sicut Clirislus immobibs exstiiit, non
magnificatus et laudalus sit Dominus, qui non dedit' "' ut tantam habcal coiistanliam quanlam Cbristus ha-
not dentibus eertm, id est corrosionibus delraclio- buit, sed, impiantum possibile est, erit ei in con-
iiimi et malediclorum eorum in captionem, id est ini siantia conformis. Determinat aulem qui sil populns
incorporationem, scilicet non permisit ut nos incor- in Domino confldens, ne quis se lemere judicct ltanc
porare sibi possent per detractiones el maledida i confldenliam haberc, cum ea careat, sic : Populu:,
sua. Non solum aulem liberati tumuta dentiltus; sedI inquam, qui confidit non commovebitur,el hanc esse
etiam anima nostra exislens cauta, sicut passer, quii confideniem afiirmo qtti jam spe et bonaj vilaecon»
cattlus est ad laqueos evilandos, ereptaett delaqueoi versalione habiiat in Hierusalem ccelesti. Unde dicit
venantium, id est de deceptoriis blanditiis mttndano- Apostolus : ( Nostra conversalio in ccelis esl (Phit.
run), per quas me sibi capere nitebantur et confor- iii, 20). > El ideo populus confidens non commove-
mare, sicut venaules decipiuni laqueo feras aut vo- bitur, quia montes sunl in circuitu ejut, id csl apo-
lucres. Et non sic est anima erepla quod unquaroi sloli el caeleri sancli, qui jam de hac vila discesse-
illaqueata fuerit, sed ita quod laqueut ille contrituti i-uni, ilicti monles propier sanclitalis susesublimita-
ett, id est inefficax ad nos capiendos et illaqttean- tem, sunt in circttilu cjtts, id est in munitione ejus,
dos, a similitudine contrili laquei, qui impotens estt protegendo eum mcritis et oralionibus suis a laesio-
ad illaqueandum. Et quia conlritnt esl, nos liberaiii „ nibiis hostium visibilium el invisibilium, a similitu-
sumus inde, ne possel nos decipere. Et lioc non fuitt di.-e patrociiianliiim miliium, qai in circuitu cu-
ex nobis, sed hoc adjulorium noslrum contigit ini jtisl bet exislenles eum ab hosiibus inslanlibus
nomine Domini, id est per honoretn Domini, scilicel,, ptolegitnt.
per misericordiam Domini; contuilu enim miseri- Et etiam Dominus esl in circuitu populi sui, proie-
cordiae suse ipse a fidelibus honoraiur; ideoque tio- gendo eum auxilio gratiac stise, exhoc nunt inci-
jior ejus dicitur. Nomen vero pro honore positumi piendo, et usquein swculunt perdurando , et vero
saepius invenitur, quod est diccrc : Quia liberali su- iion commovebitur, quia , etsi ad boram permidat
mus, per adjutorium misericordiac Domitii conligit,, Dominus peccalores juslis dominari et eos ilagellare,
vel sic : Adjntorium notlrum contigit iu nomine e tamen non relinquet diu Dominus virgam, id est
Domini, id est in occasione honoris Domini; sci- flagellalionem vel doininalioiiem peccalorum snper
licel ideo adjati sumus, quia Dominurn omni inodo o sortem, id est super eleclionem justorum, id esl su-
bonorare salegimus. Domini dico qui fecit ccelumet•l per juslus electos ad salvaiionem, ideo ut ip<tijutti
terram, id est prselalos el sttbdilos. El quoniam adeoo non extendant manut suas, id cst non promoveant
polens esl quod coelumet lerram fecil, ad adjuvan- affecliones suas ad iniquitaiem; ac si dicat: Si ultra
dum uos polens esse comprobalur. D modum patiendi permitlerei Dens peccatorcs justis
1N PSALMUMCXXIY. dominari, el eos tribulationibus affligere, uti-
Psalmi centesimi vicesimi quarti litulus. Canticumn que commoverenttir, et ad iniquitatem promove-
graduum. Gradu quinlo psrlractato, hoc, scilicct ;t reniur. Utergo non solummodonon male operentur,
ut oinnem conslantiam stiam non sibi sed Domino o sed nec eiiameorumaffectiones ad iniquitatem exlci:-
ascriberent, de sexto agitur, scilicet postqiiam add daniiir, contemperat Deus tribulaliones ad raodum
hoc conslanliae devenilur, ut revocari nequeant abb patientioDipsorum, utnon pefmiltai ipsos peccaiores
altciitione; et hoc non sibi sed Domino ascribunt, , eis ullra raodum dominari, et Iribtuationibus eos
(lebenl etiam ad hoc ascendere ut in solo Domino io affligere. Unde Aposlolus : <Nonpalietur vostenlari
confidant, orani sacculari confidentia postposila. Ad d supra id quod polcslis (I Cor. x, 15). > Orat autetn
quam confldenliam pcrfecti qui ltic agunt audilorcs :s de hoc quod entintiavit, sic : Dixi, o Doroine, qtiod
iiivitanl, oslendendo qttid utilitatis ex hac confiden-
l- non relinques virgam peccatorumsuper clectos justos,
lia coniingat. et ita sil, o Domine, benefac bonis et reclh corde ,
Qui confidunt in Domino, etc; ac si dicat : Non in auferendo ab eis virgain peccalorum. Donos vocat
solum oculot meot ad Deum levavi, et non solum m bcne operantes, rectos corde vero, eos qui cum Leue
f34t>. EXPOSITIQ 1N PSALMOS— PSAL".CXXVl I3fC
opcrari nequeant, salleni bene operandi voluntatem A j tumus sicut consolali. Idcirco vero islud faiere vi-
habent. Sorlemproeleclione ponil, eo qnod forte dclur, ut iunuat quia hoc quod iucceperat et dimitiii,
lial eleclio ; virgara vero, pro flagellalioiie, quia in cx hoc quod itt seqtienlibiis ponittir. cvidcns est et
ea flagelletur, siveper virgaui sceplrum aceipimns; iianifttstiiro. Quod cliam, ob boc dimiliit quoniam
per sceptrum autein , regnum, eo qtiod regni sil si- non altiuet ad suae proposilum i; te .lionis. Est au-
giiuni. Quod ex Hebraica iranslatione colligilur, ubi lcm cotislruclus bujiis versus acqtievalens ac si talis
habetur tceplrum. Ostenditautero damnatiouem iilo- conslruclio ponerettir : 0 vos qui jant ad confldcn-
rum qui a bono proposito commovebunlur, ut per tiae gradttm ascendistis, exemplo noslro ad hoc per-
hoc ab liiijusniodi re delerreal auditores, sic : Dko lingere nitimini, ut captiviias vesira in liberlatcm
qaod »o» relinquel Dominut virgam peccalorum, diu converlalur, el sic fiatis consolali ct loeli sicut et
tuper eleclos juslos; sed ab eis cito aufcrei ipsam nos. Nam in converlendo Dominus a.ptivilalem no-
virgam. Declinanies autem, id esl detlectenles se a stram, id estcum Dominus misericoid ler coriveit't
justitia sua, in obligationes, id esl iniquitatem, quas captivitalem nostram in libertaem, per ipsam liber-
est eis obligalio el catena ad inoilem , adducet Do- latem facti sumus sicut consolaii. Consolalionem
ndnus in futuro in damnationem jtislo judicio suo , dicil ipsam trisiiliae reinotiouem qua desolaniur;
cum operantibus iniquiialem, id esl cum illis qui eos R cum limore poena; servirenl, ssepe ncmpe tunc pro
iaciuntdetlinare. Ideoque per anlonoinasiam dicuu- servilii gravilale trisliiia urgebanliir. Idciico ponit
tur operanles iniquilatem, quod est dicere : tn noii consolati, sed sicul consolali, quia lucc consola-
eamdem damnationem adducentur, in quam et iiii- lio dicenda esl, sLcutconsolalio, id est umbra conso-
qui, quilms conforraantur. Unde propheta : < Si lationis, ad comparalionem consolaiionis futttra',
averferitse justus a juslitia sua, mroqtiid vivel? quaedignior erit. Cum dicil in couveiiendq, illinl
(Esec. xvui, 24.) > Dominut, inquam , adducet in.siiiuarcvideiur quod nonlonge posl ronversioneni,
dectinantes ad damnationem. Dominus dico qui erit sed raox in ipsa couversione facla esi consolalio.
Israel pax aeterna, pax dico existens super ipsura Tmc aulera in hac scilicet conversioiic, replelum
Israel, cui, scilicet Israel gratuila dileclioue subji- est gaudio ot nostrum inlerius, mens scilicet qua
cietur, cl sine lir.e coufilebilur. cum Deooroad os loquimur. Et no.iisoltim interius,
IN PSALMUMCXXV. sed et lingua nosim cxlerior : per cmphasiin dico,
Psalrai cenlesimi vicesimi quinli titulus, Canli- repleta esl exsultatione, id esl veibis exsullaniibus,
cum graduum. Oslensa confidentia, quae sexlus gra- quibus Deum assidue laudamus de noslra conver-
dus est, agunt quoque de seplirao 521 gradu sione. Ctiin aulem captivilas noslra conversa sil, cl
perfecli, scilicet qttod ad hoc jam deveneruat ul r.os facli sumus consolali, el gaudio et exsulialione
de captiviiate conversi sinl in Iiberlatem , per repleti, lunc dicenl inler gentes, \d est ideo contin-
quain consolali sunl et ketitia repteli et magnifl- get quia quidam intcr gcnles existenles, id est qui-
cati. De qua eiiain oranl ut raagis el magis eani dam ex incredulis gentiliter viventibtis, magniUca
assequantur, cum in ea semper crescere possint. tionem noslram considerantes, adiuvicein dicent:
Per hoc auiem exemplum audiloribus daut, itt Vere Dominus magnificavii cutn cis facere suum, id
ad hanc libertatera magis magisque tendaiit, Cap- cst cum prius in eis operatus cset obedientiam,
tivilatem vero dicimus quando fldeles Deo timore iibira scilicet obedienliam, qux esl facere suum, itl
pceiiseel ex aucioritale jubeutis Domiui serviunt. cst opus srium, quam cum eis operatits est, scilicet
Qui quidem non servirent, nisi poenam ab eis pec- quam ipsi pcr liberum arbilriura operati sunt, ct
canlibus removendam certi essent, et auctoritas Deus cum eis per adjuvanlem graliam operatur;
jubenlis non esset, a siinilitudine servorum et cap- magnificavit, id est roagnilicam et mirabilem fecil.
tivorum, qui potius serviunt liraore et auclorilate Ita videiicct ttt cum cx timore ohedissenl prius,
jubenlis domini quamarnore. Hujitsmodi vero cap- nuncex solo serviant et obediant amore. Islud lunc
tivitas ex dilalione in libertatem converiilur, cum Q quod initio bujus versus cst posiluni causativum
fideles t*nia sunt erga Deum cbariiate succensi, ut est, idera valens ac si ideo poneretur. Posilis verbis
non jam ex limore, sed ex sola serviant dileclione ipsarura genliitra, quse de ipsornro facienl magnifi-
et stne aliqua diflicultate; qui nihilominus servirent calione, ipsarum vetbn ex nimia laetiliaad Dei lau-
sinullam poenamde peccalis imminere cognoscerent, dem concedunt sic : Quidam, inquam, inler gentes
a siinilitudine liberorum, qui serviunt sponlanei, dicent : Magnificavil Dominus fncere suum cum
non aliqua necessitate coacti. tis, el veruin dicent : Magnificavit 522 nam-
InconveriendoDominus,etc. Hunc nimirum versum que Dominus facere suum nobhcum, el ideo facli
cum qnodam ordine incipiat, hoc ordine omisso alio sumus twtanles, et exteritts in iingua, et interius in
ordine finit. Cumenim principiumsic ponat:fncon. orc Ut autem magis magisqne lactemur, oramus,
vertendoDominus captivitatem Sion, et posl deberet converte, Domine, secundum intentionem, captivita-
adderefactuseslmagnificalus, vel.factusestgloriosits, tem nostram in libertatem, scilicet cum jam sit con-
vel aliquidlale, quod priori jrositioni conveniret, hoc versa, ul jam libertalis amore obediamus, inlentius
positionis ordine dimisso, ponit aliam posilionero, converte ut magis Iiberlatis amore obcdiamus, vel
qtwe priori cohserere non vidctur; ponit enim facti converie secundum perscverantiam.
1517 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM1NSTITUTORISOPP. PARS I. 1528
Converte, mquam, captivilatem in libertatem, qtue Al prae oculis menlis, quod si Satomon, qui lantus vir
sit sicu( torrens in auslro, id est in lcmpore austri. et tam sapiens et etiam propheta exstitit, in idolo-
Sictit enini atislro slanle, qui nivem el glaciem re- talriam cccidit, mulLo magis nos longe minores pos-
solvit, lorfens quilibcl ex ipsa nivium et gtaciei sibile esl cadere. El sic semper de casu sollicili si-
resolutione crcseil, et sic cum impetu fluens omnia mus, et in humililale persislatnus, illud pro cerlo
obstantia propellil, sic et libera obedicntia nostra reputantes quod semper ad casum proni sumus, sed
per Spirilttm sanctum crescens, qui omne vitiorum quod stamus, Domino cuslodicule siamus. Haccau-
gelu dissolvit etin nobis charitatis fervorem accen- lem cadendi soiliciludo, in hiiinilitale octavtis gra-
dit, ad Hierusalem coelestem com bonorum operum dus esl. Esl autem in iioc psalmo vox eorumdcm
impetu lendit et omnia siecularium voluptatum im- perfeclorum, qui in superioribus gradibus agunt,
pedimenta propellil. Spirilus autem sanctus ausler ostendcntium adgenerandam in uobissolliciludinem,
congrue potest dici, eo quod corda, viliorum gelu qtiod sicut aliquis Dei domus nequit effici, uisi Deo
nbdurala, ssepios ardore charilatis accendit. Unde aerdificanle,nisi Deo custodiente, ita poslquara eedi-
in Canticis : ( Surge, aquilo; et veni, auster flcaliis esl, slare ncquit.
(Cant. iv, 16), > clc. Quoniam de intenlione conver- 523 ^"' Dominus custodieiit, etc. Versus iste
sionis captivitatis in liherlalera oraverat, posset B ' primus ad probalionem sequenlis praeroissns esl.
dici: Quare optas hiijusmodi liberlatem, qusenec Unde palam est, conseqtiens versus primo loco sic
ctiam dicenda esl libcrlas, cum ptures, in hac obe- expoitendns est: Dicunt perfecti, qui hic agunt, au-
dienlise libertate posilos, tot oporteat tribulationes ditoribtts ; 0 vos fldeles , quorum jam captivitas in
pati? Ad quod sic addil: Bcne hoc oplo. Si enim libcrtatem conversa cst, semper de casu solliciti
pro liitjusmodi obcdientia tribulaliones occurrerint, cstole, illud reputantes, qtiod, per veslri eustodiam ,
non esl ab obedientia desislendum, sed eo amplius impotentes eslisad standuro. ATisienimDotninusper
in ipsis tribulationibus surit bonseobedientiae opera gratiam cuslodieril civilalem, id est unumquemqiie
scminanda. Qui enim hic seminant bona opera in perfeclum fidclem, qui Dei civilas dicilur , eo qttod
lacrymis, id esl in tribulationibus, quae lacrymae di' abundat innltiplici copia viitutum, sicut civilas fre-
cunlur eo quod tribulationttm causae sunt, rn fu- quentia civiuin : frustra , id est inuiililer,' vigilal,
turo metent beatiludinis selernae remunerationem, id est vigili ralione nititur, qui cusiodit eam , id est
el lioc cum exsuliatione, a similitudine ruricolaruro, quicunqne putat eam a casu custodire , sive sit ali-
qui cum labore seminant quod cum gaudio melunt, quis praelalus, ad quem pertinel invigilarc cttslodia!
cl idco quoque in tribulalionibtis opera bona setni- sulidilortim, sivesit ipsaeaderrt civilas. lnde vero
nanda sunt, ut cutn gaudio in futuro melanlur, quo-1C certuni est quia, nisi Don.ino custodiente nou
niam sancli Patrcs, nostii pi;edeccssores, ehntes hic potesl civitas cuslodiri, quouiam imprirais nisi Do-
ad mortem ibant et flebanl, id est ibant ad morlem minus tedificaverildomum, id est nist Dominus per
cum fletu, scilicct passione tribulaliomim, quae per fldem ct peccalorura reroissionem el virtules aedifi-
flctuin accipiunlur, eo quod flelus causae sunt. caverit unumquemque fldeleni domtim, in qua ipse
Ibant, inquam, cura flelu, iiiiilentes lamen semina spiritatiler inhabitaret, in vanum taboraveruntpras-
sua, id est opera bona. Venientes aulem ad patriara dicatorespraedicando, qui adhuc jugiler ardificant
coeleslem, elsecundum corpus et secundum animam eam, jam in magna parle cedificalam.Et etiam ipsi
iu resurrectione, qui fuerunt in fristilia tribulativ- mel qui domus sunl, nunc in vanum laboraverttm
num, venienl cum extultatione perpetua, portanles bonooperi vacando, qui se adtiuc jugiler per libe-
manipulos, id esl habenles maxiraum pondus aeter- rum arbitrium et opus bonum Deodoniuin aedilicanl.
noe gloriae, quod innuitur per hoc quod dicil por- Qiiotl esl dicere : Non potuil domus aedificari nisi
tanies. De magna nempe re, consuevirous dicere Domino asdificanie.
porlare. Diclum csl autem a simililtidine eulioiis, Quoniam igititr, o auditores, licct civitas silis,
qui in tempore messis cum exsullationc maxima se- adeo tamen debiles eslis ut non possitis slare nisi
tninum suorum manipulos porlat. Unde Doiitiroisin f' Domino custodienle (semper eniin liic proni estis ad
Evangeiio dlcit: ( Beali qui persecutionem patiun- casuro),fcmim esl vobh ante lucem, id esl ante aliain
turpropter justiliam, quoniam ipsorom esl regnum vitain, quae dicitur lux per anlonoiiasiain eo qttod
coelorum(Matilt. v, 10). in ea pcrfecta cril illuminalio, surgere in confiden-
IN PSALMUMCXXVI. liam noti cadendi. De solliciltidine cadendi in qua
Psalmi cenlcsirai vicesimi sexti tilulus. Canli- debelis hic semperliumitiari; sed potiquam scdeiiiis,
cum gruduum Salomonh. Quod est dicere : Psatmus\ id est poslqitam in hac vita finieiur sessio vcstra ,
isle csl canlicum graduum boc, ul superius exponi- id esl humilialio vestra : hutniliati enim estis hic
lur. Canlicumdico commonilorium Salomonh, id est inorlalilalc et passibitiiate, qttae adhuc sunt pcena
mitlens nos ad Salomonem, fllium David, regem peccaii, post linein, inquam, sessionis, postjuam ad
Israel. Adhortatur namque nos sui evidentia, ul, exaltationcm imraortalilatis et iinpassibiliiatis vcnie-
poslquam ad libertatem ascenderimtis, nc tunc tis, tunc tandem surgite de solliciludine ad conliden-
poslca nos non posse ullerius cadere confidamus,, liam. Tunc enim dono gratias divinap.siccoiifiima-
ct sic insolescendo cadamus; illud semper habcnies; bimini-ul uiterius cadere non possitis. Sessio pro
1529 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. CXXVH. 1530
bumilialione ponittir, eo qtiod sedentes humiles et A jam liberi facti, validi esse comprobantur , quia fitii
iroi suul corjiore, quantum ad corporis babitudinem. excussorumsunt, sed per hoc quoque quoniaui cum
Vos,inquam,postquam sederith^surgile, qui hicman- ipsi sinl filii excussorum, beatus vir ilie et hic et in
iucatis panem doloris, id est qui hic reficitnini do- fuluro, aut implebitoperc desiderium suuni ex ipsis ,
tore jugiter ut pane, scilicct quibus jucunda refe- per exemplum et doclrinaro acceplum, desiderium,
ctio est dolere bic de peccatis jugiter, sicut panis scilicet bene operandi. Cutn enira viruin hunc per
jucunda refectio est et assidua. Unde Dominiis : cos constet esse bealura , procul dubio praecipue
i Beati qui miitc fletis, quia ridebitis (Luc. v, 21). > palam est illos esse beatos. Iu boc atilero apparebit
Determinal autem quando surgent, sic : Surgite, vir ille beatus, quia non confundelur , id est non
inquam , postquam sederitU. Tunc autem iltud erit erubescet superalus , cum disputando loquelur inimi-
quod surgetis, cum Dominusdederit omnibus dilecth cis suis, |iulidelibus et liaereticis, r» porta, id est in
tuis somnum, id esl requiem aeternam , quae per manifeslo. Quod sane per hanc posilionem inlelli-
somnum accipitur, eo quod homiues in tempore gitur, quae est in porta, eo quod in porlis civitalura
somni quiescunt. Ne vero requies illa nimis viderc- manifcsta judicia cives facere consueverunt, vcl
tur esse differenda, ad consolationem exspeclantium _ sic : C.umloquetur inimicis suit dispulandotn porla ,
additsic : Dabil, inquam , dilectis suh somnum, id id est sicul non sinf inimici extra portam , sed ut
esl requiem. Qu;e requies non diju differetur, sed sintt» porta,. id esl iu lide quseportaest et.ingressus
ecce post breve lemptis dabitur hwreditas Domini, ad caiteras virtutes.
idest iiidilatedabilDominus perseveraiitibusvcqniem IN PSALMUMCXXVII
illam Itaereditario j'ure possidendam. Unde in Apo- Tilultis centesiroi viccsiroi septinii. Canlicum gra-
calypsi : c Adhuc sustineie modicuni tempus, donec duuin. Osienso boe, quod, nisi Dominus cusiodieiit
impleatur numerus fi-ittruin[conservoruni] 'vestro- civitalero, fruslra vigilat qni custotlit eam, uhde sol-
rum (Apoc.vi, 11). > llhid nerope recle breve, el licitttilo cadendi oriri debet, quaeoclavtts gradus est,
niodicumjudieotiir, quod quandoquc Qne cbtuden- de nono gradu in sequenli psalmo perfecli agunl ,
dum est. qui lalis est t timere scilicet Dominum casto limore,
Deteruiinat vero de quo Dominadicat, sic: Ecce, id esl etiro diligere sic, ul litnendo in viis ejus vni-
Liquam, hwredilas Domini, scilicel ecce merces filti, btdetur. Quinimirutn liroor eaconsideralioue baben-
anlonoinastice, id est ecce haeredilas illa quae erit dus est, quodnullus starepotest, nisi Dominocuslo-
merces , quam Dominus Filitts daturusest legitime diettte. Ad qtiem timoris graduin , perfeclt qui in
ceitanlibus, vel qus baereditas est mercesFilii, r hoc psalmo agunt auditores invitant; osfeudendo et
scilicet quam ipse Filius liaereditaiio jure jara possi- hic el in fuluro beatos esse illos qui tiiiient Dorai-
det. Determinat quuque de quo filio dicat, sic : Filii nuni. Notandum auiera quod etsi in aliquo aliorum
dico, fruclus venlrh virginalis existenlis, scilicet qui graduuni superiorum caslus tiinor accipi potuit, in
filius, de beatissimae Marisevirginali ventre progre- boc lamcn differt , quoniam liic limor ille accipilur,
diens, ipsius Virginis et tolius generis humani qni ea habelur consideralione auod nullus polest
fructtts, id est utililas exstitil. 524 Quod sane stare nisi Doroinocnsiodienle.
mulier illa cognovit, quas extollens vocero de lurba: Becttiomnes, ei bic ctin fultiro', qui timent Demi-
«Beatus, inriuit, venler qui le porlavil (Luc.xi, num; acsi dicat: Qiiandoqiiidem,ut in priori psaltno
27). > Fructutn quippe illud quod uiile esl vocare (liciura est, nullus poicst slare nist Doraino custo-
consuevimus. dienle, vos, qtii jara ad hoc ascendislis, ut cogno-
Quoniam autera fideles jaro in libertatera conver- scatis nutlum posse slare aliter, hac consideralione
sosliutniliaverat, dicendo : Nhi Dominus custodierit, timclc Dominumcasto limore , id est diligile eum.
el vanum est vobis, etc., ne viles ideo viderenlur , Beati ciiiin omnes et hic et iu futuro. qui liment Do-
cos eliam commendare intendit sic : Quaravis dixe- minum,el iHi, inquam , qui sic eum liment, quod
rim vanum esse surcjereante lncem, fideles illos D existentes in viis ejus, id est in praeceplisejus qux
quorum capiivitas convcrsa esi jam in liberlatem , suiii \ix ad vilam, ambulanl, id est promoventur in
tanien non idcirco viles esse judicentur. ipsas vias, compleudo eas perseveranler., Facit au-
Nam sicut saqittw in manu poientis,u\ est in manu tem apostrophara ad quemlibel ipsorum auditorum ,
robusli sagiltarii eflkaces sunt ad interficiendum ; ut magis eura incitet ad hune limoretn, ostendendo
ita filii excussorum, id est fideles isti existentes filii qttse tilililas in futurq et hic ex islo limore continget.
apostolorura validi sunl ad perimendum malos prae- Dico quod beati omnet qui liment Dominum, Et
dicalione stta, in hoc quod mali sunt. Excussores ecce quam beatiludinem in futuro et hic habebis
quippe apostoli congrue dicunttir, eo quod praedi- tu quicunque ,' si eum timueris. Vere hic beatus
catione sua fldeles ex ore diaboli lupi rapacissimi et es jara spe , et in futuro bene libi erit , id
a tiiassa perdilorura excusscrunt, a similitudiue est bealus eris ipsa rei experientia. Bealus es ,
niilitumstrenuorum, qui, per violenliara, praedam inquara , hic jara spe , ct bene libi eiit 525
ab hostibus exculiunt et a similitudine messorura , in fuluro, quia manducabh labores manuum tua-
qui vulgo dicuntur cxcussores, eo quod grana a rum , id est reficieris spirilaliler laboribus rna-
palcis verberibu» c&culiant. Non sokim autera fldeles Hiuim luarum, id est seterna beatiludinc, quam
4351 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS l. 1532
acqulres laboribus bouorum operunj luorum, a si- A rientia filiot filiorum luorum, id esl filios generandos
miiiludine strenui laboraloris, qul, manibus in a filiis luis, scilicet remunerationem boiioruni a:ter-
aestate laborando, acquirit unde in hieme pascatur. norum, quae dicuntur filii filiorum, id est operuin
Beatut es etiam in praesenti, quoniam uxor tua, id bonorum, eo quod ab ipsis procedeni,ut filii a patri-
est sensualitas tua, quae subdila erit rationi, ut bus. Exponit autem, quid dicat filios filiorum, sic :
nxor viro, Ideoque uxor dicilur, erit abundans Videbis, inquam, filios filiorum, sciiicel pacem aeter-
bonis operibus, sicul est t'i(i* abundant racemis. natn dandam tuper Itraet, id est dandam a superiori
Vxor, inquam, tua erit abundant, et hoc in lateribut disposilione Dei, illis qui bic sunt Israel; quam
domus tuw, id est in oflicio lalerum domus luae, in pluraliter voco (llios, cum sit una piopter plures
officio membrorum scilicet, quae dicuntur latera eam participaturos.
corporis, qood est domus animse, eo quod exteriores 1N PSALMUMCXXVIII.
partes corporis sunt, el ipsum corpus ambienles, Titulus centesimi vicesimi octavi. Canticum gra-
sicul lalera domus exterlera suut domus, partes et duum. Postquam ad timorem, qui nonus gradus est,
ipsam domum ambientes. Membrorurn nempe officio audilores perfecli invilaverunt, quia timor iste
sensualitas opera bona frucliiicat, a simililudine otiosus esse non potest, sed limorem liunc bona
vitis, qtiaein aprico laterum domus existens, magis "B operatio comilalur; quae quidem beala merces est
fructifera est. 526 hujus timoris, quae a Domino, ul iu praece-
Nolandum autem quod, dum rationalitati scnsua- denti psalmoostensutn est, timenlibus roultiplicatur,
lilas subjiciluf, utraque in quiete est; praevalenle et pro hac sane bona operatione et limore, saepius
vero sensttalitate, utraque de quiete sua exjielli- ab infidelibus aut a falsis fldelibus tribulationes
tur: quod praeinonsiratum est in Adatn et Eva uxore corporis suboriuntur : adhortantur perfecti in hoc
rjus. Dum Adam Evae praevaluit, uterque inparadiso psalmo agenles auditores ad coiislantiain insupera-
mansit; caelerum, postea Adse Evapraevalente.de bilem, ne deficianl in his tribulalionibns; quaecon-
paradiso expulsus est uterque. Vxor, inquam, eril stantia quidem decimus gradus. est, sed usqtie adeo
abundant flliis, id est operibus bonis, et fitii tui qui in tiniore casio et opere bono conslantes sint ut
de uxore ilia generabuniur, bona opera scilicet exemplo ipsorum perfeciorum veraciter dicere
erunl, sicul novetlwolivarum, id est similes novellae possint:
olivae. bicut enim novella olivarura, quae parva est, Scepe expugnaverunt me, elc, ac si dicant: Ad-
paulalim in adultam olivam excrescit, ita et bona hortali sumus fidefes quosque ad limorem, et ad
opera, in pace concordiaeecclesiasttcae facla, paula- £„ ainbulandiiin bene operando in viis Domini. Caete-
tim per hanc pacem excrescent, donec ad illam rum, quoniam hujus rei occasione tribulationum
pacem perfeetam selernaepatriae perlingere fidfeles iinpitgnationes a peccatoribus orienlnr, adhortarour
faeiant. Per oiivam nimirum congrue pax accipilur, quoque fldelem quemque, qui, poslquam ad hoc ti-
eo quod oliva signum pacis sil. Filii, inquam, (tii moris el bonx operaiionis ascendcrit, Israet fit, ne
existentes in eircuitu mentte tuce, id est in circuitu in islis impugnationibus deficiat; sed adeo constans
Cbristi, qui mensa tua est, id est refectio lua spi- sit quod nuric, id est slatim indilale veraciler ad
ritalis. Quod est dicere : Hlos filios tuos dico cem- Dei laudera et gratiarum aclionem dicat, poslquam
parabiles esse riovellaeolivae, qui in cireuiiu Christi superari non poterit,:_Scepe expugnaverunt, id esl
sunt, id est ad Christum inteiidenles, et ad ejus impugnaverunt me. Non ponil attlem qui sinl im-
fconorem procreali. Et est dictnm a simililiidine pugnalores; constat enim bonos non a bonis, sed a
filiorum, tn circuitu paternae raensaeexislenlium, ut malis solummodo impugnari. Impugnaveruni, in-
ihde alantur. Dixi quod ille qui limet Dominum quaro, me. Et hoc contigil a jnventute mea, id est
labores manuura suarum in fuluro manducabit, et ideo me impiignaverunl quia veterem boininem cum
hic uxor ej'us ertt abundant sicut vilit, et filii ejus aclibus suis extierain, et novum horainem, qui
ticulnovtlla olivarum. Ecce igitur tic, sicut in pra> D rj secundum Deuni crealns est cum actibus ejus in-
senti ostensum est, benedicetur, id est bealificabilur duendo, per ipsius novi hominis limorem et bonatn
homo iile qui timet Dominum casto limore. Quare, operalioncro jtivenis factus fueram. Vel ajuvenluie,
o tu quicunqne auditor, time Dominum. Quod si id est a tempore juventutis, scilicet a tempore for-
fcceris, benedicat libi Dominut, id est exaltet le liludinis meae adeptse per timorem et caeleros
beatiludine. El bocconlingat exSion, id est ex hoc gradus superiores, quasiper juventuteni accipitur,
qubd tu eris Sion, spectilans fulura, non altendens co quod in juvenibus inesl forliludo praecipua. Facit
praesenlia. Et hoc quidem modo benedicat te, quod aulem apostropham ex gratulalioiie niroia, et ut
hic videat visu raenlis omnibus diebus vitcetuw bona addat sic : Scvpe,inquaro, expugnaveruntme a jn-
Hierutalem ccetestis, id est bona similia bOnis Hie- venlule mea; et ideo saepe, elenim non potuerunt
rusalem.utvideiiceta vitiis quiescas, Dei dileclione mihi imprimis prxvalere. Hoc auteta totum est ac
exardescas, adsimitiludinem civium Hierasalem, et- si diceret: Saepeimpugnaverunt me ajuvenlute meq,
si non adeo perfecte. Unde Prosper: Est in hac vita et nullo modo potuerunt milii pra:valere. Exponit
inullis requies data saiictis. Videat hic? inquam, autera qni impugnayerunt et qnomodo impngnave-
bona Hieruiatem. Et in fuiuro videas fpsa rci expe- runl, et quid per iiiipugiiationem effecerunl, sic ;
1355 EXPOSLTtO1N PSALMOS. — PSAL. CXXIX. 1334
lmpiignaverunl, inquara,.et lroc modo quidero vide- A multum, ul sirium siium ex eopossil implere, sicut
Ijcet, supra dorsum. meum fabricaverunt peccaioret, ex bono feno, vel ex messe aliqttando lantura.col-
antonomaslice. Per dorsum datiirintelligi, quoniain ligci, nl inde manum impleat, aliqttando tantum
Ct super caetera memhra fabricaverunl. Cttm ponit ut impleat sinnm. Quod esl dicere: Adeo est inutile
tupra dorsttm fabricaveruni, denotat veheinenliam fenuni illud tectorum qtiod uullus ex eo ctirabit pa-
flagellalionum; quod ila, scilicet jugiter el vebemen- rum cotligere, ut inde iropleal mantim ,.ye\ mtilium
lerejns flagellationi vacaverujit, sicut fabricalores colligere ut impleat inde sinum. Similiteretiam de
qui vehemenier et assidue. incudem malleis in peccatoribus coiitinget.Ctitii enim angeli qtii ad me-
fabricatione conlendunt. Denotat quoque,.per dor- lendum fidetes disposili sunt, qiiosdam sic colUgiint
sum, quod p;rs est corporis, quod eum soluro in de hac vita.ut parum qttid, minus perfectos, scili-
corpore impugnaverunt, et quia aliqtiid in ipsa im- cel a simililudine meleniis aliquid parttm de feno,
pugnaiione effecerunt, a simiiitudine fabricanlium, vel.de mcsse, ut inde manum itnpleat; qiiosdain
qtti aliquid fabricando efliciunt. vero sic colligttnt, ni magnum qttid perfeclos scili-
Ostendil ergo quid per impiignationem effeccrunf, ceta similktidine multum dejfeno, vel de messe
addendo sic : Fabricaverunt, iuqtiam,. supra dortum melensis , ut inde sinrttn impleal; peccatores neqne
meum, el fabrkando ptolongaverunt iniquitatem *•* colligenl, ut parvunt ncque ut magnnm. El ideo
tuam, scilicet ciiin eorum iniquilas magua esset, non colligentur, quia illi <jf«iprwteribant, pnedicar
qtiando solam babebanl intpugnandi voluntalem, tores, scilicet qui erant banc vitam praetereuntes et
cum jam flagellando stipra dorsum meum fabricave- «ontemnenlcs, lendendo ad patriam, non ejtis vo-
runt, tunc iniquitatem sttam protongaverunt, id est luplalibus adhaeretites, «on dixerunt illis peecato-.
majorein fecerunt. Pejus enim esl male facere ribns, benedictio Domini, id esl exallaUo in flde et
quam lanium male velie. Est aotem positum a simi- virtutibiis a Deo data, shsnper «o*,.
Ijtudine ferri, vel ciijuslibet aeris, quod fabricando Noiandnm. quod et voce et affecttone de.omnibus,
prolongatur el exienditur. Cttm dicil iniquitatem tara bonis quam impiis, dixerunt, ul super onwes
perseculorum prolongatam, exopposito docet sui benedictio Dei esset. Atiier enim perfecti non es-
ipsius patienlisjiistiliain per eamdem fabricalionem sent, cum Domimts dicat: < Orale pro perseqtten-
nrnlnngalam. Qtiouiam ergp.(abricaverunt et proloti- tibtis eicalumiiiaiitiltus vos(Matih. ni, H).» CaBte?.
gaverunt, Dominus qui,cum sit Domintts omnipatens rum curadixil: Non dixerunt:Benedictio Domini su-
est et justus, et ideo justiliam facere debet, in pem vos, compendiosa posilio est, ac si dicerel:
fjituro concidetcervi.cespeccatorum,,\Aeslconcidetet f„ Non dixerttnt, id est dicto praedicalionis suae non
in aelernum deslruet ipsos peccatores propier cer- effecerunt,,til veraciier dicere possent benedicliq
vicet, id est propter cervicositates eornm, scilicet Domini in flde el viriutjbus facta est sttper vos, o
propter snperbias qttae per cervices inlelligtin- peccalores. Quod esl dicere: Per dicia praedic.alio-
lur, eo quod in cervicum. elevatione denolantiir. nis suae nou polueriuil eos ad boc bon.ilatis addu-
Ne vero peccatores concidaniur, cpnfundant.ur cere ut digni essent divina benediclione. Exponit
bnna eriibescenlia de stiyerba 527 actione sua, , aufem quomodo. eis non benedixerunt, sic:. Dico:
et sic convertatur relrortum post nos, ul imi- Non dixeritnt: BenediciioDomini super vas, scilicet
tatores noslri fiant omnes illi pecralores qui non dixerunl: Bettediximui vobit positis rn nomine
oderuntSion, id esl qui non ex merilo, sed exodioi Domini, id est dicio pratdicationis suae in eis in-
persecuti suiit nos exislentes Sion. Quia si convertii duratis non effecerunl hoc, ul veraciter dicere pos-
noluerint, concedo de eis qttod juslinn est, scilicet• senl, nos benediximnt vobis,id est exaltavimus vos,
fiani juslo judicio Dei aridi ab omni virtute aniei scilicet fuimus cansa quare cxaltaremiiji vos, po-
<iuam dehac vila ev.ellanlur. Et non,quoqiio modo, nendo vos per praedicalionem no^lram in nomme
sed stcttl'fenttin lectorum, qttod priusquam ab ali- Domini, id est honore Domini, scilicel hoc in vo-
I bis efticientes praedjcando, ut Iionori Domini vaca-
quo evetlalur, ex toto.aruil per se, iilpote nulliimi D
habens terrae fiindamenttim. Sic et ipsi vern, fun- retis. Quod est dicere: Non poiiieriinl eos ad hoc
damento Christo caientes, ciiaui in vita degenies> praedicalione sua prsedicatores adducere ut Deuiri
interitis exarescajit. Per Iroc autem eos ab iniqui- benevivendo honorarent, et sic ab eo benedice-
tate eorum deterrei. Cunt dicit priusquam. eveLlalur, renlur.
innuil peccalores de hac vila non volentes migrare, 1N PSALMUM CXXIX,
sicut justos,, sed evellendos esse, id est vi qtiadam Tituhts cenlesimi vicesimi noni. Canlicum gra-
exlratiendos ess.c el invitos. duum. Ostenso decimo gradu, constantia scilicet
Fiant, inquain, sicut fenum teclorum. De qno qiiachabenda est in tribulatione, de undecimo per-
feno, quia inutile esl, non implebil manum suam qtti fecti in sequenli psalmo agtinl, scilicet de clamore
melet, id est messor messium spicas et alia fena intenso, qui habendus est ad Denm ab his qni
ttlilia colligens, non colliget ex hoc feno aliqnan- in profundis Irihulationum sunt, ne Dominus pa-
tulum iit inde manum impleat. Et nori implebit ex liatur eos deficere, observando iniquilates eorum.
eo sinum tuum ille qui manipulos ailerius ulilisi Qui quidem deficerent, si 528 Deus vellel ini-
fcni vel incssium colliget, id est tion colligct indei qttitates eorttm observare ad ulciscendum. Nulltis
1335 S. BRUNONIS CARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. i336
enira adeo sanctus in quo nihil iuiquitatis inveniri A Constiltiisli nempe: <Diroiltite debiinribus et dimil-
possit. Ut igitur pcrfecli, in hoc psalmo agenles, telur vobis (Mailh. vi, 12), > quod , proul polui,
his qui pro Domini timore cl obedienlia in tribula- complevi. Vel universaliter propler legem tuam, id
tione sunt positi exemplum tribuant clamandi sic est propter omnia lcgis luso praecepla, inquantum
ad Dominum ne deficiani, osleiidunt se sic ad Domi- potui a roe (Oiupleta. Ut aulein auditores inslruat
num clamasse, rcpulando quod si Doniinusvellcl ini- Dominumsuslinere, facitad eos aposlropham, dicens
quilatesobservare,nullus posseiconslanliam liabere. se Dominum suslinulsse, sic : Dixi, o auditores, quod
Ostendunt qtioque sc in Domino sperasse non ex *M*.'inuiDominum, et verum dico, sustinuit enim
merilis eorttm, sed ex eo quod ipsc propitius esl ut anbna mea eum in verbo ejus, in esl in censidera-
atios iiistruant cxerapto suo.oranem spem stiam non tione verbi ejus, scilicet quia promisil se rerounera-
in meritis suis, sed in misericordia Doinini ponere, tnriim sustinentes se, ideo anima mea sustinendo pro
De profundh, etc, ac si dicat: Qui jam ad con- eo tribulaliones, ipsum remuneratorem exspectavit.
slantiara in trihulationibus devenerunt, ne a con- El non solum in consideratione proniissionis ejus
stanlia sua occasione ipsarura tribulalionum defi- tperavit anima mea eum remnneralorem , sed eiiam
rianl, de profundiiale ipsarum tribulationum ad speravit anima mea in Domino, id esl in conside-
Domintnn clament, et exemplo meo hoc faciant. B * tione Domini, scilicet quia consideravi eum Do-
Ego namque in proliindis tribulationum posilus, a minum omniiim esse, spem habui quod me pos-
siinilitudine illius qui in profundis fluctuum positus sel remunerare. Speravit, inquam , anima 529
claraat ad eos qtii supra lillus sunt, tit ei siiccu- mea in Domino, incipiens sperare a malulina cu-
rant. De ipsis profundh iribulationum clamavi, id siodia, id est ab illo lempore ex quo ego veniens
cst clamore iutenso egi, dicens eliam ore, o Domi- ad mane, id esl ad clarilatem fldei, custodire me a
ne, exaudi voeem meam. Exaudi, inqtiam, et non vitiis incoepi, et speraturus in Doinino sum perse-
remisse, sed, sicut ego curo inlenso clamore oravi, veranter usque ad noctem, id est usque ad finent
ita quoque fianl auret luw intendenlet, id est po- liujiis vilac. Et quia ego speravi et semper speralu-
tentia misericordiae luae per quam orantes te mise- rus sum, exemplo mei speret in Domino quictinque
ricorditer audis, fiat inlendens in vocem depreca- est Itrael. l2t non speret ex merilis suis, scd ex
iionit mete, id est fiat inlcnsc audiens vocero meam gratuita misericordia Domini. Quia mhencordia est
qua te deprecor sic, scilicel liat inlendens, ul quod apud Dominum, id est in nalura Eomini, scilicet
intense oro intense complcas, ut me videlicel illa> naturale est ei ut sperantium in se misereatur. Et
sum in prefundh tribiilalionum cuslodias; vel tii („ ideo eliam speret, quia apud eum fuit copiosa redem-
vecem deprecationh mew, id est in vocein procc- plio, id est quia morte sua redimet omnes in se
dcnlem ex deprecatione intcnsi clamoris inlerioris. speraiuros tara genlTlesquam Judacos. Vel copiosa
Nolandum quia, qtiotlponil apostrophatice ad Dcuin, redemptio, quantum ad vitia. Redemit enim nos
de profttndis clamavi ad te, Domine, hoc facit ad non solom a peccatis originalibus, sed ab acluati-
graliarum actiones, ex eo qnod ipstim clamantem bus. Et ideo adhuc sperale, quoniam ipse redimet
fecit. Et per hoc inslruit auditOres, ut ciiin ficnt Isracl, id est in fine vitac salvabil unumquemque
claroantes, ex hoc ipso quod clainantes erunl, Deo cxistentem Itrael, ex omnibut iniquilatibut ejus,
rcferanl grates. scilicet cum post remissionem peccatorura in ba-
Fiant,\nnuam,aurestuwiitlendentes. Ne vero fiant ptisrao unusqttisque exislens Israel, niultas admil-
non intendentes, non observes iniquitates meas, tat iniquilales. <In muliis enim, ut apostolus Ja-
id est non habeas eas in memoria sicut punire dis- cobus testatur, offendimus omnes (Jac. 111, 2), >
ponas, et sic me deficcre a constantia mea permit- ipse redemplidne morlis suaesalvalit ipsum, Isruel
tas. Si enim iniquiiales el meas el cxlerorum 06- poenilentem ab illis iniquilatibus in exilu vitae suae,
servaverh, ul eas ulciscaris, Doinine, quis subtinebit: ne pro illis pereal.
te, Domine? id esl quis stislinendo pro le tribitla- D IN PSALMUMCXXX.
tiones, le reniuneratorem exspectabil? Nullus. Ac; Titulus centesimi tricesinu. Canticum graduum.
si dical:NoIi mcas iniquilates observare, ut pro1 Undecimo gradti pertraclato, scilicet clainore in
cis me delicere permiltas, Nam si meas observaverh,, tribulalionecorporis.nefiatibidefectus du^recimum
constat a simili, quod cl caelerorunrobservabis, etl gradtim in sequenli psalmo perfecli in ipsoagenlcs
sic nullus ulterius erit pro le indeficienler patiens,, ad inslrticiiunem auditorum oslendunt, apostropba-
et inde le remuneralorem exspeclans. Quamvis au- tice ad Deum gratiarum aclionem agendo, ostcn-
tem dicam : quh subsiinebil, tamen ego susiinui te,, dendo scilicet se semper in humiliiale persislcte
Domine , id esl suslinomlo pro le tribnlaliones.'.' qttaeduodecimus gradus esl, ul ea mirabilia supe-
Inde le rernuneratorein cxspeclavi.ef non ex nieritiss rinruro graduum ad quaejam asceiuierunt, non sibi
meis, sed inde, Quia propitiaiio esl apud te, id estt scd Domino ascribant.
in lui natura scilicet, quia ex nalura libi contingitt Domine,non esi exaltatum, etc; ac si dical: Ciim
iil nobis propiticris, et etiam evspectavi te remune- quicunque ad hos superiores gfadris ascenderiiit,
ralorein propter legem luam, id esl propter condi- non esl eis inde superbiendum, sed esl umc eis in
tioualeui coiisiiiuiioncm tuatn, a me compleiam. his humilitas habenda, ut haec non cx se, sed ex
1557 EXPOSITIO IN PSALMOS.-* PSAL. CXXXI. 1338
Domino esse jttdicent, Qitod quidem est gradum' A IN PSALMUM CXXXI.
duodeeimum ascendere. Hanc autem humilitatefi
Titulus centesimi tricesimi primi. Canticum gra.
ad exemplum mei habeant. Cum enim jam hos su>- dttum, de humiiilaie habenda in magnis
o non est inde Poslquam
periores gradtts ajcenderim, Domine, et mirabilibus acttim est, quaediiodecimus gradus
exaltalum eor meum in superbiain, neque oculi mei
etiam perfecli de gradu tertio deciiuo
exleriores elali sunt superbe, id esl non apparuit esl, agtint
in psalmo sequenti, qui gradus iiihil aliud est quam
inde superbia aliqua in elalione oculorum meorum.
hoc quodjani ad hoc digniialis ascenderunt, ul
Aliquando qtiippe superliia in corde latet, ut nOn
in oculorum jam disponaiil vivere ad conformitatem apostolo-
appareat exterius, aliqnando quidem in uiiitni habitando, et omnia communia
elaiione denotalur. Quoniam indeterminale posue- rura, babendo. Et quoniam hoc suis meritis asseqtii
rat noB est exaltalum cor meum, in quo non sit
orant quatenus hoc meritis Christi, stti
exaltatum deterrainat sic : Non ett, inouam, exatta- nequeant,
tum cor meum, et non solum removeo illud fuisse capiiis, assequantur, qui mansuelus fuit, et in om-
iiibus ut flrmiter promisit obediens Pairi. Hoc au-
exaltatum in parvis rebns, sedetiam neque ambu-
tem ea fiducia se dicunt orarc quia DominusPa-
in
lavi magnit, nequein mirabilibut tuper me existen- ter juravil David Chrislo, qnia de fructu venlris
U
libns, scilicet ego posilus in magnis et mirahilibus ejus ponet stiper sedem suam.el
qtiia elegil Domi-
gradibus superioribus qtii non sunt ex me, sed su- nus Sion, dicens: IIcvc etc. Toluin
id est ex dono Dei est me requiet mea,
per me, qui snperior autem hoc voco hic gradum, et quod ad conformi-
non ambulavi, id est non promovi me superbe in illa tatera
apostoloruni vivere disponunt, et qtiod hoo
et
magna mirabilia, ul ex me ea esse repuiarem. uram adipisci merito mansueludinis David Cbristi.
