Sigebert de Gembloux. Sigeberti Gemblacensis monachi Opera omnia : accedit Chronicon Polonorum, auctore anonymo [edentibus J. Szlachtowski et R.

Koepne] : Intermiscentur
Beati Odoni Cameracensis, Walteri Cabilonensis, Joannis Marsicani, episcop.... 1854.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 CURSUS COMPLETUS
SIVE
BiBLiOTHECA ONIVJSRSALIS, INTEGRA, ONIFORHIS, COMMODA, OECONOMICA,
MNIUM SS. PiTRUM? DOGTOMM SGRIPTORUMQUE ECCLESIASTIGORUI
QUl
AB M\T0 APOSTOLICO AD INNOGENTII III TEMPORA
FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QUJL EXSTITERE MONUMENTORUMCATHOLIC& TRADITIONIS PER DUODECIMPRIOHA
ECCLESLE S^ECULA,
JUXTAEDITIONES ACCURATISSIMAS,INTERSE CUMQUE KOKKULLIS CODICIBUS MANUSCRirTlS COLLATAS,
PERQUAH DILIGEKTER CASTIGATA;
DISSERTATIOKIBUS,COMMEKTARIIS LECTIOKIBUSQUE VARIAKTIBUSCONTINEKTER ILLUSTRATA ;
"OMNIBUSOPERIBUS POST AMPLISSIMAS EDITIONES QXJJETRIBUSNOVISSIMIS S2ECUL1S DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS,AUCTA-;
INDICIBUSPARTICULARIBUSANALYTICIS, SINGULOS SIVETOMOS,SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMEKTl
SUBSEQUENTIBUS, DONATA;
CAPITULIStNTRAIPSUMTEXTUM RITE DISPOSITIS, KECNON ET TITULISSINGULARUM PAGINARUM MARGINEM
SUPERIOREM DISTIKGUENTIBUSSUBJECTAMQUE MATERUM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA;
OPERIBUS CUMDUBIISTUMAPOCRYPHIS, ALIQCA VEROAUCTORITATE IN ORDINEAD TRADITIOKEM
• ECCLESIASTICAM POLLEKTIBUS, AMPLIFICATA;
DCOBUS IKDICIBUS GENERALIBUSLOCUPLETATA : ALTEROSCILICETRERUM, QUOCOKSCLTO, QUIDQUID
UNUSQUISQUEPATRUM IKQUODLIBET THEMA SCRIPSERITDKO1NTUITU COKSPICIATUR; ALTERO
SCRIPTUR^E SACRJB, EX QUOLECTORICOMPERIRE SIT ORVIUM QUIKAM PATRES
ET IK QUIBUSOPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM
SCRIPTURvE TEXTCSCOMMENTATI SINT.
EDITIOACCURATISSIMA, CETERISQUEOMNIBUS FACILEAKTEPONENDA, SI PERPENDAKTUR : CIURACTEUUM KITUllTAS
CIIART.-E
QUALITAS, 1NTEGRITASTEXTCS,PERFECTIO CORRECTIONIS,OPERUM IIECUSORUM TUMVARIETAS
TIJMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA 1NTOTOOPERISDECURSU
SIBIQUE CONSTAKTER
PRETII
SIMILIS, EXIGUITAS,
PRiESERTIMQUE ISTACOLLECTIO,tJKA, METIIODICA ET CHROKOLOGICA^^-^
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTEKUS IIIC ILLIC SPARSORUH,
/^T ^xV^X
PMHUMAUTEMIK KOSTRABIELIOTHECA {//fr\
, EX OPERIBUSAD OMKES .ffiTATES
,
LOCOS,LINGUAS FORMASQUE PERTIKENTIBUS, COADUNATORUM. / * ^CP \<x}\
SERIES SEGUNDA, M
IN QUA PRODEUNT PATRES, DOCTORESSCRIPTORESQUEECCLESM LATINJE' •- I £'NS C-" \{~
A GREGOKIOMAGKOAD 1NNOCENTIUMIII. \V-< .O \
\^A -^ \c
§lccuraufe %**$. SKtgtte, W\ ^,\-
BIBLIOIEECfl: GX.2SEU U KITFE R 8 iS , \J'' O M
^'
SIVE \\" \\ \ *rl i -i
V
JN SINGULOSSCIEKTLEECCLESIASTICJERAMOSEDITORE.\ \ r^ ;<
CURSUUMCOMPLETORUM "-—/<t
\ <* %
PATROLOGIABINA.EDITIONE TYPIS MANDATAEST, ALIA NESIPE LATINA, ALIA GR.ffiCO-LATIN.i. =»*"•"
VENEUNTMILLE FRANCIS DUCENTAVOLUMINAEDITIONIS LATINJE; OCTINGENTISET
MILLE TRECENTAGR.ECO-LATINiE.— MERE LATINAUNIVERSOSAUCTOUESTUM OCCIDENTALES,TUM
ORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR; HI AUTEM, IN EA, SOLA VERSIONELATINADONANTLR

PATROLOGLE TOMUS GLX.

SIGEBERTUS GEMBLACENSIS MONACHUS. ANONYMUS. B. ODO CAMERACENSIS, WALTERUS

CABILONENSIS, J. MARSICANUS, EPISCOPI. BERENGOSUS ABBAS S. MAXIMI TREVJREJSSIS.
RADULFUS TORTARIUS FLORIACENSIS MONACHUS.

E5LCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM, '

m YIADIGTA WAMHOISE, PROPE PORTAM LUTETLE PARISIORUM VULG0ir£A'F£7{N0MlNATAJc»
SEU PETIT-M0NTR0U6E.

1854
 SiECULUM XII

GEMBLAGENSIS MONACHI

•- '
ACCEDIT

AUCTORE ANONYMO i :
v -''• - ''";:
. . INTERMISCENTUR Vo:;>> ::_'-">"'

BEATI ODONIS CAMERAGENSIS, WALTERI CABILONENSIS, JOANNIS MARSICANI,

EPISCOPORUM; BERENGOSI ABBATIS S MAXIMI TREYIRENSIS, RADULFI
iTORTARII FLORIACENSIS MONACHI
SCHIPTA YEL SCMEPITORlJiVl JSffi&GEfEISTA &HM SUPERiSIJKT

ACCURANTE. J..-P. MIGNE

BIBLIOTHECJE CLERI . UNIVEKSffiJ
SIVE
CURSEUMCOMM.ETORUM
IN SINGULOSSCIENTIJELCCLESIASTICERAMOSEDITOItE

TOMUS UNICUS

VENIT 7 FRANCISGALLICIS

_. EXCUDEBATUR ET.VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM

m\TADICTAD'Aii/BOJSE}PROPEPORTAM LUTETIJE PARISIORUMVULGOD'ENFER NOMINATASi
SEC rETIT-MONTROUGE
185'!
 ELENGHUS-

AUGTORUM ET GFEE.UK QUI M KOC TGMG CLX GOKTEREKTUR.

SIGEBERTUS GEMBLACENSISMONACHUS.
Chronica cum omnibus auctariis. y>L 9
Liber de Scriptoribus eeclesiasticis. 847
Gesia abbalum Gemblacensium. 591
YiiaAVicberti. 661
Viia Deoderici episcopi Metensis. 68&
Vita S. Sigeberii regis. ..'.' 72S
Yita ejusdem, brevior. 725
Yita S. Maclovii. 729
.Viia S. Tbeotardi. 747
S. Lambeili Vita duplex. 7S9
Sermo de sancla Lucia. 811
De differentia Quatudr Temporum. 815
Epistola ad Leodienses. 829
D.e presbyteris conjugatis. ibid.
Responsib ad epistolam Hildebrandi ibid.
Fragmenlum Rhytbmi de S. Lucia. ibid.
— de S. Lullo. . ' ...... ibid.
ANONYMUS.
Chronicon Polonorum. 835
BERENGOSUS ABBAS S. MAXIMlTREVIRENSIS. -

De laude et inventione sanclae crucis. 95S

Libellus demysterio ligniDominici. 981
Sermones. 4011
JOANNES MARSICANUSTUSCULANUS EPISCOPUS.
Coneio ad populum Romanum. .--,... 1057
Epistola ad Richardum Albaneusem episcopum.' ibid.

:BEATUS ODO CAMERACENSISEPISCOPUS.

Exposilio in canoneni missaj. 10S5

De peccalo originali. 1071
Disputalio de Adventu Christi. 1105
De blasphernia in Spiritum sanclum. 1111
DecaiionibusEvangeliorum. < 1117
Jlomiliaduplex de villico iniquilatis. 1121
Diplomata
Appendix ad B. Odonem HS9
WALTERUS CABILONENSISEPISCOPUS,
Diplomala,, 11G5
RADULFUS TORTARIUS FLORIACENSIS MONACHUS.
Miracula S. Benedicli soluto sermone. 1189
Miracula S. Benedicli metrice scripta. 1259

Ex typis MIGNE,au Petit-Monlrouge.

 A"SNO
D0MINIHCXII.

tMMMaiiia tilillALlliliJIOlO

SIGEBERTI CHRONICA

EDIDIT D. LUDOVICUSCONMDUS BETHMANN

(Apud PERTZ,Momim, Cerm. Iiisl., Script. t. V,,p. 268.)

'- MOLEGGMENA 3

SlGEBETiTI ^TAS, PATRIA, WATALES, RES^GES^, SCIKIIITA

| L. WTA. , A^uibus-apudMeltenses, vacahat=Gccupalionibus. To'

. 'Sigebertus (l)v-in Gallia Belgica (2) circa a. 1050 tus orando, legendo, scribendo, docendo dedilus».
nalus, juvenili admodum setafe regulam sancti Rene- cum rebus publicis judieandis -aptissimus viderelur-,
•dicti professus esl in monasterio Gemblacensi, cui Seinper lamen ab hujusmodi negoliis agendis absti-
timc praeeral-abbas Olbertus (5), virlule atque do^- nuit, uirice iuternse monasterii sui saluti intenluSj
-clKWacIarissimus..Quo--a. .1048 defunclo, eum Ma- pro quo ne senex-<quidemlabores subire dcclinavit.
: (elinus abbas electus cssel, Sigeberlus paulo post Cum enim Gemblacenses fundatoiis sui Guiberti ele^
Metlas(4) transiit-ad Sanclum Yincenlium, Fulcuino valionem exoptarent, horum mdxima pars erat Sige-
abbate Macelini fralre eum vocante, ut scholas ibi bertus, antiqum scientm ac revereniim monachus, liu-
regeret. Hoc munere diu functus, cum scribendo et jus Ecclesice nostrce Gemblacensis oculus, cuipiein-
; doeendo magnam sibi laudem acquisisset, ita ut ad vigilabal viia et eonoersatione ac religionis fervore.
-•eainaudiendum multi undique-confluerent, prsetulit Tanlo namquecertior erat de sanctiiatis
ejus graiia,
"-iamen,' « ut apis prudenlissima, ad monasleni sui quanto vilam ejus viriutibus plmam multa styli pre*-
alvearia regredi i (S); et circa a. 1071 Gemblacum secutus esl eleganlia. Qui, ex evidenti miraculorum
*edux (6):, quod .plurimum diligebat, iisdem ibi, osiensione, accepla esplendi desiderii sui occasione^
NOT^E.
(1) Ii.a ipse semper fere scribit. — Testimonia de Ij Gestis abb. Gembl. colligere licet; eujus verba nos
yila ejus alque scriptis hsec tantum exstant: De vi- modo illic sua lutabilur graiia, quos liic tam paterim
ris illustr. 172; Chronieon ad a. 1112; Gesta abb. nulrivit misericordia iion qaidcm necesse est ut de
Sembl. apud Dachery II, 768; Elevatio S.iGuiberti, ipso Sigeberto dicta putemus, cum aque bene to-
in Act. SS. Maii V, 266 ; quos locos integros appo- tum gregem Gemblacensem significare possinl; sed
suimus. Reliqui omnes inde fluxerunl. E recentiori- qua: ibi deOIberto traduiitu"-, ejusinodi^sunt, ut nemo
'-jjiis-unus sufficit V. D. Sigfridi Ilirseh De vila et ea ila scribere potuerit, nisi qui Oibcrtum dilexisset
scriptis Slgiberii (Berol. 1841) iiberdoctissima: sedu- viventein, el praesens affuissct, cum funeris nun-
litatis, pifficipue m indaganrlis fonlibus; e quo tius Gembl.acum perveniret.
iTiuitanos riidieisse gralo animo profitemur.
Hoc veri siniillhnum testimonia desuht. (4) Nettis positus in primu eeiale ipse dicit De vir>
(2) est;
V.nm se Francum et Gallum dicil (in praf.: originem iii. 172.
c/eniis noslrce, rcgni scilicet Francorum. Dc vir. ill. /S) Ut ipse de abbate Olberto dicit in Gestis abb.
81 ahbreviavil Gallicanum pscdterium, guo nos Galli Geinbl.
ulimur. Cf. 156 : et lalem jejunandi riium auclorizanl (6) EpistoJam enim de conjugalis presbyteris a."
multi el maxime Teuiones), non Franciani indicat, 1073 editam jam Gemblaci scripsit. Miracula sancti
-sed Gemblacum, ubi scripsit;nam et in VitaDeod., Sigeberli, Mettis adhuc composita (si modo Sigeber-
«. h, Meltim in Gallia Belgica ponit, et a. 1020.1094, lus auctor est, quod non est cur negenras,) non ante
Franconiam vocat Galliam. septimum post translationem saneti annum," qui esi
-(5J Hoc nonnisi ex ipsius de Olberto iiarratione in a. 1070,lucem vidisse possunt. . •
'*ATR'OL. CLX 4.
t_
 Vi SIGEBERTUS GE.UBLACENSIS. !S
ae elemliom sancli ejvs corperis ccepit agerc npud A mv.liacontulit ad usiim cl ornntum calestce, quceac
eos, qnorum lioc erat auctorilalis. Deniquc dumui quisierat vohtnlaria eorv.m,quos inslruoxrctl, libera-
Lielhardi abbalis volttntale consullu el bcnedictionc lilaie. Frequcniabanl atilem cum majorcs nulu, cx-
percepia, ad impctrandam super vcrbo episcopiLeo- ccllentiores gradu, acuOnres sensu, qni erctnlin urbe
dicnsis auctoritalem, ipse ab eo suscepit lcgalio- Leodiccnsi, si quid questionis occurreret eis, ad hunc
nem (7), eamqiie jam fere octogenarius tanta cum dcferre et cum co conferre soiili. Horum precipuus
dexteritate gessit, tit in ipso fere vitse flne voti lan- crat clomnusHeinricus . archidiaconus cl dccunusec-
dein compos, a. iHOillius elevationis solemnia vide- clesiceSancti Lambcrti, cujv.s rogalti scripsil ad Tre-
rel et lectionibus atque antiplionis ipse celebra- virenses librum de jcjuniis Qualuor Tcmporum, ei
ret (8). Biennio post, III Non. Oct. 1112 (9), oliiil. multa qucecomnietnoral in libro illuslrium virorum.
Quam gratam posl se mcmoriam reliquerit, ita tesla- lu cenobio Gemblticensime, qui htec descripsi, et
turdiscipulus ejus Gemblacensis (10) : mullo meliorcserudivil; quorv.mmullos ante se prcv-
Domnus Sigeberlus, morum probitatc el scientite misil, paucos proh dolor! pbst se dimisil. Al vir pru-
mulliplicilalclaudabiiis el graiussui lemporissapien- dens, cum essct mullce gravilatis, non ercti indiscrclce
tibus, non indigel nosiris laudibus, quia litudanl cmn austeritcitis, sed eral ad omnes,ul'rcs posccbal, dis-
opcrtt ejns. Cum cnim esset jurenilis celatis lempore" cretce mediocrilatis. Scripturarnm maximc divina-
Mascelini abbatis, Metensibus nolificatus et in cenb- rum lcclio et medilatio eum occupabat, sed tamcn
bio sancti Vincentii marliris cuniFitlcuino nbbatcdiu quolidianamissarumcelebraiio et devotactdDcumora-
conversatus, sapienlicefons palens erat non solum mo- lio setnper eum prceoccupabat.Longa confeclusscnc-
nncliis, sed el clericis ad se undique conflucnlibus. chtie, cum dccubuissciextrema cgriludinc, nichilamil-
Multis Metlensium hodicque dulcis esl ejus mctnoria, lens insitce sibi prudcntice, fralrumque voluntus cssei
iifquibus adltv.csupcrsunt doctrinceejus vesligia. Quat ul, cutn obirel, inlra monasterium scpulturce locum
vcl quanta illic degensrocjalu corum scripta ediderit, acciperet : ut vir altioris consilii, malcns in conspeclu
ipsc oslendit in libro iltnslrium virorum, quem com- Dei liumilis quam prcesumpluosusinveniri, obnixe
postiit. Non sohtmmodoCiirislianis. sed et Judeis in peiiil in ccemeierionoslro fratribus omnibusconscpc-
eaacm urbe commttnenlibuserat carissiinus, pro co liri. Obiil crgo in Nonas Octobris, lcmpore domm
quod Hebraicum veritalcm (11) a cceleris edilionibus Lielhardi abbuiis (12).
secernere eral pcrilus, cl in his_ quce secundum I!e- Hsec sunt qua; de vita Sigeberli tradita hahemus,
braicam vcriiatem dicebanl, Jndeorum erctt consen- pauca quidem, scd quaj sufficiunt ad virum cogno-
tiens assertionibus. Post mullum temporis, vix impe- - scendum vitoBcandore atque animi humanitate adeo
-trala licentia, rcdiens cid cenobiuin Gentblaceme, commendatumj ut ubicunque degeret, omnibus es-
NOT./E,
(7) Elevatio S. Guiberti, in Aclis SS. Maii V, 206. O Efjrtngehs Ittc cor induralum feril angor,
. (8) De vir. 111.172. Cum mors dissbcigns germanos, oninia mulans,
(9) Non a. 1115, ul unus tradit Roberlus de In qttibus est caris et fervet anwr socialis,
Monle; Lielhardus enim abbasjamn Nonas rcbr. Turbat mulando, rumpil quoqtiepollicc cluro
a. 1115 obiil. Error ille Roberti inde natus est quod Ut naturalcs affeclus, sic socialcs.
Cbronici codex quem ille exscripsit Bellovacensis Efflorescal honto licet, ut flos tempore verno,
annum 1112 in duo dividit. Bes rebus cumulel, meniem corpus quoqucvexet,
(10) In Geslis abb. Gembl. Dainus ea e codicc Sollicilus curas explens secumruitttras:
Lipsiensi, quem conlulit Waitz. Vna dies miseruni pcnitusquefacit niiserandum.
-egregio Sit rex, sil princeps, opibuspaupercula sit ptcbs,
(11) 1. e. textum ab llicronymo ex ipso Hebraico,
non ex LXX, in Latinum translatumi Cf.Chronicon Par trahil Itos morlis lex, discrctissima quamvis_
a. 582, 593. Esl etenim juslis juslce discretio sortis.
(12) Sequuntur in codice Lipsiensi versus de eo- Terrea terrenis terrcequeplacenl studiosis.
dem hi : Berum conlempiusvanarum pariior usus
Extenuans justos, promptos magis efficiiillos,
Juslis conserius, vivat Chrislo Sigeberlus! Sinl ul in ascensu recli, sinl corclevel actu,
Muntlus muiaiur, transit, dum slare putalur. Admitti superis, cmilli funditus imis,
Vivcns Iransit liomo,sed pertransil moriendo Nancisci sumnitccertent pia gaudia vilcc-.
Elteu ! tnors hoinini parcil nulli, daiur omni, Cerlamen sit c.isomniscustodia corclis.
Prcefixas metas nullius prcetcrit cetas.
Huic mundo lacrimcesi defunctosrevocare P fendit enim laqiteos'raplor cuicunqueparaios,
Et tam mulliplices habel ejus mensnuila fraudes.
Possent, quot, qttales nobis, quam spirituales, Tutits ub his sensus ut non sit corporis ullus;
Omnibus et clari sludiis etheulmodo rari Vt merilum niinuat justis, vel eos sibi subdat,
Essent, emerito dcflendi citm Sigeberto. Vifibus alqtte dolis concertal subdolus hostis.
Sed quia prceclari rari, nequeunt revocari, Si mcnlesfluxas absorbet, nil pitlat illas.
Mundo subtracli, sinl ccelicolissociati! Gralia, Chrisle, libi! per tc supcrant quicijusti
Nobis solamen det scmpcr se Deus. Amen. Omnes decipulas e! quus paral ille ruinas.
Iu eodem eodice poslea f. 56 sequens legilur Devia sectanles revocans, jungis tibi stantcs,
Et tua spes noslras juvat explens larcia voleslas,
Epitapltium domni Sigcberli. Spesalvos faciens, ad rem gralos iibt ducens.
Ileu! mors mceroriscremcnlum, causa doloris! Consitnilis jttslis mutto studio probitutis.
0 pcr te quantos lugel mundus sibi raptos! Aptus divinis et mundi rebus agcndis,
Lex vitce,specitlumnormce fueras, Sigeberlc.:
Spicttla ttos feriunt, ad cor qttoquevulnera figunt; Cui noster sermo persolvit debita scripto.
Fiqitur hoc menti.vuliius, non csique renili. Visisli concors, vivasxierscvcuta eonsors_
 15 .... PROLEGOMEXA. U
sel charus; modesUe verecundise, ut qui gloriam at- A sia; normam seihper redit; quod ad diseuliendas
qiie honores semper declinaret (15)-, gralissimi ad qua;stiones illas gravissimas non argutiis utitur ne-
ohilum usque animi erga monasterium suum eum- que affeclibus, ut plurimi tuni faciehant, sed ad vit;e
qiie qui puero pater fuerat atque fautor, Olbertum, slatum humanaequenalurae cohditionenf easreducitet
cuiin Gestis abbalum Gemblacenslum tam pulchrum adrationem legentium provocat, nonnecessarias,ubi
monumentum condidit (ll). Fuit monachus antiquse ha;c clareloquantur, auctoritates dicens, etverum in
reverenlia;, mente purus, avaritise et mals licentia; omnibus spectandum, non liltera; inserviendummo-
in monachis impugnator aeerrimus (1S), gravis sine nens (21); quod verum non ideo verum, quia aucto-
morosilate, benevolus erga omnes, Judaeos asque at- ritates id di-ani, sej auctorilalibus inde'credendum,
que Christianos; ln judicando iirmus absque arro- quia verunl dicanl (22); haycaniniuniprodunl saiculo
gantia, res lantum spectans, non personas; justi et iilo ionge superiorem, et qui altiori loco dignus erats
veri defensor intrepidus; male facla ubiculique vide- quaui quem Sigcberti modeslia lenere voluit. Nce
bat, vituperahs ex animo, sed slne odiosa acerbitale; hlirum, suirnnos Leodiensis Eeclesia; viros sernper
uec damnans ut zelator, sed ul qui humanam natu - a'd monachum Gemblacensem retuiisse, si magnum
ram bene cognitam haberet (16)^ Superstilionibus aliquid agendum csset, ipsiusque s«ntenliam pre
et prodigiis multo hiinus deditum videmus, quam B publica Ecelesia; slia; opinione edidisse. — Doclrina
plerosque ajqualium; de miraculis libere et ullra inlerjjrimos sui lemporis claruit. Yeleres aucloreSj
aetatis illius inodum sentlre et loqui audebat (17). Iloratium maxime, non sine fi-uctu eiim legisSe
Gravissimus autem ingenio, menle, sermone;, appa- scripta produnt, floribus inde collectis respersa;
ifelin epistclis, quas Gemblaci scripsit. Qua; ibi dicit inter Patres Ecclesiae Hieronymum atque Augusti-
de sludio per allegorias omnia explicandi (18); quae num pralulit. 6ra;Cam linguanij si jion penitus im-
de periculis Ecclesiaj el religioni iude immineutibuSj bibit, gustavit sallem (25); Lalinam el soluta ora-
quod jejunia, caelibatus et alia multa ad monacho- lione coluit et carmine, heroieo (24), elegiaco (25)*
E-umlantum ordinem spectantia sensim fidei ipsi AlcaicO (26), non prorsus invita MinerVS; in eo ta-
€hristiana3 oblrudereniur lanquam ab pmiiibiis ser- inen lempori inserviens, quod mediam quamque
vanda (1,9); quod reliquis aueloritatibus rejectis (20) versus voeem ultimaBin Alcaicis quoque consonare
ad sacras Scripturas lanquam ad summam Eccle- feciu Musica; etiam arlis, ex disciplina atque exem-
NOT^E.
Sinl et defunctis e&demconsoriid nostris. C docli fuenmt, seu quia ienlaUs asserfores probantur-,
Dant bbws versus nostri de sc tibi versus (a)-. et reliqua.
(21) Tbid.s Quid lantum inlmretniis oceidenli lil-
(15) Per totum Chronicon ne veibo quidem de ierce,utdevieinusaspiriluvwificaiite?
suis rebus Ibquitur; iiiio epistolis duabus in codice (22) Ibid.
Gemblaceiisi non nomeii suum, sed lantuin episiolam (25) De hoc alii duJiilani; sed vis-, credo, tot
vttjusdam inscripsit. yerba Graica (Vita Deoderici, ihfraj in Invocatione;
(14) Hic etiam solus est inter ahbales Gemblac-cn- Kyrie, christe, tlteos, panlocralon, archos, anarcltos':
ses, cujus in Glironico mentionem fecil. gymnasio; Cap. 5 ': aorasia; Cap. 9: iogio; Cap, 10 :
(15) Vita S. Guiberti 8 : mdicein malormn et ma- prolensim; Cap. 17 : neuleiicis; Ibid., vers. 25 : dna-
/-am monacltorum novercam, scilicelpfoprielatum con- tolen, disiu, mesembnan,ar-c'lon, paranimplius; Ibidi
cupisceniiam. Gesta abb. Gembl.: sub oblentu pau- vers. 1, Itidrauiin; 72-, orixon. Cap. 22 in epilaplK
pertdlis dum quisque sibi consulit, el poslhabila com- Deoderici: cbdenis) cum prosdilectione qiiadam im-
munis vilce Itonestale rcm familiarem augere peculia- miscuisset primo quod admodum juvenis condidit
riter qnceril, vivebalur jtisto licentius; quod omniho operi, et huic uni lanluhi, nisi gaudio quodam ju-
non expedit monacliorum animabus, et plura ibid; venili stimulatus id fecisset, quo discentes recens
Ipse quae Metlis dono acceperat a discipulis, omnia partis statim uti delectat. Hinc eliam explicalur
monaslerio suo contulit. quod in reliquis ejus operilius falia non jam occur-
(16) Cf. Gesla ahb. Gembl., p. 762. runl-, cum novilate defuit delectatio. Nec adeo rarus
(17) In Vita S. Guib.-.Tandem vir Dei consumma- D illis regionibus tulicfuit Gra3cajlinguse usus; multi
fusin virtulum gralia, <juodmajusest, quamsi cla- enim S\ Amandi Elnonensis, S. Laurentii Leodieil-
ruissel miraculorumgtoria. Miraculis quippenonnun- sis et ipsius S. Petri Gemblacensis codices, quos
quam virlutes offuscantur, miracula vero solis virtu- eliam nunc exstantes vidi,--Gra;cas voces atque sen-
tibus coinmendantur. tentias et Vero integras paginas continent. — He-
(18) Ep. de jejuniisQuat. Temp.: delcctat etiam nos braica; linguse peritum nostrum soli faciunt flistoriai
\allegorimre supermimero liebdomadarum, qucedistin- Litlerariaeauctores, unico loco e Gestis abb. Gembl-.
guunl jejunia temperum.-Sed quia, ut ait Origenes, supra allalo inducli, cum Hieronymi versionem, noi*
in campis altegoritv cst libera evagandi ticenlia, IKBC verba Hebraica ipsa ibi indicari, Chronici Jocicollati
liberias debel liabere modum progrediendi. Placet satis doceant. Aliis argiimcntis non nititur Sige-
hccc allegoria, sed non it-a ut pro cerla figalur jeju- bertus hebraizans.
niortim regula-. (24) Ecclesiaslcn, passionem SS. Thebaiorum.
(19) Cf. ep. deprcsb. conjug. (25) Iu Vila Deoderici passim.
(20) De jejun. Quat. Temp.: Hos atiosque sanclos (26) Rhythmum de Deoderico, passionem S. Lu-
~etdoctos viros in hoc sequimur. non ouia sancti et ciae.
(fl) Idesl.cumsmguli versusbinis parlibiisconsleutin in mediis versi.bus
codice, spalioquodamseparatiseLtiltera
littera; iuilialesin iuiliis versuumtlanl inajori dislinctis, Clavigeralme poli,
ilos fecitDCiSMs, Its precor, tiuicaperi..
Pelre sancte,tttis Amon.
Godcscalcus;
 iS SlGEilERTLS GEMBLACENSIS 1(5
plo Olberti, aaeo gn&rtisfuit, ut antiplionas musi- A Sancti Martini exira civttatcin Melicnsemsttce (52).
cis modis eomponere sciret (27). Plurimum tamcn Rcgressus ad monasterium Gcmbtacensescripsi Pas-
sludium in clironologia alque bistoria collocavit. sionem Tliebworum patronorum noslrorum heroico
§ II. — SCRIPTA. carminc (55). Scripsi Vilam sancti Guibcrli confcs-
Scripta sua in libro De viris illustribus, Iliero- soris, fundutoris ccclcsicenoslrce Gcmblacensis(54),
nymi el Gennadii exempla sccutus, ipsc ita enume- dc qua excerpsi leciioncs compeicitii ordinc in ejus
rat : deposilione.Arle aulcm ntusica anliplionas e! rcspon-
Sigebcrtus Gemblacensis monachus mulla scripsi soria de sanclis Maclovoei Guibcrto mclificavi (53).
opuscula. Melis posilus in prima cv.iatc,in ccclesia Scripsi et Gcsla abbalum Gemblacensiutn(56). Vilas
Sancti Vincenlii, ad inslruendos pueros, scripsi Vilam snnctorutn Maclovi (57) el Tlieodardi (58) urbaniori
Dcoderici episcopi, condiloris ccclcsiceet abbalice; in slylo mclioravi. Vilam quoqite saucli Lunlberii, cum
qua etiam per dicjressionemlaudctn ipsius urbis he- in primis urbane nicliorassem, postearogatu Hcinrici
roic.omelro dcclamevi (2S). Scripsi passioncm sancta: archidiaconi ci dccani ccclcsitz Stmcti Lanlberii dc-
Lucice, quce iln requiescil, Aichuicomelro (29). Qui- fioravi comparalionibusaniiquorum juxta conscqucn-
btisdam cliain repreltendenlibus illam sanctceLttcirn tiam rcrttm; quainvis priorem, utpolc simplicent,
propheiiam : t Amiunlio vobis paccm EcelesioeDei quidumtnagis ainpleclunlur ct curiosius transcribant.
dalam, Dipcletiano ejeeio de regno suo, el Maxi- Est enim scnsu apcrtior, et vcrbis clarior (59). Ro-
miano bodie morluo, t rcspondi ditigenter, conside- galu etiatn prccdicli viri validis Patrum argumcnlis
rala lemporum ralione el rerum veritate (50). Scripsi rcspondiepistolte Hilclcbrandi papcequam scripsil ad
nihilominus sermonem in landcnt ipsius virginis, in Ilcriinannitm Mcllensem cpiscopumin poiestalis re-
quo iransluiiones ipsius a Sicitia in Corfinium civi- giai culumniatn (40). Scripsi ad ipsum Ilcinricum
lateni lialice, ct a Corfinio in Mettim urbctn Gallitc, apologiam contra cos qtti calumniantur missasconju-
ordmata iemporum consequentia dicjessi(51). Scripsi gcilornm sacerciotum (41). Ipso ctiatn roganle, re-
Vilam Sigeberti rccjis, condilorisccclesiceet abbaiite snondi cpistolcePaschalis papce, qui Lcodicensemcc-
NOTiE.
(27) De vir. ill. 172 : Arte autem mnsica anliplio-C logus secundi libri poelam exciiat, ul leclo prima
n:is el responsoria de sanciis Maclovio et Guibcrlo die reliclo pcrgat in ilinere suscepio; acljiciiinlur
meliftcavi. Musica alqnc geomelrica studia, ab 01- qua;dain de Iaudihus Aurora; amicie Musis et pul-
berto suscitala, Sigeberto duee a;que in monasterio cbra descripllo lemporis vesperlini. Prologus terlii
fioruissc, niulti biblioiheea: Burgundicic codiccs libri agit de persecutione Diocletiani, et quomodo
testanlur GemWacenscs, sfeculis xi etxn exarati, in Deus Ecclcsiam suam conservaverii. Ilaec quoque
quorum ivno, n. 10090 mbr. quarl. s. xi ex., inter Gcelii debeo humanitati nunquam satis mihi lau-
miilla alia in foliis qualuor el dimiciioha;c leguntin-: dandsc.
« Sententia cujusdam dc ralione lonorum. Quinque (54) Apud Surium ad 25 Maii. Mabillon Act. V,
sunt consonantia: music?e, quarum pnma et notis- 501. Acl. SS. Maii V, 259. Scripta est pritisquam
sima esl ea qua; dicilur diapason. ln omnihus la- Gucjertus miraculis claruit qua; a. 1099 fieri coepe-
mcn versus iia cammtur : Gloria Palri et Filio et runt.
Spirilui sancto. * QUKcujusnam sint atictoris mis- (55) Non jam nola.
quam apparet; voei c cujusdam i manus s. xvu (56) Dachery, Spic. II, 759. Desiit Sigehertus in
superscripsit £ Sigeberli, i quod veri non absimiie primis Mascelihi temporibus. Qu;e sequunlur de co-
videtur. Epistola; enim, quas ipse noster inler opii- dem Mascclino alque Tbielmaro, alius addidit. Re-
scula sua recenset, in codice Gemblacensi ilidcm liqua plures lemporis decursu scripserunl, ut codex
superscriptum habenl c Ep. ciijiisdain. t Lipsiensis aulographus oslendit.
IniVa.
(28) Nondum (57) Apud Surium ad 15 Nov. Scripta est jubenle
(29) eclilam; specimina taninm legunlur Tbietiiiaro abbatc, qui a. 1076-1099 pisefuit.
apud Mab. Aiin. IV, 572. Jacobs et Ukerl Merkvair- u (58) Apud Surium ad 10 Sept.; Act. SS. Sept.
digkeiien der Golhaer Bibliotbek II, 1, 140. III, 597.
(50) Epistola ha;c incdita legitur in cod. Gothano (59) Priorem siniplicem sub falso Rcineri nomine
n. 61. edidit Chapeaville Gesta pont. Tungr. I, 411; altc-
(51) Ed. Meurisse in hisloria epp. Metlens., ram dcfloratam Act. SS. Sepl. V, 589. Antiqui isti
p. 529. sunt Moyses, Josue, David, Consiantinus Magnus,
(52) Apud Duchesne SS. II, 591. Alteram apud S. Renediclns.
Surium ad Kal. Fehruarias, in Actis SS. Febr. I, (40) Ineditam bucusque e! pro dcperdila habilam
227, el apud Bouq. II, 597, edilam ex priore illa ge- Bruxellis reperi in codice Gemblacensi pra;slantis-
nui/ia inierpolaiam esse V. D. Hirsch probavit. simo s?ee. xn in., ubi inscribitur : Dicta cttjusdam
Scribendi occasicnem dedisse videiur translatio de discordia papcecl rccjis,priorttm rcprehensaexent-
sancli a. 1065 facia. Et bujus translationis hisioriain plis. Lccjimusitt Gc.slisRomanorum poniiftctim, etc.
cum miraculis, post a. 1070 conseriplam (in Aclis Ediia est inlra annos 1076, quo Hildcbrandus primo
SS. II), Mosander atque Ilensclieiiius Sigeberlo iii- ad Ilerimannum scripsit, et 1084, quo Heinricus,
buunt; quod cum liiiiio pneter Mosandrum teslimo- ,in erislola rex vocalus, imperii coronam adeptus
nio nitatur, nil tamen inest quod contradicai lmic est.
opinioni, veri admodum simili. (41) Exstal in eodem codice Gemblacensi sub ti-
(55) Carminispro deperdilo bahili unicum, quaii- tulo : Epislola cujusditm adversus laicorunt in prcsb,
lum scio, codicem s. xn Geclius mibi ohiulif Lu- conjucjalos calumniam, uride ediderunt Martene et
gduni-Batavorum in bihl. publ. 114,A.Tribus libris Durand thes. I, 250, Wenrico cam tril.uentes, cum
distinguitur carmen, e quibus primus 892 versus jam maiius snec. xvn in. in codicis margine Sige-
continet, secundus 900, tertius 1150. Prologusp;imi berti nomen posuisset. Quod nesciens, Hirsch sola
Iibri narrat quomodo poeia Philosop!ii:c*icmplum conieclura vcrum vidit argiimentisque probavil pag.
intraverit, qua?que ibi viderit pr?eclara,'una cum «111- I96-2H.
meratione poetica sanctoruni Pa.irum Eeciesise.Pro-
17 PROLEGOMENA. _:. 18
clesiam, ceque 'ui Cameraceiisem, a Roberlo Flan- &_licet'per cycios lunares, qu.i 19 annis, et per cyclos
drensium comiie jubebat perdilum iri (42). Niliilomi- soiares, <qu>.28 annis clauduntttr, et per alierum
itusipso poscente respondi Treverensibus dejejunio ntuliiplicati magnum cgclum SoSLannorum conficiunt;,
-Quatuor Teniporum, quiregutascujusdam Bernonis, linealim dislinclis hinc inde artnis Adce, epactis con-
sectmdtim allegoriam itt sibi 'videtur beiie concinna- currcntibus terminis paschutibus, diebus dominicis
tas, observav.t, el'a constieludine Leodicensiumdis- ..paschce; eademvia incedens, qv.a Dionysius, sed non
cordanl (&_y)/Descripsirheroico metro Ecclesiasten, iisdem vestigiis. Quod diligcns lector facite inveniet,
quem opereslromatco tripliciler digessi, xidiilteram, . Si curiosus fuerit. Et quia decem magnis cyclis, qui
/allegoricc; mythologice (44); Imitatus Eusebium cinguli 552 annis constani, opus omne distinxi,
Pamphili, qui primus apud GimcosCiironica a tem- : ipsumlibhim hoc tiinlo prcenolavi, ul Decennaiisvo-
-
pore Abralim digessil, ipse quoque a_loco. intermis- cetur. Prologum etiam. in morem diatogi cinlepustii,.
sionis ejus xtsque ad annv.m IV omnem consequen- quem tribus tomctiis divisi, ittdicans sub persona in--
iiam tetnporiim et rerum gestarum, quanta potui _terroga'nliset respondentis intenlionem et ttiiliiatem
slyli temperantia ordinavi. Cum diligenterBedam De -_ipsiits operisj el ad quam parlem pliilosopltia perli-
temporibus rclegerem, et ab eo nolam Dionysio cy- . veat, scilicet ad pltysicam-.Subjunxi etiam utiles -re-.
clorum scriplori infligi viderem^quia male dispositis B gulas inveniendi annos et terminos et indictiones, se-
annis Dominicce passionis, in ierminis pascltulibus cundum dispositiones ipsius (45). hnitaius eliam
conlraire per omnia viderelur Evungelio Joannis, dir . Ilieronytnum et Gennadium,'scripsi ullimum Itunc
gnum mihi visum esl altius rcpetendo omuein dimo-_ iibellum De illustribus viris, quanium nolilia mece
vercnubem' erroris, et vernm diligentibus infundere \invesligatiqnis exquirere polui (.46).
lumen veritatis. Siquidein Marianus Scottus, vir.suo Chronicon. — Ex liis Ghronicon gloria primuni,
cevolonge diserius, hoc idem ingressus ergt, et Cltro- tenipore fere.novissimum est. Composuit illudnon
nicatn suam lexens a nalivituie Chrisli usque ad sta- quidem cohiinuo caiamo, et neque ita, ut absolulis
lum sui temporis, hinc annos Cltrisli juxta fidem quce ipsum prascedel-aiit, res sui temporis, prout
.Evangelii, inde e regione juxta Dionysium ord.ina- aclas comperisset, slatim lilteris mandaret: towm
veral, ul dUigcnticelcctorispaterel quantum ipse Dio- potius opus uliimo demuih vltae decennio scripsisse
nysius a verilate Evangelii deviaret. Ego aulem consi- videlur. Aniii ehim 956-1099 uno fere tenore coii-
derans, fautores Dionysii semel imbibita non lcvittr dili sunt, neque ante a. 1100 (47) nec post a. 1103
descire, ila cautelam ingenioli meimqua Ignce libravi, (47*), unde priora quoque non multo ante lcmppi-c.
y.1medius Iwrum incedens, omnes annos ab origine composila fuisse crediderim. In publicum emisiL
mundi decursos vel in fuiurum decursuros, inscripla G jam ante a. 1103(48). Posteatotum iterum revisii,.
ralionejuxta Hebraicum veritalem, colligerem; sci- Correxit, auxit (48*), et ad a. 1111 (A9) usque de-
' NOTiE.
(42) Paschalis epistola data est a. 1102 vel 1105, ^47) Maxime hoc ostendunt Annales Leodienses,
Sigebertiigitureodemtempore. EditionesejusIIirsch- quos Sigebertus inde ab sed a. 956-1099 inlegros fere
affert undecim , ita lempore se excipientes : Con- Chronico non ascripsit, intexuit, ita ut totani,
ciliorum colleclio Coloniensis II, 809. — Schardii hanc opcris partem ante a. 1100 non pbtuisse con-
diss. de jurisdict imp. et cccles. — Centuriat. Mag- scribi salis appareat. Anni porro 1197-1099 cum
deburg. XH, p. 1110. — Goldasti apologia, p. 189. e cruciferorum epistola anno demum 1100 ineunte
—Conciliorum colleclio Paris. XXVI, 701.—Lalibei edita fluxerint, lios quoque uno calamo, ncc ante a.
'concilia X, 650. — Brown appendix ad Ortwini 11.00 exaratos esse oporlet. Unus tautum Obloqui
Gratii fascic. rer. expet. etfug.,p. 176.— Ilarduini videtur Iocus a. 1068 adltuc nescitur de morle Deo-
concilia VI, 52, 769. — Eccard corpus histor. med. derici, quam a. 1075 accidisse ex Bernoldo disci-
aevi II, 258. — Martene Cpl.l. ampliss. I, 587. — mus. At quomihus Iiunc locum illo jam tempore
; Mansi concilia XX, 986. — In Gallicam linguam scriplum statuamus, imperatoris nomen velat Iiein-
verlit Gervaisa. 1697; iii-Batavam, ni fallor, noslris rico constanter et cum affeClaliOnequadam indeab
temporibus van Asch van Wyk, Trajectensiumeonsul. a. 1058 inditum, quod ha;c omnia post a. 1085 de-
(45) Uuce sunt, altera slatim posl concilium anni mum composita esse ostendit. Porro Mariani Cliro-
1095, allera paulo post scripta. Edidit Martene, hicon, quo multum usus est Sigebertus, ante a.
Thes. I, 295 et 506, ex codice Gemblacensi saec. xn, 1082 habere non poluit. Yerba quoque a. 1081,
nunc Bruxellensi n. 5476. unde terra doluit el DOLET,et 1085, de hoc ila scri-
(44) Carmen ineditum Gemblaci viderunl Andrea; J) ptum repperi, illis ipsis annis scripta esse non pos-
et Mirajus; ubi jam sil, nescimus. sunt.
(45) Liber inedilus; primas ejus lineas in praefa- (47') In anno enim 1058 verba annis quinquaginta
lione ad Sigebertum Miraeus dedil excodice Gem- tum demum addita esse a Sigeberto, cum alteram
blacftnsi jamdeperdito. operis editionem curaret, praeter Gemblacensem do-
(46) Edilum in Suffridi Petri Script. eccles. Cd- cel quoque coiiex A., ubi ea desunt.
liiniae 1S80. Mirtei Bibl. eccl. AntSv.4659. Fabricii . (48) Uoc namque anno iUud exscripsit Ekkehar-
Bibl. eccles. Hamb. 1718. — Qua; praeler haecSige- dus, a. 1109 Waltramus.
berto ab aliis tiibuuntur, sermones, epistolae, Yitae (48*) Iis, quse in codice GemWacensi a manibns
pontificum Romanorum, Histoiia Hierosolymilana, 1 j3. -/. 5. E. addita, desunt in uno A. Nos ea uncinis
Vita S. Lulli, Clironicon S. Vincentii Mett., Chro- inclusimus ut appareat, quid prioris sit recensioais,
nologia episcoporum Mettensium, PassiO SS. unde- quid
pim miilium virginum : ea cum jam Sigeberti, alias
minima afferenlis, altum silentium refutet, lum (49) Hoc ipse testatur De viris ill. : usque ed an-
Jlirsch p. 546-555 argumenlis prorsus carere mon- ' num i 111 omnem conscquentiam temporum et rerum
stfavit. gestarum, quanla potui slyli tempercintia, ordinavi:
 '
iO SlGEBEftTUS GEMBLACENSIS. SO
«lu-xit; at morte pravehtus, hanc sJleram receiisio- A iii historia scrijiendaplurimi illud spectarent, ut
nem non ipse edidit, sed Aiiseimus anno statini universam. mundi bistoriam uno volumine comple-
1112, addita brevi de hoc aimo deque Sigeberti obitu cterenlur : idem Sigcbcrliis quoquc exsequi nisus
nolilia, emisit (49') Aggressus. illud Sigebertus est est ila, ut, qui Eusebium alque Hieronymum admi-
senex, scribendi usu multq et vario studiisque in rabatur, reliquos non a;que probabat, illorum opus
temporum computatione eollocatis egregie pra;para- ad se usque eadem qua illi ralione deduceret. Ita
tus, magno insuper pro tempore illo librorum su- Chronicon suum nil esse volui.t nisi quod vulgo di-
psllectili adjutus ( 50 )...Ad lisec ipsi erat longa vitoe cimus conspfielum historioe universalis synchroni-
experienlia, rerum liumaiiarum cognitio claustri sticum. Primasibi partes tempoium computationi
prayudiciis non praeoccupala, animus veri amantis- tribuit; ideo paparum, series atque imperatorum
simus, sine ira el studio res atquehominesjudicans: rcgumque successiones integrai legunlur, rerum ge-
eral aelas excitata quceslionibus gravissimis, qualis starum narratione secundo tanlum loco addita. In
sci^iplores lcctoresque parare solet; eratin ipsa lur- his eligendis id sibi proposuit ut imperii facta gra-
bulenla setate securum mOiiasterii otium, ubi posset viora, Ecclesia; pericula atque incremenla, virosqu-e
senlire qua> vellet, seribere quae sentirel, nil sibi li- sanctilale et doctrina pollentes, continuo quodam
mens, quando Leodiensis el Ecclesia et populus om- R iilo deduceret, reliqua quasi per occasionem asper-
nis idem sentiebant. Ita Sigehertus cum praj caueris geret. In narrandis autcm a;quali per iotum Chro-
qtiasi vocalus viderelur ad historiam seribendam, nicon brevitati studet, atque ideo res sui temporis
summe dolendum est eum nil nisi Annaies compo- eademjejunitale traclavit, qua prima sa;cula— nou
suisse satis. jeju.nos; Duaemaxime res in hanc viam enim narrare voluit, sed adnotare; — ethe aequa-
cum induxerunt: chronologke studium super cx- litas illa conspectus synchronistici turbaretur, si cle
tera ipsi adamatum, atque exemplum Mariani, Be- suo multa daret eo modo quo Lamberlus, Herk
da>, Eusebii. Gum enim per totam.mediamajlatem mannus, alii : pra;tulit tolum prope opus ex alife

. NOTyE, .

quid secunda;..—. Eusebii quoque, Hieronymiatque G non.dum sermb fuisset (Cf. verba Hchmcus quintus
Pro.speri Chronica nostro prxfigunl codices seeun- hujns nominis rex; et quce cozpia a Gregorio nono_
da; recensionis omnes; unde faeile quis erediderit, hujus nominis papa, qui Hildibrandus vocalus esi)-;
Sigeberlum ipsujn eadem alteri huic recensioni. praj- Heinricus, quem anlea Sigebertus semper fere inv-
posuisse, cum iji priorc nondum fuisse coiex peralorem vocat, nunc rex appellatur. Sed ho.c
Yirdunensis ostendat. At tum Chronjca illa in co- ipsum imperatoris vocabulum annos 1108-1110post
dice Gemblaeensi exstare vel saltem Anselmi tem- ejus coronationem sCriptos esse ostendit; uiide co-
pore exstilisse deberent, id quod Fl ,2, 4, credere ronationis quoque nai-ralionem cjusdem esse an-
vetant. Sigebertum Chronico suo Eusebium alque ctoris, veri admodum simile esjt; quamvis non cer-
Hiero.nyuium continuare voluisse, hoc. certumest; tum, cum Sigeberti verba usque ad.annnm llll»m
at indenon sequitur, eum id ipsis ta.m arcte con- et de initio et de (ine anni intelligi queant. IIoc igi-
noxuisse, utunuui librum efuccrent; prajfatio jaih tur in suspenso rel.inquimus ; sed annum 1112 An-
obloquiiur, ampla, prout librum clecet peculiarem, sehno deberi integrum, hoc jure nostro contendere
suis lantum auspiciis prodeuntem, ad Eusebium au- nobis videmur, Cohtradieunt quidem codices sccun-
tem ne v.erbo quidem respicicns.NiiIlum vero exstat da; recensionis, eo quod Anselmi continualionem
opinionis.illius'fundamenlum, prajter codicum isto- non halienles, tamen omnes exhibent annum 1112.
rum consensum; sed ad hune explicandum Sige- At iidem moj'tem quoque Sigeberti habent omnes,
berto.noft egemus. Cum enim SKpissime a scribis Qiiam si addere potiierunl, ab alio, qwai nemo ne-
varia e vari.is. Cqdicibus opera in unum conscripta gabit, cohseiiptam, a;que bene addere potuerunt
videamus.:, monachus quoque Aquicincnsis, B., a Dtotum annum, in codice Gemblacensi eadem maiiu
quo: illi Omhes derivantur, monasterio suo univer- sine ullo spatio interjecto prajcedentibus ascri-
sam mundi historiam uno volumine comprehensam ptum. Quod autem Alnensis eodex et B5* po5,t a.
comparare voluit, ideoqiie Sigeberto. prsescripsit 1112 addunt: Hucusque Sigeberlus Clironicum suam
eumdem. quo ille usus luerat codicem Eusebii, perduxit, talium s.ubscriptioiium, e codicibus tantum
Hieronymi et Prosperi, de quo vid.e infra n. 52. quos describebant factaruni, aucloritas non major
Quem s'i Sigebertus ipse adjecis.set, Prosperum certe est, quam conlinualoris Gallici, F2, qui Sjgcbertum
omisisset auctor ex Hieronymi fine iilum resu- usque aii a, 1148 Chronicou deduxiss.e coiitendil,
mens. quamve Roberti de Monte, qu.i eum in a. 1100 de-
(49*) Omnes enim codices, ne uno quidemAnsel-
exce- sinere dicit, ideo procul dubio, quia ipse Robertus
plo, verba de- morie Sigeberti habent, quse hoc anno cuinregno.Heinrici I opus suum incipere
mo deberi apparet, Quaecum in codice Gemblaceiisi conslituerat, ut llirsch bene monuit, Nam ad !j.
eodeni prorsus caiamo atque atraniento exarata le- usqueT112 Sigebertum ad yerbum exscripsit. Eo-
ganlur, quoreliqua a. 1112 narratio vhanc quoque dem.modo Radulfus de Diceto Roberti, Baldiiinus
Anselmo tribuendam. esse, cum per se jam sitve- Ninovensis contiiiuatoris Affligemensis finem falso
risimile, tum: Sigeberti verbis. usque ad anntim indicanl.
llllum plane cerlum fit, Imo Gemblacensis codicis (50) Jam enim Olbertus, biblibtheae GemWa-
habilus, quem infra indicabimus, facile adduxerit cehsis fundator,, leste Sigeberio in Gestis. abb.
aliquem, ut Anselmi narratiOnem incipere credat Gembl., e divina; Scriptura; plus quam 100 congcs-
|a.mallius,iii verbisa. \iii, Quid,vel quomod.o,etc, sit volumina, saecularis vero disciplihoe libros 50, t
quae el, aiius manus sunt, et cum piaecedentibus uon cui numero ipsis Sigeberti temporibus haud paucos.
bene eohserent, Imo jam initium anni 1111 habet accessisse, litterarum forma docent mulli qui nunc
Qusedam, quae dubUalionem de auctore movere pos- Briixellensem'" bibliolhecam ornant codices GembUi-
-
sjni.. Scriptum est quasi de Heinrico V, de Grego- ccnses.
irio.\'IL de discordia ejus cum imperatore, plane
21. PROLEGOMENA. . 22-
ccntonisare (50*);quod scribendi genus media aetas A berlus ipse isi Viiis Guibcni, Deoderiei, abbalum
iion modo excusabat, scd utilissimum judicabal et Gemblacensium; Glaber Rodulfus (58); Folcuini
quam niaxrmc sectabatur. Gesia abbatum Lobiensium ; Auselmi Gesta pontifi--
Fontss. — Hi autem fontes ei fuerunt: Hierony- cum Leodiensium (59) ; Alpertus (60); Balderi-.
mus (51); Augustinus (51'); Orosius; Idacius; cus (61) ; Marianus; Wiberti Vila LeonisIX; Hum-
Prosper (52); Rufini Hisloria ecclesiastica ; Genna- berti legatio (62); Joannis translalio S. Nicola} (05);
dius, De seriptoribus ecciesiasticis; Cassioderi Hi- epistola de morte Hildebrandi (64); epistolse cruci-
sloria tripartila; Jordanis ; Gregorii Dialogi; pro- ferorum (65); Guarneri, Heinrici IY!, Heinrici V
logus legis Salica; (55); Yita; plurimorum sanctorum, coronatio {66).
ut Hiercuiymi,Gregorii Magni, Marlini, Mauri, Re- His fontihus Sigebertus satis iibere usus.csl. Alios-
migii, Aniidji, Amandi, Clodulfi Melteiisis, Maclovii, ad verhum exscripsit, alios sensu tantmn expressii,
Cohimbani, Kiliani, Wulframmi, Gertrudis ; Adre- eontraxit, ampliavit, correxil, nec id semper felici-
valdi translatio sancti Benedicii; Gesta pontifieum ter. Nunc e pluribus unam narraJionem consuii,
Jiomanoriim ; Cataiogi pontificum ; Grcgorius Turo- nunc unius verba continua discerpens in plurcs an-.
nensis ; Fredegarius cum continuationibus ; Gesta nos digessil, suis quaaque diligenter, ctsi non rcclc
regum Francorum ; Beda; Paulus Diaconus ; Histo- B semper, temporibus ascribere studens. lla cunicen-.
ria miscella ; Flodoardi Historia Remensis; Aimoi- tonem condere vellet, salis quidem varium feclt;
ni Ilistoria Francorum, Einhardi Yita Caroli; Re- neque id saltem objici ei polest, quod sine delectu
gino ; annales Vedastini, Fuldenses, Melienses (54), ct judicio fontes exscripserit unum post alterum.
Lobienses (S5) ei, maxime Leodienses (56) ; Auxiv Quin potius eum plurima legisset, ex magno ssep.e
lius. de Formosiana calamitate (57); Liudprandus; Jibrp perpauca tantum excerpsit, alia qua; ibidcm,
Widukindus; Rtiotgeri Vita Brunonis; Lantberti habere poterat, aliunde petivit, ubi rectius ea legi.
Yita lieriberli; Petri Damiani Vita Odilonis; Sige- iudicahat; et omnino videmus. ei neque acumcn..
MTJE.
(50*) Ut ipse de Olberto dieil in Gestis abb. Gem- C 1098 a pluribus s. xi exarali sunt diverso tempore,
blaccns. fac.tis plerumqueseqiiali; sa;culi xn vesligium iniis
(51) A. 5SL 582, 5S6, 406.—ln fontium disqui- nulium, nequa;renli quidem. Neque lisec igilur ex
sitione multum me debere el Waitzio nostro et lihro Sigeberto desumpla esse possunl. Alia res est in
V. D. Hirsch, groto animo protiteor. sequentihus. Annos enim 1099-1124, niviuin nitnis,
(51*) Dehajresibus, a. 586, 404. liumida una manus in prascedentibus nondumob-
(52) Hoc nomine semper intelligit Cbronicon Pi- via continuo calamo exaravil; alius deinde in mo-
tbceainim seu imperiale, quo de cf. Waitzium in An- nasterio Fossensi et ipse uno ductu sequentia scri-
nalibus nostris, VII, 250. Genuiniim Prosperi Chro- psit usque ad 1157 exlerminavit, ubi Anselmus desi-
iiicon non novii. Usus igitur cst codice Eusebium, nit; tum nova manus uno lenore pergit uscjue 1146,
Hieronymum etChroniconPithoeaimm compjectenle, tnullos afflixit. Hic desinit conlinuatio Gembiacen-
quaieni jam ante Sigebertum exstitisse testis est ve- sis ; annalcs quoque per duos annos cessant; qcue
tris ilje codex Bollandianorum, quo de cf. Acla SS. tum sequuntur, quot annos, tot fere manus exbi-
Maii yil, praef. 40. Idem cbronicon post Eusebium bent. Apparet igitur Annales Leodienses ad amiuu;
atque Hieronymum sine Sigeberto vidi in duobus usque 1099 inter fojites Sigeberti babendos, amiis
sa;ccilixv codicibus bibliothec» regia; Bruxclleiisis, 1099-1146 autem ex ipso ejusque continuaioriiius
9486, ubi Mariinus Polonus, el 9486, ubi Mariamis Gemblacensihus ad verbum fere exscripios esseiri-
jllud sequitur; unde jam Wailz recie restrinxit bus vicibus, primum a. 1024 a Leoctiensi, deinde
quod Scaliger Cbronicon illud in solis Sigeberti co- a. 1157et 1146 a duobus monachis Fossensibus.
dicibns legi contendit. n (57) A. 900-905. Cf. Sigeb. Devirisili., 112.
A. 422.
^55) Ex /58 A. 977, 992,1001, 1005.
(54) bis eliam liausitquajcunque Berliniano- (59) In codice nunc Guclferbylanolegit atque ad-
rum, Fuldensium, R.eginonisvcrba apudeum legun- liihet annis 885, 905, 960, 972, 1014,
tur ; ipsos non adiil. (60) De cpp. Mettens. ad a. 982-984. De divers.
(55) Usus iis esl in annis 905-972 ; priorem par- temp. 997, 1005-1020,
lem iion adhibuil, (61) A. 959-1054 plurima inde sumpsit
(56) Primo rarius iis utitur , ad a. 570, 650, (62) Apud Baronium XI, 210. Legebateam atque.
646, 661, 66S, 755, 757, 774 ; ahhinc eorum vest.i- descripsit ad a. 1055, 10S4, ex codice S. Laurentii
gia prorsus descril usque ad a. 956. Ab lmc inde Leodiensis, jam Bruxellensi 9706.
iaiitum noii integros, iisdem fcre verbis, in Cbro- (65) A. 1087.
nicon recepit; inio annorum 1115-1146 omnia,'pau- (64) A. 10SS.
cissimis taiitum cxceptis, ne verbjs ctuidem.mutata, (65) A. 1097-1099apud Dodecliinum.
in Anselmi et Gemblaceiisiuni contiiiuatione occur- (6.6)Non usus est Annalibus Bertinianis, Blandi-
runt. Hanc autcm ex bis annalibus non posse niensibus, Tbietmaro, Herimanno Augiensi, Lam-
fliixisse, quivis videt. Codcx enim Gemblacensis berio. Ex hoc enim quos locos afferl Hirsch, eorum
conscrijilam cssc docct per singuJos annos, imo 1048, 1066, 1077, ex Ann. Leod. sumpsit Sigeber-
menses, prout evenerunl qua; narrantur. Hinc tus; 1067exVitaCunradi et ex narrationibus a;qua-
cr-unt, qui quxcunqiieliisrum annalium verba apud lium; plura enim liabet quam Vila el Lambcrlus ;
Sigebcrtum leguntur, cx boc dcnium in annalcs 1075, de Russis noster ncquaqiiam idem narrat,
Iranscripta pulenl sa;culo xii, ut idem in Elnonen- quod Lamberius, nequc in anno conveniunl; 1071
siliiis, Marcliianensibus, aiiis facium videmiis. Sed dc marlvribus Tbeba;is longe plura Lamberlo ha-
ante a. 1050 omnia ibi manu cominua s. xi ex an- bet Sigebertus, qui ium temporis prope adfuil, et
tiquioribus annalihus transcripta esse, ct codcx ipse carmen de ipsis scripsil; 1056, 1002, possunt qui-
cl collalio AimaliumLaubiensium testalur. Hucusque dem cx Lamberto^al iioiimiiiiisbeiic'ex alio fluxissc,
igitur Leodienscs Sigeberti fonlem cssc, cxtra oin- Cf. ihi nolala.
.ncm dubilationeni positmn csi. Porro anni 1055
 £5 SIGEBEHTUSGEMBLACENSIS.. 24
- ad vertim videniium,. neque cautam in incerlis du- A . eeria sunt, ipse indicat; falsa seiens minquam nar-
Lilationem, ncque crilicum in eligendis et fontiJius ravil.nec finxit (71).
et rebus quas inde suraerel judicium defuisse. U«c Chronolocjia.—Neseientem autcni multos eirores
autem uiium ejus aique soluiii merilum est iiiomni- commisisse in rehus el in lemporibus, id quidem ne-
bus fere quse a. 1024 pi-seecdunl; tola enim litec gari 11.011 potesl. Temporum computationi praecipuum.
pars a. 581-1025, paucissiniis lanlum exceptis, quidemstudium impeiniJt; sed cam loi auctores se-
compilaia esi e fontilius supra dictis, nobis igiiur qtieretur. ubi lisec aut diversissima erat aut nulia,
nullius prcrsus utilitatis. Inde aba. 1024 multa qui- enores mulliplices el.gravesvilare 11011 bene potuit..
dem adhiic ex aliis hausii,, sed iis lo-l ct tauta de Mulia in hac arbiiraria sunt, ubi e fontibus lempus.
suo addil, ut jam ipse possit jiro fonte baberi. Ex cognoscere non potuil, vel ulii anno cerio ascri-
liac una itaque chronici parle satis exigua annu- benda crani, quaj per se eertum tempus non lia-
rum 1024-1112 jure noslro judfcium ferre possu- beni, 111miraciila, vitte clarorum virorum, similia.
mus clc Sigeberto scriptore bisioric.a ; reliqua ciiial Sxpissiiue etiaiii aliud quam quod iu fontibus in-
noii suiit Sigcberti. veniebal lcinpus ascribit rebus inde petitis. non-
Sigeberli fules (66*).—Triapolissimum suntqu;eci recte »eniper nec atl id satis attendens, quod an-
1"
objiciuntur : quod schismaticus fticrit, quod ninho num ahi !DPasclia, alii in Nalali Dominico incipiunt..
mperalorise partis studio abduclus, ialsa scicns Cbivis liinii-iiinqiiisivit,. ct c certis quantum habere
uarraverit, imo fmxerit. vera laeiieril; quod in tcm- poterat fuiidameniis cOmputavit, ncc dubia occul-
poribus el rcbtis scribendis inultiim crraverit. At tare siudet, llaque in liis volunlas cjus laudanda,.
schismatis quidem noiam jam eailiolicaj Ecclesiie aucioriias leie imlla. IIoc niaxime dc paparum ca-
scriptores, Fleury (67), MarieiLe (08) el Benedictiiii talogo clicendiiiu, in quortim serie consiituenda ad
auelores.Hisloriaj LiHerariae(69), deillo siistuieruM. a. 875 iisquc Gesla pontilicum sequlliir, in annis.
A partium autcin niniio studio etim prorsus tibcniEi tainen. s,epe ab eis rcccJeus: inde ab illo autein
fiiisse, nemo negabit, qui libros cjus animo non amio .Yiaiiamimet catalogos pontilicum adhibuii.
praioccupato.. legeril, Facta.enim ex. ipsis taiitum Um, eimi uuilLiim iuter se differrcnt, Sigeberlus
judical, noii cx personis ; male commissa in mipe- eos ciiriciliure nisus est. At mox vidit ct iiigeiiue
raiorcnon minus viluperai (70) quam in papa. at- cimhietur (72), se non stiOicerehuic labori: elcum.
que ita. raro exempio partibus omnino supcnorcm in ipso iHimerandi) se nimium ab illis recedere de--
se teiiuit. Pro imperatore quidem sensit cuin toia {nebp.ijilissei,a nonagesimo tcrtio. slaiim ad nume--
sua.dioecesi; ai 11311Ileinrieus cst cui. faveL 11011 P rum ceiitesimuni transil (72'); nec postea satis sibi.
papie persona cui irascitur, sed divinum jtis regum fiavii;ib erroribus, Reliqui codices alii ad lilteram
kibcfaclalum, sed rebeliioncs et perjuria sanciia, Ir^c expresserunt, alji pro sua quisque oninione
sed concordia regiii et. Ecclesiae turbala, Jilii erga coriexcrunt; u.ndeapparet, ad seriem aimosque pa-
juilrem pietas corrupta, Jides hominum concussa, paruni rcctius cognoscendos Sigeberli coaicumqiie
Qu;e cum reprehentlit, tantum abesl ut partiurii stu- ejus cuiiciorum auciorilatCiii atque utililalcm pror-
tlio seductus sit, ui. si. minus.ea teligisset, tunc de- SBSesse niillani. Idem de tota ejus chronologia. di-
inum parlium nimis studiosus recte forot dicendus.. cencluiu, non solum ante a.. 1024, sed post etiain..
Quod nuilta noa narrat Heiorico miiin.s favoraljilia, Dittio.—Dicuo in Vila Deoderici el reliquis Vitis
hoc (juidem nomine reprebrndi. nequit, cuius cois- juvcnililer exsultans, ornala flosculis imo versibus
siljum erat summa taniuiu reruin brevilcr perstrin-. poetarumTIoratii ma.xim.e vocihus rarioribus (75),.
gere. In adversa enim parte prorsus idem fecit,' At Graicis quoque, anliib.etis,. comparationibus, meta-.
qui iiicrepanl quod H.einrici.aliqua uicueiit,. iiden pboris refert», sacr» Ssripiur;e ct Patrum leciione
erimcn ei faciunl inde, quod papaium maiefacla lurgcns; nuinero gaudel poetico el scnlentiis sequali
silenlio 11011l.ex.eritomnia, cura lamen inulta re- sono bis terve in (ine sibi respondentibus; quoil
v.crenler omillerei, qua; in (ontibiis suis legebai. Si D oeribendi genus sa;culo xj alque priori xn parti pc-.
quando paulo.acrius in Gregorium atqtie Pascha- culiare fuit et quam maxime usitalum. In epistoiis
lem loqiiitur, hoc saltem.bona fide fecit, mui con- idem aiqualis soni studium : diclio minus florida,
scius crroris ; neque in illis falsum esse, possumus inusilalisvo.cibus carens, atdignitale gravior, SCIH
probare. Ubivis poiius veri amantcin vidcmus ; ita lenliis vividior, elociuenlia quadain naliva animala,
ccini minus recte a Deoderico gcsta iu Vita ejus non- non sinc faceiiis el oraloriis virlulibus,. omniiio au-
dum tetigisset, in Clironicoea supplevil, Si qua in- lem oplimis.eius ajlatis annumeraiida. In Chronico
JN0T.£..
(OO1Vjcleinira oiiservationcs quasexliartzbeimio inlelligendum, quutn qravis el odiosus fueril ipse im-
i.
(Conc' Gertn,, III,p..254,.§. Quiclde Sigeberli Gcm- perator Sctxonibus..Cf. ibid, 1.60, 161.
blacen.si.sduplici asserlo scniienditm) ad an. 1074 et (71) Locus enim anni 775, quo maxime infestatu;.
1085 subiungiiiius. EDIT.PATROLOGI.-E. a Grelsero, 110:1ipsius cst, sed interpolaioris Aqui.-.
(07) Fieurv, Ilist. eccles. 1. i.xv 11.40. ciiiensis;epistolama. 1085 recepit iaiHum,non iiiixii,.
(08) Ampi; coli. I, 58S, nota.. (72) A. 995.
(69) Ilisl. liil. de la France, IX, 557 (72') A. 824.
(70) Cf. 1075-1084 : his aulem — aqcrc 1083. De Vl scoberei.q. scopo mundarc: minare i. cu.
(75)
V-V...
iii.. l.Oo,:CIIJUS sonus.verba svfjiciunl omnibusad inener, dticere.
 '
25 PROLEGOMENA. 20
plana est atque ccmposita, qualis in ser.e, nunquam A bcrtus ffiOJiacbiis S. Mariani Altissiodorensis a*
fere se attolleiis; ex priori ornatu sonos tar.tum i2i0(88)etexhocdeauctiChroi)iconTuronense(8y),
aiquales in finc senter.tiarum retinuii, eonec in li- Gerardus dc Fracheto a. 1264, et GuiJIelmusde
bro De viris illuslribus et hunc uliimum ornalum Nangis a. 1504; Helinandus (90); Albericus Triuni
deposuit. Fonlium a. 124! (91); jEgidius ab Aurea Yalle
Exceptorcs. — Opus staiim postquam in publicum a. 1247; Matihams Paris (92); Vinceiitius. Beilova-
prodiit, mirum quanlum bomiiium allentioiiem in censis (95); Mariir.us Polonus : Annales S. Medardi
se coiivertii; plurimumque descriptum, excerptum, Suessionensis a. 1209 (95'); Balduinus Ninovensis
contiiiuatum, maximi per sequenlia seecela in lii- a. 1295(94); Joliaunes Iperius a. 1294; Chro-
sioriam scribendam et rcbus etforma fuit momenti. nicon Gallicum a. 1503 (95); Mallliajns'Westmona-
Primus eo usus est jam medio a. 1105 et sa;pius steriensis a. 1507; Annales Islandici a. 1528 (96);
postea Ekkehardus Uraugiensis, et ex boc amialista auclor carminis de Lobengrino j;osi a. 1530; llen-
el chronograplius Saxo; dein auctor traclatus De ricus de liervordia, el ex lioc Ivornerus ; imerpola-
invesiitura, qiic-mvulgo Wallramum Naumburgen- torRoiir.il! Trudonensis a. 1560 (90'); Pelrus-a
sem dictint, a. 1109 (74); tum Annales Leodienscs Tliymo in Clironico Brabaniiie a. 1429 (97); Cbro-
a. 1124 (75); Nicolaus Lcodiensis in Viia S. Lam- J5 nicon S. Bavonis paulo post a. 1497 (88). Pi-e.ter
berti intra a. 1124-1147;HermannusToiTiacensis(76); hosce Sigebcrto usi sunl Lamberiiis Walcrlos in
Ordeiicus Vitalis anle a. 1152; Rupertus Tuiticnsis CbronicoCamei'acensi,a.ll52sciibicoep!o,babuitCo-
in Historia S. Laurentii Leodiensis anle a. 1155; dicemfamilia;B;Be!'liniaiiusauctoi'Gc;nea!oaicecomi-
Reinerus ejuscoiilinualor(70*); conllnuatorFulcuini tumFlandrensium.quamGalopiiiusediditsubiiomiiio
circa a. 1160; scboliaslcs Adami Bremensis (77); Flandriaj Generosie paulopost. a. 1104 ; Rogerus
Annalium Laubiensium interpolalor (78); Annalesi de Wendower in Floribus liistoriarum, a. 1255, usus
Eliionenses (79) (et ex his Chronicon Torna- codice Roberli deMonte; Jacobus de Guisia in An-
ccnse [79']), Marchianenses (80), Florefiienses (81), nalibus Ilannonioe, ante a. 1598; Joannes Brando
Parcenses (82); Clironicoii Remense a. 1190 (85); Dunensis, a. I45i; Aiiianus in Chronico Aldem-
Leoiliense a. 1192(84); Lambertus Parvusante a. burgensi a. 144S.
1193 (84*); Andreas Marcbianensis a. 1194 (85); Continuatorcs.—Conlinualorum agnien, majus
Radulfus de Dicelo a. 1199 (85'); auctor narraiio- quain in ullo preeter Martiuum PoJonum seriplore,
nis De hcllo sacro (86) ; monaciius Egmoiidanusi Anselmus ducit, e Guiiini Gemblacensis discipulo
a. 1204; Nicolaus Amhianensis a. 1204 (87); Ro- niagister apud Altoviilarcnses, dein aoud Latinia-
KOTiE.
(/4) Cf. de hoc ci. de reliquis diligentissimani C Sigcberti coclice Ursicampino, a. 1156-1200 cx
Hirschiiclisquisitioiieni, n.408-457. Exscripsit ad ver- Aquicinctino B5. excerpsU, nil prorsus addens nisi
biim annos 781,798,801,752, 420,965,1040,1047. decem notulas breves a. 418, 424, 454, 555, 655,
(75) Vicie supra notam 56. 656, 648, 679, 684. 708, ex Historia miscella, et
(76) Dachery, Spieil. II, 905. undecim alias a. 902, 1-121, 1147. 1152, H55.
(76*)Usus Sigeberto, Ansclmo etGemWaccnsibus. 1162, 1187, 1200, 1202, 1205, 1204,-papas lantuin,
(77) Cf. Arcbiv. VI, 821. Ambianas, Galliam speclantes. Tanla brevilate cgit,
(78) Annos eiiim ibi 448,657, 646-660, 885, 858, ut amios 1100-1204octo fere paginis complectere-
965, 909,alia liiaiiueSigeberto addilos esse apparet. tur; lanta ignorantia, ut v. g. ex Sigeberli verbis.
(79) Pncler niamini continuam iiHerpolalriccm 561, in Scolia Brcndtmvs claruil faceret in historia
ibi plura ctiam variis manibus e Sigeberlo addita Brcndanus ftoruil a. 585pro in Arnicniam incvrrcnle
sunl. scriberel?» amicitiam iucurrenle. Opus, noii digrmni
(79*)Aptid Martene Tlics. III, 1455, totum cx El- quod edaliir, exslal in codice olim r-ill;a;ano, tuni
nonop.sibus descriptum, non e Sigehcuo ipso. Cliiisiinae iuter Yaticanos 444, s. XIV, cujus apo-.
(80) Jnediti, ad annum usquel076, ex J^eodien- graplium est codex quo usi sunms Parisicnsis inler
sibus dcscripli, alia manii s. xn mulium e Si"c- Supplcm. Lat. 785. Contiiiiiaiioiieiii excerptaiii
lierto interpolaii, a. 1079-1107. Integri ex co de- ediditBrialXIY, 21.
scripli. (88) Usus codice Ursicampino.
(81) Inediii, usque ad a. 1159, e Leodieusih.is (89) Marlene, Coli. Y. 917.
descripii, mub.is jiostea s. xn cxcunle additis e (90) Usus cotlice Moriui maris.
Sigeberlo. D (91) Usus codicc Afiligcnieiisi aique IIclir.ar.d.G-,.
(82) Inedili, maximam pariem e Lcodiensibus (82) Usiis P.egeio de Wendower
atque Sigeberto excepti suut. (95) Ususcodice Ursicamjiiiio.
(85) Labbei Bibl. ms. I. 555. (95') Dacbery, Spicil. II, 483.
(81) Marlenc, Tlses. III, 1405, usum sig. et An- (94) Usus cocliceAfiligemensi.
selm. (95) In cod. Parisiensi inler San Germanenscs:
(84') Exscripsit Sigebertum, Anselmum. Gembla- Franc. 659, s. xiv.
censes et Aqiiiciiiciinum. (90) Cf. Waitzitim in Annalibiis noslris VII, 090,.
(85) Usus cociiccAquicinclino qui eosex cociiccqiiodam Roberii de Monte iluxisse
(85') Usus Roberto de Monte. docct. De Tbeoderico rerum Norvegicarum scri-
(86) MaiTene, Coll. V, 556. ptore, qui jam Sigeberlum laudat, cf. ilirscb, ji.445.
(87)Naiusa. 1147, ut ipse clicil, Cbronicon scri- (96') Inediius, in codicc Bruxellensi 18181.
psil ab O. C. usque ad a. 1204, oclo libris compiv- (97) Iiiedilum servalur in liibulavio civitalis Bru-
Jiensum, quo.J antc a. 581 tolum ex Etisebio atquc xellensis: cf. Arcbiv. VII, 707.
Ilicronymo comiiilavit, a. 581-1135 ad verbum e (88) Videiiifranolam.iOa.
 27 SIGEBERTUS GEMBLACENSIS c)Q
censes; post a. 1099 Gemblaeum redux, ibia mense A _i Edidil primus Mir.ieus, ex Jioc Siruve atque Bou-
Fenruano a. 1115 abbas niulta cum laude prafuit quet, — Porro Gallus (101), qiiidam familiaris S.
usque a'd obitum a. 1156. Litterarum amore mo- Bernardi, Jiice oimiia
usque ad a. 1J48 a Sigelierto
rumque elegantia omnibus commendalus fuil; in- c Janilileiisi > scripta credens, eum continuare sus-
genio quidcm Sigeberto inferior, judicio flu- cejiit ita, ut c omissis aliis, ea
ctuans (99), miraculis, monstris, lempestatibus nl— historiain perliuent quaj ad pontificalem
.mium intentus, multa tamen utilia nobis tradidit. :visu et audilu vera esse perstringeret, i eltantiim e qua;
cognovisset, narraret. i At
Sigeberti Chronicon continuarc jam anno 1112 ag- ni Sigeberti coiilinuatorem ipse se
profiteretur,
gressus (100), calamo cum rebus jiariter excurreiile nemo Cum illis annumerarel, Opiis enim alius plane
ad finem usque a. 1155 deduxit. Utcnim ex codicc .consilii alque formse, iion amiis, sed eapilihus dis-
ejus aulograjiho videmus, res prouti iiebant stalim tinctum, tolum fere versatur in concilio Remensi,
lilteris mandavit, bis tervc in uno ssepe anno cala- Conradi et Ludowici expeditione, Arnoldo Brixiensi
mumsisiens etad novosiiutiiiosresumens;qua;sero aliisque Ecclesia; rebus,, qua; omnia aiiiplissjnie et
didicit, supplens, quaj falsa csseppstcomjifirit.corri- ex accurata cognitione narranlur (102). Quare do-
gens. Ila liber ipsisrerum vestigiis incedens, summa lendum, quod ad a. tantum 1150 mcdium nobis ser-
lidedignus videtur, in tempore praJserlimrebus aseri- B.yavil illud codex unicus F2, unde suo loco ede-
bendo. Auctor ipse iUjim pluribus vicibus edidit; tur.
nam a. 1024 inde suppletos vidimus AnnaJes Leo- Jam autem a. 1112 seu 1115 Sigeberti Chroiiicon,
dienses a. 1126 monachus Alnensiseta. 1151 mo- quale ad secundam editionem prajparatum auctor
nachus Virdunensis totum traiiscripsit, a. 1156 moriens illud reliquerat, adjecta in ilne notitia An-
•Fossis alteri Annalium istorum supplemento inser- selmi de anno 1112, descripsil MONACHUS AQUJCINEN-
yiit. — Anselmum statim excepit continuator GEM- sis [B.] satis accurale, nisi quod addilainehta qua3^
PI-ACENSIS PRIMUS, a. 1156 atquc iiiitiuni a. 1157scrh- dam de suo maxime mohasterio interseruit. Idein
. bens ; alter vario tempore cl atranienlo multum ira, etiam Eusebium, Hieronymum atque Prosperum Si-
lato addidit 1157 Prudens leclor usque ad 1145, geberto praefixisse videtur (105). Hic codex B. reli-
successit; inde tertius uno leno.re processil us- quorum fons fuit omnium (104). Anno 1148 eidem
que ad finem a. 1148. Ita librum iterum Annali- addiia esf Anselmi atque Geinblaceiisium eonlinua-
bus suis adhibuerunl Fossenses; totum descripse- tio, atque ita lotum descripsit RI. Postea in mona-
runt nostri codices F 1, 2, 5, 4, excerpseruiil Rei- sterio ipso Aquicineti eonlinualus fuit, diverso tem-
nerus Leodiensis, et chrpuicon Leodiense. Piaeler P pore, ul videtur, rebus maxime Flandrias et bella
lios usi sunl Anselmo el Gemblacensibus conlinua- sacra spectaiilihus, quarum plures ex Annalibus
lor Ursicampinus ejusque scquaccs Nicolaus Ainbia- Blantliniensilius, pauca; ex Aquicinctinispetita;sunt' ,
nensis et Yincentius Bellovacensis ; Andreas Mar- iianc continuationem novimus tanlum e quatuor
chianensis ; Lambertus Parvus ; Albericus ; Baldui- aliis, quaj ei superstructse sunt (105). Prima est
nus Ninovensis ; Iperius; chronicon S. Bavonis. monachi VALCELLENSIS, [B2.] qui totum librum de-
Eom
(99) Cl. a. Hot), 1102 de Eolhario miperalore. 1086, 1087, 1088, 1090, 1092, 1095, 1095, 1096,
Cf: deAnselmo Acta SS. Junii VII, 17i ; Delvenne, 1100, 1102, 1105, 1109, 1111, 1112, el in verJhs
Biographie des Pays-Bas; Mons, 1829,1, 25. ejusomissis a. 9S4, 958, 987,1012, 1106, utriusque
(100) Cf. supra notam 49*. familise codices conveniunt mmc omnes, nunc plu-
(101) C. 7 enim Francorum regem nomine non res ; Eusebium insuper, Hieronynmm et Prosperunj
addito simpliciter designat per serenissimum regem, Sigelierlo praefigimt cuncti, excepto GS., qui ila de-
eumdenique sa;pe voeat Chrislianissimnm. curlalus est, ut hic non possit objici. Hoc aliter
(102) lnter alia legimus ibi c. 40 jam a. 1150 cxplicari neqtiit, nisi ut ambas familias ex uno fonte
cpiscopum Wintoniehsem aiitiquas slatuas Romse iluxisse staluannis, qui Eusebitim, Hieronymum,
cpemptas in Angliam transportasse ad domum suam Pro.sperum et Sigebertum contiiiehat cum addita-
ornandam. meniis illis utrique communibus. JEx-his 1079,1080,
(105) Yide supra iiolam 49. 1086, 1087, 1088/1090,1095, 1096,1100,1102,
(104) Hoc ila probatur. Codices BI, 2, 5*, 4', 4**, 1109, 1111, tangunt moiiasterium Aquicinensc,
5, lieet lectionibus et additionibus piuriniiim inter omnes prseter 1079, 1080, 1096, desumpli ex ipsius
se differant, eo tamen communem fontem produnt, monasterii Annalibus adhuc ineditis, quorum m'ima-
qiiOd oinnes Sigeberto Anselmi atque Gemblaceii- rium exemplar Duacl servatur; 051, 690, 10.84,
gium conlinualiones adjiingunl, quoclque has ilcru.m 1086, iraclant vicinas ei regioiies ; 1076, 1092,
contiiiuarunt diverso quidem quisque modo, sed 1095,1103, ejhseopos Cameracenses, quilms illud
omnes uno atque codem usi fuiidamento, cenlinua- D subdilum erat. In hoc igilur monastcrio codex iste
iione Aquicinensi. Pbrro Cl, 2', 5, 4*, S. D. DI, T, primarius B. exaratus erit. Additamenla supradicta
2, E., et ii inier se multum vuriantes, hahent tamen pleraque quidem et in altero codice Aquicinensi
in quihus nunc omnes, nunc plures convenianl le- B5. legunlur ; sed inde fluxisse noh possunt jam ob
clioncs, ul 767, Scomnas; 882, Hunnam; 928, Gana; id, quod noniiulla ex eis et in antiquioribus codici-
959, bellaria; 935, Baginocnsium ; omissa, ul.962, lius C4*. D. E. exstant. Quod autem non in onini-
1012; addilamenta, ut 1048, 1096, 1099 ; denique: bus codicilms ea reperiuntur omiiia, hunc per om-
continuatioiies. Et hi igitur suum sibi fontem riecu- nes ferc Sigeberli codices usum fuisse videmus scn-..
liarem vindicanl, quem coiijicimus csse Atrebaten- harum, ut sui monasterii historiam intrudereiil,
sem, C. FamiliaBl, 2, 5, i, S, quam plurimum abi aliorum omitterent, prout ipsis placebat. — Nos.
illis diflert, cuiii lcclionibus, tum vero continiia- illa in unum collecla dabimus jiosl Sigeberlum:
lionibus ; in aIditamentis aiileni, qn;e Sigelierto fe- (105) Per continualiones enim B2, 5', 4*,5, quam
cerunl a. 651,090, 775, 1076, 1.079, 1080, 1081, maximc intcr se divcrsas, sparsa legunlur nonnulla
 2'j PROLEGOMENA. 50
lincas apposuh, qua; cx Aimalibiis
scripsit usque ad a. 1165, aliqua omitiens, alia de A margine et hura
suo addens. Hunc paulo posi a. 1497 auctor Ch-ro- Blaiidiniensibiis, Marcliianensibtis, Elnonensibus,
nici S. Bavonis totum fere transcripsit, multa inier- alque Vilis S. Amandi, Amati, Rictrudis, Gertrudis
ponens ex LambeiTi Florido, Annalibus Blandinien- ad verbuin transcripla, nullius sunt pretii.— Quar-
sibus atque S. Bavonis, Genealogia comitum Flan- lus denique monachus AQUICI.NCTIXUS (B5.) rogatu
dria;, Martino Polono, Jobanne de Thielroda, -'Egi- Simonis a. 1174-1201 abbatis codicem primariuii.i
dio de Rova. Adriano But, Trifheinio, aliis (106), — Afiuicinenseni, dentio dcseripium usque ad annuin
Alter fuit monaclms AFFI.IGEMEXSIS, [B5.] qui Sige- 1148, indc ita contir.uavit, ut continuationeni illius
berlo, Anselmo atque Gemblacensibus aliqua addi- pro fundamento propriaj. subjcctam multum am-
iamenla de monasterio Affligemensi ex Historia et pliaret, sequentia usque ad finem a. 1201 de suo
Annalibiis Aflligemeiisihtisaspersil, alia septuaginta adderei, divcrsis ut videtur lemporibus (109). Ali-
septem ex Blandiniensibus. Delnde conliiiualionem qua.sumpsit ex Annalibtis Aquicinclinis, jilurima
Aquicinensem ad a. usque 1156 adbibuit ita, ut aulem, dc bcllo polissimum sacro, e relationibus
eam quasi obruerct mole suarum additioimm ; ab a. eorum qui ipsi inlerfuerant. Auctor Fridericum im-
1157-1165 suis ianlum vestigiis incedit. Scripsit peraloremadmiratur (110) ; qua; Mirams tacensubi-
anle a. 1189 (107) animo erga Fridericum impera- " vis omisil. Alius deinde uno calamo adjccit breves
torcm inclinalo ; qute Mir.-eus pleraque omisii. Usi notilias a. 1201-1257, omiies, tribtis taiiium exce-
eo sunt Albcricus Trium Fontium et Balduinus Ni- ptis, ex Annalibus Aquicinctinis ad vcrbum peli^
novcnsis. Nos illum liovimus ex exemplo tanlum, tas (111). Exscripserunt hunc codicem Lambertiis
quod saec. xm ineunte monachus Eibamensis (B5-) Parvus ; Andreas Marchiaiiensis , Wilbelmus au*-
descripsit. Id nomine auctarii Affllgemonsis edidit clor Chronici Andrensis ; Nicolaus Amhiaiiensis ;
MiraJus,et ihde Struve. — Terlius monaclius HASXO^ moiiachus Clarimarisci, qui Genealogiam comilum
KIENSIS [Bi.] Aqiiicinensem descripsil usque ad a. Flaiidrensium continuavit. (112); interpolator An-
1167, cui Annales Blandinienses adhibuil in iiona- nalitim Elnonensium; lperius. Edidit Miiicus, ol
ginta sex locis ; pra;ter hos de suo paucissima tan- ex co Struvc. — Etimdem naclus moiiaclms S.
ium addidil, inter qnee trcs de monasterio Hasno- Wixxoci BERGENSIS [B5-.], indc annos 1149-1201,
niensi n.arrationes (108) llii scriptumprodunt. An- aecurale transcripsit, aimis 1201-1257 multa im-
selmum, GcmJilacenses atque Aqtiicinenscm conii- miscuit ad Flandrias maxime spectantia. Auctor
nuatioiicm hic illic decurtavit; propriam non addi- illo tempore vixisse vidctur (115) ; continuatio IIUIIC
dit. Novimus eum tanliim e B4*, 4**,qui inde accu- (-i pnniuni lucem vidit (114), Usus ca esl Willielinus
ralissime descripti sunt. Atque codici B4" intra a. Aiidrensis et ex lioc Iperius.
1206-1506 monachus R. Marchianensis plurima in Prater hos ex Aquicincnsi B. alium ciiam cotli-
NOT^E.
in omnibiis eaoem, quibus caetera lnieiposila esse noslrorum vicioriam udhnc miniiiic cvIiviiVuii:.'."ilil
noiinmiquam saiis ajmaret. Ha;c non possunt cx anle ?u U9y eOiteiii lisi sunt Lambcrtus Parvns
una in alteram transiisse — tum ciiim IIRI.IIO lilnra atqiie Andrcas Marcbiaiiensis. In pricfalionc ojieris
coimininia c.sse debereiit liis eonlinuaiionibus — h;c;cinntum de se dicil auclor : A 15 autem anno
sed ila tauluin Cxplicaii possunt, ut commune illa- C.onradi retjis Thcuionicorum ci 14 Lttdovici liujtis
ruiii fundamenium esse slaiuamus. nominis scplinti rcgis Francorum, rogaltt quorumdirm
(106) Legilnr in cod. olim Blandimensi, nunc fralrum Aquicinensium, et posttnodum aticloritale
Bruxellensi 14524, unde descripti sunt Biux. 10551 Symonis ejusdem Ecclcsiceabbalis, quitlamnioiiaclius
cl Ambiancnsis 5S6. Totum etiiditDe Smet in Corp. ejttsdem Ecclesia; familiarissinius, mcdiocrilcr liltera
cbron. Flandria; I, 45S, priorem parlem usque ad tus, nsqttc in calcetn voluininis scquenlin apposttil.
a. 772 Vandepulte in Aimalibus S. Petri Blandi- Andila macjisquant visa scripsit, cl qucea fidciibus
nicnsis (Gandavi 1842, ii 0) e cod. charl, sa;c. xvi rclatoribtts audivit, poslerortim nolicie dercliquit.
-intabulario Ganclensi. Idcm prorsus opus est, imo (110) Nec tamen mjusto parlium sludio;cf. a.
ex codcm codice impressiim, quod Doni BrialXIV, 1156, iujtisle dimisil; ! i G1,per violenttam impe-
16 noniinc Anctarii Btandiniensis edidit ex copia raloris; 1162, Oclavianum scismaticmn, 1165, im-
codicis a;que Blandiniensis (queni in manibtis ba- pcrctloris lam tcmerciriojvramenlo.
buil, el une lottl autre produclion vocat dc Bast,, (ll])Jn cociice unico B5 cxsianl lantum usque aci
Inslilttlion des communes, Gand 1819, p. 99, 112) a. 1225 mediiim, ullimo ejus folio dcpertiilo. Sed
a_l). Nelis sibi communicala. Niisquain Dom Biial D apud conliiiualorem B5' iis superstriictum, noji
dicit, boc ibi legi post Sigcberlum ; idcm apud biec tanlum lcgiintiir, sed etiam enncia qu:c Aniialcg
ciim ct in Chronico finis abruptns, eatiem verba ; Aqiiicinctini a. 1226—1257cxhibenl. Alqui 135"nou
Brial nil prorsus hahel, quod non cliamCIironicoii; usus csl Aiinaiibus, sed codicem B5 ad lilteram de-
qune Clironicon il!o plura babei, perpauca laiilum, seripsit (cf. subunone apud utrumquc); locos crgo
a Brial omissa erunt; qui se non omnia edidisse Amialium aputl cuin obvios in B5 quoque cxslitisso
ipse inimit. Contimiaii;) igiiur Sigebcrti Gandensis ojiorlet.
nunquam cxslilit. (112)Apud Maricne Thes. III, 588.
(i07)Nani a. 1154 Ileinricum Anglorum regem, (115) liiim Bergis projie Dunlvirclien scrijisisse,
a. 1189 moriuum vocat hunc qui inoctorccntal. inde conjicinms., quod liujus maxinie rcgioisis lii-;
A.
(108) 070, 1069, 1150. storiam traeiat; quocl vocibus Galliam rcdolK-libus
(109) Cf. a. 1190 de Fiiderieo imp. : Corpuscjus ulitur, ut saisivil; quod Iranslalionc S. Jeuiiergie
a.dhuc inseputlnm cv.slodiiur; 1182: rex fulurtts plene narrata, adjicil: facla csl lcmpore domni Jniwl-
scripttim csse oportet antc Heiiiiici morteni a. muri abbalis Bergensis.
1197. narratani; 1191, ctr.f.tmh.oc ctnno; H97. sc- (114) Novimus laiilum dahimusqiie c coaice 155"
ytinnm ut vidcliir pulcli.ra proca.sio: ibid, cerlam pcr moiiiiciuiui Biandjniciisem e variis libii", tania
 51 SIGEBEBTUS GEMBLACENSIS. -52
cem ilaxisse oporiel jarii deperdilum, in dioecesi Aspectantia; af li;iginta';loca omisil, sententias qisam
ATREBATE.NSI scriptum (C.) (115). Is prinio couti- plmimum transposuit, non in singulis modo annis,
nuationem- non iiabull; ita inde derivati suntD. et sed ex altero saipe in alterum ; paparum catalogum
fon.es codicumDi.2. Deinde paucailli addilasunl; inde ab a. 959 de suo prorsus alium feeit. Ita codcs:
ita a. 1127, inde descriptus fuit eodex TQKNACENSIS revera omnium pessimus, niiro taihen fato majoris
(C5.), cui alius postmodum adjecit notulas brevis- quam ullus e rcJiquis in historiam fuit momenti;cs
simas annorhni 1152-1174, terlius a. .1552,1555, co namque fluxerunt non solum coaices sequenles,
1554.— Anno 1156-monachus S. YINCENTH Lju- sed et ediiiones pra;ta' Miroeanamomnes.' Continua-
DUNENSIS (C4.) codicem C. desciipsii, sed inde-ab a. tionem primo non habuit; liane alius ipsi addidit
917 mulla omisit, pauca addidit, max:me Laudu- brevissimara ahnorum 1114-1147; tertius auxit et
nensia (116), ejusque conlinuationem, auclam de deduxit usque ad a. 1165 (120). Ita lotus codex de-
rebus potissimum Laudunensibus, deduxit jirimo scriptus fuit plurimis omissis apud S. VICTOREM PA-
ad a. 1156, deinde calamo rebus semper suppari itisiENSEM(D2.); priore demum cohtiiiuatione au-
usque ad a. 1145. Ita lotum a. 1154 monachus ctum anno 1155, monachus MORTUIMAHIS(121)
CORBEIENSIS (C4*.) accurale expressit, nil addens; (Dl.) accuratissiine expressit, et septem notulas
continuavil codex YALLISLUCENTIS jam deperditus adjecit. His duo alii mulla interposuerunt a. 1114-
(i!7). Porro ineunte anno 1153, monachus quldam 1165; sequcnti tempore plures continuaruiit usque
PR.EMONSTRATF.NSIS contiiiuationi Lauduiiensl novam ad a. 1254 (122). Huiiccodieeni, omissa continua-
aiinoruui 1115-1153 superslruxit ila, ut illi inj)rio: tione, descripsit Cislerciensis hionachus UnsiCAMri'
ri „us magnos centones ex Yila Norberti ad plurimum . [Dl*.], qui ei additamenta interposuit triginta duo
excerptos assueret, in sequentibus plurinia afferrel ex Galiiido, reliqua e variis excerpta, hovamque a.
nova et quam ulilissima. Habemus eam in uno co- I il5-l 155 cohtinuationsm compilavit ita, ul cOdi-
dice noslro BL Eadem iterum ex Anselmo interpo- cem Bl. nactus, continuatlonem ejus Prajmonslra-
latam esse a monaclio Ursieampino, infra videlh- lensem uscjuead a. 1128, ex Anselnii, quain ibideRi
inus. — Ex codice C. fiuxisse etiam videtur Buit- legebat, pluiimum interpolaret, post integram de-
HURGENSIS (CS.), qui Sigeberto quain maximedecur-- . scriberet, quindecim tantum.per totam additamenta
tato addit. hrevem a. 1114-1164 con.linualipuehi, faciens, qu;e auctorem Ursicampi vixisse produnl.
qua primis: tribus annis cum Lauduiiensi convenit, Hunc codicem exceperunt Dl**. et ESIi., ex quo
tum plura continet, quaj et in chronicon S. Ba- editio princeps fluxit. Eidem innituniur Nicolaus
voiiis traiisierunt (1-iS), alia, qua; alihi non le- p Ambianensis,. Yinceiilius Bellovacensis, Roberlus
gunlur. Altissiodorensis cum clironico Turohensi, Gerardo
Godices quos liucusque enumeravimus omnes de Fracheto et Guilehno de Nangis.
Sigeberto multa quidem nimc addunt, imnc adi- Uliimus denique alque clarissimus inter cohti-
munt, at verba et senlentiarum ordinem inlactum nuatores eslRoBERTusDEToniNNEio,anno 1128 S,
reJiquerunt. Hunc mulare primus ausus est mona- BenedieU regulam professus apud Becciim, a. 1149
chus BELLOVACENSIS (D.), qui intra annos 1158-1147 ibi priorelecius,Vi Kal. Jun. 1154, adabbatiam Montis
(119) codicem C. descripsit sine continuatione. Hic S. MichaelisdePericuIomaris vocatus, quam summa
jiova additanieula fecit decem, Bellovacum maxiuie cum laude gessit usque ad obitumvni Kal, Jun. 1186;
NOTiE.
jncuiia coiipilalo, ut nOnnunqiiam auctoresquam :D At Coroeieiisem' calamo tantum, non ingenio ope-
maxime diversos, sine ulla distiiictiime eadem linea ralum plura osteudunt; in continualione, quaj ad
pe.rgens , c.onjiinge.rct.Ita noslro quoque adjunxit, mulandum et omitteudum magis ctiam invitabat
quasi unum esset, opus prorsus aliud, quod ipse quam Chronicon, nil omisil; ex octo ejus addita-
conflavit, a 1222—1228. Annales Blandinieiises ad mentis Laudunum spectant a. 928,1052, 1104, et
verbum desciibeiis, iisque interponens paparum quod in monasterio S. Yincenlii scriplum esse
Yitas e Martino Polono decurlatas et pauca alia ex oportet a. 1096.
BaliiuiuoNinovensi etAnnalibus-quibusdaniBraban- (117) Hiinc exstitisse scimus ex solis verbis : Se-
tinis excerpla. Non dignam igituv compilationem, .quenlem hujus operis seriem require apud Vallemlu-
qu-.e edalur, ideo lantum Iiic tetigimus, ne quis c'o- centem, quae sa;culi xn mcdii manus Corbeiensi
ciicis Bergensis coiitiiiuaiionein csse credat, eo quoci subscripsit. Yestigia ejus forlasse qua;rei)da sunt in
Jiuic irj codice B5" ei duolius ejus apograplns ad- continuatione PrajmoiislratensiRl.
Jungit.Hr.' (118) Videsujna not. 106 Sunt anni 1122,1126,
(115) Hoc innuere videntur verba continuaiionis : 1155, 1154, 1155, 1157.
Obiil bonca memorice Lambertus episcopus Atreba- (119) Nam a. 1109 scribil ipse, non alia manus :
tensis'. Libentissime quidem erederem, hunc esse Ludovicus fdius ejus post eunt retjnat annis 29, quod
Ijaiiduneiisem nostrum C4, ni duo tantum ohsla- ante a. 1158 scrihere non polu.il. Porro alia manus
rent: primo quod hic all56 scriptus cst, C5 a'u- conlinuationem addid.it, qua; jam a. 1147 de^.
lem jam a. 1127 exaratus videtur; deinde quod a. sinit.
596 falsain Laudunensis lectionem Theudclitta e re- (120) Edidil primas Labbeus Bibl. ms. I, 580,
Jiquis unus C4* habei. Nequc C5 ille fons esse inde Slrr.ve, p. 1015, Bouq., X'11,554.
potesl, ctim aiiqua ipsi desiiit, quse reliqui Iiabenl, (121) Morlemar, dicec. Roihomagensis, Cister-
ut a. 1080, 1084,1086,1088, 1095,1098, 1114. -; ciensium regulam acceperat a. 1157 a monasterio
;(-H6) Ha;c omissa atque addila erunt fortasse qui Ursicampi (Orcamp, dicec. Noviomensis). , . .
tribuanl monacho Corbeiensi, cum Laudunensem (122) Edidit Martene Thcs. III, 1457, excerpsit
totiim fere denerditum ex Iioc tar.tiim cognoscanius. Bouq. XII, 78i,XVHI, 554.
*S PROLEGOMENA. 54
anno 1100 ipsius eontinuatio
virgciieris nobiiitaie excellens(125),in rebus publicis .K Huntingdoncnsi. In
non miinis versalusquam inlilleris,regialqueregina; incipii, qua; in primis Sigeberto alque Henrico Huii-
mullum commendatus(i24), librorum inouisitor ai- iingdonensi pluriniuminniliiur, post a. 1154 ipsi Ro-
quecoacervatorsiudiosissimus (125), doctrinsegloria Jierto tola debetur. Scribere eam aggressus a. 1150
Novniannorum sui sa;culi princeps. Historiamet aliis (127)uno tenore pcrduxil ad hunc usque annum, in
eommendabatscribendamet ipsescriptiscoluil (12-3); quo 1111 fmem imponerc primo constiiui! (128). Sed
inter qu;e prinium locum tenet Chronicon Sigeberlo ut fit, cuni eo usque pervenisset, non baber.s cur
additum. Cum enim palriam maxime hisioriam nar- scribere cessarel, usque ad a. 1154 perrexii adhuc
rare vellet, ex more media; aaiaiis lianc ila univcr- ajiud Beccum, ci in Monlc quoque S. Micbaelis coe-
sali conjunxit, ut codicem D ah episcopo Bellova- piiini opus variislemporibus ad vits; finein perdtixil.
censi mutuniiis, Eusebium, Hieronymum atque Pro- Edidit illud plurilius vicibus prouli eranl qui vel
sperum inde descriheret puros, in Sigeberlo nil mu- lolum describere vel recens coinposila jam prius
tarel.nil omittcret, sed interponerel arehiepiscopos dcscriplis adderc oplarenl: c-iprimo qiiidem eclidit
Rolhomagenses atque Anglorum Normamiorumque a. 1150 ineunle (129), dcinde in line a. 1157 (150),
hisioriam, omnia pelila ex Annalibus Rotboinageii- ] tum a. 1169 (151), deniqus a. 1182, quo allera vicc
sibus, Beccensibus atque Monlis S. Micbaelis, Guil- finem opeii facerc constiluit (152). Sed iterum mu-
lelmo Pictavensi, GuilJelmo Geniineticensi, Henrico taio consilio, ad anni 1185 finem continuavit, plura
KOTJE.
(125) Cf. a. 1180. (150) Desinunl Eoa. b. Ilucusque Robertum scri-
Alienoram de foule psisse, MatlhseusParis dicit.
(124) Adeo ul eorum iiliam Ponlis-Ursonis
susciperel a. 1161, el cuslodia mu- (151) Desinunl E8a. b et altera manus in 8d ;
neraretur a. 1102. Jam anlea idem rex Hcinrieus II desinit texius decurtatus in 8e. h. et proctil citibio
ad eum vencrat. in Montem a. 1156, et iierum cum etiain in 8c. d.
Ludovico VII, biennio post. Alexamler qunque papa (i52) IJoc tum lotus Iniius anni Iiabitus indicat,
eiim Turonos vocavit ad conciliuin a. 1165;quo tuni ipse innuit in ejiisloln adabb. JJcccensem, edita
iinito, Roberlus Romam profcclus cst, indeque re- cx VJo.apud Brial. XYHI, 555, quam in nomine lan-
dux, Angliam adiit. — De vita Roberli cf. ipsum in tum inierpolatam, non per oiiinia fictam credo ; ct
Clironico passim inde ab a. 1154; Labb. Bibl. ms. eo, qtiod in prafatione liumerum a. 1150 correxit
I, 548: GalliamCbrist.XI, 520: uiide sua hauserunt in 1182. Manus eliam mulalur in E; desiiiimt Eln.
Hisl. Lill. XIV, 565; Bouq. XIII, pnef. 50; Hirscli, b.—Codice ipso E6 inspeclo,Pertz!us docuil,RobeiTi
p. 587. Oj.ia; Fabrieius dicit, fere omma falsa opus quod ibi fol. 70-95 lcgitur primo codicem per
sunt. se effecissc, maiiu s. xn cx. scriplum, ctijus prim.-B
125) Ut eum Hcnricus Hmilingdonensis vocai. In- jiagiiiae, a scriba vaciue relictaj, alia manns psulo
ter alia Plinium in Noniianniaiii primus r.ilvcxit. nitidior, scd et ipsa s. xn ex. Iianc epislolam iu-
(126) Scripla Roherti ha;c sunt: Hisloria Ilen- scripsil, quam cx ipso eoriiee ila Perl/.ius exccpit:
rici I seu liber oc!avus'Guillelmi Gemmelicensis, in- Domino cl patri birissimo Roqerio, Dei qratin Bcc-
ter a. 1153-1150.—Coiiiiiiualio Sisebeni. incoepta ,,^ ccnsi abbaii, Roberius abbas Moniis S. tiicluiclis dc
a. 1150.—Epistola ad Gervasium," inter a. 1150- pcrictilo maris, quicquid ftliv.spatri cl qiiicqttid servus
1154, eclila a Dachery, posl Guibcrti opp. p. 715.— domino. Veniens ad nos quidam juvenis rcquisiril cx
De iinniiilatione ordiiiismoiiaeborum in Normannia, parle vestra, ul miiiercin vobis partem cronicorvm
a. 1154, apud Daclicrv, p. 811.—Annales Montis tivstrorum qvtv.coniinent icmpus 82 annorum. sciiicei
S. Micbaelis ah an. 1154 ad 1139 ipsius nianu inserli a marlirio sancti Thoinc mariiris tisqtiead prescns
ehartulario monasterii, nunc in bibl. publ. Abrin- tcmptts. Ego uitlcm, volcns pleno addcre cumulum,
censi, n. 80.—Prologus in Aiigiisliiii Florum, apud quicquid scripsi poslqusm ab ecclcsiaBeccensi recessi,
Dacheiy, p. 716.— Prologus in Plinium ab ipso cor- vobis irunsmitlere curctvi, coniinens leinpus 28 unno-'
rcctiim",qui liber anie duo sa;cu'iaad San-Gcrma- rvm. Rcliqu:i vcro quai feci antequam ad Montcm vc-
licnses missus, nunc erit in WWioiheca regia Pari- nircm, apial vos svnt m cronicis, quw ciim mcujno
siensi.— Epislola a:l abhalcni Becccnscm a. 1182, labore htibui clcepiscopo Retvacensi. Reveraliber cro-
apud Bonquet. XVIII, 555.— Qu;e prasier hoec ei nicorum Eusebii Cesaricnsis valde tttilis esi uclenu-
tribuuntui', testiihoiiiis earent. Quod catalogus ab- cleandas multas questiones tam veleris lecjis quain
baium a. 1645 oonfeclus, apud Dacherv cpp'. L;tn- nove, id esl evangclii. Incipil enim cronica stta !_7>°
francip. 551 dicil : Roberititn 154voluiiiiim edidis- anno Nini regis, quo natus est Ilabraham, cl duxit
se atque lurris stib rttinis ct implttvio pulruisse referl «s(/»c20unlaiittttmConstanliiii principis. El hec Iruns-
Historia S. Michaclis , in boc errorem iucsse ap- Itdil Jeronimits de Grcco in Lalinum ; c'. his ideni
paret; libri isli 134 non sunt, quos ipss conscripsit, Jcroniiittis addit de proprio a 201'aitno Constantim
sed qiios collegit. „ usqtte ad mortem Vatenlis. Exlwc seqttilur Prosper,
(127) Cf. a.'U17, quod adhuc disponil, Iransaciis c! dv.cil hisloriam snuiii, usquequo Roma cnpla cst a
exinde 52 annis. Jcnscrico rege Affricc. Post islum incipit Sigibcrtus
(128) In jiraifalione ipse dicit :ego exinde, permit- Gcmblaccnsis monachus, cl ciucilhisloriam suuin a
iente et auxilianle Dco, sine quo nichil possttmus fu- 581"'° usqiic ad U00am amtv.m,quo annoHenriciis I
cerc, uscjtte«tfHoO1""annum c Itigereagqredinr. rex Angloruin ccpit regnarc. Illitts historie cle serie
Ila lcgunt E5a, 7b, 8:1 et primo scripserat codex E; temporum aliqiiid continuare conabur, incipiens a die
at in hoc Robcrtus ijise poslea annuin mutavil in quo Henrirus 1 scnior cepit regnarc, e! perduxi usqtie
1182.— Quod Radulfus de Diceto emu usque ad a. ad a. Ji82u"". Ipsc siquidcm ducil hislorium novcin
1147 scripsisse dicit, in hoc idem facit, quod Ro- rcgnorum insimul; cx quibtts scx deficientibtts, tria
beiTum in Sigeberto focisse viclit: Jinxit auuum,quo lanlummodo duco, id esl Romanorum, Fruncorum,.
ipse incipereslalnerat, Roberlo fuisse ultiinum ctini Anglortim; cl cgo cum imilans, isla tria re.gnaprote-
tamen ejus Cliroiiicoii,prorsus utille Sigcberti, post quor. De celero supplicopalcrnitati vcslre, ul habca^
anmim quoque 1147 cxcerperct. lis mcmoriam el sancta congregatio cui Dcus vos prc-
(129) Hicenim desinit E2. ct prima maur.s in E. fccit, de kartssimo palrc ct ciomiiwmco Hicardo Ab-
ESd. . . riiiccitsi cpiscnpo,qui in dic 6 Marci ccsrit in j'ttt:,'.
 SS SIGEBERTUS GEMBLACENSIS. Sf)
in prioribus correxil-, aliqua addidit, alque ita alle- A obtulit (155). Sequenti anno calamum lterum re-
rani tolius opcris recensionem a. 1184 Ilenrico regi sumpsit, et a. 1186 cum.vila deitium deposuit.
NOTJE.
Vctleat bene el diu sa)tclilas vestra. Dies S. Marci pro osb, id esl Osberno, aut de suo supplevit.
est 25 Aprilis, annoque 1182 obiisse Ricardum Ab- (155) Ipse euim sua manu verba : Robertus......
rincensem, et noster testatur infra ad an. 1185, et fecil historiam...., usque ad presens tempus, conli-
Kecrologium Luccrnaj, ab auctoribus Gallia; Chri- nentem scilicel annos itsaue ada.-d. i. 1181. quenv
sliance adhibilum, confirmat. Reliqua etiam hujus librum presenluvit'karissimo domino suoH. regiAn^
epistola; in Iiunc annum quadrant omnia, excepto qlorum, conlinenlem hisioriam.... Eusebii; Jeronimi,
uno nomine Rogerii Beccensis.aJihatis, cui inscripta Prosperi, Sicjiberli, el propriam codici E. pra;po-
est. Hie enim, ipso Roberto infra lestantCi jam a. suit eodem calamO, quo a 1182, 1185, ciauslt et
4-180 medio ohiit, Osbernum habens suCcessoreni.' prajfationis tltuio ascripsit verba :nsque adil&i^
iQ.uam.obremHirsch p. 594 iotam epistolam addul)i- amiuni:— Ilic desinunt E8c. f. et procul dubio de-
tat. Sed cum praeter illud nil prorsus insit quod du- sierunt etiam E8d. e. g. Itaque 8c. secunda; recen-
liilationem moveat, neque cur aliquis lalem epislo- sionis erit, id quod de 8b. e. f. h, et secuhda tertia-
lam ciiderit caiisa ajipareat: crediderim polius nien- que manu in 8d. cerlo scimus. El—7. priorem re-
dnni lalere in voce Roberto, quam scriba — nam censioncm sequuntur; E. utramque exhibet, priorem
scribae manus cst, non aucloris, — aut errans legit in vocibus deletis, alteram in superscriplis.
 PBOLEGOMENA. 53
"37
Aiius qiiidaui Robenum secundaj re-
Opus jani vivente auetore jikiiTinum leetum, a A mutaverunt.
Radullb c!eDiceio, Rogero de YYendower a. 1233, censionis usqiie ad verba a. 1109 in ea perierunl
NicolaoTrivet a. I507,Maithseu "Yvestmonasteriensi, describens, nec auxit nec mutavit, sed omisii ca
Chronieo Beecensi et annalisia anonymo (154) ex- inaxinie, quaj ad lnonasteria siiigulorumque hoini-
sub manibus scribarum non sine umlatio- iium liistoriam spectant.ita prie cajieris annos 1102-
cerptum,
liibus peiTiiansit. Ycrba ipsa mulavil unus tantum 1108 decurtans. Hunc descripserunt E8a—h, et qui-
8b addidit
monaehus S.VVICNIACEXSIS (E2), plurinia etiain oniit- dem Sa ct secunda manus in 8d purum: teriia nia-
8c 8e ei
lens, alia acldens de stio maxime monaslerio. GEM- breveni coiitiimaiioiiem (155): a.U69-
METICE.NSIS (E4) atque LIRENSIS (E7b) sermonis ba- iiusinSd adjeceruiifRoberti opus integrum
YOTO(156)
bittim intactum relinqtientes, addcndo taiuum et 1182. Monacbus denique S. M.uu.-s DE
omittendo sua quisque ratioce textum integrum [ESh] banc conlinuationem cum Ursicampina ita
NOT.'E.
Aniiorum 1087-1259 ih E8b, unde inititim (156) Seti Yallis-Ascii, dicecesis Rothoniagensis,
(154) ordinis Cisterciensis, liinclatuiu a. 1157 ex Mortuo
et fiiiem edidilBouq. XII, 780, XYIU, 545.
edidil Ducbesne SS. maii.
(155) A. 1169-1259, qtiamXVIII.
Norm. 977; Botiq. XII, 788, 545.
 59 SIGEBERTUSGEMBLACENSIS. 4?i
-
conjunx.il. utcoaiciDi accuratissiine descnplo ad- A offuscaiai sunt, ui melius legantur. - F. 5I-S4-
.jicerct Roberti textum iilum breviorem a. 1155-1109 I (a. 1085-11ii prolerebat) seu seplimum quaternio-
et iiilegrum a. 1169-1186, adspc-rsis hic illic paucisi nem scripsit tertia manus. eadem quaj a. 1150-1157
de suo monasterio notulis: cui in eodem couice, puiclierrima. Desinit in metlia pagina, cujtis reli-
inonachus Gemmeticensis coiilinuaiioneiii a, 1187- qua pars vacat. —F. 55 solum insertum conscripsii
1210 subjuuxit, Hunclibrum nactus Guileimus Par- quarta, longe diversa, subcrispa; indices regnorum
vus, a. 1515, inde editienem principem fieri curavit. nulke; compendia scripturte atque orlhograpliia
Ita, cum codex Ursicampinus conglutinalus sit e, alia, ul kariu, karissimus, dominus papa, Uenricus,
lextti Bellovacensi, continuaiione Laudunensi et monacus. Ulliniaj dimidiffi pagina; manus, quam
Gemblacensi, miro quodam fato facluni esi, ui edi- credimus Anselmi, jmecedenli salis quidem similis,
tio princeps atquc lexlus bucusque receplus quasi nec lamcn cadem, atrameiHo paulo nigriore inscii-
?.enlo fieret ex omnibus familiis consutus (157). psit uno tenore annuui 1112 et moriem Sigeberii ;
Codices.— Codices Sigeberti atque coutiiiuatorum alia paulopost qui — rctiqutl addidit. Tum nullo spa-
exstitisse scimus 65, e quibusjam dcperdili 19, su- lio reliclo, paginam claudi! annus 1115, Anselmi
— F. 50-62 ocla-
pcrsunt 44. Ex his a novem ante nos editoribus ad- manu, sed alio tempore scriptus.
hibiti fuerunt 12, nos usi sumus 55. Sunt igitur co- vum quaternionem eiiiciuiil, cujus primum folium
dices familice Gemblctcensis. jam anlc a. 1115 excisum esl; nil lamen deficiU
1) Codex olim S. Petri Gemblacensis,hoc everso A.nnosllli-1155. Aiiselmus ipse scripsit alramento
3n manus cauponis delatus,inde ereptus per D.Bau- el haliitu qtiamplurimum mutato; et quideni a,
de, a quo lienignissime communicalum a. 1840 1115 et 1115 fortasse uno calamo ; deinde a. illg
ipse coiituli, nunc bibl. Burgundicae Bnixellensis n. et addilionem ad a. 1115, lum 1116-1118 tribus vi-
18259, unde benignissinie nobis iransmissum edi- cibus; a. 1119-1121 scripsit ilerum manus lerlia;
iioni facienda; iterum adhibui: opiime conservatus sed Ansclmus eam correxit, el ipse sc.ripsiia. 1122;
jnembr. fol. min. foliorum 02. Qualernior.es non lum a. 1125 et quajdam anni 1117 : tum a. 1124 ct
signaii; lineaj nunc stylo nunc plumbo ducla;; lit- 1125 tribus vicibus, 1126 duabus, 1127 duabus,
t.erae s. xn iiieuntis, summaj siniplicitatis, lilteraj 1128 sex, H29 duabus. In a. 1150 cum calamo
pictaj prseler tilulum minio scriplum nullaj. Rcgno- animum mulavit: Gregoriuui modo vituperalum
rum indices in summa quavis pagina, anni Christi laudat, Lotharium Jaudatum* vituperat : a. 1152
n margine per decennia lantuni notanlur. SingulaJ iierum qiue primo scnpserat contra Lotliarium,
scntenlisc spatio latiore el littera majuscula distin- P ( paulo post immulavii. Manus iamcn in his prorsus
guunlur. Interpuneiio plane egregia, quaj ubivis fere eadem, Anselmi, usqtie ad a. 1155fiiicni. —A. TI56
relinenda ftiit. CaJami erreres per tolum codicem iterum manus tertia scripsit, finem alius erasil et
qualuordecim. Folia 1-42 quinque qualernionibus •aliumfecit. — A. 1157 c Prudens » succedit sexla
juncta quaiuor diversis temporibus exaravit Sige- (!».) pulcherrima, sex vicibus calamum stimens.
bertus ipse niaiiii autographa, eadem, qua Gesta — A. 1145 t Remis i septima scquitur uno tenore
abbatum Gemhlacensium in codice Lipsiensi scri- usque ad transactis, ubi in fine paginaj desinit, ul-
psit, pulchra et firma adeoque accurata, ut ocio lima quaternionis ct codicis pagina vacua reiicta.
lantum pcnna; lapsus commiseritlevissimos; f. i-2. — Prajterea additiones el correcliones per totum
(Incipit — Priamus) uno calamo, 41 per paginam codicem multse repeiiuiitnr, quasita disiinguimus :
lineis ; f. 5-6. (Alii — a. 422) airameiiio alio, lit- Sigeberlus posiquam opus scripsit, plura in eo
teris minoribtis sed quae sensim jiriorem magnitu- poslmodum correxil curis secundis, atramento ni-
dinem recipiunt, Jineis abbinc per toium 42, inleritis gro ; alia postea quoque, curis terliis, alramento
praefixis ; f. 6 finem (a. 425-425) litteris subilo mi---" subfusco, manu nitida. Htec oninia legunlur in om-
noribus ; f. 7-42 (a. 426-972) atramento alio, quod nibus codicilms ; facia igiiiir sunl priusquam opus
•abhinc non liiutalur. Poslea diversis teniDoribus D I primo ederelur. — Prt-eier ha;c alise maiius, 1 /3. y,
auclor ipse hic illic plura Correxil, delevil, adjccit; §. £., selate Sigeberlo pvorsus ajquales, habitu la-
jsost a. 972 liullum ejus vestigium apparet. — F. men, compendiis, atramento paululum et e.b eo et
45-50 (a. 975-1084) seu sextum quaternionem exa» inter se diversse, plura addiderunt, pariiin in rasura,
Tavit secunda manus s. xn in., simillima Sigeberlo, parlim in margine, sed posl a. .972 quo Sigeberti
sed in litterismajusciilis omaiior; orlhograpliia ali^- manus desinit, non jam occiiriTiin, cxceptis a. 1005,
qtianlulum differens : a, qtiod Sigeberlus seniper <i 1012, 1076. ilaec unus A. omittit omnia, et in ra-
scripsit, accentu carct ab hac ct sequcnlibus mani- s ris iilis plerumcme lialiel ea qure Sigebertus primo
hus omnibus; pennsj lapsns tres ; linere per pagi- ibi scripserat; apucl EkkeSiardum quoque et Vval-
nam 41; menibrana spissior, laivior. Trc-spaginae. Iramcim eorum nil reperitur, reliqui autem praeler
=cuma. 975-979 et 1077. Hildebrcindus pcr omnes— A. codices bas I p. y. S. z. acldilior.eset correclio-
o. \Q&8lin. jam anie unum dtiove saecula iinclura nes uliivis hahent omnes ; unde apparet faclas eas
NOTiE.
(157) En familias coaicum atoue coniinaalionuni, quarum iiiterpoIalioncs>signo iiidicavimus.
Vidc iiagrinamprrecedenlem.
 71 PR0LEG05IENA. £2
"""
esse neque ante primam edilionem anni 1105, ne- A } r«!« propter peccata innamiantium \n ca et -aiscor-
que pOsl secundam ah Anselmo euratam a. 1112, diam principum terre illius. Teriio Idus Februarii
quo anuo exaratus fuit codex B., qui illas jam ha- visum est celum quasi ardere noclurno iempore. Alia
uuit. Sigeherliigitur erunt, intra a. 1106-lllJ variis iterum manus addit:
temporibus/proutfit, opus revidentis, augenlis, cor- Crbs daia quando fuil Constanlinopolitana Latinis,
rigentis. Quffi quod ab aliis, non ab ipso auctore Qitando vel imperhim suntpsit de genie Latina.
exarata sunt, hoc nil inusilati habet, cum idem et BalduinuS ibi, Flandrensis cum contes essel.
in Anselmi continuatione a. 1119-1121, et in aliis Annus cral Cltristi quartus post mille ducentos. —
codicibus autograpliis factum videamus ; quOd a A.) CodexS. Pauli Virdunensis n. 56,Urbr., fol,,
piuribus temporum varietate explicaiur. Cumque. s. xn, binis columnis, sine coloribus, f. 14-115,
unius hominis manus atque scribendi forma tempo- conlinet Sigcbertum cum Anselmo usquead a. 1151
ris processu. mtiltum mulari per se pateat, plurai. < Mariaj, » ubi in media pagina desinit; nii deper-
eliam ex liis ipsis ab ipso Sigeberto exarata esse• ditum. Codex in Sigeberlo ex apograplio primajedi-
possunt, quamvis non omnia. Alia autcm quajstioi lionis, in Anselmo ex ipso ut videtur 1. dtscriptus,
'csl ulrunrhajc orimja revera.sinl Sigcberti, annoni maximi momenti est eo quod unus textum prima-
polius ab Anselmo interpolata, priusquam praecepto- 8 rium servavit, iu 1. jam-erasum (ut 555, 569, 578,
-ris opus n. 1112 ederet." Sed hoc hos credere vetat; 688, 765, 829; cf. 552) Omitlit quidquid lj3-5,.
-nimiaTiiaiiuum atqiie atramenti varielas. Nos oninia addideruht; sed plura quoque qua; jam in texlu pri-
;aneinisineliisiinus, ut ita secunda recensio a priores marioerant, ut522, 659, 690.954,1067,1099, TI26,
-distincta habealur. — Sed tertium adhuc additionum 1127, 1129, 1150, et inlegros aimos 1092, 1110.
genus reperilur" in codice noslro, ita distinguen- Addiciit econtra aliqua de suo a. 594, 900, 914,
tiuiiiVlC. ante a.' 1145, quajdam a. 761, 876, 888, 1106. Haec indicavimus onmia et e reliquis ejus
adjecil. 1«. pal.na Leodiensis, idem qui aiinos 1157- lectionibus qusecunque alicujus momenti csse pote
1145, seripsit, abbates Gemblaeenses et res maxime: rant. Contulit Wait.'.ius noster el descripsil in Anna-
Leodienses Sigeberto inseruit a. 465, 651, 694, 710, libus nostris VHI, 446.
711, 714, 753, 761, 849; 890, 964, 987, 991, 1012, Fl.)Codex olim Peiri Pilhcei, jam Bruxeliensis
1056, 1041, 1048, 1072,1092. Aiiselmum atquc con- 14782, cujus primum qiiatemios.em deperditum
tinuatores intactos reliquit. 16 ejusdem setatis de reperi in codice regio Parisiensi 7195,, mbr., fol.,
Florinis quajdam addidit a. 1010,1015, 1088. lt ' s._xn vel siiiln., exaratus una manu, hinis colum-
coajvaa. TI55, 1154, 1155, et 1?. coajva a. 1151,, p ois, sineannis rcgnorumquc indicibus, nil contincf
iiiS. JILCC oninia transierunt in solos codices F. 1,, nisi quaji., quein accurate expressit cum omnibus
2, o, 4, R5\; itaque nori ante a. 1152 facta?esseJ additionibus prtcter IX. et a. 1090,1119,1156. Ipse
jiossunt, quo anno A. scriptus esl. Alia denique ma- ncc niutavil quidquam ncc addidit, prajler a. 1121,
rms inlerpolalrixfere coajva, 1)., iii a. 1085, 1087,, 1144. Ipse coiituli. .
1121,1150, transit in solos F5, B 5* ; non igitur Fi\) Codex Carmelitarum Parisicnsium, jam rc-
anle a. 1148 orta erit. Ita 1 l\ vcre inlcrpolatioiies; gius 4995, mlir., quarl., s. xiii in., descriptus ex
sunt a Sigel)erlo et Ansejmo alieria, quare illas postt FL, a quo in uno taritum a. 455, 1042, paululum
Sigebcrtum lejecimus, dandas nohiine auctariii differt. Ipseconluli, sed nunquam adnotavi.
Gemblacensis. — Ita codex Gemblacensis tres5 F2.) :Codex olim Bcmgarsii, nunc Bernensis 567,
quodamroodo texlus exhibet : primarium, qualem! -Jnbr., quart., s. xiii, conlinel ea qu?e I, el continua
Sigeberlus ipse primo edidit, expressit unus A.(l. tionem.qua;ii) medio c. 45 desinit; tunc post ali-
Sig. cur. sec; cur: ierchs); secunaum, qualem rc- quot folia vacua sequilur secunda pars hystorie Je-
visit ipse, edidil Anselmiis, descripserunt B-E, _ rosolimitane. Proxime accedit ad Fi.; additiones
(1 §-B) ; terlium, qualem Gembiaeenses feceruntl liabelomnes prajter 1?..; de suo addit a. 597,1141,
post a. 1151, descripserunt F 1, 2, 5, 4, (1 £-}.)'. rjll42, 1144, 1145. Nomina miro modo detorquei,
- A*) Codex Alnensis, jam Middlehilln. 4652, nibr.,, ul Nanlici, Cartanus pro Nctmuci,
Cajelanus, el
-fol., dequo cf. Sanderi Bibl. Jielg. II, 261, et Anna- mendis repletus esl.
les r.osiros YIH, 767, Perlzio docente, qui cam a. F5.) Codex olim Tltuani, nunc regius Paris.
1844 evolvil, duabus s. xn manibus exaralus esl, ee 4864, mlir., fol., s. xiv, una manu scriplus, conlinet
qiiiJius prior usque ad anni 4TJ2 fiaem pertingit, al-- -Eascbium, Hieronymum, Prosperum; deiu folio va-
tera ibi pergens ad anrii 1126 Jiiicm usque calamumi cno relicio ea qtiaj 1. Ultimum folium deest, elalia
contihuo duxit, Satis aecurate descriptus e^t ex 1,, duocum a. 651-052. Descripsit 1. cum omnibus
anno ul videlur 1126 exeuntc, etprius quam ibi An- ejus additionibus, satis ignoranter; post a. 1020
selinus ipse quoedam expunxerat suh a.TU9. Pro-- ineptissime quoedam addit; omittil quajdam a. 455,
prium alque peeuliare nil plane habet, saltem in An-- 714,965,1119,1154,sed incuriatantiini.lpseconluli.
selmo. Desinit in fine fere anni 1126 cum voccw- F4.) Codcx rcgius Parisiensis 4t)94, mbr., s. xv,
ccruni in media pagina. Cui alia nianus ssee. xn cx. conlinet Sigeberlum cum Gemlilacensibus usqne ad
sybjecit: Annn ab Inearnaionc Domini 1187 caplac a. 1148, doccnte Wailzio, qui cum inspfxit.
esi Jlierusctlema Saraceuis snb Snlaliadino reg:. co- 2. Codicis famitia: Aquicincnsjs:
PATROL. CLX. •2
43 SIGEBERTUS GEMBLACENSIS. 44
jB.] Codex Aquicinensis prior, de quo vide supra A omitiit (satmulla, quaj uliivis indicamus; sed illo
cel. 28, -oniitiit etiam 1129,1159, 11,44, quaj hic Ieguntur,
Cl.) Codex Cameracensis 865 (bibliothecce eccl. exhibet aliqua, quse B5". desunt), eadem addit a.
meirop. Cameracensis ex legato Vat. Duflos ejusdem 1119,-1127, 1128, 1140, 1142, 1146, propria habel
eccl. canonicitt arcliidiaconiBrabantia;.\610.),m\w., tantum a. 1159. In conlinuatione mullo amplior est.
quart. maj., una manu s. xn pulcherrime seriptus, Per totum aulem Iibrum inde ab a. 606 scriba Affli-
continet Eus., Hier., Prosp., Sig., Ans., Gembl., gemensis 77 notitias interposuit ex Arinalibus Blah-
deinde aliam continuationem a. 1115-1155. ab ea- diniensibus ad verbuni descriptas, nunc easdem quas
dem manu, quaj deshiit in summa pagina quater- J34*, nunc alias; quarnm annos tantum indicabi-
nionis ultima. Tum eadem manus adjecit duas no- mus, cum verba melius ex ipso fonte sumantur.
titias tlieologicas. t Anno i. v. 1146 ha;resim couci- Ipse conluli.
latm. Gislehertus—sed in fllio. i et Hugonis Chro- [B4.] Codex SS. Petri el Pauli Hasnoniensis,\ii.\is
nicOn. Forma atque Iiabilus qualis in 1.; lextus adhuc Martenio Voyage liltiraire, II, 97, jam deper-
.ineiidis purus; desunt quajdam in a. 954, 958, 1099, ditus, fons fuit B4% B4'\
1105, 1106, 1120, 1123, 1127, 1128, 1130-1152, B**.; Codex olim sbcielatis Jcsu Brugensis, nunc
"
1156; adduntur a. 651, 775, 1076, 1079, 1084, Bruxellensis 9070-9075, mbr., fol., s. xiv, una manu
1.086, 1090, 1092, 1095, 1094, 1096, 1100, 1105, exaralus, conlinet Orosium, Eus., Ilier., Prosp.,
il09,: 1130, 1154, 1133, 1136. Haec omnia alii Sig., Ans., Gembl., eum conlinuatioiie ad a. 1167,
etiam bujus familiaj codices addunt alque omittunl; t uxorem, » -Yalerium Maximum. Textum exllibet
proprii nii prorsus inest in tolo codice; nam et con- Sigeberti secundum; omissa annorum 1074,1080,
linuationem ex alio descriptam esse apparet. Ipse ct Hildeiirandus iilii^is Gregorius vocatus, mona-
iconlutj. chum Hasnonierisem a parte papaj stetisse, probant.
'
[B2;] Codex. S, Jlarice Valcellensis, deinde Orte- Ex additamentis in B. deseripsil tanluni a. 651,
lii, tum Livinei, denique socielatis Jesu Aniwerpien- 690, 1079, 1086, 1090, 1092, 1095, 1105; propria
sis, ubi Kluit eum vidit atque .« eleganiem cqdicem non Jiabet nisi a. 610, 670,1069, 1070, 1120,1154,
mbr., fol., scriplum jam ante 1259. i vocat in Iiist. 1156,1149, de Hasnone et Affligemio. Per a. 858^
criL Holland. I, 2, 61. BoIIandiani in Actis SS. Mai. 1163 monaclius Ilasnoniensis nonaginta sex addi-
VI.I, prajf. 40. (Cf. ibid. Febr. III, 216. Mart. 1,265.) tiones fecit, ad verbum deseriptas ex Annalibus
'eum conlinere dicunt e Eus., Hier., Prosp.,Sig.;de- Blandiniensibus, quarum nlulta; in Bo*. quoque le-
nique inter alia quajdam nomina etioriginem regum gunlur; neuter tamen ex altero hausit, sed ex Blari-
'Francorum usque ad a. 1250. i Jam deperditum diniensibus uterque. Cum B5\ siniilitudinemquam-'
Movimus iantum ex additionibus quas Mirasus inde dani habet a. 1075,1074, 1111; in Anselmo et Gem-
excerpsit, et ex Chronico S. Bavonis, quod integruni blacensibus proxime conveniunt, et eadem! addunt
,ferfe excepit. a. 1119, 1127, 1128, 1140, 1146, quanquam ilri
[B3.] Codex Affligemensis, scriplus ante a.'1189, quoque utervis exliibet quod alteri deest. Continua-
jam deperditus; inde fluxit sequens liolonge brevior estquam in J35*.BS; cum autem
B3*) Codex S. Salvaioris Eiliamensis, ut apparet quaJ B5*. plura liabet, non et in B5., quaj B5. plura,
ex inscriptione s. xyi in prima pagina : In ^P^' re- noii et ih B5\ exstent, B4*,econtra omnia et in J35*.
Gitlis Enudde monasierii et B5. leganlur: hajc genuina videtur esse coiui-
quiescil H, prepositus hujus
nuatio Aquicinensis. Desinit in media et pagina et
\.Eihamensis additum s. xvnj a. 1S22. et reforma-
.tum erat p, monasterium eodem a. i. d. M. restaii- sententia; ai eadem inarius Valerium Maximum ad-
vatore Godefrido de Brtcle abbate, dein Jusli Lipsii, dil; jam tum igitur codicis B4. Jiriis fuil deperditus.
contuli.
jam Lugduno-Balavus inler Lipsianos 2. Codex Ipse
nibr.,fol., una manu pulchra s. xm in. exAdlige- B4**.) Codex S. Rictrudis Marchianensis,'jara
mensi adeo accurale descriptus, ut ne verba qui- r.' Duacensis n. 750, mbr., fol., inler a. 1296-1500
.dem ejus hunc, hoc, elc, de monasterio Afflige- exaralus ab R. monacho Marchianensi. Hic primo
mensi mutarel, conlinelEus., Hier., Prosp., narra- Eus., Hier., Prosp., Sig., Ans., Gembl. et continua-
lionem peregrini de monie Sinai: «De Katerina — tionem usquead a. 1167 < reveriitur > in sexqua^
vti'ansvexit, * viginti lineis cqmprehensani, Sigeberr ternionibus descripsit ex R4., taiila cum B4\ simi-
tum, Anselmuin, Gemblacenses et continuationem litudine, ut liujus apograplmm diceres, nisi cum
usque ad a. 1165, t inveniet. i Fons ejus Alllige- aliis codicibus halieret, qua; B4*. desunta. 775,
mensis non iuleger fluxit ex B., sed in Sigeberio 954, 1076, 1095, elni a mendis multo esset pu-
:<iescripsil codicem texlus Gemblacensis lertii, simil- rior. Paulo post, ut ex liabitu scriptarae apparet,
Jimum F%, cum omnibus additionibus 16-).; reliquo- ideni R. codicem ila interpolavit. Scripsit quatcr-
ium codicum additiones nonhabelnisi a, 597. eani- nionem decem foliorum, hasc continerilem : Jnc.
dcmquam F2.,propriasa. 1005, 1050, 1055, 1063, epistola conlra eos qui dictint cronicas inanes seii
1086,1087, 1088, 1091, 1095, 1095, 1096,1100, inutiles. Quoniamea, elc. Inc.prccfatio sequeniis ope-
1101, 1105. In Anselmo aulem et Gemblacensibus ris. Venerabites igitur predecessores et orthodoxi pd-
hoc textu relicto, proxime accedit ad B4'., eadem tres..... (ex„.pra>falione AiinaJiuin VedaslinoruinJ.i
45 PROLEGOMENA. 45
Gregorius, Aiisehnus, Sigeberlus monacliique Geii:- A mcnto ur.o; a. 1201 poslea addidil. Sequentiaom-
blacenses de regnis et temporibus ordinaverunt suas nia inde ab < Obiit >manus alia s. xm uno tenore
quisqlis hislorias. Scd cum emnium prediclorum hi- ascripsit ex Annalibus Aquicinctinis ; scd fine de-
slorias minime habcremus, landem exortanle scupie perdilo, codex jani desinit cum qualernioiie. — Tex-
ammoncnte pairc P., Dei gralia Itujus ecclcsiceMar- tum exhibet Sigeberti secundiim , aecurale descri -
chianeusis vencrando minislro, exoriatione eliam quo- piuin; aliarum maiiuum vestigia nulla; rasurajdua;
ruv.dam fralrum... ecjo fraicr B. omniunt minimus , a. 775, 1105 ; omisit quajdam a. 954, 958, 987,
sccunduinabbalis impcrium quorundam prcdiciorum, 1099, 1115, 1119, 1125,1127,1128,1150,1151,
videlicct Eusebii, Iheronimi, Prosperi ct Sigeberli 1152, 1150, de Gemblaeensi aliisquc monasieriis
Gembhteensis Itislorias transcribere curavi. Vndc quia pleraque, e quibus noniuilla jam in ejus ronle B.
in prediclis kistoriis cronicas.... usqtte ad primum defuisse oportet. Additamenta habel a. 1070, 1079,
aitnum nalivitalis Abralte minime repperi : hac de 1080, 1084,1086-1096, 1100, 1102, 1105, 1109,
caitsa ego... ad predicia tempora slilum retorsi... Till, 1150, cx B. omnia ; proprla nulla. Alicnscma-
Expl. prcef. Ab oplitno rcrum creaiore, etc. Sequilur nus per tolum codicem uniim tantuni ^csligiuni in
opus ipsiusR., quod nil est nisi scries aiinorum, a. 775. Ipse contuli.
xipposilis brevibus noliliis ex sacra scriplura, Beda, [B5*.] Codex S. Winnoci Bergensis jam dcperdi-
Peiro Comeslore, Vincenlio peliiis. Haicdecem folia tus, quem exslitisse conjectura tanlum scimus, de-
•codici jam prius a se-conscripto pneposuit, cidem- scriptus fuit cx ipso BS, cum ullimuiri Iiujus fo-
que iiunc in margine, nunc inter lineas, nunc in liuni adhuc adesset. In Sigeberlo qualis ftieiit, ne-
scedulis assutis additameiila adjecil 50, excejila om- scimus ; conlinuationem satis benc descripsit, ai
nia cx Yiu S. Amandi a. 571, 009, 610, 626, 655, brevi ejus appendici a. 1201-1257. plurima interjio-
648, 649, 661,677; Riclrudis 614 , 645, .659, 687, suit, ut videmus ex ejus apograjiho B5**,
701"; Vedasli 087; Amati 066, 085, 090 ; GeiTrudis B5".) Codcx S. Pelri Blandiniensis, jam Bruxel-
(i55 ; Annalibus Marchianeiisibus 655, 055 ; EIno- lensis 16551 mbr. quart. s. xvi., do quo egi in An-
r.cnsibus 614, 691, 698, 782 , 828, 855, 862, "871, nalibiis nostris VIII, p. 541 sqq., in foliis 161-2C5.
4)07, 1011, 1050-1089 ; et de monaslerio S. Amandi "slne ullo tilulo exbibel conliiiualioneni Aquicincn-
.828, 974, 1118. Contiiiuationemjam claudit a. 1167, sem a. 1149-1201 cum appendice a. 1201-1257
( rcveriilur, i cui Ires nolilias ascripsit ex conti- multis interpolaiionilius adaiicla , tjuas a monaclio
iiuatione Aquichiensi ct Annalibus Elnonciisibus. Bergensi facias el in B5*' cx illo cum mira lemjio-
-Subjecil Jacobi de Vilriaco Historiam Ilierosolymi- r rum confusione descriptas csse apparel. Huic con-
tanam usque in mcdiiim c. 90, atquc Chronicon a. linualioiii scribaBlandiniciisis arclissime subjunxii,
1187, 1280, c cisionis receperat — obligatum invcne- quasi unum esset ojms, Annales a. 1205-1288 a
i-tinl, i quod in Di quoque ab alio assutum legitur. continualioiic Bergcnsi quam maximc alienos. Ipsc
Ipse contuli. descrijisi.
B5.) Codcx S. Sulvctioris Aquicinensis, jam Dua- B5"*.) Codex Buluzii, jam regius Parisiensis
ceusis, n. 750, mbr., qtiart. max., columnis primo 5410, cbart., fol., s. XVI ex.; nil coniinet nisi a.
singulis, ab a. 902 binis, jmlcherrinie exaratus qua- 1149-1288 exscriptos £ c codice S. Pclri Gandciisis,>
iuor manibus s. xn excuntis, c cjuibtis juima Eiisc- qui est noster JS5". Ipsecontuli.
Jjiiim, Ilieronymum', Prospernm, Sigcbertum scri- B5*'*\) Codex regius Parisiensis iiiter residuos
psil iino tenore alque alraniento, forma codici J si- S. Germani 15, 5. aimo 1719 descriptus est ex
millima. Sccunda, in media linea pergcns, uno te- B5"\ Ipse inspexi.
nore adjecil Ansclmiim alquc Gemblacenses usqtie 5. Codices familice Alrebcitensis.
ad a. 1148, i moritiuscsi, t ubi cum quarlo qualer- [C.] Codex fortasse Atrebatcnsis,' qucm descri-
nionis folio desinit. Tertia continiialionem a. 1149- pluni fuisse oporlet cx B., anlequam hic Anselnium
1158 scripsit in novo qtiaiernione, cujus primam D alquc Gemblaccnscs adjicerel. Ex ejus additionibus
paginam vacuam rcliquil; destinavit igitur codiccm plurimas reccpil, aliquas omisit; ipse pcrpaucas
scribere separatum alqiie peciiliarem. At qitarla taiilum de suo fecit. Noniina multum corrupil.
eumdem prioii illi conjunxit ila,ut illius ultima Alius deiiidc conlinuationeni usque ad a. fere 1127
qiiatuDr folia, nil nisi fincm a. 1148 conlinentia, adclidit>cujus vestigia videmus in C5; 4*.
excidcret, finem istum traiiseriberel in paginam a 01.) Codex Ccinlabrigensis Corpus Christi 51,
tortia manu vacuam relictam, ct ipsa continualio- mhr., fol., s. xm ex.,in Calal. libr. inss. Angl.
nein deduceret usquc ad annum J20I , calamo non I, 5. n. 1555, 51, conlinet Eus., II., P., SigcbeiTum,
qiiidcm ita conliimo, ut trium priorum nianuum , at quem fidelitcr exscripsil. Quce enim dcstuit paucis-
ncquercbus ajquali. Ubivis polius scriba; viccs egil sima, jam C. vel B. omiscrant; additamenta a.
nuiiquam auctoris ; ita uliimo loco nonnisi ducr- 051, 690, 775, 1048, 1076, 1079, 1080, 1084, 1080,
nioricm adjeeil, cum vidcret pluribus sibi non 1087, 1088, 1090-1096, 1099, II00, 1105, 1109,
opus esss usque ad annum 1200, annos 1191-1200, J111, omnia apud alios qtioque Jeguiilur ; propria
quos ab auclore diversis annis composilos essc vi- iion liabctnisia. 040, 698 (deposilio exintii Pglris
dimus, sc.iba conlinenli calanio cxaravil atauc aira- uoslri Bertini), 807. 820, qu;e vcl apud S. lici tinum
 ,17 SIGEBERTUS GEMBLACENSIfi 43
scriptum, vci ex Bertiuiano dcscriplum probarevi- A omissa non indicaturi. Addiiamenia a. 651, 690,
denlur. Anno 1074niaiius s. xvn quaedam aspersii: 1048, 1070. 1079, 1092, 1093, 1096, 1099, 1105,
dc AVilhelino regc. Contulit Oehler. cum aliis communia Jiabet: propria annorum tan-
[C2.] Codex S.'Judoci supra ntare, deperdilus,: tum 928,1052, 1055, 1096, 1104, jam in Ci invc-
cujus apographum est nil oninia; ipse nil prorsus addil; quare el abbre-
C2\) Codex olim I Erickengris, dein Colbertinus, viationes istas jam a Laudunensi monacbo faclas
jam regius 4807, mbr., fol., s. xv, eleganter exa- esse, a Corbeiensi descriptas iantum crediderim.
ratus cum picturis, LoriaJnolic. Omiilit qusidanrso- Alia autem manus prorsus coaeva in margine no-
lus a. 755, 758, 827, 973, 987 ; quajdam cum aliis; tulas aspersit dc monasterio Corbciensi a 661, 807,
in bis ssepe cum ttno A. coiivenit. Additaineiila 8)5, Ssl.827,828, 1141, eadcinquciu iine scripsit:
habeta. 1079, 1080, 1084, 1086..1092, 1095, 1090, Sequcntem liujv.s opcris seriem require apud VulLm
'1099, 1100, U03, 1109, ex B. et C, propria mdla Lv.ccnlem; teriia paululum tantum recentior quaj-
nisi 795, 840, de S. Judoco supra mare. Conlulit dam addit a. 419, 602, 844, 883. Ipse coiituli.
Kurlz. C5.) Coclex S. Marice propc Rourbcurg, jam Bo-
C5.) Codex S. Marlini Tornacensis, jam regitis loniensis, mbr., quart., s. xn ex., nil exhibel nisi
Parisiensis 1795, mbr., fol., s. xn, una manu coii- Sigeberti Chronicon sine titulo ct-sine annorum
linel scripla quaedam Hieronymi, Eusebium, II., P., numeris in brevius redactum. Annus 585 duahus
Sigebertum et brevissimam continuationem a. iiiieisconlinetur; prorsus dcsunt a 584-5S6, 5S8-
-1114-1127, qua; iisdem fcre verbis et iii C4 cl ex 595, 595, 406-412, 418-457, 452, ctc; sed post
Ti-arlein C5. legilur; scriba igitur Tornacensis cam a. 1100 auctorem integnim exhibet. Atlditamcnla
jion condidit, sed ex originali suo C. desciipsit, a. 1102, 1105, 1109, 1111, omnia ct apud B5 le-
ciuas de suo nolilias addens. Alia deinde maniis guntur. Posl Sigebertum eadcm manu scripla se-
notulas a. 1152-1172, tertia a. 1552-1554 aspersil. quitur continuatio bievis usque ad a. 1104, c perc-
Forma atque liabitus idem qui in i. ; textus ex C. gerunl. J Ipse conlulL
accurate descriptus ; nomina mullum corrupla jam 4. Codices familiw Retlovacensis
in C. ita lcgit, non ipse corrupit; quaj omiitil a. Codex olim Bellovaccnsis, dcin Loiselianus,
D.)
954, 958, 962, 1012, 1099, 1105, quajque addil a. jam Parisicnsis, fonds Notre-Bamc, 94, mbr., fol.,
051, 090, 775, 1048,1079, 1086, 1092, 1095, 1099, eodem prorsus Jiahilu quo 1., continet E., II., P.,
1400, 1105, 1109, omnia jam in C. ita iiivenit, S., una manu pulchra iiiter a. 1158-1147 descri-
quanquam non omnes hujus additiones recepit; C pios ex C Nomina multum corrupia (ut Symoii,
proprium nil prorsus Iiabet. Conlulit YVaitzius Hyspnnia, Watheo , Cheberltt, Dundo , Bcmerbttcli,
r.osler.
biWiotheca; Ausburg, pro Sunno, Hasbania, VVackc, Ecberllt,
C4.) CodexS. Vincentii, jam publicae
a. 4150 coniine- Lando, Reinesburch, Ansbnrg) atque additamenta
Laudunensis, mbr., fol., scriplus, a. 051, 690, 775, 1048, 1070, 1079, 1084, 100.9,
bal E., II., P., Sigcberlum, descriplcs ex C, cum in fonle suo legil. At ijise primus
1100, 1109, jam
ejusdem continuatione, quam monachus Laudunen- lexitim prorsns arbitrario modo plurimum immu-
sis auxit et vario lempore deduxit ad a. 1145. Sed tavil, senlenlias
transposuil, verba adjecit, omisit,
fine deperdito, jam desinit in a. 596 : c esl uscjue alium fecil,
» Evolvit V. C. Perlz in Aima- inutavii; paparum catalogum prorsus
aJ. atque descripsit liiulta primiis omisit, alia de suo addidii, nunc in
libus nostris YII, S55.
S. Pciri lextu, nunc paulo posl in margine, annis 649, 751.
C4\) Codex Corbeicnsis, jam Lugduno 1015, 1024, 1051, 1067, 1069, 1078,
Batavus bibl. pulil. 50, mbr., fol., singulis colum- vacuni maxime 1092, Bello-
exaratus una spectanlia. Alia maiius co;eva adje-
nis, pulcherrime manu, quaj piiime cil tres addiliones a.
: Hic liber sci Petri Corbciensis 1109, 1111, 1112, ct coiui-
paginaj inscripsit
cenobii anno MCLIIII scriplus est. Continet E., IL, n nuationem brevissimam a. 1114-1147; tertia banc
auxil atque deduxil usque ad a. 1105. In tillima
P., S. et continualionem a. 1115-1145, omniauno
xvi seu xvn pauca qua;-
calamo exaraia, quanquam conlinualionem vario codicis pagina manus s.
dam scripsit Bcllovaccnsia. Coniulit Wail".
lempore Lauduni apud S. Yincentium compositam
esse apparel. Ex hoc et lectione utriusque Theu- DI.) Codex S. Marice Morlui Maris, dein Colber-
delina a 596, et ex additamentis pluribus Laudu- tinus, jam regius 48-35,mbr., quart., s. xn med.,
num speclanlibus videmus, Corbeiensem ex C4, coiitinct E., H., P., S. cum contimiatione Beilova-
descriptum esse, ad a. usque 942 satis accurate ; censi usque ad a. 1147, accuralissime ex D. dc-
sequentia mirum in modum decuiiavii adeo, ul an- seriptos anno JJ55. Ipse nec omisil quidquam nec
.nos lanlum 949, 964, 971, 978, 979, 981, 982, 985, mutavil; adjecit pauca laiiium a. 1054, 1098, 1107,
986, 990-996, 998, 999,1006, 1011,1016,1017, 1120, 1155,1154,1155. Hanc coniinuaiioiiem duse
•1019, 1022, 1027-1029, 1054, 1025, 1056, 1059, manus ajquales interpolaverunt aique deduxertint
1060, 1065, 1066, 1069, 1091, 1094, H02, imaetos usqtie ad a. 1165; dein iimll;c aliaj, rebtis ajquales,
relinquens, reliquos omnes excerperet, non clescri- usque ad a. 1254. Postca coclici assuli siint Aniiales
beret; quod semel hic moncmus, sub singulis annis sequenli srceulo scripti, iidem qni ct in B4*" le-
49 - PROLEGOMENA. 5*3
giintur, ct alia quajdam nullius momenti. Coutulit, A spcri, Sigiberli, et propnam, que in fine ponilur, De
Waitz. liistoria Orosii quam fecit de Ormesta tnundi. < Snnl
[Dl\] Codex Ursicampinus inter a. 1I5S-1200 ab Adam priino iwmine...... cl predicalione Domini
-exaratus, continebat E., H., P., S., ad verbum de- noslri Jesu Christi anni 551. i —Codex ipse 29
scriptos exDI, quem iiec mutavit, needecurlavit, quaternionum a pluribus exaralus est. Prima manus
sed interpolavit pliis 50 locis ex Galfrido alque scripsit E., II., P., S., qui incipit: Incipit prologus
aliunde desumptis. Dein conlinualionem a. 1115- Sigiberli Gemblacensis monaclti in chronograpltiam
1155«am, quam editioues prseter MiraJum omnes ab eoeditam, quam incepil a 581° dom. inc. anno,
babent, exceptam ex BI, quem in primis annis ex et perduxit usque ad 1100™ annutn, quo anno primus
AnseJnio inlerpolavit, inde ab a. 1129 integrum de- Henricus rexAnglorum cepit regnare. t Dicturi, s etc,
scripsil, de suo quindecim additiones faciens. Co- ct desinit: « Aquicinensi posuit. > Explicit cfironicd
dicem jam deperditum novimus ex apographis ejus Sigiberli mon. G. Incipit pwlogus Rotberti in ea
DT* et ESh, uiide additamenta ejus daljimus in quw secunlur de leniporum descripiione [usque ad
unum collecla; conliuuationem inlegram non reco- U84um annitm iu rasura addidit eadein maniis,
queinus. qua; f. 5. et infraa. 1181-1184. scripsit, Roberti]
Di*\) Codex Divionensis 522, mbr., fol., una B e De chronographia inccmtationis. i De immuta-
crianu s. xn exeuritis ex DI* descripius tanta Cum tionc ordinis nwnachorum, de abb. el abbaliis Nor-
iide, ut ne verbum quidem adderet^ nec omitlerel. mannie et edific. earum i Libet, i etc, ut apud Da-
Conlelit Waitz, quem cf. in Annalibus nostris VII, cliery p. 811. Sed rtihricator margini apposuit :
554. • ..-•-: Expl. pfotogus, Consequentiam cltronographie itme-
D2.) Codex S. Victoris Parisiensis 258, mlir., fol., nies inantea in duodecinw folio. Hic cnim vicio scri-
's..xii ex., conlinel E.,4L, P., S., cum contiiiuatione ploris quedam, licet nonindigna -.nenwria, interpo-
Bellovacensi ex ipso D. splendide quidem, sed quaia- mntur. Finis Jiujus tractatus in rasura ampliatus est.
plurimis omissis descriptos; nullius ergo prelii. Incipit epislola Henrici arehi diaconi ad Wuritwm
Inspexit Yvaitznosler. de recjibusBrilonnmi Queris—vale.» Itcm deeadcm
5. Codices Roberli de Menle. hystoria « Adlmc—invenilur. » Ex eddetn ysloria cle
. [E*.] Coics;Beccensis, Roberli autographus; jara modemis saiiclis Anglie « Quis—irradiant. > Inci-
deperditus, ex D. descriptos conlincbat E., H., P., piunl cronica Roberli« Henricus, s etc. Prima hsee
S. a Roberlo interpolatum, cum hujus conlinua- manus pulciira s. xn medii sine ulla intemiplione
fcionea. 1100-1155 et traefatu De immuialione ordi- conlinuo calamo scripsit ab initio codicis usquead
nis monacliorum. Indicatur in catalogo Jibrorum a. 1156, t subsecutus est, • liabitu et airamenlo
Becsensium, et a Roberlo ipso in epistola E6 pra;- eadem prorsus ubique manens. Linese pluinbo
fixa : Reliqua vero, quce feci anlequam ad Monlem ductse";liltera; iniliales rubra;, virides, ca;ru!eaj; ha-
venerim, apud vos sunt in chronicis, qucecum magno Wfustolus idem qui inD.et l.ln nominibus variat:
lubtre habui de episcopo Behacensi. Fons est co- Hericus et Heiricus; Aror(/»nanntprimo,postea sem-
dicis E. . per Normanni, raro Normani; Dunelme et Duneline,
E.) Codex S. Micltaelis de PericuloMaris in Norlh- imo Duveline; semper fere Willmus, raro Guilfmus,
mannia, jam bibl. publ. Abrincensis, n. 86, mbr., inlegrum semel tantum scribitur Guillermus a. 1183
fol. min. Foliis 1, 2, post annum demum 1184 ab ipso RoJjerlo; dns, si inlegrum, semper donnus;
codici pra;posilis a manu s. xn ex. inscripti sunt ccclesim inilio conslanter, poslea ecciesie; prajter
Tituli librorum quos dcdit Pliilippus episcopus Bajo- lianc vocem ubivis e pro e, ce, oi.Peima; lapsus raris-
censis ecctesiccBecci, atque Tiiuti librorum Beccensis simi.Rasa et correela, lum a scriba, tum a Roberlo,
armarii. Folium 5 jam anno 1184 Roberlus ipse in Sigeberto rara. Reges Anglorumet arcliiepiscopi
praeposuif, ut cssel codicis titulus, versoque liajc Rothomagenses nunc in textulegunlur, nuncin mar-
inscripsil: In hoc volumine ista continentur : Cro- D gine ct inter lincas supplentur, Jiiecrlum utrum
nica Eusebii Cesariensis cpiscopi..... Exindeidem scriba; manu an Roberli. In Roberti continuationc
leronimiis.perduxil..... Secuntur cronica Prosperi in lise additiohcs marginales multo liunt rariorcs,
ordineliistorie que continent annos 77.Sequiturexinde rasurae crebriores, omnes prajter a. 1128,1151, ab
cronographiiz Sigiberti Gemblacensis monachi, quam auclore profccta;. AJia manus incipil a. 1156 :
inccpil a 581° dom. inc. anno el perduxit usque « Circa hoc lempus, i atramento alio, at eadeni
acl ilOO0'11annum ejusdemi. d.,quo anno primus linea pcrgens, minus lirma,habitum atque atramer.-
Henricus rex Anglorum cepit regnare. Ab eodem anno liim saepius muians. Tertia in a. 1157, c Agatent.
Robertus abbas S. Michaelis de Periculo Maris fecit intcr scribendum forniam saepe mutans; lineas viri-
hisioriam, coniinentem rcs cjesiasRomanorum, Fran- cies in marginc hucusque per lotum codicem duclas
contm, Anglormn, usque ad presens tempus, conti- omiltit. Quartain a. 1161, « Henricus rex, t diver-
nentem scilicet annos v.sque ad a. d. i. 1184, quem sis temporibus exarata; versus finem lineaj ilte
iibrum presentavit karissinw doinino suo II. rccji An- virides ilerum apparent. Quinta a. 1167, « Inna-
cjlorum, coniinenlem islam hisloriam et rcliquas in lali, » nitida, orfhographia alia; siiigulas sentenlias
Iw.cpacjina nolalas, scilicet Eusebii, leronimi, Vro- lion liUcris-majuscjlis, sed signo § disliuguens, quo.
51 SIGEBERTUS GEMBLACENSIS. 62
jam quarta versus finem usa tuerat. Prima redit a. A quaeRpberto adjiciemus. Conlulimus Wailz et egc
1168, c Mense Febntario > in novo quaternione, E5a.) Codex Ecclesiae Bajoccnsis, mlir., quart., s.
quem integrum scripsildiverso tempore. Sexta inci- XIII in., tribus manibus ex £.-descriptus, conlinct
pit a. 1177, in novo quaternione, praeeedenti simil- E., H., P., S.,R. usque ad fmem a.T157, « Ricu-
lima, eadem forlasse, plurihus vicibus scripta. tius ; i dein Roherti tractatum de immutalione
Septima a. 1181, t Anno superiori. i Octava « An- ordinis monachorum, atque epistolam Hugonis
dronius, i quaj ilerum signum § habel. Nona ipsius Rothomagensis. Interpolationibus caret. Ipse evolvi.
Rbberli,.quae et f. 5 codicis exaravit, in novo qua- E5b.) Codex S. Marice Radingie in Anglia, jam
ternione e Karissimum domittum t uno tenore usque Musei Britannci inter Harleianos 651, mbr., fol.,
ad finem a. 1185, inde sensim creseeus pergit usque s. xn in., continetE. II. P. S. el Robertum usque
< tnorlis sue faclus i in finefolii in qualernione ler- ad finein a. 1157. Sequentia usque ad finem a. 1168
tii; quartum, quinlum el septimum iuterciderunt; ascripsit manus ssec xvn ex codice ESa. Evolvit
in sexto et oelavo de monasterio S. Micliaelis qua;- Perlzius an. 1844.
dam s. xiii inscripta leguntur. Yidemus ita, in qua- E4.) Codex S. Petri Gemmeticensis, jam Rotlio-
ternione novo manum quoque novam plerumque magensis Y., 87, 60, mlir., quarl., s. xm, idem qui
jncipere. Sed si animum advertimus, quod in iis ajmd Monlfaucon p. 1214 ; continet E., H., P., S.,
quoque quoeuna manus scripsil, haWtusplurimuni R. primaj recensionis, qui in verbis a. 1159 « obiit
yariatur, nunc suhito, nunc sensim; quod quam Roberlus Obsotiieusisepiscopus, et-successil » desinit
maxime differre ssepe videntur, quae. aceuratius in summa pagina. Sequeiitibus paginis inscripsit
inspicienti uno tenore scripta apparent; quod in Annales «Natus est Joannes — Johannes papa, i a.
aliis quoque S. Michaelis codicibus Roberti manus 874fine deperdilo desinentes, quos editlit Labbcus.
summam varietatem ostendit: plusquam verisimilc Ipse inspexi.
est, ea quae octo manibus tribuimus, unius esse E5.) Codex Rothamagensis V. 11, 7, nfbr.j fol..,
pleraque, et quidem ipsius Roberti. Illud cerlum est, s. xiv ; continel E., H., P., dein : qwe secuntur,
post a. 1156 codicem rebus narratis ut plurimnm sumpla sunl ex cronica Sigebcrli, nil nisi excerpla
sequalem incedere, et correctiones in eo onines aucto- salis arliilraria usque ad a. 1164. Tum Chronicon
ri.s manu factas esse; et quidem a..912,1052, prsef. ab O. C. usque ad Heraclium elSisebutum: « Bre-
1114, 1118, 1128, 1150, 1155, 1142, 1145,1146, vem lenworum — vita et miraculis cfaruit. > Ipse
1149, 1151, 1154,, 1155, 1156, 1181, 1182, lum evelvi.
demum, cum a. 1184 secundam operis recensionem - . E6.) Codex S. Micltaelis de Pericuto Maris, jam
regi offerret; reliquas a. 899, 1128, 1157, 1162, Musei Brilannici inter Coltonianos Domitian. 8.,
1164-1174,.jam antea. Codex ilaque S. Michaelis mbr., post alia mulla Robertum continet a, 1155-
usque ad a. 1156 ex Beccensi autographo E*. de- 1179 praemissa ejusdem epistola, quam ex lioe
scriptus, post a. 1156 ipse autograplius. est. Ipse codice edidit Brial 3LVIH, 535-Pertzio. docente, qui
contuli. . - codicem a. 1844 evolvit, folia 70-93 Robertum
El.) Codex Londiniensis inter Arundelianosn.18, continentia postea demum ctim reliquo codice con-
olim collegii GresJiamensis n. 2917,18, mbr., s. xiv, junela sunt, cum prius peculiarem codicem efiice-
continct E., IL, P., Sigebertum ex recensione Ro- rent. Priniam paginam scriba vacuam reliquit, cui
berti, sed ad a.TiOO lanlum procedit. alia manus nilida s. XII ex. postea inscripsit epi-
E2.) Codex S. Trinilutis Savigniacensis, dein Col- stolam illam quam supra inde dedimus. Fol. 70?
bertinus, jam regius 4862, mbr., fol. s. xm. una Roberli opus incipit, una manu conlinua s. xn ex.
mauu pulcherrinia exaratus, conlinet E., IL, P.,. deductum usque ad cxealis cum, ubi folium desinit,
S., Roberlum usque ad a. 1156, « Andegavensem Intercidit igitur finis eodicis, quem usque ad a- T182
pagum; J iu doolujs foliis: sequeiltibus nolitias a. medium pertigisse non dubilo. Gf. Archiv. VH,
1213-1258, liistoriam monaslerii 1112-1245, notas D-75
a. 1212-1505; tum a prima nianu Hugonis Chroiii- E7a.) Codex Oxoniensis inter Bodleianos 212,
con. Sigeberto supers.cri.psil : Quce scquuntur usque nibr., foL, s. xv ; exhibelE., IL;P., S., R. usque
ad a, 1115 dom. inc, a Sigeberlo G.tn.m. sitnt ad a. 1182, « tnonachus Becci, i cum traclalu de
collecla, nec a. 1100 emn claudit, ul Robertus, scd immutalipne ordinis monacliorum. Cf. Arcli. VII,
slatim hujus conlinuationem adjungit quasi opu.s 556.. .
Sigeberti; post a. 1115 Roberti ponit praefationem E7b.) Codex S. Taurint Ebroicensis, deinBigotia-
abbrevialam, in qua iteruin dicit : Perduxit cum nus, jam. regius 4861, mbr., fol.. s. xm ; cohtinet
tisque ad a. D. 1115. Primam scquitur Roberti E., IL, P., S., R., usque ad a. 1182, « monachus
recensionem; sed ita lolum decurtavitatqueniula- Becci; » tum epislolam Oliveri, excerpta qua;dam
vit, ut saepe vix aguovcris. Roberti addjliones ante ex Rqberto, Guillelmum Genimelicensem atque An-
a. 876 omisit omnes, postea multas, ul a. 966,971, nales Ebroicenses a Clirislo usque ad a. 1517, quos
976,989, 1008, 1027, 1040,1041, 1075, 1077,1078, cdidil Brial XVIII, 355. Roberti primam sequitur
1089, alias; de suo addit 958, 1085, 1098, 1099, rccensioncm, sed liic ille quaidam omittil, ut a.
1512, 4120, 1124, 1158, 1146, 1149, llol, 1152, 1142, 1145,1146. 1135, 1159, 1160. Al in a. 1162,
 53 lTlOLEGOMENA. jji
< Freticricus :• novum quatcrnioiicm incipit, binis A niaxime, ul codicihus vix queai annumerari. Pr,-?-
columnis, eadem tamen manu, neque quidquam faiiones Sigeberti atque Roberli cum epistola ad
abhinc omillii. Additamenia facit a. 1114, 1118, Warinum prorsus desiint; rcliqtia excerpia tantuni
4119,1181, et de monasterio Lirensi 1146, 1147, leguntur. Propria non babet. Sequuntur in codice
1152, 1106. Contulimus Waitz et ego. Asconius el Valerius Flaccus, Poggii manu scripti.
ESa.) Codex" Musci Britannici Kings library 15, Evolvil atque Roherii coniinuatioiicm descripsit
C. 11, mbr., fol., s. xn; conli.net E., H., P., S., Juiustius nosier.
R. usquc ad a. 1169, c in ea pericrunl, ; ejusdem ESg.) Codex Vaiicanus reginse Suecia; 152, seu
procul dubio recentioiiis cum scquentihus dein 522, de quo cf. Acfa SS. Marl. I, 455. Monlfaucon
lioberli traclatum D.e immut-alione ordinis mona- p. 17, Bouq. XIII, 500, XVIII, 556, qui usus est
cborum. Evolvit Pertzius a. 1844. Cf. Archiv. VII, apographo Sangermaiiensi inter niiscellanea Du-
77. randi. Proxime accedere videtur ad E8h.; sed-
ESh.) Codex S. Vicloris Parisiensis 287 (olim additamenla habet a. 1158. 1159. 1100.
419), chart., quarlo, s. xv ex. ; inter aliamulia [E8b:] Codex S. Marice de Voto, dein Guneiini:
conlinet f. 120-168 id quod Ducliesne SS. Norm. Parvi, jam dejierdilus, coiilinebat (E., II., P.,)
977 et posl eum Bouquet XII, 788, XVIII, 1545, ex ^ Sigebcrlum cum conliiiuaiioiie Ursicampina, descri-
Iioc ipso codice, sed minus accurale ediderunt, ptum ex Dl*.; dein Roberli texlum, annorum 1154-
Roberti opus ab a. 1158, c Stephamts — 1169, in ea 1109, « perierunt i decurtatum prorsus ut in E8b.
pcrkrunt, i secundx recensionis, in verbis noii c, aimorum 1169-1186 integrum, secunda; recen-
mutafum, sed omissis qua; monasteria vel singulos sionis, cum paucisadditamentis a. 1159, 1164, 1169,
homines spectanl, cum brcvi contiimalioiie a. 1181, 1182; tum conlinuationem Gemiiieliceiiseiii
1169-1259. fortassc in monaslerio Vallomoniensi a. U87-1210. Novimus taiitum ex editione prin-
scripta; f. 168-175 ab eadem maiiu Chroiiicon : cipe.
t 1087. Obiit Guillcltnus — l2.od. Edoarcliis f. II. r. 6. Codices deperdili.
Anglie, i qttod edidit Bouquet XII, 7S6, XVIII, 545. S. Petri de Selincurie, mbr., quarlo Sigelierlus;
ipse evolvi. chronologia ah Adam usque ad Ludovicum Pium;
• E8c.) Codex universiiatis Cantctbrigensis n. 1155, catalogus paparum et episcoporum Morinciisiuni
uibr., s. XIII,continct E., II., P., S., R., usque ad usque ad a. 1160. : cf. Montf. 1197.
a. 1185, c pucis persccuniur i ct iraclattiin de im- Signiacensis, de quo vidc Tissier Bibl. Cisterciens.r
imilatione ordinis moiiacborum. Cf. ArcJiiv. VII, |c VII, 100.
556. Suessionenscm, quem citat lLenel p. 441, fmslru
E8d.) Codex olim Ludovici M. . . Rotomagensis, Suessionibus quajsivi, nec minus.
dein Bigoiianus, nuncregius 4992, mbr., fol., min., Atrebatensein, s. xv, qui leste Haenel p. 55;
s. XIII.Qualernionibus 1-20 prima manus inscripsit Eusebium, II., P,, S., Martinum Poionum cora-
jiotitiaiii provinciarum, Ivalendarium, Sigebertum pJectebalur. . .
atcjiie RoheiTuni ustjuc ad linem a. 1155, priniaj . S. Gisleni, conlinebal t chronicoii Eusebii, II.,
recensionis, traclatu de immulalione ordinis mona- P., S., item aliud velustissimum inccrti aucloris i
elioruin siatim post prajfalioncm inserto, proul in tcsle Sandcro in Bibl. Belg. I, 240.
E. Qualernionibus 21, 22, scciinda imposuil a. 1156- Sinbuleitsis, de quo cf. De Reiflembcrg Pliilipp.
1109, « in ca pcricrunt t secuncUerecensionis, mul- Mouskcs praf. p. 17.
tum decurtans; qual. 25-25 tcrlia, ejusdcm reeen- Valiis Lucentis, cum conliniiatione Laudunensi,
sionis sequentia onmia usque ad a. 1182, e multos cf. stipra C4'.'
Latinos, t tribus ultimis foliis amissis. Codex S. Lnurentii Leodicnsis, in catalogo libroruni S.
igilur inleger dcsiit procul dubio ul E8c. lpse Laurentii, s. xn, inscriplo codiei ejus moiiasterii,
evolvi. jp. jain Bruxellensi 9814., ita indicalur : Tripurtihi
ESe.) Codex regius Ilannovercmvs, cliartac, s. Hisloria Sozomcni cum cronica Seiberti Gcmblaccn-
xvn 0x., descriptus ex cociice ms. in bibliollieca sis monachi.
Bodleiana NE. B. 6. 9. fol. 121°. Incipiuiit cronica Otlobonianus, de quo cf. Montfaucon p. 188..
Iloberli Montensis. Ilenricus filius pritni Wilhclmi, 7. Falso Sigenerti nomiiie inscribuntur Vindobo-
ctc, qui codex Bodleianus non potcst esse noslcr ncnsis Eugen. 18 et Briixcllensis 14855, qui conti-
E6. ; bic enim jam in voce t Recci i "dcsinit, ESe. ncnt Gui.llclmum dc Nangiaco; Trcvircnsis 1287,
poslea denutm in < Pictavensis. \ Sccundam scqiii- coiilineliRobertuiii Antissiodorensem ; San Gertna-
tiir rccensionciii ; a. 1159-1169. legcinlur prorsus nensis, qucm inler Coislinianos Montfaucon p. 1121
ul in E8b. Ipse confuli. tilat, nunc S. Germain Franc 059, s. xiv. Waitziu
E8f.) Codex regius Madritcnsis X, 81-, cbarl.,. noslro inonente Chronicon esl usque ad a. I30G
fol., s. xv ; in primis 17 foliio conliiiei Sigeberlum Gallica lingua scriplum, cui inlcr alios Sigebcrtu»
cum Roberli conliiiiialione usque ad verha a. 1182, pro fiindamciito fuil.
i Obiit Hcnricv.s tcrcius filius Hcnrici, palrc vivo rcx Editioncs. — Ediliones lias habcmus : a.) Editio
Auijlic, i scd iia decuiiavit ulnimquc, Robeilimi princcps. Sigcbcrti Gcmblaconis ctxiwbitw clnvnir
55 SIGEIJERTI GEMBLACENSIS 56
(o;i a.ba. 581. ad 1115. cuminserliombus ex liistoria Ainf.il.', in Sigehcrto csl Seliardius redivhus, i.il
Galfridi el addilionibv.s Roberli abb. Montcnsis, 105 amplius.
sequenles annos comptedenlibiis, promovcnle e.p. e.) Luurcnlivs dc la Burrc in Hislorict Christiar.a
dotnino Guilielmo Parvo d. I. c. r. nv.nc primum in rcierv.m Palrv.m. Parisiis 1585 in-fcl. editionem
luccnt einissum. Veno.le habelur in officina Uemici . piiiicipeii! iteiTiin expressit.
Slcpliani, i<bi impressum esl, e. r. s. tl. s. e. i. v. S. /'.) Chronicon Sigebcrti Gemblacensis monachi, ad
J. i. o. I. P. s. I. a., in quarto. infine : Absolvtum ciutographvmvelcresquecodices mannscriptos compa-
est Parisiis Itoc Sicjcberti chronicon c.uninon paucis ralnm; accessit Anselmi Gcmblaccnsis nbbatis chra-
addilionibv.s per Henricum Stephunum cxpensis nicon, citm auclariis GemblttcensiAffiigemensi,Val-
ejttsdein ei Jcliamiis Parvi bibtiopolceinsiqnis a. I). celtensi ei Aqvicinclitio, siudio Attbeiii Mircui. Ani-
c. t. d. 1513. calendis Jttnii. Editio per Antonium rerpice apvd II. Vcrdussen. 1608. fol. min. Miraius
Iliifum e codice E8b., adbibito D2., eurata, sed primus ftiit alque soius, qui auclorcm noslruin de-
iion satis accurata; iiichi.ominus, Aliencc, Falco- dil genuinum. Codicem Gcmblacenscm accurale lo-
r.iits, Fanuel, Giguui.v, Brocjo, Pcneclcsel, Ramaldo, tum exprcssit; nil inde reticuil, nil mtitavit; addi-
talia, ])i'o Nicltolaus, Alicfwr, Matcomtis, Munv.ct, liones ejus litterarum forma distinxil, quamvis non '
Guitigump, Drogo, Pcnevcsel, Rainaldo, vix codici B recle semper. Codicum B2, 5', 5, additioncs suis
ii)i]nii:ii)dafuerini.Scici!siiiulasse,omisissc,adcliilis- locis inserit, alnon omnes (158); alias aliunde ex-
senil videlur cdiior, siexeo,quod a. 1023-1109 cum hibet, for.libus non indicalis (159); ex Jiis aliquot'
DJ".etESb.salisconvenit.de reiiquisconjicere licet- ipse confecisse videiur (140). Qui in Sigebeiio et
b.) (Siinon Schard) Germanicarum rerum qualtuor Gemblaccnsibtis eum mala fide egisse argutini, in-
chronograplti. .. Francoforli ctdMcenutna. D. 1566. iusic facitint; at in Anselmo (141), in Aquicinensi
in -fol. In fine : Impressnm Frcmcofurti ad Mtvntim el Affligcniensi niniis jusla cst accusaiio. In hoc
ttpud Gcorcjium Corvinutn, Sicjisintinduin Fcyruhcnd eniniinde ab a. T!55onmia tacilus omittil quae iti
cl haircdes Wigandi Galli 1560. Aliquol cxcmplaria in Friderico laudantur (142), in adversariis reprehcn-
iitulo habenl : Parisiis aptid Jacques Dttpuis 15G6., duntur (145); imo facfa ipsa boc sensureiicei (i44);
alia : Basilew, alia : Lugdttni; sed idem esl liber, nec in ipso eodice lalia calamo, imo cullro delere
titulo tanlum prafixo alio. In Sigebeiio nil est nisi liniuii (143). Aquicinensem in a. 1149-1164 excer-
cdilio princeps recusa integra. psil tanliim brevissimc; abhinc dat iutcgrum qui-
c.) Margarinus cle la Bigne in Sacra bibliotheca dem , sed eodcm quo B5*.modo castigalum; omillil
SS. Palrum. Parisiis 1575. et in altera edilionc _ non solum qua; imperaiori favent (146), sed cl alia
1589. fol. Sigeherlum sine conliiiualionibus ex cdi- multa (147); auctorcm alia dicenlem facil qtiam
tione principe recusum eybibel tomo VII, 1559. qu:c revera cripsit,l-idiculum sajpe in modum(14S);
d.) Itluslrium veterttm scriptorum q. r. a. G. p. imo erasil in ipso codice qune sibi non placebant
m. a. g. It. v. a. p. r. lomtts units.... cx bibliolheca (149); atquc ita non edilorcm egit, sed censorem
Joannis Pislorii. Francofurli apud hcercdesA. We- alquefalsaiium. Quod in Sigeberto quoque fecisseL
chelii, 1585, in fol. ct altera edilio Hanoviai 1615. nisi in scriplore jam sajpius ediio hoc nil proiiei,-
NOTiE.
(JoS) Ita ex Bo . irigmla quinque onnsit, al a. quam credt potesi ammtrans ei cxhorrens eorutn per-
-084-1086 ilii tribuit, quaj ibi nequaquam Je- fidiam — vindicandam.
gnnlur. (144) A. 1156, imperalor jttdicio cl consilio cpi-
(159) A. 484, 529, 655, 644, 695. 701, 759. 784, scoporutn el-arcjiicpiscoporum rclicta v.xore; 1161,
805, SSl, 887, 954, 957, 935, 990, 1048, 1005, consilio principtim. Noiiiiunquam id risiim movet,
•1004,1077, 108-1,1095, 1098. 1101. 1110, 1124, ut cum a. 1156 iu conjtifjium anle comilavit
4125, 1128, 1152, 1154, 1155, 1158, c.tquidquid D omitlit.
per auciarium Aqtiicinense obliquis lilteris ex- (145) A. 1155,1158, ct iam in Ansclmo a. 1151,
pressil. Sicttl — lanqebai ei Quamvis — indiqet.
(140) A. 990. Fiilquitms m. e. c. d. m.; 1077, (146) A. Ii69, 1172, 1175, 1180, 1181, 1191,
Lamberli S. m. 11. c. d. ct alia plura. 1191, 1196.
(141) A. 1114 omisii cutii macjna o. s. g. c.t. r. (147) A. M84, 1186,1187, 1190, 1192,1198.
qloria; 1127, debitam;{\M,Romanoruin avariliam; (148) Sic Germaniaj' optimutcs scmper vocat pri-
cf. 1151. tncties; iimenicm mulat in videntcm; imperaloiis fi-
rcbcllionemm
(142) A. 1155, florctimperium, el dominus re.rv.tn' delesin adhcerenlcs, rebeilesin Iwstcs,coiiscnsu
subtimis attollitvr; 1157, quemjnslicia, forlitudo el commoiionem;pietale impcraioris in imp. ;
liberaliias omnibtis bonis laudabilem el amabilcm fe- superbiam in animosilalem; cardinalis lcpide cxse-
cit; li58,5ica usus ccnstcinlia; ibid. pius et jusitis qtiilur in concilurexseqvi; dvx Saxonie, malo a tna-
— perornans negociis; 1161, Timttil cnim —ipsc lis liominibusacceplo consilio, contra clo.minumsimin,
pius et diicctus omnibus hcibitus csi, v.i ciuceset co- impcratorcm viclclicclFrcdcricttm, rebeilai, in Hen-
miles Gititlelnu regis Sicilie dominiitn suum dcsere- -ricv.s dux Saxoiiic F. imperalori rcbellat,; el paulo
renl, el ad ipsnm se conferrenl; c-talia plura. posl de eodem veitire contewpsil in v. noluit; et ait-
(145)A. 1155, pecunieinltianics conlumaciier; ibid. xiiitiin sui domini in cjus auxilium.
imperalor scmper coruin incxplctam avariciam rc- (149) A. 1151 eadem quaj in Gcnihlacensi ct i;i
spvens; 1156, tii euin percierci ei Itercditaicin ejtis B5'.deieral, in B5. qiioque crasii, margmi appo-
di-
fraudulenier prcriperel :\\ 58, qui rebclles exliierv.nl; Dcns : Videlur hic iccus expurgaudus cl censura
4 io9, dcpapalu conicnduiit mulavil in acl p. adspi- gnus. Amio 1185 iivinargine ascripsi! : Mdentur
f'3?((; ibid. Mcd. violclis sacramnUk: ibid, niira 'litvccuuic lcgrud
57 CHRONJCA, Sg
sed "stispieionemmclum iri benc-novisset. Quaiaddit A Addiiioncs 1?-).., quas non esse Sigeberii s. inuis,
coiiiiiiuaiioni Aquicinensi lii.lc-risoJjJiijiiis dislincla, sed post a. demum 1156 a variis factas, post Sigc-
iii B3. non legunlur, ncc undc sumpserit, scimus ; berttim relegavimus in ununi collecias, nomine Au-
illud ceriuni, non ex uno quodam cotiice exccipta, ciarii Gembiaecnsis. E reliquis codicibus lectionis
scu epJurimis auclcribus ea conquisita, qusedam ab varietalcm aiTerre inlegram ct superfiuum erat,
ipso composila. quippc cujus originem arbiirariam noverhnus, et
g.) Siruve in editione teilia Scripiorum Pistoria- niolc inutili notas necessarias obtexissci. Seligen-
liOitim. Raiisbonaj 1726 iu fel. Sineberlum cum das itaque puiavinms eas taiilum qu;c vel ati digno-
coiiiaiuatioiiibus Ursicainpina, Voteusi, Gemmeii- scenduin texltim primaiiuin, vcl ad discerncndas
ccnsi repetiit e prima Pistorii edilione; sed suo fainilias codicum, vel ad texlus edili hisloriam mo-
quteqiie Ioco infersil omnia quaj Mirajus plura liabet menti aliquid habere possunt; ncque transpositiones
cx 1. B2. 5*. 5.; sub lcxtu potiorem Mirajanaj le- codicis D. indicavimus, a scriba deiiium Bellova-
clioms variclatem eum noiis Mirtei atque suis po- censi inventas; quas qui scire dcsiderat, melius di-
suit; dein continualioncs Anseimi, Gcmblacenseni, scet cx edilionibus. Omissa autem in variis cotlici-
Afliigemeiiseni atque Aquicineiisem cx Mirajo sub- bus religiose semper indicavimus, cxecplis C-i*".5.,
junxit, Bellovaceiisem ex Labbeo. lta omnia com- de quibus videsis qine supra diximus. Additiones
puiieiis quodammodo eoniudit. novi nil prorsus al- omiiium codicum dedinnis onines; aliion suo quam-
hilit prajler nolulas nonnunqtiam bonas. que aniio iiisert.am Sigcberto, — quippe qui lanta
h.) Dachertj in editionc Guiheiii Novigentensis molc opprcssus forel —, sed sccundum auctores
piimus Robeiium de Monte dedil inlcgrum cx co- distincias collegimus, iitulo Auclarii Aquicinensis,
diccE, adliibito Ei. Noniina minus accurate rcddi- Affiifjemensis, Vulcelknsis , Hasnoniettsis , Lattdu-
ibi; bic illic quajdain omisil; additamenla Robciii nensis, Corbeiensis, Bellovacensis, Mortuimaris, Vr-
ad Sigebciium ab a. demum 876 cxbibef, ct vcl ex sicampitii, Roberlini praponeiidas islis coniii.tialio-
his aliqua oblitus est. Notas non atididil. nibus quaj ab iisdem quibtis adtlitiones auctoribus
i.) Bouqv.e!alque Brial III, 552, V, 573, VI, 255, scriplic, ex iisdem foiuibus haustaj, nil sunl nisi -
VII, 249, VIII, 508, X, 216, XI, 165, XIII, 250, tales addilior.es scnsim laiitis ercsccntes, ctijus rci
SVJll^ 554, excerpla taiiliim dederunl, quibus praj- luciilenliim exempluni pnebel Robcrtus. Ha legenti
ter eclitioi.eshic illic adliibucruni codices B5"\ E2. slatiin apparet qiiamain cuiquc additioni patria,quae
7b. 8b. d. sit ailas, quis fons, qtwe iidcs habenda; ita quaj
Nostrce cdiiionis raiio ha;c fuilul textiini Sigebcrli Q ejusdcm aucforis cjusdcmque monaslerii sunt, non
darcmus eum quem auctor ipse etlendtim constiluiti; disccrpuntiir ; liisloria textus melius perspicilur,
piimariam auiem formam uhivis in notis indicare- ct Sigebciii Cbronieon ])iirum, uti conditum fuit,
r.iiis. Pro fundamento igitur posuimus codiceni 1., itaicgentibus oileiiur. Ilabilum cliam opcris atque
quem accuiatc expressiinus. Addiliones ipsa Sige- lormam cxteriorcm, qiialein 1. exbibel et rcliqm
berti manu factas, aiitcquam primo librum edcrct, codices rctiniierunt plerique, nos qubque accuratc
in iexlum recepimus onnies, in notis ubivisindican- cxprcssimus, pncter qiiod annos Christi, a Sigc-
lcs quid sccundis. quid tcriiis curis adjeccril au- berio per dccennia tanitim in marginc exteiiori no-
cior. Additiones IS-j., a Sigcbciio post a. 1105 tatos, nos cuivis anno a|)posuimus; piajtcr Jiajc
diclalas, tum cuni alteram . editioncm curarcl, un- phiriiimm opene collocaiiduin judicavimus in inda-
einis incluslmus . non quoc! csscnt spnriie, sed ul gandis fontibus cx quibus hauscrunl Sigeherlus
cas primario tcxiui dcfuisse apparcat. Quaj prius cjusque conliiiiialoies.
ibi scripla fuerant, jam erasa. sub tcxtu indicavi-
mus oniiiia, prom ex A. ea agnosccrc potuinms. L. C. BETHMAXN.

INCfPIT CHRONICA

GEMBL/vCEKSIS MONACHI

Dicluri aiiquid juvanfe Deo dc contemporaliiate D gia. ma.jon;ni,"directi pcr semilas liistoriarum. Po-
regnoiTim , primum pauca dicamus de originc sin- iiemus in prima linea rcgnum Romar.oruni. iu
cvi.iiaruiiigenlium ; quatenus scqui jiOicrimus vesli- sccunda Persarum, in tciiia Fraucoruni, in q.i;a:i;i
 KQ SIGEBERTI GEMBLACENSIS 63
Wandalorum, in quinta Anglorum, iii sexta Limgo- A . verunl, el in magnam gciilem coalueruni, et crebris
liardoruin.in sopliinaWisigotbarum.in octavaOstro- incursibus Romanum solum incessentcs, usque ad'
gotharum, in nona Hunoruui. Gallias ferocitalis suaj vestigia dilalavertint. (Hist.
De regno Romanoruiii non aliud dicendum puio, misc.) IIos adeo Romanis infestos Constans Casar,
filius Magni Constantini, bello oppressit, et tandem
nisi quod Danibel jiropbeta interpretattis est de
Romano imperio subjeclos aliquanlulum a sua fcri-
quarlo regno :quod, sicul ferruni commiiitiil,domat tatc niansuefieri
et conterit omiiia, sic ab originc sui luiudeiit, do- coegil. Postaliquot annos,rebelIan-
libiis Alanis conlra Valenliniaiium imperalorem,
niuerit el conlrjverit omnia pame mundi regna; no- cum
eos non posset imperator penitus debellare, eo
vissimo vero tempore rcgnum illud, quod in tibiis
suis ferrels diiitissime et iirmissime sinealiqualas- quod eos intransihiles Mcolis jialudes lutarenlur,
si qua gens bas pa-
siludine stclerat, tandcm fcrro sua; foiiitudinis proposuit Valentiniainis, quod,
ludes intrare et rebelles Alanos posset conterere,
commixto cumtesia bumaiiaj imbecillitatis, ex alto
a
dominatioiiis suaj gradu cum fragore terribili labare decem annis eos tribulis libercs redderef. Jlacpa-
ctione Trojani illecli, cl foitiludine et prudenlia
cccperil. IIoc regnum primi Pcrsaj impulerunl, qui sua
cuni Romanis coiifisi, duce Priamo Mcotidas paludes Roinanis
semper pajne ex se
ajqtio liabuerunt, invias"
modo vero vacillante rei publicte slatu, eos ullro ingressi, Alanorum geiilcm cxlerminaverunt,
et ita Valentiniano satisfeccrunl. Valentiuiaiius eo-
impetere nor. timuerunl, clinsiiper eos suis finibus
mutilarc .poiiierunt, quando Juliano apostala ca:so rum virltite.deleciaius, eos, qui prius vocati erant.
ct exercitu Romanorum miserabiliter subjugato, Trojaiii, deiiide Anienoridie ; posiea eliam Sicam-
in La-
nimis foiitinali facti sunt ex corum inforlunio. Ita bri, Francos Ailica liugua apptilavit, quod
lina lingua inierprelatur feroccs. (FRI;DEG.)Alii
regnum iliud, quod tanto temjiore omucs pienc Francos
muncli gentes projda; et doniinationi babuit, niodo cognominatos dicunl a quodam eorum rege
Dei omnipotciilia miscenle ei dupliim in poculo, Frantione, qui in hello fortissimiis, dum cum mul-
lis in Europam iter direxit, et.
quo ceteris miscuit, cunclis genlihus pa;ne prajda; inlergenlibus dimicassel,
et ludibrio patuil; et qui olim cum aliis gentibus Daiiubium et Rbenum consedit, ibiqne pro-
genies cjus coaluit, imlliusqtie jiigum usque ad id
pro sola gloria cerlabant, modo saluii suae vix satis er-
consulere poterant. Nam qua;cunque gentes, aut temporis suscipere voluit. (Pitosr.) Undecunque
colli-
miimendaj domo mullituaiiiis causa, auf amore go denomiiiati sunt Franci, quanluni altius
Priamus rcgna-
cxercendaj siiaj ferifatis , a palria sua exulabanl, gerc potuerunt hisloriographi, hic
Valenliniani. Nam
Roniaiium imperium incessebaiil,ctde ejus latissimo Q b.at supcr eos tempore prioris
ex ipso regis nomine recolentes nohilitatem illtus
coi-pore velul partes quasdam sibi ex.cindebanl,el in
cis sibi regnandi locum slatuehant. IIoc in sequenti- Priami, sub quo eversa est Troja, inde gloriabantur
inis clare apparebit. gcnlis suaj manasse primordia. Exacto decennio,
cum exaclores repelere.nl iributa a Francis, Franci
Porro regni Persarum origiiiem allius rcpetere pro superiori victoria insolescentes, ct dc viribus.
inodo non yideiur ulile, quia quajhujus regni fuc- suis presumentes , non solum tribula negare, sed
rit anliquitas, quanta et quam potens bujus anti- eliam Romanis presumiiiilrebellarc Romani collecto^
quilalis nobilitas, salis recolet lector pcr antiquo- exercilu supcr Francos iiruunt, ct vietos usque ad
iTim liistorias. Hoc faiitum nolabo, quia sepe ahusi inleiiiecioncm proterunl.
victoria de Romanis, nuiic autem recens cajso (BEDA.)Biitanni sive Brittones, a quibus cogno-
Juliano, et exercitu Romanorum proiligato, el fini- minata esl Brilannia Occcaiii insula, qui eam inco-
bus suis Romaiio imperio mulilato, et sic pro suo luerunt, a tcmpore G. Julii Cajsaris usque ad annum
. libitu pacis feedere in viginti novem amios compo- Domini415. sub imperio Romano degerunt. IIi,lem-
sito, felicitalem suam non tempcranter ferebant; el pore Marci Anlonini Veri, instanlia Lucii Britan-
Sapore rege coruminsolentius agcnle, Chrislianis et D niarum regis, per legalos Eleuiberii papaj mystcria
Romanis omniniodis infesti erant. christianitatis siisceperunt, in qua aliqui eorum
usque mariyrii coronam provecli suiil. Qui cuin
(Gesta r. Frctnc.) Oiiginem gentis nostraj, regni erebris el pajne coniinuis Pictorum incursionibus.
scilicel Francorum, iiolificemus aliis ex relalu fideli fatigarenttir, et ipsi ad resistendum inimicis imbel-
niajorum. Post illud famosum et cunctis sajculis et les inabilesquc liaberenlur, consilio regis sui Verti-
gentibus notuin Trojanaj civiiatis cxcidium , victo- ginii genleni Anglorum a finiJuis Saxoniaj invitant,
ribus Grccis ca;dentes reliquia; Trojanorum, pars eosque contra onmes hostium assultus defensores
eorum cum Enea ad fundandum Roniainim inipe- sibiparant, Angli, cum aliquandiu strenue el forli-
rium ad Ilaliam perrexit; pars una, scilicel duo- ler eos tufati fuissent, tandeiu dominandi eupiditate
deeim milia, duce Antenore in Jinilimas Pamioiiiajj illecli, et ad lioc imbecillilale eorum adducli, quos
parles secus Meotidas paludes pcrvenit, ibiquecivi- defcnsandos susceperant, illos sibi suJiicere delibe-
tatem ajdificaverunt, quam ob sui menioriani Si- rant. Tam violcnia injustitia indigenaj Brittamii
cambriam vocaverunt. In qtia nmltis annis habita- alienigcnis Anglis subjugati, in jus et nomcn Anglc-
 6! CHROXICA. 02
rum quasi victi conccsserunl, ci mir.quam de subju- A eos Agemnindus 25 annis. Qiii, dum agerct sc justo
go eorum se excutere poluerunt'. securius, a Bulgarihus cuni mullis suortim est
(Jotin.)VVand:iIiquoq'uedeSeythiaoriuiidi,aGolhis exlindus. Lamissio rcgnavit secundus, et post eum
victi, alienas terras invadere ceperuiil, qui suas re- 40 annis regnavit Letlm ferfius, Ildehoch quarlus,
tinere non poiiicrunt. Hos circa Daimbium conimo- Gudeoc quintus, eo tempore quo Odoacer regnabat
ranteS; rursum posl niultum tenipus Gibericli Go- in Italia. Sextus Langobardorum rcx fuit Claffo,
tborum rex bello viclos inde exturbavit, et ad lioc seplimus Talo, octavus Waltarith, noiius Audoin,
perpiilil, ui quas quoquo modo habere videbanlur qui Langobardos in Pannoniam duxil; dec-imusAl-
relictis sedihus, Roinano imperio sc subderent, ct a boin, qui, transduclis in Italiam Langobardis, rc-
Constaiilino Magno locum habilandi silii dari sup- giium corum ibi firmissime stabilivif.
pliciler pelcrent. Quod et impelraverunt, et Paiino- (JORD.)At Gotlioruin, qui apud anliquos Geta;
niasab eo sibi delegalas per sexaginla annospacificc dicti sunt, quiquc poslea divisi, duo ex se Tegna, id
inliabitaverunt. Unde anno Arcbadii 15. el Honoiii. est Ostrogolharum ct Wisigolharuiii, fecerunt, la-
evocati instinclu Sliliconis rebellionem conlra rcm lem oiiginem fuisse cognovimus ex historia Jorda-
puWicarn mcdilanlis, infuJenml se per Gallias, jun- nis. Isti Scanciam Scythiaj insulam primo incolue^
clis sibi Alanis, casque aliqtiandiu miserrime dila- runl. Cujus possessione non contciiti, cum rcge eo-
ceraverunl. Etiam indc eos cxpellebant Gotbi, non rum Berich inde exicrunl, et vicinas Scylliiaj insu-
qiiiclem prospicienlcs Galliarum qtiicti, sed vacuc- ias el lerras peragrantes, vicinas gentes bellis laces-
lacienles pafriam suaj rapacitati. Wandali Hispanias sebant, ct terrore nominis sui finilimas gcntes sibi
aggressi, nuiic Uispanias, iiunc Gallias niulto tcm- siibigebanl. Post sub Filimere quinto rege suo ad
pore depopulati sunl; scd nec ibi a Gotbis tmi csse ulteriora Seylhiaj progressi, ad citeriores usque ri-
polueruiit. Quippequia Golbi niinis Ilaliain inqiiie- pas Danuiiii, terras Traciic, Daciaj, Mesixquediu
'.ahant; IJonorius , dcliberato cum suis consilio, longe lalecjue siint pcrvagati. Ibi per mtilfa tcnipo-a,
liispanias et Gallias, quas slhi a YVandalisaliisquc immo per multa saecula, in gciitem magiiam coalue-
gentibus prajropias dolebat, Gofbis rata conlirma- ruiit, et mulias genles victoriis suis applicanles,
tione donavit. Cum crgo Gotbi a linihus sibi depu- nomen ct foiiitucliiicni suam amplificaveriinl. Viri-
latis Wandalos aliosquc hosles cffugare maturarcnt, bus vigciites, ingenio callentes, pliilosophiaj quoqnc
ct Wandaii undique conclusi tiniore Gothorum disciplinis eruditl, ualivam barbariem exuciiics, liu-
iestuarei.il, peccatis populi facienlibiis, inopina et manitate ct honeslate aliis barbarieis genlibus pre-
graia occurrit eis fciicitalis opoiTunitas. Nam intcr (] minebaiit. Tcnipore aulem Decii imperaloris, trmis--
Boiiefacium elActhium Romanos duces pcr invicliani ilo Danubio ctim Guiva rege suo, gravitcr incuba-
orla simulfai.c, Bonefacius facius infcrior, cum do- banl Roinano imperio. Qui a Decio impetiti bello,
lorcm suaj injuri;e nollet.ulcisci nisi tiamno cl peri c.xercitu Romanorum proliilo; ipsuni Decium per-
culo rci puiilicaj, ad Uispaiiias iransivit, et Wanda- emerunt cum iilio Decio. Ilac felicilate elali et sajpe
los ad occupandain Libiam et AlTricam invitavit. postea in congrcssu Roiiianis ducibus superiores
Quo ciini pervolassent, ibi rcgnum suum mulio lcni- eficcfi, toli orJii Romano erant lerrori. Isti adhuc
pore confirmavcriinl, el diviiia el hiimana sine ali- irans Daimhiiim conslituti, tcmpore Yalcntis impe-
quo rcspectu Jiiiinanitalis vel divinilatis peiiur- raioris co&pcruntcivili bello inter se collitli. Allia-
"Jiaverunl. laiicus dux unius paiiis cuni prevaluisscl Fritigerno
(PAUL.JJIAC)AViniloriim, qui poslca palria lin- dtici alterius partis, Friligenms a Yalente auxilium
gua Langobardi a longis barbis vocati suni, cciiam pelit, cbristiaimm sc fieri promillit. Yalcns auxilium
quideni originem legimus, sed ceiium originis eoruin niitfit, cosqtie in seclamArii.Tiiorum, AiTlanus ipse,
tcmpiis non invcninms. Nam reges regnasse supcr induci fccil. Anno 15° Yalenlis Iluni, qui ct ipsi in
eos legimus, quoruni ciiam nomiiia didicinius, scd Scylbia potcnlcr dcbachabantur alque ferociter,
annos regni eoruin per tcmpora dislinclos non in- •D nacti opoiiuiiitatem ex inieslina Gotliorum simiil-
vcnimus. Hi in Scandinavia Scylhiaj insula dcgen- lale, hnes corum ex improviso iiivadunl, eosqtie
les, cum ila mulliplicali csseiit, ul cos lerra sua hello victos aut sihi subjuganl, aul captivilale ex-
caperc non posscl, egressione teiiia; partis miniierc cruciant, aut patria eliminanl. lla Golbi, qni mullas
miilliliidiiiem consilium hahiicrunl, ct qiiinam cxirc geiitcs subdidcrani suo scrviiio5,IIiiiiortim suhdun-
dcberent, missa soiie qutesivenir.i. Ergo tciiia jiars lur tlominio, cl niiuis eortim potentiam adaugciit,
Winilorum, proul cos missa sors clegcrat, ducibtis diiin oiniies qui Goibis scrviebant, per Gothos Iiu-
Agion ct Ibor dc Scandinavia insula cgressi, dc loco norum |)rincipalui p.ircni. Taliicrlliini in omiii pcne
in locuin ibant, incciii ct vagabundi; et a miiltis Scylbia principatu cl Ibiiiludiiie cunclis preniine-
sajpe Jiellis impclili, virilitcr, qnia pro anima rcs banf. Golbi vieti partini se, Danubio transito, in-
erat illis, saluiem ct libertaieni snam defendcliant. gcsscrniil finibus Romani imjierii, ct a Yalcntc pc-
Porro Agion el Jbor mortuis, regnavit primus super tierunl tcrram ad inhabilaiidiim sibi dari. Qua re
VARI.-E LECTIONES.
! Horum loco cleBritannis
inlerpolationcm e.vGalfrido hctbctiiDl". ESli. indcque cdilioncs prculcr Mirautr,
omnrs. sdominio supcrscnpto ab cadcm manu scrvitio I., uilcrpuiicjcns.
 SSGEBERTlGEMBLACENSIS '
65.. ."''''"' ....' U,
iitijielral.a, cimi aliquancliu sc contiiiiiissent ab A percipiant, vulneris cogantur suoire loleraiitiam.
oniiii armorum ir.soienlia, landemRomaiioriiin ava- llinc imberbes seiiescunl, et sine venuslate effajbi
riiiacoacti el rei fantiliaris inopia, in ipso imperii sunt; quia facies ferro sulcata,lempestivam pilorum :
sui sinu gravia concitavcrunt prelia. Quilms Valens graliam cicatrice absiimil. Exigui quidem fornia,
imperalor occurrens, bello vielus ab eis et igni cre- sed arguti, moiihus expediti, el ad equilaiKlum
niatiis, jiislo Dei judicio, rei publice niniiam intulit proniptissimi, scajiulis Jatis, et atl arcus sagitl.asque
iiicommodil-.tleni, Iioslibus vero "auxil elaiionem. Iii jiar.iti, cervicibus firrnis, et superbia sernper erecti.
ergo Gothi, qui Romano impcrio incilbabanl, Wisi- (Joiin.) Hi vcro suh homiiiuiafigura, vivunt belJuiiia
gothas se, id esi occidentales Gothos, nominabaiit, sajvilia. Tali ergo slirpe procreati Huni, cunclis
et per multos annos occidenlalcs Ronianornm (ines vicinis gciilihtis erant hOrroii ct formidini. fJorum
«sque ad ipsas ulleriorcs Ilispanias infestabaiil, ubi polenlinni auxit vicloria de Gothis, maneiitibiis
eliam poslmodum in regnum coaiuerunl. Porro trans ri|ias Mcolidis fluiiiinis, qui in Seylhia polle-
Gothi, qui in palrio solo tralis Danubimn sub Hiino- banl gloria singiilarispoienliajet fortiludinis. Quani
rtini dominio remanere passi sunt, regiilos quideni victoriam hoc modo Iluni adepti sunt : Venalores
suaj genlis liabuerun!, et sese Osirogoihas, id est IJiiiiorui"ii,seqiieiiie.svestigia ccrvajMeolidas paludes
oiienlales Golhos appeliaveruiit. Qui el ipsi poslca B iranseunlis, quas inpervias csse liacteiius putabant,
per Tlieodericum regem suum a Zenoiieiiiipcratorc Scythicani regioiiein diligeruer exploraiit, exploiata'
Italiaj regnum dono acceptum per mullos aimos te- oniuia lliinis liunliaul, ad transeundum eos ani-
iiuerunt. Ita Gollii quasi duohus capilis sui coiiiibus niani. Horum ducatu paiudibus transitis, veltil qui-
orientem el occjdentemvenlilanies acerrimc,duo ex dam lurbo subito incubuerurit gentibus ScVthicis,
se regiia creavere, sciliceiWisigotharuin in Uisjiania casque omnes subjugaverunt sibi, ipsosque Golhos
et Ostrogotllarum in Italia. cieferis impeiitanles aut preminenies expuleruni
sedibus suis. Hoc felicitatis successu Huiii iuler -
(JORD.) De regno Hunorum, quod in omni pajne
Scytiiia lenebat principatum, ipsa geiilis baibarics caJterasScythiajgeiites'clati per Yictoriani dcGothis, '
me silere faceret, nisi illtid famosuin Galliarum ct jier annos ferc octoginta laboraverunl a'd cOncussio-
Ilaliaj excidiunf nie loqui cogeret, quando pcr Alii- neni et iTiinam muhdi. Ab Jiac ergo eoiiim vicloria''
lam eoriim regem judicium Dei se longe latequc usque ad mortem AttilaJ regnum eorum in hoc an-
effudit, quem quasi gladium limatum et exaculuni iiotabimus opere.
de vagina indignationis suaj super peceairicesgeiites Exlra has et aliaj geiites fuerunt, quaj Romanum
Deus distrinxit. De eorum ergo origine quaj in an- imperium dilaceraverunt, id est Gepides,'Alaiii,
liqtiorum leguntur liistoriis, aperiam paucis. Fili- Tureiii, Bulgares, et aliajplurcs, qua; omnes ah
mer, Golhorum rex, Gadarici magni Jiliiis, qni post aquilonis plaga exierunt; ut super lioc forlasse vi-
Ab aquilonc pandc-
egressum Scantiaj insulae jam quinlo loco lenui.t deatur ilictum per prophelam :
tur malutn super uiiiversani terram.
piTiicipatum Gelaruni, et lerras Seylliiaj cuin sua
gente introiit, repperit in populo suo quasdam ma- Ordiamur ergo telam narrationis nostra; ab anr.o
gas mulieres, quas Gothico scrmone Aliruniias di- Domini 581., quo an.no post morlem Yalentis Va-
cunt; easque liabeiis suspeclas, de medio siii pro- Ieiiliniarius minor et Gratianus, iilii majoris Yalen- .
turbavil, Jongeque ab exercila suo fugatas in solitu- tiiiiani, incipienles simul regnare, regnaverunt an-
dine coegit crrare. (II. tnisc. xn) Qnas silveslres nisO. Ab hoeaiinoSapor,qui diuimperaveratPersis,
Jiomines, quos nonnulli Faimos ficarios vocaiit, per imperavilannis28. AbliocamioBrilaimisiib imperio
deseiium vagantes du.tn yidissent, el earum com- Roniaiioliieruiitaimis 503.Ablioc anno vVandalicum
plexibus se in coitu miscuissent, geiius hoc ferocis- rege suo Modigisilo per Gallias crudeliter debaccJ)af.i
simum ediderunt, quod fuil primum inter jialudes suiil annis 55'. Supe.r Francos in Sicambria com-
Meotidas; niinuliiiu, lelnim alque exile quasi hoini- morantcs, regnabat Priamus5.. A-lii scribunl euin
iium genus, nee alia voce nolum, nisi quod liiimani 1) periisse in bello, quo, ut dixinnis, Franci nimis
sernionis imaginem assignahat, et quos bello forsi- allrili sunt ab cxercitu prioris Yalentiniani, et de
tan mininie superabanl, vultus sui terrorc iiimium Sicambria exire compulsi. Fritigernus, qui supcr
pavorcm ingerenles, terribilitate fugabant: eo.c[uod Wisigblhos alicjuandiu regnayeral, ab hoc. anno 5
erat eis species pavenda; nigredinis, el vebulquaj- annis regnavil. Ostrogolhis in palrio solo sub Huno-
dam, si dici fas est, deformis offa, non facies, lia- rum dominio remoraiiiihus preerat Winilharius;
bensquemagis puncta,quam lumina. Quoruni animi eisque ab lioc anno usque ad mortem Atlilaj per
fiduciam lorvus prodil aspeclus. Qui etiam in pi^ aimos plus minus 80 prefuerunl reguli gentis suaj.
gnora sua primo die nata desajviunt. Nam maribus Balaniber Hunis imperabat, qui, elposl eum Mund-
ferro gehas secant, ul, antequam lactis nutrimenta zucli pater Attilaj, Oclar et Rugila fratrcs. ejus,
YAliliE LECTIONES.
3Sig, pritnum snipsif XXX<" III, scd III dclersv.nt,ui vidciur, abipso solistalim postquwwal
* scripttim
A.il. -_. X^Xll habenl J..
nani quod reliquis nunieris setnper imponil1''; liic deest. XXX habenl
F1 2. h ab hoc anno aiuiis quinque ctddit in \. manus incerta, cl B5'; desunt retiqw.s,
65 CHHONICA. 00
Bleda et Allila, frater ejns, ab hoc anno usqr.e a.i A gatu Sophronii viri sapiciitis iransiulii illud delle-
Diortem Martiani imperatoris regnaverunl aiinis plus braica verifale in Latinuin verbo ad vei-bum. Quod
niiims SO. Aiiiio ab Adam 4551. 6 secundum Dioni- psalterium et alia Iiieronimi cptiscula idcm Suphro
Eium, anno vcro Domini 581, secundum Dionisium, nius de Latino in Grecum. iranslulil. (BEDA.GEX-
Olimpiadis 289. anno 4. post mortem impii Valenlis NAD.IDAC.)Teophilus Alexandrice cpiscoptis cvcJum
imperai.t. de observalione pascbre per centum annos digestum,
GRATIA.NUSnTVALEXTIXLAXUS.SAPOR.rRIAMUS.Br.ITAXXI. quem Jalercnlum voeavit, ab hoc anno incohavit,
581. 1. 1. 1. i. hoc cst a primo consulatu TbcoJosii. (G. ;)0»t.)Da-
MOIJIG1SILUS. FRITIGERNUS.V.TNITIIARIUS. BAI.AMDER. masus papa rogatu Hieronimi, inslituit dicere in
1. 1. 1. i- a;eclesia in iine psalmoram : Gioria Palri cl Filio et
(Pr.osr.) Tbeodosius a G:a!iano magistcr mililum Spirilui sanclo ; Sicul erat. Instilui! etiani psahnos
ordinalus, incredibili celerilale ct mira felicilate in ajcclesia nocte dieque cantaris. |Ut autem cbori
devictis raultis barbaris.gentibiis, lassam rc-m pu- in duas partes divisi, ipsos psalmos ajternatim can-
Jjlicam in orientls partibus reparavil. (CASS.)Clare- tarenljjaiii lempore Coiistaniii imjieraloris in aec-
banl co lempore Damasus Romae, 15um papatus clesia Antbioceiia insiitueranl primi Flavianusct
annum ager.s; (HIER. De vir.ill.) Didimus Alexan- B Diodo;Tisviri probala; vitse el doclrinaj; quoJ inue
cVinus, qui a quarto ajtatis anno iuiniuc captus, ad terminos totius orbis usq;ic pervenil.]
quamvis esset elementoriiin ignarus, lanien in littc- 585. 5. 5. 5. 5. 5. 5. 5. 5.
ranim scienlia efiam philosophis eral mirabilis; (PROSP.)Maximus in Britannia per tyramiidem im-
(//. nt. CASS.,IDAC.)Ilicronimus, totiis divina; scri- perium arripit. (IDAC)Post Frilhigernum secundus
piiiraj incunibens; Grcgorius Nisenus, Gregorius apnd Wisigothas regnalAthanariciis anno uno; qui,
Nazair/.cnus, Maiiinus Turoneiisis episcopus, Am- cor.fojJeratus Theodosio, el ah eo Constanlinopolim
lirosius Mediolanensis. Rulinus Aqiiileicnsis presbi- invilatos, mox 15. die ex quo vencrat ibidcin ohiit,
ler ; in yEgypto Pacbomitis abbas, Meletius Aniioce- Basilius Cesariensis, qui gemina philosophia et
nus episeopus, per hoc clarior, quod Tbeodosius in sanciitatc ciaruerat; cui Deus apparens ad prccem
soiiinis previdif, se ab eo indui clamide imperiali et cjus cum decuil, ut propriis verhis sanctiiin sacri-
diademate coronari. iicium consecrarel; cui revcdatum est, quodMercu-
582. 2.. 2. 2. 2. 2, 2. 2, 2. riiismilesclmaiiyrJiilianumimperat.oremperenierit;
(Pr.osr.) Gralianus valde religioni favei, el per quijuvenem, qui obamorem virghiis sibi per diabolum
oninia re.i publicaj promptus, Theodosium consoiicm coKcilialajnegaveral Christum, reconciliavit Chrislo,
imperii facif. (JIiEn., Vita S. P.)Paula inler nobiles palani altcrcans ctim diabolo; qui impelravit a Deo,
Romanorum matronas prcnobiiis, abreiiunciat mun- ul sanctus Effrem Syrus Grecc loqueretur; qui pec-
do. (HIEB., Prcef. in Psalin.) Psallerium quod se- cafa ])eccalricis scripta et signata orando obliltera-
cundum LXX inlerpreles in oinnibus ajcciesiis can- vit (cf. HIER.) : his et multis aliis clarus, duni me-
labalur, Hieronimus correxit. Quo itcrum vitiaio, dicus Ilebreus imminere sibi mortem per tactum
psalierium novuiii coinposiiil.qtiod ct a LXX inter- vena; revera pronunliaret, moricni orando in crasti-
pretuni editione non niiillum discordarel, el etiin num disiuJil, el ila medicum cuni suis ad Cbrislum
Ilebraico multum concordarcl. Qiiod iil omnibus convertcns, felicifer nioritur. Damasus papa invi-
claiTiin fieret, ipsum psallcrium distinxit pcr aste- diose adulterii accusatus, purgaftir a 44 episcopis,
riscos, id cst stellam '-{, ct perobelos.id est virgam accusaiorcs cjtis vero ab ajcclesia expelluniur.ApoI-
jacentem -r-, docens ca quaj continentur sub aslc- linaris Laodiceaj cpiscopus, convcrsus in Iieresiin
risco X usque ad duo puncla * in Hcbreo ha- sui nomiiiis, a Damaso papa daninatur, quia dice-
Jieii el a LXX pretermissa esse; ea vero quaj con- bat, quod Christus natus solam carncm, non ani-.
tineiilui' sub obelo-f- usque ad duo puncia: in Hcbreo mam susccperit, aut si suscepit non raiionalem, sed
iion haberi, sed a LXX addila esse, jusla Thcotio- £, tanlum vivificalem aniinar.i susccperil, scdpoienlia
lioins dumiaxai iranslalionem 7. lloc psaltcrium deitatis susceptajcarni pro anima fuerif, ct ipsa caro
Damasus papa rogatu Iliero.iimi in Gallicanis aecclc- non dc Maria suscepfa sit, sed caro el vcrbum
siis cantari instiiuil, cl propter hoc GaHicanum vo- unius substantite ftieiiiit \
catur; Romanis psalterium secundum LXX rclincn- ROMAXORUSI. PERSAKUM. FRANCORU.M. BRI.NTAXORCM.
tibus sibi, propter quod Romanum vocatur. Ilajc 584, 4, 4. 4. i,
duo psalteria cum non sufficereiil ad proponenda VVANDAI.ORUM. JVISIGOTIIORUM. OSTROGOTIIORUM.
4, 4. 4.
testimonia de Christo conlra Judajos, qui non reci-
nuxor.uM.,
piunt nisi ca qtue habentiir in Hebreo, addidil cl 4
leiiium, quod vocatur Ilcbraicuiii, pro co quod io- (PSF.UD. DAJI.) TJamasus papa decrevil, nc quid
\Al\\Al LECTJONES.
r' ila 1.
primo. A. Bi\ Cl. 5. IVCCCXXXII"poslea correxil 1. VDLXXVJIII C2*. I). ' i. T. d. t. poslea
cditts, forlusse Anselii:us,erasil etpost concordarci posuil, ubi hubcnt FJ. 2; dcsunt A. 1)5'. F5. Hiist.—
canlari in rasttra dimidiw liiteceSig. cur. sec. Sequentia Ut aulem — pervenil in marqine posl additiit 15;
dcsunl uni A. dcfuerunl iqitur priniw ediiioni anni 1105. s Basiiius — fucrint in rctsiira Sicjeb. cv.r. se.c.
07 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 08
contra cpiscopos presumanl arehitliacoiii, qui dicun- A . scpiem ca;los el per quosciam principalus gradaii n
ftii-etiam eorepiscopi, id esl rcgionum vel vilianim desccndere ct in liialigmim priiieipeni ineurrerc, a
cpiscopi. Chore eiiiin Grece, villa vcl regio Lati- quo miiiiduni istuni facliim cssc diccliat, aicjuc ab
ne 10 (14!)').] (PROSP.)Maximus Pietus el Scottos hocprincipe jier diversa carnis corpora seiniiiari;
Brittaniiiam inciirsaiiles superal. (Ism.) Wisigolhi hominos vero faialibus sicllis colligatos, corpusque
siiie regc sub Thcodosio fueiiint aiiiiis 15. (.lonn.) nostiTini sccuiicluiii12 c;cli signa compositum csse
Wiiiilharius rex Ostrogothorum pro liberlatecoutra tlieebal. consliliiens Arieleni in capiie, Taurum in
Hunos rebellal inGolliia. (Pr.osp.)Anibrosiiis cjiiseo- cervice, Gcininos in liuincris, Cancruin in pectorc,
pus libros deSpirilu sau.ctoad Graiiuiium ini|irralo- Leonem in niauibiis, Yirginem in ventre, Libram in
rcm scribil. (CASS.)Corpus|Paiili Consiaiiiinojiolitani nnibilieo, Seorjjium in coxis, Sagillariuni in virili,
episcopi. siil) Coiislantino in exilio ab herelicis suf-. Aquarium in vesica, Capricornum in tibiis, Pisccs
focati, Coiislaiilinopolim refeiiiireuin gloria aTbco- in plantis. (IIIACIUS. MARIAX.)Super bis auditus in
dosio imjieratore. conciliis episcoporum, Homam pelil, ibique a san-
585. R. 5. P. 5. F. 5. B. 5, W. 5. W. 1.0.5. IJ. 5.. ctis Damaso ei Ambrosio repndiatus, in Galliis quo-
"
(BEUA.)In Gallia sanclus Romaniis Blaviensis que in synoclo Btirdegalense a.sancto Martino
c;biit. Tbeodosius Arcbadium (llitim siium aiiguslum " aliisque lierelicus jiidicatus, ubi se damnandiini in^
facil. (PROSP.) Juslina malcr Valcnliniani Arriana lcllexif, imperalorcni Maximum appellat. A qtio au-
in Ambrosium ct omiiem sanctam iccclcsiam caiho- diius ct cpiscojialu pulsus, Treveris ah Evodio pre-
licam cxecrabili odio desevit. (G. r. F.) Francis fcclo perimilur ctim niullis suis scquacibus, edi-
post Priamuiii Priami iilius Marcomirus ei Suiiiio, cenle imperatore, ut bujus sectaj comjilices in His-
filius Anlenoris, piincipaiilur aiinis 50. Quoruni du- pania periinerenlur. llacliius el (Jrsalius episcopi
catu Franci Sicambria cgrcssi,conscc!ei'c secus Rhe- accusatorcs Priscilliani conimunioiic ajcelesiaj pri-
iium in ojipidis Germaniaj. (JORD.)Winilbarius llu- vantur ab cpiscopis, nefas esse dicenlibus, ciijus-
nos in bello supcrat. cunque modi hominem episcoporum accusatiiinc
580. 0. 0. 1. G. 0 2. 0. G. necaii, Maximo imperatore el aliquibus episcopis
(BF.DA.)Maximus in Gallias transil, ct Graliaimiii Itacliium et Ursatium defendentibus. El hac de
imperatorem Lugduiii pcrimif; fralrcin vcro ejus causa sanclus Mariinus a Maximo niolcstalur, quia
Valeiitiiiiaiuim simulato pacis frcdere per Iriciiiiiiim liolebaf comiminicare Itachianis. Vix laincn obti-
Palia cxjjellit, Theodosius solus annis U imperat. Eiiit,mPriscillia])islaJiioiioccidcrentur. (IIIER., Vita
(JORD.) Balambcr rex Hunorum Winilbariuin in P S. P.) Paula Roniije preponens Belhleem, ibi ciim
bello perimit; post quem sccundus apucl. Oslrogo- filia Eustochio aiicillatiii- CJirislo, el sancte vivcndo
ihas rcgnat Ilimiiimiidus annis 2. (BEHA.)Seciintla niulias ad cmulalionem sanclilatis incilai.
synodus uiiiversalis J50 patiiim .Coiistantinopolim 587. 1. 7. 2. 7. 7. 5. 1. 7.
congrcgatur, jubenle Theodosio ci aniiiienleDaiiiaso
(PROSP.; G. ponl.) Siricius Romanaj cCclesiaj
papa; quae Maccdoiiitim ncgantcm Spiriium san- 5~us i£ presidet. Ilic constituil, herelicum poenitcn-
cliim Dcum csse coiideimians, consubslaiitialeiii Pa- tem
tri el Filio Spiiilum sancium essedocuil, dans sym- per imposilionem niaiius saccrdolalis ab ;ec-
clcsia csse recipicndum. Hic Mauichcos Romaj in-
Loli foiiiiani, quam tola Latinorum ct Grccorum venlos exsiliavil.
Ambrosius episcopis rilum anli-
confessio in ajcclesia ad missas sollcinnibiis dielius in ajcclesia canendi primus adLafiiios irans-
phonas
decanlal. Hic decrelum esl, ul Constaiuinopolis iiilit a
Grecis, apudquos hic rittis jamdudum ino-
tanquam novaeRoma: cpiscopus posl Romanuni pon- levcral, ex insiitiito Antioceni episcopi ct
tilicem habeat privilegium. (MARIAN.) Ignatii
Priscilliamis
in Hispania. episcopus condens heresim sui iiominis, aposlolorum diseipuli, qui per visioncm in cajlum
vidit el audivii, quomodo angcli per anli-
ajcclesiam peiinrbal. (ALGUST.,De liceres. 70.) Ilic rapttis,
phonaiTim reciprocationcm ynmos sanctaj Trinitati
personas sancla; Trinilalis confuiidcbat,dicens eum- caiicbant. (CASS.)Franci Quinlinum clEraclium Ro-
dem essc Palrcm quem Filium cl Spiritum san- maiiorum duces cum oimiibus pajne suis juxta Trc-
ctum. Caniium cscas pro iniiimndis babebat; con- verim delent.
(PROSP.) In Egypto Jobamics anacho-
juges, viros a iiolenlibus fcminis, fcmiiias a iiolen- rila saiictitaiaj ei
tibus viris separabal; opilicium omnis carnis non prophetiaj spiritu clarel.
Deo bono el vero, sed malis angelis assignabat; 5SS. 2. 8. 5. S. 8. 4. 2. 8.
animas ejusdem naluraj et subslanliaj, cujus esl (Puosp.) Corpora Gervasii et Profhasii martiruni
De.us, esse diceliat, et eas ad agoncm qucndam Mcdiolani ab Ambrcsio rcperta sunt. (JORD.)Oslro-
spontaneum, non lamcn in terris cxerccndtim, pcr goibis rcgnat Horismud annis duohus.
YARLE LECTIONES.
!0 Damasus — Latine in rasura 1. desunl uni A. u a sanclis — Martmo
Sig. ipsetn rasura, sea
,5
eodem
quo rcliqua atramenlo, iqilur stalim, quum totus codex conftcereiur, non citris secuiicfisscriptu. XXXVI
el.sic porro B. C. D. E. cf. a. 590. ...
iNOT^S.
(149*) Cf.Lion. Legg. 11,2, 55.
09 CIIRONICA. 70
589. R. 5. P. 9. F. 4, B. 9. W. 9. A aniiiim in aula imperatorum. gloriose mililans, ex
W. 5. 0. 1. H. 9. senatore Jit monaclius, ct per annos 55 in eremo
(Pr.osr., BEDA.)Valcntinianus impcrator, Maxi- sanciitatis exemplo omnibus mirabilis enituit. Hie-
mum fugiens, Constaiiiiiiopolim venit, et a Tbeo- ronimo scripturas sacras veteris testamcnii de He-
dosio paterne suscipitur. (PROSP.)Augustinus cum braica veritafe in Latinani linguam verlcnle, editio
csset Manicheus, per Ambrosium ad rectam fidem LXX iiilerprelum, qciaj lenebalura cunclis et Gre-
converliltir, et relictis scolis baptizalur. cis'Cl Latinis, ccepit in secundis Jiabeii. Quod conira
590. 4. 10. 5. 10. 10. 0. 2.10. ; inveleralum ajcciesiaj usum fieri quamvis sancti et
(IDACIUS.) Maximus tirannus ab Ambrosio e.xcom- docli viri egre ferrenf, prevaluil tamcii aucloiifas
municatus, quia corrigi noluit,a TheodosioAquileiiC Ilehraicaj veritalis, postquam pafuil, t]uuiitiun ab ea
in bello perimitur; el Valeiiliniaiiusimperio rcsillui- discreparent LXX interpretes.
tur. (JORB.)Oslrogothi sine rege fuerunt aimis 40. 590. 10. 16. 11. i6. 10. 12. 0. 10.
591. 5. 11." G. 11. 11. 7. 1. 11. (7/. m.) Hoc tempore in caslcilo Judeaj Emans na-
(PROSP.)Theodosius imperalor immane facinus, tus est piier perfectus, ab umbilico et sursum divi-
quod commisit, quando Thesalonica; septem milia sus, ita ul haberef duo peclora et duo capita, et
civium fecit occidi in iillionem judicinn in seditione unusquisque sensus proprios; ct unus edebat el bi-
occisorum, imitahili piiWicajpeniteiitiaj exemplo di- bebat, et aller non edebat; umis dormiebat, cl alter
luit, ab Ambrosio recelesia exclusus ei humili sa- vigilabat; noimumquam insimul dormiebant, insi-
tisfaclione reconcilialus. (Ibid.) Gregorius episco- mul tamen ludebant ad alterutrum, et flebai uler-
pus Nazanzenus ohiil. Ambrcsius post Jlilarium que, et perculiebant invicem. Porro vixerunl annis
Piclavensem ymnos in aecclesia canendos primus ferme duobus, et unus quidem mortuus est, alier
composuil. Claudianus gcnlilis poeta Bomaj claret. vero supervixil diebtis qualuor. (MARIAK.) Valenti-
592. G. 12. 7. 12. 12. 8. 2. 12. hianus imperalor niinia ausleritate Armogastis ma-
(CASS.)Caput Johaniiis baptisttea Tbeodosio im- gislri militum ad vilse laiditim perductus 1S,laquco
peratore Constaiitinopolim translaltim esl. Quodciiiii vitam finivil. Eugciiius auxilio Arbogastis lyramii -
YaJens impcrator olim illuc voluisset transferrc, zal. (BEDA.)Corpora Abacuc ct .Micheaj propheia-
vchicuhim, in quo sanctum caput ferehalur, nullo rum rcvelanlur. Didimus Ab Oculis amio ajlalis
modo moveri poluit, 85° Alexandriaj obiit.
595. 7. 15. 8. 15. 15. 9. 5. 15. 597. 11. 17. 12. 17. 17. 15. 7. 17.
(PROSP.)Terribile in ctolo signuni columnaj per r (PIIOSP.)Theodosius Eugeiiium et Arbogastem in
omnia simile apparuit. In Ilispaiiia Prudentius ly- bello perimil,et ipsc non mulio jiostobiif.Posl qucm
ricus poela clarct. filii ejtis Archadius el Honorius inipcrant annis 15.
594, 8. 14, 9. 14. 14, 10. 4, 14, (V. Atnbr.) Corpora Nazarii ei Celsi martirum Me-
(BEDA.)Hieronimus librum illustrium virorum diolani ab Anibroslo repeiia ef levata sunf,
hicJinil; Gennadius abhinc incipil. (PROSP.)Alexan- 598. 1. 18. 15. 18. 18. 14, 8. 18.
driaj jussu Thcodosii templa idolorum a Theophilo (Ihiosp.) Conslantinopolis iram Dei formidans,
ejiiscopo deslruiintur, el cversofamoso Serapisfano, igiie super nubcm lerribiliter fulgente, ad peniten-
martyriuin ibi consecralur, el in eo ossa Johannis iiam conversa evasit. Rufinusmagisleriiiilitiaj orien-
baptistaj recoiidunlur; qiiaj hoc modo Alexandriam lalis rebellans, a Siilicone magislro militiaj occidcn-
trauslata fueranl. (RUFI.NI,h. c.) Apostala Juliano lalis perimitur. Gildo comes Africaj rcbcllans, con-
iniperanie et contra Clnistum fureiile, pagani ossa sucia stipendia Romanis sublraxii, qucni non mulfo
Johannis baptistaj in urbe Samaria sepulti effraclo post Slilico iiiterficicns, Africam ad jus pristiiium
scpulcro extrahenlcs dispergebant per agros eaque redegil. (JORD.)Wisigolhi ruplo cum Romanis fe-
rursus collecta igni cremabant, et sanctos cinercs dere, Alaricum super se regcm creant, qtii regnavit
pulveri immixlos per acra dispergcbant. Sedquidam D aimis 18 n.
monachi cxllierosolimis ininiixti furentihuspaganis, 599. 2. 19. 14, 19. 19. 1. 9. 19.
quolquot potuerunt ossa collegenmt ct ad abbateni (G. pont.; MARIAN. ; CASS.)Anaslasius Romanaj
suum PJiilippum Hierusalem delulerunt. Pli.Iippus a;cclesiaj 57us " prcsidel. (MAIUAN.) Sanclus Mar-
ca Athanasio episcopo Alcxandrise misit. (MARIA.N.)linus sccundiim quosdam obiit Iioc anno. (GENNAD.)
Sanclus Palricius Scoltus in Hihernia cuin suis so- Florebant in aecclcsia hoc tempore sancli et docti
rorihus vciidilur; ubi, cum esset regis porcarins, viri, Jobanncs Crisostomus Constanfinopolis epi-
angeli sepe colloquio fruilur. scopus, sanctitaie quidem et scicntia clarus, sed in
595. 9. 15. 10. 15. 15. 11. 5. 15. faeundia sua scverior el liberior juslo; Donaliis
Arsenius Romaj claret, qui usque ad 40un' .-etatis Epiri episcopus, qui ingentem draconem expucns in

VARIJE LECTIONES.

_i3IIoc — perductus prinw duabus lineis conlinebantur. Scd his erasis, Siq. ipse stalim, non curis secun-
dis,ut ex'atrcinicnio apparel, ei in rasura et in murgine inferiori ea iia ctmptiavit, ut nunc " iia
tixlso 1. F2. XV plurimi alii. " ita 1. e corr.,rell, ' lecjunlur.
-
.
 71 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 72
ore ejtis Lnlerfceif, quem oao juga bonm vix l;a- A rentur, cectis pei cos ilhimi::aiui', dii.niis, se iltuc
liero poluerunl ad cremaiidum; in Hispania Oro- per visum dircclum csse ab Ambrosio episcopo, di-
sitis hisioriograpbus; in Aquiiania Severus, qui vi- cente, se in borum maiiyrum consoiiio depiilatum
iam Maitini et alia multa scripsil, qui in senecta a essc (//. m.) Slilico pacem fralrum imjicratorum
Pelagianis seduclus, sileiitium usque ad morlem te- interturbare volens, Alaricum rcgem Gotboj'um fe-
nuif, lacendo corrigens, quod Ioquendo pcccavit, Cit.ordinari magistrum militum (15!)
(V. Servat.) In Gallia Severinus Agiipinensis, Ser- ,. 405. 7. 24. 19. 24. 24. 0. 14, 24,
vatius quoque dccimus Tungrensium 16episcopus, (G. Pont.) Itinocentius Romana; rccclesi;e 5SUS
Domini nostri Jesu Clnisti consanguineus, non so- prcsidel ". Hic decrevil pacis oscuium ad missas
Iiim ex eo quod voluiitalem Dei palris faciebat, sed daii, sabbalo jeji:nimu colelirari, oleo ad tisus in-
etiam secundum carnem. (Gen. Servul.) Qui natus lirmorimi ab episcopo consccrato licere uti non
quidem in Perside filius foit Emmiu, cujus' pater solum picsbiteiis, sed omnibiis ctiain christiaiiis, in
fuit Eliud fraler ElisabelJi, quaj pererit Jolnumem suam suoruinque necessitatcm uiigucndo. (PROSP.
bapiislam. Mater vcro Elittd el Elisabcth, Esmeria, AUG.De liceres. 88.) In Britaimia Pelagius cxecra-
soror fuil Aniiaj, qua; genuil Mariam malrein Do- bili doctrina ajcclesiam Christi maeulare nititur,
mini. dicens, liomincni s.;negratia Dei posse salvari. suis.
. 400. R. 5. P. 20. F. 15. B. 20. W. 20. nicriiis: unumquenque ad jusliliani piopria volun-
W. 2. O. 10. II. 20. taleregi; infantes sine pcccato oiiginali nasci, sed
(II. m.) Ronianorum provincias hinc Wisigothi, tam insoiitcs cssc, quam insons fuit Adain anie
inde Huni graviter iiicursaiit. Romaj cclebralo gla- prevariealionem; nec ideo baptizandos essc, ut a
diatorio ludo, Telematius monaclius increpans po- peccalo solvanlur, scd uf per aclopiioncmin rcgiium
pulum atlenlius spectaculo inhianlcni, lapidatur a Dci aiiiiiiitlaiilur; qui cisi non bapiizenlur, esse
p.-ypulo. Unde offensus Honorius impcralor, gladia- lameii eis cxtra regiiuin Dei ajternam et bealam
lorium ludum edicto suo iniperpetuuni removil, vilam;Atlam solum suo peceato lesuin esse, eum-
401.: 4, 21. 10. 40. 21. 5. 11. 21. que moiiuum esse non cx culpaj merito, sedexcon-
Iniperatores zelum patris sui Theodosii seccili, dilione naltira;: qui moiiiurus fuissel, etiamsi non
jubeiil. iu tolo orbe Romano lcmpla idolonim cle- peccasset. Dicebat etiam, irritas csse oraliones,
sirui. Hicroiiiinus et Rtillnus Aquileiensis presbiler, qiiic fiiinlab ajcclesia, sive pro inlidelibus, sive pro
ovta inter sc sinuillale pro quajslionibus scripltira- . iidelibus. Jlunc et Cajleslium el .lulianum complices
ruin, Jibros invcctivarum satis quidem liiciilento, ,r ejus Iiinocciiiitis papa damuavii. Hieroiiiiiiusquoque,
sed niniis niordaci sermonc in alteruirum conscri- Auguslinus et alii eos ut JideiIiosles armis veritatis
buiit, iinpugiuibanl. (CASS.)Orientales eiiam graviler ex-
402. "5. 22. 17. 22. 22. 4. 12.22. agital mola de Deo queslio, utrum Deus sit corpusct
(PROSP.)Sanetus Martinus ajtafis anno 81, cpisco- lmnianum scema habeal, an sil incorporens el ab
patus vero 20 obiit lioc anno scctiiidum Prosperum, huinano scemate omniiio alienus; simplicioribiis
qui scribit, eum obisse aiino 5° Archadii el Ilono- Deum corporcum et sub bumano sccmate essc
rii; (SEV.) iiniiio secundum Scverum, qui scribit in asfruentibus, aliis hoc tlcstrueiilibus.
vita ejus (150), eumpost mortcm Priscilliani sedc- 405. 8. 25. 20. 25. 25. 7. 15. 25.
cim annos vixissc Romaj Alcxis Romaiiorum nobilissimi vila mira-
405. G. 25. 18. 25. 25. 5. 15. 25. bilis declarata esl ; qui prima nupliarum nocle
(V. Ambr.) Ambrosius Mediolanensis obiil, cujus sponsam rcliiiqiiens, pro Christo peregrinalus est
Vitam Paulimis Nolanus cpiscopus ad Augustinum per sedecim aniios, et tandem apud Edissam Syriaj
eplscopum describit. (PROSP.; IDAC)Hic Paulinus uiiiein imagine sanclaj gciiilricis Mariaj eum divul- .
Nolaj postmodum episcopus, ctim esscf inimincrabi- ganle, inde quoque fugii, et ad portum Bomamsiii
liuiii prcdiorum tlominus, ammirabili exemjjloven- D noii sponle appulsus, a patre suo ut pauper cvxci-
ditis oninibusreligionemelegilexpeciiuis; cui Tera- pitur (cf. Ann. Jjcod.) Ibique ntilli cognitus se-.Iecim
sia ex conjuge soror facfa, ajquafur beaiaj vilaj lc anntis agens, icnore vilaj suaj in carta desciipto ,s,
slimonio et merito. Hic se ejiiscopum pro caplivo ll obiii, ef divina voce manifestatus, toiam Romam
iio pauperis viduaj in servilulem barbari atkiixil: slupore et gaudio affecit. (//. m.) Johainj.es Cnso--
sed divinitus. prodifus quis esset, multos caplivos slomus Jiudoxiam, uxorem Archadii lrnpcraioris,
libcrfali reslituit. (//. m.) Hoc lemporc in llalia Si- iniillosque sacerdotum infeslos 'laben?.. cpiscopaiu
siiinius, Martirius et Alexander a genlilibus marliri- pellilur et exiiiatur. Sed populo pro boc tumul-
y.aniur. Quoium corpora cum Mcdiolanuir. defer- tiianle, revocalur. Seeundo exsiliatur,. sed terremoiu
\AR\JE LECTIONES.
56Trungrensium 1. " ila 1. corr. e XXXVIIli. rell. iS
descijrto 1.
NOT.S.
-. (150) P.otiiisin Dialogo devhi. saiicii Mart.TII. (lul).Falso: bis icl factum, pr:.:num ab Arcadio,
l'j lilRSCH. deinde ab Aiialo.
 75 CHRONICA. 7i
regiam urbem graviter ijoncuiiente, a ciyibus revo- Aj suscepil,et pacem iirmissimam cuni Romaiiisfacii,
catur. Pachomius abbas 110 annum arais in vir- medianle Marutha Mesopotamiaj episcopo. Is Maru-
tutibus consummatur. tlias el apud Persas, et apud Romanos omnimodis
40G. R. 9. P. 26. F. 21. B. 2G. W. 26. clarissimus habebatur. Uticse terra septem diebus
W. 8. 0. 16. H. 26. mugitum dedit. (PROSP.— E. m.) Stilieo regnuni
Archadius imperator ossa Samuelis prophelae a Honorii affeetans filio suoEucherio, reipublicajper-
Judea Constaiitinopolim transtulit, tam hilariter niciosus eflicitur, barbaras gentes ipse alias regno
occurrentibus populis, ac si eum viventem cerne- immittens, alias consensu suo fovens ; unde modo
reiit. Paula Bethleem obil, cujus vitam Hieronimus solito gravius earum et maxime Wandalorum
scribit. (Vila S. Aug.) Auguslinus insecclesia philo- rabies per Gallias exarsit, (Ibid.) Honorius post mor-
sophatur; cujus librOrum, tractatuum et epislola- tem Archadii cum fatruele suo Theodosio regnat
runi numerus plus quam ad mille triginla exten- annis 14.
ditur, multis numero non comprehensis. 411. 1. 5. 26. 51. 5L .15. 21. 31.
407. 10. 27. 22. 27. 27. 9. 17. 27v _ (Vita S. Antidii.) Atticus Constantinopolites epi-
(PROSP.)Ragadaisus Scyta cum ducentis milihus scopus claret. Wandali duce Crosco GalJias perva-
Gothorum a Scytia veniens, Ilaliam invadil. Exhoc B ' gati, multas urbes et aecclesias subvertunt. Croscus
murmur mullus blasphenianlium infremit in Cliri- tandem a Mariano preside Arelati captus et per
slum, ct chrisiianitalis lempora cujpanles, felicila- victas urbes ignominiose retractus, ad mortem tor-
tem genlilium atlollunt. Inter quos precipue Simma- mentatur (152). Sub hoc turbine inter.muitos mar-
chus orator furebat, qui eliam scriptis epistolis tyrizantur Sedunenses Florentinus et Hilarius, De-
agebat de idolatria et de repetenda ara Vicloriaj. siderius Lingonensis cum.Viiieentio archidiacono,
^GENNAD.) Quorum latranlium ora injeclo eis veri- Antidius Besontionensis episcopus. >De lioe Antidio
laiis osse obstruxerunt A.uguslinus libro de civitate legitur, quod aliquando Sferia post palmas transiens
Dei et Orosius liisloria sua. Prudenlius quoque pontem Duvii fluminis, vidit agmen demonuiii,
poeta luculento metrici operis libello blasphemias gesla sua principi suo referenlium, et inter eos
Simmaelii refellit. Elliiopem in manu sandalium preferenlem, ad indi-
408. H. 28. 25. 28. 28. 10. 18. 28. cium quod Rcmaiium presulem, cujus hoc erat,
(PROSP.— II. tn.) Multis urbibus vastatis, Ra- per 7annps impugnalum, tanclem ad lapsuni traxe-
gadaisus conclusus a Romanis, interit cum omnibus rit. Qui vocans ad se Etliiopem, et in virtute Dei et
suis. Sdigerdis imperat Persis aiinis 54. Augustinus ,„ sanclaj crucis super eum ascenden.s, eo veclante
apad Vpponem Africaj, et Hieronimus apud Betli- Romam venit feria 5, hora celebrandi officii; et
leem Judse, per epistolas inler se usque ad simul- demone pro fbribus expectante, papae rem retulit,
latem disceplant de quibusdam scripluraj eapitulis, negantem per sandalium ad pojnileiitiani movit, et
maxime de eo, quod dicit Paulus, se Pelro in fa- missa vice ejus celebraia, et parte crismalis a se
ciem restilisse, quia reprehensibilis erat; de quo consecrati assumpta, dajinone reveclante ad seccle-
Hicronimus scripserat, quia Paulus Pclrum non siam suam rediif, .sabhalo sancto, hora celebrandi
revera, sed simulate reprehenderit; Augustinus officii. Romaj femina gygantea; magniludinis de pa-
contra dicebat, quod euni revera, non simulate re- rentibus mediocris stalurae nata, multis stupori
prelienderil. erat' 9.
409. 12. 1. 24. 29. 29. 11. 19. 29. 412. 2. 4. 27. '52. 52. 14. 22. 52.
(CASS.)Johanries Crisostomus, urgenlihus inimicis (//. m.) Alaricus rex Wisigotliorum per Italiam
episcopatu abdicalus, ab Archadio cxilio relegatur, debachatus, maiidal Honorio imperalori, ut aut
ibioue nori niulto posl moritur. Innocentius papa et secum bello coligredialur, aut Gotliis in
regnb suo
occidenlales episcopi pro Johannis prejudicio ab locum ad habitandum Jargialur. Ilonorius Gallias
orientalium se communione suspendunt. Iram Dei j) furori gentium undique expositas eis concessit.
pro morte Johannis nimia grandinis tempcslas 415. 5. 5. 28, 55. 55. 15. 25. 55.
Constanlinopoli incumbens, et mors Eudoxia; augu- (JORD.)Wandali Gallias, quas per lot annos Ja-
sta; subsecuta intentat. ceraverant, relinquentes timore Goihorum , cum
410. 5. 2. 25. 50. 50. 12. 20. 50. Alanis el Suevis Hispanias oceupant. Ibique fere 50
(H. tn.) Arcliadius orienlalis jimperator timens annis haliiiaverunl. (//».) Alaricus facto fcederecuni
filio suo octenni puero Theodosio, eique tulorem Honorio, cum ad Gallias sibi dalas tenderet, Slilico
Sdigerdem Persarum regem testamento designans, ipso sancto die paschaj ex improviso super euni
mortem obiit. Sdigerdis lulelam pueri benigne irruit; et primo impetu victor, postea a Golhis tur-
sa Komaj— erat stg. postea aaatdtt. VARI^E LEGTIONES.

NOTJE.
{\SZj ijnma ejus narrauonis iineamenta irauit rum et Yita S. Antidii sajc. xi scripia, in Actis SS,
Gregor. Tur. I, 52, 54, formam ejus popularem Jun. V, 45, ex qua Sigeliertus sua sumpsit, HIRSCF
Idacius ap. Canis. lect, anl. ed Basn. II, 191; undc cf. Lojbell Gregor von Tours 411.
liaustam auxerunt Aimoinus III, l^ Gesta Trcviro-
PATROL. CLX. "' '"'-'"'
3
 75 SIGEBERTI GEMBLACEXSIS 7G
piter vincilur (155). (//. m.) Honoiiis cogniio Sii- A crastino aulcni scrv scemate sini ministrare fece-
liconcni essc taniorum nialoVumincentorem ei vitie, rciiit; hic, inquain, non jam ludicro, sed sciiu ini-
suaj insidialoVem, eum cum Jilio ejus Eucbarioi perare affeeians: lii omnes, ul fyrannidcm invase-
occidil (154). (JORD.)Alaricus rupto feedereItaiiani nint, diversis iocis, diversis lemporibus, a mililibus
repetil, ipsam Romam capii, in ea muJla Jocaincen- Honorii capti aut cxtincti perieruiil.
dil, multos affligii,<asanguine lameii c-l cajde lem- i 415. 5. 7. 50. 2. 2. 2. 25. 55
peraf, et ad sanctorum limina confugientibus in- Maximus Taiirinensis episcopus clarcf.
(CJF.NXAD.)
dulget (155); tertia die sponle Roma egredilur, ad qui in omeliis componeiicliscl in ajcclesia declanian-
Siciliam navigarc contcndens naufragium patitur, el dis sludui! elcganicr. Ilispania; Wandolorum ferro,
noii niiilio post apttd Conseiitiam urbcm stibila fame, pcstileniia, morsibus bestiarum graviicr labo-
morie defungitur. Capta esl autem Roma 9 Knlen- rai:l. (IDAC)Valenlia Galliannn civitas a Gotbis
ilasSc-ptembr. annoIlGi 20 cbndilionis suaj. (//. m.) ciipla esl. (Pr.osp.) Predestiualonin) bcresis boc
His diebus apud Africam in Liicensi litoi'e tlens lemporc cojpil serperc, qui ideo Predesliiiati voean-
gyganlis inventus csl fam ingens, ut si niiinilaliiii tur, quia de predestiiiatione ei divina gratia disptt-
in modulos lioslrortim dcntium concideretur, cen- tantesasserebanl, quod nec j)ie viventibus prosit
tum denles inde fleri possent 21. (GREG.TUR.)Inte- B boiioruni operum labor, si a Deo ad moiiem pre-
rim Wandalis iterum Gallias incursantibus con- destmaii fuerinl; nec impiis obsil, qnod improbe vi-
gressi Franci, Modigisilumregem, cum 20 milibus vanl, si a Dco fucrinl.predestinati ad viiam. Quaj
Yvandalorum extiiiguunl: et suprcma forte inter- assertio el bonos a honis avocabal, .el malos ad
necioWandalorum fuissel, nisi reliquis eoruni rex mala provocabat, (Ib.) Ikec lieresis cx libris Augu-
Alanorum Resplendial subsidio vcnisset. (Pnosr., sfini male iiitellcclis initium suinjisissc dicitur.
BEDA.) Britannorum vires hac tempeslate nimiis 410. 6. 8. 51. 5. 5. 5. 20. 56.
hostium irruplionibus nimis erant aitenuale; ct (//. m.) Honorius imperator sopitis in Africa he-
quia a Romanis undique bello laborantibus niliil reticis, pacem rcddit ajcclesiis. Perempio a suis Ata-
subsidii habere poteranl, sublrahuiil sc al) corun uulfo Wisigolhorum rege, Sigcricus regnat anno
uominatione, et per annos circiter07 niullum mul- uno. (CASS.) Judeiis quidam cum qtieslus causa
tis calamitalibus laboraverunt. Wantlalis post Mo- sajpe in multis hereticorum ajeclesiis ba]ilizatus
digisilumModigisilifiliusGundericiisregnavit in His- fuisset, venit eiiam ad ajcclesiam oiibodoxoruni,
paniis annislO. Wisigolliorumtertiusregnavif Atlia- suh eatlem intentione baptizandus. Etcum baptizari
uulfus annis 5. [Franci sepe Gallias incessentes, di- („ deberet, aqua fontis subito disparuil; et iterum
ripiunt prima, et secunda irruplione iiicendunt ur- atque ileriim aqua allata el fonte repleto, iterum
Iiem Treverim, quam eondidit Treber, filius Nini atque ilerum aqua disparens, virtuleni Dei el Judci
Assiriorum regis, profugus a facie novercaj suaj Se- peiiidiain oslendii.
miramidis,eta suo iioniincTreberimcleiiominavit22.] 4! 7. 7. 9. 52. 4. 4, 4, 27. 57.
414. R. 4. P. 0. F. 29. B. 1. W. 1. (G. Pont.) Zosimus Romanaj ajcclesia;59tt5 presi-
W. 1, 0. 24, H. 54, det 23.Hicdecrevitcercuin salibalo sanctopaschajper
(//. m.) Atliauulfus Romam redil; quod reliquum ajcclesias benedici. (ISID.)Peremplo a Wisigolhis Si-
erat abradit; inler ca;leros Placidiam quoque, soro- gerico, regnat Wallia annis 22 (156). (MAniAN.)Qui-
rem Honorii imperatoris, caplivam abducit, eamque dain oecidentales ultimo anno cycli decennoveniialis
sibi uxorem ducit. (Ib). Honorius impcrator, quia in pro embolismo cominunem annum leiienles, ac per
Deo speravit affectu oplimaj religionis, Jiberaviteum Iioc in pasclia celeln-ando aberranles, divino mira-
Deus a nmltis in se undique insurgentibus tyrannis. culo ad veritatem revocantur. In una enim Italiic
(Jonn.) Siquidem in Brilanniis Gratianus, in Galliis aecclesia, ubi aiinualim sahbato sanclo paschaj,
Conslantinus et Conslans filius ejus ex nionacho hora baplizandi, solcbat aqua divinitus maiiare et
cajsar factus, itcm post eos in Galliis Gerontius et D I statim ex sese redire, liullo deduclorio penitus ap-
Maximus, Salustius, Jovinus, Sebastianus; (IDAC) parente; nunc temperius justo, id est 8 Kal. Aprii.,
in AfVicstEraclianus; Romse Teilullus el Atlalus paseha celehrantes, aqua non emanaiis expecla-
ille, quem Golhi capla Roma imperatorem ludicro tione toiius diei ae noctis fcfellit; legitimo autem
creatum, uno die imperiali scematc procedere, die paschaj hora baplizandi aqua solito emanans,
VAHI^ELECTIONES.
°'°Sigeb.scripseral.KLXl 21 U; sed L. jam crasttmcst. ICXIHIhubct F5. annOjM.U. quaciragesimoqtiario A;
rcliqui vmnes ICLXIIII. coiiditionis — possenl Sicjeb. in margtne inferiori curis secundis addit. S2ila
in rasura 15. relt. Franci s. G. inctirsantes d. p, c s. i. i. u. T. quaj sic dicta est ah auclore Trebeta pri-
vigno Semiramis uxoris Nini; a qua posl decessumNini regno pulsus, hanc urbem superMosellam !3
fluvium
conclidit, vocans eam ex nomine suo Treberim unus A ; hcecigitur Sigebcrlusprimo scripserat. ita 1. in
rasura, rell, j • -
NOTiE.
(15o) Hocfactum d. 29. Mart. 405. 459 Theoderici" aniios hauseril Sigebertus, Cum
(154) Anno 408. Idatius Y7alliaj 2 (aiittiin annos ascribat, Isidortis
(155) ix Kal. Sepl, 410 tres. Pronoslro facil Jordauis c 52.
/150) Non constat, unde hos Walliaj et infra a.
 77 CIIRONJCA. /8
JO Kal. Maii pasciia dcbere celebrari osteudit. A invillis GermaniajSalehaim, BodoJiaim,Windoliaim.
; (BEDA.)Corpora sanctorum Stepliani prothomarli- Hi qualtuor proceres per tres mallos causarum ori- .
ris« Nicodemi, GamaJielis et Ahibon Luciano pre- gines convenientes sollicite tractanles, de singulis
sbilero revelala suhl, Et corpus quidem prolhomar- disculiendo, sicut Jex Salica declarat, judicare de-
tiris Siepliani Jobannes episcopus a Gapliargamala creverunt. (IDAC.)Wandali, Alani, Suevi, regiones
Hierusalem transtulit, quod post aliquot annos ihde Hispaniarum adhabitandum inter setrifariam com-
levatum est a Juliana matrona, quaJcorpus Alexan- partiti et in tribus regnis divisi, colliduntur inter se
dri viri sui sepulli juxta corpus prolhomartiris intestino belio.
Jevare volens, pro corpore viri sui corpus protho- 425. 45. 15. i. 10. 10. 6. 55. 45.
mavtiris levavit, et multa miraculoruni gioria illu- (PROSP.— H- m.) Honorius ConslantiunV virum
stralum Constanfinopolim dettiJit. sororis suae Plaeidise, in imperium asciscit, qui oc-
418: ILS. P.TO. F. 55. B. 5. W. 5. W. 1. ..tavo imperii mense obiit. Britannis subjeclionem
0.28." H. 58. Romano imperio repromittentibus, subsidia mittit
-'•' (GF.NXAB.)Orosius presbiter rediens a Hiero- Honorius, et Hispanis Wandalorum bello laboranti-
nimo, ad quem missus fuerat ab -Auguslino pro bus; sed id frustra fuit.
disccnda quCslionc de origine animaj (BEDA)reli- B 424. 14, 16. 5, 11. 11. 7. 54. 44.
quias protliomartiris Slepliani. ad Africam detulit (PHOSP.)Honorius tricennalibus suis de pompa
cum historia inventionis ejns, quam gratia miraeii- capti Maximi tjTanni Ravennaj celebratis obiit.
iorum prosequenie ubique Deus mirilicavit. Dnde Theodosius utrique regno. imperat annis 5. (JORD.)
/plura Augustinus, multo plura scripsit Evodius. Wallia rex Wisigotharum Wandalos in Hispaniis
(//. in.) Honorius, pacto foedere cum Golhis, Aqui- prosecuius, dehellat,
taniam tradidit eis. Wallia Placidiam ab Atauulfo 425. 1. 1.7. 6. 12. 12. 8. 55. 45.
eapiam reddit Honorio fratri; Honorius eam dat (H. m.) Johannes Hunos regno immittit, et eorum
uxoreni Conslanlio comiti, ex quo Placidia Valen- auxilio ad lyrannidem intendit. (JORD.) Wandali
liiiianum genuit, qui posl Honorium rcgnavit. Maurilaniam invadunt. Hoc tempore Theonistus
-419. 9. 11. 54, 6. 6. 2. 29. 59. , episcopus ab hereticis pulsus esl ab urbe sua Phi
(G.r. F.) Sunnone et Marcomiro Fraiicorum du- lippis, cuni discipulis suis Albano, Urso, Thabra-
cibus defunctis, Franci in commune dcliberant, ut ham, Tubraliam ; ex qnilius Albanus apud Mogun -
ctipsi, sicut alise genles, unum regem habeanl; el tiain Gallia;, reliqui vero in diversis Ilaliaj locis pro
Xiliiim Marcomiri ducis Pharamundum sibi regem Christo marlirizanUir 26.
ordlnant, qui regnavit annis 11. 426. 2. 18. 7. 15. 15. 9. 56. 46.
.420. 10. 12. 1. 7. 7. 5. 50. 40. (G. poiil.) Celestinus Romana; ajcclesiae4lus pre-
(G. poiit.) Bonefacius 40us 2* Romana; secclesiaj sidet. Hic constituit, ul psalmi David 150 anle sa-
presidel, Conlra iiunc Bonefacium ordinato Eulalio, «'iiicium cancrenlur antiplioiiatim ex omnibus,
el pro lioc dissidenle ajcclesia, ambo jussu Honorii quod anle non ficliat, nisi tantum epistOla beati
augusti Urbe egrediuntur; et sic rcprobato Eulalio, Pauli el sanetum evangclium recitahatur. Ex hoc
jussu augusli Bonefacius, quia prior ordinatus fue- inslitulo excerpli de psalinis introitus, gradalia, of-
rat, sedi apostolicaj reslituilur (157). Hic decrevil, fertoria ante sacrificium, communiones inter com-
ul nulla mulier autmonacha pallam sacratam alta- municandum cum modulatione ad missam in see-
ris contingeret aul lavaret, aut incensum ponerel; clesia Romana canlari ceperunt, (H. m.) Theodosias
ct ul servus vel obnoxius curite aut cujuslibet rei per Ardaburium dtictu angeli Johannem tyrannum
non iiat clericus. opprimit. Romaj inter Elium et Bonefacium ex rei
421. 11. 15. 2. 8. 8. 4. 51. 41. mililaris gloria orla invidia, rei publicaj parlurit
(Vita S. Hier.) Hieroniiiius per 56 annos libris dispendia.
suis confectis, ita corpore praj laboribus defecto, ut D 427. 5. 19. 8. 14. U. 10. 57. 47.
ieclo surgere nequiret nisi apprehenso manibus (//. )H.PROSP.)Theodosius Valentinianum, Placi»
fune, qui ad lioc de trabe pendebat, obiit apud diaj amilae suaj ex Constantio filium, imperatorem
Bethleein anno ajtatis suaj 98 2S. facit, eumque cum Placidia malre Romam ad impe-
422. 12. 14. 5. 9. 9. 5. 52. 42. randum mittit; et regnaverunt sinml annis 24.
(Lex sal., Gesla r. Fr.) Franci uti cceperunl legi- Carlhago permissa est muro circumdari. Cassianus
bus, et legem Salicam dictaverunt pcr quatuor gcn- de secelesia ConstantinopoJilana a Johanne Criso-
. tis suaj proceres electos de plurilms, his appellalos stomo ejeetus et in Massiliam Galliaj presbiter or
nominibus, Usogasl, Bosogast, Salagast, Widigast, dinatus, multa scripsit; inter qua; eliam comperlas
YARIiK LECTIONES.
24ita 1. sine rasura; retl., el tractatus deinvestilura. "LXXXYHIIfa; correctura 1. B5'.F1. LXXXXVIII
Siyeb. prima tnanu et re.ll. SJ Hoc tempore — maiiirizantur in mxrgine Sigeb.. curis terciis; rell. oui-
ines. . ,
- - ' ' N0T.E.
(157) H;ec ad vcrbum exscripsit atictor Iraclalus De investifura, in Goldasti apologia, p. 251.
79 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 80
iB jfigyplo vitas patrum, doctrinasquc et regulas, A liun: cajsa. Gensericus odia Golhorum vcritus, et
dalis ad plurimos libris expomt. simul a Bbnefacio invilalus, cum Wandalis et om-
458. R. T. P. 20. T. 9, B. 15. W. 15. nibus eorum familiis ad Africam transfretavit, eam-
W 11. 6. 58. II. 48. que invadens et dilacerans, mullam mullo tempore
caiamilatem Romanis inlulit. (IDAC, CASS.)In Gal-
_ib.) In BitiiiiaTimolheus quidam conllnenliaj et
multis illudens, eos in errorem lia cum Suplar rex Hunorum Burgundiones nimis
religionis imagine
suse heresis induxit, diccns, Christum verum qui- opprimeret, illi in Deo christianorum spem suam
dem Deum et verum hominem de Yirgine Maria na- ponentes, se baptizari petierunt; el satim Hunis
tumfuisse; sed menliens dicendo, quod dhina na- congressi, pauci multa milia eorum peremerunt, et
tura conversa sit in humanam uaturam. (JORD.)RO- sic rabiem ipsorum refrenaverunt.
mani Himos a Pannonia fuganl, quam per 50 aunos 434. 7. 26. 4. 21. 5. 17 .4. 54.
tenueranl. (G. Ponl.) Sixtus Roinanaj ajcclesiaj 42dus presi-
429. 2. 21. 10. 16. 16. 12. 59. 49. det. (PROSP.)Romani in Affriea Wandalis congressi
(JORD.)Bonefacius Africam, cui preerat, sollici- superantur. Bonefacius confliclu cum /Elio habito,
tat ad rebellionem. Gundericus rex Wandalorum, victor quidem, sed morilurus abscedit,
cum elatus niaHus in ajcclesia B 435. 8. 27. 5. 22. 6. 18. 5. 35.
capla Hispali, impie
ipsius civilatis exlendisset, mox Dei judicio a de- (PROSP.)Germanus Aulisiodorensis, Lupus Tre-
mohe correptus interiit, (IDAC.)Cui Gensericus fra- easinus, Eucherius Lugdunensis, Hilarius Arelaten-
ter' in regno succedens, regnavit aiinis 48. Hic. ut sis episcopi in Galliis clarent, ^Etius conferens se
fertuT, de fide calliolica in Arrianam sectain apo- ad Rugilam regem Hunorum, ejus auxilio regredi-
statavit. iur ad Romanum solum. (G. pont.) Sixlus papa a
450. 3. 22. 11. 17. 1. 15. 40. 50. Basso criminatur, et jussu Yalentiniani imperaloris
(G. reg. Fr.) Clodius, filiiis Faramundi, rex cri Roniaj cOngregata sinodo coram 56 episcopis sinodi-
nilus, fegnat super Francos annis20. ExhocFranc co judicio purgatur; Bassus vero damnatus pro-
crinitos reges habere ceperunl. Walamer Oslrogo scribitur; et non multo post a Deo percussus, ip-
thorum regnum suscipiensj regnayit annis 51. Hu- sius Sixti manibus honorifice sepelilur.
jus fraler fuil Thiudemer, de quo ortus est Tlieode- 456. 9. 28. 6. 25. 7. 19. 6. 56.
ricus rex Italiaj. (JORD.)Augustinus in episcopalu (PROSP.)JEtius in graliam recipitur. Rugila rex
Hippohensi Heraclium sibi substitui fecit ". Hunorum fcederalus Romanorum nioritur, eique
451. 4. 23. 1. 18. 2. 14, 1. 51. Bleda succedit.
et in C 457. 10. 29. 7. 24. 8. 20. 7. 1
(G. reg. Fr.) Clodius Toringiam invadil,
Dispargo castello Toringorum aliquandiu habltavit, (//).) Galliaciteriorea Battone principe in rel;el-
452. 5. 24. 2. 19. 5. 15, 2, 52. lionem commota, couspiravere in Baugaudam oinnia
(MARIAN.) Cajlestinus papa ad Scottos in Christum pa;ne Gallorum servilia. Cirillus Alexandrinus epi-
credeiites, Palladium primum mitlit episcopum- scopus ab hoe anno orditus cyclum dc ratione pa-
Post quem ad eosdem ab eodem Cajlestino missus schajper 95 annos summa brevitate collegit, inira
est S. Patricius, genere Brilto, filius Conches so- quem onmes pasclialis observationis varietates com-
roris S. Martini Turonensis, qui in baplismo quidem prehendi notavit,
diclus est Sucliat, a S. Germano Magonius, a Caj- 458. 11. 50. 8. 25. 9. 21. 8. 2.
JeslinO vcro Patritius, a quo archiepiscopus Scotto- (CASS.)Apud Persas christianilas hoc tempore di-
rum ordinatus, per 60 annos signis, sanctitate, doc- latata est. Nam Maruthas episcopus legalione ad eos
trina excellens, totam insulam Hyberniam convertit funclus, filium Sdigerdis rcgis orando a dajmonio
ad Christiini. (CASS.) Nestorius Conslantinopolis liberavit; per quod major quidem gloria accrevit, at
cpiscopus faclus, fit auctor heresis separantis in contra ab inimicis Dei gravior in christianos perse-
Cliristo hominem a Deo, dicens purum hominem, JJ cutio exarsit. (H. tn.) Eudoxia augusfia, uxor Tlieo-
non Deum de Maria nalum et a Judeis crucilixum. dosii, Hierosolimam ex voto properavii, et inde r.e
(JORD.)WandalQS, qul olini timore Atauulli excesse- liquias prolbomartiris Stephani et duas c.atenas,
rant a Galliis, Wallia rex Gothorum expellere pa- quas angelus de manibus Petri apostoli disjecil, Dei
rat etiam ab Hispaniis. nutu attulit; eisque adjuncta catena, qua eliam Ro-
435. 6. 25. 5. 20. 4. 16. 3. 55. maj Petrus vinctus fuit, triadem fecit, et inde cum
(CASS.)Tertia synodus universalis, Ephesina pri- consilio Romani presulis solemnitatem S. Petri,
ma, 200 episcoporum jussu Theodosii junioris au- quaj dicitur Ad vincula, Romaj insiiluit Kal. Aug.,
gusti edita esl; quaj Nestorium duas personas in ideo maxime, ut populum revocaret a gentili su-
Cbristo asser^ntem justo anatbemate condemnavit, perstilionis ponipa, quod adhuc sollemnizabat in
ostendens manere in duas naturas unam Domihi no- liac die civitas ex ritu gentili pro victoria Octaviano
siri Jesu Chrisli personam. (PROSP.)In Hispaniis Augusto de Antonio et Cleopatra collala iri Kal.
20 milia fermp mililum contra Wandalos pugnan- Augusti. (CASS.)Diabolus Judeos in specie speudo-
VARI^i;
!! A. i. e. H. II, s. s.{.additSigeb.curissec.;rcll. LECTIONES
81 CHRONICA. 82
prophete Moysen se esse mentientis seduxit, et pro- A 444. 17. 2. 14. .51. ^lo. 5. 14. 8,
mitteiis se in terram repromissionis eos reductu- (CASS.)Corpus Johannis Crisoslomi in exilln de-
rum, ad mare transfretandum adduxit; ibique eo- functi taudem Constantinopolim refertur, insunlia
rnni multos multis mbdis perirefecit. Quajres mul- Procli episcopi etjussu Theojdosii imperatoris cum
tis eorum hoc periculo erulis credendi in Christum lacrimis orantis, ut veniam daret Archadio patri suo
causa
" fuit. et Eudoxise matri, qui eum exiiiaverunt; et per Jioe
459. R. 12. P. 51. F. 9. B. 26. W. 10. finita est dissensio, quaj adhuc erat in ajcclesia pro
W. 22. 0. 9. H. 5. ejusdem Johannis damnatione. (H. m.) Constantino-
(ISID.)Wallia rex Gothorum Wandalos odio in- poli per 4 menses terremotu terra fluctuante,quidam
seclans, etiam in Africa eos persequi disponit. Sed coram omnibus orantibus sublatus in aera a divina
morte preventus obiit, eique in regnum Theoderi- virtute, ammonilus est a divina voce, ut faclis leta
cus successit, et 15 28annis regnavit (158). niis canerent omnes Sanctus Deus, Sanctus foriis,
440. 15. 52. 10. 27. 11. 1. 10. 4. Sanctus itnnwrtalis, miserere twbis, nihil aliud ap-
(BEDA.)Wandali invasam Africani devastani om- ponentes; quo faclo cessavil terrajmotus. (Ib.) Ro
nimodis. Sub lioc turbine tribulatiohis sanctus Au- mani duce Litorio eum Wisigothis pugnant mise-
guslinus migravit ad Dominum, 15 mense obsidio- jj rabilitcr.
nis suae urbis, anno a;tatis suse 75°, clericatus vel 445. 18. 5. 15. 52. 16. 6. 15. 9.
episcopatus 40°, qui tanla scripsit, ut nulltis libros (G. r. F.) CliJodius rex Francorum missis explo
ejus omni tempore vitaj suae non solum scribere, ratoribus de Dispargo castello usque ad urbem Ca-
sed nec legere ejuidem valeat. meracum, transiit Rhenum; et protrito multo Ro-
441. 14. 55. 11. 28. 12. 2. Tl. 5. manorum popujo citra Rhenum usque Ligerim.Ilii-
(G. pont.) LeoRomanaj a;cclesiaj45uspresidet. Hic vium habitantium, Carboniam silvani ingressus,
in omeliis declamandismultum valuit, Hicin canone urbem Tornacum optinuit, et inde usque ad urbem
missae addidit, Sanctum sacrificium, immaculalam Cameracum properavit. Ubi pauco temporeresidens,
hostiam. [Hic 2Squoties rogabatur ab aliquibus, ut Romanos, si quos ibi invenit, peremit; et exinde
eis aliquorum apostolorum vel martirum reliquias usque ad Summam fluvium perveniens, omnia oc-
daret, consuefecit ad corpora vel memorias aposlo- cupavit. (FRED.) Theodoricus rex Wisigothoruni
lorum vel marlirum, quorum reliquiaj petebantur, Hispanias occupat.
missa celebrarein honore ipsorum,et siebrandeum 446. 19. 4. 16. 35. 17. 7. 16.; 10.
altaris, quo consecratum corpus Domini involverat, (H. m.) Gauraranes in Perside persecutionem in
particulatim dividebat et pro reliquiis apostolorum C chrislianos excitavit, quam per 50 annos graviter
vel martyrum dabat, Undesi ab aJiquibus dubitaba- exercuit. PorroTheodosius quamvis sa;pe feliciler
tur, cultello pannos illos pungens, sanguinem elicie- Persas vicisset, pacem tamen amplecti voluit, ut
bat; sic palam cunctis^faciens, quod in conseera- perseculio cessarel a christianis. (PROSP."— H. m.)
tione mysteriorum Christi, sanguis apostolorum vel Gensericus dolo Carthaginem ccepit, et omnemAM-:
marlyrum, qui pro illo effusus est, intret per divi- cani sibi subjiciens, lacrimabili clade potentiam Ro-
nani virtutem in pannos illos; et ideo merito illos maui regni dejecit. (H. m., IDAC.)Hic nichil pensi
dari pro reliquiis sanctorum, in quorum honore neque sancli habens, el iufeslus cunctis, maxime
consecrati sunt. (PROSP.)Bellum conlra Burgundio- nobilitali et religioni, omnia divina et humana exi-
nes memorabilc exarsit; quo lota pene gens cum nanivit, episcopum el oninem clerum secclesia; Car-
rege suo per Etium victa concidit. (V. S. Germ.) thaginiensis expulit, loca sancla aut suorum habi-
Corpora Prisci aliorumque cum eo apud Autisiodo- tacula fecit, aut Arrianis contradidit, et catholicOs
rum passorum Germano episcopo divinilus reve- ubique persequi jussil, (BEDA.)Germanus Aulisio-
Jantur. dorensis et Lupus Trecassenus petentibus Britannis
442. 15. 54. 12. 29. 13. 5. 12. 6. in Rritanniam dirigunlur, ut heresim Pelagiaham,
Defuncto Sdigerde, Gauraranes filius ejus Persis " quaj ibi ante aliquot annospulIulaverat,confutarcnt,
imperat atmis 38. In GaEiis principibus seditionum et reclam fidem ajcclesiastica aueloritate solidarent.
atritis el Baltone capto, quiescit Baraudarum com- Interim hoslibus ex more insulam incursanlibus,
motio. ..' - 'animans omnes ad resistenduni Gernlanus et ipse
443. 16, 1. 13. 50. 14. 4. 13. 7. dux eorum factus, jam iu prbcinclu'positis liosti-
(Ism.) Gauraranes foedus cum Romanis a patre bus, elato clamore Alleluia ihcipiens, et suis*secum
initiumdissolvit,el provinciasRomanorum incursat. clamanlibus, idem hostes vertit in fugam, et in-
Portione Africaj concessa ad habilanduin Genserico cruentam oblinens victoriam, ab imminenti peri
a Romanis, convenit inter Wandalos ^et Romaiios culo eripuit patriam. (Ib.) Britanni, qui per tot ari-
oax magis necessaria quam ulilis, nos exposlti fuerant predaJ et hostiuni ludibrio,
VARl^E LECTIONES.
26XIIIL B5*.C5. 4*. D, ." Sequentia Hic — episcopi et iussu Theo sub antw 444. ia rasura iS.; desuiit
uni A.
Nbm
'
.^1581 Cf. ada. 417; Isidorus : atmis 35. V
83 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 84

Anglos invitant a Germania. Aiigli Britanniam ve A et domo exclusus, reliquum vihe usqiie ad mortem
niuiit, eamque ab hoslibus tutamfaciuatesse; hoi nudus sub nudo aere exegit. (PROSP.)PJacidia rua-
multo post eam sibi vindicant. Ambrosium Aurelia- ter Valentiniani Roma; defuncta est.
num sibi Britanni regem statuunt, ejusque.-ducti 452. 1, 10. 4. 6. 25. 15, 22, 5.
per annos 45 30vario helii evehlu conlra Anglos (BEDA).Instantia Leonis papaj, jubente Marliano
confligunt. imperatore, congregata et liabita est quarla univer-
447. R. 20. P. 5. F. 17. B. 1. W. 18. salis synodus 650 episcoporum apud Calcedoneni;
W. 8. 0. 17. H. 11. in qua Euticeii Cohstaiiliiiopolitanum alibatem, pro-
(H.tn.) Bledaj Hunorum regi cum fratre Altils nuntianteni verbi Dei et earnis unam essenaturani;
pervaganti orientale imperium, dat Theodosius prc ejusquedefensorem Dioscorum Alexandriiium quon-
recessu sex milia librarum, pollicitus ei aiinuun] dam episcopum, una palrum senteniia prcjudicavit,
miile librarum (ribulum. (GREG.TUR. De gl. mart. Nestorium etiam Coiislaniinopolitanum quondam epi-
95.) Apud Epliesum sepiem fralres a Decio impera- scopum, olim in Ephesina sinodo damnattim, iteruiii
tore pro Christo lOrmehtati, in spelunea se clause- anatliematizans, cum reliquis liereticis damnavit,
runt, et facla oratione ibi obdormieruut; et post predicans eadem sinodus Cliristum Deum sic deYir-
annos suaj dorniitionis circiter 192 ore speluncaj, _\gine natum, ut in eo el divinx et humanaj naturaj
quod. imperatOr Deciusobslruxeral, patefacto divi- subslantiam esse fateamur. Hic decrelum est, ut
nitus, a somno surgunt, et asserta fide nostra; re- mater Domini Maria non soluiirchristotliocos, sed
surreciionis coram Theodosio imperalore, de qua etiam theolhocos credalur et appellctur, propter
multum dubilabaiur, ilerum dormiuntin Christo3t. blasphemias Neslorii mentientis, eam non Deuni,
448. 21. 6. '18. 2. 19. 9. 18. 12. sed purum hominem genuisse. Terremotus penc as-
(G. r. F.) Merovecus filius Clodii super Francos sidui et signa plurima in cajlo osienduiitiir. (IDAC)
regnat annis 10, a quo riimis utili rege Franci co- Yespere abaquilone cajlum efficitur rubens ul ignis,
gnomiriati sunt Merovingi. intermixiis per igneum ruborem clarioribus.liclmis
"449. 22, 7. 1. 5. 20. 10. 19. 13. in astarum speciein deformatis. Luna obfuscaliir,'
non esse oliosa,
(PROSP.) Bleda rex Hunorum fraude fratris sui cometes apparet, et mulfa alia. Quaj
Atlilae perimitur, eique succedens ipse Aitila totus ostendit instans rerum consequeiitia.
in excidium orbis aniroo fertur. (V. Rem.) Remigius 455. 2. 11. 5. 7. 24. 14. 23. 4.
Remensis naseitur (159), prenuntiatus ex nomine (H. m.) Attila Ilunorum rex, Walameris OstrOgO-
et mulia-
per Monlanum monachum. Quo naio idem Monta- thorum regis et Ardarici Gepidaruni regis
uus, quia cseeus erat, de lacte CiliniM malris ejus ' rum aquilonarium geutium sibi subjeclarum auxilio
oculos suos liniens, illuminalus est. (fl. m.) Ger- fultus, a Paiinoniis egressus, occidentale impeiiujii
manus AutisiodorCnsis cum Severo Trevirensi epi- invadit cum quingeniis armatorum milibus. Et pri-
scopo iterum ad Britanniam missus, renascentem mo per totas Gallias, tanta per eos Dei efferbuit in-
Pelagianam heresim confutat. dignalio, ut nullam omnino civitatem, caslellum vel
450.- 23. 8. 2. 4. 21. 11. 20. 1. oppidum aliqua a furore eorum potuerit lutari niu-
(PROSP.)Nova iterum orienli consurgit ruina, quia nitio. Postremo Aurelianis urbem eis obsldentibus,
sepluaginta non minus civitales depredatione Huno- ad subsidium Galliarum advolavil patricius Roma-
rum vastantur. (BEDA)Germanus Aulisiodorciisis in norum Etius, fultus et ipse Tlieoderici Wisigotlio-
Italiam profectus, Ravenna; moritur. Corpus ejus rum regis ef MerOveeiFrancorum regis aliarunique
cum mu.lta miraculorum gloria Autisiodorum re- genfiuih eopiis militaribus. Gonserto prelio in cani-
fertur. pis Calalaunicis, pugnatum est usque ad diremplio-
451. 24. 9. 3. o. 22. 12. 21. 2. nem noctis. Etius superior quidem reccssit, Aliilani
(IDAC.)Theodosius imperator obiit, cui succcdens tamen nOh usque ad inleiTiecionein delevit, Cajsa
Marliaims imperat amiis 7 32, cum quo Valentinia- . suiit ibi eentum ocloginta niilia pugnatorum ; intcr
nus annis 5. (VICT. VIT.)III Africa exardescentibus quos etiam cecidit Theoderitus rex Wisigolhorum.
Wandalis ita, ul Jibros divinos exurerent et de sa- Attila, resumpta spe ex Etii diseessu, repatriavit,
cris pallis ac vestihus vestes sibi facerent, Valeria- mature rediturus suppleto exercitu (160). (Ib.) Thu-
nus episcopus octogenarius, nolens divina sacra- rismodus filius Theoderiti regnum Wisigotharum
menta profauis iradere, a rege Geuserico omui urhe suscepit, annisque 5 regnavit. (V. Servut.) Nyclia-
YARU', LECTIONES.
30 ila corr. Sigeb. quod pnmoXLTV.scripserat. XLIIII habent. Cl. 2*..5. D, E. Germanus — cbnfligunt
desuni ed. pr.el sine dubio jam DT. T*. E8h. S1 Apud — Christo prititum unins et dimidice linece spatio
comprehcnsa, in rasuraita gmpliavit inanus incerta, rell. prceter A., qui ita Itabei ':^pud Ephesum seplem
dormienles a lempore Decii post annos suse dormitionis 582 a somno surgunt, ct asserla fide resurrectio-
nis nostiae, de qua tunc multum dubilabatur, iterum in Ghristo dormiunt. Ila iqitur Siqeberius primo
scripserat. 3! VI habent B3*. Cl. 2* 3. 4*. D.
NOTJ5. '.-....
(159) Non lioc anno, sed 457; cf. Acta SS. Oct. (160) Htcc a. 45J acla constat,
i; 68.
 S-i CHRO.MCA. 86
sius Remensis episcopus cum Eut-ropia sorore ah A j Coloniam appulsa; sunt. Ibique ex angeli monitu
Hunis martyrizantur. Auctor Meltensis episcopus Romam tendentes, ad urhem Basileam iiavibus, a
captivatur, scd Hunis cajcilate percussis, cum capti- Basilea Romam usque pedibus profeclse, eodem
vis suaj urbis relaxalur. Hoc excidium Galliis im- eundi tenore CoJoniam sunt reversaj, ab Huiiis un-
pendere Servatius Tungrensis episcopus longe ante dique obsessam. A quibus cuncta; martyrizatae, novo
in spiritu previderat, et Romaj a Pctro apostolo hoc et mirabili modo triumpharunt, et Coloniam san-
judicium Dei inevitabile fore didicerat; ideoque re guine et septiltura sua clariorem reddiderunl! 3.
Jieta Tu^iT^n^i urbe oua; ev^rt^n^a °rat ad Tra- 454. R, 5. P. 12. F, 6. B. 8. W. 25.
jectum sedem ejiiscopalem transposuit. (GREG.De W. 1. 0. 24. H. 5.
gl. m. i, 15.) Pullulante intra Gallias Arriana he- (//. m.) Attila Italiam aggressus, omnes pene ejus
resi, quaj ina;quales credens esse personas sanctaj civitates aut diruit, aut diripuit, aut incendit. Ad
Trinitatis, dicebat, Filium minorem esse Patre, Spi- eum Leo papa venit, et non solum salutem, sed.
ritum vero sanctum minorem Patre et Filio : Domi- etiam ut rediret obtinuit. Rex Altila requisitus a
nus erranles corrigit, ostendeiis piano miraculo , suis, cur ei tam fuisset placabilis, respondit, se non
Deum in tribus personis unius et ,-equalisesse suh- eum esse reveritum, sed senem quemdam venerabi-
stantiaj, nec debere ab indignis de divinitate tractari. R] Jem, evaginalo gladio sibi mortem minifantem, nisi
Nam Vasalensi urbe ab Hunorum obsidione liberata ejus in omnibus expleret volunfalem.
per divinum auxilium, cum episcopus pro gratiarum 455. 4, 15. 7. 9. 26. 2. 25. 6.
actionemissam populo eelebraret, respiciens sursum (JORD.)Auila Wisigothos dehellare aggressus, a
vidit desuper altare quasi de camera templi cadere Thurismodo victus rediit inglorius. (//. tn.) Mar-
ajqualiter tres guttas sequalis niagnitudinis, cri- tiano imperatori apparens Dominus in somnis, ar-
stallo clariores; quae simul defluentes et in ununi cum Altilaj fractum esse oslendit, Nec id vanum
conjunctaj, quasi unam gemmam pulcherrimam e"f- fuit. Eadem quippe nocle Attila in nupliis suis cra-
fecerunt. Quam cum in medio crucis aureaj el gem- pulatus, erumpente per apoplexiam sanguine de na-
mataj posuissent; aliae gemmaj ceciderunt, seorsum ribus, in lecto est offocatus. Hernac Jilius ejtis post
vero posila, iiifirmis dabat sanilatem, adorantibus eum regnat. Yaleiitinianus imperator Etium patri-
vero imaginem sancta; crucis augebat devotionem, cium interficit,
quia piis el mundis clara, impiis et immundis ob- 450. 5. 14, 8. 10. 27. 5. *o. 1.
scura videhatur. (V. S. Urs.) Omnibus bellis famo- (ISID.)Thurismodus rex Wisigotharum a fralri-
sius fuit bellum, quod candidatus sanctarum unde- , bus suis Friterico et Theoderico j'ugulalur. Theode-
cim milium virginum exercilus bellavit, duce sancta ricus frater ejus in regnum ei succedens, regnavit
virgine Ursula. Qua; filia unica Notlii, nohilissimi et annis 15. (//. m.) Filii Attilaj dum contendunt de
ditissimi Brilannorum principis, cum nonduni nu- regno, subjectaj Hunis gentes ab Hunorum se excu-
liilis a fiJio cujusdam ferissimi tyranni ad nuptias tiunt jugo. (//. H!.) Consilio Maximi tyrannidem
expeleretur, et patrem suum super Iioc anxiari vi- meditantis Valentinianus imperator a Transila nii-
derct, qui Deum metueJiat, si filiain Deo jam devo- lite Etliii perimitur.
tam nubere cogcret; et tyraiinum timcbat, si filiam 457. 6. 15. 9. 11. 28. 1. 27. 2.
ei denegaret: divinitus inspirala nutanti pafri sua- (V. Gen.) Genovefa virgo Parisiensis multa san-
sit, ut tyranno assenliretur, ea tamen illi proposita clitate claret per Gallias. (//. m.) Maximuslyramii-
condilione, ut ipse e.l tyranniis decem virgines ge- dem arripil; Eudoxiam , rclictam Valentiniaiii, vi
nere, forma, et ajlate electas sibi tradercnl, et tam rapit. llla Geuscricum ex Africa invilat, ut se a
sibi quam singulis illarum miile virgines subscribe- Maximo eripial3V. Gensericus Romam capil, omnia
rent, et comparatis ad numerum ipsarum undecim diripit; ut famen ab igne, cajde et suppliciis honii-
trieribus, inducias triennii sibi darenl ad exercitium liuni abslineret, Leo papa ab eo oblinuil. Maximus
virginitalis suaj, novo usa consilio, ut aul difficul- IQ tyramms a populo,membratim disccrpilur. Per qua-
tate proposila; conditionis aninium ejus a se averle- tuordecim dies Roma despoliata, Gensericus Eudo-
ret, aut hae oportunitate omnes coajvas suas secum xiam cum duabus filiabus et niulto populo caplivat,
Dco dicaret, Et ex hoc condicto virginibus trieribus et Campaniaj urbes omni vastationis genere exter-
ct sumpfibus comparalis per triennium, belli prelu- minat, (Ib.) Inter hajc Paulinus Nolanus, dum pro
dia cimctis mirantibus, tandeni sub uno die agente captivo filio viduaj se vicarium in servitutem barbari
venlo ad pertum Gallise, qui Ticla dicitur, et inde suhjiclljOmnescaptivossua; uiiiis recipit(161).Avitus
VA.IUJELECTIONES.
" Umnihus bellis — reddiderunt in scedula assttta
curis sccundis Sicj. addtdcrat, signo X apposilo in
le.xlu; sed hujus scedulcedcpcr.dilcein I. nullumjam vesligittm apparet, nisi pcrforamina acus pauxillumque
fili. Mirmusadhuc
3i
vidit edidilqtte. Reliqui codicesItabent omncs, prteter unumF5. <7«ftamen siiinum illud X
cxhtbet. Eudoxiam -- eripiat clesuntA.
, jNOTiE
(161) Hoc cirea a. 411-117 faciuni. Erroris fons iam csl Hist. misc, quaj rem hausit cx Grcr. M,
dial/111, 1, cf. Ilirsch p, G5.
 87 SIGEBERTI GEMBLACENSIS S8
a Romanis imperatorconstiiuitur.(lDAc) Theodericus A niedietate amico suo Widiomaro, quod cssct signum
rex Wisigotharum Suevos in Hispania vincit, ct re- revocafionis suaj, si aliquando intercederet reconci-
gno eorum destructo, regnum suum eo usque cxten- liatio, apud Basinum regem Tburingorum latuit an-
dit, (BEDA.)His Martiani temporibus Jobannem Ijapti- nis 8. Franci vero Egidium ducem Roirianorum re-
slam caput suumduobus inonachis revelassc quidam gem sibi preficiunt, (Jor.n.) Ilunimundiis rex Stie-
scribunt, (JORD.)Ardarico regi Gepidarum, qui pri- voruin, ftiltus Schyiorum auxilio, Ostrogolbos ag-
mus a servitio Hunorum resiluit, Hellac iilius Attilaj gredilur, in.qtio bello rex Walamer perimilur. Cni
bellum indixit, Cum quo Ardaricus conflixit, eoque succedcns frater ejus Thiudeiner regnat annis II.
f.iim iriginta milibus Hunorum percmpio, IIuiios Huni regno suo diminuto ctim ex gentitim suhjecla-
graviicr afllixit; sicque reeepta libeiiale gentis suaj, rum discessione, tum ex pugnandi infelicilate, rc-
el terris eorum invasis, ceieris gentibus exemjdum gnaverunt quidem , sed non in priori forliludine,
tledit repeleiidaj libertalis. (BEDA.)Morluo Maitiano donec longo post tempore a Carolo Magno vicii,
siiccedeiis Leo regnavit annis 17 S6. Hic super sy- cum ipso suo noniine disperierc Ilis abliinc filii
nodo Calcedonense singiilorum patrum singulassen- Aitilos, et posl eos Zcliobes regnaverunt annos 50 37.
lentias requisivil, ef quia omnium unam csse co- (IDAC)[Apud Tolosam urbem Galli;c, cx ejus medio
giiovif, eani fideliter leiiv.it. (//. m.) Hic cum Wa- B lota die sanguis largissimo fluxil rivo; quod Gothi
lamare Oslrogolliortim rege foedus pcpigit, et Tlieo- pro poiiento sua; perdilioiiis acccperuntS 8.
dericum fratruelem ejus puerum ocieimem obsidein 402. 5. 20. 4, 10. 53. 6. I. 1.
accepil. Hucusque Prosper chronica sua perduxil. (G. pont.) Hylaritis Romana; a;cclesiaj44"s presi-
458. R. 1. P. 16. F. 10. B. 12. W 29 del. (BEDA.)HOCjubente Yictorius cyclum magni
W. 2. 0. 28. H. 5. anni conscribit. (.JORD.)Theudemer Suevos el Scy-
( G. r. F. ) Merovecho Francoruni rege niortuo, ros in ultionem fratris occisi usque ad internetio-
Ilildericus iilius ejus regnavit amiis 26. (JORD.)Her- nem debellat.
nac filius Allilse, Hunorum rex, Oslrogothos quasi 465. 6. 21. 5. 17. 54. 7. 2. 2.
refugas dominationis suaj bello repclens, super Wa- (//. m.) Piclor quidam cum Salvatorem secun-
lamerem irruit; a quo victi Huni, in ultimas Scy- dum siniilitudinem Jovis pingcrc voluisset, aruit
t'iiaj partcs fugere sunt compulsi. (//. m.) Morluo maiius cjus. Quem culpam confessum sanavit Gen-
Avito, Majorianus imperat annis 4. Symeon, qui nadius episcopus Conslantinopoleos. (JORD.)Theti-
40 annis incJusus 36 in columna sletit, mira sancti- demer, glatiali via transito Danubio, etiam ibi Sue-
tale Antiochiaj claruil; qui inler cajlera monehat, C vos prolerit.
ne quis per Dei aut sancli alicuj'us nomen, imo per 464. 7. 22. 6. 18. 55. 8. 5. 5.
nomen Symeonis jurarel; promillens impunitatciii
in se pejuranti se a Deo poslulaturum. (//. m.) Ileliseus prophela, quidtiplici Heliaj spi-
ritu plenus, mullis in vita claruit virtutibus et mor-
459. 2. 17. 1. 15. 50. 5. 29. 4, tuus mortuum hominem supra corpus suum castt
(JORD.)Oslrogothi duce Thiudemere Suevos beUo jactatiim, solo corporis sui aliactu resuscilavil, et
viiiciint, et Hunimuiidum regem eorum capiunl, sed mulfo lempore in Saniaria, uhi sepultus est, mulfis
cum liberum remittunt. claruerat miraculis, ut preter cajtera eliam demones
400. 5. 18. 2. 14, 51. 4, 50. 5. ibi fremeiiles variarum fera; um vocibus, ab invasis
(II. m.) Romani Biorgurn Alanorum regem cum fugarenlur corporibus , Alexantlriain transfeiiur.
cxercitu suo in Yenetia cxtinguunt, (JORD.)Dinlzich (Ib.) Theudemer filium suum Theoderictim a Leone
filius Aitilae, Hunorum rex, Ostrogollios iterumbello augusio sibi remitti gratalur.
provocat; a quibus Huni ita sunt devicti, ut eis 465. 8. 25. 7. 19. 56. 9. 4, i.
|)ostea semper Ostrogothi fuerint lerrori. (II. m.) Severo mortuo, Aiilemius imperatan-
461. 4. 19. 3. 15. 52, 5. 51. 0. ]Q nis 4. (JORD.)Theodericus adolesccns annorum 18,
(IDAC)Occiso Majoriano, Severus imperat amiisi. transilo Dunubio, super Sarmatas irruit, el regem
(G. r. F. ) Hildericum iiisolenter et Jluxuriose se eorum Babaz pcrimit, et cum bellicis manubiis
agcntem Franci regno deturbanl. Qui data aurei victor ad patrem redit2S.

VABLE LECTIOXES.
SB'XYr. CI. 2'. 5. D. SE Svmeon — iiichisus in margine et in rastifa scripsit 1(3.antea tantttm
ST LVIII habcnl CJ. 2*. 5. 4' D. 3Saddil ly. rell.; desunt
Symeon 29 qui fuisse videlur. inclusus deesl A.
vhi A. Ita IIUPCet sequcnles duos annos Sigeberlus ipsc scripserat. Sed iis erasis in 1., manus qucedam
simillima U, at non ipsa 1», scripsit eorutn loco: (GREG.Ti;n. n, 14.) Annus presens, qui est a transiiu
sancti Maiiim G4US, revcrentissimi corporis ejus translatione insignitur. Cum enim ea prerogativa, qua
vivens eiiam moituus incomparabili signorum fulguraret claritate, bealus Perpetuus Turonicaj civitatis an-
tistes pro priori etiicula templum mulla? anibilionis, adeo ul centum ei viginti columpnariim mira disposi-
lione subiiixum totum concameraret, super eum edificavit, corpusque sanctum a sepulero eievatum, 4
Nonas Julii, annuo vidciicet consecralionis ejus in episcopum die, in loco, in quo liunc ycneratur, angclico
fielus auxilio translulit, ipsumque lemplum codem nichilominus die poslmodum dedicavit. Undc lit. «t
 89 CHRONICA. 90
400. R. 9. P. 24. F. 8. B. 20. W. 57. A (V. Rem.) Remigius Rcmorum fit episcopus. Sara-
rW. 10. 0. 5. IL 5. cenis Egypium incursaniihus, boc lempore ncgotia-
(//. m.) Servandus lyrannidem mediians ab An- lores Veneliaj corjus sancli Marci evangelisla; ah
temio peiimitur. Alexandria transtulerunt ad Venctiam ".]
467. 10. 25. 9. 21. 58. II. 6. 6. 472. 15. 50. 14." 20. 45. 5. lf. 11.
(C. pont.) Simplicius Romanaj ajcelesia; 45 presi- (//. i)i.) Orestes pairielus Nopotem regno expel-
det. Hic dampnavit Peirum Alexandrinum episco- lit.^ Tbeudemer rex Ostrogothorum moritur , et
Tl»o„rl.i,.!r.!.rlllit.c .liiic vaffnijSUbSiiiuitU!'.
pum, Euiicianaj beresis accusatum. (//. m.) Roma-
ims lyrannidem nicdilans, ab Anlemio perimilur. 475. 10. 51. 15. 27. 44, 4. 1. li.
Gensericus rex 40Ilaliam aggressus, navali bello a (H. m.) Leone iinp. moiiuo, Zenon imperat an-
Romanis vincilur. nisl8 4". Orestcs Augustulum filium suumVegnaic
468. 11. 26. 10. 22. 59. 12. 7. 7. conslituit, et feedus cum Genserico rege facit. lni.e-
(//. m.) Anteniio et genero suo Ricimere patricio rim Odoacer cuin multa multarum gentium muiti-
Roinaj conlendentibus dc impcrio, interim Olibrio tcidiiieabexlrcmis Pannonioj finibiis Italiam petil;
ad imperanduni a Leone augusto transmisso, Rici- qui per Noreiam ilcr faciens, bcati Severini, cujus
nier Anteniium perimit. (GREG.TLTI.) Mameiius nomeii tunc ibi celebrabatur, beuediclionem petiil,
episcopus Viennensis claruil, qui leianias ante as- B el ab eo venlura sibi didicit. Odoacer Oresle victo,
censionem inslituit, hac de causa quod lcrramiolus apud Papiam obsesso, captc el occiso, Italiam sub-
in urbe Vienna ecclesias domosquc cvertebat, el fe- dit juri proprio.
riias luporum aliarumijue silvalicarum besliarum 474. 1. 52. 10. 28. 45. 5. 2. 15.
loto anno per urbem vaganlijim homines devorabat. (//. m.) Augiistulus iinperium deponit, quod
Ad hoc palatium rcgis die sanclo paschaj cajlesti Odoacer arripiens, 14 annis nullo inquietante obti-
igne consumptum ad cJadem mullum terroris adde- imit, Zeiion imp. Tiioderieum Ostrogoti.orum regeni
bat. Qui letaniarum ritus a Viennensi ecclcsia in consulein ordiiiarium facit, quaj Jpost imperialem
omnes Galliarum ajcclesias decucurrit, dignilatem prima cst dignitas; et equestrem sta-
469. 12. 27. 11. 25. 40. 15. 8. 8. tuam aurcam ante regiani illi colloeat,
//. m.) Olibrio imperii sui mense 7 mortuo, Lu^
475. 2. 55. 17. 29. 46. 6. 5. 14,
ccrius imperal, (G. r. F.) Egidius eiim Francos
(G. r. F.) Franci posl Wandalos et Alanos, posi
oppiimeret gravius j'usto, perpendens Widiomarus, Gothos et Ilunos inccssunt Gallias, non tantuin utcas
Francos penilere super eje.cto Hildcrico, revocat
Iialieant direptioni, sed ut sibi sint perpeluaj habi-
eimi clam misso divisi aurci signo cgitque, ul ejecto
C lalioni. Qui, capta Colonia Agrippiua, fugato de
Egiilio ille rcstilucretur in regno. Basina, uxor Ba- multos Roniaiiortim occiduiit.
sini rcgis Thiiriiigorum, rclicto viro suo, ad Hilde- Jjello duce Egidio,
-ricum venit; quani ille uxorem cluxit,et ex eaLudo- 476. 5. 54. 18. 50. 47. 7. 4. 15.
wicum genuit, (ISID.)Theoderico Wisigolhorumrcge (Ib.) Franci Treverim civitatcm supcr Mosellam
afialribus suis jugiilato, Eoiicus rcgnavit annislO. capiunl. (MARIAN.) Heresis acephalorum exorla esl,
470. 15. 28. 12. 24. 4-1. 1. 9. 9. impiignaiitiiir.i tria capitula synodi Calccdone.Tsis
(//. tn.) Ncp:is patricius, Lucerio expulso el cpi- sine nomiiie aucloris; ob quod accfali, id esl sine
scopo Salonis eo ordinato, imperiuiu arripit. (JORD.) capilc, vecali suiit.
Eoric.us rex Wisigotliorum Gallias occuparc nisus, 477. 4.. 55. 19. 51. 48. 8. 5. 16.
Riotbinium rcgem Biitoniim ad dcfcnsionem Gal- (JORD.)Gensericiis rex Wandalorum, successione
liarum Romanis auxilio vcnicntem hello contrivit. regnandi inter filios suos ordinala, ut fratri rno-
471. 14. 29. 15. 25. 42. 5. 10. 10. rienti frater superstes sine conlroversia liliorum
( JORD.) Eoricus Burgundiones viclos sibi succederet, moritur. Cui succedens Honoiicus filius
subcgit. Arvcrnis etiam, Arelatum et Massiliam ejus regnavit annis 9 4S. (G. r. F.) IJildericus rex
Galliarum urhes invasif , ad occupandas pro- rj ^rancorum Aurclianis urbem devastal.
vincias Romanorum animalus consilio Genserici; 478. 5. 36." 20. 52. 1. 9. 6. 17.
qui vcrstile agebat, ut [orieiilem Oslrogolbi, occi- (GREG.TUR.)Eugenius Caiihaginicnsis episcopus
dentem vastarcnt Wisigothi, ut occupalis alias im- et oimiis clerus ejus contra Arianam Wandalorum
pcratoribus , ipsc in Africa regnaret securus. heresim forliter pro Christo agonizant.
VARI^E LECTIONES.
sub uno die triplici occurrcnte feslivilate, ordinalione scilieci episcopatus, translalionc corporis dcdica-
tione basilicaj suaj, 4 Nonas Julii aniiuatim beatus Maiiinus solleiiqjiiissima tolius comprovintialis popul;
frequentctur devotionp. Locus autcm, in quo sacraljssimum coipus ejus quiescit, ab urbe Turonica occi-
dentcni versusbrevi interjacentis campi planitie disparatus, Castrum novum vocalur ; ubi in predicto
tcmplo sub ciborio, auro, argento gemmisque veslito decenter collocalum, fanla miraculorum illustralur
magniiicciitia, ut totochristiaiiiiatis orbe apostolicam gloriam opfineat. Severo m. Anlhimius imperal. Th. a
transilo 1). s. S. L et c r. B. interficil. Sequcnlcm anniim non tnulavil; in lcrtio vcrba Genscricus — vincitur
qiinsit. Eadem prorsus lcgunt VI. 2, 5. Reliqiiiomneshubcnt, qnoit nos dedimus. 40Yandalorum addit unus A/
tn rasttra \7. rcll. Saracenis — Ycnetiam clesunl A. 42XIX CJ. 2*. 5. D. 43VIII Ci. 2'. 5, D.
 91 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 82
479. R. 0. P. 57. F. 21. B. 55. W. 2. A 483. 10. 5. 25. 4. 57. C. 11. 11. 22.
W. 10. 0. 7. II. 18. (//. «!.) In Africa TJonoricus rcx Wandalorum
(PALT..DIAC) Ocloacerrexllalkr. Feleiheum regem in ajcclcsiam Dei gravius solito clTerattis, omnes
Rugoruin belb) oppressum cxlinguit. Iluic Felcihco Afiica; episcopos quasi ad sinodtini convocat, et
et uxori ejus Gisaj sanelus Severinus ha;c ventura fugalis et exiliatis 441 cpiscopis catholicis, tccclc-
predixeral, quia eos a malis compescere non potc- sias clausit aul Arianis dedil, plebemque variis sup-
ral. (//. m.) In Africa Honoricus rex Wandalorum pliciis alQixit. Lelum vero episcopum incendio con-
multos oiihodoxos diversi ordinis, diversaj ;elatis, creinavit; Eugenium quoque Caiibaginis ejiiscopum
usque ad 4975 in exilium trusos diversis in locis, cuin clcricis suis pltis quam quiiigcnlis crucialos
diversis temporihus, diversis poonis ad moiiem ex- mullis modis exiliavit.
crticiavil. (PALL. DIAC.)Exteiiiiiiiatis Rugis Lan- 481. II. 4, 20. 5. 58. ,. 15. 12. 25.
gobardi Riigilanl, id esl Rugorum patriam invadunt; (G. r. F.) Hildrico rcge nioiiuo, Ludovricus Jilius
quibus tunc lemporis quinlus rex Gudeocb princi- regual annis triginta. Hicduxit uxorcm Rolliildem
pabatur. Quia ergo Langobardorum meiiiioncni fe- filiam Cliilpcrici regis Burgundionum, quem Gun-
cimus, illoiTim fempora proplcr ignoralam hyslo- '! debaiidus rex frater ejus peremerat, uxoremcjue ejus,
ricaj narrationis clistinclioiiem iionduin alliginuis. matrem scllicet Rotliildis, ligato ad collum saxo,
Jam niinc nariiitioncin corum, ordiamur, el paula- . aquis inimeis rat.
tim atl plenani ct disliiiiiain eorum liystoriain as- 485. 12. 5. 1. 0. 59. 8. 10. 15. 24.;
cendere nilaiinir. Horum, ut diximus, posl Ibor.et (PROSP., app.) Ilonoilcus rex Wandalorum ju-
Agion primus fuif rex Agclmundus, seciindus La- dicio Dei percussus, scatens vermibus miserahi-
missio, sic dietus, quotl a lama, id.est. voragine, liter exspirat; post quem Gunthamundus amiis 9
fuil extraclus. Nam mater ejus septeni uno pariu regnal.
enixa, cum eos in piscinam projecissel, el rex Agel- 48G. 15, 6. 2. 7. 40. 1. 17. 14, 25.
mundus iler faciens eos Jiasta revolveret, is liastam Clarent in Galliis Remigius Remensis et Princi-
ejus firmiler teiniil et ab eo nulritus, co virtulis pius frater ejus Suessonum episcopus, el Yetlastus
processil, ut in regno ei successeril, el necem ejus ]>ost episcopus Airabalensis; in Africa Fulgentius
in Bulgares ullus sit, Lethu teiiius,Hildcocbquartus, cpiscopusRuspensis; in Italia Germanus Capuanus
Gudeocli fuii quinlus. Ex quoergo in Rugilant pro- et Epiphanius Ticinensis (Cf. Grcg. Tur.; Anu.
fecti suiit, usque ad annos 40, talis fuif rermn ges- Lcod.).
larum Iiorum consequentia. Sub Gudeocli et filio C 2 487. 14. 7. 3. 8. 41. 2. 18. 15. 26.
ejus Claffone sexto rege in Rugilanl habitavere. Sub (G. poni.) Gclasius Romanaj ajcclesiaj 47"s presi-
Tallone seplimo rege in campis Asfeld hahilavere; del. Kic Maniehcos Romaj inventos in exilium de-
ulii tertio anno, Rodulfo Hcrulorum rege a Tatlone porlari fecif, et codices eorum inceiidif. Uic tracla-
percnipto et regno Herulorum destructo, Langobar- tus el ymnos coniposuit; hic inlcr cefera .sacraniefi-
dorum crevit polentia. Taltonem Wacho peremil, lorum prefaliones et oraliones eaulo el Jimalo ser-
et ijise octavus regnavit, filiumque suum Wallhari mone fecif, (//. m.) Zcnon imperator regiium Ila-
successorumregni reliquit, lia; donal Theodeiico Oslrogolhorumregi. Hic Tbeo-
480. 7. 58. 22. L. 1. 54, 5. 11. 8. 19. dcricus Trajisilam Gcpidarum regem ci Busan Bul-
(//. ni.) Persis imperat Cuades aiinis 42 u. garuni regem bcilo vicfos extinguit, (Pnosp., app.)
(G. r. F.) Audovachrins dux Saxonum navali ho- Giiniliamuiidus ab exilio rcvocat Eugeniuni epi-
stico Andegavis pcpulalur. (VICT.VIT.) Carlliagine scopum.
Liberalus abbas cum frairihus sex a rege Honorico 488. 15. 8. 4. 9. 42. 5. 19. 10. 27.
carcere, calcnis, igni el veclibus maiiyrizanlur. (ISID.)Eorico YTisigoihorum rege nioruio, regnat
481. 8. 1. 25. 2. 55. 4, 12. 9. 20. post eum filius ejus Alaricus annis 22 45.(//. m.)
(G. r. F.) Egidius dux in Galliis morilur : Sia- IDTheodericus cum 16 annis Osirogolborum regnum
grius filitis ejus subsfituitur. Audovachrius Ande- tenuissei, a Mesia egressus Iialiam petiil, ct Odoa-
gavis et alias urbes sibi subigens, obsides accipil. crem 1talisrjregem bis sibi congressum bis in fugani
Hildericus rex Andegavis incciidil, et Paulum co- verlil, et Papiaj inclusuni obsidet liieniiio.
niiteni urbis perimit. JJildericus rex el -Atidova- 489. 16. 9. 5. 10. 45. 4, 1. 1.. 28.
cliritis coiifojderai.i, Alcmannos sibi subjiigaiit. Barnabas apostolus, qui apud Salamiiiam Cypri
(GIIEG.TITI.) Famis tempore in Burgundia senalor a Bar-Jesu mago et a Jucieis pro Cbristo igni cre-
Ecfitius quaiiio:' milia pauperes susteutans, «elestis matus est, corpus suum, quod a Jobanne Marco
promissionis voceni audivit. consobrino suo in cripta occultaluni adliuc lalebat,
482. 9. 2. 24. 5. 56. 5. 13. 10. 21. revelatioiie sua invcniri fecit. (Cf. Mariun.) Ciim
(G. pont.) Felix Romanaj ajcclesiaj 46,us presi- quo eliam evangelium Mathei, ipsius maiiibus Ma-
det. Hic Acatliium episcopum Coiistantinopolitanum thei Hebraice scriptum, quod erat simul recondi-
diiiiinavit, asseiilienlcm Pelro Alexandrinodaiiinalo. tum, invenitur. Quod evangelium ipse Barnabas ex
VARLL LECTTONES.
Ji XLl Cl, 2\ 5. 1). " XXI B5\ Ci. 5. i\ D.
 93 CHROXICA. 94
doctrina aposlolorum seciun seinpcr ferre solebai, A ius fuerat, eique pars maxima faveret, (GREG.clialj
et ubicunque inveniebat inJirmos ponebal illtid su- Pro cujus disscnsionis culpa animam Pascliasii dia-
per eos, et tarii fide Barnabaj, jjuam merito Mathei coui, qui pertinatius Laureutio faverat, alias magna;
omnes sanabantur. (G. r. F.) Ludowicus rex Fran- sanctilatis viri, Gerrnanus Capuanus episcopus i:>
corum Suessionis Siagrio duci Romanorum con- venit in thermis in igne purgatorio. positani. (G.
greditur. Siagrius Tolosam ad Aiaricum fugit : a pont.) Hic Simmachus constiluit omni dominico die
quo Ludowico reposcenti remissus, perimitur. Lu- vel natalitio martyrurii Gloria in excelsis Deo ad
dowicus quicquid Galliarum sub jure erat Romano- missas canlari; quem ymnum Teiespiiorus, septi-
rum, ad jus Francorum transfeii. mus a Pelro papa, nocte tantum natalis Domini ad
490. R. 17. P. 10. F. 6. L. 11. A. 44. missas a se in ipsa nocte institutas canlari insti-
W, 5. W. 2. 0. 18. II. 29. tuit, et in eo ad angelorum verba qua; sequunlur
(GREG.Ti!R.) Avitus Vienneusis episcopusclaruit, adjecit.
qui Gallias ab Arriana heresi defendit. Hic melrice 494. 2. 14, 10. 15. 5. 9. 0. . 5. 55.
de condilione muiidi libros composuit. Sollemnis (PROSP.,app.) Gunthamiindo Wandalorum rege
Carnotensis episcojms tlarcl, qui in predicando defuncto, Trasamundus fraler ejus regnavit post
Francis Christum 11011segniier institit, In Mineo eum annis 26.
Hispaniaj fluvio pisces capti sunl, in quorum squa- 495. 5. 15. II. 16. 4. 1. 7. 4. 54.
mis videhalur inscripta cera presenlis anni. Idaiius (G.r. F.) Ludowicus rex .Turingiam sibi subiu-
Lemicaj Ilispaniarum urbis episcopus cronica sua a gat, (H, iii.) Tlieodericus rex omnes vicinarum gen-
primo Theodosii consulatu inchoata Imcusque per- tium reges et principes aut amicilia aut affinitate
duxit. (162) Gennadius episcopus librum suum de sibi conciliat, et pacifice agens in locis celebribus
ilhistribus viris hucusque perduxit, regalia habilacula ajdificat, [Florebant hoc tempore
491. 18. 11. 7. 12, 45. 6. 5. 19. 50. Launomaius Carnotensis, fundalor cenobii Curbio-
(G. poni.) Anastasius Romanaj ajcclesiaj 48us prc- nensis, ut Maximinus Aurelianensis, fundator ceno-
sidct, Iluie Acatium damnatum revocare volenti, bii Miciacensis ; cujus discipuli fuerunt Carileffus et
multiRomanorumnon communicabant. (BEDA,H.e.) Avittisabbates 4S].
Briianni 11011 valenles amjjlius ferre virtutem An- 490. 4. 16. 12. 17. 5. 2, 8. 5. 55.
glorum, ut victi concessere in j"uset nomen eorum. (G. r. F.) Ludowieus regnum Francorum usque
Et primus de gente Anglorum Elli, et secundus Ce- Sequanam dilataf, (G. pont.) Aliqui Romanorum
Jin, alter alteri mortuo succedcndo, regnaveniiit p subornalls falsis testibus incrimiiiantes Simmacum
ap;id eos per annos 70 (165). (MARIAX.) Sanctus Pa- papam, latenter Laurentium in papattim subintro-
tricius secundus Hiberniaj arcliicpiscopus, anno duxerunt; pro quo scisinaie dirimendo rex Tbeode-
ailaiis suse 122 in Christo quievit. (Ism.) Odoacer ricus episcopum Petrum contra canones visitatorem
a Tbeoderico in fide susceptus, ab eo periniifur, et sedis aposlolicaj inslituil,
Theodericus Italia politur, ct deposito privaio ha- 497. 5. 17. 15. 18. 6. 5. 9. 6. '56.
Jhlu, induitur rcgali scemate, el regnavit in Italia (G. r. F.) Ludowicus regnum Francorum usque
annis 56 46. Ligerim amplifical. (G. pont.) Simmacus papa in
492. 19. 12. 8. 15. 1. 7. 4, 1. 51. consilio 115 episcoporum se purgat de olijecto cri-
(//. m.) Zenone imperatore mortiio, Anaslasius mine, et damnalis Pelro et Laureniio, ipse cjnidem
imperat annis 25, vel ut quidam voliint, 27. Gun- sedi suaj restiluitur; coiilentio autcm usqtie ad ce-
Ihaniundus rex in Africa ajcclesias calliolicoium a des et homicidia intra cl extra ajcclesiam diu pro-
palruo suo Huncrico vel avo Genseiico clausas ape- trahitur.
ruit, et omnes Dei saeerdotes petente Eugenio Car- 498. 6. 18. 14, 19. 7. 4, JO. 7. 57.
taginiensi episcopo ab cxilio revocavil. [Acbacius (G. r. F.) Ludowicus rcx caslrum Mcledunum
cpiscopus Coiislantinopolitanus divino nutu percu- D ' capit. (BEDA.)Trasamundus rex Wandalorum in
titur " (cf. MAR.'BEDA.)]. Afiica, clausis catholicorum a;cclesiis, 220 cpisco-
495. 1. 15. 9. 14. 2, 8. 5. 2. 52. pos exiliavit; contra quos Simmacus papa. manum
(G. poni.) Simmachus Romanaj aeeclesia; 49us suaj libcraiitatis benivole exeruit. (Ano.) Hac per-
prcsidet, ordinalo contra eum per coiUentionem seculione Fulgentius episcopus, sanciitale, sapienlia
Laurentio. Quaj rcs grave discidium ajcclesiaj tliu et scicntia, stilo et facunrlia prcclarus, mulia ab
usque ad ipsa protraxit liomicidia; donec tandem Arrianis pro vera Jidc perpessus, diulino in Sardi-
hanc altercationcm compressil Thcoderiei regis , iiiam exilio maceralur. (G. r. F.) Rotbiidis regina
quamvis Ariani, polentia, hoc ajquitatis judicio opli- oiihodoxa Ludowicum rcgem a gcniililalis errore
nente, ut Simmacus papa esset, quia prior ortlina- avocare c.onabatur, sed frustra conari videbaltn..
VARIyE LECTIOXES.
46Iriginta duobus C5. e corr. D. " ita in rastira \.,ui videttir, et
48 — rell.; Anastasius papa divino nulu per-
cussus est A. Florebant abbates 1 ., rell. Desunt A.
NOT/E.
(i'c~2)Errat Sigebcrtus; dcsinit Idacius a. 107. (165) Errat Sig. in tcmjtoie; cf. Hirsch -p. 02.
 95 SIGEBERTf GEMBLACENSIS 95
m. R. 7. P. 10. F. 15. L. 20. A. 8. A 507. JS. 27. 25. 28. 16. 15. 19. 10. 40-
W. 5. W. 11. .0. 8. II. 58. (//. rn.) Vitalianus inslinctu populi insurgit in
(G. r. F.) Ludowxas rex Alemannis bello congre- jmperalorem Anastasiuni, propter Eulitianam herc-
ciiiur; ibique lahoranle exercitu, voio suscipiendi siin Deo cl liominibus exosum.
christianismi se obligare cogilur; sicque perempto 508. 10. 28. 24. 29. 17. 14, 20. 17. 47.
Aleinaniioriim rege, et Alemannia sub tribulo reda- (G. pont.) Hormisda Romanifi a;cclesia; 50us pre-
eia, baptizatus a Remigioepiscopo Remorum, exem- -sidet. Hic clercim composuii, et psalmis erudivii.
plo et eclicto suo perckicil ad fidem Cbristi pcipuluin JJic rcspeciu apostoiicaj humanilatis Grecos convi-
Franconini. clu herelicoruni m.aculatos absolvit per suos nuntios.
- 500. 8. 20. 10. 21. 9. 0. 12. 9. 59. (G: r. F.) Alaricus rex Ludowico regi insidias iiio-
(V. S. Rem.) Collaiis a Lu lowieo rege multis litus, fa:cius violal.
prediis ajcciesise iemensi, Remighis, niulla eorum 509. 17. 29. 25. 50. 18. 15. 21. 18. 48.
parte dala ajcclesia; Laudunensi, sedem ejjscopatus (G. r. />) Ludowicus rex signis divini auxilii ani-
ibi csse coiisliliiit; primumque illic episcopum Ge- nialiis aii beilandum — Turonis quippe iransiens,
nebaudum constiluil, et eiindeni in foniicalione cum equum suum Sanclo Maiiino misil; quem centum
sua quondam uxore prolapsum, sed seplemnali pce- solidis redemptiiin recipere non poluit, missis aliis
nileniia purgattim el clereclusione tlivino jussu edu- -ccntuin solidis rcccpit; crcdens illum bonuni esse
ctiiii, sedi stiserestittiii. in auxilio, qui lani carus erat in negotio — insuper
501. 9. 21. 17. 22. 10. 7. 15. .10. 40. accepto victoriaj presagio a clericis cantantibus :
. (G. r. F.) Ludowicus rex, Gundebaudo regi Bur- -Praicinxisti.mc viriulc ad beltum, Alarico YTisigo-
gciiidioiium congressus, co vicio, Burgundiani redi- thorum rcgi congreditur, eoque perempto, quicquid
git suh tributo. Galliarum Wisigolhi possidebant, ad partes Fran-
502. 10. 22. 18. 23. 11. 8. 14, II. 41. .Coiiim translulit; et invadens.Tolosani setlem regni
(//. m.) Simmacus patricius rein publicani illu- Golboiiim, usque ad Pyrineos montes regnum Fran-
slrat, et cum eo gener ejus Boetius vir constdaris, coruin dilalavit, Ferlur etiam muros Ecolismaj ur-
conspicuus inutraque liugua, eruditione omniiim bis ante faciem ejus corruissc Amalricus filius
iiberalium aiiium, quas pcne omnes a Greco iu La- Alarici fugiens in Hispaniam, regnat ihi annis 10.
linum transtulit el exposuit. (FLODOARD.) Sigismundus, morluo patre suo Guu-
505. II. 25. 19. 24, 12. 9. 15. 12. 42, debaudo, regnat in Burgundia. [Gibrianus Scoitus
(//. m.) In Africa Olimpius quidam, dum in bal- Q cum fraliibus et sororibus in Gallia peregrinalus,
neis in sanctam Trinitatem Jjlasphemaret, ignito urbem Remeiisem el vita et morte sua illustral 49.]
iaculo eajlilus venienle, visibiliter combustus est. (Vita S. M.) Faustus S. Benedictl discipulus, et ab
501. 12. 24. 20. 25. 15. 1.0. 10. 15. 43. eo cum Mauro in Gallias lioc anuo transniissus,
(//. m.) Constantinopoli dum Deulerus Arrianus . scribit in Vita illius Mauri, S. Bcnedictum claruisse
jpiscopus Barbam queiidam baplizaret, etmale dis- lemporibus Jtistini senioris ct Hilderici Wandalorum
tinguens Tiliiitatem, diceret : Baplizo te, Barba, regis; addens, quod eo tempore rex Theodericus
in nomine Patris per Filium in Spiritu sancto, aqua Simmachum patricium et Johannem papam occide-
disparuit. rit, Scribit quoque, eundem Benediclum hoc eo-
505. 15. 25. 21. 26. 14. 11. 17. 14. 44, dem anno, quo Maurus ad Gallias tendebat, obiisse,
(7/. tii.) Alamundarus rex Saraccnorum ab oiiho- 12Kal. ApriL, hora diei quasi tertia; quod eo anno
tloxis baptizalus, cum eum vellenl Euliciani sedu- . in sabbalo paschaj proveniens, primum pasclia
cere, refellit eos hac fahulosa
' inductione, dicens fuisse demonstrat. Se quoque dicit in Gallias ve-
quod litleras acceperil, Michaelein archangelum - nisselempore regis Theodeberli, nepotis Ludowici
mortuum esse; illisque respondenlilws, hoc inijios- • regis. Quia ergo ille scripsit, quajvideral, quomodo
sibile esse, quod augeli siut impassibilis nalune : D Jioc consequentiaj hysloriarum conveniat, qui valet
Quomodo ergo, inquit, secundum vos nudus criiciftxus advertat, et qui advenit, exponat (105 ").
est Christus, nisi duaruni naturarum esset, ouancio- 510. 18. 50. 26. 51. 19. 16. 1. 19. 49.
siuidemnec angelus motiuus est ? (G. r. F.) Ludowicus rex ab Anastasio iniperatore
.500. 14. 26. 22. 27. 15. 12. 18. 15. 45. :.codicellos de consulatu et coronam auream ciim
(G. r. F.) Ludowicus et Alarieus reges confcede- gemmis et lunicam lilatteam accepif, et ex ea die
rantur. (GREG.TUR.)Quintianus Rutenensis cpisco- consul et auguslus cst appellatus. Ipse vero rex mi-
pus elllaxentius Piclavensis abbas clarent in Gal- sit Romaj S. Petro coronam auream cum gemmis,
. iia. qua; regnum appellari solel.
. . VARI.E LECTJOXES.
49Jy. ut videlur; retl. Desttnl A.
NOT^:.
(iuo .) Jure suo dubilat Sigeberius. bed,. quaj Vitaj laceret editionem, quam bigeoerius pro ge-
iianc difficultatem crcanl notioiics lemporum, non liuiiia Vita hahuit. Ita rem bene esplical V. I).
sunt illic a Fauslo profeelaj, sed ab Odone Glanna- - Hirsch.
foliensi intcrpolatte, cum SKCUIO nono novain illius
 m CHROXICA. oa
. 511. R. 19. P. 51. F. 27. L. 52. A. 50. A (P. D.) Johaimes Romaiiaj ajcclesia;hv* presidct.
W. 20. W. 17. 0. 2. U. 20. Waeheone Langohardorum rege dcfuncto, fiiius
(//. m.) Tlieodericus rex Italiaj, Ibba comite suo cjus Gualtarith regnavit annis 7.
contra Francos misso, triginla milia occidit corum, 520. 5. 40. 6. 1. 29. 26. II. 295S, 59.
in vindictam necis Alarici generi sui. (G. r. F.) Chlodomeris, frater Lotbarii regis, ct
512. 20. 52. 28. 55. 21. 18. 5. 21. 51. fratrcs ejus, instiiiciu Rofbildis mafris suaj insur-
Prima synodus a Francis jussti Ludowici regis gunt in Sigismuiidum et Godemaium, filios Gur.-
Aurelianis habita est, in qua decernuiilur multa dehaudi regis, ad vindicaiidam necein avia; sua; et
ajcclesia; ulilia. Genovefa virgo Parisiensis oclogc- avi sui Chilperici. In congressu Sigismundus capi-
naria transit ad Doiiiinum. iur, Goderamus fuga clahitur. (//. m.) Belloorto
515. 21. 55. 29. 54. 22. 19. 4, 22. 52. inter Romaiios el Persas, Chuades rex Persartim
(V. Am.) Sancius Arnulfus, sancli Remigii in Zeliobem regem Hunorum, venientem cum vigimi
baptismo filius, in Gallia claret, qui posi mulios in milibus auxiliari sibi contra Romanos, inmissa
predicando Clnistum agones martyri/.aliis, in silva cxercitu occidit, et totum pajne ejus exerciliim dc-
Parisiorum Aquilina a Scariherga, conjugc quou- levit, suspectum eum habens, quod utriiique munera
dam sua, tunmlatus esf. B acceperil, et a se contra Romanos, ef a Romaiiis
514. 22. 54. 50. 55.' 25. 20. 5. 25. 55. conlra sc Abhinc regnum Hunornm annotare ces-
(G. r. F.) Ludowicus rex, regno Francorum per sabo, quia om.nes genlis illius reges Kaganos voca-
omncs Gallias dilatalo et legitimc et pacifice conlir- tos lego, et nullam distingucndi proprielatem inve-
malo, morilur. Lotharius filius ejus, compartito re- nio. (/6.) Trasamundus rex Wandalorum Hildericiim
gno cum fratrihus suis Tbcoderico, Clodomerc et filium suum ex Eudoxia, lllia Valenliniani impera-
Hildebeiio, regnat amiis 50 s°. Sororem ejus Ro- loris a Genserico captivata, astringil sacramenlo, ne
thildcm Amalricus rex Wisigolliorum uxorem du- calholicis in regno suo consuleret; qui patre mor-
xit. tuo, anlcquam rcgnum susciperet, onnies caiholicos
513. 25. 55. 1. 50. 24. 21. 6. 24. 54. ab cxiliis jussit revocari, el episcopis aecclesiasre-
(G. r. F.) Rex Burgundiaj Sigismundus, qui nlo- formari. Sicquc susceplo regno , regnavil annis
naslerium Agauiiensium construxerai, lilium suiini octo, evolutis septuagiiita qualuor annis, ex qi;o
Sigericum peremil, malo novercaj illius consilio Gensericus avus ejus statuin ajcclesiajin Africa pro-
usus. Qui competenli pojiiitentiaj se addiccns, et fanavit,
martyribus Agauneiisibus se lotum devovens, quod G52i. 4. 41. 7. 2. 50. 1. 12. 50.
ciignus fuerit venia, tcslalur Crebra posl nioiiem (Ib.) Cliuade Pcrsarum rege mortuo, Kahadcs
ejus per eum multis concessa sanitaluni gratia, el post eum rcgnavil annis 10. Chlodomeris rex, Si-
per eum febricitanlibus iiidulla euratio. [Hoc tem- gismundo regc ctiiii uxore ei filiis pcrempto, itertim
pore in Alexandria mulli utriusqtic sexus arrepti a congressus fratri ejus Godemaro, perimilur ah eo.
demone, rcpente quasi canes latrahant S1.] Boelius longo exilio fatigaius, a Theodorico Gotho-
. 516. 24. 56. 2. 57. 25. 22. 7. 25. 55. rum rege periniitur.
(GREG.TUR.) Tbeodcriciis rcx, frafer Lotbarii, 522. 5. 1. 8. 5. 51. 2. 15. 51.
Cliiocbilaiciim regem Danorum Gallias vaslantcm (Vita S. Maur.) Ul scribil Fatistus, hac aitate,
perimii. scilicet icmpore Jusiini senioris cl lliltlerici Wan-
517. 25. 57. 5. 58. 26. 25. 8. 26. 56. dalorum regis, revera floruif sanclus Bencdiclus.
(BEDA.)Anastasius imperalor fulmine a Deo per- Sed nec de vila, nec de morle ejus ralio proceilii
cussus periil, post qiiem Jusiiniis senior annis 11 secundum cycJtim Dionisii (164). (//. m.) Zathus
regnavit. Boelius annileiile sibi Siinmaclio, cum au- rex LazorumCoiistanilnopoIi baptizatiir, eta Justino
cloritalem Romani senalus contra Theodericum re- imperatore susceptiis miineratur e3. Simmacus
gem Italiaj tueri nitilur, ab ipso exiliatur ibique li- D ] exconsul a Theoderico rege Ilaliae perimifiir
IJTUIII de consolationc philosopbiaj cdidil. 525. 6. 2. 9. 4. 52. 5. 14. 52.
518. 1. 58. 4. 59. 27. 24. 9. 27. 57. (BEDA.)Justinus Arrianos ubiqne extcrmiiiari
(G. r. F.) Theodericus rex, fraler Lotharii, ab edicif. Ad quod ediclum dedicendum Johannes papa
Ermenfrido regeTliuringorum, ad perimendum fra- a rege Ilaliaj Thcodeiico Arriano et Arrjanonim
trcm illius Badericum, pactione medietalis rcgni defensore Constantinopolim missus, aiue poiiam
illius invitafus, Badericum regem perimit. (MAII.) urbis cajcuiii illuiiiiiiavil; ct compos petitionis atl
Virgo Dei Brigida Scolta obiil in Scoltia. Theodericum rcgressus, Bavennaj al>eo in carcere
519. 2. 59. 5. 40. 28. 25. 10. 28. 58. excruciatus, fame defecit. (//. m.) Posl dies 90
VARl^; LECTIONES.
eo LI hctbenlI.
' °3 e corr. itt videlur, el A. Reliqui omnes L. " add. !., rell. Dcsunt A. M XXVIII et per
porro 1. Zalhus— lliuiieratur desunt A
NOT/E.
(101) Cf. adaimum 509.
-89' SIGEBERTI GEMRLACENSIS 100
Thcodcrlcus subito defunctus, a qiiodani sanclohe- A 528. 1. 7. 14 2. 37. 8. 5. 5.
reniiia visus est nudus et discalcealus a Jolianne (Ann. Leod., MAIHAK.) Cassiodorus senator, post
papa et Simmaeo patricio in olla Vulcaiii esse de- moiiacJms, Arator poeta, Prisciaiius grammaticus,
trusus. AtliaJaricus, Theoderici ex lilia nepos, in Victor Capuanus episcopus, qui cyclos jiascliales
regno Ilaliio el Ostrogotliorum succedens, regnat sciihens Victorii errdres redarguit, Gregorius Lin-
annis 8. (MAR.)Felix Romanaj accclesia;49us n pre- gonensis, Nicetius Treverensis, Domitiaiius Tun-
sidet. Jlie Gregorii papaj alavus fuit, grensis florent, (PROSP.,app.) Gylcmer, pcrimens
524. R. 7. P. 5. F. 10. L. 5. 55. A, Hildericum regem, annis 4 regnat post eunl super
W. 4. W. 15. 0. 1. Wandalos ; qui lanlaj crudelitalis fuit, ut nec paren-
(GREG.TUR., III, 7.) Theodericus rex reposcens tibus parceret.
ab Ermenfrido rege pactum, cum fratre Lolhario 529. 2. 8. 15. 3. 58. 1, 4, 6.
insurgit in euni; eoque post nimiam sudrum stra- (BEDA.)Corpus Aiiioiiiimoiiaclii diviha revelatione
gem de bello fugato et non multo post mortuo, lotam invenlum et AJexandriam est delalum,
Thuriiigiam sihi subdunt.Caplivalani inler alios Ra- 550. 5. 9. 16. 4. 59. 2. 5. 7,
degundem, filiam Berlharii regis olini a fratreErmen- (G. ponl.) Joliannes Romanaj ajcclesiaj 55us prc-
friilo perempti,Lotliariusrex suo sociavitmatrinionio: sidet e8. Franei extorquent de manu Alhalarici,
525. 8. 4, 11. 6. 54, 5. 16. 2.
quicquid Galliarum avus ejus Theotlcricus rcx Ila-
(G. r. F.) Anialricus rex Wisigolhorum cum uxo- liaj tenuerat. (VICT.YIT.).In Africa quidam ortlio-
rem suam Rothildem indigne tractaret, eo quod doxi
episcopi,linguis sibi excisis radicilus a Wan-
Arrianaj seclaj secum inservire nollel, perimitur in
dalis, poslmodum clare loquendo muliis miraculo
Hispania a fratre Rothildis Cliildeberto. (Ism.) fuere; miraculum unus eoruni auxit, qui in
quod
Thcuda regnavit post eum annis 17. elationem C9 versus, slatini privatus divino dono
526. 9. S. 12. 7. 55. 6. 1. 5. obmutuit.
(G. r. F.) Lolharius rex cum fratre Childeberto
.551. 4, 10. 17. 5. 40. 5. 6. 8.
Auguslidunum Burgundiaj civilatem obsidens, ciin-
ctam fugalo Godemaro Burgundiam occupat. (P.D.) (JORD.)Athalarico, rege Iialiaj el Ostrogothorum
Gualtarilh Langobardorum rege mortuo, Audoliin morluo, Amalsuinda mater ej'us Theodatum, Theo-
flus regnat annis17C 5. (MAR.)Aeephalorum lieresis derici patris sui ex sorore nepotem, asciscit secum
r. F.) Chlodoaldus filius Chlodo-
abdicatur, qui dicunt Paulum apostolum in cpislo- in regnum. (G.
Iis suis precepisse feininas diaconas debere Jieri, meris regist fratribus suis impie a patruo suo Lo-
C thario olim extinctis, mundanam nobilitatcm trans-
quia eas commemorat post diaconos ; et dicuntur
sine auctor erroris ne- ferens ad nobilitatem divina; servitutis, in clerieali
acepliali, capite, quia hujus
. scitur. (H.m.) Kabades rexPersarum, dolensfilium gradu preminet exemplo sanctitalis. (Y. Vcd.) Ye-
suum Phatsuarsau in Maniclieorum sectain indu- dastus primus Atrabatensium episcopus ordinattir a
clum, omnibus Maniclieis quasi a se munerandis sancto Remigio.
coactis in uimm, immisso exercitu occidit multa 552. 5. 11. 18. 6. 4. 7. 1. 41.
inilia eorum. (P. D.) Inter Thurismodum regem Ge- (Cf. BEDA,MAR.)[Hoc annO expletus esl a Cliri-
pidarum et Audohin regem Langobardorum conserto sli nalivitate magnus annus annorum 552. Ab hoc
prelio, Albuin filius Audoliini Thurinsindum filium etiam anno Dyonisius abbas orditur ciclum suuni
Thurismodiexlinguit, et victoria Langoliardis cedit. ciclorum quinque deeemiovennalium. Et quia se-
TJiurismodus preponens Jidem iraj etdolori, eidem eundus aiinus operis hujus concordare debet in ra-
, Albuino postea ad se sub fide venienli dedit arnia tione compoti primo ahno nativitatis Christi, debet
IHii sui Thurisindi ab eo perempti. 55us annus cycli Dyonisii concordare in ratione
527. 10. 6. 13. 1. 56, 7. 2. 4. compoti 55° anno nati Christi, scilieet ul 16ma luna
(G: ponl.) Bonefacius Romanaa ajcclesia; 52us D Aprilis Occurral 9 Kal. Aprilis in 5 feria ; passio
presidet 56. (BEDA.)Juslinus, Justiniano suo ex so- Christi 8 Kal. Aprilis in 6 feria,: resurrcctio 6
rore nepole in regno substituto, moritur. Is Justinia- Kal. Aprilis in dominica die. Sed quia non ita oc-
nus imperat annis 59. Hic Persas ab irruplionilms currit, sed Juna 14™aAprilis occurrit eo anno 12
,'i.n parles Romanorum per Bilisarium repressil. Kal. Aprilis in 1 feria, dominica vero dies paschie
(P. D.) Audohin Langobardos in Pannoniam.dux.it; in 5 Kal. Aprilis, ideo improbatur, quia repugnat
in qua halrifaverunt aiinis 42 67. evangelicaj verilali 60.] (P. D.) Justinianus impera-
:.--_. VARIJE LECTI0NES.
• ot ita 1. Fl. 5. elprimo fotiasse CI; at LII liabent B4> Cl. e corr. C2* 5. D. F2., ei L e correclura Ba*.
. B3a. XVII. desunl A. 56 ila omnes. " Audoliin—42 desiinl D. C8ita tpse Sigcbertus statim corrextt exLIUI,
qugdprius scripseral. LVUI corr. LIIII. D. S9vel luxuriam superscripsit Anselmus. liixuriam. Fl. 2. formca-
: tionem A. 60Hcecpritno quatluor lineis expresseral unctor. Sed iis erasis, ea itaainpliavtt Ans., ul vtdetur,
reil. prceler unum A., qui Itcecita habcl: Quia antiquitus delegatum erat A.lexandrino ponliflci, ut diem cele-
hrandi pascha amiuatim denunciaret Romano ponlifici, el per eum caJteris ajcclesiis occidentalium, qui
sepe de pasclia eelebrando aut dubitabant aul errabant . minc Romanorum errorem aut lgnoraiiliam non
101 CHBOXICA. 102
lorlibros legum Romanarum adbreviavif, in uno vo- A super Ostiogoihos regnat annis 11 ; qui mox Ifaliam
lunilne, quod Juslinianum vocatur. invadil, ct a sancto Benediclo Cssinciisi ftilura au-
555. R. 6. P. 12. F. 19. L. 7. A. 42. dil sibi. Mulla, inquit, tnalu facis, iiiulia fecisii,
W. 5. W. 8. 0. 2. jain aliquando ab iniquilate compesccre. Et quicicm
marctransittirus es, Roniant ingrcssurus; novcmctnnis
(G. !jcmi.).Agapiius Romauajajcclesia; 54'JS prcsi-
delG1. (//. m.) Bilisarius patriiius a Jnsliniaiio impe- regnabis, decitno morieris. Hoc anno quidam dicuut
ralore ex jussu Dei ad Aiiicam liberanclarc de maiiii cundem sanctum Benediclum obiissc
Wandalorum missus, noclu cumplatisliisrusticorum 557. 10. 16. 25. 11. 46. 12. 1.
urbem iiilroeuiilibiis ingressus. Carthagincm ccpit, ,(//. m.) Apud Persas regnal Chosroe annis 57.
pecunias infiiiitas recepii, Gillmerem ex fuga ad de- (G. r. F.) Theodciicus rex fraier Loiharii oiiiit;
diiioiicm .reductuiii iuiperatori Constanlinopolim Theodebertus filius ejus ei sticcetlil. (Nurr. clc
duxii. Sic Waiiclaloruni regntim destructum est; sic Theoph.) Hoc " tempore in una urbiuin Giliihe
tandeni illa Wandalica rabies cum ipso numine ftin- qiiidain Tbcophilus vicedoniiniis lam prudenter et
dilus cxtincla esl. (Ib.) Tlieoilalus rex reginaia utiliier secundas paiies ecelesiaslicse dispensationis
Anialsuindam, imperaloriaj lutekc commissam exi- [j sub episcopo agcbat, ut mortuo episcopo omniiim
liat, eaque non niulio ]>osl in balneo sirangulala ore dignus episcopatu esse acclamarclur. Qui con-
imniissu Tlieodati, solus super Osirogoihos anno tentns vicedominatu. aJitim ordinari maltiit cpiscn-
uiio rcgnal. (G. poni.) Qui sciens per hoc se iia-m pu«i. A quo. a viccdominatu injusle amoius, ad
iinperaioris incurrisse, Agapii.umpajiam ConMaisti- tantam impatienliam est delapsus, ul conducto sibi
nopolim niisit, pro impciranda hujus facti inipu- Hebreo quodam mago, per eum opem ad digiiiiaieni
nilalc Agapilus inveiiiens ibi Anthemium Con- siiam recuperandam expcterct a principe denionio-
stanlinopolitaiium cpiseopum Etilitiana.' esse here- rum; et ab co jussus abncgare Christum filiuni D.i
sis, co excommunicato el exiliato, Menam fecit ci cjusque matrem Mariam cum omni chrislianisnii
substilui. Agapilus ibi moiltur Roniamque rcferttir. proposito, et ipsam abnegationem scripto (irniarcct
(P. D.) Jusliiiiaiius imperator Constantiiiopoli .TJC- scriptain signare ef signatam sibi tradere, ejus se
clesiain S. Sopliiaj incomparabili opere excdilicatGs. servilio addixil. Qui in crastinum rccuperato vice-
554. 7. 15. 20. 8. 45. 9. 1. doniinalus honore, non multo pr.st ad se revcrsus,
(G. pont.) Silvcrius 55us Romaiiaj ajcclesiaj a per dies 40 oiniii penitendi modo se allligens, primo
Thcoilato subslituilur. Bilisarius conlra Theodaluin piam Dei niatrem Mariam sibi reconciliavil; caque
niiltitur, Theodatus a Gothis exsiinguitur; Wiligis C sihi apparentc, abrenunlians diabolo, Cbristnmque
in rcgno subsliluilur. Bilisarius Neapoliin extermi- verum Dci filium verumque Deum el honiinem ex
nai; Romam, fugientibus Gothis, intrat. Wilisfis Maria virgine natuni, ct omne chrislianisnii propo-
Bomam obsidet; fames ltaliam urget. Witigis capi- siliim profitens, per eam efiam Cbristi filii ejus grs-
uir, et iniperalori dirigitur. Silverius, quia Anihe- liam recepit; el ad indicium indullic sibi veniaj,
miiim revocare noluil, exiliatus defecit. (JORD.)BI- rursum ibi dormienli apparens Christi mater, cliam
dc]iadus ab Ostrogolhis rex ordinatus regnat ann* scriptum abrenunliationis, quod signatiim diabolo
uiio. [(FLODOARD.) Tlieodericus al)bas, discipulus dederal, reposuit super pectus ejus. Quo Tlicopbilus
sancli Remigii, cl Theodulphus abbas discipulus recepto, incraslinum, doininica scilicel, corain cpi-
ipsius Tcoderici, in Francia clarculf'3.] seopo ct omni ojcclesia paudeiis ordineni rei, onines
555. 8. 14. 21. 9. 44, 10. 1. ad stuporem et laudem Dei et genitiicis sure Mariie
(G. /).) Vigilius Romanaj ajcclesise50us presidcl. commovit; et in eodem loco, quo sibi pia Cbrisli
(//. )».) Eldepado perempto, Erarius rcgiiat amio mater appartieral, perstans, ibidem posl tridu"m
uiio. (GMZG.,Dial.)In Galliis clarent [fralrcs ulerini, mortuus el sepultus csi.
uno et codem die nali, ct pontificcs consecrati, Mc-
dardus atl lilultim Noviomensem, Gildardus ad D 558. II. 1. 24. 12. 47. 15. 2.
Rolhomageiiseiii, et uuo die absohiti a sa;culo, et (7/. »!.) Cbosroe (ines Roniaiioruni incursat. In
assumpii a Chrislo , in Italia episcopi Sabinus Ca- Campania Ilaliaj Rciiedictum juniorem sanctitale
imsiiiiis, Cassius Narnieiisis, Fulgentius Ulricolcn- claruin rex Totila pro Cbristo pcisequens, ctim c.iiiu
sis, Serbonius Populonii ".] ctini cella sua comburere voluisset, nec valuisset,
550. 9. 15. 22. 10. 45. 11. 1. in clibanum ardciitein cum projccil; qui inde altero
(II. m.) Erario perempto, Tolila, qui et Baduilla, dic illesus, illcsis etiam vcstibus, exivil.
\MWJE LECTIONES.
ferens Dionisius ahhas Roinanus cycliim magni aimi annorutn scilicct quiiigciitorum triginta duorum ab
hoc anno orditur . qui etsi ab omnibus recipilur . in eo tanicn improbaiur . qnod passioncm Doniini 12.
Kal. Aprilis et resurrectionem 5. Kal. Aprilis ponens . veritati evangelica; contiaire vicielur. Hcec igitur
ttt dcdimus. " LY. e corr. D. et sic porro. C2Jtislin.
Sigeberlus primo scripseral ;poslea correxil, supra
— exedificat addidit Sigeb. curis secttndis. c'3 add. intinusincerta, forlnsse Sicjeb.cur. sec. rell; desttnt A.
**in rasura 15. ttt videtur, reliqui prceier A., <yi<i IIKCita habet : In Galliis clarcnt Medardus episcopus et
Germanus Parisiensis, in Ifalia episcopi R. C._ C. N., F. U., Ccrboniiis Populonii. Ita itjilitr Sicj.primo ecli-
derai. C5Sequeniia Sigcb. ipsein scedula.assula addidit.
405 . SIGEBERTI GEMBLACENSIS 10-i
559. R. 12, P. 2. F. 25. L. 15. A. 48. A foJdeiatur. (Vita R.) Obiit sanctus Remigius Rea.&-
W. 14 . .0. 5. rum episcopus (165).
(//. m.) Justinianos imperator diios Bulgamm • 546. 19. 9. 52. 5. 55. 2.. 10,
reges Traciam depopulantes occidit cum uiultis ini- {ILm.) Vigilius papa exiliatur. Narses patrlcius
Jibus Bulgarum. auxiliantibus sibi Langobardis Tolilam regem peri-
540: 15. 5.. 26. 14. 49. 15. 4. mit; Ostrogothorum gentc usque ad internclioiiem
(//. m.) Chosroe Anihioehiam capit. (G. )•.F.)Chil- deleta, regnum Oslrogotlioi-um per.ilus destruit. Ita
deberlus rex cum fratruele Theodeberlo in fratrem illud regnum Golhorum, quod, ut ait Jordanis (100),
Lolharium insurgit, sed matre eorum Rolhilde satis per annos circiter 2400 duravcral, defecit in Ostro-
agente apud Deum, ne infer fratres fieret civiiebel- gothis, sed in WisigotJiis in Hispania reguaiilihiis
Jum, horrenda tempestatc coerciti, cum super Lo- incolunie remansit, Teias regnum Ostrogothorum
thaiium ne signum quidem apparueril liorroris hu- resuscitare nisus, regnat annis 2.
jusmodi, reddunt se fraternaj paci. 547. 29. 10. 55. , 4. 56. 5. I.
541. 14. 4. 27. 15. 50. 16. 5. (PAUL.DIAC)Conserlo prelio interCunimundum
(II. m.) Chosro.e j'ani quarto Romanos infestan- regeni Gepidarum et Albuin rcgeni Laiigobardorum,
tcm, Bilisarius compellit redire hiefficaceni. (GREG." corruerunt utrinque sexaginta milia eorum. Ubi
TUR.) In diversis Galliarum locis diversa signa visa Albuin Cunimundum peremit, et ex testa capitis
sunl. Cometes apparuit; die pascliaj cadum arderc cjus pocultim sibi ad bibendum fecil, filiamque ejus
visum est; verus sanguis ex nube defluxil in vcsli- captivatam uxorcm sibi accepit. Hunis vero terras,.
mentis hominum; domus cujTisdam ab inlus san- Gepidarum invadenlibus, deslructunv est regnum
guine respersa apparuit; el secutaj variaj clades et Gepidarum penitus.
malaj valeludines cum puslulis et vesicis populos af- - 548. 21. 11. 54,.- .5. 57.. 4, .2.
flixerunt-. (G. r. F.) Teodebertus rex per se et per ducem
542. 15. 5. >2S. 16. 51. 17. 6. suum Bucellinuin Italiam vario belli evenlu'inquie-
(//. m.) Bilisarius cc ad Africam remissus, Guin- tare non dcsistit, et ab Italia el a Sicilia aul spolia
tharit super reliquias Wandalorum regnantem cum aut tribula accipit, Tejas rex a Narsele perimitur,
suis extinguit, (G. r. F.) Lotharius et Childebertus et cum eo Gothorum reliquia; extirpaiilur.
fratres, obsessa in Hispaniis Cesaraugusta, civibus 549. 22. 12. 55. 6. 58. 5.
Deum orantibus ct cirCumlata Vincentii martiris tu- GREG.TUR.)Agericus Yirdunensis episcopus san-'
r.ica, acccpta ab eis pro munere ipsius marliris .,, etilate elaret. (P. D.) Narses patricius Sintluald re-
stola, redeunt, adquisita Hispania; parte maxima. .' gem Brittonum, ex amico sibi rebellem, bello victuni
(ISID.) Tbeuda Wisigothorum rege a suis perenipto, el captom suspendit,
Theudegisibus regnal posl eum annis 2. ( V. Mauri.). -' 550. 25.. 15. 56. 7. 59. 6.
Maurus in Gallia elaret, sancti Benedictus disci- (G. r. F.) Theodebeiius rex obiif, cui Theodehal-
pulus. dus filius ejus succedit, (GREG.TOR.)Arboris, que
543. 16. 6. 29. 17. 52. 1. 7. dicitur sambucus, flores, graiia Ct fructus in flores,
(//. 11!,) Yigilius papa quia secundum suam pro- graiia et fructus vilis transformantiir 6'
missioneni noluit Anlhcmium revocare, Constanti-r 551. 24, 14. 57. 8. 60., 7.
iiopolimmitlitur ignominiose. Tliotila rex Ostrogo- Quinla synodus universalis Constaniinopolim ce-
lliorum capta Roma, habitavit aliquandiu cum Ro- lebratur: in qua epistcila, quaj Ibe dieitur, erroris
manis quasi pater cumTiliis, mansuefaclus, ut cre- plena reprobatur, et Theodorus personam mediatoris
ditur,. saiicti BenediCti monitis. (PAUL.D.) Autloiiin Dei et homiimm in duabus substantiis separans, ad
mortuo, Alhuin lilius ejus regnat super Langohardos impietatis perfidiam cecidisse conviiicitur (cf. Ann.
in Pannonia annis 24, Leod). Hucusque Jordanis episcopus livstoriam con-
544. 17; 7.' 50. i: 55: .8. D tevuit.
(GREG.,Dial.) Herculanus Perusinus episcopus a 552. 25. 15. 58. 9. 61. 8.
Totila rege, sectocapite, martirizatur; posl niorlem (G. ponl.) Pelagius Romanse secclesise 57us pre-
veio caput ejus corpori unitum invenitur. (//. m.) sidet, Hic insimulatus de morte Yigilii papaj, teriens
Tolila Slciliam invadit. Narses eunuchus Romano- sancta evangelia et crucem, jurejurandopublice sar
rom patricius Ordinalur et contra Totilaiii destina- tisfeeit. (GREG.TUR,, De cjl. tnaii. x.) Hoc lempore
lur. (FRED.) Tiieudegisilo inter convivandum a suis iii oriente puer quidam Juda;orum fiiius, cum a
perempto, Agilan regnat super Wisigollios annis 9. coevis suis chrislianoriim liliis ad hoc adduclus
545. 18. '8. 51. 2. 54, 1, 0. fuisset, ut in ajcclesia sancla; matris Christi Jesu
(II. m.) Narses Albuino regi Langobardoruni eon- corpus et sanguineni Christi oerciperet, propter hoc
VARI^ELECTIONES.
• 66 Balisarius 1. 6? arlioris traiisformantur add. Siaeb. curis tcrtiis.
' WTJE.
(185) Omit potius a: 555; cl.-Acla SS. Oct, I, 68. fine hunc annum millesimum el ireceiitesimum rer
(166) Errat Sig.i Jordanis eniinDe reb. Get, in gni Golhorum dicit.THRSCIL
 iiK CHRONICA. m_
a palre suo projectus m fornacem arder.tem, illesus A I Britannia sanctilate el miraculis elaruit; qni a Bri-
inde a chrisliauis extractus est, asserens quod mu- tannis exacerbatus, eis maledictis transivit ad €al-
lier, quaj in illa ajcclesia puerum lenens depicta - Jias, et sub Leontio Santonum episcopo multo iem-
erat, paliio suo flammas ignis a se eventilasset6S. pore virtutibus claruit, Brilannos vero propiersuam
555. R. 26. P. 16. F. 59. L. 10. malediclionem variis cJadibus:addicios, data mrsum
A. 62. W. 9. Lenedictione absolvit et sanavit7!,
(FRED.) Agilan cum insolenter in suos ageret, 562. 55. 25. 48. 19. 1, D,
Atlianagildus, auxiliantibus sibi Romanis, eo per- (H. m.) Constantinopoii quidam imperatorera
empto, regnat annis 22. cxtinguere moliti, extinguntur. Cujas crimiuis Bili-
554. 27. 17. 40. ll'. 65. 1. sarius quoque accusatus ab imperalore absolvitur.
(GR. TUR.) Rothildis regina moritur. Hiems ltive (GREG.Ttrn.) In Gallia mohs super Rodanum Jluvium
el glacie ita exasperatur, ut volucres et feraj indo- nniltis diebus dans mugitum, tandem ab alio monte
initaj manu capi possent, sibi vicino disscissus, cum ajcclesiis et domibus,
555. 28. 18. 41. 12, 64. 2. Iwniinibus etbestiis,in Rodanunlprecipitalus esl' 3.
i(P. B.) BucelTimiset Amingus duces Francorum 563. 56. 26. 49. 20.. 2. 10.
£"Narseleperimuntur. (H.m.) Quasi specieslanceaj B ' *(G.r. F.) Lotharius rex Chramnum filium suum
in coelo apparuit a septemtrione in occidentem 65. diu contra se rebellantem et multa mala in regno
556. 29. 19, 42. 13. 63. 3. suo facientem in Britannia proseoalus, ei ejusquc
(G. r, F.) Theodebaldus rex obiit. Lotliarius rex auxiliario duci BrithonumTlhonohro belloconcurrit;
Francorum rebellantes contra se Saxones et auxi- et Chonobrum quidem peremit, Chramnum vero
liantes eis Thuringos gravi pugna et excidio perdo- captum igni cum uxore et fiTiabusconsumi fecit.
muit. (Amt. Le.od.) Obiit sanetus Medardus Novio- 564. 57. 27. 50. 21, .5. 11.
mensis episcopus, et Suessionis sepelitur. (MAR.)Joliannes Romane ajcclesia; 58ns presidet.
557. 50. 20. 43. 14. 66. 4. (G. r. F.) Lotliario Francorum rege niortuo, Cliil-
(GREG.TITR.) Radegundis regina, uxor quondam pericus filius ejus, compartito regno cum fratribus
Lotharii regis, mutata veslc claret sauctitatis nobi- suis Heriberto, Guntranno et Sigibcrto, regnat an-
litate. nis22.
558. 31. 21. il. 15. 67. 7j, 565. 58. 28. 1. 22, 4. 12.
(Vita G. M.) Gregorius [Jilius Gordiam senalo- (BEDA)Justiniano imperatore mortuo, Justinus
rls' 70] Romaj adolescit; qui, sex monasteriis in Si- „ riiinor imperat annis 12. (P. D.) Multa signa in sole
cilia fundatis, et septimo Romaj in domo sua, ex et Juna apparuCrunt n
- prelore urbano factus 566. 1. 29. 2. 23 5. 15.
monachus, sapientia et scien-
tia, doctrina et sanetitate claruit (H._m.) Terremo- (P. D.) Narses patricius accusatione Romanorura
tus terribilis lrimis per decem dies faetus est ". patriciatu degradalus, et quia eunuclms erat, expro-
559. 32. 22. 45. 16. 68. 6. brarite sibi Sopliia augusta, ul irct in geneceum
(G. r. F.) Childeberto rege mortuo, monarchia dividere pensa puellis, respondens, lalem se eidem
regni Francorum cedit fratri ejus Lothario. orditurum telam, qualem ipsa dum viverel, deponc-
560. 53. 23. 46. 17. 69. 7. re non posset, invitat Langobardos ad possidendam
Hoc tempore Judeus quidam imaginem Jesu sal- Italiam. (BEDA,H. e.) Sanclus Columba presbiter
vatoris de ajcclesia furtiin deponens, eam telo trans- veniens de Scotia, clarus habetur in Britannia.
fixit; et eam clam ad dOmum suam defereiis, cum \_(V. Mact.) Sanson Dolensis archiepiscopus, con-
leam flammis vellet exurere, se sangtiine imaginisi sanguhieus sancti Maclovi, el successor Sansonis
eruentatum videns, pre stupore eam abscondit. Maclorius, qui de transmarina Brit^nnia ad cisma-
Quam clirisliani requirentes, et per vestigia san- rinam transierant Britanniam %1'ent sanctitate et
guinis invenienles, eam sanguinolentam receperunt, , rj doctrina ,s.|
Judeum vero lapidaverunl. (P. D.) Miserabilis in 567. 2. 50. 3. U. 6. 14.
Italia mortalitalis pestileritia. (G. r. F.) Sigeberlus rex Hunos partes Franco-
561. 54. 24. 47. 18. 70. 8. rum depopulantes in Thuringia bello devineit. Chil-
(BEDA,//. e.) Anglorum in Brilannia lertius EdiL pericus frater ejus interim terminos illius incursat,
bertus regnat annis 56. (V. S. Macl.) Hoc tempore et Remis urbem occupat. (P. D.) Hasta; ignese in
in Scotlia Brendanus claruit; qui Fortunatas in™ cajlo visaj sunt, poiiendentes irruptionem Lango-
sulas septennali navigalione requirens, mulla mira- Lardorum in Ifaliam. [(GREG.TUR.) Sanctus Baso-
culo digna vidit. A quo Micutes, qui et Maclovus, lus abliasel Sindulfus presbiter et reclusus in Fran-
regulariter educatus et insius navicationis socius, in cia clarenl 70.1
VkrXiM LECTIONES. ,
66Hoe — eventilassel add. Sig, ipse curis sec. C9Quasi — occidentem add.
71 Sig. cur. tertiis. 70 f. G.
s. addil supra lineamlB. ul vidctur, rell., dcsunt A. T. t. n. p. d. d. f. e. adclit Sig.cur. tertiis. 7'
2 Bri-
—
fanrios sanavit Sig. tpse statim addidit. 73 I» G. — est Sig. curis tertiis. 7i M. s. i s. e. 1. a. Sig.
cur. levt.iis. 7Ein summa paginu add. 15. rell. Desunt A. 7Cadd. 15 rell. Desunt A.
P.4TROT..CLX, i.
 107 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 108
S08. R..5. P.51. F.4. L. 25. JC7. W. 15. A 1 Cleb sulirogalus regno Langohavdorum, rggnat au-
(P. D.) Albuinus rex, Saxonibus aliisque genti- nos 2.
bussrbi ascitis et Pannonia ex condicto commenclata 575. 10. 1. 11. 1. 14. 22.
amicis Langoliardorum Hunis, ad Italiam conteiidit (G. pont.) Beuedictus Romanae ajcclesia? 59us
cum omnibus Langobardorum familiis, ibique-6 an- presidet. (V. Greg.) Ab hoc Gregorius ad predican-
nis regiiavit, Sigebertus fex deseiias Saxonum ter- dum Ahglis aliire permissus, sed populo tumultuant.!
ras pervadit, easque Suavis ad habitandum tradil. retractus, septimus levila est ordinatus. (ISID.)
Hanc mali novitateni nova in cajlo sigha multo ante Athaiiagildo rege Wisigoihorum mortuo, Levigildus
•tempore portenderant. cumtralre suoLeuva et post solus regnat aimislO.
569. 4, 52. 5. 1. 8. 16. (P. D.)Fortunatus poela veniens ab Italia, claivtin
(MAR.)Armenii fidem Cliristi suscipiunt, (G. r. F.) Gallia.
Sigebertus rex fralri suo Chilperico repugnal, et 576. 11. 2. 12. 2. 15. 4.
Suessionis sedem regui ejus occupat. Theodeberlum (Ib.) 'Cleli inbrtuo, Langob&rdi sul) ducibus f^ue-
filiuni ejus ibi captum exiliat; ipsum Chilpericum runt aimis 10. Faine Rqmam urgcnte, multiRoma-
prelio vicium fugat, et terminos suos ali ejus inso- noruni se Langoiiardis deduiit.
le.ntia Jiberat. (G. Fr.) fpse uxOrem ducit Bru- *B 577. 12. 3. 15. 1. 16. 2.
mam 77, filiam Allianagildi regis Wisigofhonini, (//. tn.) Juslino imperatore moiiuo, Tiberius re-
[qua; el Bruniehildis dicla esl,] gnat annis 6. Hic, missa ab jEgypto frumehti co.pia,
570. 5. 53. 6. 2. 9. 17. Romam liberatah inedia. (G. r. F.) Chilpericus
(A. Leod.) Sanctus Yedaslus obiit, ,.(P. D.) Italia rex Francorurii fratrem suum Sigebertum nimis ot
a Langobardis ntillo obsislente pervasa atlcrilur; per se et per filium suum Theodebcrtum] urget plus
insuper fame el pestilentia consuniilur. quam eivili bcllo.
571. 6. 54. '7. 5. 10. 18. 578. 1. 4. 14. 2. 17. 5.
(GREG.TCR.) Hiini iterum Sigibeiio congressi et (/c) Sigebertus rex fratn suo Chilperico pugna
Miagicis artibus pene victoriam adepli, recedunt, Si- congreditur', ibique Theodebertus filius Chilperici
jyeberlo in omni vita ejus confojdeiali. perimitur. Francis vero ,pro Chilperico sibi exoso
572. 7. 5S. 8. 4, 11. 19. SigeTjeVtumsuperse regem levare volenlibus, a duo-
(P. D.) Gregorius Turonensium ordinatus episco- bus pueris, a Fredegunde Chilperici uxore -immis-
piis, clarus habetur iu omnibus. Lang6bardi,.Papia sis, Sigebertus perimitur. [(FRED.) Brunicildis uxor
post triennii obsidionem per dedilionem accepta, et>n ejiiscum filioCliildeberio velChildeberti filiis regnum
prajler Romam el Ravenham pene lota potiti ltalia, gubernans, propter insolenliam moruni, adeo into-
dominantur ibi cuin potentia. lerabilis erat Frahcis, ut merilo crederelur, Sibillam
575. 8. 56. 9. '5. 12. 20. de ea valiciiiatam esse : « Veniet, ait, Bruma de par-
(//. m.) Inlei Romanos et Persas pugna com- libus Hispanim, antecujus conspectum.gentes vel gen-
niissa, Romanis cedil victoria. (GHEG.TIIR.) Heri- liunireges peribunt; ipsa vero calcibus ^quorwn di-
berlus rex morifur. Hispani et Franei de paseha ce- ritpla peribii. t Quaj quamvis ita esset insolens, la-
lebrando dissentiunt, Hispanis 12. Kal. Aprilis , men ecclesias Dei honorabat, PJura etiani sancto-.
Francis vero 14 Kal. Maii pascha celebranfibus. rum cenobia fundavit, el edificia ammir-andi operis
Sed Francos recle celelirasse per hoc divinitus cla- conslruxil, ut miraculo fuerit, tanlaab ea fieri po-
ruit, quodfontes in Hispania, qui in sabbaio sancto tuisse.] (G. r. F.) Sanctus Germanus Parisiensis
paschaj ad baptizandum divinitus sponte repJeri so- episcopus obiit, (P. D.) Duces Langobardorum urbes
lenl, non in HispanoVum, sed in Francorum pascha et a;cclesias exterminantes indiscrete, subjuganl sibi
repleti sunt ' 8. quod supererat Ilaliaj, 9.
574. 9. 5,7. 10. 6. 13. 21. 579. 2. 5. 15. 5. .18 4.
(P. D.) Apud PersasHormisda regnat annis 18. jD (//. m.) Thiberius, quia liberajis in pauperes fuit,
Albuinus rex Langobardorum ab armigero suo peri- liberalitalem ejus Deus juvit, dum multos tliesau-
mitur, fraude uxoris suaj, cujus patrein Cunimun- ros ei invenire dedil, Chilpericus rex Brunichildem
dum Gepidarum regem ipse olim in belJo pereme- relictam Sigeberti cum filiis exiliaf. (G. r. F.) Me-
-rat, et ex tesla capilis ejus sibi pateram ad biben- nas solitarius in Italia claret.
disni fecerat; quam cum uno die ei porrigeret di- 580. 3. 6. 16. 4, 19. 5.
cens : Bibe cunt patre tno! ilJa femineo furore ac- Ormisda rex Persarum incursans provincias Ro-
censa, iUiim ab armigero ipsius in leclo perimi fccit. manorum, ignominiose viclus a Romanis, propOsuit

VARIiE LECTIONES.
Stg. pritnum scripserat Brunichildem ; sed ipse posl correxil atque addiatl veroa quaj et B. d. e. Ita
rell. Brunichildem A., cui q. e. B. d. e. desuiil. 78 Hispani — sunt in. cur. tetiiis. 7S Verba
v redegunde — marg. Sig..
Italiaj, erdsis quce Sigebetius scripserat duabus lineis, ila ampliavit 15. rell. prceier A„ cui
wicints tnclusa desunt, reliqua leguntur, ut nos dedimus, at in fme additur: Childebertus lilius Sigeberli
regmim patns accip.it. Ita igitur Sig. prinw scrioserat • >
VOS CHRONICA. ilO
ediclum," ne rex Persarum per se ullra exeat ad A et hospitalitali deditus, ut nulio unquam die sine
prelium. (GREG.TUR.) Ignis per celum discurrere paupere aut hospite comederet, cum uno die usque
visus estso. ad vesperam urbem circuisset, ut pauperem vei lio-
581. R. 4, P. 7. F. 17. L. 3. A. 20. W. 6. spileui inveniret, offendit virum seniorem in vesta
(G. pont.) Pelagius Romanaj ajcclesiaj 60UEpi-esi- alba cum duobus sociis slauteni in medio civitatis;
fict. Hic obsidentibus Roniam Langobardis, ordina- el invitahs eum ad hospitium, hoc responsum aeee-
(ur absque jussioneprincipis. Hic decrevit cotidia- pil ab eo : Non p.oleres, o Iwmo Dei, cum vestro Sy-
svamsacramenlorum prefatioiieni ad missas novem meone haiw urbem salvare, ne subverteretur ? Et iioc
t antummodo prefalionibus secundum antiquum Ro- dicto, sudarium, quod in manu tenebat,, excussit
manorum ordinem esse commutandam ; scilicef in super unam medietatem uVbis; slatimque ipsa me-
nalale Domini, in apparitione, in pascha, in ascen- dietas cum babitaculis et habitatoribus subversa
sione, in pentecoste, de apostolis, de sancta trinitate, est, El volens adhuc excutere sudariuni super aliani
de sancta cruce, de j'ejunio quadragesimali. (BEDA) medietatem urbis, vix ab illis duobus socns suis
Ab hoc --Gregijrius Constantiiiopolim apocrisiarius multa prece flexus est, ut parceret residuse urbis
direclus, horlatu Leandri Hispalensis episcopi libros medietati. Sicquevirum, qui liaec aspiciebat, atto-
Moralium in Job composiiit, et ibidem Eutilium nitum eonsoJatus ex salvatione suaj domus, disces-
Constanlinopolilaiium episcopum maJe de resur- sit, et ultra non comparuit. (P, D.) Gunlramnus Fran-
reclione dOgmalizantem, corpus nostrum in illa re- corum rex in veuando fessus, dum in gremio armi-
surrectionis gloria impalpabile ventis aereque supti- geri sui dormiret juxta rivum aquaj, vidit armigcr
lius esse futurum, in presentia imperaloris Tiberii deore rcgis parvum animal exire ; cui volenli rivum
confutavit, et illo non multo post riiortuo penitus tiansire nec valenti, armiger, gladio trans rivum
extiiixit, (P. D.) Duces Laiigobardorum Gallias posito, viam ei eundi et redeundi paravif. Quo ite-
aggrcdiuntur, etvario bellandi eveiilu nunc Franci, rum in os ejus ihlrante, rex experreclus et slupe-
riunc Langobardi inter se colliduntur. Hospitius fa- • faclus dixit, se per somniuni perpontem ferreuni
mulus Dei in Galiia claret, qui eliairi Laiigobardorum transisse, et sub nionte qiiodam mullos tbesauros
adventum predixerat. vidisse. Ubi.cum perrexisset secundum fidem soai-
582. 5, 8. 18. 6. 21. 7. nii," tiiesauros magnos invenit, eosque acceplos san-
(GREG.TUR.) Saxoiies iiiltalia a Langobardisre- c-ta;ajcclesia; usibus delegavit 83.
cedentes, et terras suas in Germania repetere nilen- 586. 5. 12, 22. 10. 25. 11,
a
les, gcntibus a Sigeberlo illuc inmissis usque ad G (P. D.) Langoliardi Auethari regem sibi statue-
viginli milia eorum cajsis, sero destileruiit a bellis. runl, eumque ol) digiiixatem Flavium appellaverunt,
(ib.) Winochus Britto veniens de Britannia san-: a quo omnes Langobardoruni regcs Flavii sunt
ctitate clarcbat in Gallia. Lupi Burdegalam urbem appellati.
(FRED.) Levigildus rex Wisigofhoruin
ingressi, neininem metuentes, devoraverunt ca- filium suum Emiinigildum hostili persequens animo,
nes 81. eum damnat exilio. (Ibid.) Hoc tempore eliam Miro
585. 6. 9. 19. 7.' .22. 8. rex Galliciaj moriltir.
(H. m.) Tibeiio impcialore ih Armeniam incur- 587. 4. 15. 25. 1. 26. 12.
rente et non mullo post mortuo, Mauricius imperat
annis 21. (P. D.) Erminigildus, Levigildi regis Wi- (G. r. F.) Chilpericus rex Francorum imniissu
iixoris suaj Fredegundis perimitur. Lotharius fiiius
sigolliorum filius, fiiiam Sigiberti regis uxorem
ejus infans 4 mensium in regno sublimatus, regna-
duxit, per quam ad orthodoxam fidem conversus, vil annis 45.
iram patris sui Levigildi Ariani inrecuperaliiliier
588. S: 14, 1. 2. 27.' 15.
incurrit. (GUEG.TUR.) Turonis verus de fraofo|)ane
sanguis cffluxit S2. - (P. D.) Ciiildeliertus rex a Mauricio imperatore
584, 1, 10. 20. 8. 25. 13, p' pro expellendis ab liaiia Langobardis pecuniani ae-
(//. «!,) Cliaianus rex Avarum, id esl Hunorum, cepil. Sed id frustra fuit, quia nunc confcederatus
pacem cum Mauricio imperatore solvit. (GREG.TIIR.) eisrediit, nunc eis congressus inferior eis cessif,
Persaj Armeniam predis, incendiis, captivitate epi- nunc etsi superior eis fuit, ab expulsione lamen
scoporum ac populorum perturbaht; ajcclesiam la- eorum munimen civitatum eum prohibuit.
men 48 martyruni apud Armeiiiam sub Licinio pas- 589. 6. 15. 2. 3. 28. 14.
sorum nullo modo incenderepolueruiit, (BEDA)LevigildusrexWisigothorum Erminigildum
585. 2. 11, -21. 9. 24. 10. filium suum, quia Arrianse communioni paiiicipare
i (Ib.) Mauricius imperator per pretorem suum con- rioluit, nocte sancta paschaj in carcere securi occi •
tia Persas forliter agit. Anliochia divinilus subvcrti- dil, (FRED.) Childebertus Lolharii exercitui con-
lur hoc modo. Quidam civis illius adeo elemosinis gressus viclus evasit.

VARI^: LECTIONES.
601. p. c. d. v. e. add. Sicj. cur. sce. st Lupi — canes Sig. cur. sec. 8ST. v. f. p. s. e. Sicj. cur. sec.
53 Gunlramims —
delegavil Sig. cur. sec- in rctsura et mctrg. inferiore.
 ilT SIGEBERTI GEMBLACENSIS 112
. 590. R. 7. P. 16. F. 5. L. 4, A: 29. W. 15. A Ricliaredus rex AVisigotliorum te.rminos Romano-
(P. D.) Rex Langobardorum Auclhari uxorem du- rum infeslat. Ilucusque Gregorius Turonensis histo-
eit Tbeudelindam, fiJiam Garibaldi regis Bajoario - riam Francoiiim digessit. [Hoc tenipore regnabat
fiim. Nimiaj pluvtaj inundant, ut onmes dicerent, iu Hibernia insula Philtaiius, et in Scotia regnabat
quia aquaj diiuvii superhuindarenl; et tanta clades Brendinus, cui fralei- erat nomine AdcKius ; de cu-
fuit, ut liullus graviorem a seculo fuisse meminerit. j'us Adelfii Jilia,'quaj vocala est Gelgebes, gemiitrex
.Magiiusetiam draco in modum validaj trabis cum HiberniajPhiltaiius sanctum Furseumet fralresejus
.iiinumerabili serpe.nlium multitudme per Tiberiin in Foillanum et Ultanum sv.]
inare descendit: a quibus suflocata; bestiaj maris 594. .11. 5. 7. 2. 55. 5.
el ad lifus projeclse, puiredine aerem corruperimt. (FRED.) Tiinica Domini nostri Jesu Cliristi in ci-
581, 8. 17. 4. 5. 50. 16. vifate Zaplial, non Jonge a Hierosolima, confcssione
(//. m.) Ormisdam regem Persarum a rersis Symonis Judei inventa, et ab episcopis Gregorio
cxcccatum, filius ejus Chosroe occidit, et ad Mau- Antioeeno et Thonia Hierosolimilano el Jolianne
rititim imp. coiifugil, ejusque virlufe Persas debel- Constantinopolitano Hierusalem in loco, ubi crux
lans, regnum Persarum accepit, et annis 59 regua- Chrisii veneratur, est posila. Gaugericus Camera-
vit. (FRED.)Levigildo Wisigothorum rege mortuo, ^ censis episcopus claret 86.
Richaredus filius ejus regnal aiinis 15. (P. D.) In 595. 12. 4, 8. 3. 54. 4.
Italia facto diluvio pene ullra fidem omnium, post (//. m.) Conslanlinopoli nascilur puer quadripes,
multam confusionem rerum subsecuta est per cla- et alter duos vertices habens ; qua; prodigia porten-
dem inguinariam inedicibiiis mort-alitas hominum, dunt adversa loeis, in quibus nascuntcir. (FRED.)
quaj prinium percussil Pclagium papam. Gregorius Richaredus rex Wisigothorum synodo 62 episcopo-
ad papalum eleclus, inlerim dum imperaloris assen- rum apud Tolelum congregata, ihique Arriana lie-
sus expectattir, instiluit per sepiiformen lelaniam resi ahdicata et anatheniatizafa, se cum tota Wi-
placare iram Dei: et in procedendo octoginla hoini- sigothorum gentc confirmat in fide catholica. (P.D.)
nibus hac plaga percussis, tandem ira Dei quievit, Tassilo a Cliildeberto ordinatus rex Bajoariorum,
592. 9. 1, 5. 6. 51. 1. devictis Sclavis, optinuil triumphum.
Gregorius Romanaj aeeclesise 60us prcsidet, Hic 596. 15. 5. 9. 4. 35. 5.
inter cetera pielatis opera animam Trajani Romano- (P. D.) Agilulfiis rex LangoJiardorum in Roriia-
rum quondam imperatoris, quamvis pagani, a pcenis nos insurgit; sed agente Tlieudelinda regina, nori
inferni liberari, miserando et plorando a l)eo opti- muito posl cum cis foedus init. Huic reginaj Grego-
imit. Hic inler mulla, quse utilia aecelesiaj fecit et rius papa Jibros Dialogi sui misit. (FRED.) Sol a
instituit, antiplioiiarium regulariter centonizavil et mane usque ad meridiem niinoralus est usque ad
ulililer compilavit. Kyrrieleyson a clero ad missas tertiam sui parlem.
cantari precepit; Alleluia ad missas extra quin- 597. 14. 6. 10. 5. 36. 6.
quagesimam dici fecit. In canone liostia; tria verba (BEDA,//. e.) Grcgoiius papa, quod ipse olim fa-
superaddidit : Diesque nostros in tua pace' disponas, cere intenclerat, Auguslinum cum aliis ad predican-
atque ab celerna datnnalione nos eripi el in electorum duni deslinat in Anglia. (FRED.) Guntrannus rex
tuorum jnbeas grege nutncrari. Oralionem quoque sanclitatc clarus dormit in Christo ; regnum ej"us
dominicam post canonem super hosliam censuit cessil fratrueli ejus Childcberto.
recitari. (P. D.) Auctari rege Langobardorum mor- 598. 15. 7. 11. 6. 57. 7.
tuo , Langobardi, permissa Theudelindce reginae Richaredus rcx Wisigothorum regibus Francoram
optione, sibi virum et Ilaliaj regem eligendi prefe- confeederatur, eique soror Childeberti regis uxor
cerunt sibi regem Agilulfum, qui regnavit annis 25". datur. (BEDA,//. e.) Sanctus Columba abbas ct
595. 10. 2. 6. 1. 32. 2. presbiter, doctor Scoltorum et Pictorum, obiit, qui
(GREG.TOR.) In Gallia quidam in silva cajdeng j. posteris suis multa sanctitatis mouimcnta reliquit;
ligna, adeo amuscis infestatus esl, ul per bienniuMi preierquam quod rustica simplicitaie pasclia domi-
amens fieret. Deinde sul) religionis habitu se exlii- nico die debere celebrari neque didicit, neque
hebat pseudoprophelam , deinde magum, deiude docuif. [Marculfus aJibas Baj"ocasinensis saiiclilate
etiam sanilates super infirmos faeiens, Christuni se clarct in Gallia 86.]
esse diceliat, et pro ChristO se adorari jubebat; no- 599. 16. 8. 12. 7. 58. 8."
kntes se adorare, cum populo qui ei multus ad- (BEDA.)Edilbertus rex Anglorum, qui Canluarii
herebat, impetehat hostililcr. Qui postea a quodam vocaiifur, predicaiite Augustiiio ciim gentesua bapli-
lideli occisus esl: et ita sequaces ejus dispersi sunt. zalur. Porro gens Anglorum, qui Mercii dicuniur
VARL« LECTIOKES.
84 hi marg.
inf. 1S. rell. Desunt A. 85 A. itddil: SeVerus;Aquileiensis episcopus ciim a nullo nec ab
ipso Gregorio papa posset revocari ab Arriaiia heresi clerus el populus Aquileiensis aniiilciite GregoriO
papa divisionem fecerunt, el Arriani quidem apud Aquileiam ipsi Severo adlieserunl.. ortodoxi vero apud
Gradus sedem sibi episcopii statuerunt . et ita ex una metropoli facti sunt duo metropolitaj . et licet post
mortem Severi ajcclesia redierit ad unitatcm fidei . numquam tamen posiea ad prislinaj conjuncfioiiLs,
uiiitatem potuit refonnari. sc add. ly. reU. prceter A.
 113 CHRONICA. 114
Et gens Nordaiiynibrorum, qui quoa aa aquilonarem A dicente nauclero : Desisle cleinosinam pctere a no-
partem Ymbrse iluminis hahitent, ita vocantur, sub bis, qui nihil hic pretcr lupidcs liabemus.' cum sub-
resibus Eclillildo et .-Elle nondum audierant ver- jecisset pauper : Omnia ergo vetiantur in lapidcs;
bum vitaj. quidquid manducabile. in navi erat, in Japides con-
600. R. 17, P. 9. F. 15. L, 8. A. 59. W. 9. verstim est, colore et forma rcrum eadem perma---
(BEDA,//. e.) Sanclus Goar veniens ex Aquilania, nente 67.Fame Romam aggravante, Romani Grego--
clarei iu Gallia. Augustiuiis ab Etberio Arelaieiisi rio paps; jani deUmelo derogantes, quod tliesauros
consecralur Anglorum cpiscopus. (FRED.) Childe- aJcclesia;sua niinia liberalitate dissipasset, ciim non
bertus rex Franeorum moritur, qui Theodebertus et adesset persona, in quam exarderent, memoriam
Tlieodericus filii ejus subroganlur. nominis ejus in iibris illius delere volebant. Ac per
601. 18. 10. 14," 9. 40. 10. hoc libros Gregorii papre Romanis exurere volenli-
Coiitenlio intcr Romaiiam ajcclesiam et arrogan- bus obslilil Peirus diaconus , prodens se Spirilum
tiam Johannis episcopi Goiislanlinopolitani, univer- saiictum in specie columbaj supcr caput Gregorii
salis pathriarcha; no i:en sibi usurpanlis, sub Pela- tractahtis sedcnlem vidissesepius; idque conlirmaiis
gio papa concepia el a Gregorio jam inde non Jeni- jtirisjuraiidi sacramento, mox moiiens ex condicto,
ter exagitala , non anlea quiescere potuit, qtiam fidem fccit suo teslimonio. (FRED.) Post Ricliare-
Johannes ipse subita inorte obiit. (P. D.) Iluni cum dum apud Wisigothos rcgnat Bellericus annis 7.
Francis fortiter bellanl in Thuringia. Fredegundis 607. 5. 16. 20. 15. 46. 1.
rcgina morilur. Agilulfus Theoderico eonlojdcra- (V. Greg.) Saliinianus papa cuni et ipse liberali-
lur. (//. m.) In JXilo /Egypti flumine visa sunt ani- tafi Gregorii predecessoris sui derogarel, cl sub lioc
malia humanaj formaj, vir scilicet et mulier, usque opienlu manuni egenis subtraherel, Gregorius eum
ati ltimbos super aquam extanles ; qui ab houiiiii- per visum ler pro culpa lenaciaj et imjus derogatio-
bus per Deum adjurati, a manc uscjue ad nonam se iiis increpaium, quod non resipiscerel, etiani quarto
videndos prehuerunl. horribiliier increpans ct comminans in capite per-
602. 19. 11. 15. 10. 41. U. cussit: quo ille dt)Jorevexalus, paullo posf morleEi
(BEDA,//. e.) Augustiims cpiscopus Auglorum, obiit. (G. ponl.) Post qiicm 88, Bonefacius Bomar.aj
- habita synuuo cum Brittonum et Scollorum episco- a;cclesiaj 65us
presidet. Hic oplinuil ajiud Pbocam
pis, quia sacerdotes el monachos inveiiit adversa- imperatorem , ul ajcclesia Romana capul csset or.i-
rios ajquilalis, quos voltiit habere socios predica- nium ajcclesiaiiini; quia ajcclesia Constantinopoli-
tionis, terruit eos valicinio fufuraj super eos cala- C lana scribebat sc csse primam omnium ajcclesia-
mitatis. (V. Col.) Saiictus Columbanus ex Ilihernia rum. Ilic in concilio septuagiiua diiorum episcopo-
in Burgundiam venit, ibique permissu Theoderici rum Geerevit sub anaibemate, ut nuHus vivcnte
regis cojnobium Luxovium ajdificare ccepit. episcopo civilaiis suaj audcat loqui, aut parles sibi
005. 20. 12. 16. 11. 42. 12. facere, sed tertio die deposilionis cjus iiat liccnlera
(//. m.) Mauricius imperator se cum stiis a Plioca ciero ct populo clectio sacerdolis. (G. r. F.) Thco-
iiitciiicicnduni divinitus piiediscil; el maloriim poj- dericus et Tbeodebertus fratres ct rcges Wascones
nilens, ea sibi bie relaliari per se et per servos Dei sibi suliiugant''*.
instanter exposcil. (G. r. F.) Tiieodericus rex aviam 608. 4, 17. 21. 16. 47. 2.
siiam BiTiniehildcm ab Austrasiis cjeciam recepil. (FRED.)Corpus sancti Victoris Thebei apud Salo-
604. 21. 15. 17. 12. 45. 15. doiiim cum sanclo Urso passi invenilur. (P. D.)
(//. tn.) Mauritius imperalor cum uxorc ci fiiiis a Secundus famulus Dei in Ilalia claret. (FRED.)Dcsi-
Foca perimilur; ct imperal Foeas annis 8. (BEDA, derius Vienneiisis episcepus a Tbeoderico cxilialur.
//. e.) Orientales Angli cum rcge suo Sigebeiio per (BEDA,//. e.) Augustinus prinnis Anglorum cpisca-
Mcllitum episcopum ad Christum conveiiuiitur. pus morilur, eique Laurcutius subsiifuitur.
005. 1. 14. 18. 15. 44. 14. D 009. 5. 18. 22, 17. 48. 5.
(//. in.) Cogiiita morfe Mauricii, grassantur per (G. ponl.) Bonefacitis Rsmana; ajcclesiaj 04"s prc-
Romanorum provincias binc Pcrsa; et inde lluni. sidet. (P. D.) Hic pantheon Romce a Foca impera-
(G. r. F.) Lotharius et Theodeiicus prclio inter se torc impelralum verlit in ajcclcsiam sanclte Maiiaj
collidunlur, in qno plus quam 50 milia cajsa rcfe- et sanclorum maiiyrum. et in Kalendis Novcmbris
iTintur: Thcodericus lanien victoria polilur. In hoc ibi inslituit solcmnitalcm oinniiim Sanctorum.
prelio angelus Domini evaginalum gladium supcr 610. 0. 19. 25. 18. 49. 4,
jiopulum tenens visus csi. (BEDA.)Persie B.omauo:um provinliis graviter in-
606. 2. J5. 19. 11. 45. 15. cubanf. (P. D.) Agilufus Langobardorum rex Man-
'
(Gr.cn. TLT.. De cjt. conf.) Sabiniamis Romanaj luam, Cremonam ci aliqua Ilalite caslella capil.
ncclesiie 02us prcsidct. Hoc temjmre pauper quidam 611. 7. 20. 24. 19. 50. 5.
i:un a nautis clemosinam peteret nec accipercl, Alexandriaj Joliannes episcopus claruit, qui ob
XAIUALLECTIONES.
57Sabiniaiiiis — pp.rmancntc Sig. curis secundis. 88Sabiniamis — cuem Sig. curis iertiis in marginc;
rctl. f° csset omiiiuin — sulijugant S>g.curis scc. iu rasura, cuni anlcci pv.v.tobmiv.s scripsisset.
 ^5 SJGEBERTl GEMBLACEXSIS 116'
eximiam in Chrisfiim libcraliiafem nomeii Elemosb A bello cxiingui! (167). Hajc calamilas Scotlis contigit
narii meruit. secundum valiciiiium Augtistini episcopi qui inter-
G!2. R. 8. P. 21. F. 25. L.20. A.5I. W. 6. iniiiafus csl Scoifos ab Anglis fore perimcndos, qv.i
(li. m.) Hcraclius ad impcrium elcctus , Foc: Anglos ad vitam co:ivciii egre ferebanf; in mona-
lierempto el cremato ignibus, regnavit annis 51 cbos quoqtie Scotlorum Auguslino rehelles ira Dei
(FRED.) Desiderius Vieimensis episcojjus consilk seviente, qui cum rege suo aci hoc belluni ex more
Brunicbildis a Tbcoderico rege lapidibus obrulii! eunles, ul rege armis pugnante, ipsi orando pro eo
niaiivrizaiur. pugiiareiit, perempii sunt ab Angiis mille ducenti,
615. 1. 22. 26. 21. 52. 7. lanlum quinquaginia per fugam elapsis. Glodesindis
(//. m.) Persa; a Romanorum insecufione noi Mellensis elaret, quaj sponsuni ftigiens, velaniine ca-
desisttiiit. (FRF.D.) Betterieo Wisigothorum regc pitis raisso sibi a Deo pcr aiigcJuni. se el sua Dco-
inortuo, Sisebodus rcgr.af annis 29so. Virtus ef no- delegavil.
incii sancti Johaiuiis iiapiislaa miraculis declaraiui 6ri6. 4. 25. 29. 24. 55. 5.
apud urbem GalliaeMauncnnam, de reliquiis corpo- (II. m.) Persaj Syriam incursautes , Damascum
ris ipsius lioc modo divinitus illusiratam. In ca olin: capiiinl. (lii.DA,//. c.) Edilbeiius rcx Cantuariorum
miilier sancto bajjtistaj nimis devota expelebat c ^ obit (108); posf qucm Ealdbald filius o.jiisannis 25"
i)eo, donari sibi aliquid de membris ejus ; ct in bac rcgiiavit. Racluald aufein rex orieiifalium Anglo-
orandi instaiilia pcr Irieniiium persistens, cumallei rum, Edilberto moiiuo,i!lam super Anglos rcgnandi
quivis jam posset desperare, ipsa spem in Deo po- potcnfiam quartus acccpil , ut sub uulu ejus alii
nens juravit, se non manducaluram , donec quod Angloiuni rcges regnarent. Ediifritio quoqn.c Nor-
petebat, acciperet. Et sic septeni diebtis jejunans. clanymbrcrum rege a Radualdo rcge pereinpto,.
sepfima tandem- die desuper aliari poliicene miri Eduimis regnum Nordanymbroruni suscepif. (PALL.
candoris apparere videns, leta doniim Dei acccpif, DIAC.)Htiiii Longobardos in Italia debellanf, ct Fo-
Ad quod adorandum ires cpiscopi venientes, cum dc rum Julii prodilione captiiin dissipant. (V. S. Lupiy
hoc sancto pignore partem clicere vellent, tres sa» Sanetus Ltipus Senoncnsis episcopus claret, cui aii-
guinis gitttas ex co stillare in linieo supposito liquando cucJiaristiam consecranii gemma de cajlo'
stupuerunt, et singuli singulas se meruisse lefati a Deo in calicc descendii.
Silllt00. GI7. 5. 20. 50. 25. 1. 4.
614. 2: 23. 27. 22. 53. i. (//; m.) A Pcrsis Paleslina liello preinitur. Sancta
(MAR.,//. m.; BLTICU. xvn, ii.) Dcus dedil Ro- qi-.Oijuecivitas capifur; in ea usque 90 milia viro-
nianaj ceccicsia; G5USpresidet. Hic constiluil sccun- rum perinumtur; Zacliarias patriarcha captivatur ;
dam missam in clcro. Hic ctiam sccuntium iusliltita crux ipsa clominica sancta asporlalur. (G. r. F.) In-
majorum suorum decrevit, ut si qui viri vcl mulie- ler frsl.res Theodericum et Tlieodebcrtum reges, iii-
rcs suos ipsi iiJios quocumque modo dc sanclo la- s'ii:ciu avice corum Brunichildis , plus quani civiie
vaero susceperint , separenlur ab invicem ; vel si licllum orilur ; pugnaquc commissa, posl inseslima-
quis vir commatrem suam, vel si qtia mulier com- liikm slragcm Tlieodeherlus capitur (BEDA,II. e.)
palrem suum a primo dono Spiritus sancli, quod est Pcr Ealdbaldum ef filios Sibci-cfi ad idoJatriam An-
pabultim salis sacrali, usque ad septiinum doiuim gli revolvuntur. (P. D.) Agilufo Langoburdortim rcgc-
Spirilus saneli.in cohjuginm duxcril, separenfur ; mortuo, Adaloaldus filius c-jusregnat annis 12.
mulier tamen inarilaleni doiem recipiaf, cl post ex- 018. 6. 27. 51.' 1. 2. 5.
plelum aniuim aJleri, si vuli, nubat 51. (FRED.)San- ( G. pont., MAR.) Bonefacius Romauaj ajcclesiaj
cius Coluinbanus a Theoderico rege instinclu Bru- 061"5 presidet. (Ivo, Decr. vn, 22.) Hic decrevit, ut
iiichildis aviaj expelliitir Francia. Qui posl, relicto ntilltis trahatur violenier de ajcclesia. Hic decrevit,
Gallo discipulo suo in Alemannia, ccjnobiuiii Bo- Lit nionachi in officio sacerdotalis gradus ulanlur
Jjiuni construxil in lialla. (V. .4?».) Sanctus Ainan- J3 polestalc ligandi atque solvendi n. (FRED., BEDA,
dus Eluoiiensis jier Gallias miraculoriim et predica- //. c.) Tlieodericus rex Francorum morituV. Eald-
tionis gralia clarescebaf, AUowinus eliam, qui et baldus rexidolalrisj abrenuntiat. Lolharius rex filios
Biivo, per eiim ex predone conversus cl Gandavi so- Theoderici regis in bello captos occidit. Biunichil-
litarie reclusus , sanctilatis exenipJum erai om- dem quoque reginam uno petle el brachio nuiltafam,
liibiis. ad cauciam equa; incloniitaj religaiam, membratim
6J5. 5. 24. 28. 23. 54, 2. discerpi fecit; imputans ei, quod deccm rcges per
(BI;DA, //. e.) Edilfridus rex Nordanymbrorum eam fuissent exlincti. Et sic monarchia regni Fran-
regem Scotlorum Ean cum omnibus pene suis in corum atl eum redit. (G. r. F., G. pont.) Eleuilie-
VARIJS LECTIONES.
00in toco raso ampliavit Sig. cttris secundis. ' Hic eliaiii — niibal. in marg. Sig. curis leiiiis. 9- XXIBL
CJ. 5. XXII. ex eorr. D. " H. d. u. m. i. o. S. g. u. p. 1. a. s. in rasura Sig. curis secundis; rcll.
NOT.E.
nbl) Beda.ilK fKCJU.ni dicil a. 005. (168) Bcciaa. 013.
 •117 CUROMCA. HS
ritis patricius affeeians Rcmanoruin impenum, A 027. 15. 50. 10. 10. II. 14.
Romaj perimitur. Iloc tempore terremotus niajor Florebant in Galliis Atisirigisilus Bitiiriccnsis, et
mense Augtisto ; et secuta esl clades in populo, sub eo Siilpicius, Cbunibeiiiis Coloniensis, cl Joliaii-
percussio seilicei scabierum , ita ut nuJlus posset nes Tungrensis 96. In Hispaniis Isidorus Spalensis
agnosccre mortuum suum. (A. Leocl.) Jobanncs E!e- tum sancfitate, tum docfrina clarcbal.
raosinarius obit. (//. m.) Persaj iEgyptum incursan- 628. 16. 57. 41. 11. 12.. 15.
tes, Alexaiidiiam capiunl9''. (//. m.) Heraclius Persas gravi prelio conti ivif, in
619. R. 7. P. 28. F. .52. L. 2. A. 5. W. 0. quo pretorem Persaium omiiesque pene principet
(//: ))!.) Persie Libiani incursantes, Cartbaginem peremit; et Persidem pervagalus, miiaiidaPersarun
capiunt. (FRCD.)Lolhavius rex tributum 12 milium palatia combussil ei. dejecit. (FRED.)Lolhariusrcx
. solidorum, quod Langobardi Francis soIvera.nl, rc- filium suum Dagoheiiiim in rcgno ascifum Pippiii;
. Jaxat, Langobardis perpetuo sibi confcederalis. et ArnuJfo commilti! ad Austrasiis regnanthim.
. (BEHA,- //. e.) Laurentius secundtis Anglorum cpi- (BEIJA.//. e.) Eduinus rex Nordanymbrorum :i Pau-
. scopus obiii. lino episcopo bajilizatiir, c! post Radoaldum poien-
620. 8. 29. 55. 5. 4. 7." . iitis cajteris super Anglosprincipaiur.
(//. m.) Chosdroe rex Persarum pacem cum Ro- 629. 17. 58. 42. 12, 13.. 16..
. manis facere millo modo ammiltit. (BF.IJA.) Anasta-
sius Persa ex. mago- chiistianus cl liionaclius, a (//. m.) Syrohiscum Persarum principibus con-
Persis capius, post- verbera, vincula et carceres, tiapatrem siium Ghosroen insurrexit, el pacc cum
post diulinam appensioiiem per unam manum, lan- imperatore Ileraeho confirmata, palrcm stuim cum
tlem ahsciso capite, cum aliis 70 marlyrizatur. (iliis ipsiuspcremil, c-lanno uno regnavit. (V.I)ag.).
[(V.Far.) Virgo Chrisli Fara claret in Francia. Dagobertus iram palris sui Loiliarii regis meritus,
Eju.s etiani- sanclilatem imitatus frater ejus Faro, tjuia consiliarium ejtis cesum cl detonsum delio-
ex.comilc clericus, ct cx clerico Mcldensium ep:sco- neslaveral, Parisius ad ecclesiam sancfi Diouisii
pus claretS! cor.fiigii; cl quia ir.de nullo modo extrahi potuit. lo-
621. 9. 50. 31. 4. 5. 8. ctiiii illiirn semper cordi habuil.
(FRED.)Sisebochis rcx Wisigofhorum contra Ro- 650. .18. 59. 45. 15. 14. 17.
. manos fortifcr agit; provinciam aliasque civitalcs a (i. Leod.) Obiit sanctus'Bavo. (//. 111.)Ilcracliu.s,
Francis exlorlas ad Vvisigolhorum "jus rcdigit, Pcrside devicfa el pacc infcr Romanos el Persas
022. 10. 51. 53. 5. 0. 9.. P conlirmaia, rediit ctim gloria. Syrohi rege moiitip,.
(G. p., MAR.) Hoiiorius. Romana; secciesiaj G7uS Adesir regnavit pos! eum. (P. D.) Adadolaldo tege
]ii'csidet. (V. Col.) Sanctus Coltimbanus obit. Disci- Langobardorum cxlinclo, Rofharilh regnavii post.
pulus cjus Gall-usin Alemaimia claret. ciiin annis 16. (BEDA,//. m.) Erpuaidus rex, qui
025. 11.' 52. 56. 6. 7. 10. cum patre suo Radoaldo a fide Cluisti apostatave-
- (//. tn.) Cliosdroe successii cialus, in effusione rat, suasti Eduini regis cum genie sua idolalrire
. Jiiimaiii sanguinis et maximc chrislianorum ultra abrenuiiiiat. (//. m.) Hoc lempore Arabum sive Sa-
iiiodtim grassalur. Heraelius imperalor Hunis con- racenorum princeps erat Muhammad, qui pseudc-
Joj.leraiur. propheta ex orphano et inope, per heresis siue
624.. 12. 55. 57. 7. 8. 11. juesfigia ad regnum provectus esl. Iiic de progeiiie
(//. iii.) Heraclius ad Persas.debellaiidos proli- Ismahelis orlus, cum esset pauper cl orpbauus . ad
cisceiis, virilem Dci figuram in manibus accijiicns, quandam cognatam suam predivitem nominc Clia-
quam manus non depinxcrunt, sed in icona verbuni, digam, primo ut mcrcenarius, dcindc ulsponsusse
cjiiod oinnia format alqtie compoiiif, sine piclura conjungens, per eam dilalus est. Quic ciim tegrc
farmam vcltil sinc semine paiium cduxii, Persidam fcrrel, illum epileptico morbo vexari, illc dicebal-
aggredilur, eamque persex coniinuos annos polenter D boc 11011 essc morbum, sed visionem arcbaiigeli Ga-
depopulalur. (V..Col.) Eustasius abbas Luxovieusis Jirihelis se iiiterim videre, et quia aspcclum ejiif
ci Attila.Bobieiisis post Columbanum clarent.. ferre non posset, meiite defccia cadere. Hic com
625.. 15.. 54, 58. 8. 9. 12. municabat christianis el Judajis, ex eorum scri
(FRED.)Pippinus fiiius Kaiiomamii, major domus jjturis suam pscudoprophetiam in aliquibus confii-
rcgis Loiharii, principabafur. Pippino in disponcnda mans. Hic docebaf, quod hi qui inimicum occidunl
rc publica cooperabatur sanctus Arnulfus , filicis vcl qui ab inimico occiciuntur, paraclisum ingre-
Ai-noldi, filii- Ansberli, cx Bliibilde, Jilia primi Lo- dianlur. Paradisum vero esse carnalis cibi ac pa-.
iha.riiregis. (BEDA,//. e.) Mellilus tertius Auglormii tus; ibique esse fluviiim vini, lactis ac mellis,, et
i'piscopus obiit. mixturam feminarum 11011presentium, sed aliaruni
626. 14. 55. 59. 9. 10. 15. multo tempore futuram, et aJlluentein voluplatem,
(//. tn.) Heraclius imperalor Pcrsas levibus prajliis etmulta hujusmodi. Hic est Muhammad, eui gen-
frequcnter fttndit. liles adhuc cultum deilatis exhibent. Hic in regno
VARI.T; LECTIONES.
'''Johauues — capium Sig. cur. sec. in rasura : rcll. '" addil Ig, rcll.; dcsunt A. ;'c Timgressis Sig..
•5i> SIGEBERTI GEMBLACEXSIS. iU"
Saracenorum quatuor pretores sfafuit, qtii amirei A 634. 22. 2. 3. 4. 18 21
vocabantiir. Ipse vero amiras dicebatur vel prolo- (BEDA,//. e.) Romani et Saraceni vario cvcntti
simbolus. (G. r. F.) Dagobeiius rex Saxonibus cnnfiiguiit, Successores Eduini regis ad idolalriam
bello conctirrit; cui paler Loibarius rcx accurrcns revoluti , mox siint a Ceduala rcge peremptu
auxilio, intcrfecto Berlaldo duce Saxonum, viclo- [(lrRErj.)Dagoberlus rcx Selavos bello devincil ''*.]
riani oplinuit; et pervagans oninem Saxoniam, mil- 655. 25. 5. 4. 5. 19. 22..
ihm oniiiiiio Saxonum, mensuram gladii suicxcc-
''. (//. ))i.)Ebubelier amirasmoritur, post quem Hau--
denleiii, dimisit viventem mar annis 12 principatur. Saraccnis Syriam infe-
651.. R. 19. P. 40. F. ii. L. 1. A. 15. W. 18.
Perside stantibus, Heraciius crucem saiicfam Domini ab
(//.. HI.) Ileraclius iraperalor, cievieta, Hierusalem
Consianlinopolim franstulit. (BEDA, //. e.)
Zacbariam patriarcham ctim caplivorum populo Osv.aldus filius Edilfridi regis, rcgno Nordanymbro-
Hierusalem reducit; et sanclam Gruccm Domini re- rum fiduinum suscepto, Cedualam regem Brit-
scemaie ornatus vellet posf
portans, cum regio portam toimm perimit; et quia Jidem Chrisli tenuit, super
nitrare, per quam Jesus ad crticem subcundam cx-
omnes Brilanniaj reges eminuif, et quatuor lingua-
vit, porta diviniHis clausa est; eique rursum admo-
n rum gentes, Pictos, Scotfos, Britfones et Anglos?
iitum angeli bumiliato ct discalccato, jioiia ullro
sub dicione accepif. Aidan episcopus, sancti Co-
nperla esl; ct ita cruce relala, celehritafem cxalla-
lumbiP.discipulis, a Scottia venicns, apud Anglos
(ioiiis ejus aniiuaf.imdedicavit, ApudPersas Ormisda
clarebat sanclitaic et doctrina. [(FRED.)Dagobertus
r.egnat annis 10 sub Saracenis. r.
(G. F.) Loiliaiio
icx Wascones bello dcvincitICD.
mediano Francorum, rcge mortuo, Dagobciius lilius
ejiis regnat posi cum annis 14 os. 656. 24. 1. 5. 6. 20. 25.
652.. 20. 41.. 1.. 2.. 16; 19. (G. ponl.) Tbeodorus Romanaj ajcclesiaj 70us pre-
(//. m.) Saraceni, qui liaclenus fueranl sub Per- sidet. (II. tn.) Saraceni capla Damasco, Fenicem ct
saruni rcgno, eos hello viclos versa vicc stib suo j£gyplum occupant.
redigunt dominio. Ab hine pro regno Persarum lilti- 637. 25. 2. 6. 7. 11. 24.
landum esf. regnum Saraccnorum. Muhammad, ami- Florebaiit in Francia hoc tem-
[(AIMOIN., i v, 41.)
ras Saracenoruni morittir ; post quem Ehubeher tres fralres, Ado, Rado, Dado, qui et Audoenus
Iribns annis principalur. (Ib.) Terremotus factusesi, pore Deum devoiionem osten-
cl pcr iriginta.dies apparuit. in cajlo signum in mo- derunl dictusest; qui suamerga
dum gladii.. perlcndens ihiminenlem Saracenoruni Dado fuil siiiguli singula ccnobia fundando. Ex quibus
C refercndarius Dagoberii regis. Referen-
pofenlatuin.. (BEDA,//. e.) Eduinus rcx. Nordanym- darius aulem dicebalur, ad quem puhlicaj conscri-
brorum aPenda et Ceduala rege Briltonum pcrimi-
etfides Chrisli.in concutitur. pliones refc-rebantur, ut pcr eum anulo seu sigillo
tur, Anglia regis coiifirmarenlur. Hos ad hoc aiiimavit Eligius
055. 21.. 1.. \ 5. 17. 20.
aurifex, jam dudum in aula regis Lolharii clarus,
(G.p. MAR.)Seveiinus Bomanaj ajcclesiaj 68us, et
qui etiam ex dono Dagoberti regis 101],Solemnia-
posl eum Johaiines LXVIIHUS prcsidet. Heraclius cum monaslerium eonstruxit, ubi sanclus Rema-
imperator incidens in heresim Monothelilaruni, id elus ab Aquitania veniens, se in Christi tirocinio
est uiiam cperalionem in Christo credentium, con- sub eo exercendum dedil. Sancta Aurca
claruil,
fiidil ajcclesiam et imperium; conlra maliliam cjus
quam Lligius monastcrio virginum a se Parisius
pugnante perlurbatiose omnium rerum. (//. JH.)III- constructo prefccit. [Sanctus vero Dado comobium
ter Romanos.el Saracenos belluni impacabile orilur
inlra Briegeiisein salfum construxit, quod Resbacis
hacdc causa, quia cum quidam spado imperatoris
in quo sanclum Agilum prinuim abbalem
lieraclii dislribueret rogas mililibus, cuni inler alios dicilur;
eliam Saraceni sub-imperatore milifantes venissent prefecit10!].
ad accipiendam rogam, spadone indignanlcr eis di- 058.. 26.. 5. 7. 8. 22. 25.
cente : Vix suffic.itimpcraior dctre militibus rocjas: (V. Am.) Sanclus Amandtis, Tungrcnsi opisco-
quanto tnagis canibus istis, illi dolore e( pudore in- patu posthabito, verhi insial officio. Sub hoc san-
citafi, lolani Saracenorum genlem ad rebcllandiini clusLandoaldus floruit, qui filium Apri viri uluslrls
iiicitaiit, Amirei Saraceiiortim Romanos aggreJiiin- Lambeii.iim,postepiscopum cl martyrcmfuturum, a
tiir, ef ctim multis tres r.mirei a Romaais perimun- pucro imbuens, in viam Dci indtixit, (.4. HI.) Sara-
iur. (V. S. Am.) Sigibertus infans filius Dagoberti ceni Hierusalem biennio obsessam capiunt, Roma-
regis a sancfo Amando bapiizaiur; ubi tacenlibus ricus abbas ct Goericus Meltensium episcopus cla-
cunciis, ipse infans 40 dierum Amcn rcspondif, et rcrit.
Amandiis Trajecfeiisium episcopus ordinafur.
VARLELECTIONES.
s~ qv.cescqituntur usquc acl a. 052 cxidcruni F5. '° tolum ar.num cur. sec. in rasura scriptii. - acl-.
Siq.
dii 15. 70 rell. prtv.ierk. ,0» add. 15. relt. vreier A. 1("parlim in rasura, parliin in ima pagina ita am-
vliavit iy. )<>//.prceter A.. qui habcl .•'Eii^ius auiifex jam dudum in aula rcgis Loihaiii clarus cx dono regis
ilagobciii adimc Jaicus Soleimiacum. Iia ir.imr Sig.primo cdideral. !s: addii iy. rcll. vrceicrA..
 {21 CHRONICA, 12-2
659. R. 27. S. 4. F. 8. L. 9. A. 25. A templi siare potuil. (FRED.I:ii Hispaniis Suintilano
W. 26. ob crudelilatcm suam a Wisigolbis rcprohalo, Si-
(77. m.) Saraceni Syriam occupant. Judaji in senandus per auxilium Dagoberti suhlimalus in re-
Hispania christiani cfliciunlur. Sisibulus enim Go- giium. regnat anms 20.
tborum rex gloriosissimus, plurimas in Hispania 645. 2. 10. 14. 15. 5. 1.
provinlias Romanaj militiaj urbes sibi bellando sub- Dagoberlus re.x Francorum moritur; de quo per
jccit, cl Judajos in suo regno ad lidem Cbristi con- visioncm ciiidam revelalum est. quotl anima ejus ad
vertit. judiciiim Dei rap.ta sit, cl mullis sanclis contra eam
640. 28. 5. 9. 10. 24. 27. pro cxpolialione suarum ajcclcsiarum rcclamaiui-
(Vita Clod.) Sanctus Arnulfus cx majorc domus Jius, cum eani jam mali angcli vcllcnt ad pcenas
Meltensium episcopus, et ex cpiscopo solitarius, inferni rapere, intervcnfii sancii maiiyris Dionisii
dormil in Ghristo. CloduJfus filius ejus, post Met- Parisiensis, cui ijisc maximc devotus fucrat, a
tensis episcopus, sanclitatem patris imitaiur. Doda pcenis liberafa est. Clodoveus filius Dagoberti re-
niater ipsius Clodulfi, Treveris reclusa, Clnislo an- gmivil posl euni annis 17, Sigiberto fratre ejus jam
cillafur. (G. r. F.) Saraceni Aiuhiochiam capitinl. regnante in Atistria. [IIu\is Clodovei maior donuis
(//. »!.) Dagobertus rex Sigibeiium filium siium r>ftiit Erchanoalciiis IS5.j
Auslrasiis regem mittil, sub iulela Pippini et Cbu- 046. 5. II. 1. 16. 6. 2.
niberti episcopi. (BEDA,//.. e.) Ealdboldo Anglorum (P. D.) Roiliarilli Langoljardoiiim rege moiiuo,
rege moiiuo, Earcombertus iilius ejus post etim re- Rodoaldus lilius ejus rcgnai annis 5. (A.Leod.)~.an-
gnavit annis 24. Hic in Anglia primus idola tlco- cius Bemacliis oiilinalur TrajYciensium episcopus.
rum deslruxit, ei fidem Christi dilaiavit, et jeju- [(Fi/dS. Gcrlr.) Modoaldus fralcr lll;e ei avuncu-
niuni quadragesimaj in Anglia legaliicr obscrvari lus sanclx Gciirudis, areliicpisec.palum Treviren-
cdixit. scm doclriua cl sanclitaio sua illiistrat. Soror quo-
64L 29. 6. 10. U. 1. 28. qnc cjus Sevcra abhaiissa in eadem urbe a fralris
(H. m.) Saraceni, Persis iieniin bello viclis, fu- sanctiiale non clcgeucrai '''.]
gato rege eorum Ormisda, toiam Pcrsidem sibi sub- 617. 4. 12. 2. 1. 7. 5.
j"ugant. (//. ))!.) Persa quidam simulans se vclleadorare
642. 30. 7. 11. 12. 2. 29. ilauiuar amiram Saraceiioriiin, infixo in vcnf.rcni
(//. iii.) Heraclius imperalor moritur. Consian- cjiis gladio pcrcmil cum ; cui Holmen substitutus,
tinus filius ejus substitiiiliir, et quarto mcnsc im- aniiis 10 principatur. (G. r. F.) Pippinus majoi do-
'*" mus moriiur
perii sui a noverea sua Maiiina cl Pyrro patriarcha (109). Grimoalilus filius cjus in aula
veneiio exiingiiitur, ct Marlina cum filio suo Hcra- Sigeberli regis polcnlcr principaUir.
clonr. iniperiuni arrijiit. (FRED.)Siscbodo Wisigo- 648. 5. 1. 5. 2. S. 4.
thoiTim regc mortiio, Suifilan succcdcns, regnal (//. w.) Saraceni Africam occnpanl. (BEDA.)Sa:i-
annis 2. (Ib.) Dagobeiius, Saxonibus conlra Wini- cliis Furscus in lliljcrnia clartiit; qui pcrcgrina-
dos sibi aiixiliantibtib, aiiinium qiiingciitariini vac- lioncin pro Cbrislo aggrcssus, ad Gallias usqtie
caiiim Iributum cis indulgct. pcrvcnit, [cla Cblodovco rege honorificc susccptus,
645. 1. 8. 12. 15 5. 1. Laiiniaeiim cojiiobiiiinfundavii 107.]Qucm non nmllo
(//. m.) Ilcraclonas, absciso sibi naso, cl Mar- post fiatrcs sui Foillanus et Ultanus pari peiegri-
tina maicr cjus abscisa lingua exilianlur; cl Con- 'liiidi voio scculi, pcr Gallias clariicrunl. Ev quibus
slans, qui et Conslantiims clicitui, filius Conslan- Foillanus douo Geiiiiidis virginis Fossensc mona-
lini, regnavit annis 26 105.(I)I:I>A, !l. c.) Oswaldiis slc.iitini jiosica liiudavii, nbi eliam maiiyrio coro-
rcx Noiilaiiynibroruin a Pemla Merciorum rcge pc- lialiisqucscil. (G. ponl.) Maiiinus BomanaJ ajcclc-
rimiiiir; cnjus filius Oswi regnat post cuiii an- si.u 71"= prcsidct. (FIU.D.)Sigiboiiis rcx Badulfo
nis 28. (FREH.) Dagobeiius Wasconcs subigit. Ju- TiiringoiTiin cluei bcllo concunit,
dacail rex Briiiomim graliarn cjus sibi rediniii. D 019. 6. 2. 4. 5. 9. 3.
[Virgo Clirisli Reginulfa sanctiiale ciarcl in Gal- Eligius Noviomi, Audocniis, cjui el Dado, Bolo-
lia ''»'>.] magi clarenl cpiscopi, cl PJiilibertus ct Richarius
614. 1. 9. 15. 14. 4. 2. Ponlivcnsis abbaics. Ansigisus ctiam filius sancfi
(//. m.) llaiitlmar amiras tcinplum sihi Jiierusa- Anmlfi clarebat, cui Bc^ga soror Grimoaldi nu-
lem reililicai, ct quia imllo moclo slniclura consi- pscral.
slere potcral, suggcsiione Jiitbeoruni cruccm dcsu- 650. 7. 5. 5. 4. 10. i
pii 1niontcni Olivcli lolli imperal, et sic slructura (V. Gerir.) Ilta relicta Pippini iiistinctu sancli
VARI^; LECTJONES.
"' ila !. (corr. cr XXMI.) D. XXVII A. XXV. B4' Co. ,oi add. 1(3.; rcll. 10sctdd.
1S;add 1. aiti Ans. avi !S.; rell. * 107 \p.; nll. prwler A,
prcctcr adcl. aiil Ans. aut IjS.; rell. praicr A.
NOT.£
(109) Erral Sig.: obiil circa a, OI-O.
 125 ' SIGEBERTJ GEliuLACENSIS
. 124'
Amandi se et sua .Deo disvoveas, iiionasteriumNi- A ajstivis mehsibus grassata est; cunctis visiLiiitcr ap-
vialcnse fundavit, eique filiam suam Gertrudem Deo parente, lionum et maliim angelum noctu civitalem
dignam virginem prefeeit. Autbertus Cameracensis circuire, et quoties jussu boni angeli malus angelus
episcopus claret. . . venabulo. quod manu ferebat, oslium cujuscunque
651. R. 8. S. 4. I> 6.. L. 5. A. 11. dbmus percussissct, tot ex eadeni domo sequentidic
- . w. 7... interibant. [Hoe teropore sanctus Foillanus Fossen-'
" ...'.• .;
(P: D.) Rodoaldo Langobardum rege perenipto, sis marlyrizatur 110].
Ariperl regnat annis 9 loe.IV. S. Rein.) Rex Sigiber- 655. 12, . 8. 10. i. 15. 11.
tus de posteritale prolis desperans, duodecim mona- (77:in.) Saraceni capla Rhodo famosum ejus eo-
rteria hinc inde Dco construxit, in quibus Slabulaus lossuni everterunt; ex cujus a;re 900 cameli oneraii,
n Malmundariuni eminebanl, cooperante sihi inhis sunt.
majore domus GrimoalJo elTiajeclensiuffl episcopo 056: 45. 9; 1L 5. 16. 12:
Reniaclo. Qui Remaclus non multo post pertesus se- Coiistaiitinus imperator Saracenis navaM pugna-
culaVium tumultuuni, in ipso.StabuIaus monaciiicaj congrCssus, ignominiose vincilur. (76.) Sigibeiius.
vitaj assumpsit habitum. His diebus multi utriusque rex Austrasiorum moritur, Dagobcrlo Jilio suo ad-
sjxus in Galliis claruerunt, qui a.dteslimonium san- °; niodum parvuJo fidei Grimoaldi commendalo, ut in
ciitalis sua; in a;dificandis Deo. monasteriis operam rcgnum ejus auxilio promoveatur. (BEDA,//. e.)
suam navaveiii;i!.,Ex Iiis in noslra vicinia tunc flo-. Oa\vi rex Nordanymbrorum, facto Deo co-li volo,
rebant Landelinus, qui et Morosus, ab Autberlo Pendaj Mereioruin regi concurrit cum exercitu non
episcopo ex predoiie ad ChrisUim retractus,. funda- liuilto; ct inter nimiam Merciorum stragem ipsuni-
tor ccenobii Lobiensis; Gisleiius Cellerisis; Madel- regem Pendaiu perimil, gentemque Merciorum ad
garius dux qui et Vincentius Allimonteiisis et Sone- Chrislum cdnverti fecit. Pictos quoque Vegno An-.
giensis, ejusque conjuhx Waldedrudis Castrilocen- glorum suhdidit.
sis;'soroi'que Waldedrudis Aldegundis Melbodiensis. 657. 14, 1-GV 12. 6. 17. 15.
Trudo.eliam ilasbaniensis in tyronem Chrisliado- (G. pont.)' Olympius exarchtis ad regendam Ita--
lescebat. Preter hos et alii riiulti de Auglia vel liain ab impeiatore GonstaiitinO missus, et MartinuuK
Scottia in Galliis peregriiiantes, verbum Dei semi-. papam occidcre jussus, cum aliier non posset, trar
nabant, multumque fructum Deo faciehant, scilicet ctavit, ut inter mlssarum solemnia, cum sihi ijise:
Etto, Bertuinus, Eloquius. (Transi. S. 77.) COJIIO- p.apa sanclam eominunioiiem porrigeret, illurri spa-
biurii Floriaceiise a Lcodeboldo aljbate fundatur, (Q taiius suus perimerc-t. Seu spatarius liora sanclaj-
et non riiulto post corpus sancti' Benedicti ahbatis, communionis papam nullo modo videre poluit. Exai"-
ab Agiulfo monacho a castro Cassiiio delalum, illuc chus vero paulb posi iri Sicilia a Saracenis turpiter--
tianspdrtatur. Corpus vero sororis ej'us sancla; victtis, turpius periit. (7/. m.) Holmeii amira Sara-
ScJioJasticaj Cynomannis transferlur. ceiiorum perempto, Muliavias ex amireo amifas fa--
652. 9 5. 7 1. 19. 8. ctus, principalur annis 24, (G. r, F.) Grimoaldus,
. (BEDA.)Constaiuinus imperator a Paulo Conslan- majordomus, domiuo suo Dagoberlo Sigilierti filio-
liiiOpoIitanO deceptus, cxposuit typum contra fidem attonso et per Didonem Pictaveiiscm episcopum in-v
cathoiicam, iiec uiiam riec duas voluiilates aut.bpe-' Scotliam direeto, Hildebertum filium suum facit
ration.es in Clirisio definiehs esse cOnfitendas; quasi Austrasioruiri regeni.
riiliil VeJJevel operari credendus slt Christus. Ob 658. 13. 1. 15. 7. 18. 14,
'
hOc Martiiius papa congregata Romaj 105 episco- (Ib.) Franci deleiiles super Iniidtlilate-GrimoahiL
jiorum synodo, anathemafizavit herelicos Cvrum, coiitra filium Sigiberti, captuni eum preseiitaiit Pa-
Sergium, Pyrruhi, Paulum quoque presenlis perse- risius judiciO Chlodovei; qucm CModoveus vincula-.
cutionis incenforeni, ajcclesiam aperta et occulla in- tum amara in Carcere fecit morie consumi; fiiium-
fcstatione vexantehi. Sigibertus rex Hildebertum Jr>que suuhi juniorem Hildricum regem iecil Austra-
liiium Grimoaldi niajoris domus adoptat in fiiium et siorum. (V. Gertr.) Ohiit Ilta mater sanctse Gertru-:
in regnum. dis. (V. Lamb.) Theodardo episcopo marlyrizato,
'
655. 10. 6. 8. 2. 15. 9. sanclus Lamberlus filius Apri comitis episcopatum,
'
ludochus regis Brjttonum filius, spreio regno et Traj'ectensem illustiat gloria nohiiitatis et gratia san-
muridb, peregriiius ct eremila, in pago Pontivo re- ctitatis. Atrabatis dum corpus sancti Vedasli traiis-
lu episcopo, presentibus Lam-
quievit in Cliristo i09. (G. pont.) Constaiitinus im- fc* etur a Vindiciano
perator misso exarcho ad Italiam, impugnat Dei a;c- berlo-Tungrensi et Audomaro Tarwanensi aliisque
eiesiam. sanclis episCopis et abbatibus, A-udomarus, qui pre
634. 11. 7. 9. 5. 14. 10. senio cecus eral, dum precibus presentium episco-
(//. m.) Ignis de COJIOeeciciil, et limor magnus poruiri cl meritis sancli Vedasti illuminatus esset,
super homines vcnit, Pestilentia gravissitria tribus egre lercns se liberatum esse a cecitate, quani pro
VAJU^ELECTJONES.
108VII. Co. 10!add. I 1!1 AiitbcrtoSI, ,5. Cl. 5. D.,_
y. rell: ''" add. aul Ans, aul i S. rell, pmtcr A.
qued recluin
m CIJRONTCA-.. 126:
salute sua sibi a !.!eo immissam esse gau loJiat, rur- A 603. 20. 6.. I. 2. 23. 19.
•,;us ad votum suum excccalus est 113(cf. Batd. (lb.) Constantinus imperaior R.imam venit; de
1>19). qna omnibiis pa;nc, qua; ad ornatum urbis eranl,
059. R. 16. S. 2. F. 14, L. 8. A. 19. W. 15. ablatis ad Siciliam vadit.
(G.pont.) Martino papapro confessionefidei, jussu 664, 21. 7. 2. 5. 24, 20.
r.onstantini exiliaio ibiijue defuncto, Eugenius 72us Constantinus imperator imperium in urhem Ro-
Romanse ox-clesia; prcsidet. (II. niA Coiistantinus mam transfcrre niiiiur, sed a Consfantinopolitanis ei
ScJaviam sibi subigit 113.. resistitur. (BEDA,//. e.) In Anglia intcr Anglos ct
660. 17. 5. 15. 9. 20. 16. Scollos magna de observationc paschaj fit disccpta-
(//. m.) Muhavias Saracenoruni amiras cum Con- tio, mediaute Oswi rege glorioso, qui ciiam assen-
stanlino imperatore firmal pactum, ut Saraceni Ro- sus est Anglis pascba celebrantibus more Romano.
manis solvant tributum, scilicef per singulos dies . (FIIED.)Sisenando Wisigolliorum rege moiiuo, re-
nomismala mille el servuni et equum. Clilotloveus gnat Chinlilan annis 16. (V. Gcrir.) Obiil sancla
rex corpus sancfi Dionysii Parisiensis discooperiens, Gcrdrudis Nivialensis (170).
minus religiose, licet eupide, os brachii ejus fregil
B 663. 22. 8. 5. 4. 25. 1.
etrapuit; moxque in ameniiam perpetuam incitlif.
Go- (.4. Leod.) Obiit sanctus liligius Noviomcnsis epi-
(P. D.) Ailpert Langobardorum rege defunclo, //. e.) Earconbcii rex Anglorum
debeiius et Bertariih filii ejus aiinum agunf non scopus. (BF.DA,
cf fitius ejus Egbcri rcgnat post eum annis
tani in regno compouendo, quam dc regno confen- obiit, 9 ll6.
dcr.do. 4.
6C6. 23. 9. 5. 1. 2.
. 601, 18. 4. 16. 1 21. 17.
. (G. poni.) Vifalianus 75us Romanaj ajeeh si;e presi- (G. r. F.) Lotharius rex Fiancorum moritur.
Tbeodericus fraler ejus ab Ebroino majore domus
del.(-l.Lc?orf.)Obiitsaiicli!sAmaiidusElnonensis. (//. in regnum sublimatur.
iH.JConslantinusimperalorTheodosiumfralremsuum
occidil. (P. D.)Grimoaidus, dux Taurinatum, God.e- 667. 2-4. 10. 1. 6. 2. 5.
bertum, filium Aripcrt rcgis Laiigobardorum, dolo (Ib.) Thcodcricus rex proplcr insolentias Eliroiiii
el fraler cjus Hildricus, qui
perimit, ct ejus rcgnum arripit, sororemque Gode- a Francis repudiatur,
!;erti uxoremdiicil, rcgiiavifqueamiis 9. \(A. Laub.; in Austria regnabat, a cunciis ad regnaiidum evoca-
tur. Porro Thcodericus et Ebroinus tonsorantur, ct
FLOH.)Sanclus Nivardus Remcnsis arcbicpiseopus,
el Rcolus successor ejus, Bercharius qtioque mar- Tiicodericus Parisius in ccenobio sancti Dionysii,
C Ebroinus in Luxovio relegantur. Hildrici major do-
tyr, qui fuit alihas primus Auluillarensium, sancia
etiam Beiia mariyr et alibatissa, sanctitate clarent mus erat Vulfoaldus. Hic in parochia Virduncnsi
iii Francia "*.} supra Mosam cojnobium sancii Michaelis arcliangeli
662. 19. 5. 17. 1. *22. 18. fuiidavit
. (P. D.) Consiaiifiiius imperatorItaliampeiil,r.uil- 668. 25. II. -I. 7. 5. 4
lasquc Langobardorum urbes capit, Beiieycnlum (BEDA.)Tbcodorus archicpiscopus cl Ad;iaiu:s
obsidet, ibique Grimoaldus rex exereifum ejus gra- abbas a Vitaliano papa in Angliam dirigitntur.
vifer atterit, (G. r. F.) CLIoJoveus rex Francorum 609. 26. 12. 2. 8. i. 5.
ohiit, el Lolbaiius filius ejus. succedit et 4 aimis (//. m.) Coiistantinus imperafor, qui cl Consians,
omnibus suis exosus, Syracusis a stiis in balnco cst
rcgnat. Htijus major doniuspost ErclianoaJdum fuit
Ebroinus. (V. Butth.) Balthildis rcgina, mafer Lo- occisus. Mizius quidam in Sicilia l.yrannidem medi-
tharii, Corbeiam ct Cbalam monaslcria Deo constru- tattis, mox extinguilur. Coiistanlis lilius Constaiiti-
xif. (P. D.) Abhinc Francorum regibus a solita for- nu.s post patrcm imperal annis 17.
tiludine et scienlia degeneraiitibtis, regni potentia 070. 1. 13. 5. 9. ,j. 0.
disponebalur per majores domus, regibus solo no- D (G. ponl.) Adcodalus 7ius Romanaj ajcclesite pre-
mine regnaiitibus: quihus moris erat prineipari qui- sidet. (BI.DA,//. c.) Osv.i Nordanymbroiiim regc de-
dem secuiidum genus, cl nil agcre vel disponcre, functo, Egfridus fiiius ejus regnat annis 15. (P. D.).
•quam irrationahililer edere et bibere, domique mo- Grimoaldus rex Langobardor.ini, ciim nonodic posl
rari, et Kalendis Maii presidere coram toia gcntc, flcotomuiii acccpto arcu columbam perculerc nisus
ct saluiare et salutaii, obscquia et dona acciperc et essei, vena bracbii cjns disrupta est, et supcrponen-
rependere, et sic secum usque ad alictm Maium ha- tibus ci medieis venenata medicamina, defuncfuf
bilare. esl. AtPertarilh filius Aripeiih rcgis, divinitus a pe-
VARLE LECTiONES.
1,2pritts breviorn ila i;t rasv.ra "s lotv.mciiuiumin ra
awpliavii ipse Sig. cur. sc.c.iinci citm anno11V sequcnli.
suru scripsit Sig. c.nr. scc; LXXI. R. c. p. (C. S.' s. s. dcsunl) ItctbetA. itn in rasnra dimidicc linetv-cl
i-t marginc 1 y. rcii. praier A., qui habc-l: ei Peiiarilh fralrem eius pereciinari" " coegi!. Ila igilur Siq. primt
cdidil. "•> VIII. A. Cl. 5.1).
NOT.L.
(170) Eam a. Oo9obiissc proba! HirscJi. p. 01
*"37 SIGEBERTl GEMBLACENSIS 128
regriiiationc revocatus et a LangoJjardis in regiuim A 677. 8. 20. 10. 7. 4. 15,
relocatus, rcgnavil annis 18 llr\ Hoc tempore claruit (G. pont.) Donus 74us Roinanaj ajeclesia; presi-
sancttis Prejeclus Arvernensis civis et episcopus, qui det ''".( II. m.) Saracenis cl Arabibus cuiri Roma-
etiam maiiirizalus csl ab ipsius urbis primorihus in nortim exercitu congressis, oeciduiitur Saracenorum
ultionein Hectoris Massilicnsium patricii, ab Hildrico SOmilia. (G. pont.) A.hAtiguslo per tresmenses slella
Francorum rege perempti propter injuslilias Arver- radiis cojlos penelrans, a parte orientis a galli cantu
nensi ajcclesiaj ah eo illalas. (BALD.)In lerrilorio iisque in mane apparehat, et maxiina morialitas a
Cameraccnsi virgo Dei Maxelendis pro volo virgini- partc orienlis subsecula est,
latis Harduiiiumamalorem suum fugiens, ab eo mar- 678. 9. 21. U. 8. 5. 14.
tirizatur. Qui mox cxcecatus, post triennium ah ea (//. w.) Kallinicus arcliilectus ab Heliopoli Syriaj
illtiminaiur. ad Romanos confugit, igncmque marinum adinve-
071. R. 2. S. 14. F. 4. L. 1. A. 6. W. 7. nit; quo usi Romani naves Saracenorum exusse-
(//. m.) Conslaiilinus imperator fratres suos ba- runt, el una cum animabus prorsus inccnderuiit, fi
bens suspectos, ne coiiregnarenl, nasos corum ab- ila vicloria potili sunt.
scidil. (BEDA,//. e.) IIoc tempore quidam in Brilan- 679. 10. 22. 12. 9. 0. 15.
riia a moiie resurgeiis, mtilla, quaj vidit de loeis pce- (G. pont.) Agalbo 75us Romaiue ajcciesiaj presi-
iiarum el purgatorii ignis loeo,' enarravit. det. (G. r. F.) BodiloFrancus, quem Hildricus liga-
672. 5. 15. 5. 2. 7. 8. fum ad stipitem cajdi pra;cepi(, Hildricum in vcna-
(BEDA.)Saraceni Ifaliam invadunt, et omnibus tione exceptum, cum Blilbilde uxore ejus prcgnanlc
direptis Alexandriam redeunt. (V. S. Atn.) Amatus interficil. Theodericus rcgno restiluifur. Lcudesius
episcopus Senoiiensis a regc Theoderico gravi el in- filius Erchonoaldi, consilio Leodegarii episcopi a
revocabili exilio diu tribulalur '". Lisxovio revocati aliorumque principum, major do-
675. 4. 16. 6. 5. 8. 9. mus constiluilur. (//. w.JInler Romanos el Sarace-
(BEDA,//. e.) Eglierlh rex Anglorum obiit; cui nos in 50 annos pax est confirmata, ut Saraceni
Lotherefratcrejussuccedensregiialai)nisl2. (//. m.) Romanis auri libras tria milia et viros captivos 50
Hyris apparuil in coelo niense Marcio, et trcinuit ct equos nobiles 50 annuatim solvant,
omnis caro, ita ut omnes dicerent, quod consumma- 080. 11. 25. 1. 10. 7. 16.
tio esset 118. (//. m.) Gens Bulgarum, quaj et ipsa a Scilhia
074. 5. 17. 7. 4, 1. 10. egrediens passim debacliabalur, per Thraciam Ba-
(BEDA,II. e.) Theodorus in Anglia synodo habita, P tbaia duce grassatur. Quibus Constanlini iinperaio-
constituit multa a;eclesiaj utilia. Hic Theodorus ris occurrens exercifus, ab eis lurpiler fugalus, gra-
scripsit pajniteiitialem librum, mirabili et cauta viter esl atlrilus; el adeo per Romanam rem publi-
discretione dislinguens modum singularum culpa- cam eorum invaluit excursus, ul imperaior pace ctim
rum. eis facta, annua pacta eis prebere sit coactus.
675. 6. 18. 8. 5. 2. 11. (G. i-. F.) Ebroinus a Luxovio egressus, vires resur
(//. H!.). Stolus SaracenoiTim confra Constanti- mil, insidiatores suos premit, super Theoderieum
nopolim applicuit, Qui dum per aliquot annos chri- regem irruit, thesauros ejus et ajcelesia; diripit, Leu-
stianis iiianitcr coiicurrisseiit, in redeundo ex nnilla desium majorem domus perimil, Chlodoveum quen-
parte dimersi nilenerunl. dam fingens esse Jilium Loiliarii regis regem sibi fa-
076. 7. 19. 9. 6. 5. 12. cil, ad ejus sacramentum quos potest pcenis, niinis
(V. S. Leod.) Hildricus rex levitate morumaccen- el blanditiis impelJit,|(FRED.)Chinliliane rege defun-
dit in se odia Francorum. Sanctus Leodegarius Au- cto, Tolgan filius ejus adhuc puer, in regno AVisigo-
.gustidunensis episcopus ab eo in Luxovio rclrudi- thorum succedens, regnal annis 4. Abbinc regnum
tur. (P. D.) Inltalia laitlaj pluviaj et tonilruafucrunt, Bulgarum adiiolandum est, quorum rex Bathaias
quales nulla ajtas hominum niemoral, uf etiam lio- D eral. (G. pont.) Agalho papa suscepit divalem jus-
inines et peculia fulgure iuterirent. Et nisi per licla- sionem principum, ut suggessil, per quam relevaia
nias, quas quolidie faciebant, Dominus esset propi- est quaiilitas, quaj solila erat dari pro ordinatione
tiatus, non potuissent homines triturare vel in hor- poiitiJicis facienda ; sic tamen, ut si contigerit post
reis frumenla reeonderc; in tantam ut cx ipsis plu- cjuslransitum electionein fieri, nondeheat ordinari,
viis dcnuo legumina renascerciitur et ad malurita- qui electus fuerit, nisi prius decrelus generalis in-
tem devenircnl11S. troducatur in rcgiam uriiern secundum antiquam
VARI^E LECTJONES.
116 XVII A. Cl. 5. D. — in ctdd. car. rcll. "'• Amalus —
Seqitenlia Hoc illuminalur tnarg. Sig. tertiis;
tribulatur Sig. cur teniis; rell. ns Uvris — esset Sig. cur. sec, relt. "• A. Iiic cxibci vcrbu S. Audoenu;
qui et Dado R. e. o. cx a. 090, ubi ea omillit. ''' ila errore lapstts Sig. hic scribil, el in codem errorc
pcrgitinsequeiilibvs;}]". 5. habent LXXVel sic porro; Cl.5. ct iidem Donum vocanl LXX.V,Agnllwnew
LXXVL ct Lcoitem ilem LXXVI, ila ul abindecum Siqebcrto itcrttm convcninnl; D., qui jam inde aba.ooQ
Sigcbertum unc nitmcro prcvccsseral. Donmn vocal lAXVi. Agallwnem LXXVIL Lconem ilcrum LXXMIfi
iic deincens.
129 CIIRONICA": m
ccmsuefudinem; et cum eoruni scientia etjussione A ad maxinios militiaj honores p.ovexerat. Loiiere rex
debeaf ordinatio provenire. Anglorum moritur; et Egfridus rex Nordanymbro-
081. R. 12. S. 24. F. 2. L. 11. A. S. rum a Pictis perimitur. Picti, Scolli et Brittones An-
W. 1. Bulg. 1. glos nimis premunt, et libertate, quam olim per An-
BEDA.)Sexta synodus universalis Constantino- glos perdiderant, recepta, multam Anglise partein
poli congregatur, in qua Georgius Constantiriopo- invaduiii. Post Lohere regnavii Edrich annis duo-
litanus episcopus ab errore monothelitarum revo- bus. Egfrido vero succedens fratcr ejus Alfrid re-
catur ; Macharius vero Antiochenus et cuncti duas gnavii annis 20. (V. liii.) Saiicius Cliiliamis Scoi-
volunfates et operaliones in una Christi persona tus Wirziburgensis episcopus claret.
ncgantes, analhemalizanlur. In hac synodo fuerunt 686. 17. •!. 7. 16. 1. 2. 6.
episcopi 2S9(J7I). (G. poni.) Johannes Romanaj acclesiaj 78lISpre-
682. 15. 25. 5. 12. 9 2. 2. sidet. ((//. m.) Constanlino imperaforc morluo, Ju-
(Conl. Fred.) Sanctus Leodcgarius Augustidu- slinianus filius ejus imperal annis 10. Saracenis
nciisis episcopus ab Ebroino capiiur, el cum fralre priiicipatur Hahdalan anno uno. Begga relicta An-
suo Gerino graviter affligifur. Gerinus IIOHiiiulto sigisi se et sua Dco mancipal, et monasteiiiim An-
" deniiense fundat.
post lapidibus obruitur. (II. m.) Muhavias Sarace-
norum amiras moritur ; post quem Gizid filius ejtis 687. 1. 1. 8. 17. 2. 5. 7.
trihus amiis principatur. (G. pont.) In Ilalia iribus (G. poilt.). Conon Romana; ajcclesiaj 79"= presi-
a;stalis mensibtis <u'avissinia homiiium mortalitas del. (//. )H.) Habdimelicli amiras priiicipalur Sara-
facla esi. cenis annis 22. Inter Jusliniaiiuni. et Habdimelich
685. 14. 1. 4, 15. 10. 5. 5. pax convcnil, ut solvant Saraceni Romanis singulis
(BEDA.)In Anglia claret Edildrudis regina, qure diebusmille nomismala et servum et equum. (G. r.
trihiis viris nupla, virgo permansit. Cujus morlute Fr.) Vulfoaldo majore domus mortuo, Pippinus
corpus post 11 sepulluraj suaj annos lincorrupliim filius Ausigisi priiicipafur iu Auslria cum ducc Mar-
invenluni est. lino. Quibus coiigressus Ebroinus, vicloria potilur;
684, 15. 2. 5. 14. 11. 4, 4, Martinus fugiens ah Ebroino peri.nitur. (P. D.)
(G. poni.) Leo junior 7GUSRomanaj ajcclesiaj pre- Perlarid Langobardorum rege morluo, Cunipert
sidet. Raveimas ajcclesia censura imperatoris, sub filius ejtis regnat annis 12. (BEDA,//. e.) Edrich An-
ordinatione sedis apostolicaj restiluta est, scilicet glorum rcge moiiuo, exlerni regcs regnum Anglia;
ut qui in ea electus fuerit episcopus, in urbcm Ro- P disperdunl et discindunt annis 4, Sanclus Cutliber-
mam veniat ordinandus. (BEDA,/7. e.) Egfridus rcx tus Anglorum episcoous obiit.
innoxiam Ilibeniiaj genieni graviler depopulalur. 688. 2. 1. 9. 1. 1. 4. 8.
(Fred.) Tolgane a Wisigoihis propler pueritiaj levi- (G. poni.) Sergius S0USRomaiiaj a;cclesiaj presi-
tatem reprobato et in clericum tonsorato, Chiiila- det. Ilic in sacrario sancli Petil portionem magnam
sindus regnat post eum annis 20. dominiea; crucis invenit. Consequentia missam ce-
083. 16. 5. 6. 13. 12, 1. 5. lebrandi jam ad integram composita ab apostolis ct
(G. poiil.)Beiiedictus77us Romanajajecclesia; prc- aposlolicis viris, cpislolas quippe et evangelia reci-
sidet, (7/. m.) Gizid moiiuo Marbuan principaltir fahat ajcclesia ex aniiquorum tradifione, quaj digesta
Saracenis anno 1. (V. Latnb.) Theodericus rcx sunt ii>libro, qui appellatur comes, quem ad Con-
Ebroiniim in gratiam recipit ej'usque consilio syno- stantiiium Hieronimus scnpsisse dicilur; Alexander
dum episcoporum cogit, et in hacmullos eorum, ex autem sextus papa, qui instituil aquam benedici et
sentenlia Ebroini, episcopatu piivat, aliquos etiam aspergi, qui inslituit oleum singulis annis benedici
inrevocabili exilio damnat. Sub lam procelloso do- ab episcopo, et vetus propter novilatcm sacramenti
mesticaj persecutionis tumullu saneius etiam Lam- incendi. ( Bur.cu., v, 5.) Hic inseruit memoriam do-
bertus a Trajeclensi aiiiotus episcopatu, in coenobio D minicaj passionis ad consecrationem eucharislia;, et
Slabulaus nionachicaj quietis expelitpoiium, ibique sicut de laterecrucifixi Jesu eflluxit sanguis et aqua,
per sepiem annos habifavit seciim. (V. Leod.) San- ita aquam vino misceri in ipsa consecratione insli-
ctus Leodegarius diu ab Ebroino tornicntalus, post tuit, nec vintim sine aqua, nec aquam sine vino of-
famem et carceris squalorem,- posl oculorum evtit- ferri debere deceniens. Piinius Xistus '' ~''~ papa
sionem, post plaiitarum concisionem, posl Hngua: et ymnuni Sanclus, sanctus, sanclus Dominus, Tcles-
labiorum excisionem, tandeni consummavitmarty- forus 8"s papa quadragcsimaj jejuiiiiim septem lieb-
riuni per capilis abscisionem. (BEDA,//. e.) Ansigi- domadibus anle pascba inslittiit, ymiium angclicum
sus paler Pipini a Gunduino perimiiur, quem ipse Gloria in excclsis Deo addidit. Damasus 55us papa
inventum et nutritum de sacro fonie susceperat, et Credo in unum Dcum sollemnibiis diebus cantari in-
VARI^E LECTIONES.
1S!qui i. oleum—Xistus in rasurct mtius aiiam
primo scripscrat linece, ct in maraine Siq. cur. terliis;
rcll.
NOTT>
(171) CL. BEDA
 151 SIGEBERTI CEMRLACENSIS lb«
siituit et decreto secundaj uiiiveisalis synodi. aJ50 A 092. 0. 5. 15. 5. 1. 8. 12.
episcopisConslaiilinopoli celebrataj. Cajlestinus41us (P. D.) Alahis dux l'tiga:o Clmiiipeii rcgnum Lan-
papa iniroilus, gradualia, offeiioiia et communiones gobaidorum arripii; cui Cliunipert bello congressus,
ex psalmis modulari antiphoiialini instituit. Gela- eiiiii jierimit, regnumque recipil. (BEDA,//. e.) Wil-
sius 47us papa colleclas cl prefaliones compo- librordus cum sociis 12 vc-niensab Anglia, saiiclitate
suit. Gregorius Glus papa Kijrielegson , Clrri- clarel in Gallia. Sanctus Wandrigisilus, qui et Wan-
sle eleyson ei Alieluia exlra quinquagesiniam el ora- do, Ansigisi majoiis domus ex Walcliiso fratre ne-
tioncm doiiiinicam, pcrquam solam apostoli conse- pos, hoc tempore claruit, qui cenobia Fiscannum et
crabanl, post carionem consecralioiiis addidil. (G. Fonliiiellam Deo conslrnxit '-''.
poni.) Ad liajc omiiia hic Sergius hoc 'ulfiiriuni ad- 095. 7. 0. 14. 6. 2. 9. 15.
didit, ui inter coimiuinicandum Agnus Vci a cieio (Cont. Frcd.) Thcodcricus rex Francoriim obiif.
canletur. Cousiiluit eiiam, ut in aniiiinliatioiie Do- Chlodoveus Jilius ejtis regnafposl eum annis 4, (//.
mini, in feslivifate quce dicitur ypapanti Domini, in m.) Saraceni Romaiios gravissimo bello atterunt,
naiivitale et assumptione sanctte Maiiaj excanl le- (BEIU, //. c.) Evaldus albus ci Jivaldus niger pre-
tanice. Ilic eoipusprimi Leonis papaj divina revela- sbiteri, venienles abAnglia, marfyrizanlur in Gal-
llone lransposuil. (V. Leod.) Innoceiitia et mcritum B lia, el jussu Pipini sepeliunltir in Agrippinensi Co-
snncli Leodegarii multls miraculis declaranfur. (//. lonia.
;-;!.)Imperator pacem cum Saracenis pactam soi- 694. 8. 7. 1. 7. 5. 10. 14,
vcns, mala eis intulit, et pejora ab eis pertulit. (G. (Ib.) Pipinus Rabbodum ducem Fresonum bello
r. F.) Ebroiiuim inajorem domus Neiislriaj, Francos vicit; el Willibrordum genii ilii ad pvedieandum di-
insoleiiler opprimentcm, Ermeiifiidus perimit, et ad rigil.Kyliani Wirzilmrgensis cpiscopi disciptilusAr-
Pipinum confugil, Waralho pro Ebroino major do- nual in Gallia, Adamanus ahlias, Adlielmus-et Wii-
mus siatuitur 12S. frid cjiiscopi clarcnt in Anglia lis.
089. R. 5. 5. 2. F. 10. L. 2. A. 2. 695. 9, 8. 2. 8. 4. ii. 13.
W. 5. B. 9.i (G. pont.) Jusfiniamis imperalor sanctam syno-
(j/.'m.) Jiisiinianiispaccm cum Bulgaribus pactam dum inlirmare nililur, el Sergitim papam in hoc sibi
solvit, eisque concurrens primo vicit, posl ab eis resislcnlcni ajcclcsia deturbare frustra nioliliir. (//.
exccpius vix evasil. (Co)i/. Fred.) lufer Pipinum el !)!.) Defeelio solis faciaest liora dicitertia; ita ut
Gissemarum filium Waralbonis apud Namucinn ca- quLcdam clare stellaj parerent '-'.
strum pugna comiiiittifur. Nec iimlto post Gissc- 6JJ6. 10. 9. 5. 9. 5. 12. 16.
maro divinitus punilo, Waralhoiie quoque mortuo, !C (//. 7ii.)Leo palricius Juslinianum regno pilval,
Bertarius gcner Warallionis'fitmajor domus sub rcge enmque naso el lingua Iruncalum in exilio relegaf.
Tlieoderico.' Becia presbiier el nionachus clarens in Anglia, tri-
090. i. 5. 11. 5. 5. 6. 10. cesimum ajlafis aniitim agit, ct reliquum iempus
(G. r. /".) Sanctus Audoenus Roioniagensis epi- viue•lcgendo, traclaiido-elcxponcndo sanclam scri-
scoptis obiit '- 3. (BEDA,II. c.) Theodorus arcliiepi- pturam utililer cxigil.
scopus Anglorimi obiif. (Cont. Fred.) Franci Berta- 097. 1. 10. 4, 10. 0. 15. 17.
rio avcrsi, afieciaiil pcr obsides amicifiam Pipini, (G.r.F.) Moiiuo Clodoveo, Hiidebcrliis frater
cunique insfigant contra principatum Bertarii. ejus regnatpost euin amiis 16. (BEDA,//. c.) Willi-
091. 5: 4, 12. 4, 4, 7. II. brordusa Sergio papa Clemens agnominalus, et ad
Tlieoderic.is rex ctim Beiiario, Pipino congrcssus, predicandum genli Fresonum episcopus consecratus,
viiicitiir; Beiiarius a suis pcriiiiilur. Thcoclericus cx dono Pipini principis sedem episcopalem statuit
rex a Pipino capitur. Pijjinus Neusliiam sibi subju- in loco Vultftburcli' diclo, qui nunc Vulliajecium
gal, el stib Tbeodciico soltis lofi regno principando a noiniiic gentis Vullarum et Trajeclo composilum,
statuni rerum meliorat. Sanctum quoqtie Lainber- quasi Viillaium oppidum. Non Trajectnm lingua
tuiii in Trajeclensi presulafti relocat. (BEDA,//. c.) D Gallica ojjpidum diciuir. (Vita Iiil.) Apud Wirzi-
Sanctus Remaclus hoc anno obiisse dicitur. Wicli- burch castrum Oslrofranciaj sanctus Cbiliaims cum
tred filius Egberti regis, religione el industria con- disciptilis suis CoSonianr.oei Tolmanno clam mar-
fortaUis, gcnteni Anglorum ah oppressione cxfero- fyrizaftir a Geilana, uxore Gozbeiii principis Wirzi-
rum liberal, ct siiper cos 55 annis rcgnat. burgentiuni, qua; timebaf separari a viro suo, ar-

VARLE LECTIONES.
l''~ Posl hcec.crssa esl linea nna e! climidia, incipiens : A.nrigisus. ..... Exhibet c.awnts A. iia : An-
sigisus pater Pipoiui a Guiiduino perimilur. .Quem ipse invenUim el nutriluni cl a sacro foule susceplum,
aci maximos milifiaj Jionores provexeral. Sed posl deieiasunl; cf. a. 085.isi i:3 S. A. R. c. o. desunt A., ubi
a. 676 lequnlur; C5: in ftne anni liabent-Bo'. D., in sequenti unno CT. In Gallia — conslruxit rn rusura
Sig. cur.'leiiiis. 'is Post hcec una linea erasa, l'C. adscripsil : Gens — coiivertitur, quod una cttm rciiqnts
in i£. additionibus dabimtts. Erasa mius A. exhibct ittt : Begga relicta Ansigisi se et suaDeo mancipat, et
supra Mosam monasterium.Andeiieiise fuiidat. Hccc icjiiur Sig. primo scripserul, scd in sccunda cditione suo~
vressil. '-' Dcfectio — parereni addil Ans. ut vid.; rcll. praicr A.
133 CHROKICA. JU
guente eum Uiiliano, quod eam uxorem quondam A sidet. (/7. m.) Jiistinianus de cxiho fugicns, ad Ca-
fralris ejus, etiam ipse uxorem haheret. Quorum ianum regcin Avarum se conlulit.
mors cum diu omnes lateret, Geilana el percussori- 703. 5. 16. 6. 2. 12. 2. 5.
bus marlyrum a doemonio arreptis, eorum confes- (BEDA,/7. e.) SaiiciusBehedictus^hbasAngloruni
sione divulgata est. oliit, (77. m.) Cajanus pecunia corruptus a Leone
•198.R. 2. S. -11.F. 1. L. 11. A. 7. W. T4.'B. 18. imperatore cum vellel Juslinianum ei prodere, Ju-
(BEDA.)Sanctus TJrsmarus per interventum Hil- slinianus ah eo ad TJierbellem rcgem Bulgarum
<?.ulfid-ucis Lobiense ccenobium a Pipiuo principe -ftigit. ...'-.'.
ad regenduiri suscipit. Synodus Aquileitefacfa quin- 704. 6. 17. 7. 5. 15. 5. i. -_
tam universalem synodum a Justiniano imperaiore (G. pont.) Jolrannes 82us Romanaj a;cclesiaj pre-
.el Vigilio papa Constantiiiopoli celehratain suscipere •sidet. [(BEDA,//,
c.) Alfrid Kordariymbrorum rege
ciiiidit; quam Sergius papa salubrifer rcdarguilei mortuo, Osred regnal aimis 11.
ad eoncordiam reducit, (Vita S. L.) Sancius Lam- - 703. 7. 18. ' 8. 4. 14, 4. 5-
iicrtus Pipinum princrpem increpare a';;suS,.quod .
(77. m). Justinianus-auxiiio Tlierhellis Bulgaruni
'peliccm Alpaidem sune legilimse nxori Plielrudi su-
rccipit; Leonemet Tyberium usur-
perduxerit, a Dodone fralre ipsius Alpaidus Leodii j5 regis imperium Iri
el patores-imperii medio cyrci jugulat; .Callinicuin
martyrizatur, Trajecti tumulatur, eiqiie sanctus
.paiiiarcliamexcajcaium exiliat; ct taniam in adver
Tluebertusepiscdpus subrogafir. (H. m.) Alisima- sarios ultionem
exercety ul quoties a naso sihi ab-
rus, qui et Tiberius, Lcone ab imperio pulso eique deflueutem reumalis guttam delergeret,
naso abscisoel in custodia retruso, impcral amiis 7. sciso,
lotics aliquem ex his, qui contra eum con-
i.A. Leod.) Sancta Begga, mater Pipini, ad Dominurii pajne
transit (172). spirav.erant,:j'ugulari preciperel. Impeiavit ergo se-
cundo an.nis 7.
699. 1. 12. 2. 12. 8. 15. 19. 706.:, 1. 19. 9.-"5, 15, 3. 6.
(Cont.Fred.) Drogo filius Pipini, dux Campancn- 85us1"
27et Coiislantinus 84us
sium, moritur. Grimoaldus fraler ejus a patre Pi- (G. ponl.). Sysinnius
Romanaj ajccJesiaj president. Sclavi Ilaliam infe-
pino in auia Hildeberti regis major domus statuitur, stant. • .
feique filia Ralibodi Fresonum ducis in uxorem de-
-707." 2. -'20. -10. 6. •16.- 6.- 7.
spondetur.. (P. D.) Mortuo Cliunipert Langobardo-
rum rege, Liutpeii filius ej"uspuer in regnum sue- (BEDA,II. e.) Choercd el Opha reges Anglorum
cedit, Anspraiidum Jiabens tulorem. (V. Lanib.) n'J Romam veniunt, ibique in monachos altonsi, regi
Bodo interfcctor sancli Lamberli pessimo languore regum militaverunt,,
crueiatus, a vcrmihus consumitur, et ob intolerau- 708. 5.. 2i; 11. 7. 17. 7. 8.
tiam fcetorisin Mosam flsiviuin demergitur; omnes- (7/. m.) Jiistihianus imperaior paceni cnm Bul-
que hujus culpaj complices infra amnim divinifus garibus paclam solvif, eisque congressus, vix eva-
puniuntur. Percussor vcro sancti maiiyris fratri suo sit, (BEDA,7/. e.) Adrianus abbas AngJornm oJjiit.
congressus, alter ab altero -perimitiir... Picti et Scotti catholicum pasclialis observantia;
700. 2. 15. 5. 1. 9. 16. 20. riluhi suscipiunt.
. 709. 4. 22. 12. 8. 18. 8. 9.
(//. m.) Romani pervagantes Syi-iam, perimunt
200 milia Saraccnorum. :(P. D.) Reginbeiius dux (//. ?u.) HaJidymelich amiras Saracenorum mori-
Taurinensiuni Ansprandiim tutorem regis Liiilperti lur, posl quem Ulid anriis 7 principatur, (App. S.
bello superat, clanno uno regnat, Therbellis BuT Mich.) Cliildeberto monarchiani regni Francoium
garibus dominatur. tenente, archangelus Michacl apparens Autberlo
' Abrincalensi episcopo, monult scmcl el iterum, ut
701. 3. 14, 4. 1. 10. 17. 1. in locomaris, qui propler eminentiam sui Tumba
(P. D.) Morluo Ragihberto, Ariperlh filius ejus, vocatur, fundaret secclesiam in memoriam sui, vo-
Arisprando in congressu vicfo, Liutpertum regem lens talem venerationem exiberl sibi in pelago, qua-
capit.et perimit; AnspraiitJum in Bajoariam fugere Jis exibetur in monte Gargano. Inlerim taurus a la-
compellit, filiumque ejus juniorcm Liutprandum ad trone'furtim raptus, in loco illo religatur. Unde
palrem fugere permittit, et aniiis 9 regnat. CJiynta- episcOpus tertio admoriitus, ul in illo loco funda-
sindus senio confectus regnuin Vtisigothorum di-r mentum
jaceret, ubi laurum religatum inveniret, et
miltit; regnatque post eum filius ejus Flavius Re- sicut eum terrani pedibus prolrivisse videret, sic
cinsuindus. ajcclesiaj ainJjitum duceret, ajcclesiam in Jionore
702. i. 15. "5. 1. 11. 1. 2. sancti archangcli consfituit. Elex illo tempore, si-
CG.vonl.)- Johannes 81us Romanaj ajcclesiaj pre- cut in monte Gargano, ita etiam in illo loco, quod
VARIJ5 LECTIONES.
157LXXXIIII. corr. LXXXV. et sic
porro D.
NOTvE..
A.
(172) 089 secundum Ann. Lcod. Sed eam.jam a. 694 veJ COSobiisseprpbal Hirsch p, 04 - -
 j$5 SIGEBEHTI UEr.IULACENSlS VO!»
modo oicitur In periculo maris, veneratio arclian- A 715. 1. 6. 18. 5. 24, 14, 15.
gcli frequentari cepit lss. (76.) Mortuo Hildeberto Francorum rege, Glodo-
710. R. 5. S. 1. F. 15. L. 9. A. 19. W. 9. B. 10. veus, filius ej"us,regnat annis 4. Franci contra
(BEDA.)Juslinianus imperator fidem orlhodoxam Theodoaldum dauinoso ulrimque bello coiifiigunt,
amplexus, Constanliriiim papam ad se Conslanliiio- eoque victo Raginfredum majorem domus ct Cliil-
poli invilat, eumque venientcm el redeuntem gloria pericum regem statuunt, Karolus de custodia no-
apostolico dignabonorat. (V. Lamb.) SanclusHuc- verca; divino nutu eripitur, moxque principatum
berius cajlitus ammonitus, corpus sancti Lamberti suum demanu Raginfredi extorquere nititur; pri-
a Trajecto Leodium cuiii magna miraeulorum glo- moque Rabodum ducem Fresonum Raginfredo sola-
ria refert, sedemque episcopalem in eandem urhem liarilem aggressus, multum exercitus damnum con-
transfert. (P. D.) AnspVaudus cum Bajoariis Italiam sequitur. (A. Xant.) Sanctus ^LgidiUs veniens a
repelit, cum Ariperth confligit, eoque fugiente et in Grecia, sanctitate claret m Provintia.
fluvium demerso, regnum Langobardorum recipit, 716. 2. 7. 1. 6. 23. 15. 16.
Ansprando post tres menses mortuo, Liutpraudus (H. m.) Tlieodosius Anaslasium de imperio de-
filius ej'us regnal annis 52. _ ponens eumque presbiterum ordinans, imperat
711. 6. 2, 14. 1. 20. 10. 11. anno uno. Qui cum fuisset iners el idiota et publi-
Sancta Oda, liixor- Boggis ducis Aquitanorum, corum negotiorum exaclor, vi compulsus esl ab
sanclitale claret iri; Gallia, qua; !ajcclesias Dei sua exercilu imperium assumere.|(7i.) Ulid amiras mo-
ditavit munificentia, etmoriens in Leodicensi quie- ritur, posl quem Zuleymen annis 5 Saracenis prie-
vitparochia. cipatur. (BEDA,7/. e.) Osred Nordanymbrorum rege
712. 7. 5. 15. 2. 21. 11. 12. peremplo, Coenred regnat annis 4. Ecbertli venieus
(7/. m.) Phiiippicus, qui et Bardanius, Justinia- ab Hibernia, sanctitate et doctrina claret in Anglia.
num imperatorem j'ugulat, et post eum annis 2 ira- Sanctus Germanus a Cyzico transfertur ad episco-
•perat. (G. pont.) Constanlinus papa populusque Ro- jtaltim Conslantinopolitanum.
manus nomen, IRteras et figuram Philippici heretici 717. 1. 1. 2. 7. 26. 16. 17
imperatoris suscipere respuit, (77. »i.) Theodosius imperium deponif. Postquem
713. 1. 4. 16. 3. 22. 12. 15. Leo 24 annis iniperavit (G. pont.) Gregorius papa
(Mell. TFRED.]) Sanclus Ursmarus episcopus el Bonefacium a Brilannia venientem episcopum con-
abbas Lobiensis ccenobii obiit, eique sanetus Er- secrat, et per eum in Gennania verbum Dei predi-
mimis in regimine succedit. Grimoaldus nmjor do- C cat. (Ib.) Romaj inundatio aquarum nimia nimis-
mus Leodii anle altare sancti Lamberti oraiis, a que calamitosa facla est. Sed
Gregorio papacrebris
Raingario, satellite Rabbodi ducis Fresohum, peri- letaniis Deum placante, post 8 dies repressa est.
milur, et Tlicodoaldus filius Drogonis (175) ab avo
suo Plpino major domus staluitur. 718. I. 2. 5. 8. 27. 17. 18.
714. 2. 5. 17. i. 25. 13. 14. \H. m.) Zulejmen amiras cum amireis suis et
(77. m.) Artemius, qui et Anastasius, Philippicum stolo navium pajne trium milium Constanlinopolim
privansimperio etoculis, imperat annis2. (G.pont.) triennio olisidet. Bulgares Saracenorum triginta mi-
Gregorins Romanaj a;cclcsiaj 84us presidet 189.Hic lia perimunt. (Cont. Fred.) Karolus in pago Came-
conslituit, ut tempore quadragesimae 5 Feria je- raeense apud Vinciacum dominico anfe pascha,
junium et celebrilas missarum fieret in ajcclesia, quoderatlS Kal. AprilJs, Gliilperico et Raginfredo
qupd non fiebat aiitea. (P. D.) PetronaxcivisBrixi- congredilur. Raginfredus victus in fugam vertilur;
anus, diviiio inslinctu et Gregorii papaj hortatu Karolus eos usque Parisius persequitur. (Vitci S.
animatus, cceiiobium sancti Benedicli apucl castrum Wifr.) Rabbodus dux Fresonum predicatione Yul-
Cassinum nobiliter reaedificat, et sub regimine suo franni episcopi ad hoc adduetus, ul baptizari debe-
nmltos ad regulariter serviendum Deo aggregat, rel, cum unum pedem in lavacro intinxisset, alle-
explelis plus 110 annis, ex quo a Langobardis deso- rum pedcm retr.ahens interrogavit : Vbinam plures
iatuni fueral. (Cont, Fred.) Pipinus princeps obiif, suorum majorum esseni, in inferno an in paradtjso?
etJilium suuni' ex Alpaide Karolum, Tudetem. sive et audiens, plures esse in inferno, intinctum pedem
Martellum cognomento, principatus sui heredem re- cxtrahens, Saiius est, inquit, ul plures, qitam pau-
ciores sequar. Et ita ludificatus a dajmone, pro-
liquit. PJJctrudis relicta Pipini Karolum privignum
suum caplum in Colonia urbe custodiaj mancipat; mittente quod ei tertia abhinc die incomparabilia
et.cum nepole suo Theodoaldo majore doimis prin- bona daret, ipsa tertia die suljita et ajierna morte
iipatum regni usurpat. periit.
VARI^: LECTiONES.
''~
Childeberto — cepit in marg. add. Anselmus, ?ii forte Sig. curis tertiis; rell. iss ita Sig. B4* Cl, 5.;
octoresimus sextus et sic porro Fl.; LXXXVI. corr. LXXXVU. ct sic deinceps D.
. "-:- NOTJ5.
(173) Falso; Grimoaldi, ut habent Annales Meltenses ei Cont. Fred.
i.** UJRONICA. iOS
719. R. 2. S. 5. F.i. L. !). A. 28. A (P D.jLiiiihprantlusrex Ravennnm obsiJet: Cl.n-soni
W. 18. B. 19. Ravennatium civiiatem captaui destruit.
725. 6. 2. 2. 15.
(//. JH.) Zulcymen amiras morilur. Post quem 52. 25.
Haumar priiicipalur Snracenis annis 2. Conslanti- (Cont. Fred.) Karolus Saxones debelJat. Bigober-
tus episcoptis Remensis a Jiarolo 100,suo in bapti-
nopolitani instantia orandi et consfantia preliandi
foiiiter resistunt Saracenis. Saraccni fame, frigore, smate filiolo, ab episcopalu deponiiur, pro eo quoil
bello, pestilentia sir.e numero pereunt. Morttio rege illi contra Raginfredum euiili urbem Bemenseni
Dagoberto, Lotharius regnat annis 2. (BEDA,//. e.) pre timore Baginfredi aperire noluit. Eiicheiics
Post CoenredregiiatNordanymbris Osrich annis 11. quoque Aurc-lianensis episcopus pro simili causa
('//. )».) Consiantinus filius Leonis imperaioris dum cpiscopalu privalus, et apud Sarchinium Hasbaiiiie
baplizatur a palriarcha Germano, cacans in sancto vicum exiliatus, in cojnobio sancfi Trudonis i:i
Javachro. magnum dat presagium quod futurus es- sanctitate consummatus csi.
sct ajcclesiceDei in scandalum. 724. 7. 5. 5. 14. 55. 24.
7i0. 5. 1. 1. 10. 29. 19. 20. (H. m.) Judeus quidam maleficus promiiieiis Gi-
(Ib.) Saraceni ab obsidione Constantinopolis con- zid, eum40annis principaturum, suadel ut in toto
fusidesislunt, ipsis cum navibus suis paiiim ma- regno suo Dei sanctorumque imagines deponi cdi
rino igne coiisuniplis, parlim demersis, partim cat. Qui spe diu regiiandi scducius, ediclum quidera
igneaj grandinis tempeslafe consumptis ; et ex lanfa proponit, ipse tamen mox obit. Post quem Elveliili
copia navium vix quinque residuis, polentia Dei principalur Saracenis aimis 20. (A. Fuld.) Karolus
cunctis imioiuit populis. lntra civilatem vero 500i Bajoarios armis subjugat.
milia hominum pestilentia perierunt. Haumar chri- 725. 8. 4. 4. 15. 5L 25.
stianos persequcns, mullos eorum Christi maiiyres ; (//. ))i.) Leo imperator a quouam Bcser refuga
fecil. (Goni. Frcd.) Hilpericus et Ragiafredus Eu-Jo- fidei seductus, contra imagines Chrisii ci sanctoruin
neni diicem Aquilaniaj auxilio sibi asciscunl; qui ini ejus bellum indicit, easque ubique deponi et incendi
congressu a Karolo vicli, vix ftiga cvadunt, Jiudo i redicil, Pro quo errore eum Gregorius papa sciiplis
rediens Cbilpericum secum ahducii. Saraceni^ ex; multum quidem, sed in vanum redarguit. Karolns
Africa, dtice Abdyrama filio Muhaviaj amirei, in, coiilra Lanfridtim Alainannorum ducem dimicai,
llispaniam transfretant, eamque sibi vindicant. Ila. coque ' victo Alemanniam sibi subjugat,
regnum Wisigotborum et Suevorum destruclum est[ 726. 9. 5. 5. 16. "sS. 23.
ct redactum sub Saracenis, annis plus minus 546; Q (Conl. Fred.) Mortuo Cliilperico, Karolus Tbeo-
cvolutis, ex quo a Scithia expulsi suntab Hunis ; dericum sibi regem facit, qui annis lSregnat. Kn-
ex quo vero cedentibus Wandalis ci devictis Suevis; rolus Saxones debcllat.
cceperunl regnare in Hispaniis, annis circiler 250j 727. 10. 6. i. 17. 56. .27.
evolutis. Rc-gnuiii vero lerfite partis Hispaniarum, Constantinopolitani conlra Leonem imperaforcm
ciiioddicitur Galliliensium, quod nec tunc Wisigo- pro depositione imaginum Dc-itumuJtuaiilur; aliqui
liiaj, nec posiea Saraceni poiuerunt suliigcre, ad- ctiam pro hoc niaiiyrizantur. (Cont. Fred.) Karolus
liuc viget inceiume, ct Dei p.olegenfe fide manclt Suevos ct Bajoarios debellat. (BEDA,//. e.) Wicli-
inexpugnabile. freth rcx Anglorcm obit, filiumque suum Edilbcrtur.i
72). 4. 2. 2. 11. 50. 21. hercdem regni rcliquit. Cormesius Bulgaribus do-
(//.!ii.) Haumar amiras moritur; post quem Gi- niinatur.
zid Saracenis principaiur annis 4.- (Cont. Frcd.)) 728. U. 7. 2. 18. 1. 1.
M.aiuo Lothario rcge, KaroJus Ciiilpericum ab Eu- (COHI.Fred.) Earolus Lygeri transito, Etidoiiem
dcncper lcgatos recipif, eumque sibi regemfacil. duccm Aquilania; bello victum fugal, ct Aquilaniam
(BEDA).Ossa S. Augusliiiilppoiieiisis cpiscopi, olini'j graviler dcvastat.
translata ad Sardiniam, vasfafa modo a Saracenis5 D 729. 12. 8. 5. 19. 2 2.
Sardinia, Liulhprandus rex Lanrobardorum dato3 (//. )!!.) Gregorius papa, qula Lcoiiein i.Tpc-rato-
iiiagno prciio traiisfert Papiam. rcin iiicoi'1'igibilemvidit, Romam el Italiam ct Hes-
722. 5. .1. 1. 12. 51. 22 periam tolam ab ejus juredescire facit, ct vcctijalia
(G. poni.) Lco imperator sepe el niulfum labora- intcidicil.
'
vil, ut Gregorius papa perimerctur, sed frustra, 750, .15. 9. 4. -20. 5. 5.
Italis elLangobardis pro defendendo papa inslanteri- (Cont. Fred.) Eudo dux, Karolo inferioi' per
imperaloii resislentibus. (.4. Xantcns.) In Campa- omnia, Saraccnos contra euin invitat ab Hispania.
nia Jtalias frumenfum combustuin el hordeum ct le- (//. m.) Sanctus Germanus Leoni imperatori pro
gumiiia quasi pluvia de caelocecidcrur.t. (.-1.Mc.il.) ) impietate sua aversus, a sede episcopali c-st deje-
Karolus R^giiifredum persequens, Andegavis olisi- cius. (BEDA,//. c.)Obiit sancius EcJiJiertliAnglorum
dei, canique caplam victo Raginfredo ad habilan- presbiter. (Cont. Fred.) Saraceni cum cmnilms fa-
dtim conccclil, el lotius regni priueipalum recipit. miliis suis quasi in Galiiis habitaturi, .Garunnam
\.\l'\Jk LEGllUiMib.
130Korolo
Sig. Bigobeiius— noiuit in finc c.tmihabct T;i'
Pj-TiiOi.. CLX. 5
 1'6Q SIGEBERTl GEJIBLACENSIS 140
traiiseiinl, omnia devastant, ajcclesiasque Dci cre- A 757. 20. 10. II. 27. 10.
manl. Qtiibus Karohis Dci auxilio frcttis bello con- (.4. Lcod.) SancUis Erminus episcopus ci abbas
currit; et ex cis 575IS1 milia cum rcge suo Abdy- Lobiensis obii. (Cont. Fred.) Karolus Nemausum,
rama peremit, el 1500 suorum amisit. Eudo quoque Agaiben aliasque Golhicai rcgionis urbes a Savace-
Karolo recoiicilialus, castra Saracenorum diripuit, nis invasas capitei solo tenus destruil.
et reliqr.ias eorum conlrivit. (BEDA,//. e.) Mortuo 758. 21. '17. 12. 28. 11.
Osricli rege Nordanymbrorum, Cednulfus ei suc- (76.) Arclato urbe Galliarum c3plaa Saracenis, et
redil. omnihus circunquaque demolilis, Karolus ascito
751. R. 14. S. 10. F. 5. L. 21. A. 4, B. 4. sibi ad auxilium Liulhprando rege Langobardorum
(//. !!i.) Gregorius 85us Romanaj ajcclesiaj presi- eis occurril, eosque lerrore nominis sui in fugam
deljqui et ipsc Leoneni imperaiorem erroris re- vertit. Sic Saracenis, qui lotam ptenc Asiarn, totam
darguit, et populum Romanum et vccligalia Hcspe- Libiam mullamque paiiem Europaj invaseranf, Ka-
riaiabeo avertil. (A. Xanl.) In Anglia Beda presbi- rolus Dei auxilio, sua indusiria Francorumque for-
ler et moiiachus sanclilate el scientia ciarus obit. tiltidine omiicm spcm invadcndi Gallias abstulif.
(Cont. Frcd.) Karolus Lugduno aliisque civilatibus (P. D.) Trasamundus dux Spoleli confra Liutbpran-
caplis, Btirgtindiam sibi subjugal. Raginfredus D dum rebellans, ad Romanos confugil.
inoritur. 759. 22. 18. 15. 29." 12.
752. 15. 11. 0. 22. 5. 5. (Conl. Fred.) Karolus Mauruncium Provinciaj du-
(//. vt.) Constanlinus filius imperaloris Hyrenen, cem, qtii invilaveral Saracenos, debellat, ct Pro-
filiam Cajani Avarum regis, uxorem ducil; quaj vinciam sibi subjugaf. (G. pont.) Liutliprandus rex
baplizata, virosuo apostatante,rectam fidem lcimil. pro refugio Trasamundi Romam graviler vexat.
Karolus in Wasconia cum Eudone pugiiat, etimque 740. 25. 19. 14. 50. 15.
principatu et vita privai. Liuthprandus rex de jure (Coni. Frcd. )KarolusSaxoiiessibitribulariosfaci!.
Romani pontificis multas urbes et castella lulit. (A. jl/c//.)Signa in solc et luna el stcllis appareiit " 3.
(P. D.; Cont. Beclce.)Ceduiilfus rex Nordaiiymbro- 741. 24, 20. 15. 51. 14,
rum eapitur, et in clerictim tundetur, el posl hajc (//. m.) Posl Theodcricum regem Francorum re-
in regiuim rcmittilur. gnal Hilcblcus annislO. Leone impcratore morluo,
755. 10. 12. 7.- 25. 0. 0. Constantinus filius cjus aimis 57 imperat. (Mett.)
(G. pont.) Gregorius papa synodum 905 episco- Pacato ct dilaiato regno Francorum, Karolus belli-
poruni Romaj consregat, et vencralionein sancia- J cosus princeps obit, et filioS suos Karlomannum ct
rtim imaginum confirmat, earumque violaiores ge- Pipiiiiim priiicipaius sui succcssorcs reliquif. _(G.
r.erali sententia anathcmaiizat.. Karolus, Waifero pont.) Zacharias 80us 134Romana;cecclesiajpresidel.
el Hunaldo filiis Eudonis dimicando viclis Acjuila- Hic quia rem publicam periurbalam a Langobardis
niam sibi sujjjugat. invenit, stalim benivolenlia stia beue oninia compo-
754. 17. 15. 8. 24, 7. 7. suil, el cum Langobardis in 20 annos pacem firma-
(A. Fuld.) Karolus Fresiam aggressus, Poponem vii. Hic libros Dialogorum Gregorii de Laiino in
ducem Fresoncm cum multis perimil, cl Fresiam Greeum vertil. (II. m.) Conslantiiiopolis terrajmotu
sibi subigil. per integrum annum nimis gravatur.
755. 18. 14. 9. 25. 8. 8. 742. 1. 21. 1. 52. 15
(A. Leocl.) Obiil sanctus Hucbertus. (Conl. Fred.) (MAR.) Sancfus Bonefacius arcliiepiscopus iiio-
Karolus Avcnnionem Galliajurbem a Saracenis dolo guiitife cajnobiumFuldense in Bocconia silvafundai.
et consensu Mauruncii Provincia; ducis captam ob- (P. D.) LiutbpraiidiiS rex Langobardortim moriliir.
sidet, eaque fortiter recepia, Saracenos usque ad in- Hildebraiido, quem ipse regem designaverat, a Lan-
teniecionem delel, Abhinc regnum Anglorum anno- gobardis reprohato, Rachis rcgnal post eumamiis 7.
tare supersedeo, quia hyslorias majorum, quas se- r) (Mett.) Pipinus princcps' Hunaldo duci Aquitanke
quar, non habeo 132. sibi rebellaiili obviat; Karlomannus vero Aleman-
756. 19. 15. 10. 20 9. niam devastat. (//.)».) Artliabasdus coiilraConslaii-
(Ib.) Saraceiiorum rege Alhima obsesso inlra tiimm imperium arripit.
Gallia; urbem Narbonam a Karolo, Saraceni ex 745. 2. 22. 2. 1. 16.
Hispania cum alio rege Amor eioccurrunt subsidio. (Mett.) Ogdilo dux Bajoariaj, rapta sorore Pipiui,
Qtti congressi Karolo, ambobus regihus perempiis coiiiraeum rebellat; quem Pipiiius pugna quamvis
et civitate recepla ah eo, ultimo pajne attriii sunl damnosa superal. Kaiiomaimus Saxoniam pelit,
extermiiiio; eoque fugienles insequenle. residui de- castrum Hoscoburcli capit, Theoderictim Saxonem
mersj suni in profundo. pacis obsidem accipit.
VARl^E LECTIONES.
121CCCLVSXV Ci 5 D 13°-/7cecE. lepide ita immuiavit : A. r. A. a. r.on s. q. h. m. q. sequar liabeo,
133
atmosquc reaum Anqlorum continuat. . post hcecmanv.s qucedam, non SigeberH, tnmargine scrwserat.
Anselmus vir illusMs cuius soror erat. ....... Sed hcc loco erctsu anno /o2 adjectl lo., icli.
;3lLXXXV, A.
.141 CURONICA. 542
744. R. 5. S. 25. F. 5. L. 2. B. 17. A rium in Aquitaniam fugit. (//. iii.)In Calabriael Sici-
//. }?!.)Elvelid amiras moritur; Gyzid Saracenis Jia fit pestilenfia et morialitas hominum nimia.
anno uno principatur. Constanlinus Artliabasdum In vestibus liominum et in velis ajcclcsiarum ap-
capit, et ei multisque amicorum ejus oculos eruif. parent cruciculaj quasi oleo designata;.
f.i. Xanlens.) Cinis de ceeio ceciciit. 749. 8. 5. 8. 7. 22.
"745. i. 1. 4. 5. 18. (G. pont.) Rachis rex Langobardoruiii dum riipto
(II. m.) Gyzid peremplo, Hisccs principalur Sa- fcedere Romam inquietare nititur, a Zacharia papa
raconis.aimo uno. (Meti.) Pipinus Tlieodoaldum fi- noii soliim a malo reprimiuir, sed etiam ejus in-
lium Gofridi ducis dcbellal. Persecutione posi lapi- stinctu cum uxore et filiis Romam venicns, inona-
dationem Siepbani proihomartirismoia, Maximinus, clius efficitur. Cui Haistulfus frater ejus substitiiUis,
unus de 70 CJr.isli discipulis, ad Gallias tiansiens, regnat amiis 7.
Mariani Magdalenam secum adduxit. Eam etiam 750. 9. 4, 9. 1. 25.
apud Aqucnsem urbem, cui prcsiclebat, defunclani (A. Lavriss.) Hildricus rex Francorum in mona-
sepelivil. Aquensi vc-rourbe a Saracenis desolata, chum tonsoralur; Pipintis vero princeps auciori-
corpns ipsius Maria; a Gerardo comite Burguntlia; ad " tate apostolica et Francoruni elecllone a sancio Bo-
ceuobitim Viceliaeum a se constructum transfertur nefacio Moguntiaj archiepiscopo in regem unguitur
(Cf. A. Xani.), Quanquam aliqui scribanl, quod et consecraiur, et regnavit annis 18 [post annos cir-
hec aqud Ephesum quiescai, nullum super se tegi- citer ocloginta oclo, poslquam majores domus ce-
men habens. (II. m.) Pclrus Damascenus episcopus perunt principari super reges Francorum 135.
el Pelrus Majumenus in Syria a Saraccnis maiiy- 751. 10. 5. 1. 2. 24,
rizaiilur. (Ib.) Pipinus rex contra Saxones pugnah Gripho
740-. 5. 2. fraier Pipini perimitur. [Frater ejusdem Pipini re-
5. 4. 19.
Remigius, Ilodomensis archiepiscoptis, in Gallia
(Vita S. liil.) Atlialongus prcsbiter, per illatam gis
sibi cajcitatem admonitus querere corpora sancto- ciaret. Pipinus rcx Galliarum ajcclesias cantibus
rum Chiliani sociorumque ejus inventis sancio- Romanaj auctorilafis suo sludio melioravit 136.
rurii corporibus visum recepil. Eaque re san- 752. 11. 0. 2. 5. 25.
clus Bonefacius Moguntia; episcoptis ab Aibalongo (G. poni.) Stepbanus 87us Romanaj ajcclesia; pie-
ad se relala, castrum Wirziburch ad lionorem Chi- sidet, (//.)?!.) Marvan amira pe.rempto, Muhainatli
Hani martyris, qui ad predicandum ibi a papa Co- principalur Saraccnis aimis 5. Haistulfo Langobar-
dorum rege contra Romanos adeo exardescentc, ut
none episcopus ordinatus fueral, ibique moiiis et P
iributum exigcret ab uniuscujusque capitc, Stepi.a-
quietis lociim a Deo acceperat, cpiscopalis sedis nus ad cxpelendum Pipini rcgis auxilium cogi-
ibi papa
privilegio insigniri dccrevil; primumque episco- tur in Fi'anciam venire. Cui in
sanctum Burchardum ordinavit. Mar- veniendo in una no-
pum (77.m.)
van principatui' Saracenis annis 6. (Mctl.) Karlo- etium, apparuit maginim signum in ctelo, glohus
scilicet igneus a parie ausirali, declinans a Galliaj
mannus, frafer Pipini regis, Roma; a Zachaiia papa fiiiibus in
in monachum attonsus, primo in Serapli inonle in partcs Langobardorum. (Lauriss.) Mitti-
fur etiam Karlomaniius nionacbus alj Haistulfo ad
ccenobio quod ijise fundavitj deir.de apud castruni fratrem suuni Pipiiium rcgem,adperturbandam apo-
Cassinuni, Jaudabili vita ajriiluit.
slolicam pelitionem. (.4. Mcll.) Pipinus a Stephano
747. 6. 1. 6. 5. 20. papa cum filiis suis Karlomaniio et Karolo in regem
(Mctt.) Pipinus Griplioncm frafreni siuim contra ungifur, et per eos generafio eorum in heredifatem
se rebcllanfem persequitur. (//. m.) Saraceni inle- regalis successiouis in et
perpettium benedicitur,
stino bello collidunlur. omiiis alienigcna ab ejus invasione aposlolico ana-
748. 7. 2. 7. 0. 21 lliemate inlerdicitur (174). Anselmus vir illuslris,
(A. Lauriss.) Pipinus Griphonem in Saxonia el D cujtis soror eratuxorllaisiulfi regis, transfert corpus
cjus compiices Tassilonem, Lantfridtim et Suidiger sancti Silvestri papte ad cojnobium Nonantulam a se
bello victos cajjit; et Tassilonem quidem Bajoariaj fundalum 137.
ducem facit; Gripboni vcro in Neustria 12 comita- 753. 12. 1. 5. 4. 20.
tus conccdit. Quod illi non suffieii, sed ad Waifa- IConi. Frcd.) Pipinus rex Jlaliam aggredilur;

VAIU.-ELECTTOXES.
135 addit manus Sigeberii siinillima ; rell. A. l:G!)?rctsura duarum tineurum 15.; rell. prceler A.
prccter
137in rasura ciuarum lincaruin 15.; rell. prceter A., qui habc.l : Pipiiius rex totas Galliarum ajcclesias
cantibus Rornana; aucioriiaiis suo studio melioravit, Vir nobilis Anselmus corpus sancli Silvestri papae
transferta Roma ad Nonantulam ccenobium a se fundatum. Hcec igitur Sigeberttis orimo edideral.
NOTrE.
(I74)Hajcnec Anii.Mellenses habeiit,necRcgino. in imperaloriu dignilaie. Eadem sed verbis aliis
Auclor traclatus Deinveslitura (Waliramum yocant), concepla dicil Folcuinus in chartulario S. Bertini.
(jui hunc locum excripsit, ea ita exhibet: Unxit — p. 50 cd. Guerard
.fralrcin ejus confirmans stirpem illortim in rcgiti e!
 Mo SIGEBERTI GEMBLACENSIS 144
exercitus lialslulfi a Franeis vincitur. Haistulfus A tur: Aurece PelroniHce ditectissimrc ftlice.(P. D. cjesla
paccm facere cum Romanis ad nutum Fraricortmi ep. Mett.) Walpertus abbas in Italia, Clirodcgangus
compellitur. (Transl. S. B.) KaiTomannus mona- Mettensium episcopus, Pipini regis ex Landrada
chus ossa sancti Benedicti abbatis ab cecclesia Flo- sorore nepos, clarent in Galiia; qui Gorziam eoj-
riacensi, ubi olirn translata fuerant, tollere nitilur, nobium fundavit in Mettensi paroehia. (Laur.) Wai-
ut ea ad castrum Cassinum referret. Miraculis a Deo ferus, filius Eudonis, dux Aquitania», res Franco-
ostensis et Francis obsistenlibus, ab incepto prohi- rum inj"uste vexando, iram Pippiui incurrit; eoque
iietur, (7/. m.) Hoc lempore terremotus terribilis fa - Aquitaniam aggresso, fcedus fictaj pacis init,
ctus, quo urbes alitc quidem ex toto, aliaj ex parle 759. 18, 2. 9. 5. 32.
subversae sunl, alia; autem a monlanis ad subjecta (Mett.) Habdalla perscquente, ajcclesia Dei perlur-
campestriacum muris et habilationibus suis integrae batur. Waifero a paeis fojdere averso, Pipinus rex
et salva; plus quam iillra sex miliaria transniigrave- Arvernicum pagum depopulando premit, et multa
runt. In Mesopotamia etiam terra disrupta usque ad castella ipsamque urbem Arvernis capit, et Bladinum
duo miliaria, alia terra minus alba el arenosa de urliis comitem cum multis abducit. Sanctus Gengul-
profundo ejus ascendit; et ex ea animal mulinum fus claret in Burgundia, qui etiam maiiyrii claruit
ascendit incoutaminatum, humana voce loquens gloria,
pronuntians iiicursioneni gentis aJi heremo adver- 760. 19. 3. 10. 4. 33.
sus Arabes. (Mett.) Pipinus Bituricas urbem capit, et caplani
754. R. 13. S, 2. F. 4, L. 5. B. 27. munit. (//. m.) Telezas Bulgaribus dominalur.
(Mett.). Karlomannus monachus Vienne moritur, .... 761. 20. 4. 11. b. .1.
(MAR.)Sanctus Bonefacius Moguntiaj archiepisco- Caput Johannis baplistaj in Emesa civifate transfer-
pus ciim sOciis suis in Fresia ab inimicis fidei niar- tur. Chilpingus Arvernensis et Ammingus Pictaven-
tyrizatur; et inFulda cojnobio, quod ipse in To- sis comites congressi militibus Pipiiii, peiimiiniur
ringia fundavit, honorifice tuniulaluiv cum multis 138.
755. 14. 3. 5. 6. 28. .762. 21. 5. 12. 6.. 2.
(77. m.) Gonstaritinus imperalor Constanlinopoli (//. m.) A Constanlino imperatore multi martyri-
sinodum 350 episcoporum congregat; in qua edicto zantur. Thelelzis Coiistantino imperatori congres-
promulgato de imaginibus Dei et sanctorum ejus sus, cum multo Bulgarum damno et opprobrio vin-
deponeridis, ajcclesiam Dei nimis scandalizat, et citur, et ob hoc a Bulgaribus reprobalus, cum prin-
contra orthodoxos tyrannizat. (J!/e//.) Haistulfus £ cipibus gentis ab eis perimitur. (A. Lguriss.) Tas-
rex rupto pacis foedere Romam obsidet. Pipinus rex silo dux a rege Pipiuo onmino averlitur. Sabinus
ltaliam repetens, eum Papie ihclusum obsidet, et Bulgaribus dominatur.] (7/.»??,)Turci a Caspiis por-
invilum ad fcedus. pacis repetendum eompellit, et tis erumpentes, Armeniam infestant. In quorum
sancto Petro quajquaj sui juris erant, restitui fecit. patria cum anfiquo. lempore .pestilenlia orta fuisset,
Fulradus abbas de sancti Dionisii Parisiensis corpus suasu chrislianorum inmodum crucis ,se totonde-
sanctl Viti martyris a Roma Parisiustranslulit. runt, et quia per lioc sigrium salus patriaj redciiia
•756, 15. 4. 6. 7. 29. fuerat, hunc rifum tondendi tenueruiit 1S9.].(Ji7c;zi.)
(Luuriss.) Tassilo dux avuneulo suo Pipino regi Waiferus diifidcns suis rebus, muros urbium Aqui
reconcilialur. Haislulfus rex Langobardorum judicio taniaj subvertit solo tenus; quos rcsfauraris Pipi-
Dei moritur; cui Desiderius subslituilur, et rcgnat nus, ad suoruni tulelam, iidis commisit principibus.
annis 19. 765. 22. 6. 15. 7. .1.
757. 16., 5. 7. 1. 50. (//. !??,)Gelu maguum a Kaleridis Octobris usque
(G. potu.) Paulus 88us Romana; ascelesi» presi- • ad Februarium uo. (Conl. Fred.) Pipinus rex Lemo-
det. (Lauriss.) Habdallas principatur Saracenis an- vicinam regioriem ccede et incendio.depopulalur.
nis 21. Pipinus fortiler Saxonum muniliones ir-] (} (//. m.) Sabinus Bulgar cum Romariis fcedus init,
rumpit, ct post multam slragem eos sub tributo pro quo a suis repudialus ad imperatorcin fugit,
redigii. paganus Bulgarilms dominatur. (//).) Stellaj subito
758. 17. 1. 8. 2. 51. visse de cajlo: eecidisse, ita onuies exterruerunt, ul
Corpiis sanclaj Petronilla;, Pelri aposloli Tiliaj, i pulareiilfinem mundi iniminere.
Paulo papa transponitur;Tn cujus marmoreo sar- 764. 23. 7. 14, 8. 1.
cofago ipsius apostoli Petri maim. sculptum legeba- (I/Oiiriss.; Gesta epp. Mett.) Chrodegangus epi-

VAIWMLECTIOTSES.
138ita Sigebertus scripserat; at manusit. simiUimu manui 1S. ea delevit, Comites duo Chiipingus— eum
inultis amio 759. adscripsil, et annum 761. in rasura et intnargine ita ampliavit : Capul — ditavit, quibus
An. addidit : Idem rex —vocatur; quas inlerpolaliones infraedituri sumns cum reliquis additamentis Gem-
bldcetisibus. E codicibus B3*. Fl. 2. 3. habenl, quce interpolatores scripserunl, reliqui omnes ea quceSige-
betius. 139add. ly.; leli.prcvter A. cf. a. sequentem. ''*' post hcecerasa tinea plus quam dimidia. Turci
a Caspiis portis erumpsntes Armeniam invaslant add. A. Ilcec igitur Sig. vrimo. habuerai, sed in secunda
editione enno prcecedenti adscripsit ampliata.
14-5 CHKONiCA. liG
scoptis corpora mariyrtnn Gorgonii, Nahoris et Na- A tion.e papatu invaso, tccclcsiLCDei magno fuil scan-
zarii Roma ad Gallias translulit, ct Gorgonium qui- dalo. [Contra bunc Pliilippus a quibusdam Ro-
dem in Gorzia, Naborem vero in Hyliriaco ccor.obio, manorum papa constituitur , ct r.on multo post de-
Kazarium autem reposuit in cojnobio Lorisiiam, ponitur !tl.]
.quod Caiithuyr comes illustris a se fundatum, Met- 708. 27. U. 18. 12. 5.
tensi ajcclesiaj priori aimo iradiderat. ((.'oii.'.Frcd.) Longa conteiilio inter Pipinum et
763. R. 24. "s. 8. F. .13. L. 9. B. 2. Waiferum fmitur, quia Waiferus a suis malorum
(Cont. Fred.) Pipinus rex Agennum, Petrogori- peiiajsis in gratiam Pipini periinitur; et non multo
cas et Engclismam uibes Aquiianiaj devasfat, mul- posf Pipinus morilur. Karolns, filius ejus, pro tfeli-
tamque Aqiiitaiiia; partem sibi suJjjugat. Chrode- citatis magnitudine agnominafus Magnus, compar-
gangus Melfensitim archiepiscopus obit. Tempore tito cum fratre suo KaiTomanno regno , regnal post
Conslanl.ini imperatoris et Hyrenaj uxoris ejus, in eum annis 47. (G. pont.) Constantino pseudopap»
Syria civitate Beritho, quaj subjacet Anthiochitc, per zelum fidclium ab ajcclesia detuibato oculisque
Judari imaginem Jesu salvatoris nostri invenientes privato, Stejibanus 89us Romanaj ajcclesitc presidef.
in domo cujusdam Judaji, ihi reliclam a quodam ^ Hic tam a Gallia quam ab ItaJia e]jiscoporum sino-
cliristiano , qui ibi manserat, eam injuriose depo- diim ROIIIL«congregat, in qua omnia a Constan-
suerr.nl, et omnia opprobria, quaj Juda;i Chrislo tino ordinata exordinat preter baptismum et cliris •
Jesu iiitulerunt, imaginLcjus infercbant, illudentes iua ; decernente sinodo , ut episcopi ab illo conse-
ei, iu faciem conspuentes, eam percutienlcs, crimi- crati ad gradum , quem anie hanc coiisecralionem
nose conviliantes, manus et pecles ejus clavis con- habebanl, rcdirent, et si digni judicarentur, iterum
llgentes, acetum el fel ci porrigeiites; tandem lan- electi iterum consecrarentur; prcsbiteri vero ac
eea latere ejus aperto, exivil de eo sanguis et aqua. diaconi ab illo consecraii similiter ad priorein
Quod illi supposila ampulla suseipienles, ad expe- gradum redirent; et ipsi si digni essent, ilerum
rimentum, utrum fuerint vera miracula, quaj Jesum quidem conseerarentur, sed ad altiorem graduni
fccisse audierunt, omnes infirmos in synagoga sua vel ordinem numquam ascenderent; laici vero ab
collectos Jioc sanguine aspergehanl; et a quocum- illo in diaconos vel presbiteros ordinali onuiino de-
que languore delinebantur, onines sanabantur. Un- gradarentur, el in religioso Jiabitu perseverarent.
de Judtei tandem compuncti, ad Adeodatum civitatis Venerationcm ctiam sanctarum imaginum confir-
cpiscopum omnes cucurrerunt, cique re enarrata, mat, earumque profanatores anatbemalizal. Con-
imaginem cum sanguine.ei dederunt. Quibusbapti- ' stituit etiam , ut in omni die dominico ad missam
zatis, episcopus sanguinem per ampullas divisum Gloria in excelsis Deo canatur.
Jonge lateque dirigens, predicabat magnalia Dei; 709. 28. 12. 1. 15. 6.
obteslatus omnes, ut singulis arinis 5. Idus Novem- (Mett. [Lniir.]) Hunalclorebellioiiem in Aquitania.
bris celebretur passio dominicaj imaginis (Cf. A. meditante, Karolus Aquilaniam petit, onmesque
Xant.). Aquitanos el Wascones in dedilionem accipil. Hu-
766. 25. 9. 16. 10. 5. naldum, qui ad Lupum Yvasconum ducem fugerat,
(7/. m.) Constantinusimperator et Habdallas ami- a Lupo sibi cum uxore remissum abduoit; ct
ras pari vesania in orlliodoxos deseviunt, multos- sic Aquilanicum bellum finit. Desiderius rex
que corum pro Christo perimunt. Conslanlinus in- Langobardorum sul) optentu orandi Roinam in-
super ajgre ferens gloriam sanctorum miraculis co- gressus, aliquos nobilium Romanorum captos
ruscanlium , etiam lipsana eorum ubique jubet ef- exeecavit.
fodi el jactari in profundum. In prajsentia Pipini 770. 29. 15. 2. 14. 7.
r.egis intcr Grecos el Romanos cclcbratur sinodus (//. »!.) Conslantinus impcrnCor oiniiino a Deo
dc sancla Trinitate el sanctorum imaginibus. (Cont. aversus , virum sanctum Steplianum per 00 annos
Fred.) Pipinus rex Reinislanium fralrem Eudonis, 1 incltisuni, eliam gentilihus reverenduni, amara
patruum iscilicel Yvaiferi, qui a Waifero ad se.ef a moiie liiaiiyrizavii. Qmnes sibi sulijectos jurare
se ad Waiferum transfugerat, captum a suis in coegit super sanctaj crucis lignum , ne aliquam Dei
Jiello suspendit in patibulo. (Ib.) Rex Saracenorum sanctoruriiqiie ejus imaginem venerarentur. Eos qui
Amyrmoiion ab Ilyspania missis lcgatis, cl muneri- Dei genitricem invocabant, cos qui vigilias Deo age-
lnis datis ct acceptis, affectat graliani et amicitiam hani, cos qui ajcclesiis assueti religiose vivebant',
Pipini regis, eos qui a juramentis et immundiiiis aJislincbant,
707. 26. 10. 17. II. i. eos qui reliquias sanctorum penes se habebani,
(Lauriss.) Pipinus ultimo extcrminio Aquilaniam Jios et hujusmodi damnaiis, patrinioniis privabal
avterit, Sanctonas capii, ibique Waiferi matrcni, ei oniiiibus modis . cruciabat; qui reverentiores
sorores ef neptes captas secum abducit. (G. pont.) erant, eorum barbis cera et piceillitis, eos ambu-
Romse Paulo papa mortuo, Conslanlinus quidam rcbat ; monachos ut uxores, monacbas ut viros
subilo ordinatus sacerdos cx laico, tyrannica ambi- duccrent, cogebat. Quod mulii vilantcs, niariyriir.u
VARLE LECTIONF0
Ui ciddil LJ. : rctt. praicr A. -
 147 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 148
meraerunt. Nec sub alicujus genlilis persecutione A Desiderius rex cum nxore et filia el cunctis princi-
plures, quam sub lioc martyrizati sunt. Thelerigus pibus eapitur, et perpetuo exilio ad GalliasAgilfredo
Bulgaribus dominatur. Leodiensium episcopo dirigitur. Quidquid per multa
771. R. 50. S. 14, F.3. L. 15. B. 1.. lempora Langobardi Romanis abstulerant, KaroJus
(A. Lob.) Karlomannus rex, regis Karoli fralcr, eis restiluit; regiio vero Langobardorum destructo,
obit; pars regni ejus partibus Karoli se unit; uxor totam Italiam sub jure regni Francorum redigit,
ejus cum filiis et Aulhario Franco ad Desiderium Taliter Langobardi victi regnare destiterunt post
regem Italia; confugit.Hunaldusdux AquitaniajRo- annos 204, ex quo in Italia regnare cceperunt, Ka-
mam, quasi ibi perseveralurus, venit; qui ad Lan- rolus rex Saxoniam repetens , Iriparlilo exercitu
gobardos fugiens apostatavit, ibique non multo' post coneurrit Saxonibus', eique victoria provenit in
Iapidibus obrutus male periit. (77, m.) Conslantinus omnibus.
imperator contra Buigares navali prelio pugnaturus, 775. 54. 18. , 7. 5.
navibus suis fere duabus milibus impetu aquilonis (//. jn.) Constantinus imperator contia Bulgares
conlrilis, totum pajne amisilexercitum. vadit; sed pax inter eos convenit, Non multo pos!,
772. 51. 15. 4, 46. 2. autemriipto a Bulgaribus pacto, imperalor eos ex
(G. ponl.) Adrianus 90us Romanaj ajcclesia; pre- improviso aggressus , noliiliter de eis triumphavit.
sidet. Hic ad rcprimendam rabiem Iiereticorum (Mett. [L.]) Karolus rex Sigibiirch castrum Saxo-
imagines Dei sanctorumque execrantiuni nimisla- num capit: ter cum eis eonlligit, et victor obsides
boravit; et libro adversus eos edilo multis .sciiplu- pacis ab eis accepit.
rarum inducfioiiibiis roborato, errores eorum infir- 776. 55. 19. 8. 6.
mavit, fidcmque reclam 'splid.avil. Hic in offerloriis (•//. m.) Constanlinus iinperator plaga pessinii
et offertoriorum yersibus, quod geminatiim est, ge- iiicendii divinitus percutitur, el elamans adhiic vi-
ininavit (Melt. [Laur.]) Karolus rex ad Saxonicum vus : Igni sutii inextinguibili trddilus, miserabiliter
beJJum animum intendil, Heresburcli castrum Savo- .moritur. Postqiiem filius ejus Leo annis 5 imperat,
nuni capif, Hormensul fanum destruit; ibique sili HaJidallas etiam amiras moritur, post quem Mady
laborante exercitu, subito Tn lorrente largissimaj annTs 9 Saracenis jjrincipatur. (Melt. [/,.]) Inllalia '
aqu» effusLCsunl divino nulu; votique coiiiposlla- quihusdam rebellionem meditantibus, Italiam repe-
rolus obsides pacis' accepit a Saxonibus. tit Karolus; urbem Forum Julii capit, el duceni
775. • 32. 16, 5. 17. 5. ejus Rothgandum rebellionis incentorem decollaii
(I_b.)Adriano papa eontra Pesiderium regem con- C prajcipit; capta quoque Tarvisio urbe, cajferis ma-t
querente de multis injustiliis , Karolus Italiam pe- jeslate sui nomiiiis terrorem .incutit. (Mett. [REG.])
lit, et Desiderium intra Papiam elausum ohsi- Saxonibus HeresJiurcli Castrum obsidentihus ,: gld-
dct'-'-. ria Dei super Ltcclesiam apparuit omiiibus, dudbiis
7.71. 55, 17, 6. 18. 4. • scilicetsculis
sanguiiieo colOre flaiimiantibus qhos-
(Laur.) Saxones rtipto pacis fcedere Francorum , dam motus, ut in bello, per aera dahtibus. Karolus
lines premunt igiie et cajde; sed tamen a;cclesiani Saxoniam velut tempestas proteril, munitiones ir-
in Fritislar liequeunt iricendere, quam sanctus Bo- rumpit, et ad hoc eos impellit, ut se el patriain
nefacius benedixil, eamque nuiiquam igne crenian- eidedant, etdalis obsidibus seehristianos fuluros
dani prajdixit. (Jon. Vita Gregor. M, i.i, 9.) Karolus spoiideant.
rex offcnsus disspnasitia ajcclesiasliei cantus inter 777. i. i. 9. 7.
Romanos et Gallos, etjudicans jusliiisesse de puro (Melt. [L.]) Winthichindus dux Saxonum in
fonte, quam de turbato.rivo bibere , duos clericos Northinaniiiam fugit. Saxones baptizati paciscun-
i\omam misit, ut autenticum canium a Romanis tur, ut iiigenuitatem suam et sua omnia perdanl,
discerent et Galios docerent. Et per hos primo Met- si unquam a lidelitate Christi et regis desistant.
lensis ajeclesia, etper illam omnis GaUiaad aucto- D 778, % 2. 10.. 8.
ritatem Romani cantus revocala est. (Metl. [Laur.]) (Ib.) Karqlus in Hispania Cajsaraugustam vasfan-
lnter obsidendum rex Karolus diviso exercitu, niul- do delet, Pampilonam obsidet, ejusque captte mu-
tas iirbes ultra Padum comprehendit; inter quas ris destructis Wascones duosque Saraeenorum re-
Yeronam capit, in qua Aulkarius Francus ciim gulos sibi subigit, aliquasque urlies in deditionem
uxore Karlomanui et filiis ej'us latens, se cum eis accipit. Saxories suasu WTinthichindiFranciam atto-
regi dedit; Adelgisus vero Desiderii regisfilius, qui runt; sed a Karolo vicli fuga sibi consulunt. (7/.
illuc fugerat, inde elapsus Constantinopolim fugit. ))!.) Thelericus BuJgar ad Leonem impcratorem.
(A. Leod.) Obsidionem Papiensium peslilenlia nior- fugit; quem baptizatum imperalor patritiuiii facit,
talitatis aggravante , civitas regi Karolo. aperitur. (/(?,) Chardamus.Bulgaribus dominatur.
VARLE LECTIONES,
112Ihlerpolalionem
hujus anni ascriba Aquicinensi faclam videsis infra in additcimentisAquicincnsibus.
In 1. rasura, quatn Hirsch p. 471. supponit,- addiliqnisve ne levissimum quidem vesligium; unde qui inierpor
[aijcmem istam a Sigeberto fabricalam dixerunt, falsi siint.
143 CHRONJCA. 150
- 779. R. 5. S. 5. F. 11. B. 1. A Karolus rex Romam venit, et contra Heregisum
(Metl. [L.]) Leo imperator Siriam incursat. Ka- Beneventi dueem vadit, Heregisus muneribus et ob-
rolus rex in SaxoniaWestfalos sibi subjugat. Hilte- sidibus datis, gratiam ejus redimit, Bellum inier
randus dux Spolefi Earolo regi se subdit, ejusque Francos et Avares oritur (MAE.)Sanguis de cajlo et
gratiam multis muneribus rediniit, terra profluxit.
780. 4. . 4. 12. 2. 788. 7. 1. 20. 10.
(Ib.) Karolus rex Albiam fluvium transgredilur, (Mett. [L.]) Tassilo dux Bajoariaj contra Karolum
ibique in ejus gratiam Bardogavenses et Nortliutaj regem reus majestatis adjudicatur; unde a Karolo
baptizaiilur. Tassilo dux Bajoariaj contra Karolum attonsus, cum filio ejus Theodone in monasterio
regem rebellat, horlatu uxoris suaj, quaj filia erat relegaturl In Italia inter Grecos et Romanos pugna-
Desiderii regis, et exilium patris sui per maritum tur. Secundo in Italia inter Francos et Avares pu-
suura vindicare temptabat, [Obiit sanetus Sturmius gnalur. Terlio inter AvaVes cl Bajoarios pugnalur.
primusabbas Fuldensis ua. (cf. MAB.)] Quaiio inter Avares et Fraiicos pugnalur, et in
781.- 5, : 5. 15. 5. onmibus Karolus suis provCnisse victoriam lse-
(77. m.) Leo imperator cum insaniret cupiditate tatur. (H. '/??.)Instantia Tharasii patriarcha; Con-
circa pretiosos lapides, adamavit magnaj secclesia; staniinopolitani et Adriani papaj secundo apud
coronam, et accipiens portavit eam; el exieruht car- Niceam universalis synodus 550 episeoporum con-
bunculi in capite ejus, et caplus a febre mortuus gregatur; in qua fides catholica in presentia Hyrcnes
est. Post quem uxor ej'us Ilyrene cum lilio suo Con- et filii ejus Conslanlini, cunctorum subseriptione
stantino imperat annis 10. (Metl. [L.]) Mady amiras rohoratur, et Iieresis execranlium imagines Dei in
multos utriusque sexus pro Christo martyrizat, perpetuum abdicatur. Conjuratio valida facta est
Karolus rex orationis causa vadit Romam, ibique ab Austrasiis coulra Karolum regcm, auclore Har-
filii ejus unguntur in reges : Pipinus super Italiam, derico. Qua detecla, multi aut membris iruiicanlur,
Ludovicus. super Aquitaoiajiu (//>.) Tassilo dux aut exiliantur,
Eajoariie ab Adriano papa Karolo regi reconci- 789. 8. 2. 21. 11.
liatur. (Mett: [REG.]) Karolus Colonia; super Rhenum
782. 1. 13. 1.4. 4. (175) pontes duos construil elmunil, ei Sclaviaia
(H. m.) Conslantiiiopoli quidam lapideam auream ingressus, eam sibi subigit. (//. m.) Adelgisus, filius
invenit et in ea virum jacentem cum hac scriptura : Desiderii regis, qui victo patre suo ad Grecos con-
Ghristus nascelur ett-virgine Maria, et credo in eutn. (. fugeral, animalus auxiliOGrecorum ad Italiam venit,
Sub Constantino el Hyrene imperatoribns, o sol, ite- aut ad repelendum regrtum, aut ad inferendam ul-
rum me videbis. (Melt. [L.]) Saxones rebellant, et lionem ; qui inilo liello cum Francis, tenlus ab eis.
a Karolo bello victi, sediliosos usque ad 4500 ei amara mOrte peremplus est.
tradunt, et obsides ei tribuunt. 790. 9. 5. 22. 12.
785. 2. 7. 15. 5. (EINH.)Karolus rex honeslati a;cclesiastica; oni--
(Ib.) Saxones reJiellant, et a Karolo rege victi, uino intentus, legendi et psallendi disciplinam dili-.
pajne usque ad interneeionem delenlur. genter correxil (Jon., V. Greg. M., n, 10). Perpen-
784, 5. 8. 16. 6. dens enim, iterum Gallos a Romanis in cantaiido
(Ib.) Saxones et Fresones rebellant et vincuntur. discrepare, Metlenses' vero sola natiiraj levitate
Westfali a Karolo Karoli regis filio debellnntur. paululuin quid dissonare, per canlores rursmn siil,
785. 4. 9. 17. 7. ab Adriano p.:pa a Ronia directos dissonanliam caii-
(//. M.) ilady amiras moritur; post quem Moyscs lus correxit. (EIKU.)Circa pauperes etiam sollicitus,
Saracenis annis duobus principatur. (Mett, [L.]) non solum in regno suo, veruin etiam trans maria
Karolus Saxoniam depopulatur Winlichindus et Al- in jEgypto , in Syria, in Afriea, precipue in Hiero-
bion duces Saxonum Karolo reconciliati baptizan- D solimis, liberalitale elemosinarum christiauis pau-
tur, et molus Saxonum reprimunlur. peribus solatiabatur; transmarinorum regum amici-
786. . 5. 1.. 18. 6. tias ob hoe maxime expetens, ut chrisiianis sub
ylb.) Karolus rex Adulfum synescalcum suum cis degentibus esset revelatio. (Ib.) Alchuinus de
contra Briftones u'*mittit, et per euni nitilta Brit- Britannia oriundus, magisler deliciosus regis Kai'oli,
lonum castra et priucipes eorum capit. (MAR.)Si- scienlia litterarum prepollel in Gallia, cujus preci-
gnuin crucis in vestibus hominum apjiarebat. pue magisterio ipse rex omncs Jiberales artes didi-
' cit, Hic multa
787. 6. 2. 19. 9. scripsit, inter qua; eminent libri de
(Mcll. \L.]) Moyses amiras moritur; post quem saneta Trinitate scripti ad ipsum regem. [Hic etiam.
Aaron frater cjus Saracenis annis 25 principatnr. jussu ipsius regis diviuam historiam correxit ue.]
YARIJE LECTIONES.
111addit. 13. : rell. prceler A. (qui ca a. 829. 1U bittoncs Sig. nt add. 13.; rcll, jirw-*-
Iiabel) C2*.
_ KOTM..
(175) Albisfuit; vide Reginonem et Aim. Mett. ;_cf. Mon. SS. II, 225, nota.
 S5t SIGEREBTJ GEJJBLACENSIS 152
791. R. 10. S. 4. F. 23. B. 13. A piinceps Avaium se ei pafriam suain Iiarolo rcgi
(//. m.) Coiislaiilinus malreiii suam Hyrenen im- dedit, et gratiam baplismi percipit.
paiio privat, sulusquc annis 6 .hyiperat.(Meit. [L.]) 798. 7. 11. 50. 20.
Karolus rex regnum Avaiu,-;j terra marique impe- (//. m.) Kyrcne imperalrix super ereplo sibi im-
lii, cisque in sola fuga. spcni evadendi reliquil. perio fojmiiico dolore abusa, Conslaiilinum lilium
792. J. 5. 21. 14. simm oculis el impcrio privai, ct sola annis 5 im-
(//. m.) Constaniiiius imperator congressus Cbar- perat, Thafun Hyspanus Barcinonaj prefectus se
ciamo Bu-lgari, turpiler victus dehoneslalur; Cliar- Karolo regi dedit, cl Barcinonam, qute ab illo dc-
damus sublato regio omni apparatu dilatur. Pipinus, seiveral, rcciciil. (Meit. [L.J) Karolus rex Saxoncs
Karoli regis ex concubina filius, gibbo deformis, a gravi prajlio vincit. Adelphon rcx Galilhia; regi Ka-
qiiibusdam Francorum primoribus promissionc rolo multa munera miftit. (//. M.) Sol obieiiebratiis
regui illectus, contra paircm conjuravit. Unde con- esl per dies 17.
viclus [:)nsoralur, ei in Prumia ccenobio retrusus 799. J. 12. 51. 21.
usque ad fincm vilaj Deo mililavil. Complices vero (II. m.) Consianfiniis impeialor moiiiur. In Ilis-
coiijinationis alii cxiiiantur, pauci perimuntur. pania Barcinona Saracenis rcdclila, a Karoli milili-
793. 2. 6. 25. 15. B bus esl oJjsessa.Leonem papani celebrilatem Iclani;e
(Mtii. [L.]) Fciiciana licrcsis condemnalur ci in majoris agenlem Roniani capiunf, ct linguam ei
prescniia Adriani papaj ah ipso Felicc auclore ab- oculosque evellunf, Cui voce el visu reddilo divi-
s'ieatur. Hajc Iicrcsis asscrcbat, filium J)ei in ciivina niuis, ilerum ei oculos ei lingtiam cruuutradicilus.
n:\iura veruni Dciim cssc, in liumaiia vcro naiura Q:ii de manu eorum erulus, ad Karoluni fugit
iiiinciipalivtim; itcm in divina natura cum csse vc- quaniotius. (Mett. [L.]) Heiniicus dux Foiojuliano-
rum filium J)ei; in Jiumana vcro adopfivum, unani, riiin a suis perimitur.
parsonam Dci cf liominis dividens in duas personas, 800. 2. 15. 52. 22.
scilicct veri lilii et adoplivi. Saxoncs in fide ct li- (Mctl. [L.])In mcnse Julio contra naturam as-
.iciitatis rcgis vacillant. para et gelu concrcia bis fuit pruina, sed nihil fru-
794. 5. 7. 20. 16. clihus nocuit, Karolus rex Leoncm papam in sede
(//. j)!.) Coiisianiiiius imperator multos prineipum Bomana relocat; ipse quoque Romain properat,
sibi suspeclos oculis prival. (Eixn.: — MAIUANFS.)causas examinat, reos legaliter damnat, sicque oni-
Karolus rex, non soluiii patria lingua, sed ciiam nes Romanorum molus sedal. (Ib.) Gens Avarum
jieregrinis linguis eruditus, barbara et antiquissima _ a (idc delicit. Baleares insula; auxilio Francorum a
earmina, quibus vrierum regum bella et actus ca- Saracenis defensanlur. Per'Widonem Karoli ducem
ncbaniur, scripsit et memoriic mandavit, Inchoavit Brittones vincuntur et in deditionem rccipiunlur.
cliam grammaiicam patrii scrmmiis; mensibus Geroldus dux Bajoariaj in Pannonia Avaribus con-
aiiiii juxla propriam, id est Teutonicam, lingnani gressus perimitur; dequo in visioneAVelinilegilur,
vocabula imposuil; vcntos etiam duodccim propriis quod inter martyres annumeraius sit,
nominibus appcllavit, cum anlea quaiuor ianluni 801. 5. 14, 53. 23.
c.ardinaJes venti nominarenlur. iloniani, qui ab imperafore Coiislanlinopolitano
795. 4. 8. 27. 17. jamcliu animo desciverant, nunc accepla occasionis
(Meit. [L.]; EI.MI.)Saxoncs virtute Karoli conter- oppoiiuiiilate, quia mulier excecalo imperalore
rili, reddunt sc Christi et regis fidelilati. Karolus Coiistantiiio filio suo cis imperabaf, uno oiiinium
rexchrislianaiii religioncm saiictcac piecolens, icc- consensu Karolo regiimperatorias Jaudes acclamant,
c.lcsias Dei omiiiiiiodis honortibat, cl ornabat sacris eumque per manum Leonis papte coronant, cocsarem
vasis ac vestibus,edicens, ul ne janitoribiis quidem cl. augiislum appellant; Pipimim vero, filium ejus
liceret communi babitu in ajcclesia minislrare. Ex- regcm Ilaliaj ordiiiatum collaudant. (Metl.[L.])
f.Tixit ctiam Aqnisgrani basilicam plurimaj pul- D Aiiiymmiyn rex Persarum Karolo imperatori cle-
chriuidinis, aci eujus structuram a Roma el Ravc.nna pliantumci inuneramulfa mittit, Barcinona capilur.
columr.a.s ct marmora develii fecit. In Italia quoque Thcafe civitas a Francis capitur.
796. 5. 9. 28. 18. Sanclus Salvius episcopus veniens ab Aquitania ad
(G. pont.) Lco 9T»USRomaiiaj ecclesiae presiiief. fiscum Valcntianas, a Winigardo, filio Gerardi pro-
Qtii mox elavim confessionis sancti Pelri cuni curatoris ipsius fisci martyrizatur. Et super ejus
vcxillo Romanaj urbis Karolo regi misil. (Meli. [/,.]) corporc rcquircndo Karolus Magnus imperator di-
Wifihan rex Abrotidorum a Saxonibus perimilur. vinitus tertio ammonilus, corpus quidem invenftim
797. 6. 10. 29. 19. honorilice sepelivit, inlerfectores aulem ejus gravi
lleinriciis tlux Forojulianoruni expoliaio in Pan- poJiia mullavit; nec tamen per Iioc in eos uliio Dei
nonia Avarum principe Vringo (170), inestimabilem cessavit. Immulato ordine regnoium, immutandus
fhesaurum cjus misit regi Karolo. (Ib.) Tlindun est ctiam ordo titulorum; quia ahliinc sub uiio
KO'LE.
(176) Hic nuiujuam oxstiiii; fccif eum Regino, hrinq i. q. circulus. Ex eo transiif in Amiales Mel-
nyii jntelligcns vocem ar.naliuui Laurisscnsiiim feiises, Sigeberti fontem.
 i-;;-, 6HR0N1CA. 154
comprel.enuentlum est regnum Francorum et Roma- A ratoribus ConsfaniinopcT.lanis prcpter invidiam
norum, et Conslantinopolitanum regnum distinguen- imperaloriinominis a Romanis sibi impositi, magna
dum esl a regno Romanorum. Ex quo Byzantium patienlia et magnaniniilate eos iulit; et quia suspe-
Tracite civitas a primo Constaiitino in novam am- cfam hahebant suam potcnliam, crebris ''" legafio-
pJiala et in rcgiam urbem est exaltata, et Iranslata nihus sibi eos firmissimo foedere eonciliabat.
in illam omni Romanoe dlgnitotis gloria, in sedc-m (Mett. [L.]) Avares non fercnles infeslationem Scla-
Romani imperii dedicata etnova Roma est appel- vorum, a Karolo imperatore inter Sabaiiain et Ka-
lata; evolutis annis circiter 468, diviso a Coiistanti- rantanum impelraverunt Jiabitandi locum, ibique
nopoli Romano imperio, Karolus primus Francorum sine regni noniinc resederunt sub difione Franco-
imperavit Roinanis annis 14. . rtim. (//>.) Karolus, filius imperaloris Karoli, Bebc-
802, R. I. F. 54. C. 4. S. 15. B. 24. manos rebeilantcs devici!, cl Letlionem eorum
(Melt. [L.]) In Ilalia civitaies Ostona et Luceria ducem peremit.
contra Karclmri scntientes, in deditioneni accipiun- 800 5. 58 4, 19 28.
tur. Karolns imperator per omne imperium suiim (Ib.) Karolus infer illlos suos partitionem regm
legatos ad faciendum judicium et justiliam cuiiciis ' facit, el inde testamenlum facfttm, sua et Lc-oiiis
dirigit, et legis capitula 25 insiiiuit (177). Legali papte auctoritale roboravit. (//».) Behcmaui Sclavis
imperatoris Karoli ab Aaron amyra veiiienles, inler auxilianlibus ubique grassantur, sed a Karolo im-
cetera niunera etiam ossa Cypriani Karlaginiensis peratoris filio foriiter debellantur.
martyris et Sperati primi Scillitanoruin martyrum, 807. 6. 59. 5. .20 29.
el capul Paiitaleonis niartyris in Frantiam afferunt, (/7. ???,)Cbumeyd amyreus missus ab-Aaron acl
(H. !??.) Nicephorus Iiircnen imperio depositani cxcindcndam Lyciam, cum venissct Myream, nisus
exilio rclegat, et Coiistanfinopolilanis annis 8 im- sancti Nicolai conterere archam, pro ea conlrivit
perat, aliam , ct pro temeritatc incurrcns Dei vindiclam,
805. 2. 53. 1. 16. 25. siibsequente inevitabili tcmpestate, classim amisit
(//. )??.) Hyrene imperalrix in exilio moritur. totam. Karolus imperator per manumPauli diaconi
JNiccphorusimperator Saracenis congi'essus, pessime siii decerpens optima quequaj de scriptis catholico-
vincitur 146.(Mett. [L.]) Karolus imperalor"omnes rum patrum, Icctiones unicuique festivitatl convc-
Saxones trans Albiani morantes in Franciam trans- nientes, per eirculuni anni in tccclesia legcndas
tulil, pagosque eorum Abrodilis dedit. (II. m.) conipilari fecit 148.Mett. [/,.]) Rex Persaium Karo-
Aaron amiras cum trecentis milibus contra Nice- C lum impcratoreni preliosis iiiiineribus pcr legatos
pborum imperatorem ascendit; qtiem non fcrens bonorat, Saraceni Sardiniam depopiilanfur, sed a
Nicephorus, turpe fcedus inif, pactus se ci daturum Pipino rege Italiaj superanlur. (//. )».) Chrunnms
annuatim tricena milia noinismaliini, et iria no- Biils;aribus dominatur.
mismata in tribulum capilis imperaloris, et tria pro 808. 7. 40. 6. 21. 1.
capile filii sui. Karolus per omne imperium justitias (Melt. [L.]) In Brilannia Eardulf rex Norcianym-
facit, et Jegis capitula 29 instiluit (178). brorum patria et regno pellitur; sed ad Karoluni
804. 5. 56. 2.' 17." 26. imperatorem veniens, per eum rcgno el palriaj resti-
(Mctt. [L.]) Leo papa ad Karolum imperaiorem tulttir. (//. )ii.) Aaron amiras moritur; post quem
in Franciam venit. (//. tn.) Nicephorus imperator MuJiamadannis 5 principatur.
ftedere cum Saracenis soluto, multa incommoda 809. 8. 41. 7. 1. 2.
contulit imperio suo. Godefridus rex Danorum (A. Leod.) Walcliaudus episcopatum Leodicensem
multa contra vicinas gcntes abutens insolentia, pa- suscipit, qui in Ardenna Andagium cojnobium con-
cem ab imperatore Karolo expelit. Avares, qui et struxit. (Mett. [L.]) Pipinus rex Italise Venetiam
IJuni, longo contra Francos bello perdomiti, adeo hello sibi subigil, et non mult.o post Mctliolani obit;
afortitudine sua et potentia sunt diminuti, ut qui " et Karolus imperator Veneliam Nieephoro reddil.
alios ultro solebant lacessere, jam nec se ab aliis Nicephorus impcralor novis el injustis legibus omncs
valeant tueri; quia in hoc bello omnis eorum gloria suos exacerbat, et Dei in se iram exaggerat. ('/-*.)
et nobilitas periif, ct quidquid pecuniaj et thesauri Godefrido Danorum rege morluo , Hemingus ,
per tot sajcula orbemterrarumvincendo sibi conges- filius ejus, pacem expetif ab imperatore Karolo.
serant, lolum modo victoria; Francorum cessit, et 810. 9. 42. 8. 2. 5.
nullo unquam bello tam multa spoliorum quanti- (Mett. [L.]) Karolus in tres parfes regni sui trcs
tatc Francia ditala fuit. cxercitus misit, unum frans Alhiam, qui Hilinones
803. 4. 57. 5. 18. 27. dcbellavit, unum in Pamioniani, qui reliquias
Karolus impcrator, indignantibus contra se impe- Hunorum et Sclavos compressit, iinuin contra BriU
VARITE LISCTIONES.
146N. i. S. c, p. v. desuntCV. D. ''' crebis 1. 148Karolus— fecit in
Mon. SS. II, 225. margine add. Sig. cur. lertiis.
JNOTvE.
(VtT)Aquisgiani. Mon. Leg. I. 90. (178) Mon, Lcg. I, JII. cf. SS. II, 225,
153 SiCEHERTi GEMBJ.ACENSIS 150
toiies, qui corum perfidiam contudil ; ei ubiqne sibi ,A. 814, 15. 46. I. I. 7.
victoila provcnit. (Eixii.) Karolus rex, filius impera- (Mclt. [L.]) Karolus imperator gloriosus, regno
toris major nalii, obit. (Mir.iAKus)Karolus imperator et imperio stio ampJiato ct pacafo, stafu quoqtie
rercim suartim- beredem Cbristum lestamento facif. aicclcsia; sancle et religiose ordinato, moritur, ct
et quicquid in rc mancipi bahebat, in tres partes sepelilur Aquis, anno tetatis suaj 72°; qui pro
diviso, teiiiam eorum pauperibus ei famulaiillbus magnitudine operum agnominatus estMagr.us, cujus
paiaiio delegavit, duas vero paries in partes viginti vilam Einardus descripsit. Post quem Ludowieus,
et unam subdivisit, et mefropolitanis episcopis, qui filiiiS cjus, imperavit annis 20.
totidem sibi suberaiit, dislribuit, ut metropolis ajc- 815. 1. 2. 2. 8.
clcsia leriiam assignata; sibi parlis baberel. ci duas (Mctl. [L.]) Infer Ludowioum ct Leonem impe-
inter suffraganeos episccpos divideret. Noniina ralores pax firmatur. Harioldus rex Danorum, paliia
archicpiscopalium civifatum, qute cranl sub Karolo : et regno pulsus a filiis Godefridi, ad imperatoreni
Roma, Ravenna, Mediolanum, Forum Julii quaj et Ludowicum veniens imploral opem recuperandi.
Aquileia, Craclus. Colonia, Mogunlia, Juvavtini quaj Clirunnius succcssu lLCtalus, Conslaniinopolitanos
et Salzbiircb. Trevcris, Senonis, Vesontio.' Lusdu- incursal insolenlius, ef usque ad portas urbis vaga-
]"
ims, Vienna, Rotomagus, Remis, ArcJas, Daranlasia, tur crebris incursibus.
Eliredunum, Burdegala, Turonis, Bituricas. (//. )ii.) 816. 2. 5. 5. 9.
Nicepborus imperalor Bulgariam ingreditur ; cl quia (G. ponl.) Stcphanus 92"s Bomante ecclcsitc pre-
vicforiaj lemperare nescivil, a Bulgaribus cummulio sidet. Hicmox in Franciam venit, et Ludowicum in
senatorii ordinis numero perimitur. Siauratius (ilius imperaiorem coronavit. (Mett. [L.]) Ludowicus im-
ejus post eum anno uno imperat. perator exereilum contra Danos miltil, et per eum
811. R. 10. F. 45. C. 1. S. 5. B. i. obsides accipif.
817. 5. 4. 4, 10.
(II. i)?.) Stauratio deposito, Michael imperat post
eum air.iis 5. (Melt. [L.]) Hcmingus rex Danorum (G. pont.) Pascalis 95us Romana; a;cclesiaj pre-
morilur. Post quem duo inter se de regno conten- sidel, (Melt.[L.]) Wascones abiiiiperatore Ludowieo
dcntes hello colliduntur, in quo pajnc 11 milia dcseiscunt, sed ab ejus exercilu edomiti cito resi-
Danorum perimuntur. (EINII.)Mogunliaj pons quin- piscunt.
trans 8J8. i. 5. 5. 11.
geiitorum passuum longitudinis Rheiium, quem
Jiarolus imperator per decem annos ingenti labore (Ib.) Scloamyr rex Abrotidarum ab imperatore
et mirabili opere de lignis consiruxerat, ita ut per- (,a Ludowico deficit et ad Danos transil,
819. 5. 6. 6. 12.
petuo durare posse viderctur, ila tribus horis con-
flagravit, ut ne una qtiidam aslula super aquam (Ib.) Ludowicus imperator Briiiones sibi stibigit.
remaneret. Murmaiius dux eorum, qui nonien regis sibi usur-
paveraf, ab eis peiimitur. (//?.) Bornardus rex Ifaliaj
812. 11. 44. 1. 4, 3. conspiralionis conlra imperatorem facla; accusatur,
(Metl. [L.]) Karolus iniperalor Ludowico filiosuo el rcus majestalis adjudicatus,primoregno et oculis,
coronam impcrialem imponit, et Bernardum, lilium debinc vita privalur. (Ib.) Harioldus in regnum
Pipini regis, regem Italiaj facit, (Elcv. Am.) In Danorum a Ludowico remillilur.
Francia ajmd ccenobium Elnonense sanclus Aman- 820. 6. 7. 7. 15.
dus a Lotliario elevafur, a depositione ejus anno (Ib.) Scloamyr rex Abrofidarum et Lupus dux
circilei cenlesimo quinquagesimo secundo. Cujus Wasconum damnati capitis ab iniperatore Ludo-
corpore adhuc integro invenlo, cum ejus capilli et wico exiliantur. (Cap. Aqttisg.) Aquisgrani generali
iingues,. qui excrevisse videbantur, succideientur, convenlu habiio, per dispositioneiiiimperatoris Ludo-
el de ejus ore dentes adhibila forcipe exlralierenlur, wici episcoporumque et abbaluni aliqua capitula ad
sanguis indeprofluxit, qui ad niemoriam posterorum ]D ustis regularium moiiaehoruni addita sunl; et mulla
adhuc servatur. sanclarum scriplurarum compilatioiie facta, clerico-
815. 12. 45. 2, 5. 6. rum ct clericalium sanctinioiiialitim regula; consti-
tulaj sunt. Deficieiite historiarum relalione, cessai
(Melt. [L.]) Karolus imperator per totas Gallias
concilia super statu ajcclesiarum ab episcopis cele- etiam relatio de regno Bulgarum ei Saracenorum.
brari edicit; unum fuil Moguntiaj, alterum Reniis, 821. 7. 8.
lerlium Turonis, quarlum Caballonis, quintuin (G. pont.) Paselialis papa corpus sancta; Cccilkc
Arelati. (77. m.) Muhamad amiras fralri suo Hab- virginis ipsa revelanle invenit, aureis velatum indu-
dalla; eongreditur ; a quo superafus, cinn sibi con- inentis saiiguine ipsius adhuc infusis ; et ipsam ei
reguare invitus palifur ; ct lioc bello regnuiii Sara- corpora sanctorum Valeriani sponsi ejus et Tybmiii
cenoiTim per aliquot annos discinditur. (Mell. [L.]) et Maximi, Urbani quoque papse, in aecclesiama se
Michael imperaior Clirunmo Bulgari congressus, de cis edificalam (raiisposuil. (Mctt. [L.]) Ludowicus
iiello victus fugit, et ex tlesperalioiie rcrum niona- imperalor paiiilioiiem regni inter filios suos facfam
.clnis faclus, iiiuieritim dcponif. Posl quem Lcoannis confirmal sacramenfis optimaUnn suoruni. (/('.)
8 impcravit. I.co inipcralor Grecorum pciimilur in palatio suo
157 CHBONICA. 158
conspiratione optiinatiun suorum, el pretijiue Mi- A beiii titaiisfeii a Leodioad Audagium moiiasterium.
c.hahelis domcsiicorum comilis, el ipse Michael (.1. Fuld.) Rabanus sophisla ei sui tcmporis pocfa-
imperavit aimis 9. rum milli secundus, fit abbas Vuldensis ; qui niulta
822, F. 8. C. 1. de sanclis scripluris disseruit, qui etiam librum de
In Turingia cespes longiludine pedum quinqua- laude sauctte crucis, figtirarum varietaiedistiiiclum,
genum, Jatitudine qualuordenuiii, allitudine sesqui- difficili et mirando poemale composuit, el Sergio
pedali. sine manibus dc lerra precisus et sublatus papaj sancfo Petro oiTereiidummisit.
est, et ultra pecles 25 iranslatus esi. In Saxouia S23. 11. 4.
tellus in lnodtnn aggens liniiie unius leugce in- (Meit. [L.]) Kerioldus rex Dauorum cuni uxore
tuinuit. ei iiliis et sua parie Danorum Mogunfiaj baptizalur;
825. R. el F. 9. 2. et ab imperatore muneribus el parte Fresiaj in
(A. Leod.) Elevalio sancli Ursmari confessoris beiieficium sibi dala honoratur. (//>.) Ililduimis,
Lobiensis celebratur '''. (Metl. [L.]) Drogo, frafer abbas de Sancii Dionisii sacrique pataiii arcbica-
Ludowiei imperaloris, fit Metlensium episcopus. pellaiius, Romam miticns a papa Eugenio sanc.i
(Ib.) Lotliaritis, filius imperatoris, a patre in llaliam B Sebasliani martyris corpus accepit, et Stiessionis
dirigitur; qui a Paschale papa consccratus, coronam iu basilica sancii Medardi collocavil. Ubi dum adlmc
regni et impcraloris alque augusli liomen accejiil. inhumatum in Joculo, in quo allatum fuerat, jaccref,
(74.) Romaj .quidam nohilium perimuiitur, pro eo lanfa signorum et virttilum gratia in nominc ejusdcm
quod proniores juslo esse viderentur ad fidelitatem marlyris enituit, ut a nuJlo mortaliuni vel enume-
Lotharii imperatoris. Quod ciimcn cum eliam in rari vel enarrari possinf. Quorum qutedam tanfi
ipsum pajjam Paschalem intorqueretur, papa se stuporis esse dicuiitur ul Iitimanam fidem excedant,
apud imperatores exeusat, ct de hoc crimine coram nisi eertum csset, Deuni, pro quo idem martyrpas-
populo ct Jegatis imperatoris Roniaj cum magno sus esl, omnia facerc possc.
episcoporum immero se jiirejurando expurgal. (Ib.) 820. 12, 5.
Terraeniolus faclus csl; mullaj villaj ct domus caj- (Ib.) Corpora Marcellini et Pctri maiiyrum dc
lesfi igne creinantiir; homines ct animalia ictu Roma sublata in Franciam translata, inullis signis
fulminum cxaminanfur; fruges grandine vastaiilur; clarificata sunt, Corpus etiam sancti Gregorii papaj
eum ipsa grandine veri Japides immcnsi pondcris ad urhem Suessionis translaium esse dicitur.
cadunt; ct hajc prodigia grandis hominum moriali- 827. 15. 6.
tas subsequitur. Jn territorio Tullensc viila Comcr- (G.ponl.) Valenlinus Romanaj ajcclesia; 101"*
c
tiaco puella duodcmiis, posl sac;i'amcom.munionem presidet. Quo posl quadraginta pontificii. dies
in pascha a sacerdole siisccplam, primum per decem defunclo, quarlus lmjiis nominis papa Gregorius
menses pane, dcincle omni cibo el potu per-trien- Romanaj ajcclesise102us presidet, qui etiam quartus
nium abstinuil, et postca ad communcm Iiomimini Leo dicfus csl, Babanus abbas Iractatus in lihro
viiam rediit, sapiciiliaj cl in /Ecclesiaslico ad Oggarium arcbie-
824, 10. 5. piscopum edii. Amularius librum de ofiiciis seccle-
(G. ponl.) Eugcnius Romanaj secclesiajcenlcsimus siaslicis atl imperatorem Ludowicum scribil. (Prcef.
150prcsidet. (Mctt. [L.]) Corpora sanetorum Severi Ans.) Angelomus eiiam acFeundem imperalorem
Raveiinatium episcopi et uxoris ejus Viiiccntiajct Iractaius in libro reginun edit. Ansigisus abbas
JiliajInnocenliaj ab Olgario archiepiscopo Moguntiam Lobiensis edicla imperatoris KaroJi Magni ct Ludo-
traiislata sunt. (MAR.)In Gallia ante solstilium a;sti- wici filii ejus ad ajcclesiasticam legem pertinentia hi
valc, aere in tempestalem repente converso, ingens duobus Jibcllis digessit. Idem edicta eorumdeni ad
fragmeiilum glaciei ciim grandhic cecidit; cujus mundanam legem pertinenlia in duobus eque
longitudo pedes quindecim, lalitudo sex, grossi/udo libellis digessit'''.
duos pedes habebat. (Meit. [L.]) Legati Micbaeiis r> 828. 14. 7.
imperatoris inter cel.eramuiiera delulerunt Ludowico (Melt. [L.]) Italicus Ludowici imperatoris exer-
impcratori libros Dionisii Arcopagitaj, ab eo con- citus classe in Africam transvectus, conscrlo prelio
scriptos de hierarchia, id cst sacro pilncipalu, magnam Afrorum siragem fecil. (Ib.) In Wasconia
petcntc ipso Ludowico dc Greco in Latinum trans- aiinona dc celo pluil, frumcnto similis, sed grana
latos. Qui libri Parisius in ijiso sancli martyris breviora et rotundiora habens. (MAMAN.)Corpora
feslo missi, cum gaudio suscepti sunl; quod gau- sanctorum VaJenlini cl Genesii in Augiam monasie-
dium virlus sancti maiiyris auxit, decem et novem rium translata sunl.
egrotis in i.psa nocle ibi sanalis. (A. Lcod.) Wal- 829. 15. 8-
caudus Leodicensis cpiscopus corpus sancli Huc- (Melt.) CoiilraLudowicuiii impcralorem cominoiio
VARIJE LECTIONES.
149E. s. U. c. L, c. desunt D., sub anno prceccdcttlicxltibel C4'. ''"" ila
Sig. (ilcriim errans ; cf. a. 817.)
Bi\ CL 5. 4'. XCVL corr. XCVH. cl sic porro corriqcns D, : XCIV. cl sic vorro B5*.: X.CV.ct sic vorra
C2*. 1!ilIdem — digessit dcsu.nlD.
 159 SIGEBERTI GEMBLACENSIS ",CO
et simultas filiorum ejus eloplimaluni cxoritur. IIoc A cam solenmiter dedicavif, eamque urJjem Leonianam
anno, qui esl anr.us ab initio mundi 4888, finitur appallavil, vcl a Leone tertio hujiis nominis papa,
nonus aimiis inagnus ab initio mundi , qui est qui bujus operis fundamenla olim jecerat, vel a se
annorum 552 ''-. ipso, quia el ipse Leo quaiius dictus esf,
850. R. el F. 10. C. 9. 857. 25. 7.
Apud Conslantiiiopolim Tbcopbilus imperal anr.is (Fuld.) Northmanni Gallias graviter infcsianl, Do-
13. Gregorius papa, dolens, crebris Saracenorum rosfatum vaslant; Andoverpum ojipidum ei Witlant
ineursionilius vexari suburbium Romanaj urljis emporium silum jtixta ostium Mosaj incendtml, a
circa ajcclesiani apostolorum principis Pefri, inlen- Fresouibus tribultim accipiunl. (G. ponl.) Gregorius
dil illic urbem novam.tcdificare ; ad quod consiiio papa phires Ilaliaj urbes aul vetusfate aut hostilitafe
et auxilio imperatorum animaius novani faliricam dirutas novis faJjiicis aut muris reslaural ii3. Sara-
cojjiii. cenis ad deprcdandum usque sd poiium Romanum
851. 17. I. veiiieiifihus, Romani instanfia I-eonis papaj, auxi-
(Transl. S. B.) Saraceni Siciliam iiicursantes, liantibus sibi etiam Neapolitanis, eos bello excipimu,
eiiam Lijiparim insulam dcvaslant, ubi corpus et cooperanfe sibi divinilus gravi lurbine veiitorum,
Barlliolomci apostoli quiesceiiat ; quod olim loculo usque ad iiiternetioncm 15ipiene viclosdelenl.
pUimbeo iiijeclum et in marc demersuni a paganis, 858. 24. 8.
iion ferentibus illud propter nimiani signorum cla- (Fuld.) Comclcs in signo Libi^a; apparet. Noiib-
riiatem al) omnibus venerari, ah India usque acl iiiaiini Walacram insulam vaslant, el fribulum exi-
banc insulam ultro delatum fuerat, Ciijtis ossamodo gunl.
a Saracenis huc illucque dispersa, et a quodam 859. 25. 9.
nioiiaclio ipso revelanle collecfa, Beiieventuni trans- (Mett. [Fttld.]) Ludowicus imperator (lliosuo Lo-
feruntur. (Fuld.) Ludowicus imperator adversaiiles tliario sub fide ad se venienti reconciliatur, eique
sibi alios exauctoravit, alios exiliavit, alios bonis dignilalem irnperii el rogni cororiam (ribuit, Comelcs
piivavit; ac per Iioc filios et optimates suos magis in signo Arielis apparel, et per aliquot dies plurimi
contra se exacerbavit, iiislar slcllarum igniculi per ca;lum discurrere vi-
832.. 18. 2. dentur.
(Fuld.) Gregorius papa in GaJliam veniens, con- 840. 26. 40
tra imperatorem cumfiliis agebat, Imperalor uxorem (Mett. [F.]) Ludowicus imperalor moritur,et Lo-
suam Judith, quasi causorii malorum, abdicavit, _, thariiis solus imperium usurpans, imperat annis 15.
855. 19. 5. 841. 1. 11.
(Ftild.) Ludowicus iniperator a suis desertus ac (Mett. [RF.G.])Karolus el Ludowicus. filii impera-
proditus ct in poiesiatem Jiliorum redaelus, episco- loris, dolentes se a fralre suo Loihario debifa regni
porum judicio arma deposuit, et ad agendam poeni- parle privari, contra eum insurgere parant.
lentiam inclusus esf. Sol et luna per cclypsim
842. 2. 12.
dcficiunt,
854, 20. 4. (Mctt. [F. R.j) Comeles in signo Aquarii appa-
ruit, Tribus fralribns de regni parlitione discordaB--
(Fuld.) Ludowicus imperator relaxaius, anna, fibus, conseritur inter eos pugna in pago Alciodo-
imperium et uxorem recipit, ac filium Lotharium in
Italiam redire cogit, rense, apud villam Foiitiniacum; et fanla cedes.
' iiirimque facla esl, ul imlla ajlas memiiierit tantam
855. 21. S. liominum facfam fuisse in gente Franco-
Monente Gregorio papa ct omnibus episcopis stragerii
rum, el ita corum vires ibi attenuataj sunl, ui jani
asseiitieiilibus, Ludowieus imperator slatuit uf in ab externis tueri possint, Victoria
Gallia et Gerniania festivitas oninium Sanctorum in nec suos termiiios
Kalendis Novemhris celebrarelur, quam Romani ex j3 tanieii Karolo et Ludowico provenit.
instllulo BonefaciipapLecelebrabant,(WID.)Hoclem- 845. 5. 15.
porc reliquia; Vili marlyris a Parisius ad Corbeiam (Mell. [F.]) Fratribus nonduni a bello desistenti-
Saxoniaj traiisferuiil.ur ; unde ipsi Franci teslali bus, consilio oplimatum tandem de pace agilur, et
suiit, quod ab illo temporc gloria Francoruni ad de partibus singulorum 40 priniores eligunlur, qui
Saxones Iranslala sit, (REGI.NO.)Ebbo Rcmorum in unum coiivenientes rcgnum ajqualiter dividereiit;
avcJiiepiscopus deponitur; aliique mulli, qui cum eo et ita pax in annum sequentem inducialur. Ludowi-
in dej'eclioiiem Ludowici imperaloris conspirave- cus interim pergens in Saxoniam, validissimam li-
rant, damiiantur et exilianlur. berlorum conspiralionem dominos suos opprimere
S56. 2-2. 6. volentium foriiler compescuil, auctoribus factionis
Grcgoiius papa consummatam novae urbis fabri- capitali sententia damnalis.
YARIJE LECTIONES.
152poslhwc in 1. erasum: Obiit sanclus Slurmi FuJdciisis ahbas. Idem addit unus A., dccsi
primus
reiiquis Cf. a. 780 "" Gregorius — restuurat dcstini Di" 16i u. adlcrnelioncm Stg.
 101 CffilONICA. 16§
844. R. et F. 4. C. 14. A aliquos sacri oruinis ad se incKnaret^quaj ab archi-
(G. poni.) Sergius Romante tecclesiaj 403U3 pre- episcopo correpta, confessa est, se per suggestionem
sidet, Ad lmj'us electionem confirmandam Ludowi- cujusdam preshiteri quajslus causa hoc fecisse.
cus filius imperatorls Lotharii a patre missus, ab 849. 9. 5. 4.
eodem papa in regem Langobardorum unctus est. (/(?.) Godescalcusherelicusa Rabanoarcliiepiscopo
(Melt. [F.]) Mauri Beneventum oceupant lS6. De- -raliohahiliter, ul multis visum est, convincifur; sed
scripto in tres partes regno, fratres adurbem Galliaj tamen in suo perseveravil errore, (Trainl. S. 77.)
Viridummi conveniunt, et inter se pacificantur; et Sancta Helena imperatrix, a filio suo Constanlino
datis et acceptis invicem sacramentis, quisque ad Magno primo hujus nominis imperatore Rome in ec-
descriplas sihi partes regni tuendas revertuntur. clesia sanctorum Marcellini et Petri martyrum in
(Meli. [R.]) Karolus accepit occideritalia regna a mausoleo purpureo sepulla, ad Franciam a Theogiso
Britaimico: occeano usque.ad <Mosam fluyium; in monacho trarisferlur, et in diocesi Remensi magna
qua parte exfunc et modo nomen Francias remansit. Francorum veneratione excolilur 16r:
Ludowico orientaUa regna cesserunt, onmis scilicet 850. , 10. 6. 5.
Germania usque ad Rheni Jluenta, et aliqute trans " (Mett. [F.]) Franci aBOemariispreJio gravitervin-
Rhenum civitates cum adjacentibus pagis, propter cuntur. Cui bello spiritus malignus sc prefuisse, pcr
vini copiam. Lotharius, qui majqr natu erat et impe- os-abreptitii pulilice protestatus cst, et per se et per
rator appellabatur, omnia Italiaj regna tenuit cum suos socios, spiritus scilicet superbise et discordia;,
ipsaRoma, nec nori et Provintiam, et mediam par- egissej ut Franci lerga verterent, ., ..
tem Franciaj inter Scaldim etRhenum, qua; mutato 851. - .'• 11. <__: 7.-. . 6.
liomine ab eo denominatur Lotharingia, Post factam Reliquise sancti Hermetis martyris per Lotharium
"ergodivisionem Karolus regnal inFrancia annis 54, imperatorem in Gallias mittuntur, et apud Indam
Ludowicus frater ejus in Germania 53. monasterium bonorifice conduntur,:(7/i.) Fames va-
845. R. 5. F.T. C. 15. iida Germaniam attrivit, ul etiam pater filium suum
(Mett. [F.]) Ludowicus rex GermanitB Abrotidos devorare voluerit; quo tempore Rabanus archiepi-
a se defieere molienles, bello perdomuit, occiso rege scopus multam pauperiJras benivolentiani exhibuit,
eorum, eorumque tcrram el populum sibi diVinitus 852. 12. ; 8. 7.
subjugatum per ducesordinavit. Apud Constanlino- (Ib.) Karolus rex Franeorum filios fratris sui Pi-
polim Michael el Theodora imperant annis 11 156, pini regis, Pipinum et Karolum, regiium inquielar.-
846. 6. 2. 1. „ tes capit, et in monachum attonsos in monasierium
(Mett. [F.]) Nqrthmanni regnum Karoli graviler trudil. ;
ihfestant, et usque Parisius navigio veniunt; cuni 855. 15. 9. ,8.
Fresonibus tribus preliis cOiifligunf, in primo victi, (Mctt, [R,] JSToiilimanniper mare Rriltannicum:
in duobus vietores existunt. Karolus ciim Brittoni- ostia Ligeris ingressi, urhem Namnctem invadunl,
bus infeliciter pugnat. Ludowicus rex qualuordecim episcopum sabJiatlio sancto pascJiaj baptismum ce-
duces Boemanorum cum suis """' baplizari' fecit.
" iebrantem trucidant, clerum et populum perimur.l-
..""847.. '_ ".' -i._ : 5. '.' i. Inde Andegavis, deinde Turonis occupant, el ut lem-
(G. pont.) Leo quiutus hujus nominis papa, Ro- peslas omniadiruunl- lemplum eliam sancli Martini
inaiiaj ajcclesiaj 104us pres.idet. Ilic decrevit, utdum iiiccndunt. ... .
missarum sacra solemnia celebrantur, nullus ex : 854. 14. • 10, •. ... . 9.:.-.:.
Jaicis in presbiterio slare vel sedere vel ihgredi pre- (G. pont.) Hincmarus Remorum archicpiscopus in
sumal, nisi tantum sacra plehs, qua; ad mimstraiio- Francia claret, qui vitam sancti Rcmigii scripsit,
ncin sacri officii consfilula esf, Decrevil etiam, ut Benedietus 105us Romanaj ajcclesia; presidet, Hoc
oclavaj assumptionis sanclaj Mariaj in EcccJesiaRo- conspiratione quorumdam malignorum deposilo ,
niana celebrenlur, ij) Anastasjus presulatum invadit, Sed (Mett.[F.]) Ana-
' "' quod 'aiHCnon
'' fiebat.
848., . 8. > 4. . 5. stasio a legalis imperatoris Ldlharii dejecto et in
Rabanus abbas Fuldensis, ordinalus Moguiitiaj carcere fruso, Benedictus honorifice relocatur.
archiepiscopus, celebrata synodo Mogunliaj jussu Northmanni qui per 20 annos Franciam nimis attri-
Ludowici regis, multa ajcclesiaj utilia decrevit. verant, in patriam suam reversi, intestino inler se
(Mell.[F.~) Quajdam pseudoprophetissadicens inslare bello usque ad internecionem delentur, ul de regia
diem judicii, Moguntiam sollicitabaf, ita ul etiam eorum stirpe nullus iiisi unus puer remaneret (179).

'~~ VAUliii;LECilONLS.
M. B. o. tonl D. 1S6 Primo in 1. fuit XIII seaXIIII; sedjatn rudendo inXl mututum est. Xnil A,
is~ totum annutn in rasura scripsil
Sig. cur. lerliis; quibus lu addit: recondita in cenobio S. Pelri, quool
Altum Vyleyr diciter, Hqrum loco A. posl diocesi addit: in "Altuillari. "' "'
NOTiE. ',''..
(1 /9) In nullo que.m noverimus Sigeberti codice originem traxisseoportet; atcodiceESh. jam depsr-'
occurrit locus famosus de Johanna papissa, quem dito, certi ea dere nil j'am liabemus. Yidesis quts
lioc loco editio princeps exhibet. Qui nisi ab edilore infra ad Auctarium Ursicampiiium dicturi suhius.
inseiius est, quod addubito, a moaacho Volensi
 463 SJGEBERTI GEMBLACENSIS 164
835, R. 15. F. 11. C. 10. A studium Mogunlinam seeclesiam illustravit. Ludowi-
cus rex Germaniaj plurima prelia contra Sclavos
(//?.) Terrajmolus, aeris insolila commotio, turbi-
nes, lempestates, grandines, fulmina, multa multis slrenue gessit; et capto principe eorum Rastrix no-
inodis incommoda hominibus inferunt. Quidam mine, propter violatam fidem oculos eruere jussit.
eliam liomo igne cselesti consumplus est, veste illesa (Ib.) Principibus Karoli regis inter se discordariti-
manente. (//?.) Lotharius imperator partito inlei fi- bus, Brittones destitutam auxilio terram invadentes,
lios regno abrenuntiat saeculo, et in Prumia mona- usque Pielavis omnia vastando veniunl. Quos redeun-
sterio habitumonachi suscepto, non multo post dor- tes rex Karolus prosecutus, Britanniam intrat, ct
mivit in Domino. Ludowicus, filius ejus, oliin a Ser- pugna conserla Franci vincunlur, Brittones in cajde
gio papa in regem uuclus, imperat annis 15. Lo- eorum grassanlur (180).
tharius vero fraler ejus LotJiaringiam tenel1S8. 860. 5, .16. 4,
856. 1. 12. 11.
(Ib.) Numeneus rex Bnttonum dum instarel re-
(//).) Rabanus egregise vitte et scienlite archiepi- gnum Francorum depopulaii, visum est ei asistere
scopus obiit. Maginradus eremita martirizalur. sibi sanclum Maurilionem, Andegavensis urbis olirii
(MAR.) Apud Constantinopolim Michael solus impe- B . episcopum; a quo in capite bacuJO percussus, iram
ralannis 12 '"' Dei mortepersensil(181). (WIDUK.i, 46.) Hoc lcm-
857. . '2. 13,, 12.
pore Leutulfus dux Saxonum, paler Ottonis ducis,
(G. ponl.) Nicholaus 106us Romanaj a;cclesiajpre- avus autem Heinrici regis, corpus sancti Innocentii
sidet; cujus ordhiationem Ludowicus imperator siia papse a Roniain Saxoniam translulit (182).
presenlia roboravit. (Mell. [F.]) CoIOnia;orta tem- 861. 6. _ :17. :5i
pestate, populoin basilicam sancti Petri confugiente,
fulmen subito instar ignei draconis basilicam scidit ' (Mett.[R.]) Herispous, filius Numenei, rex Biiflo-
acpenetravit, ettres homines diversis quidem locis, nuui, Karolo regi corifederatur, et muneratus ejusse
sed uno ielu in mortem dejecit. Alios etiam sex eo- dominationi subdit,
.dem impetu semivivos reliquiti .. 802. 7... - .•:.. 18. .-" -6.
.: 838. 5 ,14; - 2. " ; (Fnlcl.) LothaVius rexLolharingia; Waldradam
(76.) Franci super credulitate Karoli regis sili apud pellicem superducens conjugi suaj TietbergLC,cOn-
Liidowicum fratrem. ejiis expostolaisl,: et eum ad scnlientiljus si5)i archiepiscopis Gunthario Coio-
regnandumsuper se eontra Karolum irivitanE. Quod . nicnsl et Tietgaudo TrevirensL niagnam sihi calami-
:ille inconsultu aggressus, turpiter alienis excessit fi- (J tatem paravit. >
nibus. (//?.) In parochia Moguntina maligiuis spiri- 865 ':'.- ".. 8..:: '" . 1%: ' -7,
tusevidens nequitiajsuajindicium dedit, Namprimo : (Mett. [R.]) Ilugberttis abbas et dux,.trater Tie.t-
lapides jaciendo,.et parietcs domorum quasi malleis berga; Veginaj,prO repudiosorOris suae coritra Lo--
pulsando, inde manifeste Joquendo, furta etiam pro- (liariiim insiirgit. Guntharius et Tietgaudus arclii-
dendo, discordias inter vicinos semiriarido, Jiomiries episcopi "Roma; a papa Nicholao pro adullerio Lo-
inquietabat. Denique aniroos onmium cOntra unuhi tharii regis examiiiati, cum et suis synddalibus ge-
Jiomiiiem commovit, quasi pro ejus peccatis caJteri stis, quaepreferebant, et suo eliam ore convicti iuis-
talia paterentur. Cujus fruges in unum coacervatas sent, episcdpatu et sacris gradibus exordinali ana-
incendit; qui ubicunque intrasset, statim donuis illa tliematizati sunt, eisque tantum laicalis cominuiuo
exurebatur, ul jarii ei liisi in agris loeus manendi concessa est,
nullus esset. Propter hoc presbiteris Jetanias agen- 864. 9. 20. 8. .
tibus et benedictam aqUain spargentibus, iaimicus (//?.) Excoinihunicata pelice Waldrada a legato
multis lapides jaciendo cruentatis, taridem aliquan- apostolico, videnis Lotharius rex etiam sibi excom-
diu quievit. Presbiteris recedeiilibus, inimicus fle- mhnicatioriem inleiitari, Tietbergam uxorehi rece-
n
biliter ululans, tandem presbiterum quendam nomi- pil. Sed id riOnmultum profuit, quia nOnmulto post
natim exprimens, se, quando aqua benedicta spar- ea repudiata pelicem recepil, nec ultra ullb cor-
gebatur, suh cappa illius quasi familiaris suilatuisse reptionis niodo ah ea 'separari potuil,
professus est; accusans eum cum filia procuraloris 865. 10. 21. 9. -
concubuisse, Sic per triemiium institit, donec ibi- (ADON.,Martyrol.) Corpora sanctorum martyrum
dem cuncta ajdificia
" incendio consiimeret. Eusebii et Pontiani dono Nichclai papaj ad Gallias
859. . . i. 15. 3. translata, in mOriasteriis voto religiosorurh sanctd
(Ib.) Probus preshiter obiit, cujus conversatio et Petrocollatishonorificetumulantur. (Mett.[l\.]) Rex
VARI.E LECTIONES.
&. ntc exlubel verba : Hoc t. c. Remisius i. m. e, s. n. ex a. 895, ubi ea omiltil. >"sxm C%'.
5. 4*. D. .-- .
NOT^;.
- (180) A. 849. hoc narrant Ann.
a Bertin., a. 860. (181) A. 851. Ann. Berl.
Reg: 848, Chron. Britaim. (182; A 844.
 i 65 CHRONICA. inn
Bulgarum ad clirisliaiiismum cum sua gente con- .A probatione innoeenfiaj sua; ad. examinationem cor-
versus, missis ad eum a sede aposlolica ministris ; poris et sanguinis Domini tam ipse quam optimates
sacri ordinis, acceptis etiam a rege Ludowico sub- regni invitali esserit : et ipse et
omnes, qui corpus
udiis, adeo in fide solidatur, ut non multo post filioi Domini cum eo temere accipere presumpserunt,
majore in regnuni ordinato, ipse abrenuntians saeculoi infra ipsum annum perieruut, ipso statun in ie-
monachus factus sil. Sed cum fihus ejus juveniliter deundo Placeiiliaj defuncto.
agens ad gcntilitatis cultum vellel redire, militiaj: S7L 16. 27. 2.
cingulo et cullu regio resumpto, lilium persecutus i (Fuld.) Coioniaj celebrata S)-nodo ad dedicalio>-
ceepit et oculis ejus effossis eum in carcerem trusit; ; nem ajcclesiae a tribus Lotharingiaj metropolitis,
et filio juniore in regnum loeato, sacrum habitumi Liutperto Moguntino, Bertulfo
Trevirensi, Willi-
reeepit, et in eo usque ad finem vitas persevera- berto Colonieasi, cum ab eis eliam roajor ajcclesia,
. vit 160. quaj est sancti Petri, deberet dedicari, precedente
866. R. 11. F. 22, C. 10. nocte audita; sunt voces malignorum spirituum,
(//>.) Herispoo a suis perempto, Salomon filiusi inter se dolendo conquerentium, se a possessis diu
ejus super Brittones reguat, el Karolo contra se sedibus debere expelli. (Mett. [R.]) Karolus rex
venienti confcederatur (185). (//?.) Northniaiini Gal- ** ' Francorum, defuncio fratruele suo
Lothario, dum
liam repetentes, Namnetis, Andegavis, Pictavis et Lotharingiam solus usurpare nilitur, per moderan-
Turonis terminos depopulantur. Qtiibus oecursantes ; tiam et industriam fratris sui Ludowici GermanO-
dux Aquitanite Ramnulfus el Ruotberlus fortis mar- rum regis ad hoc attractus est, ut ajqualiter inter se
ciiio, duni ipsiincaute preliarites perimuiHur, coeleri regiium fratruelis dividerent, (Fuld.) Ab exerciiu
a Norilmiamiis ut oves a Jupis aeervatim ster- Ludowici Germanici variO evenlu varia bella contra
nuniur. Sclavos geruntur.
. 867.. .12. 25. 11. 872. 17. 28.. 5.
(Ib.) Saraeenis Beneventanam regionem incur- (Mett. [R.]) Karolum regem Francorum domesti-
stinlibiis, Ludowicus imperator virililer occurril, ca calamitas in filiis suis. aflixit. Siquidem KarlO-
Ad cujus auxilium Lotharius frater ej"usproperans, -niannum in clericalu usque ad diacoiiatus officiuin
multa quidem prelia cum eis strennue gessit, sed[ provectum, ipse pater cajpit et excecavit, pro eo
exercltu suo propter intemperiem aeris morbis et quod a"dapostasiam conversus et oinni- genere no-
morsihus aranearum nimis gravato, eum multo cendi regnum perturbans, aller quidam Juliar.iis
suorum dispendio rediit. ,Q effectus erat. Porro alter filius ejus Karolus duin
868. 15. . 24. 12. inconsulle voluisset' experiri expertam cujusdam
(G. pont.) Adrianus Roniana; ajeclesit» 107»s Albuini militis fortiludinem, et solussoli eongressus
prcsidef. (Fu.lcl.) Comeies,manifestissinie' apparet. fuisset, ab eodem Albuino, ignorante quis esset,
Michael Grecorum imperator sensii diminiiius adeoi peremplus est. (Fuld.) Basilius imperator Grecorum
nienie excedehal, ut familiares stios juberet occidi; iiitcrctBtera miinera mitlit Ludowico regi Germa-
quos fainen ad se rediens, Sibi represeiilari exi- norum christallum mira; magnitudinis, mire auio
"gel.al, gemmisqueornatam, cum parte non modica sanctaj
8(39. 14, 25. 13. crucis.
- Basilius, quem Michael imperator 875. 18. 29. 4.
pauperem cx
familia unius abjialis sibi asciverat, ef cul)icula- (MAH.)Johannes 108us Romanaj ajcclesia; presidet.
riuai factiim ad tantos Iionores provexerat, ut alter Ad hunc Joliannes, Romanaj a;cclesia; diaconus,
ab imperatore appellaretur, sajpe ab imperaiore j viiam primi Gregorii papaj scribil, in quatuor libel-
per insaniamoccidi j'ussus, limens ne tali occasione; lis Jaudabiliter editam. (Metl. [R.]) Adalgisus dux
occideretur, elegit magis ipse imperatorem interfi- Beneventanorum a Grecis seductus contra Ludowi-
ccre, quam ab eo interfici; et imperavit annis 17. D 1 cum imperalorem rebeUat, et multas Italiaj urbes:ab
.[(OJoiiis transl. S. M.) Corpus.sancli Mauri, qui eo deficere fecit. Cui imperalor viriliter repugnans,
fuil discipulus sancti Benedicti, asportatum a Glan- Beneventum et Capuam capil. Sed dolis AdaJgisi
difolio inBurgiindiam propter limorem Normanno- persuasus exercitum dimittere, ita abeo est circum-
ram, transferlur ad Fossatense cenobium, quod ventus, ut non posset evadere, nisi tuipi foedere
construxit sanclus Babolenus, sancti Columlianii facto compulsus jurasset Adalgiso, se nunquam in
discipulus 1C1. vila sua Benevenli fines inlraturum. Ob hoc Adal-
870. - 15. 26. 1. gisus a senatu Romanorum reus majestatis ei
(Mell.'[W.]) Lolharius rex Rpmam ad Adrianum hostis publicus dijudicatus et bello contra se de-
papam se excusatum vadit. A quo dum procom- crelo, in Corsieam fugit. (F«W.) Karolus junior'
VARIJE LECTIONES.
A. hic exhibet verba : Hoc tempore — Gimniacensem ex an. »30, «"» e« ymnm. )«"«»'«'/•
rell. prwter A.
NOTJ;.
(185) A. 857. Ann. Bert. .,-'.-...
 167 SIGEBEim GEMBLACENSIS 3(38
Ludowici Germanoriim regis filius a dajmonio gra~ A et nimia aquarum.iiiUiidatio facta esl in Junio, ita
viter in pracsentia patris et optimaiuin ejus vexatur, ut in Saxonia villa quoedam Jonge a forrentibus et
et in ipsa vexatione conJitetur, hoc sibi ideb conti- •fJuminibus remota, iri momento cum liomiuibus ef
gisse, quia contra patrem suum conspiralionem bestiis, cuni arboilbus et ajdificits, cum ajcclesia et
iacere moliebatur, allari penitus absorta sit, et nullum habitationis
874, R. 19. F. 50. C. 5. remanseril vestigium. (Mett. [R.]) Ludowicus impe-
(//?.) Inltalia Brixaj tribus diebus ac noctibus rator in Italia moritur, ct patruus suus Karolus rex
sanguis de cajlo pluisse narratur. Northmarini etiam Francorum Romam pergit, et Johanne papa et Ro-
a regno Ludowici Germanoruin regis Iributiim exi- manis per munera sibi conciliatis, imperalor crea-
geiitcs, ab excrcitu illius graviter cesi vincuntur. tur, et imperal annis trlbus. Sed ei statim a Lu^
(M.ett. [R.]) Locustaj Galliam -depopulaiitur innu- dowico fratre siio bellum paraturj quodse incon-
ir.erabiles, cieteris locustis majores, sena alarum sulto solus imperium fralruelis usurpaverit. (lb.)
remigia, sex pedes, duos dentes Japide dmiores Britones regc suo Sjlomone mortuo,pro conieiilione
liabentes, ut caslroriim acies lurriiatim volantes, reriiandi inteslirio inler se bello coJJiduntur; sicque
duces cum paucis ilinere unius diei premiftentes ad iovili ccssai.l a Gallise externiinio. (Futd.) Karolus
melanda loca venluraj multitudini, circa lioram " iriiperaior post adepliim imperium ultra se elatus,
nonam ad locum previsum venientes, ibique solis consueludines Francorum vilipendens, Grecas glo-
oiium expectanies, per spaeium unius diei aerem i ias et insolilos Iiabitus affeetabat, et talari dalmalica
velabant, ipsum solis splendorem obnubilantes; ore indutus et desuper balleo accinctus pendente usque
lalo, exlenso iiiiesfino, oinnia viridia in herhis ct ad pedes, capite yero involutovelamine serico, et
arboribus vaslahant, spatiuni diurni ilineris qua- diademate superimp.osito, procedebat. Et cum csset
luor aut quinque milibus extendentes. Hoc misera- lepore timidior, et liostes fugere quam fugare para-
bili speclaculo usque ad mare Britlaimicum pervc- tior, fratiem suum Ludowicum Iacessebat, minatus
iiic*ites, tandem flatu venlorum in profundum maris tantas copias se conducturum, ut ab equis fiumine
demersie sunt; sed eslu occeani ad litus rejecta;, exhausto, ipse per aridum alveum Germaniaj regnuni
ex putredine sua aere Gorrupto, multos perire fece- inlraret.
runt. (Fuld.) Secuta fames valida multos con- 877. 1. 55. .8.
suinpsilinedia, ut paene terlia pars homiinim con^ Heiricus monachus vilam sancli Germanl Antisio-=
.siimpia sit. dorensis, heroico metro in sex libellis lueulenter
875. 20. 51. 6, r> exaralam, Karolo imperalori ohtulil. (Mett. [R.J)
(//>.) Hiems solito asperior et prolixioi*;iiix ef; Ludowicus rex Germanorum moritur, relinquens
gelu a Kaleiidis Novembris usque ad vernale a.vqui- tres filios suos heredes, Ludowicum j'uniorem e.t
noctium. (Ib.) Ludowico regi GeiinanOrum appa- Karolum, qui noh ruullo post imperavit, ct Karlo-
ruitin somnis genilor suus Ludowicus olim impe- maiiuum patrem Arnulfi imperatoris. Karolus iinpe-
rator, adjurans eum per nomen sancta; Trinitatis, ralor de morte fratris sui gavisus, injustitiam, quam
ut eum eriperet a lormeritis, in quibus detinebatur, eoiilra fralrem conceperat, contra lilios fratris per-
ut tandem ajterriani requiem mereretur hahere. Ob ficcre paratus, cum quinquaginta et eo amplius
lioc ad diyersa monasteria elemosinis destinatis, lioiiiinum miJibus regnum eorum aggressus, Colo-
obnixe filius succuiTcbai patrj. Uiide dabatur iniel- liianl usque venil, liliis Ludowici aJias occupatis,
iegi, quia licet idem imperator multa Deo et homi- Ludowicus junior legatiorie ad patruum missa roga-
nibus plaeita fecisset, plura tamen Deo coiilraria bat ea, quajpacis sunt. Quod cum impelrare non
in regno suo fieri corisensil. In quibus graviora posset, viriliter eum bello excepit, eumque viclum
videbanlur, quod heresi NichOlaitaruin noil reslitit, cum nimio exei-cifus damno et multo dedecore
el moriila Gabrielis archangeii, duodecim capitulis fugere corapulit. (Fuld.) . Ingruente. in Germania
comprehCnsa, qtise Emarcus ''" ei Icgenda et obser- D pecorum pesiilentia, dum canes undique collecti
vanda oplulit, servare non sluduit. (Mett. [R.]) Nort- cadaveribus incumberent, ita disparuerunt,jiil nec
nianni urliem Andegavis, quasi in ea habitaturi, vivi nec riio:iui rcperirenlur.
'
cuhi suis qninihus occupant, Ad quam oppugnan- 878. .' 2. 54, 9.
dam Karolus rex, ascito Saiomone Britonum rege, ! (Metl. [R.]) Karolus imperalor Romam sccundo
liiultis diebus earii obsedit. Sed cuiri Northmanni ad profectus, Bosoni, germano uxoris sua;, nepteni
desperationem adducti fuissent, rex invito exer- suam,'filiam Ludowici imperaloris, uxorgm dedit,
citu, pecunia ab eis accepta, egressurii eis annuit, et data ei Provincia, in regem eum coronavit, ut.
eisque.Iioc paelo pejora faciendi locum dedil(184). etiam regibus imperare videretur. Qui audiens.fra-
876. 21. 32: 7. trueles suos Karlomannum et Karolum oontrase
(/^u/d.) Gomelcs solito rulilantior iipparuit. Subita exercilum adducere, pavore solutus reditum parat,
VARI^il LECTIONES.
ua i>ig. corruptt nomen Etnardt, quod in Ann, Ftitd.
tegebat.
IsOTJE.
.(1S4)A. 873. Reg.- ..;•..
,™ CHRONICA. 170
el inter redeundum a quodam Sedechia Judajo male A vagantes, Ambianis, Atrebatis, Corbciam, Camera-
potionalus, Mantuaj morilur. Filius ejus Ludowicus cum, Tarvcnnam, lines Morinoruni, Menapiorum,
cognomento Balbus, secunduspost divisionem regnat Bracbalensium, omnemque circa Scaldum Jluvium
in Francia annis duobus. Junior vero Karolus filius lerram, monasteria sanctorum WaJarici et Richarii,
Ludowici Germanorum regis, imperium apeplus esl, ferro etigni devaslant. (Mett. [R.]) Inde Wal flu-
annitentibus sibi quibusdamnobiliuin Romanoruni ; vium ingressi, totam Batuam, palatium etiam Neo-
Johanne autem papa satagente Imperiuni trausferre magi iiicendunt. Eodem anno Godefridus et Sigifri-
ad Ludovricum Balbum, filium recens defuncli dus reges Norlhmamiorum cum inajstimahih rimlti-
Karoli imperatoris. tudine juxlaMosam in locoHasIon (186) considentcs,
879. R. 1. F. 1. / C. 10. Leodium, Trajeclum, Tuugris, Coloniam Agripinam,
ita Bunnam 164cum adj'acentibus casfellis
(Fuld.) Johannes papa a Romariis injuriatus, comburunl;
ut etiam in custodia teneretur, pro eo quod Karolo Aquis in palalio cquos slabulantcs, oppidum et pa'-
r.on favebat, in Franciam veniens cum rege Ludo- lalium incendunl; prelerea monasleria Sfabulaus,
wico Balho pame annum moralus est, Northman- Malmundarium, Indam, Prumiam. (Ftdd. 881) Sa-
norum plus quam quinquemilia a Francis in Gallia" cri ordinis in utroque sexu miriislri, ubi poieraiit
cajsa sunt. Hoc tempore (185) clarebat Milo mona- B oportunius, latebant, ct sanclorum corpora et pi-
chus de sanctl Amahdi, qui vitam sancti Amaridi goera locis tuiioribus absconderant, (A. Ved., 879)
metrice edidit, el librum de sobrietate ad Karolum Ad hsec mala Hug, filius Lotliarii regis ex Waldrada
Galvum scripsit. Sub hoc Milone adolescebat etiam pelice, in Lolhariiigia, etBoso suprascriptus in Dur-
nepos ejus Hubaldus, qui in scplem liberalium aiiium gundia l)Tamiizabant.
perilia clarus, egregie preter cajtera in musiea cla- S83. 5. 3. 14.
i'uil, el de niultis sanclis cantus dulci et rcgulari (Mett. [R.]) Norlkmanni, urbem Treverim iiicen-
iiiodulalione composuit,
dunt, et Mettini usque perlendunt, ibique consciio
. 880. 2. 2. 11. prelio christianos vincunt. In hoc preJio Walo Mel-
(Fuld.) Sol hora diei nona ita obscuratus est, ut tensium episcopus caesus est.
stellte iii cajlo apparerent. (Metl. [R.]) Rex Fran- 884. 4. 4. 15.
coruni Ludowicus Balbus moritur, uxorem suam
ex se grayidam relinquens. De regno ejus Frascis flb.) Karolus imperator a Gallis et Germanis ad
auxiliandum regno evocatus, Norlimaimos obsidct,
varie sentieiilibus, aliis illud filiis Ludowici Balbi Cum
cx concubina deberi judicanlibus, aliis Bosoni Pto- C quo Godefridus rex faelo fcedere, ul sibi Fresia
provintia et Gisla filia Lolharii regis uxor daretur,
^lntiarj regulo ad illud injuste invalendum assen- ef a.b imperatore de sacro lonle su-
baplizalus est,
tientibus, aliis vero illud regno Germauiaj resociare sceplus est.
Sigifrido quoque rege nimis munerato,
volentibus, nascitur interim ex legitinia uxore Lu- eos a regno suo recedere fecit. Qui mox Franciam
dowici Balbi filius, qui ex noinine avi Karolus
post multas incursiones a Karlomanno
iiominatus est. Filii tanien Ludowici Balbi ex con- repetentes,
rcge Francorum duodecim milia argenti probali pro
cubina, Ludowicus et Karlomannus dicti, interim tribulo
Francorum inier se exigunt, et sic in duodecim annos paccm
regnum dividentes, regnant promiitenles, mare repetunt. (FLOD.) Hoc tempore
annis «juatuor 163, et Bosonem semper perse- Rodulfus quidam corpus sancti Calisli pap;e ct mar-
cuti sunt. (Ib.) Jn silva Francia; Carbouaria plus
novem milia Northmannorum a tyris a Roniana urbe in Franciam transfert; qui
quam Francis caj- Calistus j"ejunium quatuor temporum celebrari insti-
duntur.
tuil16S.
SSl. 1. 1. 12. 885. 5. 5. 16.
Karoius imperator, fratre suo Karlomanno de-
(Mett. [W.]) Karlomanno Francoriim rege mor-
functo, ut non mullo posl Ludowico altero fralre D luo,
suo immatura morle prereplo, post elaras de ini- cujusfraierLudowicus jam priori anno obierat,
Noiilimanni Franciam repetunt, dicentes se cum
micis viclorias regnum Germaniaj optinuit (Cf. ib.).
rege Francorum tantum, non eum Francis pacis pe-
882. 2. 2. 13. pigisse pactum. Hiuc compulsi Franci Karolum im-
(Mett. [R.]) Karolus Romaj a papa Johanne in peratorem ad auxiliandum sibi invita;des, Franciain
iniperalorem benedicitur. (A. Vcdast.) Norllimanni, ei subiciunt. Qui conlra Nortlimannos apud Lova-
adjtinctis sibi Danis, Franciam el Lotharingiam per- nium castra metalos semel et bis exercilum misit,
VARIjJi LECTIONES.
163quinqueBS'. Cl. 5. 4*. D. ''' lmiinam C5. 4*. D. '<" Hoc — inslituil
Sig., ul vid., cur. ter-
liis; rell.
KOTJE.
(185) Multum errat Sigebertus in teriipore. ln Iial. Oct. ordinatio llucbaldi in sacerdotem anno Do<
necrologio enim S. Amandi Elnonensis s. X, nunc mitii 880.
bibl. Valentianensis B. 5, 66, legitur : 10. lial. (186) Cf. Mon. SS. i, 590.
Ocl. obiius Milonis aiino Domini 872. atque : 8.
PATROt. CLX.
 lll SIGEBEBTI GE.MBLACENSIS i'72
sed nihil dignum fecil. Regnavil ergo Karolus etiam A Francoiiini misere diseerpitur. In ltalia nempe Be-
in Francia annis 4166.Hincmarus Remorum arclii- rengarius et Wido de regno eonlendunl. Franci
c.piscopus obiit. vcro, neglecto Karolo filio Ludowici Balbi, pueio
886. R. 6. F. 1. C. 17. vix dccenni, regem sibi preliciunt Odonem, Jilium
(MAK.)Marinus RomaiiLijiccclcsiaj ccniesimus no- Rotberti ducis, quem a Noiihmamiis occisum supra
r.us presidel, Apud Constantinopolim Basilio impe- diximus. Rodulfus aulem corona sibi imposifa rex
'atore morluo, Leo filius ejus iniperat annis 18 '". Biirgundionuin statuitur, quod regnum multo lem-
(Mett. [R.]) Hug, filius Lolbarii regis ex Waldrada pore duravit.
'.pelice, paieiTium Lotbaiingiaj reguum rebellando 891. I. I. 5.
'assequi sperans, Godefrido Noiilmiannorum rcgi, (MAR.)Ab lioc lemporeLiufprandus diaconus Ti-
cui soror sua Gisila mipseral, medietate affectal1 ciiiensis tecclesia;, bystoriam suam orditur. Basilius
rcgni promissa persuadel, ul ab imperaiore impe- Romana; a?celesiaj H2UE presidet. IJic in aliquibus
riales liscos ad libifum suum sibi addi peterel, libris non invenitur. (Mell. [R.]) Normaiini Parisius
per hoc ulrinque imperatorem circumveiiiri pu- expugnare non vaJenles Burgtindiqm aggrediunlur,
tans : si darel, Northnianiii hosles regni in visce- et Senonis urbcm oppugnant, sed non expugnant.
ribus regni immilterentur; si negarei, juslam rebel- " (LIUDP.)In Italia Saraceni casirum quoddam Fraxi-
landi causam habere videretur. Ad hoc iraclandum netum occupautes, magno exilio Italia; esse ccepe-
jussu imperaloris Heinrico duce ei Godefrido in TUllt,
Battiam ex condiclo coiivenieniibus, inler agendum 892. 2. .2. 6.
Gotiefridus cum suis perimitur. Nec nuillo post (Metl. [R.]) Nortlimaiini a Senonis Parisius re-
eliani Hug ab Heinrico caplus excecatur, et novis- pelunt, ct inde repulsi, per Matronani fluvium Tre-
simc in monachiini Prumiaj aliondetur. cas urhcm incendunl, etusque Virdunum et Tullum
887. 7. 2. 1. urbes cuncta depopulantur. (LIUDP.)Wido Beren-
(Ib.) Normamii a Lovanio exeuntes, Parisius ob- garium bis victum ex prelio fugat. (A. Vcdast. 888)
sident, Conlra quos Ileiiiricus dux exercilum du- Odo rex Danos super Axonam liuvium bello vincit.
cens, dum incaute equitat, in foveam quam Nortli- 895. 5. .5. 7.
manni factam quisquiliis operuerant, lapsus truci- (LIUDP.)Arnulfus rex Zuendebaldo duci Marahen-
datur. (/6.) Hug dux et abbas mine pofestatis et sium ducalum Boemanorum addens, ct Boemanos
piTidentiaj morilur. per hoc sihi infeslos fecit, et Zuendebaldo per ad-
.888. 8. 5. 2.
P jectionem polentiaj materiam contra se rebellandi
. (MAR.)Agapitus Romanaj ajcclesia; TI0USpresidct. dedil, Ad quem del)ellandum cum non sufiicerel,
Hic in aliquibus libris non aiinumeratur. (Metl. [R.]) apwiis clusis gentem Ungaroruui Deo inimicam re-
Karolus imperaior cum Nortlimaniios nequirct ex- gno iinmisit, eorumque auxilio Zuendehaldum de-
pcllere, landem facto fcedere concessit eis regiones, vicil et tributarium fecil, [Sanctus Uldaricus in Ba-
qtiaj eranl ultra Sequanam, quarum incolaj conlra joaria nascilur 169.]
se rebellabant. Que pars Franciaj ,a Norlniannis
Noiimaimia denomiiiaia esl16S. 894, 4. 4, 8.
(JI7e//.[R.]) Nortmanni ilerum a Parisius repulsi,
889. 9. 4, 5. fines Briltoiium incessunt, et iirimo viclorcs, postea
(M.vn.) Adrianus Roinanaj tecclesiaj 1HUS presi- a Brilonibus vincuiiltir, in duobus preliis duodecim
det, (il/e/(. [R.]) Karolus imperator zelalus uxorem milihus suorum peremplis. (Ib.) Odone rege per
stiam , pro eo quod plus justo familiarius agciet consilium Francorum in Aquitania demoranle,
cum Liutwardo Vercellensi episcopo, proteslafur hs Franci Karolum puerum duodcniiem Ludowici Balbi
contenlione, se nuiiquam cum ea coisse; illa vero Jilium in regnum paternum revocani, et Remis a
se virginem esse gloriala, acceplo repudio mo;ia- Foleone archiepiscopo in regem benediei faciunt;
sterium petiit. et o.itur longa conceiialio iuter eum ei Odonem.
S90. 10. 5. i. 893. 5. 5, 9.
(Ib.) Karolus imperalor corpore et animo deii- (MAR.) Stephanus Romanaj ajcclesioe115us pre-
ciens, ab optimatibus regui repudiaiur, et Arnulfus sidet. (Mett. [R.]) Noiimanni 'Lolharingiam rcpe-
filius Karlomaimi regis, fralruelis ejus, in regnum lentes, circa Leodium cum christianis pugiianl el
sublimalur, et regnavit annis 12. Hic Anmlfus pa- vincunt. Sunderoldus Moguntiaj archiepiscojius a
truo suo Karolo, ex imperalore etiam necessariis Northmaniiis Wormatiaj martyrizatur. Arnulfus rex
egenii, fiscos in Aleinannia delegavit; qui sequenti audiUi ca;de suorum, a Bajoaria ctmlra Noiimannos
anno obiit. (Ib.) Romanum iniperium el regnuni pugnaturus properal cum valido exercitu; quos su-

VARLE LECTJONES.
166quinque Cl. 5. 4', D. l'~ XVIA. 163Q. p. F. a N. N. d. e. Sig. cur. terliis addidii; scd tnaiw.s
stmillima manui 1§. cruso deiiominata est scripsit: est dicta, quamvis esset ejns regio propria: sed non
ila ut muic est dilatala. Idem lutbent B3". Fl. 2. 3; reliquiSigeberium sequuntur. 16°inramru addit
io. rell. prceter A. S:ibanno sequeiv.ihabel Cl'., qtti cmn D. lecjit Yaldricus.
 473 CHRONICA. 1U
pra fiuviuiii, qui Thilia (187) dicitur, pedestri prel oi A ejus fugiens episcopatum Portiienseni reliquit; ei
adoiius, lantam ex eis stragem iecit, ut ex innci- quia revocatus a papa redire noluit, analhemati-
merabili multiiudiiie vix superesset, qui ad classem zatus est; et tandem ad satisfaciendum papaj iu
adversum innitium ferret. Noiihmaiinorum residui Galliam veniens, usque ad laicalem liabitum degra-
transvadata Mosa Ribuariamci Arduennam vaslando datus esl (189), juraus se non amplius, Romam in-
pervagantes, trans mare reccdunt. Hoc tempore traturum, nec episcopatum suaj urbis repeiiturum;
claruit in Burgundia Berno, ex comite alibas Gi- coufirmaiis etiam propria; maiitis subscripto, se in
giiiaceiisis ceenohii a se fundati, qui etiam ex dono laicali communione perseveralurum. Posl a Marino
Avte comitissaj consiruxii Cluniacum cojnobium in successore Johannis in cpiscopatu contra datur.i
cellam Gigniacensem. Claruii hoc tempore Remigitis sacramentiim resiiiuius, non solum Romam intra-
Auiisiodorensis, in exponendis scripturis divinis cl vii, sed etiam Romante ajcclesia; papatuin suscepit.
humanis studiosus 170.(Cf. Sig. De Vir.ill.) Propter quod cum mulio scaiidalo mulia per multos
896. R. 6. F. 6. C. 10. annos queslio el controversia agitata csl in ajccle-
(Metl. [R.]) Arnulfus rex Zuendebaldum filium sia; aliis ejus el ab eo ordinalorum consecralionem
suum ex coiiciibiiia facit regem Lolbariensium. irritani esse debere prejudicantibus, aliis e contra,
(Ann. Ved.) Karolus rex opem Arnulfi regis coutra qualiscunque fuerit Formosus, tamen propier sacer-
Odonem implorat; ad cujus auxilium Arnullus rex dolalis officii dignilatem et fidem eorum qui ordinati
exercitum niisit, sed paruni commodi conlulit. (//?.) fuerant, omnes conseeraliones ej'us ralas esse de-
Karolus rex Hundeum regem Noiihmannorum ba- bere saniori consilio judicanlibus; presertim cuai
t-lizari fecil, eumquede sacro fonle susccpit. ipse Formosus a Marino papa absolutus fuerit a
897. 7. 7. 11. sacramenli perjurio. Ab hoc Formoso Arnulfus rex
(LIUDP.)Arnulfus rex a Berengario llalico inler- invilatus Roniam venit, sed non admissus, Roniam
pcllatus ad auxilium sui conlra Widonem, Zuende- Leonianam obsedit. Lepusculo forte versus urbem
baldum filium suum cum exercilu millii in Ilaliam; fugienle, ct exercitu cum clamore nimio sequente,
sed Guido virililer agens et pnmorcs exercitus donis Romani timenles se de muro proiciunt, et hostibus
coiiTimpeiis, eos incfiicaces redire fecii. per factos acervos munim ascendendi locum faciunt.
898. 8. 8. 12. Sic Roma capla, illos qui papam inj'uriaverant, de-
(//?.) Arnulfus rcx Lnngobardiam potenter in- collari fecit, et a papa in imperalorem benedici-
gressus, Pergamum urbem armis cepil, eujus co- tur (190). (Mett. [B.]) Fulco Remorum archiepiseo-
milem Ambrosium anle portam urbis laquco suspen- /- , pus perimilur a Wenemaro salcllite Balduini Flan-
dens, ctcleris urbibus terrore incusso, ad obseque- drcnsium comilis, pro eo quod abbaliajn sancti
lam suam oiniies adduxil. Odo musicus ex clcrico Vedasli Atrebatis a Karolo in benefieium acceperal,
Turoiiensi ijionaclium profilefur sub Bernone ab- quam Balduinus jarn per aliquot annos, quamvis
liate "'. nullo concedente, invaserat,
899. 9. 9. 15. 901. 11. 2. 15.
(Ann. Ved., 898.) Odo rex Francorum morilur, (LiuDr.) Wido rex Arnulfum imperaiorem se us-
optestatus primates, at Karol.iim in regiio recipe- quequaqueperse.queutem non ferens, quippe cui nec
rent. Karolus rcgno Francorum toto recepto, re- urbesneccastranalura'munitaresistere])Oteraiif,dun'.
gnavil annis 26. (Mett. [U.]) Apud Triburias ccle- sc fugiendo tutarentur, imperalor uxorem ejus ob-
brafa synodo conlra laicos, qui aiicloritatem ejii- sedit (191); qua; jam rebus suis diflidens, per unum
scojialem immiiiiiere lemplabaiil, plura super statu imperatoris familiarem, multa pecunia corrupluni,
sanctaj ajcclesia; decreta siml (188). ei poculum mortiferum dedit; quo liauslo per tri-
900. 10. 1. 14. dutim exciiari non poluit, aperlis oculis nil sentire
(Eitiip.) Formosiis Poiiucnsis cpiscopus Romanaj aut loqui valens. Quaj res eum repedare coegit.
n-ccleske II4US prcsidet contra voluntatcm quorun-] D Quem reccdentem Guido perseculus, a Domino per-
dani Romaiioriini, qui Scrgiiim diacomini Roiiiana; cussus oliiit. (MAR.)Bonefacius Romanaj ajcclesia;
:ecclcsi:e jiapam facerc volueranl, sed non prcvalue- 115U8 presidet,
rant. Ilic Foiiiiosus cuin aliquando in sinisiiain 902. 12. 5. 16.
suspicioiicin vcnisset octavo Johaimi papaj, timore (Liui)P.) Arnulfus imperalorionga egritudiiie dis

VARJyE LECTIONES.
lloc l. — studiosus Sig. ul vicl. citr. teriiis, rell. prceler A., qui ca jam a. 835. et 805. /?r/6c/.
1
1, Odo — abhate Sig. n/ vid. curis
tertiis; reil. prceter A. /?? sequentis anni initio liabet C4".
NOTJ£.
(187) Dvle in Bralianlia. r.is VIII, apud Pagium, ad Baronii Annales, a. 876,
(188) Al 895, Begino. 885, 891. Cajterum cf. Kopke de Liutprando (Be-
(189) HaJC cx conlinuaiione qtiadam GeslOiiim rol. 1842, 8.) p. 78.
pontificum hausla esse, prohareniliturllirsch, p. 76. (190) A. 896.
Aliqua etiam sumpsisse potesi ex epislola Joan- (19J) A. 896.
173 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 176
solulus, vel ul qtiidam fcrunl afllieius a niinulisvcr- A 904. 2. 5. 18.
mibus, quos pedunculos vocanl, adeo in corpore (MAK.)Bcncdictus Romana; tecclesi;e 120us pre-
ejus scaturienlibus, ut a millo medicorum miiiui sidet, Ludowieus rcx coiiserto cum Ungaris prelio
possent, moritur'(192); et Ijudowicus lilius ejus miserabiliiervincitur. ApudConstantinojiolim Lcone
posl eum regnai' annis dcceni. (MAU.) Stephanus imperatore mortuo, Coiisiaiitinus filius cjus et
116"5 Romanaj ajcclesia; presidet mensibus quatuor. Alexander fraler ipsius Leonis imperant anno uno.
Hic primum a Formoso papa episcopus Anagninaj 905. 5. 0. 1.
$cclesiaj ordinatus, ipsum Formosum persequitur, (Ib.) Leo Romanaj ajccleske 121ul:prcsidel. Hune
et omncs ordinaliones ejus irritas esse debere de- posl 50 dies ordinationis suaj Cristoforus presbiter
ccrnil, el alia horribilia dictu in eum fecit, Legilur suus capiens el in carcercm inideiis, perinvasionem
cnim (195), quia ipse, non Sergius, corpus Formosi Romanaj ajcclesiaj J22us presidet. Ungari superioris
a sepulchro in concilio prolractum el papali vcsle aimi vicloria elati, regiram Ludowici sub tributo
extitum laicali induit , et abscisis dtiobus digilis redigunt, (Cf. ii/«?-.)ApudCoiistantinopolim Alexan-
dexfcraj nuuius ejus in Tibcrim precipilari fccit. dro imperatore mortuo, Coiisfantiiius impeiat an-
nis 59.
(MAR.)Romanus 117"s RomaiiLCajcclesim prcsidet. D
(Liunr.) In Italia pro Guidone filius cjus Lamberlus 906. 4. 7. 1.
conlra Bereiigariuin regnai. (LiciiPR.) Ungaii viclos Grecos suli tribufo redi-
905. R. 1. F. 4, C. 17. gunt. Apud Grceos Ronianuslnimilis quidem genere,
Tbeodorus 118us Romana; ajccle- sed quia leoncm ferocem occiderat, experla; fortitu-
(MAR. AUXIL.)
sitw prcsidet, Ilic conlra Steplianum papam sen- dinis liabiius, el per hoc a Leone imperalore dux
navalis exercitus conslitulus, volens fieri tutor
tiens, reconciliavil ordinatos a Formoso, quos
Constantini qui admodum puer erat,
Slcphanus per vim intus Roma; el non foiis exor- tutorem a imperatoris,
dii.avcrat, nec tamen presumpserat eos iferum patre illi depulatum et omnes principes
consecrare. His reconcilialis Theodorus papa libel- palatii ad se exlra urbem arte evocalos capit et pala-
tio et sibi favenles oliiciis curialibus hono-
lo.s abrenuntialionis reddidit, ct igni cremari pre- rat. eliminat,
Johannes 119USRonianaj Focas autem qui terrestrem exercitum contra
cepit (194), (MAR.AU.XIL.)
-jccclesiiepresidet. Hic ctiam ad confirraandam For- Symeonem Bulgarum regem duxeial, lioc nunlio
mosi ordinationem, quam Slcphanus deposueral, sy- perterritus fugit a bello el omnes fugere fecit;
nodum 74 episcoporum (195) presentibusFrancorum sicque animos el vires Bulgaribus addidil -Grecos
acrius debellandi. El ipse a Boinano capius, oculis
arcbiepiscopis et regc apud Ravenmim slatuil; el p
coram eis combusta csl synodus, quam Sieplianus privalur.
in clamnalioiiem Formosi fecerat, (LHIDP.)Lani- 907. 5. 8. 2.
berto filio Guidonis mortuo, Berengarius regno (MAU.)Sergius Romanaj ajcclesias125us presidet.
poliltir. (Ib.) Ungarorum gens harbara, quaj qui- (LiuDr.) Isle esl Sergius diaconus propler Formosum
busdam clusis remota nec ad meridianam nec ad a papalu rcprohalus, qui ab eodem Formoso epi-
occideiilalem plagam exeundi antea habuerat facul- scopus factus, ad Francos tamen se contulit, et
tatcm, per Arnulfum ruplis clusis emissa, quaj eorum auxilio Crisloforuni invasorcm capicns el in
Arnuifo vivente aliquanlulum teniperavcral rabiei carcerem trudens, lalcnter Roniam ingressus, pa-
suaj, modo eo mor.tuo per lofam Galliam, Germa- palum invasit; el Romanos minis et terroribus
niam Ilaliamqiie, ut fcra tempestas, diflliiiditur. perpulit, ut oinnes ordinaliones Formosi irrilas
{Ann. Lob.) ZiiendebalJus rcx a LotJiaricnsibus haberent; ct in ultioneni sua; repulsa;, quod diciti
in bcllo perimilur ; in qua conspiraiione el Jiello nefas esl, Formosum sepulchro extractum in sedem
.quictinqiie vulneraius csf, aut niortem non evasit, pontilicatus sacerdoialiter indtiium decollari precc-
•atil iiunquam sanari poluit. (Ib.) Francone Leodi- pit, et insuper tribtis digilis abscisis in Tiberim
censiuiii episcopo moiiuo, Stephanus episcopus jactari fecil, el omnes quos ille qrdinavif, injusle
stibrogatur, vir santiitate et scienlia clarus, qui exordinavit, el injustius reordinavil, Quem a pisca-
vilam et passionem sancti Lamberti martyris ad loribus inventum el in basilica apostolorunrprin-
Ilerimannum archiepiscopum urbanius edidil; (AN- cipis loeulo deportatum, quajdam sanctoium imagi-
SELMUS) caiiturii quoque uocturiium de eodem mar- nes adorasse et vcnerabilitcr salutasse palani om-
tyre, canlumque de sancla Trinitate, el de inven- nibus visaj sunt, (lb.) Apud Grecos Rom^iius pater
.lione Stephani prolliomartyris dulci et rcguJaii Basileos factus, ut securius agerc-t, mairem Con -
modulalione composuii. (A. Lob.) Conracius comes, slantini imperaloriS uxorem duxil, suam vero filiam
pater Conradi, qui post Ludowicum regnavil, peri- ipsi Conslantino despondif. (Ib). Ungari Bulgares
liiilur in bello a comile Alberto. victos tributarios sibi faciunl.
KOTM.
(192) A. 899. Dcb. 8. Cf. Mansi Concil. XVIII, 182.
(193) Et recle quidem, cf. Baronium et Acta SS. (195) A. 898; cf. de liac synodo Baron. xvf
Maii iv, 147. 529. Mansi xvm, 221
(194) Nescimus u:ide h;ec sumpseril Sigebeiius.
 177 CHRONICA. 578
908. R. 6, F. 9. '-. C. 5. A 914. 2. 13. 9.
(LIUDP.)Romanus, impetrato a principibus, ut (LiiDiOConlra Conradumregem potentiores regni
eliam indumenta imperialla etdiadema imperii acci- principes rebellionem medilati, scilicet Arnoldus de
peret, non jam tutor imperatoris, sed super impe- Bajoaria, Burcbardus de Suevia, Everardtis de
ratorem imperator videbatur essc ; qui etiam Chri- Fraucia, Gisilbertus de Lotbaringia, et borum oin-
stoforum filfum suum in imperio ascitum, Constan- nium prcecellenlior Heinrieus dux de Saxonia et
tino imperalori in procedendo preferebat. Sed Turingia, tam sapienlia quam foiiiludine regis ad
Cliiisioforus non muito post obiii. graliam ejus reducunJur. Solus Arnoldus ad Unsa-
909. 7, 10. 4. rios cum uxore et filiis fugiens, usque ad moiiem
(Ib.) Ungaris Ilaliam depopulantibus rex Beren- regis ibi maiisit.
garius bello congressus, miserabiliter vincitur. 915. 5. 16. 10.
Romanus Grecorum imperator Bulgares, Grecos (/i.) Ludowicus Verona; captus, a Bererigario a
foiiiler debellantes, faelo fcedere miligavit. custodibus urbis auro corruplis in urbem immisso
910. 8. II. 3. oculis privalur (MAR.)Ungari Berengario eonfojde-
(//>.) Saraceni ex Africa a i'ege suo missi in rati Alemanniam vastant, et a Bajoariis et Aleman-
Italiam, ut Apuliam et Caiabriam contra Romanum nis graviter cajdantur.
imperium rebellaiites sub dicione illius redigerent 916. 4. 17. 11.
piignando, Apulis et Calabris foriiter debellatis, (.4. Ldb.) Karolus rex Francorum regnum Lollia-
Romam versus giranles Garelianum montem occu- . riiigiaj recepil, (LIUDP.) Saraccni a Fraxinefo et
pant; ibique munilione sibi facla, mulfas Ilaliaj Gareliano monle exeuntes, Calabriam, Apuliam,
urbes debellaverunt. Regino abbas Prumiensis chro- Beneventum, Romanorum quoque urbes ita occu-
nicam suam a nativitate Domiiii inchoatam usque pant, ut unamquamque mediam Romani, .med:am
ad hunc annuni perduxit 173(196). (Ib.) Adelbertus . Saraceni tenerent: et gravissime Ilaliam premebaiu.
qtiidam ex primoribus Austrasiorum per septeniiiuiii 917. 5. 18. 12.
Ludowico regi rebellis, dolo Hattonis Moguntiiii (MAR.)Aiiaslasiiis 124us el post hunc Lando 125u*
archiepiscopi ad regem deduelus decollatur. Romana; tecclesiaj president. (Ib.) UHgari Aleman-
Eiam totam devastantes, usque Ftddam perveniuiit.
911. 9. 12. 6. 918. 6. 19. 15.
(.4. Lob.) Ungari Germaniam vastant. (LIUUP.) Romanus Grecorum imperator filios
filiuni Bosonis ex lllia Ludowici impe- suos (LIUDPR.)
Ltidowicum,
Stephanum etConstantinum, cum domino suo
ratoris, ab Italiensibus a Burgundia invitatum in Q Constantino
imperalore imperare consliluit; ip?o
regno, Berengarius excipiens bello, jurare illtini Conslantino
ut si redire imperatore opere manuum suarum, pi«
compulit, permitleretur, non ullra in eturam scilicel
Italiam veulret. pulclire exercendo, sibi victum quaj-
rente. (VVID.)Hattonem Moguminum episcopmn.
912. 10. 15. 7. cujus dolo olim Adelbeiius perierat, rex Conradus
(A. Lob.) Ludowicus rex Germaniaj moritur, qui sollicilal eliam contra Heinricum Saxonum dticem,
propter tyrannorum in Ilaliam insolentiam et mult-am propter potenliam ipsius sibi suspecium. Ad quod
malorum ingiuentiam non meruit imperiaJem bene - . cuni jam torquem auream episcopus fabricassct,
dictionem. Cui succedcns Conradus regnavit annis quaj collo clucis sccuin coiivivaniis iiijicerilui-, clolo
7 ; qui et ipse caruit benedictionc imperiali. (Testa. prodiio fiuslralus est; et post triduum inorbo et
Bcrn.) Berno alibas morifurus Odonem olim musi- angore, vel ut alii dicunt fulminis iclu periit.
cum constituit abhatem Cluniacensis cosnobii ca Compliecs consilii etiam a duce patria eliminafi
conditione, ut ajcclesia Cluniacciisis solveret annua- sunt. Misso autem exercitu a rege conlra Hcnricum,
tim ajcclesite Gigniacensi eensum duodecim dena - laiikt ctctJe Saxones debaccati sunt in eos, ut a
riorum (197) ''' D mimis declamarelur, ubinam essel tanfus ille infer-
. 915. 1. 14. 8. lius, qtii tanlani cLesorummulfilmlineni caperepos-
Ludowictis ab Ifalie.iisibus atl regnandum reinvi- set, (MAR.)Ungari per Alenianniam in Alsatiam, ci
talus, lam cilo oblitns juramenti in Ilaliam conlra usqiie ad Loihariiigiam perveniunt.
Berengariiim yadit, et eo expulso regnum Italiie 919. 7. 20. 14.
usuipat. (//).) Johannes Ravcnnas episcopus 126us Ro-
vhmm J.ECTIONES.
lrs VIII errore 1. et sic errans tisque a. 927. "~ Bcgino — peuluxit da.tint D. '" qui cl ipse
dcinc.eps
— denariorum in rasttra dimidicetinece
Sig. cur. tetiiis, rclt. UttusC2*.verba : Beiiio — dcnariorum prorsus
cmittit; A. eadem sub anno demttm 914, ila cxhibet: Bcrno ablas Gygniacensis fundalor Cluniaceiisis ccnobii
Odonem nmsicum et ex clero Turoiiensi monacluim consiiluii posl se abbatem' Cluniaci, eo pacio v.la.
C. s. a. a. G. c. d. deiiariorum. qttibus prceponit: Hoc tcmpore corpus saiiclajFidis'ct martyris ah Aginno
urbe transfeiiur ad moiiasfeilum quod dicilur Coneb.as. In 1. nulium rasurce vesiicjium, qucire hcec a
r.tonacho Virdunensi adtlila vidcnlur.
NOT.E.
(196) Ada. potitis 900. (197) A. 9.26; cl. Mab. Acla SS. Bcn. v, SS.
 179 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 180
manas ajcclesite presidet. (Wm.) Conradus rex mo- A regi regnum Lotliaringhe, episcopis et comitibus
riens eoram principibus regni regem designat Hen- utrinque j"urando rem confirmaiitibus. (MAR.)San-
ricum, filium Octonis Saxonum ducis. Hic ergo guis Domini crucifixi venit in Augiam; forte ille
regnat annis-17. sanguis, qui de imagine Domini fluxit, cum secundo
920. . R. 1. F. 21. C. 15. Dominus in imagine sua a Judajis priora pateretur;
(LIUDP.)Ilenricus rex contra Arnoldum ab Un- ". (LIUDP.)Africani, qui per munilionem Gareliani
garis regressum cum exercitu in Bajoariam profe- montis tofam Italiam Ianiabant, per militiam Johan-
ctus, eum virtute et sapientia sua ad gratiam suarii nis papajet per auxilitimRomani Grecorum impe-
inflexit, addcns ei ordinationem episcoporum totius raloris eonseria curii eis pugna ita alteruntur, ul
BajoaVIaj. (WID.) Burchardum eliam ducem Ale- ne unus quidem superfuerit, qui non aut trucida-
maniiia; bello deterriluni ad se inflexit. (A.Lob.) relur aut caperetur; mullis testantibus, apostolos
Rotbertus dux, frater Odonis regis, appetens regnum Dei Petrum el Paulum in illo bello visos fuisse ad
Francorum contra Karolum, inquietabat Franeiam, auxilium chrislianorum.
rjusque instinctu omnes pame primores Franeise 924. 5. 25. 19.
jidversabantur Karolo. (WID.) Rex Henriciis pacem cum Ungaris iii
921. 2. 22. 10. novem anwos firmat, (A. Lob.) Kai-olus rex Fian-
(Ib.) Stepliano Leodicensium episcopo defuncto, corum a comite Heriberte capfus, in custodiam
Richarius vir catholicus a Karolo p-;r aucloritatem Perronse truditur, bb necem Rotljerti dacis »b eo
jiapaj Komarii ordinatur episcopus, repudiato Hil- perenipti. (LIUDP.)Rodulfus rex Burgundionum ab
duino, qui pecunia data duci Gislebcrto, ambiehat Ilaliensibus ad regnandum eonlra Berengarium in-
ab eo sibi dari episcopatum. (Vila Guib.) Hoc tem- vitatus, conserta cum Berengario pugna, eoque
pore clarebat inter riobiles Lotharingiaj sanctus victor expulso, Vegnum Italiaj 5 annis tenuit.
pater noster Guicbertus, qui nostrum, Gemmela- &25. 6. 26. 20.
cense sciiicet "" ccenobium fundavit; qui divitiis, Rex Henricus urbem Sclavorum Brcnnaburcli ca-
hobilitate et potentia clarus, cingulum mundana; pit, elvictis Sclavis tributum imponit. (WID.) Rex
mililiaj deponens, cirigulo sanclaj religionis in Henricus agrarios milites recensens, edixit ut octo
inonachico habitu se accinxit. (V. Wenc.) Zipti- eorum in agris, nonus vero in urhe moraretur; ut
neus dox Boemue ad fldem Christi conversus, juste oclo et sibi etnono in agris labOraVeiit, nonus vcro
et religiose iri BOemia principaliatur, et post eum in urhe tertiam partem omnium frugum illorum re-
Watizlaiis filius ejus ; post Watizlaum Wencezlaus C servaret in edibus a se ad lioe extructis ; ut in hello
Jifius ej*us,justitia e.t &anctitate preclarus, cui frater niliil alicui eorum deesset, urbesque Velraset viris
suus Bolizlaus liimis adversabatur, plense essent. (LIUDP.)Berengarius rex ah Italiensi-
«22. 3. 25. 17. bus impie perimitur. Ungari Salardo duce Ilaliani
(MAII. LIUDP.)Hngaris Franciam, Alsaliam, Ale- pervagantes, Papiam obsident et incendunt.
nianniam, Saxoiliamque depopuJantibus, Heinricus 7. 27. 21. .
rex j"uxta urbem Meresburhc congressus, vovcns 926.
DeO, pro adipiscenda vicloria se heresim sjmouia- (A. Lob.) Karolus rex Francoriim sub cusloclia
cam de regncr suo cradicaturum, incstimabili ciede Heriberti exul el martyr moritur. Rodulfus regnal iH
' eos ad internelionem delevit. Francia annis2. (LIUDP.)Symeon Bulgar, qui ex phi-
usque pajne (WID.)
Rex Heiriricus quoscunque fures, latrones aut sica- losopho monachus, ex mOnacho miles factus domi-
sed Ro-
rios manu fortes et bellis aptos esse vrtlebat, indulta nabatur Bulgaribus, Grecos graviter allerit;
eis veriia agros et arma dabat, et Jegionem ex eis manus Grecorum imperator ejus insaniam facto
faciens ad debellandos barbaros exponebat, edieens fcedere mitigavit.
omnino, ut civibus lantunimodoparcererit. (A. Lob.) 927. 8 L> 22.
Karolus rex Francorum eum auxilio Lothariensium D (WID.) Post mortem Karoli regls nolentibus Lo-
juxta urbem Suessionis puguans contra Rothertum tharingis Henrico regi subesse, quidarii LotJiaringus
fratrem Odonis regis, qui coritra se regiium Frtui- nomine Crislianus simulata infirmilate Gislebertum
corum invadebat, (Wm.) eum cum muHis peremit, ducem ad se doloevocatum cepit regique misit, ul
ct se et Franeiam HenriCo regi submiltit, eiquein per eunl Lolliartngiam sibi subicerel, At rex inspe-
pignus perpetui foederis et amoris mittit mamim cta industria et potentia Gisleberti, filiam suani Ger^
preciosi martyris Dionisii Parisiensis, auro gem- bergain ei despondet, et eum iterum Lotliaringioe
'
misque inclusam. preficit, (A.Lob.) Ludowieus, tilius Karoli regis,
. 925. 4. 24. 18. insidiantes sibi fugiens, per mare transil [in An-
(A, Lob.) Reges Henricus et Karolus apud Bun- gliam. Mater enim ejus fuerat filia regis Anglo-
nam "6 confcederantur; et Karolus reddit Henrico rumi,s.] (LIUDP.)Rodulfus rex ab Italiensibus repu-
"s pater noster et nostrum et scilicet hieVARI^ELECTIONES.
et ubhis in talibus otniltunt A. Cl. 4*. D. "6 hunnam Cl. o.
'~~
i'. D. deest B5% d) Sanguis — pateretur deest J>. "8 Sig. primo ediderat—: fugiens marerasurcetransit. Ro-
dulfus etc. Al postea 1S. ante mare inierposuit per, et erasis vocibusRodulfus subrogalur, super-
scripsil in Angliam — subrogalur. Ita igilttr Sig. locum ampliaverat-, qttum sccundatn editionem pararet.
 fgi CHRONICA. 182
diatur, et Hugo comcs Arelalensiiim in regnum sub- A . quia Bajoariis faverat, Papht exiliatur, ubi et librum
rogatiir.. de suis erumnis luculenier edidit. Scripsit ct alia
928.- R. 9. F. 2. C. 25. muifa Jegeniibus utilia.
(.4. Lob.) Ludowicus in Franciam reversus, et 955. 14. 5. 28.
licet erumnose, lamen in regno reslifulus, reguat (MAR.)Stephanus Romauaj ^edesiaj 12SUSpre-
annis 27. (LIUDP.)Rex Hugo quosdam Italiensium sidet. (LIUDP.)Beneventaiii conti-a Grecos hellum
suspecios sibi consilio et virlute Samsonis eomiiis agentes, quotquot Grecorum capiebant, eunuchiza-
circumventos sibi substravil. (Ibid.) Ratherius Lo- bant.
biensis monachus, vir nimiaj simplicitalis, sed expe- 954. 15. 0. 29.
rienlia JiberaJium artium nominatus, cum Hihluiiio, (WID.,MAR.)Ungari Iributum a Saxonibus repe-
quiin LolharingiaepiscopatuniLeodicensem olimam- tentes, ab exercifu Henrici regis occiduntur atil ca-
bierat, in Italiamad Hugoncmregem profectus, Veronaj piunlur; eisque ad internecioiiem deletis, tributum
cpiscopus ab Hugone constiluitur, Hilduino Medio- qtiod repelebatur, Deo pro gratiarum actione in a;c-
lani archiepiscopo ordinalo. (WID.) Rex Henricus clesiis el pauperibus exsolvilur. Olto filiusregis Hen-
Granam 179urbem Dalamantia; capit, et Dalamancis rici uxorem dueit filiam Eallmiundi regis Anglo-
trihutum imponit. B rum,
929. 10. 1. • 24. 935. 16. 7. 50.
(Lmr>r.) Lanceam mirandi operis el elavis Jesu (lbid.) JoliannesRomanaja;ecIesiaj 129uspresidet.
Cliristi crucifixi sanctificatam, quaj dicitur primi et (LIUDP.)In Genuensi urbe fons sanguinis largissime
magni Constaniini imperatoris fuisse, donatam Ro- effluxit, porlendens forte urbis ipsius iniiriincniem
dulfo regi Burgundionum et Italife a Samsone co- ruinam, qute eodem anno ab Africanis, cum classe
mite, rex Henricus precibus, minis, muneribus, illuc veiiientibus, capta , cunclis civibus exceplis
addila eliam parle provintise Suevorum, a Rodulfo parvulis et mulieribiis caplis aut occisis, etiam ibc-
comite extorquet; et hanc ad insigue et tutamen im- sauris suis est evacuala. (WID.) Rex Ilenricus Da-
perii posteris reliquit. nos, qui per piralicam Fresones incursahaiit, vincit
950. 11. 2. 25. et tribuiarios facil, et Ghiupam regem eorum bapii-
(Ibid.) Johannes papa a militibus Gtiidonis mar- zari facil.
cliionis captus el in custodiam trusus, cervicali su- 956. 17: 8. 51.
per os ejus posito pessime strangulatus est, In cuj'us (MAR.) Leo RomanaJ -oecclesiaj150us presidet.
loco alter JoJiannes subrogalus est, frater Alberici, P (LIUDP.)Rodulfus rex Burgundia; moritur. (lbid.)
Romam cxpulso Hugone regentis. Alihi Jegitur lioc Ingcr rex Russorum, sciens exercitus Grecorum esse
in Joco Leo papa presedisse. (M.ut., WID. ) Ven- ductos contra Saracenos et ad insularum custodias
cezlaus princeps Boemia;, a rege Henrico in Praga dispersos, ad expugnandam Consianlinopolim cum
urbeohsessus, se et urbem regi dedit, etimposilam mille et eo amplius navibus venit, adeo do victoria
Bocmia;multam tribuli solvit, j'am securus, ut Grecos non occidi, sed capi preci-
951. 2. 5. 20. perct. Quibus imperator Romanus cum paucis viri-
(MAR.) Henricus rex. reges Northmannorum et liler occurrens, circumcirca Greco igni injecio pene
Abrotidorum christianos facit. (A.Laub.) Hubaldus omncs cum navibus e*ussit, paucis cvaticntibus,
monachus et pliilosopbus de Sancli Amandi Elno- omnesque eaptivos decollarj jussit.
nensis ohiit 180(198). (WID.) Redarii usque ad 200 957. 18. 9. 52.
milia Jiominum conspirantes contra Henricum regem (WID.) Hoc anno prodigia apparuerc. Sol sereno
rebellant, et regnum ejus graviter infcstanl, et vici- cailo obscuratur; per fcnestras vero domoi um ra-
nas gentes ad rebellandum animant. Sed a ducibus dios quasi sanguineos emittebat, Mons, ubi postea
rcgis Bcrnardo et Tietmaro gravi bello victi, omnes rex Henrieus sepultus esl, flammas muJtis in locis
pasneperiniuiitur, aul fugienles in mari vicino de- ^ evomebaf, Hominis cujusdam sinistra manus ferro
merguntur ; et lioc faclo vicinajgeniesa rebcllione amputala, post aiinum pajne integrum ei dorniicnli
deterrcnlur. restituta est; qui pro signo miraculi' linea quasi
952. 15. 4. 27. sanguinea Joco conjunclionis notahatur. nenricus
(LIUDP.)ArnoldusIsl dux BajoarioiTim in Italiana rcx moiiliir, qui licet in vincendis inimicis gloriosus
conlra Hugonem regem veniens a Yeronensibus fucrit, quia lameii pacificus crat, nullam operam
sustipitur, et cum Ilugone coiifligcns vincitur. Ra- dedif, uleJTugalis ab Italia tyrannis, qui quasi. con-
therius cpiscopus a rege Ilugone cpiscopatu pulsus, ciuclivi nierceniiaiii alter alteri succcdentes inijie-

VARIJE LECTIONES.
Inde idaii habcnt reliqui omncs prccter A., qtti primam Sicjcbcriicdilioncm seqnitttr. Rodulfus — subroga-
tur desunl \ii-. i". ''' Gana L scd corrcctum ; Cl. 5. 4". D. !E0 UuJiaJdus — obiil clcsuntD. 161Anior-
dus Sig.
NOT/E.
(198) A, 930, sccundiim Amialcs Lauljienscs.
 183 SIGEBERT! GEMBLACENSIS 184
rium diiamabant, beiiediclionem imperiaiem accc- A gnat, et inde cos fugal. (Wiu.) Tangmarus, frater
pissel. Post qucni filius ejtis Olio cx Mathilda, filia Ollonis regis, ah eo ad hosles ejus transit, et inter
Theoderici ducis Saxonum, imperavit aimis 56 "> cetcra mala Ileresburcli castnim regis capit, ibique
[(VMD.) Obiit sancius Odo primus abbas Cluniacen- a rege conclusus, telis iiiira tecclesiam confossus
sis; succe.lit ei Adomarus 183.] periif. '
938. R. 1. F. 10. C. 55. 942. 5. 14. 57.
(Ijicnp.) Contra Oltonem imperatorcm rebellant (Min.) Mariims Ronianaj ajcclesia; 151us presiclef.
Everardus coines palaiii ct Gisleberlus dux Lotha- (V. Ud.) Acl hune sanctus Udalricus18CRomam vc-
ringiaj, qui Gerbergam sororem ipsius imperaloiis niens, ab eo agnovit sc liitiiruni episcopum Augusta;
Tixorem habebai. (MAII.)Ungari jier Auslrasiam et Vindelicorum : quotl post annos 15 factum esi.
Alemamiiam, mullis civitaiibus igne el gladio con- (LiUDP.JGislebertiiset Everardus curn Heiurico fra-
sumptis, Wormacife Rheno (ransifo, usque od oc- fre imperatoiis juxla Blicimm contra imperatorem
ceanum Gallias vaslant , el per Ilaliam ledeunl. helliim paranles , mililcs imperatoris offendunl, et
(V. Wcnc.) Princcps Boemite Wcncezlatis virsan- niiilli ciim pancis congicssione facla. interiin im-
. etus maii.yrizatur a fralre suo Bolizlao, ambitionc pci-alore in alio Rheni lifore antc; clavos Domiiii
preripiendi principatus seducio ; (WID.) in rujiis B lancete smc ... mlixos ni oiaiione prostralo, vicli lcvgtc
ultioneiii rex Oito bellum Bolizlao iinlixif, ei longa dedcrum, Ilcnrico in hrachio insanabililer vulr.e-
iiHer eos concertatio per quatuordecim annos pro- rato. (WID.) Orla dissensione inter principes dc va-
tracla est. rietate legis, ulrum deberent avis superstitibus filii
959, 2, II. 54.. filiorum posi patrcs defunctos hcreditare, an exhe-
(LIUDP.)Everardus et Gislcbeiiiis Henriciiiii fra- redatis fralruelibus deberet heredilas ad patruos
trein imperaloris obsessum capiunt, cuniqiic pclla- redire, ex regis Oltonis omiiiumque principum sen-
tia18i sua ab imperaforis lidelitatc sejiincltiiii fa- tentia cognilio veritalis commissa est gladiatorio ju-
.ctioni sua; applicant, suggerentcs ei, regiium inagis dicio. Cessilqiic victoria his, qui ccnsebaiit fratrum
competcre illi in patris regno nafo, qtiain Ottoni filios debcre cum patribus hereditare.
ante regnuni nato. (MAH.)Ungari a Saxonihus gra- 943, 6. .15. 5S.
viter coeduiilur. Olto imperaior inlerim a Bajoariis (LIUDP.)Ollo rex obsedit Brisagam oppidum Alsa-
sibi resisteiitibusrcdiciis,Evcrardiim cxilial, itcium- ti;e , quod Ludowicus rex per milites Everardi ct
que Bajoarios aggrcssus, omnes sihi subdidit, pre- Gislebeiii tenebal 187.In qua obsidione suasu Fiide-
ter unum filium Arnolcii. Rex Ofio construit iirbem (-. rici Moguiitini episcopi, qui aniino jam ab impcia-
Magathaburch, qute et. Parthenopolis, id est virgi- lore defecerat, niiilti ah imjjeratore defeccrunt; ca-
num civitas, dicilur, (Fui.cu., c. 24.) Ifaliam vcxat que re aliis terrilis, solus rex interrittis manii.
heresis andropoinorfitarum, id cst corpoream for- Interim fideles regis, Udo videlicel et Conradus,
mam Deum Iiabcre dicenlium; contra quam Ratbe- fiater Ileriinanni Suevorum ducis, Evcrardum ct
rius Veronensiuiii episcopus ct vcrbis cl scriptis rc- Gislebertuni predando regno secure intenios, jnxfa
clamabat 185. Bhcnum inopinalo aggressi , acerrime debcllani.
940. 5. 12. 55. Everardo, gladiis percmpto, Gislcberto aulem Rbcni
(MAIC.)Otto impcralor in Lotharingiam nsque ad undis submerso, cajierorum vix aliquis fugit, qui
Capremoiilem venif, (Liunr,) Berengarius junior, iion aut trucidaretur aut capercttir. Hoc nuntio in-
Berengarii senioris ex filia nepos, limens regcm fideles regis cordc franguntur, et Ludowicus ab
Jlugonem se pcrsequentem pro eo quod coiilra cum Alsatia discedif, ei rex el fidcles ejus cum ipso gra-
regntim Ilaliaj afrectarel, ad Ileiiniaiinum Suevo- taulur. (WID.) Uxorem Gisleberli Gerhcrgam, soro-
ruiii duccm, et per eum ad Olloncm regcm fugit. rcm scilicet Ottonis imperaloris, Lutlowictis rex
(Wiu.) Rex Otlo Bolizlaum bcllo superat; at Boliz- duxit uxorcm ; liliam vero Gisleberfi ncplcin suam
Jaus pro vicforia sccuros cireumvenieiis, piincipem D imperalor Berlaldo dtici Bajoariorum desjiondel.
mililiie regis ctim multis trucidal. Kex vcro Boe- (LIUDP.; WID.) Ducatus ejus Oltoni datur. [Adeina-
miam dcvastat, rus Cluniacensium abbas substituit sibi ahbatcm
94 L 4. 15. 50. Maioluin 186.
(MAR.)Ludowicus rex Fraucorum Lolhariiigiam 911. 7. 16. 59.
jnvadens, usque ad Alsaliam venif, ducfti Everartli (MAR.)Oito dux Lolharicnsiiim ohiil. Conradus,
et Gislcberti. (LICDP.)Rex Hugo misso sibi Greco gencr regis Otfonis, succcdit, (LIUDP.)Slephaiius et
ignc ab impcratore Grccoriim Fraxinctum ojipu- Constanlinus imperafores, filii Romani imperaloris,
gnat, et navibus Saracenorum exustis illud expu- egre fercntes sc justa palris sui severilatc a juvcnili
VARIJE LECTlOiNES.
165XXXVII. 183ttcld. le. rctl. prcclcr C2*., cui prorsus
Sig. priwo, A. ; XXXVI. jatn 1. e corr., rell. Jn 1. nil ,8lbellaria Cl. 5.
desunt, el k. 1S
qui'habet tanlnin : Obiit Odoabbas Cluniacensis. crasinn fuil.
i\ deesl D. 5 Iialiam •—reclamabal Siq. citr. cernis; rcll. 1S6 Waldricus CT. D. ls' p. m. E. e. G. cfe-
sunl C4*. qui abhinc usquc ad fincm chrdnicm tot tuntaqttc omittit, ut ca indicarc jam inulile vidcalur, qv.od
iemel hic tnonitum voluimus. JESudd. le. rell. prcetci k. C2*.
185 CIIROXSGA. 186
levilafe coerceri, disposilis in p.datio insitliis, igno- A coiiregnct, Italicnsium fidei conimeiidai; ipscArela-
ranle allero Conslantino Leonis impciatoris filio, tiim, unde venerat, rcpetit.
patrem de palatii solio deponunt, et lonso ci ul 948. II. 20. 4.
moris est capite, ad vicinam insulam, in qua cceno- (/tJ.)RegelIiigoneiHorluo, Loiharius filius ejus in
bilce philosophabantur, traiismiUuiil. Sed horri- Italia soIor,omineregiiat;Berengarius,actiieipotest?.
bilem eclypsim 169passus est feria 6, bora diei ter- te rex, et cunclis acceplus, per Italiam tyrannizai.
lia. Quo die in Hispania Addaram rex Saracenoium (W!D.)DuxBajoariajIJcnrici!sAquiIeiaminlialiacapii,
a liauaniiro CjiiTsiianissiriio rette GalitiLCiii bono Ungaros bis superai, Ticiimm iransit, ei cum mul-
superatus est. In Italia cometa miraj magiiiludlnis tis manubiis redit. (V. Guib.) Immunitas nostra;1S3,
apparuit, poiiendens famem, quaj secufa est. (WID.) Genimelacensis scilicet, oscclesiLehoc anno imperiali
Rex Otto corpus Innocentii maiiyris in urhem Ma- coufiiTiiatur edicto, ct anuli imprcssione corrobora-
gaibaburch transferl. tur. Erluinus, primus ejus loci ahbas a sancio pa-
945. R. 8. F. 17. C. 1. treiiosiro Guiebeiio clecliis, in sanciitate et rcligio-
Offo tofam sibi nis fervorc claret. (WID.) Ludowicus rex Francoriiiu
(MAR.) impcralor Lolliaringiam
resisleuic sibi solo a ducihtis suis circumventns, a Normannis eapitur,
subjtigavit, Metlensium episcopo " elcoiisilio
Adalbcrone, fratre ducis Frederici. (LIUDP.) Sle- Ilugonis Lugdunum missus, publicce cu-
slodiaj traclitur. Karlomannus vero, major filius
])banus cl CouslaiHinus , videnles, posl palris sui a Normannisabductus, Rotomagi morilur.
depnlsionem , Consfaiitiuum filium Leonis impera- ejus, 12. 21. 5.
toris ab omnibus sibi preferri, et se jam vix in se- . 919.
cKiidishaheri; ciim deliberarenf, hoc quod de palrc (LIUDP.)Taxis rexUngarorum in Ilaliani vcnicns,
deccni modiosiiummorum a Bercngario pro rediti
fccerant, efiam de Constaniino faeerc, ptiblicato Rex Otlocum tiiginta duabus legio-
corum consilio per DiahoJinum incenlorem lmjus accipil. (WID.)
nibusFranciam ad liheranduni Ludowicmn aggre-
consilii, cum ad convivium ex condiclo conscdissenf, dilur. Ludowicus
et de prioratu sedcndi inter se consullo clecertarent, cjus melii a custo.lia rclaxatur.
dalo signo a viris Coristanliiii, ambo fratres solio Rex Otlo Ltigdunum capil, llugoncm infra Paiisius
Remim capit; Hugonis nejiotc, qui cpi-
deturbaiitur, et tonsis capitibus ad itlcm monaslc- concludil,
rium, ad quod palrcm liaiismiscraiH ct ipsi ad phi- scopatum usurpavcral, cxpulso, legitimum ejiisco-
pum resliluif; usquc Rofbomagum potenler accc-
losophandum cuiii nionacbis traiismiiluntur. Ita et castellis ac urbibus, quas cajpcral, Ludowico
cvacualo palatio abusivis imperaloribus, ipse Con- dit,
in Saxoniain redit (199).
slantinus cl Romanus Jilius ejtis cx filia Romani im- Q redditis,
930. 15. 22. 0.
peratoris imperant annis 17"°. (Wm.) Barbaros
oecasione inteslini helli undique imientcs, Gero co- (.M.\n.) Per loca Galliaj ct Germaniaj plurinii et
mes fortiter ac frcqucnler dcbellat. (BALIJ.)Rex Otlo magni icrnijmotus facli sunt '"'. (WIIJ.) Rcx Otto
in Boemiam contra Bolizlaum proliciscilur; Boiiz-
Biirgundiam sibi subjugat, (WID.) Regi Fiancorum Jaus vero rcgi reconciliatur, cique tandeni fideliter
Lutlowico Hugo comcs Parisicnsis nimis adversatur.
lilius fuil Rotbcrii in bello Sucs- subjicilur. Bcge Ottonc sccuiiilam expeditioncm in
[Ilic Hugo lyrauni, Franciam parantc, Hugo virluttiii cjiis non fercns,
soiiico perempli a Karolo rcge 151(cf. Fiod.)]
9. 18. 2. ei ju.xla fluvium Cliarum occurrit, el pacto pacis
940.
secuiidum niiluni rcgis facto , nianus ci de-
(MAH.)Agapilus Roniana; ajcelesbe 152us prcsi- dil (200).
dc(,'et Beiiediclus 155us ''". (Wm.) Ilenricus, fratct [ 14. 25. 7.
951.
inipcraioris, in urbc Meresburch a fialre obsessus,
armis ad et miseri- (MAII.) Moguntia ab Oflone imperalore obsessa
projectis pcdcs ejus procidcns Fridericus arcbicpiscopus captus
cordiam implorans, in cuslodiam ineliidilur. (LIUDP.) csi (201). (WID.)
in ciistotliam trusus, iion mulio post per indtil-
Fridericus etiain archiepiscopus Moguntiaa civibus r* et
exchiditur. Rex Ollo mullos contra se rebellarc gentiam regis relaxattis esl. Rex Olto filiuin suum
liatuni cx filia rcgis Anglorum, testa-
moliciiles capit aul occidil, (Wm.) Mortuo Bertaldo Liudulfiim,
mcnto re.gcm posl scdcsignaf.
duce, rex Olto fratri suo Henrico clai ducalum Ba- 15. 21. 8.
952.
joariaj, cl sicetim rcpriinil a rebeliio.TC.
(VVID.)Licclulfus, filius Ollonis imperaloris, in-
917. 10. 19. 5. sliiicluCoiiradi ducis cum co conlra palrem sinim
(LIUDP.)Bereiigarium a Suevia in Italiam rcvcr- rebcllavit; Reinesluirch capit, etmultas alias urbes
suiii videns rex Hugo ab Iialiensibiis se deserlo re- ef principes a patre a.l se avertif. Rex illimi intra
cipi, Lothariuni (iliuni sutiin, ul salttiii Berengario Mogunliam conclusiini obsidcl.
YAItLE LECTIONES
180cclysin Siq. '"' ita
1,11udd. 15. rell. prteier A. Sig. (al poslea corrcclum est XVI.), CI. 5. D. (hic corr. XVI.) XVIII. A.
'"' ct IJ. 135us dcsuni D. 's~ iiosiitB cl. scilicct c/c,s!(?ifA. Bl. 5". 5. Cl. 2'.
5. Immuiiiias—claret destini C4*. D. ''-'' Pcr—siuu. desunt l>.
KOTJE.
(199) A. 940. i£fi|i A. '-53.
(200) A. 947.
137 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 188
955. R. 10. F. 25. C. 9. /S.el aftenuati, ut ultrajam nec multire ausi fueiinl.
(Ib.) Bcllum fuit super Mosam inier Conradum ei In lantum quippe eonlriti sunt, ul nullusaui rarus
Raginerum H.iginocnsiuni ,sscomilem. (V, Brim.) eorum evaderef. Conradus (amen secundum voiunr
Mortuo Wicfrido Coloniensiuia arcliiepiscopatum suiim ibi occirbuit. Tres reguli Ungarorum in bello
suscepit vir gloriosus Bruno, frater Oltonis impe- capti, suspendio perierunt. (V. /J™i.) Bruno archic-
raloris; qui quantus qualisve fueril apud Deum et piscopus, et ducatum Loihariensiumpost Coiiradum .
homines, lecfor ediscat in vita ipsius, quamRoge- adeptus, cojnobium sancti Pantaleoiiis Coloniaj
rus luculeiiler descripsit. Ilujus studio translata construxit. (WID.) Henricus dux Bajoariaj, frafer
sunt a Roma Coloniam corpora sanclorum Elifii, rcgis Oltonis, morilur; filius ejus Henricus ei suc-
Pairocli , Privati , Grcgorii , cum baculo sancti cedif.
Pctri "'. 958, 21. 5. 14.
954, 17. 26. 10. (A.Lcod.) Erluinus primus abbasGeminelacensis-
(FIT.CUIN.)Ratheiius bis episcopatu Veronensi lumine oculoriim privatur 138.(V. Brun.) Bruno ar-
depulsus, Leodicensium episcopus perBrunonem ar- cbiepiscopusplures Noiimannorum cum principihus
chicpiscopum ordinalur posl Farabeiium. (V.Guib.) eorum bapiizari fecit. (WID.) Guicmannus rebellis a:
Immuiiilas iioslr3j197,Gemmelaconsisscilicel,aJccle- B facie regis Ottonis trans Albiam fugicns, Sclavos in
site eliam aposlolica auctoritale a Benediclo papa regiuim ej'tis conduxit; quos rcx fortiter debcllavit,.
corroboratur, anno septimo pontificii ejus. (WID.) occiso regulo eorum cum multis, et700 eaptivis ca-
R.ex Otlo uxorem sccundam ducitreliclam Ludowici pile cajsis.
Italorum regis, et per eam Papiam accipil. 959. 22. 4, 15.
955. 18. 27. U. (MAR.)JoliannesRonianaj ajcclesiaj {34us prassidct
(FULC) Liedulfo ad gratiam patris reducto, con- lB9.(FuLCuiN.)Brimoarc]iiepiscopuselarchiduxLotha-
radusdux, Dei et imperatoris transftiga, ad Unga- ringia;, secundas parles in regno fratris sui poienlcr
ros se conferens, eos in Lotliaringiam usque ad c;t induslric amministraiis, Raginerum Moiifensem
Carbonariam silvam perduxil; el virtule Dei apud comitem, qui Longicollus cognominabatur, apud
Loliias conlra eos ostensa, ultra prodire proliibiti, Yalenlianas evocalum capit et inrevocabili exilio
inipune redennt. (A. Lob.) Ludovico Francorum damnavit pro co quod regnum bellis inquielahat;
regc mortuo, Lotharius, filius ejus ex Gerberga so- vel quod veriusfuisse dicitur, pro eo quod mortuo
rore imperatoris, regnavit anms 52. (WID.) Beren- Gisleberto ducc consaiiguineo suo, eaquajGisleber-
garius rex Ilalia; in Gerniaiiiam ad regem Otlonem tus uxori suajGerberga; sorore imperatoris in dotem
venit, eique suis suique filii manihus datis, se ei " conlulerat, violcnler ei auferre prajsumebat, (BALD.,
coininiltit, (Ib.) A Bajoariis contra Sclavos prospere I, 94) Bonis Ragineri ad fiscum publicatis, filii ejus
pugnalur. Raginerus et Lambertus ad Loiharium Francorum
956. 19. 1. 12. regem confugerunt. Prodigiosa res multos terret et.
(Ib.) In Italia lapis miraj magnitudinis tonilru ac a vitiis coercet, notis crucis in vesle pliiriiiioriim
tempestale turhulenla de ca;lo jactus, ingens mira- apparenfibus, quorundam aulem veslibus quasi le-
culum videntibus prebuit, Templa plcrisque in locis pra sordentibus. [Obiit sanclus Gerardus fundator
valida tempestate concussa sunt, Utriusque ordinis Bronicnsis cojnobii200.]
sacerdotes ietu fulmiiiis inlcrierunt, el plura Jior- 960. 25. 5, 10.
rcnda dictu portentamonslralasunt, (MAR.)Fritlerico (BALD.)Hoc tempore per industiiam Ollonis mc-
Moguntiaj arcliiepiscopo mortuo, Guillelmus, filius liorato imperii el jecclcsia; slalu, multa monasteria
Oltonis imperatoris, subslituilur. (A. Lob. ;Fui.c.) et ecenobia ad laudem Dei el honorem sanclorum aut
Ralherio ab episcopalu Leodicensium ejeclo, Bal- reslaurantur, aul ampliantur, aut ajdificantur. (Ax-
dricus anniteiite avunculo suo Raginero couiile! SELH.)Inler quos et Euraclus, post Baldricum epi-
Monlciise episcopus substituitur. rj scopus Leodiceiisium faclus,duo in urbe monasferi;:
957. 20. 2. 15. corislruxit, ad lilulum sancli Pauli aposfoli, ct ad
(V. Brun.) Liedulfus, filius Ottonis iinperatoris,, titulum sancli Martini episcopi '"'.
in Italia morittir. Ungaris iierum regnuni Ollonis; 961. 24. 6. . 17.
iniperatoris ductu Conradi ducis depopulaiilibiis,, (MAR.)Apud Coiistaiiliiiopolim Romano impera-
imperator eosbello excepit, Conrado ab Ungaris adI tore dcfuncto, Nicephorus imperat annis 10. (LIUDPR.)
202
eumpenitendo reuigienle et oranle Dcum, ut prc) Sanctus Udalricus Augusta; Vindelicoriini episco-
poena perfidiaj suaj in ipso bello ab Ungaris perinie- pus sanclitate clarcl in Gallia ef Gcrmania. Gallia
relur. (WiD.)Quobello in tantum sunt Ungari vicl:i ef Gcrmania jam bene pacala, inteiidens iinperator

VARl^) LECTIONES.
{~~Baginoensium Cl. 5.D. 196E. P. P. G. c. b. s. P. addil Siq. cnr. ierliis; rcll. 1S7 nostrajc/ scilicci
desttnt A. Immunitas — ejus desunl Bl. 5. CJ. 2*. 5. 4*.D. ,98E. p. a. G. I. ""'
o. p. dcsunt BJ. 5. Ci.2*. 5.
4*. D. '^9 .loliannes — presidel dcsv.nl D. s0° addil 15.: rcll. vraUcr k, Inter — cpiscnpi dcsunl D.
'"- waldricus B3*.C2'. Sanetus—Gcrniania ilcsunlD.
 183 CHRONICA. 190
Oflo eliam Ilaliam pacare, presertim eum ad lioc A paucis Roma; moranlem subito aggressi, ita ab
aifxie evocantibus Johanne papa ca;terisque Italise exercitu imperatoris sunl altriti, ut 206nisi ab impe-
episcopis, ut eos liberaret de manibus tyrannorum ratore et papa Leone mililesimperatoris a caedere-
Berengarii atque Adelberti; (A. Lob.) filium suuni vocarentur, Usque ad inlernelionem Roniani dele-
Ollonem puerum septennem Aquisgrani die sanclo renlur. Romanis per Leonem papanr imperatori
penlecosles in regem inungi fecit; (V.Brun.) eoque reconciliatis, post abscessum imperatoris Leo papa
commendato arcjiiepiscopis fratri Brunohi et filio insidias sibi parari sentiens, ad imperatorem fngit.
Guiilelmo, adltaliam tendit. Johannes ex papa se cum "uxore cujusdam obiec-
962. R. 25> F.7. G. 1. tans, a diaholo in tempore percutitur, ac sirie via-
(V. Guib.) Sanctus pater nosfer Guicbertus, fuu- tico dominico moritur. -Romani contra juramentum,
dator nostri, Gemmelacensis scilicet, ~'~. coenobii, quod imperalori fecCrant, se nunqiiam electurospa-
apud Gorziam, ubi Deo militabat propler amorem pam sine ej'us et filii ej*us Otlonis consensu, Bene-
ferventis ibi sancla; religionis, in Christo dormivit; dictuni papam sibi sfatuunt. Imperator Roma ob-
el qui oninia reliquerat, centuplum et vilam aeter- sessa Romanos ca;de et fame adeo afllixit, utLeo-
nam recepit soi. Corpus vero ejus relatum esl ad nempapam se-receptuios promifterent. Benedictus
coenohiuriiGemmelacense 20\ rej"ectusnon solnm papatu, sed eliam sacerdotio - -a
965. - 26. 8. 2. Leone exordinalur.
(LIUDP.)Otto imperator Italia"! pervagata, et ty- 964. 27. 9. 5.
rannis Italiaj maj'estate nominis sui ita exterrilis, (Vita Deod.) Adelberone Mettensium episcopo
ut in locis natura munitis Iaterent aul Saracenorum mortuo (205), Deodericus corisobrinus Otioiiis iin-
palrocinia quererent, Romaj a Johaimc papa in im- peratoris cpiscopus subrogatur. Hic, ut legitrir, in-
peralorem benedicitur; tyranni a papa Johanne et spiCiens piimas lilteras nominum oriinium Metten-
a Romanis abjurantur. Eo repalriaiite, Adelbertus sium episcoporum, quas arigelus Doriiinidicitur de-
a papa Johanne e Fraxinelo Romam revocatur; sed disse sanelo Clementi primo Mettensiunl episcopo;
"imperafore iedeunte refugiunt. Colleeto in tota Iia- et nolans, alias auro, alias vilioremetallo pro me-
Jia cpiscoporum concilio, Johannes de nefariis cau- ritorum qualitale esse arinotatas; cum videret etiam
sis infamatur. Qui tertio eyocatus, dum se excusa- litteram sui nominis argentoesseprenotatani, dixisse
ttim venire cunctatur, post mulla tandcm eoa cun- fertur se in episcopatu tanta bona fore faclurum, ut
clis prejudicalo, Leo adhuc Jaicus, electione Om- ipsa nomiriis sui liltera merito deberet aurO anno-
nium ct (202) consensu imperatoris papa substilui- f, taii. Cujtis bonaj iiilenlionisinitiurii oslcndlt in cce-
tur. (BEIINAIU).) SicLeo presidens a])OstoJiea;sedi, nobio sancfi marfyris etlcvita; VinceiHii, fundato in
fecil ordinationes etalia qiise erant apostolica. Nec ipsiusurbis insula. (BALD.I, 99) Arnulfo seneFIaii-
longum, Romani alterata iide apud imperatorem, drensium comite morluo, Lotharius rex Francorum
papam recipiurit Johannem. Ille synodocollecla Leo- gravilerFlandrJas iiifeslalet vastat m.
nem deposuit, et ejus gesla cassavit. Stalutumque 965. 28. 10. 4>
eslpublico omniiim judicio, synodum a Leoneha- (V.Brun.) Ofto imperalor peniecosteiiAquisgra-
bitam nec nominandam synodum, sed proslibulum ni (204) celebravit, concurrentibus ibi a Frarieia so-
favens adulteris. Quicumque igitur eo ordinantc roribus suis, regina scilicet Francoram Gerberga,
erant damnati, jussi sunt suam ipsorum proscri- matre Lolharii regis et Karoii ducis, el Hathuide
ptionem presentare in carta liajc continente verba : uxore Hugonis Parisiorum comitis, quortim filius
. Paler meus nihil sibi habuil, niliil milii dedit. Et sic fuit Hugo, qui post regiiavit in Francia. Ubi oniriis
• depositi, remanseranl in illis gradibus, si quos ha- illa
regalis prosapia laiilo adinviceni cohgratulafio-
buerant nondum a Leone ordinati. Si qui aulcm nisjubilo est affecta, utinomni vita eoruni vix ali-
-
digni judicantur, ut non acceptapriusconsecralione quid gaudii huic telilia; potuerit cquiperari. Ollo
ordinantur, indicto illis eodem decreto, quod et " llaliam repclit. Bruno dux ct arcliiepiscopus in
damnatisa Constantino neophito. (LIUDP.)Romani Franciam pergens ad pacificandos nepotijs suos,
a papa Jolianne pecunia illecti, imperalorem cum Lotharium regem et filios Hugonis, uhi Compen-
VARI.E LECTIONES.
803 n. et nostri et scilicet desunt omnibus 20Vol — recepit desunt Cl. 5. 4'. D.
p. prceteri.
206adhuc laicus — atlriti vtprimo duabus lineh
*caC. v. e. r. e. a. c. G. addit Sig. cur. tertiis; rell.
comprehensa, ila partim inrasura, parlim iii margine ampliavit Sig. cur. lertiis; rell. Qbfuscala earecentior
manus redintegrare slttduit, sed polius corrupil. Verba autem ut non a. p. consecratione atque Roniaui a
paj)a —^sunt atlriti ut abscisa sunt,—quumsec. XVII. ex. omhcs bibl. GenMacensis codiccs tiova ligatura
induerenlur. Qua; erant apostolica allrili ut omittil F5. spulio reiicld. Beliqui omiies Iiabe.il quce 1. 2e7
Arnulfo — vastat Sig. cur. tcrliis; rell.
NOTi5.
(202) Ex epistola- Bernardi huoeshemensis ad lireviss. Meltcnscs in Mon. SS.dicuni. ni, 155,qui Deo-
Adalbertum in Ussermanni Prodromo Gerroania; sa- deiicum jam a. 965 successisse .
craj n,208, ubi hajc iisdem verliis legunlur. (204) Erral Sig.; .Colonite fuit; vide Vilain Bru-
IHBSCIL nonis c 42.
(205) A. 962; cf. Vilain Dcoderici c. 5, el Ann,
 191 . SlGEBERTl GEMBLACENSIS 192
dium venit, febrecorreptus Remis redit; ibi quidquid A , cidiinf, plures capiunt ct Conslanlinopolim mittunt,
liabuitin re niancipi, pertesiamentum cecclcsiissan- Ad hoc dedecus vindicandtim imperator Otto emi-
clorum delegato , mortuus est. Corpus ejus a Deo- nenliores ex suis in Calabriam millil; qui Grecos
derico Metteiisi episcopo Coloniam refertur-0E. aggressi, plures occidunt, plurcs naribus truncalis
900. R. 29. F. 11. C. 5 dehonestant, el per Apuliam ct Calahriam a Grecis
(MAR.)Guillelmus filius imperatoris arcliiepisco- tributum exigunt, Constantiiiopolitani audientes
pus Moguntise'moritur. (WID.) Hoc lempore Danis, a suis male pugnalum esse in Calabria, contra
qui Chrislum Jesum et idola simul colebant, cum imperatorein suum Niceforum insurgunt.
Popone clerico in convivio altercanlibus super cul- 970. 53. 13. 9.
tura Dei ef deorum, Danis asserenlibiis Jesum Cliri- (V. Deod.) Deodericus Mcttensium episcopus,
slum tjuidem esse Deum, deos vero majores et anli- imperalori sanguine, dilectione ac familiaritatecaj-
quiores illo esse , Popone econtra afiirmante, Jcsum teris devinctior, dum in Ifalica expeditione per
Christum solum verum Deum esse, unum in sub- trieiinium suh eo militaret, mulia corpora el pignora
stantia, trinum in personis : rex Danorum Araldus sanclorum de diversis Italiaj Iocis quocumque poluit
condixit clerico, ut fidem propositam a se proharet modo collesit, Primum a Marsia sanctuin Elpidium
testimonio veiitatis. Quod annuente clerico, ingen- " confessorem, cujus socium Euiicium ipse unperator
tis ponderis ferrum valde ignilum nianibus illius jam sustulerat: ab Amiternis Eiiticetem martyrem
ferendum impoiiitur ; quod cum clericus usque ad cum reliquiis Maronis et Victorini sociorum ejus,
placitum omnium tulisset absque ulla lesione, rex a Fulginis Felicianum episcopum et martyrem; a
penitus abjecta idolatria, se suosque ad colendum Perusio Asclepiotatum maiiyrem, a Spoleto Serenam
yerum solum Deum convcrtif; clericus vero ad cpi- marlyrem cum Gregorio Spolelino martyre; a Cor-
scopatum promolus est. duno pignera Viiicenlii martyris et levitaj, ab Hi-
907. 50. 12. G. spaniaolima duohus monachis Capuam, a gapua
(MAR.) Joliannes Romana; ascclesiae15G°Spresi- vero illuc deporlata; a Mevania allerum Vincentium
del209- (WID.) Guigmannus diu conlra impcralorem episcopum et martyrem; a Vincenlia Leonlium epi-
Ottonem rebellis, a Misacha Sclavorum regulo, im-, scopum el. martyrem; a Florentia Minialem marty-
peratoris amico el milite, perimitur. (LIUDPR.)Hoc rem , ah urhe Tudertina Fortunatum episcopum et
tempore Bulgaribus dominabanlur filii Symeonis confessorem ; a Corfinio Luciam Syracusanam virgi-
Pelrus et Bajanus ; quorum Baj'anus in arte rnasnca nem et martyrem; aFaroaldo duceSpolelinorum olim
adco valebat, ut quoties vellet, lupus vel qiiajlibel (r a Syracusis illuc translalam ; a Sabinis parles
fcra fieri videretur. corporum Proti et Iacincti martyrum. Ha;c omnia
. 968. 51. 15. 7. cumparle catenajS. Pelri apostoli, cum capillis ej"us-
(A. Lob.) Otlo minor a patre evocatus" Romam, dem, et sanguine sancti Stephani prolhomaiiyris, ct
a Johanne papa in imperatorem benedicitur. (MAR.) parte de craticula sancli Laurenlii marljTis a papa
Olto imperator Benevenlaiios duces polentia sua Johanne sibi donafa, cum aliis multis sanctorum
ad subjectionem sui infiexit, (WID.) Otto imperator pigneribus presul Deodericus in GaJJiam lioc anno
in terra Saxonica venas auri et argenti primus indu- translnlit, et in ajcclesia sancfi Vinceiilii martyris
stria sua aperuit. a se in insula urbis constructa locavit.
9G9. 52. 14. 8. .971. 54, 16, 10.
(V. Deod.) Quidam comes Otlonis imperatoris ei (MAR.)Apud Constanlinopolim Nicephorus impc-
Tamiliaris, Romaj anle oculos omnium a diabolo rator timens a filiis suis imperio expelli, quia sencx
arrcptus, ita ut se ipsum dentibus decerperet, jussu erat, volebal- eos eunuchizare. Quorum maler re-
imperatoris ad papam Johaniiem adduclus, ut catena gina, quia nullo alio modo polerat eos liberare, sua-
sancti Petri collo ej'us circumdaretur, dum afallaci- sil Johanni Nicephorum occidere et imperare. Jo-
bus clericis semel el bis alia catena furenli adhibe- P*liannes itaque occulte cuni funihusintravil palatium,
relur, nec quicquam remedii proveniret, ubi nibil et occiso Niccphoro imperavil.
-ci-at virtutis : tandem vera sancli Pelri catliena al- 972. 55, 17. 1.
lata et collo furentis circumdala, diabolus spumans (A. Lob.) Otto imperator Roma; Otloni coimpera-
et multum clamans abscessit. Quam catheiiam Deo- tori suo neptem Johannis Conslaiilinopolitani, Thco-
dericus Mettensis arreptam, cum dieeret se eam nisi phanu nomine, a Johanne papa. coronatam in
manu abscisa non diiiiissurum, tandeni imperalor legitimo matrimonio sociavit, (ANSELM.) Notgerus
scdato litigio a papa Jolianne optinuit, ut anulum ordinatur episcopus Leodicensium. Hicurbem muro
hujus catcna; exseclum episcopus mereretur. (WID.) circumduxit, edificiis honeslavit, majorem ajccle-
Imperator Olto dum partem exercitus ad GrCcos siam eorpore sancti Lamberti insignitam a funda-
misisset, ut uxorein iilio suo Ottoni acciperenl, mento renovavit, cojiiobium sancti Johaiinis evan-
-Grcci super eos irruunt, eastra diripiunt, plures oc- gelislaj in insula fundavit 210.

-°3 post hcecin 1. ttnca et dimidia erasa YARIAi LECIIOM-IS.

est. Bcliqiti nil ibi habenl. -DSJohanncs— presidel clesuntU.
210
Notgertis — fiindavil in infc.riorc margine Sig. ctiris tertiis; retl. Hic cum qualernione clcsinit, qucc
hucusque omnia scripsil, Sigebcrli manus. Scquilurauaicrnio u ino.nu sccunda cxaralus.
 J93. CHRONTCA. 194
375. R. 56. F. 18. C. 2. A niultis insuper conducto beneficiis, ut el ipse ah in-
21i Romanaj ajcclesia; -157us solentiis desistat, et fratris sui Lotharii motibus
i(M.\R.)Stephanus
presidet. ( BALD., I, 94.) Otto senior impciaior obsistaf, (Ib.) Filii Ragineri ut pro se viriliter age-
— Ra-
obiit, cujus vitam Guindicliindus monaclius dc- rent, animati Francorum auxilio el aflinitate
iScripsit, qui etiam hysloriam Saxonum usque ad ginertis quippe Halliuidcm Jiliam Hugonis postea
Imnc annuni conscripsit, Otto sccundus imperat regis, Laiitberlus vero Gerbergam liliam Karoli
annis 10. (A. Leod.) Raginerus et Lantberlus, filii ducis duxereuxores (207) — in terra patrum suorum
Ragineri Longicolli, paulatim resumptis virihus a relocali sunt.
Francia redeunt, et cum Guarnero et Rainaldo, qui 978. a. 25.
comitaium patris eorum oceupaverant, bello apud (BALD.I, 96.) Pacalo undique rcgno, cum Otlo
Perronam confligunt, eosque cum mullis perimtint, imperator Aquisgrani moraretur , Lolliarius rcx
et super Hagnam (205) fluvium castello Buxude (20Gy Fraiicorum suliilo ad inviulcndam Lolharingiani
munito Lolliaringiam infestant. (V. Wenc.) Guen- contendil; et cetlenle iniperatore, quia ad pugnam
cezlaus princeps^BoeiniLea fralre suo Bolizlao pro- iinparaius erat, rex posl multam vastationcm repa-
plerpreripiendumpriricipatum maiiyrizatus, urbem triavit. Quem cum inestimahili exercilu imperalor
B prosecutus, condiclo dic, scilicet Kalendis Oclobris,
Pragam, ubi requiescit, multis iniraculis illustrat.
974. - 1. 19. 3. Franciam inlravit'; quam usque ad Kalendas Deceni-
(A. Leod.)Ratherius, dequoesthocmonosticum: Jirispervagatus, fines Remensiuin, Laudunensium,
Veroncepresul, sed ter Batherius exut, Suessionum, el Parisiensium diversa clade vastavit,
apud Lobias moritur. (BALD.I, 93.) Conlra Qttonem aicclcsiis tantum Dei omni imniunilate eoncessa. In
imperatorem rebellat patruelis ejus Heinricus dux redcundo tamcn circa Axonam fluvium partem im-
Bajoariorum. Otto imperator caslcllum Buxudis ob- pedimentorum ainisit. (ALPERT.)De his quidam re-
sidet, caplum diruit, caplos in eo exilial. Nec ta- clusus predixit, quod omnes hujus mali incenlorcs
mcn Raginerus a rebellicne desistit. ante sepiennium morerentur (20'8).
975. 2. 20. i. 979. 6. 24.
(A. Leod.) Gelu magnum a Kalendis Novembris Igneaj aeies vistc sunl in ctelo per totam noclem
usque ad ajquirioctium vernale. (BALD.I, 94.) Otto 5 Kalehdas Novembris. Hoc anno complenlur mille
imperalor Heinricum duceni sibi subjugat. Ma- anni a nalivilale Christi, secundum veritatem evan-
jolus abbas Cluniacensis sanctitate et rcligione cla- gelii, qui secunduni cycltim Dionisii anno abhinc
ret. 21 finiuntur; sicque in anno dominiciB passionjs
976. 3. 21. 5. vcritali evangelica; contrailur.
212
(MAR.)Obiit sanctus Udalricus Ausburgensis 980. 7. 25.
813episcopus ; cujus vitaqualis fuerit, mox miracu-
(A. Leod.) Otfo imperalor et Lotharius rex con-
lorum gloria patefecit. (BALD.I, 100.) Otlo impcralor venienles super Karum fluvium (209) pacificantur,
contra Sclavos proficiscilur. (Ib: 95.) Filii Ragineri dalis invicem sacrameniis; et rex Lotliarius Lotha-
LongicoIIi, auxilio Francorum el niaxiine Karoli
ringiam abjurat, (BALD. I, 105.) Qlto-imperalor Ita-
postea ducis freti, lacessunl bello Godefridum ct liam petit. (Transl: S. L.) Corpora sanctorum Lan-
Arnulfum comites, qui post Guarnerum coniilalum
doaldi, Adriani, Amantii el aliorum, a YVenireshovo,
Montensem invaserant. Montem Castrilocum ob- Hasbaniajvico transferuntur-Gkmdavum cum multa
sideiit, Muilis ulrimque in confliclu fusis, obsidio miraculorum
gloria (210). .
remota est. Vicloria anceps; datur lamcn palma
coinilibus. 981. 8. 26.
977. 4. 22. 6. (MAK.)Stephanus Romanaj ajfclesiaj 158uspresi-
(V. Adalb.) Sanctus Guiclheht Pragensis episco- del 215.Otto imperator Apuliam et Calabriam Italiaj
pus, cogiiomento Adelbertus, saiiciitale el doctriua provinciasadjus regni Grecorum appendentes trans-
apud Winidos claret. GensLiutitiorum ad idolatriani ferre ad imperium Romanum conatur; maxime
revolvitur 214.(BALDi, 100.) Ducalus LotharingiaJ propler amnitalem, quam per uxorem suam TJieo-
dalur Karolo fralri Lotliarii re?is Francorum, phanu cum imperalore Grecorum habebat.
VARI^ LECTIONES.
211 Donus Itabel D. 212\valdricus D. 2'3 Ansburgensis B3*. C2' D. sn G. L. a. i. r. in rasura 1.;
desutv. C2*. cl A., qui eorum loco Itabet: qui apud Brutios marlirizatus, multis nuraculis glonhcatur.
Ita igitur Sicj. primo ediderat. 215 Slephanus — presidet desuiti D.
"\OTJE.
(205) LaHaine. guntur apud Baldericum, Sigelierlus sumpsit e fra-'
(2061 Boussoit prope Binche. gmento Baiderici, l, 95-97, quod s. xi inscriptum
codicis Gemblacensis, nunc Bruxell.'
(207) Ha;c unde sumpta, non constat, Error iu- fuit folio vacuocf.
esse videtur, cum neque Hugo, natus post a. 958,- 5468, de quo Arcliiv._vm, 497. Eadem narrat
neque Karolus, nalus a. 945, hoe tempore filias nu - Alpertus, Mon. SS. lv, 697.
liiles liabere potueriiit. HIRSCIL (209) Le Cher.
(208) Yerha De his — morerentur, quaj non Je- (210) Acta SS. Mart. m, 45.
 495 SIGEBERTI GEMBLACENSIS ISG
982. R. 9. F. 27. A Hugonis Parisiensis ex Halhuidc sorore primiOito-
(ALPF.RT.) Greci infensi, quod impcrator Oito pro- nis iinperaloris, etregnuvit annis 9. (G. abb. Gemtl.)
vincias Grecorum invadcret, conducto sibi Sarace- IJerluinus piimus nostri Gemmelacensis scilicel,
liorum auxilio, imperatori in Calahria hello con- cojnobii abbas, longo in longa cecitate martyrio cru-
217(211).
grediunlur; in quo bello oiiines Romanorum copiaj cialus moiifur
usque ad iiileniecioncm pajne dcletaj sunl. Imjjera- 988. 5. 1.
tor natando evadere nitens, a nautis ignorantibus Inundatio aquarum frequens et ultra solilum ac
eum capitur, et a qiiodam eorum, qui negolialor diulina. Estas poslea fervenfissima et pluribus sle
Sclavoruiii erat, agnilus nec proditus, per illuni re perniciosa, unde el fruges minorala; sunt. Earolus
dclala ad iinperalricem ct Deodericum Meilensem dux regiium Francorum, ex paterna el avita succes-
cpiscopum, qui in civilate Rbosan rci cvcntum pre- sioue sibi debilum, contra Ilugoiiem regem suum
stolabantur, diiiiculter per Sclavum ct episcopum nepoiem repetit, euinque hcilo perurgens, I^audu-
liberatur. Naulis quippe ad pecunias pro eo redi- lium urbem capit. Ilugo rex Karolum in Lauduuo
inendo allatas inliiantibus, imperator ascenso equo obsidel, sed sccuudo obsidiouis mense obsessi pro-
vix evasit. Omnibus pro iiifortunio rei pubiica; ani- silienies, castra obsideiiliuin iiicendcruiit, ct ipserex
mo conslernaiis, sola iniperauix feniinea et Greca Hugo, plurimis suorum peremptis, lurpiicr fugiens
levitale insultabat eis, quod abexercilu suaj nationis vix evasit.
victi cssenl Roinani ; ac per hoc ccepil primalibus 989. 6. 2.
exosa haberi. (MAR.)Marinus Romanaj ajcclesiaj159us presidet,
985. 10. 28. Siccitas niagna vernalis, unde et salio priniitiva im-
(//).) Otto imjjerator tedio el angore animi defi- pedita, ef fames ingens secula esl. Fertur annonam
ciens, Roime moiitur, ct de iinperalore subslitiiendo pluisse de cajlo in Hasbanio. Alii etiam pisciculos
inter primates dissentitiir, aliis filio ipsius Oitoni parvos de ctelo pluisse ferebant 21?.Nix niniia deci-
inipeilum deberi ceiiaiitibus, aliis odio iniperalrieis dit; iniberpostea conliiiuus, qui autumnalcm satio-
a lilio ej'us impeiium transferre volenlihus atl Ilein- neiii oiiinimodo denegaret. Karolus dux Monlema-
ricum duccih, filium lleinrici, qui fuit paler jirinii culiim expugnal; Suessioiiisusquc vaslando perac-
Ottonis. (BALD.I, 104.) Ilic Ileiuricus ipsum Otlo- ccdit; inde Remim aggreditur, et Laudtinum miilfa
nem pucriim facliosc raplum in cuslodia tenct; sed cum preda reveiiitur.
principes puerum de maini Heinrici cxlorquenles 2iry 990. 7. 5.
in regno sublimant;
' et imperavii aiinis 18. Karolus dux Remim occupal; archiepiscGpuii.,
984, 1. P
.29. quem Htigo rex prefecerat, et quosdam piimaies
(Ib.) Lolharius rex Francorum atl invadeiidam capit el Lauduno relegat.
Lotharingiam riirsum laborans, urbem Yirdiinuin
et Godefridtim ipsius urbis comilem capit. (AI.PERT.) 991. 8. 4.
Deodericus Melteiisiuiii episcopus obiit; et secun- Karolus dux moritur. Otto, lilius ej'us, succedit ei
dum propbeliani viri Dei vix aliquis prineipuiii, qui in ducatu Lolhariensium.
in bello Calabrieo evasil, diu supervixit. Episcopa- 992. 9. 5.
tum Mettensem susccpit Adelbero, vir sanctus et (BALD.I, 110.) Remis synodo tolius Franciaj eon-
nohilis, filius Friderici ducis. gregata, Arnulfus, nepos liaroli ducis, quem ipse
983. 2. 50. Karolus (212) episcopum Remis substitueral, om-
(BALD.I, 104.) Lotharius rex, videns Oltonem nium judicio exordinalus dampnalur, el Adelgarius
impcralorem virtule militum suoritm proficere, ur- presbyter, qui urbem prodidit et porlas Karolo ape-
bcm Yirduiium el Godcfridum comilem reddit. ruit, insolubiliter exconimunicalur. (GERBERT.) Ger-
986. 5. 51. berlus substiluitur episcopus; sed quibusdam cau-
(.4. Lcod.) Lolhario Francorum rege moiiuo, Lu- n sam ventilaniibus, non potuisse dcgradari ArnuJfuiii
dowieus filius cjus regnai in ITancia anno uno. absque scientia et aiicloritale papte Roniani, Gcr-
987. i. 1. bertus depositus ad Ottonem imperatoreni se con
(A. Leod.) Ludowico Fraucorum rege morlun, tulit, Queni imperator receptuni, primo eum Ra-
Francis reguum transferre volentibus ad Karolum vennaj archiepiseopum, el postea constituil papam
ducem, fratrem Lotharii regis, tlum ille rem ad con- Ronianum; untle esl illud cjus monosticum : Scan-
silium dilTert, rem Francorum usurpal Hugo, filius dil ab B. Gerbeiius ad B. posl pctpavigens B.