Qttod est dicere : Non superbivi conluilu iliorom De hac ergo dispositione et oratioue ea intentione
raagnorum et mirabilium. Non solum autem non agitnl ul aiidilores sui exemplo invilent ad bunc
ambulaviin magnh et in mirabilibut, sed et humiti- gradum
dispositionis et orationis ascendendum.
ier sensi ea ex te esse. Et si ego non humiliter sen-
liebam, sed ex contrario exaltavi animam meam, id Memenlo,-Domine, David, etc, ac si dical. 0 au-
est superbivi in anima mea, isla reputando ex me ditores, postquainjam superiores gradus ascende-
esse ; sicul puer qui adhuc incumbens super ma- riiis, ad hitnc eliatn ascetidere laborale, ul ad con-
trem tuam ab ea laclatur, si fuerit ablaclatut, id est formitalem apostolorum vivere disponatis, elde
a lacte separatus, perit, per se nempe nondum vi- hoc adipiscendo merito mansnetudinis Christi vcri
vere potest, t'(a digne relributio pereundi veniat in ,,' David oretis. Inde vero, me vobis exemplura habe-
nnimam meam, \d est ila pereat anima mea. Idcirco lote. Ego naroque postquam ad conformilatera apo-
verosic sub hac condilione se devovet perditioni sloloruin vivere disposui, de bac adipiscenda sic
nt audilores a superbia refrahat, docens in se eos Dominum Palrem oravi, ut mihi quod dispostti
periluros esse nisi humiliter senserint. concedas, quoniam ad hoc adipiscendum merila
Dixi quod non est exallatum cor meum, conloitn mea non sufliciunt : Memento, Domine Paler, Da-
superiorum magnorum, sed humiliter scnsi. Ergo vid Christi capiiis mei, manu forth, qui viriliter
cxemplo mei quicunque est Israel non superbe in se egit in obedientia sua ; ut ejus viriliiatis el for-
confidat, sed speret humililer quicunque est lsrael litudinis meriluni in me remuneres, concedendo
omnia 530 magna esse t» Domino, id est in dono mihi per eum quod disposui el tinde oro. Et rae-
Domini, non in meritis suis. Speret, inquam, inci- menlo omnit mantuetudinit ejus, scilicel quodin
piens ex hoc nunc, id est instanti praesenti tempore, omnibus fuit mansuelus et paliens, imlli maluni
et perseverans in spe usque in swculum futurum ; pro raalo relribuens, nunquani jiigura praeceplorum
vel sic : Non est, inquam, exaltalum cor meum, Domini detreclans, ejusque niansiieiudiiiis rocriluin
vel non ambulavi, id est non promovi me superbe in me rerounera, concedendo quod disposui et unde
in magnis, neque in mirabilibut, 'd est in considera- D) oro ; vel sic polest versus isle legi, ut non accipia-
lione magnorum et mirabilium, exlendeudo me su- mus David, quanlura ad uominis interpretalioaem,
per me, ut me sciiicet majorem facerem quam sic : Memento,Domine, David, Chrisli,ut pro ejus
essem. Unde Dominus: i Cura fecerilis omnia qtiae aroore, cujus meinbrum sum, adipiscar quod dispo-
praecepta sunt vobis, dicite : Servi inutiles sumus sui. El memenio omnit mantuetudinit ejus, id esl
(Luc. xvn, 10). > Qtiocirca, quiciinque Israel exi- in mcmoria habe omnera obedientiam ejus, cum
stens, cxemplo mei non superbiat, sed humililer mansuetudine completam ut ejus inansuetudinis
senliat, el sic tperet Itrael remunerationem in merilo adipisci me permiltas, quod disposui et undf
Domino, id esl in consideratione Domini : consi- oro. De hac mansueludine dicit Isaias : ( Sieui
derando scilicet eum esse Dominum et poten- ovis ad occisionem duclus est, et non aperuit o*
tem ad remitnerandum. Alioqniii autem remunera- suttm (Isa LIU, 7). > Memenlo,inquain, mantuetu-
tio speranda non esset. Speret, inquam, Israet in dinit, id est mansuetae obedientiaeejus completae;
Domino,incipiejis ex hoc nunc, et perseverans usque ticut juravit DominoPatri, sicut votum vovit Deo
in iwculum fulurum. Hoc ut superius exponi- Jacob, id esl Doinino Patri qui Deus est Jacob, id
tur. est virilium luclatorum, cui ipsumobedire decebai,
»339 S. BRUNONISCARTHUSIANORUM HVSTITUTORISOPP. PARS I. «MO
cutn ipse prcc caetcris esset Jacob. 531 NoBuicit A designatur, eo quod speculans fuerit, scilicet omttia
juravit et votum vov'u\;quod ipse jiiramentum et earnalia faciens per speculum et in aenigmate, ctim
vohira fecerii, sed per ha?cduoinnuit, quoniam hanc omnia Gecerilcum obscura significalione. Cum dicit
inansuetam obedientiam esse coiiipleiidara firraiter audhimus eam in Ephrala, islroj eam relatutn est
apnd se disposuit. His ettiro duobus roodis, volo, ad locuro quod superius posilum est, ubi dixerat,
scilicet aul juramento, solent firmiter res fulurae tocum Domino,tabecnaculumDeoJacob. Quod certe
disponi. Cum Dominum Palrem DeumJacob dicit, nou est inconveniens,el si locum sit masculinuro,
perhoc auditores invitat ul Jacob studeanl ef- eam vero femininum. Non enim relativum est se-
fici. cundum getius, sed secundum ipsius vocis signifi-
Juravit, inquam, et votum vovit, id est firmiler catiouemvIdem enim est cum ponil tooum, ac si po-
secura disposuit, ita dicens; Si imroiero in. taber- ueret sedem, juxla qiiain aeqttipollentiara relativa
naculum, id est in babitacuttim domut mw, et si in- vox esl eam ad locum. Dico qttod audivimut eamtn
gressus. laberiijcutum ascendero in lectum strati mei, Ephrata. Et non sohiro audivinius eam in Epbrala.
id est in lectum constralum culcitris vel aliis panuis. sed et imsenimut eam, sedem Dorokii, Ecclesiam
Leclum quippe diciraus ipsum inslrumentum; stra- " esse in campit tilvw, id est in campis faclis ex
tuin vero, pannos el culcitras qute supra ponuntur. ' silva, sciliect in populis gentium, qui, ctim prius
El poslquam lectumslrati ascendero, si dedero tom- inculti essent, ut silva, ex incullis facli sunt culli,
num oculit meh, et etiam quod minus est, si dedero ad iModunicamporum. lloc aulem totum est ac si
dormiiationem, id est brevissimura somnum palpebris laliter essel posiium : Jam andivimus Ecclesiara
meh, ul aliquanlulum permittam claudi somno pal- esse et in genlibus et in Judxis. Qnoniam vero.
pebras oculoruin meoium, et *i, etiam quod mulio stiperius oraverat, dicens : Memenlo,Domine David,
ininus est, dedero requiem somni temporibut meis; et non ostenderal dispositionem 532 suam, pro
pritts eoim tempora somno aggravantur quara pal- qua oraveral, eam oslendil cura addit: Introibimut,.
pebraedormilando claudautur. Si haec, inquam, su- etc. Quod sic adaplatur : Dico : Memento, Domine,
periora dona quielis admisero, doneo compteam David, et omnis mansuetitditis ejus, ul ipsius s.ci-
quod ntihi injunctum esl, scilicet donec per mortem licet mansuetudinis inerilo nobis IIQCadipisci con-
ineam el praedicaloresmeos imiemamlocumDominoi cedas quod disposuiraus. Nos eienim boc disposui-
Palri, id est donee inveniam tales qui sint locus, mus quod inlroibinws per obcdientiani in taberna-
idestspirilalishabitatioDominiPalris.quos inhabitet mlum, id est in inililiain ejus David. Exponunt
peradjtttricem gratiam, et talem tocum ittveniamqui, ,p autem quomodo introibunt, sic : Hoc modo scilicct
sit tabernaculum Deo Jacob, id est qui sit bona vitat irriroitimtis, id est vcnerabimur eum corde, ore et
niililans DeoPalri, cui militandum est, cum ipset opere permanentes in leto illo, id est in slalu ilto
sit Deus Jacob, id esl forliutn luelatoritm; luiic in- vivendi in quo tlelerunt, id est in quo perseveranler
dignus som ego remuneratione. Haec autem omniai vixerunl pedetejus, id est aposloli et caeleri disci-
ad solam siroilitudinem drcunlur. Est autem aequi- puli ejus, qui pedes ejus dicmtuir, eo quod eum iit
poltens acsi sic breviteresset posituin : Sicut bonusi notkiam bominum porlaverunl. Quod est dicere:
litiles, donec peracto proposito mililiae suae noni Sicut pedes ejusmilitaveruntei in uuitatera fidei et
intrat tabernaculum dotnus suae ad hoc ut lectumi concordiae,tendendo, ct cohabilando el omnia cotti-
suum ascendens, satisfaciat sibi dm per somiiumi munia habendo, utpole quibus ( eral cor unum et
qtiiescendo, aut saltem parum quiescat dormilando,, anima una (Act. iv, 32), > sic el nos ei militare
vel pauxillum requiem tetnporibus dando, ita iice; disposuiraus, in iinnni cobabilando et omnia com-
ego mttltutn parumve quiescam, id est cessabo, do-- munia babendo. Ut aulem introire possiraus in ta-
nec pr.positum injimciaeobedientise meae contple- bernaculum illius, el adorare in loco ubi sleterunt
vero, sJlicelul per niorlem meam el per doctrinaml pedesejtts, surge, Domine,Paler, id esl sttblimis et
prxdicatoruin meorum, lales et ex Judaeis et exi D potens appare eundo in requiem tuam, scilicet per
gentibus Domino aequiram quos spiritaliier inha- hoc manifesla potenliam luam, ut venias non loca-
bilet, et qui sint ei bona vita sua mitilantes. Verbisi liter, sed secundum inoperaniera graliam in nos
his Clirisli ad auctorilatis pondus interposilis, per- quos adventu tuo facies requiem luam, id est adeo
fecti rursus in persona sua ipsorum agenles eumr sanclos facies nt in nobis quiescas, id est delecteris,
complessejam quod disposuil confinnant sic : sicut aliquis in quiete deleclalur.
Dico quOd juravit et votumvovit Domino, dicenss Tu, inquam, surge, et, per ttium surgere, surgat
quod inveriirel locum, id esl sedem Domtno, Eccle-- etiam arca sanclificalionis luw, id est sitblimelur
siam scilicet. Et ecce manifestum est ipsura jami arca tna, quam sanclillcasli per mortem et resurre-
sedetn Domino acquisisse. Nam audivimus eamtr ctionem tuam, et peccatorum remissionera, et nos
sedem, id est Ecclesiam jam esse in Ephrata, idd videlicet sublimemur, qui sumus Ecclesia tua dicli
est in Judaico populo, qui per Ephrata convenienterr arca lua, eo quod praefigurata fuit Ecclesia per
accipilur. Ephrata namque locus est in Judaea, quii! arcam Domini.Sicut enim in arca flguraliter mauna
el Belhleemdicilur. Interpretatur qtioque Ephralaa continebatur, quod spiriritalis cibus erat, ila in
tpeculum. JudaicuSergopopuluscongrucpciEplirjla i Ecclesia cibus spirilalis Dominici corporis. quod
1341 —' '• EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. CXXXI. 4342
per manna praslgnatum est, habetur, et eliam A j ab eo, sed a simililudine filiorum qm iruclus ventris
panis intelleclus per idem manna signilicalus. Ibi sunt. Cum autem ponit non fruclum sed ex fruetu,
etiam lex conlinebalur, et slmiliter hic lex utraque innuit non onines, sed partem tttper tedem esse po-
nova, scilicet el vetus babettir. Ibi quoqtie virga nendam. < Non, > enint ( omnis qui dicit: Domine
Aaron fuit, hic qtioqne regnum est Chrisli, id esl a Domine, intrabit in regnum ccelorum (Matth. vn,
Chrsto fidelibus datum, ut unusqitisque sui ipsius 24). > Orones quidem ad fidein venientes sunt filii,
reclor sil. Per virgam quippe c contigito sceplrum, sed non omues salvandi. Vel quosdam ex fructu
per sceptrum aulem regnum accipimus, eo quod ventrh tui ponam tuper tedem tuam hic, id est lecura
regni sit signum. Surgat, inquam, Id est sublime- conregnare faciam, ut scipsos bene vivendo regant
tur Ecclesia, arca sanctificationh, nos scilicet, et ad conformitatem lui. qui liic degens lebene rexisti.
hoc quidem modo sublimetur. Sacerdoies videlicet Quosdam, inquam, de fructu ventrit tui, id est de
fui induanlur justiliam, id est nos qui sumus sacri- filiis tuis ponam tuper tedem luam. Quod tamen tali
ficantes nosmetipsos tibi, bene vivendo, ideoque sub condilione promilto, scilicet ti filii tuiel filii II-
sacerdotes tuidicimur, induamur justitiam, per ein- lorura, id est imilatores eorum cuttodierint per com-
phasim, id est repleamur valde el adornemur justi- pletionem tetlamentum meum, id est promissuin
tia virtulum et bonorum operum, a similitudiue B I meuin quod mihi sub teslimonio patrinorum promi-
corporis, quod indumento circumdalur et ornatur; serunt, el, id est, srilicet si ciislodierint tesiimonia
qtiae nimirum justiliae indulio praefigurala esl in mea, id est praccepta mea, et non dico proeceplaVe-
levilicis sacerdotibus, qui in lempore sacrificii in- teris Testamenti, sed Itccc, quw docebo eot, per Da-
duebantur ephod litteo, el lunlca talari et aliis in- vid, filium meitni, scilicet lestimonia novse legis!
signibus. Sicul enim illis insignibus exterius appa- tedebunl super sedem luam, id esl tibi conregnabunt
rcntibus ipsi adornabantur, ita quoque et nos sacer- hic bene vivendo, et se rcgendo ad lui conformita-
doles Novi Testatnenli juslilia per bona opera ap- tem usque in twcutum fulurum, id est usque ad fi-
parenle exterius adornabirour. nem hujus vitae. Vel tedebunt twper tedem tuam, in
Non solum anlem sacerdotes tui, nos scilicel, in- futuro, id est libi conregnabunl in bealitudine : us-
duanlur justititm, sed iidein sacerdoles sancti lui que in twculum, id est in aeiernum. Testamentum et
existenles, id est a te per morlem el veniam pec- leslimonia idem hic sunt; sed, cum dicit testamen-
calorum sanciificali exsultent de dono innocentiae, lum, inriuil complenda esse prxcepta Domini quia
scilicet da eis innocentiain ut per lioc exstilieiit. promiserunl; citm vero dicil teslimoniahwc qucedo-
Hoc autem ut justilia intluamur, et de innocentia cebo eos , innuil complenda esse, eo quod ipso
' docet.
exsultemus, non oramus propier fiduciam merito- C
rum noslrorum, sed propter David servum tuum, id Verbis palernae promissionis interposilis ad os-
est propter merita Chrisli veri David, qui, secun- lensionem certiludinis, agunt perfecti in persoua
dum huraanitatem, servus tuus fuit, in omnibus tibi stia oslendendo lioc quod filii David super tedcm
devotus et obediens, cujtis membra sumus per fi- David sedebunl, non ex eortnn meriiis esse, sed
dem. Oramus ut des nobis justiiiam el innoceiHiam, cx graluita Dei electione. Hoc itaque sic dicit: Do-
el sic conformes erimus Clirislo in facie, id est iu niinus Pater dicit quod filii David sedebunt super
pulchriludine virtulum, qu.-eper faciem accipitur, sedem ejns, el hoc non accidel eorum nierilis, sed
eo quod in facie exteriori pulchritydo exterior deno- gratuita DominiPatris electione. Quoniam Dominiit
tatur. Postquam auiem faciem Christi adepti eri- Pater elegil Sion, id est lolam Ecclesiam, qnara
inus, non averiat, id est a nobis per peccala averli fccil esse Sion : elegit, inquam, eam sibi in habita-
rom perraitlas faciem, id esi pulchritudinem illam tionem, id est ad hoc ut eain inliabitet, secuiiduin
533^'"'*" '"'• Facit aulcm ad audiloresaposlro- inoperantem graliam. Unde legitur: ( Qnos elegit
pham.ulostendat oraresenonexdiffidentia.etsiceos (Rom. VIII, 29), hos et vocavit [praedestinavit]; >
adhoc idem orandum impellat. Oramtis, o audilores, rv j eletjit sibi, inquani, Sion diccns : Hwc, scilicet Sion
jusiiliam, et innocentiani induaniur, et ut a nobis est requies mea, id esl delectatio mea, usque in sce-
facies Cliristi non averlafur. Hoc itaque confldenier culum swculi, id est usquc in saecuhim fulurum.
or.imtis. Dominut enira Pater juravii Domino David, Hic Itabilabo, id est in hac, scilicet Sion, habitabo
Cbristo Filio suo, veritatem, id est per seipsum qui secundum inopcraniem graliam, el hoc non ex me-
veritas est, juravit, id est firmissime promisil ad ritis ejus-Sion, sed idco sohimniodo, quoniam etegi
modunijuranlis, et sicjuravi(, quod non fruttrabi- eam gratis ad salvalionem. Cum auiem Sion elegc-
tur eum, id est non decipiet eiirn, non complendo rim, viduam ejut, id esl illos ex ipsa Sion, qui ideo
quod juravit. Dico juravit dicens : De fruciu ventrit dicuntur vidua, quia desolati sunt a terrenis, quibas
lui ponam super tedem luam, id esl quosdam de filiis jam abrenitiiliavertinl, ceu vidua esl a marilo jani
luis spirilualibus, faciam in aeterna beatitudine libi morluo desolala, benedicam, id est sublimabo hic,
in fuluro conregnare, a similitudine regis, qui filitiin et hoc benedicent, id est in benedietione illa perse-
siium quem secum vult facere conregnare, super verans; et pavperet ejut, id esl illos eosdeinquos
sedera suam regiam ponit. Fruclum ventrit filios dixi viduam, qui etiam spiritu pauperet, id est lm-
spirilualcs dicit, non qttod ex vcntrc generali siril miles suni, ideoquedigri benedictioiieet saluraiione,
1543 S. BRIINONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS l, 4344
laturabo in aninia pauibus, id est multiplicibus cha A Ecce quam bonum, etc, ac si dicanl: Qui supe-
rismatibusspirilualis iiitelleclus.quseerunl eispanes, riores gradus jaro ascendislis, ad hunc etiain ascen-
id est dulcissimaerefectiones, sicut panes dulcissiraae dile, ul eliam fratret in unum habitetis, et sic Deo.
refeclioues stinl. Expouil aulemquomodo beiiedicet, militelis. lnde vero nos jexempluni habeatis. £<ve
sic. lloc quidem mndo kenedicam, id est sublimalio eiiini jam in evidenti esl quod habitamus simul
illos ex Sion qui vidua stmt, srUicel eosdera tacer- omnia coramunia hahenles, et sic cohabitainus ut
dotet ejnt existentes, cuin se 534 lwne vivendo simus fratres. et non nequam fraties. sed ftatres
bosliant laudis sacrificenl s induam salutari, id est spirituales in iintim fidci et concordia; lendenles.
circtimraiiniain et ornabo conforrailale Salvaioris Aliter ettiiii cobabitare non prodesset; et cura jam
Chrisli, ulsinl ei in siibltuiitate jusliliae conibrmes, cobabitemus, ecce iu praesenii et evidenti nobis est:
inquantum possibile est et ipsi saccrdotes tancti quoniam quam bonum ett, id est plusquani valde
ejut existenles, id esl, sancliflcalipermorlem Chrisli uiile cst, el quam jucundum, id est plusquam valde
et peccalorum indulgentiam, exsullabunt de exsnlta- deleclabile est, habiiare simul nos fraires, inunum,
tione, id est de innocenlia, qtiae exsuliatio dicilur fidei et concordiae tentlenles, Hoc atitem habiiare si
eo qtiod exsultalionis causa sit. Sive quod addit simpliciter bonum essel, appeiendum esset. Quanto
exsultaiione, ad iuctilcalionem addit; quasi dicat : B * raagis ergo, cum bonuiti sil e(jucundum ! Osten-
Nimis cxstiltabunt. IIic, inquam, tacerdotet ejus in- dant autem unde probari possif habitare islud esse
ducnn tutulati; in fuluio vero iiluc producam cornu bonum el jucundum, sic. Bonum esl el jucundum,
David, id esl in illos eosdem exlendam suliliinita- habitare fratres in unum. Sicul unguentum, id est
(etn gloriae, quaejam esl in David fllio nico, ut cain- utpole spiriluale donum, scilicet inde probatur esse
rieiu habeanl sublimitatero, quamvis minus, et hic bonum el jucv.ndum, qnia spitituale doiuiiri est dic-
inierim per illuslraiionein graiiae paravi eos tucer- lura ideo unguentuwi quia, per ipsum habitare spi-
uani, id est vas lucis; lucernam, inqtiam, et hoc rilualiier inungimur, ut sirous reges nostri et sacer-.
Chrhlo meo. In quibus, sciticet ipse per doctrinam doies, nosipsos Deo bona vila sacrificanfes, a siroi-
suam mundo luceret. Bcnc vero ponit non Iuceni, liiudine reguin et sacerdoturo, qui iiiungimlur in
sed lucernam, cum ipsi non sint lux, sed vasa leinpore oidinatioiiis suae. Sicul ungumtum
ip-ins lucis et ministri. Vas quippe lucernam dici- dico existens in capite, id est in polestale capitis
inus. Unde de Joanne Bapiista legilur : ( Non erat 535^'ir'sli'sc'''cel'/"0^ uguenlumnonhabelurnisi
ille lux, sed ul lestiinoiiium perhiberet de Iiiini- doito capilis, quod unguentum descendii adono ipsius
ne (Joan. I, 7). i In eos, inquam, producam ccrnu , eapilis in tWf}am,.idestinbonos omnes fortes conlra
David. Inimicot aulem ejut viduae, perseculores, 'J vitia et viriles in rnoribus, qui congrue per barbam
scilicet itutuam per empbasim, confvsione, id est accipiuntur, eo quod lunc horoo fortis sil et ad vi-
circumdabo et in corpore et in aniuia, confusione rKeiu aetaiem pcrvenit, cum barbatus eflicietur.
perdilionis. aetermc, sanclificalio autem mea, id est Er^roiiit autem ipsam barbam per partes. sic. De-
vidua a me sanclificala, stiper ipsum David Chris- scendit, inquam, in barbam, scilicet in barbam.
tum in fide el conformiiale fundata, et ei innitens Aaron., id est in viriles el fdrles. Chrisli, id est in
efftorebit, id est ex flore bonae operationis transiet aposlolos et discipttlos, caeleros Christi pritnitivos,
in frucluuin aelernaeremuneralionis ; a similitudine, qui anlonomaslice barba Cbrtsli dicuntur; cum
floris, qui in fruclum transit. Vel sic: Nou solura, etiam omnes boui barba ejus dici possint, eo quod
illuc producam cornu David, inimicos autein, id esl ipsi primiiivi viflliores et fortiores exsliteriui, qui.
scd ctiam inimicos ejus viduaepcrsecutores, scilicct, leguntur post ascensionem Domini in Hierusalein
ln parte quidem induam, id est replebo hic confu- per dies plttrinios cobabiiasse, et cqr untirn et ani-
sione, id est erubescenlia de peccatis, et sic conver- mam habuisse. Aaron suiiimus sacerdos, et omniuin
tenlur. Sanctificalio autem mea, id est sanctifica- sacerdotuin in Veteri Teslameiiloprinceps, montanus
la vidua mea, super ipsum David fide el conformitate. Q ; interprctalur ; quocirca juste per Aaron Cbrislus
fundiita, efllorebit, id est ex toto cum perseverantiai accipilur, qui prinecps omnium sacerdotum existens
in bonis operibus florebit, et per hoc perlinget in, et supremus, iiionlauus quoque fuit, id eslin sublimi
futuro ad cornu David. virlutum mouie subliiuatus. Sive etiam monlanus
1N PSALMUMCXXXII. de monte. id esl de supernis in mundum, ad salu-
Titulus cenlesimi tricesimi secundi. Canticum, tem hominum a Deo Patre missus. Unde idem dicit:
graduum. Tertio decimo gradu in psalrao superiori] ( Vos de deorsum eslis. ego de snpernis stnn
ostenso, qui, scilicet ftiit hoc quod disposuerunl adj (Joan. VIII,23). > El non solum in barbam Aaron
conformitatem aposiolorum, cohabitando in unum^ descendit, sed eliam descendit a barba Aaron in
Deo militare, el de hoc adipiscendo oraverunt: . oram veslimenli ejus, id est in raartyres, qui, cttro
jifcunt perfecli in sequenli psalrao de gradu quarto3 fuerint praecipuiposl apostolos, dicendi sunl ora in
cecimo, qui itihil aliud est quam boc quod superiuss veslimento Dei, id est superiores in Ecclesia, sicut
(iidverunt, scilicet ipstiin habilare fratres in unnm, ora superior pars est vesllmenti. Ecclesia vero ve-
quod bonum esse perhibenl et jucundiim, ul sicc stimentum Dei dicitur, eo quod ornatus ejus est sicut
audilorcs attrahaut ad hunc gradum ascendendum. veslimenlum corporis. Notandum quod barba Aaron
1345 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. CXXXIV. 1546
ei ora veslimenli partes sunt harbne qtiam posuit, A Ecce nunc, etc., ac si dicanl: Vos omnes servi
niiiversaliter, cum dixit quod descendit in barbam. Domini, quij*amhabitare in unum boriumet jucundum
Hoc autem cohabilare, quod ostenderat esse donum esse diciiis; ecce nunc, id est in praesenli nunc
spirilale, ostendunt quoqne gratuilum esse,"sic : benedicite Dominum, scilicel indilate in pracsenti
Diximus quod per hoc comprobatur quod cohabitare tempore exaltate Dominum bona vita vestra, >nsti-
esl bonum el jucundum, quoniam Cst sictit unguen- pradictis gradibus perseverando, vcl sitperiorcs
tum : et per hoc quoque quia est sicut ros, id est gradus quos jam ascendistis, ipsi ascribendo, el
ulpote donumgratuitum qtiod pcr rorem inteltigilur, omnia opera veslra bona respeclu patriae coelestis
eo quod ros sine labore vcl pretio vel sludio bo- agendo. Notandum qttod, cum ponil ecce riunc, istud
roinuro gralis contingil. Sicul ros, inquara, Hermon, ecce posiliim esse ad determinandnra nunc, quia
id esl exallali iuminis, scilicet, ulpoledonum datum nunc non solum modo praesenlis lemporis est si-
gratis a Christo, qui dicitur Hermon, id est lumen gnnm, sed etiam proximi prseterili etproximi fuluri.
exallatum. Nam cum omnes fidcles litmen dici pos- tlnde usualiter dicimus niinc venii et nunc veniam.
sint, eo quod alios doclrina illuminent et exemplo, Quia dixeral: Omnet tervi Domini, benedicile Do-
ipse tumen est super omnia illa lumina exaltatum minum, cnm quidam nequam servi sint, de qnibiis
et sublimatum. Unde Joannes : ( Eral, inquil, " servis dicanl, delerminaut addendo sic : Vos, in-
lux vera, qnac iltuininat omiiem honiinem, eic. quam, scrvi, qui in domo Domini, id est in Ecclesia
(Joan. i, 9). > Dico sicul ros Hermon, qui ros de- ttaih, id est perseveralis per lidem : sic lamen ut
scendit a*barba Aaron, et ab ora veslimenli in mon- slelis in atriis domus Dei nostri, id est in amplitu-
tem Sion, id esl in illos omnes qui in Sion, id est in dine ditectionis, quam perfecti domus Dei, id est
Ecclesia possunl dici montcs pro subiimitate vilae Ecclesiae, habenl erga Deum et proximum : et in
suae, ul confessores, ei si alii aliqui sunt in Ecclesia amplitudine caelcrarum virtulum, quae per alrjade-
perfecti. Non enim omnibus Ecclesiae filiis gi-adus notantur, eo quod ampla sint. Bencdicile, inqpam,
isie cohabitandi competit. Congruil autem regulari- Dominum omnesservi Domini, el vos cxislenles in
bus, ct caiionicis, et ccenobilis. Interpretatur autem noctibus, id est in his diebus transiloriis qrii ad
Hermon rion solum exallalum lumen, sed etiairi allerius viioe respcctum noctcs dicuntur propier
analhema. Juxta qiiam inlerpretalioncm hoc sic Ic- frequentiam perseculionum, extollite manus veslras
gilur. intsncta,ccelesti»; scilicel nondcprimite operavesira
Dico sicut ros graluitum, ia est aonum, ros, agendo ea respeclu tcmporalittra, sed extollite, id
inquam, dalus Hermon, id esl Ecclesiaede Judaico r est Sublimale tendendo pef ca rn sancia, id esl fa-
popitlo primitivae, qui sane populus anathema per cile ea respectu sanclorum ccclesiiiim bonorum, ut
emphasim dicitur, vel quia Christum anatheraatiza- ea adipiscamini: el benedicile, id esl cxallalc Do-
verit, dicens eutn seduclorem el daemone plenum : minum ascribendo ipsi lioc ipsum quod manus in
vel quia ipsum anathematizavit, id esl malis acliblis sancta exlollitis, vel quod in superioribus bonis
snis a Deodivisil. Analhema quippe divisum dieitur. persistilis. Quoniam aulem, o quicunque audilor, ad
Per hoc ergo quod donum istud fuil Hermon daluin benedicendnm et manus exlollendum non suflicis
gratuitum fuisse comprobatur. Etqtti ros ab Herraon per le, nisi Domino benediccnle, Benedicat le, id cst
descendilin moietn Sion, id esl in iilos ex gentibus, sublimel le in virtuiibus Dominus Chrisius ex Sion
quicunqiie sunt monles in Sion, id est sublimes procedens, id est ex poptilo Judaieo, secuudum quod
sanctilale in Ecclesia. Comprobant aufem adhuc horao, qui secundum qnod Deus fecit cwlum et
quia habitare in unum bonum esl et jucuhdum, sic : terram, id est majofes et minores, ideoque bene
Vere habitare in untim bonum esl et jucunduin. dicere pOtest, quia Deus et homo; vel benedicat ie
Quoniam illic, id est in illa habitalione mandavit Dominus, id est magis et magis in Virtuiibus exaltet:
Dominusbenediclionem fratribus persislentibus, in et hoc conlingat ex Sion, id cSl inde quia jam es
illa habitationelegavil Dominus, sublimilalem scilicet D Sion, speculans fuiura, non aiiendens praescntia.
dedit eis propler hanc cohabitalionem sublimilatem, Finiunl canlica Graduum.
in vinutibus et bonis operibus, et mdndavit, id est 1N PSALMUMCXXXIV.
legabit eis eitain in fuluro duraturam usque in twcu- Psalmi cenlesiroi tricesiini quarti litulus. Alleluia.
lum, id est aelernum. Vox Prophelae adliortanlis omnes iii humano genere
536 1NPSALMUMCXXXHI. fideles ad laudem Domini, quia bonut, el quia elegit
Psalrai cenlesimi tricesimi terlii litulus. Canlicum Jacob el Israel: et quia omnia quwcunque votuit
graduum. Postquain de gradu quarlo decimo per- fecii, quae etiam mullipliciter ostendil, ul audilores
fecti ad audilorum instruclionem cgerunt.de ultimo, magis ailrabal ad laudem Doroini.
quintodecimo scilicel aguiit, qui nihil aliud esl, Laudale nomen Domirii, id est laudaie voce el
quam postquam hos gradus ascendcrint, hos omnes alTectioneDormnumChrislum conluitu nominis cjiis
non sibi, sed Domino ascribere, et omnia bona quod est Dominus, laudate, inquam, strtA Dominum.
opera respeclu ccelesiis patriae facere, et sic Deum Ac si dicai : Laudare eum debelis, cum sitis ejns
benedicere. Ad hunc aulem gradum perfecli hic servi, id esl iltius poteslati subditi, et ipseDomintis
agentes, auditores ascendere invitant. sic: omnium. Vos dico laudate, qui in fide raanentes ta<it
15H S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1343
in domo Domini, et in alrih domut Dei nottri. Hic A fecit fulgura, id est illuminatinnem cognitionis suae:
versus ita, ulin psalmo superiori, exponilur. Lau- quac pcr fulgura denolalur eo quod luculenta sunl.
date, inquam, Dominumvoce el alTectione,quoniam Fulgura pluraliter ponil, propler plures personas
bonut est in nalura, et ptallite nominiejut, id eslbene illuminatas. Ftttgura, inquam, tendenlia inpluvlam
operamini ad honorem ejus, contuitu nominis ejus doctrinae, scilicet quac ad hoc in cis fccit, ut per
quod est Dominus, quoniam nomen ejus suave est, ipsas illuminalioncs alios docirina sua compluanl,
id cstsnavem el rnilera rem significat, non significat quod minime facere possent, nisi illuniinati prius
537 Temaspcraro el odibilem sicul in saecularibus essent. Dico Dominus fecit omnia quacttnque voiuit:
dominis. Laudale, inquam, Dominum, et ptallite educens nubes ab exlremis lerrw. Qui Doiuinu»pro-
nomirii ejut, el lioc eo conluilu eliam, quoniam Do- ducil de lltesauris tuh, id est de occullis arcanis
niiniis graluita misericordia elegil tibi Jacob in pos- dispositionis suae, quae thesauri dicuntur, eo quod
tettidnem, id csl iilos qtti adliuc in acliva vita de- abscondila sunt ul thesauri: venios, id cst illos spi-
genles contra vilia sunl viriliter luclantes; et Itrael, ritales viros, quos superius nubes dixit: qui venii
id est illos qui jam in contemplaliva vila posili dicuntiir, eo qnod ad modum vettlorum agiles sunt
sunl Deum videnles, elegit tibi in possessionem, ut ad Deum conlemplandum. Qttod est dicere: lloc
videlicel eos per inliabitanlem graliam possideal, "* quod venti cfficiiinltir, conlingit ab occnlta clispo-
dirigendo de bono in raelius. Dico laudale etpsalliie, sitione Dei, qui lanlo laudabilior quar.to incomprc-
et idco vos sic adbortor: quia ego qui propheta sum, hensibilior. Vel sic : Qui producil de ihesauris suis,
ciijus auctoritali credendum csl, cognovia raagistra id est de sedibus ccelestibus, ventos, id est angelos
Veritate, mihi interius praesidcnte, quod Dominus ad hoc ut eorum ofiicioiiubes educlae, ab extremis
magnus ett in polcntia, et sic magnut quod ipse Deus terrae ad praedicandum cl caetera bona agendum
noster cxislens, qui tanlo anle lempore existimus, promoveanlur. A simililudine venlorum, nubes
non recens Deus, scilicet magnus esl prcc omnibus flatu suo promovenliura. Venli vero angeli dicuntur,
dih, id esl 6upcr oranes sanctos ah eo dcificaios, el quia invisibiles sunl ad similitudinetn veniorum,
qui lamen valde magni sunt ut Moyses el Abraham, el quiaagiles adofficium sibi injunctum exsequen-
et caeteri qui dii facti sunl per graiiam. Ipse quippe1 dum, et ad Deum conteniplanduin. El qui Doroinus
Deus est per naluram, ideoque major. Cum dicit1 percuttit, id est morte sua deslruxit primoge»ita
Deut notter, ponit lioc ad Judaeos incredulos devin- JEgypti in baptismo, id est originalia peccata ge-
cendum, qui eum Deuin esse denegaverunl. lnde neris humani qnae primogenila 538 dicuntur, eo
vero magnut ostetidititr, quia omnia qnwcunquevo-• p quod a priniordio nativitatis quasi hacreditarie ipsi
luit Domittut, id cst sola voluniaie fecit, el omnia' generi huniano principabantur, quod jEgyplus di-
qucecunquevoluit ut nihil cxciperetur. Voluntas> cilur, eo quoJ in afflicfione et in tenebris ignoranliac
eniin ejus, facere est. Fecit, inquam, omuia quce- detinebatur. /Egyptus quippe lenebrwvel afjlictioin-
cunque votuit : in cceloscilicet et iu terra, id ,est et' lerpretalur. Percussil, inquam, primogenita /Egypli:
in majoribus fldelihus et in minoribus : illud vide- iitcipiens ab homine et perducens usqtte ad pecus,
Iicet ipse in eis per gratiam fecit, qtiod isii cceluin,. id est et in houinihus pcrcussil et in pecudibus
IIIIvero terra ejus sunt: et fecit quaecunqtievoluitt illa primogenila, scilicel cl in sapienlibus rationa-
in mari, id esl in rainoribus impiis eum amarican- biliter, ut homines se habeittibiis, el in idiotis qni
libus, et in omnibut abyssh, id esl in omnibus ma-- bruli eranl ul pecudes. Quod praesigrolum est ia
joribus amaricantibus, qui sunt abyssi, id est ini percussione primogenitoriiin ^Egypli sub Moyse.
nequitia profundi. Itoc enim i.n eis eflecit ut perse- Noii solum aiitem percussit Dominus primogenila,
ciitio eoruin cederet ad utiliialem stiorum, quos proi sed eliam emisit, id est extra misit manifesle, sci-
eo persequunlur. Nam impiut pio vivit. Exponit it licet misil signn, el non qualiacunque signa, sed
auteni qnas sint illa quae fecil in ccelo el in lerra,i, prodigia, id esl maxima signa in medio lui, jEgypte,
cura dicit educent, et caetera usque ad Domine, ; id est in communi generis humani. Exponil autem
', j)
nomen luum. quae signa addendo sic. Emhit, iuquam, signa, in
Dico quod Dominus fecit oronia quaecunquevo- i- destruendo Pharaonem el omnes servos ejus. Haec
luit. pominns, inquam, educent ab exlremh terrw v scilicet fuerunl signa quod destrtixil Pliaraonero et
nubet, id est ex illis qui eranl exlremi lerrae, id d omncs servos cjus in haptismo, id esl desiruxit
est viles inter terrenns el cxtremi in diviliis et inn non essenlialiler sed polentialiter diabolum, et om-
sensii elin genere, sicut Petruset Andreas piscalo- i- nes malignos spiritus. Quod praemonslratura est in
res pauperrimi, el cacleri ignobilesdiscipuli fuerunt: Pharaone, qui in mari Rubro cum exercilu fuit
fecit nubet, id esl fecit eos sublimes in sanctitaicc submersus. Deslruxit aulem Deus polentialiter dia-
ad modum nubium, et dedit eis olTiciumalios cotn- i- bolum cum omnibus minislris ejus, cum non solum
pluendi doctrina sua; a similitudine nubium, terramn originalia, sed eliara aclualia peccata in baptismate
conipluentium : cl bcnc ponit educent : cura enim n remittens, potentiara quam per ipsa peccala in ho-
prius essenf extremi, ab extremitate illos eduxil, l, minibus habebant, ad nibilum redegit. Diatolus ni-
cuin eos ita in satir.iiiate stibliroavit, ut inter ho-
t- mirum recle Pharao dicitur, eo qtiod sibi subditum
inines habeani»r nrtccipui. lu illis aulcin nubibus is geiius numanum aerilcr urgebal, sicufPharao fllios
4349 ^ EXPOStTIOIN PSALMOS.— PSAL.. CXXXIV. 1350
Israet anlequam a Domiuo liberarenlur, vrolenlai A , expediri valeat, a similitndine in carcere concluso-
lyrannide premebal. Quoniam etiam Pharao dissi- rum,qui inde facile egredi per sc non possunt. Haec
patio interpretatur, congrue per emplrasim diabolusi eqnidem operaiio rex esl Basan, id est poiensducere
Pharao dicitur: qui omnium viriututn, jnquaniurat male operantes ad Basan, id est ad confiisionem
potest, dissipator est, atque bonorum. Bene qtioque aelemae perditionis; vel ad hanc confusionem, nt
dicil emifttl signa, id est manifesta fecit signa int inalo merilo ipsius confusionis de nialo in pcjus
medio lui, Mgyple, qaia signa illa, quod Pbaraonemi praecipites eant. Il.tnc autem nialam opeialioneni
et servosejiis deslruxerunt, palam ftierunt exteriusi vel in suis Detis destruii ut eis nullo modopraevaleat,
-per bonam fidetium opcrationem, qnae qnidem vel si quoquo modo in ipsam iiicidcrint, per poeni-
nulla essent, si Pbarao deslracius non esset. Emhii, tenliatn eani evacual.
inqnam, Dominussigna Pharaonem in bapiisraitle Et parcussjt omnia regna Chanaan, id est otnnos
deslruendo, qui etiam post baptisma in suis per- reges Clianaam. Per Chanaan, qui mlerpreialurcom-
custit gentet multat, id est desiruxit roulla peccafa, tnolio velparalus humilitati, prava consuetudo expri-
qnae propter magnam nruliiliidinera gentes rotilfx milur, quae illos quibus rexesl, eis doroinando com-
riicnniur; homitium enini raulliludines genles dici- inovet, id cst a Deo scparat,'et cos a Deo separando
wus. F.t occidil, id esi destruxit rn suis reget forles, " humililali parat, idest dejeciioniseternaeperdilionis.
id esi ipsa peccata, qnae superius genles nmllas Quam nimiruin consueiudinem in quibusdam suo-
dixit: quae eliam reges dicttnlur, eo quod anle rum Deus perculit, auferendo per pcenitenliaropost-
C-bristi adveiilum more regum hominibus.domina- quam eisinesl,in alih vero sicul nullatentis in eis
Irantnr; et fortes reges dicuntur, eo qund ex eorum regnet. Lillera sic adapiatur : Percussit non soliiin
dominalu se non poterant homines expedire per se. Seon el Og, sed el omnia regna Chanaan, id est
Quae pro certo peccata in suis post bapiisnia Do- omnes reges itlos qui sunl Cbanaan , id cst
roinns destruxit, in quibusdam qttidem sic ut nitn- coromoventes a Deo homines, el eos linmilitaii de-
quam post bapiismum eis praevalere possent; in jeclionis aeternaeparantes, sciticet percussit pravas
quihusdam vero sic, ul, postquam eis praevaluerint, consuetudines, ne essent fidelium suorum reges.
rursus per gratiam peenitendo deterentur. Quai» Seon, inquam,..|>ei'ctisM(el Og et reges Chanaan,
utique peccatorum destruclionem Doroinus praelt- «( bis percussis.ferram prius exislenlemhwreditatem
gurari voluit cum, ingredienlibus interram proiuis- eorum, id est lerrenam sensualitalem fldelrum,quae
sionis filiis Israel, multas gentes el reget forles, qui prius eral hsereditas horum regum, scilicet quaiu
terram illam irossrdebant, a facie eorum destruxit, < r. isli reges possidebant, ul aliqtiis haereditatem possi-
et (erram ipsam eis ablatam. filiis Israet in haere- det, dedit hwredilatem lsraet populo suo, scilicet
dilatem dedit. fecil iit, his regibtis expulsis, populus fldelitimsuo-
Exponit aulera quae .uerunt illa peccata qrsaede- rumjamisraelexistens,.ipsarn sensitalilatem suara ut
slruxit, quos reges fortes superius nuncupavit sic. hserediiatempossideat et excolat, et ipsam per ra-
Reges, inqiiam, fories percussit, scilicet, Seon re- tionerobene regendo lerram Dei frucliflcantem in
gem Amorrliatorum. Seon aulem lentatio cnlens vel bonoopere faciat. Potest autem aliter legi versus
tentatio oculorum inlerpretatur. Unde per Seon ille qui est : emisil signa, ul sequentes non muien-
tenlatio vehemens intelligilur, quae calens dicitur tur in senteittia, sic. Percusiit, inquam, primogenita
eo quod valdc feiveat.dum ad consentienduni fide- JEgypti, et pcr hoc illa percussii, quoniam emhit
les nimis incitat cura eis saepiusinsfat. Quae etiam signain medio lui, JSgypte, id est manifeste misilin
tenlatio oculorum dicitur, ut a parte praecipualotum cominunilatem lui, q humanum genus, signa, et
designetur: eisicperoculoscuin istesensusinsensibns non qiialiacunque sigua, sedprodigia, miracula sci-
corporisprsecipuussit, lentatio omnium sensuumcor- licet apostolorum.quaeprodigiosafueruntel magna.
porisaccipiatur. Quaenimiruni lentatio rex est Aroor- Signa dico tendenlia in Pharaonem, et in omnes
rliaeorum,id est princeps est amaricantium, scilicet D I tertot ejus, id esiin destruclionem polentiicdiaboli,
iliisdominatur quos ad consensumpertrahens, Amor- et omnium spiriituim malignorum ejusminisiroriira.
rhaeos facit, id esf Deum amaricantes. Ainorriuei . Ac si dicat: Ad hoc emisil signa uf pcr ea signi
qnippe amaricantet inierpreiantur. Hujusmodi vcro . genus humanumad Gdemvocaiet, el per fidem et
tcntationem Dominus in suis destruxit, non ul 11011''baptisina in eis peccaluin originale deleret; et sic,
539 inslaret, sed ne suis per cousensum pravale- occasiotic borutii signorum, diabolo et servis ejus
ret, sicque rex eorum esset, et eos Amorrbseosface- potestatem quam in genere humano habebant au-
ret. In quibusdam vero elsi eis posl baptisnia prae- ferret. Qui etiam occasione eoruradem signorum,
valuil, eam tamen per pcenitenliam sic destruxit percussit per fidem in baptismate genles multas, et
Ut non habeal ulleriiis locum eis praevalendi : occiditreges forles, scilicet NeortregemAmorrhwprum
et non soluni percussit Seon, sed et Og regem et Og regem Basan, et omnia regna Chanaan:ct
Basan. Og autem inlerpretatur comiusio; Basan his pcrcussis lerram existcntem eorum hcereditalem
vero confusio. Per Og ergo operalio prava de- dedil hwreditalem Itraelpopulo tuo.
notalur , qine ideo conclusio dicitur, quia male Hi tres versus ul superius cxpositi sunl : ita liic
operantem sic concludit et alligat ut difliculier iude quqque exponuiitur. Per genles multas et rcges,
1551 S. BRUNONI»CAftTHUglANORUMINSftTUTORIS OPP. PARS I 1352
actuaiia peccata iiilelliguntur, in baplismo percnssa, A ntim Chrlstum opere et corde; et vos domut Aaron,
con<ensus vtdelicet et operatio et consuetndo. Quo- id esl fatnrlia praptalonim majontm fidelium ex Jti-
niam ergo genles et reges percussisti, et cuncta su- daeis, benedicite Dominum: el vos in gentibus qui
perius ostehsa fecisli, o Domine, nomen tuumwier" limetis Dominum casto limore, tam praelali qiiani
num dtirabit, scilicet contuitu hortim supradiclorumi subdili, benedicite Dominum : dicentes etiara exte-
ab bominibus florificaberis, et illa gloria ttta ini rius ore : Benediclut, id est in aelernuro exaltatus
aeternum dnrabit: et inde conlinget quod in wternumi sil DominusCbrislus ex Sion, id est ex Juda?is nas-
eril : quoniam, o Domine, memoriale tuum 540 | cens secundum qtiod liomo qui eliam secttndum
duravitin generaiione liac pracsenti, et usque tn gene- qttod Deus habilat in Hierutalem, id est doniinaiur
rationem iiltimaro, scilicel percussiogenlium ctregumi in civibus cceleslis Hierusalem. Quod est dicere :
flet a te in oiiroibus generationibus hujus vitx\ ini Benedicendus est, quod Deusesl et horao. Per Aaron
divcrsis fidelibus futuris jam natis et adhttc nasci- majores praelati accipiunlur, per Levi minores, cum
luris, et indeseniper ab ipsis fidetibusglorifical ciis., lauien Aaron tribus ex tribu Levi fueril. Sed cum
Dicilur autem percussio peccatorum rrie/itork/e Dci,, dignior pars lribus Levi, tribus Aaron fuerit, per
eo quod cunia Deo fiai, et significatura^sit illius oc- tribum Aaron congrue majores praelati inlelligun u ;
cisionis regcin et gcnlittm, quaecontigitad historiami B ' ideoque vox ista qu;e esl Levi ad
significandura mi-
ingredienlihus filiit Israel in terram promissionis,, nores praelatos restringittir.
itlain hisloriam saepiusad memoriam reducit. Noni IN PSALMUMCXXXV.
solum aulem , o audilores, erit gloria Domini ini Tilulus cenlesirai iricesimi qiiiuti. Alleluia, vox
eeternumpropicr supradicla beneficia,sed ideo quo- Proplietae adhortanlis oranes ad confilendum Donii-
qne, quia Dominut judicabil, id esl juslo judiciostio> no, tuni quia bonus innalura, tura quia in a tcrntnn
dignitate el gloria sublimabit populum tuum , popu-- esl inisericordia cjus, turo etiam quia Deus deoruin
lum scilicet fidelium, postquam ab hac vita disces- et Dorainus dorainorum, et quia facil mirabilia
serint, unde ab homiiiibus in liac vita degetitibus; magna, quae per lotum fere psalinum ad ejus lau-
glorilicabitur; et adeo populum servorum sttorumi detn ostendit.