YARLE LECTIONES.
216ct dc — exlorquenles Ci' ita decuriavii : priiicipes filiuni ejus Oitonem adhuc pucrum.
117Herluinusimperatore
—moiifur dcsttnl C2\ 4". longo i. 1. c. m. c. desunt B5. Cl. 5. D. nostri et scihcet de-
sunl A. Bl. 5". 5. Cl. 5. D. 3,KIimunlatio — pluribus i?i inferiore margine scripsit 1»-, erasts tnbvs
ente ea lineis. Iteliqui omnes idem habeiil. '"'• Mariuus — presidet et Ferlur — ferebant desunl D.
mTJE.
(211) lvld. Aug (212) Falsum; Hugo fuit.
 197 CHRONICA. 198
995. B. 10. F. 6. A luant diversa pro meritorum qualitate supplicia, ad
(Vita Od.) In Burgundia-OdiioArvernaJ oriundus, ea exequeiida deputatis ibi dcmonibus; quorum se
ex cJerico Brivalensi monacbum professus in Clu- crebro voces, iras et tc-rrores, sepe etiam ejulaltis
niacensl cojnobio, post Majolum prelicitur ipsi cee- audisse dicebat, plaiigeiitiurn quod animce damna-
nobio; quod per annos 56 miro reiigionis fervore toiTim eriperentur de manibus eorum per etemosi-
rexil et provexit. Qui egregie preter cetera pielate nas et preccs fideliiim, cl boc tempore magis per
insi^r.is, non solum vita; exeinplis, sed eliani mira- oraliones Cluniacensium, oranlium indefesse pro
culis in vita sua claruit. Qui cum reprebenderetur, defunctorum requic. Hoc per illum abbas Odilo
quod in peccaiiles misericordior justo esse videre- eomperlo, constituit per omnia moiiaslcria sibi sub-
tur, Si damnandus sttm, inquit, 5iin/odamnari de jecta, ut sicut primo die Novembris solcmuitas om-
misericordia, quam de durilia. Ollo in iniperatorem nium saiiclorum agilur, ita sequenli die memoiia
ienedicitur (215). oniiiium in Christo quiescenlium celehrciur. Qui ri-
994. 11. 7. fus ad multas iccclesias transiens, fidciium deftin-
Florebant hoc tempore in scicnlia litteraruni in clorum memoiiam soleninizari faeit.
Lotharingia Heiigerus ahhas Lobiensis, Adelboldus 999. 1G. 5.
"
•episcopus Vullrajectensis ; in Francia, Fulbertus (Glab. Bod. l, 4.) In Italia Crescens patriciatu
-episcopus Carnolensis, Abbo abbas FJoriacensis, Romanorum arrepto contra Otlonem imperatorem
qui super calcul.um Viclorii commentalus est, rebellat.
995. 12. 8. 1000. 17. 4,
Gerbertus, qui et Silvester, Romanse ajcclesios (A. Leod.) Aimo Jesu Christi niillesimo secundtim
i40us presidel, qui et ipse inter scienlia litlerarum supputationeni Dionisii multa prodigia visa sunt.
claros egregie claruit. Quidam Iransito Silvestro Terrtemotus factus esl permaxinms ; comctes appa-
Agapitum papam hoc in loco ponuiit; quod non ruit; 19 Kalendas Januarii circa borani 9 fisso caalo
oliose factum esse creditur. Quia eniin is Silvcster quasi facula ardens cum longo traclu inslar fulgu-
non per osiium inlrasse dicitur;—quippe qui a l is illabitur terris, lanlo splendore, ut non modo qui
quibusdam etiam nichromaiitiaj arguitur; de morte in agris erant, scd etiam in teclis, irruplo luinine
quoque ej"us non recle fractatur; a diabolo eniin ferirentur. Qua cadi fissura sensim cvanesccnfe,
percussus dicitur obisse; quam rcm nos in medio iiilerim visa est iigura quasi serpentis, capife qui-
relinquimus; — a numero paparum excJusus vide- . dem crescente, cum ceruleis pedibus.
iur. Unde leetor qucso, ut et hie et alibi, si qna G 1001. 18. o.
dissonantia leoiTenderit de nominibus, vcl annis, vcl Ociavianus secundum quosdam Romanaj ajcclesia;
lemporibus paparum, non mihi impules, qui non 142>" prcsidet 221 (cf. Mar.). (GLAD.ROD. I, 4.)
visa, sed audita vel lecla scribo. Olto Imperator Roma; Cresceiilem palricium bcllo
996. 13. 9. aggreditur ; sed victus Crescens et ex fuga retractus,
(.4. Leod.) Hugone Francorum rege mortuo, Rot- capilur, vilique jumcnio averse impositus circum-
bertus filius ejus regnat in Francia annis 55. ducitur, ct paulatim membris truiicalus, ad ultiniiim
997. 14. 1. antc urbem suspenditur,
(Vila Her.) Heribertus ordinafus Colonieiisiuni 1002. . 19. . 6.
episcopus, multa sanctitatc claret. (ALPEIIT.I, H.) Olto imperalor degcns Romaj, diim cum Romanis
Clarebat eliam hoc tempore intcr Gallos Ansfridus; se remissius agit, iractans qualiler jura regni et
qui cum fuisset comes Braluspanlium, non minus ajcclcsia; ad antiquum slatum reformaret, Roniani
juslilia quam polentia seculari famosus, deposito perhoc ad conlcinplum ejus adducti, subito contra
niililiaj cingulo tonsoratus in clericum, eo provectus eum conspiraut, cl aliquol militum ej"us peremptis,
est, ut ordinaretur episcopus Vultrajcctcnsis a;c- eum in palaliO obsidenl. Unde per indtistriani Heiu-
clestrc, p\ rici ducis BajoariaJ et Hugonis marcbionis Italiie
998. 15. 2. simulatopaclo vix cxlracius, Roma decedit cum Sil-
(MAR.)Agapilus Romanaj aecclesiaj 141UBpresi- veslro papa. Et quia uxor Crescentis impcralorcm
det2S0. (Viia Od.) Hoc tcmpore quidam rcligiosus spe regnandi ad amorem suum pellexcrat, dolens
ab Hierosolimis rediens, in Sicilia reclusi cujusdani pro ejus diseessu, vcnenum ei misit; quo ille con-
humaiiitale aliquandiu recreatus, didicit ah eo inlcr sumptus, inler remeaiidum in Ilalia moritur. Milites
cefera, quod in illa vicinia essent loca cniclanlia transalpini corpus impcraioris defuncti ciiin insigr.i-
flammarum incendia, quaj loca vocantur ab incolis bus imperii ad Galliam referentes, crcbris Ilaloruin
Oibe Yulcani (214), in quibus anima; reproboruni incursihus lacessiti, armis sibi viani parant. Sed
YARI^ELECTIONES.
220Agapitus — presidet desttnt D. 2S1 Octavianus — presidct desunt I).
NOT.C.
(215) D. 25 Mai. 996. Rod. n, 7. Fons omiiiiim bujusmodi narraiiomim est
(214) Ha;c desunl in Petri Damiani Yita S. Odilo- Grcg. Dial. IV, 50.
nis, c. 17. Addidit ea Sigebertus ex a. 552; cf. Glab.
 109 SIGEIJERTI GEAHJLACENSIS 200
ciiin jam rcs in tulo esse puiarelur, dux Bajoaria; \ del, coiicuiTCiitiluisad aiixiliuni cjus RoiJierio icge
iieiiiricus, injuriafo IJcribciio Colonicnsium archi- Francorum et Bicharcio comiie Noiimannonini,
episcopo, a cujus ore ouincs pendebanl, insignia 1007. 5., 11.
regni ab eo violentcr exlorsit, quasi jure liercdiiario (Ib.) Ileinricus imperator, quia de obsidione Va-
sibi conipetenlia. Fuit quippe filius Ilciniici ducis, leiitinianensi inefficax redieraf. contra Balduinuin
qiii fuif genifiis de Hciniico fratre prinii Ollonis profeclus, castruin Candavum invadit, cl depopu-
imperatoris. (MAR.)lieiiiriens tlux concilialis sibi laia tcrra aliquol Flandrensium primores capil.
aniinis qiiorundam principum regni, unguiltir in re- Uiide Balduiiius pciierritus imperaloii satisfaeil,
gem a Willigiso Moguntiiio archicpiscopo, el impe- Yalenlianas reddil, datisque obsiddms ciini sacra-
ral annis 22. mciito lidelitalis, inaiius ei dedit. Postca imperaior
1005. R. 1. F. 7. seditione suoruin coaclus, Vnlenliaiias Balduiiio
(AI.PKRT.I, 5.) Heinricus imperator potentiores benellciavil, ut sibi contra moliis .siioruni auxilio
regni viros, bclla sibi conc.itare volenles, celeriler ess.t. Postea ci etiam Walacbras addidil (218).
dcvincit, etreges gentilium in inieriori Germania 1008. G. 12.
commoiaiiles, qui Winidi dicuntur, tributarios sibi (.4. Leod.; G.abb. Gembl.)BaldriciisLeodieensiuni
facit, [(GI.AB.Rou. ni, 5.) Abho abbas Floriacensis p episcojius ordinnlur. Burcbardus quoque fit Wor-
ii, Wasronia maiiyrizatur 2J2.j macensium episcopus, qui in scrijilaris sludiosus,
1004. 2, 8. inagnum illud canonum volumen edidif, scriplura-
runi sententiis undique compilaiis defiorafum, col-
Gerardus Cameraeeiisium cpiscopus (215) et
Ailelboldus Vullrajectensis episcopus magni in aec- Iaboranfc sibi in lioc magislro suo OJberto abbatc,
clesia el in palatio habciifur. Heinricus iniperator viro uiideeunquc doctissimo.
1009. 7. 15.
Babcnbergensem ajcclesiam episcopalis sedis lionore Leo Romana; tecclesia; 145U! presidel.
sublimat, et liberis carcbal, eam omniuin sua- (MAR.)
quia
runi rerum licrcdem facit. Undc Deodericns Met- (.4. Leod.) Eclipsis solis facla est hora diei secunda.
leusiuin cpiscopus, dolens dotem et patrimonium (ALPEHT. i, 8.) NoiimanniFrcsiam infestanles, Thile
iiicendiiiil. Heinricus imperalor Meitim
sororis sute Ctinigiindis iniperatricis deleguri ab ojqiidum
iirbem obsidet proplcr Deodeiicum fralrem uxoris
iiiiperatore ajcclcsiaj Babcnbergensi, rebellat.
su:c conlra se rebellantcm, qui cpiseopatum ipsius
1005. 5. 9. urbis usurpaverat. Dtix cnini Moscllanorum Doo-
(ALP.I, G.) Comelcs borrihili specie Jlammas huc dcricus post frafrem suum Alberonem dato epi-
illncque jactans, in ausirali partc visus est, (BALD.IZ scopatu Mellensium filio suo adhuc pucro, tulo-
III, 7.) Mortuo Otione duce, ducatus Lolhariiigiaj rem ei subslituit ijjsuin Deodericum; qui puero urbe
dafur comili Godefrido, filio Godefridi Ardeniien- cxcluso et episcopatu usurpalo, ipsum eliam Deo-
sis (216). Cliilpcricus librum de rafione coinpoli dcricuni duccm bello ccpil, Urbe ergo per obsidio-
hoc amio scripsil, ui apparel ex arguniento ad in- neii) pene desolafa, tandein pax convcnit.
veniendos annos Domini per indictiones : Si vis, in- (1010. 8. 14.
quit, scire quot sinl anni incarnali Christi, 6Cordi- (MAR.)Bruno cpiscopus martyrizalur. (Ai.r. i, 9.)
nes indiclionum, qui fluxerunl ab ejtts incarnalione, Noiimaiiiii Fresiam repelunt, el inultis c;csis, Vul-
mulliplica ver 15, fiunl 990. Ilis ctddeduodecim,quiu trajectum opiduni incensum est, Gens UngaroiTim
lertia indiclioiie nattis esl Chrislus. Adcleindictio- hactenus idolalriaj dedita, boc icmpore ad fidein
tiein presenlis unni, id esl tres. Ecce habes liocanno Christi convciiilur per Gislam sororem imperatoris,
unnos Cluisti 1005 (217). qsiaj nupta Ungarorum regi, ad hoc sua instan-
1006. 4. 10. tia (219) regem adduxii, ut se et lolam Ungarorum
(ALP.I, 0.) Fames et moiialilas tam graviler per gentembaplizari expeterel. Qui in baptismo Slepha-
tolum orbem invaluil, ut tcdio sepelicnlium vivi ad- nus esl voeatus; cujus mcrila per Ungaiiam multa
Iiuc spiriiuiii traheiiles obrucrentur cum morluis. * niiraculorum gloria coiimiendal.
(BAI.D.I, 114.) Caslrum Valcntiaiias, silum in mar- 1011. 9. 15.
cha FranciiB et Lotbariiigia;, quod Balduinus comes (BALD.III, 8.) In Lolharingia jtixla monlcm Ca-
Flandreiisium invaserai, imperator Hcinricus obsi- strilocum fonticulus aqute muliis saluberrimus iii/
VAUl.C LECTIONES.
222 uddil lo.rc.ll. prceler A. C2*. 4'.
NOT^..
(215) Episcopus fuildemum a. 1012. biiim; cf. Acta SS. Septcmhr. i, 490. Nupta fuit
(216) Baldericus hiec suadenle Gerardo ep. Ca- Gisla Sicpbano jam anle a. 1005. Cieierum e com
meracensi, iiaque posta. 1012, acta tradit. liiemoraiione miraciilorum, quaj posl elevationem
(2l7)Cf. Sigeb.De vir.-ill.c. 145. "Mabillon.Annal. regis a. 1085 celebrataiu fieri coeperuiil, apparei
p. 451. Iianc ehronieLe paiicm a Sigcberto non ante a. 1085
(218) Posta. 1012; cf. BalJ. III, 2. HIRSCIl. coiiscriplam esse.
(219) Hoc ni faistnn, quam maxime lanien du-
vOf CIIRONICA. 202
sanguinem conversus est. Quod probavii mulier, A iiitumescente, rem prodidit, et Jilacterium domino
quaj faciem suam cx hujus fonlis aqua lotam osten- suo Iletheloni (225), fratri ducis, dedit.
dit multis sanguiiiolentam. 1016. 14, 20.
. 1012. R. 10. F. 16. (V. Sim.) Symc-on Siracusis Sicilia; oriunclus, ct
Olbertus hoslraj, Gemmelacensis sciiicet, ajcae- poslea monachus in monte Syna, boe tempore cla-
sise ordinatur abbas, vir moribus, religione, gemiiia reliat. Qui Hierosolimam veniens, longam pro Cliri-
scientia, bonis dodisque viris aul eor.ierendus aut sio peregrinalionem suscepit, et cum Poppone Tre-
preferendus 2SS.(ALPERT. n, 10.) Ileiiiiicus impcra- virorum arobiepiscopo ad Gallias veniens, Treveris
tor Godefridiim ducem cuin cxercitu in fines Bra- in altitudine turris inclusus est ibiq.uepost mullas
tiispaniium miftit, |ad obsidendum casliTim Lova- hoininum perseculiones, post niultas demonum
nium, sed inemcax rediit2H.] lcmptationes, licato fine quievit (224). Cujus merita
1015. 11. 17. frequens miraculorum gloria declaravit.
(BALD.III, 17.) Heinricus imperafor Ilaliam pe- 1017. 15. 21.
tens ut subvcniret suis, quos Greci prcmcbani circa (MAR.)Benedictus Romanaj ajcclesia; 144us pre-
Ber.eventum, Salernum et Capuam debaccanles, sidct 22C. (BALD.III, 19.) Cometes solito mirabi-
Trojam civiiatem capil (220). (//>., 5.) Baldricus B lior in modiim trabis maximaj per 4 menses appa-
episcopus cum in villa Huguardis dicta (221) castel- mit.
Ir.Ks muniret, Lanlbeiius comes Lovaniensis eum 1018. 16. 22.
aggreditur, et episcopus, Lantberto vincente, mullis (A. LeotL; BALD.)Guolbodo in episcopalu Leodi-
suorum captis et occisis, gravi atterilur infoiiunio. censium Baldrico succedit. (ALPERT.II, 21.) In
(Ann. Leod.) Terramiotus facttis est maximus circa Fresonia Deoderico comile, filio Arnulfi Gandaven-
meiidiem 14 Eal. Decembris. sis, debellante Fresones in vindictam patris sui ab
1014. 12. 18. eis occisi, Godefridus dux ad eum debellandum ah
(MAR.)Heiiiricus rex in imperatorem Jienp.dicitur. iinperatore mitiitur; el conserlo prelio, rcpente
(ANSEL.)Baldricus episcopus in insula Lcodicensi voce neseilur unde emissa, Fugile, fugite, cuneiis
cenobium sancti Jacobi aposloli fundavit, uhi Olber- fugienlibns, mulliapaucis Fresonibus perimuntur ;
lus abbasprimus prefuit (222). (BALD.III, 11.) Dux dux vero capitur.
Godefridus Gerardum coniiteni muliis modis regniim 1019. 17. 25.
inquielanlem bello vicit; in quo filio cj'us cum (Ib.) Godefridus dux impetrala Fresonibus ab
muhis occiso, complices ejus delerruil. iiuperatore totius injustitiaj impuiiilale, a captivitate
1015. 15. 19. solvitur, el non multo post moritur (225). Frater
(BALD.m, 12.) Hoc tempore sanctus Guicthehl, vero ejus Goihelo in ducatu substituitur.
qsii et Adclbertus, Pragensis episcopus, apud Bru- 1020. 18. 24.
clios marlirizatur 225.] Godefridus dux comitatuiii (ALPERT.II, 14.) Rodulfus rcx Burgundiaj, inso-
Montensem depopulalur ; quem Raginerus cum pa- leutiis Burguiidionum irritatus, regnum Burgundise
truo suo Lantberto Lovaniensi inseculus, apud Flo- Ileinrico imperatori dare tracfat; sed eum al) Jiac
rinas pugnam conserunl, ubi plus quam quadrin- inleiilione revocat simulala Burgundionum satisfa-
gcnliviri occisi sunf, ci ipse Lantbertus occubtiil. ctio. (MAR.)Benedictus papa in Gallia (226) ad
Uhi res mira contigit. •(A. Leod.; BALD.)Cuni Heinricum imperaiorem venil 227.
Laiilberlus spein vicloriaj jam haberel — babebal 1021. 19. 25.
quippe filacierium a eollo usque ad pectus pendens, (Vitaller.) Heinricus imperator CoJonia;nafaleni
sanclorum reliquiis. refertum, quorum patrocinici Dominicelelirans (227) Hcriberlum arcJiicpiscopum
sc in periculis tutum fore credebai, — inslante ei olim a se injiiriose traclalum humili salisfacfione
termino vilaj filaclciium illud a collo ejus exiens, placal. Cui rcconciliatus aichiepiscopus predixit sc
super tuiimlum campi cxiluii; ef mox comes anicn. -p,projiediem moriturum ; et non multo posl morluus,
inviclus pcrimitur. Qiiitlamniilitum filacleriuni ac- niagnis ccepit clarere virtiitibus. Pjlegrimus ei in
cipiens, in caliga abscondil; scd coxa ejus el crure cpiseopatu succedit. (A. Leod.; Epit. Dur.) Duraii
-3 nostrajc/ scibcel ctesiiniA, B5. Cl. VABITE LECTIONES.
2'. 5. D. F2. vir — prefcrendus desttnl Cl. 2*. 5. i" D. cui cl
sequeniia in hoc unnodesv.nlomnia. 224addit lo. rell. A. 22Cin rasura uniusiinea'. scripsit Ansetmus,
prwler
u! videtur,cl relt.prcEler A. 2acBened. — presidet clesuntD. 227Post ItcecFo. contiuuo culanio interponil:
Relalio miraculi in rcgione Saxonum facii tcmpore Heriberti Coloniensis archicpiscopi oninibus elc. ; Pi-
piims rex fecil foiilem etc. quceanno 70i addideritni Gemblucenses;Dicla Gregorii de ralione sacrificii eic,
Legebat eu procul clubio?'??codice, cntemdescripsit, inseiia folio vacuo, quod errore hic positum scribaVo.
iucpte in lexlum Sigeberli recepit.
X07JE.
(220) Ihec a. 1022 gcsia sunl. (223) A. 1023. cx ami. BJandin.
(221)Hougarde, prope Tirlemont. (220) I. e. Franeonia, ut a. 1094, Convenerunl
(222) Gemblaeeiisis, 1021-1048. Babonbergaj in festo paschte.
(223) Ilerimtiiimtir. Baidericus voeal, cujtis foriiia (227) A. 1020; nam Sigcbertus in nalali Doinini
diiuiniiia est Hczclo. aiinuni incipit.
(224) D. 1 jun. J055
PATROL.CLX. 7
 205 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 201
cius fit episcoptis Leodicensium; quod quasi fnhtila A orandi gencre laboravil, doncc sibi revelaretur, se
in tbeafro inuiidi fuif, quod vir exliumillimo et pau- pro illo exaudilum esse. (A. Leod.) Baginardus
perrimo servilis condilionis gcnere dominis suis Leodicensium ordinatur e]iiscopus, qui Leodii in
carnalibus doniiiiabalur (228). monfe publico ccnobium sancli Laurentii instiluit,
1022. R. 20. F. 2G. eique Stepbanum virum sanclaj memoria; abbalem
(BAI.D. III, 50.) Aquisgrani conventu regali et primum prefecit.
synodali per aliquot dies celebrato, tanla siccilas et 1020. 2. 50.
intemperies aeris excanduit, ut multi pra; iiimio Rolbertus rex Francorum ad invadendam Lotha-
ardore deficeienf, multa eliam animalia subilo de- ringiam animum iiileridil, sed cito ab hoc conatu
ficerent, pavimenlo et marmoreis columnis tanto deslitit (252). Gotbclone duce, qui projiler priva-
madore sudanlibtis, ut aqua esse resoersa erederelur tum odium (255) giavahat regnum Conradi, cl aliis
a nescientibus. priiicipibus ad pacis unilalem adductis (254), regi
1025. 21. 27. prosperitas el regno accrevit tranquillilas
(Ib.) Heinricus imperator, Rolberlus rc.x Fran- 1027. 5. 51.
corum super Karum fluvium ajiud Evosium conve- (//).) Cuoiiradus rcx filiuni suumlleiiirieiini adbuc
niunt, de sialuajcelesiaj, regni et imperii tractaluri; B puerum in regnum sublimat Aquis (255). Ipse in
c;t.condicto, ut super his coiifirmandis etiam papam pascha Romaj in imperatorem consecralus, quorun-
llomanum siniul ambo Papise oportune convenircnt, dam Italorum conlra se sentientium molus compe-
imperalor regeni et suos, mullos eliam qui lanlum scit. Florebat boc lempore ajcclesiaslica religio per
a:l demiraiidam iiiiperaloiiam majestatem corivene- abbates nominabiles ; in Francia quide.m ei Burgun-
rant, lanta liberalitale- donavil, ut opibus regum dia per Odiloncm Cluniacensem pietale insignem,
Persarum aiit Arabum possct comparari impera- per Guilelmum Divionensem severitale reverendum ;.
loris munificeniia. In pascha eclipsis solis facta in Lothariiigia per Richardum Yirduneuseni, pia
cst, gravilate et gravi pietate discretum, per Poponem
1024, 22. 28. Stabulenscm, per Heliam Coloniensem m',per
Heinricus imperator consulenlibus se principibus Olbertum et Siephanum Leodicenses, per Bernoiiem
super subslitulione regni desiguans (229) Conradum, Augiensem.
virum regii generis el egregke Jibertalis, quippc qui 102S. 4, 52.
flunquam se submiserat alicujus servituli, moritur. Ckruil hoc tempore in Ilalia Guido Aretinus,
Hujus vitam Adelboldus episcopus Yullrajectensis nu mulli inter musicos nominis. in hoc etiam xphiloso-
scripsit. Cono dux prepotens cum ad imperium phis preferendus, quod ignotos cantus eliam pueii
aspirarevellei, repudialur instinctu Arbonis Mogun- facilius discunt per ejus reguiam, quam per vocem
tini arcbiepiscopi et aliquorum regni primatum; et nsagistri aul per usum alicujus instrumeini; dum
Coiiradus ad imperium sublimatus,imperavit an- sex litteris vel sillabis modulalim apposilis ad sex
nis 15". voces, quas solas regulariter musica recipit, bisqne
1025. 1. 29. vocibus per liexuras digitorum Jevaj manus dislin-
Jobaimes Poriuensis episeopus, frater Stephaiii ctis, per iniegrum diapason se oculis et aurilms in-
papaj nuper defuncti (250), presidel Romanaj teccle- gerunt intenia; et remisstc elevaliones vel deposi-
siaj 145us. (V. Odil.) Huic Stephanus papa fraler tiones earundem sex "vocum.
suus (251) apparens, dixit se infernalibus pojuis 1029. 5. 53.
cruciari, sed sperare se inlerventu Odilonis abbalis (Ib.) Cuonradus imperator rebellanlibus Sclayis,
ver.iam posse consequi. Pro quo Odilo tandiu omni ad eos debellandos proficiscilur (25G).
VARI/E LECTIONES.
127" pia— CoJ. destini I^.
NOT^E.
(228) Ha;c sumpsil Sigebertus ex versu epilaphii, D per specicm nociurnce visionis apparv.it efc. e( paulo
quo Stephanus abbas S. Laurentii tumulum Dtuandi posl: Prolinus ident Joanncs Porluensis cpiscopus,
decoraveral: uuctoritalis apostoliccefttttus epislolis, concito grcidu
Pauperis in nido putrimoni iialus et altus, Papiam usque pervenit; unde Sigeberlus viderepo-
Ingeiiio summosevolat ad proccres. teral, Joannem IX et Joaimem Portuensem episco-
Quos iulerat dominos, liisdem famulantibus ttsns, ptini duos fuisse. Cteterum Joannes jam mense Au-
Itt thealro mundi fabttla qiiania ftiil! HIRSCH. gustoa. 1024 elecfus fuii, noii a. 1025, ut noster
(229) Hoc valde dubium. Cf. Stenzel Frankische habel.
Kaiser, i, 9. (251) Benedicfum VIII babel Yiia Odilonis.
(250) Falsum. Neque Portuensis episeopus fuit (252) A. 1025.
Joannes IX, nec fraler Stephani, sed BenedictiVIH. (255) Conradus cuni fralre ejus Godefrido belluni
Petrus enim Qamiauus in Yita S. Odilonis c. 2, di- habueral,
cit : Huic (Benedicto VIII) plane mox tit obiit, cjer- (254) Aquisgrani, l.esleBald., m, 50. Ibi Conra-
manus ejus Jocmnesin apostolica dignilale successit. dus, a. 1025, Nalale Doniini ceiebravil.
Jatn vero postquam humanis rebus exempttts csljam (253) Hoe sequenli demum anno 1028, April. 14
dicltts papa (Benedictus), Joanni Portuensi episcopo factum,quem aimumhabent elianiAnii. Leoclienses.
et aliis duobus, quorum noinina nobis nota nonsunt, (256) Mense Jtinio.
 SGK CHRONICA. £06
1050. R. 6. F. 34. A privarelur; et exeuiilem de seculo nullus visilaret
(76.) Cuonradus imperator rebellanlibus Ungaris, nec sepulturaj traderet. Alia quoque importabilia
ad eos debellandos proficiscitur 22S. quamplura dedere mandata, qune oneri visa suni
1£51. 7. 55. rcplicare, Haiic maiidaforum iioviiatem cum mulii
(lb.) Roiberto Francorum rege moriuo. Heinricus cupidi novarum rerum libentius J"USIO amplecle-
filius ejus regnat in Francia annis 50 2£9. (BALD.m, renlur, Gerardus Cameraccnsis, qui solus Lotba-
51.) Hoc lempore jussu Cuomadi iniperaloris regali riensium appendebat ad parocliiam Francorum,
et synodali conventu apud-Triburias inter ea;tera nullius liortalu potuit adduci ad bajc suscipienda,
episeopi hoc capilulum decernere voluerunt, ut si sed singula capitula refellebat, diccns genus honii-
quando jejunium primi mensis evcniret infra ebdo- num ab initio trifariam esse divisum, in oratoribus,
madam, qua caput jejunii in quarla feria conslat, pugnatorihus, agricultoilbus, et unum duorum, c-t
amhorum jejuniorum celehritas uiiius oflicii exple- duos uiiius egere auxilio. ldeo deJ)ere arma ferre, et.
tione compleretur. Sed Gerardus Cameracensis et rapiuas reddi per auctoritatem Jegis et graihe ; uifo-
pauci cum eo (257) huic muliorum decreio contra- rem percussi vel occisi non exacerhari cogendo;
dicentes, optinueruiit. ul jejunium primi mensis in sed secundum evangelium ei reconciliari; jejunium
aliera ehdomada, in qua habetur oflieium, celebre- ei 6 vel 7 feria nec omnibus ununi esse imponen-
tur secuuduiii antiquorum consuetudinem. dum, quia non est una omnibus possibililas, nee
1052, 8. 1. omnes hoc uno jejunio contentos esse, quia r.on
(MAR.)Sancliis Bardo ordinatur Moguiitiaj ar- est unaomiiibuspenitendi qualitas. Htec sacrainento
ehiepiscopus (258). Rotberfus et Richardus, mi- Jirmare vel sacramenti violationem perjurio augere,
nuendaj domo multiludiiiis causa hoc tempore a non esse utile; his contradicentes excommunicari,
Nprtmannia Francorum digressi, Apuliam expe- infirmis visilalionem vel morluis scpulturam ne-
tunt; el Italis inter se disseiilieiililms , dum alteri gari, esse detesiabile. Suffieere auicniica patrum
contra alterum auxilium prestant, hac oportuiiitate decreta, et super his neglectis impositum congruen-
Italos ' callide el fortiter debellant, el successus ter pei)iteiitia;niodum.
urgendo suos, nomen suum dilatant, el futurse pro- 1054. 10 5.
speritatis sibi viam parant, Friderico Mosellanorum duce mortuo (239), quia
1055. 9. 2. mares iilios non habebal,quibusducatuscompelercl,
^BALD.III. 52.) Eclipsis solis facla est circa me- Gothelo dux impctrato ab imperatore eliam Moscl-
ridiem 5 Eal. Julii. Istiusmodi decretum aFranciaj (Q lanorum ducalu, in Lolharingia poicntius princi-
episcopis datum esl servari subjeclis sibi populis. patur.
Unus eorum dixit, celitus sibi delatas esse litleras, 1055. 11. 4,
qute pacem monerent renovandam in terra. Quam Biirguiidiouibiis non desistenlibus a consueta
rem mandavit cajteris, et hcec ti'adenda dedit popu- contra rcgem suuin insolentia, rex Rodulfus regnum
lis: Anna quisquam non fcrret, direpla non repe- Burgundiaj Conrado imperatori tradidil (240), quod
leref, el sui sanguinis vel cujuslibet proximi ultor a fempore Arnulli imperatoris per annos phis quam
miihme exislens, percussoribus cogereiur indulgere. 150 gentis suaj reges lenuerant; sicquc Burgundia
Jcjunium in pane et aqua onmi 6 feria observa- ilerum redacta est in provinciam.
reni, et in sahbatho a carne et liquamine absliue- 1056. 12. 5.
reiil; soloque lioc contenti jejunio in omnium pec- Odo Campaiiensis regnum Rodulfi regis, avun-
catorum reniissionem, iiullam sibi scirent aliam culi sui, a Cuonrado imperatore nepote suo repe-
adjiciendam poeiiitentiani; el ha;c se servare sacra- tens, ul sub eo regat Burgundiam clfiagilal 23°.
inenlo firmarcnl. Quod qui nollet, christiaiiitate (A. Leod.) Heiiiricus rex Jilius Cuonradi uxorem
VABI,E LECTIONES.
2SShunc aniuini C4*. vinillit, CI. 5. D. numcrunles 1U5Uct ste porro usque
prcvccdenti jiingunt, scqiicntem230
°-s
ad_ a. noslriitn-lOod,qui ipsis esl 1053. XXV habent 1. e corr., A. Hic novuin aiinum iiicipiunt A.
B5*. 4*. i". 5. Cl. 2* 5. 4*D. E sequenii anno Herimannus elc. inscribentes XIJII. VII (at Cl. 2*. 5. 4*.
D. E. quia suprajama. 1050 prcec.cdetilijunxerant, scriTiimtXIII. YII.) ct sic dcinceps. Idem priino ftterat
in 1., el consequcnteranno In mense Aprili eic. scriba ipse in mcircjineapposttcrat numerum MXL. anno Leo
papa, etc. ML., aniw Fridericus, etc. MLX. et sic porro pcr tolwn Sigeberli opus (aiini eniin Domini pcr de-
ccnnia iunltttn nolantur in mcirgiiic, ante a. 972, tnanuipsu Sigeberti, post a scribis). Sed li?., qni scribere
ccepita. 1157, numcros islos XIII. VI. aitle Ilcinricus, rcx, etc. delevit, el sequentes correxil ita ul nos dedi-
mus, Itomanbrum usque a. 1059, Fruncorum usque a. iOdO. Idem lr,., aiinos Domini in nirircjineerasi
omnes, ipseque anno cuivis sequenli apposuit,ita ut nunc annus Heinricus imperalor elc. sii MXL., aiinuh
Sanclus Tictbaldus clc. ML, et sic porro usque ad. a. Eclypsis solis etc. MCXL. Quod qtitim unicc rectum sil
nos quoque dsdimtts; ctt numcros qui ptius fuerant scripti in 1., uncinis inclusos apposiiimus.
NOT/E.
(257) El p. c. eo de suo addit Sigebcrtus, cf. ejus S. Bardonis c. 11.
epistolam de jejunio Quatuor Temporum apud Mar- (259) De lempore cf. Stenzel. Frank. Kaiser u,
leneThcs. i, 298. Herimannus Augiensis hanc sy- 1)5, qui lamen minus recte bajc anno 1035 tribuii.
nodum a. 1055 ponit. (210) A. 1027, niciise Julio. Rodulfus niQiimis
(238) Hoc factuni. d. 29 Jun. 1051 : cf. Vilam. csl'GSepi.1052.
 201 • SIGEBER.TTGEMBLACENSIS 203
ducit filiam regis Angloruiii (241). Odo contra impe- A dum Odelricum Bcjemanorum ducem; sed Boemanis
ralorem bellans, Lotharirigiani incursat, castella viriliter rcsislenlibus, ineiTicaxredit.
oppugnat, urliem Leucorum, quaj Tullus dicilur, 1041. - 2, 10. (11.)
qbsidet, et in nullo lempcr.at furori suo (242). (76.) Heinricus imperator-per oratioiies sancto-
.' 1057. : .. R. 15. (14.). - . F.':6.. 7.) rum virorum auxilio Dei sil)i procurato, superioris
. (7/J.)Herimannus Coloniaj ordinatur arehiepisco-: anniiiifortuiiium ultus^ Odelricum ducem Bdemia?
pus231.. Odo.Barumcastrumobsidetetcapit. GotJielo subjugat. -
dux :segre TereiisTnsoleniiam Francprum,.cum,Lo- 1042.' 5,- II. (12;)
tharingis occurrit Odpni; et conserto prelio apud inter Ungaros bello intestirio moto, Petrus rex al)
Baruni (245), Odo perimitur, e.l Francorum. exerci- eis depul&usregno (247), auxilium Heinrici impera-
- lus gravi cede attritus, a Lotharingia fugerecom- toris interpellat; qui potenter ei patrocinans, Uii-
pellitur. , ,.. . - -..--"'- gariam devastal, (AKSEMI,) Guallio ex clero sancli
" !.1058.-J:!: •- " -7. (8.)
, ;,44.4154 Lantlrerli,' vir spiritu ^apientije et scientia; et fer-
Norlmanni in Apulia copiis suis a Nortmannia vore religionis insignitus, ordinalur " LeodicensiuBi
ad Jnyadendam ...... -; ''
paulatim adauctis, Apuliam.foititu- episcopus.
djne su.a e}. Itaioruni imbecilitate animali; castellis B 4043. i. 12. (15.)
et urbibus aut dolo aut virtute captis, in Apulia po- Apud Constantinopolim Conslantinus Monoma-
' chus
tenler ,agont, yicinisque gentibus terroremsui.no- imperat. (A. Leod.) Heinricus iinperalor iterum
:njiniSiinculi.unt.:[HeiririeusLovaniensis comes domi Urigariam pgressus, cum paucis Obbonem regem
suaj perimitur a captiyo Harmanno, eique succedit dedrello fiigavit, et lariceain, insigne regis, recepil;
filius suus Otto. Cuj immatura morte preyento,.suc- Petrum vero, quem Obbo expulcral. Ungarorum
/ "cessit patruusejus Baldrieus",qui etLamberlus232.] regno restituit,' fet Urigariam sibi tributariam feeit.
,4039. (1040.) 15. (10.) -8.(9.),.... <- A mu. 5. .43. (14.)
(BALD,III. 55,).Iu meiis^ Aprjli,' '8 Tdus, visa est (Ib.) Fames valida Galliam et Germaniam profli-
in coelo inier australem et orientalem plagam ignea gat, Gothelo dux obiit, ciijus filius Godefridus, dum
trabes niirse magnitudinis, quaj currens super solem eilducatus Mosellanorum denegatur (248), altero
jani^idoccasum vergejileni..;visa: est-iri"terrairi'ca'- ducatu repudiato, contra imperatorem rebellat.
dere; cujus yestigia - diu videri .gjplu.crunt. (Ib.) 1045. . . 6. 14. (15'.)
Cupnradus. imperatqr Italiam. adit, ut rebellionem 4/fc.).Gode.fridus liortatu quorundam Dei fide-
.,:"meditantes debellarei. (244). Et_quia_omn.es Laiigo- r lium ad recuperandam impeiatbris gratiam adda-
bardi conjuraverant, ut non paterentur quemlibel cttis, ab imperatore capitur et custodiae maiicipa-
dominum, qui aliud quamripsr vellent, contva se tu.r (249).;.sed filiuni suum.obsidem dans, relaxa- :
agerets- qu osdapi episeopos in yinqula conjecit, et tur (250).::Quo defunCto in obsidatu,"ad Jrebellan-
: quia episcopusMediolanensis.fuga lapsus est, im- : duni grassatur. Benedietus Siinohiace papatu Ro-
perator : suburbia Mediolani incendit, Die. pente- ; mano inyaso (251),' cum esset rudis .litterarum, al-
;Vostes (245), cuminiperator inparyaajccl.esia.secus : lerum ad.vices. ajcclesiastici, officii..-.exequendas
"
uidpeni ad missam coTonaretur, tam grayia.fuerunt ,• secum papam consecrari fecit. Quod cum mullis
tonitrua et fulgura, ut _aliqui mente. excederent, i non placeret, tertius super.ducitur, qui solus vices
aliqui exalarentr Bruno vero episcopus, qui missam duorumimpleret. ; . '-,.-:-..'.
eanehat,. et,.secretarius Tmperatqris cum"; aliis 1046.. . -7.. . . '15. (16.)-
; tribus dixerunt, se inter.missaruni sollemnia yidisse JEcclesia sanctaj,Gerdrudis. Nivigellensis (252),
"saiictum Ambrosium, imperatori iiidignando; com- ; quajante aliquot annospostmeglegentiam el ineii-
minantem. _Imperator. ItaJia decessit. (246).. Pridie , riani effusi sanguinis Romini coiicreinata fuerat,
Idus Maii eclipsis solis fuit, et pridieNonas Junii in novam resedificata, benedicitur presente Heinrico
ihiperator obiit. Post quem Heinricus, filius ejus, p. imperatore. Romse -uno contraTduds et duohus -con-
imperavit annis!7. >> >> tra unum de papatu altercantibus, rex Heinricus
1040..';.:'','"."\ 1.:: ." . 9. (10.)\ contra eos Romam vadit (255) ;;et eis' canonica ct
(A. Leod.)- Heinricus imperator vadit ad debellan- - imperiali ceiisura deposilisj Suidigerus Babenber-
' ' " "'
.->>"' ",:
; 31IL C. 6. a. 'desunti). E. 232add. : VARI^'LECTIONES', ..-' .'.;'''
f Anselmus^relLprmter k. ....—'
' - • ' . ' • •-•-• - • - !• - ---'
ROML^
(241) D. 29 Jun. 1056. Lotharingise liilenoris) contra fds a rege sibifobii-
(242) A. 1057. ....... iiere votuii, ul ait Herimannus Augiensis a. 1044;
(243) D,T5.Nov. .10.57. cf. Stenzel, u, T17.. " :-
(244) Exeuntejanua. 1056. . . .,-, '.. • (249VAlenseMio,"a. 1045. _---
(245) D. 29 Maii 1057. , . (250) Aquisgrani, mense Maio.1046, teste Heri-
(246) Exeuhte mense Auguslo a. 1058.- ' > ,'maiino
": Aug. . . .-.:-., :.: • ... . .-
247) A. 1041." ." (251) A. 1053. Sequentia non recte noster iiar-
(%i&)Pt-ivatus paierno jiire_)'Aim. Leod. Errat , raf; cf; Stenzel Franckv Kaiser 1, 104 sqq; Ad ver-
Sigebertus hic et-a. 1048 ; Mosellanorum enim du- *bumeadem exscrip'sitWaltramus.
catum Godefridus Barbaius-jam patre vivente ha- in Hannonia.r ; ' ~"
atnunceliam dticalum e> •- (252).JSTivelles, 23 Decembri's""i'046.''"
-J)uer;it; fralri -debitum,(i, '(255)-AdvenitiM:d.
209 ... CIIROXICA. — !2fcJ
gensis episcopus, qui c-l.Clemeiis, Romaiue tcccle- \. exercitum duxit. Sed tandcm Balduinus fleXus,,co;>-
site 146us presidel,elab eo Heinricusin imperaioiem dicio die Aquis imperalori saiisfccit (265). (Vifo
benedicitur (254), juranlibus Romanis, se sine cjus Lcon.) Leo papa in Gallia et Germania synodis ha-
mcliorabat'" 5. -.
consensu nunquam popam clecturos. (A.- Leod.) bitis, slatum' ajcclcsiaj '
Instinctu Godefridi ' comes Flandreiisium Bal- .1050.' ' - i\.. 19. (20.) ' :
diiiims (255), conlra imperatorem rebeilat. Deode- (V. Tieib.) Sanctus Tielbaldus inter noliiles Fran-
rico Mettensium episcopo defuneio, succedil Adel- _corum non infimus hoc.(empore clarebat; qulmundo
bero -sr fralruelis ejus, vir magnaj prudenliaj el et semelipso almcgato scCiitusCbristuni, in Vin-
sanctilatis. cenlia Vcneiiaj urbe rcclusus, ibi 12 conversionis
1047. R. 8. F. 16. (17.) sute anno Jiealo fine.quievit. Qui quamacccplo ser-
(MAE.)Poppo, qui el Damasus, Romaiice ajccle- vierit Deo, post mortem ejus miraculorum prodidit
sia; 147us presidct (250). (A. Leod.) Godefridus pa- niagnitudo. Ossa ejus in Gallias translata, niultani
iatiuin Neomagi inceudit et inreparabililer deslruil. multis in locis venerationcm meruerunt. Leo liapa
Urhem quoque Claborum, quaj Virdunus. dicitur, diiniNoriniaiinos a Romanorum tcrminis dcluii)ai'Q
eum majori sanctie Mariaja;cclcsia iucendit (257). satagit, mullam calamifalcm incurril, quia- cum
'
(ANSF.LM.)Frahco scolasticus Leodicensium et " multis eliam ipse capilur (206); sed lamen relaxari
scicnlia Jitterarum el morum probitate clarel; qui iioluit, nisi eliain suis relaxaiis. (M.ut.)Bardo Mo-
ad Heriiiiannum arcliiepiscopum scripsit librum de gunliaj. ejhscopus oJ)it (267), cujus sanciitas per
dc re Aristoteles ail : Cir- " " '
quadratura circuli, qua mullam miraculorum graliam paluiL
culi quadralura, si esl scibile, scieniia quidem non- . 1051. : 12. 20. (21.)
dtim cst, illud vero scibile est. ( MAR.)Nix tanla in (A. Leod,) Balduinus Flandrensis invaso Hagio'-
occidentececidit, ut silvas frangeret.
' iiensium comiiatu contra iriiperatoreiri rebellat.
1048. 9. .17. (18.) Francia turbalur per .Bercugarium Turonciisem,
Viri religiosi et illustres sanctitate in Christo dor- qui asserebat cucharistiarii, quam sumimus in al-
miunl, Odilo alibas Cluniacensis (258), Poppo Sia- tari, non csse revera corpus et saiiguincm Cbristi,
bulensis (259). (A.Lcod.). Gualho episcopus Le- sed figuram corporis el sanguinis. Chiisfi. -Unde
giensis (260), Olbertus sancta»memoriaj abbas Gem- conlra eum el pro eo inultum a iriultis ct vcibis et
melacensis (261). Guathoni Deoduinus in episcopatu scripiis disputalum est.
succedit. Alhertus, qui ducatum Mosellanorum Gor 1052.- .15. 21.. (22.)
defrido negatum (202) susceperal, a Godefrido pe- (V.Lcon.) Rex-Cngarorum ab imperatore Hein-
rimilur (265). (MAE.)Ducatum ejus Gerardus de AJ- rico dissentit; pro quo rcconciliando Leo papa ad
satia, alterum vero ducatum Fridericus optiiict23i. imperatorem venit; scd amicis discordia; inlertur-
(Yvib. V. Leon.) Bruno Leucorum episcopus Ro- bantibus, id frustra fuit. Leo papa Gcrardum, Leu-
mana; iccclesia; 148us presidet (264), qui vocatu.s corum supra se quintiim' cpiscopum sanctifate vitte
Leo, nonus liujus nominis papa. Hic cum ad capes- mirabilem,- synodo habila pcr aucforii-atemaposlo-
sendam sedem apostolicam Romam tenderet, audi- licam dccrevit in numerum sanclorum confessorunE
vit voces angelorum canenliuni: Dicil Dominus, cgo in aecclesiasolemniter liahciidum.
cogito cogilalioncs pacis, ct non afjiiciionis. Hic de 1055. 14, - 22. (25.)
nuuiis sanclis canlus composuil, el mulla fecit et (A. Leod.) Balduinus comes terminos Lotharin-
Bcripsii ajcclesiaj utilia. Hic cum in papalu pauperem gia; incursans," Hoium opidum incendit. Godefridus
leprosum anle fores offendisset, eum fotum- dili- ilerum rebellat, quia ducta uxore Bonefacii mar-
genter in Jeclo suo collocavit.; quem eum reseralo chionis, iussu imperaio.ris.a Langohardia excluditur.
ostio non invenisset, in paupere se Christum susce- (HUMD.) Grecis in heresim muliiformeiri declinanti-
pisse obstupuit. IJUS,auclore Michaele patriarcha Constaiitiiiopoli-
1049. (1050.) 10. 18. (19.) D tano ct Leone Acridano Bulgarum .archiepiscopo,
Lco papa in Gallias veniens, ut motus. imperii a Leo papa errores eorum redarguens, sciibit conlra
Balduino et Goclefridoconcil"tos sedaret, Godefri- eos librum firmis scriplurarum tesfimoiiiis robora-
dum quidein imperaloil rcconciliavil; (A. Leod.) lum. Kicclas eliam monacbus CoiislantinopolilaiiuSi
Balduino pertinacius ageule, conlra eum impcrator qui agnoininabatur Pectoratus, scripsil contra Ro-
- YARl^ ^ECTIONES.
233Adcbbero 1. F5. 23i Viri — oplinet desunt D, 235lolum ciimuinpuvcedcnii jungil B5\
KOT^:.
(25-1)D. 25 Dec. (262) Yel polius alilatum, leste Herimanno Au-
(255) Balduinus V, Insulanus. giensi a. 1047, citjus diicuiiim 'imperalor Adalberto
(256) Consccraliis d. 17 Jul. 1048. Clcniens Ii cuidam iradii; cf. Stenzel n, 118.
obierald. 9 Oct. 1047. (205) Mense Oclobri.
(257) D. 24 Octobris. 204) Consecratns d. 12 Febr. 1049.
(258 Kal. Jnn. 1049. (205) Mense Julio.
(259) I). 10 Jun. 1048. (266) D. iSJuii. 1052.
(200) D. 8 Jul. 1048. (207) Dic -11Jun. 1051.
(261) D. M Jtil. 1018.
21! SIGEBEfiTl GEMBLACENSIS 212
manos libium plenum erroris et stullithe, pretitu- Atransiens, omnia depopulalur; et insupcr apeiiis
laiuni : Dc Azimo, de sabbato, de nupliis sacer- sibi Clausulte (270) portis, multam CLedeminimico^-
dotnm. i rum facit; et ultra progressus, Lantbertum comi-
1034. R. 15. F. 25. (24.) tem (271) Balduini satellitcm cuni multis perimit;
(Ib.) Leopapa per epistolam ad imperatorem Con- multos eliam Flandrensium primates exercitum
stanlinum scriptam animum1jejussibi concilians, apo- suum prosequentes concludit intra urhem Torna-
crisiarios sucs, Humbertum videlicet cardinalem epi- cum, et ohsessos capit (MAR.) Leo papa mori-
scopum Silvaj candidse (268), Petrum Amalfitaiioruni tur (272).
archiepiscopum, Friderieum quoque seplimum levi- 1055. 16. 24. (25.)
tam et cancellarium, Constantinopolim dirigit ad Gebahardus Eistedensis episcopus, qui et Victor,
confulandas Grecorum hereses, qui ut simoniaci Romana; jecclesiaj 149QSpresidet (275). Anno ordi-
donum Dei vendebant, ut Valesii hospites suos ca- natur Colonias archiepiscopus (274). Imperatore m
stratos etiam ad episcopatum promovebant, ul Ar- Ifalia constituto, milites ejus Sclavis el Lulitianis
riani rebaptizabant Latinos baptizalos in nomine bello congrcssi, multi capiuntur aul perimuntur.
sanctaj Trinitalis, ut Donatistse in sola Grecia or- Balduinus Flandrensis cum Godefrido avunculum
thodoxam esse a;cclesiani jactabant, ut Nicholaitaj suum Fridericum ducem inlra Andoverpum obsi-
nuptias sacerdotibus eoncedebant, ut Severiani ma- det, sed concurrentibus Lotharingis, ab oppugna-
ledictam dicebant legem Moysi, ut Pneumathomagi tione desistit. Cujus meriti Leo papa nonus apud
professionem Spiritussancli a simbolo abscidebanl, Deum fuerit, cunclis paluit, cum mullls ad sepul-
ut Nazareni Judaismuih observabant. Parvulos mo- crum ej'us Romae miraculis oslensis Deus eum clar
rientes ante octavum a nativilate diem baplizari, rificavit.
mulieres in pauu vel menstruo periclitatas commu- 1056. 17. 25. (26.)
nicari, vel si paganee essent baptizari prohibebant; Victor papa in Gallias veniens, gloriose ab impe-
Latinos vocabant Azimitas, et eos nimis perse- ratore suscipitur; (A. Leod.) et eo presente, non
quenles, eorum ascclesias claudebant; de fermentato mullo post imperator Heiriricus morilur (275), ct
sacrificabant; in filiis suis Romanam ecclesiam ana- post eum filius ejus Heiuricus' imperat aimis 50 s36.
ihematizabant, eique ecclesiam Constantinopolila- 1057. 1. 26. (27.)
nam preponebant. Ab imperatore ergo benigne ha- Colonii» generali conventu habito (276), Baldui-
biti, Nicetani. monachum ante eum vicerunt, adeo nus et Godefridus mediante Victore papa ad gra-
ut librum, quem contra Romanos scripserat ana- n tiam regis et pacem reducuntur, et omnes bellorum
thematizaret etincenderet. Michaele patriarcha no- motus sedantui'.
lente eis colloqui, carta excommunicalionis coram 1058. 2. 27. (28.) .
clero et populo super altare sanctae Sophise posita, In Fresoriia captis ab imperatore Heinrico aliqui-
recedunt. Michael cartam ipsam corrumpens popu- bas castellis, Fresones a rebelliOne refrenantur.
loque Jegens, illos ab imperatore revocatos ad sy- (MAR.)Paderbrunna GermaniaJ civitasxomlmsta cst
noduni aisente imperatore convocavit, ut a populo cam.majoriajcclesia. In monasterio autem riiona-
lapidarentur. Quod imperaiore prohibente, Micliael chorum Scotlus quidam monacJius, uomine Pater-
commovit populum contra eum; sed conviclus nus, multo tempore recliisus, qui etiam lioc incen-
cartam excommunicationis falsasse, Michael onines- dium sepe predixerat, propter proposilum reclusio-
que sui a gratia et palatio imperaloris remoti sunt. nis exire nolens, se comburi passus est.
Humberlus episcopus SilvseCandidse liajc descripsit, 1059. (1060.) 3.- 28. (29.)
et scripta Nicelse monachi et Leonis Acridani Bul- Fridericus, filius tJolJiilonis ducis, ex clerico
garum archiepiscopi confutavit; quae de Latino in sancti Lantherti septimus levita Romanaj secclesia;,
Grecum translata, jussu imperatoris Constantini a quia exosus erat imperalori HeinricO pro odio fra-
Greeis recepta sunt. (BALD.III, 68, 70.) Heinricus D tris suiGodefridi ducis, post legalionem Constanti-
imperator 'filio suo Heinrico puero quinquenni in nopolitanam apud Casinenses monacbus, et postea
regem sublimalo Aquis (269), contra Balduinum abbas faclus, electione Romanorum Romarise a;cchj-
proiiciscilur. Qui Scaldim fluvium Balduino fugiente sia; 150™uspresidet,alteratus nomineStephani(277).
. VARI^: LECTIONES.
836in 1 primo fuit: imperat annis , toco numeri vactw relicto ; nil erasutn.. In- hoc spatium manus
alid coceva postmodu.ni inscripsit quinquaginta, quod el reliqui habent omnes. Unus A. verba annis quinqua-
ginta omitlit, ttnde apparet, ea in prima Sigebetii editione nondutn exlilisse.
NOTJE.
(268) i. e. Humberti legatio, apud Baronium xi,' (275) Consecratus d. 13 Aprilis.
210; cf. pag. 198. Legit eam noster in codice S. Lau- (274) D. 3 Mart. 1056.
renlii Leodiensis, jam Bruxell. 9706 sa;c. xi, (275) D. 5 Octobris.
(276) Mense Decembri 1056.
(269) D. 17 Julii. Maii 1057' papa
(270) Eciuse, sive Slu\s. (277) Abbas eleclus fuit d. 24
(271) Lensensem. d. 2 Aug. 4057, mortuus d. 29 Mart. 1058..
(272) D. 19 ApriUs.
£13 CHRONICA. 214
In pago Bracbatensi juxta Tornacuni mullitudines A Sed lioein eo rcprehensihile esse videlur,quodannis
oolubroruni altrinsecus congregalae, prodigioso pre- dominica; incarnationis ci inconsiderate prescriptis,
lio inter se coiicurrunt; et multis utrinque occisis, discordat a veritate evangeliiin anr.o dominicajpas-
yicta pars fugiens in cavo arboris se ahseondit, al- sionis, preferens 14 lunani Aprilis eo anno in pri-
tera pars vinceniium more insequens, cum sibilo ma feria fuisse; quod omnino falsuni esl, quia se-
tirciimstrepehal, donec cireumjecio ab bominibus cundum fidem evangelii eo anno luna 14 Apri-
igne omnes concremataj sunt. lis fuit in 5 feria, et in 6 feria luua 15 [8 Kal.
1060. R. 4. F. 92. (50.) Aprilis 241]Dominus passus est. Exercilus mullus a
(Cf. Mar.) Gerardus Florentiaj cpiscopus, qui et Gaffiis inHispanias ad debellandos Saracenos pro-
Mcholaus, Romauje a;cclesiaj 151*"11* presidet (278) ficiscilur; sed omni regione a Saracenis vaslata,
(.4. Leod.) Ileimicus rex Francorum obit (279), urgenle fame inefficax revertitur.
Philijipus filius ejus posl eum regnal annis 49 23r. 1064, 8. 4.
100L 5. L (MAR.)Ciclus magnus annorum 552 5)isa Christi
(MAU.)Maiianus crhonograplnis 23Sclaret; qui a nativitateexactus, lertio incipit. Alexander Lucensis
Scoltia in Gallias veniens, Colonite factus mona- episcopus Romaiiaja;cclesiaJi55us 2" presidet (282).
chtis, primo apud Fulciam, postea apud Moguntiam Conlra quem Cadelo Parmensis episcopus papatum
reclusus est. ambiens, magno scandalo ecclesiaj fuit; quia longa
1032. 6. 2. inter eos concertatio eliani usquc ad bomicidia pro-
Anno episcopus Coloniensis consilio piimorura rupit 243-
r. gni indigne ferentium, per Agnetem nialrem im- 1065. 9. 5.
peiatoris Heinrici regnum non viriliter gubernari, (Ib.) Friderico duce morluo, Godefridus ducatum
puerum violentcr et indiislrie captum suh tutela sua recepit (285). Herardus rex Anglorum obil, eique
accepit, et impeiii regimen a matre cjus amovii; ct Araldus succedit. Mulli usque ad septem milia
de hac re .cor.amcunctis ratione reddita, gratiam orandi voto HierosoJimam peienles, ab Arabitisin
domini sui imperaloris recepit, el per ipsum Jilium parasceve in quodam castello obsessi sunt, et ila
ad graliam malris ejtis rediil. At imperafrix neces- occisi aut vulnerati sunt, ul de septem et eo am-
sitatem vertens in voluntalem, ut obsfrueret os Jo- plius milibus vix' duo milia reversi sint.
quenlium -™ de se iniqua, non solum honore regni, 1066. 10. 6.
•sed eiiam onere scculi rejeclo , Roma; ad liniina (//?.) Comeles apparuit tota paschali cbdomada.
aposlolonini se conlulit (280), ibique ustjue ad finem ^ Hanvich rex Norldanymbrorum (284) cum niille
vitte (281) omnibus bonis exemplo et miraculo fuit. pene navibus veihl in Angliam regnaturus, et in
1065. 7. 5. urbe Eburaci plus quam mille Jaicos, cenlum pre-
IIoc anno finitur magims ciclus 2i0 annorum 552, sliiteros de Anglis occidit. Cui Aroldus rcx Anglo-
coiilinens ciclos deceimovemiales 28, qtii ad om- rum cum seplem legionibus supervciiiens, cnm cum
i.iem rafionem paschalis compoti oniniiio utilis, ah multis occidil. Intcrim Guillelmus comes Nortman-
fivo in evum in semet ipsum sine errore revolvitur. norum cum Fraiieis Angliam inlrat, el conserto
VAB.IJE LECTIONES.
237nnmcriis ulrnm eadem mamt, cerio apparci;
qua rcliqtta, ftterh scriptus, an poslea sttpplelus, non jatn238
quum anleduo fere23s saicula Itceccilmmentosttperducto renovata'sinl. tit melius lcgereniur. ilu 1, Cl. 5.
heronografus D. lequenliuni 1. 24°poslhcec dionisii eros?!??!?")!
1 . "' add. 15. rell. prceter A. 242ita 1
rcll.; CLX.D. 2t3 Posl hcecerctsislincisdiiabus et dimidia, Anselmus rasurai inscripsit: Donnius Herimainius,
iiobili Aleinannorum prosapia procrealus, boc aiino simm compotum edidil, ei famosissimam de naturali
iun:e discursu questionein subtilissime invesligatani absolvil; qui a priina fere ajlate a renibus dcorsiun con-
traclus, et loto vilaj sua; leni|)orc ambulandi usu privalus, quia hoc Dei flagellum patieiitissime tulit, et
insuper ei gralias egit, absque htimano magisterio in omni liberali scienlia novus Dei dono philosopbus ap-
paruit. Erat aiitem moribus tranquillissiinus, caritale tlifTusus, scientia, quod apud alios rarum esf, beni-
volus, affahiiis oiiinlbus, panperum cura sollicitus, virginitalis castilate integerrimus. Leguntur eadctn in
B5*.4'. i". VI. 2. 5. et ctb alia tnanu margini inscripla in BL; al dcsttnt reliquis omiiibus. Qttare dttbium
essenon potest, qttin Sigeberti non sint. Eorum toco A. habet, giue infra a. 1007 omitiii : Sed Mantuaj col-
Tcla synotlo, niedianle Aniione arcliiepiscopo Coloiiiense, Alexander se jurejurando de symonia expur-
gans, in scde aposiolica subrogatnr, Cadelo vero ul svmoniacus repudialur. Hcec igiiitr Sigebeiius primo
cdiderat sttb unno 100-4; al in allera revisionc acl a. 1067 Iransposttii. Celerum in codice S. Laurenlii
Lcott. nunc Brnx. 10505 churt. s. XV, qv.i inler vctriuopuscuin conlinel elicttnHermunni compulum, httic su-
perscripia, Ittec lcgunlur .-Epylogus devita domni Herimanni conlracli. Anno d. i. 1061. agenle sexlum im-
perii aniiuin Heniico quaiio, domnus Ilerimaninis valde nobili'ctc. ttl sttpra edidiinus, nsque ad castitate
iiilcgerrimus. Ego Henricus "NViziburgensisecclesie a Dotrcbcrlo construcle monachus indignus, qui eum
vidi et audivi, scire voJenlibus coiiseripsi. Num hic est fons Anseimi?
NOTiE.
(278) Elcctus d. 28 Deccmbr. 1058. (282) Consecratus 50 Sept. 1001. Cadelo Basilete
(279) D. 29 JIIII. eJcctus fuit die 28 Oct. 1061.
(280) A. 1007, ut colligere licet ex Lamberto ad (285) LotJiaringiaj inferioris; cf. a. 1048, 1070.
a. 1072, Die 0 Martii 1067, fuil adbuc cuiii Jilio Ra- (281) Araldtts, qui el Arbach vocabalur, rcx Nord-
iisbonaj; cf. Hiind Melroj). Salisb. i 245. mamwruin Marianus.
{281) D. 14 Dccbr. 1077.'
 235 SIGEBERTI GEMBLACE!\SIS 216
cum Anglis prelio, Araldum, cnra mullis milibus A lmpcratoriS; cujus soror nupserat balomoni. reire-
perimit, et regnat in Analia annis 20. [(V. Tictb.) nantur.
Obiit sanctus Tictbaldus, in Vincentia Venetiaj urlie 1071. 15. 11. 5.
reclusus 244.] Treviris in ajcclesia sancli Paulini confessoris in
1067. R. 11. F. 7. A. -1. cripta subterranea invenilur corpus sancli Pauliui,
(V. S. Conr.) Cuono, qui et Conradus, primice- quodolim a Frigia, ubi exulaverat, repoiiatum ibi
rius Cokmiensis, ab imperatore Heinrico ad susci- a Felice episcopo 24°,catenis ferreis fuerat suspen-
piciidum archiepiscopatum Trevirorum missus, ca- sum, ctjuxta cum mulia corpora sanclorum; ad
jiiiura comite Trevirorum Deoderico, et a satellili- dcxteram scilicel ejus, Palinatius consul et patricius
hus ejus in silva ductus, de rupe (ertio precipita- Trevirorum; ad siuislrani Tyrsus, unus de princi-
lur, ct adbuc iiiesus. gladio transverberalur. Cor- pibus Tliebeajlegionis, cum mullis Tbebeorum in bac
pus cjus foliis silvajoptegilur; quod a rustico inven- ui'be a Rictiovaro marlyrizaius; ad caput seplcni
tum ad villam defertur ci sepelitur; inde a Deode- senatorcs urbis, Maxentius, Constanlius, Crescen-
rico Virdiineiisium episcopo transportatum ad Tole- fius, Justinus, et tres fratres Leander, Alexaiider.
gium monaslerium, multis stalim miraculis a Deo Sother; ad pedcs Ormisda, Papirius, Constans, Jo-
glorilicalur (285). Romaj duobus de papatu conteii- fj vianus. Et cum mulli alii ibi jacercnt, horum lan-
deiitibus, Mantute synodus colligilur (286); et me- tummodo nomiiia et lempus et dies Passionis aurcaj
diante Annone Coloniense archiepiscopo, Alexander litteraj in pariete scriplaj sigiiaJiant; eosque onnics
se jurejurando de symonia expurgans, in sede apo- sub Ricliovaro passos fuisse doccbant. Godefridus
stolica subrogatur, Cadclo vero ut symoniacus re- dux ulteriores Fresones bcllo aggrcssus, eos jier.e
pudiatur S4S. ad internecionem delet.
T068. 12. 8. 2. 1072. 10. 12. 6.
Deodericus comes Trevirorum, de marfyrizato Balduino juniore Flandrensium comite defun-
Conone apud Deum el honiines rcus, exiliatur ah clo 2", Rolbeiius, frater ejus, consensu Flandrcn-
imperatore; et suscepta percgrinaiione Hierosoli- sium contra Arnulfum fratruelem suum Flandriam
mam eundi, quid de eo et de omnibus, qui in comi- occupat. Arnulfus cum Philippo Francorum rege
tatu ejus pergebant, actum sil, adhuc nescilur. occurril patruo suo Rotberlo; et pugna conscrfa,
(MAR.)Hinc Francis, Jiinc Scotlis Angliam infeslan- Arnulfus perimitur, Philippus rex fuga liberatur,
tibus, Angli fame consumunlur, mulli eorum etiam et multis occisis, binc_ Ricliiltlis, Arnulfi mater,
liunianis carnibus vescuniur. illinc Roliiertus capitur; ct allcro pro allero
1069. (1070.) 15. 9. 5. C rclaxato, bellum inter eos vario cvcntu prolra-
Fluminibus glaciali. rigore constrictis, imperator liitur.
Heinricus terram Lutitianorum ingressus, eos ni- 1075. 17. 15. 7.
mia cede prosternit, et terrarn nimium depopulatur. (M.ut.) Iniioc annoduobusmagiiis annis a 15anno .
1070. 14. 10. 4 Tyberii cesaris revolutis, oninia secundum cursum
(A. Leod.) Gerardus dux Mosellanorum moriiiir. solis et lunaj coiicordaiu illi amio, quo haptizattis
Morkurcliam dux Godefridus (287). Gerardo filius cst Jesus Chrislus; itl est 8 Idus Januar., diedomi-
ejus Deodericus, Godefrido suceedil filius cjus Go- nico epiphaniaj, initium jejtinii ejus in secunda fe-
dcfridus Gimbosus, ctsi corpore exiguus , laiiien ria, lemplalio ejus 15 Kal. Mart. in 6 feria (Ib.)
aniino eximius. Ungari confra Salomonem regem Hildibrandus archidiacomis Romaiiorum, qui et
suum rebellionem meditanlur; sed tcrrore Heimici Gregorius, Romanaj ajcclesiaj 155us presidct (288).
YARLE LECTIONES.
241adclit manus pulchra, foiiasse Ansclmi; rcll. prccter A., qui ea jain sub anno prceccdcnti ita habel ;
Ohiil sanclus Tielbaldus hercmila ctmonaclius. 245 Romaj-—repudialur c/cs?i!ifuni A. In 1. eodem, quo
exarala sv.nt ei calamo el ctlramcnlo; ncqiiein margineibi addilum ncc crtisum. 246ita
reliqtta, °" quicquam,
inlerpiingil l. B. i, F. c. d. clesunl B5". 4'., qui rciiqua hujtis anni inilio prcccecieiiiiscollocuni, prcece-
clentis verba Godefridus. — dclet subjtnno ponttnl.
NOTJL
(285) Occisus fuil a. 1064, sccundum Marianum; Dquodncmo vidisse 'polest, credi qiiidem possc,
Kal. Jun. 1066, secundum Viiam S. Conradi_auclore sciri non posse, ipse laudabili circuinspe-ctioiienil
COLCVO Thcoderico monaeho Tbolciensi, in Actis SS. tiadere voJuit, nisi quod ceiium erat : qtiict clcco
Jun. i, 127, cx qua hec oninia nosier excerpsil. acittm sil, uclhuc ncsciltir.
Quaj auiem sub insequenti anno narral dc Deode- (280) Cf. Stciizel Frank Kaiser, u, 1.57. Giese-
rico, nequc ex Yila, neque ex Lambcrto aliove brecht Annales Altahcnses, in appendice. E codici-
auciore superslite sumpsit. Apud Maiiaimm legc- bus apparct Sigebcrtum hanc synodum primiim a.
bat : 7;?se comes peniicnliam agcns Jerosohjmampcr- •1064ascripsisse, deinde ad a. 1007 transposuisse.
gens, vilatn finivil, cl omnes consenianei cjus mala Omiiino tamen in tempore rcbus gestis ascribendo
morte perierunl; in Yita anfe a. 1090 scripfa : !in?i- Sigeberii auciorilalcm nuJlam csse, plurimis jain in
fragittm passus, tnolus incurril mctris. Idem Ber- locis vidimus: cf. a. 1092. -
no'dus iradit. llaje igiiur opinio tuiic pltirimiini vi- (287) LotliaViugiaJinfcrioris, d. 21 Dcc. IOGL/.
gebai, neque ignota fuerit Sigeberto, qui Vilanilc- (288) Elecfus d. 22 April., coiiseciatus d, 29
git atque excerpsit, Al considc-raus. de naufragio, Junii,'
 " - 218
247 CHRONICA.
Ueriinaiuius Leodicensis fil Mettensium -episcopus.. A mine olilationuni artificiosius nuinera accijjiunt;
Duohus fiatribus Russorum regibus de-Tegno coii- porro contiuentiam paucis lenentibus, aliquihujs
tendentibus, alter eoruin a eorisortio regni pulsus, eam modo «ausa 'questiis ac jactantia; simulantibus,
interpellat HeiniTcumiihperalorem (289), se etre- multis inconlineiitiam perjuriO' "aut riiiiltipliciori
gnum Russoruni ei submittens, si ejus.auxilio re- adulterio cumulantibus; adhoc Tiac oporturiilate
gno reslituerelur. Scdid frusfra fuit;..quia gravis- laicis insurgenlibus conlra sacrbs ordines, ei se ab
sima in impcrio Romano orta dissensio moncbat omni a;cclesiastica suhjectione excuTientibus. Laici
magis sua tueri, qpam. aliena .adquircre. Saxoncs rsacraTiiisteria temerant el de Jiis disputant; infantes
enim multis ct magnis injuriis et lnjustitiis ab im- baplizant, sordido humore aurium pro sacro bleb et
peratore xfflecli, contra eum rebellant; ad' quos de- -crismaie utentes; in exlremo vilse yiaticum domi-
" riicum et usitatum ascclesia; obsequium sepulturte a
beiJandos imperator instanter intendit.i
1074. > R. 18. ; .FilC A. S. presbiterisconj"ugatis accipere parvipendunl; decimas
(Cf. Sig. cp.De presb. conjug. ex.Mafiiio.) Gre- presbiteris depiitatasigni creniarit; etut in uno-ceteja
gorius papa eelebrata synodo symohiacos anathema- perpefidas, iaici corpus Domini a preslhteris conju-
tizavit, et uxoratbs sacerdotes a divino ofllcio remo- gatis consecratum scpe pedibus conculcavcruiil, et
vit, et Jaicis missam eorum audire interdixit 248,novo ^ sanguiriem - Domini "vbluntarie effuderunt, et mulla
exemplo, et ul mullis yisum est iricohsiderato preju- -alia eontra jus et fas gesta suntin aicclesia; ethac
dicio, contrasanctorum patrum sententiam (289*), •occasione niulli pseudomagistri exurgentes in seccle-
qui scripserunt, quod saciamenta quaj in aecciesia sia, profanis- novitalibus plebem ab a;ccles'iastica
liunt, baptismus.sciiicet, crisma,' corpus el sanguig discipliiia averlunt. ' '
Chrisli, Spiritu saivcto lalenter operante eorundeni :'1073. 19.- .-' , 15, --. 9.
saeramentorum effectun., seu per bonos, seu per (A. Leod.) Heinricus imperator Saxohes gravis^
malos intraDeiajeClesiamdispensentur, tamen quia sinlO!prelio.yincit (290), eosque ilerata expeditione
Spiritus sanctus mislice illa vivificat.-nec bonorum perurgens, cunctos eorum priucipes, episcopos, du-
meritis dispensaforum amplificantur, nec malorum ces, comites ceterosque polentes,- ad deditionem
peccalis attenuantur. Cnde.est.-:.H'~c'esl-qui-bapiizat. coegit. TJngari contra imperatorem reliellant, re-
Ex qua re lam^rave oritur scandalum, ut nullius gemque suum Salomonein regno deturljatum, suh
Iieiesis teihpore saricta ajcclesia graviori scisinate dis- diutina custodia exciuciaht. (7(?.).Deoduinus episco-
cisa sit-(289**), bis pro j'ustitiayillis contra justitiam pus Leodicensium bbil, cui Heinricus vita et genere
agcntibus; aliis a symonia rion declinantibus, aliis noliilis succedit. (MAR.)Aimo archiepiscopus Colo-
nolam avariliaj honesto nomine prelcxentibus dum nieusisobit (291), quia parochiam suam rebus ct
hocqubdsegratis darejaclant, subcaritatisnbmine monastciiis a se fuiidatis ampliavil, inler quaj pre-
et ut de Montanis dicit sub no^ minel cenobium 249. •• -
vendunt, " Eusebius, " Sigcbergense
: ''. '
.'-:..- '..'. VARlAl LECTIONES,•
^sequeniiahujusanttidesunlCh^.i', .21?De0duinus — Sigebergense desunt D.
; : ' -' ": -'- isoTjE. .': '; \ '\: :''"'.- .' "'"" ;.:.
[ '
(289) Demelrius, annp 1075 incjunte. . errores!'. SeJi sma est oiium anno 1076, in convenlu
^289*) Errai graviter- Sigebeiiiis et in factb" et WormaiieiisietBrixiensi an. 1080,in quorex et xxx
iiijure. 7)?facto, quando asseritpapam Gregorium episcopi'Guiheiiuin excommhriicatuin, Raveiuiaten-
VII credidisse sacramenta ah cxcommuiiicalis pic- sem arcliiepiscopum,. constituerunt anlipapam cOn-
sbyteris coiifecla, nulla et irrita esse, et ideo papain tra Gregorium VII,. a se ipsis ante agiiifum papam.
vetuissc laicis ut ne assisterent sacrificiis conjugato-- Causa autem quaj Ilenricum impiilit ad hoc scbisnia,
rum ab.ipso excoinmunicalQrurii..Et antecedens et noii fuit interdictuni iiicontiiieiiti;e clericalis, qiiod
consequens falsum esl. Id j'am sajculq xi demonstra-; non langebat regem, sed interdictum Simoniacaj
vit Bernaldus Cohstantiensis presbyter in Apologe- collationis digniiatum Ecclesia;, quas a se vitanclas.
lico, scripio pro Iwciiiierdicto Grcgorii V77,De noir promiserat, poenitens de invasione Ecclesiaruni,
assislendo;sacrhiciis excommunicatorum, quod in- scriptis Iitteris:ahno -1074 Hehricus IV, qui Grego-
terdiclum vere a pontifiee Jatum fuit anno 1074, in rib VII et Eeclesia; se obseciiturum spopondil. Huic
synodo, co ex fine ut conjugati presbyteri salubri D promissioni cum rex non staret, cilavil eumciidiio papa
rubore perfunderenlur -ad pceiiitentiam de sua in- -.- Roniam ad dicendam catisam ; et hajc
conlincntia, sicuti ctijusvis oxcommunicationis fijiis ._' fuit ultimus: stimulus ad unitateni riimpendam et;
esl, evitafiq pmnis commcrcii.cuni excommunicato antipapam obtrudendum.? — Scandala quae ex rc->
juxta apostblos.Paulum et Joa;iinem,..Causa.vero a .; bellione perducllium suhditorum sequunlur ad pro-
Sigeberto vel licla, vel aliunde accepla,; falsissima -. mulgationem. justaj legis, non debenl papam dc-
est, cum nullus poiilifex sacramenia excommunicati ferrereab oiiiCiosuo. SicChristus D. N., puhlicato
irrita esse censuerit. Romani ponlifices haplismum vel .iristaurato-primajvo ;edictb de monogamia"viri
aj) liajretico, inio a Judajo etrellmico .collalum sem- uiiius, el uxoris unius, .polygamos Juda^s graviter
pervalidum censuerunt. Ilem si quis;presbyter in offendit et Pharisa;i sua ex malitia fuerunt scandali-
hajresiiiaut sehisma lapsus fuisset, ul ul excoriiniu-- zati, usque adeo ut palam dicerefur, non expedire
nicaius, eucliarisliam valide potuisse conficere, matrimonium, si ea est causa ct obligalio conjugurti.
nemo unquam negavit.'Idem Barojiius in Aniiai; ad An proplerea Christus .cossil- polygamia; inirotlucfaj
liunc annum 1074, numero X-L, paucis, sed eviden- per conniventiam Mosaicam ? Sic Gregoriijs Vll
ter demonstravit, et probationes facti certi afferre uhique urget ct inculcal inlerdictuni ju-xtq dccreia.:
supervafcaneum est. Nihil igitur contra Patrum sen- Ss. :Patruin in eonciliis Niea;no et aliis, quae iier-.
teniiani, niliil inconsiderati (esl iri co Gregoriano naldus.et aiii dudum-.congesseraiit.. In. ibid,
. intcrdicto.HAHTZIIEIH;Concil. Gcrm., !. HI, ]i. 234. (290) Atl UnstiTiotam, ci. 9 Jtmii 1075'.
(?89")Excomtcrdietostliisuiafui5sc orfumgravis (2DJ)D, 4Dcc. 1075.
 E'0 ' SIGEBERTI GEMBLACELSSIS 99(1
•1070. R. 20. F. 16. A. 10. A Moguntiaj in regeni benedixit; ei facla a Moguntinis
Gregorius papa totus in Ilcinricum imperaloreni sediliorie contra eos, Rodulfus cum arcliicpiscopo
invehitur, et qiioscunque potcst ab eo vcrl.is et nociu aiifugil. Ililuibraiidus papa omnes adversan-
scriplis aveiiil ; animum ctiam Agnetis matris iji- tes imperalori absolvil ab infidciilate et perjuiio.
sius al) eo alienat. (.4. Leod.) Sicarius in Fresonia Imperalor, Alpium adilibus contra se ubique mu-
Godefridum ducem perimit '"' (2P2). Hoc anno, qui nilis, omnes corum insiciias frustratus, stalim per
est 13 amius piimi deccniioveiiiialis cicli in repe- Aquileiam venil Radisponam (297), et Rodulfum
lito niagno aimo Dionisii, duohus magiiis annis a adorlus, eum fugere compulit, et iterala expedi-
passione Douiiiii revolulis, omnia qtite ad ctirsum tione Sucviam depopulatur.
solis et Icinte specfani, aimo deminicx passionis 1078. 22. 18. 12.
eoncordant.lJiide apparet, quod Dionisius non recle (MAR.)Heimicus imperator Sueviam pervagalus,
annos Domini cielo suo annexuil. Quia e.niin ab caslella frangii, et omnia depopulando, inimicis suis
anno Domini 552 ciclum suum orditus est, nimi- formidinem, amicis addit fortiludinem, et mullos,
runi inlendil, Clirislum fuisse naluni anno sectintlo qui ex desperafione rertiin a se defecerant, ad se
prioris magui anni; ac per hoc !)ic annusamio do- .relrahit. Herimamius episcopus, IJildibrando paptc
minicaj passionis concordans, ciebuissct essemagiii ad aniniam confederalus ac per hoc imperatori re-
c;icli aiinus non 15, sed 55, quiais fuil annus pas- bellis, Mettensi urbe pellilur.
sionis Domiui. Ei per hanc eonsequcntiam solaris 1079. (1080.) 25. 19. 15.
et lunaris cursus, concordanieni evangclicaj verilali, (MAR.)HOCtempore in orienlc Turci super Ara-
Dionisius posuit nativitsfcm Cbrisli viginfi uno an- bcs cl Saracenos invalueranl, et Armcniam el Si-
nis tardius quam debuit. (Ib.) Gelu magiium a Ka- riam iiicursanies,miUTas urbes et ipsam Antiochiata
lendis Novcmbris usque ad ajquinoctium vcr- caphint. (Ib.) Heinricusiiiiperatorinpentecosle(298)
nale 251. conventu habilo Moguntite, decernit Ilildibranduin
1077. 9.1. 17. 11. . a papalu esse deponendum ; et Langobardiain pe-
(MAH.) Ileimiciis imperator coaclo Worniaciaj tens (299), Guiebertum Ravcnnaj arcbiepiscopum
concilio 24 episcoporuni el multorum primatum pro Ilildibrando papam designat.
regni decerni jubel (295), omnia decreta ct facta 1080. 24. 20. 14,
ilildibrandi 2E2 papaeirrila esse dcbere; ibiqtie om- Ilildibrandus papa quasi divinitus revelatum sibi
nes preter paucos Hildibrandum abjuranl, eumque predixit, hoc anno falsum regem esse morilu-
papalu alidicaiidum esse judicani. (Ib.) Hildibran-- „ rum (500). El verum quidem predixit, sed fefellit
dus econtra iniperaiorem Heinricum Bomseexcom- eum de falso rege coiijeelura seciindum suum velle
municat (294), sub boc optenlii, ut primates regni super Heinrico rege interprelata -"'. (A. Leod.) Rcx
quasi jusla ex causa excommunicaio regi contra- eniin Ileinricus Saxonibus gravi prelio congreditur,
dicant. Dominica palmarum circa lioram sexlam se- et in congressu falsus rex Rodulfus cum mullis
rcno celo stella npparuit. Principibus Saxoniun, qui Saxouiaj priiicipibus extinguitur (501). (MAR.)MO-
ia dedilione iniperatoris* eranl, relaxaiis pcr eos gtincia magnum teiTajmolum persensit Kalendis
&;uibus commissi crant, Saxonesrebellant inslinclu Decembris.
Hildibrandi papa;. Ipse papa occurrcns impsratori 1081. 25. 21. 15.
in Langobardia, sub falsa cum pace absolvil (295). (Ib.) Moguncia exmaxima parte incendio confla-
Omnes enim qui prius Hildibrandum abjuraverant, gravit. Magnus tcrrajinotus cum gravi terra; mugitu
perjurio perjuriiim cumulantes, imperalore.m aljju- factus est 6 Kal. Aprilis (A. Leod.) prima hora
rant, et Rodulfum ducem Burgundionuin super se iioclis, porlendens forle imminens malum, quod in
regem statuunl (206); corona ei a papa missa, cui tolo orbe insoiiuit, et unde terra doluit et dolet.
erat inscripluiii : Petradedil Pelrq, Pctrus diudema (Ib.) Heinricus enim imperator ad deJiellandum pa-
Rodv.lfo. (MAR.) Hunc Sigifridits arcliiepiseo.ms pam Hiltlibrandum Ilaliam pelit; conlra qucm papa
VARI^ELECTIONES.
250in rasura iinius lincce ISJut videlur; rell. prceter A. 25)in mcdio Aprilis mensis superscripsit alia
vianus wqualis. Ita legunt Tilt'. Cl,2\ 5. 4*. Posthcec delcla sunt qucedam, quceinter Ininc ct sequenlem
annum inlerposita fueranl. A. ea ita'fexliibet: Godefiidus dux in Fresonia a sicario perimitur. °~' Gre-
gorium ab hoc inclc anno conslanicr vocat B5\ -~' Hildibrandus — intcrpretata clesuntB4*4".
NOTJE.
(292) Androverpia; id perpelratum iradunt alii. D ;))'i!cstranseundum, quutn in cunclorum nolilia cer-
(295) D. 24 Januar. 1076. tissimc clarenl, illttm justissime esse cxcommunica-
(294) MenseFelir. 1076. tum. Bonizo, totus Grcgorio VII dedilus : In sccun-
(295) D. 28 Jan. 1077.' da fcrict posl pasca apttd S. Petrutn , ctim rcgein
(290) D. 15 Mart. 1077. excoinmunicassel, adjecil : Omnibus vobis notum sil,
(297) Mense Maio. quod si usqtie ad feslivilatem S. Pelri Henricus non
(298) D. 12 Maii. resipuerit, tnoiiutis eril attt deposittts. Quodsi hec
(2-99JVel potius Brixinam, d. 25 Jnn. 1080.Tri- non fucrit, tnilti credi amplius non eporlet. (OEfele
(500) Gregorius VII, ipse scripsit cpiscopo SS. Boic. I, 819.)
denlino (Eccard. n, 170) : Fcsiv.m bcali Pelri non (501) D. loOci, 1080
 2-21 CHRONICA. 222
i-rbibus et caslcllis muniiis, se ad rebellandum ac- A quod graviusesl, in Joco viveniis episcopi aiiquem
cingil, cumquc Roniam hostiliter adetmteni non re- sufieclum conlra canoiiicam aiictoriiatem agerc ; et
cipii. ' cetera id genus -"'. Heinricus rex patricius Koma-
1082. R. 26. F. 22. A. 10. norum eonstituitur, (A. Leod.) et a Clcmeme in im-
Heinricus imperalor expugnalis urbibus ct castel- peratorem beiiedicilur """ (507).
lis, qua; conlra se pro Hildibrando erant, Roniam 1085. 29. 25. 19.
Leonianam obsidei. (Ib.) In Gallia (502) Heriman- Heinricus imperator Mogunciaj regali et synodali
nus, miles Herimaiini cpiscopi, corona sibi impo- convenlu coaclo (508), exigit al) omnibus , ut Hii-
sita (505), posl Rodulfum in Saxonia tiraimidem dibrandi deposilionem et Guicberti ordiiiaiioncm
exercel. Marianus Scottus chronicam suam a Cbri- subscripto approbenf. Cui aJiqui manu et ore faven-
sli nativitate incboatam usque ad bunc aiinuin per- tes, corde tanicn Ililtibrando adherebant. Heriman-
dtixit, cjui eral ajfatis suaj annus 50, multuni labo- nus Metlensis, sibi absenti abjudicato episcopatu,
rans corrigere errorera de annis Doniini, qui inve- ileruin lirbe pellitur. Imperator in episcopatu Met-
nitur in ciclo Dionisii; quod facile est videre, binc tensi uiium ct alterum mercennarium supposuit, sed
posiiis al) eo annis Domini secundum cielum Dio- oves Cliristi noii audierunt vocem alicnorum. (Ib.)
nisii, altrinsecus autem secundum veritatem evan- lmperalor Saxones aggreditur (309); illi pacem pe-
gelii. tunt el impetrant, pacti ut omnibus pro liac reJiel-
1085. 27. 25. 17. lione proscriptis sua reslitiianlur. Quod quia factiiin
(Ib.) Heinricus imperator Roma Leoniana capta, non est, ilerum rebellant (510), incentore pre cu;-,-
Romam obsidet.. Condicta inter imperatorem el pa- clis Egbcrfo comitc, imperatoris consangjiineo.
pam die ad causam inter eos disceniendam, cum Gtialclierus cx clero sancti Laiitbeiii in Anglia
pax dissimulanle papa intcr eos uon coiivcniret, episcoptis, Anglorum odiis innocens iinpetitur, et
Romani ct mulli Ilalice episcopi a papa dcsciscunt; in ceJebraiido missam ab eis quasi alter Slepba-
. qui fugiens ad Nortmnmios se contulil (504). nus papa martirizalur. Ilildibrandtis papa apud
1084. 28. 24. 18. Salernuni cxulans, moritur (511). De hoc ita scri-
(Ib.) Romani imperalorcm Iieinricum urbe re- pium rcpperi : Volv.musvos scire, qui aicclesiasli-
cipiunt (505); el eorum juclicio Hildibrandus papa cca curce solliciti estis, quotl doninvs ciposlolicus
abdicalur, el Guicbertus Raveiinarum archiepisco- Ilildibrandus nunc in exlrcmis suis ad se vocavil
pus in sedem apostolicam iiifronizafus (506) Cle- tinum de 12 cardinctlibns, qttem mitltum diligebal
ly.cns iiominaiur; bis qui pro iniperatore erant, con- r pre ceteris, et confessus est Deo et sanclo Pelro el loli
tendcntibus, juste Hildibrandum esse deposiliiiii w.cclesice, se vulclepeccasse in pusloruli curu, qnce
tanquain majeslaiis reum, qui contra imperatorem ei ad recjciidum commissa erul, cl suadenle diabolo
alium regem ordinaverit, et rebellandi audaciam conlra humanum genus oditim et irant concitusse,posl-
a.3suiiipserit; Iiis autem qui contra seiuiebanf, re- ea vcro sententiam qttce in orbe terrarum effusa est,
clamanlibus, uiiiversalcm papam non univcrsali pro atigmenio c.ltristianitalis ccpisse dicebal. Tv.nc
concilio, paucoruni judicio, Jaicali ccnsura, impe- dcmttm misii prcdicium confessorem suum ud imps-
riali potentia, non posse a pontificatu amoveri; et rctlorcm, cl ucl tolum cecclcsiatn,til optaret illi indut-
VARLE LECTIONES.
261liis qui
pro—genus dcsunt1). -'" Hic in 1. ciim qitalernione, quem intcgrum scripsit, desinil ma-Kus
secunda. Scquenlcm duernionem exuravil teriia, perpulchra.
•NOTiE.
(502) Rbenana. paginaj inscripla legitur eadem epistola in codice
(505) Goslaria;, d. 20 Dec. 1081. Electus fuerat Musei Biitannici Colton. Nero C. v. qui jam s. xi
d. 9 Aug. 1081. esse"])erhibelur; cf. Arcliiv. vn, 75. — Ha;c palino-
(504) A. 1084, D dia Gregorii morienlis lam cerlo conficla est quam
(503) D. 21 Marl. certum"est Viclorem III successorem, qui morieiili
(506) D. 24 Mart. aslitil, et Urbanum II, lcslatos esse Gregorium in-
(507) D. 51 Mart. haesisseet immortiium suis aiiaihcmalis contraWie-
(508) D. 4 Mai. 1085. Iiertum, Hemicum, cl Simoniacos, el iiiconliiienles
(509) Ineunie Julio. clericos , nisi resipisccrent, quam ccrlo ab oninibus
(5i0) Seplemliri. Hisloriographis rcfciiur ha'C fuisse suprema mori-
(511) 25 Mai. Scquens epislola falsa quielem esl, .turi veilia : Dilcxi jiislitiitm el odi iniquitulcm, pro-
ncc tamen a Sigebcrto ipso eflicta ; nam legitur quo- ptcrea morior in cxsilio.
que apud Floreiiiium YVigorniensem ad a.lOSi (nbi Illustrissimus Baronius credit a YViberloaut Yvi-
iiiilio deest : Volumus v. s. q. e. c. s. estis, in fine berti gregali aliquo in suo conciliabulo confictam
addifur : teste Mocjtinlitio arcliiepiscopo', nec nivllo fuisseliancpojnilenliam S. Gregorii VII, cujus mi-
pos! obiit cf. Moii. S. S. v, 505). A nostro igitur racula orbi illucesscbant (Annul. lomo XI, ad an-
i:on sumpsil Florentius. Ctriquc nolam fuisse credo num 1084, n. 12). Adversarii sancti Gregorii, anno
noii ex libro quodam, sed co modo quo mulla talia 1085 in Quedlinburgensi synodo cxcoiiiiiiunicati,
vulgala etpropagala videmus illis lcniporibiis , uf erant Hugo Blanctis, seu Albus cognominatus,
vacuo codicis cujusdam spatio inscripla cum boc Joanncs PVuiuensis exepiseopus, Pclrus cxcanctila-
servarenlur, propagareiilur; quo modo lot dccreta riiis pscudocirdinales, Guibeiii aniijiapaj fautores :
poiuilieuni, epislolas varias, lcges, notifias debellls •Liemarus Brcmciisis, Udo Ilildciicsheinieiisis, Oilo
sn.cris, ctc, seivalas habenuis. Eodem motlo prinise Corislaiiticnsis, Burcliardiis Basilecnsis, Hutzmau-
£23 SIGi-BEiVn GEMBLACEXSIS '221
genliitni, qniti fincm vUcdsuairtspiciebat. E_ttamcilo A giiiini et saccrdotiiirii dissenlit, cium aller alteriim
iiidtiebcilse angclicam veslem, el dimisit ac dissolvit cxcoinmunicat, aller alferius cxcommunicaiioiiem
viuciila _ omnium baunorum suorunt imperatori ct aiitcx causa; aui ex pcrsonaj prejudicio despicit; el
omni populo chrisliano , vivis el defunclis , clericis diini alter in alteruin excommuiiicandi aucloritate
cl laicis; el jttssit suos abire de dotno Deoderici, cl magis ex suo libitu, quam ex jusliliaj respeclu abu-
amicos imperaloris ascendcrc. •litur, auctoritas illius, qui dedit jjotcstatem ligandi
1086. R.50. F.26. A.20. ac solvencJi,oiniiino despiciiur (cf. Ep. Sig.). Nimi-
Saxoncs urbcin YVirziburchobsidentcs, ut cpisco- iTini, utpace omiiirm bonorum dixerim , htcc sola
puni ipsius Alberonem a civib.us expulsum resli- novilas, iie dicam beresis, necdum iii mundo emer-
ttianL sedi suaj, Heiiiricus imperalor aggredilur. seral, ut sacerdofes illius, qui dicit regi apostata,
Secl cxercilus ejtis divinitus cxlerritus cessii, et ef qui regnare facit ypociitam propter peccala po-
ceciderunt ex eis plus quam 4 inilia, a parle Saxo- puli, doceanl populum, quod malis regibus nullain
liiim 14 lanlum oecisis (512). Nimia aquarum iiiuii- debeaiit subjeclioiieni, et licei ci sacramenluni fide-
datio mtilfis in locis dainno ct periculo fuit. In Ilalia lifalis fccerinl, nullani tanien fidelitalem debeaiil,
tanla diliivies fuit, ul rupcs liquore aquarum disso- nec jjerjtiri dicantur, qui contra regem seiiserint;
lutie, jilures villas ruina sua extcrminarcnt. Casi- B imo qui regi parueiit pro exconiinunicalo habcafur,
nensium abbas Desiderius,. qui el- Yicioiy conlra qui conlra regem fccerit, a noxa injiislilia; cl pcrjti-
Clementcm fit papa , scd dissentcria dissolutus , rii absolvalur,
iiciii niulto posl morilur (515). Anselmus Lucciisis '1089.'(1090.') 55. 29. 25.
episcopus, Ilildibrandi pajiaj cooperalor indefesstis, (A. Lcocl.) Coloniaj' post Siguinum Ilerinianiius
jipud Manluam exulans morilur (514); qui in Hiere- .ordinaiur arcbiepiscopus (517). -Godefrido (518),
miam el in Psalmos traclalus edidit, 'et doclriiiam Godefridi Gimbosi ex sorore nepoti, taiidem datur
Ililclibrandi libro luculento confirmavil; cuj'us san- ducatus Lolbaringiaj. (Ib.) Annus pestileiis, maxiine
clitas miraculis declarala cst. Domeslicaj aves, pa- in occidentali parte Lolharingiaj; uhimulli, sacro
vones, gallinaj et auea;, a domibus "se extraiieantes, igni inleriora consunieiite computrescentes, exesis
fiiint silvalicte. • ' Bienbris instar carbonum nigrescenlihus, aul mise-
. 1087. 51. 27. 21. rabiliier moriuiitur, aut niauibus et pedibus putre-
Inter imperatorem et Saxones vario eventu plus factis truncali, miserabiliori vilaj reservanlur,
vice siniplicipugnatur. (Transl. S. Nic.) In Ilalia inulti vcro nervorum coiitracfione dislorti tormen-
Ycnelianis medilanlibus auferre corpus .sancli Ni7 lantur. '
- '
cliolai a Myrca Lyciaj a Turcis desblala, prebcciipa- G 1090. 54. 50. 24.
veruiiteos Yarenses eives numero 47, et ab Aiitio- ileinricus imperalor ad dcbcllandos adversanles
cliia Myream venientes, a 4 monaehis tantuni ibi sibi Ifaliani reppetit (519). Ilerimamius tyranuus a
inventis extorserunt sibi oslcndi tumham -sancli-; Saxonia Lolhariiigiam repeteiis,' ad conciiandos
qua efiracta, ossa saiicli in olci liquore nalaiilia regni motus biborat. Qui dum muro castelli cujus-
integro numero cxtraxcnini, et Yarini cum gloria dam iiicaute approximat, jaclo de turri saxo in ca-
alluleriiiit. FaCta cst hrcc iranslalio aiinb 745 a de- piie perculitur, elmorilur (520). Metlis corpus san-
positione sancii Nicbolai (515). Pisces in aquis nio- cti Clemcnlis, primi episcopi ab aposiolis illic ordi-
riiiiitur -''.. .- '- nati, invenlum Jevatur. Ileriiiiaimus episcopus per-
108S. 3 52. 28. 22. missu imperatoris a Mettensibus urbe receptus, dum
In Hyspania rcx Gallicia; Amful Saracenos forti- posl prandium liberaliler celebralum in lecto se re-
ter debcllal, eiToletum , iiiaximaiii eoiuni urbcin, clinasset, mortuus invenitur 2SS(521). Jn Saxonia
pcr alicjuot annos obsessam tandem expugnai, et Egbertus comes, diim lideles imperaloris bello inse-
culluni clirisliaiiitalis in ea dilatat.Odo ex monacho quilur, el ipse perimitur. Slerilitas fruguin terraj
Cluniaccnsi episcopus Ostiensis,contra imperalorem n augescit, ct fames paulatim irrcpit-.
et Guieberium fit papa, ct Urbanus nominatur 2" 1091. 55. 51. 25.
(516). Ilinc in ajcclesia scandala cl in regno auge- (/(?.) Iieinriciis iinperatorin Italia castella et mu-
scunt discidia, duin alicr al)allero dissidet, duin re- nitioncs advcrsantiiim sibi expugnat, Mantuam cjuo-
YARLE LECTIOINES.
'""
""' Posihwc in 1. intcr hunc ei scqucnlem annuni quwdam inscripta erani, jcnn erasct. Scquenlia hnjus
cinni omnia desv.nlB5\ C4*. 2SS licrimamius — invenitur desunt D.
IsOTM.
nus Spirensis, Wccilo Mogunfinus invasor, Sigcfri- (514) D. 19 Mart.
clus Auguslensis , Norbeiius Curicnsis, cum tirden- (515) Auct. Joannc arcbidiacono Barense, in Mo-
libiis ciUidclisanafhcmatizati : teste Bertoldo. IJi sat saiidri trppeiici.acl Siirium p. 599.
craui asluii, ad palinodiam Grcgorio VH aflingcn- (516) D. 12. Mart.
dani in sequeiile conciliabulo Moguntino. HAUTZ- (517) D. 25. Jul.
HEiji, Co?ic.Gcn». III, 254. (518) De Bullonio, filio Idaj comitissaj.
: (5121 D. U Au^. 1083. (519) M.Maii.
(513) D. 24 Mail 1080 clccitis . moritur d. 16' (520) M. Scp!. 1088, teslc Bcrnoldo
scpt.!087. (52i)D. 4Maii.
 "" '
225 CHRONICA. 220
que obsidet et capil (522). Bonajmemoria; Heinricus A sus 7 Idtis Augusli eciipsis Iunre facta est. (Ib.) Oc-
Leodicensiuni episeopus, amalorpacis et religionls „ cidenlalespopuJi, dolenfesloca sancta Hierosolymis
ohit (525), eiquc Otbertus ex clero ejusderii a;ccle- a genlilibus profanari, el Turcos efiain terminos
siaj succedil. chrislianorum jam mulia ex parte inyasisse, imiu-
1092. R. 56. F. 52. A.26. merahiles una aspiralione- moti, ct mullis signis
Guilelmus rex Anglorum, vir sirigularis cehsutiB . sihi ostcnsis, alii ab aliis aniinaii, duces, comites,
et severilatis, obit (524); Guilelmus filius ejus suc- pOieiites,-iioJ)iIcs ac ignoJiiles, divites et pauperes,
ccdit. IncentoribusSaxonici bclU omnibus.pene per- Jiberi el servi, episcopi, clerici, monachi, senes et
cmptis-j Saxbnes pertesi malbrum, composila ihter --; juvenes eliam pueri cl puella;, omnes uno aninio,
se jiace quiescunt ab omni motu beliorum. Weslfali nullum- ullo angarianle,- Undiqucconcurrunl, al)
Fresoniam aggressi, omnes pene a Fresonibus peri- Hispania,aProvi'rilia, ab Aquilania, a Biitannia', a"'
muntur 26S(525). : Scollia, ahAnglia, a Nomiannia, a Francia, a Lo-
'
1095. 57. 55. 1. (Jiariiigia, a Burgundia, a Germaiila, a Langobardia,
'
Conradus iilius imperalorisTleiniici.in Ilalia so ' ab Apiilia et ab aliis regnis; el virtute et signo
ad patris sui adversarios contulil; et inulfis se a saiictte crucis sigiiati el armati, ullum ire paranl
" Ihjurias Dei in liostcs cliristiani nominis. Et quanto
palre ad filiurii vertentibus, liajc res priores patris
victorias multum. offuscal, el vires ejus attenuat'. quisque' liactenus ad exercendani mundi inilJliani '
Jaculum ignitum a meridie ad aquilonem per caj- erat pronior, tanto nuric ad exercendam ultrb Dei
liHii ferri visum estkalendis Augusli/prima hora niilitiam fil prbmptior. Firmissiriia pace inlerim
noctis. -'. i- --- -'•'- -----, - ubique composita, et primo Judeos in urbibus, in
' "
1094. 58. 54. 2. qiiibus erarit, aggi-essi, ebs ad crederiduin Christo
(A. Leocl.)In Gallia et Germania gravis hominum compellunt, credere nolentes Jionis piTvaiit, truci-
niortalifas facta est.In Italia illi, qui sead imperalo- dant, auturhibus elimiiiant'. Aliqui posladJudais-
rem ab hostibus ejus transtulerant, -eo ad Galliam miim revelvuiiliir. Eminebant in hoc Dci hoslico
(526) reversb, omnes pene ad liostes ejus rursum dux LolharingiLe Godefridus et fi'atres ejus Eusla-
transeunl, etinunitibiies ab eo expiignatasconira ..tius et Balduiiius, Balduiuus cdriics Moritensis, Tlo-"
eurii muniunt. '--.- '-" bertus comes' Flandrensis, Stephanus comes Ble-
1095. 59. 55. 5. seiisis, Hugo fraler regis Francorum, Rotbertus co-
(Ib.) Famcs diu concepta validissiine ingrava- mes .Normarihise; Reiniiindus" cOnies de Sancli EgW
tur, et fit annus calamilosus, multis fairie labo- Q :dii, Bojamundus duxApuiiaj. : "".'"".'.
ranlibuset pauperihus per furta et inceiidia ditiores 1097. 41. 57. 5.
graviter vexantibus. Cum valido venlorum turliine (Ib.) ComCtes in bcciderite apparuit tota prima eli-
etiam terrajmolus factus est media) nocte, 4 Idus doinada Oclobris. Nimia aquarum inundatione au-
septembris. RexAnglorumafratribus suis bello sol- tunnalis satio impeditur, et sterililas frugum terra;
licitatur iiiNormanriia et Angiia. In muila.lerraruni sequitur. Exercitus.Dei aggressus" lerniiiios paganb- .;
parte prid.ie Nonas Aprilis circa diluculum stellaj rum, viriliter agit; primuinque eis ftiil beilumad
perplures simul de coelo in terram ceeidisse visa; ' poiitem Pharphar fluminis, 9 Kal. Marlii, ubi
sunl; inter quas unam maximam Iabi in terra cum multi Turcorum bccisi suni (527). Secundum eis fuit
quidani in Fraiicia stuperet, et notatq loco ubi lab"i beilum apud Niceam, 3 Nonas Martii (528), in quo
visa est, cum aquam ibi fudisset, fumum cum fer- eliam pagani vicli suht. (Ep. crucif. [529].) Capfa
voris sono.inde exire magis stupuit. Heinricus co- ergo Nicea, capta ctiam Laodicia, cum essent plus
mes Lovanieiisis periniitur. In comitafu Naiimceifsi ' quam trecelita' milia arniatorum in cxercitu cluistia-
panem subcinericium qiiasi sanguine infeclum vi- norum, tanta eis omnium rerum suppetebat copia,
dimus. Rex Ungarorum morilur" 0. (/().) Urbanus ut ariesuno nummo, bos vixl2 nummisvenderetur.
'
per Burgundiam et Franciam hahilis conciliis, Hil- D'-' 1098.;.", ', .'42.' ."". 58, 6.
dibrandi decreta renoval ct confirmat; Philippum (Ib.) Obsessa Aniiochia in tanfuni atteniiali sunt
regem Francoruni, qui vivente uxoi-e suasuper- chrisliani propler onuiium rcrum peiiuriam, ut in
duxCrat alterius viventis uxorem, excommunicat.'" tolo exeicitu vixceiituni Lbiii equi invcnirentur. Et
1096. 40. 56. 4. tameii quamvis ex dosperalione rertim mulli se sub-
Eclipsis lunse facta esl 3 Tdus" Fcbruarii. Rur- traxerint, multi etiam repairiaveriiil, nono obsidio-
• - • YARl^LECTIONES. - - '
,5BWeslfali — perimuntur. desunt D. Totus annus deest A. 2C0 R. U. m. clesunt B5*. C4\
'••-'' - • ' " '
NOT^E.- , ;
(522J D. 10 April. (528). Erral Sigebertus-; factum nicnse Maio.
(325) D. 51 Maii;"" HIRSCH. ..-'"
(5'24) A-.T087. (329) Ad verbum desumpfa ex epistola crucifero-
(525) D'. 21 Jul. rum aci I^asclialem papam a. TiOOdala, aDud Dode-
(526) I. e. Gernianiam ut 1020,1053.' chinuma. 1100; cf. Ekkehar a. 1098. - --";-
: (527) Hoc falsum ; cf. Ilirsch 159.
2J7 SlGEB;"ItTTGEMBLACENSIS 2SS
nismeiise capla Anliochia. cliristiani apaganisversa ^ senis suis ad se clamanlibus pugnanfe, el nube eos
vicc obsessi, tanla fame afllicti sunt, ut vix aliqui ab esiu solis defendenle, Saraceni solo cliristianorum
ab humanis carniiius se absliuereiit. Sedconfoiiati iiipefii terrili, omnes projeclis armis fugerunt. Vi in
a Deo per invcnlam ipsius lanceam, a tcmpore apo- Iioc sexio belloi Kal. Augusii facto (555) ea:sa suni
slolorum non visam, ipsa Jancea eos prccetlente, ceiitiim milia paganorum; in porta vero Ascalonte
obsessi obsessoiibus coiicurrerunt 4 Ival. Jtilii, et suflocati stint ad duo milia:|ad corum qui in mari
lioc ieriio bello vicloriam adepli suni. Quarftim perierunf, et rjui inler spinefa silvarum consumpli
liellum fuit cis in Roniania Kalendis Julii, e! ibi stiiii, iiumerus nescitui'. Duce Godeliido elecio ad
Tiirci vicli suni (550). Commissa AiiliochiaduciBoja- principandum rcmanentibus in llierusaJem, eeteri
mtiiitlo, cliristiani propter vitandum tedium et fa- principesrepalrianl. Caplaest aulem Hierusalem posf
niem el niaxime propter discordias principum, pro- annos circiter 400, ex quo sub Eraclio imperalorc
ficiscunlur in Syriam, ei cxpugnalis Marra el Barra secunda vice capla, possessa est a Saracenis £C3.
urbibus Saracenorum et mtiliis regionum castellis. Sanclus Guicbeiius in ccnobio Gemmelacensi a se
lanta ibi rursum fame alllicii sunf, ul corpora Sa- fundalo ad sepulcbrum suum niagnis clarcscil nii'
racenorum jam felenlia coniedcie compulsi sint. raculis 2t,i.
13 1100. R. 44. F. 40. A. 8.
(A. Leod.) Cuonradus Vultrajcclcnsis episcopus fe- II. 1.
ria 4 pascaj post missam a se cclebralaiii a quo- Guicbertus el Urljanus, qui dc papalu Romano
dam suorum iu domo sua perimiiur scl (551). Mul- conlendebant, moriendo fincm faciunt SULC coiiten-
t.is in Jocis 5 Kal. Octobris ccelum quasi ardcre vi- iioiiis (554). Raginerus, qui et [Pasclialis, CBomantr
sum est iiocturno tempore, el secula est gravis ani- aecclesise158KSpresidel (555). Guilelmus rex Anglo-
inaiium pestilenlia, el scgctes nimio imbre et auru- rum morilur, eique succedil in rcgno fraler cjus
gine corruploe sunl. Heinricus. Godefridus dux Lotbariensium et princeps
1099. (1100.) R. 45. F. 59. A. 7. Hierosolimitariorum morilur (556). Balduiuus fra-
(A. Leod.) Colonia; post Herimaniiuin Frederi- ter ejus in principatu ei succedit SC 5.
cus ordinatur archiepiscopus 2" (552). (Ep. crucif.) 1101. 45. 41. 1. 1.
Exercitus Dci divinonionitu in inleriora Svrite pro- Conradus filius Heinrici imperatoris adhuc patri
fectus, larga Dei niariu refocillalus est, quia cives rebellis, in Ifalia moritur (557). Heiuricus impe-
et caslellani illius regionis legalos cum mullis dona- ralor Heinricum Lamburgensem adversantcm sibi
riis premillebanl, parati efiam opida vel urbes eis debellat, et expugnalis cjus caslellis, cum ad dedi-
tradere. A quibus cbrisfiani securilateaccepia et in- tionein cogit. Scd imperator ei mulla suinnia gra-
dicto urbibus liibulo, iiuerim etiam mullis cortim, liam suam redimcnti, etiam ducatum Lotharingis
qui se subtraxerant, ad eos aptid Tyruin recurreuti- donat.
bus, taiideiiipcrveniuntlJierusalem. Eaque obsessa, .1102. 40. 42. 2. 2.
cuni Jaborarcnt pre victus ctinaximepre aquaj ino- Roberlo Flandrciisium eomife inquiefaiite urncm
pia, onincs cx commiini decreto nudis pedibus co- Cameracuin, Ileinricus imperalor conlra eum pro
tidic orando clrcuibanl urbem. Oclavo crgo talis ficiscitur; el alicjuibus ejus castellis expugnatis, as-
liumiliaiiocis die, obsidionis atiteni die 59, capta est perilaie inslanlis hiemis redire compellitur.
Ilierusalem, Id. Julii in 0 feria; ct in lemplo Salo- 1105. 47. 45. 5. 5.
inoiiis et in porticu ejus chrisliani cum paganis Heinricus imperalor scdatis Saxonum motibus.
~''
quinlo bello conserto, tanta. in eis cede debaccali pacem in quailriennium eonstituit (558). Lcggisc
suiit, ut in sanguine occisorum equilarcnl usque ad gencrali convenlu habilo, Robertus comes Flan-
geiiua equorum. Cum ordinatum csset, qui Hierusa- drensis in gratiam imperatoris recipitur (559).
lem debercnt rcliiiere, principibus jam tle palriando 1104, 48. . 44, 4. 4,
agentibus, ecce rex Saracenorum ad debellandos Hierosolimilaj Accaron urljem eapiunt,
eos venit Ascalonam, cum centum milibus equitum D U05. 49. 45. 5. 5.
ef quadragentis milibus peditum. Quibtis cura oc- Ilierosoliriiila; innumerabilem paganorum niulli-
e.urrissel exercilus Domini, in quo non plus quam tiidinem gloriosa victoria conlcruiii, Filius impera-
5 niilia equitum ei 15 milia petlilum eranl, Deo pro loris Heinriei a patre aversus (540), quosquos po-
VABI^; LECTIONES.
201Cuonradus — perimilur desunt D. -' C, p. JI. F. o. a. r/es!i??fCi\ D. 2CaCapta—Saracenis desuni
A. °~' Sanctus — miraculis desitnl A. 131.,5. Cl. 2*. 5. 4. D. /?? codicc 1. eadem munu exarala stint, qua
rcliqua. -"" nioritur, post quem fraler ejus Balduinus principatur A. !6SHcinricus — eonstifuit. de-
sv.nt D.
NOT.E.
(550) Quartum —sn?!( de suo addidit Sigebeiius; (555J Electus d. 15 Aug. 1099.
seti falsa stint. IIIRSCH. (350) D. 15 Jul.
(551) D. 15 April. 1099. (557) Mense.lulioT102.
(552) D. 25 Aug. (558) Mosunlia;. d. 6, Jan.; cf. Mon. Legg. n, 60.
(555) Potiiispiid. Id. Aug. (559) D. 29 Jun.
(554) Urbamis II obiif d. 29 Julii 1099, Guibertus (540) D. 12Dec. 1104..
mense Sepf. 1100.
229 CHRONICA. 250
test ab eo avertit, ci sub opienlu ineiioraiidie rci A . 4 Non. Novembris (541) in sedcm aposlolicam pro-
publica; ct restauranda; a;cciesite, in c-uin insur- motus cl Silvcsler quarlus appcllatus csi. Pascalis
git -e~. Excerptum cpistolaj directaj Iieiniico impe- papa interim transicns ad Gallias, exercet synodalcs
raiori a Guarnero principe Anclionilano : Quidam causas, el non apparenle nota simonia; a Romar.is
Romanw wcclcsice clerici, qui pro rcligiosis ct sa- sibi injuste injecta, lionoralur apostolica digiiitafe.
pienlibus hubebantur, qiti eliam Hildibrando papce, Ai Maginolfus invasionis reus, non multo post rc-
Ociardo et Bainero famiiiariler adheserant, relicla probalura Romanis, et fama nominis ejus evanuit.
illorum secta, quam erroneam esse tcindem intellexe- •1106. R. 50. F. 40. A. 0. II. 0.
ranl, ad salisfactionem saiictce wcctesiw vene- 4 Non. Februarii stella per diem visa esl in toelo,
runt. Hvjus rei inaxiina causa fuit, quia llctine- ab hora terlia usque ad horam nonam, quasi cuJ;iio
ruin papam polluium essc stjmoniaca tiercsi pro distans a sole, 2 Idus Februarii apucl Barum Ilaliaj
cerlo comperlum liabcbant. Jnfamabalur cnini publice stellaj visce siinl in ccjlo per diem, nunc quasi inter
ipsc Bainerus, qttod dutn fttisscl abbcts Sancli Lttu- se concurrcntcs, nciiie quasi in terram cadentes.
renlii, prioratum ejusdem wcclesiwvendiderit citidam Toto pene niense Februario comctcs appartiit -~~.
monacho 20 solidis; quod ipse diffiteri non polvil. In- Heinricus lilitis imperaloris, conira jus naturajet fas
famabalur eiiain,quod posl Odardttm ambiens papa- B legum in patrc-minsurgens, quam indigne eum tra-
lum, promiscrii paclo et sacramento Greqorio comili ctaveriljdeclarat epistola ex ore ipsius palris scripta
Tusculanensi el ftlio ejus Theodolo et Petro dc Co- ad Philippum regem Francorum 2C9 (542) : Princcps
tumnu, se dulurum eis ccntum libras tlenariorum Pa- clarissime, ct omnium, iii quibus posl Dcum spcra-
piciisium, cl unciam confessionis, cl Ircs Romancecec- mus, amicorum nosirorum fidelissimc, priiuum el pre-
cicsiw curias, scilicct Niinpham, Ziberam, Arilhiain, cipuum "° inler omnes vos cxcepi, cv.i conqueri et
si asscnlirenlttr cjus clectioni; ei iia elcctus, dederit deplorare caiumilales cl omnes miserias tnccis ncccs-
in huc sumina solvenda calicem cturcum mcclesiwet sarium cluxi, etiam cjcnibusveslris advolvi, si licciei
purpureum plunelam; reliquum vero summcesolverit salva majeslate imperii. Primuin quidcm esl, quod
pro eo Peirus Leonis el Albeiius Siepliani; libram non soltiin nobis, scd etiam tolius chrislianw profcs-
etiam auri dederil scriniario. Ob lioc Bomani se sttb- sionis omnibus gravisimum ct inlolerabilc urlilrci-
Irahentes ub ejus communionc, faclis inter se conciliis mtir, cjiioclde illa apostolica setle, unde ttsque ac-
cum episcopis et cardinalibus, moiicbanl eum, ul de memoriam noslri temporis salulifer frticltis consola-
lanta infamia se sponle purgaret. Quod diim Baine- tionis, dulcedinis el scdvationis animarum oriebalur,
rus ferrel inditjne, ct se macjis ud furorem quatn ad modo persecalionis, exccmmiinicalionis ci omrx pcr-
salisfaclionem acccnderel, et accusaloribus lormenla C dilionis flngcllum in nos emillitur, nec ponunt ttlluin
et mortem intenlaret, Romani cum vere herciiciim cl tiiotitim seni.eulice,tanttim ul salisfial voluniati iv.di-
scismaiicttm proleslunles, prolttlerunl in cum senien- scrette. Hitjtts volvniaiis suce inlemperantia atico v.s-
iiam justw damnalionis. Preminebal inler Bomcnws que nunc abusi sunl in tnc, nt ncc Dcum, ncc quid
quidam Maginolfus arcltipresbiler, qui quia eral lau- aul quuiitum mttli intle provenictt pcnsanlcs, pcr sc cl
dabilis viiw, el in ittrtique scienlia adprimc.erudilus, -~' in mc, cum obe-
per sv.os omnimodis inveliuniur
longo lempore prelaltts Romaiio clero, dilicjebalur a ctieniitimel omncm debitam siibjeclionem sepe obiu-
cunclo Romano populo, tamqttam paler a filiis. Cum lcrim aposlolicw scdi, si iamcn revcrcnliu ei honcr
cliam hic zelo Dci acccnsns conleslureiur pnblice, debiius, sicul aniecessortbus meis, ab aposlolicu scde
Ruinerum essc hcrclicum, iunc vero omnes fere Ro- exhibereiur el rnihi. Quid ttuiem inicndanl, oportu-
tnani coiiclamabunt, Raincrum ttl sijmoniucum esse nitis ipse siynifictibovobis, si quar.do opiuli colloquii
deponendum, Maginolfum vero ut verilulis lcsieincssc copiatn Deus dcilerit nouis. In liac itjilv.r perscctitio-
sitbsliivendum in scde upostolicu. Al Maginolfiis, el nis et odii itifitimmaiionc cum pctrttmviderciil se pro-
insidias liominum ei onus apostotici honoris fugiens, ficere, coniru ipsum jus nalttrte taboruntcs, quod sine
in niuniiissiinum locitm sc contulit. Berto vero, cttptil ,. maximo cordis dolore, sine mutlis lacrimis dicere non
el reclor Bomaiics miiiliw , quasi cansa uudiendi vulco, ei quia dicilur vchcmcnicr coniremisco, filiinn
verbi vilce ad eitm uccedcns citm expcdilione clcri et mev.m, tncttm inquuin Absaton dilectissimtim, non
popv.li,cum incle exlrcixil, et ud Wuriierum principem solum conlra me animaverunt, sed clittm lutiio fvrore
Anconw in Tibuiiinciinurbcmcicldux.il; el sic cleclvs, armavcrunl, ut in primis ccnira fideni ei sacramcn-
YARIiE LECTiONES.
°'~
Scqucnlia liiijus anui omnia desunl BJ. Ci. 2". 5. 4*. 5- D. E. erctsa snn! iit B5. adsunl in i. AB5*.4\
4"*.F1.2. 5. scs'/_Non.—apparuit rfcsHH/i). 2C 9 sequens epislolu dccst C2\ I). "° prccipium 1. -'' ila
1. rell.
NOT7E.
(541) A. 1100. Stim quoniain pauper, non esl me vilior alter
(542) Hanc epislolam publicarunt etiam Urslisius Ilett mihi I quid faciam ? quo me vciium ? cui crcdum ?
SS. i, 596, Eccard. corp. hisloric. n, 222, ct cx Suevulits el Saxo conccdunl nunc tibi fulso,
Urstisio Baronius ad a. 1106. Ob argiinienii simili- Pcrfidu gens vere, per quam mulii perierc.
tudiiiem adjiciamus, qu;-; Maiiene coll. 1, 009, edi- Quod si dcpellor, el tu pelleris, el error
dk ex codice qiiodam Siabtilcnsi: Vcjor crit primo. Yii fili dutce, caveio!
Yersus Heinrici imperatoris ad filium suv.ni.
235 , SSGEBERTIGEMBLACISSIS 232
iiiin, Cjuoditl miles dominojv.raveral, rerjnum nicnm A cslimo. i Al cgo c .*/?',t inquttm, c fili, leslis cl ";<-
inradercl,episcopos el abbales mcos cieponcret, iniwi- clexsernwnum el fidci adsil inler nos Irodie Dcvs. qui
cos ct pcrsccv.tores tngos svbstilv.erel, ad ultimum, qtiomodote ';•?virum pcrfeclum cl hercdemrMtnn pro-
cjv.odmctximc vcltcm laceri, ctuisi taceri non pote.st, dv.xerim, ctuaniis iaboribv.s'cl tribulationibus meis
vcdlemv.onrreili, oinnein naturce affectum abjiciens, honori itioinservicrim, qv.otet quantus inimicilias pro
iti.salnlcm el animam mcam inlendcrcl, nec pensi te habverim el habccim,solus est conscius. .i Ille au-
quicquam habercl, qv.ocnmquemodovcl vi vel frnude lem iicrum jam ieriio, sub ejusdem fidei e! sacra-
cid lianc periculi el ignowinicc sv.wsummam aspira- mcnii obteslalione, si ingrucrct occasio periculi, ca-
rcl. Iti hcic lanlci mali sui niachiiialionc, cuin csscm pu! situm pro capite meo fore promisit michi. Sic
in.paceet in aliqna satutis mece securilutc, in ipsis . postcjuum claitsit me in codcm castello, quia omnia in
dominici advcntus sanciissimis dicbv.sin tocutn qui cordc el -~i corde eral loculus; tnanifesle ostendit rci
Conjlueniia diciiur, ad colloquium evocuvit mc,quasi evetUus.Ex omnibus meiscgo quarlus sum inclusus;
cle communi salulc et honore filitis iructulurus citm ne.cadmiiti pottiit quilibct atius. Cusiodes dcpulali,
patre. Qitcin tit vidi, ilicq cx piilerno affccltt tttclus qvi viicemcwcranl alrociorcs ininiici. Benediclus pcr
inlrinsccus clolore cordis mei ad pedcs suos procidi, omnia Deus, cxallundi cl""'" humiliancti quemcunque
cidiiionenset obtestans per Deum, per fidcm, per scilu- B volueril rex polcntissimus. Ctnn igitur ipso sctcralis-
lcm animw, ut si pro pcccalis meis flagclliindus eram simo die nalivilttlis sute, oninibtis redemplis sttis ille
a.Dco, deme-ipse nullam mucutam conquirerct ttni- . sanctits sanclorum pucr fttissel naltis, tniclii soli filiue
ma'., Iionori el iwmini stiq; quia culpw p.ntris vindi- ' - ille noncsl clalus. Nam ul laceam obpropria, injurias,
cem fiiium csse nultu diviiiw legis unqucim consliluit minas, cjladiosin.cervicemmeam exertos, nisi ontnia
sunclio. Al ille jam pulclire, immo miserrime. insti- imperata fuccrem; fumcn ctiam, et silim quam fere-
luitts cid maliliam, quusi abhominabile el execra-- . bain, efab illis'quos injuria eral lidcre et audire;
bile "''" scclus ctepit deteslari; procidcns et ipse ad utetiam lctceam,quod csl gruvius, me oiim sutis fcii-
pedes meos, de prctcrilis ccepit venium preccni, in ccni fvisse : illud nunquum obliviscar, nunquuin dcsi-
reliqiiuin ut miles domino, ttt palri ftlius, cum ftdc iium oninibus cliristianis conqucri, qnod illis sanclis-
ei vcritate per oinnia se michi obauditurutn ctimla- simis diebus sine omni clirisliana communionein illo
"crimis promiilere, si solummoclo sedi aposlolicce carcere fui. In illis pwnitenlim.et tribulctiionis mcw
vetlcm reconciiiari. Quocl cum prumplissiine anniiis- diebtis, a ftlio meo missus venit ad tne quidam prin-
sem, et deliberulwhi sttw cl consilio piincipitm in lioc . cipum Wicbertus, dicens nullutn vilw tnew essc con-
iolum me mancipandum promisissem : in presentitia- „ silium, nisi -sine ulla conlradiclione etiam regtii
tivitale sc perdticiurum ine Mocjtinliam,el ibi cleho- iiisignia reddcrem , cx voluuluic el imperio prhi-
nore cl reconcilialionc tnca qttam ftdeliiis possel se cip.um, Al etjo, ei si omnis lerra, quuntutninliabila-
aclurum, ei inde in paccm ct securituiem me redu- Ixtr, rccjni tnei essei lcrmimis, volens 27Cvilam regno
cendum.promisit, inea verilaie el fidc, qua pctlrem commulare; quia vellem noliem sic a.gendumct sic
a fttio Iwnorciri cfftlium a patre precipil Deus diiicji. defniitum intcllctjebam, coronam , criicem, lanceam
llac promissione, quw ctiiim geniili observunda csl, a", cjladittm tnisi Mocjunlium. Tuttc communicuto
securus, illorsum ibgtn, cl filitts ineus aliquanhilum consilio cuiii inimicis meis filius meiis ccjredicns,re-
precesscrat me;cum quidninfidcles mci occurrenlcs, •. liclis ibidcmfidelibttscl amicis nostris, quasi tne co ud-
verissime afjirmabctnl, me deccplv.in ci proditum sub ciucittrus, sub iniilla frequcnlia el cuslqdia armato-
falsa pacis et fidci sponsione. Bcvocatus aulcm filitts rum: me cdttctum, ad villctm quwTiigelhein voculur,
tni-.ns, ci Ilcrum iiisiqnlissime a me admonilus, sttb fecit nie ctdse adduci. Ubimaximttminimicoruinmul-
cjttsdem fulci el sacramenli obtestaiioneattimam suam liludinem coltcclum inveni, ncc ipstan filium cwleris
pro anima mea fore promisil jam secunddvice. Cum meliorem michi repperi. El quia firmiits el slabilius
ergo aci locum qui Binga dicilur pervenissemus,jam eis videbatur esse, si propria.manu cogcrenl me re-
existcnte clie Vencris antejiaiiviiaiein, miniertis ctr- n. cjnumei oinniu rcgalia exfestticare ; simili modo cl
malorum siiorum jum snlis augebatur, jam frausipsa ipsi omnes tninabantur, nisi omniu impcraia faccrem,
delcgi yidcbatur,. Et fiiitis ad me c Patcr, i inquit, nullum vilw tnecc consilinm ficri posse. Tum ecjo
c !?o(j?'scedcnduiiresi in vicinum caslellum; quia ncc . <. Quia, i inquum, c clesolo vila agiiur, qtta nichii
episcopus Mogunlinus in civitnlcm suam udinillet vos, preliosiitsltciieo: utsaltemvivens pcnilcntiatncxhibcam
quamdiu in banno crilis, nec vos inpacatum ct inre- Dco,.qtiicquid imperalis, ecce facio. i Cumque in-
conciliatum ttudeo ingercre inimicis vestris. Illic na- quirerem, si saltein sic de viia ccrtus el'securus csse
tivitalem cum Dei honore el pace acjetis 273;quoscun- debercm? ejusdeiii-apostolicwsedis legutus.qui ibidem
que placueril vobis, vobiscumhabcctlis. Ego interim cidcral, non dico qui hwconiiiin ordinavercit, respon-
quanlo instaniitis, quanio fidelius potero, pro nobis dit, me nullo modo eripi posse, nisi publice conftlercr,
nirisque laborabo, quia cav.samreslram esse tneam me injiiste Hildibruniium perscculum csse,YVicbcrtum
. YAIWJELECTJONES.
"-ci c. clesiiniCi' °-73agens CI* 274cx corrcci. addiitim L 27CD. el e. CS. £7Cnolens C1.4\ "''Lc-
card. co:\, scepirtim, clilainydeni, lanc. Urslis: cor., sceptvum, cruccni,. Janc. cf liircsli p. 4-'J.
 233 CHRONICA. 23(
iiijustc ei supcrposuisse, et injustam persecuiiouem in A Leodium veni , iit quibns locis riros fidtlcs in-
apostolicaiH sedem et omnem wcclesiamhactenus exer- veni S7S, -.--.
atisse, Tunc cutn maxinta- animi contritione Iiunti Imperatore Hcinrlco inoraiue Leodii,filius- ej'us
prostratus, ccepiper Deum, per ipsain juslitiam orarc, Aquasgrani venit; et volens venire Leodium eontra
v.t locus ct leinpusmichi dareiur, ubi in presenlia om- palrem suum 5. feria d.iminica;cb;na;, premisilsuos
iiiumprinciputn, unde iinwcens essem, et judicio me preoccuparepoiitem apudWisatu ii(345),nequis sil)i
ptirgarem, eiinde de principibus rcgni, de fidclilus Venientiobstaret. Sed iniliiibuspatriscoiicurrentlbiis
meis, quoscumque pbsides vellent, darem. At itle ad exoccupandum pontem, milites filii a ponle re-
idein legcitusdieni et locuin miclii abnegavit, diccns, pelluntur, aliis eorum captis, aliis in Mosam de-
aui ibi tolum debere 27Sdetcrininari, attt ntitla spes mersis, aliis occisis; inter quos etiain Biuno comcs
inichi esse.tevadendi._ In iantte Iribuiationis articuto occisus est: Sic filius contra patrcm veniens, rediit
citm inierrogarem, si confiierer omnia quw itnperci- /nglorius. Colonieiisibus fidcm imperatori servanti-
banlur,an conftssio tnea, utjuslum esl, venicnhet ctb- bus, at eorum archiepiseopo filium imperatoris con-
seluiionem comequerelur ? idemlegaltis respondit,twti tra patrem suum animante, Colonia ohsessa . oppu-
eise jttris sui me absolvere. El euin ego ad hiBCdi- gnatur,nec tamen expugnatur. Interim Heinricus
aerem:- < Quiciinque confitenlem dudet recipere, con- U imperator Leodii moritur (7 Aug.), eique succedit
fessttm clebet absolvere > , si vellem, iiiquit, absolti, filius ajquivocus ejus 2ao. Dux Heinricus, qui ab im-
Romam irenrsatisfacere upostolicm scdi. Sic spolia- peratore ad filiurii ej"us animo transiens, eum con-
tum. eldesolalum — natn et casiella etpalrimoniaet tra patrem suum consilio suo armavit, et a liiio &<1
quicquid in regno conquisieram, eademviel arle sna patreni rediens, partes filii debcUavit, mortuo im-
extorserant a me •—i?!eadetn villa reliqiieiuiit nie. Iti peratore se ut reiim:majestatis filio regislsl dedidit,
quacum aliquotemporfi nwratus essem, et fdius meus et ab eo captus custodia; tradilur; de qua ipse pcr
ex eodem fraudis sttw consilio demtmdasset, ul eum industriam suam evasit, Ducatus ejus datur Gode-
expeelarem : superv/miens qtwrundam ftdetium meo- frido comiti Lovaniensi.
runilegdtio premonuit, ut siquidem ad inomentum ibi 1107. R. 1. F. 47. A. 7. H. 7.
remanereiii,aut incle in perpeluam caplivitatem rape- Heinricus exdux aJTectans repetere dueatum, oc-
rer, autin eodem loco decollarer, Quo nuniio salis cupat oppidum Aquasgrani contra Godefridum du-
etiam iunc vitw diffisus, ilico aufugicns, fngiendo veni cem. Sed hoc |noii ferens dux Godefridus^ oppiduin
Coloniam, elinibi aliquol diebus cqminoralns, posiea C Aquense violeulerinnipit, oppidanos a (avore Hein-
WMAl LECTJONES.
578deest.CL '~'>A. addit : Horum cKieroriimquefidelium rcgni consilio usus. vohis fiduciaJJus ct ho-
nesiius habeo .de])lorare has omnes jniserias nieas. fiducialms tamen propler mufuaj consanguinitaiis vel
anliquse amiciciajdehituni.Tioiiesiius autem, propter tanti regni nomcn gloriosurn. Yos autem per fitiem»
per amiciciam rogalus. in tanlis tribulationibus meis aesi in vestris. propinquo eonsuletis. ,Qua; fidei et
amiciciaj vincula etsi inter hos lion essent. vesirum lanien el omniuni regiim terraj esl injuriani et conleni-
plum liostrum vindicare etlam uefariaj prodiiionis et violentiie"m exemplum de siiperficre ierra;eslirpare.
cooperaiitc — domino nostro Jiiesu Christo. cui est honor el gloria secula seculorum aiiieu. qttw exceptis
cooperante amon leguntur elittm in edtlionibus hujusepislotm. Videluriiuquc Si^ebertus ectprimo edidisse,
unde A. ea habel, sed post dclevisse, undereliquis desunt. In I. rasurai vestiqiuni nutlutn. — Eadem epislola
lcgitur etiam in codice S. Mttriw in Villari, jam civilalis Bruxellcnsis, s. Xll. ex. post traclatus S. Bernar-
di, descripta e Sicjebciio, ulrubrum docet ibi prwfixum : Ilciiiicus filius imp. II. contra jus natune elfas
Tegum in palreMiinsurgens. Scribci sequentem Sigcberli narraiionein ita in finem epistolm convcrtit; (idcles
invcni. Me vero commorante Leodii, filius mcus A. T. e. v. v. L. c. me p, s. 5. f. d- c p. s. p. p. a. W. n.
q. s. y. o. S. m. meisc. a.e. p. m. illius a p. r. etc. usqtie ad rediit inglorius. •s8pIiiterim —cjus A. ita
: Imperator Heiv.ricus exhercditaiiis imperio. el mreeonciliaius apostojicaj sedi. 7. Idus Augusti
" exhibet moritur.
Leoc.lii Hicin ipso mortis articulo mandaveratregi filio suo contra se Coloniani ohpiignaiiti. iit
Spiraj sepeliretur. cuietanulum suum per Borchardum Monasleriensem episcopum njisit. Sed eoinierim
sepullo iii ajcclesia sancliLamberti. exauctorilate apostolica per Heiuricum Magaburgciis.em episcopum
ajjoslolicaj sedislegalum ipsi ajeclesia; divinum interdicitur .ofiiciiim. quoadusque corpus ah a«;elesia ipsa
ejiceretur eJTossum.Quod in a;cclesia nondum consecrata el exlra urJiem iri C.o.rn.elionionte sita 18. Ilal.
Sepf,- trahslalum el reconditum est. quoadusque absolutione apostolica regiam sepultur_ammerereti,ir. Jaln,
et
noii.o abhiiic traiisaclo die venientsbuslegatis qui eum deferrent ad filium. rursus eJfodi.tur. inimo.derato
favore concurrentis vuigi et obsequio in urbem relalus. ecclesite quoque sancti Larnberti. obsistente clero.
iterum infertur. Ibi sunt ei a quibusdam pauperibus clericis mercecleconduclis no.cfis unius yigillte celeJira-
tae. yacante a divino offlcio ajcclesia. et canonicis a facie furentis populi latentibus. Postera die ciijmpriori
sepulchro perstrepcnte eum debere restitui. et Iioc ipsi facere aggreder.entur. qui una cuai pre.dictis paripe-
riljus eiericis cireacorpusextractisgladiis vigilaverant. (luorumaam seniorum consilio vix poluerunt re-
'priini. Nam tantiim exarserant in ejusimmoderatum favorem. ut quotquot itlius tetigissent feretrtim. so
sanciifiealos abeo credereni. Nonnullis etiam terram sepuichri ejus ungulis propriis sealpentibus, ct per
agros suos domosque quasi pro benedictione spargenfibus.aliifrumenia vetera ieretro ipsius superjacebanU
ut una cum novis immixta illa sererent. sperabant enim taliter fertilcm sibimessem pro.fiiturain. Yix fan-
dcm redditiis Jegatis non sine dolore et comradiciione popiili. clafnaban! enim ejus abscntiam periculum
et desolationem fore civrtatis. ad fiJium dcfertur. Spirajut petieral sepeliendus, Dux etc. Nescitnus uirum
hmc a Sigebeiio primum ila edita fixerenl e! poslmodwn snppressa, an pro.additamento monachi Virdtinensii
- sint habenda. !81 itu omnes.
. .- NOT.T:.
{5i5} Visei inter Leodium et Traje.ctum. ' " "' '
PATROL. CLX. ... 8
 235 SIGEBEIJTI CEMBLACENSIS 230
rlci citerruit, aliquos coniites el rnuhos potenics ct A hiijus nominis papa. qui JJildebrandtis nominati.s
uoliilcs cepit, JpseUeiniicus cmn liliis suis vix fuga est, et exagitala a successoribus Gregorii, Victore ot
evasit ; uxorem ejus capere dux indignnm duxii. Urhano, ei preomnibus a Pascali, magno scandalo
Comites et honoratiores eorum quos ceperaf, pcr erat foii mciiido. (Ep. Heinr.) Rex uti volens auclo-
co.idifioncni sub sc mililandi sibi conciliatos ad Ji- ritate el consiielndine el aucloralibus privilegiis im-
del.talem suani adduxif. pcratoruin, qui a Karolo magno, qui priinus de rc-
1108. R. 2. F. 48. A. 8. H. R. gibus Francorum imperavit Romanis, jam per tre •
lleiiiiic.iis imperator contra Rotbertum Flandren- centos el amplius annos imperaveraiit sub sexaginta
sem vadit (544), ei pacfo pacis magis uliiiiqiie si- tiibus apostolicis, dabat licile episcopatus el abba-
nuilato quam composilo, pene inefilcax redit.Boja- tiaset pi-ranulum et per virgam -S5 (517). Contra.
iiiiiiidus dux Apuliaj, contraclo undeundc cxercitu, hanc niajoiTim aucloiilalem ccnsebanl jiapaj syno-
accingiliir ad invaclendum Consianiinopolilanum ciali jiidicio, nec possc nec dcbere dari per virgam
imperiiim. vcl per aniilum episcopalurn aul aliquam LBcolesia-
1100. (1I10.)5. 49. 9. 9. sticani invesiiluram a laicali maim;el quicunqiie
1n parroehia Legiensi porca enixa esi porcellum ila episcopatuni aut aliam ajctiesiaslici juiis inve-
Iiabentem faciem liominis. Nalus cst etiam pullus B siifuram accipiebanl, exconmiunicabantur. Proplcr
gallinaj quadrupes. Imperator Hciiiiicus coiitra Un- lianc precipue causam rex Romani tendebal; ei si
garos vadit (515) ; sed facto paclo redil. Pbilipptis qui Langobardorum quoquo modo ei rcsisiere vole-
rex Franeorum ohiit (546). Ludowieus filius ejus bant, polenter eos proierebat ss\
pos! eum regnat 5S\ Quitt vel qtiomodo mler jiapam ct regem conve-
1110. 4. 1 10. 10. nerit, cum multa a mtiltis dicantur, hoc tantum a
In mense Juuio comeles apparuil, radios dirigens nobis dicetnr, quod in cpistola ab ipso rege scripla
a.l austrum, .niultis conitientibus hoc signo por- legimus. (Ep. Ileinr.) Insiabal omiiimodis papa, ut
tcn li fuluram regis Heinrici quinti expeditioncm averteret regem a potestate dandi episcopatus vel
Jlaliam versus. Sanclus Wibertus, fuiidator Gem- abbalias, ncc per anuluni nec per virgam. Rcgi
melacensis cenobii, ubi el sepultus rcquiescil, quem qiiicrenli per inicrnimlios a papa, bis omnihus siii
Deus miiltis el magnis miraculorum signis per an- ablalis quomodo constaret regniiin, qtioniam feie
nos 12 longehUequc cJarifieaveral, auctorilaie ve- oniiiia regalia aniecessores sui eoncesserant et tra-
neiabilis Fretlerici Coloniensium arcliiepiscopi et didcrant secclesiis? respoiidif : Sacerdoles decimis
asscnsu generalis synodi, a domno Obberto Lcgiensi ~ cecclesiwet oblationibus conlenli sint, rex vero omnia
"episcopo elevatur. Quae elcvalio inniimerabili con- predia el regalia, quw a regibus collala suiit wccle-
cursu c-fmirabili gaudio populorum celebrala est 9. siis, recipiut, ei detincal sibi ci successoribus suis.
Kal. Oeiobris IB\ Rcge pcr infeniuntios respondenle se nolle violen-
' iiJI. 11. iiani et injustitiam inferre ajcclesiis, promisif papa,
5. 2. II.
Ilciiiricus qiiinlus hujus nominis m rcx Roinam et suis pro se jurantibus alTirmavil, sc dominica
vadil, propter sedandam discordiam quaj erat inier iiislantis quinquagesima; omnia regalia cum juslitia
regiium et sacerdolium; quaj cepla a Gregorio nono et aucloritale apostolica ah episcopis et aicclesiis
Vk\\\JE LECTIONES.
!s! f. e. succedit habet A. amiis XXVII add. B5*. aimis XXXVHIIadd. Bi\ annis XXYTIIIadd. B4".
D. *83 Sanclus — Octohris desunl C4\ D. lotus annits dcest A. Mi q. b. n. desunt D. sS5 baculum A.
£SSHic in 1. desinit tnantis
tertict, in mcdiitpacjina ducrnionis ullitna, cujtis reliqua pars vacua esl rclicla.
Apparet inde, totnm ducrnionem inserlum fnisse, postquum scqucntia folia jam scripta fueruni, ei quidem
inserium fttisse loco aliorum aiiqttol fblioruiu excisorum. Seqtiilur folium unum, a manu quarla, prorsus
alia, nilida, qucesimillima quidem esl Anselmi, ncc tanien ipsius esse videtnr. Dttw priorcs lincw dclctw
suni; prior fuerai : el siqui Langohardorum quoquomodo ei resistere volebanf, potenter eos prolerebat,
atlera:Vl. III. XII. XII., terlia jam incipii : Quid vel clc. Ilic twvum aiiiium VI. III. XII. XII. superscri-
plum incipitint et sic deiu.cepsperqunt quoqucA. B5' 4*. Idcm fttercit in I. sed jum correctttm per lrh ut nos
' dedimus. Sequenlia omnia in D. E. ila conlracta leguntur : ln recoiiciliatione aufem, qute lacta est inter
imperatorem ei papam, (nam ipsum papam cum episcopis et cardinalibus ceperat) die Pascba; Henrico
' in imperatorem coronato, post leclum evangelium, tradidit ei papa anie aliare aposlolorum Petri ct Pauli,
in ociilis-omnium principum, priviicgium, de investitura episcopatuum vel abbatiariim, lam per annulum
' quani per virgam, scilicel, ut rcgui "cjus cpiscopis vel abbatibus, libere preter violentiam et symoniam
' clectis, iiivestioiiem virgaj et aimuli couferal, post investionem vero canonice coiisecialionem accipiat ab
episcopo, ad quem pertinuerit. Confirmalio pacis inter ajiosiolicum el imperatorem, dum in celebralione
niissaj traderet ei corptts et saiiguiiiem domini nostri Jesu Cinisii : c Domiiie imperator, hoc corpusDomini
natum exMaria virgine, passum in cruce pro nobis, sicut sancfa et apostolica tenel aieclesia, damus libi
• in confirniationem vei-ajpacis inler me et te. > Datum esl Idibus Aprilis, iiidictioue quaiia. DcniqueC4'.
" itis oiiiuibus
' Contra lianc inajoruin —indiclione quarta omissis, nil hubel nisi: Facfa esl qiiaiiscumque re-
conciiiatio inter papam ct impenuorem, qui ipsum papam cum episcopis et cardinalibus ceperai.
NOT/E.
. (544) Exeuiiic. OctoJjr. 1107. Rediit m. Januario (546) D. 29Jul.—1108.
U08. cf. Mon. Legg. n. 64. (547. Rex uli virgam ct paulo posl Inslabat —
(545j Exeiitue Sspl. 1103. Rediit iiietuitc No- negolio (pag. 574. lin. 7.) simipta sunt ex Ileinrici
vembri. encyclica Mon, Legg. n, 70.
237 CHRONTCA. *5S
auferre et rcgno reddere, id est civitales, ducatus, A runi invadat ad regnum pertiiientia. Ir.lcrdixit et^ari
marchias, comitatus, monetas, thelpnea, advoca- sub anathemate, ne illi, qui post eum in apostolica
iias, omnia jura centurionum vel vilicorum, curtes sede sessuri sunt, audeant regem aut regnum ejus
et villas, cum omnibus pertinentiis suis, quaj regni jnquielare super hoc negotio.
erant, militiam et castra. Hanc eonventionem in In recoiiciliatione autem, quse facta est inter pa-
karta descriptam regi dedit, hoc addens, quod ipse pam et imperatoremj qui ipsum papam cum episco-
regeni et regnum ulterius non inquietaret, et privi- pis et cardinalibus cojperat, hoc fuit juramentum
legio suh anatliemate confirmaret, ne posteri sui regis : Ego Heinricus rex i. vel 5. feriaproxima li-
eum inquietare prajsumant; regem benigne et hono- beros dimitlam dominuin papam et episcopos et car-
rifiee susciperel, eumque in imperatorem eorona- dinales et oinnes captivos et obsides ; ei papm el fide-
ret, et ad tenendum imperium auxilio ohTciisui ad- libus ejus el Romanis pacem el securilatem servabo,
juvaret. Pro liis oinnibus implendis papa regi obsides tamper me quam per meos, et in personis el in rebits,
dedit. Internuntii regis, quamvis seirent lioc nullo eique obaediam, salvo honore regni vel imperii. Hoc
inodo posse fieri, aftirmaveruiit, si papa hajc com- juramenlum : juraverunt etiam episcopi el prin-
pleret, regem quoque inveslituras a;cclesiaruni, uti cipes circiler 14. Juramentum ex parle papaj iioc
qua;rebat, refutaturum. fuit : Dominus papa Pascalis non inquielabit domi-
(Ib.) Hac spe promissioniim regi Romam te.n- nuin rcgem nec regnum ejus de inveslitura episcopa-
dendi, Pascalis papa primo per suos, postea ipse lutttn vei abbatiarum, neque de injuria sibi el sttis
cum primoribus Romanorum exlra urbem occurrit, illata in personis, in bonis; neque aliqttod malum
millamque causam resislendi ostenderunt. Yix civi- reddct sibi vel alicui personw pro hac causa; ct peni-
taiis portas ingressus erat, cum militibus ejus intra lus in persoiiam regis Ilcnrici nunquam analhema
civilatis mosnia secure yagantibus, alii vulnerati, miilet; nec remanebit in domino papa quin coronet
alii occisi, omnes vero pene capti aut spoliali sunt. euin, el regnum el imperium attxilio o/jicii stti etim
Rex tamcii, quasi pro levi causa non motiis, tran- ienereadjuvabit pro posse suo. Et Iwc adimplebit papa
quilla mentc usque ad januas ajcclesiajbeati Petri sine fraude el malo. ingcnio. Hoc juramentum papte
apostoli cum processiorie perveriit. Ubi volens osten- conuTmaverunl jurando episcopi et eaidinales nu-
dere ruillam ajcclesiarum Dei .disturbationem cx mero 15 Henrico regi in imperatorem coronalo.
suo velle procedere, in oCulis el auribus omniiim Post leetum evangeJium tradidit ei papa ante aliare
astantium hoc decrCtum promulgavit: Ego Henricus apostolorum Pelri el Pauli in oculis omnium priii-
imperator auguslus affirmo Deo et sanclo Pelro et Q cipum hoc privilegium de inveslitura episcopatuum ,
pmnibus episcopis et abbaiibus ct omnibus mcclesiis : vel abJialiarum, tam per anulum quam per virgam :
omnia qum anlecessores mei rcges vel imperalores Pascalis episcopus servus servorum Dei karissimo in
concesserunt, vel quoquo niodo Iradiderunt Dco, ego Chrislo filio Henrico Tetitonicorum regi, el per Dei
nuitn tnodo subtrahcre volo. Hoc decreto lecto et omnipotenlis gratiam Romanorum imperatori au-
subscripto, petiit a papa ut adimpleret ei quod in gusto, salutemel dpostolicam benedictionem. Regnum
karta conditionis scriptum crat, Ipse eliamiex con- vesirum sanctm Romanm wcclcsiw singulariter cohw-
ventionem suam ad papam lirmavit, juralitibus qua- rerc disposilio diviiia conslituit. Prccdecessores vcslri
luor comitibus, quod proxima quarla vel quinta probiiatis et prudentim amplioris gralia Romanm
feria rex principes suos amicitiam jtirare faceret, et iirbis cordnam et imperiuin conseciili stint. Ad cttjus
obsides daret, eo tenore, si papa proximo doniinico videlicel coronm el imperii digniialem tnnm quoque
die adimpleret regi per omnia, quod in karta con- personam, fiii karissitne Henrice, per nostri minisic-
venliOnis ejus scriptum erat. Cuni ergo rexinsiste- ritim snccrdotii tiiajestas divina provexit. lllam igi-
ret, lit papa cum J"ustitia et aucloritale promissam tur dignilatis prcerogativam, quam prwdecessores
sibi eonveiitionem de reddendis sibi regalibus cori- nostri vestris prwdccessoribus catholicis imperaioribtts
•firmaret: universis tam suis quam nostris, scilicet D concesserunl el privitegioruni paginis conftrmaverunt;
episcopis, aJibatibus, et universis aecclesiaj iiliis in tws quoque dilectioni tuw concedimus, et prmsentis
faciem ei resistenlibus, et decreto suo plenam here- privitegii pagina confirntamus, ut regni ttti episcopis
sim inclamaiilibus, vOluitpapa, si salva pace teccle- vcl abbatibus libere.praier violenliam el stjnwniain
sia; potuisset, hoc privilegium proferre : Ne sacer- etectis inveilituram virgm et.anuti confeias. Posl in-
doies, abbales aut clerici sajcularibus occupentur, vcsliiionem vero kanonice consccrationem accipiat ab
ncve ad comitatum accedant, nisi pro damnatis episcopo ad quem pertinuerit. Si quis aulem a ctero
eruendis, neve mililiam exCrceant, qute vix aut et populo prccter tuum asscnsum electus fueril, nisi
nullo modo sine rapinis, sacrilegiis, inceiidiis et a te investialur, o. nemine consecretur. Sane episcopi
liomicidiis exhibentur, neve ministri altaris et archiepiscopi libeiiatein liabeant, a te invcsiitos
fiant minislri curiae, neve accipiant a regibus ad episcopos vel abbates kunoniec consecrandi. Prmde-
regmim pertinehlia. Regi aufem sive imperatori ccssorcs enitn vestri mcclesias regni sui lantis rega-
ceusuiiessc dimillciidaonniia ad regnum pertiuentia liuin suorum beneficiis ampliaverunt, wt regnum
a lcmpore Karoli Magni et ceterorumTmperatorum; ipsum cpiscoporum vel abbalum inaxitne prmsidiis
'r.terdicens sub ar.alhemate, nc quisquam episcopo- oporieal communiri, el populares dissensioiies, cjuce)
 SIGEBEHTI GEMBLACENSIS 240
t';i eieciiontbus smpe contingunl, regnli oporteat ma- A divina custodiut, el pcrsonam potesiatetnquc inam,ad
jesiale compesci. Quamobretn -prudentim el potestati honorem suum.el glorium, feliciler imperare conce-
iuw cura debel solliciiins imminerc, ut Roinanw tec- dat. Confirmalio pacis inler aposloiiciim et impcra-
clesiw magnitudo ct cwierarum salus prmstunte I)o- torem, diim in celebratione niissa: traderet ei corpus
mino beiieficiis luis et servitiis conservetur. Si qua cl sanguincin domini noslri Jesu Chrisli : Domine
igiiur tccctesiastica secularisve persona, hanc twslrw itnperuior, hoc corpus Doinini, nalum ex Maria vtr-
concessionis paginam sciens, conlra cam temerario qine, passum in cruce pro nobis, sicut sancta et ca-
ausu venire lemplaverit, anathemalis vinculo, nisi tliolica tenet cecclesia, damtts tibi in confirmatione
resiptteril, innodelur, Iwnorisque ac dignitalis sute verwpacisct concordiw inler me el te. Dalum esl Id.
periculum vatiatur. Observanles autem misericordia Aprilis, indictionc 4 S8T.

ANSELMI GEMBLACENSIS

COINTINUATIO

1112. R. 0. (7).
' F. 5. (4.) A. 12, (15). B.coenobii, Vir in omniscientia litlerarum incompa-
H. 12. (15)s88. rabilis irigenii, descriptor precedentirim in hoc Ji-
Deo peccatis hominum offenso, multa eveniunt bro temporum, 5. Noh. Octobris obiit, et nobis per-
hoc anno. Inmonte Castriloco ajcclesia sanctaj Gual- petuum merorem absentiaj sute reliquita9S.
dedrudis cum aliis duabus a;cclesiis minoribus et TH5. 7.(8.) 4. (5.) 15. (14.) 15.(14.)
cum toto pame oppido arsitsss, .(Ecclesia sancti Mi- Domnus abbas Lietardus 2. Non. Februarii obit;
chaelis de periculo maris fulgurata divinilus arsit cui Anselmus oc.tavo Joco in Gemblacensi coenobio
E9° cum ajdiliciis sibi "appendentibus. Gualdricus suceedit 594.Feria 5. hebdomadte paschalis, 6. Idus
episcopus Lauduuensis, cives ipsius urhis a sacra- Aprilis, mdiiasterium Prumia; crematur cum Ollici-
mento perperam juratae comiminitalis revocare ni- nis suis, thesauro et bibliotheca a;cclcsiae per Dei
sus, a seditiosisad arma concurrcntibus, quoddictu providentiam durantibus illesis !9t. In pago Bracba-
nefas est, gladio confossus interiit, feria 5. ehdo- teiisi 9. Kal. Maii circa Tornacum nix tanta cecidit,
madaj paschalis, 7. Kal. Maii, inlajfania majoii. Tu- ut etiam silvas fregerit. Mense Augusto Balduinus
multuante eiiam impelu confusaj multiiudinis, do- rex Jherusalem cum Rogenr Anlioehia; comite con-
mus episcopi succenditur. Unde etiam ipsa mater tra Turcos vadit. Sed cum Rogerus D cum exercitu
C
ajcclesia saiscla; Marise, et a;cclesia sancli Joliannis suo juxta quendam fluvium resedisset, rex eum
haptista; in abbatia moriialium, cum alils ajcclesiis suis processit, uladventum Turcdrum explorarei.
omnibus e vicino appendentibus concremantiir. In Turei vero montem quendam occupaverant, in
auclores seditionis a rege Francorum tamsevere quo insidias per qualuor ioca collocaverant, et in
est vindicatum, nttam presentes quam futuros a si- singulis insidiis quattuor milia equitum deputave-
mili scelere deterrere possit exempluin29'. Mense rant: a quibus Cx insperato rex undique interce-
Maio sigilines et arbores sacro igne adustae, fructus ptus, mille quingentis suorum interfeciis, miserabili
sui spem sunt mcntitse: et quaedam -silvseinsuper fugaest lilieralus. Ascalonitaj cognoscenles-ahesse
arefactse. Suhsecutaesthominum valetudo gravis et regemBalduinum,cuni gravimulliludine.Jherusalem
diulurna,cumprofluvioventrisetmortalitateS9S, Dom- assiliunt; sed non prevalentes contra eam, partem
nus Sigeberlus, venerabilis monachus Gemblacensis acclesia; sancti Slephani,, extra civitatem ubi lapi-
VARI.E LECTIONES.
887Hic desinilin 1, in media pagina manus, quceproxime antecedentia inde a Quid velquomodo scripserat
omnia. Nullo spalio intermisso his statim adjungit sequentem annum Deo peccatis, elc. manus pattlo alia,
qum esl Anselmi. Reliqui quoque codices omnes hmc ita exhibent conjuncla; el qui Anselmi conlinuatione ca-
retil, Cl. 2*. 3. i*. 5. D. desimml tamen in morle detnum Sigeberti. Gf. quw supra tiwnuimus in prwfatioite.
°es nutneros uncinis inclusos primo habuil Anselmus..Sed ly. eos correxit, ut nos dedimus; idem habent
reliqui prceler Alnensis el B3*quiusque ad annum 1129. cum Anselmo facit, atque in annis Christi utio semper
nos atiiecedit; sed inde ab a. 1129. nobiscum facil. S89cremalur 1. e correclura. Multa —•-arsit desttnt
D. -*'>comburitur 1. e corr. s91Hic novum annum VII. IV. XIH. XIII. inscriplum incipiunt Bl. 2. 5. Cl.
2*. 5. i* D. E. In 1. «otifl lanttim linea incipit, at nequaquam novus aiintis; nec ?'??A. B5\ 4'. i". JSSHu-
cusque Sigebertus cronicanc suamperduxit Addunt B5*Alncnsis s93ila A. aln. et suisp. m. a. s,r.B4".,
ets. perpetuam memoriam suireliquit B4*., et s. gravissimum m. a. s. r. Bi. 5. Cl. 2*. 5. 5. D.. dcsuni
Ci'. Ini. annus integer una manu tinoque catamo exaruius, desiiipritno in voce ohiit, neque quicquam post
hanc erasum csi; at alia manus postmodum adjecil: Qui etiam lihrum illuslrium virorum et multa utiiia
doctrinaj suceet librorum moninienta nobis reliquil. Idetn habent B5' et Aln. Fl.,2. 5. Posikmc in^ codicc
i. nullo spatio inlerjeclo, in eadem pagina staiim pergil Anselinus; scd ea desttnt omnia Ci. 2*. 5, 4*. 5. D.
^9*Domnus — succedit rfes?!??? B5*e! Atn.29DFeria — IJJesis desunt BS. .. .
 Sil CHKONICA.-r- ANSELMl GEMBLAC. COMTNtJATlO. 242
dalns est sitae, diruunt, segetes incendunt, et ita A dil, aliasclementior, alias validior; adeo ut quarun-
i:i:'fiicaces redeunt. Turci ccenobium nionacliorum dam urbitim partes cum ajcclesiis suhruisse dicatur.
in monie Tbabor siium funditus evertunt, et, mo- Mosa etiam fluvius juxta abbatiam qua; dicitur
tlachis ciiin rcliquis omiiibus interfectis, omnia sibi Sustula, quasi peiidens in aere, fundum suum vi-
ir-ipiunt. Rex Jherusalem Balduinus uxorem ducit sus esl deseruissc 899.Hoc quoque anno Leodium ci-
reliciam Rogeri ducis SiciliLC (548).ApudRavennam el viias multis plagis attrita est. Mense enim Maio,
Parniara civilates Italite in agris cl infra incenia nocfe inventionis sanctte crucis, qua; iunc erat vi-
ianguis pluit, Junio mense 590. gilia ascensionis, dum in majori ajcclesia vesperos
1114. R. 8. (9.) F. 5. (0.) A. 14.(15.) celebrant, et ilhnn psalmi versiculum Qicis sicui
,11. 14. (15.) dominus Deus noster cantanl, subito tonillivus cum
Heinricus imperator cum magna optimalum suo- terremotu onines ad terram stravit, et fulmc-na leva
rum et totius regni gloria uatale Domini (549) cele- templi ingressum non modieas crustas de muro
Drat Moguntia;, ibique uxorem d«clt fiiiam Henrici hac illac disjecil; deinde lurrim ingrediens, multas
regis Anglorum"' (550). trabium partes diffidit, Subsecutus esl foetor into-
1115.. 9. (10). 0. (7.) 15. (10.) 15.(10.) lerabilis, adeo ut mullo aromalum odore vix potue-
.dibus Novembris in suhurbio Anliocliise terra B rit expelli. Ilem Junio niense, 7. Idusipsius mensis,
noclu d-diiseens, turres miillas et adjacentes do- circa horam noiiam, nubes pluvia; subito rapta, a
mos cuni habitaioribus absorbuit. Quidam autem, monle qui dicitur Robeiii, sub'ectam sibi partem
ul esl illud liominum genus, cum uxore et filiis de civitatis penilus oppressam pessumdedit; adeo ut
locis illis migraverat; sed in redeundo posilum mullas domos dirueret, et immensam aimonam per-
ldem teirajinotus absorbuit in loco quo erat deret, ct matrem duos infantes allrinsecus in bra-
(An. 1112). Henricus imperalor, dum quicquid li- chiis amplexam necaret, et alios octo homines di-
bet licere putavit, magnas regni pene totius inimi- ve.rsis in locis opprimerct, Pulsantibus vesperis
citias comparavit. Etenim quia superioribus annis sabbato, quajdam femina caput dum lavat puero,
Albertum cancellarium et alios quosdam regni piin- manusrubent sanguiiie fluido300.Kalendis etiamJu-
cipes insidiose ceperat, et. sine audientia et judicio lii circa horam 0. turbo iiimis vebemens et obscu-
custodiaa mancipaverat, aliis similia timeiitibus rus civitalem operuit, et nuhes ex abruplo scissa
suspectus erat. Unde eliam Fridericus Coloniensis ita omne tectum majoris ajcclesiaj devieii, ut et im-
archiepiscopus ah eo aversus (351), totis virihus bribus paleret, et tolum pavimentum perfunderet,
insequitur eum et fautores ej"us; oppida el castella Ilicofulmen a parle aquilonali ingrediens, quendam
contra se posita impugnat, el omnia ad eum perti- C elericum relro allare sanctorum Cosma; el Damiani
iientia ferro et igni vastat. Hcnricus impe.ralor pre- in pulpito legenlein, et alterum ante crucifixum
iniserat Aquis se pascha cclcbraiuruni; ideoquein- orantcm, tertium de scriptorio tecclesite proximo
teralios regni.principesdomiius Otbertus Leodicen- egredienlem, in ipso ajcclesia; ingressu exlinxit.
sis episcopus ibi preslolabatur ejus adveiituin. Ante fores quoquc aicclesia;, doinnm episcopi ver-
Unus igitur eorum, Arnulfus de Arslot, dum ma- sus, quendam laicum exlinxit. 7. Idus Julii ab hora
nus suas confricaret, magno oninium miraculo, 5. usque ad nonani quattuor turbines a qualruor
sine aliqua vulneris aut ulceris lajsione, sanguis ab plagis coeli urbem circulaverunf; ventus etiam cum
cjus digilisfluere visus est,Quseres, pro magnopor- magna vi insonuit, et urhein multo imbre alluit.
tento hsbita, signiflcabat humani sanguinis effiisio- 5. Non. Augusti, primo noctis conticinio, quaqua
nem pro indigna regni et priiicipum discordia196. terrarum cum tbonilrus audirclur, et fulgure se-
1110. 10.(11.) 7(8.) 10(17.) 10.(17.) pius micaieiii, et iterum at<[ue tertio id iieret us-
Heinricus imperator in Italiam sccedit propter que mane, in urbem Leodium amplius ipse turbo
asperos motus regni, et maxime proptcr marchisaj desaiviit, ita ut homines a stratis exilientes templa
Mallhildis cognataj SULC, qute recens obierat (552), el ajcclesiolas trisli ccelu complerent, et lota nocle
iieredilalem, quaj sibi jure competebat optinendam. ' * supplicationibus inlenderenl, Summo vero auroraj
1117. 11. (12.) 8. (9.) 17. (18.) 17. (18), diluculo, a parie orientis ignis cum ingenti flamnia
Mense Januario 5. Non. ipsius,4. feria, in aliqui- civitatem circulavit tanttis, ul omnes divinifus cre-
l.iuslocis, sed non usquequaque, tcrremotus acci- mari cxtimuerinl. Post ha;c magnus turbo. erum-
VARIJS LECTIONES.
"' Apud — mense uddidil Anselmus ei tempore. •" abhinc
poslea eodem quo anmini 1115. afamcnto
atramentum mulalur. Seqttens annus toius continuo calamo scriptus fttil. 2SCabhinc alramentum mntatv.r.
-" Heinrictis — deseruisse uno calanw. Hoc— tcrruit atio lempore, sed continuo calamo.
so9Pulsanlibus — fluido et Monstrum— Sequenlia
corporis addidit tit videlur Ans. ipse cum uota ad 1058. f?/i?iquuin
annutn 1125. coiucribcret, quo iclem atranienti atoue manus habilus est. Dcsunl solisliV 4". Attendelusum
in sonitti.
*\OT.L.
(518) Adclaideni de Moiitcfcrrato. t350) Jan, 7.
(549) A. 1115. Ainiclmiis cnim anniiiii incijiii iu (351) Jam a. 111i niedio.
nalali Domini. .552i i 115 .Iiil. 21.
243 SIGEBMTT GEMBLACENSIS 2U
peus ab occidente, ipsum ignom visus est aliquan- A comitum, Karolus, Roberti comitis ex sororo nepos,
tulum obscurasse. Iterum autem quasi yictor ignis coines sul)slituitur, lilius regis Danorum.
cum flamma recaluit; et iterum turbine rever 1119. 15. (14.) 10. (11.) 19. (20.) 1.
tente, paululum deliluit. Tertio etiam ipse ignis (Jon. 29.) Johannes Gaitanus, qui et Gelasius
recaluit, et tcrtio nihiiominus lurbine victus decidit, papa, Cluniaci morilur et sepelitur. Consensu ora-
Hoc speclaculum a summo maue usque ad lioran: iiium episcoporum tam Germania; quam GalJia;cum
tertiam civitatem vehementer terruit. Monstrun: Romanis liabito, domnus Guido Yiennensis archi-
quoddam Namuci natuni est, cui par nunquam ve cpiscopus in papam eligitur, et Calistus vocari de-'
raro visum est, videlicet biceps infantulus. Qui hoc signatus, Cluniaci benedicitur 1C0US(Febr. 1) 30i.
vidit testis est popuTusl Hic tam sexu, quam ccte- Postea mediante Oclobrio mense Remis synodum
ris membris, simplex erat compage corporis. 5. congregans, niullos in utroque regno episcopos eon^
TJus Decembiis, ad mediam noctem lucentibus stel- secrat; inter quos etiaro doinnus Fredericus in epi-
Jis ccelo sereno, 15. luna eclypsim passa est, et con- scopum Leodiensium ungitur. Interim Henricus im-
tracto orbe, multis colorilms, sed maxime sangui- perator Ivosium (555) venit; et dum pro reconci-
neo, pene integra hora sutTusaest301.17. Kal. Ja- liatione regni et sacerdotii legatio nunc a rege atl
nuarii, prima liora noctis, ignete acies a septen- B papam vadil, nunc a papa ad regem vicissim redit,
trione in orientem in ccelo apparuerunt; deindc dissensu quorundam invidorum lux pacis lurlialur,
per totum coslum sparsa;, plurima noctis parte vi- el impeiator cum excommuiiicaliir
" ' sibi lavenlsbus
dentihus niiraeulo et stupori fuerunt. (Oci, 50) 30S.
1120. 14. (15.) H. (12.) 20. (21.) 2,
1118. R. 12. (13.) F. 9. (10.)
Domnus papa Galistus, Romain proliciscens, ab
A. 18. (19.) • H. 18. (19.) omiii senatu et populari turha gloriose excipitui', et
Balduinus sectihdus rOxJherusalem moritur, fra- in sede apostolica confirmatur 1G0US[Juii. 5). Bur-
ter Godefridi ducis Lotliaringorum et primi rcgis dinus pseudopapa Sutrii positus, dum peregrinos
Jlierosolimiiarum. Fuerunt aulem filii Eustatii comi- Romam euntes vel redeuntes turbal et deprasdattir,
tis de Bolonia, ex Ida sorore Godefridi Gibbosi, du- tiindem (550) ut vilissimus apostata capitur et in
cis Lotharingoium. Quibus de medio factis, lertius nionachum atluiidelur. Maj*orecclesia episcopii Mo-
regnat Balduinus, filius Hugonis eoihitis de Reitesta. nasteriensis, eo quod episcopum repiidiassent, ab
(Jan. 18.) PascJialis papa moritur; succedit Johan- ipso episcopo Theoderico et Leudone'"'" duce Saxo-
nes GailanUs 159ns, qui et Gelasium se nominat; iiiaecum tota civitate exuritur E07.
Cum vero Henricus imperator func temporis agens G 1121. 15. (18.) 12. (13.) 21. (22.) 6.
ia Italia, Roniam lenderet ad cligendum papam. Donmus Fredericus episcopus (557) obiit; ad cu-
Joliannes prajsentiain ejus veritus, jain electus(555; jus sepulcrum nmlla signa visa a plerisque conji-
et ordinatus secessit Capuam (554). At imperatOi ciuntur. Mense Octobrio Henricus imperator Quin-
quia electioni non interfueral, nec ordinatioiii con- tiliburcli (558) venit, et hinc inde optimates regni,
sensit, sed, aliquibus Romanorum aiinitcntibus, Hy- legati etiam apostolica; sedis, tractaluri de.conlro-
spanum quendam Burdinum nomine, satis clericum versia, quaj est inter imperatorem et regnum, seu
ei superordinari fecit. (Mart. 9.) Johannes inlerin; etiam contra domnum aposlolicum. Cum aulem diu
fransiens ad Gallias, per Burguhdiam et Gothiam, disceplatur de statu regni et de investituris ecclesia-
quse provintia sancti Egidii dicitur, agil synodales rum et de hereditate Sicfridi comitis palatmi et de
causas 302(Sept. 2.) Henricus imperator ab Italia in aliis negotiis, partim favendo regi, partim differendo
Lotbaringiam repatriat, et secundum illud Qui a causam usque ad presenliam apostolici, dissimulato
multis timelur, necesseesl ut multos iimcat, conjura- federe inceiiiores redeunt quam venerant. Terre-
tos in se regni principes modo miuis, modo blandi- motus in secunda epdoniada advenfus Domini, sab-
tiis, modo vi, modo satisfactione ad paeem invi- D balo hora tertia, 4. Idus Deccmbris, alias clenien-
tat' 63.Deficientepehitus naturali proleFlandrensium lior, alias inclemenlior accidil30S.
VARI^E LECTIONES.
301Abliinc airamcniuniel habitus nianus iimiatur. S0! Pasclialis — causas sub aiiiecedenli anno cxliibeni
B5". 4*. i". S03Seqneirlia usque ad finem a. 112-L alia manus, eadem quw a. 1095—1111, scripsil, scd>An-
selmiis eam corrcxit. Deficiente — Leodiensium ungitur desunt B5*. 4*. 4". qui eorum loco liabenl qiicrdam
ex Ann. Bland. ^01postea additum; deest A. 305Post hwc in 1'. scripseral Anselmns ipse : Coenobium Pru-
niiaj cum oimiibusappenditiis arsit, salvo tJiesauro et bibliotheca, ei atia qumdam, jant prorsus deleta, linem
spatio compreliensa. Sed postea erasa stint';'cf, a. 1115. Habenl ea soli A.30Set Aln., dcstint reliquis omnibus.
f°c Leodero A.
307Major — exuritur i'?! rasura Aiiselnius ipse, rell. Terremotus — accidit Anseltims
ipseposi addidit, eodeni tenipore quo stib annis duobus prmcedentibus vcrba Cenobium, etc. el Ma.:oretc.
Post hmc tres linem erasm, quarum prima lwn jam legi pblest; allerti fttil; H. imperator pasca Doniini
Aquisgrani celebral.Tnde Leodium conlendit, H cuidam... bur. t, E reliquis nttllus hmc habef sed
KOTJE.
1121. - .
(553) D. 25 Jan. (536) April. -.
(354) Primo Gaetam, ubi consecrafus ftiil d. 10 (557) Leodier.sis.
Marlii. (558) Erral Anseluius; VVirriburgi fuit; cf. Mon.
(355) Jovis, haud procul a Sedan. Legg. ii, 74.
215 CHRONICA. — ANSELMI GEMBLAC. CONTLXUATIO. £46
1122. R. 10. (17.) F. 15. (14.) A Ilenricus, Romanorum imperalor aucjv.stus.pro atiion
A. 21. (23.) H. 4. Dei cl sanclw Romanw ttcclesiw et domni papw Ca-
Optimates regni cum cpiscopis coiivenienlcs Hen- listi, et pro rcmedio anitnw mcw, remilio Deo cl san-
ricuiii imperalorem, Deo sibi propitio id cgerunt sa- ciis apostolis Dei Pelro ct Paulo sanctwqv.ecathcliccs
luberrimo constiltu, ui inler ipsttni et apostolicum wcclesiw, omnem invcstiiurain pcr unulum cl bacu-
conlroversia de investituris secclesiarum landeiii fi- lum, et concedo in omnibus mcclcsiis, quw in rcgno
iiiretur. Legantur inde Romam ex parfe imjieratoris et imperio meo stint, canonicam fteri cleclionem ci li-
Bruno Spirensis episcojjus, et Arnulfus abbas Ful- beram fieri coiisecrationem. Possessiones el rcgalia
tlensi.s. Iiiterim Henricus iinpeialor pascha Domini bcali Pelri, quw a principio Ittijus discordiw usque ad
Aquisgrani celebrat (Mart. 20), deincle Leodiam hodiernam diem, sive tempore patris mei sive ciiam
conlendit. Hic querela apud eum facia de insoleiitiis tneo, ablala sunl, qv.mhubco, eiclcinsanclw Romctnm
cujusdam Gotbuiiii, castrum ejus, quod Monsfalco- cjc.clesiw restitno; quw auiem non habco, tit rcddan-
nis (559) dicilur, anuitcule sibi Godefrido ducc ob- liir, fidelilerjuvabo. Possessiones ctiam omnium alia-
sidet, capit, inccmlit et destruit. jEcclcsia Haimo- rum wcclesiarum et principum et alioritin iam clcri-
niensis ciim omnibus appeiidiciis suis scdilione ad- corum quam laicoruin, consilio principnmcl juslitia,
vocali sui cum loia villa cremalu:', salvo tameii the- l' qttcehubeo, redclam; qumnon liabco, ttl rcddanliir ft-
suuro el biblioleca. Turonis etiain conteniione orla deliter juvubo. Et do vercttn puccm domno papce Cu-
iiiter clericos et laicos, aicclesia sancti Martini peni- lislo sanctwque Ronianw wcclesiwe! oinnibus qui in
lus est combusla. Doninus. ajioslolicus visa et rece- parie ipsius sunl ve.lfuerunl; ct in quibus sancta Ro-
pta legatione imperatoris, perfesus et ipse dissonan- mctita wcclesia auxiiium poslulavcrit, fidelilcr ju-
ii.-e iiimium inier eos diutina;, libenfer assensil; et vuboso\
lam consultu lotitis Romani senatiis, quani etiam 1125. 17. (18.) 14. (J5.) 25. (24.) 5.
oiiiiiium episcoporum Ilalicorum, miituiilur ex la- Dommis Adelbero, ex clero sancii Stepliani Met-
tere apostolici Lambertus Ostiensis episcopus cl Saxo tensis elcclus, Leodicensium ordin.alur eplscopus.
cardinalis de mcjiite Cclio, et Giegoiius altcr Cardi- Fuiidus nostra; propiietatis est 310 auliqiius. qui
nalis, ad ordinaiidam rem tanti negotii. Mensc liuiic mons sancli Guiberli dicifur; in quo jdacuit
Sejifjiiibrio, in nalivifatc sanct;e Mariaj, Hemicus n.jbis, auspiceChrislo ctasseiisuomiiiuni vicinorum,
impcrator cum episcopis et optimalibus regni venit novam ajcclesiam ajdilicare. Olim quippe tecclesiola
"Wormalite; ubi occurrerunt ei legali sedis aposlo- lignea in eo fueral, liabens privilegii sui dignilaleiii,
licaj. Diu, ut fit in tanto magnalum consessu, even- r scilicet baplisterium, scpulluram ci decimam. Sed
lilaia ratione, tandem gratia aiitiqtiaj caritatisredin- ita per anuos plus miiiusve 00 liegleclus eral, ut vix
tjgraiurinler iiiiperatorem ef aposlolicum Dei ordi- ibi aliqua tecclesire vesligia remanerent. Aimo ita-
natione (Sep/.'25). Quoiuiiiconsensus talisest (500) : cjne Domini 1125. feria 4. pascaj corpus sauctissimi
Ego Calistus episcopus, servus servorum Dei, libi di- palroni nostii Guiberti ibi dctulimus (April. 18), et
lecto filio Hcnrico Dei grtilia Romanorum imperatori Dei favore affluenlia plebis utriusque sexus ad 12
Augusto concedo cleclioncs cpiscoporum, abbalum, milia ajslimata est. Yisum est nobis redeuntibus ihi
Teuionici regri, qui ad rcgnuin pciiinein, in presentia remanere corpus sancti Guiberti; quocl tanta dein-
iuu ficri ubsquc stjmonia el atiqua violenlia, ut si quu cejis niiraculoium luce elaret, ut ab omnibus qua-
iuier pcnies discordia cmerscrit, mctropoliiani ct c.ou- qciavcisuui geutibus et desideretur et frequente-
provintiulium consilio vet judicio saniori pnrti ctssen- tur "". Balduiniis Jberosolimoruni rex a Saiacenis
sum et attxiiittm prebeas. Electus aiitem a le regulia capitur. Qua de re mente excedenles, undiqueversuni
accipittt per sceptrum, cxccptis oinnibits qitw ad Ro- evoeati ad sexaginta milia conglomeiaiilur, ut chri-
tnanuni mcclesiam pcrtinere noscuntur; et quce cx his slianos a Jinibus suis exteiiiiinenl; ctapud Ascalon
jure tibi debel, facictt. Ex aliii vcro pcniibtis imperii impedimenla sua comniendanl, scilicet tixores, so-
consecrulus infra 0 mcnses regaliu per sceptritni a te D boles el viclualia. Chrisliani in arto posiii, nihil sj.ei
recipial. De quibits vero michi qucrimoniam feceris et nisi in Deum liabentcs, exeniplo Ninivitarum utri-
auxiiiutn poslulavcris, sccundum ofjicii mei debiluin que sexui jcjiinium iiidictinl; pueris etiam, infanti-
aiixiiium. libi prwslabo. Do tibi vcram pacetn, el om- bus lactcnlibus, universo quoque pecori pabula ne-
iiibus qui in tua partc suui vel ftierunl lempore lutjus gantur, Dies piignaj indicifur. Pioccduiit christiani,
discordiw. Rescriptum Ilcnriei imperatoiis : Ego ciim miliiibus ei peditibus vix ad iria milia estimati.
YARL-ELECTIONES.
eorum loco Fl. 2. ctddunt: Comes Hainoensium Balduinus moritur; cui succedil Balduinus lllius cjus.
Tertia: Ansclmus ipse posl superscripsit piimain sequenlis anni lincain; ttndc videmits, etim hwc tria addi-
tamcnla fecisse antc finem anni sequentis. 3~sToltis anniis uno calcinw fttii exaraltis. Ab Itinc hubittnn
munus mitlul et atramenlum. '"" Gcmblaco addil A. s" Muiul Itubilv.m mcinus. Domnus—frequeu-
leiar dcsutit B3' 4'. 4". Irundus—frcqueiiletiir dcsunt Bl. 5.
NOT/E.
(559) Vitiiijiicinonl.
(500) .'lon. Lcgg. ii, 75; codex S. Trmionis cx Ansclmo fluxissc vidctur.
sr; siGi-:ni-uTi GEMBLACENSIS SIS
rrincipcs gradiuiitur in froute, scilicel pahiaieiia, A lixtus papa, qui et Guido, morifur. Suceedil Lam-
jiro vcxiilo ferens crucem Cln-isli; abbas olini Clu- berlus, qui ct Honorius, Ilostiensis episcopus.
uaccnsis Poutius, jiroforens lanceam iransfixani in II2.j. 19. (20.) 46. (17.) 25. (20.) 7.
':>lcrc CJirisli; episcopus Behtleemites, ferens in
Hiems asperrima, sex cpdomadibus continua et
j/ixidc lac sanclae Maripeperpetuie virginis. Sitiaccni valdenoxia. Famcs valida ubique magna multitudinc
rero quaquaversum effusi, ex omiii latere in orbcm
ne evaderc. utriusque sexus pereuntibus. In Hasbar.ia iguobilis
circuincingunt chrislianos, quis possit muliercula monstrum bisgemini corporis esl inixa,
Dum ita in procinelu lierent clirisiiani, yidcnl Dco
aversis vultibtis et corporibus sibi coherens; autc
sibi auspice splendorem scisso aere super paganos hominis integro corporis menbro-
subilo cccidisse, scd non prosperum, sed saiis 110- quidem eifigies ordine dislincta, rctro vero facicscanis, si-
rumque
civum; quamvis hunc ipsi Saraceni non viilerint. militer et menbrorum proprielate integra.
Ilico cnim oninium virium robore encrvaii, passim In Bracbanto villa corporis
Nerisca, alia mulier enixa est
fugienlcs, ceduntiir non solum a viris, sed eliam a
quatuor masculosunopartu 31!.In Gemblacensi pa-
jmeris et feminis. Perierunt in bello sepiem milia, rochia, dum patcrfamilias dominica die mixturam
submersi sunl in aquis quinque milia. Omncs vero
[j segelum pre penuria famis inolerel in us.us familia?,
clirisliani incolumes reversi, snmmum etdulceepy- subito justa Dei indignalione arsit farina cum pulo-
iiicbion reboant Domino in excelsis 312. ris nigredine; ad cxemplum posleris, ne quid pra>
1124. R. 18. (19.) F. 15. (10.) sumant simile. Jiccle"sia sancti Dyonrsii sila in Bro-
A. 24. (25.) H. (i. ehorensi silva (301), 7 Kal. Maii, in feslo sancti
Ilonricus imperalor Aquisgraui uaiale Domini ce-
Marci, primo crepuscuionoctis cum omnibus appen-
lebrat. lliems solito aeerbior, ct aggesiu nivis sc- diciis et tota villa
penitus concrematur, saivo tamen
jiius dccidenlis niinis liorrida et impoituna. Multi tliesauro el armario. (Mart. 29) Henricus imperator
cnim pauperuminfantes etmulieres nimietate frigo- Leodii
pascha Domini celcbrat. Inde Aquas conleit-
ris defccerunt. Morlalitas quoque animalium ma- dens, morbo dracunculi,
qui sibi crat nativus, mo-
xima. In mullis vivariis pisces absorti sub glacie lestari
cepit; propter quodetibi aliquot dies remo-
jiericriini. In Braebanlo anguilke innumerabilcs pro- ratus esl; deinde Neumaiam (502) venit. Postea
jiter glacicm a paludilms cxeunles, quod dictu mi- quasi penlecoslen celebralurus, Yullrajeetum ve-
rum est, in fconilibus fugientes lalucrunt; sed ibi
nil; sed cum perdies languor iiigraveseeret, landenr
ciiam pre nimietate frigoris deficieriles coinpu- feria in pcnlecoste vitam cum regno ami-
quinla
trtierunt 313.Hiemi succcssitintemperics aeris, nunc
nunc nune alternalim salis deter- Z sit (Mai. 25). Corpus ejus ejectis inteslinis sale re-
nive, jiluvia, gelu relatum est. Rex Jerusalem BalduL-
spersum, Spirac
rima, usquein medio Marlio. Postea diutino frigore . nus data a Saracenis dimiltitur l,s.
ct pluvia aeris horrente inconslanlia, vix tandein redemplione
Mense Augusto iii festo sancti Bartolomei
arbores flaruerurit Maio mense, vix tandem gratia (Aucj.30.)excellentior
apostoli,. dignitas oplinialum imperii
lierbarum et graminum reviguit virore m. Iniber sive eminenlior gloria aecelesue, Eurardus et Roma-
vero singulis mensibus assidue deciduus, sata agro- nus
rum pene absorsil. Nam siligo et avenas proventum legati apostolica; sedis, et arcbiepiscopi cum epi-
scopis, ex condicto 3" convenientes Mogunlisc, con-
smim salis sunl ementitae. Multi quoque sacro igne sultant sibi et loti Romano de substituendo
ina- imperio
aduruntur. Tyrus Hebrea lingua Sor dicla, urlis Lolharius dux Saxonuni, vir stipiens ct intiu-
ximaFenicis etanliqua, in corde maris sita, Sydo- rege.
strius,et aecclcsiaslicojuri devotus, prepoiens divi-
nioium colonia, negotiatio maris, cmpurium totius liis el omnium assensu eligitur. Hic nicnse
victoriis,
orbis, vaticinioprophetarum ceiebrata et carniiiiibus Septembrio cum eisdem legalis et duobus arcliiej);-
poetaruni inelita, olim quidem insula, a Nabugodo- scopis e! octo episcopis et muliis abbatibus et ciun
nosor vcl ab Alaxramlropropter cxpugnationem mul- eminentioribus aulic .i
fieto lerra conti- regalis primatibus Aquasgra
tis in brevi aggcribus comporlatis ^ venicns, dominica dic, Id. Septembris, a Frederico
IICIISfacta, pridein a Nabugodonosor exjmgiiaia et Colonicnsi m regem benedicilur et un-
archipresule
jiartini captivata, cl postea ab Alexaiidro penilus gitur (Sept. 15), omni clero el populo festivum cpi-
usquc ad solum diiuta et destructa, sed juxla pro- niehion acclamantibus 31S.
jihelas posl sejiluagintaannos reedilicala et in anti-
1126. 1. 17. (18.) 20. (27.) 8.
(juum.slalum restituta, nostris modo lemporibus in
iine mundi a cliristianis terra marique obsessu capi- Ilicms acerrima; vernus etiam periculosus. Rcx
tur, el Cliristi imperia subjugatur. (Dec. 12.) Ca- Lotharius contra Behemor.es vadens, quorundam
XAVAMLF.CTIONES.
al! Post IIKC linea crasa. Calamns mutalur. °'° v.\ multis — computruerunt dcsunt Bo'. i". "u be-
quenlia usque ad medium annum sequentcm uno calamo atque atramenlo exarata sunt. Hic etiam primo oc~
currit signum f culsententias dislintjueudas qv.o hucusqite nunquam abhinc scmper fere ulilur Ansehnus-.
E1!!Calatnus pauxillum mulatur. sl'6 mutalu-r catamus. '>" sive eminentior — conJiclo cl paulu posi cimr
eisdem — veiiieus desunt 154". 3,s abhinc atramcnlum mutaiur.
NOT/E.
{ab\) Saint-Denis en Broqucroye, in com. Mo!ite;:si.
(502) Rymvvegen.
 t"d CHRONTCA.- ANSELMI GHMBLAC.CONTINTATIO. £:;o
suorum principum traditionemagnam stragem mili- A tris Guilelmi regis A-gloium. llunc Ruberlum oiim
tum passus est, quingentis videlicet et quadraginta ab Hierosolimis redcuutem, eo quod prestitain pe-
occisis £1S.In Syria boc anno exercitus Dei bis con- cuniani redibere ncquibat, idem frater suus Guilei-
gressus est Saracenis. In primo prello de paganis mus rex Anglonim Norlmanriia expulerai:, el eam
ceciderunt duo milia quiiigenli, de cbristianis so- sibi subjugaverat, fratrcmque in Anglia in cuslodia
lummodo 15; in secundo autem non incruentam liberareJegerat. Rcx LotliariusBabenbergcn "2 (505)
vicloiiam habuerunt christiani. Ssd quamvisplurima pentecosten celebrat. Ibi dux Boliemite cum muUis
pars eorum perierit, lamen auxiiio Dei revigorali, milibus equilum adveniens, domno regi de sujie-
absque numero hostes eoiitrivcrunlet vicerunt. Hoc riore traditione satisfecit; et omnes, quorum pare;;-
anno omnis seges egra, et vinete cum omni fructu tes vel aniicos occiderat, multa insignitini donoruin
arborum aeerrimai 320. Exhihilione reconciliavit sibi. Cenobium sancti Hu-
1127. R. 2. F. 18. (19.) A. 27. (28.) H. 9. gberti in Arduenna Nonis Julii, jiriino conliciniono-
(An. M2G.) Rcx Lotharius nalalem Domiiii Colo- ctis, ciim omnibus nppendiciis combustum est, salvo
ni;e cclebrat; sed archiepiscopus seu preveiitusinlir- tanicn lliesauro et armario 383.In pago Lomacensi,
milate, seu simulata, Sigebergsese contulcrat. Inde villa Gerpinas (500) paupercula mulier in fesliva no-
Aqtiasgrani venil in theophania (Jan. 0.) Ibi legali ctc sancli Michaclis ordeum moluit, unde ilico pancm
Karoli cGinilis Morinorum, scilicel castellanus Gantlre facicns azimum coxit. Quemdum frangeret ad cden-
ct abbas de sancti Pelri (505), ad cum venerunt, diim, sanguinem el aquam elicuil.
liuntiantes dominum suum comilem debilam subje- 1128. 5. 19. (20.) 28. (29.) 10.
""'
ctionem se ei facluium. Yerumtamen Lolbaringi Domnus Adelbero episcopus Leodicensium
jirineipes abejus presentia abstinuerunt. Novaicnim obiit. Doininica die, 5. Kalend. Februarii, auditum
jiolestatl semper rcs novte converluntur ; quod ilico est loiiitruuni circa horam rionam. Donmus Alexan-
ct ibi pattiit. Nam Aquenses oppidani el rex non bene der archidiaeonus ex clero sancti Lamberli 15.
assciiserunl, ssd satis injuriose se traclavcrunt. De Kaiend. Aprilis Leodicensium-consecrattir episco-
rege autem el Friderico duce quomodo se habeant, pus ^ 5. Cum inlrantc Martio serenus aer arrideret,
r.on salis comjiertum; quia pro volunlale favcntium ipso mcnse mediar.tc subito tolus in nube cogilur,
ci cortradicentium res exlenuanlur aul exlollun- et frigoie riget, aquic gelant, rura torpenl, et nunc
(iir. Hoc satis patet, quia gravi discidio labun- nive, niiiic gclu, nunc pluviis clemenla solvuntur.
lur M1. Subsequilur magna mortalitas ovium, agnorum,
Anathema in medio lerrai, facinus audax et indi- Q boum, vaccarum. Tandem, miscrante Deo, cuncla
gimm, omnibus scculis vindicandum. Eceeenim so- ad gialiam redeimt in laitania majori S!G.5. Idus
lutus satanas terras perambulat. Flandria et Bur- Maii fcria 2, Colonise grandis lempeslas exorta est;
gtindia, iongo tcrraruni situ disjectse, coiijtiraut in fiiimeii quoqueingiessiim majorem aicclesiam sancli
apostasia proditoris Jiube. Qaitiam rei tiaienles Pctii, dexiriim brachium crucilixi discidit *". Orta
damnari pro suo scelere, dimiinum suum Karolum seditione ct discidio inter Guilclnium comilcm et
comilem Morinorum Bmjeias jugulant in quadam Morinos, aiinitenlihus Equitio et Daniele majorihus
acclesia (304) ante altarc psalmos canenlem. Uims Flaiidrise, arcessitur Theodericus filius Theoderici
atque idem satanas uno eodemque die simile nefas ducis Alxatia;, nepos Rotberli comitis Flandria!, ex
prcsumit in Burgundia. Damnalicii quidain, duin sorore Gerlrude. Sed dum Godefridus dttx Lova-
diliidunt suai saluti, utpote rei majestatis, dominum nieiisis Guilelmo comiti auxiliaretur, congressio
suuui Guilelmum comitem Seduneiisium gladiis con- facta est utriusque c.vercitus anle caslellum quod
fodiunt in quadam cecclesia ante allarc oranteiii. dicilur Alost. Ibi Guilelnnis comes quendam militem
Actum secunda epdomada quadragesimse, feria 5., aggrediens monomachia, in dextro brachio lancea-
Kalend. Martii. Homicidce hac illa diifugienl.es, di- tur, ct surrepente dracunculo, quinto die moritur,
vcrsis injuriisetdigno sibi satis fmc perierunt. Co- " Comitatiis Morinorum Thcoderico dalur a rege
initatus Morinorum a Ludowico rege Francorum da- Francorum Ludovvico, quia cognatus ejus erat ex
tur Guilehno filio Roberti comilis Nortmannia:, fra- niatertera Gerlrude "'K Medianle Septembrio gelu
\ARL4J LECTIONES.
3,? atramcntum mulalur. 3!0 Hoc — acerrima; dcsunt A. B5., et in voce « vicerunt * desinit Aln.
qui
Abhinc calumus alque alramentum paululum mutalur. ~°uDc rege— labuntur desunl A. Ihi Iegati —
Jabuiitur desunt B4*.4". ct B5*.cui scquentia quoque Analhema — redegeral dcsunl. °°~Rex —-traditioisc
in rasura auctor ipse scripsit. ""-' Cenobium — armario desunt Bl. 5. Abhinc mutatur alramcnlnm.
sn manus habilum mutal. D. A. e. L. o. el statim infra Domnus — episcopus desunt B5*.4'. 4". 5.
ss5 mutatur calamus. ~~~calamus mutatur. ''• calamus et atramcntum mutanlur, "~ealramenlum mu-
tatur. Orta — Gerdrude ita exhibent B5*. 4*. 4": Willelmus comes Flandrie cum GodefridoduceLo-
tharingiecaslellum Alost obsidione premit; ibique levissimo vulnere, immo non vulnere, sed inscisura in
mantt accepta, male, ut jiutatur, a medico potionatus, repente moritur, sed undc, nescitur. Theode-
ricus ci succedit.
KOTJIL.
(505) Blandinicnsis. (505) Mcrsehiirgi sccundum alios.
(564) S. Poiiatkuii, (506) Gcrjiiiiiies, pi''i]ie Charleroi,
 2rl SIGEBEUTI GEMBLACENSIS 252
valde nocivum faclum esl, in quo leguniina et A ginis malris, quce peperil Dcum noslrum, qui ujnis
vincre periertint, el quicquid exprimi potuit, in consumcnsesl, non poteris exlingui. Discodil sanelns
acredinem versum est. In Flandria mulli iluvii Martinus. Itcrum rediens, jussit illum redire ad
sanguinei facti sunl, ei fossaia simiiiter :". Rex niatrem misericordicc. Et ille : Aul pcr tc sanubor,
Lotharius longa ohsidione urbeni Spiram cingit, sed aut hxc moriar. Et saiiclus Martinus : Sunul te
incllicax redit. dominus Jesus Christus precibus mutris snai. El hoc
1129. R. 4. F. 20. (21.)' A. 29. (50.) II. II. tibi signum : tu primus, post tc sex in hac domo
Cu:n inlrante liicnse Januario gelu liqueretur, sanabuntur. Ceterum quicunquc advcnerini, frustra
tania iiiumlatio nivis et pluvise fluvios et vivaria laborabunl. Sanctus Marlinus discedil. Ille sanatus
inilavit, uf sata proxima diliierenl et excavarenl, prcdicat san.italem suam. Multi confluunt; ex magra
domos quoque vicinas subvcrterenl, et quaiquie in copia non curantur nisi sex, sicut predixerat sanctus
eis inventa perderenl 3S0. Feria 5. paschre bovcm Marlinus. Parisius coiifugiunt ad tecclesiam Yirginis
cujusdam rustiei arantem ccreus sndor delibuit, in malris. Ceiilum et tres uno die sanantur ; duo, seu
j>arochia Geimnelacensi 331.Prelium apud Diiratium jubeute seu permittcnte Deo, non curantur, sed
(507) inter Alexandrum Leodicensem episcopum ct exlimuiiiltir. Apud Laniacum in die ascensionis
Godcfridum Lovaiiiensem coinilem, in quo tanta doniinicce tres anle aram perpeture virginis extin-
strages fuit, ut pedilum utrinque 824 nuiiicro insi- guniur. Transeamus ad Suessioiuim civitatem. Ihi
iuul opperierini, exceptis his qui fugienles in segc- speeialius pre onmibus locis per miraeula innolescil
libus vel in silvis vulnerali perierunt, et bis qui in gentibus Dei genitrix. Ibi iiniti, ceci, claudi, para-
aquis prefocati siint, cl- bis qui ad sua regressi litici curali sunt, inorluus resuscilalus. Vidimus
iiiccrtis boris et diebus niorlui sunt. Horum siimnia hoiTendum quiddam. Ignis divinus nastim, labia,
iion ]iottiit colligi. Aeturii 7. Id. Augusti, 4. feria '"-". liienlum cujusdam paupcrculce mulieris exusserat ;
Rcniis boc aimo in pascha Ludowicus rex Franco- fclor, horror sentienles el vidcntes repleverat.
rum elevavit in regcm filium suurn post se, in pre- Expulsa de domo Vi-ginis matris rediit ad propriam
sentia oninium episcoporum el abbatuin regni sui. domum ; pro expulsione, pro infirinitate sua dolet,
Pestilentia maxima botim, vacarum et porcorum, gemit et oiat dieens : Hcu michi! maler misericor-
aprorum, cervorum, caprcortim. 10. Kal. Novembris diai omnes excipil, nullam expellit, preter me solam.
facta sunt fulgura et tonitiua, prinio conticinio Deus, qui factus es filius fcmina; propter misericor-
noclis, prima luna, 5. feria ~~~.Hoc anno plaga diam, sana mc per feminam matrem tuum proplcr
ignis divini Carnotum, Parisius, Suessionem, Camc- <- n^ iumn . misericordiam.
..... Oravit, exaudita. est.. Nocte
raciiin, AirebaluiT), et alia multa loca mirabililer qure inerastmascit m sabbalum, recepit samtatem ;
pervadit, sed mirabilius per sanciam Dei genitricem rcsliutta esl ei caro sua, nasus, labia, mentuni ;
Mariam exiinguitiir. Juvenes clenim, senes cum onmia propria sua ex inlegro recepit. Videres
juiiioribus, virgines etiam tenerre, in pedibus, in nobile miraculum : caro illa siinilis facla esl carni
iiiaiiibus, in mamillis, et, quod giavius est, in genis reliquce, et, quod mirabilius est, in conjunclioiie
exaruntur, et celeriter extinguiilur 3SV.Apud Pari- earnis veleris et novae quasi signum tenuissimi iili
sius cec.elesiolacst in honore saneii Marlini, in qua pro testimonio apparuit. Adolescens quidam, quem
(jtiidam bac infinniiate detenlus se apporlari fccit. abbalissa ejusdem ajcclesice, ubi ista gerebantur,
Ubi tlum pernoclans urgentibus angusliis vocifcia- ah infaiilia pro amore Dei nutrierat, surdus et
retur, primo noctis conlicinio adest sancliis Marti- nr.itus, dum in ascclcsia meridianis horisquiesceret,
iitis, qua de eausa domum suam inlrassel sciscilans. visum esl, quod senior quidam, nivcis indutus vesti-
Iile iniirmitatis suceangustias demonstrans, orat sibi bus, aures et labia ejus manu sua pertraclaret,
misereri. Cui sanctus Martinus : Scilo, inquit, in dicens : Dic, inquit, « Deus et sancia Maria, misc-
curia superni Judicis tcrribilcm el horribilem dalam rcmini mei. t Dixit boc ; sanatus agit gratias Deo,
senlentiam, hanc combnslipnis plagam per Galliam ,,. elomnisplebs magniiicavil Deum. Mulier de Remis
djsevire; et matrem miscricordim prccibus oplinuissc, civitate veniens cum filio ad domum sanctre Yirginis,
omnes hac cludc laborunles el sc invocanics miscrium dum querit animce salutcm, amiltit filium ; sed
iri. Ideo Parisius in tcmplo ipsius sancta; Yircjinis gratia Dei consolaiur. Filius enim duin in arca
malris deportari et ibi liabessanuri. Cui ille: Omnium luderet, rcpentc in puteum vetustale deslruclum
ore beatus et miraculorum patrator diceris; hac de decidit, et mortuns cst. Advesperascente die querit
causa domum tuam sanitalem per te rccuperalurus mater iiiium ; sed dum non invenit eum, trislatur
inlravi. Et sanclus Martinus : Sine permissione Yir- et ciainat. Accurruni vicini, turbalur civitas. Dicit
VARI/E LECTIONES.
s~~calamus mutatur. ~'~ :'31 mutalur calamus. "~
calawns mnialur. Acttmi — feria postca
a.ldidit Anselmns. ~"° habilus cum ulramenlo mulatur. Scquentcs duas pnginas usque ud finem
a. 1152. in rasura scripsit Ansclmus ipse, el quidem Hoc aimo — cum loio opjiido inilio auni scqucn'is, uno
calamu, reliqua pluribus vicibus. ~~- Scqiicnlia usquc ad sufiieere possct in finc anni dcsun; B4'. i"., qut
nii habeiit nhi : Parisius in recel. b. Yirgiids matris 103 iino die sanaulur.
N0T.«.
(507) Duras jirope Sainl-Troud.
 253 CHB.0N1CA.— ANSELMi GEMBLAC.CONTiNUATIO. 251
qtiidam, quia vidisset cum super os putei eum pueriss A curati suut, ut omnis hcmo ad enarrandum elin-
jocari. Inlro inspiciunt ; vidciit eum mortuum:i guis iiat. Hec precipua loca conscripsimus; sed si
jacentem. E.xtraetus matri reddilur. Illa niliil cun- per alia loca in memoriam cjus dicata veliemus
cfala ad cecclcsiamvadit; tota civiias cam prosequi-[. evagari, ubi inedicibili potcnlia cunctos inibi confu-
tur. Ad rcceicsiani veuiens, coram allari Yirginiss gienies mirabilis Domini sanavit potenlia, nec se:i-
matris eum exponil; quccrit a matre misericordire, . sus, nec ratio ad hcc snfiicere posset. Balduinus rex
ut reddat ei filium. llico exaudita est a matre mise- Ilierusalem moritur S3''..
licordire; surgit puer, vivil infans qui defunctuss 1150. R.5. F.21.(22.) A. 50.(51.) II. 12.
fuerat. Jn lestimouio camisia pueri suspenditurr Lotharius rex urbcm Spiram allcrnis annis vicis-
coram altari. Fama volat per aures omnium ; cor etI sim obsessam, taiidem capit 5. Nonas Januarii.
lingtia ccnlremit omnium jier Gallias. In Yiromando 3 feria 0, immunitate concessa. Lanbertus, qui et
vilia est Funtanas dicta, ubi in templo Yirginiss Hoiiorius, papa moritur (Febr. 14). Romancececcle-
malris crebro iiebant miracula. Dum scirent quidami sice pax intcrpolainr, allercantibus duobus de sede
mercatores el peregrini sanclilateni loci, fide ctt aposlolica, quodam Grcgorio, et allero Petro Leo-
devotio:ie iirrai, et illo tcnderent, obviavit illiss nis, genle Romano, monacho Climiacensi. Grego-
matrona, quasi mater honorificata, sic eos alioquens : ^ rius privilegium eleclionis ab Honorio jiapa adhuc
Kolifco vobis, quia virgo el mater Domini Mariai vivente consensu quoruiidam cardinalium sibi usur-
lucum ampliori dilcclione sibi fecil dignum Sucssio- jiat; Pelrus, altitudine sanguinis glorians, domum
nis. Moncovos, ui illuc veniaiis. Illi dum non magno-- Cresceiilis invadil, crcdibus, boininurn rapinis, in-
pere curant verba quce atidieranl, ecce iteruini cendiis grassatur. /Ecclesia sancli Petri in Lovanio
matrona, quod primo dixerat, sccundo rcitcravitt crematur cum toto oppido ~~~. Gregorius, veritus
et abiit. Tanto atloniti miraculo , Suessionis; potentiam Pelri, proltigus a Sancto Paulo et Spo-
tciidiint ; et venientes basilicce valvas obse- leto, emenso mari, landem apud Sanctum Egidium
ralas prospichml; orant, exaudiuntur; ostia basi- ajipulilS38.(Ociob.) Poslca vemt in Burgundiam, et
liece Yirginis malris eis aperiuntur. Ergo quique; a Cluniaco excipitur, el favore omnium Francorum
rci, dum divino igne cxiiruntur,ad illud nobile lem- celebratur. Deinde Lolharius rex Alemannice,quo-
plum Yirginis matrisconfugiunt; et, dum essetidem rundain suorum episcoporum ambitione delinil"s,
temphim langueiitihus jilenum, audite quam glo- legationem a Francis dc Grcgorio benigne honorat,
riose in momenlo curantur. Locus ille aniiquissi- etin ejus elcctione conjurat.Parrone secclesiasanrtj
muset nobilissimus subtalare sanctce Yirgiuis ma- p( Fursei penitus comburilur 3S9. Ftilco comcs Andc-
tris apud se continct. Quadam igitur nocle, dum gavcnsis fit rcx Hicrusalem svo.
onines flerenl el niiigiiuni cordis ex nimia angustia 1151. 0. 22.(25.) 51.(52.) 1.(15.)
ciini stridore dcntiuin cmillerenl, conspiciimt lumen Gregorius miillo comitaiu episcoporum et abba-
splendiJum, et cuni ipso matrem misericordire super tiim a Francia cxiens, in Lolharingiam transit, ct
altare desccndcre. Accedit mater et Yirgo ad unum dominica lertia quadragesimce, qucc cst 11. Kal.
de cgrolis; sciscitatur an velit sanari; intelligit Aprilis, Leodium venit. Ibi a Lolbario regc Alcman-
cupitum cjus desi.ierium sanandi. Tangit cum; nicc et multis episcopis el abbatibtis tam Loiha-
sanalur. Imperal, ut hoc ilidcm omnibtis a se ringis quam Transrcnensibus vcncralur, lnuneribus
visa 335palefaciaf. Taiiguntur, sananttir; lota civitas bonoralur; tola civitas in obsequio fervet, saluta-
letatur; foramen per quod iiigresstini Iiimen de tionibus elepulis vacat. Dominica in mcdio qtia-
liKiiinc,quasi pro signo remanet, et ab omnibus diagesimre Gregorius, sicut byrctis capiarum in
veneratiir. Camotiim, ubi camisia habetur cjusdcin Danicle, qui pedibus tcrram non langebat "', cum
ATirginis,innumcra mulliludo sanala est. Quid ctiam curribus el redis ab secclesia sancti Marlini in
de Cameraco dixeiim? Cameracus antiqiiissima et publico monte, quasi Romre via triunijibali, tisque
nobilissima civitas cst, ubi lemphim habetur in n ad capilolium sancti Lanlberti asccndit, missam
honorc ipsius Virginis matris, doiatum dc capiliis celebrat, regem et reginam coronal, conjiigalos
cl de hcaio lactc ejus. Ihi multi iiifirmi sanati sunt, piesbiteros excommunicat. Estimati sunt a qui-
quorum liunierum nemo novil nisi solus Deus. Alre- busdam 52 cpiscopi aifuisse, et abbales 55. Qiiamvis
Lali in temjilo Yirginis matris dicato tot et tanli in incdio duorum vcl trium in suo nominc Dominus
YARLE LECTIONES.
~°:>nisa corr. jussa cud. ''" B. r. II. m. anno 1151.
A. _337Ecclesia—oppido desunl 151.5. Hic desinit alrumentum, supplevit Anselmus, ul ex atramcnto apparct. Dcsimt
exarata eranl quo prwccdcntia omnia lioc anno plaga—
oppido continuo calamo. Sequentia Gicgorius—sanclceMariieuliu ulramento atque calamouno
scripsil Anselmus. sss Anselmus primo scripscrat : jirofuinis ])cr Tusciam cl Langohardiani el per S.
Micliaelemin tdtisis gvrando venil, etc. Sed vcrbis per—^yrando cxpiinclis, ipsc statim superscripsit a S.—
Postea, quod el rcliqui habcnl omnes. 3:s P. e. s. F. p. c'. poslca Anselmnsaddidit a. 1151, lum auiim scri-
berel Hugo—periit et sub anno praicedenli Balduinus r. H. moritur. Dcsunt A. Bl. EJ0 V. c. A. f. r. H.
posteasupplevitAnsclmus codem, quo fmem hujus anni, calamo. Uesunl in uno A. "' sicut—tamrcbalin
1. erusa suni,ita tamen ul legi adhucpossint. Desuntm\ 4'. 4"., sed lcqunlur in A. 131. Fj. 2.5."7KB5.
quoque a/fucrunl; scd Mirwus ibi ad marginem scripsil : Yidelur hic locus cxjxirgainlus ct cciisura dignu:-,
ntijue lunc vcl ipse vcl alitts quis ilia vcria sicul—lanwbat crasit.
253 SIGEBEUTI CEMDLACENSIS 250
se dicat adesse, tamen omms conslitutio corum nec A discidio parlium ncquiens revocare, dissimulato
eaiamo nec carta indigetsii. Civitas Vullrajeclum negotio inefiicax rcdiit. Pelrus vero pseudopapa in
cx maxima parle concremalur, scilicet palalium domo Crescentis regnat, et alter in alterum predis,
cpiseopi, el major acclesia sancti Marlini, el allera rapinis, incendiis et homicidiis desevit °'~. In viila
sancti Bonifacii, et terlia sanctce Marices". Hugo Namuco (570), dum vaccam occisam mango aperil,
Canna avence 3" (508), exortis iiiimicitiis contra fcetus duoruin capitum apparuit 3S1. Legumen ct
oppidanos Sancli Richarii (509) in pago Pontivo, aveiia hoc a:ino provenluin messis salis emen-
totum oppidum cum cccclesiasancti Ricbarii penilus fita ~'°.
combussit; in qua rccclesia aliquanti monachi et 1154. 9. 54. (55.) 4.
25.(20.)
inestimabilis niultitiido promiscui sexus, quod dictu
nefas csl, siiiiul concremala periit lvt. Gregorius, Congregatio Malisnensis cccclesice,qucecst in Bru-
omnibusfidelibus salitlem. 12. Kal. Februarii
qui ct Innocentius papa, Remis post festum sancti cbanto,
Lticse evangelislre (Gct. 18) concilium habuit cum luptts venenatus cl insunus, qui inlra corpits suum
trcs colubros habebat vivos, consuclas ialcbras lin-
cpiscopis et abbalibus 500; medianle Fraiicorum
regc Ludovico cuin iilio qui secundus eral natu. qucns, ritra peliii, et innumeram multitudincm por-
Nam primus anlea coronatus lunc forle Parisius ., corum, ovium, canum,et armentorummorsu veitcnato
exlinxit. Postea vasto impelu liominesinvadens, plits
vencrat, et, ut fertur, a demonein speeieporci ludi-
ficatus, dum bac illac equtini girat, subilo corruit quani duodecim morsu suo male mulcavil; quorum
cxanimis. Unde pater valde ma^slus Remos adve- quatuor misera mortc defuncii sunl. Hi vero ante
obitum suttm nullum liquorcm vidcrc vel guslare po-
niens, secundum natu filiiim secum advexit, et a
tuerunt. Tandem a quatuor viris fortissimis comprc-
papa intingi et benedici ct coronari in regem inipe-
travit. Frittericus Colonicearcliiepiscopus obiit. hensus el evisceratus, fidem matiticesuw de colubris
putefccit ~'z. Iste annus pre nimia siccitale salis
1152. R. 7. F. 23. (24.) A. 52. (55 ) II. 2. calamitosus, quia avencc, ordea et lcgumina pro-
Rex Lotbaritis natalem Domini Colonire celebrat. ventum suum nimis stint emenlila. Theobaldus
Qui, avarilire vcneno infecltis, electioncm sanctce comes Blesiensis sive Carnotensis, pre cunctis prin-
aicclcsice Coloniensis sua calliditate cassavit 3VC. cipibus Gallie magno pondere justilice eminet in
Iterum terlia cbdomada quadragcsimre Coloniam Francia; religiosis monacbis et elsrieis pius ac
veiiiens, nihil dignum regali scrcnitate egil. Deinde familiaris, cecclesicedefensor, pauperum adjutor,
Aquas veniens in pascha (Apr. 10), nihil de statu merentium consolalor, in commerciis negotiatorum
regni ordinare valuit, immo omnium rerum quere- iC cautus et discretus, in rcis el a rceto deviantibus
las in respectu dislulit. Radishona civitas tota pamc ultor et vindex m. Kalendis Oclobrihus, in lem-
csl coinbusta 3". Domnus Bruno, ex clero sancti pestse noctis silentio, molus niagnus factuseslin
Petri, Colonice fit arcbiepiscopus. Rex Lotbarius mari, ita ut litora sua preteriret, et tamen in se
collectis viribus Romam vadil cum Innocentio iterum resideret. Sequenti vero nocte primo cre-
papa (Sept.); sed vario cventu rerum multas diffi- pusculocum omniimpetu lerminosegrediens,oinnia
cuitales in eundo palitur ~''~. circumquaqiie, id est villas, castella, cecclesias, ita
1155. 8. pessumdedii, uttres comitatus, id esl, YValecras,et
24.(25.) 53.(54.) 5.
YVales, et Bebrant (571), cum honiine et pecore
i. Nonas Augusfi, luna 27, meridie fcicla est
penitus exterminarel.
eclypsis solis fere dimidia hora, et slellre visre suut
in ccelo3*9. Rex Lolharius veterem Romam ingres- 1155. 10. 26. (27.) 35. (56.) 5.
sus (Apr. 50), Innocenlium papam jn paliiarcbio In 35!civitateTornaco nalus est agnus unius eor-
Laterancnsi relocat, et ab ipso in imperatorem n poris, duum capitum, quatuor aurium, quatuor ecu-
Lenedicilur (Jun. 4). Sel Romanoruin avariliam a lorum, oclo pedum 3tG.In villa quce dicitur Bra-
VARLE LECTIONES.
s'*2 Quamvis—indiget in 1. erasa, ilalamen ul legi adliuc possint; desunt B5*. !'. i"., sed legunlur
in A. Bl. Fl. 2. 5. ln B5. idem Mirreus margini inscripsit : Yidelur hic locus censura dignus, ct poslea
crasa sunt. ~''~Hic desinit A.; alramentmn atque calamus mutatnr in 1. Civitas — Marirerfesioi'Bl. 5.
*''* campus avene B5. 4". 3,! Posl hcec atramcntum mulat 1. el primilus novum annum incepit, super-
VII. XXIIII. XXXIII. XIIII. Sed hccc crasa atque concremata periit rasurw inscriplum.
°''~ ila scripsit Ansclmus. Al postea alius, cujus manussunt,
scriptum
corrcclrrx ct in a. 1140. apparcl, verbis Qui —
.cassavit expunctis superscripsit : Hic tuniultuante mullorum dissidentium sedilione, electio s. rccclesicc
Coloniensisdiu mullumque cassata est. Hac habcnt BI. 5*. 4*. i". 5. FI. 2. 5. SV
7 R.
~'~c. l. p. e. mutatur.
c. postea
addila in 1. dcsunl Bl. 5. Posl eu habilus mutalur.
~"~ ~''~Abhinchabitus mutalur. calunws
.""" catamusmutatur. 351calamus mutatur. calamus mutatur. ~"° Abhinc calamus mulatur atque atra-
~"~
tncnlum. '"'' calamus mutatur. atramcntum prorsus mulatur cum calamo. ~b~Post ha'c linca el
dimidia erasa. Dein atramentum mulatur.
NOT.E.
(308) Comes S. Pauli. (570) Nauiur.
(309) baiiit-IUquier. (371; Y. Aun..Fii:,sei!S's SS. I. IV, 30.
257 CHR0N1CA. — CONTINUATIO GEMBLACENSIS. S5S
iiia (372), mense Aprili natus cst infantulus, carens A tl:a:i;is rexct Fridericiis dux Stievorum psriscun-
<:olloclcapile, ocellos habens in sjwtulis S57. Lo- lur °'\
YAUl/E LECTIONES.
587 calamus mutatur. s58Hic dasinit manus Anselmi. Quam nullo spalio hiterjeclo, sine ulla in-
scriptione iu eadem pagina pergens sequitur manus lertia eudem, qmc a. 1085-iIil. in. cxaravit. Pertingit
ea tuio lenore usque ad rcvocare concordiam.
WTJE.
(572) Braine-le-Comle, intcr Halle el Mons. . ,

: CONTINUATIO GEMBLACENSIS.

1156. It. 11. F. 27. (28.) A.50. (37.) II. 0. li solum laicales,sed el aecclesiasticrc personas. [Do-
Cenobium sancli \'edasli Atrabalensis concrcma- mnus Adclbero, cx clero Melleiisi assumtus, dalur
f.urcum claustro et oflicinis et magna oppidi parle; Leodicensium episcOptis S".J Moriasterium sancli
i:ec memmil aliquis noslra a;lale tot villas, tot ci- Dionisii in Brokorotht comburitur cum claustro et
vilates, tot castra, oppida vcl municipia, concre- omnibus appendiciis ct oj)pido, vix anno 12. ante-
mata fortuito igne, quol in hujiis anni spalio com- rioris combustionis exjileto S63.Rex Anglorum Hein-
busla esse releruntur. [Domnus Alexander Leodi- ricus obiil (1 Dec. 1155), vir pauperibus et ceccle-
censium cpiscopus morilur 36s.]Anselmus octavus siis Dei mullse benignitatis, acper boc etiam multce
abbas Gemblacensis cenobii obiit; qui adhuc viven.s, liberalitatis. [Ludowicusrex Francorum obiit (574);
etsi corpore invalidus, lamen erga Dci culluni et filius ejus equivocus succedila".] Rex Lotharius
scriplurarum exercilium erat slrenuusSE 0. l'Iic cro- multo regni sui congregalo exercitu, Romam se-
liicam istam a fine chronierc a Sigeberto venerabili cimdo proficiscitur (Sepl.) duorum de sCde aposto-
Gemblacensis recclesice monacbo deseriplre ad liunc lica conlendentium discordiam ad pacis et unilatis
usque annum perduxit, et visa vcl a fidelibus re.la- cupiens revocare concordiam 3".
toribus audila posterorum nolitice dereliquit. Discor- ~
G
dice malum quam j)erniciosum sil omnibiis, plus Angli diu Iiabita deliberatione, quem sublimarent
jam noslris tribulationibus discimus, quam in codi- rcgio nominc et lionore, sineliberis defuncto Hein-
cibus Icgimus. Gum enim monachi cum oppidanis, rico rege, Steplianum consobrinum ejus eonstituc-
oppidani cuin monacliis non concordarent in sub- runt pro eo regnare. Mons Castrilocus (375) cum
stitueridi abbatls elcctione : ad lioc usque processit templo sanclcc AValdedrudis ei loto pene opido con-
malum discordice, nta" dux. Lovanicnsis (575) et cremattir "~~.
comes Namucensis rupto pacis federe hostililer in- 1157. 12. (H.) 1. (27.) 1. 7.
ter se concertarenl multo tcmpore. Erat aulem cer- Rex Lotliarius, anno uno et mensibus 5 Cuni ex-
nere nriseriam et omnium i'crnin depredalionem peditione mililari in Ilalia commoratus, ab ingrcs-
violenlissimam, homicidiasepissimefieri, villas cum su abstinuil urbis Romre, quia duorum de sede
babilaloribus concrcmari, in tanlum ul gemmc- apostolica coiiterideiilium prelia et scditiones ne-
laeensi oppido cum parrocbiana aecclesia combusto /quivit conipescere (Mai). Rogerium Sicilix ducem
ctim maximo inhabitantium jiericulo, Dei clcmentia sibi resistentem bellica congressione frcquentcr
majus monasterium, quod est coiitiguum, undiqtic alrivit; provinciam ejus cede et incendio devasta-
grassanleincendio jam succensum, miro restrinxerit JJ vit; sed tamen eum ad dedilionem rion compulil.
modo. Yicini enim fluminis alveus in slagnumcol- Dum ergo varius eventus belli esset, ct nec hos nec
leclus, rivo suo magna ex parle subito est evacua- illos gladius consumcrcl, rex Lotharius morte
tns, ita ut arena; ejus cernerentur circumcursanti- preventus (Dec. 5) bellum cum vita finivit; et pro-
bus et his, qui resistebant liostibus ; ejusque aqua pter incursus undique imminentium liostium non
superfusa monasterio in modum pluviae, incendium manifeste, sed quasi occulle a suisrelalus,iu Saxo-
omne reslinxit Dei virtute. Ne cui autem lioc videa- nia est lumulalus. [Arnulphus ex monacho Ssncti
lur incredibile, mullse hoc hodieque altestantur non Nichasii Remis datur abbas Gemblaccnsis 367.]
VARI^E LECTIONES.
358interlineasadditmanus seplima eadem, quce finem codicisinde a. 1145. Remis cxaravit; Bl. 5. Fl.
2. 5. S60qui — slrenuus dcsutiiM'*.°"~ ~~lDiscordire— discordire ut desunt Bl. 5. Discordire — ecclesia-
sticsepersonai desunt B5*. 4*. i'\ addil in 1. manus quinta; Bl. 5. Fi. 2. 5. desunt B5*. i\ i".
•63Monasterium — cxpleto desunt Bl. 5.; inltio anni post oppidi parle collocanl B5\ i':i". sfi addii
""' ~~°Mor.s —
manusquinla. Bl. 5'. 4*. i'\ °'7
5. F2. 5.; dcsunt Fi. Desinit manus terlia, incipii quinla.
concreuiatur desunl Bl. 5. uddii interlineas manus incerla, Fl. 5; desunt Bi. 5*. i". i". 5.
N0T./E.
("575)Godefridus. ;. (575) Mons.
(374) Denmm Kal. Aug. 1157.
S.:& SIGEiiERTI CEMBLACENSIS 200
(An. 1158. Jan. 23.)B;'uno Colo:i;snsium archiepi- A 1139. 2. 3. 5. 9.
scopus obiit iii expcdilione Italica, 0. anno sui pre- CunradiiS lcrtius rex liujus r.ominis, Godefridum
sulatus. Pclrus Leonis decessit cx liac vita, qui se- iilium Godefridi ducis facif paierni honoris sucees-
dem aposlolicarn relincre conabauir cum violen- sorcm, ea maxime pro causa, quia sure. conjugis
tia. jEcclesias Dei et Gregorio papre pax estreddita, sororem ei dederat uxorem. Ileinrictis dux Bajoa-
et cessaverunl seditiones et prclia 3cS. ri :rum, adlmc contrarius existens Cunrado regi,
Prudens lector, babco tibi aliquid dicere, cupiens nec attendens illud dictum mundance sapbntirc :
magis doceri quam docere. Bealus Gregorius dicit, Levius fit patieniia, qukquid nefas csi corrigere
inconveniens esse, ea quce carcnt gravitalis solidi- (Hort., od. I, 24). inremediabili morbo trislitirc per-
tate, in libris congererc. Sludiosis enim lectoribus venil ad extrema vitre. Gentis Anglorum principes
non sunt titilia, sed faslidiosa. IIoc exemplo nos de a rege suo disscntientes, dum alter alteri varie as-
multis qure conlingunt conscribimus pauca, sed sentitur, gens lola per cos aflligilur, eo dcteiius,
eminentiora ;ut habeatur secundum legem clironicce quo cives ut bosles non exterius, sed interius pati-
rerum gestarum brcviter digesta verilas, el cavea- tur. Paludes el fonles, qui per aliquot annos fanla
ttir inutilis et undecunque congesla prolixitas ~~~. defccerant siccilafc, ut putarenlur non posse demio
Si autem aliquid conscriptione digiium cesiimaveris U rcfliiere, miraniur multi non soliim fluere, sed et
a nobis pretermissum, slUdiosis scripluraruin seias soiito majores aquas emiitcre S71.
esse dimissum ; quia non omnia possumus oirines, 1140. 5. 4. i. 10.
nec omnia voltiul omnes; et laudatur quidam
dixisse prudenter et breviter : Eelypsis solis facta est 4. Non. Aprilis, advespc-
raseentejam die et celo screnissimo exislente, sol
Quid dem , quid non dem ? renuis lu, quod jubet quasi lclro velamine videl)aiur circiimfusus egly-
tttier. plica caliginc. Exorta discordia ir.ter Alberoncm
1158. R. 1. F. 2, A. 2. II. 8. cpiscopum Leodicensem ct ileinricuni comitcm Na-
Rex ST0 Danorum, audita morfe regis Anglorum, mticensem, multa binc inde conligeruiil mala, pre-
cuin mullo navitim apparatu, cum militari et pedc- d;c et incendia, cedes et homiciciia. Causa bujus
slri exercilu, fines Anglire devastahat omni crudeli- discordicecomes Nainucensis ex inproviso aggres-
talis gencre; dicens, anleeessorum heredilario jure sus opidum, quod Fossis dicilur, quia nomen tale
et collimilanei maris vicinitatc sibi magis dcberi sibi dat situs ipse loci, multis captis aut occisis,
regnum Anglice,quam Stephano rcgi et Nortnannis multa jireda abducla, opidum tot.umcum monasle-
ex Wilhelmi baslardi pervasione. Rex Anglorum re- r rio beati Foillani combussit, edificia lapidea qurc-
putans periculosum primo impelu cum tam efferalo cumque eminentiora erant , destruxil. Heinricus
boste non ex equo confligere, babita dilationc et in- ccmes Lemburgcnsis, dolens se privatum honore
specta oportunitate, dispersos longe laleque el in- riucatiis, quem paler suus el avus habucrant, Go-
hiantes predcc facili superavit congresslone, multis- defrido duci rebellis cral, coiiliguos sibi possessio-
que eorum inlerfectis aut caplis, reliquos conpulit mim ejus reditus .invadebaf, et sicubi prevalebal,
cum dcdecore ad propria redire. Post morlem regis nulli amicortim cjus parcebal. Goticfridus duxgra-
Lotharii, non fercnles principcs Teutonici regni, viler ferens insolentiam ejus, opidum sancli Trudo-
aliquem cxtraneum a slirperegia sibi dominari, re- nis cum mtillo equituni pedilumque exercitu obse-
gem constiluerunt sibi Cunradum, virum rcgii ge- dit, cives ad dcdilionem coegit, obsides promissre
neris (Febr. 22.) Erat quippc ex sorore nepos sibi fidelitalis accepit 372.Dcinde cum codem exer-
Ileinrici quinti regis, quarti imperoloris Iiujus no- citu progressus, et opidum A.quasgrani ingressus,
minis. Heinricus dux Bajoariorum, quia filia Lo- cum mullo potentatu per biduum ir. scde judiciaria
tbarii regis ei nupseratet jam liberos cx ea susce- resedif, exactiones quas ducem Lolhariiigicc exigere
et
perat, Cunradum regno sublimatum et se alienatum decebat exegit, opidar.os sure iidelitati astrinxil,
graviter ferebat, et quoscunque. poterat, ab ejus sj ne Heinrici comiiis' faulores essent, oslentatione
amicilia el fidelilate avertebat. Hugo post Bruno- poienlire sure detcrruit.
nem daius Coloriiensium archiepiscojms, dum Ro- 1141. i. 5. 5 H. '
inam adiret consecrandus, peregre est defunctus, Ctinradus rcx quosdam' regni sui oplimatr.s sibi
eique successit Arnulfus. Godefridus Lovaniensis, rcsistent.es cogit suo pareie iniperio, munitioncs eo-
dux Lotnariensium, magnum pairicc sucedecus, vir riim oppugnando aut expugnaudo. Rex Anglorum Ste-
suo tcmpore el tempori et honori sciens se decenter pbanus, non salis cavens dubios animos principum
conformare, moritur. ficta sibi amicitia adhereniium,dum quosdam hostes
VARUS LECTIONES.
3SSPost hcecspatio unius linecv rciiclo, incipil manus lv?. vario tempore scribens xisquea. 1145. 'int(iui:i.
Prudens — jubet alter desuiii B3*. i\ h". '"- alramenlum mulaiur. ~~~calamus mutaiur. ~°~'Pott
hcac calanur, atque alrameniw.n mutalur. " cadem manus, quai 1152. correxit, ct hic veri.is civis —
ao.eopit expunciis superscripsil: obsidere venil, sed oppidanis obsidionein prevcnientibus, pla-iato e.ortim
acccpta in gratiam eos rccepit. Eadcm habcni Ri. 5. Fl. 2. 5. at non B5*. V. 4".
261 CHRONTCA.— CONTINUATIO GEMBLACENSIS. 4&
expugnare nilitur, a suis dereliclus et ab hostibus A munitum, cum multo inbaDitanlium periculo con-
interceptus, capitur et custodice mancipalur. Plaga cremarit. In boc prrelio vel incendio capti, cesi aut
ignis divirii multos adurit; sed per intercessioneai concremati, ad mille quingentos stiiil estimati. In
sanctae Dei genetricis Marice aliorumque sanctOrum vicinia Ldvaniensi mel slillavit decrclo in modum
•multis hac egritudine laborantibus misericordia Dei pluvire, qUod verum mel fuisse probaverunt mulii
subvenit. Rex Jhcrosolimitanorum cum suo excr- visu, guslu et contrectatione. Godefridus junior dux
citu, fultus auxilio ehristianorum, loca sancia,.ubi Lolharingire quarto anno sui ducatus moritur S7'.
pedes Domini steterant, visitantium, Ascalouilas Cunradus rex in opido quod Frankenefort dicitur,
omni commeatu excluso terra marique oppugnat, cum mulla Irequentia oplimatum regni sui, curiam
quorundam eliam boslium castra propinquiora ex- babuit (Jiin. 7), et quce coniirmanda erant, eorum
'-pugiiai 373.Adelbero bujus iiominis secundus Leo- consilio et judicio confirmavit, et corrigenda cor-
dicensium episcopus, dolens fraudulenta invasione rexit. Deinde cum nOn multo comitatu aggressus
comitis Raginbldi jam per 7 annos violenter reti- quosdam Sclavorum rebelles regnum inquietantes,
ncri castrum Bulonium, quod cum omnibus appen- non, ut putavit, eos imparatos invenit, ideoque vi-
diciis suis Olbertus episcopus multa summa ar- riliter resistenlibus ad horam cessil. Ncc multo post
genti adquisierat cpiscopio Leodicensi, nec fcrens B incautis superveniens improvisus , mullos eorum
tantum honoris et commodi ad presens sihi ct in cepit aut occidif, multos eorum in fugam versos,
postcrum auferri cecclesice Dei, oporlunitatem ex- in flumeu, quod contiguum erat, demersU, reliquos
speclabal, qua justerepeterct, quod recclesia injuste multa summa gratiam suam redimentes ad deditio-
ainiserat. Deus autem, qui ei ad hoC dederat afie- nem compulit. In parochia Gemblacensi natus est
ctum, boncc voluntati cjus dedit effectum. Inspecta puer riionstruosus, qui miraCtilo ct horrori se asj)i-
enim oporlunitate, eastrum obsedit cum multa equi- cieiitibus fuit.
tum peditumque miiltitudine. Plus tanien de divino - 1145. 6. ">. 7. 15.
"qtiam dc humano conlidens auxilio, corpus beali Regnum S78Francorum magnam patitur perturbar
Lamberli ad locum olisidionis jussit deferri, sic tioneiri bellorum, per discordiam regiset principum,
sperans quod inchoaverat prosperari et accelerari. inter quos eminebat Tietbaldus comes Blesiensium.
Nec frustratus cst spe sua. In paucis enim diebus Ttex Anglorum, necdum pacato regno suo, contuma-
caslrum recepit cum Dei et sancli Lamberli auxilio, ces subjugare volebat, sed non valebat, quia ititam
quod multo lempore, mullonim labore nimio, vix fidem nusquam reperiebat, et conatus suos «on
longa reddidisset obsidio. Quanla ibi contigerint, prosperari sed frustrari dolebal. Cunradus rex con-
quanta etiam nunc contiiigaiit ad corpus beati Lam- cessit filio Godefridi ducis junioris adbuc puerulo,
berti miiaculorum insignia, quia non est hujus ope- quicquid benelicii vel honoris aritecessores ejus Iia-
ris, prudentiorihus relinquimus estimanda vel, si eis ' buerant de manu imperatoris. Pagani vicini Hiero-
placuerit, describenda S7V. solimitaiiis christianis, pertesi malofum etfrequentis
1142. R. 5. F. 6. A. 6. H. 12. oppugnationis cliristlanoriim, pactum pacis inierunt
RexS7i!Anglorum, quibusdam pacis conditionibus cum eis, et terras, quas eis chrisliani abslulerant,
solutus a caplione qua tenebatur, iterum Anglicce el quce incultce erant, sub tributo colendas suscepe-
genli principatur37C. Rex Francorum frcquenler am- "runt ab cis. Gregorius papa,qui etlnnocentius, obiit
inonens el per se et per legatos suos Tielbaldum (Sept. 24). "Wido,qui et Ccelesliiius, papa succedit.
'
comilem Blesiensium, ne violenler invaderet et re • iiii. 7. 8. 8. 14.
tineret alicna, cum ei satis superque possent sufli- Hiems lioc anno nimietate pluvice ct venlo vche-
cere propria , ranimadvertit, caque ammonendo menti periculosa extitit et damnosa, in tantum, ut
dicebat, surdis auribusaudiri.decrevitque pugnando silvas, lempla, turrcs el ediiicia, quce putabanlur
agere, ne posset contemni. Denique cum multo "firmissima , aut furiditus subverterit, aut magna
comitatu aggressus castrum ej'us, quod Vitreiacum cx parte destruxerit. Wido, qui et Crelestinus, qui
'
dicitur, opidanos el milites sibi resistentes aut cepit Romance seeclesice105us jiresidebat, obijt (Marl. 9)".
atit occidit. Opido succenso, in tantum ignis ex- Gerardus, qui et Lucius, papa successit. Famcs
crevit, ut etiam castrum, quod in eo erat valde ' gravissima boc anno mullos aiflixit; multos panis
' LliCTIONES.
°'~ Seqnentia multum decurtavil B4*.YAR1J3 37VHic F2. addtt: « Ludovicus rex Francorum adclescentio
adhuc concessit ecclesie Buturicensi libertatem eligendi in arcbiepiscopum quem vellent excepto Petro
cognalo Hemerici cancellarii, juravitque publice super sancta ewangelia quod se vivente non erat ille
fulurus archiepiscopus. Qui lamen electus Roinam profectus est ct^consecratus a domino Innocentio
dicente regem puerum inslruendum et cobibendum ne lalibus assuescat, et adjecit veram non esse liberta-
tem ubi quis excipilur a principe nisi forte docuerit coram ecclesiastico j'udice illuni non esse eli-
gendum. Tunc enim audilur ut alius rex exclusit archiepiscopum redeuntem sed eum comes Theobaldus
in lerra sua. ei omnes ecclesie obediebant. Indignatus est ob hoc rex comiti Theobaldo. el
;recepit
omnes fere proCeres excitavit~~~ ut ei cum rege guCrram inferrent. i 37Stolum liunc annitni alia manus
'exaravil, calamo conlinuo. Hic F2. addil: « Comes Radlis regine sororem ducit. relicta conjuge
sua . rege procurante per episcopos suos divorcium negata audiencia mulieri . et h'oc in iiividiam comi-
tis Theobaldi. t 3" Godefridus—moritur desunl B5*. i\ i". 37Sredil mamts lij. calamo contimto ttsque
ad vocem dcstruxerit initio aniii scaucntis., ..,-..
205 S!G!:BEUTI GEMBLACF.NSIS 201
psr.uria pauperavit. In regno atitem Anglonun in A cetatis ch:istiani trucidantur, adolescentes ulriusque
iantum dicitur prevaluisse, nt maximam utriusque sexus per diversas paganorum provincias in scrvos
sexus multitudinem coniigerit fame intcrissc. Nec et ancillas vcmtndaiitiir. Nortlimanni, qui subditi
fanlummodo paupercs el meriiocres , sed et eorum fueiant Heinrico regi Anglorum, parvipendcnles suc-
mulii, qui puiabantur sibi sulllcientes esse, duro ccssorem ejus Siepbanuin, subdunt se regimini co-
famis gladio perurgente coacli sunt alias emi- mitis Andegavensium. Cunradus rcx apud Atberna-
grare, ul malum inojiicc si non cx toto evitare, cum in vicinia Treverorum pentccosien cclcbravit
salieni possent alleviare. Triiicece mcssis matu- (Jun. 5), et quosdam sibi rebelles oppugnando et
ritas ct colleclio provcnit tarditis solilo; quia, ni- expugnando ad deditionem compulit.
iuietate pluvice impedicntc, vix potueruiit messores 114«. 9. 10. 10. 2.
8 Kal. Septemb. mclere, quod aliquolies vidimus Heresis Euniiarum intra Brittannias pulhilat. IIo-
eos 8 Kal. Augusti messuisse. Ftilco quartus rcx riiin princeps erat qnidam pcrvcrsie mentis, Euims
Jherosolimilarum, 15 anno regni sui vita dccessit. nomine; qui cum esset idiota, ct ipsos apices liltera-
Balduinus filitis ejus ei successit. Rex Francorum rum vix agnosceret, tamen polluto ore de divinis li-
sciens quia perlurbafio capitis perfurbatio est mem- bris tractabat et disputabat. Hic nefario ausu absque
brorum, ut scdarel perturbationcs regni sui, acquie- Jj sacris ordinibus missas celebrabat indignc, ad er-
vit confoederari Tietbaldo Blesiensium comiti. Cun- rorem et subversionem perdilorum bominum; epi-
radus rex sciens per se, sciens religiosorum virorum scopos etiam et arcbiepiscopos bis qui sibi adliai-
ammonilione, quantum reverentice deheatur reccle- rebanl ordinabat. Mtilta quoque aiia faciebat
siastico ordini, cui Deus dic.it : Qui langit vos,lan- scelerala el divince legi contraria. Ad postremum,
Cjilpupillam oculi mci; si quos elatos fastu secularis diabolico spirilu completus, in (antam prorupit in-
potenlirc conlra episcopos vcl conlra alio.s recelesice saniam, ut dicerel el crcdi cogeret se csse lilium
sanctce prelalos noveral insolenter agere, regia ccn- Dci, affirmans se esse eum per qtiem sacerdotes in
sura cogebat eos ab insolenlia desistere, et illis quos cccclesia generalem collectam solent terminare di-
offenderani decenter salisfaccre 379.Vinerc etarbores cendo : Per e.undemDominum nosirum. Quanla au-
frucliferre non exibuerunt solilam ubertalem, sed in tem lurpia et execrabilia agant in abscondito bere-
proventu difiicultatem, in fruelibus liabuerunt rari- lici isti, qui vocanlur Eunilce, id esl sequaces Euni,
laiem el acerbitatem 380. bonum est sileniio tegerc, ne borrorem inculiant vcl
1145. R. 8. F. 9. A. 9. H. 1. etiam errorem generent infirmis audiloribus. Fames
Regnum clirislianorum, quori adquisierunt exter- gravissima jamdiu concepta in tantum longe lateque
minata multitudinc paganorum Hierosolimam et u pravaluit, ul excrescentem pauperum multiludinem
confmes cjus urbes possidentium, sui exordii habe.t nullatenus sine magno gravamine sustentare possent
hunc annum quinquagesimum primum. Laus est et hi qui respectu Dei vel pietatis affectu manum mi-
gloria Christi, quod christiani cum ejtts auxilio pos- sericordice porrigebant eis. Mullos etiam, qui victu
sident regioncm', in qua per semelipsum et per cl aliis necessariis habuiidabant, malum famis ad
apostolos Christus iniliavil cbrislianam religio- mendicilatem deduxil. Occidenlales chrisliani, do-
nem '"'. Gerardus, qui et Lucius, papa obiit (Febr. lentcs.de suhversione urbis Edesscc,quce et Robaisz
25). Bernardus, qui et Eugenius, 105a? ei suc- dicilur, quam pagani superiore anno vastantes,
cessit. cultuin cbristianitatis in ca omni spurciliarum gc-
uere conlaminaveraiil, in lanlum ul eliam princeps
eorum in majori basilica snper sanctum allare cu-
Remis 3" in cenobio beali Remigii sanclus Gi- bile suum exstruerel, et illic ad injuriam et con-
brianus Scottus mullis claret virlutibus, et multo tcmptum sunimi Dei cum merelrice cubaret 364: pro
populi concursu freqiienlatur. Adelbero Leodicen- his, inquam, omnibus jtis.to dolore commoli, uno
sis episcnpus vila decessit. Heinricus assumptus cx >,. animo, pari consensu, ad debeliandos eos proficisci
clero sancli Lamberti, secundus btijtis nomiiiis pre- deliherant. In tantum auicm erajil omnes prompti
sul, ei succedit 363.Civilas Edessa, qure el Roaiz di- et alacr.esad banc profecfionem, ul et Cunradus rex
ciltir, inulto lempore a cbrisiianis possessa, per ne- Theutonia}, ~~~
et Ludowicus rex Francire, religiosorum
gllgentiam cbristianorum el insidias paganorum virorum monitis animali, ct ipsi prompto animo
capittir, omncsquc qni in ea inventi sunt, perfectre ad hanc expodilionem sese accinscrcnl.

YARJ.-EXECTIOKES.
375r,unradus — satisfacere xlesimt B4*. °"° Posl kaic Fi. 2. addnnt: Godeiiddus come.s, frater Bal-
tluini comitis, rooritur. 351Regjuim — religionem desunt B5*.i\ P.osihcccF2. addit: Turonensis archi-
cpisconus pei senienciam domini pape Lueii adversus Dole.nse.mrircliie.piscopumopiinuit subjectionem
ecclesfe Dolensis, et evicit ab ea usum palii quod diutissime habuerat. Unde verccondatiis idcm Dolensis
reriire non ausus' es! : scd se contulit ad Rogerum Siciiie regem, qui ei dedi! Capuanum archiepiscopaltim.
~'9-~Abliinc scquilur manus scjitima, calanw alque atrcimc.niocontjmto vcrgcns iisque ad finem codicis.
fs;- AdalberlD — succedit desunt B5*. 4'. SRiin tantiim — cubaret desitnt 'B5'.. i\ i". . '""'>,et precipue
i.^riutrtli ab:;atis Clarevallensis addunt Ba'. i'. i".
 205 CHRONICA. — AUCTARIUM GEMBLACENSE. 2GG
1147. R. 10. F. H. A. II. H. 5. A recclesicetractavit et confiiniavil. Inter alia slatuit,
Cunradus rex Heinricum filium suuni Aquisgrani ut decreta Innocentii papa; prcdecesspris sui rala ct
in regem sublimat (Marl. 50), ne post decessum inconvulsa permanerent; quicquid aulem Pelrtis
suum regrmm absque principe remaueret, et aliqua Leonis pseudopapa statuerat vel ordinaverat, irri-
rerum perturbatio moveretur. Multi christianorum' tum haberetur, proiriulgans sententiam sic : Ordinq-
per mare Anglicum profecti ad debellandos Sarace- tiones factas a filio Pelri Leonisel ab aliis scismatkis
nos, tandeni emenso mari in Galliliam apud San- et hereticis, evacuamus et irritas esse censemus. In
clum Jacobum applicuerunt. Et inde moventes exer- hac synodo adductus est supradictus hereticus Eu-
cifum, pervenerunt ad urbeni Saracenorum poten- nus, et presentatus papce a quodam catbolico Briun-
tissimam, tjuse ex nomine conditoris Ulixibona di- nire episcopo. Hic igitur in audientia omnium de
cilur; ubl vario beUi eventu cum Saracenis dimi- sua perversa heresi diseussus et convictus, vitam
canles, adj"uvante Deo, politi sunt victoria, et occi- quideiw et jnembra, episcopo qui eum adduxciat
. sis vel exterminalis Saracenis, urbem ipsam et expostulante, reluiuit, sed tamen precepto papcc in
omnem in circuita viciniam quiete possederunt. custodia relegatus, el ibi.posl non miiltum. tempo-
.:Eclypsis solis faeta est circa tertiani lioram diei, ris mortuus est. In hac synodo archiepiscopi, ej)i-
,1 Kal. Novembris. Necdum quoque ad purum redin- " scopi el abbates usque ad miile. centum rcsedisse
iegralo solari lumine, sed adhuc circumfuso ecly- dicuntur. Terrores de cceloet tempeslates ultra so-
. p.tica caligine, stellam conspicabUem in aere multi litum, alias clementius,' alias inclemenlius accide-
suspexerunl. Fuerunt etiani alii, qui dixerunt, se in runt. Mense M^arlio, 8 Kal. Aprilis, cum dies jam
ipso orbe solis majestatem diviriam vidisse, eo .advesperam incliriaret, gravissima fuere tonitrua,
modo quo a picloribus in Ubris depingi solet. In na- cum ingenli cboruscalione et procellosa pluyia. Non
tali Doniini fubneii irrupit templum Hierosolymis, autem evenit lunc, quod alio tempore cvenire solet,
et de columna ex lapidibus facta, qure sepulcbro ut sonus ille ad aures hominum paulalim pervcniat,
Domini proxima erat, duos lapides grandes excussit. ac deinde crescai in majus; sed.ita repente et inspe-
Inde ad locum baptisterii percurrens, lapidem mar- raie increpuit fragor ille lonitrui, ut omnes qui au-
.rncris concavum, qui aquam baplismi continebal, •dierunt, magno metu. et animiralione concuterct.
minutatim confregii. Indeque in montem Syon per- Item mense Ju.lio in divCrsis locis magna tonitruo-
volans, turfim basilicre pulcherrimam ex magna rum et fulguranlium temjiestatum delonavit pro-
j)arte perfregit. cella; sed in caslro Laudunensi plus quam alias vis
1148. 11. 12. 12. i. p( lempestatis deseviit. Nam.in nionaslerio sancti Vin-
Cunradus et Ludowicus reges, qui superiore anno centii, cum monachi completoriiuri carierent, fulmeii
cum infinilo exercitu profecli fuerantlrans mare, ut irruj)it basilicam, et duos monachos in choro stan-
jjaganos debellarent, nicbil prospere fecerunt; sed tes percussit et extinxit; inde ad majus altare per-
tantis exercitus eorum atlritus est.inforluniis, tum volans, jiallas lineas, quce altare velabant, exussit.
fame, tum morlaliiate, tum ferro boslium, ut de lot Accidit autem ibi quiddam mirabile, quia major
milibus tam copiosre multiludinis vix pauci repa- palla, quce desuper totum alfare ambiebat, aliis pal-
triaverint. El quamvis occullo, quo nescitur, Dei ju- lis ardenlibus, ardere non, potuit. Dicityr aufem,
dicio hcec acciderint, constat tamen, quia in bostico quod alia multa in eadeni basilica ex ietu fulminis
illo mulla scelera, multa illicita et flagitiosa patrala acciderunt; sed sufliciunt ista adr cognoscendum,
suntab eis, et ob hoc ira Dei ascendente super cos, quantus sit lerror divinre districtionis. Cameracus
pmnis conatus eorum in vacuum cessit. Ncc facile civitas cx magna parte sui incendio conflagravit, et
invcnies sive in liystpriis, sive i.n annalibus, quod ab -principalis recclesia cuin claustro et palatio episcopi,
exordio christianitatis usque ad tempus istud tanta monasterium etiam beali Aulberti. Hoc etiam an-
•multitudo populi Dei lam subito et.tam miserabiliter rioSS6 conibuslum cst ccenobium sancli Sepulcri in
deperieril, sicut nunc factum est. Eugeiiius papa D ] eadem urbe, paucis annis a priori ejus combustione
. collecta generali synodo Remis, multa super stalu transactis.
YARI.E LECTIONES.
. 3S6mc desiuil F5. ullimo
folio amisso.

AUCTARIUM
it, mamts s. XII scripsit pesl a. 1151, et ante a.
1157. Eadem liabenl B5*. Fl. 2. 3.
771. Caput Jobannis baptistce ab Alexandria in:
Aquitariiam transferlur hoc modo. Quidam Iauda-
bilis vitce monachus, nominc Felicianus, ex Gallia-
-rum parlibus, cum paucis sociis Hierosolimam gra-
PATJIOI.. CLX.
GEBIBLACENSE
lia orationis adiil, ct post expleta pice devotionis
obsequia, angelica allocutione.commonitus, Alexan-
driamexpetivit, ct caput haptislse Joannis a loco, in
quo olim a Theophilo, ejusdem urbis cpiscopo, re-
conditum fuerat, eodem angclo revclante susiulil,
et ad Aquilaniam in tcrritorio Engolismo detulit.
9
 207 SIGEBERTIGEMBLACENSIS 20S
Pipinus rex lunc morabatur ibidcm in palatio, quod A 094. (Y.Lamb.) Gens Thessandrorum, cumusque
Angiriacum clieitu;•, ccrnensque, per eum cotidiana ad id temporis idolatrire erroribus esset dedifa, pre-
indigenis benelicia , sibiquc crebras ex hoslibus dicalione sancti Lamberli Trajeclensis episcopi ad
Aquilanicis viclorias provenire, regii operis basili- fidem Cbristi convertitur S91.
cam coiislruxif, non longe a Yulturni fltiminisli- 710. Extunc Legia exaltata, et in urbem est am-
tore, et in ea ciborio constructo mirifici operis, ca- pliata 3ES.
put decenier adoriialum recondidit precursoris. Mo- . 711. (S. Oda. . . . quievit) in villa stiper Mosam
nachorum etiam ccenobitim iilic coiistifuil, cl prcdiis sila, quce dicitur Ammanium "'"".
regiis magnificeditavil 387. 714. Sancttis Huberlus conslruxit et reditibus di~
870. Rollo dux Normamiiam cum suis penetravif, tavit monastcrium sancti Petri in Leodio SS9. .
ct 55 annis in ea regnavit. Ab boc derivalur genea- . 755. (Obiit sanctus Huberlus) Succedit Florhei-
logia ducum Normannorum et regum, qui ex eis tus SS 9.
nati, prefiierunt postmodum genti Anglorum. 771. Idcro rex (Pippinus) fecit fontem Iacunarium,
de quo a duobus fere milibus sub terra, per edificia
•]>?.nationc Lcodicnsis, qui et a. 1157-1145 exaravit.
Eadem habenl B5*. (ctti dcsunt 987. 991. 1012. . cementaria, in palatium ejus aqueduclus influebal,
1057. 1042. 1048. 1072. 1092.) FJ. 2. (deesl "' et ipsam dividens aquam, in basilicam sancli Johan-
1042.) 5. nis baptistce, per ferrum ct ces introduxit, ita, ut
• 405. (GREG.
TUR.)Annus prcsens, qui esl atrans- sub cihorio per marmoream columnam interius
tu sancfi Marfini 04, reverentissimi corporis ejus concavam ebullirel, ibique sacri baptismatis ablutio
trcmskiione insignitur. Cum enim ea prerogativa, in bonore domini nostriJesu Christi elsaneti Johaii-
qua vivens, eliam mortuus incomparabili signorum nis bapiistre fieref, atque iterum in ipsa laeunaria
•fulguraret clarilate : beatus Perpetuus, Turoiiicre remearet. Hoc cenobium Angelisz vocalur 369.
. civitaiis anlistes, pro priori edicula lemplum mullre 849. (De S. Hclena) recondita in cenobio sancti
arnbitionis, adeo ul centum el vigenli columpnarum Petri, quod Allumvyleyr dicilur.
•mira disposilione subnixum totum concamerarct, 890. Franco episcopus adquisivit cpiscopatui Le-
super eum edificavit, corpusque sanctum a sepul- giensi abbaliam Lobieiisem et preposituram Fossen-
chro elevatum, i Nonas Julii, aimuo videlicelcon- sem cum appendiciis suis.
seciationis ejus in episcopum die, in loco, in quo 958. (Erluinus p. a. G.) a quihusdam eonlrariis
nunc veneralur, angclico fretus auxilio translulit, sariclcc religioni 390(1. o. p.).
ipsumque lemplum eodem nicbilominus die postmo- in 887. Succedit Herhvardus (570).
dum dedicavit. Unde fil, uf sub uno die triplici oc- 991. Obiit Hervardus abbas; succcdit Erluinus
currente festivilate, ordinatione scilicet episcopafus, junior.
traiislatioiie corporis, dedicatione basilicce suce, i 1012. Abbas Erluinus junior obit.
•Nonas Julii annualim beatus Martinus sollempnis- 1057. (A. Leod.) Obiit Reginardus episcojns;
'
sima totius comprovintialis populi frequeriiefur de- succedil Nibardus.
votione. Locus autem, in quo sacratissimura corpus 1042. (Ib.) Obiil Nibardus episcopus.
cjus quiescil, ah urbe Turonica occidentem versus 1048. Abbati Olberto succedit Mysac (570).
brovi inlerjaceiite campiplanilie disparatus, castrum 1072. Obiit abbas Mysac; succedit Tielmarus.
novum vocalur, ubi in predicto templo, sub ciborio 1092. Obiit Tietmarus abhas; succedit Lietar- •
rhiro, argenlo, gemmisque veslilo, decenler collo- dus.
catuin, tanla miraculorum illustralur magnificenfia, 10. manus s. XII mcd.; eadem habent B5\
ut toto cbrisliaiiitatis orbe apostolicam gloriam opti- Fl. 2.5.
neat 38S. 1010. ln cenobio Florinensi j)ro clericis, qui ad
504. Hic Lolharius cenobinm sancti Medardi in boc usque lempus dcserviebant ibi, monacbi simt
Suessionis civitate construxit et regia muniiicentia 1D constituti.
dotavitj clin eo sepulturas locum accepil SS 9. 1015. Baldricus episcopus Florinensem abbaliani
592. Hic (Grcgorius) decrevil, ul monaclii in ofii- adquisivit ei cui preeral Leodieensi episcopalui.
cio sacerdolalis gradus utanlurpoteslate ligandi at- 1088. Monasterium sancti Jobannis in Florinis
que solvendiSB9. concrematur amio sexagesimo secundo suceconse-
051. Cui (Rcmaclo) successit iu ponliiicali regi- crationis.
mine sancius Theodardus SS9 (Cf. Ann. Laub.). ii. manus s. XII ex. Eadem habenl Fl. 2. 5.
088. Iimoceiitius 58us pacis osculum dccrevil da- (cui deest 1155).
ri 39°. 1155. Rex Anglorum Heinricus obiit mense De-
YARI.E LECTIONES.
ss» parlim in rasuru duarum linearum, reliqua in margine. Tum ir,. adjecil : Verte folium ad istud •
~~~ rasura. ~'° in
el in
signum 0, ~~" folii versi margine pergil: 8 Idem elc. ul siaiim dabimus sub iv. in
marqine. inter lincas. ~~'
1 in rasura unius tineai.
NOT.*£.
(570) Gcmblacensis.
 2G9 CHRONICA. — AUCTARIUM AOUICINENSE. • 270
cembrio, vir pauperibus et aecclesiis Dei multe be- A *' 1121. Hetirlcus rex Anglorum dvch Godefridi fi-
nignitalis 39!. . liam Ade/eidam sibi conjugio social, et reginam in
1154. Hoc anno cepit edificari heremus Montis Anglia consfituit. Qui rex magjia prudentia rexit
Dei, 10 Kal. Junii. iroperiwm suum, omnes quoqtie tyran»oj'uin motus
1155. Lodovicus rex Francorum obiit; fllius ejus miro ingenio cojjipeseuit, et larga manu wcclesias di-
equivocus succedit 393. lavit •".
ix. tnamts s. XII ex.;eadem liabent Fi. 2. 5. 1150. Hugo de Sancto Yictore simplicilate et mo-
1131. Apud Scathiam insulam Dacire octo epi- rum honestate precipuus habetur; qui et diversa
scopi cum regis sui fllio ac mullis populis 2 feria opuscula conscripsit.
pentecostes puhlica congressione perierunt prelii. H42. (De puero monsirnoso) sed post modicum
1148. Daci et.YVestphali ac Saxonum duces con-
obiit. Godefridus junior, dux Lolharingie, quarlo
senserunt in hoc, ut aliis euntibus Jerosolimam
anno suiducatus inmatura morteprereplus, epatica
contra Sarracenos, ipsi vicinam sibi Sclavorum gen-
tem aut omnino" delerent, aut cogerent christianam passione consumptus, et Lovanii intemplo tumula-
tur. Succedit iilius ejus equivocus, primum adhuc
fieri. Et cum jam a'd arma ex utraque parte ventum
Teuloniei vendiderunt Da- ageus retalis annum 396.
fuisset, accepfa pecunia
cos ; ceptoque prelio se subtrahentes, multa milia Alim manus.
Dacorum Sclavorum occiderunt gladii.
1090. Sanctus Bernardus, postea primus abbas
IX. mamis s. XII; eadem B5\ 4*. (exceptis 1085.
1087.) F2. (exc. 1005. 1150.) F5. Clarevallensis, nastitur in Burgundia 397.
1085. Affligemense—aggreditur 39t. . 1099. Abhinc annotandum est regnum Hicrosoly-
1087. Hocanno Cnuth, rexDanorum, interficitur. morum in quarla linea 398.
Domnus Fulgentius Affligemensis coenobii primus 1104. (Hierosolimitce Accaron u. capiunt) sed
abbas hoc anno elcctus est in festivitate sancti Mar- quam adquisierunt per induslriam, perdidcrunl per
tini 39i. negligcnliam ~"~.

AUCTARIUM AQUICINENSE
Qum in monasterio Aquicinensi (Ancliin, prope Duacum) Sigeberto addila sint, codice B. deperdito, jam
conjectura tantum assequi licet. Addiliones enim reliquorum cgdicum, quos ex B. fluxisse omnes supra vidi-
mus, alia; in singulis lanhtm codicibus leguntur, his ipsis igitur tribuendm; alice nunc in pturibus, nunc in
omnibus exslant, quas explicare non possumus, nisi conimuni isio fonte statuio. Hasce igitur Iticdamus iii
nnum coltectas. Scriptas esse oportel a. 1113, CJMJI codex B. exaralus sit, priusquam Anselmus Sigeberto
quidquam prmler a. 1112 adjecisset. Alius deinde posl a. 1148 addidit continuationem Anselmi, Gemblacen-
sium, et propriam. Hanc etiam e conjectura tantum restiluere licuil. B5*. e»ij>iel Bp. in plurimis ad verbum
conveniunl; eademquc ipsa in B4\ i". legunlur sine ulla addilione. Et hmc igilur in communi islorum cocli-
cum fonte B. fuisse, veri plus est quam simile. Damus ea ex B5*. 5*. et'i*., hunc maxime secuti, quippe qui ab
interpolationibus abstinuit. Continuator primo ad a. tanlum 1155. scripsisse videtur; posl Imnc enim annum
Affligcmcnsis ejus vestigia plane deserit. Abhinc eum non novimus nisi ex B4\ 5., sed finem ejus ignor.a-
mus, cum Bi*. in media scnlentia calamum deposuisse ' paieut. Auctor• non raro exscripsil Annales Blundi-
nicnses. ..
051. (Landelinus . . .. . fundator c. Lobiensis) C roam pervenit, sanctam rcsurrectionem ibi peregit.
Alnei, Waslaris atque Crispiniensis, ubi corpore re- Postea rediens Pa*piam cepit; iterumque Romam
quiescit cum discipulis suis Adeleno et Domi- rediit, synodum constituit cuiri Adriano papa aliis-
tiano 40°. que 155 religiosis episcojns et abbatihus, in qua
685. Sanclus Amatus a Theoderico rege consilio Adrianus papa cum universa synodo dedit ei jus
Ebroini exilialur m. eligendi ponlificem el oidinandi apostolicam sedem,
690. Obiit sanctus Amatus Ms. dignitatem quoque patriciatus. Insuper archiepisco-
775. (Ivonis Panormia.) Adrianus papa ad tuendas - pos et episcopos per singulas provintias ab co in-
res recclesice Karoluro Romam accersiit. Quo per- vestituram accipere diflinivit, et ut, nisi a rege lau-
gens, Papiam obsedit; ibique relicto exercitu, Ro- deturetinvestiaturepiscopus, a nemine consecretur.

ATARI^;LECTIONES.
~~~intra
lineas, sed minio expuncta. S9Sin rasura. ,391videin Auclario Affligemensi. 39Sin margine.
Qum obliquis litteris expressimus, abscisasunt. °~~inmargine. S97addit manus s. XIII et e reliquis unus
F2. 3asin margineposuil manus simillima il. Eadem exhibent Fi. 5. el ab alia manu Bl.; desunl reliquis.
°~~ addit manus s. Xllel B5*. Fl. 2. 3.' 40»addunl Bl. 4-\ i". 5. CI. 2\ 5. 4*. D. E. ' 401addunt Cl. 21
5 D E. 40s adduntBi'. i". Cl. 2*. 5. 4\
271 SIGEBEHTI GEMBLACENSIS 272
Omnesque liuic uecrelo rcbelies anatliematizavil, et th. manus vel genua seu alio quolibet modo, cum qua-
tiisi resipiscerenl, bona eorum publicari ^03. dam animadvcrsione prohibebat. dicens se eis bunc
4048. Odiloni Cluniacensi Hugo venerandus sub- morem indulgere, fufurosque post se asserebat hu-
stiluitur '•"''. jusce exactores reverentie. Necistatamen referentcs
1076. Lietbertus episcopus Cameracensis obil, in eos invcbimur, qui bcec more cccclcsiaslico sibi
cui Gerardus succedil '*'". Balduinus puer, fratcr congruenter sinunl fic-ri. Prefaius pontifex cernens
Arnulfi occisi ad Donengium. bellavit contra exei'- eosdem fratres baud segniter instare rebus [cceplis,
cittim patrui sui Robcrfi, quem pugnando dcvicit eandem cecclesiam omnimodis quanlum prevaluit
40C.(Gelu .... usque) in medio Aprilis mensis, libcrfavil, prrcfer quod haculum regiminis in manu
cujus soliditas duravit usque. Kal. Aprilis 407. sua retinuit, ut ci darel, quem sibi congregalio ca-
1079. Hoc aimo incepium cst ccenobium sancti iionice eligeret. Preterea contulil eis queda.m alla-
Salvatoris, in insula quce dicilur Aquicinctus, a jda ; sed et innumera impendit beneficia. Erat enim
viris illtislribus Sicbero videlicel atque V\Taltei'o in recclesia sanctce Marice Cameracensi, cui idem
tos. Qui Sicberus babebat uxorem nomine Mathil- Gerardus preeral ejriscopus, venerabilis decanus no-
dem, nobilcm quidem nalalibus, sed nobiliorem mine Hugo, qui tam eundem episcopum quam alios
moribus; qure conjugem suum crebrius monendo 'B fideles viros Cameracenses ulriusque ordinis anima-
ad hoc opus aggrediendum incilavit, ideo maxime, bat, ut liberales exisferent prescripto cenobio. Ipse
quod sanclum quendam Gordanium inibi quondam quoque omnem pene substantiam suam illo conve-
liercmiticam vitam duxisse ferebalur. Unde factum hebat; unde nionasterium et babitaculafratrum cum
esl, ut prcfali viri binc crebro colloquentes semutuo xenodocbio primilus rcdificavif.
bortarentur; et dcliberaiites, Ansellum de Ribodi- 1080. Conligil etiam hoc tempore Deo permitlente
monle nobilissimum virum adeunt, et ab eo insulam concreniari Aquicinensc ccenobium per incuriam
illam, quia sui crat juris, deposcunt. At Ansellus fratrum 406,quia quidam e fratribus vespere lecto
audita pelicione eorum gavisus est valde, et sine suo incaute circumferens lumen, repente accendit
dilatione gratis quod pelcbatur concessit. Itaque ex stramen, moxque paries proximus stratui flamiaa
condicto paritcr properaiites, Gerardum Cameracre lambenle aduritur, et ex eo cretera (cf. Ann. Aq.)
urbis -presulem aggrediuntur, ad cujus diocesim 1084. Comes Montcnsis Balduinus uxorem duxit
tuiic locus ille perlinebal; quid animo gerant, pan- Idam 41°.
duiit; el quia ejus parrochiani eranl, ul voto eorum 1080. Ricbildis comitissa obit. "' (Ib.) Hoc anno
assentiat, exposcunt. Quibus auditis venerandus „, consecrata est a3cclesiabujus Aquicinensis ccenobii,
ponlifex' libentissime annuit, receptoque fundo de in honore domini nostri Jesu Cbristi ejusdcmque
manu Anselli, quod ab eo in beneficium tenebat, genitricis sanctre Marice, a domno Gerardo Came-
cum barundineto adjacentc cis tradidit. Quo raeensi episcopo, deerefumque ab eodem prasule,
accepto, ccenobium illic construere coeperunt, ut festivitas illorum sancforum, quorum jrignera
et de suis allodiis competenler prout poierant dila- huc allala fuerant, omni anno agatur in hoc
verunt. Adgregantur ibi Deo devoli viri, se cum loco t12.
facultalulis suis Cbrisio devovenles, ejus grex pu- 1087. Obiit Alardus, primus abbas hujus Aqui-
sillus esse gestientes. Quorum curam memoratus cinensis cccclesice; (Ib.) cui successil Alelmus ex
presul gerens, duos ex monacbis Hasnoniensis cce- Kormannia de cccnobio Becci 41S.
nobii honestre vitre ad instituer.dos eos eis misit; e 1088. Obiit Alelmus secundus abbas Aquicincnsis
ijuibus uni Alardo nomine curam eorum commisit, coenobii. (Ib.) Qui quantce bonitatis fueril, experti
abbatem ordinavit. De quo quia seoccasio prebuit, sunt febricitantes, dum ad tumulum ejus dormien-
libet paucis aperire. cujus simjilicilatis cujusque tes, febrem cum somiio scepius deposuerunt. Cui
bonitatis fuerit. Is etenim, si res exigeret, ul quo- successit Haimericus Atrebatensismonachus, litteris
qttam progredi debuisset, non meliorem eqtium sibi; rj erudilus 414.
eligebat, sed et srepe animal, quo vebebatur, ca- 1090. Ea tempestate venit Aquicinctum quidam
pistro pro freno regebat. Residentibus monacbis in monachus nomine Gelduinus, qui ex monacho Lau-
daustro, in medio eorum sedebat, et veluti quilibet dunensi abbas Sancli Micbaelis de Terrascia, re-
ex eis cum sobrietate se agehat, familiariter eis col- licta abbatia ob amorem Dei, reclusus eflicitur
loquens, ef dominum eorum se csse obliviseens. Si Aquicincli " 6.
quis ei veneratioiiem impendere voluisset osculando 1092. Gerardus episcopus Gameracensis obit (ib.),
YARL-ELECTIONES.
403addunt Bl. 2. i". (in rasura mamt, paulo alia^sed planc
comva) Cl. 2*..5. D. E. Hirschp. 42.
recle ostendil, Karolum eo anno nequaquamRomm fuisse; sed errat, quum illum locum a Sigeberio in chro-
tiicon recepluin, ab inscquenti autem qiiodam monacho deletum putat. Sigebertus nunquam illum habuil.
Celerum cf. Mon. Leg. II, 2. 100. nol. w' addunt CI. 2\ 5. 4*. D. E. 405addunt Bl. 2, CI. 2*. 5. 40S
addunt Bl. 2. i". £ Cl. 2* 5. D. E. 407addunt Cl. 2*. 5. -i*. 40Saddunl B2. Cl. 2*. D. E. Eadem habent
Bi. i'.i". 5. C5., sed lii additnt etiam sequeniia, qttceillis desunt. 409addunt B2. 5. Cl. 2*. Sequentia
quia — crelera habet unus B3. 410add. 131.-5. Cl. 2'. D. E. 411add. Bl. 2. 4\ i". 5. Cl. 2*. 5. 41!
add. B2. 5. Ci. 2*. cui bujus, et in bonorc— Marire, et decretumque—loco desunt. 41Sadd. B5. Cl.
2\ "'•-add. B5. Cl. '>'>add. Bi. i\ i". 5. Cl. 2* 5. D.
275 CHRONICA. — AUCTARIUM AQLTCENENSE. 274
[qui noslrum ccenobium valde dilexit et sublimare A patrie legis ducti, se mulluo trucidant; alii ad fem-
studuit. Unde stalutum est, ut ad missam maluli- jius se credere simulantes, post ad Judaismum
nalem cotidie, si defuncforum est, collecta pro eo revolvunlur ~'~. (inler principcs cruce signutos)
et ejus coepiscopis secundo loco dicalur 41G.]Gual- Ansellus de Ribodimonle, fundator Aquicinensis
cherus ei succedil l17. In suburbio Tornacensi ad cecclesire423.
septentrionalem plagam urbis monaslerium sancti 1099. Cbristianis Turcos forliler debellantibus,
Martini construere incipit Odo Aurelianensis, 0 eorumque urbes. et castra sibi bellando vendican-
Non. Maii , die dominico. Ex condiclo namque tibus, contigitapud quoddam niunitissimuiricaslrum
predicta die eo advcniens, comilanfe sibi sollempni "nomine Archas, cis Hierusalem octo mansionibus
processione domno Radbodo ejusdem urbis epi- silum, multos perire eorum; cum quibus el Ansel-
scopo, et clericis sibi subjectis recclesicebeatce Dei lus de Ribodimonle lapide percussus in capite oc-
genitricis Marics cum populi maxima multitudine, cumbit, boc solunnnodo post acceplum vubms ter
locum ab eodem suscepit episcopo, una cum qua- rcpelens verbum : Deus adjuva mc '~''.
tuor fratribus secum ibidem Deo militaturisregula 1100. Rotbertus comes Flandrcnsium a Hieroso-
canonica sub habitu clericali. Qui Odo Aurelianis limis repalrians, delulit secum bracbium sancti
.oriundus, Tornaci lunc temporis scolasticus, nullo Georgii martiris, quod recclesiceAquicincnsi trans-
425 [per venerandum Haimeiieuin abbalem
Cisalpinorum infeidor fama celebrabatur dialeelicre misit
artis ccelerarumque liberalium scientia. Qua ex re ipsius loci illalum Aquicincli 12 Eal. Julii '*•' (cf.
undequaque ad eum clericis confluenlibus, unus e AJJJI.Aq.)].
peregrina superveniens regione anulum aureum illi 1102. (.4HH.Aq.) Obiil Haimericus tercius abbas
optulit, in rquo monosticon hoc inscriplum fuit : Aquicinensis, cui successit Geldtiinus 427.
Anulus Odoncm decet aureus Aurcliensem. Hcecre- 1105. Manasse Cameraeensi ejiisccpo accepto
tulimus, ut ex his conjiciatur, quantum apud unam
monachico habitu, Odo, primus abbas ex cojnobio
regalium recclesiarum honorem habere posset, si
sancti Marlini Tornacensis cecclesiai, in episcopatu
illo tetendissel; dum maluit Cbrislo adberere in
ei succedil 4SS.
loco pauperici et indigentice 41S.
1109. Obiit eliam Anselmus arcbiepiscopus Can-
1095. jEcclesia sancti Georgii Hesdiniensis tra-
ditur cecclesice Aquicinensi 419.Odo Aurelianensis tuarire; et Hugo abbas Cluniacersis; cui sticcessit
Pontius 429.Hoc ctiam anno GelJuinus, quarto loco
invalescente religionis fervore monacbicum habitum
fastidiens onus rcgiminis, polius-
una cum ceteris fratribus suscipit secum in boc mo- Aquicincti abbas,
ocium olim actre reclusionis, reliquic
naslerio sancli Martini Tornacensis constitutis. Et que eligens
curam animarum, et ilerum efiecUis est reclusus
quia tanta fama viri, ut prediximus, circumquaqiic apud Sanclum Bertinum (cf. ib.). Cui successit in
diflusa, lantumqtie Itimen sub modio lalere diunon cura pastorali Rotbertus, ejusdem ccenobii mona-
potuit: Dei ordinatione, qui eum allius in poste- cbus,
rtim sublimare disponebat, cuncfa congregatio jam nc qui qualiler electus fuerit, supcrsedeo narrare,
Deo largiente numcrosior adulta, unanimi volunlale quemlibel offendat sermo relaiionis nostrcc t3°.
lloc anno sacro igne multi acccnduntur, membris
parique voto eundem Odonem abbalem sibi prefe- instar carbonum nigrescentibus 4ai.
cit, assensu Radbodi jam jiredicti episcopi. Cui in
tarilum divina gralia aifuit, ut cum ante ejus adven- 1111. Roherius Aquicinensis ccenobii quintus ab-
tum idem locus per 500 fere annos deserlus fuisscl, bas, regre ferens, insectalione quorumdam scecula-
nec quicquam omnino appendiliorum baberet, j)lus lium vexari recclesiam sibi creditam, simul quia
quam 70 monacbos infra 12 annos in eo congrega- hoc ei imjiulabalur, consilio accepto dimisit abba-
verit, construclis. sufiicienlibus eis oflicinis, tanla liam, succedentc ei domno Alviso 432 [monacho
agrorum amplitudine adquisifa tantaque substaniia, Sithicnsi, postea episeopo Alrebalensi 433(cf. ib.)].
que 'superhabundaret ad necessarios usus tam su- D 1150. Donmiis Aibertus ex monacho Crispiniensis
pervenientium hospitum, quam inhabiiantium mo- coenobii (577) assensu el consensu Lamberti abba-
nacborum 420. tis claret in Gallia reclusus; vir nostris temporibus
1095. Expulso ab episcojxtfu Cameracensi YVal- nulli, aut fcre rarissimo comparandus. Hic viginti
cbero, Manasses ei succedit *21. qualuor annis ab omni pane alsslinuii, ct totidem
1090. (eliminanl) Aliqui Judeorum zclo tenende ab omni potu, exceptis duobus; quod diclu mirum
YARI.E LECTIONES.
416qui—dicatur/ia6ct?/ii!(sB5. 417add. Bl. 2. 4*. i". 5. Cl. 2*.5. D. F5. 4,s add. Bi. 2. (cui
41° 42° fortasse
defuerunl Ex 4"".C5. add. B4*\ inmarg. B5. Cl. add. Bl. 4". i". C5.
t?l add.Bi. 2.condicto—indigentire)4\
i". 5. Cl. 2*.5. 4*. D. E. 42!add. B5*. Cl. i\ D. E. 42Sadd. Bi. 5. C2\ 5. 4*.
'>••add. B5? Cl. 2\ 5. 4*. D. 4" add. Bl. 2. i". in mani.2*.5.5. Cl. 2*. 5. D. E. '-' add. Bl. 5. Cl.
5. 4S7 add. B5. C5. 42Sadd. BI. 2. 4\ i". 5. Cl. 2*. 5."i\ 5. 429addunl Bi. 2. 5. Cl. -5. 5. D.
430add. B2. 5. Cl. 5. 431add. Bl. 2. 5. Ci. 2*. 5. '. D. »2 add. B2. 5. Ci. 5. «3 add. Cl. g.
NOT.-E.
(577) Crcspin. dicec, Camcraccnsis.
275 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 276
esl. Cujus vitam Robertus Osirevandensis arcliidia- A 1152 15. 10. 16. g.
comis diligenti stilo elucidavit 434. (Ann. Biand.) Conradus imperalor diem ultimum
1151. Defunclo domno Roberto'Atrebatensi ej)i- claudit; cui successit Fredericus, consobrinus ej"us.
scopo, successit ei in pontificatu domnus Alvisus, In recclesla sancti Nicolai, qure construcla est iri
A^quicinensis recelesicesexlus abbas 43!, vir magnre opido Brusellensi, sancta Maria Mater Jesu Christi
reiigionis et singularis severitatis (cf. ib.). Cui in operala estmultami>acula.(Ii.)iEcclesia sanctiBer-
Aquicinensi recclesia substiluitur domnus Gozviirus tini cum omnibus appendiciis suis combusta est in
septimus abbas 436. ipso festo sancti Berlini, dum matulinorum solem-
1154. Hoc tempore capella, a domno Aibertojam pnia agebantur.
pridem cepta, Deo volente et auxilianle est peracta. 1153. 1.' 17. 17. Q:
Ad cuj'us bcnedictionem Lietardus Cameracensium Eclipsis solis facta est 7 Kal. Febr. in 2 feria; 8
episcopus invitatur, et cum magno tripudio eam Idus Februarii in 2feria tonitruum auditum est. (Ib.)
devote bcnedixit. QIKBper -40dies ab omnibus pene Eugenius papa diem ultimum claudit (579),- succe-
partibn.s regni Dei instinctu ita frequentatur, ut vix dit ei Konradus 158us papa, Sanclre Sabinre episco-
aut numquam adhuc4S7 hominem morlalem huic si- pus, Anastasius apellalus, vicarius domiui papre
milem nemo viderit. Quo tempore similiter apud predecessoris sui. Domnus quoque Bernardus, abbas
Oscannum ab episcopo Remensi cecclesiaconsecra- Clarevallensis, qui quasi lucifer exortus, ordinem
tur; cui archiepiscopus, episcopiet abbates compro- nostrum iUustrabat, migravit ad Domirium (580);
vintiales faventes, multitudinem, domnum Aibertum cujus vila et dodrma in tantuni excellit, ut minus
frequenlantem, prohibere ceperunt, el de eo multa sit, quicquid in ejus laude dictum fuerit. Turba
infamando dicere, quce reticere melius putavimus. gravissimce tempestatis per iines nostros viam mo-
In lantum enini eorum prevaluit contentio, ut causa lilus, quasi sulcum ducens, unius diei itinere quae-
probalionis ad eum milterent abbatem Sancti que velut flammis depasta corisumens, lugenda ve-
Amandi domnum Absalon, et abbatem Sancli Se- stigia reliquit. (Aug. 19.) Ascalon capta est ab
pulcri (578) Parvinum, utrum lalis ac tantus esset, exercitu Domini, qui est Jherosolimis, el possessa a
qualem fama de eo diifusa aures omuium percelle- noslris; multo tamen lahore ac diuturno bello, mul-
ral. Qui ejus sanctitate comperla, per omuia lau- tis etiam periculis et gravibus damnis prius exer-
dantes Deum, ad eos a quibus missi fuerant re- cilu afflicto. Namque4i 0 diebus saiuetceDei genitricis
diere 438. purificatiorii proximis, rex HierosolymOrdm procin-
1155. Obiit d.omnus Aibertus pise memorire, et r ctum movens, civitatem difiuso exercitu vaUavit, et
nobis perpeluum merorem reliquit absenlice sure, usque in festum assumptionis ejusdem sacratissima>
anno incarnalionis Domini 1155, inclusionis autem Virginis moras protraxit.' Proxima. ergo die illius
sure 25,: die sancto pascha)4S9. sacralissimi festi turrim cum suis machinamentis
muro admovit; et artificio subierraneo acluni est,
1149. R. 12, F. 13. A. 15. H. 5. utmurus cadens latum ingressum nostris prreberet.
Conradus rex Theutonicorum et Ludowicus rex Primus prepositus et dux illiiis exercitiis, qui fra-
Francorum procinctum so'vunt, el sine ullo prospe- ternre socielatis prbfessione templo riiilitant, cum
ritatis eventu ab itiiiere Jherosolimorum reverlun- suo cuneo irrupit, et usque ad plateam civitatis
tur, numquam audita tanta infelicitate tanti exerci- agmine suoruni slipatus perveniens, gradum fixit;
tus. (Ann. Btand.) Hyemps gravissima quatluor ibi artalus aiigustiis plaiearum, maceriis cinctus,
inensibus invaluit et prevaluit. et superimmineiitibus tectorum domafibus, et omni
1150. 15~ 14. 14. 6. parle corifluente tiirba circumventus, opprimitur, et
Orta esl contentio inter Henricum episcopum Leo- cum omni turba suor.um obtruncatur. Quorum ca-
dicensem et Henricum comitem Namucensem. Uude pita in unum cumulum sunt congesta, ut regi Baby»-
corigregato ulrinque exercitu congressi, superior D lonice pro signo victorice ostentarent; corpora vero
factus ej)iscopus, non siiie multorum cede victoria in muro suspenderunt, nobis iniprQjierantes, et ver~
potilus est. bis blasphemice exercitum Dei provocantes. Tandem
1151. U. 15. 15. 7. noslri in Domino confortati, devolissimis supplica-
Fructus terra habuit uberes; set pluviarum inun- tionibus se Domino commitlentes, et sanctce Dei ge-
datione a festivitate sancti Johannisusque ad me- nilriei vota facientes, lertia die ad murum accesse-
dium Augusti omnia vastaute, vix ad maturitatem runt, instrumenta beUica, machinas et halistas ad-
perduxit. Nam vinum et ceteri fructus ex parte de- moveruiU, flde constanles. Crux vero dominica in
fecerunt; et quod de uvis collectum est, in acorem manibus patriarchce agmen precedebat. Tum vero
versum est. -'. virlute Domini manifesta, percussi sunt omnes caj-
VARIJ5 LECTIONES. ..'.
434 add. Bl. 5. 43Sadd. B2. 5. *36 add. B5. 437ita conjicio; ad Bl. 43Sadd. Bl. 439add. Bl.
410Namque —
possessa desunl B5.
NOT;E.
(578) Cameracensis. (580) D. .21 Aug.
(379) D. 7 Julii.
277 CHRONTCA.—. AUCTARIUM AQLTCINENSE. 278
cilate, ita, ul cum morales lapides balista suo rm- .< \ omnibus pace compositis, conteniio longo tempore
petu in medio eorum emilleret, nullus lapidem ve- protracta ea conditione finila est, ul Godefridus
nientem viderit, ut a loco cederet, ictumque lapidis confirmatum sibi dueatum, advocatiam Saneti Tru-
declinarel. Postremo coacti civitatem in nianus re- donis, castellum Rode (582) obtineat, atque om-
gis iradunt, ei ex illo lempore Ascalon nostra facta nium, quce possidet idem comes, post decessum ejus
cst, et a noslris possessa 4V1; urbs 150 turnbus prre- medietatem accipiens, hcereditario j"ure successor
validis munita, et ccenaculis domalum in plaleis suis fiat «>. . .
quasi crypta iaqueariis supertecta, et quodammodo . 1156. i. 20. 2. 12
inexpugnabilis. Philippus, filius Theoderici comitis Flandrensium,
1154. R. 2. F. 18. A. 18. H. 10. filiam Rodulfi Viromaiidensium comilis Elizabelli
Anastasius papa ex hac vita decessil; succedit ei uxorem ducit Bclvaci (cf. An. Btand.)
Nicolaus antea dictus episcopus Albanensis, cujus 1157. 5. 21. 5. 15.
nbmen mutalum est Adrianus papa 159us (cf.'.4«. (Afiii. Btand.) Tbeodericus conies Flandrie tercio
Bland.). Rex in Anglia constilutus est Heinricus, Jherosolimam petit c.im Sibilla uxore. Post quo-
cujus avus fuit ille magnus et famosus Anglice rex . rum discessum Pbilippus, filius eorum, adversus
Heinriciis, Filia iiamqueejus, quce imperatori nupla Symonis de Orzi sibi snbjici nolenlis contumaciani
imperatrix dicebalur et erat, comiti Andegavensi in edomandam exercitum ducit, et Inci castellum obsi-
conjugio jwst ejus excessum copulata, bunc de eo det el capit.
suscepit, et fralres ejus. Qui cum adbuc lactcns sob. 1158. 0. 22. 4, 14.
ubere nutricis esset, deftmcto avo ejus Heinrico Pliilippus comes Flandrie, filius Theoderici, na-
rege, in Angliam deporlatus, eleclione omnium prin- valein expeditionem ducit adversus Theoriericum
cipum datis juramenlis in regno confirmatus esl. comitem Hollandie el piralas sub ejus tuitione de-
Elcctus est comes Steplianus, cognatus ejus, quire- gentes, ct accepfis obsidibus vicior revertitur, ct
gnum regeret et eum educaret (cf. A.n. Bland.). Qui Beverne (585) comburit.
Stepbanus a principibus persuasus, regnum invasit 1159. 7. 25. 5. 15.
el lenuit. Hoc comperlo, imperatrix Angliam cum Tbeodcricus comes Flandrie tertia vice Jherosoli-
exercitu ingreditur; mullis ct gravibus preliis com- jna revertilur.
missis, multa audacter opera patravit. Ad ultimnm 1100. 8. -M. 0. 10.
post jilurimos annos, jam adulto illo juvene, iilio (An. 1159, Sept.) Post Adriani papce mortem oria
stio, Slepbano eliam subito, nec salis nota morte Q est dissensio gravis in aecclesia Romana de papalu,
defuncto, ftlium suum Heinricum in regno consli- Frederico imperatore cum orientalibtis Oclaviaiium,
luit qui et Yictor, Italiensibus vero Rollandum, qui et
1155. 5. 19. 1. 11. Alexander, papam sibi rapiemibus 442.Obiit Guil-
Imperaior Fredericus, prceteriio anno profectus, lelmus Longa Sjieie comes Boloniensis sine bercdc.
boc anno Romam pervenit, mtiltis in itinere labo- Matbeus vero, iilius Theoderici comitis Flandrie,
ribus allritus, et diversis bostililer obsistenlibus ; filiam Slej)baiii regis Anglorum, dcmoiiaslerio (584)
quos omnes ad deditionem atque subjeclionem coin- ubi erat Deo consecrata i-aptam, duxif uxorem, ct
pulil. Sed cum a Romanis principibus minime re- pcr eam obtinct comilatum Boloniensem. Qua de
eiperetur, Romam armata manu ingredilur ; papam causa a Samsone Remorum archiepiscopc ejusquc
Adrianum amicum sibi el aptum inveniens, in suffraganeis cpiscopis omnibus exconimunicatus, et
recclesia sancti Pclri benedictione imperiali coiilir- a patrc suo Theoderico comile et fratre Pliilippo
matur et coronatur. Inlerim exercilus ejus, boslium obsidione bellica uimium altrilus est.
non ignorans insidias, lolum procinctum rccclesire 1101. 9. 25. 7. 17.
sancti Pelri armatus circumderierat, rioncc omnibus (Sept. 21.) Obiit Samson Remorum arcliiepisco-
1 explelis cinu iinperatore egrederelur. Romani
qui- D jjtis. Succedit Henricus Belvacensium episcopus,
busdam residuis, quos incautos occupavcrant, in- fraler Ludovvici regis Fraiicoruin. Belvacensium
lerfectis, cum imperatore congrediunlur : sed mox cpiscopatum suscipil Bartbolomeus, Remensis cecr
: in
fugain vcrsi, ad Tiberis alveum coguntur. Quanli clesice arcbidiaconus. Fanies valida. (AJJ. 1102.)
iii congressu cecidefint, quanti in flumine submei'si Fredericus imperator Mediolanum vicit et in dedi-
sinl, scriptis commilterc non audeo. Imperalor lionem coegil, 5 annis obscssam.
victor regreditur. Godefridus junior, dux Lolba- 1102. 10. 20. 8. 18.
ringice, flliam Heinrici comitis Lemburgcnsis (281), Alexander papa concilium Turonis tenet (285).
in conjugio soriilus cst ; per quod taiidem rebus (Febr. 10.) Obiit Balduinus rex Jlicrosolimorum shic
YAUJyELELllOiNLb.
441Sequcntia damus exGi,S:, nam B5. abliinc vesligia hujus coniinualionis prorsus dcserit. ''~ ila Bi".
k". Eadem mu.ltoampliavit Bo.
WTIE.
(581) Margarctam. (584) Rummesire.
(582) Rhode, propc Vvalerloo. (585) A. 1105.
(585) Prope Anlwerjiiam.
 279 SIGEBERTl GEMBLACENSIS »«0
herede, filius Ftilconis regis. Succedil ci Amalricus .A Petri qucedam femina, undecim mensibus
gravida,
frater cjus, comes de Jojipe. peperit riioiistrum, deorsum formatum ul pbaretra,
1165. R. 11. F.27.. A. 9. H. 1. U. 1. suTsum ut galea, ibi babens duo cornua. (A. Aquic.)
- (A.Bland.) Tlieodericus eomes
quarlo JherosoM- Obiit domna Sibylla, Flandrensium comitissa, pice
mam pelit. Obiil Giezo rex Ungarorum (586), suc- memorias, postquani 10 aunis
Hierosolymis apud
cedit Stephanus (ilius ejus, habens uxoi-em ffliain Sanctum Lazarum servierat.
Heinrici Austrasiorum marchionis, qui erat frater 1106. 14. 30. " 12. i. i.
Conradi imperatoris. Glezo, fraterejusdem Stephani, (An. 1167.) Bellum inter Ludovicum regem Fran-
Ungarorum regnum turbal ct infestat jriurimum, corum et Heinricum regem Anglorum, pro regni
auxilio Manuelis regis, cujus filiam ob hoc duxerat sui terminis. Ludowicus rex, auxilio Philippi Flan-
uxorem. drensium comilis, regem Anglorum fugat, et pax
1164. 12. 28. 10. 2; 2. inter eos usque in pascha sequenlis anni firmatur.
(An. 1165.) [A. Bland.] Philippus comes Flandrie Obiit domnus Nicholaus Cameracensis episcopus;
ciim magno exercitu militum pergit Aquis in na- succedil Petrus filius Tlieoderici Flandrensium co-
tali Domini (587) ad curiam Fridcriei imperatoris, mitis. (An. 1167.) DucatuRainaldiColoniensis archi-
a quo Cameracum suscepit, homo ejus effectus; el I' episcopi el ChrisliaiiiMoguntinensis, Alexaridri quo-
magnam pacem Flandreusibus per terram impera- que Leodicensis episcopi, orientalis exercitus Fre-
ioris eundi ac redeundi obtinuil. Idem a curia re- derici imperatoris slragem fecit quindecim milium
vertens, statim patri suo Theoderico comiti a Jhero- de Romanis, reliquos usque ad Tiberim fugat. Su-
solima obviam proficiscitur. pradicti episcopi et mulli alii et abbates ibidem pc-
4165. 13. 29. 11. 3. 3. slilentia morlui sunt.
(An. 1166.) [Ib.\ Philippus comes Flandrice, et (An. 1168.) Ludowicus rex Francorum et Phi-
Malheus frater ejtis, comes Boloriicer Ct Godefndus lippus comes Flandrorum iterum movenl expedi-
dux Lovaniensis, cum seplem fere tailibus navium tionem adversus Henricum regem Anglice. Francis.
expeditionem movent adversus Tbeodericum comi- iuvideiilibus et detrahenlibus frequentibus bene ge-
tem Hollandire ; quem in deditionem venientem cum stisPhilippicomitis, sinelaudereverlitur. (An. 1168.)
suis comes Flandrice diutius lenuit in captivitate. Cum Saxonum dux, qui eodem anno filiam HeinricL
In Gandavo infans nalus est trium capilum, habens regis Anglorum duxerat uxorem 4i3..„.
in collo caudani necudis. Similiter in villa sancli
VARl^ LECTIONES.
443ita desinit Bi* in mcdia
pagina^ B4" jam desinit in revertitur.
NOTvE.
f386)D. SlMai 1161. (587) A. 1165.

AUGTABIUM AFFLIGEMENSE

Monachus quidam Ajjligemensis(AflTighemijifcr Gandavuniet Bruxeltas) Sigeberlum, Anselmum, Gembta-

censes dcscripsit cum-addilionibus Gembldcensiam prmter a. 987, 991,1012,1057, 1042, 1048, 1072,1090,
1092, 1099 omnibus: Ilis-ipse addiliones fecit exAuctario Aquicinensi a. 1096, ex annalibus Blandiniensibus
a. 606, 610,'659, 640, 64-5,658, 662, 664, 665, 674, 676,678, 684, 695, 697, 698, 720, 765, 772, 806,
807, 812, 856, 851, 855, 870, 879-882, 885, 887, S9I, 893, 896, 912, 915, 918, 928, 951, 952, 944, 949,
951, 960, 975, 1002, 1013,1014, 1020,1025,1056,1058, 1041,1048, 1057, 1061, 1065, 1067,1086,1087,
1093,1094, 1100,1106, 1109-1111, 1118,1145, tum easquasinfra-dabimits..C_ontinual.ionem_iluconfecil, ut
u. 1149-1155'Aquicinensem exciperet, res poiissimum•Affligemensesex.hujus monasteriiHistoria illi inscrens ;
postea auteni suis vestigiis incederet. Scripsilantc a. 1189, ut docent ve->-bacjus hunc qui modo regnat a. 1154.
Usi eo fuerunt Albericus Trium Fontium el Bdlduinus Ninovensis (588). Edidil primus Mirmus, scd qum de
hnperatore cum laude dicla inveniebat, lacitus omnia omisit. Secundus Struve Mirwi textum ftdeliter repetiil.
Nos damus ex eodem, quo Mirceus, itnico codice B5\ cujiis scriba Eihamensis quum in continuatione nihil de
suo monaslerio iiiterpolaveril, ea quoque qum ina. 1005, 1055, 1065, 1159, de hocnarraniur, jam Afflige-
mensi scripta esse crediderim.
597. iiicbeatusGregoriusinterrogalus,cur sancta 1C azimos, alii fermentatum. Esse~\namquc ecclesiam i
universalis ecclesia non uno modo ubique terrarum prdinibus dislribiitani novimus,Romanorum videlicet,
consecret eucharisliam, hanc non valde magnam. Atexandrinorum, Hierosolimorum, Antiochenorum,
sed valde utilem composuit cpistolam : Solet plane qum generaliter ecclesie nuncupantur, et cuni unam
movere nonnullos. rntod in ecclesia atii offcmnt panes teneant fidem catholicam, diversis Mlunlur otfwiorum
' NOTJS.
"
(588) Qui cuni dicat: Hafftigeiisis monachus cliro- set, eumdem tamen usque ad a. 1165 ad verbum
mcam saam perduxil usque ad a. D. 1145, Inno- exscripsit. Simillimum errorem in Roberlo quo-
centii papm xn, Conradi v. Qui plane Itis qui anlc que et Radulfo sujira vidimus col. 55 unde, quid
eum scripserunl, non tam conferendus quam eliam teslimoniis quam cert^simis tribuendv.~n sil, cdoce-
ceferendus, si non scfiplorum vitio depravalus fuis- mur.
281 CHRONICA. .— AUCTARIUM AFFLIGEMENSE. 282
-nujsteriis. Unde fit, ut Romanaecclcsia offerat azimos A 1055. In diebus Ragineri Longicolli tradilum est
pdnes, propter quod Dominus sine itlla commixlione fraudulenler castrum quod dicilur Eiham, et datunt
suscepit carnem, sicut scriptum esl: t Verbum caro est Balduino Barbato, qui castrum fundilus de-
factum est, et 'habitavit in nobis. i Sic azimo pane struxit. .
effwitur corpus Christi. Nam celerc ecclesie supra- "1065. Hoe in anno cenobium Eihamense a Bal-
dicfe offerunt fermentalum pro eo, quod verbum pa- duino comite et Athela comitissa construclum est.
tris indulum estcame et esl verus Deus el verus ho- 1085. (Hisl. Affl.) Aflligemense cenobium tale,
mo,itaut ferinentatum commiscetur farina, el effi- auxilianteDeo, sumpsit exordium. Predicante We-
cilur corpus Domini noslri Jesu Christi verum. Sed therico, servo Dei, qui quast steUa matutina in me-
tamen .tam Romana ecclesia, qvam cetere snpranomi- dio nebule, effugandis obscuritatibus erroris appa-.
nate ecclesie pro inviolabiti fide, Jam azimum quam ruit, conversi quinque milites suis integre renun-
fermentatum dum sumimus, unum corpus Domini no^ tiant. Inter quos Gerardus Niger, qui ceteris excel-
stri Jesu Christi effwilur. Certissimum auteni sicitt lentior videbatur, doctoris sui consiliq animatus,
diximus divinum inierest sacramentttm, secnndum cum sociislocum Aflligem dictum, sicutnomine,sic
quod legimus in evangelio : « Mulier illa, que accepto " omni barbarie incultiim, quippe qui latrocinantium
fermento abscondit in farine sala tria, donec fermen • tantuni conventiculis aptus erat, edificare et clau-
tatum est tolv.mJ . Mulier videlur mihi esse aposlo- strum iri eo exslruere aggredilur 445.
lica vredicalio, vel ecclesia, que de diversis partibus 1086. (Ib.) Affiigemensis cccnobii fundatores, qui
congregata est. Heciollit fermentum, id est noticiam omnibus abjeclis, ita nudi ad edificandum clauslrum
vel inlelligentiam sanctarum scripturarum, et abscon- coriveneraiil, ut. nicbil secum, preter panes tres, di-
dil itludin farinesata lria,~ ul spirilus el anima et midium caseum et pauca ferramenta detulerint, vix
corpus in unum redacta inter se non discrepent, sed tribus anriis exactis, a Gerardo Cameracensi epi-
impelrent a patre, quicquid petierint. Amen. scopo in honore apostolorum Pelri et Pauli eccle-
1005. Iste dux Godefridus dictus est Eibamensis. siam 'dedicari faciurit. Comitissa Adela cum duobus
Erat autem Eiham oppidum et castrum munitissi- filiis suis, Heinrico et Godefrido, ad edificandum in-
mum (589), et sedes princjpalis ducatus regni Lo- ibi ccendbium eundem locum liberfate donavit.
tharici. Qui dux Godefridus duxit Mathildem, filiam Predicti fratres monachos, a quibus monachicunv
Herimanni ducis Saxonum, viduam relictam Bal- ordinem discerent, sibi adsociaverunt (Y. Arnutfi.)
devvini comitis, qui erat filius ArnuM magni mar- Arnulfus, Suessonicce civitatis episcOpus, spiritu
chionis. De qua idem Godefridus geuuit tres filios, C j)rophetie, puritale vite, et miraculis vanerabilis cla-
Godefridum, Gozcelonem, Hezcelonem. Hezcelo co- ruit; Aldenbort (590) in ecclesia sancli Petri Dei
mes, post mortem ducis, castrum Eiliam cum pro- nutu sepelilur.
vincia Brabantensi suscepit et diu tenuit. Hic enim
fRiurrinomine el filium riomihe , 1087. Domnus Fulgenlius huj'us cenobii primus
genuit Herimannum, abbas hoc arino eleclus est in feslivitate sancliMar-
Berthildem; qui dum adhuc juvenes essent, defuncti tini 44s abbas Cluniacensis pietate
et in eCclesia Felseka (7/is/. Affl.)Hugo
sunt, apiid sepulti. Qui postea insignis, discretioueprecipuus,
rhultis miraculoriim signis claruerunt, sed a Yrer- sanctitateetreligio-
ne clarus habetur.
dunCnsibus monachis furtive ablati surit. Alteram
1088. (Ib:) Hocanno domnus Fulgentius, jirimus
quoque filiam' tradidit nuptui Reginero, Montensi hujus cenobii abbas, consecratus est in feslivitate
comiti, simul cum tota Jprovincia Brabantensi. De- sancti
inde cum omnia sua ad yotum ordinasset, relicto in Georgii.
manus Regineri castro etcomitatu, apudVerdununi 1091. (Ib.) Nobilis vir Heribrandus divina revela- .
effectus est riionachus. tione ammonitus a sancloPetro, se a damnalione
1007.Tri Gandavo adventuS corporis sancti Li- videns absolutum, apud Affiighem ad conversibnem
vini Hibernensis arcbiepiscopi 'et martyris piissimi, T»venit. Qui tricesimo die mbx a Deo vocalur. Quem
' -
16 Kal.'Sept. 444. . . ' *.'"' secuti quinque filii ejus, frater quoque magni no-
1050. Coiries Balduinus, qui dictus est Barbatus, minis et polenlie, nomine Iggelbertns, omnes ton-
congregalis marcbisire sure sanctorum corporibus, sorati ad celestes thesauros terrena patrimonia
Bavonis, Wandregisili, Amandi, Yredasti, Bertini, translulerunt.
Winnoci, cum aliis innumerabilibus sanctorum 1095. Lanfrancus, Cantuariensis ecclesie archi-
reliquiis, presente Hugone Noviomensi eplscopo episcopus dicm ultimum claudit. Cui succedit An-
cum aliis jiluribus episcopi s et abbatibus, congre- sebrius, vita et doclrina prccipuus, flos presulum,
gatis totius regni sui primatibus apud Aldenardum, ' lux patrie, per omnia imilator magistri, qui et di-
pacem ab omni populo conjuratam finnari fecit. . versa opuscula conscripsit (591).
ykl\\M LECTIONES.
444Ilmc incod.addit manus paulo recenlior. "'sHmc el codiceGcmblacensi manus 1).addidit (el indeFo),
ul opinor,exipsonoslro'B'b*.
NOT/E.
(589) Eenham siveEenaem, prope Oudenaardc. sicampinam a. 1087.
(590) Oudenburg prope Ostcnde; cf. Contin. Ur- (59!) Cf. Contiii.. Ursicampinam a, 1097.
283 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 284
1093. (Ilcinricus comes Lovaniensis) seeundus A 1149. R. 12. ' F. 15. A. 15. II. 5.
Jiujus iiominis Tornaci perimitur. Succedit frater (Auct. .•l«/!<!c.)IinperalorConradus et rex Francie
ejus Godefridus. Ludowieus sinc ullo eifeclu prociiictum solvunt, et
1090 (Ilist. Afft.)Ida Boloniensium comitissa tra- ab itinere Hierosolimorum reverfiintur, numquam
didit nobis ecclesiam, quceesl in villa Genapia, cum audita tanta infelicitate tanti exercitus. Hiemps gra-
decimis et uuiversis ejus reditibus, conseiilieiilihus vissima 4 mensibus iuvaluit el prcevaluil.
filiis ejus Godcfrido duce, Eusiacbio et Bakiuiiio. 1150. 15. 14. 14. 0.
luem Godefridus dux, iilius cjtis, in eadem villa (Auct. Aquic.) Orta est confeinio inler Heinricum
quinqiic maiisos ierre nobis donavil, ad quos ipsa episcopum Leoriiensem, et Heinricum comitem Na-
jjostea quasdam partes circumjaccntes, j)lane unum mucensem. Comes quidem, ul dominaretur, inten-
contiiiciites, in augmentum concessit. debat; episcopus, ut sui ab ejus dominalione et
1099. (lb.) Cellam Fraxiuam doninus Fulgentius gravi oppressione liberarenfur, satagebat. Milites
abbas suscepit regendani. comilis in quandam villam, que vocatur Hoylon,
1100. (Ib.) Ceilam sancli Andrece prope Brtigas convenerant, quorum unus, qui potior videbatur,
sifam domnus abbas Fulgentius suscepit regendam. -j manus in episcopum, ul cum caperet, injecit; sed
1100. Anselmus Laudunensis,'doctor doctoium, ipse se ab eo subripiens, iratus suos ari eorum sub-
Taiidem. nescio quo
preclarus habeltir; qui non soli sibi laboravil, sed versionem forliler incitavit.
iis vifa stia multos erudiens posl mortem posteros infortunio, ecclesia succensa est, et omnes, qui in ea
beatos fecif, quos-scriptis suis dilavil. confugerant, combusli sunl, miserabililerque perie-
runl. (Ib.) Tandem congrcgato utriiique exercitu,
1105. Immunitas Aliligcmensisccclesieetiam apo- congressi snnt; episcopus superior faclus esl. Co-
stolica auctorilale a Paschali papa corrobatur anno mitem ftigavit, de suis potentiores ce])it, sed cum
6 pontilicalus ejtis. Doinims Fulgentius abbas locum, miserabili cede multorum victoria potilus est.
quiForcsf dicilur, suscipit. 1151. 14. 15. 15. 7.
1119. Cellam in Bornebem (592) domnus abbas (Av.ct.Aquic.) Fructus lerra uberes babuif, sed
Fulgentius suscepit regendam, tradente abbale, el pluviarum inundatione' a feslivilale sancti Johannis
canonicis ejus moiiacliis faclis, quia per eos regi non usque ad medium Augustum omnia vastanle, vix ad
poterat 440. lriaturilatem perduxit. Nam vinum et ceteri fruclus
1120. Obii! domnus Fulgentius abbas primus Af- ., magna ex parte defecerunt, et quod de uvis colle-
fiigemcnsis, qui bono Christi odore sua ornavit clum est, in acorem versum est.
tempora usque ad consiimmatioiiemvite. Succedit 1152. 15. 16. 16. 8.
fiomnus Franco secundo loco abbas constilutus, (Aucl. Aqv.ic.)Conradtis imperator diem ultimum
vere in multis laudabilis. Basilicam Aflligemensem claudit; cui successit Frede.ricus Romanorum 60as,
fundavit, libris et ornamentis eam decoravit, predia consobrinus ejus, concordi principum sentenlia
ampliavit, religionem confirmavil4V7. electus. In ecclesia sancti Nicolai, que constructa
1122. Norhberlus claruit. esl in opido Bruscllensi, sancta Maria mater Jesu
1126. Balduinus Gandensis, primus intcr primos Chrisli
operata est tanla miracula, quod a tempori-
Flandrie et Brabantie, principumque princcps, se- bus
apostolorum adeo magna et frcquenlia in tam
culo renuncians tonsorattir, defunclusque in templo brevi
lempore nusquam sint audila. Dum enim
Aliligemnie scpelilur 446. consensu abbalis Affligemensiset consilio fratrum,
1154. Domnus Franco secundus abbas Affligc- ferelrum illud iri bonore sancle Marie, auro et ar-
nicnsis moritur ; Albertus succedit '*''". gcnto operiendum, ab ecclesia Waverensi (595)
1150. Domnus Alhertus abbas Affligemensis pa- cum celeris reliquiis que in eadem conlinentur,
storalis cure lioiius rieponit; domims Petrus succe- 3 fuisset allatum, el in ecclesia sancti Nicolai rcve-
dit v'~. renler locatum, statim operanle divina virlule, per
1159. Dejecla est vetusta Eihamensis ecclesia, et merila gloriose Virginis ceci visum, surdi auditum,
incepta est nova, a Snellardo abbalc. A.b islo anno claudi gressum recipiunt, et tot infirmi variis lan-
cejiit fames 12 annos pcrdurans. guoribus ojroressi, a pascbali bebdomada usque in
1140. Heinricus comes, filius ducis Godeiridi diem nalivitalis sancli Jobannis, sanitalem oplatam
superiore aimo defuncii, mililie cingulo deposilo consecuti sunt. Si fratres supradicte ecclesire hec
Aflligeniensis monachus factus, celestis militie si- per singula stili ofliciolidelium memorice commen-
giiaculuni accepit, et cilo vocatus a Deo migra- dassent, non parvum volumen posteris jirofuturum
vit :*''. conscripsissent. Hoc bono odore tota provincia in
\ARIM LECTIOiSES.
446Hmc ei B4', 4" habent. '" IIw.c in Bl*, 4*' tantum extant, in B5' non lcguniur; sed apparet, ca a nc-
inine nisi ab auciorc Affligcmensiprofccio cssc; undc liic cxhibcmus.
NOTvE.
(592) luter Alp.st el Antwerpiam. (395) Wawre, non procul a Waterloo,
285 CHRONICA. — AUCTA.RIUMAFFLIGEMENSE. 286
brevi respersa: non solum ex nostris, sed etiam cx A quicquid in ejus laude dictum fuerit. Nec parva mi- :
valrie remotis partibus factus est concursus divi- raculi portio est, quod hoc anno lanta stcrilitas
tum et pauperum ; diverse etatis et utriusque sexus agris nostris incubuit, quod vix duorum vel ad
fideles cum oblationibus suis convenerunt , et trium mensium nobis viclum suflecit omnis copia
lantam pecuniam, que non facile numerari potest, mensis nostre. (Ibid.) Ttirbo gravissime tempesta-
bac ratione dividendam obtulerunl; partim scilicet tis per iines nostros viam molitus, quasi sulcum
in sustentatione pauperum, partim in restauratione . ducens, unius diei itinerc queque velut fiammis dc-
ecclesiarum, partim in usus fratrum in ecclesia pasta consumens, lugenda vestigia reliquil. (Ibid.)
Haflligemensivel Waverensi Deo servienlium.Abbas Asealoncapta est ab exercilu Domini, qui est Ilie-
etiam Haffligemensis et fratres ejus pedites usque ad rosolymis, et possessa a nostris ; mttlto tanien la-
ipsum opidum convenerunt, ubi albis vestiti et bore ac diulurno bello, multis etiam periculis et
cappis induli, processionem multiludine monacbo- gravibus damnis prius exercitu afflicto. Nanique
rum composite et boneste ordinavcrunt; et sic can- diebus sancte Dei genitricis puriiicalioni proximis,
taudo, Deum el ejus genitricem collaudando, cum rex Hierosolymorum prociiicttim movit, portas ob-
magna gloria et applausu lotiusjiopuli, qui ea die sedit, et muros civitatis diffuso exercilu vallavit,
dictintur fere ad 50 milia convenisse, in ecclesia " nocturnis excubiis, diurno bello eis incessanter
sancti Nicolai intraverunt. Atleslali sunt fideles, imminens, usque in festum assumptionis ejusdem
iiumquam se aliquo conventu, qui faclus sit ali- sacratissime Yirginis moras pertrabens, et infali-
quando, siveimperatorissivejussuRomaniponlifieis, gabilis perdurans. Proxima ergo die illius sacratis-
tam honestani et tam bene ordinatam processionem simi fesli, turrim cum suis machinamentis muro
vidisse. Quoddam insuper beneficiuni, quodnonest admovit; et arlificio subterraneo actum est, ul mu-
sileniio pretereundum, imo super celera commen- rus cadens latum ingressum nostris preberct.
dandum, ipsa gloriosa Domina comulit toto illo Itaqtie noslri ruunt et irruunl; primus prepositus
tempore fidelibus suis ; per quod bella multa, que et dux illius exercitus, qui fraterne socielatis pro-
jam instigante maligno concilata- fueranl, et sedi- fessione templo militanl, cum suo cuneo irrupit,
tiones consopite quieverunl. Dum enim ex diversis elusque ad-plaleam civitatis , agmine suorum
partibus mubi convenissent, de quibus auditum stipatus, perveniens, gradum fixit; ibi artatus
esl, quod inimici essent ad invicem, statim sine augusliis jilatcarum , maceriis cinctus, et su-
ulla exactione pecunie vei qualibet satisfaclione, perimminentibus lectorum domatibus, et omni
que intcr scculares in bujusmodi negotiis solel fieri, r parte confiuente turba circumventus, opprimitur et
solo Dei timore et amore piissime matris correpti, cum omni lurba suorum obtruncatur. Quorum ca-
interventu fidelium in pace reconciliati sunt. Hoc pita in unum cumulum sunt congcsta, ut regi Baby-
finito tempore relatum est feretrum in supra nomi- lonie pro signo victorie ostenlarent; corpcra vero
nalain ecclesiam cum reliquiis, nec tamen toto illo in muro suspcnderunt, nobis improperantes, et
anno desiit maler misericordie a ceplis, circa inlir- verbis blasphemie exercilum Dei provocanles. Tan-
mos beneficiis. (Ibid.) Ecclesia sancli Bertini cum dem nostri in Domino conforlati regi diccbani, ut
onniibus appendiciis suis combusta est in ipso virililer pugnarct, et de Dei misericordia Tion de-
feslo sancti Bertini, rium malulinorum sollempnia speraret , cujus lunc maxime adesse solet
agebantur. auxilium, cuin deest nec speralur humaimm. Quod
1155. R. 1. F. 17. A- 1". H. 9. ergo christianorum proprie presidium est, confes-
(Aucl. Aquic. ) Eclipsis sol.is facta csi 7 Kal. sione pcccatorum, elemosinarum largilale, et de-
Feb. in 2 feria; 5 Idus Februarii in 2 feria toni- votissimis supplicationibus seDomino commiltentes,
truum auditum esl. Brusellenses opidani injuriam et sancte Dei gcnetrici vola facientes, tertia die ad
quam preterito anno abbati et fralribus ejus utpote murum accesserunt, inslrumenta bellica, macbi-
homines dura cervice et in sua sentenlia mentis D nas ct balistas admoverunt, fide conslantes. Crux
obstinatc inlulerant, boc anno coiTexerunl, hoc sci- vero dominica in manibus palriarche agmen prcce-
licet modo : quia ipsi Dominam nostram — sic debat, certissimum viclorie pignus, quod semper
enini aiunt (594) — de ecclesia Waverensi devote noslris in omnibus preliis fuit. Tum vero virlus
et bumilitcr tollentes, cum honore susceperunt, et Domini manifesta fuit, linguas blaspbemas edo-
suo tempore pacifice et cum gaudio remiserunt. muil, el omnem confidenliam supcrborum dejecit, et
(Ibid.) Eugenius papa diem ultimum claudit; suc- consilio dissipavit. Yir ille qui presens fuit, etoinrii
cedilei Konradus 158us, Sancle Sabine episcopus, lempore obsiditionis in exercilu duravit,'quod viriit,
Anaslasius appellatus, vicarius doinini pape prede- nobis narravit. Percussi sunt omnes cecitale, ila ul
cessoris sui. Domnus quoque Bernardus abbasCla- cum molares lapides balista suo impetu in medio
revallensis, qui qtiasi lucifer exortus, ordinem eoriim emitteret, nullu.s lapidem vcnienlem virierit,
nostrum illiislrabat, migravit ad Dominum; cujus ul aloco ccdercl, ictumquelapidis declinaret. Q.tiid
vita ct doclrina in tantum cxcellit, ut minus sit, multa? coacli sunl, quam negaveranl, Dci conlitcri
NOT.E.
-D')'i) Nci!:'&-.Dame.
287 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 288
virtutem, et quem blasphemabant, suorum esse A hoslium non ignorans insidias, totum procinctum
fidelem protectorem et adjutorem.Ergo ultra diffcrre ecclesie sancti Petri armatus circumdederat; donec
non valentes, civitatem in manus regis tradunt, et omnibus explelis cum imperatore egrederetur. Ro-
ex illo tempbre Ascalon nostrafacla est, et a nostris mani, tam pudore quam dolore animo concitato,
possessa. Istud inter maxime miranda miracula quibusdam residais, quos incaulos occupaverant,
miraculum esse videtur, quod urbs 150 lurribus inlerfectis, cum imperatore congrediuntur; sed
prevaUdis munita, el cenaculis domatum in plaleis mbx in fugam versi, ad Tiberis alveum cbguntur.
suis quasi crypta laqueariis superlecta, et quodam- Quanti in congressu ceciderint, quanti in flumine
modo inexpugnabilis, landem aliquaudo vinci po- submersi sint, scriplis committere non audeo. Im -
tuit, quod in bystoriis velerum nusquam legitur. perator vicfor regreditur. Floret imperium, et do-
1154. R. 2." F. 18.. A. 18. H. 10. minus rerum sublimis attollitur. Multis annis sle-
(Auct. Aquic.) Anastasius papa ex hac vita de- rilitate terre et necessariorum penuria uobis labo-
cessit; succedit ei Adrianus 159us, antea Nicolaus ranlibus, hoc anno tritico omnino deficienle, in ul-
dictus, episcopus Albancnsis. Rex in Anglia consti- timo discrimine, quid agendum esset, vix anxiis'
lutus est Heinricus, cujus avus fuil ille magnus et potuit occurrere. In hoc tamen ad ultimum sletit
famosus Anglie rex Heinricus. Filia namque ejus, sentenlia, ul pecunia muluo amicorurii fidesumpta,
que imperatori nupla, imperatrix dicebatur, et erat emeremus viclui necessaria. Misiriius ergo fralres
comili Andegavensi in conjugio posl ejus excessum nostros in aliam regioiiem, qui soUicite injunctum
copulata, hunc, qui modo regnat (595), de eo negotium exsequuntur, et remenso itinere, onerata
suscepit, et fratres ejus. Qui cum adhuclactcns sub nave iter carpentes ad opidum Aldenardum dictum
ubere nutricis esset defuncto avo ejus Heinrico pervenerunt. Est ibi locus, in quo moleridina et ca-
rege, cum cunabulo in Angliam deportatus est, et tarecte, que aquarum transitum suscipiunt el red-
ibi electione omnium principum, datis juramentis, dunt, ila angustum et periculosum eificiunt ipsum
iu regno confirmatus est. Et quia sub manu procu- locum, ut nayis nostra transitura, firmissimis fu-
ratoris usque ad legilimos annos eum scrvari opor- nibus ligaturis posti astricla tenerelur, donec ipsam
tebat, electus est comes Slejmamis cognatus ejus, caribdim evaderet et perlransiret. Ergo tanta cau-
qui regnum regeret, el eura. educaret. Qui Slepba- tela, tanlo conamine navis ad illam voraginem et
nus a principibus persuasus, et eorum adiilaliorii- precipitem cursum aque fremenlis adducta, imo
busnimis prono favore se inclinans, supplantator impulsa, in medio fervore insani estus suis presi-
et proditor factus, regnum invasit et tenuit. IIcc n diis destiluifuj'. Solvunlur retinaeula, rumpuntaF
comperto mater supra modum mulieris animo at- funes, omnisque conatus fruslralur. Navis precipiti
lolitur et efferatur, nec mora intercedeiile, Angliam cursu violenli amnis rapta, nunc sursum ej'ecta,
cum exercitu ingreditur; mullis et gravibus preiiis nunc in imo precipitata, landem ad pontem qui pro-
commissis, multa audacter opera patravit. Ad ulti- ximus erat, undarum concursione et violenla concus-
IKUTO,post plurimos annos, jam adulto illo juvene sione propulsa, impegit in postem firmum et fortem,
iilio suo, Stejiliano eliam subito, nec salis nota qui suslentabat pontem; quem pontem confregit, ipsa
morte defuncto, filium suum Heinricum in regno nullum dispendium passa libero et securo cursu
constituit. pertransiit. Quid ad hoc dicemus? largitori bOno-
. 1155. * 3. 19. 1.' II. rum omnium gratias agamus. (Ibid.) Godefridus
(Auct. Aquic.) Imperator Fredericus, preterito junior, -dux Lotbaiingice, filiam Heinrici comilis
aiino profeclus, hoc anno Roinam pervenit multis Lemburgensis in conjugio sorlitus est; per quod
in itinere lalioribus attritus, et diversis hostiliter tandem rebus omnibus pace compositis, contentio
pbsistentibus; quos omnes lam sagacitate quam longo tempore prolracta, ea conditione finitaest,
yirtute 448superavit, et ad deditionem alque sub- ul Godefridus confymatum sibi ducatum, sine ulla
jectionem compulit; Romanis principibus manda- D contradiclione, advocaliam sancti Trudonis, caslel-
vit, ut eum cum pace susciperent, et subjectionem lum Rode obtineat, atque omnium, que possidet
non negarent. Quod illi jrecunie inhianles contuma- idem comes, post decessum ejus medietalem acci-
citer rennuerunt, dicentes, quod nisi ad quas vel- piens, heredilario jure successor fiat. Arnoldus he-
lenl coiiditiones acquiesceret, ipsos non subjectos, reticus et scismaticus de Brixia, discipulus magi-
sed hostes seiiliret. Imperalor semper eorum inex- slri Petri Abailart, a quinque apostolicis excommu-
.pletam avariciam resjmens, Romam armata manu nicaturr tandem sub Adriano papa laqueo suspen-
ingreditur; jiapam Adrianum amicum et aptum dilur, corpus ejus igne cremalur el combusli eine-
sibi inveniens, in ecclesia sancti Petri benediclione rcs in Tyberim projiciuntur.
confirmatur Jt coronatur. Interim exercitus ejus,
VAUI.E LECTIONES. - .
. ^-sex.priores' Imjus vocis litteras in codiceirasil Mirmus; resliluimits eai ex Alberko, cupts lectwnem
conjectura asseculus eral V. D. Car. Grotefend. \ .
NOTJ'.
(595) Obiiia. 1189.
 289 CHRONICA.— AUCTAR5UMAFr LICEMEXSE. 290
1150. II. 4. F. 20. A. 2. H. 12. A miiia de suis amiseranl, magna instantia cl fortim-
Fredericus imperator judicio et consilio episco- dine superatum, positis in eo militibus obtinuit. Inde
porum et arehiepiseorum relicta uxore sua, duxit circa natale Domini Aniiochiam venieus, duo ca-
filiam comitis Burgundiorium, Reinaldi nomine, de stella Harenc el Femie acquisivil, fertium desfruxii;
ultra Saonam; quam patruus suus comes Wilhclnius et quecumque princeps ipsius Raimundus incuria et
arta turris custodia diu clausam tenuerat, u'l eam insolenli temeritate amiserat, Turcis irruentihtis
peideret et hereditatem ejus fraudulentcr preriperet; cum maxima parle exercitus sui occisus, ipse viri-
sed Deo miserante de manibus ejus liberata, impe- liler agens recuperavit. Deinde j)rogressus in ulte-
ratori in conjugium copulala esl. Heinricus junior riora, Cesaream Cappadocie obsedit, obsessam
rex Anglorum, exercitum copiosum ct magnum belli quarto die cepif, et quia relincre non potuil, uipote
apparatum, quem proposuerat ducerein Hiberniam, a nosiris longe positam, dextruxit; et sic omnia
ut eam suo dominio subjugaret, fralremque suum prospere agens, ad suos Hierosolimam cum magna
consilio episcoporum et religiosorum virorum illi gloria ct gaudio cbristianorum reversus, ibidem
insule regem conslitueret, convertit contra rcgem biennio commoratus esf. Uxor ejus Bethanie reli-
Francorum; bac scilicel de causa, quia uxorem ejus gionls babilum suscepil. Brandcburch caslellum in
ab eo 1'elictam in matrimonium duxerat, cujus " terra Sclavorum trans Alhim, per quod pagani
patrimonium satis magnum et amplum, ducalum christianos graviter alfiigebant, Albertus marcbio
scilicet Aquilanie el omnia ipsi subjacenlia, rege comes in Saxonia obsedit, cejrit, positisque in eo
contradicente, possidere contendebat. Inde gravis militibus Sclavos humiliavit, acperhoc cbristianos
el longa contentio inter eos exorla est, ita ut in par- fines multum dilatavil. Fredericus imperaforsecundo
tihus utriusque regni videreiilur urbes destrui, ville in Italiam, jilenius eam subjugaturus, movit cxcr-
et. opida cremari, homicidia, depredationes rerum cifum cum duce Bohemie et ceteris regni sui prin-
omnium violenter fieri, el a Pyreneis montibus pene cipibus- (597). Cenobium Gemblacense, quod ante
ad fines Flandrie hoc malum qtiasi pcstis gravissima annos circiler 20 succcnsum (598) sed Dei clemcnlia
inlolerabiliter grassari. et suffragiis sanctorum, quorum reliquie in illa
1157. 5. 21. 5. 15. contiiienlur ecclesia, aquis de alveo vicini fluminis
Theodericus comes Flandrie, jam terlio profeclus elevalis el monasterio superfusis reslinctum, modo
cum quibusdam principibus terre sue, ducta etiam tali presidio destitutum, occulto Dei judicio cuni
uxore sua zelo j)io devotionis accensa, cum qtia- claustro ct celeris officinis totoque oppido combu-
dringeniis militibus et copioso belli apparatu Hiero- r sluin est.
solimam, Pbilippus iilius ejus comilatum suscepil ; 1158. 0. 22. i. 14,
quem justicia, forlitudo et liberalilas omnihus boni.s Frederico imperatore in Italia posilo, civiiatibus.
laudabilcm el amabilcm fecil. Quam (596) ea tem- et urbibus subaclis, duces, comites et jirineipes
pestate in tanta perturbatione et desperatione inve- terre. ari eum parlim timore partim amore conve-
nit, ut jam timerent se iinibus suis expelli, loca iicrum, debitam ei subjeclionem et reverentiam ci
sancta genlibus propbananda, totamque terram pos- .exhibuerunl (Aug. 0.) exceplis Mediolanensibus, qui
sidendam relinqui. Noradin enim, Sanguinii filius, sicut.])redecessoribus ejus, ila ipsi quoque rehelles
ruplo pacis fcedere primo improvisis supcrveniens, extiterunt. Ipse absque ulla dilatione sua usus
eis congressus superavit. Secundo in vigilia penle- constanlia, civitatem obsedif, el quamvis interius
costes congrediens, fere sexcentos in exercitu pro- baberent, ul diciiur, 60 milia armatorum, primo
balos, quosdam lempli, quqsdam regis mililes cepit, lamen el secundo congressu mulla stragehumiliatos
occidit, regem vix fuga elapsum ceterosque in ca- ad deriitioncm compulit, ut 200 de nobiliorihus
strum Belinas impulit, terramque, usque maritima civitatis pacis obsides darent, et quamcumque con-
nullo resistentejirogrediens, miilia ex cede vaslavit. dilioncm sibi ab eo imposiiam susciperent. Quibus
In lanto timore positos Dominus adjutor in oporlu- '.D acceplis et condilionibus sacramenlo confirmalis
nitalihus, in iribiilalione, per comilem supradictum (Sept. 8) quasi securus, cxcrcitum quosdam in
hoc modo consolatus est. Ipse namque Dei confisus propria, quosdam in hibcrna dimisif; ipse in Ilalia
adjulorio, el sancte crucis, que in exercitu fereba- seretinens, pius.ct justus ab omnibus appellatus, ct
tur, munitus signaculo, adjuncto sibi rcge audaclcr secundus post Karolum Magnumjusticia et pietale
eongrcssus, Noradin cum suis superavit, stiperatos est habitus. Inlerim lamen sua ocia piis rei puhlice
humiliavit, humilialos ad pacem poscendam compu- perornans negociis, Laudam civilalcm, quam Me-
lit. Castellum, quod Cavea dicitur, nostris valde diolanenscs destruxcranf, in fuliori loco franslatam
14=sui
infestum, quippe quiper illud infra 7 annos fere 15 restruxit. Cumam quoquc, quam idem Dei et
YARI.E LECTIONES.
449Dei et erasil Mirmus, utvidelur, qui laudcs Fridcrici ct in codice delcre studuit; reslituimus ex
Atberico.
NOTJE.
(590) Hierosolymam scilicel. processit.
(597) Hoc factum demiim 1158, mense Junio; (598) A. 1150.
aimo enim 1157 imperafor ullra Biirgundiam non
 291 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 292
liostes pene destruxerant, reriovavit et munivit. A bus rcgni, preterito auno ab imperalore ter voeatus.
1159. R. 7. F. 25. A. 5. H. 15. Quorum adventu oppido letatus, consilio principum
(Sept. 1.) Adrianus papa diem ultimum claudit. statim obsedit ex omni parte Mediolanum, et ita
Rolandus cancellarius et Octavianus presbyter car- coartavit eos, ut non habereiit potestatein libere
dinalis de papalu contendunl. Bellum gravissimum egrediendi vel ingredicndi, emendi vel vendendi.
ortum erat ante annos circiter 20 inter ducem Timuit enim propter reverentiam ecclesiarum ar-
Ebvanii Godefridum juniorem, et Walterum cogno- mata manu ingredi; et ut parceret mililibus, qui in
mento Berlold. Puer quidem Godefridus adhuc in congressione, ut assolet fieri, o.ccidipossent, maluii
cunis jacebal; turba aulem sediliosorum ulriusque fame cruciatos ad deditionem compelli. Ipse inferim
partis pacem turbabat. Unde magnum malum pro- cotidie elemosinis pauperum insislebat; decimam
cessil, et quasi quoddam contagium lerram utriusque partem omnium redituum suorum pauperibus erp-
invasit. Agricole enimbonis suis spoliali, miseri et gabat, eslimans se melius elemosinis pauperum
exsules de finibus suis sunt egressi; lerra deserta quam armis militum posse vincere. Ipse pius et
habilaloribus inculla remaiisit. Erat cernere mise- dilectus omnibus habitus est, ul duces et comites
riam, incendia, homicidia, rerum omnium depreda- Guillelmi regis Sicilie dominum suum desererenl et
tiones violenler iieri, fereper annos 20, donec hoe n ad ipsum se conferrent. Baldewinus quintus rex
anno quarlo bello Grinbergensis (599)urbs antiqua Jherusalem vita decessil; Amalricus frater ejus ei
: ...
ruit.(VIRG. JEn. ii, 565), multos dominala j)er annos; successit.
easlrumque magnum et famoslim, quod humana 1162. 10. 26. 8. 18./
yirtute vix poterat, juslo Dei judicio combustuhi et Mediolarierises obsidione, fame, inojiia, etqiiod
,,.~'a(i.solum usque dirutum est. Accidit hoc iu festo rest gfavius, sedifidrie coartali, per internuntios pe-
sancti Remigii. Itaque oriirii auxilib.destitutus, a tunt ab imperatore misericordiam; tanturii ut vita
comite Flandrie dereliclus, cui soli innitebatur, cum donerilur, omnem couditionem ab ipso proposilam
duce, sero taimen, in pacem rediit. MediOlanenses promittunt se sustinere. Kalendis itaque Marlii,
violatis sacramentis caslrum, in quo imperator the- omnes per turmas suas exeunt, prius principes",
sauros suos deposuerat, invadunl, mililes custodes post eos nobiles el milites, gladios manibus tenen-
caslelli capiunt, thesauros diripiunt, ulteriusque tes, quasi essent rei maj'eslatis el proditdres, deiride
progredientes, amicos ejus et confoederatos impu- promiscuum vulgus, funibus colla innexi, in cili-
gnant. Ipse lioc audito, ultra quam credi potest ciis, cinere capitibus aspersis ad pedes imperatoris
ammiraiis et exhon-ens ebrum perfidiam, decrevit r iu modum crucis se prosternunt. Imperator, qui
Dei et suam injuriahi: de crimine infidelitatis debilo proposuerat eos ad terrorem aliorum diversis sup-
talione vindicandam. (An. 1160.) Obsedit itaqiie ' plioiis iriterimere, vita donatos, rebusque necessa-
Criinirium (400) castriini satis munitum, in quo erat riis, quantum secum ferre poterant, cpncessis, per
niaxima flducia et fortitudo eorum, obsessum cepit regiones dispersit, ita ut non haberent licenliam in
(Jan. 20), captuni destriixit, mililes qui in eo invenli civitatem amjilius revertendi; deinde jussit suos
sunl, vila dOnatos abire pennisil, sed et quecumque. civilatem ingredi, muros, lurres, alta etsuperba
Mediolanensium erant, circumquaque vastari pre- fastigia et edificia destrui — tribus tamen pepercit
'
cepit. ecclesiis, sancte Marie, sancli M^auiicii,et sancti
1160. . 8. 24, 6. 16. Ambrosii, Cumoflieiiiis clericorum, oflicialibus ipso-
Hcinricus rex Anglorum filiam Stephani, neptem "rum, domibus et indempnitate rerum concessa —
. suam sancliinonialem et abbatissam in clauslro erarium publicum sibi reservari. Placentini, Bolo-
consecratam, contra fas legum Matheo filio comitis "nienses, Brixienses, Mediolanensibus contra impe-
Flaudrie dedit uxorem, utper eam comilalum reti- ratorem cOnfoederati, exemplo eorum territi, eam-
neret Boloniensem. Et quia sponsa Deo dicata, non dem humililalis subj'ectionem, quasi rei majestalis
sponsum sed adulterum summo regi superduxit, D subslrati imperatoris pedibus, exhibuerunt, ipsius-
bella et seditiones inimicus inter patrem et filium, que indulgentia veniam optinuerunt, Fames gra-
inter fralrem et fralrem concitavit. Fridericus im- vissima in lanlum prevaluit, ut modius tritici ven-
perator cum videret, propter paucilalem exercitus deretur 50 et eo amplius solidis Lovaniensis monete,
Mediolanenses contra seinsolentius agere, rnisit .multaque milia hominum fame periissent , nisi
per omnes fines regni sui, ut venirent ei in auxilium, Dominus pauperis populi afllictionem respexis-
et juravit, se non recessurum a civitate, donec set. Ipse enim qui percutit et medetur, dedit spiri-
'
caperet eam. Ut autem hoe juramentum ratum tum bonum in cordibus fidelium suorum, cujus in-
' "
maneret, designavit, si forte vita decederet, duos stinctu largam manum ad pauperes extenderunt,
imperatores, filium Conradi predecessoris sui, et eorumque inopiam sua habimdanlia suppleverunt,
post eum Heinricum ducem Saxonie. et largius quarn aliquando nostris temporibus vidi-
1161. 9. 25. 7. 17. mus, sua eos liberalitate sustentaverunt. Imperator
Convenerat exercitus magnus ex omnibus parti- Fredericus a rege Francorum invitatus, ul sublato
NOTJL.
399) Prope STlvordam occidentem versus. (400)Cremam.
293 CHRONTCA.— CONTINUATIO AQUICINCTINA. 294
sehismate Romane ecclesie pax iirma redderelur, A 1165. R. 11 F. 27. A. 9. H. 1.
concUiuni in territorio Besuntionum Dolo villa su- Corpora trium magorum a Reinaldo Coloniensi
per. Sennam fluvium, in deeoUatione sancti Johan- electo de ecclesia quadam civitali Mediolanensi con-
nis baptiste convocavit; sed iu taiito conventu re- tigua translata sunt, et cum magno gaudio el exul-
talione totius provineie, j)rocessione mirabiliter or-
gum, ducum, comitum, archiepiscoporum, episco-
porum et abbatum, ClarevaUensium consiUo et dinata necsimili omnibus retro seculis visa vel au-
instiiictu rege Francie ab imperatore averso, quique dila, eivitati Coloniensi illata et in ecclesia sancti
sine effectu, eadem et adhuc graviore perriianente Petri reposita sunt. Si quis vult scirc, quomodo de
discordia, 111sua redierunt. Desponsala iilia regis parlibus suis translata sint Conslantinopolim, et de
Francorum . filio regis Anglorum, contentio cou- Constantinopoli Mediolanum, id in ecclesia sancti
quievit, et pax jilena inier eos couvenit. Petri Coloniensis inveniet.

CONTINUATIO - AQUICINCTINA

- De hac conlinuatione, omnium prmslantissima, ct iii ultimo sallem decennio factis cowva,jum egimus
col. 29. Damus primi integram e codice egregio B5, quem tamen non esse auiographum auctoris, supra vi-
dimus col. 4t5.
Brevis epilogus. Eusebius hYStoriographus Cesa- B tus. Nam multorum ariime, qui ibi a Sarracenis
riensis episcopus scripsit principia hujusvolumi- iritcrfecli sunt et fame perierunt, per Dei misericor-
nis, veraci stilo futuris insinuans successionem re- uiam:!salve-Tacte;rsurit. Inter Balduinum coriiitem
gum elseriem iemporum,aiiativitateAbrahe patriar- Montensem et Sibillam comitissam Flandrerisem
che usque ad vicesimum Constantini magni prin- ortadiscordia, milites Flandrenses in pago Austre-
cipis ahnum. Scripsit autem Grece; set bealus batensi incendiis et fapinis palriam demoiiuiitur. _
Jheronimus transtulit Laline. A vicesimo autem Ad hanc discordiam pacificandam Sansou verieia-
anno Constantini usque ad mortem Valentis impe- bilis Remerisis arcbiepiscopus cum quibusdam epi-
ratoris idem beatus Jherouimus digessit. Aprimo scopis suffraganeis suis venit; set quibusriam ma-
vero anno Gratiani usque ad mortem Valenliniaui livolis pacem lurbanlibus, parum profecit. Eeclesia
junioris filii Placidie, Prosper sancti Auguslini dis- . Hasnoniensis tunc ab eodem archiepiscopo dedicata
cipulus composuit. Dcinde Sigibertus Gemblauceri- est. (Ib.) Hyemps gravissima quatuorniensibus in-
sis monachus, vir satis litteratus, altius repetens, a valuit el prevaluit.
primo anno primi Theodosii usque ad septimum an- 1150. 14. 15. 15. 7.
: num Henrici quinti hujus nominis imperatoris de- Theodericus comes Flandrensis revertitur ab Jhe-
scripsit, Post hinc Anselmus abbas supradicte Gem- G rosolimis. Qui commotus pro injuria, quam Bal-
blaucensis ecclesie, a septinio anno Henrici usque duinus comes Montensis jnelerito anno suefecerat
ad undecimum annum Lotharii imperatoris que se- uxori, conlra eum exercitum movit. At Balduinus
cuntur apposuit. Reliqua vero, que ab amio unde- . de suis viribus difiidens, Henricum episcopum Leo •
cimo Lolharii usque ad annum 12um Conradi regis dicensem et Henricum comitem Namueensem con-
Scripta sunt, quis scripserit ignoramus. A 15° au- tra Flandrenses adduxil. Set Flandrensibus suo
tem anno Conradi regis Theuthonicorum et 14° Lu- more vifiliter repugnantibus, inglorii ad sua sunt
dovici huj'us nominis septimi regis Francorum, ro- reversi Namucensis comes et Leodicensis epi-
gatu quorundam fratrum Aquicinensium, et post- . scopus. (Auct. Aquic.) Orla est contentio inter Hen-
modum auctorilale Symonis ejusdem ecclesie abba- ricum episcopum Leodicensem et Henricum comi-
tis (401), quidam monachus ej'usdem ecclesie fami- tem Namucensem. Unde congregato utrimque exer-
liarissimus, mediocriter litteratus, usque in calcem citu congressi, superior factus episcopus, non sine
voluminis sequentia apposuit. Audita magis quani . multorum cede victoria potitus est.
visa scripsit, et que a fidelibus relatoribus audivit, 1151. 15. 16. 16. 8.
posterorum notice dereliquit. Litlerati enim nostri p Ludovicus rex Francorum consilio domni Ber-
scculi his inlendere pronichilo ducunt, et hujusmodi -".nardi abbafis Clarevallensis Aanordem uxorem
scripturam vilipendunt. suam repudiavit, et ducatum Aquifanie provincie
1149. R. 15. F. 14. A. 14, H. 6. amisit. Eral enim iilia ducis Aquilanie. Aanors vero
. (Auct. Aquic.) Anno d. i. .1149. Conradus rex quondam regina flenrico, iilio Gaufridi comitis An-
Theuthonicorum et Ludovicus rex Francorum pro- degavorum, quiposfea in Anglia regnavit, nujisjl;
cinctum solvunt, et „sine ullo prosperitatis effectu sicque predicta mulier de regno ad regnum transiit.
ab itinere Jlierosolimorum revertuntur; nunquam . Genuit autem ex ea quatuor filios, Henricum rcgem
audita lanta infelicitale corporali christiaai exerci- . qui ante patrem obiit, Richardum regem, qui palri
mTM.
(401) A. 1174-1201. ..
 295 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 296
suecessit, Gaiiuidum coiriilum Brittaimie, cl Jo- A tur. Huic Conslaiilia, soror Ludovici Francorum
hannem qui dicitur sine terra; tres quoque filias, regis, nupserat. Mortuo autem Eustachio, comiti
quarum una nujisil regi Hispanie, sequens regi Si- Saneti Egidii secundo eopulata estmatrimonio. Vario
cilie, tercia duci Saxonie. Nam de rege Ludovicb eventu adversum Stephanum regem Anglorum a
duas genuerat filias, quorum prima nupsit Henrico Henrico, filio comitis Andegavorum, pugnatur. Ste-
comiti Campanensi, sequens Tbeobaldo fratri ejus phanus rex Anglorum Henrico cognato suo recon-
comiti Blesensi. Ludovicus rex Francorum secun- ciliatur.
dam duxit uxorerii Constantiam iiliam regis Hispa- 1154. 2. 19. 19. 11.
nie, satis rcligiosam; ex qua genuit duas filias, (Auct. Aquic.) Romane ecelesie 167UEordinatur
quarum una nupsit lienrico regi juniori, iilio Hen- cpiscopus Adriaims, qui et Nicholaus, Albanensis
rici Anglorum regis, allera vero iilio imperatoris episcopus annis 6. Stephanus rex Anglie veneiio,
Conslantiuopolilani. (Auct. Aquic.) Fructus lerra ut quidam asserunl, in cibo sumpto subito moritur
habuit uberes, setpluviarum inundationc a feslivi- (Ocl. 25); cui successit Heinricus nepos ej'us (ib.),
late sancti Jobannis usque ad medium Augusti om- cujus avus fuit ille famosus rex Anglie Hcnricus.
nia vastante, vix ad maturitatem perduxit. Nam vi- Filia namqueejus, que imperatori nupta imperatrix
num et eeteri fruclus ex parte defecerunt, el quod dicebatur, e.l erat comiti Andegavensi nupta post
de uvis collectum est, in acorem versum est. (Ib.) excessum imperatoris, supradictum Henricum et
. Iri civilate Atrebaterisi post beale memorie domnum fratres ejus de eo suscepit. Qui tmm adhuc lactens
Alvisum episcopum, qui in expeditione Jherosolimi- sub uliere nutricis esset, defuncto avo ej'us Henrico
lana obierat (402), ordiiiatur Godescalcus quartus rege in Angliam deporlalus, eleclione omnium pfin-
episcopus. cipum, datis juramentis in regno confirmatus est.
1152. Ti. 16. F. 17. A. 17, H. 9. "Electus est etiam cOmes Stephanus cognalus ejus,
'
(Aucl. Aq.) Conradus rex diem clausit ultimum. qui regnum regeret et infantem educarel. Qui Ste-
Optimates vero regni et episcopi in unum conve- phanus a priricipibus persuasus, regnum invasit et
nientes, elegerunt (Mart. 9) Fredericum iilustrem lenuit. Hoc comperto, imperalrix^Angliam cum
ducem, filium Frederici ducis Suavorum. Hujus exercitu ingreditur, et, auxilio fratris sui Roberti
avunculi fuerunt Conradus supramemoratus impe- comitis de Claudiocestria, multis et gravibus preliis
rator, elHenricus dux Austrasiorum, pater regine commissis, multa audactcr opera perpetravit. Ad
Hungarii. (Ib.)ia ecclesiasanctiNicholai, que coii- ultimum post plurimos anuos filio suo juvene jani
structa est in oppido Brusellensi, sancta Maria ma- n' adulto, Stephano subito defuncto, filium suum Hen-
ter Jesu Christi multa miracula operata est. Ecclesia ricumregem constituit, Willelmus Yrprensis cogno-
sancti Bertini combusta esl cum omnibus appendi- mento Bastardus cuiri suis militibus, quia Stephano
liis suis, in ipso festo sancti Bertini, duni maiuti- ' regi faverat, a Henrico rege ab Anglia expellitur.
norum sollempriia agerentur, cum lriagna parle op- Willelmus comes Boloniensis ad graciam regis Hen-
. • rici et pacem reducilur, et omnes bellorum moliis
pidi.
1155. 1. 18. 18. 10. in Anglia sedaiitur.
' solis facla est 7 Kal. Febr. ' 1.
(Auct. Aquic.) Eclypsis 1155. 5. 20. 12:
ift 2 feria. 5 Id. ejusdem inensis iii 2 fei'ia audita (Aucl. Aquic.) Fredericus rex prelerito anno pro-
sunt tonitrua. Eugenius papa obiil; succedit ei Con- fectus Romam pervenit, multis in ilinere laboribus
' '
radus iQH^5 papa Sabinensis episcopus, Anaslasius allritus, et diversis liostililer obsistenlibus; quos
appellatus, etate grandevus, vicarius domni pape " omnes ad subjectionem et deditionem compulit. Set
predecessoris sui. Domnus quoque Bernardus abbas " curii a Romanis principibus minime reciperetur,
Clarevallensis, qui quasi lucifer exortus monacbi- Romam armata manu ingreditur; papam Adrianum
cum ordinem illustrabat, migravit ad Doiriinum. amicum sibi et aptum experiens, in ecclesia sancti
Cujus yila et doClrina in tantum exeeilit, utminus 0 Petri benedictione imperiali confirmatur et corona-
sit, quicquid in ejus laude dictuni fuerit. Tufbo gra- lur. Interiin exercilus ejus totum procinclum ec-
vissime lempestatis per fines viam molitus quasi clesie beali Pelri circumdederat, donec omnibus
sulcum ducens, unius diei ilinere queque velut expletis cum imperatore egrederetur. Romani qui-
flammis depastus consumens, lugenda vestigia reli- busdam residuis, quos incautos occupaverant, in-
quit. Ascalon capta est a Domini excrcitu, qui est terfectis, cum imperatjre congfediuntur; set mox
Jherosolimis, et possessa a nostids, multo tamen in fugam versi, ad Tiberis alveum coguntur. Quanli
labore ac diutumo bello, multis etiam periculis et in congressione ceciderunt, quanti iii flumine sub-
gravibus dainpnis nostro prius exercitu afllicto. Erat mersi sunt, scriptis committere non audeo. Impe-
urbs illa 150 turribus prevalidis munila, et cenaeu- ratorvicldr regreditur. Godefridus junior dux Lo-
lis domatum in plateis suis quasi cripta laqueariis tharingie liliam Henrici comitis Lemburgensis in
supertecla, et quodammodo inexpugnabilis. Eusla- conjugio sortilus est; per quod taridem i-ebus om-
chius fllius -Stephani regis Anglie in Anglia mori- nibus pace compositis, contentio longo tempore
"
NOT.E.
(402) A. 1147, secundum Annales Aquiciiienses
297 CHRONICA. — CONTINUATIO AQUICINCTINA. §§3"
conlracla ea condilione finita est,- ut Godefridus A debilmn exhibemus honorem, a quibus, viddicelpro-
confirmatum sibi ducatum sancti Trudonis, castel- geniloribus nostris, et regni digintatem suscepimus
ium Rode optineat, atque omnium quepossidebat* el iwriorem: Nusquam enhn antetemporaConstantini
idem eomes post decessum ejus medielatein acci- Siivester regaie aliquid habuisse.dinoscitur; set ejus
piens"; hereaitario jure possideat. In insula Aquici- pietqtis cqncessionepax reddita esi ecclcsie, libertas
nensi dedicafa est eeclesia beate Bei genitricis Marie resliiuta, et quicquid Iwdie papalus vester regalc ha-
a Godescalco Atrebateusi episcopo, mense Julio. bere dinoscitur, largiliorie principitm optinet. JJnde
1156. R._ 4. F. 21. A. -2. H. 15. cum Romano pontifici scribimus, jltre eiqnlique no -
.Fredericus Imperator, conseiitierilibus archiepi- men npstrnm veslro preponimus. -Ab his autem,. qui
scopis et episcopis Theutbniei regni, uxorerii suani diisuntper adoplionemet regdlia nostr.a tenenl cur
injuste •dimisit, et inde magnam sibi calamilatem liomiiiagium et regalia sacramenla ngn exiganius,
paravit, Ipse autem imperator.aliairi.duxit uxorem, cum ilte nosterei vesier verus-instituior ab.homine
iiliam Cujusdam ducis Btirgundionum", virginem Mcjenicliil accipiens, el omniq bona oninibus confe -
elegantem. (Aucl. Aquic.) Pliilippus, filius Theode- rcns, qui pio seet pro Petro censum cesari persolvil;
rici comitis Flaridrensiuiii, filiam Rodulfi Viromaii- el exeinpium dedil vobis, ut et-vos itd-faciatis, doceat
derisium eomitis Elizabeth uxorem ducit Belvaci. " vos.itq dicens : « Discite a.me, quiamitis.sumet:liu-
Fredericus imperator a papa Adriario. et Rollandb miliscordei t Aut igitnr. episeopi regatia hobis-di-
cancellario pro/uxoris sue prinie divortio vehe- mjltant, aut si hec sibi ulilia- judicaverint, qite Dci
irienter argiiiiur. Quod ille egre feren.s, cardinaUbus Dco,.et que cesaris sunlcesari reddant. Cardinalibvs
Roinanis inlroitum civitalum et ecclesiarum regni ulique vestris ciause suni' ecclesie^ v.t non paiedntrei-
sui .iriterdixit. . vitates; quia hon videmus predicatores, sel predato-.
.11.57.: ',-, , 5. J22. : 5i iif. res; non pacis administratores, set pecunie raptores ;
Adfianus papa et Fredericus imperator, arta-iiiter rion orbis corroboraiores, set pecunie ulira moduih
se .siinultate.jirp diyersis causis, ejiistolas nimis insaliabites cdrrosores:. Citm viderimus eos fiuqtes
bordaci serinone ad alterutrum coriscribuntf. Epi- requirii Ecdlesia, portantes pacerri, iliuminantes pa-
stola Adriani pape ad Fredericuni imperatorem - triam, dssisieiites cause humilium inequltate, neces-
Adrianiis episeopiis servus servorum Dei, dilecto filio sariis cds stipendiis .el commeaiu sustentare non diffe-.-.
IJJ Chrisio FredericoRomanorumimperalori, salutem remus. Iluhiilildtis aulem, que custm esl virlulum, et
et apostolicam benediciionem: Lex diviiia, sicul pa^ inansuetudihis vestre non.mhmnamnolam incurtiiis;
renlcs horioranlibus vile .longcviiateni reproriiUlit}, - cum hujusmodi quesiiones religjoni nori multttm:cok-
%ta maledicetitibm patri.et matri smilentiam ii?- ferehies secularibus persohis proponilis. Pr.ovideat
Tchilominus morlis intendit.. Veritalis autem voce itaquepdternilasveslra, ite dum Uitiamoriet, qite di-
ttdcemur; qiiia lomnis qui se exqltat, .humiliabitu-i; gna nonducimus, offcndiculum ponat illis, qui velui
'el qui sehumiliat, exaltabilur. Quaprdptei, dilecte ad unibram serotinam ori veslro-.aures sitas arrigere
vii in Doini.no fili, super pruderitiq lua non me- feslinant, Nonenimpossumus nori respohdere auditis;
diocriter -ddmiramur., quod bealo Petrd et sqncte cuni superbie (letestabiiem besliam usque ad sedem
Romane ecciesie illi comniisse.non quantam debe- beali Petri jam rcplasse videannts. Paci ecclesiasticc
res reverenliani cxhibcre videris. In litteris eriim beneprovidenies; semper valealis. His relectis, papa,
dd nos missis homeii iuum hoslro preponis; in quo totus in imperatorem invehituf, et quoscumque po-
insolentie, ne dicam arrogantie, nolam incurris. Quiil tcst, ab eo verbis et scriptis averlit (405). Italienses
dicam de fidelitate beaio Petro et nobis a tepromissa contra impcratorem rebellant; ipse vero ad eos de-
et jurata, quombdo eam observes, qui ab his qui dii bellandos Italiam petit., Gontra quem Italienses ur-
sunt et filii Excelsi omnes, episcopis scilicei, homina- bibus et castellis munitisj se ad rebellaridum accin-
gium requiris, fidelilateni exigis, mqnus eorum cqn- gunt, eumque Mediolanum hostiliter adlieiintem non
secratas manibus' tuis intieciis, el mdnifeste factus D reeipiunt, Imperator autenij expugnatis munitiorii-
itobis contrarius, cardinalibus a latere nostro directis. bus que contra se erant, Mediolanuin obsidet. (Ib.)
non sohun ecctesias, scd etiam clviiates regni tui Theodericus comes Flandrie fercio Iherosolimam
claudis ? Resipisce igilur, resipisce, libi. cohsulimus) petit cum Sibilla.eonjuge. Post quOrum discessum
quia dum d nobis>corisecralionem et coronam me- Philippus filius eorum adversus Symonis de Oizi
rueris, dum inconcessa captas, ne concessa perdas-, sibi subici nolcrilis contuniaeiam edoniandam exer-
lue nobifilaii limemus. Data Preneste 8 Kal. Julii. citum ducit, ct Inci castellum obsidet et capii
Rescriptum imperatoris ad eundem : Fredericus Dei Contra Ludovicum regem Fj-ancorum commotio et
gratiq Romanorum iniperator semper auguslus, simultas Henrici regis Anglorum exoritur. "
Adriano ecctesie cuilwlice summo ponlifici, omnibus. 1158. 6. 25. i. 15.
adherere que cepit Jesus facerc et dgcere. Lex justi- Adriamis papa cum cardirialibus .suis habitb con-
cie aiiicuique quod suum cst resiiluU. Non eiiim pa- silio, Fredericum iniperatorerii^ ;qtii Vivenle uxore
rentibus nostrisderogamus,quibus inhoc regnonostro sua aliani superduxefat. cxcoiamunicat, sub he'j
NOTJ5."
(403) Imitatur yerba S.igeberti-de Gregorio VII, a. 1076,
PATROL. CLX,
290 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 500
oplentu, ut pmnates rcgni quasi justa ex causa ex- A regis Anglorum abbatissam raptam de mofiasterio
communicato regi contradicant. Adrianus papa et uhi erat Deo sacrala per violeHtiam regis Anglorum,
omnes .'cafdinalQSRomaui preter quatuor Willelnium ducit uxorem, el per eam optinet comitalum Bolo-
regem Sicilie ad regnandum in Ilalia conlra Frede- iiiensem. Qua de causa a Sansonc Remorum archi-
ricum imperalorem invitanl. misso ei per Rollan- episcopo et ab ejus suffraganeis omnibus episcopis
dum caacellarium beati Pelri vexillo. Huic faciioni excommuiiicatus csi, ct a patre suo Tbeoderico et
j.02 coriseiiscniiit Imerus episcojuis Tusculanus, et fratre Pliilippo propter caslcllum Lcns. quod ad-
Oclqvianus presbyler cardinalis tituli Sancle Cecilic, vcrsus eos j'ure bcreditario repetebat, nimium in-
Wido Cremonensis Johamies de Sancto Martino. juriatus. Legatio pro reconcilialionc regni et sacer-
(Auct. Aquic.) Pbilijipus comes Flandrie, filius docii nuiic a regc Ludovico FrancorHm ad impera-
Theoderici, navalem expedilioiiem ducit adversus lorem Romanum Fredericum vadit; iiiinc ab impe-
Theodericum comitem Hollandie et piratas sub ejus ralore ad regem .vicissim redit.
luitione degeiilesf et acceptis obsidibus viclor rever- 1161. 9. 26. 7. 18.
litur, et Bevcrne comburit, (Aucl. Aqnic) Fredericus imperator civiiaieni
1159. R. 7. F. 24, A. 5. H. 16; Jlediolanensem quinque anuis obsessam vicit ct in
- Henricus rex Anglorum post adcplum regnum " deditionein coegit (400). Corpora trium magorum',
iiitra se elatus, quod diu mente conceperat, contra qui ab orietttc in Betbleem veneruiU adorare Domi-
Ludovicum regeni Francorum rebellal. Qui, congre- ntim, cum quibusdam reliquiis sanctorum in eadem
gato exercitu, Aquitaniam Iransiit, et urbein Tolo- urbe quiescentium, a Rainaldoimperatoris cahcel-
sam obsidione cinxit. Rex aulem Francorum cum lario traiisferunlur, et in majori ecclesia Sancii Pe-
suis mililibus, priusquam obsideretur, civitatempo- tri in urbe Coloniadeceuter recondunturfajj. 1165);
tentef ingressus est, et a comite Sancli Egidii seu (Ib.) Fames valida. Sanson venerabilis Remoruru
civibus cum magno gaudio susceptus est. Quod rex archiej)iscopus obiil, et sepelitur in cenobio Ignia-
Anglorum cernens, el eorum concordiam el stabili- censi (407). Cui succedit Henricus episcopus. Belva-
taleni videris, indoluit, verilusque regis poteiiliam, censis, ffater Ludovici Fraucorum regis. In episco-
iiiefficax rediil, (Auct. Aquic.) Theodericus comes patu Belvacensi subsliluitur Barlbolomeus ecclesie
Flandrire lercia vice Jherosolima revertitur. Sibilla Remensis arebidiacouus. Ludovicus rex Franco-
auteiri comitissa ibidem remansit, et habitu religio- rum, indignum ducens contra ecclesie stafum agi
nis apud Sanctum Lazarum assumpto, ibidem san- per violentiam imperatoris Frcderieij legatum ad
cto flne quievit (404). r eum dirigit Henricum comitem Trecarum, ut eum
1160." 8. 25. -6. . 17. ad muvuuni convocet colloquium. Qui apud castrum
Adrianopapadefuncto (405), Alexander, quietRoI- Gallie, quod Divion dicitur,- quo in loco bealiis mar-
landus cancellarius Romanre ecclesie, ordinalurpa- tyr Benignus requieseitj de pace et unitafe sancte
pa, post bealum Petrunl 168us (cf, Auct. Aquic). et universalis ecclesie loquuturi conveniunt ,• sed
Coiitra quem Oclovianus presbiler cardinalis tituli disserisu quorundam luce pacis turbata, nicbil di-
Sancte Cecilie, papatum anibieris, magno scandalo gnum vel ufile tractautes, umisquisque rediit ad
universari ecclesie fuil, quia prolixa inter eos con- sua (aij. 1162, Sept,). Octovianus, qui et Victor, per
teiitio eliam usque ad sanguinis effusionem proru- totum regnum Frederici imperatoris. potenter sino-
pit. Fredericus enim imperatoret ejriscopi Teutoni- dales agit causas; Alexandervero, qui etRoUandus,
ci vel principes Octovianum in patriarchio Latera- veritus potenciam imperatoris, profugus ab Italia,-
nensi immanlatiim Victorem appellaverunt; Ilalieu- emenso mari, venit in Franciam (an. 1162). Qui a
ses vero, qui et Longobardi, Rollandum cancella- Ludoyico fege et optimatibus ejus glOriose exci-
rium extra Romam iu loeo qui nuncupatur Cisterna pilur.
Neronis, in regione Siculi, consecraveruril, et Ale- 1162. 10. 27. 8. 19.
xandruni vocilaveruiil (au. 1159, Sepl. 20). Alexaii- O (Auct. Aquic.) Alexander papa coileclo gerierali
_der et .Victor-de papatu Contendentes, lcgalos in concilib Turonis (408), excommunicavit Octovianuiri
F.ranciam certatim ad Ludovicumregemel priniates seismalicum et Rainaldum Coloniensem eleclum,
regni diriguiit; quorumrelalione in civitafe Belva-1- archiepiscopum quoque Mogontinum ,• Hugonem
censi aiidita el examinata (Jul.), prefalus rexet om- etiam abbatem Cluriiacensem, cuiri quibusdam sci-
nes episcopi ipsius regni Alexandro pape se sub- smalis auctoribus. In quo concilio quedaro eccle-
miserunt. Porro Fredericus imperator et omnes sie ulilia traclavit, et decreta predecessorum suo-
Teutonici Victori obtemperabant. (Ib.) Oi)iit Willel- rum renovavit et confirniavit; ordinaliories aiitem a
mus fiUusSlepbani regis Ariglie, comes Bolonie ct scismaticis factas evaCuavit el irritas esse censuit.
dapifer regis Anglie, sine herede Matheus vero 11- Octovianus quoque. in civilate Treverensi, lenens
lius Theoderict comitis Flaudrie, filiam Stephaiii concilium cum episcopis Teulonicis et Ilalicis sibi
NOT^
(404) A. 1165. seeundum Ann. Aqiiic ef rio- (406) D. 26 Mart. 1162.
stfum ad a. 1165 (407) Igny, dioec. Remensis.
(405) D. i Sept. 1159. (408) A. 1163. in octavis.Pcntecostes.
301 CHRONICA - CONTINUATIQ AQDICINCTINA SO-2
adherenlibus, Roilandum et ejus sequaees anatbe- A cros~crdtr.esm sabbato ouatuor temvorum ad laudetri
matizavit. (I6.)'ObiitBaldumusrex Jherosolimorum Deietad honovem nnpeniapud Wizeburg cumomtn
sine herede, filius Fulcoriis regis quondam comitis devotione susceveruni: "Simititer omnes vrincipes se-
Andegavensis. Succedit ei Amalricus frater ejus, cuiares, aux Saxonie ei Albefius marcmo senior cl
comes de Joppe oalatinus comes de Rheno, tangravius et reliqui om-
" 1165. R. H. F. 28 A 9. H 1. iies, suver santlorum retiamas io ivsum juraverunt
' ffonorabiles auoqne tegatt regis Ariglie amtci ncstrt.
\Aucl. Aqtac.) Theodericus eomes Fiaudrensium
aa nos transmissi, m presenlia Voliiiscurie
quarto JhefosoUinam petit. Gbiit Gyezo, rex Hunga- ab ipso
iiostre super sanctorum retiqtnas ex parte regis jura-.
rorum; succedit Siephaiius filius ejus, habens uxo-
fem filiam Henrrci Auslfasioruin marchionis, qui ventnt, quod ipse rex cnm tolo regno sito m parte no-
fuit ffater Conradi impefaloris. Gyezofr ater ejusdem sira Meliler stabit. et dominum papam Paschalem,
Stepharii Hungarorum regnum turbat el infeslat quem nos relinemus, nobiscumtenebit, el partem no-
stram manutenebit, et de Rollando scismcaico veiejus
plurimum, auxilioManuhelis imperatoris Constan-
tinopolitarii, cujusiiliam ob hoc duxeral uxorem. pafle amplius se non iriiromitiet, Nos itaquc de ttia
dilectione et fidelitate plurimam fidiwiam liabefJes,
(AJJ. .1164, April, 20) Obiit Gclovianus pseiido- B
papa, e.t in civitate Lucensi sepelitur. WidO Cre- mdndamus iibi atleniius monentes et precipienles,
iiserisis abejus sequacibus eligitur, et Paschalis aj>- quuiinus predictum juramenlum, quod nos propria
pellatUf. Fredericus imperator in die penlecostes, manu juravimus coram prihcipibus el ipsi prihcipes
eoacto concilio episcoporum et principum imperii - juraverunl et firmaverunt, ipse cuniomnibus fideiib-us«'
Sui apud Wiseburch, Alexandrum papam abjuiando , ecclesielue jures ei observes, el sihgulisTiominieis di~e-
sesubjecitPascliali. Quid in illo concilio actum sit bus et festis inpublica missa, sicut edictum esl a no-
tesfalur epistola ejusdem imperatoris niissa abbati biset a principibus, publicam oralionem.pro donmo
Sancti Remacli (409). Epislola imperatoris Frede- papa Paschali hominalim et assiduc intus ei fo.ris
rici ad abbatem Sancli .Remacli : Fredericus Deil precipias reciiari. Edictum itaqiie et staiulum est, ut
gfatia Romanorum imperator et sempcr dugustus di- hec omniajuramenttt infra sex hebdomadas compled» •
iecio et fideii suo N: abbati Suncti Remacli gratiam : tur. Quod si atiquis clericorum vel mondchorum vei
suam ei omne bohum. Sicut novit dilectio lua, ad cu- laicoruniin imperio nostro huic corifmhationi eledi-
riam Wixeburch, quam in peritecostenindiximus,nos : cto nostro dliquo ptodo se oppohendo contrqdixerit,
uria cum principibus universis tam secularibus quami certum sit apud te, quod sicul publicus hoslis Dei el
ccclesiasticis gloriose convenimus. Vbi inter cetera• r hnperii absque omni spe recuperationis fudicdtus est
saucte ecclesie slatum, el precipue de negocio domiii ei dampnatus et ab omni officiq et iionore atqtte be-
Paschalis pape, quod iwcoraibus multorum hdbeba- neficio'deslitittus. Litteras auideih vocalionis tibi
iuf dubium, communicato consilio Universorum priri- irahsmisimus, et, quia secundum prudcniiam luam
iipuin et omniumciericorutn dtqiie laicontm qui ad- nobisin curta valde necessarius fuisses, quod littere
.erant, fideliter et maghifice roboravimus; invocdta;. nostre ad te non pervuierunl vdlde dolemus. Interim
etiam sancli Spirilns gratia domnum papamPdscha- iri partibus luis nostrdm presintidm presldlafc; ibt
km inhunc modum slqbiiivimus el confirmavimus, enim cum viciniores.erimus, si quid jusiicte libi
quod nos propria manu noslra super sanclorum reli- defucrii, per omina Comptelnmus. Vale. Ilulc iriipe-
quias pubiice juramentum. fecimns, quod de celero fatons tam tcmerario jtiramento omnes arcbiepi-
Rollandum scismaticum nunquam pro papo. recime- scopi et episcopi seu abbates vel priiicipes lolius
mus, et siipse decesserii, ejussuccessoi }m,quem vars fegni subscribebant, etldem juiainentumraciebaiit.
adversa substituel, simililer nunquutd recipiemus. Aliqui tamcn eofum cortle Alexahdro pape adhcre-
Domnum vero.Pdschalem papam de celero sicul uni- bant, Ilac de Causa in universali ecclesia oritur
versalem et cailiolicumpatrem cum obedientia et ho- grave scandalum,ci iri regiio' augescit discidiiim,
riOreet reverenlia habebimus et lenebimus, et ab ipso D dum aller dissidet ab altero, el alter excommuni-
ejusque parte nunquani recedemus, quamdiu ipse vi- calur ab altero. Ea tempestale ecclesia scindeba-
vet el nos vivemus. Si auiem nos ab hac vila aecedere tur, et navicula Petri gravissinlis [opprimebatur
" -.-._..,
contigerit, rioster successor, quem principes universi fluclihus.
substiluent, hunc Iwnorem imperii el haric paricm no- 1164, 12. 29.' 10. 2.
slram sub eodemjuramento luebitur semper atque te- (An, 1165.) Fredericiis imperator naiale Domi.ni
nebit, Hocidem juramenium omhes archiepiscopt et m palacio-suo celebravitAquis, ad eujus curiam
episcopi etelecti qui inlererant, numero auadraginta, oinnes oplimales totius regni, sive ecclesiastici seu
super sancta Deicvangelia manu propria unusquisque seculares, ab ipso submoniti convenerunt, et corpus
sub siola sua fecerunt et publice firmaverunt. El ad domni Karoli Magni imperaloris, qui in basilica beatf
removendam pro parle noslra omnem ambiguilatem, Marie semper vifginis quiescebat, de tumulo mar
onines elecii, primus Coloniensis, deinde celeri, sa- riioreo levanles, in locello ligneo in medio ejusdem
:" • ' NOTJEV
/409) Cf. Mon. Legg. n, 155.Creterum concilium pertinere constat,
Wirceburgense atque hanc epistolam ad a. 1105
505 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 504
basilice reposuerunt. (.•!.Aquic.) Ibi Pliilippuscomcs A mas arcb.iepiscopus Cantuariensis, pro "iiberlaleec-
Fiandrie cum magno inililtmi exercitu affuil, et ab clesiaedecerlans: ab ipso exiliatur ; qui marc Britan-
imperafore Cameracum suscipiens, boino ejus affe- iiicum transiens, a Ludovico rege Francoriim fam
ctus est, elmagnampaceiri Flandiensiliusperterram devote quam beiiigne suscipilur. Godescalcus Attre-
imperaloris cimdi ac redeundiobiiisuil.Idem a curia batensis episcopus, iiifirroitale capilis gravalus, epi-
reveriens, stalim patri suo Theoderico comiti, a Ibe- scopatum dimisit, cui succcssil Andrcas quidam ab-
rosolima revericnti, obviarn proficiseitur (410). Sa- bas de ordine Cistcrciensi.
laiiadinus, princeps miliiie Noradini rcgis Damasci, 1103. R. 15. -F. 50; A. 11. II. 5.
cum mainiaTurcorum efSarraceiioriiiri multiludine, Alexander papa, a Romanis contra Fredcricum
Egyplum sibisubjugalurus ingrediiur. Soldanus igl- imperalorem invitatus, Fraucia rclicta, in Italiam
tur Babylonie, qui et rex Egypli, de sua suorumque rcvertitur, et in die fcstivitaiis sancti Cleincntispape
rirtute diffidens, Amalricum rcgcm Iherosoliniorum, ct martyris (Nov.) missa apud bealum Peirum, iif
coiisilio cum suis babito, quesivit sibi adjuiorem, ea Roma Leoniana, ab ijiso celcliratur. Paschalis, qui
eonditione, uf illi annuum persolverct fribuiiini. ef et Vvido, alfer papa, iu civitafcltalic que Biterbium
christianos qiii caplivi tenebanlur liberaret per lo- dicitur sedem sibi ejiiscopalem slatuit, et potentip:
tam Egyptum. IIIs conditionibus rcx Ihcrosolimo- B imperatoris fultus, peregrinos seu mercafores de
riim ssscnsum. prebuit, e! Boamundo principi An- lerra Francorum per Ilaliam transcuntes Uii'ba(.et
tbioceno, cognato suo, tradita cnra rogni sui, cum depi-edatur. Quod mulli timenics. licci invili, ipsmri
exercitu valido in auxilium properavit. regis Egypti. adorabanlet magiiis mmicribus honorabant. Alexan-
Quo comperlo Noradinus rex Damasci, colleclis uii- der papa, Romanos habens suspeclos, ad Tusculanos
decumque infidelium regibus cl poptiiis, caslcllum se contulif, Pasehalis, qui et Wido, assumplis secum'
principis Antbioclieni , Harene nominc , olisedit. iiriperatoris (410 ), Cisternam Neronis, ubi Alexan-
Princeps aulem Antioclienus,- coniraclis undiqtte der papa fuerat consecratus, totam terre cocquavit.'
viribus, egressus Anfliiocliia, usque ad casfcllum (Auci. Aquic.) Philippus eomes Flandric, et Malbeus
cum suo exercitu salvus pervenit. Turci vero obsi- fraler ejus conies Bolonie, et Godefridus dux Lova-
dione relicta, non longc a castello inter anguslias nieiisis, cum septcm fere niiUbus navium expeditio-
Siibsliterunt locorum. Princeps autem Antioclienus nem movent adversus Theodericum comitem Hol-
altera die Turcos insequutus, infeliciler cum eis pu- landie; quem in deditionem venientem cum suis
gnavU, ita ut nullus ex eis fere evaderet,- nisi quem comes Flandriediulius tenuit in caplivitate. (Ib.) In
fortiludo equi aut casus aliquis cripuit. Captus est Gandavo irifans natus est trium capitum, habens in
retentus est ct comes cuminultis C collo caudam
princeps, Tripolis, pecudis. Similiter in villa sancti Pelri
aliis; alii capiuntur, alii detruncantur. Tttrci ad caslel- quedam femina undecim mensibus gravida, peperi!
lum Harencrevertcntes, summa ctimfeslinationedlud irionstnnn, deorsum formatum ul pbaretra, sursunf
obtinuerunt; ef ex paclione dcbilem multitudinem, utgalea, ibi habcns duo" cornua' (411). (Ib.) Obiil
fam mulierum, quam infanium ef vulncralorum, domna Sibilla Flandrensium comitissa, pie memo-
«sque Anlhiocbiam perdiixeruiit, Amalrieus vcro rex rie, poslquam 10 annis Iherosolimis apud SanctuiB
Iberusalem cum soldano Egypli Salahadinum Egy- Lazarum servierat.
plum opprimentem loiis viribus populatur; quem in 1100. 14, 31. 12. 4.
civitate Belbacensi inclusum obsidione cinxit; qui Iniperator Fredericus ad debellandos Romanos ad-
impelum regis ferre noii prrevalcns, missis ad emu versanles sibi exercilum in Italiam mittit. (Auci.
jisintiis, reddidit se cjus fidelitati; qui a rege cx Aquic.) Bellum inler Ludovicum regCm Francorum
eonsulto cum suis dlmissus, in Damascum rediit. et Henricum regcm Anglorum proregni sui lerini-
Rege quoquc in Iberttsalem reverso, amiraldi Sar- nis. Ludovicus rex auxilio Philijipi Flandreiisium'
racenorum indigne ferentes soldanum Baliylonie comilis regem Anglorum fugat, et pax inter eosusquc
chrislianorum tributarium effectum, omnes in unum _ in Pascba sequenlis anni firinalur. (.4JJ.1107.) Du-
conglobali cum predicto Salahadino stiper eum ir- catu Rainaldi Coloniensis archiepiscopi el Cbrisliani
ruentes, vita simul et regno privavenint. Salahadi- Maguntiensis, Alexandri'quoque Leodicensis epi-
nus vero, quod diti concupierat, regnum Egypti in- scopi, orientalis exerci-tusFrederici imperatoris stra-
vasit, uxoremque soldania se interfecli, amissionem gem fecit quindecim milium de Romanis, reliquos
viri lugere proiiibitam, in conjtigium suum transire usque ad Tybe.rim fugat. Supradicti episcopi, exce-
cocgit, Noradinus rex Syrie non post mullummori- pto Maguiitiensi, el Karolus dux. filius Conradi im-
tur. Prcdictus autem Salabadiiius,justum regni suc- peraforis, cum multis aliis ibidem pestilentia mor-
cessorem iiiterficieus, pro eo regiiavil. Sic teiupe- fui sunt. Ossa vero Rainaldi arcbiepiscopi Colonie
state illa oriens et occidens diversis afficiebatur ca- sunt relata, el in ecclesia beati Pelri honeste tumu-
lamitatibus. Henricus rex, ecclesiarum regui sui jura laia. Successit ci.in episcopatu Philippus archidia-
auferendo, in Anglia tyrannizat; contra quem Tbo- coaus ejus, filius Gozvini de Falconis moiile. Pie
NOTJE.
(410) Hrec jirior Coiilintiator Aquicineiisis ex (410*) -laetur aliqtiid decsse, E. P.
Ann. Blandiniensibus ad verbum descripscrat. (411) Primus liorum fons Aimales Blandin,
 50S CHRONICA. - CONTINUATIOAQLTCINCTINA. 506
memorie dommis Gozvinus, abbas Aquicinensis sc- A . suum, Yiriim sapientem etmagnanimuiii, cumvalido
ptimus, caritate iUustris, amator pacis et religionis, exercitu in Italiam misit; qui imperaioris rebelles
7. Id. Octob. cirea mediam iioclem, die dominica, viriliter invadens, munitiones eorum destruxit, ef
luna 11, indietione 14, de boc seculo iransiil (cf. civitates ccpit, magnamque partcm Italic imperalori
Ann. Aq.); quo in ecclesia beate Marie semper vir- subegit. Balduinus junior, filius Balduini comitis
ginis, in Ioco ubi orare consueverat, cum magno Hagiiioensium, usorem duxit Margaretam, sororcui
filiorum suorum gcmilu tumulaio, Alexandei' jirior Pliilijipi comitis Flandrensium (414).
ejusdem ecclesie ci oclavus succedit. Magnavini ba- 1170. 18. 55. 16. 8.
bundantia Ilenricus, rex Anglic, Hcnricum filium suuin iii
1167. R. 15. F. 52. A. 13. II. 3. regem sublimat in Anglia per manus arcliiepisco])!
Fredericus imperator Italienses levibus preliis Eboracensis ejusque suOfaganeorum. Inde simullas
fundit; illi aulem prolibenate patrie ,sue tuenda sa- inier Thomam archiepiscopum Canluariensem exoi-
lis animati, de omnibus pene Ifalie civitatihus quc ta esi ci Ehoracensein rircbiepiscopiiin, quia rex
sriter Alpes et Romain consistunl, in unum conve- Aiigloruni, juxla privilcgia Romanoruin pontificuin
iiieules, civi.l.atem Mediolanensem egregie munilani ccclcsiae Canluaricnsi collata , debuerat inuiigi «b
reedificanl, in contemplum impcraforis. (Aitci. Aquic.) B archiepiscopo Caniuaricnsi. Exccjifis aliis causis,
Ludovicus rex Francorum et Philippus comes Flan- hec maxime causa bealo Tbome conlulil passioneiii.
Ureiisium iterum niovent expeditionem adversus Ludovicus rex Francorum ef Ilenricus senior rex
Ilenricuai regem Anglie. Fran.cis invidentibus et de- Anglorum ad miiluum convciicrunt colloquium;
trabenfibus frequeiitibus liene gestis Philippi comi- ubi Tiiomas archiepiscojius Caiituariensis cum
tis, sine laude reverlilur. (Ib.) Obiit Nicholaus Ca- utriusque rcgni optimalibus afliiit , ct jiax inter
meraceiisis episcopus. Pelrus, iiiitis Tbeoderici co- ipstim et regem Anglie magis palliatur quam con-
niilis Fjandrcnsiuin, in loco cjus eligitur. Ecclesla firinelur. Obiit Balduimis IV. comcs Haginoensis, 6.
sancli Berfini valdc infeslalur a Theoderico comile ldus Novcmbris, cf in monte C.asfiiloco et in eccle •
Flandrensi, astu et persuasione Roberti Ariensis pre- sia sanctc Waluctrudis ab Alexandro Aquiciueiisi
jiosili, ejusdem comitis cancellarii (412). Unde Go- abbale scpelilur (415). Successitei Balduinus filius
tlescalcus abbas cl fratres ejusdem ecclesie animo ejus, liiijus nominis comcs quintus. Ijiso dievenius
conslcriiaii et bumaiio auxilio dcslituti, bis in die; vehemens , jduvie mixtus, periculosus et dampno
pro tribulalione illa clamorem ad Deum faciebant sus extilit, in tantum, ut domos, turres et edificia
proslrali ad missam scilicet ct in fine comple- ' subvcrteiel, silvasque cvellerel. Inter cetera tectum
iorii niaxime turris sancti Johannis bapliste Lauduiu
1168 16. 53. 14. 6. evulsit ei. longius a temjdo jirojeeit, Thomas arcbi-
Obiit comes Tbeodericus Flandrensis, inviiia iila, cpiscopus Canluariensis a Ilenrico rege septenni
qiiam sancto Berlino abstulerat per violentiam Ro- exilio injurialus, (andciii ipsius regis periiiissu, ante
berti prepositi. Succcdil ci in comilalu Flandrcnsi natale Doniini, ad suam sedcm revertitur.
iilius cjus Philippus; qui anle mortem palris sui, 1171. 18. 56. 17. 9.
defiinctoRodulpho juvcne coniite Virmandensi, eum- Tbomas, archicpiscopus Canfuaric ac jirimas to-
dem comitaium per uxorcm (415) sibi debilum ob- tius Britannie , diu ab Iienrico rcgc injuriis etexi-
•.inuerat. Balduinus coines Monteiisis et Pbilippus lii faligatione afiliclus, die 5. naiivilalis dominicai,
comes Flandrie confedcraiitur. in majori ccclesia, bora nona, anle quoddam allaro
1169. 17. 54. 15. 7. a salellilibus prefati regis capile mutilaio, effusoquc
Fredericus imperator ad cornprimendos Italienses cerebro, in congregalione preiiosorum martyrum
ire dispoiiens, Henricum filium suuni adlnicpuerum coronatur a Domino (JJJJ. 1170); ad cujus sepul-
in regem sublimat Aquis (Aug. 15). Nova itertim cbrum mira et inaudila per ejus mcrita a domino
Romanis consurgil ruina, quia.cuni Tusculanis bel- £) Deo fiunt iniracula. Alexander papa et omiies cj)i-
lum civile ineuiiles, pene usfjue ad iiifcrnitioncm scopi Francie interfectores arcliiepiscojii anatbema-
Romani deleti sunt. Hac de causa discordia magna tysanl. llenrjcus rex Anglie pro inlerfectione beati
inter Alexandrum jiapam et Romanos orta est. Tliome ab omnihus ul apostala vilissimus exosus
Alexanderpapa auxilia miliiumuiidectunque conlra- habclui'. Christiairus, canccllaiitis imjicraloris Frc-
liens, cum Tusculanis Romanos et imperaloris fidc- dciici, Alcxandrum jv.ipainet Tusculanos impcratori
les debcllabat. Fredericus auiem imperator Chri- rcbclles pbsessurus, Tiiscuiainiiii pergit. Alexander
slianum archiepiscopum Moguiiliiium, eancellariiim aulcm papa , vci iius immincntem jam cervicibus
NOIVE,
(412) i Uecivitate Carnofo ortus, quem de pau- (U5) Elizabelh, primogenilam sororem Rodulfi.
ljere clerico Pliilijijius comes Flandrite ditissimum Toiam liodulli heeiediiaicm emimerat Gisleberlus,
fcceral, cl iii Flandria el Viroinandia polentissimuni. 1>.65.
Qui cum omnium fere ccclcsiarum in Flandria pra;- (i\i) M. Ajirili: cf. Gi?leberlu:n ILisnon. p. 75.
posiluras obtincrcl, lamen nomen jnieposili deAria (113) Scntima dic a (ato Ommitm "ttfictorum. e.
semper hahui!, J dicil Gisieberlus Hasnoniensis j) D. 1171. Gisieberius.
87. cd. De Cbaslcler
 ''" "'
*07 SIGEBERTI GEMBLACENSIS sn*
suis cancellarium . ai)imo consternalus , decivita.te .A lippo comite Flandrensi, iu Normariiiiam expeditio-
fugcre disponit. Hoc ejus propositum omnibus inno- nem ducit. Exercilu autem eorum in duas partes
tuit, quortim custodia detentus de urbe discedere diviso, Philippus cum suis Flandreusibus tres mu-
non potuil; cives lamen, acceplo salubri consilio, nitiones (418) summa cum festinatione
cepit. Ma- .
cancellarium niagnis obsequiis dclinilum maximis- tbeus vero. comes Bolonie, frater
Philippi comitis,
que auri et argenti muneribus honoratum de saa sagitta letalitcr ibi (419) vulueratus, nou multo
civitatead alias transmitlunt. post obiit, et sepultus est in monasterio sancti Ju-
1172. R, 20. F. 37. A, 18. H. 10. doci (420). Rex vero Francorum cum suis Francis
In "Italia honiines agrarii marchisi de Monfferrat quoddam castrum cum magna diffieultate cepit; sed
cuni quibusdam mililibus, terras suas et possessio- bis qui in arce ejusdem castri erant, viriliter re-
r.es relinqueules cum uxoribus et filiis, urbeni no- pugnanlibus, eam capere non
potuit. Rex itaque
vam contra Fredericum imperatorem edificant, relicla obsidione caslelli, pene inefiicax rediit. Hen-
quam Alexaridriam in honorcm Alexandri pape nun- ricus rex Anglie adversantes sibi, alios exajictori-
cupant. Hcnricus rex Anglie ultra se elatus, incon- lavil, alios bonis privavit, ac per boc amicos
cessa captans et affeciaiis indebita, regnum Hyber- etiam suos magis eontra se exacerbavit, Alexander
nie subjiigafurus, et regium diadema , ut putabat, abbas Aquicinensis preciosas plurimorum sanclo-
capiti suo impositurus, naves parat militesque de rum reliquias de diversis ccclesiarum locis con-
suo. regno congrcgat. (An. 1171, Oct. 17.)Ingressus gregavit, quas in tbeca anrq et argento ad hoc
igitur Hybcrniam, cum pagenses sensisset ad rebel- preparata decenter locavit. Obiit Andreas Attreba-
landum satis paratos, tum panis, quo patria preme- leiisis episcopus; Roberlus Arieiisis prepositus ia
batur, timens inopiam, tuin ventoruin in redeundo loco ejus cligitur. Alexander papadomnum Bernar-
cavens discrimina,confususrecessit in sua.Alexan- dum, Clarevallcnsem abbatem, in numero saricto-
der papa legatqs in Normaiiriiam ad Heiiricum re- rum confessorum in ccclesia decrevit honorandum.
gem dirigit, Autberlum videlicet presbiterum cardi- Hycmps solito asperior; hyemi accedit intemperies
nalem Saiicti Laurenlii in Lucina , et Theotimum aeris. Nam corrupto aere, mense Decembri, honii-
jiresbiterum cardiualem tituli Sancti Vitalis. In nes succumbu.nt iniirinitatibus diversis; mulli etiam
quorum presentia (416), adstantibus episcopis et infirmitate illa moriuntur quam medici vocant ca-
regni su.i optimatibus, de interfeclione beati Tho- larrum et tussim.
'
nie, taclis sanclorum reliquiis, prefatus rex se 1174. 22. 39. 20. 12.
purgayit; el ecclesiis sui regni, queque sui erant (AJJJJ.Aquic) Obiit Alexandcr Aquicinensis ec-
arbitrium cardiiialium ~"clesie abbas 8US. Succedit ei
juris, ad reslitueus, a.vin- Symon, monachus
culo absolvitur. anathemalis. Quod factum Franco- e;usdem ecclesire, abbas 9US.Petrus Cameracerisis
rum regi Ludovico et oinnibus optimatibiis ejus eleclus, fraler Pbilippi comilis Flaiidrie, assensn
yalde displicuit. Cardinales vero, qui Normannia ejusdem fratris sui relicto episcopatu et clericali
relicta in Franciain hyemare disp,o.sucrant, rex pre- coroua, in ebdpmada pentecosten, sabbalo qui inti-
dictus invitos redire fecit in Italiam. Alcxander tulatur in duodecim ieclionibus , armis militaribus
papa, audilis miraculis qtte Deus pcrbeatum Tho- acciugitur. Sequenti amio uxorem duxit, relictam
mam martyrem suum operabatur, per auctoriiatem comilis Nivernorum, eodemque anno diem clausit
apostolicam decrevit eum in numero sanciorum ultimum. Roberlus Aitrebalensium electus, indus-
snartyrum solemniter habendum (An. 1173, Mart, tria Philippi comitis ac potestate , Caineracensium
12). Inferfectpresbeati Thome archiepiscoj)i, peni- episcopus eligilur. In eplscopatu aulem Atrebatensi
tentia ducti, ad papam Alexaudrum pergtint, ct sub Frumaldus arcidiaconus, ipso Roberto aiinitenie.,
oamium preseutia gravi plectunfur sententia. Obiit substiluitur. FreJericiis imperator et marcisus de
Godescalcus quondam Attrcbateiisis episcopus. Montferrat post penteeosten (421) Iialiain polenier
1175. 21. 58. 19. 11, D ingressi, novam Alexandriam jobsidione cingi.nt,
Imperator Fredericus et marcliisus de Montferrat Ludovicus rexFiancorum, Henricus ct Rich.ardus,
exercitum congregaiit, utin sequenti annp Alexan^ filii regis Anglie, cum Philippo comite Flaiidrie
drinos et Italienses contra se tyraiinizantes ex- contra prefalum regem iterum insurgunl; qui in
pugnent. Contra Henricum regein Anglorum conju- Noririaniiiam profecli, civilatem Rotboniagum obse-
1'alione uxoris et filiorum ejus, quorumdam etiam dcrunl. Pars vero qnedam exercitus Flandrensis,
p.piimatum ejus exorta, filii ejus ad Ludovicum re- instinclu Roberli Caroeracensis electi, AngUam de-
gem Francoi-um, eontra patrem auxiliuin pelentes, predatura, irans maremiltitur; quorum alii marina
coiifugiuHt. Rexvero (417), assumplo secum Pbi- temi)estate quassati, alii vero ab Anglis iniliiibus
NOTJL
•16) Apud Abriiicas, (420) In Pontivo, inter Saint-Yalery el Boulogne,
417) Ludovicus. (421) Falso; die eriiiri 24 Junii RatisbdiirE, d. 2 Aur
418) Albammarlam etBriencort, seciuidum Gis- gusti apud castrum Trivels, d. 2. Sept. adhucBasi-
lcberlum et Robeftum de Moiite. lere fuitimperator.
'' Anie Alcxaudriam caslra posuit
(419) Aute Briencort, teste Gisleb. el Roberto de d. 29 0ct,
lionte.
 509 CHRONICA. - CON.TINUATIOAQUICINCTINA. SIC
viriiiter suscepli et ignominiose repulsi , cum.de- A . slale multi moiiacbi et milifes in bac nostra regione
decsre ad propria sun' reversi. Henricus rex An- elemosinas largas pauperibus tribuebant: imer quos.
gJie, cernens se ab omnihus impeti, in se reversus, Valcellenses inonachi eminebant. Obiit Henricus
landem hoc suis imputavit peccalis, et de suis.viri-. Remensis archiepisccpus, frater Ludovici regis
bus diflideiis, divinum poscit auxilium. Qui Can- Francorum. Magna circa nalivitalem Domini fiumi-
tuariam veniens, beatum Tliomam archiepiseopum, num redundantia, in tantum, ut Sequana, Axona et
olim a se injuriose tractatum, humili et devola sa- Hysa alveos suos egressi, sub una nocte magnum
tisfactiojie, ad sanctum lumulum ejus uberrime circummanentibus damnum inferrenl, multps ctiam
iHendo,jilacavit. Que res ei, ut credimus, vicloriam necarent.
conlulit. Nam mox regem Gualensium , diu sibi re- 1176. 24. 41. 22, ii.
bellem , el quosdam inimicos suos sub quindecim Inter imperalorem Fredericum el Ilalienses vario
dierum spatio in deditipuem cocgit, quorundain eyenlu sepenumero piignatur. Cbristianus caucella-
eliam Anglorum eontra se seiiiientium motus com- rius de pacc inter imperatorem et papam refor-
pescuit. Post hec Normanniam reversus, civiiatem manda valde extat sollicilus. Henrictis rex Anglo-
Rotliomagum a rege Francorum obsessam circa rum, missis nuneiis ad Pliilijjpum cmnitem Flandro-
niediam noctem esl ingressus. Jacobus de Avesnis, B rum, nescio quibus verbis aut promissionibus illeT.
quidam miles dives elingcnuus, inobsidioiieRolho- cfum ab ilinere Jberosolimiiano detinuit boc aiino.
inagensi a Roberfo Cameracensi electo contuineliis Jacobus de Avesnis satis superbus el insolens, con-
Yerborum afiicitur. Rex Francorum et comes Flan- tra dominum suum comitem Hagiiioeiisern rebellat;.
drorum de obsidione illa inefficaces redierunt; sic at Balduinus comes coiitumaciam ejus egre ferens,
iilii contra patrem venienles reversi sunt inglorii. castellum ejusdem Jacobi Condatum obsidione cin-
Robertus Cameracensium electus a servientibus Ja- git, auxilio Philippi Flandrie comilis. Jacobus vero
cobi de Avesnis ignominiose apud Cqndatura peri-. de suis diffideriSvirilius, claves casteili invitus co-
Biilur (422). Duo Cameracenses arcbidiaconi ad initi reddidit; comes vero acccpto castello, nmruni
episcopatum per conteiitionem eligunlur, Rogerus el lurrim solo tenus cocquavit (425). Obiit Petrus,
scilicct et Alardus. Sed Rogero a PhiUppo comite frater Philijrai comitis, apud Hilseldunum (424).
Flandrorum et sanipri parte abdicato, Alardas sub- Orta ilerum inter Pbilippum comitem et Jacobum
slituitur. Uterque episcopatum desiderans, tran- simultate, post mcssem Augusti, assumpto secum,
s_censisAlpibus certatim ad imperalorem Fredericum coinile Hagynoensi, duas ejusdem Jacobi munitio-
in Italiam pergil. Imperalor itaque visis personis, _ nes, silas in comifatu Virmandensi, comes Flandrie.
auditaque ratione electionis, visis etiam litteris Phi- ^ cum summa festiiiatione cepit;.quarum allera (425)
lijmi cpmitis , pro Alardo petentibus, communicato desfructa, alleram (426) sibirefinuit. Sic.juxla Sa-
cum episcopis qui ibi aderant consilio, illi episco- lomonem fiagellato peslilente, quielior fuit patria.
jjatiun dedit. Philippus comes Flandrie confra Jaco- Magna panis et vini abundanlia. In civiiate Camc-
busisde Avesnis, pro. inlerfectione Rpberti Camera- raco et castro sancti Quintini, in Gandavo ct in Be-.
ccnsis eleeti, eum exercifu vadit; scd interventu tunia, mulie ecclesie ct domus sunt incense. Willel-
tlcnriciRcmensis archiepiscopi detenlus, pacto pa- mus Senonensis arcbiepiscopus, frater Elizabeth
cis magp.sutrimque simulato quam composito, in rfgiiie Francorum, de Senonensi ecclesia in Remen-
FUindriam rediit. Hyems nimis pluviosa exercilum sein ecclesiam transmulalur. Obiit Amalrieus rex
Frederici imperatoris Alexandriam obsidentis nimis Jberusalem; succedil ei Balduinus, filius ejus, selate.
atlrivit. impolens ct infirmitate.
1175. R, 25. F. 40. A, 21. IL 15. 1177. 23, 42. 25. 1.
(.4». 1174, Sept.) Henrjcus rex Anglie ct filii ejus, Inler Frcdericum imperalorem et Italienses pax
mediante Ludovico Francorum rege, pacifieantur. usque in quiiiquennium firmatttr. Italienses impe-
Henricus Remorum arcbiepiscopus natale Domini pj ratori lumida submittentcs colla, magnis euin auri
apud Aquicinctum celebravit; deinde profeclus est et argenti oiiustant muneribus. (Mai.) Iinperalor
in Flandriam, ad curiain Pliilippi coniitis ; ibiqtte. degens in civiiate Raveima , et Alcxander pajia ii,
Jacobus de Avesnis de.morte Roberti Cameracensis Venetia , legaliones alternatim de pace inter ipsos
clecti, facto sccundum judicium curie juramento, se rcformanda jdus vice simplici miltunt. Philijipus
imiiiunem ostendit. In die sancto parasceven Pbi- comes Flandrie circa pcntecostcn Jberosolimam pe-
lippus comcs Flandrie, cum multis aliis in Jheru- tiit. Willclmus, filius marcbisi de Montferrat, egre-
sri.lc.mprofecturus, citicem accepit. Estas pluviosa gius juvenis, qui filiam Amalrici Jberosolimorum
e.l dampnosa inessenj Augusti niensis et autumpna- regis uxorem duxeral, a transmarinis militibus ve-
iem vindeiniam protelavit. Per Galiiam ct Gcrma- neno extinguiiur.
n.iam panis inopia multos afiligit. Sub bac tenipe- De reconcilialione regni el sacerdocii. Hoc eodem
NOT/E.
(422) lempore aulumnah, tcsle Gisleberto p. 87. Pelrum a 1177 morlimm dicit.
(425) Fusius hoc narrat Gislebcrliis p. 91. (423) Leschicres.
(424) Issouduii. in Berria, Robertus de Monfe (120j Guisc,
 5H SIGEBERTI GEMBLACENSIS 512
aniio 9 Eal, Augusli facta est leticia magna in uni- A cqpiosas referinius, de eo qyodecciesiam el nos
ipsos
versali ecclesia , quia discordia que inter regnum in tributationibus el persecutionibus nostris nequa-
et sacerdocium per viginti annos fuerat exagitata, qitam deseruil, sed usque in finem magnifice juvit et
et magno scandalo toti mundo erat, auctore Deo in defendit. Monemus ilaque dilectionem veslram el hor-
hac die esf pacificala (427). Christianus enim archi- lamur attentius, quatinus ecclesie et nobis in prospe-
episcppus Magtiutinus, qui el cancellarius, et opti- rilaiibus congaudenies, in devotipne beati Petri et
inaies regni cum episcopis coiivenientes, Frederi- nostra, sicul hactenus fiimiier perstitistis, perseye-?
cum imperatorem ad 'doiiiiium papam Alexandrum, fetis, et regem, utin eoiem cumregno suo persistat,
discalciatum et regiis ornamealis nudatum, in Ve-. monere propensius el inducere studeatis. Data Venetie
netia iu loco qui Altus rivus nuncupatur, adduxe- in Rivo alto, 6 Kal. Augusli (428).
runt. Ipse vero cum tanta humilitate, quod ei fuerat Nono Kal. Augusti, die dominica, ipso die quo
indictum, iniplevit, u.l illius exlitisse opus sine du- pax inler imperatorem et papam facta est, dedicala
liitalioiie credaluiY de quo dicitur : Cor rcgis iu est Marcianensis ccclesia, in honore .sanclorum apo-.
inanuDci; ubi v&lueril, converlel illud. Sane quam stolorum Petri et Pauli, a Willelmo Remensi archi-
timoratum Deo, quam obedientem ecclesie ct domno episcopo, apostolice sedis legato, el duobus episco-
jjape se curaverit exbibere, lacrimls pedes ejus deo- pis ipsius suflVaganeis, Frumaldo scilicet Atreba-
sculando el regiis muneribus honorando magnifice tensi et Everardo Tornacensi. Estas nimium fuit
demonsfravil. Sequenti. vero die, in feslivitale sei- sicca et calida. Messis triticea provenit uberior so-
licet sancti Jacobi aposloli (Jul, 25), domnus papa lilo. Post finem mensis Augusli, autumpnus nimis
cum cardinalibus suis et episcopis missam sollein- extitit pluvialis. Yindemia eliam ijisius 'temp.oris
pniter celebravit, et prediclum imperatorem a vin- mullis in locis corrupta esl. Nam quadam matuti-r
culo anathemalis absolutum, corpore*ei sanguine nali nebula uve contacte alque ita putrefacte sunt,
doriiihi liostri Jesu Christi, iri confirmalione unita- ul yinum ex eis expressum magnam bil)enlibus at-
tis et pacis co.nimunicavii, Tota civitas letatur, et lulerit inCommodilatem. Multi eliam in hac noslra
imperatorem muneribus honorans, conviviis vacat. regione diversis laboranl febribus, multi et moriun-.
Alexarider papa, de pace recepta et de honore a Deo liir. Ludovicus rcx Francorum ct Henricus senior
sibi COllato gaudens, epislolas ad omnes episcopos rex Anglorum magnifice confederantur. Henricus
Galliaruiri dirigit, conlinentes seriem hujusmedi. comes Trecarum , cum mullis aliis in Jjierusalem
Epistola : Alexandri pape : Alexander episcopus, ser- profecturus, crucem accipit. Philippus comes Flan-
viis senioruni Dei, venefabilibus' frdiribus, Willelmo iQ drie a traiismarinis prineipibus seu milifibus cun\
Bemensi archiepiscqpo, apostolice sedis legato, el Kiagno honore suscipitur. Paueis aulem, postquam
suffraganeis ejus, et dileciis filiis abbalibus in Re- illuc yenerat, evolutis diebus, inler ipsum et Teiri-
mensi provincia constitutis, saluteiri el aposlolicam plarios pro quibusdam regni nsgociis orta simultate,
benedicliohem. Cumper auxilium, poteriliam etfavo- Ealestiiia relicla, 'Antiochiam Syrie, a principe
rerii karissimi in Chrisio filii nostri Ludovici illustris ipsius civitalis inviiatus, proficiscitur. Initium hye-
Frdiieorum regis el regni sui, sacrosancie Romane iriis frequentibus plnviis ct yentorum flabris satis
ecclesie ac riobisrecognoscamus gloriosa et magnifica' molestum.
beheficia proveriisse, dignum esl ei consenlancum ra- Princeps Antliiocheiius et Philippus comes Flan-
lioni, ut illi et vobis, quorum duxilio poienier sumus drie, congregato undecumque exercitu copioso, ca-
'
iri necessitalibus noslris adjuti , prosperos et felices stellum Harenc, christianitali superioribus annis
pacis successus significemus ; indubitala verilute te- violenter ereptum, omni cxparle obsident.Quo nun-
nentes, quod posiDeum ideni rex simul cum regnq cisisintervplantibus comperlo, Salabadinus princeps
suo cobperatus est honori et exaltaiioni sancle eccle- Damasci, putans omni militum solatio IherosolH
siejel ei magiumi eonlulit incremenium. Quod qitideni; morum civiialem deslitutam, congregalis Turcorum
sicut verbo recognoscimks, ila opere et sermone omni rrj seu Sarracenorum admiraldis a Damasco, civitalem
tempore, auctore Deq, recOgnoscemiis.Nolumsit dii- Iherusalem, prout superbo cogitabat animo, caplu-
iem sbllicitudirii vesire, quod liarissimus in Cliristo rus, ettotam delcfurus christianilatem, adjuncta se-r
fiiius nbster Frectericus, illustris Romanorum hnpe- ciiiri sagittariorum el rusticorum innumera turba,
fator, per inspirationein ilivine gratie deposito vani— Gazam pervenil. Exiri Rierosolimorum iter arri-
talis errore, ad viain verilatis conversus, dd obedieh- piens, regem ipsius civilatis, <3tTemplarios iniiites"
liam ecclesie el nostram reverenteret devote, sicul de- ciun cruce dominica, pajvoqtie afmatos milite, sed
ciiit, rediil, et iUgml/edtdPelro in nobis reverenliam fide Ghristi animatos, obvios cxcejrit. A quibus vi-
et devotionem exltibuit, qudm aniecessoresejus nostris ctus, confusus cf confutatus, omnibus pene suis.
consueverunt untecessoribus exliibere, et se de cetero gladio seu fiuniine, qui inlerfluebat, consumplis,
eshibituruni promistt, Sitper qud utique-laudes Attis- totus sanguiiicus suOriim militum cede, InDamasco:
simo aciimus, et consequenter regi et fegno oraiias sanguinea regredilur. A,ctuni est lioc a chrisliauis
.-"•--" WTM.'
1*3/) 1,1. Mon. Legg. 11, 151 sqq..- etiam in cpdice s, xii Marcbianensi.jain mler yua-
(428) Hrcc episloia iisdem prorsus verbis lc-gifur ceiises n. 502. " '"
 515 CHRONICA. - CONTINUATIOAQUICIXCTINA. 314
victoriosum bellum feria 6. ante liatalebeali Andree A tribus comparabatur denariis, nunc tribus vendere-
aposloli, Philippo comile, ei principe Anthiochc-no tur solidis, feni videlicet ct straminis. Subsequula
cum suis exercitihus in ohsidione Ilarenc laboranti- est mortalitas ovium seu boum.
bus. Pridie Kal. Decembris, in nocte feslivitalis De concilio. (Mart, 5.) Generale concilium apud
beati Andree apostoli, ventus vebcmcns ab Affrico Romam, in patriarebio Lateranensi Alexander papa
vcniens, mullis in locis dampnosus cxstilit. Obiit celebravit, in quo plus quam 500 episcopi cum qui-
Alardus Cameraccnsis episcopus (429), et Valeellis busdam fraiismarinis affuerunt. Quidain etiam epi-
sepelitur. Elc-ctio episcopi, iacia ad apostolicam sc- scopi de Gretia iegatos suos ibidem transmiserunt.
dcm appellatione, in sequentem aiinum differtur. Abbatum etiam inlerfuit innumera pene mullitudo.
1178. R. 28. F. 45. A. 24. 11.2. Ibi domnus papa ordinationes faclas ab Octaviano
Lirca linem Januarii mensis, cum gelu el nix li- et Guidone heresiarcliis et Jobanne Strumensi, qui
quaronlur, inundatio fluminum pertolasGallias talis eos fuerat secutus, irritas essc censuit. Decreia
erupil, que sclusas vivariorum et strucliiras molcn- ipsius concilii, quia mulla sunt, ct penes multos
dinorum rapido impelu secum ferret, domos ever- habentur, in hac cronice brevitate scrihere non fuit
teret, multos eliam nccaret. Rogerus Cameracensis utiie.
arehiiliaeonus, dono ab impcratore Frederico ac- " Symon abbas Aquicinensis in reditu ipsius concilii
cepto, ipsius urbis donalur cpiscopio. Eclypsis itine Clarevallisdivertil, elreliquias domniBernardi, ejus-
facla est 5. Nonas Marcii, diedominica, prima'iio- dem cenobii abbalis, petitas obtinuit, et in hoc Aqui-,
ctis bora sequenlis secunde ferie. Eodem die Roge- cinensi monasterio decenter reposuit. Messistriti-
rus, Laudunensisepiscopus, cumpagenses episcopii cea solilo iiiit rarior; porro avena seu tcrcii mensis
sui a communione, inter se assensu Ludovici rcgis semina suprascripta reparavere dampna. Ludovicus
perperam jurata, minime rctrahcre jiosset, raalo rex Francorum, assumpto secum Pbilippo comite
accepto consilio, militum auxilia undeciimqiic con- lTandrensium, mare traiisnavigans, Cantuariam
trabeiis, 2. Non. Marcii, in diebus scilicet quadra- pergif, sanctumque marlyrem Tiiomam divcrsis
gcsimc, eos aggrcssus cst. Ubi quidam inlerfecti, inuneribus hoiioiavit. Heinricus senior rcx Anglo-
multi eliam capli, quidam aulem eorum, dum fugc- rum honorifice eum suscepil. Autunipnus perpul-
rcnt, in quodam ilumine nccati sunl (450). Phiiip- cher et calidus usqtie 5. Nonas Oclobris extitit. Lu-
pus comes in obsidione Harcnc parum proficicns, dovicus rex Francorum filium suum Philippum in
procincium solvens circa diem pascbalem, ob visio- regcm sublimaf Remis, in festivifale omiiium san-
neni sacri ignis Ibcrosolimis remeavii. Celebrala ,^ ciorum. Sequenti dominica Guillelmus Remensis
ergo ibidem pascbali sollempniiate, marina limens archicpiscopiis, cardinalis jiresbitcr tiluli Sancte Sa-
discrimina, per Hesperiam, Tracbiam cl Pannoniam bine ct apostolice sedis legatus, convocaiis episco-
scu Srixoniam, rcdiit ad propria. Estas sicca nec ni- jiis el totius secunde Belgice personis, concilium
mis calida usque ad 5. Non, Julii extilil. Abbinc lencl, traclans cum suis coejriscopis de rebus sibi
pluvie erumpentes, usque in ipsis Kalendis Janua- vel ecclesie necessariis.
rii bomincs affiixerunl. Nam fenuiii secare, trilicum Ilerum Romana ecclesia scismaticorum affligitur
metcrc, vinum colligere, semcn jacere vix poluerunt. violentia. Nam post reconcilialioricm Fj'edcrici im-
Eclypsis solis facta est Idibus Seplembris, ante 6 jieratoris cum Alexandro papa, Johamics Strumen-
boram. Alexandcr papa subdiacoucs cardinales ad sis, apostolici nominis presuniptuostis invasor, de
submoncndum concilium, in qnadragcsima anni suis suorumque diffidens viribus, ad pedes domni
scqucnlis celcbrandum per tolum pene christianis- pape corruit ullroneus. Cui domnus papa, oblentu
mum dirigil. Philippus comes Oclobri mcnse rever- cancellarii, veniam clcmenter indulsit, eumqtie pi-e-
sus, a suis Flandrensibus favorabilifcr est suscc- positum Beneventaiie ccclcsie constituit. Porro sci-
ptus. Intcr quos Brngcnses ojipidani jiiscem mon- smatici quietem non ferenles ecclesie, iterum quem-
strosum, jam pridcm a piscatoribus caplum el salc {|) dam clericum de progenie illorum, quos Frangijia-
conditum, ei obtulerunt. Habebai cnim ad simililu- ncs llomani vocanl, conlra papam Alexandum anti-
diiiem avis rostrum permaximum, et super captit papam statuunt, qucm mutalo iioininc Iiinoceniium.
carlilaginem, gladio simillimam. tcrcium vocitarunt. Quem quidam miles, frater Oc-
1179. 27. 44. 25. 5. taviani, qui per contcnlionem c.uin Alexandropro-
Secunda ebdomada mensis Januarii nives co- vcclus fueral, propter odium pape niamifeiiebat,
piosc ccciderunt; subscquiiur gchi maximum, usque tradita ei turri vel munitione sua, quam juxla Ro-
iri niediuni mensem Februarium, nimis molestum. maiiam civilatem forlissimam bahebal, At islius
Reliqui dies ejusdcm mensis, Marcius quoque el violentia supra cctcros scismaticos afllictus papa,
Apriiis, vento ilante conlinue subsolano, gelidissimi commuiiicalo cum cardinalibus suis consilio, pace
fuciuntHimis. Hoc istitis anni inicio carissima pe- cum cardinalibus propinquis prcdicti Oclaviani re-.
ctidum fuit annoiia; ila ul quod retroactis annis formata, jirefatam muiiitioiiem a predicto miiilo.
NOTJ5,
(429) 8 Id. Dcc sectmdum Ncciologium S, Gau- (450) Gislebertus "j*ag. 94. hoc an, 1177 facluni,
. ---
gcrici Cam, tradit.
 515 . SIGEBERTI GEMBLACENSIS 516
magno preeio comparavit. Sicque per industriam A . Pbilippus, bujtis nominis rex secundus. Domnus
Hugonis diaconi cardinalis, qui el ipse inter Roma- abbas Symon Aquicincteiisis r.onus, communicato
noi nobilissimus erat, prediclam cepit cum sepefato cum fratribus suis consilio, ecclesiam sancti Salva-
pseudopapa muiiitionem. Qui, ad pedes domni pape toris mense Septembri deponit, eo quod noii sufD-
adductus, in cavea est perpetuo clausus. Hoc anno ceret taro parva basilica magno convenlui Aquicin-
cbristianis transmarinis magnum aceidit infortu-. . ctensi. Et boc multociens a tempore domni Gozuini-
nium ; quia suis omnibus pene militibus occisis vcl abbatis successorisque ejus Alexandri ])remeditatuni
vulneratis., munilioncm Vadi Jacob perdidcrunt. fuerat et preloquutum, sct aliis dissolufionem ordi-
Dux Saxonie (451), malo a malis hominibus ac- nis, aliis operis magnitudinem et quandam preicn-
cepto consilio, conlra dominum suum, imperato- deiuibus difficultatem, aliis vero alias inleiiiis, hos
rcm videlicet.Fredericum, rebellat. opus usque ad hec Symonis abbatis tempoia est
1180. R. 28. F. 45. A. 26. II. 4.- protclatum. Tandem omnes unanimes, cordemagno
F redericus imperalor, anno superiori undecum- et auimo volenti, veterem, ut diclum esl, deponunt
que contracto exercUu, super ducem Saxonie hos- basilicam, venturo anno iiicepfuri novam. Tgiuir"
liliter vadil. Hic enim filiara Henrici regis Anglorum missa de sancta Trinitate in maj'ori ecclesia devotis-
habebal in conjugio; qui imperatori rehellis, non B sime celebrata, 15. Kal. Octobris majus altare cum
solum insolens extitit, sed et supcrbus. Nam in ex- multorum lacrymis deponunt, et incboationem nove
peditione Italica nimis laboriosa et dampnosa, ab ecclesie propter instantem hyemem in sequenteni
ipso imperatore ter commonitus, venire contenipsit, annum differunt.
set nec nuncium nec milites in auxilium sui domni 1181. 29.. i, 27» 5.
direxit. Unde imperator ultra quam dici potestcom- Anno verbi incarnati 1181. indictione 14. luna 13.
motus, civitates, castella, oppida,,terras'auferendo, concurrente 5. epacla 5. anno a prima constru-
eum viriliter debellat. Colouienses cives, qui et ipsi ctione ejusdem. ecclesie 105. mense Marcio, die 2:
imperatori in Italiam proficiseenti adversi aliquan- ejnsdem mensis,-id est feria 2. dominice secunde
tulum extiteraul, audito infortunio ducis Saxonie quadragesime, jacta sunt fundamenla istins nove
imperalorem pertimescentes, civitatem suam vallo Aquicinclensis ecclesie. Missa igitur desanctaTrini-
mire latiludinis et profunditatis muniunt, et aquas tate celebrala, Symon abbas, assumptis secrim duo-
Reni fluminis in circuitu urbis nobilissime circum- bus abbalibus, Johanne videlicet Sancti Amandi ei
ducunt. Cbfisfianus arcbiej)iscopus Maguntinus, Nicholao Maricolensi (452), cum sanctorum reli-
imperaloris cancellarius, in Italia negocium exe- p quiis, crucibus, turibulis et cereis, cum tola congre-
quens sibi injunctum, dolo filii inarchisi de Monf- gatione cappis sollempnibus induta processit ad lo-
ferrat capitur. Philippus, filius Ludovici regis Fran- cum. Ibi aderal Balduinus comes istias pagi cum
corum, uxorcm duc.it Elizabclh, filiam Balduini co- multitudine mililum et aliorum Christi iideliuni.
miiis Montensis, qure fuit filia Margarete sororis Primum lapidem in fundainenlo comes manihus suis
Pbilippi Flandrensiunl comitis. Celebrate sunt he cum cemento posuit, ct in eadem ecclesia magnuni
nuptie Bapalmis a Rogero Laudunensi episcopo; ubi gaudium fuit. Ipsa dies, quod pretereundum non
afiuerunt comites Philippus Flandrensis, Balduinus est, sel attentius notandum, valde clara et perpul-
Monlensis, Henricus Namucensis, Clarimonlis, cbra extitii, eum ceteri mensis transaeti dies valde
Suessionensis, Pontivensis, Sancti Pauli. Ludovicus: pluviosi el nimbosi extiterint. Henricus comes (453)
fex senior reginam in die ascensionis Domini juxta his diebus quadragcsime a transmarinis parlibus ad
morem antiquum in basilica sancti Dyonisii marty- propria rcversus, a nepoie suo rege Francorum ce-
'~~
ris per archiepiscopum Senonensem ejusque suf- terisque regni oplimatibus cujn.iuagno favore exci-
fraganeos coronari fecit. Hoc anno per hanc no- pitur. Philippus rex Francorum et Pbilippus comes
siram Galliam proferl humus frumentum, hordeum, Flandrensium, ab Kenrico rege Anglorum ante Hen-
legiimiiia el suflicientcni avenam. Henricus comes; D rici comilis reversionem sollicilati, ut super Frede-
Campancnsis a parlihus transmarinis per Asiam ricum imperatorem proptcr ducis Saxonie exberc-
ininorem ct Iiiiricum rcpalrians, insidiis quortim- datior.em secum ducercnt exercituin, a comite supra-
dam magntim passus esi delrimenlum, amissis r.on dicto consilio acccpto, a tali avcrtuntur faclo. Co-
solum suis facultatlbus, sed cfiani suis intcrfectis ; mes enim Henricus, ulpote sapicns vir, dixit, non
seu capfis omnibus pene bominibns. Ludovicus rex csse re<riuiilc vel justum, ut imjjerafGrem pro sui
Francorum scptimus, per annum paralisi dissolu-- ducis lcsione aggrederelur, cum nec ipse nec patcr
lus, tandem mense Septembri morbo ct vila cartiit, ejus unquam fuisset ab imperatore lesus. In Saliaco
qtii regnum Francorum per 45. annos salis justoi villa beatre Rictrudis (454) natus est agnus habens
'' nioderamine
gubcmavit; cui successil iilitis ejuss duo capita et seplcm pedes. Henricus conies infra
VARLE LECTIONES.
'"" dccst cod. ..'-...
NOT^l.
(451) Heinricus Lco (453) Trcccnsis.
(452) Marcuillcs, (45') Marchiaiieiisis
517 CHRONTCA,— CONTINUATIO AQUICINCTINA. 518
7 dies sue reversionis apud Trecas diein obul (Mart. A nice, sajiientibus vifis cum rege tractaiitibus, usque
17). Hugo Cameracensis quondam deeanus, qui ec- ad octavas epypbanie istius guerreinducie dan-
clesie Aquicinctensi in principio sue provectionis tur.(457). . , -
magno fuit amminiculo, a proprio removetur sepul- ,, ' n '"'-n, F' 9 ' ~4 '-~~
98 H C
cbro;nam nove ecclesie fundamentum per ipsuin "' '.-.''
recio tramite suum dirigebat cursum. Lapis in Se- m lpsis diebus nativitatis dominice, Fredericus.
pulch.ro ejus reperlus est, in quo lioc scriplu.ni con- . iniperalor nuncios ciim epistola iri Franciam dirigit,
tinebalur : Uic esl sepultum corpus Hugonis decani regi corisilium dans, ul cum comite facial pacem.
sancle Marie Cameracensis ecclesie, qui corisiruxit Quod si tfOllel facere, seiret pfo cerlo, se suo. ho-
claustrum cum porlicu ejusdeni ecclesie, capellamque mini, comili scilicet Flandrire, auxiliujri :prO posse,
sancli Gingutfi, Insuper, ui celera iaceamus, mullis ferre. Post octavas epyphanie, induciis finilis, mili-
annis a cqrne qbsiinuit, super plumam non jacuii, tes plures numero, quam prius, utrimque armantur,
jiisi fortein Jtoc monaslerio jussu abbaiis. Hic con- rapine, cedes, incendia. absque ullo remedio perpe-
slruxit claustnim, porlicum; eiehiosindriuht, capel- trantur. In regis prociiictuisli eran.f signiferi, HeiiT
lamque beute Marie, el muila dtia benefwia fralribus ricus rex Anglorum jmiioretRichardus, frater ejus,
coniulit. Ilic in festivitate omnium sahctorum, post-" dux Aquitanus; <;omcs Clarimoiitis, et Ro.dulfus de
quam missam celebrusset, grayiinfirmitatepefcussus, Cociaco, Comili vero Flandrirs aderaut Balduinus
monachicsejfcctus,obiilin bona cbnfessione ct vera comes Hainoensis, Hugo comes de Sanclo, Paulp,
fide, anno Domini 1095. 6. Idiis Novembris. Jacobiis de' Avesuis, et Hugo de Orsi castella.nus Ca-
Fredericus imperator Henricum cognatum suum, meracensis. Universa Gallia boc yento agitata hac
ducem Saxonie, debellans, omnia pene ipsius ca- illacque curvatur; uec fuit citra Alpeslpcus qui se
stella sibi subjugavit, et eum in quamdam instilam, absconderct ab auditu tonitrui hujus, Instantibus
que Brunsvyicb lingua Saxonica nunciipaiur, fugere auiera sancte quadragesime diebus, religiosis viris
compiilit.IIenricus Anglorum rex, ducis Saxonum hiric inde discurrentibuSj iteium:ir.ducie tisque in
exheredalionem et sue filie egre ferens, nuncios ad pascha optincntur, Philippus conies. dominjca 5.
imperatorem dirigit, et ut ab oppressiouc prcfati du- quadragesime ad colloquium Henrici regis-juvenis,
cis aiiimum retrabat, munera auri el argeriti magni iilii Frdderici imperatoris, Leodium vadit, seque in-
ponderis reproinittit. Sed imperator ingeiiila sibi etf juste conquestus est a domino suo, rego scH.icet
consueta leonina constanlia conlra suuni hoiiorem Francorum, vexari. Henricus auleni rex, u( domino
munera despexil, aures clausit, ct ducem quondam ^ suo humiliter satisfaciat, coriiitem coliortatur, pro-
sibi rebelleni victoriosis attritum jircliis ad dedilio- miltcus ei sub sacramento, suum non defuluruni
nem coegit. Alexander.papa senex et plcuus dieruiri, auxiliuii), si rex Francoruin suum renueret audire
vicesimo fernie ab urbe miliario, in quadam Romane consilium. Eli/.abelh Flaridrerisiura et Yiromandeiir
ecclesie possessionc diem clausit ultimum (Aug. 50). sium cOmitissa, post niinias tribulationes el corporis
Gujus obitu quidam insipicntcs Romani audito, ei jnfifmilatesdieSanctoparasceve defuncta (Jl/flri. 26),
non,ut debueruiit, obviam cum ad urbem deferreiur sequeuti die, aslrtrite Philippo comite, cum magnis
veneruiit; etei maledicentes, lul.o ctiam et lapidibus plurimorum lacrimis, in ecclesia beatissime Dei ge^
lecticam, i.n qua porlabalur, lapidantes, vix eum in nitricis Marie Attrebati honoriiice-e.sl tumulata. Post
patriarchio Lateranensi sepehri perniiseiu.iit. Cui pascha Henricus rex Anglorum senior, mari transito,
successitllumbaldus Ostiensis episcopus, Alexandro in Normanniam venil; nam filii ejus, sicol supra di-'
elate senior, quem alteralo nomine Luciun) tcrcium ximus, Henricus rex ct Richardus dux, regi Franco-
ajipellaverunl, Qu; Romanc ecclesic 169us presidel. ruiri contra comilem Flandriarum auxiUum ferebant.
Philijipus puer rex Francorum et Philippus comcs Dux autcro Burgundie ct comilissa Campanie (458),
Flaiidrensium, post feslivitalem cronium sancto- soror regis, quondam uxorHenrici comitis, Philippo
riirii, instanlc hieine, qua) in isto anrio et boc inense D comili associati, debcUabant i'egem. Guillelmus vero
nimis extitit pluviosa, inler se dissentiunt, elcum Reriiensis archiejriscopus et corocs Blescnsium Thec-
iritende-
ipsis omnes primores Francorum. Hujus mali in- baldus, regis avunculi, reforiiiaiide paci
centorcs fuisse fcrunlur comes Clariroonlis (455), bant. Igitur transaclis induciis inler regcmet comi-
Rodulfus etiam de Cociaco (456), et filii Roberti tem, pax non sperabatur, sed bellum. Ex insperatp
cognomento Clementis, regis consiliaiii. Insurgit Heiiricus seniorrex Anglorum etPhilijipiisrexFraii-
comes Flandriarum, me-
igitur primus comes in regem, et rex versa vice in corum, philippus etiam
comitem. Incendia elrapine exercentur, ecclesiaium diante Henrico-Albanensi episcopo, appslolice.sedis
legalo, cum arcbiepiscopis, episcopis, abbalibus et
cxpoliationes, burgensium oppressiones, pauperum
deslructiones usque ad adventum Domini grassan- Francorum proceribus,"inter Crispeiuni el civitaleni
tur. Taiidem, appropiuquai)te die iialivitalis domi- Silvanectensem «l, el nunciis pacis inlercurrenti-
VARL9i LECTIONES
*61 deesl conveniunt vel laleama.
NOT/E.
(455) Radulfus. (457) Cf. Gislcbcrtum p. 1U".
(436) Choisi-sur-Bac, in cpm. Yiroinaiidcnsi. '458) Maria.
 319 SIGEBEUTI GEMBLACENSIS 520
biis., pax inter eos firma lirmatur (439). Nunquam A mus. Horum judicium episcopus, jam paralisi la-
ncstra etate audivimus lanlum belii incendium tam borans, archiepiscopo reservavit,
parva pacis scintilla exslinctum. Balduinus rex 118.5. R. 51. F. 5. A. 29. II. 7,
lherusalem, regio morbo laborans, ef fastigia regni Transactis diebus nativilalis domi.oice, Willelmus
fastidicns, templarii quoque et transmarini milites, Remensis archiepiscopus et comes Flandrie Philip-
sepenumero nuncios transmittenfes, rcgem Franco- pus in civitale Altrebatensi, de secretis suis locuturi,
rum etAnglorum obsecrant, utregnum Iiierpsolimi- conveniunt. Ibi multarum heresium fraudes per
tauuin ordinantcs, ei terrc succurrentes, dc ' corona quandam mulierem in terra comitis sunt delecte.
regni suum velle faciant. Ad supradiclum quippe Isti herelici nullius heresiarchc mun.iunlur presidio;
colloquium idem nuncii affuerunt. Frcdericus inipe- quidam dicunt Manichcos, alii Calafrigas, nonnulli
ralor soUempiiitalem pentecostes apud Maguntiam vero Arrianos, Alexander "autem papa vocat eos
cum magna celebrat gloria. Ad banc imperaloris -Pateruios '"'. Sed quicquid sint, oris proprii con-
curiam omnes pene optimates Teutonici regni af- fessione convicti sunl heretici immundissimi. Mulii
fucFunt; Philippus quoque comes Flandrie cum sunt in presentia arcbiepiscopi et comitis accusati,
suis baronibus affuit , qui se liberalissimum nobiles, ignobiles, clerici, milites, rustici, virgines,
super omnes regni jjrincipes, sua dando, non R vidue et uxorate. Tunc decretalis senlentia ab archi-
sirie ammiialione mullorum exhibuit, lbi Hen- episcopo et comiti j)refixaest, ut deprebensi incendiq.
ricus dux Saxonie trieimi condempnatur cxilio; qui traderentur, subslantie t53vero eorum sacerdoti el
de regno coactus exii-e, ad Henricum regem Anglo- principi resignarentur. Hic apparuit preclara virtus
rum se cum sua conlulit uxore. Taudem piclate confessionis. Nam, ut abbis, quiinterfuerunt, vera-
imperatoris quosdam terre sue redditus ad sui exil.i citer probalum est, multi anlc in heresi culpabiles,
sustentalioiiem habere pcrroittitur. Mauricius Pa- per Dei misericordem graliam a ferri cauterio et
risiace civitatis episcojms, vas utile ct oliva Iructi- aque periculo evaserunt incqlumes. In caslro.
fera in domo Dei, floret inter coepiscopos suos in Yprensi duodccim ad judicium ferri sunt adducli,
Gallia. Preter illa enim que intrinsecus sunt, que sed per earndem confessionis virlulem omnes sal-
solus novit Detis, exlerius claret litteraturp, verbi vati. ObiitFrumaldus cpiscopus Attrebatensis (440);
Dei predicalione, elemosinarum largitione et bonp- ecclesia predicla cpiscopo anno vacavit inlegro.
rum operum exhibilione. Ecclcsiam beatissime Dei Manuele imperatore Constantinopolitaiio morliio ,
genitricis Marie, in qua ipse residet cpiscojms, pro- filius ejus satis puer post eum imperat. Hic, vivenle.
pi-iis magis sumptibus quam aUeiiis, dccentissimo _ palre, filiam Ludovici Francorum regis uxorem
et sumptupso opere renpvavit, plateam ante ipsam duxerat, Qui morern patris imilalus, Grecos parvi-
ecclesiam inter utrumque ponlem dilatavil,redempto pendens, Latinos diligebat; horum consilioutebatur,
magiio pre.tio a civibus loco, mulfis mansionibus horum auxilio suslenlabatur, etclcricali scientia et
jirius oecupato; mansiones rcnovavit episcopi; duas laicali justilia. Hec fuit causa interitus ipsius, sicut
abbalias, unani can.onicorum, sanctimonialiuni al- seqtiens demonstrabil anifus. Henricus junior rex
teram construxit. In ccclesia magis est assiduus Anglie el Gaufridus frafer ejus, comes Britannie,
quam frequens. Vidi enim cum-in quadam non sol- insurgunl super Ri.chardum fratrem suum comitem
lemni festivitale, cum bora vespcrtina decanlaretur, Aquitanie. Quo atulito Hcnricus rcx senior, pater
non in calbedra episcopali, ut moris est, sed cuni eoriui), indigne ferens, quod talia sine assensu sup
ceteris psallenfem ct sedentem in choro, vallat-.im facere prcsumpsissenl, Ricbardo filio suo contra
jUus quam centenario clericorum numero. Henricus fratres suos mililum copiam misit in auxilium.
Cliam Silvanectcnsis episcopus justifie dicilur in- Gerlatum est multis diebus utrimque, doncc im-
viclus essc aniaior cl jusfe severifatis tenax. Luna malura morte preventus Henricus rex juvenis bcl-
mensis Augusli cl in acccssu ct in discessu niinis . landi finem fecit (JJIH. 5). Qui cum multis lacrimis
extitit jiluviosa et admodum frigida; que magnam JD et incomparabili omnium luctti — nam diligebatur
jiicommoditatcm pcr niulla generavit loca. Nain nimis ab omnibits — CenomaiiiHSdeferUir, et ibi
segctcs humidc in horreis sunl rccondits; fcniim sepelitur. Quodpaler audiens — non enim intcrfue-
jiundum resecaium nec coilecium vix poltiit colligi; raf roorii nec sepulture — iteraio plancfu et multi-
et, quod jilus omnes pene doleut, vini maturilas et p.licalo, ab ipso Rolbomagum defertur, ct ibi cum
colleclio tardius provenif. Qualuor hcrelici in Alre- patribus suis, cummagnogemilu, secundp scpeliiiii-.
batensi civilatc deprebensi, a Frumaldo cjiisdcia In civitatc Atrcbalensi Pelrus abbas Cisterticnsis
eivitatis episcopo in carcere sunt reclusi. Quorum ejjiscopus eligitur.
"
vmus dicebatur Adam liitcralus, aller Radulfus 1184, 52. 4, 50. 8.
flaqucntissimus laicus; sequcnlium nomina nesci- Fredericus imperator Italiam proliciscilur (Scpt.).
YARI.E LECTIONES.
*52lege Paterinos, i. q. Pctercnos. V33 suslantie cod.
NOT,E.
(459) Conditiones babet Gislebcrlus p. 117
(440) 13 Iial, Mai, sccundum Necrol, Aquiciiiciinum,
 521 CIIRONICA. — CONTiNUATIO AQUICINCTINA. 522
Rumani Luciinu papam parvipciulentes, ct cierumi A qui de fuiuri venti periculo littcras ad archiepisco-
despicientes, in contumeliam cardinalium excogitant; piiin Remensem direxerat. Philippus comes Flandrie
inauditum flagiiium. Nam extra urbem quosdami el Balduiims comes Montensis, in loco qui nuncu-
elericos forte invenienles eomprehenderunl , eti paiur Mons sancti Remigii (441), ad mutuuni ve-
omncs excccaverunt, preler uiitim. Quos snper iiiiiiit colloquium. Ubi Balduinus cum obseerat
asinorum dorsa aversos impoiienics, eis nominai quatinus contra ilcnricum ducem Lovaniensem, se
cardinalium imposuerunt. Ilic csl, inquiunl, cardi- exberedanlem, auxilium feral; quod comes lenunes,
nalis Sancte Marie majoris, hic vcroSancli Laurcniii! discordes discedunt ab invicem. Babluinus comcs
foris munim , isie aulcin Sanciomm Johannis el: Montensis super Ilenricuin ducem Lovanie cum
Paitli, tu vero Saiicli Georgii ad vclum aiircuiii.Ei exercitu in loco qui dicllur Lembecca (442) vadit;
sic de cetcris. Tunc per euni, cui peperceranl, pape! sed ducc-inimparaium ncn iiiveniens, et, ut quidam
'direxerunt. Qtiod iiituens papa ingemuit, et eos qui asseruni, a suis prodiius, inefiieax rcdiii. Mense
boc scelus pcrpetraveranf, perpeiuo feriens analLe- Augusto Pbilippus comes Fiandrie secundani duxit.
raate, cum suis exiif ab urbe. Qui vcniens Ycrone, uxorem, filiain regis Porligalensis Adefor.si, nomine
ibi resedit usque ad diem moriis sue. Cardinalitim Tliarasiam (445) Petrus ahbas Cistcrcicnsis ordina-
autem quidam sequuti stinl eum; quidam vero. B tur cpiscopus Atlrebatensis, Yerone in ecclesia beati.
"quoi-.imparcntcs scelus prediclum perpelravcranl, marlyris Zenonis. Greci, indigne fercntes qnod im-
in urbe rcnianscrunl. Philijmus rex Fraiicortim, peralor corum Francos eis prcponerct, Ar.dronicum
eonsilio quorumdam baronum suoruin, Pbilippo cognatum ejus dolose inandaiit, uti veniai, et impe-
comili Flandric invideiilium, rcginam vult dimit- raiorem, ulpote puertim, quasi vir sapiens manute-
ferc At illa ad Deum conversa, tantam erga Dei neal. Qtii nunciis gralanter susceptis, assumjitis
genitricem in civilate Silvaneetensi exbibuit de- secuni Sarracenis Yconiensibus, civitatcm ingressus
volionem, humilitalem et coiitrilionem, ul omnes cst. Die scquenti palacium ingreditur cum paucis,
pcne intuenies ad lacrimas commoveret. Nam nudis icr.peratorem adoral et salutaf; at ille cum magnifice
pedibus per plateas civitatis incedeiis, et cercos in bsnorat, et sese illius tuitioni commendat. Quem
inanihus portans; eleiriosiiiamque omnibus indi- iKc in sua suscipil iide. Qui curiam curiosc pensans,
genlibus afilucnler dispcrticns; iiilravit beaie Dei quod diu cupieral mente, peilicit opcre. Paucis enim
genilricisecclesiam. Ubi diutius oravit, et ipso die clapsis diebus, palacium armato milite stipatus in-
omnes civitatis pauperes laute refecit, quibus ipsa gi-editur, Grccos, Francos, Ang!os,quos ihi invenit,
ministravit. Quod rex et oinnes opihnates ejus au- oiiuics inlerfccil; ipsuin deniquc imperalorem cum
dientes, compassi sunt, et peiiitenlia ducti, ab in- G i sua matre capicns, in carccre clausil; quos post
cepto destilerunt. Pbilippus tamen comes tam ar- r.iodicum in marc perduclos, crudelilcr innoccnlcs
cbiepiscopum Remensem quam omnes qui hujus necari feeii, ct omnes cjus familiares,- qui in urbe
eonsilii complices fuerunl, quos dudum colebal ut lemaiiserant, intcrfccil. Tiinc, imposito sibi diadc-
amicos, nunc veretur ut inimicos. Propler hanc lciatc, imperat civilali nobilissimrc, non ut impera-
causam ct alias inter regem et comitem pax cst tor, sed sicuf lyrannus. Deinde his pro nichilo du-
furbafa. Post penlecoslen rex ct comcs cum suis clis, nuptias facit illiciias, uxorcm cognati sui, im-
cxercitibus in marchis lcrrarum suarum conve- peraloris scilicel domini sui, iiiiain rcgis Francorum
• niunt.
Regis exercilus equilibus, porro comilis accijiiendo. Pbilippus coracs Flandric Baldtiinum
agminibus peditum opiime armatonim preccllebat, comitem Montensem per ntmcios sepcmimero cou-
Slandarum altissimum, draclioncm desuper prefe- venil, ut sibi el sure utili eoncordaret voluntali. Illo-
renfem, comes secum super currum quatuor rofa- verominimc adqiiicscenle4ti'%'ri)cnseNovembrio Phi-
rum duci fecif; quod rex cum lola Francia valdc in- lippus archicpiscopus Colonie ab oriente, Pbilippus
digne tulit. Tamen, mediaiue Henrico Anglorum comes Flandrie ameiidie, porro Dnacenscs ct Pa-
rege, ab instanti festo sancfi Johannis usque in an- .. bulenses ab occidcnte, terram ejus ingressi, incen-
num protelaiitur inducie. In his induciis Balduinus diis ct rapinis cam suiil demoliti. Balduinus vero
coroes Hainoensis a rege poiiilur, unde Philijipus comcs, congicsatis sepiingentis armatis, tcrra.m
comes valde cst indignalus. Kalendas Maii signum comitis virtuic miliiuni jirrnmperc cupiens, cum ad
circa horam sextam in sole ajiparuit. Nam ejus pars villam que Oiiercicurtis dicitur, armatus cum arma-
inferior tota est obscurala, iu medio vero quasi tra- tis venisset, mutalo consilio regressus, milites a se
bem suboscuram habebat, reliqua aulem pars lota conductos abire permisil. Die autem nalivitatis do-
eral jiallida; ita ul omnes vidcntes cumdem colorem niinice propinquanle, inducie dantur utrimque.
in vultu preferrent. Qtiod signum mulfos pcrlcrruil, 1185. R. 55. F. 5. A. 51. 13.9.
quia quidam magister Odo hoc fulurum predixerat, Muiti per loea divcrsa in Francia ct Flandria ct
YAREE LECTIONES.
"'' adquiesccmi cod.
NOT.«.
(141) Seu WardaS. Remigii. (445) Matliildcmvocat Gislcbcrlus, Bcalricem Ra-
(442) Lombekc prope Ninovc. Cf. de his Gisle- julfus de Diccto.
beituni, p. 151. sqq.
 525 SIGEBERTI CEMBLACENSIS 524
Hainau discordiarn principum et guerram pcilime- A ventu ejtis audito, nuntios iideles ad eum dirigii,
scentes, unusquisquccivilatem suam, casteliurii seu mandans ei et designans locum. ubi ad seereium
villam muro circtimdat, vallo firmat. Cum aiilcm conveiiircnl colloquium. Rex eum bonoriilce susci-
inler rcgcni el comiiein (444) inducie finiende es- pit, mutiio collocuntur, et pax inler eos firma fii--
sent, et comes Flaiidrensis suam prepararet expedi- malur. Uibanus papa ei imperaior Fredericus in-
tionem, Balduimis (445)comes terram JacobideAves- vcteratum inter se odium dissenlientes ad invicem
nisvirtule irrumpens, veteris memor injurie, incen- renovanf. Mullimode fuerunt cause dissentionis :
dio tradil.llle enim incentor discordie interuirumqiie precipua, quodpatriarcha Aquileiensiset quidamepi-
comitem csse ferebatur. Post fesfivitatem sancti scopi inierfuerunl absque consensu pape corona-
Jobannis induciis linitis, rex el comes exerciltis mi- tioni Henrici regis, die quodam sollempni, in Uaiia.
lituni et peditum armaioriim producunt; qtii in pngo Quos omnes papa a divino suspendil officio. Alia,
Ambiancnsi residentes, rei fincm expeclabaiil. Tan- quod Formosum elecium Treverensem, eleclum ca-
dem Dei nuiii, ut credimus, comes ad gratiam regis nonice, sabbalo sanclo penlecostes in prcsbilerum
rediit, antcquain aiiquis capcretur, vulnerarelur vcl cardinalem, el craslino die in archiepiscopum, con-
perimereltir. Tunc regi reddidit qucdain castella " tra votum imperatoris consecravit. Nam alter clc-
comitalus Yiromandensis , inier que eminebant clus perperam fueraf, qucm imperalor manulenebat.
Causiacus, Torota, Mons Desidcrii, Cahuacus, et ilis cl aliis causis intercurrentibus inler papam et
comitatus Ambi.aiiensis.Ibi pacificanlur coraesFlan-. imperatorcm, inltalia pax furbatur (Jan.), Fredc-
drensis et Hainoensis, selnondum corde firmd(446) )'icus imjieratbr.Cremoiienses, sibi rebelles, auxiiio
llic annus babundat frumento et vino. Francigcne Mediolanensium in suum invilos cogil servitium;
vilipendunt Pliilippum comilem in presentia regis Impcralor relinquens Henricum filium siium in par-
aputl Conpendium, verbis nugacihiisirrilaiitcs etim. tibus Benevenlanis, in Gernianiam redit (an. 1187,
Qui in Alemamiia pergens ad regem Henricum, ejas Febr.). Ilenricus rex,• imperatoris filius, quendam
consilio animalus, et auxilio, si necesse. ftierii, cor- Urbrini pape servientcm et multas sc.cumauri et ar-
roboraudus, hylaiis in Flandriamrevertitur.Aiidro- genti pecunias deferenfem obvitim exinsperafo ha-
nicus Conslantinopolitanus tyrannus et apostata — bens, aurum et argentum auferens, in contumeliam
dudiim enim ehristiaiiilntem abnegaverat — interfi- pape nasum ei precidif. Balduinus comes Hainoen-
citur Iu palalio a quodam probo milite regii gene- sis el Henrictis avunculus ejus, conies Namucensis,
T'is,qucm dolose occiderc disponebat. Qui, animatus super Godefridum ducem Lovaniensem vadunl, ct
auxilio parenlum suorum ct civium Androiiicum _ ejus terram inccndunt.Yilla Gemblaucensis peropti»
odicnlium, occidere sevolentem occidil, et consen- ma cum ecclesia sancti Wiberti tunc est incensa.
ticulibus pro eo imperavit; qtti imperatriecni,Tiliam Philippus rex Francorum et Pliilippus comes Flan-
scilicet Ludovici rcgis Francorum, clausil, et ei drie, coiifrahentes midecumque copiosum exercilum,
condigno honore ministrare prccepit. Lueiiis papa hostilitcr vadunt super ducem Burgundionum , ct
apudYeronaii) morluus esl (Nov. 24,); qnem in juste; injustissimus enim erat; qui mcrcatores re-._
ecclesia beafc Marie, in sepulciiro marmorco aiite giset coiiiitis in fide sua tuendo suscipiens, lalro-
niajus altare sepelierunt; cui succcssit Huberlus nibus suis expoliandos donabal. Qui, foriitudinem
'Mediolanensis ai'chiepiscopns, quondam Bituriceii- rcgis et comilis non sustinens, quibusdam castellis
sis arcbidiaconus, qui, jusla morem predcccssorum perditis, ad pedes regis veniens, semet ipsum dedi-
suorum nomine rautato, vocalur Urbanus lcrcius; dit. Pridic Kal. Julii turbo gravissimus et tempestas
qui, juxta nuincrum suprascriple cronice, Romane valida, ab Affrico veniens et ad subsolanum ten-
urbipresidetl70« '°~. dcns, permulta loca frugcs ef omnia sata pessum-
1186. R. 54 F. 6. A. 52. II. 10. "dedil.Nam Iapides ovo galline majores per loca di-
lmperator Fredericus dies dominice nativitatis versa ceciderunt, qtii pecora in campis et aves in.
cum Ilenrico rege, (llio suo, apud Papiam celebres D : aquis occiderunt, fenestras quoque vitreas ccclesia-
egit. Illis diekus fecit imperator nupiias fllio suo rum , et domorum lcgulas confrcgertuit; stipula
(Jan. 27), dcspondcns ei iiliam Rogeri, dilissimi quoqtie, que in agris remanserat, ila erat fetens et
quondam rcgis Sicilie et ducis Apulie, regis Fran- inulilis, uliiec pasltii esset apta besliis. Obiil Gau-
corum cognatam. Hcc enim nata est ex filia comilis fridus comes Britannie, filius Ilcnriei regis Anglie.
de Rcitesla. His nuptiis interfuit comes Flandrie 15. Kal. Oct. quando sol sfat.in librain, magni venti
Phiiippus, ciun jfluriinis imperii Romai.i opiimali- jicriciiluin anlea' projjhetatum per Dci gratiam eva-
btis. Qui in cuiido Fraiiciam dimitlens, pcr Germa- sinius. Futtira enim nemo novif nisi Detis, ct cui
niam iier fecil ; reverfcns vero per Franciam venii, ipse dignalus fucril revelare. Nec ipsius ul credimus
ne rcgi Frruicorum esset suspicioni. Rex atitera, ad- sapiens disposiiio subjeeia est alicui astrologo nec
VARL-ELECTIONES.
bh CLXXY'-:scodcx, cl
ituporro.
NOT^:
'444) Flandrenscm. 440")Hrecfusius narrat Gisleberius p. 145
.443) Montciisis
 525 CHRONTCA.— CONTINUATIO AQUICINCTINA. 526
Toletano nichromanfico (447). Vindemia in pago A fertur. Rex capitur et omiies principes aut oecidun-
Belvacensi et Noviomensiper tempeslatem supra- tur vel capiunlur, yulgus innumerabile perimitur.
scriptamtola peneperdila, non solum in his locis, Sicque omni terra pene a suis defensoriJjus vacuala,
sed etiam in Arida Gamantia (448) velBumida, in SalaJiadinus terram perambulat, civitates capit',
comitatu quoque OstrevandeiisietHainoerisi etubi- caslella aut sibi retinet aul destruit, moriasteria
transivit, flenda et dolendareliquitvestigia. everiit, monachos, presbiteros, clericos interficit,-
'eumque_
1187. lacrimabilis nobis. R. 53. F; 7; sanctinioniales dehonestat et oecidit. Rex cuiri ce-
A. 55. H. li. teris capiivis et cruce dominica Damascum ducitur;-
Anrio Domini 1187, anno 26. Frederici impera^ Armenii, Greci, christiani; magno dalo auri precio
toris, et 7. Pliilippi Francorum regis, porro HemiCi sepulchrum Domini cum sua ecclcsia et Domini
Anglorum regis 55, incomparabilis dolor el tristicia templum a Salahadino redemerunt. Hre sunt civita-
ineffabilis univcrse accidit christianitati. Nam Bal- tes, qui christianis remanserunt: Autiochia Syrie.
duino rege Iherosolimorum filio AmaU-ici defuncfo, forlitudine principis sui el inhabitantiumcuslodifa ;
successit ei Balduinus puer, ejus ex sorore nepos. Tyrus civitas FeniCie, per iiiduslriani filii marcbisi
lilius Willelmi marchisi deMoiitferrat, quem supra de Montferratj fralris WUlelmi, qiiem supra retuli-
dixinius veneno extinctum. Tutela pueri el regni ex B mus extinctum veneno, relenta ; Tripolis etiam per
consilio primatum lotius proviricie. committitur co- comitem et iubabitantes servata. Obiit comesTripo-
mili Tripolitano. Mater autem pueri satis asluta litanus, hujus mali incentor.
"
extorsit a patriareha et ceteris principibus regni, ut . Urbanus papa a Yerona seCedens, et Verietiam
si puer decederet morte immatura, sibi redderetur ire disponens, apud Ferrariam venil civilatem. Ibi
corona regia. Balduinus rex IherosolimOrum sub lu- audilo gravi riuncio de perdilioiie iraiiSmarinc chri-
telacomilis Tripolilani moritur; nlaler vero ejus stiauitatis, in infirmitatem decidil (Ocl. 19). Quo
comitissa de Jopjie, a patriarcha et miljtibus templi mortuo ct ibidem tumulato, succedit ei Autberlus
et Jiospitalis et ceteiis provincie primoribus coro- cancellarius ejus, qui allerato.nOmine vocatus est
nam regni sibi hereditario jure competentem expe- Gregorius VIII, papa 171US''5G.Qui post consccra-
tiit. Qua recepta, capiti viri sui Guidonis comitis de tionem suam Romam ire disponens, in ipso itinere
Joppe imposuil. Is enim Wido erat gencre Aquila- Januis morilur (Dec. 17), et pOst septuaginfa dies
iiiis, de castello Lesinione (449),a semineregio alie- sacerdotii sui ibi in ccclesia beatc Marie sepelitur.
nus. Quod factum mullis principibus displicuit,. .Cui succedil Paulus Prcnestiinis episcopus, qui mu-
inaxime comiti Tripolitano. Rex vero predictus p talo nomiitc vocatur Clcnicns III, in ordine pontifi-
cura homliiium requireret a prefato comilc, ei denc- cuml72us 457.Ricbardus Aquitanie dux, filius Hen-
gavit; insuper el Salahadinum regem Babylonis et rici Anglrirum regis, injuriam scpulcbri doininici
principem Damasci super eum invitavit, et fcedtis vjndicaturus, primus omnium principum regniFran-
pacis,'quod cum christianis per duos annos jiepigc- corum cruccm assumit, ante iiaialcui DOmirii.
rat, disrumpere fecit. Salabadiims auditacorum di- 1188. 56. .8. 54, ... 1.
scordia gavisus est; et contraclo undecumque Ttir- Post nativitalciu Domini, Philippus rcx Francorum
coruin et Sarracenorum innumerabili exerciiu , et Henricus rex Angloriim ei Henricus episcopus
arite mensem Augustum prope montem Tliabor.ca- Albanensis, Iegatus Romaiius, et inulti alii lam
stra locavit. Guido autem rex, coiigregato cxercitu episcopi, quam duces et comites, in marchis ulrius-
christianorum comparatione paganorum paivissimo, que regoi cpnvcrierunt; ubi inter cos de diversis
juxta civitalem Nazaretb-tcntoria fixit. Comes aulem causis sunt tractata diversa, inaxiine de ccclesia
Tripolitanus, facti penilens, ad regem veiiil; ct vi^ transiriarina. Ambo reges cuiii nmltis sui regni
.dens Cxercitum cliristianoruin imparatum el parvum,' priiicipibu.s episcopis et miliiibus.iiobilibus et igno-
.corisilium dat regi, ut ad tempus rccedat, et civita- Jrilibus, trans mare profecturi, cruces accijHunt.
les et caslella totius regni munial. Cui rex minimc n Richardus Aquitaniedux insurgil.contra dominum
acquievii. Cbmes autem statim cum suis inde ie- suum regem Francorum. Qtiera rex tptis viribus ex-
cessit, et terram suam munivif et cuslodivit. Guido cipicns, compulit ad dedilioiiem. Pace autem inter
vero rex nondum duo menses in regno transegerat. eos firmata, contra Heiiricum regem Anglorum
Inilur bellum miserabile, et omnibus christicolis exercilum ducuul, et ejus castclla diripiunt ct in-
valde lamentabile. Belhleen)ites episcopus ferebat cenduiil; nam semper Francorum rcgibus rebellis
crucem dominicam ; in quo conflictu ipse saccrdos extilerat (Marf.tl). Dominica media quadragesime,
occidifur, crux dominica a paganis aufertur, et lieu! apud Magunliacum generali curia congregala, Fre-
translata est gloria ablsrael, ut de arcaDominirc- dericus imperator cum mujlis episcoois et toiius
VARI^E LECTIONES
*56CLXXXI. cod. 4« CLXXXH. cod,
NOT^E.
(447) Innuityaticinium,quodlegitui' apud Rober- Gamantia inferior ejus uars erit ad Sambram.
tum de Monle a. 1179. (449) Lusignan.
(448) Esl silva iripago Alrebatensi. Ilumida
527 SICEBERTI GEMBLACENSIS 528
re.gni sui principibus et innumerabili inullitudinc A . nlira qtiam credi potest contristatiis, in iiifirmikt-
Tiieufonicorum cruces sumunl. Comes Namucensis tcm decidit. Cumque apud casiclJum quod vocatur
Henricns filiam suam unicam, adhuc lactentcm, dat Ciiion venissei, ubi pars Ihesaurorum ejus custo-
Henrico comili IVcearum, et cum ea post suum de- diebatur, langore iiigravcscenie, moritnr. Qui apud
cessum omncm terre stie comitatiim. Balduinus Fo]ileni4S8Eb'raldideporlalus. vix nccessarios sum-
comes Ilainoensis, cx sorore nepos cjus, hoc au- plus ille quondain dives et prepoicns ad sepelien-
dicns el vidcns, indoluit, quia eundem comilattim dum habcns, ibi in monasterio virgiiiiim tuinula-
valde affectabal, cl pro co adipiscendo tam impera- tiir. Cui succcdil Richardus comes Aquitanus, fiiiiis'
tori Frcderico, quain cetoris dc curia, mullas dede- cjus. Ohiitllugo caslellamisCamcraceiisis. Elizabelli
ral pecunias. Ctim auiem aiile mensem Augiislum Francorum rcgina, salis religiosa, ad Dominiini
in guerra regis Francorum Ilenric.us comes Treceii- migravit (Mart. 15) , e( cum nimio Francoruni
sis inexcusaljilitei' occiipalus essel, et Hcaricus plaiiclti in ccclcsia bealc Marie Parisius scpciilur.
comes lecto decumheret, Balduinus undecumque Civitas Allrelatensis, eum ccclesia sancti Yedasli.
conlracto cxercitu, castrum niilite nudaliim ct dc- inceiidio coiiflagralui" 1.
fcnsoribus rcppcriens, inexpugnabilc caslrum Na- . 1190. 58. 10. 1.
B
iniicense, ut putahalur, forttma sibi arridcnlc cepii; Circa festiviiaiem sancli Joannis, Philippus rex
Mediaiite auieiii mense Auguslo ullra progredilur, Francoiaim el Richardus rcx Anglorura trans marc
ctcasiellum fortissimum Boviiiicnsc(450) obsidione profecturi; iler arripiunt; rex Francorinn porluni
cingens, post diem 15. virililer ccpit; ct oiniicmter- Janue civitatis cxpetiil; etrex Anglortim Massiliam
ram cilra Mosam comilalus Namuccnsis sibi subdi- venit; Pridie Kal. Augusti, cbrisliani qiii Acbori
clit. Ptuicis vcro dicbus transactis: comes Nannicen- obsederant, inconsultis exercitus jirincipibus, infe-
sis canonicos de ecclesia Floreflia ejiciens, contra liciter jiugnaveruiil adversus Salabadiiium, insli-
impetiim Balduiiii castellum sibi fecit, et mililes ganteeOs Elberto prcsbilero, Duacensi dccano, ut
cum suis satellitibus ibi consiituil (451). rclalum cst nobis ab bis qui interfueruii!. Ihi occi-
1189. R. 57. F. 9. A; 55. H. 2, sus esl idcm Elberlus, et mulli alii usque ad sex
Fredcricus imperafor cum stio exercitu pbst dies milia interieriiiil. Cum rex Franeorum in Janua
pasce ari-ipuif iter, et ctim magno exercitus sui de- venliim ad transfretandum cxpectaret aptum, qud-
triineiilo transiit per Ilungariam, Traciam et Gre- dam dic in eadem civilate fulgur de celo quinquies
ciam, et pervcnit usque ad fluvium Syrie nomina- cecidil; quod regcm valdc perterruit. Tandcm omni-
tissinium Farfar. Porro lioslri milites, Jacobus sci- pj btis iieccssariis preparatis, in die fcslivitatis sancli
licet dc Avesnis, Heilinus dapifer, ct'multi alii di- Laurenlii rcliclo por(u,veIificavi!; cumqueprospere
verse dignitalis et ordinis, per Apuliam incedcnles; navigarciUj et jam mulla maris spacia transvolas-"
mare transeuiit, et urbem Achon, quam Tholomai- sent; rcpentc ventus surgciis. contrarius; regem re-
clam Scriptura divina vocafj obsidione ciiigunf, trogradare coegil, Mulle naves confracle sunt, equt
Eodem tcmpore obiit Yfillelmus pic memorie rex amissi; instrumenta lignca, que secum ducebat ad
Apulie, cbristianorum Iransmarinorum proteclor et capiendas munitioncs, simt perdila, Mililes etiairi
defensor, absque herede; qui, congregatis tolius rc- mulli submei'si et perditi. Sicque rcx Francorum
gni stii principibiis, hercdem regni desiguat Henri- suo fruslratiis couatu, in Messana Apulie civitale
cum rcgcm, filium Fredcrici imperatoris, qni cjus cum rege Anglorum, transitum sequcntis anni ex-
amitam habebat in conjugio. Qui omiies cum sa- pecfans resedil; Comes autem Flandrie Pbilippus
cramento, fide interposita, promiserunt sua prcdiclo mediantc Augusto (452) prOfeclus est, et in Italia
regi colla sulmiissuros. Post mortem vero regis' bycmavil. Ipso anno magnus christianis nostris ac-
Willelini, fidem et sacramentuin, quod feceranf, cidit dolor. Nam Frcdericus piissimus iinperaldr;
parvipenderitcs, quendam Trancredum cx semine cum in flumine Farfar prope Antbiochiam lavandi
rcgio sibi rcgem creaverur.t. Pbilippus i'ex Franco- D i el refrigcrandi causa iiatarel, violcntiam aque non
rtim, assumplo secum Pliiiippo comiie Fiandric et sustinens, ler in ejusdem aque profuudo demersus
Richardo Aquitanie comile, castella cf villas regni csl,et ctim magno milituin labore inde est extractus.
Hcnrici regis Anglie et incendit et deslruil. Rev Qui triduo supervixit elinguis, el corpdre dominico
vero Anglie ad coniliclum non suslincbat cos, sed accepto cum sacra unctione, diem ultimum clausii
corum adventu atidiio, quasi fugiens dc loco ad lo- (Jun. 10). Corpus ejus conditum aromatibus, adliuc
cum secedebal. Tandem Ccnomaniiis pervenit. Ibi inscpultum custoditur. Cui successil in regno Ilcn-
eum rex Francorum el Richardus comcs insecuti ricus lilius cjus. Porro exercitum ejus, qtii in Syria
sunt; qui insperatum eoruro audiens advenfum remanscrat. rcxit Conradus dux Sucvorum, filius
YARS.E LECTIONES
"°~fronlem cotl.
~\Q7M.
(150) Propo Diiiani. (452) Mense Septembri profcclum dicit Gssle-
(i5I) Fusius b;ec oinuia narrat Gisleb. p. 101 — bcvlus.
100. 170. 17-—180.
-";!) aiRONICA. — CONTlNUATiOAQITCINCTINA. 550
ipsius, miles inclitus. 0.;iii Evrardus Tornacensis A sancli Johannis Philippus rox Fi-ancorum et Richar-
episcopus. In ebdoiiiada, qtie preccssit nalivitaiem dus rex Anglorum cum suis exercitibus vallum, queni
-dominicaiii, factum cst prclium in Hyspania inler Sarraceni in circuitu civitalis muiiilissinium fece-
regcs Hvspaniarum ct Sarracenos, in quo christiani rant, cum magno labore muro civitafis coequave-
Dco auxilianlc vicio;'cs facti, inmimerribileni corum rnnt, et pslrarias dccem prope muruni erexeruni.
mulliludiiiem peremeruiit. Sarraceni vero ei Turci, impeiumeorum non feren-
1191. R. I. F. II. A.2. tcs, cl de civitaiis rctentione difiidentcs, eam rcgi
Miilti tam principes quam cpiscopi, el iiiimmera- Francorum et exercitni christiano 5 Kal. Julii reddi-
bilis niuliitudo vulgi, qui urbem Acram obsidebanl, derunt. Quam rcx ea conditioiie recepil, ui omnes
moriui sunl, lam propria morie, quam Sarraeeno- inde sani exirent, si et Salahadinus sanclam cni-
rum lclis ; Balduiiius archiepiscopus Cantuariensis, cem cl 2000 caplivos reddcref cliristiauos. P„st
Rngcrus CiUiieracensis cpiscopus, Frctlcricus dux disccssum vcro rcgis Francorum prcdicia condiiionc
Siievoruin miles acerrimus, Thcobaidtis coines Ble- iniirmaia, rex Anglorum, q:ii ibidem remanserai,
sensis, et Slephanus fraler ejus, Ilcllinus qiioquc 2000, paucis de nobilioribus reieiuis, per quos san-
dapifer Flandi'Ciisis, cl mulli alii, quorum nomina clam crucem ct qnosdam captivos rocuperare spera-
scribcre noluimns, qnia diversi relatores, dubia el '' bant, diversis inierfecit tormentis.
incerta nuiiciaiil.es, nos feccrunl incertos. Philipp-.is Hcnricus impcralor confra Taucredum regem
rex Francorum, Richardus rcx Anglorura, Philippus Apulie dimioaiis, civilatem Ncapolitanam obsedil
comes Flandrie, post nicnsem Marlium cum suis (Mai.); in qua obsidione Philippis arclii.-piscopus
exercilibus mare (ranseunt, Richardus rcx Anglo- Colonie et mulli alii duces et comitcs moriui suni,
rum antcqiiam fransirel, uxorem duxif iiliani regis e( omnis excrcitus cjus incommoditaic acris pene
Navai'i'c, coiiiempia sorore regis Francortim, qtiam coasumptus cst. Quo compcrto cives Salernitani,
spoponderat. Clemens III papa 7 Kal. Aprilis obiit; et ipsum imperatorem eliam mortuum exisliinanie:-.,
succedil ei Jacinclus diaconus cardinalis Sanclc qui ei anlea favebanf, ob graliam Tancreai rncups-
Maric in scola Greca, genere nobilissimus, claie randam, imperalriccm, quia in eadem urbc degebai,
provectus, ef vocatus eslCelesfinus III. Qui Romanc ceperunt, et cuslodic bonesle maiicipaverunt. Imp.;-
ecclcsie presidel 175us *ss. Ilenrieus rex, filius Fre- rator autem, amisso cxercilu el uxore, in Ilaliam
derici imperatoris, in irapcralorcm in sollcinpniiate J:;lerioreiri rediil cum (risticia cl dolore. In civilate
paschali ab eo coronaiur (Apr. 15); qui in sua pro- Caraeracensi Johannes, ejusdem eccjesie arcliidia-
molione niullas coiitradictiones tam a Romanis, „ c-onuset Attrebalensis dccanus, eligitur cjnscopus.
qiiam a cardinalibus sustinuit; tandem cernens re- Richardus rex Anglorum, post regrcssum rcgis
gnortim perturbalioiicm et Apulieiisium erga se re- Francoruin, et ruinis murorum civitaiis Achre pro
liellionciii, pro tcmpore tam cardinalihus salisfccii, tempore reparatis, divisis exercitibus suis in trihiis
pape reslitiiens lnulla, que antecessores ejus ecclc- tucmis, versus Ascbaloncm tendil. Traclus aulcm
sic ahstulcrant, Romanis vero muiiitioiiem Tuscu- vie ifiier Achram et Aschaloncm Iongus erat. In ul-
lanam trailens, qiiam pater ejus pape abstuleral. Qua tima turma, que preccdeiifes muniehat, multi ceci-
Romani accepla, in coronalione impcraioris prcbuc- deruiil Salabadini insidiis cl Turcorum iclis. 'Tan-
riinl assensum. dcm Cesaream pervenerunl, el ibi pauluium quic-
. Philippus comcsFIandrie in obsidioncurhis Aehrc, vcruiil. Cum autcm de Cesarea pergercnf apmi
iiuligcntibus ct maximc militibus qui sua stipcndia Joppen, Salabadinus cum suis fit cis obvius, in sab-
consumpseranl, stia erogando, iiimium liberalis cx- bato vigilie nativitalis beale Marie. Mira Dei virius.
liiii: Si mille haberem linguas, non polcro proferre ostcnsa cst in illa die. Nam Salahadinus cum cxer-
Hccessitafes famis, frigoris el cstus , quas in qua- cilti suo, nosiris persequcntibus, fugam arripuil,
cU-icnnaurhis obsidiouc excrcitus Dei sustinuil. Pbi- taniamque siiagera de noiiilioribiis Sanacenis, quos
lippus comes Flandric inclitus Kalendis Junii ohiit, D scciim haiiiieral, die ilia prope Assur nostri fecc-
tercio inensc (ransfrctationis sue, cl sepullus est in runt, quaiitam omni tempore principatus sui non
basilica sancli Nieolai, foris murum Achrc; ubi sustinuil tiiia die. Dc noslris autem nulius ceeidii,
etiam tumulali sunt jilus quam qtiinquaginla (am nisi Jacohus de Avesnis, miles egregius cl uni de.
cpiscopi, quam duces el' comilcs. In ciijus obitu Machabeis c.omparandus (455). In mense Septemliri
dolor incoinparabilis christianis fuit, gaudium vero relalio vcrax de morle Philippi comilis, qui comi-
Sarraccnis et Turcis. Eclypsis solis facla est 9 Kal. lalum Flandiie 21 annis strcnue rexcral, vciiii.
Ju.!ii, die dominiea, hora 6 in vigilia bcati Johannis Omnes timcnl, omncs dolenf, tam clerus quam po-
baptisle, fulgore ejtis in aquilonarj paite remaiiente, pulus. Saccedit ei Balduinus comes Iiainoensis he
j'uxla qiiantitalcm lerciane liinc. Post fcslivitalem rcdiiario jure. Nam Margarciam liliam Tlieodcrici
YAULI' LECTIONES.
'•"" CLXXXHI. cod.
NOT/E.
(435) 1192. Jacobus dc Avcfiiis, miies egrcgius cl uni de Macabcis comparandus, in bcllo a Saraceriis
iniirtiiizatur. Ann. Aquic.
PATROL. CLX. 11
55i SIGEBERTl GEMBLACENSIS 5^2
comilis, sororem Philijjpi, habebaf in conjngio: c.x A intendeiei , stibilo duo ex ilio generc homiinr.n,
qua genuerril Elizabelh Fraiicorum roginam. et filios quos hysloriograpbi Arsacidas vocanl, a prefalo JJCI-
Balduinum. Phiiinpuin el Henrictim. Philippus rcx fido principe transmissi, utrumque laitis cjus am-
Francorum, ante dies naiivilatis dominice, in Fran- bierunt; qui iiulliim limeiilcs, clara die, aslante
ciain venil. Videntes autem quidain mililes, Dciun populi frequeiilia, ctiliellis qttos impropria miscri-
minus diligenles, ejus repalriaiionem, laboris ci ccr- cordias vocant crtideliier laterihus ejus infixis, heu !
jaminis pro Chrislo impaJientcs, ci cum liliis EfiVein nobilissimum principem inlcrfccerunt. Illi slalim :.-
;n die belii terga bosiibus danles, isoii ut militcs, popnlo necali, ul dignuin erai, iraiismittmiinr a.I
sed ut lepores timidi. ad suam eiernam cmfusionein tarfara; miles dignus digno planclu plangitur, ct
ad propria sunt reversi. Non sic Jacobus dc Avcsnis, septilciiro tanto p;'inci{)e digno sepullure traditur.
non sic; sed quia perseveravit usque in finem, ut Proli doloi'! principss ct milites inciili gladio cor-
crediinus, salvus erit, ei cum sanctis martyribus in ruiint cl moriiiiilur. Fredericus scilicet imperaior,
celis triuinpliabil. Fredcricns dux Suavorum, filius ejus, Jacobus tlc
U92. R. 2. F. 12. A. 5. Avesnis, Hellinus dapifer, Philippus comcs Flan-
Ilenricus iinperalor dies nalivilatis dominice apod drensis, Tlieobaldus Carnotensis, Slepiianus Bie-
Wormaliam cuin optimaiibus regni cclebravil; ibi R sensis, et iiiiiunierabilcs alii (437); ei mililie scoria
in presenlia tolius cnrie confirmavit eleclioneni Jo- nec nominanda, que crticem Cbristi assumpserai,
Jiannis Cameraceiisis elecli. Philippiis ctiam rcx illa projecla, fugiens revcrsa est, iion sagida per-
Francorum Parisius ciim suis cosdem dics ccle- sequcnie ncc lancea vel ghtdio, sed sicut. canis ad
Jjravii. Ad cujns curiam Balduinus comes Flandrie, vomitum revertens, et u! Itipus rapax/t insaliabilis
iitleris ipsius precipientihus, venil. Rex aulem nec hianfi ore bona ccclesie comcdit el substaiHiolas
bumanc nec henigne eum suscepit. Quod cernens paupcrum crucifixi.
comes, regc insaluiato, clam a civitalc disccs- Richardus rex Anglorum et dux Biirguiidie, vcl
sil (454). 18 Kal. Febr. 4 feria, posl solis occasum, ceteri principes, templi quoque el hospilalis milites,.
in ipso nociis crepuscalo, visa esi a muliis species coimnunicalo ad inviccm consilio, Ilenricum comi-
ignis lerribilis, tolum orbem ad partem borealem lem Campanensem principem totius christianitalis-
occupans. Siibsecula est in multis locis in parlibus transmarine, excepio principaiu Antioclieno, con-
iliis pinga ignis divini. Unde in episcopatu Torna- siiiueruni, el ei uxorem marcbisi in conjugio ira-
censi el nitiitis locis indicium cst jejunium C ferie didertini. Ilec enim cral orta de regpdigenere; filia
exceptis iufinnis et infantibus universis. Balduinus Q < euim Amalrici regis maler ejus exlitit. Guitloni vero
comes, sibi ei. terre sue consulens, ad recuperan- quondam regi dedit rex Anglorum insula.ni ojHiIcn-
dam regis graliani, abbatem Symoncm Aquiciiieii- tissimam Cypri. Ordine utor preposlero, scd boc
sem el Danilieleii) de Camberon ad eum direxit. fec.it oblivio. Precedenli enim anno, cum rex Fran-
Tandem post mediante Willelmo Remensi archiepi- corum cum suis ad urbem transfrelasset Acconam,
scopo et Petro Atlrebalensi cpiscopo, pax inler re- rex Anglorum ad Cyprorum navigavit insulam. In
gem et comitem fonnata esi, apud Perroaam ei ea namque quidam prepotens c.onlra imperalorein
apud Attrebaluni firmanda. In 7 ebdomada anle pa- Coiistantiiiopolitaiium lyrannizabal, et noipcn sibi
scba, rcx Pcrronam cum suis episcopis et baroiiibus imperiale usurpaveral. Contra bunc ascendit rcx
venit. Ibi Balduinus comes cum suis affuit, et bo- Anglorum cum sriis de mari; qucm viriliter debel-
minium regi faciens, partem Flandrie orieiitalcra lans, cum lota sibi subegit insula. Quem cum uxore
possedit, rex vero occidcntalem, Sanctum Audoma- el iibcris caplivum, cum atiri et argcnii el rerum
rum, Ariam, Attrebatiim, Bapalmas, coiiiitatum ceterarum copiis, sccum adduxit, ct ad excrcitum
Iiesdiiiieiisem et Lensensem , hominagium Bolonie, Domini, in obsidione urbis Accone fame diulurna
et Sancti Pauli, e( Gisnense el Lineiise (455). Reli- laborantem, pervenil, eorumque inopiam de opibus
qua Balduino cesserunl. llec omnia suprascripta 1D secum addtictis magnifice relevavit, Filiam bujus.
dedit PJiilipptis comes regi, quando ei neplem surtm prineipis, quem secum vinclum adduxerat, dedit rex
Elizabeth, iiliam Margarele sororis sue, Haiiioensis Angloruin Guidoni quondam rcgi, cum lola Cypri
comitisse, legali malrimonio conjunxit (430). insula. Comcs vero Ilenricus, si Deus nobis resli-
Cum marcbisus Conradtis Tyruni, Syrie Phenicis lueril Hierusalcm, rex fulurus (458), Tyrum, Ascha-
civitalem nobilissimam, juslo moderamine regerci, lonom, Aecbonem, Cesaream, Joppen elceteraca-
macliinalione cujusdain poientissimi principis ebri- siella super liltus maris slanlia possedit.
sliani, probitati et felicitati ijisius invidentis, hoe Tancredus Apulle immms ntincios suos ad Ce-
modo occisus est. In diebiis enim paschalibus 5 Kal. leslinum papam el Romanos dirig'.t, spondens se
Maii, cum prinee.ps ipse quadam die in loco civita- reddiiurum sanclo Pctro, quicquid Apulienses du-
lis, ubi monotarii erant, super equum sedens ad eos ces ab anliauis diebus ilii absluleranl, si fidem,
NOT.E.
(454) Cf. Gisleb., p. 250. (437) Pluves nominaf (.isicherliis, p. io2.
(435) Insiileiise. (458) Hrr.cigiiur scripia suiil anlo morteni Hen-
(450) Pauio alia narral Gisleberlus, p. ?"•" rici, quam ipse auctora. i 197 narrat.
>3:> CHRONiCA. — CONTiNUATIO AQITCINCTINA. 534
q-.iam habebam cuni Henrico imperaiorc, ad se A . doinos cleiicorum, qu: ci adherebai:!, subvcriil, ei
traiisfen-cnl. Quod atidiens papa Celcstinus, valde reirui sui introilam eiJcni c-piscopo hiterdixif. Tan-
esi iiidigiiatus; qui versa vice nuncios suos, duos credus Apulie ivraniius morilur. Celesamis papa,
scilicet cardinalcs, ad euiii dircxii, niandans, ut mortc c-jus audiia, contra Hcnricum imperaf.-irem,
imperatriceni dc cusiodia educcns imperaiori re- quein propter Aiuhcrium Lcodicenscmcpiscopum ct
mitlcrel; si vero hoc facere noilet. auatliemale per- alias lalentcs causas infeslum habebal, filiiini Tan-
peiuo se ferieiidiim cum parte provincie, que illi credi in ApuIIa, Calabria et Sicilia rcgeii! sublima!.
favebat, pro ccrio sciret. Radulfo Lcodicensi cpi- Eclvpsis lune accidit M Kal. Dccemb. luna 12, hora
scopo, quicum Frederico impcratorecrticeni asstim- iiociis 8, duabus cjusdcm parlibus obscuralis, ii)
pserat, in iliiierc anno superiori lr.orluo, duo pcr suo fulgore parte tercia perinancnle. Subsequcnti
eontemioneni in predictaecclesia sunt eIec!i,Aiiibcr- die Aiilberliis Leouicensis episcopus, a quihusdam
tus scilieel, fralcr ducis Lovaniensls, ct Autberius, prodiiorihus c-xlra urbcm Remenscm educlus, iuau-
frater comiiis de Reitesia. Yerumtamcii Lovanicnsi dila morlis crudclitatc vir jtislus ab impiis c( p:o-
Atiiherto juslior pars, saniorct multiphcior favcbal. ditoribus innocenier perimifur. Nam Hcnricusinipe
Henricus aiiiem imperator ab expedilione Appti- ralor, qui Lothario favebal, quein jn sede I.eodi-
liensi reversus, oleetioncm utriusquc cassavil, et B censi intruserat, emn a regno suo expulcrat. AY11
LolhariuiH Bomiensein preposituni ditissimum ad lelinus aufem Ramcnsis arc-hiepiscopus et oinncs
civitafcm dirlgeiis, palacium episeopi, villas cl ca- civcs Remcnses, cum deiinciiles ibidem, magnum
stella episcojsii ci iradidit; cleriim qucque cum ci bonorem ct rcvcrentiam exibebaiil. Sepulius cst
populo ei obedire prcccpil. Hcc omnia, ut quidain aiitem ctiiii iiiagiiis omnium lacrimis in ecclesia
cxislimant. fccit iiiijieraior consilio Balduini comi- maiori bealissime Marie Dei gciiiiricis,.in loco ubi
tis Hainoensis (458). Nam proptcr ipsius dticis i.eatus Nichasius archiepiscoptis pro Chrislo occti-
superbiam et iiiveleratum erga se odium infe.slr.m buii. Qui fucrunt intcrfeetores episcopi, et a qi:o
habcbal ipsius frafiein. Ipsc vero Aulberlus frater missi, igiioratur (4G0); hoc lanicn scitur, quod dc
dticis, videns in se f.xtam iiijusticiam, timorc Geriiiania venerini, e( illuc aufugsiiiit. Yc illis,
imperatoris habitu pauperis viaioris assamjilo, au qtiia via Cain ahiertint, (fui fratrcin suum Abcl
pedcs Celesiini pap:e Laleranis pcrvenii. Atidiia ;iu- justum in agro inierfccu, c iabcrnaculo exlractum.
icm papa clcclionis ralionc ct coneordia, clecfo lit- Cujus sciuiaees isli, patrem suum ct dorainum de
tc-ras stias tradidii, archiepisccpo maiidans G-jki- Civiiatc Rcmensi crdlidc cdiiccnies, ut liberius per-
niciisi, ut ei miiiius conferai consccralior.is. Lotlia- ^ petrarcnt fiagitium, secundo mcnse conseerationis
rius iamen imperatoris eleclus, perccclcsias, casiella ^ cjus vix elapso, capul sancii saccrdolis mucrone.
ct ejusdem episeopii villas poutiiicales agebat cau- impio mutilaverunt. Prtulens iecioi', nota inauditain
sas. Luna mensis Augusii crescens ct decrescens jiroditorum veisuiiam. Pridie cniin quam ista agcre
niinis cxlilil pluviosa cl lemjjestuosa, et metentibus deliberarent, hominium ei fecerunt, ne eos haberet
nimis molesia ; tamcn subsequeiis luna mensis suspcctos. Ye impiis traditoribiis, quorum impieta-
Sepiembris fuit giaiiosa, unde messis iriiicca ct tem celi revehbunl, ei terra adversus eos coiisurget
vindemia mediocriler fuil bona. Richardus rex An- in die fnroiis Domiiii, nisifucriiil Domino prestante
glorum, supia naluram humanam eupidiis ef avrt- conversi. Inler Ricliardum regem Anglorum et Sa-
rus, ct omni cliristiaiiitaii invisus el rcbeliis, a Sa- laiiaiJJiiiiiii, chrisiianos quoquc cl Sarraccnos trans-
lahadino niagno prccio auri susccplo, Aschalonem mailnos, indccie triiini aniiortini iirmanlur, misera
nominalissimam ehrisiianoriim civilaiem subvertit. condicionc interposila, ui civitas Aschalon nobilis-
Tancredus Apulie tyraiinus a Celesiino papa com- siraa subvcrleretur a nosiris. Hugo dux Burgundio-
ptilsus imperairicem de custodia relaxans, impera- r.um ihidem moritur ; cui in ducaiu Burgundionum
lori remillil. successit Odo, filius cjiis. Multi milites armis strc-
Willelmus Renieiisis arehicpiscop::s, liileris a D ii«i hoc anno trans mare sunl moriui, quidam Sar-
Colestino papa accepiis, Auiberium Lcodicenscm raccnorum gladiis interemptl, alii vcro morte na-
elcclum in civitalc Remensi mcnse Septembri epi- turali. Residui aulem excepio Hcnrico rege et suis,
scopum consecravit. Archiepiscopus eliam Colo- iiarum ibi proficienles, ad propria sunt reversi,
niensis, ab ejus consecratione sc cxcusans, ul ci 1193. R. 5. F. 13. A. i.
munus consec.ratioiiis imponcrci, per lilleras suas Mense Januario peregrini Iraiisinarini ad nos
oplinuit. Henricus imperator audicns, quod Auiber- revcrsi sunt, de rccupcratione lcrre perdite, quod
liis Leodiccnsis eleclus graiiam consccrationis a nos letifieare! vel scripto dignum esset, nicbil nun-
papa ct Romanis conlra suum proposifum impeSra- eianles. Richardus sancte memorie conversus Aqui-
reril, niiuium indignatus Lcodium venil (Scpt.), ct. ciiiclensis moriiur, c( in eodem monasterio sepeli-
NOT.E.
(459) Neqtiaquam ; Baldninus enim pro conso- bei-liini, quem Balduinus pro Alberto ad imperato-
brino suo Alberlo de Reilesla muliiim' laborabal, reni delegavit, p. 217, 221, 224, 228 sq. 235-240.
cui el impcrator episcopalum promiseral, sed poslea (sMOiDux Lovanicnsis id imperalori imptita-
acer-pia nimia pecimia, Loihario coniulii. Cf. Gisle- n:U,
 S35 SIGKBERTI GEMBLACENSIS 538
itir. Hujus viii rnira fuii cyhi cl polus abstinentia, .\ Jlarie, Ambiaiiis. Indie antnu asSiimplioniscjusdem
lcctus imlhis aut durus, veslis abjecta, compassio die dominica, prescnle WilleJmo arcSiiepiscopoRo-
eiv-a paupcresef monachos claustiales eximia (401). mciisi, Pciio Aurcbaiensi, Jolianne C:-;mcracensi,
Henricus duxLovanicnsis el Ilenricuspairuus ejus, Theohaldo Anibianensi. Laraberlo Jloriucnsi, Sie-
dtix Ardennensis, insurguiit conlra comitem dc phano Tornaceiisi ct aliis suUragancis archiejriscopi,
Osiada (4G2)et Lotharium fratrem ejtis, qtisin Hcn- et mullis Francic priiicijiibtis aslanlibus, regio dia-
ricus imperator in sede inlruscrat Leodiceasi, p;'0 demale coronata esl, in lotius civilaiis gaudio et
iiiterfeciione Auiberii episcojii nominaie urbis. conspeclu. Oclogesimo aiticm ct sccundo dle post
Omnia ejos castella, qtte circa Rcr.um possitlcbal, bas iiuntias, quorundam consilio, apud Compciidium
eapitiiii, e( qtiedam destriuint et ine::ii.!iinl. Ijise rex cum suis aichiepiscopis. episcopis el baronibus
autem comes cum fratre suo ad imperalorem fecil colloqiiium babuil. lbi quidam cpiscopi ct milites
confugium. Cclestinus papa omncs interfcctorcscpi- consurgenies, coiisanguinilatem inter primam regi-
-scopi analhemate perpetuo innodavit. Cum Uichar- iiam et secuudani jtiravcrunl. Quo juramento rcx
dus rex Anglie ante dies quadragesime dc lrmisma- acccpto, absque ulla dilatione el consilio dimisii
1'inis parlihus reverteretur, suspecias habcns quas- eani. A Kalendis Marcii ttsfnie ad lunam Deccmbris
dam regioiies, Apuliam sciliccl et Calabriani, Cor- I! mciisis, omncs Ittnaliones in miciis incnsium inmis
siciini ct lialiam, proplcr iiiterfeciionem Gonradi cxtitcie pluviales, meiisc Ociohri exceplo. ln noete
marciiisi dc Monlferral, que ilii, ncscio si juslc, im- fcstivjtatis sancli Martini eclypsis hnie fuit. Ilec
jHinebatiir, paucis secum assumplis sotiis, i;l se- litlcre trauslalc sunt a parlibus iraiismarinis iu
creiins ad nepotcm suum dticem Saxonie pervcnire Galiiam : Fruler Gaufridtis, Dci /jralia sanclc doiints
posscl, tcrram ducis Austrie ingrcssus, abipsoduce (wspilatis Jhcntsalcm liumilis magisier, nna cum uni-
capitur, et custodie mancipalur. Nam cum essel verso cjtisdcm domus capiiulo, lnirissimoel dileclo in
idcm dtix in obsidione urhis Acrc, rcx Anglorum Domino frutri Willelmo de Vileruns, preceptori ultra-
frcqueiiler illum verbortim contumeliis affecerat. miiriiw, saiutcm el fraieruam dilcclionem. Quoniam
Qucm aliquanlo lcmporc sccuni dctinuii, el poslnin- de liis, quc. in terra Jherosotimhanorum aguniur,
dum a:i iinpcraloiem in Alciiiaiiiiiain direxil. Qui crcdimus vos ccrlos rumures dcsiderare, nolum vobis
eum secuni, qiiocumque pcrgcrcl, ducebat sub bo- facimus, quod proximo posl Seplcmbrem quidam de
norabili custodia. Dum Richardus rex Angloitiin ah yenie paguna, nobilis genere et armis famostts. nu-
imperatore delinereliir, Pliilijjpus rex Fraiicorum, mine Mestoc, vilam suam lenninavit. Deindc mor-
tindecumque collccto ex omiii reguo sihi stihjcclo . tutts est vetus dominus Assyriorum ; deinde mor-
~"
copioso exerciiti, post jiaschaleni sollempiiilalcm Uiusesl soltanus de Ycunio,et eo morttto, ira cl dis-
mense Aprili in Nortbmanniam vadit, cam dcpopu- cordia exorla est inler (ilios suos ; deinde in prima
lalurtis ; castclla Wilcassini lcrrilorii, Gisoitium septimana Marlii, dic que dicitur Mercurii, morluus
scilicef el aliamuUa, cepit. Civilalein Norlhiiiannic cst perseqitiilor nosler Saluliudinus ; j'/i cujus morte
inetropolitanain Ri)loinagum obsidione cinxil; sed genli sue factus esl limor el pcrlurbalio, cl intcr fttios
civibus virilitci' repiignaiitihus, commoius ira que cjus e.xorla csl iru ei dissensio. Quilibct enim ilio-
ci iiicsl nativa, petrariis et ingeniis, (piihus tiibcm rttm, quorum alter esl in Iluiapia (403), alieriuD..-
vallaverat, iuccnsis, ab assultu ingloritis rediit. Sa- masco, alter in Babylouia comntoralur, sc frairi suo
lahadino apud Damascum raortiio, filii cjus in pi-in- subjeclim csse faslidil, sed aller ad dominiumalte-
cipatti Syrie cl Babylonis ci siiccediint. Ecclesie rius ct terre ejus pocius- inlendil. Vnde veraciter co-
Anglie et Noi-tlimaiinle ct monasicria monaeliorinn gnoscimus, quod u lcmporeperdilionis lerrc, hcrcdilas
•a thesatiris suis oh rcdempiioncm regis Anglorum Cltrisli sic de levi non poluil rccupcrari. Terra quam
spoliantur. Lolharitis Leodiccnsis ititi-usus, causa lenel christianilas in Ireitgis, mancl fere penilus habi-
interfectionis Autberli cjusdem urbis cpiscopi ab laloribus destilule. Fciclum anno Domini 1195 iu
omni prelatione ecclesie a Celestiiio papa jiriva- ,. exitu Aprilis.
lur (405). Henricus impsrator tle moric cpiscopi 1194. R. 4. F. 14. A. 5.
supradicti parenlibus ejus safisfaciens, inotusprin- Ricbardus rex Anglorum, pos! annuani capiivi-
cipum regni, qui adversus eum propter banc cau- talem, magno et, utila dicam, infiniio argenli re-
sam insurrexeiT.nt, sedat: ea conditione, ut duci clemj)tus precio, ab impcratore Ilenrico honorifice
Lovaniensi et Ardennensi (464) ctim consilio capi- et cttm gratia, pacc eliam inter eos lirmala, in
ftili licerel, quem voluerint cligere episcoptiin in Angliam remitlitur. Qui navibus in porlu Andoverpi
sode Leodicensi. Qui auciorilale imperiali Ifcii, prcparalis, transfrclavil cuni favorc magno a suis
clegeruiit Symonem , filiinn ducis Ardenneiisis. suscipitur, et in regni solio deceuter relocaiur. IIIos
Philippus rex secundain dtixil tixorem [iigclbtirgcm qui fideles silii exfitcrant, honoribus sublimavit,
rcgis Datie filiam, in vigilia assumpiionis sancie prodilores vcro exauciorisavit, quosdam etiam oc-
NOT.-E.
(401) Richardiis — cximia iisdcm verbis legnnlur (405) Exccpia prreposifura in Coufiueiitia.
;; Annalibus. Aquiciiieliiiis. (464) Ilenrico tte Limbin'g.
i'4G2)Seu Hochstaden. (405) Aleppo.
 557 CIIRONiCA. — CONTiNUATlO AiiUiCINCTINA. 533
cidil. Inler quos unum, qui dapifer Jobar.nis fratris; A/ inquirerciur ab ea salvaiionis modus, dicebat spe-
(jus fuerat, cujus consilio, ut dicebafur, ab eo de- ciosissiraam domisiam secum fuisse, ct ab igne ex-
fecerat et ad rcgem Francorum trausierai, exco- Iraxisse. Post hcc in civilalem ad ecclcsiam beate
riavit. F.t quia dics quadiagesime inslabaiU, inter Marie liberatricis sue rcducilur; tota pene civitas
ipsum el regeni Francorum Philippum. ireuge usque; congregatur, et in presenlia domni Pcfri cpiscopi et
ad octavas pentecoslen componuiitur. Balduinus; cleri laudcs omnium allolluntur, ct lam grande mi-
comes Flandrensium el Haiuoeiisiiim, in ipsis clit-Ius; raculuni, nosfris iemporibiis inaudiiuni, a prefaio
quadragesime cxercitum congregans copiosum, con- reverendo episcopo auciorizalur. Actum boc anno
tra Henricum ducem Lovanie el quosdam Flan- apud Attrebatum, in sollempiiitatc Spiritus sancfi.
drenses sihi rebelies hosliliter vadit, sct parum pro- llenricus imperator Apulienses, Siculos ct Cala-
iiciens pene inefiicax rediif; ei inducie vix"oplinen- bros, per violenliam Tancredi quondam sihi rebel-
ftir tisque ad medium mcnsis Augusli. Quidam ah les, partem eliam quamdam Afirice, ahsque sangui-
Anglia venienles in Northmaniiiam, homines regis nis efiusione sibi victoriose subjugavil. Civilatcm
ITaiieorum injuriis lacessceiitcs , pacem terre tur- Panormitanam, expulsis habilatoribus, pcne totani
baveruiit; ob quam causam rex Franeorr.m inri.a- " deslruxit, eo quod eorum faciione iniperat.rix capta
ius, indufias usque ad octavas peniocostsr;., jtixia ftieril anno sujieriore. Oplimatcs etiam illius regio-
condictum, minime expeclavit, scd un-Jccumque. nis, qui contra cum conjuravciaiit et illum interfi-
collecto grandi exercitu, castellum munitissimum ccre disponebant, cepit et incarccravit. Margareta
regis Anglie, quod Venonium (460) vocanl, circa JTandrensium ct Ilainoensium comilissa morilur, et
ascensionem Domini obscdit. Rcbardus rex An-. in tcmpio sancti Donaliani, juxta Karolum comitem,
gloruni hoc audiens, niarc transfreiavit, el cum Brugis sepelitur ; cui successil in comitatti Flandrie
muUis niililibus et viris forlissimis ad obsidionem Baldtiinus (ilius cjus. Sicque comitatus rcversus esf
casielli non iniparatus venit. Obsessielsua multitu- ad justum hercdem Balduini Hasnonicnsis,. anr.o
dine ct forlitudinc, castelli cliam forlissima liiuni- Domini 1194, qui ab anno 1072 possessiis fucrat a
tione confisi, viriliter resistebaiil, januis aperlis successoribus Robcrli Callolensis (407) comiiis, per
rclictis, in coiitempttim exercitus regis Francorum. nmios 100 el 25. Successores fueriint Iiujus Ila-
Cum itaque rex Francorum ibi scdercl, )'ex Anglo- bcrti : Robertus filius ejus, Baldtiinus filius ejus,
rum milites electos ad civitatcm Ebroicensium Karohis cognalus ejus, Willelmus Norlbmannus,
iiiisil , qui homines rcgis Francoium, casfcUtim Tbeodcrici!S,Philippusfiliusejus.IIii omnesoiii.suiii
ojusdem eiviialis" custodientes, per prodilioiitm ^„ de generc Roberli, qui apud Caslelum in bello oc-
civiiim omnes interfcccruiit. Nain reiroaefo a.'us", cidit Arniillum nepotcm suum, filium Bahiuini Has-
r.uin rex. Angloruni dcfincretur in Alemaniiia, cani- noniciisis fralris sui, et sic Flaiidreiisnun invasil
clem civiiafcm cum quibusiiam Norlbraannie ca- comilalura..
stcllis rex Francortim ceperat. Audita igiiur Philip- 1195. R. 5. F. 15. A. 0.
pus rex boininum suorum nece, ultra quam dici Mcnsis Januariiis, Febriiarius el Aprilis niniis
polest, iratus, caslelli Yernolii relicta obsidionc, fueiuiit pluviaies. 5 Kal. April. in pago Cameraccnsi,
cum clectis militibus ad civilatcm Ebroiccnsium lenipcstas ciim tonitru borribiii cccidil, que unam
vciiit, ct ipsam lotam cum lcmpio sancli Taurini ct villain cum teiiijjlo ila destruxil, ut vix in ea parve
aliis monasteriis fundittis-subverlil, in sollempnilale remanereiit reliquie. Hciiricus im])crator ab Apulia
Spiritus sancli. Rex autcm Francorum prcceperat vicior eum triuniiibo rcveiiilur (Mai.), addueens
jirincipibus, ut exercitum in obsidione castclii tcne- secuiii uxorem cl filium Tancrcdi ef principes, qui
rcnl; sed eo discedenle imllus poluitcum rctinere. conlra etim coiispiralioiicm fcceranl, in custodia;
Hciiricus iinperaior confra Apulicnscs sibi rebclies raagnam ctiam copiam auri ef argenfi et aliarum
Ciercituinducit(Se;j'.). In civilate Attrebatensi qui- ctiam reruin secuni adduxit. Mense Julio Sarraceni
dam clericus et soror cjus, ob rcatum horaicidii, D ab Alfrica venientcs, super regcin Hyspanie,. qucm
inecndio sunt adjudicali. Accensus est in Balduini Parvum .vocanl, ct ejus exercifum irruerunt, el cx
iiiontc ignis, astante imiumera frequenlia populi. cis magnara stragem fccerunt. Rex autem Hispanic
Frater el soror ad slipitem ligantur, et ignis in cir- in crasiino, viribus per Dei graiiam rcccpiis, jilus
ciiilu eorinn ccpiosus acccnditur. Mulier cura valido quam viginii milia eorum inlerfcc.it; in quo pielio
cordis clamore et inelfabili contrifione et oris con- archicpiscopus Sancli Jacohi occuhiiil. Elcctio Sy-
fcssionc saiictam Mariam Dei gcnilricem jnvocans, monis Lcodicensis a Ccleslino pajia cassatur, c.t
el idcm fralrem facere adinonens, illo in fiammis Aulboiii (408) confirniaiur. Tainen ad miligandiim
>.i!!)iiuo, mcritis healissimc Dei genifricis Marie ciusdcm Symonis dolorem a pajia ei quedam cardi-
lihcralur ab incendio. Mira res; facics ejus cf loijiiela ualitas coiilciiur. Clerici qui cum co Rome vcne-
jion est iinnmiata, capillus cjus nec jiilus aduslus, raiil, omiics fcrc mortui suni; ijise ellam intrante
nccctiai" -i'1'»--'ncendii rcmausil in ea. Ciim auicm mensc Auguslo ibidem dcfuncius cst. Autijcitus au-
>.01 .]•;.
f4'i(i) YernvjiiL. (408) De Cucb, qui ticclM- lini .^ainuci . nicnse
l407) I. c. Casb.icjjsis. Novembri 1194,
 550 SiGEBERTI GEMBLACENSIS 540
teiii a itoma cum munere eleetionis reversus, apud A nociisium, Phllippuiv) quoque et He.nricum, Dtixit
Cistercium veniens, aliquantulum infirmus ibi esi aulem Ralduinus adhuc vivente patre uxorem Ma-
dcfentus. Rumor autem falsus perlatus apud Leo- riam, iiiiam Henrici [comitis Campanensis, quam
dium, nunciavit canonicis, ilfum essc moiiuum: genuit ex filia Ludovici YIII, Francorum regis.
qui statim elegcrunt quendam illustrem cancnicum 1196. R. 0. F. 1G. A. 7.
(409), Piiilippi de Falconis monfe filium. Sic posl Hcnricus imperalor Jiyeme iransaeia, iterum ad
inlerfectionem Aulberti episcopi, Remis occisi, ec- Siciliain cl Apuliam proficiscitur (Ang.); ef quicquid'
clesia Leodieensis in cieclione episcopi flucttiavit. in rcgno coriigendum erat, ab eo corriguntur. Prc-
Pluvia mensis Augusli metentibus iiimis ftiitmo- paraiitur eliam naves et cetcra, qtic Tbcutonicis,
lesta, Septembris vindeihiam colligentibus gravis, qui superiori anno cruces assumpseraul, ad lians-
Octobris seminanfibus iiimis incommoda. Scxlo fretandum erant necessaria. Quibus prefecit arclii-
Idus Oclobris ventus veliemens posl noctem mediam cpiscopum Maguniinum, virum prudentissimum.
ab Affrico vcniens, domos evertil, turres destruxif, PJiilippus, rex Francorum, filiam cujusdam comilis
ruina domorum plurimos slravii, querctis annosas et Alemannici (471) Ingelburgi regine superinducii»
arborcs fructiferas evulsit, ci. iu multis Iocis iiimis Pax inierPhilippum regem Francorum ef Ricbarduiu
"
clampnosus cxlilit. Mulli de rcgno TbcutOnico, Lo- rcgem Anglorum ilerum lurbafur ; unde Philippus
tliaririgi, Alernamii, Saxones, hortalu imperaloris rex, colleclo undccumque grandiexercitu, castellmir
Hcnrici crucesassumuiil (April; 17), episcopi, du- regis Augloruhi in Northmannia, quod Albamarl.Y
ces, comifes, milites, etdereliquo populo innmnera voeattir, ohscdit, el post sex ebdomadas cepit ct
inuJlitudo. Piiiiippus rex Francoruni et Ricliardus destrtixit. Malii, ct maxime juvciies, aciiia felire
rex Anglarum post longam discordiain taiidcm re- riinriuiitur; iiiter quos et Johainies Cameracensis
deuiit ad concordiam. Obiil Raldnimis maicbio episcopus, cuinad rcgem ii) Norlhmannia proli-
Namucensis c-t comcs Haiiioeiisis 10 Kal. Januarii cisccrclur, Ambianis mortiius esl. Gravissima panis
(670), el sepelitur apud Castrilociim cum pauiJres. penuria Jioc anno multos alflixit et riiultos paupe-
Succedit ei Balduiuus illiiis ejus, comcs Flandric; ravit. Ab Apeniiinoinonte usque ad mare Oceanuni,
sed quiain sujieriora hujiis cronice parum declara- per totani Galliain et Germaniam, famcs in taritum
tur, ex qua hii comiles HairioCHsesoriundi fueruni prevaluit, litmaximani utriusquesexus multiludincni
stirpe, id bfeviler declarare legeiitibus dignum contigerit interisse. Nara triticum 40 vcl 50 solidis
duximus. Ofiginem eniin dr.cunl ex sanguineimpe- veiiundabatur, qnod pro quatuor aut qtiinque an:e-
riali Ronianormn ei regali Francorum (Gen, c. Fland,). n banc pestciri daiiatur ; unde accidi! ut multi, qui
Balduiniis" InsuJaritis coines Flaiidric, orfus de ge- pulabanluf sibi siifiicienles cssc, diro faraisgladia
iiere Kai'Oli Calvi imperatofis Ilomanorum et regis jierurgenle, coacti sunt alio cmigrare. Sicqtie fa-
Francorum,. duxil uxorem Adelam, fiiiam Roberti ctum csi., ul excrcscentem paupe)'um multitudiiiera
regis Francorum, et genuit ex ea Baidtiinum Hasno- sine magno gravamine suslentare posseiit bii, qui
riiensem, comitem Flandrensium et Iiainoensinni, respectti Dei manum" niisericordic eis porrigebaiit.
et-Robertum Casletensem, fralrem ejus.. Balduinus Carnes «juoque jam fetc-nfiumanimaUum ef radices
Hasrioniensis duxit uxorem RiciicltJem , reliclam inusitatas herbarurii compulsi stint manducare. Non
ilerimanni comitis Montensis, qne cral dc sanguine taiitum panis, sed efiam ceiere res manducabiles,
imperiaii, el soror sancti Leonis paps noni; et ge- inaudito nobis prccio venundabantur. Luj)i circa
iiuitex ea Arnulfum comitem Fiaiidrensem, queri) Alpes in ifineriljus et in v-illisin uimm cOngregati,
Roberttis patruusejus interfecit inbello Casletensi, aJisque ullo limore inullos devorant. Ti iticea mes-
et Bafduiiium Jberosoiimitarium, eomitem Hainoen- sis el avene collectio riltra esfimaiionem bominum
sem, fratrem ejus. Balduinus Jberosolimitanus duxit fuil rarissima.
uxorem Idam, filiam ilenrici imperatoris quarfi, e( 1197. 7. 17. 8.
geiiuit ex ea Balduinum; cui alislulit Robeiins co- rj 'Menses Januarius, Februafius, Marlius quoqtie
mes Flandrie Duacum caslrum. Hic duxit uxorem el Aprilis, hoc anno fuerunt naturales et liominibus
'Yolendem, filiam Gerardi comitis de Y/asseiiiberga, gratissimi. Yerumlamen famcs, annis siiperioribus
et geriuit ex ea Balduinum, qui Yaientianenses sibi concepfa, imlluni hahuil lemperafiientuiri, quia
rebelles oplime optinuit, et alia utilia comitatui stiperioris anni 'aiinonc rara cOilectio nullun) potuit
adauxit. Hic quoque duxit uxorem Ermenscndam, confeiTe Jevameiilum. Nam usque Jiodie fame mo-
sororem Henrici comitis Namucensis; ex qua ge" riuiilur milia milium; niulti enim hac necessilate
nuit Balduinuin marcbionem, cui etiam mulloeiens eonstricti, contra coiisuetum vivendi usum lalrones
accesserunl felices successus: qui duxit uxorem eflecti, laqueo sunt suspensi. Set vernalis temporis
Margaretam, sororcm Pbilippi comitis Flandrie, que temperies gratiosa, et scminum ut vidclur pulcbra
ci genuit Balduinum comilem Flandi'eusiuiri ct Hai- proccssio, fil cxpcctaniibus r.on miiiima consola-
NOTJE. '

(469) Oftoneni; sed ipse Alberto sc suhjecil. Cf. fcstum nalivitatis Domini. Gisleb.
Gisleb. p. 285. (471) Ducis Bocmire Moraviieque, Mariam. MHL,
i (470) 12.-.Kal. Januarii, oclava sciticct tlic anle
f»5i CliRONlCA. — CONTiNUATiO AQUlCiNCTINA. 543
^io ilcnricus ep:se;;;v;s Beliuaeensis eapitur a mil:- A Celesliniis 111papa, G Kal. Janiiar., senex ci plc.ius
[ibus Ricliartii rcgis Angluritra, ct apud Rothoma- dierum morilur. Loibarius tliaconus cardinalis ,
itini gravi eustodle maneipaitir. Iuler Philippum gciicrc Romanus, vocaius Iiiiiocenliiis, liujus nonsi-
rcgem Franeorum cl Balduinum comilem Fiamirie nis papa lereius, etale juvcnis, 184" Romane
pax turbalur, Insiiiiclu Richardi regis Anglorum. ecclesie presidcf. Fulcho, venerabilis presbiter de
In mense Julio Baltiuinus comes, conlraclo undc- territorio Parisiensi , auctoritale apostolica pcr
cumque exercitu copioso, contra rcgem Francorum totam Franciam puhlice predicat (475) (cf. .-1.Aqitic).
per pagum Tornacensein ef Cameracensem vadii, Cum in sermonc suo orania carperel vicia, lauien
ci c.nnia cjusdcin p.agi casiella cepii, sicquc ad omms visejus predicaiionis contra usurarios avaros
eivialcm AitrcTiatc-nscm leiKCus , eam a parie ci cupidos coiitia prelalos ncgJigentes ei presliieiOs
orieniali cbsedi! ; sccundo obscssionis die subiio iiiconiinenles maxime inionabat. Tota pciie patrbt
inde i-eccssit. Philipptis rc.x Francortnn hoc audiens in mclius cjus prcdicationc mulata est. Maximaui
et indigne fcrens, congregatis sui regni cpiscopis, quoqne mulierura publicarum converlit multitu-
ahhalibus, cquitum quoque e! peditum magna copia, dlnem. Polens efiam fuit in miraculis faciendis-
eontra Balduir.um proficiscilur, ct in vigilia assinn- ^ Nam cecos ilitiminabat, claudos curabat, surdis
ptionis bcaie Marie apud Duacura ex insperaio autiiliim rcddebal: ei, quod magis omnibtis prc
vcnit; sed utili nobis acccplo consilio, cadcm die miraculo crat, innumcrabilis populi mulliludo ad
reccssit. Deinde per pagum Leligum (472), transicns, ciiiii audiciidum , quasi ad aliquem aposlolum,
apud Ariam pontem fhiminis qtii dieUiu- Lis fr.uis- undcciiuiqiie confluebat. Posl inoricm Ileiirici
iens, iu terram comiiis, cam vaslalurus, iiHravii ; impcraioris oplimatcs rcgni Tlieutonici, de rege
set quihusilam facfus infortuuiis, cum co:v.i!ccxlra subslilucndo dilfidenles, Suavi, Bajoarii, Alemaiini,
Ipre colloqtiium haimii, sct infecio ucgoiio ad lerraiu Aptilienses vel Sicilienses, Philippum diicem Sua-
suam rediil. ilulti q;ii aJvciUiim cis formidaveranl, vortini, fralrem Henriei imperatoris, qucm supva
Uiscessum inefiicacein risertint. Inter duos rcges ciixinuislutorem ptiericoiistiluliim, cicgeruiil (Marl.
iiidiicie per aiinum jiiranlur. Yindcmia per lolam 5); Saxones autcm cl Lolharingi Othoncni comitem
Franciam, in pago seiiicet Remcusi, Laiidunensi, Pictavensem, filium Henrici ducis Saxonum, in
Sucssioiiensi, Noviomensi et Bclvaccnsi, rara fuil et Aqucnsi palatio in regcni sublimaveriiiil. Hic erat
tarda ; unde accidit ut rustici, qui vineas colebaKl cx sorore Ricbardi regis Anglornm ; eujus coiisilio
e! pecuiiiam super vinum fulurum nnifiiavcraEl, ci auxilio, et Balduini comiiis Flandrie, assenlier,-
sion vaJenlcs viiiiim rcddcrc, compnlsi sunl fugere. r tilnis eis archiepiseopo CoJ.onicnsi et oplimatibus
Ileiiric.is iniperator in Apulia moriiur (Sepi. 2S). Loihaiingis , Aquensc palacitnn obscdit contra
Hic statura pcrsonalis ncn fuil, scd iiucratura e.jus, Yfaierannnm (ilitim ducis Lcmburgensis, qui oppi-
magnaiiiinitas, jusiicia cl prudoiiiia pulehrittiilincm dum Aquense cum valida niaiiii mililuin Phili]'.po
Absolonis supcravil. Ltiget niumlns mortaii ejus, duci Suavorum cuslodiebal. Qui scxta oJjsidionis
Syriri, Sycilia, Apulia , Calabria, Affrica, Ilaiia, scjifimana, lahore miiliiplici faligati, nulliim ab co.
Alemaiinia, Saxonia, Bajoaria , Stiavia , Frisia, cui palacium cuslodiebanl, habeiiios sticctirsiiiii,
Ar.siria, Lotharingia. Nara dc cjus niorte onines Oihoni salvo in omnibus bonorc casirum rcdclidc-
siint lurbale. riiius cjus puci' jjarviiUis a Siculis in rtinl ; qucin sfalim Coloniensis archicj)iscopus cunt
regem jure pafcrno suscipilur ; porro Pliilippus, sniTraganeis suis, oleo sacro iniiiicluin, in solio
frater Henriei imperaloris, luior jiticri eonsiiniiitir. regni sederc feceruiil (Jul. 12). A diebus enim
LacrimabiJis forluna accidii in urbe AcJira. Nara liaroli Magni scdcs regni esi Aquisgrani, ubi idcm
Ijcnricus comes Campancnsis e( jirinccpstransma- rcqtiiescit. Buxit autem Otlo rex uxorem filiam
iine christianitatis, criin quadam die apud camdera Godefridi, comitis Lovaniensis ac dttcis Lolharingle.
urbem in solario cujusdam donms fenoslram apcrire Phiiippus dux et Otlo rex de imperio contendeii-
voluissci, per cam ad tei'J'am corruit, et ccrvice D les, fluvitim Bheiium, qui Lolharingiam ct Scxo-
confraeta, proh dolor I exspiravit, 0 ar.no prineipalus niam dividit, transire non potuerunt, 1'Jijlippus ab
sui. Cujus mors ineffabilem chrislianis dolorcm, et oriente in occidenlem, Ollo vero ab occidenfe ii)
inagnaui Sa.racenis pvcbiiil leliliani. Inler raililes orienlem. Unle titulum Romanorum, R. scilicct, ei
christianos, quos Ilenriciis imperaior anle obitiua litulum Jberosolimorum , II. omitio prcscribere
suuin trans niare miseral, ct Tnrcos sepenumero quia posf mortem Henrici, filii Frcderici, Rome nui-
pugnaiur ; sei ceiiam nostrorum victoriam adliuc lus imperat, e( in parlibus transmariiiis posl obitum
jniiiimc audivimus. Henrici comilis Campaneiisis chrislianus millus re-
-1103. F. 18. A. 9. gnat. Posl raciisem Aiiguslum,. Balduinus comes
Hyemps mollissima ; Januarius, Fenruarius et Flandrensium el Ilaiiioensium, congregala valida
Marcius tranquilli cl gratissimi fueriinf; porro tam militum quam peditum mullitudine, in Fian-
Aprilis ct Maius jiluvialcs el frigidi extitcnint. driam pergif, ul castc-Ua, que sui eranl, ul sibi vi-
NOT.C.
hili) Scu Lrriictim, ad ilumcn •AS. ubi ojijiida- (175) Ycnerabilis Fitlco prcsbilcr prcdical verbv.m
Casscl cl Aire. Iki.cl multos languidos sunal. Ann. Aquic,
-ij SlGELiERTIGEMBLACENSIS 5i4
«iebatur, juris, et rex injuste lcucbai, sno comilalui A rcniisit. Petius dc Corboilo consecratur Camera-
resociaret. Arienscs cjus formidanles inipeiuni, pa- ccnsis episcojjus. Messis el vindemia mediocrilcr
cUice cum lccipieiites, absquc ulla mora se reddi- abundat. Pelru.s cardinalis per mcnses dccem iii
('erunt. Deinde exercitum apud Sanctum Audoma- Francia conimanens, negotium dc divoitio reginc
j uin ducens, casirum obsedit. Porlas obscssi clau- sibi iiijuiictnm fcjiide exequilur.
dunt, nd rcgem in Franciam nuncios cunsensu ct Balduiims comes terram regis Francoium, in pago
consilio cjtisdem comitis dirigunt; a quo iiullum Adruiensi vcl Tervanensi et Ajida Ganiantia, vastaf.
iiabentes lific spernntes succursum, castium comiti rapinis et inccudiis. Pbilippus comes Namticensis.
reddunl, eumque pacifice ct lionorifice post sex eb- fratci' cjus, cuiiJ aliis quihusdain railitibus capitur,
domadas iufra casirum recipiuul. Ciiin igiturBal- qui vincti ferro rcgi in Franeiain diriguutur. Maria
duinus comcs Sancium Audomariim obsidcrii, Ri- ITandrie comiiissa ])ro pace inier regcm ct comitem
chardus rcx Anglorum in pago Wilcassino (474), coniponenda Parisitis vadit; quam rex honorifice
lmiliiltidine slipatus militum, supcr Pliilippum re- suseipiens, betam ei de pacc securani ctim quibus-
gem Fraiicortnii irruil. Rcx Fraiicorum conlra ve- dain capliv.is in jiignus pacis ad jiropria rcniisil. Jn
iiieus, armis iniital's, |jrojje Gisoiiiiim in fluiiien dichus adventus domiuici Peirus cardinalis apud
eccidit; qui iade vix exfracUis, nobilioribus ejus " Divioneni Burgundie caslriim cam ]>ei'so!iisccclesia-
iuilitibtis capfis, cura magno labore cvasii. Qui sta- sticis tciiuil coiicilium.. Om; is ab cis ibi facla con-
fim exercilum copiosum congicgans, tcrram North- sfittitio non iiidigcl peiina vc! pergaineiio.
"
jiiaiinie, sue vicinam terre, inccndio ct rapinis to- 1200. 20. 1.
lam vastavit. In cujus hosle iinillo prccio vcn- Philippus rcx Francorum ct Balduiiuis comes
Jebatur ainiona lam pecorum quam * boriikitim. Flandrcnsium in ipsis diebus nalivilatis dominice ad
1199. F.. 19.. A. 10. colloquium apud Pcrronam conveiterunt.; ubi pcr
Diebus iiativiialis domLUcc iransactis, vcnit in ilaric comiiissc jndustriam (irmam inicr se juravc-
Galliam Pctrus cardinaiis diaconus Sanete Maric de runl pacem, quc pax el Francle et Flandrie magua
via lata, ab Iimoceiitio papa transmissus lcgatus, fiiit causa lelicic. Pelrus cardinalis peiiransiens
iiiicras PiiilippoFraneorum regi deferens, in quibus Burgiindiam, franscciidit Apeiininum nionlcra. Sen-
preceplum conlinebaiur apostolicum, ut Ingelbur- fontbiuK.quam in Frar.ciam cx doiniii pape prcceptc
gem venerabilem reginam, falso consaiiguiiiitaiis dare dcbueral, ibi tiedil, cl rcgem cum omni terru
juramenlo disjuiictam,legifime sibi resociarel. Quod sua inandita sevcritate infcrdixit. liitcrdicti senten-
si adquicscere nollel, analhemalis vinculo suhjaceref. tiam quidam cpiscopi ferveniissinie ohservaveruniv
In marcbis utrius.que regni concilium agitalur ; G Parisicnsis, Silvancclensis, Suessioaensis, Ambia-
utriquc-rcges Francorum et. AnglorUin convcniunt nensis, Alrcbaleiisis, cl alii quorum r.on habemus
eum multitudine episcoporum, abbatum, coinittiin, noiiciam. Hos papa Jiinoccr.lius miris ;>erepisiolas
p.riorum, prepositorum et utriusque ordiuis inlinita illis missas cfferl laudibus, coiiteinptores autem ver-
inuliiludine bominum; dc pace inler reges el comi- bis terret minacibus. Philippus rex Francorum ct
tem Flandrie facienda mullum laboralur, scl ad effe- Joliaanes.rex. Anglqrum, Baldulnus quoque comcs,
ctum minime pcrducitur. Set tamen inducie, in Flandrie, ei mnlli alii utrir.squc regni principes, iit
quinquennium tenende, verho tenus oblineiilur, que niarcliis Francie cl NortJiir.annie ad mutuiim convc-
rix usque in pascha tcnenlur. In diebus quadrage- niuiit colloquitim. Ibi Ludovicns puer, filius reg.is
sime in pago Lemovicensi thcsaurus invenlus. est, Fiancorum, uxorem acccpit filiam regis Hispania-
cjuem silii vendi.cat Lemovicensis comes. Ricliardtts riiin, qurecrat lilia sororisJobannis regis Anglorum.
rex Anglorum, summus ipsius tcrre princeps, the- I':i pax firma firmata est inter reges et principes.
saurum acomiierepel.il, set lninime obtinuil. Inde Nam Jobanues rcx Anglorum guerpivit (475) castella
rex stomaclialus, cum annrUa mulfiUidine casfel- YYilcassiiiipagi, Gisorlium scilicetet alia, uade i.ota
lum ejusdem comilis ef ipse a.rmalus obscdil; ubi r. gtterra jam pcr multos annos inter ulriusque regni
i.etu balisle qiiendam percutere idem, rcx cupiens, reges fueranl cxagitata. Octavianus episcopus IIo-.
:<beodem eadem balista ia scapula- percussus, post sliensis ab Ir.noccnlio papa mitlitur in Franciam
dies 7 obiif, el apud Fontcm Ebraldi cum palrc stio legattis; quem rex Fraiicoriiin bonorifice susccpit,
sejmlturam accepil. Cui successit iu regno Joban- et Ingelburgem reginam per prcccptum tlomni jiiipe
nes frater ejus ; qui guerram, quain frafer cjus vcrlio tenus sibi rcscciavit, superinduciam abjiu-a-
1'achardus conlra regem Francorum virilitcr et ])0- vit, et sic terram regis Frar.corum ab iiiterdicto ab-
tcnter exercuerat , segniler persequlus , ati ulti- solvii.
iaum cum rege pacem faciens, episcopum Belva- 1201. 21 2.
censein et alios captivos solvit. e! regi Francorura Hycmps4C0 ncc moliis ncc siimis aspcra , sct iiiicr
YARJ.T;LECTIONES.
400Hunc annitm eade.iv.manus post addidit, airamcnio pc.nluium ttliu. Etidcm cx nostro desnipta Ugunlit.
in codice Duacensi n. 840, etindein Ambtanensin. 580,
NOTvE.
,474) Lc Yexiii, inter Indcllam. Isaram ei Sequanaiu.
(475.) ld csl, doseruit.
 545 CHRONlCA.'- CONTINCATIO AQLTCINCTINA, .540
iitriiiiiijiie ftiit lempjrala. Jauuarius, Fcbniarius, A ims campauilibus ctim undccim campams sludiosios
Martins. Apcilis e! Maius gratiosi fuerect natuiales. insignivit (.-i. Aquic). Insuper niultos redditus ac-
Mcdiante niciise Marlio, Ociaviaiius cardinalis, ar- quisivit. Hoc eiiam anno Constantinopolis civitas
Ciiiepiscopi,episcopi, cum Pbilippo rege Francorum, capfa esl a comiie Balduino, domino Flandrensi et
in urbc Suessonica, cum iimumera cleri et populi IJaiuoensi; in qua civitate per Dei gratiam eleclus
iiiiiUiiiidine conveniuin, ul de regis el regine divor- ct consecratus cst imperator et auguslus Roma-
tio ceiiuui cl justiim juxta Iniioccnlii pape ]irece- iiortim.
jilum agitarcnt judicium. Scd (juia Johaiines cardi- 1238. IIoc aimo YVillclmusnoslerabbas llus,ab-
r.alis Sancii Pauli, monachtis noslri ordinis, non- bas Sancti Amandi cilicitur: cui succcssit domnus
dtim advcncral, cui hcc causa ab apastolico ])!'ii:ci- Symon abbas T2US,dequo stipra diximus.
paliler commissa fuerai , colloqiiium protelatur 1212. Fernandus de Pojiugalli acccjiil Johannam
usqtie ad advenlum cjus. Qui advenicns niense Maio, comilissam Flandreiisem ct llainoieiisem.
c.um magno in predicfa Sticssionensi urbe a rege, 1215. Iloc anno ccpit edificare doinnus Symon
archiepiscopis et episcopis, in ccclesia sancioruin abhas 12us claustrum. Grande bellum fuit inter
niaiiyrum Gervasii et Protliasii, cxcipitur gaudio; Philippum regem Francoruin cl suos cx una parte,
cui oblata sunl niunera a rege, sel illc juslus maniis H et Feniandum et Flandreiiscs cl Olhonem impera-
suas excussit ab ejus inunere. Ad colloquium con- lorem Alemannie ex alia, apud pontem Bovinaru.in ;
veniunl. Rex vallatus et armatus iiniliiludiuc advo- scd Franci victoriam habuerunl (an. 1214, Jul. 27).
catorum, qui causam suam pro suo vcllc perorareut, Qsa visa, Otho cum quilmsdam de suis reccssil;
accessit; regina vero sola, prob dolor! nuliiim prc- Fcrnandus autem et Rainaldus comcs Bolonie, qui
ter Deum habens advocatura venit. Cumque in lanta cum eo erat, et ^Yilekinus coraes Hollaiidie, capti
multifudine nullus esset, qui pro ea, melu regis, li- fuerunt in ipso prelio. Sed poslmodiim Fernandus
i6a ttxorem suam Johannam, comitis-
ligaref, quidam ignotus paupcr clericus e medio per illustram
surgens, licenlia rcgis el eardinalinm, causam re- sam Flandrie, a captione rcgis Fraiicoriim pre-
gine iia litteralissime dilucidavit, ut ipsi regi ct cio non modico cst redemplus. Comes vero Bolonie
cardinalibus oinnibusque episcopis lierel admira- in quodam casf.o silo iu Sequana, quod dicilur
tloni. Qui posl nec anlc in cadem civilate a nullo Goulct, sub Yernone VC 3, cxpiravit (470).
(iiciltir visus fuisse. Rex vero non expcctato sccun- 1210. Ludovicus, primogenilus Philippi regis
dnm decrcia sanclortim Palruin ecclcsiaslico judi- Francie, Angliam intravil, quedam castclla ccpit;
o o, recessit a colloquio. Cardinales tiiam ct epi- , sed anno sequcnti per preccptum domni papCillono-
u
scopi revcrsi sunt ad jiropria, causa nondum termi- jii rediil in Franciam.
nala4". 1218. Monachi Aquicincfcnses intravcrunl no-
(A. Aqiiic) Obiit donnnis Symon , nosler abbas vum cborum, prcsenle venerabili episcopo Ambia-
9a*, cu.isuccessil domnus Adam dccinius. nensi Everardo, in vigilia nalalis Domini.
1205. Monacbi priino iniraveniiil in magiiam cc- 1219. Honorius papa III concessitdomno Symoni
clesiam, dcrainica in palmis. abbati Aquiciiiclensi duodecimo et siiccessoribus
1204. Domnus Adam, noslcr I0USabbas, obiit; ejus usum mitre ct anuli, cum quibusdam privilcgiis
cui successii domiius "Willelmus II 115,postmodiim ct induJgenliis.
abbas Sancti Araandi; el. Romain profcctus ci indc 1222. Hoc aiino jacta sunt fundamenfa ccelesic
rediens, factus csl monachiis Clarevaliensis. Ipso bcale Maric 14 Kal. Maii, feria 2.
autem facto abbale Sancli Aniandi, domnus Symon T225. Philippus iuclilus rex Francie obiil; cui
abbas I2USei succcssit; qui in terapore suo mtilias succcssit primogcnitus ejus Ludovicus.
veferes ofiicinas jirosfravil, ei novas ediiicationes 1224. Hoc anno in quadragesima vcnit quidam
multas coiistruxil,ct ctian.i scdcs in cboro sumplue- igiiofus, el tamquam lieremita babiiavit in forcsta
sas el laudabiles et honcstas. Edificavit ctiam capel- , ) de Glaucbon juxia Morlaignc (477); cl lamdem re-
lain in honore beafe Yirginis, qnc boncstate sua ct vclavit quibusdam, quod ipse eral Balduiniis, comes
pulehrifudine inlueniiiiin oer.los polcst morosius Flaiidrie et Hainoie ct imperator Constantinopolila-
(lciinere. Incepiam cliam ccclcsiam ab avunculo suo nus. Quo audito, quidam nobilcs crediderunl vcrbis
Syinnione, nono alibatc, niulto labore ct cxpensis ijisius, duxeruiU cum Yaleiicbenas cum honore ct
iion inodicis felicilcr coiisnmmavit, sicul adhuc po- cum ibi ornatum, sicut decehat imperalorem ct co.-
tesi evidcniius apparcro, ei cantlem ccclesiam duo- rniicm, diixerunl per Flandriam; ct miilti Flandrcn-
\A\UM LECTIONES.
*''' Jlic dcsiml manus. oeqncri.ut scnpsil scc xm. IJJ. alius omnia nno traclu, nec habilu ncc
quidam
nlramciito uuquam mulalo; ct vcrba quidcm ohij; — deciiuus i/i rasura. Ex his ea, qum lillcris minoribus
cvprcssimus, ad vcibum dcsrripsit cx uitnu.iibu;,Aquicinciviis.' ubi cadem mullis manibus' cowvis exarata lc-
ijuntur. '"' iia cod. 1CJsub uuone cod.
N0T.2-
(470) A. 1227. Pleriquc Pcrroiirc capi!:iii mor- (177) In rcgionc Toniacciisi,
tiuiinouc d'cu:it.
 347 SIBEGERTI GEMBLACENSIS 548
ses fecerunl ei Iioinagiuin sicut comiti, et tandem A , Aibigenses cum multis nobilibus, tam , cpiscopis
intravit insulaiii cum maxirao comilatu et appara- qtiam prineipibus, videlicel arcliiepiscopo Remensi
tu. Ludovicns autem rex Francie, faraa ejus au- Guillelmo de Jovis villa (478), '~~
el Ga-
ciila, dieni ei ajmd Peronain assigiiavit, ut cogno- rino Silvancctensi cpiscopo *", Philippo Boloiiieiisi,
sceret eum, qui dicebat se esse avunculum regis Guidone Saiieti Pauli comitibus, et mullis aliis tam
predicti, et ut faceret ei debitum homagium de co- clericis qiiam laicis; qui Avinionem obsederunt et
mitatu Flandrensi, si csset comes Flandrie veiiiendo ceperuiit. Sedin obsidione comes Guido Santii
et redeundo sccure. Tandem veniens per liorain, et Pauli quadam petra mangonelli
percusSus est ct
audacter apparens coram rege Ludovico ct consilio interfeclus. Rex vero Ludovicus et multi alii tam
ejus, in palacio ipsius regis,niultis inlerrogantibiis, clerici ,,ss[quam laici in i'egione illa veiionO pcrie-
examinatus est, sed certitudinem riullam respondit. riint; et corpus regis lateiUer et caute ad ecclesiani
Unde pluribus arguiuentis esl conviclus, quod do- lieati Dionisii in Fiancia est
delatum, et hcnorc
lose agerct el per omnia meiilirctur, et itarecessil rcgio lumulafum.
cum pudore; et predictus rex dislricte preceperat
1227. (Ann. Aq.) Dedicata est ecclesia J)eate
eidem, quod de terra sua recederel indilate. Eodem
autem die, quo licentiatus est a rcge, fam de die B ' Marie apud Aquicinclum a venerabili palre Pontio
quam nocte Yalenccnas vcnitM* unde furliin el la- Atrebritensi episcopo.
tenler ailugavit. Quo audito, Johanna comitissa J254. (Ib.) Idibtis Aprilis olriit ])ie memoiic
Flandreusis caufe fecit qucri eundem; qui tandeiii dosniius Siirion, abbas nosler 12us, vir valdc reli-
repertus cst, cl ad diclam coniilissam atltiuctus giosus, hoiicslus ct providus, qui eccicsiarii Aqui-
apu:J Insulain; ubi de consilio baronum suorum cinclensem 25 annis strenuissime rexit. Cui succes-
judicatus est et dampnalus, quod cum equis trahc- sit domnus ^Yilhelmus 15us abbas, a prcdicto venc-
retur extra villairi, et suspenderetui'; elilavilair. rabili patre susceptus in monacbum.
infeliciter coiisummavit. 1J57. (//>.) Johanna comilissa Flandrie accepit
T22G461i.Ludovicus rex profectus csl adversus marilum Tliomam fratrem comitis Sabaudic.
>AlVl.l^LilhKjJ.lUi->i^O.
'"'* cleest cotl. "° MUtiXXV. coa, '*" tnc nomen crasum, *- ua cor.rectum IH uuu. VM
anquoa eptscopi
episcopis 4CSHic desinit uttiimts codicis qitalernio, qui ab iniiio quatuor lantum fuit foliorum: unde qum
jam perditd sunt, non ila multa fuissedpparet. Supplevimus ea ex Annalibus Aquicinclinis et cx conlinua-
lione Bergensi, slatim subjicienda, qum ad verbnmcx nosiro codice excepla, Annales ipsos non adhivuit; unde
quce in illa coniinuaiione ilemouc in Annalikts legunlur, eadem cl in B5 fuisse ovorlct, Sunt aulcm ea, qua)
supra uncinis inclusimus.
AOLE.
.478) Joinville.

GONTiNUATlO BERGENSIS.
/JI codice B5', jam deperdiio, ex Bo descriplo, coniinuaiioni ilii annorum 120i-vl257 supra editm notas
Iiistoricas in margine cl intra lineas inlerspersit monachus S. Winnoci Bergensis, nonuitnquam sibi ipsi visa
uarrans, ut a. 1220. Ilmc statinipostquam scripta sunl, Willclimis abbas Andrensis in Chronicon monasierii
sui (473) recepil ad litlerani, exceplis tanlum Hs qum sub texiu indicavimus. Ex Willclmo iterum transumpsit
Jperius. Sceculoxvi monachus S. Peiri Gandcmis B5", codicem Bergenscm dcscripsil inde ab a. 1149; sed
iunla cum ignoranlia addiiiones Bergenses, Aquicincnsibus procitl dubio uii spalium pc.rmiserut^intersertas,
cum his in unum conjunxii,' ut.summa indc temporum confusio orirelnr. Quam nos iniaclam relinquentes,in
margine (479 *) ubivis rectos annos ex ClironicoAndrensi indicavimus. Itlem 113" noslfo sinc ulla distin-
clione adjunxil, quasi uniim essel, opus pianc diversum annorum 1222-1228 confialwn ex Annalibus Blandi-
niensibus ad verbum descriptis, e Balduino Ninovensi ci e Marlino Polono, qnibus perpauca lantum ciliunde
pelild inseruniur; non digno compilatio qumcdatur.
- 1/12U2Juoiit pie memorie vYuneimus lieraensis C peiictila", landem Accaron applicuit, ibique longa
archiepiscopus. cgriludine macerata spiritum cxalavit. [1205] Jolian-
[1204] Anno Domini 1202. Domnus Adam—Ro- nes rex Anglie, Norrnannia et Aqiiitaiinia cum uni-
manorum (480). versis append-iliis reliclis, tamquam ad asilum con-
[1208] Aniio Domini 1205 hoc anno Yilbelmus— fugiens, mari velociter traiisil, in Aiigliam verdt.
supra diximus. [1205] Maria uxor prcdicti Balduini [1201] Balvotini domum domne Matbildis Porluga-
comitis, neptis Philippi illuslris regis Francie, vi- lensis regine, Flandrensis comitisse, apud Furnis
nun suum insecuta, muita gravia perpessa maris siicceiideriiiil et in cinerem redigerunt. Que propter
. i\u i ^r..
i-t/sjj Quoa c utromcis a. tsemnt et vtcmurum (480) (iu;e ex Aqnicinensi ao verjjum cichciipsu
ecclesidrum in unam sutnmam collcgimus, ut ipse ait, nosler, eorum prima tanfiini ulliiiiaqiie ycrJia luc
in Dachei-y Spicil. n. posuimus, lilteris minoribus exprcssa, cum iiitegra
(479 *)' Nos in textu, iuicr uiicos. LDJT. PAIROL. jam in p. 456, 457 kganliir.
 519 f.URONICA.— CONTINUATIG BERGENSIS. S50
dedectis sibi iliaiuiii irala, congregaio mulio cxer- A [!2'.3.] Piiilljjpiis lt-x f'ia:;co;uiii toilrcio exereitu
ciiu, illos fr.ciores quesivii, ei apud villam Iloullicm ci navigio magno, cum multi c-iimin Angllam liar.s-
in loco qui.Holin dicitur eos invenit ct obsedit. frctare piiiavcnt, ipse, mutato ut videbafi:-:'jjj-cpo-
[1212.] AnnoDomini 1204, Fernandus de Portu- siio, toltim exercilum suum in Flandriam duxit, c-t
gnlli acccpit uxorem Johannam comitissam Flan- acccpiis obsidibus amc-lioribus casiris, scilicci Ypia,
drensem ci Ilainocnsem. [1205.J Balduinus impera- Gandavo ci Bmgis, in Franciam rediit. Post cujus
tor Conslantinopoliiaiius a Johanne cognomento reccssum comes Flandrie Fernandus caslra sua re-
Biake in coniiictu inter se commisso captus fuit, cepit. Poslea domnus Ludovicus primogeniius rc-gis
iiiilli postea de suis com])arciis. [1205.] Obiil Baldui- Francie villam supra mare, qtic dicitur Nov.is por-
mts coriics Gisnensis 4 Nonas Januarii, et apud An- tus, et quasdam alias, scilicct Ballioltim el Slen-
(irencs sepelitur. Obsessa esl villa Bergensis a Bla- forl, pro magna parte combussit et devastavii, ubi
votingis, conlra quos pauci Isengrinorum egressi, capti fucruiit iiinumerabiles utriusque sexus homi-
ilico in fnga ;'. versi sunl, ei unus Blavotingorum, jies. Deindc paucis evolulis diebus, comes Flandrie
Gerardus Fal nomin.e, vidcns socios suos ante se civilatem Toriiacensem ccpit. llonorius — indul-
currenfcs. puians cssc illos inimicos fugientes, genliis. [1219.] In territorio Sancti Pauli mcnse Au-
seplem occidit ex ipsis. Poslea Isengrini, resumpiis B gtislo tanta inundatio pltivic facla cst, ul nuirum
viribus el audacia, collcctis seplcm viris. in unum, ijisius castri pro magna parle everiercl, aliis villis
quoruin dux fuil quidam miles nomine Chrislianus cuiii domihus universis submersis "'. [1214] Jo-
de Pralo, omnes Biavolingos, quorum numcrus baniies rcx Anglie ciiin magno excrcitu Piclavum
fu't eirciter scx milia virornm, fugavcrunl '"'6. vcnil, ei coiifederaiioiic facla ctim Piclavensibus
casirisquc rcddilis, domnus rex Frruieie nimium.
[12i5.] AnnoDomiiii 1205 edificarc cepii domnus cxaccrJjalus, doninum Ludovicum
Simon ahhas diiodccimus claustrum. [1207.] Lam- priinogenitum
et niarcscalciim ibidem cum niuliis miliiihus ad re-
Jierlus Morinensis episcopus moritiir, ctii successit sisiendiim ci iraiismisit.
Johonnes arcliidiacouus ncpos ipsius. [1209.] Pro- Stipendiarios suos doinnus
"rcx Francic de castris Flandrie revocavii. Post iiee
ptcr ecclesiara Gaiitiiaricnscm lota Anglia s;ih in-
p:;ucis iiitc)'posiiis diebus, Fernandiis comcs Flan -
terdicto posita csl, nuliis celcbrautibus tlivina pre-
tcrram Amoldi comiiis
ter Cistercienses. [1208.] In provincia Sar.cfi Egidii didc cum magno exercilu
Gisneiisis iiigressus csl.
hcresis Albigensium deteela csl, ctijus piofcssorcs
virtim vcnerabilem Pelrum, aposlolice scdis lega- [1222.] Anno Domini 1210 jacla sunl funda-
lum, ob confessioiiem Jesu Chiisli neqiiiter per- Q menta ecclcsie Jicale Marie 14 Kalendas Maii, fe-
emertnil. [1208.] Philippus cognomento Suavus 470 ria 2. [1215.J Fredericus rex Apulie Aquisgrani co-
j'am facius i-ex Alemannic, ad imperium Romano- ronaius esi in regem, ct ibidem cruce signalus, ct
rum aspirans, a qtiodam suo gladio percusstis in- mulii episcopi, duces et comites cnm eo.
feriil. [1209.] Philippus rcx Francie ad pcliiioncra [1215.] Aniio Domiiii 1215 celebrala cst sancia
Reinaldi comiiis Bolonic lerram Arnoldi comilis universalis sinodus Rome in ccclesia Salvaloris,
Gisnensis intravit, et tliruio caslcllo quod dicebatur que Constaiitiiiiaiia vocalur, meiisc Novcmhii in-
Boiiham, positisque cuslodihus in aliis castcllis ip- dictione 5, presenie donmo Innocenlio papa, anno
sius comilis, in Franciam rcdiil. [I2l5.]Grande bcl- ponlificatiis cjus 18. Iiiterfuemnl etiam c])i -
lum — Goulet sub Yernonc cxpiravit. scopi412, inter quos cxlitcrunl dc prccipuis pa-
[1215.] Aniio Domini 1100 Ludovictts — Fran- triarchis duo, vidclicet Conslaniinopolitaiius et
ciam. [1211.] Reiialdiiscomcs Boloniea domino suo Ilierosolimitanus. AiUhiocbcnus vero gravi lan-
Philippo rege Francorum tlc lerra sua fugatur. guore delenltis venirc non poluit, scd misit pio
[1212.] Rcx Marocb de Africa in parlcs llispanie se vicarium Anleradensem cjiiscopinn. Alcxandii-
navigio venieiis, cura chrisliar.os expugnare decre- nus vero sub Sarracenorum domino consiituius
vissel, mox quasi secunis dc vicloria, naves omncs ID fccil quod potuii, niiltens diaconum germantun
qnas adduxcrr.i fccit coiifringi. [12I2.]?ifaxima pars suum ''"~.
Francie crucc Chrisli signala in peclure, et inira [1225.] Anno Domini 1212 Philippus inclittis
niera mtiltitudo 1'Jandi'ie et Alemannic, ad Albigen- obiit; cui successH primogenilus ejtis Ludovicus.
ses incredulos exterminandos ad provinc.iani Sancti [1210.] Doranus Ludovicus domni rcgis Francic
Egidii pi'operavci'i!ni. [1212.] Sequenli hieme Fcr- primogenilus, secundum quod baronihus Anglia
r.ndus filitis regis Poriugalensis uxorcm duxit Jo- promiseraf, cum niagno cxcrcifu mare traiisiens,
hannam, filiam domni BaldniniimperatorisConstan- aptul Sleiihore in Anglia applicuil. [1210.] Iniiocen
tinopolis, Flandrie et Hanonie coniitis. "liuspontificatiis sui anno 18. teriio die mensis :'~~,
[1218.] Anno Bomini 120" monacbi — Domini. scilicet 17 Kalend. Augtisli, morfuus est ct Pc-

VARy; LECTIONES.
''"
Ohscssa — fiigavcriini iwn liabct Chron. Andrcnsc '~~ Suavis lyo". ''' In lerr. — submcrsis noi
habcl Clnofi. Andr. :'~° ti. g. s. dcsttnt B5"; addidimus c Chrunico Andr. '"' ila cod.: locus corruptu.s.
 ocii SKJEBERTI GLMBLACENSIS 552
rusii septillus: cui succcssil lio;:orius tcrlitis, prius A apud Sanctuni Pctrum a domno papa Honorio in
dictus Sinchius '"''. [1210.] Ilcnricus iinpeialor iniperatorciii esl consecralns Roinaiiorum. [1220.]
Constanliiiopolitantis, avunculus Ludovici primc- Obiit Radiilphus bone mcmorie Atrcbatensis epi-
geiiiti-j-egis Francic, ab uxore propria inloxicalus, scojjus, cui siicccssil Ponliiis arcliidiaconus Atre-
niortis debilum solvii. [1210.] Jobannes rcx An- Jjatensis. [1220.] Arnoldus comcs Gisnensis quod
glie, dicius sine terra, ultiiiium spirilum cxalavit; morfi dehuit exsolvit.
cui succcssit Heiiricus filius ejus. Anno Domini 1222, in crastino sancli Laurenlii
|I224.] Ainio Domini 1215, in quadragcsima — hora vcspertina ccnante coiivcntti, lurbatus est aer
consummavit. apud nos, ct lencbrarum dcnsilas visa et ventorum
[1225.] Anno Doinini 1214 Ludovicus — iumu- impctus et fragor tonilruiim maxiinuin nobis intu-
Jaium. lerunt terrorein. Et lania fuil aeris corruptio, ul ex
[1227.] Anno Domini 1215 dedicaia — cpi- ipsa corruplionc corrupte siul aquenostre el pisces
scopo. [.1210.] Petrus comes Autisiodorcnsis a morltii, arbores et ncmora quasi ignc consumpta,
doiiino Ilonoib) papa apud Sancium Laniciilium cl volucres inlerfcetc, vinca noslra violentia gran-
cxtra muros in imperatorem Consiantinojiolitainim dinis et grossorum lapidum prope terram anipti-
coiisecratus est; qui Coiisianiiiiopolini properat, ct lata, fencstre vilrec monaslerii irruenlibiis ventis
a quodam honiine suo, qui eum ad vidcndum confracle, qucdam eiiam longe a monaslerio aspor-
quamdam turrim duxerat, iu ea per proJilioiiem tale. Taiitus ctiam felor erat, quod oporlebat nos
cajitus esl. Imperalrix autemuxor suaevasii, mullis narcs noslras proptcr fctoris iniolleraiiliam obse-
inlcrfeclisdesuis. [1218.] Otlbo brevi tempore im- rare" 80. [1221.] Civilalem Damiale aliquanto tcm-
-perator apud Brunsvieh moritur et sepelilur. pore a chrisiianis possessam Saraceni recuperave-
[12I7.]Pridie Nonas Martii obiit Malhildis regina runt. De mandalo suniini porililicis Gregorii noni
Portugalie, quam Philippus comes Flandrie duxerat venit magistcr Roberfus de ordine predicatorum in
in uxorem. Oliiit Pontius episcopus Alrebalcnsis '''" regno Franc.ie et in comilalu Flandrie, et multon
[1218.] Apud Albigenscs comes Montis forlis Simon utriusque scxus exainiiiavil d.eiidc, mulios infidelcs
propria morte iulcriit; cui successit Alhericus consu.mpsit flammis ullricibus, multos perpciuo
fdius ejus, vir inclylus et in fide Chrisll calliolicus. carceri mancipavit4S 1. Facta csl gloriosa translatio
[125L| Aimo Domini 1217, Idibus Aprilis — mo- Oswaldi regis martyris et Yduherge 4SSvirgiiiis et
nacliiira. [1218.] Multitudo imiumera cruce signa- inalris, Pippini rcgis quondam filic, a domno Adam
toi-um tam per marc quam per tcrram "~ Uieroso- r Morincnsi cpiscopo, supra monlem qui dicitur Gro-
limani properat; cum qtiihus Austrasie dux, vir iicbcrcli. Quoruni gloriose reliquie in ferclro auro
-per omnia ca.fbolicus, castrum Damiate super flu- et argcnto decciiter fabricaio pariler sunt rccon-
vium Nili situm obsedif, quod dicebatur clavis dite; ad quorum gloiiosam iranslationcm intcifuc-
Egypii el terre Hicrosolimilanc. Domnus Albcricus runt laullc. venerabiJes el gloriose pcrsone : pre-
Remensis archiepiscojms, de lcira Hierosolimorum clictus venerabilis cpiscopus Adain, abbas Jolianncs
rediens, apud Papiara ohiit; cui successit Lingo- de Sancto Berlino, AYilhclnif.sabhas de Capella,
nensis episcopus. [1218.] Bone me.moriedoninus Go- AYillielmus de Andria, Rogcrus abbas Sancti Jo-
svinus Tornacensis cpiscopus obiit 477.[1219.] Ltido- hannis, Johanncs abbas dc Alciaco, Wilhclmus
vicus domni regis Francic primogenituscuni magno jjreposilus Walineiisis, Johanncs prcpositus For-
exercitu ad Albigenses iter arripuil cum iimumcra miselcnsis, Egidius jirepositus de Lo, Johanncs
mullitudine. [1220.] Capla est Daimala civilas stipra preposilus de Evcrsbam et r.Iii quam jilurcs abliales
Niluiii, diu a cliristiaiiis obessa. cf prcposili, ccclesiasfici ordinis jilurima mulliludo,
Anno Domini 1218 Ludovicus rcx Fraucorum ct nobilis mulier Johaiina Flaudric ct Ilannonic co-
accepit uxorem liliam comiiis Provincie "~. | 19.20.] mitissa cum comitatu. iilurimo speclabilium perso-
Eoilcm tempore inccptum est lemplum saiicti Egi- n iinrtim, el coiiiiininis populi numcrus infinitus. Ilcec
dii apud villam. Gloriosi marlirls Christi Tbome ti'anslaiio facta cst lempore domni Ingclmari abbaiis
Caniuaricnsis archiepiscopi gloriosi corporisfacla est Bcrgcnsis.
clevaiio a domno Slephano Canluariensi ct dorano Anno Doniini 1211, Johauncs filius Pclri comids
Wilbclino Remensi archiepiscopis, astante Ilenrico Brilaniiie, fraler comilis Roherti, acecpit uxorcm
.-cgeAngloruni, adhuc puero ,,7P,et presentibus cpi- filiain comilis Carapauie. Undc rex Francie advcr-
scopis el abbatibus quam plurimis, clericorum quo- sus comitcm Campauic saisivif duo caslra ipsius
(jtie ct mililum et aliorum innumera miiliiindinc. comilis, Moiisteroluni in Fordione scilicct et Braum
Romc Secauam '"". 'VzZi. 1 Eodem vcrc anno ema-
[i220.]Fredericus,cogiiominalus puer Apulic, super
VARI^; LECTIONES. i
'"< Cinciiis Chron. Andr., quod hwc exibct paulo brcviora "" 0. P. c. A. nou habcl Cliron. .xiidr.
*;" mai-c B5". '" Bone — oliiit non habc.lChron. Andr. '7SLud. — Provincie JJOJJ luibct (Jtreti. Andi:
-• Hcvc m
'''" dccsl B5'"., cx Andrcnsi. iS0 Anno — obserarc v.cn hnbet Lhron. Andr.
supplcvimus 163ydaJjergc B5 ' *'" Dc mandalo summi — Seca-
B5"., posl pcrsone rf<7HiHiJi lcguiiliir, scribw crrorc.
iiain ii-.uiItftbelChron. Andr.
 555 CIIRONTCA.— AUCTARIUM HASNONIENSE.- :554
naverunt nova instituta a donmo papa Gregorio de A Provincie, sororem .rcgiiie F.rancorum. Obijt Gode-
correctione nigri ordinis. [1222.] Domnus Petr.us fridus Cameracensis episcoptis, et successit ei ma-
de Corbuel, Senonensis archiepiscopus, lillerarum gistcr Givaidtis de Lauduno, Parisiensis cancella-
scientia non mediocriter imbulus, huic seculo va- riu1;. [1257.] Eodem aiino Balduinus imperator ju-
ledixit; cui successit magisler Waltcrus cognomine venis Consla!ilinop:diiatius vcnit iri Franciam, et
Cornutus. Shvertus castellanus Bergensis, bone in- in Flandriam, et reddifa fuit ei terra, que ipsum
- clolis
juvenis et moribus maturus, cum lorieam et jure hereditario contiiigebat ks'\ [1257.]''JoIiai.ua
scutum et omnia arma sua paraverat, et deberet in comiiissa Fiandrie accepit marilum Tliomam, fra-
militem proinoveri, ne malicia mutaret intelleclum trem comilis Sabaudie. [1225.] Philippus rex Fran-
ipsius, obiit 6 NOnas Maii. Roberlus frater Ludo- cie, vir cathoJicus, domitor Inimicorum iridomifus,
vici regis factus est comes Atrebaiensis et dominus non sine. magno gemitu malris ecclcsie uliimum
de Lens et de nisdino et de Sancfo Audomaro; ac- spirilum exalavit, et ad ccnobium lieali Dionisii
cepit uxorem filiam ducis Brabancie Hoc anno Adopagite delatus, ibidera cum lionorc debito est
Hem-icus rex Anglorum accepit uxorein coiriitis sepultus.

YARIiE LECTIONES, •
4st Srwerlus—
conlingebal rion habet Chron. Andr.

'
AUCTARIUM HASNONIENSE.

Monachus Hasnoniensis, Sigeberlum ex codice B. describcns liujus - additiones rccepit a. Gol, G90, 775,
107G, 1079, 108G, 1090, 1092, 1095, 1095,-1100, 1105; Affiigemenscsa. 1119, 1120, 1126, 1128, 1154,
115'6, U40. Gemblacensesa. 1142, 1146. Ahnalcs porro Blandinienses exscripsit a. 859, 861-865, 869, 870,
878-882,885, 887, 889, 891-895, 890,898,912. 915,-918, 922, 928, 951-955, 958, 941, 944, 945, 949,
951, 955, 959, 960, 962, 9G4, 975, 975, 979, 981, 989, 994, 995, 1002, 1009, 1015, 1014, 1020, 1025,
1050, 1052, 1055, 1050, 1058, 1041,1044,1045,1048, 1057, 1058, 1061, 1065, 1007-1069, 1098,1100,
1105-1111, 1114, 1118. 1155,1157,1145, 1159, 1161, 1165. Prmtefea habet tantum sequentia, qum dairius
e.uB4*4".
010. Prima fundatio ecclesie Marclnanensis a B Hasnonicnsis ecclesie in honore apostolorum Petri et
beato Amando et primo abbate 4SS Sancti Petri Pauli, que consecrata est a tribus episcopis, videli-
Gandens's cet Lielberlo Cameracensi episcopo ct Rabodone
670. (Ex Tomello.) Fundatum est llasnonense - Noviomensi et Rainero Aurelianensi, anno domi-
ccnobium a Johanne viro illustri ejusque sorore nice incarnationis 1070, indictione 8, epacta 6, con-
Eulalia eque illustri, anno humanati verbi 670 , currente 4, ciclo 4, presidente apostolice sedi papa
presidente apostolice sedi Adeodalo papa: Tlieo- .. Alexandro, qui primilus fuit episcopus in Luca,.et
derici vcio regis, filii Clodovei regis et Baltildis regnaule Philippo rege Francorum, fiilio Henrici, et
regine, anno 4. Cumque arcliilcctor extrcmani regnaiite Balduino Flandrensium. et Tlainoeiisiur*
operi manum dedisset, evocato veneraiido Camcra- comiteet reparatore cj'us loci. Sancti quialTuerunt:
censis ecclesie antistite Yindiciano , Deo sanctis- sancfus Marcellus pajia' de Altomonte'(481), sanclus
que apostolis Petro et Paulo idem 4S6 loeus attitti- Audoniarus TarwaiienSium, sanctus Piatus martir
lalur 5 Kal. Maii. Tunc sancla Syoii sponso suo de Siclinio (482), sanctus Gislcnus Cellensis Ceno-
juncta, filios sancle dileclionis peperit, per quos bii, sanctus Salvius niartir de Yalenlianis. sanctus
odoren) vntutum latcrespersil, ila ut exullans di- Yincentius Somniacensis (485), sancti Innocentes
cere posset: Cum esset rex in acubiiu suo, nardus 'C de Condato, sanctus Bertinus abbas, sanctus Ama-
inea dedil odorem suum. tus de Duaco, sanctus Winnocus aJibas, sanctus
• 1068.
(Ibid.) Restauratio Hasnonicnsis cenobii a Donatianus deBrugis, sanctas Wandregisijus ahbas,
Balduino sexto marchiso Flandrensium simul ct sanclus Ycdastus de Attrcbato, sanctUs Bavo, san-
Haionensium comitejqui canonicis seculaiibusinde ctus Everardus, sanclus Amandus (de Elnone, san-
submotis, monaslicis sanctiouilms eundem locum clus Eubertusde Insula, sanclus Landelinus, san-
insignivit et ampliorilms. reditibus Jocupletavil, pre- ctus Hugo, sanclus Aycadrus, sancla Rictrudis,
sidente aposlolice sedi Alexandro papa. Cumque sancla Eusebia, sancta Aldegundis, sancta Ragen-
extremam operi manum dedisset, evocalis veneran- fredis, sancta Regina, Sancla "Waldetrudis. Nomina
dis episcopis, Deo sanctisque apostolis Pelro et abbatuni qui iiiterfucrunt; Rollandus primus abbas
Paulo idem locus allituiatur 5 Non. Junii.Dedicalio hujus loci, Lamberlus, Adelardus, Guedericus,
YARIiE LECTIONES.
435deesl Bt uoi nujus Anni omnia a rubricatore addila sunt in manjinc, _'~"Idcst B4*.
JNOTJ-J.
"' C485)Soigaies, in Ilaunonia.
(481) Hautinont, dicec. Caraerac.
-"(482) Seclin,-prope Lille.
355 SlGEIiERTi GEMBLACENSJS 550
Ursio, Guallerns, Gualdricus, Remigius, Raiiierus, A loiieMorinorum, Geialdo Tprnacensiuni episcopis,
Raiuardus. Folcardus, Sigerus, Heribertus, Ermeii- in bouore sanctorum aposlolorum Petri el Pauli,
gerus, YValbertus. Nomina ahbatissarum : Fredc- ia noinine Talris et Filii et Spirii.us sancti, amen.
sendis 487, Gei-berga. Factum cst boc lerapore domni Fulconis, octavi
1070. Aiiiio iiicarnati verlii 1070, 1G Kal. Aug. abbatis ejusdem loci. Consecratum cst eliain in
obiit BalJuinus inarciiisus sextus Flandi-ensiuin et eadem die altare dominice crucis in inedia basiJica a
Ilaionensium comes, qui dedit arma Piiilippo regi domno Goisleno Suessioiiensi e]iiscopo, cl altare in
Francorum, fdius Balduini similitci' priucijiis Flan- lionore beati Andree apostoli in oralorio sancte
clrensiuni ante ijjsura, procuratoris cjusdem regis Harie Magdalene feliciter, ameii. Inteifuit comes
Pbilippi, in anno tej-cio regni sui posl '*""excessuiii Montanus Balduinus quartus ctim suis baronibus.Af-
patris. fueruut etiam mulli alii bonesti viri: BosoRemensis
1149. Anno doiuinice incariialionis 1149, in- orbis arcliidiaconus, Hugo et Lucas Attrebalenses,
diclione 12, epacta 9, concurrenle vero cyclo decen- Jobaiines el Alardus arcliidiaconi Cameracensiiim,
iiovennali 10, clavi (484) 18, luna octavadecima, 4 Milo Morinorum archidiaconus, et abbates qtiam
Kal. Julii, prcsidenle papa Eugenio, regnaiile rege plurimi, fjancti Theoderici (485), Sancli Medardi
Ludovico, dedicatio Hasiioniensis ecclcsie facfa ^ Humolariensis (48G), Sancti Yinceiilii (487), nionfis
esl sollemjniilcr in die dominica in octavis peiite- Saiicti Martiiii (488), Sancii Sepulchri, Sancii
costes, lota die et tota noeie aere purissinio, qui Aiiiberti, Saiicli Andree, Sancti Humbei'ti (489)7,
fere, per 15 dies valde pluviosus extilerat, a doiiino Sancti Amandi, Sancie Rictrudis, Sancti Marlini
Sansone Remciisis ecclesie venerabili episcopo et Tornacensis, Sancti Landelini dc Casa Dei quc di-
suflraganeis ejus viris noniinatissiinis , Goislcno citur de Claris fontibus (490), de Pratis (491), de
Sijessoriim episcopo,Niclioiao Cameracerisium, Mi- Geralmoiit, de Morimonte (492).
'
YAIU^ELECTIONES.
l~~ Fredcsensis B4*. 4**. "
supptevi; dcest B4* 4". 3
. NOT.E.
_ (484) Esl niiiricrus variabilis ad invenienda prin- (487) Laaduiiensis.
cipia quinque festivitatum mobilium in cvclis (488) Prope Caslcllelum, d. Cameiac.
pascbalibus. (489) Maricolensis.
(485) Sai-.it-Thierry du Mont d"Or, dioecesis (490) Clairefoiilaine, dioec. Suession.
Rejueiisis. (491) Seu Parcum Dominoium, prope Lovanium.
486) Homhjiercs, d. Noviom (492) Dicec. Lingon.

''
AUGTARIUM SITHIENSE.
Codex Ci, prmter additiones Aquicinenses a. 051, GS5, 090, 777, 1048, 1076, 1079, 1080, 1084, 1088,
1087, 1088, 1090, 1092, 1095, 1095, 1096, 1099, 1100, 1105. 1109, 1111, habet sequentes, exannalibus
quibusdam Sitliiensibus pelitas; qui annales, ul docent Blandinienses iisdem usi, superstrticli fuerunt. tinna-
libus quibusdam Sangaltensibus. Indc cxvlicalur, qttod a. 807, 8204 lcgunlur etiiim tipitd Herimdnrium Au-
giensem abbreiiatum.
640. Moiiasteriuin SRhiu a sancto Berlino edifieari ceplum i» lionoi'e sancti Pefri.
698. Deposilio eximii palris nostri Berlini, anno regiiiiinis sui 54.
807. Hoc anno liuia ler ohscurala esl, cl snl semel.
.820. Luna defecit 8 Kal. Dec.

AUCTARIUM S. JUDOCI.
Codex C2' ;jj'CB.'erudditiones Aquicinenses a. 051,085,690, 775, 1048,1076, 1079, 1080, 1084, 1CSG,
10S7, 1090,1092, 1095, 1098, 1099, 1100, 1103, 1109, has tantum habct:
"795. Cenobitim vero fundavit (495) monachorum saucli Judoci, quod Supra mare dicitur (494).
840. Cujus teropore, dum ipse in Francia regnaret, facta est clevacio saucti Tudoci, qui vulgo Sujira
mare dicilur.
-SQ-TM:
'
(495) Karolus Magnus. (494) St.-Josse-sur-Mer, dicec. Ambianensis.

'
CONTINUATIO ATREBATENSIS.
Codicem Sigeberti exsiitisse, unde Cl 2, 5,4, 5, fluxeruni, probare conati sumus supra col. 28. Euijinciu
coniinnationein Iiabuissebrevissimam inde apjmret quod tres aiim, Tornuccnsis, Lauduncnsis,.Burburgcnsis,
 557 CHRONICA. - CONTINUATIOTORNACENSIS. . 558
j'u m'JJJ»'sGv.nisad verbum fere convemunl, cum tamen nullam earum jx aliera cxceplam esse appareat. Ea
igilur, in quibus illm conveniunt, in communi iltorum codicumCcs, 4, 5, fonte C jam fuisse, plus quam veri-
simile videtur. Quw scripta fuisse anle a. 1152 ijirfe npparel quod in Tornacensi omnia usque ad a. 1127 ab
una manu exarala sunl, tum statim sequilur a. 1152 a'o alia mantt. In dimcesi Alrebatensi scriptum fuisse
codiccm, innuere videtur a. 1115; al nequaquam certum est. Fons fuit conlinuationum Tornacensis, Lnu-
dunensis, Burburgensis. Ceterum plurima ex his et in annalibus Aquicinensibus et Blandiniensibus iisdem
fere verbis leguntur.
1114. Concilium Belvacense celebratur. A quique concilium Remis tenuit,
1115, Obiit bone memorie Lambertus episcopus 1125. Concilium fuit apud Romam, in quo pax
Alrebatensis. inter papam et imperaforcra coiifinnatur.
1118. Pascbalis papa obiit, et Gelasius successil. 112-4. Obiil Calixtus papa, ct successit Uonorius.
Yentus veliemenlissimus fuil vigilia nafalis Domini. 1127. Karolus comes-Flandrire Brugis iulerfi-
1119. Gelasius j>apa obiit; cui Calixtus, qui ct ' citur.
Giiido, prius Yiennensis arcbiepiscopus, successit:

CONTINUATIO- TORNACEN.SLS.

-- Codex Tomacencis Co. codicem C. fideliter descripsit cum addilionibus, quas ibi jatn legit, cid a. 65 f
085, 690, 775, 1048, 1076, 1079, 1086, 1090, 1092, 1095, 1095, 1096,_ 1099, 1100, 1105, 1109, et cum
conlinuatione cjus brevi, cui ipsc paucissima lantitm addidil in a. 1115-1127. Alius deiude aunos 1152-
i 179 adjecit; terlius retiqua.

1114. (Cont. Alreb.) Concilium Belvacense. R Uim, ut in mari jdus quam tribus a littore miljbus
1115. (Ib.) Obiit bone memoiie Lamberlus cpi- super glaliem via preberelur, et lumesccntes fluclus
scopus Atrebalensis, et successitllobertus de eadem gelti solidati in siuiililudinem lurrium cernerentur.
url)e natus. Ante ct.post idem gelu per multos annos magna
1117. (Ib.) Paschalis papa secundus obiit, ct frugum jjenuria fuil, adeo ut aliquotiens apud Tor-
Gelasius successit. nacuin sexlarius frumenti 60 solidis vejideretur.
1119. (Ib.) GeJasius jiapa obiit, cui Kalixlus, qui 1155. Ascalonia capitur.
et Guido, prius Yiennensis archiepiscopus, siicecs- 1160. Domnus Gualtherus ahbas 4US obiit, et
sit; quique concllium Remis lenuit. doinnus Ivo abhas 5USsuccessif.
. 1125. (Ib.) Concilium fu.it apud Romam, in quo 1168. Theodericus comes Flandi-ensis obiit, filio-
pax inter papam et imperatorem confirmatur. que suo Philippo comilatuni reliqtiit.
1124. Ilb.") Obiit Kalixtus j)aj)a, et successii Ho- 1171.- Domiiiis Tbonias Cantuarire archiepiscopus
norius. martyrizatiir a satellitibus Uenrici regis Anglire,
1127. Oblit domnus Segardus, hujus cenobii 4SS Qtiis qv.antre virtuiis exiii.erit, Dominus virtulibus
abbas sccundus, vir vitre venerabilis, ipsisque secu- et niiraculis declararc non dfisinit. Eodem anno
laribus polestatibus valde reverendus. (Ib.) Karolus k Balduinus comcs Montensis moritur, et apud Mon-
comes Flandrie inlerficitur Brugis, in recelesia tcs sepelitur. Cui succcdil Balduinus iilius ejus.
s.mcti Donaliani, coram altari quod cst super Eodem eliam anno nobilis recclesia Tornaccnsis
absidam. bcatre Marire semper virginis dedicata cst ab illustri
viro doiniio llcnrico 6S0 Remensi archiejuscojio, plu-
ribtis sectiin adunaiis episcopis.
1152. Dedicatio recclesire sancti Marlini a domno 1172. Hyeinps niollis et yentosa, procellis et
Simone episeopo. ymbribus tediosa, et in medio Jamiarii mense
1156. Domnus Guallhcrus alibas quartus Heri- choniscationes el lonitrua "'.
maiino succedil. Eodem fempore siccilas magna
fuit, et magna frugum abuudantia, ctab incomniodo
qtiartanre febris multi morlui sunt. ->;?52.IIoc tenpore redidit se Torriac.ensis civitas
1147. Ludovicus rex Francorum Jberusalem ivit, regi Francie, que in nullo ei ante stiiijecta erat, per
cum magno quidem coinitatii; scd inacius rediit. manus cujusaam '°~ militis dicti do-nini Johannis
Kix magna, quam vehemens inundalio aquarum esl Doucaslelei', in claustro sancti Martini Ternaceiisis,
secuta. (An. Ii46.) Eodem tempore Toriiaccnsis circa festivitaiein sancti Martini estivalis.
iecclesia proprium recuperavil episcopum. 1555. Obiit IdusMaii dorainus Guillelmus, dictus
1149. Hiemps solito aspefior iiihoiruil, in tan- de YeiHadour. monachus Cluniaccnsis el episcopus
YARLE LECTIONES.
'~~
mamts s. XV corrcxit cenobii sancii Mai-tim Tornacensis. "M0 Eodem — Henrico jji loco rqs:
A91alia mamis addit
Explicii; qumdam rttbro sciipiu in seauenti cclumna crasu sunt. *'jScuidam esse vidclu
in cod.
559 SIGEBEUTl CEUBLACEXSIS 500
Tornaccnsis. Prefuit annis 5. Succcssit cidcm A Instiluit dicere Ave Maria icr cirra Jinram conijile-
Thcolbaldtis u's de Sausoure. Prefuit fcrc per unum torii. Conposuil jct horas sancte crucis. Conposuii
aiiuiiiii. quaiidam orniionem que est anima C.hristi. Quein
1554. Obil. Successit dominus Andrcas dc Flo- qui in missa dixcril, 50e dics indulgencie oblineljii,
renc.ia, episcopus Atrebatensis. Obit domintis Guil- scilieel 20 "•''- pro pcccatis mortalibus et 10 '" pro
leltiius ai-chiepiscopus Remcnsis Obit domimis Jo- venialibus. Prefuit 18 annis. Successit cidem Bcne-
hamies divina providencia papa XXII Nonas De- dictus XII anno eodeni u~".
eenljris, indictione 2, epacta 14 concurrenle *••*.
VAUI/E LECTIOXES.
'"' Thcolbaldus cod. tEi
spaiium numen rciictum. '~'Jcx rasura. ''" In finc
paqina.' erasa sitnt:
Anno 1555 obiit duminus Guillelmus bone mcinorie episcopus Tornaccnsis.

AUGTARIUM LAUDUNENSE,
Codex Corbcicnsis Ci\ prmicr addiiioncs Aquiancnses a. 051, 090, 1048, 1076, 1095, 1090, 1099, 1105,
jjrtitcas lanlum alias habet, atqttc continuationem, quam Lauduni in cmnobioS. Yinccnlii scriplam csscl ctp-
paret. Alirn aulem manus du-ces. xn cCxin puuca postea l.ic illic margini ascripserunt, qitm in nionasterio
Corbeiensi nalti, a Laudiincnsibus segregavimits.Laudunensis conlinuatio, in primis Alrebalcnsem excipicns,
variis lemporibus scripta videtur. Inlccjram in opus suum recepit a 1154 conlinnator Prmmonslralcnsis.
928. (Ludowicus) qui Lauduni consecratus est. B 1115. (Ib.) Ohiit bone raemorie Lambertus cpi-
1052. Elinaiulus Lauduni fit cpiscopus. scopus Atrebalcnsis.
1055. Hic Lco Remis ccclesiam beali Remigii 1117. Magister Anselmus (49G)obiil Idus Julii,dic
consecravit. dominica.
1096. Elinaiidus bone memorie obit. Quo cpisco- 1118. (lb.) Pascbalis papa sccundus obiit; ef Ge-
panlc niulier qucdani dc villa ipsius, qnc Civiacus lasius succcdil. Terrcmolus faclus cst apud nos
dicilur, genc.ruin suum strangulasse convicla, dum 5 Irlus Jan., fcria quarla. Yenfus velicmcntissimas
ob hoc ut cremaretur, a populo trahcreiur, in ec- vigilia natalis Domiiii, durans pcr lolum cliora et
clcsia bcafc Marie orandi liccnliam sibi dari impe- 1'iOctcin.
travit; ubi in inliino cordis compuncta, pioslrata 1119. (/').) Gelasitis papa oJjiit; cui Calixlus, qui
pavimcnio, illud ciimen qtialifer commiseril, cum ef Guido, successit, prius Yieniiensis archiepisco-
jinillis lacrimis professa, ipsam raisericordissimam pus; quique concilium Remis leiiuit.
Dei mairem in tanto discrimine iiUcrveiiirieem sibi 1121. Ilocanno prclicUur abbas Sycfridus cccle-
affore postulabat. Indc ad locum supplicii ducta, in sirebeali Yincentii Laudunensis ccnobii.
domuncula quadam, qua cremanda erat, ad slipi- 1122. Moritur domnus Adalbero cjusdem cccle-
tem firinis vinculis religatur. Deinde ignis supponi- 'C si;e '"", vir lotius hoiicslatis et prudcntire.'~~
Eodcm
tur; quo consumpto iterum ilerumque ab inimicis anno Lauduni secundo facta est commotio
i]isius reparato, ipsa vestimenio et ipsis crinibus 1125 (Ib.) Coiicilium fuit ajmd Romam, in quo
illesis, piissime Doinini malris inlcrventu ex ipso pax inlcr papam et imperatorem confirmatui
incendio intacta, omni populo Laudunicc civilalis 1121 (Ib.) Calixlus papa obiit, et successit Hono-
applaudenlc, regreditur. Hoc autem miiaculum in ritis. Ilenricus rex Lotbaringie, corigregafa quanta
quodam libro in ecclesia beati Yincentii exaratum potuit mililtim muUitudinc, intrare voluit ferram
Jaiitis invenilur. Elinando in episcopatu succedit regis nostri, qui similiter iiifinitam multitudineni
Ingelraniius (495). tam mililum quam peditum adunaverat. Quo audifo,
1104. Ingelraraius Laudunciisis episcopus obiit; rex Lotbaringie deslifit a temcrario incepio suo. El
\Yaldricus, regis Anglorum cancellarius, in episco- hoc faclum est 19 Kal. Sept.
patu ci succcdit. 1127. (COJH.Atreb.) Karolus comes Flandric j)ro-
ditione inleriicilur.
1128. Drogo primus abbas in ecclcsia1sancii Jo-
1115 Yaldrico Ilugo Aurclianensis decanus suc- haniiis Lauduni, ejcclis inde monialibus, 17 Kal.
ccdit in cpiscopatu, scptem tantum mensibus vivens. M Jun. feria quarta, ordinafus cst.
Utigoui Bartholomeus succedit. Malcr ecclesiabeaire 1129. Morilur abbas Syefridus; succcdit Ansel-
Marire Lauduni denuo consecratur. nius. Pbilippus puer ungitur in regem, die pascc
1114. (Cont. Atrcb.) Concilium Belvacense a Co- 18 Kal. Mai, pafre presente.
none Romane sedis legato celebralum. 1150. Thomas de Marla occiibuil 0 ldus Novembr.
VARI^; LECTIO.YES,
M7 nrc.oositus excidissc ridctui: '-~ comimniio cod.
NOT^E.
(495) Ealeni, scd mullo amjiliora leguntur in (498) Cf. Cor.tin. Prremonstr. mlra p 4*o.
Auctario Ursicanmino.
 S6i CHRONICA. — ADCTARIUMCORBEIENSE. 563
1151. Philippus rex dum in civitate Parisius, sic- A ctus est, et apud. Sanclum Dionisium aute majus
ut puer, equum suum deduceret, porcus pedibus allare sepultus, Kal.-Aug. Hoc ipso anno Liuterius
equi se suhmiltens, equum super ipsum precipitem imperator, poslsubactam in fideiitate Romanae ec-
dedit, et ita puer subita et miseranda morte pre- clesireApuliam in patriam rediens, morluus est. Gui
yentus est, 5 Id. Oct. Suessionis eeclesia beali Ife- Conradus succedil.
dardi ab Innoeentio papa consecratur, Id. Oct. Lu- 1158, Habitaculum servorum Dei in loeo, ubi di-
dovicus, frater Philippi nuper defuncti, aHhuc pner citur Ad montem Dei (499), construitur; ubi de-
consecratur in regein ab Innoeentio papa, Remis in gentes regulariter vivunt, adquirunt regiium coelo-
concilio 8 Kal. Novbr. rum precibus ac jejuniis, carnis repugnanliam cili-
1152, Fara caslellum (497) obsessa esl a Ludovico tiis domant asperrimis. Obut domnus Ebalus, nio-
rege Francorum, a Nonis Maii usque 7 Idus Julu; naeus Sancii Yincentii Lauduni, vir in omni lilte-
nec tamen capta. rarum scientia clarissimus,
1155. Eclypsis solis factaest 4 Non. Aug. feria 6, __ .1159. Tempestas yehemens oritur 6 Non. Julii,
hora 5. quatuor fere cpntinuis perseverans noctibus, cum
1154. Henricus rex Anglire obiit. Stephanus nepos tonitruis et maximis coruscationibus.
ejus de sorore in regnum succedit. " 1140. Inter Ludovricum regem Frajicorum et pa-
1155. Ventus nimius 5 Kal. Novembr., qui lurres pam Romanum facla dissensione graviter «.cclesia
et edificia multa diruit. Mare termiuos suos egres- perturbatur, hac videlicet ex causa, quod defuncto
isum, partem Flaiidriarum. cum habilatoribus suis Bituricensi archiepiscopo missus est a doinno papa
inopinate submersit, eidem ecclesie pasior consecratus; sed a rege et
1156. Anno 1150, Honorio papa defuncto, faclis aliis quibusdam repudiatus, in archieoiscopatum rie-
partibus Gregorius, qui Innocenlius dictus est, et quaquam admittitur.
Petrus de Leone eliguntur. Sed lnnocentio iu honore 1141. Yentus vehemens ontur 14 Kal, Feljr., pene
eoniirmato, Petrus reprobatur. Dissencio vero inter durans tota die: horriliili impetu monasteri.a do^
iJIos de papalu extunc orta, durat adhuc injiunc
musque subruit, arbores annosas terrae corequat,
T156anl annum. Hujus rei causa in ipso 1156° anno iram Dei
peccalis exigentjbus promeritam erga ge-
imperator secunda vice Romam profecfus est. Hic nus humanum manifestat. [Cujus etiam violentia
Innocentius anno 1151, pontificatus vero sui"se- una turrjum ecclesie Corbeiensis del)ijitata et a suo
cundo, in die palmarum Laudmii ad sanctam Ma- statu commota corruit, et de sua ruina dampnuni
riam in sede episcopali missan) celebi'avit; in se- et mesljciam habitatoribus intulit '"<>.]
C pariler
cunda vero feria sequenti in ecclesia beati Yincentii.
(1145 *co.) Iiiiiocentius papa moritur. Suecedit ei
1157. Siccilas, quantam nemo, qui lunc viveret,
Guido, qui et Celestinus,
se vidisse vel ab antecessoribus suis se audisse te-
ita ut fontes et et de (1144 800,) Pax rcdditur 501 ecclesiis Galliarum.
stabatui-, putei, quidam flumi-
nibus siccati sint, Hoc eodem anno comes Picta- Celestinus papa morjtur. Succedit in papatum Lu.-
cius. , .C02.
ycnsis ad Sanctum Jacobum in Galatia (498) causa
orationis profecttis, in sanclo die parasceve in ipsa (1145 "~3,)Lucio substituitur Eugenius, Hujus Ro-?
ecclesia beali Jacobi ante allare, ubi et sepultus mani juguni detrectant; quique nimis insolescentes,
est, obiil. Hujus iiliam Ludovicus puer rex Francia? ausu feritatis ingenitae, patricium sibi statuunt, qui,
aptid Burdegalam, universis optimatibus Francise rei publiea. curam ger.at, et vices imperatoris eo
presenlibus, quam solempnibus nuptiis duxit uxo- absente suppleat.
rem, Ludovico rege patre suo adhuc vivente, qui [ Sequeniem liujiis operis seriem require apud
tamen fere inlra eundem mensem Parisius defun - Valiem Lucenfem*04.!
YARI.E LECTIONES.
489addit manus alia, comva, "">numerus dcest. co' ivsdilurcod. *~~tta cod, ' '>* numerus
101addit eadem manus, qum ad a. 1141. dcest,
r.ui/t-.
(497) La Fere, in confiniis Virmandensium et (498) San YagodeCompostella,
Marlensium, ad fl. Oise situm. (499) Ord. Carthusiensis..

AUCTARIUM CORBEIENSE

419, Hic ceperunt Franei reges hal)ere, qui prius D 664. Floruit Theodefridus primusabbas Corbeieri-
duos duces vel judices consueverant Iiabere super sis,
fe; primumque regem sibi statuunt Pharamundum, 807. Sanctus Adalardus Corl)eiensis abbas nonus,
Marcomiri sui ducis filium, patruelis Karoli imperatoris, pollel in Gallia.
G62. Hic Lolharius fuit rex decimus, .815,.Corbeiensis abbas cum fratribus et sorori»
P^TROL, CLX, 12
 5G5 SIGRBERTI GEMBLACENSIS 5Si
bus suis pluriJiusque proceribus rcgni a Ludoyico .\ 828. Ratberius cognomerito Pascbasius, discipu-
imperatore dampnatur exilio. In cujus locatur sede lus sancti Adalardi, omnium diyinarum scriptura-
vir venerabilis abbas 10us nomine Adalardus. Hic rum perscrutator, floret in Gallia.
pri-riium cepit edificare novam Corbeiam. 844. Hic. Karolus post imperii divisionem fuit
821. Adalardus Gorbeiensis abbas aliique proce-. Francorum rex primus. Hic Lotbarius fuit pii Lu-
res regni revocanlur ab exiliO, nisi quos niors vita dovici, Karoli magni fiiii, (ilius, imperator tercius.
privaverat, pristinisque honoribus relocaiilur. 885. Hic Karolus fuit Ludovici Germanorum regis,
827. Adalardus Corbeiensis [abbas celeberrimus pii Ludovici imperatoris filii, filius.
inter Francos exfilit.

CONTINUATIO PRiEMONSTRATENSIS -.

Damus cx codice Bi conlinualionem, qum Laudunensi superstrucla, hutc anle a. 1126 nil fere inserit nist
magnos centones ex Vila Norberti consutos, in sequenlibus permulta addit aliunde pelita, qum magnam cum
Valcellensi cognationem pfodunt. Posl a, 1145 excepil fortasse codicem Vallis Lucentis, de quo cf. supra
col. 51. Auctofem ignoramus; facile tdmcn apparet fuisse Prmmohslratensem, dimcesis Ldudunensis vcl
Remensis. Scribere ccepit non ante a. 1146; qttoanno desihit auctdrium Laitdunense; uttra initium dnni 1155
opus non deduclum fuisse ab auctore, oslehdil conlinuaiio Ursicampina, qum nosirum excepit inlcgram, et
ipsailerum excerpta a'Nicolao Ambianensi, Vincentio Roberto Altissiodorensi. Yalcellensis etiam atqtte
Burburaensis nostro uscevideniur.

Post Ivonem, qui vita atque dcctrina sua Carr.o- B j)resbiler simul ordinatus, paupertatis Christi tu-
tensem aecclesiam illustravit, quique inter cefera nicam induitur; et verbo predicatioiiis fervenlissime
opera sua illad volumen, quod decreta Ivoiiis di- inslans, bajulans sibi crucem nudam, nudus Chri-
cunt, sua industria utilitei' compilavit, Giffridus, stum sequitur. Quorundam etiam religio.sorum mo-
vite nierilo ae prudentia venerabilis, Carnotensem ribus exploratis, artioris yire propositum el tunc
secclesiam rexit. Iu Remensi quoque melropoli post lemporibus iiiaudilam.districtionem arrijjit; et per
Manassem illustrem virum, exturbato invasore Ger- aliquantum teroporis nudis incedens pedibus in bru-
vasio, Radulfus successit (500), qui Viridis cogno- mali rigore, verbum Dei spargens, multos ab er-
men habuit. (Cont. Ldud.) Waldrico Laudunensi rore convertit.
episcopo a sue urbis civibus nequiler perempto, 1117. 11. 8. 17. 7
Hugo Aureliauensis recclesire decanus subslituitur.
vir illuslris Bar- (Co«(. Laud.) Anselmus Laudunicre civitatis ina-
Quo post septeni menses mortuo,
Laudunice civitalis gister iiominatissihius, litterarum scienlia clarus,
tholomeus ad episcopalum pro- vir morum honestate et consilii maturitate venera-
vehitur. Cujus industria et episcopalis recclesia, bilis, obit;
in brevi iterum conse- qui utili studio el sollerti industria, in-
qur« incensa fuerat, reparala ter cetera opera sua, eliam in psalterio glosas mar-
cratur, et civitatis ac provincire desolatione suble- ^
iu multis an; anlea ginales atque interliniales de auctenlicis exposito-
vata, locis, quibus riunquain ribus elimata abreviatione ordinavit, .
fuerat, religionis fervor el Dei cultus fundatur, et
inde in multas ac remotas et eliam transniarinas .1118. 12. 9. 18. 8.
regiones propagatur. (Ib.) Paschalis papa obit, eique Gelasius, Ro-
1114. R. 8. F. 5. A, 14, H. 4. manae recclesiae cancellarius, in pontificatu succe-
, (Cont. Laud.) In civitate Belvacensi a Conone se- dit. Terraeinotus factus est apud nos 5 Id, Jan. 4
dis apostolicre legato concilium celebralur. feria. Yentus vehementissimus in vigilia natalis"
1115. ... 9. 6. 15. 5. - Domini, per totam diem et noclem durans. (V.
(Ib.) Lambertus bone memorie Atrebatensis epi- Norb.) Gelasius papa, indicto Remis consilio, trans-
scopus obit, eique in Robertus suc- grediens Alpes in Gallias yenit. Ad quem vir Dei
' episcopatu
cedil. Norbertus, nudis ut erat incedens pedibus, acces-
1116. 10. 7. 16. 6. sit; eique animi sui propositum pandens, licenliam
- et auctorilatem seminandi ubique verbum Dei ab eo
(V. Norb*) Hoc tempore Norbertus, Joci et ordi-
nis Premonstratensis fundator, de partibus Lotha- accepit. Inde usque Yalenlianas rediens, infra quin-
D
ringiae oriundus, genere, divitiis atque facundia decim dierum spacium tres socios, quos solos ha-
ipsis etiam summis prineipibus familiaris atque no- bebat, morte prereptos amisit; et ibidem prO tribus
tissimus, diyino fervore sueeensus, postposita se- unum recepit, Hugonem videlicet, qui ei in regi-
culi pompa, repente ad votum suum diaconus et niine Premonstratre secclesia; succcssit.
WTM,-
'
(500) A. U06,
505 CHRONICA. — CONTIXFATIQ PR^MONSTRATENSIS. 56G
. ili9. R. 15. F. 10. A. 19. H. 9. ^ feda relinquens vestigia aufugh, vasque possessum
.. tCont. Laud.) Gclasius papa apud Gluniacum mo- reliquit.
riiur , et Guido Yjeniiensis archiepiscopus, Ste- . 1125. 17. 14.. 25. 15.
phani Burgundiortim comitis germanus, in papatum (Cont. Laud.) Concilio Romre celebralo, pax in-
eiigitur; et ab eo concilium a prcdecessore suo in- ter regnum et sacerdotium reformatur, et jus inve-
diclum Remis cclebrafur. Balduinus Flandriarum siiturarum episcopaliuiri ab imperatore exfestucatur.
comes, Kalixli papre de sorore Clemenlia nepos, (V. Norb.) Norberio ad quffirendas sanctorum reli-
Willelmum filium Roberti Xormamiorum comilis, q.iias Coloniam veniente, et suis indicto jejunio,
a fralre suo Henrico rege Auglorum captivali, Nor- orationibus instante, una de numero undecim mi-
maniiire polenier reslitucre volens, post occupatam liiim.virginum iiomen suum et locum, ubi jacebat,
magnam cjusdem Normannire parlem," in capile vul- spccialiter designans, in crastino sollempniter le-
neratus obiit (cf. A. Bland.) Cui consobriuus ejus yata, ct cum aliis sanctorum reliquiisad locura Pre-
Karolus, Kanuti Danorum regis filius, in principatu monsiratum esl ab co translata, Sequcnti vero die
succedit, apud Sauctum Gcreonem in oratione pernoctans,
1120. 14. II. 20. 10. mane facto in medio gecclesire,ubi nullum appare-
"
(Y. Norb.) Yir Dei Norbertus , a papa Kalixto bal sepulturre vestigium, effodi precepit, el corpus
Bartbolomeo Laudunensi episcopo specialiter com- sancti Gereonis integrum absque cerebro lionorifice
mendatus, cum ei rccclesia beati Marlini a predicto et diligenter collocatum invenit; sicut et de ipso
episcopo offevretur, tum propter urbis viciuiam, legebatur, quod pars capitis, et non totum caput,
iiim qtiia ejusdem recclesireclerici propositi et vitre abscisum fuit, Quod cum bonore et reverentia a
.ejus austeritalem horrebant, eam reliquil; cf ab clero et populo elevatum est, et inde pars viro Dei
episcopo diversis ejusdem provincire locis reli- donata est. Inde Premonstratum rediens, et quadra^
gioni congrueiitibus sibi ostensis, tandem divinitus ginta jam clericos cum mulfis laicis secum IiaJjens,
jn loco Premonsfraii resedit, ibique solitarius reli- profcssionem eos facere secundum apostoiicam in-
giosam vitam agere cepit; et tempore quadragesime stitutionem et canonicam regulam beati Aiigustini
ad colligendos socios solus egressus, ante pascha docuit, et ad voluntariam paupertalem et promptam
cum tredecim sociis rediit, et cum his in Premon- obcedientiam celeraque mililire spiritualis instru-
strato loco secundum canonicre iiistitulionis nor- menta eosdem diligenlcr instituit. Cui non multo
mani ad lenorem regulre beati Augustini Deo mili- post quidam comes de Westpbalia Godefridus cuni
tarc cepit. Q uxore sua conversionis gralia se conlulit, ct tria
1121, 15. 12, 21. 51, Ioca in allodio suo, castrum videlicet Capenber-
(Ib.) In Premoiislrateusi recclesia cuidam fratri gense, locum Elostatbensem, "Warlarensem, divino
altius de inefTabilitrinitafe, qure Deus est, cogitaiiti, ctillui per eum mancipavit. Cujus exernplo coin^
in matufinis demoii aslitit, et ci tria gestans capita punctiis comes Teobaldus bomini Dei se famiharis-
apparuil, Trinitatem se esse contestans, et ob fidei simum fecit, et ejus monitis atqiie consilio mulla
sure meritum Trinitatis visione eum dignum esse postmodum erga pauperes vel quoslibet religiosos
afiirmans, Sed frater paululum preiriedilatus, cum libcralilafe atque munifieenlia uli cepit.
non sibilum aurre lenis, sed felidum ventum lur- 1124, . 18. 15. 24, 14,
binis senliret, inimici dolum agnovit, et ei convi- ( C. Lav.d. ) Obiit bone mcmorie papa Kalixtus,
eians,. recedei-e compulil, Qui tamen eum postea eique in papatu succcdit Honorius. (Y. Norb.) Ad
aliis modis delusit. Mortuo Lamberto Noviomensi quem proficiscens pater Norbertus, et ab eo honori-
episcopo, Symon, Ludovici regis Fraiieorum patrue- iice suscepius, et qure flagitabat digne consecutus,
lis, successil in ejus loco. Parthenopolis se fiiturum episeopum divinitus agno-
. 1122, 16. 55. 22. 42. vit. Et rediens, cum in die paschre apud Herbipolim
(Ib.) Norberto instantius verbum Dei predicante, !) in populi fiequenlia missain celebrarel, eeeca mu-
apud Nivigellampuelia per annum a demonio vexata lic-i',ipso posl sumpla mysleria in oculos ejus suf-
jcoram ipso adducilur; eoque evangelia et exorcis- flante, visum recepit. Unde quidam divites com-
mos super illam multiplicante, demon irridens can- puncti, se el sua Deo reddidcrunt, et aacclesiam
tica canticorum a principio usque ad finem per os ibidem edificantes, divino cultui per manum pre-
puellre edidit, ac deinde verbum e verbo interprelaiis dicli palris eam mancipaverunt. Inde Premonslra-
in Romana lingua, et postmodum in Teutonica, tum rediens, in rccclesia beati Marlini, quae sita est
tolum exprcssil. Sed Dei servo artius insistenle, in suburbio Lauduni, quendam de suis, doninum
cum in monachum astantem introeundi liccntiam videlicet Gualterum , abbalem primum consecrari
quereret nec acciperet, illo die se noii exiturum fe.cit; cujus induslria, Deo cooperante, eadcm rec-
esse respondit, et tota die coram populo plurimum ciesia tam in temporalibus quam in spiritualibbs in
cum eo contendjt, Sacerdos inpransus permanens, lantum est in brevi mulliplicata, ut famam bonre
et noctem oralione continuans, mane cum presente opinionis el propagines sanctse plantationis in exte*
puella ct demone per os ejus plurima garriente di- ras ac longinquas jam extenderet regiones, videlicej
yina celeJjraret, intcr ipsa sollcmpiiia fretcnlis urinrc Iii Nervjam, in Flandriam. in Angliam, in Wasco^
 ""<•;" SIGEBERTI GEMBLACEXSIS TM
•liiam, ifi Golbiani, in Uispaiiiam, in Burgundiam ; A 1125. R. 19. F. 10. A. 25. II. 15.
quas oinnes provincias per eandem dornum bono jam Fames permaxima grassatur in Gallia, in qna
videmus odorc rcspersas. ln Yivaricnsi eliam tec- Karoli , inclyti marchionis Flandrire, liberalis ei:i-
clesia de fratribes suis abbatcm itinc ordinari fecil. tuit muiiificenlia; qtii innunierabilibus diversis in
Ubi cum ad iniroilum fratrtim malignus spirilus locis p.uiperibus cotidiana minislrabat victus sti-
hoininem quendam invasissel, et eum per biduum pendia.
vexasset, per virum Dei expulso demone curatus est. 1120. 20. 17. 26. 10.
1j castro nicliilominus Aiitwerpiensi recclesiamordi- (.•iii. 1123.) Henrico jmperalore morttio, quibus-
yiandam bac de causa suseepit. Oppidani castri il- dani principihtis, maxime de Suevia et Alemannia,
lius a quodain heretico Ttiiichelmo seducti, paula- nepotcm ejus Cuonradum in regnuni sublimare vo-
tim a iide et bonis moribus desciverant, quia idem lenlihus, alii Lulherum Saxonire ducem, virum con-
Jiereticus nimire subtiliialis, cum lameii essel laicus, silii et bellieosum, in regem provehunt.
sed multis eliam diserlis clcricis in serinone acu- 1127. 1. 18. 27. 17.
tior, sacri ordinis minislros et episcopalem ac sa- Post mortem Lisiardi episcopi (501), Suessorum
cerdotalem gradum nichil esse dicehaf, corporis et fit episcopus Joslenus, vir consilii. Cameiaci quo-
sanguinis Chrisli perccptionem sumentibus ad salu- B que posl. Burchardum Ileriniannus episcopalum te-
tein prodesse negabal; in precioso apparatu et vesti- nuit. Quo posl Iriennium exlruso, Lictardus ei suc-
Jms deauratis incedcns, frijilici funiculo crinibus in- cessit; qui et ipsc post quatluor annos repudia-
tortis, verbis persuasibilihus et conviviorum appa- tus (502), Nicholaum successorem habuii. (Y. Norb.)
j'atibus suos, qtti ciim circiter tria milia annati se- Parlheiiopolilanre civitalis archicpiscopo defunctc,
quebantur, alliciebat, et pcr eos in resistenlcs sibi cum clerici et civcs ejusdem urbis coram impera-
•cedibus seviebat. Credebant ei et reverebantur eum, tore Lulhero ad eligendum arcbiepiscopura apud
in lantum ui aqua, qua corpus lavissct, bilicrent ct Spiram convcnissenl, nutu domni Gerardi Romanre
pro reliquiis asportarcnl; eum tamen tanlre incon- sedis legati, qui tunc forte aderaf, ct postea factus
tiuentire el inpuritatis esset, ut iilias in malrum pra> est papa Lucius, nec non e! Albe.ronisMelensis pri-
sentia, sponsasque maritis intuentibus corrumperet, micerii, qui postea factus est Trevirorum archiepi-
ct hoc opus spirituale esse assereref. Qui tandem . scopus, Norbertum Preinonslratre recclcsirepatrcm,
post muitos errores et multas cedes, dum navigaret, qui pro quibusdam causis eo forte advenerat, in
a quodam presbitero in cerebro percussus occubuit. pastorcm eligunt, et regali prosequente conivenl.ia,
Sed nec posi ejtts mortem error ipsius tam faciie ad sacerdolium prrefatre urbis provehunt. Karohis
^
cxlirpari potuif. Proplcr quod a clericis loci illius comes Flandrire, pro execulione justiti;e quibusdam
receJesia cum aliquantis redditibus per maiium epi- suorum perosus, diebus quadragesimre in recclesia,
scopi Norberfo ordinanda datur, speranlibus, quod ubi missam auditurus venerat, orans cum quibus-
per ejus saltitarem doctrinam heresis illa de medio dam suis procerihus, ab eis inlerficitur. Quod sce-
tolleretur. Quod et factum est. Siqu.idemipso predi- lus provincire tolius zelo et uiianimi concursu tanta
cante compuncti viri et mulicrcs, corpus domini- est severitate vindicalum, ut non facilepossit oc-
cum, quod in cisiis et foraminibus per deccm annos currere lam districtre uliionis exeniplum. AYillcl-
ct amplius reposuerant, atluleruiit, et per ejus do- mus, Roberii Normannire quondam comitis filius,
clrinam paulatim ad sanam fidem resipuerunt. Ra- electione principiun el conivenlia Ludovici regis
«lulfo Remorum archiepiscopo obeuiite (Jul. 25), Francorum substiluitur in principalum. Quem pa-
Rainaldus succedit in presulatu Remensis recclesire. truus suus Henricus Anglorum rex suspectum ha-
Yenetiani navali exercitu Ascalonem obsidentes, ac- •bens, eo quod ipso exheredato palrem ejus Rober-
cepla ab Ascalonitis pecunire taxatione , recedunt, tum captivum teneret, principes Flandrire adversum
et Tyrum aliquandiu obsessam in deditionem acci- eum in rebellionem suscilat. Qtii Theodericum Ka-
piunt. Balduinus rex Jcrosolimorum a Saracenis n roli consohrinum de Alsatia contra eum accersiunt,
et Willelmo post bieunium per vulnus mortuo, ad
preventus capitur, et post diulinam captivitatem
data pecunire estimalione relaxatur. (C. Laud.) Hen- priiiCipatum provebunt. Fulco successit Balduiuo
in rcgno Jerosolimitano.
ricus imperator congregata exercitus infinita mulii- 1128. 2. 19. 28. 18.
tudine, fines regni Francorum irrumpere disponit; (C. Laud.) Lauduni in recclesia sancti Johaniiis,
sc.d Ludovico Francorum rege cum infinito nichil- consilio
regis et principum, monialihus, qure malt
oininus exercitu in occursum ejus properante, con- infaraes erani, ejectis, et monachis in earum locuin
silio principtun et episcoporum ab inutili proposilo substitutis,
Drogo, religione etfacundia venerabilis,
desistit. Et hoc faclum est mense Augusto. Henri- a Bartholomeo
episcopo primus abhas ordinatur ;
cus iniperator Montionem casfrum capit, et Rainal- qui postmoduin a papa ImioceiHio Romre Osliensis
diim ejtis comitem capluni secum abducit. episeopus cardinalis consecratur (an. 1156).
NOTJS.
(501) D. 18 Oct. 1120 secundum Grtll. Cbrisl.- 1125 sec. Bouq.
(502) A. 1157.
 SG9 CHROXICA.— COXTINLATIOPRTIMOXSTKA.TENSIS. 570
1129. R. 5. F. 20. A. 29. H. 1. A Unde eliam in Syriam c-t Pabsiinam de Preinon-
(Y. Norb.) Xorbertus arcbiepiscopus in recclesia strato fratres missi , uoiinullas abbatias edificave-
sanctre Marire apud Magedeburch, expositis clericis runt. Eratque circa hrcc tempora pulchra ac decora
secularibus, sui ordinis fratres collocavit , et, ut facies recclesire, diversorum oi'dinum ac professio-
inibi ad tenorem regulre, quar.i Premonstrati insti- num circumdata varielate; dum hinc Premonstra-.
iuerat, Deo militarent, ordioavit. In Premonslra- tense.s, hinc Cislercienses, inde Cluniacenses rao-
tcr.si quoquc sccclcsia successorem sibi domnum nachi, lura etiam diversi habitus atque professionis
Hugonem, qui ab inicio pauperfalis sure socius fue- sancfimoniales et mulieres Deo devolre, in contiiieii-
rat, abbalem ordinari fecit. Sed et ad Andwerpien- tia atque paupertale sub obedientisejugo regulariter
sem atque Florefiiensem recelesiam ad regimen fra- viveutes, fervore religionis invicem provocareiit, ei
trum nominatos palres deslinavit. (C. Laud.) Ansel- nova ceitalim diversis in locis monasteria funda-
mus a.bbas, postmodum episcopus Tornaci, succe- reni. Ctim his etiam monachi Cartugienses ei ipsi
dit Seifrido in recclesia saucti Yincentii de monte paulalim pullulabant; qui pre ceteris continentes,
Lauduno. Pbilippus puer, Ludovici Franeoriim re- pesti avaritire, qua plurimos sub religionis babitu
gis filius, Remis in regem ungitur, die pascba), 18 laborare videmus, terminos posuerunt, dum certum
Kal. Maii, patre presente. B numeriim bomiiium , animalium , possessionum ,
1150. 4. 21. 50. 2. quem eis pretergredi nullo modo liceat, staluerunt;
(Ib.) Honorio papa defunclo , factis partibus, et i])si singulas singuli cellas habenles, ac raro vei
Gi-egorius et Pelrus de Leone ad papatum eligun- ob Dei culfum, vel ob muluum in carilate solaciuin
tur, et Gregorius Innocentii , Petrus Anacleli no- convenientes, perfeclius mori mundo et ceteris di-
mine alterantur. (V. Norb.) Sed Pelro ob parentelre ligeiHius vivere Deo elegerunt. Inler quos Gigo,
sure fortitudinem apud Sanclum Petruin commo- prior Caiiusire, religione ac sapienlia eminentissinie
rante, Innocentius Roma egressus in Gallias profi- floruit; el de eadem domo Ilugo, ex priore Gratia-
ciscilur, et Gallicana sibi adhcrente recclesia, con- nopolilanus episcopus, poslmodum Yiennensis me-
ciliis celebratis priino Remis, secundo Pisis, in pa- tropolilanus, in ipsius religionis dislrictione insi-
patu confirmatur, et Petrus ab omnibus Gallire et gnis claruit. Ad lirec etiam milites templi Jerosoli-
Germanire episcopis anatbematizatur. Jobaraies ])irc milani, fratres quoque de hospitali, sub religioso
memorire Moriiioriim episcopus obiit ; eique Milo babitu coiitiiieiiter vivenles, ubique se multiplicando
abbas de sancti Judoci ex ordine Premoiistratensium diiTundebant, et qnre poterant, vel de Jaborlbus
succedil. Roberfo quoque Alrebatensitim episcopo , j)ropriis, vel de fidelium elemosinis, ad opus Deo
defunclo, Alvisus abbas ordiiiatur episcopus in ejus militanlium et infirmorum quorumque ac pauperum
loco. (C. Laud.) Thomas de Marla in stio proprio Jerosolimam mitlebanl.
conduefu negotiaforcs dolo capicns, a j'cge Ludo- 1152. 6. 25. 52. 4.
vico cum exercitu impetilur, ct a Radulfo Yironian- (C. Laud.) Fara castrum a Ludovico Francorum
dorum comite vuhieratus et caplus, Lauduni mo- rege obsidione cingiiur, a Nonis Maii usque ad 7
litiir. Idus Jtilii; nec tamen capitur. (Ib.) Eclypsis solis
1151. 5. 22. 51. 5 facla est 4 Non. Aug. fer. 6 hora 6 (505).
(Ib.) Iiiiioceiitiiis jjapa Lauduni in rccclesiasancirc. 1155. 7. 24. 55. 5.
Marire dominica in ramis jialmarum, ct tercia feria (V. Norb.) Lullierus imperator cxpedilionem in
sequenti in recclesia beati Martini divina mysteria Italiam parat; et cum episcopis el archiepiscopis
celebravil. PJiilippus puer nuper in regcm unctus, papam Innocenliuin Romam deducens, conlra Pe-
dum in civitafe Parisius qquo vehiiur, porcus equi trum Leonis, qui monasierium sancti Petri munie-
pedihus se forle suinmifiens, equum super ipsum rat, eum in episcopio Laterauensi in sede ponfifi-
precipitem dedil, et de ejus subila et miseranda cali polentcr collocat. Ipsum vero Litith.crum Inno-
morle Francis luctum induxit, 5 Id. Ocl. Ecelesia I3 centius papa ibidem in imperatorein consecrat.
sancti Mcdardi Suessionis ab Iniioceniio papa con- 1154. 8. . 25. 54. 6.
secratur. Concilio Remis habilo, presente Franco- (Ib.) Norbertus archiepiscopus, vir potens i:i
rum rege Ludovico, filius ejus Ludovicus in regein opere el scrmone, mullorum nionasteriorum furub:-
consecralur a papa IniioceiHio, 8 Kal. Nov. Sub his tor, et sanctre religionis eximius pi'opagator, Iimo-
temporibus ordo caiionicus Premonslratensium, el ccntii papre catholici equissimus fautor, Petri vero
nionasticus Cisterciensium, quasi dure olivsein con- scismalici justissimus execrator, cum imperatorc
spcclu Domini, pielalis lumen et devotionis pingue- Liuthero ab expedilioiie Ilalica regressus in civila-
dincm mundo miiiistrabaiil, et quasi vites fructi- tem suam, non mullo posl infirmitale corripifur, et
ferre , religionis palmites circumquaque propaga- in ea pcr spatium quatuor mensium laborans, epi-
banl, 2l per omnes fere christiani oibis terminos scopatu sapienter ac fideliter minislrato per annos
Jionreopinionis paulatim odore difluso, novas abha- octo,aslantibusfratribus, data benediclioiie,nioritur.
tias, uhi anlea Dci cultus non fuerat, coiistruebanl. Cum de sepullura inter clericos majoris recclesireet .
NOT/L.
(505) A. 1155, pojiunl Laud. et Btuburg.
 571 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 572
fratres sanctre Marise contentjo fieret, res ad impe- j\ annos apud Solodorum in reclusione vivens.. egres-
fatorem deiata est, et ex ejus prreceplo in recclesia sus inde, imperatorem Henricum seesse mei tieiido -
sanctaj Maria?cum Uliis ac fratribus, quos ia Chri- dixit. Qui cum multos seducendo. sil)i allexisiet, in
slo genuerat et Christo educaverat, sepultus est. tantum ut pro eo etiam graves pugnre et bomicidia
Cujus extitit in Cbristo dormitio 8 Id. Julii. fierent, aliis eum recipienlibus, aliis seductorem pa-
1155. R. 9. F. 26. A. 55. H. 7. lam profilentibus, tandem declarata ejus falsitale,
(C. Laud.) Henricus obit, rex Anglise, vir iu regni Cluniaei in monacbum attonsus est.
Sui amministraiione singularis severitatis atque cen- 1159. . 2. 2. ... 4... 1T
surse. Cui' Stephanus de sorore uepos in regnum Raiuoldo Remorum archiepiscopo defuncto (504),
succedit, sed magna parte regni mutilatus, non rjecclesiaRemensis per biennium fere ponlifiCe ca-
multo post totam Normanniam amittit. Filia enim ruit; et tandem hocanno Samson de elero Carno-
regis Henrici Mathildis, quse primo nupseral Henrico tensis aecclesire Remensem prresulatum suscepit.
imperatori, postmodum Giffridocomiti Andegavensi, Florebat boc tempore Gallicana secclesia per Viros
epe regis Francorum Ludovici Normanniae ducatuiu rCligione ac sapienlia Ulustres, Milonem Morinen-
dccupat, et in ipsa Anglia magnas ei molestias atque sem episcOpum, humilitatis viriute jirecipuum, Al-
ealamilates suscitat. Quem etiam bello postinodum B visum Atrebatensem, liberalitate atque consilio et
cepit; sed pro comite Roberto fratre suo, a regina facundia clarum, Godefridum Lingonensem, Hugo-
Aiiglire capto, eum relaxavit. (Ib.) Yentus nimius uem Autisiodorensem, Joslenum Suessioncnsem,
5 Kal. Nov. fuit, qui turres etedificia muJla diruit. Giifridum Catalauhensem, Albericum Bituricensem
1156. 10. 27. 1. 8. arcbiepiscopum, scientia iitterarum alque consilii
(Ib.) Mare terminos suos egressum, inopinate pi'udentia clarissimum. Iiiter hos et alios multos
subinersit cum Jiabitatoribus suis partem Flan- tunc claros scienlia viros eliam Bernardus Clare-
driarum. vallensis abbas, vir opinatissimre religionis, emi-
1157. 11. 28. 2. 9 nentissime clarebat; qui verbi Dei ferveiHissimus
(Ib.) Siccitas tanla fuit in Francia, quanlam ne- predicator et iununierabilium monasleriorum funda-,
liio, qui tunc viveret, se vidisse vel ab antecessori- lor, multas cotidie animas ad studium religionis et
J)u£. suis audisse teslaretur, ila ut fontes et putei, sanctse paupertalis propositum inbuebat, (C. Laud.)
quidam eliam fiuvii siccareiitur. Imperator Liuthe- Habitaculum servorum Dei in loco qui dicitur Ai
rus secuiidam'facit expeditioriem in Italiam. Comes montem Dei construitur.
Pictaviensis YVillelmusad Sanctum Jacobum in Ga- .1140. 5. 5. . 5. , 12.
Ialia orationis causa proficiscitur, et in 6 feria pa- Hugo Parisiensis Sancli Yictoris canohicus, reli-
rasceve in recelesia beati Jacobi moritur, et ante gioneet litlerarum scientia clarus et in septem libe-
altare sepelitur. Qui moriturus proeeres srios, quos ralium artium perilia nulli sui teinporis secundus,
seeuni habebat, contestatur, ut iilia sua lnajor Alie- obit (505). Qui inter multa quse utiliter scripsit,
nordis Ludovico j'uriiori Ffaiicoi-um regi cum Aqui- eliam librum de sacramentis valde rieeessariuni,
. taniae ducatu uxortradatur. (/&.) Quam predictus duobus voluniinibus comprebensum, edidit. Senouis
Ludovicus' apud BurdegaJam , optimatibus regni presente rege Ludovico episcoporum et abbatum re-
presentibus, jungit sibi nupl.iis quam sollempnibus. ligiosorum fit conventus coiitra Petriim Abrelardum,
Cujus paler Ludovicus intra eundem fere liiensem qui quadam profana verborum vel sensuum novitate
apud Parisyus defunctus, in secclesia beati Dyonisii secclesiam scandalizabat, Qui ab eis. interpellatus,
ante corpus ipsius est sejniltris, Kal. Aug. 28 anno cum esset resporisurus, de juslitia veritus, audien-
regni sui. Liutherus imperator post subactara in fi- tiam apostelicre sedisappellavit; et sic evadens,non
delitate Romansesecclesire Apujiam rediens in pa- multo post Cabiloni ad Sanctum Marcellum obiit.
triam suam moritur; et Cuonradus, qui anle ipsum (AJJ.1142, April. 21.) Inter regem Ludovicum et
imperium affectaverat, Henrici imperatoris de sorore _ comilem Theobaldum (506) simultatis germeii pul-
nepos, ad . Iulat, pro eo quod comes cum rege in Aquitanicam
' 1138. regnum1. provehitur.
: 1. 10.
o. expeditionem proficisci detrectat.
Obit Drogo bonse meinoria) Ostiensis episcopus, 1141. 4. 4. :'. 6. . .15.
vir religione ac sapientia clariis. Petrus Leonis, qui Rogerus de Sicilia post occupatum Calahrire et
per scisriia presulatum Romarie sedis contra lnno- Apulire principalum, papam Innocentium bello ce-
centium invaseral, et recclesise Dei magno scandalo. pit; etfactacum eo qualicumque pace, ut ab eo in
jam per octo annos fuerat, Dei judicio percussus regem coronaretur, obtinuit; sicqueprimus deNor-
obit (Jan. 25); et ab eo ordinatos degradari, nec mannorum genere regis sibi noinen usurpavit,
ultra ad sacros ordines promoveri;Tnnocentius papa et postmodum etiam in Affrica nonnullas civitates
decernit, His teinporibus-quidam pseudoimperator sive provincias oCcupavit, Castrum Bullonium, quod
m partibus Alemannire surrexit, qui per aliquot Rainaldus comes injuste tenuerat, capitur ab epi-
" -
"NOT^:.
fS04) A. U38Id.Januar. ad Baron. a. 1140.
(505) D, II. Febr. a. U4i; cf. Pagium etMansi (506) Blesensem. .
575 . CHROXICA.— COXTIXUATIOPR.EMONSTRATEXSiS 574
scopo Leodii. (C. Laud.) Oria dissetisione inter pa- A lalriro sordihus nunquam fuerat polluta, ex quo pri-
pam Romanum et Francorum regem Ludovicum, mitus ad cliristianismum est conversa, a Turcis
acclesia Gallicana turbatur: simultas, qure sopita obsessa capilur. Ubi cpiscopo civitatis deeollaio, et
pulabatur inter regem et ipsum, cepil rcpullulrtre. sanctis locis propbanalis, et in eis multis nec cii-
Imperator Constaiilinopolitanus, Anthiochia ali- cendis abhominationibus perpefralis, multa milia
quandiu obsessa, pacem landem cum principe fecil, diversi sextts et etatis trucidantur, diversis modis
et civiialem intravit; sed venationi insistens, dum cruciantur, capiivi abducuntur el servituti addi-
arcuin vehementius inteiidit, toxicata sagitta a se- cunlur. Unde cbristianis metus el tristicia, Chrisli
metipso vulneralus in sinisira manu, obiit, captis nominis inimicis fastus; crevit et audalia. Et hrec
anie iionnullis Turcorum.presidiis. Et post etim fi- quidem malorum inicia. Lucius papa senatores Ro-
lius ejus Manuel imperium sumpsit. manorum contra rccclesiam erectos in Capitolio ob-
1142. R. 5. F. 5. A. 7. H. 14. sidei; sed inde per Jordanem Petri Leonis pertur-
Radulfus Yiromandorum comes uxorem suam di- batus. iiifirmilale correpius, infra annum pontificii
miltit, et sororem reginre Petronillain ducit. Pro- sui morilur. (Febr. 25.) Cui succedil abbas Sancti
pter quod instaiitia comitis Theobaldi mittiturlvo Anastasii Bernardus, et papa vocatur Eugenius.
Romaiise sedis legalus, qui et Radulfum comitem Contra quein Romaiii Jordanem patricium et sena-
excommunicavif, et episcopos Laudunensem Bar- tores erigentes, eum ab urbe dettirbaiit. Qui trans-
tholomreum, Noviomenscm Symonem, et Petrum alpiiiando in' Galiias venit.
Silvaiieclenseni, qui divortium illud fecerant, su- 1146. 9. 9. 11. 5. 5:
soendit. Rex Francorum Ludovicus, capla>.a Turcis Meso-
1145. 6. 6. 8. 15. polamire 7,eloaccensus, sive iil alii putant, Vitria-
(Ib.) Yenlus vehemens 14 Kal. FeJ)r. horribili censis incendii conscienlia compunclus, apud Yice-
impeiu monasieria domosque subruil, arbores an- iiacum afiixo sibi crucis signo, cum principibus
nosasterrre coequans. Ludovicus rex Yiiriacum ea- rcgni et multitudine innttmerabili transmarinam pe-
strum comilis Theobaldi capit; ubi igne admoto, rcgrinationem aggredi proponit. Ecclesia Tornacen-
aecclesia incensa, el in ea mille frecentre animre di- sis, qureper annos circiler 000 a tempore beali Me-
versi sexus et etatis sunt igne consumpte. Super dardi sub episcopo Noviomensi sine proprio fuerai
quo rex Ludovicus raisericordia nioliis plorasse di- sacerdote, hoc anno jiroprium episcopum cepit ha
citur; et hac de causa ])eregrinationem Jerosolimi- J)cre, Anselmo abbale Sancli Yiiicenlii Laudunensis
tanam aggressus a quihusdam esiiifialur. Caslrum r a papa Eugenio Romre consecrato el eidem civitali
vero Odoni Campaniensi coiitulil, ncpoti coiniiis in episcopum destinato. Fames pcrmaxima grassa-
Tbeobaldi, qtii patrimoniiim ab ipso sibi ercplum tur in Gallia, in qua recclesiarum Cbiisli eniluilli-
per regem Ludovieum bac occasione recuperare heralis muiiificeiHia; qure in suslentationem pau-;
voluil. Morluo venerabili Gifrido, Catalauni iit cpi- perum multa cxpenderuiit modiorum' milia. Quo
scopus Guido. (lb.) Obit papa Iniioceniiiis, cui suc tcmpore 4n Liiigoncnsi parrocbia, apud Monnan-
ceditWido caslellanus, Crelcstini iiomine alteratus. diira, ubi paupercs innumeri cotidiaua stipe ale-
Obit etiam Fulco rcx Jcrosolimorum. Qui, dum ve- baniur, quidam homines occidisse e( eorum carne?
nationi insistens leporem insequitur ex improviso coefas vendidisse deprehensus, a pauperibus ]iali-
sibi apparenicm, equus, cui scdebat, super se eum Jjulo csi appensiiG. Guido Catalaunis ejiiscopus
precipiiem dcdii, ipsumque viia pariter et regno ohit.
privavit. Posl qucm filins Balduimis cum malre 1147. 10. 10. 12. 4. 0.
legnal. .(76.) Pax reformatur inter papam ct rcgem Conrado rc-gcin puriiicatione snncire MarireFran
Ludovicum. bcnefort constilulo (Febr. 2), abbas Clarevallensif
1144, 7. 7. 9. 4. S. 5. tam j'ege quam cunclis fere regni principibus cru-
Celesthius papa quinque meiisibns et dimidio pa- D cis affigit signum, cl solii percgriiiationis mullipli-
patiis funclus oliicio, recedit (Mart. 9.) eique Lu- cantur super numerum. Navalis Dei exercitus, ex
cius, ex Gerardo cancellario pnpa factus, succedil. Anglia, Flandria aique Lolliaringia colleclus, 2 Id.
Medianle abbale Clarevallis, simuilas, qugc inier Apiilis de Tredemunde (507) portu Anglire cnin
regem Ludovicum et comitcm Theobaldum incan- 200 fere navihus profectus, 4 Kal. Julii in vigilia
duerat, sopitur. Jnter Sicphainim regem Anglirc ct ajioslolorum Ulixisbonain (508) applicuil, et eam
faulores Mathildis, Heniici regis filiiu, varia sorte post quatluor mensiurn obsidionem per multas cc-
conlligitur, et regnum Hlud, quod pre ceieris ali- dcs et multam maceratlonem Dei viriutc et sua in-
quandiu quielum manserat ef opuJentum, feno, dusfria capiunl; et cuin de ipsis tanlum es-
flamma, fame misere decerpitur. sent 15000, bostium 200500 superanlcs, ingressi
1145. 8. 8. 10. 2. 4. cum liymnis, recclesiam dedicantes, episcopum ibi
Edessa Mesopotamire civitas, in qua cram cor- et clcricos ordinaverunl. Ad corpora ibi occisorum
pora aposlolorum Thome ct Thaddei, et qure ido- tres muli recnperaverunl loqucndi iisum. Conradus
NOT^..
/507) DartmoiUliin Devonshire. i50S) Lissanon.
 o"5 SIGEBEKTI GEMBLACENSIS 570
i'cx mense Maio cum niuliitiidine iniiumerabili ei A pnata el abrc.sa. Lauduni 4 Xon. jul. fnctis toni-
virtnte incomparabili pcregrinationem aggressus, truis, in monaslcriosancti Vincenliimonacliis diurni
iransito prospere Bosforo, dum ad expugnanduiii ofliciicursuiii complenlibus, duo cx eis subito ful-
Iconium inconsulle divertit, consumptis lcrrre gcr- minis ictu coriucntes expiraverunt; alii quidam
minibus et deficientibus victualihus, suis fame affli- (acfi vel ferriti vix convalueruiil. Ftilmine eliam
ctis redit, et prosequentibus eosTurcis, multa milia aliaris linteum adtireiile, et sacrarium penelranie,
Euorum amittit. Rex Francorum Ludovictis 5 Kal. et de magna cruccpaitcm, pariem quoque clauslra-
Junii in peinecostcn percgrinationem aggressus, lis hostii asporlanle, lola domus repletur horrore,
cum infinitis et expedilis stiorum milihus per Hun- In aliis eliam locis hominihusseu liominum redificiis
gariam profcctus, transito Bosforo occursu Conradi ve! animalibus fulmine percunlibus, mala qurc so-
regis excipitur; qui mtillis suorum ob inopiaiu re- lito graviora christianis conligere, sunt signata. Di-
patrianfibus, paucis comitanlihus, a Francis be- cunt etiam Jeiosolimis in lcmplo Doinini sive iu
nigne susceplusct cum eis aliquandiu est profccius. moiite Oliveti fulminasse, cl ejus inforlunii hoc
Sed ab imperatorc Grecorum a Tiatira revocalus, presagium fuisse. In lcrilorio Gebcnnensi itipus
r.avibus cjus Jerosolimam est evccfus. Eclypsis solis quidani, corporis magniludine et animi fcxocilate
fuit 8 Kal. Novembris, die dominica, ab bora 2 us- aliis dissiniilis, homincs devor.Twt, el jjlus quam
que in horam 5. triginfa animas diversi sexus ct eiatis vita privavit.
1148. R. 11. F. 11. A. 15. H. 5. S. 7. Jn aliis etiani locis hoc anno h;pi similller noscun-
Franci per deserta Asiae dolo ct aslu Grccoruni ct tur operati. Ilildefonsus comcs de Sancli Egidii
crebro assuliu Turcorum detrimenta inaxima pa- cum navali exercitti Paleslinani applicuit, el cum
tiuntur; et fame nimia cruciati, quidam equorum magnum quid facturus speraretur, reginre ut aiunt
ct asinorum carnibus vescuntur. Sic cum mullo la- dolo male potionalus, apud Cesaream Palcslinre
liore et dampno, multis faine pereuiitibus, vix lan- morilur. Filius ejns adolescens quoddam caslrum
dem Seleuliam venerunt, et inde Antiocbiam et Pa comitis Tripolitani patruclis sui ingredilur, sed dolo
leslinam petierunt. Manuel rex Grecorum nunlios ejusdcm cum sorore a Turcis captivatur. Ohsessa
i'egis Sicilire, quos ad erun pro exequendo pacis fce- per triduum Damasco a Francis, Gcrmanis ac Jero-
dere miserat, detinuit mancipatos ,'carcere. Undc solimilanis, captisjam muris exteiioribus, qui oiios
iratus Rogerus, misso navali cxercitu, Corinlliuii) ambiebanl, cum in brevi civitas capienda pularelur.
Bpoliavit cum quibusdam aliis civitatibus el casiellis dolo, tit aiunt, principum Paleslinorum obsidio re-
in Grecia; et infinilam sumens diversi generis pa- 2 movelur. Factaque discessione, rcx Francortim ef
ludamenlorum et vestis preciosre substantiam cum imperalor, iterum condictodiead obsidendam Asca-
auri et argenti copia, captivavil et de Grecis non- lonem, ctini suis Joppe conveniunt. Sed Jerosoli-
nulla milia. Cepit eliam insulam Curfolium (509), milis liiinimc juxta coiidictum occurenlibus, impe-
et in ejus portu edificavif fortc prcsidium. Citerio- rator Consfantiiiopolim navibus evehitur; rex, suis
res Hispani capiunl Almariam, et sequenti anno repalriantibus, ctim paucis Jerosolimis per annum
Torlosam, insignes civitates Sarracenorum. Alvisus moralur. Rogerus rex Sicilire exercilum navalem
Atrebatensis episcopus, vir bonestate vitre et scien- dircxil ad iines AfiYice; captaque insigni civilalc
tia clarus, apud Philippopolim obit (510). Symon qua3 dicitur AfTiica,Suilla, Asfax, Clippea, alliisque
quoque Novioniensis episcopus apud Seleutiain castris pluribus, archiepiscopura AtTricre, qui sub
riiem claudit. Ainedeus comes Maurianensis in Cipro serTilule Roniain venerat consccraudus, ad sedem
jnstila oliit. A papa Eugenio Remis concilium cele- suam remittil liberum.
Jjralur, in quo hereticus quidam deI3ritfannia addu- U49f 12. 12. 14, 0. 8.
cfus dampnalur; qui non prophetam vel magnuni Papa Eugenitts in Italiam regressus, cum Roma-
quemlibet, sed nomini suo alladens. — Eon enim nis vario eventu confligit. Conradus et Mauuel
«licebatur — Pereum qui venturus est judicarevivos -*iinperatores convenientes in Grecia, expedilionem
cl morluos et seculum per ignem se esse dicebal, el parant contra Rogerium de Sicilia. Sed exercitibus
de suis quosdam quidem angelos, alios auiem apo- profiigatis ob famem et aurarum intemperantiam,
stolos faciebal, el propriis angelorum seu aposlolo- Conradus lanquam redifurus repatriavit in Aleman
runi nominibus appellabat. Qui in concilio dam- niam. Henricus, Ludovici Francoruin regis germa-
juiatus, sub custodia Reraensis arcbiepiscopi non nus, conlempto mundi slemate, pro Chrislo in Cla-
multo post defunclus, vita pariter caruil et mcmo- ravalle indutus monacbili schemate, provehitur ad
ria. Contra Gillebertum quoque Pictavorum episco- episcopaluin civilatis Beluagicre. Ecclypsis )un:e
jriim, qui quadam nova verborum subtiliiaie in fuit 11 Kal. Aprilis circa horam 9 noclis, sabbalo
scriptis suis scandalizabat recclesiam, mulla sunt . ante ramos palmarum; et ventorum intemperies se-
dicta et disputaia. Unde et quredam, qute defendere cuta est per quattuorconlinuos dies. In 4 autem feria
non presumpsit vel non poluit, ab ipso sunt dam- ventus maxin)us et nimia fuit oluviariim inundan
xom
(509) Corfou.
'610) 8 Id. Sept. secundum Necfologium Aquicinen.se: anno 1147 secundum,AnnalesAquicinenses.
 577 CHROXICA. — CONTINUATI0 PR.EMOXSTRATEXSIS. 57S
tia. Qua die in lerriforio Xervioruiii juxta Gantia- A i-eiigiosus pi inceps et pauperum pater comes Theo-
vum saeerdos, missa celebrata, fulmine iclus occu- baldus. Multi quoque nobiles boc anno moriiintur.
buit, et in territorio Remensi quidam clericus tem- 1152. 15. 15. -17. 9. M.
pestaleperiii. Tonitrus, fulgura, grandines ct lein- (Febr. 15.) Conradus Teutoiiicorum rex obit; qiti
pestates, diversa hoc anno hominihtis iiitulerimi cum quindecim aimis regnaverit, benediclionem ta-
incommoda. Ludovicus i'cx Francorum a Palestina liien iinperialem non habuit. Cui Fritericus dux
navigans, ut in pafriam rediret, Grecorum naves iiepos ejus succedit. Adalbero Trevirorum archiepi-
incurril. Cumqtie ab eis impciatori Cuifolium obsi- scopus, vir magnanimiiset singularis censtira.', ohil.
denti presenlandus deducilur, Georgius dux na- Teirreniotus fuit in partibus Ilalire. Rex Francorum
vium rcgis S.cilire eos aggredilur. Siquideui vasia- Ludovieus , zelotipia; spiritu inflammatiis, jurata
tis ei spoliaiis Grecoruin proviuciis, usquead ijistim consanguinilate uxorcm suam rcpudiat. Quam quia
urbem regiara ConslaiHir.opolim accedcns, sagitlas contra ejus voluntalcm lienricus dux Normanniai
aureas in palafium imperatoris jeceral, cl incensis clucit, magiia inter cos simultas cxcandescit. Regina
siibnrlanis, de fructu orlorum regis violenter lule- Jcrosolimorum juslo familiarius ad inimicos Dei se
rat. Unde rcdiens, naves Grccorum incurrit, capiis habenle, filius ejus Balduinus rex contra eam iu-
Ludovicum regein cripuit, scd caplos regis obientu B surgil, et obsessis captisque ejus munilionibiis, in
dimlnii. Inicrim Maiuiel recepto in dcdilioncm Cur- nrbem sanctain inlraie ab ipsa secundo prohihitus,
folio, Siculorum r.avcs jier suos insequitur, cl ca- tandem violenler ingreditur; eamque in arce obsi-
ptis nomiullis navibus, rex fuga lihcratur, ct a rege (iens, facta pacc, Neapolim ei dimitiit, reliquam
Rogerio, ncc non et papa Eugcnio, honoriiice susci- regni piirtein sibi relinel. Massamuti, quos quidam
pitur alquc dediicilur. Raimundus piinccps Anlio- Moabitas dicunt, post usurpalum Maurilanise re-
chiie, vir cunciis christiani nominis inimicis terri- gnum regemque palihulo aflixuni, eiiam regem Bul-
Jjilis, Kal. Augusti contra Turcos cgressus, multis gire occidenlcs, rcgimm ejtts invadunt, ipsamque
stioruni capiis ot occisis in insidiis eorum, et iuse Siciliam, Apuliam, Romam quoque se invadere mi-
jniseiahililcr csl inlcrfectus. Turci capul cjus cir- nantur. Ulustris vir Radulfus coines Yiromandornm
cumferentes, oinnia fere caslra vcl civiiaics, qure obil. Eugenius papa, ctim Romanis pace facta, Ur-
sui juiis eraiit, ia deditioncm recipiunl, preter Au- bem ingredilur, ibique cum eis hoc anno primitas
ibiochiani. Qui, cum el ipsam nimis iiifestarent, iex commoralur.
Jerosolimorum Balduinus contra cos egredilur in •1155. 1, lfi. 18. 10. 12.
Syriam; cisque proturbatis in redeuiido Saraceno- Rex Friiericus expediiionem paiat in Italiam.
j-utii raunitioiieiii circa Damascum capit, et Daraa- (Jul. 7.) Ohit Eugcnius papa, cui succedit Anasta-
sccnos in triennium tributarios facit. Milites lempli sius. Rcx Francorum Ludovicus cum nimio cxercilu
Gazam, anliquam Paleslinrc civitatcm rcedilicaut, Normanniie iines aggressus, eastrum Veriioii in de-
et turribus eain mur.ientes, Ascalonilas gravilcr in- ditloiiem rcccpit. Interim dux Normannorum in An-
feslant. glia coiiira regein Slephanum fortiter agens, tandeni
ciiin co paccm facil, ila ul vivcnlc rege posl cum
1150. R.-15. F. 15. A. 15. II. 7. S. 9.
sccundiis in Anglia, moiiiio succcdal. Rcx Jrjroso-
Baitholomeus Lauduncnsis episcopus, treccsimo
ociavo anno sui episeopaius, contciiiplo mundi limonim rcgni iiUegritalc poliius, Ascaloiic-.n Pa-
lasliiix caput ])Osl longain ohsidioncm non sine
scemale, Fusniaci (511) induitur monacliili sclic- el miilla suorum profligalionc landem
maie. Uabitis per Fraiiciam coiivenlibus, conivciile gravi danipuo
etiani papa Jiugenio, ut abbas Clarcvallis Jcrosoli- cepit. Yenerandre memorire Beriiartlus rtbhas Cla-
mani ad alios provocandos mitlerelur, grandis i;e- revslicnsis post claros acttis el muliarum animariim
lucra et innumera fundata inonasteria Jicato fine
lum sermo deprofectione transmarina celebralur;
sed per Cislercicnses monacbos totum cassatur. quiescil. Urbcm Cameracum posl nitilioriim civiuin
1j caplioiiem Thcodericus Flandrirc comes rcccpil. Vir
1151. 14, 14. 16. 8. 10. religiosus AYalterusLaudunensis episcopus , mulla-
llhistres religione et prudenlia viri obeunt, Su- rum fundalor abbatiaruni, migral ad Domiuuiii, et
gerus abbas Sancti Dyonisii (512), Rainaldus Cis- Prcmonslrati sepelilur, uhi quondam proChristo
lercii, OJo Sancli Remigii. Lauduni fil cpiscopus paupertalis surapsit habitum. Cui succcdil GrUtcius
Waltcrus abhas Stincti Martini; et Godescalcus de Lauduneiisis decanus.
monte sancli Martini episcopatur Alrebali. Episco- •1154. 2. 17. 19. II. 15.
pi obetiiit moribus ei scienlia clari, Hugo Aulisiodo- Princeps utilis el slrcuuus ct actihus clar.is Bo-
rensis, el Joslenus Suessionensis (515). Gifridus gcrius rcx Sicilire, post insigues de Saracenis vicio-
comes Andegavorum post simultates habitas cum rias el terras eortim occupaias obil, ncc iiiferiorcin
rege Ludovico, facia pace, infra unitis mensis spa- selllium Guillelmum, regni et victoriarum succes-
tium obit. (An. 1152, Jan. 8.) Obiit cliamnobilis et sorem derclinquil. Rcgem Babiloniorum quidam de
NOT^.
(511) Foisny, dicec. LauJun i515)vn Ival. Xov. scc.uiidum. Necrol. Fidemien-
(512) 1152/Jaii. 15. sc; 25 Ocl. 1152, scc. Galliam Christ.
S"9 ..'-."• SIGEBERTI GEMBLACENSIS 5C0
suis principibus interllcil, ct inde cum iniinita the- A Quiin brevi, ruortuo rege StejUiano, ArigJiam U>.
saurorum cqpia fugiens, a militibus templi oceidi- trat, et jegni integiitate potitus, pacem antiquain
tur, et capto filioejus, omnis illa opulenta etincom- reformat. Roliejtus de Bova, vir onini plenus ne-
paraJiilis suppcllex eorum cedil usibus. Guillclmus quitia, spiritu zelotipire succensus, quendam desuis
rex Sicilise misso navali exercitu, urbem Taneos in cum muiiercula, quam ei consensisse suspicabatur,
Egypto vaslal et spolial; unde magnaj opes auri et intra donium combureridosincludit, etinjecto igne,
argenti ac preciosa) vestis copia mulla deducilur. consumpta omni materia, nicbil eis nocuit incen-
Sed inde revertentes, slolum imperatoris Grecorum dium, sed sanos et integros propria conservavil in-
otTendui-.t; et cum esseni de Grecis circiter 140 na- ' nocentia (514). (Dec.) Obit papa Anastasius, et epi-
ves, Siculi numero pauciores eos vincunt, spoliant scopus Albanensis Nicbolaus papa iit Adrianus. Lu-
et capiunt, el infinitre opum diversoruin copiaj Si- na passa est eclvpsim 11 Kal. Jan., in posteriori-
cujisinde proveniunt. Massamuli in Italia Puteolis bus partibus geminorum.
castruii) spolianl; quos rex Sicilireper suos navi-
bus persequens, capit et exterminat. Rex Fritericus 1155. R, 5. F. 18. A. 1. II. 12. S. I.
transalpinando in Italia fortiter agit (Nov.); adver- In parlibus Burgundire 15 Kal. Februarii 5 feria,
sanlium sibi castra dcjicit. Rex Francorum Ludovi- » ter iu una nocte fuit terrsemotus, quo eliam diveisa
cus Henricum ducem Normannire ad pacem recipit. aedificia dicuntur fuisse subversa '''".
\AR\M, LECTIONES.
z~"liacodexdesiniiinmedia
pagina. Auctorem hicre vera calumum deposuisse docel interpolalio hujus
continuaiionis Ursicampina (Dl*.), qumin iisdem verbis desinit.
c- NOTJE.
(514) C.f. infra Aiict. Ursie. . . . -. .'..".-.' ... -

. CONTINUATIO BURBURGENSIS
Codex benlceNarim juxla Burburch, C5., excepil vel potius excerpsit codicem C; ex ejus addilamenlis
hdbel tdntum 1102, 1105, 1109, 1111, ea quaijam B; propfii nil habel nisi continuationem sequentem, ea-
dcm,:qiiq loius codex manu exaratam. Initium ejits conlinuationi Alrebatensi innitilur. Anni 1122, 1126,.
.11-53, 1154, 1155, 1.157,1153,1140, nm.kguntur eliam in.chronico S. Bavonis, quod sitperstructum esse,
codici Valcetlensi supra col, 29 vidiinus; uiide veri admodum simile videlur, monachum Valcellehsemcos-
dem habuissc el fortasse e noslro hausisse.

1114. (Cont. Atreb.) Goncilium Belvaci cele- G 1128. YVillelmus comes morilur et in ecclesia
bratur. sajicli Bertini sepelilur. Cui suceessit Theodericus •
1118. (Ib.) Pascbalis papa obiit, cui successit filius Theoderici ducis de Ellesath. .- ;
Gelasius. Magnus venlus factus est 12 Kal. Jan. su- 1129. .'Eehqjsis lunre apparuit 4 Kal. Novbr.
bruens castra et campanaria. 1150. Honorius papa obiit. Contencio inter Pe-
1119. Baiduinus cornes Flandrise moritur et in trtim filium Leonis el Gregorium de Sancto Angclo
Karo- de papatu.
ecclesia sancii Bertini sepelitur (cf. JPJ-CBJJI.). .
lus nepos ejus, filius Ciiutonis regis Danoruin, ei 1151. In villa Yiromandensi natus esl puer, tria
succedit, (Conl, ;Alreb.). Gelasius papa obiit, cui capila habeus totidemque maiius. Combusta est
succedit Calixtus, qui Remis conciliumiemiit. viila sancti Richarii in pago Ponlivo sita, cum ec-
1122. In Flandria apud villam qure dicitur Hovela, clcsia ejusdem sancti, in qua jilus quam duo milia
natus est puer in modum piscis, nec brachia Jiabens homiimm cum muliei-ibus et infantibus incensi j)er-
nec coxas. - bibentur, a Hugone Campo avenre, qui eandem vil-
1124, (Ib.) Hyemps facla est asperrima. lam cum suis militibus obsedit et incendit.
1125. Fames vehemeiitissima supervenil, a Kal. 1155. Sol obscuratus est 4 Non. Augusti Jiora
Nov. iucipiens, usque ad novas fruges perdurans. D G, ita ut stelle in celo apparereiit, Apud Bergas.in
~~~
Poutius abbas Cluniacensis sub custodia Roma- villa Beirna dicta natus est agnus "duo habens ca-
ni poniiiicis in carcere ct vinculis obiit. Quidnm . pita. Bergis nascitur infans, Jiissenos digitos babens
j>uer Anglicus alumbis deorsum coiitraclus, in Si- in manibus et toiideiii in pedibus, et reliqua membra
thiu merilis sancii Folcuini erigitnr. habcns omnia preter faciem. Nam nec caput nec
.1126. Yenit clades pennaxima, qure tam divitum oculos neenasum ncc os habuit; unde et uno ian- .
quam pauperum imiunierani exlinxil multiludinem." tuii) die vlxit.
1127. (iivJKarolus comes Flandrire Brugis occi- 1154. 14 Kal. Jtil. audila suiit tonitrua, choru- :
ditur ; cui successit Wijlelmus, iilitis Roberti co- scalior.esqtie fulminuin insolitse ajiparuerunt, ita ;
miiis Normaiinoruri). • iil quiclam mundi consummationem affuisse pula-
VARIJ5 LECTIONES.
"6 Poiitusrorf.
 581 CHR0NICA. — COXTINUATIOBURBURGENSIS. 5g«
rent. Civitas Tripolis a Babyloniis est obsessa, sed .A struxit; in quorum ruina iiomines, femiiias, put-
(iiiseranle Deo mox per regem Jherosolimorum et JOS, pecoraque per lcca nonnullaneci involvit. Jlare
patriarcham et eoruin exercitum, cesis Sarraceno- eliam in ipsa epdomada terminos suos iransgre-
rum viginti milibus et omnibus eorum captis copiis, dicr.s , plurinmm terrarum summersil.
magnifice est liberala. Discordia seva, que iiiter re- 1144. Celestinus papa morilur, et Lucius papa
gem Jerosolimorum et comitem Trypolensem fueral, secundus Romanre ecciesire prclicilur.
summe pacificata, el obsidio Ascalonica commuiii- 1145. Lucius papa moritur, Etigenius III suc-
ter jurala. Concilium Remis habetur, Innocentio ccdit. Cometa visa est.
papa secuiido pontificante. 1148. Concilium Remis ab Eugeiiio papa cele-
1155. Maguus venlus faclus cst 5 Kal. Nov. taui bratur 508.
vehemens, utturres r-ecelesiarumdomosque urbiiiin 1165. Ileinricus rex Anglioe, supra quod dicitur
subverteret per diversa loca. Henricus rex Anglo- Deus aulquod colilurefferaius et in superbiam ela-
rum obiil. Succedit Slephanus comes Bononie, ne- tus, assensu Rogeri Eboracensis archiepiscopi et
pos ejus. Audita sunt tonitrua ac choruschationes Gilleberti Loiidoniensis cpiscopi, nec non Hylarii
fulminum viseld. Decenbris. In Francia cometa visa Ciscestrensis episcopi, ct quorumdam aliorum, si-
est. • mul etiam omnium baronum suorum, Richardo
1156, Quidam presbyter Heribertus nomine, Re- ciiain consiiiario suo Piclaviensi archydiacono ira-
mis de beresi convictus degradatur. pcllente, conti'a jus et fas oinnem dignitatem et ec-
1157. Duo jiueri nascunlur, unus in pago Novio- clesiaslica1,disciplinre censuram violenter sibi usur-
mensi, alter in pago Lensensi, miirati miira car- pat. Quam ob causam doinntim Tliomam, arcbiepi-
nea, ac si cssel Unea, caudis carneis a eollo depen- scopum Caiituarienscm, virum jeligiosum, gloiia
dentibus, ac si essent capilli plexi more milituin ct honore dignum, huic apostasire fortiter contra-
comas nulrienlitim el plectentium. Monasteria j)lu- diceniem, ct sese pro jtislicia ct vcritatc constan-
rima divino judicio boc anno concrcmantur. Luio- ter morti apponentem, ab Anglia eliminavit. Qtii ut
vicus rex Frantire obit; succedit iilius ejus Ludo-. valuit latenter evadens et mare transfretans, apud
vicus, qui ducil filiam comitis Pictaviensis uxorem. ecclesiam beati Bertini ajjpulii, ubi bonorilice, sic-
Luthro rex Alemania; obiit. ut tantuin virum decebat, susccptus est. Digne qui-
1158. Petrtis filius Petri Leonis, presbiter cardi- dem, nam et sancliis Dunstanus et sanctus Anscl-
nalis tiiijii Sanclee Mariaj Irans Tyherim, moritur. iiius de Anglia eliminati, bunc locum peregrinaiio-
Reinaldus. Remensis arcbiepiscopus obit. Auditum iG liouis sua) ap.tum elegerunt. ln pago quod dicilur
est tonitruum 8 Kal. Jul. cujus ictus vere extitit sancli Audomari, in parrociiia sanctre Margarctre,
horribilis, quia au.diltt inlolerabilis, et ideo mira- in advenlu Domini eltdomada 2, natus est infans bi-
bilis. ccps cum quattuor bracbiis et tolidem mauibus, in
1159. Roma Innoccnlio papro pacificatur. Conci- anterioribus quidem gerainam naturam maris et fe-
lium generale Laterannis evocatur. Eclypsis solis rainre, in posterioribus unain taiiium cgeslionis ba-
facta cst 15 Kal. Aprilis, hora vesperlina. hens.
1140. Samson decanus Carnolensis fit archiepi- 1164. Jn Senoiiensi ccclcsia (ale quid accitiii.
scopus Remensis. Slepbanus rex Anglire el Baldui- Fcria 0 in parasceve arcbydiaconus unus cjus-
nus Hainoniensis comes cum Hugone Candavena dem civilatis defunctus jaccbal iit ecclesia, quaituor
contra Theodericum comilem Flandrire conspirant. crucibus circumdalus, «juariim tma, que ad caput
Quilms ille non sine eorum gravi jactura, terris erat, prcciosior crat ccteris. Faclo aulem congruo
eorum flamiiia,ferro, hominum caplione, animalium tcmporc, quo officia diei eelebrarenlur, Alexander
depredatione ac castrorum subversione vastatisCC7 papa, qui tunc ibidem morahatur, ctnn clcro suo
viriliter restilit. se ad ollicia agcnda preparavit. Quibns inceplis acr
1142. Hyemps asperrima et diulina; quam inse- '5 ccpil commoveri. Leciis aulem lectionibus ct de-
cula esttam insolita aquarum inundatio, ut flumina canlaiis traclibus ad diem perliiicntibiis, incepta
a suis alveis j)lus solito exeunlia ponles, domos ciiain passione, ubi venlum esl ad locum illum
cum familiis, castra proxima everterent, et secum Crncifigc, crttcifige, lanlus frngor cum fulminis per-
tracta involvereiit. cussionc i-cpciile irruil. super cos, ut ne uiius qui-
1145. IimocenlUis papa secundtis obil; cui suc- dem in tola ccclesia supcrsles remaneret; sed
cessit Celeslinus. 14 Kal. Febr. venius vehemcns omnes ceciderunt in lerram, faeti velud mortui.
cx dexiro lalere septemlrionalis plaga; processit, Crux eiiam predicla preliosa, quasi serra per me-
•
quiusquead fundamenta ecclesias evcrtit, campa- dium secata, in duas paries cecidit, quarum una esl
naria turresque inestimabilis ponderis multreque invcnla, allera pars omr.iiio disparuit. Post unam "
fortittidiiiis comminuil atquc dejecit, arbores radi- vei'0 horam papa el clerus suus resipiscentes, sa-
cilus evulsas subvertit caslella domosque de- tis cum dolore et timore oiTiciumperegerunt.
VARIJE LECTIONES.
"" hanc vocem supplevi, decst codici. "'" Hic folium riesinit: scqttcm incipit cum a. 1105, v.ndefolium :.
crcidisse videlv.r, qnod a, i 149-1162 conlinebat.
 :>bj SlGEUERTl GEMBLACENSIS

GONTINUATIO VALCELLENSIS

Codice B2 deperdilo, conlinuationis ianlitm tlare possumus ca qttm Mirmus inae excerpsit. At niulto phtvn
ftiisse. doce.t quod hitic sitpcrstriicliim sitpra diximus dv.bio
col. 29 Chronicon S. Buvonis: ubi nonmodoex Mirmtmis
leijuniur plurima, sed multa quoque aliu, qum procul cx Yalcdlensi dcsumpla sunt; sed qumnamsint iila,
id quidcm c.erto dici ucquit, qitum uliis etiam prmler B2. fontibiis usus fucrit compilalor Gandeusis. E cmi-
ihiuatione Bitrburgcusi qumdttm ibi lequnlur sub a. 1122, 112(1, 1156-1155, Ti57-1140, 1144, 1145, cx Aqiti-
(inciiiui a. 114i)-l 152. Hmc igilitr omnia comvilalor Gandensis aui cx B5 C5 collcgil, aut jam in IJ2 iuve-
v.it, id qnud libcnlius crediderim co qitotl Chronicoit ad a. 1150 habct qumdam qum non in 115,scd in 131le-
quntiir; Bi anleni Valcellciisi ad mitniis fu-issesalis appttrel. Sed, ut ha:cincerla linquumus, illudcerluni est,
Valcetlantcm codiccm propriam coiilimniiionemnou habuissc, sed codici B vcl forlassc B5 usquc itd tt. 1105
(lescriplo, ndditiimeiita Itinmm adspsrsissc, e Yita Sorberti, cuuliiuiaiioue Prminonslraiensi el forlasse eliam
1'nrbiirqe.nsi, ncc nuu uliitnde pclila.
1114. (Coui. Pju'jji.)Coiiciiiuiii Conone Prencstino A reliclo seeulo Chrislum ctmi Norberlo secutus, et
episcopo el Romaue ecclesie Icgato presidenle Bel- Capenbergensis, Vorlarcnsis atque Elcslatensis mo-
iuvaci cele.bial.uinesi. nasteriorum ajiud AYestfalosftindafor, moritur.
1115. (Y. Sorb.) Tanchelinus herelicus, qni An- 1128. IJoc anno cenohium de Dunis (515) in Flan-
(loveipiam, Walaciam et (.iieuiiijaceriies instilas et dria construi eepii a domno Fulcone, primo ipsius
niaiitinia loca iu pariis.ius illis niultis lieresirms inlc- loci ahhale.
cerat, oc.eiclii.iii'.Casirum Encves, llugonc Camda- 1151. (C. Prmm.) Milo abbas Sancti Judoci in
ver.a pulso, qui illtid usurpavevai, BalJuiinis coincs Neinore, ordinis Premoiistraicnsis 45, Kal. Martii
Jriaudri.T ce.pil, et Karoln eonsobriuo suo dedii. consecraiur cpiscopus Tervanensis. Hoc anno in-
(C. Prmm.) Lamherliis episcopus Atrehalensis mo- cepltiin cst monasleriuin sancte Marie Yalcellen-
ritiir. Pe.trus eremila cx Syriareverstis^ajiiidlliiyum sis (510) ecclesie in agro Caineraeensi. In Asirea
inoritur, et sepelitur in moinisterio a sc fundalo, ad X'alie (517) apud Treveros bcalus Bernardus sui
JJosam (liivium. Claravailis fundaUir, ctijus primtis ordims nionaclios collocal.
abbas ftiil sanctus Bernardus. 1152. Sauctiis Jlugo Gralianopolitamis cpiscopus
"
1117. Balduinus comes Flandrensis, quia Ilugo transiit; cujus vilam virluiihus plcnam Guigo, vene-
Candavena terram cjus, ubi potcrat, rapinisct in- B vabilis Carliiusie prior, preceplo Innoccntii pape,
cendiis vastabal, caslruin sancti Pauli ohsedil; sed elcgaoti stilo descripsit. Conventus monachorum,
Eustathio comite Bolonirc mediaiitc, llugoui recon- ciiin abbaie stio Radulfo, ex Anglia oriundo, venit
ciliatus reilib, ad lociiiii qui vocaiur Yalcelle, Kalendis Augusti.
1119. (/i.) Bakluinus comcs Fhindric, Callisii Hos adduxit bcatiis Beriiardus, abbas Clareval-
pape ex sorore nepos, ohiil. ( Y. Norb.) Cono, Prc- lciisis.
nestiinis episcopus ei legaius apostolicus, synoiluin 1155. Sauc.le.Marie ecclesia Tervanensis dedicata
Colonic cclebral, ct Uciiirici impcraioris cxconimu- est a 4 episcopis, scilicet Milonc, ipsius civitatis
nicalionem promiilgal. Huic synodo inicrliiii. Nor- opiseopo, Guarino Amhianensi, Simone Noviomensi
bertus, postea Premonslratensis ordinis iusiiuitor, ac Toinacensi, el Alviso Atrelialeiisi.
tunc rec.enterconversiis. iu peregriiio habilu. 1157. (Ib.) Guilelmris, dux Aquitanie el comes
1121. (Ib.) IJaiibolonicus Laudiineiisis cpiscopus Pictavensis, filiam, quam beredem habehat, Lu-
et Noibciius abbas Prenionslralani ccclcsiam ftui- dowico, filio regis Fraiieorum, moriens spoiisam
dant. Norberto, Colonia cum sancloruni rcliquiis dereliquit, Ad quain ducendam iilius regis profecttis,
redeunti, Erni.eiiseiidis, comilissa Namucensis, ofierl ^ interiiii patre rege dcfuncto, in regno slabilitur; et
ecclesiara in villa stta Florcliia, ad fratres in ca col- regiium Francie et ducatus Aquitanie copulanliir.
locandos. Abbas Fulco domtim suam de Dtinis, et domum de
1124, (Ib.) Canonici Andoverpenses, a Godefrido Claroraaresch (518), quam siniul incohaverat, in
Bullonio, duce Lolbaringie et marchione Ainlover- capiiulo Clarevallensi stib maini donini Bcrnara!
pensi fundati,Norberto clsociis ejus templuni sancti ordini Cisierciensi, die sancle Pelronille virginis,
Michaeliscediiut, et inde ad edem beate Marie vir- trruiidil.
ginis migrant. 1158.(7/'.) Rainaldus Remensis archiepiscopus
1125. Yiconieiise nionasterium apud Yalentinia- obiit. Fulco abbas Dunensis ofiicium abbalis dirai-
nas incobalur, quod inter Preinoiistratensia csl sil, et domnus Rohertus Brugensis abbas Dums
pulcherrimum. tonstituitur.
1120. (Ib.) Godefridus comes Capenbergensis, 1140. (Ib.) Samson, Carnolensis ecclesie preposi-
NOT.E.
_ (515) Ter Duyn, inira muros civiialis Brugensis (517) Orval,
situm. (518) Clairraarais, nouprocul a Sainl-Omcr.
(516) Yaucelles.
585 CHRONICA. — CONTiNUATiO YALCELLENSIS; 386
tus, Remorum ordinatur archiepiscopus, Apud Tor- A rc-gcm Anglorum et Hcinricura comitem Andega-
nacum adolescens clericus, Henricus nomine, mulia vensem restituta est, conditione interposita, ut Ste-
in spiritu vidn. Yitam quoquc sancii Eleutherii phano mortuo, Ipse Ileinrieus in regno Anglie suc-
Tornacensis episcopi notitire bominum tradidit, et cederet. Ipse siquldem Heinrici regis Anglorum ex
alia multa tam de ipsius urbis episcopatu quam de filia nepos, et regnum Anglie liereditario jure repe-
ceteris rebus propbelavit. tens, tam per se, quani per ccadjutores suos, terre
multa mala inlulerat, cum dux esset Normannie et
1141. (Ib.) Hugo, prior ecclesie sancti Yictoris Filiam cnim Guilclmi ducis Aquitanie, a
utilia re- Aqtiitanie.
Parisiensis, mulia ecclesie sancte scripta Ludovico rege Francorum titulo coiisanguinilatis
linquens, diem obiit.
opposito relictam, duxeral; ex cujus parteducalum
1145. Quidam Turcus, nomine Sanguinius, Ecics- illum hahebat. In Ascalonensi obsidione mortuo
sam eepit, ehrislianos occidit in illa civitate degen- Bernardo Sidoniensi episcopo, Almaricus abbas
les, et ecclesias profanavit. canonicorum regulariam, in loco, qui dicitur San-
1!4G. (Ib.) Toruacensis ccclesia, que per quin- clus Abaciic sive Sanctus Joseph ab Arimalbia, iJli
genlos el amplius annos Cpiscopis Noviomensis subrogatur.
ccclesie commendala fuerat, proprium episcopum R " 1154. Steplianus rex Anglorum obiil; Heinricus
Anselmum nomine, ab Eugenio III papa recepit,
abbale Clarevallensi inter supra nominalus absque diflicultate et contra-
Bernardo alios procu- diclione successit. Yicelinus Wandalorum apostolus
rante. mOritur.
1147. Pars christiani cxercitus, Hierusalem navi-
Dci 1158. Domnus Roberlus Brugensis, secundus
gio pctens, Olisiponem urbem Hispanie, virlute
Dunis et in Claravalle abbas, e mundo migravit.
Saracenis pulsis, cepit et christianis reddidit. Con-
annis prefu.it, 15 annos el pene 5 meiises
radus imperator cum quinquaginla et amplius mili- Yiginli
DuneJisibus, 4 anrios el 8 nienses Clarevallensibus.
l)us milituni, elinnumeraljili manu peditum, transilo
tum Cui domnus Fastradus, Camberonensis in Hanuonia
niari, quod brachium sancli Georgii dicunt, in rogimine successit.
dolo Gi-ecorum, lum incursione Turcorum, tum abbas,
penuria famis, pene lolum exercitiim amisit. Mona- . 1159. Milo Morinorum episcopus, olim aljbas
chi duodecim cum Laurentio abliate el quiiique Sancli Judoci in Nemore ordinis Prenionstratensis,
conversis a bealo Bernardo ex Claravalle in Bra- postquam sedem Morinensem annis 27 rexerat, ad
cbaiitum missi, Yillariense moiiasterium edittcarunt Q Dominum migrat. Cui successit Milo secundus, cjus
(cf. Prmm.). arcbidiaconus, natione Anglus, Sanctre Marire de
(148. Ludovicus rcx Fi'ancoruin fere cum 50 Bosco sive de Nemore regularis canonicus. Cala-
milibus equitum et magna multiludine pedilum, travse mililum ordo in Hispania incohatur,
postquam prescriplum mare transiil, fraudcMauue- IIGI. Post generale capitulum Lambertus abbas
lis imperatoris Coiislantinopolitani el penuria famis
el persecutione bostilis exercitus majorc paite exer- Cistercii, oificio cedens, dimisit abbatiam; elCister-
cienses domnuiri Fastradum Clarevallensem fecerunt
cilus amissa, Salaminam venit, et inde navigio An- sibi
tiochiam petiil. Camberonense (519) inonaste- pairem, el Clarevallenses acceperunl doirinum
Gaufridum igniacensem abbatem.
rium, ordinis Cistercicnsis, in Haginoia fundatur.
A.lnav(520) ad Sabim fluviura monachi item Cister- 1162. Mense Septembri Fredericus imperalor cum
eienses per beatum Bernardum collocantur, petente Octaviano juxla Saonani fluvium consedit, et rex
Heinrico episcopo Leodicensi. Ludowicus Divione, congregatis ex ulraque parte
1149. Hoc anno consecrata est ecclesia sancte multis episcopis, abbatibus, clericis, laicis, tam
Marie Yalcellensis cenobii a Samsone Remorum principibus quam popularibus, ut scismati ecclesie
archiepiscopo, 7 Kal. Junii. fmem facerent, si possent; et non potuerunt, sed
1151. Radulfus, primus abbas hujus cenobii Yal- cum magna dissensione et simultate ab invicem
cellensls, 5 Kal. Jan. migravil emundo; cui suc- discesserunt. Ideoque capitulum eo anno non tunc
cessit Riquardus, el ipse de Claravalle sumptus, apud Cislercium, sed postea circa festum sancti
moribus maturus et temperatus in omnibus. Martini apud grahgiam quandam de Fusniaco (521)
celebraluni est.
1155. Bernardo in Claravalle successor datus est
Robertus Brugensis, abbas Dunensis in Flandria, ab 11G5. 14 Kal. Junii Fastradus aiibas Cistercii
ipso preeleclus. Tunc domus Dunensis quattuor Parisius obiit, Cislercium translatus ante ascen-
mensibus absque pastore vacabat, donec Albero, ab sionem. Cui subrogatus est domnus Gislebertirs^
ipso Roberlo traiismissus, ipsi in regimine succes- abbas Ursicampi, post concilium^Turonense.
sit, quod duobus annis tenuit. Pax inter Slephanum
WTM.
'(51*9) Cambron (521) Foigny, dioec Laudunensis.
(520) Akies.
587 . SIGEBERTI GEMBLACENSiS

AUCTARIUM BELLOVACENSE
Monachus Bellovacensis, Sigcbcrlum intra it. 1158-1147, transcribens, prmter additiones u. Gol, 685,
775, 1048, 1076, 1079, 1084, 1090, 1092, 1095, 1096, 1099, 1100,1109, quasjam in fonte suo C. lecjebat,
de suo fecil quas subjiciihus. Aiius deinde tres adjecil a. 1109, 1111, 1112, una cum continuatione a. 1115-
iii1.,.quamicrtius.usque ad a, MG5, deduxil. Edidit e codice intcrpolato D2, Labbeus Bibl, ms. I, 590, el
ex eo Slnive pag. 1015, Bouquel XIII, 554. Nos damus ex D cum omnibus quos in chronologia commisit er-
roribus sat mtillis, veros annos in margine indicantes.
(349. E. N. A. q. e. D. R. clarent, e. e. P. de A Yermandensi patria. Comitalum quoque ejusdem
Herio irisula et R. P. el Gcremaius Flaviniacensis urbis-ab Odone Campaniensi comite impelravit.,
abbates, Angadrisma quoque sacra virgo sccus Be- dato ei pro cc.mmercio castro Syncerrio (525) in Ri-
luacuni. iiiricensi territorio sito, quod sibi patrimonii jure
751. Hic constituit, postprimam commemoralio- compsteliat"'".
nem sanclorum in canone missse a sacerdote ila 1055. Benedictus Romanre recclesire 150us pre-
dicendum : El eorum, quorum solennitas liodie in sidel.
conspectu lum majestatis celebratur, domine Deus 1051. ( disputatum esi) inter quos doraniis
hosier, iolo orbe terrarum; quam inslilutioiiem iii Guido alibas de"Cruce sancli Leutfridi (524) contra
oratorio Romre labulis lapideis conscribi fecit. eum (525) de corpore et sangiiine.Christi eleganlem
. 959. Slephanus Romanrc recclesirc 12SHSpresidel, edidit librum.
, 956. Johannes papa Romanre recclesire 151ut pre- 1067. His temporibus Beluacensi civilate suo
sidet, . . destitiiia antistile, Guido, decanus custosque rec-
"935. Benedictus Romanre recclcsire 152u» pre- clesire sancti Quinlini Ycrmandensis et archidia-
sidet.. . ' ., cOnus Laudunensis, conslituitur Beluacensium epi-
— Leo vero Romanse aecclesire 155us presidel. .. R scopus, et a Gervasio Remensi metropolitano con-
. 965. Johannes Romanre aecclesire 154us presidet, secratur. Qui graviter ferens, carere se prresentia
: 972. Benedictus papa Romanre recclesire155uspre- Quiiitini martyris, in ejus honore et memoria redifi-
sidet. cavit recclesiam, haud longe a menibus Belloacse
974. Bonefacius Romanre agcclesire 157U! prc- urbis.
sidel, 1069. Guido episcopus Beluacensis duolms annis
975. Benedictus Romanre recclesire 158lls. pic- perfectam dedicayit recclesiam in honore advocati
sidet. sui Quintini marliris, 4Non. Octobris.
977 Abhinc de Conslaiitiiiopolilano impeiio ta- • 1078. Ab hoc temjjore cej)il reflorere in recclesia
ceatur. - -' beati Quintini Beluacensis canonicus ordo, primum
984. Johannes Romanre reeclesiae I59us presidet. ab apostolis, poslea a beato Augustino episcopo re-
'.— Joliannes Romanre recclesire 140us presidet. gtilariter iristitutus, sub magistro Ivone, venerabili
986. Johannes Ronranre recclesire 141us presidct. ejusdem secclesire prreposito , poslea Carnotensium
996. Gregorius Romanrc xcclesire 142U! prresidel. episcopo.
998. Johannes Romana) recclesire 145us presidct 1092. Domnus Ivo, Saneli Quinlini Beluacensis
mensibus 10. ;• prepositus, a papa Urbano consecralus, fit Carno-
1005. Johannes Romana) recclesire145us presidel. tensis episcopus tl 1.
— Jphannes Romanre recclesire 146us jjresidet. Abhinc manus secunda :
1012, Benedictus Romanje iecclesise 148us pre- 1109. Ullimum pascha 7 Kal. Mai.
sidet. • 1111. Suburbium tolius pene Belloacreurbis in-
1015, Comitatus Beluacensis datur Rogero epi- . cendio concremavit.
seopo 80S. 1115. Maxima terraa vinearumque infecundilas.
1024. Hoc temporein Gallia Beluacensi urbe in- — Defuncto monaclio Sigeberto, nos amodo no-
clilus Rogerius decessit episcopus, qui inter alia strorum annorum lenipora computabimus.
Jieneficia dedit jecclesire sancti Pelri, cui presiaebat,: 1115. Dornnus Ivo "avnotensis episcopus oliiit
Alliacum in Northmannia (522), et .Montiacum in (526).
VAUIJE LECTIONES.
"~s poslea additum, sed ab eadem manu. 61°erqsum, alia manus correxit in : quod dicitui' Sanctutn
' ' '
Gesaris. 51*in loco raso sed ab ipso codicis scriba. . "
: :.' Nom
'{522) Ailly. smo Antvv. 1550, a Ylimmerio Lovam 1561, et in
(525).Sancerre BiljJiothecis Patrum Coloniensi t, XII, et Lugdu-
524) In Normannia, ab Ebroica seplentrionem nerisi t. XYIII.
versus. . --. (526) De anno atque die martis. magp.a est dis-
(525) Bereugariiim. Liber iste editus esl al)Ei'a- ceptatio. Robertus de Mouie, Mallhreus.Paris et
 580 CIIRQNICA. — AECTARILM MORTLT MARIS. 5-30
1118. Gelasius Romanse reeclesire 155us presidc-t. A vembiis , hora tercia, die ciominica. [lUSi Conci-
•1119.Calixius Romanre recclesire 156us presidei. lium Remis, presideiile Eugenio papa. -
1125 jli25]. Henrico imperalori Lotharius suc- Abltinc tcrtia manus :
cedit. 1148 [1149]. Ludovicus Francorum rex, Jeroso i-
1125 [1124]. Honorius Romanre accclesire 167"» miianum iler aggressus, Sairaccnoium passus ii.si-
presidet. dias, cum magiio suorum dispendio rcdiit. Ohiit
' 1129 Odo Belvacensis episcopus secundus.
[1150]. Innocentms Romanaa aicciesire IGS^s
1150. Henricus, Ludovici regis senioris filius, fit
jiresidet. Belvacensis episcopus.
1155 [1158]. Mortuo Lolbario succcdit Corradus, 1151. Gongclatis in terra scgetum radicibus, (it
nepos Henrici superioris 5'2. maxima frugum inopia.
1150. Primum pascba 11 Kalendas Aprilis hoc 1152 [1155J. Anastasius papa 172l;s Romarse rec-
anno contigit. clesire succedii.
1157 [1156]. Defuncto rege Anglorum |Henrico, 1155. Oliiit Thebaldtis Trecassinorum comcs.
Sicphanus, nepos ejus, quia filium non habebat, 1154 [Oct. 25, 1155]. Stephanus rex Anglorum
successit ei. B morilur.
1159 [11571. LudovicusFrancorum rex obiit; cui 1155. Henricus, filius Gaufridi comitis Andegavo-
filius Ludovicus, quem el ipse adhuc vivens a papa rum , cisucccdit.
Innocenlio Rcmis ante aliqttot annos consecrari fe- 1156 [1154]. Adrianus 175us Tit Romanus
cerat, in regimm succedit. papa.
1145. Celestinus Romanre sccclesise 1C9''S pre- . 1159. Magna contentio inter rcgem Francorura
sidct. et regem Angloruni proTolosa civitate.
1144. Lticius Romanre recclcsire 170us prcsidci. HGO. Eclysis lune 14 Kal. Seplcmbris.
1145. Eiigcnius post eum 17iuS, fit papa Ro- 1101 [1159]. Alexaiiderpapal74-.s.
irianus. ... : 1165 [1161]. Obiit Sanson Rcmensis archiepiseo-
Ii47 [1147]. Facta est eclysis solis, 5 Knl. No- pus, vir scientia ct sanctilale clarus.
XUUA' LECTIONES.
B1! alia mantts addit.
NOT^.
Yita Roberti dc Arbrisscllo, quos Pagius sequitur, C cit, ct cum omnibus atl tpsnm pcrtincnlibus, sivc
illari) ponunt a. 1117. Kalendarium S. Quiiiiini Bel- mobilibus sive immobilibus, cx ancilla liberam red-
lovaccnsis a Pagio allatum hahet : Ktil. Jan. obiit didit, tibcrlaicmque ipsam uslipulalionc priviicgio-
venerandm memorim magisler Ivo..'. amio Incarna- ritm el Bomanm sedis ct regis ct comitis, qute in
tionis Chrisli 1116; quod kaiendarium cum annos archivis hujus ecclesimhabenUir, confirmttvii; terram
in Pascha incipiat, est iiie anmis nosier 1117. Con- ctiam quamdam contiguam eidem domui ad amplitu-
linuator Prremonsiraionsis supra, p. 447, aimum dinem ipsius domus a viccdomino acquisivil ct muro
habel 1115. Maiiyrologitim Carnoieiise, tesle Pagio, clausit; apud pontem Godamtm alias domos ad usus
mortuum dicil lii. Dec 1115. Kalendarium S. "jo- cpiscopalcs mdificuvit, eamdemque vitltnn. J'IImullis
annis Carnotensis in Yalle tesle Pagio habet : x Kal. melioravil; abbaliam sancli Joliunnis cx smcutari in
Jan. ab anno lnccirnaiione 1113. Necrolocium S. regnlarem converlit, instititil cl auxit. Consilio ct
Marire Caniolcnsis, jam bibl. publicre Canibtensis, aiixilio ipsius montisterium infirmorum itpud Bellum
p. 20, quod s. xin ineunle descripium fuit ex longe locum conslituium fuii. Juniorittus omncs liujns ec-
vclusiiori, hrec habel a inami prima s. xm ineuniis : clesicecl precarias in communes redegit usus, ct cas
x Iiiil. Jan. Domiiiicm liicarntilionis a. 1115, obiil in postcrum personis dislribui lam suo quam aposto-
Pcticr Ivo, hiijiis siicratissinue sedis aiilisles, vir ma- lico privilctjio vetuit; angarias el injuslas exactiones
qnw religionis, ccctesiuslicorum el smculurium ncgo- Cl pravas servientium discursioncs fieri pcr prmposi-
tiorum prudcnlissimus, milis affatu, ptilicnlia insi- turas cisdcm privilegiis prohibnit ; ( aJjhinc alia
gnis, castitalc polle/ts, el ittm in divinis quam in manus prorsus coseva)poteslatem quam habebat dtin-
philosophia crudiiissinius; qui sex pallia bona cl rj dm prmpositurm de Ebrardivilla el cmleris ad eam
seplem capas et infulas Ireset itipcla tria decori hujiis pertinentibus, huic capitulo dedil; laxata sepeliendo-
ccclesim contulit, librum missalem cl cpistotarium el rum prelia in loto hujus Ecclesim episcopalu cessare
tcxlum Evangeiiorum et unnm leciionarium maiuli- fecit; ad augmenlandam tabulam altaris idem mo-
nalem dedit, et omnes argenlo puraiii; pulpilum miri riens cenlum inodios vini reliquil, et in aliis pluri-
decoris construxit; scolus fecit: domnm cpiscopalem. bus huic ecclesia: et clericis suis mulla bona fccit.
cjuam vilem ei tigneam ci in obilu vsl discessu cpisco- Subjeclre sunt priori alramento delincatre figurre
porum qv.ibusdumpruris consucludinibus per violen- aliqtiol monacliorum, oculos manusque sursum le-
iiam Ctirnoiensium comilum inductis ancitialam vanliuin et quasi lvonera invocaniium.
iiiveneral, spcciosttmct lapideam a fundameitio refe-

AUCTARIUM MORTUI MARIS

MonacliiisMorlui Maris (Morlemar, prope Lions inlcr Rolhomagum el Gisors) a. 1155 codicem D descri-
psil cttm omnibus ejus addilioiiibus cl cuni (onlinualione , de suo vav.ca tantnm addcns tium inler unces
 591 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 392
pouimus. Altcr comvusconlinuatwni multa interscripsit ex Aiuelmo et Gemblacensibuspetita pleraquc usque
ad a. 1165; qum nos litlcris inclinatis indicavimus. Tertius circa d. 1180 aspersil ea qum litleris quoque
inclinatis dislinximus. Reliqua a mutiis exarata sunt, codem lempore, quo facta. Edita leguntur in Martene
Thes. III, 1457, «nde sua sumpsit Bonquel XII, 781, XVIII, 554. Nos damus, prouli Wailzius noster ea
cx codice DI ipso descripsit. :
[1054. Bellum apud Mare mortuum. A tate confirmalo, ut cx eo jam teiripOre neutra illa-
[ iOSG.(Exord, Cist.(527)In episcopalu Lingonensi rum utriuslibet monachum ad babitandum sino
silum noscilur esse cenobiuni nomine Molismtis, eommeiidatione regulari susciperet. Quofaclo, ne-
fama celebenimum, religioneconspicuum.Hoc a sui vum monasterium novi patris sollicitudine et indu-
exordio magnis sub brevi lempore divina clementia stria iif brevi, non mediocritor Deo cooperante,
sue gratie mujieribus illustravit, viris illustribus 110- in sancta conversatiorie piofecit, opinione claruil,
bilitavit, nec minus amjjlum possessionibus, quam rebus necessariis erevit,
claruni virtulibus reddidit. Ceterum quia possessio- [1107 (Exord. Cist.) Bellum apud Tenecliebrai
nibus virlulibusquediuturnanon solel esse societas, (528) inler Roberlum comitem et. Henricum Anglie.
hc.c quidam ex illa sancia congregatione viri niini- Albericus, abbas Cistercie, superne vocationis bra-
rum sapienles allius iiitelligentes, elegerunt potius vium, ad quodibidem per novem annos non in va-
studiis celestibus occupari, quam terrenis implicari cuum cucurrit, decimo apprehendit. Crii successit
negotiis. Unde etmpx viriutum amaloresde paujrer- domnus Stephanus, homo natione Anglicus, reiisio:
tate fecunda virorum cogilare ceperunt. Simtilqtie nis, paupertatis, disciplineque regularis ardentissi-
adverlerites, ibidem, etsi saricte hoiiesleque viverc- inus amator, fldelissimus emulalor". In hujus vere
tur , minus tamen pro sui. desidcrio atquepropo- R diebus verum esse patuit, qriod sciiptum est: Oculi
"sito ipsam, quam professi fueranl, regulam obser- Domini super juslos, et aures ejus ad preces eoriim.
vari, Jocuntur alterutrum , quod singulos niovei, Nam pusillus grex hoc solum jilaiigeret, quod pu-
pariterque inter setractant, qtialiter illum versi- sillus esset, lioc soltim, inquam, metuerent, et me-
culiiri) adimpleant, Reddam libi vota inea, qum di- luereiit pene usque ad desperationem Cbrisii pau-
stirixerunt labiamea. Quid jjltira ? Uiius el viginti peres, sue se 11011posse relinquere paupertatis
monachi, una eum jjatre ipsius monastfrii, beate heredes. Yicinis quippe hominibus vite quidem in
videlicet memorie Roberlo, egressi, communi con- cis honorantibus sanctitalem, sed abhorrenlibus
silio, communi jierficere jiiluntur assensu, quod austeritatem, et ita resilientibus ab illorum imita-
uiio spiritu conceperunt. Igilur post multos lahores tione, quibus appropinquabant devotione; Deus,
ac riimiasdifiicultates, quas omnes in Christo pie cui facile est de exiguis magiia, de paucis facere
vivere volenles pali liecesse est, landem desidcrio multa, multorum preler spem ad ipsorum imitalio-
potili, Cistercium devenerunt, locum lunc scilicet nem excitavit corda, ita ut in cclla probandi novi-
horroris et vaste soliludinis. Sed mililes Clnisti, ciorum, tam cleidci quam laici, et ipsi secundum
loci asperitatem ab aiio proposito, quod jam animo seculum liobiles alque poientes, triginta pariter
u
conceperant, non dissidere judicantes, ut vere sibi coJiabilarenl, Ex qua celica visitatipne tam subita,
divinitus preparalum, tam gratum hahuere locum tam leta , lelari iion immerito jaro tandem cepit
quam c.arum proposilum. Anno itaque ab iiicarna- sterilis, que non pariebal, quoniam mulli facti sunl
tione scilicet Domini 1098 , venerabilis Hugonis, filii deserte. Nec cessavit ei Deus in dies mullipll-
Lugdunensis ecclesirc archiepiscopi, sedis apostolice care gentem, magnificare leliciam, donec tam suis,
tuiic legati, et religiosi viri, Wallerii Cabilonensis quam de filiis filiorum suorum vigiiHi infra annos
episcopi, nec non ei clarissinii jirincipis, Odonis circiler duodecim de solis patribus monasleriorum,
Burgundie ducis, freli consilio, auctoritate roborati, famquani novella olivarum in circuitu niense sue
inventam heremum in abbatiam constiluere cepe- leta mater conspiceret, Non enim arbitraia est in
runt, prefato abbale Roberto ab illius diocesis epi- eongruum , si sancti patris Benedicti, cujus ain-
scopo , videlicet Cabilonense, suscipiente curam plectebatur inslituta , imitarelur et exempla. Porro
yirgamque pastoralem , ceteris sub ipso in eodem a prineipio , cum novos in ramos novelia cepisset
loco firmaniibus stabiliiaiem. At vero post non mul- pullulare plantatio , venerabilis pater Steplianus
lum temporis factum est, ut idem aiibas Robertus, sagacitate pervigili mire providerat discretionis scri-
requireiHibus eum monachis Molisriiensibus, pape j x ptum, tamquani putationis ferramentum, ad preci-
Ui'barii secundi jussu, "Walierii Cabilonensis epi- dendos videlicet scismatum surculum, qui quando-
scopi licentia et assensu, Molismum reduceretur, et que sttccrescentes, mutue paeis exorturum prefo-.
Albericus, vir reiigiosus et sanclus, in ipsius loco care poterant fructum. Unde et scriptum illud car-
substituerelur ; hoc sane inler utramque ecclesiam, tam caritatis competenter voluit nominari, quod ea
iequestre pacis gralia retento et apostolica auctori- tantum, que sunt caritatis, toia ejus series redoleat,
. '. 7" KOT£I. . - - '..,
(527) I. e. Exofdium coenobii Cisterciensis, au- ciensis I, 1; Labbe Bibl. ms. 1, 640.
ilcre uno quodam ex fundatoribus (sapctum Ste- (528) Tinchebray, ad il. Noireau inter Yire el
pbanum vix crediderim), apud Tissier Bibl. Cister- Donifront,
595 CHRONICA. — AUCTARIUMMORTLT MARIS. 59i
ita ut peue nil aliud ubique sui prosequi vidcatur, . ^ pecoraque diversa necessitati hominum utilia. Et
quod nemini quicquam debeatis, nisi ut invicem di- cura alicubi curles ad exercendas agriculturas insli-
ligatis. Que quidem carla, sicul a.b eodem patre di- tuisseni, decrcverunt, ut predicli conversi domos
gesta et a prefalis viginti abbatibus confirmata, illas regerent, non monacbi, quia habitatio mona-
sigilli quoque apostolici aucloritate munila est, lar- cborum secundum regulam debet esse in ciaustro
gius continet ea, que diximus;sed nos summam ipsorum. Quia eliam bealum Beiiediclum ncn in
tanlum eorum bic breviter perstringemus. Abbas civitalibus-, ncc in castellis, aut in villis, sed in
Cistercii et fratres ejus, non immemores sponsiouis locis a frequenlia populi semotis cenobia constru-
sue, regulam beati Benedicii in loco illo ordinare cl xisse saucli viri illi sciebaiU, idem se emulari pro-
unanimiter staluerunt lenere, rejicientes a se, quic- mittebanl. Et sicut ille per duodenos monachos mo-
quid regule refragabatur, froccos videlicet el pclii- liasteriaconslructa adjunclo palredisponebat, sicse
cias, estaminia, capucia quoque et femoralia, pe- acturos confirmabanl.]
ctina el coopertoria stramina lectorum, ac divcrsa
ciborum in rcfectorio fercula, sagimen etiam elcc- 1115. (Yalcell.) Cenobium Claremitis fundatur
tera omnia, que purilati regule adversabantur. Sic- " sub primo abbale Bernardo, viro sanclo.
que rectitudiuem regule supra cunclum vite suc le- [1116. (Bcltov.) Domnus Ivo Carnotensis cpisco-
norem ducentes, tam in ecclesiasticis, quam in cele- pus obiit.J (Axsr.ui.) In suburbio Anliochie noctu
ris observationibus, regule vestigiis sunt adequati lerra deliiscens domos cum habilatoribus ubsor-
seu conformati. Exuti ergo veterem homincm, no- buil.
vum se induisse gaudebant. Et quia nec in regula, 1118. (Ib.) Terremolus accidit adeo validus, ut
jiec in vita sancli Benedicii, eundem doctorem lege- quarumdam urbium partes subruerel.
liant possedisse ecclesias vel altaria seti oblationcs [1119. (Beilov.) Gelasius Romane ecclesie 165ns
el sepuliuras, vel decimas aliorum hominum, scu presidef,
furnos el molendina aul villas vel rusticos, nec [U20. (Ib.) Calixtus Romane ccclcsie 166us pre-
etiam feininas monaslcrium ejus intrasse, nec mor- sidef. Hoc anno pugnavil Heiiricus rex Anglorum
iuos ibidero, excepla sorore sua, sepelisse; ideonec contra Ludovicum rcgera Francie inter Aiidcleitim
omnia abdicavcrunt, dicentes : Ubi bcaltts pcitcr ct Nongoium "'\ In quo bello fugit ipse rex Lutlovi-
Bcnedictus docct, ut monaclius a secularibus actibus cus, Captique stnit ibi penc omnes Francic procercs
se faciat aiienum, ibi liquido iestalur, hoc non debere et obtimaies.]
rersari in aclibns vel cordibus monachonim, qui no- .-. 1122, (Axs.) Tcrrcmolus iti adventu Domini 4
sninis sui elhtjmologiamhcc fugiendo seciari dcbent. Idus Deccmbris faclits esl.
Decimas quoque aiebant a sanctis jialriljus, qui or- [1125. (Bell.) Henrico imperaiori Loiharius suc-
gana erant Spiritus sancti, quorumque stalula trans- cedit.] Turonis orta seditionc inler clericos ei iaicos,
giedi sacrilegiuin est, commillere in qualuor parli- ecclesiasancli Murlini arsil.
ciones distributas, unain scilicet cpiscopo, altcram 1124. (ANS.) Chrisliani cum Sarraccnis pugncini
presbitero, lerciam hospitibus ad illara ecdcsiani inler Jerusalem et Ascalonem ei vincunl-.
venientibus , seu vidttis el orphanis, sive pauperi- [1125. (Bell. Axs.) Honorius Romanse ,'ecclcsie
bus aiitinde victum non haheiitibus, quartam resiau- 167us presidet.] Tyrus capta esl.
rationi ccclesie. Et quia in lioc compoio personam 1126. (Ib.) Hgemps asperrima el famcs valida. Iu
monacbi, qui terras suas possidel, unde cl per se cl Hasbania monstntm nascilur ante homo cl reiro 'ca-
pcr pecora sua lahorando vival, non repcriehant, nis.
iccirco hec, veluti aliorumjus, injuste sibi usur- 112". (Ib.) liarolns comes Fiundriarum qttorum-
pare detreclabaiit. Ecce bujus seculi divitiis sprelis, dam procerum suorum proditione Brugis in ecclesia
ceperuiit novi milites Cbrisli cum paupere Cbrisio orans occisus csl.
])aiipei'es inter se tractare, quo ingenio, quove arti- j) 1128. (Ib.) Suessione in ccclesia beale Marie virgi-
iicio , seu quo excrcilio in bac vita se hospiiesquc nis divina choruscuni miracula. Gaufridus Rolltoma-
divites et pauperes supeivenientes, quos ut Chri- gensis archiepiscopus obiit. Hugo abbas cle Radingis
slum suscipere precipit j-egula, sustentarenl. Ttinc- successii.
que diflinierunt, se conversos ltiicos barbatos licen- [1129. (Bell.) Iiinocentius Romane ccclcsie I08us
cia episcopi sui suscepturos, eosque in vita el morte, presidet.] Cenobinm Ursicampi fundalum esl. Ceno-
excepto monachatu, ul semetipsos tractaturos, et bium aputl Beltitm mouiein fnndalitm esl sub ubiuitc
liomines etiam merccnnarios, quia sine aminiculo primo AJcxandro, a venerabiii viro Boberto de Can-
istorum non iiHcUigehaiH, se plenarie die nocleque dos. Iloc idem ntiuc dicilur Morluum mare "''.
precepta regule posse servare, suscepluros quoque 1151. (Axs.) Sijnodus magna Rcmis cclebratur a
terras ab habilatioiie hominum remolas , cl vincas papa Innoccnlio, et Litdovicusjunior iu rcgem benc-
ei praia cl silvasaquasquead faciendos molendinos, dicilur,
ad proprios tamcn usus et ad piscationem, el cquos 1152, (Ib.) Eclijpsis sotis 4 Non, Av.gusli.
YARLE LECTIONES.
s>" corr. nonieoium. ""' Hoc — marc eadem manus
post snpcrscripsissc videiun
'NvT-toL. CLX. 13
 SD3 SIGEBERTI GEMBLACENSIS SPG
[1153. (Betl.) Moriuo Loihario succeuii.Cojiradus, \ ii57. Tres t.unevise Lunl, ci in meditt siijnum cru-
nepos Henrici superioris.] Bernardus primus abbas cis.
Clarcvallis el Malachias episcopus Iliberniensis cta- 1158. Filia regis Frnncornm Ludovici dalur filio
renl doctrina, simclitate cl miraculoritm gloria. Ilenrici rcgis Anglorum, et pax inler eos firmatur.
1-134, Abbas Alexander cum omni convenlu suo, 1159. Henricus rex obsedit Tolosam "'". Non.
annuenie rege Ilenrico, vcnii in foresiam de Leons, Seplemb. tres sotes visi sunt in partc occidcntuti;
ct in herimilorio, quod diccbaiv.rMoriuum mare, edi- scd thtobus paulalim deficicnlibus. soi diei qui meditis
jlcavit moiiasierium suiim. erat, remansil usque ad occasum. Stepbanus obiit,
1155. llenricus rex obiit 4 JVOJJ.Dec; cui suc- Godefridus de Strepenneio 61G(551).
cessil Slephunus nepos cjv.s, 8 Kal. Jan. 1105. Domnus hujv.s loci abbas tercius revocatus
1157. Abbas Alexander domum Morlui maris con- est ctd curam abbaiie Ursicampi. Cui Gaufridus
junxit ordini Cisiercieusi, el Walerannus abbas Ur- quarius successil ~'~.
sicampi (529) suscepil enin in filiani, et monuchos 1165. Ilv.go Roihonuujensis archiepiscopus obiit.
EIIOStransmisit. Rolrodus Ebroicensis episcopussuccessil "'".
[1158. (76.) Ludovicus Francorum rex obiii. Cui 1106. Ab ailvciitii Anglorum in Brilanniam majo-
filius Ludovicus, qtiem ct ipse adhuc vivens a papa B rem anni 815, a baptismate corumdem 654, ab in-
Iunocenlio Reinis anle aliquot annos consecrari iroitu Norraannoruni 100.
feceral, in regnum succedil.J Abbas Alexander ab- 1109. Rex Heniieus majorcm iilium suum Hcrri-
balis curam dimisit: cui successit Adam, quondam cum, gencrum Ltidovicl regis Francornm, iu rcgcm
~
prior Ursicampi. eonsecrari fecit a Rogero Eboracensi arcbicpi-
1141. Ancjlia fame e! glttdio aticriinr, principibus scopo.
ierre inier se discordantibus (cf. Gembl.). 1171. Civitate Cantuaria sanclus Tbomas arcbi-
[1145. (Bell.) Celestinus Romane ccclesie 169us ejjiscopnsejusdeni civitatisa qualuor mililibus mar-
presidet.J tyrizatus, migravit ad Chrislum.
[1144. (Ib.) Lucius ei 170us succedit.J Vcjifiisve- 1174, Ohsessa esl civilas Rolbomagus a rege
hcmenlissimus arbores, turres et doinos plurimas sztb- Francorttm Ludovico et Henrico novo rege et co-
verlit, (Gembl.) Rcddita est civitas Rolhomatji Gau- mite Flandrensi; qui omnes rcdierunt confust.
frido comili Andegavensi. Obiit [Eal. Sept. ~is]domntts Gaufridtts, quurtus ub-
'
[1145. (Bell.) Eugeriius post eum 17IUS.](GEMBL.) bas htijus loci. Cui successit quintus donmus Ricuv-
Fames magna irivalescil in Francia. dus. primus abbas de Valascia.
C 1179. Domnus Ricardus abbas
1140. A Judeis in Anglia puer Willelinus crucifi- quintus recessii 8
.gilur die parasceve urbe Norico (550). Kal. Aug. de domo ista. Cui successit in anno ss-
[1147. (Bell.) Facla est eclypsis solis 5 Kal. Nov. qucnti
Jiora tercia' die dominica.] Uex Ludovicuscum Fran- 1180. 5 Non. Aug. sexlus domnusWUIelmus, sc-
-eisiter aggredilurJerosolimilanuni (cf. Gembl.). cundus de Valascia. Ludovicus rex Francoruni oiiii.
1148. (Ib.) Remis concilium a papa Eugenio. Cui filius ejus Pbilippus, qucjn ipss anno preter.to
1151. Assidua et diutina pluviarum inundatio mes- Eal. Nov. Remis consecrari fecerat, succedit in
: sionem lardavil el impedivii. regno.
1152. Reliclam Lv.dovici regis uxorem dticit H. i-ISl. Alexander 174us.ohiit.
comes Andegavensis et dux Normannie, poslea rcx 1182. Cui successit Lucius 175us.
Anglie: unde oritur inler eos guerra. 1185. Obiil Rofroldus Roibomagensis arcltiepi-
[1155. (Bell.) Anasiasius Romane ccclesie 172"s scopus. Cui successit YVallerusde Constancia. Obiit
i-presidet.] Depositio sancti Bernardi primi abhalis Ilenricus rex Anglorum junior.
Clarevallensis. •5184.Ohiil Ermeliiia, uxor Godefridi de Strepen-
, [1154. Stejdiaiius rex Anglorum moritur. Adria- D ncio.
-nus (ib.) Anglicus Romane ccclesie 175us jiresidel. 1180. Urhanus papa 176us.Obiii Gaufridus comcs
Obiil domnus Adam secmidus ahbas hujus ecclcsie.]
Britaniiie, filius regis Iienrici lercius.
Tercitts successit Stephanus prior Ursicampi.
Henrici cx ftlia nc- 1187. Captaesl Jherusalem a Sarracenis,christ.ia-
[1155. Henricus, suj)erioris
in ne fidei iiiimicis.
pos, regnum succedit.]
1156. Signum crucis apparuit in Iniia. Albericus 1189 520. Obiit Hcnricus rex Anglorum 5 Non.
Belvaccnsis miles martxjnum pro chrisiiana ftde pas- Septcmb. Coronatus csl rex Anglorum Ricardus.
s:ts est. 1190. Rex Francorum Philippus el rex AngloRim
VARL-ELECTJONES.
C1Sila aliis erasis manus inccrta. "'" Slcpbamis o. G. de St, a manu inccrla a. 1105. scriptas post "~~ i.d
"'~
hunc annum relala videnittr. "" aliis erasis. abliinc manus perpetuo varianl, sis alia manu. anie
•Ohiit.alia manus post addidil 2 Non. Julii.
MTM.
(529) Orcamp. (551) Etrcpagny, in coni. Viromandensi.
: (550) Norwicii.
 597 CHRONICA. — AUCTARIUM MORTUI MARIS. 598
Ricai*dus cumiimulneia geiiiis suemultiiudine iter ,A doprophela , qui dicebat aiitichristum jam esse
Jherosoliririimm aggrediuntui'; adultum, et diem jiidicii iiriminere.
1191. CaptL est iiisuia Cyjjri a rege Ricardo, et 1211. Comes Symon de Monteforti, nobUibiis vi-
postea Accaron a cMDhus-regibu.s.;Rediitrex Philip- ris de Fraricia regriisque aliis opem sibi ferentibus:,
p.us. hereticos, qrii in Narbonerisi proviiitia pullulabant
1192. Rex Philippus ingrediliir Nornianiiiarn et Ct uicejjaiitur ^iiuigenses, expugnavU, c .strageni
eam sibi subj"ugat, Rex Ricardus redlens a Jjiej-Oso- inultam faciens, magaam ' partein provintie ipsorum
est ot incarceratus a duee et, Sue subdidit potesiati-. .
iimis, captus Auslrie,
1212. In Hyspaniis christiani cum paganis pugnant,
postea imperatori Henrico traditus est. et politi victoria, multosperimunt Sarracenos, et re-
1194. Rex Ricardus, plus qriam ducencies mille ad fugam compelluiit. Reginaldus conies Bo-
liquos
piarcis imperatori et ceteris baronibus terre pro ti- ldnie a Franeoruni omni terra sua spo-
sub obsidibus Philippo rege
teratione sua tam datis quam pro- liatur, et a regno expeflitur, sed ah Oltorie et Jo 1-
snissis, reversus est Angliam. Quod de Romanis im- hanne Anglise rege recipitui. Rex Frarieorum Phi- -
peratoriliiis iiii aui paucahic sintexarata, neminem lipjjus colleclo exercitu et multo navium 'appraraiuj"
iapveat posteroruiri, quia dum alter adversus alte- K transfretare disponit in Angliani, rit armis esm ca-
runi de sceptro iriiperii.obtinendp contendit, uichil
: cum sint piat; sed ihterim dum" subito ingresSus iu Fian-
agitrir dignum memoria, quippe .omnia 'driaineam sibi subjugare intendit, Anglisuperve-"
confusa. Post Urbanum papam tres. aposioliei cedfe- et navali apparatu regis' viOleriter abdricto,
niunt,
rrint, id est Gregorius, Glemeiis et.Celestinus ; quo- traiisfrelandi ei adirriunt facullatem, :
ramtempora bie non describuntur. 1215. In Provintia juxta casfrum qiiod Murellum
1198. Innocentius papa.
1199. Ricardus rex potenlissimus sagitla percus- dicitur, gestum est bellum Cterna inemoria dignum.
Cum comes Symori de Monteforti multas heretico-
susinteriit; cui successit Johannes frater ejus. rum strages faciens, plures Proyiniie urbes et op-
,1200. 5 Idus T^ebr,obiit domnus Wilielmus ab- pida sibi subjugassel, rex Arragonie, coines Tolosa-
- bas.
nus, comes Conuensis (552), coines Fuxensis (855),
1205. Subjttgata esi civitas Tlolhoma^ensis' cum collectb exercitu copioso supradiclum castrum obse-
tota Normannia Philippo regi Francie. Rex autem derunt, ereclisque machinis oppugnare ceperunt.
Johannes secessil in Angliam, ierrilus n.e traderelur Res vero coriiiti Symoni irinotuit, qui mox j)aueis
a barOnibus suis in manus regis Francie. P admodum viris collectis, regi Arragonie audacler
1204. Facta est hyems asperrima, per tres inenses occurrit; legionibusque dispositis , consftrta est
et amplius coiitinuata. Unde et niriiia moiialitas pugna 2 Idus SejHembris, iu qua rcx Arragonic
aiiinialiiim, maxime ovium et etiam volucrum silve- cum pluribus de suOexercitu occubuit. Rcliqui vero
strium, ex rigore frigoris facta, el fames insecuta. fugaelapsi sunt, el eonfusi ad propria remearurit.
Capta est civitas Constantinopolis a comile Flan- De sociis autem coiriitis Symonis unris lanlua) miles
drensi, episeopis et comitibus et nobilibus viris et cum paucis clieutibus iri illo conflictu cccidit, A
fortissimis de Francia sibi associatis; in qua com- diebus Jude Machabei Usque in piesens tempus tari-
muni elCctione imperalor factus, nobiliter gessit; tam multitudinem tam inirabilem a paueissimis tain
qui cum magnam sibi partem Gretie subdidissel, mirabilitei'victam, cesari) atque fugatam nunquarii .
post modicum a Grecis interfeclus est. Cujus frater ct nusquam legimus. Eodem tempore in regrio
eidem est in regni soiio subslitutiis. Francorum pueri et puellc cum aliquibus 'adolescen*-
1207. Obiit YValterusRothomagensis archiepiseo- tuJliset senibus vexilla, cereos, cruccs, tlrarjbuta
pus 16 Kal. Decembris. Cui successit magister Ro- portantes, processibnes faciebanl, et per urbcs, vi-
bertus coguomenlo Polein. [Jacel in Mortuo cos et castella cauentes ibant, Gallice proclamantes;
mari521.] D Domine Deus, exalta christiamlatem! Domine Deus,
1209. Magistro Stephano de Lingiiaton, ad tytu- redde nobis veram crucetn! Non solriin hec verbitj
lum Cantuaiie ecclesje in archiepiscopo Rome con- sed aiia multa decantabant, quia varie processioncs
secralo, rex Johannes alium intronizare cupiens, crant, et unaqueque proeessio pro libitu suo varia-
monaclios Cantuarie et Anglie presules exilio rele- bat. Res vero ista a seeulis inaudita multis fuit ad-
gat. Hacdecausa data in regem et regnum excom- rniialioni, quod ut credimus presagium futurorum
lnunicalionis senlentia, eliam Cisterciensem ordi- fuit, eorum scihcet que in sequenti anno contigerunt.
nem cum celeris laudes Deo dehitas sollempiiiler Nam legatus Romanus Gallie fines ingressus, copio^-
persolvei-e domini pape aucloritas prohibuit. sam mullitudinem in crucifixi nomine cruce signa^
1210. Olto nepos Ricardi quondam regis Anglic vil; cujus multitudinis numerum solius Dei scierifia
' factus est
imperalor. Hoc tempore fuit quidani pseu- colligit. Ottone imperatore a pana Innocentio e»
YARI/E LECTIONES.
f~' addidil manus scc. XV.
NOT^E.
(j-r>2)Commges. (555)FQix.
 V,m SIGEBKRTI GEMBLACENSIS idv
communicato, infans Apulie Romanum sihi vcndi- A gloriim. Cui successit Hcnrieus filius cjtis puer di:c>'
carc iniperiuii) esl conalus. deimis.
1214. Stcpbanus Cantuariensis archiepiscopus ce- 1217. Btllum apud Lincoliiiensem urbem inter
ferique Anglorum pontifices, monaclii et clcrici, qui regem Anglie et inier Norrenses cl alios polentes
jiro causa ecclesie teiiehaiHur exilio, mediantecardi- mullos, qui eidem rcgi implacabiliter inimicahanlur;
nali, regi reconciliantur, el ab eo recipiunlur in An- sed miserius Deus pueri regis innocenlie, priusquam
glia, et sua ipsi recipiunt; sicquercgnum ab iiiter- possef. arma portare, dcdit ci de Jiostihus trium-
dicii sentenlia, rex a nexu excommunicationisabsol- pbare. Ncc soium in boc prelio, sed et in mari pre-
vitur. Redditur ecclesiis cum presulibus et cbristia- lium magmim comissum est inter Francos ei An-
nitale tranquiililas, exulibus cum rebus et palria, glos, ct divina preliante virlule Gallicajuvcnlus ctini
rcgi cum reconciliaiionc communio, plebi devotio, omni navium apparalu vicla esl ab Anglis et in pre-
-omnibus in commune catbolicis pro reddita ecclesie dam abducta. Ibi Eustacliius nionacbus, homo apo-
;pace leticia. Ferrandus Flandreiisis comes a Pliilippo stala, pyrata el predo pessimus, ulrique regno infi-
rege Francorum jnilsus a Flandria, Olionem Ale- dus, capite plexus est, tunc temporis Francis pre-
jiiannie cl Johainiem Anglie rcges expeliit, cl pepi- bens auxilium, et princeps illius navigii Robertns
fcdus cum eis. frelus auxilio " de Cortenaio. Capla est a ehristianis Damicta urbs
gil Quoriim regressus
in Flandriam, cam pene totam dc maiiu regis Fran- Egypli foiiissima, sed in brevi iterum a Sarracenis
corum potenler eripuil, ope ct industria virorum il- recnperata. Concluserunl enim Sarraceni christiar
liistriuin "-', el prccipue Guillelmi comitis Sarcsbe- norum exercitum cum regc ceferisque nobilibus
riensis, fralris regis Ai.iglic,ct coroitis BolonieRegi- clirislianis, et non invento aditu evadendi alio, Da-
naldi, Johannes rcx Anglie in Aquiianiam classe inielam pro sua Jiberalione cbrisliani dederunt Sa-r-
iransvectus, reconciliatis sibi magnatibus terrc mul- racenis, qui eliam Sarraceni crucis sancte partem,
tis, magnam partem provinlie suo juri restiluit. PJii- quam triginta quinque ferme annis tenuerant, cum
lippus itaque re.x Francorum misso conlra cum filio caplivis omnibus christianis, pro ejusdem Damiete
Ludovico, ipse collecto exercitu Flandrensilms, quo- recuperatione reddiderunt chrisfianis. Infans Apulie
lum vires jam nimis excreverant, censuit occurren- a domino papa Hoiiorip sublimalur in imperatorem.
dum. Igilur intra fines Flandrie fit utrinque concur- Ludovicus, filius regis Francie, postquam jediit de
sus, et dispositis aciebus apud pontem "Wentini,inter Anglia, colleclo rursum exercitu Tolosam adiit, ci-
Idauritaniamel Tornacum, 6 Kal. Aug. die eliam vitateni poleinissimam el tunc temporis Albigen-
~~~
.doininica, pugna conimillilur, ct in conflictu ccci- (•>sium refugium; sed nichil ibi proficiens, idc-mLu-
dere nonnulli, Franci tandem palmaro victorie le- dovicus in palernos fines Gallie seserecejiit.
nuerunt, ln lioc bello Flandrensi ex acie capli sunt 1221 '-'', Stejdianus de Lanlcelone Cantuariensis
egregii pugnalores qualuor comites, Pilutus (554) archiepiscopus sedi proprie rcstiluilur, a puero rege
- Alemannus, Ferrandus Flandrensis, WiJlelmus Sa- Henricoin pace susceptus.
iresberiensis, Reginaldus Boloniensis, el scnescallus 1221. Obiil Robertus Polanus Rolhomagensis ar-
"Ollonis, ei milites alii tam mediocres quam illustres chiepiscopus. Cui successil Theobaldus de Ambia-
circiler 150. Posl hec rcx Pbilippus conlra regem nis, ibesaurarius ecclesie Rotbomagerisis [qui qui-
Anglic movet exercitum ; sed Iegalis inferveiiiejili- dem Roberlus noslram dedicavil ecctesiam, et sepul-
bus, inter cos quinquennales firmantur indulie. Et tus est in cboro nostro "-"].
ila reversus csi rex Pbilijipus in Franciam; rex Jo- 1222 ""'. Corjms sancli Thome Cantuariensis de
liannes in Angliaui se rccepit, Terremolus in ad- terra levatur. Sanctus YVillelmusBifuricensis archi-
vciilu Domini 15 Kal. Januar. ter iu una nocte fa- episcopus, Cistcrciensis ordinis moiiacbus, Rome
ctus esl. Glohiis igneus magniiudinem bovis exce- canonizatur, anno 50. amartyrio suo.
dens, et lnagnmn lumen emitiens, visus esl in aere 1225. Pbilipus rex Francorum invictissimus, qui
circa diei initium, Idus Januarii. Eclypsis lunc facta J) sibi lion parvam partem Aquitanie, Normanniam,
csi 16 Kal. Marlii. Flandriam, cum parle Pictavie maximaisulijugavit,
1215. Rome generale concilium a papa Innoceiilio 2. Idus Julii de medio faclus ab Jiac vita migravit.
celebralur. Orta inter regem Anglorum et barones Hic nullum unquam proditorem amavit, sed quotquot
gravi dissensione, Anglia dolel se gladio multisque ad se veniebani, castella et villas ab eis accipiebal,
;calami(atibus subjacere. ei eos de regno suo sine spe revertcndi penitus eifti-
1210. Ludovicus, Philijjpi reg's FraiicGriim iilius, gabat. Apud Mcdontam defunclus, apud Sanctum
confederatis sihi magnalibus Anglie. qui regi'rebella- Dyonisium, assistentibus 22 episcopis et 2 cardina-
bant, cum multis navibus ef armaiorum exercitu in iibus et rcge Jerosolimitano, scpult.ire traditus est.
Angliam transfrelavit. Innocenlius III papa obiif. Cui succcssit Ludovicus filius ejus in regiium. Arite
Cui successitlloiiorius III. Obiit Johannes rcx An- Oishum regis Piiilipi anno precedenle visa esl stella
YARL-ELECTIONES.
"' qumd.amdeieia. "-'
abigensium c, ~r' annus inceriits. :,t" add. manvs s. XV.
NOT.E.
.<554) 1. e. comcs pUtitus, Ratigraf. -
 •401 CHRONTCA;— AUCTARIUM URSICAMPLNUM. 402
eirca occasum solls Decembrilis, plurime magnitu- A 1229. 7 Kal. Octobiis obiit pie memorie Theolial-
dinis, ardens velut facula, radios sursum erigens, et dus de Ambianis, arcbiepiscopus Rotliomagensis.
in acutum velut in conum colligens, terre vicina vi-
1251. Cui successit venerabiiis Mauricius, post
debatur, et aliquod prodigium portendere ferebatur.
Hane dicebant esse cometem. Ludovicus, regis Phi- ipsum Rothomagensis archiej)iscopus.
lipi filius, 8 Idus Augusti unctus et coronatus est in 1254. Pridie Idus Januarii obiit apud Salicosam
regem apud Remis civitatem. pie memoide Mauricius B.othomagensis arcliiepisco-
- 1225 *"~. 5 Non. Julii obiit Yitalis
abbas Mortui pus, de sede Cenomanensi a domino papa Rolhoina-
maris. Cui successit Osmundus, ejusdem domus gensi ecclesie prerogatus. Qui fervens zelo yivensque
prior. celo, nullam interris accipiebat personam, non re-
1226 M\ 7 Idus Novembris obiit Ludovicusrex gem, non principem, non tyrannum, non divitem.
TYancorum. Cui successit Ludovicus iiiius ej'us. 5 Sacerdoies fornicarios veliementer execrabalur, deji-
Kal. Oclobris obiit Osmundus abbas Mortui maris. ciebat eos de ecclesiis, et ad sedem apostolicam eos
Gui successit donnus Ricardus Costentinus. absolvendos miltebat. Doctores honesle vite et bone
1227. Obiit Honorius papa; cui suceessit -Grego- fame venerabalur et maenis beneficib dilabat s-s.
'rius. B
XARIM LECTIONES.
*~"numerus anni efasus;
fortasse fnil 1224. s~7 numcrus erasus. 52SQuwdain in fine paginm, qttce fcjj'--
tasse in 2155 hisloriam illustrabant, erasa sunt.

AUGTARIUM URSIGAMPINUM.

Intra a. 1155-1200 monachus Ursicdmpi (Orcamp, dimcesis Noviomensis) Sigebertum descripsil ex BT

cujji omnibus ejus atqtte Bellovacensis additamcntis, quibus ipse addidit magnos centones ex Galfrido Monmu-
lensi ad verbum descriptos, et alia qumdam, e'a qum hic dnmus. Idem conlinuationem novamita conflavit, at:
Prmnwnstratensem ex Rl deScribens, usquead «.1128, exAnselmo plurimuin interpolarel, posl puram exhi-..
beret, de suo inserens per lotam ea tantum qua; hic exhibemus. Usi suni Nicolaus Ambianensis, Roberlus Al-
tissiodorensis et ex eo Gerard%s de Fraclielo et Guillelmus de Nangis; Vincentius Bellovacensis; ediderunt
Guiletmus Parvus, el ex hoc Schardius, Pistorius, Slruve, Bouquet. Nos, codice ipso Ursicampino deperdito,_
ex ejus apographo DI" damus ea tanlum qum Ursicampinus fontibus suis Dl et Bl adjecil; conlinuationem
eiiim recudere integram, inutile erat, cum quia compilalq iantum est, tum quia sexies jam legiiur impressa*

(GALFR.)Prmf. Narrat aritiqua Britonum— jugo. G 447. (GREG.TUR.pe gl. mart.) Nomina auten) cc-.
tenueruiit. rum (septem dorinientium) hecsunt, quein hapiisino":
582. Civitatem, quam Anloninus Pins cum filio acceperunt : Slalclius, Maximianus, Marlinianus,
Aurelio eondidit, et Sommonobriam ab adjacente flu- Dionisius , Johannes , Serapiou , Constaiitinus,.
mine ajjpellavit, Gralianus imperator suo dominio (GALFR.)AmJjrosius — eonstruit.
mancipatam, mutato nomine, Ambianis ad ambitu 457. (Ib.) Maximus tirannus a populo niemlira,-
fluminum fecilvocari. Eo tempore prefecturam Gal- tim discerpitur.
licam ministrabat vir illustris Faustinianus, qui ge- 457.. (fjj.) Super Insulam — nomine Annam.
nuit iilium, quem ob amorem et memoriam beati 4G6. (Ib.) Ulherpendragon — vivere..
Firmini martyris Firminum vocavit, Ambianensium 470.' (ib.) Nam si fidem — prostratis.
tenipore posteriori episcopum. 472. (Ib.) Rex Arturus — reslituit.
585 (Ib.) Maxiinus iste — exereere. (GREG.TUR. mir. S. Marl.) His diebus sanctus.:
586. (Ib.) Partem Gallire — appellalur. Perpeluus — nec postea comparuit.
589. (Ib.) Piclorum — Hybeiiiiam. 473. (GALFR.)Arturus — fecerunt.
390. (Ib.) Alia hisloria — inleriicerent illuin. 482. (Ib.) Arlurus — rediisse.
^15. (Ib.) Inito autem — Utherpendragon. J^ 488. Hoc tempore facta est inventio cryptai san-
414. (/*.) Notandum — nilebantur. cti Michaelis arcliangeli in monte Gargano, unde et
423. (REDA//. E.) JEstimo — ab Honorio mis- cjus memoria siiigulis annis celebri feslivilate in ec-
sum. clesiis Dei recolitur.
424. (GAI.F.) Coiistaniiiio — evacuaia. 491. (GALFR.)Hoc loco quidam — dicitur.
451. (Ib.) Perempto — adepti sunt. 514, (Clodoveus — moritur) et sepelitur Parisius
454, (Ib.) In Britannia — corrigia). in basilica sancti Pelri aposloli, quam ipse et regina
. 456. (Ib.) Rex Brilonum — patriam. Clotildis fedificaverarit.
457. (/*.) Filius Wor.tegirni — Worlegiinus. 555. Porro sanetus Medardus sedem episcopalenJ,.
459. (Ib.) Rex Wortegirnus — obtinuerunt.
que prius erat Vermandiis, propler ejusdeiu subver--
445. (Ib.) Rex ^Yortegirnus — hujusmodi. sionein translulit Noviomum.. Ij)se etiajn post deces-
446. (Ib.) Hoc loco ponunl — restilutus sil. sum sancli Eleutlicrii Toniaceiisis.episcOpi regcn-
--«" . SIGEBERTI GE.MBLACENSIS 404
.1a'n suscepit Toniacensem ccclcsiam, el post eiim A altero corpus, angcio revclante iiivenlum fuerat a
successoj-es ejus annis multis, usquc ad ler.ipus Eu- venrrabili matrona Romaaa, nomine Etiscbia, que
gonii papre t.ertii, et demum Simonia episcopi, qui pro inuncre eiusdem ofiicii lumcn ocuJorum, quo
obiit anno Domini 1148. antea jiriyala fuerat, per cundein mariyrem rccepii.
542. (Ilist: misc.) Constantinopoli morlalilate Et bec inveniio anno a passione ipsius martyris 55
magna insu-rgeiile, statuia est sollemnitas purilica- evenil, quipassus est marlyrinm anno Domini 552.
tionis bcalreMarire, queGrece TTTKVTU, id est obviatio, Sed postquam prefaiamulier rcligiosa sancti raariy-
dicitur, eo quod die illo Symeon obviaverit oljlatoin iis corpus invenil, alquein superiori loco premincn-
tcmplum Doniino, et ita morfalitas illa cessavit, *.fisoppidi, quod aiiliquifiis Augusta Yiromandorum
.(GAi.rn.) Usque ad boc fempus — Iiisloriis confe- vocabatur, collocavit; labcntibus muliis annorum
rai.itui', curriculis, scpulchrum cjusdem martyris itbinam
549. (Ib.) Sed de boerege — YVortiporius. habereiur, cunctis erat incerlum. Denique sancto
556. Obiit srtncfus Medardus Noviomensis et Tor- Eligio Noviomcnsi ecclesie poiilliicaiife, facta inqui-
-nacensis, in ciijus iransilu ccelum aperlum est, ct silione de ejitsdem martyiis corpore, sub presentia
divina ante etim raicuerunl luminaria spalio duarura ipsius cpiscopi. invenlus est loculus, in profundo
"
Jioraruin. Cujus corpus rex Lolharius transfcrri fecit lcrrre defossus, in quo preciosus illc thesaurus ser-
ad urbem Suessionensem; promitlens, quod supcr vabatur. Et hec secunda invenlio sub saricto Eligio
eu.m decentissiniam basilicam redilicarel, et inihi re- facta esf, anno ab incarnatione Domiiii 657, non
ligiosorum virorum conventum statticret. Quodopus aV.squedivime virtutis magno miraculo. Nam cum
ipse quidem ccepii, sed filius ejus Sigeberius adim- beatus episcopus nocturno lempore, multis lumina-
plevit. ribus accensis, quesifum loculum invoniiet, et fos-
561, (Ib.) Super Brilones —-multis annis.. sorio quod manu lenebat perforaret, tanta subito
571. Sanctus Amandus nascitur. odoris suavissinii fragraniia tanlaque supcrnre lucis
596. (PAUL.DiAC.)"His dicbus iiTtientes Longo- claritas circumquaque emanavit, ut et presentes
bardi in Cassinum monfem — vini secum defe- odore mirifico rejjlerenlur, et ahsentes ortura diei
rentes. adyenisse.suspicarcnfur.
604, (GAL.FR.) Per Augu.stinum — ecclesiam.
— 1059. In Apulia erat quedam slatua marmorea,
611, (Ib.) Po.st Cathericu.ra facla est.
circa capiil suum rereura liahens circuluin, in quo
616. (Ib.j Refeit autem hisloria — conipulsus
erat scriplum : Kalendis Maii oricnte sole habeboca-
jiierit.
C pul atireum (cf. Wn.n. MALMF.SBURG. n, 10). Quod qui-
652.. (Ib.) Adunallo rex Bi-itonum — in lerra,
dam Sarraccnns, a Roberto Wiscardo duce Norlhman-
055. (Ib.) Hic dicit Beda — redificata.
— iiorum cap!iis,quidportenderet intclligens, in Kalen-
675. (Ib.) CadwoJlone migraverunt.
— dis Maii'oriente sole, diligcnter nolalo termino um-
689, (lb.) Cadwaladrus potuerunt. illius staluce, infinil.um thesaurum, efiossa ibi-
792. (Gen. c, Fland.) Hoc lempore in Flondria bra)
dem bumo, reppcril, quem pro sua rcdemptione ei--
principabaturLidericus Harlebecensis, pater Inger- dem duci
optulit
ranni, qui genuit Andracum, patrem Balduini Fer-
rei, qui duxit JuditJiam, filiam Caroli Calvi. 1051. Lanfrancus eliam, vir sa.nctitate el scientia
845. (HuGoFLOR.)His temporibus floruit Thco- .cxiiriius, prior mo.ua.stcrii Bececnsis, postmodum
dulfus— et miserlus illius jussit eum absolvi "'. vero ex abbate Cadomensi archicpiscopusCantua-
964. (V. S. Quintini [555].) Hoc tempore cccle- riensis, contra errorem illius (Berengarii) per dia-
sia sancti Quintini martyris, que esl in insula super logum di.spulavil.
(iuvium Somene sila, coenobiummonacliorum pau- 1007. Hoc tempore claruit Lanfrancus , prior
corum facta cst, Procedenle vero lempore, crescente monaslerii Beccensis, ad cujus eximiam doctrinam
uumero fratrum, et aucla possessione redituura, D de Burgundia convolavit Anselmus, vir poslmodum
Uiam abbatia esse ccepit. In quo loco adhuc extant mulla viiiute et sapientia adorna.Uis, ef ei in pric.ra-
Juo putei, in uno quorum caput ipsius niarlyris, in tu successit, sub viro egregio Ilerluiuo aljbalc pri-
VARLE LECTIONES.
ca9 Sub anno 8oledilio princepset qum«3mjica;;ji'<?ssci'«J!/,/i«rc/ia6<:Ji/:854.Famaest,.lHincJoiiannemfoeniiDam
fuisse, et uuisoliclfamiliari lantum cognitan), qui eam complexus esl, cl gravius facla peperil,papa existens.
Quare eamiiilerponiifices nonnumerant quidam,ideo iiominiiiumeruin nonfacit, Sedcodexbi"., ob idipsuyi
ftagitanlibus nobisa V. D Toussainl, bibliolhecwDivioncnsiprmfeclo,dcnuo inspeclus hoc in loco,E8h. ne lcvissimnm
qtiidem eo.rumvcstigiumexhibel,unde neque in Dl*, ea fuisse apparel. Aut igilur codici nil ToCcjisi dcbentur,
aut primo editori, Terlium non datur. At nwnachus Yotcnsisper iolum Sigcberli opus prorsus dc suo adje-
cit; el in continuatione pattcissima tanlum addidit, qum non spectant nisi ad sttum monasterivm; tnide s.crt-
bam , a/i"«s abstinentissimum.ab interpolationibitsJianc unam sibi indulsiisc, qui est quis c.redal? hcmo.igt-
tur restat nisi primus cdilor, sive is AntoniusRttfus ftteril, sive Henrictis Slephanus. Utrttm aulem ille hmc
eerba desuo composuerit, an forlasse noiam marginalem codici ESb. <i/»alia manu adieclam inlexium rece-
fCiil,hoc inmedio rclinquimus.
miAi, .
(5.55) c.f, Galliam Ciirisl, IX, 1080,
 jo-5 CHRONICA. — AUCTARIDM URSICAMPINUM. m
mo, qui ipsum monasteritim Beccense de propno A i funcfo, Anselmus abbas Beccensis, pro sua sancli-
fundavit suo. • tate et doctrina non solum iu Normannia, sed etiam
1080. Clarei in Anglia Lanfrancus, doetrma et iri Anglia jam celeberrimus, successit. in presulatu.
probitate conspicuus, ex abbate Cadomensi ordina- Qui Ucet a rege Willelmo et principibus tei-re to-.
tus Canluariffi archiepiscopus. Eo lempore florebat liusque ecclesie conyenlu susceptus honoriUce fuis-
in Northmannia A.nselmus, Beccensis monasterii sei: multas tamen molestias et tribulationes post-
abbas exiinius, et pro sua sanctitafe et sapientia modum sub ipso regepassus est.pro statu ecclesie
pJurimum riomiiiatus. (Yiia S. Arn.) Hoc etiam coiTigendo. Nam reges Anglie hanc injustam legem
teniporelu coenobio sancti Medardi — iri presulem iam diu tenueranf, ut electos secclesie presules ipsi
esl consecratus. per virgam pastoralem ecclcsiis inveslirent.
1081. (Ib.) Regis Dagoberli tempore sanctus prc- : 1099. Erat autem (Ansellus de Ribodimontc) vir
sul Ursmarus — celilas prestarelui mediciiia. prudenlissimus et exercitui salis utiiis, atque erga
1S87. (//;,) Sanctus Arnulfus — predixerat, ac- Jjeatum martirem Quinlinum adeo devotus, ul sin-
cCpit. gulis annis solemnitalem ejusdem martiris, die suo
1094, Ponlifieantein urbe Laudunensi Elinando, clericis undccunque congregatis, coi'am se ccIeJirari
mulier quedam, iiiproximo manens, babebat gene- B- faceret, eisque post peractum ollicium copiosam
rum juvenili specie decorum, quem multa diligentia refectionis mensam pararet,
pio amore filias sure accurabat; unde et orta turpis 1105. Yigilia natalis Domini terremolus magnus
suspicio clc muliere et genere suo inter vicinos bb- factus est in Jiiej'osolimis. Duo orbes iri modum
mines valde eam lurbavit (cf. Laudun). Que impa- sOlis, forma et Iumine coliJiano soli similes, aj)pa-
• tienter ferens, famam suam hujusmqdi opprobrio ruerunt, Omniuni cOIorum specie radiaiilesadinsiai:
-
•turpari, injuidre sure causam in eum retorsit, et arcus celesiis.
clandestina machinatione, ut occideretur a duoiius. 1112. Sed et antcquam ista gererenlur, violata-
pueris, procuravit. Postmodum vero ad penilentiam fuerateademsancteDei genetricis ectlesia (Laudttni).
facli iiomicidii conversa, cuidam presbyleroper con- proditione etjiomicidio cujusdam nobUissimi mili-.
fessionem peccatum suum. revelavit... Sed elapso lis, nomiiie Gerardi, qui erat domiuus castri, quod.
aliquanti temporis spatio, presbyter idem cum ea ' vocatur C.arisiacus. Quem in oratiorie jiositum ante
liligans, malum, quod confessa fuerat, in faciem ei sanclam Cbristi imaginem, homines ipsius episcopi
exprobravit. Quo audilo, parentes hominis occisi facta "conjuralione occiderunl. (GUIBEUT.De Viia
properantes nuntiaverunt vicedomino Laudunensi. sua in, 11) Anle hos dies natus ibidem fuerat puer-
JuJiente vicedomino, vocala mulier venit, et qualiter l-1 geminus a clune superius, duo scilicet habens ca-
liominem occidisset, nequaquam celavit. Judicatum pita, duo usque ad renes cum suis brachiis haljens
cst igitur, eam ignibus debere concremari; scd corpora ; qui baptizalus, triduo quoque vixil. v
prius ducta a-d ecclesiam beatae Dei genitricis Ma 1115. Bernardus, juvenis egregius, scienlia, mo-
rire, peccatum suum coi'am Deo et liominibus ex ribus etgenere clarus, vir postmodum magiire vir-
ordiiie nairavil, el sic meritis et precibus sanctis- tutis exemplar futurus, Caslellione (556) castra
simre virginis Marire se ipsam iideliter coinmenda- Burgundire oriundus , cum' germanis fratribus
vit. Deiiidemissain ignem, incendiumnullatenus sen- et aliis comitibus multis Cistercii liabitu religionis.
sit, sed divina protegenle gratia consumplo igne, induitur, et miro religiositatis fervore conversa-
ipsa permansit illresa. Quod faclum cognati hominis iur.
occisi rion divinre virtuti ascribentes, sed fragileni 1114. Ilic esl Cono , uaus ex illis religiosis viris,
potius.lignorummateriem causanlcs, iterum succen- - qui heremiticam vitam apud Truncum Berenge-
du.nt ignem circa eam fortiorihus ligiiis, sed nichil ri (557) primo duxerunt, et Arroasiani ordinis ain
profecerunt. Iterato enim miraculo servavit eam ctorcs exliterunf, qui ordo usque hodie floi'el et
Deus incolumem ab exustione ignis, ad Jaudem sui „r crescif.
nomiiiis sureque genitricis gloriam et honorem. 1128. Hoeannq mulli de pago Suessonico sacfo
Egressa igitur ex incendio, non solum carne, sed igne accensi, ad ecciesiam Jiealie Dei genilricis Ma-
etiam veste et carne 63<lillresa, ad ecclesiam sancla) rire in civitale Suessorum sitam convcnerunt, ibique
Dei genetricis, omni populo applaudente, ducta est, diebus paucis misericordiam Dei el beatre virginis
el post laudes Deo redditas, volente Deo, j)aucis succursum prestolantes, sicut plenius refertlibellus
diejjus traiisaclis transiit ab hoc seculo. eorundem miraculorum, salutem ipsius meritis et
1095. (Ib.) Elinandus, bonre memorire Laudunen- preciliiis consequti sunt, ila uf iutra quindccim dics
sis episcopus, oi)it; Ingelramius suecedil Elinaiido. centum et tres nomiiiatim ab boc igne reslingue-
1097. Lanfranco Caiiluariensi ai'chiepiscopo de- rcriiur, ct tres puellre distortre sanitati 'redderenliir...
MMUALLECTIONES.
p3° legendum esse videtur cufe. PERTZ.
" - NOTiE
(ooG) Uiatillon. ordo ille ab Hcldciriai-o,Conone et Rogero fuit insti-
(hoc) Seu Ai'j'oasia. nunc Aruaisc, iu Artcsio, ubi tulus. Cf.Acta.SS, ad diein. 33 Januarii. STKOTB,
407 - - SiGEBERTI GEMBLACENSIS " 408
Facla sunt ibi deinceps et alia multa miracula, in- { Francorum regem Ludovicum, ecclesia Gallicana
ter que duo fuerunt emmentiora ; unum seUicetde turbalur. Defuncto enim Alberico Bituricensi archi-
naso niulieris et labio divinitus reformalo ; aliud de episcopo, missuseslPetrus, a papalnnocentioeidem
puero iij visione ante Deum rapto, ubi dominam eclesire pastor consecratus ; sed a rege Ludovico rc-
uostram virginem Mariam se vidisse asseruit, pro jjudiatus, eo qnod sine ejus assensu fuerit ordma-
jiopuli salute supplicantem, et hoc responsuni a filio lu*s, in civitalem minime recipitur. Cujus partes
benigne accepisse : Mater tu es maris stella, fiut quia, propter reverentiam seu volunlatem papa), co-
sicul vis. Sed dum querilui' lieala virgo super domo mes Theobaldus fovere videbatur, simultas, qure
sua, que vilis et abjecta erat, pre ceteris iteium a sopita putabatur, intcr regem et ipsum ccepit re-
filio suo audivit, quod de trans mare et de trans pullulare.
Rbenum pecuniam faceret alTerri, unde domus redi- 1142. Obil pater Walei-annus, abbas Ursicampf,
ficaretur, etinoculisomniurii respicientium illiistris fundator duarum abbatiaruin (559), excepta ter-
apparerel. Cujus visionis lam in claritale operis, cia (540), quam sibi adoptavit in filiam.
quam in copia oblationum tot sunt lestes liodie, 1146. (Ib.) Apud NorvricuroAnglireeivilalem Judei
quot videi'e volunl. Predixil etiam idem puer paulo crucifixerunt puef um quendam christianuin, nomine
g
post se moriturum, etvix unum mensem supervix.it. Willelmum, quem etiam foras civilatem ab eis se-
Sed et mirum valde de hocpuero eral, quod omnem
pujtunij divina lux, ul ferunt, super eum emicans
historiam veterem rhyluroice depromebal^ texlum
declaravit; sicque a fiJelibus inventus, honorabili-
vero evangelii et aclus Domini ita rccensebal, acsi tcr est in ecclesia
positus.
in libro legeret, el diclata ab aliis proiiuntiarel; qui
etiam cum hec clausis oculis diccret, laicis etillite- 1148. Sanctre memorire Malachias, Hibernorilm
ratis vi.x loqui dignabalur, quasi eorum ignoran- cpiscopus, et apostobcesedislegatus, voluntateDei
liam pcrtaesus, qui tam profunda inlus audiebat. finem vite sortitus, apud Clarevallem, sicut ipse
acce-
1129. (Cont, Mqrt.) Ccenobiuni Ursicampi funda- preelegerat et predixerat, locum sepullurre
vir
luin est a nobilissimo presule Noviomensi, domino pit; cui successit Christianus abhas Mcllifontis,
lilius frater autem plnrima sanctitate prrcditus, qui ejusdem sancti viri
Symone, qui Hugonis r.iagni fuit, ahbas de ordine
Radulfi comifis, et regis Ludovici palnielis, atlducto, archidiaconus exlilerat, etprimus
conveiilu moiiachoruiri a Claravalle, et donino Wa- Cislerciensi in Hiberniani ab abbate Clarevallis sa-
leranno primo abbate ordinato, qui primus cx no- crrememorire Bernardo fuerat destUiatus,
Mlioribus persoiiis Clareval.Iein sua conversaiione 1151. Ilanc optimorum virorum migralionem
^ forte signilicavit, quod in pago Suessonico eodeni
illustravit..
1151.. Sed jiresiiles. ecelesiarun) acprincipes seculi anno accidit. Cum cnim hiemali gelu terra vehe-
et
promplissime annuebant, vel cliam sponte offere- inenter iiiduruissel, cespcs jdurima; lorigitudinis
bant terras,. prata, nemora, et cetera que monaste- Jalitudinis, de terra subito avulsus, longe ad a.Iiunx
riis edificandis nccessaria cranl. Ecclesia sancia) lucum esl translalus..
Marire in episcopio, totaque pene civitas Noviomcn- 1154, Roherlus de Botuaj vir omni plenus ne-
sis incendiocoiiflagravit, justo ul fertur iiifortunio,. quitia,. ricpotum suorum 'castra ingressus, dolose
qula summuni pontificcm Iiinoceiiliuni vcrbis.irriso- lyianiiidem exercet in terra (cf. Cont, Prmm.) Qui.
riis inulti illorum cxhonoraverunt. Clarcvallis duo spiriiu. etiam zel.otipiesuccciisus, quendam hominem
coenobia una die produxil, sciliccl Longipoiitum et suuin salis iidclem, cum alio viiaet una muliere;
Rievallem, et post paueos nienses Yalcellas. inira doiriiniculam comburendos jubet includi. Kli
1152, Obit vir sanctus Hugo Gratianojwliianus, vcro instar anliquorum trium puerorum domo ar-
cpiscojius, cu^us rcligiosam admoduin vitam con- ilenic, et (lamiiia super capila corum in moduiu lu--
ecripsi.l Gigo priorCarlusic. cidre iiubis volitautc,. illaesi permanserunl. Quos
1155. Monasterium de Pralo fiindatuin csl sulj jj foi-as cgressos cum persequeretur iniquus ille mi-
|)rimo al)!)ale Pelro ; prima planlalio qnain-jjruiiilii ii.islcr, cui dominus suus hoc facinus injuiixerat,
pater AYalcrannus ex propria donio. cl evaginaio gladio iinum ex eis ferire volujsset.
, 1158. (Ib.) IIoc lcnijiore venerabilis vil;e A.lcNan- .rcpenie (jua)dani invisiWlis persona retro euro per
der, priinus abbas Moiiui maris, sect diiiniiin suara coiuani cajiitis apprehendit., et cum equo, cui se-
tradidit aljbati Ursicampi. dcbat, in terram prrccipitcm dedit, Unde el mox ad
11-40.Coenobium sancfre M.-v.-ite dc Fiesmoiil (558) Saiicliun Jacobum se iluruin csse spopondit, sed e.t
a piememorie Walcraiino piiino abbate Ursieanipi illi, quos propria conscrvavit innocentia, gratiam
fnndatum esffSUb electo jiatre Manassc. Dci noii in vacuuni accijiientes, vitam suam iu m.e-
1141. Oria disseiisio:ie iuter papajn lioiiiiirtun) ct lius inuiaveriiiit, -

NOT.E.
FriiridusMons, (!i(i!c. Bellovato.iisis. (oiO) Motiuum iiiarc.
• |558)
(559) Dc Pralo ct Frigidus lnons.
*W CHRONICA. — AUCTARIUM NICOLAI AMBLAN. UQ

AUCTARIUM NICOLAI AMBIANENSIS.