-
juslo judiclo siibliniabil, qtiOtlin illis servis tuis de- 541 ConfileminiDomino Patri, vel DominoFilio
precabilur, id est deprecabilis erit poscentibus ini laudem corde, voce et opere, o vos omnes fideles, ei
raeritis servoruro suorum, ul eis eoruro interceden- hoc eo conttiilit, quoniam bonus in nalura. Qui vero
tibus merilis concedat quod posltilabiint. Unde qui- eum in nalura bonum esse conlueri non sullicitis,
dem habet usus vivoruro fideliura, ut sanctos qttii f, . confitemini eo contuitu, quoniam usque in wiernum
jam ab hac vila diccsserunt, prose Dominumorare> «urabil misericordiaejus,id esl bcneficium misericor-
rogcnt. diaeejus quod humano generi jugiler impendil, vel
Farta exhortalione sua ad landandum Dominum,, sic: Quoniam mitericordia ejnt est dueensnos in «r;(f?r-
ut audilores ab idololalria penilus revocando, eos3 ffum,id est inaelernani vitatn per imJuigentiamcrimi-
magis ad Dei laudem aitrahat, immoralur in idoto-- num, et augmentum virluluiu. Confitemini, inquant,
rura depressione, sic : Dixi, o audilores, quod Do- illi exislenii Deo deoram, id est deificatorum ab illo
miiius adeo potens est quod omnia quwcunque 3 ganctorura, ac si dicat:Conliiendum estilli, cum ipse
voluit fccit, til eliam per partes ostensum esl; sedI Deus sit oniiics sanctos deificans. Confilemini Do-
dii getitittm, qui nec etiaro dii, sedsimulacra dicendii mino omnium dominorum, ac si dicat: Confitendum
suiil, neqtie aliquid rotunt neque aliquid possunl.. est illi, cum omnium domiuorura Dominus cxist.it.
Inde Vero esse impotenlia convincunlur, quoniami Confitemini cui confitendum esl, utpoie quifecil rrrt-
ipsa simutacra gentium argentum el aurum existen- rabilia magna, existens tolut Deus per naturam, et
tia secundum materiam et opera manuum hominumt Dominus per omnipotentiam. Solut aulem addit, ad
secundum formam. Oi imaginarium habent et noni remOiionera, quia posueral deorum et domnorum,
'D ut sotura eum
loquenlur. Ocutotimagiiiarioshabenletnort videbunl.. Ostendat Deum in naiura, et Dominura
Auret imaginarias habent et non audient, et benee in omuipotentia. Notandum quod in fine uoiuscitjus-
dico qnod non loquentiir, nequeenim ett in ore ipto- que versus buj'us psalrai te.elenduincst,ar/om'am i»
rumtpiritut, id est il.itus, sine quo loculio non for- tvternum mherieordia ejut, quod ad laudera De!
mafur. Curo igitur simulacra sic impoteritia sini, clt Propheta ponil, et est in unoquoque istud exponeti-
tamen a sluUis gentilibus quasidii cotantur, timilett dum, ul in primo versu jam expositum est. Sive
illit fianl interius ilti qui faciunt ea, sicttt colanl, et( non ita ample oportel ul accipiatur misericordia in
omnes qui, etsi non faciunl, taraeu confiduntitt eis,, unoquojue versu ut in primo accipiiur, sed siri-
nisi tandem resipuerint, scilicet sic fiant surdi ett Clins, ul illa sola in unoquoque versu accipiatur,
caeci ralione interius, sicut illa exterius. Hoc nonn qu« in unoquoque denolatur. Verbi gratia : Confi-
imprecando, sed concedendo dicit, nt sic auditoress temini, inqtiam, illi qui iolut exislens Dominuset
ab idolorumcultura delerrcat. IIII, iiiquam, simitet* Deus fecit tnirabilia magna, quoniam hoc mhericot:»
Ulit fianl qui faciunt ea, et qui corifiduni in eit. Vos s dia, id est beneficium misericordiae ejus, scilicet
vero domut Itrael, id est familia fideliumsubditoruinn quod facit mirabilia magna durabil in wternum, vel
in Judaico populo, benedicite, id esl exaltate Domi- est ducens nos in aUemum. Exponil autero quae mi-
1333 EXPOSITIO INPSALMOS. — PSAL. CXXXV. 133*
rabiiia fecit sic. Fecit, inquam, mirabilia, h;cc sci- A quidem luuiiitaria etsi inler se collata q .aedam nra-
licet qui nempe fecit coelos,id cst pra»lalos sublimes jora sinl, quaedaramediocria, qtiaedamvc o ininora-,
in sattcfilate ad raodam coeloruin: et hos coetosfe- omnia tamen sanl secundurose niagna et gloriosa :
cil i'«inlelleciu suo, id esl in sapientia sua. Si di- ideoque non imnierito positinn est, qui ftcit lumtna-
catnus de Domino Patre, dicemus quod ccclos fecit ria magna.
in sapieulia, id esl in Filio. Unde Psalraographus Exponil ergo per quid fecit ccelos et terram et
alibi: < Verbo Bominicoelifirroalisnnl (Psai.xxxvi, litmiiiaria cutn addit : Qtti percussit /Ecjijptum,ctc
6). > Si vero dicamus de Doinino Filio, dicemus Quod sic adaptatnr : Confitemini,inqnain, Domino
qnod coelosfecerit in seipso, id esl per scipsuin, qui qui per hoc fecit coalura quod terrain et luininnria,
esl sapientia Palris, non per vires alienas, el qui quod percusmlJEggplum cum primogenilh torum, id
firmaverh i» fule terram, id est subdilos, lerram ejus est destrttxit .lEgyplios et priuiogenita eorum, sci-
fruclifeiam exislenles. Terram dico fundatam su- licct liomines qui eranl ^Egyptii, id esl lenebrosi
per aquas liaptisuiatis, qua; fiindamentiiinet inilium ignoraiitia, et alllicti sub pondercpeccaloriim acttta-
smil virlultim. < Nisi eniin quis renalus fueril ex ltiitit. Per lidem deslruxit secuiidttm quod erant
aqtia ct spirilu, non poiesl introire in reguinn Dei jfigyptii, eleos destruclos sic iUtiniinavit; el apec-
'*
(Joatt. iii, 5). > Velfintiavii terram in couslantia vir- catoruni afllictione liberavit; et eortira priiiingcuita
luluin, non stibmergendam ab aquis, id cst a pcrse- dcstruxil, id est pcccalaoriginalia.Ne vero videretiir
ctiioribus circuinquaqiie eaui atl inodtim aquarum oinues .'Egyplios deslruxisse, addit : Confitemini,
per iiicorporalionem dcmergere nileniilius, scd cx- inquani, itli qui eduxil hrael de medio, id est d«
stantem snper aqnas, id est superiorcm atpiis el in- communi eorum, .'Egyptioruro. Ac si dical: Ila dtco
superabilera ab eis, ne aliqualenus ipsis cedat. eum yEgi-ptuin percussisse quod qiiosdam cx JEgy-
Dicltiiiiesl hoc a siinilittnli.e liujus lerr;e iiiiniobi- pliis pcenitentia percnssit, et per lioc eos Isract fe-
lis, quaeasserilur sttper aquas furolaia esse ; qtiaea cit, et sic ipsos a consorlio alinium ^gyptiorum, in
circnniquaque instanlibus roarinis aqttis siibmergi jEgypto reinanentium, ecluxil.Et hoc fecit in polenii
non potesl. Confitemini, inqiiaiu, Domiiioqui illos, manu, id csl in polenti operatione graliae suac, et in
quos sttperius dixi, ceeloset lcrram, id est pnclatos brachio excelso,id esl in fortiluditie cxcelsa.id est in
et subdilos fccit pcr graliam suam esse luminctria fortiludineilliiispotcnUs opcraliouis graliae sttae.qitae
magna, id est magnos in illiiminatione cognilionis exeelsa est, id est prae casleris fortiiudinibus celsa
cj'ns, IIt etiatn aliis csscnt iaminaria, illuminaiido et gloriosa. Quasperbraehiuro dcnolaliir.co quod iu
eos eadem cognitione per doclriuam. Quod praeligti-rp brachio forlitudo sil. Brachium et manus hic idetn
raiuni esl in lumiuaribiis, quae Deus in ceelo posuit significaiit, sed manus notat ooerationem, bi-achium
ai lcrram illuminareiil (Gen. i, 14). vero fortiludinetn. Osiendit aulem pcr qtrid Israei
Lnminuria, inqiiiiin, magna fecit, ct ecce quae eduxii de ^Egyplo, per baplisma vidulicct, ctun ad-
tuininaria : Solem, scilicet fccil, id est illos qui dit : Coiifiiemini Domino qui ut etUtceict Israel de
dicetidi stitit sol. Expouil ergo propter quid fecit ^Ggypto,dhitit in divhiones, id esl divisit in diversi-
solcin, ctini addit, solem, itiquam, redaclura in po- tates mare Rubrum, id cst baplismum per Rnbruiu
tesialem diei, id est in potestatem clarissimae cogni- msre prxfiguratiiro, ul aliis essct in ruinain, :.li's in
tronis, qtt;c dics dicitur propter siue dignitatisex- s.-ilvationem,ul iu psalmuni scptuagesimuin septi-
«•cllctitiam. Quod csl ac si dicat: Quosdam sic fccit I niiini exposUttroesi in loco ubi habctur : interruyit
esse himinaria, ul proplcr magiiiludinein illiimina- mare, elc. Nolanduni, cttm ponit dhisit, non supcr-
tionis su:p, qti;e dies dicilur, ipsi sol dicanlur. fluc additum esse in divisiones, tit innitat mubipli-
Quod esl dicere : Quosdaui fccil roagis aliis cogni- cilaiein diversitatum iu ipso baptismaie. Licel eniiii
tionc sua illiiiiiinatos. Fecit eliaitt lunam et siellas uniini sit, divcrsis roodis latneii pliiribus bonae vilT,
redacias in poleslutem noctis, id est qiiosdani il- boni per ipsiiiu salvanlur, ct diversis modis pluri-
luiiiinavit roediocri polenlia cognitionis, ul pos- D [ bus inahe vifae iuali pcr ipsuro daninaiitur. Vivhit,
siut iiiua 542 dici ad coitiparationero roagis il- inquani, mare Rubrum, et per medium ejus maris
triroinatorutn, qui sol dicuuttir, el quosdam rai- eduxit Israel, id esl poptiliiin salvantloi-utnde ^Egy-
itoti poteniia coguitioiiis, ut possinl stellae dici pto infidelilatis. Ctini dicit; per medium ejits, niliil
ad comparaiionem roediocriter Uliiroinaloriini, qui plus nolainus qtiatn si poncret per illud mare Ilu-
luna dicuntur. Stil quippe longe ciarior est liina, brum, sed haecverba ponit ad hi.-,toriaesiiniliiiidinpm.
et liina sleltis, ideoque congrue pef solem inagis Per mediumquippe maris Rubri divisi legiintiirFilii
Hlnminaii, pcr Itiiiaiuvero roediocres, per stellas; Israel fuisse de ^Egyptiis iiberali. Edttxit, inquam,
autero roinorcs illiiiniiiaiiiritclliguntur. Illoruro veioi Israel per baptisroum, el Pharaonem, id esl diabo-
illuininaiio, qtii luna dicuntur, et steliae, ctsi dies; ltim, et v.rlulem ejus, id csl exerciltitn spiriluum ma-
dici pnssit, seciinduin se tamen ad coruni illuniina- lignoruin, qui piius Israel doniinabaiur, dum crat
lionis coroparationcin, qui sol sunl, quae anlono- in JEgypto, excussit ab Israel, id esl excassit j*ugura
masiice dies est, nox appeltatur. Jitxla quod alibii potcntiaeejus a ccrvice fideliiim, rn mari Rttbrostth-
Psalmisla teslaiur. i Dies tliei erttctat verbum.et ; mergcng, id cst in bapiismate, disperdcns ipsuai
r.ox nocli indicat scienliain (Psal. xvm, 2). i Isla Vitaraonem el oinnem ejus excrcilum. Qui ctia;n
PATUOL.CLII. /i3
fc&U S. BRUNONlSCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1558
j^tqijjim jrop«.»mtuum per mare Rnbram eduxit,, A quod ad Iristoriam prolixe prophetizatum est a
Jt Pharaonem ibi demersit, eumdem populum suum Jeremia. Qui tamen Jeremias in fine libri sui roy-
,ransd«xil,et adbttc transducil ad patriam ccclestero slice prophetizavit, qttod ad historiam praedixerat
,>erdwertum hujus vitae, pervirtutes et bonas opera- de caplivitale Hierusalem in Babyloniam faela per
liones. Quodinllliislsrael prseroonstralitm esl, qui Nabuchodonosor, quae signum erat captivitalis fidc-
m te.rram promissionis per desertum sunt transdti- lium, ccelestis Hierusalem civium, qui vere captivi
oti. Quia etiam ne populus ejus in hac traductione dicendi sunt, dtim a ccelesli Hientsarem exsulant,
843 a niagiiis el foriibos regibus occurrentibus inlor Babylonis cives corpore conversantes, scilicet
impediretur, Percuttit reget magnot, id esl inagna inter impios hujus mundi filios, qui jure Babylon
peccala criminalia percussil, ne suorttm rcges es- dicitur, id est confusio, eo quod amantes se in
sent; el nen sic percttssit ut non perirent, sed et coiiftisionemprsecipitaturus est asternam.Jttxta illttil
occidit, id est ex tolOdeslruxil illos reget magnos Dominicum : < Filii aulem regni hujus dejicicntiir
foriet prius existentes, sic ul inde modo qnolibct in lenebras exteriores (Malth. vm, 12). > De hae
Scsc cxpedire non possent. Occidit, inquaro, reges crgo captivitate ab Uierusalera coalesli, perfecli
magnot et fortet, scilicet Seon regem Amorrhworum, fldeles, in ea positi agunl, diceules se super flu-
tt Og regemBasan, et omnia regna Chanaan. Et his B tnina Babytonis sedisse, ct illic pro recordatione
occisis, lerram prius exislentem Itwreditalemeorum Sion flevisse, et organa a salicibits suspendisse, et
dedtt Itwredilalem Israel, id est populo fideliuin caulicurn Doroini in alicna lerra non cantavisse.
servo suo, exislenli, in oronibus sibi obedienli. Isti Proiniltunl quor[ue se Hierusalem cceleslis assidue
scptem versus ila in hoc psalmo exponuntur ul jam recordaltiros esse, ef oranl ttl Dorainus memor sit
in praecedenli psalcio exposili sunt. Dico quod Do- Iribiilalionirm quac eis a filiis Edom inferunlur, ut
roinus percussit reges magnos ei forlet, et nos de eas quandoqtte remhneret, et etiam condolent de
vEgypto eduxit, et caclera bcneficia conlulit; quod miseria filiacBabylonis. Hoc aulem lotum in hoe
equidem non cx mcritis noslris, sed ex sola sua psalmo dictinl, ul coclerosfldcles in hac eadetn ca-
niiscricordia fecit. Quia cum ipse nos diu oblivioni ptivitale positos insttuant, nl et ipsi sitniliter in hac
dcdisse visus esscl, memor fuit noslri in humililate captivitate se habcant. Sunt aulem httjus psahni
nostra, id est iu considerationc humililalis nostrae, verba juxta hisloriam posila.
scilicet misericorditer respiciens dejeclionem mer- 544 Super (LnminaBabylonis existenles, non
talilalis el passibilitatis noslrae, in quam pcr Adam submersi quidem ab ipsis fluminibus, scilicet cx-
devcoeramus. Et nostri memor existens, morle sua r islentes supra fraudulenla negoiia luijtis mundi,
redemit nos ab inimicis noslris, a vitlis scilicel, et a non subdili quidem ipsis iiegoliis, sed super ea
spiritibus malignis. exislenles, et ea spernenles; vel supe, fiumina Ba-
Notandum quoniam, elsi superius dixerit qtiod bylonis existentes, id est supra res sacculares, quas
rtos ab inimicis eripuit, hic lamen prelium inorlis contemnimus, et quibtis sulijici remlimus, quaequi-
sux denotat, ad exaggeralioiicra ipsius beneficii, ut dem res et negotia saccularia adamantes se sub-
-nos in laude Dei prompliorcs reddat, cum dicit niergunt, ad damnationem perlrabunl, more flurai-
redemit. Dico quod nos redemit qui etiam post re- iitim, qtiaa cadentes in se suhmergnnt, et in raare
demptionem dal jugiler escam spiritalem corporis deferunl; itlic tedimus, id est illic conversando cor-
stti omni carni, id est omnismodi horaini lara Judaeo pore, scilicet juxla illa fiumina Babylonis, licel non
quam gentili, lam nohili quani ignobili, unde aniraa ab his submergeremur, sediraus taraen, id esl de-
incessanier reflcilur. i Non enim esl personarum jecti fuimus el anxiati, scilicet raagnam delecfio-
acceptio apud Deum (Rom. n, 11). > Cum dicit omni nera esse reputavimus, juxta illa fluniina corporali-
cami, idem est ac si poncret omni hoinini, lotum a ler hahitarc, undc quippe nobis plures angusiia?
parte designans. Confitemini,inquam, Deo cceli; ac contigere; et sedendo fievimus,id esl a flelu corpo-
si dicat: Cum tot mirabilia humano generi fecerit, £j ris abslinere nequiviinus. Quoniam autem possent
confitemini illi. El cum eliam Deus sit non lantum tiere iiifrticluose, sicut illi qui flent, vcl de rerum
hoininis, sed cceli, id est spirituum cceleslium, hac amissione, vel alia bujusmodi occasione delermi-
occasione confilemini illi. Confilemini quoque Do- nant unde fleverunt, addendo sic : Flevimus, in
mtrto dominorum, id est coiifiteniini etiam ideo, quia quain, dtim recordaremur tui, o Sion ccelestis, sci-
Dominus esl omnium dominorum, et ideo quoniam licct flevimus pro rccordalione Hicrusalera ccelesiis,
in mternummisericordia ejus. Hoc ideo repelil, ut ctijits civcs stmiiis : a qui bic in Babylonia positi
sictit in laude incoepii, ita flnial in laudc. ' peregriiiatnur. Vel flevimus compaticndo, ea occa-
1N PSALMUMCXXSVI. sioue, quia multos bujus Babyloniaccivcs vidimus
Titulus cenlesimi tricesimi sexti.' Psalmut David ab bis fluminibus submergi. Flevimus, inqttam, dum
prapler Jeremtam. Quod sic exponitur : Psatmus istc hoc essel qttod seroper recordarentur lui, o ccelestis
esi David, id esl fidelium, qui bic agunt, composi- Sion, el recordando ttti non possemus submergi, ac
lus propter Jeremiam, id est juxta Jeremiam pro- si dical : Licet non submergereniur, ex sola tamen
phctam, scilicel non discordans a propbetia Jerc- compassione submcrsionem aliorum flcviinus. Vel
raix, sed contiiiensin se niyslice, licct brevWcr, flevimusiie submersione aliorum, dum recordaretma
1357 EXPOSITIO II* PSALMOS.— PSAL. CXXXVI. 1558
tni, Sion, id cst duin dc lc.jugilcr cogitarcmus, ad A t dixerant secaniicum ccelcslis Hicrusalcra infidclibus
quaui rocliicbamus eos submersos ntinquaro esse non cantaturos, ne viderentur Hierusalcm oblivioni
perventuros. daluri, removent hoc sic : Quamvis non sitntis can-
, Sedimus, inquam, ct flevimtts,et corporaliiercon- taturi canticum Domini infidelibus, tamen nunquain
versando in salicibtis, id est inter impios qui steriles oblitus ero Hierusalem; quod de ea non caniera
siint ab opcribus bonis, ideo qttod salices dicunlur, inler fidelcs, qni linic caniico sunt habiles. Qttod
cnm salices sleriles arbores sinl. In salicibus dico i"» si oblilus fuero lui, o Hierusalem, quod omuis devo-
meclioejus Babyloniaeexistenlibus, scilicet qnacjam tio mca ad le non inletidat, quod de le non canlcm
erani in profundo Babylonis , imile iiiillalenus pot- illis qui ad lioc erunlidonei, dexieramea, ideslbona
erant erui ; suspendimus organa nostra ab illis operatio mea, delur oblivioni, adeo ul nunquam re-
saiicibus, id est elongavimus ct scparavimus prae- miinercniur. Vcl dexiero mea, id est collocalio mca
dicaliones nostras ab iliis impiis sletiiibiif. Quae ad dexleram Dei Patris, qtiara exspeclo, deiur qbli-
praedicaliones organa dicunlnr, quanltim ad fideles vioni, sic ui nunquam eam adipiscar. Vel dexlera
audilores, quos deleclanl ad inodum organorum; ac men, id csl operalio mea bona delur oblivieni, id est
si dicat : Ideo praedicalionem ab eis clongavimus, obliviscar bene operari. El non solum hoc infortu-
quoniam cos esse steriles et obstinatos in malitia B ' nium mibi conlingat, scd eliant adhwreal lingua mea
cognovimus. Uude Doniinus dicit: < Nolile sancltim fatrcibus meis, id cst tniitus fiam quanlum ad bonam
dare canibus, nec margarilas ponere ante porcos losulionem : a simililudinc illitis qui ctim sua lingua
(Matth. VII, 6). > El Aposlolus ad Titum : ( Il;<;rc- faticihus suis adbaereat, non potesl loqui.
ticiim honiinein posl secundam et teriiam corre- Adhwreat, inquam, lingua mea faucibut mets, ti
piionem dcvila (Tit. m, 10), » etc. Posset objici : non meminero lui. Idem est, si oblitus fuero, tui, et
Quare dicilis vos organa praedicalionum suspen- si non meminerolui, sed proplcr diversum repclitttm
disse? Fuitne qiiisqiiam qui pracdicationem vcsiram esi. Non solum autem meminero tui ulcunqiie, sed
cxpeteret? Hnic igilur anlipophone lalis datur re- eiiawi, o llierusalem, proponam, idcst anle ponam te
fponsio : Ideo nos suspendere organa decuil, onia in principio, id esl praecipuitalc twtitia; mem, scili-
»7/iqui cctplivosduxerunl nos, id est maligni spirilus cet si boc iiiilii conligeril, ut de muliis rcbus aliis
qui pcr Adnm rn ciptivitalem banc moiialilatis et laeter, tu tamen de qua adispisccnda jaro spem ha-
passibilililis atlduxeriinl nos, illic exislcntes, id est bco, principitim eris, id est praecipua causa kcliliae
in salicibits illis pracsidcnles, pcr ipsas saliccs lo- r.ica?. U.ndeDomimis in Evangelio : ( Primttm quae-
qttcndo interrogaverunt no%rerba canlionum, id cst rite regnum Dei (Maith. vi, 53). > Non dicit primttm
verba praedicalionum, quaelidelibus siinl delectabiles C * qtia*tum ad oniinem, sed idem est ac si dicercl :
ut cantiones. Interrogaverunl quidem non ul eis Praecipue quwrite orc, cordc, cl opere, regnum Dei,
obtempcrareni, sed ut ea spcrnerenl et concul- scilicel llierusalcm cceleslem. Quia si tton propo-
carent. sitero le, Uiertisalem, in principio lcvliiimmece, obli-
Determinat aulem quoaverba cantionum inlerroga- vionideiur dexlera mea, el adhwreat lingua mea fau-
verunl, curo addit sic : Dico inlerrogaveritnl nos, qtti cibus meis. Hoc subaudiuir pcr aposiopcsim. Ilas
caplivosduxerunl nos. El ipsi ii.lem spiritus maligni antcm condiiiones ideo ponUnl <iiosiendaul honum
qui per inobedientiam Adaeabduxerunt nos, id est ab votum stittro dc Hierusalcm, et inntianl maximum
selcrna bealiludine in hanc captivilatem duxerunt detrimcnium eis aftuturum, qui voliim bonitni de
tws, per illas satices inlerrogaverunl nos diccnles : liierusalem non habebunt. Orant cliam dc reroune-
Gantale unitm hijmnum de canticis Sion, id est ctim ratione tribulationiiro, qnas pro Deo paiiunlur, sic|:
jucundilate nobis proferle iiiiain jiicundam pravdica- Dico qttod non oblitns cro Hierusalem, el qnod pro-
lionem ex illis juciindis praedicationibus quac atti- posuero Hierusatcm in principio twiilice tnew. Cujus
ncntad Sion cceleslem. Interrogaverunt, inquaro, nos rei graiia rouliae Iribulaiiones riobis inferunlur a
verba cantionum. Nos auiem ab cis organa suspen- filiis Edotn, id csl a filiis lerrenis et saitgtiineis,
deiitcs diximits: Quomodocnnlabimus,vobis canticum ^ scilicet a filiis Babylonis, id csl ab impiis homini-
Dominiin terraaliena, id esl in consideratioiie alienac bus, qui praefigurali sunt pcrfilios Esau qui el Edcra
545 lerrse? Ac si dicant: Cum vos considcremus dicitur, qui in rcdilu liliorum lsrael dc captivilate
lerrani -stcrilcm csse et alicnaiii a Dco, et non con- BabylnniiC,in Hierusalcm impcdiverunt eos.in quan-
giuam seinini doclrinac Domiui, vobis canticum do- tum poliicruul, ne civitaiein et lcmpluni rcvdilica-
cirinse Domini non cauialsirous. Vcl sic : Nos con- rcnl. EoJeni qiiippc inodo filii hujtis iiiundi, fideles
versantes corpore rrt terra aliena, id est inier vos Iribulationibus impedirc nilunlur, ne seipsos Deo
lcrrenos, el a Deo penilus alienos, quomodo cnnia- lempliim bcne vivendo acdificenl. EJom aulcm lerre-
bimus vobis canlicum Domini ? Vel sic : Quomodo nus vel sangitineus inierpreiaiur.
canlabintiis canlicum Domini vobis cxislcnlibits in Dico quod pro recordaiiono Hicrusalem inferiin-
lerra alienn, id est itt terrenitate vcsira, quaca Deo tur nobis tribulalioncs a filiis Edoai. El lu, Dominx,
cst atiena, et seroini doclriroe non congrua? Inutile elsi modo videaris nos hic obljvioni dare. memor
quidem esset vobis caiiticron doctrinae Domini can- eslo in.die Hieritsqlem, id cst in die judicii, in qua
tare. ideoaue non canlab>mus. Quoiiiam a-.ticra plcnarie conslilties Ilierusalem ca-lcsiein filiorum*
1359 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTtTUTORIS OPP. PARSI. 1360
Edom, id esl memor eslo Iribulalionnm quae nobis A \ bonae; impii vcro sic in impictate adulii, ut ex in-
pro recordatione Hierusalem infcrunltir a filiis vidia gloriaebonorum el tonnen orum stiorum niltil
Edom, id est a persecutoribus filiis hujus mundi, voluntalis habeant nisi malae; nullam lanien pole-
lerrenis vel sanguineis : ut cos remuneres quando- statem malaeoperationis habiluri.
que, scilicet in die Hierusalem. Vel polest esse con- 1N PSALMUMCXXXVH.
cessio damnationis filiorum Edom, ut eos a nequitia Titulus cenlesimi tricesimi septimi. Ptalmut ipti
sua deterreal sic : Memoretto, Dom'tne,indie Hieru- David, id est Christo directus. Non quod hic Cliri-
satem, id est in die jiidicii filiorum Edom persequen- sliis loquatur, sed qtiia fidelium perfeciorutn massa
lium nos pro recordatione Hierusalem, 546 ut eos in hoc psalrao agens, verba sua dirigit ad Christum
juste punias. Qui nimirum filii Edom conlradicunt ad gratiarum actionem, oslendens bonain aflectio-
inter seunus alii. Exinanite, exinanite illa quacsunt nem suam quam habet coiifitendi ipsi Doroino
inea, id est in eivibus ejus Hierusalem usque ad Christo, et psallendi. Quod ad inslruclionein audito-
fundamentum; ac si dicat : Quia vident nos ad Hie- rum facit, ut cos instruat hanc eamdem aflectionem
rusalem lenilere, invidia lacli pcrsequuntur nos tri habere. Oral quoque de multiplicaiione virttilum, ut
butationibus, dicenles : Persequamur eos iribula- eosdem insiruat orare, et optat reges terrae ut Do-
tionibus assiduis, et sic exinaniamus, inquam, id B t mino confiteantur, el in viis ejus cantent; el subdit
est evacucmus virlules et opera bona eorum, quibus causas quare ipsi confiteri debeant, et in viis ejus
ad ccelestem Hierusalom lendunt, et in tanlura exi- canlare.
naniamus, quod usque ad exinaniendum fundamen- Confiteborlibi, DomineChriste, in loto corde meo,
tum perveniamtis, scilicel usque adeo eos perse- id est laudabo le in lota afieclione cordismei, licct
qoarour, ut etiam fidero eis exlorqueamus, quae a Judaeisvituperatus fueris. Et merilo confitebor,
fundamentum est omniunv virtutum et operutn bo- quoniam auditli sic ut impelrarem, omnia verba ont
norutn ipsorum. Condolentetiam de miseria filiorum mei; acsi dical : Non soluni te verbis cordis oravi,
Edom, quos filiam Babylonis vocant, ut oslendant cogilationibus scilicel, sed el verbis oris exletioris.
eos per noraen sexus ferainini efleminatos esse in El illa verba omnia auditii, illa videlicet oronia
virtulibus, sic : Vos filii Edom, qtii etiam fitia estis «_uaedigna erant impelralione. Unde idem in Evan-
Babylonis, id est hujus mundi, dicilis exinanite cl geiio: < Quodeunque pelierilis Palrem iu nomine
repulatis nos niiseros, vos vero esse bcalos. Econ- ineo.del vobis (Joan. xv, 16). > Confitebor, inquam,
Irario vcro lu, ftlia Babylonh, mitera es, etsi in tn toto corde. Et non sotitm hoc, sed et psallam
saecularibus floreas; sed beatut e( hic et in futuroi libi, itl esl bene 547 operabor ad honoreni ttium :
quicunque fideiium relribuet libi relributionem luam C ( rn contpectu, id esl in consideratione angelorum,
quam retiibuisii nobis. Exponil ergo quain relribu- scilicel non ad humanum favorem bene opera-
tionem relribuet, cum addit : Beatut, seilicet, el hic> bor, sed ex sola dilectione tui, sicut augeli cx
et in futuro, qui tenebit parvtilos tuos ne crescant, sola dilectione minislcria cis injiincta operaiilur.
scilicet illa menibra tua, qtiae nondum in adnliami Vel psttlam tibi in conspeciu angelorum poncndiis,
nequiliam devenerunl; sed adbuc parva sunl in ma- id esl in eadem speciali contemplatione divinitatis
Jilit, relentabit a maliiiasua per praedicationem, ne> Inse, in qua ipsi positi sunl, scllicet ea inteiitioue
in ea crescant, ei sic eos tenebit, qiiod atlidet illos; psallam ut ad euradera conspectumattingere merear,
parvulos (aos ad pelram forliludinis, Christum scili- quo angeli perfruuntiir. Et ad temptum tanctum
cet, deslruet eos secundum quod roali sunt: jun- tuum veniens, id esl veniens ad hoc bene vivcndo,
gendoeosperfidempetraeforiiiiidinisCbrisio, a simi-- ' ul merear essc tanclum templum tuum in quo spiri-
litudine parvulortim, qui allisi ad lapidein iiiieti- latiler inhabites, adorabo tc in illo teroplo, id esl
muntur; ac si dical: Beatus et liic ct in fuluro,, vcnerabor te qitodam singulari culttt praecipuaeve-
quiciinque fidelium parvulos luos pcr fidem incor- nerationis, te Deum et Dominuro, ct me creaturam
porabit, jungendo ipsos' Chrisio capiti, sicut tui et servuin repulando, et sancliim templuro luuiu
quosdam ex parvulis nostris, ex idiotis, scilicet de-- " bona vita inea me faciendo. IIoc aulem adorare
ficientibus a fide propter bkndilias vel propter tri- Deum in hujusmodi leroplo, praefiguratuin esl in
bulationes incorporasti libi. Constat eniin impios,, lcge veteri, in qua constitulum erat ut post xdifica-
quosdam ex fidelibus idiolis incorporasse sibi. Ell lionem lcmpli nemo Deum adorarel, nisi in tein-
eeceretribulio qtiam filia?Babylonis filii Hiertisalcmi plo. Adorare quidem proprie dicimus Deura praeci-
beati retribiiiinl, nt sic parvulos ejus per fidem) pue digno et singulari cultu colcre : dum cum so-
incorporenl,sicut ipsa parvulos ipsorum incorporareB lum Deum et Dominum cognoscimtts, el nos servos
nililiir. Vel parvulos filiacBabylonis, quosque irapioss cjus et creaturaro esse repulanius. Uurie in Apoca-
vocat, qtii hic secundiim parlem a fidelibus incorpo-i- lypsi legitur angclus ab adoratione sui Joanncm sic
rantur, qni parvuli dicunlur, eo quod licet niroiss prohibuisse. i\ide ne feceris. Conservus luus sura
nequam sini, tamen more parvutorum in malitiaa et fralruni luoruin. Deum adora (Apoc. xix, 10). >
sua crescunt, sicut assidtte injttsii in malilia suaa Adorabo, inquam, et confitebor nomini lue tuper
augnienlanttir. In fuluro vero el jusli perfecte aditltili mitericordia tua et verilate tua, id est laudabo le cx
«runl in charilate, ul nihil voltintatis habcant nisi>i consideralione nominis tui : quod est Dominus :
13«! EXPOSITIO IN PSALMOS. - PSAL. CXXXVHI 1562
Et hxc confessio conlingct dc misericordia lua et A bus. Confiteantur eliam el cantent eo conluitu,
veritaie tua, scilicel conlilebor libi proplcr miseri- quoniam Dominus esl excelsus, id est omnipotens,
cordiam (uam et veritatem promissionis luae com- ideoque ipsi coiifilcndumest. Et quia humilia respi-
pletam, id esl ea occasione tibi confitebor, quia nos cit respeclu raisericordiae suae, id est misereltir hic
salvasti per misericordiatn et ut promissionem omniiimhumilittm sibi coufitcnlium, et cura humilia
tuara verificares : proraiseras enim le genus buma- rcspicial, alta etiam, id est superha cognoscilul pu-
num salvalurum. Et ideo quoque coitfitebor, quo- niat a longe existens non secundutn lociim. sed se-
niam magnificasti nomen sanclum tuum super omne cundum misericordiam, scilicet providel tiltionem
noinen, id est oslendisti ipsa rei evidentia nonten supcrborum, sic nt longc faciat ab eis misericordiam
sanctum luum, quod esl Deus et Dominus, majus suam proplcr eoriiiniiiala merita. Exponil auicm
esse et gloriosius omni noinine. Unde Apostolus : qttaliter humilia respicit sic : Vcre respicis respeclu
i El dedit illi nomen quod esl super omne nomen misericordiac, el mc huroilcm et caeleros mei niodi.
(Pltil. II, 9). > Quamvis eiiini nomina haec angeli, Naut ego cxistens in medio, id esi in pleniliidine
archangeli, virtutes, etcaetera htijusinodi gloriosa tribulalionissi anibutavero, id esl si perseveravcro in
siniel roagnadesignenl, nomen laroenDoiniiii Jesu, consiaulia mea ne pro iribulalionc deficiam sicut
Deus, sciiicel, et oroniiim Dominus et oinnipolciis, B < vcreambulo, per boc contingil inihi hujusmotli am-
gloriosiusesl, el longe majus dcsignans. bulatio, qttia vivificabisme itilcritis iu anitiia per
Ostensa bona affectione sua, quain habel confi- gratiam, cum exlerius in corpore pro Iribulatione
tendi et psallendi, scquittir oralio, quae talis cst: moriificaltis ero; ac si dicat: In lioc comprobatur,
Confilebor, iiiquam, el psallam,eladorabo. Ideoque quia me huniilcm respicis, quoniam pcr gratiam
in qttacumquedie invocaverote, id esl inlcrius bona ttiam interiusme vivificaiilero, nte facies in medio
aflcelione, non solum exlcrius voce oravero le, po- iribulalionis constantcm. Elsicquidem me vivificabh
sccns multiplicari a le in anima mea virlutem; quod exlendhti mnnum tttam, id est cxtcnsum roilii
exaudi me ul uiullipliccs in anima mea virlulem. facics auxilium gratiae tuae super iram inimicorum
Qtiod pro certo lacies, revera multiplicabis, id est meorum, id est supra iracundam impugnationcin
augnteritabis de die in dietn oinneui viriuiem in inimicoritm mcoruin. Quod est diccre : Cuitt ma-
anima mea. Hoc aulem niinia cerliliiilinc sibi pro- gna sit corum impugnaiio, majus lameii csl in nie
millit, ul sic magis auditores ad hoc orandum im- atixilittm graliac tu;e. Exlendes, inquam, ltic mihi
pcllal spe consequendi.Facta oratione prose, orat roaitiiin luam , el landempost morlem corporis fecii,
eiiam pro fidelibus aliis, ul et ipsi reges suimel id cst faciet mesalvumdextera lua , id esl misericor-
exislenles confileaniur Doroino, cxemplo suo ut C dia tua, a lormeiUis omnibus cripiendo, ct ad dex-
canlenl iit viis ejus, quod eis utilissiiriura est. Hoc teram Patris mc collocando.
aiitem ea intcnlione facit ut auditOres instruat pro Post suac salulis oslensioncin, oslendil juslam
aliorum utilitaie orare. Dico confitebor et psallam : inimicorum retribuiionem; aposiropham faciens ad
et exeinplo mei confiieanlur tibi, Domine , laudem audilores, ut eos ab inimicorum conforniitale relra-
omnimodara omnes regeslerrw, id esl omnes fideles, hat sic : 0 audiiorcs , dico quod me salvum faciet
facti reges lerrce siiae, id est sensualitalis suaeut Doniinus. Econtrario vero Dominus retribuel iu fu-
bene regant eani, et faciant terrain fruclificaiitem turo justaro iniinicis meis damnationcro pro me, id
Deo bona opera, et ea occasione confiteantur quia cst ideo quia mihi tribulationcra injusle iiiferu.ni.
jain audierunt omnia verba oris lui per prsedicalorcs Vel pro me, id est loco mei, scilicet quia cis liic nolo
tuos, scilicet illa oinuia doctrime tuae verba , ad mala pro malis retnbucrc. Undc Aposlolus : < Mibi
iiistructionem fidei el morum perlinentia, sine quo- vindiclam, egorelribuam, dicit Doininus (Rom. xii,
runinolilianemo salvatur, quae tu ipse ore tuo dis- 19). > Orat eliain assequi quod adnumcravit sic :
cipulis locuttis es. Mulla quippe myslica et arcana Dico quod, Domine , viviftcabis me interius per gra-
loculusesiDoiiiinusquae non oninia audiertinloiiines tiam iu virtuiibus et salvum me facics. El sic oro
rcges lerrae. ldeoque cunidical omnia verbaoris lui, * ut fial, o Domine, quia mhericordia tua, quain nalu-
defeiniinanduiu esldeillis vcrbisdicfiimesse.quaead ralilcr habcs, duralura est in swculum, id est in
lidem et mores attincniia ignorare non licel. seierimm; ne despicias opera manuum tuurum, id est
Unde lcgitur in Apostolo : < Ignoransignorabitur ne videaris despicere digna opera tua, quae in roe
(/ Cor.xtv,5S).>Confileanlur, inqitam, clsicquidem opcrari incoepisti, viviticationcm scilicel nniniae in
quod in vih Domiitiexislentes, id est in coniplelioue virtutibtisjquae qitidemopera vidoreris dcspicere, si
praeceptoruin ejus qttae siint viae ad viiain, 548 vivificiilioiieinillain in me non perficeres . acsidi-
canieni, id esl delcclenlur inipsis viis a siroilitudiue cat : Perfice in me vivificationis opera, quae j'aui
cantauliuin qui in cantu suo delectanlur. Posscut inccepisli.
neiiipe in viisDoniini essesicquasi invile coroplen- IN PSAL.MUMCXXXVIII.
tcs et non caniarcnt quod nimirinn non cssel adeo Tiiuliiseentesinii tricesimi oclavi. Psalmus Da-
cnntent. Etliocea occa- vid Cltristi resoicienth in finem, id est in perfeciam
utile: Confiteantur,'u\c\vtsim,el
sione :quoniammagna ett glotiu Domini, quain iu fu- sui consiininiaiionein; dc qua hic agit. In hocenhn
turo dabit coiifitcnlibus sibi, el in viis cjuscaiitanli- psalino Domiuicus bomo ad giaiiaruin aclloncm Doo,
1301 S. BV.UNONISCARTHUSIANORUM LNSTlTUTOttlS OPP. PARS I. lifiJ,
Palri loquens , oslendit perfectam innocentiae, et A f\ cst
ci Deus, sictil quilibet m accubatione. Non solura
tustitise, et scienliae,et totiiis bonitatis suaeconsum- aulem
ai intetlexhii cogitationet, ete., sed ut universa-
mationem, ut auditores inexcusabiles reddat; os- liler li dicara, et, id esl eliara omnt?*viat meat prw-
teudens se adeOdignura esse curo perfecte consum- vi viditli, id est operationes meas omnes quibus incedo
malussit : ad cujtts exemptum et ipsi in quanluro ab a aelernodisposuisti, id est voluisti. Quod irtiqite
possibite est consuromentur, et sic eos ad sui con- non n esset, nisi idoneaeessent. Vel omnesvias meat
tbrmitatem attrahat. t>
prwvidisli, id est me praeviderefecisti, ul nil temere
Domine Pater probasu me, id est fecisli me ap- f; facerera elimprovise, sed omnia cum ratione et
probare et experiii praccepta ttta, ut mihi non vi- providenlia.
p Ea quippe sapienter aguntur, quae ra-
derenttir aspera et injucunda, sed probabilia et tionabiliter ti prsevidentur. Quoniam autem se ad in-
taudabilia el delectabilia. Haec oralio corapendiosa sslruclioncm suorum conimendavefat, ne videretur
est, asquipoHeiisacsi ponerel: DominePaler, posuisti hoc li ex arrogantia fecisse: arroganiiam autem riici-
me in approbatioitera et experienliatn jiraeceplortim nius, 11 quaiido sibi quilibet hoc quod uon liabel ja-
tiiorum, ut ea complerero. Et 549 me '" 'ianc clanler c ascribit, removel hoc sic: Dico probatti
expeireniram adductum cognovisti, id est dilexisti. me, '. elc. Hoc aulera quod sic me commendavi nulki
Ea quippe quse ditigit, dicilur Deus cognoscere, B videalur > arrogaiUer esse diclum,quia sermo iste quo
et ea quae odio habet dicilitr nescire. Juxta quod me > commendavinon est tantura tn lingua mea, sed
in Evangetio de impiis et faluis legilur : i Aiiten (etiam in re est. Quod est dicere : Non sic ea loquor
dicovobis, nescio vos (Luc. xm, 25; Matilt. xxv, ut l purae voces sinl: ita namque est in re ut dico. Et
12). > Quoniara autcm se a Deo prohatum ct hoc 1 tibi est, ecce, id est praesens et cognilum, quia
coguitiiBiasseveraverat, posset ab infidelibus objici: non > est termo lantum in lingua. Tu eniui, Domine,
Cutn sic probatus sis et eognitus, mirum esl cur le < cocjnovhiiomnia mvhiima el antiqua, id est praeler-
Bens paierpermittethumiliaii, qui pro certohoc de ila > et fulura, et cum oinnia cognoveris, et hoc
te non pateretur, nisi mala tua merita promerereu- < quoque cognoscis. Dico quod quoniam intellexisti
tur. Ad hoc ergo removendtim, sic addit: Licet me 'cogitationesmeat, et prwvidhli omnes vias meas el
probaveriset cognoveris, (ri lamenquinil mali vis probasli I me. El sic, tu qui potens es me forroare,
cotjnovhti,id est voluisti et ab aeterito disposuisli formasti
, me, id esi ine formosum interius fecisti
tessis-nemmeam, id est humiliationem meam in mor- in moribus. Licet per tribulationes videar iufonnis
tem : et sic per tetsionem cognovhli returreciionem exterius. Unde Psahnista alibi : < Speciosas iorina
meam : ac si diceret: Hoc non erit ex malis meritis prx filiis horainum (Psal. xun, 4). > Tu, inquam,
roers, quod himortera humiliabor, sed ex sola voluu-C •C formasti me. El sttper formalum posuisii manum
rale el dispositione tua. Nec so!um auem mejiro- luam, id est auxilium gratiae tuae,scilicet ue aliqua-
basiiet cognovistt,sed, ul m;jns quiddicam, inteV.e- tenus a forniositate ilta deficiam posuisli super me
xuli cogitationesmeas, id est adco sauctas et idoneas; adjulorium graliae tuao, quod me facial peiseverare,
hcisli cogitalionesmeasuliiilellectuluoessenl dignae. a similiiudine adjuvanlis, qui mauura super aliquein
tila neinpe Deus lanlum intelligerc dicitur, quae> ponit ut eum teneat ne cadat. Nolandum quod hoc
klonea stint ac st dicat: Dilexisti cogilationes meas,, lolum diclumest respeclusoliushumanitatis.
vitpote digtias el idoneas. Inlellexhti, inqtiam, ett Dico quod me formasli, elc. El non solum formo-
hoc non a inoderno teropore, sed de tonge, id esl in- sum 5501»ie ln moribus fecisti, sedetiam scienlcm,
tellexisti omnia quaecogttavi a priiicipiohunianitatiss ut te singularilcr et secrelius caeteris scirem. Et
nieae. Et inltllexhti semitam meam, id cstdilexistii liaec scientia lua, id est mihi a le data, non esl per
comp!elioi:em omnluin arduormn et praccipuorum i me conlemplibilis facla, siculfuit per Adam, qui
pracceptorutnquae in me est, quac seroita dicilur, eoi cum tui scienliam habuerit, et ab ea male agendo
qiiodadrooduroscniitiearcta sit, id est paucis cora- dissenserit, cain conteroptibilein videri fecit. Illud
niunis. Et per semitam ct cogitaiiones invetiigasii, enim quod coiueinplibile est, ut vile aliquid dimilti
ttl est me icvestigare el exquirere fecisli funicutttm., ^ solet. Non est, inquatii, per.meconlemptibilisfacta,
mciim, id est dimensionem hwreditalit mece, quae e sed scientia tua ex me bene operanle, et sic in ea
per funicutum accipilur, eo qund funiculo haercd.tas s peisislente mirabilh facia est aliis el admiralione
inensiiretur. Quod esl dicere: Per completionem ii digna ctdesiderabilis. Cumenira sapienter mepradi-
ardtiorum praeceptonini tuorum, fecisti roe exqtti-. care viderent, et hene operari, scieuliam a te niihi
rere a le haereditaleru., scilicet genus humanuni : datam miro modo pretiosam esse judicaverunt.
quod dimetiar: parlem assuroeiis in salvalionem,, Unde in Evangelio : t Stupebant autew omnes qui
panem vero,dimiltens. Unde in psalino secundo : eura audiehant, snper prudcnlia et responsis ejus
( Posfnla a me, «t dabo tihi gentes bxreditatcnil) (Luc. n, 47). > Et noii soluin mirabilh facla ett, sed
n et coriforlalaest in parte salvandoruin, quae per
ttiain (Psal. ii, 8). > Ubi hic habclur funiculuin, in
Bcbraica iranslalione habctur accubationem. Qtiae e Adam in omni humano genere debililata fuit;ac si
ox aequifoMenter hic idera designat cum fuuiculo, i, dical : Scienlia qua te genus hiimanum scirel, nisi
scilicet pJTteriisalvandorum, qute Dei accubatio di- i- Adam pcccarel, eo peccante sic debililala fuit in
eljur, id est Pei requics : eo auod iu.ea delecfalus ;s_ ojvinibusul vix aliquam tuae nolitiaesciiilillulara ha-
1365 EXPOSITIOIN PSALMOS.-PSAL. CXXXVIIt. 1566-
berent, et tc quasi per soronium viderent. Unde A . constabit quia adest in medio : si sumpseris pennas?'
etiam Paulus dicit: ( Videmus iiunc per speculum Ad quod desigiiandum addit sic : Vere constabil le
in aenigmate(/ Cor. xin, 12). > Per meaevero mor- adesse in hoc medio, si sumpsero pennas. Etenim
tis obedienliam scientia lsla in fidelibus eonforta- manus tua, id esl operalio potentiae551 tU8ededu-
bitur, id est corroborabitur, ut le eliaui solilo ple- cet me illuc, ut pennas sumani et in extremis maris.
nius sciant. Licel in hac vila non sint hanc scien- habilem. Sed et si hoc sit quod pennas tumpsero, et
tiam perfecte habiluri, quod in futuro habebunt. in exlremh \marit habitavero, el ibi lenebit me, id est
Quoniam autem de scienlia egerai, quae praecipue perseverare facicl dexlera tua, id est misericor-dia
sotetessecausa superbiae,ut ait Apostolus : < Scicn- (ua, sciticel poslquam isla adeptus ero, nec in his
tia inflal (I Cor. vm, 1) » : lianc scientianihabituris perseverare polero, nisi misericordia tua leiieute
humilitalis exemplum in seproescribil sic : Mirabilis, me.
inquam, facta est scienlia lua, et confortata estex me, Notandum quod cum in sua persona Dominicus
id est per me. Et licet hanc plenarie scientiam ba- lioino ponat, quo ibo a Spiriiu luo, elc, usque : Et
beam, tamen non potero ad eam, id est non roe po- dixi forsitan, eic.Non ideo sic agil in persona sua,ut
tentem judicavero ad eam possideudam per me unquam hoc sit in eo fulurum, ut a Spiritu Dei cat,et
sine luo anxilio, scilicet quod sciens sum nunquam B a facie cjus fugiat. Quo etenim modo rccedcret a
mihi, sed tibi semper ascribam. Dei Spiritu, qui Dei Verbo personaliter esl unilus?
Per hoc au'.em ptane audiiores instruit, ut nullus Sed hoc idcirco in persona sui transfiguratitr, ul in
de scienlia sua in se, sed in Doininoglorietur. Unde se mcmbra sua instruat, ne aliquid ipsorum a Dei
Aposlolus : ( Quid enim habesqtiodnonaccepisti? Si Spirilu recedere praesumat, oslcndcndo in se quod
autein accepisli, quid gtoriaris quasi non accepcris? nemo recedens a facie ejus fugere potest. Est igi-
(/ Cor. iv, 7). i Mirabilh, inquam, facta estscientia lur scque valens ac si sic poneret: Cutn mc sic
(i(a. Et cum me lanta scienta spiiitaliilluminaveris, mirabilem in scienlia feccris, et eamdem scicntiam
<JMO ibo a spirilu luo? Quod esl dicere : Si a spirilu iu huniano genere conforiaveris, palet ex hoc quod
tuo ine hac scicntia illuminante, secundum humani- nulli cst a Spirilu luo rccedeiiduni. Quo ibunt cniro,
tatein raale vivendo recessero, quo ibo, id esl ad roei a facie lua recedcnies? et quo a facie lua fu-
quem alium me conferam secundum devotionem, gienl? Nusquaro. Si eniin asccnderint in ccelum,tu
qui me illuminet? Ad nutlum ire polero. Et cum illic es,si descenderint in infernum, ades; si stitnpse-
utlionem luara ex merito sensurus siro, si a Spirilu rint in hoc mediopennassuasdiluculo,el babitaverint
tuo recessero, quo a facie tua fugiam , id est ad in extremh maris, ades. Etenim illuc manus lua de--
qoero iocum fngere potero a praesentia tua, ul ul- C ( ducet eos, et lenebil eos dexlera tua. Pcrfectione
tkroem istam evadam? Nusquam. Si enim fngere jitslitiae et morum el scientiaeSIKBoslensa, oslendii
voleiisascendero localiler in ccelum, lu illices non eliai» se tamen a Judaeisin niortem conculcandum
localiter, sed polenlialiler. Et si descencleroadinfer- esse, licet adeo perfectus sit, ut post consequenlcr
iium, ut lui pra3sentiamevadam, qttod tamen nun- fructum passionis suaeoslendat, ef sic eos quibuspassio
quam erit, frustra erit, quoniam illic ades, idest, es sua salutifera est, sibi obnoxios reddal.etad jusiiiiai
ibi praesens potentialiler qui me punies. ldcoqtte et sanctilatisstiat conformitalem,et ad palienduropro
non cst a te recedendum, cuin nusqnam possit fieri seipso alirabat; incredulos vero Judacosrcsipiscerc
confugium. Non solum aulcm ades in ccelo el in negligenles , de inorte sua inexcusabilcs oslendat,
inferno, sed eliam in hoc mtindo ; quod medium est ciiin eum usquequaqtie perfcclum in rooiiero con-
inter cceliimef infernum. Quod inde oslendittir. Si culcaverinl. Hoc ergo sic dicit : Dico quod formatit
enim in hoc medioexislcns sumpsero pennas meas, me. Et cum nie sic formaveris dixi, id est concepi
id est virtules qnae pennae sunt hcne sumenlibus, apud me, lenebrce conculcabunt me in nioneiii
per quas ad paradisum volatur.et efiam si eas stim- cx invidia formosilalis et scientiae mcae.Tcuebras
psero in dilucuto positas, id esl in illuminalionc Judaeos per einphasim dicit, eo quod iguoranliae
bonaevoluntatis, el s\ habiiuvero prac volatione spci "' tenebris nimis fuerint involuli, cum Crcatorem et
el bonaevilse conversatione in extremis, id est in Salvalorem siiiiin in mortem ex invidia dederiut.
portu hujus maris, id est in alia vila quae exlreroa Tenebrw, inquam, conculcabunlme. El boc forsi^
cst post liatic vilam , propter stti mulaiionem mare lan farienl, id est improvise cl irralionabililer ct
dictam. Quae etiam portus quielis esl fidelibttsde lemerario moiu. Vel forsitan, id esl revcra, sicut
liujus vitaelempestate evadcniibus,ades, id eslprae- etiam in Evangelio forsitan non dubitalive , sed
sens esse in hoc mcdio appares per me pennas su- alfirmative ponifur, cuin dicit : ( Si crederelis
inenlem, etin exlremismarishabitanlcm. Nolanduiii Moysi, forsilan crederetis et mibi (Joan. v, 46). >
quia non ideo dicil si snmpsero, etc, quin cas pcn- Conculcabunt,inquam, me lenebrw. Et ex mei con-
nas a primordio liabuer.it, sed ad osiensionem, con- culcalione conlingel quod nox pcr emphasim crit
cessionem facit de re quas nmi erit, ac si dical: ittuminatio mea, id esl pars salvandaex Judaicopo-
Concedalur ut pennas sumam in diluculo, et idco pulo, qui per emphasim nox dicitur, eo quod igno-
sumam ut in extremh liabiteiu, et per hoc palain ranlije nocle sil iuvolulus, illtiminabilur fide ei Dei
eril qnia in hoc meJio ades, Possel quaeri : Quomodo cogniiioue per me. Nox dico ponenda in deliciii
1367 S. BRUNONtSCA#THUSIANORUM1NST1TUTOR1S OPP. PA^ &6S
«W*, id est inter delicias meas»scilicet in cpnsorlio A aliis lerrorem inliilerim justae danination», nis1
el conforroitate discipulorum meornm, qui sttnt et ipsi le exemplo mei magnilicare sltiducrinl. Et
deliciic mea», in quortim sanclitate deleetor, sicut ideo quoqtie dignus sttm, qiiia per memirubilia
m suminis deMciis.Inde vero eerfum esl mibi quod ostensa sunt opera lua, id est.me rationabiliter ba-
illi qui nox et tenebrae dicuntur, per conculcatio- bendo ostendi mirabiiia et digiiissinia esse ea, quse
rrem iHttmruabtinlur, qnia ipsi iidem existentcs in meoperalus es, ralionalilatcm scilicet et»virln-
ino lo icnebrw tton obtcurabunlur a le, id cst non tes, quaram dignitatem pcr cffeclnm operum bono-
exeaecabuiitur jusio judicio luo, sicut modo juste rum ostendi. Ac si dicat : Adanj in quo rationabi-
obscuranlur pro mabs meritis suis. Cuni dicil non litalero el virlnles opcralos es, ea mirabilia et di-
obtcurabtmlur, dalur inlelligi, per lyplolen, quo- gna nonostendit, duin ab eis defecil. Ego vero nii-
niani a Deo P. tre illumiiiabuiilur, el per hoc palam rabilia ostendi, dum in eis persistens, ea exterius
esl qtiodet a Filio illuminabuntur. Nara quaectinque per opcra hon,a manifestavi.
Patcr, cadero et Filius opcrattrr, el econverso: Mirabitia, inquam, per rae facta sunt opera tua :
tinum enitn sunt. Non obtcurabunlur, inquam, « le. et ca anima mea cognoscet nintis, kl est reptitabit
Et idein populus nox existens sie a te fide et cogui- valde digna et mirabilia. Acsi dicat : Sicul jam ea
tione tni Uluminaeitur, ul dies dici possit, prae ni- B mirahiiia reputavi, ifa qtioque ineessanler roirabi-
mia darilatc fidei el cognitionis suav Vel sic : Nox lia esse reputabo, et ea mirabilia csse aliis inani-
Uluminabilur ticut ditt, id cst ad cemparationem fcstabo. Qtiaepro certo Adam roirabilia non reputa-
apostolortiro,qnipercmpliasrm dies dicuntur. Nox, vit, dnm in cis perscverare neglexil. Ciiro dicit
inqnaro, UbKminabhur.El sic iltiiniinabilnr, qtiod anima mea cognoscet, idetn est ac si dicat: Ego
ticut erunt leitebrwejut, ila eril et lumen ejm, id cognoscnro. Pariem enim pro toto ponil. Quouiani
cst quanra erit eognitio tenebrarnm iguoranliae autem dixerat Patreut per se esse m:ignifieatuni,
ejns, tanta erk itluminaiio tidei et cognitionis ejns, qnomodo per ettm magnificalus sit ostendere inten-
scilicct magna fuerit rgnnrantia? et peccatorum ejtis dit, sic : Dico quod per me tnagnificaius et, et per
eonfessio, magna erit itluminalio. Per hoc aulem hoc te maenificavi, quia non esl a me occultalum os
552-inTital auditores ad vebemcntem peccaiornm meum a te datnm quod os, scilicel tu fecisli in oe-
siiorinn confessionero, ut veliemenliorem veniam cutto, id ,esl in inlcriori mco, in aniraa sciliccl qune
promercantur. occulta csl. Poniliir autem hic os pro osse, noti
Posset qtisDri: Qnare potins per te ittuminabitur pro ore. Dicil vero rationalitatem essc ot anima?,
nox-, cum per niitlnm praccedcnrttim sanctorum eo quod rohtislior pars animae sil, sicitl os in cor-
rTluminarrpotnerit? Ad quod ostcndendnm respon- ^ pore robuslius esl. Hoc autem qnod dicit, non
dct sic : Idco rrox crit itluminatio mea, id est ideo est oceullalum, idcm cst ac si dicat: Os meum a
ilignus sum ut per me illuminentur itti qni nox te daiuin, quod vidclicet fecisti in occulto, non
smit, quia Itt postedisli renet meot, id est delecta- est atne occullalum, scilicet vis ratiouis mese non
tiones mea?, qurc per rcnes denolanttir, eo quod ex esl a me occullala, sed cxterius roanifcstata, dom te
renibtis delectatio procedere soleat. Congrue nempe beue vivendo el aliis pvaedicandogloriostira el ma-
positum est (», ad differentiam, ac si dicat : De- gnum oslendi. Quoc ulique ralionis vis ab Adatn
lectationes cxtcrornm in parfe diabolus possidel, occuliala fuit, dum ab obedientia Dei desistens,
«um aliquando iflicila in cis cogitatio suborialur. etim gtoriflcarect magnificiirooslendcre non studitit.
Dcleetationes vero mcas tu solus et possides, el ab Dictum es> a simililudine inertis mitilis, qui glailinm
inilio mei pottedini, ut ntilla in rne delectatio ha- suum, cum viriliter pngnafe deberet, absconilit.
liealur, nisi libi placila et a te disposita. Ideoque Cum dicit ot non esse occultalum , por lyploten
solus cx oronibtis digtuis sum, per quem infideles daliir intelligi quod illud os hene operando mani-
illumnentur. El tu ctiam tutcepitii me de utero fcstavit, et sic Dettm niagnificavit. Dicilur quoqite
matrh mecr, id est tu fuisti siisceplor et patronirs r. liberum arbitritiro os animae. C>jtts pro certo lunc
mciis a lempore illo, ex quo in uiero malrit mece vis occullalrir, cnm non recte tisurpaliir, et ad mali
ftii, scilicct ita suseeplor roeiis exslitisti ut me opeiisexerciliuin fieciilur Namcura a Domino553
solum immunem a pcccaio faceres originali. Et ideo daliim sit ut in bono excrceatur, et sic sit
idco quoqrie dignas sirm, tit pcr mc nox illuminc- roeiituni, ille rcvera illud nori ad hoc esse datum
tur, quia ego eonfilebor tibi pcrseveranler, id est ipsa rei experieniia negat, qui polius ad usum ope-
HtiHotcinpore desisiam a confessione laudis iuae. rationis pravae dcctiiial. Qtiia vero dixerat os suum
Quod est dicere :. Quidqnid boni in me est, laudi non esse otcnltaium, possel dici : Non est mirtim si
luae ascribam. Et ideo adhuc quia magnificatus es os non occullasti, quia forsiian in hac passibilitate
per nte, id est qttia per prsedicationem et bonam in qua siimiis nos non fuisli. Conlra qnod respon-
vitam meam magiiificalns et glorificaeus es apnd dendo se ftiisse passibilem ostendit, ulper tfoc magis
discipulos ineos. Unde idein in Evangelio drcit: comroeudet perseveraniiaro suae bona; opcrationis.
Pater, manifcsJavi iionieii liium liomiiiibns, quos Magnum enim fuil eum in proposito»houilalis stiae
dedisli inihi (io/tn. xvn, 6). > Magnificatus et, in- persevcrasse, cuin ex debiiitatc passibilitaiis babue-
oguro, ocr rac. Et hoc terribiliier, id csl ila quod rit posse deficere.
1369 EXPOSITIOIN PSALMOS.— PSAL. CXXXVIH. 1.70
Hoc aulem sic dirit: Dico nen est occultalum os A , Nemo, inqiiam, in eh spem habcbit forinositatis.
meum, el substantia mea, id est natura mea, quami'* Mihi aulem, id cst sed ad lionorent meiiin irimr*
superius o* vocavi, non esl occultala, scilicel vis ra- honorificali sunt atnici lui, Deus, id cst honorifica-
lionalilalis ct liberi arbitrii mei non est occullata, hunlur in virlulum formositate fideles, qtii bene
licet sit exisiens in inferioribusparlibus terrw, id est ini vivcndo amici lui futtiri sunl; ac si dicat: Mihi soli
hiijus mundi partibus quaedicunliir inferiora terrae, ascribendum est, quod quictinque fideles erunt in
id est indigniores partes terrac, ad respectura para- virlulibus. formosi, per me enim formosi fient.
disi terreslris, in quo Adam posilus primum fuit; Et etiam quod majus esl, mihi, id esl ad honorem
qui digniorel superiordicitur, eo quod ibi nulla sit meum rtimis confortatus esl principalus 554 eorum,
aeris incleinenlia, immodefatio nulla, neque cnloris id est confortabitur in virltttum formositale; ac si
neque frigoris, sed omnia sercna et lemperaia. Ca!lc- dical : Mihi ascribendttin est quod discipuli mei,
ruro in hujns mundi convalle est maxima aeris per- qui principes et digniores sunt inler ipsos amicos,
turbaiio, undc mulliplex passio conlingil. Ideoquc conforlati et robtisli.eranl iu hac formosilale. Ego
inundus iste paradiso inferior, non sccundum silum enim dinumerabo eos amicos, id esl eos de massa
loci, sedsecundum ind gnitatcm rei. Hocatiletn qtiod perdendorum exemptos, cerlo numero ad formosi-
dicil substanlia mea in inferioribus terrw, sic ad- B ] lalem saluiis etigaro, ac si dicat: Ita itiilti cerlus
aptalur : Substanlia mea, id esl vis nalurae roeacnon erit numerns eorum, vt neque crescere neque de-
esl occultata, sed pcr perseveranliam bonae opera- crescere possit. Per hoc autem eos reddit bene-
tionis manifcstala, licet sil jiosita in inferioribus volos, cum ad salutem eos dicat esse dinumeralos.
terrw, id cst in hujus mundi calamitosa convatle, ubi Qtiia vero dixerat dinumerabo, ne viderenlur apud
possct esse locns occultandi, propter instantiam homines numerabiles, addit: Et, licet dicam quod
multimodaeanxietatis. Quod pro certo Adam fecil, cos dinumerabo, tamen multiplicabuntur adeo ut
sciliccl viro nalurae suaeabscondit, non persislendo sint super arenain, non ut sint plures ntimero qitam
iu obcdienlia, licet nondnm in inferioribus lerrw po- arenaR,sed super arenam erunl, id esl magis innti-
silus essel, sed in paradiso ubi liulla passionis an- merabiles quam arena, scilicet ul citius possit nu-
xietas, nutla deficiendi necessitas. Non esl occullata merus arenae sciri quam eonroi numerus. Hoc ait-
subsianlia mea idem est qtiod non esl occullaium os tem quod sic amici lui lionorificabuntur, non solum
meum, sed repeiiluin esl ut addat in inferioribus accidet per imperfeclum meum, id est per morlcm
terrw. Cura igiiur perfeelus sim eo qtiod renes meos meam : scd per hoc quoque quod cxsurrexi, id est
posscdhti et suscepisli me de utero matrts mew, et quod ex morte surgam et immorlalis fiam el iiu-
non esl occullatum os meum, procul dubio patet C < passibilis : el, licet nondtim exsurrexcrim, lanieu
quod eculi tui viderunt imperfeclum mcum, id est cgo adltuc exislens morlalis el passibilis snm lecnm
oculi disposilionis luae praeviderunt, et voluerunl coaeternus ct consubsiantiiilis, sectindum qtiod Dctis
imperfeclionem meam, id est mortem meam, quae ideoque polens sum ainicos litos bonorificare.
summa debilitas est el imperfectio, scilicetcumadco Inde vcro patel qtiod lecnm in essentia item svrm,
consummalus sim in oroni perfeetione sanclitalis, qtioniam si occideris Deus Pater peccatores, id est
ideoque ut pcr me fideles salvenliir dignits sim, constal quod tu occidisli jam excaecando in anima
placuil disposilioni lu:e, til secundum mortatiialem juslo judicio tuo peccatores, resipisCere nolenies,
imperfeclus essem et dcbilis, el pro salule meoruin dicens illis occulto et inaudibili dicto dispositionis
fulurorum moriar. Et per hanc imperfcciionem tuae: 0 viri effusores sanguinum, id est o viri pro-
mortis mea?in me libro luo dies scribenlnr, id esl in ximorum inlerfectorcs, aliquando in corpore pu-
exemplo mei qui sum liber luus, quem proposuisti niendo, aliquando vcrn in anima eos blanditiis de-
evemplar juslilioe in omnibus, scribentnr dies, id est cipicndo, declinate a me, id est discedite et elonga-
perfccli eflccti eflicienlur illi qui fuluri siinl dies, inini a mei cogniiione el volunlaria snbjcctione.
id est clari cl illuminali in scicnlia, disciputi mci, Et ideo nempc declinale, qnia dicitis in cogitaiione
scilicet. Quod aulein se librum dicit, et dies scri- D * vestra ncqiiissima : Fidcles accipiant in vanilale ci,-
bendos esse ad cxemplum sui asserit, a simitiludine viiates suas, id est collectiones hominum, quas sibi
dlclura est oplimi tibri, ad cujus excmplum caeteri conformant, scilicel cum ipsi multos sibi colliganl,,
libri scrtbiintur. quibus nescio quae invisibilia bnna promiiiunt,,
Exponil autcm quomodo ad cj'us excmplum scri- unde ipsi qtioque rcmuneraiionem exspectant: Hoc-
bcntur, addendo sic: Dicoquod i« me tibro dies scri- facianl in vanitate, id est inuliliter, ul nec ipsi inde
benlur, scilicct formabunlur ad exemplum mei, id quidquain ulililalis iiabeant unquaro, nec IIII qtios.
est intcrius in virlulibus iient forniosi : et nemo sibi conformando accipiunl. Nonne illos peccatores.
formabilur in eis remanens. Ac si dicat : Cum plu- qui roale videndo uderunt te odernm, id est odivi
res ad corum exemplum formosi sint cflieiendi, occidcndo cos tccnm in aniir.a exc-iccando? Odivi
nullus tamcn in eis spem ponet formositatis, ut ulique, ideoque conslat quod lecuin idetn sum in
dono ipsorum piftci se forntosum fieri. Undc Paulus: natura. Hoc aulcm idem esl ift si sic ponerei. Inde
• Ntmquid Paulus crucifixus est pro vobis? ant in jiatel me teciini esse, quia pcccatorcs quos occidisi,
ltomiiic Pauli bapiizati cslis? » (I Cor.t, 15.) eos odio habcns idco. qn<a dixeruul in cogilat.ione
1371 3. BRUNONIS CARTHUSlANOwUMINSTITUTORIS OPP. PARSI. 1572
stia accipiant fldeles in vanilate civitates suas, eos Aeslassiilua
. ad aeternitatem ducens : scilicet sic fac
sitnililer occidi odio habens. Et licet eos oderaro, nif in ea perseverare, ul nunquam ab ea desislam,
tamen ex compassione misericor-dkc tabescebam, id e *er eam ad aeternitatero atlingam. Mulli enim ad
esl anxiabar pro cis in anima, a similitudine illius tempus perseverantes quandbque deficiunt, et sic ad
qtii ex nimia anxietate labescit. Tabescebam, in- aeternitalem non allingunt.
quam, extendens rae consideratione super illos ini- IN PSALMUMCXXXIX.
micosmeos existenles, quod jtiste puniendi sunl, id
est aoxiabar ex cotnpassione daronationis eorum Titulus cenlesimi tricesimi noni Ptatmus David,
id est uniuscujusque fldelis resjpicientis in fineni, id
quatn praevidebam. In boc autem nobis exemplum
in se pwscribil, quatenus de inimicorum damna- est in Chrisluro, qui est finis el perfecte consuiiiina-
tione compatiendo anxiari debemus, elsi eos in hoc tusinomnijustitiaet sanctilale, ut in psalmo supe-
qiiod raali sjnt odiraus. Unde Prosper : < Recle in riori ostensum est. Cujus perfectiouis ut valeant esse
malis odimus maliliam et diligimus creaturara. > participes, oranl ut Deus per graliain eripial a roalis
Quia vero dixeral se odio habere peccatores, cum horoinibus, id est a male operantibus, et iniquis,
quoddam odium malum sit, de quo odio dicat, de- id est ab haerelicis, qui eos sibi couformare nitun-
terminal cum dicit : Oderam, inquam, illos, el hoc U tur. Hanc autem oralionem ea inietitione faciunl ut
non iniquo odio, sed profecto odio odcram illos, id est aliis hoc idem orandi denl exemplum. Osiendunt
tali odio quod bonum est et ad perfectos viros per- quoqueipsorum haereiicorttm infeslationem eloccul-
linel. Oderam, scilicet cos in hoc qnod rriali, non in tam et manifeslam, ut auditores ab ea cavere do-
hoe quod.Dei crealura erant. Dicoquod tabescebam ceant.
super inimicosmeos: et licet ex compassione damna- Eripe me, Domine, per auxilium graliae tuae, ab
lionis eorum tabescerero, tamen iniraici facli sunt homine malo, id est a massa bominura mala operan-
inibi male vivendo, quod minime facere deberent, liura, ne me sibi conformare possint. Et eripe me a
ideoque eosjusle odio habui. Postquam consumma- viro iniquo, id est a niassa virorum haereticoruin,
tam perfeclionein suara ad auditorum inslruclionem antonomastice iniquorum, ne me sibi valeant con-
ostendit, orat de perseveraniia ejusdera perfecfionis, formare. Bene vero singulariter primo ponitur ab
nl eosdem audilores de bac eadera perfectione orare homine malo et a viro iniquo : postea pluraliter po-
instruat. Dixi, o Domine Paler, quod probasii me, et nitur qui cogitaverunl, quia el unum quid in massa
cognovisiimt, et cognovhti semitam meam. Hoc au- stint et muHaepersonae. Cum atiiem se et de mala
lera 555 or0 u( perseveranter facias, scilicet per- operanlibus, et a viris iniquis eripi oraverit fidelis
severanler probame, Deus Pater, id est duc raeper- C ' in boc
psalmo agens, pr&cipue immoratur in ora-
sevcranter in approbationcm et experientiam prae- lione ereplionis ab haereticis, cum periculum maxi-
ceptorum luoruin, et boc dico sectinduin cogilatio- mum in eis sit. Horum autem haereticorum iinptt-
ncs. Qtiodest dicere : Fac me piobe et diligenler de gnalionem oslendit, sic : Eripeme, inqtiam, a massa
pra-ceplis luis cogitare. El sic scilo cor meum, scili- virorum iniquorum : qui viri iniqui cogilaverunt ini-
cet adeo cordis mei cogilationes probas facias, ul cor quitatet, id est iniquas el haerelicas cogilaliones, ad-
meura sic dignum sil ut ittud scias, id est diligas. inventas in corde, non in Scripturis. Ac si dicat :
Illa euiin Deus scire dicitur quae diligit. Non solutn Ideo necesse esl orare me, ut a viris iniquis eripiar,
autera meprooa qtiantuiii ad cogitaliones, sed eliam quiaipsicogilaveruut, et adhuc cogitant iniquitales,
oro inerroga me quanlum ad opera, id est fac me qttas in corde adinvenerunt, el a Scripluris non Ita-
cxperir; et approbare ruandata tua quantum ad buerunt. Et non solum cogitaverunt, sed et tola die,
opera, seilicel fac ut bene operer complendo prae- Id est jugiter conslituebant, id est adversus Calholi-
cepta lua. Inlerrogare ponitur pro experiri vel pro cos prwlia moliehantur, per garrulitatem nmllipli-
iuvesfigare, eo quod inlerrogando solet fieri expe- cum argumentalionum suartim. Et non qttalicunqtte
rieulia el invesligalio. Interroga, inquam, me secun- inodo conslituebantprwlia, sed iia quod acuerunt lin-
duin opera, et sic cognoscesemitas meas, id est adeo guam suam, id est acuta et subtilia fecerunt verba
me praecepta tua experiri facias, ui semitas meas 9ua, 556 ul magis taederent, et eo amptius pericu-
coguoscas, id est ul rationes meas diligas; quae se- losa essent. Acuerunt, inquam, existenles sicut ser-
milae dicuntiir, eo quod arduae sunt et singulares. penles, id est coraparabiles serpenlibus. Sicut enitn
Proba, inquam, et inlerroga, et vide raisericorditer, serpentes lorluose incedentes Iatenter serpunt, et
scilicel hoc non oro solis raeritis meis, sed haecoro sic in occnlto percutiunt; ila ipsi torluose inceden-
faciiis respeclii misericordia? ttiae. Illa quippe Deus les, per diversos errores haeresuai, in occulto et cx
videre ct respicere dicitur quorum miserelur. Vide, iinproviso incaulos percutiunl. Et sub labiis eorum
iiiqiiam, si tamen in me esl aliqua via iniquitatis, idI est venenumaspidum, id est in verbis eorum latet
est operalio iniquitatis, quaein altis esl via ad dani- error insanabtlis, sicut Tenentim aspidum insana-
naliiroera, tunc nunquam me videas. Ac si dicat : bile esl. Poslquam enim eo errore quilibet iinbntiis
Vide me, cum non sitin me via iniquilalis. Et deduc erit, vix illo poleril expediri, sictii aliquis veneno
me i» via telerna facta, id esl me perseverare fac ini aspiduro iiubulus, eo aut vix aut nunquam expedi-
via mandaloruni tuorum. sic ut milii sit aeterna, id tur. Congrue veroponil sitblabiis : cuiu eniiri eorura
1575 EXPOSliTO 1N PSALMOS. — PSAL. CXXXIX. 1574
rerba blanda vidcantur et bona. lalel in eis crror A ba;c est : 0 Domine, revera Domine, qtti jani lioc
ii:exlricabilis. uiihi beneliciuni couccdis, quod lu cxislis virlus et
Poslquara ostcndil necessariuni esse se orare, ut causa satutis mece,id esl qui es conslanlia inea in
a viris iniquis eripialur, cum adversus Catliolicos ouiiii bono, per quaiii ad salulein xtcrnain atlin-
constiluanl praelia auditus etiam quoruni valde peri- gaui; lu 557 obumbrasti super capul nteum posituni
culosus esl, earadem oralionem ad aliud repclit, ut in die betli, id est de.listi obuuibrationem, id cst re-
vitlelicet oslendat necessarium esse orare. ctiiit ad- frigerium misericordiae tua', supcr meiilem nieam,
versus eum constituant praelia, quae etiaro ostendit. posilam in fervore belli, qui per diero intelligilur eo
Hoc autein sic dicit : Non soluro oro eripi ab liomine quod in die fervor solis sit. Quod esl diceie : Qui
malo, el a viro iniquo, ideo quia coiisliluunl prwlia jam hoc inilii beneficiuin conlulisli, ul ciiin in fer-
adversus quoscunque Catholicos, qtt.e pcricttlosa vorebellibaereticoruin positus essein, roenleni ineam
sunt etiam solum audientibus, sed et oro cusiodi me, refrigerarcs spirilali el invisibili refrigeratione gra-
Domine, de manu peccalorh, id esl de poteslate cu- liae luae, nc deficerel siib a>slu niroio illius belli a
juscunque raala operanlis, ne me possil incorporare siniililudine pugnantiuin, qui obuiiibranlur ne pro-
sibi, et eripe me a viris iniquis, id est haereticis ne pter aesluin deliciaiil.
incorporer ab eis qui coyilaverunl supplanlare gres- B Tu iuquam , Domine, non trudat me peccalori, id
sus meos, id est ideo a viris iniquis oro enpi, qiua esl ne perinittas nie tradi bxrctico, aiitonoinaslice
coijitaverunt et adhuc cogitant supptantare gressus peccalori, ut illi couformer. Necesse est aulein ul
moos, id esl cogilaverunt qualiter aflecliones fidei boc oretn. Ipsi eniiii peccalores cogilaveiunt contra
me;e oessumdare possent, ac si dical : Si taiiluni me, scilicet cogilaverunl talia quae niibi contraria
adversus alios et non advcrsus roe cogitarenl, ti- sint, quali videlicet niodo me dccipianl. Me dico
mcndiim esset mihi ne caeteroruni exemplo contra separaturo a desiderio meo. Desidero ciiini in inlc-
quos cogitant incorporarer, si ipsi iiicorporarentur. giitale fldei persistere, A quo nempe desidcrio re-
Quamo uiagis ergo limendum esl cum adversus mc nioverer, si peccatorl conforiiiarer. Et quia contra
cogilaverint? Non solum aulein hoc cogitnverunt, tne cocjitaverunt, oro ne 'derelinquas me iiiadjuiuin,
scd et ipsi superbi existentes, id est ex superbia cr- cuincgo, in quaiiluni possum.per liberuro arbilriuni
rantus, ubsconderunl mihi laqueum, id esl nisi suul pcccatoribus rcsistam. Ne derslinquas me idcni est
absconse parare milti laqueum, id esf errorcm qtio quod supciius posilum est, ne iraaas me peccalori,
liic itlaquearent el sibi conformareiit. itisi quia liberuin arbiliiuin noial, el est cx nimia
Bene verodicit absconderunt. Tunc enim in abs- afleclione rcpctilum. llle quippe qui per se aliquid
coiidito parant erroris laqueum, curo quaedamIC operatur, oppoiiune orat ut adjuvelur. Dico, nede-
blanda vcrba, quae sancla videnltir admiscendo, in- relinquasme, ne peccaloresexallentur, id cst superbe
duclionibus suis fidcles in errorero attrabere iiitiiu- glorientur si dereliclus fuerim. Ne exalteniur, in-
lur : a siiuiiitudiue venatoris, qui ferae vei volucri quam, et boc forte,\A esl infortiiuale ad eorum vi-
decipiendic, laqueum in abscoitdilo lendit. Non so- delicet iiilbrluniuni. Islud autein quod dicil ne forte
lum auiem absconderunt laqueum, scd et manilcsie exulieniur oratio est pro peccalonbus, ut pro ini-
extenderunt funes in laqueum, id est exlensas el or- inicis audilores orare inslrual. Ac si dicat : l.leo oro
diiiatas fecerunl argumentaiiones suas, ut esseul non derclinqui, quia si dereliclus delicerein , pec-
ntihi in laqueum, id est in captionem et intereni- calores inde ad eoruiu iiiforluniuin el daitinationein
ptionem, quaedicuntttr funcs, eo quod graves sinl ad exaltarenlitr. Vel ne exallentnr forte, id esl tetncre.
diiuiiipendum, sicul laqnei de funibus facli, asimi- Ac si dical : ldeo oro ul non exaltenlur, qui lcnie-
liludine venatoris, qui ad feras illaqucaudas laqueos raria esset hujusroodi exaltatio, ideorpie nociva eis.
factos de funibus.exlcndil. Non soiuin aulera funes Ne derelinquas, inquani, me. Et necesse est uf boc
extenderunt, sed et ipsi existentes non in ilincre sed orero. Nam circuiltts eorum operit et ojieriel jugiler
juxta iter, id est vist lenere auclorilatcm sanclorum, caput eorum, ideoque periculosum csl cuni eis agere.
quas Udelibiisest rectum iter fidei, quam ipsi sini- D Capul eorum sumroaiii haeresisdicit, eo quod ad eain
slre cxpouunl, et sic non sunl in ipso ilinere, sed omnes eorum setUenliaj speelanl, sicut caput om-
juxla iler; lali modo posuerunl mihi scandalum, id nium memhroriim principale csl. Circuilus dicit,
est ofiendiculura erroris periculosissiinum. Tuuc mulliplices anfractus ai-gumentaiioiiuin et senlen-
enim cilius aliquis decipitur, ctiin ipsi auctorilas si- tiaruin ipsorum, quibtis suinmam hseresis suae oc-
nislre inlerprelala prselendilur. Qiioniaro auleiii ex- cullant el muniunl, nc a Caltiolicis perimantur, a
teitderuul funes, el juxta iler scandalum posuerunt, simililudine serpentis, qui circtiilii caudae captit
dixi Dominoet inlcrius bona aflectione, et cxterius operit, in quo praeeipue vitatitas cjus esl, ne in eo
ore : Deusmeuses tu, id est Creator meus; te scili > percutialur.
cet repulo Creatoreni et roe reputo cieatuiani. El Exponil aulem boc quod positura esl circuitns eo-
cuni le Deura meuin csse repiilem; exaudi, Domine, ruin operiel cnpul eoruin, sic : Circuilus, inquam,
vocent deprecalionh mew, scilieet cum sis Doininus eorum, operielcapul eorum, id est mulliplcx aiifra-
oinnipoiens, audi vocent roearo, qua te deprecor ut clus sentcntiartiiii ct argtinicnlalioiiiiiii eoruin oc-
eflieias quod oro. QUECiiiiniruro vox deprecalionis cultabil ct piLcmuiiiclstimiiKtmbaeresis eorum, ue
1375 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1576
possit exsiingul. Quod est dicere : Labor labiorum A judicium ae quocunqtie bono, pro co iitopiaro pa-
iptorum operiet eot, id est verborum suorum mnlli- tiente, juxia qttod legilur : < Incipiat judicium a
plicitas, iu qnibus Inveniendis ipsi valde laborabunt, domo Dei (/ Petr. iv, 17). > Exponit ergo quOdju-
ntuiiiel eos. Quia pro lrxrelicis oraverat, dicens ne dicium faeiet de inope, cum sic addit: El, id est,
forte exatlenlur, ostendit quod non exaltahuntur; faciet vindiclam pauperum, id est juslo jndicio suo
sed quidam eorum convertenlur, et sic salvabuntur; faciet vindiciam de pauperibns stris peccaniibus,
quidam vero in garnilitalepersistenies, damnabun- cum eos hic per Iransiioria flagclla corrigit, utper
tur. Hoc antcm ea inlcnlione dicit ul omnes audi- hoc comprobet quod cura nec stiis parcat, mulio
tores ab baeresi rctrahat. Oro rie forte exaUentiir; niinus in futuro parcel injustis. Facict, inqnam,
et vere non exaliabiinttir, nam cadent carbonet sttper findtclam pauperum, verumlamen quanqitam hic
eot, id est spirilates viri qui siint carbones desola- pauperes suos jitstos per flagctla corrigat, jnsti non
torii, igne charitaiis et Dei cognilionis accensi, ideo desislenl a laude tui, sed jusli confitebuntiir
cadenl tuper eot, id est cum magno pondere nomini luo. IIoc ut superitis exponilur. Ilic, inquam,
seiUentiarum sitiarum aulhenticarum opprimcnt confilebuntur nomini luo. Et in faturo ipsi recti ha-
eos el dcvincent, a siinilitudine ponderosaerei, de bilabunl, in aeterna gloria, existcnles, o Cbrisle,
™
sttper cadentis, qtiac aliquein opprimit. Nori solum ° cum vultu luo, id est cum pceniientia lua videudo te
autein carbonts cadent super eos, utdevincant, sed facie ad faciem. Vel sic, si dcPatre dicatur : Et in
etiara, Domine, per eosdem carhones dejicies eoi a futuro, o Deus Pater, ipsi recti liabitabuni, id est
superbia eorum, id est eos huniilcs facies, mitiens manebunt in aeterna gloria cum vuttu luo, id esl cum
poslea irr ignem, id est in illnminationem Spiritus Chrislo Filio.tuo, qui vukus tuus dicitur, ut in
sancii. Et in ignem missi ullerius non tubthlmt, quarto psalmo ostensum est uhi dicil: < Signalum
id est non permancbunt in miteriit nacresnm. Hoc est supef nos Iumen vullus lui (Psal. iv, 7). >
aulem de parte diclum esl. Supcr qtiosdara, inqtiam, IN PSALMUM CXL.
corum cadent carbones, et dejicienlur in ignem, et Tilulus centesimi quadragesimi. Psalmus David,
in miseriit non tubthtenl. Vir autem quictmque lin- id esl fidetium ad mstructionem audilorum, osien-
guosus, 5S8 itl est qtiicuiiqttc ex eis resipiscere drnlium se ad Dominum ctamasse et eum orasse, ut
nolcns, in linguosiiate liaeresis suae perseverabil, eos digne faceret orare et bene operari, et eosdcm
in lerra bac non dirigetur a Domino , .ubi locus est custodiret ne in ore vel in corde criminaliter pecca-
dirigendi,iileslquandiuinhacterra vivet, non diriget rent, el ne cum hominihus operantibus iniqtiitatetn
eum Dominus,ut fidei rectum iler incedal. In intet- _ comraunicarent. Ostendunl quoque qttod, si pecca-
t(n vero cum anima separabilur a corpore, ipsum verint, aj'ustis corripientur, ut auditoresinslriial,
virum injutlum, id est virum linguosiim ideo quia ne si quando peccaverint a j'uslis corripi fngiant.
injustusesl, capienl mala aeterna; datnnationis, ne Praedicunl quoque quorumdam peccatorum conver-
nlterius evadat. Quia vero vir linguosus sic darona- sionem, ut auditoribus cxemplum convertendi pec-
bilur, cofjnoui ego per contfarium. Per hoc scilicet catores (ribuant. Ostendunt insuper se a quibusdam
hoc cognovi, quia cognovi quod Dominut faciel in peccatoribus non convertendis esse passnros tribu-
fuluro juiiuai judicium inopit, id est ju>te remune- lationes, elpro ipsis tribulatioriibus orant, ut au-
rahil qttemque fidelem suum, qui pro eo hic inopiam ditoribus exemplum tribuant, et patiendi et in tri-
patitur. Ac si dical : Ciini suos sit interna beatilu- bulalionibus orandi. Agunl quoque de quorumdam
dine remuneraltirus, certum est inde mibi, quod et Cbristianorum in tribulationibus defeclu, qtios sci-
viros lingitosos est jnsle darnnaliirus. Et non solum licet propler iniquiialis suae merilum Deus deflcere
ficiel jitdicium inoph, sed el faciel vindiclam paupe- patiiur, ut perhoc deterreant ab iniquilate audito-
rum de viris l.nguosis, scilicet indc raihi certum est res, ne dcficiant et sic in avernum pereant.
quod viros linguosos damnabit, quia ccrlus sura 559 Domine Deus, ad le misericordem el omni-
quod paupcres suosde illis viris Iinguosis viudica- «. P potentera respiciens clamavi, id est clamorem in-
bit; qu;e pro Certo vindicta non erit alia quam lensa? affeciionis emisi, ut tibi prorsus volunlate
damnatio acterna. Cura dicit quod facel de viris lin- bona devolus essem. Quoniam ergo clamavi, exaudi
guosis vindictampauperum, dalur inlelligi quoniatn me, ut quod clamavi impetrem. Non solum autem
ipsos jwupcres perseqitenttir. clamavi, scd et perseTeranter clamabo. El cum cla-
Ad boc aulero qnod exlra liorum inlelligittir, sic\ maveroad le, intende voci mew, id est fac le inlen-
sequenlia jungnniur. Dico quod faciet de linguosisi sum interiori voci clamoris mei, ut videlicet quod
vindictam pauperum, propterea quod eos perse-- intense oro, lu intense conferas. Clamavi, inquam,
quunttir. Verumtamen licet eos pefseqtiaiiluf mctui el clamabo: el ccce qtiid clamavi et clatnabo : Diri-
eoruro, jusii alui coufessione, o Deus, non dcficicnt,, gatur scilicel a le oratiomea, id est fac orationem
sed jtisti jugitcr eonfitebuntur nominiiuo, id estt meam directam et jtislam. Quia vero qttorumdam
lattdabiint le ex consideratione noroiitis ttii, quodI hypocritarum oratio honiinibus directa videlur, cum
cst Domintts. Vel sic : Dico quod virum injuslumi polins sil iiijusta, ad delerniinaiidum addilur, in
mnla capient in inleritu. lndc vero hoc cognovi,quiai conspecluluo. Ac si dicat : Ncc oro nt taroeit in
Dominus faciet 'udicittm inoph, scilicct facict hic; conspectu homit.um dirigatur, sed in conspeciu luo.
1377 EXPOSITIO 1N PSALMOS.— PSAL. CXL. 1578
id est sic rfiiioriltir ul sit in beneplacilo luo, sciticet A sed oro quod majtis est, scilicct ne declines, id est
til ea pclam quae libi placent, el quae petenda sunt. ne permiiias declinari et a clignilalt'560sanclilatis
Quoniaui aulein quidam oranl ea quae oranda sunl, suae humiliari cor meum in verba maliiiw, id esl :ul
ef Deo placent, et hoc tamen non bona intentione cogitandum verba illa quaemalitiosi homines loqutiu-
ulilli qtii sapienliam orant adipisci, nonut sapicn- lur, excusando se de peccatis, vel per iiifirraitalein
ter vivendoccelestia bona expetanl, sed ut cx ea con- liaturae, vol per necessitalem facli. Ac si dicai : Non
secuta sese aliis prseferant, addilur sicul incensum. solum oro ne verba malitiae Ioquar, sed eliam quod
Acsi dicat: Ita oro dirignlur oralio mea in conspeclu minimumest oro ne.in corde verba maliliae conci-
luo ut sit siciil incensum, sic, scilicet, ad ecelesiia piaro, ut me de peccatis excusem. Non soluro auteiti
bona inleiiiioiie iiilendcs, sicul fuinus incensi ad su- hoc oro, sed hoc quoque, non periniltas dcclinaii
periora tendit. lloc autein lotum est ac si dical : cor metimad excusundus excusaliones mei existentis
Fac meorare ea quae oranda siinl, et boc inieiitioiie i'/i peccaiii, scilicet ut si aliquo modo conligerit ut
ccelesliiinibouorum. Et elevalio manuttm mcanim, me slulte de pcccatis excusem, ad [boc saltein ex-
id est opcrnni meorum sil sucrificium vesperiinttm, caicatioitis ne ine periniitas dejici, ut iptas excusa-
id est complelio novae legis , quae est dulcissimum tiones excusem, id esl ipsas essejusie lacias incor-
sacrificiuni Deo. Unde Prosjier ; jj de eoncipiam. Pejor eniroestexcusaiioexcusaiionis,
Offerri nequit hoslia major, quam excusatio de peccatis.
Qttam cum homo castorum profert libamma morum, Osleiulii auteni quac sibi ulililas contingct, si ora-
Et de virtttlum munere sacra lilat. lio sua superius posila aduiitlalur, ut jierlioc roagis
Dicituraulera nova \exvespertinumsacrificium, vel quod oral assequi merealur: Oro pone cusiodiam ori
quia novrssima est post velerem, sic ut eam nuua meo, el rrorideclinescor meum. Quod si impetravero
aliasequalur, sicutvesperum, cumsitexiremuronulia beatus ero, quia cum hominibus operaniibus iniqui-
[>arsdieisequitur, vel quia in roorte Cliristi dedicala latem criroinalcm non communicabo, id est non ero
est, quaeuespeniniimsacri/iciumdicilur, eoquod circa particcps et cooperator iniquitaiis eoriim. El deter-
vesperum ad horam nonaui, scilicet sese uioiiendo minandum est propter seqnentia, quia diclura cst
Deo saerilicium laudis oblttlit. Quse nimirum mor- hoc dc niiuus operanlibus. Non communicubo, in-
tis oblatio in lege veteri per agnura figurabatur, per quam, CMWIItominibus operanl.ibus iniquitw.em, et
ciijus vespertinumtacrificium populus lsraetiticus est eliam non communicabocum electis eorum, id esl
ab ^Egyptiaca servilute liberatus. ctim praelati»et cutn majoribus eoruro, operaniiuni
Elevatio, inquam, tnanuum mearum sit sacrificium iniqtiiialem. Ne vero viderelur se penitus ex arro-
vespertinum,scilicet sic permittas me bona opera C ganlia jitslificare, ad exernplum humilitatis se in-
inea bona intenlione elevare et magnificare, ttt non digere correplione ostendil sic : Non communicabo,
solum vetercm, sed et novam legemcotnpleam. Unde< inquam, cttm operantibus iniquilatem : ila scilicet
Dominus in Evangelio : < Nisi abundaverit juslilia , ul criniinaliier peccem. Sed lamen cum venialiter
vestra plus quam Scribarura et Pliaiisajorum, uon, peccavero, corripiet me ecclesiaslica disciplina, ju-
intrabitis in regnutn ccelortim (Mattli. v, 20). > titts quilibei Eccfesiaeprxialus, et hoc non in ira,
Non solum aulem clamore iiiteuso oravi, ul oratio, sed in misericordia. El increpabil me sevcris verbis ,
mea dirigalur, el etevatio mnnuum mcarum sil sa-. el illud lamen fiet in misericordia. Corripiar, in-
crificium vespertinum,sed etiam decuslodia oris sici quam, a justo, olettnt aulem peccctlorisnon impinguet
oravi: Pone, Domine, cuslodiam ori meo, id est cu- caput meum, id est nieuteni ineam, el sic oro ut
stodi potentia voltinl.ilis luaeos meum. Ne vero vi- eveniat o/cwmscilicel peccatorh, id est adulatio cu-
decetur orare ul sic custodiret, ne aliquid loquere- juslibet peccatoris, dicta oleuin, co quod ad inodtim
tur, ad delcrminanduin sic addil: Ei, id est scilicet, olei suavis sit et blanda, rron impinguet caput meum,
labiis meh pone ostium, id est lalein cuslodiam qttx id est non deliniat memem roeain, et deleciet ut ad
comparabilis sil ostio, scilicel sicut oslium ad hocin " consensum illicitiim pertrahat, ad modumolci, quod
domo ponilur, ut his qui in domum intrare dignii quos impinguat delinit. iVo« impinguet, inquain, ul
sunt aperialur. His vcro qui intrare non dcbent clau- me sibi conformet. Et vere non impinguabit, sed
datur, ita quoque ori meo cttstodia misericordiaei egopolius peccalorura partem mihi conformabo.