Nicolaus Ambianensis circa a. 1205 breve chronicon ab 0. C. usqne ad a. 1205 scripsit ocio libris, iolum
ud verbum compilatum ex Euscbio, Hieromjmo, Sigeberto ejusque conlinudloribus Ursicompino dique Aqui
cinclino, quibus aliunde pelita inlerspersit ea tantum qum iiic damus e codice regio Parisiensi inter Sttpple-L
menta Lalina n. 785, s. xvni descripto e codice oiim^Pithmano, tuni Christinm, nnnc Valicano n. iii,\
membr. s. xiv. Ex eodem codice regio annos 1115-1204 excerptos jam edidil Dom Brial XIV ' 21 '-
XVIII, 701.
424. Qul cum a quodam monacho super eo, A imperafore dUecti, in Cersonam dcportavere Marti*
quod petebat, sepe repulsam patienle excommuni- niira,ubi defunclus est postea, ct coi-pus ejus de-
catus esset, et monaclius aufugisset, dixit ss nolle mum Romam relatum, sepullum est in ecclesia
sumere cibum, donec absolveretur ab eo. Yerum sancli Silvestri.
cum loci illius episcopus pronunciaret eum absolu- 679. Htijiis tempore ecclesia Ravcnnas, qtie diu
tum, presertim cum non quilibet excommunicandi recesserat a Romana, rediit ad cam.
haljeant polestatem, non acquievil taroen iinpera- C84. Sub lioc induft-uin esl ali iniperatore, ut Ro-
tor, quousque a"b excommunicatore fuissel abso- manus papa nullius rcquisiio conseiisti, stalim exv
lutus. quo eligitur, consecretur. .
555. Qui insimulalus a populo suo, eo quod rois- 786. Qui Constanliuopoliiii aliquando veniens, a
sam celebrans dilucuio, slalim cibum sumeret. ad Jiisliniano honoiifice susceptus, urlris regie privile-
quod lamen eum infirmilas impellebat, Romam gia renovavit. Quo reverso Romain, trucidalur Jus-
pergens sitiensque in deserto quO transibat, silve- tinianus a Philijipico imperium arripienlc heietico.
stres cervas stare jussit, steleruiitque, quousque Qui propter heresim nec Rome habitus est impera-
lacle earum potus est et refectus. Deinde pauper tor, necPetrus ab eo inissus Ravennam, ut Italie et
Cbristi non habens unde papam honoraret, inspe- Romanorum dux esset, recipi poluil a ROmanis.
clas aves volantes aptas edulio ejus itinere pede- 902. His teraporibus Gormundus rex Aflrica) de
slr.i. euntes ad presentiam Yigilii eidem dedit. Qui secta Maliometli collectis copiis regnum Angloruin
cognita viri sanctitate, omni contra eum calump- mari transvectus invasit. Ad quem confugiens Hy-
niam. ..... senbertus, in avunculum suum Ludovicum res no-
655. Hoc electo milites Romani invaserunt eccle- vas moliens, promisil ei, "quod ope ejus Francianv
siam Lateranensem, omnia vasa aurea et argenlea qbtineret. Qui vana spe ductus, naviJ)us multi.s Jiel-
asportantes, et inler se parfem dividentes, parlem latorum plenis Pontivo applicans, iiiaritima popu-
erario traiismiserunt. Mauritius autem cartularius lalus est. Cujus cxercilum pervagantem extra menia
et Isacius patritius et exarcha lotius Italie, quibus Ambianensium, fessis bello civibus, indigne fcrea-
actoribus facta'sunt, non diu impuriitate gavisi tes matrone, egresse urbem cjiin arniis, Iiostes ad
sunt; nam Mauritius ab Isacio decollalus est pos- castra fugcre corojiulerunl. Unde jirivilegiuua hoe
tca, et Isacius a Deo perciissus, meruerunt, quod in ecclesia mulieres a dextris se-
656. Ilujus tempore Pyrrus ob heresim depositus deant. Ambianis rex autem Francorum profiigavif:
a sede Constantiiiopolitana, ex Affrica Romam ve- C deinde Sarracenos illos, Gormundo rege" et Hysem-
' -'
nit, et erroris penilentiam a Tlieodoro papa suppli- berto prodilore gladio iiilcremplis, '
cans impetravil; et antequara exirel urbem, a.d vo- 1147. Nicholaus Anibianerisia naseitur, qui liar.c.
milum rediens excommunicalus esl. Similiter et seriem cronicorum digessit. "'-.
Paulus ejusdem sedis patriarciia Jiereticus a nun- 1152, Tlieodoricus Ambianensis episcojms suam
ciis beati Theodori resipiscere mor.ilus, nec ac- cathedralem ecclesiam in lionorc beateMarie etbeati
quicscens, depositus est. Firmini martyris conseCrari facit a" Samsone Re-
648. Hic Paulum Coiistaniinopolitamim, qui mensi arcliiejiiscopo, vicinis presulibus cpnvoca-
Constantinum imjieratorem docueiat crederenullain tis. '..-
operationem aut voluntatem i.n Cliristo, concilio 1155. In temtorio Noviomcnsi Cansiolis, in cc-
centum qiiinquagiiita episcoporum excoromunica- clcsiola, monachi supervenientes in feneslula negli-
vit. Ad Italiam ergo legendam et ad lieresim illam genter positum caUcem et stupam intus sanguine
ibidem promulgandam missus Olimpius cum iiihil rubentem deprehendentes, a presbytero culparo ccn-
proiiceret, de conatu Martini pape mortcm machi- fitente didicerunt, euin stupa illa solitum caliccm
naiis, cum alj eo communionem in ecclesia sancte detergere j)er incuriain, facta perceplione sa:-
Marie ad piesepe reciperet, expectans ut spaiarius ciificii.
suus illum, sicut condicfum fuerat, confoderet, ex- 1187. GregoriusRomane ecclesic presidct 171us;
cecatus a Deo spatarius de proditione vcniam postu- qui statim ad invitandos populos ut ecclesie orien-
lavit. Sed et Olimpius penitens ad Jidem rediit et tali succurraiit, legatos per diversaslegiones trans-
culpam confcssus. Deindc ad idem ncphas alii aj) mittif; agrcssusque Fcrrariaro, Romani propciaiis,
 41! SICEBERTI GEMBLACENSJS 412
Liicain, inveniens ibi cenfraclo scpalchro-Octaviani A sos rcstituunt, tyrano iniperii pcrvasore depulso.
ossa dejecit extra ecclesiam. In crastino Pisas ve- Pater ingratus filium concilio Gr.ecornm ab anioie
uiens, magnos viros cruce signavit, slatimque Francorum avertif. Sed lllius necessitate cogente
niorbo eorreptus .Gregorius VIII, qui octo proces- ipsos ilerum colii. In boc turoultu quidafii coroiiam
siones in via liabuit, • oclo Iiebdomadis sedit, octo imperii arripieus, die sue cqronalionis"trucidalur a
dielws morbo laborans vitam finivil, octavam re- TJrecis. Morculphus, secretarius Alexis et palris
surrectionis cxpeelaiis. ejus, ambos interficit, assensu Constaiitinopoliiano-
1200. Eodcm lcmpore Innocentius armafus sin- rum, quibus permittens Francoj'um exiiium, fit im-
guiari zelo jusltie Philippum diclum regem Ale- perator infaustus. Cum Franeis crebris jjreliis con-
manp.orum ct Arragone et Hyspanie el Hungarie gredifur in omnibus viclus. Aprioral: Frat.ici ino-
regcs pi'0 diversis excessibus excommunicatione aut jiinata audacia auxilio Yenetorum navali prelio
inlerdicto condemnat. urbem impellunt, muros aseeriduut, et iniraiites uiv
1202. Yvilebno Remensi non memorie sed invite bcm Grccos deiruncani, niuniiioiies capiunt, clan-
vite subslilulo, clcrici Reineiiscs diu Rojne de suc- dcslinam fugam arripienleMorculpho jiltis qtiam.. .
ccssore contenduiit. "- finitimos armis vexanl. Eorum lerror asserit....
1205. Innocentius orta inter ipsum et Ronianos [j ] "'' urbes -el turrcs cl fcre tolum oplincnles impe-
discordia in Campaniam transit. Ecclcsia Bulgaro- rium, consilio ducis Vcnctie imperaiorem eligunt
rum ad uniiatem ledieiiseccIesieRomane se subTcit, •Balduinum', illustrem Flandreiisiiim coniitcn), qui
cf in sacramcnto altaris et aliis quibusdam Lalino- facit in cathedralihus ecclesiis Latinos clericos or-
ruin usihus assuescil; sed cl eoriim dux fidelitatcm. dinari, Grecos ipsis ct pcr ipsos Ronianc ecclcsic
facit Romanb poiilifici, qui per manum Leouis lc- oJicdire compellens. Elcctus in palriarcliam Yenetus
gali sui ipsum injungit et eorquat in regein. quidarn, Rome pcr manum Innoceiiiii consccra-
Franci ad succurrendinn orieritali ecclesic multo tur 633.
Yencfiarum evecli uavigio, astu Ycnetoruni, cuin Rex Frai)coriiniNormariniani,Piciaviamcapit, ic-
qiiibus conventioncs iiiierani 331juramento firnialas, gis AngJorum iiefandos 6aiiiltus excessus.
Sclavorum maritima dcpopulaiitur. Dcindc cum . Innoceiitius principen) Arragoriensium inungil in
ipsis Conslanlinopolin) invadiinf., rogaiu Alcxii iie- regcm.
redis imperii. Quem et.cjus jjatrem Secacum dcpul-
YAUIJi LECTiONES.
631ingerant ''"" coiisecravit -?34nc-
cep. ~~~Aliquidcxcidisse vtdctiiri quqmqtiaiiicopia nit lule iiidical. cop.
fandus cop.

'.ROBERTI DE; MONTE CHRONICA

EDIDIT D« LUDOWIGUS CONRADUS BETH-MANN

Devilaalquc scriplis Boberti de Torihneio, abbatis inMonte Sancti Michaetis, supra ,col. M,cgimus. Sige-
ticrtuin descripsit anno 1150 ex codice BellovaccnsiD, cutiiomnibus hujus additamentis. Qum ip.sede suo addi-.
dil, Angliam lantum spectanl alque Nortlimannos. Anglica deshmpsit omnia ex Henrico Hunlingdonensi, North-
mannica ex Willelmo Gemmelicensi, ex'IIistoria Henrici a Robertoipso Wiilelmi libro addila (541), ex Or-
tierico Vitali, Fulcherio Carnoiensi, ex Milonis Vila Lanfranci (512) ct Willelmi (545), Eadmeri Vita Aii-
seimi (5441, e miraculis sancli Wulfrainni (545), passione sanclorum Maximi et Venerandi, el ex Originibus
Cisierciehsibus (540). Caiatogum deniqne arcliicpiscoporum Rolhomagensium toium confecit ex Annalibus
Rothoniagensibus (547), cx quibtts paucula guoque alia sumpsil, Chronicon quoque quod Sigeberto subjecit, in
primis quadraginla annis nil fcre esl nisi corupilatio ex Ilenr.ico Huniingdonensi, WillelmO Gemmeticensi,
Ilistoiia Henrici, Sigeberio, Fulcherio Carnotcnsi, Orderico Yiiali, Yita Lanfranci atqtte epistola crucifero-
UOTM.
(541) Historiam Henrici nosler ipse voeai;. plc- C Deimroutatloiie ordinis monacliorum.
runique citalur tamquam liber octavus Wilielini (547) In LaJjbei Bibl. ms. I, 504, al non integri,
Gemmeticensis. scd « vulgaribus omissis. i edili. Deducuntur qui-
(542) Conscripta circa a. 1150, in A.ctisSS. 28 dem a Clirisio ad a. 1544, sed jam mullo aiile coin-
Slaii, apud Mabillon. Acl. SS. Ben. YI, 2, et .in positos varioque deinde tempore .continualos esse
Lanf.anci operihus a Daehcrio edila. apparcl. Ita in a. 1145 calamum deposuisse vidc-
(545) Edila a Dacherio posl Lanfranci opera, Yi- tur scriba, aliusque circa aimum deiiium 1175
lam Bosonis abbaiis jani habuisse Robcrtuni, vix resumpsisse: qu;e enim inter hos annos legunlur
crediderim. nctulre, summa brevitate sua suluram salis pro-
(514) Paulo posl a. 1122 conseripia, in Aclis dtiiit. Exstiterunt autem jam ante a. 1110. Tuiic
SS. 2April. enim ex eis excepti sunt Annales Foiilanellenses (in
(545) Dacliery Spic. n, 280. codd. Bruxellens. 7815 el 7821, a Christo usque ad
(546) Hunc libellum adhibuit etiam in Iractatu a. 1110 cum coritinuatione brevissima a. 1127-
 415 CHRONiCA.— AUCTARIUMROBERTi DE MONTE. Hi
rum (548); postea suts vestigiis inccdit. In chronologia fontes suos non scmpcr accuratc senJv.s cst; netiiicin
iis qua; siiis temporibus gesia sunt, imo qum inter scribendum et quasi ipso prmscnte evenerunt, ub erroribus
saiis sibi cavit (549), JIOJIi'cro qum diversis annis acta crant, in nno confundens. Fides lamen animusque veri
sludiosvsin Robertb ncqtiaqum cst addubilandus; multumque dolendum, quod vir tantm scicnliw lantoque
loco positus Sigcberli exemplo seinduci pnssv.sesl. nt tinnalista polius fieret, qitam historicits.
Conlinuationcs tres novimus: Harleianam a. 1158-1108 in codiceE5b incdilam, Gemmcticcnscma. HS7-
1210, magna ex parte jam anlc a. 1209 conscriplnm; quam cx ESh dedit cdilio princeps et posl lianc Schar-
dius, Pistorius, Struve-i Bovqttct XVIII, 558: Yallomotcnsema. 1109-1259, e codiccESh cdiiam a Duchesna
SS. Norm. 1005 ei Bouquci XVIII, 545. Qnm continvaliones cttm ad Gcrmanicas rc.s nil prorstts conferant,
nosnon ccnsttiimtsitervm edendas (550).— Codic.esRoberti cnumeravimus supra coi. 49. Edidit primtts a. 1515
Antonius Ritfus in cditione principe Sigebcrii, at non intcgrum, sed a. TI54-HS6 tanlv.m, cum continua-
tionc Gemmclicensi, e codice ESh. in prima parle, ut vidimus, multum dectirlato; qum editio horrel mcndis
1iirpissiinis,magnamque prmterca confusionemper smcula fccit eo qttod continuationcm Ursicampinam nostrm
prmponcns lias dttas tinum optts unius ejusdcmque attcloris dicit Roberli de Monte. Repelierttnt eam Scliardivs,
Pistorius,Struve. Deintle a. 1019 Duchcsnein Scriptoribtts rc.rum Normannicarv.m sub tilulo ChronicmNor-
monnimedidit pnricnt chronici Robertini abbrcviatam a. 1158-1109, CHJIIcontinvatione Yallomoicnsi, e co-
dUe E8h. lniegrum Roberti opus a. 1051 primtis edidii Dachenj,post opera Gttiberii Novigentensis, e co-
iliceE, quem quamvis non accurale ubivis reddiderit,ii!ud lamenmcrilnm scmper ipsi remancbit, quod pcr
eum primnm, quodnam opus Robcrli sit genuinum, viri docti et scire poluerunt etutieo.Tum a. 1780.
Brial XIII, 285 Robcrtum dedit exccrplum, secnndumDacherii edilionem, quam hic itlic ex Ei, 7b, 8d, 9,
cmendavit, nolisqtte illustravil satis ulilibtts; XVIII, 558 coniinualioncm dedit Gemineticcnsem ex editione
principe, et Vallomontenseminde ab a. 1210, e coiiiceESb.
iYosdenique Roberti Chronicon hicproponimus e coclicemagnam parlem attlograplto E accurralc exprcs-
siiin, prov.t auctor ipse a. 1184 illud correxit. Calami errores, qiti rari sunt, notavimns omnes; atque ubi ma-
mis calamttsve mutalttr, semper idindicavimus. E retiquis codiciutis adhibitinius E2, 5a, 4, 5, 7b, 8b, d, e, f,
h, ila ul addilamenla cortimdaremus omnia, et qitm iis dcsunl, nolaremus, exceplis 2, 5, 8f, qui texlitm tam
nrbilrario tnodo mutavcninl, til intcr codiccs Roberli vix qveant haberi. Porro vurias lectioncs cx rcliqv.is
adjicere, ubi ipsius ducloris codex omnem dubitationem adimit, inutile visttm est, nisi ubi vcl rastirm in E,
c.rantvel varietas illa ad divcrsas Robcrli recensiones cognoscendasconferre aliquid poterat. Hmc sempcr in-
diccivimiis.Qum ex aliis descripsil Roberlus fontibtts in margine posilis expressimus, nc omissis illis Chronici
iniegritas ttirbarelur: Additamenla aittem qum Sigebcrto aspersii cum fere omnictatl verbum ex aliis sinl
pelila, horiim prima lantum ullimaquc vcrba ponere sufficicbat, fontibus in margine indicalis; rcliqua vcro
deditnus inlegra.

585. (5SG.—A.Rolh.) Subrogattir Pefrus ar-. *VRomcnsis episcopns, ct sancius L.ridus Constan-
chicpiscopus Rotliomagensisseptimus. cicnsis episcopus, consccralus a Gildanio.
405. (Ibid.) Subrogatur Yietricius archiepiscoptis 499. (Ibid.) Suhrogalur Flavius I"" 5 arciiiepisco-
Roihomagensis oclavus, cui Innocciilius papa misit pus P.oihomageiisis.
decretalem rpisiolam. 554. (Ibid.) Subrogatiir Prretexfalus 1SUSarchi-
Rothomagensis.
. 409. SuhrogaUir sancfus Evodius iioiius archi- episcopus
509. Nattis est snrieius YVandregisiluF.
episcopus Rothomagensis. 5S2. (oSi—A.Rotlt.) InieNicilurPrrelexlaius Ro-
417. (Ibid.) Stthrogalur Imioceniius dccimus ar-
thomagensis archiepiscopus, cui succcdil Mclan-
cbiepiscopus Rotbomagcnsis. (itis 19us licet indignc, quia, ut fertur,de nece ejus
420. (Ibid.) Subrogatur Evodius 11U5 arcbicpi- pariiceps fuil"'".
scopus Rothomagcnsis. 595. (590-Ib.) Si]brogaiurIIiUiilfus20us avchi-
450. (454. — Ibid.) Subrogaiur Silvcster 12"s cpiscopus Rolhomagciisis.
•arcliicpiscopiis Rothomagensis. 590. Transitus sancli Ehrulfi nbbatis "'".
441. (442.— Ibid.) Subrogalur Malsonus archi- 025. (Ib.) Sanctus Romanus, mire sanefifatis, li!
cpiscopus Rolhoniagensis 15us. iR arcbicpiscopus Rotbomageusis 21us.
451. (Ibid.) Subrogattir Germanus archicpiscopus 055. (055—Ib.) Defuncto sancto Romano ordinalns
Rolhoinagcnsis 14UE. est sanctus Atidoenus 22us Rothomagcjisis arcbi-
459. (Ibid.) Subrogatur Cresceiitius 15UEarchi- episcopus ~~~".
episcopus Rotbomagensis. 052. Conslrucla stini funi-aroenta ccclesie snncti
475. (Ibid.) Clarueruiit sancfus Gildardus 1GUS ^Yandregisili "~"(551).
arcbiepiscopus Rolhomugensis et sancfus Remigius 077. (080—/6.) Sanclr.s Audoenus transit ad Do-
VAUI.T;LECTIONES.
t3Sposlca tiddiittm in
margine.
NOT/E.
1204 aha mavm scripta) el Cadomcnses (aptid Du- (518) A. -112.*.
chesne SS. Rerum Northmannicarum p. 1015: in (549) Cf. 1114. 1117. 1125, 1!2G, 1T'0, M4o,
bis quoque post a. UlOnil legitur usque a. 1120). 1146 sqq. 1180, 1181, 1182.
.Ordericus qtioque iis usus videtur, et foiiasseeiiam (550) Chrcmicon a. 1187—1268 quod Icgilur in
Acla archiepiscoporum Rotiioiiiagcnsiiim,conscripia Dl, el auctius in B-i", non est conlinualio Robejli,
ap;id S. Audoeiium lenipore Gregorii VII, in Ma- quocum nilhabcl commmune. Aticlorcjus Lcmovici
billon. AnnaLvet. Hi qttaiuor igilurqnuni pernniiia vixit, circa a. 1250.
l.iabeanl, quai cl. Robertus, huic tamcn i;il dclicut, (551) A. 045, id faclum. dicunt Gesla abh. Fonl.
ncqtic Robe. l.iisiil s. t, 0,
 415 SlCEBERTl GEMBLACENSIS . 416
niinnm ; cui succedit sanclus Ansberlus25usRotlio- A j 851. (Gemmct. i, 5, 11, n, il.) Bier iilius Lotroci
magensis archiepiscopus. — disparuit.
095. (Ib.) Defunclo sanclo AnsbertosuccedilGrippo 855. (A. Roth.) Mortuo Paulo subrogalus Wanilo
2ius Rotbomagensis archiepiscopus. 56us archiepiscopus Rotboinagensis.
719. (Ib.) Subrogatur Ravilaudus 2ous Rotlioma- 859. (HUXT.v.) Sepulto jEdelbaldoapud Scyrebur-
gensis archiepiscopus. nam, rcgnavit frater ejus ^itelbiilli quinque annis,
722. (Ib.) Claruit H igo sanctus 26us Rolhoma- ciijus duces Dacos vicerunt53s.
gensis archicpiscopiis quiprefuit etiam ecclesiisPa- 865. (Ib.) Morluo jElelbi-ith regnavit frater ejus
risiacensi, Bajocensi, abbaciis eciam Gemmeticensi Allelred sex annis.
et Fontinellensi •'"'. 865. (A. Roth.) Yenerunt Northnianni medietate
750. (Ib.) Defunclo sancto Hugone. succcdit Rat- Julii. Obiit Wauilo, cui successit Adalardus 57us
bertus Rolhoniagensis archiepiscopus 27us. arcbiepiscopus Rolhomagensis.
741. (759 — Ib.) Suljrogatui' Ragenfi'idus28usRo- 869. (Ib.) (555) Obiit Adelrardus,' cui successit.
thomagensis archicpiscopvs. Riculfus 58us arcliiepiscopus Rothomagensis.
755. (754—Ib.) Subrogatur Remigius 29us archi- 869. (HU.NT. v.) Mortuo Altelred, qui contra Dacos
episcopus Rothomagensis frater uieriiius Pijjini' R cum fiatre suo mire conilixit, regnavit Alfredus fra-
regis. ter ejus viginti oclo annis; qui fecitmagna "~~.
761. (ORD.VIT, HOST.iv.) Moiiuo JMeUrrilh rege 872. (A. Roth.) Obiit Riculfus, cui successil Johan-
AnglOrum regnavit Ecgfet. nes 59us aivhiepiscopus Rotliomagensis.
772. (A.Rotli.) Subrogatur Mainardus 50us ar- 874. Obiit Johannes, cui successit Witto 40us ar-
chiepiscopus Rothomagcnsis. cliiepiscopus Rolhomagensis.
-;. 780. (II).) Subrogatur Willermus (552) 51us ar- 875. (Ib.) Obiit Wilo, cui successit Franco 41u«
cbiepiscopus Rollioiriagensis. arcbiepiscopus RolboiiiageHsis.
794. (HUKT.iv.) Mortuo Ecgfrerd rege Aiiglorum 876. (Gemin, l, u.) Northmanni origine Dani —
regnavit Egfrid Pren tribus annis, et captus est et iterum repetens sibi copulavil.
abductus a Cenwolfore. 895. (A. Roth.) Capta civitasEbroiceiisis; sedepi-
798. (Ib.) Cudred rex Anglorum regni infulas scopus Sebar Deo auclore evasit,
opiinuit novem annos. 899. (HUNT.v.) Edwardus rex Anglorum — Mer-
802. Obiit Remigius Rolhomagensis archiepisco- ce 636.
pus cui succedit domnus Hugo, fiJiusKaroliaiigusli „. 908. (Ib.) Rollo prim.us dux—civitatcm liberavit.
imperatoris et regis Francie. 912. (Gemni.) Babtizatus Rollo — Longamspatam
808. (Ib.) Mortuo Cudred regnavit Baldred 2San- et Gerloch, filium scilicet Berengarii comilis Bajo-
nis. rensis, nepteiri vero Widonis comili Silvaneclensis.
828, (/(j.)BeatusHugo relicto archiepiscopatu Ro- De hoc retro invenies plcnius.
tliomagiiensi eDfectus est moriachus Gemmaticen- 915. (A. Roth.) Relatus est beatus Audoenus de
sis (555). Fi'ancia in Normanniam Kal. Febr. regnanle Ka-
854. (Ib.) Fugato Baldred cessavit regia stirps rolo.
Cantuarie, et de alienis regnavit Aihelvrifus 19 an- 917. (Ib.) Obiil Rollo primus dux Normaimonim,
nis»35*. cui successit Willerinus Longaspata filius ejus.
858. (Ib.) (554) Herio insula translatio sancli PJii- 919. (Ib.) Obiit Franco, cui successit Guniardus
liberti 7 Td. Jun. quando Nortlimanni vastaverunt 42us archiepiscopus Rotliomageiisis.
^Criianiiiam et ajias lerras.- 925. (HUNT.v.) Edwardo filio—Bruneberi.
'
857. (858—Ib.) SuJjrogatur Gumboldus oi"~ ar- 954. (Gemm. m, 2.) Factum est jirelium — fratri
cbiepiscopus Rolhomagensis et obiit sanclus Hugo. destinavit.
842. (Ib.) Translalio sancti Audoeni archiepiscopi, J3 950. (Hu.NT.v.) Mortuo Athelstan — dominio t«-
qtiando vastavertiiit Norlhhianni Rolhoniaguui et nuit.
succcnderunt monaslerium illius, Id. Mai. m,2.) Henricus presul — Rollonis.
958. (6'CJIJJJI.
849. (Ib.) SubrogaturPaulus 55us arcliiepiscppus 942. (A. Roih.) Obiit Gunlardus, cui successit
Rotliomagensis. Hugo, lnonachusiiabitu, non corpore, 45u* archi-
\'AW\M LECTIONES.
n~" poslea additum in margine. "~~
Ilrnc poslea addita sunt, sed ab eadem mamt.
WTM. . " "
(552) Guillebci lum vocaiH A. Rolli., Ordericus cl (554) Apud Lalibeum quidem hrec desunt; sed
Acla arcliiejiiscop. Rothomascnsium, cum et Annalcs Fontanelienses et Cadomenses, e
(555) Hrec non ex Anh. Rotliom. hausit noster, Rolliomagensibus cxcepti uUique, ea babeant, cum-
qui Guilieberto subjiciurit Ragoardum a. 828; tum que Labbeus dicat se vulgaria oniisisse in editione
slatim Gumboldum a. 858. Reliqtii qtroque, Acta sua, hrec quoque in Ann. Rothom. adiuisse, sed a
Arch. Roihomagensiuni, Ann. Fontanellenses, Ca- Labbeo omissa esse, dubiuni vix videlur. .
domenses, Ordericus, cum AnriaUbus Rothoni. fa- (555) Desiintquidem apud Labbeum; sed lcgun-.
ciuiit. tur in Actis aicli. Roth. et apud Ordericum.
417 CHRONTCA..— AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE, 418
episcopus Rotbomagensis. (GEMM.III, 10,12, IV, 1.) A , nomen Edmundus Irenisidc, id c-st feireiim la-
Occiditur WillermusLongaspata duxNormannorum lus ~~~. - •
—qui vetus dicilur, quem de Sprota genuit. "1014. (GcHiiii.-v,9; ib. vn, 22.) MoriuoEdmundo
(HI-.NT.v.) Mortuo Edmundo — obtinuit. —viginli aiinis.
951. (Ib.) Edredorege — regnum tenuit. 1017. (A. Roth.) Obiil Judith — Ricardi,
955. (Ib.) Mortuo Edwi — Tedfordia. 1024. (Gcmm. v, 7; ib. v, 16.) Posl inorlem Judith
960. (.4. Font) Menardus abbas cenobium Fonli- — de Archis. Idera Ricardus — coegii. Dedit ctiani
ncllam reedificat. idem sccundus Ricardus tluas viiias optimas in
964. (Mir. Wlfrid. v.) (556) Hoc tempore — rcve- Normannia, scilicet Wcllebum super Sequar.am, et
rcntia. Progeniem autem eorum et patriam et vitam Camhajum in Oximensi pago (558), autecessoribus
et passionem libet -breviler intimare. Yalentiniano Symonis comilis Wilcasini, ut licerel exercitumNorr
— sepelierunt, mauiiie pacifice transire per lerram suam ad supra-
(Geiiiin. iv, 18.) Emmauxor—Rothomagensis. dictam expcditioiiem peragendam.
906. Hoc anno ejecit Ricardus marchisus et dux 102G. (A. Roth.) Mortuo Ricardo secundo duce
Normannorum clericos seculares de hoc monte ct " Normannorum, filio jirimi Ricardi, successT ei iilius
aggregavit ibi monachos sub regula sancti Benedicli ejus Ricardus tercius. Ilic genuil Nicolaum postea
Deo perpetuo servientes536*. abbateni Sancli Audoeni ct duas iilias, Papiam vi-
971. (HU.NT. v.) jMorfuoEdgaro — secuta est. deiicet uxorcrn Walterii cie Sanclo Walerico, ct
972. (Gemm. iv, 7, 8.) Yenit Aigroldus—corrobo- yEliz, uxorcm Ranulfi viceeoiniiis de Bajocis. Hic
ratus est. lercius Ricardus codcm primo anno ducaius sui
morluus esl et successil ei Roberlus frater ejus,
975. (HUNT.v.) Omnes oblimates — conterendi.
977. (Ib.) Occiso sancto Edwardo—labore. qui genuif Willermum de Herleva non sponsala, qui
989. (.4. Roth.) Subrogatur Robertus 44us arcbi- poslea Angliam coiiquisrvit, el unam filiam nominc
MYizde alia concubina.
episcopus Rothomagensis. 1027. (ORD.YIT. Gemm, vn, 21.)llortuo Balduino
996. (Ib.) Obiit primus — secundus. Ipse Ricar-
comite Flandrensi, succcssil ci Balduinus filius
dus apud Fiscannum, pater Willermus et Rollo avus
cjus cum barba; qtii duxit filiam Roberti i'egis
apud Rothomagum requicscunt. Francorum, ex qua genuit Balduinum et Robertum
1001. (Ib.) Obiil Willermus jirimus abbas Fisean- Frisionem et Matbildem, quam Willermus dux Nor-
nensis. •
£ mannic duxil; (//.. Ilcnr. 54) de qua gentiil Rober-
1006. (HU.NT. vi.) Circa boc tempus — in AngJia. tum, AYillcrmum, Ricardum, Henricum, et filias
(A.Roth.) Obiit Hildebertus alibas Sancti Audocni, Ceciliam, Consiantiam, .'Elitb, Adclani, que nupsit
qui ipsum locum restauravit. Audi,'quod nesciebas, Stepbano comiti Blesensi. (HU.NT. VI)DepoleiHia —
quomodo conjuncti sunt ducatus Aquilaiiie et duca- regis magiii.
ttis Pictavie. Willermus pius, dux Aquilanie, habe- 1030. (1051—A. Rotli.) Ohiil Gonnor comitissa,
bat cognatum unum Rainaldum comilem Piciavie, uxor priiniRicardi.
qui ex jiropria uxore habebat filium noniine Eblum. 1052. Laiifraiicus Papiensis et Garnerius socius
Quem, cum paler ejus morerctur, tradidit eum ejus, rcpertis apud Bononiam legibus Romanis, quas
nulriendum sanctus Geraldus Willenno pio, duci Justinianus imperator Romanoruni anno ab incar-
Aquitanie, cognaio suo. Ilic Willeriiius Aquitanie: nalione Domini 550 aJibreviatas emcndaverat, liis
dux fecit monasterium Cluriiacense; et uxor ejus inqriam reperiis operam dederunt eas lcgere et aliis
Eva post aliquanlulum temporis, cum dux Willer- exponcre; sed Garnerius in boc perseveravit; Lan-
mus pius venisset ad extreraa, dedit dticalum Aqni- francus vero disciplinas liberales et lHteras divinas
ianie Eblo suo cognato, comiti Pictavie; et exluiic in Galliis mullos edocens, tandem Beccum venit, et
niia persona est dux Aquitanie et coines Picla- D ibi monacJms factus est sicut in sequentibus polest
vie 537(557). rcpcririS 38(559).
1012. (Gemm.v, 15.) Ricai'dus dux Normamiorum, . 1054. (Gemm, vi, 9.) Herluinus — diraitlimus.
qui secundus dicitur— repafnando dcfancltis esl. (IIC.NT.vi) Mortuo Canulo — doraina.
(HU.NT.VI.) Morluo Adelrcdo—occisus est cujuscog- 1035. (Gemm. vi, 15.) Obiit Roberfus — Henrici.
MMWM LECTIONES.
,J3°*Hmc nlia manits s. XII cx. scripsil in Desunt reliquis omnibtis. ""'•Audi —Pictavie ct cujus
— latus in margine scripsit Roberlus calamo eodemmargine.
quo annum 1185. Desunt reliquis. 638Ilmc Roberlus ipse
exaravit culamo eodem, quo a. 1165, CJYJSJS qum prius scripiu fueranl Sigeberli verbis : Istitis modi — rcnii-
care. Desunl reliquis, qui liabenl verba Sigcberli.
NOTvE.
(556) In Dacbery Spic. II, 28G. (558) Pays d'Yemes.
. (557) Cf. Martini Historiam inonasterii Novi Pi- (559) Qure dubium moveant in hac Roherfi iiar-
ctavensis in Martene Anecd. III, 1211, Bouq. XII, rationc cxponit SavigiivGescbicbte
' des Rom.Rechls
118. iv, c.27, p. 21. . ,
419 SiGEiiEUTi GEMBi.ACENSIK 420
1057. (105'G—.4.P.oih.) Ohiil Roberfus, cm sticces- A et princeps Normanr.orum, die sancfo pascbe in
sit MaJgeritis nepos tjus45us archicpiscojnis Rotho- ecclesia Fiscanr.i ohlulit filiam stiam Ceciliam per
niiigensis. niainis Johaiinis archiepiscopi Rothomagensis Deo
I05S. (liu.NT.vi.) Haraldus — episcopus Eslangle. consecrandam. Inihi namque legem insiiluit, ne ali-
(GE.MM. VII, 17.) Obiit Htigo Bajocensis ejiiscopus,et quis scilicet homineni assallirct pro morte alicuius
successii Odo (560). stii parcniis, nisi palrem aut filiiini iiilerfecissei.
1040. (IIUNT.vi.) Fuiidamenta rccclcsirc sancie (HU.NT. vi.) Iiisfiiuil qaoque alia a)cclesireet rcguo
Marie in Gcmmetico innovata sunt ab abhalc Ro- vakle tililia. Idem rex —cum eo.
berio, postea Cantuariorum arcliiejiiscopo. Morluo 1077.(GC-JJI. vi, 9.)Ec<lcsia Becci—peractum esi.
— 24 aniiis. Iluic ciiam dcdicalioiij ii:terfueri:nt episcop: OJo
1041. (Ib.) Edwaruus — Flandrensem coiniiem. Bajoceiisis, Gislehcrips Luxoviensis, Gisleberltis
1042. (Gemm. vi, 9.) Lanfrancus—invcniri potesl. Eh.io)c;.'iisis,Hoberiusj''agieiisis,ArnaldusCenoniaii-
1046. (Hr.vr. vi.) IIoc anno]—corpore iiiiiiuil. nciisis. De ictitia — dissererc.
1049. (Ib.) Eo tenipore — succcssor cjus. 1078. (Ib.; Or.i). Yrr. v, 549.) Beatus Herluinus
1051. (7/i.) Eninia — iucrunt. — licci ex mcrilis. Defuncto ilaqr.e— Gislcbeiio.
1052. (//>.) Edwardus—Harnldi. R 1079. (.1. Roth.) Sticccssit — Cadomciisis. Anni
1054. (Gemm. VII,24, 22.) Ex quo —Pralclli cdi- ab originc ' niundi secundum scpluaginla interpretes
iicavit. 5GG4,
1055. (Ib. vn, 24.) Deposito Malgeiio — Can- 10S0. (III-NT.YI.) Factum csl concilium apud Lis-
luariensis. lcbonam in prcsenlia Willermi regis Anglorum —
10G0. ( Ib. vi, 9. ) Saiictus Anselmus — inve- servanlur maxime in Normannia. Idcm rex — po-
nicl. suil.
1065. (Ib.; UU.NT. VI.) Lanfrancus—prdatior.c. 1085. (Ib.) OJiiil Malbildis— incepit.
Cum jain — ciimen elegil. 1084. (Ib.) Willermus rex —distulil.
1064, (lb.) Doniiiiator —perdid:i. 10S5. (Ib.) Hoc anno — reservavil "'">.
10G5. (Ib.) Dux Norinaniioriiiii — 21. aimo. 10S7. (Gcm. vn, 44.) Obiit Willermus rcx Anglo-
057. (Ib.; A. Roth.) Obiil Conanus — eccissie runi et dux Normannorum — coinjjleio. (//. Henr.
4GUS. 2t) Hoc Willermo rebus liumanis suhtracto — apud
1070. Deposilo Stigando apostata, qui prius fue- Wcsimoiiastorium. (HL-.NT. VI.) His vero — Fiscan-
rat episcopns llalmcensis, que sedcs postea ad Nor- p ni. (//. Hem: 2.) Robertus namque primogenilus —
wieb translata esl, efposlea episcopus Yvinceslren- conlradictione suscepil. (Gem. vn, 45.) Eodem anno
sis, ai ullimum episcopus Caiituariensis, el lios tres obiit —trc-decim aimis.
lionores non causa religionis sed cupiditalis simul 1088. (HU.NT. VII.) Oiiines nobiliores — exulavit.
tenebat, unde apapa Romano excommuiiicatus fue- 1089. Obiit pire — miseralio. (V. Lanfr. xx, 51,
rat : (V. Liiiifr.) Lanfrancus — 18 annis. S'3 [562].) Ycrsus Ansclmi archiepiscopi de Lan-
1071. (Ur.NT. ,vi.) Rex Anglorum — subdide- franco decessore suo. Archiepiscopii — sedulus ipse
runl. Jaboral, (HU.NT. YH.) HOCanno lcrremotus fuil lcr-
1072. (//. Ilenr. 14.) Secundus Balduinus — olri- ribilis, portendens mala forsilan ventura, que pro-
tum possedit. pferhominum iiiiqiiorum peccalajam noslristeinpo-
1075. Monachi Becci iu vigilia fesiivitatis omnium libus vidimus implcta.
sanctorum de prima vcleri ecclesia soJlemni pro- 1090. (/jj.) Willermus — Fiscannum.
cessioue ct niagne gaudio devoiionis Ycnerunl in 1091. (Ib.) Rex Anglorum — remancrei-.t.
novam, quam bealus llcrluinus ejusdcm loci glo- 1002. (/i.)Rex Anglorum — transmisii.
riosus abbas, Lanfrancus el Anselmus, viri niagiie 1095. (EAD.V. Aiis.)Sublal,odcbacvita— abba-
auctoritalis, edificaverunl (5Gi). D iem primum. (MIL. V. Wili.) Cui successit in ea-
1074, (A. Roth.) Congregalum est conciliiim — dem ccclesia Becci — Willermo. (HUNT.VII.) Eo-
Sagiensi : in quodam de negotiis ecclesiasticis, dem aniio —occiderunt.
quara dc rcgni utilitatibus diligenter tracfaverunt. 1094. (Ib.) Rex Anglorum — Philippum.
1075. (Cad. 1074.) Willennus 539,rcx Anglorum 1095. (Ib.) Rex Anglorum — expugnaret.
YARI^ LECTIONES.
"~~Hoc nomen m E. sfijjipcr abUrevtaltim scribitur Guillmus vel AYillmus; sine abbreviatione semel tan-
lum in a. 1185. scribit Roberlus ipsc Guillermus ; quamobrem ubivis tilleram r reslilnimus. "''"Provocave-
rat namqtie eum rex Pliilippas diccns : Tu jaces, inquit, quasi niiilior puerperia; bibcrat enim polionein
qtiia aicroltis eral, Al ille reniisit nuncios dicens : Dicite rcgi vestro quando ad missam icro centum millia
candelas lihi libabo addil 2.
NOT^.
(560) Annum de suo Robertus addit; Guillelmus monaclit Beccensesde veteri monaslerio in novam cc-
Gemmeticeiisishabct: Circa hmc tempora Hucjo,etc. clesiam.
(561) Annales Lirenses in codice civit. Ebroicen- (562) Carmen Anselmi apud Mabill. Acta SS. Ben.
sis n. 60, seripti paulo post a. 1156. brcc babent: Yl, 2, 659.
1074 vigiliu omnium scincloriim, 5 feria, reneruul
 42*1 CIIRONICA. — AUCTARLUJI ROBERTI DE MONTE. 422
1096. (H. tienr. vn.) Robertus — rcddiJit. A bizanteos. Optulerunt igitur—perseverat "s. (HUST.
1097. (HCNT.YII.) Cum igitur— Antiochiam. vii; FULCHER. [565]) Primus ibi tunc — conservala.,
1098. (Ib.) Cum Willermus rex Anglortim - Ro- (IIUKT.'vii.) Rex Willermus — Salesberie, (FUL-
bertus de Belesme fraler ejus. (Orig. Cist.) Ceno- CIIEIV.)De consilio Arvernensi — exaltetur.
bium Cisterciense — emaiiaverunt sil. 1100. '(IICST,vn.) Willermus—agebant.
1099. (YiT. ix, 759.) Comcs Normannorum —

INCIPIT PROLOGUS ROBERTIIN EA QUE SECUNTUR, DE TEMPORUM BESCIUPTIONE,

USQUE AD 1184 ANNUM " 3.
De chroiipgraphia, id est lemporum descriplione, R Grcgoriv.s Turonensis .episcopus, el ul ad moderncs
in subsequentibus locuturi, primo delracioribus in- deveniam, Mafiamis Scoius Ftddensis inonachus, el
vidis et nostrum tdborem inctncm reputaritibus bre- Sigibertus Gemblacensis, omnesnon inutililer cronica
viler respondebimus; deinamantibus bcninvoiis, etid ediderunt, Fecerunt hoc et atii plures tam rcligiosi
expeclantibus, immo expostuianiibus, reruniordinem quam seculares, qttos cditsii brevitalh pretereo. Eu
presenti prologo succincte aperiemus. Qui dicunl: • conira-obloquenies diclis, beninvolis dtleniionem no-
Quid necesseest vitas vel roorles vel diversos casus stram aperiamus.
hpminum litteris mandare, prodigia celi-el lerre, vel Omnibusmo.defnis chfoiiographisSigisbertum Gem-
aliorum elementorum scriplis impressa perpeluare? blacensem preferens el ejus studium vehemenler ad-
noverint, bonam vitam ei mores precedentium ad imi- ' mirans, illins chronographie de scrie temporumali-
talwnem subsequentium proponi; mulorum vero exem- qtiid conlinuare cqnabof. Ille siquidem chronicaEii-
pla, non ul imilemur, sed utvitenlur, dcscribi. Pro- sebii;que incipiunl a Nino rege priiho Assyrioruin,
digia autem vel porlentapreteritq, que famem velmor- cujus 45 Imperii anno imtus csl Abraham, et exteit-
tqliiatem vel aliqua alia flagella superne vindicte pro duntur usque ad 20 anhum impcrii Cohstantini piis-
mentis filiorum hominum, civin videntur, significant, simi priiwipis, secundum veracissimaexemplaiia de-
'
ideo per litteras mentorie commendantur, ul si qnan- C .scribens, et illis nichilominus chronica-Jeronmt sub-
do similia evenerint, peccatores, qui se iram Dei.iri jungens, videlicel a 20 cjuio predicti principh usqite
alicjno incurrisse meminerint, mox ad remcdia peni- ad 15 Valenlis augusti, addensetiam ex ordinc chro-
teniie et confessionis,per hec Deum placaturi, festi- nica Prosperi, id esl aprimoanno Gratiani usque ad
neni. Hac de cuusa, licel alie non desint, Motjscs le-. quinlum annum Valentinianiet Marliani uugustorum,
gislator in divina hisloria innocenliam Abel, Caim tandem propria supposuit; noluitque incipere ubi
'nvidiam, simplicitalem Jacob, dolosilalem Esdu, Prosper ftnierat, sed ubi inccpcrtit, id est a fine chro-
maliciam itndecim fitiorum Israel, bonitaiem duode- nicorum Jerommi, vidclicet ab anno dominicmincar-
ciini scilicet Joseph, pcnum qnhique civUatum pcr nationis 581. Quod propterea fccit, quia multd, ul
consumptionem ignis et sulphuris, manifeslaf; qua- pote modernus el multqrum hisloriatum diligensin-
. linus bonos imitemur, malorum essc pedisecos exhor- '_ quisitor, que Prosper necdttm quando hec scripsil au -
. reamus, prodigiosum autcm incendium peccali fu- dierai, addere disponebat. Ponil autem in froi/te pa~
giendo fetorem devilemus. Hoc non solum Moyses, gine libri sui prhmiin nomina regnorum diversorum,
sed el otnnes divine pagine tractatores, el in histori- videlicet Rqmanorunt; Persarum, Francoruni, Bri-
~ cis et in morulibus libris fuciunt, vhiutes commcn- : tannorum, Wandalorum, Wisigothorum , Ostrogo-
dando, lilia detestanitu, Deum timcre simul et amure 1D thcrum, Hunorum. Postea supponit regnis nomhia
nos admoncndo. Non igilur sunt audiendi, qui libros propria regum; deorsum vero permediam paginam
clironicorum, maxime a catholicis cditos, neglcgcndos annos singulorum principum; in marcjine nomind Ro-
dicuni; in -quibus tam ulilisinleniio, sicril et in'ee- manorum pontificum; et dnnos Domini respondenlcs
teris Iraclatibus, generatitcr habetur rectd fronle dnnis predictoruni regum. De regno au
Hoc non ignorantes Cyprianus Cartaginensis epi- tem Britonum fuciens mentionem, fere per annos cen-
scopus et ma.riyr, Eusebius Cesariensis, Jeronimus tum duodccim nultum regum ejusdem insule nominat,
presbiler, Sulpicius Severus sancti Martini familia- nisi Auretium Ambrosium. Similiter de Anglis, qui
rts, Prosper Aquitanus sancti Leonis papm nolarius, successcrunl Britonibus, nonnulla locis oportunis
' :*V VARLE LECTIONES.
1 IIOJCex Originibus ordinis Cisierciensis el in Mohdslico Anglicono) excerpia, co-
(dpud Tissier
dex 2. multum ampliora exhibel verbis . diuque locura — Benedicti persolvunt, cx eodemfanle peli
lis. cl2 Omissis Conies Normannorum — perseverat codex 2. Iiabel: Quidam hojus victorie lem-
pus his cjualuor versibus sic expressil. Yirginis a partu Domini qui claruit ortu Anno miileno centeno'quo
minus uno, Undecies Julio jam Pbelri Jumine tacto, Jcrusalcm FTanci capiunl virlulc potenti. Si3u. ad
M LX.XXJIII.annuin in rnsurd scripsit alia inanus, eadem quminfra annos 1182-1184. el paginam codici mw-
fixam exaravil, ipsius scilicet Roberti.

(565) Fulcherius Camolensis, apud 'Honj;a'rsium I, 402. 599.

423 SIGEIJERTI GEMBLACENSIS 424
commcmorans, de illis regibus laniummodo loquilur, A ral omncs rc.gesBrilonum a Brulo usque ad Cadwal-
cjuos Beda presbiler el doclor Anglorum in hisloria lonem, qui fuit ultimus polcnium regum Britonum,
sv.a nominal, cuhi plures rcges in cadcm gcnle fuerinl fttilque patcr Gadvaitadri, quem Beda Ccdwallam
post moricm Ilede, qtiam anle. De ducibus ISorman- vocqt. Quam epistolam, sicul in ca reperitur, cum
norum nictiil uitl parum dicit. Non tamcn hoc fecil Romani itlem Hcnricus pergerct, nte ci prcbcnle co-
negtigenier, scd quia carebal his iribus hisloriis. piam excmplaris lolitis historie Briionunt, apud Bcc-
Eqo vcro qttitt liis habundo, nomina el succcssioncs ctimexcerpsit.
ci aliquando fucla cntinentiora corumdem dttcumel Igiiur sicut jam dictum esl, qttia predictus Sigis
omnia nomina archiepiscoporuiiiRolhomagemium, ct berius cronica stta incipil ab anno incarnalionis do-
de cpiscopis ejusdem provincic aliquanlos, locis con- minicm 581, el perduxil eam itsqite ad iinntimejusdem
vcnicnlibtis uaquc atl U00um amium incarntitiorits divine incarnalionis 1100 : ego exinde, permillenle
dominice, chronicis ipsitis inlcrserens, simililer ct de cl uuxiliante Deo, sinc quo nihil possumns facerc, us-
"''"*annum, ea que in divcrsispronnciis,
regibns Angloniin, de quibus mtllam mentionemfa- quc ad 1182
cii, tne faciuriim non despero. Quod et de Britonum el maximc rn Normaniiia el Anglia, cvenerttn,ci t.d
rcgibus proposueram faccre, si tantttmmotlo infra meam noliciam pcrvenerunl, sub annis dominice in-
cronica Sigisberli competcntcr illos valcrcm comprc- [} curnalionis colligere aggrediar. Et hoc ideo libcnlius,
liendere. Scd quiu Brttlus proncpos Enee, a gno cl in- cjttiavolo gesta primi Ilenrici, slrcnuissimi rcgis An-
snta Brilanniti vocata est, primus ibi regnuvil,si vei- glorum el ducis Normannorum, a quo habco inciperc,
tem omnes rctjcs sibi succedenlcs ordine contjruopo- summalim per singtilosannos annolare. Ad quod opus
nere, necesseessel miclti non solttm per librttm Sigis- me adjuvubunl cl hisioria, quam de ipso rcge noviicr
bcrli, verum cliam pcr totum corptts chronicontm Jc- . defuncto eclidict geslis dncum Normamiie adjeci, ct
ronimi, et pcr mticjnamparlcm clironographk Euse- hisloriu predicli Henrici archidiaconi, quam compo-
biif eaclem nomina spargere. Yerum quoniam inde- suil dc rebtts Antjlie, incipiens eam a Julio Cesare, et
cens esl, scriplis virorum lanlm aiilliorilalis, Eusebii texensordinalim usqiiead moriem predicti regis Hcn-
et Jeronimi tlico, aliqiiid cxiranetim addcre: ul sn- rici, itl est ttsquc ad T155uulannum dominice incar-
tisfaciam curiosis, Ituic prologo stibjicitim unam cpi- nttiionis.
siolum Henrici arcliitiiuconi, in qua breviterenume-
EXPLICIT PROLOGUS"\

INCIPIT EPISTOLA HENB.ICI ARCIIIDIACONI AD YVARINUM DE REGIBUS

BRITONUM.
Queris a ine, Wariue Brilo, vir comis et facclc, C cum de ordine bislorie de regibus Anglorum a me
cur pafric nostre gesia narrans, a temporihus Julii edife me iiHerrogaret, et id quod a me querebat,
Ccsaris inceperim, el floreiitissima regna, que a libcns audisset : obtulit micbi librum ad Icgendum
Bruto usque ad Julium fuerunt, omiserim. Respon- dc regibus Brilonum, qui anle Anglos nostrani insu-
deo igitur tibi, quod nec voce nec scriplo Jiorum lam teiiueruni; quorum excerpla, ut in epistola
temporum sepissime nofitiam querens invenire decet, brevissime scilicct, tibi dilectissirae, mifto.
potui. Tanta perr.icies oblivionis niortalium gloriam vEneas reperies. Yale.
succcssu ditilurnitalis obrumbral et extinguit. Hcc
Ilem de cadem bystoria. Adhuc ad majorem evi-
iamen anno, qui est ab incarnaiione Domini 1159
dentiam rerum dicfarum el dicendarum poiiemus
"''", cura Romam proficiseerer cuin Theohaldo Can-
tuarensi archiepiscopo, apud Beccum, uhi idcm quandam parlcm hisforie Henrici arcliidiaconi, de
aiife posifam exceipsimus. Dicit
arciiicpiscopus ahbas fuerat, scripia reriira predi- qtia jamin epislolam
ctarum stupens inveni. Siqtiidem Roberium de To- ilaqnc primo libro ejusdem historic : Erat aulcm
loci virum Britannia — invenitur.
riniieio, ejiisdeiii monachum, tam divi-
lioruin quam secuiarium .librorum inquisiiorem el Ex ea.-iem ystoria cie raodernis sanclis Anglie :
coacervalorem sludiosissimum, ibidem conveni. Qui ^ Quis Caniiiarie — laculenier eradiant.

IKCIPIUKT CilONICA ROBERTL

I'.GM,',NORl'M.FRAXCORUH.AXCLOItUM. Anglorum et ducis Normannorum, occiso secundo
(UtiXT.VII.)lleiiricus, filius primi Willernii regis Wiilermo fratre suo rege Anglorum, et sequentidie
YARiiE LECTIONES.
"'•'' ita Robcrlus poslea, alio atramento, correxii; MCL. quod habcnt etiam 5. 7i'.8d. Cii
primum fueral
ita rubro scripluin, Roberli fortasse ntamt, qux adcliteiiam : consequeirtiain chionograpbie invcnies ii:antea
in dnodeciino iolio. Jlic enim vicio scriptoris quedain, liccl non indigna memoria, interponuntur (scilicet
tibellus de immittalionc ordinis monachorum, ctiilus a Dachcrio p. 811 sqq. Eundem 8h. hic exhibel, 5. 8a,
r. post chronicon). ~''~MXXXnonus E.
 425 CHRONICA, — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE, 423
'fijOHAKORtiS:,ritAJicoRua. . ASGLORUH. A consulem hequissimum et perfidum, Roberium de
in ecclesia sancli Petri apud Winceastre sepulto, Belesme, jure in euui exurgens exulaviu Obsedil
ibidem in regem electus, dedit episcopatum Win- nanique jjrius casielluni Aruridel; cjuod cum gra-
ecasirie WiUermo GUTard.Pergensque Lundoniam, vissimum esset ad conquirendum, castellis antc
.sacraius est ibi a Mawicio Londoniensi episcopo, iUud coristructis, ivit et obsedit Bruge, quousgae
melioratiorie legum ct consuetudinuin optapili re- easiellum redditum est ci. Et Robertus de Belesme
promissa. His auditis, A.nselmus archiepiscopus, gemebundus in Norinaniiiam niigravit. Eodem anno
rediens m Angliam, desponsavit MatUdem puellam ad festum sancti Miehaelis teimit Ariselmus archi-
ScMem, fiiiam Melcol regis Scolie et Margarite eplscopusconciliiim apudLundoniam; in quo prolii-
regine, Henrico novo regi. (H. Heni:) Quante aiilero buit uxores sacerdotibus Angloruni antea non pro-
;sanclttatis utraque regina et scieniie mater et filia hibitas. (Ib.) Quod quibusdam mundissimum vistim
fueriiiti liber qui de ylta ipsarum scriptus est plano est, quibusdam periculosum. Ne, . dum mundicias
sermone describit. Genuit autem ex ea idern rex viribus majores appeterent, in inimundicias"horri-
Henricus filiiim unum, nomirieWillermum, et filiam biles ad cliristiani nominis summiim dedecus inei-
•Uiiam, sicut nomine, ita honestate matrem repre- derenU In illo" autem concilio multi abbates, qui
seiitanfem. Hanc "deniquevirginefii vix quinquennem R 1 adquisiverant abbatias sicut Deus noluit, amiserunt
Heriricus quartus Imperator Romanorum augustus eas sicut Deus voluit. (SIGEB.) Roberlo Flandren-
in conjugem per honorabiles legatos -requisivk, et sium comite urbem Cameracum obsidente, Heniicus
axerem accepit. (HCNT.-YII.)Capta urbe Jerusalem, imperator eontra Cum proficiscitur, et aliquibus-
Ut diximus, et ingenti prelio postea victoriOse pa- ejuscastellis expugnatis, asperitate instantisliiemis
irato contra exercitum amiralii Babiloriie, reaiit redire compeilHur. (FDLCHER.) Occisus est Siepha-
Robertus dux In Normanriiam mense Auguslo, et nu.s comes Blesensis "15. Kalendas Augusti apud
eum leticia susceptus est ab onini pOpuIo. Thoriias Ramulairi. Mortuus est et Hugo Magnus apud Tar-
Ebpraeensis archiejMScopus, vir ingeriii fiorentis et sum; et successit ei Rodulfus iilius ejus. '
Musarum a secretis, Iiomuiibus apparere desiit. Cui 1105. 47. 45. 5. .'
ssccessit Girardus caritor Rothomagensis. {HCNT.YII,.) Robertus dux Normannorum. venit
1 ilOI. llenncus 45.
Philippus 41. Henricus I. -in Angliam:,et causls variis iniei^cedentibus, et cauta
(Ib.) Henricus rex Anglqrum, cum ad riatale te- regis prudenlia condOnavitei 5000 marcbas quas
iimsselcuriarii^uam apud Wemosler, etstd pasclra- rex debebat ei per ariuum. Eodem anno visus est
apud Winceastre, commoti sunl prineipes Anglie ._ sanguis ebullire a terra in Beschyre apud Hams-
«rga regem, causa fratris sui Roberti cum exercitu tude. (SIGEB.)Robertus comes Flaiidrensium in gra-
.advenieritis. Misitigitur rex inmare navale preliurii tiam imperatoris i-ecipitur. (FULCUER.) Capta: e.st a
gesturos coiitra fralris sui adveiftuffl; sed quedam ehristianis urbs Acchon, que antiquitus dicebatur
pars eorum subdidit se Roberto venienti. Cum ergo Ptlioloraaida, quam quidam putant esse Accaron,
impulissei apud Poriesmulhe anie Kalendas Augusti, sed non est. Iila enim Philistea; ista vere-Ptbolo-
«t rex terideret contra eeiri cum maximis copiis r maida dicitur. Accaron urbs est Pliilistea, prope
principes utrinque fratrum bellum pon perferentes, Ascalonem; Aeoon vero, id est Ptholomaida, ab
concordie fedus inter illos statueruni eo pacto, quod austro habet Carmeli luontem. Boamuiiduscommeu-
Robertus unoquoqueaniio 5000 marcas argenti ha- davit principatum Antiochie Tancredo nepofi suo,
beret aj) Anglia, et qui diutius viveret, heres esset et Ipse navigavit in Apuliani, deinde venit iu Fran-
alterlus, si alier absque filio morereiur. Hoc aritem ciairi. Ebreroadus successit Daiberto primo.pairiar-
juraverunt duodecim eximiores procerum utrinque. •cbeJerusaiem.
R.ebertus igiiur in pace perendinavit usque ad fe- 1104. 48. iL i.
slum sancti Michaelis in regno fratris sui, etadj)ro- {HUKT.)Henricus rex Anglorum, el fraler suus
pria rediit. Rannulfus auteni perversus episcopus pj I Robertus dux Normauorum, causis intereederitilms
Durielmie, quem rex Henricus posuerat in vinculis, discordati sunt. Misit igitur rex milites in Norinan-
concilio gentis Anglorum, curo a carcere evasisset, niam, qui a proditoribus ducis recepti, prredis et
elamdestine perrexerat iri Nonrianniam, consilio et combustionibus non minimam cladem rebus corisu-
ammonilione sua Robertum ducem proriiovens in laribus ingesserunt. Willermus vero consul Moretuil
fratr.em suum. (SIGEB.)Conradiis fiiius Henrici im- causa perfidie ab Ariglia exhereditatus, a rege in
peratoris, adbuc patri rebellis, in Italia moritur. Normanniam discedens, animo perfecfo et exercicio
Ileiiricus imperator Henricum Lemburgensem adver- fcrventi vir probissimus indixit et infixit regalibus
saniem sibi debellat, et expugnatis ejus castellis . turriiis vverrani calamitate refertam. Apj)aruerun!
eiiiri ad dedieionem cogit; sed imperalor ei multa circa solem in meridie quatuorcirculi albi coloris
summa gratiam suam redimenti, etiam ducatum rei signum venture.
Lothariiigie ei donat, et sicpacificantur. (FrJLCHER. 1105. 49. 45. 5.
Capta est urbs Cesarea a cliristianis. (Ib.) Henricus rex Angioruni perrexit in Norman-
.1102. 46. '
. 42. % niam contra frairem suum ccrtaturus : conquisivit
(HUNT.vii.). Henricus rex Anglorum quendam igJturCadqmum pecunia, Bajocum armiset auxilio
PATROL. CLX! 14
in SIGEBERTI GEMBLACEKSIS m
itOMAKonuii. rruxcoRUM. ANGLORUM. A Rufo regnum Anglie, unde et opistolam de eo rege
Eulconis consulis Andegavensis. Cepit quoqueplura conslituendo pcr eundem misit Lanfranco arcbi-
alia caslra , et omnes fere principes Norraannie regi cpisco : Henricus cum lacrimis.ad pairem dixit : Ei
se subdidere. IJis aclis, mense Augusio rediit in An- milii, pttler, quid tribuis? Ctti rex ait : Quinque milia
gliam. (SIGEB.) Jerosolimite innumerabilem paga- libras argenli tle thesauro meo tibi do. Ad hec Ilen-
norum multitudinem gloriosa vicloria conterunl. ricus dixit. Qvid facittm de Ihesauro, si tocum habi-
Filius imperaforis Henrici a palre aversus, quos- lalionis non habuero? Cui pafer : Equanimis esio,
cunque potest ab eo avertil, el sub obtentu melio- fiii, ei confortare in Domino. Pacificc patere, ul mtt-
rande rei publice et rcstaurande ecclesie in eum jores fratres tui precedanl ie. Roberltts Normanniam,
insurgit. Willermus vero iolius Anglie monurchiam habebii.
1106. Henrictts 50. Philippus 46. Ilcnricus I G. Tu autem tempore ivo iotum honorem, qiiem eqo
(HUNT.vn.) Robertus dux Normannorum venii nacius sum, hubebis; ei fratribus tnis divitiis et pc~
ad regem Henricum fralrem suum, apud Norhan- tesiaie prmstabis. (SICEB.)Quarto Nonas Februarii
tune, amicabililer ab eo petens ut ablata sihi fra- stella per diem visa est iu cclo, longum ex se emit-
lc.ma redderet gralia. Cum vero Deus eorum con- tens radium, ab bora 5. usque ad horam 9, quasi
cordie non assentiret, dux iratus perrexil in Nor- " cubito distans a sole. Hcnricus filius imperalons
manniam : et rex ante Augustum secutus est eum. conira jus nature ct fas legum in palrem insurgens,
Cuii) ei'go rcx obscdisset easlrum Tenercliebrai, quam indigne eum tractavcrit, declarat ejiistola ex
veuit dux Normannorum, et cum eo Robertas de ore ipsius palris scripla ad Philij)pum regcm Fran-
Belesme, el consul de Moi-etuil, et omnes fautores corum. Jmperalorc Henrico morante Lcodi, iilius
ejus. Rex vero secum omnes proccres Normannie, ejus Aquisgranum venil, el voleiis venire Leodium
et robur Anglie et Andegavis el Brilaiinie, non in- contra patrem suum, quinta feria dominice cene,
providus habehat. Igiiur cum cornua rauco slrepuis- premisit suos preoccupare poiitem apud Wisatimi,
sent cantii, dux Normannie cum paucis multos au- nc quis sihi venienti obstaret. Sed militihus palris
dacissime aggressus est. Assuetusque bellis Jeroso- concurrcntibus ad exoccupandum pontem, milites
liniitanis, aciem regalem foriiter et borride, ul vir iilii a ponte repclluntur, aliis eorum caplis, aliis in
admirande et jamdudum probateprobitatis, audacter Mosam diraersis, aJiis occisis; inter cjuos eliam
reppulit. Willermus quoque consul de Moretolio Bruno comes occisus cst. Sic filius contra patrem
aciem Anglorum de loco in locum turbans proino- veniens, rediit inglorius. ColoniensiJjus fidem impe-
vit. Tune acies equesiris Britannorum—rex namque (] ralori serYantibus. at eorum arohicpiscopo iilium
et dux et acies cetere pedites eranl, ul conslantius imperatoris contra pafrem suum animante, Colonfi
pugnarent — aciem ducis ex adverso proruens, ohsessa oppugnalur, sed non expugnatur. Igitu.r
subito diffidit; ct mole magniludinis in brevi saiis Henricus imperaior Leodi moritur, ejusquefilius ei
spatio gens dueis oppressa, dissoluta est et vicla. Henricus succedit; qui postca duxitMaltildem puei-
Mira res! cui paler ejus maledixerat, et quircgnum lara nohilem, vix quinquennem, regis Henrici An-
Jerusalem renuerat, durare non potuit. Roberlus gloruni iiliam. Dux Heinicus, qui ab imperatore ad
vero de" Belcsme simul lioc aspexit, fuga sibi con- filium ejus animo tiansiens, eum contra patrem
suluit. Captus e.st igitur dux forfissimus Normanno- suum consilio suo armavit, et a filio ad patrem re-
rum, ct consul de Morcluil. Reddiditque Dominus diens, partes filii debellavil : mortuo iinperafore, se
vicem duci Roljerto; quia cum gloriosum reddidis- ut reum ti6 majeslatis filio regis dedidil: et ab eo
sei eum in actibus Jerosolimitanis, regnum Jeru- captus custodie traditur..De qua ipse per industriam
salem silii oblatum renuil, magis eligens quieli et suanrevasit, dticatus vero ejus datus est Godcfrido
desidie in Normannia deservire quam Dominoregtim Lovanieiisium comiti.
in sancta civitale desudare. Dampnavil igitur eum 1107. 1. 47. 7.
Domiiius desidia perhenni et carccre sempilerno. • ' (HUNT.VII.) Henricusrex Anglorum, cum, deletis
IIujus rei signum in eodem amio cometa apparuc- vel subjectis bostibus, Normanniam pro Jibitu dis-
rat. Yise suntefiam in cena Domini due lune plene, posuisset, rediit in AngUam; fratremque suum du-
iina ad orienlcm et alia ad occideiHem. (Ord. YIT. cem magnificum, et. consulem de Moreluil carcera-
VII, 659.) Hoc anno impletum est quod Willermus libus ingessit tenebris. Igitur vicioriosus, et tune
rex, pridie quam moreretur, dixerat filio suo ju- primum rex forfis, tenuil curiam suam ad pascha
niori Henrico, de quo in piresenti loquimiir. Cum apud Winleshores; in qua proceres Anglie simul et
enim rex poteiitissimus thesauros suos ecclesiis et Normaimie cum limore et tremore aiTueruiit, Antea
pauperibus dandos ante sc a notariis descrikre fa- nanjque, ef dum juvenis fuisset ef posfquam rex
ceret, et clero Medanteiisi siipj)Iex ingentia niunera fuerat, in maximohabebatur despectu; sedDominus,
Iransmitterel, ut inde restaurarentur ecclesie quas qui Jonge aliter judicatquam iilii hominum, qui
conbuxerat; et Roberto primogenito ducatimi Nor- exalfat humiles ef deprimit potentes, Robertum
niannie, Jicct absenfi. designaret, Willernio vero omnium favore celcberrimum deposuit et Henrici
YARIJ^ LECTIONES.
cl6 rerum /i.
m CHRONICA. — AUCTARIOI ROBERTI DE MONTE. 451'
ROJUNORUM. rr.ANCORUM. ANGLORUM. A nit, et quod vera fides de Deo ser,tit, invincibili ra-
despecli famam per orbem terrarum clarescere vo- tione sic nec aliter esse posse probat et astruit.
luit. Deditque gratis ei tria Dominus omnipoiens Composuit eiiam libruin sextum, licei parvuium,
inunera, sapientiam, vicloriam, divitias ; quihus ad sed sententiarum ac suhtilissime coiilemplationis
orania prosperans, omnes suos anlecessoies preces- pondcre magnum, quem proslogion nominavil. Allo-
sil. Cujus Donitalis ct magnanimiiaiis fama in om- qtiitur eiiim in eo opere aut se ipsmn aui Deum.
nibus pene genfihus patuit dilatala. Obiit Mauricitis Scripsit et septimum librum epistolarum ad diver-
incepfor Londoniensis ecclcsie, et Edgarus rex Sco- sos, diversis eorum ncgotiis respondens, vel ea crae.
tie, cui successit Alcxander frater suus, concessu sua inlererant procui-are mandans. Feeil et oclavum
i-egis Henrici. (SIGEB.)Boamundus remcavit dc Gal- de incarnatione Yerbi; qnod opus epistolari styio
Jia in Apiiliara cum magno cxercilu, el cepi; vastare conscriptum, sancte Romane ecclesie surnmo pon-
ferram Alexii iniperatoris Grecorum. Henricus ex- tifici Lrrano dicavit. destinavit. Nonum lihrum cdi-
dii.v.affectans repelere ducatum, cccupal oppiduin dit, quem Cnr Dctis homo appellavit. Decinnmi de
Aquisgr.ini coiiira Godefridum ducem, Sed hoc no:i conceplu Yirginali. Undecimum de orationilms con-
ferens Godefridus, oppidum Aqucnse violentcrirru- templativis, -quem pJurimi mediiationes vocant; in
pii, oppidanos a favore Ilenrici cxducis cxicrruil, quibus legentibus facile apparet qiianta dulcedo
aliquos polentes comilcs et multos nobilcs cepii. supernorum meniem ejtis repleverai. Duodecimus,
Ipse Henricus cum filiis suis vix fugaevasit. Uxo- qui et ullimus illi tractatus fuit, de processione
rem ejus capere dux indignum duxit. Comites ct Spiriius sancii. Confutaverat eiiim Grecos in Ba-
.lionoraliores eorum quos ceperat, per conditionem rcnsi concilio, r.cgaiitcs Spirilum sar.etum a Filio
sub se milifandi sibi conciliatos, ad fidelifatcm suam procedere; unde stimpia materia, rogalu Ildcbertim
adduxit Cinomanorum episcopi bunc librum compostiit. Si
1108. Hcmicus. 2. Philippus 48. Henricus I 8. de iialicne ejus, viia ei morihtis queris, aiiquaiiiii-
(HUST.vn.) Henricus rex Anglorum, cum deccs- lum retro iiivenies. (SIGF.B.)In parrechia Legiensi
sisset PhilippusrexFraneorum, transiil in Norman- porca enixa est porccllura baber.fein faciem horai-
niam, contra Ludovicum filium Philippi, regcm nis. Natus est efiam pullus galline quadrtipes. Im-
flovum Francie, vverram promovens maximam. Ge- perator Henricus contra Hungaros vadit, sed facto
rardo Eboracensi archiepisco.po defuncfo, Tbonr,as pacio rediit. Ohiit doiirius Hugo abbas Cluriiacensis,
gjostea successit. (SIGEB.)Henricus imperator eoiilra cui successit Pontitis. Hoc anno sacro igne multi
Robertum Flandrensem vadit, el pacto pacis magis Q accendtiniur, membris insi.ir carboiium nigrcscen-"
utrinque simulato quam composito, pene ineflicax fibus. Philippus rex Francoium ohil; Ludovicuf
rediit. Boamundus dux Apulie contracto undecun- filius ejus post eum rcgnat annis vigiiiti novem.
que exercilu accingitur ad invadcndum Conslanti- 1110. 4. Luiloviciis 1. 10.
nopolitaiiuni imperiun). (iluxT. vii.) Data esi filia regis Anglorum, Mati'
1109. 5. 49. 9. dis nomine, impcrafori Henrico, ul.brevi dicam,
(HUKT.vii.) Missi sunt a Henrico imperatore Ro- sicul decuit. Idcm i-ex Anglorum Henricus cepit ab
niano nuntii, mole corporis et cultus splendoribus unaquaque hida Anglie tres solidos. Cumque curiam
cxcellentes, filiam regis Anglorum Hcnrici in domini suairi tenuisset ad pentecosten aptid novam Winles-
sui conjugium postulantes. Tenens igiiur curiam bores, quam ipse ediiicaverai, exbereditavit eos qui
apud Londoniam, qua nunquam splendidiorem fe- ei nocuerant, scilicet Pbilippum de Branse, el AYil-
nuerat, sacramenta deposlulans ab iniperatoris rc- iermun) Malel, et Willcrmum Bainard. Helias vero
cepil legatis ad pentecosten. (Gemm. vi, 9). Obiit consul Cenonianie, qui eam srib Hcnrico rege fene-
Yenerabilis memorie doniiusAnselmusCantuarieiisis bat, vita privatus est. Al consul AndegavensisFulco,
arcbiepiscopus 11. Kalendas Maii, feria i, ante pater Gaufridi, suscepit Ccnoinanniam cum illia
cenam Domini. Ipso anno fuit ullimum pascba, boc ejus, el tenuit eam contra regem Henricum. Appa-
esl 7 Kal. Mai. Scripsit vero idem vir reverendus ruit quedam cometa mOre insolito. Cum enim ah
liOiinulla memorie digna, que stibtus anneclere cu- oriente insurgens iri fnmamentum ascendissct, re-
ravimus. Dum adhuc prior essct in Beccensi CCRO- gredi videbatur. (A. Roth. 1109.) Obiit Willermus,
bio, scripsit tractafus trcs : pririium de veritaie, et successil Gaufridus Cenomannensis decanus,49,IS
secundum deliberlate arbitrii, teicium de casu dia- archiepiscopus R.otliomageiisis. (FULGHER.) Rex J3al-
boli. Scripsit el qnartum, quem tiltilavit De grcnn- duinus Jerosolimilaiius cepit urbes Beritum, Sido-
maiico; in quo discipulo, quem secum dispufantem nem. Gibelinus fil tercius patriarcba Jcrusalem.
introducit, respondil, et multas dialeclicas '''"•que- (SIGEB.)In mcnse Junio comctes apparuit, radios
stiones propanit etsolvil, Fecitquoque libellum qttin- dirigens ad ausfruni, multis conilientibus, hoc signo
tum, quem monoiogion appellavit; solus enim in eo portendi futuram regis Henrici expeditionem Ifaliam
et secum loquitur, ac tacila omni auctorifafe divine versus.
scripture, quod Deus sif. sola ratione queril et inve-
YARI^E LECTIONES.
"« Dialeticas E. "''" Ideberti E.
 451 SIGEBERTI GEMBLACENSIS _ _. 45-2
ItOMANORUM. ..- rr.ANCORUM. ANCI.ORUM. A celebratione misse traderet ei eorpus et sanguinem
Jill. Ilenricus 5. LudovicusH. Henricus 1 II. Doroini nosfri Jestt Chrisii : Domine imperalor, hoc
(IJUNT.vii.) Hcnricus rcx Angloiuin et cluxI\'or- corpu.s Domini nuium cx Maria virgine, passum in
mannorum, pergens in Normanniain contra consu- cruce pro nobis, sicttt sancia c.t tipostolica lene.tcc-
lcin Andegavensem Fulconem, cjui Cenomaniam co clesia, damus libi in confirmalioncmvere pacis inter
/ te;iebaf. invito, vrerre leges in euni ferro et fiamma me et te. Datum esl Idus Aprilis. indicfione 4.
coustanler excrcuit. Decessit autemRobertus constil 1112, 0. 5. 12.
Flandrie, qui Jerosolimitano clarissimus inlerfiierat (FULCIIER.) Mortuus est Tanehredns miles fortissi-
itineri. Unde memoria ejus non pcrlransict in eter- mus, qtii iaiilum auxit principalum Anliocheniim et
num. Post qtiem Balduinus, filius ejus, consul effc- dilatavit, qtiod omnes successores nequiverunt re--
cltis est, juvenis omnino strenuus arinis. (SIGEB.) tincrc, quod iiic acquisivit. Iluic successit Rogerius
lleimctis imperator Romam vadil propter sedandam filiusRicardi, projiinquus CJUS.(SIGEB.) Deo peccatis
discordiaii), qtie eral inier reguum et sacerdoiium. ho-iiinum offcnso, ecrlcsia sancti Michaelis de ]icri-
Que cepta a bealo Gregorio sepiimo papa Roinauo, culo roaris fulgurata 'divinilus arsit cum edificiis
qui elHiIdebran(lus,el exagitata a successoribus ej'us ontnibus. (IIUNT.YII.) Rex Aiiglorum Ilenricus cxti-
Yictorc et Urbaiio,ef, pre omnibusaPaschali, magno " lavit cnnsulcm Eljroiccnsem ei Willermum Crispi-
scandalo crat toli muiido. Rex enim uli volens au- num Normamiia, cepitquc Rohertum de Belesme,
cioritate el consuetudiiic el auctoralibus privilegiis de quo supra diximus. (SIGEB.)Yaldricus episcopus
imperatorum, qui a Karolo Magno, qui primus cle Laudunensis, cives ipsius urbis a sacrameiito per-
regibusFrancomm imperavit Romanis, jam per tre- pcrara juratecommuiiionis revocare nisus, a sedi-
centos el eo amplius annos imperaverant sul) sexa- liosis ad arma coiicurrenlibus(quod dicttt nefas est)
ginla Iribus aposlolicis, dabat licite episeopaltis el gladio confossus inlcriit, feria 5. cbdomade pascha-
abbafias, et per anulum et per virgam. Contra Iianc lis 7. Kal. Mai, in leiania majore. Tuiiniltuante
majorum auctoritafem censebant pape synodaliju- eliam impetu confuse mullitudiiiis, domus episcopi
dicio, nec posse uec dehere dari per virgam vcl per succenditur; unde etiam ipsa mafcr ccclesia sancte
anulum episcopatum aut aliquam ecclesiaslicam in- Marie, et saneti Joannis baptiste ecclesia in abbatia
-vesliluram a Jaicali mauu. Et quicunque ita episco- sanciimonialium, cum aliis ecclesiis. omuibus e vi-
: palum aut aliam ecelesiaslici juris iiiveslilurain ac- ciuo ajjpendentibus, concremantur. In actores sedi-
cipiebaiU, excoinmunicabantur. Propter hanc pre- tionis a rege Francorum tam severe est vindicatum,
cipue causam imperator Roniam tendebat. Et si qui Q ut tam presentes qtiam futuros a simil.i scelere de-
Langobardorum quoquo modo ei resisfere volebant, terrere possit exemplum ~'~~.
polenter eos proierebat. In recoiiciliatione autem, Tilo. 7. 4, 15.
que facta est inter iniperatorem et papam—nam (HuNT.vii.)Annosequenli, non presenti, Henriciis
ipsum papam cum episcopis et cardinalibus ceperat rex Anglorum dedit archiepiscopalumCanluarie Ro-
T- die pascbe Henrico in iraperatorem coronato, dulfo episcopo Roveceaslrie. Tunc quoque Tboma
post leclum ewangelium tradidit ei papa PascliaJis, Eboracensi archiepiscopo defuncto, Ttistantis suc-
qui et Raginerius, ante altare apostolorum Petri et cessit; inter Rodulfum vero et Tusianum archiepi-
Pauli in oculis omnium principum, privilegium de scopos oria est magna dissensio, quia Ehor.icensis
inveslitura episcopatuum vel abbaliarum, tam per Canlitariensi dc more subjici nolebat. Causa autem
anulum qtiam pervirgam, sciiicet uf regni cjus epi- sepecoram rege, sepe corain apostolicoveiiiilata est,
scopis vel ahbatibus, libere prefer violenliain el si- sed necdum definita. Henricus rex Anglorum dttxit
moniam cleclis, invesliluram virgeel anuli cbnfe- exercituminWaliam, etWalenses subditi sunt ei se-
rat; post inveslioneni vero canonice consecratioiiem cundum magnificentiamlibitus sui. Comcta ingens in
accipiat ab episcopo, ad quem pertinuerit conflrma- iine Mai apparuit, Rexvero transiitiiiNormanniam.
tio pacis iiiter apostolicum et imperatorem, dum in ID (ANS.GEMRI,.) Mense Maio siligenes cl arbores sacro
YARIJE LECTIONES.
"•" Post htec 2. addil : Hoc tempore niagister Guillelmus de Campellis qui fuerat archidiaco-
nus Parisieusis, vir admodum litleratus, habitum canonici rcgularis assumens, cum aliquibus
discipulis suis extra urbcm Parisius, in loco ubi e.rat quedam capella sancti Yicforis marlyris, ccpit
inonasleriiim edificare clericorum. Assumplo autem illo ad episcopaium Catalanensium, venerabi-
lis Gelduvinus, discipulus ejus-primus, abbas ibi factus est, sub cujus regimine multi clerici nobiles,
secularibus et.divinis Ulleris iiistrucfi, ad illum locum liahilaturi convenerunt. Iiiter quos magister Hugo
Loiharieiisis et scientia liticrarum et humili religione maxime, cffloruit; hic multos libros edidit. Hoc anno
eliam exordium Savigneji fttil. Ilmc, omnia excepiis uliimis Hoc a. e. e. S. fuit, ad- verbum excepia suni
ex Roberti nostri libro de immtilalione ordinis monacltorumin Nurmunnia. Cum his titi varbum conveniunt,
qum in prmfaiione editionis Rothomagcnsis operum S. liugonis anni 1048. affcruntur ex anonymoquodam
Gemmelicensi: Sub Gilduhii regimine inulti clerici nobiies, secularibus el divinis litieris instructi, ad
istum locum bahilaturi conveiierunt. Inler quos Hugo Lolbariensis, sic dicius a confinio Saxonise, et
scientia litterarum et liumili religione maxime effloruif. Hic multos libros eclidit, quos, quia vulgo liaben-
lur, non oportet commemorare. Quivis vidct, hmc.esseverba tracialus iilius Robertini, exccptis sic diciiis
a coniinio Saxonire, qum verba, sensu carenlia, tinonymus iste Gcmmeticensis d.esuo addidissc vtdetur.
Hic igiiur aiionyiniis intcr tesitmonia de palriit S. Hugonis habcri vix potest, quibus ettm annumcranl omnes,
. qui ea de re scripserunt, el rcceniissime eiiam Liebner in libro : Hiigo von &' Yictor. Lips 18o2. ;). 18.
455 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 434
ROMANORUM.FRANCORUM.ANGLORUli. Aauro et arger.to et gcmmis chorusciini, presentc
igne aduste, fruclus sui spem sunt mentite; etque- Alexandro cpiscopo LUicolicnsi, anno 29. Hcnrici
dam silveinsuper arefacte. Subsequuta esthominum regis. Hic est OITarcx qui dedit vieario beati Petri
vaKtudo gravis et diuturna cum profluvio ventris et Romane uriris ponlUlci redditum statutum, qtiod
mortalitale. (HUNT.YII.) HOC anno rex Angloriihi vocatur Romescot, de "singuiis domilius regni sni in
Heuricus rediens in Angliam, posuit Robertum de etenmm. Erant autem Ulo tempore in Anglia sa-
Belesme in carcerem perhennem apud Yi7arhan.(Ax- eerdotes adeo ab avaritia immu.aes, ut nec terriioria
SELM.)Obiit Sigisbertus venerabilis monachus Gem- ad construenda monasteria, nisi coacti, acciperent,
blacensis cenobii, vir iri omni scientia Ulterarum reges in tanium religionis amatores erant, ut aui
incomparabilis ingenii, descriptor in hoc Jibro pre- monasleria amplissima devole edificarent, aut eliam
cedentium lemporum, 5. Nonas Octobris;'et suis salubriter mundum declinarent. Sicut fecerunt re-
gravissimum absentie sue reliqnit dolorem. ges Westsesxe, Cedvvalla et Ine : quorum prior
1114. Hcnricus 8. Ludovicus 5. Henricus 114. cum duobus annis potenter regnasset, regnum ter-
(AJJ.1107.) Morluo Ricardo filio Ricardi, iilii co- i-enum relinquens, Romam perrexit, et ibidem ba-
milis Giskberti, monacho Reccensi, qui fuit ultimiis ptizalus, in albis morluus est anno ab incarnalioiie
abbas in insula Heli, Henricus rex consllluit ibi pri- ^ Domini 688. Sequens vero cum 56 annis post Ced-
mum episGopura Herveum (QJJ.1108). El comitaltis wallam regnasset, regnum relinquens Ahelardo co-
unus scilicet Caniebrigesire, subtraclus episcopo gnalo suo, Romara petiit, et ibi pro Dei amore pere-
Lincolieiisi, subditus est huic novo episcopo. Lin- grinus obiit. Hos etiam insccuti sunt duo contigui
COliensi vero remanserunt adhuc oclo comitatus reges MeiceEdelred, et, qui ei successit.Chinred co-
sive provincie, id est LUicolesii'e, Leiceastresire, gnalus ejus. Siquidcm anno ab incarnatione Dominf
Hantonesire, Huntendonesire, Herefordsire, Bede- 700, Edelred filius Pende factus est monachus 29.
fordsii'e,Bucingehansire, Oxinefordesire(564). (ORD. anno regni sui, etsepultus est apud Bardencie. Cujus
YIT. XII, 840,) Deeedenle etiam in NormanniaGisle- successor Chinred cum qiiinque annis regnasset,
berto viro i'eligioso, Ebroicensi episcopo, successit; Roinam pergens roonachus ibieffectus, usque ad
ei Audoenus vir magne sauclitalis (565).(FULCIIER.) i mortem inibi perseveraviu Gum quo eliam Offa, fi,-
Terremolu pars urhis Mamistrie corruit, et duo ca- lius Sigheri regis orienlaliurri Saxonum, rex si re_-
slella liaut procul ab Antiocliia, Mariscum et Tri- mansisset futurus, pari devotione Romam ivit, et
•phalech ~"~. monachatum suscepit. Celvulfus etiairi rcx Norlium-
1115. 9. '-6. 15. bfe, ad querti Beda bisloriam Anglorinn scripsit,
(HUNT.YII.) Heiiricus rex Anglorum fecit omnesi cum reguasset octo aniiis, anno ab incarr.alioiie
proceres patrie iidelitatem domino debitam Willer- Domini 758, videlicet tertio amio post inoriem Be-
mo filio suo jurare; etin Angliam rediit. (FuLcnER.) de, monachus factus est. Edbriclitus vero cognatus
Desolata est Mamistria majori terremotu. Eodeni ejus, qui ei successit, anno regni sui 21. itidem fa-
anno dcposito Arnulfo patriarcha 4° per Jegatumi clus est monachus. Cui in eodcm regno successermit
apostolicum, idem patriarcha Romam adiil, et per octo reges, qui omnes a pcrfidis provincialibus aut
Paschalciri papam restitutus, palliura ab eo accepit. proditi, aut expulsi aut occisi suiH. Sibertus simili-
4116. 10. 7. 16. ler rcx Eslangle, qui sauclum Furseum de Hibemia
(HUKT.VII.) Henricus rex Anglorum ad natale in- venientem honorifice suscejrit, cujus donoet auxilio
terfuit dedicationi ecclesie sancti Albani, quam de- idem sanctus monasterium fecil in castro Cnobbe-
dicavit Robertus veneraJiilis Lincoliensis episcopus, ribuc, quod deinde Ajnia rex et nobiles tjuinque
pcr Ricardum meinorabilem ejusdem loci a!)batem. ampliaverunt — hic, inquam, Sigberlus monacJius
Offa vero rex Merce, vir religiosus, translulerat factus, regnuin suum cognato suo Ecgnico reliquil.
quondam ejusdem martyris corpus in priori moca- Post mullos anuos coegerunl eum exire contra re-
sterio, quod ibidem construxerat, multisque ditave-- ,. gem Pendam. Ille tamen noii nisi virgam in inanu
rat (566). Paulus aulein lnonachus Cadomeusis,, habebat in prelio, ubi el occisus est cum rege Ecg-
qtiem Laufiancus archiepiscopus ordinaverat abba- - nice et exercilu. Sebbi etiam rex orienlaliuni
tem, opere majori monasterium ideni reiiovavit. Saxonum, moJiacbi habilum cx devotione consecu-
Quod successor ejus Ricardus a Ruberto Liiicolieiisi fus, in ecclesia sancli Pauli Londonie. est sepultus.
C])iscopo, presente Henrico rege, fecit dedicari. Isti ergo octo reges regna sua pro Christo sponle
Gaufridus vero, successor corum , translulit dimiserunt. Et ut ad illud unde digressus sum re-
corpus predicli martyris in feretnini mirabiliter deam : ideo fortasse monaslcriuni saiictl Albani ab
YARL-E LECTIONES.
560Hic 5. 7>\8d. additnt Alexius
imperalor Conslantinopolitaiiusobiit, ei successit et Johannes e"us. Idem-
2. sub'anno scqttcnh exliibet.
. NOTyE.
(564) De tempore cf. Eadmeri Hist. Novorum p. (505) A. 1112 faclum tradii Ordeiicus.
95, 209, ed. Seldeni
- in fol. :n Aclis SS. 21 ^OO) A 795.
Aprilis.
 45* SIGEBERTI GEMBLACEXSIS 4SfT
ROMANORUM.IRANCORUil. ANGLORU.M. A mam perrexit. At illi durantes in nialicin sua, ele-
exactioiie predicti census qtiod vocatur Roniescot, gcTtini in abbatem Ugonem, priorcm Marciniaei.
ahsolutuni et quietum esl, (]uia idem rex, sciiicet Quo dcfuncto infra primum annum sui regiminis,
OiTa, et monasierium prius edilicavii, ei censtim elegerunt quendam sti-enue nobiliiatis juvenem no-
Roinane ecclesie assignavil. Quem posiea censum mine Petruiu. Quomodo autem predictus Pontius
Canutus rex.lotius Anglie ct Dalie pergens Romam de Jerosolimis rediens, iteiuin abbatie, cui renun-
anno incariiaiionjs domiiiice 1050. de omni reguo tiaverat, preesse voluit, et quomodo scismate Uieto
Angiie sa.ncte Romaue ecclesie concessit; cum Gfia in eodem monaslerio multum Jiumaiji sanguinis
tantummodo dc regno suo, id esl de illa paiie An- eiitisum esl, pudet diceie. Remansit tamen venera-
giie que Mercedicitur, iilum censum prius dcdissci. Jjili Petro regimen monasterii Clmiiacciisis quod
(IIUNT.vn.) Cuni auiem rex •Henricus ad pascha adliuc disponif, transacfis exinde 52 annis. Pontius
transfrelasset in Norinanniam, fuit maxima inter vero m inonasterio, quod vocalur Cavea (568), ad
eum discoi'dia et regem Fiancorum Ludovicum. ulliinum moiiuus est. Mortuus esl autem etiam
Causa a.ulem hec erat : Tebaldus consul Blesensis, boc aniio (509) vir religiosus et niagne liferature,
nepos regis Angloruni Henrici, co.nlra dominum Iyo Carnotensis episcopus. Hic diim essef juvenis
suuni regem Francorum arma promoverat; in cujus B audivil magistrum Laiifrancum priorem Becci de
auxilium rex Angloruiii duces suos mililiamqtie mi- secularibus et divinis litteris tractanlcm in illa fa-
sif, et regem non mediocritcr afnixit. mosa scola quam Becci tenuif ; in qua multi et
111.7. Henricus 11. Ludovicus 8. Henricus I 17. nobililate seculari et honeslate moium convenerunt
(/&..) Heiirico Angiorum regi gravissimus labor yiri jirediti, et qui postea ad sumnium apicein ec-
iiisiirrexit. Ju.ravcruiit iiani(]ue rex Francoruni Lu- clesiastice digiiilaiis etreligionis atfigerunl. Postea
dovicus, et comes Flandrensis Balduinus, et consul vero idem Ivo aliquandiu prefuit convenlui cano-
Andegaveiisis Fulco, se Norinanniam regi Jlenrico iiicoruni regularium sancti Quintini Belvacensis. Ad
ablaturos, el Willermo filio Roberti ducis Normaii- ullimum episcopus factus, rexit ecclesiam Carno-
nie eari) dattiros. Mulli etiam procerum regis Hen- tensem viriliter et religiose fere per aimos 25. Reli-
rici recesscrunt ab eo, qtiod maximo ei fuit defri- quit aiUemmulta monimenta induslrie sue, religio-
meiito, Qui lamen non iinprovidtis, in auxilio suo nis et sapienlie, edificando scilicet nioiiasteriiim ca-
comitem Tebaldtim predictum nepotem siium, et iionicorum sancti Joannis de Yalle (570,) in quo et
consulem Britaiinorum Conanum hahebai. Yencrunt septiltus est, et domos episcopii faciendo, ct a ma-
igitur rcx Francorum et.dux Flandrensis cum exer- r, Jis consueludinibus et exactionibus comitis Carno-
citu in Normanniam. In qua ctim uua nocle ftiissent, tensis idem episcopium liberando, et mulla ulilia,
formidanies adventum regis Henrici cum Anglis el scribeiido.
Normannis. et. Britannis, ad sua sine bello reversi 1118. 12. 9. 18.
suiit. HOc eodem anno pro necessitate regia gcldris (iluxT. VII.)Henrici et Ludovici regum procerum-
creberrimis ct cxaclionibus variis Anglia compressa que eorum longa debellatio gravissime regem ulrum-
cst. Tonitruavero ctgrandines in Kalend. Decembris que vexavil, donecBalduinusslrenuissimusFlandrie
afirierunt, et in codem mense celum rubens, acsi consul, apud Ou in Normaunia seditione mililari
ardcret, apparuit, Yigilia enim nativit.atis Doraini funeste vttlneralus, ad sua iecessii, Porro Roberius
faetus est veiitus.vehemc-ns, silvas eradicans ei do- consul de Mellent, sapientissimus in rebus seculari-
mos conlerens. Passa csl ctiam luna eclipsim. Tcr- bus omnium in Jerusalem degcntiuin, et regis Hen-
remolus etiam maximus facms est in Longohardia, rici familiaris consiliarius, luce mundana caruil.
ccclesias, turres, domos ellioinir.es destruens. Don- Cui successerunl fiiii sui, Galeranus in Normannia
niis Pontius abhas Cluniacensis cum vellet ad un- faclus comes Mellenli, et Roberlus in Anglia faclus
guem corrigcre exccssus et in cibo ef in vestitu quo- comes Leeceslrie. (A. Roth.) Obiif secunda Matildis
rundam monacliorum., qui exleriora ejusdem mo- r Aiiglorum regina, vcnerabilis uxor llenrici regis et
nasterii negolia tractabant : insurrexeriint in ctim, lnaler imperafricis ; de cujus bonitale largiflua ct
et crescente simultale, accusaveruiit euin in pre- raoruin probilale mullimoda dicere per singula si
senlia Pascalis pape (507) de quibusdam gravissi- volumus, dies deficiet. Inter alia fainen bona mulle
mis capilulis, licet falsis. Quibus cura dedignaretur in Anglia el Normannia ecclesie et in aliis provinciis
respondere, dicens nec de accusatione eorum se cu- adhuc suis sjjlendent beneliciis. Sepulla est autcm
rare, nec de abhatia — confidebat eiiim et in hona in Weslmoiiaslerio £5'. (FULCHER.) Morfuus esi
conscencia ei in genere utpoie filius comitis Mcrgu- eliam eodem anno Pascbalis papa mense Januarii,
lensis — inyilo papa abbatiam relinquens, Jerosoli- cui succcssit Gelasius IGous. Obiit etiam Alex-ius
YARLE LECilOiMiS.
t£1 s. e. a. i. W. in. rasura correxil Robert.us.Desunt. 7'>.8a. ciii habent: Cujus ijusereatur a quocuncta
Nom
(567) Errat Robertus, Galixlus II iuit a. u-l , (568) La Cava.
vil 1125 : cf. DticliesnsBibl. Cluniacensis p. 462 et (569) Anno 1115.
t_570)Pj'ope Carnoium.
 £57 CIlliO.NlCA. - AECTARIGM ROBERTl DE MONTE. 458
RO.MANORUM. VHA.NCORUM. ANGl.ORUM. A ; voeatus, et sepulftis est apud Cluniacum. Ctti Guido
iiriperaiorConsiauliiiopolilaiius, cui succcssit Johan- Yieimeiisis archicpiscopus successit, vocatus Calix-
nes. MoiiuiisiiisiipeiAriiulfus patriart-lia Jcrusalem, t;is papa 10GUS.Balduinus consul Flandrie per vul-
ot alii jiroceres quam plurcs in mundo. Obiit etiam nus, quod in Normannia reccperat decessit. Cui
rex Baldiiinus Jerusaiem primus, )uense Aprilis.. successit Karolus cognatus ejus, filius Cnut Sancli
Iste fuit miles attdacissimus, qui urbes bas expu- regis Dacorum. (FULCHER.) Eodem anno Rogerius
gnavitctcc-pil: Achon vidclicci, Cesaream, Berilum, Anlhiochie princeps ctim scptem milihus de suis
Sydonem , Tripolim , Arsulh ; et ierras Arabum jt;xta Arcbasium oppidum trucidatus esi a Turcis.
usque ad mare Rubrum subdidil sibi. Qui decem et Ilaque rex Balduinus, mortuo principe Antiocheno,
octo aimis regnavll; et successit ei secundus Bal- rcx, addilo aliero regno, vel ul minus dicam, prin-
duinus cogriatus ejus, comes Edessenus. ceps efiicitur.
. 1119. Hemicitsio. LtidovicusiQ. Henricus 1 19. . 1120. 14, 11. 20.
-;
(HUNT.VII.) Rex Ilenricus anno 52° ex quo Nor- (HUNT.vn.) Rex Anglorum Henricus, omnil.us
manni Angliain ohlinuerunt, regnivero sui aiino 19, domitis el pacificalis in Gallia, cum gaudio rediil iu
pugnavil coiilra regein Francorum gloriose. Prepo- Angliam. In ipso vero maiis transitn, tlivino Dei
suerat quideiu rex Fraiicortim acicm procerum, cui B - judicio, licet occulto, duo filii regis Willcrmus et
""- necnon mttiii
precral Willcrmus filius Robcrli ducis, fralris Hen- Ricardus, et filia regis et' neptis
iici regis. lpse vero cum niaximis virihus in se- proceres, dapiferi, camerarii, die feslivilaiis sancie
quenli erat agmiuc. Rex vero Henricus in prima Caterine naufragati sunl..
acie proccres suos constituerat, in secunda cuni Sic mare dum sttpcrans Ittbiiltita per iitiima scrpii,
propria familia eques ipse residebat, in tercia vcro Mergil rege salos, occidil orbis honos (571.)
filios suos cum suramis viribus pedites collocave- 1121. 15. 12. 21.
rat. Igitur acies prima Francorum agmen proccruKS Rex Anglorum Henricus ad nalale Doinini fuit
Norniannie stat.im equis depulit et dispersit. Poslea
Brantune cum Tebaldo comite Blesensi nepoic
vero aciei in qua rex Henricus.iiieral, collidens, et apud Et
.suo. post hec apud Windlesores tluxit Aeliz fi-
ipsa csl dispersa. Acies ilaqtie regales offenderunt liam ducis Lovanie, causa probis el pulcriludinis.
sibi invicem, ct acerrime pugnafum esl iitrinque.
Cmn autcm rex ad pascba fuissel apud Bercheleu,
Dum hasie franguniur, gladiis res agitur. Interira ad
Willermus Crispinus, miles magnaiiimus , Henrici peulecosten fuit diaderoalus cuni rcgina sua nova
apttd Loiidoniam. In eslate vero dum tenderel cum
regis caput bis gladio percussit. Cumquc lorica im- C exercitu in WaJiam, AValensesei
supiieiter ohviau-
penclrabilis essct, niagniludiiie iamcn ictuin ali-
tcs, seciindum magiiiiiceiiciam libitussui concordaii
qufvrtilum cajiiii regis inserta cst, ul sanguis jiro- snnl ei.
rumperet. Rex vcro anirai fervorc connnotus, per-
cussorem suum ita repcrcussil, ul cum galea cssci 122-. 16. 15. 22.
iiiipenetrabilis, mole taroeii ictus equifein el equum (HU.NT.vii.) Henricus rcx fuit ad nalale apud
prostravit. Qui mox anteregios pedes capitisest. Nordwic, el ad pascha apud NordhaiHune, et nd
Aciesvcro pedcsiris, in qtia filii Henrici regis incrant, penlecosten apud Winleshores, indc ad Londoniaiii
iiondum perciiliens, sed mox pcrcussura cx advorso el Chent; poslea vero perrexit in Nordhumbreland
surrexii. Quod Franci videules, horrore insperalo ad Diinclmiam. Obiil Rodulfus Cantiiaricnsis arclii-
liquefacfi, terga dcderunt. Jlcnricus aulem rex vi- episcopus, el Jobaimcs Balcnsis cuiscopus.
ctorie pcrslilil in camjjo, donec oplimalcs Iioslitim 1125. 17. 14, 25.
ca])li ante pedes cjus sunl posili. Rcversus vero (Ib.) Rcx Anglorum Ilcnricus fuit ad natalc ajjud
Rolliomagum, signoruin sonitibuscl cleri concenli- Diinstaplc, ct indc perrexil ad Berchamestede. Inde
bus Deum etDominum exerciium benedixit. Eodcm i\itrex ad Yudesloc, ad lacum iiisigiiom ubi coha-
anno papa Gelasius obiil, anlea Johanucs Gaditanus i3 bilationcm Iiominum ct fcrarum fcceraf. Ibiquc

YARLE LECTIOiNES.
'•'"' creanlur. Guillelnius ex
conjugc, ct Ricardus ex concubina, ct lilia cjtts cx concubina, uxor coinWs
Pertici, et neplis ejus, uxor comilis Cesirie, nccnon mulli habci 2.
NOT/E.
(571) Adjicinnis carinen, ineditiim, quantumsriam, Venlrempiscis litibellumuiiim pro marnwre; planclus
quodinleraliacaiTiiiiiaMarhodiRedoiieiisis,Hildeberli Murmttr aqttm, pelagi fclor aroma fttil.
alioruni.legiiur in codicc Bruxellensi 8885, ssec. xu. Morsindignu fcril ditjnum plu.s-vivcre.Morlcm,
Dttm niccum rccolo, nil nisi flerc juval.
Submersos eqv.ilcs,submersnm rc.qisatttmniim Est commuiie mori, Mors nttlli parcii Itonori;
Angliii flet; multum nobitUutis obit. Mors csl vila piis, poina diurna malis.
Yita jocosa peril jnvcnuin, nitilurn vivorum , Ibimus absquc mora, sed qua nescimtts in hera ;
Casta pueltnrum : lol simul unda necai. Est quia vila brcris, fitixa, caduca, levis.
Filius hic rcgis submergilur tinicus illi, Ecce salis scimtts quod nou cvadere qitimus;
Unica spes rcgni, litclus ulcrque gravis. Sed quis erit finis ? vermis el indc ciiiis.
Non supcr hiine,flevil, ncclumiua ciausil nmici:::. IIic fortis miles niiuil satis inlcr heriles.
Confetiui vonwa ncc iv.mulalur hitmo. MortiiHSipsc lo.menp-tce iiuiescat. Amcn.
 .459 • SJGEBERTI GEMBLACENSIS Ud
ROMANGRUM.FRANCORUM. . - ANGL0RIIJI. A feceral, in allum crevif. Murum vero circa
Burgum,
Robertus Lh.coliensis episcopus clausit diem ulli- ita ut a Wilierino rege patre suo factus fueraf, in--
ni (im. Uude - tactum reliquif, Item castellum quod vocalur Arqlias
Pontiftcum Robcrius lionor, quem fama superstes (575).turre et menibus mirabiliter fii-mavit. Sic etlam
Perpeiuare dabil, non obilunis obit. fecit castellum Gisorz, Falesiam, Argentomagum
Undecima Jani mendacis somnia mund (576), Oximum (577), DanfroiHem (578), Ambi'eras
Liquit, et evigilans vera perhenne viaet. (579), castellum de Yira, Waurei (580). Turrem
Postea vero ad festum pui-ificatioiiis dedit rex Vernonis similiter fecit. Yigilia sancti Marlini Iho-
arcbiepiscopatum Cantuarie Yftllernio de Curbuil, nilruus magnus factus cst, et grando mire magnitu-
qui fuerai prior apud Chyccc. Ad pascba vero apud diiiis. (FULCIIER.)Balduinus rex Jerosolimilanus
Wincestre dedit cpiscopatum Lincolie Alexandro captus est a Balac quodam amirato, qui etiam anno
veneralrili yiro, qui nepos est Rogerii Salesberiensis prelerito ceperat Goscelinum de Turvaissel comitem
episcopi. Dedit etiam rex episcopatum Bathe Gode- Edessenum, et Galerannum cognatum ej'us.
frido caneellario regine. Atque circa peniecosfcii 1121. Henricus 18. Ludovicus 15. HcnricusIQi,
mare transiit. Eodera annollugo de Montfortperfe- (HUNT.vn.) Rex S53Anglorum Henricus fortunale
eerat quoddam castellum validissimum in eodem R glorilicatus est. Willermus namque de Tancarvilla
loco, quodctimrex interrogaret, noluitdarenionilu camerarius ejus, cum aliis pluribus baronibus aeifi-
uxoris. suer sororis Galerandi comitis Mellenl, qui J)us statulis eoniligens, cepit comitem Mellenti 7»
jam" discordia propalata a rege discesserat. Quod Kalendas Aprilis, Galerannum tunc satis j'uveiiem,
castrum rex obsidens cepit. (Lb.) Deinde Pontalde- mililem tamen armis fortem, et Hugonem de Mon-
meri obsidens, castellum comitfs cepit. Deinde fort sororium ejus, et Hugonem filium Gervasii et
Brionnium (572), sed non tam facile cepit, Posue- alios multos magne prol)itatis et magni nominis
raique rexproceres suos cum magna mililum copia viros, in valle videlicet juxta Bo-rtorodum (581) in
pluribus lOcis in Nbrmannia.. Que guerra plurimum. ilinere munitionis castelli de Wateville. Rex Heri-
patriam afllixiu.(/'j..) Calixtus papa tenuit conciliuni ricus tunc erat apud Cadomum; quod audiens cre-
Remis (575), cui iriterfuit Ludovicus rex Francorum.: dere nori potuit, donec aculis suis vidit, Traditf
Postea in eodem aimo (Nov.) idem papa venit in igiiur regi, positi sunt in carcerem, et sic magna illa
Norjnanniam loqiii, cum Henrico rege.AjigJpriim_.et. pati-ie dissensio finem accejrit el desiructio. (FUL--.
"ocuti sunt insimul in casteJlOGisorz magims rcx et C3ER.)Tij-us capitur, quam moderni Sagittam vo-
magnus sacerdos. Idcm Calixius successerat Gelasio,.P cant.
' Sidon
' v.ero contermiiia eius ab incolis modo
'
gtii Gclasius ante papatum dicebatur Jobannes Sui'vocatur,ctestniciropolis. Capta Tyro, discor/Iia
Gaditanus el fuerat cancellarius Pascbalis pape, et facta est propter eain inter pairiarchas Jerosolimi-
clc ore ejus:fluxerant multe liltere litterate. Henricus tanum , et Antiochenum : dicebat enim AntiociieHus
rex circa lurrera Rothomagi, quam ediiicayitprimus tempore anliquo Tyrum fuisse ecclesle stie subje.
Sicardus duxNormannoriHi) in palatium sibi. mu- ctam; Jerosolimitanusvero iiitebatur privilegiis,Ro-
rivn altmn et latum ctim propugnaculis. edificat, et maporum pontificum. Si dignitaies et privilcgia
edificia ad mansionein regiam congrua infra eundem. horum patriarcbarum Jerusalem et -Antiochie,, et
murum parat, Ipsi vero turri propugnacula, que hujus litis terminationem audire vel legere cupis,
deerant, addit. In qua lu-rre fenestra est, quevoca- rcquire in.primo-anno vel circapostquam Jerusalcm
tur Conaiii-Saitus; quia ex ea idem Ilenrlcus feccrat eapta est a clirislianis; (Ep.. Cruc. [582]) Antiochia
pi'ecip:tari quendam tradiiorem RoiJiomagensis urbis civitas est pulcherrima et munitissima, copiosiflrumt.
predivitein, noniine Conanum,. qui ipsam urhem reddituum opulentissima. Sunt infra ipsam quatuor
voleliat tradere liominibus Yvillermi regis Anglorum monlanee satis alte, in qtiarum una, sulJlimiori
(574) 1;sed: preventus est a:fidelibus Roberti ducis, seilicet, castellum est, quod orani eivitaii prominet,
et niaxime ab Heni'icOfratre ipsius, qui liuic parles Q deorsum e.nim civitas est decenter edificata, et du.p-
ducis j'uvabal, uuide et ipsum digna raorte muitavit, jdici muro circumambita. Murus interior amplus et
Turrem. nichiloiiiin us-excelsam fecit in castello Ca- in aera porrectusesi,.et magnis et quadris lapidibus
domensi, el lnurum ipsius castelli, quem pater suus compactus e.t compaginatus. In qua muri compagine
XARIM LECTIONES.
853Initio hujtis ^anni 2,. addtt: jEcclesia Savigneii dcdicafa est Eal Jun. in honorem S. Trinitalis, ab.
abliate Yitale incepta et usque ad retro chorum exjHeta, deinde a Gaufrido abbate perfecta. Huic dedica-
lioni interfiierunt episcopi quinque, Turgisus Abrincensis et Ricardus Constantiensis et Rieardus Bajoceusif
el JoJiannes Sagiensis etHildebejius.Genomanriensis.
NOT/K.
• (572) Brionne. (579) Ambrieres, iiiterDomfroiitet Mayenne.
(575) A. 1119. (580)Waure..
• (574) A. 1090. cf. Ord.. Yit. p. 690.. (581) Burgus Turoldi, jara Bourgtheroude, prope
(575) Arques. :
Koihoinaguiri.
.(576) Argentan.... (582) I. e. Epistola Cruciferorum, editaMon..SS,
(577) Hiemes. III, 14. Roberfus ordinem vcrborum iinmutavit,
t-S78) Domii-oiit, yerba ipsa retinuit fere oninia,'
441 CHRONTCA.— AUCTARIUM ROBERTl DE MONTE. 442
ROJIANORUM.FRANCORUM.ANGLORUM. A et ibi dcdit episcopatum Wigornie Symoni clerico
turres sunt quinquaginfa quadrigente, formosis ve- regine. Sifrido quoque abbali Glaslingebiri dedit
nustate meniis, et defense propugnaculis. Murus cpiscopaium Cieesirie. Porro AYillennus arcliiepi-
exterior non lanle eelsiludinis, sed lamen admirandc scopus Cantuarie dedit episcopafura Rovecestrie
venu.siatis. Continet in se trecentas et quadraginta Johauni archidiacono suo. Ad pascha efiam Jolian-
ecclesias. Pro suo magno primatu patriarcham ha- nes Crcmensis, cardinalis Romanus, descendil iu
bet, cujus patriarchalui subjieiuiHur 155 cpiscopi. Angliam, pei-endinansque per episcopatus et abba-
Ab oriente quatuor clauditur moniaiieis. Ab occi- tias non sine magnis muneribus, ad nativitatem
dente vero civitatis muros preierfluit fluvius, cui sancle Mai-ie celebravit concilium sollenne apud
nomen Pharfar. Octoginta enim cl qtiinque regcs Loiidoiiiaro. Obiit Henricus imperator, qui duxerat
eam constituendo sublimaverunt et nobi.litaveruiH, Matildem filiam regis Aiiglorum Henrici. Opere
quorum maximus et primus emersit Anliochus, de jiretium est audirc quam severus rex Anglorum
cujus nomine Antiochia nuncupata est. (V. Wilh.) Henricus fueril in pravos, Moiietarios cnim fere
Obiil donnus Willermus pie memoiie, tercius ablias omjjcs tolius Anglie fecit emeiHulari, et manus
Beccensis ecclesie, vir gloriosus et lionesle vite, dexleras fabricantes nequiliam abscidi, quia inone-
qui 25, etalis sue anno predicti loci monachus effe- tam fuitive corruperant. Iste est in Anglia anrius
citis est, quindecimque annis in monaehatu privale lcarissimus omnium; in quo veiidebatur onus equi
peractis, in regimen cjusdem abbatie vejierabili frumentorium sex solidis. Ilenrico imperatori suc-
Anselmo successit, Quam cum 50 amiis et dimidio, cessit Lotbarius. Mortuo Alexandro rege Scotoruni,
0 diebus minus, strenue gubernassel, 70. etatis sue successil ei Davidfrater ejus, vir magne sanctitatis
circiter anno, monacbatus vero fere 46, migravit a et religiosus; qui filiam Gallcvi comilis.cl Juditli
seculo, 16. Kal. Maii. Cujus epilajjhium decrevimus consobrine regis uxorem duxit; Jrinosque comitatus
non silendum: NordhaiHone el nunlendone, quos Symon Silvanec-
Hac tegilur tumba Wiltermus tcrcius abbu, lensis comes cum prefata muliere possederat,Iiabuit;
Qui fuil eximius, sapiens ct retigiosus, IUavero peperitci liliiim nomine Henricum, duasque
Celica sitspirans, mnndanaque cuncta relinquens, lilias, Clariciam et Hodiernam.
Est Christum nudus de.vola mcntc secutus. 1126. Lolhariusl. 17. 26.
Ingenium, morum probitas, splendorqueparentum (Ib.) Rex Anglorum Henrieus ad natale et pascha
Omnibus liunc carum fcccrunt ac venerundum. et pentecoslen moralus est in Normaniiia, et confir-
Imperio dignam speciem vitamqne gercbat; C matis pactis cum Francie principibus, qualia regeni
Cordis mundiciam semper carnisqtte lenebat. gloriosissimum deceliat, circa fcstum sancti Mi-
Deccum terdends auxit rexitquc per annos, chaelis rediit in Angliam. (II. Henr.) Adduxit siqui-
Miiis sitbjcctis domintts, durusque supcrbis. dem secum fiiiam suam Maltildero iniperatricem,
Dum sexagenum denum venisset adamium, tanto viro, ut predictum est, vidualam. Quam cuni
Finem vivenai faciens, in pace quicvil. vellent in patria illa animo lihe.nti retineredomiiiam,
Ttinc aries pcrdit consotiia tucicla Phcbi, noluit. (HUNT. VII.) Decessit Robertus cpiscopus
Sexiaque dena dlzs illucesccbal Apriiis. Cestrensis. Obiit Calixtus papa (585); cui successit
Httic Deus eternum tribuat consccndere regnuin, Odo Iiosliensis cpiscopus, et vocatus cst Houorius
Qualinus angelicis turmis conregnel in.cvnm. papa K}~tas. ,
Huic successit pius Boso, in novo ct veleri te- 1127. 2. 18. 27.
stnraento apprime erudilus, vir sciemie admirabilis (IIUNT. VII.) Rex Aiiglorum Heniicus cunani
ct doctrine incompai abilis (cf. //. Henr.) Tanlam suam tenuit ad natale apud Windleshores, pergens
insuper gratiam ei virtusdivina contuleral, uliiullus inde Londoniam. In quadragesima et pascha fuit
lam irislis el egens consilio ad ipsum accederet, apud Yudestoc, ubi nuntius dixit ei: Carolus comes
quin extemplo letus et consiliatus ab ipso recederet. D Flandrensis tibi dilectissitaus nefanda proditionc
Hic dileclus a Deo, et hominibus amabilis, regi occisus est a proceribus suis in iemplo apud Bruge^
Anglorum Henrico multum crat familiaris; quia Rex aulem Francorum dedit Flandriain Willcrmo
yeram religionem ct admirandam sanctitatcm et nepoti cl hosli luo. Qui jam valde roboratus, diversis
consilium incomparabile in ipso reppercrat, Qui Iicet cruciatibus omnes proditores Karoli multavit. Super
pene continua premeretnr egritudine, lamen ipse liis igitur rex angariatus, consilium tenuit ad roga-
per Dominum, immo ut. crcdimus Dcus pro ipso, liones apud Lundoniam; cl Willermus archiepi-
oninia necessariaconvenlui suo et supervenicntiluis, scopus Cantuaiie similiter in eadem ^illa apud
ut opus erat, aulucnler tribuebat. (HUNT.YII.)Eodem Westmpster. (//. Henr. 25.) Cum autem ad penle-
anno obiit Teulfus Wigorniensis episcopus, et Er- costen fuissel apud Wiiicestrc, misit filiaiu suam
nulfus Rovestrie episcoptis. imperalricem in Normanniam desponsatam Gau-
1125. Henricus 19. Ludovicus 16. Henricus I. 25. fiido, filio Fulconis consulis Andegavensis, et post
(Ib.) Rex Anglorum Henricus fuit in Normannia, regis Jerusalem ; muliercm videlicet pollenlcm mo_
NOTiE.
(585) D. 24. Dec. 1124.
443 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 444
R0MAN0RUM. nUNCORUM. ANGLOIIUM. A dis. Intercrant siquidem illi concilio. Willermus
ribus, benignaiii omnibus, largam in elemosinis, Canluariensis ai-chiepiscopus, Tustarius Eboraceu-
amicam religionis, honeste vite, dilectricem ecclesie, sis arcbiepiscopus, Alexander Lincoliensis episeo-
eujus lialnindantia beneficiorum maxime ecclesia pus, Rogerius Salcsberiensis, Gislchertus Londo-
Beccensis non modice splendet. De qua idem Gau- niensis, Johaniics Roureccnsis, Sifridus Sudsexcii-
fiidus tres filios genuit, Henricum, Gaufridum ssi sis, Godefridus Radcnsis, Symon Wigornensis ,
"Willermum. (Hu.\T.)In augusto venit rex posl filiain Evrardus Norwiccnsis, Bernardus Sancti Davidis,
suam in Normanniani. Ricardus vero Londoniensis Hcrvcus primus Ilelicnsis episcopus. Nam Winto-
episcopus obierat. Cujus episcopatum dcdit Gisle- niensis et Dtiiielincnsis et Cestrcnsis ct Hcrcforden-
berto (Jniversali, viro doctissimo. Decessit etiain sis obieranu lllis quos Iiugo de Paiens, dc quo
Ricardus Ilerefordensis episcopus. predictum cst, sectim duxerat ad Jcrusalero, male
1128. Lothariiis 5. Ludovicus 19. Henricus /28. contigil; Dcuin siquidem offciidcrant Sancte Tellu-
(70.) Henricus rex sapientissimus, moraftis in i'is iiicole variis scelerihus. Ct auiem sciiplum est
Normaiinia, peiTCx.ithostilitei in Franciam, quia rcx in Moyscet regiium Iihris, non diu scelcra locis illis
Francorum tuebalur nepotcm suum el boslem. suiil inipuiiila. In i-igilia sancti Niciiolai a jiaucis
Perendinans autem apud Espailum oclo diebus, B paganoriiin nuilii cliristianorum dcvicli su.nl, cuui
tam secure ac si in regno suo esset, compulit regem antea soleret e contrario contiiigeie. ln obsidione
Ludovicum, auxilia comiti Flandrensi. 11011ferre. igilttr Damascena, cum magna pars chiislianornin
His igitui- peractis, reversus est rcx Ilenriciis in progrcssa essef ad viclualia perquireiida, niiraii
.'Normaiiniain. Advenil autem a parfibus Aleniannie suiit p.igaiii cln istiauos ])ltircs et fortissiirios sc mu-
quidam dux Theodoricus Flandriam caliiiiijiiiiaiis liebriler fiigicntes, el perscqiicnlcs iuinimeros oc-
quosdam proceres Flandrie secum habeus; cl hoc cideruiiu Eos auiem, qui fuga salutem sibi quesie-
suasu regis Henrici. Willermus autem conics Flaii- rant, iu nioiitibiis tenipestalc nivis ct fiigoris Deus
drensis acieJras ordinalis obviam venil ci. Pugnaluro ipsanoctc persecutusesi, ita quod vix aliqttis cva-
est igitur acriter. Willermus quidem consul iiuinc- sil. Ludovicus rex Francorum eodeiu anno fccit
rum suorum, cum pauci essent, solus sujiplebat sublimaii filiuin Phijippuinin regem. (Geni. vn, 50.)
probitate inestimabili. Crueiitalus igilur hostiii san- Dicam cjuod forsiian placeat lectori dc succcssioni-
:guirie, lioslium cUneos ense fulinineo findebat. Ju- bus Apulie. Prinius in Apulia prefuif Normaiinis,
"venilis ttinc'brachii robore hostes stint teirili et duin adluic tit advene Wimacbi ducis Salerni slipcti*-
fuge dediti. Yictoriosus igitur consul dum hostile _ diari cssem, Tustinus cognoniciiio Scislellus. Quo
castrum obsideret, et in crastino reddi debc.rcl, Deo lriorluo per venenum serpenlis, qtiem ipse occidc-
voleiite, parvo vulnere sauciatus in manu depcriit. ral, successit ei.in priiicipalum Rannulfus, qui con-
'Nohilissimus autem jYivehum, etale brcvi famam didil Aversam urbem. Hnic successit Ricardus ii-
pronieruit eternam : undc. lius ejus princeps Capue, qui filio suo Jordani reli-
Unicus ille ruit, cujus non lerga sagillam, quil moriens eundem principaluin; et Jordanis fiiio
Cujus nosse pedes non potuere fugam. suo R-icardo juniori. Post aliquantum temporis Con-
Nil nisi fulmen erat, quolicns res ipsa monebal. stantiniensis Drogo, filius Tancredi do Altavilla,
El, si non fulmen, fuiminis instar eral. princeps NormaiHiorum in Apulia factus est. llunc
Hugo de Paens, magister milittim lcmpli Jcrusa- Wa/.o comes Neapolis per traditionem in ecclcsia
;lem, veniens in Angliam, sccum multos duxit Jeru- sancti Laurentii occidit. Huic successit Huiifredus
salem. Inter quos Fulco Andegavensis conies, rex fraler ejus, totamque Apuliam Normaimis subegit.
futurus, perrexil. Obierunt Radulfus Flambard Du- Hic moriens Abajelardum filitim suum Robeito fra-
nelmiensis episcopus, ct Willermus Gifardus Wiu- tri suo, quem pro versutiis Wiscardum cognoiniiia-
: toniensis
episeopus. (A Roth.) Obiii Gaufiidus Ro- verat, cum ducalu Apulie commendavit. Robertus
ihomagensis archiepiscopus, mcnse Decembri. Suc- D fratres suos, qui omnes duces vel comites fiicruiit
^essit "Wi.llermo cohiili Flaiidrensi Teiri:de Au- virtule ct sensu se suUimitate transcendit. Nam lo-
scis 6S5. tam Apuliam, Caiabriani, Siciliaui sibi subjugavi!;
1129. 4. 19. 29. et transineato mari maximaro pariem Grecie, Af-
(HUNT. vii.) Rex Aiiglorum Henricus in omni fricc invasit. H.icmulta boiia fecit; eiriscopatus et
pene bono fortunatus, pacificatis omnibus que iu abbatias plures restauraviu (Ib. 45,; ilic reiicta
=Fiancia,Flandria, Normaiinia, Britannia,Cciioman- priore uxorcNoimanigena propler consanguiniiatem
nia, Andegavi erant, cum gaudio rediit in Aiigliam, de qua susceperatiilium Boamuiidum nomiiie, du-
' Teniiit
igitur coiicilium maximum Kalend. August i - xit primogenitam fijiam Gaumarii principis Salerni,
vcro
:apud Londoniam de uxoribus sacerdolum prohiben-- favente Gi.sulfo fraire predicte puelle. Minor
YARI^E LECTIONES,
"'" Hic alia clencus de
**• Graufiidum E. manus, eddem qum dd d. 1151, non Iioberh, addtt : Jacobus
fenecia IraustuUt de Greco in Lalinum quosdam libros Aristotilis, ct cominentatuslihros est; scilicet lopica,
jfeaal. priores et posteriores, ct Eiencos, quDmYisanliquiortranslatio supereosdcm liaueretur iie-r
mM % 7V8-L
Us CHRONICA.— AUCTAIUUM ROBERTl DE MONTE. UQ
ROMANORUM.rr.ANCORUM. ANGLORUM. A ecclesiasticas catisas dccidendas, que fiequentantur
soror cjus nupsit Jordani principi Ca]iue. Roberto incuria Romana et in aliis curiis ecclesiaslicis. Hee
morienli successii in ducatum Apulie Rogerius filius poslmodum abbreviavit magister Omnebonum epi
cjiis, natus ex sectinda uxore, ex qua genuerat tres scopus Yeronensis, qui fuerat cjus discipttlus. Oe.
filios et quinque filias. Hoc ctiam Rogerio deficien- ciso Boamundo principe Anliochie, Raimundus fra
te, et filiis suis post ipsum, Rogerius patruelis ip- ter Guillermi comitis Piciavensisduxit ei'us uxoreni;
sius, filius Rogerii comitis Sicilie, fralris Roberli ct faclus cst princeps Antiocliie.
Wiseardi, solus lam Apuliam quam Siciliam ohti- 1151. 0 21. 51.
nuit. Hic facius est rex anno ab incarnaiione Do- (flu.NT.vn.) Rcx Aiiglorum Henricus apud Car-
niiiii 1150. causa allercationis duorum aposlolico- liOttKiipost nalale recepit papam Innoccntium, Ana-
rum, qui tunc Rome electi eranl. QtiorUm Anacle- cleto subjici recusans. (//. Hent: 50.) Post Pascha
tus, qui Rome eral, concessit ei ul regio diademale vcnil idein papam Roihomaguin, et receptus est a
decoraretur. Audiat qui mira audiret desiderat : ve- rege Henrico lionorifice; et cjus auxilio reccptus est
nil in Norroaimian) de longinquis iinibus avium in- per totas Gallias. (UUNT.vn.) Post in estate rex
numerabilis raultiludo; que gregalim volantes. et Henricus rediit in Angliam, sccum filiam suam ad-
insuper longissima aeris spatia lenentes, ad invicem ducens. Fuit igitur in nalivitate sancte Marie ma-
inler se pugnabant borribiliter, portendeiites forsi- gtsum placitum apud Nordhantune; in quo congre-
lan iiinumera mala posl mortem regis Henrici gatis omnibus principibus Anglie deliberatum est
•ventura. quod filia sua redderetttr viro suo consuli Andega-
1150. Lolharius 5. Ludovicus 20. Henricus /50. vensi, cam requireiUi. Missa autem post bec lilia
Honorius papa jdecessit, Cui successit Gregorius regis viro suo, rccepta est fastu tanta viraginedigno.
"""
cardinalis presbyter Roinane ccclesie, vocalus Post pascha mortuus cst Reginaldus abbas Rame-
Iiiiiocentius papa 168us. Electus est etiam cum co, siensis, nove auctor ecclesie. In prineipio liyemis
imo intrususper sedilionem populi furenlis et per ohit Herveus primus Hcliensis episcopus. Eodem
violeiitiam parentele sue, alius cardinalis, videlicet auno mense Octobris contigit etiam, quod iilius re-
Petrus Leonis, vocatus a popttlo Anaclelus; et vixe- gis Francorum Pliilippus jam rex facttis, dum cor-
runt ambo fere octo annis. Remausit autem Ana- nipedem Judens agitarcf, ohviura sucm habuit; cui
cletus in urbe propler fratrcs suos, qui erant viri cum pedes equi currentis offendeient, occidit rcx
potentes et habebant principatum castelli Crescen- novtiset fractis cervicibus expiravit. Ecce res inso-
tionis. Innocenlius vero ad CismoiHanos transiil. Q lita el admiratione digna I eccc qtianta cclsitudo
Unde dictum est inonosticon ille : Romam Peirus cjuam leviler et quam cilo atliiichihita estlEodem
littbet, loium Grcgorius orbem. (UUNT.YII.) RexAn- mense Innocentius papa sacravit fralfem siuiin Lu-
glorum Henricus fuit ad natale apud Winceaslre, dovicum in regem Remis, salis parve elalis infan-
adpascaapud Yudestoce. Jhi fuit aecusalus Gau- lem, cum idein papa ibi teneret concilium in fesli-
JVidusdeCliiilone ci infamafus de proditione regis, vitalo Crispini et Crispiniani, die dominica. Qui
falso. Ad rogationes fttit apud Cantuariam ad de- Deum diligens etecclesiam, jjlurimum vixit lio-
dicationcm uove ecclesie. Mense Septembri transiil neste.
in Normamiiam, ct ad nalivitatem sancle Marie fuit 1152. 7. 22. 52.
Becci, etadduxit secum Ilugonem novifer eleclum (/(i.)Rex Hcnricus fuil adnalale apud Duiiestaple;
Rolhomagensem archiepiscopum, qui fucrat aj)bas ad pascha apud Yudesloc. Post Pascha fuil placi-
Radingends. Qui eliam saerafus esl in festo exal- tum apud Londoiiinm,uhi dcphirihus, sedel maxiine
laiionis sancte crucis, tlic domiiiica, arcbiepiscopus de discordia episcopi Sancii David ct episcopi Cla-
Rothoinagensis 50uS, quem consccravit Ricardus moi'gensis definibus parrochiarum suarum tracla-
Bajocensis cpiseopus cuin coepiscopis, suis iu cc- tum csl. Ohiit Balduinus secundus, rex Jerusalem
clesia sancti Audoeni "~~.Occiso Arragois comile Dleicius; ct successil Fulco comes Andegavensis,
Morafie, rex Scotie David extunchabiiil illum co- dttxeial filiam predicti Balduini (584), ex qua gentiit
mitatiiin. Gratianus episcopus Clusinus coadunavit duos filios, Balduintim ef Amauricum. Quidam
decrela valde ulilia ex decrclis, canonibus "!j~,do- scolaris clcricus, dolore gravi anxiiis (585), die ac,
cloribus, Jegibus Ronianis, sufficienfia ad omncs nocte ejulans et ilens .ul muliei' parturiens, quadara
YARI/E LECTIONES.
"~~
itaprimum E. el inde ll: %A.Posicacorrcxit, incerlum qvmmanits, diaconus: Ila 8C. h"~Seqitenliausque
ad ttniii f.t.cm in rasitra scripsil Bobcrltis ipse; dcsitnt 2. Eorum loco i. 7i>.8J. habcnl : Eodem anno Aragei.s
i.onies Morafhe, cum Mclcolnio, notho filio Alexandri fratris regis David, qtti ante euni regnaveral, et cuip
quinque milihus armalorum Scoliam intravit; totam regioncm sibi subjicerc voluil. David rex tunc curie
regis Anglorum intererat: sed Odvvardus, coiisobiinus cjus ct princcps miliiie, cum excrcitu illi obviavit,
et Arageis consulem occidit, ejusque lurnias proslravil, cepit aiqtte fugavit. Deinde Moraliam defensoi'e
dominoquc vacantem ingiessus est; "~" tolusque regionis spatiose ducalus, Deoauxiliante, pcr Edwardum ex-»
tunc David religioso subdilus est. canorihus E.
NOT.-E.
(584) Melisendem.
(585) Nofa^versus; carnien majus excerpsisse videlur nosler.
447 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 44S
ROMAKORUM.FRANCORUM. ANCLORUM. A mus ct admodum Iitteialus. Hic monachus et prior
nocte j)re dolorc nec vigilans nec dormiens, vidit fuit Fiscannensis ; et post patrem suum alibas Ra-
assistere sibi Yirginem roalrcm Domini, qiiain quia mcsiensis, ad ulfimum yero episcopus Tedforden-
invocayerat, presens sihi affuerat, albis inducta ve- sis.Hic emii multa pecunia magnam parlem ville
stibus, que congruunt virginibus. Marium igitur Nonvicensls, et evulsis domibus et loco complar.alo
porrigens, quo pluseralddlor angcns, sanum red- in maximum spatium, in oplimo loco super Gerne
oidit peiiitus, qtii semper crat anxius. fluvium perpulcram ecclesiam in veneralione summe
'
11155. Lolharius 8. Ludovicus 25. Henricus I 55. Triniiatis ad memoriam illius, cujos monachus
(HUST.vii.) RexAnglorum Heiiricus fuit ad na- exliteral, edificavil; additis etiam ofiicinis per-
tale apud Winlesores infirmus. Ad caput jcjunii grandibus ad opus monachorum necessaiiis, quos
fuit convcntns apud Londoniara , super episcopos et ibiposuit ad serviendum Deo in illa ecclesia,quam
Saucfi David ct Claiiiorgeiisis, el pro discordia ar- constituil matricera et principalem sedemNorlful-
clilepiscopi ei Lincoliensis cpiscopi. Ad paselia ftiit cani episcopatus. (HUNT.vn.) Fecil efiam rex Hen-
rex ajmd Oxineford in nova aula. Ad rogaliones fuit ricus novum episcopaturo apud Carluil, in linibus
iterum convcnliis apud Wincestre super rebus pre- Anglie el Scotie ; et posuil ibi episcopum primum
dictis. Post pentccosten dedit rCx cpiscopaliim He- RAdaluIfun) priorem canonicorum regularium sancti
liensem Nigello, et episcopalujn Dunelmie C59Gau- Osvvaldi, cui solilus eral confiteri peccata sua. Hic
frido canceUario. Paulo ante dederal Winionicnsem autem episcopus canonicos regularcs posuil in ec-
Henrico aljbati Glastonie (586) liepoti suo, quita- clcsiasedis sue. (A. /tot/;.) Passus cst sol eclipsim
men abbaliam cum episcopalti lenult usque ad naor- i. Non. Aug. Eodem die rex Henricus transfretavit
tem suam; Ilerefordensera vero episcopalura Ro- in Normaiiiam, non rediturus; multis hoc jiropler
berto de B.cloiia Flandrensi, viro reJigioso; Ces- signuiu quod acciderat mussitantibus. Hoc etiam
trenscm vero Rogerio archidiacono Liricbliensi ,.- tempore vena argenlaria reperta fueral apud Car-
nepoii Gaufiidi de Cliritona. Decessor ej'us fuerat luil;unde investigalores, qui eain in- visceribus
Roberlus cognomento Peccatum; prcdecessor vero terrc quereliant, quingenlas Jibras regi Henrico an-
Roberlus Normannus de Limesia. Hic secularibus ntiatim persolvebant. Mense Marcii natus esl Henri-
iijlenliis magisquam divinis, a rege Henrico Coven- cus Cenomanis, primogenilus filius Gaufridi comitis
trcnse cenobium optinuit, ibique capitalem calhe- et Matliildis imperalricis.
drain Merciorum constituit. Habel itaque ille epi- 1154. 9. 24, 54.
;SCopalus usque liodie ires sedes, Licifeldensem, .-, Nalus est Gaufiidus secundtis filius Gaufridi
Ceslrensem, Coiiveiitrensem. (V. Lanf. 12.) Anco Andcgavensis, mense Maio in pentecosten Rotho-
siquiderii iricarnationis dominice 1075, regnante magi. Et iiifirmata est mater ej'us Matildis impera-
Willermo rege Anglorum, anno regni ej'us 9. c.on- trix propter diflicultaten) parlns usque ad despera-
gregatum est Londonie concilium, presidente Lan- tionem. (//. Henr. 28.) Ubi prudentia cjus eviden-
franco arcliiepiscopo Cantuariensi; tolitis Britannie tibus indiciis maiiifeslaia esl. Nam tbesauros suos
iiisule primate, considentibus secum viris venerabi- orpbanis, viduis et reliquis pauperibus el maxiine
libiis Tboiria ELoracensi archiepiscopo, et celeris ecclesiis et monasteriis, mariu sicut larga, ita devota
episcopis ipsius insule, et abbalibus, nec non et distribuil. Monasterium vero Beccensc abundaiitioii
nmltis religiosi ordinis personis; in quo roulla uti- benedictione in auro et argento etlapidibus pre-
lia tam clericis quam laicis instiluta fuerunt. Con- tiosis el mulliplici ornatu ecclesie, quam reliqua
Ccssum est etiam inibircgali munificentia el sinodali monasteria cumulaviu (/6., 29.) Poposcit etiam pa-
.auctoritate tribus ejriscopis, de villis ad civitales se- treni suum, ul ibidein sepeliretur. Qtiod cum ille
:des suas transferre; scilicet Hermanno de Sireburea prius renueret, dicens dignius esse ut Rotbomagi
ad Seriberiam; Stigando de Senlenge ad Cicestrum; sepulta condiretur, ubi et antecessores ej"us, Rol-
JPelro clc Licifeltle ad Ceslrum. De quiljusdam au- D Jonem et Willennum filium ejus dieo, requiesceret:
iem, qui in villis seu vicis adhuc degebanl, dilalum dixit animam suam nuuquam esse Jetam nisi eom-
eslusque ad regis audientiam; videlicet Remfgio pos voti in hac duntaxat parte fierel. Concessit patcr
Dorcliacensi, Gisone Hermeacensi, HefaltoWellensi; cjnod petebat; sed Domino volente, sanilati resti-
quorum prior ad Lincoliam, seeundus ad Balarn, ttita est. (HUNT.vii.) Hoc anno loto rex Henricus
tertius ad Telford , munificentia regis et suggeslione nioratus est iu Normanniam, pro gaudio nepotum -
Lanfranci poslea translati sunl. Elfalo, qui fuerat suorum Henrici el Gaufridi, Eodem anno rex Hen-
capcllanus Willermi regis, successit apud Teldfort ricus donavit episcopalum Bajocensem Ricardo filio
Willermus de Belfou, vir geriere nobilis et canccl- Roberti comitis Gloecestrie, episcopatum vero
laiius ejusdem regis. Quo in brevi defuncto successit. Abrincateusem Ricardo de Belfou. Oliiit Robertus
ci dono Willermi juriioris Herbertus, vir magnaiii- dux Nomiannorum , filius Willei-mi, rcgis , .qui
". ':•' •'"' YARl^ LECTIONES.
s'~ DumclmieE.
NQT^E.
(580) Glaslingburv.
449 •-. CHRONTCA.— AUCTARWM ROBERTI DE MONTE. . ., . 450
ROMASORUSI. ERANCORUSI.ANGLORUM. j\ Colmie moiis, Pons Ursonis, Castrum 'sar.ct
iii Leons, YalUs Rodulii (588), lurres
Angliam sibi subdidit, primogenitus; elsepultus esl Dionysii
. Ebroicarum, turres Alentonii, turres Conslaiitiarmii.
apud Gloecestrie. ~~~
1155. LotliariusAO. Ludovicus 25. Henricus I 55. (Ib.) Fecit enim in Normannia et in Anglia nio-
Luna passa est eclypsim 4. Non. JanUarii (A. nasteria plurima, scilicet monasterium Radingense,
Cire-
Roth.) Yenlus yehemens facius cst horribilis cl monasieiium canonicorum rcgularium apud
mentes homiiium valde delerrens, turres et domos ceslre, monasterium de Prato apud RolJiomagum,
dejiciens, et silvas eradicans, in yigilia aposlolorum monasterium de iMorluo mari. Fecil etiam afa
Symonis et Jude (587), mortem magni principis muJia pictalis opera, que in libro de vita ejus
Henrici et tolius palrie excidium forsitan porlen- jjJenius enumeravinius. (HUNT.YUI.) Defur.clo rege,
dens. (HUNT.YII.) Hoc eiiam toto anno rex Hcnri- Henrico apud Sanclum Dionisium in Silva leonuni
cus coiillnue moiafus est in Normannia, el sepe non 4. Non. Decenbris, allatum est cojpus ejus in civi-
rediturus m Arigliam redire proponebal; sed deti- tatem Rolhomagum ab archiepiscopo et cpiscopis et
nebal eumTiIia ejiis discordiis variis, que oriebantui comitilms ei baroiiibus, qui miilti ccnvenerant, ct
pluribus causis inler regem et consulem Andega- in ecclesia sancte Marie aperttim, et cor el lingua
vensem, aiiibus scilicei fiiie sue. Quibus slimula- B el viscera ejus in irionaslerio Piati ante altare
tionibus rex iu irain ct aiiimi rancorem excitatus lumulata sunt; corpus vero reliqiium sale inuJie
esl; que a rioiinullis causa naturalis refridaiionis, aspersum coriis est involutura, cl Caclomum trans-
et postea inortis ejus causa dicle sunl ftiisse. Cura lafum, et juxta tumulum patris sui in mor.asteris
igitur de venatu rex ideiri redisset apud Sanctum sancti Slepbani posiium, usquequo veniura ad trams-
Dionysium in Silva leonuiri, comedit carnes mure- fretandum coiivenieiitem exsequuiores exequiariii»
narum, quesemper ei nocebant, et semper eas ejus haberent. Infra ergo duodecim dies: natalis
amabat. Cum autem medicus lioc comedi prohilie- Domini sepultum est in monasteiio sancte Marie
ret, non adquievil rex salubri consilio, secuiidum Radingensi, qtiod a fundamentis ipse edificaverat, ct
quod dicitur: Nitimur in velitum, semper cnpi- ornamentis ct' possessionibus ditaverat. IiiterfHit
musque negata. Hecigilur comeslio, pessimi humoris exequiis ejus Steplianus jam rex nepos ejus,'ct
jllatrix et consimiliiim; vehemens excitalrix, senile arcliiepiscopus Canttiariensis Willermus, et alii
corpus letaliter refridans, subitam et sunimam fecif proceres regni. Siquidem predictus Steiihanus cura
perturbationcm. Contra quod natura renilens exci- esset in comitatu suo Bolonie, audila nroite avua-
tavil febrem aculam , ad impetum dissolvenduin culi Sui tranfretavil citissime in Angliam ; vir magrie
irialeriei gravissime. Cum autem restare nulla vi strenuitatis etaudacie. Et quamvis promisisset
posset, decessit rex magnus, cum regnasset 55 aiinis sacraraentum fidelitatis Anglici regni fiiie regis
et 4 mensibus, in prima die Dccembris. Henrici, lamen 561regni diatlema audalia sua invasit.
(//-. Henr. 55.) Quod modicum prestent, quod opes Willermus Cantuariensis arcbiepiscopus, qui pri-
[magnuhinichil exlenl, mus sacramentum filieregis fecerat, eum in regem
Bexprobal Henricus. Rex vivenspacisumictts bcnedixil, et posl annum non vixit. Rogcrius Magnus
Eoriilcral ; siquidem pre cunctis ditior idem, Salesberiensis episcopus, qui sccundus hoc idem
Occidue genli quos pretulit ordo regendi. fecerat et omnibus aliis predictayei-at, diadema ei et
Quippe paler poputi, rex et tutcla pusilli vires auxilii sui tribuil. Uiide postea, justo Dei
Dum pius ipse ruil, furit impius, opprimit, urii, judicio, ab codero, quem creavit iri rcgem, captus
Anglia lugcat hinc, Nonnumiica gens fteal illinc el excruciatus, miserandum sortitus cst extermi-
Occidis, Henrice, tunc pax, nunc luctus ulrique. nium. Scd quid morer ? Oirincs qui sacramentum
Quo dum dura febris prima sub nocte Decenbris inierant, tam presules quam consules, ad quid inde
Mundum nudavil, mundo mala multiplicavil, venerinl perspicuum est. (77. Henr.) Atidita morte
Sensu, diviiiis, aditu, feritate decenli, p regis Heiiiici, comes Andegavensis ct uxor ej'us
Mire, plus diclu, vhn perpessis, sceterosis, Matildis, filia ejusdem regis, absqrie ulla difficultafo
Excellens, locuples, liaud difficilis, rcverendus, castella Norinannie obtinueruiit, videlicet Danfroii-
Hic jacel Henricus rex, quondam pux, decus orbis. tem, Argcntolium, Oximuin, AmJjreras, Gorrani.
(Ib. 51.) Nomina castellorum, que in Normannia Colmie moriteni. Ista tria ulfimo nominata interim
ex iiitegro fecit rex Ilemicus in margine ipsius I)ro- comes concessit GUiellode Meduana, hac conditionc,
vincie, hec sunl: Diincuiiis, Novum castrum super ut ipse eum fideliter adjuvarei in adquireiiclo herc-
Eplam, Ycrnolium, Nonaniieurlis, Bonmolendimim, dilatem uxoiis sue et filiorum sucrurn. Dicebal enim
SklWM LECTIONES.
"^ turrem S. Jobannis. juxta rooiilem S. Michaelis el alias plures, quas supra commemoravirous qdtlunt
i. 7b. 8d. lisdetn sequentia Fecil —plurima desunt. Fecit—cinonicorum re in rasura Rotberlus circa o.
1185. correxil. "ei anle et post tamen J'JJE. erasum est aliquid; frettis tamen vigore et prudeiitiam rcgni
7V8J. fr. tamen vigore et impudentia, i'egni2. et Hcnricus Ilunlingd.
X07M.
. (587) D. 27 Oct. (588) Yaudrcuil. BOUQ.
451 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 452
ROMANORUM.FRANCORUM.ANGLORUM. A sore, 9 annis. Posl quem electione totius" congre-
i.Jem Gihellus, illa oppida esse in tcria sua. Red- gatioiiis alibas constitutus, rcxit eandem abbatiam
«lite sunt etiam predicto comiti omnes. firmitales aimis 12, diebus 12. Transiil autem nocte nalivitalis
Willernii Talevat eomitis Ponlivi. quas habebal in sancti Johannis baptiste, Jioc est 8, Kalend, Julii,
Normannia, quas rex Henricus babebat in manu aimo elatis sue71, monacbatus vero 47. (590) Pau-
sua ante mortem suam, el a quibus exulavei-at eun- cisque interposilis dielras, electus est alibas donnus
dem Willermtim. Et ideo aliqiiaiita discordia fueral Thebaldus, vir nobUis et probus, qui tunc erat
inter regem et comitem et imperatricem .ante morlem jirior (II, Henr.).
ipsius regis, quia nolebat reddere Willermo cassa- Lucta finita cum carne, vir Israhclila
menlum suum. Erat et alia causa ipsius discordie Abbas Boso die requievit, qua Zacharie
major, quia rex nolebat facerc fidelitatem filie sne Fiiius exorilur, quo major non repcrilur
et marit.o ejus idem requirenli, de omnibus firmila- Surgere cunctarum natbs inler mutierum
tibus Normannie el Anglie. Hoc eiiim requirebant Hec pietate Dei tam tcle fcsia diei,
propter filios suos, qui erant legilimi lieredes regis Sint intjressus ei paradisiace reqniei.
Ileniici. Cqmes vero Gaufridus benigne reddidit . Abbas Bccccnsis, cujus sermo fuil ensis,
easdem firmilates predicto Willermo. Mortuo rege, Abradens vicium; quo datur exicium,
ut predictum cst, oplimatcs Normannie confestim Boso pater maghus, tumidis leo, milibus agnus.
miserunt propler comitem Tebaldum, ut veniens Et dulcis popnlo, fil cinis hoc lumuto,
reciperet Normanniam. Yenit itaque Rothomagiim, Fil cinis liac tumba, qui serpens alque columba
et poslea Luxovias in sabafho jejunii deciini men- Ex probitale fuit, vivere dum potuil,
sis (589). In crastino dum colloqucrctur ipse et Ergo videns versus, atra nc sil Siige mersus,
comes Gloecesfrie Roberlus, venit nuncius de An- Regi funde prccem, quem necis esse necem
glia, dicens Slephanum fratrem suum jam csse Crcdimus, et celis, scandil quo quisque ftdctis.
regem. His auditis, comes Gloeceslris reddidit Dei pius esse sibi, qui Deus exstat, ibi,
castrum Falesie, quod Jiabebal, absportata prius Comes Tebaldus nepos regis Henrici, coiiductusa
magna parte thesauri regis Henrici, quod nuper Roberto comile Leicestrie, oJisedit pontem sancti
allatum fuerat de Anglia. Petri, et cepit eum super Rogerium de Toenejo
1156. Lotharius 11. Ludovicus 26. Slephanus l. (J«)i.). (//. Ilenr.) Eodem amio oiiierunt plures ex
(HuNT. viii.) Stephanus rex duxit magnura exer- principibtis Anglie : Wiliermus Cantuarie archiepi*
citum in Seotiain, et rex David pacificatus est cum r, scopus, Jobaiines episcopus Roverecestrie, Willer-
o.o. Hominium tamen non fecit ei, quia jirimus lai- mus episcopus Exonie, Ricardus filius Gisleberti,
eorum sacrairieritum fecerat iroperatrici, sed Ilen- Robertus filius Ricardi patruus ejus, Rlcardus filius
ricus filius ipsius David homiiiiuin fecit regi Ste- Balduini consobrinus cjus, secundus WillermUs de
phano. Ad rogationes cum esset divulgatum regem Warenna comes Surreie. Mense Septembris Gaufridus
esse mortuum, cepit Hugo Bigog caslellum Norwit, comes Atidegavensis adduxit maximuin exercifuni
reddidit regi. Item rex cepit eastellum Baclientum, in Normanniam usque Luxovias, quando corabusta
quia Robertus dominus ejus a rege descivcrat. Inde est eadem civitas. In redeundo cepit Sapiim (.591).
obsedit Excecestre, quam tenebat fialduinus de Eadem seplimaiia Galerlus comes Mellenti' ccpit
Revers. Reddito castello abstulit rex Yectam insulam apud Acliinnum Rogerium de Toenio, rapine et
eidem Balduino, ct exulavil cum ab Anglia. Mense incendio vacantem.
Auguslo apud Argentomaguni natus esl Guillennus, 1157. 12. 27. . 1
teocius filius comitis Gaufridi. (77. Henr.) Yigilia Steplianus rex Aiigiorum in quadragesima transiit
cpiphanie factus est ventus maxirous. Obiil Wil- in Normanniam, et obsedit Lislebonam et cepit,
lermus Cantuaricnsis ai'chiepiscopus. Et cessavit quam tenebat Rabellus camerarius. Inde obsedit
archiepiscopalus Canluariensis per aliquantum j) Grantsilvam. Locutus est etiam apud Ebroicas cum
lemporis. Iiiteiim mala multa multiplieala sunt, fratre suo comite Teobaudo, et pepigit ei duo milia
non solum in Anglia, sed etiam inNormaniiia et marchas argenti per annum ; quia comes Tehbaldus
mullis aliis loeis. (//. Henr. 42.) Obiit pie meinorie indignabatur quod idem Slephanus, quijunior erat,
donnus Roso, quartus abbas Beccensis raonasteiii, acceperat coronam, que sibi, ut dicebat, deJ)el)atur,
Yir magne auctoiitalis, prbi clarus, sapienlia, pru- Reddita igitur firmilate Grantsilve, concordatus est
denlia, precipueque spiritu consilii polleiis. Hic rex Stephanus cum rege Francorum. Et Eustachius
anno etatis sue circifer 25° factus esl monachus iilius ejus fecit ei hominum de Normannia, que ad-
Becci sub sanclo Anselmo, ejus loci abbale. Anuis . jacet regno Francorum. Exinde cum Stephanus.vel-
26 monachus sine pi'e1alione fuit; deinde piior sub let ire in terram comitis Andegavensis, facta est
donno \ViIlermo" abbate, predicti Ansehni succes- discordia magna in exercitu ejus apud Livarrou
NOTiE.
(589) Decemhris. BOUQ. (591) Le Sap, inter fluviolos Touques et Charen-
(590) Cf. Vitam Bosonis auct. Milone, post .onne.
Daclierii opera Lanfranci.
 /,55 CHRONICA.- AUCTARIUMROBERTI DE MONTE. 4o4
ROMANORUM.rRANCORUM. ANGI.ORUM. A quod rex quidem ccpit armis, captorumquc nonnid-
propter unam bosam vini, quam abstulerat quidamn los siispendit. Walclielinus de Dovre hoc audiens,
Flandrensis ciiitlam armigero Ilngoiii de Gornai. i. reddidil castrum Dovre regine se obsidenli. Occu-
Facta esl iiaqne magna dissensio inter Normannoss pato jgitur rcgc circa partes attstralcs Anglie, David
ct Flandrciiscs. Rediit ergo rex infeclo negotio. Nec,c Scotorum rex innumerabilem exercitum promovit
inora exinde , qtiod comes Andegavensis adduxitU in Aiigliam. Contra quem procercs borealis Anglic.
cxercitum multo majorem illo , quem antc anno0 ammoiiitione el jussu Tuslani Elioraccnsis archic-
prclerito adduxerat. InlcrcurreiUihus tamon nunliiss piscopi restitenirit viriliter, fixo slandaii, id est re-
iiifcr ipsum el regem Stcpbanum, iicm dux dedil1 gio insigni, apud Alvciiune. Ihi duoJecim milia
ircvias tisqtie ad trcs annos, bac condiiione, ul rex!c Scoiorum fama rcfcrt occisa, c-xtra cos qui in sege-
singiilis annis darci ei duo milia marchas argcnii ; tibus ei silvis invcnii suni pcrcmpii. Celeri vcvo
ct de prinio anno stafim debitam summani accepil. rainimo sanguinc fuso fcliciicr triumpharent. Hiijus
Isle trevie uno anno utriiique duravcrunt, id estt piigne dux fuit Willermtis consul de Albemarle ct
iisquc ad fcslivitatem sancli Jobannis anni ftituri. WiUernms Pipercllus de Nolingchan, ei Wallerius
llis ilaqtic gestis , rcx Stephanus in advcntti rediitt Espec el Ilberius de Laci, e.ijus fraier ibi solus ex
in Angliam. (Attg. 1.) Obiil Ludovictts senior rext omnibus eqtiiiibus occisus est. Cnjus evenlus belli
Francorum, el successii iilitis ejus Ludovicus, quii cum rcgi Slcphano nunliaitis csset, ipse et omnes
acccpil filiain dttcis Aqiiitanoruro Alienor nomine,, qui adcrant, summas Deo gratias cxolverunt. Hoc
cx qua gciuiil duas fllias. (Dcc, 5.) Eodem aiino) bellum Atiausli mensc facium esl. In advcniu Do-
nioriuus csl Lotbariiis imperator Romanonnn, cuii mini concilium apud Londoniam Alhricus ecclesie
sttccessil Conradus ncpos Ilciirici quarli, mariti im- Romane legalus cl Hosliensis episcopus tcnuit, ct
peratricis, qui ante Loiliariiiin imperaverat. Kalend. ibidem, adiiiicnte regc Slc.jdirtiioet rcgira, Tebal-
Atig. qiiando rcx Ludovicus deccsserai, coinbusiiimi dus abbas Beccensis ecclcsie, vir adroodum vene-
csl Ipsa nocte iiioiiaslerisimCorbcic. Ipso anno taniat randus, Canluaricnsis ecclcsic arcbiepiseopus efie-
siccilas fiiit, uf ciiam stann.i cl fluniina multa sic- cius esl, fransaclis duobiis aimis ct dimidio, posl-
circiilur, lerra in nutliis locis diutissirae ardercl, quam abbas constUuius fuerat. Consilioque ejtis
arbores plurinie in silvis et virgiillis aresccnles 1110- ftiif abbafia Becci sine abbale sub Ricardo de Belfott
rereiilur, el ardercnl nullo 'mccndciilc. Tcbaldus; priore, a nalivilatc Doniini vel paulo anfc ttsqtie ad
cleclus ISccccnsisecclesic, vir magne probitalis ct peniecoslen , quousquevidelicct ipse a Boma re-
seienlie , benediems cst ablias ejiisdem eceleshe, „. dircl. Hoc codem anno, niense Ocfobri, Gaufildus
omni coiiveiilu animo libcnli concedentc, apud Ilo- comes Aiidcgavensis obsederal Falesiara per 15
thoinagum a donino Uiigonc archiepiscopo. dies cum magno exercitu, et Bobcrlus comes Gloe-
1158. Conradus 1. Ludovicus 1. Stephanus 5. cestrie cum eo, qui circa preterituin pascha con-
(IIUNT.VIII-) Slcpliaiius''f,srcx Angloruni in na- cordiam cura co feccrat. Hoc eiiam anno Oximcnscs
lali ohscdil Bedcforl; qua rcddita, cxerciluiB pro- cl Bajocenses subdiii sunl eiM3.
movii. in Scoiiani. Rcx iianiquc Scolorum David, 1159. 2. 2. 4.
qui sacraiiieiHiunfeccrat filie regis Henrici, quasi 4 Slcpbaiius posl naiale ca-
(//).) Bex A!IgloI'UInt<',
suh vclamcuto santiitatis ])cr suos exccrabilitcr cgil. slelluin de Slcde cepit obsidione. Post bec perrexii
iMiilicrcscniin gravidas fiiidehant, ct feius anlicipa- in Scolhiam, ubi cum rem Marle et Yulcano duci-
los alistraliehanl; prcsbitcros stiper altaria detriin- bus agcrcl, rcx Scolie cum co concordari coactus
cabant, cl alia niulta mala pcr|)Ctrahant. Qiiccum- est. Hcnricum igilur filium regis Scotorum secum
que igilur Scolhi alliiigebani, oroiiia cranf plena diiccns in Angliam, cepit Ludclavc, ubi idem Hen-
horroris. Adcrat clamor mulierum, cjiilaius scimin, rictis tinco ferrco eqtio ahslraclus pene captus csl;
inoricnliuin gcmilus , vivciilitiin desperatio. Rex sed ipse rex ab bostibtis euni splendide retraxit.
i__UiirStcjihaiuis insurgcns combuxil et dcslruxii 0rj Inde re perfecia Oxincfordiam petiii. Ubi res infr,-
austraies jiarlcs regni rcgis Davhl, ipso quidem noa mia nolahilis ei ab omni consuctudinc ronoia com-
a.iideiile ei congredi. Posl pasclia vero exarsit ra- paruit. Rex namqtie Rogerium episcopum Salesbi-
hies prodiforum nefanda. Quidam namque Talebot rensem, et Alexandrum Lincoliensem ipsitis ricpo-
iioininc leiiuil confra icgeiii caslcllum Hereford in lcin, violentcr in curia stia ccpif, nichil rccfi reeu-
Waies, quod rcx pcr ohsidionem in sua recepil. santes. Poncns igitur, ibidem Alexandrum episco-
Rohertus consul de Gloccesire lcnuil conlra ctim pum in carcercm, episcopum Salcsbircnsem securn
Brisloitd et Sledc, Radulfus Luvcll caslellum de duxit ad castcllum ejusdcm, quod vocatur Divise,
Cari, Pagancllus casicllum de Ludclave, Willcrmus quo noii cral sjilciididius intra fines Europe. Anga-
tle Movim castelHim de Dunestor, Robertus de Ni- rians igiltir eum fame, et filii ejus, qui cancellaritis
cole easltihim dc Warlian, Euslachius filitis Johan- fueral, c.ollolaquciim inneciciis, ul suspenderctur,
nis Mealluiie, Willcnnus filius Alani Salopesbiri ; sihi lali mo-:locasiellum extorsit, iion salis recor-
VARI/E LECTIONES.
'•'~Ilic "~~
'''' incipit 81. Obiit Gaufricius sccundus abbas Savisn. uddit \n 2. alta mantissec XIII. in ??;,;r-
'jiuc. llunc annum prmccdentijungit S\
455 SIGEBERTI GEMI3LACENS1S 458
ROMANORUM.rr.ANCORU.M.ANCi.onua. A mou. Oiiiit Rabelliis camerarius, et successit Wil-
dans bonorum quc in inlroilu rcgni ille sihipic l;>rnnisillitis cjus. OLiii Ilcniicus co.-nesde Ou, et
aliis congesseral. Simililer cepil Sircburnam, qnod successil Johanncs filius cjus. Obiit Tuslanus ar-
parum Divisis dccoi'e cedcbat. Accipiensqiie.lliesau- ehiepiscopus Ehoracensis, el succcssil Willermus
ros episcopi, coniparavit inde Conslantiam sororem thcsaurarius ejusdem ccclcsie. Obiii Atidocims cpi-
Ludovici regis Francorum filio suo Eustachio. Inde. scopus Ebroicensis in Anglia, ei successit Rotrodus
rcx rcdiens, siniililer egit de Alexandro cpiscopo, vir religiosiis, boiiis ornatus moribus et dilecttis ah
donec reciperent caslellum dc Newerthan amenissi- omnihus, filius Ilenrici comiiis de Warvric. Gaufri-
umm. Similiter reddilum csiei Eslaford castelluni, dus comcs Andegaveiisis obsedit ct jjostea destruxit
Tunc satis proxime lilia regis Uenrici, que fuerat in Oximensi pago casttiluni Fonlanetum, munitissi-
imperalrix Aleraannic, cui Anglia juramento addicta mum cf.arte cf natnra, quia Robertus Marmiuni,
fueral; el Roberliis comes Gloccesiiic, frater cjus, dominus ipsitis caslclli, tenchat contra cnm Falc-
moise Augusto IransieriiiH in Angliam. Invifaveral siam. Jlenricus (592) iit abbas Fiscaniicnsis, nepos
cnim eos Willermus de Albinueio, qui duxcrat Eliz regis Siephani.
quondam reginain, que hahcbat casltilum el cnmi- i 140. Conraduss. Ludoiicus 5. Stephamis 5.
tatum Hartindel, quod rcx Heiiiicus dcdcral ei in B ( ,1JI. 1141.) [ib.] Rcx Slcphanus Lincolie urbem
dole. Appulerunt ilaquc apud Ilarundcl, quia func infra natale obscdil, cujus munitiones ingejiio cepe-
alium poiium non Iiabcbanl, Eximie comes Roher- rat Raiinulfiis comcs Ccsirensis. Scdiique ihirex-
tus cum deccin niililihus et dcccm cquestribus sa- usque ad purificalioiiein sancle Maric. Tunc naiii-
gitiariis per niediam terram Stcphani rcgis pernici- que Rannulfus prediclus adduxil secuin Roberfum
ter venit Warengueford, el inde Gloeceslrie, cl nuii- fillura regis Henrici, sociuin suum, ct proccres mul-
liavil adventum imperalricis Bricntio filio comiiis tos et milites validissimos, ad obsidioncm regis dis-
el Miloni de Gloeccsiric, quam reliqueiat cum solvendam. Cum autem consul validissimuset auda-
uxore sua ct aliis impedimenlis in castcllo Hariin- cissimus paludem pene inlransibilein vix transisset,
del, ubi rcx Slephanus obsedif eam, sed posiea ahire in ipsa die acicbus dispositis regem bcilo agressus
(jermisit paeto quodam ad BristotH. Ohiit Rogerius csl, Ipsc cum suis, til vir admirande probifatis, aciejn
predictus cj)iscoj)us Salesheriensis, tara mcrorc 005 piiraam construxeral; secundam illi, quos Stejjha-
quam senio confeclus. ImiocciUius papa tenuit co:t- nus rex deheredilavcrat; teiiiam Robsrtus dux ma-
cilium Rome, cui interfiiil Tliebaldus Cantuaricnsis gims cura suis. Rex iiilerea Stepbaiius curarum
archiepiscopus. Eleclus est et constitulus abhas .-i exesluans fluclibns , missam in lanta sollennitate
Beccensis ecclesie, ab omiii equalilcr congregatione, audierat (Fcbr. 2). Cum aufem de more cereum
vir magne sanctilatis et scientie doiinus Lethardus, rcge dignuin Dco olTercns, manibus Alexandri cpi-
de Beccensi prosapia nalus, in ulroquc testamento scopi imponerel, confractus est. Hoc fuit regi si-
apprime erudilus, pollens consilio, alfahilis eloquio, giium conlricionis. Cccidit ctiam super allai-e pixis,
moderatus in vcrliis, discrctus in discijjlinis, larde ctii corpus Domiiii inerat, abrupto vinculo, presente
leltis in lerrenis, scmper gaudens in ctcrnis, diligens episcopo. Hoc eliam fuU regi signum ruinc. Proinde
bonos, corrigens malos; qui pro qualilatc temporis rcx slrenuissimus prcgredilur, aciesque cum summa
gicgem sibi cominissum optime rexil, licel in suo securifale bcllo disponif. Ipse pedcs omncm circa
tcmpore assidua lempeslaie palria lurbaretur 565. se multittidinem loricaiorum, cquis abductis, slri-
(An. 114-0.) Stcphanus5f,f' rex fugavil Nigeilum clissime collocavit; constiles cum suis in duabus
episcopum Helicnsem dc cpiscopaiu suo, quia mrpos aciebus cquis pugnaturos instifuit. Sed adniodum
episcopi Salcsbiilensis er;:i, a quo inveclivum in parve equeslresaciesillecomparuer.ini; paucos enim
progenicm ejus traxerat. Ubi aulem ad natale vci secum licli ctfactiosi consules adduxeranl. Acics au-
ad pascha fueril, cliccre lion atiinct; jam quippe tcm regalis maxima eral, uno tan!um,scilicel ipsius
curie solleiincs, ci ornatus rcgii seemaGs ab anii- D rcgis, insignita vexiilo. Principium pugne. Acies
qua serie desccndens prorsus evanuerant, ingeiis exheredalorum, que preibat, percussil aciem rega-
ihesauri copia depcrierat, pax in terra nulia, ccdi- Icm, in qua consui Alanus el ilie de Mellcnt ct Ifugo
bus , incendiis , rapinis omnia cxterminabaiitur ; consul de Estangle et Symon comes et ille dc, Wa-
clamor, cl luclus, el liorror ubiqiic5". Ohiit comc-s renna ineranl, lanlo impetu, quod statim quasi in
Ebroicensis Amalricus, ci successit fratcr ejus Sy- ictti oculi dissipaia esi, eldivisio eorum in tria de-
YARI/E LECTJONES.
"~"
memore E. sccab omui—turbarettir desitnt S1'.7Joslhmc novum annum incipittnl 2 4. /i>. 8a. alque
Henricus Iluritingd., seqticnlem Rex Stephanus !,incolie etc. numeranles 1141. 4, 4. 6. cl sic dcinceps; qitod
unice verum. At E. el cum eo 8!l. hoc loco in codem anno pergenies, scquentemRex Sfephanus Lincolie clc.
numcranl 1140. 5. 5. 5. ci sic porro qiiibuscuiniv.deab a. 1555. c Ludovicus rcx Fraiicorum i ctc. consenlii
E6. Quod qutim falsttm sit, tamcn, qv.um attclor ipse codiccm E. lusirans errorcm non correxerit, nos quoque
tlium intaclnm ccnsuimus reliquendum, ct martjini lanlum vcrosnumeros imponcudos. m~ Slcphanus — ubi-
qtte desunt ~h. ,
NOTJ2
(592) De Sally.
 457 CHRONTGA.— AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 458
ROMANORUM.FRANCORUM.ANGLORUM. A concordiam fecit cum comite Gaufrido Andegaveiisi,
veiiit. AUi namque eorum oecisi sunt, alii capii,;; et concessum esl ei casteUum Montifortis, quod es
alii aufugerunt. Acies cui principabalur consul dee tempore moiiis Henrici regis possederat. Subdide-
Albemarle et Willermus Yprensis percussit Walen- runt ilaquc se nobili principi etiam omnes Rotho-
ses, qui a latere procedcbaiit, ei in fugain coegit.:. magi, non cives urbis, sed hi videlicet, qui com-
Sed acics consulis Ccstrensis pereussit coliortemii manent citra fluvium Sequane usque flumen Risle.
prediclam, et dissipala est in niomento, sicnt aciess Reddita est eliam Falesia corniti Gaufrido Andega-
prior. Fugerunt igilur omnes cquites regis, cl Wil- vcnsi. Inceplum cst capitulum Beccj, lam consiJiO
lermus Yprensis, yir CKConsulariset magne probi- quam auxilio Roherti Novibui'gi.
ialis. Alii yero capti stint, quj fuge non paruerunt. 1141. [1142.] Conradus 4. Ludovicits i.
Res mira, nimis a multis miranda ! ctim rex Ste- Stephanus 6.
|jlianus, rugiens ut leo, solus in campo persislerel,, Robc.rtus comcs Gloecestrie in cslate transfretavit
iiullus ad eum accedere auderct, siiidcns dentibiis,, in Normanniam, dncens secum obsides, filios sc:-
spunians ore, apri niore, bipenni quadam crebriss licel coraiium ct magrialiim Anglie, qui imperatilci
pulsans ietibus hoslium precipuos, nimis ab omni- favebaiu, petentium quatiniis illos comes Gaufiidus
bus adinirabalur. 0 si cenlum similes essent, cam-- B I relineret, ct ad regrium Anglie subjtiganduni trans-
pum diutius defenderent! Cum solus ipse, vix jia- fretans se prepararel. Quod eomcs ad lempus re-
luit prcde. Capilur igitur res Angloruro Siephaiiuss iiiiit, quia rcbellionem Andegaveiisium ct aliorum
in die purifieationis sanete Marie, et in LincoliamD lioniiiiuin suoruin timeJjat. Tradidit lamen illi Hen-
ab hostibus diiuplam iiiiserahiliter introductus esl. ricum primogenitum iilium suum, ut eum secum
Dei igilur judicio circa regem peracio, diicitur adl ducereU Nec mora, preseiite comite Roberlo obse-
imperairicein , ct in turri de Brisloud in custodiai Jil castellum Alnei (502*)et cepit. Et majori exercitu
ponitiir. Tunc imperatrix ab omni gcnte Anglortimi congregato, pcrgcns ad Morilolium, redditum est
fiuscipilur in dominam , exccptis Kentensibus, ubii ci, el Tenecliebrai. .Cereees, Tiliolum, scilicet qua-
rcgina el Willermus Yprensis contra eam pro viii- tuor castella propria coiniiis Moritoliensis. Inde
fcus repugnabaiU. Suscepta prius csl iniperalrix a Abriiicatenses siibdidermit se eidem duei, et Con-
iegato Roinano Wiiiioiiiensi episcopo , ct mox aa sianlinieiises. Rex Francorura Ludovicus afflixit
Loiidoiiiensibus. Igilur sive subdoloruiii inslinclu,, comitein Tebaldum, et vastavit lerram suam,
fiive Dei nutu, expnlsa esl a Loiidoiiicrisibus; etat inaxime in Campania, ubi combuxit caslellum op-
regem lunc in compedihus poni jtissif. Post auicjii) litnum, Yitreium scilicel; ubi muUiludo maxima
&\cs aUquaiitos, cum avunculo suo rege Sco.loru.ni"» i"" diversi sexus Iiominum et elatis coricremati sunt.
et fratre suo Roberio viiibus coactis veuiens, obscditt Imipcenlius papa intcrdix.it tunc tcrram dominicam
turrim Wintoniensis episcopi; opiscopus autcro mi- ipsius regis, quia nolebat recipere archiepiseopum
sit pro regina et Willermo Yjirensi et celeris proce- Bitariceiisem; quem tamen postea recepit; et papa
ribus Anglie. Factus est igitur utrinque exercitiis3 absolvil eura de sacramento, quod- irrationabiliter
magnus. Yenit tandem exercitus Lon,doniensis; ett fecerat, Ecclesia de Bellomonte datur ecelesie Bec-
acti numerose, qui contra imperatricero conteude- ccnsi. (HUNT.vm.) Rex Anglorum Stephanus con-
liant, eam recedere compulerunu Capti sunt igitiBr i1 struxit caslrum apud Wintoniam. Tunc superve-
mulii. Captus est et Robertus frater imperairitis. ini nicns multitudo nimia hoslium ex insperato, cum
cujus turri rex erat, cujus sola cajitione rex evadere; regii milites circuilioiiibus bellicis incepissent, et
polerau Absoltttus est tilcrque. Sic rex Dei jiistitiai non poluissent resislere, regem in fugam compu-
iiiiscrabiUier cajiius, Dei miscricordia miserabUitcr Ierunt; multi autem de suis capti sunt. Captus est
liberatus est (Nov.). Fuerat aniein Robeiius captus; etiam Willermus M^arteldapifer rcgis, qui pro re-
jn die exallaiionis sancie crucis. Eodein anno ini dcmptione sua dedit insigne castellum de Sires-
octavis pasche episcopus Luxoviensis Johannes sub- TX „ Jiurna. Eodem anno rex obsedit imperalricem apud
didit se Gaufrido coiniti Andegavcnsi, et reddidit ei Oxineford, post festum sancti Micbaelis, usquo ad
civitatcm, qtiaui aliquandiu contra eum tenueral. adveiitum Doraini. In eo quippe lermino baud pro-
Suhditi sniil tiiam ei onincs potenies Luxoviensis cul a iiatali recessit inde imperaiiix nocle per Ta-
coiiiilaius. Circa pcntecosten obiit prediclus Johan- inasim glaciatam, circuamicta vestibus albis, rever-
nes episcopus. Hic niullum episcopalem sedem edi- beratione nivis et siinilitudine fallenlibus ocnlos
ficiis et oiiiamentis accrcvit. Uihem quoque, eujus obsidentium. Abiit autem Warengum; et sic Oxi-
inuros Ilunibertus episcopus propter ccclesiam cdi- neford iandeni rcgi reddita est. Ohiit Johannes im-
ficandam destruxcrat, inenibus amhivil. Successit ei pcralor Constantiiiopoliiainis, cum nimis inteiideret
Arnulfus nepos ejus, Sagiensis archidiaconus, vir arctim cum sagilia toxicafa, adeo ut inmanu lelaliter.
adiiioduni callidus, eloquens, litteratus. Waleraims vuhieraretiir. Cui successit Emanuel filius ejus.
cotnes Melicnl, qui oronibus Norroannie primatibus, 1142. [1145.] 5. '5. 7.
et iirmitatibus et redditibus el afiinibus prestabat, - Obiit Ricardus Bajocensls eniscopus; cui succes-
i\U17t.
(5*J2*)Aulnay, inter Cac.n el Yire,
P^TROL. CLX 15
4.JJ SJGEBEUTIGEMBLAGENSiS 400
R05IAN0RU.M. rilANCORrM. ANGI.OItUM. A feelus est, ci excomraiinicaius inorie depasrittir
sifPbilippus de Ilaricuria. Obiil eliam Ricardus eterna. Sirailiter Gaiifridus consiil intcracics suo-
Abrincensis ej)iscopus,cl succcssil Ricarduscjusdem rum conferias a quodam pcdile vilissinio solus sa-
ecclcsie dec.iiiiis. Eodem amio comcs Andegavcnsis gitia pereussus esl, ct ipse vtilnus ridens, post dies
obsedil Cesarisburgum, doncc eiredderetur. Reddi- tamen ex ipso vulnere excommunicaius occubuii.
tum esl clian) Yernolium, et vallis Rodulii. Gauteiius Ecee Dei laudabilis omnibus sancfis prcdicanda
ctiani Gifardns comes, el alii Caleienscs, pacem ejusdem scticris eachm vindicta. Dum autem cccle-
ejus adepii suiii. Mense Scptembri codein anno obiit sia illa pro castello tencretur, cbullivit sanguis a
Iiinocentius papa (Sept. 24), cl successit Gaido de parietihiisecclcsic et elaustri, indignalionem divinam
Castelio, sancte 5f!iRomane ecclesic cardinalis, vo- manifeslans, sceleratoruni vero exierminationcm
catusque est Celesliinis, papa 150us. Sedii amem 5 denunl.ians. Arnulfus vcro filius consulis, qui post
meuses et 5 dies (595). (HUNT.YIII.) Rex Sicjiha- morlem palris ecclesiam in casfella reliiiebat, ca-
nus interfuit concilio Londonic in media qundiage- pfits esl ct exuialus. Piinceps aulem milittnn ah
sima, quod, quia nullus lionor vel clericis vel ec- equo corruens cffuso ecrebro cxpiravil. Princcps
clesie Dei a raptoribus deferebatur, e( cque capic- pedilum Raincrius, solilus ccclesias frangcre et in-
baiHur et redimcbanlur clcrici el laici, feimit Yin- c cenderc, demiiin mare iransiens, navis inmobilis
toniensis cpiscopus, urbis Rome legatus, apud facta est, Qui tcrcio soiic dala ct sibi sorlila,
Londoniam, clcricis ]iro fcmpore necessarhim; in missus est in scajilia cum uxore et pecunia; qui
quo sancifum esl, ne aliqtiis, qui clerico maniis statim depericrunu Navis vero ut anlea jiaccata
viblenter ingesseril, ab alio possit absolvi, qiiain ab sulcavit equora. (A. Roih.) Gaufridus comes Ande-
ipso papa, el in presenfia ipsius. Unde clcricis ali- gavensis, congregato roagno exercilu, post fesitim
quanluJuiu serenilalis vix illuxil. Sfepbanus rex saucli Hylarii Iransiil Sequanam apud Yernuin; ct
eodcm anno Gaufridum cle Magnavilla in curia sua melatis castris apud Sanciam Trinilalcin de mo;;ie
cepit apud Sanctum Albantim. Igitur ul rcx lihcraret Rolhomagi, seqtienti die, videlicet in fcstivitale san-
cum, reddidit ei lurrim Loudonie cl caslellum de ctorum Fabiani et Sebastiani (Jan. 19), receptus
Walcndcnc ci illud de Plaiseilh. Qui carens posses- est a civihus Rofliomagi sollcnnilcr. In ipso lameii
sionibus, invasit aljhatiam Rainesensem, cl mona- suo introilu, ct per totum dicm usque pest nor.ani,
chis expuisis raptores immisit. Erat auiem summe fuit venlus vehcmentissimus, silvas cradicans e.t
probitatis, sed majoris in Deum obstinationis. Win- doinos prosferiicns. Reddiia urbc, homines comitis
toniensis episcopus, el postea Cantuarieiisis arclii- ,r Warenne, qui regi Stcphano favcbaiil, liolucruui
episc.opus, Romam petierunl de legationc acturi," liirrem reddere. Obsedit crgo eam comcs Gatiliidus
mortuo jam IniioceiHio papa. Decessit pie memorie et Galeranus comes Mellcnt, et ceteri prineipes Nor-
Iiugo caiionicus Sancti Yicioris Parisius, vir reli- mannie, qui jam cum duce concordati cranl. Fa-
giosus, et admodtim tam secalaribus qtiam divinis clis igifur macJiinis multis, noii potucruiit eam ex-
literis ertidiliis; relinquens multos Jihros in .monu- pugiiare propter siium loci ei ipsius arcis fortitudi-
menlo sue scicntie 6GS. nem. In illa obsidioue mortuus esl comes Pertic.cn-
1145. [1I44.J Conradus 6. Ltidovicus 6 sis Rotrodus, relinquens duos (ilios narvulos, Rotro-
Stcphanus 8. dttm el Gaufiidum (594). Uxorcm vero suam postea
(IIUNT.YIII.) SlejUianus rex Lincoliam obsedit, Ludovicusrex Francorum cledit Roberlo fratri suo.
ubi cum munilionera conlra caslellum, quod vi obli- Tandem deficlente alimonia infra arccm Rofbo-
nebat, consul Cesfrcnsis construeret, opcrarii sui magi obsessis, reddideruiit se et turrem, vidclicct
ab Iiostibiis prefocali sunt fere octoginfa. Re igitur Gaufrido anlea Andegavcnsi comili, jam exinde
imperfecta, rex confusus abscessit. Gaufritltis con- Normaimorum duci. Anno prcterilo quedam pars
sul de Magnavilla regem validissime vexavit, et in ejusdein lurris corrucrai, ex ea parte videlicct, per
omnibus valde gloriosus effulsit. Mense aulem Au- ID quam dttx Gaufridus urbem infraverat, cum ei red-
gusti miractdum, justitia sua dignum, Dei splendor dita esf, el in qua machinas suas posuit ad ean-
exhibuit. Dtios namque, qui, monachis avulsis, ec- clcmturrim expugnandam. Ordinalis igitu.r in turre
clesias Dei converteranl in castella, similiter pec- ct iiiljc, que necessaria fuerunt, dux impiger ad
eanles simili pena mullavit. Robertiis namque Mar- anteiiora se cxfendeiis, congregalo maximo eque -
inium, vir hellicosus, hoc in ecclesia de Convenlre stii exercitu, non solum suorum, sed etiam ami •
perversus cxegeral Porro Gaufridus in ecclesia Ra- corum ei dominorum — venerat enim comes Flan-
mesensi, ul diximus, scelus idem patravcrat. In- drensis sororius ejus cura 1400 equitibus; venerai
surgens igitur Roberlus Marmium in bosles, inler et Ludovicus rex Francorum cuni copiis suis, —
suorum cuneos coram ipso monastcrio solus inter- agressus cst cxpugnare casfellum Diiiicurfis, quod
VARI/E LECTIONES.
b~spost kanc vocemerasum esl Marie. 5C9DecessH— scienfie in rasura ub aliamanu,
fortassc Roberii.
Dcsiini 7t. 8d. qtti eorum loco habent : Enimanucl imperator Coiislaniiiiopolilamis duxit ncptem Conradi
imperaforis Romanorum, sororem videlicet Frideiici, qnieidem Conrado successit.
ROTiE.
(o!Jo)i-otius 1-2,nam obiit die 9 Martii 1144. (594) El Steplianum BOLQ.
 AflT rifriONiCA. — AUCTARIUM ROBERTIDE MONTE. *G2
&OSAXORUH. FRANCORUM. ANGLORUM. i_. nolum carros lapidibus onustos et lignis, annona, et
adliuc tenebant ei resistendo stipendarii comitis rebus aliis, suis humeris trabere ad opus ecclesie,
Warenne; qui videntes se ei non posse resistere, cujus lurres tune fiebant. Que qui non vidit, jam
reddiderunt predictum castellum, licet invili. Hugo similia non videbil. Non solum ibi, sed etiam in
eliam de Gornaco reddidit casteUum de Leons, ti- tota penc Francia el Normannia et aliis multis lo-
mcns ne comes omnem terram suam exterminareU cis, ubique huniiiitas et afflicliri, ubique penitentie
Paciilcatis itaque omnibus in Normannia, exceplo et malorum remissio, ubique luctus et contriciio,
castello de Arcliis, quod YVillermusmonacbus Fian- Yidei'es feminas el bomines perprofundas palu-
drensis adbuc lenebat, propter fidelilatem regis des geiiibus traliere, veiiieribus cedi, crebra ubique
Sfepbani, Ucet homines ducis Gaufridi illud sine in- miracula fieri, Deo cantus et jubilos reddi. Extat
tei-missione obsiderent, redierunt quique in sua. enim de hac re prius inauclita Hngonis epistola Ro-
Obiit Jobannes Salariensis episcopus; cui successit tbomagcnsis arcliiepiscopi ad Theodoricum epi-
Girardus canonicus ejusdem ecclesie, vir jocundus scopum A.mbianenscm, super Jiac re seicitanfirr'.
et admodum lilteratus. Iste Johannes rem dignam Diceres projiheiiam impleri: Spirilus vite eral in
memoria tempore Henrici regis effecit. Canonicos roiis (Ezech. i, 20). Gaufridus dux pontem Rotho-
enim seculares sue ecclesie regulariter et secun- niagi reficit finnissimum. Obiil Lueius papa mensc
dum sancli Augusiini institulionem vivere fecit, ad- Marlio (Febr. 25); cui successil Bernardus, abbas
dltis oificiuis congruenlibus et claustro. Hoc idem nlonasierii sancli Anastasii, quod est extra muros
Johaiines Luxoviensis, avunculus ejus, et Gaufridus Rome, ubi Iniioeentius pajia, qui quartus ante istum
Carnolensis episcopi lemptare in suis ecclesiis vo- fuerat, abbatiam noviler fecerat de ordine mona-
luerunt; sed in ipso conalu defecerunt, Mense chorum de Cistellh; el Bernardus abbas de Clara-
Marlio obiit Celeslinus papa (Mart. 9); cui succes- valle, quando illuc misit corivenUnn, hunc prefe-
sit Girardus civis Bononiensis, canonieus regularis cerat; maxime quia papa Romanus aliquando an-
et cancellarius Romane ecclesie et cardinalis tituli tequain ad monacbalum iste veniret, ad sacrum or-
ecclesie sancte crucis vel Jerusalem, quod idem esl; diiiem illum promoverat. Eiat eiiim transmontanus,
vocatus postea Lucius II, papa 170us, qui sedit uns ulpote civis Pisensis. Fuit aulem ordinaiiis prima
anno. hebdomada mensis Martii, et vocatus estEugenius,
1144. [1145.] Conradusl.' Ludovicus 7. papa 171us. Inceptum est caput monaslerii Beccen-
. Slephanus 9. sis ecclesie pridie Kal. Augusti, jiresente pie me-
{HUNT.)Stephanus rex Anglorum prius in ager,- Q ( morie donno Letardo abbate S7~.
dis circa discursus Hugonis Bigot occupalus fuit; 1145. [1146] 8. 8. rlO.
sed in estate Robertus consul et omnis inimicorum -
(HUNT.ym.) Rex Stepbaiius magnum congrcgans
regalium cetus castellura construxerant apud Fe- exercitum, caslellum construxit inexpugnabiie, si-
rendunum : sed rex non segniter viribus coaclis tum conlra Walingefort, ubi Rannulftis comcs Ce-
advolat, et Londoniensium terribilem et numero- slrensis, jamregi coricordiacoiijunclus, cum roagnis
sum adduxit exercilum. Assilientes igitur loiis die- interfuit eopiis. Dehinc vero ccmsul ipse ad regis
bus castrum, dum Robertus consul et fautores sui curiam cum pacifice vcnisset apud Noiiianloiic, rex
copias majores non procul ab exercitu regis expe- nichil tale mcluenlem cepii el in carcerem intrusit,
ctarent; gloriosissima probitate, non sine magna donec redderet ei clarissimum Lincolie casfellum,
sanguinis effusione, ceperunt. Tunc demum regi quod ah eo dolose ceperat, et cetera quecunque
fortuna cepit in rhelius permutari, et in subUme fuerant ditionis sue castella. Sic igilur consul
protelari. Lincoliensis episcopus iterum Romam ejectus carcere in liberum constitulus est arbitrium.
pergit, Alexander videlicet; qui cuni pape gratia Yisis miraculis, que iiebant in locis religiosis, et
sequenli anno rediens, a suis cum gaudio susceptus afftictione cum humililate muJtimoda, carris venien-
est. In estate redditum est castellum Arcense (595) tibus; audita etiam conquestione cbristiaiiorum de
duci Gaufrido, occiso Willermo monacho foiiuitu sanclis locis venientium super irruplione pagano-
in lurre sagitta, qui illi preerat. Eodem anno rum, predicalione etiam Bernardi alibatis de Ciara-
(Jan. 5) per proditionem perdiderunt cliristiani in vaile, viri non contempnendre auctoritalis, cui papa
principatu Antiochie civitatem Edessam, que anti- Eugenius injunxerar hoc ofiicium ; commoti Ludo-
quitus dicebatur Rages, a modernis vero Rohaies, vicus rex Francorum, Conradus imperator Aieman-
et venit in poteslatem Saracenorum, occisis clni- norum, Fredericus etiam nepos ejus dux Suevorum,
stianis, quos ibi invenerunt. Gocelinus enim junior Galerannus comes Mellenti tercius, Willermus de
de Torvaisel, comes ipsius civitatis, tunc aberat. Warenna comes fraler ejus, Theodericus etiam de
Hoc eodem anuo ceperunt homines prius apud Car- Auseis (596) comes Fiandrensis, et alii multi magne
YARL-E LECTIONES.
*73Inceptum—alribate desunl 8b.
NOT^I.
(595) Arqucs. (598i I. c. Alsatia sive Ellesalh.
 4G5 SIGEBER'11GEMBLACENSIS 404
ItOMAN0n.ua, IT.ANCOUL . (, ANGI.ORUM. ' A.Yitioiis, de qiia ecclcsia ordincm susccperiinU Lti-
aueioritatis el digniuiiis viri, Franci, Normaniii, dovieus rex Francoiiiiii et regina Alienor, ct soeii
Angli, et de aliis rcgionibus innunierabiles, non stii, quos snper memoiavimiis, prcsenle. papa Eti-
solum miiites ct laici, sed etiam cpiscopi, clcrici, gcnio in expcditionem Jerosnlimiian.im ii-ui a Pa-
inoiiaclii, crucem in bumcris assumentc.s, ad iler lisius, rccesseruiit. Quas tribulaliones et miserias in
Jerosolimitanuin se preparaverunt. Rex aulein Fran- ipso itincre, duni per lerram imperatoi-is Constaiili-
corum, ct B.obertiis frater ejus, et Gaufridus comes nopolitani iraiisierunl, a fanie, pesfilenti.i, incur-
lilclleiiti, el alii multi, juxla Yigeliactim die domiuica sione paganorum, perjiessi sunt, non est nostri stu-
in ramis palmarum crucem assumpserunt. Torua- tlii eiiarrarc. Quia enim dc rapina pauperum c(
censis ecclesia ccpil liabere proprium pontilicem, ecclesiarum spoliatione illtid itcr ex majoii partc
ciiui a lempore sancti Eligii sub Noviomagensi epi- incepliim csi, ncc in cos, qui se iiilioncsie liabe-
scopo egissct. Dtix Gauliidus saiia tecla turiis Iio- bant, viiiflircatum csl: ferc nicliil piosperum, liich I
thoiiiagensis etcastelli, queper ohsidionem corrupia mcmoiia"tiiginnn iu illa peregrinatione actitaiiun
fiierant, dccenter resiaural. Rex Rogcrius Siciiic cst. Occiso a Sarraccnis Raiinundo priucipe An-
Tiipolitanam provincia in Affiica super paganos titjclric. remansil uxor ejus cum (ilio parvulo Boc-
cepit, InvenUis cst bttifo unus inclusus in concavc li iminilo lercio ct cuiii filia Constancia 571.
lapide, in uiuro Cenoinannis civitalis; (pio occiso, , 1147. [II',8.1 10. 10. 12.
buffones infra menia cxinde fucrunt, cum anlca ihi Pcrvciicruut christiani qtiocuiique biborc ad san-
mmquam visi fuissein"'. Facta cst cclypsis solis cta loca iu Jcriisalcin, et circa Atigiislum niensera
5 Kalendas Novembris (597). Dainascuin ohsiilenics, et dolo Jerosoliiiiiianoriiin
1146. [1147.] 'Conradus 9. Lttdovicus 9. paniiii |)i'oficicnics, rrpedarc cicius studuciiiiiu Me-
Sicphanus 11. lius accider.it auno jircteriio christiaiiis priiicipihiis
. (Ib.) Rex Slcphanus ad natale Doniini in urbe in Ilispania. Nam iirpcrafor IJispaniaruiii, cujns
Lincolieiisi diademale regaiitcr insignitus csl, qtio iinpciii c.i]uit cst civiias Toletiim, adjutus ;t Pisaifs
reguin litillus inlroire. prohibciilihus quihusdiiiii sti- ct Geiiuensihus, Alinariani iiohilissiinam urhcm
perslieiosis, atistis ftterat. Unde eomparci, qtianlc snpei- paganos cepiu llex Gallicic , frctus- ausilio
rcx Siephanus audalie et animi pericula non formi- Noiiii.iiinoiiiin et Aiiglorum cl aliorum iiiuliortiin,
dantis ftierif 6'2. Ilenricus, illius ducis G.mfridi el qui navali excrcilii Jeiiisalcni pclchant, 11147] Lixc-
imperauicis, de Anglia in Normanniam vcnicns K~~, bonain urbeni Agarcnis abslulit, sictil aliain civiia-
suscepfus esl a. convenlu Bccci sollempni proces- ,nJ tcni, Samtarcin (598) scilicti, anno prtierilo super
sione, dic asceiisioiiis Do.mini. Controversia inter eosdem cepcrat. Comes ctiam Ilarcinoiiensis Tor-
liionachos Becci et canonicos tlc Oxincford,.pro ec- tosam urbem eodem anno cepit.
cle.sia de Belloiiionie, Parisitis in prcscmia pape Eodeni anno morluo Ascclino Rofeusi cpiscopo.
Eugenii l.erniinata cst. Eodem anno canoniei regu- Tebaldusarchiepiscopus Caiituaiiensis frairein smiin
lares auclorilale pape Eugenii posili fiierunt in cc- Gauierium archidiaconum Cantuariensem chlcm cc-
clesia sancte Genovcfe Parisius, qiioniain secularcs clcsie siibrogavit. Morluo etiam Rogerio Ccstrcnsi
canoiiici injiiriam feceranl hoiiiinihiis pape in qua- episcopo in iiinere Jerusalera, succcssii ci (599)
dam proccssione; et liabucruiH idem canonici ])ii- Wallerius prior, ecclesic Chrisli Caiitiiarie. Ilen-
liiiiiii abbatcin Ilcnricum, priorcm ccclesie sancti riciis ciiain Murdarch, nioiiachus Cisttilcusis, fit
YAULE LECTIO.NES.
571InvcntiiS — ftiisscnt Robertus ipsc scripsit postea, erasis quw primo fticram in codicc E.: ln hac
expe-
(lilione luil, et miiUiim profuil, Ricardus dc Lingbeiic, miles opiimus, qui miper de Bajoccnsi comitaiu
ilitic pcrrexeraf, et a rege Rogerio comitaluin Aiiilri iiisule, quani liuper itlem rex supcr iniperaiore.ni
Constantinopolitainiin ceperal, dono acccpcrat. Ilmc liabeni 2. '>. 8(l. quibus illa Invniiis — fuissciit
dcsttnt. "~- Omissis scqucnlibus llenrieus — ordincin snsecperuiit 2. hic addit : IIoc anno «loiiuiis Scrlo
abhas Savigneii se dedit ordini Cistcrtiensi, cuni omnihus abhatiis ad se pertinciitihus, ct hoc fccit in
it.ruiu donni Bernardi ahhalis Clarevallcnsis, in prcseuiia vencrahilis pape Eugenii et oinuitim nhhatun:
...Cisterciensis capituli; atia miinus in marg. addii : Et concessus csl ci et sueccssoribus stiis prioratus
omnium aliormn abhalum post dompiium Cisierciensein et quaiuor primos ahbates. Ef ah eo tempore uh-
tinuit, quod conliiiue sine interrupclone qualibel singuhs annis iinus cral dilliiiiioiiiin abhas Savigncii.
Et iii hac possessione ftiil abbas Savigncii aimo Doinini 1245, vidtiicct pcr nonagiiita sex annos conliiiuc.
Nec mirum, si in boc abbatia Savigneii per conseiisuin capituli boiiorabattir, que sua convcrsione ordi-
nem Cisterciensem, tur^ lemporis subslaiiti.i leiiuem, pltiritim .ihbaliaruin miiliiiudiiic adaugens in Do-
inino quam pltiriinuni Lonoravit, dum zelo rcligioiiis suas coiisuciudiiies et suttm capittiluin gcnerale apud
Savigneiuni colehat, consuelum reliquit, ,ul in humiliiate et sancia servitule Cisterciensis ordinis susci-
perel inslilula. Unde bene cavere debenl in posterum lam abbas Savigneii quam lota congrcgntio, nc iu
grave stii prejudicitim islis juribus suis fraudetur ccclesia Savigncii, nec propicr iioc ipsis ohjici poierit
ttliquatenus conspiratio. Aliud est eniin defcndere culpam persone, aliud catisam et jus ecclesie sue; ad
quod tenetur ex professione, (jiiam facil, cum in abbatem bcnedicalur aliquis. S73 Omissis scqucntibus
hujus— anni omnibus 7^. habet Obiit pie memorie doniius Hikiiernus nonus abbas S. Marie Lire. "h Oc-
:
ciso Conslancia alia manus, fortasse Roberti, posiea atfdidii. Desttnt 2. 7^.
NOTiE.
(597) Polius 7 Kal. Nov. 1147. BOUQ. (599) A. 1149, teste Gervasio.
(598) Santarem,.
 m C.HRONICA.— AUCTARIUM ROISERTi BE MONTE. 46)3
ROMANORfM.FIIANCORUM. ANGLORUM. A fesiiviiaiis sancti Jaeobi apostoli, a venerabili ilu-
arcliiepiscopus Eboraccnsis. [1148] Eugc.nius p.ipa gone Roibomagensi archiepiscopo. ah eodein coram
i:i quadragesinia coiieiiiuni congrcgavit Remis. ad convcntu Bcccensi in sede sua coliocatus esl: exiunc
qttod vcnil lateiuer c-t contra prohihitioiiem regis supra gregcm sil.ii comniissuni pro posse suo die
ac nocte dccenler invigilans 577. Magister Vaearius
Stephani Tehaidus archiepiseopns Canfuaiiensis;
unde et favoi-abiliter a papa susceptus es*. Moraio genic Longobardus, vir boneslns et juris peritus,
Robeiio cpiscopo Ilerefordensi, succcssit Gisle- cum Icgcs Roinanas anno ab iiicarnatione Doniiiii
bertus abbas Gloecestric. [1140.] Willermus eliam H49 in Anglia discipulos docerel, et mulli tam di-
«le Sancta Bai-bara, decanus Eboracensis, aiino pre- vites quam paupercs ad cum causa discendi con-
tcrito factus fuerat archiepiseopus Dunclmensis. fluerenl; suggestione pauperum de codicc et digesta
1148. Conradus 11. Liidovicus 11. S:c- exccrplos novcm libros composuit, qui suiTiciuniad
phanits 15. omnes legum lites, que in scolis frequcniaii solenf,
Circa advcntum Domiiii dux Gaufridus obsedit Secidendas, si quis eos perfcclc noverit 678 (001).
in comilatu Luxoviensi castellum Roberli Berfranni Eodem anno post pascha obieral donnus Bernardus,
Fag. et destruxif. Mira miranda Eudonis pseudo- abhas Moniis sancfi Micliaelis, monacluis Beccen-
propliclc cl lieretici palrata sunf, qui in conciiio B sis; qui muiluni inius et foris idem monaslcrium
Remis dampnaius el in turre archiepiscopi retrusus, GHiendavit575.Dux Caufridus caslellum Monasfcrio-
ul male cepif, iia deperiil. De cujiis incaiitationibiis IKII 1602) in pago Pictavensi obsedil, et fecii ibi
et fantasiis ct faciis et dictis melius est silere, quam tria caslella lapidea; cl duravil illa obsidio per tres
loqui(OOO).Rainaldus de Caslellione factus esi prin- annos, usquequo Berlai (605) dominus caslclli red-
ceps Aiiliochie, ducta uxore Raimundi piincipisS 75. didit se comiti. Tunc etiam comes lurrcin ct caslel-
1149. 12. 12. 14. liim funditus eveiiil. Eodem anno (Mari.) turbo
Obiit sanctc recoi'dationis donnus Letardus, sex- factus csl horribilis, subvertens domos, riemora et
lus abbas Becccnsis ecclesie. Yir qttidem istc vcne- virgulla confringcns, in quo etiam demones in spe-
rabilis Beccensis indigena monacbalum susccpil sub cie lurpium aniinalium jnignassc asseruiitur. In fe.
CIOHIIO Willermo abbate venerando, strcnuequc in stivitale pentccostes David rex Scoforum accinxil
eo vivens, laudahilis vile sue cursum virgo senex armis miliiaribus Henricum primogenitum filium
Jinivit 6 Nonas Julii, sabbalo infra oclavas aposK- ducis Gaufridi et neptis sue Malildis- imperafiicis,
lorum Petri et Pauli, circa 10 borara diei, anno qui anno prelerilo (604) de Normannia in Angliam
etalis sue 05, monachatus vero 50. Rexit aulem iransfretaverat. Eodcm anno circa Atigusium i'cdiit
abbatiam sibi commissam prudenter, uipole filius C Ludovicus rex Francorum dc Jerusalem. Fuit
religionis et posiea pafcr et pius amator, annis 10 hyemps maxima tilbus niensibtis continua, tam boi-
el diebus 25. ribilis, ut quidam hominum pre niniio frigoris do-
Ad patriam, pro qua suspiria tanla dedisti, iore in memJjris suis ledereiifur; cjua etiam reman-
Hinc, Lclarde paler, carne solulus abis. sit ex maxima parle vernalis agricullura, el inde
In palribus se.xlus, quoniiimperfeclus cl ipse, subsequla cst magiia sleriliias. Iterum coiiibuslum
Prcmia cttm patiibus percipis ampla luis. est monasterium Corbcie 6S0.
Jitliits a scxto Nonas properabat tid Idv.s, 1.150. [1151.] 15. 15. 15.
Tuquc dalis seplem pariibvs octo mctis ~~'. Tcbaldus comes Blescnsis G.iufiiaum filium ducis
Huic sancio viro succcssif donmis Rogcrius prior Gatifiidi armis mililaribus decoravit. Everso castro
secundus, in utroque tcsfanieiito aprime'erudilt;s, Moiiaslcriolo a dttce Gaufrido, obsesso tribus casfti-
necnon clericali ac scculari scienfia deccnter orna- lis lapideis per tres annos, quod inaudilum csl jiost
ttis, ct.ab omni communilcr congregafione clectus, Julium Ccsarem, caplo etiam Bcllai ciomiiiocastclii,
in ipsis octavis videlicet aposfolorum Pctri ei Pauli; confra voluniatem et prohihiiioiiciu etiani rcgis Lti-
c_u;..benediclus apud Sanctura.AYaiidregisilum in die dovici, f.icti sunl inimici adinvicem rex et dtix Nor-
YARI.E LECTIONES.
•"- ,ui-ialdus (ita E.) — prineipis in v.. addit Rubciiiis
ipse; desunl 8<L S76 Prcmia — melis JJJ J'«7SHJ'<Z
scripsit Rubertits. Post htcc l'>. 8''. addunt:
Frumcnti granum remanens in ccspite sanuin, Si pafriam queral, qui percgrinus eral.
Donec puliueril, cresccre non puleiil. Tuiel al) etcrno Dcus iiunc miseratus Avci-no,
Sic nisi lioslra caro mortis tangatur rtmaro, Dcique sibi rcgnura cclesli liimine pleiiijm
Percurrens stadiuni non rccipit bravium. Yirgo Dei maier, ne sjjiritns ailcral aicr,
Ergo seire datur, quod
""
non decct t;f doleatur.
-» Obiincal rogiians regnum sibi luminis optans
vir quiaeni lsle — uivigilans dcsunt %>. Maaisler— novcrit in rasura Roberitis. ~~smoiiatiius
cmendavil dcsttni 8'». 16aObiit Ilenricus Filgeriarum dominus, in recclesia Savigneii factus monachiis
cidd. 2.
NOTJE.
(000) Cl. supra col. 205, 575. (004) Anno gralie 1149, mense Maio mediunte,
(601) Cf. Savigny Gesch. dcs Rom, Rechls IV. dicii Gcrvasius Dorobcrnensis. Illud pio mensis Ja-
c. 53. p. 551. uv.arii, dicil Gervasius Doioheineiisis, famendu-
(002) Monirci.iil-Bellai. liium noii cst . licnricum arma accepisse a. 1149.
(605) Gerardus dc Btiiai.
 -307 . SIGEIIERTI GEMBLACENSIS /,08
ROMA.NOIiUJt.rP.ANCORU.M.ANGLOP.rM. A Ilv.ic Dcus elermtm trtbual conscendercrcgnum,
mannie Gaufridus. Jam anno preterilo (605) Henri- Qv.atinus angclicis tttnnis conregnetin cvttm.
cus fiiius ducis de Anglia redierai, et pater suus red- Ilic ante moilem Henrico duci Normaiinie,p:imo-
diderat ei hercdiialcm suam ex partematris, scilicet gcnilo suo, concessit comitatum Andegavenseii);
ducatum Normanie. Facta itaqtie discordia intcr Gaufrido vero secundo filio dcdit quatuor castella.
regem et comitem, venit rex cum magna milicia, et Eodem anno moiiutts fuerat Sigerius abbas Sancti
Eustachius filius regis SfcjHiani cum eo in Norinan- Dionisii (1152, Jan. 15), qui idcra monasteriuin
niam ante castcllum Archas. AiTuitihidem Henricus ornameiitis, possessionibus et edificiis plurimum
ecoiitra dux Normannoruni, cum admirabili exer- auxerat. Successil ei Odo monacbus ejusdem loci,
ciiii Normaimorum, Andegavensium, Biilonum; qui anno preteiito fuerat abbas constitulus in eccle-
sed principes exercitus ejus, qui maturiores eoeranl sia Compendii, quando rex monaclios Sancti Dio-
et consilio et etate, non permiserunl, ut cum rege nisii ibidem posuerat. Decessit etiam Algarusepisco-
domino suo congrederetur, nisi amplius illum in pus Constanliensis, vir admodum religiosus, qui
aliquo quam antea feccral, opprimereU Eodemanno, canonicos regulares posuil in ecclesia sancfi Laudi
paulo anle, idem dux obsederal caslellum Torin- de Constantia, et in ecclcsia sancli Laudi Rolbo-
neium, sed propter adventum rcgis infeclo negotio magensis, et in ecclesia de CesarisJmrgo. Cui suc-
discesseral; combustis taraen domihus infra intiros cessit Ricardus decanus Bajocensis. Fames pene
usqtie ad turrem et parvum castelluin circa eam. inaudita lempore preterito, mortalilas, saccr ignis,
Gaufridus comes Andegavensis cepit castellum de bumanum genus et maxime pauperiores admodum
Nube super Roberluin comitem Perticeiiseni, quod vexat, In adventu Domini inuiidaverunt flumina
aimo preterito perdidei'at per tradiiionem Joliannes ultra solitum,f;dejicienlia poiites eliam lapidcos et
filius Wiilermi Talevaz. Unde rex Ludovicusiralus, domos vicinas. Terremolus factus esl in nocte festi-
et Robertus frater ejus, congregato ingeiili exercitu, vitatis sancti Nicholai. Henricus dux Norraannie
venerunt usque SagiumcivitalemWillermi Talevaz, receptus est in pace ab Andegaycnsis, fidelitatem
et eam combuxerunl. Ilcrum rex Ludovicus con- sibi facientibus; et sic faclus est dux Nonr.annorum
gregans excrcitum de omiii potcstate sua, meiise et comes Andcgavensium.
Augusti fecit illum deduci super ripam Seijuane, 1151. [1152.] Conradus 14. Lailovicus 14.
inter Mellentum et Medantam (606). Nec segnius Stephanus 16.
Gaufildus comes Andegavensis et Hemicus filius (Jfiii,)Obiitvenerabilis comes Tebaldus Biesensis,
ejus, dux Norniannie, suas catervas ordinaiites, in nepos regis Henrici el frater Stepbani Anglorum
margine ducatus Normaimie sua defensuri consede- C regis, princeps magne sanclilatis et largitalis in
runt. Interim, credo dispositione divina, que vide- pauperes. Huic successertuit tres filii sui. Ilenricus
bat, negolium illud non posse finiii sine multa elTu- piimogenitus habuit comitatum Tricassinum et
sione btimani sanguinis, si utercjue exercitus hinc Campaniensem, et quicquid palcr ejtis habucrat
inde coiivenirel, rex Ludovicus in civitate Parisius trans Sequanam; Tebaldus filius sccundus comita-
aculafebre inlerceplus, leclo proslernitur (Aug.20). tum Carnolensem, Blesensem, pagum Dunensem ;
Hac de causa sapientibus viris ac rcligiosis intcr- Stepbanus lercius filius honorem Sincerii (608) in
currenlibus, ex ulraque parte danlur et accipiuiilur pago Bituricensi. (Marl. 15.) Eodcm anno obiifCon-
inducie, donecrex convalescerct.Quo convalescentc, radus imperator Romanorum, qui successerat Lo-
Dei misericordia serenitas pacis refulsil; reddiio tliario, nepos Henrici IY mariti imperstricis. Hie
Geraldo Berlai, jiro quo in maxima parte discordia iiunquam fuil Rome coronalus; ideo non recte voca-
erat, et rege assumenle bominium Hcnrici ducis de tur imperator, sed rex Alemannorum. Huic succes-
ducatu Normaimie. Cum igitur a civitate Parisius sHFredericusneposejus.dux Suevorum.[li52.]0rta
ulerque, scilicel pater et filius, leti discessissenl, et simultate intcr regem Francorum Ludovicum et
dux Ilenricus jussisset congregari omncs oblimatcs uxorem ejus, congregatis religiosis personis in qua-
Njr.nannie apud Luxovias in festo exaltationis dragesima ajiud Balgenceium, dato sacramenlo
sancle crucis proxime venturo, quatinusde iliuere coram archiepiscopis et episcopis, quod consan-
suo in Angliam cum eis tractaref : apud caslrum guinei essenf, separati sunl auctoritafe chiistiani-
Lcdi (607) pater ejus jjluribus diebus gravi febre tatis. (Marl. 18.) Post clausum pascba Henricus
vexalus, viam universe earnis ingressus est, 7 Idus dux Normaniiorum el comes Andegavensis, apud
Septembris, vir magne probilatis el industrie, suis Luxovias congregatis comitibus Normannie et aliis
indelinite plangendus. Hic solus oranium morta- primoribus, de itinere suo in Angliam cum illis tra-
lium intra muros civilatis Cenomanice sepullus est; ctavit. Yeneral enira in quadragesima pro eo Rai-
conditus est eniin in ecclesia sancti Juliani, ante naldus avunculus cjus, comes Cornubie. Circa pen-
cruciiixum, tecosfen Heuricus dux Normannie, sive repentino
NOT^.
(005) Anno gratie 1150 in principio mcnsis (607) St. -Germain cn Lave.
Januarii, dicit Gervasius Doroberueosis.. (608) Sancerre. BOUQ.
(006) Majilcs.
469 CIIRONICA. — AVCTARIUMROBERTl DE MONTE. 4"0
RO.MAXOilt.M.i..\. COKU.M. ANCLCJifM. A mane ecclesie cardinalein presbitcrtim, eogiiomciuo
sive preraeditalo consilio, duxit Alicnor comilis- Paparo, destinavii Iegaium in Hiberniani (Gil), ctun
sam Pictavciisem, quain paulo anlc ix-x Liiuovicus quatuor palliis, quorum unum dedit cptscopo Dune-
propter consanguiiiitateni dimiscritt. Quo audito rex line, et fria rcliqua liibus aliis cpiscopis cjusdcm
Ludovicus conimotus cst contra cuiidcm ducem. insulc; subjiciens unicuique corum, qui pallia acce-
HaJjebal eiiim duas fiiias de ea, cf itleo nolebal, i;t perunt, quinque alios cpiscopos. Et hoc facttim est
ab aliquo illa fiiios exciperet, uiide pi-edictc tilic conira consueiudincm aiHiquortim ct diguitaiom
sue exberediiareiilur. Posl festivitaleni sancti Johan- Caiiluaricnsis ecclesic, a qtio solcbatil episcopi.
nis cuin dnx Heinicus essel apud Brtrhefliivium(009), Iliheiiiie cxpcierc ct accipere coiisccraiionisbenc-
et vcllet iransire in Angliam ciim manu arniata, dictioncm. (Mari. 5.) Eodeni anno inoiiiia est Ma-
eonvcncruni in uiium Ludovicus rcx Fi.incorum, tildis uxor Stephaiii rcgis Aiiglortiin ~"°:Juhannes
Eustachiuslilius Stephani regis Anghjrum, Roheiius moiiaclms Sagicnsis fu scciindus C|iisro])iis insulc
comcs Peiiicensis, Henricus comes Canipaniensis, Man, quc esl inlcr Angliam cl llihcrniani, propin-
filius Thebaldicomilis, Gaufridtis eliain frater dticis quior i.imcn Anglie,quani Hihcrnie; undc ei c-pisco-
Noiiiiaiinic, ut ei Normannie cl Amicgavi comiialum pus ejtissiibjacci arehiepiseopo Eboraccnsi. Primus
ei ducalum Aqtiitanie, qtiem eiim tixore sua acce- B ihi ftteraf episcopus Winuindiis iiionachtis Savi-
perai, immo et omnem (erram suam aufcrrciit,quam nicnsis; sed proptcr crtidciitaicm suain expulsus
eiiam inler se lii quinqtic diviserunt. Hac re cognita, fuilct piivatus oculis. Moiiuuscst Willeinuiscpisco-
auditaciiamobsidioue Novimercaii (610), ubi onincs pus Diintimi. Moiiuus cst cti.iin Radulfus de Par-
predicli principes conveneraiil, cxcepto Gaufrido rona, comes Yiroiiiandonim, rtlinquciis jiarvulum
fratre suo, qui euin in Andegaveusi coraltalti pro filiiini nniiiine llugoncm, ct tiiiam liliam suli tulcla
posse impiignare dcbebai, 17 Ivalend. Aiigusti dux Galcrainii comilis MeHcnli, r.cpotis siu. Ilos infantes
Jfcnricus reccssit a Barljcfluvio, casitilo sciiicet pro susccperal ex UAOI-C sua jiiniorc, filia Willeiiui dttcis
virihus subventurus ohscsso. In ipsa nocic fulgor Aquitanortim. Primogciiitam nainqiic l.udovicus rcx
nimius, et postea quasi dracho iiigens visus est in Francorum duxerai, ex qua gcutiit duas lili.is. Mc-
c. lo diseurrerc ab occidcnte in orienlem. Snieiim riiui' nichilominus llemicus filius David rogis Sco-
«Jiiindtix ingeiUem cxercituin eiccioruin iniiiiuni lorutn. Moiilur et junior Willcrmus de Itoinnra,
el pedilum coiitraheret, reddilum csl casiciliun supcrstitc adliiic Willenno palre stio, niiiuiuciis
fraude ohservaniium, qnasi esset vi prcrcplum. Ei diios lilio: naios cx sorore Willermi coiniiis de
dtix Henriciis, qucm ctiam omnes ferc Normanni Albamaila. ]115I.]Aiino supeiiore fuit vindemia
exislimabant oiimeni terram suam in brevi ainissti- litia ct valde sera; imde ct viiniin nimis c.irum ct
i'uni, sapicnter se liabens, sua viriliter clefendendo (iini saporis fuil (012). lloc aulcm aiiuo ftiil vinde-
ab oninibiis, etiam ab inimicis laudatus est. Cii'ca mia icinporanea; sed viiuiin caiius (iiiani anno
yero finem mensis Augusti coilocalis miliiihus ad prcleriio; idcirco fiebanf vulgo elimn in Francia
cuslodiaiuNormaimie, ipsein Andegavensem comila- tabcrne cervisic et medonis, quod noslra memoria
tuiB jicrgens, Uindiufralrcm suuinGaufridum afilixit, in rctroacfis teniporihiis non fuit auditiim ss3. Gau-
doiiec cum co concordatus esl. Inde datis induciis in- fridus Arltir, qui transtiilerai hisloriam de rcgibtts
tcr eum et regem, preparavil se ad iransfreiandum Britoniiin de iiiitannico in Latinuiii, fit episcoptis
in Angliam; in qua re potesl admirari audatia ejus. Sancti Asaph in Norgualis. Stint itaquc hodie in
Eodem aiino cuidam in sonnis diclum cst, ut Gualia quatuor cpiscopalus, in Anglia decern et
iiia»us suas ct pcdcs Iruncarel, et sic salvus lierel. scplem. Jn oeto corum stint inonaclii in episcopali-
Qui cluin boc faccret, exjjiravil. Michael moiiachus bus sedibus—hoc in aliis provinciis aul litisquani
Becci factus est abbas Pratelli, in festivitate sancti aut raro invcnies; sed ideo in Anglia rcpcritiir,
Tbome apostoli 6S1. Eugenius papa Johanncm Ro- quia primi jiredicaiores Anglorum, scilicet Augtisti-
VAlli/ii LMJTlOfNLS.
481Michael—
aposloli desvni 8b. CS2Hic 2. addil: Hocanno inslituhimcst incapilulo Cisterciensi,iiealiquam
iiovam .ibbatiam sinemajori consiliocoiistruerent, quia numerus earum, que coiislruclre erantde illo ordinc,
usque ad quingcntas fere abbafias processerat. Post bujus anni capitiilum domnus Serlo abhas Savigneii
.apud Claramvallem remansil, curani abhalire suie volens rclinqiierc, cx boc.sihi el ecclesire pulans consu-
Iere. Ei quia boc tamdiu desideravcral el quresieral, uipote am.iior sanctitalis et quietis, ut iiiquicludiiies
et vanas exaliaiiones refugeret, visuin csl Bernardo abbati de Claravalle, ut
lainen monacbi Savigneii consentirciil. Mlsit crgo ejus peiitioni assentirel, si
el alium ahbatem cligerent. At illi dixerunt, consilium Philijipum priorein suttni, qui suasit cis, ut cederenl
ahbatuni, qui de illa domo exieraiit ct citraniare
eranf, stiper lioc se velle babere. Coiivenientes igilur abbates liabuciunl coiisilium, doinnum Sciloiiein
se nolle dimittere. Et tamen quia de rediiu ejus duhiiabant, duas aiias venerabiles personas elcgerunt, ut
vel unam earum babereiit. Sed ambe renueruiit. Nolens ergo Bernardus ahbas omnino desolalos esse
inonachos Savigneii, remisit cis doninum Serlonem, ut domum conservaret, doncc ipse iilttc venirel, et
ui tam ipsi quam domui consulerel. Ai. Tb. addil : Deposiio Yincentio ahbaie CasieHionensi, subrogafjc
Silvesler, nionachus Lira), vir venerande siroplicilatis. "~"Anno—audilum dcsv.nl8h.
i\VlM.
\vv:j) i>;ui!cui',non procui a <_/l]Ci'J>ouj'g. (611) A. 'iioll.
(0J0) Intcr Goumaict Gisorz. (612) Cf. supra col. 275.
 471 . SICEBERTi CEMELACENSIS i72
EOMAXOHUM.rilA^COI'.UM. AXGLOf.UM. A Yernolium, ad quod regem feslinare ah cxplor.ilori-
nus, Mcllitus, Justus, Laurentius, monachi fuermu JJUSaud*iei'at,tendehat. Cum stibifo YViHermiisde
•— in aliis oclo episcopalibiis sedibus canonici sccu- Paceio mandavit ci, quatinus Paccium (655) rcdirel,
iares; in una canonici rcguJares. Eodem anno Johan- ad quod i'cx c.omexcrciiu maxiino vcnicbal. Ule iin-
nes Romantis, qui fuerat monachus a puero Sancti piger et nescius more in suhvenicndo suis, retroacio
Sahe, el posl abbas Sancte Marie in Capilolio Ro- capite cqui lania festinafione cuin sociis remeavit,
mano, etrelicta eadem abbalia factus fueral mona- ut antequam Paccium pervenirciit, plurimi equo-
cbus Becci, pcrrexit Roraam, el indercdiens caput rum suorum aut morlui aut pene moiitii in via rc-
bcati Felicis niartyris, socii sancti Atidacti, aftulit inancreiit, Audilo ducis advcntu rcx maturiore con-
sectim, et graluito dedit illud ecclesie Becci. Pnllu- silio usus, liolnit ierram ejus inlrare: sed ipso dic
lanle pernifiosa doclrina Ilemici berelici, maxime Medantum rcdiit, Dux vero vocatus a Gisleberlo dc
in Guasconia, suscilavit Doininus spiritum puelle Tegulariis, combuxit Brueroles castrum Iiugonis de
junioris in illa provincia ad candem heresim coufu- Novo castello, et altwam quandam munilioncm,
tandam. Per triduum namque in unaquaque septi- Malculfivillam cognoroinaiam, silam in Dorcasino
mana jacebat absque voce, sensu, el etiam ahsque pago. Exinde rediens in Normanniam, et aiiligeiis
flatu ; et rediens postmodiim ad se, dicebat beatam L>Richerium dc Aquila, qui hoslibus ejus subsidiurn
Maiiam orare pro populo cbrisiiano, ct heatum ferebat, coegit eura de pace tenenda obsidcs dare,
Pelrum docuisse se orthodoxam fidem. Exinde de ct munitionem. Bomolini, ubi raplores et excommu-
fide noslra sapienter ct calholice disscrebat; et nicalos reeepiabat, igni tradidil. Circa vero finem
precipue beresim Hcnrici convincens, plurimos Augusli collocatis mililibus ad cuslodiam Norman-
ab eo seductos ati sinum sancfe matris ecclesie nie, ipse in Andegavensem comitafum pergcns, ob-1
revooabal. sedit niunitionem Moiilis Soreili, ubi jugi obsidione
(Jul. 16.) Tradita, ut prediclum est, muniiioiie coartans inclusos, AYillermumdoiiiinum ipsius ca-
Novimercati Ludovico regi Francorum , idem rex slri, qui paiies fratris suis juvabat, cum aliis j)Ju-
excrcitum stium ttsque Calvummontem (015) rcvo- libus militibus cepit. Hoc ilaquc infortunio el aliis
cavit. Al Henricus dux Normannie, collccfa non pluribus Gaufridus frater cjus coaclus cst cuni illo
minima manu electorum militum ct peditum, ca- recoiiciliari. Interea rex FraiicOrum de absentia du-
siramefatus est juxta fluvium Andelle; ubi residens cis nactus oportuniialem, instigante euro maxime
aliquaudiu affiixil illam pariem YYilcasini, que est comile RoJ)erlo fratre suo, qui duxerat relictam Ro-
inter Andellam etlttam fiumina, que ad ducafum (- tronis comitis Moritonie, ei cui idem.rex dederat
Normanie pertlnet. Sed Gaufridus comes Andega- castrum Dorcasinum (616), parlcm Burgi Tegula-
vorun) post mortem Henrici regis Anglorum con- riensis, el queiidani vicum castri Yernolii, voraci-
cessit eam ad tempus Ludovico regi Francorum, bus flamrais tradidil. Castrum eliam Naiinetiscurtis
sicut et inulta alia de dominicis terris ducatus Nor- apparatu bellico cingens, nicbil ei nocuit. Paucis
roannie concesserat quibusdam magnatibus ej'usdeKi exinde diebus evolulis, datis induciis inter rcgcm
provincie, ut eos facerel hoc modo promptiores ad et ducem, dux prcparavit se ad traiisfrelandum'; sed
ferendum sibi auxilium in subjiciendo suc dilioni antequam transirel, rex fecit reddere treguas. Ni-
predictum comilalum. Cotidie ilaque dux Henrictis c.hilominus taraen dux proposilum transfrctandi
in eam pO]iulalores mittebat ad quercndum viclualia dcserens, auram ad transeundum aplam juxla na«
hominibus et jumeiUissui exercitus; deslruxit ctiam valia operiebatur; in quo potcst animadveiii pro-
ibi et igni tradidit castellum Basclieriville, et duo bitas et audatia ejus.
alia castella Cbiireium el Slripinneium combussil. In capittilo Cisterciensi statulum est, ne ainplius
Hoc iclem significaiite fumo Francis, qui ex allera aliquam novairi abbatiam construerent, quia nume-
parte Itte fluminis castra posuerant, nec aliquid rus abbotiarum de illo orcline usque ad qiiingenlas
suis auxiiium ferentibus, munitionem ctiam Hugoiiis I:) fcre abbalias processcral. Morluo Conrado impera-
de Gornaco, quam Ferilatem (611) nominant, as- lore Romanorum, ut prcdiclum esu successit Fre-
sultti capiens igni tradidit, excepla turre, qtie in dericus nepos ejus. Eugenius papa fecil .(raiisfenl
ailo monte sila est. Denegabat enim idem Hugo pie- de Grcco in Lalinum lihrum Pelrum Daraasceiii""',
dicto duci delriium famulatum, et inimicos ejus ex- 1152. [1155.] Frcderictts 1. Ludovicus 15.
ira castrum Gornaci fovebal. Medianfe aufem mense Stephanus 17,
Augusti, Ludovicus rex exeicitum suura iecit trans- Hemicus dux Normannorum infra octavam epi-
ire Sequanam apud Mellentum ; quod dux audiens, plianie transiil in Angliam cum 56 iiavibus. Facta
et ipse copias suas per pontem Ycrnonis traducens, cst eclipsis solis 7 Kalend. Februarii circa 8 liorani,
. concito gradu cum aliquantis expcditis militibus ad luna 27. Dux Normannorum obsidens castrum mu-
VARI,£ LECTIONES. ;
"^Eugenius Damasceni in E. alia manus addit, eadem qnte ad a. 1128, Desunt ll\ 8'. ncquevero8b
• INOT.E.
(615) GiiavimoiU.prope Gisorz. (615) Pacv, ad fi, Eurc.
(014) La Ferte. (010) Dreux.
 475 CHRONICA. — AUCTARITJMROBERTI DE MONTE. 475
ROMAXORUM.rr.AXCor.UM. AXCLORUM. sidionem, acies e regione coiitra regem piignalurus
nitissimum Mamniesbciii, et liomincs regis Stepbaui ordinavit. Yerum iiiiercurrcnlibus religiosis perso-
in eo, ad deditionem coegit; licet iclemrex cum nis, et secreto cum summatihus, qui iu exercitu du-
pluribus railibiis armatorum in proximo esset. (J«JJ.) cis erant, iractantibus, ad hunc finem res dcducta
Obiit Gislebertus (617) iilius Ricardi, et sepullus est est, ut datis quinque dierum induciis, rex Stepba- \
apud Claram in cella, quam Gislebertus avus ejus iius propiiura castellum quod obsidebatur eveneret,
dederat monachis Becci. Successit atitem ei Roge- educiisTanium 80 milittim suoriim, qui supererant;
rius fraler suus. Post octavam p.ische Ludovicus naiii dux in quadara turre lignea 20 milites jam ce-
lex Francorum cum magno exercitu summo mane perat, exceptis 60 sagiltaiiis, quos decapitari fecc-
veniens de Medanta ad Vernonem, burgum extra rat. Hanc condilionem cum dux cognovisset, licet
muros positum combuxit, el villam oplimam et vi- sihi magno honori esset, graviter tulit, et in !tac
nearum feiiilem ; quam Longam villam nominant. dumtaxat parle de infideiitate suorum, qui eandcni
Irritaveral enim iram ejus Ricardus filius "Willermi condictioiiem interpositione sue fidei firmaver.iEt,
de Yernone, non veritus depredari riiercatores in conquestus, ne fidem illorum irrit.im faceret, pre-
conduciu ipsius. Gondrada comitissa Warvicensis dictum pactum concessil, Soluta esl ilaque obsidio,
ejecit custodes regis Stcpbani de muiiilione civitatis B que cirea Waliiigctort ordinata fuerat, rege Ste-
Warvic, el tradidil eandem munitionem Henrico phano Cravemense subverlenle. Nam anno pretcril©
duci Normaiinorum. Morluo Rogerio comite War- familia ducis Henrici, que Walingeforl incolcbat,
viccnsi, successit ei Henricus filius suus, natus ex iion solum castrum Breiewelle, qtiod diu eos impu-
Gondreda sorore ulerina Gaufridi comitis Mellenti. giiaveral, verum etiam caslellum, quod rex eliam
Mortrio etiam Symone comite Huntedoiiie, successit Stepbanus contra jus etfas erexerat apud abbaiianj
ci Simon filius ejus, quem genuerat ex iilia Robcrti Radingis, pessumdcdcrat. Exinde dux Henricus cum
comitis Lcgecestrie. Deccssitetiam David rex Scotie, 500 militibus obviavii Yvillermo de Guerceio pre-
vir admodum religiosus, ct successerunt ei duo sui sidi Oxinefordensi, et Ricardo de Luceio, ct Wii-
nepotes, quos Henricus iilius ejus, qui anno supe- lermo Martello, et sociis eorum venienlibus in ler~
riore obierat, ex filia Willermi comitis de Warenna, ram suam, et fugavit eos usque Oxiiiefo;i, et cepit
sorore videlicet uterina Gaufridi comitis Melienti, ex eis 20 militcs; predam autem innumerabilcra,
gcnuerat. Primogenitus horum, scilicet Melcomus, quam velites et levis aiinature viri, qui eum prose-
regnum Scotie adeptus esl; frater ejus Willermus cnli fueraiit, ex circumjacenle i'egione congregave-
comilatum Lodonensem 5S5. Mense Julio, 7 Idus raiil, jussit eis reddi quorura fueral, dicens, se IIOJI
""
cjusdem mensis, viam universe carnis ingressus est adhoc ut raperet, sed ut a rapina poteiilum popu-
venerabilis memoiie Eugenius III papa, vir admo- lum pauperum liberaref, venisse. Dux Normaiinie
dum religiosus, in elemrisinis largus, in iudiciis ju- cepit castrum muniiissimum el divitiis ojnilentum
Stus, onsnibus tam pauperibus quam divifibus affa- et cujusdam comitatus capud , scilicet Stanfort.
bilis et jocundus ; ad cujus tumuluni, qui ei in ec- Circa finem Julii mensis Ludovicus rex Francorum,
clcsia beali Petri venerahiliter facfus cst, miracula congregaiis maximum exercittim ex omni poiestafe
posf trausitum ejus stalim apparucrunt. (Jul. 9.) sua, ohsedit castruin Yernonis fere per 15 dies.
Successit eiConradus Sabinensis cpiscopus, aposto- Cumque nichil proliceret nec crebris assultibus nec
lice sedis in urhe diimtaxat in agendis episcopalibus, diversis rnachinis, ct comes Moiinorum, quos mo-
dtim papa deest, exantiqua consuetudine, pro di- derni Flandros nominant, in cujus mulliplici milHia
gmtale loci sui vicarius, qui erat natiOiie Romanus, rex maxime confidehal, veliet discedcre : ne prc-
vir grandevus ct apud Romanos auctoritale prccla- dicius rcx ingloritis rccederel, si oninino nichil pro-
rus, exinde vocatus A,nastasius IV, papa vidclicet fecisset, egit secrclis convenlionibus cl promissis
172"s. cuni Ricardo de Vernone, ut saitcm vexillura cjiis
Ilenricus dux Normannorum ol)scdit castrum j) ; in lurre levaretur, el eadem turris Goello fiiio lial- .
Cravemense, quod rex Stephanus fecerat haud pro- drici cuslodienda commiitcretur, qui uiriquc, regi
cul a Warengefort, quatinus milites ducis, qui in scilicet et Ricardo, beneficio casamcnli obnoxitis
predieto castro erant, a transitu pontis Tamisie erat. Mense Septemljri rex Francorum cu:n paucis
prohiberet. Capto pro majori parte castello Crave- veniens, et qtiasi latenter, combuxifquandam par-
mense, cum rex Steplianus illo appropinquaret cura tem burgi Yernolii.
non nimio apparatu hellico, ul suis sccundum con- Mortuo Willermo de Paceio ahsque liberis, red-
dictum subveniret, dux intrepidus, nec deserens ob- ditum cst castrura Paceii Roberlo filio Roberti co-
VARI/E LEGTIONES.
'"' Hic 2. addtt: Anno
presenti posl pentecosien veiiit Savigneium donnus Golsumus abbas Gislcrcn,
donnumque Serloncni secum reduxit; ef eleclus est in abbatem Savigncii donnus Ricardus de Curceio,
ejusdem ecclesie nionachus, qui in eadem abbalia in pruderitia et bonestale ab adolescentia excrevcrat,
atque in ea diu priorexiiteral; el paulo posl: Obiil et Gotsuinus quintus abbas Cistcrcicnsis, cui successit
Lambertus abbas.
NOT/E,
(017) De Ciara, filius Ricartii t!c Bienfaile.
m SJGEBERTI GEMBLACENSIS m
ROMAKOnUM.FJEtAXCORUM. ANGLORUSI. A Etdux henigne concessit, ut rex tota sua vila, si
mitis Legecesfrie, quia pertinebat ad lionoicm Bri- vellet, regnum tenerct; sic tamen, ut in presentia-
tolii (018), unde ille erat legitimus heres ex parte rum ipse rex et episcopi et ceferi potentes sacra-
matris sue. Discordia inler Symonem comitem roenlo fij'marent, quod dux posl niortem regis, si
Ebroicensem etfilios Ascelini Goelli, scilicel et Wii- ipseuuni superviverel, pacifice el absque contradi-
lermum Lupellum et Rogerium Balbum; qua inva- ctione regnum haberet. Juratum est etiam, quod
leseente, predictus comes fere totam terram eorum possesSiones, que direpte erant ab invasoriljus, ad
denopulatus est, absque firmitatibus (619). Nonis antiquos et legitimos possessores revocarentur, quo-
Augusli facto tonitruo magno circa occubitum soUs, rum fuerant tempore Hearici optimi regis ; de ca-
fulmen cecidit Becci in summitaie camini cujusdam siellis etiam, que post mortem predicti regis facta
camere site super preterfiueiitem aquam; el divi- fuerant, ut eveiierentur; quoruin multiludo ad
dens eundeni caminum, mediaiu partem ejusdejecil, 575 ^87 sunimam excreveral. Ranulfus comes Ce-
reliqua mcdietate stante C8C. Mulier quedam religiosa slrie moritur, relinquens successorem sui lionovis
de proviiiciaLothariensi, habens spiritum j)roplietie, Hugonem filium , nalum ex filia Robeiii comitis
inisit Jilleras capitulo Cislerciensi valde ohscuras et Gloecesiiie.Robertus de Montefoiii cepit avunculum
in "
quasi per iiilegiimeiitum loqueiites; quibus tameu suum Gualeraiinum comitem Mellenti, in colloquio
poteral aniniadverti, quod aliquantulum et teporem condicto haud procul a burgo Bernai. Obsesso ca-
ordinis et frigus notaret caritatis. Hec predixerat stro Orbec (621) ab bominibus coinilis Gualeranni,
Eugenio pape, quod circa octavum annum sui sa- in quo idem coroes lenebatur, tandem comes liber
cerdotii et pacem habiturus esselet vite fineni. Ter- diraissus est, reddita prius prediclo liepoti suo turre
cius Balduinus rex Jerosolimiianus, gratia Dei pre- de Moiilefoiii.
currente, diu obsidens civitatem Ascaloiiem, tandem 1155. [1151,]-Fredericus 2. Ludovicus 16.
cepit eam, et dedit eam Amalrico fralri suo, comiti Steplianus 18.
Joppensi. Rogerius rex Sicilie per aminiralios suos Ludovicus rex Francorum duxit uxorem iiliam
cepit Tonitam (620), urbem maximam in Afliica. Anforsi regis Hispaniarum. Caput regni hujus regis
Mortuo Ricardo episcopo Abrincensi in itineie civitas est Toletum ; quem, quia principatur regulis
Rome, cum illuc perrexisset causa ailercalioijis Arragoiiumet Gallicie, imperatorem Hispaniarum
duorurn electorum abbalie Montis sancti MicJiaelis, appellant. Walerannus comes Mellenti, obsidens
Herbertus capellanus ducis Normanie faettis cst epi- castrum Monlisfortis, fugatus est ignominiose a ne-
scoisas predicte sedis. (Aug. 10.) Mense Augusti, C
pote suo Roberlo, eversis duobus castellis, que ipse
cwz oetavas sancti Laurentii, moritur Eusfachius prope Montemfoiiem erexerat. Rogerius rex Siciiie
filius Stepliani regis Anglorum, quia predatus fue- moiitur i Kaiendas Marlii ; liuic successit Wilicr-
ral, ut quidani dicunt, terram sancli Edmundiregis muslilius suus, qtiein pater ante mortem suam su-
et martiris in ipsa feslivitale sancti Laurenlii. In bliroatum in regem consorlem regui fecerat. Hic
eisdem oclavis nascitur filius Henrico duci Norman- duxit filiam rcgis Navarrorum Garsie, sororem sci-
nie ex uxore sua Alienor comitissa Piclavensi. Yo- licet Sanccii
junioris ; et suscepil ex ea filium pri-
catus est idcm puer Willermus, quod nomen quasi
mogenitura, nominc Rogeiiuin. Moriuo, ut jiredir
proprium esl comitibus Pictavurtim et ducibus ctuni est, Hemico arcbiepiscopo Elioracensi, Ana-
Aquilanorum. Yenerabilis Bernardus primus abbas slasius papareslituit in candem sedem.Willermum,
Clarevallis, vir admirande rcligionis et doctiine cf- donans ei pallium, cl consecrans Rome in jiresen-
iicacis, Jiumane vite satisfecil moriendo ii Kalendas iia ejus Hugoneni de Puisat episcopum Dinielmi,
Scplemlms, relin^uens sapientie sue plurima docu- iiepolem Slepliani rcgis AngJorum. Hunc Willermunr
meiita, inaxime i.-j commeiitariis in cantica canti- Eugeriius papa deccssor Anaslasii deposuerat. Circa
corum. Cui successit Roberius Flandriia, qui erat Henricus dux Normannorum iransfrctavil ia
pasclia
abbas Duiiensis. Deeessit iiicliiloininus Ilemicus "^
Normaiiniam, el cepil revocare paulatim elpruden-
Murdac archiepiscopus Eboracensis, monaclius Ci- ler in
jus proprium sua doininica, que paler srius,
sterciensis.
urgeiite necessitatc, priinoribus Normanniead tcm-
Stepbanus rex Angloriim el Henricus duxNor- jjus concesserai, Inde profeclus in Aquitaniain re-
iiiannie, cognalns ejus, 8 Idus NovemJjiis, jttsticia bellionem quoiundam repressit. Wiilermus arclii-
de celo prospieieiite, concordati sunt Iioc modo. cpiscopusEboraceiisisreversusin Angliam, dum di-
Rex prius recognovit in conventu cpiscoporum et yina raisteiia consummat, hausto in ipso calice, ut
comitum ct reliquorum obiimatum hereditaiium aiunl, veneno, moritur. Cui succcssit Rogerius
S8S.
jus, «jucd dux Ilenricus habebat iu regnum Anglie. de Ponte episcopi, arcliidiaconus Cantuariensis
YARLE LECTIONES.
«^Nonis —staiilerfcsjHif 8i>. 5S7 numerus erasus esl in E. S8SPost hmc in E. aliti manus vtcerlum an
Roberli, inler lianc lineam el seqiteniem Insemit mtmeros III. XVII. XIX. MCLIV. eademque sequens VOM-
bulum Mense in rasura scripsit. Reiiquis omnibus hi numeri desunt, quod nnice reclum, Abhinc igilur, ms
SOTM.
(018) Bretenil, iiiier Evreux cf My.ilins. (620) Tuiiis.
/619) I. e. exceuiis casiollis. (621) Inter Lisicux et L'Aigle.
477 CHRONICA. — AUCTARIUM ItOBERTl DE MONTE. 47§
ROHAKORUH. FRANCORUJI. AXGLORUil. A Obiit 6 Kalendas Decembris Anastasius papa Ro-
' Mense manus; et successit ei Nicholaus episcopus Alba-
Maio, 6 Kalendas Junii, feria 5 infra octa-
vas pentecostes, monasterium beali MichaeUs de nensis, papa videlicet 175us, vocatus Adiianus IV,
Periculo maris post tribulaiionem, quam per quin- vir quidem religiosus et natione Anglicus, qui prius
quenmuiu fere jugem passum fuerat, Deo miserante fuerat abbas canoiiicorum regularium Sancti Rufi
aliquantulum respiravit, eiecto unanimiter ab omni iu Provincia, sed ab Eugenio predecessore suo fa-
corsventu B.oberto de Torinneio, priore claustrali c'.us fuerai episcopus Albauensis ^89, Moritur etiain
Beccensis monasterU. Eodem niense duxllenricus Gislebertus episcopus Pictavensis, vir religiosus et
rediens de Aquitania, Rotliomagi in die festivitalis multipUcis doctrine, qui psalmos et epislolas PauU
sancti JoJiannis Baptiste gratanter assensum pre- luculenter exposuit. Ludovicus rex Francorum gra-
huit predicte electioni, quam arehiepiscopus Ro- tia orationis perrexit ad Sanctum Jacobum de Gal-
thomagensis Hugo, vir summe religioriis et indu- licia, et ab imperalore Hispaniarum socero suo fa-
sirie, cum imperalrice malre ducis antea ut presen- vorabiliter in Hispania susceptus cst. Henricur. i JX
tes libentissime eonfirmaverant. Sequenli verc Normannorum 7 Idus Decenbris in Angliam trans-
mense, in festivitate sancte Marie Magdalene, pre- fretans, cum magno tripudio clericorum et laicorum
dictus electus benedietus esl in abbatem apud San- B exceptus est, 15 Kalendas Januarii, die dominica
olum Philibertuin de Monteforti ab Herbeiio epi- anle nativitatem Domini, apud We.slmonastcrium
•kopo Abiineatcrisi ct Girardo Sagiensi, presentibus ab oninibus electus et in regem unctus est a Theo-
*bbaiibus Rogerio Beccensi, Micbaele Pratellensi, baldo archiepiscopo Cautuaricnsi. AfTueruntctiain
Hugone de Sancto Salvatoi'e Constantini. Mense episcopi omnes Ahglici regni, Rogerius arcbiepi-
Augusto concordati sunt Ludovicus rex Francorum scopus Eboracensis, Ricardus episcopus Lundo-
et dux Normannorum IJanricus hoc modo. Rex red- niensis, Henricus WinlOniensis, Robeiius Linco-
didit ei duo castella, Yernum et Novum mercatum ; liensis, Gualterius Cestrensis, Gislebertus Herefdr-
e.t dux dedit ei dqo milia marcarum argenti pro re- densis, Robeiius Batcnsis, Joliannes Wingoriiieusis,
sarciendo dampno, qttod rex passus fuerat in ca- Robertus Exoniensis, Hilarius Cestrensis, Gosccli-
piendo, muniendo, tenendo easdeia firniitates. Rei- nus Salesberiensis, Galterius Roffensis, Nigellus
nabius de Castelliolo factus princeps Anliochie, Iieliensis, Wiilermus Nothvicensis, Hugo Duiielmen-
ducta Constantia relicta Raimundi principis, quem sis, Adalulfus Carlivcnsis. Affuerunt et de Nor-
Turci eodem anno, quo rex Francorum Ludovicus maimia vir religiosus ac. limens Deura veiierabiUs
de Jerusalem rediit, oceiderant, contra eosdem Tur- P Hugo arcbiepiscopus Rothoniagcnsis, Pliilippus
cos viriliter agens, tria caslella illis abslulit, que Bajocensis, Arriiilfus LexOYiensis, Hcrbcrtus Abiiii-
fuerant chrisiianoruin. Circa Kalendas Octobris ceusis episcopi. Affuercint comites regni illius, etde
Henricus dux Normannorum, sopita aaversa vali- rcgno Francorum Theodericus comes Flandrensis,
tudine, Deo miserante, qua jiericulose laboraverat, el alii plures. Facta est eclypsis Hine dorainica (625)
accitus a rege Fraiicorum cum cxercitu perrexil iu ante nataleiri Domini.
Wilcasinum, et pacificavit ciim rege Goscelinum 1155. Frederrcus 5. Ludovicus 18 6s0.
Crispinum. Inde rediens, obsedit Toiinneium fere Henricus 2.
per 15 dies, incipiens ij)i tria castella. Reddito ca- RexHenricuscepit revocarein juspropriun) urbes,
slello, et pacificato Ricardo filio comitis, qui illud casiella, villas, que ad coronam regni pertinebant,
municipium teiiuerat, audito veridico nuiuio de castella noviter facta destruendo, et expellendo de
riioiie Stepliani regis Anglorum, locutus cum matre regoo maxime Flandrenses ; et deponendo quosdam
sua imperatrice, convoeatisque fratribus suis, Gau- imagiriarios (621) et pseudocomites, quibus rex Ste-
fi ido et Willermo, et episcopis et optimalibus Nor- phaiius omniapene ad fiscum pertinentia mintis caute
mannie, venit Barbefluvium, et ibi per unum men- distribuerat. Factus esl terreraotus 15 Kalendas Fe-
sem expectavit ventum oportunum ad transffetan- Dbruarii 691,maxime in Burgundia, adeo ut ter in
dum. Obierat enim 8 Kalendas Novenbris Stepha- iioete feslivitatis sancte Prisce virginis sentirelur
nus rex Anglorum ; cujus corpus lumulatum Cst m apud Cluniacum ; et quoddam castelluni, quod erat
riionaslerio Fassehan (622)_ qiiod Malildis uxor ejus desertum, haud procul a Cluniaco situm, absortum
edificaverat, ubi ipsa et filius ejus primogenitus iret in abyssum ; et spatium, in quo castellum fue-
Eustachius sepulti sunt. Inlerira pax summa erat in rat, repleretur aqua inestimabilis profunditatis. Na5
Anglia, timore et amore Henrici ducis, quem omnes tus est Lundonie pridie Kalendas Martii, feria 2,
venturum et rcgem futurum non dubitabant. filius Henrico regi Anglorum ex uxore sua regina
VARL-ELECTIONES.
emissis, clironologia codicis E, inde ab a. TI40- lurbala, reslituitur. Sequentia Mense — Constantini desunt
8b. Ceterum in verbis f Ludovicus rex Fr. a incipit E6. 589vocatus Albanensis desunl 8>. Hic incipit
Roberti opus in edilione principe. C9° ita E. rell. ~~lita correclum ex Marcii; hoc habent 7b. 8d.
NOT^I.
(622) Feversliam. . 6241 Imaffinaire.
(625) Potius die Martis. 21 Dee. BOUQ.
 m SIGEJJERTI GEMBLACENSIS m
ItOMAXORUSI.FRAXCORUM ANGl.ORUM. A remlo regno Ilibe.rnie et Guiuermo iratn suo oando,
Alienor, et vocatus est jleiiricus. Jlenricus rcx An- cum obtimatibus suis tractavit. Quod quia matri
glorum exheredilavil Willermum Petirci dc Kothin- cjus imperatrici non jilacuil, interniissa est ad tem-
guehan, causa veiieficii, quod fucrat propinaltim p::s illa expeditio. Heiiricus episcopus Winthoiiie,
Ranulfo comili Ceslrie. In consortio liujus pesfis clam preniisso thesauro suo per abbalem Cluignia-
jilures parlieipes et conscii cxlilisse dicunlur. Hc cum alisque licentia regis et quasi latenter recessit
anno frequeiiter lerremotus per totam quadragesi- ab Anglia. Ideo rex Henricus oniuia casfella ej*us
inam accidit in Burgundia ct Langobardia ; 18 Ka- pessundedit M~.
iendas Maii, fcria 5 etiam apud Montem sancti Mi- 1156. Fredericus 5. Ludovicus 19. Hcnricus 2.
chaclis lcrrcniotum. sensimus ante soiis ortum. Mor- Rex Hemicus transfretattirus apud DovTammare
luo Roiierio Exoniensi episcopo, successil Roberlus intravit, et appuiil apud Wisant, In puiificalione
dccanus Salesberie. Morluus est Balduimis de Re- sancle Marie fuit Rolhomagi; et in sequenti ebdo-
divers, et successit Ricairdus filius ej'us "'.'. Domi- inada locutus est cum rege Francorum Ludovico in
nica post octavam pascbe, videlicet i Idus Aprilis, confinio Normannie et Francie. Inderediens Rotho-
Ilenricus rcx apud Warengefoii fecit obtimales An- magum, venerunt ad eum Terricus Flandrensium
"
glici regni jurare fidelitalem Guillermo primogenito comes, et uxor cjus, amila ipsius regis, et Gaufre-
suo, de regno Anglie; el si idem puer inuiialura dus frater ejus. Sed Gaufrcdo non suscipieiiie ea
niorte occuroberet, Henrico fralri suo. S.opiladis- que illi a regc offereliantur, recessit in Andcgaven-
cordia, quc erat inter regem Angloruro Henricum sem pagum, et rex Henricus e vesligio illuni sub-
el Rogerium filium Milonis de Gloeceslria propter secutus est 596.Circa hoc tempus inundatione Ty-
turrera Gloccestrie, Hugo de Mortuomari, vir arro- heris facta non modica, Ronic in quadam insula
gaiitissimus et de se presumens munivit castella ejusdem fluminis, in ecclesiola antiqua, inveiitum
sua contra regem. Ilico rex Ilemicus obsedif omnia est in quodam sarcofaco corpus beati Bartholomei
casteila ipsius, id est Bruge, Wigemore, Cleo!>erei, aposloli, totum integrum excepto corio, quod re—
quorum ultimum post aliquantulum lemporis cepit inansit Benevenli, quando Otho imperator eapta ea-
ct deslruxit. 15 Kalendas Julii, prima hora nocfis, dem civitate corpus predicti aposloli translulit Ro-
eclypsis lune accidit. Mense Julio, Nonis ejtisdem, mani, sicut due labuie eree demonstraiil, scripte
Ilugo de Mortuomari pacificatus csi cura rege Ilcn- lilleris Grecis et Latiuis, que repeiie fuerunt cum
rico, redditis castellis Bruge et Wigenlore. Garne- corpore apostoli. Repertum est eliam in eadem cc-
rius abbas Majorismonaslerii morilur, et successit (r clesia corpus Paulini Noiani episcopi. Gaufridus fra-
Robert>is nalione Brito.Mortuo Rogerio filio Milonis ter Heniici regis Anglorum, expulso Hoelio comile
de Gloecestria, comite Herefordensi, successit ei Brilannie, cepit Nanneticam civitateni, eonsentien-
Gaulerus frater ejus in paternam Tiereditatem fan- tibiis civibus. Guillermus rex Sicilic civitatem Bar
lum ; nam comilatum Herefortet civitatem Gloece- funditus everlit, preter ecclesiam sancti Nicholai;
strie rex Henricus reiinuii iu manu sua. Fredericus quia ciyes illius Grecis favCntes, nequissime conlra
rex Aiemannorum Romam perrexit, et ab Adriano ipsum conspiraverant. Grecos etiam lerra et mari
papa coiitra Romanorum Voluiitatem receptus et in idem rex superavit, et de spoliis eorum locuplcta-
ecclesia beati Petri in imperatorem ab e'o est con- lus cst, et ea que perdiderat caslella et civitates in
secratus. Yolens ariiem ullra progredi, scilicet in jus proprium revocavit, Exhereditavit etiam comi-
Apuliani, — condixeranl enim sibi perlegatos suos lem Robertum de Basenvilla cognalum suum, quia
ipse ct Manuel imperalor Coiislaiilinopolilamis, qui ab ipso desciverat. Nichilominus eum papa Adriano
duxerat sororem ej*us ss3, ut venientes ex uiversis pacem fecit, concedendo ei consecrationes episco-
partibus pessundareiit regnum Apulie et regem ejus poruni regni sui et ducatus, sieut antiquilus eas
Guillermum —.mtitala protinus volunlate in pritriam babuit ecclesia Roraana ; unde discordia fuerat in-
si'am se recepit. Ncc lamcn Guillermo.regi Apulie ID ler palrem suum regem Rogerium, et liinoceniiuin
Lflluin defiiil. Naro Robertus comes de Basevilla, et Eugenium Romanos pontilices. Idem vcro apo-
qui eial cognaUis.194ejus, et Ricardus de Liug. co- stoiicus concessit ei regnum Sicilie et ducatuin
riies Andrie, putaiites regem mortuum, cum non Apulie el jirincipaluin Gapue 697.In octavis pente-
esset, — egrotaverat enim, sed tamen postca con- costes Hugc Rotbomagensis archiejjiscopus et Ro-
valuit — per rcgnuin ApuJie graviler deJjaeliati sunf-, trocus Ebroicensis et Ricardus Coiistanticnsis ct
Circa festum sancti Michaelis Hemicus rex Anglo- llerberlus Abrincatensis episcopi apud Moreloiiiuiii.
runi, liabifo concil.io apnd Winceslre, de conqui-' levaverunt corpus beati Firmati. Cum autem ar-
VmiM LECTIONES.
"" tla corrcctum rn£•. rnus
Mortuus •—ejus desunt 8b. q. d. s. e, jam erasa sunt tn Ji.
fuerat: qm69Gbabel)at, in conjugio cognatam. *~".Hic desinit prima manus in 8d., C/J«Bhucusque omnia
scripsit, Hic desinit primamanus hiE. Qumsequitiir,ipsiusvidetur esse Roberii. Desinit quoque 2. in
verbis Andegavensem pagum, quibus alia maniis addidit: cum iia coartavit, ut secum pacem facere compel-
leret, nullumque ex casiellis quos tenebal ei reliquid preter Nannetenseni urbem; pccuniam tamen jier
annos singulos se ei datiiriini promisit. ''97Post luecin E. airamcniumvaulo mutalur; mdntis eadem, scd
aum mox in habilum incidit mimts culiv.m.
 481 CIIRONICA. — AUCTARIUMROBERTI DE MONT2. 482
HO.MAXORUM. FRAXCORUM.A.NGLORUM. A hac de causa major pars Briitannoium receperunt
chiepiscopus inde ad Montem saneti Micbaelis ora- comitcm Conanum in ducem Briitamiie, extepto
tionis et nos visitandi gratia venisset, et nos suai Johanne Dolensi, qui adhucpro virihus Conano et
jocunda exhortatione el coilocutione quatuor diesi coadjut.oribus cjus resistit. Fredericus imperator
exhilarassel, altare crucillxi fecit consecrari ah Jicr- Alemannorum duxit iiliam GuiUermi coniitis Ma-
berto Abrincatensi episcopo 0 fcria ; ipseverose- sconensis (625), et cepit cum ca civitatem Yesou-
quenii sabbalo altore beate Marie in cripta aqttilo-- tioiiem et alias multas, quas pater cjus tenuerat de
lioli novitcr reedificatum consecravit. In qtio aliaiii duce Burgundie. Pars lamcn iilius liouoris quedam
rcposuimus reliquias vestimentorum, ut putamus, reraansit Rainaldo comiti, palrtio cjusdem puclle ~0i.
ipsius doniine nostre, quas in pixide jjltimbea ii)1 1157. Fredericus 6. Ludoiicits 20. Ilenricus. 5.
veteri ara ibidera reppereramus "~s. In pago Pari-
siaceiisl cappa Sa.lvaloris nostri monasteiio Argen- Yenerabilis Pctrus Clugniaceiisis abbas 8 KaJen-
loilo divina revclatione reperta est, incor.subtilis ct das Januaili ingrcsstis est viara universe carnis(62t>),
subrufi coloris ; quam, sicul litere ctim ca rcperie, Guiilerraus rex Sieilie navali cxpeJiiione per adsii-
fcidicabanl, gloriosa mater dlius fecit ci cum adhtic; ralios suos ccpit Sibillam civitafem iselropolin), sj,
essc-tpner. 5 Kalcndas Juiiii, feiia i, vigilia ascen-. B iam inler AiTricaine! BabiJonein. Est autcm eadem
sionis Doniini, circa meiidiem, per dimidiam fere civitas caput rcgui insulc Gcrp, in qua ideru rex
boram cirCulus maxime laliludinis apparuit in cir- habitatores cliristianos inmisii, c( eis archiepisco-
cuitu solis, ignei etcerulci coloris. Obiit Guiilermus pum prefecit, Sabbalp infra ccfavas. pasche, in
primogenitus filius Henrici regis Anglorum, cl se- Abrincaiiiio, villa que vccatur Landa Aronis, clrca
pultus cst Radingis ad pedes Ilenrici regis proavi liieridiem qtiasi de icira cmcrgens ttirbo roaximus,
sui. Obiil nichiloiriinus Adalulftis , primtis episco- queqtie proxiraa involvit et rapuif; ad ultimum
pus de Carloil. Obiifeliam Gislebertus dc Ganl.Et quasi quedam columpr.a rubei et cerulei coloiis
Synion juvenis, filius comitis Symonis, cum care- stsb turbine ascendeiite in sublime stelit, et vitlc-
ret terra, dono regis IJcnrici accejiit fiiiam cjiisiiiii- bantur [et aiidichantur quasi sagitfe ct lancee in
cam ctKii honorc cjus 599. llenrictis rex Anglonim ipsa columpna dcllgi, licet non appareret intuenli-'
cepit caslrum Mirebelltim, et Chinoneiii longa oh- lius qui cas agitaret. In turbine qtti stabat super co-
sidione. Lohdunum vero est ei reddituro, quando lumpnam, apparcbanl quasi diverse species volu-
paeilicalus est cum co Gaufridus frater stius, liae cruin iu eodem voiiiaiilium. Subsccuta est illic®iu
coiidillore inlerposila; quod rcx daret ci singulis eadem villa mortalifas homiiiuri), iiuer quos ctdo-
aniiis milie libras Anglicc monetc, cl duo milia li- C minus viile occubuil. Nec solum in illavilla, scd
brtvs Aiiciegavensis; et ita Dco favcntc discordia, eliam in mullis locis Normannie et finiiimarum re-
que diu diiraveral inter eos, mcnse Julio so])ita cst. gioiium, mortalitas Iioc annocrassata est. Monacbi
Moriuo Alano episcopo Rodoncnsi, successil ei Sic- clausirales Ciuniaci lumuliuaria eleclione, immo in-
jfiiaims abbas Sancti Florcntii, vir rcligiosus cl G0° liiisionc, quemlam scniilaicum Roberlum Grossuis,
litteratus et eloquens. Obiil ciiam Ingclbandus ar- cognaium coraitis Flandrie, pro parenlela sua cle-
chiepiscopus Turoncnsis , ct successit ci Gotho gcrunl, rcciainaiiiilius malurioribus viris cthonestis
Biitio episcopus Sancli Jiriocci. Coiianus comes dc personis, qtie de eodein monaslerio ad pasioralem
Richemont veniens de Anglia in lninorem Britan- curam asstimpti fueraul. Obiit Girardtis episcopus
niam, obsedit .urhem Rcdonensem et cepit, fugala Sagicnsis.
Eudone vicecomite vilrico suo. IIuc anno fulgura llenricus rcx Anglorum posl octavas pasche apud
et tempestates niensc Jttlio frcqiicnter in_Normanjiia Barhefiuvium transivit. in Angliam, ci Malchomus
accideiiinl. Undein pluiibus locis messis periii, ct rcx Scotorum rcddidit ei, quicquid bahebaf de do-
Jinmines fulgurati iiiierierunt. Subsecuta est lia- minio stio, id esl civilalem Carltiith, Caslrum puel-
Lundantia pluvic, que ccpil medio mense Augusfi, ,- C05Bacnbtirc, Novum castrum supcr Tynam,
j Iarum
que impedivil et colleclioueiii mcssium ci. stibse- clcomilatum Lodonenscm. Et rcx reddidit ci comi-
queiitem scniiiium sparsionem. Ex qua jugi inunda- talnin Huntedoiiie. SimiJilcr Guilleiinus fliius Sl.>
lione pluviarum, que diu . uuravit, raulle turres ct phnni regis.qui crat comes civii.itis ConsiaiHiaruin,
ecclesic el antique raaceiic in Normamiia cl Anglia id csi Morilonii, ct in Auglia comes Sm')'c-ie,id csi
coiiiierunt. Radulfus dc Fulgeriis ccpil in quodain de Viarenna, propier fiiiam tercii Gii.illenni c'c Wa-
confiictu Eudoneiii vicecomitciu dc Porrehoil; et rcnna, qnam duxerat, reddidif ei Penevesel ci Nor-
YARIiE LECTIONES.
"mCum ]'ci)pereramus desuni 81'.8b. c99Et Svmon —
""' cjus in E. posica additum, sed manii eaacm. Extat
quoqtte in 8>>.8d. 8''; dee.st7i>. r. e. CJY/SMJ"JJ
deesl 8->.8''. ~~lduxit filiam — "~~
puelle in E. poslca udiii-
liim, sed manu ettdem. Adesl quoquc in 8!l.'8' 1. at Fredericus — puclle deesi !>•. uuellaruiii in E. ertt-
snm. deest&i. 8". adesllK
NOT.E
(02o) Macon. Sed crrat Robcrius; Beafnx r'cnim :" ' (028) A. 1150, Rolicrtus enim ann""> :-;
-iiiia fuit Rainaldi III comitis Bui-uiidV ^*
Guillelmi. .
483* SIGEBERTI GEMBLACENSIS 481
RO.MASORUM.'FRANCOIUIM.ANGLORU.M. A soli cum co remauserant, idem rexvix.cogi potuit
vvitli et quicquid tenebal de corona sua, ct omnes ul jecederet, Hunc casum christianorum terremotus
munitiones proprias lam in Normannia, quam in subsecutus est; maxiroe in transmarinis partibus.
Anglia; et rex fecit eum .Jiabere quicquid Slcplianus Stolus etiam amiralii Babilonie per mensem unum
patcr ejus habuit in anno et die, quo rex Henricus obsedit Acaron, cum anno preterilo et de Babilone
avus ejus fuit vivus et morluus. Hugo Bigotus ca- ct de Damasco rex Jerusalem habuisset tribulum.
stella sua regi reddidit. Mortuo Ludovico prinio ab- Amalricus comes Jojipe, frater regis Balduini,duxit
bate Sancti Georgii Baucherii viile (027), siiccessil filiam Goscelini de Torvaissel, qui quondam fuerat,
ei Yictor, nionachus Saucti Yictoiis. Rogerius antequam eam Agareni cepissent, comes Rages,
Aquila.vir religiosus ac limcns Deuiri, monacbiis quam moderni nunc Roliais vocant. Hemicus rex
Ciuniacensis, factus est abbas Sancli Audoeni Ro- Anglie, subjectis ai libifum Walensibus, et restitu-
ibomagensis, Frelierio se demilteiile propler iniir- lis terris et munitioiiibus baronibus suis, quas tem-
mitatem e°3. Ten.icus COIDCS Flandrensis ct uxor pore Siephani regis Walenses super eos ccperant,
cjus, amila llenrici regis Angiorum, perrexeruiit Je- exlirpatis nemoribus et viis patefaclis, castrum Ro-
rusalem, et dimiserunt Pliilippum fiiium suum ct velent firmavil, et dedit illud Hugoni de Bellocampo;
tolam ierram suam in manu IlenriciregisAnglorum. "*"et aliu'd castrum, scilicet Hasiugewerche fecit, et
Circa feslivilalem sancli Jobannis bapliste rex Heii- inter duo hec caslra unam domum militibus templi.
ricusprepaiavit niaximam expedicionem, itautduo JMenseSepfcmbri natus est -Heroieo regi Anglorum
milites de tola Anglia lercium pararcnt, acl oppri- filius, et vocatus est Richardtfs 60G.-
nv-ndum GualeiJbes tciTa et maii 601.Algarenicivi- 1158. Fredericus 7. Ludovicus 21. .
ls'.<5ii)Ali»:iriaiiiiu Hispania supcr christianos,quam Henricus k.
anUser.inl, obsidione cum lioiinullis caslellis iterum Fredeiicus imperalor Alemannorum, post pa-
ceperunt, fugalo Aiiforsio imperalore Hispaniarum. sclia (G28)transiens Alpes, obsedit urbem nobilissi-
Mors ipsitis impcratoris subsecuta est prc dolore et mam Mediolanensem, et post longam obsidionera
pudore ej'usdcni fuge, el discordia inter filios suos reddita urbe et obsidibus datis (Sept. 8), processit
facla. cst. Deposito Rolberto abbale Cluniacensi et ulleiius ad oppressionem, si posset, Willermi regis
mortilo et sociis suis in reditu a Roma, Hugo prior Sic.iiie.Mortuo Senche rege Hispaniarum, successit
Claustrensis factus est alriias.Cluniacensis 608. ei filius suus, natus ex filia Garsie regis Navarorum.
Ruptis indutiis, que erant inter Baldtiinum regem Morilur etiam Gaufridus archiepiscopus Burdegalen-
Jerusalem et Lodari filium Sangtiin, regem Hala- (-, sis, vir religiosus et verbi Dei seminator egregius.
prie, propter jrredam Sarraccnorum,cjuamrcx Bal- Decessit nichilominus Telbaldus episcopns Parisia-
duinus inconsulte cepcrat, pagani obsederuutcivi- censis. In festivitate sancti Johannis haptiste Hen-
tatem Abilinam, que aniiquUus dicla fuit Cesarea ricus rex Aiiglorum mililaribus armis accinxit apud
Philippi, et omnes vicos dcstruxerunl preter prin- Carluid Yillerraum filium regis StepJiaui, comilem
cipalem nlunitionem. Sed tamdem advenlu vivifice Moritouii et de Warenua, quem comitatum habet
crticis et cxercitu christiartoruiu, recedentibus pa- propler -filiam AVillermicomitis de Warcnna, quam
ganis ad lemptis. iterum veneruut, etregemBaldui- duxerat. (Jui Willermus mortuus fuei-at in expedi-
niii)), quijam copias sui exercitiis dimiserat, nicliil tione Jerosolimitana607.(Jul.26) Mortuo Gaufrido co •
niiiius quam insidias sperantem, Iriparatum iiivene- mite Nannetensi, fratre Hcnrici rcgis Anglie, mense
runt;et trucidatis muitis ex militibus templi, qui Julio, Henricus rex mense Auguslo transfretavit in
A'ARL^ LECTIONES.
605 niorttio — infirm. desunt 8K 8b. eoi Abhinc in E. mdnns alia, et atramenlum mula-
"~~Post
iui: J 6?s Hqjosito — Clun. desunl 8b. at non 8h. 60° desinunt codd. 5a. 5h, limc -
8b. addit : Aiiiio ab incariiatione Domini 1157. 15. Kal. Julii , jirocessit Conventus cum ab-
bate suo Richardo cle Rlosevilla a Mortuo inari, missus a donno Stephano, tunc abbate Mortui maris,
el venit in hunc locum qui dicilur Bolum, situm in territorio Rolhomagensi. Mullis namque precibus
Karildis impeiatnx, filia Magni Henrici regis Anglie et mater illiistris Henrici rcgis Anglie, a predicto
StepiiaiiO gbbaie Morttii maris obtiiiuit, ut conventus inde milteretur ad construendam— abbaliam
Cisterciensis ordinis, ad laudein et honoreiii Dei et lieate Marie omniumque sanclorum. Qum au-
lem apud Robertum sequuntur sub hoc anno, ea 8S. ita amptidvit, teste Bouquel: Anno 1158 Gaufridus filius
secuiidus impeiittricis, fraier regis Anglorum et comes Brilonum, universe carnis ingressus est viam 7,
Kal. Augusii; qui in eadem urbe NaniieUuisiiim, cujus comes exsliterat, cum magno honore sepultus est,
Ilenricus rex Anglorum, Wallia sibi subjugaia et omni facta tributaria, vigUia assumplionis sanctre Marire
transfrclavit iii Normauniam. (Jui citius veniess Rutomagum, accepit collocutioiiem arege Francorum,, vi-
dolicet 5. feria, 2. Kal. Septenibris inlcr GisOrsct Novum mercatum, et cum prrelatis sanctre ecclesire et ba-
ronibus ulriusque provincire. Justilia igitur de ceio prospiciente, rcx Francorum Ludovicus coram predictis
pei-sonis filiam suain cx secunda sua muliere piimogcjiitaia, nomine Constantiam, dimidium annum ali-
quanlulum excedenlem, dedit Hemico secundo filio regis Angiorum, tres fere annos habenti, cum teto
Veugesim elmunitionibus ejusdem, quod anlirjuitus oiim ftieratregis Anglorum. Cujus tamen terrre et om-
niiim niuiiilionum rex Francoiuin relinuit custodiam usqtie ad nubiles annospuClla;, haciamen dmsione,
ulsi lilius rcgis Anglorum moriatur ante maritalem ipsius puc-U;e coputalionem, sectuudus vel lertius vti
ccleri duccrenl eam uxorem, sub dolis noiriine a rege Anglorum recipienles in Anglia ci*"viiaten).yBCOii2ieu-
NoTJi;.--
(02/. bU-Georgcs de Bosclierville proj)e Roiho- (028.) D. 14 Juim fuit adhuc AumsUe.
raagum.
185 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE, 48G
P-OMASORUM.FRANCORUH. AXGLORUH. A et Gervasio clerico Thome cancellarii et Adam scriba
NoEBanniam, el locutus cum rege Francorum Ludo- Roberii abbalis. Ipsa die perrexil ad Pontein Urso-
vico super Ellara fluvium de pace et de matrimonio nis, et divisil ibi minislris suis et ordinavil, quo-
coiitrahendo inter fiUum suum Uenrictim et filiam modo castrum illad reedificareiur. Iiide discedcns
regis Francorum Margaritam, et preslitis liinc inde cuiu manu armala peiTexit ad suscipiendum urbem
sacramentis, rex Anglie venit Argentomagum, el in Nannetis. Qua accejita et disposita ad lihiluro, pau-
festo nalivitatis beate Marie ibidem jussit submoveri cis inlerposilis diebus, cum innumerabili exercilu
exercifum tolius Normannie, ut essent apud Abiin- 5 feria obseciil castrum Toarci, et 6 feria ejusdem
cas in festivilale sancti MicliaeUs, iluri super Cona- septimane cepit, Posl aliquantulum lemporis perre-
num ducem Britannie, nisi redderet regi civitalem xit oJiviam Ludovico regi Francorum, venienti gra-
Nanneticara, quam iiivaserat. Exinde rex evocatus a lia orationis atl Montem sancti Michaelis de periculo
rege Francorum, cum jiaucis venit Parisius, et ine- maris. Quem, ex quo intravit in ducatum Norman-
stimabili honore a rege Ludovico et a Conslainia nie, deduxit ct suis impensis decenlissime procura-
regina et a proceribus regni exceptus est, gaudenti- .vil. Rqhcrlus de Sancfo Pancralio, monaclius San-'
bus Francis et de paceduorum reguiri et de adventu cti Michae.lis de Monte, factus cst abbas Ccrnclicr.-
tanli iiospitis tripudianlibus. Ipse autem magnifice I) g-iseos_jn festivitale vero bcati Clemcnlis dic domi-
et dapsililer se agens circa omiies, eimaxime circa nica venenuit uterque rex acl Montcm beali archan-
ecclesias ct pauperes Christi; nusquam in aliqua ec- gel|, et cum magno tripudio tam clerici quam po-
clesia cum processione voluit suscipi, licet a rege puli, itum cst regi Francorum obyiam. In ipsa au-
Francorum, immo pene ab omnibus, et precibus et lem processione, excepto conventu moiiachorura et
obsecrationUms ut id ageret urgeretur. Inde rediens clericorum et j)leJ)e innumcra, fucrunt duo surami
filiam regis Franeie secum adduxit, el eam ad custo- : ponlifices, unus arcliiepiscopus et alter cpiscopus,
diendum et nutriendum Roberto de NovoBurgo fideli et quinque abbates. Audita missa rcclierunl Abriii-
suo tradidit. cas, deducciite illuiri regc, ct iiiniiroeiis regiis riiu
Mense Septcmbri 9 Kalend. Oclobris, natus est neribus tam iliuro quam suos usque ad fiiics sui du-
fiiius Henrico regi Anglorum, et vocatc.s est Gaufrc- catus prosequente.
dus. In feslivitate sancli Michaelis venil Conanus Ifense. Decenbri concordali siiiit icx Hcnricus et
comes RcdOnensis et stti Briianni cum eo Abrincas, comesBlesensis Tlicobalduscognatusejtisliocmodo.
etreddiditregi urbem Namie.tis ctim toio coniilalu Comes Tbeobaldus reddidit rcgi duo caslra; Amba-
Medie, valcnte, ut fertur, GOmilia solidorum Andc- P zium et Fractam vallcm; el Rotrodus comes Mori-
gavensis monele, Iude venit rcx ad Monicm sancti tonic, sororiusejus — siquidem unam sororum cjus
Michaelis, et audita missa ad majus alfare, con)c,dit Odo dux Burgttiidie, aliam prediclus comes Rodro-
in refectorio monachorum cum baronibus suis. cus, qui iisilatius dicitur comes Perticensis, teiiiam
Quod ut faceret, vix abbas Robertus mtillis precibus Willerraus Goiel — hic inquam Rodroeus reddidit
cxtorsit ab eo. Postea in nova camcra abbatls 60S Henrico regi duo castra, Moiinas el Boniim Molinun),
concessit ecclesias Poutis Ursouis Sancto Mich.ieH quc erant doniinia ducis >Torinaiinie.Sed post mor-
el ahbali et monacbis ejusdcm loci, prescnle Ro- tem regis Ilenrici Rolrocus CI°comcs, pater hujus
bcrio abbale et Ranulfo priore el Manerio nionacho Rotroci. occupaveial ca. Rex autem llenricus cou-
VARIJ5 LECTIONES.
sem et mille libras, et liscum 500 niilifum; in Normannia civitatem Abrincatensem et duo casfella cl niille
libras, et fiscuiu 200 niilitum. Cujus paclionis fidcjussores exstilcrunl episcopi utriusquc parfis. Mense
Septembri Henricus rex Angioniin perrexil Parisius, ut filiam regis, quam suo filio accepcral, adduceret
' in Nornianniam. Cui cum rexFrancoriim Ludovicus cum magno lionore et coniitatu veniret in olrviam, in
aula Parisiensi regia, uilanto regi cjportiiif, apparata, cum magno omnium tiipudio eum suscepit. Qui cum
dieilla sero admirabili omnibus dilectione et dilectionis alteiii.itione simul comedissent, rcx Francoium in
crastino eum cum filia sua iisquc Medantam conduxit, in adveniu regis Anglorinn el reccssu oinnibus ne-
ctssariis ,ab eodem rege Francorum largiter attribulis. Eodem mense iiatus estfilius quartus regi Angloiura
in Anglia, noraine Gaufridus. Henricus rex Anglorum eodem mense cum magno mililum exercitu invadit
Britones; qui adventu ejus noii modice attoniii, reddentes ei civitatem Narinelensium eOruin prreciusiam,
cujus fraler ejusdem regis comes exstilerat, omnes ejus dominio se subdiderunl. Incepto igitur caslelio
Ursiponte, a Sancto Michaele duobus distante miliaribus, rex Henricus cum magno o.xercilu obsedit Thoars.
castellum inexpugnabile in coiiiiiiio Pictavorum et Andegavorum. Cui in triduo capto caslello usque ad lur-
rim, et ttirris reddita est, comite ejusdcm exptilso. Mense Novembii, cuni rex Francorum ad oralioncs
saiicti MichaeJis de periculo maiis proficisceretur, rex Anglorum obvians ei, cum maximo honore recepit
eum apud Paceium, apud Ebroicas et Novum Burgum, ut videret filiam suam, quse ibi alebatur. Deinde
apud Beccum soleinni proccssione ambo reges susceptistint, in qua fuerunt tres cpiscopi et alise plures per-
sonre; ibique illa nocte qiiieveruiit, rex Franeice in aula majori, et rex Anglire in alia. Hoc enim decreverat
rex Anglire, ut seraper rex Francorum deccntiori liospitio quiescerei. Hoc in loco dixit rex Fiancorum, ne-
minem se posse tantum diligere, quantum regem Anglorum. Miraliile dictu! Qtiis unquam audivit, regesAn-
glorum et Francorum tanta dilectione copulari ? Inde cum discederent, rex Anglorum fecit sociciatero regi
Francorura per civitates suas et eastella usque Sanctum Micbaelem, et per Rolomagum usqtie Franciam,
invenieiis ei in omni itincre aiilueiiter necessaiia. Eodem mense, oblentti regls Francorum, filu comitis
Theobaldi fecerunt '~~ pacem regi Anglorum; nam antea inimici fucrant ad iiivicem. C08 comedit — al)batis
desttril 8b. 81'. Rob. — Ccrn. desv.nl 8!>.81'. "° rofocus E.
 487 SIGEBERTI GEM.BLACENSIS 4Sg
"
R0MAX0RUM. URANCORU.M,ANGLORU.M. A goruro, qui Salvatorem riostrum infaiiicro adorave-
eessiteidein RotrOco Bellismuui caslrum, et ille fe- runt in Betbleem, in quadam velcri capella juxta
> cit regi propter hoc hommagium. Eodem anno llo- urbem Mediolaiium, et pro timore Frederici impera-
bertus abbas Saiicti Michaelis, meliorans auro et.ar- loris Alemaiinorum, qui eandein urlicm obsidore vc-
gento quedam autiquata in capsa sancli Auberti epi- niebat, levata et incivitatc posita. Balduinus rcx
scopi, iiivenit im ea ossa ijisius saneli, excepto ca- Jerosoliraitanus cepit super paganos Gesaream ma-
pite, quod per se reservatur. i.n eadem eccjesia in gnam Palesiiiie, baufprocul silam ab Aiitiochia. Ce-
vase argenteo. Invenit etiain cum eodem corpore lit- pil.etiam caslrum Harcnc, quod commendavil Rai-
teras testificantes id ipsum, etquandam tabulam vi- naldo de Sancto Yalerieo.
lidi marriioris G11. Repositum est iterum corpus 115!). Frcdericus 8. Lttdovicus 22,
beali coufessoris el episcopi Auberti in eadeni capsa Ilehricus 5:
in tribus ligaturis, et marmor, et vetus lireve cum
novo, in quo indicatur, sub quo anno dominice in- Rex G12Hcnricus egit soleiniiialero natalis Doroini
-carnafionis et aquo abbalereposituiufuittunc idem cum rcgina AJienor tiptid Ccsaris Biirgiun (629), que
corpus. Eodem anno iuventa sunt corpora trium ma- paulc a.nlc traiisfretavcral in Norinanniam. Henri-
YARI^E LECTIONES. ~'~ Ilunc annum
611 Ilic in E. dum. iinem erasm. Eodem aniio — corpns dcsunt 8i>. 8J. 8-.
ita exhibet 8S. leste Bouquct : Anno 1150 , rex Angloruin Hemicus in naiali Domini leniiit
curiain suam apud Gbereshurg , ut tantuiii regein clecebat,. cuiir niagiio Yidelicet principum
comilatu; Circa octavas epiphaniaj Thebaldus episcopus Parisiensis , oIUu prior Sancti Marlini de
Campis , jura mortis pi.us pater exsolvit, et cessavit ejriseopatus aliqtiani.iilum. Deposito abbate
Sancti Ebrulfi, prefteitur abbas ejusdeni loci Robertus de Blanzeio, monachtis Beccensis , prirna heJido-
mada septuageslrore. Henricus rex Ahglbriim; 'inlrante quadragesiroa, cum optimatihus suis perrexil usque
Pictavorum urbeni, accepturus consiUum, ut Tolosse ciyitalis sibi subdcret dominium, quara Pictavieii-
sium duces jure hereditatis antea possederant. Sed quia comes sancti Egidii, qui sororem regis Francorum
Constantiain duxerat et tres pueros ex ea susceperat, in munilionibus Tolosre civitatis, quai mrilta) sunf,
confidens, et regis Fiaiicoruin auxilio fretus, obtemperare noluit : apud civitatem Turonorum ab ulroque
rege super boc celeJirato concilio, non congruente ulriusque voluiilati, Heiiricus rex Aiiglorum exercilum
Anglire et Norinaniiire, Ciiiomanensium et Aiidegayoiuin^Aquitanorum, Wasconire et Britonum, ad festiyi-
latem. sancti.Joliannis baptistre apud Pictavortim urbem congregari prgecepit; de omnibus' episcopatibus et
ab))atiis prrediciarum provinclarum iiifinitam accipiens pecuniam, ut videiicel tanttim exercitum circa ur-
bem predictam regere posset usque festum omnium sanctorum. Pridie Nonas Maii combusta est ciyitas
Rolomagensis. Rex AnglorUm Henricus cum inagnoexercitu optimatum suorum fuit ad fcstum ascensionis
Domini et ad solemnem jirocessionem et missam apud Beccum, el cuui per tres dies ibi morarelur, reces-
sitRotomagun), 8. Idus Junli, 7. et 6, inter regem Fraiicorum et regem Anglorum, et episcopos et barones
utriusquepartis, fit cOllocutio apudHilliricort, de coiiYentionibus Yidelicet, quasinter se sripermatrimoiiio
sobolissure anteahabueraut, et de exercitu regis AnglorumTolosamituro. Ubi adconcordiam non venerunt, ,.
_quia rex Francoi'um nolebat eoncedere, ut Tolosam acciperel, propter sororem suam etnepotes. Quoddani
genus lafronuni, relroaclis temporibusiiiauditum, iufestat Angliam sub habitureligionis; gerentes enim se rit
mouacbi, viatdribus, dum in anfractibus viaruni et nemoruin sunt, deveniuiit, suisque faclo sOno sociis,
eos inteiimunt, denarios eorum et spolia diripientes. Maleolmus rex Scotlre cum 45 navibus 17. Kai. Julii
tran.sfr-elavi.t.inNornianniam; qui dum ustjue Piclavorum urbeiu, ubi regls Anglorum exercitus congrega-
batur, deveniret, ab eodem rege Jionorifice susceptus est. Rex Anglorum Heliricus post festum S.'Johannis
Baplistre exercitum suum promovit a Piclavorum urbe, usque dum propinquarent TolosaJ civitaii; cujtis
exercitus magniludinem, divilias et ferilatem uon est nostra) parvifalis evolvere. Magisler Petrus Longobar-
dus, vir magnre scienlire et super Parisiensiuni doctores admirabilis, clectus esl.Parisiensis episcopus, et
sacralas circa festum apostolorum Petri et Pauli. Circa easdem octavas Ludovicusrex Francorum cum
rege Anglorum coJloquiuin habuit, de obtinenda videlicet pace cum comile Sancli Egidii, prope Tolosam.
Sed cum niliil pacis obteiittim fuisset, orta inter eos simultate et taiilre retrobabilfe pacis discordia, nialo
toiius patiiai ab alierutro divisi sunt. Rex igittir Francorum Huravit Tolosam, siiri et nepolibus suis con-
cessarn; fuitque ibi assidue cum ejusdem comite, quaradiu rex Anglorum mansit in provinCia. Rex autem
Angloiiivi), suorum priricipum usus consilio, noluit regeni oJjsidere; sed.caslella circumposita obsideils, iii
brevi-Obtiiiuit, et universam provinciam miserabiliter vastavit, et cepit Monlern regaien) et civitatem Ca-
hors cum subjacenti provincia. In qua provincia post recessum suum lnullitiidinem magnam annalOruni
diinisit, ad custodiendam eam et cetera castella quse ceperat, quorum dux cancellarius rcgis fuit. Audila
igilur utiiusque regis discordia, Franci et Norinaiuii miserabUiter Compugnarunt in confiuio Francire cl
Norriiannire. Tune comes Theobaldus, qui eiatin ad.julOriumregis AngJorum, fecit ei Iiominium, et jussu
regis repedavit in Franciam, ad auginentum dolorisFrancorum. Ifalendis Augusti Robertus de Novo Burgo,
vicedomfriusincedens de tola Normannia, vir magnre prudentire et bonilatis, multatus infirmilaie, faciue
cst monaclius Beccensis ecclesise, sua omnia jjropria, qure magna fuerant, prius pauperibus largiter distri-
buens.... 5. Kal. Sept. obiiiRobertus de Novo Burgo, cjui 5 fere bebdomadibus monachus Cxistens Becceji-
sis, sure abstirienlire admir-andfe,religionis et virtutum omnium in brevi, Dei vhiute, ditalus auspitio, om-
nibtis ecclesire majoribus beue vivendi reliquit exemplum, cum antea dives, uunc quidem pauperrimus
1'acius est cliristiaiioriim. Kalendis Seplembris Adriaiius papa universe carnis ingressus est viam; cui
successit Rollandus cancellarius Romaurs ecclesire, qui et Aiexander dicitur, dum quidam de clero Octavia-
nuiu cardinalem presbyteruni elegissent, qui et YiclOr dicitur...,. Circa festum S. Slichaelis rex Anglormn,
suorurri principum usus consilio, cuin exercilu suo ad propria repedans, Estrepeneium juxta Gisorz obfir-
mavit, quod rex Francire antea diruerat, Recedente, ui dictum est, rege Anglorum a prredicla provincia,
continuo rex -Francoruni repediiaus ad projuia, de ecclesiis et de terra sua mtUtam accepit pecuniam. Offi-
nes interea ecclesiseutriusque patrire -enixius fundebant preces ad Dominum, ul ambos reges ad prislinam
pacem reduceret. Audiens igilur rex Francoruni, regem Aii-Torum
' supradictum castellum cbfirmasse, li-
""'•' -- '-•'-• NOTJL. .
(G29) Cherbourg. -'''-
 489 CHRONICA. — AUCTARICM ROBERTl Dfi MONTE. 480
,„ r.OUANORUM. FRASC0RU3I. A.N"GL0_RUhi. Avensis et dux Aquitanorum, inortuo patre predicte
eus rex Angiorum, etRaimundus comes Rarcinonen- puelle, cura hereditale propria, scilieet urhe Tolosa
sis, apud castrum Blaviam (650) amicicise fedus da- et comitatu Tolosauo, duxil uxOrem; ex qua genuit
tis sacramentis hoc paclo iiiierunt, quod Ricardus idem Guilleririus filium GuiUermum noiniue, qui ei
filius regis filiam coniitis lempore oportuno esset du- successit, qui pater fuit Alienor regine Anglorum. Si
cturus, ef rcx ducatum A.quilanie iliis exaciis nuptiis quis auteiri requirit, quomodo postea comes Sanctii
concessurus. Siquidem bicRaimundus est (G51)vir Egidii hahuit civitatem Tolosam, npverit, quod pre-
prepolens et dives, ulpote qui regnum Arragonum dictus WUlermus comes Pictavensis invadiavit ean-
haJieat ex hereditaie conjugis siire, expaterna autem dem civitatem Raimundo comiti Sancli Egidii, pa-
hercdilate comitatum civitatis Barcinone. Ut euim truo uxoris sue, propler' pecuniam, quam iderii
aliquantuluin ad transacla redeamus : Santio rex GuiUermus in expediiione JerosoUmitana . expen-
Arragonum genuit tres filios, qui sibi vicissim suc- dit (655); unde idem Raimundus in libro ejTisdem
cesserunt, SaiHionem, Anfortium, Renieliuffi. Dub'- expeditionis nunc COIDCSSancti Egidii, liunc comes
bus vero piimogenitis sibi invicem succedentibus et Tolosanus vocatur. Quo mortuo liabuit eanden) ur-
absque filiis decedentibus, . ne regnum illud ab ex- bem Anforsius iiiius ejus, qui apud Jerusalem mor-
traneis occuparetur, Remelium monachum etiam B tuus est eodem tempore, quo Ludovicus rex Fran-
jam senem, licentia Romani pontificis a monasterio corum gratia orationis illuc perrexerat. Similiter
absiractum regero fecerunt; et ut heredem haberel, etiam Raimundus filius ejus, cjui ei successit, qui
Matbildem matrem WiUermi viceconiitis Toarci Uli iiabuitin conjugio Corislantiam, sororem Ludovici
associaverunt, ex qua genuit uuam filiam, quam predicti regis Francorum, reliclam scilicet Eustacliii
Raimundus predictus comes duxit; de qua nata est comitis, filii Stephani regis Aiiglorum. Rex igitur
- isla
puella, quam filio regis dixiraus copulaiidain, et flemicus iturus in expeditionem predictam, et con-
filius ejus priiriogeiiitus Arragonum rex futurus. Si- siderans iongitudinem et difficultaieiri vie, nolciis
quidem ipse comes, quarovis haberet regnum Arra-. vexare agrarios milites, iiec burgcnsium nec ruslico-
gonum, ct posset rex fieri si vellet, omnino recusa- rum niullitudinem, suniptis G0 solidis Aridegaveusi-
vit, regnum reservans filio suo, quod accidebat ci ex bus in Normannia de feudo unluscujusque lorice, et
materna genealogia. Iloceliam aniio, sicut etprece- de reliquis omnibus tam iu Norraanuia quam in An-
denti, Fredericus imperator Alemanorum urbem Me- glia siveetiam aliis" tciris siiis, secundujn Iioc quod
diolanensem obsidet, quiarebellaverant adversus eum eivisum fuit, capilalcs liarones isuoscum paucis se-
' cum duxit, solidarios vero milites innumeros. Ad
idem Mediolaneiises.PapieetPlacenlieturresdejecil,
elfereomnemLungobardiamadlibitum sibi subj'ecit. " illani vero expeditioiiem cum' reliquis iransmarinis
- Mediante autem quadragesiina rex fecit summo- venit Macomus rex Scolie, et a rege Henrico cingulo
veri exercitum lotius Normairoie, Anglie, Aquitanie, inilitie ibidem accinclus est. Duravit auleni expediiio
et celerarum provinciarum, que sibi subdite sunt, illafereper tres menses. Et quamvis rex Heiiricus
quia Raimundus comes Sancti Egidii noUet ei red- cepisset urbem Caduiei, et major pars ducalus Tolo-
dere civitalem Tolose, quam rex requirebat sieut he- sani sibi esset subdila vi vel tiniore, .urhemlariien
redilatem uxoris sue Alienor regine. Siquidem Ro- Tolosam noluit obsidere, defereiis Ludovico j-egi
bertus comes Moritonii, uferiuus fraler Willermi Francorum, qui eandem urbem contra )'cgem Heii-
regis, qui regnum Anglie suJriiigavit, liabuit untim ricum Anglie raunivefat, eldie ac nocle volens ferre
iiliuii) Guillermum, qui ci successit, et apud Tene- auxilium Ralmundo soroiio suo custodiebal; unde
cheJ)rai a rege Anglorum primo Hemico in bello ca- graves inimicitie inter ipsum et regeni Angioi'um
ptus esf, : et tres filias, quarum unam duxit Andreas orte sunt, cum videret sibi regem Fraucie hocere, de
de STlreio, aliam Guido de Laval, terciam comes cujus auxilio plurimum coniidebat. Remisit iiaque
Tolosanus (652),; fralcr Raimundi comitis Sancti rex Henricus coDiitem Teobaldum, qui ei favehat,
Egidii, qui in expeditione Ierosolimitana viriliter se utinquietaret regnum Francie, Sed Henricus cpisco
haliuil. Genuitautem ex ea coiiies Tolosanus unam •* pus Belvacensis, ef comes Robeiius don)inus Dorca-
solummodo filiain, quan Guillermus comes Picta- sini caslri, fratres regis Francorum, ei resliteruiH,
\kH\M LECTIONES.
mens ue suis, cum suo exercitu ntuc usque properavit. Interea matis m terra muUiplicalis, circa icslum
S. Martini comes Ebroicensis omnia casteila sua qure erant in Francia, regi Anglorum lradid.il, In quihus
rex custodes suos pOsuit, sicut Simon de Aneto fecit. Silvester abbas Caslellioiiis lunc temporis migravit a
seculo, et successit ei Giilebertus Ebroicensis monachus. Adventu interim Domini jiropinquante, obiefHu
magiiorum virorum patria?, ambo reges inducias accepei'unt usque ad octavas pentecosles. Dominica ante
natale Domini, Frogerius, archidiaconus et eleraosynaiius regis Angloruiu, ordinalus est episcopus Sagicu-
sis. Hocanno, inundatione pluviarum, qure a festo'S. Jbannis liaptistte usque ad festum S. Michaelis, pene
assidua facta est, Sequana et alire aqure alveos ultra moduni excedentes, magnum damiium genti circum-
positre iiitulerunt. • •
NOT.il.
(|J50) Blaye, ad irarumnam. (65^>)Falsum; Raimundus enini jam quinquemiic
(651) Hoc scriptum esse oportet vivente Rai- inter crucssignatos peregrinahalur,"cum" Guillehnus
xnundo, quem noster infra a.TlG2 mortuum dicit. a.. 1101 in Pa!rcsii;:a-mprofectus est. BODQ.
(652) Guillelinus.
PATBOL. CLX. 16
 m SIGEBERTI GEMBLACENSIS m
-O'.0MAN'0RUM. J-RAXf.ORUM. ANGI.OIUM. A BeJvaceiiseiii,et dcslruxli munitissimum easlellum
01 in-margine clucaius Normamiie aliquos llaiiimat Guerberrei, cxcejita quadara firmifate; quam ne ca-
cl rapina vexaverunt, Normannis sibi lalionem red- pereiit, hominibus regiis ignis et ftimus prohibuit.
dentibus. Roheiius de Blangeio, inonaclms Becci,, Yillas multas combussit el destruxit. Simon comes
factus est abhas Sancti Ebrulfi 6I3. Ebroicensis tradidit Hemico )'CgiAnglorum firmifa-
Mense Julio Robertusde Novo Burgo, dapifer ef tes suas, quas habebal in Francia, scilicet Rupem
justicia-tolius Normaniiie, adversa valetudineiactus, foiiem, Montem fortem, Esparloncm et i'eliquas.
gibbum cameli dcposuit, vidclicet innumcrasdivitias Qtiod magno delrimeiifo fuit j-cgiFrancorum, cuiri
ecclesiis et monasieriis etpauperibus dividens; eiad iJon posset liberc procedere de Parisius Aurelianis
uliimum In nionasterio Becci, quod pre Oinnihus vel Stampis, propter Normannos quos rcx Hemicus
Uiligebal, liaJjilum monachi sumens, per uuum men- pnsucrat in castris comilis Ebroicensis. Hac de causa
sem ibi penileiitiam frucluosam cgil; et 5 Iialendis irevie caple fuerunl inter duos reges, a mensc De-
Sepiembiis liomiiiem exiii, scpuittis in capitnlo cemhii nsquead octavas penlecosies. In reditu expe-
Becci, quod ipse j)ropriis sumptihus mirifice edifica- ditionis Tolose )i)ense -Octobris •obiit Guillermus
veral. Mortuo vcneraliili Milonc episcopo Tanven- comes Moritonii; deccssit autcm ahsque liberis, et
)jcnsi,'electus est Miloarchidiachonus ejusdemreccle- B retinuit Henricus rcx comilntum in raanu sua.
sire, canonicus regularis, sicul decessor ejus fucrat. llGO. Frcdericus 9. Lv.dovicus25. Henricvs 6.
Qiient, cucn Samson archiepiscopus Remensis vellet Rex Henricus egit nalivilalem Doinini cum jcgina
sacrare, cleiici civitalisBolonie, qui diu sub episcopo Alienor apud Falcsiam ; exinde eadcm regina trans-"
"Tarwcnnensi fiieraui, volenles aniodo suum pro- fretavit in Angliam. Kalendis Januarii t^rremotus
jniuin episcopum babere, sicul aiiliqtiitus habue- acciditinpago Conslantino, castro SancliLaudi (655),
rant, prohihucrunl archiepiscopum sub appellatione circa horam primam. Hardoiuus decanus Cenoman-
aposlolica, ne cum sacraret nisi tanlumraodo ad ti- nensis factus est arcliiepiscopus Burdegalensis, cum
tulum Tarvennensis ecclesie. Qubd.predictuseleclus . deccssor ejus vix anno el dimidio vixisset. Mathilde
refutans, insacralus contra illos clcricos Romam imperalrice adversa valetudinc percussa, dapsililer,
perrexil, el ibi sacratus est. Magister Bernardus preeuiiteconsilio filii sui Henrici regisAnglorum, di-
TMto, cancellarius ecclesie Camotcnsis, facfus esl vitias suas recclesiis, monasieriis et pauperibus dis-
episcopus Cornubie in minori Britannia. Magister tiibuit; monasterium Beccense, sicut et in alia in-
eliam Pelrus "Lonbardus Parisiensem episcopatum firraitale sua fecerat, ceteris preponens. Ecclesia
-adeptus est, coiiivente Pbilippo ejusdem ecclesie de- („ Bajocensi igne combusta, Pliilipjius episcopus iu ejus
cano, fratre rcgis Francorum ; qui, ul dicunt, ele- restauralione iteruni viriliter laborat. Maio mense
.cfionem suam concessil cidem Pelro. pax facta est iiiter reges Henricum Anglie et Ludo-
Kalendis Septcmbris moiiuo Adriano poiitifice, vicum Francie, revolutis prioribus pactis.et confir-
'Clecti sunl tluo et consecrati, Rollandus cancclla- malis et pacificatis, qui parfes ulrorumque adjuve-
rius presbiter cardinalis tituli Sancti Marci, vir rc- rtiiil. Malheus filius comitis Flandrie inaudito exem-
•ligiosus, vocaius Alexander III, papa videlicel 17IUS, plo dnxit abbatissam Rtimmesie (656), que fuerat
el Ocfaviamis prcsbiter cardinalis lilrili Sancte Ma- filia Stephani regis, el cejrit cum ea coniilatum Bolo-
rie in Cosmidum, diclus Yiclor Ili; bic per poienia- niensem. Mense Julio Henricus rcx Angloruni con-
lum et parcntes suos nolriles papatum invasit. Frc- gregavit orancs cjiiscopos Norniannie et abbafes ci
gerius regis elemosinarius faclus est episcopus Sa- bafones apud Novum Mercatum ; el Ludovicus rcx
giensis. Galterius cpiscopus Cestrensis obiil. Ohiit Francorum adunavil suos Belvaci. Ihi traclattiin cst
eliam Roberlus cjfscopus Exoniensis 61V,virreligio- dereceplione pape Alexandri el refiitatione Vicloris:
sus et timcns Deum. Terricus comcs Flandrensis et conseiiserunt Alexandro, reprohalo Yictorc. Mense
rediil de Jerusalem, et uxor ejus Mabiria (Coi) re- Septenbri obiit Herbeiius episcopus Abrinceiisis, et
iuansil cuin aljbatissa Sancti Lazari de Bethania, ni sepultus'est in recclcsiaJieate Marie Becci, sicut pre-
Invito conjuge suo. MenseOctobris Heinicus rex An- decessor ejus Ricardus de Bellofago.Predicto ineiise
glorura, munita civitale Cadurcorum cl commendala regina Anglie Alienor transfieiavit in Normamiiam
Thome cancellario suo, et dispositis custodibus et j"ussuregis, adducens sccum Hcmictim filium iuuin
aiixiliariis in locis oporfunis, confidens de auxilio eifiliam Malhildem. (Oct. 16.) Morluus est Philippns
Raimundi Berc.ngaiii comilis Barcinone, et Trc- frater Ludovici regis Francorum, decanus Sancli
chcuel comitis Neumausi, el Willcrmi deMonfepes- Martiiii Turonensis cle. Moriua csl Constantia regina
sulano,et aliorum suorum fidelium, rediit in Nor- Francie labore partus, superslite iilia, cujus causa
r.ianniam. Inde perrexit cum valida maiiu in pagum mors sihi accideral.
YARL-ELECTIONES.
Bi~Rob.—Ehrulfi dcsv.nt8b. 8U. "''* hicdesinil i. in verbis : Obsoniensis episcopus ei successit, sn
cuinma pagina. ~is Post hmc inE. linea erusa.
"
. N0T7E.
(oU) Sibylla. (055) St.-L6... (656) Manairu
 m CHRONTCA.— AUCTARIUMROBERTI DE MONTE, 494
r.OMAXORUM,FRANCORU5I.AKGLORUM. A 1 comitatu Andegavie, Cenomanie, Turonensi, ca-
Mense Octobri rex Anglie et r.ex Francorum slella, mansiones regias, vel nova edificavil, vel ve-
coIloctlti_ pacfum pacis niutue coiifirmavertint; et tera emendavit. Castelluro etiam in villa. que dici-
:; Henricus filius Henrici regis Anglorum fecit homa- lur Amandivilla, super Yire fiuvium edificavii.
gium regi Fraucorura de ducatu Normaniiie, qui Achardus abbas Sancti Yictoris Parisiensis factus
est de regno F)'ancie, Paucis interpositis diebus, est cpiscopus Abrincensis. Willermus Anglicus
Ludovicus rex Francor-um duxit iiiiam comitis prior Sancti Martini de Campis, fuit abbas ecclcsie
Thcohaldi senioris. Nec mora Henrico filio Henrlci Ramesensis in Anglia6'7. In capite jejunii apud Ce-
regis Anglie desponsata est apud Novum Burgum nomannos Hugo arcbiepiscopus Dolensis cecitate
Margarita filia Ludovici regis Francorum : et Hen- debililatus, presenlibus Denrico rege Aiiglorum ct
ricus rex Anglie cepit tria castella muiiitissima. duobus legatis Romane ecclesie, Henrico de Pisis
scilicct Gisorz, Neafliam, Novum Castellum, sila et Guillermo de Papia, reddidit arcbiepiscopaluni,
super flunien Epte, in conlinio Normannie et Fran- quem fere per sex annos teiiuerat, el in cujus re-
cie; quia pepigerant inler se ipse et rei. Franco- paralione plurimum Jaboraverat. In ejus loco il)i-
rum, quatinus inilo matrimonio filiorum suorum dem elecius fuit Rogerius de Humez, archidiaconus'
rex Henricus haberet illas munitiones, qtie ad duca- -• Baj'ocensis. Bartholomeus archidiaconns Exoiiieiisis
tum Normannie pertinent, Quo audito rex Francie faclus est episcopus Exonie. . Richardus Peccatum
graviter tulit ipse, et sororii sui, scilicet Henricus, archidiaconus Cestrensis fit episcopus ejusdem ee-
Teobaldus, Stejibanus. Exinde hi tres comites co- clesie. Teohaldus archiepiscopus Cantuarie 2 feria
adunatis viribus suis ceperunt firmare munitionein pasclie obiit. Post pascha rex Anglorum Henricus et
Calvi Montis, que erat de feudo castri Blesensis, ut Ludovicus Francorum, primo in Yilcasino, postea
exinde pagum Turonicum infestarent, Rex vero in Duncnsi pago (G57),instigante eos ad discordiam
Henricus, quia illud castrum erat de casameiito coroite Teobaldo, coiigregatis exercitibus suis alier-
Hugonis filii Sulpicii de Ambazia, quod tenebat de utrum terras suas defendendo, fere in comminus
comite Teobaldo — cajmt autem sui honoris, scilicet veneruiit. Inde datis induciis posl festum sancti Jo-
• Ambaziam, tenebatde rege Henrico — rex
inquam hannis, Henricus rex Anglorum perrexit in Aquita-
Henricus percepto exinde nuncio, non expectatis riiam, el inier alia que slrenue gessit. Casfellionem
sotiis suis, illuc properavit, volens impedire opus supra urbem Agennum (658), castrum scilicet na-
illius castri, per quod licentius, si perfectum esset, tura et artificio munitum, obsedif, et infra unam
discurrerent per terram suam. Audito autem ad- , sepiimanam in festivilate sancti Laurenlii admii'an-
ventu regis Anglie comes Telialdus discessit a Calvo tibus et perterrilis Wasconibus cepil. Regina Alie--
Monte, munita firmitate et custodibus dispositis.Rex nor apud Donnumfrontem filiam peperit, quam
vcro Henricus obsedit predictum castrum, ct ilico Henricus p?esbiter cardinalis et legatus Romane
cepit, in quo erant triginta quinque milites et qua- ecclesie baptizavit. et Acbardus episcopus Abrin-
ter viginti servientes, et reddidit eandem munitio- censis, et Roberlus abbas Sancti Micbaelis de pe-
nem Hugoni de Anribazia,qui aversabatur pro possc riculo maris, cura aliis multis, de fonte suscepc-
suo comiti Tedbaldo, quia in careere predicti comi- runt; et vocata est Alienor de nomine matris sue,
tis Sulpicius, ipsius Hugonis pater, nequiter exlin- Mauricius archidinconus Parisiensis fit ejusdem ec-
ctus fuerat. Exinde rex Heiuicus munilis turribus clesie episcojius. Mortuo Juhello de Meduana,-suc-
Ambazic et Fracte Yallis, et dispositis custodibus, ccssil Gaufiidus iilius ejus; hic duxil filiam comi»
egit festum natalis Domiui cum Alienor regina CG- lis Mellenti 61S.
nomannis 616. 1162. 11. 25, 8.
1161. Fredericus 10. Ludovicus 2-L Hcnrictisl. Rex Heniicus egit nativitatem Domini apud Ba-
Heniicus rex munitiones comitis Mellenti et alio- jocas. Mense Januario Gaufridus de Meduana reddi--
rum baronum suorum in Normannia in manu sua D I dit Hcnrico regi Anglorum tria caslella que pater
ccpitel fidelibus suis commendavit. In margmc cjus tenuerat post morlem Henrici regis senioris,
etiam ducatus Normaunie fere omnia sua castelia, scilicel Gorran, Ambrerias,- Novum caslrum super
et roaxime Gisorz, melioravit vel renovavit, parcum fiumen Colmie. Eodem inense remoto Aquilino de
et mansionem regiam fecit circa fustes plantatos Furnis de caslello Pontis Ursonis, quia Abrincatini
apudCbivilleium, juxta Rolbomagum. Domum le- conquerebantur de eo quod terras eorum nimiis
prosorum juxta Cadunium mirabilem edificavit. exaclionibus el injuriis gracaret, Heiiricus rex idem
Aulam et cameras 'ante turrem Rolhomagensem castrum ad temptis commendavit Roberto abbati de
nicbilominus renovavit. Et non soluin in Norman- Monte.619. Mortuo Sanctione (659) archiepiscopo
nia, sed etiam in regno Anglie, ducalu Aquitanie, Remensi, Henricus fraler reeis Francorum, eDisco--
YARIJE LECTIONES.
,;" AWJJJJC hi E. itova manus, Boberti, ut videtnr. ~" Willermus —-Anglia destint 8i>.8K m Mauri-
P,i.,s_ Mellenti desunt 8^. 8''. 619MenseJan. — Monle desunl 8b. 8i>.
NOT_,
/"657)Le Diiuois, circa Oiieans. (G58) Agen.- (G59) Sam-sone.j
 m SIGEBERTI GEMBLACENSIS , Uo
R0MANORU5I.rRANCOIIUM. ANCI.ORUM. A cliiepiscopus Caniuariensis C5E.Radulfus de Tcene
pus Belvacensis succcssiu Barfholomeus vero moriiur, relicto parvulo filio ex filia Roberti comi-
archidiacqnus Remc-nsis facftis cst episcopus tis Leecestrie. Mensc Julio in Brilonnia minori.
Belvacensis "°. Prima dominica quadragesime rex scilicet in Reiello, sanguis pluit, el de lipis cujus-
Henricus aggrcgavil episcopos, abbates, harones dam fonlis ibidcm cifiuxit, nec non etiam de pane.
tocius Normannie apud Rothomagum, el qucrimo- Eodem mense Joliannes de Dol moiiuus est, et di-
niam faciens de episcopis el eorum roinistris et misil terram ct.filiam suam in profecfione Radulli
Yicecomitibus suis , jussit ut conciiium Julie Bone de Fulgeriis. Sed iex Anglorum accepil turrcm de
teneretur. Julia Bona in Caletciisi pago juxta Se- manii ejus 623. GuiUermus rex Sicilie iransiens c!e
qtianan) esf, sedes regia, a domi&isNormannorum Sicilia in Apuliam cum magno excrcitu, Robeiio
multum amata et.frequenlata. l:a::c Julius Cesar, de Basenvilla fugato cum coinplicibus stiis, civi-
ex cujus liomine Julia vocalur, cor.didit, deslrucla iates et castella, que a se dcfeccrant, recuperai. Jo-
urbe Caleto, ex cujus veteri vocabtilo tola jrcgio sila hanncs Ihesrmrarius Ehoracensis, vir jocundus et
inler Sequanam et mare adlmc vocatur. Piiiniis Ri- largus el apprimc iitteratus, fil episcopus Piclaven-
c-ardus dux Normannoruni ct secundus Ricardus sis. Matlico episco])0Andegavensi defuncto, succes-
filius ejus, apud Fiscaniium levali de tumulis suis, in " sil Gaufiidus Sagiensis, decamts ejusdem ccclesie
.qiiibus separatim jacebant, posl altare sancte Tii- el clcricus regis Anglorum c".
jiitatls honeslius por.unlur. lluic Iranslalioni Ilen- Leupus rex Yaleiicie et Murcie, licet gentilis ct
jicus rex Anglorum interfuil, et episcopi Noiin.m- Agarenus, muneia ingentia in auro et serico ct in
-nie, el dedit illi ecclesie silvam de Hogis. aliis specieJjusct in equis ct camelis mittit IJenrico
Comes Robertus de Bascnvilla adversus Vviller- regi Anglorum, grandia et ipse ab eodem rcceptu-
mum cognatum suuro regem Sicilie rebellat in rus. Raimundus Berengarius comes Barciiioncnsis,
AjJulia ; ct mullis coadjutoribus secum adunatis, vir omnibus bonis plangcndus, inoritur, reliclo
niajorem parlem maritiiiiaruni civilatum siliiconci- filio Anforsio, qui factus est rex Arragonum; qtiod
liavit. Fredericus imperator AJemaiinorum urbun regnum ei acciderai ex malerno genere. Fredcricus
Mediolanum, quam pcr ires annos obsederal, ne- AJemannorum imperator et Lttdovictis rex Franco-
cessitate famis auiictam capit et deslruil (Mttrt. 26), rum, euin super fluvium Sagonam, qnod antiqiiiius
reservatis taiitumraodo matricc ecclesia et quibus- Arar vocabatur, de pace tractaturi convenire de-
dam aiiis. Discordia inter regnum et saceidocium buissent (Scpi.), repenle mutato aniino projiiei'
•adhuc perduraiile propter scisma Oclaviani, qucm Q scisma Ociaviani, cujus partes imperaior adjuvaliat,
ves. Romanoiiim Fredericus secum in Italia liabebat, infecto negolioad propria redierunt. Exindc parvo
A»exandcr papa Roraaiius coniidens dc regibus spacio temporis interjccto, Ludovicus rex Franco-
iFrancorum Ludovico ei Anglorum Henrico, qtii de- iiiin el Heniicus rex Anglorum stiper Ligerim apud
vole semper Romanam ccclcsiam fovent el veiie- Cociacum convenieiiles, Alcxandrum papam Roma-
«ranlur, ad cismonianos luarina expedilione circa num bonore congruo suscepcrunl, el usi oflicio
.pascha vcnit , ct apud Monleinpessulaiiuni in straloris, pedites dextra levaque frenuia cqui ipsius
Provincia dcbifa lionorificenlia susccptus cst, tenenies, eiim iisque ad prcparatuin papilioncm
Tticliardus dc Revers, doniiiiiis insule Yecle, i;i jierduxerunl. Quo mediaiite, Deo faveute, pax inier
.Anglia moritur, rclinqucns ex filia Rainaldi comilis c-osfirma resiiluta csl. Richardus episcopus Lon-
Connibie parvulum filium, nomine Balduinum. . donie moritur 655.Hemicus rex ordinaiis et compo-
"Sfephaiius cognomento Burgensis, abbas Sancti siiis rebus, ei casfcllis suis in Normannia, Aquiia-
Micbaelis de Clu.sa et moiiachus Cluniacensis, fit nia, Andegavia, ct etiam in Wasconia, in adventu
•abbas Cluniaci, abbate Ilugone se coiiferente ad Domini venil Barbefiiivium, volcns si possel trans-
partes impcratoris ct.Oclaviani6'-1. Morltio Har- frclare anle natalem Domini; sed vento prohibcnlc,
duino arcbiepiscopo Burdigalensi apud Montem- D cgit naialem Domiuicum rcgina Alienor apud Ccsa-
pessuJaiirini, duni ibidem in curia domni pape mo- ris Burgum. Manuelimperator Constaiitinopolilanus
raretur, episcopus Lactorensis (GIO) ei snccessil. duxit Conslantiam iiliam secundi Boamundi uxo-
Fame, mortalilate eisiiiontani, maxime in Aquita- rem. El Boaniundus teiiius, fi'ater jiredicle puelle,
. nia, laborant. Rainaldus de Castellione princeps factus esl princcps, vitrico suo in captivitate i'ema-
Aiiliocbie (Him incapte in terram Agarenorum in- nenteRainaldo6".
irat, mulfis stiorum occisis vel capiis ipscmet ca- UG5. Frcdericus 12. Ludovtcus 2G. Ilenricus 0.
pilur. Thoroas canccllarius regis Angloruni fit ar- MenseJanuario rex Hemicus transivit in Angliani,
VARI.E LECTIONES.
r!0 Ilic in E. paqina desincnte msnus habiium mvlat. Reslat tamen cadem. 65> — Ociaviani
c:2 Richardus
desunt &. 8i'. Thomas — Caut. desunl 8>>.8''. C23 Eodem — ejus desunl 8i>.8>>.~~''Jobannes — An-
giorum dcsutn 8>>.8'>.~-'' R. e. L. m. desuni 8i>.Si>-6scManuel —Rainaldo poslea adititttm. scd ab eadem
mcaiu. Reliqtti habenl omnes.
NOT/E
(GIO) Loclourc, subditus archiopiscopaiui Auscenci.'
 4<J7 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 4S3
HOSIANORCM.FKANCOROI. AXGLOP.CM. A trui sui, per aliquantum temporis fuit abbas Hom-
ipse et regina, ct cum magno gaudio susceptus est mensis in Anglia; qua abhatia relicta fuit abbas
ab onmibus fere principibus patrie, qui eum in lit- Cerlesiensis. Iterum illa relicta venit in Franciam
lore expeciabant. Jam enim Henricus filius cjus ad nepotes suos Henricum el Teobaldum; et sic, ut
precesseral, et sicut in Normannia, sic in Anglia diximus, factus est abbas Latiniacensis. Gislebertus
hnmagia el fidelitates baronum et militum suscepit. cpiscopus Herefordensis, morluo Ricardo Lundo-
Areliiepiscopo Luguunensi (641) deficieiite, clerus niensi episcopo, translatus est ad eaudem sedem, .et-
et populus coniventia Frederici imperatoris elege- magister Robertus de Mikduno, genere Anglicus, ct.
lunl Guillermum filium comitis Teobaldi senioris, grandevus, factus est episcopus Herefordensis. Ro-
quod etiam papa Alexander concessil. Illa aulem gerius filius Roberti comitis Glcecestrie eleclus est
urbs, que cis Rodanum esl, ad regnum Francie per- ad episcopalum Wigorniensem C3°.Mense Martio
tinet; sed quia Guigo 627Dalfinus et Forojulensis co- obiit tercius Balduinus rex Jerusalem, vir per omnia.
mites anuo prcterilo fraude eam predicto arclii- plangendus; et succcssit ei Amalricus frater ejus..
episcopo abslulerunl, nec per regem Francie eam Huic Balduino asupenia clementia conccssum est,
rebabere poluil, ideo idem archiepiscopus transtulil ul Ascaloncm caperel, el Agarenos expelleret el ser-
se ad imperatorem; qui predictam civitatem ei- vilio divino maiiciparet; quod nec David propter
deiu resliluit, el exlunc ab eo illam ler.uil 62s(642). sanclitatcm suam, ncc Salomoni propter sapientiam
Rotrocus episcopus Ebroicensis et Rainaldus de et divitias suas, ncc Ezcchie propter justitiam
Sanclo YValeriofeceruut in Normannia reeognoseere suam, nec alicui anlea regnuin permissumfuerat. In
jussu regis, per episcopatus, legales redditus el con- oclavis pentecoslcs Alexar.der papa tenuit concilium
suetudines ad regcm ct barones pertinenles. Phi- Turonis, in quo excominunicavit Octaviaiium cum
lijipus episcopus Bajocensis mense Februaiio mori- aliis scismaticis el complicibus suis. In illo concilio
lur, qui fnit vir prudens el astutus in augmenlandis duo episcopi, quoruin unus sacraliis fuerat per ma-
ei revocandis vebus illius ecclesie, cl mulium ibi num Terrachonensis archiepiscopi melropolitani
profecit; sed sapienlia bujus muudi stultieia esl sui, alierper Tolelanum archiepiscopum tolius Hi-
apud Deum. Hie sc dedcrat inonasterio Beccensi ad spanie primatem, expulsi sunt de ecclesia Pampulo-
monacbaluin, sed non esl in homine via ejus. Pre- nensi, ad cujus tiliilum ambo sacrati eranl, etter-
ventus enim fuit morle, nec quod proposuerat im- cius subrogatus est. Illis larnen duobus ordo epi-
plerepotuit; librorum lamen septies viginti volu- scopi mansit, et concessum cst, ut si vacantes efr
niina 1111 jam dederal C2S(645). Bellum Roberti de clesie cos vocarcnt, iierent earum presules e31.
Monle Forli cum Henrico de Essessa p;o faga pre- 1164. Frcdericus 13. Ludovicus 27. Iienricus 10.
lii contra Gualenses, in quo isdem Henrieus defccil, Terricus comes Flandrensis vadit Jerosolimam
et exheredalus, factus esl monacbus Radingcnsis. tercio, ellilius cjus primogenitus Philippus ei suc-
YValensessubditi sunt regi Ilenrico ad libitum. Mal- cedens, ducfa allera iiliarum Radulfi senioris comi-
comus rex Scotie fecit liomagium Ilenrico, rcgis tis Yiromandensis, et fratre uxoris sue juniore Ra-
Anglorum filio, et dedit regi ohsides, scilicel dedit dulfo comite elephanlia percusso, per uxorem iitdo-
frairem suum minorem el quosdam de iiliis baro- minus duorum comitatuum, scilicet Yiromandensis
num suorum, de pace tenenda et pro castellis suis, et Montis Disderii. Rainaldus Coloniensis electus,
qne rex volebal habere. Quidam gartio, conivenlia cancellarius Frederici imperaloris Alcmanorum ,
mouaehorum ul creditur, occidit abbalem Sancti translulit trium magorum corpora de Mediolano Co-
Maximini Aurelianensis; ct papa Aiexanderet Lu- loniam; quorum corpora quia halsamo cl aliis pig-
dovicus rcx Franeorum cxpulerunt inde omnes fcre mentis condila (uerant, integra cxterius, quantum
monacbos, ct per diversas abbatias disperserunl, et ad cutem et capillos, durabant. Eorum primus, sic-
fecerunt ibi abbatem de Majori Monasterio. Simili- ut mihi relulit, qui eos se vidisse affirinabat, quan-
ler anno preferito ciim abbas Laliniacensis eqm- ,-j tum ex facie et capillis eorum comprchendi polerat,
tans invenissel quendam, qui ei forifecerat, et mi- quindecim annorum, secundus trigiuta, tercius qua-. ••
narelur ul eum caperet et deslrueret : ille cmissa draginia videbalur. Beaius aulem Euslorgius dono
sagitta percussit abbalcm in oculo usque in ccre- cujusdam imperaloris translulit illos Mcdiolanum de
brum, etoccidit. Cui successit Hugo, naturalis filius Conslanlinopoli, cum quadam mensa cui superpo-
comiiis Theobaldi senioris. Iste fuit prius mona- siti erant, in quodam vehiculo parvo, quod due vac-
clms Tironis (G-14);et lempore Stephani regis pa- ce divina virtufc et voluntate trahebanl. Transtul.it
YARlyE LECTIONES.
c" G. habct E. e£S tenuit desunl 8V. 8'1. '" Hic folio dcsincntc, in E. manus habi-
archiep. Lugd. —e3°
tum mutat. Hic—dederat clesnnt 8b. 8h. Quidem garlio—AVigornienscm desiint 8''. 81'. C31Iiic pagina
desinenle, manus habilum paululum mulal. In illo — Naboris marlyris desunt 8L. &h.
NOTJL.
(641) Heraclio. BOUQ. (645) Quorum calalognm, primo codicis E. folio
(642) Hanc Roberli narralionem duhiam reddunt inseriplum, ir.de edidit Ravaisson Rapport au mi-
ea qiue afferl Bouquct XIII. 507, n. ; ci. infra a. nistrc. i'ar. J841.
il75. (0.54)Tiro sive Tironium, dia?-ccsis Carnolcnsis.
499 SlGEBERTl GEMBLACENSIS 500
R0MAS0RUM. FRA.NCORUM,ANGLORUM, A j Augusto cepit castrum Conbort in Brilannia in ma-
etiam idem Raiualdus exinde corpus beate Yalerie, nu regis, quod Radulfus de Filgeriis habueral
post
iaalris sanclorum marlyruin Gervasii et Prothasii, mortem Johannis de Dol. Eodem mense sanguis
ttcapud Naboris roartyris. Apud Rothomagum 5 pluit in Rethel, in episcopatu Dolensi. Robertus epi-
Kakndas Februarii obiit Willermus frater Henrici scopus Carnotensis vir rcligiosus moriturC 35. Obiit
regis; sepultus est in ecclesia sancte Marie. Circa Hugo venerabilis archiepiscopus Rothomagensis i
oclavas pasche rex Henrictis fecit dedicari ecclesiam Id. Octobris.. Hic vir magne liferature multa jo-
beale Marie de Radingis, et per ires dies regaliter cunde edidit; viduis et orphanis el aliis pauperibus
procuravil convenlum monachorum et hospites.data largus exlitit. Rexil autem ecclesiam Rolhomagen-
ctiam dote non niinima eidem ecclesie, Hamelius, sem lionesle et viriliter annis fere triginla 63C.Al-
naturalis frater Henriei,duxit comitissamdeGuaren- marrieus rex Jerusalem, conductus ab amiralio Ba-
jia, relictam Willermi comilis Moritonii, filii Stepha- bilonico, cum exercilu perrexit in adjutorium illius,
jii regis. Hec fuit lilia tercii Willermi comilis de Gua- liberare quandam civilatem ipsius nominc Barbas-
renna, qui cum vege Francie Ludovico perrexil Jeru- tam, quam Salegon' senescallus Noradin fraude oe-
galem, et ibi ohiit, superslite sola predicta comitissa. eupafam contra ipsum tenebat. Obsessa igitur per
In pago Belvacensi cuidam plebeio apparuit in vi- B 1 aliquantulum temporis, tamdem capta est el aniira-
gu noctis sanclus Egidius, et quedam honesle per- lio reslituta civitas, firmatis autem inter eos ami-
gone ctiTOeo, cui predlxit, ut cum die crastina pri- citiis, et redditis multis captivis, duplicaio etiam
jnum sulcum aratri duceret, inveniret parvam cru- tributo — riaro anlea dabat amiralius regi singulis
cem ferream, et jussit ul ferret eam ad.suameccle- annis 50 milia aureorum — rex ad propria rediit.
giam. Tunc rusticus quesivit ab eo, utrum ad Saa- Sed inlerea Noradin intulerat chrislianis magnum
clum Egidium de Provincia deberet eam portare; dampnum; namcapto castro eorum, nomine Harenc,
cui sanctus Egidius respondit: Non; sed ad San- capto etiam Boamundo juniore principe Anliochie,
ctum Egidiwn de Constantino, ubi esl corpus meum, el mullis interfectis, Hahilina, id est Belinas, posl-
Quod cum factum fuisset, inulte ibi virtutes facte modum a Sarracenis pervasa est.
gunt. Apud Lucam civitalem ohiit Octavianus sci- 1105. Fredericus 14. Ludovicus 28. HenricusH.
ismalicus, per antifrasim vocalus Yictor; et successit Henricus rex Anglie in quadragesima in Norman-
ei in eodem errore permanens Wido Gremensis, di- niam transiens, in oclabis pasche apud Gisorz cum
clus Paschalis IY. Comes Carnqtensis Tedbaudus rege Francorum locutus est. Inde rediens Rotoma-
despondit filiam Ludoviei regis Francie, et rex ei ^ gum, Philippum comitemFlandrensem consobrinum
eoncessit dapiferalum Francie, quem comes Ande- suum regaliter excepit. Yenerunt similiter ad eum
gavensis antiquilus habebat,undeeliamnQstris tem- legati Frederici imperatoris Alemanoruni, Rainal-
pQribus Radulfus de Parrona pro eo serviebat; dus scilicet archiepiscopus Coloniensis cancellarius
Xindeei hommagium faciens ut dominum lionorabat, ipsius, et mulfi alii magni potenlatus viri, requi-
lienricus autein fraler ejus primogenitus comes rentes eum ex parte imperatoris, ut.daret unam fi-
Trecensis iterum assumpsit filiam Ludovici regis, liaruni suarum Henrico duei Bajoarie, et aliam iilio
quam prius dimiserat. Fredericus imperator cum suo, licet adhuc puerulo. Exactis itaque sacramen-
ad libituni suddisset 632 sibi Langohardiam, in qua tis et datis, rex postea misit suos legalos in Alema-
snnt %5 civilates, inter quas sunt tres archiepisco- niain, qui ab imperatore et satrapis suis eadem sa-
palus, scilicel Mediolanum, Ravenna, Jenua; el R- cramenla de CQnventionihus, que inter eos convene-
scum regiuni ad 50 milia marcharum sumniam in rant, acciperent. Rotrodus episcopus Eiiroicensis fit
eodem regno reparasset, et pacem ibidem tam indi- archiopiscopus Rotomagensis. Henricus decanus Sa-
genis quarn peregrinis reformasset: iterum Yerona, lesberiensis eligitur ad episcopatum Bajocensem.
et quedam alie civitates adversus eum rebellant 633, Mortuo Rugerio abhate Sancti Wandregisili, viro
Gualenses fideni Henrico regi non servantes, terras rj religioso, Anfredus sacrista ejusdem monasterii ei
proximas lalrociiiando infestant, agenle quodam re^ successit 637.Regina Anglie Alienor evocala a rege
gulo eorum, vocato Ris, et alio ejusdem peiversi venit in Normannia.ro, adducens secum filium suum
tatis homine nomine OEno, predicli Ris avunculo. Ricardum et filiam Mathildem. Redeunte vero rege
Wralterius Giffar.com.es de Rocliingaham morilur in Angliam, et cum mullo apparatu bellico super
absque herede, et comitalus cjus in Anglia et lerra Valenses eunte, i'egina remansil in parlibus cisma-
ejiis in Normannia rediit ad dQroiniuro rcgis6Si. Ri- rinis. Alexander papa Romanus relinquens Seno-
chardus de Humel, conestalus Henrici regis, con- nem, in qua fere duos annos moratus fuerat, ve-
YQcatfs baronibus Normannie et Britannie, mense niens ad Monlempessulanum navali subvectioue,
YARIiE LECTIONES.
632itu E. Henricus autem — in qua in rasura. poslea correxil eadem manus. CS
3 Iu pago Belvaceiisi
-^ rebellant desunt 8K 8b. esi Walterius — rcgis desunl 8»>.8^. 63SR. e. C. v. r. m. desunl 8K &K
«5 Post licecin.E. manus habitum mulat atque alramenium. InSK additur: Obiit illustris comes Gale-
r-annus Mellenti, qui multa bona contulit ecclesie h. Marie de Yoto, que sita estin lerrilorio Catelcnsi, m
Verris, in silvis, in vineis et redditihus, 6" II. decanus — successit desunt 8b. 8b.
501 CHRONIGA. — AUCTARIUM ROBERTl DE MONTE., 503
ROMANORUM.FRANCORUH. ANGLORUM. A ejus, filiusGuidonisprimogenitisai comilis Ponlivi,
perrexit ad terram Willermi regis Silicie, licel inci- concesserunt regi Henrico castrum Alenceium et.
die piralaruni imperatoris Allemanie ei in mari non Rocam Maberie, cum eis que ad ipsa castella perii-
deessenl. Willermus fraler comitis Tebaldi eligitur nent. Et forsitan ideo prediclas munitiones perdide-.
ad regimen ecclesie Carnotensis, dala ei remissione runt, quiamalas consueludines ipsi el eorum ante-
a papa. propter jnvenilem etatem, ut usque ad quin- cessores diu ibi tenuerant; quas rex Henricus sla-
quennium differretur sacratio ejus 638. Mense Au- tiin meliorari precipil. Mense Seplembii ohiit Stc-
gusto, Ludovico regi Francorum ex uxore sua nasci- phanus episcspus Redonensis. Obiit etiam in Anglia
tur filius, et vocatus est Philippus. Regina Alienor Robertus Batensis episcopus 6V 3. Quia vero obtima-
mense Octohris Andegavis peperit iiliam, et vocata les Cenomanici comitatus et Britannice regionis,.
est in baptismale- Johanna. Robertus abbas Monlis antequam rex traiisfrelaret, minus ohlemperaveranl.
in quodam brachio auro et argenlo opiime parato preceptis regine, et utdicitur, sacramenlo se obli-
jussit reponi reliquias sancti Laurencii, scilicel os gaverant, ut se communiter defenderent, si aliquis
brachiiquod eschinum vocanf, et alia quatluor mi- eorum gravaretur : rex ad libitum suum cos et ca-
nora ossa ejusdem martyris; siculi antea reposue- slella eorum tractavit; et congregalis exercitibus
ralin quadam cuppa intus et extra deaurata caput " fere de omni polestale sua cifra mare, castrum
Innocenlii socii sancti Mauricii. Predictas reliquias Felgeriarum obsedit, cepit, funditus delevit. Inde
el parlem co poris sancti Agapiti martyris, scilicet facto conubio de Gaufrido filio suo ct Constancia'
carnem cum costis quattuor. Suppo abhas Montis a filia comilis Conani Britlannie et de Richemont,
monaslerio sancii Benigni Frucluariensis, uhi prius comes Conanus concessit regi, quasi ad opus filii.
fuerat abbas, et prece el precio ad monasterium sui, totum ducalum Brittanie, exceplo comilatu de:
sancli Michaelis adporlavit. Est autem Fructua- Gingamp, qui ei accederat per avum suum comileiu
riense monasleriuiii in Langobardia, in episcopatu Slephanum. Rex vero accepit hominium fere ab
Yercellensi 639, Malcomus rex Scotie, religiosus ju- omnihus baronibus Brittnnnie apud Toas. Inde ve-
venis, obiit. Succedit ei frater ejus Willermus. Ful- nil Redonis, et per civitatem illanj, que caput esl
lnen cecidit in ecclesia sancli Michaelis in turre et Brittannie, tdlum illum ducatum saisivil. Et quia
in aliis locis, ettamen Deo miserante nichil nocuit. nunquam videral Comborcht neque Dol, postquam
Obiit Robcrlus abbas Majoris Monasterii (645), el in manus ejus venerant, in transilu illa vidit. Causa.
successit ei Robertus Blesensis c4°. vero oralionis ad Montem sancti Michaelis veniens,.
1166. Fredericus 15. Ludovicus 29. Henricus 12. f- apud genecium illa nocte hospitatus est 6VV.Illu&
., Henricus rex, munitis confiniis inter Anglos et venerunf adeum Guillermus rex Scotie, et episco-.
Walenses, et castellis et militibus disposilis, in pus insularum Han el aliarum 51, que sunt intcr:
quadragesima transfretavil in Normanniam. Deinde Scoliam et Hiherniam et Angliam. Illas 5i.insulas..
locutus cum rege Francorumeaque ad pacem sunt; tenet rex insularum tali iribulo de i-ege Norwegie,.-
audilo eliam quod rex Francorum statuisset de quod quando rex innovatur, rex insularum dat el>
thesauris el redditibus suis, similiter et omnium decem marcas auri, nec aliquid facjt.ei in tota vita,-
liominum tam clericorum quam laicorum, qui in sua, nisi iterum alius rex ordinetur, in Norwegia..,
sua ditione erant, singulis annis usque ad quin- Hujus regis insularum venitlegatus ad rcgeni Anglie
cli de singuHs 20solidis singulos denarios predictus episcopus. Est enim predictus rex con-
q.uennium
niittere Jerusalem ad defensionem christianitatis : sanguineus regis Anglie ex parte Mafhildis impera-.
jdem rex maguanimus feeil duplicare in omni pote- tricis matris sue 648:
state sua redditum primi anni, reliquis annis per- 11.67. . 16... 50.. 15..
manentibus ad solutionemunius denarii per singulos In nalali Domini fuit rex Henficus. Eictavis, et.
viginti solidos. Gualeranus comes M^eUcnlifactus venit ad eum.Heniicus filius suus de Anglia. Ante
monachus Pratelli obiit; et successil ei filius ejus D quadragesimam venit rex Rothomagum, et morluo.
Robertus, nalus ex sordre Simonis comitis Ehroi- Rotgerio abhate Sanctl Audonei, viro summe reli-
censis c42. Duxit aulem idem Robertus filiam Rai- gionisj.eandemabbatiam dedit Haimeric.o cellerario .
naldi comitis Cornubensis. Obiil etiam Guillcrmus Becei. Paulo anteohieranl in Anglia Roherlus Herc-
rex Sicilise et succe&sit ei Guillermus [iilius fordensiselRohertus Linconiensis episcopi clc. In .
ejus. Willermus Talavacius , eomes Sagiensis, quadragesima locutus fuit rex Anglorum cum co--
el filius ejus Johannes, et iterum Johannes nepos mite Sancli Egidii apud Magnum mon.tein. Posl pa-
YARIJELECTIONES.
638Willermus — ejus desunt &K 8K CS 9 Robertus.— Verccbensi desunt 8K 8K 6i0 Fulmen — Ble •
scnsis poslea addidit manus eadem ; desunl 8K8K c" quadriennium 8^. 6« Posl hcec tres voces erasil
euz Pagina desincnle in E.. Iiabilum ma-
scriplor ipse inE. Gualeranus — Cornubensis desunt S,K8t.
nus mulat, sed paidulum tantum. Mcnse — episcopus desunt 81'. 8h. eu Alramenium mutaiur. e',s Ab--,
hinc atramenlum atque manus prorsus mulalur, orlhographia quoque scepiusdiffcrl a prwccdenli. "6 Ante.
quadragcsimam — cpiscopi desunt.SK.8K.
NOTJS.
• '
Marmoutiers-les-Tours.
(.645). :.
BOo SIGEBERTI GEMBLACENSIS 504
BOMANORUM.FRANCOP.UM.ANGLORLM. A niulium deferret regi Ludovico, Calvum Montem
scha duxit exercifum mililum in Arvernicum pa- casfrum munitissimum el ditissimum , in quo rex
gum, et vaslavit terrani Guillermi comitis, quiadala Francoruni congregaverat expensas et victualia ad
fide pcpigcrat stare justicie, in presentia donni re- opus belli, et plurimas villas in circuilu illius com -
gis, nepoti suo, quem exheredaverat, juniori vide- bussil. Quo audilo rex Francorum gravifcr tulit, et
licet coinili Arvernensi; sed inveteralus ille dicrum collccfis viribus suis, Iatosfundos quos Sancfus Au-
inalorum rupta fidc, translulil se ad regem Fran- doemis habelal in Yircasino, sciiicet Yadum Nigasii
corum, et scrninavit discordias inlcr eos. Sed el de et alias viilas, combussil; Andeliacuro eliam bur-
colleclione pecunie deferende Jenisalem, quc ad- guni oplimum , qui erat proprius Beate Marie et
unala fuerat Turonis, quam rex Angloruin volebal archie.piscopi Roihomagcnsis. Nonnulla eiiani que
mittere per suosnunlios, utpole sumpiam in suo perfinebani ad eeclc-siamsancte Trinitalis Rothoma-
coroilatu , rex aulem Francorum per suos,- qnia gensis, vastavif. Sed non defuil feslinala vindicla.
ecclesia Turonensis sua csf, suggcslione Jocii ar- Eadem nainque die mulli de exercilu ejus cuin re-
cbiepiscopi Turonensis magna discordia inler Hen- (iirenl ad caslra, sili, solis fervore, pulvcre, for-
ricum rcgein Angloruro et Ludovicum regem Fran- midine deficienles expiraveruiit. Sic cliam palri
coruro niofa cst. Comhusla csl civilas Turonensis " ipsius pridem (640) accideral; nam inilurus cerla-
cum principali ecclesia. Almaricus rex Jcrusalem inen cum Ilenrico seniore j-egcAngloruro, in quo
cvocatus ab amirario Bahilonie , eui confederatus inferior fuit, prccedenli nccte in eodem vico hospi-.
erat, ohsedit Alexandriam , que capul cst Egypii, cl taius fucral, el Franci, qui a ferocilate, lesie Valen-
cepit, et reddidit eam amirario, qui pegigit ei sin- tiniano Romanorum imperalore, vocali sunt, eccle-
gulis annis trinutum de eadem civitate 50 milia siam heate Marie Andeliaci stabulum cquorum suo-
Bi/.antiorum, exceptis 57 milibus, quos habet de rtsm fccerant. Unde alii eorum capti, alii vero in
Rabilone. Idein eliam rex duxit uxorcm ncploni fifgam clapsi sunt. Mense Auguslo tregue sumpte el
Manuel imperatoris Constantinopolilaui cuni infini- jurate sunt inter reges Henricum el Ludovicum,
tis thesauris. usque ad pascha. Iude perrexil rex Henricus in Bri-
Circa penlecostem Fredcricus imperalor Alema- tauniam , et subdidit sibi omnes Britannos, etiam
noruni, missis exercilibus suis , mullos Romano- Leonenses; nam Guihunmarus, iilius Hervei vice-
rum occidit, ipse ah eisdem similia recepturus. comitis Leonensis, cujus filiam comes Guido liahe-
Circa menscm JuHum per senietipsum Leoninam hat in conjugium, dalis obsidibus submisit se regi,
llomain obsedit ct ce.piv,ct qucdam juxia ecclesiam Q terrore exanimatus , cum videret castrum suum
beati Petri dcstruxil, seilieet porticum etalianon- munilissimum combustum et captum, et alia IIOE-
nuIIa.Anlipapam eliam Widouem de Creme Romara nulla vel capta, vel reddita. Cum adhuc morarelur
adduxit, et per maniiin ipsius uxorem suam impe- rex in Brilannia, audivit nunliiim de morle matris
ralrieem fecit coronari (Aug. 1). Subsecuta cst e sue Malhildis imperatricis. Decessit enim 4 Idus
vcsligio ullio divina. Naw Karolus filius Corradi, Septembris Rolhomagi, el sepulta est Becci. The-
qui anteFredericum imperaverat, consobrinus ejus, sauros infinilos pius filius disfribuit ecclesiis, mona-
mortuus est c", et RainaJdiis archiepiscopus Colo- steiiis, leprosis el aliis pauperibus, pro animaillius.
nicnsis cancellaiius ejus, cujus consilic. multamala Fecit autem prcdicla imperalrix monasterium de
faciebat e4S,e.t episcopus Leodiensis, cl mulli alii Yoio in Caletensi pago juxta Juliam Bonam, ct po-
tam episcopi quam consules, similiter perierunl. suii ilii monachos Cisterlicnses. Fecit et monasteria
Dicilur enim, quod crassante mortalilalc 25 milia canonicorum, unum juxla CesarisBurgum, ct aliud
hominum de exercitu suo morlui svint. Longobardie in silva dc Goffer. Ad montem eliam lapidcum super
civitales, que sunt numcro 25, Mcdiolanum reedi- Sequanam apud Rolhomagum, a se inchoatum, mul-
ficanl et ab imperalore deciscunt, prcter Papiam tam suinmam pecunie dimisit.
ct Yercellas c". In oclavis pentecostes rex Anglo- D Richardus abhas Sancli Pctri super Divam (047)
rum etrex Francorum in Yircasinoloculuri de pace obiil, et successil Rannerus monachus Cadomi pro
convenerunt. Sed primoribus rcgui Francorum ex- eo. Decessit eliam Michael abbas Pratelli (648), mo-
acerbantibus lenitatem regis Ludovici, nihil profue- nachus Becci, el subslitutus csl pro eo Hinricus
runt. Congregaverunl ilaque ulerque infinilum exer- monacus Becci, procurator hospilum c5°.Jocio ar-
.citum de omni potestale sua, el alterufer casiella chiepiscopus Turoncnsis concordalus cst cum rege
sua muniverunt. Cum aulem rex Francorum ali- Anglorum. Yenerabilis Hugo abbas Cerasii (649)
quantas villulas in marca , intcr Medantam el Pa- buinaiie vile moriendo satisfecil; qui 50 fere annis
scheium, combussissel, rexHenricus irrilatus, licet rexit idem monasterium. Huic successit Martinus
YARI/E LECTIONES.
c" post luinc ires voces erasce. G',Rpost hanc alicjuot roccs eraice. c" Circa penlec.—Ycrccllas desunl
8b, 8K 6!0 .Ricliardus — hospitum desunt Sh. 81'.
KOT.-E.
(646) A. 1119. (648) Prcaux, dicec. Luxoviensis.
(647) Dicec. Sagiensis. (649) Cerisy, dicec. Bajoccnsis.
505 CHRONICA. -- AUCTARIUMROBERTI DE MONTE. 506
ROMANORUM.FRANCORUM.ANGLORUM. A suis roilitibus et victui necessarns, relicta ihiregins
monacus ejusdem loci 651.Regiua Alienor transfre- cum comite Patricio Salesberiensi, avunculo Ro-
tavit in Angliam, dueens secum filiam "suam Ma- Irodi comitis Perticensis:: in octavis pasche infer
thildem. In vigilia nalalis Dotaini due stelle Ignei Paceium et Medantum in Normania, loeulurus cum
coloris, quarum una erat magna, altera parva, ap- regeFrancorum etinjurias suas ab eo expostulalu-
paruerunl in occidente, et erant quasi conjuncfe; rus, accessit. Siquidem Piclavi ad regem Franco-
po.stca disjuncte sunt longo spatio, et apparere rum venerant, et obsides' suos coutra regem An-
desiverunl. Natus esl Johannes fihus regis Anglo- glorum,cujus proprii erant, ei dederant. Unde cum
rum 652. hinc inde grandis altercatio fieret, necrex Franco-
1168. Fredericus 11. LudovicusSl. Henricus 14. rum obsides, quos contra justiciam ecperat, red-
Ad nalale fuit rex Henricus Argentomagi, et te- dere vellet, inducie dale sunt usque ad ociavas
nuit ibi maguam curiani iri nova aula sua. Mathildis sancti Johannis. Circa vero oelavas pasche dolo,
iilia regis Heiiriti cum infinita pecunia et apparatu Pieiavensium occisus est conies Patricius, et:sepul-
maxirno ducta est iri"Alemariiam ad sponsum suum lus est apud Sanctum Hilarium. Successit ei fiiius,
Henriciim ducem Sansonie C53etBajoarie; quorum natus ex/filia Guillermi comitis Pontivi, matre co-
ducatuum unum habehat ex patre suo, allerum ex " initissaide Warenna. Antequam trigue date essent,
niatre. Pater ipsius fuil Henricus dux, qui fuit natus rex Anglorum submonuerat Eudonem vicecomitem
ex filia Lotharii imperatoris, qui anle Corradum de Purr.ohoit, qui eatinus umbratico nomine comes
iinperaverat.Hic Heiiricus, scilicel junior, qui liliam vocabatur, ct cui tanta bona con.tulerat, utad servi-
regis Anglorum duxit, super paganos, scilicet Scla- tium el adjutorium suum veniret; quod ipse renuit
vos et Yindelicos, taiUum adquisivil, quod fecil ihi ct quidam alii de Britannis "ei confederati, scihcet
tres episcopalus. Obiit" 1Terricus comes FJandren- Oliverius filius Oliveri deDinam, et Rollandus con-
si.s, cui successit Pbilippus filius ejus, qui jam diu sobrinus:ejus. Rcx itaqiie non immerito adyersus,
corailatum illum rexerat, cum paler illius iler Jeru- eos iratus, a eapite, scilicel.ab Eudone incipiens,.
salem frequentabat. Stephanus de Filgeriis, capel- vastavit et comhussit ejus terram, destructo impri-
lanus regis Henrici, factus esl episcopus Redonen- mis castello Joscelini, quod liabebat precipuum.
sis. Fiscanense monasterium comhustum est 655. Comitatum etiam de Broerech abstulitei, cuju&
MeriseFebruario accidit quoddam mirabile in Ceno- caput es.t eivitas Yenetensium, quam rex in.manu;
manensi pago, castro Freernai, quod castrum est : sua cepit, cujus portum Julius Cesar mirifice cx-
Roscelini vicecomitis Cenomannorum, qui hahet in Q tollendo collaudat in libro quem «cripsit de hello
conjugio Matliildem filiam notbam primi Henrici Gallico (650); dinlidium etiam Cornuhie (651) ei
regis Anglprum, materteram secundi Henrici abstulit. Obsedit eliam caslellum Abrai; caplum
regis Anglorum, ex qua genuit Ricardum , qui ei - munivit. Yastata igitur Eudonis terra et ad libitum:
successit, et Guillermum, cui secundus Henricus suum redacta, ad terram Dinannensium appropin-
rex Anglorum dedit in Brittannia filiam Rollandide quans, castrum Hedde a Gaufredo de Monteforli
Reus cum terra ipsius. In hac itaque munitione sibi reddilum munivit, et Tintinniacum everlit.
fluvius Sarlae, qul preterfluil, fere per horam et di- Inde Becherel munitioncm Rollandi de Dinam fir-
midiam siccatus est, ita ut calciati siccis vestigiis missimamper aliquot dies ohsidens, adhibitis ma-
possenttransire, cum ahlea vix equi absque natatu chinis cepit et muniyit. Lehun yero caslrum (652),
possent transvadare. Hoc etiam accidit Eoiidonie in quo Rollandus roaxime confidebal, quia erat
de Tamensi flumine, tempore primi Henrici regis natura et arte munitissimum, ohsedisset, nisi bre-
Angloruro. 14 Kal. Marcii terremotus factus est, vilas termini eundi ad colloquium regis Francoruni
et globus igncu.s visus esl per aera diseurrere 6£C. eum urgeret. Tradita itaque terra Rollandi rapinis
Piclavi et Aquilani ex majori parle, id esl comes et iiicendiis, cilra Ricem flumen, eadem egil in
de Marcha, coines Engolismensium, Haimerieus de D ulterioribus; iiam transito amne per Lehun descen-
Lizennioio, Rohertus, et Hugo frater ejus de Sileio, deiis, el aliquas perfundans, monachis Lehuimensi-
et alii multi, voluerunt rebellare contra regem ; ef bus pepercit. Dinam vero circuiens, qiiedam dc-
incendiis elrapiuis pauperum incumbentes, circiin- struxit, quedam intacta reliquil. In pago Aletensi.
quaque crassahantur. Quod rex audiens impiger eadem gessit. In octayis sancti Johannis venlum est
advolat; et eorum insanie obsistens, Lizennoium ca- ad Ferifatem Bernardi, ubi de pacc iuter reges tra-
strum munitissimum cepit, captum munivit, et • ctatum est, etinfecto negocio discessum est. Nam
villas eoriini et municipia destruxil. Munitis caslellis Brittones, sicut et Pictavi, obsides regi Francorum
YARIJE LECTIONES. -
6B1 Yenerabilis — loci desunt %K &K *" N. e. I. f. T. k. alia manus adsunt etiam reliquis.
tss ila E. 65VHcecvox in rasura plus quam dimidice linece scripta est in E. C addidil;
65In ftne quaternionis hic desi-
iiit manus. Reditprima codicismanus. CC6.Slephanus — discurrere desunt 8b. 8h.
NOT^E. '
(650) III, 8. Hodic cst Vanncs. (652) Inter Dol et Dinan. ;. ^
{351) Corn.ouaille.
507 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 508
ROMANORUM.FRANCORUM.ANGLORUM. A 1169. Frcdericus 18. Ludocicus 52. ilenrtcus 15.
dederant, el fide iuterposita paccionem acceperant, Rex Henricus egit natale Domini apud Argento-
quod rex Francorum sine ipsis regi Anglorum non magum. Obiit Bernardus episcopus Nannetensis C59'
concordaretur. Uudeelipsi Briltaniii, ^onniventibus In epiphania Domini concordali sunt rex Franco-
quibusdam Cenomaneiisium, per quorum terram rum el rex Anglie. Henricus filius Henrici regis
latenler transierunt, colloquio interfuerunt. Munitis Anglorum, fccit homagium regi Francorum socero
autem marchis, ex utraque parte continuata est suo de Andegavensi comitalu et de ducatu Brittan-
decertatio usque ad advenlum Domiui. Rex vero nie, quem rex concessit eidem genero] suo. Nam
Henricus caute agens, cognatum suum Mallieum de Normannia feceralei antca homagium, et con-
comitem Bolonie sihi pacificavit, spondens ei se da- cessil ei rex Francie ut essel senescallus Francie,
turum per annum maximam partem pecunie, pro quod pertinet ad feudum Andegavense. Richardus
calumpnia (655) rclaxanda comitalus Moritonii. Ha- filius Henrici regis Anglorum fecit homagium regi
bebat enim filiam regis Slcphani, qui fuerat comes Fi-ancoruni de ducatu Aquilanie. Williermus Malet
Morilonii 657.Cum aulem idem Malheus ad auxi- cepil Roberlum de Silleio cco.In purificatione beate
lium regis Anglorum, domini et cogiiali sui, veni- Marie fuit Henricus filius regis Anglorum Parisius,
ret, - Johannes comes Pontivi non permisit eum " et servivit regi Francoium ad mensara, ul senescal-
transire per terram suam; unde necessitale cogente lus Francie. Hanc senescaltiam, vel ut anliquitus
navali subvectione ad regem cum mullis militibus dicehatur, majoratum domus regie, Robertus rex
expeditis accessit. Quod rex audiens, rogatuejusdem Francie dedit Gaufrido Grisagonella comiti Andega-
Maihei cum bellico apparatu in terram Johannis per- vorum, propter adjutorium quod ei impendit conlra
rexit, et Yimaceiisem (654) pagumYulcano tradens, Olhonem imperatoiem Alemanie. Dedil eliam ei
40 et eo ariiplius coroburens villas,voluntati suajsa- quicquid iiabebal in episcopatu Andegavensi. Postea
tisfecit. Rex Francorum veniens lalenter ad quod- vero cum Gaufridus comes Perticensis et David
dam municipium Nornianniae, cognominatum Che-: comes Cenomanensis essent rebelles eidem Roberto
siiebrut, illud combussit, et quatuor mililes in eo regiFrancorum, predictus rex FrancQrum, Gaufrido
cepit. Quo comperto, rex Anglorunl illum inseculus Grisagonella fercrite sibi auxilium, obsedit rour.icio-
est, multos milites cepit; inter quos eliam senescallum nem Moritonie et ccpit. Et quia David comes Ceno-
Philippi Flandrensium comitis aduncalus est. Tra- maniiorum evocatus a rege ad euoi venire con-
didit etiam castellum Hugonis de Novo Caslello teihpsit, dedit rex Gaufrido Grisagonella bomagium
flamniis et incendiis, vocatum Brueroles, ul com- p illius, et ipsam civilatem, et quicquid habebal in
buslum ex re nomen liaberet. Hocetiam fecit Novo episcopatu Cenomannensi. Henricus filius Henrici
Castello per milites suos, ipso tainen abseiite. regis Anglorum fecit homagium Philippo filio Lu-
Yastala est similiter lerra comitis Perlicensis ex dovici regis Francorum. Henricus rex Anglie lo-
majori parle, ipso agenle 658.Multa etiara fecitrex cutus est cuiri Ludovico rege Francie, apud S. Ger-
Anglie in hac guerra, que non audivimus, vel si au- maniim in Leia. Gaufridus filius regis Anglorum
divimus, non occurrunt inemorie. . fecit liomagium Henrico fratri suo de ducatu Brit-
Obiit Rohertus comes Leecestriejrelinquensfilium lannic, jubente patreeorum. Mortuo Hasculfo de
Rpbertum, quiaccepil cum uxore sua hereditatem .Solinncio, successit ei filius suus Gislebertus. Mor-
de Grentemesnill. Mortuus est autero in Brittannia tuus est etiam Bichardus de. Ilara, relinquens filias
Herveus de Lehuiij cui suceessit Guihomar filius tres 6G1. Rcx Heiiricus perrexit in quadi agesima Wa-
ejus. Nichilominusobiit Roroe de Guido Cremeanti- sconiam, et destructis mullis castellis, que contra
papaetsuccessit in scismate.quidam pseudoclericus, eum erant, vel munilis, comites Engolismensium et
cognominalus Calixtus. Archiepiscopo quoqueSeno- illum deMarcba sibi paciQcavit, ct mullos alios qui •'
nensi in fata secedente, Willermus eleclus Carno- non erant tanti nominis. Gaufridus filius regis An-
lensis ei successit, concesso tamen ei episcopatu~D glorum mense Maio venil Redonis ; et Steplianus
Carnolensi per biennium a papa Alexandro. Yenit Redonensis et Autberlus Aletensis episcopi, et Ro-
ad curiam regis Henriei Anglorum, Saxonum et berlus abbas de Monte S. Michaelis, et alie.religiose
Bajocorum dux Henricus gener cjus, et magnis ab persone, receperunt eum cum summa veneratiorie.
eo honoratus muneribus in sua rediit. Longobardi iri ecclesia sancii Petri. Ibi accepit hominia baro-
edificanl civitatem haul longe a YercelTs, vocantes nuin Briltannie. Rex Henricus fecit fossala alta et
eam Alexandiiam, ad honoreiu Alexandri pape, lala inlcr Fianciam el Normanniam, ad predoucs
sumptis habitatoribus ex singulis ciritatihus Lon- arcendos. Simililer fecerat in. Andegavensi pago
gobardie. super Ligerim, ad aquam arcendam, que messes ct
VARLE LECTIONES.
e" Habebat — Morilonii desunt 8b. sed absnnl. 8h. 6S8 Sequentm Mulfa — Alexandro, e.l Longobarm
— Longobardie desunt 8b. 8h. ct». 0. B. e. N. desuntSh. 8h. 66° W. M. e. R. d. S. desunt 8h. 81i.
*" Mortuo — tres desunl 8b. 8h.
. NOTJI. .
(653) I. e. expostulalione. (654) Le Yiirieu, liitei' ostia Auciie atque Sunina;..
509 CHRONICA. — AUCTARJUMRO.BERTIDE MONTE 510
ROMANORUM.FRANCORUM.ANGLORUM. A tamen sine discrimine. Sunmerso in mari Gisle-
prata predabat, quedam relinacula, que torsias vo- berto de Abrincate, Fulco Painel, qui habebat pri-
cant, per tr-iginta fere miliaria, faciens ibi edificare mogenitam sororem ejus, successit ei. Yicecomites
mansiones hominum, qui lorsias tenerent. Quos per Angliam, qui exaclionibus et rapinis populum
- etiam fecit liberos de exercitu et mullis aliis ad affiixerant, a rege correpii sunt. Post pentecosten
fiscum pertinenlibus 66S.Obiit Hilarius Cestrensis ct rex Hcnricus evocato filio suo Henrieo in Angliam,
Nigellus HeIicnsisepiscopi,el Petrus Gemmeticensis, fecil eum coronari in regem, cuni magna cleri popu-
Richardus Rernaicensis, Silvesler Rothonensis ah - lique leticia, Lundonie apud Westmonasterium.
bates. Mense Auguslo, pacificatis fere omnibus in Huncinunxit Rogerius archiepiscopus Eboracensis;
Pictavensi pago, Wasconia, Henricus rex venit in nam Thornas Canluariensis cilramareper continuum
Normanniam, et evocati Brittanni properaverunl ad fere sexennium inGalliis morahatur. Huicconsecra-
euin.' Caiina civitas Siciliae terremotu concussa ct tioni interfuerunt Gisleberlus Lundonensis', Gosceli-
prostrata est, et multi in ea perierunt 6C3. nus Salesberiensis, Walterus Rofcnsis, Ricardus Ce-
Rcx Henricus fecit castrum niunitissimum ct strensis, Barlolomeus Exoniensis, Hugo Dunelmen-
burgum pergrande juxta haiam de Malaffre, quod sis episeopi; Rogerius Wigorniensis in Normannia
vocatum esl Bealveer. Cum Rogerius Malabranchia morahatur, Henricus Wintonensis et Willermus
dolo cepisset urbem Biteriensem, quam cives ipsius Norvicensis inUrmitate prepedili non affuerunl. Nam
contraeum tenebanf, omnes lam viros quam mulie- Adelulfus Carluiensis, et Robei-ius Herefordensis,
res vel suspendio vel alio tormento niorti tradi- el Roherlus Baiensis, et Roberlus Lincolnensis, et
dit, et novis habitatoribus illam inhahitandam tra- Hilarius Ciceslrensis, el Nigellus Heliensis episcopi
didit. Siquidem predicti civcs dominum suum Guil- dormierant in Domino , et adlmc cathedre eorum
lermura (655). Trenchevel, palre.m Rogerii Male- vacabanl. Interfuerunt vero de Normannia Henri-
brancbe, in quadam ecclesia cum filio suo parvo cus Bajocensis et Frogerius Sagiensis episcopi, qui
crudeliter occiderant. Rex Heniiciis fecit Mo- CIKIIeo venerant in Angliam. Quidani moleste fe-
lendina et piscalorias Andegavis in flumine Me- runt, quod archiepiscopus Ehoracensis unxcrit in
duane. Cum Guillerrous Goetli obiissel in ilinere rcgem Ilenricum juniorem. Sed noverint, quod
Jeriisalem, el comes Thcobal.lus Vellet habcre in primus Guillermus, qui Angliam armis suhegit, ah
manu sua Montem Mirabilcm et alias firmilates, que Alveredo religiosissimo viro Eboracensi archiepi-
fuerant Guillermi Goeth, de quibus saisitus (650), scopo inunetus et sacratus est, Cantuariensi ar-
eral flerveus de Iven, qui liabebat in conjugio pri- .-, chiepiscop.o intra insulam Britannie manente, Sti-
mogenitam filiam Guillerroi Goeth, natam ex una gando scilicet a papa excommunicato.
sororum comitis Theobaldi; videns prediclus Margarita filia regis Francie, uxor Henrici junio-
Herveus, se non posse resislere comiti Theobaldo, ris regis, in Angliam transiit; nec iune tamen fuil
cum rex etiam Francorum adjuvaret parles comifis coronala, quia rcx jam coronatus eral, el cpi-
Theobaldi, ufpote sororius cjus: idem Herveus, in- scopi discesserant. Johannes comcs Aucensis mori-
tercurrente niagna pecunia et quibusdam paciioni- tur, et successil ei filius ejus Henricus, quem ge-
bus, tradidit Henrico regi Anglorum Monlem Mira- nuerat ex filia Willermi de Albineio (057), quem vo-
bilem et aliud easlrum,scilieet SanctuniAnianumin cant comitem de Arundel. Hic duxil Elizam rcgi-
Biturico. Unde discordia redinlegraia esl! inter re- nam, relictam Henrici senioris rcgis Anglorum, ex
gem el comitem. qua genuil Guillermum primogenitum suum, et
1170. Frcdericus 19. Ludovicus 55. Henricus 16. Godefridum, et istam comitissam uxorcm Johannis-
Ad natale fuit rex Henricus in Brillannia apud Aucensis, de quoserrao est. In die apostolorum Petri
Nannelcs. Roberlus archidiachonus Nannelensis ct Pauli terrcniotus horribilis faclus est in trans-
consensu regis faclus est cpiscopus Nanneterisis, roarinis partibus, quo corruit civilas Tripolis, pars
posl Bernardumavunculum suum. In quadragesima ^ Damasci, Antiocliie plurimum. Agareni etiam non
exccssil mare limites suos, unde messes que prope fucrunt experles liujus fribulalionis; nam Halapre,
illud seminate erant, in mulfis locis perierunt a que capul cst regni Loradin, et quedam alie civi-
fluctibus absorte. Ossa cujusdam gigantis in Anglia lalcs Sarracenorum, non cvaserunt banc pestcm.
per alluvionem deleeta sunt, cujus corporis longi- Morluo Willenno comite Nivernensi ulira marc,
fudo, utferunl, 50 pedum crat. In cadcm quadrage- Mathciis fi'atcr Philippi comilis Flandrcnsium, co-
sima transfretavit rex Henricus in Angliam, non mes Bolonie, duxit uxorem ejus (658), sororem sci-
YARl^E LECTIONES.
"J- bimimer— vi rasura ita ampliuvil Iiobertus. Adsunt. /b. JJesnnt sb. bl). cnm scquentunts
pertln.
C,J
Obiit — abbatcs. liic desinunt 8a. 8b. et mnnus secunda in 8d. el sextus dccurtalus in 8e. 8h. fortasse
clium in 8c. 8g. In Sb. sequitur breiis continualio monachi Yallomonlensis. Combusta cst Fiscannensis cc-
clcsia 14 Kal. Julii, 4 feria post octavam pentecosles addunt 8d. 8h.
NOT.-E.
(655) Corrige: liaimundum. BOUQ. (657) Hcliseiidc. BOUQ.
(656) Invcstilus. (058) Eleonoraiii. BOUQ.
511 SIGEBEBTI GEMBLACENSIS 512
ROMAKORUM. ' FRANCORUM.ANGLORUM. Aillius
regionis ad extrema veniens, precepit familie
li.cet coiriitisse Flandrensis. Hii ilaque duo fralres sue, divina forsitan inspiralione, ut in introilu ora-
duas duxerunt sorores, filias Rodulii comitis Viro- lorii corporis sui gleba.rosepelirent. Effossa ilaque
mandorum, neples Alienor regine Augloruni ex so- lerra, corpus beali Amaloris integrum reperitur, et
rore, callide agentes in retinendo lerram Radulli in ecclesia juxta altare positum, integrum peregri-
de Parrona per quemlibet fralrum. Hic Malheus nis illud ostendunl; el ibi fiunt miracula multa et
prius habuerat filiam regis Stcphani, et susceptis antea inaudita, per beatam Mariam. Ad hunc ergo
ab eo duabus filiabus, rediit. ad religioiiero, unde locuiii, ut diximus, rex Henricus causa orationis
invita recesseral (659). Circa Augustum rex Henri- venieiis, quia appropinquabat terre inimicorUm suo-
cus rediit in Normanniam, relicto juniore Henrico rum, congregata multiludine armalorum tam equi-
in Anglia. Itex Henricus ftxil pacem inter comilem lum quam pedilum, ad oralionem perrexil munilus
Tedbaldum el Herveum de Iven. Mehsc Septembri sicut ad prelium, nulli malum inferens, omnibus et
rex Henricus infirmatus «st pene usque ad mortem maximepauperibus in elemosinis Iargiter providens.
apud Motaro de Ger (660), sed miseralione divina Thomas Canluariensis arehiepiscopus transfretavit
et supplicatione servorum Dei, quibus se humiliter in Angliam. Stephanus comes de Sanceore, fratef
commendabat, sopila adversa valeludine sanltatem coinitis Tehaldi, peirexit Jerusalem, ferens secum
refovet. Egidius Rothomagensis archidiaconus ele- pecuniam, quam rex Francorum Ludovicus fecerat
clusest ad episcopatum Ehroicensem, Riehardus colligere in adjutorium Jerosolimitanae a2cclesise.
archidiaconus Coristanliensis ad Abriricatensem. Odo (662) dux Burgundie. ncpos ejus perrexit
' -
Alieuor filia regis Henrici Anglorum ad Hispaniam cuih eo.
ducfa est, et ab Amfsirso imperatore solemniter de- 1171. FrcderietisQO. Ludovicus 5b. IIenricus.il.'.
sporisata. Hujus imperatoris illa pars Hispanie, qiie Ad natale fuilrex HenricusadBur juxtaBajocura.
Caslella vocalur, regnum est. Hujus iniperii capul Annus millenus centenus sepluagenus
civitas Toleium est. Prediclo regi propler irifirmani Primiis erat,primas quo ruit enseTomas.'
elaiem—nondum enim adimpleverat quindeeim an- - Quinla dies nalalis erat,flos orbis aborbe .-. .
nos —adversantur duo reges, Feiiiandus Gallicie -.. Vcllilur, el' fruclus incipii' esse.poli6-6''..
patruus ejus, et Amforisus Navarie avunculus ejus. Agareni eum niullis millibus armatorum venerunt
Mortuo Roberlo filio Roberti comllis Gloecestrie, ab Ajfrica in Ilispaniam. Hamo epi.scopus Leonen-
Airiauricus primogenitus filiris Symonis comilis sis (665) crudeliier per consllium, ul dicun!, Gui-
Ebroicensis, jussu et voluntate Henriei regisAnglie, (j bomari fratris sui vicecomitis Leonensis et junioris
duxit priinogeiiitam filiam Roberti comitis Gloece- Guiliomari nepotissui occisus esl. Conanus dux
strie. Dederaf eliam ante idem rex Ilugoni comili Brittannie moritur, el lota Brittannia et cdmitalus
Cestrie cognato suo filiam comitis Ehroicensis, co- de Gippewis et honor (064) Richemundie, perfiliam
gnalam suam ex parte .palris sui. Urhs Cenoman- cosiitis Conani, que desponsala erat Gaufrido filio
nbium flagravit incendio. Gella etiain sancli Yi- regisHenrici transierunt. Haimericus abhas Sancti
cturii combusla est, sed Deo adjuvante in melius Audoeiii morilur. Henriciis rex venit in qiiadrage
cst reslaurata. sinia ad Pontem Ursonis, et ibi per quiridecim feie
Henricus rex Anglorum perrexit causa orationis dies demoralus est. Hoc etiam fecil iri rogatiouibus
ad Rocam Amaloris (661), qui locus in Cadulcensi etin pentecoste, cum Guihomaruj? venitad eum et
pago monlaneis et horrihili solitudine circundatur. reddidit se ei et sua castella, perterritus mullilu-
Dicunl quidam. quod beatus Amator famulus beale . dine niiliium et aliorum armalorum, quos rex illo
Marie et aliquando bajuius et nulriciusDomini fuil, direxerat ad eum comiirimeiidum, nisi regis volun-
et assumpta piissima Mater Domini ad etliereas tali obediret. Sequenti aniio canoiiizalus eslsanctus
mansiones, ipse Amator premonilus ab ea ad Gal- Thomas a papa Alexandro 6G 5. Castrum Pontis Ur-
Mas transfretavit, et in prediclo loco heremiticam 13 sonis combuslum est. Urbs Norwicensis similiter
vita\,? diu transegit. Quo transeunte ct in inlroilu combusla esl, cum episcopali ecclesia et officinis
oratorii beale Marie sepullo, locus ille diu ignobilis monachorum. Humbertus comes Morienne misil al>-
fuit, excepto qiiod vulgo dieebalur ihi heafi Ama^ batem Sancti Michaelis de Clusa ad.Henricum regem
toriscorpusrequieseere,licetignorareturubi esset. Anglic, pro componendo matriinonio iiiler Johan-
AnnojibincarnatioiieDomini 1166, quidamiiidigena nem filiuin regis el filiam suam, offerens ei tolam°
... . YARI^ELECTIONES. .,.
G6idesunt hi versus 1K 6C£Sequenti—Alexandro in rasura, ab alia manu. Inmarcjine additur: Canoni-
zalus, id est sanclorum calbalogo annumeraius. Et preceplum fuit ut nafalisdies festivusab omnibus ce-
lebraretur, maxinie ab Anglis. Idem.prorsus liabent 1K 8fl. el prceler verba caiionizaius I. e. s. c. aiinume-
ratus etiam SK .«•,.
--"--' ---.- -•- - -NOT^.
"
(659) Abbalissa eniin Rummesi» fuerat Blaria, (662) Corr. Hugo. BOUQ
antequam Mallha?.usa. 1160 eam duxil. (665) St.-Paul-de-Leon, in Finislerre
(660) Prope Donifrout., - (604) Fcudum vcl ananeiiunr nobiliusi
(601) Rochamadour. ... "_ ...
Si3 CHRONTCA.— AUCTARIUM ROBERTl DE MONTE. - 514
ROMANQRUM.FRANCORUM. ANGLpRUM. A sia3 Winlonensis, in ornamentis auri el argenli et
terram suam. Fuit enim idem comes filius Amati sericarum veslium. Divicias eiiam suas ecclesiis et
comitis, et-ditissimus in possessioneurbium et ca: pauperibus larga manu disirihuit. Ad augmentum
slelloruni; nec aliquis polest adire Italiam, nisi pei virtulum etiam suarum, per aliquaniulum temporis
tcrram ipsius. ante morlem suani lumine corporali privatus fuerat.
Teohaldus cpmes Carnotensis plures Judeorum, Mense Augusto rextransivit in Angliam, et aggre-
qui Blesis babitabant, igni tradidit. Siquidem. cum gatis tam militibus quam sumplibus, qupe ad tan-
infanlem quendam in solempnilate paschali cruci- tam expeditionem erantnccessaria vigiliabeaii Luce
iixissent ad opprobrium clirislianorura, poslea in evangelisletransivit in Iliherniam (Oct. 17). Quam
sacco positum in fluvium Ligeri.s projecefuiil.' Quo autem prospere translietavit, applicuil, recepfus sit,
invento, eos convictos de scelere, ut supra diximus, litleraj quas ad regem Heuricum filium suum misit,
igni tradidit, exceplis illis, qui fidem chrislianam indicant.
i\eceperunl. Hoc eliam fecerunt de sancfo Willermo 1172. Fredcricus 21. Ludovicus 55. Henricus 18.
in Anglia apud Norviz lempore Stephani regis; Henricus rCx junior ad natalc fuit ad Burjuxla
quo sepulto in eeclesia episcopali, multa miracula Bajocum ; el quia lunc prinium tencbal curiam in
fiiint ad sepulchrum cjus. Similiter factum est dc Normania, voluitul magnilice festivilas celebraie-
alio apud Glovesceslriam tempore Ilenrici secundi tur. Interfuerunt episcopi, abbates, coroites, harones,
regis. Sed et in Francia, castello qui dicitur Pons et multa multis largitus est. Et ut appareat lriulti-
Isare, de sancto Ricardo impii Judei simililer fece- tudo.eorum qui interfucrunt: cum V\illermus ue
r.unl; qui delalus Parisius, in ecclesia sepultus. Sancto Johanne Normanuie procurator, et Willer-
mullis miraculis choruscat. Et frequenter, ut dici- niusfiliusHamonis senescallus Brillannie,qui vene-
iur, faciunl hoc in tempore paschali, si oporlunita- rat cum Gaufrido duce Brillannie domino suo 6C6,
tcm iiivenerint. comederent in quadam camera, proliihuerunt, ne
Obiit Guillermus Talavacius comes Ponliyi, ei quis miles comcderet in eadem camera, qui non
successit ei Johannes nepos suus in comitatu Pon- . vocaretur W7illermus; ct ejeclis aliis de caniera re-
tivi, ex Guidone primpgenilo suo. In terra vero, manserunl 117 milites, qui omnes vocabantur.YVil--
quam tenebat.de rege Anglorum in Normannia etii lermi, exceptis plurimis aliis ejusdem nominis, qui-
Cenomansi pago, successit ei Johanries comes filiu: comederunt in aula cum rege 666\ Henricus dux-
ejus. Iste duxit filiam comitis Helia;, fratris cpmi Saxonum et Bajacorum, gener Henrici regis Anglo-'
tls Gaufridi Andegavensis el ducis Normannorum Q runs, perrexit Jerusalem cum niagno comitatu mili-
Ilex Henricus senipr iecit investigaii per Novm&a- UKii,etiuagna ibi incepisset, etforsitan incepta per-
nlani. terras, de quibus rex Henricus avus ejai fecisset, nisi rex et teroplarii obslitissent. Thesau-
fuerat saisitus die qua obiit. Fecit etiarii inquki ros tamen, quos secum portaverat,larga irianu dis-
quas terras et quas silvas ef que alia dominica ba- trihuit pauperibus el ecclesiis Sancle Terre. Post
roncs ef alii liomines occupaverant post mortem re pascha rex audiens, duos legatos, Alberlum ct Theo-
gis Ilenrici avi sui; el lioc modoi fere. duplicavi dinum, ex parle donni pape Alexandri ad se missos
reddilus ducatus Normamiie. Ris rex Walensiun pro causa pie memorie Thome quondaiii Gantua-'
pacificalus cst eum rege Anglorum Heniicp. Re> riensis arcbieplscdpi, cum esset in Hibernia, citis-
Oenus avunculus cjus.praeterito annp obierat, ei sime venit de Hibernia in Angliam, de AngLa in
filii ejus regi Henrico subdili sunt. Margaiita uxoi Normanniam; ct premissis ad eos honorahilibus
junioris regis Henrici transfretavit iiiNormanniam, personis, locutus est cum eis, primo Savigneii,
; Merise Julio rexcoiigregavil baroncs suos apuc postea Abrincis, lercio Cadoml, ubi causa illa finita
Argentonium, et cum ibi tractaretur dc profectioiK est, sicut liltsrse, publicae testantur, quoe inde facta;
sua in Hiberniam, legati comitis Ricaidi venerunl sunl, et a multis pcrsonis quai illuc convenerant,
ad eum, dicentcs ex parte comitis, quod traderei 0 retinenlur (665). Rex Henricus loculus esl cuni
ei civitatem Duyeline, et Waterford, el alias firmi- rcge Francorum, et riiisit suum regem juniofem in
tates suas, quas habebat <;ausa uxoris sue, qua Angliam, ut Margarita filia regis Francie uxor ejus
fuerat filia regis Duyelinensis, qui jam obicral. Rex consecraretur in reginam. Hanc inunxerurit ex.
ilaque audito hoc nuncio, mandavit comili, quod consilio regis Francie Rotrodus archiepiscopus Ro-
redderet ei terram suam in Anglia ct in Norman- ihomagcnsis et Egidius episcopus Ehroicensis, ct-
nia, et planam lerram in Jlibernia, quam accepera coronaverunt regeni el uxorem ejus. Girca festum
cum uxore sua; etconcessil ei, ut esset comesta- sancti Michaelis coiigregavit rex episcopos Norman-
buli vel senescallus tocius Hjbernice. Yenerabilis nie et Britannie, et venit ipse et legati Ahrincis,
Henricus episcopus Wisitoniensis et abbas Glasto- tracfaluri de 3ecclesiasticis negociis ; sed obsistenle
nensis decessit in fata. Iste niulta bona fecit cccle- regis infirmitate. parum profecerunt. Hujus conven-
JA\\\M LECTIONES.
6CStres voces posl lianc crasw. 6CCInc manus mulatur.
NOT.S.-
(065^ Exhibel eas Boucq. XIII, 155. ..
 513 SIGEBERTi GEMBLACENSIS 516
V, ROMAKORUM.FftANCORUM. ANGLORUM. A elegerunt Rogerium abbatem Becci ad archiepisco-
I tus causa venerunt usque ad Montem ad noshono- patum Cantuariensem. llle vcro prelendens infirmi-
rabilcs persone multe, inier quas fueruntreligiosis- tatein suam, noluil adquiescere eleclioni eorum.
simi viri, dominus Stephanus Cluniacensis et domi- Qui inde redeunles in Angliam, convocatis episco-
isus Benedictus Clusinus alibates; el mutua viceso- pis et aliis religiosis personis, elegerunt in archi-
cielatem suam nobis et sibi nostram impendimus, episcopum Ricardum priorem de Duvira monacluim
sicut liltere eorum, qua; a nobis habentur, el nostra; suum. Ricardus etiam archidiaconus Piclavensis
qua; ab ipsis asporfatae sunt, testiiicantur. Hoc etiam electus est ad episcopatum Wintoriiensem; Gaufri-
feceral nobis pise memoria; Willermus Yizeliacensis dus filius regis Henrici naturalis, archidiaconus
abbas in capitulo Yezeliacensi; et cum his tribus Lincoliensis, ad Lincoliensem; Gaufridus Ridel ar-
ecclesiis, scilicet Ciuniaceusi, Clusensi, Yizeliacensi, chidiaconus Cantuariensis ad Eliensem; Roberlus
liabemus specialem socielalem, et multum nohis et Foliot archidiaconus Lincoliensis ad Hercforden-
illis placenlem. Circa fesium sancliMartini venilju- sem; Ragnerius C6RLumhardus archidiaconus Sa-
nior rex cum uxore sua de Anglia, et locutl sunt lesberiensis ad Batensem; Goscclinus decanus Ci-
cum rege Francoruin, ipse apud Gisorz, ipsa vero strensis ad Ciscestrensem. Posita aulem die, qua
"
apud Calvum Montem; quos rex letissime suscepil consccrarelur electus Cantuariensis el consecraret
sicut filios suos. eque alios electos, in generali conventu episcopo-
1175. Fredericus 22. Ludovicus 56. Hcnricus 19. ruin el aliorum qui convenerant, prior Gantuarien-
Rcx Henricus cura regina Alienor egit nalalem sis protulit litteras Henrici regis junioris, in quibus
Dor.iini apud Cliinum regaliter. Junior vero rex dicehat eos rion esse sacrandos; et si quis iropone-
cum uxore sua Margarita eandem festivitatem ret eis manus, invitabat eum ad audientiam domni
apud Bonam Yillam celebravil. Exinde seculus est pape. Et ita infecto negocio recesserunt unusquis-
palreni suum in Andegavetisem pagum, moraturum que ad propria. Prior Wintoniensis factus est abbas
in illis partibus usque ad purificalionem beate Ma- Glaslonie.
rie, quando rex debebal loqui cum rege Arragonie Post pascha Berriardus de Feritale verlit se et
et cum comite de Moricnna et cum coraite de San- caslcTlum sunm regi juniori. Similiter Galerandus
clo Egidio, pro causa Tolosaj{C'. Guillermus abbas de Ibera, Goseelinus Crispinus, Gilleherlus deTe-
Radingensis factus est archiepiscopus Burdegaren- gulariis, Roberlus de Monteforli, Radulfus de Faie,
sis. Cdmes de Saneto Egidio (666) pacificatur cum Gaufridus de Lizenone, Hugo de Saiicta Maura et
rege Anglie de Tolosa, facto sibi humagio el Ri- gipsius ( filius, et Wfllermus camerarius de Tanchar-
cardo filio suo duci Aquitanprum, Promisit ei se villa veniens de Anglia. Philippus comcs Flandren-
daturuni equos magni precii, quotaniiis 40; cl si sis cepit castrum de Aubimare (667), et iri eodem
neeesse habuerit, inveiiiet ei unoquoque anno ad comitem Willermum dominum ipsius. castrij el
scrvitium suum per 40 dies 100 milites. In quadra- comitem Simonem (668). Inde cpiiies Aucensis Hen-
gesima, quia rex Henricus senior, removerat a con- ricus subdidit se et caslella sua regi juniori et co-
sili'0 etfaraulalu iilii sui Asculfum de Sancto Ilyla- miti Flandrensi. Postjestura sancti Johannis rex
rio et alios equites juniores, ideo ille iratus rccessit Francorum Ludovicus, coadunatis haronihus suis
a patre, et vcnit Argentlioroagum, et i-ecessit inde ex omni regno suo, obsedit eastrum Yernolum fere
noclu, pergens ad regcm Fraucorura, nescientibus per uuum merisem. In quo exercitu, ut dicluni est
ministris suis, quos pater suus seryilio suo deputa- a nonnullis, fuerunt seplem miiia mililum, excepta
verat. Quem secutus est comes Robertus Bellenli, reliqua miiltitudine. Quibus resliterunt viriliter
relinquens castella sua siiie custodibus; que rex Hugo de Lacl et Hugo de Bello Campo constabuli
Henricus occupavit. Comes etiam Ceslrie Hugo a" ipsius caslri et mililes cis subditi cum burgensibus.
Sancto Jacobo Galliciensi rediens, secutus est eum; -Junior rex Henricus et Philippus comes Flandfensis
et Willermus Patric senior, et tres filii ejus, et D 1 et Matheus frater ejus comes Bolonie obsederunt
mulli alii roinoris nominis; quorum omnium do- novum caslruni, quod dieitur Dringciirl, cum ma-
mos et virgulfa et silvas rex everfit. Similiter re- gno exercitu. Cui castfo preeranl Doun Bardulfus
gina Alienor cl iilii sui, Ricardus comes Pictaven- ct Thomas ejus fraler. Qui cum vidissent, se non
sis et Gaufridus comes Britannie, alienati suut posse resistere crebris assultibus corum et suffos
ab eo. sioni murorum, acceptis induciis perrcxerunfad
Feria 4 ante cenam Domini piior Cantuariensis et rcgem Anglie dominum suum, nunciantes ei, quod
alie persone honeste venerunt ad Sanctam Barha- non poterant resistere yiribus inimicorum. Quare
rain in episcopatu-Luxoviensi, ad regem Henricum concessit eis rcx, ul castrum reddercnt comlli
et ad legatos Romauos Albertum et Theodinum; et Flandrensi. Maihcus comes Bolonie, frater Phi •
YARhE LECTIONES.
' aestmt hcec mantts; redtt
qitceeamprcecedit. *68 Rag. cod.
- ' NOT.13,
'666) Raimundus. BOUQ. 1(667) Albemarle. BOUQ. (668) Ebroicensem. BOUQ.
 KI7 CHRONICA. - AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 518 -
ROMANORUM.TRANCOr.UM. ANGLORUM. A Quibus obviaverunl comcs Cestrie, Radulfus de Ful-
Mppi comitis Flandrensis, ex vulnere quod accepit, geriis, Hasculfus de Sancto Hylario, Willermus Pa-
in obsidiene castri Dringourt, morluus est. Unde: tric, et universi mililes de terra Radulfi de Ful^e-
comes Flandrensis fraler ejus dolens, accinxit mi- riis, cum magna multitudine peditum. Qui quasi
liiaribus armis Petrura fralrem suum, qui clectus; in momenlo dispersi, mililcs se fuge tradiderunt, et
erat ad episeopatum Kamaracensem. 5 Idus Au- multi de plebe occisi sunt. Comes vero Cesirie, e*
gusti vir reiigiosissimus donnus Stephanus abbasi Radulfus de Fulgeriis, et 60 milites cum eis, cum
Cluniacensis viam universe. carnis ingressus ; non possent effugere, quiainimici eorum obstruxe-
est (669); et successit ei Radulfus prior de Cari- rant viam fugiendi, incluserunt se in iurri, exccplo
tate (670) ,' consohrinus comitis Theobaldi. Obiiti Hasculfo de Sanclo Hylario et Willermo Palric ct
eliam Rogerius comcs de Clara; cui successit Gille-- quibusdam aliis, qui capti ducti sunt ad Ponlem
9 co-- Ursonis. Itaque obsessa esl turris Doli a Brebeuzo-
bertus filius ejus, qui duxit filiam Guillermi CC
milis Gtocestrie. nibus et militibus regis et plebe Abrincanlina. Co-
Rex Henricus, contracto magno exercitu tami roes vero Eudo curo venisset de Francia, noluit mo-
equilum quam pedilum, venit Brilolium, volens; rari cum Raduifo de Fulgeriis, sed abiit in Porroei,
hominihus suis in Yernolio a rege Francorum Lu- M et firmavit caslellum Goscelini, et cepil caslellum
dovico obsessis ferreauxilium.Quod cum rex Fran- Ploasmel. In sequenti opere polcsl vidcri probitas.
corum audisset, usus consilio sapienlum, a casiroi induslria et agilitas regis Anglic Hcnrici. Audivit
recessii, relicla roulia parte impedimentorum ctl nuntium de obsessione lurris Doli, cnm esset Ro-
victualium. Rex Henricus, convocatis baronibus; thomagi, nocte precedenie diem Merc-jrii. Ipso vero
Britannie, exegil ab eis sacramenlum sue fidelila- die Mercurii, cum jam lux essel, reccssit a Rolho-
lis. Quod cum aiii utcunque observarent, Radulfus; mago, et venit Dolum sequenli die circa lerciam, el
de Fulgcriis (671) iiifideliler agens, vocatus a regei obsedit turrim. Et cum preparasset machinas ad
parere noluit; scd caslellum de Fulgeriis, quodl lurrem capiendam, inclusi sibi providcnles reddide-
ipse rex piius deslruxerat, cepit reedificare. Quod[ ruiit turrim et se ad voluntatem regis. Inde rcx mi-
audiens Hasculfus de Sancto Hylalio et Willermus ; sit eosdeni per firmilates suas, ut ibi cuslodircn-
Patric et tres filii sui, leti effecti per diverlicula tur. Quosdam vcro, acceptis obsidibus, seeum reii-
venerunt ad eum. Comes eliam Ceslrie (672) et co- nuil sub libera cuslodia.
mesEudo (675) seculi sunt eos. Cum rex Anglo- Comes Robertus de Leccestria volens turbarc rc-
rum.Henricus misissel Brebenzoncs suos ad deva- „ gnum Anglie, ipse el uxor ejus ei Hugo de Novo
slandam terram Radulfi de Fulgeriis, et hoc ex ma- Castello consobrinus ejus, cum multis militibus
gna parte fecissenl, magna pars eorum, qui victua- transfretavit in Angliam. Sed intcrccptus ipse ei
lia ad exercitum deferebant, cum non haberent du- uxor ejus ct Hugo de Novo Casfello, capii sunt a
cem neque prolectorem, occisa cst inter Sanclum fidelibus regis juxta Sanctum Edmtinduni, ct cuslo-
Jacobum et Fulgerium a militlbus Radulfi de Ful- dietraditi; et niulli Flandrensium ihi occisi suiil,
geriis. Radulfus de Fulgeriis castrum sancti Jacohi et nuilti alii capti et occisi; ct forsilan idco quia
K-adidit inccndio; similiter caslrum Tilioli (674). rapinam exercuerant in tcrra sancti Edmundi re-
Rex Henricus latenler veniens Fulgerium, ut inler- gis et martyris, quod non licuit alicui impunc. Ra-
«peret Radulfum, audiio cjus advenlu fuge petiil dulfus de Fulgeriis dcdil obsides regi Angiic pro se
rcmedium. Predam tamen tanlam, quanlam aliquis iilios suos, Ivcllum ct Willcrnium. Ipse vero nulla-
in noslro vix videral, regis bomines ceperunl. Si- tenus adquicvit, ut se polesiati regis traderel, sed
quidem Radulfus de Fulgeriis preceperat honiini- fugiendo per neniora delitescil. Gaufridus de Poen-
bus de omni terra sua, quod cquos et armenta cl lio, ct Bonus abbas de Rugeio, et alii exherediiail
pecudes el oronein subslantiam suam ducerent in de Media et de Andegavensi pago, ct Radulfus de
suam foreslam; sed antequam inlrarent neinoris D Haia Normanus, de nemoribus infestaiit terram re-
latihula, ab inimicis inlercepta sunt, ct omnia sua gis, carcnles munilionihus castcllorum. Siquidem
amiscrunt. Radulfus de Fulgeriis, dciiniiis cuslo- Brebenzones regis destruxcranl caslrum Quir-
tlibus precio el prccibus, qui custodire debebant ce (675), sicut ante pessumdcderant Fulgeiium,
caslrum de Cumburc et civilatem Dolensem ad opus et ceteras muniliones Radulfi. Rohertus de Yi-
rcgis Anglie, cepit illas munitiones. Quod rex au- treio obiif, el successil ei iilius suus Andreas, naliis
diens, misil Bi'ebenzones suos et quosdam de mili- ex sorore Rollandi de Dinam. Idcm vero RoIIan-
lilms suis ad eorum auxilium, si necesse haberent. dus, quia carebal alio bercde fecil heredem alium
YARI/E LECTIONES.
c« G. habet E. Willielmus 8^.
NOTJL.
(669) Cnm nostro lacit Cliron. b. blephani Ni- (6ri) rouceres.
vefnensis apud Martene thes. 111,1587.Reliquimor- (672) Hugo. BOUQ
luumdicunt arino 1174,postquam anno 1175 sponte (07.5) De Porhoet. B.
abdicassel. (674) Tilly. B.
(670) La Charite-sur-Loire, d. Autissiod. (675) La Guerche. B.
 519 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 520
'
. R05IANORU5I. . . FRANCORUM. AXXLORUM. A quiis et donis eos sibi familiares fecerat, hoc co-
nepotem suum Alanum de omni lerra sua, in pre- giiito per eos, castelia sua que erant in finibus Nor-
sentia regis. mannie juxta Franclam, armis, militibus el victua-
1174. Fredericus 25. Ludovicus 57. Henricus 20. libus munivit. Removit etiam quosdam custodes
Rex Hemicus egit natalc Doniini in Bajoccnsi caslellorum, nc aliquam sibi fraudem facerent per
pago apud Burum. GuiHermus episcopus de Tri- receplionem inimicorura suorum et longam moram.
gel (076) humane vite finem fecit, cui successit lvo Inde locutus cum baronibus Normannie, eos adnio-
Brito, archipresbiler Turonensis. In loco etiam Hai- miit, obsecravit, ut viriliter agerent, el rememora-
nionis episcopi Leonensis electus esl quidam arehi- rentur, quod parentes eorum mulloties Francos a
diaconus ejusdem eceicsie, no.n canonice, sed simo- . finibus suis turpiter eliminassent. Inde assumptis
niace ; et cum haberet gratiam tam cleri quam po- paucis, immo fere nullis de baronibus Normaiinie,
puli, non promeruil consecralionem , impediente cum Brebenzonibus suis trarisivit in Angliam. Qua
morle Jocii archiepiscopi Turonensis; in cujusloco autem humililate sepulcrum heali martyris Tlioine
elegerunt Turoiienses clerici decanum ipsius cccle- visilavcrit, notandum est. Ut autcm vidit ecclesiam
sie Bariholomeum, juvenem.streriuum et gcnereno- Cantuariensem , desiliens eqiio, in veste lanea ct
bilem. Guillermus Patric junior morilur Parisius, et B nudis pedibus pedes usque ad illam per paludes ct
Guillermus Patric pater ejus, cui successil Inger- acula saxa cum summa devotione perrexil. In ora-
rannus Palric filius ejus, qui duxit filiam Ricliardi tione ad sepulcrum gloriosi martyris in lacrimis
iiiii comiiis", Obiit abbas Saricli Florentii (677), et lam devotiis exlitit, ut videnles ad lacrimas cogeref.
successit ci Radulfus Normanmis 6'0. Siniiliiev sa- Feria sexta illu.c venefat, et inpransus tota nocte
lisfecil vite Iiumane Nuliilus reclusus, vir honestus ihi vigilayil. Mane autem facio, in capituliim mOna-
et magne rcligionis, ad cujus tumulum, ul quidarii cliorum pergens, subdit se verheribus edrum, imi-
dicunt, qui est juxta ecclesiam sancle Marie Arde- tatus Rederaplorem, qui dorsuin suum dedit ad fla-
vonciisis , Deus magnificalur in curatiouc infirino- gella. Sed ille fecit propter peccata noslra, isle pro- ,
ruiri. Ohiit eliam anno superiore Hamo de Landecop pter propria. Eadem autem die, qua recessit a san-
monachus Saviniensis, qui propler religionem et cto loco, captus est Guillefmus rcx Scofie apud
bona opera m pauperes carus eral Deo et homiiii- Anvich a baronihus Eboraceiisibus; qui rex lota
bus, ArchicpiscopusTarcntasie(678),qui fuerat mo- eslatexuro Rogefio cleMoubrai et aliis complicibus
nacrius de ordine Cisterciensi, per quem in.nostris suis vastaveral septerotribnales. partes Anglie, per-
temporibus in exbibitione.miraculoruni Dcus-Jiene- _ tingentes ad Scoliam. Quarlaferia sequentl auclivit
dicitur, cum abbate Cistcrciensi Alexandro missus rex nuntium tariti gaiidii. Rex Heriricus exhilaratus
a donno papa venil ad regem Francorum, pro refor- ta.rito nuntio, facta pace cum coniite Hugone Bigotb;
manda pace inter regcro Anglie Henricum el filium et posilis in firma custodia Guillenno rege Scc-tiect
ejus regem juniorcm; sed impedlenlibus hominiiiH Rogerio comiie Leepestfie, eum comitibus suis
peccatis, parum profecit. Circa pascha Ricardus transfrctavit in Normaniiiairi, reliiiqueiis Angliam In
eleetus Canluariensis, qui anno superiori jterraxerat pace, quam fere perditam in triginta diebus recri-
Roinam, a papa Alcxandro sacratus est Anagnie. perayeral. Yeniens itaque Rolhomagum, riiisil iuar- :
RagineniraC7i clectura Batensem, socium ejus, sa- chisos suos Walenses trans Sequaiiarii,"ut victiialia
cravit arehiepiscopus Tareutasie. Due regine ducun- que veniehant ad exercitum Francoruni, in iiemo-
tur in Angliam. . ribus, diriperent. Franci igitur ex una parte timcntes
Circa idera leinpus Ludovicus rex Franconira regem, ex, alia Walenses, de pace locuturi ad rc-
congregavil Parisius omnes barones regni sui, qui gein convcniunl. VJnderex exhilaiatus lerriiinum de
ei parebanl, et cum eis habuit secretum niiiiislerii pace inler eos reformanda posult ad nativitatem
sui. Juraverunl ergo comes Flandrensis, comes - sancle Marie apud Gisorz. Quo terniino elapso, ex
Theobaldus, comes de Claroraonte et multi aiii, D utraque parle convenerunt; sed nichil profecerunt,
quod transfretarent cum juniore rege in Angliam nisi quod alium terminum circa feslum sancli Mi-.;
circa festum sancti Johaniiis, el pro posse suo sub- chaelis posuerunt iiiter Turonum et Anibasium.
jugarent ci idem regnum. Alii yero qui remanebant, Quo loco, Deo faverite, pax provenit, etfilii regis
jurayerunt quod cum exercitu per Normanniam pef- tres se palri suo humiliter subdidertint, et rex Fran- -
gerenl, et quecuroque castella possent, caperent, et corum et coriies Flandrensis firmitates quaseepe-
patriam vastarent, aut ui'bem Rolhoroagum obsi- rant in Normannia , regi Anglie reddideiunt. Ego
dione cingerent. Quodet fecerunt, parutn proficien- yero pacem istam ascriho Domine nostre Jesii Chri-
tes. Rex autem Henricus senior, qui mullos de ba- sti genitrici, quia in vigilia assumptionis ejus uni-
ronibus Fraucie oberatos babebat et magnis ohse- versus exercitus ab obsidione recessit, et cives Ro-
•".. .YAJILE LECTIONES. .;'- '•
6,0 Guill. Patric — Normannus vt rdsurq manu cadcm'. C7!
Rag. liabel'%."
..=.-.'•'"..".; KOTJE.
(376) Tr^guier. -BOUQ. "(077); Salmuriensis. •'(6yS) Petrus BOGQ.:'
 521 CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 522
._-' ROHANORUH. FRANCORlil. ANGLORUM. A cerent. Episcopi vero et abbates, homagium non ft-
fhomagenses lelum diem egerunt in ecclesia ipsius, cerunt; sed sacramento se coiistrinxerunt, se hoc
sicut debehanl, ab ohsidioue liberali. observaturos, et quod forent subditi ecclesie Ebora-
; Post festum sancti Johannis moritur Ammaricus censi et archiepiscopo, et iilo irenl causa sacrandi,
rex Jcrpsolimilanus , et successil ei Baldevrinus quociens necesse esset. Insuper rex Guiilermus
quarlus lilius ejus. Obiit etiam Loradin rex Alaprie, tradidit munitiones suas, scilicet Rochelmrc et Ca-
et snccessit ei filius nalus ex sorore coinitis Sancti strum Puellarum et tertiumC7S, regi Anglie, qui po-
Egidii, quam acceperat captivam in itinere Jeroso- suit in eis custodes suos; quihus etiam rex Scolie
limitano. Ipsa vcro et filius, assumptis induciis inveniet necessaria. Preterea rex Anglie dabil hono-
Usque ad seplem annos, promiserunt se daturos res, episcopatus, abbatias, et alios bonores in Sco-
plurimam summani auri regi Jerosolimiiano. Sara- lia, vel ut minus dicam, consilio ejus dahunlur.
guntat nepos ipsius Loradin occidit Aniulanium Prior Canluariensis factus esl ablias de Bello ; Pe-
Babylonie, el faetus esl princeps Babyloiiie et trus prior Montis Aculi, Hydse; prior Bermendesie,
AlexaiKliie. Mortuo Drogone abbale Sancte Trini- Abbendoiiie; prior WTinlonie, Westmonasterii. De*
taiis, successif ei Guillermus de Esperyiia, mona- quibusdam minutaribus abbatibus lacemus. Joban-
ehus Becci, .prior de Evermo. Morluo eiiam Ro- " nes Oxenefordie, decanus Salesberieiisis, eleclus est
berlo abbate Cormeliensi, successit ei Hardewinus ad episcopatum Norvvicensem. Ohiit Raginaldus JO-
moiiachus Becci, prior sancti Theodemiri ^-. mes Cornuble, prioris Henrici regis filius naluralis,
1175. FredericusM. LudovicttsSS. HenricusH. et sepultus est Radingie. Coniilatum Cornubensem
. Ilex Henricus egil natale Doroini apud Argentho- et totam tcrram, quam LAltUi&tlam in Anglia quani
magum. Fredericus imperator Alemaniiorum, cum in Normannia el in ^Yalis.relinuit rex in manu sua,
uxore el liberis et cum maximo exercitu veniens in ad opus Joliannis filii sui junioris, excepta parva
Ilaliam (079), obsedit Alexaiidriam usque ad portione,'quam detlit filiabus ipsius comitis. Ro-
-pascha (680), nichil pfoficiens , sed multa detri- bertiis aiihas Monlls, scfiptor horum tempofum,
inenla sustinens. Guarinus de Gelardun, abbas peigens in Angliam promeruil a dorino rege carlam
Pohiiniacensis, factus est arcbiepiscopus Bituricen- et sigillum oniniuin elemosinarum ecclesiafMontis,
sis, sicut abbas, qui idem monasterium ante illum que date fuerant predicte ccclesie usque ad presens
rexerat (681), iactus fuerat archiepiscopus Lugdu- fcmpus et dabunlur in fulurumC7i. Richafdus filius
nensis. Circa pascha junior rex pacificatus est curo comitis Gloeccstfie obiit, et succcssit ei Philippus
palre suo, accepto ab eo et fratribus suis sacra- r fiiius ejus, natus cx sorore Roberli de Monte Fo)-ti.
mento, quod voluil. Inde rex misit ducem Ricardum Obiit etiam Henricus, fraler Lodoviei regis Franco-
filiuro suum .in Aquitaniam; et Gaufridum fiiium runi, arciiiepiscopus Rcmensis. Similiter comes Ni-
suurii comitem Brilannie in Britanriiairi, assignans vernensis (682). El quod dolendura est, el lacenduro
ci Rollanduin de Dinam, ul esset procuratpr terrc nisi job memoriam jusli viii, abhas Clarevallensis
sue. Fredericus imperator Alemannorum recessilab Girardus a quodam pseudomonacho ejusdem ordi-
Alexandila,. et traclatura fuit de reformanda pace nis nocle cultro ter appetitus, lelaliter vulneralus
iriter doinnum papam el ipsum; sed imperatpr no- cst. Per triduum lamen quod supervixil, confessio-
luit adquiescere paci stante Alexandria, quam Lon- nem, penilenciam et sacramenfa coiporis Chiisti
gobar.di noluerunf subverlcre, ef ita pax remansit. suscipere promeruit 6'5. Ricbardus archiepiscopus
Ipse yero adhuc moratur Papie, uon valens proce- Canluariensis eongrcgavit magnum concilium iii'
dere iiec reverli. Gauffidus dux Briiannie eaque Anglia, civitate Lundonensi. Et adhuc velus qUe-
comes Eudo habehat de dominio suo, scilicet Yene- i'ela de primatu Britannie inter ipsum et Rogerium
tiim, Ploasmel, Aurai, niedietatcm Coniuhie, rcvo- iircliieiiiscopum Eboracensem perseverat. Similiter
cavitln dicionem suam. Post pascha rex Hemicus Bartliolomcus archiepiscopus TurOnensis concilium
et filius suus rex junior. transfretavit in A.ngliam. rj hahiiil cum episcopis Brilannie Redonis. Hugo Pc-
Quia vero clerici et laici, harones et miiites, cepe- tri Leonis, lcgalus scdis Romanc, transit in An-
rant de cervis suis.sine ipsius liceritia, emunxil eos gliainC7C.
mulio argento. Rex Scotie pacificatus est cum regc 1176. 25. 59. 22.
Anglje hoc modo. Fecil ei hoinagium et liganiiara Kix cl gelu duraverunt a nativitale Domini usque
dc omni te.rra sua, ut proprio domino; el coiicessii, ad purificafionerii bcate Marie. Obiit Richerius de
utomnes episcopi 1erre illius, qui sunt numcro de- Aquila, ct successit ei Richerius filius ejus. Ohiit
ceni, et abbates et comiles el barones hoc, idem fa- Richardus comes de Stregucl, lilius comilis Gislc-
\A\UAZ LECTIONES. '
c™snpcrscriptum ab eadem manu : vel Himeiii. Hoc habel 8h. 67aposl litmc vqcem spalhtmnomini inscri-
lendo.reliclumiiiE. puellariim i. Edeniesburch, el lercium i. Berevvic 7i>. . G7ihabitus mutatur; nee iamen
C76manus habitus mutalur, non
manusipsa. scriplor. 67Cposl hwc habitus manus mutatur.
'
NOT;£. -. .
(679) Oct. 1174. (681) Guichardus. BOUQ. cf. supra a. 1165,
(oSO)Tndc a d. 29 Oct. 1174 (0821 Guido.'BOUQ. - . .
PATROL. CLX.
523 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 52*
R0.MAN0RUH. FRANC0RU5I. ANGI.ORUM. A tissain eum eodem comiialu (087) aceepit come?
berti, relinquens parvulum lilium ex filia regisDu- Robertus, filius comiiis Roberti, fralris Ludovici
veline. Lstc adquisivitquasdam civiiates in Hibernia, regis Francorum; et ita facla est qiiadrigama. Obiit
scilicet Duvelinam et Watrefellh et alias, quas Hen- yenerabilis vir Robertus abbas Majoris Monaslerii,
rlcus rex A.nglorum, cum in eandem insulam per- et successit ei Petrus, monachus ejusdem loci. Dc-
geret, accepit in manu sua. Hihernensespromiserunt posito (688) Radulfo abbate Cluniacensi, consolirino
regi Henrico.lributum de omni insula, scilicet dc comilis Thebaudi, Gaulerius prior Sancti Martini do
unaquaque domo corium bovis vel duodecim argen- Campis successit ei, et ille exahbas factus est ile-
teos. In vigilia pascbe circa incridiem factus csl vcnXus . ruix prior Caritatis. Cessil eliam in fala Robeitus
vehemens, dissipans doniosctsilvas eradicans"".. de Blangeio, vir bonestus el rcligiosus, monachus
1177. Fredericus 26. Ludovicus .40. Ilenr.icus 25. Becci et ahbas Sancti Ebrulfi. Nicliilorainuscliain
In septimana pentecostes Longobardi, maxiine satisfeci.t Iiumanc vile Oshertus abbas Lire, cui suc-
Mediolanenses, debellaverunt exerciluro Fi'edcrici iin- cessii frater ejus Gauterius junior; sicut et ipso
peraloris Alemaiinorum, qui tunc morahatur in Pa- successerat.senipri fralri suo Guillermo ; quod vix
piensiurbe. Ipsevero vixfugiendoevasil. Guilleiinus, aut nunquam invenies, ullres fratres sibi iiiviceni
fraler comitis Thehaldi archiepiscopi Senonensis et 51 succedanlin rcglmine alicujus ecelesie. Ohiit Ilugo
episcppus Carnotensis, translalus est ad Remensem Bigotcomes, elsuccessit ei Rogerius (ilius ejus.
archiepiscQpalum; et succcssit ei Senone prqpositus Rogerius de Cripla, monachus Sancte Triuitatis
Aulisiodorensis etarchicpiscopus Seiionensls, Guido Cantuarieiisis, faclus est abbas Sancli Augustini,
nemine. In Carnoiensi urbe Johaunes Salesberien- ejecto Clarenhaudo electo illius monasterii, qui no-
sis, vir lionestus et sapiens, qui prius fueral cleri- luit accipere beiiedictionem a Sancto Thoma, et
cus Thcbaldi Canluariensis archiepiscopi, et postea ideo elongata esl ab eo. Qninla feria in cena Domini
saricti Thome niartyris, successoris ejusdem Theo- occisus cst Sanclus Guillermus a Judeis Parisius,
baldi. Morluo episcopo Bclvaeensi (685), successit «;ui concremali suntigiie. Benedictus prior Cantua-
ei Pliilippus , filius comilis Roberli , frairis regis riensis faclus esl ahbas de Burc. In eslate et au-
Francorum. Guillermus rex Sicilie, ducatus Apulic, tumpno fuit maxima siccitas, unde et salio terre,
principaliis Capuc, per hoiiorabilcs legatps requisi- messis et fenum ex roajori parle periil, et collectio
yit.Jolia.H.nam'filiam Heiirici rcgis Aiiglorum iu uxo- roessium et viiidimiarum splilo cicius evenit. 9 Ka-
rem, et accepil. Obiit Rogeiius abbas Gemmcticcn- lendas Augusti concordati sunt donnus papa
sis , monachus Becci. Ohiil etiam Radulfus abbas Alexander et Fredericus imperator Romanus in ci-
Salmuricnsis, pui successil Manerius sacrisla ejtis- *-•vilale Vcnclie, iii domo patriarche ipsius civilatis.
dem lpci. Obiil eliam Cuillcrmus dc Cnrceio, relin- Mcnsc Auguslo Henricus rex Anglorum senior et
quens parvulum iiliuin cx filia Richerii dc Aquila. Gaufredus dux Britaniiorum, lilius ejus, curomaxi-
Cessil ctiam iri fata Wiiiuiiiius de Alhineio, qucin .Bsoapparatu transfrelaveruntin- Normanniam, qui-
vocabant comilcm crAiaundel, rclinqueiis (iliosqua- busobviaveruiitjuniorrexHeiiricus et Ricardus dux
luor, sciliccl Guillermuiii dc Alhiiieio primogciiitiiiH, Aqiiitanorum, fiiius.cjus, cummultisbaronibus, cu»u
etalios tres natosex iEliza rcgina, uxorc piimi Hcnfici gaudiomagiio ellionore Rex Henricus assumptis filiis
rjegisAngloruni. Qui Guillefmusduxii relictam Rogc- suis Hcnrico juiiiore el Richardo duce Aquitano-
r.iieflmitisdcClara,filiam JacobidcSanctolI.ilariociiiB riim, ct congregalis liaronibus suis apud Yadum
Qinni tci'ra., qtiam ideni Jacobus habueial in Anglia. saiicli Rcinigii,.cum rege Francorum loqutus esl ea
Philippus eomcs Flainliensis accepla erucc Do- qiiead paccm sunt, cl dc suscepiioiie crucis ad sef-
miiiicum inagna uiaiiii iiiiliiuin pcrrexit Jeriisalcin, .vicimn Dei. Inde donnus rex misit filium suum co-
Uasculfus.de Sanclo Ililario perrexil Jerusrdein, el reiiem Britaimie cum ccleris Biiionibus ad expu-
peregre niorluus esi. Pclrus fraler Philippi coniilis gnaiulam superbiam Guihomaii de Leons. Mauriciiis
Flandrensiuni, acccpta coinilissa Niveriiensi (084), _ episcopusParisiensis jam diu eslquod multum labo-
que fuerat uxor doniini .Issoldinionsis caslri (G85), ralet proficil in ediiicalione ccclesiaj prediclae ci-
morluus csl (686), cl idco forsilau, quia niiliciam vifatis, cujus capuljam perfcclum est, excepto.ma-
spiritiialcro, id.csl clericaluni, diniiseral, utpolc qui jori leclorio. Quod opus si perfcctum fuerit, non
fiicratelcctus ad cpiscopatiini Cameiacciisein, rclicla erit opus citra liiontes, cui aple debeat eomparari.
spirituali milicia iniles scculi faclus liierat. Hic cx Moiluo Waleranno filio Guiilernii Lupelli, lurris
eadem coinitissa geniiit unain (iliaro. Quam comi- Ii;ieii venii in niaiium doinni regis, quam muluim
VARLE LECTIONES.
677hic desiiiil cmalcrnio el manus. .
NOTJS.
(685) Bartholomseo, qui ouiit xvi Ka'1;Jim. 1175. (G86) A. 1-170, secundurii Conlin. Sigeb.
' . Aqui-
"
BOUQ. cinct.
(684) Mathilde, filia Raimundi comitis Rurgundiaj, (687) Falsum; comitatum hereditavit filius Ma-
primo mipta O.loni II Issoldunciisi, deinde G.iudonl tbildis alque Guidonis Giiillelmus. BOUQ'.
eomid Kiverriensi. BOUQ. (G88) Aiii eum jam a. 1176, sponte rcnuutiasse
jOSS) Issoiiuiin, iri Berry. ilicuiil.
525 . CHRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 526
ROMANQRUM.FRANCORUH. ANGLORUM. A , quia comes Flandrensis duxerat fere omries chii-
cupieral; quam nec pater ejus, nec avus liabue- slianos milites ad obsidionem Harenc. Sed tamen rex
runl. Jerusalem et patriarcha et alii religiosi viri, hahen-
Rex Henricus perrexit in Bituricensem pagum, tes paucos mililes et servientes, per virtulem sancle
et accepil in manu sua castrum Radulfi de Dolis, crucis vicerunt inriumerabilem exercitum pagano-
quia erat de feudo ejus, et filiam unicam domini rum; cujus crucis longitudo a tefra usque ad celum
ejusdem castri, cum tota hereditate ipsius, quam di- pagaiiis apparuit, sic.ut ipsi dixerunt. In bae victoria
cunt quidam tantum valere, quantuiri valet reddilus christiani auro et ai genlo, equis et armis et victuaii-
tofius Normannie. Isoldunense etiam castrum cum bus locupletati srint. •-.''
omnibus pertineriliissuis,quiaOdodominus ejusdem 1178. Frcdericus 27. Ludovicus M.. Henricus 25.
eastri nuper decesseral et parvulum filium relique- Rex Henricus senior tenuit curiam suam ad na-
rat, et ad coinilaluiri Andcgaycnsem pertinebat, ba- tale Andegavis; et ibi cum illo iuerunl junior rex
roues, qui illud custodiebant, oblulerunt ei: quod Henricus el Richardus dux Aquitanie et Gaufredus
iioluil recipcfe, quia non habebat heredem, quem dux Britlannie, filii ejus, etyix in aliqtia fcstivilale
dux Burgundie, quia coguatus ejuserat, furlira abs- tot mililes secufn hahuit, nisi in coronalione sua,
tulerat. Caslrum eliam niuiiitissimum et arle el B sive in coronatiorie filii sui regis junioris. Obiil Ste-
natura Turonium, vicceomes cjusdem castri reddi- phanus vir honesfus et lilteratus, episcopus Redo-
dit ei. Totam eliam terram coinilis de Marcba fex nensis. Huic accidit quedam visio roirabilis, quam
Henricus 6 lnilibus roarcis argenli .emit, valentem, ipse episcopus cuidam monacho familiari nostro
ut idem rex dixil, 20 milia marcas argenti. Episco- ante moriem suam manifestavit. Quedam enim per-
pus Leniovicensis (689), qui erat cpmes ejusdeiri sona ei appareris, lcvi sihilo hos versus ei dixit .';.
civiiatis, curu per decennium vixisset in cecitate, Desine ludere temerc, nilere surgere propere de pul-
morluus esl. Castruni eliam juxta predictam civita- vere. Ipse eriiin multa litmico carmine et prosa jo-
tem situm, in quo requiescit sanctus Martialis in cunde et ad plausus homiuum scripseraf; et quia
monasterio suo, RichardusduxAqiiitanorum abslulit miserator hominum eum in proximo moritiiruni
vicecomili ejusdem castri (690); et nierilo, quia ad- sciebat, monuil eum ul a talibus abslinerel et peni-
juyabal parles comitis Engolisnieiisiuni (691), qui lentiaui agcret. Scripsit etiam vitani sancti Firmati
iiifestabat ipsum ducem. Obiit Ruaudus Venetensis episcopi, et vitam sancli Yltalis primi ahbalis Savi-
episcopus, vir religiosus, mpnachus Cislerliensis. gneii. Scripsit etiam micbi quinquaginta versus de
Guihomarus de' Leion venil ad domnuni regem, sencctute, in quorum ultiino predictoruni versuum
promitlens se de omni terra sua facere yolunlatem.. C unam clausulam posuit.Gui cliam matcrmisericordie.
ejus. Iarnagem de Roca reddidil idem caslrum appaiuit in obilu suo,.cui devote semper servierat.
dpmno regi et coraili Gaufrido filio ejus. Sieulfue- Obiit Gaufredus episcopus Andegavensis. In media
rat in estate maxinia siccitas, ita fuit hieme maxima quadragesima, 4. Kal. Aprilis, dedieata est ecclesia
inundatio aquarum. Hoc anno circa festivitaterii Becci a Rotrodo archiepiscopo Piothomagensi ct
sancti Johannis mulli summersi sunl in lluminibus. . Henrico Bajocensi et Ricbardo Abrinccnsi et Egidio
In liiafi etiam multe naves pcrierunl, inter quas Ebroicensi. episcopis. Huic dedicationi interfuerunt
una, que portabal Gaufridum prcposilum de Be- reges Anglorum, paler et filius, el Johannes niinor
verle, ucpotem Rogerii archiepiscopi Eboracensis, filiusregis. Dedit autem rex senior in dotcm ecclesie
caiicellarium regis juuioris, el alios mullos nohiles, 1001ibrasAndegavensesaiii]ualim,inmoleiidinissuis
apu.l Sanctum Valericum periif. Perierunt prelerea de Roobec.(692). Robertus de Argentiis, cellerarius
naves liiulle, que afferebant viniim de Pictavensi Gemmeticensis, factus est abhas ejusdem ecclesise.,
pago, ulqnidam dicuni, feretriginfa vcl eo amplius. Galterius subcellerarius SanctiWandregisilii, factus
In festivitate sancti Mariini canouici Dolenses ele- est abbas ejusdem nionaslerii. Radulfus de Saiictn
gerunt in archiepiscopum Rollandum decanum Columba factus est abbas Sancti Ebrulii, monachus,
Abrincens*em,virum religiosurii et iitteralum; cui ejusdem loci. Obiit Jordanus Tessun, et succcssii ei
electipni inlerftieruiilHenricus Bajocensis et Richar-. Radulfus filius ejiis, qui, fecit hoininium abbali
dus Abrincensis episcopi, el Roberlus abbas de Montis apud Moiileni deeastello de Rocba et de Co-
Jlontc, el nniUi viri rciligiosi. In nocle sancti Andree lumba. Guillermus rex Sicilie fecil cartam ficfi
factus est ventus vehemens; ef in ipsa festivitale et Johanne regine sue. uxori, de dotalilio Euo ; cujus
inpredicla vigilia apparuit lux maxima mane, ve- parltfin hic posuimus : Guillermus divina favenle
niens ah oriente usque in occiderifem ; qua die pu- clementia rex Sicilie^ ducalus Apulic , principatm
gnavcrunt Cliristiani cum paganis apud Sanctum Capue, per hoc presens scriptum damus et in dotali-
Georgium de Hamula. Putahal enim Saaladin, qui lium concedimus Johanne karissime uxori nostre,
daxerat uxorem Noradin jam defuncli, quod possct Henrici magnifici regis Angloruni filie , civitatem
capere urbem Jerusalem defensoribus dcslitutam : Monlis sancli Anqeli, civilatem Sinonti, et civilatem
' NGTJE.
(689) Geraldus BOUQ. (691) Guillelmi BOUQ.
(690) Ademaro BOUQ..' (692) Fluviohis notiioniagi. '.'".''
 527 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 52S
I10M.iN0RUM._FRANCORUM.ANGLORUM. A dies. In loco ejus electus est Gaufredus Lois, filius
Vestw, cum omnibus justis tenementis suis et perti- cujusdam burgensis ejusdem nominis deGuingamp.
neniiis earum. In-servicio autcm concedimus ei de te- Henricus rcx Anglorum senioi' eirca nundinas
nementis comitis Gofredi, Alesine, Pescliizam, Bizuin, Montis Martini transfretavit in
Angliam. Radulfus
Cdprile, Baranum, el Silimm, etomnia aliaqueidem frater vicecoroilis de Bellomonle, cognaius gerroar
comes de Iwnore ejusdem comitaius Monlis sancti
nus Henrici regis Anglorum, eleclus est ad episco^
Attgeli lenere dinoscitur. Concedimusetiam ei simili-
ler in servicio Caudelarium, Sanctum Clericum, ca- pafumAndegaveusem. Eclypsis solis facta estldibus
stellum Paganum, Bisentinum, el Cognanum. Insuper Septernbris. Abhas Gresteni mortuus esl.(fl».4178),
cui successit Guillerrous de Exonia , monaclius
concedimus, ul sinl de lenemenlo ipsius dolarii mo-
naslerium sancti Johannis de Lama, el monasterium Becci. Obiit Richardus Constantiensis episcopus
sancle Marie de Pulsano, cum omnibus lencmentis, (695). Eodem anno pbiit Robertus abbas Majoris
et monachus ejusdera
queipsa momistcria leneni'de Iwnore predicli comita- Monasterii, successiteiPetrus,
lus Monlis sancli Angeli. Ad liujus autem donationis loci, qui mortuus est, cum vixisset in regimineab-
et concessionis nostre memoriam el inviolabile firma- batie fereperunum annum; cuisuccessitHerveusde
menlum presensprivilegium per manus Alexandri no- B VillaPirosa,monachusejusdeniloci.Hiempsfactaest
larii noslri scribi, et bulla aurea iipario impressa ro- maxiina, et duravit nix fere usquead purificalioneui
boratum nostro sigillo jussimus decorari. IIujus carte saiicte Marie, que incepit infra 8 dies posliialale
et-tesles et regis sigillum invenies in priricipio libri Domini. Inundatio aquarum maxima fuil, etniaxime
Origenis super Numerum (695). apui urbem Cenomannensem, pontes et domos et
Ludovieus rex Ffancie et Henricus rex Anglie raoleudina subvertens, et homines riiUltos perimens.
conveniunt ad colloquium haut procul a Nonan- Hoc eliam accidil Andegavis, et in multis aliis
locis.
tiscurte; et.ibi tractaverunldepace et firma coiicor-
dia inler eos, et de susceptione crucis, ct de itinere Gaufredus filius regis Henrici, dux Britannie,
eorum in Jerusalem ; el si aliquis regum illorum viriliter egit. Nam Guihomariim viceconiilem Leo-
cedat in fata in ipso itincrc, quod Deus avertal, su- nensem, qui nec Deum timehal nec hortiinem verc-
perstes omnem thesaurum et omnes homines suos hatur, et lilios ejus ita suhegit,-quod onlnia castella
et omnia mobilia sua habebit sicut propria, el iler eorum eltefrarri in manu sua cepit, et duas tantum-
perficictpro se et pro defiiiicto. Heretici, quos Age- riiodo parrochias Guihummarp seriiori permisit,
nenses vocaht, et alii mulli convenerunt circa Tlio- „ usque ad proximum natale Domini, quo efant Jeru-
lpsam, male senlieiiles de sacramenlo altaiis et de salerii ituri ipse et uxor sua, et forsiian iiOn redi-
cpivjugio et aliis sacrameiitis, ad quoruni confuta- ;; tiiii. Guinummaro juniori undecim parrochias de
tionem Pelrus legalus Romanus et mulle alie reli- terra patris siii concessit, retenlo securii de familia 1
giose.persone cum predictis regibus coiivenefuiil, et sua Herveo' fratre ejus. Similitef fecit Richardus
parum profecerunt. Obiil Rpberlus de. Monte Foi-ti, diix Aquitanie, frater ipsius Gaiifredi, de Gaufrcic 1
et suceessitei Kugo filius ejus, riatiis ex sorOre Ra- de Raiicuii ; nam Castrurii Tallebofc, quod videba'-
dulfi de Fulgeriis. Gnilas Carnoium combusla est, lur inexpugiiabile, muriiturii arte et nafura, obsedit,
et monaslerium beati Petfi deYalle; remansit laineri cepit, diiuil: etsimiliter quatuOr alia caslella ipsius.
Dermiseiicordia ecclesia sancte Marie, et clauslriim Similiterfecit domio de Ponz, destruendo scilcet
clericorurn. castelluni snum Ponz; qui eral confcderatus ipsi
1179. Fredericus 28. Ludovicus 42. Henricus 26.: Gaufredo. Comes Richardus filiiis iegis Henrici,"
Pbllippus comes Flandrensis rediit a Jerusalem. posl destructionem Tailleborc curii perrexisset iii
(An. 1178. Oct.) Manuel imperator Conslantiiiojio- Augliam ad sancluni Tiioniaro et ad videnduni pa-
litanus misilad regem Ffancorum honofabiles le^ IVenisuiim, quidaiti Bascli et Navarenses et Bre-
gatos, ut daret filiam suattifilio ejus; quodrex con- D henzones venerunt ad urbem Burdegalensem, et ip-
cessit. Alexander papa misit Octavianurii auhdiaco- sam urbem vastaverunt in suburhiis -fiammis ei:ra-
num Romane aecclesisead Rolhcmagensem proviri- pina. Guillermus conies de Magna Yilla, ducta fili.i
ciam, ut coiivocarel archiepiscopum et suffraganees Guillerml coiriitis Albemarle, factiis est comes Al-
e]us el abbales illius provincie. Et misit siriiiliier bemarle. Richardus de Luce renuiiciavil seciild et
alios subdiaconos ad orientem et occidenlenr, me- regiis negociis, et successit ei Richardus neposex
ridiem et septentrionem, ut convenirerit ad conci- Gaufredo filio suo. Cum filia regis FrancPrum (696)
iiurii gcnerale, quod erat futurum proxinia quadra- ducereturad conjugium filii imperatoris Constaiiti-
gesinia in civilate Romse. Episcopus de Trigel (694), nopolitani, hospilata est aput Sanctum Beriediclum
cum pergeret Romam, ablatis rebus omnibus suis super Ligerim; etimque quidam ex fainulis ejus vel-
et equis, verberatus est, ita ut deficeret infra octo let accelerare ignem injecto oleo, flamina exivit per
.NOT^. -.
(695) Sciiicet in armariO Montis S. Micbaclis. cerlum, utrum boc anno an a. 1178. BOLQ
(694) Ivo BOUQ. (696)Agnes.
(695) D. ISNov. secuiidum riecrologia; ssd in-
529 CHRONICA._—AUCTAIUUM ROBERTi DE MONTE. 550
"
R0MAN0RUM. FRANCORUH. ANCLCRUM. A libra, eclipsis solis, qua iGlum corptis ejus obsaira-
foramiiia camini, et ceeidit super leclum cauiiiu, et bitur, et oppositioiie precedenle, titna tota paiiclur _
boc casu tota abbatia combusta esi. eclipsim; et erit eclipsis sotis ignei colOrisret dejor-
Cum rex Fiancorum yellet coronare filiura suuiii mis, ostendeiis majorum bellum futurum cumejfu--.
Philippum, posuil locura Remis, lerminum assum- sione sanguinis, prope fluvium, interra orienlis,si-
plioner.i bcateMarie; et congregatis que ad lantum mililer et occidentis. Tutic cadet dubielas mier Ju-
iiegotium necessaria erant, et convoeatis omnibus deos ei Sdrracenos,.donec derelinquatil penitus syna~
baronibus lotius regni Francie, ut ad eundem locutii gogasel manummeriassuas; ei eorum sccta jussu
conveniient, juvenis coronandus obiter cum suis Dei adnicliildbiiur; unde vobis notum sit, ut cum
similibus in silvam venatuin divertil,et amissis om- eciipsim videritis, a terra exeatis cum omnibus'
iiibus sociis, per tinam noclem in silva vagahundus vesiris C7e-.
permansit. Taridem invento quodam horoine, qui HSO-Fra/ericHS 29. Lndovicus 45. Henricus 27.
ad Opus fabrorum carbones parabat, per eum ad [1179, Mart. 5.] De concilio quod Alexander papa
socios suos reductus esl. Ex solitudine tamen el pa- ierlius teniiit Rome. Alexander papa III tenuit ge-
vore taniam i.ifirriiitatehi ineurril, quod eorouatio -nerale coricllium Rome media quadragesima. Cujus
cjiis tunC reiriarisit. Pater autem ejus iratus, elpro decreta, que ab co et ab aliis coepiscopis ejus ibi
seet pro filio rogaturus, ad memofiain beali Thome constituta sunt, apud nos babentur. Manuel irape-
in Angliain pcnexit; cui multani liuniaiiilatem ex- ralor Constaniinopolilanus dedil. Raiiierio iilio Wil-
liibuit; cum In Galliis exularet. Dedif auteiri idem lefriii prihcipis Monlis Ferrali filiam stiam, iiaiara
rex^ oh'amorcm et 'honorem Dci el beati Tliome, ex priore uxore sua. Q.ue cum dieerel, se nunquam
inonachis iii Cantuariensi eeclesia jugiter Deofa- alicui niipturam, nisi esset rex : iniperalor exhila-
inulaaitibus centum modios vini. singulis aiinis pre- ralus, fecit se eoronari et uxorem suam cl Alexium
fatisuionachis accipieridos. Quo autem lionore, quo filiuin suuni juniorem •iiiiperalorem cum uxoie sua
gaudio, et quani mulliplici donorum largitale rex filia regis Francorum. Similiter fecit coronari Rai-
Ucnricus eum susceperit, non estnostrum edicere.. nerium filium marchisi Montis Ferrati ciim filia
Manuel imperaior Coristantinopoijtanus viiidicavit sua, quamei dederal; et dedit ei honorem Thesolo-
selioc annode SolimanO Iconii, qui anno supcriori nicensium, qui est maxima polestas regiii sui post
illum fugaverat, c.t multos de milifibus suis ceperat, civitalem Constanlinopolilanam. [1179.] Conradus,
insuper et crucem dominicam ei abstulerat. Manuel fraler ejusdem Rainerii, cepil el incarcefavit Chri-
enun imperator fugavit etim, et roullos de militibus _ stianum archiepiscopum Magunlicnsem el canceir
ejus cepit, et ipse Soliinanus urbero lconii vacuain larium imperafoiis Alemannorurii. Rex Marroc, in
reliquit. cujus potestale est tola Affrica, et etiam Sarraceni,
Sentenlia cujusdam astrologi de plagis fuluris : quisunt in Hispania, nrittebat filiam suam. ut qui-
Abanno prescnii incarnatioms domini nostri Jcsu darii rex Sarracenorum ducereteam in uxorem.
Christiiild in septem annis, mense Seplembri; 12 Quam stohis ct galee regis Sicilie iiivenerutit et ad-
ihdiciione, solc exislente in libra, er t, si Dominus duxeruntad dominum suum; underex letus paci-
volueril, conjunclio bmnium planelarum in libra el ficatus estcum patre ejus, illa feddita; etpatef ejns
cauddscorpionis. Ibi esl admirabilis rerum mutabi- reddidit regi Sicilieduas civitates, scilicel AiTricam
liuin mntationis significantia : scquelur enim terrc el Sihiliam, quam Sarraceni abslulerant Willermo
molus mirabilis, et destruenlur loca consueta perdi- regi Sicilie.patri istius Tegis. [1179.] Rex Jerusalem ,
tioni,per Sdlurnum el Martem manenies iitsignis pririceps sanctus et honcslus, a Deo fiagellalus,
aeris'; et erit mortalilas cl infirmilas. Ostcndil eliam qiiia flagellat Deus oirinem fiiium quem recipit, ad-
eadcm conjunctio venlum validum denigranlem aerem jutus a cliristianitate Iransiuarina, -fecit castrum
el obscuriim reddcnlem, et venenis infectum;. et in munitissimum et arte et natura super (luvium Jor-
ve.nlovox lcrribilis audietur, el lerrebil corda lioini- [) danein, quod vocatur Yadum Jacoh, ubi luctatus .esf
num,et a regionibus arenosis sabtdonenl accipiet; Jacob ciim angclo; jpcundum amenilateiieroprumct
harenis civilates proximas in planicie cooperiet, cl pratorum clpisciumet molendiiiorum, etproximum
primo civitatcs orienlales, Mecam, Baldas el Ba- civitatibus Belinas el Damas. Et quia Agaienis per
biloniam, el omnes civitates proximas harenosis locis; lioc vadum Iransitus esl in terra ehrislianorum, il-
nulla quidem evadet.que harenis el terra non ope- lud quam plurimo odio habent. Obiit Rogerius W'i-
riatur. Signa aulem hujns rei sunlhecel precedent. gornensis episcopus Turonis (697), vii-gfcnefeet mo-
Eritin eodem anno antequam planetc convenianlin ribus honestus; siquidein pater ejus Robertus comes
VARliE LECTIONES.
'*? abhinc liabitus manus pautttlum tantum mutatur, von manus ipsa. Invoce e cxealis cum i deshut E6.
in fine folii, sequentihus oniissis. - :
NOTJi:.
(697) A. 11/9. sccuiiduni Bcnedicturo Pciiobui-gcnsein.
651 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 532
ROMANGRUU.FRANCORUSl,'ANGLORUM. A vis in ecclesie illius regimine parum vixerit, amio
Gloeeestrensis fuit filius primi Henriciregis Anglo- scilicel et dimidio, tamen ecclesiam lllam maximis
rum, maler e]us filia Roberti Belismensis, cl ,Ro- debitishoneralam de debito quatuor railium mar-
bertuslilius Hainionis, dominus de Torigneio, fuit carum exhoneravit. Huic successit Willermus mo-
avus ejus. ObiilEgidius Ebroicensisepiscopus (698). nachus ejusdcm loci, qui fuefat abbas Ramcsiensis
Obiit Rogerius abbas Becci, vir relligiosus et ho- inAiiglia. Hic fecil quoddam mirabile; nam resi-
nestus et"Tilefalus ct liroens Deum. Nullus prcde- duum debiti eeclesie Cluniacensis, quod erat 14 nii-
eessorum suoiuni, excepto saucto Herluino primo Iium marcarum, ex propfiis fnesauris quos aduna-
ahbate, tanla fecit in Becco inonaslerio, quanla verat,el de milie marcisquas Henilcus rex Anglo-
ipse. Ecclcsia siquidem fere tota edificala est in lero,- rum ei dederat, ex inajori parte delevit. Fecit ct
pore suo, ct dcdicata; cujus pulcbritudiui riulla aliud mirabile : priorem de Slallo deposuit, qui so-
e.quaturiii lola Normaniiia. Fecit cameras cuin ca- lobat ducerein comitatu suo qiiadraginta equos, et
niinis, unani super allcram, ad susccplionein bo- jussit ul essel contentus Iribiis equitaturis. Fecit et
spilum et persoiiarurii. Fecit etiam domum infir- aliud mirahile, quia septies viginli procuralioncs,
moriim ingentis pulcliriludinis et magniiiidiiiis, qi-.as bnrgenses ex consuetudine habere splebant ex
Melioravit donnilorium in maceriis, in vilieis ct donis abbatum, penitus delevit. Inito conflictu chri-
coopertura. Fecit el aquediicluin,per querii adduxit stianoiiim contra Salahadiii , ex utraque parte
foiitein pulcherrimum de longiiiquo, qui dividilur inulti mertui sunt, plures l.ainen de christianis ; et
jier officiiias monaslerii; fecit et conquam pulcber- magister tenipli captus est. Quem cum Salahadin
rimam ad recipieiidam aquam, et teclum desuper vcliet reddere pro nepote sud, quem chiisiiani
edificavit. Maximam summainpecunie deditRoheito qaplivum teiiebant, magister lempli noluit, dicens,
comiti Mcllenti pro mercatci qiiod fecit in villa Bcc~ li.oii esse consuetudinis mililum temjili, ut aliqua
ci. Tempore ipsius assumpli snnt dc Beccensi ec- redempiia darelur pro, eisprcter cingulum et. cul-
clesia duodeciin abbates ad rcgimen ecclesiarum, tclluni, el ita in caplione mortuus est. Aliud iufor-
quorumego, qui hec scribo, secundus fui. Rexit lunium accidit noslris ; nam Salahadio cum innti-
iiutein nionasterium Beccensc iriginla et uno annO E»erocxercitu obsedit castrum de Yado Jacob, quod.
(699) , decein diebus minus; successit Osliernus niaqhinis el vi cepil, el rnilites templi, qui iwtus
jnior Belliinontis, monachus ejusdem loci. Isti trcs eraiil, per mediuni serris per latera scidit; alios
supradicli, scilicet episcopus Vigoriiensis et c]>isCo- qui erant inferioris ordinis, decapitavit. Ipsiim ta-
pus Ebroicensls et abbas Becci, catartico iiBjicdiente Q riieii castrum obtulit Salahadin, quod. r.eficeret-.,et.
iii fata cesscruiil. munitum elirislianis redderet, si vellent christiani
[-1179, Nov. i.] Philippus filius 'Ludoviei regis reddere ei nepotem suum, de quo supra diximus ;,
Eiancorum fuit cororiatus in rcgem Reniis a YVil- quod. utrum factiini sit, nundum scimus.
lernio Remeiisi archiepiscono avuiiculo suo et suf- 1181^ Fredericus 50. Ludovicus 44. Henricu.s .28;..
fraganeis ejus, in festivitate omniuiu saiictoruin ; et Rex Heinicus Anglorum tenuit cu.riaBisuam.in
rex Angloi'uin senior niisit ei magua exc.nia in auro Anglia ad iiatale. apud Notinguehan (70.5). GuilSer^
el argcnto, et dc v nalione Anglicana. Huic sollem- mus ablias Cliiniacensis in crastino epiphanie (704),
jinitatiiiilerfuit juiiior rex Angioium cum magno obiil aput Caritaiem, vir plangendus de bonis que
comilalu equitum, qui tania secum ex jussu patris fecil in eeclesia sua; sed parum vixit, duobus fer&.
sui tulit, ut nullius nec in ipsa festivitale nec in aiiiiis. [1180, Dec. 28.] Obiit Richardus abbasSaneli
ipso ilinere susciperet procurationcm. Dccedente Audoeni; cui suecessit Sanson vir venerahSis,
venerabili viro Gisbefto ahbate Troarnensi (700), prior Sancti.Slepliani Cadomi. Richardusde Humet
SHCcessit ei Du,randus de Cu.verv.llji, monacbus consiabularius regis, cum rcligiosevixisset anno una
ejusdem loci. Et Roberto Fontanetensi (701) abbati et dimidio"in ahbatia de Alneto, quam ipse edifica-
s.uccessit Roberlus prior Sancti Petri super Divam. D verat, Pbiit; relinqucnsfilios snos heredes sueterre,
Qbiit Wallerius Cluniacensis abbas (702) qui quam- scilicet Guillermum, Emorrannum, Jordanum t7_8_
VAlll^ LECTIONES.
e7s liic 81'. adiit: Anno verbi incarnati 11.81,episcopatus Alexandii pape 22, Rolroldi. Rotliomagensis
NQTJE.
(698) A. 1180, secundum Benediclum Petrobur- chranicon Saucti blephain Nivernensis apucl Mar-
gensemvild. Sept. 1179. ex Necrol. S%Leutfredi, terie thes.III, 1587, Walterium obiisse dicitvni !d.
quod afiert -Gallia Christ. XI, 579. Sept. 1177, et Yilfermum mortuuiii esse jam a.
(699) Triginta. annis habet Chronicon Beccense, 1180, non a. demnm 1181, ut Roberlus habet char-
quod ideo mortem Rogerii sub a. 1179ponit. Quod ta probata. 1180 data successori ejus abbati Theo-
falsum est; cf. supra a. 1149. baldo, quain videsis in BibliOth. Cluiiiacensi p. 1459
(7Q0)Troarn, dioec. Bajocensis. cf. Galiiam Christ. 1Y, 1142.' Chronicon Clunia-
(701) Fonteiiay,dioec. Bajo.eensis; cense cautissime tantum adbibendum est ad terii-
(702) Hic Rohertus aperte errat in chronologia. pora disponenda.
Si enim Walterius ahhaliam suscepila. 1177, utRo- (705) Benedictus Petroburgensis boc a. IlSOtri-
iiertus ipse supra dixit, mortuum esse oporletjam buit, id est25 Dec. 1179. :
a. 1178 exeunte, vel 1179 iiieunte. Quod bcne qua- (70,4) Cf. notam paulo prtecedentcro,
drat cum verbis iiostris in scquenlis aiuii initip. S.ed
 oob CIIRONICA. — AUCTARIUM ROBFltTl DE MOSTt 5o;§
ROMANORUM,FRANCORUM.AXf.I.ORUM. A soliniilaniim, si vixerit. [11S0, Sep. 18]" Obiil Lu-
[1180.] Ludovicus rex Francie cum incidissei gra- dovi;'us rcx Fraiicoruin, vir relligiosus et timens
vissimam egriludineni, Philijipus junior rex filius Deum , cl sepulius est in quo-dam monasteric
ejus, nescio quo consilio duclus, saeramentoseobli- Cislerciensis ordinis ( "07 ), quod ipse /edificave-
gavit, quod ducerel loco et tempore (iliain (705) ral. Ci;i successif (ilius ejus Philippus, sicut iam
Balduini comitis Henacensium in uxorcin, naiani ex sujiva diximus. Gaufredus filius naturalis Henrici
sorore coroitis Flandreiisium; et ipse comes con- regis Anglorum scnioris, relicla ecclesia Linco-
cessit ei, quod post mortein suam haberet in here- liensi, ad quani eleelus fuerat, faclus esl cancella-
ditalem comitatum Flandreiisem, quamvis idem co- rius regis palris sui. [1180] Obiit Mainiel impcralor
nies haberet masculos heredes de predicla soiore Conslanlinopolilanus, et succesit ei Alexius filius
coroitissa Henacensi. Et hoc fecit idem rex sine con- ejus, naliis cx sorore Raiinundi principis Anliochie,
si'io regine malris sue et avunculorum suoruro, Hic cluxil(iliam Ludovici regis Francoruin. Mansa-
Willerroi Remensis archicpiscopi, Hcnrici comitis niuz rex Malsamiiorum, qui fere dominalur totius
Trecensis, Teobaldi Carnoiensis, Slcpliani Sancer- Affrice, reedilicare cepit Caiiaginem anliquaiii.,
liensis, et aliorum amicorum suorum. Undc illi adjulus ab omnibus Agarcnis, qui ferrain illam in-
commoti requisierunt auxilium Henrici regis Anglo- ^ colunt. Obiil Solimanus Iconii, qui; multum clui-
rum senioris, conlra liepoleni suuni juniorem regein stianos diligebat et mulia bona eis faciebal ct suc-
Francorura Pliilippum. Balduinus abbas Fordensis, cessitei frater ejus csz. ,
Cislcrciensis ordinis monachus, magne rclligionis De muliere, que feria quarta morilur el sabbalo
ct lillorature homo, elcctus esfad episcopatum Yi- resurgit. Eral quidain predives burgcnsis inloco qiu
gornicnseni. 0'biit Roberlus ahbas Glaslonie. O.liit diciliM' Roca Ainatoris (708). A quo monachi eecle-
ciiain Johanncs episcopus Cicestrensis, cui siicees- sic sancie Marie el sancli Amaloris rouiuo aece]>c-
sil Sefridus canoniclms ejusdem ecclesie. rant pecuniani, traclenles illi in loco jiignoris corti-
Ante pascha transfrclavit rex Henricus senior in nas ipsius ecclesie. Imminente aulem festo geniliicis
Normanniam, el lenuit curiam suam in feslivitatc Dci et virginis Marie, rogavcrunl predicti roonaclii
pasclie Ccnomaiinis. Ohiil Willermus abbas Ca- burgensem, ul quas ajiut se habebat cortinas, ad
duin (700); et successil ei Pelrus sacrisia, mona- adornandam ecclesiam, tante sollempnitatis explcto
chus cjusdem loci. [1180.] In die ascensionis domi- tripudio ei resliluendas, accoinmodaret. llle vero aa-
nicc Philippus junior rcx Francorum fecit conse- rem cordis habens obturatani, nulla quidem prece
crari in rcginam uxoi'Cin suani, et coronati sunt p flexus est; sed responsum eis cum lumore animi
ipsc el ipsa ab aiclii piscopo Seiionensi, unde ma- dedit, dicens quod essent cortine ille circa lecium,
gis iralus esi archiepise.opus Reniensis, qui corona- conjugis sue, qtie nuperei puerum pspereral, ncc
vit eum in regem. Obiil Guarimis de Girardo arclii- aKqualenus indc possenl amoveri. Quid mulla?.
cpiscopus Biluriccnsis, qui prius fucrat ahbas Pon- Transiil festus clics, et ecclesia jircfata ornalum
tiniacensis. [1181] Obiit Johanncs episcopus Carr.o- suum festivalem non habtiil. Sequenli vero nocle
tensis, qui deseripsit passionem heati Tliome heala Maria matcr Domini nos.tri apparuil in som.-
Cahluariensis archicpiscopi et inarliris; fueral enim pnis uxori jiredicli burgcnsis, et dixif v.i :_Virtiius
cuni eo conversalus in cxilio 6S0. Teobaldus prior grande peccaivm commisit., ne.c poicril impietaiis
Crispeii, monachus Cluiiiacensis, successil Guil- cxcessus derelinqui impunilus. Tercia enim die in-
lenno abbaliChiniaccnsi. Obiil Ingerrannus de Ilu- -fans tuus s.pirilum 'ex.alabil , el\viy luus debiluni
inel, (ilius Bichardi dc Hiunet; cui successit filius morti solvensin die oclava.mulqbil. hanc lcmporaiem
cjus Richardus, nalus ex filia Guillermi de Simil- felicilalcm suppliciis.elernis; lu aiilem proficisceris ad
leio c81. Ohiit vir plangcndus carissimus meus Gau- ecclesiummcam que est in Betlccm,et, conspcclis ibi
fredus de Monte Forli in Britannia, cui succcs- Iribus sepulcris, quorum quidem duo exlrema vacua
sit filius ejiis , natus ex filia Ruakridi de Saic, D nonsunt, mcdium iibi eliges in septdchrum. Interim
Rcx Jcrosolimitanus Baldiiinus dedit sororein omni quarla, feria circa horamjionnm. dcficiel in le
cuam cuidani opliino miliii, fralri Gaiifredi de Li- spirilus luus,. el decurrel ab ore tuo cl nnribus san-
zcnum, quam prius Iiahucrat Willermus filius mar- Qttis muitus, et nsque ad horam nouam subbati velv.li
chisi de Monie Ferrato; ex qua suscepil liliuin, qui mortua permanebis; sabbalo hora nona spiritu rc-
servaturel nutrilur ad suscipienduin regnuinj Jero- deunle duces v.trasnue mcm.ustv.as per faciem tucnn,
YARIJE.LECTIONES.
archiepiscopi 16, 5. Non. Marlii, dedicala est ecclesia sancte Marie de Yoto, sita in lerrif.orio Rolhoma-
gensi, in honore ejusdem geiiilricis Dei Maric, a donno.Hcnrico Bajoccnsi ejiiscopo, assislentibus episco-
pis Richardo Ahrincctisi et Rainaldo Bathoniensi, aslante illustri rege Amdorum Henrico, Malbildis impe-
ratricis fibo, anno regni sui 27. 68»alramentum mulalur in E 681in rasura. c82Post hwc duce lincts
erasw. Obiit Henricus comes Trecensis, et successi.t ci Ilenrieus filius ejus, nalus ex filia Ludovici resis
Francorum addit 1K ,
NOTiE.
(705) Elisabethain. (707) Baibcl, ad Seqiianaro, "
(700) A. 1179 secimd.uin cliroiiicon Sancti Stc- (708) Rochauiadotir.
.pliaui Cadoinciisis.
555 SIGEBERTI GEMBLACE.NSIS 550
I-.OMASORUM.rRAXCORUJI. ANGI.0RU.tf. A episcopatumCaiiiotensem. ObiitHenricus comesTre-
et c.ontinuo prislinus color el fortituclo in lc remca- censis (711), el successit ci Heiuicus filitis ejus, na-
bunt. Hec locula esi beata Maria, et abscessii. Mu- tus cx filia Ludoviei rcgis Francorum. Obiii Simon
lier vcro pre limore turbala evigilavit, ct rumi.nans comes Ebroicensis, ct successileiin coroilatu Ebroi-
sompnium suuni, cum magna sollicitudine illud nie- censi in Norroannia Ainalricus filius ejus. Circa pa-
morie comnicndavit.Craslina autem illucescente die, scba Alienor (iliaregis Anglorum, tixor Anfulsi re-
cepit somniunisuumconjugisuoperordinemiiarrarc. gis de Castella, peperil filiuin, et vocatus est Sen-
Miser sermonibus ejus 11011 adhibuit fidem, neceliani chius ; pepererat eliam anie filiam unain. Priorissa
eum viderel spirilum deficere in puero, de agenda de Foiile sancti Maiiini (712), mulier reiligiosa et
peiiitenlia cogitalum habuil, sed morle preventus in magni generis, ulpole soior abhalis Savignei, qu 1
die octava juxta jireoslensam visioncm, in supplicium fuit ncpos Sinionis comiiis Ebroiccnsis, facia est
lapsus est geliennale. Perlurbalur mulier iii alter- ahbatissa Sancte Trinilalis Cadomi. [1181—BEXED.]
uirius ncce, etoninia sicut per sompnium monslrala Circa finem mcnsis Julii Henricus rex senior trans-
fuerant, in sc nichilominus intclligcns accidissc, frelavil in Angliam. Gaufredus i\u\ Brilannic, fi-
Romam sub fesiinalioiie proliciscitur, cl rem lius regis Ifenrici, desponsavit uxorcm suam, liliam
summo revelat ponlifici. Preterea conslanlcr asse- ' Conani comitis Brilannie.
ruit, quod in quinto anno ab illo maxiina fames in- In sollempnilate pasche, apul castrum quod di-
grueret, quod ex corruplione aerii iunumerabilis citur Mons Aureus (715), qiiedam mulier infamis
hoininuin multitudo morilura esset, et quod clerum cum acciperet corpus domini ct Salvatoris in ore
Romanum gravis aniniadversio feriref, nisi ab excr- suo, iioii glutivit illud, immo lulil el pjsuit in archa
cicio doli resipiscerenl, sub quo a nuiltis relro tem sua involutum panno lineo. Cum auieni quidani ju-
porihususque ad hodiernum diem laboraveninl. Al venis amasius ejus aperiret eandem archam, inveitil
donnus papa volens inanifcstius scire, si sermoncs hosliam dominici corporis transinuiatam in efligie
inuiicris verilati iimiterentur, commendal eam auir carnis et sanguinis. Hoc ctiam accidil in quadam
decim nobilibus niatronis, dans illis preceplum, ui villa abbatis Sancli Pelri Carnotensis cuidam sacer-
cum illa in mortem obdormiret, plantis ejus calen, -doii, elum tcnerel corjras Domini in inanibus suis ad
ves subulas iiifigcrent, et de sanguine ab illius or<, 'inissam. Siinile miraculum accidit ileiiim in Carno-
mananle vestes suas inficerent. 0 rem mirabilera tensi episcopio lemporc Roberfi cpiscopi Brilanni,
quarta feria, sicut predixeral, hora nona muliei quod quidam rusticus posuilcoruus Domini in hora
expalluit et mortua est, ita |ut nullus in ea re- /->capaj sua;, ci ibi servavil illud usque ad mortero
maneret vitalis spiritus, ct ab cjus naribus cepit de- suam, ef tunc ibi invenlum est in specie carnis.
fluere sanguis copiosus. Sed matrone preceptoruu Idem miraculuro accidit cuidam muliercule in Flan-
donni pape non immemores, pedibus mulieris ca- dria, quod cum posuissct in cisla sua, poslca inve-
lenles subulas infigunl, nee oh id illa movelur. In- nit in efiigie camis. Sin.ilifer evcnit in Andegavensi
superde sanguine ejus vestimcnta sua tingunt, sctl civifate, cmn" quidaro saccrdos rantarc-t missani,
omnis infectio factaper sanguinem, in sabbatonus- puer parvulus inteieral misse, et vidit idein pu;i-
quam comparuil, cum spiritus vite in muliercm re- pueiiim parvum pulcherrimuin in manu sacerdotis
mearetc 83. sacrantis corpus Domini; qui protinus cxivit foras
1182. Fredericus 51. Philippus i. Henricus 29. ecelesiam, clamans omnibus quos invenil, et dicens :
Henricus senior rex Anglorum tenuitcuriam suan: Venile et videle mirabilia Dci, et infraiilcs in eccle-
in natali Domini Andcgavis (709). Radulfus de Yen- siam nichil viderunt preter specicm panis. Hcc
nevilla, archidiaconus Roihomagensis, renunciavii etiain accidit cuidam sanclissimo presbilero iuxta
cancellarie regis, et rex dedit ei terras magnoruir Fiscannuin, dum canlarel missam in die dedicalio-
reddituum. [1181 — BENED.PETROBURG.] Gaufre- nis ecclesie sancle Trinifalis Fiscanni; qui lnitteiis
dus filius regis, electus Liconiensis, faclus eslcan- • D diaconein suum, vocavil cpiscopos qui ad dedicatio-
cellarius regis, et renunliavit electioni Licoiiiensi: nem convenerunt, el vcnerunt; el presbit.er tulit in
ct rex dedit ei inagiios rcdditus in Anglia cl Nor- manibus suis in calice ila ut erat reveslilus, et po-
mannia et Andegavia. Johannes filius Luee, clcricus: sucrunt illud in allari. Hec facit pietas Domini ad
regis, electus est in episcopum Ebroicensem. [1185; confirniandani fidein sacramentorum suorum in no-
— idem.] Guihenoc archidiaconus Bedonensis e\a- bis, in quos fines seculorum dcvenerunl.
ctus est ad episcopatum Yenetensem. Abbas Sancf[ Mater solidani de Iconio veniens ad exlrema, re-
Remigii Rernensis (710) nichilo.ininus electus cst aci velavit filio suo, quod semper celaveraf, scilicet
VARI.« LECTIONES.
683Posl hwc atramcnlum mutatur, manu prorsus eademmanentc.
NOTiE.
(709) Apud Winloniam Bencdicfus Petrobur- Ciii) 17Marl. 118!. BOUO.
gensfs. (712) Mathildis. BOUQ.
(71(3.)Petrus; sed jam mense Octobri anni H8I (715).M.ontoire,propc Ycndome,
£-pisco[>uscb.iiiam quamdam confirm.av.Lt. BOIJQ,.
557 CIIRONICA. — AUCTARIUM ROBERTI DE MONTE. 5c8
HOMANORUM. FRANC0RU3I. ANGLORUM. A perilustain Grece quam Latine eloquentie. Hic.at-
^juod essel christiana, et rogavit eum, ut crederet in tiilit evangelium sancti Johannis translalum ab ipso
Christura, qui est Dominus et rex ornnium seculo- de Greco in Lalinunf, <juod Johannes Crisoslo-
CS6 sennone omeliaco exposuerat. Hic ctiam
Tum, et quod amarcl clirisliaiios. Quod ipse spo- mus
pondit se facturum; sed dixit, quod non auderet fatebatur roagnam pariem libri Geneseos, a s.e jaiv;
aperfe credere in Salvalorem propter paganos. Dixit translatani. Dixileiiam, quod Johsnnes Crisosloir.vs
ei lnater sua : Fili, cum mortua fucro, fac mihi ex- tolum vetus etiiovum lcslamer.lum Grece expes; ii.
celsam srpulturam et pulchram sicut piramidem ;,et Papa Alexander prefatus tres scismaticps, qui sil-i
pone super eam signum crucis Chrisli. Cui illedeluce in sclsmale inviccra sucfesscrant, fercper 20 annos
se hoc facere non posse respondit. Tu fac, inquit sustinuit, scilicet Octavianum, Guidonem et Calix-
mater ejus, de nocte. Quod et factuin esl. In craslino lum. THis vefo deficientibus, in.pace ecclesie vitam
cum Agarcni yidissentsignum illud, indignati sunt fiiiivit. Cui successil Ilubaudus Hoslicnsis episco-
contra principem, e.l volehant eum occidefe. Tunc pus, dictus Lucius, 17S,1Sejriscopus Romanus. Hic,
quidam exipsis sullevalus per machinas, conabatur videlicet Hostiensis episcopus, ex amiqua consuetu-
deponere crucem, qui volunfate Dei corruit et mof- dine ordinat el sacrat ponlificem Romanum; que
tuus est. Similiter etalius inleremplus esl alia vice. "' consuetudo exinde accidit, quod marlvrizato beafo
Tercia die cum convenissenl mulla milia hominum Sixlo et sancto Laurenlio ejus diacono, beatus Ju-
ad deponendum edificium illud, inter quos eratunus stinus presbiter cum clero Roinano elegit Dionisium
promplior ad deponendumillud, venerunt fulgura et in poiilificera Romanum, quem sacravit Maximus
choruscaliones^etillo pf jraitus perempto, mulla mi- Ilosiiensis episcopus. Ex hac consuetudiiie exinde
lia perierunt igne divino. Tunc apparuit angelus Do- Iloslieiisis cpiscopus ordinal et sacfal Romanum
riiiiii, el clarissimum signum crucis posuit super poiitificcm, ct hahet pallium solummodo ad ca, que
piramidera illam, ex quo multi crediderunl in Cliri- peiiinenl in ordinalione ct consecratione Romani
stum, et adhuc crucem illam venerantur et ad- pontificis. Eugenius papa conjiinxit episcopatui Ho-
orant 684. sliensi Belitrensem, el sic fecit de duobus unum.
Aruulfus Luxoviensis cpiscopus cum per 40 annos Similitef fecit de episcopatu Portuensi, cui junxit
eandem ecclesiam rexisset, et in edificando eecle- episcopatum Saiicle Ruline, faciens de duobusunuwi.
siairi ef pulcherrimas domos laborasset, renunciavit [1181.] Obiit Rogerius episeojms Ehoracensis vir
episcopatui, el perrexit Parisius, suos dies dimidia- litteratiis et industrius in augendas possessiones lef-
turus apud Sanctum Yiclorem in domibus pulcher- r renas; ecclesiam piiricipalem et domos episcopales
rknis, quasibi ad opus suum conslruxerat. Radulfus '-" non solum Eboraci,.verum in oranibus maiieriis suis
de Yerinevilla, arcbidiaconus Rotbomagensis, qui cuiri reddilibus multum auxitCR'ac reedificando de-
fuerat car.cellarius regis, eleclus esl ad prediclum coravii, in tantum ut aichiepiscopatus Eboraccnsis
ejiiscopatum ™s. , arcliiepiscopatui Canluarensi fere coequarelur. Mul-
(Aucj.50;) Anno superiori 1181 ohiit Alexander tas divicias et non sihi jirofuluras reliqnit. Obiit
papa lertius, ad cujus litteratufam pauci de jirede- Philipjjus episcopus Redonensis, qui fuit primus ab-
cessoribus ejus infra cenlum annos attigerunt. Fuit bas Claremoiitis. Hic per revelalionem caput ecclesie
enim in divina pagina jireceptor maximus, et in de- Redonensi solo diruit,. et in ea diruptione niultas
cretis et canonibus et in Romanis legihusprecipuus. pecunias invcnit, de quibus cepit rcedificare caput
Nam multas questiones difflcillimas el graves in de- prefate ecclesie meliori sccmate. Ohiit Ilunfredus de:
cretis et legihus absolvit el enucleavit. Dedit etiain Boliuu preposilus in exercitu cum rcge HenricO ju-
ei Deus lianc graiiam, quod cuni a beato Petro us- niore; quem excrcitum piefatus rex in Fraiiciam
qiie ad ipsura fueriiil centum septuaginta quatuor duxerat, coadjuvando partes Philippi regis Francie
pontifices Romani, tres taiitum precesserunt eura in contra comilem Flandrensem. Obieruntf8s Ilenriciis
numero annorum, quo Romane ecclesic prefuerunt: }0 ahbas Pratelli; et Guillermiis abbas Sancfi Micbaelis
Iieatus Pelrus sedil 25 annis Silvester primus 25, ulterioris portus, monachi Becci.
Adrianus primus lotidem, ipse Alexander 22. Hic Anno Domjni 1181, 5 Idus, hora nona diei ecii-
eliam lenuit concllium Turoriis anno dominice in- psis solis, eteratpene tercia pars solis obscurata, et
earnalior.is 1105 in quo Octavianum cum coinplici- ab inilio eclipsis ad finem spatjum unius horeequalis
bus suis anathcmatizavit; cui concilio nos interfui- enrigenlaoctominutorum.Eodcm annoeclipsis lune
mus. Itera aliud concilium tenuit Rome anno incar- 11 Kalendas Januarii, scilicctferiaS, nocte sequeiite,
nationis dominice 1180. Ad hoc multe convcnerunt hoia; lercia noclis, etjiaulo minus quam medietaa
fam ecclesiastice quam seculares persone; inter obscurala, et duravit obscuiilas fere per duas horas.
quos venit quidam civis Pisanus, nomine Burgundio, Anno Domini 1175 (714) bis vjsa esl eclipsis in luna,
YARI_f; LECTIONES.
-".. Airamentum atqueliabitus manusrmulatur vt E. ^ Manus alta incipil. C!> 6 tta E. "'axit E. rsB
ojiiit primo scriplum; sed eadem manus poslea correxit, et addidil verba e. G. a. S. M. u. p. m. B. le-
gunturetiam in 8K 8 h. Obiit Heiiricus abbas Pratelli, roonacbus Bccci 7». 1K ciuihic desinunt; nilquw
atlum. -''' dener- .'
WS\AZ.
714) Cor. II76. BOUQ.
559 SIGEBERTI GEMBLACENSIS J.40
HOMAKORUM.FRAXr.ORUJI. AXCI.OIlUM. A liiunduin. Qui eum a l.apfisroafc rcverterelur, pater
primo lelauia roajorc, hora prima nociis, jiosl diem invcsiivit cum ducaiu Apulie, per aureuin sceptrum,
ipsum-Marci evangelisle, secundo U-Kal. Novenliris quod in nianu gerebat. El quia de (iliabus domiiii
nocie sequente, fere tercia hora nocfis. Anno Do- niei regis Anglorum ccpi loqui, non dcbeo preter-
niini il-7Scf'9 viaimus eclipsin 61,°in luna 5 Nonas mitlere regem de Casiella, quein vocanl Anforsuro
Maiiii, iiocle sequente, hora prima noclis. Eodem jiarvum regein, quia adbuc Fciranl palruus cjus vi-
ai)i:o fuit eclipsis in luna, 4 Kal. Seplcmbris; cl co- vil; qui si morerelur, Anforsus prediclus e?sel rcx
dem aniio ct mense in sole, Idus Sepl.c-mbris,circa uiiivcrsarum Hispaniarum. Hic Anforsus gratia Dei
injridieiii, toto fere obs.curalo. Anuo eliam 1179visa cl virtule sua duxil6S'' carissimam dominaro nieam
est luna eclijisiiiiari 15 Kalendas Seplcnbris, jinsl et filiolam in baplismate in uxorem, Alienor filiam
oclavaiii hoi-ain noelis doiiiinice. Anno 1180 fuil regis Angloiiiiii, cujus consilio et auxilio multa bona
eolipsis in soleoKal. Fchruaili, feria tercia. ci accidciiint. Nam piiinum urbem Conchas cejiil,
[1182.] Rcx Ilenricus senior nier.se Marcio irans- magnarum terraiiim niafjicem; cl ul quidam dicunl,
frclavit i;i Noiiiiaiiniani cuni inagna auii et jargcnti cepit Cordiibam ex paiie et nninivil, et duascivita-
copia, paralus in aJjiiiorium regis Francie, ad eom- tes regis Lupi, Yalcntiam et Muciam rs0; et mulla
poncndam paceai inler ipsum cl coinilein Flandrie, " alia bona fecit, que ad notifiain lioslram non perve-
sicut et fecil. [1182]0biil Mabilia (715) coinilissa nerunf. Tcrcia vero filiarum regis, id est Malildis
Flandi'ensis absque liberis Csl. Andronius palruns piimogenita, nupxil Ilenrico duci Saxonum ci',Bajo-
iinperaloris Coiisianlinopolilaiii Alexii, indigiialus riaruin et Sucvorum. Nec est aliquis homo, c;ui
quod ipse thixisset filiam regis Francorum iu uxo- lantas habeal posscssioncs, sicul isle, nisi fueiit iro-
rem, et niullos Lafinoruni GSSsecum habe:el sibi peralor aut rex. Nam 40 urbes habct, cl 07 castclla,
fainillares, quia ipse eral Grccus, volebal eos ab cxceplis pluribus villis. Scd lamen cum esset proxi-
huperio cjus exlerminare. Coiulucens ergo sol ianum mus caiiie Fredeiici irapeiatoris Romanorum, ortis
Hicouii et niultos Sarraecnoruiii, fraudnlenlcr in- inter eos quibusdam simulfalibus, consilio archiepi-
troierunl civitalcm, et imilios Latinos inleifccil, et a scoporuni el episcoporum regni Alcmannie, qui ha-
Lalinis mulli Sarraceni interfecti sunt. Deo tanien benl fere omnes civitates in ditione sua, illius regni
volenle, pax inter eos lirniala esi. Jolianncs episco- iroperalor exulavil euni; quare venit in NorroanKiain
pus Pictavensis 6SSvir inagne litteralure et elouuen- ad regem Henricum socerum suiim cum uxore ct
tic, eltetus ad episcopr.luin Narboiieiisem, cuiii Ro- liberis, et rcx inaximas expensas fecil pro co, coti-
niani peirexisscl cso propter predictam bcneilictio- dic scilicot 50 libras Andegavensium. Qui Dco auxi-
iiem : annueute papa Lucio cleilci piiroe Lugdu- J liante adliucterrain suam recuperabit pcr induslriain
nensis elegerunl eum in arcbiepiscopuin Lugdiinen- et foitiludineni ct divitias regis Anglie.
seni, que scdes habet piimaluni super Ires archiepi- 1182. Fredcricus 50. Philippus i. Henricus 27,
scepalus. Prima enim Luduneiisis, id cst Ludunum, Rex Henricus tenuit curiam suara apnd Cado-
esl super Redamim; secunda Luuuncnsis super liHiin, cf prohihuil, ne aliquis baronum lenerel
Secanani, id est Roibomagus; lcrtia Linluiiensis cuiiam, sed venirentad siiam. Prediclus dux Saxo-
super Ligerini, id est Turonis; quaiia Ludunonsis, nuin illo venit, et ibi convenerunt mille roilites el
idest Sep.onis, super Ieauiiam. [1182.] In bocanno eo amplius. Obiit Johannes Carnotensis episcspus,
evenit bis vcl ter terreinolus circa fcstuin saiicti et successil ei Petrus, qui fuei'al ahbas Sancti Re-
Michaelis. lloc ci'ani anno lnagna discordia facia csf roigii Reinensis. Obiit Galterius episcoptis Ronien-
interiegem cl filios suos, propler casiclluin Clare- sis, qui fuil fratcr Theobridi archiepiseopi Can-
vallis, quod crat de fcudo Andcgavensi; et Ricliar- tuariensis; et successil ei Valerannus Bajocensis
dus coiiies Pictavensis Iaie; ter lirmavera'. illud, ct archidiaconus. Ohiit paler nosler Richardus Abrin-
adiiuc discordia perseverat inter palrem el filios, censis cpiscopus, vir magne literattire tam secu-
propter carodem causam. Rex llenricus scnior misit ip. laris quani divine, inoruin honestafe virgo ab ulero
exei-cilum in Britanniam, ct obsederunl lurrcm Re- laudandus. Obiil Fuleo Paganellus, ct succcssil ei
doncnsem, ct ceperuiu, ct combuslam lcedificave- Giiillermus filius cjus. Obiit Richardus abbas Mon-
runtel lnuniveruiU. Poslea comcs Brilannie iiiagnam lisburgi, et successit ei Ilobertus prior et monachus
parlem ipsius civilaiis ct abbaliani sancli Gregorii ejusdein loci. Johaiines Coinrain, clericus regis
conibussit, et Becherel castrum Rollandi de Dinam. Aiiglorum , facftis est arehiepiscopus Duveline in
Audivimus a quibusdam, quod Johanna uxor Guil- Hibernia. Ohiil Pclrus Carnoiensis episcojius; cu-
lermi regis Sicilie, filia Henrici rcgis Angloniiii, pe- jus loco electus esl Rainaldus de Mocon, thesaura-
perit ci filiuin primogenituin, quein vocavcrunl Boa- rius Sar.cli Mailini Turonensis, nepos comitis
YARI..ELECTIONES.
689MCLXYIIl.habei E. «iliE. 691 mutatur manus cl orlhogruphia. ''•" dcsinit $*: ultimis fo-
liis deperditis. "3 desinit 8«. ^* quatcrnione dcsincnte in E, scquenlia cxaravit olia manns continua usque
Md ftnem a. 1183. Dcinde habitn paululum mutalo cadetn prorsus manus usque ad fimm codicis perlingil.
NOT^3,
'
(715) Elisabclh.
 541. CHRGXICA,'.'—AUCTARIUM ROBERTIDE MONTE. 542
: ROHANORUSI.FRAXCORU5I.AXGLORUM. JA terature et honestatis, electiis est ln cpiseopatum
Theobaldi. Galterius de Constantiis factus episco- Cestrensem, qui episcopatus babet tres . sedes :
pus Liconiensis, sacralus fuit a Richardo Cantua- Cestrensem, Coveitrenseni, LicifeHensem. Henricus,
riensi archiepiscopo Andegavis, in capella doimi frater Egidii de Solereio, nepos abbalis Fiscanni,
icgis et in preseniia ejus. eleclus cst ad arcbiepiscopalum Biluricerisem. Ite-
[1185.] Obiit Henricus tercius, karissimus donii- rum Androniiis expulit riepotem suum Alexium ju-
tius noster, juvenis rex , fiiius Ilenrici secundi venem imoeratorero de urbe Constaritinopolitana, et
excellentissimi et illustrissinii regis Angloruin, apud captuin tandera demersil in inare ipsum et matrcm
castrum Martel685, 5 Idus Junii, in feslivitate beati etsororeni ejus. Quibus clemedio morieiidosublatis,
Barnabe apostoli, vir per omnia plangendus, non Audionius, qui lirannice arripuerat imperiuin, pre-
solum quia erat filius karissimi domini nostri Hen- cejiit primogenilo filio suo Manuel, ut acciperet
rici excellentissimi regis Ariglorum secundi, verum uxorem Alexii imperatoris defuncti, sororcm Pbilipi
ciiam quia eiat pulclierriinus facie,'.. boneslus. in regis Fraiico:'uni,.cl haberet cum Co dignitatero ini-
•
moribus, dapsilis in murieribus, super omnes quos perii. Ouodcuiri vir boneslus ren.ueret, projecit eum
in noslra etate vidimus, qui terram nondum haberet in vincula, et aceepit illam, et confraxit incesium
si conjugium vocandum est, et fecit
assignatam, quariivis pater ejus quindeelm milia ti- B conjugiuni:,
hrarum Andegavensium monete et eo arapliusquot- corOiiari secum (iliuro suuin riiinorem Calojoharinenh
annis daret. Sed hoc parum erat a'd explendam Cum autem Latirii occiderentur per crudelifatein
latitudinern co:dis ejus. In oflicio militari tantus islius Androiiii, cjuidam cardiiialis Roinane ecclesie,
erat, ut non baberet parem, sed prineipes et co- Johannes noniine, quem Romanus poiilifex miscrat
mites et eiiaro reges eum timerenl. Yeniens ad ex- Conslanlinopolini ad peticioiicm Manuel imperatoris,
—-qui erat vir religiosuSj et volebat per
trema, quia consilio pravpnim hominum per guer- predica-
fam fere pefarinum Deum et sanctaro ecclesiam et lioiiem illius eardinalis revocare ecclesiairi Greco-
patrem suum offenderat, pcenitenciam recepit a quo- ruin ad iiistitula et subjeclionem Roiuane ecclesie
— hic inquam Johanries, cum Latini
dam sanctissinio ejiiscopo et multis aliis, et patri suo occiderenfur,
iri extreriiis,perlilterasmai)davit,ut erat in hospitio suo; veneranlque ad euni quidam
quod offenderat
inDeum et sanetam ecclesiam, proeo emendaret, et religiosi.viri, suadere ei, ut discederct, neoccideretur,
riiatris sueregineAnglorum etuxoris sue sororisPlu- Quod cum audiret, dixit: Absit. hoc ne fiat.Ego hic
slo pro unitate ecclesie et precepto domini mei Alc-
lipiregisFraiicOrumetmilitum suorum etservientium
misereretur, quibus niulta promiserat, nec eis aliquid xandri pape. Tuhc-irruentes in eum Greei jperfidi
G occiderunt eum, et ligantes caneni cum eo, ita
pfeveritu niortis dare poterat. Disposuerat ante mor- quod
teriisuam, ut corpus ejus in ecclesiabcateMarie Ro- " cauda canis esset in os ejus, traxerurit per. vicps
thomageiisis sepeliretur, uhi jacentprimi antecessores civitalis, et facla fovea ihi combusscrunt eum; et
ejus, id est Rollo et YViHermus Longa Spata filius postea viri religiosi de fovea tulerunt cOrpus ejus,
ejus-, duces Normannorum, Guillermus etiam coraes et obtime sepeliefunt illud, ubi liuiit crebro niii-a-
patruus ejus, vir per oninia plangendus. Sed cum cula. Cliristiaiius Magunciensis arehiepiscopus obiit,
deducerent funus ej'us Richardus Cantuariensis ar- qui.se non habebat secundum morem clericorum,
chiepisCopus et multe alie ecelesiaslice persone et sed more tifanni, exercitus ducendo et Braibcnco-
multi consulares et excellentissimi nomiiiis viri, nes, et riiulta maia fecit ecclesie Roinaiie, ct lioml-
venerunt Cenoroannum, et in ecclesia beati Juliani' nibus sancli Petri, et quibusdani civiiatibiis Lango-
corpus ejus posuerunt. In craslino Cenomaneiises bardie, qtie erant contrarie iinperatori Aleriiannie
niaxime cives sepelierunt eum iu eodem loco conlra doinino suo. [1185.] Ohiit carissliiius domiiius no-
voluntatem et appellatioriem eorum, qui corpus ejus ster Rotrodus archiepiscojfus Rotboiriageiisis. Obiit
deducebant. Quo audito pater ej'us iratus, nou so- Guillermus comes Gloecestrie siiie Iieredibris, ahsque
lum pro eo quod corpus filii su.i contra voluiitatem n trihus filiabus, quaruni una est comilissa Ebfoieen-
ejus ibi sepelierant, sed eo multo amplius, quod ab sis; altera uxOr Guillermi coinitis de Clara; tercia
obsidione castri Lemovicensis recesserant sine li- est in manu Dei et doiini regis, etcui voluerit dabit
cencia ejus,iie clicam voluntate, jussil corpus ellodi eam, Guillermus decanus Bajocensis electus est ad
«t iti ecclesiam Holhoinagensem deferri; uhi ab ar- episcopalum Constantiensem. Guillefrous decanus
cbiepiscopis Rothomagensi et Cantuariensi, et epi- canonicorum Sancti Petri de Curte, que est capella
scopis Normanie, et abbatihus, et aliis rcligiosis regisapudCenomanensem urbem, eleetus esladepi-
personis, ad sinistram partem altaris beale Marie, scopatum Ahrincensem. _
honorifice sicut tantum viruradecehat, lumulalus est. 1185. Fredericus 51. Pliilippus 2. Henricus 29.
Obiit venerabilis vir Alberlus Aletensis episcopus,, Rex Henricus tenuit curiam suam apud Ca.Io--
queu? moderni de Sancto Maclovio yocant, cujus; mum. Obiit Richardus Canluaiicnsis afchiepiscopus.
episcqpatus antiquitus civitas Alela vocahatur, Ma- Obiit etiam Girardus magne religioiiis el Iiteralure
cister Giraidus, cognomcnto Puella, vir mague li- vif. Cestrcnsis cnisconus. fl 182.1 Anno siinm-iori
YARLf; LECTIOKES.
e" c. M. in rasurti. H'tc.dcsinil 8f. ••'.'•-.•
 ~*J SIGEBEUTl GE.MBLACENSIS. 541
ROM.NCRIiM. rRA.\T.ORt'M. ASGI.ORUM. A cbiepiseopi Canfuariensis; cui succossii Gislcberins
apparuit domina nostra, roater inisfiicordie sancla archidiaconiis Lexoviensis. JoannesdeNeclfa, archi-
Ma.ia, ciiidaro fabro ligna:io opus fari.iili in qna- diacomis Lexovic.nsis.cleclus csiin episcojisfum Ce-
dam siiva, ct obutlit i;i sigilluin iconic sue et filii sii'eiisci)),''s. Pctius GiralJi facfusest cpiscopus Ma-
sui Salvaioiis noslri, cujus sic conscripcio erat: cloviensis.
A'.nus Dci, qui tollis peccata mundi, doua nobis 1185. 55. i. 5!.
puem, ct jussit ei ul ferret illud sigilliun ad cpi- Magna discordia facta est inter Pbilippinn regem
scopuin Podiensc-m, ut predicaret in provincia sna Fraiicoruiu et Philippum coniitein Fhindrciisiuro,
et aliis circumquaque, ut onines qui vellent pacem propler coiniiafum Yirouiandensem. Sed rex Fran-
tenere sancle ecclesie el filiis snis, facerent liiijiis- corum ex oniiii polcniaiii suo congregavit iiifiuitum
modi sigilla, et poriai'enl in signuni pacis, cl face- exerciliiin, cf coegil comilem ad facicndam volun-
rent alba parva capucia ad oslenlalionero pacis et lalem suam. Obiit Frogerius episcopus Sagicnsis,
iiinoceneie, ct dalo sacramenlo pacem tenerenl, et qui inultuin eniendavif nialreiii a;celesiam ei loiuin
iiiimicos pacis deslruerent. Quod c( fac.lum est. dominicum suum. Reliquit eliani iinmensas diviiias
Nain mulli episcopi ci consules et viri consulaies et. in auro el argenlo, sibi non profuluras. Obiil Ru-
mediocrcs et pmiperes lianc sectam leneiiles,paccni I! bertus clectus Moniisburgi (718), ct successil ei
tensnt el iiiiinicos pacis persecuii!ur',1,r'. Obiil Vvil- Guillernuisrooiiaclius ejusdcmloci. Johaimcs niinor
le mus de Yecie. 0'.iiit Giiillermus de Lancaslre, filius regis Anglorum, quem vocant Siue terra,
niagne lioncsialis el possessionis vir6". quanvis multas et lafas habeal possessioiies el mul-
1184. Fredericus 52. Philippus 5. ilcnric.us 50. tos coinii.atus, transivit in Ilibcrniam, gralia Dei
Rex Henricus tenuit curiam suam apud Ceno- perniiilente rcx fulurus in illa palria. Obiil Rober-
mannis. Doroinus nosfer Galterus Liconiensis cjii- lus episcopus Nannctensis, vir niagne honeslatis et
scopus, faclus esl archiepiscopiis Roiliomagensis. ainicus nosler, cuin rediret de Jerusalem. Obiit
Lucius papa in capile jejunii, id cst feria i cine- Gaufridus Cornuhiensis episcopus. Abbas Pontenia-
rum, ordinavil plurcs cardinales, inter quos magi- censis factus est episcopus A.rebalensis. Teobaldus
strum Meliorcm prcsbilcrum cardinalem , qiicm abbas Cluniaccnsis factus cst ejiiscopus cardinalis
eiiain fecif camcrarium suum; el eleclum Dolen- Hosliensis; cui successit filius c.omilis de Claro-
sem diaconum ct magisfruin Radulpbum Nigollum, montc. Hic prius fuil ahbas cujusdam abbatie or-
karissimum amicuni nosiruin, niagne Iionestalis ct (linis Cislcrcicnsis. Inde translatus est ad ahbatiam
liflerature el religionis virura. Fredericus iinpe- P Flaviacensera. Inde exortis quibiisdam causis factus
ralorRonianoiiim fecil ordinari ir.ium lilioruni-suo- est abbas Sancli Luciani marliris, primi episcopi
ruin, non jirimogenitum, sed secundum, in rcgeni Belvacensis civifatis. Exinde, ui diximns, facfus est
Gerraanie (71G). Rex Angloruni Henricus sapicnlia abbas Cluniacensis. Iteiiim facla est niagna com-
el divitiis suis adquisivit sororem regis Porligalen- motio et disceptalio inler Philippum regcm Fian-
sis Hispanie, ad hoc ut (ieret uxor Philijvpi comitis cormn etPliiiipjuini comilein Flandrensium. Comes
Flandrensis cognati sui. Yenit ergo ad coinileiii enim Flandrensis confusus pudore, quia fecerat
Flandrensem in hauiindanlia auri ct argenti (Aug.). volunlatem regis dc comitalii Yiromandensi, rejile-
IIujus pafer licel grandevus adhuc vivil (717), qui tus ira etindigiiaiioiie, vertit se ad rcgein Germanie,
i:i juvenliite, sua super Agarenos, adjutus ab Anglis filiuniFredeiiciRoinaiiiimperaloris, ut juvaret euin,
el Nornianiiis, cepil civilalem Ulixiponam, quam et fecit ci hominium de Fhmdrensi eomifatu. Undo
viilgarilcr vocant Lislebonam. Ad quain iranstulil magna tribulalio exoiiaesiiniolo regno Francorum.
de Yalcnfia corpus beali Yincenlii levile et marly- Anno preterito ohiit Balduinus rex Jcrosolimila-
ris, ut quidani dicmil, sed Amoinus monaclms de nus, vir boneslus et rcligiosus, et potens confe-a
translationc corporis ejusdem sancli marfyris lem- Sarracenos, licet elefantiosus. Nec boc mirum csf,
pore Karoli imperaloris facla alitei' loquilur. Fccit D quia flagellat Deus omiicm lilium qucm rccipit.
eandem civitatem permissione pape archiepiscojia- Huic succcssit nepos ejus Henricus (719), nalus ex
turo, cui subdidil sex alias civilatcs quas adqui- sororcsua, cujuspaler fuit YYillermusiilius comilis .
sierat. Balduinus Wigorniensis episcopus conse- Moiilis Ferrali, qui fuerat nalus ex nepte Frederici
cratus est in archiepiscopum Caiiluariensem. Ohiit imperaloris Romanorum ; et postea comes Jopcn-
Gualeraiinus Rofensis episcopus el capellanus ar- sis (720) duxit matrem predicli Ilemici regis, qui
YARi.E LECTIONES.
CE6 Hic desinit 8". c'57 Post har. dum linctc crasce in E, .V«HHShabilum mutul in maius el ita pergii
tique ad fincm. c96 Johannes — Ceslrenseni dcsunt 8h.
NOT.-E.
(716) Minus acciiralus est Robertus; Ilenricus (718) Monlehourg dicr-c.Coiislantiensis.
Ciiini rex coronatus fuil jam d. 15 Aug. lififl; srd (719) Erral Robeiius ; ftiit Baliluimis Y (ilius Si-
boc anno U8-i, prima arma accepit Jlagontia:, in bvll», ' qui obiil 118«.
Pcntec.osle.n. (750) Guido dc Lusigiiano
(717) Aljihoiisus ISemiquez, qtii obiil a. 1IS5.
$lh CIIRONICA. — AUCTARIUM ROBERTl DE MONTE. 516
noii.ixoiini! ii'..uxcoiu:M. ANCLOKUM. A.eadem abbaliadc Yoto donuim pulcherrimam, ofiV"
servat predictunr juvcnem regcin et regnuin cjus, cinas idoneas in se contincntem, ad opus suum ;
usquequo pcrveniat ad perfectaro ctatcm. Obiit Bar- in qua post ainiuinistrationeiii doiini regis, quan-
thuloroeus vir vencrabilis ejiiscopus Exonicnsis. diu vixil, salis honeste conversalus est. Ijwe vcro
Oiiii.Jocelinus Saresbericnsis cpiscopus. (.Yoi1.21.) ante oclo dies moiiis suc faelus "" [canoiiicus, jier-
Obiil l.iicius jiapa Romanus, cui successil linbeiius niissioiie doimi regis eidcm abbalie dedit 52 niarcas
Mcdiolauensis arehiepiscojitis, vocatus Urbanus ter- auri; dediteliam predieie abbatie 100 libras Ceno-
tius csa.Doiuuis Yvallerus Roihoinagensis archiepi- nianensiuni, ad augendas possessioncs ejusdem
scopus iinpetravit a domino nostro Hcnrico rcge abbatie ; dedit etiam cidcmabbatie 60 mareas aiverdi
Anglorum, ut aubalia sancti Elerii, quc est in insula in plala, et totidem in vasis. Prediclus archirpi-
Gersosii, quam Yvillermus lilius Hamerici fccerat scopus transtulii magisliiim YVillermumIlubauduui,
in cadem ;o° insula, consilio et auxilio donni regis qui erat abbas Gresteusis ct nionaclms Becti, ;d
j.iiigcrctur abhatie de Yoto, que est juxta Cesaris- abbatiain sancii Martini Poniisare, quamvis abliatia
burguin, quam imperalrix maler Henrici regis edi- Grcslem triplicilcr csset diiior quain illa. Sed pro-
ficaveiat. Erat autem tripliciter diiior lani in Nor- pter affinilatem vel fainilir.riUilein, quaro habehat
niaiinia quam in Anglia, quam abbatia de Yoto. Erat B erga illuin, el quia cranl compatriole, voluit ipsuin
vcro ulraque de ordine canonicorum' rcgulariuin. haberc juxla se.
Fada est ilaque abbatia de Yoto mater el eapul, 1180. Frcderic.us 5-5. Philippus S.IIenricus 52.
babens et periicnnilei' possidens abbatiam de Insula Doiinus Hcnriciis rcx leniiil curiam suam ad na-
et omnia sibi pcrlineniia. Predietus vero archi- tale apud Doniiunifrontcm. llenricus dc Brachavilk,
episcopus Rotbomagensis fccit in eadcm abbatia superior Toarni, faclus est abbas Sagiensis. Apud
abbatein suum capellanuni, qui erat canonicus ejus- urbem Parisiorum, in quodain monaslcrio sancli
dcm ordinis. Quidam enim constabularius donni Slephani prolomafliris, inveniuntur reliquic de ca-
regisHenric.i, Osbernus de Hosa nomine, qui caslrum pillis sanclc Marie 52, brachium sancli Andrce
Cesarisburgi cum patria que ad illud pertinet, cus- aposloli, caput sancli Dionisii martiris, cjusdcm
todiebat, jussu donni regis Henrici edificavit in urbis episcopi.]
YARIiE LECTIONES.
ES?Posl hmc tres Iviewerasw in E. papa Romanus 187us addit 8f ™°II. f. i. e. in rasura. "oi Hic desinil
E. in imo folio tertio temionis ; quartum et quinlum, qum fincm operis conlincbantjum sunt depcrdiia. Al 8b.
cblendil, cum illis folvs perpauca lantum inleriisse; cxhibel cnim ea, quie uncinisinciusuhicdcdimus; qute Uo-
berli esse, dubium non videtur. Siniul anlem apparet, invoce cpiscopi Roberli opus concludi, eaquc, quce iunc
in 8h. scquunlur annorum 1187-1210, ab alio auciorc cocevo,Gcmmelicensiut videtur, fuisse adjecla.