- luse praesideat, ul quse loquenda sunt dicam, quae Qucniam adhuc aliquantulum
spatii restat, et posl
vero vana sunt et nociva, taceam. < De omni enimi oratio mea superius posila erit in beneplaciih eorum,
verbo otioso quodcunque loculi fuerinl homines red-. id est continebitur inter beneplacita eorum, sciticct
dent ralionem in die judicii (Matth. xn, 56). > Pone,, placebil eis hoc idetn orare qiiod superius oravi, ct
inquam, oslium tabih meh. Ostium dico circumslan- per hoc oraito mea erit in beneplacitis eOrum, quod
tiw, id esl lalem custodiam ori meo pone, ut noni absorpli sunl jtincti petrw, id est a nobis absorbe-
simpliciler os ab illicifa locutione custodiat, scdquae! bunlur, id esl incorporabuiuur jtmgendi pelrac fir-
eliam omnibus corporis scnsibus circumstet, et eos> mitalis Christo per bonam vilara. Absorbebunlur,
ab illicitis niotilius riiuniat, visum scilicet ne illicitei inquam, non riiinores lantum; sed quod mirabilius
videal, aurera ne illicite audiat, et cacleros sensusi eiit, etiain judices eorum, prailali scilicel quoriim
itnilitcr. Non solum autemoro poni custodiam ori, jii.licio et exemplo roinores peccant. AbsoiLebuiUa
1579 S. BRUNONIS CARTHUSIANOUUM1NSTITUTORISOPP. PARS 1. 15X0
inqnam, et hoc per verba praedicaiionis mea;. Au- A Titnlus sic exponilur. Inlelteclut iste, id est psahnus
dient enim atiribus cordis verba mea, et mcrito, quo- isle esl, David, Chrisli habilus illi Dav.d, cum estct
tiium ipsa poluerunt, id estpolentia erunt et valenlia in tpelunca, id est in assumpta bumanitate moiiali ;
atl cos instruendos. Qiiidam, inquatn, audient verba quae.ad respectum deilalis hiimilis ftiit, ad moduro
mea, ct absorbebunlur jungendi pe(r<t».Quidam vero speluncae, el in qua laluit ut in tpelunca. Vcl sic :
non audiiuri erunt dicendi per eraphasim infernus, In hoc psalmo denolaltir intollecliis Daviil Cbristi,
eo qnod se male vivendo, el caeteros malo exemplo liabHus cum etset in spelunca, til hoc, ut supra ex-
ad inferntnn allrahent, et tecut hunc infernum, id poiiilur. Vcl habilus cum essetin spelunca sepulcri
est juxta judicium liujtis inferni, dhiipalatunl otsa nondum re, sed jam consideratione, sciliret, ctini
nostra, id est dissipabunlur , scilicet, deslrtientur jam considcraret se moriluriim iu scpulcro esse
forliores ex nostris secundum corpus per varia lor- ponendum. Hxc verba proltilit vel hunc intelleclum,
menia. Ossa dico dissipata sicttf crastiludo terrw qui in hoc psalmo concipiiur, babuitr. Vcl, cym esset
erupta ett tuptr terram, id est sicul firaus licel sor- adhuc in spelunca anle passioncm, id est in boc
didum aliquid et vile, lamen super terram dirnplus, roundo corporaliter conversans; qui nimirnm pro-
id cst dispersus, lerram crassam reddit el ferlilera, pter sui hitmililalem spelunra dicitur, ad respeclum
sicetnos,ccuvilesetsorilidipervariastippliciadiscer- R palriae coalestis, qti:c roons sublimis appellattir. In
pendi, Ecclesise filios exemplo constanliae nostrae quo mundo qunsi in spelunca Christus laluil, dum
pingiiesinvirtiitibtisrcddemus, clsic fertiles in bonis incarnritus morlalis cl passibilis apparuit. Tiiutus
561 operibns faciemus. Dissipabimur, iuquam, aiiletn islc, juxta histofiam positus esi, quae lalis
secundum corpus; ideoqtte, oro, Doraine, neauferat est: Ctim a Sattle David persequerelur, spelun
animam meam, id esl ne pcrmiltas ab his dissipato- cam ingressus est, et ibi latuit; Accidit autem
rihiis anferri animam meara, ul melu corporeae dis- ul persecutor ejtis Sanl cttm ad loctim cjusdem sp?-
sipationis eis cedat. Ne auferat, inquam. neqtte ltinca: pervcniret, et David ibi lalcre ignoraret,
debcs aufcrre, qttia, o Domine, revera Doinine, causa ventrem purgandi cam ingredcretur. Quo
oculi mei inieriores, id esl aflectiones meaead le. purgantc, David lalenter ad eum aiccssil, el clam
respiciiint, et tperavi ea qnac sunl in le, scilicet, oraui clilainydis, id csl veslimenli ejus abscidif, ut
aelerna bona non saecularia. Non auferas, inqitam, hoc signo comprobaret quod euin occidendi faculia-
animam meam, sed cutlodi me a laqneo biandiliamm, lem haburssel (Reg. xxiv, i, 15).
quem tialuerunt, id est statucnt peccalores milii, id Allcgoria autcni Irojtis histori;c, non usqiicqiiaqne
est ad incommodum raeum, ut me per cum illa- persequenda, lalis est: Per David quidein pro per-
queanles a proposilo sanctilalis roeae revocent. ^ secutione Saulis in spelunca latitanlcin, Cbrislus
Cutlodi, inquam, me, ne illaquccr illo laqueo. El nnn tnulto tcmpore vitx suae a Judatis membris diaboli
solum a laqueq blandiiiartim oro custodiri, sed et jicrscctitus in hoc mundo liuroanitiis lalens, cxpri-
custodi me ne superer a tcandulis operaniium ini- miiiir. Per Saulem vcro in speluncam causa po-
quilalem, id est a tribiilalionibus manifcstis, qtia? ncndi fetida sui venlris ingressum diabotus figura-
mihi operationes iniquilalis iiiferenl, quas scandala. tur, qui per peccatnm primi parcntis hunc miinduni
voco, eo quod ilhilae plurimos scaudalizant. Cuiioii ingressus cst, ut cogilationcs ct opcraliones felidas
me, iuquam, el vere ctistodies me ne cadam. Multi ct illicitas hic poiteret. Cujtis vcstimenti oram David
vero Chrisliani peccalores in reliaculo ejus iniqui- Cltrislus gladio abscidit, cum hiunani generis quod
latis posiii cadenl, id est dcficienl a proposiio con- sibi ut veslimenluin conjitnctum erat parlem sal-
fessionis suae,vel pcr laqueum vel per scandala, ac vandam 562 au ipsius subjeelioiic spiritalis do-
si dical: Mccuslodies ne aliqtto modo cadam, mul- ctrinae gladio sequesiravii. Est igilnr in boc ps.altno
tos vero Clirislianos pcccalores raerifo iniquitalis vox Capitis qualiter in considcrationo passionis suae
suae,qua irreliti sunt, deficere permittes. Peccatores, ad Dominum clainaveril ct eura. deprecatus fuerit
inquam, m retiaculo ejus iniquitatis posili snnt, ostendentis, nl in se raembris suis exeroplum prae-
ideoque cadenl. Ego atitcro qui custodiri a le oro scribal in tribulalionibu. orandi. Passiouem qtioqnc.
singulariter tum, id est singulariler me habeo, sci- suam indicat, ul illos pro quoriirii saltite passus est
licet singitlarem spem et appeiitum habeo ccele- obnoxios sibi rcddat, ct palicndi pro ipso eis cxero-
slium bonorum. non multiplicera appetitutn terreno- plum atlribual.
rum el siiigulariler ero donecAe hac vila, coiporali Vocr?mca, id est mihi congrua voce vidclicct in-
roorte tranteam. Et quia singulariter tum el ero, non lcnsae devotionis sancia et pura, o audiiorcs, ad
pcrmiltas mc cadere. Unde Psalmographiis alibi: DominumPatrem clamavi. Qttod esl dicere: tnlcn-
<Unam pelii a Doroino,banc requiram (Psal. x\\t,i), > sam erga euni dcvotinitcm et aflcciioncm iiautii,
elc. quac clamor inlensus fuit. Non sohim aulem cla-
IN PSALMUMCXLI. mavi, affectuose me erga etim habendo, sed etiani
Titulus cenlesirai quadragesimi piimi. Intellectus voce mea interiori deprecatus sum, id csf depreca-
David, cum esset in spelunca. Inietlectut sane psal- tioncm fcci respiciens a<l Domintim misericordeni
iiius iste dicilur, eo qitod in co intelleclns Chrisli, cl omiiipotcntcin. Non lantummodo clamaii ad Do-
vcri David, quem in passione sua liabuii, continelur. minum, ct deprecalin sum cuni, scd ct nnuc effnndo
1381 EXPOSITIOIN PSALMOS.-PSAL. CXLl. 15R_
id esl ex tolo fnndo orationem meam in conspecln A silum est, pro fuiuro legendum est, ac si dicnt: /n
ejus, scilicct manifeslo orationein meamin conspectu, via liac qua ambulo, abscondenl Inqueum inortis
id cst iu cognitione ejus, a similitudine rei inclusa?, milii. Ego vcro, cum in mortcm me dare parabmit,
quaecum effundilur, id est exira fundilur, niani- considerabam ad dexteram, id est respiciam ad po-
feslalur. Qtiod est dicere : Oralioneoi meain ipsi liores meos, ad discipulos, scilicct, qui per dexte-
manifestam el cognilam facio. id esf lale quid oro, ram exprimunlur, quod dignius merabrum cst, co
quod cuin idoneitra sit, est ejus cognilione dignum. quod in Ecclesia digiiior.i membra sint. Unde in
llla eiiiin qu;e sunt idonea Deo, anlonomaslice di- Evangelio : (Convertus Dominus rcspexit Petrum
cuitlur cognila etmanifesta. Effundo, inquam, ora- (Lttc, xxii, 61). >
rationem, et ante ipsum exislens, id est in familiari- Considerabam, inqnam, etvidebam, id esl expe-
lale ct benevolenlia ejus pronunlio, id csl narro in- ri.ir an sil aliquis meortim me cognosccns, et non
lerius tr.bulalionem meam, qtiam pro ejus obedien- eral aliqnis corum qtti cognosceretme, id estnonerit
tia complendajugiier palior, et adhuc sum passurus. aliquis ineorum qui conslanler roo lOttfilendo conr-
Pronuniio quitlem non ad jactanliam , sed ad probet se cognosccre ine verum et Dcum el hominem
rcniuiieralionem pro ea obtinendam, a simililudine esse. Ciiin enim me denegabuut, se me non co-
slreniii militis, qui cum doinino cbarus sit, non per B { gnoscerc videri facienl. Qnod dicit : Considerabam
nunlios ei loquilur, sed anie ipsum exislens laborem ei videbam, ad humanum modum loquilur, ac si
qiie.n pro ipso passusest, fideliter iiarral.iitejusdem breviter ponat : Experiar rei cvidentia quod nullus
laboris a domiuo mcrcedcm accipiat. Tribiilalioncm, me cognoscel. Et licct, nullo me cognoscente, possct
inqiiatn, mcatn pronunlio in deficiendo spiriittm fugiendi locus esse, lamen peiiit, id est peribil fuga a
meitm, id est destruendo voluntatem animae ineae, me, id est nnllo modo mortera fugiaro. Et cum fuga
spirilura dico prodeunlem exme, id est ex fragili- a me peribit, noii est, id est non erit aliquis me.irum
tatc liumaiiitalis meae; ac si dicat: Sic tribulationem qui requirui animam mtam, id cst qui requirat cati-
nieam pionunlio, ul cum ex fragililale carnis ha- sam vitae meac, quare ab eis aiileialur, scilicct, non
beam nolle pati, hanc meam volunlalcm objiciam, et aliqtiis erit meorum, qui ausus sit pro iuc dare sen-
tuaevoIuiUaliobedireparatus sum, scilicet, ut patiar, lentiam me indignum esse morie, a simililnJine
juxla qnod idetn in Evangelio : ( Paier, si fieri po- pationi, aliquem insonicm tibcrare nilcntis, qtii
test, tianseat a me calix isle; veruroiamen non rcquirit causam dainnalionis ejus, ut eani convincat
sicut ego volo, sed sicut tu > (Matili. xxvi, 59; injuslaui esse. Vel retfuirat animam meam, id est
Litc. xxn, 42). iiinoceuliain animae meae, et sic pro me det scnten-
Ubi noshicliabemusin deficiendo, Hebraica trans- '*> liam, ac si dicat : Ponalur ul me Detitn esse non
lalio habet : cum anxiarctur cor meum. Unde con- cognoseant, jtisltim lainen erit, etsi purus horoo
slat quod in hac translatione deficiendo legt potest videar, tit, cum inuocens siro, auiinatn raeatn requi-
pro anxiando, noii ideo quitlem positutn, ut anxielas rant, dando sententiain pro me. Cactcrum ricque me
aliqua passiouis generasset in eo dcfeclum, sed ut cognoscent, neque animam nieam requirent. Ideo
vehemenliam stiae passionis ostendat, quaedefeclum quod millutii habeo auxiliatoreni ad te. Domine mi,
possetin alio generare. Secundum igilur hanc sen- respiciens ctamavi, id est inlenso clamore agam.
tcnliam ita legitur : Pronunlio, inquain, tribnlalio- Dixi, id esl dicam et interiori voce el exleriori. 0
ncin meam babilam et habendain iii deficiendo spi- Domintts, lu es spes mea,el non alius, jier te, scili-
rilum metim, id est in anxiando animam meain, ccl, spcro liberari et reniunerari, et portio mea, id
scilicel, quae tribulatio jam causa est, cum habcalnr est pars mea est in lerra viventium, id est eleclio
itiitic.ctcaiisa erit cuin habebilur, quare anima mea nica est in illis, qui futiiii sunl in tcrra virentiutn,
aiixietur. Ne vero videretur anxietas ba;c ipsi prae- scilicet partem illam hominum per morlem meam
tcr vclle contingere addit ex me. Quod cst dicere : eligam, qui in leira vivcnliuro stiul fuluri, ac si
Anxiabor, inquam, el hoc quod anima mea anxia- dicat : Hoc spero dc tc, quod illos dabis mihi in
bitur, coulingcl ex me, id est ex disposilione el vo- partcm cl haeiedilaicm, qui in terra vivenlium stint
luntate mea. Poslquam oslendit se clamasse et de- ftiluri. Qtioniam igitur es spes mea, et quia portio
prccalum ftiisse, oslendil etiam se bene opcralum mea in lerra viveniium, iniende ad deprecativnem
(uissc, et opera sua Deo placnisse, ut exemplo sui meant,id est diligenler atlende deprecationem meam:
audilores ad bene operanilum incilet, sic : Ctamavi vel intensuin te fac tleprecaiioni nie;c, ut videliccl in-
inquain, el deprecatus tum, ct etiam bona opera lense conferas qttod inicnse deprecor. Et nccesse est
egi.e/ftt qui jusliis judex es, cognovistisemilas meas, luic orctii,quiahumiliatus sum nimis, id esl vehemen-
id cst libi placuerunl bona opera niea ardua ct sin- tcr htiiniliatiis ct dejeclus ero in iribtilationibus. In-
gularia. Tamelsi vcro adco dignussuro ul scmilas tende, inqiiam, ad dcprecaiionem meam ; quaedeprc-
meas cognoscas, lamcn mibi posilo in Itac via, bo- caiio lalis cst: Libera mea Judais persequenlibusme,
noriim opcrum in qtta ambulabam, id est jngiter ne eis conformer. Neccsse est auleui ut orcro a per-
proinovebar, absconderunllaqneum, id esl absconsc sequentibiis libcrari, quia conforinii sttnt sttpcr me
pro repiilatione sua paravcrunt 563 niorlcm, qua opprimendum, id est se fortes rcpuiabunt atl oppri-
cic illaquecnl cl dclineanl. Hoc quod practeritc po- nicnduin me cl deviucendum, cl non soluni oro
JrMJ S. BRUNONISCARTHUSIANORUM iNSTITUTORlS #PP. PARS I. 1584
libera ne cedam, sed etiain poslqiiam, roe mortuo, A dcnlia, se adepturura quod oiai, ut alios pceiiilenles
aitnbeisctrsiodiariiisepulcro, tit in morle perpeiua spe adeptiotiis ad orandum attraliat.
detinear, eiuc animam meam, id est me de custodia Domirie, exaudi orationem meam; ac si diiat: Cum
Jurkeorum resuscitando. ,ego jam poeniiens, te Deum meum esse reputem, et
Notantium quod ponil educ animam, qttia, si dicc- non me libefum nteum faciam, sfedttte tibi subji-
rel, erft(*»i«,posset intelligi ut corpus ejus inresu- eiam, tu, Domine, exaudi oraiionem meam, ut quod
scilalum, vel vi, vel aliquo motle de^eorufiicuslodia, a te postulo impcfrem. El percipe auribus poteuthe
cducereluf» Sed cum dicil educ dnithqtii,datur intel tuae obsecraiionemmeam, rd est audi efficaciter obse-
ligiquod seisic oral educi ut ejus anima suscitetur, cralioneni inearo, a siroilitudine atidientiutn, qui
quam iaf;_^W(i.!'|rf detinere arbitranluf. Educ, in- verbis quae libenter aiidinnt, aures diHgeiiter adver-
t\\iAm,ari\mti&meam.Eihoc ad confitendum riomini tnnt, ut ea percipiant, el percepta compleant. Aures
tuo, id est a t raudaiidtini te ex consideratione nomi- Doniini dieit, raciiltatein potentiaeefflcicndihoc quod
iiis, tui, qtiod est Dominus sctlicet ideo educ ul jusli a Doiriinoposciuir. Oralionem illam dicil depreca-
• dtsctptrfl' rael, consideralione educiionis mei, tibi tionem, quae fit sine adjuratione
aliqua, obsecratio-
confiieantiir. El vcre per eductionem mci tibi justi nem vero qua>fil qtiasi cum atljuralione, qnae vide-
ccmfiietjuntur. Me elenim exspectaritjusti exspecta- B E licet ex vehementiolj desiderio fieri solet. Non lamcn
ttirr,'<$_$»«retribuat mihi eductionem, pro comple- dicendum estutadDeum fieii possit adjuratio, setl,
tiorie obedicntia; raeac, et ea occasione 564 confi- cum eum per meriia Domini Jesu oranius, more
teantur t:bi, scilicet exspectanl jusli el perseve- adjuralititim cum co agimus, lioc atitem quod liic
fanter expeclabuni, ut pro obedieutia roea com- indeteririnate ponit exaudi orationem et obsecraiio-
pleta, hanc des mihi retributioncm ul me de morte nem, in sequentibus deieiiniiiai ubi ponit : Non
educas, el tantliu exspeclabtinl donec banc milii avertas, etc., tisque ad, spiritus tuus. Quia vero
rclribuliOnem facias; el sic tandem ea occasione dixerat obsecralionem, denolat se obsecrare, id e.-.t
libi jugiter confilcbunlur, idcoque dignum estut me quasi cum aijtiialione orare, cum stibdit in veriiut:
de cuslodia educas. Quod est diccre : Aurihus potenliae tuae perciy.e
IN PSALMUMCXLII. obsecrationemmeam. Et hoc quileso, fiic non in con-
Tittilus cenlesimi quadragcsiroi secundi. Psalmus sideraticne roeriiorum meorum", itlpote quae nulla
David, quando eum persequebatur fiHus suus. Quod sunt; sed tn veriiate tua, i;I est in eocsideraiione
sic exponitur. Psalmus iste csl David, id esl fidelis meriiorom veriialis tuae, Filii lui videliccl, per qucm
pcenitentis, et jam sic vitililer agenlis. Licet prius /- omnia proroissa tua vera esse comprobasli, e:t com-
uon viriliter egerit, dum in peccalo fuit, David, plendO. Dico exaudi oralionem mecim, el, cum iiulla
iiiqiiain, poeniienlis psatmut, compositus quando, sint merila inea, in quorttm consideraiioiie me oran-
id csl quia persequebalur eum filius suus, id esl prava tcm exatidias, exaudi me in lua justiiia, id esl in
suggestio, oriens ex consuetudine pcccati jam di- consideralioiie justitiae tuae, Filii lui vidclicet, pcr
intssi. Qiiac fllius ejus dicilur, eo quod ex fragili- cujus inortein peccalores justificas, iJeo(|ue jn^fttia
taic nalune ejus vitialac procedit, sicul filius qui- lua per crophasiiii dicilur, juxia illud Apostoli:
lihel ex palre secundum originem carnis procedit. < Qui factus esl nobis justitia 565 ct redem-
Ac si dical: Hsecsunl verba cujuslibet jam pceni- ptio et sanclificatio (7 Cor. i, 50). > Veritas ct
lenlis et a peccalo cessantis, quae ea occasione• juslilia hic itleni designaiit, Chrisfuin videlicel,
proerl, qttia, licet jain peccatiim ditniscrit, taroeni sed quia haec vox, quae esl vcritas, communior
ex ipsa peccati diraissi coiisueludiiie suggestio prava cat, notat enim in ea et peccatorum justitica-
suboritur, quac ettni persequilur, ct ettui ad ipsumi lioncm, el juslain boiinrum et nialorutn reintmera-
peccalum riirsuin iuipcllere nitilur. Consideransi lionem, el uiiivcrsaruiu proiiiissiouuin Palris
autem pcenilens, iti hujusniodi perscculionis anxie- coinpletionem. Ponil vocem aliam quac specialius
iale pusilus, in qua posl baptismum antea quami nolat hoc quod ad ej'us orationem pettinet, cunt
peccarel virtulutn sublimilate fueril, et ad qiianlami eum justitiani vocat. Per hanc enira vocein qttae est
per peccatuiu dejectionem descenderit, contuens; justitia, deriotatur, ut superiiis dixiinus, quod ipsc
quoque quaiitara et quam gravissiinam prirai pa- peccafores justificat. Quain jusfjflcalionero pcenitens
rentes pro peccato suo incurrerinl daranalionem, et, hic orans adipisci rursus inteudit, ctiin eam jani
cum siniiliter peccet, metucns gravein subirc ultio- peccando araiserit; cura veroeitm justiiiani nuncti-
nem, oral el de peccali rcmissioue el de viitiiluint pat, magis Doininnm Patrem fleclit ad conterendura
adeptione, oslendens sui (lejectionein el suggeslionis; per euni quod orat. iEqnipoItens atit lioc est, ac si
suae persecntionem. El quia iude palialur spiritus> dicat: Per illius merita oro me exaudiri per qitcm
anxictatein orat etiam de bonoruin opcrum perse- promissionera justificalionis tuae veracem cflvcisli,
veralione, et de inimicorutn erepiioue, el de au- qui, cum omnium vere pceiiilentium jttstilicatio
dicnda lnisertcordia in ro.ine, praetendens plures; existat, et mihi pie jusiificaliiTiiemconferal : 0:o
causas quibus exaudiatur. Hoc autera lotum ea> exaudi nie.
intenlione dicil ul quod dcsideral, orando adipiscii El eliam oro non rnfres in judicium cum tne sen<o
possit. Proniiuil quoque tandem, cx iiimia conti- ttto, scilicel cutn me scrvuin tiium jam faciam
1385 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. CXLII. 1586
pcenitendo, el de peccato commisso tibi satistacerc A meus, id esl ratio animaemea? considerans superme
cupiendo, non intres mecum in judicium, fd est noli liumiliaium et in obscttris collocatum, a similitudine
mihi impiifare pcccata mea, ut ea j'usto judicio pu- cujuslibet amici, qui incumbens super amicum mof-
nias, a simililudine jndicnm, qni cum reo quolibet tnuin, pro ejus morte nimis anxiatur. Quia \ero
judicium ineunt, ut eum juste damnent. Non intret, posset spiritus anxiari non ex voluntate liberi arbi-
inquara, irr judicium cum me tervo tuo. Necesse est trii, quod infrucluosum esset, sicut aliquis inlerdum
autem ut hoc orera, quia non jutiificabitur in con- ex amissione temporalium cx necessilate anxiatur,
spectu luo omnh vivens, id est nullus vivens invenie- addit: Cor meum turbalum est, id esi ratio cordis
tur perfectejuslus in consideratione tua, elsi juslus mei ex anxiefate turbata est, non ex necessitate,
perfecte videatur in conspectu suo et in conspectu sed t*Nme, id est in voluntaie tiberi «btfrii mci,
hominiim. Unde Aposlolus : < Nihil raihi conscius scilicel, sponte mea inde anxior, ideoqtie roagis
sum, sed non in hoc j'iistificatus sum (/ Cor. iv, 4). > veniam promereor. Anxiatus esi spiritus meus, et
Ac si dicat: Ul de me laceam, qui morluus sum in turbalum est cor meum, idem est rcpetiltim, ut
peccatis, si omnes illos accipias, qui vere vivenles apponerct in me, ad delerniiuationem. Anxialitsesi,
sunt in virlutibus, et velis omnia eorum mala facta inqtiam, spiritus meus, ideo quod collocaltts sum in
jusle disquirere, ntillus in consideralione perscruta- "^ obscurh, el non soluro occasione bttjus coltocationis
lionis ttiaeita justus invenietur, in qito multa pecca- anxiatus est spiiiius meus, sed ideo quoque qttia
torum raacula non repcriatur; ideoque potius me ciitn sic humiiiatus esscm et in obscurh coliocatus,
mortutim in peccatis nimis necesse est limere, ne memor fui dierum antiquorum, id est virtutiim an-
meciim in judicium intrcs. Nam si intrares, me justo tiquarum, quas, scilicel antca quam peccarent
judicio sine fine punires. iVortrnfrcs, inquam. Quod habueram et peccando aroiseram, quaeprnp:er cla-
nempe ea occasione oro, quia inimicut diabolus, ritatis suse magnitudinem dics dicendae sunt. Vcl
scilicet vel suggestio prava, perseculus ett animam ideo atixiatus sum, qnia memor fui dierurii antiquo-
meam, instimulando eatn ad peccala. Et non inefli- rum, id est memoriam habui illitts rei qua?coutigit
cacitcr esl perseculus, sed sic quod a dignitalc in anliquis diebus, scilicct quatn graviter primi
sanclitatissiiac humiliavit, id est dejecil vitam meam, parentes propter peccatum suum damnati fuerunl.
id est aniniara raeam, qtiaepriits per emphasim vita Et cuin siinile quid agerero, nic*iii graviier dam-
dicenda erat. Humiliavil, inqunm, animam consensu nari.
pravo et opcralione; animam dico exislentem in Non solum aulera tnemor fui dierum aniiquorum,
terra, id esl in appolilu tcrrenorum, scilicet, cuai /• p sedetiam occasione hujus memorke, mediiatus sum
prius sota coelestia per virtutes appeleret, a subli- in omnibus operibus tuit, id esl nieditalionem habnt
iniiale iliius appetitus eara virtules ei demendode- in omnibus operibus Ittis coroplendis, sciticel medi-
jecit, et ad sola terrena appefenda adduxit; qnod talus sum, quomodo omnia opera tua complerem.
cerle non mediocriter periculosum esl, a similitu- El non solum medilatus sum, sed el jugiter medita-
dine capta»,avis, cui pennae demuntur, ut in terra bor in complcndis factis manuum tuartm, id est
delenta, facultalem volandi ad sublimia non habcat operationura ttiarum, videlicet meditabor quasi
nlterius. Necsoliitn aulera arriirrammeam consensuet modoopera faciara, quaefacia quidem nequcuntfieri,
mala operalione humiliavit, sed eliara mehumilialum nisi perqperationes gratiae luae. Idcoqne, quacso,non
collocavit, id est (iriiiiter stabiiivit per constietitdi- intres roecuin injudicium. Non soluni vcro meditalus
nem pravam in obscurh, id est in obscuritalibus stnn et medilabor, sed etiam expandi maitus meas,
peccatorum, cum antea essem in nimia claritate id est dilatavi et extendi aflectiones meas, ad te
virlutum. Qnod esl dicere : Fecil me consuete agere atnplexandum cl diligenduro, non ad terrena obti-
pcccata, ex quibtis peccalis ad nimiam obscuratio- ncnda. Quod est dicere : Intense me praeparavi ad
netn ignorantise deveni: Cotlocavit, inquam, me in te diligendtim, a sirailitudine illius qui ad aroplexan-
obscuris, me dico faclura sicul moriuos swculi, id esl D I duin illum quem valde diligit, maiiiis expandit.
adeo mortuum in anima sicut ilii in sa?culo%quijam Expandi, inquam, manut meat ad te. Et adbnc
tnorttii sunt in anima, scilicei, ita iu peccalis col- anima mea libi inhial, et le adipisci deslderat, iia
locavit ut uiorttius essero sicut caeteri appetitores vchementer sicut terra sine aquct aquae inhiat, qua
hujus saeculi,qui jam in anima morlera excaecalionis saliari valde desiderat. Quod esl dicere : Te nirois
et amissionis virluluin incurrerunt, in fuluro vero diligo, lihi soli adhaerere cupio. Quoniatn ergo in
in lenebras exteriores ejicienlur. operibus tuis medilatus sum, et ad te inainis ineas
Et qnonram bumiliatus sutn et in tenebris collo- expandi, exaudi me, Domine, ut conferas quod oro,
calus, tali occasione anxiatus esl spiriius meus, id et hoc velociter, id est indilate. Et dignum cst ut nie
est conturbata est ratio spiritusmei, el coauguslala exaudias; natn jam defecit in rae spiritus meut, id
super me, id est de me humiliato et in obscuris col- est voluntas spiritus mei, illa videlicet, qiiie ex car-
locato. Quod est dicere : Ralione mea considerans nis fragilitale mihi conlingebat. Quod est dicere :
ine sic 566 huniilialiim et in obscuris collocalum, Volunlaiem fragilitatis ineae postposui, el ad itihilum
iiimiani inde in anima habui anxietalem. Vel sic, eam redegi, et tuae voluniali adimplendae adhaesi.
ut lamen sentenlia eadem sit : Anxialus est spirittis Notandum quod dicit velociter exaudi me, idem c.^t
PATUOL.CLH. k'*
>*587 S. BRUNQNISCARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 1588
quod siiperius posuit; Domine, exaudi orationem A debes, o Domine; nam ad te confugi poeniicndo rt
tneam; sed ideo repelitum est post muttam interpo- orando. Quia vero non sulficeret ab inimicis erip!f
silionem, ut tandem exponal per partes orationem nrsi eiiara sit lene oprrari, doce me illuslratione
suam sic : Exaudi me, inquam, velocitcr, me dico gralise tuae, facere voluntalem luam, id esl complere
sic-oranlem : Nen avertas faciem tuam, id est pul- praecepla tua. Et ideo te oro ut doceas, quia Dettt
cbritudinem tuam a me, virtutes, scilicet quae sunt meut et lu, scilicet, cum lu sis Crealor meus, sti e
animae pulchriludo. Facies pro pulcbritudine poni- quo esse non potui, scio quia sine (e nequeo beue
tur, eo quod in facie pulchritudo notelur, ac si di- operari, ideoque le, oro doce me,elc.
cal; Propter merita peccatorum a me faciem aver- Notandum quod idem esl doc»me facerevoluntatem,
tisli, id.est pulchritudinem virlutum quae per te et quod superius positum est, nolam fac mihi viam
dalur. Cseterum quia jam ago poenttenliam, oro ne in qua ambulem; sed ad aliud repetiium est, adhcc
iillerius a me faeiem avertas. Hic datur inlelligi per videlieet ul innuat non sufficere ab inimicis eripi,
lyplolen redde mihi faciem luam, quam a me pro- nisi sequatur bene operari, et quia nullus polest
pter peccatorum meorum multitudinem averlisti. bene agere, nisi Doraino docenle. Oralione facta cx
Aon avertas, iriquam, a me fqciem. Et si aver- nimia certitudine bonae Conscientke, promittil sibi
leris, timilit ero detcendeniibut in lacum, id est " quod oravit. Elhoc valet ad eonsolationem aliorum
567 in protundilatem infemi, ut simul cum eis poenitentium, ul, spe adeptionis freti, non de mise-
descendam; ac si dicat: Si a me faciem luam in ricordia desperent, sed, ut mi-ericordiam asse-
aelernum averteris, in profundutn inferni cum pec- quantur, exemplo ejus orent. Hoc crgo sic dicil:
«atoribus localiler descendam , ubi nulla est redero- Oravi nectvertat faciem luam ame, id est virltttttm
•plio, ideoque oro non avertat faciem luam a me. Oro pulchriludinera , et notam fae viam in qua ambulem,
ut hic non avertat faciem, oro quoque irl in mane et ut me ab immicis eripias, et verc adipiscar quod
diei judicii, id est in malulina resurreciione , qnse oravi. Nam tpiritut luut bomutdeducei me in lerram
eril in diluculo octavae diei, (acias auditam miseri- reetam , scilicet, cum ego me feccrim terram pravam
cordiam luam, iltud videlicet verbum suavissimurn et slerilem, nullum fruclum operum bonorum red-
quod salvandis niisericorditer dices, qtiod miseri- dentem , sed spinas operura malorum proferentem,
eordia dicilur, quod tale eril: < Venile, bcnedicti Spiritus sanclus tuus, qui cum bonussit in nalura,
(Malllt. xxv, 54), > elc. Quia vero multi damnandi me qtioque bonum facere potest de lioc quod surii
M\ nullam iitilitatem suam hoc audient, addit: Fac, prava lerra, ducet rae ad hoc ut sim bona et recta
inqitam, audilam. Ei hoc mihi, id est ad utilitatem ,r, terra , et feriilis in virlutibus et bonis operibus. Et
meam, ila scilicet ul unus sim ex illis quibus hoc per sanctnm Spirilum luum ponendo me in wquitate
verbum misericordiae dicetur. Ideoque fae auditam, viriutum el operum bonorum, aequitale dico lua, i<l
quia in le, non in me, tptravi, id est in te omnem est a le danda, vivificabitmein anima per banc sequi-
spem satvaliouis meaa pesui, non in meritis. Oro latem, qui mortuus sum per peccatum. Vivificabh,
non avertas faiiem tuam a me , id est virtutum oro 566 inquam, nte, et hoe facies propicr nomen
pulchritudincm mihi confer. Et non sohim virluttim tuum, id est propter gloriam tuam augmenlandaro ;
oro pulchrititdinem mihi dari, sed etiam oro, notam vel propter nomentuum, id esl propler misericordiam
fae mihi viam bonorum opcrum. Et ne putareturhoc tuam, non propter merita mea. El vivificando educes
orare ul ei solummodo secundum scienliam viam de iribulatione anxietatis animam meam scilicet curo
lianc sibi notam taceret, deierminat quomoda oret ego nimis anxier de hoc quod mortuus sim in anima
sibi fieri ttotnmsic : Notam, inquam fac mihi bono- per peccatum, et quod virtutum piilcbritulincm
rttm operum viam, in qua videlicet ambulem : id est aroisi, lu eripies aniraam roeam ab hac anxieiate
promovear dc bono in melius , scilicel fac mihi no- vivificando me in virtutibus. Et per hoc disperdes in
tam viam banc secundura experientiam promolionis, misericordia lua, id est in respectu niisericordif.
id est fac me frequentare hanc viam, a similitudine D luaenon in consideralione meritorum meorum, ini-
viatoris. dictura est, cui bene nola est via qnam fre- mkas meos, id est destrues per misericordiara induf-
quenlat. Ideovero fac milti nolam tiam in qm ambu- gentiaepeccata commissa quaemihi inimicantur,ani-
lem, quia animam meam peccando:prkis depressi, mam meam deformando. El non solum peceata com-
nunc tandemtoatri, id est sublimavi pcenilendo, missa per indulgentiam disperdes, sed et perdes om-
bene cogitando, virtules et bona opera adamando. nesinimicosijuirrifiuianfanimammeam^sciticeipravas
Levavi, inquam, animam meam , ad te diligendum siiggesliones et maiignos horaines, qui anxianl aai-
et adipiscendum, scilicetea intentione animam meam mam meam, volendo eara ad peccata consueta im-
. levavi ul te valeam adipisci. Oro notam fae viam pellere, perdes? id est inefficaces reddes. Et cum hoc
tn qua ambutem, oro quoque eripe me de inimich totum per misericordiam feceris, facies hoc quoque,
meii, de suggestionibtts scilicet el malignis spiri- quia ego , etsi prius peccando tibi repugnaverim ,
tibus, el eliam de inimicis exlefibribus me a bono tamen servus tuus tum , id est. me libi servuni fec°>
proposito meo revocare niientibus, ne mihi prseva- pcenitendo, et salisfacere cupicndo. .
leanl. Vel, eripe me de inimich meh, scilicct de IN PSALMUMCXLUI.
^reccatisjam commissis eripe indulgendp. Et eripere Titulus ceiitet-i.ni qitadragesimi tertii. Ptaimut
1583 EXPOSITIO IN PSALMOS.— PSAL CXLLl. 00
David, id est massae fidelium advertut Golialh pu- A tur, eo quod ad securum loctim a limenlibus refu-
gnantis, videlicet bene vivendo pugnantis, contra gium fiat saepius. Existens, inquam, tefug'um, et
diabolumet membra ejus, et contra vilia, quaeinsli- etiam exislens suscepiormeus, id est medicus et re-
ganteumad malain operationem, et sicettm superare paralor roeus, qui ralionera et liberum arbitrium
intendunt. Ha?« igilur, pugna praefigurala est per meum, quae pcr originale peccatum debilitata fue-
pttgnam David, qui pugnavit conira Goliatli el eum rant, per morlem Unigcniti sui reparavit el corro-
cuitt lapide dejecil. Sicut enim per David Goliaih boravit. El existens quoque liberalor meus, quia per
ejus persecutor lapidis percussione dejectus est, ita indulgeniiam gratiae suae a peccaloruro, (|U32Com-
quoque diabolus yicem Gotiath retinens et membra miseram, me scrviltite libcravit, et existens pro-
ejtis, maligni videlicet homineset vilia ab eo illala lector, id est defensor mews, ne cedam impugnaio-
per unumqnemque fidelem, qui cs.l David manu for- nibus inimicorum ir.terioTum, id esl pravarum stig-
lis viriliter agens cum auxilio Christi, qui est petra geslionum, et exteriorum, hacreticorum videlicet et
forlitndinis , superatur. Iri hoc ergo psatrao massa virorum iniquorum. El in ipso tperavi, id est ea bona
perfecioi um ad inslruclioiiem miiiorum Deuinbene- quae in ipso sunt, speravi per eum me adeplurum,
dicit, ideoque misericordiler eam ab inimicis libe- immortalilalera scilicet et impassibililatem. Quod
ravit, docendo viriliteream contra ipsos praeliari et B est direre : Et ipse esl existens spes mea, per quem
quia j'ugiler earo protegit, et ea consideratione, quia videlcet spem habeoatiingendi ad bqna aeterna. Et
liominibus Gdelibusjam innotuit. Qral quoque ul eis hac quoque consideralione benedictus est a me. In
innotescat quibus nondum innotuit. Orat insuper ab ipso, inquara, sperqvi, qui auxilio gratiae sttae tub-
haerelicisliberari eteripi, ne eum sibi conforraare dit tub me, id est mihi populum inimicorura raetim
possinl, aut verbis aut siinulatione operam suorum, faetum perconformitalem, scilicetqui maximam ma-
aut tribulalionibus; el per hoc minores orare instrtiit. lignorum hominum mihi prius adversaruium mtilii-
Ostendit quoque quam perictilosa sil eornm itnpu- ludinein mihi subdidil, sic ut confcrmis mihi efli-
gnaiio, lura quia muliiplex est eorum error, tuin ceretur. Vel sic : tubdit populum meum sub me, id
quia composite et dialectice loquuntur, tum quia a est inultitudinem snggeslionuin ex mei fragililate
phiribus laudanlur, ut per hoc minores instruat ab orientium, quae, cum mullx sint, populus dicuniur :
coriim dcceptionibus cavere. subdidit mihi, ul rion solum sic me ab eis proiegai;
Benedictusest a rae Dominus meus, etc., ac si di- ne mihi praevaleant, sed ut facifltalem habeam,
cat: 0 vos auditores exemplo mei benedicile Doroi- quoties oriunlur, eas facite cbnculcandi, et penittis
num. Egoenim benedico, id est exalto et ore, et r, a me repellendi.
affectioneet opere Dominuni Palrem, quia et Domi- Postquam ostendit se benediccre Dominocontuilu
nus es.l omnipoiens et Deus meus, id est creator beueficiorura sibi coilatoruin, ut magis auditpres ad
meus. Benedictus est, inquam, Dominus, idestexal- benedicendum exsuscitei, oslendit quod benedicit ei
tattis a me, quia Dominut Deus docet, id est doctas consideralione eorum beneflciorura, quae communi-
fecit manus meas ad prwlium, contra diabotum et ter omni homini salvando contulit. Hoc autcm sic
membra ejtts vitia faciendum. Et qui docet digitoi tMcit: Dixi, Domine, quod benedicttis es a me; ideb
meos ad beltum idem faciendum, per praclium et quia me doctum faciendo ad praeliuni misericordia
belluiii, idem hic designatur, pugna scilieel conlrn mea es el refugium , etc. Et eiiam ea consideratinne
diabolum et ejuS membra et vilia. Per manus vero benedicluses a me, quiacum homo per Adaro vile
et digilos diversa denotanlur. Nam quia lota raanu quid faclum esset et abjeclum, o Domine, quid est
coininus gladiis pugnatur, digilis vero erainus sagit- Itomo,id est quara magnunt quid et quarn preliosuni
lis et caeleris missilibus agitur , qua; pugna quidem factus est homo quisqtie salvandus, pcr hoc quia
tnintis est periculosa, quam quae fil coroinus , idco innqtuisli ei, id esl lc illi raanifestasli per fidem et
hic per praelium manuura denolatur praeliuni conlra intellectuin , curo pritis a tui cognitione elongatns
majores lentationes gravissime et quasi cominiis ) esset perorigmale peccatum. Aul ideoqiiaranagnuui
inshintes. Per belluro veio digilorura accipitur bel- quid est filius honiinis , id est filius Adse, quia repu-
lura minorura suggesiinnura , miniis gravitef et las eum, scilicet uroisquisqiicfidelis salvandOs, cum
quasi emintis infestaniium. Hoc auiein, qiiod duptici prius essel filius primi boininis Atiae, non soltitn
siraitiluitineponit, aequevalensestacsi tali inodoposi- secundum carnis originein, sed eiiam secundum
tum essel: Ea occasione Dorainumexalto quia, ciiro originalis culpae damnationem, raagnura quid factus
sit Dominuset Deusmcns.iHtistraiido rae inlelligentia esl per hoc quia reputas eum, id est quia' magnificas
spirUuali.etvirtulibus me doctum.ei instructum fecit eum, magni prelii habes euin, el existiniaiionem
contra riiajores et minores suggeslionesviriliierprae- habes de eo originalis culpae labem ab eo auferendo,
iiari! Dominus Dcus, inquatn , existens mitericordia et in eo virtulum pulchritudinem restiluendo, vel
569 mea Per erophasim, scilicet noii ex mer lis reputas eum esse dignura collocari inter angelos,
meis, sed ex sola misericordia stta me ad prseliaii- Ufex eo ordo angelorum qui corruit, suppleatur.
dum doctuin fecit, et existens 'refuyium meum, id Hic auiem versus aequivalensest, ac si hreviter di-
est secufitas mea, cujus auxilio fretus securus in ceret : Ideo benedictus es a me quia considero quod,
Uoc prselio persisto. Refugium pro securitale potti- cum homo filius esset perdilionis, et qttid vile et
i39t S. BRUNONISCARTHUSIANOKUM INSTITUTORIS OPP. PARSI. 1392
abjectum, lu eum magnum quid esse fecisli, tni A migent, per eosdem ccelos fulgura, \i cst splende-
cognitione eum illuminando , et virlules in eo re- scere fac corutealionet, id est miracula quaecoru-
formando, et sic eum magni pretii esse repulando. scationes dicuntur, eo quod homines videutes slu-
Possetquacri. Dicis quod horao quid magnum factus pidos reddunl ad modum eorascaf ionum futgurum ,
cst, per hoc quod inmtuhli ei et reputat eum. Nonne fulgura, inquam, coruscaliones et fulgttra , et sie
perse magnum quid erat? Ad quod sic addit: Homo ditsipabh, id est divides ees salvandos a conformi-
vunilali, etc, ac si dicat : Per hoc magnum quid tale perdendorum. Et, quia miracula non suffice-
homo faclus est, quia innotuhti ei, et quia reputat rent, emitte quoque per ccelos sagittas luas, id est
eum. Qui homq cum faclus essel ad similitudinem roanifeste niitte doctrinas tuas, primordiales scili-
veritalis, ad simililudinem Dei, scilicet peccando cet doclrinas, quaepostquam notiliae Dci aliqtiantu-
in Adam, timilit faclut esl vanilali, id est fecit se luro haberit, idiolis a praedicatoribus siiggeriiiilur,
similem vanitaii, idcsl nihilo. Quasi dicerel : Non qtiaead modirra sagittarum penetrant usque ad cor,
dico qnod nihil faclus sit, sed se similem fecit ni- el iuteificiunt eos in hoc quod mali sunt. Vel sic :
hilo, ut jam fere ad nihilum videretur esse redactus, Postqiiara aliquantulum per ccelos ad eorum noti-
cum a vero esse ad cnjns simililudinem factus erat, tiam descenderis, etjam aliquid prtmordiatis do-
ad non esse tenderel, et per originale peccatuni "' clrime susccperint, ut non ex toto rudes sint, tunc
et per actuatia. Et in lioc adhuc ostendit 570 s>~ per eosdem ccelos emille in eos tagitlat luas, id csl
milem se fecisse vanitati, quod diet ejut cito prw- praecepta el institula lua ad modum sagittartim
tereunt ticul ttmbra. Ac si dicat: Adhuc pcenam in corda penetranlia, illa videlicet magna vivcndi in-
se retinet de hoc qttod a vero esse recedendo, ad stiluta quae post irabutionem primordialis doclrinae
non esse tetendil. lnde enim boc habel quod dies a dectoribus adminislraniur. Emitte, inqtiam, sa-
ejus transitorii sunt ttt umbra. De juvenlute enini gillas e.lsic conlurbabh eos, seilicel, postquam ens
in senectutem trarisit, et sic ad uliimum moritur. inslruxeris quam digna sinl el quara saacta pne-
Unde adhuc vanitali videlur similis. Qua enim ra- cepta lua, conturbabunlur, id est dolebunl de hoc
tione illud quod transilorium est vanum esse dene- ijuod prjeceptis operam non dederunt.
getur? Unde Salomon: (Vanitas vanilalum, dixit Ec- Facta oralione pro aliis, orat etiam pro se tit al>
elesiastes, vanilas vanilatum, et omnia vanitas hacreticis liberetur, sic dicens : Oravi pro aliis di-
(Eccle. 1, i). » cendo, Domine, inclina, elc. Oro quoque pro me
Ostenso hoc quod Deum benedicit ea oecasione cum ab haereticis impugner, emitte manum tuam de
quia fidelibus jam innotuit, orat ut salvandis illis p allo, id est manifeste mitte mihi auxilium tutrm de
innotescat, quibus noiiduin innotuit. Dixi: Bomine, altitudine potentiae lti:e. Manus pro auxilio ponitur,
quia magnum quid effecli sunt homines fideles, per eo quod labi volenli manq auxiliamur. Emiite, in-
boc quod innoluisti eis. Ut vero caeteri homines qnam, raihi auxilium potentiae luae. Et sic eripe me
salvandi magnum quid fiant te eis notificando ct ut tle aquis multis. Et non mediocriter eripias, sed li-
eis innoteseas, o Domine, inclina cozlot tuot, id est bera me de aqtiis multis, id csl sic me eripas de
lmmilia praedicatores luos qui sublimes sunt in variis el multiplicibus doclrinis liacrelicoriim, ttt
scientia. Ilnmilia, inquara, vel sic ut persecutiones 571 ex lolo ex eis me liberes, ut eis libere ccn,-
pro doctrina pali non suffugiant; vel humilia ut, tradicam, ne in aliquo decipiar. Aquas roultas
cum supreroi sint in sapienlia, ad capacilatem au- baerelicorum doclrinas dicit, eo quod ad modum
dientium doclrinam suam contemperent, ut denl aqute turbidse sordidaesunt, et mttlliplices snnt, et
eis lac polum , non escam (/ Cor. ni, _), et sic eis'< variae, non in simpticilale fidei concordes. Nou
te innoiesccre facianl. Unde Aposlolus: i Non iu1 solum autem me de aquis mullh, sed el de mann
sapienlia verbi, ul uon evacuelur crux Christi (/ filiorum erue alienorum, id est de operalione filiorum
Cor. l, 17). > Et alihi : i Nihil judicavi me scire1 alienorura scilicel ne decipiar per siraulatam opera-
inler vos, uisi Chrislum lesura, et Inuic crucifixum D lioneinhaerclicorum.qiii.cum fuissent filii secundiim
(I Cor. II , -). > Inclina, inquam, cottot, el per cos- parlicipalionem ecclesiasticorum sacramentoruro ,
los detcendt in noiiliam auditorum. Et bene dicil alieni facti sunt per crrorem suum.Hoc autem toturo
detcende. Cum cnim ipsi adhuc in intellectu debiles,, est, ac si breviier ponerct sic : Libera me sic ab
ad divinaccontemplationis sublimitalem nou valeant• haereiicisut non decipiar.nequeperdoctrinam neqtie
ascendere, tunc ad eos descendil divina clementia ,i per simulalionem opernm eorum, quaevidentur esse
cura aliqnantulum eos cognitionis suae radiis illu- bona, et perversa sunl. Quia liberari se oraverat, et
strat. Deseende, inquam, ad eos per cognitionem,i de docirinis, ej.de operatione hasreiicoi-um;singnlis
el dcscendendo tange non solum minores, sed etiami singutas causas.i^dit sic : Libera me, inqtiam, de
montet, id est majores et praelatos ; lange interiusi nquit mti/li»' lisR^elicorum, quorumros,lacuium est
limorc peccaloriiro suorum , et tacti fumigabunt, idI vaniiatem, ac si dicat : Neecs e est nt njrein liberari
est liimiim emitlent ex se, id esl lacrymosam com- a doctrinis haerelicorum, qui nibil loqtumtiir, nisi
'punclionem, quac ad modum.fumi, corporis oculosi vana et errore plena. Et iiteo orali.berari de ope(-
turbal. Ut autem per coelos inclinales ipsi montes> rationc har.relrcorumexisienliiim liliornm alienoruro,
liti nolitiam nlenarius caDiant. et tantraniitr et fu- quia dexlera eortim, id est operatio eorum quic vi-
" EXPOSITIO 1NPSALMOS.— PSAL. CXLHI. 139*
1393
detur csse dextera, id esl bona, cst dexlera iniqui- A Scripturarum, scd injuventute, id esl in erronea
latit, id est operatioiniqua. novitate; juventute dico sua, id est abeis inventa,
Unde necesse est utde utroqueorem liberari, ne suiil sicut novellceplantationes, id esl comparabiles
in aliquo deeipiar. Si vero me liberaveris de aquit arboribus, vel herbis juvenibus noviler plantatis,
muliis, quae spectanl ad vetustatem Adac,o Deus, ita scilicet semper de die in diem in pejus augmen-
canlabo tibi novumcaniicum, id esl laudabo te novo lantur. quemadmodum novetlce plantaliones, quae
cantico, fide videlicet integra, quae per novura ho- semper,dumnovclIacsuni,crescunt. Velsic : Quorum
ininem data est. Si autem de manu filiorum alieno- /i/ti,idestcogilalioncs sunt sicutnovellmplantaliones,
rum me liberaveris, ptatlam tibi, id esl bene opera- comparabiles scilicet sunt novcllis plantationibus;
bor ad laudem tui. El boc non faciam invilus^sed in et hoc in juventute sua, scilicel in hoe sunl similes
psallerio decachordo, id esl in anima decem praece- novellis plantalionibus, quod semper juveues sunt,
ptislegis inslructa, scilicel involuntate aniraaedecem semper novae, ne aliquaienus anliquis auctoritali-
legis praecepta compleute, quae psalterium dicitur, biisinnilantur. Dico quodfilii eorum sunl ticut no-
eo quod ut jam sappe diclum esl, ad similitudinem veliw planlationes, filiw vero eorum, id eslloculiones
psallerii a superiori laude resonal. Chordaevero di- eorum composilwsunt, id est ornalae sic, ut diale-
ciiniur legis praecepla, eo quod dtilccm Deo melo- B ctice, et rhelorice et urbane lotjuantur, ul magis
diam per sui completionera reddant, a similitudine decipiant. Ideoque cum valde periculosum sit cura
chordarum, dulcem ex se cantum reddentium. Vel eis agere, oro, erue me ab ipsis. Compositm,inquam,
sic : Libera, inquam, me de aquis multis et de manu sunl, id est ornatae, et non mediociiter ornatae, sed
filiorum alienorum. Quod si feceris, oDeus,canficum circumornahe, id est usquequaqite et per omnia or-
twvum canlabo tibi, id est laudabo le novo canltco natae, «(, id est ulpote similitudo templi exisientes,
scilicet corapletione illorum sublimiumpraeceptoruin, id esl fidei qtise temptum dicitur, eo quod in ea
quae, cura in Veteri Testainento non essent data, omnia bonorum operum ct virtutttm sacrilicia Deo
inNovo Teslamento dala sunt, sicut inimicum dili- ofleruntur, sicut in templo sacriflcia Deo offereban-
gere, saecularia postponere, et caetera hujusinodi. lur. Hac ctiam eadem siniUiludine fides Ecclesia di-
Unde Dominus in Evangelio dicit: iNisiabpnda- citur, juxla illurdProsperi: i Non esf locus veri sa-
veritjustilia veslra plusquam Scribarum etPhari- sacrificii extra calbolicam Ecclesiam. > Hoc autem
saeorum, non intrabitis in regnum ccetorum (Matth. quoddicit ut similitudo templi, idemvaletac sidicat:
v, 20). > Cantabo, inquara, libi novum canticum , Locutiones.eorum circumornalae sunt, uipote simi-
et eliam ptallam libi in ptatterio decachordo, id est r les verbis fidei. lta namque loquunlur ut quaedam
laudabo tebona operalione in voluntale animae, verba dicant, quae ad fidem perlinere videnlur,
decem prxceptis legis veleris adornalae. Quod est ut cilius fallant, quibus errorem stium laienter
dicefe : Laudabo te completione Novi el Veteris admiscent.
Tesiamenli. Repelit autera ex nimio desiderio im- Congrue nempe cogilationes filii, et loculiones
pelrandi orationem quam de ereptione haerelicorum filiw dicunlur, quia cum utraque ab ipsis proce-
fecerat, ut etiam ostcndaljquam periculosa sit eorum dant, sicut filii et filiae ex patribus, cogjtationes
iropugnalio, sic : Cantabo, inquam, (iftt et psallam. lamen digniores locutionibus existunt, cum, to-
Etut hoc sit eripe me de glddio, et quia dicitur gla- cutienes cogitationum signuro sint. Ideoque per
diussancli Spiritus qui bonus estet ulilis, determi- dignioris sexus vocabulum, per filios scilicet, cogi-
nat de quo gladio dical, cum addil maligno, ac si lationes; locutiones vero, per indignioris sexus no-
dicat : Libera me de haerelicorura doctrina; quae men, videlicet per filias exprirountur. Dicunlur
gladius raalignus est, virtutcs interficiens in anima quoque loculiones filia, eo quod ornantur, et ornalu
sibi consentiente. Hoc aulem idem est quod superius suo andilores alliciunt, sicul (iliae Madianitarum
dixit. Libera me de aquis mullis. Eripeme, inquaro, lempore Moysi cum adornatae a parentibus filiis
de gladio maligno, et etiara erue me de manu filio- D Israel exponerentur, eos ornatus sui specie decepe-
rum alienorum, quorum ot tocutum est vaniiatem, et runt, et ad stuprum impellendo eos Deum offenderc
dexlera eorum dexter.%iniquitatis, hoc, ut superius fecerunt; qua etiam occasione a Madianitis supe-
exponitur. Eripe, inquam, me, tt erue, qui ad hoc rati fuerunt (Num. xxv). ldeo eliam oro, Do-
faciendum potens es, utpote qui das salutem regibus, mine, eripe me de maligno gladio verbositatis filio-
id est fidelibus omnibus, quos sui reges effecisii, das rnm alienorura, quia prompluaria eorum, id est*in-
salutem, virtutes scilicet quae sunt salus animae. Et genia eorum in quibus conlinenlur pravae cogiiatio-
qui morte Filii tui redemhti a peccatis originalibus nes, sicul in promptuariis vinuni et annona, sunt
et actualibus David, id est unumquemque fitlelem, plena, id est referta ipsis pravis cogilationibus, eru-
manu fortem viriliter agentem. etantia, id est plenarie ipsas cogitaiiones verbis
David dico factum servum tuum, tibi voluntarie manifestanlia, ex hqc in illud transeundo, id est ex
obedientem. Erue, 572 inquam, me de manu et hac argumentatione in banc aliam argumenlatio-
opcre filiorum alienorum. Quod valde quidem mihi nem, a simililudine promptuarii, valde pteni, iu
necessarium est, ulpote quorum filii, id est quorum quo vinum vel annona ex uno vase in aliud trans-
cogitatioues exislentes non in anliqua auctorilatc portatur. Quod est ac si dicat: Cum eorum ingenia
'
1395 S. BRUNONISCARTHUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 1596
pravis Cogitalionrbiisreferta sint, itlas multis argu- A pns, ita quoque sno modo intensione el inlellectus
menlalionibus eniitlunt. Pcr quas videlieet argu- subtilitate animus clamal. Unde sacpiusin Evangelio
inentatronum vires, muttos sibi consenlire cogunt; DominusJesus legitur clamasse, non qtiod voce ex-
ideoque contra ipsos agere nirais esl periculosum. teriori, sed quod subtilitale intellectus et intensione
Et ideo etiam periculum esl cutn ipsis loqui, et oro clamaverit. Vel, nort est clamor in plctteh eorum, hl
me ab ipsis eripi, quoniam oves eorum sunt felosm, esl non est manifesla locultoin amptilndine erroris
illi videlicel quod sunt principes inler eos dicti oves eorura, scilicet non audenl manifesle in eonciliis,
eo quod minores in errore gencrant, ad molum ubi sit conventus Catholicorum, de magnis erroribus
ovinm,agnos generantium'; fetosi sunl, idest mtil- sttis disputare; sed occulte in thalamis ubi fallendi
tos habentes fctus, multos videlicet filios procrean- locus esi, inde cum idiolis agunt. Clamor pro ma-
tes, quorum filiorum exemplo plnres alliciuntur, nifesta locutione ponilur, eo quod clamanlium vox
felosi, inquam, sunl, et non in doclrina fidei sunt manifestior sit quam vox suaviter loquentium. Et
iilios generantes, sedsunt abundantesfitiis in ingret- ideo quoque oro me ab ipsOrum conformilate eripi
tibut tuit, non in ingressibus fidei. Quod cstdicere: quia stulti et idiolaehomines bealum dixerunt popu-
Cum a fide catholica egrediantur, in hujnsraodi lum haerelicorum, cui hwc supra diela sunt scilicet
egressibtts mullos sibi conformitatis 573 unos **cum filii eorum sunl sicut novetlw plantationes, et
acquirunt, quos secura simililer egredi faciunt, Et fiiim eorum sunl compoiilce,et prompluaria eorttm
ideoquoque deceptibiles stint et periculosi, et oro plena, et oveseorum felosw, et boveseorum crattw,
ab eis eripi, quia boveteorum crattxe sunt, doctores et ttulla rurna tteque trantilut eorum macerim, con-
ridelicet eorum, superius dicli ovej, qui etiam di- clamant eos vere beatos esse, et hac laude eis phi-
cmvtur boves, eo quod minorcsblanditiis verbontm rimi adjiciunlur decepti. Unde me neeessarium est
snorum laciardo sibi alliciunl; el illectos doclrinis orare ne et ego simiti modo decipiar. Stuki, inqnani,
perversis perversius excolunt; ad modum vaccarum dicunt hnnc populum beatttm esse. Quod pro certo-
vitutos tactantium et arva excolenlium crassi sunt, falsum est. Sed ilte popufus procul dubio est beatus,
id est terrenis diviiiis impinguati el locupletati, cujns est Dominus Deus ejut, scilicet cui nullus error
qnaram targhionibus sibi plnres adjungunt, quos dominatur; sed cujus Deus ejus est Dominus, id est
verborum suorum inductionibus, vel argumentaiio- qui Denm suum reputat Dominum suum.
nibus superare non possunt. 1N PSALMUMCXLIV.
El idcirco insuper metuendi sunl, et menecessa- Titulus centesimi qtiadragesimi qttarli. Laudatio
rium est ab eis eripi, quia, cum maceriam exstruani, „ iptiut David. Quod sic exponitur : Laudatio haec,
id est congeriem argumenlalionum, quae maceria psatmus videliccl iste ascribitur ipsi David, Christo.
dicitur eo quod ex phiribus argumentationibus fiat Non quod bic Christus toqiiatur, sed quia perfe-
sicut maceria ex multis lapidibus, facilis non est cliormn fideliiiincolleclio ut minores ad Deum lau-
ruina macerim ipsomm, seilicet congeries argumen- dandum instrtiat, se Deum laudalurum et activa et
tationrim ipsorum non facile potest dirui et annihi- contemplativa vila promittit. Mullis quoqtie modis
lari (461). Mavima namque visestin argumenlatio- eum commendat, referendo ejus magniludinem, et
nibus eorum. Ovcs et bovcs ferainraeluereticosdicii, justttiam, et suavitalem el alia multade eo gloriosa.
eo quod ad modum sexus feminini in virlutibus stnt 574 Exatiabo te Deusmeusrex, ac si dicat: Licet,
effeminati. Nonest,tnquam, rutna macerhs eornm ne- Domine Jesu, te Judaei increduli spernanl et solum
(jkdtransiiuseslipsius maceriae, scilicel cum qnosdam hominem esse repulent, cum tu laraen Deus meus
idiolas perdendos includunl in ipsa concatenatione s'n et rex metts, rd est creator el reclor mens, qni
argumenlationura suarum, non inde possunt trans- quidquid in me boni est dispenis el regis jugiler in
ire, neque evadere, a similiuidine caplivi, quod in bac vila exaltabo te, id est sublimabo et glorificabo
carcere posilos, maceriis circumqttaque inclusus, te, activa vita mea. Et etiam benedicam nomini luo,
inde evadere non potest. iVon ett, inquam, transitus D id est laudabo te eonluiti nominis tui, quod est Do-
macerias neque clamor, id est neque subtilitas el in- minus.Benedicam,inquara, tebcnedictione duratura
tenlio inletlectus esl in plateit eorum, id est in1 tn smculum, el in swcutum swcuti, scilicet laudabo te
amplitudine erroris eorum, scilicet cura ipsi consi- liiiide contemptativae vitae, et in boc sxctilo, et in
stanl,noninveriiale, quaecertum quid estetarctum; ftiiuro duraturse, jnxla ittud Evangelii : < Maria
sed in errore qiti amplum (fuid esl.el infinilum, qui1 optiinara parlein elegit, quae non auferetur ab ea
nimirum propler sur aniplitudiriem platea dicitur, (Lric. x, 42). > Acliva vero vita tan'um iii hoc
et iu inveniendo errorem se subtiles reputent el in- saeculodurabit. Benedicam, inqtiam nomini luo. Et
tensos; nulla lamenin eis subtilitas esl, aul aliqua1 lroc non in prosperis tantum, vel in adversis tantuin;
intensio. Nulla namque ibi esse dieenda est in- sed benedicamtibi, id esl taudabo te per singulos
teliectits inlensio sive subtililas, ubi nihil est nisi' dies, ct prosperitatis el advCisilatis. Vel benedicam
error el imprudenlia. Clamor vero subtilitas et in- tibi per tingutot diet, id est per singulas ascensiones
lensio dicitnrideo quia, sicut alla voce exteiiori cor-* virtiUitro,sciliceilaHdabol€ ascendendo devirtute \a
(461) De hoc pulcbreTerlul. in lib. Dc praeseript.
13$7 EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL, CXLtV. 139*
virlulero, quae dies dicuntur, eo quod ad diei simi- A buset virtulihus. Quod esl direre : Laudahunt te de-
litudinem spiritualiter aniraam illuminenl. Dico be- hoc quod tuos in virtufibus promoves el moribus.
nedicamtibi et laudabo nomen tuum, id est laudabo El non solum hoc, sed eliam ad lui laudem eructa-
le consideratione nominis tui in swcutum el in swcu- bunt, id estplenarie referenl ad invicem memoriam
lum swcttli. Hoc cum idem sit quod superius diclutn abundantim tuavitatit luw, id esl memoriam abun-
est, benedicam nomini, etc, ideo repelitum est, ut danlis tuavitatit tum, id est misericordiae luae, sciti-
subdal causas, cttr eum taliter laudabit. Laudabo, cct laudabunt te, plenarie referendo raemoriani
inquam, o audilores, Dominum in swculumet in abundantis misericordiae tuae. Quod est dicere : Ea
swculumtatculi. El hoc ea consideratione, quia ma- occasione laudabunt te, quia recensebunl le magni-
gnut est Dominut in nalura, id est potens el lauda- ficare sanclos tuos in saiictilate raorumel virlulum,
bilit, id est dignus laude. Et hoc nimit, id esl supra non ex meritis suis, sed ex memoria abundantis mi-
liunianum inlellectum. Magnut, inquam, est, et sericordiae tuae, scilicel quia raemor es per nviseri-
adeo, quod magniiudinit ejus noa etl finh, idj?st ler- cordiara sanctificare tuos, quos visus es per Adanv
minus scilicet non potest terminari,non potest men- oblivioni dedisse. Et etiam exsultabunt justitiam
surari, neque loco neque inlellectu quam raagnus sil; tuam, id est ad tui laudem exsultanter narrabunt
incircurascriptusest cnira. Vel, magniludinit ejusnon "K justitiam tuam, scilicet hoc aptid se dicent quia quod-
est finit, id estaelerna est. Dico quod ego laudaboho- hic impios punis, juslo judicio facis, et hac occa-
n inum eaconsideralionequia magnut esl in natura. sione te laudabunt. Non ideo dicit exsullabunl quod*
Generatio vero etgeneratio qtiaenon est sufficiehs ad ipsi exsullent de poena impiorum, sed quia recen-
hoc considerandum, sallem laudavit opera tua, o Do- sendo poenam eorum,. inde quod tales non fuerunt,
inine, et laudando opera pronuntiabuut inter se curo exsullabuni.
laude potenliam luam. Qod est dieere : IHi qui sunt Unde Psalmista alibi : t LaUabiiur juslus, cuni-
idioiae el siroplices in generalione et generatione, id videril vindictas (Psal. LVII,H), * etc. Dico, o
est in diversisgenerationibus fidelium, qui non erunt audilores, quod eructabunt memoriam abundanlis-
sufficientesvidere te magnutn esse in nalura, consi- suavitalis Domini. Et merito; nam Dominut est mi-
derabunttamen mirifica opera tua visibilia, soiem vi- serator, secundum benelicia misericordiae impensa,
delicet et lunam, el cjetera hnjusmodi, et laudabunt el mistricors in natura, et si nulli benefaceret, pa-
ea, eoquodegregia sutit, et laudando ea, ex ipsiscon- tiens in exspeclando peccalores, quos non slalim
scensum ad te Crealorem facient, et corum conside- jusle punit. Misericort est, inquam, et non partinu
ratione te poleittem pronuntiando ad invicera lali te rc sed multum mitericort, plus quam aliquis sufficiat
occasione laudabunt. ad exponendum. Ostendit autem quod multum tua-
Cum dicil bis generalio, datur inlelligi de omnibus vit ett, id est misefator, addendo sic : Miterator,
fidelium generationibus. Et notatur qtiod laus haec inquam et Dominus. Et non paucis, sed tuavit, id est
exsolageneratione operum quaenon cst usquequaque miserator est Dominus univertit, id est omnismodi
perfecla; in hac solummodo vila habebilur ubi di- hominibus, tam Judaeis quam gentilibus, scilicet
versa?generaiiones sunt. In alia namque vila sim- beneficia misericordiac suae plurima omnismodi bo-
plex erit sanclorum generalio, et in omnibus Dei minibus impendit. Et miserationes, id esl beneficia
perfecia cognilio el Iaudalio, juxta illud prophetae : misericordiaeejus sunt sttper omnia opera ejus, id est
i Nemo dicit proximo suo : Cognosce Deum, quia praesunt omnismodi operibus ejus, ac si dicat: Cum
omnes scient me a minore usque ad maximum in suisoperalur fidem, charilatem, etcaeteras virtu-
(Jer. xxxi, 34). > Non solum autem pronunliabunt tes, hoc ex miseratione facit. Cnm vero praeest eis-
polentiam tuam contuitu operum tuorum, sed etiam dem operibus eorum, ut magis magisque promo-
loquentur magnificentiam glorim tanctitalit lum, id veaniur, in ipsis eiiam promotionibus miserationcs
est magnificentiam gloriosoe sanctilalis tuae scilicet ejus denolaniur. Quoniam dixerat quod opera Do-
laudabunt te, loquendo ad invicem magnificam et D I mini causa et maleria essent quare ipse a fidelibus
gloriosam sanctitatem momm et virtutum, quam in laudaremr, orat et eplat ut hoc sil siculi superiiis
faacvita sanclis tuisdas. Etmirabitia lua narrabunt, enunliavit. Dixi, Domine.quod generatio et generatio
scilicet laudabunt te narrando adinvicem mirabilia, laudabil opera tua, etc, scilicel quiaopera tua.con-
idesl ITiracula quaeper sanctos luos operaris. Hocau- siderala egregia, causa erunt quave a fidelibus in
tem loiumest ac si dical: Latidabuntte contuitu mo- omni generatione lauderis. Et ita sit : Conifiteantur
rum, et virtutum,etmiraculorumsanctorura tuorum. libi, Domine, id est, laudent te omtiia opera ttm, id
£fetiam adtui laudem<ficert(interse virtutemterribi- est omnia opera tua considerala maleria sint quare
lium, tuorum id est virtuosam potentiam terribilium a fidelibus lauderis. Et quidquid sit de cceteris ope-
ultionum luarum, qua hic impios multipliciter punis. ribus, sallem sancti tui, quos in moribus et virluti-
Qtiodest ac si dicat: Laudabunl le occasione poten- bus perfeclos facis, benedicant tibi, id est laudent te.'
liaetuae,qua hicetiara impios punis. Et ad laudem tui, Quod est dicere : Sanctitas tuorum.sanctorum roa-
tnagnifudinerrttuam inler se narrabunl, scilicet lau- teria sit laudis tuae. Hoc vero quod sequitnr, non
dabunt 575 le narrando magniludinem tuam, id esl oralio vel oplatio, cum dicit, gloriqm regni, etc.„
est maanam promotionem fidelium tuorum in mori- sed cnarralio est ad Dei laudem speclans, qux sio
1399 S. BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORISOPP. PARS I. 141*
siipcriorihus j'utig'Uur.Dixi quod fideles, in genern- A lu hoc aulem Dominus cotnprobatur esse fidelis, id
lionc el gcneratione, magnifieentiamgloriosaetancti- esl verax in omnibusverbis suh, quia, cum regnnii.
tniit, qttam tu Deus bic das sanclis, loqnentur, et sutim promiscril hominibus corruenlibus, inde per
bac consideralionc te laudabunt. Et non solum hoc, originalia peccala el actualia, et per se non possinl
sed etiam ad lui laudem ad inviccm tfloriamregni tui ad itlud ascenderc, allevat Dominnspcr adcptionent
dieent, id est laudabunt te dicendo et recenscndo gratiae omrresqui inde corruunt, id cst ouinismodi
gloriara, quam in futuro sanclis luis in regno luo homines quod inde corruunt per peccaltiiu originale
dabii. et per actuatia. Allevat quidera posl corporis mor-
El dixi quod virlulem terribilium luorum dtcenl, tem, dando eis in ipso regno perfeclam bealitudi-
scilicel ad tui laudem dicenl inler se virtuosam po- nein, a siroilitudine boni pasloris, qui ovem quae de
lentiam ultionuin luaruni terribilium, qua liic im- pascuis vel de ovili montis cujuslibet corritit, et nois
pios punis. El non solum boc, sed et loquenturpoten- potest per se ascendere, in humeros suos tevat, el ad
tiam luam, qua impios in fuluro punies, et lioc con- pascua, vel ad ovile reportat. Et bene ponit omnes,
tuitu latidabunt te. Loquentur, inquam, inler se po- non qttod omnes atlevet qui inde corriiuiU, sed quia
lemiam tuam, ita tainen u( aliis filiit hominum, id ex onini gencre corruentiiiro mullos alievat, videti-
cst hominibus ijisam ignoranlibus no(am faciant B cet el de niinus graviter, el de raagis graviter pec-
banc potenliamluam, et sic eos ab hac potenlia, ne canlibus. Allevat, iuquam, posl niorlem. Et quia non
eos punial cavere per bonam vitam facianl. Et dixi possent allevari ad hoc regnum post rooriein, nisi
qiiomain inter se dicunt gloriam regni lui, et sic la- prius in hae vita erigerentur pcr peccaiorum remis-
ineii ut aliis ignoraniibus notam facianl gtoriam ma- sionem, prius erigit omnes, id est omnismodi elisos
gnificeniiw, 57.6 il' c&t magnificarogloriam regni tam gravius quain roinus graviler elisos, scilicet
ini, et notificando eos ad appetitionem regni hujus cura ex tolo sint elisi, id est cum in eis confractte
-llrahant.. Regni tui dico, quod regnum luum est sinl virtutes, et liberum arbitrium, proptcr nimitii»
regmun omnium scvculorum,id esl durabile per om- pondus peccalorum, et per se non possint de cou-
uia saccula,scilicel aeternum est. ldeoqtie nimio de- fraclione liac erigi, erigit eos peceata reiniltendo,
siderio esl appetendum. Dixi quoqtte quod notam el innocentiam in eis restitucndo, a siniilitudine
fitciel polentiariituam, ut inde homiiies caveanl. El illius, qtii, cura de aliquo loco subliroi ceciderit, et
baec riomiitaiio, id est potenlia lua durabilis esl in graviler elisus per se erigi uequit, a quolibel crigi-
omni genetalione hujus vitae, et usque in generatio- titr. Facit auleni apostrophant ad Deunt ex affectionc
uem, post lianc vilaro fuluram. Ideoque valdc li- ( niinia ad graliaruro actionem sic : Dico, Domine,
menda est et cavenda. Cum dicit in omtti generu- (jiiod omnismodi elisos erigis. Et oeuli intefioros
tiotte, dat intelligcrc plures generaliones, ei per hoc oinnium ereclornm, id est mentes omuium erei to-
inniiii iotam hanc vilani in qua mulliplex est gene- riini, o Domine,in te miserieordem et polentcm re-
ralio. Cura dicit in generalione, aliara vilara notat, spicientes et intendenies, sperant a te sibi dari
in qua nori erU generationuro mulliplicitas, sed una cscam el salvationem, et cuslodiam, et sic deinuin
siraplcx generalio. Non soluin autem post lianc, alievationem; et tu das escam, id esl spiritalein
vifaui jKUeiUiaDoininipuniet iniquos in inferno, sed escani docirinae el iiitellecltis, escam dico iliorum,
quandiu etiam tola haec vila dural, multos eoruro id est illis congruam, ut parvis qui lent lac aliis vero
punit, ibijam justc positos. Dico quod regnum ei solidum cibum tribuas (Hebr. v, 12).
domitialio Domini aelerna siini. Quod regnum bonis 577 ^°*> inquam, eis escam illorum, el boc in
promisit, el quam dominalionem comminatus est tempoteopporluno, id csl in bac vita, ubi est lempus
malis. Et fidelit cst Dominus, id esl verax est in opportunum. ln alia quippe vita non erit tcropus
omnibusverbis suh, taro in promissione regni quara doctrinae. Dico quod das eis escam, el boc non par-
in comminalioiic j'uslae [dominationis], non sicut ce, sed aperit tu manum tuam, id est aperlara facis
quidam de misericordia Domini niinis temere pra> D et amptam opeialionem largitatis tuae, a simililudine
sumenles solumraodo dicuut eum esse veracein in largi dispensaloris, qui cum aliquid dat, noii conira-
promissione regni, el non in comminatione raorlis. hit raanum, sed ut large det, raanum aperil. Aperh,
Quod nefas esl etiam ad cogitandum. Nisi enira ma- inquam, tnanttm, et sic imples benedictione, id est
k>s jitsle in aeternum daranaret, in omnibut verbh esca benedicta omne animal, id est omnes illos qui
ejus fidelii non esset. Per hoc aulem quod cura in sunt aniroalia, scilicel mansueli ad jitgum Doraiui
omnibut esse veracem asserit, consolalur et certili- deferendum, skut boves, quos vulgo animalia dici-
cat hoiios de regni proraissione, et terrel roalos de inus; vcl qui sunl animalia, scilicet nondum spirita-
damnationis comininatione. les, sed adhuc aniraales, id est carnales. Quodest
Fidelis, iuquani, est, et etiam tnndut est, id esl dicere : Das eis plenarie etcam illorum. Non solum
juslus in omnibusoperibut suis, scilicel et jusle ope autem, o auditores, dat suis escam, sed etiatn Domi-
ralur salvationeiu bonorum, et juste operatur dam- nut exisiens jitslus tn omnibus vih tuis, id est in
iialionem maloruro. Hoc autein heiie speclal ad latt- pracceplissuis per quaevenilur ad ipsum, scilicet qui
dem Dei, ue, cum videatur in justorum salvatiouc! nihil praecipit, nisi quod justum est, el existens
mitis, in malorum damnalione viderclur immitis. sancius, id est misericors in omnibus, id ost iit
1401 EXPOSITIO1NPSALMOS.— PSAL. CXLV. 1402
onmisroodi operibus suis, scilicet qui, cum sil ju- (Vteniporaliuni coiifldant-in principibns, in quibus non
s us in praeceplionemandatorum, misericors esl qtic- esl corum salus, et ne coiifidendoeos adulatorie lau-
iiue operando el coinplendo auxilio gralise'sitaeea- dent, et eliam eos fideles altrahentis ad Dei laudem
Ut
i'eiiipriecepiain suis. Propeest omnibus invocnntibus ex niitliis occasionibus, quas 578 snpponit.
eum, id est paratus csl faccre voluntatem invocan- atttem auclorizabitior sit ejns exhortalio, in princi-
lium eum. Prope est, inquam, utpoie Dominus, et pio psalmi inlroducit rationalilalem suaro ad Deum
ctlm Dorainus sit prope esse debel servis suis se laudandum sensualilatera invitantcm, et postmodum
invocantibus. Dclerminat aulera quibus prope sit, sensualilalem se laudaturam promittentem. Qtiae
ciim addit: Prope est, scilicel Omnibusinvocanlibus, mraque locuiio non est in voce, sed in cogilaiione.
id est oranlibus eum in veriiate, non in vanitate Lauda, anima mea, Dominum, ac si dicat : Multi
eis con-
qtiidem. llle vcro invocare dicilttr in veritate, qui principes saeculares Iandanl, adulatorie in
re.it ea quae pelenda sunt, bona videlicet, et fidendo, el eis raala vita consentiendo. Caelcrum, lu,
sic pelit ut pelcnla sutt, sciiicet intensa affe- sensualitas atiimaemese,Dominumlauda solumra >do,
ctione. Quia Dominum jusiuin dicit et sanclum, hoc bonam vilam instituendo. Ralionabiliiatis exhor-
a I laudem ejus bene aliinere videlur. Prope est, latione scripla, sensualilas respondens inducitur, et
i quam, Dominus, el nou solum paratus est facere ' se Dominum laudaluram jugiler sic promiltens.
votuntalem timenlium se, sic, ut non faciat, sed Dicis, o rationabililas, ut Deuin laudem, quod vere
eliain faciei, id esl complebit voluntatem timentium faciaro, scilicet/audaoo Dominum in viia mea bona,
se limore casto, id esl diligeniium sc, et depreca- scilicel bonam vitatn instituam, et sic eum laudabo.
lionem eorum exaudiet, ut eam perficiat. Sciendum Et hoc non horarie, sed psallam Deo meo quandiu
i.iiod sancli volunt, hoc idcm deprecanlur. Setl cum fuero, id esl quandiu in hac vila ero, bona opera-
dicit sanctos bene velle et deprecari qtiod volunt, lione mea Deum laudabo. Dicitur autem sensuali-
iiistruii nos eorura exemplo, ut ctim aliquid bene tas bene operari, eo quod ea vegetante corpus bene
volimus, de boc codeni, ut fiat, Denm oreraus. operatur. Postquam se Prophela Deum laudaturuin
Exponit autem qttid ipsi vetint et deprecenlur, sic : oslendit, apostropham ad auditores faciendo, eos ab
Deprecalionem, inquam, eorum exaudiet, et, id est, hominum confidentia removere, et ad Dei laitdem
scilicet salvos faciet ees hic faciendo bene operari ita conatur altrahere. Laudabo, inquam, Dominum,
quod saluberrimum est. Et cum hanc salvationem Unde, vos auditores, Deuin exemplo meo laudantes,
adepti sint, custodit Dominui secuudum perseve- in ipso Deo confidite, et nolite confidere in saecula-
rantiam eos ne hanc salutem amittant. Custodit, , ribus principibus, ut ipsi vobis aliquid ex se possint
'
inqiiam, utpote diligentes se, et quia diligentes digni facere. Nihil enim fit visibiliter aut sensibililer,
Siint, ut custodiani. Sulvosfaciet, itiquam, stios hic, quod aut non jubealur, aul permitlalur de illa invi-
tit tandem in regnura ejus alleventur. Ex opposito sibili et intelligibili aula summi traperaloris. In
omnes peccatores non rcsipisccntes disperdet, et hic principibus dico fitiis hominum, scilicet qui homines
excoecando,et in futuro siue fine damnando. sunt non digniores vobis in natura, ideoque satis
Oslensi; multis causis, quibus Dcus laudahilis indignum est vos in eis confidentiam ponere. i Ma-
existat, sicul in principio psalmi se eum Iaudatu- ledictus enim homo qui confidit in bomine, el a Do-
rum promisit, ila quoqtie se eum laudaturum in roino recedit cor ejus (Jer. xvn, 5). > Jn filiis ho-
fine ad majorera asserlionera proraillit. Ostendi, o mhtum dico, in quibus non esl pendens satut vestra,
aitdilores, quod Dominu* suavh est ct magnus et qui videlicet non possunt salvare vos plusqttain
justus, et quod volunlalemtimenlium se facit, et eos vos eos, et idcirco non est in eis coiifidendum. In
cnstodil. Cimi ergo lalis et lalis sit, Iqudaiionem hoc aulem quod in nullo principe saltis veslra pen-
Domhii loquiiur os tneum, scilicet laudabo eum ore. dct, nec in aliquo cotifidendum est, quia quandoque
Per hoc auteni innuit quod eiiam laudabil eum et exibit tpiritus ejut, id est separabitur a corpore, et
affecliane el opere. Dico quod laudaho eum ore. Et I lunc corpus reverletur in terram, ut lerra fiat, ter-
exemplo inei omnis quicunque est, adhuc caro per ram dico tuam materiain existentem. De limo quippe
emphasim, quicunque sciticet est carnalis adhuc et terrae lcgitur horao faclus fuisse (Gen. n, 7). In illa
nondum spirilalis ipse spiritalis effectus benedicat ergo cliein qua spiritus priacipum exibunt, peribunt,
ttomini sancto ejus, id est laudet eura ex considera- id est annihilabuntur omncs cogitationes eorum, sci-
tione sancti nominis ejus, quia videlicet justus dic - licet in irritiiin ducetur, quo;l qtiosdam cogitave-
lur et suavh, el Deus, et Dominus, et mtillis aliis riuit deprimere, quosdam autero in divilijs subli-
sanclis vocabulis nuncapatur. Benedicat, inquam, no- niarc. Unde palam est, uiiseros eos esse qui in eis
minisancto ejus benedictionetendentera tnswcutum et spem ponunl adjutorii. Ex oppositovcro, beqtus Hle
in smculumtmcii.i, scilicet laudet euro, et per totam cujus Deus esl adjutor ejus, scilicet qui Deura suuni
hanc vitara et in futura. Hic qtiidera benedicant etiin optat, et expetit adjutorem suum ad omne bonum,
affectione.ore.elopere; in futuro vero, sola affectione. non aliquem principem terrenuni.
1N PSALMUMCXLV. Deut dico Jacob, scilicet qui Deus est et adjulor
T/lultis cenlesiinr quadragesimi quinti. Alleluia. oranium viriliter conlra vitia luctaiitium. Fe/ hac
Vox ProphcUefideles omnes revocanlis, ne coiituiiu autem auditores iinpellit, ul Jacob esse nitaniur.
1403 -S. BRUNOXISCARTHUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS l. 1401
Dco, cujiit Deut est adjutor ejus, el spet renitine- A t\ fiant pupillus et vidua, pupillus quidem, Dco Patre
rationis ejtts estin Domino Deo iptiut, non in ptin- carenles, et vidua, a Deo recedenlcs, qui adhacse-
cipi us. In Domino, inqttam, qui adeo potens esl riinl saeculocontemplo, ipsos tamen faclos peccan-
qnod fecilcodum el terram, mare et omniaqum ineit do pupillum et viduam, el per hoc a gralia ejus re-
suiii, lam spiritus ccelesies, quara honiines el pisces pulsos, tutcipht, in participalionera graliae, si per
(l caeteras creatoras. Ideoque cura lantus sil, in co pcenitentiam voluerint redire , a similitudine pii
sperandum est. Nec vane poniiur spes in eo, qui sponsi, qui sponsam quam propler fornicalionem a
ueinpe non ad horam in proraissione verus est, sed se repulit, ex misericordia suscipit, si a fornica-
cutlodit verilatem in twculum, id esl in aeiernuiti, lione desistere voluerit. Sutcipiet, inquam, eos licet
nunqttam scilicef veritatera oroittil, sed eam semper peccalores. Et suscipiendo dhperdel per indulgen-
diligit, a similitudine vii i qui hoc quod diligit heue liam viam peccatorum, scilicet muliiludinem pecca-
cuslodit. Cuin igilur in aeiernum verus sit et spe- torutn, per quara ipsi prius peccatores exislentes
rantibus in se salutem pronjscril, ineo proculdubio lendebant ad niortem. Stncipiet, uiqtiam. Et in ipsis
spcrandum est. El si pro co pcrseculiones injuria- susceplis regnabit Dominut in twcula, id est per om-
ruin orc; r eiint, non csl fugiendum. Ipsc naraque nia saecula ista praesentia, scilicet ipsierunt regnum
futit jiisltim jud cum injuriam palienlibus pro eo. B ct possessio Domini, quandiu haecsaecula diirabtinl.
Sic videlicct eis juJicium facit ut eos remunerando Dominut, inquain, regnabil, Dominut dico existens
digne, eoruin pcrsecutores punialjusie. Quiadixerat Deustuut Sion, scilicet qiiem tu Deum tuum re-
in Deoel nou in principibus esse conlidendum, pos- pulas, o Sion, collectio fidelium speculans futura^
set objici: Vcre in Deo de bonis cceleslibus est non altendens prsesenlia. Et non solum regnabit
sperandum, sed laraen de bonis saccularibusin prin- quandiU haec saecula durabunt, sed et in generatione
cipibus esl confldenduin. Ad hoccrgo removendn», hac praesenti, et durando usque in generationem fti-
sic addittir : Dico quod facit injuriam patienlibus turniH. Quod esl dicere : Et hic et in fuluro regrm-
judicium. Et non solum hoc beneficium facii, scd bit in eis, hic qui lem bene promovendo, in futura
etiam dat $JQescam corporalem eturientibut. Licel vero sine fine beatificando.
enim aliquando esca delur a principibus, non lamen 1N PSALMUMCXLVI.
absque Dei jnssii aui permissionc dalur. Pcr escam Titulus centesimi quadragesimi sexli. Atleluia.
iunuit quoniam etiam saecularia bona omnia Iribuil. Vox Prophetae, fidcles orones ad Dei laudera invitan-
Non solum aulem boc beneficiuni confert Dominus lis, ex consideralione quia Hierusalem coelestemin
nt det escam esurieniibus, sed el haec alia conferl „ fultiro aedilicahil, et hic dispersiones Israelis con-
quaa subscribuntur, quorum consideralione confi- gregabil, el ex consideratione caeterorura benefi-
dendumesi iu eo, scilicet Dominut tolvit compedilot, ciortnn quae itt hoc psalmo ostendil.
id est illos qui compedili sunl, ct alligati prava con- Laudate Dominnm Palrem, o fideles, in tempore
suetudine p:ccati, volente eos ad pcccata tralicrc, gralhefulufi,psalroo, quoniam bonut etl ptalmut, id
nec facilitaiem habent bene operandi. A vincuio esl ulilis est vobis psalmus.Et qnia utile vobis est et
pravae illins consuetudinis solvit, ne eis gravitcr saluliferunvul Deum psalino laudelis, haeclaudatio
adeo inslet, et facilitatem bene operandi eis con- psalmus videlicel exislens jucunda, id esl Deo de-
cedit, a similiiudine viri compediti, qui cum sui lectabilis, et decora, id esl honesta sit Deo nostro a
I hcrtatem non babeat, si solvalur ab aliquo a com- vobis dala; ac si dicat: Quandoquidera utile vo-
pcdibus, in sui Iiberlntem reslituilur. his esl, el ipsi jiicundum et decorum, ut eum psal-
Non solum autem tompeditos totvil, sed eliam Do- mo laudelis, persolvile ei hanc talem laudationem.
minut illuminal luinine spirilalis inielligentiae cwcot, Quoniam autem cum 580 psaliiius in psalterio frat,
illos, scilicel qui caecisunt el expertes intcllectus. estibi el vox etroanuumoperalio, perpsalmum acci-
El non haec beneficia tantum agit, sed insuperquod pitur el lausDei in bona operatione, el laus in voce
inajus esl, Dominut erigit elitot, scilicet ilios qui ex D
] exleriori, scilicet in ore, et laus in voce interiori,
tolo stint elisi per peccata, in quibus ex lolo virlu- videlicet in affectione. LauJate, inquam, Dominum
lcs, el liberum arbitrium confracla sunl el debili- Palrem. Et hoc ea consideratione quia Dominut \n
lata, erigit ab bac etisione peccala per confessio- f.ituro erit mdificant Hierutatem ccelestem, sup-
nem indulgendo, el in eis virtulcs el tiberum arbi- plendo ex numero hominum, quMquid per superbiain
trium reintegrando. Posiquam vero sunt erecti, decidit angelorum. El ut ex bominibuscoeleslis Hie-
Pominut illos factos juttot dirigit, id esl promovet rusalem xdificelur, congregabit hic unitalem fidei
de virtute in virtutem, vel, si sil ibi diligit, eademi clhpertiones Jtraetit, scilicet dispersiones hominum
sentcntia est. Et uon tantum eos dirigil promovendo, qui futuri sunt Israel. Quod est dicere : Satvandos,
sed etiam Dominut cuslodit per graliam suam adve-. ex quibus Hierusalera aedificabilur, prius m diversos
nat, ne ab hac promotiorie deficiant. Quod estt errores idololalriaedispersos, in unitalem fldei con-
discere : Perseverare facit in bac promotione illosi gregabit, et sic eos hic faciet Israel. Congregabit,in-
qui non reputanl se cives hnjus patriae, sed advc- quam. Qui eliam postquam congregali erunt, sanat,
nas, id cst stipernaepatriai cives. Si vero de aliqui- id esl sanabit eos faclos conlrilos corde. Quod est
bus contigerit ut ab hac promolione deficiant, ett dicere : Cum post fidei pcrceptionem adbuc infirmi
1« 5 ; EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. CXLVI. 1iOO
crunt cx consuetudine peccatorum, el debiles ad A , reant, non cum mansiietiidine hoc inqiiiriint, sed
bcne operandiim, sanabit medicamenlo gratiae suae iintnansueti existentes, fidem 581 habere con-
in eis hanc infirmitatem sic ul eis tribuat bene ope- tcmnunt. Comroendatfidei mansueludinem , osten-
randi facililatem, a similitudine infirmi, qui, cum dcns quod mansueti a Domino suscipittntur, ct
posl evasionem morbi, debililalem adhuc ex ipso econtrario peceatores iinmansueti bumihanlur, ut
morbo retineal, paulatim ex illa debilitate sanatur, sic nos ab immansuetudine relraheirdo ad mansue.
dura in prislinara corporis virtutem medicorum tudiiiera rnvitet. Dico qnod magnut est Dominut,
auxilio reslituituf. Et ideo sanabit, quia erunt in Paler et Filius et Spiritus sanctus. Dominut, in-
corde compunctioneconlriti. ( Coreniraconlritumet quanr, tutcipieni mantuelot, qui si stalim non in-
humilialura non despiciet Deus (Psal. _, 19). > Et lellexerint, fidem non repellunl; sed ad hoc inlelli-
priusquam eos ex bac debilitate Sanet, alitgat, id est gendum qualiter unns et trinus sit, mansuete inve-
alligabit eontritionet eorum, sciticet consolidabit per stigando nitunlur. Suscipiettt quidem mansuetes, \A
baptismum, et per cxtera sacramenta ecelesiastica est medens eis, nt ignorantiae debilitalem auferat,
virtutes animaeet liberuin arbitriura, quaepeccando et facullatem intelligentiae conferat. Peccalores au-
confregerunt el destruxerunt. Quod est dicere: tem anlonomastice, scilicet immansuetos, per sub-
Reintegrabil virtules et liberum arbitrium eorum **traclionem graliae suaehumiliaKi, id est dejiciens
quaeipsi peccando disperdiderunt, a similitudineme- ab intelligentia utque ad lerram, id csl tisqne ad
dici, qui cujuslibet ossa eontritasive vulnera al- lerrenum intellectum. Quod est dicere : Ideo <>uia
ligandOsanat.L«»<ia(<>,inquam, Domtnum. Quipost- immansueti suni, sublrahendo lumen graliae suae
qoani coniritos corde sanabit, faciendo per illu- hitmiliat eos Dominus, ut non sohim non inlelligant,
minationera graiiae ex ipsis muititudinem ttellarum, sed ut eiiam, quod gravissimum est, de Deo terieue
idest roultasstellasBttmerar, id estnumerabit roulti- sentiant/ otque de quolibet homine de ipso agant.
ittdinemillarum slellarum, sc.licet cuslodietiltosne de- QuOniamefgo mansuetos suscipit, et peccalorvs,
licianl, qui tuukaestelue erunt.locentes videticetin me- se superbe et immansuele habentes, humiliat, vo»
dip nalioais pravae (Phii. n, 15) et doctrina etbona fideles quiciinque, nt si nondum suscepti estis sn-
vita , a simililudine stellaruui, nocle in finnamerito scipiamini; si vero jam suscepti, niagis el magis
lueentium. Numerare pro custodire ponitur, eo suscipiamini mansueti existentes, prmcinite Domino
quodad hocres numerari solet, ut numerata cu- in confessionepeccatomm veslrorum. Quod est d;-
stodiatUF.Numerat, triquam, multas siellas. Et om- cere : In primis peccaia vestra biiinililcr confiie-
nibut eit nomina vocat, id esl vocabula imponet. p mini, quae confessio dulcis canius el prirous erit
Quod esldicere : Dabil eis diversa charismata, quo- Deo. El posl confessionem psaltile Deo nostro,\A est
rum occasione diversa noroina eis imponentur, ut bene operamini ad bonorem Domini. Psallite, in-
alii marlyres, et alii confessores, seu etiam mona- quam, existendo in cithara, id est in.nioriificaiione
chi sive eremilae vocentttr, autaliis plurimis ho- carnis. Et vere praecinendumet psallemlum est Dco
neslisnominibus nuncupeniur. nostro. Qtii nempe cum hoc esl quod operit catlum
Quoniam autem nalurae divinae ideniilatemosten- in nubibus, id esl cum occullet mystica arcana sua
derat, ubi dixil: Laudate Dominum, pluralitalem in praedicatoribus, qui propler sui sublimitatem
etiara; personarura ostendil, sic : Laudate, inquaro, coelum dicuntur, idem laraen ccelum paral, jd est
Doritinum,et hoc ea occasione, quia magnut est in facit pluvium, id est aperlam et irrigantem doctri-
riaiura Deut nosier, Patef, scilicet potens est, quem nam terrm suae Ecclesiae. Quod est ac si dieat:
rios prophelaeviri auctorizabiles Deum esse repu- Cum ipse in aposlolis et prophelis occultet mysli-
tamus. £( magna virlus ejus, id esl Filius qui virtus cum inlelleclum secrelorum suorum, ideo ne vile-
Patris diciiur, eo quod Paler omnia per eura di s- scal, euindem tamen iutelleclum fidelibus, qui lerra
ponil et moderatur. Per bas duas personas quas ejus suut, aliquando per illurainalionera graliae suae
affirmal essemagnas, Spiritumsancturaessemagnum D revelat, ut sit eis in loco pluvia?, scilicct ut eos im-
innuitur. Ne vero propter vocabula diversa, in na- hual et ferliles faciat, ad simililudinem ptuviae,ter-
lura videretur esse diversitas, removet hoe cum ram rigantis et fertilem facientis. Dicuntur etiam
addit: Et licet a Patre sil alia persona Fitius, ta- bujnsmodi arcana eeeluiit, eo quod, sicut ccelestia,
inen sapienliw,id eslFilio ejusPalris nonettmtnerut, celanlur. Exponit autem quomodo coelum hoc facit
idestdiversitas etraultipliciias etvarietas innatura. pluviam, sic : Parat, inquam, Deus coeluni terrcv
Non enim numeraiur alia Patris, alia Filii essentia, pluviam. Qui videlicel illud ccelumexistens inmon-
sed perfectecst eis eadera et invariabilis nalura. libut, idcst, in aposlolis et propgelis, quos superius
Numerum pro diversitale el multiplicitate ponit, eo nubes vocavit, producii, id est aperit et manifeslat
quod res diversas et multiplices nuinerare eonsue- fidelibus suis,*coslumdicoexistens fenum, tt her-
vimus. Quia vero et uriitatem in nalura, et hi per- bam, pro frumenlo ponil, eo quod dura est vi-
sonisesse multiplicitatem ostenderat, cum hujus ride, berba dicitur. Fruinentum autem dicilur my-
secreti inlelleclus _omuibus fidelibus non pateat, sticus inlellectus, qui solisspirilalibus el bene ratio-
oinnibusquetainenindnfidcs habenda. Sunl enim ha3- ualibus congruit, sicut frumenlum ralionabiliuiii
retici mulli, qui cum bujus lanlae reinolitia ca- animalitim, scilicet horoinum est cibus. Fenum
1107 S BRUNONISCARTIIUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. 1108
aulcin quod solis irraliouabilibus idoneum esl, iu- A veropariem,qtiaeigiieaapparuit,superhisigiiabaiitur,
tjliectuin ad litteram designat; quo solo idiolaeet ct raundanisvoluplatibusdediti,quodprodelictis suis
riides fidcles utuntur, qui quasi irrationabiles vi- igni tartareosuntlradendi. iVo«eii(,inquam,6en£>p/a-
tlenlur, quos eiiam jtimenta vocal ad comparationem chumei in superbis, nec in luxuriosis, sedbeneplacitum
inystice inleHigenlium. Exponit aulem quibus pro- est Dominorespicienli respeclu misericordiaj super ti-
ducit fenum , et quibus herbam, sic.. Producit, mentet eum casto limore. Quod est dicere : Reue
iuquam fenum et lierbam. Herbam dico dalam tervi- placet Domino in timentibus se, quos respicit re-
tuli hominum, id est perfectioribus fidelibus, qui spectu misericordiae, ut faciat eos limenles se.
dicunlur servitus hominum, eo quod minus perfc- Beneplacilum ett ei in eit qui tperant non superbe
ctis hominibusserviant in doctrina, ut Hieronymus, in seipsis, sed tuper mhericordia, id est de miseri-
Augustinus, Ambrosius, Gregorius, et cateri tales. cordia ejus. Non enim sufTicittimere, nisi etiara sit
Producit, inqiiam, herbani serviluti hominum, id sperare.Eteconverso.Quod esl dicere : Dominusdi-
c$l perfeclis. Qui eiiara dal jumenth, id est minus ligit tiraentes se, et sperantes salulem in eo, non
perfectis et idiotis escam iptorum, id est escam eis praesumenlibus de raerilis suis arfoganlcr.
congruam, videlicetfcnum. IN PSALMUMCXLVII.