MONITUM
IN LIBRUM DE SCRIPTOIUBUS ECCLESIASTICiS
Hisl. lili. dcla Francc, l. IN, p. 515.)

Un otivrage forl celebrc dc Sigebcrl esf son traife Dcs ccrhains ccc.lesicisliques,ou, comnie il le nomme
hii-nienie, Des hommesiilusires. L aulcur cn concul le dessein sur le modcle ct a rimilation dc saint Jeroinc
ct de Gennade, prelre de Marseille. qui en avaienf composc de seiiiblahlcs. II y mii la niain ii differenles
rcpiiscs,coninie a sa Clironiquc, cl nele finit qu'en 1111. Ae.ssi y a-t-ilfait cnfreVIes ecrivains de son torops
qui elaient venus a sa connaissajice. On y cn comjite en tout jusqira cent soixanlc-on/.e, en l'y compre-
nant lui-ineme ; car il ne s'y_cst pas oublie a fexerojilc de saiul Jeiome et (ie Gennade, qui en ontuscde
iiicmc, el. quil s'elail propose dimitcr. Son arliclc cst lc jilus prolixe, le roicux (lelailie, cl par conseqiicnt
la plus iiilercssant. Ccla devait elrc ainsi, lantparce qifiiavait beaucoiip ecril, que parce.qu'il etait plus
au faii de ce qui le concernail que de ce qui rcgardait les autrcs. Jl dil foii pcu dc cliose de sa perso::iie,
roais il enlre dans un grand deiail de scs ecrits.
Quelque eslimable au rcste ([ue soif ee traiie, ou jihilol ce catalogue d'ccrivains, cn ce qu'il r.ous cn a
couserve la coiinaissance de plusicurs, ef d"tin jihis grand nombrc encore d'ouvrage.s, laqixlle nons aiiriit
elii dcrohee sans ce secours, il a iieaniiioiiis ses defiiiits, et de jihis diine sorte. Non-sciileineiit raaicur <st
tiop Siiccinct sur ce quil nous ajiprend de Ja pluparl de ses eerivains, mais il a neglige meme trcs-souv, n»
(Ic caractcriser lenr personne ct les produclions de leiir plume. On s'apercoit sans peine que son dessein
eiait d"y ohserver 1'ordre chronologique; mais il n'a rieii moins c!d qu'exact a i'y suivre. Ses faules m
ce poini sout quclquefois enorroes. 11jilace, par exerople (c. 119, 120), cntre les" ecrivains iiti ixc siccle,
sainl Ctisaire, cveque d'Arles, et Laurent de Novare, qui florissaieut des k-s premieres annees du vr. Le
])ali'ice Dynanie (c. Il-i) qui appaiiienf a la fin du meine siccle, ou lout au coniineiiceinenl du suivaiit, est
rcnvoye enlreles auleurs du x< siecle. Au conlraire, Raoul Glaber (c. 50), qui n'cst que du xi% fient plaee
enfre sainl Giegoire, ijveque de Tours, et saiut Isidore de Seville, qui sont du vi1'.Ccs exemples suiTiscnt
jioiir faire connaitre Piiiexaclinide chroiioiogiqiie de Sigcherf. A 1'egard de son dcfaul de critiquc, il cst
pardoiinable a un auteiir qui a ecrit cn un sicclc oii celte sciciicc etail exlremement larc.
Nous avo;is li;ois cdilions de son Iraiie Des hvm.mesiHustrcs. La prcjnier? cst duc an fravail o'c Soufffoi
547 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 518
Pctri, qui le publia cn 1580, a Colognc, chcz Materne Cbolin (Bib. Maj. Mon.). Le volurocest i'»-8°. L'e-
diteur a mini a ce fraite ceux de saint Jerdme, dc Gennade, de saint Isidore, dTIonore d'Aulun et de Ilenri
de Gand sur le nieiiie sujct (Bibl. S. Vinc. Ccnt.). En 1G59Aubert le Mire cn donna une aulre edition,
avcc les memcs bibliographes, auxquels il associa saint Ildefonse. Ccite edition a ctc faile h Anvers, chez
Jacques Mesius, en un petit volume in-folio. Enfin Fabricius (ibid.) en a puhlie unc dernierc cdilion dans
laquclle il a fail enlrer lcs bibliographes preceilcnls cl plusieurs autres. Cc recueil, qui forme un gros vo-
lume in-folio, ct dans lcqucl lc lextc de Sigeberl cst accompagne des scolies dont le Mire Favail onic dar>s
son ediiion, a ete impriroe en 1718, ;>.Ha r.boirg, chc-z• Clirestien Leibczeit ct Thcodore-Christojjhe Fel-
£riner avec le lifre de Bibliolhequc ecclesiasliquc.

LIBER

DI SCRIPTGEIBOS ECCISIASICIS

(FABKIC,Bili.iolh. ccc!es.,\>. 95.)

CAP. I. Marcellus, Marci, prsefccti urbis Roma3,A operis ejus ; Gregorius vero in homilia Evangelii
fllius, ex discipulo Siroonis Magi discipulus bcati faciat menlionem operis ejus el nominis. Scripsif
Pelii apostoli , confiiclum apostolorum Pclii et autem ad Timotheum Ephesiorum episcopum Dc
Pauli cum Simone Mago, cui assiduus interfuit, hierarchia coelesli, id esl de ordinibus angelorum ;
rogalu Chiistianorum, qui non interfueranl, lideli- ad eumdem De hicrarchia ecclesiastica ; ad eumdero
fer coiiscripsit, ct Ecclesiis Dei, prope vel procul De divinis lioininibus, et De synibolica ihcologia ;
posil.is, lcgendum cbncessit. Ad sanetos Nereum et ad eumdeni De mystica fbeologia. Scripsit ad Gaium,
Achilleum, pro Christo in Pontiana insula relegatos, Quoniodo Detis qtiadam ignoranlia cognoscatur ve!
scripsit de mirificis aclibus beati Pclii et Pauli, et videalur; ad Polycarpum, Quomodo contradictores
de magicis arlibus Simonis Magi. Scripsilde obitu vcrilalis sint declinandi. Scrijisit epistolam ad Apol
sancUe Petronilke virginis, filioe beali Pelri apo- lophaiiem , conphilosophum et cotevum suum,
stoli. Seripsilde passione saiictas Feliculse virginis rccolcns quod cuin ipse cuin eo esset in Heliopoli,
ei martyris. Scripsit dc passione sancli Nicomedis urbe ^iigypli , videril obscurato sole nuinduia
. presbyleri martyris. obtenebratum fuisse in sexta feiia, sexta liora diei,
CAP. II. Joannes, qui ct Marcus, ex niiiiistro g cuni Jcsus Chrislus penderel in "cruce, cum ipsc
sacertlotis Jovis minisler Pauli apostoli, scripsit Dionysius essct tunc aniiorum triginla. Scripsit
ad Theophihim de ecclesiaslicorum ordinuro
passionem Barnahse aposloli.
ordine, ct sacerdotum exccllcntia. Sciipsit ad
CAP. III. Polycrales passionem sancii Timoihei JoaiJiiein
aposlolu \\ in Pathmos insula exsiliatum,
aposioli scripsil (720'), ct al.ia inulla.
prfedicens etim esse reversururo in Asiam. Scripsit
Cir. IV. Dionysius, Aibenis naftis cl erudilus, et et ad alios alia,-quamvis brevia, lamen mystica et
a pago Atiienieusi, qui dicitur Arios pagos, Areopa- divina. A7olumenejusscriplorum vocalur Iiicrarchia.
gita der.oiiiinalus, .cl a Paulo aposfolo ad (iclcm Hic martyrizatur sub Domiliano imperatore, in urhe
Christi convcrsus, niullam mulla sciibendo acqtii- Galliarum, qiiam condidit Isius, eamque de Isio
sivit sibi meiiioriaiii. Quem prsefermissum esse ab dcnominavit Parisium (721).
IJicronyino el Gennadio in Catalogo illustriuni viro- CAP. Y. Linus, pririius post Pctrum papa, scrijjsit
rum, nimis esl miranduni, preesertini ct.m Hierony- Graico scnnonc niarlyrium Petri et Pauli, uno di-ri
nnis, oiiamvis tacito cjus nomine, faciat mcntionem passorum, et EcclcsiisOrientalihus deslinavit (722J.
AUBERTI MIR^EI SCHOLIA.
(720') S. Timotliei passio, sub liomine Palycralis (722) Sub noniine Lini papse, in Bibliotbeca vete-
episcopi Ejihesini, edita est jam olim a JacoboFabro rnni Patruro duo exstant libelli de Actis seu martyrio
Stapulensi. Fil in ea mentio Ircinei Lugdiinensis SS. apostolorum Petri cl Pauli. Sed narratio ilb,
e.piscopi ; cx quo colligi datur non posse eam atlri- qute hodie quid.-m exstat, esl prorsus fictiiia, mtil-
bui Polvcraii, qui Timolheo post Onesiniuni suc- losqtie errores continet, ut Baronius in geslis anni
cessit. Certe nec Euscbius in Hisl. eccles. nec (39,Bellarminus in Catalogo, et lib n De poniif.
iiieronymus cap. 15 in Catalogo, ubi de P'olyc;'ate Roiii., c. 9 ; Possevinus in Ajiparalu saoro, et Clati-
agunt, hujtis scripiionis meminerunl. dius Esp.ensfctis lih. vi De continenlia, cap. 11,
(7-i.l)VidcIIonoiiuniAugusfodui)ensero,lib. i, c.16. . docenl. Vide Ilieron. de S. E., c. 15.
 659 LIB. DE SCRIPT. ECCLES. EliO
CAP. VI. Scdulitis episeopus (725) ad Macedonium \ CAP. X. Socrates (727) scripsit Ilistoriam a tenr
presbylerum scripsit libros De miraculis Yeteils et pore prirai Coristantini imperaloris usque ad impc-
Novi Testamcnli, quos postea sub lnetrica legc riuni Theodosii junioris.
redactos pwciilulavil Paschale carmeii. Reparavil C.Ai'.XI. Sozomciius, ejusdcm tcmporis tcnorcm
c-tiam daclylico [edit. Suffridi Pelri, reparaclcrico] secutiis, scripsit Historiam (728).
carroine omnia Domini opera. Claruit tempore CAP. XII. Epiphanius, scholaslictis (729), i.res
Cor.slanfis el Constantii, filiorum primi Coiistaiilini Theodcreti et Socratis ct Sozcmeni Historias in
iniperaloris. unam compingens Ilistoriam, adj'ecit ecclesiastica
CAP.YII. Ampliilochius, Iconii episcopus,scripsit bibliothccse Historiam Tripaiiilam.
Yitara Basilii, Cicsariensis episcopi (724). CAP. XIII. Maccr scripsit melrico stylo librum
CAP. VIII. Golphilas, Goihoi-um cpiscopus, adin- De viribus herbarum.
venit Golbicas litteras ; et quamvis esset Arianus, C.Ar. XIV. Paulinus, Nolanus episcopus, scripsit,
utiletamen opus fecit, quia per illas litteras irans- ad Augusiinum episeopum, Yiiam Ambrosii Medic-
fulit divinas lilleras in Golliicam lingtiam. Fuit lanensis cpiscopi. Scripsil cfiam versifice Yitam
lempore Yalcntis imperatoris (725). Felicis Nohni (750).
CAP. IX. Theoderelus, episcopus urbis qure a B CAP. XV. Evodius episcopus scripsit librnin De
fundalore suo Persaruro rege Cyrus esl vocala (72(1), miracnlis in Afiica oslensis per rcliquias Sicpham
scripsit De vera incarnalione Doraini contra Euty- prolomaiiyris noviter inventas, quas dclulit in Afri-
chen, qui liegabal verain carnem in Christo Jesu. cam Orosius, Augustini discipulus (751).
Scripsit etiam ecclesiasticara Historiara, a (ine CAP. XVI. Possidius, Calamensis episcopus, scri-
ecelcsiasticse Ilistorke quara scripsit Eusebiu.s C;esa- psit Yitam Auguslini Hipponensis cpiscopi (752).
riensis, et post eum Rulinus presbyief. CAr. XYII. Paschasitts (755), diaconus sanctaj
AUBERTI MIRiE-I SCHOLIA.
(725) Ccelium Sedulium Isidorus in Catalogo, habei, ut Photius cod. 50 censcf. Sc:l ipsam Sozo-
cap. 7, presbylcrum, non aulem episcopum vocal. meiii Ilisloriam (ut GrcgoriusMaguus lib. vi, epist-
Scripsil porro versii: libros quatuor Mirabiliiiro 95, .loquitur) sedcs apostolica recipere recnsat»
divinoruni sive Opus Paschale, quod cuin scholiis qiioiiiain uuilta mentilur; ci Thcodorum Mojiiiicsim
Anionii Nebrissensis, Basilea; 1511, ei inter poelas nimiuin laudat, alquc ad dieni ohilus sui magiium
CJnisiianos cxslai edituni. Colleclanea noinine Se- docloiem Ecclesiie ftiisse perhibet. i Quotl de Tiicc-
dulii in oiimes I). Pauli Ejiislolas, Basileaj 1528 ct doro Mopsucsteno bodie in Sozonicno iion legiinr,
lSSiedifa (si fainen illius sunt) videnttir ah aliqtio scd in Theoilorcio. Est auteni vcrisimile scrijTsisse
Pelagiano vitiala, ul ad Isidor. montii. Sedulii ver- hoc Sozomenuro in iis libris qui pericrunl. Nani ipse
sus, post cjus mortcni, ex cjns scriniis collcctos (C re.ferl in juadalione se Hisforiain suam deduxisse
Asteritis (qui iiimo 119 constil Romanus fuil) reccn- usqiie ad clecirouin scplimiim TlicoiIt:sii junioris
suif, cl Macedonio dcdicavit, tit cx cjusdem Asterii co!:Siilatum, id csf Christi 159 anntiro, ul jicne
epigrammate liquct. Sirniondus in nofis ad Enno- viginti annorum Ilist ria desidcretur. Quod ct
diiim docet cx infegris Gennadii exemjjlaribiis Baronius in nolis ad Marlyrologium xxm Dec.
Sedulium Theodosio juniore, cui opus suuni dicavit, ohscrvavii. Bellarminus in "Catalogo notat Sozo-
et Yalentiniano regnaiitibus, obiisse. menuni, ut et Socratcm Novatianis crrorihus favisse.
(721) De Amphilochio Hieron. cap. 155. Joannes Ciirisiopliorsomis uirumque vcrlit. e Graco,
(725) De eo Tiithemius. et Latine curo Eusebio edidit, Coloni;e ct Lovanii.
(72G) Syri?c Eiiphratesise urbeni, cui Thcodorcfns Exsfal el Gr;cce scorsiro Sozoinenus cditus Paiisiis
pr.tfuit, alii Clnjrrum voeanl, ut Plinius, Plolenucus, a Robcrlo Sfcrohauo.
Stcphanus; alii Ctjrum, quomodo apud Theodo- (729) Epiphanius scbolaslicus, Cassiodoro postti -
rclum ipsuni passini, Procopiiun Dc icdificiis, et lanle (ul ipse cap. 17 De clivinis lccl. p-o.!idi()
Hieroclera in Svnccdcnio legitur. Yidc Gennad. , Theodoreti, Socratis et Sozomcni Historiani ecclc-
c. 89. siasticam cx Gr;cco Latinam fccit. Cassioclorus
(727) Socrates, Ammonii et Ilelladii in gramma- aiifem, ex iranslr.lione Epiphanii, Hisloriain Tripar-
ticis discipulus, scholaslicus Coiislaniinopoiiiaiiiis, titaiii coiitexuit.
scripsif Ilistoriic ecclesiasticcelibros scplem, quibus (750) Gennad. c. 18.
feropus annoruin ccnluro quadraginta, a Conslauli.io (751) Evodius, Uzalensis in Afnca episcopus, ad
Magno usque ad Theodosii mlnoris ievuin, coni- I[) qucm S. Augustini Iitleraj exslanl, unus fuil ex
pleclitur. Exslat cum Euscbio Csesaricnsi (cujits qiiiiique illis Afric;c cpiscopis quorum liitcras ail
Historiani ccclcsiasiicain proxime cxcipil) Laiinc Iiinocciiliuni I papani habenius. Hic scrijilo consi-
cdilus, inlcrpi-ete Joaniic Cliristophorsoiio. Phoii:;s gnavil miracula facta ad rehquias S. Stcpliani, ijiias
in Bihliolbcca cod. 26 censet ipsum nec hahcrc ex Pahestina priinus in Occidenlero Orosius alltilc- .
siyliim a.iinoduin sjileiitliiluni, nec in dogmalilms rai. Auguslinum lib. xxu De ci\il. Dei, caji. 8,
csse accurafiiin. Niccjihonis ceiie prodidil Nova- lege.
tianuiii fiiisse cl animo miiius puruni. Idcni BcSlar- (7:2) Videlsidorum De sc.ripl. cccles., c. 8.
iniiius ct alii observarmii. Fraiiciscus Torrer.sis (755) Ilic csl ille Pj.ichasius, ad queni Engippius
se;i Tuiiiainis ipsuiii mendacii accusat non uno iii preshylcr Yilain S. Severini Noricoium ajiostoli, asc
loco. conscrijilani, transmisi!, cjtisque censuue subjccil
(728) Hermias Sozorocnus, Salaminins, Coiisfan- Nam nomen, lempus, locus, ct saera ftinctio id
linojioli inforensilnis aclionibus diu versatiis,scripsit docent : ut Baronitis ad aiiiiuiii 190 iradil. Ctii
Hisloria: ecclcsiasiicai libros noveni, quos a con- respondit idcm Paschasius: qtiani epislolam Baro-
sulatu Cris|ii, et patris cjus Conslaniiiii, i>roi!uxit nius ibidem exhihct. Eumdem Paschasiura S. Gre-
usqueaJ intpariiim Tlieodosii jnnioris, cui Ilistoiiain gorius lib. iv Dialog., cap. 40, tradit, c temjioiibiis
Jianc snam tiicavit. Singuloruin libroruro argumtiifa Syniinachi, apostolicse scdis priesulis, dcfunctiiro
in epistola atl Tiieodosiuin ipse expoiiii. Dissentii in cssc, cjusque rcctissimos elluculentos de S. Spiiilu
quibusdam a Soerale, ci sfyhira co p-ncsiimlioreiu liiiios cxstare. > Sedit autem Symraachus ab am.o
 5."i SIGEBEIITI GEMBLACENSIS ""'"19
Romanse Eccleske, libros dc sancto fipirilu Itictilenlo ,\ Hilario jiapa, sciihens Paschalcs cyelos. docebat
ct (ideli sermonc composuil. Hic quia in superordi- esse celebrandiim Pascha xv Kalendas Maii, in
nalione Laurenlii cosilra Symiiiacbnm papam pciii- fiiino D niini -.55 , quod rcctius crat eo anno ceic-
nacius favil Laurenlio, cjus defuncti animani vidit biandum vn Kalcndas Maii.
Gennanus. Capuamis episcopus, in ihcnnis in igne CAP.XXI. Euslailiius (75(3) transiiilit de Grtcco
. purgatorio posilam. in Latinum Hexaemeron Basilii Caesaiieiisis.
CAP. XVIII. Idalius, Lemicre liispaniarum urbis CAP.XXII. Avitus (757), Viennensis episcopus ,
episeopus , Chronicam inifiatam a primo Theodosii scripsil Homiliarum lihrum uniiin ; De mundi prin-
imperaloris consulaiu coroposuil. cipio , ei aliis diversis condiiionihus lihros sex ,
CAP.XIX.Maitin:!s,episcopiisGaliiciei;cis, scripsil versu compaginatos; Epistolarum librcs noveni.
librum De virlutibus quattioi', ad Thcudoiiiirum Claruit lempore Zenonis iinpcraloris, sub rcge Bur-
[.';/. Mironem] regcin Galliciie, quem libcllum prceli- gundionuin Gundebaldo.
tiiavii, houes!;evil;e Forniulam (755). C,u>.XXIII. Godelberlus pi-esbylcr, hujus sludiuin
CAP. XX. Yictor (755), Capr.anus episcopus, imifalus , jier historias et allcgorias divinse Scri-
Evangelium cx qualuor Evangeliis coinpactuiii ele- plurne, ab inilio mundi usqtie ad partum Yirginis,
cniiter coinposuit , quod vocaiur Diapente, sineno- B hcroico pedecleganler cucurril (758).
inine auctoris invenit : quod quia sinc iiumcris ca- CAP. XXIY. Cyrillus, episcopus Alcxandrinus ,
iioiiumconfusuinesse viditdilucidavii,illudap|iositis cyclos quinqne decemiiovennaliuni cyclorum scri-
cauonuin nuincris, pcr quos Eusebitis Cacsaiicnsis psiijCjui faciuul annos nonaginta qninque; in quibtis
dislinxit qualuor Evangclia . ila sine confusione priinus clultimus Pasclue teiininus invenitur; sed
erroris siroilia oiniiium ostendens, singulis sua pro- ncc tamen in eo tota Pascha3 varietas lerminatur
pria oslcndens et restilucns. Scripsit etiam librum (759).
Dc Pascha,rcdarguens crrorem Viclorii, qui jiibente CAP.XXV. Paschasinus [al. Paschasius] (710),
AUBERTI MlRiEl SCIIOLIA.
qiiadringenlcsiino no:;agcsimo nono nsque ad annuro Genesis mulii mulla dixere , sed prsecipue Basilius
qiiiiigciitcsinium cleeiriium quaiiuni. Alius ab islo C;esariensis , quem Eusiatbius inlerpres de Graeco
fuil Paschasius, Duroincnsis in Gnllaicia diaconus. fecit esse Laiiuum. i Synclelicaj poiio soroiis dia-
qui suuin libiiim De Yitis Pairuro (qui in Planliniana conissie , ad quam Euslathius scripsit, nieniinif Se-
anni 102: edilionc sepiirotis esl) dcdicavil Marlino, clulius in praifalione operis sui Paschalis, his ver-
Dumiensi abhati, Isidor. c. 2i!i meniorato. Cujus ' bis : t Quis nonopiel el ambiat cxiinio Synclelices
quidem Martini obiluni Grcgorius Turonensis lib. C sacrse virginis ei ministrae Chiisti jdacere judicio ,
v Hisl. Franc, cajj. 57, anno quinlo Chililcbeiii qu;c stiperhi sanguinis uobilifalem sic humilitate
jiinioris regis statuil, cui Baronius annum Cliristi provexil ad gloriam , ut in cceleslis palria: senalu
585 assignaf. (ieri merealur alhlela ? Scripluras ecclesiaslici do-
(751) Slarlini hi.ijus Dumiensis, seu Galliciensis, gmatis ita sitiens epolavil, ut, nisi sexus licentia -
Isidorus.iu Caialogo cap. 22, Sigebertus hoc capitc defuissel , poiuisscl docerc , quam menibris feininci
et infra cap. 118 iiicmiiierunl. Fuit is prirouni abhas corporis aninnis sit viiilis. i
cf ej-jiscopusDuiniensis (qui ct Dumiense,in Gslheeia (757) Alcuiiius Ecdicius Avitus , Yienncnsis in
nioiiasieriuiii conslruxil) poslea Bracarcnsis in Lu- Galiia episcopus, fralrero habuil Apollinarein Yalen-
siliinia antislcs. lifc cpiscojroni, cui poeniala sua inscripsit. Epistola
(755) S. Yictor, Capuanus in Ilaliaepiscopus, eir- ipsius dedicatoria , ex codice S. Yictoris Parisieiisis
ca anniini Christi quingcritcsiniuni quadiagcsinmro, dcprompla, rccitaiur a Sirniondo in noiis ad Enno-
Jusliiiiano rcgnanle sciipsit De cyclo Pascliali, c.t dium. Ex qtia Episiola doecmur Homilias cliain ab
Beia De,sex aialibiis et Dc ralioue leinporum, cap. Avito editas fuisse. Ei quidein sola una reslat de Ro-
18; Ado Viciincnsis in Chronico, iiein Marianus gationibus, a Manierto cjus praidecessore institutis.
Scoltis tradiint. Cyclus porro Yiciorii receptus ac Sed pluscularum fragmcnia in anliqtiissinii libri re-
probalus fnil in qiiaria synodo Aurclianensi, anno liquiis Jac. Augusli Thuani Lulelia; asservantur. Una
Clirisli 5-ii hahita. Yieior insnpcr scripsi! praefa- in conversione domini Segifrici; dicta Lugduni ,
tioneni in Harnioniam seu coiisonanliani Tatiani poslridie quam soror ipsius ex Ariana lueresi csl
Alexandriiii, qua cx quaitior Evangeliis iiniim fe- rccepla ; allcra inba^ilica sanctorum Agaunciisiinn,
cif. Sed Baronius in geslis anni 171, cumqiie secu- D : in innovalione rooiiaslerii ipsius ; lerlia in inslati-
siisTielianiiiiius, reclc nionenl a Viclore CnpuaiiO ratione baplislerii in civitate Vieuna; quarla |in
C:')'al;nn csse in noniiiic. Nam ilia Harmonia non esl basilica S. Petri , quam Sancius cpiscopus Taran-
'iiUiani, sed Ammonii Alexandrini , ab Hicronymo tasi;e condidit; quinia in dedicatione basilicas Ge-
in Caialogo c:ip. 55 niemorati. ncvaj , quam hosics incenderant ; et alia;, qna>.vel
(750) Eiisiafliiiis, virdiseiiissiinus, aCassiodoro, inscrijilionibus ipsis niinium qtiantum sui deside-
,Be'ua cl Sigcberfo hoc loco laudafus, novem ser- riiim cxcitanl,ut et rcliqiioruro Aviti opeium, qtite
liioiies S. Basilii Magni in principiuro Gcneseos ex recciisent Isidorus et Ado Yienncnsis. A"ide hido-
Grajco Latinos fecif, et Svncleticre sorori diaconiss;e rum de scriptor. Eccles., c. 25.
. inscripsit. Exslanlii cuni Operibus S. Basilii, IGKi, (758) De co Tiilbeniius.
Antiierpiai, Parisiis-et alibi excusi. I)e co sic Cas- (759) Vide Gennad , c. 57.
.sioaoius cap. I De lecf. divinis : c Gcncseosprinci- (7.i0)Paschasinus,Lilyba_laniisin SiciliaepiseojHis,
•j)ia Basilius Aliico scrmone lucidavit, queni Eusla- rccenier e captivitate Yandalorum reductus, sc.ripsii
tliius, vir discrtissinms , ila iianstulit in Latinum , anno qnadriiigcnlesimo quadragesimo iertio,ad Lco-
ut ingenium doclissimi viri facundioe su;e viribus ncm I papam'. Epislolain paschalcni, quain cinacu-
iriquiparasse vidcaltir ; qtii usque ad hominis con- lafam jEgidius Bucherius, cap. 1 Commeiitariicdi- hi
(iilioiicmnovcm libros letendit. s De eodem itaJuni- Yictoriuni Aqtiitanuin, 1055, iypis Moreiianis
iius episcopus Africaims, seu pofius Beda in praifa- dii. Scripsit et Episfolam de daroiiaiione Dioscoii,
lione Coromentaiii in Gcnesiii : c De principio libri tomo I! Cor.ciliorum a Binio Colonia: cvulgatam.
 5S5 LIB. DE 5CRIPT, ECCLES. S§4
diaconus scripsil ad Leonem papara conlra errorem _\ prselitulayit, sive litteris : lihrum sellicel De Adam
quorumdam qui anno Domini 455, nutantes esse sive A ; De Abel, sive B ; De Cain , sive C ; et «e-
annum comrnunem , cum esset embolismus , erra- teros secundum litterarum consequeiitiam. Quod i«
bant in celebrando Pascha. est [videtur legendum quod si est] ipse Eulgentitis
CAP.XXVI. Proterius , Alexandrinus episcopus , qui tres libros Mylhologiarum scripsit ad Catiim
scripsit et ips.e.ad Leonem papam dubitantem de presbylerum Carthaginis, liic certe ofnnis lector
. celebrando Pascha illius anni, qui, cum esset embo- expavescere polest acumen ingenii ejus , qui totam
lisriialis,, putabafur ab aliquibus esse communis.: fabularum sefieni, secundum pliilosopliiam exposi-
. , CAP. XXVII. Dipnysius, abbas Romanus (741), tarum, transtulerit vel ad reruin ordinem , vel ad
cognomento Exiguus , gcmina scietilia Grsece et La- liumanse vilae moralitatem. Scripsit ad eumderii Ca-
fine clarus,, transtulit de Grseco in Latinum Proterii lum librum De obstrusis sermonibns. ScripsitetDe
Alexandrini episcopi serijita adLeonempapamdece- prajdesfinatione ad Monimuin libros ires; contra
lcbrandopascha in annoDomini555. Transtuliteliam objectionesuridecim Trasamundi regislibrumunum;
deGrseco in Latinum librum GregoriiNyssenlDe eon- De myslerio Mediatoris librum unum ; Deimmensi
ditione hominis, el vitam Pachoinii abbalis. Seripsit tateFilii Dei librum unum ; De sacramento Domi'
et ipse , post Cyrillum , cyclum quinque cyclorum, B nicaj passionis librtim unum; ad familiares suo*
iiicipiens "ab anrio nali Jesu Christi 552, qui est epistolarufti librum unum. Ne videar humana ml-
ulliriius annus magni cycli, qui est annof um pxxxn, scere divinis , non commemorabo sacris libris mi-
sernel exacti a uativitate Christi. Hic nolandum est fabile liujus viri opus, qui tolUm opus \TirgiIii ad
quia si nafivitas Chiisti reclea calculatoribus posita physicam ralionem referens , in lutea quodammodo
Tuisset, debuisset xxxm vel xxxiv annis primi niassa aiiri nietallum quaesiyit, et repertum excoxit.
iriagnl anni coricdfdare , iri ralione computi, evan- CAP. XXIX. Ferraudiisdiaconus, siipra rioiriina-
licaj verilati, et majortifn aucloritati, quse dicit tus, scripsit ad Reginiim comitemlibrum de septem
Christuin passum fuisse arino selatis suse irieesimo regulis innocenlise, et alia nonriulla.
secundo, vel xxxni, vm Ealendas Aprilis , in vi CAP. XXX. Gennadus episcopus (745), ppst Hie-
Feria,eteum resurrexisse vi Kalendas Aprilis , in ronymum , composuit Librum illustritim virortim,
prima feria. Quodnori ita positum esse iii primo quos collegit a xiv antio impef ii Tlieodosii majoris
. magno cyclo, quia non altendit Dionysius , secun- usque ad tenipus Zerionis imperaforis , per annos
diim tenorem annorum primi magni cycli, apposuit circiter centum. Libros etiam Evagrii monachi
ct ipse annos Christi in suo cyclo,quem, utdixi, ad utilitalem monacliorum simplici sermone scri-
iiieoepit a repetitione secundi magni cycli, el inussit C ptos, transtulit eadeni simplieilate de Grajcoin L'a-
sibi fronterii cauterio alieni erroris et meridacii, tinum. Aliquos eliam ejusdem libros quos transla-
dum eulpattir, quod xxxrii, vel xxxiv, stii opefis tores viliose transferendo in Latinum corruperant,
aiino non concordat evangelicse veritati in ratione emendavit et vefitati auctofis restiluiu
eompuli. Unde apparet quod nalivitas Christi posita CAP. XXXI. Benedictus Casinensls, Patermoca-
est a calculatoribus xxi, vel viginti duobus anriis chorum, Nursia Italise provincia ortus, spretis Lttc-
lardius quam debuit. rarum studiis, eremiticam vilam expetiyit, et pro-
, CAP. XXYIII. Fulgentius, Rusperisis episcopus vectus ad summum eulmen monasticae profectionis,
(712), in Graoca et Lalina lingua clarus, gemina secundum quani vixit, scripsit Regulam monacho-
scientia scripsit multa. Claruit in homilitico dicendi rum sermone luciilentam, discretione prascipuam.
genere. Scripsit ad Eulhymium libros De remissione Simplicius, discipulus ejus, latens magistri opus pu-
peccatorum. Resporidit unq libro qusestionibus a blieavit (741).
Ferrando diaeono sibi qbjectis. Scripsit libros quos CAP.XXXH.Faiistus,discijiuliissaiictiBenedicti,ab
AUBERTI MIRM SCHOLIA.
(741) Dionysius Exiguus , abbas Romanus, Probo D mo , ab Adriano papa oblatumfuit, ut Sirmundiis
consule (boc estanno Christi 525). Cyelum suum tom. II. Conc; Gal. fuse commemofat. Codicis ejus-
Paschalein contexuit, omissOque profano annortim dem fit mentio a Nicolao jiapa in c. Si Romanp-
calculo, primus numerare coepit a Christi Incama- rum , disl. 19. Cassiodorum lege , c. 25 Inslit.
tione. Quaj sera seu epocha , a Dionysio primum in- (742) S. Fulgentius Romatn adiit ep anno quo
venta, paulatim ab universo orbe Ghristiano, idque Theodeficus, Gothorum rex , eamdem ingressus
potissimum subannum 750, in.usum recepta est. scrihitur a Cassiodoro, hoc est anrioChristi quin-
Nara antea solis consulum , imperatofum , aut re- gentesimo. Exinde anno quingentesimo quarto Ru-
gum Franciai nominibus anni signabantur. Idem spensis faclus episcopus , a Trasamundo rege cum
DjOnysius canones sacrps ex cdncilioium decretis aliis relegatus est in Sardiniam; aG denique post
unum in corpus primus collegit; quem postea Mar- Trasamundi obitum , anno quingentesimo vicesirco
linus Bracarensis, Cresconius , Bucbardus et alii secundo restitula Africanis Ecclesiis ab Hilderico ,
sunt aiinulati. Dionysii fetus primum Moguntiae Hunerici filio, pace, reversus estin Africam. My-
1525, postea Parisiis1609, typis tuit editus, hoc ti- thologiarum jiorro libros Molanus Placiadi Fulgentio
tulp: Codex Canontim vetus Ecclesiaj Romanae, cum Grammatico ascribit. Vide Tsidor, c. 14. Hujus Ful-
epistoia dedicatoria ipsius Dionysii ad Slephanuni, gentii discipulus fuit Ferrandus diaconus, proximo
Salonitanum episcopum. Romae porro cum esset capite Iaudandus.
Cgrqlus Magnus, ipsi codicis hujus Dionysiani (745) Non fuit episcopus.
exemplar, anno septingeritesiirio octogcsiino septi- (714) Yide Honoriiim, lib. xxx.
PATROL. CLX. - .18,.. - .-
 '
5^3 SlGEBEimGE.MBLACE.NSIS §56
'tpsoBeneuictoniissiisadGallias, cumMauroejus mo- ^ urbis, scripsit librum De consolatione Philosopbioe.
fiacho, Yitam ipsius Mauri monachi descripsil (745). flic ab eodem rege Tbeodorico occisus est (749).
CAK XXXIII. Marcus poeta, familiaris Benedicti CAP.XXXYIII. Arator (750),' subdiacorius Roma-
Casinensls, Yitam ejus a Gregorio descriplamdefiora- na; Ecclesise, edidit heroico Carmine Actus apo^to-
vit heroico breviloquio, et pauca superaddidit (746). lorum, et Ylgilio papae Roihano oblulit
CAF. XXXIV. Orenlius Comnionitorium iidelibus CAP.XXXIX. Eugippius abbas (751) horacu Ren*
scripsit melro" iieroico, ut mulceat legenlem suavi ducis, Neapolitani episcopi, deflorans lihrosAugu-
breviloquio (747). slirii cpiscopi HipponensIs,dedit codicem magiiEeuii-
"CAP. XXXY. Jordarius (748), episcopusGothorum, litatis, ad Probam virginem; et per manus ejusdcin
scfipsIlHisloiiam; iiipririio ejtis libro geslaRoniano- Renducis episcopi oblulil Ecclesia; Neapolitaiire.'
funi, in secundo vero origiuem el gesta Gotliorum Fuit tcmpore secundi Pelagii, et imperatoris Tiberii
recensens, usque adfinem rcgnl eofum. Constantiiii.
' CAP.XXXYI.
Joannes, sub sua et sui amici Basi- CA?. XL. Cassiodorus, consul et senator, poslos
lii persona, scripsit dialogum de bonore el onere sa- monachus et abbas, fccit tractatus super Psalmos,
cefdOlii, et quanfa sit dignilas et poieslas vcl gra- et toturo operis corpus per tria roenibra, per Psal-
vitas sacerdolum. B mos scilicet quinquagenos, divisit. Seripsit duos li-
CAP.XXXYIl. Boelius, vir consularis, conferen- bros Irislitulioiium, qualiler divinae et humanai le-
dus vel prseferendus philosophis el ssecularibus et ctiqnes debeant inleiligi, et libruin De etymologiis,
ecclesiasfjcis, quia ambiguos esse facil an inter sa> et alium librum sacerdotis de schematibus collegif.
culares, an inter ecclesiasticos scriptores fueril il- Scripsil librum titulorum, quem de divina Scriptura
itistiior. Laudenl eum sseculares, quod Isagpgas, collectum voluit nuiicupari MemOriale, ul bi'eviter
Perihermenias, quod Categoilas IransiuleritJe Gra> percurrant qui fastidlunt prolixa perlegere. Eecit
eo iii Latinum et exposuerit; quod Topica Ciceronis complexiones in Epistolis apostolofuin, el in Acti^
exposuerit, cjuodAntepraidicamenta, quodlibros De bus aposloloruro, et in Apocalypsi, quse siirit bre-
topicis differentiis, De cognaiione dialeclicaj et rbe-. vissima cxplanalione decursas. Digessit etiam Cata-
toricse, et dislinctioiie rlietoricorum locorum, De logum consulum RomanOrum. Epiphanium Schola-
communi prajdicalione polestatis et possibililatis, sticum, qui tres Theodoreli, Socralis et Sozomenf,
De calegoricis ef hypotheticis syllogismis libros et Hislorias in urium Tripartitam Historiam redcgit, de
ali.a nralia scripserit, quod arithmelicam et musi- Grajco in Lalinum transtulit. Novissime, anno scili-
cam Lalinis scripserit. Nos ecclesiaslici laudarous cet ajlaiis xciu, precatu frairum suorum scripsit de
eumquod librum De sancla Trinitate scripserit, C < oiihographia cujus regulas de xu noroinalionibus
quod exsiliatus a Theodorico, Golborum etltalorum gti-aroraaticis collegit; De aniroa iibrum unuin (752).
rege, pro eo quod tueri volebat libertatem Roniana. CAP,XLI. Gregorius, uatione Ronianus,cx jiras-
' AUBERTI M1R.EI SCHOLIA.
;, .
. (/45) Exslat aj)ud burium xvjan. retur. uua aere prajciara m eoaem coaice.nemensi.
(746) Marci ejus carmen Roraaj 1590 excusum exslat Aratoris ad Partheniuni ipsuin elegiacis vcr-
fiiit, cuiri teriio ProsperiMarfinengi poeroaturo libro. sibus epistola; quam, ut anfea tyqiis non ediiam,
,.(747) Yide.ad Gennad. c. 9. Sinnondus iri noils ad Ennodium sub fincm publi-
(748) Jornandes, sive Jordanus, exexnolario Go- cavil. Pofi'0 libri duo carmiiium,quibus Acla aposto-
thorum episcopus Kaverina;-aii. 552, Cassiodori loruiri coniplexus est, iiiBibl.Patr.um et alibi exstant.
'
libris xii concinnavir epitomen Golhicse Hisloriai; (751) Uno eodemque sajculo Eugippios duos, et
qui liber-Lutetise ex ms. .Pelri Pitlicei cniendatior quidem abbates, doctrinse gloria (loruisse, censet
prddiitcum Cassiodori Operibtis. Sciipsit item De Rosvyeidus in prolegomenls ad Vitas Palruni.Prior
gestis llomanorum, aliarumque geniium. zt. Eugippius, Luculianensis in Italia abbas, abTsidoro
(749) Vide Honorium Auguslodun., 111, cap. 15 laudatus, Yitam S. Severini mohachi scri-
(750) Arator, patria Ligur, atque in Liguria ipsa psit, et post consulatum Importuni seu Opportuni,
eruditus, et caiisidici oliicio functus,' legalioneni hoc est postaiinum Chrisli quingeiite.simurii nonum
etiam pro Daliriatis ad Theodoricum Gothoruui re- ,"' claruil..Nam in epistola sria,'Yitse S. Severini pra>
gemxum laude obiit, ut apud Cassiodoruni tesia- fixa, ailse scribere bieniiio post consulatum Impor-
tarAtbalaricus, lib. viii Yariar., epist. 12, cjua co- tuni, lioc est ainio Clirisli quingentesiriio undecinio.
initivam domesticorum ipsiAratori decernit. Post Alter Eugippiiis,:AMcanus abbas, boc capite a Si-
quam comitiva etiarii rerum privatarum, priusquam . geberto Taudatus, tempoiibtis Pelagii 11 papa?, r-t
aula relicta Ecclesiae manciparetiir, oinatum fuisse, Tiberii CP. Caisaris, lioc est circa aiinuni quingen-
docet nos vetus adnolatio quaj in plerisque exeropla- tesimum oetogesimurii floruitv a Cassioddro cap.25
ribus Aratoris libris pra?.lixa est. Ejus in codice Re- ; De diviif. lect. laudatus. « Hicad parenteriiProbam,
mensi monacborum S. Remigii hoc est exordiuin : viiginem sacram (ul Cassiodorus loquitur) ex.ope-
Bealo domno Petro adjuvcnte, oblatus hic ctidexab fibus S. Aiiguslini qasestiones ac seriteiitias, ad-di-;
Aratere illiistrij,' ex.comite domesticorum, ex comiie versas res defloraiis, in uno corporecollegit, et iii
privatariim., iiro religiosd, subdiacono S. E. R. sedis. trecentis triginla octo capilulis cqllocavit. > Opus
aposlolicw,sancto atqueapostolicoyiro pdpw Yigilio:: isfud, in duos tomos Thesaurorum S. Augusliiii (ut
suscepius ab eo die vm Id: Aprilium, et qute se- tilulus oraiferl) divisum Basileenses 1542 ct YTeiieli
quuniur. Pangendi sacri carminis, hoc est,^niisa 1545 typispublicarunt; se-d Bellarminus in GatalOgo
ad divina «onvertenda auctof -Aratori ojim fucral • rccte monet cavendus esse insidias hwrcticortim qui
•
Parthenius Ennodianus. Idcirco cuin apostdloruin hoc. opits ih lucem emiserunt. Cajterum Joaiines
Aeius vSrsibushexametris fedaidissel,opusqne suum Mdlanus, doctor Th.: Lovariiensis, ex duobus islis •
Yigilio paj);e, ut dictum, esi-oblulissel, id ipsum iu unum Eugippium facit.
GaiUam.mrsit adParthenium.-ui ibi ejus opera ede- (752) Yide ad Hunorji.iv,.?!.. ..•._
557 LIB. DE SCRIPT. ECCLES. m
torc urhano monachus ct abbas, septimus Romonce A J CAP. XLIV. Claudius, Classiians urbis abbas,
Eeclesise lcviia, apocrisarius, papa Ronianse Eccle- mulfa de Proverbiis, de Canlicis canticorum, de
sise mulla scripsif. Rogalus a Leandro Hispalensi Eplatico [Heptateucho], de prophetis, de libris Re-
episeopo, librura Job exposuit trijiliciter, historiec, gum, quos loquente Gregorio audierat exponi, nec
allegorice et moralitcr, et iihros dividens iu sex li- famen ea Gregorius pra: infirmiiate el occupatione
bros consummavit boc mirabile opus in xxxv libris. scripscral, ipse suo sensu diclavil, ne perirent, ut
Primamet ultiniamparteiuEzecbiclis prophetce, quce apto tempore emendatius diclarentur. Qu;e cuni
ohscuriores eranl, exposuit homililico sermone. Gregorius comperisset valde inulilius pernmtala
Scripsil ad Marianum cpiscopum XI.IIEvangelii ho- esse, ea siudiosus rccollegil ci opporlune correxit.
milias. In initio papatus sui scripsif ad Joannem, CAP. XLY. Foriunalus (756), natione Ilalus, li-
Ravcniue episcopum, librum Reguke pastoralis. Li- beralibus arfibus eruditus, a dolore oculorum, vir-
brum Dialogorum, quero cumPctro diacono suo de tutc Marlini Turonensis episcopi, sanatus, et pro
miraculis sanclorum sui tcmprois babuil, Teude- hac causa ad Turones venif, ct ad Pictavos pro-
linda! Longobardorum rcginoe pro munere misit. grcssus, primo ihi presbyter, deinde episcopus con-
Epistolarum lot lihros posteris rcliquit quot annos secratus est, Scripsit metrice Hodceporicum suum;
in papatu vixit, id est frcdecim et semis. Scripsil ct " scripsit metrice quatuor libros De Yita sancti Mar-
alia quse a Romanis posl mortem cjns combusia tini, et multa alia, et maxime hymnos singularum
sunt, qui et omnia opera ejus combussissenl, nisi fesiivilatum. Ad singulos amicos composuit versus
Pelrus, diaconus ejus, inierveniens confirmasscl ju- suavi ct diseiio sermone.
rcjuraiido se vidisse Spiritum sanclum quasi co- CAP. XLYI. Juslinianus Major, imperialis ma-
lumbam super cajral Gregorii traclantis sedenlc-m, jeslatis dignilatc illustris, videtur illuslrior fuisse
rostrum suum ori illius inserentcm; et hoc ipsum aliis imperatorihus, per hoc quod eliam inter eccle-
Pctrus hac conditionc fccit, u! si ipse post faclnm siaslicos scriptores loeum acquisivit, Leges namque
jusjurandum statim morcretur, Romani alibris Gre- Ronianoruni, quarum prolixitas nimia erat et inu-
gorii comburendiscessarent; si non moreretur, ipse tilis dissonantia, mirabili breviiate corrcxil. Nam
etiam combustoribus librorum nianus darel. Sic omnes coiistitufiones principum, quse utique mullis
Pclrus inler verba juramenti cxspiravit, et Roroa- in Yolurainibus habebantur, inti-a xn libros coarcla-
norum insania cessavit. Qua; scriplura Gregorium vil: idem quoquc volumen Codicem Justinianeum
lam illustravii, quam illud quod Antiphonarium re- appellari fecit. Rursumquesingulorum magislraluum
gulari musicc modulalione centonizavit et scholss < Q sive judicum leges, quse usque ad duo millia pene
cantorum in Romana Ecclesia conslituil (755). librorum eranl cxtensx, inlra quinquaginia librorum
CAr. XLII. Anastasius, Anlioclicnus episcoptis, «iiimerum redegil, eumderoque Codicem Digestorum
Pasloraicm librum Gregorii in Grrecam linguanv ;ive Pandectarum vocabulo nuncupavit. Quatuor
transtulil, el orientalibus Ecclesiis opus venerabile cliam Insiitulioiium libros, in quibus brevitcr uni-
procuravit (754). versarum legum textus coniprehendilur, noviter
CAP.XLIII. Paterius (755), Romanx Ecclesice no- exposuit. Novas quoque legcs, qaas ipse slatuerat,
farius et secundiccrius , colligens omnia divinfe in unuin volunien redegit (757).
Scriplura testimonia per qua? Grcgorius obscura CAP. XLYII. Sixlus episcopus scripsit libruni
suajcxpositionis dilucidavit, tres libros edidit: duos Dc vila hominis pcrfecfa.
de t.estimoniis Vetcris Inslruinenli, ctunumdele- CAP. XLVIII. Osius cpiscopus scripsit librum
stimoniis Novi Tcstamenti, ipsuroque codicem ap- Do observatione DominicK discijilinse (758).
pcllavit Lihrura teslimonioruni. . CAP. XLIX. Gregprius, Turonensis episcopus,
AUBERTI MlRiEI SCIIOLIA.
(755) Yidc Isid. c. 27, cl Ildefonsum c. 1. D Antiocheno ac niariyre; nolatque inler alia Baro-
(754) S. Aiiastasius Sinaila, episcopus Anlioche- nius Nicephorum crrore lapsum lih. xvm, cap. 24,
nus cf martyr, anno quingciilesiinononagesiinoocia- dum nomen Sinaitae et lucubraliones stipra menio-
vo diem obiit. Dictus esl "Sinaila, eo quod monachus ratas posteriori Anaslasio ascribit. Caaterum in Re-
vixerit in moiiteSina,anlequam EcclesiseAntiochenEe gistro Gregorii I papje plures exstant epistola; ad
prseficeretur. Scripsit autem varia, ex quibus in Bi- hunc nostrum Sinaifam datae. Alia reperies apud
bliotheca vcterum Patrum leguntur Anagogjcarum Canisium torn. III Lect. antiq.
contemplationum in Hexaemeron libri duo, De fidei (755) Palerium sub CaeleslinoI papa, legationc
riogmatibus libri quinque, interprele Godefrido Til- functum fuisse ad Hihenios, constat ex Miscella-
manno ; Orationes aliquot,ctResponsioncs ad varias ncis Gerardi Yossii, tomo Y Bibliotheca; Patrum.
qusestiones. Ejusdem Dux viaecontra Acephalos, in- Yide ad Honorium iv, 5.
terpreteGretsero, anno 1606Ingolstadii estexcusus. (756) Yenantii Honorii Clementiani Forfunati,
Scripsit ut Sermones varios, ex quibus nonnullos Italici presbyteri, episcopi Pictaviensis, qui Cliilde-
Acliilles Sfatius Latine reddidit. Idem Anaslasius S. berto regevixit, Carminum et Epistolarum liliri
Gregorii papx librum Pastoralcm in Grsecam lin- quindecim illustrati notis 'sacr.is, historicis et gco-
guam convertif, Quam translationem in bihliotheca graphkis, aChristophoro Brouvero, Soc. Jesu pre-
dicti Achillis Statii, apud presbyteros Oratoiii Ro- sbyiero, sunt cdili Mogunti» 1605 cl 16IG.
mani, asservari testatur Baronius in notis ad Mar- (757) Yide ad Isidoruin, c. 18.
tyrologium xxi Aprilis. Quo loco el plura reperies (758)DecoTrilhemius.
dc isto nostro Anasfasjo, ct alicro itidcro qiiscopo
 SS9. SIGEBERTI GEMBLACENSIS 860
vir niagnat riobiliialis et simjiltcitalis , scripsif. A ril. Scripsit el alia saculari litteraturab competeulifti
miilta simplici sermone. Scripsit duos libros De quse commemorare nihil ad nos.
Ylta vel memoria quorumdam confcssorum. Scripsii. CAP. LYI. Julianus,, Toleli Hispaniarum urbii
libruro De miraculis sancforum; De miraculis Ju- episcopns, scripsit ad Idalium eplscopum Barcinoiis
iiani marlyris Brivalensis [«/. Bfuatensis] librum librum quem pnctitulavit Prognoslicon, id est
unum; De miraculis sancti Marlini suo tempore Prsescientiam futuri sajculi.
«Stensis Iibrosqualuor; HisloriamTYancoruin parvo CAP.LYII. Leontius, Neapolis Cypriorum insulK
Tibello breviavjt, eamque postroodum diffusius JIO- episcopus, scripsit Yitam Joannis, Alexandrini epi-
vem [ dcceni ] libris digessil. Scripsit et Ghronicain scopi, qui ob eximiam in pauperes roisericordiarii
ecclesiasiica! historise (759). cognominaiur Eleemosynarius (765),
CAP. L. R.odolphus scripsil Hisloriam Francortim CAr.LYUI. Audoenus (761), qui et Dado, episco-
a suo lempore. pus Rolomagensis, scripsit ad, Robertum, Parisio-
CAP.Ll. Isidorus, Cordubensis episcopus, scripsit rum ejriscopum, Yitam EligiiNoviomensisepiscopi,
ad Orosium libros qtialuor in libros Regum (760). duobus libris explieans miracula quae vel in vila vel
CAP.-LIL Proba, uxor Adelphi, centonem cx Vir- post moriem ejus gesta sunl per eum; tcrfio libfo
gilio De fabrica mundi el Evangeliis plenissime rhelorice et commatice lotam vitam ejus recapitu-
expressil; materia composita secundum Yirgilianos Tans.
versus, etversibus secundum maleriam concinnatis CAP. LIX. Leo, secundus Iiiijns nomlnis papa,
(761). •'-.;. Gneea et Laiiiia lingua suuicienter instructus,
CAP.LIII. Pomponiiis, ex eodem poeta, iiitercse- transtulit.de Grajco in Latinum sexlam synodum,
iera styli sui oiia, Tilyrunvin honorem Gliristi , qua? terapore Agathonis pajiae, predecessoris sui,
toinposuit, siroilitcret Jtiiieidos.. celehrata est in urbe Conslantiiiopoli, in qua daninati
CAr. LIY. Julianus Pomerius scripsit De resur- sunl illi quiunam laiilumvolunlatem etoperationera
rectione mortuorum (762). praadicabant in Domino Jesu Christo (765).
• CAP. LY. Isidorus junior, Hispalensis episcopus, CAP.LX. Columbanus, abbas Luxoyieiisis (76(5),
multa scripsit. Scripsit ad Braulionem opiscopum in Hibernia Scolorum insula natus, et in Gallias
xx libros Etymologiarum. Scripsit librum Procemio- Pro Chiisto jieregrinatus, lanlo sapicntiae thesauro
rum ; De libris Yeteris et Novi Testamenli, quos in cst ditaius, ut adhuc adolescens librura Psalnioruro
canone recipit Eeclesia catholica ; De ecclesiaslicis elimato senrione scriberet, el aba. mulla edcret,
GjSeiis ad FuTgenlium ; De ortu, vifa et obitu saii- 2 vel ad canendum digna, yel ad docend.uroulilia.
cloruiri Patrum qui in Scripturarurri laudibus effe- CAP.LXI.Jonas (767) scripsitYilam Columbani
runtur ; ad Orosium librum De significalionibus ; abbatis, et Yitas Atiahe _et Eustasii, qui fuerunt
nomihum ; ad Sisebuium lihrum De nafura reruiu. discipuli et successores Columbarii.. '..""'..'.
Seripsit librum de differewtjis yerborum, iibrum De CAP. LXIL Benedicfus abbas (768) scripsit ad
proprietate rerum, librura sermonum, librum eccle- monacbos librum quem vocavit Concordiani regu-
siasticorum dogmatum. Scripsit Synonyma, uhi larum, multorum.Patrum Regulas Regute sancti
inducunlur dua; personoe, uua hominis plangenlis, Benedicti Casinensls conferens, ut nulla Patrum
altera Raiionis admouentis. Scripsit et Lamentum Regula a Benedicti Regula discordet, imo Benedicti
pcenitenlis, distinctum alphabelo, addita oratione, Regula regulis omn.iuro Patrum coiicoidet.
Scripsit De eonflictu virtulum et viliqrum libriim CAP.LXIH. Theodorus, Scotorum archiepiscopus,
unum; De mysleriisSalvatoris librura uiium.Totum a Yitaliano papa ad Scotiarii directus, scripsit
Y'ctus Teslamentum sinipliciter exponendo pefcur- Poenitentialem Lihrum, distingueiis modum et
AUBERTI imMi SGHOLIA.
" (759) Yrideadc.Honorium iii, 55. D Regula S. Columbaiii, -per;S. Eustasium . ahbatem
. (760) Isidor. 9. . . Luxoviensem fort.iter defensa, ,el in. coricilio Mati-
(76i) Tsidor. c. 5. sconensi aniio 627 approhata fuit,. ui Jonas mona-
•': *762) Gennad. c, 98. _ chus in.Yila S. Euslasii, et Sjrmondus .lomo I
(765) Baronii Nolas ad Martyrologiuni 25 Jan. : Conciliorum Galliae, docent. Opera omnia. S. Co^-
lege, .lumbani, qua; reperiri potuerunt, ut el alioruro
(764) S. Audoenus obiit annq Theoderici Fran- sciiptorum Hibernorum, ad prelum adaptautlliberni
corum. regis sexto (hoc est Chrisfi G72vel675), non sodales Franeiscani, Lovanii degentes.-.-.:
. dee.iroo sexto, ut corrupfe apud -.Surium xxiv Au- (767) Jonas, llibernus yel Scotus, piirouin mona-
gusti •legiltir. Scripsit YTtam S. El.igii'.episcopi,.sui dius," post Luxovieusis in Burgundia abbas, sciipsit
.-equalis, tribus lihris, quam Surius routilam edidil., a. YHas SS. Golurob'aiii,.Atlal_e,-Berlulphi;ctEusvasii ;
Utiiiam integfam ex niss. codicibus jiroferat! Sriiio editas. Attalae"in regimine Luxoviensis
: Seripsit quis
et Yiiam S. Reroigii, quaj -ms. exstat apiid riianasterii successif. Alius ab. isfo fu.it Jonas,
Helvetios in bibliotheca S. Galli. . . . - Foiitanellensis monachiis, qui Yitam:S. Yuifjaroroi
- episcopi Seiioiiensis scripsit, ct Baino. episcopo Ta-
'"(765) Exstat in toiriis;Coheiliorum. .'
(766) S. Columbanus, pririium' iri Hibernia,- post ruanensi dicavit, a Surio xxMarlii punlicalani;;,
Luxovii iiiBiirguudia, acdeitium Bobiiiri Italia ab- •_.(768) Benediclus, abbas ordinis Benetlictini, tein-
bas, inter alia scripsit Regulam et Canones pteniien-' . poiibifs Ludovici Pii floruit, et Coiicordiam regtila-
tiales. Regula in Flofilegio Sarictorum Hihernioe wiiii scripsit, quam Hiigo Menardus nolis a. se
exstat: cui pfajfigenda est jirtefatio; a Slengelio edita illuslratain Lutefiffi1658 publicaviL. :.
ki CarQna iucida. Cselerum ah Agrestiui caltironiis
561 LIB. DE SCRIPT. ECCLES. 562
teiujius pcenilendi secundum raodum peeeandi. AVentaleuchum Moysi, Josuc, Judicum; in libros
CAP.LXIY. Adamannus,'(769Jpresbyter etabbas Reguiriet Yerba dierum, iii libruih B.-jiatfis Job, in
Scotorum, scientia litterarum nobilitatus, scripsit Parabolas, Ecclesiaslem, et Cantica canticorum, in
librum Dii sanctis locis nativitatis, passionis et Isaiam propbetam, Esdram quoque et Neeniiam.
resurrectionis, et ascensionis Jesu Christi et de In Evangelium Marci libros quaiuor, in Evange-
monumentis sanclorum Patrum. lium Lucajlibros sex, Homiliarum Evaugelii libros
CAP. LXY. Joannes Scolus, in exponendis divinis duos. In Apostoluro qureciiiique in opusculis S. Au-
etiiumanis scripturis satis idoneus,Tccit- tractatus gustini exposifa inveni, cuncla per ordinem scri-
m Matthseum. Scripsit librum De oflieiis humanis berecuravi; in Actibus ajvostolorum li.bros duos:
etalia quasab aliis hahentur. in Epislolas seplem canonicas libros singulos, i^
CVP. LXYI. Adelmus, abbas Scoloruin, jubente Apocah-psim S. Joaimis libros tres : item cajiiiula
syiiodo gentis suaj, scripsit libfum adversus efrorein leclionum in tolum Novum Testamentum : iteni li-
Biitonuin, qui vel Pascha non suo tempOre celebra- bros epislolarum ad diversos, quarum De sex aetali-
rent, vel alia plura agerent contraria paci et eccle- bus saeculiuna est; De mansionihus filiorum Isracl
siasticaj consueludini, et per hoc mullos reduxilad una; una de eo quod ait Isaias, el claiidenlur ibi
eoncordiam catholicaj Ecclesiaj. Scripsit el libriim in carcerem, et post mnltos clies visitabantur (Isa.
De virgiiiitale, quem exemjjlo Sedulii, geminato xxiv, 22); Derationehissexti una; De a^quinoctio,
epere,' id est prosa et roetro, composuit (770). juxtaAnatoIium, una. Item De historiis sanctorum :
CAP.LXYII. Ceolfridus, abbas Seolorum, consu- librum Yita3el passionis S. Felicis confessoris de
lenti regi Piclorum de legitima observatione Paschay lrielrico Paulini operein prosam transtuli. Librum
el de tonsura clerieorum, scripsit ulilem epistolam, Yita3 et passionis S._Aiiastasiimale ex Grceco trans-
per quani ipseregi salisfeeii, el rex genieni suam ad latum, et pejus a quodam imperilo emendatum,
cbncordiam Ecclesisefeduxit. prout potui, ad sensum correxi, Yitam S. Pairis,
CAP. LXYIII. Beda monachus, natione Anglus, monachi siraul et antislitis, Clmlberli- et piius he-
tjuis vel unde fuerit, quse vcl quanta scripserit. ipse roico metro, el postmodum jilano sermone descripsi;
suis veii)is aperil. i Cum essem, inquit, annorurii 'liistoriam abbatum moiiasierii hujus, in quo super-
septem, cura propinquorum datus sum educandus 1133pietati deservire gaudco, Benedicti et Ceolfridi
revereiidissimo abbati Benedicto, ac deinde Ceol- el Huetberti [al. flualbertj. Churberti] in libellis
frido, cunctumque ex eo tempus vilae in ejusdem duobus; Historiam ecclesiaslicam noslrai insula? ac
monasterii habitatione peragens, omneiirmedilandis P gentis in libris quinque. Martyrologium de nataliliis,
Seriptufis operam dedi, atque inter observantiam SS. marlyruiri diebus in quo omnes quos invenire
disciplinaj regularis curavi semper aut discerc, aut polui, non solum qua die, verum eliatii quo genere
docere, aul scrihere dulce habui. Decimo nono vitse cerlaminis, vel sub quo judice mundum vicerunt,
mese anno diaconatum, tricesimo presbyleraiusgra- diligenter adnotare curayi; librum Ilymnorum di-
dum suscepi. Ex quo tempore usque ad annum verso metro siye rhytbmo, libium epigranimaluni
a;latis mea3 LVIIIvenerabilium Patrum scripta bre- heroico metro sive elegiaco, de natura reruin, et de
viter adnotare, sive eliam ad forniain sensus et temporihus libros singulos.» I.tera De temporibus li -
interprelationem eorum semper adjicere curavi. brumunum majorem, libruniDe orthograpliia, al-
Quorum haic esl_summa : In principio Genesis usqae phabeti ordine distinctuni. Iteni librum De meirica
ad nativitatem Isaac, et ejeclionem Ismaelis libros arte, et huic adj'ectum alium De schemaiihus sive
qiiatuor: Delabernaculo et vasis ejus, acveslibus tropislibellum, hoc est, de figuris modisque locu-
sacerdolum libros tres: in primara parlem Samuelis tionum quibus Scriplura sancta contexta est, Cen-
usque ad mortem Saulis libros quatuor : De sedifiea- touizavit eliam expositioriem in Cantica canticoi-um,
tione templi allegorica? expositionis, sicul et csete- collcclis sententiis de libris Gregorii pajiae, pe'r di-
ros, libros duos: item in librosRegum xxx qusestio- D vcrsa operaillius. Obiit anno 751 Dominicaj Incar-
num; in Proverbia Salomoiiis libros tres ; iii nationis, Leone Romanis imperanle, Francis Carolo
Cantica canticoruro libros sex, in Isaiam et Danie-. Martello, priricipante sub Theoderico rege, super
lem, duqdecim pi;ophetas, et partem Hieremise Anglos regnanle Edilberto.
distinetiones capilulorum, ex tractaiu B. Hieronymi CAP. LXIX. Paulus, diacoiius Neapolitana? Eccle-
excerptas; in Esdraro et Neemiam libros tres, iri sia3, transtul.it de Grjeco in Lalinum Yiiam saiictaj
canticum Habacuc librum unum, in lihrum B. Pa- Maria3jEgypliaca; (771).
tri.s Tobiae explanationis allegoricse, de Cliristo et CAP. LXX. Anianus, vi.r spectabilis, jubente Atba-
Ecclesia librum unum : item caiiitula lectionum irt larico, regeyplumen unuindelegibus Theodqsii iro'-.
AUBERTI MHLEI SCHOLIA,
.(769) Adamaimtis, aL Adamnanus\c\ Adomnanus, S. Coliimbani senioris seu Columba3 presbyteii (qui,
Hibefniis vel Scotus,. Hujensis moiiasterii, a S. anrio 560 flofuit). exslant apud" Canisium tomo L;
Columbano slrucli, abbas, librum suura De locis Antiqua3 " lecli.onis. .
terra; sanctK ex Arculpbi Gallican.iejiiscojii, cx Deeo Bellarm.in Catalogo. -
(770)
Syria reducis,. scripiis eoncinuavll: ulBeda lih. V (771) Paulus, Neapolitan.-e Ecclcsia}-diacoriiis,
rlist. eccles., c. 16, prodit. Tics cjusTibri -De.Yifa tfansitil.it Yitam S. Maria; ^Egypiiis, quam S»pi'iio-
605 SlGiiBERTl GEMBLACEXSIS 5Gi
pcratoris edidit, et, monente Oruntio episcopo, li-. A ubique imagines Dei et sanctorum cjus deponi et
brum Joannis Chrysostomi in Mauh;eum de Grteeo incendi.
in Latinum translulit (772). CAP.LXXV. Joannes (777.;, monachus et presbv-
CAP.LXXI. YYalafridus(775) abbas Yitam ei mi- ter de Daniasco Syriaj, vita et doctrina clarus, co-
racula sancli Galli abbalis piirao prosaice, deinde gnomento Chrysorrhoas, animatus scriplis Gregorii
roelriee coniposuil. jjapsj, quibus imjiugnabat irapielalem Leonis impe-
CAP.LXXII. Christianus (771), ah Aquiiania in ratoris, sci-ipsit et ipse Grajcis Grcececontra Leo-
Galliam veniens, nomen suura scriheiido noliftcavit. nem iinperalorem.
Exposuii eiiim Evangclitim Malihffii, promitlens CAP.LXXYI. Gregorius fertius soipsit ef ipse
etiam de aliis Evangeliis se traclalurum. commoniloria scripla ad iiiijieralores Leoncm et
CAP.LXXIII. Verus (775) episcopus Yitani Etifro- Consiaiilinuro, per quos perseculio gravis commola
pii, episcopi Arausicas Galliarum urbis, illuslrem vir- erat contra iroagines Dei sanclorumque ejus; qu;e
tutibus ac miraculis descripsit luculculo serninnc. sciipta fauiores imperatorum portiloribus auferen-
CAP.LXXIY. Gregorius (776), sccundus hujus no- les, discerpseruntea. Gregorius ileniin scripla im-
minispapa Ronianus, interpellalus apud Conslan- peratoribus misii, ct iierum ea a portiioribus ablata
tinopolim a Jusliniano imp. super quihusdam capi- " sunt ei discerpta. Quia ergo imperatores nolebaiil
tulis, optima responsioiie unamquaroque quasstioiiem suscipere commoiiiloria aposto!ic;e auciorifaiis
absohll, et scripta edidit. Resciipsit eiiam ad sy- scripfa, Grcgoritis papa contr.a cos inulla ad raulios
nodicam, quam Joannes Conslantiiiopolitanus anli- scripfa edidit (778).
stes Romam misit. Hinc constans ecclesiaslicorum CAP.LXXYII. Zaeharias papa libros Dialogortim
dogmatum dcfensor,et conlrariorum foiiissirousim- primi Gregoiii papa. dc Latino in Grajcum transtu-
pugnator, scripsit contra Leonem imper atorem, qui i'.t, et plures Lalina3 lingua3 ignaros leclione eorum
seductus a ouodam refusa fidei, nomineBcser, iussit illuininavit (779).
AUBERTI MIR./EI SCHOLIA.
nius, Hierosolymitanus episcojms, Graecescnpserai, temporibus Leonislsauri imp. CP. scripsit Oratio-
Exslalque acf diem ix Aprilis apud Surium. Ilane nes jiro defensione sacrarum imaginiim, adversus
Yitam postea carmine reddidit Hildebertus Cenoina- dictum Leonein, circa annum salutis septingcnio-
nensis episcojros, ut Henricus Gandavensis in Cala- simum iricesimum prirauin. Ditt tamen postea su-
logo cap. 8 narrat, pervixit, et multapassus est a Constaiuino Copro-
(772) Ut et serraones de laudibus S. Pauli. Qua; nymo imp. pro doclrince catliolica) defensicne.
omnia exstant in.Latina Chrysostomi edilione. Scripsil itcni libros quatuor de fide orthodoxa, in
(775) YValafridus Straho," a vitio oculormn sic quibus ipse primus universam theologiam (ut Bel-
dictus, ahbas Augice divitis seu majoris (aliis, ab- larminus prudenter observavit) reclo ordine coin-
bas S. Galli in Helvetiis,) scripsit De exordiis et in- prehendit. Eum posfea sunl imitati Pelrus Lombar-
cremenlis reruni ecclesiaslicarum librum utilem , dus, episcopus Parisiensis, qui vulgo Magister scn-
cum aliis ejusdem argumenti scripioribus, ColonioB teniiariim audit, et alii doclores scholastici, ut
1568, Roiroe 1590 et alibi typis edilura. Seripsit item C vocant. Operacjus in unum collegit, magna ex parte
YitasSS.abbalum Galli el Olhmari, a Surio xvi Oct. Laiina fecit, el Parisiis 1577 publicavit Jacobus
et xvi Nov. puhlicatas. Ohiit anno octingentesimo , Billius, Prunaros abbas. His librum Damasceni Con-
quadragesimo anno. Erranl qui ex YYalafridoet ex tra Acepbalos, el alterum Contra Nestorianos adde,
Slraboue duos faciunt. quos Canisius lomo 1Y Leclionis anliqua3 foras de-
(771) Christianus Drulhmarus, monachus ordinis dit. De Damasceno et Cosma Hierosolymiiano ita
Benedictini, scripsit, ad Stabulenses et Malmunda- Suidas in Lexico : t Joannes Damascenus, cogno-
rienses monaclios, Expositionem in Evangelium mento Manznr, vir et ipse celeberrinius, aetatis sua3
S. MaltliKi, qua3Hagano;e 1550 est typis edita. Pu- nulli eorum qui doctiinafuerunt illustres seeundus.
talur vixisse sub annum Christi 810. Ejus scripla sunt permulta, et praicipue philoso-
(775) Yerus, Arausicanus seu Arausion"iisis in phica, cl in sacram Scripturam Parallela selecta;
Gallia episcopus, sciipsit res geslas S. Eutropii sui et Canlicorum canones iambici, et oratione soluta.
pradecessoris, a. d. xxvn Maii Martyrologio Rom. Eodeni etiara lempore Cosmas Hierosolymilanus
ascripti. floruit, vir ingeniosissimus, el omnino spirans illara
(776) Gregorius II papa, Leonis Isauii irnp. CP. suavem modulalioneni musicara. Illi aulem Canli-
impiclati acerriroe restilit, et S.Bonifacium, adjira- corum canones Joannes el Cosma3nullam cura alio-
tiicandam Evangelii doctrinam in Germaniam misit. rum scriptis comparalioiiera adniiserunl, nec adinil-
De eo sic Adrianus papa in epistola ad Carolum tent, quandiu nostra vita transigelur : sed ut
Magnuro De itnagiiiibus : c Doininus Gregorius papa " hactenus incoraparabiles fuerunt, sic cliam in per-
junior, una cum septuaginta novera sanctissiniis peluum ertint,et quandiu honiines vivent.j Quod ad
episcopis, ante confessionem beali Pelri aposlolo- Historiam Barlaami cl Josaphali allinet, suiii qui
rura principis jrrasideiis, una simul muliorum san- arbiirantur Daniascenum illius non esse scriplorem,
ctorum Patrum lestimonia roborantes venerari ac etsiBillio, Roswcido aliisque sic visum fueiit. Ra-
adorare sacras imaglnes censuerunt. i Yivere desiit derus in lsagoge sua ad Joannem Climaeum seu
anno septingentesimo tricesimo primo. Scripsil piu- Sinailaro, censel esse fetuin c Joannis monachi e
res, casque^doclissimas, ejristolas a deumdeniBoni- coenobio S. S;ib;e, lutlegiiur in ms. syilabo biblio •
facium, ad Caroluin Martellura, ad Thuringos, Saxo- thecas Heidelbergensis. Ego quod ceiio staluam non
nes et alios Germanix populas, ad S. Germanum haheo; hoc scio, Jnannem quoque Dainascenum,
CP. episcopuro, ad Leonem Isaurura et alios ; qua3 foro ac lurbis saseuli relictis, monachum in laura
in toniis Couciliorum et apud Baronium in Annali- S. Saba3fuisse.
bus leguntur. (778) Obiit anno Chrisli 741.
(777) S. Joannes Damascenus, presbyter, natione (779) Yide Ifidor:un c. 27. Honoricum III, 52.
Syrus, vir magass dcclrinai ac sanctitatis (quem :. Obiil 752. .
Iconorjachi percoiituriicliam.^fsii-wr noniinabant)
 SG5 LIB. DE SCRIPT. ECCLES.' hW
CAP,LXXYIII. Chrodogandus, Metensis episcopus, Alujus Pauli diaconi sui deeerpens" qroeque optinia,
Pijiini regis ex sorore nepos, nobilitaterogeneris de Scripturis catholicerum Patrum, lectiones uiii-
nobilitans, fervore sancte religionis scripsit Regu- cuique feslivitati corivenieriies per eircukai anni iri
lain, quam specialiter Metensis EcclesiaJclericis ob- Ecclesia legendas, compilari fecit in duobus volu-
servandam dedit. lriiiiibus.
' CAP.LXXXH.
CAP, LXXIX. Adriaiius papa libros epistolaram Hilduinus, ahbas Sancti Dionysii
prirai Gregorii paive abbreyiavit, et utiliofa quajque Parisiensis (785), scripsit ad Ludovicum imperato-
deeerpens, tredecim libros ad duos redegit. Scripsit rem utroque stylo, id est prosaico et metrico, Yilam
cliam ad imperatores L.eonemjuniorem,et Constan- ipsius Dionysii.
iiiium lilium ejus, pro venerandis imaginibus Dei et ; CAP. LXXXIIL Alcuinus (784) sive Albinus, de"
sanctorum ejus. Scripsit ad Carolum imperalorem Britarinia oriundus, el inde ab imperatore Carolo
l.ihrum apostolicas auctoritatis, arguens errorem eo- evocalus, et tania famiharitate ei acccptus ut ap-
rum qui infirmare volebaiit quasdain capitula quas pellarelur imperatoris dcliciosus, ciijus- maxime
secunda Nica3iiasynodus promulgaverat, auctoritale magisterio. ipse imperator omnibus liberalibus arli-
trecenlorum quinquaginta episcopof um qui haeresin" bus initiari satagehat, multa scripsit. Scripsit in
R
exsecrantium imagines Dei sanctorumque ejus ana- Genesim dialogtim; ad YVidonem comiterii de vir-
iliematizaverunt (780). tutibus efviliis libium, de quibusdam psalmis eh-
CAP.LXXX. Paulus, itionacluis-Casinensis coe- cliiridion.Fecit tfactatus super Evaugelium Joannis.
nobii (781), natione ltalus, propter scienliam lilte- Scripsit ad ipsum imperalorem libros Desanclst
larum a Carolo Magno imperatore ascilus, scripsit Trinilale; respondit qua;stidnibus a Fredegiso sibi
YTtam primi Gregorii papa3; seripsit gesta pontifl- propositis. Scripsit Prognoslicou de futuro sa3CuIo.
cum Metensium ; scripsit miracula saricti Arnulphi, Scripsit ad Eulaliam virginem De nalura vel iinmor-
qui priiwo majdrdomus regis Fraricorum, postea lalilate animoe; jussu imperaloris correxit divinaui
Metensium episcopus, efeiuiticam vitatn expetiit. Bibliolbecam, et alia nonnulla scripsit.
iiistoriam quoque Yinnulorum, qui postea nominati GAP.LXXXIV. Einardus (785) scripsit Yitam Ca-
sunt Loiigobardi, luculento et jilaiio sermone "scri- roli imperatoris taiitq yeracius quanto adhsesifei
psit. familiarius. Hic imitatus Bedam, qui abbreviavit
CAP.LXXXI. Caiolus imj)erator(782),per manum Hebraiciim Psalterium, excerpendo.de illo onuies
AUBERTI MIR^I SCHOLIA. ...
, (/80) Exstant in tomls Couciliorum. - Obiit C Usuardurii. cestimavit ac lovit, et ipse varie doctus
"an. 796. atque erudilus, ut epitaphiuni; quod versibus Ha-
(781) Paulus, Warnefridi et Theodoiinda: filius, driano pajjas scripsit, abuiide tesfalur. Capitula sive
cogiiomento Winfridits, natiotie Loiigobardus, pri- Edicia Caroli Magni et Lud. Pii, a se in libros qiia-
iiiuiii diaconus Aquilejensis, dein Desiderii, ultimi tuor digesta, Ansegisus, abbas Laubiensis, anno
Lungobardorumregis, cancellarius fuit. Is, victorce octingentesimo vicesimo septimo publicavit, quai
suo, inter nobiles captivos a Carolo Magno abdu- Petrus Pilhceus Lutetia3 1588 edenda curavit; post-
ctus, riiagno in bonore, propter prudentiam et eru- ibidem 1605 recusa. Ansegisus porro Laubiensis ai>
dilionem variam, aliquaudiu fuit. Postea, ob suspi- tiquor fuit illo Ansegiso, qui anno demum oetingen-.
cionem nescio quain, in Diomedaea.minsulam e$l re- tesimo primo crealus fuit archiepiscijpus Senonen-
legatus, uride ad- Arichim, Beneyentanum princi- sis. Exstat et Codex, Carolinus, it"Gretsero iu Ger-,
pem.Desiderii regis generum, jjrofugit, Eoque de- mania ediius.
functo, monachum in Casino monte induit. Pra^ter (785) H.ilduinus, abba.s monaslerii, S. Dionysii,-
YTtasSS. Gregorii Ipapa3 etAniiilflMetensis, a Si- secundo Tapide a Lutetia,siti, Yitam S.' Dior.ysii
geberto memoratas, insuper res geslas S. Cypriaiii Parisiensis episcopi prosa ei metro complexus est.
episcopi Carlhaginiensis ac martyris (quera lihelium Prosam primus Matthasus Galenus Colonia3 1565
Pamelius operibus ejusdem Cypriaui priefixit) iterii cum suis Areopagilicis et postea Surius.ixOciobris,
Yitas SS. Benedicti, Mauri et Scliojaslicie virginis, edidil. Libri quatuor metrici in coenobio Gembia.-.;
quse posleriores tres cum poematibus Prosperi Mar- censi mss. asservanlur. Hilduino Rabarius Maurys
tinengi Roma3 1590 fuerurit editoe. Yersus ejusdem j) suos in iv libros Regum Comnientarios iiiscripsit,
Pauli de S.cholasticavirgine.Arnoldus Yionus in suo (784) Praeler opera hic a Sigeberto comraeinorata,_
Ligno vitae x Feb. publicavit; Gesla porro episco- scripsit insuper Alcuinus libros iy de iitiaginibus,.ut
porum Metensium, bic a Sigeberlo memorata; Rogerus Hovedeniis.iii gestis ajirii 792indicat; sedii
exslant in Corpore Historiaa Francia3. Magnam quo- nomine Caroli Magni.imp. falso editi fuerunt. Hps .
que sui jiartem Historia Miscella huic Paulo debet. Lutetia; primus lypis publicavit Elipbilus, hoc est
Nam priores undecim lihri sunl iidem ac decem libri Joannes Ti.lius, Meldensis episcopus. 'Yicje ad Hdno-
Eutropii, nisi quod aliqua subinde de suo Paulus rii iv, 2. . '
addat. Eulropium exinde continuat Paulus, cujus (785) Eginhardus, Sigeberto, Einara[us, Caroli ,
sunt libri quinque sequentes. Cateri, nempe deci- Magniimp.. cancellarius, ct abbas Blandiniensis ac
mus septimus et qui consequuntur, aLanduliiho Sa- S; Bavonis in urbe Gandavensi, Sueionium asmula- .
gace additi sunt, polissimum ex Georgio Theopha- ttis, eleganli slylo seripsit Vitam ejusdem Caroli, -
ne, sive ex Anastasio Bibliothecario, qui Theopha- Cojonia; et alibi saepe editam : De translalione et
. neni veftit. miraculis SS. Marcelliniet Petri (quorum sacras
(782) Anno 814, Carolus Magnus, irap. et rex reliquias in Belgitim atlulil) libros quatuor,. a Stirio
Francoriim, v. Kal. Februarii" Aquisgrani diem . editos : Deiisderii rliythmuiri, seu carmeniariibicum, '
clausit extrenium, ajtalis Lxxi, regni XLVU,imperii a Surio pariter evulgalum. De Einardo ita Chroni-
xiv anno; ibidem conditus. Yiros eruditos, in his con rns. Gandense : «.Anno 826. Yir venerabilis .
Alculnum, Paulu.n Forojulicnscm, Egiuhardum et EinardtiS; Ludovieo jiiissinid imp. muliura faniilia-
567 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 56S
versus, verba oralionis habentes ; abbreviavil el A super Judith, De raysteriis missoclibruiu unum, De
ipse Gallicanum Psalterium, quo nos Galli utimur, benedictionibus patriarcbarum lilirum unum. Scri-
cxcerpens de illo omnes versus verba orationis con- psii ad Hilduinuin abbatera in Regum libros qua-
tinentes. tuor, De quaislionibus canonuro, ad Heribaldum
CAP.LXXXV. Husuardus monachus (786), pro- episcopum lihrum unum, ad Reginbaldum coepisco-
vocatus sludio Hieronymi et Beda3, qui feslivifates pum de eadem re librum uniini, et (788) alia.
fanctorum annuatim recurrentes parlim adnotave- C.Ar.XC. Frectilfus (789) episcopus scripsit ad
ranl, maxime autem aniraatus studio et jussu magni Elisacbarum hisloilam a conditione mundi usque
Caroli imperaloris, cui displicebat quod Hieronymus ad nativitatcm Christi. Diflicultatemeliam intercur-
ct Beda, studentes nimis brevilati, praBlerierant renlium quajslionum enodare non neglcxil, ct inter-
plura neeessaria, et quamplures Kalendarum dies poncndo divinse historice saiculares historias, con-
intactos reliquerant, in graliam cjus studuit opus temporalitales regnorum sibi coaptans, consummavil
imperfectum supplere, et fesiivilates sauctorum per hoc opus in sepiem libris.
singulos Kalendarura dies adnotans, integrum Mar- CAP. XCI. Ambrosius Autberlus (790) scripsit
tyrologium effecit. libruin De cupiditate; scripsit eliam libros decem
CAF.LXXXVI. Angelomus (787) monaehus, jussu super Apocalypsim, ct alia nonnulla.
Drogonis, Metentium episcopi, qui filius eral Caroli CAP.XCII. Florus (791) Epistolas Pauli exinlegro
imperaloris, fecit traclatus supcr qualuor libros exposuit, qui nihil a sedicens, sed omnes Augustini
Regum. libros revolvens, et capitula Epistolarum Pauli, ab
CAK LXXXYII. Attularius [al. Amularius] mona- Auguslino diversis locis exposita, recollige.ns, ipsa
ehus brevem ljbellum De ecclesiaslicis ofliciis scri- capifula exposita restituit ordiui Epistolarum, ad-
psit. Postea scribens de eadeni re ad Ludovicum nolans singulos Auguslini libros in quibus ea capi-
imperatorem, ordinem etcausas ecclesiasticorum tula exposita erant, et sic novo et mirabili studio
ofticiorum qualuor libris planius digessit, et De de alieno labore magnum sui operis volumen
mysteriis missaslihrum unum, edidit.
CAP.LXXXYIIL Bellator presbyter septem Iibris CAP.XCIII. LUJIUSServatus (792)librum compo-
exposuit librum Sapientia». Salomonis. suit De tribus quajstionihus, id est de libero arhi-
CAP. LXXXIX. Rabanus, qui et Maurtts, sive trio, de prajdeslinalione bonorum el malorum, do
Magnclius, ex abbafe Fuldensi archiepiscopus Mo- sanguinis Christi quadam superflua taxatione vel
gunlhB, scripsit librum De laude sanclffi crucis, mira C redemjitione, usque ad salulem impiorum. Nam su-
varietate depictum, quem misit Ro,na3 S. Pelro of- pcr hac re orta est quajdam fidei turbatio, anno
ferendum. Scripsit ad Otgarium archiepiscopum Domini oclingentesimo quadragesimo nono.
librum superlibros Sapientiaj Salomonis. Scripsit CAr. XCIY. Joannes Erigena (795) [mss. Gem-
super librum Macbabaeofumprimum. superEsdram, blac. ct Affliqem.Eurigena] iubente Carolo, Ludo-
AUBERTI MIRJEI SCHOLIA.
ris, lacius est annas oanaensis ccenoini.; qui gesta Augustim, niiic niue coneciib, e\))ustt)i; quique ejus-
inclyta et acta gloriosi iinp. Caroli Magni lucido dem Augustini De pradeslinalioiie sententiam de-
stylo descripsil. t Meminit et operis hujus Ltipus, fendit adversus Joaiinem Erigenam, infra cap. 94
abbas Ferrarien.sis, epistola ad Eginhardum scripta. nieinorandum. Ab isto Floro vidctur fuisse alius
Obiit anno 841, Florus, qui Beda; Martyrologium auxil, posfea ab
(786) Husuardi vulgo Usardi, monachi Galli, Mar- Usuardo amjilificalum. 'Yocatur hie yulgo Flortts
tyrologium Joannes Molanus, doclor Iheologus Lo"- Magister, fuilque monachus Benedictinus Trudono-
vaniensis, prinnis nolis et additionihus illustravit; poli in dioecesi Leodicensi, si Tritbemio credimus.
estque in omnium manibus. De illo et aliis antiqtiis Hujus itcm Flori Magistri videlur esse Expositio
Martyrologiis idem Molanus.in epistola ad lectorem, Missai, quai in Bibliolheca veterum Palrmn legitur.
ifemque Baronius in prolegomenis ad Marlyrologium Petavius memoral Florum Magistrum Lugduneiiseni
Romanum,
- (787) fuse agunt, diaconum, qui LugdunensisEcclesia3 nomine scripsit
Angelomus, monachus Luxoviensis in co- I3 confra fliiicmarum Reraensem episcopum, circa an.
mitatu Burgundia3, non Lexoviensis, jussu Drogonis 848.
episcopi Melensis (qtii Caroli Magni irop. iilius fuit) (792) Lupus Servatus, abbas Ferraria?. in dicecesi
collegit ex veterum Patrum commentariis Stromafa Senonensi, Rabani Mauri discipulus, pra3ler Qua3-
in quatuor lihros R.egum, et in Caniica canlicorum; slioncs hic memoratas, scripsil librum Epistolartim,
Colonioe 1550, et Roma3 1565 a .Manulio excusa. Lutclire a Massono 1588 publicatum, et Yilam S.
(788) Ilonoiius. iv, 4, Wigbcrli abbalis Fritislarieiisis, Mogunlia3 1602 a
(789) Freculfus, ex monacho Fuldensi episcopus Busaso editam. Ohiit an. 852.
Lexoviensis in Northmaroiia, scripsit Chronicon ab (795) DeJoanne Erigena sic scrihil Nicolaus papa
orbe condito usque adtempora Caroli Magni. Po- in epislola ad Carolum Calvum : « Relafum est a-
steriorem partem Judith», Lud. Pii irop. conjugi, postolalui nostro quod opus R. Dionysii Arcopagilaj,
dicavit. Econtra Rabanus Maurus Freculfo suos iii quod De divinis iioininibus, vel ccclesiibus ordinihus,
Genesim commentarios inscripsif. Claruit 840. Gia3co descripsit cloquio quidam vir Joannes, Sco-
(790) Ambrosius Autbertus, al. Ansbertus, mona- tus generc, nuper in Lalinum transtulerit: quod
chus, claruit anno 890, et scripsit Cominenlarios in juxta morcm nobis mitti, et nostro jndicio debuit
Apocalypsim,in Psalmos, cffin Caniica canlicoruni, approbai i; prassertim cum idem Joainics, licet
Colonii 1556 in foJ, cdilos." roulta3. scientiaj essc prajdicelur, "olim non sane
(791) Florus, a Sigeherto boc capite memoratus, sapere in quibusdam frequcnti rumore dica-
EiSi falloi', est is qui S. Pauli Ejiisfolas vcrbis S. tur. )
 569 LIB. DE SCRIPT. ECCLES. 570
vici miperaloris filio, libros Dionysii Areopagits in A CAP.C. Adrevaldus, qui et Adalbertus, monaclius
Latinum transtulit. Floriacensis, scripsit Historiam miraculorum quaj
CAP. XCY. Bertramus [mss. Gemblac. et Viridis ostensa sunt per Gallias sancti Casinensis roeritis,
Vallis Ratramus] lihrum scripsil De corpore et a leropore quo corjros ejus translatum est a Monte
sanguine Domini, et ad Carolum lihrum De prajde- Casino ad ccenobium Floriacense, usque ad teinpus
stinatione (794). Odonis, regis Francorum.
CAP. XCYI. Micbael et Theojihilus imperatores CAP.CI. Aimonius (797), monachus Floriacensis,
scripscrunl Ludovico regi Francorum libruro utilis- Hisloriam miraculorum S. Beriedicti, ab Adrevaldo
simum de veneratione imaginum. initiatam perfecif, perducens eara a tempore Odo-
CAP.XCYII. Pascbasius Ratbertus, abbas Corbe- iiis
regis usijue ad lempusRoberli regis Francorum.
iensis, scripsit ad Placidum abbatem, librum De Scripsil eliam Historiam Francorum, et situni Gal-
sacramento corporis et sanguinis Cbristi (795). liarum distinxif.
CAP.XCYIII. Alraannus, monachus Altvillavciisis,
CAP.CII. Nicolaus papa epislolas apostolicse au-
scrijisit Yitam sancti Nivardi,archicpiscopi Renien- ad diversos a se scriptas, in uno volumine
Yitam Yilam Helenaj et cioritatis,
sis, Sindulphi, reginaj,
translationem ejusdem a Roma ad cosnobium Alt- U redegit (798).
villarense : et quia suo teropore Francia a Norroan- CAP.CHI.Anastasius, jubente Nicolao papa, trans-
nis vastabatur, exemplo Jeremia3 propholaj deso- tulit in Latinum Yilam Joannis Eleemosynarii,
lationem Franciaj et sui cosnohii quadruplici planxit scriplam Groscea Leontio episcopo (799).
alphabeto. CAP. CIV. Ericus monachus Yiiam Gerroani, An-
CAP.XCIX. Hincmarus, ex monacho Sancti Dio- tisiodorensis episcopi, melrico stylo, luculenler sex
nysii Parisiensis archiepiscopus Remensis, vilam lihellis descripsit (800).
sancti Remigii Remensis, prinio breviter descriplam,
CAP. CY. Milo, monacbus S. Amandi, scientia
exbrevi in librum magnajquantitalis augmeiitatam,
litterarum clarus , sciipsit melrico stylo Yitam
ex magno libro abbrevialani studio Fortunati, epi -
sancti Amandi. Seripsit etiam ad Carolum regem
scopi et poehe; hanc, inquam, Yitam Hincmarus metrice librum De sobriefate
descripsit, inferenstam eaqua3 in hisloriis majorum (801)
d.e ortUjVila vel morte sancli Remigii invenit, qtiam CAP. CYI. Joannes, diaconus Ramanaj Eccle-
ea quaj in diversis schedulis dispersa collegit; et siaj (802), ad Joannem, septiinum liujtis iioniinis
6eciindum legem historiaj nec illa prajiermisit quaj r papam, scripsit urbano stylo qualuor libros De Yita
vulgala relatione didicit, ncc leslamentuin ejus proe- primi Grcgorii papaj; cl idem, petenle Gauderico
teriil. Rescripsit ad Ecclesiam Ravennaiem suh per- Yclitrensi episcopo, scripsit eliam gesla Cleroentis
sona Magni Caroli imperatoris (796). papa;.
AUBERTI MIRJ5I SCHOLIA.
'
(794) Bertramus scripsit librum De corpore cl (798) Exslant in tomis Conciliorum.
sanguine Doniini, cxc.usuni Coloniaj 1552, Basileaj (799) Anastasius, S. R. E. hibliolliecarius, SS.
in Micropresbytico, et alibi; sed damnatum a Tri- Joannis Eleemosynarii, Demetrii martyris et aliortim
dentinis censoribus. Ita Molanus in ms. Bibliotheca Yilas, iteni Georgii Theopbariis£Chronicon, et alia
sacra. Hajretici eum primi fypis ediderunt (n), vi- mulla de Grajco Latina fccit. Scripsit et Historiam
denturqiie illa inseruisse, quajcunque vel obscura, de Yitis ponlificum Romanorum, quam a Marco
vel in speciem pfave sonantia legunlur. Plurimis Velsero acceplam Jo. Rusaius cum mss. coniulit,
cerlelocis veram Christi prajseiiliam posl consecra- el Mogunthe 1602 publieandam curavit, Anaslasii
tionem asiruit eltranssubslantialionem docet; ul ne ejusdera Colleclanea, qtue in gratiam Joannis dia-
ipse quidem inlerpolalor id sub finem dissiniulcl, coni Romaiii infra cap. 106 a Sigcberlo menioraiicii
dicens multa non cohajrerc, el prajcedentia sequenti- (ctim Ecclesiasticam historiam hic meditaretur), e
bus contradicere. Hoc inter alios observavil Baiiho- Grajcis vcrsa concinnavit, anno 1620. Parisiis sunt
lomajus Petrus Linlrensis, doctor theologus Dua- ]rj cdila a Sirrooiido.
censis. Contra Beiiramum scripsit Paschasius Rot- (800) Exstanl Parisiis editi 1515. ad S.Amar.dum
bertus. (801) Milo, Elnoiicnsismoiiachus,
(795) Honor. iv, 10. in Pabnla, ordinis S. Bcnedicli, avtincttlus et roa-
(796) Hincmari cpislolas an. 1620 Mogunliaj Joan- gislc.r Hucbaldi Elnonensis, vir eruditissimus, scri-
nes Busajus, et 1615 Joannes Cordesius Parisiis, psit Yitam S. Amandi, episcojii Trajeclensis ad Mo-
cum aliis ejusdem opusculis, ediderunt, Notitiam saro, 'fuiulaloris coenobii Elnonensis, vcrsu et prosa.
villaj Noviliacaj, quam a Carolo Calvo impetrarai, Hanc Surius a. d. vn Fchruarii puhlicavit. Versus
Sirmondus cum Flodoardo publicavit, Yifa S. Re- ad Ilavminium sacerdolem scripli libris qualuor,
migii, ab Hincmaro scripta, apud Surium i. Oct, le- hoc iuilio : Fesla propinquabant nostri vcneranda
gilur. Obiit anno 882, ut Flodoardus lib. m, c. 50, paironi, exslant mss. Elnone el Audomaropoli ad
tradit. S. Bertinuni, et alibi. Liber Dc Sobrictale, ad iinp.
(797) Aimonius, sive Aimonus, fuit monachus in- Caroluro Calvuin, De S. Cruce carmen hexameliii.ni
clyli ccenobii S. Germani Praleiisis, admuros urbis dujjlex, in modum sjihajraj ingeniosissime composi-
Parisiensis. Scripsit inter alia libros quinque De tuiii; De confliclu Yeris et Hieniis carmen iieni
gestis Francorum, studio Jacohi Breulii, irionachi liexametruiii, mss. omnia asservantur Elnone ad S,
ejusdem loci, recensitos, et 1605 Luteliaj ediios. Amanduin.
" in dioecesi Tornaccnsi. Obiit anno 871,
Exstant iidem apud Frecherum in Corporc Hislo- (802) Joannes diaconus Romanus Anaslasio S. RC.
riaj Franciaj. E. bibliolliccario, supra cap. 105 Iaudato, fainiliaris
(a) Primi UerlramieditioCiluuicusiscurats a Roinaiio-ciliiolicis.
 S7I SIGEBERTI GEMBLACENSIS. 572
CAP. CYII. Hucbaldus (805), moiiachiis Sancli A CAP. CXIII. Maximus ejiisco-.us scripsil lihrura
Ainandi, peiitia liberalium artium ita insignis, ul De ecclesiasticis rainisleriis, et de hahitu clericorum;
philosopbis conferrelur, vitas mullorum saiicloiiim CAI>.CXIY. Dinamius, vir illustris ac patricius,
scripsit; et quia in arte musica prajpolleliat, cantus scripsil plenam viriutibus Viiam S. Marii, qui fuit
multoruni sanctorum dulci et regulari melodia com- alibas Bobacensis cajnobii (800).
posuil. Scripsit ctiam librum De artc musica, sic CAP.CXV. Pelagius, diacomis Romanaj Ecclesia?,
conlemperans chordas monochordi litteris alphabeli, translulit de Grajco in Latinuni De vita et doctriBa,
uf possil quis per eas sine magisteiio allerius et de perfeciione sanclorum Palrum libros sedeciro ;
discere ignotum sibi canlum. Seripsit etiam ad im- scilicet De profectu monachoruin librum uiiiini; De
peratorem Carolum Calvum librum trecenloruni quiele unum, De compunctione unnm, De continen-
versuum, in laudem Calvorum, cujus oni.nia vei'ba tia untim, Conlra fornicalionem ununi : Quod roo-
incipiunt ab una littcra, id est C, ul : naclius nihil debeal possidere, ununi; Quoil nibil
Carminu ClurisonccCalvis Cnntalc Camcenw. jjer osfentalionem fieri debeat, nnuin; De jiatienlia
CAP.CYIII. Nofgerus abbas (801) scripsit librum et fonitudine uiniro; quod non opoiieat jndicare
De musicis nolis ct symphoniaruin modis, uf possit quemquani, unuin; Quod oportel sobrie vivere,
(jtiivis videre et inieHigerc quomodo differanl a se ^ ununi; Quod sine intermissione et sobrie oportet
intervalla syraphoiiiaruin. orare, unum ; De huinililate unum ; I)e pnenitentia
CAP. CIX. Eneliiriades, sub persona discipuli iiiiuin; De charilatc unum; De jirovidenlia sivc-con-
interrrogantis et magislri respondeiiiis, scripsit dia- teinplatione ununi (807).
logum Deralione musicaJ, et in tribus libris nitilti- CAP. CXYI. Joannes siibdiaconus transtulit de
formes musicaj regulas explicuil. Grajcoin Latinum Devitaet doeiriiiaPatrum libruin
CAP.CX. Aurelianus, clericus Remensis Ecclesiaj, uiium (808).
scripsit ad Beriiardum archicantorein,postea cpisco- CAP.CXYII. Marlinus episcopus translulit, per
putn, De regulis modulalionum, quas tonos sive te- roanum Paschasii diaconi, intei rogationes ef respon-
nores appellant, el de earum vocabulis. siones plurinias sancforum /Egy.ptiorum Patruro,
CAP.CXL Regino, abbas Prumiensis (805), scri- in Duinicnsi cajnohio.(S09).
psit ad piimum Alheronem Metenseni episcopiini, CAP.CXYIII. Smaragdus scripsit D.evilandis vitiis
Chronicam continentem prajcipua gesta.Francorum, el teneiidis viiiulihus librum, quem.attilulavit Dia-
qtiam a nalivitate Christi perduxit usque ad airouin deina monacborum, qu,ia sicut tliadcma gemniis, ita
uati Chrisli 908. hic liber reftilgct viriinibiis. Scripsit eiiam super
CAP.CXII. Auxilius scripsit dialogum subpcrsona C Ilegulam sancti Benedicti, el alia noiinulla (810).
infensoris et defensoiis, divinis cl canonicis excm- CAP.XIX. Cajsarius, abbas Lerinerisis, scripsitet
p!ismunituin,contra iiileslinam discordiaraRoniaiue declamavit homilias, vilaj nionachorum congruen-
Ecclesiaj, scilicet de ordinationihus, cxordinationi- tes (811).
bus et superordinaiioiiibusRomaiiorum ponlilicum, CAP.CXX. Laurcntius (812) Mellifluus scripsit li-
el orclirialorum ab eis exordinalionibus ct superor- brum De duobus lemporibus, id est, uno ab Adam
dinatloiiibus. usqtie ad Cbrislum, allero a Christo usqtte ad iinera
AUBERTI M1R.-E1SCIIOLIA.
miieiin graliam litijus Joaiuus ciiac.om,llislonain menlo lialuulum, monachum lllustns coeiiohu
ecclcsiasticain medilaulis, plurima e Grajcis Lalina S. Galli apud Helvelios, in dioscesi Constan-
idcm Anasfasius retididil. Ex iis non pauca 3ac. Sir- ' fiensi, qui anno noiigentesiino duodeciino obiit, et
iiiondus, S. J. theologus; 1620 Lutetice publicijuris Maiiyrologiuro scripsit, cdituin a Canisio tomo VI
fecit. Lectioiiis antiquaj.
(805) Rcgino, Prumiensis in dicccesi Trcvercnsi
(805) Hucbaldus, al., Ilugbaldus, aut Hitbaldus,
ordinis S. Benedieli, ad S. Aniandum monacbus . abbas, ad sciipsit Chronica ab anno Chrisli primo
aiinum noiigentesiniuni decimum; quaj
Elnonensis, c nepos M^ilonisibidem inonachi, lilieils usque cum appendice quinquaginla seplcni annoruin sunt
insignis, scriptis celebiis, musicus quoque excel- D Francofuiii. Cieleruro ad explendas la-
lens fuil, et caritum multorum saiiclorura COIIIJJO- edita 1566
suil, t ut Chronici Ehioiiensisms. verhis ular. Scri- cunas, ef ad alia snjiplenda quaj in v.ulgata Regi-'
nonis edilione desitleianltir, juverit fragmenluin
psit Yilam S. Lehuini, palroni Davcniri;e, ad Albri- Annaliuiii Francicorurii, anno 741 ad amiuin 795,
cum episcopum LTli-ajectenscm; Viiam S. Riclrudis, lonio III Leclioiiis aniiquaj publicavit.
abbaiissa3 Marcbianensis; Yilam S. Aldegundis ab- qnodCaiiisius
batiss;eet fundalricis Melbodiensis in Hainionia; riitim (800) Diiuuniiis patricius Yiiam S.; Maxiroi, pri-
abbatis Lerinensis, post episcopi Rcjensis,.
exslantque ista3 liislorifc in lomis Snrianis. Scri- et Urbico, qui Fausfo in catbedia llejensi
Yitara S. abbalisssc Melbo- scripsit,
psitiiem Madelbertie, dedicavit. Exstal in Suriana collectione
tiiensis, quaj mss. legilur in ccenobio S. Gisleni in suecesserat,
27 Novenibris, et in Chronologia Lerinensi. An hic
Ilannonia ; et Hisloriam S. Cilini;e,raa!ris B. Rcmi- sit legendtim S.Maximii non ba-
Francoruni calvorum. ajiud Sigebertum
gii, apostoli.Carmen dclaude
156 Yersuum, in qtio versus omnes a littera C inei- beo quod asseram. De Mario Bobacensi liactenus
nihil legi.
juunt, ad Caroium Calvum, est in oninium manibus.
Obiit anno nongenlesimo liicesimo. (807) C. ult. Hieronvnii de S. E.
(808) Yide Hieroii, l.'c.
(804) Notgeri abbatis el Honorius lib. iv, c. 9, me- (809) Yidellieron, I. c.
luinit. Yideiur iclem cum Notgero abbate, liic jier (810) Honor. iv, 6.
Sigcberiuiii laudato. Si (iiuluui abbalis lollas, vidcri (811) Gennad, c. 86.
flucat hic designaii Notgcrum scu Nothcrum, cogno- (812'illic Laurciitius prec-bvicr cl Ma-islcr Gau-
 LIB. DE. SCRIPT. ECCLES. 574
573
Sfficuli.Declainayit etiamhomilias ore quasi mellito; A scripsit urbanius ad Hermannum Colonia» archiepi-
unde agnominatur Mellifluus. ... scopum, et cantum nocturnum in honorem ejusdem
metrico martyris. Canticum etiam de sancta Trinifate, et
CAP.CXXI. Bonifacius episcopus seripsit
de virtutibus et vitiis. canluin de inventione Stephani protomartyris au-
stylo librum etentico et dulci modulamine coitiposiiit. Scripsit
CAP.CXXIL Halitgarius, episcopus Cameracen- etiam ad Robertum Metensem episcopum capitiila-
sis (815), scripsit ad Ebonem, Remorum episco- remlibrum,in quo capitula, responsoria, versus,-
pum, Librum Pcenitentialem, secundum decreta
collectas, per singuias noctis et diei horas, per inte-
canonum.
grum annum distincte congessit.
CAP.CXXIII. Remigius, monachus Antissiodo- CAP. CXXYL Luitprandus [al. Liudprandus}, Ti-
rensis, nominatus in exponendis sa3cularibus scri- cinensis ecclesiaj diaconus, scripsit iueulento et al-
ptiiris, notificavit se utilius divinas etiam Scriptu- . terno stylo, ad Regimundum episcopum Eliberitanai
ras exponendo. Exposuit enim Canonem missa3, Ecclesiaj Hispariorum, Historiam De gestis regum et
quid a quibus in ea sit positum vel additum demon- imperatoium sui teniporis, quam attitulavit Anta-
strans. Exposuit Cantica eanticorum. Scripsit li- podosim, id estlletributioneni (817).
brum De diviiiis offlciis; scripsitDe singulis festivi- B CAJP.CXXYIL-Ratherius (818), ex monaclio Lo-.
tatibus sanctorum; respondit Gualoni, iEduorum biensi episcopus Yeronensis, vir miraj siroplicitatis,
episcopo, interroganti de duabus quajstionibus. Una scripsit Yitam S.' Ursmari Lobiensis; et bis pulsus.
de altercatione Micliaelis archangeli cum diabolo cle ab episcopatu Yeronerisi, scripsit librum in quo fa-
Moysi corpore, quocl legitur in Epistola Judffi apo- ceta satis urbanitafe deplorat Eerumnas suas, multa
stoli. Altera de eo quod respoudens Dominus ad Job sua3 causa3interserens quaj possunt iegentibus pla-
de turbine dixit: i Ecce Beemoth qriem feci tecutii, cere et prodesse. Postea ordinatus episcopus Leo-
fenum quasi bos comedet, et an extrahere poteris diensis Ecclesia3, et ab ea pulstis, scripsit librum
Leviathan hamo ?» Seripsit et alia (814). quem attitulavit Phrenesim. Seripsit librura quem
CAP.CXXIY. Odo (815) musicus, ex archicantore prastiiulavit Inefiicax, ut sibi visum est, Garritus.
Turonensi moriaehus et primus abbas Cluniacensis, Scripsit librum D"e corpore et sanguine ;Domini, et
in homiliis scribendis et declamandis, et maxirae in De prffidestinatione Dei. Scripsit contrailiajresim An-
componendis in honore sanctoruui cantibus, elegans thropomorphitarum , id est dicentium quod Deus
irigenium habuit. habeat corpoream ct humanam formam; qua3ha3re-
CAP.CXXY. Stephanus (816), ex clerico Metensi p sistuiie graviter vexabat Italiam. Scripsit Agonists-
episcnpus Leodiensis , Yiiam et passionem sancti con, id est Prieloquiorum libros ses, Confessioriiim
Lamberli, scriptam incultius a Godescalco clerico, librura unum, et alia.
AUBERTI MIR^EI SCHOLIA.
dentii primiNovariensium episcopi, claruit circaan. Yeronaa datus est episcopus; Mediolano autem Hil'. '
565. Yide Acta Erud., t.-II supplemenli p. 525, 526. dulntis. Quarto post aniio ab Hugone pellitur, eo
(815) Halitgaiius, sive Halitcharius, episcopus qiiOdArnoldo Bajoariorum dtici favebat, Ticini ex-
Gameracensis et Atrebatensis, vir apostolicus, et arl stil, de ajruranis suis atque molestiis quas in epi-
res agendas natus, a Carolo Magno imp. Constan- scopatu tulit, ad pontiliceni Rom. epistolam scri-
tiuopolim ad Michaelem imp. missus, benigne et psit.Yexabat eodem tempore Italiam Anihropomor-
hoiioiifice ab illo susceptus fuit. Ehone Remensi phitarum ha^resis, contra quam et vefhis et scriptis
arehiepiscopo petente, scripsit Pcenitentiale, item- pugnayit. Scripsit pra3terea in exsilio Agonistlcon
que libros quinque de vitiis, virtutibus, et ordine sive Prteloquiorum libros sex; et Y'itam S" Ursmari
Poenitentium; exstantque ha3Comnia apud Canisium abbatis Lobiensis, quaj exstat apud Surium xvni
tomo V. Lectionis antiqua3. Obiit Cameraci anno Aprilis, setl mutila; integra apud Lobienses legitur. -
octingentesimo tricesimo secundo, conditus inMonte Fulcuinus tamen in Chronico Lobiensi tradit a Ra
S. Eligii, ubi nunc visitur abbatia canonicorum re- thefio quidem emendalum et auctuni, sed ab Au»
gularium, in dicecesi Atrebatensi. sone scriptum libellum. Scripsit insuper De arte
(811) Deeo Bellarminus inCatalogo. grammatica , qtiem Iibrtim Sparadorsum inscripsit
D
(815) S. Odo, Cluniacensis abbas primus, a. d. (ut exFulcuino datur intelligi), Teutonico loquendi
xvni JNovembris Martyrologio Rom. ascriptus, flo- more, quod puerorum dorsum a ftagris servet.
ruitanno nongentesimo yicesimo. Scripsit traclatus Imperabat tum Italiaj Otho Germania» rex. Is Bru-
duos de S. Martino Turonensi episcopo , excusos noiiem , fratrem suum, disciplina3 llatherii, inter
Parisiis 1511 cuni Sulpitio Severo. Bibliothecam philosophos palatinos primi, ut loquitur idem Fut-
Ciuniacensem, ab Andrea Quercelano editam, con- cuinus, tradidit. Bruno exinde Coloniensis electus
sule. episcopus Ratherium ad Leodicensem cathedram
(816)Stephanus, Leodicensis episcopus anno non- promovit, et factiosorum liomiiium odio pressum
geritesimo teftio creatus, vivere desiit anno nongen- Yeronensi postea sedi restituit. Scripsit sub id tem-
tesimo vicesimo. Gesta S. Lamberti, ab ipso emen- pus', de secundo exsilio suo, Phrenesim , eo quocl
datius conscripta, ex ms. codice 1612'Joannes ut phreneticus rejiceretur; item i Perpendiculum
Cbapeavillus tomo I Rerum Leodicensium publi- i et Sirmam; Synodicam ad dioecesanos presbytc-
cavit. t rosj, Conjecturam vita3 suce, Itinerarium Roma-
(817) De eo Bellarminus in Catalogo, et Pennottus, i nuiii; Sermones de Paschate; Ccena Domini,
lib. i, De Canonicis regui., cap. 52. i Ascensione, Pentecoste, et alia. » Ita Fulcuinus.
(818) Ratherius, monachus Lobiensis seu Lau- Prajter Sigebertum, addit Tiithemius, scripsisse
biensis, in ditione quldem Leodicensi, sed in dice- ipsum de corpore et. sanguine Doniini librum unum,
easi Cameracensi fuit. Hic cum Hilduino , Lobiensi et Confessioniim librum ununi. Cbroiiographia
__iijb'ate,iu Italiam ad Ilugonem regem profcctus, ejusdem legitur ms. Gcmblaci. Cxteruiu:i vertwstis-
 575 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 376
UAP.U.VAMU.vvanuaroertus scnpsit .viartyroto- A jacentibus, Vilas vel passiones eorum legenlibus
gium metrico stylo (819). notificavit.
CAP.CXXIX. YVindichindus(820), monaclius Cor- CAP. CXXXII. Adelmus episcopus (825) (imitatus
bcke Saxonicce, scripsit Historiam Saxonum usque Symphrosium [Symposium] qui per prosopopceiain
ad morfem primi Othonis imperatoris et ad Matil- qualitates singularum reruni exprimens scripsit lh-
dam liliamOlhonis imperatoris, scripsitYitam ipsius brum /Enigmatiiin metrice), exprimens et ipse qtia-
impeiatoris. Scripsit metrice Passionem Theclaj vir- iitates reruin, scripsit iEnigniatum librtim, et in
ginis, et Yitam Panli primi eremitaj alterno stylo mille versibus consummavit illtim , sicut ipse in.
scripsit. capitalibus lilteris prologi sui prasmonslrat:
CAP. CXXX. Rogerus scripsit Vitam Brunonis Adelmus cecinit millenis versibus odcts.
(821) Coloniensis archiepiscopi, qui fuit dux etfra- CAP.CXXXIII. Thoroas scripsit, atl Hilduinum-
ter Oihonis imperatoris. domiiium suuni, librum /Enigmatum , brcvem qui-
CAP.CXXXI. Flaiivaldus (822),monachus Remen- dcm, sed plenurn veritatis et eleganliaj; in quo iu-
sis, scripsit Gesta ponlificum Remensium ; orditus ducit niatrcm Sapientiaro, et septeni iilias ejus, qute
narrationem suam a conditione ipsius civitatis, quaj stint septem libcrales artes, por prosopopceiam ex-
a qualitate civium , qui in bello erant duri cordis, 'o primentes totam sui convenienliam.
primo aucupata est sihi iiomen Cordurus. Postca CAP.CXXXIV. Theodtilus, Italus natione, Grceca
milites Remi, a Ronrolo fratre suo, a facie Roinuli et Latina Iiiigtia eruditus, cuni Alhenis stucleret,
fugientes, ad eara profugerunt, eanique a nomine audivit genliles cum Christianis altercanles ;. quo-
principis sui Remi Reraum denoniinaverunt. Hic rum colligens rationes, reversus conlulit in allego-
scriptor digne scriptoribus ideo counumcratur, quia ricam eclogam, (824) introducens duas personas
digressus ab opere suo memoriam faciens sancto- altercantes, et tertiam tle duarum dictis clijudican-
?um martyrum vcl coiifessorum, quiescentium in tem. Primam vocans Pseuslin a falsitate dictam,
ecclesiis Remensi Ecclesia3 adjacentibus vel sub- liumana et fabulosa proponentem; secuiidam, Ali-
AUBERTI MIR/EI SCHOLIA.
i (Fulcuini verba sunt) civiioii Veronsnsium inso- a Georgio Colvenerio cum notis etiita. Itlem scripsit
i lcntiam, simulque suspectam habens innatam illis Chronicon, vcre aureum, de i-ebus gestis ab anno
t perfidiam , de rcditu atjitabat. i Mittit igitur ad nongentesiruo decinio nono usque ad aiiiiuni non-
abbatem librum, quem inscripsit Conflicium duo- C gentesimum sexagesimuin sextum, quo ct obiit.
rum, dicens in eo fluctuare se utrumnc reverti de- Chroiiicon istud P. Pilhcetis 1588 prirous Parisils
beat an. non. Reversus in Belgium, in Alnensi inter Scriptores XII cocetaneosreruni Francicaruni,
monasterio qtiori reliquum fuit vitajegit, ct Na- et posteaFrancofurtenses 1594 evulgarunt, Henriciis
rourci anno 974 decessit Runderius, Dotninicaniis Gandensis, qui anno 1555
Verona prwsul, sed ier Ralherius exsul. visit, in suo Indice librorum manusciiptorum per
Belgium vicinasque provincias enumerat et alia
Corpus Lobiumestdelatum,etin templo S. Ursmari Flodoardi opera, hactenus mihi non visa, his fere
conditum. ycrbis , Flodoardus presbyler scripsil Dt Irium-
(819) Wandalbertus, monachus Pruraiensis, tevo phis Itulicis marlgrum e£"confessorum , nietrice,
Lotliarii imp. floruit, Martyrologium heroieo car- libros quindecim, munuscriptos Treveris in summo
inine concinnavit , quod primo Bedie tomo legi templo; De triumphis Christi et sanctoriini Palce-
noe titulo : Ephemeridis Bedw, multi censent. slinw, melrice, libros tres , inanuscriptos ibidem;
Seripsit Vitam et miracula S. Goaris, a Surio vi Ju- lerlio De Iriumphis Chrisli Anliochiw ijeslis ,. ine- .
lii edita. trice , libros tluos , manuscriplos ibidem. Qute
(820) Windichindus', al., Witichindus , nalione scripta si adhuc exsient, utinam quis in lucem pro-
Saxo, monachus Corbeiaj Saxoiiica3seu YVestfalicce, ferat!— Votum adimplevimus. EDIT.
scripsit libros tres De rebus Saxouum, in quibus (825) Adelmum (Bellarmino Anthelmitm , Pitseo
res geslas Henrici I et Othonis I imperator.im com- Ahlhelmitm) hoc capite memoratum esse eumdeni
meniorat.Exslant ii typis editiBasile» 1552,Franco- D quem Sigeherttis supracap. Gi>rettilit,c!atur iutelligi
liiiti 1577, el alibi. Desinit in Othonis I obitu, hoe ex iis qiue idein Pitseus libro Da scriptoribus An-
est in gestis anni nongentesimi terlii, quo teropore gliaj narrat. Fuit autein priraum abbas, et postca
etiaro floruit. episcopus apud suos, carniine, prosa, Latine,Gi';ece
(821) Bruno, Othonis 1 imp. frater germantis, 'doctissimus, juxta versicuhnn :
Ratheiii superiore capite laudati cliscipultis,Colonice Aldhelmus cecinit mitlenis versibus odas.
.arehiepiscopus, et Lotharingiaj iiniversrc, hoc cst,
iam superioris seu Mosel!aii;e, qtiam inferioris seu Scripsitque inler alia librum contra errores BKto-
Ripuarice Lotharingiaj dux ab Otlione f atru rer.tui- iuim ct Scofoniiti, De celebralione Paschatis; quo
iialus, anno nongcntesimo sexagcsimo quinto vivere lihro roultos ad sanioreni nientem revocavit; ut
desiit. Yitam ejus, a Surio die xn Oclob. editam, Bedalib. v. Histor Anglic. r.arrat. Scripsit item De
scripsit Rogerus sive Rotgerius, monaclms Benedi- yirginitate librum unum, soiuta oraiione, Parisiis
ctintis ad S. Pantaleonem Colonite, qui Brunoni co- a Sonnio 1576 editum; De hiude yirginiini, versu
aJvus fuit. Faslos nostros Belgicos xn Oct. lege. heroico, librum unum , lugelsfadii a Canisio 1693
(822) Flauvaldiis, Petro Pitiicco et aliis passim evulgattim ; De gestis sancionim ; ,'Eiiigmatuni ver-
Flodoardus, preshyter et canonicus Ecclesite Re- sus inille, et alia plurima , tpurj ross. latent in An-
rounsis, deinde monachtis et abbas ccenobii S. R'e- gli;rjbihliolhecis. Obiit anno saiutis sepi.ingentesiino
nrigii in urbe Remensi, libris quatuor conscripsit nono. Sic.fere Pitseus.Yha c.jiis exstat aptid Surium
Gesta episcoporum ' Remensiuni , sive Historiam diexxvm Maii. Deeodem et iiellarminus in Catalogo
Ecclesii^eRemensis, quce pertingit usque ad annum agit, sub initium oclavi sieculi, a quo (ut ct a Pitsco)
Ciirisii nongentcsimum qiiatlragesimum oclavum, Yoeni.tirsrsnctus. '— -'-
cslquc Luteliic I'i 11 a Jac. Sirnioniio ct Difaci 1615 (821) V"ideai!"T'filnem, e. I33-'-- '
 f-77 LIB. DE SCRIPT. ECCLES. STS
sub sua el
tliiam, divinaet vera opponcntero; leiiiam Phrone- A de quibusdam quaestioiiibus; scripsit
sim, a prudenlia dictam, per quam dubia examinan- Adelboldi episcojii persona dialogum de dissonantia
tur. Theodulu.s interpretatur Dei servus. Tilulus Eeclesiffi, de adveniu Donilni. Congessit etiam con-
libri est': Theoduli. Hic sub clericali tra Ratbertum (828) mulla catholicorum Patrtim
hujus Ecloga Domhii.
norma obiit immatura morte, etideo librum suum scripta de corpore et sanguine
non emendavit. CAP.CXXXYHI. Adetboldus (829), ex clericoLo-
CAP. CXXXY. Haymo (825) exposuit lotum Pau- biensi (850) episcopus Ultrajeclensis, scripsit Yitani
lura apostolum, Apocaiypsiin, lsaiam, Caiitica secundi Henrici imperatoris, el in utraque littera-
tura plura sui monumenla reliquit posteris.
canticorum, et alia; sed omnia ad omnes non per-
. yenerunt. CAP.CXXXIX. Abbo (851) abbas Floriacensis,
CAP.CXXXVI. Fulquinus (826), abbas Lobiensis, quanluro valuerit in utraque scientia, ostendit, cum
scripsit Gesla abbatum Lobieiisium, subintroduccns super calculura Yictorii commentatus est. Marlyr
per digressionem plura legeniibus ulilia. obiit.
CAP.CXXXVH. Herigerusahbas Lobiensis (827), CAP.CXL. Aribo, (852) arcliicpiscopus MoguntiaJ.
-liilcrali scienlia clarus, scripsit Gesta ponlificum comroenlalus esl super xv graduum psalmoS.
Leodio.nsium. Scripsit metrico stylo laudabiliter Yi- C.Ar. CXLL Burchardus (855), episcopus urhis
'
tain sancli Ursmari. Scripsil ad Hugonem cpislclam Yangionum qua3 dicituf Wormatia, magnum cano-
. AUBERTT MHLEI SCHOLIA, ..*/_
-'- (825) Haymo Anglo-Saxo, Halberstadensis epi- bajc Herigerus Dialogum de dissoiiantia Ecclesiaj,
scopus, prajler commeiilaria in utriusque Testa- Adelboldo et Herigero intefloculorihus, cxstatque
roenti libros, scripsif Ejiitoroen hlsioriaj sacraj, edi- nis. Gemblaci.
tam Coloniae 1575, et Romce 1564, cum notis Peiri (828) Yidetur hic legendum contra Berlramunu,
"Galesinii. ' - aut Berengarium. Aut cerle memorias bic lapsus cst
(828) Fulquiiius. seu Fulcuinus, Lobiensis ahbas, Sigebertus.
scripsit Chronicon Lobiense, sive Gesta ahhalum Ln- (829) Atlelboldus, natione Frisius, domi nobilis,'
bierisium, quaj mss.' exstanl Lobii, Tornaci in col- ex cleiico Lobiensi episcojms Ultrajecfinus, scripsit
Iegio Sbc. Jesu, Gemhlaei. Lcodici, el alibi. Obiil iiiter alia Vitam S. flcnrici imp. libris duobiis, a
airoo nongentesimo nonagesimo. Surio editam. Obiit anuo millesimo vieesimo se-
(827) Herigerus, seu Harigerus, abhas Lobiensis, ptimo.
obiit 1107, ante altare D. ThOmaj sacruiti in S. Urs- (850) Adelboldus ilaque ante episcopaliim rion
roaii teroplo, a se construclo, sepultus. Scripsit Hi- fnonaclms, sed clericus Lobiensis fuit. Noleiit au-
stpriam seu Gesia episcoporum Leodicensium. tem anliquilatis ecclesiaslica; studiosi, olim Lobii
in
Exsfantea ms. veteii codice pergamenico Leodici (ut ef apucl Yedastinos et Amandinos) nqn solum
al S. Martinum, cura Noigeri Leodicensis episcopi monaclios sed et clericos resedisse. Cfcricorum ccrte
ad Werenfridum abbatera Stabulensem pr;«falione seu canonicorum Lobiensium collegium in S. Urs-
in qua isla leguntur : e Non niodo S. Remacli, ve- mari templo, quod nunc est parochiale, sedero suam
runi etiam cajterorura nostraj sedis poritilicum leiri- C habuil iiscjue ad annum Ciiristi millesimum qua-
pora et gesta, qua3 undecuhque poluere corradi, ad dii'ngenlesimum]ionum,quoindemigravitBinchium,
iiosira usque tempora collegi. > Unde factum ut quodest IIannonia30j)j)idum, secundo'mi!liari a Lo-
quaj Herigeri sunt, Notgero a iionnullisascribaiitui'. bio distans. Nofas nostras vide ad Forroam instilu-
Yerum cum NotgerO liistoila illa nec a Sigeherlo tionis Canonicorum, aib Aquisgranensis concilii Pa-
ncc a Tritliemio tribualur, neque meininerit illius tribus816 scriptam, lypistjuc anno 1658 Antverpiaj
Anselciius Legicnsis in epistola ad Annoinen archi- puhliealam.
episcopum Coloniensem, nec .'Egidius, Aureaj Vallis (851) Abbo,al. A/6o,FIoriacensisabbas,in dicecesi
monachus, ii. epistola ad Mauritrom -
abbatem, addu- Aurelianensi, ad Dunstanum Cantuariensem episco-
corut Herigerum illius hisloriaj auclorem esse cre- Jium, scripsit Viiam S. Eadmuiidi sive Ediniindi,
dam. Accedit qiiod in Alnensi codice ms. Herigeri Anglorum regis ac martyris, a Surio publicaiam. a.
nomen prajfatioiii diserte prajfigalur, nusquani Not- d. xx Novcmbris. Item sciipsit versu hexamelro,
geri. Edita esl aulem Heiigeri Historia Lcoriici 1615, ad Gozlinum Parisiensem episcopum, libellos duos
. cura Joannis Chapeavilli. Scripsit prajterea Vilam De obsidione Luteliaj Parisioi um a Northmaiinia (a)
S. Ursmari, metrice, ms. Geroblaci ; el Yitain S. anno octingenlcsimo octogesimo sexto, quos P.
Landoaidi, ejusque translationera lihris duobus. He- Piliiojus iuier Scriplores XII coajtaneos Francicos
rigerum eiiim illorum libioruiii quoquecsse aucto- publicavit. Item conlccit Epilomen dc xci Romano-
rein, non Nolgeiuro episcopum (eui eos ascribit Mo- rum poniificum Yitis, ex libro Anaslasii S. R. E.
latfus, ad Usuardum xix Martii) ex veleri ms. Chro- bibliothccarii; Exstat ca typis cxcusa, cum ejusdem
nico Gandensi conslat, in quo ad annum 981 ita le- D Anastasii Hisforia, Moguniiaj 1602, studio Joan.
gitiir : t S. Landoaldi et sociorum ejus miracula Bus:ui.
vcraciter divuigata, jussu Notgeri pontificis eximii, (852) Aribo, Moguntinus episeopus, scripsit coui-
' Siirilcollecla, ei.per-Herigerum ejus didascaluin ac menlaiiuro in xv psalroos graduuni, ul vocant; et
musicfe ariis periiuro,-hreviter <juidein, sed satis obiit anno millesiino triccsinio, aut pTOxime se-
discrele: ac luculcnlo sermone sunt descripia, ct quenti. Ab islo alius fuit Aribo, Frisiiigerisis epi-
ipsitis episcopi auctoritate, atque sigilli ejus iropies- scopus, qui S. Corhiniani et S. Eiv.merammi episco-
sione rObofaia, et Wommaro ahbati coj.nobii Gan- poium Frisingensium Yitas litleris consignavil.
densis, oninibusque fratribus fideliter sunl missa. t • (855) Burchardus, episcopus Wormatiensis, pa-
Alibi tameii idem chronogfapbus Gaiidensis (vide- tria Hassus, cura Lobii monachuseidiscipiilus esset
licet ad ainium 972) Notgerum auclorcni historiaj Olherti, posl abbaiis Gemklacensis, « collaborante
iilius facere videlur, conscrij)ta3 cum ex antiquis (ait in Chronico Sigebertus ad an. 1008 ) magistro
iihris ps* Nortlimamjos et Danos olim arabustis, suo Olberto abbate, viro undeqiiaque doctissimo,
- lum cx vetefum fide dignorum relaiioise. Relicjuiiad
magnum Canonu...nvolumen edidil, t libris yiginti.,
<u)Suirt alierins AbbonismouacliiS. G rmap.ia Pratis. ViJe Pa^rologi» l. CXXXH,col. 722.
 B7? SIGEBERTI GEMBLACEXSIS 5£3
iium volumen, qtiod a nomine ipsius Bitrchardus A . C,u>.CXLV. Chilpericus scripsil probahili subti-
denoroiiiattir, multo sliidio composuit, quod tesli- lilafe librum de ratione coinputi, aniio miilesiino
moiiiis oinnium authenlicorum conciliorum, c.t de- scxto (856).
cretis Romanoiiim ponliliciun, ei senlenliis omninm CAP.CXLVI. Egeberlus (857), clerictis Lcodicn-
pene calholicoiiiiii Palrum auclorizavit; cx quo sis, scripsil mclrico slylo De ajnigmatibus rustica-
adbuc omnium conciliorum decreta auctorizan- nis librum, primo brevem, sed ampliato ralionis
tur. ienore scripsil de eadcm re metrice alterum librum
CAP.CXLII. Olhertus (851), ex monacho Lobiensi raajusculiira.
abbas Gcmblacensis, huinanaj, et ecclcsiastic;e scien- CAP.CXLYII.Leo Acridaniis, Bulgarorum archi-
lire studio et religionis fervore insignis, noiiien cpiscopus, scripsit brevem libellum per quem tan-
suiim ajternavif, Yifam sanclorum Palrum deseri- tum veneni mortiferi diffudit, u( eo tola Grajciaper-
bendo, cantus in honore sanctoruni compoiieiido; iissel, nisi antidoto Romanaj auclorilatis el apo-
ct eo maxime quod Burcbardus cpiscopus Worma- slolicre fidei vis illa veneni exsfincla fuissel (858).
iiensis ejus magisterio ad hoc est provectus, ul vita CAP.CXLYUI.Niceta (859), inonachus Conslanli-
ccclesiaslicaj utilitati intencleref, et cjus studio, ore nopolifanus, cognomento Pecioralus, scripsit librum
ct manu illud magnum canonum volumcn ad com- " ad Romanos, qucm prajtifulavil De azymo, Sabbalo,
munem oninium utilitalem ederct. de roiptiis sacerdolum ; defendens Grajcos, qui de
CAP.CXLIII. Albeiius, monachus Mefensis, scri- fcrniento sacrificabant, qui cum Judffiis sabbaliza-
psit ad episcopum Historiam de gestis sui lenipo- bant, qui nuptia sacerdolum approbabant.
ris, etsi brevem, tamen ufilem. C.Ar.CXLIX. Leo (810), ex episcopo urbis Leuco-
CAP. CXLIV. Guido, Aretiuus monachus (855), rum qua3 Tullus appellatur, riorius hujus nominis
post omnes pene musicos in Ecclesia claruil, in hoc papa Romanus, scripsit epistolam ad imperatorem
jnioiibus prajfci-cndus quotl ignolos cantus etiam Constanlinum Monomachuni, moiiens eum ne sine-
pueri et [puellaj facilius discanl vel doceantur per ret iiiyalesccre in imperio suo tot hajreses. Grajci
ejus regulam quam per voeem magislri, aut per vi- cnim ut Simoniaci donum Dei vendebanl, ut Valesii
sum [usuiii] alicujtis instrumenti, dummodo sex bospites suos castralos etiam ad episcopatum pro-
litteris vel syllabis modulatim apposilis ad sex vo- movebaiit, ul Nicolailaj iroptias sacerdotibus concc-
ces, quas sola rnusica recipit, hisque vocibus pcr debant, ut Donalislaj jaclabant essein sola Graicia
flexuras digitorum lajvaj manus distinctis per inte- ortbodoxam Ecclesiam, ut Severiani dicebanl inale-
grum diapason, se oculis et auribus iiigenuit in- ,r, diclaiti esse legem Moysi, ut Piieumatoroachi pro-
tentaj et rcmissa? elevationes vcl depositiones earuin- fessionem Spiritus sancli ahscindebaiil a Symbolo,
dcni vocuro. ul Nazareni Judaismum ohservabant, parvulos roo-
AUBERTI MIR.El SCIIOLIA.
Colonia?,I558, Parisiis 1519, et alibi excusum. Obiit sub Capetica regiim siirpe sciiplorilus, ex hiblio-
y.niioniillesimo vicesiroo quinto. Buchardum postea theca P. Pithcei, typis Francoftii tensibus 1596 pri-
ajmulaii suiit Ivo Cai-nolensis el Gratiaims. inum in lucein est dalus.
(854) Olberltis, qtiaiius Gemblacensis ac primus (856) De eodcin Sigebertus in Cbron. ad an-
S. Jacobi apud Leodicenses abbas, nalus estin Le- iiura 1005.
dcrna villa, Sambrensis pagi coniinio. A jmero in (857) Idem Esjebertus (Trilliemio Eciebertus) nisi
Lobiensi monasterio educalus, sub discijriina Heri- fallor, scripsit Yilam S. Amoris Aquitani confes-
geri abbafis, liinc Parisios ad S. Germani coeiiobium soris, Bclisiaj propc Ttuigrorum urbeni, in diqjcesi
sc confulit, dedilque operani studiis, et sanctie, quaj Leodicensi, quiesceniis. Exstal ea ras. in monasterio
ibi fervebat, religioni. Audivil et Fulhertum, Carno- S. Laurentii ad muros Leodicenses et alibi.
tcnsem episcopum. Demum Burcbardum. Worrna- . (858) Baroiiium iu Annal. consule.
ticnsem postea episcopimi, Lohii sacris ipsc litferis (859) Niceia Pectoralus, presbyler ef monachus
erudiit. Obiit Leodici anno 1118, sepullus in D. ccenobii Sfudiensis in urbe Coiistantinopaliiana,
Jacobi ecclesia. Scripsit Historiam Yeteris et Novi scripsit libellum conlra Latinos De Azymis, Sabba-
Testamenti ; item Yitas aliquot sanctorura; in his lorum jejuniis, et nuptiis sacerdotum ; quem, cum
Yitam S. Veroni confessoris, rogante Ragincro epislola Michaclis patiiarchaj Conslanlinopolilaiii,
Ilaiinoniae comile, qua3 exstal ms. Monlibus apud super eodein argumeiifo scripta, Canisius loino VI.
Franciseanos in Annalibus Jac. Guisii, el alibi. Leclionis aiiliquaj puhlicavit, addilo aniidolo, hoc
(855) Guido, monaclius Aretinus, anno niillesimo £) est Responsione Humberti cardinalis ad utrunique
vicesiroo secundo, novo ct compendiosiori musicaj libclluro.
generi initium dedit, nolis illis sex, quibus hoclie (810) S. Leo, cx Tullcnsi in Lotbaringia episcopo
uiiinur inventis, ul Baronius in Annalibus supjiniat. pontifex maximus, illo nomine nonus, scripsit ad
Al Sigebertus in Chron. ad annum 1028, id refert. Micbaelem Conslantinopolitanum et Leonem Acri-
Hoc ipso sajculo undecimo vixit Glaber Rodulphus, danum, episcopos, insignem libellum se.u pofius
supra a Sigeberto cap. 50 inter Scriplores s;eculi cpistolam contra errores Grajcorum. Scripsil insupcr
vi, nescio qua de causa, recensilus. Fuit autcm ad Constantinum Monomachum imperaloremGraJco-
GlaberprimumAntissiodori adS. Germaniun,'posiea rum, et alios multos epistolas varias, qua3in tomis
Cluniaci monachus; ei atl Odilonem ahbateiii Clu- Couciliorum et apud Baronium in Annal. XI legun-
niacenscm libris quiiique descripsii Historiam Fran- tur. Ejusdem Homiliajet Seimones Lovanii 1565 et
corum, ab anno nongenlesimo vei polius millesimo Colonia31598 prodieruni. Obiit annomillesimo quin-
usque ad annum 1015, quo. et vixit. Glabcr porro quagesimo quarto, ut Lamb. Scafnahurgius et Baro-
eum Helgaudo, Sugerio, Rigordo, Guillclmo Bri- nius siippulant, aut.anno proxiine sequcnli, ut
tone, Giiiiielnio Nangio, et aliis rertim Francicarmn W7ihciius in Viia ejusdera Lccmis tradit
 581 LIB. _DE SCRIPT." ECCLES. - 5S2
iientes prohibehant baplizari ante octavuin nativi- A Motioniacho iniperalore," reposita sunt in areliivo
tatis diem ; mulieres in parlu vel menstruo pericli- Constaiitinopolitaria3 Ecclesia3. .
tanlescommunicari, vel, si pagan» essent, prohibe- C.AP.CLII. Anselitius, Remensisnionachus, scripsit
bant baptizari. Latinos In riomine sancta3 Trinitatis Itinerariuin noni Leonis papcc a Roma in Gallias;
baptizatos rebaptizabaiit, et ipsi sacrificantes de ob hoc iriaxime, ut notificaret quatila auctoritate
fermento vocabant Latinos Azymitas, et elaudeiites Rerois, vel in aliis urbibus synodum celebraril;
eorum ecclesias, eos persequebantur. Tot et tantas quanta subtiliiate et juslilia examinarit causas ccclc-
haireses volens Leo papa" exslifpare de Grascia, siasticas; qua discretione peccantes correxerit;
scripsit etiam ad Michaelem patriarcbam Coristan- quomodo ei virtus Dei cooperata sit, Quod satis
linopolitanuni, eum super his onmibus arguens, et patuit in una causaRemensis synodi, ubi dum
prajter cfelera, quod se universalem patriarchani episcopus Frisingensis contumaciter ageret contra
appellaret, et Ecclesiam Constantinopolitariam prai- apostolicam auctoritatem,repente in oculis oniniura
poneret Ecclesiaj Romariaj, eamque in filiis-suis obmuluit.
anathematizaret. Super his scripsit etiam.ad orimes CAP.CLUI. Alniannus (812-5) Grammatici.is, ex
primates episcoposAfrica3,Numidia3, jEgypti,Italia3. " clerico Leodiensi episcopus Brixiensis, scripsit ad
eplslolas legentibus utiles. Scripsit super his etiam Berengarium, Turonensem clericum, cpislolaiii,
ad Grajcos librum luculento sermohe. evangelicis et arguens eum quod se divulserit ab unilate catholicse
canonicis teslimoriiis destrueris eoruni efrores, et Ecclesia;, dogmatlzando et verbis et scriplis, quod
calholicas Ecclesia?.lidem astruens. At si quis alten- corpus et sanguis Christi, quod quotidie in universa
dat cantus in bonore sanclorum ab eo compo- terra in aliari immolatur, non sit vcrum corpus
silos, etim primo Gregorio papa3: merito compa- Christi, nec verus sanguis Chfisti, secl ligura et
rabit,- similitudo cqrporis et sanguinis Christi. Scripsit
-' CAP.CL; Humhertus (811), monachus Tullensis, super eadem re epistolam a°d Paulum, Metensetn
a Leone papa prbpter scienliam litterarum Romam primicerium, monens eum uli et ipse Berengarium
liaduetis, et cardinalis episcojius ordinatus RomaB, communem amicum suum revocaret ab hac prava
missus ab eodem pajia Coiislanlinopolim propter intentione.
eonfutandas Grajcorum liajreses, confutavit scripta ; CAP.CLIY. Berengarius (814) Turonensis, libe-
Leonis Acridani, Bulgarorum archiejjiscopi. Confu- ralium artium etamjilius dialectiea^periiiainsignis,
tavit etiam scripla Niceta; Pectorati, eumque in scripsit fastuoso stylo contra Almannum gramma-
prajsenfia iraperatoris Constantini ideo devicit, ut Q ticum etepiscopum,noli agnoscens aniici corrigentis
lpse Niceta- librum suum anathemaiizaret, et eum benevolenliam, sed defendens suam de mysteriis
irianu sua igni injiccret. Et quidquid ibi dixit aut Chrisli senteiiliam. Et quia mulli ad cum vel contfa
fecit, quasi per dialogum, sub persona Romani et eum super hac-re scripserunt, scripsit el ipse ad vel
Constantinopolitani, scripsit. cohtra eos, et dum dialecticis sophismatibus conlra
CAP. CLI. Paiilus, quo interprete usi sunt simplicilatem apostolica; lidei abulitur, nec se excu-
Constantinopoli legafi Romanaj Ecclesiaj, transtulit sare, nec alios Kdificare videtur, quia magis inter-
de Lalino in Gra3cura, cooperante sibi iilio.suoSma- polatclara quam dilucidal ojjsciira.
ragdo, omnia qua; Humbertus episcopus disputavit • CAP. CLY. Lanfrancus, dialecticus et Canlua-
lbi aut scripsit; qu;e -omnia, jubente Gonsfantino riensis arcbiepiscopus, Paulum apostolum cxposuit,
AUBERTl MIRiEI SCHOLIA.
(811) ihimberlus, ordims tienediclini monachus D ejuravit, et poenitens obiit die Epipbaniaj, anno
fullensis, a LeOne IX papa cardinalis et episcopus millesimo octogesimo ocfavo, nonagenarius; in tem-
Sihie Candidaj cfeatus. Constanlinofiolim ab eodem plo S. Cosmaj apud Turones sepultus. Idlradit Clau-
legatus aimo 1054 cum Frederico, S. R..E. cancel- dius Rohertus in sua Gallia Christiana, ubi de episco-
lario (postpapa Stephano IX) el Petfo Amalpliitano pis Andegavensibus agit. Contra Berengaiium scri-
episcopo inissus, scfipsit Adversus calumnias Mi- Adelmannus Brixiensis, paulo ante laudatus,
chaelis Constantinojjoiilani el Leonis Acridani epi- Esernntanfiancus Cantuariensis, Algerus Corbeiensis,
scoporiim iibruin unurii, et Adversus Nicetarii Guitraundus Aversanus,'et Deoduifuis Leodicensis
Peeloralum Jibruro alterum. .Qiii duo libri exstaiit episcopus; quorum opera in Bibliotheea velerum
apud Baionimn in appendice tomi XI Annalinm, et Patrum et alibi exstant; His addipoterit Hugo Lin-
-in Biblioibeca veterum Patrum, itemque apud Cani- gonensis episcopus, nondiim editus, quod sciani;
sium tomo VI Lectionis antiqute. Cajlerum Deoduinus anno millesimo quadragesimo
(812-5) Adelirianims, Sigeberlo Almaniis, ex scho- octavo Leodiensibus episcopus datus, anno niillesimo
lastico Lepdicensi episcopus Brixiensis in Italia, sepiuagesinio quinto vivere desiit. Labilur autem
quondam Fulberti Carnotensis episcopi, una curo Baronius in gestis anni 1055, ilem editor Bibliothece
Berengario Andegavensi afchidiacono, discipulus, veterum Patrum, et alii qui Deoduini epistolam,
scripsit, advefsus euindcn) Berengafium, De veri- contia Berengarium sciiptam, atiribuunt Durando
tate corpOiis et sanguinis Chrisli in Eucharistia, Leodicensi episcopo, quem anno niillcsimo vicesimo
ppistolam valde eruditam; Lovanii 1561 ciimLan- qiiinto, adedque ante liajresim a Berengario publi-
franco et aliis ejusdeni argumenli vetustis scriplori- cataiu, obiisse constat.'Error autem natusestex
lius, a Jo. Ulinimerio edilaro, itemqtie Parisiis et liltera D. singulari, utriusque norainis initiali.Coepit
in
Coloniaj Bibliolheca veteruin Patrum. autem Berengarius hajresiin siiain spargere sub
•'• (844) Berengaiius, Andegavensis
archidiaeonus, annuni Christi 1055.
hajresim suam de saeraraenio eucharistiae nori serai-i
 "JSS SIGEBERTI GEMBLACE.NSIS .;8i
ct iibicunque opportunitas locorum oceurrit, secun- A Sabbato in Maiiio, vel Junio, vel Oclobri prove-
dum leges dialeelicaj proponil, assumil, concludit. niani. Et lalcni jcjunandi rittim auclorizant
multi,
Scripsil laudes, triumphos et i-es gestas Guillelmi et maxime Tcufoncs, his Bernonis scriptis.
Northmannorum comitis, qui regnum Anglorum CAP. CLVII. Arniilfus monachus, excipiens de
primus invasit. Scripsit inveclivas contra Beren- .Voverbiis Salomonis convenientiores sententias,
garium Turonensem episl las, rcfellens scripla ejus et lilteram et allegoriam mcliico Iepore scripsit et
de corpore etsanguine Christi Jcsu. Qui Berengarius digessil.
a Nicolao papa Romaj in concilio nonaginta triinn CAP.CLYIII. Marbodus (817), Redonensis episco-
episcoporum adeo convictus fuit, ul ipse suis mani- pus, Cantica canlicorum ad integrum exposuit me-
bus ignein accenderii, et scripta sua combusseril, trico lepore, et litteram ct allegoriam exornans.
jurans senon amplius taliadicturum, non docturum, Scripsit mctrice passionem S. Laurentii (848).
non scriplurum. Quiatamen, neglccto jurameiito, Seiipsit metricL passionc-mThebajornm, quasi pedi-
postea scripsit contra prajfatam synodum, confra bus vadens in sententiam Eucherii Lugdunensis
calholicam verilatem, contra oranium Eedesiarum episcopi, qui eam urbana prosa scripserat ad Silvium
opinionem, etnoniinatiin contra Ilumbertum cardina- episcopum.
lem Rom. episcopum, Lanfrancus ad ea rescripsit, I! CAP.CLIX. Marianus Scottus (849), percgrinans
et, posito alternatim suo et Berengarii nomine, pro Christo in Gallias, et factus monachus apud
alterutras sententias distinxit (815). Moguiiliaro, muliis annis inclusus, scripsit Chroni-
CAP. CLVL Berno (816) abbas Augicnsis, in cam anativilafe Christi usque ad anniim nati Chrisfi
lwaiana et divina scientia claruit. Prajfcreo ea qucc millesimum oclogesimum secundum, mira subtili-
de huiiiana scienlia scripsil, in quibus eininet boc tate ostendens errorem priorum Chronographoruifi,
quod in arte musica pra^pollens de regulis synipbo- ita ponentium nalivitatem Christi, ut aiinus pas-
uiarum el tonorum scripsit, et quod in meiisuranclo sionis ejus, quanium ad ralionem computi, non con-
monochordo ultra regulam Boetii, sed assensu cordet veritati evangelicaj. Unde ipseapponens xxm
minoris Boelio Guidonis supposuit unum tonum annos illi aroio ubi priorcs scribunt fuisse nature
tetrachordohypaton, et contra usum majorum in Christum, ponit in margine pagina; allernatim hinc
ipso tetraehordohypato inseruit utiliter synemmcnon. annos evangelica3veritatis, illinc annos fa!sa3prio-
Sed non pra:teribo quod scripsil de jejuniis Qualuor rum computationis, ut non solum intellectu, sed
Temporuin, dequibus celehrandis est intcr mullos etiam visu possit discerni verilas elfalsitas.
dissonanlia; dnm alii secundum consideralionera ,-, CAP.CLX. Henricus, ex scholastico Trevirensi
a
temporum, ad jejunium quaria3 ct sextaj feriajacci- episcopus Vercelleusis, scripsit librum sub persona
piunt dies Februarii, vel Maii, ycl Septembris, et Theoderici Yirdunensis episcopi, ad Hildebrandum
Sabbato in Kalendis proveniente lerminant jeju- sive Gregorium papam, De discordia regni et sacer-
iiium; alii vero sine consideratione temporum non dotii, non eum increpans, sed ut seniorem obse-
jejunant, nisi quarla ei sexta feria jejunii, cum ipso crans et Patrem, et amicabili induclione quasi affe-
AUBERTI MIR^EI SCHOLIA.
(815) Honorius IV, 14, de S. E. pro regno coelestr, patriam meam reuqui, et m
(816) Berno, ex Prumiensi inonac.ho alwas Au- Colonia v feria Kalendis Augusti monachus eflectus
giensis, scripsit libium Deolficio missaj, sive de sum. Anno 1058, Padelbrunna civitas, cum duobus
rebus ad missam pertinentib,us, cum aliis ejusdem monasleriis. feria vi ante Palmas, igne consumitur.
argumentis, Coloniaj 1568, Roniajel in Bibliotbeca In monasterio autem eral Paternus nomine, mona-
veterum Pairum typis excusum. In quo libro cap. 2 chus Scotus, multisque annis inclusus, qui eliam
narrat se Henrici II imp. coronationi, per Bene- D conibusiionem prajnuntiabat, et in sua clusa,
cliciuin VIII faclaj, anno millesimo decimo quarto ambiens martyrium, combustus est. Feria n post
interfuisse. Scripsit itcm Yitam S. Udalreci,episcopi octavas Pascliaj, cxiens in Colonia, causa oralionis,
Auguslani, a Surio iv Julii edilam. Obiit anno mil- eumdem locumetvisitavi, ob hona quaj narrantur de
Icsiiiio quadragesimo octavo. ejus sepulcro; sic cum abbate Fuldensi Ftildam
(817) Marbodus, Rcdonensis in Britannia Armo- yeni. Aiino 1059, ego Marianus indignus cum Sig-
rica episcopus anno 1096 crealus, demum post xxvn frido (abbate Fuldensi) apud Virzeburgum ad pre-
annos monachus Andegavi ad S. Alhinuin factus, sbyteralum consecratus, media Quadragesima, m
anno millesimo centesimo tertio vivere desiit. Ejus Idiis Marfii, el feria vi post Ascensionem, n Idus
epistola ad R. Andegavensem episcopum exslat Maii, inclusus Fuldce pcr annos x. Anno 1045,
tomo II Bibliothecaj Patrum. Marbodi roeminit Hil- Annuchadus Scotus et inclusus obiit m Kalcndas
deberlus epist. 80 et 200. item Goffridus Yidoci- Februarii in monasterio Fuldensi. Super cujus
nensis lib. u, epist. 2. sepulcruro visa sunt luroina, et psalmodia audiia.
Gennad. cap. 16.
(848) De EucherioScotus Super quem ego Marianus Scotus x annis inclusus,
(819) Marianus scripsit libros tres Chro- super pedes ejus stans, quotidie cantavi missas.
nicorum ab initio mundi usque ad annum Chrisii Anno 1069 ego miser Marianus, jussu episcopi Mo-
millesimum octogesiinum tertium, quos continuavit gunlinensis et abbalis Fuldensis, feria vi aiuePal-
Dodcchinus, abbas S. Dysibodi, usque ad annum roas. Nonis Aprilis, post annos x meaj inclusionis,
millesimum ducentesimum. Libet ipsum Mafianttm solulus de clusa in lulda, ad Moguntiam veni, et iu
audire de se loquentem in Chronico. c Anno mille- feslivilate Seplem Fratrum, secundo includor. Anno
simo vicesimo octavo ego miser Marianus in pec- 1086 Marianus Scotus el inclusus (ait Dodechinus
catis fui nalus. Anno 1052, ego Marianus sajculum cjus continuator) obiit, et ajvtid S. Martinum scpo-
reliqui, Anno 1056, ego Marianus, "pere.grinusfactus litur. )
 m LIB. DE SCRIPT. ECCLES. ;.R<?
ctu dolentis , suggerens ei orimia quaj contra jus .A scripsit roailyiium sancli Cyriaci roelrico stylo
lcgum el fas religidnis eum fecisse et dixisse divul- (855).
gabal loquax fama (850). CAP.CLXYII. Ivo , Carnotensis episcopus, scri-
CAP.CLXI. Anselsnus (851), Lucensis episcopus, psit ad Hiigoiie.in, Lugdunensem archiepiscopum ci _.
viiTiilerarum scientiaclarus, scripsitsuperJeremiam Ecclesiaj legalum, epistolam iion mullurc '.
aposfolicaj
prophelam. Fecil traclalus super Psalmos. Ipse, ni- polixam, sed miilfum canonicis et catholicis lesti- \
defessus coopcralor pap» Gregorii, sciipsit pro eo moniis
auctorizalam, pro dissidio rcgni ct saccr-
^oiilia Guiljerluin , superordinaiura ei ab Henrico
Doctrinam YII dolii,- cl pro inusitatis Ecclesiaj JAomanajdecielis.
imperatore. Gregorii libro testimoniis
dellorato confirmavil. Scripsit et ad diversos ainicos utiles valde epistolas;
Scriplurarum composuit etiam insigne volumen canonum (S5G).
CAP. CLXII. Petrus Damiani, Romanaj Ecclcsiai
C,».r.CLXYIIl. Anselinus , Cantuaiioniin arciii-
scpliinus levila, scripsit Vitam Odilonis, quaiii Clu-
niacensium abbatis. Inveniuniur etiam homeliaj ab cjiiscopus, scripsil librura De S|)iritn sar.cio adver-
eo lucuieiiio sermone conscnptaj (852). sus quosdam Grajcos ncgantes Spiriium sanclum
csse lequalem Patri et Filio. Scripsil el librum
CAP.CLXIII. Aiiselinus (855), ciericus Legiensis, ;R
quem inliiulavit : Cur Deus homo ; et alium De mc-
.«cripsit Gesta pontificum Legiensium, et in eo libro
dilanda Divinilatis cssenlia, -quem inliiulavit Mono-
Yilam Guazonis episcopi veraciter sibi notara jilene
logium; alium siiniliter de eademmateria, qucm
•clescripsit. inlilulavil Proslogion; in quorum primo exemplum
CAP.CLXIV. Franco, scholasticus Leodiensis, re- mediiandi de ralione fidei, in secundo fides inlelle-
ligione et utraque litterarum scientia nominalus, clum qurerens dignoscilur; alium De incarnalipne.
quanlum valuerit scribendo nolificavit posferis. Verbi, ad Urbanum papam ; alinm De peccato ori-
Amalores scientiaj sajcularis taxent ejus scieniiain ginali el conceplu virginali; alium De vcritaie,
ex libro quera scripsit, ad Hcrniannum Coloniaj ar- alium De libero arbitiio, alium De casu diaboli,
chicpiscopum, de quadratura circuli, de qua Arisio- alium aliis quantitate minorem De pane sacrificii
icles ait : t Quadratura circuli, si est scibile, scicn- contra Grcccos. Scripsit et volumen grandiusculuin
tia qiiidera nondum esl. s 01)illud vero scibile con- medilatioimm, vel oralionum; alium libruni inlro-
ferant, vel efiam praJferanl euni sccculares jjhiloso- ducendis ad dialcclicam admodum utilem, cujus
jihi, nos laudamus eum , quia tlivinse Scripiuraj in- iniliiim est: De cjrammutica, etc. Qui ejus nolitia vel
vigilavil, cl.jilura scripsil, ut de ratione computi i prajsentia usi sunt, etim etiaro alia plura scripsisse
libruin ununi, et alia quaj ab aliis habenlur (851). " dicunt
(857)
CAP.GLXV. Bernardus, monacbus de genle Saxo-
CAP.CLXIX. Bernarcius, Ultrajcctcnsis clericus,
num, scripsil luculenlo quidero, sed aroaro stylo, acl
super Eclogas Theodoli commenlatus , divinas
Harduinum, Magdcburgcnsem archiepiscopum , li- hisiorias el sajculares fabnlas
bi'um contra Heniicum,quarium bnjus iioiniiiisirope- allegorica exposilione.
dilucidavit (858)
ratorcm, cujus solius verba sufficiunt oronibus ad
iiilelligendum quam gravis el odiosus fuerit ipse CAP.CLXX. Tlieodericus (859), monacbus et ab-
imperalor Saxouibus. bas Sancti Trndonis , Yitas sanctorum Bavonis,
CAT.CLXYI. Gunlcrus,monachus Sancti Aniandi, Trudouis et Rumoldi urbaniorc stylo melioravif, et

AUBERTI MiR/EI SCHOLIA.

(850) Baronium consule vilce ac miraculonim S. Lamberli pracones, vicieli •
. (851) S. Ansclmus, palria Maiiiuanus, ab Alexan- cet Godescalcum canonicum Leodiccnsem, Slepha-
dro II episcopus Lucensis cieatus, ac deinde, ctnn nuin episc. Leodicensem, a Sigeherto supra caput
in monastcrium se subduxisset, a,Gregorio VII ad cxxv memoratos, Nicolaum canQiiicum Leodicensem,
episcopalum revocatus, moruin sanclilate ac mira- D el Renerum nionachum ad S. Laureniium prope
culis clarus , ad superos transiii airoo millesiroo Leodicum. Ex liis Godescalcus anno sepfiiigeiilesimo
oclogesimo sexio. Scripsit libros duos conlra Gui- sejjluagesimo floiuit ; Slcphanus episcopus amui
berfuni antipapam, pro ciefensione Gregoiii VII legi- noiigcnlesimo vicesirao obiit- Nicolaus aiino mille-
timi poiitilicis R.omani, qni exslanl apud Canisiuin simo centcsiroo viccsimo claruil; et Rcnerus circs
tomo VI Leclionis anliqtue. Ejusdem e])islolcelegun- aninim millesiniuro ceiilesimtim tricesiiiium vixil.
lur in fomis Conciliorum el alibi. Quiescil Maniuaj; (851) Yivebal an. 1060.
Maiiyrolosio Rora. xvm Mariii asciipltis. (855) Faslos noslros Br-Igicos xvi Junii consuie
(852) Ilonorius IV, 11, dc S. E. (856) Bellarminum in Caialogn, el Baroniuni iu
(855) Aiiselmus, Leodicensis canonicus in cathe- Annalibus consulc. Ivonis Epistolas Luletise edidi'
Jrali S. Lamberii basilica, scripsii ad Annoneni Co- Franciscus Jurelus cura notis.
onienscni arcliiepiscopum Gesla episcoporum Leo- (857) Honorius IV, 15.
jiccnsium,. a tcinponbus Theodardi episcojii, qui (858) Yidc supra, cap. 151.
S. Remaclo imroediate succcssit, usque ad sua lem- (859) Theodericus, ex monaclio Gandavensi, ad
pora, hoc cst usque ad YVazonis episcopi obiluin, S. Pelrum ahhas Trtidonensis in clioacesi Leodi-
qtii in annuro 1018 incidil. Ansehni Histoiia, ciim censi, scripsit Vitas SS. Bavonis, Trudonis, Ru-
aliis cjusdein arguinenfi, 1012 edila esf Leodici slu- moldi, el Landrcedaj, abbatissaj Belisiensis, a Surio
dio Joannis Chapeavilli, vicaiii generalis Leodicen- edilas : item Yiiam S. Amalhergaj virginls Tami-
si':, qui Anselino sublexuit quaiuor auctores veteres, siensis, quaj apud me et alibi ms* exslat.
PATROI..CLX. 19
JVS7 SIGEBERTI GEMBLACENSIS- §8S
cleganli ingciiio multa breviter quidem, sed lauda- A ei a coiisuetudine LeoJiensium discordant. Descri-
bililcr metrice scripsit. psi heroicomelro Ecclesiasten, quem opcre stroins-
CAP.CLXXI. Sigeberlus (860), Gemblaeensis mo teo tiijilicitcr digessi, ad litteram, ailegorice, my-
naclius , multa scripsi opuscula Melis positus ir lliologice. Imitatus Euselium Pamphili, qui priinur,
prima ajtate in ecclesla Sancti Yincentii, ad in- apud Grajcos Chronica lempore Ahiahaj digessit,
struendos pueros. Scripsi 'Yitam Theoderici episcopi ipse quoque a loco inlcrmissionis ejus usque ad an-
conditoris ipsius eeclesiai et abbaiia?, in qua eiian' niim 1111 omiiem.conscqueiitiam leroporum, el re-
per digressioncm laudemipsiustirbis heroico nie- 'rum gestarum, quanta potui styli temperaniia, ordi-
tro deciaroavi. Scripsi Passionem sanctaj iuciaj, uavi. Curo diligenter Bedam Dc lcmporihus rclege-
quaa ibi requiescit, alcaico inctro.Quibusdam etian: rem, et ab eouoiam .ironiaj Dionysio cyclorum scri-
repreliendeiitibus riilam sanctaj Luciajprojiheliam. ptori infligi vidercm, quia male disposifis annis Do-
Annuntio vobis paccm Ecclesiw Dei datam,I)'wc\c- ininictepassionis, in-terroinis ])aschalibus contraire
tiano ejccto de regno suo, el Maxiiniano bodic per onmia videretur Evangelio Joar.nis, digntim mihi
mortuo , respondi diligenter eonsiderala leroporum visum csl, aliius repetendo, omuero dimovcrc nubcm
ralione, et rerura veritale. Scripsi nihilominus ser- crroris, et verum diligentibus infundere lumeii^veri-
monem in laudem ipsius virginis', in quo translatio- " tatis. Siquidem Mariauus Scotus, vir suo avo longc
nes ipsius a Sicilia in Corfinium, civilalem Ilaliaj, diserlus, boc idero ingressus crat, et Chroriicam
el a Corfinio in Metim, urbcm Galbce, ordinata tem- suam texens a nalivitale Christi ustjue ad statum sui
porum-consequentia, digessi.-Scripsi Yitam Sige- temporis, Tiinc annos Christi juxta fidem Evangelii,
bc-rti regis, condiioris ecclesiaj et ahbatias Saiieii inde e regionc juxta Dionysium ordinaverat, ut dili-
Martini, extra<jivifalem Metensem sitaj. Regrcssus "gentiaeTccioris pateret quantum ipse Dionysius a
ad monasteriuro Gemhlacense,. scripsi Passioiieiii veritale Evangelii deviaret, Ego autem, considerans
Thebreorum, patronorum noslroruro, heroico car- faulores Dionysii semel imbibila non leviter descirc,
mine. Scripsi Yifam sancli Guiberti confcs.so;is, ita cautelam ingenioli mei ajqua lance libravi, ut
fundatoris ecclesias nostraj Gemblacensis, de qua medius liorum inccdcns omnes ar.nos ab origine
excerpsi lectioiies competenti ordine in ejus depo- mundi decursos, vel in futurum decursuros, iiiscri-
sitione; arle autem musica anlipiionas et responso- pia raiione juxfa Hebraicaro veritatem, colligerem :
ria de sanctis Maclovo et Guiberto raellificavi. Scri- scilicetper cjclos lunarcs, qui novemdecim annis,
psi-el Gesta abbatum Gemblacensium; "Yitassancto- elper cyclos solares, qui xxvm airois clauduntur,
ru.m Maclovi cl Thcodardi urbaniore slyla melioravi. -, et per altefum multiplicaii niagnum cycluni quin-
Vitam quoque saneti Lantiieiti cum in piimis urbane genlorum trigirila duorum annorum coiificiunl : li-
meliorassem, postea rogalu Henrici archidiaconi et neatim distinctis hinc inde annis Aclaj, epactis con-
deeani ecclesiaj sancii Lantherli, defloravi compara- currentibus terminis paschalibus, diebus Dominicis
tionibus anliquorum, juxta consequcnllam rerum, Paschaj, cadem via incedens qua Dionysius, sed non
quamvispriorem, utpole simplicero, qiiidam magis eisdem vestigiis. Quod diligens lector facile inve-
ampleclaiitur, el curiosius trariscribanl; csl enim niet, si curiosus fuerit. Et quia decem magnis cy-
sensu aperlioref verbis clarior. Rogatu etiam praj- clis, qui singuli quingentis xxxii annis constant,
dicli viri, validis Patrum argumentis respondi ej)i- oj)us onroe dislinxi, ipsum librum Jioc litulo praj-
stote Hildebrandi jwpaj, quam scripsit ad Herma- notavi, ut Decemnovennalis vocciur. Prologura eiiam
num Metensem episcopum, in .poieslatis regiie ca- in morem dialogi anteposui, quem tribus toineUis
lunuiiam. Scripsii ad ipsum Hemicum apologiam, divisi, indicans, sub persona inteiTOgantis el re-
contra eos qui calutimiantur missas cenjugaloruBi spondentis, iiitentioncm el utilitatem ipsius operis,
sacerdotum. Ipso etiam rogante, respondi epistola3 et ad qiiara paiicin pbilosophiaj perlineat, scilicet
Paschalis papaj, qui Leodiensem ecclesiam, ajque ut ad physicam. Sabjunxi etiam iitilcs regulas inve-
Cameracensem, a Roberto Flandrensiiim comite ju- -, niendi annos, et terroinos et indiciiones, secundum
bebat perdiium iri. Nihilorainus ipso poscenle re- disposiliones ipsius. Imilatus eliam Hieronjinum et
spondi Treverensibus dejejunio Quatuor Teniporimi, Gennadiuro, sciipsi ultimum hunc libellum De illu-
qui regulas ciijusdam Berrioiiis, secundum allego- stribus viris, quanlum nolilia mcce investigaliotiis
riam, ut sibi videlur, bene concimialas, observanl, exquirere polui.
AUBERTI MIR_EI SCHOLIA.
Brabantia mo-
(860) Sigebertus, Gemblacensis in ajtaie berlus, pontihcibus plus ajquo fnerit infensior; Uniie
naclius, ordinis S. Benedieli, priroa Metis, in qu;e conlra Gregoriuin et Paschalem scripsil, ut el
coenobio S. Yincentii, nuillos erudiit, mullaque alia, vetiuc s;inl lectionis. Sigebertum refutarunt
scripsit. Fulcuino Lobiensi abbati familiaris. Gera- Anselmus epist. ad Guilielmuin abbalem, quaj est
blacum reversus, demum ajtaie grandis diem.supre- numero octava; Baronius in Annalibus; Bellarminus
mum obiit ni Nonas Oclobris anno 1112, apud suos in Caialogo et in Controversiarum lihris. Yide et
condiius. Notet vero lector in ea ineidisse tempora Prolegomena quaj jjrajfixi Chronico Sigeherli, ad (i-
Sigeherlum quibus Ecclesia et respublica Clirisfiana dem autographi a me comparato, et Verdussiaiiis
maxime turbala fuil, ob dissidipm intef Romanos . tvpis Antuerpiaj anno 1608 edito. Quaj quidem cdi-
pontifices Gregorium VII, Urbanum II el Paschalem 11 tio sola est genuina, utpote libera a nugis ac, qui-
ex "una parle, el inter Henricuro IV imp. ex altera. ' squiliis Galfridi Monumctensis scu Asnphcnsi-g, quaj
Quo factuin est ul iroperatoiis partes secuttis Sige- in aliis omnibus editionibus inspersaj legimtur.
m , LliS. DE SCRIPT. ECCLES. 5;!S

IXDEX SCRIPTORUM ECCLESIASTICOB.UM QUI A SIGEBERTO'GEVfRLACENSJ

MEMORANTUR

A. h Eusiathius inlerpres. 21
Abbo Fioriaeensis abbas. eap. 139 F
Adamannus Ihiiensis abbas. 61 Feuslus Casinensis. 32.
Adelboldus LTtra.jecteiisisepiscopus. . 158 Ferrandus Carthagincnsis diaconus ?!F
Adclmaiiinis Brixieiisis episcojuis. 153 Floiloardtis historiciis. !3i;
•Adelnuis. Vide Aldhelinus. Floiiis. 92
Adrevaldus Floiiacensis. -300 Foitiiiialns. Vide Yenaiiiiiis. 4;:
Adrianus papa. "9 France- Scbolaslicns Lcodieiisis. iOi
Aimoinus liisloricus. 101 Frecuifus Lexoviensis cpiscopus. , f.O
Alberius Melensis monacbus. 115 Fulciiiiiiis LobieRsisabl.as. I"G
Alcinius. TirfeAvitus. -2"2 Fulgenlitis Ituspensis episcojius. 28
Alcuinus abbas. -85
Alifgarius. Vide Halilgarius. Gennadius MassiUensis p:'esb. 30
AldhelmiisMalniesburiciisis. -06 i32 GlaberRoduIphus. 50
Alinannus. Al. Adehnannus. 153 Godclbcrlus presiiyter. 23
Almaniius Allvillarensis. 98 Golpliilas Gollioruhi eplscopus. 8
Amalarius. Al. Atlularius. S7 Gregoriusl papa. 13
Ambrosius Amberlus. 91 Gregorius II papa. 71
Amphilochius Iconiensis episcopus. 7 Gregorius III papa 7(i
Aiiaslasiushibliotliecarius S. R. E, 103 13 Gregorius Turonensis episcop;'>. £.1
Anasiasius Sinaita. 42 Guido Arelinus. .111
Angclomus Luxoviensis. 56 Guiitems monachus S. Amar.tii. 160
Amanus. 70 H
Ansehnus Caniuariensis episcopus. 168 llaliigarhis Cameracensis cpisrnjjiis. 122
Anselmus Legiensis. 105 ilaynio Halbersladcnsis episcojius. 153
Anselmiis Lucensis episcopus. 16! Herigerus Lobicnsis abbas. 157
Anselniiis Remensis iuonaebus J,52 Hilduinus abhas S. Dionysii. 82
Arator poeia. 58 Hiiicmarus Rcraensis episcopus 9!.!
Aribo lioguntinus cpiscojVvis. iiQ Ihicbaldiis Elnonensis. 107
Arnulphus raonacbtis. 157 Huenriciis Yercellcnsis cpiscopus. 100
Alfularius. Al. Amalarius. 87 Huinbertus cardinalis et cpiscopus. 150
AucloeiuisRulhoinagensis episcopus. -58
Avitus Yienncnsis episcopas. 22 ldalins Leraicensis episcopus. 18
Aurclianus Remensis elericus. 110 Isitioiiis Cordtibensis episcopsis 51
Auxilius dialogisla. 1!2 Isi.lorus Ilispalensis cpiscopus 55
B Jvo Carnolensis episcopus 107
Beda. (i>3 J
Rellalor presbyler. t.8 .loannes Rasilianus. 56'
Bcnedielus Casinensis abbas. 61 C Joannes Dainasceiius. 75
Benedictus I'T-aneusabbas. \J2 Joaiines diaconus S. R. E. JOfi
lierengarius Andcgavensis. j.'il . Joannes Esigena. 91
Bernardus monacbus Saxo. ifjo Joannes minister S. Pau'L 2,
Bernardus Ullrajcclcnsis. 169 Joaiines Scolus. 05
Berno Augiensis abbas. 156 .loannes subdiacoiius S. R- E. JiC
Beriramus. 95 Jonas Liixoviensis. 611
Boeliiis corisul Romanus. 57 Jornandes Golluis episcopus. 55
SJonifaeius cpiscopus elpoeta 121 Jiiliairos Pomcritis. 54
Rurcbardus Worroaliensis ejjiscopus. 111 Julianus Toletanus 56
C Justiiiianus iinp. 46
Cajsarius Arelalensis ejuscopus. JJ9 L
Carolus Magnus iroperator. 81 LanLancus Canluariensis episcquis. 155
Cassioddrus consul. 40 Laurcntius Melliliuus. 120
Ccolfridus Scofus abbas. 07 Lco Acridanus episcopus. 117
Christiaims Diiiilimarus. 72 Leo II papa. 5S
Chrodpgandus Melensis cpiser.piis. 78 Leo IX pajia. i49
Claudius Classitanus abbas. ._._, Lcoiilius Cyprius cpisfopi:s. 57
Coluinbamis Luxovicnsis abbas. 60 LiiiLispapa". 5
Cyrillus Alexaiidrinus episcop-.is. 2_ D Liiiiprawliis Ticincnsis. 12(5
Lupus Servalus. !.5
Dionysitis Arcojiagila. 4 M
Dibiiy.siusExigtras abbas. 27 Macer poeia. _5
Dyiiainiiis Patricius. 114 Marbodus Redonensis episeopiis. _58
E Marcellus discipulus S. Pclri. {
Egebertus Leodicensis. 44,3 Mariantis Scolus. ]59
Eginbai'dus historiciis. 84 Marcus poela. 33
Encliiriadcs musicus. 109 Maiiinus Dnroieiisis cpiscopus. 157
Eilcus nioiiacliiis. ,_.).i. Maximiis cpiscopus. _jo
Eugippius abbas. 59 MiciiatTiiiii)-li-aiyrConsiaiiiinop.
' 96
Evodius Uzalefis cpiseopus. j5 .Miio'Ehioi!cnsismonac!'.us. 11.3
 I^i SiGEBERTI. COIHLACEXSIS 502
.\" A Rodiilpus. Vide G. .ber. 50
iNiccia PcctoiatUb. i4 Rogciiis liioiiacluis. 130
Kicolaus jiapa. .02 S
Kotgerus abias. :08 Sedulius poeta. (_
0 Sigebeiius Gemblacensis 171
Odo Cluniacensis abbas. 124 Sixlus episcopus. 47
Oibertus Gemblacensis abbas. 142 Siuaragdus ahbas. 218
Orciifius pocla. 51 Socraies historicus. iU
Osius cpiseopus. 18 Sozomenus bistoricus. ii
P Stepliaiius Leodieensis r-j-iiscorois. 125
Pascbasinus Lilybreiaiius epi.--cr<i;u.=.. 25 T
Pascbasiiisdiacbnus S. R. E. 17 Tiiodericus Trudoncnsis ahi.as. 170
Paschasius Ratheiius. 97 Tlieotiolus Ilalus. ' 13-i
Pateiius noiarius S. R. E. 45 TheoJoixiiis Cyi-ensisepisc. 0
Paulinus Nolaims episcopus. 11 Tlicoilorus Scoius archicp. 05
Paulus diaconus Aquilcicnsis. 80 .Tlicopliiliis iinp. Constaiiiinop. 90
Paulus intcrpres. 151 Tliomas yEnisrmaticus. 153
PauIusNoapol. diaconus. G9 U
Pelagius diaconus S. R. E. 113 Usuardus monachus. 85
Pctiiis Daroiani. 102 B
5 y
Poiycraies Ephesinus episcopus. Yenaiilius Iortiiiiaius.
Pomponiiis pocla. 53 45
Possidius Calamensis episcopus. Yerus Arausicaiius tpiscopus. 73
10 Yiclor Capuanus episcopus. 20
Proba poeiria. 52
Pioterius Alcxandrinus episcop::;;. 'W
20
H Vvalafridus Slrabo. 71
Rabanus Maurus. 80 Yvaiidclberliis. 128
Rathcilus Yeronensis episcopus. . 127 YVidichindusCorbeionsis. ' 129
Rpgino Prumiensis abbas. i i1 Z .
Remigius Aniissiodor. inonachiis; 125 Zaeliarias papa. /7

SIGEBERTI . .
;

GESTA ABBATUffl GEMBLAGENSIDM

ET

YITA WIGBERTi

(Edidit PEHTZ.Monumenta Gennaniw hislorica, Script. t. VIII, p. 501.)

MONITUM
Sigeberlus, Mcttis in monasierium suum rever- C spicias, oralionem simphcem, perspicuam, eleganlem
6KS(801) intrti annos 1000 ct-1070 v.l videtur (802) comprobes. Utrumqvc opus codem fcrc tempore com-
Vitam Wicberii, fundatoris eccicsiw Gemblacensis, posiium essevideiur,cum in codice autogrnpho Yitum
tt Gata abbaium Gemblncensium composuit. Qua in Wicberti in eadem pagina Gesia abbatum Gemblacen-
ve pio cjraloque in conditores el Pctires monaslerii sittm cadem manu scripta excipianl. Quibus id prcc-
itnimo snlisfactnnis , no-i solum ciuw ipse Olberli cipue ecji!auclor, ut cjestaErlnini el Otberli abbalitm
qnondam discipnlus prcesens e.vpcrlus fuerat nnl a explicarct. in Erlv.ino se anticjuiorem Richarii mo-
majoribus natu didiceru: memoricemandavii, se.dan- nuchi libntm sequi profiteiitr, qui sub Erluino Gem-
tiqua monasterii monv.mcnia, chartas prmcipuercrum blnci consiilutus ViSumejus nd Notgerum Leodiensem
qssiurv.m icsies (865) ab impcratoribus, ponlificibus episcopum metrice descripsit; cujus libri pars cum
Romanis, episcopis Lcodiensibus idiir.que minoris con- clissipiiis ct intcrcisis scedv.lis paiisset, Sigcberttts
diiionis personis cainobio Gemblnccmi concessas in ijjsis Biciiarii verbis usvs rtliquas pariiculas prosa-
labulario asscrvclas consuluit et majoris fidei c.onci- oraiione consarcinavit. Prcecipua ighur libri pars
liundm gralia libro inserv.il. Narraiioncm ita diges- Viia Olbcrli habeudu esi viri virlutibus cl ddclrina
sit, v.i v-irumdoctrince copia insignem et hisloricoruin (885) prwcipui, quo abbaie Sigcbcrtus monastermn
beiie cjnarum (881) ugnoscas, rerum sericm faciii >cr- intravit, ad cujus cx-emplumei pracepta se confor-
WTM.
(861) Liber De viris illustribus et Gesta cap. 41. Yitaj Yvicberti; c. 15, U, Geslorum), Liudpra-i-
(862) Sciiicet ante obitum Jiysachi abbalis a. duro, Yilam Ciirodegangi, Yiiam Joannis Gorziensu.
i:')7i. jani ium legerat.
.865) Cf. Gesla cap. 20. (865) Gcsta, cap. 05.
(861) Folqiiini Grslu ahbaluin Lobiensiuin (c. 15
 595 GESTA ABBATUMGEMBLACENSIUMMGNITUM. . "... 594
mavii, el cui usqite ad mortem ejus adliwsit. De suc- A in fine iiittlum habel ."INCIPiT PRGLOGUS.OPERIS
cessore ejus Mysacho abbate, quo superstite gesta SUBSEQOENTIS, qui subsequens olim opus (871)
conscripsit, non nisi pauca addidil, cl in Vila ejus excidisse probat. hi prima pagina vestigia ciidrtxB
substitit; nec post obilum ejv.s stylutn resumpsit. cujusdam cernunlur, tnanu swculi xn exaralw (872),
Monstrdtid libri ipsius facies (866), et atleruniquem- et litulus (873) smcufo xiv inscriplu.s codici jani tunc
dam scriptorem, monachum Gemblacensem, reli- leinporis.anieriora abscissafitissepr.odil. FolioV-iV
qua.(&67) Vilce Mysachi et gesta sequehiittm abbq- Viia Wicbertirfo.L•io'-59'' Gesta ib.balummanuSige-
. lum (868) subjecisse probat. Qid ctnn nomen staun bcrti(8~ii) scripln stin1,.Godescalci:conlinv.alio foii.
kaud peniitts inlcrcidcre voluerit, Godescqlcum fuisse, 5.9'-S7. Pqnegyriciis, quem quominus eidem auctori.
aperte intetligimus (8C9). Fttit is, ul ab ipso compe- tribuamus nihil obsiqre. vidctur, foll. .58-61 explel;
rimus, Sigeberti discipulus , « ttnus ex paucis quos fotl. .02-78 Filmii Maclovii.Thielmaro.nbbale mgante .
nosi'se diinisil, cum•multos ante se prwmisisset >, et a -Sigeberto scriptam pmbent (875). Ullimis Viice
prwceploris defuncii opus ita suscepit, ut ei gesta Wicberti capitibus in maryine nutneri I, i/a, III 3,
Mysachi,-Thiclmafi, Liethardi et Anselmi addenda Illh, V«, V-/«-, Vlh, Vl.IIo-j.lectionum scilicel,
constituerei. Primum igiiur reliqtta Mysachiel Vitam ascripli sunt, quas se compeienli.ordine in depositione
Tielmari conscripsit,paulo posl Licthardi. -Vilam ad- W-icberti excerpsisse Sigeberttts. scripsit (876). Cor-
didit; tumvero ultima Liethardi aclu incle a Capite reciurw, rasurw ab auctoris manu profcCw curam
65 subjecil eodem fere tempore quo ei Anselmi Vilam libro impensam,-e contra^noiw et correclurw recentes
anno 1156 defuncti scribendam susciperet; ne.c rc.li- librttm swculo forlassexvu traciatum veL,p-erlectnm .
qua Anselmi quibus tolum.opus absolvit mv.l-.opost B fuisse tesiunlur. Code-x.Gembluci diu-dsservatus el
addita, sed. to.turn Godesculci opus intra annos fere incendio quo monaslerinm-cum bibtiolhec.aswculb xVir
1150 el 1110 conscripiuni fuisse censeam. Epituphium confiagravit, periissevisus, anno demum 1711 Hagw
domni Sygeberti liltera initiali distichon cum nomine (877) Comitis sub Imstq veniil,.ct.ab Uffenbachiocont-
aucloris continet. Prwceptorts stti ad exemplum scri- paratus poslea in bibliothecamsenaius Lipsiensis dcve
psit quw ipse experlus fuerat vel ex docttmentis au- nit, ubi eum a. 1825 evolvi; nunc atdem facore: se-
thenlicis haurire poterai, eoque laudem hatid mino- natus amplhsimi curqnt.e. V. C_l. Nautnann bibiio-
reni Sigeberlo merelur, quamvis nulla prceter hunc ihecario de renostrcibene meriio. mil-.i transniissum
librum memoria ejtts relicia sit, et ea hodie priinum exscripsi. Jam igitur Vita. Wicberli- auihcntica el
reviviscat. Exstat egregius libri codex • ftrima vice integra Gesla prodeunl, quorum nonnisi:
i) membranqceus in fol. minore vel 8T0 longiori excerpla vitiis fere incredtbilibus dehonestata hucus-
7,8 foliorum; iuitio fotium unum qttod olim primutn que in Dacherii. Spicilegio.(878) iegebanttir. Et dttm
eral una cttm ei adhwrente, scilicel oliminler folia 6 autographa Siyeberti et Godescalci evolvere. licei,
et 7 collocato, periil, in fine complura exciderunl, , edilionem accuralissime ad eorum normam exegi,
ita ut coclicis priinarii nonnisi fragmentum tnajtis prwter quod pauca caSu omissa supplevi, e. ,g.. ac
supersit. Sunt omnes fere qttaterniones (870), sed nutlo centumpr.wposiiioni aiamper •Sigeberitimquam per,
vel nttmero vet liltera signati, exceplis quiniovibus Godescalcum addi so/iluni'(879) et rarissime negle-
. toll. ,7-lS aique 21-53 el duernione foll. 58-61 quo clum. Vocem prseter auclor uterque pter, prirler el
Panegyricus libeltus continetur. Folium ttilinutm 78 preter scribendo corripil. At in aliis ab invicem dis-
NOTJL .
(866) Fol. 59'. C contractu, meliorarem iilam quantulociinque sei-
Cap. 48 el reliqua. monis cultu. qui jussioni contrai.re rion habui,
' (868) Thietroari, Liothardi et Anselrai Yitas ab opus injunetumEgo
(867)
exsecutus sum, non quidera ulvokii,
e.odem profectas esse, praier scribeiitis manum quae sed quompdo pro ingenii tenuitate yalui..Moreenim
ipse capp. 59, 68, clicit comprobant; cont; a Olberti rusticani fabri qui foliihus sufflando et mallois tmi-
Yitam Sigeberto trihuit c. 05. • dcndo elicil scoriam de rudi roassa preciosi nistalli,
(869) Anselmuro, Sigeberti et in Chronico conti- ut paratior reddatur opcrosi artiflcis manui, ostendo
nuatorem esse primum susjiicatus eram, sed codice aliis splendbrem maieriei, iit si quis velit excreeie
perlecto jam certam rein c.dicereTicet. vim sui artificii, inveniat maleriam paraiain suo
(870) Foll. 1-6, 7-15, exciso folio inter fol. 15 et usui. Ergo qiiod facile factu videlur faciam, scilicet
,11,, 16-25, 51-11, 12 sqq., 50 sqq., 62 sqq., 70 ut superfiua.deinam', iyitio.sacorrigain, confusa^.or-
sqq. diiii reddam, a veritale laraen hystoiise nuilo roodo
(871).Fortasse Yitam Theodardi. recedam, ut niliil novi fecisse dicar, cum vetus
(8~2) Data est a Yvilhelmo ijuodam cum conjuge tanium liroando et frieando reiiovasse videar. »
cl lilio Hillino. Capilula •7, 8, 9, merooratu digna contiiicnt, sci-
(875) Vita sancii guberli edita a reverendo doclore . licet quod Maclovius Brendarii' abbalis discipulus
syqeberto monacho monasterii gemblacensis. . cum eo ct ferme ceniuni octogiuta hominibus Fe-
'(87!j Qualis.in S.S. T. IV, tab. I (Yita Brunonis licitatis insulain qucesiturus navigavit, qui deinum
tnunus correcioris) et T. YI, tab: III, IY, exiiibeiur. septera annis in psregrinatione consumlis iii patriam
-(875) Cura eodcm fere. tempore ac Yita YVicberti D reaennt.
et Gesta abbalum' coroposita sit, litteras Sigeberti (876) De viris illustribus. •' :.
Iiic sistimus . (877) In calalogo Christ. Van Lom et Rutgeri'
;«LNCIPIT EPISTOLA SIGEBERTI AD TIETMA- Albers pag. 128, numero 6G0 signalus; manu Si-
RUM ABBATEM. Yita piissimi confessoris Chrisli geberti exaratiini prfedicaniiit, quod UffenbachiuS
Maclovi,' qui etiam Macutes dictus esl, diligenter • sibi pers.uaderi haud passas esl (fol. 1, nola ejus
quantum ad veritatem historiae antiquorum stilo maim).
erat exarata; sed quia minus ordinate digesta, ini- (878) T. VI, p.' S05 sqq., et t. II, p. 759-769 fol.
nus composite deseripta, ad ha3Charharismis et so- Editor codieem nunquain vidit, sed excerpta tantum
lcecismis n.imis erat confusa, longo oblivionis et illa nactus, ne de aiiclare ijuidein certus est, quem
negligentiaa situ adeo lafebat obducta, ut quasi nul- unura esse putat ideoque Sigeberium fuisse negat.
lius auribus digna, j"am ab omnium recesserit me- Textus corrupfionero jam p. 790 ex distichis discis-
moria. Sed considerato quia non omnino perdit sis judicare liccl. Et dimidia libri pars excidit. Apo-
estimationem precii preciosum metallum, quamvis graplroin quci Dacherius usus est, hodie in bibl.
jaceat rudere teme infossum, vel scabredine ruhi- regia Parisie.nsi Rcsidtt de S.tint-Gennain 90r n..4,
ginis.decoloratumvplacuit:. o venerabilis paler Tiet- 5, asservatur; v. Archiv. Viif.-Sl"-.
"
mare, tua3 paierriitali, ul juberes mete pusillitati, ul (879) Ut iri Ghronico Sigeberti.
itispecto h)rstoria3textu, ct proposse eraso vitiorum
S'*<'J SIGL"i3i'itTi GEiliiLACEXSlS v.ua
ccdunt, itct ut Siycberltts conslanter Geinmclacum, A stro Scripiorum tomo VI. paq. 585 teqilur ( Supra.
-cunque, tinqiinm, sed, Godescalcus Gcmblacum, col. 239). Scquitur fol. 19 Sigeberli Vila S. Muclo-
-cumque, nmqttam, s; scribat. Apud Godescatcum vii (881), Miracula ope hv.jus tibri jam prhnum in
jum ct. tineolum partibus dissectcc vocis juntjendis lucem proferenda digna sv.ht quw lccjanlvr. Cum ipso
xaiculo xii primum adhibilam reperias. Cceierttmtne- congruerc videiur
moratu dignum, quod Sigebertus eamdcm vocem, Gui- 21') C. liorsendoncanus ab Hcnschenio corrigendo
bc-rlus, Giiicberlus, "vVicbertiis, Vvichbertus direrse Siirii lcxtui adhibilus, prmler quod epistolumErluini
scribit, quod ubique servandttm dvxi. 1itlre Wicberli sttbjcctam omtsil, et posl hisioriam
1') Apographa codicis nostri habcniur iu biblioth. elevalionis appendicis loco nonnisi cuput 5 Miracuto-
Ambianensi n. 557, chart., scec. xvi, et in Briixel- rum adclii. Hodie lalet.
lensi n. 10292, chart., swc. xvi. Vide Annales no- 5) C. Vindobonensishist. ecclesiasticw,n. 128, jant
stros T. IX, p. 598, 551. 5169, olim Ambrusianus, a monachis Gemblacensibus
Vitai Wicbcrli, qitecprimuin a Surio (880) malc Maximiliano 1 imperalori oblatus (885), churtacevs,
cclitct, deindc a Lambecio (8Si) ope codicis Cwsarci tn 1", cf'i'c«a. 1500 scriplus, cujus priinam nolitiuni
Vindobonensis chartacei cmcndata el nonntttlis ad Lambecio dcbemus (886); Vittim Wicberti, omissa
rcs Gemblacenses facientibus aucla, unno 1685 n Ma- Erlttini epislola, excerplu elevalionis (887), Ottouis I,
liillonio (882) absque novis subsidiis el ab Ilensche- et Benedicli VII diplomula (888) ct fol. 21. narralio-
nio (885) ope codicum Korsendoncani, Ullrajcctini nem de combustione (889),. cxlitbct addiia fol'. 21
et Trevirensis cdita fuit, hcec prcelerca subsiditi ad- nolu (890) ex contimiatione Sigeberti Gcmblacensis..
liibni : r>Librum Waltenbachius nosler in usum noslrum con-
2) Codiccm bibl. Ccesarcw Vindobonensisinlcr Ili- verlit. Acccdil ud eum
sloi.icos eccles. n. 106, hodie n. 190 signalnm, mem- 5L) C. Utlrnjectinus, qui clcvulionis histonum con-
0
hrctnaceuin , in 8V mctjore, swculi xn, quem anno trahit. Hensehenio ud manus fuit, sed.hodic lulet.
•1815 evotvi, jam vero Waltenbacliius nosler qiianlu 1) C. S. Maximini Trevirensis ab Ilcnsclienio acihi-
Jieri poiuil diligenlia exscripsit. Olim vel swculo xv bittis VitumWicberli absque cpislolu Erluini prwbuit,.
fuil codex Sancli Maximini Trevirensis. Conlincl Vi- el_ hodie in bibliolheca urbis Trcvirensis n. 1151.
lcnn Viicberti absque capitum argumentis diligenter Vol. II, magni legendarii membr., swc. xm habetur;
scriptam, deinde libcllum clcelevationc ejusdem, pro- cf. Annalcs noslros VIII, 000.
logum Sigeberli in miraculis sunc.li Wicberti, visio- 5) C. a. Sirrio cdilioui suw ttdliibilus (891) hodie.
nem ejnsdem Sigeberti cum miracutis Wicberti, Gui- Icttci, nttlto edilionis nostrw inconiniodo, quam attto-
lierli jttnioris nttrrationem de combuslione monaslerii grapho iiinili deberc littud dubilalttr. Qtture ci leclio-
Gemblacensis, subjecto de priori cotifictgratione lexlu nes codicum relicjiioruin qui. inde fluxentnl nonnisi.
c.ontimtationis Sigcbcrti Gcmblacensis qualis in no- raro uddiicendas dixinuts..
NOT^E.
(880) Die xxni Maii. (880) Nonnullaindc ivpis dedii-KoIIar. Annal. I.
(88-1) Conimentar. II. (887) P. 917.
(882) In Aciis 0. S. Benedicii sceculo Y, 299. (8S8 P. 920.
(885) Acla SS. Mai VI, p. 260. (889) P. 926.
(881) Eodem tegumento hodie codex alius sae- (890) P. 951.
euli xin Yita sancti Germani Parisiorum episcopr (891) Alii codices Yitani YVicbertiHersfeldeusis
habetur. vel Guibeiii junioris cxbibentes el in Annalibus no-
(885) Teste cpigrammatc a Lamhecio edito, Kol- stris indicati a ralione nostra alieni suni.
lar. Anal. 1.1, p. 955.

GESTA ABBATUM GEMBLAGENSIUM

IKCIPIT LIBELLDS DE GESTIS ABBATUM GEMME-LACENSiUM..

1. Yiiam Eiluini, primi GemHielacciisium abba- C 2. Venerabilis ilacjue Erluirois palris proprii' stu-
iis, Ricbarius monachus ejus ad '"- Notgciiiii),. dio litteralis scienlice iiiibulus documenlis, cum iir
Leodicenscm cpiscopuin,nietrice descripsit; sctlnc- prsescnli scculo cerncrel nil agi utilitalis, coepit.
scimusquomodo accidit quod, dissipaiis et infercisis estuarc ejiis rudis affecius, dans operam ut post-
sccdulis, a roemoria omnium depcriii. Unde nos positis vilaj lubricsc faleramentis, coenobilarum,.
quasi particulas discissai vesfis recolligentes. ct sponte coiiglomeraretur pbalangi. Menia siquiucm
quicquid de co scriptum ubiubi invenimus siniul Gennnelaccnsis caroobii.pariter cum domno Vvich-
assuentes, feciraus ut saltem bereal sibi quasiuiiius perlo Dei cullore conslrucre virililcr egil, ejus quc-
corpusculi coropages. Ne ergo exordium ratiuiicuke que, u( luce clarius agnoscitur, ainminiculatione
noslra; ex anibiguifate alicujus conjecturifi' vacillare cobors monachorum jracroiiiroque in Domino com-
videatur, verba ipsius Richarii in fundamenii slabi- munitcr degeniiuin conglulinafa cst hatit exigua.
lilale jacianiur70S Omnibus enim graius exlilil, singularis karilaiis,
VARLE LECTIO.NES.
705e corr. 7CShic folii excisi reliquiw mancni, sed qnid continucni non liquct nici pnmam paginam vacuam
rdtcram liiulo libri cl prwfalione qumjam fol. !5'. legiitir tmpleliim fuissc credis; qv.odqnum luiud vcri simtU
eil, poiius in citm parlem inclino, ttt 'jam in covfifirudn libro ir.cmbranain simvliccm altcra partc cnrentem' '
ndiiibitam fuissc slaiiiain,
 S_i7 GESTA ABBATUM GEMBLACENSIUM. 598
fervoils, aiacritatis", in advenis, in j.auperuin cater - A Quain prccsens parcus fuciil potusque cibique
vis. Sane j)ro merilis condigua- rependere noverat, Osicudil sttncli vita probata viri.
s-.inplicibus mistcrioiiim profundilates depromere, -Esuricm quilam icntii suspcndcrat wsca,
i;i solvendis a opponendis sagax assertionibus. Ad- Quo frcnala magis quam saturata foret;
versus maligr.oruni pioccllas vigcns ac solidus, re- Ei sitis ardorem modica dinwverctt v.nda,
bus in adversis subniiliere nolens animuin, sobrius Ke tam exiincia foret qitctmtepcfacla jticcns.
jier pacis jvrospcra. Rediindabat aroor et tinior in lllud in orc cancns illudque in corde voIutaKs,
subditis, dogma redolebal in alumnis. Atvcro quem Panc quod in solo non benc vivit homo.
iiulla quiverunt adversa niovere, licet concussus el Sed virlttte magis verbi mens pascilur, cx quo
jacfaius sit molesliis aeerbis,. conlendii jugiter vir- Pcrpctuw tucis gattdia vita capit.
tutum gradibuspolorum scandere regna. Novitenim Insomnes nocies hic ~°*dticcre sepc svcius,
quod felicem franquilia non facianl, verum mens Pttlsabat cceli pclibus uslru piis.
sibi bene conscia.qiianto magis alferitur, tanlo am- Pervigili cv.ra forles aplabat liabenns.
plius splcndescit. Gaudia quoque hibrici secuii quo Spirittti cogcns menbra subacia dare,.
inagis vernando m pollenl et amplis se spaeiando Mundicia u.i cordis superoqmeurdo.rc calenles
irahuiii incessibiis, hoc amplias nociis lartarece Arccrct flammas, carnis ab igne dalas.
subeuiit penetralia, sublaioque luniine ruunt rooiie Uique animus cwlo jugiler sitspcnsus inessel,
peiiiiiente peslifera. Sane patronum si.ij.ra memora- Ac lerris posiius jum sttper atla forel,
liini laiidcdignissimuiii cum clausuin sepia eoeuobi Cwlcslis vcrbi mcdilanicn in orc tenebut,
leiierenl absconditum roundo, verum vcrnanie po!o, Justiiinm esv.ricns, jiislitinm siliens.
ulpote sidus spleiidifluum, dicfis pariler ct actibus i. Ilis vivendi documeuiis non lantum initiatus,
j)ollens radiabatubique; roonachis ctiain cleiicoruin scd ad iilenitudineiii usque instilutus, vixit in clc-
conlionibus formam vilie super aslra ferenlis toiis ricalis ordinis hahitu quam poiciit laudabilius '"'.
nisibus celebs oslendebal, ei ad ccelesiis consortiuin Sed quia ipse Doroinus pars hercdilatis est clericis
Hierusalero de noctis valle" vocatos, quo virtulum sccundum n.onien suum (892) in sorlem Domini ele-
gr-adibus lucis scandere itinera certarenl, raullis clis, ambicbat sagaciter, ul.funes jiercdilalis caderent
roodis horlabalur. Talium siquidem floiibus redi- sibi in jirfficlaris. Ideo proficiens de virlute in virtu-
iniius sludiorum vilce pcrhcnnis scmina humana- tcm, de canonicse.regulce gradu ad moiiaehicce vitm
rum mentinm serens prcecordiis, imiumerabiles ho- asceiidit.sublknitalem. Ubi non alitcr vixit quam
miiium phalangcs propriis instituens cxemplis, noxia P aiios vivere docuit; quos suo exemjilo ad cjusdem
raundi despicere ci salubre vivendi propositum do- propositi jiiguin s;iscipiendum aitraxit, scicnsjuxta
cuit adire. . . dominicam voccni, quia qiti dominica mandata sot-
5. IIvccde rudimentis vitse el conversionis Eiluini vit et alios nc solvanl docct, minimtts in recjno ccelo-
abbatis supradicfus scriptor in ipso ralionis jirocmio rumvocarihabel (Matth.\, 19). Quapropter bona et
jier aniicipationem deckimavit, tcinpus quoqtie qiiaii- agendo cl doeendo roagnus in rcgno coclorum, in
tlo claiiiii in lextus sui liroine stalim insinuavit, el prfesenli scilicel aicclesia, merito csl vocaius. Tam
virtutem aetuum cjus ilerando apcrtius cpnfirniavii; niullijilici morum honestale usqucquaque comnien-
iia exorsus : daius, habebatur cunclis revercndus et.Dei timorem
Oltonis fiiil ctd tsmpus hic rcgis in aulu,.. appetentilms per omnia imilandus. Mullieliara quos
Tcrrigenis speculum, Ittx et imacjoDei secularis ado.nakaf potentia euni clignurajudicabant
Asl ubi devolus fidei sumpsil docnmcnlu,. sua ainicitia, pro.eocjuod in illo cminebat sanclila-
Sincero Dominum cordc scqui"studuit. lis reverentia, consilii vigebat prudcntia, et animas
Qiiatn palicns cl quam dulcis quaniumque bcnignus Deo lucrandi singularis ei.divinitus collata erat gra-
Jugiier cxiilcrit, quis memorarc queal ? tia. Cui iiiier c;ctera hoc quoque addidit dispensatio
Nam placidv.s degens lenibal corda furentitm [} divina, ul nohilissimi apud sectilum ct devofissimi
Inmores pacis cle feritute vocuns. apud Deum Vucliperti fruerctur amicilia, ila utmu-
Alioqitio blandus, mira graviiate inodcsltts, iiirc kariiatis inter se indivisibili conjuiicti glutino,
iYoHaspcr, non trv.x, non viotenttts crat. uiium velleiit et unum nolleni in Domino, et ubi
-Milis erut cunclis,.suavis, pius ulquc benignus. lain pia eiat unanimilalis inspiralio, nulla prorsus
Gratus, blandiloquus compnliensqiicbonus. jjoleral suhrcpcre conlrariefatis conspiratio. Sed
Qucm mcsium vidit, qnem trisicm qiicinqiiedolcntcni, pi-ofecio crede! ai mulluin decsse sibi, cum ipse
Affeciu palris sitbvenieliat ei, so!us refraxeiit pedem a vaniialc seculi, quodadhuc
Afftttu dulci mercntiu peciora muiccns. jiars alle)'a anima; su;e, piissinius scilicet V/icbper-
Angorcm pressii Tr;i.gaitdin lccta ciedil. lus here:'Ct inlixus in liroo nniiidaiii proftindi. Cu-
VARL^ LECTIGNES.
"" ern. c corr. rcc manus. '•''" primo
expressit? 7C6 binc corr. bic. ''' Laudaliiiis corr ul in icxtu..
NOTiE.
;K92) Scil. KV^V-
!if:9 SIGEBERTI GEMBLACENSIS fiflO
pier.s ergo stipraclicto amico suo Wichpeiio veraci- A Otlo cihinn fuvenle clementia rex Lolnaricnsium et
tor cl perpctualiler frui in Domino, tolo. "nieiiiisar- lrancitjenum. Quidquid Germuncnsium sub imperii
del.iiiidesidcrio, u( eum posset lucrari Doinino, ct noslri ditionc ac rcligionis Dei nulu a vencrabilsbus
omnem grniiam aroicitire, qua apud animura ejus ac Dci limorctiis agiliir viris, raium ducimus noslris
tani efficaciterpolerat, ad salutero animre illitis con- corroborari asscrlionibus, scilicet v.t nostra firmilale
vertere gcsliebai. Ncc prius destitit, quam cum ac. dafcnsionnc vulenm contra infcstanlium incttrsus
aiiius iitfixui.nin I.acu-niiserire mundanre et lu.fo se- 712 tv.eri. Quaproptcr agnoscul fidelium conventus-,
cularis potenli;e, forliter injccla manu extraxil, ei cptodqvidum Wichperttis nontine, a sccuiaribus liujtts
ymimm novum divinrc lau-dationis in os ejiisimmi- vila?tvmullibus recedcns, contempnens irunsitoriu v.t
sil. Deinde ctjara inlotius vitre su;etenoi'eexequeiido connnutctretwicrna, vertit se ud monnsticw regulam
slrenuus ei fuit eruditor, fitlus cl circumspeclus viiw sincero mcnlis cogitans a/fcctu, qualitcra semci-
coiisiliator, el proroplus in rerum oporlunilale ipso, proul possibitilus sibi adesset, deificccmajestu-
atijufoi'. Hoc denique incentore hasilicam Deo el lis cntgincntarctvr fumululus, consirv.crc basilieam.
sanclo Pclro sancioque Exupcrio redificavit, officinas »io.iiconiit in loco Gemblausdicto in lionore scnicli
clauslris moiiachicre religionis 7CBcompelenles re- snlvuloris domini nostrIJc.su Chrisli. Tulis ercjodc-
diPieavil,.rcs suas hcreditario jurc Dco delegavit. sidcrii karissimum nepotem suum, Wichpertttm prw-
Jratres ad juge Dei fainulicium idoneos inibi con- fiitum, culore succendi conspicienscivinsttn Gisla no-
grcgavii, seque suosqtie suaque oronia atl ejiis nu- minutn, prcesidio conslructionis cjusdem Gemblttu-
tuni obedientcr ordinavif. Pcrpeiidcns ilaque prrc- censis cccnobiires eidem ncpoti sv.u legali tradilione
ialus YVichpertus hunc viniin suis lemporibus a Dco contnlit hercditarias, qucis sibi vir sitits nomine Bo-
dcslinaluni ad aiiimas kicrandas, el bcne expeiius thingus impcnttii dolis cjralia, in comitatu scilicet
tlirigi a Domino.per omnia illitis vias, pro collalo Lomucensiuiqite Dctrnuensi,villcnnvideticetGemblntis
siiji coelitus. subsidio incessanies Divinitati agcliat cv.momnibus ad cctndempertinentibus. In codemqite
gratias. Undc salubri direclus consilio, iotum se pugo vitlam Bufiois dictain cnm appendiliis sttis. Et
ejus snbmisit roagistcrio, eumqtie abbalem delegit. in villu Asnatcjin quicquid ipse jttre tenttit vcl Iti qttos
el prrefecii sibi fralruroque suorura collegio, ul, omni propriis hic notare studuimns nominibtts : Roberitts
mundanrc soilicitudinis onere deposilo, ipse secu- videlicei, Angerus, Fttlcoldiis, Emmo , ilericindis,
rius el inlenlius coiitcmjilaiivrc vilre invigilarcl jiro- prceter dimidium mansum qitod sorori sna; pro salute
posilo.. conttilil ctniinwsvw. Ei apud cundem pagum villam
5. llaque vir vitre mcmorakilis Erluinus 7CSnon r Satvenerias cum inibi aspicientibus,ttnumquemansum
bonorem.sed orois suscipicns monasllci regiminis, quod emit vocnbulo Rttoz, alteruinqiie mansttm fisca-
co. fervcntius. ccepit.insudare regularis discijdinai lem in ioco qv.idiciiur Vilers nntiqititus appendenlem
stiidiis, quo sciebal se Deo rafionem reddituruin, ad altare sanc.liPetri principis apostolorum. Simili-
iion lantum de suis,. sed etiam de sibi subjeclorum ter in pacjoAsbain (895) apv.dviilutn Herincs munsuni
i:alioeiniis..Decirjus vitre insinuando slatu,non opus unuin, cjitodRothingus et conjunx ejtts emerunt. Vilw
est agere roulto verbdruin ambilu, de quo. conslat denique tnonaslicw normam pio mttltiplicure cernens
non alia egisse nisi. qure.jvlacita essenl in veri judi- iniuilupiissima Gisla sttpra memoratu, verwfidei clivi-
cis conspeclu. Ncc dubium qui. tam graluite 71° nilvs urdore succcnsa, dcdil amaniissimo nepoti stto.
Deo placebal pro_bonreinlentionis oculo, quod eliaro Vichperlocrcbro memoratoomnia stib ea dqlionequic-
Dci amatoribus jriacuerit pro bonrc actionis sfudio ; qttid prwfattts vir Roihincjvs dolis gratiu lecjnliter
clqui bonis erat amaliis.cf revereiidus,. non mirum donaverat in comitatti Wastenaco , villns sciticet
quod contrariis .'" Deo erai suspeclus ct conlra- Naslci et Corbeis, et Avoncttrt, el Curceles munsum-
rkis. Interius. ergo animarum consulens saluli, ex- qve ttntim ad curtem Bomenei diclctm,villamque Mo-
i,?rius aulem corporum infendens usui, u.l prudens lins vociialam silvctmqiteBoisolgis vocitatam , et
ol fidelis paterfamilias utriuscjue horainis prospi- D villam Ailanl et Urei. El tnansttm ttnum in vitla Ai-
ciebat utilitali. Qcii sciens insolentiam secularis po- lani. El motcndinumunitm svper puvivm Fontlaine
fciilice solere adversari recelesia.sticre quieti, oiiinia in comilutuLuxensis.El ctibctnnm quendum in civi-
qure beaius YVichpertuslegali leslamento delegave- tale Sens nuncupalu, pcr annos solvcnlem singulos
ral coinraissrc sibi recclesi;e Dci, imperialis ct apo- 50 solidos nuntmorum.El curtcm llerhardi ct Cadc-
siiolicre manus astipuLalioiie fecit perpetualiter cor- railu. Similitcr in comilatu Stampais villctmMaisons
roborari.. Quas caiias 11011 pigcai bic inserere, ut eas dictam, et viilum Algcldi. Gisln posi Itwcsttpra sepius.
lenaciter poslcrorum commendemu.snieinoiiie. Im- iuemor.alttdivinw inspiralionis in ea macjis uc magis
jieriaHs ergo carta est liujusrao.ii : crcscentc ciementin monuchorum mulliplicare videns
6. In nomine domiui Dei ct Sulvuloris cctant. culervam, scque dicino. mancipans obseauio, dedii
YARkE LECTIONES.
705 s "iam crusuin est. 7fl;'Elluinus c. 710 aratniio corr. cratnile c. '" confraritis. 7U i.n vimarg..
"
ndd.
NOT.-E.
(893) Haskmio,
 001 GESTA ABBATIM GEMI5LACENSIUM. 602
eiicm, prcsler ea quw jam sitpra notavhnus, ex pro- A condilasunl honore salveniur; Deoque famulanles ab
pria Herediiate in comitalu vidclicet Maisou, in villa omni prolegantur adversilale, mtliusque nobis succe-
quw dicitur Masuic, quandam terrw purlem, cotnpli- dens rex in wternum dliquod audeat ex eodem loco
cemque naviutn per annos solventem singulos quinque expeiere servitiwn prwtcr munia oralionum, ab om-
solidos denariorum: In eodemqtte comilalu villam nique subjectionis excttssus onere''1'*regttm perpettta
quw dicitur Bietiine in qua habetur wcclesia, me- firmelur tttitione; nec quovis modo aliquis episcoptts
dietaie quidem noslra , mansus indominicalus, mo- in cujtts diocesi idem exisiit locus aliquam vim contra
.lendiniim, camba, capluraque piscium. In comitalu voluntatem abbalis habeat, nec synodttm peruyere, nec
vero Ilewers viilam Molivort diclam cttm inibi perti- ullam omnino rem exornare, nisi tanlummodo mona-
nenlibus, ac in quadain vitla ejusdem comitatus Ber- chos ejusdem abbatis ordinare; post morlemque'il'i
gant vocilalam super fiuvittm Rim vineam obtimam. ejus accersilus juxla regulam suncli Benedicli consi-
Domnus interea prwfaitts Wiclipertus de palernis vel lio moiiachorum cwterorttmque conprovincialium no-
malernis rebussibi jttre hereditatis legalcs faciens mcn Dei timentium, imperioqiie regis elcctum benedi-
traditiones, dedit quicquid jurium visus est habere cat abbatem; sicque mllitts muneris accepto servitio
extra fralrum suorum societatem sub nomine Dei et prwter constiiutam prwbendam panis sancli Salvuto-
Salvaioris nostri sanclique Pctri regni ccelorttm cla- K ris, ad statum redeat propriw.sedis. El quia sub no-
viyeri, fratribus in codem loco Gcinblaus sttb rcgulari stra consislit dilione, annuimus abbati canceltarium
vivenlibus disciplina, quos ibidem Dei coadunaverat sibi constituere quemcumque voltteril ex suis. Simili-
miserulione, in comitatu scilicet Breibanl in loco Me- ler mercalum, percussuram monetw, matheriam'!1(i;.
lin wcclesiam, mansum indominicatum citm appcn- Nec per gyrum ipsitis abbathiwquislibelcomes sive
ditiis suis, cambam, molendinuin, et culturatn Ar- legatus dominicus ulla utatur potestute siJte permis-
mtlplti. Et deccm mansos de Lietzinis, quos plio stto sioiie abbatis et advocati. Isdemque loctts absolutus
Imrissimo Wichpefto mater solummodo cum fraire sit ab omni theloneo;.ncc ih civiiate, nec in castello,
suo Oilboldo legatiter tradidit. El unam insutam in nec in villa, ncc snper aqaas, nec in pontibus, necin
eadem villa. El apud eundem pagum mcdietalemvil- ultitis imperii riostri loco iributttm solvanl. El liujus-
Iw Puliau, medieialemque Beurcne. In comilaiuque modi per succedentia tempqra locusilte regum tuea-
Damuensi medietalem villw Curtils dictw, ac medie- tur rcgimine ac defcnsione, ut et nos ei succedentes
latem villw Walahamdictw, medielalemqueWasmont reges eorum protegamur oratione. Porro hoc uti ma-
in pago Asbain. Siquidem et in hoc habttit dociorem neal ratum et per succedentia iempora inconvulsum,
ei palronum qttendam venerabilem virum Erluinum,
r anuli nostri impressione sigillari jussimus ac munu
quiel ipsecanonicam, quo vivebal; regulani averiil ad tioslra sublus, firmavimus.
monaslicam vitam. Ipsum prorsus is prwfalus Wi- Signttm dom (L. M.) ni Oltonis serenissimi regis.
chperius posl wdificalum wcclesiam et offwinas Brun cancellarius ad vicem Fridurici archicapellani
clausiri, qttas simttl consiruxerant, sibi clecjil abba- recognovi.
tem, et se cum omnibus quos acccrsieral mo- Duiai% Kat. Oclobris. Actum anno incarnationis
nachis conunisil regendum, illi poiitis se quam Domini 916. indictione l. 717anno domni Ottonis 11.,
sibimel ipsi credens. Igiiur quia bonis debe- Aclum in Leodio. (S. R.) (891).
mus amminiculari viris,' ut nostra valeanl titi- 7. Apostolicre autem aucloritalis carta haec est:
tione defendi, regia magnificentia ac virttttc nostra •j- Renecliclus episcopus servus servoruhi Dei liB-
ioboramus aucloritate, quicqnid ipsc contulil illi - religioso abbali venerabiti 7'9 monasterii saiicli salva-
wcclesiw videlicel in Gcmblaus, ac quicquid cxinde toris domini nostri Jesus Chrisli cic sqncli Petri no-.
venerabilium virorum largitione Deo fuerit annuente viter ibi conslituti, suisque successoribus in perpc-.
concessum, ul nullus infidelium vel aliquis ejtts here- tttum. Cum niugna nqbis soilicitudine insistit cum
dum aliqita iemeriiate infringere audeut, sed polius pro universis Dei wcclesiis ac piis locis invigilan-..
inconvnlsuni semper permaneal'1'. Habeant sanc po- I) ' t/«m7S0, tie
aliqtta necessitale jacluram sustineant3
testalem, sicul ipsi a nobis expetierunt, eligendi rccju- sed magis propriw utililatis stipendia consequanlur ;
larem vel in illo loco vel ubicumque eis melius visuni idco convenil nos tola pastoralis menlis inlegrilale
fuerit abbatem et advocalum, qtti inibi ddlas res lege eorundem venerabilium locorum muxime inlegritalein.
delineat nostra vel comilum noslrorum defensione. el stabilitatcm procurare, elseduleeorumutilitalibus.
Quibus eodem jussionis mew imperio faciendi castel- subsidia illic conferre, ut Deo nostro omnipotenli id
lum concedalur polestas, a falsis qualinus christia- quod pro ejtts sancli nominis honore etiam ad laudeni
nis vel pctgahis pignora scinctorum quw inibi digno aique gloriam ejus divinw maicstatis cum venerabi-.
YARLE LECTIONES.
713maneat corr. (i honore corr. onere. 716.morlem corr. 71Crcc.manusadd.: fa-
717 perm. morfemque.
eiendi.. alia manu in ioco raso. 7iSIN PERPETUUM primum scripta deinde erasa. '". ita c. "° in
transpunctum.
mTA:.
(891) Diploma ifa scribitur ut' aullieiiucuiri prcc oculis fuisse vidcatur. JMonograniiiia. cl sigiium re-
eognilionis niinio -scripla suiil. -
095 SIGEBEHTI GEMBLACENSIS Cfii
libus nos ccrliim csl 'conlulissc locis sit acceptabile, A ribv.s mcrcatns wlerna, ctjii quee Dco erant placita.
nobisquc ab cjns locvplelisstmn misericordia digna Siquidem jv.sstt illustrissimi abbatis sui Eiiuini, c.u-
Inijtismodi pii opcris in sidereis conferalur urcibus jus locum onincm svb rcgimine comnicndaral Jprecio
remuneratio. Igitttr quia'- 1 poslutuiis a nobis qua- wcclesiaslicoimpelravil in payo Masau, medictmpar-
linus pro Dei omnipolentis amore ac clomni Oiionis lem wcclesiw qnam non tcncbcti''". Ernt enim ipsa
prwcellenlissimi imperaloris nostrique dilecti filii cdes sttpradicia commv.nis inier locnm nostrum el
concederemtis alqitc confirmarcmus vobis prwdiditm quendam nobilcm virum Lanibcrtum. Acceplo crgo
monasieriv.m in honore suncti Sulvatoris ac sancli prccio, tt! supru diximtts, idem Deo sacraius conlttlit
Pctri conslructum, cum omnibus rcbus mobilibus prelium cl cxpctiil parlcm rcsiduam icntpli videnle
cilque immobilibiis quw sub eodem monasterio iutja- filio ejus Ansfrido. .\am iclcm Lanibcrtus advocato
cere ac pertinere videnlur, lam munsis q.ucim etiuin cntn trudidit, cttp.te itct consoiidttvil, tti peniius in
caslris rillis utqus casalibtts, lam qui prwsentes sv.ut cvum non possit tnttiuri. Sed nc ipsa ccmmtttntio
quumqtte eliam ttsquc in fincm esse debebunl, posiio auferreiar in evutn. ipsius Lantberii in cartula
in loco qui vocci.ur Gcmbtaos, concedimus alquecon- cxinde peracln imposait srgnum.
firmamits ctposlolica auctorilate tti dc ulio monasle- R 9. Carfa de prredio in villa Dorn.' onod Fulqiiimis
rio abbas ibi non constiliiaiur, sctl ipsi servi Dci se- quidam sancto Pctro. tradidil, ct.ad niemoriaro po-
cundtim regulam sancli Bcnedicti viventesex sua pro- sferorum litfeiis exaraii causani ij>sam fecit. Quis--
pria congregalione poteslatem eligcndi abbatem Ita- quis bene possidcnt res in prcsscnti sceuto ndquisilns,.
beant. Abbasprivilegiis sedis dposioiicteinfv.lis deco- ille ttlique oplimc possidcl, qui de lcrrcnisuc, caducis .
retttr, tit sttb jurisdiclione sanciw nostrce citi Ueo sibi. mercatur cecrna. Quam ob rem cgo in Dei no-
ctuctoredcservimus wcclesiw consiiitttum nultius nl- miue Fulquintts cvm consilio vel sttctsu bcnignissimii
terius ecclesiw jurisdicionihts subniittalur, el ideo- Faraberti episcopipro sulttte nnimw iicalw tnentoriw
cujusiibel wcclesiw episcopum in prtefato moncislsrio Richarii episcopi,ipsiv.s elictm Faraberli, pro salute
dicionis quamlibet habcrc uuclqritatem prohibemv.s, nichilominus animce mew filiorumqne ac frntrvni
nisi taiitum beneciicendihtibeal licenliani; slatucnles meprum, sive quoqtie gratitt Oilw salulis trad.o et
aposloiic.a ccnsura alqttc anctorilate bcali Pelri ctpo- perpeluatiter tribv.o wcclesiw sanctw Dci genilricis .
siolorttm principis, sub divini jitdicii oblestationeac Mariw beaiique Pelri apostoli apostoiorum principis
vctlidis alcjue alroiioribus unalhcmalis interclictioni- ctiqnesancti Exnperii, in loco vocabulo Geinblcnts
bus, ul nuitus timquctmnosirorum successorum ponti- ubi prwesse dinosciiur illuslris abbas Ellitinus'''2'*
ficum vcl alia parva magnuqitepersona, aliqitid dcrc- Q qttoddam juris mci prcvdium in pacjo Braimhant in-
bus vel possessionibus ad idem pcrlineniibtts mona- lcico qui dicilvr Dorp cutn dimidia wcclesia, et cum-
sierium aufcrrc vet alienare prwsnmal. Siquis uv.lem, una camba, ct scdecim mansis, et cum quodam Ito-
quod non credimus, ncfnrio ausu pctrvctmagnaqucper- mine nomine Iser, scn cum omnibus ibidcm aspicicn--
sona conlra hoc noslrutn itposiolicum privitegium libtts, cuin domibus et wdificiis, campis, tcrris tam
ugere iemptaverit, sciat se av.ulheinulis vinculo essc cttltis quain inculiis, silvis, pratis, pasctiis communi-
innodatttm, ac a rcgno Dci ulieniim ac.cum omnibv.s bus et perviis, aquis aquurumve decursibus, mobili--
impiis wtcrno incendii supplicio coudcmpnnlvin. Al bns et iinmobilibvs, prccsidiis, peculiis, omniu et cx,
vero cjui obscrvalor exliieri! prwceiiti, graiiain ac omnibus quicqtiid in ipso loco noslru videtur posscs- -
misericordiam vitamquc wlernam a misericordissimo sio vcl dominniio, rem exqitisiium et inexquisitam,..
domino Deo multipliciter cousequtititr. Scriptum per lo'.ttm el ctd inlegrum lam cle cj/ot/o726qttam de com-
manttm Benifiicii noictrii regiouarii ttc. scriniurii pnrulo seu cle qttolibet uHrectuUt, ad nos ibidem dino-
sanctw Romanai ecclesiw, in tnense Muriio, indicione scitttr pencnissc, de nostro jttre c! dominttlione jnm
undecima. Bcnc valcte f Daltim 8. Katendas Apri- dicto monastcrio pcr hanc cartutam donationis sive
lis per nianus Sicphuni episcopi ac bibliotltccarii per fcstttcam utqtte andclagttm ad opus sandorum,
sunclca scdis apostolicce, anno poniificaitts donini D quorum meniioncm suprci feciinus a die prcesentt do--
noslri Benedicli sanclissimi scptimi papw nono, im- namus, tradimusaiqiicpcrpettialiierin oiunibustrans-
perante domno noslro Otione a Dco coronato mttcjno firmamtts, ea vcro raiione tt! prwcepiores prwdicti.
ac pacifico imperatore anno 16° in mcnse supra monaslerii ctb hac dic lioc hubeant teneant caqtie pos-
scripto ac indicione itndccima (an. 988) tidcant, vel quicquid inde facere voluerinl liberam
8. Prrefalus construcior Geminelacensis ccenobii ac firmissimam Chrislo propitio in omnibus habeant-
cmit medietatem recclesire in viila Biciine. cujiis potestalcm. Et si quis dcinceps, qv.od fuiuntm esse
akerammedielatem, qure sua fucrat, nostr;e tradicie- non credo,si ego ipse.qvod absit, uut quisquam dc hc-
ral recclesirc, ut constal ex descripiionc nujus redibus meis scu quwlibet cxlerct persona quce eontra
cartre : hanc cartulam donationis vcnirc atti cahtmniare cam
t Aguoscal '-- quemcuinque Dei possidet tnnor, prwsumpserit, ci sc cxindc non sttbtraxe.rit, a timini-
qnia clomnusWiclincrivs Dco dcdiius, amissis secula- hvs snnc.lwDci wcclesiw cxcommuuicttlus el divisus
YAUk/ELECTIO.NES.
751in loco raso. 7" '" a'.itv nonnullw voccs. '' lia c-.
g jam crusiim csi. nianu rccenti illitum, u! el
%-"-allodio sv.pcrscripto^yzi alodo c.
 605 . GESTA ABBATUMGEMBLACENSSUM. 606
exislat, elinsuperin die tremendi judicii propter hoc A quandam villam nomine Solheiam. Diripiens euim
rationem reddat. Conlra quem vero calumpniam in- eam redtlidit Bosoni, dans ei in. augmeiitum sui
tttlerit, auri uncias 100, argenti vero libras 500 sceleris hinos viros prrclihati loci, Franconem vide-
coactus exsolvat, et quodrepetil nullo modo evihdicare licct et Huboldum, qui subslanliam auferenles, ac-
prwvaleal: Sed prwscns hwc donalio tneis, et me ro- cejiere non minimam prajdam boum videlicet et
gante,. bonorum hominnm manibus roborata, quorum vaccarum, porcorum quoque numero 100, absque
nomina vei signa subier lenentur insertd, stipuld- capris et ovibus, apibus et satis terrre, unde nunie-.
tione subnixa diulurnum tentpus maneal inconvulsa. rus funditus ignoratur. Ilac ergo insistente causa
Signum Goderanni advocali. Signum Fulquihi et venerabilis abbas Eiiuinus rector in loco degentium
reliquorum. Otto rex. Cuno dux. Faraberius epi- pnelibalo, clementiam serenissimi adiit regis in
scopus. Aletrannus cancellarius. - nutu sedis ejus Frariconefort vocato, et quod_per
10. Inter venerahilem abbatem Erluitium etquen- nefas amisit infandum, pei' fas ac regale sumpsit
dam Ermenfridum de commutatione possessionum mandatum; verum prredam ab infeslis arreplam
eonvenit, quse qualiter facta sit, carfa inde conscri- recipere valuit numquam. Pastorale ilaquc regimen
pla osteudit. ajcclesire Tungressis 725 obtinebat Baltlricus tunc
In nomine sctnctmet individuw Trinitatis ac Sal- temporis, advocati ycro officium in crehro raenio-
vatoris totius mundi.. Quicquid cerniiur minucndum ralo loco Gemktiiccnsi gerebat. Ansfrjdus consan-
quod econtra recipitur in augmentum, nulltim facit guineus senioris nostri Wichperti.
detrimcntum, immo mugnutn animw generat entdtu- 12. De hac villa Solheia fecit idem venerabilis
menttim. Placuit inter venerabilem sanctw Gemblo- abbas Erluinus prreslalioi:em cum Goderanno, ul
censis wccclesice abbatem nomine Ertuinum, nec non moiistrat hujus carlre subscriptio :.
ct quendam fidelem Christi vocabulo Ermenfridum, Verus anwr juhctos quos conlinct alque globatos,
mvtare quasdam res viter se, quod ita ct feccrunl. Numinc divino Chrislus conservet ubique.
Idcirco omnibus sanctw Dei wcclesiceftdetibus notum Qnisquis ercjofrttctus dulcedinis el amoris inviclabi-
sit, quod suprudictiis abbas Erluinits quaiulam wc- les illibatosque cjestit habere jure stti beneficii a Deo
clesiam in villa quw nuncttpalur Agioniscurla dedit sibi dali, prout possibililas expetil hoc ipsum ceriet
firma stabititale supradiclo fideli Cltrisli Ermenfricle augere. Nam dare ct accipcre ul scripturw asserlfo-
propler vitlam qttce ctdjacel in comitalu Asbunio, nibus comprobatur, gratissimuin necnon et plccatis-
quwque ab incelentibtts vocalur Stcria-monlicula. De simum consiai. Cvins rci veritatem cerlitm esse ce-
qiia villa quatuor quidem mansos pfopter snpra-. .- gnosccnles, dccrevertint intcr se venerabilis Erluinus
diclam cccclesiani, el unum pro salule aniinn Gemblocensis cwnobii abbas, el inclittts vir quidam
suw, tresque propter octo tibras argenli, sub testi- Goderannns loci prwdicli - exians advocatus, res
btts firmissimis tradidil sancto Pelro aposlolorttni qiiasdam prwstalionis auctorilate condonare; qnod
onmittm principi sanctoque Exttperio marttjri glo- et fccerunt vinculo utique non nwdicw dilcclienis
riosoin jam diclo monastcrio Gcmbiaus, cum omui- conexi. Poslulatione siquidem nobitis viri Godcranni
bus ad eundem loCum pertinentibtts, famutis videli- dcdit illi mcmorulus abbas viitam Solejam nnncupa-
cel; cultuiis, silvis, terris, Ciillis et incttltis, pratis, ixm in comilalu Darnuensi cnnt omnibus ad ipso.m
aquis aquantmque dccursibus. Ilanc aulem comtnti- periinenlibns, mansum videlicel indominicatiim, wc-
taiionem supradictus -abbcts Etiuinus el compalcr clesicim absqv.c telluris famulaiu ct nttsquum sub-
suus Ermenfridus cttm uxore stta Rcinsede co lenore jcctam, molendinum qnoquc ei cur.tbam. /Ecdcsia.
fcccrunl, ui si quis aliquando, diabolo suadcntc, hanc hwc singutos per annos eulogias binas, id esi s.exia-
volueiil nosirw mulctlionis destruere curtulam, ana- rios vini duos, gallqs gallinacios dttos, el modium
lltcmatizatus cum omni malediclione et cxcommuiti- avcnw ttnum reddit. Molendinum modios 20 inter
atltis sit, nki ante solis occasum ad penitenliam re- annonam et bracis, camba qttoque per annum inle
versus ingemtteril ob culpam.suw malw intentionis. [}grum eininas sicerw 100. Terrw nihilominus arabilis
Actttmin villa Nmnuto 5. Ictus Apritis 901 unno bontiarios 67, pralorum ampliiudinem non modicam,
incarnalionis Domini, indictione 1, regnante piissimo piscaliones aquarnm cum decursibus eantm, silvam
recjeOlionc. Otlo rex. Cvno dux. Faraberius cpisco- ad porcos ducenios sa/jinandos, cttni cxilibus cl rcdi-
pus. Rotberlus conies. Aletrannus cancellariiis. 'ibtts, fumiliam quoque ad locnni prwdiclum perii-
ll.Tllo terapore Brunone archiepiscopo uieriuo nentem, omnes nttmcrb 12, qiiorum etiam quidam
rVatre Oitonis regis prrevisore regni Lothariensium, sun! ad omne servitium perlinenies. Quodsi ab hac
deerat dux, sed in loco ducis regnabal antichristus iecjeserviiuiis subirctlicrc sc pci missum fuerit, dcna-
contrarius Deo et bonis hominibus. Cu.no videlicet rios 12 singulis solrcre debent annis. IIwc dutio
jjersecuior suromi regis in rege suo Ottone quem prarcclleniissimi ac Dco digni abbalis Eriuini.
clegit. Nempe nequaquam esl miranclum si perse- Cui ccontrct rcddidit illttslris vir Goderannus de
cutus est hominem regein, qui noii pertimuit ob- lerra arabili. ionunrios viginli, siham nihilomimu
EBterc rcgi ccelesti in loco Gemblaus, aufcrens ci ctd porcos trecentos saijintmdos. el quwque suhl ad
YARLE' '- CTIONES. .
726 lta c. Iqco Tungrcnsis,
G(J7 SIGEBERTI GEMBLACLNSiS GOS
ipsam infra ct exlra pe-riinentia. Immutatio iittqttc A . nullum referret, cura tainen agncola laboris su
prwsiationis httjus eo pcractu csi lenore, ut quaitdiu fiiicluin non perderct.
advixerii prafalus Goderannus illnsiris, quw prw- 15. Cum ergo, ut dicfuni esi, lanta eflerarcti;
siilit el quw rccepit teneat ct possideat sub tcriia insania, sancto tamen viro se subinillebat, et ul
manit, uxoris snw videlicel Adeiendis, et filii soium- ciltiini sanchc reiigionis exercerei in omrii loco di-
tnodo unius Ermenfridi. Post quoruin trium dcftin- lioiiis sure ei permiserat. Unde cominisil ci mona«
ctionis diem, loco supcritts memoralo ttlrwque tleve- slerium sancti Yinccniii in loco Sonegias dicio, u!i
niunt partes, el jure finelcntis teneut. Ex pctrte vcro eleriealis ordinis regula vigere debebal, ut ihi mo
quorumtibet horitm nc uliquo modo hcucpervugetitrel nacliicre vilre ordincm instiluerat. Sed id iniportu-
iufrungalur prceslalio, iestimonio roborutiim est bo- nitate rei el temporis infectuin remansil. Preposi
iiorum vironim. lurain ctiam Lobiensis abbatire ejus comraisit ma-
Aciuin in Gemblaus cmnobio, r.nno incctrnalionis nibus, ut quanto sibi adhcrebal familiaritis, tanto
Domini 961, intlicionc 11, imperii vero domni Otlo- sibi deserviret fidelius, ei quanto eral rcligiosior,
lanto ad fralres ejus loci regulariler gubernandos
nis anno sccundu.
esset intentior. Quod quia invitis fratribus factuni
15. Sed ad proposilum operis redearous, el qua- B
crat, fralrum unaniniilafi salis disjilicebal, qui pcr
lcs et quanlas jierseeutiones suslinuerii vir
religio- facilitalcm prelatorum licentia illiciia deleiiorali,
sus Erluinus, qui eliam niaiiyrium pro Dei amorc
subire erat jiaraf.is, paucis aperiarous. Quotl jilerique etiam gloriantes ex nobililale sectilari, ct
qui- ex personartim accepiione magis quam cx rcligionis
dcin Fulquinus abbas non lacuit in libello
queni sanclilate rein omnem estimarc assueli 7S0, egre
de geslis abbalura Lobiensium scripsil, sed qua ferelanl illuro ex huniili condilione et ex alio loco
iiiteiitione .scripscrit si quis diligcnler inspexcrit, sihi prcfeni, et grave et intolcrabilo eis vidcbatur a
j)Iane intellegere poferil quod verilalera quideni rei foi-titudine morum suoruni acl normam regularis
gestre digesseril, causain iamei) rci raagis ex molu vilre (am subilo per illum revocari. Profccfo si re-
animi quam ex vero inferpretatus sil. rum coiivcnieiitia inspiciatur, non nimis uiiiiindum
11. Is Erluinus oiiiiiiuni bonoruro amicitia di- videhiiur quod fratresquiperrcinissionem pastoralis
gnus, ulpole in ea adquirenda utilitcr idoneusci in sollicitudinis perlotannos a disciplinaregularidesci-
conservanda fideliter inclustrius, singtilari amicitia verant, tam difficullcr ad rcclitudinera vilre reduci
confederatus erat Raginero comki, qui ob jiroceri- polerant. Non, inquam, mirum, si lenitalis dissolutio
tatein corporis cognominabatur Longicolius, qui _ eos effrei;averat,quibus perannos j)lus 90 ntilla abba-
nobilitate ct polentia clarus, tunc teropoils princi- turo regularium palernilas excuhaverat, sed mercen-
pabalur Ilagiiioensihus 7". Ilic primi Baldrici Leodi- narii ct qui non erant pastores, quorum non erant
ceusium episcopi avuncnlus fuit, ct quia sua po- ovcs projirire, dominicum ovile dissipaveranl, dum
tcnfia in oinnibus nepoii suo episcopo patrocinaba- qure sua et non qure Dei erant qurerentcs, omnia
tur, abbaiiaro Lobiensem in beneficio accepit. Et venalia habebani, el in recclesia Dei coluniuas, id
iiiirum in moduni qui secularis potentire tyraniiide. est gratias Spiritus sancti, vendentcs, domum Dei
ioli imperio formidolosus'eral, vencrabilis Erluinii speluiicain latronum effeceraiit. Quod malum in ca-
anoniiis salubribus libenler obediebat ei audilo eo, put illorum redundasse creditur, cjui ut mali pa-
inulla faciebat, ulei convenienter illutl aptari pos- -sfores lacle oviiim Dei inpinguati, lanis eorum v'e-
sil quod Isaias vaiicinalus ait : Leo quasi bos paleas; sliti, vilipendebant abigere lupos ab ovili Chrisli, et
coincdct;et delectubiiur injnns ab ttbere super fora- quasi canes muli non valcnies latrare, aninias sub-
piinc ctspidis; el incaverna reguli qv.i ablactaitts''^ ' jectorum patiebaniur inleiire. Quis eniro non exe-
fueril mittct mtinum sttam (Isa. xi, 7)72S.Mirum in- cref.ir? quis, inquaro, non abonlinelur, quod lanta
rjuam erat, qnod ctinies polcns, qui foiiiltidine sua( incuria, ne dicam avaritia, animos episcoporum in-
.quasi leo cunclos terrebal, paleas verbi Dei suki D cesseril, quod ab anno Domini 865, quo odibilis
maiiu pauperis Ciirisli comedebat; et qui quasi as- Deo Hubeiius dux, fraicr rcginre Tietbergre, fugato
j)is ci regulus oronia depopulari solilus erat, in cjus; Hartpeiio abbate, abbaliam Lobicnsem invasil, us-
caveiua, id esi in cordis ejus conscientia, roanum{ que ad aniiuni Domini 955, quo Baldricus expulso
suam mittebat iste qui malilia puer craf, et a laclc; Ralhcrio calliedram recclesire Leodicensis accepit,
iiiuncianre dulcedinis ablaclatus erat. Cum ergo se- locus ille tanlre bacleniis nobiliiafis et religionis
nien verbi Dei in corde cj;;s quasi supra petram.vel1 honore insignis sinc abbalis prelatione perduravit?
supra spinas caderef, conlingehal secundum Dominii Nam poslquam predictus Hubertus abbas et dux
sententiam, ul illud ctim gaudio quidero suscipercl;• jusio Dei judicio in bello exlinclus inieriit, Franco
sedquiaradicemkaritatis noii h'abebaf,duinadtciiipus _ qni ei in regiroine successit, ef ipse poslinoduni ej)i-
crederet7S 9 et in lempore tempfationis recedcrcl, ai scopiis factus, abbafiara Labiensem subdi juri epi-
curis el divitiis scculi sufioealo seriiine frucluml scopii Lcodicensis cx munificenlia impcraloris Ar-
YARkE LECTIONES.
''" i!0 dclctitnt. 7S';jam abbtalus manu poslcriori. 7" hio litlcra una atf " "'""-" "" asucil c-
 609 • - GESTA A8BATUM GF.MBLACENSiUM. CiO
iiulfi impetravit, et post eum Stcphanus, inde Bi- A bc-Uione,si tradita venerabili viro aniinarum cura
ibarius, post euni Uhogo el Farabertus, omnes, in- sub. abbatis nomine Cbristi vices illum in monaste-
quam, istidum magnis abbatire reditibus carere no- rio viderent agcre, communicato cOnsilio cum Bai-
lebant et propcsiluras quas sub nomine et merito drico episcopo et Cameracensis diocesis praisule,
Vbedientke religiosis et limoratis viiis ccmmiltere quem prius honoraverat sub majoris prepositi r.o-
debebant, quasi rusticanas villicaliones 7M annua- mine, ahhatis ei curam et proyidentiam non tinmit
'
iira precio dahant et adimebant, omnia divisa ct coramittere. Qurc res secus ac ratus eral accidil.
iiumana ibi confuderant, omnia sancta et profana Unde euim credidit se73a.sopire odii cl inimicitire
. promiscua baheri fecerant, et ila miserabili modo flammas, inde riiajores et peilculosiores aluit niali
qure sibi lucro essc putabant, ad animarum damna scintillas. Tandem ille ad abbalis locum promotus,
verli vilipendebant. Ubi cnim primo peeuniam qure- omnes preter paucosa monasterio eductos alium alia
rendam esse proponebaiur, scis. profeclo quia vir- dispersit. Quod quidem fecerat seeundum eorum
IES post nummos ponebatar. (UORAT.)Ubi nullus . .extimationem pro eo quod eos suspectos liabebat,
lionor virluli erat, qure spesbona esse poterat?Igi- nec vitsfesure satis creduliis erat, secundtim autem
tur fralres cum nollent ad eorrcctionis rectiludinem rei veritatem pro co ul in aliis locis paulalim asueti
15discijilitise
reverti, per omuia et in oinnibus adversabantur regularis jugo, a consuelre levilatis vani-
viri voluntali, clamantes et conquerentes late desuescerent aliquomodo. Sed nullo modo eos
' predicli
res suas ab eo prodige dilapidari ei subsiantiam mo- potuit vel Dei tiitior sulrjugare vel suo^eos amori
nasterii immoderale in obsoniis secularium persona- -applicare. Alii qui in loco erant residui, intelligen •
runi exstirpari, et maxime in servitio comitis Ra- tes nihil loci relictum esse sure desidire et consuelre
gineri. Hoc nomine pretegebanf culpam suam, ob- diu licentire, irritati ipsa desperationis acerhitate,
liti illam senlentiaro, qua sancius Benediclus nos non timuerunl eliam de cjus morle traclare. Ne
regulariler informat : anle omnia nc murmuralior.is longius .sermonem protraham, tres eoruni quibus
nialum qualicumque verbo aul slgno appareaf. Sed nobililatis vanitas et juvent» robur, propinquorum
vir Dei doctus in palicntia sua habeie aniiBain etiam assensus promptiorem ingesserai audaciam,
saam, seuto humilitatis etpatientire protectus, om- cum magno et salis gravi ordinis et professionis
jieih adversitatum sustinebat molesliam. Sed quanfa periculo dormitoriuni noctu aggrediuntur, ipsum
et qualia fiierint qr.re pertulerit, ex scriptis Fulquini exlrahunt', et protractum extra amhitum clauslii in-
abbatis intelligi poterit. Conligit instante vindemia- humane traciant, oculis privant, partem eliam lin-
rum tempore, conquerentibus de eo fiatribus ct tii- P guse ampuianl, non tamcri loquendi officio el usu
ste nescio quid confabulantibus, supervenire Erhii- euni privatit. Hoc actuin est 15. Kalendas Novem-
. num, querii tanta crede fustium multali sunt, ut om- bris 957° anno dominicre incarnationis (893). Ille
r<ino exanimalus erederetur. Sed ubi perse.nsit illos lalitermarlyrizatus ut niliil bonre spei inler eos sibi
abscessisse, paululum respirans et oculis palpitans, superessc sero intellexit, tandeni eessit. Nam ita
subd'ixit se. Necmullo poslinsperatis'omiiibus cum debilis et exoculatiis navi imponitur. Gemmelaus
adjutorio Bernardi advocali ad yillam nionasteiii evehitui-. Ncc lamen hic lahor justi viri per omnia
Hercliacum diclam proficiscitur. Post hrec Ragine- infructuosus fuit, sed Christi bonus odor, qiii aliis
rum comilem cum Baldrico episcopo ul naliyjtalem odor mortis ad mortem, aliis odor vitre ad viiara
Domini Lobiis celebrent precibus cogit; quod ef op- fuit, vim benevolentire et fortitudinis.suse passim dif-
linuit. Qudd fratribus omnibus omnino visum Csl fudit. Nam postquam per incorrigibilem fratrum
nimis vituperabile, et iu obsoniis eorum sua niinis levitatem palam estdeprehensum fratres sine ab-
distrabi intolerahile, etlocasancta indifferenter a balis prelatiorie degeie quam sit periculosura, dein-
secularihus frequentari satis imporlabile. Pei-cele- ceps sub abbate-ebs-agere pennissum esl, elreslri-
brata itaque natalicium dierum saiicfa celehritate clalevilate fi-atrurii sfatus sanctre religionis refor-
ubi diseessum est, fratres sihi sua minui et subtrabi fjniatusest; resetiam eorum qure per avaritiani et
in commune deplorant. Assumpla igilur audacia ambitionem majorum dissipabatur, ad communem'
Fontanas villani, quam Sambra alluit, pelunt, inde fratrum ulilitalem ordinalius stabilila est.
quantum vini ihi invenlum est ahducunt. Profecfus 16. Liceat hic paululum rerum convenientiam
tunc fuerat Erluinus ad villani Bermeriacas. Quem considerare, el rem rei comparare. Vir iste de quo
fratres cura omiii familia et maxima populi muli.i- agimus aliquid simile cum lcgislatore noslro, san-
ludine insequuntur. Ibi rursus in eum lanta crcde cto scilicel Benedicto",fecii, aliquid simile pertulit,
debachantur, ul mirum fuerii quod mortem evase- et ideo ul credimus, si parva magnis coniponere li-
rit. Nee tamen ideo destitit coniitis Ragineri j<oten- cehit, etiam in remuneratione laboruni aliquid si-
tia, nec constantis in Deo viri perseverantia. Puiatis mile cum illo habebit, cujus ipsc sedulus iinitator
enim quod malesani fratres desistcrent a cepta re- exiitil. Exemplar 7S3 vilre noslrre sanctus Benedi-
.YARI^E.LECTIONES.
721vilic. e corr.. .lz- se erasum. ,33
mplar e corr:

(895) Auetar. Gembiacense a. 9S8 scribif, sed noslro raajor fides.

611 SIGMBERTlGEMilLACENSLS C15
clus olira unius nionaslcrii fralres aJregenduin sus- A lalionis scpiens peccatoris viam, per invilam neces-
cepil, quos excji-bilanles a regukiri via, quia ad iler sitrttem traliat ad volunlaiiam pconitenliain. Simile
jiistiiircrctrahere noiipotuil, tjuoad potuil toleravil, quid efiani tle Mauricio imperalore compertum ha-
quam inlenlius valuit corrigcre laboravil. Quorura beiniis (Ex FITODEGAR.), qui judiciuin el jusliliani
pulriaulccra ubi scnsit nullo medicinre fomenlo sa- quod preparalio reclce sedis cst semper exosus, per
naii, s;;d eos econtrario ad frcnesim usque ila cx- occullum Dei judicium eirca undecimam vitce sure
aspeiaii, ul eliain Iractare non limerent de merte horain ab ofio carnalis vilrc retrrictus, per inferven-
medici, illos dimissos permisil viaro suara ingredi; ttini sanclorum virorum el maximc piissimi Grego-
ijise secum habilans quesivit ubi fructuesiori in- rii pa-prehoc emcruit, ut saliero sero pceiiiicnlirefru-
sfaret labori. Ita eliam iste noster suseeptos fralrcs, cium hic opcrari poluerit, dum ci a Deo pro poani-
quos confra seunanimesin inalo vidil, quaiidiupo- •fenlia repuiatur, quod ipse cura omiii domo sua
litil etiam cum daro.noel periculo suo patientcr sus- crudeliler trucidalur.
iinuit. At ubi persensit illos ctiam mortem aniina- 19. Non miilto posi superaddidit liis gravcm cu-
riiin suarum vilipenderc, duinmodo illum possent muluni incomparabilis doloris oecasio, scilicet vc-
inlerimere, sibi licet sero consuluil, ct illi.s aliquan- nerabilis ac Deo digni domni YS"icpeiiidejjosilio,
tiilum pepercil, quando nc denuo ab eis impelilus qiire rerum iioslramm miserabilis fuit coiiimoiio.
inteilrel, ab coiiiin nianibus se snbduxil. IIII sancto Venkis quiiipe yehemens irruens a regione descrli,
Bcnedicio occulluro veneni ingerentes poculum, ob- id csi venlus iribulationis erumpens ab infructuoso
velare vohierunl infamire opprobiium; istoruro im- iiiimicorum pectorc, concussil qualuor angulos do-
pudica libeiias ajierlo crimini niillum qmesivit mn- mus noslrre, qu;e utique contra tantum turbinem
braculum. Nos hrec relinqiianius in medio. aliorura nunquam 73isubsislere quivisset, nisi supra petram
eslimanda jtidicio. fundala fuissel. Heribrandus enim 73s,vir potenlia
17. Servus Dei ad monaslerium Geinmclacense ei nobilitate jirreclarus ct maxiinc affiniiate pii patris
reversus, re ipsa expertus per mullas tribulationcs noslri Yvicperli gloriosus, — erat quijipe marilus
regniim Dei parari fidelibus, confemplationi el reli- Reinuidis germanre ejus, — maliliam quam vivcnie
gionis pielali eo vacabat propensins, quo niliil pc- doiiiiio W.icpcrto concepcral, sed pro rcvcrenlia il-
ne ei arridebal extcrius, per quocljam mundiblan- liiis distulerat, tandem sineriiiquo juslilire intuilu
diiiis possel cominoveri aliquafenus. Nec mitltiim aperuit, el neglecia imperialis eoniirmationis auclo-
dolendum esse sibi videbalur, quod illis oculis ca- rilaie, el posthabito apostolicre censurse anatliemaie,
rendum eral, qnibus eliam eulices el cimiccs glo- r ahbafiam violenter invadil, res recclesire iiisolenter
rianlur, cum inlcrior suus homo illis" oculis per- diripit, et quicquid pius fundalor loci noslri nobis
fecte delectaretur, quibus mundi cordes Deum con- conluleraf, id sibi jure hereditalis magis quain rce-
templantur. clesire coropetere clamal. Omnia erant conlurbala;
18. Ifanc roalorum acerbilatem cxaggeravii e cuncla qurc prius tuta vidcbantur ei trancjiiilla, tur-
proximo comes Raginerus, qui ci precordialiler in binc rcpcnfiiire fempcslatis fiunl pericuiosa cl in-
amicitia confederatus, sruium ei csse solcbat contra cerla. Nullus erat qui jwo Deo agerel, nullus qui
infeslantium incursus. Hunc quia nimietale liran- partibus juslilire favcrcl. Omnes in unuro conspira-
nidis sure intolerahilis (ofi fuerat imperio, Yalcnlia- veranl; omnes paupcres Christi affligebant, aul af-
nas fisco evocalum ei hoslem rci publicrc j.rejudi- fligentibus consenlicbanf. Hujus exemplo indticti
calum "omnium judicio, deporlari fecil inrevocabili cretcri fralres et ncpotes pii patris nostri, cjui mul-
exilio Coloniensis archiepiscopus Bruuo, qui strenvici liplici generosilate ]?er totam Lotharingiam premi-
et sapienter secundas parles adminisirabat in fratris; nehant, singuli in locis sibi oportunis res recclcsire
sui Otlonis iraperio. El fortassis cordalis viris rero lioslrce aul iiivadebaiil aut diripiebant, bominibus
allius consideranlibus credibile poferit videri hoc: recclcsirenihil reliqui faciebant
accidisse illi dispcnsantc Deo nierilis sancli viri Er- D 20. Horum magna pars fuil Rolbertus, fortissi-
luini, ne fnislra forel quod aroicus hujus .seculise; mus comes Namucensis, qui, cum poientia preini-
qiioniodocuncjiic credideral amico Dei, similis ni- neret cunclis, non solum nibil suhsidii tulit fralri-
inirum illis de quibus in Clirislum credcnlibtis cvan- bus iribulalionum mole opprcssis, immo acccpta occa-
gelisla dicit : Uilexerunl gloriam hominum magis sione ex oportunilale leinporis, ioia polenlia sua in
cjuum Dei (Joun. xn, 15). Quia enim vera est illa eos abuli cospit; ct immunitaiem corailatus, quam
Jacobi sententia : Mtilium valel deprecutio justi us- regali aucforilatc collatam recclesirenostrrc aucto-
sicluu (Juc. v, 16), quis dubitcl oralione isliusjusli ralis carla asseril, violenta injustilia aicclesireabs-
hoc a Deo impeirari potuisse, ut ei in penis lnijusi tiilit, cl partihus suis applicavif. Prclerea' quales ct
viise peccati rcdderet viccin, cujus liic in voiis le- quaitire circumquaque iiebanl cotidie predre et dirc-
nuit voltiiitalein? Qui eniin dicil per Nauni prophe- pliones lioslrarum rerum, qure invasioncs predio-
tam : Non consurgct duplcx Iribulutio (Nnh. i, 9), rum, quam miserabiles ojipressiones fralrum, quot
facile hanc niiserendi invenit viam, ui spk.is liibu- credesel captioiies recclesiaslicoruinvirorum, qtianta
VARkE LECTIONES.
731Hunqnaro c. 7SEquwdctmsupcrscripta sed post crasa suiil.
 613 GESTA ABBATUM GEMBLACENSIUM. 614
fuerk imkecillitas vel inJideiitas advocatorum, quales A Augusti, sejtiillus cst in recclesia sar.cti Pelri, fuie-
-et quot reclamationes super his omnihus milteLan- liter ei cfficaciler, ul credimus, interpekans aiircs
tnr in dies ad aures principum, quod nihii aliud Omnipotcntis pro Omni familia sancli Petri.
erat riisi verberare aera tanlum, si quis hcec oin.nia DE HERIVvARDOABBATE.
de diversis scedulis collecta velit congerOre ct in 25. Gemmelacenses orbati patre, ad ciiriam regis
unum compihgcre, integri libelli opus videbilur sibi pro subrogando sibi paslore deliberant ire; nec la-
assumere. Et supervacuum esl sine spe fructus la- men hoc sine cousilio episcopi dioccseos putant fa-
borare, quia tierdita annuroerare nihil est aliud ciendum esse. Noikcrus tunc iemporis Tungrensihus
quam super perditis dolorem renovare. Qiire tamen anlislabat, qui sapienlia el nobilitate satis prcpollc-
reclamatianinn iriiprobilas non ante cessavit, doriec bat. Qui non negans consiliura qurereniibus, insi-
"postmultos annos "Gtto imperator Gitoni duci pre- nuare eis cepit quam potuit eloquenfius, quam in-
"cepit ut, inter recclesiam ei invasores recclesireha- utile sit pauperes regibus subjaccre,!quam arduum ct
bita ratione, statum rcforroaret recelcsirc, facla inter difficile bumilibus Christi solium regis attingere,
eos requaliter reruriidimidialione. Qure quiderii diini- qiiam incongnroro alienalis a seculG laicalibus per-
diatio inter Heribranduni Bratuspantein el recclesiam sonis deservirc; eos ipsos multojam tempore salis
convenit, ab aliis vero pervasoribus cecclesianihil "^ expertos esse quam parum concilii vel auxilii ab
-recepil. Raginardus vero fratcr domni YVicpertiocdit imperaioria altifudine in necessitatis lcitiporcaccea
sancto-Petro-quicquid in Gandriiiulhabuit allodii. perint, quibus omnes omnia siiie aliquo respectu
21. Al pusilhis .fratiiira grex in quo complacuit imperatorice revercntise, nullo contradicenie vcl de-
Deo patri dare eis regnum, qui in lerris nihil qure- fendenle, abstuleriut, cum ab auxilio eorum cor
rebat liabere propriuro, sciens quia iiiliil deest li- rcgis averial aut lerrariim longinquitas, aut acrio-
iiienlibus Deuin, cum undique dcslifutus esset sub- rum curarum, qure semper regio lateri incuinbunl,
-sidio Iiomiiiuni, bonum ducebal ad eum soluiti fa- mullipliciias; cum curiali superbire prpbro habeatur
cere confugium, qui fidus esl adjufor pupillorura. ijisa paupertas. Satis sibi noiunresse quampalatinis
Nam sub pio paslorc Erliiino conslituti, domiuico se canibus sit farailiaris rajiacitas, quam domcstica eis
lutabaiitur ovili, ne aliquetenus paterent morsibus sil voracitas; sed si suo consilio velint assensron
Et satis habehaiit quam trmuiter vitam ducere, prebere, videri sibi multum illis esse utile, si juii
" lu[)i.
dumhiodo pessent bcneclicere Dominum iii omni Leodicensis episcopi patiantur subjacere; unde eis-
lemjwre, et seroper laus Dei.in corum esset Ore. omnis absit oppressio, immo contra oinnes prompta
Ipse vir Dci Erkiiiius nolens liic habere maneiilem p adsit deferisip; facile se id impetraturum a regia
civitatem, ubi videkat ingiuere lam multiplicem cl muniPiceutia, si tantiim sihi adsit fralrum suhjectio
tam 'contrariam inalorum calamitatem, fulurairi non voluntaria. Hrec et creiera id genus episcopo per-
manufactaro sed seternani stbi suisque inquirehat orante, assensum esi sibi a fratrum concordi unani-
itiansioiicm. Et-.inlellegens nulla re hanc melius in- milate. Ergo communi corisilio Ilerivvardum virum
venire, quam per coneordiam fraiernre unauimi- religiosum et induslrium eligunt, et pjjrjihianiim
tatis, ad opus pacis excqiienduin aiiimum inteiidit episcopi Lcodicensis eum sihi abbatenCsubslitui-fa-
omniniodis. Opus enini Dco jilacitum et lucrandis ciuni. Hic Heriwarchis fi-aler fuerat'^sa;pcdicti Er-'
ariimahiis uiile a pire merooria'. domno Wicperlo in- luini abbalis, monachus autem fuil ccenbbii santli
coalum sagaciter iniplevit, scilicel illud collegium Michaliclis arcliangeli de periculo inaris; sed fratri
fralernitatis aduuavil, per quo.tlomnes Dei timoratos diu conyixei'al Gemelaus piiro desiderio ferveutis
pcrtotam prene Lotiiaringiam elFrantiam uno pacis ihi sanctre religionis. Notkcrus episcopiis -graluin
et dilectiouis vinciilo in invicem colligavit, ut oinnes babens tam obedienler suce voluniali favere fralrum
in Christo ununi saperent, unum diligerent, unum uiianimitatem, dignum diixit cis reddere vicem.Igi-
vellent, ununinollent^nihilinter eospervcrsuro, nihil tur preler alia qure illiscontuiif, villam Templus di-
inhonestum, nihil diabolica emulatione contraclum, D ctam recclcsirc Geromelacensi dedil, unde annualim
odio dignum vel contrarielateessetdiversum, utvere centuni solidorum reditus cxit; et in villa Namuco
pacifici filii Dei vocareiilur, et confiienlesalterulruin aliquantulum vinere, cum terra ad.culluram vinere
peccata sua, orando pro invicem salvarenlur, cle- perlinente. Hic Heriwardus a Radone quodam erait
mosinis, jejuniis, psahriis spiritiialibus, yrimis, ad quandam silvam, et a quodam "Wicpeno predium
hoc inslilulis;, supra pciisum cotidianre servilutis. cum familiain villa Walaham,et inde lalem consciihi
22. Talem vitam degens vir inagni nominis Er fecit cartulam :
luinus, multis postea annis exemplum bene viyendi X Qnicunque karitcitis congltttinanlur unitale,
fuitomnibus. Atjrostquam in camino diutinre tribu- binis virtutum pariter atis erecti, supema cwtorutn
lalionis excocia est ad purum scoria peccatoruni penelrare prevalebunt.archana, pars quoque bencficia
ejus, tandem tanquam aurum probatus, de foruace non dencgai parli oportuna. Hac crtjoquusi convicltts
carnis cst exlractus, et, quod tandiu optaverat, de- specic quidam vir nobilis gcncre,Rado dictus nomine,
rouni pervenit ad bravium supernse vocationis, et in conscia propria conjuge Engelrada nuncnpata, pari
regno Dei dujilicem accepit calicem martirii et con- consilio venientcs cum comitr.tti filioritm scilicet viro -
fessionis. Transicns ergo ab boc mundo quarlo Idus rumqiie cogncttionis coritndem, ad ccenobinmsancli
615 SIGEBEfiTI GEMBLACENSIS 616
Salvaioris, sancli quoqiic Petri pignertbus complum a A quam ipse lactus Dei amore legaliter tradidil san-
domno Wicperio' Dei cullore, Erluinoque venerabih clo Petro, et binc per manus Erluini abbatis talis
patrono loci ejttsdem. Deindc vcluntaiem propriam . facla est conscriptio :
pariter oslendctitcs domno abbali Heriwardo, convenit -j- Omnibus sunclw Dei wcctesiw ftdelibus, prcc-
multio complacttilquc, quo silvam quamlibet obtimani scntibus videliccl ac fulttris, longe lateque conima-
traderel loco presenii, partim divinw pietalis gralia, nentibus, noluni fteri toto cordis oplamus dffeclu,quod
plurimum pro mtthcrum beneficiis, volttnlate siqitidem abbatis Erluini nomine dicti dicbus, quibus cwnobio
domni abbalis, fratrum quoqne pariier inibi degen- Gemmelacensi nuncttpalo noviler prwest, consangui-
tium, virorumquc consilio ftdelittm ordinis ulrittsque, ncus patroni prioris equivoci, quidam vir ortus no-
sancio Salvatori lcgati tradidil aucioriiate silvam bili prosapia Arnoldus nominalus ejusdcmque con-
oblimam, in qitctm fere cenlena consistunl bontta- junx Richeldis 736vocitata, pariter in divinis incc-
ria, super. fluvium Dions vulcjo nuncttpatttm. Equi- dentes jtissionibus, deifici timoris retninisccnics ci
dcm mox ttirisque concessum forc dinoscitttr a nobis amoris, pari staitterunt divinilus consilio, qualinus
cenitun solidi numtnorutn in auro scilicet argcntoque pro salute animurum suarum cunctipotenii Deo sal-
cquommque, sicut eortim voiuntas exlilit. Ilttjus si- vatori cunclorum, sancto quoque Pelro regni cato-
quidem tradilionis post Imc composila est cnrtula, " rum clavigero, euin cwteris sanclomni pignoribus,
sv.b virorum tcslimonio fidclium ulriusque ordinis. qttceprmsentialiler apud nas coluntur, lolitts here-
qttorum manibus eiiam tradiiio peracta cst. Si quis ditalis possessionem, qttani infra nostrce polestatis
vero, qubd absil, contra Jiane cnrttilam quumlibct possideni abbaliam, legali traderenl donalione. Igi-
generare presumpserit calttmniain, si se exinde non tur amborum divinitus inspirata bcnivolenlia, qua-
correxeril, sanctum Salvdtorem contra. sc tdlorcm dam die, sollcinpnitate scilicel beali Medardi ponlift-
.sentiat; nobis quoque. quibus lilem initileril, auri cis,parit:oncordanlesconsiiio convenerunt, congregaiis
uncias 50 et urgenli pondcru caoclus exsolval, ct quod quoqiie fidelium testibtts virorum partis utriusquc,
repclil vindicare nuilo modo presumat. Vertim, ut cuncta cjttw possidere cernuntur infra nostrw ditionis
presens cariula firmd slabilisque perpelucditer pcrma- ttl prwdiximus abbalhiam, legaliter tradiderunt' Deo
neat, conslipulalione inierposita, diuliirno lempore salvalori noslro, cttjus hoiiore conditus esl loctts jam
corroborelur inconvulsa. Cwterumprwseniibus notum dicius, sancto quoqtte Pelro principi scilicet aposio-
sit el absentjbtis, domnum abbatem Heriwardum cum lorutn, tali videlicel ratione, quo vitaienus usti fru-
fralribus simili prelio nummorum emisse quicquid anlur fructuario, nec non posl comtnunis vitw dcces-
Wichpcrlus hacienus habuit in villa Walahatn vulgo Asum ccenobii nosiri subjiciantur dominio. Sttne pars
dicta, cum faniilia satis cognitq perpetualiler. lolius possessionis hmc esl : quicquid habere dinosci-
Anriis ergo plus minusve iribus in regimine ela- tnrin famulis et -famulabus communiler, 'cum mo-
psis, Heriwardus abbas debitutii solvil humanitatis, lendino pariler et camba, deinceps in agris, culturis,
et 5 Non Maii ajiposilus ad populuin suum, in sec- ciiltis ct incultis, silvis, pralis, pascuis, aquis aqua-
clesia saneti Petri accepil tumulum. rumve decursibus, exitibus viarum, thelonei qnoqne
DE ERLUINO JUNIORE ABBATE. parle sibimel accidenle, . cum cwieris rebus prwdiciw
: 21. (An. 991.) Tertius ad prrclalioriem Gemmela- possessioni subditis.
eensis ccenobii electus est Erluinus, prioris .Erluini 25. Sub hoc Erluino molliri cospit disciplinre rc-
consanguineus, et dceinio Ral. Januarii abbas est gularis rigor, et paulatim lepescere sanclaa conver-
ordinatus. Is quantum ad seculum, liberis proge- salipnis fervor, quia non mullusin eo erat justre sc-
nitoribus estortus, nam Erluinus Cameracensium vcritalis vigor. Nam recclesiasticis rehus, ut sepe
iunc teniporis episcopus ejus fuil avunculus; quan- diclum est, undique dissipatis, et reditibus et sti-
tum vero ad TJeum in Gorziensi coanobio regulari pendiis minoratis, altenuahatur liimis eorum res
rnonachicre vitae discijilina adprime exercitalus, ad fainiliaris. Itaque sub optcntu paupertatis dum quis-
eam vivaciter exequendam ulinam tam idonetis 1) que sibi consulit, et posthahita conimunis vilre
quam sufficienter inslructus! Hujus tcmpore Ar- honestate rem familiareni augerepeculiariter querii,
noldus quidam, vir nobilis, partem prredii Geinme- vivcbant juslo liceiitius; quod oinnino non exjiedit
laeensis, qure ex jure uxoris sure Richeldis se con- monachorum animahus. Ita de sanctuario Dei irode
tingebat, sancto Petro reddidit. Siquidem IierMiran- primo ex saiicta in habitanlium conversatione dc-
dus, qui rerum nostrarum primus invasor fuit, leeiabilis cxibat odor, jam nunc sinisler diffunde-
Hiibertum, qui vulgo Hubezo vocabalur, exRenui- balur rumor, qui nonnunquam apud aures secula7
<!e, sorore domni Wichperti, gcnuit, et filias duas, rium ad infamandam vitam nostram solet osse in-
Richeldem et aliam cujus nomen excidit. Porro de clcmerilior. Ergo Erluinus junior ppstquam annos
medietate Gemnielacensis lisci, quam, ul sujira di- plus quam 25 sub nomine pastoralitatis exegit, 7.
ximus, Herihrandus injusle repetierat, his tribus Kalend. Junii viladecessit (An. 1012), etin «cclesia
terlia singulis pars in divisione provenenil. Hrec est sancti Petri juxtaprredecessorem suum Heriwardum
lerlia qua; ex jure uxoris Richildis eesseraf Arnoldo, lumulari me.iMil.
YARI_<E LECTIONES.
"^B-icbildis corr. llicheldis c.
n_7 GESTA ABBATUM GEMBLACENSIUM. GiS
'
DE OLPERTO ABBATE. i lit, quod illa reiate in scripiurarumerudiiione unica
A
26. Sed miseraior Dominus cito oculos miseri- clarueiil. Quod vel in boc satis probari poterit,
cordire sure aperuit,ct iiilerveiUu, ut credimus, servi quod opus sanctrc recclcsirenirois utile elaboravit,
sniWichpeiii digmim domui sure dispenRaiorera du.ni Olberio dictante et niagiitranie inaginim illud
providif. Revcra, inquam, miscricordiam eceli <!i- canonuin voluincn cenioiiizavii, ei quasi collectis
stillaverunt, quando Oipeiium nobis quartum ab- floribus omniformis generis de pralo scriplurarum
hatem subsiitui delegeruiit. De eo pauca nobis prre- coronaro preciosiorem auro ef topazio in ediio rcc-
•iibandasuni. is in confinio Sambrensis pagi villa clesire colloeavii. — Ejilscopus ubi votis suis salis-
qure Lerierna vocatur natus csl, parentibus quanfum faclum esse scnsit , magistro opiionem optulii,
ad seculum non inilmis; quantum ad Deum, religio- iitruin roallet sccuro in honore ei amicitia reroaiiere
sis. In ccenobio Lauhieiisi a puero in disciplina rao- an ad suos repatriare. Illeelegif repairiare, quia p!a-
nachica regulariter nulritus, et insiudiis litlerarum c.iil Deo ila pro nobis dispensare. Ergo curo gra-
adprime erudilus , ex provectu sure indolis monstra- tiarum actione cpiscopo Baldrico remitiitur, eini^
bat qualis esset fulurus. Hic ubi ex ore Herigeil nentia studii et religionis ejus prajdicaiur, el nc vice
Lobiensiuro abbatis, viri suo teropore disseiiissimi, 738laboris sui frustrelur, aiTecluosissinie ei cora-
B menclalurc
aliquid de septiformi sapore artium brbit, sitim siu-
dii sui cxlinguere non poltiit. Ideo ubiubi aliquem 28. Cum "ergo locus Geroraelacensis vacarel pa-
in scienlia artiuni egregie prre creleris vaiere au- siorc, Baldricus episcopus sollicita cum suis agebat
diebat, statim ilhic volabal, et quanto amjjlius si- deiiberatione, quis dignus csset hujus pasloralitatis
tiebat, tanto avidius de singulorum peciore aliquidL ciiram suscipere. Ad suminani placuii omniiiin scn-
delcclabile hatiriebal. Nam- ei Parisius aliquandiu t tentire, Olberio gemina scientiaadornalo hunc locuni
•apud saucti 73TGerroani operam cledii el studio ct prre omnibus compctei-e. Igifiir ab cpiscopo cum
sanctre qure ibi fervebat religioni. Apud urbem Tri- Ingobrando abbate suo accersiius, Dei et omniinn
cassinaro triennio stiiduif, ubi grnla vice et multa( bonorum judicio ad regiinen recclesire cs! clecius,
•ab aliis diciicit-,et jirudeiiter alios docuit. Sed nec_ et per nianus Ingobrandi abbalis el Godescalci ar-
-Fulherti Garnofensis cpiscopi eum subterfugil au- cbidiaconi illuc est clcstinaius. Gemmelacenses et
dientia, qiiem in perilia liberalium arlium icla( audierunt inconsullis sibi abliatein roiiii, sltilla ru-
prrcdicabalFrancia. At jiosfquam ut ajies prudeii- sticitalc episcopali aucioritali, iromo Dei ordinaiior.i
lissima per florea rura exercitus, liquido doclriiire_ voluerunt ohnili, nullam volenfes exhibere ei sulijc-
flcctare est disfenius, ad alveaiium coroobii sui esi1 f,' ctionem, cujus dolebanl si:ie s;ia vokmiale el. co:isi-
regrcssus, ibique vivebal religiose studiosus, et stu-- lio faciam esse cleclionem. Siulli et c.cci, qui non
diose religiosus. iiilcllegebant melius sua spe a Dco sibi consrdi. Re-
27. Ea lempeslate Burchardus quidam in AVor- liquum diei eum nocie supervcniente in hac rebcl-
aiacensi civifate dalus erat episcopus, vir cum epi- lionis oiislinalione consuniptum esl. Mane facio,
scopali bonorc non indignus, tiini pro juvcnilis rc- claroiiiin virorum qui legalione ejjisccpi fungchan-
latis fervore lilierarum sludiis oportune iiilentus. ttir emolliti consilio, quainvis iiiviii destiieiunt ab
Is Baldrico juiiiori Tungrcnsium cpiscopo fiducia- ;IKSUtcinerario, vix iandem addccii subroittere roa-
liler niandat— ejus neuipe contubemalis elamiciiss nus abbali a Deo salulis 739sure elcclo. Hocfactum
in palacio regis fuerat — ut sibi aliquem lilieralii cst 8 Idus Augusfi millesimo duodecimo anno Do-
scienlia prrediium dirigaf, cujus ope et docfrina ipsee mini; conseci'atus esl autem 11 Kalendas Octo-
in eruditione scripturarum proficcre valeat. Quiss biis.
tanlo viro mitti dignus essct diligenfer qurcrilur, ett 29. Adepius ergo curaro pasioinlitaiis, non se-
iandem adbocnullus Olberlo magis idoneus inve- gniterlaborabal noroen abbatis implere faclis. Et
niliir, et bona oroniuni dc co csfiinalionc, ad urbemii ctini iiiilio occurrisset ei niagna rci restaurandre
Vangiouuro dirigilur. Honorifice abepiseopo sus-- D difficulias — qtiippc ctim cxterius ingrueret gravis
cepttis, raagnam familiaritatis cum eo gi'atiam esl;l rei familiaris lenuitas, inleritis aiilem horrerelgran-
indeptus. Episcopus nobilis et potens non dcdigna- dis inreligiosifas •—non facile "° roemoranti cre-
tur se suhinitlcread formani discipuli, monachuss das, quam hrevi ci qtiam facile oplata ei arrisil
humilis el percgrinus non timet in lanio vii o oje ami) prosperilas. Nam ul prudenter indiscijilinafos nio-
exhibere magislri. Et revera necessariuin illi eralif res corum coiiigeret, pravasvias coruin, quibns il-
ut politus csset ad uriguem mulliplicis doclrinre ar- licile vagando ahcriarc solcbani, spinis icgiiaris
tificio, cujus laus et restimalio pendebai a tam sa- disciplinre sepielial; deinde viasreclitudinis, qiiibu ;
pienlis discipuli suplili judicio. Qiiaiituro auiem virr ad vilam incedere debercnl, eis ostendebaf. El do-
lantre auctorifafis ex Olberfi doclrina profeceiit, exx clusquod paslorpastorum commiuefur p:;sloiibus,
actibus ejus estimandum crit; de quo salis consti-i- qui scniclipsos et non grcgcni Dei pascuiil, qu: c;i:;:

YARI.E LECTIONES.
737sanctum Gerraanum corr. sancti Gerraani c. , 35vicem corr. vice. 73Sita codex. '-'' facili : ccrU
facile c.
PimoL. CLX. SO
 019 SIGEBERTI GEMBLACENSiS 020
austeritatc c! potenlia eis imperani, ct nulla paier- A salubri aecepto consilio, annifenle sibi filio suo
nitalis affeciione eosaberroris devio rcvocr.nl, nec coinile Heinrico, fundum proprielatis snre quod
a nialo dolenles "! Iiberant, quod infirmum errtt Tortosa vocatur, in parochia Basciu, t.adidit Gera-
alligabaf, quod confi'acluin erat consolidahal, quod melaceiisi loco. Ef quia ipsc comes infra parochiam
peiiebat requirebat, et exemplo evangelici Samari- Gcinmelacenscm habebai aliquof mansos jure bene-
tani ulceiibus corum vintim severitatis c-t oletim ficii a regia manii collali in viculo Eyneis diclo, facto
pietafis infundebat. Nec eum spes fefellil. Non e.iim iterura justre commutaiionis ratiocinio, Torlosam
prius desfilit, quaro, accepto ventilabro discrefionis, ipse reeepii et ad jus benelicii sui transtulit, Evneis
qure est maier viriuium, paleas vitiorum dcarea vero proprietati rccclcsircGemiiielacensis transcribi
cloroinica excussit, et grana virlulum in borreo Dei, fecii , quod pro viciiiitafis oportunilale uirique
in pectoiibus scilicel lidelium, purgata recondiilif. parli ni3gis accommodum fuif. Quod nc quis poste-
N:c hoc satis esse visum est honrc cjus intentioni, roruni audcrel convellere, corrobornliim est regire
seroper in anleriora lendemi. Scicns quippe quia manus aiictoritale, ut docet conscrijitio hujns car-
oliositas ininiica est animre, suos jam saiis imbulos iulre:
sancta religione, sludiis etiam liiterarum docuit In noiuine sanclw ct individttw Trinilatis. Heiti-
studiose insistere; utdtimpcr seuiilas scripfurarum rictts grulia Dci Romnnorutn cmsor nugitstvs, omni-
oculis alque animis relegercnt patrum vestigia, bus in Chrislo pie viverc voleulibus.Nolum csse volu-
scirent indubifanter errorum cavere a via el ad tr.us omnibus iam prwsentibus quani ftilitris quoddnm
viam veritatis sectandaro nulla palerentur offcn- nostrw donum dignitutis, qu.od precibtts quorundum
riicida. nostrorum fidelittm quibusdam contttlimtts wcclcsiis :
50. Itaquedum prretcr illa qureexlrinsecus crant, CongregutioGembluccnsiswcctesicein pago Darnuensi
urgeret eum instanlia sua colidiana, scilicct ani- sitw, in parrwchia scilicet Leodicensis wcclcsiw,
marum sibi commissarum sollicitudo conlinua, asslanle advocatosuo qnandum cujttsdum icrrw com-
bonre voluntati ejus coopei'abalur utrobique Divini- mntaiionem. fccerat cum Heinrico Nivigellcnsis ab-
tatis omnipoteiilia. Siquidera poslqur.ro intcrius vis bctiiw ttdvocalo, qunm consint faclam ordine isto.
divini iimoris ef fcrvor religionis rccakiil, mox ex- Congregtttio Gemblacensis wcctesiw Nivicjcllensiwc-
icrius ex bono rerum proventa exuberavit rei faroi- clesiw quinqv.ededit mansos in villa Busciu cltcia
liaris opulentia. Quapropter vir Deo devotus 01- siios, prwdiciusque advocaltts wcclesiw Nivigcllensis
beiius in bonam spein adduclus, successus urgere reddidii ei toiidem std beneficiia me sibi dali.inpa-
suos' coepit insiauliiis. Et videns monasteriuni cum Q ( rocltia Gemblacensi positos. Stiper quo concambio
-ofllcinissuis moiiachicrehabiiationi minuscsschabilc, nostram iinperiatem clignilulem Leoclicensiswcclesiw.
tjuod sibi disjilicebat j)ro sua hrevilaie ei quia nulla episcopus Wolbodo adiit, et ttl firmiiatem inviolabi-
-decoris ornatum erat venuslatc, prresertiro quod Icm optineret per me dcvolus oravit. Cujtts peiitioni
,jam jamque viderelur niiiiilari rtiinam pro nimia assensiim facile prwbtti, quoniam et fidclissimuni
vetustafe, sperans de Deo qui dives esi in miseri- eum milti in omnibns comperi, et utrique wcclesiw
-cordia, aiino prrelalionissurc seplimo novrerecclesire concumbiumulile esse mv.llisadiesiantibtts rccognovi.
-c-oepilordiri fundamenfa. Hoc icjitur tttriitsque wcclesiw conscnsu fidelium ta-
51. Yidentes auicm Chrisii fideles in dies proii- cltan firinanius, ct in wlcnitim inviolabile ctimmu-
-cere illuro, voluntaria succurrendi oporluuitafe iubile cssc cdiclo impcriuii deccrnimtis. Et ttt Itwc
ejus aniinabant an-imum.Baldricus siquidem episco- nostru mtctoriius prwceptumque consensionis invio-
pus gaudcns senon esse fiiislrnfum de abbalisa se Intu deinccps permaneat, jussimtts hoc conscribi, si-
clecii bona cstiinatione, loium se transfudit in ejus giliique nostri impressione tnunilum signari.
dilcclionc, ef recclesiam in Bavenchin et novcllam Signiim doinni Ilcinrici inviclissimi Bomunontm
recclesiolaro in Heis, dcciinam quoquc in Bermni- " impcraloris attgusti Gonlerius cancellaritts (L. ">3
-fait [scu '''- in Somhresia] Gemmelaceiisi tiadidil D M.) vicc Efchunbatdi nrchiccippellcininotavi. Data
cecclesirc. 6 Kal. Dcc. indiclione secttnda, ctnnodoininicw in-
52. Eodero quoqiie temporc (an. lOio, Scpt. XII) carnationis 1018, anno vero domni Heinrici ssc.undi
eommissa pugna in Florinis inier Lanibertuiii comi- regnnntis 17, intperii 3. Actunt Leoclio.
iein, filium Ragincri Longicolli, ct Godcfridiim du- 55. Ahbas Olpcritis, gaudens quia per auxiihna
cein, ciim Lambertiis ibidem gladiis cesus accepissei bonorum virorum laboii suo bonum proventura
vilre fincro, conjunx ejns Gerbcrga nobilissima, Deusinfercbat, ad augenda fratrum stipendia, qure
peccafis viri sui coropuiicln, c;im anirore cius abso- nimis fenuia cranf, animum intendebat. Et sciens
lutionem et rcquiem qurererci per clemosifiarum esse rooiiaclionim, tit lahore vivanl raanuum, cxeni-
remcdia, voluif uieiiam. rccclesia Gcmmelacensis, plo palrum ct aposloloruni, conlinuaio cura fratri-
cujiis ipsc comes defensor fueral, ex dcbilo animre bus laborc, secuiidum quod necessiias paupe: tatis
ipsius persolveref jugifer orafionum munia. Unde exigebal et voluntas ohedicntirc suadebal, in opor-
VARL£ LECTIONES.
7U les c-corr. 715seu i:i Sombrcsia swcuio xn ciddiia in c. 7is ctdcst monogramma Heinrici II int-
pcraioris.
 f.?,i GESTA ABBATCM GEMBLACENSIUM 622
tunis sapradicti prreaii locis factis resluariis 7il vi- A
, iioHs qvam pro illis oralionibus vacent in lota ipso-
varia ad recipienclos pisces conslruxit; quod fra- fiim viiu. Ego Wolpodo cpiscopus nomine non opere
trum usibus safis ulile esse providit. subscripsi ct confirmnvi.
. 51. Successor BalJrici Wolpodo (an. 1018), quia 53. Baldiicus sepe supra nominatus episcopus
omnino deditus eral sanciie religionis sludio, Olber- cuni retributore oninium Deo faciens commertiura
lum abbafem relisiosius creteris vivere hbenli acci- proncuum sibi, elegit de perituiis rcterna ab co
piebat animo, c-t eum dignatus suo latere et auri- mercari. Ideo eum adoptans heredcm patriinonii
cula, ad meliora cura teniere sua provocabat gra- sui, coeiiobium in bonore frauis Doniini Jacobi fun-
tia. Unde qnod priinum ei occurril, qure anteccssor davii in insula Leodreensi,ac portioivcm suLstantire
suus illius gratia recclesire Gemmelacensi Iradidit, lemporalis, qure ex multa copia nobiliuin pareutuni
sure siipulaiionis auclorilale confirraavil.; insuper suorum eum coniingebat, delegavit ibi. Sed imma-
ipsam recclesiam Gemmelacensem immunitalis li- turo raplus funcre, non potuit in hoc vofis suis ad
berlale donavit et hrechujusmodi caiire teslimonio plenum satisfacere. Cujus loei jirovidcniia quia
posteris conservanda assignavit : imlli adliiic -assignata cral, ad manuni solius cpi-
Wolpodo, Dei disponetitc clemcntia sanctw Leodi- scopi spectabal. Unde successor Baldiiei Wolpodo
censis wcclesiw cpiscopvs, omnibus in Chrisio pie vi- N pic sollicitus, habito consilio cuni suisfamiliaribus,
vere volentibus. - Unicuique Chrisii fideiium scimus "dcliberavit locum ilkim prudentissimi abbalis 01-
omnimodis esse elaborundtttn, ul promereri possit bcrti commillere manibus. Quod il-lediu raullum-
gratiam sanctorum. Qvin sic tam propriw frugilitatis que reluclalus dcclinavit IramihTer, ai vix tandeni
qv.ain 745clcinoniset hvjv.s mttndi concuiimur flttcli- Siiscejiit obedienfer et executus est prudenter. Nam
btts, ut nonnisi eorttm freli patrociniis subsislerepos- redificatoclaustro com officinissuis, proui-patiebalur
simus. Unde sancli Pelri apostolorum principis san- opoiiunitaslemporis, colligens hhic indeviros bene
ctique Exnpcrii marttjris ttliontmqne snnctorum pn- directos ad normam discijilinre regiilaris,et maxime
Irocinia quo poiui tnodo quwrere dcliberavi, quem ex disciplina ahbalis Richardi, qui tunc tcmporis
el omnibiis tam prwsentibus qttam fvluris notificare ubique prredicabalur in fei-vore sanctre religionis,
disposui. Anlecessor meus Baldricus ciivino cl ipse primus illic proposilum monricliicie professionis in-
lacttts fervore, quandam cccclesiumin Bavcchin corle stiluit, et quoad vixi.l, locura iiluiu acl laudem Dei
nostra sitam Gcmblaccnsi dcdit wcclesiw, in honore el hominuin slreiroissirae gubernavit.
snpradiciorum dcdic.atw.Dedit et decintas quorvndam 56. Nec minus insistens cepto ojjeri Gemmeia-
surlorum, quw qttidum in silva [Sombresiw 74cel] censis recclesire, quicqnid a semctijjso omnimodis
Ileis ciictu ejttsdem Gcmbiacensiswcclesiwsariebunt, laborando poleral cxiorquere, tolum salagehat ex-
fjnaquc nulli anlecessorum nostrorum alicni parro- pendere in ulilitate rei recclesiasiicre. Unde ad fam
chice assignaverant. Et hwc qtticlem sttb tesiiinonio promplum bonre iiitentionis affecluro, subminisira-
ieslium idoneorum prwdictce wcclesiw contulil, sed bat divinilalis gratia oplatum effeciuin. Siquidem
cariiilttm trctditionis morie prceveuius non fecii. In arridenie sibi multo successu prospcritafis, inatiirius
qua faciendu votens me fctcereparlicipem cjus clemo- sua spc vidil consumroatioiiem cepti operis, infra
sinw, prcedictttm donuin sub cartulw firino consigna- tricnnium ferc mdificats rccclesia cum utensilihus
tione. Adclo et alittd cx pnrtc nostri donum, qv.od suis, conslruclo efiam clauslro ctim officinis suis,
omnibus volo esse noittm. Instinctu noslro nbbas cl el, quod roagiserai ei iu volo, jam ad plenuni fer-
congregatio prwdicti loci wcclesiam novam wdifica- venle ibi saiic!;c religionis sludio, liftcralis quoque
vil, juxla quam aniiqua rclicla , quin erat parvula scicntire non medioeiiter vigcnte excrcitio. Ipse
et cito lupsura, claiistrum el omnicttransnutlure cu- nullam prcne ncc curis aninii nec labori corporis
runl. Secl Itis quandoque fttctis, limcnt circumitionis laxans quielem, semper tendebat ad operis consuni-
obsonia ctb wcclcsiu nniiqun exigendu esse ab episco- roalioncra. Ita cinnihus ajiparalis ex volunlaie,
pis fitluris, ca scilicei occusione, qitod monaslc- \J-Jdedicationem illius recclcsire celehiari fecit maxiina
rittm desieril ipsa csse. Cujus rei rationem diligcnter oroniura vicinorum alacriialc a Durando venerabili
invesliguns ctnn mullis, comperi, ctb ipsa wcciesia Leodicensium prrcsule 8 Kalendas Augusti inil-
Gemblaccnsi servitia aliqua clata non fuissc circttm- lcsimo viccsimo sccundo anno Doinini. Nec mullo
itionis scilicel vice nntccessoribus mcis, cx quo cudem post oralorium sancfi Pauli sil.um infra clausiniro
abbniin munificentia rccjis subjcclu esi sedi wcclesiw 6 Kalendas Junii a sneccssorc Durandi Raginnrdo
Leodicensis. Ilanc. anlcccssorum mcontm clementiam dedicari fecil, apud cujus animum inaximum ami-
iii fflurum decernimus conscrvandam, scilicet tti ab cilireloeum optinere meruit. Posle.aeliam conslruclo
cecctesin Gembtacensi, sctlvaicinlv.inordinntionp.pon- duplici oraiorio, inferius scilicet i;i bonore Johannis
lificuli, serviiutcm drcumitionis rcqiiirr.nt nnilatn. bapiislreet Johannis evr.ngeiisire,superius in bonore
Secundttm sunctoittm cuniMiuminslilula permitiant Micliaclis arcbangeli et Slephani prothoroartyris ab
monachos vitain ctcduccrc qttkle bona, ttt lam pro codem Raginardo sollemnifer dedicari fecil 2 Idus

VARLE LECTIONES.
T" iis c corr. '''* tam corr. «juani. '''' sorobrcsirc et
post add.
«23 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 62-S.
Acgtist' Corpora etiarr. vcnerabilis el Deo digni A alio.um penuriair. ad suuro Yeiiete.nl commodum,
fundatoris iiostri loci Wichperli et iriuin prccdeces- dum posthabiia miscricordia pauperum, sua aut
scrum snorum, Erluini, Heriwardi, sccuncii Erluini, scrvani tenatius at;t vendunl carkis, hic ncc sua
in haiic criplam revereiitcr fecif ii'anspoiiaii. sibi servave per tenaliam nec aliis vendere voluit
57. Idcm fidelis dispensator et prudens, sciens per avariliam ; setl ipsius Dei ereuiior cfiecius, ca:j)ii
cjiiia quereiitibus primiim regntim Dei et justiliam esse ktudabilis usnrarius. Nolens eiiim parce semi-
cjus, ciiam nccessaria corporis in lempore suiit nnre, ne cl parce mciciei. semir.abal in henediciio-
adicienda, laborabat omni qua poterat inslanlia, nibtis, ul de bciicdiclionibus incfcrel viiaro reicr-
v.r.dccunquc annucnte sibi Deo,adquirere prredia, ut nani. Et tiuin hilarem dalorem diligil Deus (// Cor.
diim cis jjro facultale loci exterioi'a suppeterenl, jx, 7), iioii ex tiisiiiia aul cx necessilale elcniosina-
ipsi sinc inurmiiratioiiis impediroento tranquillius el ruiii iraplebat ojnis, sed jiielalcin niisericordissiini
expedifius Deodeservirenl. Disposila itaque ordina- cordis oslendebaf.ex hilarilate vullus. Pireier illos
tius solito re fainiiiaii, ut jani ahsque lypo vel mora c-nini qui singulis horis cunles et redeunles de ejus
consliluta fi-alribus slipendia possenl scippedilaii, parlicijiakant heiiedielione, non paucos domesticos
quicquid supercrescebat, ad utililaiem posleroiiim recclesireut digiiuin crat siistenlabal de peini ro.iitiis
cxpendere satagcbal, sciens quia quicquid super- ^ cecclesire,conslituta eis sine dilationc diurni vialici
erogaret, a vero Samariiauo Deo, qui cusfodit Israel, stipe. Et lioc in eo jioierat cssc miraciilo omnihus,
recipei'et. Nec cum labor suus cassavil, quia inindiu qtiodemn essel in clcmosinarum largitale tain pro-
laboravil, donee rcs rficclesire, quas tenuissinias fiisus, in relevanda aliarum congregalioiniiii inopia
iiivenii, non parum augmenlavit, el ul ifa dicam "tam palerne prodigtis, in vicinis suis etiani nobili-
preue duplicavit, dum aul dalo preeio undeciinque Iros in tali femporis articulo consolandis tnm libc-
qurecuiique poleral fideliter emil, aul coiiiveniesuo rali opoiiunitafe pai^atus, cuni elinm stios, scilicet
laboii devotionc fidelium pi-o salulc eorum recclesire rerclesire homines, sua compassione juvaret laxnndo
nosirce iradi opliiiuit. Qure divcrsis locis a diversis opartiiiie. solilos terrre redilus, gregem Christi in
personis diversis raliociniis undccunque corrasa 7^7 soiitudine claustrali divinreservituii vacantcm mro-
<|i;ia numero quidem sunt plura , sed quanlitale quam habuil immiscricordius, sed siifficienlia pro^
parva, et rediluum csliniatione 11011adeo inagna, veniente sibi ccelilus, tofo liumanitatis affecfu scr-
a nobis sub numero perslringi non possunt omnia. viekat Deo servienfihus.
33. Hujus eliam tempore, Ilubetho, Ileribraiidi !l. Necvidefur esse prreiereundum, dicere quan-
filius, domni Wichperli cx sorore Renuide nepos, r tum in ornanda rccclesia fueril ei sludium. Quainvis
taclus amore pielalis ct justilire, aiinitenle sibi enim dicaiur : /<i suncto qitid facil aurum ? non
Gudelha sua nobilissiina conjuge, reddidil recclesire habebal iamen in cxlcrioribus rebus untle deside-
iiostrre partera qure sibi cesserat ex medietate a riura animi sui ostenderei erga Deum, nisi ea, qu;e
patre suo Heribrando nobis direpla violenler el prima morlales putant, liheraliicr expenderet crga
injiisie, nioiiiliis exemplo sororis sure Richeldis, qure Deicullum, Quod nonnihil valere nulli est duhiuni;
iit supra dixiinus parlem suam relulerat ad jusias sive ut intic necessitalis
tempore subvenialur indi-
jiarfes recclesireGemmelacensis. IIujus etiam Hube- gcnlire paupcrum vel Dco servientium, sive ut
ibonis filii, Ilubertus scilicct el Tielwiuus, lerliam inde recclesiaslicre ulilifalis oportune majus
partero de villa Puceu aicclesiccnosfrre iradidercnil. comparetur comraodum, sive quia lioiiiines bruli
59. Ideni domntis abbas Olbertus aliodiuin in el oninia estimar.tcs
magis ex animo suo quam cx
villa Masau et in Bietlinis dedit, et pro eo villam veriiale
rerum, nihil prenc diicunl culfu el reverentia
Ferolf dictam accepit, facla comniulalionc non satis
dignum, nisi quod ex his qure ipsi temporaliler
nobis commoda secundum reruro eslimationem, sed amaiit viderint adonialuin. Icleoulrobiqiie dcclinans
ni sibi soli visum est utili propter solam viciniiatem. crimen 7is potuit pru-
avarilire, qiieque undeirode
Siquidera et antea a prredecessoribus suis perjustara D dentcr corradere, in ornameiTtisrecclesitemaluralial
commutalionem ejusdein allodii quadamparte data
inipendere. Quoruin suraroain hic perslringere non
Sustensi secclesice, villa Mainil dicta adjuncta esl est
quidem diflicile , quia colidie esl oculis ea
parti recclesircnostrre. inspicere. Fecil iabulam argenfeam ante allarc
10. Quid autem dicam, eo femporc quo niniia snncfi Pelri anaglifo opere non indccorc celalam,
aiitionre carilas tola.ro profligavit Galliam, quam duas quoque alias argenleas minoris quantilalis ;
sibi a Deo in faciendis elemosinis cumulavil gratiam, fronfale quoque ad allare sancti Exuperii maiiyris :
quam apud bomines inaucla ecclesiaslica re sibi candelabra argenlea fusilia duo ; calicem aureuni
adquisivit gloriam ? Quasi enim alter Joseph prce- unum, argenleos sex; furibula argcniea, deaurala
scientiae taclus gratia, frugum uhertale supeiioribus dtio ; cruces aureas qualtuor, argenfeam uiiam ;
annis sua rejileverat horrea, de quibus pauperum venfilabra argentea duo ; texlus evaiigeliorum unum
suorum in tempore rclevare peniiriain parabat Dci aureum, ires argenteos; epislolarem argenieum
prajvidc-niia. Et cum lnulti alii ducli avaiiiire spirilu unuro ; capsas rekquiarum argenteas cluas; cajijias
VARLE LECTIONES.
717corrosa ulia tnttnu corrasa c. 7" unde : : unde corr. undeunde.-
623 .GESTA ABBATUM GEMBLACENSIUM. 026
ex palliis dccem ct octo ; casulas duodecira ; dia- A caiilum etiam de eo melilicavit, antipbonas quocue
conalia duo ; subciaconalia quattuor; albas, sto- super matutiiiales laudes in transitu sanclre Walde-
las, tapetia ci alia, qure quanivis numereiilur inier drudis, ipse comes Baginerus et Ilathuidis conjunv
subsiciva, cjus tarocn industria et sludio s;:nt com- ejus quicquid prredii habchant in Dion cecclesire.
parata, aut ejus amoris gratia a Dei fidelibiis rcc- nosfrre tradidil.
clesire collaia. Qure quidem quamvis non sroil adeo 11. Tam laudabilem et utilem vilam degens,
roulfa pro precii esiiinaiioiic el alienarum diviliarum postcjuam in 57 annos exegit tempus suce prcelatio-
comparatione, sunt laraen nrulla el magna et pre- nis, sensii se a Deo invitari ad bravium siipernre
ciosa pro boaa ejus inientione, quia remunerator vocationis (an. 101S). Et exemplo domini Jesu, qtii
IjOiioiiiin Deus non estiinat ex quanto, sed qrjo vel transiturus ad Patrem,'cuin dilexisset suos qui erant
qnali sibi offeralur animo. in mundo, jn fineni cos dilexit, eliaro ipse iilios
42. Et qtiia cum religionis studio vigere feeerat suos. quos Deo in sinu materroc dulcedinis gentie-
etiani litteralis scicnlire studiuro, ne ef in hoc eis ral et affeciu paternre sollicitudinis educaverai ,
deesset unde Imjusmodi ariis exequereiitur exerci- usque in finem dilcxil. Qtii quia duobus monasleriis
tium, summinislravit eis etiam copiam libroriim. prreerat, el-ob id conlinua regendi instaniia alter-
Non passus enim ut per olium mens aul roauus " naiim habitalionem suam mutare consueverat, lunc
eoruni lorpesceref, utiliterprofecfui eorum prrevidef, in Geffimclacer.sicoenobio aliquaiidiu commuratus,
dum cos et per scrihendi laborem csercei, el fre- natalem apostolorum Petri et Pauli solemnizabat,
quei.li scripturarum roediiatione animos eorura ad . Et congregatis filiis suis, prolixeei pieserraocinatus
meliora proinovei. Appellens ergo animuin qtiasi cst cis, el qtianiuin poterat facundia discrii docloris
aller qtiidam Pliiladelfns, ad construendnm pro et pielas affecluosi patris, monebal eos, ne ab ara-
posse suo bibliothecam plenariam, vclus ct novum iro dominici operis oculos averterenl, ut a fermenio
testamentuin continenleni in uno voluinine irar.s- secuiarium eaverent, ul non solura coram Deo sed
sciipsit 749bistoriam. Et 7!0 divinre quidero scripiurrc etiain coram hominibiis bona providerent, el cretera
plus quam centum congcssil voluiiiina, sccularis id genus, qure pii ei sapienlis viii cruclabat pectus.
vero discijilinre libros quinquaginla. Mirandcun sane Inter loquendum ante allare sancii Petil eoseduxi!,
iinuiii honiinero in taiita lenuitate rerum lanfa cum psalmodia et oralione pastorum pastori
potuisse comparare, nisi occurreret aiiimo, timen- eos commendavit, ab omnibus commissis paslo-
tihus Deum niliil deesse. rali poleslate absolvit, et spkituali sanctificatione
15. Ego sane duro studiorum ingenii et laboris r benedixit. El ut uliiniuiii vale non sine lacrimis eis
tanii viri rccordor, omiiino demiror, quod in eo fecil, Leodium abiit. Urgebatur eniro iristi nuiilio
gsminre scientire iam egregie clarueril ''"-'•vigor. de infirmilate gloriosi episcopi Wathonis, cui ipse
A pucrp eniiii in solitudine claustrali educati-s, lam eiiam hoc dcbebat prreter reverenliaro debitre sub-
sollcrs cf prudens apparuit in disponendis niun- jectionis quod ejus coiidisciptilus et a puero fuerat
danis rebus, ul vix aliquis seculariinn viderelur ei coiitubernalis, et ab inde inita inter eos amicitirc
jircefercndus. Et conira dura se resiringeret acl graiia cum ipsa cetate sine querela simul concre-
rigoreni monasticse' coiiversationis, icl ipse inter veral, el ut iia dicam cuin eis insenueral. Ejiisco-
sircpilum rceclcsinsticrcprocuralionis explcbal sub- pus gaudens se consolatum esse optata visitalioiic
sicivis operis, quod vix aliquis aller atlingerel vacans amici, ah eo in noroine Domini secundum ])i'rece-
Deo in quieiem nionasticcc solitudinis. Ncc fruslra plumapostoliJacobi expetiit inungui. Peracto inun-
fama nominis ejus ubique discurrebat, de cujus ctionis officio, cum missionem peleret ab episcopo,
doctiina tain dulcis odor longe lateque crcscebai. et adhuc de spe vilre sure fiducialiter quereret ab
Exccpiis enim iilis quos in subjeclione sua in studio eo, episcopus facfus spirifu divino: Ilodie, inquil,
cl religione nulrivit, inulias clericalis ordinis per- non moriar, o ctmici mei, sed cras in Cltristi nominc
sonas, quosdain eiiaiii curiales, doclrina sua pro- D succurriie milti. llle desperans de vila amici, reso-
niovif, quoiiiin illuslris probitas vel digniias postea lulus in lacrimis nec valens ienipe-rarc doloii: Non
sanclrc Kcclesire magnre utilitaii et honestati fuii. Sed sinat, inquil, Deus mc seplcm dics sitpcrvivcre tibi.
ci in hoc in reccksiis Dei cjus laudabilis memoila Ei ad menaslerium sancii Jacohi cui prreeral re-
aihnc vivii, quorl vifas aliquorum 1C' 2 sancloriim gressus, ccepit dcslitui corporis viribus, mox ciiam
aliquiijiis in locis liquide et polile composuil, et de vexaii acriter febribus.Quid mulla? Sacunduni prre-
gestis corum in laudeDei sectiiidum regulam niusicre dictum cl volum piorura virorum, crastino die, quod
discijjliiise, in cjua mulfum valcbat, dulcissiine ean est 8 ldus Juiii, episcopus migravit ad Dominum,
tus inoriificavil. Inter q;i;e quia rognnle Ragincro Abbas autem, qui episcojio dimidio animre sure se-
f.iniile vilain sancii Vei'oni confessoris composuit, piemdies sapervivere noluil, ipso septirao die, quod

YARli: LEGTIONES.
viS e corr. c. Fortassa 7S0 Alio alramcnto pergit idem scriba, qui cl transscripsit.
fuit conscripsit."
'" chtiierii corr. clarucril c. 7E5 aliqtias slalim corr. aliquoruro r.
posucrctl.
 62.7 SlGEBERTi GEMBLACENSIS '
CSS
"est 2 Idus Julii, felicein spiritum eoelo reddidit mil- A.dignitaii, credo nos niodo Ulic sua tutabitur gra-
lesimo quadragesimo octavo anno Domini. lia, quos hic lam paterna nulrivif misericordia.
4,o. At exequias funeris ejtis quoveneralionis ho- Ainen 7S6.
nore, quo miserationis dolore prosecutus sit grex DE MYSACHABBATE.
coenohii utriusque, qui in Christo suh ejus profece- ¥i. Deodvdno in cathedra secclesire Leodicensis
ral inslitutione, supervaeuum est memorare. Gem- subrogato, Mysach virum sane venerabilem cogno-
melacenses siquidem audila pii pasloris infirmitate, mento Matbelinum abbatem substitui Gemmelacensi;
eui post Deum et primum loci nostri constructorem cosnobio, concors totius congiegationis expetivit
Wicperlum quicquid pene babebanl gaudebant im- electio.IsabbatiOlberto consanguinitatis conjunctus
putare, pice dilectionis alis non distulerunt illuc linea, et a primis annis eum fratre suo eque memo-
eonvolare. Contrislabat eos non mediocriter arnan- rabilis vitse Fulquino regulariter et sludiose in ejus
tissiirii patris destilulio, sed plus quara dici vel educatus disciplina, ad hoc uterque excrevit bonre
credi possit miserabili contristakautur inforiunio, indolis induslria, ut magnre utililatis locum sor-
quod carendum eis esset corporis ejus pignore pre- liri mererentur in Dei recclesia. Ex quibus Fulqui-
tioso. Et si aliquam viam eis aperuisset Dei digna- nus junior cctate, nominatus in exercitio Htteralis
tio, nihil optahilius eorum omnium insedit aniino, " scientire, glorioso Stabulensium abbali Poponi ad
<juam id agere aliquo modo, ut corpusdefuncli re- regendas pueroram scolas directus, et per aliquot
ferrent Gemmelacensi ccenohio. Sed id nec precibus ' annos in morum honestate ab eo satis probalus,
-opliuere, nec aliqua omnino ralione potuerunt efii- per inlerventum cjus in Metteusi urbe ad regimen
cere, gaudentibus civibus ad lulelam civitatis sure abbalia; saneli Yiriceutii marlyris est promolus,
prsesentialiter lam sancti viri patrocinia "prove- quod usque ad flneni vitss suai uliliter el laudabili-
nisse. Sepultus est igitur in rccclesia sancii Jacobi, ter est executus. Mysach 7S7 autem frater ejus,
tit decuit primum ahbatem ipsius loci, el hoc epita- eiiaro Yirduni sub Riehardo abhale in gymnasio
phium inscriptuin est libitina; ipsius tumuli: itioiiasiicre disciplinae regulariter exercitatus, per
Hic"!1>sjacetabbatumspeculum, decusetnioitachorum, omuiain virtute obedientia} satis est probatus. At
Abbas Olbertus, flos paradisc tuus. postquara inventus cst etia.m esse patiens lahorum,
Prwfuit wcclesiis normali tramile binis; et strenuus et prudens in disposiiione socclesiasli-
Leggia corpus habes, Gemblecarendo doies. carumrerum,domnus abbas Olbertuseumsuo lateri
-16. Perlato ad Gemmelacenses tam tristi nuntio, adjuuctum, parlicipem fecit omiiiuni operum et COIH
omnibus palam factiun est ipsius veritatis teslimo- ^ siliorum suoruni.Elordinans eum sibi prrepositum,
J
nio, qua pastoraljtatis sollicitudine omnes hahuerat, commisit ej'us prudentire secundas partes on.nium
qua paternitatis dulc.edine omnes nutrierat, qua rerum. In cujus obedientire execuiione tanta viguit
Icaritatis uiianimitate omnes a parvo usque ad subjeclione, ul nulla unquam titillalus sit superbire
magnum sihi in Christo devinxerat. Quis enim inflatione. Etpermultos aunos tam prudenter et
poterit dicere, quis dicenti poterit credere, quantus utiliter vixil, ut postquam sanctte memorire abbas
ilico omniuro factus sit concursus, quanlus fratrum Olherlus huroanre naiur» cessit, nullus ei qui succe-.
merenlitim fuerilluctus, quantus pauperum clamor, deretdignior eo inveiitus sit.Itaque 7 Kalendas Au-
,!l8 locum regiminis. secclesiastici,
quaiitus pUl)ilIorumLetviduarum dolor ? Ab omnium gusli adeptus
orc sonat pro collatis sibi;beiiefieiis graliarum actio, conseeratus autem 7 Idus Augusti, altendehat dili-
lam pia et exaudibilis pro absolutione animre ejus genti instantia sibi et gregi. Nam secuudum quod
ab amicis Christi ad ccelum Iransmittitur oratio. didicerat, regulariter et pie vivebat, et secun--
Quis. eorum qui lam affecluosas vidit exequias, dum quod vivehat etiam aliOs vivere docebat. Res
quis, rogo, tam. pias, tam meritas, lam profiisas cecclasire aniiquitus attributas vel postea adquisilas
duhi.let Deum acceptasse lacrimas, quas. non ex- j)rocaptu et posse suo in nullo unquam neglexit,
torquebat aliqua carnalis affectionis necessitas, sed I ) nec incuria vel inscitia sua eas diminuit, immo
Adversariis.
quas eliciebat placila Deo spiritualis dilectlonis jngi labore et vigilantia mulliplicavit.
fra-
pietas? Qui ergp tot aroicos: conciliaverat sibi' de cecclesite audacter semper restitit, stipendia
curreie
iniquifatis mammona., receptus est ab eis in reterna trum fideliter adauxit, et ne per singula
tabernaeula.Et qiiiabene miuistravit, gradu bono opus sit, u.tilitale cecclesiastica intu^s et extra nihil.
75S carius unquam habuit.
itdqui.siio sibi 76i,. ccelestis, curire a.seriptus

' '
GONTINUATIO- AUeTORE GOBESGHALGO.
48. Ipse 7" eliam ante et retro oculatus, sciens sistere, qtiecumque in ahbatia invenerat ct quce ipse
Interiorem liominem sine exteriori non possesub-- adquisierat in duas partes dividens, in viclu et ve-
VARLE LECTIONES.
' IKS' '" smen c. «7 minio scriptunh
Versus rubro alramchio Scripii. 75i :-: sibi. 766ascrij)tus :: d.
7B'alia mamt pergjt prima li.nea in loco rasoscripta..
-^go.st ajleptus erasaiJicsi c.
 629 GEST. ABB. GEMBL. — CONTIN. GODESCil. G50
stitu fratrura dislribuit. Yestiarium ila uomposuil. A S;-,lu!emrccclesire, nee niediconim auxiliura quesivil'
Quinque libras nuromorum in villa Teroplus dicta, sed in Deo fiducialiter speravil. Et duni ita bonam
et tres libras in villa Plieroth, tres libras etquatuor opermn suorum consumroalionem pafienler expe-
solidos in villa Mannil, ocio solidos de terra Fa- Claf, per ipsius pafientke virtutcro konara sibi
slradi in villa Niel, in villa Esnatica et municipio consummatioiiem prreparat. Excoctus ergo diu in
Eneis quosdam reditus decrevit; in villa etiain quce camino tribulationis e! infirniilatis, postquam 23
Casuis dicitur 1 libras denariorum aimuatira sta- annos in regiinine exjjlevit, 5 Idus Noverobris
tuil, ea ralione ut uno anno pellicire a vestierario, dehitum solvit humanitalis anno 1071 Domini.
et altero pellici a loci prreposito, et cucullre et luni- . DE TIETMAROABBATE.
cce frairihus darentur a caraerario. In villa etiara 51. Defuncio Misach.abbaie, qui pater lam ama-
Turb dicta, qure sila est in pago Bracbantico supcr bilis el recclesire Dei tam utilis fuerat, muliitra
aquam qure ob dulcedinem el bonitatem sui meroris et sollicitudinis Gemblacensibus remanse-
Oilla (896)ab incolis dicilur, medielatem icditus lotius ral. Meror erat de tanti pastoris a.nlssione, sollici-
villre veslierario delegavil. Post hrec Balduinus cleri- tudo, ne ei succederet qui congregata dispergeret,
cus Souoiensis fraieiiiitati nostrre sociatus, alleram dispersa non congregaret. Sed misericorditer conso-
mediet?!ero, qure ei jure patriraonii conipetebat, ob ^ lalus est eos Deus pater misericordiaru.ro, dans eis
sabiteir aiiimce sure adjeeil. Statuil etiani, ut came- ex eodem cenobio abbalcm noraine Tietmarum. Hic
rarius per se villicum, iiivesiituras et placita habeat per oinnia scquens vestigia jrrredecessoris sui,
villarum suh se degentium. Cellerario ad saginam adauxit potius quara minuit substanliam monaslerii.
comparandam centum solidos insiituil. Adutensilia Qui dure temporibus anlefali abbatis cuslos esset
comparanda officinarum, hoc est coquiure, pistrini, recclesire, ambonem evangelii et ferelrum sancti
cambre, granarii, iriginla solitlos de censu corfilio- Exuperii auro el argenlo veslivit, et opere anaglifo
rum aniiuatim dari censuil; decimas feni unde boves decoravit. Huic gloriam mundi fugienli et pauper-
suos aleret dedit: prcebeiidam et calceos bubulco tafem Christi in omnibus sequenti, prcedium Huc-
qui ligna de silva per singulos dies adduceret berli clerici, qui aposlala dictus fucral, conventus
siabilivit: Iioiium ad holera facienda, bubulca- fratrum indoniiiiicatuni dcdil. Ipse fratrihus fraterna
riam corlcm cum corlilio bubulco delegavit. Hrec et paterna vicissitudinc ex redilibus ejus prredii 50
omiria sub cura cellerarii statuens , mensnm fra- solidos redonavil, ea conditione ut a se el succes-
liiim sub ejus cura coiistituit. Itaque paKe» , soribus suis annuatim ad usus fratrum in feslis
iibrarum duartnn ; legumen, pisorum, seu fabre. prrccipuis duo solidi darentur in emptionem piscium.
Ad emplionem secundi pulmcnli, ovorum, ca- 1 52. Isle pater per roantis domni Lietardi prrepositi
sei, seu piscium deeem ct octo denarios per dies sui criptam in honore sanctre Dc-i genitricis con-
singulos. A Kalendis Oclobris usque ad dominicam struxit, el cancellum allaris sancti Petii ex liumili
sepluagesimre lerliuni pulmentum herbarum hor- ct parvo in ea forma qua nunc cernitur reformavit;
iensiuro, justas duas cervicre diatim, niensuram infirmorum, infantum, hospitum pauperumquesem-
vini per singulos quatuor diebus ehdoniadis cum per curam pi-rccordialitcr habuit; prrebcndam fra-
karilate sabbati; paxiniales similagineos in duode- tium si non adauxit, in nullo diminuit, sed viiium,
cim prrecipuis sollenipnitalibus anni hora prandii, jJisces, similam temporibus statutis omni tempore
'
jdacenlas el oblatas cum aliis bellariis ad cenam vitre sure absque ulla retractatione submiiiistravit.
amminislrare prreccpil. Cras forsilan dicet aliquis, 55. Franco railes nepos ejus cognoniine Longus
qualitatein perjiendens prresenlis tcniporis: Fat- de villa Liiul dicta filiani villici Alheronis in con-
sum est, qttod hic legilur.; nunquam lati seculo usi jiigium accepit et ah abbate, ulpole a parente suo,
sunt monuclii illitts temporis. Scit Dcus, qui est niolendiiio in municipio Eneis sito.jure beneficii
sunnna veritas, quia quod vidi scripsi, oi adlmc muneratur, hac ralione, ut quamciiu ipse et heres
supersunt tesies idonei 7M. ir>ejus viverent, hoc fruerentur, el si vila dececiereni,
_ 19. Addidit annualim recclesircCiistodi20 solidos monasteilo resfitueretur. Infra quinquennium ergo
numroorum ad "coemplioneinvini, ex quo7CIc.otidia- tribiir. libeiis ex eis procrealis, Franco npud Disirc
iium missre sacrificiuin oporlet celehrari. Ad anni- in bello perimitur, et ab aniicis relatus, iu cymi-
versariam diero suce deposilionis conslituit annua- tcrio Gemmelacensi curo multis laciimis scpelitur.
tira tlari frairibus 8 solidorura karilatem, gratia Filii efiam ejus, anle morleni 7C2 patris el pcsf,
pice rccordalionis. In ineraoria rcierna cril bonus bominem exuunt. Ilis ila decedenlihus, abbas qure
dispensator, ab audilione mala non limebii, quia dederat j-epetit, set aliter quam sperabat cvenii.
spes ejus semper in Domino fuil. Reinfrediis enim milcs Mafiensis conubio socialu,s
50. Ultima etatc egrotavil dolorepedum vehemen- reliclre Franconis, omnia qure cjus fuerant, anni -
lissime, sed ncc in ipsa infirmitale neglegebat tcnle cl adiuvanlc Albcrone villico, jure conjugali
YARi^ LECTIONES.
750,4/io lemporc cndemmnnus pergil. 761ex quo e corr. 7C!scqitcbulttr primo ejus moxerusum
NOT/E,
(896) I. c. oieuni,
,&51 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 652
occupat. Abhas eljsarentes Franconis super hacre A conventuin res deferlur, instinclu majorum Albero
indignaii, Reiufredum aggrediuntur in placito gene-. cum suis omnibus despicitur, pacfum contemnitur,
rali; set soeer Albero geuerum per omnia defendit. et ut pro excommunicalo habeatur ab omnibus
Hrec res diu proliaeta ad audientiam pervenitepi- . conclaroatur. Prcepositus in sententia. sua perseve-
seopi Ilenriei. Pater Beinfredi lunc forfe villicus rat, qure oblala fuerant invito abbate et invitis fra-
erat episcopi. Ilaque 7C3 cpiscopus blanditiis delini--. tiibus suscipit, sicque ab utrisque partihus disces--
tus et muneribus excecatus, consentit peccalo, et sura est. Reinbaldus ilaque cura socero suo Beren >
injuslitire lege decreta, Reinfj-edus vielor extiiit per gario in heredilate male adquisita suecedit, sed Dea
oninia. Sic molendinuni injusle abbati auferttir; sic volenfe aversa satis fortuna graviter ambo
sie Jieredes proxiroi exheredati, adhuc nimie con- atlernnlur, adeo ut die quadam dum juges ah opere
queruniur. Albero- pro bac infidelilale yillicalione agri relaxantur, in palude p;tedio contigua necaren-
privatus, sel pro injustitia a Deo non punitus, in tur. Albero divina animadversione damno domesti-
ecclesiastica inhial posl jam dicli facli decennium. carum rerum affligitur, conjugis eliam, fidre satis et
Allodium eniin Hu-zdictum, quod Petrus Calvellus castre mulieris, contubernioprivafur; ipse ad extre*
sancto Petro coram idoneis teslihustradiderat, mala mum roultis necessitatibus corporis astrictus, morte
actus cupiditate, sibi.rediberi rogat, 'diceus se lem- iinitur. Perversorum hominum nuuc interim posfpo-
pore tradi.li.onis a Petro dcnominatum heredem naturmentio, el j"ustoruro describatui lausetdevotiq..
adoptivum. Abbas et prrcposilus plus quam dici 55. Adelardus fratuelis j'am dicli abbatis ex milHe
.potest admirati, super hoc, roganlet precantur ut ki monachum attonsus, partem allodii sibi compe-.
desistat ab ineepto. Hle in malitia jjerscverans, per teiitis, annuente matre et vitrico, per manus avun-
generuin Reinfreduni, qui lunc viHicits erat episcopi, culi siii abbatis et advocati Balduini tradidit sancto
episcopo prceser.tatur, causam suam et multa veri Petro. Sacerdos religiosus 7rs Beroldus nomine ea
similia. episcojri ingeiil auribus. Episcopus- rem -ad tempestate sociatus est fraternitat-i nostrae. Qui
consilium deferf; consilio inito lioc decretnm est, quanta bona buic nostrre fecerif recclesire, testantur
iitsiAiberoca qucc petebat jurejurando vera esse ejus opera. Hilaris dator et in oportuiiitalihus
flrmaret, quod querebat acciperet, sigillumque suum promptns fuit adjutor.
cum epistola abbati dirigii prajsentandurii. Abhas ut .56. fftrjus etiam abbatis tempore defunctus est
fegil epistolam, fronteni rugans et pectusperccitiens Guerinus monachus, vir omnium bonorum memoria
prreposito legendam tradidit. Prrcposiius ut legit, .dignus, qtiiper mulios annosin Gemblacensi cenobio
.diem placili stattiit. Die dicta, abhas interesse non functus prioratus officio omnibus pie vivenlibus in
viill placito, rera omnem commitfil prreposito, ejus Christo proderat verbo et exemplo. Hic Olberti
Jussu adunatnr contio. Cum suis -testibus. adest abbatis consanguineus et discipulus fuit, ejusque
Albero, quod auerebat sine dilatione falso confirroat vitam et nlores imitalus, a-dhoc profecerat, ul ab
sacramento. Yera esse qure juraverat, te.sf.espro- kis quibus eratnotus, aurum,766inulto meritorum
sequunlur vero perjurio, sicque rei recclesiasticre 6t ignepurgatum et vas honori Dei apfum cognomina^
maledielus elinjustus jiervasor. rctur. Erat enim intentus jejuniis, vigiliis et oralio- .
M.. Bieendiim paucis, qureeos subsecuta est ultip. nibus et colidianis. missarum celebrationibus. Si
Justo Dei j'udicio ob perjurium diversis modis omncs quando iamen, quod rarum erai, a tali opere
aiiiigunlur, et ad ultimum diutino langiiore excru- vacabat, riullam requiero babebat spiritus ejus,
-ciat.i, vita cieeedunt. Albero super id quod fecerat quin aliquid niundanaB aut divinre philosophirc ut
sei-o. penisus,. decrevit qupd pervaserat Rcinbaldo vir eruditas proponeret et exponeret fi-alribus. In
.filio suo dare siib taxaiione annui census. Hoo tantum autem etiam inhoe affuit ei divina gratia,
jjacto firmato, leudes prrepositi Lielardi Stephanum. ut ex tunc et iitinc per eum et per eos quos iiistruxit
scilicet monachum et Everardum pistorem expe- eruditos viros habuerit noslra recclesia. Obiit 15
lunt, qua3 tractaverant edocent, ut duohus T6imar- Kak Maii, et fratrum oralionibus.luctuque ct lacri-.
cis argenti ahhas prreposiiusque acceptis sure 0 mis prosecutus, intra templum est tumulatus.
assentirent diffinitioni-; eo pacto ut Reinbaldus (Juanti autetii fuerit suis conteinporalibus, ostendit
annualim pro reditibusejusdem allodii dccero soli- epifapliium ejus, cujiis nos hoc dysticon apposui-.'
dos persolvat die saiicfi Servatii. Prreposilus a suis nius, iit quod de eo diximus, sit credibilius :
persuasus,reijam dictre conseiiiitoilus. Abbas ab Nqrma, dcCus,spcculum, Guerinus, honor mqngclio-
cis convenitur, ut assensum prrebeal rogaimv IUe [rum, .
prorsus abnuit, et iratus ab eorum se avertit oculis.. Docior, Gembia, tuus Iwc iumulo tegitur.
Postremo niiiiielate eorum ohtunsus iuhef ut in 57. Yir multse scientire Sigebertus, noslrre reccle-
jprresentia convenitis fieret quod pelebaiur. A.d sire monachus, supradicfi -ahbatis Tietmari horta-
-
YARL^ LECTIONES.
f63 alio atramenloverait c. ,cl"'duahus COIT.duobus c. 766superscr. c. , 66auro corr. aurum C,
mTM.
(807) Ex Sigebcrti l.ibro D.eviris illusiriljiis, cap. ultinio.
 655 GEST. ABB. GEMBL..— CONTIN.GODESCB. CSi-
tu (897) Yitaro sancli Macloviconfessoris accuralius A Deum frequens oratio. Et quia longinquitate tem-
diclando ileravit, passionem Thebeorum marlirum poris succrescit damnosa oblivio, et post oblivionem
keroico melro eleganter coinposuii, cronicam suam succedil periculosa conlentio, arbitror posteris no-
a fine cronicre a Jheronimo digestre ad sui usque slris gratum facere, si sludeam huic opusculo in-
temporis finem perduxit. Duobus libris illustriura serere ea qure domno Liethardo jirocuranle acces-
viroruii! a Jlieronimo et Gennadio composilis tertium serunt nostrre cecclesiredomni nbbatis Olherti tem-
addidii, in quo multos aniiqnos reeclesiaslicos scri- pore, ut-quia ille adquisivii plus aliis abhaiihus,
piores, mulios etiam sibi eonteraporales memoria sciatur quid quomodo adquisierit, vel a quibus.
digiios cominemoravit. In fine vcro libri se ipsum Ergo sinon omnia, descriham lanieii eroinenliora.
posuii exiremum ordine, set non extremre scienfire. 60. Machelmus vir nobilis, paier donini Tielinaii
Prreter Iirec eiiim qure conimenioravimus composuit qui sextus abbas fuit nosiri cenobii, rogatu ipsius.
multa utilia Icgentibus. filii sui et hoiiatu doinni Lielhardi dedit sancto Pe-
58. Abbas aulem Tielroarus quamvis esset colum- tro medielatem rccclcsire sanclre Marire in villa qure
hinre simplicitatis, ad quoscunique perveniebat dicilur Castra. Alia vero mediefas poslmodura dafa
sermo ejus, qui carebaifclle invidire et detractionis, esl pro Odewalone monacho uoslro. Hic fuit vir ho-
incitainentuin erat meliorationis. Postquam crgo " ncstrc vilrc, et in divina et huniana scriptura mullre
per annos 25 sibi commissaiii Christi familiam rcxit scienlire. Iiem Wicherus, advocatus Leodicensis,
fideliler, dititinre infirmitatis igne decoctus , 2 Kak tradidit sancto Peiro inedietatem recclesire saucti
Junii7t 7 de hoc mundo migravit feliciter (an. 1092), Gaugerici in Genilinis cum manso uno. llem Ro-
accepifque locum sepulturre ante sancfre Crucis al- berlus filius Bosonis de Hermereis, caiionicus saneti
tare, semper fufurus ajrud posteros laudabilis ine- Lambeiii, vir nobilis, iradidit sancto Pelro medie-
morire. Amen. taiem de Masniz, et ultra medielalero tres mansos.
EP1TAPH1UM 7CSEJUSDEM. De alia medietate parfim recclcsia nostra a cognalis
Ecclesiw lumptis hic Tietmanis jacet abbas cjtis redemit aut pro vadiinonio accepil. Quidani
Octo benliftcns docttts ctbisse vias; Wibertus vir religiosus, sancti Wiherli ut feiiur
Pattpcr, pcicificus, mansuelus, pectore mttndus, consanguineus,. tradidil sancto Petro quicquid ha-
Lugens, csv.riens, compotiens, puiiens. Iroil in Waresch. In cadeni villa iradidil Wolvura-
Ullimu fulsit ei ttta iux pcnultinta Mai. dus dimidiam recclesiani, hoc csl quartain jiartem
Qiti vixil Domino, dormicit in Doniino. Amen. iniegrre recclesirc. Liedvinus cl conjunx cjus Ila-
DE 7CSLIETIIARDO ABBATE. rJ llicsnidis tradiderunt snncto Pclro coiicin uiiam ct
59. Cum quererenl GeroLIacenses post obiftim sex bonuaria pro aiiimabus suis, in Harenlon.
domni abbatis Tietmari, quis ci succedere, quis ido- Posiea vero iradiderunt inedielalem toiitis pi'redii
neus essei eos regere, communi habiia dclibera- quod liabebant in eodcm Harenton, el quicquid ha-
fione Lietharduni abbatem constituerunt concoi'di hcijant in Yallc, quod per singulos annos redtlii
electioiie. Hic a puerilia doinni abJiatis Olbei-tieru- 50 solidos. In Belriu adquisivit domnus abbas 01-
dititroe iiistilulus, claustralis discijdinre amator ct bertcis sex mansos ct camharo, cl scxlam partein
exscculor erat assiduus, Mulla eral ci oris facundia, molendini quod postea aucmcntavit abbas Mysach,
qure jirocedcbat ex dilafati cordis habundanlia. Filii ei ahbas Licthardus, ul in suo loco dicelur. In villa
seculi qui jirudentiores suni filiis lucis in generalione Melenriu, qure eliam Ileis dicifur a conligua silva
siia, si quid damni aut violenlirc rcbtis cccclesiasli- qute ita iioniinatur, parteni allodii erait in prirais
cis conabanlur inferre, hic pi'udenti et oporluna abhas Olhertus, adauxii abbas Liethardus, et suc^
raiiocinatione noverat eis resistcre. Domrois ablias cessor ejus Anselmus, ut in suo loco dicetur. Wal-
Olberlus qui jain gravabatur relnle ci duorum ce- 1erus de Nicl iradidit sanclo Pelro quicquid liabuit
nobiorum dispositione, consideraus in adolcseenlc in eadem villa. Pars recelesire quam hahemus in cg'
taniura naluralis induslrire, oiilcium ei coromisit tj c! pars prredii dafa esl postea pro duobus frnlrilius.
celleralurrc, ut experimenlum ejus eviclenier quirct nostris Albuino cl Ileiliiio, el postmodum mulio la-
habere. Ille ei, quoad vixit, ufpatri filius obedivit, bore et peiiculo donmi Lieihardi crevil el permansiv
e! quod sibi injunxerat auxil, melioravit ei deceiiler ipsa possessio. Fuit enim inter compossessores jirc-
adrainistravil. Qunmvis eniin essel tunc juvenilis dii et nos tanfa dissesisio, tit vix sedaii poiiic.i
retaiis , crat tamcn persona bonorabilis, consilio absque bello, deportato illic sancii Exupe;ii fc.-ci:o.
liliiis, allociilioae el adhortatione bis qui eura no- Pelrus Calvellus tradidil sanclo Peiro quicijiiiii ha-
verant acceptabilis. Dcnique mulli nobilesc! medio- hiiil in Ruoz, et in Asnalica coriem unain ei tria i,-o-
crcs ejus amroonilione ei laudabiii faniiliarifatc in- ntiriiia. IIoc pneciium post longum teinpiis invasit
cilali, qiiosdam liliorum suorum sociabant nobis Albero, vero perjurio, ui diciuni est in suo loco.
cum aliquaiiiula parie possessionum suarum, ut Domnus nhbas Olbeiius collaborantc dorono iAc-
coiiini apu.l nos p':a recordalio ct pro e'.s esset ad tliardo villam Suvrei adquisivil sanclo Pelro, et ei
VARIyE LECTIONES.
7f! Epitrqiliiiiiii—Anicn aho atramcnto in
'^'cc.orr. fine f. i3a. scripla suni. ,if Alio atramento ;;«'•
cjil c.
655 ' SIGEBERTi GEMBLACENSIS C56
jjer singulos aiii)0£ triuni librarum censuro indixit, A bus prafuil in oinni.bus profuit. Oninium enini Jra
«t ex eo 12 solidos anniversaria die sui obitcis ad trum uliliiati providens, sibi in nullo consuluil, sed
servitiuin fralruni dari dccrcvit. Lamberlus de Cor- semper parvo viclu el vestitu conlentus fuii, quce a
ceilis vir nobilis ct fratres ejus tradiderunl sancto patrih.us acccperat in quantuin licuit iidelilcr admi-
Peti'0 in eadero villa tres mansos ; et post mortem iiislravit, ei quarovis mullis incomroodis, sivc ten're
ipsius Lamberti tradldil uxor ejus Condrada dimi- sterilitate, seu pecorum pesie, seu bellorum asperi-
dium mansum. Nec liocdono contenta, armillas, tate, scpe gravaretur recclesia, tamcn numquam ex
anulos, monilia, et quicquid auri ad ornatum suum incomniodis fralrum sua coroparavit coinnioda, sed
hahehai ut mulier dives et hielila, sanctoPetro con- in iialaleDomini, pascha, pentecostc, et sanclormn
cessii, el crucem atiream inde fabrefieri pefiit. Ilu- solleinpnilatibus tam prrecipuis qunm mediocribus,
jus aurere crueis hodicque esf inscriplio : Condradct stalutani prrebendam hene dispensnvit in oronibus.
pro se sttoquc viro Lamberlo me cledit sancto Pelro. Ej'us regiminis anno teiiio roaxiroa extilit liominum
Nec ipsa Condrada lantummodo, sct ci omnis nc- mortalitas, el in anno sequenli magna ct incviiahilis
poium ejus successio, Gtialterum dico de Marebaco, aiinoiiic rarilas, adeo ul panem duorum nicnsiuro
Ileiniicus de Lupun, Gerardus filius Gualteri, Hein- diebus vix adininistrarenl nobis cullurre nosirre et
ricus filius Hcinrici, el qiiofcjuol adhtic iiodiesuper- " dccimre. liac penuiia panis urgenle, prrebenda nio-
sunt de eorum progenie, iia ex tuiicet roinccon- naslerii venalis efDcilur tam laicis qunra clericis.
juncii sunt fraiernitali noslrje cx aniino, ul eorum Gladius irre Dei circumquaque desevif, laquearia
semper apud nos sil pia recordatio ei pro cis ad divitum uli pauperum casre famis malo velut aiieie
Deum colidiana oratio, quia liheralilalis eoruiii bc- Kiagno pulsanlur; paupcrcs mullique mediocrcs hac
iieficio roultofies crevit noslra possessio. Warr.erus labe perennt, cymiteria sepeliendis non siriiiciunt.
comes tradidil uiuim mansum in Dion, et uxor ejus Jn locis mulfis fossrc lalrc ct profundre cffodiunfur,
duos in Morceshem, ct unum in Malbrovias, quod el in eis corpora defunclorum funibus depnnuntur.
dicitui' in Ruoz. Ille mansus in Dion solvit &solidos Mulli in exiiibtis viarum, raulli infer opaca silva-
et 8 gallinatios. Illi duo in Morcesbem solvuiH ruin morlui inveniunlur. Hacpeste iiunis multi no-
10 sclidos Lovaniensis monetre et qualuor gallina- Irilium adncli, dum familiis suis carcrc uolunt, mul-
iios. Ilie in Malbrovias quinque solidos Nivigelicnsis tum argenti ad has suslentandas expendunl. Foene-
monetrc, et ita ut immunes essent ab omni senitio, ratores debitores suos omnibus modis gravant, et
nisi Gemblensis recclesire. De bis qure domnus ab- dum die dicla jiecunias snas non recipiunt, has die
bas Olberlus cum dorono Lielhardo adquisivil, ., reddita 77°sub fide et sacramenlo duplicanl.
pauca sed eminentiora descripsirous, el ul arhilror 62. Anolinus quidam nobilis de villa Halley di-
posteritati nostrre consuluimus, ut si quis injustus cfa, his oppressus inforluniis, alloclium quod ha-
violentia vel ignoranlia res recclesirc, quod sepe bebat in villa Jandiinul sancto Petro vendidit
conligit, teriiplaverit minuere vel auferre, sciant ei argenti marchis 15. Robertus reqtie de villa ea-
juste el rationabiliier resislere. Adquisierunt ctiaEi deni prrcdiolum quod habebal in villa sancii Gau-
multa alia, et si roinora lamenrccclesiasticre ulilitali gerici tlicla, octo roarcis ai'genti sancto Pctro ven-
apta, quia certum esl parvis roagna juvari, et mul- didit. Balduinus ei Jobannes fratres germatai de
lis pluvire gutiis flumen rejileri. villa Jalce dicta, allodium quod habebanl in vi!la
61. Successor abbatis Olbeiii Mascelinus nbbas, qure nunc Mons sancti Guiberti dicitur, sepiem mar-
in rouliis expertus quara sagacis animi esset dom- cis sancto Petro fradiderunl. Domnus ahhas Lie-
iius Lictbardus, rogatu fralrum fimenlium Detim lliardus emit ah Elberlo de Yileyr ct uxore cjus
commisil ei prreposilurce officium. Ille reputaiis non Ercmburge, Piliis eorum astipulantibus Godefrido,
honorem esse sed onus, ad quod erat assumtus, ab- Arnulfo, Godescalco, 60 marcis quicquid allodii
"bali eral baculus foiiitudinis, quia nil sibi inerat liabucruiil in villa Gemblus jure hereditario, vide-
ignavie formidinis, ei allevialio solliciludinis, quia _D Hcet in agris, culluris, ccillis el incultis, silvis,
in omnibus erat uiilis. Abbas Tietinarus quia erat pralis, pascuis, aquis aquarumve decursibus , ex-
mulire simplicUaiis et iieseicliatcavere fraiidulenlas itibus viarum, tbelonei quocjue parte sihimel ac-
dccipiilas sccuhuis duplieiialis, ejus cur;e coinmisil cidente, partemque molendini, cum ceteris rebus
oniiiia exteiiora; ipse curabal la:ilunimodo inieriora. predicire possessioni subditis. Hcec omnia Elbertus
Igiltii' hi tres abhatcs quia impediebantur ul dictum el Ereinburgis uxor ejus per manum Balduini
cst aui rciate, aul iniirniilate, aut siinpliciiale, rcs advocali legalifer tradiderunt sancto Petro, prre-
rccclesiastica coiiim temporemaxinia ex parte Jiujus scnle domno abbate Lietbardo. In prcesentia quoque
susleniabatur probilale. Quiaergo domnus Lielhar- ejusdem domni abbatis Lielbardi et fralrum, Ma-
dus triuin ahbatum terapore didicerat subesse et cbelmus, Engo, Godescalcus de Marehaco, dede-
prodesse, dignus habitus est, qui post eos rogare- runt saneto Pctro in vadirooniura pro octo marcis,
tur prreesse ef prodesse. Datus abbas, quandiu fuit quicquid allodii habuerunl in Gemblus, in mercato,
ei virlus corporis et prospcritas temporis, his cjui- in silvis, in pratis, in campis, in cortilibus, in mo-
VARliE LECTIONES.
^' in loco raso.
 -
C57 GEST. ABB. GEMBL. — CGNTIN. GODESCH. C38
lendiuo, ad 12 aroios. Si posf 12 annos non fucr.t A ipsi experii erant, scilicet ne qtiacuroque occasione
rederoptuin, semper recclesia tenebit usque ad Ka- reperla, res cecclesire sine fruclu, sed non sine luct
lendas Octobris sequeniis aroii. Aclum anno domi- noslro, diripercl episcopalis violentia. Erat exeu
nicre incarnationis 1096, indictione quarta, Knlendis salio exlrema, quce etiam videbatur perniaxima
Octobris. Gosberfus laicus, civis noster, fralernitati quia si aliqua' secularis polens persona per coem
nostrre ipsis diehus sociatur, qui quanto post ad- tionem alicujus prredii superbiret in nostra vicinia,
vixit, cceeleske salis exlitit commodus. Hoc eiiim semper ab ea noslra vastarenlur prredia el afflige-
argenium persoivii ex proprio, ea conditione, ut retur familia. Dicit beafus Jheronimus, quia in
post morlem suam omnis reditus ipsius allodii omni rerum evenlu magis perpendere tlebemus affe-
fratiibus daretur in comiriuni, anniversaria dic cftim inieniionis , quam effectum operationis. Si
obitus sui. ergo in abbatihus simjriex et reclus fuil affeetus
65. Doninus Beroldus frater nostrce congrcgalio- inteiiiionis, non erit eulpabilis sed excusabilis ef-
nis, sollicitus de salute animre sure, conslituit con- fectus operalionis. Nos redcanros ad id unde di-
sensu domui ahbalis Liethardi el oronium frafruro, gressi sumus.
ut omni die cantetur missa in recclesia Gcmmela- 65. Domnus abbas Liethardus religiosi patris,
censi pro cunctisfidelibus defunctis, et hrec con- 53scilicet doinni abhatis Olberti, religiosus filius, his
stitutio in celernum permanere invioiabiliter debef. quibus prreerat, religiosrc vitre excmplum jn-rebcbat.
Ad quod explendura, medietalem molendini in Ma- Cum eos prrecellerel iinilabili aciione, moderabntur
nilz quam ab Elberto et Erenburge uxore ejus in iamen quod agebat laudahili discretioiie. Erat ei
vadimonio pro 15 marcis argenti tcnebat, et reccle- consuetudo ex multo teropore, quarta.el sexfn feria
sirc Gemroelacensi legalifer tradi fecerat, per manum usque ad vespertinam diei boram jejuiiiiim pro-
domni abbatis et omnium frairum dejrotavit, ut re- irahere, idque prrccipue cxeqiiebatiir diebus adven-
dilus ipsius molendini habeat presbiler qui missam lus Domini ei quadragesimre. Cumqiie sibi vix aut
cantabii, excepiis oblaiionihus. Et si molendiimm irollo roodo vellet indulgere, fratribus lamen co;:-
fuerit redemptuin, ipsos 15 marcos abbas et fratres gruam tempori refcclionem exiberi jubeba! absque
recipianf, el de ipsis procurent ut missa omni die retractalione, malens eos voluntaric proposito su-
in perpeluum cantetur. Qui hanc constifutionem peraddere, quam prrecepto suo coactos ahstinere.
deslruxerit, anatbema sit. Raro aut numquam in caraera sua prandehat aut
64. Domnus Sigebertus, descriptor vitre dorani cenabat, nisi alicujus prrecijiui hospitis eum cogeret
ahbatis Olberfi, de vifa el acfibus ejus vera dixit, Q aucloritas, et ipsa ui ita dicam eura traheret kari-
et absque dubio dicere poluit, quia diu ei con- tas. Si aliquarido inajor solilo eum cura urgcbat,
vixit. Kic inter ccetera descripsil et dinuroera- Iioram prandii in refectorio anticipabat, aut post
vit ea qure ille in auro el argenlo satis copiosa fratrum refeciioiiero cuin paucis cibum sume-
recclesire Dei contulit. Qure quia leeior in stto loco bat.
facile poierit repperirc, superfluum credimus ea hic 66. 77! jEcclesiam viilreDion cum dominica corle
iterum repliearc. Merito ergo queriiur a inultis, quis a Guilelmo de Bellorivo inccnsani, domnus abbas
ea destruxcrit, quid inde egerit, quid eiiiohimenli Licthardus dum adbuc esscf prreposifus in mclltis
recclesia Dei inde hahuerit. Eis nos respondeiites, reformavit. jEcclesiam eiiam sancli Nycbolai in
non aliquem majorum noslrorum accusaraus, sed villa Sovrei 'a fundamenlis construxit, cortem Geni-
nos ipsos excusamus. Scit Deus, quia mullam pe- melacciisem qurc Capella dicitur.ab liostico Namu-
nuriam veslimeiitorura et viclus, deprredaliones et censi iiicensam, cum oronibus ofiiciiiis suis renova-
iiicendia ct tribulaliones mulfas passi sumus, nun- vil, culturas agroruni in villis ef municipiis, hoe
quam tanien de tbesauro ;ccc!esire valens nuniraum esf Sierias, Jaiidrigul, Solbejani, Bavencliin, Dion,
in suratiis noslros misiinns. Abbas Lieihardus cx- Genehen, Sovrci, Niel, Piclaro villani, Eyneis, Ca~
cepto quod acceperant antecessores ejus, jilus quam ID pelJam, prout valuii bene et oporlune disposuit.
centum vigi.nli marcharuni precium de thcsauro rcc- Snlvenerias etiaro cum ierra adjacenli, e! molcr<di-
clesire dedit deficiente sibi pecunia, ad coemlionem linni vilhe Masniz infirrois noslris, et ad annivcrsa-
prrediorum in angustia teinporis quo nimia aimonre riam diem sure dcposilionis fratribus delegavit. Ad-
rarilas fuit. Cumque fratres tcmpore ipsius et anfe- didil etiam quorl adqiiisivit in vilia qure Rosiris
ccssoruni ejus niroium conlrisiarentur, quod ea qure dicitur, et in villa sancii Pauli, et in alia qure
' ad Dei cullum ct ad recclesire ornatum collnla fue- Wastin dicilur, et frairero qui cis curam impcn.-.
raiit deslruerentur, quamvis jusla causa id cxigere dcrcl insliluit.
videretur, abbales bac responsione se defendebant, 67. Ctiin legamus ei sciamus, quod villa Snlve-
et boc in sui excusationem frairihus objiciehant. nerias de prtediis beali Guibcrli fueril, queritur quid
Dic-ebantper prrediorum coemtionem fieri cecclesia- in ea abbas Lielliardus adquisierit. Ad Jianc inler -
slicarum rerum meliorationem, cuin nos, pro dolor! rogaiionem veram danuis responsionem. Consan--
vjdearous minoraiionem. Addebani cavenduin qtiod guinei beali Guiheiii post obilum ejus oiroiia prccdii
VARIJE LECTIONES.
V Hinc indc liltera paulo minor. scd manv.s cs{ cadem cl av.cior i.dcm.
 659 . SIGEBERTl GEMBLACENSIS 640
ipsius iiivaserunl,.et qnia raulti erant, roullas sibi A
_ vindicaturum minabatur. Abbas econtra armavitse
parles facientes, vix de singulis unam partem rec- non armis militice mundanrc, set armis religionis
e':esire reliquerunl, et ne unam quidem villam rec- chrisllarirc, fratribus super hoc negotio indicens
•clesire integram dimiserunt. Hoe hodieque probatur continuam orationem ad Deum ;ipse vero cum mulia
in majori villa Gemblus et in aliis ejus possessioni- cordis et corporis eontritione coiitinuavit triduanum
bus, in quibus niultos coropossessores habemus. jejunium. Condicta die cum sure partis fautoribus.
Quod ergo in villa Salvenerias censum solvit, de ad prcedium accessit Onulfus. Aderat dux Godefri-
possessione heali Guiberti fuit. Curiam vero et ter^ dus, rccclesire nostrre advoeatus. Aderal el ahhas
ram ad ipsara pertinentem, de aliorum possessioni- cum paucis familiaribus. Cumque Onulfiis equo
bus adquisivit abbas Liethardus. Ipse numquani descendeiis, quod suum dicebai metiri cepissef, et
vacans vanitatis ctio, sed cecclesiaslicce utililatis post dimensionem ad lihilum suum rorelam poni
continuo flagrans desiderio, criptam quce sub ab- vellet, incaute incedens, calcar sinislri pedis dextrae
bate Tielmaro rcdilicata erat suo labore prrecipuo, sure tibire infixit, seque graviter vulneravit. Moxque
8 Kalendas Augusli optinuit conseerari ab episcopo dragunculi morbo se invadente, pene exanimatus,
Leodicensi Otberto, quo etiam die celeJnis babetur infecto negotio ad sua rediit. Per triduum aulem
noslj'CEreeclesise major dedicalio. " quod
supervixit, nec comedendi nec bibendi ulla
68. Cum quodam lempore invitante eodem prre- facultas ei fuit, sicquevita decessit. Godefridus dux
sule Leodium adiret, et fervor solis utpote media prredium cujus, lis tam manifesto Dei judicio finila
ccsiale orania nimio reslu afliceret, coactus non sua eral, cucclesircconfirmavit; cecclesia Deo auxiliante
set suorum lassltudine, jussit eis escas dari pro illud possidet et possidehit. Ignoscat Deus eis quos
niinii caloris allevialione et vire postmodum accele- contrarios et rerum iiostrarum pervasores pertuli-
raiione. Equis ad pastum dimissis, in viridiario ' mus et perferimus. Agnoscat, et ul suos remuneret
quod vire contiguum erat, discubuit cutii suis. Quod eos quorum munerati sumus possessionibus et sus-
jjostquain multi qui in vicino erant conspexerunt, tenlati facultatibus. Horum omnium prsecipuus fuit
undique ad eum confiuxeiunt. Ipse eos non repelli, Beroldus, sacerdos religiosus, cujus et in hoc
set de.his quibus utehatur eum suis, jussit eis be- opusculo et in Vita Tietmari abhaiis meminimus.
riigne prreberi. Jussit eliam eis vinum propinari, Hicnostrre fraiernilati conjunctus, et domno abbati
cum sciret illic ad usus suos et suorum non nisi in Liethardo carissimus , centuni lihras nummorum,
ascopa modicre quaiilitalis vinura haberi. Expleta non sub una yice set diversis vicibus, in prrediorurii
refeclione, quesivit a minislro, an superesscl ali- r< coempiiouibus , in diversis ejus.dedit ulilitatibus.
«juid vini quod sibi posset.propinari. Ule : Gratias Tempore aulem hujus abhatis ohiit, et sepulturcc
Deo, inquit, dcparvo vasculo multis hodie decenter locum ante altare sanctre Gerdrudis, cujus lurrini
propinuvii el adlntc superest quod mullis possit pro- suis csdilicaverat iinpensis, aceepit. Hoc digne me-r
pinari. Mirati sunt qui aderant, de lantillo vasculo ruit, quia loci tiostri hoiioreetulilitatenichil earius
tam multis vinum suffecisse, et crevisse potius habuit, cui non solum sua sel et se ipsuim iaipendere
qaam defecisse. Abbas vero gratire Dei et miseri- semper paratus fuit.
cordire humiliter reputavit, quod sibi et suis liabun- 70. Oddo canonicus et decanus sancti Martini
davi.t et superhabundavit. Supersunt hodieque qui Leodicensis, consanguipeus domni Liethardi ahba-
Jiuic facto interfuere; et quod tunc accidit narrant tis, erga nos fuit non fictre sel "perfectrc karitaiis,
generationi alterre. Denique mox ut nos et nostra fraternitatis gratia
69. Contra eos qui possessionibus cecclesirevio- cepit visitare, dedit pallium jacintinum sancto Petro,
lenliam inferre vel eas conabantur invadere, quanta de quo in prrecipuis soHempnitalibus ejus ornatur
ei aiiimi constantia fuerit, roultis jirfelermissis hoc allare. Dedit et septem marcas argenti super vadium
uno sciii pbterit: Onulfus de Dion superiori erat vir Guarneri de Firminis, et reditus ejus anniversaria
nobilis, dives prrcdiis et mancipiis. Hic suorum sug- 0! die sure depositionis consliluil dari fratribus singu-
-geslioiie et iniqua animi illeelus cupiditate, domnum lis annis. Engrannus de Balastra horlatu domui
ftbbalem Liethardura exacerbabat jurgiis coram po- abbatis Lietbardi frater factus nostrre congregatio-
Bitis multis nobilibus -viris, parlem non modicam nis, dedit nobis in Leodio undeannuatimpersolvuF.-
praedii, quod habebal in Dion inferiori, per eum et tur triginta denarii, et vinearu in Juniaco, et in Ge^
per jirrclalos Gemblacensis cecclesire dicens se ami- uitinis tres solidos, el.in Tillir et iu Huien tres
sisse, soia collimitanei loci vicinitate, non aliqua solidos, et in Gonduipunt-partem molendini. Everel-
raiionabiH causa existenle. Abbas exacerbatus non mus de Wisenbeeh prselium quod iiabebat in Melen-
exacerhabat, set secclesiam nicbil injuste possidere, riv tradidit sanclo Petro, prresente domno abbate
modesfa responsione aliirniahat. Addebat, dccere: Liethardo. Argenlum vero quod ei erat dandura,
nobilein virum suis conientum esse, eum possent ei Tietb-aldus civis el frater nosier persolvit, et cen-
sufficere;.non dehere cum offensione Dei et sanclo- sum ejus ad anmversariam diem sui obitus con^.
rnin recclcsiastica iiivadere, quia non posset ei im- stituit.
pune cederc. Ille ammonitiojiibus ab ir.cepto non 71. Vivianus qui et Lambertus, frairuelis donini
revqeabatur, sc! vcrbis oroissis, armis sua sibi se abbafis Lieiliardi, a pueritia educatus ab eo in lia,-
 Ui GEST. ABB. GEM3L. - CONTIN. GODESCII. 042
bitu clericali, in viruin lionestum et reHgiosiiiiiex- A . malens in conspeclu Dei iiumilis qtiani prrc-
crevii, ct qucad vixit, utilis et fidelis Gemljlacensi sumptuosus iiiveniri , obr.ixe peiiit, in cimiterio
secclcsire fuit. Denique de rebus proprietatis sure cl nosfro jiafribus oronibus consepeliri. Obiit ergo
de his qute decenti sollertia adtjuisivif, quinquaginla 5 Nouas Oclobris , tenipore doroni Lielhardi ab-
ct septem soliaos annualim sanclo Peiro delegavil. balis.
IIos auiem decrevitesse submanu cuslodis recciesire, IIECOP.DXTIO DEruxxTor.uMrr,.VTr.u.M xosTr.oiiUJi.
ei ex his jugiter nb eo ciari luroen deccnlis lucernce Jnsiis 775conscrtus, vivat Christo Sigeberitts,
ante altare sanctre Dei genilricis Marire. In tiie auiem Mundus mutatur; transit, dum sltire pulaiur.
aimiversaria obilus sui consiituil karilativam refc- Vivenstransil homo, sed perlransit moriendo.
clionero suifieienterfralribus daii, ut in loco nostro Eheu! mors homini parcil nulli, daiiir oiuni,
scniper cssel ejus pia recordaiio, ei jiro e.o ad Deuni Prwf.xas mwlas nullius prwlerii cetas.
devola supjiiicalio. Sii ei et omnibus Iienefacioribiis llitic mundo lacnjmw si defunctos revocure
nosliis reiernre vitrc possessio, etjustorum omnium Posscnt, quot, qttates nobis, qttcnnspirituntcs
lelentur consoiiio. Aroen. Oinnibtts el cluri stttdiis, ct licit modo rari,
72. Domnus Sygebertiis raornm probilate et scien- Essenl, ctncrilo dcflendi cum Sicjebcrlo.
iice multiplicifate laudabilis el grafus sui leinporis B Sed qv.ia prwclari, rari, nequeunt revocari,
sapienlibus, 11011 indiget noslris lnudibus, quia lau- Mtinclosublrttcli, sinl ccelicoiissociali.
dant etim opera ejus. Cum enim e.ssetjuvenilis reiaiis Nobis solnmen dctl scmper se Detts. Anieii.
tcmpore Mascelini abhalis, Metlensibus nofificatus, 75. Domnus ahbas Liethardus domno Sigeberlo'
ct in cenobio sanctiVinceniii marlyjis cura Fulcuino diu coiivixit, scci non cliu supwixii. Post hcec cnim
ahbate dhi conversalus, sapieiitirc fons patens erat quredeeo conscripsimus, ef posl mulia quceprccler-
non solum ' monachis sel el clericis ad se undique misimus, sentiens sibi corporis vires deficere ct ad
confiuentibus. Mullis Meltensium hodieque dulcis procuranda quce procuravcral non sufficere , cum
est cjiis memoria, in quibus adhuc supersunl do- frairibus qtios idoneos noverat partito sollicitudinis
ctiiiirc ejus vestigia. Qua; vel quanta illic degens succ onere, orationihus, vigiliis et jejtroiis curaliat
rogafu eorum scripta ediderit, ipse oslendil in libro propensiusinsistere, ut Doniino per egritudinis roo-
illuslrium viroiiini, quem composuil. Nec solum- lestiam sevoeanii paralior jiosset occuiicre. Fralri-
modo christianis, sed el Judeis in eadem urbe com- bus eiiam quos pnterne frnclavcral, el ad ea qure
manentibus ei'at carissimus. pro co quod Hebraicam Dei suntverbo et exemplo incilaverai, comraeiidans
verilatem a creleris edilionibus secerncre eral peii- („ unanimitatcin fraternre dilcctionis, et caritalein qure
tus, et in liis qtirc secundum Ilebraicam vcrifatero est viiicuknn psrfcclionis, inter verba pirc amrooni-
dicchanl, Judeorum erat consenliens asserlionibus. tioiiis eis flentibus valedixil, et vicesimo secundo
Posl multuro lemjjoris vix iinpefrata licentia, redicns aiiuo surc pnelationis 2 Nonas Februarii obiit. Fra-
ad cenohium Geroblacense, mulfa conlulit ad usum fres curo multo nierore persolvenles ei funeris ob-
et ornatum recclesire, qtire adquisierat volunlaria sequiciin, palamfaciebantquain bcnigiiuni erga cum
eorum quOsinslruxerai libernlilaie. Frequciitabanl. liaberenl afTeclum.Danlcs itaque ei locuin sepulliirrc
autem e.um inajorcs nafu , exeellenliores gi'adu , ante allare sancfrc Dei genifiicis Maiire , ex itinc:
acuiiores sensu, qui eranl, in urbe Leodicensi, si el iiunc oranl Deum pro ejus reterna requie.
quid questionis occurrcrct eis, ad bunc deferre et \i!a Deus, viiam det ei sine fine beatam. Amen.
cum eo conferre soliti. Ilorum jirrccipuus craf EPITlIAriUM.
doninus Ileinricus, archidiaconus et dccanus recclc- Abbus LUItttrdtts, velitti Jttdas Muchcibcus,
sirc sancii Lamberli, cujusrogalu scripsil ad Trevi- Dux bonus ttt Josue, prwfttit wcclesiw.
renses librum de jejuniis qualuor lcinporum , ci Pro cjitabeila, minas ittlii el convilia mitltci;
nuilla qure coromcmoral in libro illustrium virorum. Ncc tamen in stadio destili! a bravio.
In cenobio Gemblaccnsi mc qtti brcc descripsi , ct j) Pcr tot sudores, vir forlis, Marihuque sollers
inulto meliorcs erudivil, cjuoiiim multos ante sc Cuncltt minislravit frntribus, ttl potitit.
prcemisit, paucos, pro dolor! posf sc dimisit. 1)1vir Defessitstctndcm, tcrrcna negotia sperncns,
prudens ctim esset inultre graviialis, non eral in- Etegit pctriemMugdalenwparilcm.
discrelavausterilaiis, set eral ad omnes ut res posce- Quam sibi nc lollcis,qui gralis singula donas,
]>at discrelcc medioeriialis. Sciipluraiiim niaxime Qvibonusessolus,htiicmiscrcreBc.iis.Amcn.Amcn.
divinarum leciio et mediiaiio cum occupahal; scl DE ANSELMOABBATE.
tanien cofidiana roissaruro eelebralio cf devola nd 7i. Gemblacenses, scientesquia filiorum est de
Detim ornlio semper eum prreoccujwbnl. Longa con- amissione palris spiritualis cositrislnri, et quia sa--
feclus senectute cum decubuisset extrcnia egrifudine, pienliini est undequuinque exortam liisiitiam mode-
iiichil ainittens insilre sibi jirudeniire, fralrumque rari, conferebanf ad invicein illud diclum beafiPauK
volunlas essei, u( cum obiref intra monaslerium sc- apostoli : Aporittmur, sct non desliluimur (II Cor,
pukurre lc-ctim accipcrct, uf vir allioris consilii iv, 8). Aporianuir, quia amissione domni ab!.a:is:
VARLE LECTIO.NES.
'•'! JitsiiS — relns (v.-1-5) alia munlt in loco rciso.
 6|5 SIGEBERTl GEMBLACENSIS Ui
Lielhardi conlrislamur. Set non destituimur, quia A _. ruricolis fuerat contraditus, eo pacto ut ferra exculia,
largiente Deo habeinus ex nobis quem idoneum pa- quartam garbani iiifeirent horreis rccclesiae.Tem-
trem et provisorem constituamus nobis. Non ergo pore autem procedente, ob sterilitatem ab agricolis
decet nos mestitice deditos, nos -et noslra negligere, neglectus, vacabat urlicis rubis et sentibus. Hunc
set solliciios et concordes eum qui loco iiostro, no- Itaque vacanlem domnus abbas Liethardus vestiario
bis et noslris prosit, absque dilatione eligere. Hoc addidit incousultis heredihus (898). Yeslierarius ita-
unumomnium consilhmi, dicfum ac facium. EJege- que terram marla et fimo iiipihgualam aratro exco-
runt domnuni Ansclinum abbatem oclavuni. HicDeo luit, domum superedificavit, huhulcum adhibuit,
•
digni Guerinl, cujus in vila abbatis Tietraari itiemi- omni gcnere laboris Wineritilio — sic euim ager
iiimus,fuitconsanguineus et discipulus. Cujus iroi- Tocabalur'-— curam inipendit. Interea lieredes ad-
ialus prudentiam, roorum clcgantiam et orandi in- sunt, de injustitia coiiqueruniur, domum superpbsi-
sfanliam, multam sibi inter suos adquisierat reve- tam incenduni, utque "sibi Iiereditas reddalur omni-
rentiam cl -apud extraneos benivolentiam. Cum enira roodis exposcunt. Yerum dum hrec lis protrahitur,
jam. esset roaturus cetate et nioribus , Francis, doninus abbas Liethardus viia defungitur, ejusque
quamvis a cenobio Gemblacensi longe remotis, in- in loco domnus Anselmus abbas subrogalur, vir
notuil fama prudentirc ejus, et primi eum babuerunl B u certe bonre memorice et prceclarcc scientia;, et ido-
• magisirum et quasi secundum abhatem Altovillaren- neus ad onus sustentandtim quod ei imposuerat
ses, posl eos Laliniacenses. Inter quos longo lem- coiicors fratrum earitas. Set pro dolor! vir tantus
p.orecomrapratus, et quasi speculum horieslatis fa- postmodicum viribus corporis egriludiiie^destituiltir.
ctus, non solum minus capacibus prodcrat, set et et vigente scienlia ingenio el faciindia, cibo tenui ct
illos qui alips instruere idonei essent, profusius in- potu vini perparvo stdmacbum lasesscenfem suslen-
slruebat; per quos usque hodie radix sapientia3_ lat. Hunc ergo in regimine positum, heredes agri
quaro eis inseruit, fructificans perseyeral. Tunc. adeunt,r_etut sibi hereditas causa negligehtirc amissa
leriiporis multi fratrum noslrorum non solum in reddatur, omnino deposcunt. Abbas cum suis ha-
Francia sel et in aliis provinliis magistri et quasi Hito consilio, die dicla placito eos audit, et lege dala
seeundi abbates erant in multis cenobiis, eo quod in a scabiniis, super id quod petebalur illos exaudit.
scripiuris huroanis vel diyinis exercitati, niullum Ergo unicuique parte qure sibi competehat reddifa,
fructum sapientire relinquebant quibuscumque locis parsagii adhue restabatmaxirria. Balduinus clericus,
fuissent adhibiti. filius Alberonis, cujus in vita Tietraari abbatis me-
75. Domnus Anselmus taiidem reversus ad ceiio-,,h minimuSjConsilio abbatis prreerat tunc temporis.
bium Geniblacetise,.de.die in diern sludebat innie- u Hic in nullo a paternis moribus discrepans, nisi
Hus j)rolicere sub donno Lielhardo abbate. Biblio- quod in accipiendo avidibr et in querendO fuitaslu-
thecre assiduus scrulator erat, et uhi utilitas expo- tior,: residuam partem agri concupivit, el duabus
scebat, eam emeudando et augendo meliorabat. marcis argenti promissis, eam sihi dari ah ahbate
Quandocumque_.&lectione vel oralione vacabat, fra- petiil. Akbas prorsus abnuit. Hle per prccpositum et
tribus junioribus aliquid Iiumanre vel divinre paginrc sihi inlimum Adelardum el quosdani fratrum qui
disserehat, non tantummodo in se ipso virere, sed agri quanlitatem penilus ignorabant, abbatera eir-
etin eis post obilum suum volens vivere. Dalus ab- cumvenit ad ultimum, et nulla quanlitate agiideno-
bas, susccpto oneri et honori aptum se exhibebat, minata, taxavit censum quinque solidoruni, el 21
et jiersona ejus et prudentia his qui eu.m noverant, bonuaria terrre accepit secundum yelle suum. Si hoc
honorabilis erat. Fralres aulem quos sollertiores no- jusluiri fuit, Dens justus judex viderit. Hoc uhi re-
verat, sibi adjungebat, et eis recclesiastica oflicia scitutii est a fralribus, de injustitia apud ahbatem
commiltebat,' et per eos agebat, quod jier se agere cor.queruntur. Setid frustra fuit. Aljbas enim super'
nolebat aut tion valebat. Denique monasterium, ,eos qui interfuerant caiisam rejiciens, de oitiiiibus
claustrum, refeciorium, dormitorium, capitolium et ^, p. se reddidit excusatum. Domine Deus iioslcr, judica
omnes clausiralis curire olficinas el omnes cxierio- causam noslram.
res curias per eos edificiis honestavil, et agrorum 78. Bcrengarius qui prredium quod dicitur Ruz
qui in vicinia erant coemplione muJiiplicavit. cuin genero suo Reinbaldo injusle possidebat, mul-
76. Scit prudeus lector, quia veteres carlre plus fis afflictus incommodis, deliberato consilio, posses-
aucloritafis habentsua inculta vetustate, quaraquod sionem damnosam vendidit Freiero cuidam laico.
nunc nioderni componunt aecuratiori venuslate. Freierus veluii' cecus in foveani delapsus,. quod
Quedam ergo qurc gesta sunt hujus ahliatis leinpore, comparaverat sero cognovit malis proveniibus. De
sicul in caitis continenlur inseruimus huic descri- eniptione prredii
apud suos cojiqueritur, et quomodo
ptioni noslrre, bona ad suadelam boni operis, mala hoccareat, tacilus secum cogilat. Cui statini quod
ad cautelam adbJbendam posteris. optakat accidit. Tieigcro enim, filio supiadicli Rein-
77. Campus quidanf municipio Eineys erat con- fredi, filiam suam
nuptum dedit, quem prredio per-
tiguus; hic a priscis lempbribus a iiostri loci abbale ditionis curo alinua tiarte tiecunire dotis noroine do-
_ NOTyE.
(838) I. q. supi'a ruricolis Germanice erbcn, agroruin possessores. .-; .
 6iS GEST. ABB. GEMBL. - CONTIN. GODESCIL Gi6
navit. Sic, disponente Deo, Ruz ab externa domo in A gientc, wcclesiamui cernitur hodic cdificaverunimulto
domum illius qtii eum prius pervaseral revertitur. sttmplu ct labore, ttt locus iile non habitaliovastaloris
Non posl mulium terapus, Tietgerus dum die con- sed domus essct Salvatoris. Gaitdcbam actv.nt tneo
dicfn ad placituni quoddam quolibel cum amicis va- consiiio, ttnde milii in Gemblaccnsi cenobio cssct ad
dit, in medio itinere ci miles alius occurrit; equis Dettm frequcns fruirum oralio, el unde vicinis non per-
concitatis, ab utrisquc simul concurriiur, equus ejus turbatio sed animurutn ct corporv.mcsset consolatio.
ah equo illius terramlenus prosiernitcir; ipse gravi- Cvmque proptcr pacis ct concordicev.nilaicin mttlii
ter eollisus, omnibus nicmbris coixutitur, et ab ami- illuc convenirc.nl,ci ad hubitandum sibi domos con-
cis relalus, oclava die finitur. Dicii propbeia David : struerent, iicrum habito consilio cum ctmicis tneis et
Jttsltts es, Domine, el reciutn judichtm luttm (Psni. c.timsupradicto ubbate ei familia wcclesiw, decreviut
cxviii, 157); ci quia huic sciiieutia^contradicere non locus ille cum oppido Gcmblaccnsi jus legitle el con-
possunius, judicio Dci omnin commillamus. suciudintirium in omnibus haberet ttnttni. Meexcepto
79. Caiia de villicalioiic. Otbertvsgraiia Dei Leo- nutltts ibi quicqttamjuiis habercl. Advocatum mtilum
diccnsium cpiscopus, deeanis, prwposilis ct abbctlibtts nisi me sttsciperel; pcr ctbbulcmet pcr me si neccssi-
el omnibus sttb polestale noslru dccjenlibus wcclcsia- tas cxigeret, componcndn componereniur, corrigcnda
rum Dci rcctoribtts. Conlentionemillam qttw faclu est coriigcrentur. Quumvis attlem ego, sicut ct nntcccsso-
in Gemblacensi parrochia inter abbalem et villicum, res mei, per munttm imperaloris sim conslilutus tttl-
salis compertam vobis csse cognovimtts; unde ne qv.id vocatus Gcmblacensis cwnobii, tamcn ttt omnimodo
ialc aliquando in locis veslris accidat, caulos vos ac essct rctia mea conslitutio, adliibila cst etium Lcotli-
sollicitos reddere curavimus. Vilticnlionem quumjttre censis episcopi talis confirmalio, til si ego vcl aliqris
hercdilario Emmo vitlicus sibi rclinere tcmplavcrcii, siicccssorum meoritm quoc!conslilulum esl immutave-
nostro cilque omnium jttdicio dicjne ab co receptam, rii, ctnathema sit. Amen, amen. Actttni anno dom.
abbas alteri cuicumqtte volucrit de servis wcclesiw inc. 1125°, indiciione 1, epacln 22% domno Albewne
Iribual. Qttod factttm ttt omnibus wcclesiis in cxcm- primo htijits nominis Leodiccnsium cpiscopo.
plttnt pcnncineul, inlerdicimtts Dei et nostra auclori- 81. Caria de Dudinsarle. Nolttm sil omnibus dili-
tale, ttl nutlvs abbas Etnmoni, quasi hercdi, aul filiis gcniibtts verilatem, qttw est Deus, dttccm Godefridttm
ejus iamqitnm malis mulorum liercdibus, villicandi seniorem ejvsque filium equivocum Godefridum jn-
polestatem ampiius iribuat, ne.novissimus error pejor niorem pro salttte aitimartim stiarum tradidisse Deo
priorefial. Qttodsi quisilliim iainquammisericordiam el suncio Pciro in purochio.Bruniensi quocidam pra-
iiubens super eum reinducere lemptnverit, non filitts r, dium Ditdinsari dictttm. Uenique acislav.lc mttlia
iibcrcc qitceest muter wcclcsiu, sed adulter udttllerw freque.niicinobilittm suoruntque^ficiclium, dccrevil ttt
jttdicattts, anuihema maranalha ftul, ctboinnium fide- Itwc Iradilio rata ct inconvulsn dttrci in pcrpcluum.
lium Christi consorlio segrcguius. Aclum in Leodio, Ergo larcjiloribus ei adjtttoribus hujtis muncris ora-
el bonorum virorum, abbutttm, ctrcliidiaconorum cl mitsprwmia wlernw remuneralionis; prwdonibus et
iuicorum confirmulum tcsiimonio. Tcstcs : Bcrcnga- raptoribtis tninas et penns inlcnninniints cclernm cx-
rius abbas scincliLattrentii. Olberlus abbus suncli Ju- communicalionis. Tesles : Goclcfriduscomcs Nnrntt-
cobi. Rodvtfus ubbas snncti Trudonis. Stcphanvs ab- censis ejusquefiiius Henricus. Teslis Henricusjuuior,
bas Broniensis. AJexunder archidiaconus. Fredericus fititts ipsius ducis. Wilelmtts ndvocntvs dc Namncn
archidiuconus. Hcnricus archidiaconus. Hcnrictts ar- cjusque fratcr Ansclmtts. Erfelo de Calvo monle. Ge-
cliidiacontts. Andrcas archidiacontts. rurdus dc Wangn ct filius cjus Eenricus. .Henricw,
80. Carla inontis sancti Guiberti. In nomine san- de Birbais. Schents dc Wctvra. Goiltitinus de Lova-
etw ei individuw Tiinilutis. Godcfridv.s graliu Dei nio. Franco dc Brosclla cl alii mulli nobiles cl servi.
comcs Lovaniensis, cltixLolltnriensis, omnibus verila- Actvm in Gemblus, anno Domini 1131. Lothario re-
tis amicis. Sil notum vobis, qitia diebus tncis el An- gnanle, dono Alexnndro Leodicciisium cpiscopo, Au-
selmi Gemblacensis abbatisjuxla villum quw Belrius 1) selmo abbcttelocitm noslnan rcgenlc, Grcgorio pnpa
dicitur erut locus qui nttnc Mons sancti Gttibcrli de seclemBomnnam cjubcrnnnle, Gndefrido dtice advo-
noniinc ejus cognominatur. Mons quidem incuttus, caio nostro, secundas parles ejus adjvvanlc ftlio
se'i munitioni salis aplus. Prcedium Gemblacensis Selteri Bernardo.
wcciesiwcrctl, et wcclcsiu quw in eo fuerut, jam mttlto 82. Dicci aliquis : Quid ttiiliiuiis hnbet conscripliu
temporc destrucla eral, sed tnmcn secundum quanlila- cnrlarum? Resporolemiis : Mtiltttm per omnem tno-
tcm sitam, quod Leodiccnsi wcclesiw.debebat, tem- dutn, quiu contincnl privilecjiu wcclcsicirumel wcclc-
pore congruo persolvebat. Abbnset monctchicl familia siasiicnrum possessionum. Iccirco placuit anteccsso-
wcclesiw limcntcs qttod timendum ernt, scilicet nc ribiis noslris, placuit ct nobis cas inscrere opporlu-
quacumquc occusione injusttis pervasor locitm invctde- nis in locis, ne indccenler tracleniur ah incaulis,
ret, el mnnilione cdificala, vicinos et inaxime fctmi- el qurc habilre ci exibitrc polcranl ignornta nolifi-
liam wcclesiw afjligeret, hubito mecum consilio, feria care, ctpervasorcs ralarguerc, non hahiire nec cxi-
quarla pascliceferelrtim sancii Guibcrii cum rcliqitiis bifre videanftir ignoranlinro augere, el pervasoribus
tlltic deporlaverunt, ct Deo cooperante et pe.r beainm ad invadcnda non sua audaciam adder.e. Ecclcsia
Guibcrlum infirmis mvllam sanitatum gratiam tar- sancli Pclri in villrt qnce Bavcnchi ciicilur, deciieafa
 647 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 648
dicebatur et in cimiterio ejus mortui sepeliebantur; A ram divina visitatione per heatum Guihertum vigo-
sed quia dies dedicationis ignorabalur, iterum de- rafa, admirante et conclamante circumslanlium
dicanda esse judicabatur. Hujus rei contentione lurba, super pedes suos conslilit sana, et usque ad
multo tempore perdura-.ite, domnus abbas Ansel- altare beali Guiherti processit oralura. Abbas evo-
rnus accepta oporiuniiate dedicari fecit eam a domno catus, advenit cum fralribus, el pro re qure accide-
Aiexandro Leodicensium antistite Kalendis Septem- rat decenti sermone babilo ad populum qui cir-
bris, qui dies est sollemnitalis sancti ligidii abbaiis. cumstabat, Deum etiam ipse glorificabal, qui san-
Consensti el rogalu ejusdem prccsulis sub iisdem cios suos ita glorificat.
diebus est consecrata rccclesia nostra in villa qurc 0
pie sanetorum latis gloria Cbriste luorum,
dicitur Castra, a domno Godefiido, quamvis Anglo- Guibejius quod claret, agit tua Yirtus.
Signis
rum episcopo, lamen compatriota nostro, 5 ldus No-
Digne laudaris per eum, qui sic operaris;
vembris, qui dies est deposilionis sancii Martini Digne laudatur, qui tecum.sic operatur.
confessoris. Facta est autetti harum. recclesiarum Laus
lua, lausejus; nos lauslua salvel etejus. Amen.
consecratio anno Domini 1155°77S,mullas impensas
expendente domno ahbate Anselmo. . 84. Sermo domni ablialis Anselmi ad quoscumque
85. Hujus abbatis diebus mulli per beatum Gui- fuisset habilus, multo sapienticc sale erat conditus,
berlum a diversis sanabanlur egritudiiiibtis, raulli non undecumque collccta verbositate imraoderalus,
solvebantur a catenis et compedibus. Nos quia sel pro audientium capacitate et temporis pportu-
brevitati studemus, et multa virtutum ejus insignia nitate moderatus. Si Jiebat ad populum, leniter et
suis in locis cOnscripta habemus ne culpemur si- per ea qure capere poterant prcebebat eis quasi ia*
luisse de omnibus, unum de multis conscribimus. ctis poculum insinuans eis, quomodo viveiiduni,
Mulier qucedam Ilaginoensisdiutuiiiitaleegriludinis quid vitandum, quid esset appetendum. Si sermo^-
jam prremorlua ex inedia parle sui corporis, coli- nicabatur fralribus, velaliquibus nodos queslioiium
die moriebatur, el uon moriebatur. Moriehatur, enodandos ei propoiienlibus, ut scrlba doctus de
quia ut sibi videbaiur, graviores-morte dolores pa- ihesauro cordis sui proferehat nova et velera, et
liebalur. Non moriebatur, quia dolores ipsi suprema quamvis multiplicia, tamen inteiTOgationi eorum et
morle non finiebanlur. Inopia et inquieludine in- suae resporisioni convenientia adhibebat testimonia.
firmiiatis jam oneri et tedio erat vicinis suis et co- Gaudebant ergo illi, nota sibi _per eum cerliora
gnalis. Petiit iiaque ab eis boc quasi extremum be- fieri, el ignota notificari. Ipse tandeni confeclus se-
nelicium, ut vehiculo deferretur ad Gemblacerise Q necfute etcorporis imbecillitate, nocte et die ora-
poenobium, ut dum i.llic aleretur elemosinis fidelium, lioni vacabat et psalmodicc. Vicesimo tertio anno
ebrum alleviaretur sollicitudo et lediuni-. Tandeni suce prcelationis, sentiens acerbiiatem ultimcc egri-
qaod peliit impetravit, et Gemblaci in hospitali pau- tudinis in se grassari, convenlum fratrum jussit
perum aliquandiu maiisil. Nota erat non solum opi- accersiri; et decenter eos amitionens, ut ad Dei ob^-
-danis, set et opidum frequenlaiiiibus exfraneis, sequium fixum haberenl mentis propositum, conso-
quia quanto major ei infirmitas inerat, tanto visi- iabatur super suo discessu mestitiam eorum, .orans
tantium major sedulitas ei aderat. Neque euim po-' a Deo eis dari consolalorem sanctum Spirilum.
terat surgere lecto, vel moveri loco, nisi alieno sus- Fratrum vera diligentia sollerter ei adhibuit, quic-
tentaretur amminiculo. Tandeni reVolutione annui quid axclesiaslica religiositas tali personce in ohitu
'
lemporis aderat celebris anniversaria dies depositio- vel post obitum adhiberi censuit. Ipse domnus ahbas
nis beati Guiberli, et multa turba civium et extfa- Anselmus 8 Kalendas Martii vila decessil, et ante
neoruin intererat votivre ejus sollemnitatk Mulier sanctcc Grucis altare sepulluraj loeum accepit. Lati--
supradicta quia inleresseiion poterat, lamcntabatur, niacenses et Altovillarenses conferentes ad inviceni
et ut illuc deferretur obnixe precabalur. Tandem benignuni quem erga eos babuerat vivens animum
delata, orabat cum lacrimosis gemitibus, ut per ora- D;C-lprolicuum sibi sapientias ejus sttidiuni, moleste
tiouem beati Guiberti a tam gravi et diuturria infir- ferebant ejus obitum, etpire recordalionis el devo^-
niitale eriperet eam Deus. Exaudila est autem non tre oralionis ei exibeljant ^)fficium. Miserunt eiiam
ut vita decederet, set ut virlulum beati Guiberti nobis experlre sibi probitatis ejus testimonium i
evidens testimonium viveret. Post unam quippe ho- istud quod subscripsimus epitaphium.
'
". EPITAPHIUM DOMNl ANSELMI ABBATIS A FRANCIS COMPGSlTliM.
Sic Anselme situs, spectate eolore, statu, re. Fama frequens, persona patens, sine murmiire te*
Reni fenicis (899) agis ; vivit enim lua spes. [ctum,
"Te color illuslrem, stalps egregium., placidum res TJrbedomo laudes explicuere tuas.
< Fccerunl, clari qure tria sunt hominis. Te Noe, Job Daniel virlutibus excoluerunt,
VARIJE LECTIONES.
**73millesimo ecntesimo addito alio tempore in loco vacuo relicto xxxin.
. NOT.E. "..
"899) I. e. pbceivicis.
m GEST. ABB. GEMBL. — COXiiN. GODESCH, 659
Juslitia, plaga (900), virgiiic-aqne nola. A Psalrouro : nam pietas zonat utrumque laius ;
Jam qufa morluus cs, lacrimam damus ; al quia Sol aquilonis equos verno jam slraveral auslro,
[vivis, Cum natale luum mcrs preciosa fuit.
85. EPILOGUS. PER DYALOGUM AD ECCLESIAM FACTUS.
GODESCALCUS 774. Qui consolari non vult, quid eilaciimari?
Cur lacrimas fundit, qui consolaniia spernit
Alternis verbis fit consolatio meslis
Verba, nec nffectum consolaniis putat aptum?.
Oranibns in rebus; inodus est tibi mater habendus. ECCLESIA.
Affeclu roatris cur jara dudum lacrimaris?
sed eam Fili, nulla libi lugens ego dissona dixi;
Meror "non auferf mortem, magis affert,
michi vulnera ad cor. Luctus justorum sic nunc est quippe virorum.
Et tuus iste dolor dirigil Ad tempus nierenf, sna dum solatia defiero
ECCLESIA. A se transferri, nolunt et ad isla referri
Affectus flentis dat cordis signa dolentis. Quos binc translatos gaudenl Christo sociatos.
Dicam querenli, qucc sit michi causa dolondi. Et mundanorum securos esse laborum.
Abstulil abbales heu mors veros michi palres, Uno sic merent, ct eodem terapore gaudent;
Ahslulit el fratres prudeiiles, spiriluales; Una sic merenf. el eadem re bene gaudent.
Per lantos civesfueram paupercula dives, GODESCALCUS.
Et si non rerum, quod eral melius sapientum. Consolans nodum dum sic videt csse solutum
Tu irislis trisli quoniam michi condoluisti, B Inquit : Parce precor; luus hic cessel tibi mcror.
Grata venit ilenli tua consolatio menli-; Quos jrrreinisisti, dederat tibi gratia Chrisli.
Sed consolari 11011 vull, quamyis lacrimari Quos dedil accepit; sua, nou tua, dona reeejrit.
Yel naturalis vel amor cogat socialis, Erga lihens ora, iibi defunctisque labora,
GODESCALCUS. Ut sit eis requies, tibi succrescal jria merces.
Consolans dicit: Mater77li cur dissona dicisV Ameii.
8t>. EPITHAPHIUM DOMNI SYGEBERTI.
Heu, niors roeroris776 Creroenlum, causa doloris
0 jier le quantos Lciget mundus sibi raptos!
Sjiicula nos fciiunt, Ad cor quoque vulnera figunt.
Figittir hoc menli Yulnus, non estcjue renifi.
Ellringciis hic cor lnduratum ferit angoi',
Cum liiors dissocians Germanos omnia mutans,
Jn quibus esl 777caris 'Et fervet amor socialis
Turbal mutando, Rumpit quoque pollice duro
Ut ualurales Affeclus sic sociales:
Elflorcscai homo Licet ut Jlos tempore verno,
Res rebus cumulel, Mcntem corpus quoque ycxet
Sollieilus curas Exjilens secum ruituras :
Una dies miserum Peuitusque facil raiseraiidum,
Sit rex, sit jjrinceps, Opibus paupercula sii jilebs ;
Par irahii hos mortis Lex, discrelissima quamyis.
Est eleniin justis Justce discrelio sortis.
Terrea lerrenis Tcrrccque jdacent siudiosis,
Reium contemptus Vanarum parlior usus
Kxlenuans justos Promjiios magls eliicil illos,
Sint ul in aseensu. Rccii sint corde vel actu,
Admitii superis Emilti fundiltis imis,
Naneisci summce ': Certent pia gatidia yilre.
Certamen sit eis Omnis cusfociia cordis;
Tcudil eniin laqueos Raptor cuicumcjue paralos
Et lam niultiplices Habet cjtis mens mala fraudes,
Tuius ab liis" sensus Ut non sit corporis ullus.
Ul meriium miiiuat Justis, Yel eos sibi subdat,
Y'iribus atque 778 dolis Concerlat subdolus hostis.
Si mentes fluxas Absorbel, nil putat illas.
Gratia Chrisle tibi, Per le superanl quia jusli
Omnes decipulas, Et quas parat ille ruinas.
Devia seclanles Revocans, jungis tilri stantes,
Et iua spes nostras Juvat explens larga poteslas,
Spe salvos faciens, Ad rem gratos fibi ducens.
Consimilis justis Multo sludio probilatis,
Apius divinis Et mundi rebus agendis,
Lex vhe, speculum' Norme, fueras Sigeberte,
YARI^ LECTIONES.
"* G. codex, quoa tta lecjcndttm csse tnfra vtdebimus. 77° litterce M subscriptum esl o. "6 per fe
quantos ct mundus sibi raptos in loco raso, ctlio atramento aliaque manu 55 inserta. r77est caris atque i
"B adquc corr.
leruel amor socialis_[iii loco raso, eodem quo v. 2 corrccta alramento manuque. atquec,
WTJE.
(-900)I. e. calamiiate.
PATROL. CLX, 21
 GK5 SIGEBERT! GEMBLACENSIS am
Cui nosier sermo persolvit deliia scripto.
Vixisli concors; vivas j)er secula consors;
Sint et defunctis eadem consorlia nostris.
Dant binos versus, nosiii de se. sibi versus
87. TTEMPATTIA DE IIIS OU/E A DOMNOABBATE ANSELMO YEL SUB EO SIINT ADOTTIKTTA."
Domnus abbas Anselmus emit a Riclielde relicta A Anseimo abbule Gemblaccnsiv.m. Oda abbatissa Ni-
Heretbonis de Lovanio el filia ejus Amabili et ma- vigellensium.
rito ipsius Arnulfo deFilforlklO marcis argeiiii, 90. Gratias Dco, quia iibi habundavit peccatum,
quicquid allodii habebai in Melenriv jure Iieredita- supeiiiabundavit gratia. Hvilardus civis noster a
rio, astipulanteGodcfrido duce. IIujus alloclii redilus domno abbate Anselmo et ab omni convenl.u fra-
in die anniversaria sui ohifus ad suppleroeiiium vi- truin petita et accepia nosfra socictate. socius et
ctus consliluit diiri fralribus. pariiceps oranium beiieficiorum effici meruif. Unde
88. Vadimonium quod Malchelmus, Engo, Gode- gratias agens, raarcam argenfi fralrihus pro carilate
scalcus dederunl sancto Peiio pro 8 niarcis, lioc . oblulit, ct quamdiu vixil, nobis ci loconostro utilis
ipsum vadium Guilelraus de Marehais ei uxor ejus semperfiiil. Parlein enim nllodiiFranconis deFeHiv,
Helvidis, relicfa prcedicii Engonis, confirmaverunt qusi in villa Mazniz jurc patrimoiiii uxoris surc Hci-
sanclo Petro el domno Anselmo abbati per niaiiuin vidis ci compelebaf, scx marcis cmit; ipsius lerrre
Seyheri advocali pro 20 marcis argenti, prius 8 et redilus quamvis in vita sua sibi relinere voluerii,
post 12 concessis. tamen ex eis solus non comedit; set stahiliio die
89. Carta de consensu duarum recclcsiarum, Ni- annuatim exinde fralribus cibi et potus prrcparatio-
B
vigelkiisis ei Geniblacensis. Sctnctwwcclesiw filii ttt nem dedii, teslamentum faciens, dixil ut ipsos re-
unum in Chrislo possinl pcri paci cl wcclesiasiicce ditiis, id est 11 solidos, post morfem ipsius fratres
inlierenl ttnitati, scienles quici tion est Dev.s clissen- accipiant, et ut beneficii hujus memores, nomeii
sionis, sed pacis et dilectionis. Nos quoquc Gemme- suum sureque conjugis Dodrc suorum liominibus
lacenses frcttres pro modulo nosiro eorum immitaio- post obilum ascribi faciant.
res essc cttpimus, providentes quw paeis et v.tililalis 91. Tempore domni Anselmi abhaiis Henricus de
sunt nobis el nostris successoribus. Sil ergo notum Lopun pro salufe animrc sure Iradidil Deo el san-
bonm votuntatis hotninibtts, de pnrva sed non pttrvi- clo Pelro 15 bonuaria arabilis terrcc in villa Sivirci.
Iloe beneficio animafus nepos ejus Gerardus de Ma-
pendcnda re qttid convcnerii nobis et Nivigellensis
cenobii sanciimonialibus. In villa Asnatica manct rebaco fradldil et ipse in eadem villa alia 15 bo-
cccclesiw nostrw famitia , cui ex ipso prwdio nuaria. Idem Gerardus morfuo filio suo Gerardo,
omnia erant ex senlentia, nisi quod molendini con- permisi! cecclesirenostrre pro salule sua et absolu-
struendi eis non eral copict. Nec islud omnino dene- tione Jilii sui decimam quam de culturis dominicis
gaverat loci nalura, sed cursus aquce deflucbat super accipiebat in ipsa villa Sivirei, decimas etiam om-
prwdium Nivigellense, qiianium par boum in dic rjiurn nuirimentorum. qure ibi infra dominicam "cor-
polest arare. Ne lamen inter nos essent jurgut, quw tem reliiientur. Coemptione, et successorum eorum
inlerdum sttccrescunt usquc ad homicicliu. cum svis largitione, nunc possidel Gemblacensis cccclesiasil-
el quicquid juris coi'um erai in eadem villa.
prwlntis consensil tttriusqite cenobii familia, ttt cttr- vam
sum aquw per Nivigellense prwclium Itaberci consiru- Deo gratias.
cla a mansionariis noslris ofpcina; liis qtti suo jure '
CCR DIGITUR GEMBLUS.
ccsseranl tnli vicissitudine reddita, ttt eis inler no-
stros concedalur uii morlua silvct, el ttt oportunum 92. Gemblus inierprefatur gemmct et baculus,
ftteril consilio et av.xilio sil eis nostra viciniit.Actum quod ita exponitur : Gero gcmmct,Blus baculus.
dominicw incarnationis anno 1129°, indictione sepli- Gemblus, gemma dccens, baculus bona dans mala
mu, Lotliario recjcimpcrii sceplru tenente: Godcfrido [credens,
Lovaniensi Lolltaringorum duce, qui elictm advocntus Susfentat, munii, quos Chrislus moribus unit;
prwerai utriusque cenobii familiw; Hcinrico de Bir- El quos cor unum, quos verus amor facit unum,
bais secundas cjus partes amminisiranie Nivitjellensi- Hii merilo, nuraero crescanl, placeant quoque Ghri-
bus, Bernardo de Orbais Gembinccnsibv.s; domno [sto. Amen.

PA.REGERICUS LIBELLUS
DE OLBERTO ABBATE. D Ipse Deus verus, homo nafus virgine verus,
Yox consolantis cor, cari morle dolentis : De mundo sponsam pius cecclesiam sibi sanclam
Verus paeificus, rex qui regit omnia, Chrisius, Elegit, virgo geueraret qure sibi sponso
Et cujus pacis regni non est quoque finis, Sancfos, qui nati muudo, Chrisfoque renafi.
VARI^; LECTIONES,
779Liltera inilialis versuttm collecta ita habet: Hos fecitversus. Petre sancfe, tuus Godescalcus • Cla-
. viger alme poli, tu precor huic aperi. Amen.
 C53 GESTA ABB. GEMBL. — CONTiN. GODESCH.
Essent in mundi tenebris ut sidera clari.
Peccatl tenebras docli depellere lelras
Et lumen fidei diffundere cuique fidcii;
Noii jircesumentes, sibimei quasi suflicientes,
Nec sibi se per se credenies consuluisse;
Christo cujus erant, quod erant jusli repulabant,
Utdans aftectum. fautor pius esseleomm,
Et daus cfiectum, meritum cumularet eorum.
Et non contenti sibimet jiropriceque saluti
Consuluisse, piis jrra_sentibus'atque futuris,
Notificata sibk noscenda dabanl vice Cbristi
Ut sic divini "succrescere semina verbi
Possenf, cum tanti lales essenique roiiiislri,
Per quos suppleri nova possent liorrca Christi
Sic nova. Nam sancti per sanctos mulliplicati
Ingenli cura querunt Chiislo novalucra,
Ecclesireque palres primos dum posleriores
Sancti seciantur, dum prrecipuos imitantur,
Per sponsam sponso succrescit gloria Christo.
Abbas Olbcrtus sanctos palres imitatus,
Cum lion sil fiendus, mater 76° cur sunt tibi flelus i
Flens veris lacrimis, super hunc merore gravaris.
Sed caveas nimie tristaii qualibet ex re,
Et teneas animo, quanlum, cur, quoroodo, quatidci Et decus eximium, non sustentatio tantum.
Trisiibus etletis.in rebus le raodereris.
Fiet prudenter, quia res moderata decenler.
Vox mereiis monitis hrec dat responsa monentis ; Existens, dictis clarescat clarior actis
Dicam quod queris, cur sim turbala querelis.
Qucc coiifinguntur, lacrimcc simulare videntur;
Qucn iioii iinguntur, cordis secreta falentur.
Ad verum cogor flefum, dum mesfa recordor,
Quod mors Olbertum tulit abbatem michi quartum,
Meubra deeens, apturo caput o caput est micbi ra-
[plum.
Hinc menbris aliis virtus fuerat specialis,
. Affectus graii, letis vel iristibus apti;
Mestis solamen, letis fuerant moderamen:
Cuncta probanda probans, et nomen moribus or- Abbas Olberlus, felici fine bealus,
[nans.
Morum rumorem gratum, ceti thuris odoi'ein,
Hicemiltebat, nec se celando latebaf.
Nam sic pluris erat, quoniam magis inde placebat.
Hicraichi multorum capui est el cruisa bonorum,
YirqueDeo gratus, bona queque prtrarc paratus,
Utque satis caulns, mala quecjue cavereperilus;
Singula dispensans, et rem pro tempore pcnsans,
Yivebal Chrisio, solvcns sua nuinia mundo.
Nunquam jiius sibi se voluit, set se magis in se
Confinuir, cura semper coliihens moderata.
Et crescens in se, casum non pertulit a se.
Yiveret ul juste, tenuit manus hunc fua, Chrisfe;
Qua sustentalus, per fe fueral tihi graius.
Fonte fiuens oris, grato moderamine cordis
Noral dicendi iempus, noratque docendi,
Doclis dicendi, non doclosdigna docendi,
Infer discentes et dogmata digna docenies
Existens medius, etufrimque safis motlerafus,
YARI^ LECTIONES.
7£0 6 suprascriplutn, vocuiivum cusiim signipcnns. 7S1 6 super scribiiur,
CS4
A Norat personce dare convenientia cuique.
Quod decuit docuil, dum prudenter bona dixif;
Quod docuit decuil, post dogmata dum Jjene vixit.
0 nisi roors raperei, decus hunc et vila deceret;
Heu mors huncrapuif, qurc nulli parcere novit. ;
Hinc dolor, hinc flefus, hinc rocntis me tenet estus.
Yox consolantis cor, cari morte dolentis :
Quod dicis novi, quoniam tecum iua novi
Dicam quod nosti, quoniam raecum mea nosfk
Peccati penam peccans dedit omnibus Adani,
Et crimen ctincii inoriendo luunt prothoplasli;
Stat sua cuique dics; tua pauper stai, tua dives.
Non pauper supjjlex, non regum cuncta supellex
Hauc redimit sorlem, heu nou adimil quia morteni.
Indiciis ojierum fas est pcrpendere verum.
B Horum pleraque monimenla vigent hodiequc,
Abbas Olherlus quihus cxtilit uiilis, aptus,
In cuncfis rebus, petiit quas publicus usus.
Omnia Clnisius erat sibi; solus sufliciebat.
Qui sibi danda dabat, quia mens pia danda rogabat
Dicit prudentem sapienfia per Salomonem :
LeiiJicat matrem sibi qure geiiuit sapientem,
Quod probilas nati fit sustentafio roalri,
Giatatur nato mater de se geiierato,
Si sibi, sique suis, si gloiia posterilatis
Enituit talis tuus hie inerilo specialis,
Et tu gaudebas; gaudendum quijipe sciebas.
Gaudia sperasti; quem defles mater7E1 amasti,
C Remque tenens cerfam, spem spondebas tibi lon-
[gam;]
Sed ruit hrcc tua spes, quoniam spes non erat hrcc
[spes.]
Perpetuuiti mundo nam quid consislit in isto?
Nil mtiiido cerlum, nichil omni parte beatum.
Spes commissa Deo, siat in boc certissima cerfo.
Cui heue servivit vivens, illi modo vivit,
Et moiiem nescit, -quia cum Cbristo requiescit.
Mors tulit Jiunc mundo, longo non ahstulit revo,
Quis qiiaiilusque fuii, quia posterifas memorabit.
Ergo dolor, fielus cessel libi, menfis et sestus:
Det fibi solamen, det ei requicm Dcus. Amen.
DE MATHELINO ABBATE.
Vox consolantis cor, cari morte dolentis :
Coromtinem sorlem vivcns evadere mortem
Qtiis poluii, seu quis poteiit? mors iura tenehit,
Qucc perprolapsum lenet in mundo protlioplastum.
Ergo per hunc homines quia rnors transivit in
[omnes,j
Cum sint niille modi mortis, roors una iimori
Est homini cuique,morlem meluil sibi quisque;
Sed bene quis metuil? Sihi qui metuens bene vivit.
Huic mors nou rlolor esf, qui finit morle dolores
Mundi, qui nimii cum sint nequeunt numerari:
Cum sinf innumeri, prorsus nequeunt superari
655 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 656
Uniii Christo nisi si! pia sollicilado. A Abbas, quisextusiiobisfuer.il Thiemarus,
Est lionor relermis, quem dat caris sibi Clni- Vir simplex, rectus, paticns, kumilis, tibi gratus.
[stus.] Gloria, divitire, ceu puncto raobilis borre
Nunquam deficief, quia suflicientia fiet Peirautaiit dominos, quosvano scemale nudos
Exipso, per eum, per quem scint omnia rerum. Auferf liuicmundo mors, non placabilis auro.
Abbalera quintuin tibi defunctum Mathelinum Hrcchorao dumcernit, quid terra cinisque superbii?
Cur fles grex Chrisli? Lcfare, quod hunc habiiisti Quid cuivis cupido prodesl mundana cupido?
Dispensatorein, non solo nomiiie palrem Cur studet ambire, cum rcges cernit obire,
fn re communi, qui non sibi commodus uni Et cum rccibres mors abripil inferiores?
Vixit avis rara, sed raro munere cara Mundtim cum linquiuit, de mundo sumpla relin-
Ore, manu gratus fuil, omnibus omnia faeius. [quunt]
Hunc mortim gravilas, vitrc dccoravil honeslas; Et mundanarum jam imdi divitiarum,
Verus aroor Christi, splendor, fervor fuit isli, Secum sola ferunt bona' vel mala quce merueiiiut.
Nam sibi fervebat, sjdeiidens aliis radiabaf, Sed felix exit, qui dum vixit, bene vixit.
Suppositus lignis velut ardet ci emical ignis : Jnstorum consors, ul penarum forel exsors,
Etfralernus amor, tanquam radicibus arbor Per porlam vilce, Christum, sed non aliunde
Fixa bonis, fruclum gratum rcddebal el aptum. Inlrans, augmenfum paler hic meruit meritorum.
Jstius cura stani qure fueranl ruilura, Nempe gregi Cliristi servivit more minislri,
Rebus in adversis turris fuerat quasi fortis; Correxifque pii dans dogmala raore magistri,
YTveiis discrete, curaus curanda modesle. Se siudii formam prcebens, vitrc quoque iiormam.
Prefuit iste gradu, set recfo profuit aclu. Moribus inculli, tali sub vomere culti,
Justis adniti norat pravisque reniti. Ornatum morura fruclusque dabant animorum;
Iitimitis mitem, sed et impalienspatientem Jusli qui fuerant, cum jusio proficiebant.
Mirabatur eum, sibi proponens imiiaiidum. Slringens spiritui se compede spiriluali
Dicens dicenda faciensque prior facienda Sc tibi subjecit Ihesu 7S2 carncmque suJiegit,
Yilavit culpam, laudem meruit sibi niultam. Illam spiritui liunquam passus dominari,
Panis meroris fuit huic potusque doloris Quin poiius subdi cogebat el extenuari,
Carnis claustra pati, differri nec sociari Sic magis imbellem cupiens quam ferre rebellem.
Christo, cujus amor sibi tunc erat intimus ardor. Hcecsibi dicenti, dicit grex talia Christi :
Et terram terrae reddens, aniraam tibi Christe, Q Vera refers, paucis persliingens plurima verbis.
Mundo subtractus, lelatur pars tua factus, Justa docens, injusla cavens, paler hic hona sua-
Ilune vitre fragilis si noxa tenet venialis. [dens,
Nam viciis nenio sine nascilur5<esl sine nemo. Hoc sludio crevit, gratus, spernendaque sprevit;
Chrisii grex ora, precihus delere labora. Hic morum merilis ad onus promotus honoris,
Votis placari vult Chrislus, vultque rogari; Inlendens oneri superinicndebal honori,
Esi, cum sit justiis, pius: esl ignoscere promlus Remquedecusque dabat sibi, quod prudenler agebat,
Hec sibi dicenti dicit grex talia Cbrisii : Uf tempus, probilas, res, seu poscebat bonestas.
Quod suades faciam, rem Jurc roones quia jusfam. Justicire cultorfuit, liinc inimicus et ullor
Umbras culparum tetras princeps (enebrarnm Peccali pedicam non ipveniens inimicam.
Non buic, iion iiostris defunctis, ingeraf. Iioslis; Si ferus accedat, sua dampna gemendo recedat.
Sed sit eis requies, sil lux per secula perpes. Hic vivat melius, ftterat cui vivere Christus. Ameu.
[Amen.] DE LIETHARDO ABBATE.
DE THlETiMARO ABBATE. Vox eonsolanlis cor, cari morte dolentis :
Vos consolaiitis cor, cari morte dolentis : Nulli perpetuus mundanarum datur usus
Anceps est mtindus, prccceps fluitai sibi cursus; " Rerum. sunl oneri, qurc sunt ad (empus houori.
Rebus mundanis misceniur tristia letis, Mundi conlemptor, felix mercahitur emptor
Succeduntque sibi, quia sic c.urrit rota mundi. Pro gazis mundi, gazas et gaudia celi;
Hercns instabil). nullus poferif sfabiliri, Emplor erit felix, et commutatio felix
Trausit cum mundo, qui non bene vivit in illo. Qurc daJjil emptori, quocl ei sit semperhonori.
Qui sequitur Jliesum, felix conregnat inrevum. Creleslis palrire concivem civibus esse,
Et quis eum sequituk? Qui meiile sequens imiiatur. Menle frui Cbrisfo, mundo merilis superalo.
ln rebus mundi spes esl incerta fuluri; Pistica ceu nardus redolens alibas Liethardus
Mullos ipsa tamen cogit perferre laboreiii, Septimus acccssil, qui nullo turbine cessit,
Iticerluni finem, certum prebendo laborem. Quin pastor verus, pravis raiione severus
Migral ab hac vila felix, cui sit via vita Esset, mansuefis mansuelus, gratus honesiis.
ChristuS; quiqueviam talem, meruit quoque vitam. Non bonor liuic sed onus fuil. exilium quoque
Chrisls yJ2iif,,vitam te promeruit sibiveraro rmuudus,
VARI^ LECTIONES.
7626 sv.pcrscriplitm, . .. ': .' : .' '. '. - ",:
mi GESTA ABB. GEMBL. — CONTIN. GODESCH.
Vanisnon liesil sed Chrislo gratus adhesii,
Buie herere bonum reputans, sibimet fore suinmum:
Nec sefruslrari, sed sic vivendo beari.
Et speculum factus, sacros ereseebat in acfus;
Excellensque gradu, fuit excellentioractu,
Apleproficiens, apte prbiectibus addens,
Christum prreponens, usu presentia tangens.
Reddebat gratum semper Clirisio famulalum.
Ad tempus niundum retinens ad eorporis usum,
Instanter gratum justis gradiens iicr aiium,
Multorum tritum jam per vestigia palrum,
Intuitum meulis direxit despicientis
Mundum cum pompis, Christum solum sitientis,
Atque cibo tali cu])ieiitis'mentis cibari;
Estnon carnalis quoniam, sed spiritualis.
Temporis accessu, vitii cujusque recessu
Gratior, et morum cum successu meliorum.
Ceiians optatam fandem contingere inetam,
Esuriit, siliit, flevit, sudavil, et alsit,
Totum se gratum Christo prcekens holocausfum
Ei non menle levi reputans quam sit brevis revi.
Tempore quam parvo Hianeat mundana propago,
Spe finis mentem firmahat dura ferentem ,
AdCbiistum finem tendens, sine fine m.anentenr
Quo consummatus gaudet sine fme beatus_
Quisquis eum vita digne dilexil in isfa.
Persistens 783cepto, nulli male cessit' inepto,
Moribus et faclo certans melioribus apto,
Et rediraens tempus, gralos in tempore fructus
Reddebat, studiis addens operam probitatis.
Hrec sibi dicenti dicit grex talia Christi:
Yera refert, fateor; verum 11011 inficiabor,
Dignum commendas ut digno digna rc.pendas,
Hicverus paslor, Cliristi sollers imitator,
Verhoruro parcus, sed honori morihusaptus,
Ut decuit vixif, quia non soli sihi vixil;
PIus aliis dc sc quam proficuus m sibi per se,
Prrefuit ecclesirc, sii cum Chrislo sine fine. Amen.
DE ANSELMO ABBATE.
Vox coiisolaiitis cor, cari inorle clolentis :
. Nomine signat homo, carnis sibi quce sit origo.
Nomen commune, propriuin non, sed generale.
Te tibi pandil homo, fragilis similis quoque limo.
Heu vix subsislis, substaniia spiritualis,
Ni corpus vegetet, tibi quaro Deus addit et aufert; D Fralres, qure turbet vos jam querimonia, cessct;
Addit victuro, jubet auferri moriliiro.
Flos niuiidi marcet, probilas Iaudaiur et algef,
Laus est non ficla, quam confirmant pia facta 7SB.
658
A Clarus divina, mundi 78equoque pbilosojihia,
Abbas Anselmus, morum probitale probalus,
Extilit octavus nobis, digne memorandus;
Vir prudens verbis el discretre gravitatis, - .'
Et personna decens, ad nomen lnoribus addens ;
Esset quod gratum cunclis et suscipiendum. ,
Interpellatus de re quacunque rogatus,
Esset diflicilis nodosaque qucslio quamvis,
Se percunclariti prorsus non abnuit ulli,
Qtiin responderct responsaque grata referret,
Nodos prudenter solvens et sufficienier.
Gratus dicendo fuerat, gratusque doeendo,
Norat oportune quia dicere congrua cuique.
Cum sollers facerel quod seque suosque deceret,
Noxia vilabat, siroul et vilanda docebat,
Gnarus metiri sua, se, metuensquefuturi,
Ut res poscebat, prudens prudenter agebat.
Extitit omnino major sibi sollicitudo,
Ne muiidi curce si 787jdus justo sibi carce "8
Essenf, tardari posset, necei famulari,
Qui curas supjilet majoraque munera confert
Quarn sperans poscit, si non sperando tepescit.
Spe cerlus tali, certabat sjiirituali
Desudans studio fainulari seclule Christo.
Non rudis aut operum seu justicire studiorura,
Sic exerciiium simul exercebat eorum,
Esset ut iii voco sibi, nil prceponere recto.
Ergo regens mentern, sed non rationis egentem,
Nil nonproficuiim, liilnou temjtiabat honeslum.
n Non dubise mentis, cerlis incerfa timentis,
Quod sponsor verus dat dilectis sibi Christus,
Cordis devoti studuif. probitate mereri,
Justos mirari juslosquc studcns imitari,
Actu consimili certabat cis sociari,
Omnia roundana rejmtans viriufc minora
Mentis, naiurrequre mundiciam tenet in se.
Hanc sectahatur, per eam quia Cliristus aditur,
Et memor ipse sui, memor et 7S?super omnia
[Christi]
Se sibi 11011tanti fecil, Chrislum sihi quanti.
Huic se commilteiis et mente fidelitcr berens,
Mtindo dcfuncliis. vivat justis socialus.
Ikccrnerces opcrum sit ei sinefine bonorum,
Ilcecmuiidanorumrequics fmisque laborum.
Omnipotens sil spes,"sit yobis anchora, sit res,
Omnia sit yobis, ei multijilicans bona vobis,
Addat reclores fratresque bonis meliores. Amen.

DE GOMBUSTIONE MONASTERII GEMBLACENSIS

AUCTORE GUIBEHTO (901)
0
Expediam 7S paucis, si larnen prre dolore suffi- circumvallantis me, hocest miserabilem ruinam et
ciam, Iachriraabilem causaro gemiius et iristiticc destruclionem ecclesirc noslrre, in qua fere usque
VARl^E LECTiGNES.
783codcxlitc signv.mpurctgraphi hnbel, qttod nos versttk3 udhibendum duxhnus. 78''jjroficicens forlasse initio
scriptttm erat. 78sfa in loco raso. 786mundunique legebatur primo. 78Ti"»loco raso. 78Scure corr. care.
789insertum. 7E0 Sequitur destruclio vel potius combuslio monasierii Gemblaeensis quce facta est [deest
WTM.
(901) Abbas fuit a. 1195-1203 : obiil a, 1208.
 6S9 " 660
SIGEBERTi GEMBLACENSIS
ad moilem perielitatus sum. Oppidum nosti-um in A mine congredienfibus hinc nostris, luric advcrsariis,
confini.) Lovaniensis ducatus ef Naraui'censis comi- mulli interficerenlur, monacbi ipsi el sacerdoies
fnfus situm esse dinoscilui, qtiod ei scepius faclum discuterentur el spoliarenlur. Ntdlus fratruiii pror-
est in laqucum el eversioncm et scandalum, cl ad sus indempnis evasit. Ilorreo referens ; unus lcfali
insidias sanctificationi, cl in diabolum maluni. Orla felo per latera adacto conliinio oppetiil, alius iis
iiaque nuper simulfate inler duccm (002) ef comi- nudus ab eis relicius est, sicui eum natura ab uieio
lem (905) [an. IISo], comes idem improvise illud mafrisin lucem produxii. Sed quid qucror dc cretc
cum exerciiu suo circuindedit, el immisso igne in ris? Ipsi abbali cum reliqua vcstc cl caligas detia-
rounita, id esl 791foris vallum ct muruin offendii, xissenf, nisi a quodam silji noio vix excussus, per
penitus depojrolatus esl. Cum vero nihil tale verc- honeiitis noctis teiiebras nudus ei solivagus diffu-
retur, flabris veinorum, qui vchemeiitissinii iiistir- gisset. E( ti( ccepla proseqnar, nulla in direptione
gebani, subvche.ntibus, favilla?.flamrortntes jj&r cun- jirredicla vcl fcemineosexui penitiis revercnlia, quin
cfa oppidi interiora dispersre suni, et ifa lotum si- et ipsre mulieres nudrc dimillerenlur, nulla omnino
mul el oppiduni el iiioiiasleriu.ra ferventissiroo in- lacleinibus misericordiaexhibila es!: sed ei matres
cendio eonsumpfum esf, u! in oppido nulla domus vestibus exulre, et filiiab uberibus nialrumdislracti,
"
prreler duas luimilimas, recenli humo ohductas, ct contra naturre jcira cum rnaxima parlc Jiurgensiiim
in claustro ne una quidem oijicina inusla remane- in captivilatem traducli sunt. llaque hosles spoliis
ret.Tn qua exuslione cum missrtm malutinalem ad iioslris diiaii, ei ad jiropria cum triumpho et tripu-
altare minus cantarem, nolens aliquid imperfeclum dio reversi, Irciijiro victoria super roiseriis noslris
relinquere, lardius prene quam debui ad tulelamme pl.audunt hodie, dicenles, quod vix in qualibef am-
eonluli. Nam sacris exusfis veslibus, cum prre igni- jila civitate lantas se sperarcnt irivenluros divilias,
bus late jarii omiiia vasiantibus, foras erumjiere quanfccapud nos inyeiitcc suni. In bac quoque de-
non possera, in vicinius, quod patebat, sacravium strucfione pejus mihi aliquid conligit quam in con-
ingressus, qtiaiuor ihidem efratribus mcis mrercn- flagriilionc, quoniam et capclla, id est apparafus
les cl anxios inveui. Qi:o in loco prreler spem inicli- missre, quem honestissimum bahebam, et rcliquire,
que vallaiitibus nos flamrais, fumo et calore ila quas super aurum cltopazion diligcbam, sed et_de-
exccstuavimus et suffocali sumus, ut duo ex his gra- siderabile oculoi'um meorum, id esl beati Martini
vitei' lredeientur sed evaderenl, ego el alii duo an- vifa, in cujus rithmica descriptione aliquantum 7S2
gusliali, terrcc sinc spiritu instar moituorum usque desudavcram, et quicquid librorum ab ineuntc
ad vesperum decubaremus. Sed me per auxilium ^ cefateconfeccram, vesles quoquc omnes prreier eas
Dei c-t sancli patroni nosfri Guiberli snpcrsiitc, J quibus indutus eram, el ut brevi multa colligam,"
Iidem duo socii martyrii raei post paucos dies rebus cum propter infirmitalcm alias quietis gralia eveclus
humanis excesserunt. Scd, sicul scriptum esf inpro- essem, omnia mea ab hostibus sublata sunt 793.
.phetis, auditus auditui, contrilio contritioni, et ter- Nunc cum creieris taiifre misericc sociis sub di--
ror terrori superveniet (Ez-ech.vn, 2G.), et rcsiduum vo 79iin parietinis instar nicticoracis "5 sine teclo
locustre comedet brucus (Joel. i, 4-.), noiiocombu- gemeiis sedeo et fleo, quoniam verstis est in luctum
stionis die prcedictus comes Namurcensis, ascito eborus noster. In majori ecclesia, ulpote liomicidiis
sibi comifc Ilanoniensi, nepole suoexsorore, denuo profanala, nec legitur, ncc cantatur, sed iu cripta
multitudinegravi oppidum circumdedit eiquihusdam quadam ulcunque divinura expicmus oiTieium,Gra-
in locis diruiis nroris inlravit utriusque exercitus, vabat raequoque veliementius, cjuin 7S6 ei. plurimos
et ubique liberrime discurrens, —• omnes quippe mecuin inclcmentia co:li el inrequalitas aeris niiiic
imparatos et riiliil horum aliquateiuis niciuentes reslUjiiuncfrigore, nunc ymbribus sreviscl crebris,
invencral — univcrsa qurecunqi.ie superftierant di- tam die quam nocte divcrsis modis nos affligenli-
ripuil. In qua direptione nihil nobis, niliil burgen- bus 7S7, cum ntilla domorum, quibus ab bis proic-
sibus vel populo ferrre, qui inibi sua convexcrat, r>gamur 7SS,igne cremata tecla supcresseui. Ange-
reliclum est. Animalia qurcque el altilia domeslica bar nihilo miims raaxime, quod majus altare apo-
aiil creniata, aui ab liosiibus abducta; iiiillus sacris stolorum Pelri ctPauli solennitale missarum carc-
vel allaribus honor impensus est, adeouf in medio baf a die incensionis templi usque ad introitum
presbyterio coram jvriiccipalialiari, ef per tota ulri- roeum in abbatiam, nemine super illud audenfe di-
usque ecclesire spatia, et pedeslri el equesiri ceria- vina celebrare, co quod camera testudinis supervo-
VARIJ; LECTIONES.
2.] anno 1157. a prima sui combustioiie anno iricesimo quam quidem roiserandam desfructionem Guiber-
i:..c post ejusaera monaslerii factus abbas ac etiara raonaslerii Florinensis, vir sane omnium judicio san-
ctissimus,iiis deplorat verbis : hweprccmUlv.nlcodiccsl. o,Gttiberli lilleras erronee inierpretantes cle com-
busiione unni 115(5,quum iumen cleconflttgralioneu. -1185agut; cf. Ann. Lobienses SS. T. IV et Gisteberti
chronicon p. iSO.Continuatio SigebertiAqv.icinclinaanntim iiSQ habci. SS. T. VI. p. 424. 791ide 2 ideni
Lctmbec. 79Saliquantulum 5. 7SSdees!2. 7S1dio 5. 7SC.nvctocoracis 5. 796 quia 2. o. "7 affligebant
5. 7£Sprotegeremur 5,
KOTM.
(902) Heimicum. (905) Heinricum.
661 VITA YVICBERTI. 662
lutre, ligatura cementi propfer imbrium infusioneni A summaj'" polestates et principes nosfii, bi sciiicet
penilus desliluta, ruinam suam et moriem sublus qui nos ab illorum infeslatione ubique et indesi-
incedenlium minari viderelur. Hinc etiam non mi- nenter tuc-ri ex debilo tenehantur, Albertum de
liimuni affligor, quod deambulatoiia totius claustri Cuch ED0 ciico episcopum nostrum, et Malhildem du-
prene omnia, nullum nisi solius cceli tccfura liaben- cissam Lovaniensem, dum viro suo Jhetosolimis
tia, toto hrumali tempore limo et ccciio plena, pos- peregrinante. (an. 1197), sola dominareiur in lerra,
sessoribus suis intrandi, sedendi vel quiescendi episcopus terram quandam diu ab ecclesia posses-
oporlunitalem nullara prrebenl. Denique seeulares sam, uierque autem duarum persoiiatns ecclesia-
quidam filii JSelial, armis injustitire ulenies, el nos ]'um qure noslrrc stinl ab alio Alberfo, fraire dticis,
persequenles, noslra quoque invadeiiles ei sibi adreslru.ction.em clausfri noslri, pro guerrct patris
usurpare conaiites, ecclesiam impugnabant. Pro ej"uscombusti, nobis dudum collatos, aufcrrc sum-
cujus bonis iuendis, ul nobis seinper moris est, su- ma vi terojitanles, tantis nos damnis et cladihus
perno ful!i prcendio, non viiibus sed precibus, non affecerunt, ut, cum ipsi magnis reque cladibiis ante
jurgiis sed sanis nos armanles consiliis, ceque illis niorfem confecli, jam exspiraverint (904), damna
resislimus. Sed qiiid de exlernorum vel inferiorum ipsa qucc nobis intulerunt, longo nos faliganles in-
persecutorum inquielatione conqueror? Quum ipsrc B coraraodo, per singulos annos adhuc respirent80i.
YARJJE LECTIONES.
,BBcumnos s. p. o. M0 aich. t>. hJl llic texiiui'miracuium quod Jiujus combusfionis occasione acci-
dissc sic referi Sigebertus in fine Cronice sue. Discordice malum'etc. usqv.e Hec Sigebcrtus in cronica sua
completa ab Anselmo ahbate nostro 2. Yerba sunl Anselmi abb. qui cronicam Sigeberli augraetitavit in fine.
Discoidie malum ctc. ttsque HcccAnselmus abbas Gerablacensis 5.
NOT^E.
(904) Episcopus a. 1196 consecraius, a. 1200 obiit, ducissa circa annum 1211, post quem igitnr
litlerrc scriplce sunt.

VITA WIGBERTI

INCIPIUNT CAPITULA IN YITA SANCTI GUICRERTI.

1. De gencrositate parentttm suncli Guicberti.
2. Quod per gradv.s wtalum gruclus virtnium useenderil
5. Quod secitlo rcnunliuns, cingulum mitiliw deposuit.
4. Quod fundttm proprietuiis suw GemmclattsDeo et suncto Pctro ad fnndandum cmnobium delegavit.
5. Quod Gisila ctvinipsius ei ud hoc nmminiculala csi.
. G. Quod Eiiuinv.s ex canonico monuchiis fumiliaritate svd eum ad bomtm mucjis incitavil.
7. Quod eliam sibi abrenunlinns, monachicam viiam ctppeliit.
8. De nobilitutc el religiona Gorziensis monasterii, el quod ibi monuclius faclv.s sit.
9. 802Quotl Gcinmelucensesfrnlres ad cxemplur Gorziensium instiluil.
10. Quod Erhtinum Gemmclucensi cornobioabbatem prcefecit.
41. Quod Otto imperalor tnuliloqiionim tnalivoleniiu rejecla, Gemmelucensccwnobiv.mauctoritalc imperiali
mttnivit, eiqv.ein omnibus intmunitutem attribuit
12. Quod carlam dc rebus wcciesiw conscriptam primo impcriali deinde aposlolicm seclis a.uctorilate lega-
Hler roboravit.
15. Quod Heribrandas marilus Rcinuidis sororis sttncli Guic-berti Gemmelacense cwnobium usurpavit ,
ejttsque injustiliam sanctus vir ad lempus mitigcrcit.
H.sos Quod de gentc Ungarorvm mullos ctdChrislvm convertit
1S. Quod ctti frnlernce kariluiis collegium multos unilecunque animavit.
10.m Quod post ad cwnobiitm Gorziense regressus esl.
17. 801De obiltt ipsius.
18. Quod corpus ipsitts Gemmelaus rclutttm est.
19.80i Quid Ertuinits abbas inepislola sua de eo scripsil.

INGIPIT YITA SANGTI GUIGBERTI "\

EX £0GLAICO MOKACHI
FUNDATORIS GEMMELACENSIS COENOBII
CAI'1TULIJM 1. Insignis pater YVicberlus, in pago G poris ad exemjilum creditur essedafus. Cujusavum
Daruuensi8C7 feliciier natus, hominihus illius lem- 8"s ef aviam Gislam, patrem quoque Li-
Rodingum
YARL* LECTIONES. /
802e regione hujus capilis obelvs rttbro colore conspicilur — indicans Itoc caput in texttt excidisse. 603Hoc
atramento inserlum cst, et texltts ejv.s inilium in loco ttndc alitis texlus abrusus fiteral hubetur.
""'' hwc.atranientonigriori
caput
nigriori scripiu sttnt, et capiii 19. cequeuc cup. 14. inscrluni esse ctpparet. 80c Guiher-
ti 2. 5. constctnierv.squectd cap. 8. 80Cex I. m. desunt 2. 5. S07Germicnsi 5. S08 rodigum 4. redingumS.
 CGS SIGEBERTI GEMBLACENSIS 0(54.
eloidum etmatrem Osbtirgani, oninc-squiliujus an- A cel. Siquidem fratribus ejus de earnalis posteritatrs
liquilalis retinent notitiam , faleiitur longam anli- provenlu cogilanfibus, solus sanclce .memoricc .vYir
quce nobilitalis 809 iraxisse lineam. Porro maler cbertussi?spiiifualis generationisheredes suspirabat;
ejus Osbtirga abutens 810apostolica indulgentia qua bencmonifus ab apostolo : Qui sine v.xorcesl cogiiut
dicitur : Mclitts esl nv.berequum ttri (I Cor. vn, 9), . qttccDomini sunt, quomodo plctcecttDco (I Cor. vn,
post mortem prioris 811mariti Lietoldi de quo susce- 52). Ideo de patrimonio suo non quesivit carnalis co-
perat domnum Yvicberlum etRenuidem ejus germa- pulce sponsam doiare, sed matrem stiam cccelesiam
nam , dura gaudens poligamia , secundi, feriii , ei unico aiTeeluditare, quccsibi non fratres brevi victu-
eliam quarti marili non refnlai copulam. cx multis ros aleret immo ccelestis filiafionis prolem nunquam
roaritis prolcm genuit nuinerosam , Ilellinum scili- nioriiuram augeret. quam nec cum dolore parerel,
cet, Oilbaldum 812,Raginardura, Dodaro., prefereos iicccum doloreamiflerel, sedquce cum ceternali gau-
quorum nomina oblitteravil oblivio. Quorum lor.ge dio filio Dei coherediitrel. Miliiahat inteiim mundo
lafeque pullulante prosapia , se pcene loiam rcpleii sjiecietcnus . scd auanlum patiebatur bujus negotii
et iiobililari gaudet Lolharingia. Siqiiidem ex prosa- iistis, a mililice viliis eiaf exlraneiis. Et ne curram
picc numerositale accrescebat poteslatis eminenlia ; jicr singula vitioium genera a quibus Deo auxiliante
ex possessionum multiplicilate rerum affiuebat opu- desiilil, aui. per singula virfulum officia quibus di-
lentia, per quas cumulari81S et provelii solct niun- ligenter iiistitli : Iioc in co egregie preter ccciei'a
dauce noJjililatis polenlia. Hoc tamen in servo Dci laudabile fuit, quod cum hujus gcneris hominibus
imlliis ducat salis prcedicabile, cum sccundum do- familiare sit res alienas et maxime pauperuro et
miiiicam vocem non in abundctnlia [cujusquctm vittt cecclesiarum Dei insolenfer rapere, hic profeclo
ejusSlt cst cx his quw possidet (Ltic. xn, 15), et secun- nescivit aliena violenler diripere , qui sua tam hila-
dum apostolum , non est personarum acceptio apud liter pauperibus et cccclesiisChristi novil distribuerc.
Deum (Col. m, 25). Sed boe in eo nimis debet esse 5. Posiquam ergo diu sub clamide miliiaris Iiabi-
commendabile, quia cum Yerifas dicat : Fncilius .tuslatuif, quia luccrna sub modio posita diutius la-
est camelum per foramen actts iransire quam divitem tere non dehuit, nodum et impedimeiilum divini
in regnum ccclorum inlrare (Mcttlh. xix, 24), liic servilii a se quanlotius dissolvil, etmilicice secularis
tanquam gibbi sarcina super excrescenti terrence cingulum deposuit. Ila mundi veteranus terrente mi-
nobilitatis et facultatis deposito iumore, boc homi- lilicc rude donatus, ccepit esse novus Christi tyrun-
num impossibile per pronam animi voluntatem re- culus, et longevus mundi servus per vindictam di-
degit ad possibile. vinccliberlatis factus suus. effectus esl Dei libertus.
2. 815Hic ergo juslus plantatus et Jldei iiriiiifale Igiturpost multiformes spacioscc vice amfractus ad
radicatus in domo Domini, jaminde a teneris annis angustam vitce portam directus, ut cantarel midus
flores virtutum emittere coepit in atriis domus Dei vialor coram huius mundi latronihus, deliberavit
noslri; eminens ut palma altitudine nobilitatis , efiam a cunctis nocivse possessionis se expedire onc-
utque cedrus Libani tiiultijilieandus suaveolenli ribiis. Ne enim post plenam legalium prccceplorum
ubertafe sanclitatis. Atpostquam de floribus bonce observaiiliam cumulo suce perfeclionis deesset illud
ejus indolis pulchritudo et suavis odor pielatis se unum dominicccseuienticc: Vndc cl vendeomnia quw
longe laleque effudit, el tempore primiS1C Heinrici hctbesel du puuperibus et veni scqncre mc, el habebis
gloriosi et vicloriosi regis in frucluum gemnias eru- Ihcsattrum in ccelo (Matih. xix, 21) : hic omnia sua
pit, iandem circa teropora Ottonis primiquasi oliva non quidem veudidit, sed Jideli debitori Christo ad
fructifei'a in domo Domini ubertim maturescere ccc- usuram commodare studuit, gaudens quod ejus fe-
pit. Qualis autem per prima cctatis incrementa ejus neralor existeret, de quo non dubitet quin (ideliter
vita fuerii, non esl disculiendum nobis 817.Nam su- sibi usuram s'-°solveret.Ut enim esset unus illorum
perfluo de arbore quceritur qualis sit radix ejus quce de quibus aposlolus dicit : tanqttam nihil hnbentes
lalet liumo obrula, cum ex solo sapore fruclus "D et omnin possidcntes (II Cor. vi, 10), volebat sua
cognoscatur arboris natura. Yerifatis ctiain 818voce habere, ef uon habere. Habere bene dispensando,
dicitur : Unuqueque arbor ex fntclu suo cognoscitur. non babere avare conservando. Fidelis namque et
Non enim de spinis colligunt ficus , neque cle rubo prudens servus constilulus a Doraino super fami-
vindemianl uvtim (Lttc. vi, 44). Hcec ergo arbor in liam suam, fam provide et lucrose sategit locare pe-
agrc Domini plantala, nec spina nec rubus fuit, de culii sui summam, ut cum nibil sibi de summa de-
qua nulla punclionis asperitas , nuIJa aniariiudinis crescerel, de mercede tamen fenoris sumplus exi-
acerbilasprocessit, sed lania ciulcedofructus effluxil, meret, unde conservis suis in lempore irilici men-
ut provenlus ejus etiam nunc in cccelesiaDei fruclifi- suram erogaret. Quid enim lucrosius fideli ecbouo-

\TAMM LECTIONES.
609n. AustraEicef. Rich. Gulliw lib. III. 8!0 gaudens 2^. 8Uprimi 5.
regum
811oibadum 2. 2t. 5. orbaldum 4. WctsscburgAntiqq. Belgicw
sls ceroulari 1. licec sufpcinnt ad ostendendas codicum ab Henschenio
adhibitorttm cl cdilionis Surii lectiones rel poliv.s ermres. Slt deest 2. 5. S1CCapitulum II. el ila porro 1.
810vox s" inter nobis ei Nam linea erasa est i. 81Senim j2. 5. S191 1/5 linea
super adscripia in^20i.
erasa ante spiri.ualis I. uersuram litteris er erasis 2.
 0G5 YITA WTCRERTI. 666
mo quarii sua in servisDominiprofundere,quccipse A viam veritalis insisleie, collaborabat niagnopere, ut
Doniinas in se ipsura gratanter dignelur refundere? amolo omni impedimenlo a ceplo pielalis ilinere,
Prcelerca el alio dominiccevocis horlatu incilabatur, viam mandatorum Dei dilatato corde jiosset ctirrere.
ui el alios 8!1 exeroplo el auxilio ad bene agendum Quia enin) non utEsaci pilosus venationum vanis aut
iHicerel, dum non neglegenter diclum a Domino re- nocivis exerciliis inserviehat, sed ut lenis Jacob
coleret: Qui recipil prophetam veljusium innomine domi habilans sinijilicilafi et imioceiitice studehat,
prophelw vet justi, mercedcm propfietwveljusti acci- iotam se in ejus dileelioncm iransfuderai. Quippe
pil (Mciiih. x, 41), cl iilud Daniaelis : Qui ad jttsii- quem exemplo fldelis Abrahce de tcrra el de S!Sco-
liam crucliunt mttlios, fulgcbuut qunsi sicllcein per- gnciiioiiesua jam dudum animo exisse cognoverat,
peluas ceternitaies (Dun. xn, 5). Unde ut mercedem ei ferram reproinissionis competere credebal, nec
justiticc multoruni acciperel, non salis esse visurii eum voleiiat suo deslituere subsidio, quem peipen-
est sibi si ipse solus ad justifiam tenderet, nisi et debat per oninia dirigi divino auxilio. Ideo salubri
alios secum currere suo exemplo el horlatu moiie- rcperto consilio, omnes res hereditafis sucequas si-
ret, et ipse causa salutis multorum fieret, et dupli- bi vlr stius Rodingus doiis gratia impenderal, vel
cem coronaro rerauneralionis aceiperel. quas ipsi pari cequilatis induslria addiderantsn pa-
4. Hic fratrum araator qui ex alto cordis scispiiio !*•trimonio suo, adprccsidium Deo jilacilccconstruclio-
ad Deuro claraare polerat cum Isaia : -4 fctcie lua nis contulil legaliter carissimo nepoti suo.
Domine conccpimtts ct quasi parlurivimus et peperi- G. Ad Iicec omnia non parum solatii divinilas fi-
mus, spiritum snlulis ittw fecimtts in ierra (Isa. deli suo Wicberto conlulerat, quod in his onmibus
xxvi, 18) — quod cogilando conceperat et qtiasi doctorem et patronum quemdam venerabilem virum
longo deliherationis ceslu parluriverat, piam animi Erluinum nomine prccvideral, quietipse caiionicam
peperit benivolenliam, per quam Deo Jilios salulis qua vivebal regulara, ad monacbicam vilani con-
faeeret super terram. De projirielate siquidem be- verterat. Is pio pairono nostro in omnibus iililium
redilaiis succfundum Geramelaus dicium delegil, et rercnn consiliis exequendis, in secclesia ccdificanda
Deo el apostolorum principi Pelro sancloque Exu- el officinis claustii conslruendis, in frafribus ad
perio martyri glorioso ad consiruendum in corusn ovile Dei convocandis et regendis, aderat adjulor
honore inonasterium devotissirae delegavit. Hic la- oporfunus et unaiiimis 8i6.
bernacula dilecta Deo el deleciabilia bominibus csn- 7. Alii ad perfectionis culmen tendenti sufficere
struens Domino virlutum, ut passer humilifalis vo- viderelur a malo declinasse, mundi pompis ahre-
latu directus, invenit sibi domuni, ct ul turtur zelo liuntiassc, sua omnia pauperibus erogasse. At do-
castitalis et gemitu coropunctionis animaius po&uit^ mnus Yvicbertus qucerelro sunt oblitus, in anteriora
sibi nidum, ubi rcponeret pullos suos (Psal. LXXXIII, se cxteiidere nitebatur, senietipsum arguens imper-
i), sub alis malris cccclesiccconfovendos. Ibi roona- fectionis, nisi argumento dominiccc manus ad un-
chorum collecta caterva, per eorum obsequium dis- guem expolirefur. Audiens nempe Bomiii-uni di-
ponebai knmolare Deo laudis sacrificia, cl i-eddere ceiitem : Si quis vttll venirc ad mc, abneget semel-
Allissimo vota sua, qui seminanles ei spirilualia, ipsvm et tollat crucem suum cl scquatur mc (Lttc. ix,
sua melerenl carnalia. Hos ad rectam morum infor- 25), tolum hoc dominicum imperium traxit ad se,
mari volens regulam, ad aposioliccevitce dirigi fecit etS2Cabnegans 827scroetipsum tulit crucem mortifi-
lineam, per quam in inilio fidei fuiidalam primili- calioiiis Jesuiii corpore stio, castigans corpus suum
vam coropererat cecclesiam.In quihtis illud prceei- et in scrvitulem redigens, ne forfe aliis prccdicans
puum erat, ut nulla eis propria, sed omnia essent ipserejirobus inveniretur. Tulifcrucem etiam fra-
eommunia, ut quorum convcrsatio jam erat in ccc- ternce compassionis, quando erulus de cribro dia-
lis, angelicam quodamroodo vitam degerent in tcr- holicce temptationis, ipse aliquantlo conversus con-
ris. Poi'i'0 ipse ad eorura tanquam ad aposlolorum Jirmahat fralres suos, pro quibus ipse Cbrislus hi-
pctles ponens omnia qucc hahebat, ut usihus eorum l^ berat 82Scalicem passionis. Igitur arrepto raliouis
ad omneni sufficienliam neccssaria suppclerenl, sol- clavo, post rerum suarum jacturam nudus ena-
licita paternilate disponebal. Unde lcgali traditione vit *-*de roundi hujiis naufragio, et landem politus
tradidit eis villara superius nominafara. Gemmelaus monacliicce quietis portu 830 anchoram stabililatis
ei orania adeandem appendentia, el alia niultaun- de alto pecloris sui jecil in clausiralis 6S1 vitrc pro-
decunque in parlem vel sortem suara jure hcredila- fundo. Videbal enim quod nusquam alibitutius per-
tis cedenlia S1°. fugium esset fugienti a mundi periculo, cum in
5. Ad boc opus felici auspicio inccpium anima- clausfris monasteriis" beremi non desit solitudo, et
baltir non solum divinilalis gratia, scd eliam nobi- si quem aliquo roodo diaboliccc incursionis tilillet
lissimce el cbiistianissimcc avicesuce Gislccpia coni- inquiefudo, jiresto adsit promta fraternce consola-
ventia, quce dulcissimum nepotem suum videns lionis forlitudo.Videbal etiam quod non allius pos-
YARI/E LECTIONES.
:t. ci e. ci a. tntiio 't. "— ntnc i 1/4 ttnea ero.suesi. i. ""• supra tn serium i. — ui sttpru msertuiu -i.
8" ! 2/5 linew erciswi. 82Csv.perscr. i. 2. clcest 5. 8S7 hic vox erasa 1. S!8 bibebat corr. r. 1. 88sf»
loco raso i. ma supra erctsum videtv.r. 83°1/5 linea erasa i. 831cau corr. clau 1. s32locus rasus 1. et
inseril 2. .
 G07 SIGEBERTI GEMBLACENSIS C68
set ascendere, si posse! illum religionis gradnm at- A / pafnhaiit luporum morsibus dominico ovili inclusit
tingere, ad quem omni quidem ordini cecclesiaslico (ef. Vitam Johannis Gorzicnsis). Collaborabat sibi
omnique ferrence .pofeslati liceat aceedere, a quo ad hoc pius Gorziensis ahlias Agenoldus, restau-
nulli omnino nulla oinniiio E" occasione liceat ini- randce sanctsc religionis adjulor oportunus. Ifaque
pune recedcre. Pi'ceterca vir-prudcns anfe ci relro extiipalis nocivis radicibus dc dominici horli areola,
ocuiatus, nihil tenierc et improvide sibi agendum Ad.elbcrone episcopo jrianlanle, Agenoldo rigante,
esse attendebat diligentius. Ut enini athleta siadium Deo autem inci'emenluni dante, crescebant solilo
ingressus sollicile qualilatem loci circumspicil, ne ubeiius virlulum jilantaria. Quicunque ergo abre-
quod oiTendiculum sibi pugnauli vel ciureiiti olisit, nunlianles seculo suave Chrisii jugum follere vole-
ifa et hic nosler athlefa oporfunitalcm et qualifalem hnnl, quam miles cl immiles cordc exeniplo Clnisti
loci ubi proposituin suum secure exequerc-lur csule esse debereiii, liic ediscebanf. Qtiicunque ex niili-
dispexit, seilicet nbi nec indulgeret sibi discijilina taii iiabi!u"in fimore Doinini fonifiidiiicm suam rou-
rcmissiov, nec pro iiifuilu ntiifeiiobilifiilismale blan- tahant, hic qiicisi in campo divini iyrocinii expeii-
diretur sihi JionoriJicenlia impensior. Timchat eiiim meiifiiiii sui capicbaiil. QiiicunqiiOex cle;icali sorle
ue sibi diecrefur a Doroino : Uiinam atlidus csscs ad allioi'em Iiuroiliialis gradnro opiahan! asceiiuere,
attl frkjidv.s! sed.quia lepidus es, incipinm ie evotnereB I Jiic cum Jacoh 11011in somnis sed reveiva scalam
exore meo (Apoc. m, 15). Timebat efiam, nc, sicul cajlos attingeiuem inerebantui' viueic, per quam an-
ille qui confra flantem veiiluin fiores porfaf, ciiam gelosasccndeiileseldesceiideiites possenlvi(iere(GcH.
ipsc inaniiateS3i elalionis inflatus, collecfcs yiriultim XXVIII,12). C::m ergo liic taiitus sancfce religionis
florespcrdcrci, ct quasi pulveris squalore feedifate fervor lam longe ei lam lale caloris sui dilfunderet
aposfasice sorderel et ccecutiret. fiammas,hicad discijilinam Dominiomuis confluebat
8. Deiiique columba Cliristi nolcns diutius involvi nobilitas, omnisdignitas,omnis sine personarum di-
nsundanis fluctualionibus, duni non invenirel uJii screlioneprofessioconcurrebat efcctas.Necqtiisquam
requiescerel pes ejus, adiit archam paraiaro a Deo vel iniliiim conversionis se credebal arripuisse. cui
lniillorum saluli,-scilicct clauslrum Gorziensis cce- noii contigerai Gorziensi regula initiatum esse. Hic
nohii. fd coenobium olim vir magiii nominis Pip- invenicbatur lac quod parvulus sugeret 837,hic soli-
pini 835regis ex sorore nepos CrodegandusMetlen- dcis pc.nis quem pcrfeclus mandercl, et aliciiiando
sis episcopus constnixit, el ad cefernum sanclilafis quasi nufrix in corpus suum trajiceret, cif ctalios
suce moiiimentura 83Copibus ditavii, et qtiod niajus rudes vel infirraos inde pascerel. Inter eos hic nosler
est religidnis gratia decoravii (cf. Vilttm Cltrodcg.). (_ pairontis Wicbcrlus83S non uliimce nobililalis, immo
Sed processu (emporis crebrescenfe hellorum mali- non ullirace humilitatis e! sanctitaiis spiritu Dci
cia, ct per hccc crudescentenialorum miseria, el quia agenfe est adductiiSj ul quijamdudum renuntiave-
leges silent infer arma, icleo invalescente quaqrca rat suis omnibus, hic eliam sibimetipsi renunliarel,
terrarum injuslitia, cliam ihi per notam temporis et ul Cliristo perfeclius adhereret. Se ipsura ergo et
prcclatorum iiicuriain discijilince regularis cospit oniEcs quos-Christo lucrifecei-at venerandi palris
emolliri censura.El liceccccleslis irce permissio lan- Agenokli coromiflens manibus, adherebat ei studio-
diu pennansif, donec iandera divince miseratioiiis sius, el ab ore ejus pendebat infentius, utpole qui
oc.ilus superiiihabitanles lerram prospcxit; qui ci ex docirina ejus non solus pasci bahebai, sed et
inlidelitatis lenebras amovil, etluccra veritafisrevo- mieas ex ea colleclis per se Chrisli pauperibus ferre
cavit. Ad.liocinter primos a Deo missus est Adel- salagebal. Et ul id nd quod veuerat diligeniitis cxe-
hei-o, primus hujus nominis Mettensis episcopus, queretur, singulorum gi'aiias sollerter contcmpla-
qui nobilium cliristianissimus et ebiistianorum 110- batur, ci aliquid iude ad se ipsum trajicere niteba-
bilissimus — eral quippe frater Fiiiherici ducis — tur. Erudiebalur illius paiienlia, acceiidebalur istius
in boc priroum sui regiminis dedit exercitium, ut orandi insfanlia, allerius dcleciabaiur obedieniia.
ei, seculari pofcnlia et episcopali censtira exturbarel rn Istius liumiiitaiem, illius imifabatur sobrietatem. In
a sua dioccsi inreligiositatis vicium. Hujus bonccin- boc activcevifcelaborem, in illo coiifemjilaliouis mi-
tenlionis oculuro intendens primum super monasli- rabatur ardorem. Fiebat perinde 339miro modo, ut
cam disciplinam, elahorahat eam ad apostolictevitte dciiii ipse de singulorum virlutibus aliquid decerpif.
redigere norroam. Et incipiens a Gorzia quce cccteris quod sibi sit pr.o exemjilo, ipse solus omnibus esset
moiiasteiiis erat prcesfantior in sua parrocliia, tihi exemplo. Utenim secundum Salproonisproverbium,
Uislitutce religionis vix ipsa apparebaiit vesligia, non ferrum ferro ncuilur, ita alter ab alfero ad bene
prius desiilil, quam monachicce vihe professores a agendum exacuebatui', ct ul homo eonfundil facicm
sceculi vaniiale retraclos rectce vice reddidif, ef ante amici sui (Prov. xxvn, 17), ila el eos pia fraiernce
oniiiia radjcem maloruni el roalam roonacliorum ceintilalioiiis movebat confusio, nisi alier allertim
novercam, scilicet proprietatum concujiiscentiani^ quiret imilari.
mucrone pastorali exlinxil, et qui in sceeuli compelis 9. 1 • • slc-
..........
YARL-E LECTIONES.
833penitus 5. SS1 uaniiate2, 5. 83SPipini 2. 5. S3Crooiromeniron 2, o. 63' suggerel-2. "b na
1. 2. 5. 6SSproinde - 5: ex>corr. si0 Ipse usque apustolicum in loco rasoi. lElcxadtt hoc
 6QG VITA WTCBERTL , 670
108il. Ipse ergo qui roundi rennntiaverat vanita- A non minima in tofa Dei cecclesia ccdificatio,qtiod
tibus, limciis ne iterum ejus illicerelur voluptatibus, ejus exemplo multi renunliautes secirio, sanclceieli-
duin sub oltentu disponendarum cccelesiasticarum gionis se subjiciebant proposilo. Scd invidia ubi de-
reiiim adhucei deserviret specielenus, ad boc eliam sil, qucenec in paradiso deliciarum nec in ipso quo-
tjmens B''° illtid apostolicum Risdoctorem non de- que ccelo defuil? Qciidam qui hona fidelis Clnisti
here esse neojihilum, ne elalus incidat in judicium YVicberliobliquo octilo limabani, aures ccesaris ad-
diaboli (I Tim. m, G), induxit in animum venienti versus eura appeHant, ei invidiose ei derogantes,'
worbo quanictius occiirrendiiro. Yenerabilem cujus contra rem publicam eum egisse accusant, qui Gem
sujira meminimus Erluiinim, virum Deo placiluro, melaus regalem fisetim majoribus ipsius munificen-
hominibus accejituro, in gimnasio sancicc.religionis tia imperiali Joco Jjeneficii attiihulutii, in parleni
laudabiliter exercltum, lucrandis Dco animabus in- propriciatis succ usurpaveril, el injussu rcgis ftin-
lenlissimum, amicitiis principum lerrce.:Clmajorcira daio ibi cccnobio, in sortem cecclesiaslici jtuis in-
cccclesicegloriosum, exequendis rcbus cecclesiaslicis juste transfuderit, quod fieii nullo modo lexpublica
per oronia idoneum, bunc lalem virura ulpole pa- sinii. Pius constructor et sanclus provisor ioei no-
trem ei iniimum suum convenil amicabiliter, in. slri ad causam dicendam edicto regis ad cuiiam in-
cum se rejicit8ii quaro familiariter, in co quasi in. I_ vilanlur s", causa proponiiur, dcinjuslilia exposlu-
reclinatorio animce succ totus incumbitsi 5 fiduein- lalur, in deliberanda sentenlia alius alii varie as-
liler. Ei ex ordine vellc suum apericns, ci se ipsuui' sentitur. Discipuli evangelii a Domino doeli 8''s.Cv.m
raagis quam sibi credens, cororounicaio cura frairi- slabitis unte recjescl prcesidesnolilc cogitare qualiter
bus consilio eum abbatem sibi deligil, el fidelibus attl cjitid loquumini; dabiiur cnim vobis in illtt hora
Chrisii annitenlibus dominico ovili prccficifacii. Ille cjttidloquamini (Mctttli. x, 19) — non sojjhisticam
tanquam bonus patcr familias doclus de lliesauro qucerunl argumentalioiiem, setl simjilicilalis clni-
suo proferre nova et vctera, sciens sic adimpleri le- siianceprcctendunf.liumilitateni. Scienfes ciiini cjuia
gero Cbrisli si alter allcrius porlet onera, supposiiii pcriculosum esl contra torrenlem brachia tendere,
Jiumiliter humerum ad suscipiendam onus, saiis nec ignoianles senlenliam aposloli : Qtti poic.slali
quidem grave, sed Deo sibi cooperante portabile, resisiil, resisiit Dei ortlinniioni (Rom. xm, 2), pedi-
animatus illo proverbio quod per Sajiienliam dici- htis imperatoris se hiimililer provolvunf, el nein se
tur : Frater qui a frnlre ndjuvuiur quasi civitctsqttw et in pauperes Clirisli lerrena sua poicnlia abtitaiur
non expugnuiur (Prov. xvm, 19). Iia vir sancliis suppliciler exposcunl; dicentes gaudendum esse roa-
YVicbertus slrenuo cooperalori suo Erluino Marlhcc jeslali imperalorice, quod temporibiis imperii sui
rainislerio delegalo, ipse cum Maria sedens ad petlcs G divina miseratio oslium misericordice sua: voluerit
Domini pro audiendo ijisius verbo, elegit oplimam paiefacere, dum tales aliquot viros dignalur miincio
partem qua; non auferretur ab eo. Nam ad alvea- traiismitlere, qui digni sini exaudiri oranles pro
riuro moiiacborura, scilicet Gorziam rcgressus, jc- sfalu rei jroblicce; possc iinperaioreni de alieno
juniis, vigiliis et orationibus intenlus, conlempla- fundamcnlo .landem mereri, si ah aliis in honorcm
lionis virtuli vacabat Jiberius Dei construcla loca, siia regalipoteiitia velit tueii;
llSic. Jam in lande Dei novclla jilaiilalio frticli- alieno laboii eum possc participaic, si rcs ab aliis
ficaverat, jam agricola preciosum fructum lerrce ex- Deo jure hcredilario legalas clignefur aucloiitnle
pectans patienterferebal, quiateniporaneum ctsero- imperialis niainis corroboi'are; dignum osse ul ajiud
linum so acceplurum non diiTidehal.Jam creseebal iinperaloriam ccnstirani plus valcaf Dco jdacila vc-
Cbristi gloria, jam illorum per quos bcnedicebaltir rifatis cequilas, •cjuam susurronum ct hilinguiiim
iiomcn Domini multijjlieabalur gralia, quando de callidilas, vel adiilanlium dolosifas, de qitihus Sa-
Gemmelaus novellccscilicct construclionis coenobio jiicntia dicil : Susv.rroel bilinguis mnledictus, muitos
boni odoris longe lateque exibat fragi'anlia, quodilii lurbctvitpacemhabenlcs, el lingiiu teriia (Eccli. xxviu,
sanclcereligionis ferventeflamma, etjusli de virliife --. 15), qucelingua aclulaiitium iiitelligilur mv.ltoscom-
in virtutem in dies profieiebanl, ef injusii ab erroris movil. Hcccel alia in bunc modum loculi, a bcna
torliludine conversi jaro in dirccluin ibant. JiixIiac spe quam in Deo babebanl non sunt frustrati, illud
boni odoris suaviiate replcta erat tota domus ccccle- Sapienlis diclura csse verum cxperli : Bctitus tpii
sicc, el atligerat jam ipsa culmina imperialis aulce, loqititur in cturibus supienlis. Pius enim rex Ollo,
ubi ciinctis palalinis in ore erat j)ia nobilissimi viri vere ad reslaurandam rem publicam et reparandain
Wicberli ad Deum conversio, ct de ejus conversione Dei cccclesiam direclus a Dec, his salulis roonilis
YARI^ELECTIONES.
loco texius^ tottus capitts. c Quod Gemmelacenses fratres ad"? exemplar Gorziensium inslifuit. 5
Quarc ab hinc.capihdorutn nv.ineri tnctnttswcttii XVII adrasi sunt, ila ttl loco primarii Xljam hcibealv.rX,
et sic porro^ttsque in finem, ubi iterum nvmerus ctddiiur quo argumenli numeris salisftal. Qttisnam priores
tres capituli noni linects eraserit, cl locoei quntttor primns cupituli decimi linens inscripserit, non liquet;ncc
Sigebertum nec Godesculctimfttisse scriplvra docerc videtttr. Ceierum hoc contigit nniequum codiccs reliqtti
hinc transscripti fuissenl. Nunieri in codd. 2. 5 continui lequntur. s11hunc mimerum restitui; YIIIIcodices.
el sic porro nulla lacttna indicala. s« vox erasa I. 843voccspctucwerasw i. 6Wrejecit 5. 846incubuit 5,'
suXi«fli 1. 2. 5, et iia porro. si7 invifatur addito n. 1 accersitur 5. 8i5 edocti o.
671 SIGEBERTl GEilBLACENSIS 672
aurem advertit gratanter, et pelitionem fidelium A genere el divitiis eniinebat, cujus uobilitateni alia
Christi accepit dignanler. Annuit enim communi nobililasaugebat—eiquippeReinuidisgermanaiiobi-
palatinoruro consilio, elregali censuil edicto, utrata lissimi senioris nostri Wicberii nubseral—bic in-
et inconvulsa perraaneret novella Gemmelacensis jusliticegladio accinclus, cupiditatis armis conlisus.
ccenohii conslruclio, el quicquid illi cccclesicc ab clamat Gemmelacensem Jiscum hereditaria lege ex
ipso domno Vvicberto vel eliam aliorum venerabi- maiilinoiiio uxoiis suce RenuidisS5i sibi compelere,
lium virorum largilione fuerat concessum, ulnullus afiiiiem suum Wichertum non Iegaliter egisse, qui
infideliuni vel aliquis heredum ejus iiifiiiigere au- sub opfentu religionis uxorem suam, germanam
deat omnino esi interdicliira. Insuper permissa cst scilicet illius, volueril iiijusle exheredare. Con-
eis polestas advocalum et regularem abbatem cuin fempta ergo imperialis curicc auctoiilaie, conlempto
inipeiio regis eligendi, castellum eonstruendi, mer- apostolicce censurcc anatbemale, junclis sibi coin-
caluni, percussuram monetce, rnatheriam faciendi. plicibus suce injuslitice, non limel abbatiam inso-
Ipse locus ab omni omnium serviiio imraunis est lenler invadere, et substanliam fratruro violenter
reddilus, in civitale, in castello, in villa, super diripere. In oflicinis claustri equi stabulanlur, per
aquas, in pontibus, in omnibus imperii sui locis ab loca monachicce solitudini compeleniia sccculaics
omni theloneo el tributo est absolutus, sub Bi9 solo B persouce inlicile vaganlur; fralres per lalibula san-
regice defensionis munimine subjectus s50, cluarii quomodocunque sese tulantur, et iu tanlcc
12. Omnis res jara conposita videbatur, omnia Iribulationis articulo sulisidium divinccpietalis prcc-
jam in tuto esse credebantur, nibil ex aliqua parte slolantur. Yidebatur nempe 85Bmalevolis iniplendce
metuebatur. Dc rebus cecclesicctraditis el de liher- injusliticc oportunum esse tempus, quia S5Cipse
lale ipsius loci carta conscripta, imperiali edicto sanclus vir Wicbertus mundo jam mortuus, et ab
erat confirinata, et anuli imperialis impressione eis longe remotus, excusseral se a cunclis raliociniis
auctorizala. Quce aucforizatio facfa esl sollemniter mundani tumultus; porro abhas Erluinus recens
Leodii, 12 Kal. Oclobris, aroio dominiccc incarna- oculis jirivatus, restaurandis rehus perditis putaha-
lionis 946, indiclione i, regni dorani Ottoiiis I, aroio lur esse minus idoneus. Hic sinister rumor ut per-
11, calhedram Trajectensis cecclesiceregenle Uho- eulit aures sancti virij cujus conversalio jam erat
gone. Ad hanc conJirmationem imperialis polcslalis in coslis, quid ei tunc fuerit animi, non opus est
accessit eiiam apostoliccc s.edis aucloritas, dum a expromere 857verbis. Cui quamvis indignum vide-
Benedicto septimo hujus nomiiiis [papa decrelura relur de sliva domiuici aratri oculos retro conver-
esl, ut rata esset in perpetuum Gemmelacensis coouo- tere, el grave esset se emeritu.romilitia bello inuii-.
bii praerogata imraunitas. Decretum est etiam, ut de J dancc solliciludinis iierum involvere, IIOHdisfulit
alio monastcrio ibi abbas non constituatur, sed ipsi tameti pro consolandis fralribus iter accelerare, qui
servi Dei secundum sancti Benedicli regulam vivenles pro illis paratus erat eliamanimam ponere.Veniens
ex sua propria congregatione abbatem eligendi po- ergo desideratus ad desideratum locum qui teslimo-
testafem liabeani, et ut abbas ipse privilegiis sedis nium erat succdevolionis,tristes et desolatos fratres
aposlolicce infulis decoreiur, et ut ipsum monasie- confirmat verbis consolatoiiis, et quibus poluit
riuni sub juris dicione sanctce Romance S51 aposfo- armis humilitalis et rnodesiicc occurrit adversariis,
liccc sedis eonslitutum, nullius allerius cccclcsice etferitalem et cupiditatem eorum initigare labora-
juris dicionibus submiitatur; interminandoexauclo- bat monitis suasoriis. Illi prccsentiam sanctiiatis
ritate beati Pelri apostolorum principis, sub divini ejus aliquantulum reveiiti, et aliud clausum in
obtestalione judicii ac validis anaihematis inier- peclore aliud in lingua promptum habenies, cesse-
dictlonihus, ut nulla aliquando vel parva vel magna runt ad tempus ejus vokintati, se inluitu afiinitalis
persona aliquid de rebus vel possessionibus ad idem cjus ab injustitia ista cessaturos polliciti.
monasterium perlinenlibus auferre vel alienare prce- 14. 85SSepe nominalus et sepe nomiiiandus nobis
sumat. Hoc scriptuin per manum Bonefacii nolarii D domnus Wicbertus tam gratiosus fuit Deo, ut dignus
regionarii atque scriniarii sanctce Romancececclesicc, fuerit cliam aposlolicce prcedicationis ministerio.
dalum est 8 Kal. Aprilis per roanus Slepliani Gens siquidem Ungarorum, quai quihusdam rouni-
episcopi ac bibliofhecarii sanclcc sedis aposlolicce, tissimjs clusis remola, nec ad meridianam nec ad
anno pontificatus domni Benedicli VII papcc nono, occidentalem rilagam exeundi habuerat facullatem,
imperanie Oltone a Deo coronalo magno ac pacifico per Arnulfum imperatorem ruptis clusis emissa,
iraperalore, anno 16, qui est annus Domini955. mortuo Arnulfo imperatore, tolam Italiam, toiam
15. Iia aliquandiu arridente sereno ccelo prospe- Germaniam ul fera tempestas vario vastationis
ritatis, derepenle inhorruit inopina immissio diaho- genere depopulata est per annos circiter quinqua-
licce teropestatis. Siquidem Heribrandus de vico ginta. Hcccgens etiara tempore primi Ottonis aggres-
Mainwolt s", qui inier nobiles Bratuspanlium S53 sa s59Lotharingiam, deducta est a duce Conrado
YARI^ LECTIONES.
5i9aesuh5. S5° m esl s 5 851R. efa. 2. 8« Maviwolt 5. S53brabantetisium 2K S5tRerouidis 2.
5. S« namque 5. S5(iquoniam 5. 8« expriraere 5. S5Srcliqua usque ad pnem pagmw m loco rasol,
'" - ...
agressa 1.
6iS VITA WTCBERTl 674
res et delectabilis caritas cst,
usque ad silvam Carbouariam, et virtute Dei apud i_.sonus karitas est, chdcis
Lobiense ccenobium oslensa, probibitaultra prodire, quccprwsenles ei absenles in unum colligil fratres.
rediit irapune (cf. Folcv.ini gesta abb. Lob. SS. iv, 16. Sic vir Dei tactus quodam prccsagio fuluro-
tendendum sibi essel ad su-
66). Ungaris ergo et eundo cl redeundo per vicum rum, quod propediem
Gemmelacensem transeuntibus, occurrit vir Dei perace Yocationis bravium, prtevidil sibi in fuiurum,
Wicberlus (un. 954), uon clipeo 8C0 aut galea male- ul quando deposito carnis onere ingrederciur viaro
riali protectus, sed lantum gladio verhi Dei accin- universce carnis, aciem hujus fraterntc soeietatis
clus, paratus bibere calicem passionis, et ponere biiic inde locarct in subsidiis, quce aerearum caler-
animam suam propler scl salvandas fratrum ani- varum incursus proturbarel orafionum lelis. Hujus
rnas 8C2 (Joun. xv, 15), qua, ut dicit Yeritas, non negotii perficiendi sectindas partes relinquens fideli.
est major caritas (1 Cor. xm, 15). Et priino miles vicario suo abbali Erluino, cavens sibi per oninia ne
Christi secundum prceceptum evangelii offerens illis sub obtentu alicujus rci exequcndce quantuluiti-
verbum pacis, ingressus csf viam prcedicationis, et ctinque iteruni implicarelur seculo, ultimum vale
paulaiim miligata eorum rabie, ccepiljam agere de dicens fralribus et amicis, et oplabilem pacis et
eorum salute. Nec destitit illis idolatrice spurcilia dilectionis memoriam reiinquens eis, maluravit
sordentibus pandere fidei dogmata et regis ceterni B viam ad amicam sibi quietem Gorzicnsis solitudi-
misleria, donee aliquos eorum a regno diaboli nis. Sicut enim piscis extraclus ab aqua nonpotesl
abslraxit, eosque abjurantes sacraraenla diabolicce yiverc, ifa ipse timebal de vita animcc succ, quotiens
militice, transscripsil [in novura nomen' chrisiiaiice a contemplationis exlrabebatur requie. Posl tot et
inilUice. Denedictus Deus per omnia, qui WTcberlo tantos labores dum jam jamque expectaret dari sibi
sub signis suis militanti affuii, eique civicam coro- a Deo 8C7 desideraiam missionem militice suce, tan-
nam tribuit. dem rex regura Icetatus inilitem suum diu pro castris
15. Prccvidens vir Deo plenus uon esseparalum suorum virilifer slelisse, tempus esse duxit ei prcc-
sibi a Deo palre, utbiberel primum calicem passio- mia laboris reddere, et capiti ejus coronam laudis
nis, animum ajipulit, ut mererelur bibere sallem imponere.
secundum calicem confessionis, et ideo tolus in hoc 17. Et jam inslanle tempore resolutionis succ,
ul consulendo sihi consuleret eliam aliis, excogiiavit cccpit languescere. Sumrous enim arlifex qui sem-
opus quod non solum sibi, sed etiam aliis prodessel. per invenit in opere suo quod adhuc tundat et poliat,
Nam ampleelens super orania caritatem, quce est clectum suum tauquam aurum in fornace probabat,
vinculum dileclionis 8C3, ct in qua 8Ciesf pleniludo r ut excoqueret ad purum scoriam peccatorum ejus.
legis, et ob hoc maxime quod hoc speciale manda- Gemmelaceiises scs,ut audieruntdorainum et palrem
tura est Domini dicentis : Mnndatttm novum do vobis suum ad mortcm infirmari, non potuerunt suo lem-
ut vos invicem diligcttis (Joun. xm, 54), cccpit agere perare dolori. Iiunc eorum dolorem nimis exagge-
cum pluribus devotis et Dei fidelibus, ut per unum rabal, si eum in terra peregrinationis suce ipsis
mutuce caritalis conglulinati aniorem, fraternalem absentibus conlingeref obire. Unde qui ex his ma-
inter se statuerenl societalcm, ut cum omnes umim jusculi esse vidchantur, sine lnoraGorziam tendunl,
in Clirisloesseiit, unum sapercnl, unum diligercnt, et dominum suum viventem inveniiint, el aliquan-
unuiti in Chrislo Ycllenl,unum nollent, nichilSCBdia- lulum dissimulato dolore, agunt cum eo de repor-
bolica emulaiione contraclum odio dignuin, vel con- fando cjus corpore. Ille accersito ad se ahbate suo
traiietate inveniretur diversum, ui verc pacifici cui nomen eral Oilbaldus, aperit ei suuin suorumque
roeierenlur beaiiitidinem filiorum Dei; ad boc eliam desideriuro, et hoc ab eo ultimum expetit benefi-
ut secundum JacoJji prccceplum peceaia sua aller- cium, ut liceat suis defuncli corporis sui glcbam
utrum confiterentur (Juc. v, 16), etorando pro invi- refeiTCad Gemmelacense ccnobium. Abhas ex con-
cero salvarentur, ci sicul Veriias ait: Qui lotus est, silio, rcspondil ut paler filio : Mi pli dulcissime,
non indiget nisi ttl pedes lavei, sed csl tnundus lolus D ctngv.siiwmihi sunt ttndique. Sanclitatem tttam reve-
(Joan. XIII,10), ila loti baplismo allerulrce confes- rcor, animam tuam ctd Deum evnlem scandalizare
sionis, lolis pedibus quibus non potest sine labe vereor; sed iimeo ne illi se9 super hoc scandutizenltir,
tci-1'acalcari8CC,id estexpialis actibus humancc vilce, qui te ttt pairem venerantvr, el amorein quem exibue-
quce vix aut nullatenus sine nevo peccati polest runt 87°libi viventi, vetlent cxiberc prwsenliuliler
Iransigi, per fraterncc oraiionis auxilium redderen- etictmmorienti. Ecce votuntulcm mcum poslpono iuw
iur tofi mundi, clemosinis, jejuniis, psalmis,ymnis, voluntuli, si nspiruverit tibi _cttuis volunlus Dei. Si
canticis spirilualibus ad hoc consiilulis ab inviccm suppelitluis factillas implendi desiderium suum, non
expiaii. Delcctabat enim eos illud beati Augusiini, nego mcum assensum.
qui in laudem karitatis prorumpens ait : Dittcis Tandem S71 vir Dei consumniatus in virluluni
VARl^: LECTIONES.
8C0 clippeo 2. clipeo galeave 5. 8C1 pro 5. Sc! aniroabus 5. E6Sjierfeclionis 5. sci quo corr. qua 1.
^itahocloco 1. 8CCculcari 2. 8C7domiiio5. scs G. autcm ut 5. 6CSalii corr. illi 1. alii 2. illi 5.
870exliib. 2. 871hic cnpul XVII inchoant codd.l.o. codcx i. nonnisi majusT obsque capituli indica-
tione vcl nwncro habel. Scriba sceculiXVII. numcrum XVII vosuit, cl mox infra XVIII el XYIIII rcslitttU.
 67S SIGEBER.TI GEMBLACENSIS ,. 6.76
gratia, quod majus est quam si claruisset miracu- A lem virum Aletrannum, quem post suam excecatio-
Iorum gloria -^ miraculis quippe nonnunquam vir- nem et expulsionem Evraclus episcopus ordinave-
tutes offuscantur, miraeula vero solis virtutibuj rat abbatem Lobiensium, scripsit epistolam in huuc
commendanlur —10 Kal. Junii (an. 962) reddidil modum8S0. ._''.
spiritum fatigatum nec victuni frucluosis laboribus; KCIPIT881EPISTOLlERLUIKI 8M,,
et ad patres suos adposilus, qui seminaverat in he- Mira dispensatione miseratio operatur divina, ul
nedictionibus 872messuit (II Cor. ix, 6) etiamin be- prcecedentium aclus jure sibi placentium dupliciin
nedietionibus, Centuplum el vitam ceternam secun- hoc morialilalis smculo gralipcentur honore, ut non
dum Doinini S7Spromissionem (Maltli. xix, 29) in- minoris gratice in cwkstibus dilenlur rcmuncrulionc.
" '
deptus. ". . Denique liis largitatis' sum donis auctor omnium bo,-
18, Gemmelacenses iceti ab invitis eorpus domini iwrum Deus posterjtaleth cujnsdam dilecli suiWich-
sui suscipiunt, et se votivo operi" acciiigunt. Qui berii prwsenlibtis insignire dignalus esl temporibus,
prcccavenles jie seslivi caloris nimietas faceret inju- itolensut ipse testatur sptendenlis lucerna claritatem
riam sanctd corpori, intralia corporis ejiciunt, ibi- sub modii umbra diutius obtcnebrari, quin potius
mu cedipcandi gratia longe iateque ceu aromatum fra-
que terrse infodiunt, cadaver vero sale et variis
pigmentorum odoribus conspergunt, quce pulredini grantiam ejus dispersil boni odoris suavitatem. Hic
corporece corruptionis repugnare possunt. Unus au- igitur corde silibundus gestiens adipisci gratiamet
tem eorum iiominc Adecbo, qui semper familiarius evangelici tion surdus auditor sermonis, cuncta de-
fuerat obsecutus saiicto viro, ac per hoc etiam san- spexit -smculutia, respuit terr.ena, postposuit tempo-
cto corpori adhuc obsequebatur S75instanlius, blc ralia, semet de cmlero maneipans cultui monasticm
comparato carro cum hobus, superponit sanclum r-eligionis, ut allioribus et sanctioribus Dei possel va~
corpus, non quo honorc dominum deeuit, sed quo care jussionibus. Monasterio sane Gemmelaus nun-
amore ipse debuil. Jam prsecesserant longiuscule, cttpaio sui juris Itmreditale Deo serviehtibus delegqto,
et ecce omnis Gorzieiisiuin populus exarsit in ira.et sincero affectu dileciionis frairum monaclioruni coa-
furore, egre fercnlcs corpus illius asporlari, cujus dunari SS3 voluit congregationem, ubi et ipse quod
nieritis se Credehaiil a Deo 8' 6 adjuvari. Ergo faclo credi facile est, regulari vivens trahtite, plurima Deo
grCge, perstrepunt populari more, et paucos multi digna gessit opera, malens sum exoriationis exempto
insequentes coiiclamaiit. Ad clamorem concurren- cunctos ad bene agcndum corroborare, quam matm
tiufli Gemnielaceiises obstupescunt, et tacitocordis suasionis pcrpdia codidieper devios erraredecursus.
clamore auxlliuiu Dei quaeriint. Et qui pro iiliis -, Hwc autem sanctiiatis sum exemptd et constantim
Israel pugnavit contra insequentes jEgyplios, pu- cerlamina non sotum in jam diclo loco maneniibits
s" orta tera- abundanter exibuit fratribits, verum omnibus bene
gnavif eljam j)ro isti.s. Subito enim
pestateaer iiihorrult, et clara die nox aliena ineu- ugenlibus el sanclum sapientibus laicis ei clericis, vi-
biiit. Concrepant loi.iitrua, micant fulgura* cadunt duis et orphanis, monacliis et Deo dicatis feminis,
fulmina. Illos tenebrcc palpabiles ab itinere revo- suw cxorlalionis documenta prwbuit fidelia; et in-
cant, illi 878uno itinere gradientes iieC ad dexteram super vetuli in propaiuio claruit, paganis et idolo-
neC ad sinlslram declinabanl. Ita illi divinitus ex- rum spurciliis deditis misteria aiquc dogniata recjis
teriifi retrocedunt, isti adjuti divinitus libere ince- wterni amminislrarc non distulit fideliter, cupiens
dunt. Tam prcedicabili miraculo sanctus Dei Wic- eos supemis civibus sociare amabiliter. Post cujus de-
jiertus illustratus, cum mulla omnium veiieralioiie cessttm et vitm prmsentis terminum, fideles diversm
ad Geinmelacense coauobium est relatiis, et cum cetaiis et diversorum graduum ejus incilati bonm ac-
lionore debilo in cecclesia sancti Salvaioris sanctique tionis exemplo, opus deipcum et amoris dulcedine
Petri ap.ostoli sepultus, se cum Deo vivere oslendit plenum quod ab ipso exortum est, amptiori frequentia
se invocantibus. Credutit eniin se ejus tuitione pro- promulgare curaverunt. Placuit sane pluribus circa
legendos pefpetualiter , omnes qui eum invocanl ] ) locuni commoraniibus quibus inens sanior et erga
prsesentialiter. Obiit autem bic sanctus Dei airoo Deum devotionis erat affeclus, ob suas anhnas redi-
dominicce incarnalionis tiongenlesimo sexagesimo mendas fralernalem inter se jungere socielaieni, ut
secundo S79. pacis et dileclioriis tenenies in terris unionem, patrim
19. Quod talis tantusque bic vir Dei fuerit-ne cmlestis mererentur perfrui communione. Igiiur Ea-
quis discredat, ipsius domni abbatis Erluini testi- lendas Maias convenit non modica fidelium turma ad
mqnium accedat, qui ei diutissinie convixitj quem locum memoratum inspiratione utique clementissimi
nicMl iUius latuit. Is Erluirius dans operam ad dis- Dei inflammata, devovensDeo per circulum anniad .
ponendum initia a domno. YMchherto fraternce oblationis' sacramenta periinentia luminis, panis vi-
societatis collegium, et ad hoc irivitans venerabi- nique m mensuram communiter repertam, ut in die
VARLE LECTIONES.
875ni. e. i. TJ.in loco rasb 1. 87Sdei 2. 3. w aliis 2. 67E famulabatur t>, 8?6 apud Deum 2.
8" etenim "5. S7Sisti 5. S7Sper.git3 : Miracula yitaiidi fastidii gratia suppressa sunt. Quaudoquidem mul-
tiplieata sunt super nunierum. 8S Seqtiiiurrtilaiio de Aewlione ejus. S8-°.Quw seqtmntur ttsque ad finem desunt
1 88s S8S 8S
4
2b. 3. 5V4. 5. etin ediiis: deest 2. E. abbatis 2. coadiuuari 2. unicuique 2
677 YITA WiCBERTL — APPEND. 678
Kalendarum uniciiique designato de his ?",buspro eo A tinare .statuernnt, permahentes deinceps fide elkari-
fiat.oblaiio et sacri misterii supplicatio. Totius ergo tate sociati. Initiata est hmc fmterna soeietas anno
vinculo dilectionis die. prwnotalo tam abbas quam primo imperii primi S8SOttonis, qui esl',annus domi-
amcta congregatio monaclwrum jam dicti mona- nicm incarnaiionis 9658S6.
- - .
sterii nec non pagensium copiosa mullitudo se conglur- ...

HISTORIA ELEVATIONIS S. WICBERTI

AUCTORE ANONYMO

INCIPIT 887 DE ELEvTATIONE EJUSDEM SANCTI CONFESSORIS.

i. Exuliemus dileclissimi, exultemus in glqria, ;g adimpetrandamsuperbhoc.episcoj)i Leodicensis au-

quam in fesla hujus diei observalione nobis confert ctoritatem ipse ab eo suscepit legationem.
Dei gralia. Hodie quippe Deus nobis donavit, quod 5. Currum Dei tunc Leodii aurigabat domuus
ab origine mundi paravil, gaudiuni videlicet de san-: Otliertus, cecclesia} suce inter praedecessores suos
cto coufessore suq WTcberto, quero in operandis satis commodus. Qui ubl bonam bene desiderantium
miraeulis hereditavii: sicut scriptum est nomine A'oIutitatemaudivit, discussa et comperta rerum ve-
ajlerno (Eccli.x\, 6). Qucc gloria nohis ex eorporali riiate, jusla petentilius assensum dedit, gaudens
ejus jiresentia specialis, omnibus chrislianis facta tempore suo perDeimisericordiam revelatum,.uiide
es_tgeneralis, quia quem locus iste jam plim patrem omnis mtindus a necessitalum pondere se sentiret
a Deo meruit, hodie aptid Dcum mundus patronum relevatum. Ab domno Hehrjco, lo.ci noslri arch}^
agnovit. diacbno, causa defertur Frederico Colonieiisiuin ar-
Igitur sanctus WTcbertus 40 fere annorum spalio cliiepiscopo. Confert ille in sjiio.do generali, quid
in l)0)iorum operum coBsumriiatus exercitio,apud esset ageiidum sujier negotio nobis speciali, etex
Gorziam suceconversionis cqenobium vita defunctus, consilio libens annuit, qupd annuenduiti fidelis
in Gemmelaus, suce primcc conyersationis loco, se- nostrcc parlis fautor innuit. Ita s*adivinilatis agenle
pulfura est functus. Ubi ab a. dom.inc. 962. — eo C<cleroentia, cum oninia. cederent ex seiitentia,
quippe hominem exuit — per aiiuos 157 facito no-: domiius jipsier episcopus eo erga nos faclus est
inine jacuit, vix paucis lidelibus per cartas veteres promptioris aiiinii, quoinlioc se gaudebat bahere
recordantibiis umbram ejus sauclitatis. Anno zu-_ assensum et aucloritatem etiam sui metropolitani.
lem dom. inc. 1099 refulsit nominis ejus menioria, Denique ad hujus negotii executionem ipse coepit
iiova signorum gratia, illuni miriJlcante 8SSpei nia- insistere, quem in assentiendo unde consultus fue-
griiJicenlia 8SS.Qucc ita in eq mirabilis fuit per 12 rat, pre nimio gestientis animi desiderio vix spera^-
aiinos ante sancli cqrpbris elevalionem, ut longe bamus persistere. Hocenim crebri ad eum noslrse
lateque maximum ei ob omniJjus comparaverit amo-. legationis exctu'sus, lipc agebant voluntatis ejus in-
rem et bonorem. dices ad nos recitrsus,
2. Unde multis nostrum multis etiam extraneo- i. Poslquam autem per crebra nostrae legationis
rum.videri ccapit indignuni, quod vir lanlce apud internunlia, diyersa dehacre dala sunt et accepla
homines ccstimationis, lantcc apud Deuni sanclitalis, responsa, domnus abbas Lietardus jam per se sta-
nullo eultu venerationis honoraretur a nobis. Ho- tuit curare, quod aliis lolum curandum yidebatur
runi maxiina pars erat Sigebertus, antiqucc scienlicfi commisisse. Ergo licet fractus cetate senili, seipsum
et reverenliaj moiiachus, liujus nosircc cccclesicc" imji.endens gi'andioris vicc labori, Leodium pmperat
Gemmelacensis oculus, cui jne invigilabat vifa et (qn. 1110) quodam ut ita dictum sit alleviatus Y'ehi-
conversalione et religionis fervore. Tanto nanque culohoni desiderii. Ilii tam episcopum quamarcby-
certior erat de sanctilatis ejus gratia, quanto viiani diaconos, (amabbates quamuniversoscccclesiasticaB
ejus virtutibus plenam multa stili prosecutus est reipublicce conveniens prsepositos, peliit ut ab eis
elegantia. Qui ex evidenti miraculorum ostensione, unanimiter difiinirelur, quando concejitum fidelibus
accepta explendi desiderii sui occasipne, de eleva- animis .votum comjilerctur. Quod et 1'actum est.
tione sancti ejus corporis ccepit agere apud eos quo- Sane quoriiam ad tanta S91novcc salutis gaudia non
rum hoc erat auctoritatis. Denique dpmui Lietardi faeile posset evocari seniota fidelium populorum
ahbalis voluntate consulta et beuedictione percepta,' frequentia, placuit ut nono Kalend. Octobrium die
YARI^; LEGTIONES.
888vox postea ab alio/mutata in secundi 1. 8sc FINIT addurit 2. 5. 8S7
Sequitur eompendiosa relatio
eleyationis corpbris ipsius sancli confessoris 5. Exultemus usque agnovit desunt ibi. Historia -elevationis
deest ml,4, 5. s88magnilicante 5. 88Smunificentia 5. 89°Ita — recursus desunt 5, S91lante2.
 fi79 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 680
sancti corporis elevatio fieret, eo quod pridie in A / ' videre datum est signuro crucis in ccciosuper ipsum
maiiyrio sanctorum Thebeorum specialiter nobis locum , quod videbatur. orbe splendenle circumfu^
sollempni, satis ingens pojmlusel indicli commercii. sum. Rerum ut creditur mysterio insinuante, ut
etvotivcc oraiionis causa, inhunclocum conveniret, quia coihmunis hostis-hoc signo victus est Cliristo
5. Domnus abbas Lietardus in bis quce sibi bene triumphante, per liujus patroni inerita supplices
vel dicu vel facta sunt lcctalus, hujus lceticiceparti- ejus erui sperarent ab inimicorum visibilium et
cipationem ad noslram delulit expectatioiiem. Mo- invisibilium potestate. Et quia semel inimicorum
nuit deinde ut desiderala boni patroni sollempnia mentio facta est, pretereunduin non est, quod in lio-<
debita nostrae devotionis prcevenirent munia. Nanque norem etamorem sancti coufessoris tot inimici inler
ad prosperandos a Deo hujus rei successus ex epi- se homines ad graliam redierunl, quot lii qui ad-
scopi mandato jej'unium indixit, quod ipse una uo- erant nunquam sua memoria redisse viderunf. Unde
biscum eo devotior quo sollicitior perfecit. Jamque salvo privilegio dominicae nalivilatis, angelicum
effulserat dies illa, ccclo lerrceque fesliva, ccelo pro illud carmen aptandum est gratice hujus lioslrcc
comparedesignalo, terrccpro patrono sihi assignato. feslivitatis : Gtoria in excelsis Deo, el in tcrra pax
Aderat utriusque sexus plebs innumerabilis, quos hominibus bonm-voluntalis (Luc. n,ii). Quomodo
undecunque advocaverat amor ethonor sancti con- enim non detur gloria in excelsis Deo, qui sau •
fessoris. Convenerant etiam plures abbates et archi- ctum suum apud se glorificatum in ccclo, coram
dyaconi, et alii ajcclesiasliccc religionis lam auclo- hominibus glorificavit crucis ostensae signo? Con-
res quam discipuli, quos ad ccelestis thesauri com- sequenter etiam in lerra pax hominibus bonce vo-
positionem invitaverat auctoritas domiii episeopi et luntalis esse debet, quibus divinitas in omnibus
religiositas tractandse rei. Quorum devotis obse- vel offensis vel necessitalibus tantum apud se inter-
quiis sancti corporis margarifum elevatum de loco cessorem prebet, Ad cujus meriti commendatioriem
sepulturse, in proximam agri planitiem est deporta- non immerito factam crediderimus crucis demon-
tum, expectanlibus populis demoiistraiidum. strationem, quippe quem scimus propter Deum ex-
6. Inlerea pro re et lempore habito ad populum. pedite sequendum, se ipsum sibi abnegasse, et cru-
sermone, cum omnibus satis factum esset pro sua cem suam, boc est carnis suse moriificalionem,
expectalione siiper sancti corporis visione, sanctus post Cliristum tulisse. Denique et orhis ille qui
confessor Wicberlus ab omnibus yeneraluiya pluri- apparentem crucem visus est circumfulsisse, non
hus votiva vel sponianea oblalione muneratur. Inde indecenler estimatur coronte significalivus Tuisse,
ad loci nostri tutelam ei salvalionem, ctim feretro quam iste sanctus pro suis justis laboribus creditur
8SShoc fabrefacto in ^ a Deo meruisse. Cur autem lioc
' ad jilacilam sibi cccclesiccno- signum alii Yide-
slrse Genimelacensis repositus est mansionem "^93. rint, alii yidere non merueriut, non ad nostrum de
Multis denique fidelium non salis visum est, quod aliquo prejudicium", sed ad dhinum de omnibus
eis hujus diei gaudio participari datum est, nisi pertinet judicium. Deus enim judexjuslus, etiam
aliquid reliquiarum singuli ut pelieraut accipere lioc tempore judicat de quibusdam homitiibus, et
mererentur, unde ab eis cruces, allaria, vel etiam istos niisericordice succ coroJolatione dignos, illos
integra oratoria dedicarentur. Quauta vero fuerit peiiitus ducit indignos. Istos, quia quod rectum est
hujus diei lcetilia, quce in Domino lcclantium et agunt, et si adhuc errant, nichil ex obstinatione,
exullantium gloria, quia ncmo ad dicendum potest sed ex ignorantia et simplicilate faciunt; illos,
sufficere, bonum est silere quam parum dicere. Im- quia viventes et videntes in iguem vadunt. Unde
mo quia promptiora sunt testimonia rerum quam credendum est et dicendum _ quod Deus hoc signo
verborum, de ea credatur innumerabili turbaj fi- saiictum suum propter illos glorificaveriti quos de
delium populorum, quos ad anniversarium suce eo non pcrfide sed more liumano dubitare viderit,
ipsius^elevaiionis diem, gratia sancti confessoris in- ideoque illud vidisse multos dubilantium, paucos
vilat, et semper ut credimus invitahit per noY"amJJ ] sanctitatem ejus eredentium, ueminem virtutibus
miraculorum operalionem. Facta cst autem celehri- ipsius invidentium.
tas hujus elevationis, anno quarlo Heinrici quinti 8. Quid autem dicemus de muliere quce, cum
liujus nominis imperatoris, qui est 1110 abiucar- oportuno ioco staret, elevata in conspectu populi
natione domini Salvatoris. sancta pignora non poluit videre? Nimirum quod in
7. Hujus elevalionis dies tanto est signorum pri- occulto divinitalis judicio ejus causa talis erat, ut.
vilegiocommendatus, ut nonhumana temerifate, sed indigna esset videre, quod omnium aspectihus
divina ordinaiione credatur esse disposilus. Cum expositum fueral; se ipsam lanieii ipsa conveniens,
enim in eo quem prescripsimus loco, expositum et uichil preter peccata sua visibus suis olistare
sancti corpus speclaretur apopulo, apparuit quibus cogiioscens, lamdiu apud se Deo humili satisfecit

YARI^; LECTIONES.;
891ad h. f. desunl 2. 893liic desinit
3, his verbis : Hucusque.sanCti viri elevatio. Sequuntur privilegia '
OHonis et Benedicti VII, postremo relatio de combitstione monasterii.
m VITA S. WICBERTL — APP.ESP. 682
oralione, oonec perlruj mcreretjir sanctarum reli- A" soli Deo causam suam revelaret,. utque exaudirelur
quiarum visione, indefieienter oraret, mirum dictu, in manibus suis
9. Nec minus miraculo dignuni est, quod in :al- quas supplices in cceluin porrexerat, subilo inve-
tera muliere factum est. Haecdtim ad nova hujus nit quiddam reliquiarum quas lantopere desidera-
diei gaudia cum populi venisset frequentia, desidc- bat. Quod unum dentiuni sancli confessoris fuisse
rium fideli apportavit in peelore, ut aliquam por- proditum est ab eis quos rei lestes contigit'csse8si.
tiunculam sibi reportaret de sancti confessoris .corr Eece qualiter uno die et loco quatuormiraculis san»
pore. Expositis igitur ut dictum est ad vioendum clus paler iiosler Wicberlus glorificaius est a Deo,
sanctis pignoribus., astabat ipsa cum aslaiitibiis, et Und per crucis iri ccelo demonslrationem, alfero per
tanlo ejus desiderium augc-balur, quaiito augmenti inimicorum hominuiti reconcilialioneni, tertio in
causa videnti proponebatur. Quid igitur agerct, niuliere cui ct clausi et aperli sunt oculi carnis,
quo se Yerleret? Non erat ea persona, qucc de tam quarto in exaudilione alterius ellam mulieris, De
precioso munere quenquam interpellare presume- quorum miracuiorum gloria, hodie a Deo in tali
ret, vel cui inlerpellanti quisquam impertire aude^ pairono nobisconcessa, nichildicere, nichil dignuni
ret. Quia igitur de Iiumano adj'uiorio illam omni- . possumus relribuere, nisi ut licccDei opera Del fa=-
moda occupaverat desperatio, D.eum precordialiter R teamur esse .miracula, qui in sanctis suis gloriosus
orabat ne fraudaretur a desjderio suo, Dum atitem vivil et reguat in scccula sceculorum, Ameii,:

MIRACULl S, WFCBERTI
'. AUCTORE ANQNYMOS9!1 _

PROLOGDS SIGEBERTI IN MIRACULIS SANCTl GtJIBERTI.

. - Dicil Sapienlia : memoria justi cum landibus , liam declarata, Quamvis bonce vitcc cestimatio iion
nonten itnpiorum pulrescel (Prov. x, 7).Yerum esse constet in ostensione miraculorum, secl in virtute
quod dicit Sapienlia teslantur etiam nostra tem- operuro, tanien miVacula per sanctos viros diyinitus
pora , qutc cum laudihus Dei recolunt niemoriaffl ostensa sunt bonorpnvoperum testimonia.Nec fiu-
justi, sancti scilicet. Wicheiii, qui fult fundator slra Paulus aposlolus ait; Signa non dantur fideti^
GemmelacCnsis ccenobil. Non enim computruit no- bus, sed infidelibus (I Cqr. xiv, 22), Qiianti enim va-
men ejus per tot annorum curricul.a, per quem luisset fidei prccdjcalio, nisi ad praedicationem ac-
nomen Domini benedicitur et henediceturin sseeu- cessisset niiraculorum o.stensio? Cum ergo Deus
la. Anno siquidem incarnati Jesu Chrisli 1099, qui rjier sanclos viros signa el prodigia operatur, reyera
estl57 a transilu ejusdem saneli Wicberti, refloruit infidelitas hominum increpatur. quod sancti viri ab
.nierooria noniinis ejus per novam miraculoruin gra^ eis diguo ve.nerat;onis cujtti non bonprantur.
*
VISIO EJUSDESJ SIGERERTI
i.Aiiquos nostrum muitum offendebaf, multos; C ibique cibatus pane lacrimarura et dehriatus calice
eiiam extraiiebrum contra nos usque ad indigtia 1 coropurictionis, fessa membra quieti dedit. Vix ob-
tionem concitabat, quodsanctusWiCberlus vir apui:l dormierat, cum ecce delectatur visione mirifica,
sceculuni tantce nobilitalis, ajiud Deurii lanlcc san- Yidet in ipsam cccclesiaiti quasi solifo festiviiis ap-
clilaiis, nullo yeiier.ationis cullu' IiflrioVabatur si paralarii, solito clarius illuminatam, iiimjroerahi=-
jiobis.i Inler eos qui hac pia movebantur incligna- lem.intrare frequeriliam, quam jnsigiiahat vel epi-
tione, erat quidam Sigeberlus nOmine, primusapud sccpalis auciOrltas, vel cjericalis dignitas, vcl abbar
nos ccfate ct conversatione, seientia et religiOne. tuni moiiacboruriique religiositas. Tunc velul a:I
Ilic sirca venei'aliojiem vel revelationc.ro sancti lan- agendaiti synodum sedCs porointur, et ad dicendum
to ducebatur desideiio, quanto clrca adventum vel jn sedibtis personce comporiunfur. Postquam super
reyejajtionem Christi aiitlquus ille Symeori. Unde Cl ajcclesiasticum stalurii satis comprtenler esl tracla-
ad sepulchrum ejus locum comp.unclionis sibi sta- tum convenienterque diffiniium, aitquidam senior:
liieraf, qucm exeroplo illius cvangelicae Maricecum Cum de afiis causis pro quibus convenimus salis sit
iiromate oralionum frcqucntabat, Et quia erat cu- aciitnt, de _ca_usailla speciqli pro quain iioc- de-
sfos 3_cclesicc,quanto id lieentius, tanto exequeba- vejiimus loLO,nuild adhuc factd esl meriiio, sciliecl
tur devoljus. Erat ajifem summa orationis ejus, ut de fraire noslro Wicberlo, Quidnam, inquiunt alii,
anlequam moreretur experimento probaret, cujus trqcldrelur de eo, qiiqm quod definihtm est coram
vel quanti meriti esset apud Deum sanctus Wjcber- Deo, qui jam mirifivavit eutn apud se el apud iws, et
tus. Ouadarii ieilur nocte ex consuetudine oravit, iierum tniripcabit euni apud smculum inproximo?
VARliE LECTlOiNES.
*9*hic dcsbiit 5b. S95 limc desunt in -I, 2b. p, i, .5 ' ''
PAT.npi,. CLX. :M
 685 SIGEBERTI GEMBLACENSIS fiSI
Vadatn, inquii senior ille, et hoc tpstan fralri illi cu-- A diliidentiani per taleni rerum el niii aculoruro con -
rabo intimare, qui hujtts rei gralia nos inquietat clie; sequenliani.
ac nocte. Et accedens ad Sigebertum—slabatquippe i 5. ^90Ad oppidum Deoiiantum (905) conflucbat
eminus expeclans rciexilum — : Comprime, aii, sv- undique magna populorum freqnenlia, eo quod ibi
spirium , cxhilara vv.ltumcl animutn : complebitur iit per memoriam genitricis Dei Maricc declarabatur
bonis desiderium tuuni. Miriftcavit Deus sanclttm niulta miraculorum gralia. Et quia ibi aliquibus
Mum, el iterutn tnirificabil cutn. Quibus dictis, so- reddebatnr oplata sauiias, multos ibi jaceic facie-
ltitum est sanctum illud concilium. Sed qtiia animo bal spes recuperandcc sanitatis. Vencral illuc inter
cupienti riichil salis feslinalur, domnus SigeJjerlus alios quccdam puella nomine Hersendis, qucc per
Iiuic visioni ininus gratus, minusque credulus, ile- infirmilateni visu oculorum privala, -poscebal, et
rum soporatur, et ilcrala visione 11011 jam deleela- ipsa sanitatem sibi conferri a genitrice Dei. Sed
tur, sed corripitur. Videl sanctos proceres sicut quamvis merucrit reroediuro, meruit taroen recnpe-
prius consedcnles ef colloquentes, seveiiori et ve- randi remedii consilium. Ammonita est enira in
lud indignabundo vullu in se respicienles, illuroque soninis venire ad Gemmelacense roonasleiiiini, quia
suum seniorem nonjam sibiblandienlem,sed durius ibi non deesset sibi sanilaiis rcniedium. Yenit ergo
iiicrepanlera. Cttr, inquit, quod .lantdiu dcsiderasti die dorainica ante roarfyrium apostoloruin, et euiii
tatn difficullcrcredis, et quod tibi ipsi non expedit, miilfis lacrimis orans, oslcndebai cordis sui affe-
ingraltis es dono lantw visionis? Quod dixi dico, el cliim. Sed quia nesciebal quo se verlcret, vel cui
quod dico, a Dco clico: c Mirificubit Dcus sunctttm causara suaro aperiret, pre merore cordis el doloie
suum, el itertim mirificavit eum. i Si credis cre.de, coiporis lola ebdoniada lecto decubuit. Yespere
•lidebis in proximo te non fruslra credidisse. His sabliafi ad cecclesiamrediit, cansam suam aperuit,
verhis territcis domnus Sigebeitus, lecto exilit, et ct ut lieeret silii pernoelare in tccclesia vixohtintiit.
ad lumulum sancli palris recurril. Ibi quantuni Ad lumulum sancli Guiberti deduda, ibi pcrnocla-
graliarum Deo reddidit, solusipse Deus testis ftiif. vil, et quaro devolius potuil sanclum Dei pro se
Et exillahoi-a certus de Dei roisericordia et sanell ipsa interpellavil. Nec frustra. Diluculo enim sur-
WicberXi gloria, ccepit euro habere jam in majori gens a sancii tumulo, mox ul exivit ab a^cclcsiae
ieverentia. oslio : Gralins, inquit, tibi, o Detts, ago, qitia videc
2. Yentilabro quadragcsimalis observaiiticc pur- lumen cceli, quod mtilto tcmpore non vidi. Ihcc pri-
gabatur area sanclce cecclesitc,quando seniorem no ma miraculorinn gratia lcetificaiis animos fideliuro,
sirum lali coiitigit illustrari revelalione. Et quia |Q comroovit oinnes ad laudandum Doininum.
propediem instabal tempus desiderabile, tempiis il- i. Fama de noinine sancti Guiberli ctiaro mare
ludde roorte Christi venerabile, gloriosuro deresur transivit, et Angliam illustravit. Cujits rei hrcc fuit
rcctioue, ihi fixit anclioram sute intentionis, quod causa. Quidam GemroelaceiisitimHeliieiinus noini-
si quid diviiiitas tiovandum esset circa menioriam ne ad Angliam venerat causa negoliandi. Ejus ea-
sancti confessoris, illo potissimum iierel lcniporc, ballus iiifirmabatur, Jesus quippe fuerat cum a navi
quo leguntu! multa corpora sanctorum surrexisse cxlraherelur. Ulile visuin est sociorum consilio, ut
et mullis ajiparuisse, in testimonium dominiccert - apposito fleotomo infirmum equum recrearet san-
surreclionis. ldcoque quasi nicbil esset quicquii guinis minutio. Ajiposito Jleotomo sanguis fluehat,
aule fecerat, quicquid jejunaveral, quicquid vigilis- sed fluxus sanguinis raodum excedens, nullo modo
verat, quicquid oraverai, ad roajora se excitai, ct rejirimi polerat. Mulli negoliatorum, mulli quoque
p.c oculis habens divincc-promissionis oracula , Anglorum concurrunl; multa dicunt, multa faciunl,
quanlo de veritate promilleiilis erat certior, tant > quce ad rejtiiinenduro sanguinis fluxum prodesse
in illa quam sperabat die volebal inveiieri paratior. solent. Qucc omnia cum hic nichil valerenl, ille eu-
.Verum non sicut ipse cogitahat — Doiniiius enim ' ius eral equus recurrcns ad notuin sibi prccsidium :
novit cogitaliones honiinum quoniam vmice sunt D Sancte, inquit, Wicbcrle, qui tnichi te invocanli
— sed sicut Deus disposuerat factum est, Jam erjo consttcsii udesse, eccein luo nomine denarittm stt-
transierat non solum dies illa de Chrisli resurrec- perponocpfluentivenw. Dixit el imposuit, et in ipso
tione celebris, quinimino et illa de ejus promissio- diclo fons sanguinis stetit, nec ultra effluxit. Angli
ne, id est advenlu saneti Spiritus cxpcclabilis, et pre oronibus super hoc mirati, requirunt de noini-
infra lale tanlique leinpus mvsterii, nichil novi con- neel nierilo sancti AVicberti,el discentes essepro-
ligerai circa sepulchruin sancli. Yideic erat senem jiiliabilem invocafionem nominis ejus, assueverunt
iiostrum domnum Sigebertum in hac expectatione iiivocare eum in suis necessitalibus.
deficere, mori malle quam vivere, se reum, se stul- 5. Et quis dubilet dignum esse miraculo, qtiod
tum judicare, quasi qui se dignum ccstimaveril, pcr iiiYOcationemsancti Wicherli opei'alus cst Deus
qiieni Deus dignaretur sua revelalione. Sed qui hu- in liberando Everclmo? Hic Everelrous genere no-
inilibus Deus tlal aratiain, cilo consolaius est ejus bilis, usu eiiam militiccnon ignobilis, captus a nepte
VAHL-E LECTiONES.
890hoc cttput mutatis uliimis scntentiiscxtttt et in ih.
Ni,'T.'E.
(003) D.inani.
6SS ViTA S: WICBERTI. — APPEND. o8a
sua Pelronilla comitissa, in castello quod vocalur J_^ nia cum non potuennt fieri sine altquo fragorc,
Gocileis (906) vinculatus sub tuta jacebat custodia. lamen nichil horuni aliquis in domo quiesceniium
Et quia nepos suus erat suspectus sibi et omnibus potuit audire. Everelmus se reptando trahens ad
proroborecorporis suiet induslria animi, nullius domus fencstraro, nisu quo poluit se jecit in illam.
precatu vel horlalu poluil Pelronilla flecti, nec co- Hic cerle opus fuit illi invocare Deum et sanctos
tnitis nec ipsius ducis respeclu potuit moveri, ut Dei, et frequentare nomen sancti Wicherti, cui
acceptis obsid.ibus tam diu absolveret Everelmum, commiserat summarn inceplce rei, Feneslram enim
donec res et causa referretur ad audientiam palrio- tam anguslam esse invenit, ut nullo niodo vel
tarum. Desperans ergo dehumano auxilio, causani ultra procedere vel retrocedere poiuerit. Reai mi-
suam commisit fieo, et ponens spem succ liheratio- ram non meis sed ipsius Everelmi verbis dicam.
nis in sanctorum Dei palroeinio, apostolorum prin- Post inYoealionem Dei et saneli Wicberti, aul fene-
cipis Petri auxilium expetebat, cujus cccclesiamPe- stramita amplialam, aut corpus suum ita altenua-
tronilla propter se capiendum incenderat. Gum in lum esse obslupuit, ut facultatem vel procedendi
ejus pietate diu totus penderet. vidit tandem in som- vel retrocedendi ad plenum liahuerit. Et quia retro-
nis quod ipse aposlolus Petronillam compellarel, ut, cedere erat illi odiosum, animavit se ad proceden-
se obside accepto Everelmum ad tempus absolveret. ,' B dum, et mappula linea ad fenestram affixa, per eam
Quod cum ab ipsa impelrare non posset, indigna- se quamvis periculose dejecit ad terram. Cum tali
bundus apostelus redibat, precipiens Everelmo ne. periculo egressus doino, et experlus quia nunquam
causam suam turpi condicione pejoraret. Cum inte- vincilur periculum sine periculo, addixit se non
rim nulla daretur ei poenarum remissio, et ideo fla-. minori periculo, scilicet ut exiret de alto castelli
-grarel majori querendcc salutis desiderio, lioc eiiamY tiiuro. Quomodo vinctis pedihus el ponderosa ca-
intendit animo, ut sauctum Wicbertum invocaretl tena gravalis ascenderit altitudinem niuri, ne mi-
•attentius, cujus eflicacem pietatem in liberandis5 rari quidem polest aliquis nedum explicare verbis.
oplivis audierat predicari a phiribus. Satisfa- Est quidcm nimis annniranda tanta fortis viri con-
ciens huic desiderio, eum invocabat cum volo. stantia, est satis laudanda tanta prudentis viri in-
Neque hoc satis sihi fuit, sed uni servorum suo- dustria. Sed non multum jwofecisset fortitudo liu-
'rum aperiens cor suum, precepit ut ad tiimulumx maiia sine diviiio auxilio, nec mulliim valuisset
sancti Wicberti iret, suumque ei votum prccsenlia-. liumana industria sine divino consilio, et ideo om-
liter offerret. YTenitservus, votumque domini suij nia sunl digna miraculo. Quoquoinodoigilurasceiiso
obtulit sanclo Dei quam potuit devotius, et curr C castelli muro, Everelmus extractam caiuisiam suam
venerit, quid voverit, notificavit quihus voluit.# muro affixit et per iliam quoad potuit se traxit de-
Tertia abhinc nocle intendit Everelinus rCm im- orsuni, deinde cadendo hunium altigit, et quasi
possibilem liomini incipere, inerilis sancti Wi- truncus leres volutusin aggeris profundum, eliain
cberli, cooperante sibi illo cui nichil esl impossi- inde mirabililer erepsit. Tandem coiiiingens plani-
jbilc. <Juod hoc sine Dei auxilio impossibile fueritt liem campi, jara hahehal liberlaiem abeundi, sei!
liomini, facile palel sapienli. Locus iii quo ear- non habebat facultatem eundi. Et tameii nunc na-
ceratus jaeebat, uno tantum parieie a lecto Pelro- tibus se traheiido nunc genibus rependo prout
nillce distabat. Quia enim custodiam liujus nullij poterat, desiderio suo satisfaciendo, expertus est
«mnino credebat, eum in tam vicino sibi loco lpca- quia audentes Deus ipse juvat. Ilocmodo proximam
verat, nhi si aliquis quantulumcumque loquendo3 silvam perlransivit. Sed timere coopit vir sagax et
mussitaret, vel aliquid fragoris faceret, hoc ipsai industiius, ne forle inveniretur a querentilius, si
arrectis aurihusprccsentiret. Boia (9071 aulemlam __ vestigia sua deprehenderentur ah indagantibus ca-
convinctim constringebat undique uirumque ca-. ,nibus. Hoc timore vires animi el corporis colligit,
ptivi pedem , ut nullam omnino haberel eundii el saltibus uli coepit, et tercio saltu se in prceter-
facullatem. Quis enim convinctis el ihnnotis pedi-_ jp fluentem fluviolum transjecit, et limosa ripa niani-
busincedat? Sed iieCjfacultatem habebat movendii bus suis cavata, in ea totum diem Jatuit. Videbal
se de loco ad locum, nisi aut natibiis et maiiibuss propter se quserendum bac illac circumcursanfcs,
se irahendo, aut manibus et genibus reptando. videbat canes odorisequo habitu Ycstigia sua inda-
In crepidine loci illius jacebant duo ligna, noni gantes, videbat et audiebat liiulicrculas j'uxla se
-casu ut credimus ibiprojecla, sed .divin.o. nutu illii Iierbam colligentes, nec tamen ullo modo spem sa-
oblala. Aggressus ilaque naluram vincere indu- lutis succ deponebat. Jaroque die clauso, qui pericli-
stria, mullo labore cavata manibus lerra, infixitt tanli vldehatur esse longior toto anno, et instanle
terrse ipsa ligna, et oporiune coepit rependo ma-- noctis crepusculo, erat vidcre el audire quam multi
nibus et genihus ascendere, et lam laboriose su- Everclmum uudique yentilabant cornibus, quam
perala lignorum altitudine, nitebatur laquear domus_ mulli discurrebanl ubique cum laternis el facibus,
altiiigere. Et revulsa una laquearis tabula, ad supe- quam mulli eum per silvam venabantur indaganii-
rius tabulatum domus jam uervenerat. Qucc om-- bus canibus. Erat omnis via obsessa, crat omnis
" -
KOTM.
(900) An Gollendeys, caslelhim Mecblinicnsc. (907) I. c. cateiia.
 087 SIGEBEHTI GEMULACENSIS GSS
semit.a inferclusa. At Evereimus in Deo et sancto A gracioris tnali occasio. Postqunm cniin cccpit itlnm
Yvicberto confisus, usque ad galli canliim jacuil spe icdere sttper longu ditatione rcdcmplionis tnew, quam
soia auimatiis. Gallo vcro canenle, accinxil se ani- graviler in me exarserit, cx hoc ttno intelligi polerit.
nii forliludinc, el surgens volehat abii-e. At Jcsus, Aon contenius esse constrictos pedcs meosliac gravi
qui canente gallo Petrum lacrimantem respcxit, cjitam videlis boici, polliccs el conbinalos v.lriitsque
caneute gallo eliam Everelinum Iacrimando oran- manus tnew digilos artissimc conslrinxit circuali
V;mrespexii, et quia eiim piefatis oculo respexerif, c.ordct.Qua pcenu quw potest esse gravior angusliu ?
hoc prinmm judiciuni fuil. Canente gallo, unus Eve- Ego tot mnlorum perlcsus, dominica noclc posl rocja-
rclrai pes soltifus est a boicc vinculo, eamque par- tiones cum cordc tnco locuttts, sancltttn Wicberlttni
lem boice alligans cruii suo invasit viam fclici au- quetn soicbctminvocure frequenlius, tnodo invocabam
spicio, semper sancfuro Dei Wicberlum invocando. devolius. Et erumpentibus lacrimis de profundo cor-
Fruslralis ergo omnibus se qticerenlilms, ibai tofa dis, his orctbamverbis: c Sancte Wicberle, qiicm om-
nocte Christo duce lutus, sanclo Wicberlo sulisi- nes experimcnto credunt csse lam pium et lam e.rau-
diautc securus. Etinane venicns ad Fraxincnsem ciibilem, cvr ila obdttrnisli conlra mc peccalorem, le
cccclcsiam jiropler se capicndum a Pclronillct incen- prw omnibus sanclis fidiicinliter invocnntcm? Tantm
sam, gralias egit sanclo Pcfro, qui se vadcin oblulit " tne coarlanl ancjustiw, ttl jumex despcralione limcam
Pelrouilice pro co absolvendo. Et non ingratus san- pcricttlitm animw tnew, nisi digneris jamjamqiie mi-
cio Wicberlo cui post Deum summam succ absolu- chi subvenire. i Cum laliler orarem, lunlttm tn loco
tionis comniisit, oporlunc ad cjus lumulum venif, in quo jacebam sensi esse calorem, ttl putarem ju.vla
et ad teslimonium divince virluiis boiam cum lacri- me accensam fornaccnu Et concussus tnagno horrore,
mis cxultalionis tumbce ejus superposuil. Quam qui tanio omnium menbrorum mcorum perfusus sum su-
videl, gratias Deo referre dcbel, quod sanclos stios ciorc, ul nunqunm sic exccstuarim pro aliquo calore.
ita glorificat. Cum inde el corde et corpore anxiarer, cwperunl clis-
6. Mulier oriunda de villa noslrce fraternilalis solvi colligati manitum digili, et paulo posl cwpcrunt
Drania, nimio dolore dentiuin multo temjiorc jacuit eliam laxari boiw pcssttli, et grntins Ueo et scinclo
afflicta. Et invoeans nonicii sancti Wicberti, affe- Dei, usus nianuum et pedum reddilus cst michi. El
ctuose implorabal ut silii dignaieiur auxiliari. Ncc oblilus omnis doloris, ncc liinens quinque custodes qui
id frustra ftiit. Miligalo enim dolore, cxperla est circa me jacebant, quos etiam vigilare pulubain. cwpi
noroen sancti Wicberti se invocantibus csse propi- abire cum spe securitutis, Emolits curdo ostii lun-
tiabile. Ergo ad indicium conseculcc medicinccfecif ( tum emisil slruloreni, nt mic.liiipsi mngnumpuvorein,
ceream gengivce ad siinilitudinem humance gengivie, et omnibus in domo 'qttiesccnlibiis gravem incusserit
earaque ad tumulum sancti Wicbcrti delulit ciini Itorrorem. Vcncram acl seplum c-aslcLli.Hic ccru
gratiarum aclione. Omnia recenserc singillatim, el omuis spes excidit michi. Qitid eniin fuccrem? Redire
singula replieare seriatim, est diiiicile, nec est miil- non audebam; quomodo desepto castclli exirem ne-
tum utile. Ideo de mullis aliqua breviler coiiscri • sciebam, quin nichil consilii, nichil viriitm eral michi.
l.uintur, ut ex paucis multa esse veraciler p:o- ttt qnoqiiomodoquwrerem adilum cxeund.L Cuin sia-
beniiir. rem ibi qlionitits puvorc, cwpi sanclvm Wicberlum
i. Ilasbania Jcetificata una c! allero saneli Wic- invocnre, elimputans ei fugw mcw cuusnm, Incrimnns
berli Jjeneficio, illuslrala esl etiam lertio ejns roi- dicebuin: t Decepisli me, sancte Wicbcrte, cl deceplus
raculo. Diem festuro pentecostes populus sollempni- suin, qui,dum fugio damnum rerum niearum, incurri
zabat, et vergenle sole ad occasiira, vesperlinam morlis periculiim. Si hic invenltis fitero, nitlla erit
siuaxim cecclesia celebrabat. Et ecce quidani paren- miclti ullrci redcmplio. Scd lu, sancle, perfice qitod
tum suorum manihus sustenlatus venil, el scquenle cwpisli, qitia tibi soli posl Deitm caitsnm meam com-
populo ad lumulum sancti Wicberli deduclus, misi. i Cum hwc mecum agcrcm, scnsi quasi sonum
boiammagni ponderis runibce sancli superposuil, et ir\ cilaritnt avis circa mc volilanlis, el cum pcivorcquo
cuin lacrimis exultalionis gralias Deo et saucto Dei tremebam etictm horrore concussus, stcibamexlra me
egil. Interrogatiis quis cssei, unde esset, quis eum poiiius, ei a senstt meo alienntus. Teslor Deunt, te-
capfivasset, quomodo evasisset, omnia scriaiim cx- slor sanelum Wicberlum , tne nescire omnino quid
posuil : Ego, inquif, in villo Hasbanim qitwvocatur interiin michi contigerit, scilicet quomodo trans se-
Peilonius degebnm, et pro mediocri rcrum nienrum pittm castelli positus sim, quomodoprwcipilium ag-
copia, ine strenue agebain. Sed quantciiibct assit ho- cjeris evnserim. Quod nd ntc rcvcrstts ubi intellexi, non
tnini felicitas, non abest ei aliquando udvcrsilas, Mi- polest dici vel credi quanlum stupui et adhiic stttpeo.
chi enim insidiaius qiiidam prwdo nominePelrus, tne Invasi lcancn viam, jam spem bonain portons mectim.
captum inclusil in castcllo quod dicitttr Wanga (908). Audicbam familiam castelli perstrepenlem, el tne citni
Ego stimmnm redemplionis mew taxabam secundtim cornibus ct fucibus el cunibus quwrcntem. Videbam
meiim posse, scd ilte itlam taxnbai seciindum suum canes mc indagnntes, qui me viso obmulisccbant ci
velle. Et hwc inter me ct illum dissensio fitit michi ' qunsi bticttio percitssi retroc.edehp.nl.Supcr li.s gra-
NOTyE.
(903) Wange, in uislviclu Lan-iensi.
 .083 YITA DEODEIUCI EPISCOIT METTENSI?. -650
tias agcns Deo. el scinclo Dci, proul poleram cttv.doAquare, cciro quidaro jtivcnculus. iniles lani levis
noclem exptevi, el insperuto tnane ud domum tneam ajiinio quam cclalc : Dic, iiiquil,i7/i tit tne udjnvct,
vcni. Et quia prolubentc dolore corporis liuc sltilim qtttu hic subsisterc tnihi otittm non est. Ille dicti le-
venlre non potui, ecce octnro ubsolulionis mew die vifatem abhorrens, ad orandura procubuit, niaie
vcnio ad rcfcrendas gratius Deo et sancto Wicberlo. sanus aulem juveuis perlransirc voluit, sed divino
His auditis, laudabanl omnes Deum in sancto ejus, verberc correptus non valuil. Etenim facie subiio
' laudabant Deum in virlutibus ejus, laudabanlDeum disiorta, quidam menbrorum tremor et oblivio
in cimbalis jufoilatiouis, ei jiersonabal cecclesia in menlis eum intercepit, et lahantibus vesligiis vix
iaudilius sanctcc Trinifalis. subsistere nedum ire posse coipit. Oculi torvum as-
8. Post decessum bonce memorice domni Lietardi picere, aures surdescere, lingua balbulire, ita ut de
abbatis (un. 1115, Febr. i) multcc et magnce adver- Jiomine nichil jam videreiur habere. Nisu tamen
sitales occurrerunl nobis, quibusdam farailicc no- quo potuit ad locum usque chori perrcptavit, et
strce neglecta cecclesicejura sibi vcndicaiitibus, et in quendam fratrum. 898 ibi sedentem videns, illi se
nos noslra reclamantes quasi sua calunipniaiiles adjungere leniplavit. Horruit ille torvum liominis
dure vindicaniibus. Quam tragediam quia salis can- aspectum. sed miseralus est debilem incessuin. Ita
lafa est in mundi theatro liic referre supersedeo, B'horror fugere, iniseraiio compellebat stare. Yicit
cum proprium locuro desideret ejus plena relalio. autem misefatio, el quem horruerat primo aspectu,
Igitur ad discernendam ab hominibus iniquis cau- ajipropinquavit misero. Seorsum ducit hominem,
sam nostram duxGodcfiidusLovaniensisGemljlauro quis, unde, quomodo in hanc faciem sit muiatus,
venerat, ubi magna tam opliniatum quam salellitum quccril per ordinem. Ille exponens personain, lo-
537 ejus frequentia convenerat. Corpora sanctoruin ciiin, tempus, causaro : Ego,. inquit, Gerardus de
Exuperii martiris Maelovi et Wicberli confessoivui Morealmes, hodie cutn quibusdum primoribus el so-
in medio ecclesicc lerratenus jacebant, ul quia pee- dalibus nmis hoc oratorium intraveram, et illis crga
catis obslantibus exaudiri non merebainur in tribu- sunctorum prwcipuc sancii Wicbcrii venercilionem
Iatione nostra, per haiic sanclorum satisfactionem devole se agenlibus, dcvolionem eorum quibtis non
reconciliaretur nobis Dei misericordia. Ad bortim decttit irriclcrc cwpi sermonibtts. Eam ob cutisam in
ergo sanclorum veneralionem multi eorum qui miserabilem qiicm cernis habiltim tne dcmutalum scio
eonvenerant ad diem illum converlebantur, prccci- et confiteor, utquc a sanctis, prwcipue sancto Wi-
pue adsancti Wicberti, cujus nomen gloriosa mira- cbcrlo, quem speciulilcr offendi, venium merear, le
culorum novitate tunc tcmporis celehrabatur. Inter r consulente, 'precor. Peccatuin erso '. suum humiiiter
alios quidam nobilium Henricus de Bierbais ad- confilentem fraier ille corporali verbere correxit,
erat, qui licet filius sccculi tamen ipsi sanclo Wic- et correcto penilentiam iudixit. Adeo autem prsecor-
berio geneie proximus erat. Qui cumjuxta transiret dialis iiiil ejus penitentia, ul earo stalim coiiseque-
multis comitanlibus : Eiu, inquil, slcnuts, et Deum retur venia, dum ila iu juvenilis cetalis decorem
in sanclis sttis adorando, parentem meum sanctttm ilico est refonnalus, uf se silii lam subito redditura
Wicbertum salutcmus. Hoc diclo ccenerat appropin- sil miralus.
VARLE LECTIONES.
e8'satellum c. B96frnT.

YITA DEODERIGI"
EPISCOPI METTENSIS

AUGT0RE SIGEBERTO GEMBLAGENSI

(Edidil Domnus PERT/.,Monum. Germ. hist. S.crijil. t. IV, p. 101.)

MONITUM.
Sigeberltts, cum circa annos 10-27-1050(909) nalus monustcritim Gcmbiacense sitb nbbule Olberio, do-
ctrina et tncrilis insigni (9i0),intrnsset (Qll), sub Mucelino sttccessorecjtts pnttcos nnnos versattts, a Folcuino
abbatis fratre, ttinc monasterio Sancti Vincentii Meitcnsis prmposilo, ptteris inslrvendis Mcttcts arcessilus
esl; el in chitate amwnissima primam wtntem excgit. Ubi positvs mttlla opvscvla scripsit (912), cl liumuni -
Utlc, sapientia ct docirina incluruit. Eral, ut Anselmits trndii (915), e snpientia fons pulens, non solttm mo-
nacliis sed et clericis ad se undique confluenlibtts, nec solum Chrislianis, sed el Jttdwis in eadem ttrbe com-
manentibus eral charissimus, pro eo (jitod llebraicam veritatent a cwteris cdilionibus sccernere ernt perittts, et
NOT_E.'
(909) Aniios eirciler 85 cxegisse videlur. Gesla abb. Gemblac. Daclicry edil. 2, II, 7G7
(930) Cf. de eo Sigcberlum Dc SS. ccclcsiasiicis, (912) Sigeberlus Dc SS. ccclesiaslicis c, 171.
cap. 112. (913) Gfisla abb. Geniblac, coiitin. p. 768.
/i)!!) Sigelicrlus cxscquias cji.is a, 10-18 vidil;
 GSI SIGEBEKTI GEMBLACENSIS CS2
in his qum secundum Hebraicam veritalem dicebant, Jttdwprum eral conscntiens assertionibus. s Verejaiit
primus, quem se edidisse profitelur, liber ($ii), Vila Deoderici episcopi, juvenem esiendit benevolutn, pinm,
veri pulchriqueamanlem, et varia doctrinm spccie insigncm, diligentem sacrarum Scriplurarum, aitctoruin
classicorum (915), Patrum (910), et sui eliam temporis scriptorum (917), lectorem, sedttlum anliqttitatis pa-
triw scrulatorem, scriptorem vividum, eleganlem et paulo floridiorem. Delectatur enim versibus el vocibus
poetarum decerptis el sententiis rhythmo et sono sibi respondentibus, ila ut vel hexametri pentametrique nient-
bra in easdem sultabas plerumquc. converlat. Vilam Deoderici scribendnm suscepit precibus Ulrici el Rtto-
dolfi fratrum et pieluie duclusin conditorem monasterii, in quo ipse degebat (918), Sancli Yincentii; ctti
operm qumcunque confcrre possenl monimenta antiqua (919), charlas el privilegia imperatorum el pontifi-
cuni (920), hisloriam translalionis retiquiaruni a Deoderico in Iialia collcciarum a clerico cjus qui relius
inlerfuerat conscriplam (921), congcsta in laudem episcopi et civitatis Mettensis coneinnavit. Al cutninDeo-
derico aliqua non levi vituperio digna Itaberenlur, ea tamen Sigebertus, episcopumjusto acrius in violutores
bonorum S. Vinccntii invectum dicere conientus, nc acii quidem tetigit. Qtiod ulrutn icjnorantiw an dissinm-
landi animo tribuendum sit, non liqttet, cttm Sigeberlus nec a Thietmaro (922), in opprobrium Deoderici
prolala legcrit, nec cum jam lum, quum vitam Dcoderici edcret, ab Atperto (925) circo exitum Deoderici
tradita novisse constet.
Scripsil tcmpore Folctiini abbatis cum consecratio ccclesiw S. Vincentii, a.. 1050 celebrala, eorum qui
interfuerunt quasi recenli in memoria hwrerel (921), igitur inlra aiuws lQoO-1060.
Liber ipsius manti ttl videlur correctus exslat iitcodice swculi xi exettntis, duabus cohtmnis, litiera mininm
exarato, fol.. 1-5. Inde exscriplum Leibniiius tomo ISS: Brunsviccnsmm, p. 295-515, primus edidil, nosque
correctiorem proponimus, indicata litlera c.) leclione codicis, numero 1) manu scriploris ipsius, 2) correcto-
ris, et adjecta 5) varielate codicis regii Parisiensis n. 5294 signati, mbr. swc. xi, qni hisloriam translatio-
nis reliquiarum a Deoderico collectarum exhibet, a Dacherio in Spicit. V, p. 159, editam, in altera ejris
operis edilione l. II, p. 155, a Baluzio emeudatam, Wailzif vero opcra cum editisjam denuo cotlatatn.
Nonnulla ex V.itaDeoderici decerpta Sigebertus ipse Chronico suo a. 961 cl 969 inseruil: laudatque eam
nitctor Chronici episcoporum Meilensium apud Daclierium Spicil. II, 228. Epilaphium capiti 21 insertum^
etiam in codice swc. xi, olim coltegii Ctaromontani, poslea Meermanni, jatn viri clarissinti Sir Tliomas
PJtilHpps Middlehiili in Anglia, n. 1711 signato, habctur,unde olim ab Andrca Duchesne descriptum, Balu-
zius in: Miscell. IV,S5i,cdidil, el L.appenbergins noster fl.T856 iterum exscripsit,
Siibjicitnus rhyllimos in hqnorem Deoderici a Sigeberlo compositos, quo.sex antographo ejtts in monfisterio
S. Viricentii Mettensh servatp Meurisse in Hisloria episcoporum Mellensium, p. 529, 550, edidil..

RHYTHMIIN HQNOREM DEODERICI..

Vita Deodri.ci meritis et tempore iirimi (925) APerpuIit invitum me cogere satquc renisum,
Hoc descripta llhro, memori..recitabitur ajvo.. Hoe onus invalidis ul vellem lollere membris,
Ilanc vix compegi vilique caractere scripsi Ut vobis laudem, mibi det mea culpa ruboreni.
Chrisli. jnipillus Sigibertus, mente pusillus, Quisnam ad liiercedem vobis negel. aildere laudenij;
Hic tua, YTneenti levita, trophea relegi, Quilalem libruiri diyinis;iisibus. aplum
Hic, Lucia,tui reliquorum suntque triumphl, Sanctis.donaslis propriis projiriuroque dicaslis?
Quorum sunt tituli seriatim. prselilulati (926).. Res.minor affectu. maj_ordevoliocen.su900..
QuiCquid peccavi, vobis, debet reputari, Semine jilura metes,. in spc quj seroina. niities..
O Ulrice, tuoque simul fralri Ruodulfo,. Nil recipit gralis, qui dat,. Deus, omnia gralis. .
Quos divinus amor, quos vesfri 8" prcesulis ardor Laus danli, pax servanli, crux dir-ipienti.
EPISTOLA T)E VITA s01 DOMNI DEODERICIPRIORIS METTENSIS EPISCOPI..
Domno revercndo, patri' venerando, domno abbati R berc, set non fuit consilium, culpa niei iardi ingenii
et abbatum speculo, F.... senorum Deiutinam ulli- laudem vcstram ckterere, qucnt dignitate lilteralis
mus servulus S... qum promisil Deus se diligcntlibus. scieniim constat cunclis prmcelicre. Vos ergo, qui
De gestis domini ct palroni nostri Deoderici quw ve- lectionisdivinm assidua dulcedine consuestis deteclari^
raci relatione agnoscere polui, fidelitcr, pro captu patiamini. quwso, gustu incuiti sermonis os vestrum '
meo, annotare studui, ausu quidem temerario, affeclu amaricari, ut magis vobis repetiiits placeat dulcor,
tamen voluntario. Non enim reor dispticere animo qttcm ad horam insttettis iorseril amator; dum deli-
fiaelis ecltonomi, quicquid accedil laudibus sui do- tiqsus plerumque stomactts rapula tttque ascalias^
inini. Monebat me aninms hoc veslro nomini asscri- mavult imuias, necdum omnis abacla est pauperies
\mM LECTIONES.
899ita c 900sensu 1. S01 devita add. S02iia
corrigo; ascidas c. Imas ascalias lenerrhnas esse, quisqite
novil. Leibn, correxit aeidas jurulas.
WTM:
(914) De SS. ecclesiasticis e. 171 : Scripsi Viiatn (919) Cap. 15, 16, 17, 18,21.
Theoderici episcopi, conditoris ipsius ecctesim et ab- (920 C. U, 20. .
balim; in qua etiam per digressionent laudem ipsius . (921 C. 16.
urbis heroico tnctro declamavi. (922) III, 9.
i (915) Horalii prcccipue, cujus plures locos scri- (925) Cujus iioro' in Chronico usus esf.
'
ptis inseruit. (921) C. 22.
(916) E. g. Augustini; v. cap. 5, n. f. .925) SeCundus Theodericus sedit annis 1005*-
(917) E. g.. Ruolgeri ct Widukindi c. 1. »047.
(9t&) Cap. U. (926) V. caput 16.
093 VITA DE0DER1CI EPISCOPl METTENSIS. ftji
epmts regum; nam vilibus ovis nigrisque est holeis™'*A displicet, morliferum prwfigilc ihcta. Loquatw tuttta
liodie loctts. Non ultcndatis, quis vel quuli scripserim pagintt rerum seriem, nec perfundut rttbore scriploris
stito, sel quid el de qtto : el adltibila pnternw censurw facicm. Bcne valcle.
tcruln, si plucet, aculo veru confodite smerflua; si
EXTLICITEPISTOLA.

ITEM PRJEFATIO SEOUENTIS OPERIS.

Laudemus, inquit oesus (ilius Sirac, viros glorio- num invitat. Quocirca solent niultum multi conque-
sos el parentes nostros in generalione sua, qui t6lin ri; alii, quod vitam prccdecessorum suorum, alii,
generationibus suis gloriam adepti sunf, et in die- specialium paironorum suorum iia penitus abole-
bus suis habentur cum laudibus. Qui de illis nati vcrit oblivio, ut prccfer 506nomen, et prceterquam
suni, reliquerunt nomen narrandi laudes eorum, et quod eos in diebus suis constat placuisse Deo, nulla
sunl quorum non eslmemoria; perierunl quasi non rerum geslarum fial mentio, ut per eos noinen Dei
fuerint, et nati sunl quasi non nali; et filii ipsorum benedicatur, qui omnia in omnibus operalur. Hccc
cum illis. Set hi sunt viri misericordicc, quorum eadem conquestio nos super 907doraino el patrono
jtisticice oblivionem non acceperunt (Eccti. xi.iv, 1, noslro Deoderico magis magisque sollieilabat in
8-10). Ecce amator sapieiititc jiiam patrum suorum dies; quiaojiera ejus multa et maguasicpetiecon-
amplexatus gloriam, merilo illorum detestatur so- sumpserat oblivionis caries, ut lignum vermes, vel
cordiam, qui obiivione vel incuria paliunlur ohlilte- sicul tinea vestes. Qnam sollicUudinem a roajoribus
rari majorum suorum memoriam. Cum enim in reliclam nobis, transmiltere posteris nostris noii
memoria ceterna siljustus, et memoria justi semper debemus; set ea curiosis oculis inquirentes, prcc-
sit cum laudihus, profecto, sicul bonis operibus pa- B stante illo, qui "linguas infantiura facil diserlas,
ratur animcejusli beata immortalitas, ita etiam per siilo ccriiiudinis enuclcare tcmptabimus. Probenius
bonorum operum memoriam paranda est nomim ergo devolionem erga palromim noslrum; ofleramus
ej'us gloricc longccvitas. Si ergo his90B, qui dederit oJrialionem nostram ei, qui vere erat Dei teniplum;
calicem aquce frigidce tanlum in nomine justi, mer- et si noti habemus purifatis aurum, eloquii argen-
eedem suam non perdet: et iile, credo, mercedem tum, munditicc byssum, gemincc908 dilectionis coc-
justi accipiet, qui laudes justiTetustale senescere vel cum his lincium (Exod. xxxv, 6), saltem de pilis ca-
oblivione sepeliri prohibet; quia procul dubio ad prarum texamus sagum cilicinum, vel ad opeiien-
faudem Dei speclat, et mercedem justi accumuiat dum corporis ejus tahernaculum ^09, vel saltem ad
<juod integrilas vitceeorura alios suo exemplo ad ho- lumuli cjus pulverem exlergendum.

INYOGATIO

ingressuri ergo viam, ut veiiiamus ad narrandam C
.veraciler justi viri viiam, ejus, qui via, veritas et
vila est, invocemus graliam, ut qui lacte pascil
edentulos, nos doctrince succ pascat edulio, et sa-
pienlice suce erudiat alloquio.
domine Christe deus omnipotens princeps sine
[principio
Kyrie 910,Chrisle, theos, pantocraton, archos, anai'-
[chos,
Sis mihi principium, dux, via, prccsidium,
Ut valeam per te, condigne scribere de le.
Pendel niens a te; quis quideril sine te
Laudalis sanctis, laudaius sanclificaris;
Et jusli quid honor? justilicanfis amor.
Prccdico sanclorura saiictum,cumprcedic(j saiictiini;
Pulcri laus operis, laus eril artificis.
Ecce rcpono luum tibi justum Deodericuni;
Adsis una Trias, animcctriiia monas.
Yix iiiullire queo, muliim precor ps aperil.o-
Ipse doces asinani, qucc doceat lialaam.
Nalurce tibi lex non ohstat legifer exlex;
Nempe sequens nulum, nescil habere staiuni.
Tu linguaiis niulos, elinguans alque diserlos, .
Cordis lange 'jetram, pelra refundet aquani.

INCIPIT YITl D0MI\TI DEODERIGf EPISGOPI MAJORIS

CAMTUHM 1.DcnobilitutegenerisipsiKs.lgimrviruni D comileEvcrardopati'cetAmalrada8Ismali'caccepimus
t:l vitce memorabilis et memoricc vcnerabilis Deode- progenilum, orhis ad ornalum quem verc credimus
ricuni, ex pago Saxouice Hamalant (927) oriundum, orlum (928.)..Alitisfrctus ingenio ab ipsis ordiretur
VAm^E LECTIONES.
803i. e. oleribus. 6Giq. ctini. '••<"'i.e. is. ?06prcelerquam 1. jirccler 2.. so: sempcr 1. O0Bgenui-
1133:ita gemina apud Thielmurum scepius occurrit; cf. SS. IIl. 859. — gemmce L. -"• vel s. adt.
ejusm«ro(2. "° Kyrrie c. silveruml. -'"2 ita. Leibn. bcne corrcxit, cf. cap. 21. AMALRABA c.
IsQTM.
(927) In utiaque jiua Isalcc.. (928) Vcrsus lie.Minielcr,
C95 SIGEBEHTI GEMBI.ACENSIS C!J6
cunabuiis narrationis teliini: laudaret dociiem pue- A el sicut ferrum ferro acuilur,'sic alter alterius boiia
riciam, magnificaret niaclcc indulis aclolescenliam; ccmulatione cedificabatui'. Priino quidem inter eos
ubi ventum esset ad Pytagori.cce lilterce biviuui. propinquilalis naturalis nccessitudo jiepererat atni-
inundum cum blandiciis suis abigcret sinisirorsuro: citirim; deinde fainiliarilatis consueludo aliierat
anirouiii vero justi, teiidenlem ad proposiiuin im- Iseiiivolcntiaro; quas etsi ex propinquitate lolli po-
morialilaiis liravium , ageret angusto calle dexlror- tcsl, ex amicitia tamen non potest, quia propiuqui-
stim. Quid jriura? per singulos:gradus celalum dispo- las sine benivolenlia inane nomen retiuel, amicitia
neret in corde ipsiu.sasccnsiones virtutum.Nos, quo- benivolenticcindiscissa cobccrel. Sic in consobrinis
iiiam viribtis diflidiinus, quoniam ad propria dicenda isiis propinquitati respondcbat amicitia; amicitiam
vix sufficimus, communia prcetermillimiis, ct quo- muiua solidabat benivolentia. Nec in vanum cedere
niain breviiafi studenius, solaro mortim lionestatem poferal, qtiod vir. q.uiin Chiislo ct in cceclesiaiaiis
ei nataliuni nobililatem in eo prcedicare contenti tantusque fufurus erat, quem. mater cecclesia ad
sumus.Etillain qtiidcin nobileni morosilalem roiilti- ojTiamentum et firniamentum sui niitrieral, quero
plicabat 813in dies 'divince cooperaiionis prcesenlia; naiura, immo ipsius auelor naturce, nativo ingenii
religiosam vero geiierosilatem allollebai cognatoruni lioiio diiabal, talis tanlique niasislri sttidio et do-
et aliiiiium ejus, primaturo scilicet Galliceel Germa- clrkia inslilui el cxpoliri iiierueral.Ui enini ait q.ui-
nice, emineniia, et iiisujier imperialis coiisanguini- rieni (HoiiAT.Od. iv, i).
ialis cumulabat m.agninceiilia. Matrcni nempe cjus Dcctrinu vim promovel insitam,
scirnus Mathildis reginic fuisse sororem, quce ex Rcctiquc citltus peclora roborant
Heinrico rege genuit Olfonem majorem et Heinricum Ulcumquc dcfeccre morcs,
duccm", eoruroque fratrem inulta Jattde dignum Brir- Dedecorctnibcne natn cutpw
nonem, qui ita inter omiies temporis illiiis emica- 5. De promotione ejtts ad cpiscopntum. Ne erg'0
bat mpi'tales.:Yeliidinter igiiesluiia minores(IioRAT. viro ad ulililalem muliorum nalo deessel materia
Od. i, 12). Ilce vero eraul (929) filiceThiadrici du- virtutum, ne deesset tali opilici oflicina exercendo-
cis, quarum fralres cranlWindukin, Immcd et Rein^ i'Mi operuro bonortim , providil eiiain suppr hoe
bern. Reinbern autem ipsc cral,qui pugnavil contra supcrna' dispensatio' non solum ci, set et profectui
Danos,- mtilto lempore Saxoniam vastanles, vicilquc jilurimoruni, ul cullor justicicc plantalus in domo
eos liberaus patriam ab illorum incursionibus; e! Domini, in atriis Dei nostri ut pahna altiludine me-
lii erant stirpis inagni ducis Windukindi, qui bellnni ritorum floreret, ut cedrus Lybatii multijjlicatus iti--
potens gessit contra magnum Karolumtriginia ferme r corruplibili exemplorum odore retlolerel, sicut oliva
annos. Porro Bruiionem, quenr supra nominaviinus, piuguedincia" lceticicect benediclionis fruclificarct.
tanta ineritoruni prcerogativa divinitatis comraenda- Anno siquidem nongeiilesimo sexagcsimo secundo a>
hat pietas, ut, quem Coloniensis arcliiepiscopalus doraiuicl hominis incarnalione, viam universce car-
illuslrabat digniias, etiam dominalus tocius Lotba- nis ingrcsso reparalore sanctcc religionis primo
ringicc insigniret sublimitas (950). Adelberone, vacabat calliedra sanctce Mellensis cec-
2.9U Quuliter sub disciplinn domni Brunonis pro- clesiceproprio viduatcc pasiore. Non defuit sibi sa-
fcceril. Hujus ergo consobriiius, cui Jioc ojius cudi- crarium Spirilus sancti Bruno; nou defuit, inqiia-ro,
tur, Dcoderieus 915 in sanctce Halhcrsiedensis eccle- sibi vel tocius regni commodo; sei, sicul in cceteris
sice gremio a piimis annis maternce pielatis uberc faccre consueveral, sic ct in hac re non qucc sua
ablaciatus,- et subliroifcr ul coropetebat eclucalus; crant, sel quce Jesu Chrisii,quccrel)at. Nam cceteris
naiurcc et raorum dulces el uberes repromiltebai quibus pollebat artibus cliam hoc addiderai, quod
fructus. Verum ubi gemma episcoporuiti Brunc principibus ctrjusquc ordinis, in quibus colcmbcc
pon.lilicale ascendii solium (un. 955), hic assuniptc innocenliam, serpentis astuciam, et pi'cccipucetutcc
ibrma •discipuli se ejus individuuin agebat socium, fidei simplicilatem vigere.videbat, his adprime aroi-
El quia cral tjuondam in easlris C03ieslis militia D citiam suam accommodaliat, bis gratiam regis cu-
civililer mililalurus, sub eo in sanctcc Coloiiiensii mulatius conciliabat. Si quos talium privata adhuc
ccclesice gimnasio310per diulina diludia liberali ly- vifa oscurabal, hos oporlune in loco defunctorum
rocinio esl exertilatus, et per diuturna proludia lau- illuslrium virorum sua opera suffeclqs , ad beise
dabiliter probalus. Discebal ibi buinililerstibessc, qu agenduro accendebai 917.Omnia quippe oinnibus fa-
debehatmullis aliquandoutiliter jiracesse,el subjectii ctus eral. quia omncs lucrifacere volebal. Is deni-
lmmili et discreta prcclalione utillime prodesse. Erai q.ue videns oporlunum locuro cl tempus oceur-
in tilroque, quod utcrque in alterutro ampleclcretur risse °ie sibi. ut ad firinamentum spirilualis fabricce
YARL-ELECTIONES.
s 13mulliplicatal. "'' in codicc uox-Capitulum constantcr rcpelitaesl. •" DEODERIIICUSc. S16gigna-
•feiocorr. ginnasio c. °" ita Leibn. acccdebal c. 91Soccurisse c.
--- N0T7E.
(929) IL.ccusque triqinta fcrme annos e.x Widiikindo I. 51.
(950) Cf. Vitam Brunonis, c. 22.
 (5D7 f YITA DEODElCCi EIISCOPI METTENSiS. 6JS
columiiam solidam et sua manu palitain stabiliret A penderet : intcr alias sui noininis litteram argeiiV.ro
in cecclesia Dei, utile duxil, consobrinum suuro colore aibeniem vidct. Qui conversus ad seniet-
Deodericum, spectabileni generc cl religione, illic ipsuro, et binc jirofundum ct immutahile divinae
iiicardinari. Mqua namque trutina consilii, locuro, prcescieiituc 513demirans consilium, inde boiuc vo-
tenipus, personam moderabalur, dignum seilicel ju- luiilatis succ considcraiis proposilura : Si, inquil,
dicans ecini, qui urbi nohilissimce priiicipareiur, "cooperator omnium bonorum Deiis bono affcciv.imco
nec indignuin forc urbi tantcc- polenlia?, quod viro opialv.ni ministraverit cffeclum, tanla bona in episco-
lanice nobililatis aneillarefui', jjrccsertim cum leni- ptitu tne conpdo fncltinim, ut argeniea ista littera
pus illud egeret, ul prudcntis forlisque rectoris quandoquc transfonneliir in aurtim. Hccc quidcni vir
ciuxilio dcfcnsarefur. Niinis eniin superioribus an- bonus de bono thcsauro profercns, boiium ex ha-
nis in eam incubucrani rei publicic incommoda, bundanlia cordis locutus cst, ncc segnior fuit in
cum ah incentore oninium malorum Conone invasa exequendis bonis operibus qtiam pollicitus est. Qucc
(951) (an. 951), pene dircpla est et exterminata. licel r.obis cx parte. inviderit niajorum noslrorum
Concordantc iiaque cleri tociusque plcbis unanimi incuria, et soitino socordicesucc consopiti eum se-
consensii, aroiilente etiam cuncto palatinorum se- cum pulaverint consepelicndum, adhuc tamen ejus
'•'-" quo-
natu, inironizari eum fecit in augusla Metteiisiuro raulla et miriCca opcra extant, quce eum
sede, lcelo omniuni conccniu, non sine magno coe- danimodo nobis 821vivcntem reprccsentanl; ut liquido
lesiium virtutum apj<lausu. Ponlificali ilaque peialo teslificari possimus, quod in evangelio dicit Domi-
decoratus, et olficiante roagiii lneriii Heinrico (952) nus : Si hi tacuerini, lapides clainnbunl (Lttc.
Trevirorum raetropolita, benedictionis olco 5 Norois xix, 10). Quis enim nesciat, vivacilate ingenii ejus
Martii consecralus (an. 9G5),salagebatnoinen suseepli et sagacilate consilii vel prudcnlicc singularilale,
ofiicii bonis imjilere operibus; malens scilicei habcri qua apud regni primores magni pendebalur, liiclio-
quam videri episcopus. Et piimo a prcedccessoris ratum rci publiccc slaiuro, cl in melius augmeiilu-
sui vesligiis non exorbilabat, set quem sibi nobili- lum sancicc Mellcnsis cccclesice, cui ai.ictore Dco
tatis excellentia ccquiperabat, eliam roorum probi- prccsidcbal, ponlificaluro?
tate et rehgionis fervore imitari in volo habebat. 5. De vetcris wcclcsiw dejeclione el novw wciipca-
Acccndehatur enim ad bonum hono animi sui pro- lione. Ut inlerim de monaslerio gloriosi marlyris
posito, informabatur, ut dixinms, prccdecessoris sui Christi Yincenlii silearous, in quo construendo to-
recenli exemplo, nec exciderat aniino sana boni in- tos aiiiini sui cxpendit affectus , jirirao ex subci-
slitutoriscru'dilio,el quod omni prccminctmagisterio, sivisS2!ejus operibus iiiduslriam ejus coniprohcraus.
ccclesti insuper animatus cst oraculo. In primis major cccclcsia pretiosi prolhomartyris
i. Dc primis litteris nominum per angelum dalis. Stephani magnificenlice ejus testis occurrit, qiiam
Dicamus ergo rem relatu el scripto majorum com- vctuslate sui ruinain periculosain rainilanlem s"
pertam, pro sui novilale merito in thesauro memo- decenler a fundamcnlo rcparavil. Slabal illo adlroc.
rite recondendam. Sanclus Cleroens, jirincijris apo- temporc illud anliqua; reverenliccoraiorium, servatis
stoloruro Pctri audifor, Mediomatricorum autem tliesaurum quod geinmas vincil cl aurum, scilictt
prinius aposfolus ei prccdicator, inlcr ccefera quce ci sanguinis prothoinartyris pigntis preliosum. Quia
ai rohoranda nasccnlis cccclesiccrudimenia contulit non omnia nota sunt omiiibus, de boe oratorio pau-
pius salutis noslrcc amator, hoc speciale coclilus cis docebiraus. Oliro clamore Galliarum anic Deiini
eroeruit donum, ut nomina fulurorum in cecclesia mulliplicalo, et peccato maliticc carum niniis aggra-
Metlensi pontilicum acciperel, missa sihi per angc- valo, purpuratcc •meretricis civitalibus propinavit
lum, annotalis lanluni prirois litteris nominis. Ade- calicem ircc ei iiidignalionis jusli judicis coroinofio,
plus virheatus de quo agirous cccclesia: suggesfura, ad uliiinum eaniin extcrminiuro Iiunis laxalis, vcl-
ctiiii quadaro die delectarclur jocunda ct seria afla- uf rabidis-canibus ad dcvoralionem ferarum cl l;e-
bilifate familiarium ac sapienliuni — nara etiam iu J) sliarum agri insligalis. Paslores quique pio ere-
hoc iideli suo Dei consuhieral dispositio , ut ei sa- ptione ovium suarnni jusla solliciludine onuiiinodis
pieniium el bonorinn coiisiliariorum uon deesset ambichanl; sei adeo peccala poj)uIi invalescehant,
collalio, — illa angeliccc scrijilurce moniroenla jus- ut quamvis sacerdotes digni auribus Domliii judica-
sii deferri in conspectu suo. Quas cuni diligcnter rcniur, illi tamen, pro quibus orabant, indigni es-
inspexisset, ci alias quidem aurei, alias argenlci, senl, ut exaudirenlur. De hoc (955) porro oratorio
alias alius cujuslibel coloiis varictale formalas slu- aliquibus insinuatum csi ex divina revelalione, et
perct, et altiori intelleciu per coloruro varielalem maxime sancto Scrvalio Tungrensi episcopo, Au-
variam nicrhorum cujusqua qualilatein signari per- ctoris tunc teraporis Metlensium prccsulis familia-
VARIJE LECTIONES.
119prceseniicc i. 920ctim c, 9!1 deest i. °*'-ita L. subciu.s • ^ minilaleni c.
W\M.
I u. ituotgen Vif, Brunoros, c. 21.
(!).•>! obicraf; ef. Conf. Rcg., a. 965.
(932) Lege Tlteodorico; Ileinriais ;t. 9'j_ in Iialia (955) Cf. Yitam S, Scrvatii Tungr.
69D SIGEBERTI GEMBLACENSIS 700
rissimo, promissum est ex aposlolica eoiisolatioiie, A et ipsam vilain pro ar $yitce ceternccpaeisci, fciici
hoc solum oralorium in Gallia Belgica interventu commerlio sua omnia i/oo dedidit ejusque genitrici,
prolhomarlyris immune futurum a liarharica depo- ct in honore ejus monasterium construxit in villa
pulatione. Jam urbem populosam et opulenlam in ^'aleiodoro, quam Mosa alluit in diocesiLeodicensi,
favillas redacfam doleres, cum taraen undique lam- ibique sul) monasticcc religionis haJiitu adunavit
beiitibus fJanimis ab oratorio faces longius remo- divino idoneos famulalui, quisibi seminarent spiri-
veri gauderes, et barbaros pereussos ea coscitate, tualia, et illi sua meterent carnalia. Qui, quia prcedi-
5
qucc grcece dicitur aorasia9", ab adilu aditi arceri dicti anfistitis nostriS! gloriabatur consanguinitale,
stuperes, ut patescerel, quid posset frucluosa mar- jirsesertim quia eum apud animum regis non parum
tyris fides. Sfabal adliuc, ul dixi, quamvis longceva valere vidcbat intima familiarilate, regisque regum
vetustate convulsum, simile j'am cadenli, immo jiene gratiam promeruisse eum inlellexeral ex °-6 rnundi
jam lapsurum. Set quamvis ruina videbalur inlen- cordis sinceritate, nullum posl Deum ej'usque ma-
tare periculum, tamen prsesentia sui antiquum cre- trem (juam eum sibi heredem subrogare maluit,
debatur repraescntare praesidium. Cselerum prcesul, idemque monasterium pro ejus amore juri sanctce
qui ad reslauralionem.templi et ad omnia quce usus Meitensis cecclesicetestamento delegavil, etimperiali,
vcl decus cccclesiccexigelial induxerat animum, cre- deci elo in perpetuum conlirmavil (93S). Ille vero,
dens quod non solum in manufaclis habitaculis utpole vir non mcdioeris prudenlice, quia non
constet divince veneralionis cultus, quodquc locus ingratus erat, lanlo gralis cccclesice suae prccstilo
liulliim commendat, set magis nos illum comraeiida- beneficio, ne ei prccler Kternam remunerationem
mus, bene vivere si satagamus, non tiniuii illud ever- etiam in terrenis deesset digna vicissitudo, villam
lerefundilus,quanivisanimoseloculosoffenderil plu- sua; dilionis eidem conliguam loco, Hasteriam vo-
rium, quasiquilulissetde niedioevidensdivinccpropi- cabulo, cum apendiliis suis eidem conjunxit coe-
tiatUmis inditium, elprcesens meritorum protliomarty- noliio.- ,
ris lestimnnium. Excedificatam igilur secclesiain libe- 7. Quiviri.ea tempestate claruerunt. Jure felicia
raliter axclesiasticis ornamentis honoravit, donariis dixerim Ottonis tempora, cum claris praosulibus et
insuper pretiosis locujrietavit, parlima se ipso col- sapienlihus viris res pulilica sit relbrmata, pax cec-
latis, parlim sui amoris gratia ah optimatibus regni clesiarum restaurata, honeslas 'religionis rediute-
cecelesiceDei oblatis, et prcecipue a munifiCentia glo- grata. Erat videre et re ipsa prohare, verum esse
riosi ccesaris Ottonis ejusque conjugis Adlieleidis, illud philosophi: fortunatam esse rempublicam, si
cujusyita nichii aliud fuit nisi exemplar pietatis el yel reges saperenl, vel regnarent sapientes* Prcc-
castitatis. Set et gloriaposterilalis eorum, Olto ju- erant enim populo regni non mercennarii, sel paslo-
nior, in hac largitale non fuit inferior. _Quia enim res clarissimi. Inler quos meri.to sui lucidis compa-
fidelis paterfamilias thesaurizahat non sihi, set do- randos syderibus, nominatus et sccpe nomina.idus
niinietc fainilise coriimodo, ut daret illis tritici men- ille magnalum maximus, Bruno archidux 9" et ar-
suram in tempore oportuno, colkborabat boncc ejus chiepiscopus, velut lucifer matulinus micabat ruli-
inteniioni multa fidelium Christi devolio. lus. Post eum Deodericus noster, secclesiaeregimen,
C. De constructione Waltiodorerisis cwnobii (954), regm columen, virtufis specimen, passim nominis
Ut de multis unum inseramus, fuit ea lempestate sui spargehat lumen. Treviris aurigabat currum Dei
comes quidam riobilitalis gloria clarissimus, sancti- Heimicus °iS, post eum Eghertus; qui cujus sancli-
tatis reverentia nominatissimus, eidem patri nostro taiis fuerint si quis ignorat, facile inveniel a qui-
genere prppinquus; nomen erat ei Elbertus. Is, ta- bus discat. Leucis prtcerat Gerardus, Virduni anli-
ctus instinctu coelestis desiderii, "posthabere coepit stabat Wicfridus; qui quales fuerint, vel liinc po-
omnia quse ei habundanter arridebant pellacis gau- test sciri, quia collegcc fuerunt huj'us nostri _Deo-.
-dia mundi, indignum ducens, pro ejus lucro animce derici, ex disciplina scilicet Srunonis incliti, cujus
suce detrimentuni pati. Qui legationem salutis succ etiam judicio ad gradum ponlificatus merueruiit
mifiens ad regem cum duplo exercilu . coritra sim- D provehi. Porro Wicfridus usus est in omnibus
plum nostrum venientem,idoneam inter se etDeuni prompla opera prcesulis Deoderiei, et maxime in
iri
elegit medialricem piissimam videlicet llariam, ej'us eonstruendo coenobio sancti Pauli confessoris
auro
virginem genilricem; et cupiens non tantuin sua set suburbio YTrdunensi, a quo etiam preliosiora
VARIJi; LECTIONES.
**'manus 2. addit : Si quis quid sit aorasia querit, ex verbis sancti Augustini discere pote-
rit, qui in Tihro questioiuim irt gencsi sic ait : Yiios sivero qui erant ad ostium domus jiercusse-
runt cecitate. Greci habent aorasia, quod magis significat dici potest avidenciam, que facial non videri,
non omnia set quod opus est. Hac aorasia ct illi percussi suntqui qucrebant Helyseum. Hancet illi ahueruiit
82Cnostris c. '"" et 1.
qui Dominum post resurrecciotiem cuin ilio ambulanles in yia non co^novmnt.
S!T archidus c. 838henricus c.
NOTJE. '••-'
(951) Wassor, dioac.Namurcensis. Chron. YValciodor. Dachery ed. 2, II, p. /uU, 01
(955) A. 946, Sepl. xlx, Remis Eillieili donalio Vifam Forannani Mabiil. Act. V, p, 587.
ah Ottone confirroata cst, Mircci Ojtp. I, 259; cf.-
 7i)! YiTA DEODEIUCI EPISCOPI METTENSIS. 702
et lopatio ossa sancti marlyris Gregorii Spolelini A ius Ilehjw sttper Helgscum ad facienda signa et pro-
sic omne spiritualis gratice
iropelravit, qucc deccnier, ul hodie c.sl cernere, in digiu (IV Rcg. ii, 15),
cccclesia eadem reposuit. Possem recensere plures doiiuin, quo Brunonem Dci insigniverat gralia, mi-
in Deodcricum (ransfusum ad disponenda
cujusque ordinis ea tenipestate insignes, sel nolo rareris
extcedientur aliorum mentes vel aures. Isli prceler regni negolia.
eos quos fama obscura recondit, hujus patris nostri 9. De tinanimi fralernilatc cleri Mettcnsis et iiai-
Erat huic inipcrialis nobilitatis et epi-
contemporales, aliqui eliaro contubernales, aliqui bersicdensis.
contribules ; hi inquam ejus in honum cooperalores, scopalis dignitafis viro jugis vigilanlia super excu-
hi in caslris domini Sabaolh hujus egregii ante- hias sibi commissi gregis, erat propensior cura pro
signani fuere commilitones, bi omnes siicceitturiali, bonore cl profeclu clericalis ordinis ; idco quicquid
in otio et in negotio causis regis aderant, ejusque eorum saluti conducere vidcbat, diligcnter procura-
nepotem Deodericum alii patris honore, alii fralris bal. Unde inter ccclera clerum Mettenseni ef Hal-
amore mirifice excolcbant. berstedensem, qui utrique iiiiiifiinlur patrono, vi-
8. De morle domni Brunonis. Postquam (950) igi- clorioso scilicel protomartyre Stephano, ita nrotuce
tur venerabilis archiepiscopus Bruno toiam compo- carifatis univit glutino, ut cor unum el aniinam
sncrat Lolhtaringiam, Compendium perrexil com- " unam eis infunderel in Domino, id est ut in corpo-
positurus eliaro Franciaro, liabens secum consobri- ralibus perpefua cis esset dilectionis communio, et
nuni suuni Deodericum, in cunclis operibus bonis in spirilualibiis indivisa esset carilalis conncxio.
fidelissiinum adjulorem. Eum quippe ab exordio Quod sua initialum diligenlia, successoris el nepo-
incardinationis ejus in omnibus negoliis exibebat tis sui bonce memoricc Adelberonis sujrolevit indu-
sibi cooperalorcro, prccsagiens eum operum suorum stria. Quia enimllalbersledensis antistes in celebra-
fore iraitatorem, el gratice virlutisque sibi ccclilus tionc missarum sollempnibus diebus utebalur logio,
concessccnon longe post beredem. Yir ergo pacifi- id esl ralionali (957) quod csl indicium doclrinie et
cus volens vocari Dei filius, dum operum suorum veritatis, prcerogatum cecclesiccsucc ex decreto papce
bonre consuromalioni essel intenlus, decidit in le- Agapifi, suggcssit per cpistolaro jirccdictus Adclbero
ctum corporis gravedi.iie delentiis; el Remis usque Hilduardo cpiscopo Iialberstedensi, ut quia eranf in
regressus, ibidem invalescente cegritudine esl re- oronibusu])um,commuiiicarelctiam sibiillud tinuni,
tenlus. Sentiens i.taque finem suum a Dco sibi no- quod erat sibi solum. Respondit illi ille(958) : Uuum
lificari, numerumque dierum suorum eonsummari, individuum esse, sel quia unilatis carilas niliil pit-
sciensque quid dcessel sibi, deliberavit secum ele- r, tiebalur negare, misso simili illud se ci comrouiii-
mosinis peccala sua redimere ct thesauros suos in carc, ea proposila conditionc, ut iieutri liceret ullc-
gazojibilatio cccli recondere, scilicet in usus pau- ritis jam ulli rccclcsice illud traiisfundcre, set hsc
perum el cccclcsiarum Christi expendere; c-tvocans ducc solcesororcs uno palre, una matre, una ger-
ad se refrigerium doloris sui et vilcc mortisque so- manitaie, uno gaudentes proteclore, oculis sponsi
latiufli Deodeiicum, et Virdunenscm — nam ct is - sc aptarent pudice et lionorificc, et si qua alicri in-
prceslo erat—Wicfridum, coram eis dicfavil et si- csscl macula aut ruga, alterius tergcrelur vel corri-
gnavit tesiamenium suum, eosque sanclionis suce gerelur dextera. Expostulabal lanien pro boc vicem
tesles et testainenli sui slatuit dissignatores. Jam- laudaiidcc reinuncralionis, dari scilicelceeclesice succ
que inpendenle tremebuiida dissolutionis succ hora, pariem vel niiniinam sanguinis prothomartvris, qui
nisu quo poteral ad nepoleni suum Deodericum se sanguis vera fide credilur pululare in cccclesiaurbis
convertcns, eique ex prcccordiali affectu ultimum Metl.ensis, et reliquias glorioscc Christi virginis Glo-
vale dicens : Domine, inquit, ora. Mox devote et desindis. Unde, sicut per Salomoneni dicilur :
confuse cantu el planclu personante oninium, anno Fttniculus triplex di/pcile rumpitttr (Eccle. iv, 12),
Domini noiigentesimo sexagesimo quinto, S Iduum hccc ipsa fraternifatis unanimitas usque in prcc-
Octobris, solvit naturcc debilum, coelo mittens gau-': D sens inconvulsa utrimque firmissime servalur.
dium, mundo relinquens juslicium. Deodericus cum 10. De privato Iwnore Meltensium pontipcum.
coepiscopo corpus aroici Coloniara reportavit, te- Fclicem matrem cecclesiamlam dulci affectu liliorum !
slainciitiim clero ef civibus resignavit, fidem devo- felicem, inquam, Mettensem urbem tam jugi pro-
tioncmque, quam vivo monslravil, eiiam defunclo vectu episcoporum! Yix enim huic se pncferre
non negavit. Dolens imperalor se unico solalio vi- audehunt ahqure Galliarum civilates, quod poliores
duatuni, affecluni queni liahehat in frairem transfu- a Deo acceperint sacerdoles, vel nobilitalc clariores,
dit in consobrinum. Dolens antistes se superstitem vcl sanctifalc illuslriorcs ; unde ct quidam Metten-
esse animcc surc diroidio, ne impar aui indigiros es- sium ponlificum, lionorali ultra privatum praisuhim
set regis animo, fra.trem. ei reprcesentabaf fidelitalc modum, plerumque a scde aposlolica iale consccuii
et obsequio, ef sicut scriptuin est: Requievil spiri- sunt privilegium. sive ob sanctitatis gratiam, sive ob
NOT^E.
(9oG) I^x IiuofgeiT Vifa Brunonis c. io-id. (958) V. Hitdiwardi epistolam ap. Labbeum I,
(957) Yeslis vcl ornameiituni, ad inslar ralt na- p. 082,
lis. sivc stolcesiiroroi sacerdotis J.udcc.oruro.
 10.7, SinK.UFRTI nEMIil.AGENSIS 11)1
iiobilitaiisgloriaro, ufsniva melropolilani subjeciione, A ir.ari, sciiplo insuper el sigilli rcgalis iiiijiressioiie
arcliiepiscopi fungercnlurofiicio ct honore. Exquibtis fecit corrohorari.
priinus fuit anliquus ille Urbicius, et roulto post 12. De Spinal (959) cnslelli vel tnonasierii con-
tcnipore Pijipini rcgis cx sorore nopos Crodcgandus, siructionc. Ilic dominicus agricola non otiose sol-
ct posl euiii Angelramnus, et altcr ab illo Drogo licitus pro vinea, quain palcrfaniilias sibi locaverat.
liaroli Magni imperaloris filius ; Walo eliaro vir scdulo eam pulabat, Iigone excolebat, lcelamine verbi
iiiagiice in Christo revercnticu pallii us.um meruit impinguebat, poslremo quicquid usus culturcc exi-
decrelo Johannis papce; sef el Rothertus post curo gebal, in teroporc cxibebat; expectans denariuiu,
arehiepiscopi accepil insignc. Set omnes hi singulari ex quo cum Domino conveneral. Et quia secundura
suce digiiitaii, non in commiinc matris suce cecclesicc Aposlolum (II Tim. u, G), laboiaiitem agricolam de
coiisulenles lionori, in dicbus tantum vilce sure sin- fruclibus primuin percipere opoilebrtt, ct quia SUJJ-
guli hoc privilegio pofucrunl dccorari. Hi vcro jiefunt mulla sedulilalis ejtis indieia, non videfur
noslri, id est Deodericus ct Adclbcro, banc lionoris nobis liiiincrandum csse inter poslrema, quod iu
prcerogalivam thesaurizaverunl non sibi dumiaxat prj.goCalvomonlciise, dioccsi Tullensi, in villa qucc
in prreseniiarum, sel poslcris e! iiliis malris sua: in cx accidenli riisiicorum lingna Spinal vocatur,
perpeluum ; seilicet non tempoialilcr vcl fasluosce B cnsiellum exslruxit °'"°,quod cedificiiset rebus neces-
eroinentice illitis ainbilum accipientes, sel per Iioc se saiiis opiroclioiieslavii, propugnaculis salis lnunivit,
suosque successorcs aramoneri volenles, ul quanto arinis et armatis sullicienlcr rejilevit. Quia enira
crctens ajiparerenl erainenliorcs, tanlo ardeiilius cadcin rcgio infestabatur inprovisis el coiiiinuis
inslaiilcs doctrincc ei verilati, altendereiil sibi cl inciirsioiiibus jirccdonum et inlolerabilibus insidiis
gregl. Nullus intcrpreletur sinislrc, quod confir- hiironum, el prcecipue ealamilosa erat eis vicinifas
nialiim esl ab Adelberone, boc nos nostro Deoderico IJiirgundionum, hoc eis ojiposuit quasi Jirmissiimim
ascribere; set adiendal in isto exordiuro causcc, in rcpagulum et patrice inexpugnahile flrmameiitun).
illo cffecluro causce. His ex parte pcr prolemsim ™ Set curam aniinarum non in secundis habuit. Nam
dictis, ccepfo accingamur operi. videns locum usibus divini satellitii aplum, ad
11. Dcintmunilute wcclesiaslicurum fcimiliarvm. honorem summi Dei conslruxit eliam monasieiium,
Pastor noslcr nimcupalive bonus, iroiiatus vesligia delegaiis ad sufficienfiam prccdiis et quceexpelebat
fclius pasloris qui essentialiler est honus, non neccssitas inibi Deo famulaniium. Inspiranle eliam
incubabat ovili ut merccnnarius, qui fugiens dat inagni consilii angelo, corpus sanclissiini Goerici,
loeum invadendi ovcs insidiatoribus, sel ulrobique confessoris Christi et Mettensis episcopi, levatuin
assislens suis prqpiignator indefessus, ab bosfiiim C de cecclesia sancti Symjriioriani, qucc sita est in
visibilium et invisibiliuni eos lulanatur incursibus ; suburbio Metlensi, transtulit illuc cum maximo
ut ctini princcps pastorum ajroarcret, inmarccssi- nsallenlio, ciim digno cleri jilebisque tripudio, tit
bilem glorke coronani acciperet. Tiroebat eniin non advenre cl indigence fidelem prolectorem haherent,
surdus audilor vocem summi pasloris, iram judi- cujus interventu vola precesque suas auribus Omni-
ciu/nque per Hkzechielem (c. xxxiv, 4-6) pastoribus polenlis suggererent; el ul locus cclebrior liahere-
inleiitaiilis bis, qui semefipsos, non Doinini gre- lus', el ut ojraidanis vel indigenis commeatus unde-
geiii, pascuiit, qiii cum austerilate ct potentia eis crsmquc suppeditarentur, percusstiram moneice ibi
(lominanlur, qui foiTunrepinguium abulunlur, imbe- Jieri et mercamm publicum consliluit crclebrari.
cillilalem exilium aspernanlur, qui grcgem in di- Etiara !ioc decrelo et sigillo iniperiali sancire non
spersionem vel devoralionem bestiarum agri negle- prcetermisil. Sic locum iHum, ut hodie esl cernere,
genlia sua ahire patiunlur. Quocirca incessabilis insigiiivit sollemniter. Unde usque in prrcsens
tum cura rcmordcbat, etiam pro laicalibus faroiliis pairiotcc illi, prcesentia sancli confessoris suffragia
li.alris suce sanclcc cecclcsicee! conlra siiperhorum experli in oporluniialibus, nomen Dei per eum bene-
iiisolciiliain vel pravorum injiisliciaro jusie ct i" dicunt yencrantius, el piam provisoris sui Deoderici
industrirtm laudilius ailollunt inslantiiis.
pGlenler satagebal eas jngiler dcfensare, ne nola-
relur prophetica voce : Canes muii, non valcnics . 15. De jaciis fundamenlisbusilicw suncli Vincentii.
ialrare (Isa. LVI,10). Nec sufficiebal boiire voluntati Succedeiitibus ergo bonis et gralia Dei cumulanie
ejus sulTragari eis tanlum in prresentiarinn, nisi gaudia gaudiis, Otto iroperator Italicam secundo
eiiam ipsisetposleris eorumconsuleret inposterum. .repctens regionem, filium suum sibi cognominero,
Siqiridera. ne deessct eis contra iniquilalcni judicum bona indole adolescenticc patriis virtulibus respon-
auctorale recclesiasticce libertatis suffragiuiu, Jeges dentem, jam dudum Aquisgrani unctum in regem,
eonstilutas illis a prioribus regibus vel ponlilicibus fecil sibi concrcari imperaforero, ut, delegalis ci
uiligenler exquisivif, exquisitas in prcescnlia irope- secundis imperii partibus, ipse indulgens sencctui,
raloris recilavit, recilalas cdicto impericdi coiiiir- quod supererat ceviagercl tranquillius. Quod gcsluu
VARL-ELECTIONES.
589 <'.e.
prolepsin. P3° cstruxit <\ .
A'OT.i:.
(959) Epinal.
 705 YITA DEODERICI EPISCOPI METTENSIS. 700
-anno Domini 9GS conjicimus (907, Dcc. 25), qtio A noslrarum roiinimentuin, ila sit cfiam veiborum
etiam anno j"acta fundamcnta cecclesicesancti Yin- iiostroruro probamentum.
centii, ex majorum scripto comperimus. Et ne quis Johannes episcopus, servus servorum Dei, dilcciis-
verliis meis deroget, ipsa majorum qiiamvis pau- simo Deoderico ptio noslro sunctw Mcilensis cecclesiw
cissiina verba Iiic inserere libet : Anno incarnationis prwsuli. Ctim in cxarundis Dei lcudibus dcbtlu pa-
dominicw 9G8 domno Deodenco ponlipce sanclam sloralis compttlit solliciludinis curu, quwqtie ud siabi-
Itavx sedem, qua uttgustalis ampliitidine sanguinis, liiaiem pioruin dignoscuntur perlinere tocorumuier-
cjtta anhni virtute utque industria singulari in omni tim promttlgare, ct apostolicw inslilutionis in privi-
gencre sludioruin egregieque fuctorum divine ntque lcgiis ntque decrctis censuru conprmare : convcnil
liumane, publice ac privalim, sv.minaope ctc mugni- nempe nos aposlolico tnoderumine sancta vencndiiia
pcentia fcliciter exornunte, co intcrim ltalico cktcclui loca, CJIIW dudttm juerant in rtiinis magnaque inopia
sanclissimorum individuo comilutu auguslonan, Ot- ac paupertale dcgcntia, opportune ordinnre, seu ad
lonis ejusque gloriosissimi wquivoci, pnlriis dignc nteliorem sine dttbio slattim perdttcere, prwscriim ttbi
virlttlibus respondcnlis, ad hoc pulcherrimo dc.core illa pclttnltir, quw non ad commodvm temporctle,scci
iniperii domnw Adeleidw augusiw, fereper Iriennium ad pcrpelttam providcniium perlincnl Dettm senien-
mitilnnte, suinptibus se dignis et copiis tocius hujtts " iittm auimaritm, sciliccl ttt vcncrabilis locus, qv.ia
sanclw fubricw ex novojuctn sunl fundamcnia. Dcoderico dilcclissimo filio nosiro in ttno congloba-
ii. De immiinilaie loci ab upostclico impetrala. tus ulqve annexus csl, cum prppriis congregntionibus,
Providciis eliam augustus propagandrc sanguinis sui .qttw reguiuriicr in psnlmis hymnis el orniionibtts Dco
successioni, despunsivil filio suo TJieoplianu filiam Sulvutori nostro Jesu Christo pervigiles exctiiius
imperatoris Constantinopolitani, eique Ronice nu- exibent, nb insolenliis exierioribus circummttnilw
plias celebravit magnificentia imperiali (cai. 972, jugiter vntennl pit famvltttus officia in monuslerio
April. ii). Htiic dclecfui el his disponcndis rcruni sancti Vinccnlii exltibere; cl qvonium constat tuain
gercndarum iiegoliis vencrabilis prcesul Deodcricus, rctigiosilaiem htijus privilegii aposiolicam confirma-
ut prccscripsiinus, inier primos prrecipuus inlereral, lionem poslttlurc a nobis, propter immtttnliones tem-
qui sicut genere, dignilale et gralia nulli cedebal, poruliuin rerum variosquc hominum cusus, tnitni-
peiintle quia consiliis non fulilis auclor eral, ita tionem snncii VinccniiiChrisli murlyris cum omnibtts
apiid imperalores et doninum apostoliciira nulli ad iitem nionosleritim perlinentibtis, cilquecorrobora-
iirferioi.em gradum tenebai. Qui, quamvis negoiiis lionem tui tumqttc congrcgationis el succcbsorv.m
impcrialibus et cecclesiaslicis pro oinnibus occupattis iuorum in perpetuum 933peri censttimus; qualentis,
erat, lame.n nocte dicque ad singulare suum desi- nitnc sicut a le disponuntur, ita in posterum ttsqite
deiium, id est ad construciionem cecclesire sancii in pnem conserventur, cl ttt illa congregaiio iticcn-
YTncenlii, animo rccurrcbat. CiijTis coiislrucndcc cussn in tintttn pcrsevcruns, scdulus laudcs Deo
curam coinniiserat abbati Gorziensi Odilberto (9-10)," persolverc valeui, cl sicttli a Dco cortim siudiu
viro sibi amicissimo et divina alque humana scieniia imbttta snnt, jugiter perscverure liccal, atqtie sub
in omnibus riominatissimo. Ipse interiin ut apis ;'31 ttno nbbule jain prwdicitts loctts consliittius, in
prudei:lissima, pio exercilus labore undeunde con- 'honorc sancli Vincenlii indirisns sit el indirisa con-
gerebaf, unde alvearia sua replercl, unde liqiitnlia grcgutio. Nec cuiqitnm ticcntia prwbcatttf, ul rcftt-
roella siiparet, unde cellas liquido nectare disten- gicns rigorem studiosce sibi rcgulw, liuc illucque
derel, in quibus spem sanclce gentis adulfos fcetns vugetur, vel ctliissc confcrrc °n conelur monnsicriis;
educarel; et ut ignavum pccus a prccsepibus arccrel, quod n nobis contra rcgulam sttb unnthemuiis vincttlo
.prinio immuiiitalem ipsius loci a scdis apoaolicce prohibeliir. Quapropter,slatucnles nlqv.epromulganlcs
jirccsule Johaiineimpetravit (un. 970), et loeuin ill ra coram Deo et lerribili ejits ftituro cxumiiie per litijus
el omnia qurc ei contulerat suh apostolictc luicionis noslri priviiegii aposlolici alqite consliiuti pagiitam,
sefa commendavil, et clavi insolubilis analbciiialis sancimtts, el bcaii Pctri apostolorum principis uv.cio-
ita signavil, ut si cujus callosuro pcclus oiliilarct rilate dcccrnimus, alque obicslamur tam apottulicm
832 obslinationis
imroaniias, ut euni a violcniia vel scdis futuros pontipces quainqtte qui cpiscopulem
injusticia sanctce cecelesiccnec ista apostolica rcfrc- administrarerint actionem, vcl etiam mucjnu par-
narct immunilas, oiniiis ei in reliquum ncgarctur vnquepersona attl quispiam cujuscunqtte sil digni-
impuiiitas. Ita vir Deo amahilis duni vult cssc tle laiis prwtlilus polestaic, ca qttw u prwciiclo Ueode-
suis secuiior, dum vull vidcri proposili sui viaor, rico dileclo filio nostro pie vcncrnbili loco trntli a
aliqiiantulum, quotl pace ejus dixerim, visus est ttlque conccssu fucrint, qttoquo modo a quoqucm
esse sevcrior. Ponamus ergo prce oculis illud apo- liceniiam haba.nt, scepivs niininalttm locvm snncli
slolicre auclorilalisprivilegiuin, quod, sicut csl rt r;;m Vincentii in unum aduna-um atqite spirilaiilcr apo-
VkiWM LECTIONES.
931apes corr. apis c. ••"''ita c. obfurarel L. s33p. f. IIIIWHI
2. acljcda °r' itct corrigo; aliisreconfcrrc ;*.
NOT/E.
(940) Odilberlus uonnisi a. 97-4 Jolianni abbas success't
 '
707 SICEBERTI CEMBLACENSIS 708
stolicm exaratioms slylo conjuncla disjungere vcl ^ piumque bonorum iemporalium adepturos, si tamen
aliquid exinde atienarc. Et illud mbnasterittm Sancti in hac benigna pcrsliterinl voluntale, pacisque bono
Vinccntii respiciens sil ad sedem episcopalem protho- replebuntur, quam angeli, natum. Dominum gregum
martyris Christi Stephani jubemus, alque abbus in pasloribus nunliantes, solis bonw voluntatis homini-
ppleslate episcopi 935ipsius loci eligcndus sil. Si vero bus assignarunl. Illiuutem, qui decimas debitas Deo
episcopus deftterit, liceal abbati in festivis diebus ad exsolvere retardantes, maligna obslinqtionis perfidia
scdcm episcopatem acccdere, ibique cutn dalmalica et defraudare tnoliunlut;. verlimcscant judtciuni hor-
sandaliis, quas illi mittiinus, missas celebrare. Si renam damptiationis, quoa idem apostolus lerribiliter
quis inierea, quod non credimus, lemerario ausu his eorumque sequacibus comminatur, neque fures
cotitra ea, qum ab hac noslra attctorilate pie el firmi- neque rapaces regnum Dei possessuros affirmans.
ter per hoc nqstrum privileginin disposila sunt, 15. De nonis el decimis mcclesimsancti Vincentii
contraire lcntaverit, vel. luec, qum a prwdicto Theo- ievitm et martyris. Inspecla hac rerum consequentia
deiico dileclo plio nostro, Metiensium prmsule, ad et scriptorum convenientia, intueatur •quilibet dili-
laudem Dei pro slabilitale jam dicti monaslerii vidc- gentius et atlendat, qualiter vir istein se lolus leres
licel Sancti Vincentii staluta sunt, refragare, auferre atquerotundus(HoR.ii,Senn.Y'ii, 86), quaquaversum
vel alienare prmsumpseril, sciat sc auctoriiaic beaii B sedulitatis succ reliquerit monimenla laudanda in
Pelri aposlolorum principis analhematis vinculo in- omnihus, et ex veteri et ex novella lege Deo Deique
nodalum atque cttm Juda, tradilore Dotnini noslri iiiinislris deberi decimas rerum, easque synodali
Jesu Christi, wlemi incendii supplicio concreman- sanctione nuncunaii Dei censum, nec simplicibus
dum. Sic deputalus, nec unquam a prwfaii anatlie- vel ididlis exlat incognitum. Hic ergo, cui erat in
matis nexibus sil absolutus. At vero qui pio inluitu votis, ut ftines inlerminabilis heredilalis cadercut
observator in omnibus exslilcrii, graiiam bencdiclio- sibi in prccclaris, innullo volebat defraudari partes
nis a misericordissimo domino Deo nostro mutlipli- dominiccehereditalis. Quocirca decimas secclesiarum
ciler consequaiur, et vitw mternm particeps efpciatvr, suce dioceseos, a prcedecessoribus suis stipendii vel
et Iimccaletia beaii Pelri aperiat ei januam paradisi. beueficii loco deputatas personis laicalibus, synodali
Si vero aliquis episcopus inde aliquid minuerc volue- auctoritale et episcopali censura sublraxit illis,
rit, hmc, ul diximus, calena ctaudat ei polorum quaravis invitis et reclamaiilibus, el secundum quod
regna. Scripium per manuin Slephani notarii et scriptum est: Qui altario serviunt, de alturio vivant,
regionarii sunctm llomanm Ecclesim in mense Sep- secclesiarum res secclesiarum delegavit officialibus,
tembri, el indiclione quarta dcciina. Bene vulete. p quce Dei Deo, et qucc ccesaris erant csesari reddere
(941) Data in die Ealend. Oclpbris, pcr manum catus. Hinc bpdie sanctcc Dei gaudent aecclesicc,illce
Widonis episcppi :ei bibliothecarii s36 sanctw sedis Ttiaxime quibus instaurandis aniriium hiduxeiat,
aposloticm, annq ponlificatus dontni Joannis summi scilicet sancli Viricentii martyris sanctique Goerici
ponlificis et universalis tertii- decimi, prwsidenlis 9S? coiiiessoris. Et quia.hocilli videbatur cominune cum
in sacratissima sede beati Petri apostoli, qttinlo, cceteris, cupiebat eliam aliquid supererogare, ut cum
imperii domni Ottonis majoris nono, minoris vero verus ille Samarilanus veniret, super duos geminae
tcrtio, anno denique ab Incarnatione Doniini noslri dilectionis denarios immarcessibilem gloricccoionam
Jesu Christi9~i0. perciperet. Nonas omnium redituum episcopii, qute
Epistola ejusdem antislitis Deoderici de dandis ad proprietatem dominici juris pertinebant, et in
decimis ad secclesiam ej'usdem sancli martyris. Ser- singulis corlibus mansum.unum usibus suis sub-
vorum Chrisli famulus Deodericus episcopus offtcio traxit, atque cccclesiaepii patroni sui Vinceutii. su-
ac nomine, quamvis indigms, cutn universa familia peraddidit; et callens a successoribus plerumque
sancli Vincentii, christicolis mcclesiarum noslrarum alienum fundamentum aut subrul aut neglegi, ne
gaudia vitm prwsentis el mansura prmmia wternitatis. quis successorum suoiuni boc liheralilatis succdecre-
Pauperibus ac dilioribus vel tnediocribus, qui consli- ;D tum irritum faceret, inlerdixit insolubiii anathe-
lulas Dco rerum suarum decimas sine aliguq relractq- mate, addha imperiali sanctione et aposlolicce in-
lione recldere secundum sttum cujusque posse satagunt, super excominunicationis malediclioile.
sciiicet de primitiis ovium, dc lino et lana, de vino 16. De avidilate ejtts in perquirendis reliqttiis
alque annonq, sive de quibuscumque rebus hic non Sdnctorum. Isle scriha doctus in regno eoelorum, in
prmtcxtis, his 'innoiescimus esse gaudendum, alque sancta videlieet cccclesla, similis Iiomini patiifa-
itlud sedivinw gratim muneris adepturos, quod milias proferenti de thesauro suo nova et vetera,
Paulus aposiolus spontancos bonorum ^suorum di- perpendens Deum non roultum dcleelari manu factis
tpensalores diligcndos prwdicat, dicens: « Ililarem Jiabitaculis, sel polius his quce spiritualiter gerunlur
enimdatoremdiligitDeus (HCor.iz, 7.) t Noverintque in illis; sicut ail egregius prccdicator vcritafis:
. se iii prmsehti vita pro hoc ipso benedictionemco- Scitis, fratrcs, quia tenipltim Dei eslis, el Spiritns
; \\R\M LECTIONES.
JJ0 manu 2. 33"bibliotecharii c. *" lJfi. c.
mTM.
(ilii) Notcc leinporis orones congruiiiii. .
 ?C9 VITa DEODERICI EPlSCOrl METfENSIS. 710
sanctus haoitat in vobis'; si quis autein violaverit _J\ . dignose cultu atque nonore olibi prwstanltiis vene-
•" Meltensi invchere
templum hoc, disperdet illum Dominus; templum randaj eidem sumsedi sanctm
enim Dci sanctuntest, quodestis vos (I Cor. lli, 16- studuil.
18). Quid enim decor parietum, fulgor metallorum, ' De 94S sancto Elpidio. Horum pritnum, sanclum
splendor gemmarum, mitor pretiosarum siguilicat et venerabilem Chrisii confessorem Elpidium ex Mar-
vestium nisi diversarum -ailegorica ornamenta vir- sorum provintia sumpsii, concedente Albrico ipsius
tutum. Intellegens, inquani, vir Dei, magis expe- Marsimepiscopo, ex quadam mcclesia sedi episcopati
teudani interioris hominis purilatem, quam-per- proxima; qum sedes supet lacutn Fucinum°i° sila
functoriam exterioris pulohritudinis venuslateni, quid olitn fuerit, ruinm urbis et plurimarum circa
-etiam in lioc sategit opus suum perducere ad un- mcclesiarum ac monctsteriorutn frequenlia altestaiur.
guem. Quod facile quivis vel in hoc solo animad- Httnc nobis ipse episcopus cwteriqueincolm retulerttnt
vertere poterit, si consideret, quantum ei de coadu- fuisse ex cwltt 950quorundatn servorum Dci, qtti lem-
nandis sanctorum pignoribus in isto loco sludium pore anliquiorc exparlibus Grmcim, numero septtta-
fuerit,.quorum inibi habitautes et adhene agenduro ginta, in eandem Marsorum provinliam adventanles,
accenderentur exemplis, et93S si quibus aitereren- acdirersis circumquaque locis vel civitaiibus °" vc-
tur malis vel periculis, eorurri praesentibus defensa- B nerabilium signorum lumtne refulgentes 962,ubicum-
renlur palrociniis. In hac etiam re vix quisquam que in sancta conversatione- pnis vitm advenerat, ve-
dignepossitdemirari ejus prredicabilem vifam; quia iierabili sepultttra recondili, mtilla vicinorum lontjc
cuui tantam coelilus meruerit graticc prccrogativam, laleque rcverenlia pro assidua miraculorum jocundi-
ut si qui aliquo modo offenderant majestatem irope- taie colunlur. Horum tres, quorunt Itic lercius fttit,
ratoriam, eum - solum expeterent iniervcniorem, ineodem cimiterio quiescebant, Calistralus, Euticius
eum solum qutererent mediatorem ad placandam et hic Elpidius. Porro Eulicium imperaior Otlo 85S
93sipse tamen nullam sustulerat. Et ne qua accipiendo possct adhiberi fal-
regicc censurcc indignacionem
ab eis pro hoc temporalis emolumenti expeclaret lalia, seputchro intaclo satisque mttnilo, nec a die
yicissitudinem (942). Eas solas undeunde avidissime repositionis itlla violutiouis signa monstranle, prius-
expetehat divilias, undecumquC posset sanctorum quam ab aliquo incotentittm prmsciretur, episcopo
conlraheret corpora vel reliquias; ea sola non vitu- taritum Albrico et paucis ejus clericis assislcntibus,
jaerahilis animum ejus exedebat cupiditas. Jamjam presbyternoster Teudo 9SVcutnpresbijtcro imperatoris
ergo pagina illa proferatur in mediuin, ab his qui Heriwardo archatn sancti, quodnisi altari desuper
iiuerfuerunt pleuissime digesta de traiislatione effracto nequiverant, aperiitril, ipsique per se 98!i'sa-
sanctorum s*°: cra ossa miri candoris nec ininus fragrantis 956odo-
Anno dptniniem incarnalionis 970, magno ct glo- ris, orimia numero ac quanlitate integra, cxcipiunt
riosissimo cmsare auguslo Ottpne cutri wquivoco suo scrinioque recondv.nl. Ilujus diem 16 Kul. Octobris
udmirabilis indolis adolescenle plio mque auguslo, celebrem habemus. -
simulque magnarum viriulum conjuge Adeieide °u Desanetis Eutice, Viclorino et Marone. Vcnienles
qua nihil umquam justius, munsuetius, prridenlius, proxime abhincin territorium Amiterninm (945) urbis,
nec magis pie quicquam poluil esse, Italim sceplra qum ciipsa ruinas tanitim ostendit, ab eodein Albriio
: pio justoque moderamine pacipce ac solide ttsque in episcopo de monasterio sttm dilionisReaic subjeclo
fines Calabrim gubernanlibus, domnus ct venerabilis pretiosum°i 7 mariyrem Eulicen accepit. Cujusbcuii
sanctm Meltensis 9" episcopus Deodericus ipsi ma- socii Viciorini jam anno superiore reliquias criierm-
gnific'0imperalori sangiiine ac mira dilcclionc alque'. ral, simul 958et parleni sancti Maronis pariler passi.
consanguinitale 943conjunctus, cujusqtte cdnsullu pro' Quorum et loca passionis aspeximus, el °c° aquas Co-
tniri sapieritim prmrogativa curictapatalina ageban- titas fwdo odore spirantes, in quibus verso capite su-
iurnegotia, in eadem Italica expeditione constitulus,, spensus fuerat martyi. Passionem denique corian
in gua tricnnium fere mililav.it, dum divino prwcipue' D scripla relinent sanctorum Nerei et Achillei. Iitnic
cultui ,H dedilus qumqtte ad horiorem, decorem us' ipse domnUs venerabilis ^60Deodericus ibidem assi-
seu munimentum suw sanctm scdis ccrtatim exquire- slens, ex ipsa archa marmore fortiler munita, miva
rct, atque »« efficaciter volis ejus cunctasuppeterent, cuni exullatiohe as veneratione excepit, oclavo Kdh
corporum sanctorum maximam copiam ex diversis: Octobr. Hos duos delardus 8" filius Gerurdi in
llalim locis, divina se gratia adjuvahte, collectam. vatriam asportavit.