Ne vero videretur hoc fenum el berbam dare Psalmi cenlesimi quadragesimi seplimi. Titulus.
solis fidelibus ex Judseis, oslendit quoniam etiam AUetuia. Vox Prophetae qui, cura in superiori
hoc dabit fidelibtisex genlibus, sic : Dabit, inquaro, psahno fideles ad laudandum Deum inviiaveril cx
escani feni el herbae. Et non soluui fldelibus ex Ju- consideralione aedificalionisHierusatem ccelestis, et
daico populo, sed et pullit corvorum, id est filiis congregationis idololalrarum Israel Jaeforum, in boc
gcniihum idololalrarum, qui similes sunl corvis in quoque psalroo rideles ad Dei laudem adhortatur,
nigrediue peccatorum, pullis, inquam, non omni- ex ea occasione, quia seras portafum Ecclesiaecon-
bus, sed invocanlibuseum, id esl orantibus eum in fortavit, ne valeanl ab haereticis confrngi. Et etiam
puritatefidei, scilicetfidelibiis 582 ex gentibus, qui ex consideratione conversionis quorumdam haereti-
congrue pullis eorvorum comparantur. Sicut enim corum, quam etiain in boc psalmo oslendit.
corvorum pulli, dum adhuc patribus nigredine dis- Lauda, Hierutatem, Dominum, luuda Deum tuum,
similes sunt, ab ipsis non pascunlur, sed de rore Sion, ac si dicat: Tu, Ecclesia, lauda DominumPa-
vivere a pbysiologis asserunlur, ita quoque ex trem eo conluitu, quia Domiousest. Lauda, inquam,
gcutibas fidet » qui jam per baptismnm ipsorumi sicut sis Hierusalem, id est pacificata, pacem videli-
patribus in nigredine peccatorUm dissimiles sunt,, Q ( cet habens ad Deum et ad proxiroum, quaepaxeslei
non ipsorum pairuro erroribus replentur, sed rore; summa laus. El lauda eum eo contuitti, quia est
doctrinae spirilulis reficiuntur. Dixi quod jam man- Deus tuus, Crealor tuus. Lauda, inquam, sic ut sis
suelos praeciuenles et psallentes suscipiet, et dabitL Sion, speculans scilicet coelestia, quaespeculaiio est
eis fcnum et herbam. In (ortiiudine vero equi, id e$lL ei laus, in qua ipse valde deleclalur. Dico lauda
in forti equo, scilicet in homine superbo, qni per DominumDeum tuum. Et ideo ewn lauda quoniam
equuin fortem accipilur, eo quod sit aniraal super- confortavit terat portarum tuarum, seilicet confor-
bissimum, non habebit votunlatem beneplacentim. tatos el insuperabiles faciet conlra hserelicos, prse-
Quod est dicere: Non diliget sttperbos, neque.susci- latos luos, qui erunt serae potiarum (narum, id est
piet. Nec beneplacilumerit ei in tibiis viri, id estnon i munitores Scripturarum prophetarum, ne ab haere-
diliget voluptates saeculares hominis alictijus, quae > licis valeant dissipari; qui earum auctoritatem ad
per libias accipiunliir, qiue sunt niusica instru-- nihilum redigere iniendent, ut Manichaei et alii
ne.ila, ad volupluosos atlincntia; vel tibias virii plures, affirmantes ipsas esse funditus evacuandas.
dicil subteriora hominis quae ctiam crura dicuntur,, 583 Diclum esl a simililudine serarum, quae ad
per quae luxuriosi bomines accipiunlur, eo quod in) hocporlis infiguntur ut eas muniant, ne qnilibet
renibtis, qui libiis conligui sunt, luxuria praecipue iD' raptor domum introeat ad deAaslandum. Ecclesiaj
dominatur. Cum ergo dicit in libiis viri beneplacilum ii portaeprophetaedicuntur, eo quod per doctrinas suas
non crit ei, idem valet ac si dicatur in luxuriosiss fidei introilus fnerunt, quemadmodura porlae domos
hominibus beneplacentia non erit ci, scilicel nono alicujus inlroilus sunl. Per hoc autera quod seras
diliget luxuriosos, neque suscipiel, sed eos justee confortabit, ne cedant impuguationibus baereiico-
disperdet. Quod nimirum per visionem praefigura- . rura, benedixit, id est benedicet filiit luh in le per-
lum esl Ezechielis propbetae, cui Dominusa cingulo o manentibus, non ex fidei tuaecommnnitaie per de-
superius, in eleclri specie, a cingulo vero inferiuss ceptionem haereticorum egredieniibus. Benedicet
in specie ignis legitur apparuisse (Etech. vm, 7).|. quidero filih tuit, et augendo eos secundtim tiume^
Cum enim sic apparuit, formam omnium Christia-i- rum, et sublimando in virlulibus, qui profecto ab
iwum, et salvandorum et perdendorum in se suscc- <,- haereticis dissiparenlur, nisi serae confortarenlur.
pit. Nam pcr partem superiorem qu« electri cla- i- Dico lauda Dominum, qui non solum confortabii
rani speciem obtinuit, salvandi ad supernam patriam n terat poriarum tuarum, videlicet Augustinum, Hie-
intendentcsaccipiuntur, qui in virlutibus et operibus is ronymum, Hilarium et cacteros, et non solum bene-
tir.nni habciiiur clart ct conspicui. Per inferiorem m dicel filih tuh, sed eliam qtti po&ttilfinei tuot pacem
-
,*.n EXP03IT10 1N PSALMOS.- PSAL. CXLVII. 1410
id est affines tuos, scilicel A videlicel cos in ititclligcnlia cl bonis operibus fer-
jier emphasim , qui ponet suas ;.b
bacriticospacificos. Quod est dicere : Qui faciet bac- tilcs. Quos ipsiniel pritts per decepliones
rcddidcrat slcrilcs. Dicit aiueni
reticos impugnatores lui lecum pacem baberc et Ecclesia sublalos
convertendo eos, ne amplius inslent hoc a sitiiilitudine cineris, qui a ruslicis 584 '"
concordiam, eatn inipin-
tibi falsis argumentalionibus. Afflnes Ecclesiac hae- loco firoi super terram spargitur.ut
dabil ni-
relicos dicit, eo quod ipsi in hoc videanlur ejus esse guando ferlilcm faciat. Non solum aulem
eisdem sacramentis ecclesiasticis vem ticut lanam, ct Spargel nebulam ticut cinerem,
vicini, quoniam
sed eliam tnittit, id esl mittel aliis sicut buccellas,
uiuiittir, et easdetri aticloritales, quas male expo-
nendo perverlunt recipere videntur. Ponet, inquam, id esl comparabiles hucccilis crystallum suam f;t-
luot et etiam id est saliabil le ciam, quod est dicere : Non solum hacrelicos itlos,
fines pacem, saiiat,
nix ertmt, id csl ciio possihiles ad resolvcndun)
adipe frttmenti,non furfure lanlum, videlicel mystico qui
intellectu legis, non eo lanturo qui ad Iilteram esl. de infidelitatis duritia, sicul nix cito potcsl resolvi.
indiirali eriinl in infidciitaic,
Adipem dicit frumenti medullam, quae etiara vtilgo sed ct illos qui adeo
farina dicitur. Pef adipem ergo frumenli qui inte- ul vix possinl resolvi. Unde etiam cryslallus dicim-
rius est, el preliosuiti quid et gustu dulcior quam lur, prse nimietate videlicel duriliae suae. Cryslallus
furfur mysticus legis inlelleclus accipitur, qui inle- R l quippe, ul physici perhibent, cx glacie per diutur-
rior esl, et sublilis et pretiosus et longe duleior, niim leinptis indurala cfliciliir, cujus crystalli lanla
quam litteralis intellcctus, quo fidetes Ecclesi.e est duritia ut vix frangi v.tleat aut secari. Crystat-
Christo revelante salianlur. Per furfur anlem quod luin aulem lianc hacrclicos,scilicet ex taiita obain.v
exterius est et grossum aliquid, et non adeo pre- lione duritiae rcsolvil Dcus, cum cos per fideliuni
liosuni, intelleclus ad litteram intelligitur, qui quasi praedicationem conversos, ad Ecclesiaecorotnunita-
exterior, et ad comparationem myslici inlellectus tem reducil, el eorum corda prius dura, ad fidci
grossuraaliquid esl, el non usquequaque pretiosum, perceplibililatem mollia facit. Hanc cryslallum li-
quo solo Synagogsefi.liiveleres imbuuntur. Unde qucfactam tam perfectam in scientia el sanclilalc
Domintis ad discipulos teslalus est: < Vobis datum raonim reddit, ut cara eliara aliis qni prius ab ea
cst nosse mysterium regui Dei, caeteris autem in decepti sunl el a fide separati, biiccellarum vicem
parabolis, ut videutes non videant, cl audientes retiuere faciat, scilicet ut eos refieianl dulcedinc
non intelliganl (Luc. vm, 10). i praedicationisstiae, ad modura buccellarum, quibus
Exponit aulem quomodoponel Ecclcsiaefines pa- aliquis esuriens reficiliir.
ccin, sic : Lauda, inquam, Dominum, qui emittit, (Q Benevero dicit eos non panes intcgros, sed buc-
id esl qui eniillct eloquium suum terrm, id est do- cellas; ut per hoc inntiat, quod niilhis adeo perfc-
ctrinam suam lerrenis, scilicel haerelicis, ac si di- ctus est, qtii omnem scienliam vel doclrinam obli-
ctt : Hoc modo aflines Ecclesiae hasrelicos cum neat, sed unusqiiisque parlero aliquaro obiinel, ceu
Ecclesia pacificabil, quia per fideles Ecclesiae sa- buccella panis pars csl. Congrue quoquc ponit non
tiatos adipe, emiltet doctrinam fidei hoerelicis lerrc- simplicem crystallum, sed cryHallum tuam, ut per
nis senlentiis adhaerenlibus.Non autem erit inefli- hanc vocem delerminet, quod non omnem crystal-
cax sermo doclritiae ejus, sed velociier currit, id est luin esse buccetlat faciet, scd illam lanium qttaasua
currct sermo doclrinae ejus, id est citissime pene- erit, scilicel quae jam est ad salvalionem praedesti-
liahil in corda lerrenorum, vel velociter curret nata.Dabit, inquam, nivemut lanam,elmilteicryslal-
termo ejut, iti esl cilo promovebitur, et cum sttmmo lum ut buccellas. Et tunc quis existens ante (aeitm
impetu eloquentiaefluet, ut non possit a falsis hae- frigorh ejus sustinebit ipsam faciem ? Nullus, ac si di-
reiicoruni ohjectionibus iinpediri, juxta illtid de cal: Cum ipse cos qui frigus dici per emphasim pote-
Stephano : ( Non polerant resislere sapientise, el runt.co quod a charilale frigidi peniluserunl, quod
spirilui qui loquebalur (Act. vi, 10). > Curret, in- poslea frigus in calorem t-haritalis mulatum, ipsiir;
quam, velocitertermo ejut. Qui per efficaciam hujus D I Dei [tossessiofiet, ad disperdeitdum cl impugnanduin
serroonis dat, id esl dahit nvem sicut lanam, sciti- caclerosfrigidosmiltel,quishaereli('onim anie fuciem,
cel ipsos haerclicos qni erunl nix, id est ad modum id est an;e praescntem coiurn instantiam exislcns,
nivis iiimis congelati, et a charilate frigidi, faciet poterit tantam instaniiam verborum et facnndiaeillo-
adeo in charitale fervidos, ut etiam det cos lanam rura sustinefe et rcsislerc, ut
superetur sic ut non
aliis frigidis, scilicet ut eos qui charitale erunt fri- habealquod contradical?NulIus. lloc autcro quwl
gidi foveanl, ct in charilate fervere faciant, ad si- sub inlcrrogalione cum majore laudis ponclere po
mililiidinem lanae, ex qua vestiraenlum fit, ut cor- nit, sequivalensesl ae si laliter ponerelur. Cum ipse
pus foveal et calidum reddal. Dabit, inquam, nivem illos qui prius frigidi adeo erunl ut nix el cryslallus
ticut laham, et nebnlam ticul cinerem tpargit, id est dici possinl ferventcs effectos, ad haereticos impti-
sparget, id est illos haereticosqui prius erunl nebu- gnauduin niiitet, lanta eril eorum sapieniia, tanta
losi et in inlelligenlia obscurali, iiluminabil vero> facundia ul eis nutla possil hacreiicoruni eloqucniia
fnlci intelleclu, et eos illurainalos sparget ticul ci- resislere. Quia vero de hccrelicorum conversionc
nerem, id cst distribuet eos ad praedicandum aliis; egerat, vult oslendere hanc conversionem tot<us
uebiilosis, ut videlicet sint in loco ciueris. facientes, cooperatione Tiinilaiis essc futuram quodsic diut'
lill S. BRUNONIS CARTHUSIANORUM1NST1TUTORISOPP. PARS I. !4I_
Dabit, inquam, Deus Patcr nivem sicullanam, et A Deura adbortantis, ex consideratione ommumcrealii-
cnjslallum sicul buccetlas. Ul haec autem fianl, emitr rarum ejus, etcontuitu exaltationispopuli sui in fuiuro.
til, id(esf eiailtet verbum suum, idestex se miilet Laudate, omnes fideles, pominum ..Christtuji omni-
EiliHm suum ad hoc faciendum. Mitlet quidem non moda laude, de cwlh, }d est de consideralione ceelo-
localiter, non visibiliter, sed spiiilaliter et i.ieffabi- rura quos creavit. Per ccelos hic accipimus ipsos cce-
liler. Vcl emillet verbum tuum, id est in apeno los materiales, et omnes creaturas quae in eis sunt,
miltet Fitium suum, quanlum ad nolitiam. Quod tam rationales, ulspiritus coelesles,quam irrationales,
estdicere : Dabit eisnotitiam Fihi sui scilicet fidem, ut solera et lunam et stetlas. Materiales vero ccelos
ut euin verum et Deum et boininero, et sibi coaeier- dicimus, el aerem, et aethera, etipsum firmamen-
num, et consubslantialem credant. Et pcr cmissio- lum, et etiam seplera circulos septem planetarum.
nem verbi liquefacietea, nivem scilicet et crystallum. Qttqniam autem cum simpliciler dixerat: Laudaie
Quod est dicere : Cum anlea valde fuerint indurali, Dominumde ccelit, per ccelos, ut diximus, acceperat
etadeo ut nix el crystallus dicantur, ipse Filio et ipsos coelos, et creaturas illas, quac in eis sunt,
cooperanlecx duritit resolvet, eteos liqnidos faciet ad exaggeralionem divinac laudis ipsas creaturas de-
et molles, et ad credendum faciles. Non.solum autem signare per partes inlendit sic: Laudaie, inquam ,
hacc per Filium operabilur, sed et per Spiritum, " Dominumde ctelit, videlicet taudaieeum in excelss,
sanctura. Naro sanctus Spiritut ejut ftabit, id est adI id est in consideratione illarura crealurarum, quae
nivem et crystalluui inlerius aspifabit, et sic ftuent; in ccelosunt excelsa?,id est dignioris naiurae. Exponit
aquw lacti. Fluent quidem, id esl proni ef fluxi adI atitem illas creaturas excelsasper parles, cumaddit:
fidem et cliarilatcm fient. Laudate eum,omnesangeliejus, idesto vos oranes an-
Aquae vero erunt aliis , id est alios induialos, adI gcli, qui lantae dignitalis existentes estis ab eo creati,
modtiin aquarum irrigabunt dorlrina sua, el a du- estote fidelibus materia laudandi eum. Quod est ac
ritia sua resolvenl et fertiles facienl, a siuiilitudine_ si dicat: Laudate etim, o fideles, ex consideralio-
auslri dictum est, quo fiante nives et glacies re- ne angelorum, quos adeo dignos creavil. Nec so-
solvunttir, etaquac fucl;c fluitnt. Exponit aulein quo-. lumraodo vos angeli maleria silis fidelibus eura
modo nix el cryslalhis resolulae et liquefaclae aliis. laudandi, sed ciiam laudate eum, omnes viiiules ejus,
cfficianlur aquaj, sic : Dico quoi Dominus 585 • id est 6 vos ontnes ccelestium spiriiuum ordines, ab
liquefaciet niveni et cryslalluni : et faciel aquasj eo digriissimi in natura creitli, eslole fidelibus ma-
fluentes; qui nempe Doniinus per has aquas annun- teria etim laudandi. Per virlutes quae sunt unus
tiat, id est annunliabit aliis indtiratis efficiendis per» i_ otdo coelestium spiritutim, omnes ordines praeter
koc Jacob, id esl viriliier luclaiitibus verbum suum, angclos designal, quod ex Ilebraica translatione
id cst notili^m Filii sui, vel verbum suum, id est, perpenditur, in qua babelur: Laudale eum,omnet
praedicatiouem fidei. Et post aiintmiialionem verbi; exerciius ejus. Notandum quod congrtie ponil angeli
fidci annuntiabit eisdein efflciendis Israei, id estt ejus el virlutet ejut, cum post lamen non dical,
Deuui in contemplatione videnlibus jutiitiat el judi- sol ejui sine luna ejus. Non quod et hae crealurac
cia iuq, id est jusla jttdicia sua, praecepta videlicett ejut non sint, sed cum ccelestes spiritus qui dignio-
sua quae dicuntur per emphasim justiliae, eo quodj res sunt ejut esse crealuras afljrmat, de caeleris
jttsta sunt, et complentes se justificanl; el judiciat procul dubio constat.
dictintur, eq quod ipse ea facienda esse judicat. Excelsis etiam et dignioribus ccelorum creaturis
Quoniam ergo justiiiae sunt el judicia, enunlialionea per parles denotatis, agit de indignioribus ccelesti-
sunt digiia. Dicit autem quod bccc supradicta bene-. bus crealuris, quae lamen, qtiantum ad sui naln-
ficia non faciel haereticis omnibus, sed qtiibusdam, ram,salis egregie sunt, cum subdit: Non solum
ut per hoc eos quibus haec ficnl benevolos roagis, ett laudent illum angeli et virlules, sed etiam Laudate
baud ingralos reddat. Dico quod hacrclicos nivem ett eum, tol et luna; laudate eum, omnet stellm. Quod
crysiallum exislenles resolvet, et etiam eos esse aliiss D '. esl dicere: Vos sol, et luna, et slellaemiriflce ab eo
aquas faciel. Non auteni fecit, id est faciet talilerr compositae, estole fldelibus maleiia eum laudandi.
omni nationi, id esl omni muliittidini hsereticorum,, Non solum autem sol et iuna, etstellac, srcundtim
scilicet non sic resolvel, et aquas esse faciet omuess hoc quod existunt, sint maleria eum laudandi, sed
luerelicos, et non manifeslabit eis justa judicia tua,_ et lumen ex eis 586 procedens laudet, id est ma-
scilicel non faciel omnibus manifesturo qualilerr teria sit laudandi Domiiium.Alia quippe considera-
quosdara per misericordiam resolvere et illuminaree lio esl laudare Dominumde hoc quod hsec exislunl,
judicet; quosdam vero justo judicio suo subtrahendoo alia vero de hoc quod iunien eroitlunl, Coelorum
graliam mdurct et excaecet, vel non manifestabitit creaturis per partes ostensis, de ipsis coelis etiam
oranibus jndicia tua, id esl praecepta sua, scilicet nonn agit cum siibjungit -. Non solum laudent etim sol,
facict omnibus inanifestum, qualiter ejus praecepla a cl Iuna, ct slellae, et lumen, sed etiatn taudate
sint complenda. eum, id est roateria eslote laudandi cum vos supc-
IN PSALMUMCXLVIH. riores cmli ccelorum inferiorum coinplexivi. Supc-
Psahni cenlesirai quadragesiini octavi.TituIus. Al-',- riores qui ccelos inferiores amhiunl dicit Grraamen-
Uluia. Vox Prophetae fidcles omnes ad laudandttm n tum el eelbera, ir.fetiores vero circulos p!ai;elarura
1'tlS EXPOSITIO IN PSALMOS. — PSAL. CXLVIII. ftU
et aerein. El nor. soluro modo cceli Dominum lan-• A corrumpunt, sie ut inic clades mortifera oriatur;
(tenl.sed et aquwquwsuper ccelossunt laudent nomenr homines interduni dcvorant, et eoruin pecora, vel
Domini, id est causae sint qnare a fidelibus laude-. flalu suo incenduni. Itr abyssis vero saepe homincs
lur neinen Durain1. id est quare Dorairius laudetur,, submerguntur el pereunt, ut in niniiis profunditati-
ex consideratione magni nominis ejus, quod estL bus fluininum. Qiialiter autero ignis et grando, et nix,
. Dominus et Crealor, qui in boc valde potens ett el glacies, et spiriins proceilaruni horoin s la?dani,
mirabilis apparet, quod non solum sub firmamenlo,, cura valde sil experlum, non est cxemplis osteir-
sed etiam super firmamentum aquas creavil, juxtai de:e necessarium. Et curo liaec omnia j'u'stojudicio
quod in Cenesi legitur: (Divisit Deus aquas, quae: Dei noceanl, iainen ornnia ad laudem justiliae ejus
erant sub firmamento. ab his quaeerant super firma- speclaril. Quia aulem haec ad justiliam Dei atlinent,
mentum (Gen. i, 7). Quare autem ibi creata? sunt, i 587 cvidenter iunuitur cum addit: Quae omnia dra-
et si nos laleal, non lanien absque rationc et ulili- cones scilicel etabyssi, elc, faciunt verbum ejus, id
lale maxinia factum esse pulandum est. Poiesll est praeceptum ejus nocendo his quibus justo judicio
qnaeri: Quare Deuni laudabitnus ex considcratione. Dei nocere cognnlur.
solis et Iunac, et stellarum, et cceloruai, el aqua- Non solum aulem haenocivaecreaturae sint maieria
rum? Ad quod rcspondet sic": Idcirco, frdeles, eum, B divinae laudis, sed et uliles terrenae erealurae Deum
laudate contuitu omnium horum, tjuia ipse dixil, laudent, id est materia sint fidelibus Dettni laudandi,
id est slatuit ..voluit, disposuit, et ex nihilo fqctar monies videlicet laudeut Deum, et omnes colles qui
sunl qualuor etenienta, quoe fuerunt maleria islo- necessarii sunl horoinibus, quia in eis mcsses et
rum oiiiniiim. Ipse postea maudavit in eadem dispo- vine;c sunt, unde horaines aluiitur. et poianlur; in
silione sua, et creata sunt tiaec omnia, id est ex ipsis quoqtte eorum armenta pascnnltir. Et ligna
his qualuor elemeiitis forraata. Poslqnam vero, fruclifera laudent Deuin quae in inonlibui nascunUir,
creata sunt, per eamdera disposilioriemsttam staluit quorum fructibus liomines reficiunlur. Non saluni
ea usque in swculum swcuti duratura, id esl ita ea, aut ligna fructifera, sed et omnet eedri laude.t
slabiiivit ut in acternum durabilia sint. El prw- Deum. Per cedros autem qitae arbrircs siiiit sterifcs.
eeplum, id est stalutum suum posuit in eis quali caeteras arbores sleriles accipit, quae licet infructi-
itrodo' unoitiqiiodque se haberei, et illud slatutum( ferae, ad aedificandiimlamen donios et ad alios usus
non prcsieribit, id est non exinanietur, sed semper hominum sunl idonex. Laudent quoque Deum bestim
erit firinuro et slahile. silveslres, quaruinaliaejuslo j'udicio Dci noxiae sunl,
Postquam fideles invitavil ad Dei laudeni ex cousi-, r ut leones el lupi ;jdiae vero Dei inisericordia utilcs,
deratione cceloriint, et quae in eis suni, ad eamdem ut tepores et cervi. Laudent etiara universa peeora
liiudctncos invital ex cousideralione terrae et crea- scilicel domita animalia, u( boves et jumenla, quae
tiirarunt, quae in ea sunt addendo sic : Dixi : Lau- ad usus liominiim sunl utilia. Serpentes qiioque
date Dominum de cwlis. Non solum aulem eum Iatt- laudent, quae jnsto judicio Dei noccnt, et volucres
detis de consideratione ccelorum, sed etiam laudute pennatm, quae prosunt. Penrialm non est posilum ad
Dominumde terra, id est de consideratione terrae abi differeittiain, sed ad majorem polenliaj Dei laudero.
eo crealae, sicut superius per ccelos accepit et ipsos Aliud enim esl Dei potentiam Iaudarc, eo contuilu
ccelos, el quae in eis sunl: ita bic quoque per ter- quod volucres existunf, aliud autem quod cum pen-
ram notal, el ipsain terram, et creaturas quae con- natae sint, ad volandum polentes sutil. Siut ciiam
tiiieutiir in ,ea. Quas ad cumulum divinaelaudis per materia laudandi Deura, reges lerrm el omnet populi
parles designat cura sic addil : Videlicct laudeul subdili.etetiamcaeleri pmicipes minores rcgibus, ut
eura dracones omnes abyssi, et igms, et grando, et ducesetcomites, el non solum principes, sed et omnes
nix, et glacies, et tpirilut excilator procellarum, judices terrm, tam illi qui sunl priucipes, quam qui
ventus scilicet qui commovet procellas in mari. principes non stint. Plures enim sunl minores jtidi-
Quod est dicere: Haecomnia quae potenler operatus D I) ces, qui elsi quodara modo priiicipes sinl lamcn usua-
est et mirifice, materia sint, quare a fidelibus lau- titer prinripesnon dicuiitur.Hocaulem toluroestaesi
detur. Cum aulem de terrenis creaturis ad Dei dicat: In hocquoque, o lideles.babeie materiam lau-
laudem agat, has non incongrue praeposuisse vido dandi Deum, quod ita pulehre el ordinale
genus huroa-
ttir. Onmia enim ista et si hominibus sint nociva, nurodisposuilutalii reges, alii
principes, alii judices,
hoc ipsum tatnen, quod aliquando nocent, jusio j'u- et aliisubditi siut. Quoium quidem regttni
etprinci-
dicio Dei contingit, qui per harum crealurarum pum,aliijustaDeiproiiiissione sibisubdiloslyiannide
officiura, uliionem de offendenlibus se accepit. Et sua multipliciter affligtmt, alii vero bene miserieor-
quia minus de bis conslabat, an ad Dei laudem diaDei regunt. Sint quoqtiC roaleria Deum laudandi
pertineant, de his prius agit; el ecce quomodo no- juvenes et virgines, scilicet yirilis sexus et feminiitus.
ceant. Dracones enim cum igneae nalurx sinl, et Per juvenes, sexum virilem; per virgines aulem,
inter caetera animanlia terrae praecipui, ut eliam sexum muliebrem designat. Senes insuper cum ju
elepbantes sirictione caudae posse rumpere perhi. nioribus laudent nomen Domini, id est senes el ju-
beanlur, justo judicio Dei aliquando ad correctio- niores sint materia quare laudelur Dominu, s<x?
cem peccantiuro aeretn commovcnt, et flatu suo considerationo nominis sui, quod rs crealor el on.-
d4j5 S. BRUNONISCARTllUSIANORUMINSTITUTORIS OPP. PARS I. Hld
nipotens: Quodcsl diccre. Fideles laudcnt DominitmA A les, id est latidale novo cantico . Dominnm. Velus
ea consideralione, quod diversas hominnm aetates quidcm canticum esl aclibus veleris bominis adhae-
imposuil lam in raasculino scxu quam in feminino, rerc. Novum autem canticum est novi hominis Chri-
scilicct jnvenlutem el seneclulem el cacteras aetates. sli, ii:quanlum possibile esl, conformilalem in novi-
Cum dicit senes cum junioribut dat intelligere latc vitae haberc, juxta illud Apostoli: < Renova-
similiter de aliis acialibus, quarum omnium consi- mini spiritu mentis vestrae, et induile novum bomi-
deralione Detis landandns est. Et hoc etiam sit ma- nem, qui secundum Deitm creatus cst in justitia et
teria laudandi Dominum, quia sectindura humani- sanctilale verilatis (Ephes. iv, 23). > Dico laudale
lalem ea;af(fliumett nomen ejus toliut, sciiicet ipse Dominmn novo canlico, et sic eum in novitate vitae
solus ex omnibus crcaiuris habct nomen, quod est laudetis, ut in communilate fidei Ecclcsiae sanclo-
exallalum super omnc nomen. Nulla enim creatura, rum persistatis. Laus enim ejus tantum est in Eccle-
neqtie homo, nec quis ccelcsiis spirilus, Dominus sia tanctorum, ac si dicat: Cum vilae novitateni
oinnium et Omnipotens dicilur, sed ipse cum sit in virtulibus, et bonis operibus habealis, oportct
crcatura secuniinn liiimaniiaiem, Dominus drcitur ideo vos in fideEcclcsiaesanclorum perdurare, qttia
i;l Omnipotens, in ctijus nomine genuomne flectitur, non digne laudalur Dcus, nisi ab his qui in Eccle-
cceleslitim, tcrresirium cl iiifenioruro (Phit. n, 10). sia tanctorum sunt. i ISon cst eniin speciosa laus
Evponii attiem in qtianfum sit notnen ejus exallaturo in Ore peccaloris (Eccl. xv, 9). > Ecclesiam sancio-
sic: Exaltalumest, inquaro, riomenejut soliut, eladco riim dicit ad differenliam Ecclcsiae malignorum,
est cxallalum, quml confetsio, id est laus ejut est quae Ecclesia abusive dicitur. Canlate, inquam,
novumcaniicumDomino. Et quicunque can-
super cxlum et lerram, id esl in rationabilihus crea- B fnleles,
turis, qnaesunl super ccelum et terram, in ccelesti- tantiumidadesthoc dignitalis ascendet ut jani hic fiat
bus videlicet spirilibus et in horainibtts. Quod est Israel, videns Deum in conteinplalione, non
dicere : Cum oinnipotens sit cl omnium Dominus, ex hoc tmtelur in se ascribendo sibi, sed Iwtetur
ab hominibus el ab angelis landalur. Posiquamt Israel quicunque in in eo qui per gratiara fecit eum
oslendit, ex consideralioiie omnitim creaturarum, esse Israel, scilicel, Domino laelelur, ascribendo
Deum esse lsudandiim, oslendit etiam eum essc[' exislenles ei hoc quod Israel est. Et eliam sanctae animsejara
laudabilem ca occasione, quoniam in fuluro suos filim Sion, id esl spirilates filiaeDei pcr
exaltabit. Hoc ergo sic dicit : Non solum, o fidelcs, adoptionem non gratiae; filiaedico Sion, id esl aeterna
laiidelis Dominum ex corisideratione ccelorum et speoulantes, in se superbe dehoc exsultent, sed
terrae et creaturarum, qitae in eis sunt, sed inde.' exsultent 589'" re9e suo scilicel in Doraino exsul-
cliam occasionein habetc latidandi quoniam in futuro eos tcnt cutn gratiarum aclionibus de hoc, qnod sic
588 exallabit cornu popnli sur, id esl exallabil in sinl.tegit promovendo de bono in melius, ut Sion
aeierna bealiludine populum suum propter coriiu1 suos Israel Aliudquippeest laudare Deum, de hoc quod
esse facit, aliud de hoc quod eosdeiu in
ejus, id cst propter sublimiiatcm quam habet bic in1 hac coniemplatione rcgcndo perseverare facit. San-
moribus el in virtulibus, quae per cornu accipilur,' clas animas
eo quod in animali sublimior liaec pars habeatur,* filias dieit, eopro nimia virlulum etptilcliiitudine
quod esl dicere : Merilo sublimitatis et virtuium el insit liliabus qitaiu jjuod roajor species pulcliiiiudo
mortim quatn hic hahet populus fidelium, sublimabit' r filiis.
eum atterna gloria in fuluro, ideoque dignum est ut C ticum Exponil auiero per partcs quid dicat novum can-
haccoiisideralione a fldclibuslaudetur. Exaltabit, in- novumesse, sic : Canient, videlicel
iuquam, fideles, Domine,
laudenl nomen ejtis, id est
quain, cornu populi sui in futuro; futurus innc\z laudeutcanticum, eum cx considcratione nominis ejus. Lau-
hymnus, id est causa hymni omnibus sanctis ejtis,> dent, inquam, el hoc in choro persistenles, id
scilicel, quein latidabuul lunc omnes sancli ejns,! concordia dilcclionis babendaead Dcum, et ad est in
laude aelerna dileciionis. Exponil aiilera qui sint illi1 nitiin. Qttae proxi-
sancti per parles sic : Sanciis ejtts dico, scilicet, fi- per chorum accipilur, eo quod cliorum
liit Itrael, id est fitlelibus cx Judaico populo ei etiain} proprie dicamus, collectionem aliquorum concordi-
tcr cancntiiiro. Et laudent eum in iijinpano, id esl in
vopulo appropinquanii tibi, id cst I
appropinquanti camis moriificatioue, per jejunia et vigilias, el in
lllis filiis Israel, sciticct, populo fideliumex gentibus,> removendo a se
conctipiscenlias carnales, qnod
qui per lapidera augularem Christum appropinqua- uirtiroqtie per tympamim denotalur, eo quod invol-
hit, id esl conjtingctur fidelibtis ex Judaeis, ut exx vatur iiiorluorum animalium
his duobus parietibus civitas una Hierusalem, vide- :" ra;o, el ab omni huinore corio, et a carne sepa-
licel xterna, constitualitr. Vel sic, ut determinalio0 psallant ei, id est bene supertltio exsiccato; et
sit - llymnus, inquani, erit omnibut tanclit ejus. '• operam dando in psalierio operenlur ad honorero ejus,
Sanclis dico exislenlibus filih Itrael, id est filiis spi- , id est in vivificaiione
ritalibus Deum in conleroplalione videntibus, ac si '": spiritus per virlutes, qui cst dignior et superior pars
51 iu hoitiine. Ideo per psallerium compeienler intelli-
dicat: Sccundum etim statum ipsum laudabunt, in II gilttr, quod a snperiori sonat. ldcirco vero laudent
quo cum spiritales filii sint, eum in contemplatione ie Dominiini in choro, in tympano et ptalterio ,
quia
1'uluri, ul nunc sunl, scilicct, a longinquo videnles, ?> n beneplaciium est Ddmino has laudcs esse in populo
videbimt. Nc vero sic inlelligerenfur ttinp Israel el stio, qu;c sola causa suliiciens esse deberet ad hoc
ct quasi per speculum, addit: Filiit Isrdel dico, 9> agendum, si ntilla alia adesset. Et eliatn hac alia
scilicet populo appropinquanii tibi in cognitionc. e- causa cuni sic laudale, quia mantuelot exallabit, id
Quod est dicere : Qui populus filiorum lunc sic erit>t est mansuete cum lainlantcs , et hic et in fuluro
ul
tsrael ei secuiiduin cognilionem appropinqttet; ut valde subliinahil. Et boc per parles sic : ln
scilicet, nori jam quasi per speculum, sed ut facie exponil
ie futttro qiiidctn eos exaltabit, duccns in tnlutem
ad faciem Deum videant et cognoscanl, jtixla illud 'd aeternaegloriae.Et lanta erit illa gtoria, quod alerna
Apostoli: < Nunc cognosco ex parle, luuc atilcin tii exsultalione extultabunt tancti, id est mansueti in
cognoscam sicul et cognitus sum (/ Cor. xm, 12). > gloria, id esl in perceptione illius gloriae. Ne veio
1N PSALMUM CXLIX. putarentur parlicipaturi gluriam aequaliter, oslendit
quod inaequaliler alii plus, et alii
Titulus centesimi quadragesimi noni. AUeluia. 'a. ininus. Et per hocparticipabunt,
magis audilores ad bene viven-
Vox Propheiaeomnes fideles ad cantandum Domino HO duni adhorlatur, ul banc gloriam participarc possint
novun '.anticum invitantis, et quid sit cantare no- o- intensius. Et hoc sic dicit :
vum canticum exponenlis, quac etiam ulititas sic M
caiilautibus accedet ostendeniis. Exsultabunt, inquaro, sancti in gloria. El sic ta-
men quod lcvtabuntttr in eubilibut tuit, id est sibi
Cantate DominoChrislo canltVttm norum, o ft.lc- lc- congruis, scilicet in diversis panicipalioiiibus illius
1417 EXPOSITIO 1N PSALMOS.— PSAL. CL. UI8
gtoriosacquieiis, qoaeper cubilia designatur, eo quod A rum, id cst illos haereticos qui nObiles et digniores
cubilia ad quietis usus idonea sunt, ac si dicat: Ila inler caeteros reputenlur, ut etiam facere miracula.
de ea gtoria laetabunlur ttt untisquisque prout sibi videantur, pratlendendo quaradam speciem vanaj
congruum erit, et meritus fuerit, diverso modo religionis. Quod est dicere : Ad hoc eis ancipites
parlicipet, unus plus , et alius rointts , juxta illud gladii dabuntur ut illis haereticorum, qui nobiles
Dotninicum : <In domo Patris mei mansiones mullae esse videntur, multis et forlissimis argumentationum
sunt (Joan. xiv, _). > De hoc eliam Apostolus tesla- nexibusastringat, ne resislendi facultaiem habeant.
lur : ( Sicut stella differt a stella in claritate, sic Et ad lioc etiam gladii ancipites erunt in manibus
et resurrectio morluomm (I Cor. xv, 41). > Dico eorum, ut, postqnairi reges et nobiles alligaverint et
quod in futuro exaltabit mansuelos in salutem. Hic superaverint, faciant in eh regibus et principibos
auiem sic eosdem exallabit, quia exsti/liaiionesDei judicium conscriptum, id est judicium illud eccle-
erunl in gutture eorum, id esl exsullanter erunt ser- siaslicse disciplinae, quod cst conscriptum, id est iu
mones praedicationis Dei in gulture corum. Quod multis auctoritalibus scriplum; pcenitentibus qui-
esl dicere : Exsultanter prsedicaBuntaliis doclrinam dem pcenitentiaepondus, prout justum est, impo-
Dei voce exteriori, quae formatur in gutture, quod nant; non pcenitentes autem, justo anatbeniale
eauidein praedicare, magna est exsuliatio ei magna daranent. Hwc autera gloria est omnibussancth ejus,
dvgiiitas, testante Domiuo in Evarigelio sic : < Qui seilicet, hanc gloriam repulant sancti ejus, scilicet
me confessus fuerit coram hominibus, cOnfileboret fideles qiiicunque pro sumnia gtoria, ut laudenteum
ego eum coram Palre meo (Matih. x, 52). > Quia <in choro, in lympano, et psalterio , et exallent %
vero possent exsultanter de Deo praedicare, sic ta- 3 salutero, el alligenl reges et nobites in manicis et
men ut non esset pronum et facile, ipsum verbum compedibus, elfacianl in ehjudicium conscripium.
praedicationispro voluntate sua, et pro capaciiate Hocaiitem ideodicit, ut roagis invitet audilores ad
audienliura contemperare, nec essel efficax corum haec omnia quse in psalmo admonuil. Hoc aulero
praedicatio, deterroinat quoinodo praedicabunt, cum quoddixil£xa/(a6i!mansuefos, elc, sie aliler legilur.
sic addit: Et sic erunl exsullationes Dei in gutture Exallabit, inqtrara, ut superius exposilura est, man-
eorum, quod in manibus eorum, id esl in potestati- suetos, ducendo eos in salulem aeternaegloriae, in
bus eorum erunl gladii ancipiles, id est doctrimc qua gloria exsultabunt sancli, id est ipsi mansueli, e"
verba interficientia bomines, secunduro quod mati lcetabunturin cubilibus suis , hoc ul superius expo-
sunt, ideoque gladii dicta. Dicunlur autera ancipi- nitur. Ut autem in gloria exsultent, hic interim
les, eo quod ad similitudinem gladioruin ancipitum, exsultaliones Dei sinl in gullure eorum. Alioquin
ex utraque parte vitia resecant, et per veterem le- enira in futuro in salutem non exaltarenttir, hoc
gem, scilicetet per novam. Vel quia duabus de cau- eliam et caelera quae sequunlur, ut superius expo-
sis in hominibus infidelitatera perimunt, scilicet nuntur.
promillendo 590 credentibus el corporalem sospi-
tatem, et aelernam felicitatem. Quod est ac si dical: 591 IN PSALMUMCL.
Sic exsuttanler doclrinae verbum annunliabunt ut
facultatem habeant eani, prout opportunum fuerit, Psalmi centesimi quinquagesimi Tituliis. Alleluia.
disponendi, a similitudine slrenuorum militum, qtii, Vox Prophelae adbortantis omnes fideles ad Dei
giadios in manibus habendo, faciiltatem habent eos, <r laudero contuilu beatiludinis sanclorum in futuro
prout eis placilum esl, circumquaquc vertendi. habendae, quam etiam per partes ponit, ut magis
, Ostendit autem ad qiiem effecluin ulililalis erttnt auditores ad bujusmodi taudem incitet.
gladii ancipiles in manibus eorum, cum sic addit: Laudate Dominum Christuro, et ore, et corde, et
Gladii, inquam, ertint rn manibus eorum, et hoc ma- opere, o fideles, in sanclis ejus, id esl in considcra-
gna utitilate , scilicet, ad faciendam vindictam in tione sanclorum ejus. Determinat aulem secundum
nalionibus, id est ad hoc erttnl in manibus eorinn quem staluni sanclorum adliorlelur fideles ad Dei
gladii, utvindictam Dei exerceanl in multitudinibus laudem, cum addit sic: Laudate, scilicet, eum in
itacrclicorum, qu;e nationes dicuniur, eo quod in firmamento, id est in consideralione firmamenti
diversis haeresibus nalae sunt. Vindiclam quidem in virluth ejus; ac si dicat: Laudale Dominum ea occa-
eis Deo praedicalores faciunt, vel cum eorum quos- sione, qnia sanctos suos in futuro sic in virlule fir-
dam conversos Ecclesiae reconciliant, vel cum alios mabit ui in eis niillus sit ulterius defeciionis locus.
nolenles converti, analhemate ecclesiastico more Qtti etsi hic sint fortes, ei, ui ila dicam, spiritalitcr
damnant. Quoniain auiem simpliciter dixerat ad fa- virluosi, cx carnis tamen debiliiate locus in eis est
ciendam vindictam, ne videretur quod aliquam viu- deficiendi. Oslendit aulem ad majorem Dei laudem
diclam saecularemessent inde accepltiri, dal intelli- plures esse virtutes, in quibus coufirmabuntur, ne
gere quam vindiclam facient, cum sic adjungit: Et pularetur uiia sola esse, quia singtilariter dixerat
ad faciendas increpationes in populis, id est in in firmamenlo virtulis ejus. Laudate, inquam, eum
inultitudinibus haercticortim; ac si dical : Ad hoc in firmamento virlulh, quae virlus quidein non eril
habebunt gladios ancipiles praedicationis in mani- n'_ simplex, sed plures. Ideoqtte.laudate eum in viriu-
bus, ut per hanc praedicaiionem, haereiicorum mul- libus ejus, id est in consideratione virlutum, in
titudines redarguendo increpent, et sic in eis vin- quibus sanclos in futuro confirmabit. Licel cniin
diclam facianl, quosdam, utdixi, fidei reconciliando, virlulum effectus luncnon exercebunl, ipsas tatnen
quosdaro vero anathematizando. Non solum autcm affectiones, quas virtutes dicirous, habebunt. Nam
in manibus gladios habebunt, ad dcvincendos mino- etsi non restet bcne operandi, seu pro Christo pa-
res hserelicos; sed etiam ad alligandos in compedibus tiendi locus, tiihiloininusiameu nattiralilerpalienlia,
disputalionum reges eorum, id est principaios liasre- sive charitas,habebilur.Etde caeterisviituiibussimi-
ticos, qtii reges sunt et duces perfidiaeeorum. Quod liiereritjpraeterspemetfideroquaeevacuabuntur.Non
est dicere: solum aulem laudetis in virtutibus, sed etiam laudate
Ad hoc eis dabuntur gtadii scientiae, ut eos qui eum secundum mullitudinem magniludinh ejus, id
principes sunt errorum, disputationibus suis supe- est sccundum respectum mnltiplicis inagnitudinis,
rent, et quasi compedibus alligent, ne facuitatem qiia sanctos in futuro magnificabit, scilicet, sicut
babeant resislendi. Et non tantum ad alligandos eos mitltum magnificabit, ita eum multutn laudate.-
niiuores piincipes habenl gtadios in manibus, sed Exponil autem hanc magnitudinem per partes cura
et alligandos in manich ferreis, id est in nmltiplici- siibjungit sic : Laudaie eum in sono lubce, id csl in.
bus forlissimis vinculis argumenlationnm, unde non Vconsideratione soni tubse,scilicet, in consideratione
possint evadere, sicut de manicis ferreis non potest- / victoriae, quam suis in fiiliiro dabit, cnm eis ulie* «
;\inclus quilibet evadere. Nobiles eorum hxi«lico- rius licque mors, neqire diabolus,'Ueque illicita stig-
' 45
PATROL CLII. •',.;••'' _.