\AR\M LECTIONES.
°2Sad
;" vocemsupplevt. p. r. c. i. mtwra 2. si° ln 5. ubt nwc liistoria f. 56-41. exstat, hancinscn-
pltonem prmferl: Invenlio
c" adelheide 8« sanctorum a dorano Deoderico jionlifice repeiTorum. Incipit: Aiino inc. dom.
5. jiieltis 5. s« familiaritale 5. . - »**cullu 5. »" dccorcmque 5. °'-e et 5. 9« sancte
sedi metensi 5. 9iB Hm inscriptiones semper desunlT,. «*»{/., 5.; sticinuni c. 95°collesio 5. 8Blc.
universis mirabiliurn s. 3. 952fulgenles 5. ssz deest 5. :m leudo c.v. infra. 9Mdeest s. 9C' 6 e.
5. 9" 3. 95S 959 960 scl flagrantis
preciosissimum simulque et 5. et ijisas a. 5. v. d. 5. adhiiardus 5.
NOTiE.
(942) Yide contra Tliietmarum III, 9. (913) Aniilcrno.
 711 SiCEISEIiTI GEMRLACENSIS 712
De sancto Fcliciano episcopo ei marlyre. Fidinius A rcpperimus cam ipsnm beaium mariyrcm t mulasse,
cr.sirutn (944) .non procitl u Spolclo Felicianus, tna- nihil plus gestorum perquirere polttimvs. Quw iamen
gno undecumque concnrsti homintim affluenle, corpore tam assidtiis se virtutnm. contmendat insignibus, •tit
sacro lucbalur ; ettm SC2 Benediclus cjus Fuliginien- viva liantm lcctione oculis objecla, gcslorum aliesia-
sis SC 2 episcopus nttitlo ctttn feltt iurcjitttsSC4, perBcr- lioite, quid fuerit in vita, non cgeat. Dics ejus 10
truttm diuconum cl Heriwardum presbgterum i No- Kal, Dccembris, eodem quoci sancli Suvini mnrlyris,
narum Octobris ex ipso intimo anlro sustollitur. celebralttr.
Passio ejus dcscripta esi. De catcna sancli Pcfri apostoli. Inter hcecBomam
De sanclo Asclepiolale marlyre. In snltu stt qni misso prauliclo diacono Rothuido, dov.o domni papaz
Collis dicilv.r, qtti Perusio adjacc.l civiiaii, ttbi htnc. Johannis, qni iercius decimv.sin eo nominc crat, par-
impcrator autumnali* cxcrcebatur renalit, inontisic- tem non modicam ccitenw beali Pelri, in busilicn qv.w
rittni ernl untiqiiissimum super fluriuin Tybcrim, qtti dicilur ud Vinculu (946J, cnndem 976portioncm exe-
ibi mediocri vado prwterfluens, sui exinde tisque cid cunle, promerv.it. Cum eo qtioque privilegium tnona-
urbcm Romumpelngiprofttnditale uugeliir. ilocpulcro sic.rii sanc.ti Vinccntii cum dalmalica ct sanduliis'''' 1
quondum opcre marmoreoquc ornuttt, ul vicleridnba- ' abbati cjusdem loci aposlolica prwroguiivn concessis
tur, exlrucium, set tv.nc velusiuic collapsum, tnartij- idem domnus pnpu direxil. Hwe omnia Adclbcrttis
ris egregii Asclepiotuli membra venerubililer huniaiu clericus cum Conone comite transtttlil.
icnebat. Cttjtts litmbnm, forti nimis saxorum ciclcrrw Qualilcr aulcm occasio tam memorabilis donatio-
congerie obclusam,dtim cum magna tundetn difficul- nis conligit, inserere lectioni non piguit. Quadam
tale Teudo S6G,Berlraus ct °0' Rolardtts el Ilcriwar- namquc die dum Ollo imperator Homre esset, acci-
dtts 968pcnelralam, tnunnore sancto corpori °cspro- dit, ul quendam coraitem ejus valde familiarem dia-
ximiore nuclassenl, inveniunt montimentumimo tisquc boliis invaderet, et ante cunctorum oculos se ipsum
97° dimissum, el per medium a capitc miserabililer,
profundum qui fenebatur, deeerperef. Quod rex
ttsquc ud pedcs qnodam limile ex ipso naturaliler snxo ulaiidivit, adniodnm maislus huic.solo remcdio in-
qunsi divistini. Qttod iotnen dilicjeniius inspcclutn, cubuil, quatinus dorano Johanni papre eo fempore
unum conlinuuinque conslabat. Beuti vero corporis apostolatu insignilo ducerelur , nam ttinc forte. im-
medium hinc, tncdium illinc, tncmbris allrinsecus perator civili cura paulisper remofior tenebatur.
unttm conira ctlterum opposilis, exceplo cctpitesolo, Faclum est aulem, ul prresens adfuil demoniaeus,
971parlem jacebat ditige.nlis- Romani clerici, sicut semper mos illis esl siinplices
quod in iinam inlegrum
sime collocalum. Hoc wdilttus el retiqui dixerunt, P quosquc deludere de requisitione calenac, qimndani
inditio voluissc anliquittitcm °7-signare, quod et ipsi ferii catentc partem offerunl furenti circumligan-
vere asseverabant, eundem marlyrem crudeli genere dam. Non minus prohibenle apostolico,neluderetur
vussionis ntedio corpore vivutn cxscclum, eiqueatle- domnus imperator, prccbent aliam _ donec tercia
stanclm 873ita in tnonumenlo dividuo posjlum. Hunc illusione domrois papa molus animo, veram sancli
pariter digno, ul_ par fueral, honorc sublutttm , 7 Petri jussit deferri calhenam, Ad hoc autem specla-
Iduum °r* Qctobris vencrubilis pontifex suscepil. ctiluni a rege missi, inler cceterps venerabiles viros
Diem nutalis cjus 9™ab incolis 9 Kal, Novembrisdi- Mettensis prresul Dcodericus e( prredictus Rothardus
dicimus. Nam gesla ejus tninime ab episcopo dc eraiif prcesenics, exilum rei prrestolanles. Qus ubi
Sisn (945), ad qitemlocus perlincbal, quivimtts cxlor- conligit colliim demoiiiaci, moxiiivasor spumans ct
qttere. multum claroans .abcessil. Quod ut vidit doinnus
Dc sancla Serena et Gregorio Spoletino. Scinctis- Deodericus Mettensis, arripuit caihenam, inanuquo
simu virgo Sercnn apv.d Spoletum in tnonasterio sun- involvif, dicens, nullo modo nisi inaroi abscisa di-
cii Suvini marlyris forismuros ttrbis, ttbi ct' ptttribti.s miiteiidam. Huic litigio accurrit domiius impcrator,
miraculis chqruscabat, quieveral ; ad qunm penecot- et quis tanlus lumulus essct iiihianler investigare
tidie macjnus popttlontm vcniebal concurstts, ita ttt y. ccepii. Cui cum iiidicafum esset, ei prioribus verbis
noctes quoqucpcrviyites Ittrbw ettnt luperniscwlerisque episcojnis responderet, conversus rex ctiaro ipso
donariis ibi pcragcrcnt. lianc qttoquc cum iniegris coepit petifor existere, c.t ut id fieret vc-hcincnter
iolo corpore ossibus, misso illuc Rolhardo diacono cxposcerc. Quod el .papa libentissime annuit, licel
cuni aliis sibi pdelibus viris, venerubilis poniifcx esi pliuiinus o;-do cecclesircRoroance graviler rcl;:ctave--
aclcptus. Reliquins quoquc benli mnrlyris Grujorii ril, ct serra deportala custosabscidil, Quaro parlein,
Spolclini ibidcm oblinuit. Cttjus pnssio scripia csl. intervenienle causa alius "6 negotii, papce, quoniam
Beatw Serenm, prwter quod in vassione sancli Sttvini carissimus amorerat inter utrosque rccoromcndavit.
VABI<ELECTIONES.
[D! eirai c 9C 3 fulinicnsis 5. 9Clsciticci. i. esl et pcr. ec£sancfo 1. S66theudo 5, °" deesto. 96Sc!
II. desunt 5. SC 9 corpore c. s7° proftindum corr. jirofundo 5. ST 1 in.tegram 5. 97!antiquilate c. "s
alteslanle c. °v' Kalend 5. 975mnnu 2. "'cadcni c. 977scandaliis 5. 978itn L. aliis c,
•NOT/E.
(944) Foligno (940) S. Pielro in vmcoli,
(945', Atsisi?
715 YITA DEODERICI EPISCOPI METTENSIS. 714
Sci postea misso Rothardo diacono, eam ab reccle- A De sanctis Proio et Jacinto. in Sabinis regione noit
sia quce dicilur ad Vineula, ubi boc faclnin fueral, procul nb tirbc Roma miliario fere qitadrngesimo nr
domnopapa concedenie, asportavii. Prreterea infir- sctncii martyres Prolus ct Jacinttts erant rccondili
manlibus salubris jrroveiiit, si quis cum lide apud aliquanto neglcgcntiori citstodiu. Hos abbas quidam
Sanclum Viiicenlium, ubi reposita veneratur a po- de monaslcrio sunctw Marim quod dicitur Far-
pulis, eam fangere merueril. fara (950), vencrnbiti pontifici nostro, dum de cattstt
De sancto Vincentio levita. ilcainm muriyrem C7B sita eum upitd imperalorcm sibi fieri intercessorem
ellevitnm Vincentiumincivilnteqiiudnm nnliquissimu, rogaret, qiiict nutlo tanlvui munere ev.m cocjnoverttl
qitcccidsotum usqtiejam longotempore dirula fuerai, deteciari, partem primo oblulil: set posted mira in-
Corduno nomine (917), quw ab Arethio S8° duodccim slantia donmi prwsulis, quicqttid inde rcpcrire potuil,
tnitibus distal, cx monaslerio proximo salis pttlcliro adjecit; ipse cum suis monachis daus super sunctti
omniti, quod multa ilidem frcquentici vcnerabutur, evangelin sacramenium, vere ea ossa siincloruin Proti
Berlraus diaconv.s, comilante sectim qitodnm clerico et Jacinii existere. Hoc post nciiatc Uomini, dttm
episcopi Arietini, cui °81nomen Crisulfus, indiceloci, Roma reverleremur, in vicinio lloriw civitatis (951)
ciim magnnlicet clifpcullnlc, vilw quoque non minimo esl acium.
pcriculo, trnnstulil !'6-. llunc cx Hispnniu in Itn- 15 De sanctis Digna el Emerita r'6s.Sel Romw nobis
liiiin 983dcporlctium firmiler asscruerunl. Ciijus mo- tunc constiitttis , mttnere domni pnpw Johunnis
dum Irnnslulionis poslea, domno prwsule Benevenlum picjnera saticturum Dignw et Emerilw, quarum cor-
vcnienie, dttm nitrui imperatoriw a Grwcia venicnii pora in poriicu wcclesiwbcati Murcelli mariyris siinl
obviain ntissus cssel, plenius cognovimus. Juxta Ca- rccoiidiiu, quw cst anie sanclos apostolos, sithul el
punin siquidcm monnslerium jnm pene dirutum no- alius sigiltaliin-R° repositus, cum propriis annolatio-
mine stincti Vincenlii (948) rcperimus, quod grandi nibus, diversorum sanctorum rcliquias accepil; iu
et miro opere quondam a fratribus tribus nobilibus qitibus el sandntium 9S0 suncti Slephuni. Hcec omnia
coiislrv.citim, velerani P8'*qui ibi lunc pattci viscbun- per Willurdum monachtim Muuri monasierii .(952)
tur tnonnchi dixcrunt, ct corptts suncli Vincenlii niissa suni.
postea a diiobus monachis ex Hispania ibi clam cle- De sanctd Vincentio episcopo. Altcrum suncluiK
portcitum, alque deinceps miiltis temporibus mcixinin Vinccnlittm episcopitm cx monaslerio qitodam in co-
veneratione habiiuin, clonec a pugunis codem tnonu- tnitalu Urbini aRuvenna mitiario fere.qitinquagcsimo.
stcrio vnslnlo, corpus sunclum indc sublnlum et ud juxta Pclram pertusam (955), ab abbate rebus ne->
prwdictam Cordunensem civilatem csse trunslaltim. cessuriis nimis atlrilo,.quia aiiud quod darct pro
Tunc eliam episcopus Arietliinus 96° non modi- rclevalione 9S1 loci non habuerut, pnrtem primo offe-
cam poriionem sangitinis bealissimi prolhomaiitjris rente, scl Bertruo illuc ntisso, multctque arte S9J
Stcphuni in vusc cristatlino optime auro gemmisqtte strenue ugenie percepit. Httjus pussioncm descripsi-
coinposilo, el tle sanguine Innoccnium in nlin pixide, tnus. Ilic per Iinmonem comitem missus esl.
.et de capitlis sancli Pelri, breviculis per singuta ctp- De sanctis Leonlio et Carpoforo. Civiias Vincen-
posilis, qttamvi.sinvittts ct siimmo in discrimine aptid iiu esl non s-stonge a Venetia, ad qitam olim Lan-
imperalorem sui snuritmque rerum posilus, dedil; cl gobardi, dum Italiam invaderenl, primum tirbittm
quin rcdemplionis sttw facullas eum anguslubul, pre- venisse dicuntur. In cn mnrttjr Leonlitts monuslerio
cnlorem suiim 9SCnoslrum venercibilemprwsv.lemper celebri vencmbutur. Ilujus episcopus loci reliquias
noc et per corpus sancli Vinccntii paravit, ntque sic uoslro revercntissimo prwsuli, si pro cuttsu stta im-
in graltutn imperatoris, eo inlervcniciite, vix rediil. peratoriam intcrpellussel tnajeslalem , rcpromisit.
De hoc ipso beaio martyre plttres Ilalorum cpiscopi Mox misso. illuc Rotltardo diacono, cttin cpiscopus
• niinium se
jctm anle swpe lemplaverunl ttl id adquirere possent fecissel difficilem in dando, prceler qv.od
in qttibus Ambrosius Bergamensis, pro eo qttodsedes dumluxut promiscrul, tandem eontintta 98icxigenlis
cpiscopaius sui in honore sancti Vincenlii esset, et D viclusinsttiniiu,prwterputtca sibipigneraretentn, reli-
ante breve teinpus, cuin quibtis potueral, diem quod qtium corporis tolum largilus cst. Itunc et °°s bealum
eum exceplurus essel staluerul. Sel Dontino ordi- Carpoforum Romw pussos, ctbcademcivilalevon longa
ncinle, ul in crastinum illc condixerat, nocle prwce- ante lempora iranslatos, incolw asscverabant; ttbi
clenli a noslris prwoccupulun. est. lloc clerici dc cl nobile quondam tnonasterium sancti Feiicts viseba-
monte Bomurici (949) tulerunt. tur, ttbi et primo recondili terebanlttr. Sel eo ab
VkmM LECTIONES.
979m. niagnum el I. 5. °u areiio 5. S81ei5. S8Ssuslulil 5. SS3 italia c. 9Siveteraiini 5. s65 are-
iiiius 5. elsupru. sscsui 5. •" XL""-0 c. 5. 9SSEmerenlia? s69singillatim 5. 9S0 scandolium 5. 9£1 ita
°" ita 5. arce e. SS3 ne c.
scribo; revelationc c. 5. 9siconligua c. °°-silct 5. deesl c.
KOTM.
(947) Corlona. (951) Orta.
(918) Ad Yulturnum. (952) Maurmunsler in Alsatia.
(949) Remiremoiil. (955) Ad Metaurum flumen, a meridie Urbini.
(950) Farfa.
PATROL.CI.X. 23
7i5 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 7ifi
Uncjris, qtii pene locontm ipsorum vicini sunt, cxuslo A et Terentii reliquias cum Yincentio martyreellevita,
alqite assidua incursione corv.m rcparalionem prohi- Feliciano, Euticc, Eljndio, Asclepiolatc et calhena
bcnle, ad sedem episcopalcm infra vrbent svb allart sancti Peiri, 18 Jia). Maii nobis ctheo r.iissas, ipsa
depositisunl ''*. Unde el prmfalitsRoihardiisdiaconiv, rei indical verilas. llorum el passiones descripsif ei
sanclum qitidem Lconlium lotum, sancli vcro Carpo- diem passionis vel depositionis annolavil; Forlu-
fori reliqttias non modicas ab ipso quo claudebantm nati scilicct 5 Kal. Julii, Miniatis, 8 Kal. Novein-
sumpsil, altari effruclo, sepulcltro. Passionem corun hris, illorum vero o Kalendas Oclobris. Pignera
iucendio deperisse ciixentnt. Natalis corttm 15 KaL quoque Quintiani presbyieri el mariyris de Al-
Aucjusli cclebratur. Tev.dodelulit cos. Iro (951) Campanire civilate, et Florentii marlyris
De saiicta Lucia virgine et marlyre. Magna e\ de Tilc caslro (955) scdulus sanclornm amalor
universulis wcclesiw celebrilnle memorabilis virgo e\ Iransitilil, gesta tamen passionis non allulil, diem
mariyrLucia Syrncusunu, quo ordineud noslrircligio- tantuni passionis retulil; Quintiani 5 Nonas Julii,
sissimi"' 7prwsttlis avidissimam dcvolionenipervcneril, alterius 6 Kal. Novemliris.
Wigerictts prcsbylcr nosler, ittnc cantoris nunc cusio- 17. De luudc ttrbis loos Meilensis. Gratias tibi
dis beati Slephaiti officium gercns, qui ea sacruossa sancta et individua Trinitas, quce inrestimabiles pie-
manibtis ab ipsn, qiia non lcti tnttnimine urtabatur, latis tureuljique terrarum difluiidensdivjtias, incora-
cxiulil urna, qv.ein salis iutw fidei constat, quibit parabiles huic urbi copiosissimc prceparasii deliiias.
cxponerc. Ea in Corfinio S9S,qum velus olim civitcts Singulce eivitalesgaiidenl singulariler de collatissibi
fuerai, nunc iota diruta, qttiescebat. Ad quem toctitn divinitus salutis succ provisorihus, el quorum glo -
cam dc Sicitia fttisse Irnnsluiam a Faroctldo quo- riosis se memiiieruiit illustratos confessionibus,
dnm, dttce Spolelino, vcre nobis nsserttim cst. Iianc eorum piis se credunl adjuvandos inlercessionibus.
psam Syracusanam esse, de quu responsoria et anti- Aliquas eiiam martyrum gloriosa vicloria cxornat,
phonw gencruliicr cum missa ttbique cunitnltir, set vox sanguinis eorum ibi pro testimonio verilalis
ipse °°l episcopus loci manu sua sanclo evangetioap- eifusi adhuc dc terra ctd Deura clamal, vindictam
positct confirmnvil. exposlulal, etdivini responsi promissione suspcnsi,
De cralicula sancli Laurentih Cum jum Romo, fratrum suorum imj)leri nuiiierum expcclaf. Excepit
regiis nubciis 100°ibi ingenti gloriu pcrnciis rcditum et hrcc civilas missos ad se prophclas, sapienlcs et
in palrium disponeremus, tillimo bcneficio eoque pln- scribas, el cito cognoscens lempus sucevisitalionis,
ribus copiosiore venerabilcm prwsulem domittts papa et avide amplexa ltimen novi splendoris, depulil a
dc quatuor portionibtis craticulw sancti Lnttrcntii lo- (-, se tenebras invcleratierroris; ct cum nullus justus
cupictissime cumttlavit, Eas Wigericus cum Joltunne sauguis super eam venturus sit, quippe quccnullius
monaclw ab ipsa sacru crctteexlitdcruni. Hcecvero sanguini aliquando se vel filios suos devoverit : glo-
fuerunt cupita virgarum, qttceper transversum jacue- riosos tamen martyres prresentes habet, quibus se
ranl costis exterioribus infixa, Nam virgw omnes, Y"elfilios suos commendel. Cum uullius, inquam,
quw sex in ea ftternnl, jaminde.a diversis apostolicis sanguis a generatione ista requiratur, sanclorum.
a vclusto lempore qiiibttsque regibus erant dortocol- martyrum corpora vel reliquias sc reverenler ser-
lalw, e locl quibtts una, qttw udhuc aniepuucos annos vare gloriatur. Idcirco sanclam Mellenscm ccccle-
supercral, tnagno imperalori Oltoni ab Oclctviuno siam dixerim vere felicem, qure soriila a Deo fidei
concessa esi. Hw dum extundercniur 1002,costas arrabonem, gaudel sibi per fideles dispensalores
proprius, intrinsecus capita, quce infra fortilcr lene- centuplicari sjiirilualis dolis sure quantilalem.
bantur, remanseranl. Quw tamen, ferro apposito Proinde lretare fausia Mediomatricorum civilas!
manu percttsso, licel laborioso conamine, sitnt di- Eliam alque eliam mediiare, quid iali viro, Deode-
scussa. ricumdico, debeas, cujus pio sludio lot sanclorum,
Hanc quidem de translalione sanctorura a roajo- prreter indigenarnm patrocinia, suscepisti reliquias,
ribus accepiraus relationem. Cur vero sancli For- D et prceter nalivre ubeiTalis, qua singularitcr affiuis,
tunati Tuderfrore urbis episcopi, de quo Gregorius copias; ab eo augmentafa, capul extulisti interurbes
in dialogo suo memorabilcm iudidil iiarralionem, alias. Ipsa quoque nominis tui , id est Mediomatri-
necnon et Minialis marlyris, nullam fecerunt men- cis, elliimologia noii dissidet a lucefelicilalis gralia.
lionem, noii parvam animis noslris ingcrunt com- Sicul enim malrix puerum amjilectilur et fovetin
motionem. Et horum quijjpe corpora ab Iiaiia ad nos malris utero, sic tu sita in medilullio, circumposi-
ab eo translata, Jide vera credimus. Miniatem tas regiones suslentans, mercimonio nalivo vel ad-
vero cum Proto ef Jacinto el Vincentio episcopo ad vecto 1004,eas quodammodo foves sinu materno.
nos delatum, G Nonas Julii Iegiir.us. Fidenlii eliam Porro quod Metlis vocaris, vulgo ferlur te domina-
VkVAMLECTIONES.
°°e deesto. ^7 reliogiossimi c. -°Bconfinio 5. 99sipseque 5. 100°manu 2. 1001ita 5. est c. 1005ex-
tuderenlur 5. 1003UBIS c. 10" advectio c.
• NOT.£.
(954) Ahtiri. (955) Thiel ad Mosam.
 TS7 VITA DEODERICI EPISCOPI METTENSIS. 718
tam a Romanorum duce Melio Suffeclo. Unde qui- A Juxta iialuram metata suam posituiam,
dam (956) ait : ' Pulcra placet visu, naturse pulchrior usu.
Alter atin sceplris auslrum Sigiberlus ageoat, Colle sedens modico, gcmino munita fluento;
Suffectus dederat nomen cui Metius urbe. Flumina dant murmur, dant propugiiacula robur.
Tradunt alii hoc disticon repertum in effossis lerra Quatuor, ecce, plagas per quatuor aspice portas;
lapidibus sic insculptum : Scilicet aiiatolem, disin, mesenbrian, arclon
Tempore quo Cwsar sua Gallis iniulit arma, Qui videt secclesias, cociestes ccstimat aulas.
Tunc Mediomalricam supcravit Melius ttrbem, Cum pelo primatem Stejihani prothomartjTis sedem,
Nec sine quodam prcesagio tibi accidisse credas, El video cleruin, videor mihi scandere coelum,
quod prceterhrec usitata vocabula leDividununvtradit Coeleslesque choros modulari dulciter ymnos.
yocitalam antiquilas. Gallica enim lingua montem Et tihi, Salvator, nova moenia surgere grator
vocari dunum, studiosis non esl incogiiitum. Qui- Quaepatricc columen, vitcc speclabile cuhuen,
dam de neutericis interpretatus, cur Dedua urbs Struxil Adelbero pius, omne suo decus revo.
vocelur Auguslidunum, inter etelera sic ait: Yirginis agnus, ovis, et sponsus virginitaiis,
- Celtica Roma dehinc voluit cepitqne vocdri, Yirgineos thalamos in trino nomine trinos
. Augusiidunum demum conccpta vocari, B Collocat in mediis hujus sibi moenihus urbis.
Augitstimontemqttod iransfen Celtica lincjua. Mater virgo Dei fit sedula pronuba nati,
Sicul ergo Aiiguslidunum Augusli-inons, sicut Virh- Claviger refheretis fil el ipse Dei paranimphus,
dunum Yirorum-dunum iiominatum est, ita Divi- Yirgineo sponsi thalamo dignata superni
dunum quasi Divoium-dunum vocabulum aucupala Virgo'GIodesindis canit epilhalaniia regis,
es; non solum propier emerilam incolarum gra- Agna miiians (959) agnas ad ovile salulis agendas,
tiam, quos hoc nomiiie di.gnabal.ur gentilium sii- Urhis prccterea inagnccponioeria longa
persticio, set etiam quia, ut diximus, tot sanctorum Tutalur Fclix, aclis cl liomine felix,
hospes futura quodam prsesagiebaris oraculo. Nec Cum Cleinenle pio, Mettensi prccsule jirimo.
abhorret a reetiludine fidei, divorum nomine sanclos Cum quihus aline vices parliris Symjihorianc.
sigiiari, cuin multa scriptura et imprimis Deiis Jobanncs alis sublalus virginilalis,
deoruro in evangelio prolestefur, eos ad quos sermo Arnulfum grcmio saiiclum complexus amico,
Dei faclus esl Deos vocari. Inter cos inedius stal clarus ah urhe videri,
- Nos controversiam de nomine aliis relinquamus ; Aique volans allo posl se irahil agmen ab imo,
verum quia ssepe medium urbis iterierimus, ingrati lnsula, Vincenli, libi cessil munere Chrisli;
G
esse poterimus, si eam insalutatam relinquimus, Eiiiiuet alla libi doirois hic sludio Deoderici. •
ideoque parumper in ejus libeat immorari laudihus. Set nec Marlini cuslodia defuit urhi
Prcecluis urhs salve, tellus prcenohihs ave, Longius astanlis, sct de prope ciincia tucnlis.
Urbs populosa nimis, lellus prcefertilis agris. Dedecet hicbreviter le dicere, Gorzia niater.
Mel etlac nianans, cum vino panis liabundans, Miror aqure ductus sex liiilibus isse 1<H,S per arcus;
Mercibus exundans, auro gemmisque redundans', Invisil nialrcm ciiin lilia Gor?.ia Mettiin;
Cedil Pactolus fulvus, prcedulcis Ilymeius, Non alti niontes, uon imce denique valles.
Et Latialis iiumus,Triquetra, vel Affrica (957) tellus. liitercurreiiiis non imjietus ipsc Mosellre
Si circumspiciam, nil non laudabile cernam. Praqjedicre viam ; quid vidi operosius umquara?
Laudo minas muri quadris exccdificati, Ars mittebal aquas, quasiu natura negabas,
Non facilis solvi, non expugnalrilis hosti. Donec sola vias rupil longceva vcluslas.
NamcliVus muruni, lutantur flumina clivum. Laudcni stiTicturcerelincnlhodieqiie ruince.
Tuluin sic exfra, inunit vis aggeris intra ; Pluiima jircctcreo; quce sunt longinqua, reliuquo.
Qua natura labat, vires nianus arsque ininistrat. Quis describat aquas ? quis fontcs, quisve salinas ?
Num sileam Saliain ? Moneor memorare Moscllam •
Mensurans latum, stupeas succ.rescere longum. I)
Suspiciens turres, Babylonis suspicor arces. Fontihus a variis regionibus atque remotis
Has aries, testudo, falarica (958), vinca, falces Longos per tractus tibi currunl cdere fi'uctus,
Numquam vel frustra qualiciil, nec cdel mala Ainplevrcque tuos alterno littoremuros,
[flamma. Et landem iu«ctis miscentes oscula labris,
Cumque domos cerno, Romana palalia credo. Dant decus et fructum, prccstant munimen ct usum.
Cumque peio leatrum, puto Dedaleum laberintbum. Usus alit ventrem, species mcntcm, sonus aurem.
Sique situs formam spectes, quidpulchrius usquam? Qucenam lam suavem modulentur hydraulia vocem?

VARLE LECTIONES.
100Bgggg J _
NOT.E. .
ii
(956) Fortasse ipseSigebertus. (an in Vitametrica (958) Arcus grandis.
SigehertiHI?) '959 Minare est ducere Gallice mener
(957) Italia, Sicilia, Africa.
719 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 720
Circumier visum, quantum concedit orizon; A tatis; Everarduseralnomen illi; qucinipso paterrio
Nil noii jocundum, nil aspicies nisi gratum. affectu educandum ab ipsis susceperat cunabulis,
Quis quit mirari montera, qui pluribus urln ad prbpagandam spem suse poslerilalis, ad dilatan-
Iinminel? Est oculis gralissimus, ubere pinguis; dam gloriam succ nobilitalis. Heu incerta spes fu-
Hunc natura suo laclavit ab uberepleno. tiirorum! Ileu male lida sors rerum humanarum!
Montibus esl raris nalurrc gralia talis. Vix de infantia in pueriliam repserai, vix avitam
Assurgunt omnes acclivi vertiee montes. honrc iiidolis gratiam osteiilare incipiebal, vix quan-
Vite vides colles redimitos, mergile valles. tiiin iiislar in illo futurum esse apparebat, et ecce
Prata virent, silvcc frondescunt, fluctuat ager (960). ceu jirlmo vcre tenclius flosculus subito vcuti cur-
Pascua si quceres, campos spatiare per omnes, bine dilapsus, sic iste, o dolor! immaiura morte
Quamvarie reeinunt volucres, examina liidunt; miindo prcereptus, rion mediocrem luctum infudit
Cceli temperiem rarus sentit melioreni. omnibns. Cui patruus, adraiserisolatialtictus, cxe-
Quemnon tanlarum delcciet graiia rertim? quias non tam funebres quam celebres edidit, et
Ipsos ruricolas pascit tam grata yoluptas, corpus ctim bonore decenti ad monasterium sancli
Dumque lides ruris votis respondel avaris, Vincenlii dcferri fecil,< et anle altare Chrisli virgi-
o
Exosi requiem solantur amore laborem. j, nis Lucise lumulavil. Utcjuepro iirooceiiiis vitrepu-
YTles iste putat, alter fodil, ille maritat, ritate perciperet aurea prsemia perhennitatis, con-
Umbrat et hic fontes, hic conserit arbore montes. iTfillt eidem loco pro saluie animse ejus caiicem
Deviat liic rivos, Iiic dital semine campos; aureuni maximi ponderis el lnirifici operis, suam
Hamispiseor ego, tu vlmme, relibus ille. ipsiusque iiieroojiani in codem opere bis iniexens
Quisnam lantaium repl.icet spectacula rerum? lilterulis : Dcodericus htijus divm.wdis construcior uc
Esset ad hsec mutus et Hohierus, et alterllome- curator ,M?, Everardi, ci.lajuxta cari, pro anima. Et
: [rus (961). Cujus nomen in albo vitce credehat aiireis inscr-
Muftaa sunt urbes fortunse munere dites, trim J00Sliteris, htijus lumulo epitaphium superad-
Te pleno cornu natiirce copia ditat. didit, aureis in bunc moclum cxaratmti tilulis •:
Prseter fortunse merces, quas prccslat abunde, Anno dominicw incarnaiionis 978 Deodericus hu-
Urbes vicinse tibi ceduntmalris Jionore, milis prwsul J009, ab ipsis parietinis hujus loci con-
Yrangiones, Leuci, Yirdutium, Leggia (962), Reitii, structor, pio studio Everardum fratruetem sibi, quoad
Treveris et mater assurgere gaudet araanter; viiiere datum cs< unicum amorem, orlhodoxis recjii-
Te salvet seiriper regnans super omnia semper. Q que sanguinis parentibuS claruni, ipsosque egregia
18. Dc dcdicalione duurum ararum. Ferrente igi- indole pueriiis graliw repromittcntem, uc semet geiili
tus' sludio C03j)tcefabriccc et a longo poslliminio patriwqtte sum iri spem maximam ab ipsis cunis duki
sanctse memorire prsesule, Christo propitio, reduce, affeciu educatnm, inmalura falce mortis vixduni de-
arse duce in eadem secclesia sibi conliguse dedieatse cenncm abscisum, luctu plebis patrumque inmodico
101° & Noiu
surit, prses.entibus et cooperautibus reYerentissimis carum pignus silici sub humuna sorte
Wigfrido Virdtinensi, Gerhardo Tullerisi pontifici- Septembris mandavit.
bus anno 972; hcec quidem in magna; et toti 10M ITEMEPlTAPIIlntl.
orhi vulgatce niartjTris sanctaj Lucicc Syracusanse, Non esl dampnosa nwrs justi, sel preciosaf
illa autem in sanctorum seque mutido pervagatorum Anle Dei faciem semper habendo dicnu
Proti et Jacinli martyrum prsesenlia et lionbre. Quo- Ipse dies.plenus, lucenii soie serenus,
rum corpora sacrosancta vera^ ulut fides Christi est, Esl sine nocte dies et sine fine quies
et non alia, ope ipsorum augustorum et do.mnitunc - Hac requie Iwlns, iucisque levamihe frelus,
temparis papcc Joliannis aucioritate in ipsis parti- Evrardusmaneat,eernere quovaliat
bus Italise adeptiis, cum aliis pluribus sanctorum Regem regnanlem, regnantum regna regentem^
martyrum eorporibushuc felici omine Domino trans- D Chrisium, qucnicoiuil, vivere dum poluit.
tulit auspicante. Et sunl ipsse (965) dedicationis Is puer insighis viventem flore decennis,
kalendse 8 Iduiim Augusli, arino pbntillcatus ejus Ornans mundicia qnwqne stti studia,
nono. TransiitemnndqScplembrissolesecunde.
19. DemorteEverardi fratruelissui. Setquiavana Lector dic landem : Pace quiescat! amen.
rerum niulatio non patitur esse diulinam lceticiam ITEMEPITAPHU'« EJUSDEM C0JIITISEYERAr.ljI.
umhratilis prosperilatis, ei tam dedolenti nonmulio Clauditttr hac iumba pridem sine felle columba,
post renoYalum est vulniis acerhi doloris. Erat tnfans Evrardus, nobilis alque pius,
nempe ei fratruelis, dulcedo sui aiiimi et imago pie- Sanguine magnifiei gencrosus Deoderici
YARI^ELECTIONES.
1006loto c: 10l>
7 codex non Itic sedpost construclor distinguit. 1008L1. h. t. e. s. a. mahu 52.addita.
1009p. pio ab c. I01°ita L. sorlo c
- WTM.
(960) Spicis vento agitatis. LEIB- (962) Luftich.
(931) Virgilius. - (905) Id esl solemnesdieS-. LEIB.
 721 YITA DEODERICIEPISCOPI METTENSIS. "722
Prwsttlis, ex cujus frctire luil genilus. A moriw genitoris noslri, Ottonis videlicet augustissimi
Crastina Scplembris lux his fvit ttllima tnembris. impcratoris , primum wdificare cwpit, ct mercalum ,
Christc 1011tuam requiem da sibi tequediem! qitcm nostro licilu in loco qui Spinal dicitur priinus
20. Beitcrala imnnntitalswcclesiwsancii Vincentii. clevavil, imperiaii nostrw prwceplionis donulione et
Olio imperalor sedatis cunctis rootibus per Galliam, potentin confirmarcmv.s,cl ut familiis ecclesicesancli
italiam versus arripuii viam (ctn, 980), Nec aberai Steplmni prothomartijris Christi, cv.i ipsc prwsidet,
a latere ipsius conscitis omnium consiliorum et tegem a prwdecessoribttsnostris, regibus scilicel el
parliceps omnium negofiorura, ejriscoporum lionor, imperatoribus , illis concessam, cf.tctoritale nostrm
Deodericus episcopus, quem ufriusque dignilatis re- donationis novxler cis conccdercmus alqtte confotiu-
verenlia majorem aut cequalem reddebat omnibus. remus. Ciijus pelicioncm pro divino umore bcnigne
Sel nulla (crrarum longinquilas eum tam longe di- suscipientes, prwfuiv.m nwnnsteriiim in lionorcsaneli
sparahat, nulla. viarum prolixiias adeo gravabat, Vinceniii martyris consecralum sub noslrw luilioitis
uulla occu])alioniim mullijdicifas eum in tanlum cmuniiatcm suscepimus , ct omnia illuc nb eo vcl ub
angebai, quin jugiler bcne et honesle consummando ittis tradita, cl ctclhucub aliquibus Iradencla , rcgia
coenobio sancli Yincenlii aniroum suum praesenla- et imperiali mv.nificentia ac magnificenlia confirma-
ret, et ut nulla alia cui'a acrior bac ijisum sollicita- mus; et mercaius in prwdicto toco elevalus ttt dcin-
ret. Quapropter ei ad bonuro semper inlenia non ceps absque hominum omnium conlroversia finniter
sufliciebat, quod locum illum et omnia illi delegata stel atqtte muneut, imperiati polestate prwcipimus ;
auctoritate et benedicliorie Johannis jiapce olim fir- familiarumque prmfatm wcclesiw lccjcm, qtium prcc-
miter et legalitei munierat, set adlmc obviam ire scripitts Deodericus episcopus eis concedendama no-
injusticire pravorum, bona aliorum perperam usur- bis petivit, imperinli dono el muniminc illis clehinc
jjantium, omnimodis insislebat. Ende niodo addu- tencndam conccdintus atque conforlamus 10,\ Et ttt
ctus ioci et leinporis oportunifale (an. 981), illud hwc nostrw donationis concessiopcr fvltira lemportim
ipsum privilegium olim scriplum ei sigualum a papa curriculu a cunctis fidelibiis/jniiioi' 1015hcibcuttir, hoc,
Johanne onerce pretium duxii ileranduro, Benedicti nostrw celsiludinis prcecepiumincleconscriptum sigilli
co tempore aposlolica.s vices agcnlis auciorilate noslri imprcssioncsignare jussimus, manuquepropria
scriptum per manum Bonigonis nolarii alqne re- corroboruvimtts.
gionarii sanctcc Romance cccclcsire, in mcnse Aprili Signum domni Oilonis inviclissimi imperatoris au-
indiclione octnva (964). gusti. (L. M.) Hildiboldus episcopus cancellarius vice
21. De roborotu immvnitalc actorum cjtts. Ila Do- n Willigisi arcliicapcllani recognovi. Dcilct 12 Knlend.
niini servus fidelis ct prudens anle ct refro oeula- ° Jttlii, nnno dominicm incurnulionis 985, indiclione.
tus , ne aliquo tempore fascinatio nugacilaiis obscu- il , anno rcgni invictissimi Ollonis 25 10lc imperii
rarc-t bona illius , prassago fulurorum spinlu du.ce- auteni 15. Aclum Manlttm feliciler amen.
balur, ui quamdiu vila ct oportunitas patiebatur, 22. De bona cottsunimitlione operum domini Dee-
apostolico et imperiali suffragio domesficos iidei iu- derici, el obilu cjus. Vir itaqiie Doniini Deodericus,
larelur, ad quos maxime bonum pro remedio aninicc bonorum operum sttidiis adjirime inlenlus et de la-
_3ureoperabatur. Nec solam quccsivil immunitalc-m lenlo sibi credito jiervigili cura sollicilus , corani
hujus loci, set el alia acta sua volens in perpctimni Domino suo mulliplicala piclalis opera reporlare
rata fieri, non dislulil ea legali scriplo confirmare, siudebat, el familicesibi commissce cybum saluta-
edicioimperiali corrohoi'are ei anuli ejusinrpressioiie rcni, utfidelis servus, suppcditarc procurabat.
consignare. Non pigea! igitur ipsam hinc inserere Prrcsul enim faclus conplevil prccsulis aclus,
cartam, operum ponlificis liostri et verboruni noslro- Profuil ac ovibus , prcefuit ipsc quibus.
rum festem idoneam. Diligebat namque cos, quos in cecclcsiaslicis aclio-
Decretum Ottonis secundi 1012.In nomine sanctm nibus fervenles esse cernebat, et ut studium perse-
cl individuw Trinitalis Otto divina fnvcnte ctcmenlia jj verandi non poslponerent, fructificanti doctrina
imperalor augitstus. Omnium fidclium noslrorum, aminonebat. Neglegenliores autem, quiminus quain
prwscntium scilicel atqve fulurorum , pateul indtt- debebant evangelicrc actioni inhccrebanl, juxla jirce-
slriw, quomodo fidelis noster Dcodericus Meltensis ceptiim docloris gentium arguebat, obsecrabal,
wcclcsiw vcncrabilis episcopus a nostra celsitudine incrcpabat, ac ne morsibus invisiJiilium luporum
supplicitcr pc.tiit , til monqstcrium sancli Vinccnlii lrederentur, muro spiiilalis defensionis munire non
foras tnuros ciritutis suw, Melis voculce1013,conslru- desislcbat. In Iioc vero perfcclio acluum ejus lau-
cltim , cjuodipse cian licentia ct consensu beutw tne- daliilis exlitit, quia , quod sagacilatc ct afDuentia

YARI/E LECTIONES.
1011Ciisle c. 1012SECRETI1. lon vocala c. 101i/i.c et
'"" 10,° supra confirmamus ct coiifirmaremiis intcl-
ligendum esl firinio c. inlelliciendum XXIII. imperii XVI. scd reliqua hujus lemporis diplo-
tnulu eodem vilio laborant.
NOT./E. ,
(96-i) Anno 981 iudiclio nona currcbat. at a, 981 fuiss-:. miperatons iunc slatio Romce indicaf.
 725 SIGEBERTI GEMBLACENSIS VU
doctrinse edocuil, exemjriis et lioncslaie morum de- A bium, scilicet ad praaclarum devolionis succ testi-
monstravit. Egenlibus et orphanis misericordice vi- monium , sepultus est ibi cum honore , qualis de-
scera aperuit, tribulatis consolationis dulcedinem cebat tanti nominisponificem. Opus autem ipsum
exibuit, hospitibus pice humanitalis beneficia non Imperfectum reliquit, sumptus tameh et impensas
denegaYit. Numquam eum ab jure ad injusticiam ad ejus consummationem sufflcienter delegare non
quisquam detraxit; set provincialium suhstanlias praelermisit. Transiit autem anno Dominl 985 (966),
aliquando privalis rapinis , aliquando puhlicis vec- indictione 11, epacta 15, concurrente 7, 7 Idus
ligalibus pessundari, non aliter, quam qui patie- Septembris, 6 feria, anno i regni Otlonis tercii.
])antur, iudoluit. Piincipibus verilatis verba non ta- Quo etiam mensis die recolebatur annlversarius de-
cuit, pupillo et viduce juslicise censuram non positionis matris ipsius Atiialradse 1017.Pater vero
abscondit. In corde illius humilitas , in ore perfecta ipsius Eyerardus Kalendis Maii a seculo exeessit.
101B
sagacitas , in vultu morigerata bylaritas , in opere EPITAPHIUM.
prsecipua erat carilas. Portus et ara suis, tolus in- Hic Deodericus , generoso sanguine nalus
cumhebat cccclesiaslicis incrementis. Denique ut Regum progenie, nomen habens celebre,
memoria ejus selerna essef, et studium vitce ejus CwsarjsOttonis tetigil quem linea carnis ,
in domo Domini ut palma florescens , sicut cedrus Cujus consiliis jura dedil populis.
deLybano, multiplicaretur, secclesiarum sedulus Luxil enim mundo , ceu sydus luinine p.eno,
conslructor extitit, et ut superioris slili narral hy- Aclibus eximiis , moribtts ecjregiis.
storia , temporalibus boiiis et sanctorUm reliquiis , Unde Mettensemmeruit conscenderesedem,
-sicut hodie est cernere , perornator earum inde- Quam rexit digno prmsulis ofpcio.
fessus enituit. 0 virum merito memorabilem , qui Anlam hanccxlesti siruxitpro munere regi,
liumanum favorem velut. umbram pretereuntem Hebus quam miris compsit et innumeris.
floccipendens , postposuil amicitias filiorum liomi- Idibus ebdenis Septembrisjam rcvolulis
num et sibi vendicavit gratiam supernorum ci- Decessus sorte, claudilur hac silice.
vjum ! Revera cum inter aulicos et imperii consi- 25. De dedicatione ecclesiw sancti Vincentii.
liarios primus haberetur, el negotia regni sapientice Jam vero quia de vita excelleiitissimi prsesulis re-
ac dispositioni ejus crederentur, nolebat tameii se- lalionem explevinius, operam dare curamus ut
cularibus se inplicare negotiis sicut fecerat eatenus, diem dedicationis ecclesicc sancti Vincentii anie
ut posset Deo militare liberius; set solus habitans posterum ocnlos relinquamus. Posl decessum deni-
secum exercebatur etscobebat(965) spirituni suum. Q qtie ipsius pontificis , per successiones jilurimorum
Evomens ergo ab animo omnem curialis anxietatis abhalum eidem loco. prsesideiitluni, opus , quod
nauseam, in qua multiplex moleslia omnera ali- retiianserat imperfectum, tandem lempore domni
quando excludil modestiam , in qua quisque polest Heriherli venerahilis vitse abhatis est consummatum
illaro volubilem fortunrc inspicere rolam , tolum se (an. 1050). Qui inter csetera qiise studiose et reli-
ab activa ad vitam transtulit contemplalivam. Et giose effecit, secclesiam" ipsam" a domno Deoderico
monitus divina inspiratione, imminere sibi diem juniore dedicari constituit. Quam liberali oranium
sui obitus , agebat pro onmibus vitse excessibus di- rertini apparatu, quam pio devotionis affectu, quars
giros poanitenticc fruclus , festinaus ascribi coelestis frequenti omnium concursu, quanto studio celebrata
curirc dignilalibus. Ponebat Siquidem ante oculos sit liujus dedicalionis Tseticia, adlmc quasi recenti
nientis id quod in exordio intbronizationis ejus de- eorum qui iiiierftierunl bceret in memoria. Conse-
scripsimus, litleram videlicet sui nominis inler no- cratum est igitur primum et principale altare in bo-
mina jMettensiumpontificum'argenleo colore ccelitus nore sancti Yincentii martyris etlevitse; secundum
prsetltulalam , pro qua promiseraf, se lanta bona in in honore sancti Benedicli al)batis, Fortunali et El-
episeopatu facturum , quod ipsa argenlea littera , pidii episcoporum et confessorum, Giegorii papse et
Deo favenle, trausformarelur in aurum. Nec fefellit D confessoris; lercium in lionore gloriosissimse et vi-
eum aiiimus. Nani bonce voluntati bonorum operum ctoriosissimse.crucis domini nostri Jesu Christi, et
addens iiicremenlum , memorabili justoque fine bo- Johannis baptistce, Qulnliani presbyteri et maityris,
nae vilcc coniirniavit inilium. Remigii episcopi et confessoris. Celehrata est hccc
Sic bonus atbleta Domini super atria lceta dedicatio 2 Idus Maii, anno millesimo trigesimo do-
Florens perfecte, dum eurat vivere recte, minicce incarnationis, indictione 13,epacta U, anno
Cursum complevit, post bsec in pace quievit. 7 imperii Conradi, pontificatus vero domni Deoderiei
Qui subtractus ab hac instabili vila. (an. 984, Sept. junioris 25. Porro allare sancti Petri, ut traditum
7), et ut credimus susceptus in coelesti curia, quam est nobis a majoribus, dedicalum est ab Egberlo ar-
carus fuerit civilati, insestimabili moarore funeris po- chiepiscopo Treverensi in lionore ejusdem sancti
tuit sestimari. Delatus ergo ad sancti Yincentii coeno- Petri apostoli, et Feliciani episeopi .-et niartyris 5
VARI/E LECTIONES.
"" tta coaex. lu'° KmAJJiliJiAl c.
NOT45.
(965) J. e. scopo mundabat. (966) Daoderieum a. 984 obiisse constat.
7-25 YTTASANCTI SIGEBERTI REGIS. T26
Non Februarii. Ilcc-cde dedicalione ista dixisse suf- Aomnimalo dcfendal, ac pi-eces omiiiuni fidelium
ficiarit ; veruro iideiis lecior fmem leciionis bac semper exaudiat, qui per secula cuncta vivit et re-
preee eonciudat, ut dominus Deus istum locum vi- gnat. Amen.
sitet et henedicat, fralres in eo coramoranles ah

RHl^THMI IN HONOREM DEODERICI EPISCOPI

Deodericus sanguine, moribus Per lrunc placebat qui placebat;

Claris profecto clarior omnibu.s,
Arege clarebat secundus,
Vix alicui sub eo secundus..
Ilic consobrinus cccsari.sinclity
Hrcrebal illi militiceet domi,
Regni ferens parles secundas,
Ccesarisalleviansque curas.
Regni per illum cuncla negotia,
Et jura slabant ecclcsiaslica.
Miles, senatus, regis aula
Suspiciebat ad ejus ora.
Rex Oilho clavo dum raoderrtniinis
Res fiuciuanles Ilalicenirais
Per jura tranquillare pacis
Tempiat ubique, malis reroofis,
El liicerat, hic mulius et intiraus,
Ad os, ad aures, cor quoque cxsaris;
Hoc sine vix aliquis valebat.
Hac prceroinentera magnificenlia,
Oranes honoranl munificentia,
Facti per illura gratiosi,
Ui sua vota queant mereri.
Qui non avaresedcujtidus pie
Hoc exigebat quod foret utile,
Notaque culpre quod careret,
Quod sibi spem Yenicepararet.
Nani vestra sancti corpora niartyres
Qurerebat hujus sancta viri fides.
Translala qualicumque cura,
Ut reverenler haberet illa,
B Gaudebal boc urbs Metis episcopo,
Fidens in cjus prcesidio dtiplo,
Pollens per ejus sanctilalem,
Tutaque per geiierosilatcm.

YITA SANCTI SIGEBERTI REGIS

AUCTORE SIGEBERTO GEMBLACENSI.

(Vide Patrologiw tom, LXXXVII, col. 505, i'« Sigcberto rege.)

VITA BREVIOR S. SIGEBERTI

AB EODEM SIGERERTO SCRIPTA

Historiw Francorum Scriplores, II.)

(DSJCHESXE,

Quia deYita Sigiberli, Francorum regis, quceritis, C reliquiis Trojanorum ad exteras nationes se confn-
quceque de eo, Y"clde ordinatione regni in hisloriis, lerunt. jEneain quidem ad Ifaliam venisse, et Ro-
vel de sanctce religionis propagatione in sanctorum mani iraperii fundainenta jecisse eliam a scbolaribus
legimus gestis, inde collecta expediam paucis. Et cantaiur. At duodeciro miliia Trojanorum , qui An-
quia ires hujus liominis reges Francorum fuisse lenorem secuti sunt, Scytliire regiones peivagati,
scimus, nobililatis ejusanliquilatem repetam altius, circa Meolhidas paludes consederunl, et ab Anle-
ut quis fuerit priinus rex Sigiberlus, quis secundus, nore Antenoridrc vocali sunt. Hinc el in Tirgilio
quis iste, de quo nunc agilur, tertius, vobis palefiat legitur :
clarius : et siraul cunclis palam fiat unde gens Anlenor politit mediis elapsus Achivis,
Francorum noincn vcl originem lrahat, el unde et Illgricos penetrarc sintts, atque intitnu tttttis
quando Gallias invaserit, quas per annosjam fcrme Regna Liburnorum, et fontein superare Titnavi.
sexcenlos tenuit, ct adhuc tenens potenter regit et Quorum posteri condita civitate metropoli stii.
fcliciter. regni, quam Sicambriam nomiiiaverunl, a qua etiam
Postquam Grreci nobilem Phrygicc urbem everte- ipsi Sicamhri denoroinati sunl, in genlem magnam
runt, iEneas el Anlcnor nobiles Trojanorum, cum coaliierunt, cl semper succ gcnfis rcgcm liahentes
 m SIGEBERTI GEMBLACENSIS
nunquam alicujus gentis jugo subjici pnssi sunl, A cum amores superducebat. Ei quamvis adeo deditus
sed vicinis semper gentibus terrori fuerunt, Sed cssei carnali commercio, nullam tainen spero pro-
cum, sic dispensanle Deo, universus orbis imperio -pagandic jiosteiifalis habebaf, ex nulla tot uxoruro
Romano subacius esl, ct descriptione facta sub filio suscepto. Permaxinie ergo dolchat, quia se Dei
censu redactus, eliam ipsi Romanorum tributarii offensam incurrisse senliebat, prceserfim quod ex
facti Romanorum tamcn provincias crebris incufsi-'" regio patruni suorum semine nullum superesse
bus infesfabant, et nomen suuin longe lalequc pr.i- sciebat jirceler se, et fratrem suum Cliariberlum.
'
palabant. Ab excidio Trojce usque ad hcec lempora Qui Chariberlus piopter simplicifatcm nimiam mi-
Valentiniaiii lmperaloris i-es Francorum ita se htt- nus idoneus erat ad regni gubernaculum. Sed
buerunl. quamvis dcsperaret de prolis posteritate, 11011
tamen
Valentiniano imperante, quo scilicet tempore san- desperans dc Dei miseralionne, prsecordialiler cum
clus Martinus Turonum cpiscopus per Gallias cla- deprecabatur ut sibi ex ejus nulu iilius daretur, qui
rebal sanctilate et miraculis, cum quccdam Scytliice sibi in regimine regni subrogareliir. Justtis el jiius
gens, qui dicunlur Alani, contra Roraanos rebellris- Dominus, qui bominum crralibus ad irani atlrahi-
sent, eosque Romani propter inaccessibiles Meotliis tur, precibus etittm huinilium ad misericordiam rc-
liuminis paludes vincere non possent, Romani pa- " ducitur. Rex siquidem Dagobertus dum circuiret
ctum proposueruiil, ul si qui eos viiicerenl a ni- Austrasiam nono anno regni sui, puellam quamdam
butis decem aniiis liberi esscnt. Sicambri, quortini Ragnctrudem nomine, vultus eleganlia laudabilem,
tunc leinporis rex eral Piiamus, Alanos vicerunl, generc etiam inter Austrasios non ignobilem, cum
el ob hoc a Yalenliniano imperalore honorc et mu- regii cultus honore uxorem sibi junxil. Qtne Deo ita
nere digni habiti, ah eo lingua Grreca Franci, idest volenle eodcm anno ei filium genuii, qtiem sacro
feroces appellali sunl. Post airoos deccin cum exi- fonte regeneralum Sigebertum nominavil.
genlibus Romanis tributa solvere nollenl, ei insu- Peracto aliquanlo tempore rex Dagoberlus cum
per audacter rcbellarent, Yalcntinianus eos bello onini exercilu suo magno fripudians gaudio anno
viclos contrivil, ei regem eorum Priamum peremil. rcgni sui xi Mellim adiil, ibiquc procerum el pon-
Posl Priamuin Jilio ejus Marcomiro regnar-.te, lifieum conventum adesse jussit, eorumquc consi-
Franci Sicambria egressi in Thoringia Germanoriim - lio et consensu filium suum Sigibertiira in regnum
provincia coiisederunt. Post Marcomirura filius ejus Austrasiorum siiblimavit, sederoque rcgni Melfis
Faramundus fuit, rex criniius, a quo Franci crini- habere permisif, partem eliam tliesaurorum sulli--
tos reges habere cceperunl. Posl quem Ciodhis f>- cienlem tradidil. Post annum nascilur regi Dago-
lius ejus rcgnans Francis a Thoringia adveclis bcrlo filius, qtti Clodovcus est nuncupalus. Qui
Gallias invasil, et capta urhe Toruaco Camcrncum ileruin cunclis priniatibus Auslrasicc et Neusi.ricein
usque progressus mulios Romanorum in Galliis per- generali conventu congregatis, iteriim divi.sioncm
emit. Gaflice siquidem a tempore Julii Cccsaris, regiii inter duos filios ordinavit, corum consilio el
qui eas decennali bello doinuit, sub imperio Roniano assensu coiifirinavit, dalis-et acccpiis inviccm
eraiil, et ab eis principes recipiebant. Sed omni pactisel sacraineulis, ul scilicct deieriiiinato utiius-
auxilio destitutre, YVandalis et Golhis, ccclerisque que regni cerio limiie, Sigibertus regnarct siiper
nationibus barbaris expositcc direplioni patebanl. Auslrasiam, Clodoveus vero regercl Neuslriain.
Post Clodiuin Merovecus filius ejus rcgnavit, qui Eam parfcm Francirc qtirc spectat ad meridieni el
quia satis utilis fuit, Francos a se Merovingos deno- oricntem vocabanl Austrasiam, eani qurc vergit
minavit. Hujus tempore Altila rex Iluniiorum ul ad nquiloiieni ei oceidcntcm vocabanl Neu-
fera tempestas ab Aquilone irruens fotas Gallias slriani,
iiiundavit, et Melis, Trcveris, Tungris, Remis, et Rex Dagoberius, laro juslc el tam prudenlcr rc-
omnes penc urbes, castra vel oppida, usquc Aure- gno ulroque ordinato, ne aliquaudo aliquo modo
lianis, diro excidio cxterminavit. Sed taiidem ab p vel fralres inter sc fraterno odio dissidercni, vel
Eihio Romanorum duce, eisque auxiliaiitihus Fran- reguum in se ipso divisum civilis belli desolaretur
cis, feellovictus repatriavit. Annp post mortcin san- scandalo, anno regni stti xvn morluus, el Parisius
cii Marlini LIV faclum Jioc excidium Gallicarum in basilica Sancti Dionisii sepultus, regnum dimisit
urbium, Merovechi anno quinlo. ab exleris pacatum genlibus, el in nullo diminutum
Deesi Itic foiiitm in cocl. tns. a suis finibus. Posl cujtis obitum duo roges cl fra-
Nam quamvis Dagobertus rex cssei egregius bel- tres Sigihertus et Clodoveus se qtiisque in regno
lalor, sacerdotum Dei el Ecclesiarum pius amator, suo agebant pnidenter, et inter suos valebant po-
pauperum Christi largus suhlevafor, et niultaruni fenter. Interea Pipinus raajor domus ex bac luce
artium bonorum exseeutor, tameii carnalis inconti- csf sublractus, qui ipsum Sigiherlum paterne nu-
neniice morbo nimis laborabat, et inde clariludini trierat a puero, et valido sui auxilii suslenlaverat
nominis sui fcedam infarairc nolani contraxcrat, et brachio. Hic . oronimodis regno ulilis, genere, po-
quod gravius eral Regis regum iram contra se ac- tentia, prudentia, et fortiludine super omnes nomi-
cenderat. Reginas enim suas ficiis ex causis alias nabilis, Grimoardum Jilium suum rerunt suarum
pro aliis rcpudiabai, ipsis quoquc desponsaiis pelli- hrercdem fecil : duas quoque filias suas Gerlrudcm
7.->n YITA S. MACLOYII. 750
cf Beggam rtd laudem et gloriam generis sui posl A seminarent spiritualia. Inler cjuceeminent in nostra
se reliquil : quarum una Gertrudis, Chrislo quam vieinia Sfabulaus, et Malmuiidariuin, cconobia infra
silvam Ardemiaro sita, qure idem rex a se coope-
sponso carnali maleus" nubere, sanclte religionis
rante sibi majore domus Grimoaldo construcia,
proposito iiiserviens, in Nivalensi ccenobio, a sua
inalre fundato, spiritualem prolem adhuc non desi-. S. Remaclo Tungrensi episcopo tradit ordinanda.
nil Deo gignere. Soror ejus Begga, nupta Ansigiso, Expletis aufem retatis suce ainris xxxi, regni autem
sancli A.rnu!fiMetlensis episcopi filio, regice digni- xxviii, anno ab Incarnatione Domini 6-12a iransilu
tatis decus, quod penitus disperserat per.rcgtim S. Marliiii anno CCXLHI,Rex terribilis apud omnes
Francorum inaudifam desidiam, per suam reparavil reges lerrcc, qui aufcrt spiritum principum, in flore
prosapiara. lpsa siquidem genuit Pipinum, Pipinus juvenilis cetatis cum acerba morle rapuit de prce-
Carolum, qui Tudetes, id esl Marlcllus, est agno- senli sreculo nequam, et in ccelesfi curict ei contulil
minatus, Carolus Pipinum primum regem, Pipinus verce digiiitatis gloilam. Obiit Kalendis Februarii, et
Carolum, cognomenio Magiiura, Frniicorum regcm sejjullus est in urbe Meltis, qurc regni sui sedes
ct iraperatoreiti Roraanorum, qui ed honoris et fucral, in basilica quaro ad laudem ct gloriam Dci
poientice processit, ul nullus de regibus Francortim in honore sancti Martini gloriosi confesscris regia
vel ante eum vcl post eum comparari poltie- "Rliheralilate conslruxerat, qurc sila est ad radices
rif. montis, qui pluiimus imminet urbi, adversasque
Grimoaldus j)ro paire suoPipmo constitutus ma- aspectat clesuper arccs.
;'or dorous pofenler in aula Sigiberli regis principa- 0 qiiam mullos srepe ambiiio decepit! o quam
batur, el doini mililireque regiium virililer tulaha- multos perfidos divina ullio scepc pessuin dedil!
tur. Qiiia vero Sigiberlus rex Grimoaldtim majoreni MoiTiio. Sigiherfo rege, Grimoaldus major donius
domu.s sibi in omnibusfidelcm, morigerum etcoope- Dagoberlum filium ejus succ fidei coinniendatum, ut
raiorem eatenus eral expertus, liiium ejus Ciiil- Auslrasiorum pdlirelur regno, tousoravit in cleri-
deberlum regni Auslrasionim hceredeni delege- curo, consilio Didonis Piciaviensis episcopi, qui fuit
ral, hoctamen proposito conditioiiis tenore si ipsum avuneulus sancti martyrisLcociegarii, cl per nianum
coiitingerei sinc liberis obire. Rex quidem, utpotc ipsius Didonis insoiilera pueruliim in Scoliam di-
futurormii nescius , quod tunc sibi videbalur ex rexit exsilio irrevocabili. Filium vero suum Cbilde-
temporis convenientia fecit; poslea vero filium-ge- Ijerliim Austrasiorumregnoconsliluil regcro.Franci,
nuil, qiiem noroine palris sui Dagobenum vocavil. cegre ferenles perfidiam Griinoaldi, captum eum de-
El priori teslaiuento ad irrilum traclo, hunc nu- Q stinanlParisius ad judicium regis Clodovci, qui fuit
tri.endum eommisit maj.ori doraus Grimoaldo, ut frater Sigiberti. Quem Clodovcus vinculalum car-
cjus poteniia contra omnes tufus subliroareltir in ceri mancipavil, el crudeliter, utdignus eral, usquc
Austrasiorum regno. Ipse autem Sigibertns duode- ad moricm tormcntavit. Ausfrasii Ilildricum filium
cim monasteria in divcrsis regni sui parlibus ccdi- Clodovci assumunl, ct in regno Auslrasiorum, quod
ficavil, eisquc ex suis rediiibus regia liberalilalc nc- Sigiberlus palruusejiis lenueral, regem consliluunt,
c&ssaria suppedilnvil: ul illic sub aposloliccc vifre Hic cst Hildricus rex, ad eujcis tempus fuit sanclus
rcgula vivenfes, dum sua ineterent carnalia, sihi Laniberlus marlyr e! episcopus. . .

VITA S. MACLOVIl SIVE MACHUTII

EPISCOPI ET CONFESSORIS

AUCTORE SIGEBERTO GEMBLACENSI

(Apud Surium, Acia Sunciornm, Nov. die xv.)

EPISTOLA AUCTORIS. D i'alo quia non oiroiino perdit acsliraafionem jirctii

KDTHIETMAnUM ABUATE5IGEMDLACEXSF.M. pictiosuni melallum, -quamvis jaceat. rudere tcrrcc
Vila piissiroi confessoiis Clirisli Maclovii, qui infossuro , vel scabredjne rubigenis decoloratum :
ctiam Macbufes dictus esl, diligenter, quanfum ad jilacuii, venerabilis Paler Tielmare, tucc patcrnitati,
veritafem historirc, anliquorum stylo crat exarala : ul jtibcrcs niece pusillitati, ui, inspccto liislorirc
scd quia rainus ordinafe digcsfa, minus composite texlu, ei pro posse eraso vitiorum conlraclu, mciio-
descripta, ad hccc barbaiismis el sqlcecisrais nimis rarem illam quanlulociinque sermonis cullu. Ego
crat confusa, longo oblivionis ct negligentire silu qui jussioni conlraveniie non deliui, ojius injunclum
adeo latebaf obducla,ul quasi nullius auribus digna, cxsecuius siun, non quidcm utvohti, sctl quomodo
jam ahhoininiim rcccsseiil memoria. Scd, conside- pro ingcnii tenuilatc valui. Morc ciiini nislicani fa-
 751 SIGEBERTI GEMI3LACENSIS 752
bii opus injuncfum aggrcssus suin : qui follibus A qurc iiiimica esl aninicc, repriinitiir : in cujcis niedi-
sufflando, et inalleis tundendo, elicit scoriam de rudi irtfione Deus agnoscilur, in ciijus exsccuiione viia
inassa pretiosi melalli, ut paralior reddatur operosi ccterna acquirilur. Apjielchal scieiitiam quce pcr
ar-fificis manui, osiendendo aliis sjriendorem mate- chariliitis lmmilitalem cedificat : refugiebat illctm
riei : uf, si quis vclit exercere vim sui artificii, inve- quce per vaniiafis elalioncm inflat. Incipicns eiiam
niat materiam paralam suo usui. Ergo quod fncile corpus siniro casiigare, et illticiin servitutenrspiri-
factu videtur, faciam, niiiiirum ul sujierflua de- tus redigere (I Cor. vm), assuescebat simjjlici victu
iiiain, vitiosa corrigam, confusa ordini reddrun : a et veslilu contciuus cssc, vilipendens corporis fri-
veiitate tamen hislorire nullo modo recedam, ut gora, indignuin ducens dislendi ciborum copia, ne
nibileiiovi fecisse videar, cunivelus lanlum limaiido aliquo roodo dominareiui' anirore surc per indulgen-
>.tfricando renovasse videar. liam corporalis necessiialis carnis pelulaiuia. Ideo,
PROLOGUS. excepiis his qure cxpeiebai simjilex necessilas na-
Prcccoiiia sanclorum, qurc va.ae suut in ocuiis lurai, reliqua omniri exjjendehat in opera cleeino-
Domini preliosa, nullatenus sunt relicenda, verum syme.
onini meraorire Iradenda. Nihilominus credeiidum CAPUT III.
isi, omiiipoientis Dei virtule facta csse sanclorum Deus ei'go, qui servos cl projihefas suos aliquaudo
miracula pro felici eorum vita, prius cordibus eo- etiam in ijiso niatris uicro novil' sanclificare (Jer.
runi coelesli munificenlia indila. Ergo primuin in- 1), noii distulit servuin suum in primreva relaluki
daganda cst aniicorum Clnisti vila, uf, duin eara sua virtutibiis el signis mirificarc (Lttc. 1), qui jaro
studemus iniilari, proficiat nobis virtutes cirum in ipsa infantilis ajialis simplicitatc 11011
destili! per
mirari. Siquidem nihil nos juvat slupere miracula, bonam intentionem sei])suro ad serviendum Deo
sine felicis vilce imitaiione proficua. Jam nunc beafi prteparare. Dum quodam die cum corcvis sibi pueris
viri viia ad mediuin deducalur, ul, duro ejus nicrila ludendi gratia processissel ad litltis mnris, aliis in
rccolendo ad ejus iroiiationcin animainur, inlerccs- olioso Iudcndi negotio intentis, hic huini reclinato
sionis graliam in opportunilatihus habere mtrca- cajiite, sorano coepil iiiduigerc. Cum subito inun-
111ur. dando rcdeuniis maris ccsfu adveiiiente, quod se-
CAPUT PUIMUM cundum Itincc eursum in mari Britaniiice fieri est
Sanctus igiturMaclovius iiobilitateparcnluro apud solemne, reliqui pueri fuga constiluiit vitce sure,
liomines sreculi inler suos non niediocriter iiiclylus, illum dorroienlem in tanto peiictilo non occurrentcs
eitra oram Brilannici maris fuif edilus. Paterejus, ^,-, excitare. Sed puero ad salutem' nitillorum nato, non
Gueni nomine, conies fuil, qui.urbis Gimicaslrum longe abluil [abstitit] Dei proteclio, procurata ma-
vocatas, condilor exstilit. Mafrem ipsiusDarual appel- gno rerum iniraculo. Nam, ccun undique aqucc cir-
latam accepimus. El quia in onroi reriun eventu cumfluerenl, el undce undis supervenientes cum fer-
iiuiiquam abesl Dei dispensalio, jiatuil eliara in hu- vore lumcndo circurostreperenl, cl tamen ciretim-
jus sancll viri nalivitalis exordio. Nalus cst enim dticlo undique circulo, locum in quo puer jaccbat
in die sanclo, quo omiiis mundus Paschalis solem- atlingere non auderenl, oinnipotentia Dei fecit illie
nitatis celebrahat gaudia : ul in die, quam fccit Do- iusulam excrescei-e, qu;c usquead sunimum cequoris
ininus ul exsullcrous el lceleraur in ea, cliain boc porrecla sui allitudine, fulurum Chrisli antisiilem
gaudii moiTalibus adderel diviiice pietatis gralia. In eruit a mortis diserimine. Taiii vero inojiinalo 111
liujus quippe articulo diei nali sirol in ipsa vicinia oculis omniuin apparente miraculo, opera parenlum
eliam alii liiginta fres pueri. Quod quia creditum esl suorum citius procurato navigio, cduclus est pla-
dispensativa Dei ordinalione faclum, jilacuil paren- cifus Deo puer de inaris pcriculo. Ne autem un-
tibiis omnium, ut qui iiasccndo sortili fueranl unius quam a memoria excideret Imjus facli novitas, ct
conlemporalilalis exordium, unum in Chrislo tene- ut per boc magis claresceret beati viii sanclitas,
rcnt vivendi contubermum. Nam omnes simul cum [.")eamdem insulam usque in hodiernum diem perma-
S. Maclovio scholaribus studiis erudili, omnes simul nere fecit Diviniias, et, ut credinius, usque in finein
diviiice servituli sunt mancipali. iiiinc pro lestimonio habebit posteritas.
CAPUT II. CAPUT IV.
Bonce ilaque indolis puero eleclo a Deo ab beati- Posi, sanctus Maclovius de adulta infanlia trans-
tudinis opera exsequendajani tunc divinitus inspi- iens in pueritiain, quanio ampliorem divinceinspi-
rabalur, quod ait sancla Scriptura : « Ex sludiis ralionis cum cremenlo celatis hauriebat graiiam,
suis cognoscilur puer, si munda sint opcra ejus tanlo avidiusatque instantius cor suuro praroarabat
Prov. xx); 1 cl: « Bealus qui portaveril jugum ab ad ajjpetendani angelicrc vilre sanclimoniam. Scicns-
adolescentia sua (Thrcn. 111). 1 Ab ipsis eniro in- que ex ore Doraini, beatitudinem videndi Deuin
fantice annis occupationi stccularis vanitatis abre- promissam esse miindis corde (Matih. v), ah ipsis
nuiiiiavit, et liberfali divinrc seivifuiis se sociavit. jmerilirc rudimentis se devovit operibus mundiiice.
Qui, ul plenius haheret scientiam doelrinre et cogni- Volens enim placere Dco corporc et spiritu, eligit
iionem Dei, arctius sc addixii sanctarum Scripfu- omiiem cclatem suain agere in virginitatis coelibafu.
aruin eruditioni : in cujus rei inteiitione otiositas. Sicuf enini tesla rcccns. quo scrocl csi iiiibula, diu
 7!_3" TITA S. MACLOYII. m
servat odorem : iia et ei utile visum est, rude vas A i-educlofune teroperantire, semper me.diamviriutum
corporis sui aptare quamprimum ad sanclificatio- viam in omnibus teuuerit, satis ex lioc paluit, quia
nem et bonorem, ne corrumperelur per carnalis ad suroroum sanctimonice culinen feliciter pervenit.
desiderii passionem. Quod ul liberius el perfectius Cujus vilcc rectitudine omnis populus ad meliora-
posset exsc-qui, per parentumdevolionemetpropriam tionem moruro non parum direclus, et miraculorum
voluntatem assumpsit habitiim ordinis monasiici. ejus cdoria nimis 'ticuiJdafus. prorooveri 3uni fecii
Ubi.positus sub regularis diseijilincc custodia, quam ad ordinem episcopalus, ut uberius sauclilicari ejus
strenuum el piomptum se exhibuerit prcc ecetcris benediciionihus.merereiiiur.
in obedientia, saltem ex boc probari poterit, quod CAPUT YI.
invidia coceqiialiura suorura carere non potuil: quce Faina, qurc facla cl ii.fecta solct loqui, refcreDat
semper ex aliorum profectu et gloria iiascens, in se- esse quamdam insularain mari, quce, prccler eceiei-a
ipsa conlabeseit. Paticbatur enim inter corevos suos, felicitalis suce commoda, quibus prce ccetcris ierris
quod Josejrh olim passus est inter fratres suos. Jo- et insulis celebralur ahundare, hoc miraculo di-
seph polymita tunica a patre donaius (Gen. xxxvu), groim dicebatur habere insigne, quod cceli cives in
et ab eo plus cunclis frairibus amalus, quia fralrum ea ferebantur habilare. Super hoc si rei considere-
vitia carpebat, invidiam sibi conflaverat. Iiic etiam, lur vcrilas, ex eo illis insulanis hrec vivendi imputa-
quia talarero perfectionis tunicam, et virtutum co- batur felicitas, qui apud eos in nullo exorbitahat
lore varialam a Deo meruit, cequalium suoriim in- moralis rectiludinis prohilas, irao in omnibus
vidiam effugcre non poluit. Mos esl ordinis illitts, pofenter regnabat naturalis legis sanclitas. Dele-
pueros ferrc hebdomadatim lucernam cum luce anle ctatus ergo vir beatus tam favorabili nunlio, lotus
pccdagogum suum, quarolo noclurno lempore intranl ad requirendam lam laudabilem insulam animo fe-
vel exeunl oralorium. Adveiiiente ergo hebdomada rebatur. Quia eniin ejtis conversaiio jam in ccelis
felicis pueri, compares ejus exstinxeruiilignem, quo eral, ci eum inler mundi seandala commoranlem,
(lebehat lucerna accendi : optanles, ut saliem pro iiijuslitiic humanre multiciplifas offendehal, saliem
hac olTciisa sufferret verbera magistri. Quid ageret illic vitam desiderabat agere, ubi juslilice vestigia
simplicilas pueri? Ad officinam, ubi ex annonis aqua remansisse audiebat. Ad hoc eum etiam magistri
nifusis atque decoctis conJiciebatur ccrevisia, cu- sui el abbaiis Brandani exempluin animabat, cujus
currit, et igncm sibi dari a ministro petiit. Sed nec lota intenlio atl felicern insulam qucereiidam npn
in crudo rustici pectore diaboliccc invidirc malilia minus flagrabal: quippe qui bujus novce peregrina-
defuif. Aspernalus enim supplicispueri liuinilitatem, _ tionis inccntor exislebal et auclor, ut scriptnra viice
negavil porrigere ignis fomitem. Ille angustiatus ejus demonstrat. Quam si quis desiderat legere,
prreiiinore inagistri, prunas a camino ardentes im- quid de ea resiimare debeal, sapienlium ediscnf
posuil vesti, et ad lucernam accendendam recurrc- judicio. Posthabeiitcs igitur dulcem palrice amorcm,
bat gressu celeri. Sed inveniens eam jam aecensam assumunl incerlum optaire peregrinalionis laborem.
divihitus, prunas excussil veslibus, qure tamen ii- Hanc viam insistere, utrum persuascril solaquce-
lcescc omnibus apparuerunt. Pccdagogus geminalo rendrc felicis habilationis voluntas , an aliqua ex
niiraculo slupefactus, alumni se jjrovoluit genibus. parl.e subrepserit animis eorum humance cunosi-
Et deinceps debilce venerationi habitus, cum omnes talis voluptas, non habet discufcre nostra temerilas.
anteiret gloria, tamen charus erat omiiihus. Hanc. taraen viam Deo non disjriicuisse, per boc
CAPUT Y. saiis intelligimus, quia cfiam hoc peregrinalioiiis
Yir saiictus, quia Chrisli sacerdos erat fulurus, tempore hunc scrvum sirom non deslilit miris de-
el caput el. caudam hostire in sacrificium Dei offerri eorare miraculis.
dehere scicbaf, de die in diem de virtute in virfufcro CAPUT VII.
proficicbat, et per scalain bonorum opeiTim grada- Paschalis solcinnittitis nmndiis agebat lcetitiam,
lim ad summuin perfectionis scandere laborabat. D quando solet sancla Ecclesia celebrius recolere 110-
Quiclquid cnim in tcnera cclate Deo fideliler vovil, sfravredempiionis meinoriam, quce his cliebus coro-
id opportuno tempore sinceriter solvil. Ante omnia pleta cst per passionem et restirrectioncm Doroini-
castiiaiis puritafi operaro dedit, sciens quia nisi caro. Cuii) cccteri inde se agerent festivius, S. Sla-
siiicerum vas fuerit, quodcunque infunditur, acc.es- clovius se agebat devolius, vacans psalrois, hymnis
sit. Ilabens ergo prcccinctos luinbos hac viiTulc ef orationibus, utpoie qui debebat Deuin inferpel-
castitalis, eliam lucernani ardenlem tenebat in ma- lare non solum pro suis, sed etiam pro poptui ex-
nibus suis, cum per Iiona opera lucis exempla mon- cessibus. Yolens ergo celebrare soiemnia missarum,
strahat proximis. Ila fideliler et prudenter geminans cum noii haberet locum ad id idoneum (quippe
a Deo sibi credita taleiifa intellecfus et operationis qui circumferens visuro, quanltim perroittebal lio-
(Lttc. xn), quoscunque poluit verbo el exemplo alli- rizon nihil vidcbat, nisi superius coelum, el infe-
cere ad propositum sanctce convcrsal-ionis, parfi- rius liquorem aquarum) toto corde conversus ad
cipesetsoelos sibi conscivil ad scaiidendiim iferper- Deum, orabat obnixitis ab co offeni sibi locum
fcctionis. Jam vero quam ei frugalilas araica fueiii, nplum. Exaudibilis rmris Dci omnipofentis alfluit
quam ei parcimonia plactieiil, qiioroodo ulrinque prccsto oralioni ulilia petcmlis : cl qui oliro pcricli-
 "3o SIGEBERTTGEMBLACENSIS 756
tanti Jonce certtiiii ad salvalionem; ejcis prceparavit A vit baplismi sacramentis, el iriunivit viatico Domi-
(Jonm n), Jiic etiam modd balcenam prccsto adesse nici corporis et sanguinis. Supervixit aulem quin-
fecit. Cui tarita corporis vastitas erat, ut rupes esse deeini dieJius, et a-morte animce erutus, morli cor-
ab hohiinihus putaretur : porro cam tanta subslra^ porali est redditus, et in eodem tumulo repositus,
verat immohilitas, utinsula stabilis esse crederetur.- in gc-neraliomniuin regeneralione resurrecturus cum
Sacramentbrum ergo ordiiie a sacerdote solemniter Christo felicius. IIccc suni, liorie Jesu, roirilica tuai
cei.ebraio, el viatico Dominicce Eueharislice omnibus diviriitatis Cpera :1ia3Csunt magniflca ture promis-
devote distributo, quo unico intercmnes utriusque sionis munera, quibus fideliter in te credenles con-
liorainis adversitates niunireiitur subsidio , solnto solatur tiia clementia'. « Qui credit, inquit, in me,
alacrifer navis relinaculo,reddunt se suscepto navi- opera quceego faeio, et ipsefaciet, et majora borum
gandi proposito. Porro in comitatu illo erant ho- faciet (Joan. xiv).» Quce quidem possefieri perliomi-
niines riumero ierme cenlum octoginta. Cum ergo nem, vix apud homines ohtineret iidem, nisi pro-
jam altum tenerenl, velificanle lide secuii, tunc missum fuisset per Dominicum hominem (987), hccc
demtini rcduclo visu, iiilellexere de quanto periculo facienda esse per fidelem liominem,
eos erueril misericors polentia Domini, qui balcenam CAPUT IX.
pro insula paraverat eis in raedio maii, et eani sub- ExJiausto itiCassum navigationis labore diutino,
slraverat immbbililaie tam stabili, ut nihil eis peri- posiquam nulla spes desideratam insulam inveniendi
culi'- inculeret. Gui tum possei esse dubiura, quod aspirabat pio eorum desiderio, retractato invicem
inCvilabile onines incurrissent mortis periculum, si consilio, delibera.verunt fineni facerc lam longo post-
belluaiihmanissima dedisset corporis sui motum? liminio. Jam eniro septeniiium in hac peregrina-
Utide omnes lcctum caniantes celeuma, voces gi-a- tioiie expleverant, et septem Pascbalis celebritalis.
liarum actioiiis unaniraiter j'aclabant ad sidera. recursus solemiiizaverant, Ct per certtim laborem
CAPUT YIII. - nihil adhuc Cerli in animo habebanl. Reversiis ergo
•
Magnis niajofa 'miracula' succedurit, ^t novilate vir sanelus ad avitam patriam, reddidit parentihus
sui, devotioiienifidelium ad laudanda Dei magnalia suis deslderatam diuiissime suiprcesentiam : et quia
vehenientius accedunli.Cum fantopere pro quccrenda ilr teiTis neqtiivitinveiiire optatce felicitatis insulam,
illa lau.dabilisfamcc insula laborareril,' factum est jugero noclu diuqiie dabat operam, ut in ccelis per-
ut ad aliam insiilam, disponente Deo, apjilicarent : petuce beatiliidinis -mererelur babere patriam. Deus,
et potiti optata arena, dum pro relevando tceaio qui hominem gratia sua prcevenit, ut bon.um velit::
iiayigatioriis peiiuslrarenl.singula,.offendunt ituinu-: C el subsequitur , ut implere possit, euni voti .sui
lum sspulli Tidniinis, quem fuisse gigantece:molis coriijioteru fecit." Cum" enim in hoc tolus esset, ut:
et procerilaiis, prodebal inspecta qualitas corporecc jani jamque perfectionis itei arriperet, cum de more
magnitudinis. Motus ergo vir pius miseratiorie hu- inieresset Ecclesiastici officii mysterio, audiyit eyan-
mance cbropassioriis, et insuper animalus vigore gelium proiroriliari a diacoiio": « Si quis venit ad
supernce insjiirationis, cum fldeimagnanimitate et me, et non qdit patrem et matrem. et uxorem ei
lacrymosa -contritione cordis, nomen et virtulem filios, el fratres.et sorores, adliuc aulem el animain
invocat; sanclce Trinitatis, et aperto loculo tumuli, suani, npn pblest raeus: essediscipulus (Lwc.xiv); >.
suseitavit eum a mortuis.' Qui postquam est rcdditus et: i Qui 110»reriuutiat omnibus quce possidet, non
pleno: vitce oJficio, coinpellat eum-saecrdos pio allo- potest ineus -esse discipulus (ibid,). > Et rapiens.
quio,- sciscitans eum qiiis esscf, unde illuc venis- vocem ex ore diaeoni, credens hoc coiisilium sibi
set, nibi modb fuisset, si aliquando Ghristo credi- in temjjore mandalum esse ex ore ipsius Domini,
disset. Respondit ille, se a jiarenlibus suis occisuni, ex ijisa lectionis opportunitale patrem suum con-.
iiri tumuli accepisseiociitii. Porro se infernalibus venit, Tegationem Dominici matidati per diaconum
clauslris dej)utaiiiin, dirumet iiilermiuabileni tu- s&i missam .ei objecit, et licenliam abrenuntiandi
lisse crueiatuiri. Et addidit homo Dei: Yobis ergo, P sibi suisque omnibus, ab eo humiliter petiit, seque
quos incredulitas depulavit pamalis inferni erga- transmare.peregritiatLonem pro.Christo velle susci-
stulo, est aliqua Jide confessio, est aliqua sanctce ' pere-prredixit. Pater diligens fllium nimis carnali
et individurc Trinilaiis cognilio ? Et ille : Plane, in- afTactione, quemgaudehat rediisse de lam longinqua
quit, nobis sanctce Trinitatis cognilio est.sed niodo peregrinalione, voluit bonce ejus voluntati conlraire.
earo nosse aut coiiflteri iiibil nobis prodest ; imo Et, prcecurrens ad maris littus, amotis usquequaque
quia in vita eam nosse noluimus, mortaliter obest, navibus, interdixit pdtenter nautis omiiibus, ,ne
Ideo.precor, ut salteni modo merear renasci bapti- quis eorum: filio suo facultateni transfretandi pvce-
siiia salutari: ut qui hactenusdamnatus fui.morte slaret aliquatenus. Sed vir apostplicce vitce, scieus
seternali,.jam nunc possim erui ab interitu infernali. Dominum prcccepisse : « Si dextera nianus, vel pes,
Sanctus Dei, liis auditis, ingreditur yiam aposlolicce vel oculus seandalizat te,- erue eum, et projice abs
prcedicalionis , et eum initiatiim et catechizafum lts(Malth, XYHI): i maluil solus ad.vilam ingredi,
catholicre fidei rudimenlis, consecrayit ct regenera- quam cum parentibus suis peniiciose dilectis,m
(987) Dominicum liominem . Christum dicit, quod Augustinus se dixisse dolet. YTdeRetractat. Tib. i,
cap. j!9. D__.
 757 YITA S. MACLOYIL 753
gehenna miili. Omne.ni ergo 'carnalis necessitudinis A Dei gladio verbi Dei oslendit quain fidelis esset suo
iiffectionem posiponens Christi ainori, abrenuiitjavil regipro ejus amoreaggressus debellare regnum dia-
patri, abrcnuntiavit paterncc facultali, abrenuntiavit boli : nec anlc desiitil, quam infideT.um corda, vir-
ctcnim sibi, ut nudus et expcditus ssquerefur disci- tufuni mirificenlia, et doclrince affiueniia ad creden-
pulus vesligia magislri. dum inO.exil, ct a regno diaboli aliacios Clirisii
CAPUT X. jugo subjecit. Tn hac, vicinia sanctus Samson ma-
Aseitis ilaque omnibus, qui sccum teneuant pro- nebat. qtii bcati Maclovii consanguineus erai. Hic
positum monasiici ordinis, allegato qtioque magislro in terriloiio urbis, in qua episcopafum adminislra-
suo Brendano ahbaie, socio prioris peregrinaiionis, bal, non mediocriter laborero impendebal, ut de
venil ad liltus maris. Ubi aniolis navibus ef naulis regno-Domini sui exturbarel paganismum, et ai
omnibus, juxta interdiclum'pntiis sui, cuin iiulla laudeni Dei ampliarct Chrislianisniuin. Sic in rc-
suppeleret via transfrelandi, recolebat illud Psalmi- gione illa jier forles milites Cbrisii, diminuta est
sice: € Boiiuro est confidere in Domino, quain con- adversrc parfis potentia, et dilafala csi louge latcque
fidere in homine (Psal. cxvn). : Cumque cor ad Christianilalis magnilicentia.
Deum soliim suspenderet, ecce navim vacuam ho- CAPUT XIII.
roinibus prccsto a.iesse videl, quam Christus ipse B Yigiliam P.aschai Cliristianus populus celebrabaf,
regebai : vir lainen sancfiis pueruin eum csse cre- el in ccTebrandis niissce mysteiiis saccrdos intenlus
dcbat. Qui puer niox illum ad navigandum invilavif, eral. Et ecce Iristes defunefi exhibeniur exsequice,
et quorsuni ifcr vellei dirigere, euni inierrogavil. el animos audientium ad compaticndum moveni
Respoiidit ille, quo voluntas Domini iter stium .plangentiuin. lacrymce. Plus cuiictis movelur et ipse
vellet dirigere , eo se libeuter sccjui vclle. Adjecit sacercios, qui totus erat iri misericordia, cl prccslo-
puer : In sinu liujus sali est qucedara insula, qiiam . lari jubel. dum finiafur missa. Circumsiaiue.fre-
habilat vir satis probafus in monaslica vila. Ilic quenlia popcili, monef orones appellare clementiaiii
Aaron vocatur : a quo cliam locus insula Anronis Domini : ul, qui dominatur niorti el vilcc, dignare-
cognomiiialur. Ad hunc le dirigam, et fe al) eo ofli- tur per membra rigcntia vitalem anirocc calorem
ciosissime excijii, et huroane fractari faciam. Ilac rcfunderc. Nec longum fuit; el qui dixil: c Omnia
vice sermonum inlellexit tandeni vir Dei, pueium possibilia sunt crcdenti (Murc. ixj, i devotioni fide-
cui colloqiiebaitir, illum esse, quem invocaverat, lium adfuit: resurgil mortuus, ei horrorem inculit
Deuni. Curoque acceleraret provolvi loquentis geni- oranibus, et palam fccil omnirio Deuin favere fide-
bus, dicto citius evanuit ex oculis ipsius, P liler petcnlibus. Ut vivus astilit, poculum vini siiii
CAPUT XI. porrigi pefiil. Quid sancius vir faceret? Yiirom qucd
Igitur felicioiis navigalionis viam aggressus, pro- siticnli porrigerel, 11011habebat : aqure poculum,
speris vcnlis et reclo tcnore cursus ad insulam quod porrigebat, tangere siliens nolebat. lieruin
Aaronis esi direcfus, et juxta promissum Domini, confoiTalus in Jide, recurril ad fontem misericor-
officiosa huroanilaie a famulo Dei est exceptus. lbi dicc, pelens, ut qui orationi fidelitim impenderat
ccim sancto sanclc vivebat, et cum innoccnle inno- majiis, dignarelur impsnderc et id, quod erat n<i-
cenler agel.ial, ct facfus aller allerius speculum, si nus. Iilox Iiabens ad manum vas marmoreum, le-
quid in semeiipsis videhant esse corrigendum, aut vata niaiiu illud benedicens, vcrtit in vas vitreura :
adjiciendum, charilaiiva cemulatione melioiiabal el iiifundeus vasi aquam per virtulem sanctcc bene-
alter per alterum. Ibi ergo roundi hujus percgrinus dictionis mutrtvit el illam in vini naturara. Sicque
permansit aliquanlulum lemporis, donec jilacuit di- in vase vitreo porrigens honiini -redivivo novi vini
vince omnipruenlirc, etiam in hoc sceculo, ci reddere poculum , non minirouin divinre pietatis ostendit
merccdem lahoris, in fuluro servans ei pleniludinem omnibus miraculum. 0 vere pium et magnificuni
remuneralionis. cultorcm sanclcc Trinilalis, quein secunduni fidem
CAPUT XII. D cordis sui in una die divina virlus tribiis illusfravit
Jam fama nomen ejus celehre fecerat uhique, roiraculis, dum in noniine et virlute sanctre Trini-
jam omni populo eral in ore, quod pcregrinus ille talis suscitavil mortuum, ct ex marmore vilrum,
miraculortim pollcret potcslate, et stipra homincs et.ex aqui fecit vinuin. ltaque quein alienis mani-
doctrinre atfJueref uberlnte. Jam omnis populus in bus carruca ad sepeliendum illuc advexil, ipse eam
ejus declinaverat amorem, eo quod videret in co lceltis doiiium reduxit, ct quoad vixil, idoneus succ
.esse ct pii patris aJfeciionem, el facundi doctoris resurreclioiiis testis exsfitit.
auctoritatem. Quocirca cooperante sibi divina gra- CAPUT XIV.
lia, feceriinteum inlhronizari in cpiscopali cathedra, Vir srcpcnominafus, in quo Jidcs perhoiia vivebat
in urbe quce vocaiur Aletba, qure non longe aberal opera, in parvis quidem rebus non parva dedit nii-.
ah Aaronis insula. Hanc urbem fluvius, nomine racula, ut per cum in omnibus Cbristi crcscerel
Rincfus, ex uno Jalere, ex altero alluebat mare. gloria. Dum aliqtiando Britannicam circuiret regio-
Illis in parlibus adhuc dcemonum squalcbal spur- nem, ul iir agro Dominicce cilfurce semen divini
citia, et jam passim Evangelii regnante gralia, il-i verbi sererei, oiTenditsuhuicum in agro, quem tor-
reslilcranl idololaliice vesligia. Acciiiclus ilaque vir qiiebat magna tristilicc ctmajitiido. Cuslodiens eniin
739 SIGEBERTLGEMBLACENSIS 740
gregem porcorum, suem avide et importune va- A et gaudens cum magistro et Domirio suo sibi ess-
siantem segetes, dum nititur arccre a danino viei- commuuia, cui subdola confessione acclamabant
iioriim, occiderat eam per Iiicautum lapidis iclum. dccmonia : « Quid nobis et tibi, Jesu, Fili Dei vivi?
Pro hae offensa dbminum suura limebat, cujus venisti ante tempus perdere nos?» (Matth.ym)
iram ob Iioc maxhne exasperari credebat, quod se- exemplri Dominlca. increpalionis, comprimebat fal-
plem nali oberrantes, soliio circa ubera defunclce sitalis vaniloquia. Sciensque boc dccBionium esse
matris lac elicere volebant, sed nullam vilce alimo- de illo genere, de quo dicitur a Domino: e Hoc
niam in prccmorluo corpore invenire poterant. Ma- genus non potest ejiei, nisi in oratione et jejunio
clovius, quera sibi totum vindicaverat pietas, non (Matth. XYII); J fusa super aquam exorcismi ora- -
poluit sine lacrymis videre subulci lacrymas : et tione, et addila episcopali benediclione potum, dedit
fusa orationc ad Deum, auri defunctce suis imposuit puellcc.Peraqucc benediclce poculum, infusa virtute
baculum suum : et resuscitata ea ad solum faclum, benedictionis per membra puellce, diabolica immis-
nioerenti reddidit gaudium. Subulcus rem ad donri- sione diu conlrita, cecidit in terram puella, quasi
nurii retulit, el prceconia servi Dei per ora omnium mortua. Paulo post resumpto spiritu, surrexil'sana
diffudii. Dominus ascenso equo, ore ad os gralias eticcla, effugato pessimi pervasoris impetu, et lccti-
egitsancto viro, et villaniunam contulil ecclesicc, ad flcatvit alios pro inlegro restaui'atce incolumitalis
usus servorum Dei sub eo. statu. Pater videns satisfaclum dCsideriis suls, pro
' CAPUT XV.
gratiarum actione dilavit sanctam Ecclesiam Dei
Gessit et aliud quiddamsimile, vel pro solo piela- praediis et xeniis pretiosis. Quia gloria aut raro,
lis intuilu satis prccdicabile. Imitalus Paulum apo- aut nunquain caret invidia, non pertulit diu lan-
stolum (Acl. xx), cui manus suce operantlo stipple- lam Maclovii gloriam antiqui hostis verstitia : sed
liarit, si quid sihi deeral: et ipsi labore manuum ne in regno Christi invalescerel ariiplius honi mi-
suarum inleudebal, quando abevangelizaiidi ofliclo lifis gratia, suscitavit conlra eum liostes armatos
vacabat. Cum quadam die in putanda vinea labo- dolo iiijustilia, insuper fultos non mediocriter sce-
raret cum fralriijus, deposilam cappam reposuit in cnlari potentia.
abdito, ut operari possel expeditius. Finito opere, CAPUT XVII.
cum eappaiti vellet recipere, aviculam quam vulgo Hailoch quidam, qui potenter principabatur toti
bitrionem vocani, iiivenit super eam ovum posuisse. Britannicc, slimulatus instinctu diabolicce malitlcc, _
fjui sciens nec aviculis deesse Dei providentiam, coopit basiiicam' destruere, quam heatus Maclovius
quippe qriarum nulla sitie PatrC Deo cadit super Q fundaverat in prxcdio succ parochicc. Vir Dei apud
terram (Matth. x), dimisit ibidem cappam doiiec anres priticipis agebat lacrymis ct precibus, ut
fotis oyibus, pullos temporeexcluderelavicula.Inqua dignaretur desistere a. destruetione ecclesiasticce
-re et illud mirabile fuit, quod quanlo tempore illic domus. Sed ille efferatus per conceptam iniqiii-
cappa jacuit, nulla pluvia illam violavit. Quod qui- taiis insolentiam, non poterat mitigari: vel refre-
cunqiie audierunt, in Deo virtutem cum gratiarum naii per aliquam piceadmonitiotiis gratiam. Conlra
actione magnificaverunt, in homhie Dei pietatem hujusmodi scecularis -dominationis potentiam, ad
laudaverunt. muniirien et firmamenlunT-sui, solam Maclovius as-
CAPUT XVI. sumpsit palientiam. Sed qui ad stios fideleslo-
in pago urbis Alethce, in qtia antistabat Maclo- quiturper propbetas : « Qui tangit vos, taugit
vius teneraijilis, filiam habebat vir quidam pfceno- Oculi mei pupillam (Zacit. n); i et: « Mihi vindi-
Irilis, quam miserabililer vexabat diabolicceinfesta- ctam, et ego reiribuam (Deut, xxxn); » non dimi-
lionis passio intolerabilis. Omnes enim se contin- sit inullam pauperum suorum injuriam :' et sicnt
genles -attrectabat morsibus, _tiec ipsis parceliat Saultim recalcitranlem percussit triduana ccecitate
parentibu.s. Nec comprimi aut sedari poterat bujus (Acl, ix), ul postea tolum mundum illuminaret
malce valetudinis vehementia, nisi ferreis calenis D ccterna claritate : percussit et bunc lemporali ccc-
arclareltir lam immanisinsania. Pater, cujus animo, citate, ut per tene!)ras transitorias liberarettir a
filia cegrotante, nihil poterat esse jucundum, ad me- peccalorura ohscuriiate.Tixtemplo ad correvCrsus,
dendum filise surc"felicem invilat Maclovium, quem et pcmiitudine prcccordiali compuhctus, ad satisfa-
"olim audierat in curationum elficacia esse glorio- Cieudum episcopum cucurrit quantocius, se reum
sutii. Nec diflert ille misericordiam, sed credens esse pi otestans amaris fletihus, se merila excce-
quia facile est Deo prrestare fideliter.petenti me- catum esse confitens lacryiuosis questibus. Ilie,
delam, pergit ad puellam : et volens diabolicce ma- qui didicerat a magistro summce bonitatis, etiam
Titice comprimere dolum, sudarium suum projeCil in inimicis esse benefaciendum, ,et pro persequenti-
furentis puellce collum. Tutic"vero potuisses audire bus et calumniantilius nos esse orandum (Matih.
liorribiles voces dcetiionum, servo Dei in bcecY'erba v), cilo el iniserieorditer indulsit poenitenli reatum.
esprobrautium : « 0 transmarine incola, non potuit El, providens ei utriusque hominis" salutem, aqua
te sustinere patria tua, qui venisli huc qucer.ere benedicta eum perfudit, et oleo sacro oculos ejus
aliena, et nos expellere "deregionC nostra. > Disci- perunxit, et ita ei prislinum visum restituit :pro
pulus Chrisli, vilipendens hcec inimici improperia, admissa lamen temeritatecongruum pcenitendi mo-
 74 i YITA S. MACLOYH. m
dura indixit. Dux.videns ct animce et corpori utilem A maiis , absorberctar in jirofundum. Abstuleruni
esse suam scitisfaciionem, ecclesire Dei non parvam eiiam eqtios suos sanclo viro, ne illi posse! adc-sse
delegavit terrarum hreredilaiem, ct copiosam in re subsidio. Solam episcopo reliquerunt equam, KSfi-
mancipi coniulit benediciionem. Deinde quoad vixit, manles se per hoc ei facere injuriam, sivilem ascen-
servum Dei uii patrem filius unico amore dilcxit, derel equam. Saeerdos, qnod solum potuit, pc-ricli-
eique suisque tutor et adjutor ojmoiTunus fuit in lanti famiilo orando adfuit : Omnipotens oranli
omnibus. episcopo r.on abfuif : cujtis fide ct oratione ille, qui
CAPUT XYIU in arliculo morlis jacebat, mirabiliter evasil. Nulu
Sie antiquus hostis hoc primo co:igressu vicliis enim ejus, cui omnis naiura servil, imdique inil-
discessit, sed non defatigalus cessit. Sicut eniro olira liaiio iino longe a jacenfe pislore rcstum maris reli-
ipsi Domino congressus (Mattli. iv), non recessit nuit,'et puerum innoccnter niorli ojipositum contin-
prima teiilatione vicius, sed secuiido ct tertio arraa gere timuit. Prrcsul ergcpro sui odio vexatum sine
resfaurare est ausus : in prima quoque Maclovii mora adiens pistorcm, invenil euin incoluraem, se-
victoria 11011 deslitil a suis conatihus dux Hctiloch, cumquc reduxil alacrem.
qui se loluni liumilitcr incliiiaverat ad Maclovii CAPUT XX,
obsequelam, et pro ejus gratia se totum polenter Pontifex Maclovius, qui ante Deum et homines
erexerat ad EcclesiccDei lulelani, poslquam ingres- sine querelajusliliam tenere volebat, pusillos Chrisii
sus.est universce carnis viam, morle sua loeiiin fecit adeo ab impiis scandalizari gravius quam dici pos-
iniquis opprimendi Ecclesiam. Surrexil eniro post sil ferebal. Pro illis ctiam sacrilegis, tain acuto
eum impiageiieralio, qureaversa facie a Deo. descivii avaritice stimulo instigatis, nimis dolebal, quos apml
penitus a rectiiudinis consilio. Hinc nacttis opportu- Deum nulla ignoranlirc excusalio absolvebal, quos
nitatem diabohis, el talibus ulens officialibus, in viclcnles ct volenles cupiditas in prccceps trahehat.
virum Dei mille insurrexil artibus. Filii ilaque Inde enim nequam el lividum invidia oeulum habe-
Belial Maclovium infeslantes exsecrabili odio, inve- banl, unde palres eorumboni fueranf. Palres quipps
hcbaiitur in eum hujusmodi convicio : Qtiis, in- eorum peccata sua, eleemosynas fctciendo, redcme-
quiunt, hic regno noslro improbus successif ad- ranl : isli, eleemosynis dcrogaudo, pcccata sua cu-
vena, qui usquequaqtie nobis concilal scandala? mulaverani. Ulc doclus in palicntia sua possidcre
Quis est iste pcllax sycophanta, qui blanditiis suis animam suam : c Si, inquil, Doroinus ineus Jestis
humana a se alienal pectora? Quis iste est cupidus fugiendo dcclinavit Judrcorum pcrfidiam , cur ego
hrcredipcta, qui ex noslris incommodis sua hiccom- r homunculus non dcvilem cedendo isforum mali-
parat coramoda ? Cum aposlolis el aposlolorum tiam? Ecce quia isti ul vulpes foveas dolositalis, et
successoribus nihil in tei'ra sii possideiidum, hic ut volucres babenl nidos vanitatis, el nos cum Filio
sub obteniu pauperlatis, vclat cupiditatis vifium : Jiorainis non habemus, ubi c.apuf rcclincmus in illis
el sub jjrcetextu clccmosynar.um, avarilice exercet (Joan, vm el xn); r cedanius, el occasioncm pec-
emolumeiitum : sub obtentu longce oraiionis, exspo- candi in nos, sallem fugiendo tollamus. Exculieii-
liat domos viduarum. Qui omnia se pro Christo re- dus csl pulvis de pedibus noslris in tcsliriionium
liquisse inenlitur, et omnia se in Chrislo liabere illis.Ei, quia non sunt hic filii pacis, apud quos pax
gloriatur, nos el filios nostros cxhceredaf, el hrcre- Christi requiescal, pax nostra ad nos redcal (Mattlt.
dilates nosfras sibi avide caplai. Qui sua se non x). Quando dixit Dominus noster Jesus : « Cum
curare siraulal, cur aliena dispensal? Nihil crgo perseculi vos fuerint in civifate ista, fugite in aliam
nobis roagis uiile, quam jam jamque nostris fcssis (ibid.); i prceviditprofecfohane fugiencli occasionem
rebus consulcre et hunc longe a regno nostro ex- quatidoque nobis inculiendam. Agamus ilaqiic, fra-
turbare, et hccreditates injuste ecclesiis mancipatas ires, instaiiler ; cedamus, quccso, patienler. Ita vir
ilerum occupare. Siquidein nobis el filiis nosfris pius exsecraius illam pessimam generationem, in-
niliil reliqui fecil, qui sibi onroia nostra usurpavit. D tulit illis meritam maledictionem, quia elongaverant
Solam spem fulurorum nobis pretio oinnium rerum a se benedictionem. SicMoyscs illemilissiniussuper
nostraruni vendil, quarum usuinfructuin ipse in omnes homincs qui morabantur in terra (Num.
prresenfiarum cajiif. Srcpe lacessentes sanctum vi- cxxi); sic Isaias, sic Jereroias, offensi cervicosa
.riini fam injuriosis inveclioniJnis, onroi gencre per- ingrati populi durilia, obligaveriinl eos devotaiione
secittionis cum exasperanf, et Jiomines ejus srevis pessiina, scilicet imprecantes propter eorum iinpoo-
vcrberibus lormeiifant : omni rerum direptione ora- iiitenfiam, ne attendercl Deus eoruni vola vel sacri-
iiino Ecclesiam Dei devastant. ficia. Eliseus quijipe insultantes sibi pueros male-
CAPUT XIX. dixil,elmalediclionis poenceeos addixil (IV Reg. u).
Quam gravis ct intolerabilis hcee persecutio fuerii, Quid de dominorum Domino dicam, qui in ficulnea
ex uno advcrli poteril. Pistorem cjus , vocabulo propler infecundilalem ejus a se maledicla, et arc-
Riman , injusle comprehensum , indigne ccesum, facta (Mtillli. xxi), devofafioni subjecit dignara ma-
vimineis vinculis quadrupedem conslriciura , ut lediclione Jtidicorum jierfidiain? Uoc exemplo bea-
irollo posset juvari officio membroriim, superripas tus Maclovius roaledixit suis, ul tradili satancc in
niaris reliquerunt solum. ul, supervcnieine ccsiu interiium carp.is, animabns iamen coruin'reservata
713 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 744
spe salulis, desislerenl ab opcre iniquitatis; el qui A imis visceribus pestiferurii virus elici, el ad locum
propter duritiarii eordis sui thesaurizaverant sibi folio hedercc obduclum contrahi. Qtiod slillando in
Dei iram, fandem, emoililiperpoenitentiam,rec()iici- terram guftatim, corpuspuellccreddidit illccsum, Ita
liareril sibi Dei niisericordiam. meritis Maclovii redintegrafa'est puellcc spspitas,
CAPUT XXI. aucla est parentibus jucunditas, cimclos "videnles et
Ergo per scandala impiorum expulsus a suo epi- audienles confortavil: in fide Christi miraculi no-
scopalu , ajiparalo omnis pj-ofeclionis commeaiu, vitas. Pater noti ingralus beneJicio, villani sticepro-
colleeto quoque fidcli monachoruili discijiulatu, prietalis delegavit Dei famulo, ut haberet unde tri-
longo navigalioiiis exaclo cursu, tandem poiilus bueret iiecessitalem-jiaiietitibuspro Chrlslo.
Aquilanice regionis porlu, Cl deveniens ad parles CAPUT XXTII.
Santoiiicce urbis, priroo omnium interrogandum esse Venerabilis Leontius videns heatum Maelovium
pulavii, si illis.iii locis vigeret rilus Christianilatis. meillis et virtutihus glorificari, cojjiit animo sccum
Respoiisuiri esTci id, quo nihil poluii audire gra- non riiodice lretari, quod divina pietas euni tanio et
lius,passim ihi fervere religionem Christiani cultus. tali hospite voluerit consolari. Unde suam dioece-
Perrexit qucercre qui ibiejiiscopali prcesideret calhe- siiri lustraturus, eum ut secum pergerct, ohnixis
drce, et lrcta audivitaureLconlium (908) eCclesiasticai " coegit precibus. Yenerunt iiaque ad villani, quam
provisioni supcririlendere, virum divihce sajrieiiticc "antiquitas appellavil Bream, geminis ecclesiis in
et humance scieiiticc prcediluiii digriitate. Ipse exstil- honorem Dei nobiliter iiisigiiatam. Leontius, ut Ma-
tans, qtiod arriderent sibi prima pptatce prosperi- clovium arctiub apjriicaret sibl, unam Caruni attri-
latis auspicia, spem concipit ex rerunt conveniciitia, Imit ejus habitationi, alteram retinuit suo juri.
qiiod de ccctero omnia sibi cedere debearit exsen- Quod quaritum Deo iriacuerit, ex eo satis ajiparuit,
lentia. Electos itaque ex suis legatos fideriter ad epi^ quod prceseiiti mifaculo ibiderii cos Dominiis lcctifi-
scopum dirigit, causam succ peregriiiatioiiis ex'or- cavit. Illucescente die cum lavrari veliet episcopus,
dine digeril, locuni sibi ad liabitandum ab eo con- piierfamiliarisadhauriendamaquam cuCurrit ocius.
cedi hurailiter expetit. Plenus ille spiritu proplietico, Qui dum incaute haurit, elapso pede, in puteum
gaudebataniino se divinitus visitari, procurato fra- corruit, el aquarum mole oppressus interiit. Ex-
terncc societatis solatio. Exertaque hilariler mauii ortus esl subito claraor et gemilus, fii undique fre-
liberalitatis sticc, tribuit ei locuin Jiabilafiotiis con- quens populi concuistis. Accurrit paler lugubris,
gruce, sectinduni Apostoli prcecepium' (II Cor. vni), rion moraiur adesse maier miserabilis, inculta facie
paratus ex stia copia illius inopiain suppiere, Pojiu- Q "et nudat6"corpore, sparsisque capillis compassionem
lares quoque delectafi odore cjus bonce coriveisatid- _ "iircutieris uuiversis Movet cunclos, et.maximepa-
nis, ei suisque adminiculabanfur multis doiiaiiis, rentes, flos cctatis delectabilis : erat quippe puer
volentes eliarii ipsi participari frucliJius alieni la- "jam duodenis. Auget tumultuiii coricuiTentium fre-
boris "qtieniia innumerabilis : erat enini puer parenteltc
CAPUT XXII. nobilis. Leoiitius corde preroens dolorem, et in Do-
Agebatur namque i)_oncasu fortuifo, sed dispen- minb retinens sperii et bonam fidem, jtissit deferri
saiivd Divinitatis consilio, ut quo lalius diversis in glebam defuncli in temjiltim, quod destinaverat ad
locis diffamabatur lanti viri percgrinatio, eo diffu- saiiCli Maclovii parteni. Usijue ad auroram sequen-
sius roagnificarelur noniinis ejus cogiiiiio. Filiaco- tis diei, parentes circa corpus exeubias celebrarunt
milis, qui pago Sanlonico principabalur, per patris rilu solemni. At seryi Dei pernoetanlesin oralione
sui viridarium euiii pedissequis suis exerCeliatur : non diffidebanlde ejus honitate. Manefacto, sanctus
ulji dum incaute incedit, "ve'nenoso"occuliiserpentis Maclovius omnes eliminat a templo, duos tantum
iclu vulrierataingeniuil, et niagiiam cunclis ejtilandi monaclios retinens secuni, cuin quibus familiarius
occasioncrii dedit. Paier .incoiisolaltiTiter iugebai, interpellaret Dominum. Cum his ergo septies flexis
tiiater maierno dolori temtierare iiesciebat, qucc vi- D genibus, oiavit ad Deum quam potuit affectuosius
lam riiice iiiler spem et meturii flucluarc videbat. doiiec seiisit animaiti imiocentis pueri refuudi roem-
Oiniiis famiiia lanientabaiur, tota civitas feralf ju- "bris rigentibtis. Assurgeute. puero, et astante ad
stitio afficiebatur.TanderoTioc solura dolor admisit testimonium miraculi, quid alacritatis habueririt
consilium,' tit quia niliil humanum poieraf valere episcopi, quid stupOris passi sint astantes populi,
auxilium, a beato Maclovio divinurii qucereretur so- ' quas grales pmnes una YroceTeddideririt Omiiipo-
latium. Uti coiisultuiti est, ita et factiim est. Ad tenti, superfluum est inculcare sermone multijriici.
pedes Maclovii yentum est, et yoluin fideliter petcn- Miraculum enim quod, pro commendarida farauli
tiuiri fruslrattiiii non Cst._Episcopus ad oralionis sui sanclitate mons.trayerat Diyinitas,, latias diffa-
sabsidiumcotifugit, atjuam exbrcizatam beiiedixit: mabat ressuscitati pueri uobilitas, et gi;£tius acci-
ex ea folium hederce perfudit, folium loco viiliieris piebal affecluosa parentum charilas. 0 viriim prce-
'
superposuil. Contra vim sacrce benediclionis noh dicabilem per Omnia! 0 sanctuin st.nctis confereli-
poluit suhsislere vis venenosce pestis. Videres ex dtroi in miraculorum riiagnificeiii::a! qui et ipse

(96S) Leontius. Burdegalensis episcopus. De hoc Venant. Foriunat..carm., lib. i et iv novcc edit. •
 ,„ YITA S. MACLOVH. '«>
4n
exemplo Jesu Domini sui tres suscitavit mortuos, A utilem severitatis benevolentiarn, ut per hanc ne
in Triniiatis invocatione efiicacissima. cessitatem saltem invili traherenlur ad pceniten
tiarn. Britanni denique compotes voti sui effecli,
CAPUT XXIV. fam princeps et optimates regni, quam clerus el
Nec illud subtraham de tanlarum virtulum cata- episcopi in unum conjuncti, felicem virum posce-
iogo, quod adhuc gestum esl in pago Santonico. bant cernui, ut reliquum vitre succ dignarelur se-
Mulier quccdam, nomine Bona, qucc vitam suam lau- cum agere, ut per ejus conviclum Dei gratiam me-
dabiliter agehat m viduitatis coniiiieiiiia, annis qua- rerentur acquirere. Ille hoc fieri posse abnuit, et
tuordccim fuerat ccccitate obruta. Quce ohtulibus - simul impossibilitatis surc causam eis liuiniliter
sancli viri fideliler prccsentata, luci prislinrc est red- aperuit, el vocationis succ tenipus sibi impendere
dila. prccdixil, et hoc apud Santonas sibi esse a Deo
delerrniiiatuni, ex verbis angeli se didicisse dixit.
CAPUT XXV. Britanni flerites ef timentes adhuc ccelestis irce ve-
Perro homines illi, qui in Brilannia virum Dei sligia restare, qui nec in viia, nec in morte digni
exacerbaverunt, ct improbiiaie obstinationis surc se, essent lalem palronum habere, cum gaudio pacis et
ferraraque suara,ab eo malcdici pertulerunt, male- " dilectionis eum proseculi, vix tandem passi sunt ab
diclionis vindictam effugere non potuerunt. Terra eo separari.
enim in opere impiorum nialedicla.jlam in ffugibus,
CAPUT XXVI.
quam in poaiis omnium geuerum, sterilis et infru-
cluosa est reddita. Habilatores vero ejus mille Igitur Saritonas regressus, etnoctu ct interdiu ob
modis morborum devoraii], alii merobrorum debili- sui custodiam eo laborabat vigila.ntius, quo Dprai-
tate coeperunt contrahi, alii lepra squalebant, alii niira in proximo esse didicerat certius, ut, quacun-
visu privari dolebant: isti oris officio se deslilui, que hora veniret, vigilans et paratus pulsanti ape-
aiii se auditu plangehant diminui. Nee aliquis erat rirel. Qui enim lam longo cctatis tempore bonum
omniiim, qui ccclcslis vindiclce cfTugereljudicitim. certamen certaveral, ct tandem cursum consumma-
Tandem per culprc vindiclam cognoscentes sero cul- verat, de religione coronam juslitire reposcebat,
pam suam, nec volentes, nec valentes ultra sufferre quam sibi justus judex reposueral. Reddidit ergo
maledictionis et ullionis molestiam, communicato lerrce quod eral suum : coeli cura tripudio sanclo-
consilio deliberaverunt a sanclo viro bumiliter im- rum ejus exceperunt spiritum. Recepturus merce-
ploi-are veniam. Missa ilaque ad eum legatione, po- r dem laborum, deduclus est in via mirabili manibus
scuiit cum cordis contrilione ut absolvanlur ab illa angelorum. Qui enim in terris angelicam vitam du-
maledietione, spondeutes, si eos dignareiur sua re- xerat, modo in cajlis eis convivendo ceternaliler
versione, deinceps se ei oblemperaturos sine aliqua exsultat. Vixit centum triginta annis, obiif xvn Ka-
contradictione. Amalor piefalis et misericordire Mri- lendas Seplembris.
clovius, ubi poenitentiam palriofarum accepit, sum-
mam consilii ad Leoiilium vencrabilem delulit : CAPUT XXVII.
Leonlius Jianc ad ipsum Deum refercnduni censuit. Leonlius episcopus gaudens super ihcsauro sibi
Uterque, indicto sibi triduano j'ejunio, exorani sibi ccelitus destinato, et posteris suis ccleriialiler pro-
revelari a Domino quid supcr hoc sihi cssel opus fultiro, decrevit eura glorificare honorifico scpe-
faclo. Inier orandum angelus Domini Maclovio ad- lieiidi officio: consliuctaque nova ecclesia, corpus
siilit, eique ex ore Dei hrcc suggcssit : Oporlel, o cjus, ut Spiritus sancti organum, in illa scpelivit
amiec Dei, Britanniam reviscre, omnem malediclio- cum decenti revcrentia. Nec poluit abscondi in ler-
nem auferre, homines saltitifera benediclione sa- ris, cui meriti raodo csset in coilis. Eodem cnim
nare, terrcc ubertatem restituere. Deinceps debes die quo in mausoleo positus esl, duobus ccccis vi-
Sanlonas repetere, quia illic habes propediem sus redditus est, energumenus a dccmonis infcsla-
Q
obire. Sanctus ilaquc vir secundum aiigelicam tione liberatus csl. Die posl liumationem tertia, con-
rcvelalionem repatriavit, terram liomincsqiie sua tractocuidam restituta estmedela, mulo loquela. Post-
beiicdiclione. sanctificavit, Deoque largitori om- modum vcro meritis sancti Maclovii lanfa Dominus
nium honorum eos orando commendavii. Sicque gessit ibidem miracula, quania necnarrare lingua,
oiniiis terra replela est dapsilii uhertale per ejus nec conlinere valel menibrana. Mulliplicibus ac fre-
bcnedictioncro, qucc antea damnala fuerat per cjus quentibus sancli hujus interccssioniljus subvenial
mrdcdiciionem. Ita faclum esi omnibus palam, quod nobis omnipolens Deus, cunctisque ejus prceconia
ponfifex pius hanc malediclioncm non intulit per celebrantibus : qui vivit el regnal per ccterna srccu-
aliquain malevolcnlirc intemperanliam , imo per lorum srecula. Amen.

PiTnoi CLX, 24
 SIGEBERTSGEMBLACENSIS 1i S

YITA SANCTI THEODARDI

EPISCOPI TRAJECTENSIS MARTYRIS

1UGTORE SIGEBERTO GEMBLICEKSI

Arta Snv.ctortim,Sept. t. III, die x, p. 580.)

(BOLL4.NI).

CAPUT PRIMUM. A ti (974) tempore invaserant; Asiam vero el Africam

Yila ante episcopatum Trajectcnsem; viriules, quibus modo Persis, modo Saracenis incursanlibus, soke,
ecclesiam suam iliustral. quas Franci incolebant, Galliasfirnia pace gaudebant,
Bealus Thcodardus, natus in Gallia, clarebat pro et cselcris gcntibus pro salute pugnantibus, Franci
nobili parcntum prosapia, regni dccus et Ecclcsias pro gloria pugnabant.
gloria fulurus. Eo lempore regnum Francorum rc- 2. Sed liocnon tanlum humanse virtuti, quanlum
gebat Chilperici filitis Lolharius (969-70), nomine et divina3 pietati est ascribendum, qua3 func tcmporis
forlitudine refercns avum suum Lotharium, filium proceres regni et Ecclesise armaverat prudentia et
Ludovici (971), qui gcntem Francorum, secum a fortitudine, sanclitale et sapientia, ut per cos longe
lieaio Ilemigio (972) baptizatam, fecit ascribi ad lateque prosperaretur regnum et Ecclesia. Quos
feterni regis mjlitiam. Igitur sub Lolhario secundo quanti facerel Deus totus pene mundus sensit, in
Theodardus, a pueritia usque ad bivium adolescen- hoc maxime quod eo tempore Heraclius imperalor
tiaa proveclus, conteinpsit latam viam, in qua mul- Romanorum, victis Persis, crucem Christi, quam
tos vocatos sinistrorsum evagari videbat; el elegit Persse incensa Hierusalem asporlalam annos quin-
arctam viam, per quam pauci eleeti dextrorsum ten- decim tenueranl, revexit in Hierusalem, et diem
riunt. Ex devotione quippe parentum suonim man- " Exallalionis ejus celebrari indixit (973). Ul scia-
eipatus monasleriali disciplinaj, volunlarie ponabat mus aulem, qui fuerint illi, quorum exemplo vel
leve jugum Clirisli. Et quia juxla vocem Dominicam insliluto Theodardus meliora charismala femulaba-
non poterat arbor bona fructus malos facere (Mallh. tur, a paucis mullos, avicinis longinquos, a nolis
vn, 18), oslendebat in flore crescentis setatis quam colligamus ignolos. In iis prseeminebat Arnulphus
suavem el quam uberem fructum darel in tcmpore ex majcre domus Metensium episcopus (976), Eli-
suo. .Nempe gratia Dei, qua3 eum prcevencrat ut giusex aurifice post Noviomensis episcopus, Joan-
bona vellet, subsequebatur etiam ut perficerc pos- nes ctiam Tungrensis ex laico in episcopum eodem
set. Sicut enim, arridenle tempori bona aeris tem- signo, quo primus Aaron, a Deo electus; dum hu-
perie, uberius terra fruclifical; ita tempore regis Lo- jus quoque virga, quam manu gestabat, in terram
tharii (975J, arridenle rerum tranquiliitate, sancta jussu angeli defixa reviruit, fronduit, floruit, fructi-
Ecclesia in sanctis Dei uberius fructificabat; quos licavil. Tales Theodardus imitando in gemina scien-
cxterius nulla aut rara rerum procella inquictabat. tia proliciebat; horum lateri adhserens, palalinis
Nam ferventibus bellis per totum pene orbem terra- principibus notus et charus erat (977).
rum, Langol)ardis Italiam vexanlibus, quani rcccn- P t 5. Jam fama de nomine ejus ascenderal ad so-

(969-70). Sancti Acta aSigeberto monaclioGembla- contigit.

censi conscripta, qui sub iinem sajculi xi et se-
quentis initium floruit, hic recuduntur ex editione
Surii, quani ex duobus inss. hinc inde emendabo.
Sic ex mss. illis hoc loco posui Chilperici filius Lo-
Iharius pro Childerici filius Clolarius, uli legilur
apud Surium. Imprimis cerlurn est, Lolliario II
Francorum regi, dc quo hic agitur, pairem fuisse
Suessionum regem, nomine Chilpericum, non vero
Cbildericum. Malui autem ex dictis mss. scribcre
Lolharius quam Cloiarius, quia prior lectio primi
^enia mihi videtur, cum in Sigeberti Gemblacensis
Chronico et aliis ejus lucubrationibus ubique inve-
nerim Lotharius. Regnavit ab anno 584, quo pater
ejus Chi-pericus interfectus fuit, usque ad annum
CiaS,non vero ab anno 587 usque ad Ooi, ul yult
Sigebertus in Chronico : qui eiiam fallilur, dum
eumdem Lolharium II anno 610 totius Francia; mo-
jr-ircuium conseculum fuisse ait; id enim auno 015
(971) Seu Clodeveil.
(972) Dahitur 1 Octobris.
(975) Sequenlia ad Lotharii monarcliiam, seu ad
tempus, quod ab anuq 613 usque ad 628 fluxit, re-
fercnda sunt.
(974) Langobardi in Italiam irruperunt anno
568.
(975) Consule obvios rerum ecclesiasticarum scri-
piores. ':
(976) Saiicti hujus Acta illuslrata sunt ad 1S
Julii, ubiin Commcntario prajvio § 2 probalur, il-
lum ante episcopatum majorem domus regiaj non
fuisse. S. Arnulpho hic subjunguntur S. Eligius,
dandus ad diem 1 Decembris, et S.-Joannes Agnus;
datus ad 25 Julii-.
(977) Admodum suspecta mlhi sunt, quoe hic de
S. Thcodardo asseruntur.
749 VITA S. THEODARDl. 750
lium Dagoberti (978), post patrem Lotharium re- A citur Malmundarium. Hi, communicato consilio
gnantis : et post famam veritas rei ad animum quo- cum Remaclo Tungrensium episcopo et Cuniber-
que regis illum admittebat. Jamque Deus, qui po- to (981) Coloniensi episcopo, ad quorum dicceeses
tens erat, ul in servo suo Theodardo omnem gra- loca illa appendebant, nullum magis Theodardo
liam abundare faceret, parabat causam, ul inter idoneum invenerunt, quem locis illis prseficerent, ut
multi iiominis viros hunc quoque multo nomine di- superponerel spirituale fundamenium in summo an-
gnum faceret. Siquidem sub Dagoberto pro feliciori gulari lam.de Christo Jesu (Ephes. n, 10).
temporis -illius suecessu muito piures accendebat 5. Theodardus vero sciens quodonus, non Iionor,
gratia Spirilus sancti, ul pro lucrandis Deo anima- imponitur prseesse nescienti, malebat essequam vo-
bus operam darent in fundandis monasteriis.Primus eari abbas, ut, omnia omnibus factus. omneslucri-
horum occurril nobis Landelinus, qui ex prsedone faceret. Postremo talem se exhibuil, ut a regno ct
in prjeeoneni iidei alteratus, Lobiense ccenobium fe- ab ecclesia mcrito diceretur ei : Major esl sapientia
cit esse fundamcmum SUECdevotionis. Aldegundis tua et majora opera iua, quam rumor quam de te
Ihalamum sua». virginitatis sponso suo Chrislo in audivimus. Remaclus pro regimine Tungrensis epi-
Malbodiensi coenobiolocavit. Soror ejus YValdetru- scopatus palerna quidem sollicitudine laborabat, sed
dis sexagesimum continentise fructum in monasterio " hoc eum male babebat, quod male sibi responderenf.
Castrilocensi seminavit. Cujus sponsus Yincenlius provenlus frueluum.Unde perlajsus laboruni, recur-
triumphalo mundo, vexillum Deo in Alio-Monte rebat aninio ad portum solitari;e viloe; unde a rege
erexit. Ecquid vero opus est praedicare nobilitatem Dagobei-lo(982) exlractus, navim Ecclesiae suscepe-
Gertrudis Nivellensis, cujus nominis gloria est dif- rat regendam. Regem Sigebertum adit, el impossi-
fusior, quam tota Gallia? His cultoribus fidei Domi- bilitatis suae causasprajtendens, missioncm sibi dari,
Hum messis rogantibus, ut in multam messem mul et ecclesise canonica "aucloritate pastorem substitui
tos operarios mitlcrel, peregrinos operarios direxit - petil. Res a palalio ad Ecclesiee judicium deferiur.
a transmarinis parlibus Bertuinum , Ettonem et Ecclesia palalio assentitur. Remaclus onere episco-
alios, Foillanum cum fralribus suis Ultrano el Fur- palis sarcinai expediius, el de naufragio mundi se
seo; ex quibus Foillanus Fossense coenobium fun- enalasse laeialus, portum Stabulensis ccenobii expe-
davit el martyrio suo sacravit (979). tiit, ct contemplationi vacans, habilavit secuni. De
4. Prcevidil vcro divinse dispensalionis oculus, ne episcopo subsiiluendo in commune facta delibera-
inter tol et tales viros dilecto suo Theodardo dees- tione, ad Thcodardum recurritur, et ex omnibus
sel loeus, in quo et ipse, erecto fornice triumphali, solus placet, qui digne omnibus praesse debeal.
victorias suas depingeret, ct.spolia de hostibus capla Quia enim, sccundum Aposlohim, bene ministravc-
affigerel. Sigebertus post palrem suum Dagoberlum rat, bonum gradum sibi acquisieral (985) (J Thn.
rcgnans in Austria, potentiam regalem lionorificabat iii, 15). Pari ergo consensu Ecclesiie el palatii et
affeciu divinas religionis, ul probarel non esse otio- unanimi applausu cleri et populi Theodardus ele-
sum, quodDeus deeo ostenderat, miraculum. Nam ctus, et a Cuniberto episcopo in episcopum conse-
cum sanctus Amandus catechizaret euiii, vix qua- craius, prxsedil Ecclcsiaj Trajectensi vicesimus octa-
draginta dies a nalivitate habenlem, fmita oralione, "vus a Malerno (984) primo Tungrensium episcopo.
cum nemo circumstantium responderet Amcn , C. Qui quoni3m sicut de virlute in virtutcm ibat,
apcruit Detis os ejus, et, cunclis audientibus, clara ita de honore ad honorem promotus erat, pro spe-
voce rcspondit: Amen (980). Hic Deum adoptans culo prseferebat in animo suo Paulum apostolum,
sibi rerum suarum hseredem, duodecim constituil qui qualis debeat esse episcopus, viva adhucvoce
monasleria; sed in fundando Stabulensi coenobio eloquitur. Hoc magisferio, quia se omnibus confor-
impensius instabat, cooperante sibi majore domus mabat,omnium affeetus in se transferebat: et quam-
Grimoaldo in sedificando monasterio in loco qui di- vis omnes gloria anleiret, omnibus lamen charus
D
(978) Post Lotharium II anno 62S mortuum re- (980) De S. Amando aclum fuil ad diem 6 Februa-
gnavll ipsius filius Dagobertus I usque ad annum rii, ubi in ipsius Yita a Baudemundo discipulo con-
658, quo ineunte obiil. Mortcm Dagoberti Sige- scripla cap. 4 num. 17 idem miraculum referlnr;
berlus in Cbronico perperam illigat anno 645. quod Sigeberlus Gcmblacensis ctiam narrat in
(979) Plerosque sanctos boc numero memoratos Yita S. Sigeberti regis ad 1 Februarii edita cap. 2
dederunt majores noslri; Furseum ad diem 16Ja- num. 5, uli eliam in Chronico ad annum 655; sed
nuarii, Aldegunclem ad 50 ejusdem, Gertrudem ad illud triennio citius contigisse tenendum cst.
17 Martii, YValdelrudemad 9 Aprilis, Ullanum ad (981) Martyrologio Romano inscribitur ad diem
1 Maii, Landelinum ad 15 Junii, Ettonem ad 10 Ju- 12'Novembris.
lii, denique Yincenlium ad 14 ejusdem mensis. De (982) In suo lamen Chronico Sigebertus S. Rc-
Foiliano ageiur ad 51 Oclobris, de Berluino ad 11 maclum post moriem Dagoberti I episcopum Tra-
Rovcmbris. Ex monasteriis, quse Sigebertus eodem jeciensem anno 646 ordinatum fuisse scribit. Utro-
hocnumero sub Dagoberto I condila fuisse scribil, bique aberrat; nam sanctus ille prsesul non prius
nullum csl, cujus primordia luto crcdas anlcriora in calhedra Tungris Trajcctum iranslata sedere cos-
esse morte islius rcgis seu anno 658 ineunfe : imo pil, quam anno 050 vel sequente.
fere ausim dicere, lol errores commisissc Sigcber- (985) In ms. Rubeac Yallis haac adduntur : et in
tum, quot hic asseril monasteria sub dicto rege fun- pauca fidclis, dignus eral snper multa conslitui.
data fuisse. (984) De eo agcttir aci 14 Septembris.
 7oi SIGEBERTI GEMBLACENSIS 752
erat. Potens erat exhoriari in doctrinasana et contra-• A cluum proventus alleviabat. Cum ergo multa per
dicentes redarguere (Tit. i, 9); quia quod doce- Dei gratiam el suam induslriam restauraret; hsec
bat vcrbo, ostendebat exemplo. Prsecepio cnim ci cura euni remordebat acrius, quod passiones eccle-
exemplo Domini Jesu, quia major eral omnium, erai sise suaea domesticis bostibus el iniquis raptoribus
omnium servus et minisier : ante omnia indulus; direptas noverai, el multo jam tempore ab eeelesiae
armaluram Dei, succinctus lumbos suos in verilale, alienatas jure in jus iniquorum cessisse.
indulus loricam justitice, calceatus pcdes in prwpa- 8. Hoe accidisse dolebat ex noia temporum et
ratione Evangelii pacis; galea salutis et scuto lidei majorum suorum negligenlia : ex noia tempoiuin,
el gladio spirilus, quod est verbum Dei, munilus quia securitas ex longo pacis olio contracla multos a
confortabalur in Domino et in poicnlia virtutis cjus, respeciu divini timoris averlerat, et ex rerum af-
ut posset stare adrersus insidias diaboli, el debellarc fiuentia irrepseral bonorum morum negligentia, oi
spiriluatia ncquiiim in caleslibus (Eplies. vi, 10). cessantibiis exlernis bellis, inieslinis bellis animo-
Quem urgebat instantia sua quotidiana, sollicitudo rum periclilabanlur. Inde passim conlra Ecclcsiam
scilicet oinnium ccclesiarum; nihil remissi patleba- Dei dominantc injuslitia, quae semper primos impe-
tur, riulluin locum dabat desidias, sed nocle ac die tus exerit contra bonorum innocenliam, non opitu-
saluiem suam operabalur. Ailendens etiam quod labatur Ecclesia;Dei alicujus juslilia, nulla ei princi-
Deus perEzechielem prophelam comminciur paslo- pum patrocinabalur potenlia. Ilic dolor non parvus
ribus,qui semclipsos elnon regem Deipascunt(Ezccli. Theodardo prsesuli incumbebat, Trajectensem Ec-
xxxiv, 2); pascebat gregem Dei secundum Deum, clesiam magna possessionum suarum quanlilate
non turpis lucri gralia, sed voluntarie; non domi esse lnulilatam, clper triginla circiter annos nul-
nans in clero sed forma faclus gregis ex animo lum pro EeclesioeDei jure repugnasse vel saltem re-
(1 Petr. v) : tu.cum venirel princepspaslorum pci- clamasse. Amandus enim, cujus sanclitas paucis
ciperel immarccscibilem glorioecoronam. laudari non debet, pro co quod regcm Sigeberlum
CAPUTII. baptizavit et de fonte suscepil, coactus est Dago-
Instruil S. Lambcrtum; pro recipiendis rcbus cccle- berii regis precibus ut, Joanne cpiseopo defuncto,
siasiicis regcm adit; ab iniquis earum possessori- episcopatum Trajectensem susciperet, Sed, irrucn-
bus martyrio afficitur tibus undique in Eccleste navim tempeslaium pro-
7. Lamberlus bonaeindolis hoc tempore in bonam cellis, cogitans quod ait Aposlolus, quia ncmo mili-
spem adolescebat, quem pater ejus vir illustrissimus lans Dco implicat se negotiis smcularibus (11 Tim.
Aper commiserat viro Dei Landoaldo (985), Aman- P II, 4), post triennium, episcopatu reliclo, in por-
<li cpiscopi archiprcsbytero, ut ejus pueriles annos tum oplataequietis se recepil, Cujus vices Landoal-
diseiplina regulari et doclrina liberali imbueret. Pa- dus archipresbyter suus opportune per novem an-
tergaudens lilium rudimentis ulriusque scieiitise a nos exsecutus, pro ecclesia stare non poluii, quia
Landoaldo ad votum suum csse initiatum, commi- nihilpontificalis juris habebat. Ea omnia ranloribus
sil eum etiam Theodardi magisterio, ul quo amplius opportuniora erant, De Remaclo, quia non potue-
de multorum hauriret scienlia, eo ampliori proSce- rat brachia tendere. contra torrcntcni inundantium
ret gratia. Qualiter argentum melioratur, quando ab nvaloruin, Theodardus suis oculis el auribus crede-
aurif.ce deauratur, taliter Lambertus naturalis in- bat (980). Ipse susceplo Dominicae navis gubrr-
genii argento resplendens, dum ex addito Theo- iiaculo,iiicoiislaniise notam timebat, si periculis im-
dardi magislerio melioratur, quasi cx superposila pulsus loc.ocederet,
auri maleria amplius dccoralur. Theodardus in sc- , 9. Ne ergo diulina injustilias impunitas amplius
ipso expertus, quoniam diligentibus Deum omnia co- inolesceret, accinxil se viriliter et stans pro caslris
operantur in bonum (Rom. vm, 28), gaudebat omnia eeclesioaclamare non cessabat : quasi luba exallans
prospere sibi cedcre, et laborem suum boims fru- vocem suam annuiitiabal populo scelera eorum, et
D
(985) Hunc sanctum dedimus ad 19 Marlii. goberii regis, anno 0o8 morlui,. precibus susce-
(986) Hoe numcro non solum falsa, sed eliam ptum. Cerlofalsa baecsunt: nam S. Remaclus anao
sanclis injuriosa obtrudit Sigebertus Gcmblacensis. 650 vel scq. proxime successit S. Aniando, quem
Doluisse ail S. Theodardum, quod parlim £ ex ma- exeunte anno 649 sedisse conslat, neque diutius
jorum suorum negligentia i accideril, ul magnam quam fereper trienniuni sub S. Sigeberlorcge praj-
possessionuin suarum jaciuram feeeril ei muliis fuisse. In eodcm num. 27 et seqq. probavi, anno
annis tuleril Ecclesia Trajectensis. Quo vero difiici- 068 vel 669 passum fuisse S. Theodardum, quod Si-
lius intelligas, illos culpa omni vacasse, bonorum gcbertus in Chronico pcrperam anno 658 eonligisse
sacrorum alienationcm iisdem noiam fuisse suppc- asserit. Tam in noslra quam in aberrantis Sigcber-
nil, el tamen c per triginia circiler annos, nulluin ti senteniia 50 anni non effluxerunl inter sancii
pro Ecciesice Lei.jure repugnasse vel sallcm recla- nostri marlyrium et obitum S. Joaimis Agni. Ilaque
rnasse ) pronunliat. Tantse dissimulalionis causas, et hic adjungendus esl SS. Ainando el Remaclo,
quas subjungii, non omnem penitus, ut conside- quorum negligeniirc nimia:que dissinmlationi aperte
ranti patet, absiergunt negligentice nimiaequeanimi imputat ideni" Sigebertus, quod S. Theodardus ec-
dejcclionis maculam, qiiam prius S. Theodardi dc- clesiam magna possessionum parie spoliatam inve-
cessoribus asperserat, His S. Landoaldtini arciii- nerit. At unde aucior iste didicii, id memoratis
presbyterum accenset, quem vicariam psr novem sanclis cpiscopis vitio dandura esse? Certe aiiony-
i;unos Ecclcsise Trajeclensis curam gcssisse ail, mus Yiiaj S. Theodardi scriplor nihil habei, ex-qtio
postquam S. Amandus abdicasset episcopatum, Da- illud exiundi possii. < His omnibus, inquit supra
 757 VITA S. THEODARDI 754
raptoribus peccala eorum. Quasi aquila stans super A arrectis lanceis, in necem iunocentis proruit. llle
domum Dei acumine oculorum versulias iniquorum munitus tulo patientise cljiieo, eos ad pacis bonum
prsevidebat, et unguibus se defendebat. Et quia erat invitare volebat; sed quia non erant filii pacis, pax,
ei integrilas vitse, et verbum sauum et irreprehen- non inveniens in eis ubi requiesceret, ad amiCum
sibile; is, qui ex adverso erat, reverebatur eum, ni- pacis reversa est. Ut lupi agnum impii circumslant
bil habens mali de eo dicere. Tutabatur eum contra pium, illumque oeulps ad coeium tollentem et pro eis
pmnes" favor Sigeberti (987) regis, quiamatordi- orantem exemplo Jesu in cruce peudentis contu-
vinse religionis oculos habebat eolumbinse simplici- meliis afliciunt, humi prosternunt; et quia nequit
talis. Quo defuncto, regnum Austrasise, quod te- iram explere potestas, caput sancto oleo perunctum
iiueral, dedit frater cjus Clodoveus filio suo Ilil- in frusta secant, corpus sanclum membratim dila-
dricb (988). Turn vero cmnis malitia et injustiiia niant,.
in regiio prsevaluit,, et conlra Ecclesiam gravis do- 11. Terra quidem sic data est in manus impio-
meslicse tempestatis turbo intonuit. Theodardus rum; spiritus autem ab omni terrse rudere exco-
aulem, quia mercenarius non erat, non fugit a ctus pef ignem passiouis et uf aurum in fornace
facie luporum; sed pro ovibus. suis consiantius ex probatus rediit ad Dominum, qui fecit illum. Fides
adverso slelit. El quia. pastor essenlialiler bonus nimirum,quaeprptomartyri Stephano aperuit c.oelos,
dixerat: Majorem liac dilectionem nemo liabel, ut uf videret Jesum a dextris Dei slanlem (Act. \n, 55)
dnimam suamporiat qms pro ariiicis suis'(Joan. xv, ad auxiliandum sibi, hsec quoque Theodardo mar-
i 5); nec in hoc surdus auditor fuit, paratus pro ovi- tyri ccelos aperuit, eumque ferentem stigmata Je.su
bus animam ponere. in libro vitse cum martyribus ascribi. fecit. Deus,
10. Sed he quid inexpertum relinqueret, deliberat qui notavit incredulitatem Jud3eorum,quando dixit:
regem Hildricum adire et ante eum super injustiliis Nisi signa et prodigid videritis, non creditis (Joan.
ecclesiae illatis legaliler expostulare, si forte per iv, 48), notat nosli-am quoque incredulitatein, qui
censuram regalem ecclesia possessiones suas reci- merita Deo placentium ndn sestimamus ex virtute
perel: et divinitus edoctus a mentis suse .praculo, operum, sed ex ostensiene signorum : signa enim
imminere sibi tempus passionis, disposuit domui nou faciunt hominem beaturn sed eum beafaj vilss
suse, et omnibus ultimum vale dicens, ovesque suas fuisse ostendunl, et exiiovitatererum nos ad vene-
illi cbmmendans qui sibi illas commendavit, duce rationem sanctorum adducunt. Ecce Theodardus,
mentis conslanlia,.cum paucis iter arripuit. Porro ' qiii fuerat organum Spiritus sancti ab impiis inter-
fllii Belial, qui prse duritia impcenitentis cordis the- P fectus, jacebat quasi vilis et despecfus, et quasi
saurizabant sibi iram, nullq modo potaerunt adduci percussus a Deo et humiliatus. Sed divina pietas
ad aliquam resipiscendi viam. Qui scientes, quia in lotum de eo scandalum hominibus abstulit, dum ?d
nullo sibi responderet justitia,'si de prsesumptis re- testimonium sanctitalis ejus evidentia signa osten-
bus Ecclesise coram palatinis agerctur controver- dil.
CAPUTIII.
^sia, mala malis accumulant, et ex desperationis pe-
riculo de morle innoccntis prsesulis tractant, et iter Mulier ccecitale punila et visus ei redditus; exsequia;
a frequente populo celebrutm; miracula in loco
Yir.sanctus •
ejus diligenter.exploraiit. justi propo- primo? seputiurai corpus inde aveclum el Leodii
sifi tenax, quem armabal vivus et efficax sermo Dei deposiium. , . .
dicentis : Noiile timere eos . qui occidunt solum cor- 12. Puer e famulitio sancti prsesulis, qui solus,
pus (Maith. x, 28), jam dicecesis suse lerminos cseteris in fugam Versis, excubabat ad corpus exa-
longe excesserat, et in pago, quem Alisatiam vulgo nime, dolens esse disjecta a sebeati corporis mem-
dicuht, bonis adhuc provenlibus graduni fixerat; et bra, nitebatur ut ea quoqup modo uniret: el mem-
eece cuneus inimicorum Dei de insidiis emergens, brum quidem membro aut partem parti coaplans,

cap. 1 num. 8, ex. ordine proseculis, rebusquepa- dum cst de S. Remaclo, qui, cum S. Sigebeftum
riler fideliterque supputatis, compertum est, quos- regem sibi addictissinium nactus esset, quemadmo-
dam fundos a suis patribus minus juste obtinuissc. D dum beneficia, quibus eum cumulavit, testatum
Hac vero cura pro male multatis ecclesise possessio- faciunt, alienata facile bona recuperasse. Neque
nibus infra sui arcana cordis recursans, dubitare aliler sentieudum de S. Amando, qui a Marlino PP.
ccepit, quid mallel, utrum, ut nactus est, sineret I liberationem ab onere episcopali efflagitans, ne.
permanere; an super hoc negotio pergeret ire au- verbo quidem menlionem fecit de rebus ecclesise
res regias compellare. Tandem in Domino prote- suas injuste occupatis, sed corruptos tantummodo
ctore confisus, neque metuens, quid faceret ei ho- cleri mores altigit. Etsi forle a S. Joanne Agno mi-
mo, stetil sentenfiae, t ad Childericum II Austrasise nus jusleliin&os aliqui acceperiiit, ac dein mala fide
regem profeclus et in itinere csesus fuit. Ex data possederint, non ideo tamen sanctus ille culpandus
anonymi relatione el ex eo, quod Childericus 6 Se- est; nam fraude circumveniri potuit, quam tan-
ptembris anni 667 Trajecli in siip palalio versatus dem delexefit S. Theodardus.
fuerit, satis colligilur, sanctuirj noslrum prsesulem (987) Sanclus noster non sedit sub rege Sigeber-
nonnisi post diclum diem ef annum comperisse, to, nisi forte brevi admodum tempore.
bona ecclesiaj suse ab iniquis possessoribus deti - (988) Post Clodoveum IIFrancorum monarcha fa-
rierK Pro officio suo haud dubie citius ea repeliis- ctus esl ejus filius Clolarius III, qui Austrasiso re-
sel, si cilius illud ipsi innoluisset, Idcin pra^sumcn- gnum fratri suo Childerico II cessit anno 6G0.
 755 SIGEBERT! GEMBLACENSIS 755
non Iiabebai unde ea coliigaref. Neinpe inimici jus- A colligata, agnoscit fandem quantum peccaverit quaa
titise scelere perpetralo omnes eiiam sarcinas diri- ancillam innoccnlem et sancto marlyri devolam
puerant. Quod solum potuit puer fecii, ct quotquot percusserit. Flefur ab omnibus prse tetitia, Deo
membra unire poiuit institis suis colligabat. Cum ad- laudes, Deo grafias clamantibus cunctis : crescit
buc ei suaj non sufficcrent insliloe, «epit animo de- debita marlyri reverentia ; fama volal per totam vi
ficere, et multa seeum revolvens, ex consilio animi clniam ; discurrit longius per totam quoqueprovin-
sui villam quaj proxima erat peliit, sperans Dei ciam. Quaquaversum oculos flecteres, concurren-
auxilium sibi non defuiurum : nec spes eum fefellit; tium furbas eernercs. Malerfamilias, quae causa et
nam inler eumdum ofTenditmulierculam, in cura pa- feslis erat tanti miraculi, tolam serejiciebaf in gra-
scendarum ovium occupatam et nendo diducentem tiani sancli marlyris, verbo et exemplo suo invitans
de colo fila. Mulierem compellai, et sibi fila daii sup- omnes ad obsequium celebrandi funeris. Docebat
plex postulat, et curposlulet causam dicit; remque rerum vicissitudo dole.re pro extraneo; at insita ho-
omnem ordinc pandit, Audiens ilia exsecrandi scele- mini naturae pietas eliciebat et lacrymas. Quis enim
ris acerbilatem, primo borresceiis stupuit. Deinde posset videre sine lacrymis quod etiam sepultura
huinanilatis affectu pene ad lacrymas adducta : Quod egeret vir apud sseculum lantse quondam nobilitaris,
petis, inquit, o puer, libens darem, sed est cerla B tantse in Ecclesia dignitalis, tantoe apud Deum san-
causaut denegem. Matrifamilias quippe, cui ancil- ctitatis.
lor, diurnum pcnsum debeo; quod si fuerit inino- 15. Insfatur ergo ab omnibus, ut decenfer justa
ralum, non impune feram, nec dainnum tfTugiam. sepultura3 expleanlur. Isti vulnera mollibus pannis
Dixit, et aninii compassionem praeponens timori, de- exsiccant; isti vestes sanguine sancto infeotas ad
dil volunlarie flla petenti. sui patrocinium reservant; membra satis deflela in
15. Compos voti puer repedabat quanlocius; et ne gestatqrio ponunt, et preliosa velamina superpo-
eum pigeret laboris, majorem voto consolationcni nunf. Materfamilias locum sepulturae condicit, et
accepit divinitus. Inveiiil namque duo luminaria ad juxla suum coudictum in loco qui diciturNec(989),
capul et pedes martyris altrinsecus lucenlia : Quis lumbam 'disponi facit. Levato corporis loculo, iiunc
non miretur tua, Christe, magnalia? Quia Theo- isti, nunc illi gaudeni succederc vicissim oncri cor-
dardus lux in Domino fuerat, et ut filius lucis am- poris ferendi. Alii vero praccedendo planas vias ba- .
bulaverat; tu lux vera, omnem hominem illuminaus, julis ostendunl, Cum tanta omiiis ordinis et aetatis
obsequium luminis per angelicum minislerium pro- e( promiscui sexus frequentia, cum tali humanitatis
curasti exsequiis illius, quem de mundi tenebris ad et devotionisreverenlia celebranlur sancti marlyris
veram aeiernamque lucem vocaveras. Hoc miracu- exsequise, ct corpus honorifice tumulatur. Jam la-
lum majori miraculo virtus divina confirmal, ut ci- crymas omnium ea causa repressit, quod gauden-
titis et diffusius nomen et meritum martyris iiiEO- dum sibi esse credebant, se tanti apud Deum ha-
lescat. Mulier, quse pensum suum pro obsequioil- beri, quod insperalo eis patronum tanti meriti mi-
lius minoravit, vesperi revocalis ad caulas ovibus, sisset, qui sibi conira omnia adversa praesidio vel
pensum diurnum dominae reddidit. Quod quia mi- remedio essel. Coeunl undique infirmorum agmina,
noratum sensit domina, fraudis ancilium argtiens, pcr merila novi martyris sperantium consequi a
caput illius gravi ictu percussil. Sed Dei pielasan- Deo morborum medicamina. Quot ibi pietatis ope-
cillam fraudis excusat: domina enim subita oculo- ra, quol sanitatum beneficia, quam frequentes caa-
rum caacifate percussa exclamat cum ejulalu aclfa- corum illuminationes, quol febricitanlium curatio-
mulam, exclamat et famula suam miserando domi- nes ibi provenerint per Theodardi patrocinia, te-
nam. Res ptiblicatur per familiam; famareitolam stantur multa paralyticorum subsellia et plurima
villam facil attouitam. Aucilla coram cunciis causam rerum monumenta, quae pendent ibi ab incolis af-
coeeilatis illalse exponit, et ut culpa fiat.venialis hor- fixa, ut per bsec recenseat memoria poslerorum,
taiur ut praasulem sibi reconciliel, ut lumen, quod j[) quanta ibi per nomen Theodardi claruerit gratia
offensa sibi abslulerat, impetrata a Dco veniat, re- Dei.
stauret. 16. Fama longe lafeque evagando subintrat YVan-
14, Cogit dominam angustia, ut verbis ancillce gionum urbem, quse nunc AYormatia nuncupatur;
credula consulat suse miserise. Ducc ancilla, venit el poslquam popularium aures et linguas multo
doniina ad locum ubi jacebat corpus venerabile: implcvit susurrio, ad ipsum quoqueurbis prsesulem
quod ita videre disjectum erat omnibus miserabile. viam sibi fecit, Prsesul, excessu beati Patris audito,
Bomina pro caesa injuste ancilla culpam fatetur, et post longa ab imo peclore ducta suspiria diversus
ut rnereatur impetrare veniam votis et donis placat sibi agitabatur : namque tristabatur el lastabatur.
sancii marlyris gratiam. Quando fuit difficile Deo Tristabatur propter perpetratum intra suam dioe-
exaudire preces miserorum fideliter ad se claman- cesim immane scelus ; porro lsetabatur propler col-
tium? Mulier, impetrata veuia, gaudet redivivo lu- lalum ccelitus dicecesi suse patrocinium novi marty-
mine, et videns membra sancfi corporis suis filis ris. Progressa ulferius fama, atligif urbem Spiram.

(0S9) Circa Landaviam, iiiiperiale oppidum diceccsis Spirensis.

 YITA S. THEODARDJ. . . - .758
457
<juamantiquitasNenietum appellabat; nec subtraxit A cum, ubi corpus defuncti patris peregrinabatur. Ubi
pedem ab urbe Argentina, quam Strazborcb nomi- postquam solvit lacrymas, quas dehebat filius pa-
nat Teutonica liiigua. Totam regionem, quam aljuit tri, pandil incolis terrse causam sui adventus, et
Hhenus, perlabilur fama venlo velocius; nec cele- petit, ne quis eorum suo desiderio. conlradicat de
rius aut longius defiuit unda Rheni,.quam decurrit i-eferendp corpore palris. Uno omnium orc con^
fama hujus rei: nec citerioris ripse spatio contenta tradicitur Lamberlo; conclamabant enim omnes
vagari, Germaniae terminos utrinque attigit. Wan- esse suum jure Theodardum, quem sibi pro patrono
gionum praesul prse cunctis super hac re suspensus, Deus ultro miserit, quibus per eum tot miracula
invitat ad se vicinarum urbium prsesules, convoeat ostenderit, et maguo rerum miraculo vetuerit, ne
iotius provinciseprimates et oplimates; quid i.acien- ab episcopis provinciss corpus sanctum alio trans-
<Ium sibi sit super hoc verbo, quod Dominus fecit portaretur.
et ostendit eis, eorum consilio committit, liceatne 19. lla Lambertus impos voti Trajectum redit,
sibi corpus sancti praesulis amovere ab indigniori ut cum clero et populo ea de re agal. Clerus vero
lecp, et ad majorem ecclesiam transportare. Facile et populustotius pondus reiLambertoimponit. Lam-
est ep tfansferre «onsilium, ubi inunum transpirat bertus alia via vincere aggressus, multos sumptus
voluntas omnium. A communi consiliounum con- et commeatus viae apparat, mullum auri etargenti
cipit assensum devotio omnium, ad jnajefem mar- et aliarum specieruin congregat, et jactans spem in
tyris gleriam corpus ejus esse inde transferen^ Dominp, pptatum locum repetil. Itaque indignaepro:
<lum. tam celeri ejus redilu suspensi, excipiunt eum fa-
17^Diead hoc condieto ab omnibus coneurritur, vorabili affectu, et ex vultu et habitu ejus attenden-
et numerus confluentis populi non erat certipr nu- tes, quse reverenlia deberelur ei, pfficiose illi adhse-
niero stellarum cceli. Jam se accingebant operi, jam . rent, Lambertus vero eos pietatis affectu sibi con-
tumulus sancti martyris debebat aperiri. Sed non ciliat, causamque vise eis ingeminans, addit preces,
est ratio, non ,est consiiium contra Dominum (Prov. ut corpus Patris sui non ultra sibi denegent, dicens,
xxi, 50), quia natura rerum, mililans pro Domino absurdum esse patrem filiis et episcopum civibus
rerum, bbsislit ipsi obsistentibus.Ccelum subito in- denegari; sufficere eis quod terram eorum sanguine
horruit, et horrore suo terram tremefecit; prsenun- suo consecraverit; non defuturum ipsis. sancti Pa-
tiant tempestatem prsecurrenlia ventorum murmu- tris patrocinium, quem tanti habuerint, ut honori-
ra; prsestfirigit oculos prajsens fulgurum corusca- fice tumularent. Jam rigor eorum flectebatur; quia
lio, aures et animos omnium exterrent tcnitrua so- C vir angelicus suo mellifluo ore eos mollierat. Quos
lito graviora; proruit lam procellosa , niriibofum ut amplius ad animum suum altraheret, aperto suae
iriundatio, ut, si fuisset diutina, posset sufficere fa- largitalis sinu, singulos eorum honorat donis com-
ciendo diluvio. Tot rebus prassentem morlem iiiten- petentibus; nec ab iiivalida plebe manum suam re-
tantibus, diffugeruht omnes; desislunl ab. inceptc, traliit; et senibus et pueris singulos, praegnantibus
quod decorde suo faciebant; superquo quia osDo- vero nriilierculis geminos porrigit nummos. Tali af-
niiniiion interrogaverant, se contra Deum sensisse fectu et induslria victos, ut eos fecitesse suos, pro
inlellexerunt.QuisitnquamconsiliariusDei fuit? (Isa. libitu suo usus est eorum cordibus.
XL, 15.) Ut hoc quoque miraculo longe lateque 20. Igitur illis jam non obsistentib.us, sedad om-
claresceret. Theodardi gloria, de longe et late tot nia oliiciantibus, amabile Patris eofpus lulitj el cum
populorum millia in unum contraxeral, ut dum om- hymnis et laudibus revexit, et in villa publica Legia
nes unius merita prsedicarenl, per nomen ejus be- lumulavit cum honore, qualis decebat martyrem.
nediceretur ab omnibus Deus. Quis non vldeat bic Dei dispensationem? Operabar
18. Trajeclenses certificati de nece sui antistitis, lur in Lamberto Dei providentia, quando prseordi-
oslendebant ex quantitate sui doloris, quo amore navit decorari Legiam tumulo Theodardi: quia enim
ergaeum ferverent.Tnsidebat enim allius in corde D Lamberto ibi designatus erat locus passionis, et ipsa
cunctorum pia ejus paternitas; recurrebat ad eos Legia per Lambertum in urbem ampliari et episco-
magna patris pro ecclesiastica utilitate sedulitas, palis sedis honore babebat exaltari, noluit Deus Ion-
pro qua usque ad sanguinem rcsliferat inimicis. ge a se disjungi tumulo, quos solos a numero Tun-
Sua cuique causa aderat, pro qua de morte prae- grensium- episcoporum sibi aequales per martyrii
sulis singulariter plangere habebat. At Lambertus, gloriam prsevidebat, sequales fbre etiam per merito-
qui, vivente Theddardo, eraf spes altera Trajecten- rum gratiam. Prseripuit tantummodo Theodardus
sis Ecclesise, ex provenlu bonse indolis eo pervene- Lamberto, ne primus in hae ecclesia esset maityr,
rat ut, defuneto praesule suo, tota ecclesia in eum praeripuit Lambertus Theodardo, ne solus in hac
inclinata recumberel. Hic plus omnibus mortem ecclesia foret martyr. 0 le, Legia, felicem! quorum
magislri deflebat, quia plus omnibus jnagisler eum pari deccraris marlyrio, eorum pari ante Deum ad-
amaverat. Sed post vulnus doloris infliclum cordi, juvaris patrocinib. Nos Deum magnificemus per
asstimens sculurn conslantise, totus ad hoc fereba- sanctorum suorum gloriam, ut sanclorum meritis
tur ut saltem corpus magistri reciperet, Longam illius impetremus graliam, qui vivit et m
- regnat
. •
yiam: celeri yolunlalis volafu cmehsus, venit ad h> . ssecula saeculorum. Amen.
 759 SIGEBER-TI GEMBLACENSiS . 760

SANCTILAMRERTI

EPISCOPI TRAJECTENSIS ET MARTYRIS LEODII IN BELGIO

VITA DITPLEX

AUCTORE SIGEBERTO €EMBLACENSI

Acta Sanctorum, Sept. t. V, p. 518.)

(BPLTEAKD.

MONITUM.

Sigebertus, monachus Gemblacensis in Brabantia, qiii in fine sseculi xi et iriitie XII flofuit, in libro De il-
Iuslribus Ecclesise scriptoribus, cap. ullimo sua etiam Opera-recensens, hsec ait: Yilam quoque S. Lam-
berti, cum iri priruis urbane meliorassem, postea rogalu Heririei, archidiaconi etdecani.ecclesiae S. Lam-.-
berli, defioravi comparalioiiibus antiquorum juxta consequentiam rerum. Quamvis priorem, ulpote simpli
cem, quidam magis. amplectantur, et curiosius transcribant; est enim sensu aperlior et verbis clarior.
"Vitseseetmdo loco ab eo scripta^, hactenus ineditse, exemplar habeo ex collegio nostro Lovaniensi, cujus
prima pars descripla notatur ex secunda parte Uagiologii Brabantinorum, collati ms. Rubese Yallis, ex quo
etkmi secunda pars alio charactere esl addita. Titulus ei prsefixus hic est: c Yita et passio sancti Lanl-
berli episcopi secundum Sigebertum Gemblaeensem. t Ex allegatis autem Sigeberti verbis dubilare am-
plius neqtieo, quin Yita nomine Reineri vel Reneri, monachi ad S. Laurentium prope Leodium edita_a
ChapeavIIlo, Reineri non sit, sed ejusdem Sigeberti, primo scilicet loco ab ipso conscripta et laudata. Ratib
manifesta est, quod prseter insertas variis locis comparationes ex Yeteri Testamento potissimum deprom-
ptas, unumque S. Lariiberli in pueritia miraculum, ca3tera omnia in utraque Yita tam siniilia sint, ut non-
nisi paucis vocibus hinc et inde discrepent. Ifec vero discrepantia ipsi Sigeberto tribui petest, qui dum
dictas comparationes priori Yitse intexeret, unicum istud miraculuni postea cognitum, caeteris adjungere,
et aliquot phrases, ut fieri assolet, immutare facile potuit. Possem id adductis ex utraque YTitatextibus bic
demonstrare; sed ne longior.sim, malo leclorem ad Yitam edendam cum edita a Chapeavillo conferendam
remittere (989*). Addo tamen alterumargu.mentum , ipsius scilicet Reineri silentium, qtii cumlib. n De^
, scriptoribus monasferii sui opuscula sua, etinter hsec aliquot etiam sanctorum Yitas, sanctique Lamberti
Triumphale Bulonicum recenseat, de ejusdem Vita ne verbo quidem meminit.^
(989*) Utramque damus, EDIT. PATROL.

VITA PRIOR S. LAMBERTI

Sub Reneri, momchi Leodiensis, nontine edita in Gestis pontificum Leodiensium

auctore Chapeaville, tom. I? p. Ml

CAPUT PRIMUM. A ceptus et vero Sacerdofi sacerdos dileetus, insigni

De iiobililate sancti Lamberti, et quorum principum ex prosapia, Trajectensis oppidi vico, exstitit oriun-
tempore nalussit. dus; cujus, ipsiusque majorum multa in Ecclesia Dei
Woriosus vir Lambertus, seterno Regi martyr ac- gratia, iuulta in Francorum republica gloria et fides
 7GI YITA PRIOR S. LAMBERTl. 702
eminuit. Quibus inconeussa Christianilalis custodia A sinu suscipicns, ad normam sanefoevilse informa-
intcr oribodoxos augebat reverentiam, et carnis no- bat prima^vsesetatis mores.
bilitas per opulentiam rerum pariebat dignilatem At vir illustris Aper, ut filium suum Lambertum
sa^euli. et inter proceres regni mullam potestatem. faceret tenaciorem propositi, fundum suse pioprie-
Hanc generis claritalem, ad se de longinquo deriva- latis, vocabulo YYentershovrm, jure pcrpetuo de-
lam, pater et mater ipsius de proximp illustrabant. legavit illi, illiusque tulori Landoaldo, uf, ecclesia
Js rxiler, scilicet Aper nomine dictus, in palatio re- ibi conslructa, tanto iiislanlius vacarenl, ille do-
•
gis inter illustres viros dignitale nobilitatis excelle- cendi studio, ille discendi, quanlo remotius dege
bat; matrem ejus, inter Francorum nobiles pernobi- rent a sseculivanitate.
lem, recepit a palribus posferitas vocatam fuisse He- Ubi dum insislerctur in sedificanda ecclesia, arli-
risplindem. fices super penuria potabilis aqtise conquerebanfur
Regnum aulem Francorum regcbat filius Mcdiani quia ibi aqua, ex paluslri colluvie collecta, eos bi-
Lctharii Dagobertus, qui regnum Auslrasioium filio bentes magis torquebat amaritudine quam aliqua
suo Sigcberlo commiserat, cique tutores dederat, suavilatc refocillabat. S. magister sancliorquc magi-
Cuniberlum Coloniensem episcopum, el majorem slro discijrulus, fidem habentes in eum qui amaris
domus Pippinum primum (990), patrem sanctarum aquis de mari dulcedinem indidit (Exod. xv, 25), et
Gertrudis etBeggse. qui aquas eliain de petra produxit (Exbd. xvn, G),
CAPUT II. communicato voto, pariter exorant pietateni Omni-
Quodprimum a S. Landoaldo nutrilus sit. potenlis. Invocato ergo S. Trinitatis nomine, baculo
Qualis hic puer in mundo foret, ab incunabulis designalur locus in modum S. crucis, (res niira, sed
Dei dispensalio prsemonstrabat; quseque enim bonse fidei non inusilala!) fons i!;iemanavil limpidissimus,
indolis rudimenta, quseque lineamenta pulchritudi- qui et aperuit quanlum sancli apud Deum possent,
nis, in bonse spei puero, solet praaformare nattira, et incolis ex tunc elmodo omni usu habilis fuil! Cu-
vel, quod verius est, ipsius auctor naturse, bsecom- jus benelicii memoriam, dum patres generatim nar-
nia jam in ejus infanlia apparebanl, quia jam el rando transmitlunt ad filios, merila sanctorum ac-
membris fofmosus et pro aelale, inter cognatos et cumulanl, dum per eos nomen Domini benedici fa-
famulos, vullu et affeclu bcnignus esse videbatur, ac ciuni. Ila Lamberto et Landoaldo, diligenlibus Ucum
per hoc oinniuni dileclione dignus. omnia cooperabaniur in bonum, qui, ulessent sancli,
Unde paler ejus, non ingratus Deo, qui tantum secundum propositum Dei vocali sunl (Bom. vm, 28).
silii de filio promittebat, divinsevolunlali suam con- (2 Et puer quidem strenuus, jam tunc niiens tntis
Semperalvoluntatem, el filium divino mancipat ser- viribus fieri vir perfeclus, quantum sub ferula sancli
vitio, ad quod eum jam quodammodo videbat aspira- magislri profccit, quam puro pcctore adbibuerit pie-
re. Et quia doctrina virn promovet insitam, reclique tatis ac scicntise verba, oliosum est hic inculeare
cultus corpora roborant, sanctum sancto filio magi- verbis, cum fructum iam proficui laboris, adliuc
strum elegit, ne simplicem oculum discipuli tene- hodie passim exuberare videamus.
braret aliqna culpa magislri. Sub J^aiidoaldo feiix adolescens non leviter exer-
Initiandum ergo studip litlerali commisit cum citatus ad genitorcm regressus est. Nec cst facile
Landoaldo, viro satis speclato sapientia cl scicnlia, diclu quo utorque affectus sit gaudio, dura ei filitis,
sanctitateet industria. Hic Landoaldus, sanctae Ro- paferno affectu, el paler pro filii profectu gratula-
inanse Ecclesiaepresbyler fuit, et quia sanctilate, ut batur.
dictum est, et scientiaprseeminebal, a Martino papa
Romanorum sancto Amando Trajectcnsium epi- C4PUT IY.
scopo ad auxilium exercendse prsedicationis depu- Quod a S. Theodardo Lambcrtus instructus sit.
tatus, ad Gallias venif, et ordinatus Trajectensis Ec- Sanclo Tlieodardo Trajectensium episcopo iub-
clesise archipresbyter, ibidem Deo militabat, sub IJ stiluto, commcnclalur eliani huic Lambertus a suo
sanclo Amando cpiscopo;et quia idem episcopus, patre, ul ad cjus exemplar erudiatur, qui in Ecclesia
studio prsedicandi, -se expedieral cpiscopali sarcina, ct in curia multum videbatur suspiciendus.
ipse vices episcopi diligenter et opportune supplebat, Ex cujus viri latere adco profccii ut in cunclis
et per novem annos rexit Ecclesiam episcopo va- negotiis, non tanlum exeni]ilo, sed etiam miraculo
cantem, donec Remaclus calhedram Trajectensis csset omnibus; cral enim verc ciignus, aspectu ama-
Ecclesiae suscepit. bilis, colloquio affabilis, in recla conversatione et
CAPUT III. omnibus conformi, vix ulli imilabilis. Parvipende-
De fonie per orationemsanctorum proauclo. bat prsesenlia, veluti devoverai in pucrilia, a;stimans
I^andoaldus teneros annos sancti pueri paterno pro nihilo omnia, prseler quod erat aiternse salutis

(990) Uic Pippinus filius fuit Carlomanni, qui, esf pnstca relala in numerum sanclarum ; filius Gri-
uxore capla ex genlc Aquilanica Sueva, Suevos nioaldus, qui patre moriiio dux faclus, reipublicsa
aliosque GermaniiBpopulos, bello vicit. Huic (res prfcfuil. BARLASDUS In chronico, cap. 1.
fuerc libcri filiK, Begga : et Gerlrudis, quarum bccc
•m SIGEBERTI GEMBLACENSI3 704
gratia; cceleslibus animo inbcerens, sese holocau- A ei Lamberii mentem plus, credo, omnibus consfer-
Mum Domino mactabat, naverat; sed ipse temperans dolorem, quippe, in
Sed quid opus est hinc inde qusesiiis laudationum quo, posl Deum, iola urbs inclinata recumbebat,
fucis illum colorare quem sapieniia ipsis coloravit ad repelendum praesuliscorpus se accinxit. Et primo
viriutibus? Superfluum est exlra quserere maleriam frustralus, non deslilit, sed toto animo ei sensu suo,
laudis, ctint eum Creator ad tantam formaverif gra- ad cxjilendam operam suam usus, rem effecit ex
liam ut in tolo corpore ejus vix surrepserit aliqua sentenlia.
naiurse menda; in aninio vero ejus, vix aliqua no- Relatum itaque sancli corpus, in villa publica,
civa macula apparueril. Legia tumiilavil, prresciens quod eam divinilas,
CAPUT V. ipsius etiam sanguine cl nominc specialiter conse-
De liabitudine corporis sancli Lamberli el doiibus crandam, prsevideliat, ef ad ampliandam martyrum
animi. gloriam parabat in urbem ampliare.
Quia lamen oporlel cum laudare, ut ex vero eum CAPUT YII.
laudemus decet. ls qui habitudinem corporis ejus Quod ad episcopatum elecius sit.
aul novil, auf ab his qui eum noverunt didicit (891), Quis Trajectensium Ecclesiae substiiui deberet
scripsit eum fuisse fortem, velocem, niultum agi- B episcopus, mullum deliberabalur in Ecclesia Dei,
lcm, firmum in bello, forma prsecipuum, slatura inullum superhoc in aula rcgis Hildrici tractabaiur,
procerum, facie decora, cesarie formosa, inclytis qui, mortuo patruo suo Sigeberto, regnum Auslra-
oculis, manibus honeslis, digitis longis, carne can- sisea palre suo Clodoveo acceperal. Jamque paula-
dida, ut a planla pedis usque ad verticem capitis fsm sermo, de palatio ad ecclesiam, ab ecclesia ad
esset irreprehcnsibilis. populi frequentiam discurrebat nullum Lamberto
Et, ut veniamus ad bona animi, erat charilale meliorem esse, ac jier hoc liullum ejiiscopatu Tra-
plenus, caslilate praecinctus, fundatus in humili- jectensium esse digniorem, ei competere, ex cano-
tate, opportune orationi, opportune leclioni, oppor- nic.a aucloritate, ut in Ecclesia sua fruclum mili-
tune negotio saeculari vel rei familiari inienlus. tise suse perciperel, Cum palatio concordat Eccle •
Ecce, vides hoininem adeo donis gratise, adco donis sia, consenlit clerus cum populo, unum optant
naturse ditatum ul dicas eum in virum perfectum omnium corda, millia populi uno ore acclamant.
formatum a Deo. Ecce, inquam, habes hominem, Seillioneri negat esse parem,acper hoc magis cogi
cuivis personse habilem conformari, in quo, si at- meretur. Tandem vir, ditatus honoribus sanclime-
tendas ea quse suiit iaici, quid de laico ei dcfuisse . nia;, illustratus commerciis parcimonise, annuil
dicas? si" quseras quse sunt clerici, tolum clericum C unus omnibus morigerari, ut onmes de se uno iH
invenias. Cbristo gloriari possent.
His rebus facile comparatum erat ut omni honore Adeptus culmen religionis perpetuaj, studuit
omniumque amore diguus judicarelur. Per hoc ila pieiatis augere opera, qui pontificali aucius erat
Theodardo episcopo crat cordi ut praioplarct eum infula. Maclabat omni die holocauslum Domino non
sibi eligere successorem, nisi sciret aposlolica au- ex pecore alieno. Consilium el opus suum scmper
cloritate esse decretum (992) ne sacerdotes audeanl ad Deum converlebal, cor et pedes dirigebat ad
alios, designatis nomiuibus, sibi subrogare, ne epi-' evangelizandam paceiii. Seplem quij)pe dona Spiri-
scopalus non divinum munus, sed hoeredilarium pu - tus sancti quse Christo substantialiter insunt, huic
tctur esse compendium, et ne quisquam quod Dei quoque, procajitu humano, accidentaliler aderant.
est putet homini deberi. Porro in aula regis noii Spiritus consilii in eo vigebat egregie; et quidquid
levis erat setimatio de Lambeni nomine, quem et agebat, spiritu sapientisemoderabal, Rex vero ffil-
regalis solliciludo et procerum multitudo revereba- dricus, videns eum cunctis prsesiare, jiluris eum ha^
fur. bebat cunclis regni primoribus ipsisque episcopis,
CAPUT YI. p, eique apud animum suum, apud aures et os suum,
De relato corpore sancti Theodardi. primum locum dabat, ci cujus cor credebat Spiri-
Theodardo prsesule per innoeentise viam ad glo- tus sancli oraculum esse , cujusque linguam habe-
riam martyrum perducto, Yangiones, in quorum bal pro veritatis organo, ei ultro dederat amicitioj
territorio mortem oppefierat, non credebant lioc suas sunimam, eumque sibi a secretis fecerat, qui,
fortuito accidisse, sed Dei, sua inter omnia dispo- ul fertur, erat ci ctiam a commentariis; uiide a
nentis, nutu; praesens novi martyris tulamen sibi corde ct ab ofe illius, oninis Austrasia peiidebal,
procuratum esse sperabant. Ideo non patiebantur cunique tola regalis curia reverebatur.
corpus ejus asporlari a sua parochia, cujus prre- Fraier quoque, Hildrici regis Theodoricus, qui
sentia oplabanl celernaliler gloriari. in parte Francise, quaeNeuslria dicitur, regnabat,
Hoecacerbitas rei nimium perculerat Trajectenses, prsesentiam appetebat Lamberti, et intCr proceres

(991) Godeschalcum inlelligif, qui ex Thiedoeno, (992) Habes hoc decrelum : De filiis presbyterum
S. Lamberli fanmlo, el habiludinem corporis illius, ordinaiidis vel non,cap. 7. Non miuus, inquit, ob-
el aninii virtutes scr!bit se cognovisse in Yila S.- servaio apostolici rescripti decreto, quod successio-
Lambcrti, cap. 5. neni iu Ecclesia Dci IiKreditariam dcleslalur.
7Go YITA PRIOR S. LAMBERTI. 766
et amicos suos, ei servabal gratise copiam, et; si A torrentem braehia tendere non potuit, nani, quia
quid in regno suo auclorizandum erat, non putaba- severior justo, quemdam nobilem Francorum Bo-
lur salis ratum fore, nisi etiam Lamberti approba- dilonem contra legem csedi fecit ad stipitem ligatum,
tum esset consilio. ab eodem Bodilone in venando !execptus, interiit.
CAPUT VIII. Theodoricus lotum regnum recipit, recrudescit ma-
Qui fuerinl episcopi et abbates conlemporalcs licia Ebroini, quoscunque reperiunt favisse perti-
S. Lamberti. nacius partibus Hiidrici, hos pessumdant, trucidant,
Ipsi sane Francorum reges,Theodericus etHildri- privant honoribus, mulctant proscriptionej relegant
cus, quamvis pro simplicitate minus per se sape- exsiliis.
rent, in hoc tamen sapiebant, quia audiebant sa- CAPIIT X.
pientes : primus enim sapientise gradus est, sapere; Quod episcopatu S. Lamberlus privatus sit.
secundus, audire sapientcm. Unde, quia Lamberti;
Quia Hildrico nullus fidelipr, vel amicior fuit
tam sancli et tam prudentisviri aliorumque sanclo-
quam Lambertus, tolum pondus tribulationis super
rum episcoporum consilio disponebant regni nego- eum - videbatur enim nihil aclum fuisse
incubuit;
tia, erat in utroque regno pulchra rerum facies , morte Hildrici, si inlimus Hildrici Lambertus im-
et prosperabatur fides Ecclesise. R
punitus abiret, de quo ccrlum teiiebani quodnun-
Erant quippe lunc temporis sancti episcopi, qui, faclioni iniquitatis suse assentirelur.
scientia praediti et sapicntia , sancie et juste se- quara ldeo consilio Ebroini, a rege Tlieodorico, conro-
cundas regni parles adminisirabant. Iu bis praeemi- cata ad
nebant Andoenus Rothomagensis, Austrigisilus canes synodum episcoporum turba, qui, quasi
Yindicianus Ca- muti, non valebunl latrarc (Isu. LVI,10), con-
Biturigensis, Eligius Noviomensis, tra falsitatis testimonium alios episcopos exordi-
meracensis, Audomarus Tervanensis , Leodegarius nant, Et, nequis in regno vel Ecclesia reslarel qui
Auguslodunensis, Faro Meldensis. Inter hos emica- pro veritatis defensione fidei clypeum auderel eri-
bal Lamberfus, aureum sidus Ecclesise, velut intei vel exemplo vel instinctu Lamberti, qui prse
gere,
ignes luna minores emicat. Hos Lambertus suspi- caeleris el pro caeieris Iiberius iniustitia; adversari
cicbal ul patres et natu majores, eosque imitando,
audebat, omnes diaboli complices insurgunt in
a singulis eorum aliquid gralise hauriebat. Porrc veritatis amicum, et concimiatis inju-
illi Lambertum praecordialiter amabant, ut filium Lambertum,stitise causis eum ab episcopatu deponunt.
jam de flore setatis fructus emillentem , eique posl Ferlur Coloniensis episcopusconspirassehuicpra-
se, quasi ex hsereditaria successione, regimen Ec-
Q vorum faclioni, zclo invidiae ductus, et primores
clesise competere gaudebant, quem jttstum ante data pecunia, adodium Lamberliconcitasse,
Deum et homines videbant, sine querela, in omni- populi,
qui etiam clericum Ecclesise suae, Pliaramundum ad
bus incedere (Luc. i, 6), et ire in dies de virtute in
virtuicm. episcopalum Trajectensem, contra jus ct fas, passus
est iiromoveri. Qui miser, quia abiit in concilio im-
Eranl prajferea eliam abbates, et tunc ct nunc
piorum, incathedra pestilentice sedit (Psal. i,l), de
nominabiles sanctilate, Berlinus, Philibertus, Wan-
quo quid aliud poterit dici, quam quod Yerilas dicit:
dregisilus; Ursmarus Lobiensis in tironcm Chrisli
non inlrat per ostium in ovile ovium, sed asccn-
adolescebat. Hi eranl Lamberli conlempoiales, tales Qni
clil aliundc, ille fur cst ei latro; qui auiem inlral pcr
cranl ejus confubernalcs. Hi, ut clierubim, virtu-
Fur non ve-
lunrsuarum alas coiiculiebant, alter ad altcrum, et oslium, paslor est ovium (Joan. x, ', 2);
. et
in laudem Dei, orbem terrse commovebant (Ezech. jii^. ?iisiut furetur, el maclel, pcrdat (ibid., 10.)
x, 11). Horum meritis diu tranquillata est Ecclesia CAPUT XI.
Dci, diuque status regni jirosperatus est. Quod Slabulaus monastcrium expelieril.
Postmodum, propter populi torporem, dormiente Lambertus pastor bonus, exempiloPastoris essen-
Jesu in navi sanclse Ecclesiae, ecce, motv.s magnus p tialiter boni, paralus dare animam suam jrro.ovi-
factus est in mari hujus mundi (Mutth. vm, 2i). Fa- bus suis, non ut mercenarius fugit (Joan. x, 11,
cile est causam tanti motus ediscere. 12), sed declinavil procellosum domesticae .persecu-
CAPUT IX. tionis naufragium; et clementer ferens cuncla,
De interfeciione Hildrici retjis. praesulatus liquit sceptrum, comroendans curam
Theodoricus etllildricus fratres bipartitum Fran- ovium ei qui lavil baplismate ac redemit sanguin.e.
cise regnum regebant, sed quia Theodericus hebe- Expetens ergo Stabulaus monasterium, a Sige-
tioris ingenii eral, Ebroinus major domus, simpli- berto rege fundatum antc aliquol annos, ct pro fer-
citale ejus abusus, commovit in regem odia tolius vore sanclse religionis, ubique noininatum, mona-
populi; Franci enim, alienam invidiam in Theodo- slicse quietis portum elegit, ibique per septem an-
ricumretorquentes, dejiciunt eum regno, el fratrem nos angelicam ducensvilam, habitavit secum. Atex
ejus Ilildricum ex Auslrasia iiiviiantes, eum sibi omni ccclesiaslicse familiae numero, duo tantuni
rcgem prseliciunt. Quos quandiu habiiil Hildricus, pueri ejus obsequio adhoescriint, quorum .alter,
moderate, potenter ufrique rcgno prsefuit. Ubi et Theodoenus nomine, ilii qui primus scripsit Yitam
ipsemodum excessif, iiisolentius agens, diu contra sancti viri, rclalor vcrax ct tesfis idoneus opcrum
7G7 SICEBERTl GEMBLACENSIS . 7G8
ejusfuil. Ecce, babemus virum,ad excmplar virfu- A l non sensil eruciatus. Ccelum ejus paluitprecibus,ct
lum omnibus proposifum, qui sciens quod solum oratio ad supernos pervcnit auclitus. Ipso intcriin
suminus Magister a sc discerc mandarai, in humili- canenfe versu-n psalmi :Quando veniam el apparebo
fate, inilis corde et in patientia sua, quserebat re- unlc fucicm Dei? (Psal. xu, S) solito cilius cantuin
quiem auimae suae (Matth. xi, 29), in obedienlia dabant galli.
vero se cohaeredem suo Chrisfo coiiformabal, qui Fratres surgunl ad praescripla vigiliarum munia,
obedivit Pafri usque ad mortem (Philip. n, 8). ei post bsec domum introgressi, acccndunt ignem
Quale, rogo, eral videre vir.um nobilem nalu, no- cojiiosum. Inter calefaciendum, abbas inquirit,
minabilem sanctilate, prsesulem ofucio, rebus olim ubinam sit Lambertus, qui fratrtim conventui desit!
potenlem, in lanlillo lemporis agenfem jam proba- Unus fralrum dixit Lamberlum esse, qui regulari
tum monachum, qtiod vix quilibel alter posset as- judicio, per inlcmpeslam noctem, cruci sit addi-
sequi multa annorum quanlitate? Revera, non eum cius. Abbas expavescil, cl ire fratres ad eum revo-
plus niinio rcs delectavere secundse queni mutalse candum urgel. Etinl, cumque canentem offendunt :
iion quassaverunt; nunquam eniin amittilur sine Cor conirilum el humilialum Deus non spcmil (Psal.
dolorc quod cum amore possidetur. Qui cupit, ille L, 19). Eo revocato, advolvitur ejus genihus abbas.
etiam meliiit; qui ineluit, nunquam libervel secu- °L cl onmis congregatio. Abbas se incusat, et culpam
rus vivii. Lainberius nosfer nibil mundi doluit per- excusans, veniam de ignoranlia vel iiitemperaiitia
dere, quia nihil concupivii, ac per hoc semper se- poslulat, Lamberlus accusator, sui, impulal sibi
curus sui fnit, etiiber in Christo. Amotus ab epi- culpam, niliil esse dicens quod eis ignoscal. Fratres
scopatu per injusliliam, quando expostulavil de benevolentiae ejus feconipensant gratiam, el b»l-
irrogata sibi injuria, quam appellavit personara? Ad neum illi parantes, vesiimenta ejus inufant. Inde
cujus se audienfiam addixit? Cui jurisperito suam manus ejus pedesque exosculanles, gralulanlur ei
commisit causam? Nullum regno vel Ecclesioescan- unanimcs, dicentes hoc faclum esse pro ejus au-
dalum concilavit, suse ruinae nullius voluil miscere genda gloria.
ruinam, soli Deo causam suam revelans; dicebal Egregius vero prsesul, expansis in coelum manibus,
quod Filius Dei ad Palrem dicebal per Propbetam : fratres sic benedixit :
Exsurge , Domine, et intende judicio mco, Dcus G Deus omnipotens, ccaleslialumine complem,
meus cl Dominus meus, in causam mcam (Psal. Qui cwtum, lerras, pontum ditione gubernas,
xxxiv, 25). Ul sinl cuncta tuis in lempore subdita voiis;
CAPUT XII. IIos, exposco, luos benedic per sceculatservos,
(
De obedientia et humilitate sancti Lamberti. Prolecje ab insidiis, servu virtulibus almis,
Jam minc videamus in uno lesfinionio obedientiae . Donec.le videanl, et cceliregna prehendant,
quanti aestimala sit Lamberti ccenobialis convcrsa- Te Ifibuenle, Deus, qui nunc cl semper in cevum
tio. Tendens semper ad perfcclionem, augebat ali- In triplici virtute tui benediclus haberis.
quid ad servitulis suse pensum, sciens quidquid CAPUT XIII.
supererogaret, a vero Samaritaiio sibi reddendum Quod ad cpiscoputum rcvocatus sil S. Lambertus.
csse; unde noctibus canonicas vigilias praeveniens, Evoluto septennio, tandem Allissimo placebat ut,
solvebat Deo privalas excubias. post horridam et diuiurnam tempestatem, coeli fa-
Ad boc una noctium, dormilorio volens egredi, ciem serenaret, Pippinus secundus, Ansigisi et Beg-
inquictavit fralres dormientes, altero sandalio a gaefilius, ubi cunctos qui inter se conceriando Fran-
manu sibi elapso. Qui sciens quod ex censura re- ciam discindebant viriliter vicit, solus sub Theode-
gulae adire deberet crucem qui fratrum quietem . rico rege, tofius Francise principatum oblinuit, et
turbasset, slatim, uno tantum aspero indutus cilicio, perturbalum regni el Ecclesiaesfatum disposuit me-
clam lecto exsilivit, et dicto citius, ad nutum indi- liorare.
gnantis abbatis, sandaliis el quae habebat in ma-] pj Cui, inter alia, haec laudis materies occurrit:
nibus reliclis, nudis plantis, discalceatis pedihus, Trajeciensis mercenarius Pliaramundus, taiidem
pene nudus, crucem adiit, ibique psahuis et hyinnis justa cleri et populi abdicatus sententia, non tan-
intentus, pernoctavit immobilis. tum ab Ecclesia Trajectensi, sed etiam a tota pro-
Hoeccrux lapidea erat, inter oratorium et dormi- vincia expellitur. Illico omnium ad coelum tollitur
torium, acl hoe statula ut, respectu ipsius crucis, bi oraiio, omiiitim ad principcm Pippinum oralio diri-
qui erant Chrisli, carnem suam devoliuscrucifigc- gilur, ne amplius Trajeclenses pii Patris Lamberli
renl cum viliis et coiicupiscentiis (Gal. v, 21), et, careaut solatio. Placet justa petitio principi, et edi-
si quando graviusculis delinquerent excessibus, adi cil paslorcm ovibus suis rcstitui. Ita miles emeri-
lianc addicti regulariler poeniterent. tus, permaxima tribulatioiie purgatus,omnium suo-
Frigus noctis illius gelu exasperabat, ct nix, cum rtim vocibus aitollitur, el in cathedra Trajecten-
large deflueret, non tamen ultra talos praesulis ascen- sium decenter relocalmv Et merilo, quia in corde
debat. Tota prorsus hiemalis facies .nimis horrebat; illius erat sinceritas et legis plenifudo; in ore illius
sed ille" mitissimus, quia ardebat plane inferius; verilas et pulchriludo.
flamm.a paracleti .Spiritus, idcirco exterius frigoris; Quanta super ejus rediiu fuerit exsultatio omni
 "
709 YITA PRIOR S. ^AMBERTI. 770
ordini, setaii et sexui, quanlum clerici el monachi, A CAPUT XY.
quanlum advenae el peregrihi, quanlum senes et Yisio sanclo Lumberto ostensa, de sepelienda
sancta Landrada.
pueri, quantum juvenes et virgines in sua unus-
quisque causa fuerinl jucundaii, cujuslibet eiiam Quam gloriosus sil Deus in seipso, nullo modo
diserti non sufficeret lingua, si vellel currere per deprcheuderetur ab hominibus, nisi aliqua mirahi-
singula. literin sanciis suis operarenlur, perquae a ncbis in-
Regressus igitur vir aposlolicus ad propriam ur- tclligatur verc esse mirabilis.
bem, depravalam a pseudoehrislianis, ecclesiasticse Francis Pippino principante, construxit ccenobium
inslitutionis reparavit normam. in vilia Relisia sancta Landrada virgo, per omnia
CAPUT XIV. saucti Lamberti consilio animala, et usa auxilio.
Quod S. Lamberlus Taxandriam ab idololalria Quaeimminente die sui exitus, ut parala ad nuplias
liberaverit. Sponsi intraret, cum accensa bonorum operum lam-
Malens ergo esse quam dici episcopus, superin- pade, accersivil familiariter eumdem sanctum Lam-
tendebat insiantius sibi, et universo gregi, non sub- bertum, ut ab eo vilae vialicum acciperei. Accele-
terfugiens quominus omne consilium Dci annuniiaret ranie viam sancio viro, illa inierim solufa esl carnis '
oumibus (Act. xx, 27, 28), timensque servi mali et U ergastulo. Sed Deus, cui nihil gralius cst fralerna
pigri nolam, qui reposuil in sudario pecuniam domini charilate, nec illum.nec illam passus est privari
sui (Luc. xix, 20), nihil remissi faciebat cordi, et fructu muluae amicitke.
eorpori suo, sed urbes et munieipia lusirabat, et Nam in veniendo jucunda praesuli ajiparuil visio.
per corda,ligonibus verbi exculla, semen vitaein tena- Anleoculos jacenlis, et quasi per exsiasim semivi-
pore jaciebat. Aliquando eliam limiles suae dioeccsis gilanlis astabat ciara videri ipsa Chrisli virgo
excedebal, ne a Domino diceretur servusinuiilis, Landrada, eumque amicabili vullus et oris graiia
quod id solum fccerit, quod facefe debuerit, compellans : Unde, inquit, tibi, o mi amicc, hsecin-
Erat in proximo provincia Tessandrorum, ubi soliia mei inctiria, ut te,- ad me visitandum , tanla
adhuc vigebal idololatria. Et dolens fortis Christi tenuerit mora.? Lamberlus, praetendens affechim
alhlela, hostes Chrisliani nominis de lam contiguo, familiarifatis, reddebat haecverba excusationis : Me
adversafi regno Regis sui, armis fidei accingitur, et nec incurise, nec morae incusare habes, queni ad le
calore virtulis inflammalus, crebris eos assultibus venire maturantcm, prsevenifocior mortis luse ne-
lacessebat, Et oblata eis pacc Domini, ea tentabal cessilas. Ecce, quia adsum, et tu jam intrasti in
omnimodis si quomodo super filios pacis et pax sua „ gaudium Domini tui (Matlh. xxv, 21), justa tibi sol-
requiesccret (Mailli. x, 15); nunc verbi dulcedine vamex debito; tu, quseso, mihi indica quo in loeo
eos mulcebat, ut adviam veriiaiis errantes adduce- corpus tuum ex tuo placito sepeliam. Et illa : Su-
ret; nunc ultro se ingerens bello, t.empla et siinula- spice, inquif, in coelum, et diligenier illum in terris
cra genlilium destruebal, ut quavis occasioue fre- locum notaio in.quo videris modo pcr micanlem lu-
mitus eorum compesccrel. Illi fremebanl, ut bar- cem coelitus, ajiparere sanclse crucis signuni. Lam-
bari:, et eum, ut bestise ferocissimae, discerpere cu- berius eammonslrantem sequensoculis et meiitc, ecce
piebanl. Aliquando tame.i , humaiiilatis respectu vidct locum interris ccelestiluce designari in moduia
. adducti, aitcndebant virtutem, et pietatem sancti sanclae cruds, ct ab ore colloqucniis sibi virginis,
viri, qui cjuodjvrsedicabalore opereexplebat, el eum liaecullima verba accipil: Iiunc, Lamberic, locum
imitari volenles, patiebanlur seabeo in fide Christi tibi coelitus insinuatum, scias olim delegalum a Deo
confirmari. Ila belligeralor Christi paulatim abolcns mcse sejnilturse. Hac vice sermonum sancta virgino
ab eorum cordibus barbariem gentilitalis, inescabal ccelo recepta, vir sanctus, somno solulus, apjdaudc-
eos ad Cbrislianitatis inansueludinem, et idololatriae bat sibi de coelcslisvisionis miraculo.
feiorcm removens, spargebal ubique bonuni Chrisli Locusautem qui coelestis lucis signo irradiabatur,
odorem (II Cor. n, 15). Nec ante deslitit signifer D "SYenlersliovumerat; qucm ipse sanelus Lambertus,
Chrisli cjuam omnem illam gentem, de regno dia- a sancto Landoaldo inibi nutritus, prima sui tiro-
boli ahactam, ad regnum Regis regum transduxit. cinii indole insigniverat.
Haec est, Chrisie, tua gralia; hsec estboni militis Lambertus tanto quidem properantius maturabnt
tui constantia, qui, opus apostolicum aggressus, ad viam, quanto sciebal boc Deo et sponsae ejusfo:c
castra tua lam insigncm adduxit triumphum. Ecce gralius. Et veniens Belisiam tardius voto quam pe-
Tessandriae apostolum, merito apostolis et apostoli- dibus (animo enim cupienli n.iliil salis fcstinatur),
cis viris conferendum. Cum enim ad judicandum visionem omnibus pandil, eosque ad illam exse-
vcncrit Princcps pastorum , ct quisque paslorum quendam nititur ficcierc quam polest blandius ct
ei repraesentaveril quolam partem mundi sua .facundius. Omnes conlra unum reelanianl, omnes
praedicalione adduxerit ad fidein, liic pastor no- uno ore tumultiiando conclaniant: Absii, Lambeitei
sfer inter paslores non inanis apjjarebil, sed ctiam absit, o prsesul beate' liic ipsa sancta virgo a te Deo
ipse multos, suo labore ab idololalria vel malitia re- conseerala fuit; bsec ecclesia, cjusoperaet impensis
tractos, post se irabet, ct accipiet muliiplicem coro- constructa, a le per eam est dedicata; hic omnia
nam gloriiu. ejus, Der te, ab ea Dco rclcgaia sunt; hic Deo famu-
 771 SIGEBERTl GEMBLACENSIS 772
lantium. lurba, per eam, et per te adulta est; et ubi A super omnes principes Francorum; cujus glo-
dign-ius ossa ejus quiescent quam hic, ubi prsesen- riam augebant crebri victoriarum tituli. Quem
lialiter tot bonorum ejus operum apparenl testimo- ad . virtutem ineilare" poterant saltem deducta
nia? Et Iiaec quidem omnia, etiam tuse sanctita- ab utrpque parenle nobilitas ct sanctilatis monu-
lis merifa, Lamherte, accumulant, dum per luae menta.
pastoralilatis studium, hic et merito et numero Ut enim sileam de sanctitate Gertrudis materlerse
aucto fidelium populo, fidei et virtulis exuberant ejus, vel Clodulphi, filii sancti Arnulphi, Metensis
dona. episcopi, qui fuitpatrinus ipsius, quis sanctae Beggae,
Lambertus offcnsus pervicacia omnium : Gratum matris ejus, vilam non miretur? Quis nesciat sancti-
est, inquit, praeesse civibus, sed grave estomnibus moiliam paterni avi ejus Arnulphi, qui primo major
placere. Ecce, quia sermo Dei elmeusnon capit in domus regis, post, Metensis episcopus, et in vita et
vobis (Joan. yin, 57), vos omnes invitus sequar; in morte mirabilis mundo fuit? Jam veio eiiam
certus sum tamen quia coelestis oraculi non deerit filiorum ejus potentia vigebat in regno, e qui-
effectus. . bus Drogo dux erat Campanensium. At Gri-
Lambertus igitur, sepulla sancla virgiir:, magis moaldus, hsereditariurn patris principatum exspe-
ex populi quam ex suo placito, animo fluctuabat, " ctabat. Hos illi genuerat legilima sua conjux Ple-
hinc de coelesli oraculo certus, illinc incerlus de ctrudis.
sepulto virginis corpusculo. Ob boc, omni orandi Et cum Pippinp nihil gloriae, nihil potentise ve^
niodo se addicens, quserebat rem ab eo cui nihil felicitatis deesset, nunquam ei super industriam
impossibile esse sciebat (Luc. i, 57). Sic exacto tri- fortuna fuit. 0 nihil unquam lutum apud diabo-
duo, convocato populo, ait: Yirginem Christi pridem lum! vir tam vicloriosus de seipso npii potuit trium-
defunctam, veslro etiam judicio, magni dico fuisse phare, et ferreum .pectus suum passus perforari
meriti, et ideo duco non leve esse quod ab orc ejus, molli telo libidinis. Puellam nobilem et elegantem,
jam cum Chrislo regnantis, mihi indicatum teneo. nomine Alpaidein, superduxil legilimae conjugi suse
Ideo, ne.gravemini quod precor, ut aperla virginis Pleclrudi, ex qua etiam suscepit filium Carlum, cui
tumba, rem ijisam oculis experiamini. Ab omnibus postea, propter indumitam bellandi fortitudinem,
obeditur ei, tumba aperitur, sed niliil reperitur de Tudens siye Martellus agnomen fuit. Hsec soi or
sanctoibisepulio corpore, cumipso sarcophago alias erat Dodonis, qui domeslicus Pippini principis erat,
transpositp. Expallet.vullus omnium, solus Lara- vir plenus ppibus, genere clarus, per amicos et
bertus gaudet, et attonitos paterne demulcens: Quia, (^, cognatos, etniultos sibi pbsequentes pueros multam
inquit, diffidentiam vestram experli estiSj jam nunc' potenliam asseculus iu regno.
Dei mirificentiam experiamur, et in loco mihi desi- Cum autem nullus esset episcoporum qui slaret
gnato, sanCti corporis glebam quaeramus. Eo duce, ex adverso, et opponeret se murumpro domo Israel,
Wentershovum. curritur; qui, mente et oculis rele- ut slarel in beilo in dieDomirii [Ezech. xm, S), Lam-
gens ceeleslis signi ostensa sihi vestigia, ostendit bertus solus, zelo zelalus pro domo Domini
locum beneplacitum sanctse virgini, 0 rem novam! (III Reg. xix, 11), opporlune, importune arguehat
ibi sancti corporis glebam, cum ipso sarcophago, principem (II Tim. iv, 2), el allerum se Eliam, vel
iransporlalam inveniunt, tam composite tamque Joannem exhibebal. Quod animi habebat Herodias,
decenter relocatam ul nulli esset dubium ange- cum Herodes Joanrii, eum pro adullerio arguenti,
lico ministerio sanctam virginem illuc translalarri libenler accommodabat aurem, hoc animi habebat
fuisse, etiam Alpais, cum Pippinus Lamberto, eurii pro
. Attollunt cuncli Dei virtules, super omnia praedi- pellicatu suo arguenti, obediebat, Eqtiidem, vir
cant fidem et meritum gloriosi Lambcrti, cujus con- alias laudabilis et religiosus, boc excepto, multum
versatio jam in ccelis erat (Philip. m, 20), quamvis Lamberti jucundabatur consiliis, et monitis flecie-
cprpore adhuc leneretur in terris, in quo videbant ]Q batur; qui, si amantem pellicem fallere pofuisset,
impleri illam Domini vocem : Omnia possibilia sunl nimirum lucrose audisset semerito iricrepanlem
. credenti (Marc. ix, 22). 0 virum dignum Deo, cur praesulem.
nihil deest adperfectionis cumulum, paratum ascen- CAPUT XVII.
dere etiam ad illam charilatem, qua majorem nemo De bello ncpolum Dodonis conlra familiam sancli
liabet , ut animam suam ponat pro amicis suis! Lamberli.
(Joan. xv, 15.) Quam enim maj'orem gloriam daret Pellex rem ad fralrem suum Dodonem refert,
Rex suo emerito militi, quam ut eoronatum marty- eique omne consilium suum deferens precalur ut
rio, donaret luce aeieniae quietis. ejus ope - aboleatur opprobrium gerieris sui, quod
Nos, ut extremam manum operi imponamus, jam nimis invalesceret, si per Lamberli censuram, con-
nunc passionis ejus vexillum erigamus. lingeret suum a principe divortium. llle, causam
CAPUT XVI. suam et sororis, cum valentioribus sui generis
Quod Lamberlus Pippinum arguerit pro illicito communicans, per se, el per eos episcopum cora-
malrimonio. pescere ab inercpatione principis laborat. Quein
Pippinus, ut prsediximus, prjncipabatur egregie quia invenit inftexibilem, nec faciem alicujns co/.tra
 775 YITA PIIIOR S. LAMBERTI. 7.74
justifiam revereri sensit, proximis et amicis suis A Tractabat pellex opportune aliquem parare sibi
promittit de causa sororis ultionem. precatorem per eujus instinctum posset sibi conci-
Hine duo fratres, Gallus et Rioldus, consanguinei liare animum episc.opi, vel saltem ab imporluna
Dodpnis,- neptis suae Alpaidis miserantes vicem, reprehensione principis, imprsesentiarum miligare.
lacessendi episcopum opportiinitatem quaerunt, et Convivium apparatur, invilatur episcopus, ju-
insurgentes cum omnibus suis in Ecclesiae Tra- cundatur prorsus omnis curialis prsesenl.ia.' Prin-
jectensis familiam omnem, qualicunque arte contra ceps oblatum sibi a pineerna poculum innuit o.Te-
eos calumniam concinnant-, nullam quam eis in- rendum esse episcopo, dueens benedictionis vice,
ferre possunt molesliam praeiermiltunt, si quomddo side consecrata sancti episcopi nianu poculum acci-
possent j>er hoe senlentiam praesulis inflectere ul peret quod olim a Martino, episcopo Turonensi,
saltem causa suorum a redargutione principis de- sciebat qusesiisse Csesarem-imperatorem maximum.
sisteret. Sed res aliter ac rati eraiit cessit : justui SedPippinus majorem benedictionem a Lambefto
nempe,«( leo,corifidens(Prov. xxVm, l),cl}-peopatiem percepisset, quam imperator maximus a Martino
tiae ePntra omnes se prolexit incursus.ef gladiospi- perceperit, sitalem gratiam apud Lamberlum uxor
ritns, quod est verbuni Dei, conlra minas tefrensc' Pippini meruisset, qiialem aiiud Martinum uxor
polestalis, se accinxit, et galeam- salulis indutin . Maximi promeruit, Martintis melioris maximo im-
(Ephes. vi, 17) agebal indubitanter rem veritalis. peratore aestimavitpresbyierum suuin, cui poculum
Elprimo quidem blande compellabat eos, et, qui- porrexit arite regem. Lamberfus nullum Pijipino-
'
bus modis pietas patris, ct censura prsesulis pote- praelulit.
rat, eos ab injusta dcterrebal violentia. Sed quia in Exemplumvero pfincipis secuti minores proceres,
ventuni ftindebat verba, se quam familiaiiter in omnes a'saricta riianu sancli episcopi, ppcalum sibi
Deum rejiciens, dicebat: Exsurge, Domine, elju- porrigi efflagitant. Dumque ad hoc omnes mislun
dica causam meam; memor eslo opprobrii servorum ifruunt,etse confiiseirigerunl,ut aller alterum prae-
tuorum (Psal. LXXIII,22.) at filii Belial acrius Dei veniat, ecce pellex sua manu clanculum manihus
fideles impelebant, et omni geneii nocendi tribula- aliorum intermista, satagebat, vel sic, de manu epi-
bant innocentes. scopi praeripere pociilum. Ille ante et relro oculaliis,
Illi quibus res erat pro anima, et quibus tota praecavit femhieas insidiascallenti animo, etad prin-
spes in sola innocentia pendebat, inconsulto cpisco- cipemconversus,de riimietate feminese prsesumptio-
po, armis obviam ire parant, ut aut ulciscaiitui riis conquefitur, quse callida arte quaesiisset, inurere
suas irijurias, aut ne moriantur inulti. Concur- C<sibi notam non placitae Deo communioiiis. Inde se
sum est, pugnatum, est. Pugnant illi prO temeri- aula proripuit, et omnem illam priiicipalis convivii
tate; repugnant illi pro salute. Gallum et Rioldum, immimiit jucuridilatem, nec sic quievit versulia
consanguineos Dodonis, loeat superbia in prima feminae, nihil volentis relinquere inexpertum.
fronte belli; Petrum et Andoletum, consangui- Yesperi pararite redire episcopo, ei, per sugge-
ueos praesulis, ex adverso, in prima acie, oppo- stionem pellicis,' a principe jubetur ne abeat, insa-
nit justilia. Galli el Rioldi degeneres animos limor lutata sua conjuge. Episcopus, loquente in se con-
-arguit (VIRG.&n. w, 15); Pelri et Andoleti dexte- stanter Spiritu veritatis: Testor, ait, o maxime prin-
ras ad vlrtutemerigit innocentia. \rirlus innocentiae ceps, lcsi.or vere Jesum, spem vitse riosirae, me nun-
favit, victoria cessit parti ecclesiasticse. Gallus ef quam fornicarise coriimunicatufum, quia scripsit e't
. Rioldus, faclipnis iniquse'principes, caesi opper iriaridavit Paulus nohis dicens : Ne commisceamini
tunt; Petrus acAndoletus, Ecclesise vindices, refe- fornicariis(I Cor.v, 9). Testor, inquam, Detim, me
runt viclorise vexillum. Cdnfusi sunlimpii, neceru- riunquam eam salulaturum,quia scio dixisse amicum
buerurit; victi sunt, sed defatigati non cesserunt. D6i Joannem: Si quisnonpermanel.in doctrinaClirisli,
Dodoenim, qui fuerat incentor omnium malo- non eum recipialis, nec ave ei dixeritis; qui enini
rum, jam et ipse eflieitur belli auctor, et vilipendens D dicit illi: Ave,communical operibus illhis malignis
quod de sacerdotibus dicitur ex ore Dei: Qui tancjil (II \3oan. n). Te ei communicare nimis doleo, te
vos, tangit pupillam oculimei (Zdcii. n, 8), grassatur nollc resipiscere aegre fero : propterhoc,Dei iranitibi
in ipsum caput sancli episcopi, devovet eum morli, timeo.
in eum solum rctorquet nepotum suorum ultionem. Pellex, videns causae suse nihil esse reliqui, jam-
CAPUT XVIII. jamque si diu advival Lambertus, timens sibi im-
minere divortium, rem totam seriatim fratri furiusc
Quod S. Lambertus aPippino Jopiliam invilalus sit. mandat, et pleum camino addens, obtestatur ut
Pippinus princeps illis diebus Jopiliam venerat, quantocius agat de occidendo episcopo. Dolorem
ad villam Legise conliguam, ubi vir S. Lambertus, qiiem Dodo habebat de nece nepotum suoriim,
quasi pro regni negotid, ad ejus curiam invitatus, exaggerabat gcminalus de repulsa sororis suae do-
suam praeseritiam non negavit. Princeps et" princi- lor, janque totus in hoc eratutsibiet sorori satisfa-
pis pellex vullum serenant contra eum, alii iram ceret.
dissimulant, simulant alii lsetitiam, multi, pro sup
quisque arbilrio, hahitum cordis variant.
775 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 776
CAPUT XIX. A.illicite saltem attentaverat arma, se arite Dei oculos
De furore Dodonis festinantis ad necem S. Lamberti congruenti addixit poenitenlia. Te, inquit, bone
Praeco veritaiis Lambertus, jam tendens ad bra Jesu, qui dixisti : Mihi vindictam , ego relribuam
vium supernse vocalionis, venerat Leodium; Dod (Eebr. x, 50), te.precor, ne perdam vjctoiiam
vero ad vicum Ariridum secesserat, LeodiO sali meam, quia satius est niihi mori in.te quam super.
contiguum.Paratarma, sociosaggregat,adomoetiai] iniquos bellando.mitfere nianus. Tu, bellator fortis,
regia suo vel sororis suae nomine comparalos evoea apprehende armael scutum,et exsurge inadjulorium
auxiliarios. Dilationis moras odit, iras colligit dif mihi (Psal, xxxiv, 2). .
farendo, irascendo, stimulos furoris ad cotem du Jam irruptis porlis, jam effractis foribus, ipsos
rissimi cordis acuit. donius parietes impingebant lanceis, aliqui eliam
Lambertus interim praescius instare suum ago introgressi, ignem intentabanl. Petrus et Andolelus
nem, noctem illam insomnem duxit, non quia ter introgressos climinabant, et tam niullis, lam pau-
rerent eum aliqua insomnia morfis, sed quia spi corum viribus, frustra conabantur rcsistere.
prseoccupabat futurse quietis gaudia. In ipso namqui Quos sanctus jrro tempore eonsolans : Si me, in-.
conticinio noctis surgens ad confitendum Domino quit, fralres, vicarie amastis, Christum, sicut ego.
angelico in lerris se obsequio exercebat. Hora cele B'diligo, diligite. Veslra, Je.su, peccala confitemini, ei
brandae nocturnse synaxis, excitatis discipulis ait orate pro invicem, ul salveinini (Jac. v, 16); me
Surgite ocius, promisit Deus coronam vigilanlibus oportetjam dissolvi, et cum Christo vivere (Phil.i, 25).
Offieio expleto, caeteri se lectulo reddunt; ipse per- Scitis vos, o hepoies mei, reos et noxios fuisse in
stat boni operis cursui consummarido. crimine islo de quo modo ultio expclitur. Quod
Circa erepusculum, corpore corruptivo aggravanU tunc injuste egistis, modo, precor, justeetpatientcr
animam, coepit exemplo Domini euntis ad passio- luite. Wonjudicabit Deus bis in idipsum, nec con-
riem taedere; et oculis gravatis somno caplabat dor- surget duplex tribulatio. Ne, quaeso, peccatum ve-
miens modicum quietis, cum ecce circa auroram. strum ante Deum inundel, per manus vestras, san-
rarescentibus tenebris, hostilem exercitum cuncta- guis sanguinem tarigat (Ose. iv, 2). Non timeamus
liiri incedere videi, et nuntiat excubilor episcopalis saeviliam persecutorum, quia illis erit in vindiclam
domus, nomine Baldoveus. Et quamvis nebtilaiiianc gladius,etignis,quimanducabit carnesillorum usque
ascendens liberum inluitum returideret, facile erai ad medullarii. Yos, tanlum manus veslras servate in-
rem deprehendere, vel ex visa multitudine virorum. iioxias, ut spiritus vester in aeterrium sit salvus,
vel ex audita armorum collisione. Micabant loricae, vestras eiiam carnes date illis ad dilacerandum.
proenrinebant cassides iu: capite, levse tegebantui C Hisnltimis nionitis Patris stii, jam in agonia con-
cl5'peis, dexterae armabanturspatbis et lanceis, prae- stiluli, animati sunt omncs ad occumbendum pro "
ibant fundibulafii cum sagillariis. innocenlia.
CAPUT XX. • Ipse arrepto psalterio, et primum psalmi versum,
De iiiso crucis signo. qui occurrit, pro prsesagip, accipiens, quoniam requi-
Audite rem mirabilem, divinae pielalis indicem. rel Dominus sanguinem servorumsuorum (Psal. ix, 15),
Ut enim clareret Lambertum in nullo gloriari nisi . hpc subjunxit ultimum, Yideat Deus ct requirai (Pa .
in cruce Domini noslri Jesu Christi, per quem e\ ral. xxiv, 22). Etegressis dmnibusexlra cubiieulum,
mundus crucifixus erat, el ipse mundo (Gdl. vi, 1&), et, quasi agnis in medip iuporum furentium exposi-
eique jam a terra in cpelum, per virtulem crucis, tis, ipse, extensis manibus, terrae, in modum crticis,
ascensum parari, cjuidani sequentes exercitum vi- prosternitur, et orans cum lacrymis, in manus Do-
dent signum admirabile, stupentes, supra domum mini animam commendavit (Luc. xxin, id), ul
in qua eratpontifex, instarDominicse crucis, clarlus neino unquam affectuosius se Deo comnieiidaveiit.
omni metallo a terra usque ad coeliim rutilare. Carnifices interea Petrum et 'Andolelum pereme-
Hoc qui vldere meruerunt, credo quod [Dodonem runt, et quolquot ecclesiasticae clientelae ibidem in-'
magis ex debito stipendii et spe pactae mercedis, ei D veneruntv •
ad augendum riumerum militum quam ex studic Unus caeteris truculentior, ascenso tecti cuhnine,
iunocenles persequeridi et aviditate fundendi san- eumque videns bserentem solp pavimenli, cor ejui
guinis prosecuti sunt. jacto telo transfixit; auimam vero ejus, cum ipse
CAPUf XXI. orationis murmurillo, angpli intulere coelo.
DeinlerfeclioneS. Lamberli sociorumqus ejus. Preliosus ergo sacerdos Domirii Lambertiis, qui
Acies hosliuin jam quasi ad procinctum parats hic fuerat parliceps omnium custodientium- mandata
appropinquahat, excubilor domus inclamal dor- Dei{Psal.cx\m, 65), fruitur illic gaudensetexiultans,
mientes, quibus ipse jam circumslans exercitus omnlum sanclprum contubernio. Cum continentibus
nuntius horroris esse poterat. pl virginibus redimilur seflo castitatis; confessor
Testis Christi Lamberlus, attonitus gravcdiric eum confessoribus, ante Deum, bibit sanctum cali-
somni et rei accerbitale, discalceatis pedibus su.rgit, cern confessionis; monachus cum monachis, acci-
et arrijiit gladium, quasi se suosque defensurus pit cenluplum seiernae recompensationis; apostohis
Sed ad sereversus, se temeritatis dam.na.vitjel quis cum. apostolis, in sede judiciariae potestalis sedew
 in YITA PRIOR S. LAMBERTI. 778
*
propheia cum prophetis spe gaudet; patriarcha cum A rei ipsius veritatem scrutareutur. Etcum apponercnt
patriarchis fide fulget; postremo marlyr cum mar- omnem mentis et aurium diligentiam, videbatur eis
vocis sancti Lamberli bene sibi nola)
tyribus, calicem salutaris accipiens, nomen Domini (ex qualitate
invocat (Psal. cxv.lo), quia majus non habuit quod quod ipse sanctus, cttm aliis qui secum occubuerant,
Boinino relfibueret, pro oinnibus quse retribuil sibi. divinae majestati dulcem niflodiam canlaret. Si quis
Internovem etiam ordines angelorum habet in quo ea hora velletadire basilicam, prae horrore non po-
sinsulis, pro merito ofiicii sui, parlicipet. ita factus tei-at introire, et quanto quis se proprius ingereret,
omnium parliceps, allectus est in aeterna curia, mu- tanfo minus angelicas voces admiltebat,relusis au-
-
niceps, ubi obfinet palmam perennis gloriae, et sto- ribus. Cum autem elongabatur, angelica amplius ite-
lam jucunditafis aeternae. rabalur melodia.
CAPUT XXII. 0 ineffabilis. Christe, tua poienlia! Quis com-
Dc exscquiis sancti Lamberii. jiensettua magnalia? Eccc, palam facis quod tuo ore
' Pauci ex satellitio S. martyris, qui evaserunt dixisti: Non est Deus mortuorum, sed vivorum (Marc.
moftis periculum, tegentes vili teginine corjius, ro- XII,27), omnes enim tibi vivunt, qui vivis et regnas
seo cruore perfusum, quantocius navigio Trajectum in saecula saeculorum.
transvexerunt. Yolat fama per populos, pavore et B CAPUT XXIY.
ltorrore universos conciitieiis. Paveut omnes, pro of-
De vindicta Dei in Dodonem et complices ejus.
fensa principis, horrent oirines, pro indebila nece
Miles Christi gloriostis Lambertus, quantus apud
praesulis. Deflent Trajecfenses se amisisse pii Patris
in coelis esset,' coejnt slatim in terris
benevolentiam, nec tamen satis audent debitam tanto - Regem regum boc multo
Palri reverenlia exhibere. Yix charos lugere, vix patefacere, per beatior, quod per eum ,
etiam post morlem, nomen Domini benedicebafui jn
reos vacat.odisse.
Exposito ad porfum saiiclo corpore, concurrit populis.
populus sine liomine et mmiero, et, quanliapud om- Apparcns eniin noctethesaurario , nomine Amal-
nes aestimatus fueril, ex confusis omnium planciibus gisilo , judici olim suo , blando eum allequio com-
aeslimari.poterat. pellabat. Qui, de causa adventus sui ab eoaem viro
Impositus feretro, defertur sanctus ad basilicam diligenter inquisitus , Romam , inquit,'ivimus ,
Sancli Petri, cum debito honore. Cleruscumpsalmis Roma ecce redimus, visitaturi Dodonem et eompli-
et carilicis prosequilur ; populus complpdil manus, ces ejus ; sanguis enim innocentium , qui mecum
cum lamentis. Populus pernoctal solemniter; clerus r Chrislo super terram effusus est, jamjamque a
rite frequentat excubias. Juvat omnes adlambere ve- Deo expetit vindictam , nec suam Deus ab eis gra-
sfigia pii Patris; magna se pulat suffragia meruisse tiam elongavit. ilis diclis, disparui, sed quia visio
cui confiiigebat sanciis mcmbris infigere oscula. non ftiil phantastica , rerum exitus docttit.
Deleclabile etpium erat videreoves paslori suo de- Dbdo ncmpe sancii antistitis inlerfector, slatim
pendcre pignus amoris. incurrit iram divinae ullionis , et omnia intralia pu-
Sed miserabile et mirum erat circa erralicas trefacla ct fciida , per eos suum prpjiciens , osten-
oves iram pii pastoris advertere. Traditur enim a dit omnibus .infelicitatem suam , per miserabilem
riiajoribus, quia, cum omnibus sanclurii exosculandi vitae exilum , el qui hic pompa saeculi abusus est,
liber aditus paleret, si qua pellex se ingerebal, ad deptitafus cstin inferno igni inexstinguibili, et vermi
corpus martyris osculandum, quasi quodam rotata non morienti (Isa. LXVI, 24). Fertur etiam quod
turbine, retrocedebat. Per peliicum ergo repulsam, propier iniolerantiam nimii feloris , corpus ejus in
clarebal nimis Deo et sanclo martyri pellicem illam fluvium Mosam projectum , sit vermihus ct labo
odiosam fuisse, quae dujilici crimine Franciam infa- corruptum ; nec. aliam sepulturam meruerit, qui
maverat c.t sanclam conlurbarat Ecclesiam. miserabilem lanti criminis acquisivil memoriam
Tantus autem timor Trajecienses pro bujiis rei D l Dodoni in crimine aequandus iile , qui sanctum
acerbitatc incesserat utnecmausoleum dignum tanti Dei suis manibus peremit, fratri suo miser bella
nominis viro audcrentpraeparare. Ideo, aperia (umba congreditur, et fralrem perimens, muiuo a fralje
Apri, patris ipsius S. Lamberfi, inane facio, cum perimitur.
cssibus patris sui corpus sanctissimi filii tumula- Ul paucis omnia concludam, infra anni ipsius
rtmt. spatium , vix aliquis evasit, qui in nece sancli mar-
CAPUT XXIII. tyris reus fuit, et si quis superfuit, in fantum se ,
De obsequio ungclico ud tumutum S. Lamberli. aut sensu perdoluit annullari, ut ill.os felices duxe-
Exanimes artus non liquil ccelica virlus; rit esse, qui cilata, quamvis miserabili, mcrte
Monstravil populis, quanlce fucrit bonitatis. consumpli sunt.
KeGenim terrerentur populi huinauo terrore quo- At Chrisli marfyr corunalus triumplial, et victo-
niinus S. Domini Lambcrtum digno honore venera- rite palmam lenens, in sinu Abrahae exsultal. Sict
rentur; coepit ad tumuhmi ejus noclu et interdiu Christe , in sanctis luis , de inimicis triumphas ,
audiri chorus augehcus psallcnlium, quoliesibi esse diligenles lc diligens (Prov. vni, 17j, honorificas ho-
bumanum siientium videbatur. Nec defuerunt qui norantes ie(I Reg. u, 29),
PATROL.CLX. 23
77g .SIGEBERTI GEMBLACENSIS 780
CAPUT XXV, A pientc aeslimari poferunt quam alicujus ore vel sfylo
De miraculis Legice osicnsis in loco passionis narrari.
S. Lamberti. Habes, Legia, tuum gaudium ; ecce. tenes tuum
Legia, quse,illustrari meruit patroni sui marly- speciale patrocinium ; binc coepit.luiproveelus ini-
rio, quamvis corpore ejus se ad tempus doluerit tium; per hunc, in urbem exallata,-provcheris de
viduatam esse, tamen miraculorum ejus immuuis filia in mairem; per hune, in episcopalem sedem
non fuii. promola,in omnem profecistihoneslatcm; aliis urbi-
In cubiculo namque martyrii illius conscio , lu- bus in senium quodammodo vcrgentibiis; tu-per
minaria , divinilus accensa, saepius resplendebaul, lmnc eflloruisti in piilchrsejuvenlse slalum. PrGtegat
ut iota domus quasi solis radiis refulgerel, ul lu- te in aevum, suis sanctus marlyr sufffagiis, qui te
cem illam vix bumanus ferret oculus. ad boc provexil ut inter urbes, nomine ei merito
Haec famae primordia verificabal sequens graiia magnificeris.
miraculorum , quorum hic summa eapitulanda est. Ex tunc, in reliquum tempus, 11011esi niodus vel
Theoduinum quemdam , vir sancius, semel ac numerus miraculorum, cum omnibus per Lamberli
bis , per visum monuil ui pectinem suum optirnum T>nomen ilii Deum iiivocantibus in verilaie, semper
redderet, ab uxore ejus sibi praereptum. Teriio non paiuerit oslium divinaemisericordise. Erat illic videre
parentis sibi, pectus affecit insanabili ictu , sicque compedilorum vincula, debilium sustentacula, in
suum ab inviio recepit, argiiinentuinviriutisDeiajipensa.Quicunqueveiiiebat
Baldigisilus, jussus pervisum excubare adlocum fidei tenax, nunquam redihat ineflicax.
ejus marlyrii, et alter quidam Raginfridus. eunidem
locum emuiidare'monittis , ambo lumen oculorum , CAPUT XXVII.
quo carebant. receperunl, in suo quisque lempore. De Grimouldo ante aliare S. Lamberii interfccte
Yeniebat cum fide ad bunc locum virgo Oda, el Hic sanctus martyr, sicui piis el fidelibus pius et
ipsa cseca , et loco proxima, ut nomen iiivocavit opportunus adjutor erat, ita, erat contva impios, aut
sancti martyris, quod volebat accepit, His augeba- severus correptor, au t j ustus ullor.
tur recens veneratio novi patroni, ei accensa po- 'Post paucos annos franslationis ejus, aegrotante
puli devolio, basilicam sancto aedificabat tanto citius
Lecfus etiam sancli a fidelibus fa- ssepe nominato Pippino majore domus, ibat ad eum
quanto devolius.
visitandum, filius ejus Grimoaldus, qui devotus
brefactus , in illo loco positus est, ubi sanctus tclo sancio Lamberio forto amplius, qiiia occu-
(ideo
iiliqui transfixus fuit. ^ buerat, -pro defenso mafris cjus Plectrudis matri-
CAPUT XXYI.
sancti el miraculis in co monio) divertit Legiam, et ad tumulum sancti, ora-
De translatione Lamberli,
' ostensis. lurus accessit, Inter orandun, exceptus ibidem ante
altarc sancti Lamberfi, perimitur a "qupdam satel-
Haec Legiensium devotio adeo Domino placuit ut
lite Rabbodonis, dttci Fresionum, cujus filise, apatre
jam crebro , multis Dei fidelibus, coelilus visio ap-. stio Pipjii.no sibi desponsatae, connubitim exspecla-
pareret, ut sanclus marlyr, relatus Trajecto , mar-
bal. Sed Rabbodo id impune non tulil, cujus in-
tyrii loco reslilueretur. Sanclv.s Hubertus , sancii
confraibal slincfu, innocens occubuit Grimoaldus. Nam non
Lamberti discipulus , et successor, non
mtilto post, idem Rabbodo mirabiliter a ciaemone
Dei el mariyris voluntaii.
ludificaius, periit subiia, el selernali morte.
Anno ergo episcopatus sui decimo tertio, lumbam
sancii aperiens, corpus cius solidum el illibaluin, et Quia longum el taediosum est, singula sancli Lam-
miro odorc respersum, invenil, mulavit vesiimenla, bcrli miracula, pa; ticularifer enavrare; Dei per eum
et priora pro dandis pignoribus servanda sigillavil, operanlis poteiitiam laudemus universaliter.
Claruit iu transferendo hoc bene placitum fuisse CAPUT XXVIII.
Domino. In villa quippe Kivella rcquiescentepopulo, Epilogus.
pauper caeeusdilatusest redditosiijiofiiciooculorum. Vifam S. Lamberli primus, jussu Agilfridi epi-
Kec mullo post, in villa Harmala, cunctis requie scopi, scripsit Godescbalciisdiaconus, ipsius congre-
relevantibus laborcm, paralylicus ibidem adduetus, gationis clericus, qui fuit lempore Pijipini etCaroli
in conspectu sancti feretri, solidata compagc mem- Magni, el gesta quidem ejus veraciter jirosecutus,
brorum sibi reddiius esl. de causa marfyrii parum libero ore locutus' est,
In singulis his locis, statim basilicae in honore Quod hac de causa fecisse creditur, nc sui temporis
sancti inartyris, fuhdabantur. regibus culpam majorum siiorum videretnr expro-
Cum tali tripudio appropinquabalur tuo, o Legia, brare. Ex illicito quippe Pippini et Alpaidis conju-
munieipio. Quanta el qualis fuerit processio cleri et gio, r.atus est Carolus Marlellus; de Carolo Pip-
populi, quanla et qualis exsultatio undique concur- pinus tertius, qui ex principe, in regem Fraiicorum
rentium, quanta omnium liberalilas in dandissancio promolus est; de Pippino Carolus Magnus, quo
muneribus, quanta fuerit fidelibus orandi et voia nemo anle eum, vel post eum, inter Francorum i:e-
Tovendi puritas, haee et hujusmodi, facilius a sa- ges, fuitmajor, de quo dubitari pofest fortior an
 78* VITA ALTERA S. LAMBERTL 782
felicier esset, potentierin republica, an religiosior A cprum Hildeberto, Theodorici regis filio. a auo
in ecclesiastica disciplina. : Theodorico reges Francprum solp nomine re^na-
Passas est S. Lambertus xv Ealend. Octobris, bant, peries majores domus potentia. regni consli-
anno-episcopalus sui quadragesimo, sub rege Fran- tuta usque ad Pippinum tertium.

SANGTI LAMBERTI VITA ALTERA

AUGTORE SIGEBERTO.

(BoLLiHD.,Sept. t, V, p. 589, ex ms. Riibeae-Yallis et Hagiologio Brabant)

CAPUTPRIMUM. B 2. Regnum autem Francorum tune temporis re-

lllustres sanclr parentes : institutio apud SS. Lan- gebat post Lotharium medianum filius ejus Dago-
doaldum et Theodardum; corporis et animi dotes : bertus (994), qui regnans in Neustria, re^num Au-
,- corpus S. Thebdardi translalum Leodium. strasiorum filio suo Sigeberto _(995) commiserat, et
1. GloriPsus vir Lantbertus, selerneregi martyr qui adhuc puero tutores dederat Cunibertum Colo-
acceptuS; et vere sacerdeli sacerdos dilectus, insigni . niensem episcopum (996), et majorem domusPippi-
ex prosapia Trajectensis oppidi vico exstitit oriun- num primum, patrem sanclarum Gerdrudis et
dtis, et bonis ac religiosis parentibus natus, eliam . Beggae (997). Qualis bic puer in mundo forct, ab
per bonos etreligiosos viros in Christo estrenatus, incunabilis Dei dispensatio praemonstrabat: quaeque
Fuit siquidem Remacli, postea episcopi Trajccten- ; enim boiise indolis rudimenta, quaeque lineamenla
sis., spiiitualis-in baptismale fllius (995). Hujtis pulchritudiiiis in bonae spei puero solet.praeformare
piiefi, majorumque ejus in Ecclesia Dci, multa re- .natura, vel, quod verius est, ipsius Auctor naturae,
Xulsil gratia, multa in regno Francorum praeminuit - haec omnia jam in ejus infantia apparebant; quia
- gloria : nam inconcussa Chrislianitatis ftdes eisiii- jam et membris formosus, et proatate inter cogna-
ter orfhodoxps augebalreverentiani, ct carnis nohi- los et faniulos vultu et affeclu benignus esse vide-
• Jilas
per opulcntiam rerum "pariebal dignitatem sae- ^ batur, iic per hpc omnium dilcctipne dignus. -Unde
culi,et inter proceres regni multam p.oiestalem. palcr ejus non ingratus Deo, qui lantum sibi.de filio
-;Hanc geheris clarilatcm, a"d se de longinquo deri-
promittebat:, diviiiae. vpluntati suam conlemperat
vatam, paler et mater ipsius illustrabant de proxi- voluutalem et filium divino maneipat seryitio, ad
mo. Malrem ejus, infer Francorum nobiles praenc- • quod eum -jahi quodammodo videbat aspirare- Et
bllem, accepit a patribus pcsteritas vocatam fuisse quia doctrina.vim promovet insitam, rectique cultus
Herisplindem. Pater vero , Aper uominatus, cum peclora roborant, sanctum sanclo filio magistrum
esset deprimo ordine senaterum, qui vocantur viri elegit,'ne simjilicem oculum discipuli tenebraret
-iliusfres, et qui in curia regis anteponuniur secuudo -aliqua culpa magisfri.
- et terrio ordiiri senalorum, qui vocanlur viri respe- 5. Initiandum ergo stuclio lilterali submisit eurii
ctahiles el viri clarissimi, inter ipses primos excel- Landoaldo (998), viro satis spectato sapientia el
lebat. ---'. scientia sanctitate et indusfria. Ilic Landoaldus

(995) De S. Remaclo episcopp Trajectensi ac D (996) De S. Cuniberto Coloniensi cpiscopp agea-

deinde abbate Stabulensi egimus ad"diem 5 hujus dum erit ad 12 Noyembris, quo cplitur.
mensis Septembris. Sed S. Lamberlum ab eb bapti- (997) B. Pijipini de Landis Acta illustrata suntad
zatum vel e bapiismafe susceplum fuisse, pafum diem 21 Februarii, S. Gertrudis abbatissae Kivel-
probabile esse videtur. lensis in Brabantia ad 17 Mariii, S. Beggse denique
(994) Fuit is Dagoberfus I, Chlotarii II filius. danda venient ad 17 Decembris.
(995).Judicat S.^Sigehertum Austrasiae regem, cu- (998) Yita S. Landoaldi archipresbyteri, ex qua
jus gesta elucidata sunt in Opere nostro ad diem 1 ista hausit Sigebertus, dataapud nos est ad diem
Februarii. 19Marlii.
 •785 SIGEBERTI GEMBLACENSIS %£
sanctae Rcmanae Ecclesiae presbyler fuif, et a Mar- A promissionis infrare non meruerunt : isli vero In
lino papa (999) Romanorum Ainando episcopo Tra- fide roborati, Deum coram omnibus sanciificave-
jeelensium ad auxilium exercendte praedicationis runt.
4eputatus, ad Gallias venil, et ordinalus Trajeclen- 6. Juslus aliquando sanctus puer a magistro ad
sis Ecclcsiae archipresbyter, ibidem Deo mililabal. usus suos ignem afferre, cum non essel, in quo illum
Et quia idem episcopus pro studio praedicandi se deferret, et non parere magistro ncfas ducerei, in
expedierat episcopali sarciua, ipse vices episcopi di- vesle positum ignem miranti magistro altulit. Et
ligenter et ojiporluiiesapjilehal, et pcr novem annos ille, qui tres pueros, in fornace Chaldaeorum cum
rexit ecclesiam, episcopo vacantem, donec Rema- vestimcntis suis delrusos, ita servavit, ut nec vesti-
clus cathedram Trajeclensis Ecclesiaesuscepit (1000). nieiilaeor!imimmulalaessenl,liujuscliamvestemilla>
Landoaldus ergo teneros annos sancli pueri palerno sam servavit,ut claresceret.quiaigneSancti Spiritus,
sinu suscipiens, ad normam sanclae vilae informabat quo inlerius ardebal, ignem materialem superaverit.
primsevaerelatis mores. Requievit olim spiriius Elise Et puer quidem slrenuus jam tunc nitens tolis vi-
super Eliseum : nec hoc suffecit Eliseo; sed rem ribus fieri vir jierfcctus, quantum sub ferula sancti
diflicilem, tamen Deo possibilem pefiit, ut spiriius magislri profecerit, quani puro pectore adhiberit
Eliae duplex ficret in se : sic el nunc spiritus Lan- B jiietaiis ac scientiae verba, oliosum est hic inculcare
doaldi requievit super Lanlberlum, el credo, quia verbis, cum fruclum tam proficui laboris adhuc
spiritus magistri duplex factus esf in Lantbcrlo, hodie passim exuberare videamus. Sub Landoaldo
cujus gratia super gratiam magistri excrevit in felix adolescens non leniter exercitatus, ad genilo-
mundo. rem regressus est; nec esl facile diclu, quo uterque
4. Yir illustris Aper, ul filium suum Lantbertum affectus sit gaudio, dum ct iilius pro paterno affe-
faceret tenaciorem proposifi, fundtim suae proprie- clu, et pater pro filii profectu gratulabafur.
talis, vocabulo Wentreshovum (1001), jure perpcluo 7. Sancto Thcodardo Trajcctensium episeo-
delegavit illi illiusque tutori Landoaldo, ul ecciesia po (1002) substituto , commendatur efiam huic
il-i constructa , lanto inslanlius vacarent, ille do- Laritbertus a suo pafre , ut ad ejus excmplar ern-
cendi, ille discendi desiderio, quanto remolius de- diatur,'qui in ccclesia ct in curia multum videbatur
gerent a saeculi vanitate. Ubi dum insistereiur in suspiciendus. Ex cujus viri laiere adeo profecil, ut
sedificanda ecclesia, arlifices super penuria polabilis in cunclis negotiis non lantum exemplo, sed etiam
aquse conquerebantur; quia aqua ibi ex palustri - miraculc esset omnibus. Eral enim vere dignus,
colluvie collecta eos bibenies magis torquebat ama- aspectu amabilis , colloquio affabilis in recta con-
ritudine, quam aliqua suavitate refocillabat. San- versatione, et omnibus conformis, vix ullis imita-
ctus Biagisler , sanctiorque magisiro discijjulus , bilis. Parvi pendebat praesentia, veluti devoverat in
fidem babentes in eum, qtti amaris aquis de Mara - pueritia, aestimans pro nihilo omnia, praeter quod
dulcedinem indidil, communicalo volo, pariter exo- erat aiternae salutis gratia , coeleslibus animo inhse-
rant pietatem Omnipolentis. rens ,' sese in holocauslum Domino maclahal. Hic
5. Invocato ergo sanctaeTriniialis nomine, baculo videor mihi videre Josue minislrum Moysi,. qui,
•
designatur locus in modum sanelae crucis : res - Moyse in monle Sina cum Deo removanle, excubans
mira, sed fidei non inusitata! fonsibi slatiiii cma- ad radiccs montis, conviviis et lusibus peccatorum
navit limpidissimus, qui et aperuit, quanttiiii sancli non intererai,'et Moyse in castra rcverlente, non
apud Deum possent, et incolis ex tunc el modo • recedebat de tabernaculo foederis; et idee, impo-
omni usu habilis fuit. Cujus' heneficii memoriam, iienle Moyse manus suas super eum, meruit Moysi
dum Patres, generatim narrando, transmitlunt ad successor lieri.
filios, merita sanciorum accumulanf, quia per cos 8. Sed quid opus esl hincinde quaesilis laudatio-
nomcn Domini benedici faciuni, Ila Lantlierto et num fticis ilium colorare, quem. sapientia ipsis colo-
Landoaldo diligentibus Deum omnia cooperaniur in ]rj ravit virtulibus?.Superfluum est extra quaereie ina-
bonum, qui ut essent sancli,'secundum proposiium teriam laudis, cum eum Creator ad lantam formave-
Dei vocati sunt, Renovatur hic antiquilalis histo- rit gratiam, ut in toto corpore c-jus vix subrepserit
ria : Moyses et Aaron penuriam sitienlium Hebraeo- aliqua naturae menda, in animo vero ej'us vix aliqua
rum relevare a Deo jussi, bis virga silicem percu- nociva macula apparuerit, Quia tamen oportei etim
tientes, aquas largas cieverunt. Sed illi ab Inspe- laudare, ul ex vero eum laudemus, decet, Is. qui
clore cordium redarguli incredulitatis, Terram re- habitudinem corporis ejus aut novit, aut ab his, qtu

(999) Is fuit S. Marlinus Papa, ejus nominis I.
(1000) Falsa esse, quae de Trajectensi sede no-
vcm annos vacante el per S. Landoaldum admini-
strata narral, probalum iam esl in S. Amandotom.
I Februarii pag. 855, el in S. Reniaclo lom. I Se-
jilembris, pag."674. .
(1001) Wiuterhoven pagus es( Belgiiinter civiiates
Masietum ei Tungros. De eodem mcminil Gotlefri-
dus YVendelinus in Kalali solo legum Salicarum,
jiag. 104, ubi locum huncnon alium staluil, quam
Wmdogasti, unius ex quatuof. legum condiioribus,
domicilium, YVindoheim sive Windchove ajipella
tum.
(1002) Quae de S. Lamberti per S. Theodardum
instifutione hic narrat, ca ex Godeschalco et Stepha-
no deprompsif.
 783 YITA ALTERA S. LAMBERTI. 788
eum noverunt, didicit (1005), scripsit cum fuisse A quisquam, quod Dei esl, putet homini deberi. Porro
fortem, velocem, multum agileni, firmum in bello, in aula regis non levis erai aestimalio de Lantberti
forma praecipuum, siatura procerum, facie decora, noniine, qiieni et regalis celsitudo el procerum
eaesarie formosa, inclylis oculis, manibus honeslis, multitudo reverebatur. Theodardo praesule per in-
digitis longis, carne candida; ut a planta pedis usque noceniiae viam . ad gloriam martyrum perdu-
ad verticcm capitis esset irreprebensibilis. Et ut cio (1.006), Yangiones.(1007), in quorum terrilorio
veniamus ad bona animi, erat charitaie jilenus, mortem oppetieral, non credebant hoc forluilu ac-
eastilaie jvraecinetus, fundatus in humilitate, op- cidisse, sed Dei suaviter omnia disponenlis nutu
portune orationi, opporfune lectioni, opporfune praesens novi marlyris tulamen sibi procuralum esse
negolio saeculari, vel rei familiari inienlus. Ecce, sperabant; ideoque non paiiebaiitur corpus ejus
vides hominem adeo dcmis gratiae, adeo bonis naturae asporfari a sua parochia, cujus iiraesentia optabant
ditalum, ut dieas, eum in virum perfectum formalum aelernaliler gloriari.
a Deo- Ecce, inquam, habes hominem cuivis per- . -ii. Haee acerbitas rei nimium perculeral Traj"e-
sonae habilem conformari, in quo si attendas ea, ctenses, ct Lanlbcrti mentem, JJIUScrcdo omnibus,
quse sunl laici, quid de laico ei defuisse dicas ? Si conslernaveral. Sed ipse lemperans dolori (quippe
quaeras, quso sunl clerici, lolum clericum invenias. B in quo post Deum toia urbs inclinala recumbebat)
9. Quisjam mirelur pulchritudinem el bonam in- ad repelendum praesulis corpus se acclnxil. Et
dolem legislaioris Moysi, quem prae elegantia ejus jjrimo fruslralus non destitit, sed loto animo et
Thermuth filia Pharaonis aluil, et in filium adopla- sensu suo ad exjilendum operam usus, rem effecit
vit, in quo fam excellens gratia decoris fuisse legi- ex sententia. Relalum itaque sancti corjius in villa
tur, ut quoties per jilateas bajulabalur, vel gradie- publica Leggia tumulavit (1008), praesciens, quod
batur, omnes visa cjus jiulchritudinc hserenles, ea, eam divinitas suo eliam sanguine ct nomine specia-
in quibus studium habebant, desererent, et Moysi liter consecrandam praevidebat, et ad ampliandam
specie polius deleciarentur. Moyses in manibus martyrum gloriam parabat in urbem amjiliare (1009).
Pharaonis a filia positus, et a rege sibi blandiente Talis apparuit pietas Joseph erga Jacob patrem
dedignatuscajjiti suo regni diademainiponi, diadema suum in ^Egypto defunctum : lalis quoque fuit dili-
in ierram projecit, ct pedibus conculcavit. (1004) : gentia Moysi erga requirenda Joseph palriarchae
Lantbertus aeqtieprincipem mundi male sibi blan- ossa, in /Egypio sepulli, ut uterque eorum referre-
dientem aspernatus, diadema superbiae ejus iiumili- tur ad sepulluram palrum suorum.
tale sua dcjecit et conculcavit. Moysen contra CAPUT II.
c
Jiiihiopes forliter et sapienter bellantem Tarbis filia Sancli
admirala episcopaius Trajectensis, Ecclesice ei regno
regisyEtbiopum adamavit,ejusqueamorem v.tilis: episcopi cl abbates ipsi synchroni: expulso
saluli patris et patrise praeferens, amplexibu.s ejus e sede sua : vita monaslica Stabuleti.
adhaesil (1005) : Lantberlum sancfa Ecclesia, qui 12. Quis Trajeclensium ecclesio?substilui deberet
JElhiopes mundi viriiiter debellabat, sponsum sibi episcopus,mullumdeliberabatur in ecclcsia, multum
elcgil. super hoc in aula rcgis Ilildrici (1010) tractabatur,
10. His causis facile eomparalum erat, ut Lant- qui morfuo patruo suo Sigebcrlo (1011), regnum
bertus omni honore omnique amore. dignus judica- Austrasiae a^patre suo Clodoveo acceporat (1012).
reltir. Propter hoc ilaque Theodardo episcopo crat Jamquepaulalim sermo depalatio ad ecclesiarn, ab
cordi, ul prseoplaret cum sibi eligere successo- ccclesia ad populi frequentiam discurrebat, nullum
rem, nisi scirct aposlolica auctoritate decreltnn , Lantberlo meliorcm esse, ac per hoc nullum episco-
ne sacerdotes audeant alios designatis nominibus patu Trajecfensium esse digniorem : ci cofnpelere ex
sibi subrogare, ne episcopalus non divinum munus, canonica aucloritate, ut in ccclesia sua fruetum
£ed haereditarium puletur esse compeiidium; el ne mililiae suse perciperct. Cum palafio concordat Ec-

(1005) Godeschalcum indicat, ctijus verbis mox D iusius narrantur, quae in Commentanopraevio nunv
ulilur. 40 et scqucniibus inde recensuimus. Eamdem trans-
(1004) Ista omnia hausit Sigeberltis ex Flavio Jo- lationem idem Sigeberlus narralin Yila S. Theo-
sepho. dardi, ad praecilatum diem Septembris terlio loco
(1003) Sunl el hsec ex cjusdem Josephi fabulis, cxcusa.
iium. 55 ei sequenlibus. (1009) Ista ex Sigeberfi conjeciura dicia accipio :
(1006) Occisus cst S. Theodardus probabilnis anno ncqueenimGodescbalcus aut Stephaiiuslradiderunt,
669, die 10 Septembris, apud Kemctes in Germa- S. Lambertum de marlyrio suo >am tunc edocium
nia, ul alibi diximus. fuisse.
(1007) Germaniae populus, cujus caput est civitas, (1010) Id esl Childerici II, tum regis Austrasiae,
nunc Wormafia appellata. titsupra diximus.
- (1008) De repeiild, S. Sigeberlo Auslrasiorum rege, fratre
translatoque S. Tlieodarcliper (101-i)
-S. Lambertum corpore nihil prorsus legitur apud Chlodovei II ex Dagoberto I, sed cx alia matfe. Ge-
Godescbalcuni et Stephanum. At Sigebc-rlus ea'di- sla ejus iilustrata sunt ad diem 1 Februarii.
scerepotuil ex Yilae S. Thendardi auctore anonvmo (1012) Errat Sigebertus, dumChildericum Austra-
pervelusto, dala ajiud nos ad diem 10 Sepiembris, siis regcm prsefcctum esse scrihil a palresuo Chlo-
pag. 588 et sequentibus, in qua capite 2 eadem doveo,' quem conslat paucis annis ante obiisse.
7t7 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 788
clesia, eonsentit clerus cum populo, ur.um optanf A ratum fore, nisi eiiam Lantberli approbatum esset
cini.ium corda, miilia populi uno ore acclamanl. Se consilio (1015). Ipsi sane Francorum regcs Theo-
ille oneri negat esse jjarcm, ae per lioe inagis cogi doricus ct Hildricus, quamvis pro simplicilate mi-
jr.oretur. Quain unanimis olim fervor Israel et Ju- mis per se saperent, in boc tamen sapiebant, quia
dam inspiravit ad cligendum sibi in regem David, audiebant sapienles. Primus enim sapientiae gradus
queui Domiiius invenerat secundum cor suuin, tani- est sapere, secundus audire sapientem. Unde quia
favoraijilis erat eonsensus eleri ef. populi in eligcndo Lantberli fam sancii eltam prudentis viri, aliorum-
Lantberfum, quem et ipsum inveiieral Dominus se- que sanctorura cpiscoporum consilio disponehanfur
cundum cor suum, qui facerei omnes voluniales Dei. re-gni negolia, eral in .utroque regno rerum facies
Ei cum tiiium esset cor omniura, prae ereicris tnmen. pulchra, cl prosperabatur lides Ecclesiae. Erant
credas dixisse Trajeetenses ad Lanlberfum, quod quippe (tinc lcmporis sancli episcopi . qui scienlia
viri Juda ad David cenlribulcm suum uicehnni: cOs praediti ci sapientia, saucte ct jusfe secundas parfes
tuum sumus ei caro iua ; Iieii quoque ei nudius- regni adjuvabanl. In his prseeminehanl Audoenus
terlius tu eras, qui cducebas et reuucebas Israel: Rolbomagensis (1014) , Ausfrigisilus Biiurigen-
tilii eiiim ciixit Dominus Dcus tuus : Tu pascc-sJIO- sis (1015), Eiigius Noviomensis (1016), Yindicia-
pulum meum Israel; ci : Tu eris princeps super B nus Camcracensis (1017), Audomarus Tarwanen-
nos. i sis (iOiS), Leodegarius Auguslodunensis (1019),
15. Tandcm vir diiaius honoribus sanctimonita, Faro Meldensis (1020).
illnstratus commerciis parcimoniae, annuit unus om- 15. Inter hos eminebat Lanlbertus, aureum sidus
nibus morigerari, ut omnes de se uno in Christo Eeclesiae, velut inler ignes luna minores emicat.
gloriari possent. Adejitusculmenreligionis perpetua Hos Lanlbertus suspiciebal ut patrcs et natu majo-
studuit pieiaiis augere opera, qui pontifieali auctus res.eosque imilando, a singulis eorum aliquid grafiae
eral infula. Maciabat omui die holocausfum Domiiio, bauriebal, Porro illi Lnntbci tum prsecordialiter
non ex pecore alieno, sed ex eorjiore jiroprio. Con- amabant ul filium, jam de flore aelatis fructus emit-
silium et opus suum scmper ad Dtiun convertehaf, tenfeni, eique post se quasi ex hseredifaria succes-
cor ct pedes dirigebat ad evangelizandam pacem. sione regimen ecclesiae compelere gaudebanl, quem
Seplem quijipe dor.a Spiritus sancli, quse Chrislo justum anle Deum ct liomines videbant sine que-
subslanlialiler insunt, huic quoqtie pro caplu hti- rela in omnibus incedere, el ire indies de virtute in
mano accidentaliter aderani. Spiritus consilii in eo viriutem. E-rant prselerea etiam abbates, et liinc et
vigebat egregie, et quidquid agebat, spiritu sapien- ^ nunc nominabiles sanetitale, Bertinus (1021), Phi-
tiae moderabatur. Rex vero Hildricus, videns eum C liberius (1022), Wandregisilus (1025) ; Ursmarus
cunctis praestare, pluris eum babebat cunctis regni Lobiensis (1024) in tyroncm Christi adolescebal. Hi
primoribus, ejusque episcopis, eique apud animum erant Lantberti contemporales, tales erant ejus
suum, apucl aures et os suum dabat primuin locum, contubernales. Hi,"ut Cherubim, virlutum suarum
el cujus cor credebat Spiriius saacti oraculum esse. alas conculiebant alter ad alterum, et in laudem
Ciijusque linguam habebal pro veritatis organo, ei Dei orbem terrae commovebanl,
nliro dederat arnicitise suae summam, eumque sibi 16. Hi aliique, qui in ea aeiate, ut slellaein iir-
a secreiis fccerat, qui, ut fertur, erai ejus eliam a mamenio coeli lucebant, quasi triginia sex fortes
commentariis. Uude a corde et ab ore illius omnis regis David per aequalitatem quadrali numeri:firmi-
Austrasia pendebaf, eumque toia regalis curia re- tatem fidei praesignantes, cum nostro David, Laiit-
verebatur. berlo scilicet, manu forii Christi mundum sapientia
ii. Frater quoque Hildrici regis Theodericus, qui et fortitudine illuslrabanl, et in manibus eorum
in parie Franciae, quae Keustria diciiur, regnabat, beila adversum hosfes Dei prosperabantur. Inter
praesentiam nppetebal Lantberli, etinter proceres et ciuos Lantberlus , u( aller David, a Deo datus ad
amicos suos ei servabat gratiae copiam. El si quid n Ecclesiae regimen, ul filius saltus excrescens ad
in regno SUPauclorizandum eraf, non putabat satis perfecfionis eulmcn, ut tenerrimus ligni vermiculus

' (1018) De S. Auaornaro actum est ad diem 9 Se-

^"015) Parum verisimilia sunt haec omnia quae
de Tbeodoricc III, tum Ncustriae rege, posiea mo-
narcba. hic scribit Sigeberfus.
(iOi.i) Hujus Acla illustrala sunt ad diem 24 Au-
gusti.
(1015) Austregisili Bituricensis Yila dafa esf ad
diem 20 Maii ; verum is multis annis obierai, an-
tequam S. Lambertus episcopus crearetur, imo an-
fequam nasceretur.
(1016) De S. Eligio agendum erit tlie 1 Decem-
bris : sed nec hic usque ad S. Lamberii episcopa-
tum supervixil,
(1017) Hujus Yilam habes in Opere noslro diexi
Martii.
ptembris.
(1019) Hujus sancli gesta elucidanda venientdie
2 Octobris.
(1020) S. Faro colitur 28 Octobris.
(1021) De S. Bertino abbale Sithivensi actum est
die 5 Septembris.
(1022) Indicat S. Filibertum velPhilibernim, ab-
hatcm in Herio Galliaeinsula, de quo vide Opus no-
strum ad diem 20 Augusti.
(1025) Fuii is abbas Fontanellensis, cujusgesta
in Opeienosfro exposita suntdie 22 Julii: sed anie
S. Lamberti episcopatum vivere desiit.
(1024) De.eo vide ad diem 18 Aprilis.
 789 VITA ALTERA S. LAMBERTI.. 790
humilitatis virtute dura et fortia demoliens, ut po- A Faramundum ad episcopalum Trajectensem contra
.limitarius (1025) vanis virtulibus et ipse ornatus, et - jus et fas passus est promoveri (1029).
alios ornans, ad tres primos virtulum gradus per- 19. Miserergo Faramundus, quiaabiit inconcilio
paueis ascensu faciles pervenit, sapientia thronum ipsorum, in cathedra pestileriliae sedit, de quo quid
Eeclesiae gubernans, huniililate vestigia sequendi .aliud poterat dici, quam quod Verilas dicit : tQui
•Chrisltim praesignaris, fortitudine^ .adversitates Deo non intrat per ostium in ovBe ovium, sed ascendit
Jebellans. Horum meritis diu trariquillata est Eccle- aliuride, ille fur est et latro : qui autem mtrat per
- sia Dei, diuque status regni prosperatus est. Post- oslium, pastor est ovium. Fur non veriit, nisi ut
moduni propfer populi torporem dormiente Jesu in furetur et mactet, et perdat. t Lanibertus pastor
,navi sanctse Ecclesiae, ecce motus magnus faclusest bonus, exemplo Pastoris essenlialiter boni, paratus
in mari hujus mimdi. Facile est causam tanti molus dare ariimam suam pro ovibus suis, rion ut merce-
-rediscere.- narius fugit, sed declinavit procellosum doniesticae
17. Theoderieus et Hildricus fratres bipartitum perseculionis naufragium, el clementer ferens cun-
: Franciae regnum regebant; sed quia Tlieodericus cta, praesulatus liquit sceptrum, cpmmendans curam
hebetioris ingenii crat, Ebroinus major domus sim- ovium ei, qui lavit baplismale ae redemit sanguifie.
'plicitate ejus abusus, commovit hi regem odia to- " Habebat sane vir patiens exsilii sui ducem David
-ji.us populi. Franci enirii -alienam invidlam in Theo- regeni, qui inslinctu filii sui Absalou suis conlra se
dericum retorquenles, dejiciurit eum regno, et fra- conspirantihus, assumpsit secutum palientise; et ne
;tremejus Hildricum *x Austria invitantes, euni sibi esset causa ruinsein Israel, flens operto capite et
-regem praeficiunt: quos quandiu habuit Hildricus riudis jeedibus fugit, Deo causam justitise suse com-
'
moderate (1026), potenter utfique regno prsefuit, riiittens. - -
Ubi et ipse modum excesslt, insolentiiis agens, diu 20. Expetens ergo Stabulaus monasterium a Sige-
contra tprreritem brachia tendere non potuit: Kam berto rege fundatum ante aliquot annos, et feivore
"
quia severior justo quemdam nobilem Francorum, sanclae religionis ubique nominalum, monasticae
nomine Bodiloneriv, contralegem csedi fecit ad sti- quietis portum elegit, ibique per seplem annos an-
pitem ligatum, ab eodem -Bodilorie in venando ex- gelicam ducens vitam, babitavit secum. _At ex omni
ceplus periit. Tlieoderlcus totum regnum recipit; ecclesiasticae familiae nuniero duo tanlum pueri ejus
recrudescit nialitia Ebroini, quoscuhqiie comperiunt ohsequio adhaeserunt, quprum Thepdoenus nomine
favisse perfinacius partibus Hildrici, bos pessum- Illi, qui primus scripsit Vitam sancti viri, relalor
dant, trucidant, privant honoribus, multaiit pro- r verax et tcstis idPneus operum ejus fuit'(1030).
scriptione, releganl exsjliis.. Ecce, habemus virum ad exemplar virtulum onmi-
-;'- I8.-Quia Hildrico nullus fidelior vel amicior fuit, bus"propositum, qui sciens, quid solum summus
-
quam Lantbertus, totuni pondus Irihulalidnis super Magister a se discere mandarat, in hiimilitate cordis,
i.eura incubuit. Yidebalur "enim nihil aclum fuisse et in palientia sua quaerebat requiem animae suse.
rmorte Hildrici, si intimus Hildrici Lantbertus impu- In obedientia vero se cohaeredi suo Christo confor-
nilus abiret, de quo cerlum tenehant, quia nunquam mabat, qui obedivit Patri usque ad mortCm. Quale
: factipniiniquitaiis suae assentirelur. Idep censilio rogo, erat videre virum nobilem riatu, nominabilem
•Ebrpini a rege Theoderico convocata ad synodum Sanctitate, praesulem cfficic, rebus elim potentem,
episccpprum turha, qui quasi canes muti ncn vale- in tantille temporis agentem jam probalum mona-
bant (1027) lalrare centra falsitalis testimonium, chum, quecl vix quilibet alter pesset assequi mulia
-alics episcopos exordinant, alios geminata injuslitia annerum quantitate?
-ordinant. Et ne quis in rcgno rel Ecclesia restaret, 21. Re vera non eum plus nimio res delectavere
qui^pro verilatis defensione clypeum fidei auderet secundae, quem mutatae non quassaverunt: hun-
erigere exemplo vel instinctu Lantberti, qui prae quam enim aniitlitur sine dclore, quod cum amore
caeteris el prp cseteris liberius injuslitise adversari ;D possidetur. Qui cupit, ille etiam metuit: qui metuit,
riudebat, cmnes diaboli complices insurgunt in nunquam liber vel securusjvivit (1051). Lanibertus
Lantbertum, veritatis amicum, et concinnatis inju- noster nihil mundi doluit perdere, quia nihil coneu-
stilise causis, eum ab episcopatu deponunt (1028). pivit; ae per hoc seriiper securus sui fuit, etliberin
Fertur Coldniensis [episcopus conspirasse huic pra- -Chrislo. Amotus ab episcopatu per injustiliam ,
vorum factioni; qui etiam clericum ecclesise suse quando expostulavit de irrogata sibi injuria? Quam

(1025) Videlur "patriarcham Joseph designare, de
quoinGenesicap.xxxvn,y5legitur: Fecitque (pater)
ei tunicam polymilam.
(1026) Hanc vecem sic restitui, cum in ms. nestro
tantum legeretur : modera, omisse: deinde duabus
aut tribus liti.eris spalio vacuo.
(1027) Pro valebant in contextu deleto, in margine
alia manu ascriptum est volentes.
(1028) Istam pseudosynodum, in qua S. Leode-
garius Augustodunensis episcopus iniquissime con-
demnatus fuit, aliquot annis serius, dum sancfus
noster Stabuleti jam exsularet, habitam esse, dixi-
mus.
(1029) Faramundum in sancti episcopi sedem
inique intrusum fuisse, docent etiam Godeschalcus
el Slephanus; sed neuter eorum aliquem Colpnien-
sem archiepiscPpum ejus sceleris reum facit,
(1050) Ita ipse ex Vita prima num. G.
(1051) In rnargine ms. nostri pro vivit, alia manu
nolatur erit.
 791 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 7f2
appellavit personam ? Ad cujus se audiemiam ad- A Dei ? J solilo cilius cauluhi dabaiit galli. Frafree
dixit? Cui jurisperito suam commisit causam? Nul- surgunt ad praescripla vigiliarnm muiiia, et post
lum regno vcl Ecclesiaescandahim conciiavil.suae baec donmm introgressi, accenduntigncm copiosum.
ruinae nullius voluil miscere ruinam. Soli Deo cau- Inler calcfacicndum abbasinquiril, ubinam sit Lant-
sam suam revelans, dicehat, quod Filius Dei ad bertus, qni fratrum conveniui desii, Unus fratrum
Pafrem dicebat per Prophelam : c Exsurge, Doniine, dixit, Lantberlum esse, qui regulari judicio per in-
et intende judicio meo, Deus meus et Dominus tempesiam noclern ad crucem sit addiclus.
meus, in causam iiieani. i Jam nune videamus in 24. Abbas expavescit, et ire fratrcs ad c-um re-
uno ieslimonio obedienliae, quam ceslimata sit Lanf- vocandum urgel, Eunl, eumque canentem offen-
berti coenobialis conversalio. Tendcns semper ad duiil (1055) : c Cor coniritum ct humilialum Deus
perfeclionem, augeliat aliquid ad suae servif.Kissc-n- non spernit. i Eo revocaio, advolvilur ejus gcnihus
sum, sciens, quidquid supererogaref, a vero Sama- abbas et omnis congregatio. Abbas se incusat ct
riiano sibi reddendum csse. Unde noclibus canoni- cnlpain excusans, veniaiu de ignorantia vel intcm-
cas vigilias praeveniens, solvebat Deo privalas cxcu- peranfia poslulat. Lnntberfus accusalor sui imputat
bias. sibi culpam, nihil esse diccns, quod cis ignoscat.
22, Aclhoc una noclium dormilorio volens c-gredi, " Fralres benevoleiiticeejus recompensant graliam, et
inquielavit fralres dormieutes, altero sandalio a mri- balneum illi parantes, vcstimeiita ejus mtiianl. Inde
nu sibi elapso : qui sciens, quod ex censura Regulae manus ejus pcdesque exosculanles, graiaiitnr ci
. deberet adire crucem, qui frafrum quic-lem turbas- unanimcs dicenles, boc faclum csse pro ejus au-
set, slatim ad nufum indignantis abbatls (1052) le- genda gioria. Egregius vero proesul, expansis in
cto exsilivit, et sandaliaJel quae habebatin manibus, coelum maniljus, fratres sic benedixit:
relinquens, uno tantum aspero cilicio indutus, nu- O Deus omnipotens, coelcslialuminc comjilens,
dis pedibus discalcialus, el pene nucius crucem ad- Qui coelum, (erras, pontum dilione gubernas,
ivil. Haeccrux lapidea inlcr oratorium cl dorrniio- Ut siffitcuncta luis in tcmpore subdila votis,
rium erat statuta. Filii Israel in deserlo ol) isedium Hos, exposco, luos benedic per ssecula servoc,
longi itineris ac laboris murmuranles, at pro liac . Protege ab insidiis, serva virtulibus almis,
noxa percussione ignitorum serpenfium pereunles, Donecte videanf, ct coeli regna prehendant,
sanabanlur ab aspeclu senei serpeniis, in figura cru- Te tribuente, Deus, qui nunc et semper in aevum
cifigendi Filii hominis a Moyse pro signo exallati. In feiplici virlutetui benedictus haberis (1056).
Ad hunc modum credibile esf, hanc quoque crticem CAPUT III.
c
pro signo ppsitam fuisse, ut ad aspeciurii illiushi, Sancti in scdem suam restituiio, el cura pasioralis :
qui erant Christi, carnem suam crucifigerenl cum Taxandri ab idolis ud Chrislum adducli : S. Lan-
vitiis et concupiscentiis ; el si qui perlaesi longi la- drudrn scpullv.rupcr ipsum miraculo clara.
boris in via Dei lacessercni, ad aspeclum crucis ex 25. Evoluto sepiennio, tandem Aliissimo placebat,
morfe Christi longanimiialem spci resumcrenf, et ut post horridam et diulinam tempestatem coeli fa-
sic ignita antiqui serpentis venena efiugerent, ciei» serenaret. Pippinus secundus, Aiigisisii el
25. Lantberius ergo eadem patientia, eadem obe- Beggae(1057) filius, ubi cunclos, qui inter se con-
dienlia, qua Cliristus obedivit Palri usque ad mor- certando Franciam discindebanl, virilitcr vicil, solue
tcm crucis (1055), cruccm adiil, ad quam addicli .sub Theoderico rege principalum tolius Franciae
regulariter poenitebant, si qtii graviusculis culpis oblinuit, et perturbatum regni et Ecclesiaestalum
delinquebant; ibique psalmis ct hymnis inlentus disposuitmeliorare. Cui inter alia haeclaudis roate-
pernoctabal immobilis. Frigus noclis iilius gelu exa- ries occurrit : Trajectensis mercenari-us Faramun-
sperabatur, e( nix cum larga dcflueret, non lamen dustandem justa cleri et poptili abdicatus senlcntia,
uilra talos praesulis ascendebal (1054). Tota prorsus non tanlum ab Ecclcsia Tra;ectensi, sed eliam-cx
hiemalis facies nimis horrebat: sed iile mitissimus, rj tota provincia expellitur (1058). Illica omnium ad
quia ardebal jilane inierius fiamma Paracleti Spiri- coelum tollitur oratio, omnium ad principem Pippi-
tus, idcirco exterius frigoris non sensit crucialus. num legaiio dirigitur, ne amplius Trajeclenses pii
Coelum ejus paluit precibus, et oratio ad supernos palris Lanlberti careant solalio. Punilo divinitus
'
pervenit auditus. Ipso inierim canente versum Absalon invasore paterni regni, quanta super hoc
psalmi. < Quando veniam et apparebo ante faciem ftiil exsuliatio in Israel populo Dei; tanla tunc erat

(1052) Godeschalcus, qui id ex Tbeodoeno audire
poluit, diserie ait, abbatem, qui ignorabal, a quo
strejjitus iile editus essei, hoc ita imperasse.
(1055) Id est Christi exemplum, quantum potuit,
imitaltis.
(1054) Nescio, quod nivis prodigium, de quo nec
Godeschalcus nec Stephanus nieminil, hic indicare
voluerit Sigeberlus.
(1055) In margine ms. pro offcndunt, alia dentip
Ciami nolatur alienduni.
(1056) Hos versus mutualus est ex Yila secunda
num. 22.
(1057) S. Begga, Pijipini Landensis filia, Ansigisi,
Ansegisi vel Ansigili uxor, et Pippini Heristalli ma-
ter, colilur die xvn Decembris.
(1058) Farainundi expulsionem sanclique Lam»
berti in sedem suam restitufionem, ad annum 681
vel 682, quo tempore Pippinus solius Auslrasiae ma-
joralum domus gerebai, referendam esse ostendimuis
in Commenfario § 6, qtiem consnle.
 7Q3 YITA ALTERA S. LAMBERTJ. JQJ
lastitia pppulo Dei pfd repulsa invasoris Faramundi; k. 28. Homo es, quia de liino (1040) plasmatus es,
et tantum isti gestiebanl pro revocando Lantberto - animal ratione et mortale es, medius interpecora ef
ad episcopatum, quautum illi laboraverant pro angelos. Per ralionem es pecore melior, per morta-
reducendo David in regnum. Placet justa pe- litatem angelo iriferior. Qua,lis vero creatus sis,
titio principi, et edicit pastorem ovihus suis re- ostendit corporis tui habitus. Cur solus homo crea-
stitui. lus est ori sublimi, erecto pectore et rectis manihus?
26. Ila miles emeritus jiermaxima tribulatione Kimirum ut corpore et corde el aclu semper coelo
purgatus, ovium suarum voeibus attollitur,-elin ca- intendat. Vis scire qualis futurus sis? Terra es, et
lltedra Trajeclensium decenter relocatur. Et roerito, in terram reverteris. Si tamen (1041) salutem ani-
quia in corde illius erat sinceritas et legis plenitudo, mae quaesieris, immorialitatein consequeris. Ad hoc
in ore illius veritas erat el pulchriludo. Quanta su- consequendum necesse esl ut sciat homo quis vel
per e~us reditu fuit exsultatio oinni ordini, aelafiet quidsitDeus. Si-neseit quis vel quidsit Deus,sciat
sexui! qualiter omnes, in sua unusquisque causa, saltem quis vel quid non sit Deus. Yis scire quid
jucundali sunt, ille novit, qui solus omiiium affe- sit Deus? Deus esl, qui omnia ex nihilo creavit, qui
elus discernil. Regressus igitur vir apostolicus ad omnia regit, qui semper vivit sine initio, sine fine,
propriam urbem, dejiravatam a pseudo chrisliaiiis I8 sine circumsciiplione loci ellemporis, sinemutabi-
ecclesiasticae inslitulionis reparavit normam. Et ut litale substanliae. Audife etiam quid sitDeus. Deus
David dicebat : Non ignoro me hodie regem faclum esl aeternus et ipsa seternitas, sapiens et sapientia ;
super -Israel, et ipse credens, se nune primum cpi- et quiclquid viriutis alicui adest per accidens, lioc
seojium faclum,ea, quse retro sunt, ohlitus, in an- soli Deoinest substaiitialiter. Quis autem Deus npn
teriora se exlendebat.- Malens ergo' esse, iruam dici sit, quis hominem nescit? Homo, lapis, lignum, vel
episcopus, superiritendebat instantius sihi et uni- aliquid lale, non est Deus : poslremo nulla creatura
verso gregi, non sublerfugiens, quo minus ohine Deus est. Non (1042) est Deus aliquid eoruni quae
ccnsiiium Dei annunfiaret omnibus; timensque ser.vi per privationem aut contrarielatem boni dicuntur;
mali et pigri riotain, qtii reposuit in sudario pecu- ut sit injustus, malus, vel aliquhl tale. Qui homoest,
uiam domini sui, nihil remissi faciebat cordi et cor- haec solius naturae magisterio discet, el inspecta
pori suo; sed urbes et municipia iuslrabat, et per crealui-a, Creatorem intelliget.
corda, ligonibus.verbi exculta, semen;vitae in tem- ... 29. Deus creavit coelum et terram, et ultimum
pore jaciebal. . , omnium -.crealurarum; plasmavil" bominem, dans ei
27. Aliquandc etiam limites suae dioecesis exce- /p arbitrii libertafem, utper volunlarium bcni appeti-
debat, ne a- Dpminp diceretur servus inulilis, quod tum (1045) mereretur etiamheni praemium talem
id solum" fecerit, quod facere debuerat. Erat in eum eondens, ut, si non peccaret, immortalis esset
proximo provincia Tessaridrdrum (1059), ubi adhuc si peccaret,;niortalis fieret. Qui diabolo magis quam
vigebat idololatria ; et dolens fortis Christi atlileta, Deo credens, iri mortem cum omni gehere suo cor-
1ips~j.esChristiani nominis de tam contiguo advefsari ruit, quod in fantain maliliam erupit, ut pqeniteret
regno regis sui,armis fidei accingitur, et calofe vir- Deum fecisse hominem, et per diluvium deleret de
tutis inflaminatus, "crebris eos assultibiis lacessehat, sub coelo omnemcarnem, solas ocfo animas per an-
et oblata eis pace Dominica, tenlabat omnimodis, si num integrum in arca; reservans.! Horum ; posteri
quo modo supef filios pacis pax sua requiesceret; ceritra Deum volentes hahererefugium, duni turrim
Illi cum fremerent ut barbari, et eum discerper.e cu- usqiie in coelum erigererit, Deus superbiam llliorum
perent, ipseultro se ingerens b.ello, tem|ilaetsiniula- Adam ponens supercor suum, linguahumana, quae
cra eorum destruebat, aliquando vero.eos verbi dul- una omnibus erat, divisa in septuaginta duabus lin-
cedine demulcens, sernioclnabatur eis. Ut vos, in- guis, eos a se divisit. Orimi rflalo gravior excrevit
quit, fratres, de vera salute meneam, me el mea et idololalria, quam quia solus pene Abfaham ab-
vestra utililas nionet; utet vos salvemini, et egp de ID borruii, benediclidnem. a .Deo meruit et prpmissio-
vohis*fruclumiaboris habeam. "Nihil est homini uti- nem, quod in semine ejus' qui est Christus, berie-
lius, quam saluteiri quaerere : sed quis salutem quae- dicerenlur pmries gerites. Hic de YTrgine natuSj
rat, nisi,sciat quid sitsalus? Quomodo~quaerat,si verus Deiis-et verus homo in una sua pefsona fa-
nesciat unde expetenda sit? Qui aliiinde, quam a ciens opera divinae et humanae naturae, quidquid est
Deo, qui ipsa salus est, quaerit, nihil agit, Si homp, bominis absque peccato, in liomirie egit et pertulit;
neglecla anima, corpori tantum corisulat, nihil distat et clarens vefbis et signis, quod Dei est, npn abscen-
a pecude, quse secundum corporis sui habilum ter- dit,
ram inspicieris, soli corpori iritendit. Quia ille est 50. Sed ut.unp calcre selis cera riiellescit, et li-
homo, qui seipsum agnosclt; agnosce homo, quis mus durescit, sic ad calofem verbi divini boni ad
sis, qualis crealus sis, quis futurus sis. fidem eirioIUtisunt, mali coritra fidem.obduruerunt
(1059) Taxandria regio a Trajeclensi oppido mil- (1042) Iu margine, non quid.
libus ii disial,; - (1045) In ros. nostro haecvox luxata, sic habetur.
(1040) InIn margine Iegitur humo. pppe-,.
(1041) margine nototur sed cum.
 795 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 796
Ut ergo Qeus operareiur opus stium, ut hominem A idplolatriae fetorem (1044) Vemovens , spargebat
scilicet salvarel, opus peregrinum et alienum adeo ubique Christi bonum odorem. Hli tamen humani-
operatus est, ut ipse, qui est viln omnium, in ho- tatis respcclu adducti, atlendebant virlutem et pieta-
mine pro homine gusfaret mortem, et mortem cru- teni sancii viri, qui, quod ore praedicabat, opere
cis. Qui, spoliaio inferno, a mortuis terlia die re- explebat; et eum imitari volentes, paliebanlur se ab
surgens, el ad coelos ascendens, et Spiritum sai\- eo in fide Christi confirmari. Kec anle destilil Signi-
cluin mittens discipulis cuin scieniia omnitim lin- fer Christi, quam omnem illam genlem, de regno
guarum, misit eos in mundum praedicare, ef bapli- diaboli abaclam, ad regnum (1045) Regis regum
zare in nomine sancfae Trinilatis. Hinc in omnem transduxil. Htecesi, Chrisie, tua graiia : haec est
terram exivit sonus aposlolorum et aposlolicorum boni mililis tui constantia, qui opus aposlolicum
virorum. Hic sonus tandem ad vos usquepervenif. aggrcssus, ad castra tun insignem adduxil Irium-
Unde pro vobis, fratres, doleo usque ad animam, piium. Ecce Thessandriae apostolum, merilo apo-
quia repellenles verbum Dei, judicalisvos indignos slolis ct aposloiicis viris conferendum. Cum enim
csse selerna vila. Fugite, charissimi, ab idololatria. ad judicandum vencritPrincepspasforum, ciquisquc
. Sapienlibus loquor ; vos ipsi judicate quod dico. pastorum ei repraesentaveril, qtiofam parfem mundi
Quid prodest coli simulacra, quibusnon esl anima, •" sua praedicalione adduxerif ad fidein, hic Pasior
neque vila? Fugile, inquam, ab idololalria, ciuia nosfef infer paslores non inanis apparebil: sed
nulla major hac est injuria in Deum, quidicilper efiam ipse mullos suo laboreab idololatria vel ma-
prophelam : c Gloriam meam alteri non dabo. J Fu- litia relractos posi se trahel, et accipiel mullijjlicem
gite a tenebris, qui lucem naturalis rationis habe- gloriae coronam.
tis. 55. Quam gloriosus sit Deus inseipso, nullo modo
51. Jam pene lotus mundus creaidif. Ut sol tres deprehc-nderefur ab lioininibus, nisi aliqua mirabili-
mundi cardines, Orienlem, Meridiem, Occidentcm, fer in sanclis suis operarelur, per quae a nobis in—
saa praesentia afiingit : Seplentrionaleni vcro cardi- lelligatur vere esse mirabilis. Francis Pippino prin-
iiem jactis radiis a longe illustral; sic Sol mundi cipanle, construxitcoenobium invilla Belisia S. Lan-
Christus Orientem nascendo sacravit, Mcridiem in drada virgo (1046), per omnio S. Lantberti consilio
.jEgyplum fugiens invisit, nec rcliquit Occideniem, animata cl usa auxilio; quae imminente die sui c-xi-
ubi apostolos misit, per quos jara caput mundi Ro- ttc.s, ut parata ad nuptias Sponsi sui iniraret cum
ma kiflcxit cervicem. ,'Quarlus hic cardo, quem in- accensa botiorum operum lampade, accersivit fami-'
colilis, quamvis propfer solis absentiam tardius lu- „ liariler eumdem S. Lantberlum, ut ab eo Yitaeviati-
cem admilial, lamen a longe illuminalos vidct, ef si cum accipcrel. Accelerante viam sanclo viro, ffia
praesentia solis caref, solaris lamen lucis usu non inierim solufa esi carnis ergastulo ; sed Deus, cui
Kiinus eget. Hoc raodo,'charissimi, si ipsum Chri- nihil gralius fralerna charilate, nec illum, nec illam
sltKii, si Cliristi apostolos non vidistis, beati estis, passus est privari frucfu mufuse amicitiae. Kani in
sicredilis in eum quem non vidisfis. Si in ipsum eundo jucunda Praesuli apparuit visio. Ante oculos
solem non poiestis aciem infigcre, iiitcndite oculos jacentis, et quasi per extasim semivigilanlis stabat
ad monles a sole illuslralos. Per hos montcs, per clara vidcri ipsa virgo Christi Landrada, eumque
apostolicos scilicet viros, longe lalcque fidei luce amicabili vullus et oris graiia compellans, Unde,
transmissa, jam credidit Hispania, tripartila Gallia, inquit, iibi, o mi amice, haec insolita mei incuria,
Germania, et remolaesub alio orbe Brilannia ct Sco- ul ic ad me visilandam tania lenueril mora ?
tia. Francia de proximo vos arguit obslinalaeincre- 54. Lanlberlus. praelendens affectum familiarita-
dulilatis. Cum misericordia Domini plena sit lerra, fis, reddebat hcecverba excusationis : Me nec incu-
quarc super vos, tanquam super filios incredulitatis rise ncc morse incusare habes, qucm ad tc vcuirc
manel ira Dei ? Curritc ad lucem, credile in Deum mafuraiitem praevcnit ocior morlis tute necessilas.
Patrem, ct in Jesum Christuin Filium ej'us, el in D Ecce, quia adsuni, et tu jam infrasti in gaudium
Spiritum sanctum. Crcdile fuluram carnis resur- Domini tui, jusla tibi solvam ex debito; fu, qmcso,
reciionem, timete ullimum judicii diem, in quo ha- -mihi indica, quo in loco corpu.sculum ex tuoplacito
bebimus omnes judicari; mali, ulcant in suppii- scpeliani. El illa : Suspice, inquii, coelum, cl dili-
cinm aelernum ; boni, ut habcant viiam setcrnam genier illum in lerris loeum nolato, in quo vidcris
cum angelis, non in angelicam mulaii naluram, sed modo per micantcm lucein coelifus apparere sancfae
pi 5 mcritorum variclatc in variis aiigelorum ordini- crucis signum. Lantbeiius cam monslranfem se-
bi s ad angelicam provecti gloriam. quens oeulis et mente, eccc videt locum in terris
52, His et lalibus Praedicator Chrisli paulatim abo- coelesti luce designari in modum sanclte crucis, et
le is ab eorum cordibus barbariem genliliiatis, ine- ab orc colloqucnlis sibi virginis haec ullima verba
seabal eos ad Chrisfianitatis mansuetudincm, cf accipit : Iltinc locum, Lanlberte, tibi insinuafum
(1044) In margine esi, fenorcm. sancti csf.
(1045) In margine pro regnum habetur mlerni : (1040) S. Landradse virginis. et primae abbatissse
unde consequenier mox pro. regum-legendum esset Belisiensis Yila data est acl diem vm Julii, auclore
regnum. Cseterum totus ille sermo Sigcberti, non Theodorico abbate Trucionopolitano.
.797 VITA ALTERA S. LAMBERTI. 798
ccelitus, scias olim delegatum a Deo meae sepulturae. A YVentreshovum curritur, qui mente et oculis rele-
Kac vice serrnonuni sancta virgine coelo recepta, vir gens ccelestis signi ostensa sibi vestigia, ostendit
sanctus somno solutus, applaudebat sibi de coelestis locum beneplacitum saiictaevirgiui. O rem novam !
visionis oraculo. Locus autem , qui coelestis lucis Ibi sancti corporis glebam, cum ipso sarcophago
signo irradiahatur , Wentreshovum (1047)' erat, frauspprlatam invenlurit, tam ccriiposite tamque
queni ipse S. Lantbertus, a S. Laudoaldo inibi nu- decenter relocatam, ul nulli esset dubium , an-
tritus, prima sui tyrocinii indole iusigniveral. gelico minislerio sanclam virginem illuc translatam
55. Lantbertus tanto quidem properantius matu- fuisse.
rabat viam, quanto sciebat lioc Deo el sponsae ejus 3.7. Et quid mirum, si ille, qui martyri suo Cle-
fore gratius; et veniens Belisiam tardius voto, quam : menti habitaculum in modum temjili marmorei
pedibus (animp enim cupienti nihil satis festinalur), praeparavil in mari angelicis manibus (1048), hujus
visionem omnibus pandit, eosque ad illam exse- quoque virginis corpus per angelos, mysteriorum
quendam nititur flectere, quam potest blandius ac Dei administros, lam competenter translulil (1049) ?
facundius. Omiies contra unum reclamant, omnes Huic nriraculo tanquam inusitato si quis discredit,
uno ore tumulluando conclamant : Absit, Lant- moveat eum saltem argumentum a contrario. Quijipe
berte, absit, o praesul beate! Hic ipsa sancla virgo cum scial. muitorum corpora in sauctis locis in-
. A te Deo consecrata fuit: haec ecclesia ej*usopera et digne sepulta, pei angelos malos longe projecla esse,
tmpensis constructa, a te.per eam est dedicata: hic non diffidat sanctos angelos ad nutum Dei sanclae
omnia ejus per te ab eaPeo delegafa sunt : hicDeo virgini suam impendisse operam, et volo verbisque
famulantium lurba.per eam et per te adulla est; et S. Lantberti fidem fecisse. Attollunt ergo cuncti Dei
ubi digiiius ossa ejus ouiescent, quam hic, ubiprae- virlutem, super omnia praedicant fidem et meritum
senlialiter tot bonoruhi ejus operum apparent-tesli- gloriosi Lantberti, cujus conversatio jam in coelis
monia? Et hsec quidem omuia etiam tuae sanctilatis erat, quamvis corpore adhuc teneretur in lerris, in
merita, Lantberle, accumulant, dum per tuae pasto- quo videbant impleri illam Dpmini vpcem : « Oninia
ralitatis sludium hic et merito et numero auclo fide- pcssibilia sunt credenti. » O virum dignumPec, cui
liurn populo, fidei et virlutis exuberant dona. Lant- nihil deest ad perfectionis ciimulum, paratumetiam
bertus offensus pervicacia omnium. Graturii est, ascendere ad illam eharitatem, qua majorem nemo
mquit, praeesse civibus; sed grave est omnibus pla- babet, ut aniroam suani peneret pre amicis suis !
cere. Ecce, quia sernio Dei et meus non capit in Quam enim majerem daret rex sue emeriie rniliti,
vobis , vos omnes invitus sequar : cerlus sum ta- r quam ut ccrpnatum martyrio donaret , rude
mei9, quia coeleslis eraculinon deerit effeclus. aeternae quielis. Kos ut extremam lrianum operi im-
56. Lantbertus igitur/sepiilta sancta virgine ma- ponamtis, j'am nunc pjassionis ejus vexillum eriga-
gis ex pepuli, quam ex suo placito, animo fluctua- mus.
bat, liinc de"ccelesli oraculo certus, illinc incertus CAPUT IV.
,.de sepulto virginis corpusculo, Ob hoc omni orandi Pippinus ob ductttm Alpaidem pcllicem correpius :
modo se addicens, quaerebat rem ab eo, cui nihil pellicis odium et insidim : sancli, illa instigante,
impossibile esse sciebat. Sic exacto triduo, convo- marlyrium.
cato populo ait, virginem Christi pridem defunclam, 58, Pijipinus, ut praediximus, principabatur egre-
vestro etiam judicio magni dico fuisse meriti; et gie super omnes principes Francorum, cujus glo-
idep nou leve esse duco, quod ab ore ejus j'am cum riam augebant crebri victoriarum tituli, quem ad
Christo regnantis mihi teneo indicatum. Ideo ne yirtutem incitare poterant saltem deducla ab utro-
.gravemini, quod precor, ut aperta virginis tumba, que parente nobilitalis et sanctitatis monumenta.
rem ipsam oculis experiamur, Obeditur ei abomni- Ut enim sileam de sanctitate Gierdrudis materie-
. biis; tuniba aperitur; sed nihil reperitur de sancto rse (1050) ejus, vel Clodulei (1051) Metlensis epi-
ibi sepulto corppre, cum ipsc sarccphago alias D-scopi, qui fuit patrinus ipsius; quis S. Beggse ma-
trarispcsito. Expallet vultus omnium; solus Lant- fris ejus vitam non miretur? Quis nesciat sanclimo-
bertus gaudet, et attonitos paterne demulcens. Quia, riiam paterni avi ejus Arnulphi (1052), qui primo
inquit, diffidentiam vestram experti estis, jani nunc major dpmus regis, post Mettensis episcopus, et in
. Dei mirificentiam experiamur-, et in loco mihi desi- vita et in mOrte mirabiiis muudo fuit? Jam vero
gnato saneti corporis glebam quaeramus. Eo Juce eliam filiorum ejus potentia vigebat in regno, e qui-

/1047) YTideadnolala ad cap. i, litt. i. Pippinus II natus est.

- (1048) S. Clemens papa et martyr, quem hic in- giso
. dicat, colilur XXIHNovembr., quo die haec exami- sem
nari poterunt.
(1049) Eadem leguntur in Vita S. -Landradse, unde
. ea discere potuit Sigebertus.
; (1050) Indicat S. Gertrudemvirginem, abbatissam
_"Nivellensem i" Brabantia, cujus gesta elucidata sunt
ad diem 17 Martii. Erat haec Pippini I, cognomento
Landensis, filia, et soror S. Beggse, exquaetAnse-
(1051) S. Clodulphum seu Chlodulphum Metlen-
episcopum indicare voluit, cujus gesta exposita
. sunt ad diem 8 Junii quo colitur.
(1052) S. Arnulfus ante .aditum episcopatum in
saeculo uxoratus, S. Chlodulphum, cujus inox ine-
minimus, el Angesisum procreavit, ex quo et S.
Begga Pippinus, ut diximus, genitus est, S. Ar-
nulphi res gestas vide ad diem 18 Julii.
 799 SIGEBERTI GEMBLACEKSIS soo
btis Drogo (1055) dux erat Campanensium, at Gri- A suuni mariyrio devovit: tertius duorum Lanthertus
moaldus (1054) Iiaereditarium pntris principaium se quoque dignum exhibuil ad bibendum calicem
exspectabat. Hos illi gcnueral lcgilima sua conjux Domini.
Plictrudis. El cum Pipjiino nihil gloriae, nihil poten- 4i. Pellex rem ad fratrem suum DodonemTefert,
liae, nihil felicitalis deesset, niinquam ei supcr in- eique onme coiisilium suum deferens, precabalur
CiUSiTiam iOritma iuit. ui ejus ope aboieatur opprobrium generis sui, quod
59. 0 nihil unqiiam lu.ttim apu 1 diabolum ! Yir nimis invalesceret, si per Lantberti censuram con-
lam victoriosus de seipso non potuit triumpliare, tingeret suum a principe divortium. Ille causam
et ferreum peclus suum passus perforari molli telo suam et sororis cum valentioribus sui generis com-
Iihidinis, puellam nobilem et eleganlem, nomine municans, per se ct per eos episcopum compescere
Alpaidem, superduxit legitirnaeconjugi suaePlicirudi ab inerepaiione principis laborat; quem quia inve-
cx qua ciiam suscejiit filium Karolum, cui posfea nit inflexibilem, nec faciern alicujus conira justitiam
propier Indomitam bellandi forliltidinein Tmieles, revereri sensit, proximis et amicis suis promitlit de
sive Martellus, agnomen fuit. Hsec soror erai Do- causa sororis ullioncm. Hinc duo fralres, Galluset
donis (1055), qui domesiicus Pippini principis erat, Rioldus, consanguinei Dodonis (1058), neptis suae
vir pleiius opibus, genere clarus, per amicos cl co- Alpaidis miserantes vicem , lacessendi episcopum
gnatos, et mullos sibi obsequentes pueros, multam opporfunitatern quaerunl, et insurgenics cum omni-
poientiam assecutus in rcgno. Cum auiem nullus bus suis in ecclesiae Trajectensis familiam omnem,
essel episcoporum, qui siaret ex adverso et oppo- qualicuntjue arte contra eos calumniam concinnant,
neret se murum pro domo I.srael, ut slarel in hello nullam, quam eis inferre possunt, molestiam jirae-
in die Domini, Lantbertus opporlune, importune ar- iermilluiit; si quo modo posserilper hoc sentenliam
guebat principem, el allerum se Eliarn vel Joannem praesulis infiectcre, ut sallem causa stiorum a redar-
exhibebal, et quorum imilabatur zelum, ad corum gulionc principis desislerei. Sed res aliter, ac rati
quoque tendebal merilum, ul quibus par eral'in "crant, cessit. Jtistus nempe, uf leo confidens, clipeo
certando consfautia, par foret in vinccndo gloria. palieniiae conlra omnes se jirotexit incursus, et
Elias Aab (1056) ... regem Israel hostem pertulil ghulio Spirilus, quod csl verbum Dei, conlra minas
et vicit, el eum ad hcc arguendo altraxit, ut inten- icrrenae potestalis sc accinxit, et galeam salulis in-
tatam Dei iram a se differrei, quam fortc ex toto dulus, agebat indubitanter rem veritatis. Et primo
effugisset, nisi eum Jezahel uxor sua, contra Deum quideni blande compellcbat ecs, el quibus modis
concilans, sub peccato vendidissel, g pielas Pafris, et censura prsesulis poterat, cos ab
40. Joannem Hcrodes se arguentem metuebal, el injusla dctcrrcbat violenlia.
pro co mulla faciebat; sed eum quoque Herodias i^. Sed quia in ventum fundebat verba, se qiiam
uxor per lasciviam sallantis filiaead jusjuraiiclum, familiarilerinPeum rejicicns, dicebat: (Exsurge, Dm
et pcr hoc ad necem Sancti pcrpulit. Teriius Elias, mine, el judica catisam meam ; menior esto oppro-
vcl aller Joannes nostcr scilicet Lantbertus, iu spi- brii servorum tuorum. i A( filii Bclial acriusDei fide-
ritu ct viiiule Eliae et Joannis, eiiam ipse direclus les impefebant, et omni gencre nocendi Irihulabanl
parare viam Doniino, arguebal libere Pippinum innocenfes. Illi, quiljus res erat pro anima, et quibus
principem, nec secundse Herodiadis timebaf rabiem. lofa spes in sola innocenlia pendehat, inconsulto
Kam quocl animi habebat. Ilerodias, cum Herodes cpiscopo armis obviam ire parant, ui aut ulciscan-
Joanni, cum pro adulterio arguenli, lihenler accom- tur suas injurias, aut ne moriantur inulli. Concur-
modabal aurem ; hoc animi habcbat eliam Alpais sum esf, pugnatum est. Pugnanl illi pro.lemeritate,
(1057), cum Pippinus Lanlberlo, cum pro pelicatu repugnanl isti pro salule : Gallum et Rioldum, con-
suo argucnti, obediebal. Equidem vir alias laudabi- sanguineos Dodonis, locat superbia in prinia fronle
Iis et religiosus, hoc excepto, multum Lar.tberti ju- belli, Pefrum et Audolccum, consanguineos jiraesu-
cundabalur consiJiis, et monitis flectebaiur qui si I*' lis, c-x advcrso in prima acie ojiponit juslilia. Galli
amantem pellicem fallere poluissel, nimirum lucrose et Rioldi degeneres animos limor arguit; Petri et
audisset sc mcrito increpanlem praesulem. Elias in Audoleci dexteras ad virtufem erigit innoceniia.
coeluin rapttis cxspectal adhuc per Antichrisli gla- Yirtus innocentiae favit, victoria cessit parti ecclc-
dium vicloiitc palmam ; Joannes pro veritate caput siaslicae: Gallus ac Rioldus, faclionis iniquse prin-
(1055) Drogo Campaniae dux, "Pippini cx legilima (1056) Lege Achab. Hic in ms. noslro deinde vox
uxore sua Pleclrudc filius, in variis Annalibus apud una aul altera cxcidit, ut locus vacuu.s indical.
Cointium obiisse nolalur anno 708. (1057) In ms. nostro mendoseliiclegitur Alpaidis.
(1054) Fuit hic alter legitimus Pippini filius, qui, Porro bic incipil Sigcbertus contra Godeschalci ac
dum anno 714 in ecclesia S.Lamherli Legisepro Slephani fidem novam rnariyrii S. Lamberti cau-
aegrolaniis palris sui incoliimiiafe orarel, interfcr sam comminisci.
ctus esi. (1058} Gallum el Rioldum Dodonis consanguineos
(1055) Dodonem Pippini domeslicum ac po.ten- fuisse ct Trajecleiisem ecclesiam rapinis suis gravi-
fem virum fuisse, lesUwiur eliam Godeschalcus el ler alllixissc, didicil ex Godeschalco et Siephano:
Slephanus ; sed eumdem Alpaidis fralrem fuisse,' verum hi nullam affligendi causam assignanl, nec
primus, quem novi, scripsit anonymus, cujus verba. Alpaidis uuquam meminerunt.
recitavimus in Commenlario nunf 1"8,'
 801 YITA ALTERA S. LAMBERTI. 802
-
cipes, caesi oppeiunt ; Pefrus atque Audolecus, Ec- A Yesperi parenie redire episcopo, ei per suggestionem
clesitevindices, referunt vexillum viclorice (1059). pellicis a principe jubetur, ne aheat insaluiala sua
Confusisunt impii, nec erubuerunt; victi sunt, sed conjuge.
defatigali non cesserunt: Dodo enim, qui fuerat in- 45. Episcopus, loquente in se Spiritu veriiaiis •
centor omnium malorum, jam et ipse efficitur belli, Testor, ait, o maxime princeps, ieslor vere Jesum,
.auclor, et vilipendens, quod de sacerdotibus dicitur spem vitaenostrae, me nunquam fornicariae commu-
ex ore Dei : i Qui tangil vos, langil pupillam oculi nicaturum ; quia inandavit nobis Paulus : •-Ke com-
mei; > grassalur in ipsum caput sancli cpiscopi, misceamini fornicariis. > Testor, inquam, Deum, me
devovet eum morli, in eum solum relorquct nepo- nunquam eam salutaturum; quia scio dixisse ami-
tum suorum ultionem. cum Dei Joannem : < Si quis non permanel in do-
45. Pipptnus princeps illis diebus Jopiliam (1060) ctrina Christi, non eum recipialis, nec avc ei dixe-
venerai, ad villam Leggiaecontiguam, ubi vir san- ritis : qui enim dicit illi ave, comniunicai op.rihtis
clus, quasipro regni negolio ad ejus curiam.invita- illius.nialignis. > Te ei communicare nimis doleo,
tus, suam prsesenliam non negavil. Princeps et te nolle resipiscere aegre fero; propier hoe Dei iram
principis pellex vultum serenanl cpntra eum ; alii tibi iimeo. Pellex igitur videns, causae suae nihilcsse
iram dissimulant, simulant alii laetitiam, mulli pro " reliqui, jamjamque, si diu advivat Lantbcrtus, ti-
suo quisque arbilrio habitum cordis variant. Tra- mens s.ibi.immincre divoriium, rem tolam seriaiim
ctabat autem pellex opporlune aliquem parare sibi fratri furioso mandat, et oleum camino addens, ob-
precalorem, per cujus interveiitum posset sibi con- testafur, ut quantocius agal deoccidendo cpiscopo.
ciliare animum episcopi, vel sallem ab importuna Dolorem, quem Dodo habebat de nece nepolum suo-
reprehensione principis inpraesentiarum miligare. rum, exaggerabat gemiiialus de repulsa sororis suae
Convivium apparalur ; invilatur episcopus ; jucun- dolor; jamque in hoc lotus eral, ut sibi et sorori
datur jirorsus omnis curialis frequentia. Princeps suae salisfacerel.
oblalum sibi a pincerna poculum innuit afferendum 46. Praeco veritatis Laniberlus, jam tendens ad
esse episcopo, ducens benedicfionis vice, si de con- bravium supernaevocationis, venerat Leodium; Dodo
sccrata sancli cpiscopi manu poculum acciperet, vero ad vicum Auridum secesseraf, salis Leodio
quod olim a Marfino, Turoncnsi episcopo, sciebat contiguum : parat arma, socios aggregat, a domo
qusesisse Maximum imperatorem (1001). Sed Pippi- etiam rcgia, suo vel sororis suaenoniine comparalos
iius majorem benedicfionem a Lantberto percepis- cvocat auxiliarios. Dilationis moras odil, iras colligit
set, quam Maximus imperator aMarlino percepit, P differendo, irascendo stiniulos furoris ad cok-m du-
si lalem graliam apud Lanlbertum uxor Pijipini me- rissimi cordis acuil, Lantberius inlerim praescius
ruisset qualem apud Mariinum uxorMaximi jirome- inslaie suum agoncm , noctem illam iiisoinnem
ruit (1062). duxil, non quia terrerenl eum aliqua insomnia
44, Marlinus melioris Maximo imperaiore aesti- mortis , sed quia spe praeoccujialjal futura quietis
mavit presbyicrum suum , cui poculum porrexit gaudia. In ipso namque conticinio noclis surgens ad
anle regein; Lantbertus iiullum Pijipino praetulil. confileiidum Domino, angelico scin tenis obsequio
Exemplum principis secuii minores proccres, omnes exercebat. Hora celebrandae iiocluniae synaxis(1084)
a sancla manu sancli cpiscopi poculum sibi porrigi excitalisdiscipulis, ait: Surgile ocius, jiromisil Deus
efllagilant, Dum ad hoc omnes mislim irruunt, et se coronam vigilantibus. Oflicio exjjleio, caeleri se lecto
confuse ingerunt, ut alier alierum praevenial; ecce reddunt; ipse praestat [forlc perstal] boni operis
pellex sua manu clanculum inanibus aliorum inter- cursum consummando. Circa crepusculuni cor-
mista, satagebat vel sic de manu episcopi jirseripere pore corruptivo aggravante animam, ccejiit exem-
poculum. Ille anle et relro oculatus, praecavil femi- plo Domini eunlis ad passioncm taedcre, et ocu-
neas insidias callenti animo, ct ad principem con- lis gravatis somno, caplabat tlormiens modicum
versus, de nimietate feminere praesuniptionis COK-jD quietis.
querilur, quae callida arte quaesissct inurere sibi no- ; i". Tunc ecce, circa auroram rarescentibus tene-
tam non placitae Deo communionis. Inde se aula bris, hoslilem exercilum cuneatim incedere videt et
proripuit, et omnem illam principalis convivii immi- nuntiat cxcubitor cpiscopalis domus, nomine Baldo-
nuit jucundilalem (1065). Kec sic quievil versulia veus; el quamvis nebula mane ascendens liberum
femineae, nihil volentis relinquere inexpeiium. intuitum relunderei, facile erat rem deprehendere

(1059) Totum belium ,hoc Sigeberlus pro suo in-
genio exornavii, cumGodeschalcuset Stephanus iai:-
tum dicaiit, Gallum ac Rioldum a Petro et Audole-
co, qui ecclesiasticarum rerum prsedaliones ullra
fcrienoii poleranl,'occisos fuisse.
(1060) Jopilia, Jopila, Jopilum, Jujiila, Jobii-villa,
vulgo Jupille, vicus.est inripailosae prope Lcodium,
ubi Pipjiinus villam habuil, in cjua eliam obiisse
credifur.
'
(1061) Historiam hanc refert Sevcrus Sulpicius
cap. 25 Yiiae S. Mariini, cui colilnr die xi Kovem-
bris.
(1002) AdiDialogos ejusdem Severi Sulpicii lih. n,
caji. 7.
(1065) El hoc quoque lotum convivium anliquio-
ribus omnibus ignoium primus confinxit Sigeber--
tus atque ila retulit, quasi ipse cidem inlcrfuisset.
(1064) Id est OfJicii nocfunii.
 803 SIGEBERTI GEMBLACEKSIS 804
velex visa mulliludine virorum. vel cx audiia colli- A faiis damnavii. e( quin illicite sallem aflentaverat
sione armorum. Micabant loricae, proeminebant cas- armn, se ante Deum congruenti addixii pceniten-
sides in capite, levte tegebantur clypeis, dextcra; liae (1008). Te, inquit, bone Jesu , qui dixisli :
armabantur spalis et lanceis; praeihant fundihularii c Mihi vindiclam, e( ego iclribuam, i te precor, ne
cum sagiltariis. Audite rem mirabilem, divinaepie- perdam victoriam mearn, quia satitis cst mihi mori
latis indicem! Ut euini clarerei . Lantberlum in in le. quam super inimicos meos bellando mittere
nullo gloriari , nisi in cruce Domini nosiri Jesu manus. Tu bellnfor forlis, apprehende arma et scu-
Christi, per quem ei mundus crucifixus erat, et ipse tum, ct exsurge in adjulorium mihi. Jam irrupfis
mundo, cique jani a lcrra in coeltim per virfufem porlis, jam cffractis forihus, ipsos domus parietes
crucis ascensuin in coelis parari, quidam sequenfes impingebant lanceis: aliqui etiam introgressi, ignem
exercilum, vidcnt signum admirabilesfupentes supra intentabanl. Pctruset Audolectis inlrogressos elimi-
domum, in qua erat ponlifex, instar DominicK cru- nabauf, et tam multis tam paucorum viribus frustra
cis, clarius omni melallo , a terra usque ad coelum conabanlur resistere; quos sanctus pro tempore
rutilare. Constat quibusdam, qui spe paclae merce- consolaris. Si, inquif, ine, fratres, vicafie amaslis.
dis, non avidilate fundendi sanguinis, et laiilum ad Clirislum, sicut ego diligo, diligite : vestra Jesu
augendum nunierum liiilitum, non ad jiatranduhi peccaia confitemini, et orale jiro invicem, ut salve-
scelus Dodonem sequebanlur , sanclam crucem mini. Me oporlel jam dissolvi, et cum Christo vi-
fuissc conspicuam; illis econtra occullabatur obje- vere.
ciu nebulae, qui cupiditale rapinae ei exspeclatione 50. Scilisvos, o nepoles mei, recs etnoxiosfuisse
praemii sjiirabant in perniciem sancti ponlificis in crimine islo (1069), dc quo modo ullio cx-
(1065). .
petitur ; quod tunc injuste egislis modo, precor,
4S. Primo Corisiantino imperalori ad bellum jusle ac pallenfer luite. Kon judicabh Deus bis in id
aemuli signum c.rucis igneo fulgore ruiilum in coelo ipsum, nec consurget duplex tribulatio. Ke, quaeso,
apparuii, quo inscriptum videbalur : TOUTM viy.u,quod peccaium vestrum anie Deum inundel, nec per ma-
c-sl, In hoc sigiio vinces (1086). Lanlberlo qtioque nus veslras sanguis snngninem tangat. Kon timca-
iu procinctu belli sianfe, signum crucis ajiparuit mus saevitiani perseculorum, quia illis eril in vin-
super domum ejus, plane portendens illi, qui stig- diclam gladius el ignis, qui manclucabit earnes illo-
mala crucis Cliristi in cerde et corpore suo pertu- rum usque ad medullam. Yos tanlum manusvesiras
lerat, jam a Deo vicioriam et coronam parari. Dile- servaic innoxias, tit e( spirilus vesfer in selernum
cfo quoque Domini' Benediclo via palliis strafa et ^ sit salvus: vestras etiam carnes dale illis ad dilace-
lampadibus a- lerra usque ad coelum parnla esse, randum. His tillimismonilis Patris sui, jam in ago-
per quam 3d coelttm ascenderei, quibusdam appa- nia consfituii, animati sunt omncs ad occuinben-
ruil (1067) : Lantberto vero quam Benediclo glorio- dum jiro juslitia el innoccnlia. Ipse arreplo Psalte-
sior via pafata est, qtti per ipsam crucem, a terra rio, et primum psalmi versura, qui occurrit, pro
usque ad coaluni riitilaniem, coelos ascendit. Lant- prsesagio accipiens : c Quoniam requiret Dominus
berfus quoque felicior fuit ipso Elia : Elias enim sanguinem servorum suorum ; » hoc subjunxit ulti-
igneo curru in coelum rapitis, morle dilala, longam iiium : Yideal Dominus, e( requiraf, Et egressis om-
spem viice aeternaeadlmc tcnet : Lautberius, morle nihus extra cubiculum, et quasi agnis in medio fu-
obiia, in coelum ciucius per crucem igneae lucis, in rienlium [/. fureutium] expositis, ipse extensis ma-
selerna vita gaudel cuin Christo. nibus, teriaein modum crucis prosternitur, et orans
cum lacrymis , in manus Domini animam suam
49. Acies hoslium jam quasi atl praecinctuin ap-
: excubifor domus inclamal dormien- commcndavit, ul nemc unquam affcctuosus se Deo
propinquabat cominendaveril.
tes, quibus ipse jam circumsfans exercilus csse po-
lerat nuncius honoris. Testis Chrisii Laiitbertus D 51. Carnifiees inlerea Pctrum el Audolccum per-
attoiiiius gravcdine somni ei rei acerbitate, discal- emeruiK, et quotquot ecclesiasticae clieutehr ibidem
ciatis pedibus stirgil, cl arripit gladium, cjuasi se invenerunt, Unus caeteris truculeiilior, ascenso lecli
suosque defensurus: sed ad se reversus, se terueri- culmine, eunique videns bsereiitem solo pavimenti,

(1065) Quibus ea crux visa fuerif, quibus occul-
tata, Sigebertus ex sola coijjcctnra dixisse videtur,
nam anliquiores biographi lanium dicunl, eamnon-
nuliis de 'ipso exercitu, vel exerciium sequeniibus
ita apparuisse.
(1006) S. Constantini imperatoris gesla illuslrala
sunl ad diem *2i Maii, ibique de prodigiosa cruce,
quain adversus Maxentium moturus vidil, aetum est
cap. 5. Yoces Graecas resiitui, cum in ms. nosiro
legerelur vitiose Dutboyca.
(1067) Yita S. Benedicti, Ordinis sui fundaloris,
auciore S. Gregorio Magno, daia est die 21 Marlii,
ubi cap. 6 ista visio rcfertur.
(1008) Sanclum, ab.ieclomox gladio, quem smnno
gravis primo mentis impeiu ad sui defensionem ar-
ripuerat, muin.sse sententiam, aiiint eiiam Godes-
cbalcus et Slephanus; sed de indicfa sibi propfer-
ea poenilentia neuter meminit, Pceta anonymus,
num. 17-4 relatus, ex rtimore fabulatus est, cum
septennio poeniiere. si viverel staluisse.
(1069) In ctede sciiicef Galli el Rioldi.
 805 YITAALTERA S. LAMBERTI. 806
cor ejusjacto telo ti-ansfixit (1070) ; animam veroi A sanctis membris infigere'oseula. Delectabile acpium
cjus cum ipso orationis murmurio angeli intulere erat videre omnes pasiori suo impeudere pignus
coelo. Pretiosus ego sacerdos Domini Lantberlus, amoris : sed miserabile ac mirum erat circa errali-
qui hic fuerat particeps omnium custodientium cas oves iram pii pasloris advertere. Traditur enim
mandata Dei, fruitur illic gaudens et exsullans, om- a majoribus, quia, cum omnibus sanclum exoscu-
nium sanctorum eontubernio. Ctim coiilinentibus landi liber adilus pateret, si qua pellex se ingerebat
ef virginibus redimitus serto castilalis, confessor aa corpus mariyns osculandurn, quasi quodam tur-
cum confessoribus, ante Deum bibit secundum cali- bine roiain, retrocedeb:-.t (1072). Perpeilicum ergo
ccm confessionis; lnonachus cum monachis accipit repulsam clarebal nimis, Deo et sancto marlyripelli-
centuplum aeternae recompensationis; aposlolus cem (1075) illam odiosam fuisse, quae duplici cri-
cum Apostolis in sede judiciariae potestatis scdct; mine Franciam infamaverat, et sanctam conturba-
prophefa cum prophetis spe gaudef, patriareha cum verat Ecclesiam. Tantus autem limor Trajectenses
palriarchis fide fulget; postremo marlyr cum mar- pro hujus reiacerbitate.incesserat, ut nec mauso-
tyribus calicem snlularis accipiens, nomen Domini leum dignum lanti nominis viro auderent praepa-
invocat, quia majus non habuit, quod Domino rc- rare : idcirco aperia tumba Apri palris ipsius
tribuerel pro omnibus, quae retrihuil sibi. Iiiterno- S, Lanlberii, manefacto cum ossibus patris sui cor-
vem etiam locum ordines angel.orum habet, inquo pus sanclissimi filii ejtis usque ad tenrpus tumulan-
singulis pro merito officii sui pariicipel. Ilaque fa- dum decreverunt.
cfus omnium particeps, electus esl in aelerna curia 54. Exanimes urtv.s non hquil cmlica virtus, et
nuiiiiceps, ubi obtinet palmam perennis glorise, et Monslrovit populis, quanlce fuerint bonitutis.
slolam jucunditatis aelernae. Ke enim terrereniurpopuli humaiio terrore, quo
minus sancfum domini Lanfberlum digno honore ve-
CAPUT Y.
nerareniur, coepitad tumulum ejusnoctuel inierdum
Corporis sepultura Trajccti : Dodonis cl sociorum in die autliri angelicum conlicinium psallentium, quo-
pcenu : miracula Leodii factu, et ecclesia ibi wdi- ties ibihumanum silentium essc videbatur. Kec de-
ficala : corpus eo trunslalum : Grimodldi ccedcs
divinitus punita : Northmanni a sacro corpore re- fuerunt, qui rei ipsitis veritatem scrutabanttir, et
pulsi : aucloris observalio : tempus marlyrii. cum apponerent omnem menlis et aurium diligen-
52. Pauci ex satellitio saneti martyris, qui eva- liam, videbatureis [ex qualiiale vocis S. Lanlberti
serunt morlis pcriculum, tegentes vili tcgmine cor- benesibinota(i074)], quod ipse sancluscumaliis, qui
pus roseo cruore perfusum, quanfocius navigio Tra- (Q secum occubuerant, divinse majcstati dtilcem melo-
jectum transvexcrunt, Volal fama per populos, pa- diam cancret. Si quis ea hora vellet adire basilicarn,
vore et horrore universos conculicns : pavent omnes prae b.orrore non polerat inlroirc, et qtianto quis se
pro offensa principis (1071), horrent omnes pro in- propius ingcrerei, (anto minus angelicas voces ad-
debita nece jirsesulis, dcflcnt Trajeclcnses, se ami- mittebat i'c!usis auribus : cum autem elongahalur,
sisse pii palris benevolentinm, nce tamen sails au- angelica melodia amjilius iferahatur. 0 ineffabilis
deiit debitam tanto patri revereniiam exhibere. Yix potentia tua, Christe! Quis compenset tua magna.-
caros lugcre, vix reos vacat odisse. Exposito ad lin? Ecce, palam facis, quod ore luo dixisti : c Kon -
porlum sancto corpore, cucurrit populus sine no- est Deus mortuorum, sed vivorum. i Omnes enim
mine et numcro, el quanli apud omncs S. Laniber- tibi vivuni, qtii vivis et regnas in saecula satculo-
tus sestimatus sit, ex confusis omnitim planctibus rum.
aestimari pofcrat. Impositus feretro defertur sanclus 55. Iililes Christi gloriosus Lanlbertus, quanfus
mariyr ad Ijasilicam S. Pclri cum bonore debilo ; apud Regem regum in coelis essef, coepit slatim in •
clerus ctim psalmis el canlicis prosequitur," po- terris paiefacere , jier hoc multo beatior, quo:i per
pulus conijilodit manus cum lamenlis : populus eum eliam post morfem nomen Doniini henediceba-
pernoctal solemniler, clerus rite frequenlat excu- 1^ tur in pojuilis. Ajiparcns enim nocte Ihcsaurario,
bias. nomine Amalgiso (1075); judici quondam suo, eum
55. Juvat omnes allambere vesfigia pii palris ; blando conipella; nt alloquio : qui de causa adven-
magna se pulal suffragia meruisse, cui coiilingebat ius sui ab eodemviro diligcnier inquisitus; Roniam,

(1070) Primus Sigebertus scripsit S. Lamberli (iU72) Hnnc'inirabiiempellieum repulsam Sige-

cor trausfixum fuisse. Godeschalcus ait :
In iciu ieli jaculavit cum :
Stejjhanus :
Percussil telo victurumjfL&acula-Chrklo:
PoelaaiyyryiTius:
llunc le'.o figens, auxit sibi vulnera culpce.
(i071) Imo Dodouit, ul alibi saepe diclum est.
berfusprimus ebiograpliis tradidii,
(1075) Alpaidem cicsignal, quam S. Lamberti ne-
cis ream fuis.se non credimus.
(1074) Qtue uncis inclusa sunt, reslifuimus ex
Yita breviori ab eode.m Sigeberlo, conscripia, c!
Reinero pcrperam atlributa. In ms. enim nostro hic
luxato ifa legitur : Yifleiialur eis vocis silii nofae
unde-S. Lamherli, quod ipse sar.cius, etc.
(1075) A Godeschalco Amalgisilus voealur , nfcjue
ita etiam legiiur in Yita breviori niox cilala.
807 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 808,
Cnquit, ivimus; Roma, ecce, redimus, visilaturi A cubare ad locum martyrii ejus, et alter quidam Ila-'
Dodonem et complices ejus; sanguis eiiim inrioeen- ginfridus eumdem locum emundare monitus, amho
tium, qui mecum pro Ghrislo super lerram effusus lumen oculorum, quo carebant, receperunt, in suo
est, jamj'amque expelit ab eo viadictam, nec suam quisque tempore.
Deus ab eis graliam elongabit. His iictis, dispa- ^ 58. Veniebat cum fideadhunc locum virgo Oda,
ruit. Sed quia visio nou fuit fanlaslica, rerum ex- et ipsa cseca ; et loco proxima ut nomen invocavit
itus docuit. Dodo nempe sanctis antistitis interfector sancti marlyris, quod volebat acCepit (1082). His
statim incurrit iram divinae ultionis : nam omnia augebatur recens veneratio novi patroni, et accerisa
vitalia putrefacta et fetida per os suum projiciens, populi devefip sanctc basilicam aedificat, tanlo ci-
ostendit omnibus infelicitalem suam per miserabi- lius, quanto devotius. Leclus etiam sancfi a fideli-
lem vitae exitum; et qui hic pompa saeculi abusus bus fahricatus, in illd loco positus est, ubi sanclus
esl, deputatus est in inferno jam [igni] inexstingui- lelo iniqui transfixus fuit. Haec Legiensium devotio
bili, et vermi non morienti. adeo Domino placuit, ul jam crebro multis fidelibus
56. Fertur etiam, quod propter intolerantiam ni- ccelitus viso appareret, ut sanctus Martyr rclatus a
mii fetoris cofpus ejus in fluvium Mosam projectum . Trajecto -maflyrii sui loco restilueretur. Sanclus
" Hubertus, saiictissimi Lantberti
sit, vermibus et tabe corruptum (1076); necaliam discipulus et suc-
sepulturam meruit, qui miserabilem tanti criminis cessor, non contraihat Dei et martyris voluntati.
sibi memoriam acquisivit. Dodoni in crimine Anno igitur episcopatus sui xm (1085) tumulum
aequandus ille, qui sanctum Domini suis manibus sancti aperiens, corpus ej'us solidum et iilibalum ac
perenait, fratri suo misef bello cpngreditur,' etfra- niiro edpre respersum invenit: mutavit vestimenta,
trem perimehs, mutuo a fratre perimitur. Ufaiurit, et priora pro dandis pignoribus (1084) servanda si-
paucis omnia concludam : infra anni ipsius spatium gillavit.
vix aliquis evasit, qui in nece sancti martyris reus 59. Claruit vel transferendo, hoc beneplaci-
fuit : et si quis superfuit, in tantum se aut tum fuisse Domino : in villa quijipe Nuella (1085)
sensu (1077) perdoluit annullari,' ut illos felices requlescente populp, pauper et csecus, ditatus esf
duxerit esse, qui citata, quamvis miserabili, morle reddito sibi ofllcio oculorum. Nec multo post in
consu-mpti sunt. At Chfisti marlyr eoronatus tiium- villa Hermala (1086) cunctis requie relevanlibus la-
pbat, et victoriae palmam; (1078) tenens, ih sinu borem paralytieus (1087; ibidem adductus in aspectu
Abrahae exsultat. Sic, Christe, in sanctis tuis de ini- sancti feretri solidata compage membrorum,- sibi
micis triumphas, ef diligenles te diligens, lionorificas reddilusest. Ih singulis his locls stalim basilicaein
honprantes te. ...-.-.'... " honorem ' sancti martyris fundabantur. Cum tali
57. Legia, quae illuslrari nieruit patreni sui niar- tripudio apprppinquahatur luo, o Legia, munici-
lyrio, quamvis corporeipsius sead teropus doluerit pio (1088)! Quaiita et qualis fuerit prccessie cleri
viduatam esse, tamen miraculerum ejus immunis el popttli, quanta et qualis exsultatio undique con-
nonfuit. In cubiculo namque martyrii.illius conscio ; currentium, quanta onmiuin liberalilas in dandis
luaiinaria, divinitus accensa, saepius resplendebant; sancto muneribus, quanta fuerit fidelium drandi.ef
ut tota domus, quasi solus radius, refulgeret [ut lu- vola solvendi puritas ; haec et hujusmoai facilius
cem"illam vix bumanus ferret (1079) ], oculus. Haec a sapiente aestimari polerunt, quam alicujus ore vel
famae primordi» verificabat sequeris gratia miracu- stylo iiarrari.
lOrum, quorum hic summa capitulanda est. Theodi- 60. Habes, Legia, tuum gaudium; ecce, tenes
mum (1080) quemdam vir sanctus semel pervisum tuum sjieciale patrocinium. Hinc coepit tui profe-
monuit, ut peclinem suum optimum redderet, ab ctus [«/.provectus] initium, per hunc in urbem exal-
ejus uxpre sibi prsereptum : tertio (1081) non pa- tata, proveheris de filia in matrem (1089): per hunc
rentis sibi pectus affecit insanabili ictu, sicquesuum in episcopalem sedem.prompta, in omnemprofeci-
'
ab invito recepit. Baldicisilus jussus per visum ex- sli honestalem. Aliis urbibus iu senium quodam-

(1076)Pe cofpore-in Mosam projecto nihil legitur D
apud Godeschalcum.
(1077) In ms. nostro censu legitur : Forte tamen
legendum
' sensum. ' .
(1078) Ms. nostrum habet:. Victoriam palmse;
quodex eadem Vita breviori correxi.
(1079) Uncis inclusa ex laudala Vita breviori de-
nuo restilui, cum in ms. nostro post verbum reful-
geret, omissis caeteris, tantum sequeretur, oculus.
(1080) Tbeoduinum habet Vita brevior, Gcdeschal-
cus, Theodoenum.
(1081) Godeschalcus taiitum bis sanclum ipsi ap-
paruisse testatur ; terliam vicerii adjunxit Sigeber-
tus.
(1082) De liisce tribus luniine doriatis agit Go-
deschalcus cap. 5, ex quo, uti et qtiae de ecclesia
Leodii erecta subdit, ea didicit Sigeberlus.
(1085) Hunc annum, quem in Chrisli 721 vel 722
incidisse ostendimus, deprompsit ex biographo S.
Huberti apud Suriiim.
(1084) Id estpro scaris reliquiis distribuenda.
(1085) Iu YTitabreviori legitur Kivella.
(1086) In eadem Vita brevion est Harmala.
(1087) A Godeschalco contractus dicitur.
(1088) Legia sive Leodium, vivente S. Lamberto,
villa tantum fuerat; sed verisimile tamen est. aam
ob locum martyrii illius, miraculis et ecclesia illu-
stralum, jam tum incrementa cepisse.
(1089) Malrem restitui ex Vita breviori; nam in
ms. riostro perperam iegitur, martyrem.
 $09 VITA'S. ALTERA LAMBERTI. 810
modo vergentihus, tu per hunc effloruisti in pul- A. Deinde ad locum in quo sanclum corpus veneraba-
cbrae juvenlulis statum. -Protegat te in sevum suis tur, barbarica praesumpiione volentes accedere, et
sauciis martyr suffragiis, qui te ad hoc provexit, ut optima, quaeque invenirent, diripere,~divinilus in-
in lerra merito et nomine magnificeris. Ex lunc in cussa foniiidiiie rcsilientes aufugerunl; qui fugien-
reliquum tempus non est modus vel numerus mira- tes hoc modo fugam sunm consolabantur, dicentes
culorum ; cum omnibus per -Laiilberti nomen ibi sibi dispendiuni evenisse, quod solam et nunc adeo
jeum invocaniibus in veritate semper paluerit pretiosam circa Martyris corpus ila micantem fabri-
ostium divinae misericordiae. Erat iliic videre com- cam iion abslulisseni (1095). Quia longum est et
pedilorum vincula, debilium sustenlacula, in argti- taediosum singula S. Lantberli miracula parliculari--
menlum virtutis Dei appcnsa. Quicunque veniebat ter enarrare, Dei per eum operantis potenliam lau-:
fidei lenax, nunquam redibaiineflicax. demus universaliler.
61. Hic quoque sancius martyr, sicut piis el fide- 65. Yiiam S. Lanlberli primitus jussu Agilfridi
libus pius ct ojjportunus adjutor crat, ita eral con- episcopi scripsil Godescalcus, diaconus ipsius con<
tra impios aut severus correptor aut justtts uilor. gregalionis, qui fuil lempore Pippini lertii el Carol"
Post paucos enim aunos translationis ejus (1090), Magni (1094); quam licel pro simplicilate sensus
aegrotaiite saepe nominato Pippino majore- domus, multis barbarismi et siylocismi vitiis expresse-
ibai ad eum visitandum filius ejus Grimoaltlus, qui rit (1094), eam tamen totam ad honorem sancli
devolus S. Lantbei to, ideo forte amjjlius quia oc- marlyris ipse aurigraphus aureis lilieris scripsit, et
cubuerat pro defenso matris ejus Plictrudis malri- gesta quidem ejus veraciter prosecutus, de causa
monio, divenit Legiam, ef.-ad tumulum sancti ora- marlyrii (1095) parum libero ore est loculus. Quod
lurus accessif. Inler orandum exceptus ibidem ante hac de causa fecisse creditur, ne sui temporis regi-
altare S. Lantberti perimitur a quodam satellile bus culpam majorum suorum viderelur exprobrare.
Rabbodonis ducis Frisonis, cujus filiaea palre suo Ex illicilo quijipe Pippini (1096) et Alpaidis conjugio
Pijjpino sibi desponsatae connubium exspecta- natus esfCarolus Martellus, ex Carolo Pipjiinus ter-
bat (1091). Sed Rabhodo id impune non tulii, cujus tius, qtii ex principe in regem Francorum promo-
instincfu imiocens occubuil Grimoaldus: uam non lus est; de Pijipino Caroius Magnus, qtto nemo
mullo jiost idem Rabhodo mirabiliter a daemonelu- anie ipsum vel post ipsum fuit major ; de quo du-
dificatus, subita periit et aeternali morte (1092) bilari potcst forlioran felicior esset, potentior in
62. PostdecessumS. LantbertigensKorUimannica rejjublica, an religiosior in ecclesiastica discijilina.
beluina feritale spirans, Leodium, id eaiLegiam, Q Passus esl aulcm S. Lanthertus xv Kalendas Oclo-
violenter irrupii, et municipiis effractis atque com- bris, anno cpiscopatus sui XL, suh rege Francorum
bustis, civibus eliarn -immoderata caecte fusis, et Hildeberio Theodorici regis filio, a quo Theodorico
subslantiis direptis, ad ultimum ecclesiam S. Lant- rcgcs Francorum solo nomine regnabanl, penes
beiii igne consumpserunt, et eam solo eoaequnntes, majores-domus potentia regni consiituta, usquc ad
sola ruinae et combusfionis vestigia reliqueranf. Tippiiiuin'terlium in regcm promolum.

(1090) Quae hic narral, anno Christi 714 conti-
gisse probavimns in Commentariopiaevio num. 118
ct sequeiiiibus; ideoque erravit Sigebertus, dtiinea-
dem aliquot annis post delatum co sancli corpus
coiiligisse asseruif.
(1091) Errai Sigebertus ; Cointius enim ad amium
-Christi 711, num. 7 ex Annalibus Melensibus et n
Geslis regum Francorum probat, Teulsindam vel
Theodoshidam, Radbodi Frisonum ducis filiam,
Grimoaldo reipsa nuplam fuisse, anno scilicet 711
secundum citatos Annales.
. (1092) Fabulatur hic denuo Sigeberius, dum Rad-
bodum non multo. post Grimoaldi caedem, in cujus
suspicionem ipse revera venil, ludificalum a daemo-
ne obiisseait. Constatenim exAnnalibus a Cointio
fldannum Christi 719, num. 14 cilaiis, ipsum pri-
mum prsedicto anno 719 vita functum esse, cum iam
ante Carolum Martellum cum exercitu suo cecidis-
sel, ut apud eumdem Cointium ad anrmm Christi
710 num. i videreesl. Quod de ludificatione dsemo-
nis ail, consule Al S. "Wlfranni episcopi Senonen-
sis loiii. IHMartii, a pag. 140 in Ajqiendice.
(1095) De hac irruplione Korihmannica consule
Commeniarium praevium § 14, ubi ex vetusliori ano-
nymo osleiidi, minime vcrisiinijia esse quae de eo
iiieiu ad S. Lambeiii corpusKoiihmaimis incusso
nairal .Egidius Aurcae-Vallis ; sed ibidem non ob-
servaveram, iEgidio hac in parte Sigebertum prae-
luxisse. Anonvmo tamen standum pulamus.
(109i)Jn Ms. nostro perperam legitur : rejires •
serit.
(1095) Ila correxi cx Vita edita noninie Remeri;
nam Ms. noslrum viliose habet : et cum mariyrii.
(1096) Yox