*tm ORDO RERUM 14.0
gestio praevalere poterit. Quacper sonum tubaeacci- A gimtur. Sicul enim in organo, quod musicum in-
pitur, eo quod, linilo praelio et fugatis hostilius, striimenlnm est, plures sunt fistutae diversae, aliae
viclores soleant tuba canere. majores et aliae minores, qttae tamen concordein
LauAate etiam ettm rn ptalterio et cilhara, id est symphoniam emittunt, ita quoque sanctormn
in constderatione glorificationis anima?, quae psal- merita, licct diversa, afia enim majora et alia erunt
terium dreitur, et corporis quod cilbara appellalur. minora, ad modinn tamen symphoniae concords
Anima qjtktem eo quod superior pars hominis est, et dulcissimae, Deo delectabiiia erunt. Non soltini
per psalleriitm designatur, quod a superiori sonal. aulem in organo, sed insuper laudale eum in cym-
Per cilharao vero, eo quod ab inferiori sonat, cor- balis, id est i.nconsideralione cymbalorum, sciliret,
pus qued in homine inferius est, expriraitur. Expo- in consideratione sanctorum, qui similes fieni
nit quoque per partes corporis glorificationem, cum cymbalis in corporibns, id est sic nilidi in carue
sic addil: Laudate eum in tympano, id est in con- ad sirailitudinem cymbalornm, quae, cum sint ex
sideratione tympani, sciiicet in consideralione re- elccto aurichalco, nilidi coloris sunt. ln cymba-
motionis carnalium voluplatum, quae pcr tympa- lis dico bene sonanlibus, scilicet, qui sancti dut-
num denolatur, eo quod super indutum sil cbrio a cem cantum recte conscientiae Deo proferenl, et
carne separalo, el ab omni linmore superfltto exsic- bonae devotionis, ad comparationem cymbalo-
calo; ac si dicat: Ea consideratione eum laudale, rum bene sonanlium. Ostendit autem quod rion
quia corpus adeo purificabit ut ab eo omnis volu- mediocriter Deo cantabtiiil, cnm addit: Lattdttie,
jjiias carnalis ad peccaium cedens removeatur. Non • inquam, eum in cymbalh jubilalionh, id est in con-
selum aulem in tympano, sed et in chorolaudate eum, 0I sideratione sanclorum, qui Deo jubilo intensae al-
id est in consideralione cliori, scilicet, in considera- feclionis sine fine cantabunt. Ul auicro universali-
tione concordiae babendae cum angelis, quae per ter dicara, o fideles, omnh spirilus laudet Dominum,
chorum exprimitur, eo qood chorum proprie dici- id est omne spirilale sit vobis ntaleria laiidandi
mus coovenlum hotuiniim concorditer canenlium; Dominum, ac si dicat: Corpora et animac fideliuni,
ac si dicat: Corpus quod lam fragile quid est, ct quae ipse gloriosa faciet el spiriialia, sint vobis, o
iain debile et gravissimae naturae, adeo gtorificabii, fideles, inateria Denm laudandi. Corpora quidcm
iminortale faciens el agilis naiurae, nl accedat ali- sanctorum spiritus dicit, non quod in die judicii
quatenus ad conformitaiem angelicae naturae. De- non sjnt fulura corpora vere, sicul nune sunl, sed
terminat aulem per quid ad hoc dignitalis allingent, quia quodammodo gpirilibus in imraortalitate et
cum addit : Laudate eum in chordit, id est in con- agilitate fienl conformia. Unde Aposlolus : < Semi-
sideralioite chordarum, scilicet ea consideralione natur corpus animale : surget corpus spiriiualc
qua suos cbqrdis faciet similes. Sicut enim inte- (/ Cor. xv, 44). > Et paulo post: < Sed non piius
slina arietum cum 592 prius pinguia sint et quod spirituale est, sed quod aniroale est, deinde
grossa, et tunc ad nulluro sonum utilia, separala a quod spiritale (lbid,, 40). > Velsic: Quia inviuve-
pinguedine exsiccanlur, et ad gracililatem perve- rat fideles ad laudem Domini, occasioue corpoic;e
i.iunt, et sic inde cbordae fiunt, quae dulcem soniiin glorificalionis, adhortalur etiam eos ad eamdetn
reddunt, iia quoque sancli cum hic per nimlam laudem, occasione glorificaliouis spirilns, ctttii
aitliclionera jcjiitnorum et vigiHarrtm graciles in addit: Non solum, o fidcles, laitdclis Deum in
carne fiunl, etmacri, perlioc in futuroad hoc di- Q ( cliordis et organo et cymbalit, sed etiam otnnis
gnitatis attingeut ut ail modnm chordarum dulcis- spiritus sanclorum laudet Dominum, id est orones
simum melos purae conscicntiaeet corporex glori- animaesanclorum, quaeusquequaque glorificahuntur
firationis reddant. in fufuro, vobis, o tideles, materia sint landandi
- Non solummndoin cbordis, sed et in organo iau- Dominum. Cui sit honor el gloria in saeculorum
daieeum, id esl in consideralione diversorum tneri- saecula. Amea.
lorutn sanclortim, quae per organiira recie intelli-
Finit tomi primi OperumB. Rrunonh psalmorum Davitlicorumexplicalionemconlinenth
ORDO RERUM
QVM IN HOC TOMO CONTINENTUR.
8. BRVNO ORDINIS CARTHVSIANORUM nis moribusnonminus quatn lilteris infortnartt,et qitiB
liincin eo anitnidotesac virlutesenituerint. 60
INSTITVTOR. —
§ VI. NefandisManassisarchiepiscopi stti conatibus
8. BilUNONlSACTA. 9 sese opponit: qul haeoccasionenxilta passussit, uiom-
COMHE-tAMCS rRjivtns. 9 cUtimqiieinduereproposuerit. 6'i
§ ).<—Qatavitseseuacti edendasint: diversa,e quibus § VII.— Manasses R omae i n conciliocausam suarolne-
liittcaut coofecia fnere, aut illustrabuulor,aeit subsidia lur, suspensionisquesententiam, in se Auguslodunila-
seudocunheata,UorumqoeuDum ad actorumcalcemetiam tam, a pontiliceroscindiobtinel: qniittum pneterea vge-
edendnm ibid. ril, et qui fandeniBrunonernin prislinumhonorein resii-
111.—Nobile sancli genus, patrl.i,temi us natale. .5 tuere ju«susfuerit. 77
§ III. — QoalUsanetusin ptterltla fuerit, canonlcus-ne § VIII. — et
Qui qnando sanctnsin pristinumanteliam
S. CunUxjrli,et qua aetate essel ctrm litteras discemli melioremstaLumRemisrestitutugfperit, et an post situtn
caosa Gallia*adiil, et an ibi Berengarium in pbilosophia sub Mariasseex hac urbe discessum,aul eiiaui uaquam
iDagistrma habuerit. 3i .aliasParisiis docuerit. 88
{ IV.— QuosanciugToronii, Bereagarioreliclo, sese § IX. — An a Guiberlode Novigento vera S. Brunoriis
eontalerilkquitl,dum primum egewl, qtrandonamItemis io solitudinemsecessttscausaar>sigiietur, et an ad hnuc
docere ineeperit, et quasibidemscieutiastradiderit, mu- prseteremissummonacliicihabllusiaducndivolumratione
aiaqne — OtHerit. ''-.-. i$ alia gravioriBrttootndiguerit. UH
8 V. Qu*'ossatictusd.scipjilosbabucrit,qui hosbo- § X. — An tloctoris Parisicnsisanaslasis qua Bruuo
1421 QVM lN HOC TOMO CONTlNEINTUIi. 1132
fuerit conversus,saeculoprslerito, quodpro falsababerc- § XXXV.— Sanctus cnnslrirctamin eremo Calabrlna
tur, e BreviarioRouianofuerit expuocia,etqui liancvel ecclesiamm.igiioapparalucoosecraricarat.et niiigisaciiM-
lunc, vel ante arrodere e t
prinium incceperint, qui 108 hisce gis comitem Rngerium benevolum erga se experilur. 557
contrasese opposuerint. § XXXVI.— AnconcilioPlacenllno,in quo Prsefjiionem
§ XI—ScriptorumCarlhusiensitim sspculoxviantiqtro- de beala MarlaViigine composuerit,Sanctusinterluerii,
rutn de doctorisParisiensis,qui damnalionemsuam e fe- el cur si ita srt, eo celebralo, ad MajoreinCarlhusiamnon
retro publiceaperuerit, anastasiteslimooiareferunlur,et redierit. 365
de
quid adjunclis, buic posladjectis,censeudum. 113 § XXXVII. — Gravissimam , absente sancto, religiosi
§ XII. —Teslimoniascriplorum saeculodecimosexio CarltmsiseMajorisincolaelentalionem patiuntur; natnm
aoteriorum,qut Canhusiensisordiuisnon fuerunt,prodit- comili Rogerio Gliumsauctus baptizat, novou_ueab illo
cunlur. 126 benelicioalfiYilur. 372
§ XIH. — An scriptoribus,qui prodoctoris Parisiensis § XXXVIII. — Mortuo Theodoro Mesimerio, Grsero
anastasihujusqueadjunctistestati siint, merito accenseri Squillacensi episcopo, Joanncsde Nicephoro Latinus ut
queat Theodoricus, abbasTrudonopolilanns. 13- subslitualur sanctussnadet, el ab hoc deinde privilegium
§ XIV. — Osarii Eisterbacensistestimonicum recen- ampliisimumquoda poutiflceronlirmaricurat, Turritanae
setor, et — quidde bocsit censendumslatuitur Ii 1 eremo, novojaminliacconslrtictoS.Slepbanimonasterio,
§ XV. Anquid conlra anastasim,quadoctorse dam- impelr^t. — 3so
natum publicedenunllarit,ex silentio vel S. Brunouis, § XXXIX. SanctuscomiteraRogeriumpraeseniisMmo
«51 Guigonis, vel Guibertide Novigenlo,conflcipossil periruloper visionemqna hujt)8Hlummooel,in oluidione
'W 1 151 Capuanaliberat, novumquenac occasionequo plurimaei
—
§ XVI. Qnidde ordinisCarthusiensis,uti id Lau- bonaRogeriusconfert,diplomaoblinet. 389
noius vocat,et Petri Vrnerabilissilentioretisendum.163 § XL.— QuotemporeKogeriuscomesCapqamobsede-
§ XVII.— Quid de aliorum,quos Launoius praiterea rit, et an eodem anno, quo id accidit, diploma*|iiod,
laudat, scriplorum antiqurum silenlio stalui debeat. civitalehac subacta,Brunouibic princepscoutulil,datum
fuerit. , :..
—
XVIII. XIX. Quid conlra prodigiosamanastasim § XI.I. — Dncem etiam Rogerium benevolumin so
qna doclorPirisieosis«ese damnatumpublice e feretro jtcrum sanclusexperitur; visitur a LandiiinoCanliusiaa
denuntiarit,universale scriptorumomnium,qui integro Majirispriore, perquehtinc,quem aegreasedimitrit, ad
primoet forte etiim secundoposl rcm gestam sseculola- Carlhusiaefralreslitteras scrlbit. Has iinacum lilleris, aJ
hcnie, floruerunt,silenliumvnleat, etan bocslante cer- RadulphumViridemscriptis,hic prodOcKntilr. 415
lam illamaut etiam verosimileinpossintefiteere testimo- § XLU. — Sanctus commenlariostn Psalmoset iit
nia anliquasnpra adducla. ^&t 192 S. 1'atiliEpistolas,qui nomine ejns cireiimferunUir,re
§ XX.— An prodigiumippMClor sese damnatnmpti- eiiam vera adornavil; quandonamid et qua methodo
blice astantibu*deniintiapf^&rjum aut saltemvernsi- fecerit, et quaenam praeterea lucubrationes certo ei
mile, stante universaliscriplottimante dictorum silenti», cletieantauribui. 423
redilere etiamnon possiltraditio. 3111 § XLlll. — An opera, a jam memoratis diversa, q«a6
§XXI. — Alia quaedamfacienliapro prodigio quo do- saucti nomine eililasunt, vere euni habeant auctorem?
ctor Farisiensissese damnaliiiiiadstaoti multitudinipu-
blice e feretrodenunliarit, nalionummonumenlaaOVrnn- § XLIV.— Benevolumilertim erga se sancluscomiteor
tar, et an ex his tandem illud verosimile utcunque non Rogeriumdecretoriomorbojam decumbeolemexperiittr,
flat, examinatar. . 215 haneque vita functumhaud dudum po^tsequitur, conlir-
. § XXII.—- Opinio,qoaedanmatiprodigium iutra priva- matis ei antea a.PaschalipapadonaUouibos omnibusprivi-
tas defunclitedescorain paucisevenisse statuil, proponi- legiisquequaevel a comileRogeriovelab aliisacceuerai.
tur, ef an velut inepta npvilerqueconQclarepudiaodanon *39
sil, examinatur. 2ii § XLV. — Qna in eremi Tnrritanse ecclesiaesanrtus
§ XXIII.— QnamliJem mereatnr opinio qnas doctoris fuerit sepaltus, et qaid de miraculis sepulluram ejus
damnati anastasimin privatis hujus «edibuscoram paucis seculis, aliisquenonuullisad eum ulcunqiiespectantibu^,
accidissestatuil, el quid landemde hac eliam ila conside- ac tempusquo in sanctorum, seu potiusbeatorum,albuni
rata censeodum. 256 relalum fuit, praegtessis,sit censendiim. • 4p9<
—
§,XXIV. Hemisnean Parisiis sanctusin solitndiueiu § XLVI.— Leo X papa crdioiCanliusiensiTurr^^tim
secesserit,qttandonamid fecerit, el an tunc roctaCarthu- in Caltbria SanctiSlepliani monanetium jubetfeSefei ,
siajeremomadiertt. 243 cultumnuesanctiecclesiasticumpermilt.it. "'' "4"461
§ XXV.—Sancti ad HugonemGralianopolitanumepi- § XI.VII.— An LeoX papa Brunouemetiam vnooiza-
scnpumaccessus,qualesejus fuerint socii, et an tonc sa- rit, et quaBnam,ad gloriam sancti poslbumamncienti i,
cerdolioinitlatusexslileril. 2oi> concessamabhocponliDcecultumei defereudifacultatem,
—
§ XXVI. SanclusCarthusiaeeremum ingredittir : proximesint seoota 470
quandonamid —
accidcrit. -69 ViTAS. BHUNOKIS AKTIQtJIOR. 481
§ XXVII. (Juidsanctuseiusqnesocii,CarlhtisiamJaui C.-.PCT —
ONICUU. OccasioconversionisS. Brunnnis;
ingressi,egerint, elqtiem vivemli modnm lenueriul. 287 solilitdinempelere slatuit, alios in iriem propnsituaiat-
—
§ XXVIIL An sancltis novamr>-gulamscripserit, et Irahit, Gratianopoliinpergit, in Carthusia>eremomsec<%
an ad ullamex ante scriplis ac nominatimlieDedictitiatn dit, ad pontificem,exhoc evocalus,se conferl,soliludinem
ohservaridam se suosquediscipulosastrinxerit. 296 repelendi faculiatem ab eo impeira; iu TurriUnam
—
§XXIX. AnViclorIII papaCarllmsiensemordinem Calabri»eremumse abdit, ibiquemdrilur. ib.d.
e t
approbarit, qai sanctus Hugonem Graiianopalilanum VITAALTERA. 491
episcopum sui reverenlem habuerit,Carthusiaeqtteere- Prologus. ibid.
iniimsibi donariimpetrarit. 305 C\p. I. — Occastonedefuncti, qui sese damnalutn,
—
|XXX. Sauclus,a summo pontiflcearcessilus,C»r- inter solemnesexsequias e ferelro proclamat,in solitudi-
thusiam,rile ordinatam,incolarumqnenomero aaclam, nem secedereBrunostatuit, aliositt idempropositum-aj.
deserere cogitur: quaudonamid, el quanto discipulorum trahil, iterque cum his ad Hogonem, Gratianopolitarma»
Braaoniflucta factum. 509 episcopum,suscipit. 482
—
§ XXXI. SanctusRomamad Urbanumpapam venit, CAP.II. —Bruno ttna cum sociis snis ad Hugnncm,
ut Carthusiimrepetant sua.iet, littef.ishi«ad Gratianopolilanum
discipulisabbatem episcopum,verrit,Carthusia?eremumal>
Siguinirm impelrat, archiepiscopalumBhHgieu- eo oblinet, austere admodttmin hac vivit,ac postsexen-
semrecusat,el ul sibi * curiaiu eremumttetumsecedere Dinmcirciter a pontificeevocatur,vocantiqueoblefaferare
liceat*b Urbanoobtinet. 320 slauiit. 801
—
§ XXXII. An Saiictusa RogerioCalabriaecomite,ve- CAP.III. — Sancluse CarthusiaRomamse confert,se-
cationemexercente.in Calabriaespecu, in quo se cumso- cntishttc discipulis,ut Carthnsiamrepetant, saadet, ipse-
cits alxtiderat,ftierit repertns; quo, relicia Pontiticiacn- que in Calabria»,obtenta a pontiBcesecedendi facultale,
ria, primnm concesserit,et cur tuncCartbusiamuoore- recusatoque Uhegiensiarchi»s<iopalu,deserta sese al>-
petierit. 329 dit, benevolutnibi erga secoiWtemRogeriiJWTiahet,no-
—
§ XXXIII. Sanclus Titrritana Calabrireeremo a co- vasecclesiascondit,sanclissimequevivit ac moritur, 513
mteRogerio donatur, eique deindea Mesimerio,Sqoil- VrrATERTIA. 8?K
lacensiepiscopo,ac posl ab UrbanoII papadonatiohscc —
CAp,I. Defunctussese damnatnm c ferelro publtce
COnHrmatur.' 338 proclamat; spectaculi hujus occasionein solitudinemad
§ XXXIV.— Quid,post factama Rogeriocomiteeremi pcenitetttiamagendam secedere sanctus siaiuit, cumati-
Calabrin» donalionem, sanclus egerit, qni hanedeinde quolaliis, qtiosad idem facienditmmovit;ad Hogonefn,
Rogeriusdux confrrmarit,tcrminisqueRogerins comes Gratianojolitannmepiscoptim,iter arripit, beoigDeqne»'»
circumscripserit. 350 bocexcipitur. b2t>
1423 0M)0 REUUM QV£ IN IIOC TOMOCONTINENTUR. U.4
CAP.II.—. Carlbosiaeeremum s.inclus ingreditur, ex 580. — S.AmandiF.lnonensis ccclesias,ibid.— S. Petrt
hac, in qua sanclissimevivit,ab lirbanoII papaevocalar, Islensis —
ecdesiiE,ibid. S. Maria?Mecinencis— ecclesia»,
djs.ipulis eum Komam consecutis, ul Carthasiam repelant JOid. — S. Mariae Formosellensis e cclesic, 581. S: Bo-
suadet,Rhegieiisemarcliiepiscopaiumrecusat, ac deinde nationi Brugensis ecclesia?,ibid.—S. Wcolai Mellensis
a pomificerepetendaesolitudioisfacubatemimpetrat. 535 ecclesia;, ibid.
CAP.III. — ln Turritanaeremo a comite Rogerio inve- SECTIO IV. —TitulusS. Petri Piclavis, iWd —Beafas
nitur, pnesenlissimopericulohunc liberat, duoibi ejus- Maria;Pictavis,5s2 — S. Hilarii Pictavis,ibid. — Alius
dem liberalitaie monasteria exslruil, in borumaltero ad ejusdcin,tbid.— S. RadegimdisPictavis, Hrid.— B. Ma-
niorletn usqne sanctissime vivit,post obitum miraculis riaeac S. Cv_>riatii martyris,583. — S. Joannisevangelistx
claret, landemque, pomificepermiltente, a Carthusianis Piclavis,iirid.— S. 1'eti'i Virsinuensis cccnobii,tbid. —
colitum bonoriliusattiiimr. —
544 S. Mailinipleni pelis, ibid. S. MaximiuiMiciacensis
EPISTOLA ENCYCLICA. Qua S. Brunonisobiltim qtia.ua ccenotiii,ibid. — Aliusejusdem,5Si. — S. Maria^Parisio-
versuinnuntiaruutejus in Turrilanaercino discipuli, »o- rum, ibid. — S. Petrt Resbucen*is,ibid. — S. Petri—La-
lilsqtie |>roilliustnima SIIITI agiaposlutarunt. 533 luiiacensis,ioid. — S. Pelri Neocastrensis,585. S.
J*j'i*-»--rKEunES, seu diverssead epislolampra?ceden'em — TrinitatisFalesiae,liid. — S. Gervasiiejusdemloci, 586.
1rfSfOMMCftte. •>i5'> S. MariijeTornacensis,ioid. — S. Peiri Blandineusis
SECTIO I TiuilusfratrummontisAmati.ibid. — Fra- co>nobii, iftrd.— S. i.eodegarii marlyris,ibid. — S. Ba-
trniii l'lsciclens:scoenobii,ifiid. — Kaugtrii Briinonistli- vonis in Gandavo,ibid. — S. MariasConnairensisiu Au-
scipuli, 556.— S. Frigiani— Lucensis ecclesiae,557. — Ec- glia, 587. — S. Andoinariepiscopi,ifcid.—S. Pauii apost.
closiie Placenlitias,ibid. MonasteriiSaucli Sepulcri, Lundonieiisis,ibid. —S. Pelri Cassellensisecclesiae,iiid.
il)id. — Ecclesiis S. Marlinide Petra, ruid.—Clusinicce- — S. MariaEAlrebatensissedis.ibict.—Alia2ejusdein,588.
nobii,ibid. — Segusiensis ecclesiae,558. — Praepositurie — S. VedasliNobiliacicconobiischoUc,
— lire- dem, 589.
ioid. — Alinsejus-
Ulcieosis,ibid. — IicclesieGratianopo!itanae,559.
mi Carlhusiaeprope Gratianopolim,ibid. Fratrum—Casie- SECTIO V. — TitulusS.MariaeMorlivensis ecclesiae,589.
Dei subtusCurnillionempropeGratianopolim, ibid. Fra- — SS. Petri ct AugiisiiniAngloruinapostoli, ibid.—
trum S. Rulliin CostaS. Andreae,560.—Alhariaceusis —
coe- SS. Etlmundiregis marlyris, ibid. Aliusejusdem,ibid.
—
nobii Lugdnni,itiid. Majorisecclesiae Lugdunensis, iliiil. — S. MariaeSpalingseecclesiieS. NicolaiAiKJejgnveusis,
— S. Mariaefjtesensis, ibid. — S. Petri Cluniaceosiscoe- ibid. — S. MariaBecclesia?Lincolniensis,590.— S. Ma-
nobii, 561.——S. Romanide ecclesia Lugdunensiarclii- rire Eboracensis,591.— Aliusejusdem,ibid. — S. Peiri
diaconi, ibid. S. VincenliiCabillonensis ecclesiae,ifcirf. Kboracensis Angbat! metropolis, ibid.— Aliusejusdem,
— —
— S. MariaaBelvensis ecclesiae,ibid. S. AnioiiiiCon- ibid. S. Joannis archiepiscopi.Beverlaccnsisecclesiie,
teiensis, ibid. — Ejusilein,562. — S. Petri Carnotcnsis, 5il2.— llicardi,ittid. — Alberli,i6irf.— Turstani,ibid. —
ibid. — S. Dionysiiprope Parisios.ibid. — S. liermani llicliardl, ibid.— S. MtffKi&strensisecclesias,595,—
Parisieilsis ep., 563. — S. Maglorii l'aris;ensis,ibid. — Aliusejusdem,ibid. — S.MarKBet.S. AJelmiMalmesbe-
S. Petri Fossaiensis,ibiii.—S. Crucis sanctique Fiironis iionsisccclesi-.e,593.—S: Ma ito Rolliomagetisisecile-
Meldctisis, 5 6t. — S. Petri Casiacensiscoenobii,ibid. sia-, 594.—S.TrinitalisItothomagj,ibid..— S. Leutlegain,
* SECTIO II. — —
Titulus Rcc.lesixS. Maria; Cariioleusis, ibicl. S. Mariael'oti1eviensis,593.
iWd. Versnsscholares, 5t$i, — S. MargariKcco>iiobii, SECTIO
— VI. — TitulusS. MariseHajocensisecclesia;,595.
865. — S. MariaeNovi Mona-lerii,ibid. — S. Benigni Di- •—Versusscholares ejusdem urbis, 596. — S. Georgi
vionensis,b'06.— S. Slephani Divionensis,ibid.—S.Petri ejusdetn urbis, ibid. — S. Slephani,idid. — S. Vigoris
—
Desuensis,ibid. S. MariaeCaslellionensis, ibid. — Lin- Cerasiacicoenobii,ibid. — S. MiiriaeConstantienSi-i ecele-
—
gooensisecclesiteepiscopi, ibid. S. MariaeMalismen- —
si*, 597 Versusscbolarese— jusdem,t'6/d.—S. MMiai-
sis, 567. —S. MichaelisTornodrensiscnenobii, ibid. S. bs de Periculo Maris, ibi:t. S. Petri Casalis,598.—
—
GermaniAnlisslodoiensis, ibid. — S. StepbaoiAutissio.lo- S. MariieLouleiicoenobii, tfiid — S. Juliani Ceiionia-
rensts, ibid. — S. Maria:el S. Joatmis Heomeasiscoeun- nensis,ibid. — Alius ejusdem, it>:d.— Alius item ijtis-
bH,568. — LambarliahbatisPultariensis,ibid.—S. 1'elri dem, ibid. — Alins adhuc cjusdem, 599.— S. Vinceuni
Aremirensisccenobii,ibid.— S. Petri Trecorum, ibid. C>iioiiiaiieiisis,ibid. — K. Juliani de Pralo, ibid. —
—-S.Pelri insulaeGermanicae, 569. — S. StcphaniCaial- S. Mauriciisedis Andegavensis, thid.'— S. Florenlti
mtfensisecclesiae,ibtd. — S. Pelri coenobiide Moule,ibid. GlainiiensisroenotMi,600.— S. Nicolaiejusdem tirbi--,
— S. BasaU,iftid.—S. MariaaKemensismelropolis,ibid. ibid.— S. MatiaeDolensiscacnobii,601.— S. Michaphii
— AiJiliyfiiisdem ecclesi;p,5"0. — Ilem alius ejusdein, eremi, ibid. — S. Mati<e Lucionensis,602.— S. Pelti
ibid. ^Sabuc »Husejusdem,571.— Adhucalius ejus- aposlnliMaliacensis, ibid. — S. ViticentiicoenobiiNoli.'n
derrMhjIL—JSS. MartyrumSergii et Bacchi Antlpgaveii- sis, ibid. — Schola ejusdem, 603.— Alius ejusdem,ibid.
sis, tJM*?5r- S. Petri ccenobiipuellarum,ibid. — Ecclesiae — S. Panli aposloli Cormaricensis,ibid. — S. Salvaloris
SS. Tftaftstis, 572. — S. DionysiiRemensis,ibid. — S. mundisanctiqueGildasiicouf.Dolensis,604.—S. Matia?
JlemigivFrancornm— apostoli,ibid. — S. Nicasii Kemorurn Tiopeiensisecclesiaj,605-
archiepiscopi,ibtd. SS. MartyrumTimolheiel Apoli- APPENDIX sca Supplcmentumad gloriamsancti posthtt-
naris, toid. —S. Barlholomteiapostoliin monte Or, 573. mam. 6 >,'
—
SECTIOIII. TilulusS. MariaeLaudunensis,ibid.— —
§ I. Veneratio sancto beatis jarn ascripto atque ad
Atius ejusdem,574. — MonialiumS. Joannis Baptisl.-p, ecclesiam S. Slephani irauslato, in Gtlabriaexhibita
ibid. — S. Nicolaide Saltu Vedocii,ibid. — B. Marite frequenliaque ad ejus invocationemmiiacula palrata,
Moniandi,ibitt.— — Aliusejusdem,ibid. — EcclesiaeSues- quorum aliquot , auuum1600 prajgres.a, recenseiitnr,
sionensis,575. SS. Medardiet Sebasliani Suessione, ibid
ibid. — S. MariasBlesensis,576.— Alius ejusdem,ibid. —
§ II. Aliqnotmiraculasajculoxvn, antelandem annumtatiien
—S.KrilefilBlesensis,toirf.— S. MariajBernaci,ibid.— hiijus xxiv palrata, recenseiitur, el qui satiLti
—
S. CrucisAurelianensis,idid. AbbatisS. JoannisSucs. cultitsad universainEcclesiamexlensus,feslumqueejus
sionnensiscnenobii,ibid. — S. SvmphoriaiH martvrisBel- tunc Coloniae A grip|iinaecelebratumfuerit, expouiiur.615
—
\«eensis, 577. S. QuintiniBelvaccnsis, ibid.—S. Lu- § —
111. Fuerilne sanclus anno1623a GregorioXV,an
—
e»OiBelgavorumapostoli,578. S. Kuscianide Sjlva, serius dunlaxala ClemeiiteX canonizatus,exaininaliir,
ibid. — b. Petri Corbeiaj,ibid. — S. Quinlini Ycrniaii- reliquaqtie,quo3ad ^loriamejus posthumainfaciunt, ina-
densis, tOid. — S. Peiri Lehuiiensis ecclesia?,579.— yisqiievidentur " riolatiidigna,iiimediumproferunlur. 621
S. EurseiPeronae,iiid. — B. MariasAlretiensisecclesir, .OPEIIUM rOMLS SEU PARS 1.
tfcid.—-S. Peiri Ducurtcnsisecclesia?,ioid. — S. Salva- EXfOSITlOINPSALMOS. C37
toris 4«*Jicieiisiscconobiiibld. — C.ucnobii Marcemensis,
FINI^ TOMI C.ENTESIMIQUiNOUAUESlMISECUNDI.
r.x typts MIG^E, au Petit-Monironge.
S-ar putea să vă placă și
- 1.DEA Alberto Vial - La Raison Formelle Du PulchrumDocument105 pagini1.DEA Alberto Vial - La Raison Formelle Du PulchrumComocantar1Încă nu există evaluări
- (1952) Dondaine, H.-F. - L'objet Et Le 'Medium' de La Vision Béatifique Chez Les Théologiens Du XIIIIe SiècleDocument36 pagini(1952) Dondaine, H.-F. - L'objet Et Le 'Medium' de La Vision Béatifique Chez Les Théologiens Du XIIIIe SiècleCarlos Calvo ArévaloÎncă nu există evaluări
- D-Danielou SJ - Les Orientations Presentes de La Pensee Religieuse - Etudes 249 (1946) - 5-21 - OCRDocument17 paginiD-Danielou SJ - Les Orientations Presentes de La Pensee Religieuse - Etudes 249 (1946) - 5-21 - OCRmitsuÎncă nu există evaluări
- "Les Erreurs Modernes" (Tome 2), Par Dom Paul BenoitDocument675 pagini"Les Erreurs Modernes" (Tome 2), Par Dom Paul BenoitvbeziauÎncă nu există evaluări
- El Corrido de Mazatlan - Banda El RecodoDocument14 paginiEl Corrido de Mazatlan - Banda El RecodoJaime Moreno100% (1)
- Spasm Meshuggah Drum Transcript by Troy WrightDocument3 paginiSpasm Meshuggah Drum Transcript by Troy WrightBenjamin VidalÎncă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXXI.Document285 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus LXXXI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus CVII.Document583 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus CVII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- La Doctrine Des Fins Dernières 1Document19 paginiLa Doctrine Des Fins Dernières 1SahrianÎncă nu există evaluări
- Oeuvres de Sulpice SévèreDocument541 paginiOeuvres de Sulpice SévèreGloria ChristiÎncă nu există evaluări
- Tome 10 Dictionnaire Theologie Catholique (Maronite - Messe)Document672 paginiTome 10 Dictionnaire Theologie Catholique (Maronite - Messe)sanguis martyrumÎncă nu există evaluări
- Porro La Causalité Et Son Histoire. Une Bibliographie 2002Document30 paginiPorro La Causalité Et Son Histoire. Une Bibliographie 2002Federico OrsiniÎncă nu există evaluări
- Grégoire Le Thaumaturge - Remerciements À Origène Et Lettre D'origène À Grégoire (PDFDrive) PDFDocument130 paginiGrégoire Le Thaumaturge - Remerciements À Origène Et Lettre D'origène À Grégoire (PDFDrive) PDFsyliusÎncă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCXV.Document835 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus CCXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Communio - 19762Document48 paginiCommunio - 19762duckbannyÎncă nu există evaluări
- Full Indices To 50 Years Vigiliae Christianae A Review of Early Christian Life and Language 1947 1996Document251 paginiFull Indices To 50 Years Vigiliae Christianae A Review of Early Christian Life and Language 1947 1996Antiqva Maiestas0% (1)
- Froyshov, Stig Simeon R. - Symbole Et Symbolisme Liturgiques Chez Alexandre Schmemann (Art.)Document28 paginiFroyshov, Stig Simeon R. - Symbole Et Symbolisme Liturgiques Chez Alexandre Schmemann (Art.)Robert-Andrei BălanÎncă nu există evaluări
- Dictionnaire de Théologie Catolique, Vol. 15, Parte IIDocument1.208 paginiDictionnaire de Théologie Catolique, Vol. 15, Parte IIFrancesco Patruno100% (1)
- Classic Acc 32008Document327 paginiClassic Acc 32008roscasilviuiulian100% (1)
- Communio - 19811Document49 paginiCommunio - 19811duckbannyÎncă nu există evaluări
- Hincmar, Adalard, Prou. de Ordine Palatii. 1884.Document168 paginiHincmar, Adalard, Prou. de Ordine Palatii. 1884.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Communio XXX, 2 - Mars-Avril 2005-Von - BalthasarDocument128 paginiCommunio XXX, 2 - Mars-Avril 2005-Von - BalthasarJuan Martinez100% (1)
- La Question Synoptique - Modèles ProposésDocument17 paginiLa Question Synoptique - Modèles ProposésJoaquín Javier ESTEBAN MARTÍNEZÎncă nu există evaluări
- Classica Et Christiana 7-1 2012Document326 paginiClassica Et Christiana 7-1 2012meteorÎncă nu există evaluări
- Cassingen-Treverdy Function Symbolique Dans La Mystagogie PDFDocument11 paginiCassingen-Treverdy Function Symbolique Dans La Mystagogie PDFTeo FifiÎncă nu există evaluări
- André-Marie Dubarle. L'homélie de Grégoire Le Référendaire Pour La Réception de L'image D'édesse. Revue Des Études Byzantines, Tome 55, 1997. Pp. 5-51.Document48 paginiAndré-Marie Dubarle. L'homélie de Grégoire Le Référendaire Pour La Réception de L'image D'édesse. Revue Des Études Byzantines, Tome 55, 1997. Pp. 5-51.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Dictionnaire Det 02 Parte I IDocument626 paginiDictionnaire Det 02 Parte I IFrancesco PatrunoÎncă nu există evaluări
- Institutions Liturgiques (Tome 3)Document671 paginiInstitutions Liturgiques (Tome 3)IHS_MAÎncă nu există evaluări
- La Philosophie de La Nature (Partie 2) 000001334Document125 paginiLa Philosophie de La Nature (Partie 2) 000001334oscarhansen13920Încă nu există evaluări
- Manuale ChoricanumDocument270 paginiManuale Choricanumjc_saulnier8041Încă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus CLXXII.Document737 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus CLXXII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Freppel. Saint Irénée Et L'éloquence Chrétienne Dans La Gaule Pendant Les Deux Premiers Siècles. 1870.Document504 paginiFreppel. Saint Irénée Et L'éloquence Chrétienne Dans La Gaule Pendant Les Deux Premiers Siècles. 1870.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- 40 REAug 1994 Nr. 1-2Document580 pagini40 REAug 1994 Nr. 1-2novitestamentistudiosus100% (1)
- Le Dialogue Latin Au Moyen AgeDocument37 paginiLe Dialogue Latin Au Moyen AgeabasotoÎncă nu există evaluări
- Testard Reflexions Et Signification de La Façade ToulouseDocument18 paginiTestard Reflexions Et Signification de La Façade ToulouseGiovanni FoisÎncă nu există evaluări
- Rohrbacher. Dufour. Histoire Universelle de L'église Catholique. (1842-1849) - T03. Histoireuniverse03rohrDocument580 paginiRohrbacher. Dufour. Histoire Universelle de L'église Catholique. (1842-1849) - T03. Histoireuniverse03rohrPatrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- CC1ACAOR Chiese N.calcedonianeDocument99 paginiCC1ACAOR Chiese N.calcedonianebrunomorabito100% (1)
- Liber de CausisDocument35 paginiLiber de CausisPheno NewÎncă nu există evaluări
- BORDIER - GREGOIRE de TOURS Les Livres Des Miracles Et Autres Opuscules - Tome III 1862Document485 paginiBORDIER - GREGOIRE de TOURS Les Livres Des Miracles Et Autres Opuscules - Tome III 1862ninkasi1Încă nu există evaluări
- Bibliografia Sur BergsonDocument364 paginiBibliografia Sur BergsonMhyrna Lemgruber Boechat100% (1)
- Reap 53 PDFDocument441 paginiReap 53 PDFNovi Testamenti FiliusÎncă nu există evaluări
- BIFAO Abbreviations 2017Document160 paginiBIFAO Abbreviations 2017Shihab EldeinÎncă nu există evaluări
- CC-catalogus 2020 v6 LoRes PDFDocument32 paginiCC-catalogus 2020 v6 LoRes PDFCarlos MontielÎncă nu există evaluări
- F. Dolbeau, La Passion Des Saints Lucius Et MontanusDocument44 paginiF. Dolbeau, La Passion Des Saints Lucius Et MontanusdiadassÎncă nu există evaluări
- Alfaric, P. L - Évolution Intellectuelle Se Saint Augustin PDFDocument584 paginiAlfaric, P. L - Évolution Intellectuelle Se Saint Augustin PDFSusanaÎncă nu există evaluări
- Humanistica Lovaniensia Vol. 5, 1936 - Une Gloire de L'humanisme Belge PETRVS NANNIVS 1500-1557 PDFDocument373 paginiHumanistica Lovaniensia Vol. 5, 1936 - Une Gloire de L'humanisme Belge PETRVS NANNIVS 1500-1557 PDFVetusta MaiestasÎncă nu există evaluări
- Dictionnaire de Théologie Catolique, Vol. 15, Parte IDocument784 paginiDictionnaire de Théologie Catolique, Vol. 15, Parte IFrancesco Patruno100% (1)
- Ceillier, Rondet. Histoire Générale Des Auteurs Sacrés Et Ecclésiastiques. 1729. Volume 5.Document770 paginiCeillier, Rondet. Histoire Générale Des Auteurs Sacrés Et Ecclésiastiques. 1729. Volume 5.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Recherches Augustiniennes Volume XV - 1980Document348 paginiRecherches Augustiniennes Volume XV - 1980Apocryphorum LectorÎncă nu există evaluări
- Duval-La Littrature Syriaque-1900 PDFDocument474 paginiDuval-La Littrature Syriaque-1900 PDFphilologusÎncă nu există evaluări
- La Divinisation Du Chrétien D'après Les Pères Grecs - Gross, Jules - 1938Document396 paginiLa Divinisation Du Chrétien D'après Les Pères Grecs - Gross, Jules - 1938Dragos MirsanuÎncă nu există evaluări
- Ambrose and GratianDocument10 paginiAmbrose and GratianLucas Quiroga ZubreskiÎncă nu există evaluări
- B.flusin - Image D'edesse, Romain Et ConstantinDocument25 paginiB.flusin - Image D'edesse, Romain Et ConstantinApache313Încă nu există evaluări
- Chrysostom Biblio 2010Document146 paginiChrysostom Biblio 2010john.f.somersÎncă nu există evaluări
- Boèce Et L'école D'alexandrieDocument40 paginiBoèce Et L'école D'alexandrieJuan José Fuentes UbillaÎncă nu există evaluări
- Marta Materni GERBERTODocument93 paginiMarta Materni GERBERTODiego MiliaÎncă nu există evaluări
- Beek - Passio Sanctarum Perpetuae Et Felicitatis (1936)Document357 paginiBeek - Passio Sanctarum Perpetuae Et Felicitatis (1936)mquintaos5674Încă nu există evaluări
- Grâce Et Liberté Chez Saint Augustin - L. BovyDocument128 paginiGrâce Et Liberté Chez Saint Augustin - L. BovyLucianaÎncă nu există evaluări
- Zi ExamensDocument250 paginiZi Examenstoopee1Încă nu există evaluări
- Eriksson - L'échelle de La PerfectionDocument16 paginiEriksson - L'échelle de La Perfectionpablo pucheÎncă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCXIII.Document527 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus CCXIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus CVIII.Document619 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus CVIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume III.Document600 paginiTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume III.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (3)
- Möhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume II. 1843.Document608 paginiMöhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume II. 1843.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Hamman - Les Pierres de L'égliseDocument3 paginiHamman - Les Pierres de L'églisePatrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Möhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume I. 1843.Document464 paginiMöhler. La Patrologie, Ou Histoire Littéraire Des Trois Premiers Siècles de L'eglise Chrétienne. Volume I. 1843.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume II.Document554 paginiTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume II.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XVI.Document880 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XVI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Tixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume I.Document564 paginiTixeront. Histoire Des Dogmes. 1906. Volume I.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IX.Document860 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IX.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume II.Document884 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume II.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIV.Document870 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIV.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XI.Document712 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIII.Document1.120 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XV.Document1.016 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XV.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume X.Document928 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume X.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XII.Document796 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume XII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VII.Document874 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VII.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VIII.Document888 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IV.Document864 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume IV.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VI.Document924 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume VI.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Cavallera. Saint Athanase (295-373) - 1908.Document384 paginiCavallera. Saint Athanase (295-373) - 1908.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (2)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume III.Document868 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume III.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume V.Document888 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume V.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Le Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume I.Document768 paginiLe Nain de Tillemont. Mémoires Pour Servir A L'histoire Écclésiastique Des Six Premiers Siècles. 1693-1712. Volume I.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 7.Document720 paginiMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 7.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 6.Document676 paginiMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 6.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- Vetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 3.Document668 paginiVetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 3.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Clementina, Hoc Est, B. Clementis Romani ... Opera, Quae Quidem in Hunc VSQ (Ue) Diem À Varijs Auctoribus Collecta, Conuersa, Emendatáq (Ue) Latinè Exstant, Omnia. 1570.Document308 paginiClementina, Hoc Est, B. Clementis Romani ... Opera, Quae Quidem in Hunc VSQ (Ue) Diem À Varijs Auctoribus Collecta, Conuersa, Emendatáq (Ue) Latinè Exstant, Omnia. 1570.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Vetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 2.Document620 paginiVetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 2.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Vetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 1.Document824 paginiVetus Testamentum Ex Versione Septuaginta Interpretum Secundum Exemplar Vaticanum Romae Editum. 1875. Volume 1.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Montalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 5.Document444 paginiMontalembert. Les Moines D'occident Depuis Saint Benoít Jusqu'a Saint Bernard. 1878. Volume 5.Patrologia Latina, Graeca et Orientalis100% (1)
- GU SAP Fiche Test UserDocument6 paginiGU SAP Fiche Test UserMICA5687Încă nu există evaluări
- Celtic ForceDocument8 paginiCeltic ForceThiago OliveiraÎncă nu există evaluări
- Mario Manuel Alvarez López. 16 Dúos Muy Fáciles (Primera Parte)Document9 paginiMario Manuel Alvarez López. 16 Dúos Muy Fáciles (Primera Parte)Ger RodriguezÎncă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCIX.Document523 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus CCIX.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXV.Document511 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus LXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Tomatito Bule Fals No. 1Document2 paginiTomatito Bule Fals No. 1amir torabiÎncă nu există evaluări
- Cinco Pequenas Peças para Crianças - Alberto NepomucenoDocument9 paginiCinco Pequenas Peças para Crianças - Alberto NepomucenoAline SousaÎncă nu există evaluări
- Le Droit D'auteur - Tableau RécapitulatifDocument1 paginăLe Droit D'auteur - Tableau Récapitulatifdereckson100% (2)
- Pero Mira Como BebenDocument1 paginăPero Mira Como BebenJulian TorresÎncă nu există evaluări
- Fleurs de TénèbresDocument7 paginiFleurs de TénèbresAthina MarkopoulouÎncă nu există evaluări
- AsdDocument1.126 paginiAsdAnonymous drT7KXpNÎncă nu există evaluări
- Estudio de Tremelosonanta Lesson Rafael Cortes Del Hoy Al Ayer 1 PDFDocument1 paginăEstudio de Tremelosonanta Lesson Rafael Cortes Del Hoy Al Ayer 1 PDFKerimAltinorsÎncă nu există evaluări
- Si Tu Me DasDocument5 paginiSi Tu Me DasReubenPompeiÎncă nu există evaluări
- Händel For 3 - Full Score (Brass Trio)Document15 paginiHändel For 3 - Full Score (Brass Trio)Daniel MorettiÎncă nu există evaluări
- Lettre de Confirmation D'acceptation de Nouvelles Modalités D1549Document1 paginăLettre de Confirmation D'acceptation de Nouvelles Modalités D1549Marouene dakhlaouiÎncă nu există evaluări
- Telefone Mudo PDFDocument1 paginăTelefone Mudo PDFVera MoreiraÎncă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLI.Document735 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus CXLI.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus LXXV.Document585 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus LXXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Mozart Divertimento KV439bDocument15 paginiMozart Divertimento KV439bRafael DíazÎncă nu există evaluări
- Historia General de Las Cosas de Nueva EspañaDocument426 paginiHistoria General de Las Cosas de Nueva EspañaJoséReyesÎncă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus LIV.Document789 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus LIV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Dilthey - 06 Die Geistige Welt Einleitung in Die Philosophie Des LebensDocument338 paginiDilthey - 06 Die Geistige Welt Einleitung in Die Philosophie Des Lebensivalex000Încă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus CCXV.Document835 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus CCXV.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- Migne. Patrologia Latina Tomus CXLIII.Document805 paginiMigne. Patrologia Latina Tomus CXLIII.Patrologia Latina, Graeca et OrientalisÎncă nu există evaluări
- (Off) Chidinma-1 PDFDocument5 pagini(Off) Chidinma-1 PDFMaryvin Vincent Chukwumuanya Onyekwelu100% (2)
- Lo - Nokia FugueDocument3 paginiLo - Nokia FugueEdson HiliosÎncă nu există evaluări
- الإتاحة الحرة للمعلومات نموذج العموميات الخلاقة في قطاع المكتبات والمعلوماتDocument22 paginiالإتاحة الحرة للمعلومات نموذج العموميات الخلاقة في قطاع المكتبات والمعلوماتxxÎncă nu există evaluări
- Andliga Sanger - 3 - O Jesu Christe PDFDocument3 paginiAndliga Sanger - 3 - O Jesu Christe PDFRaphael MayrhoferÎncă nu există evaluări
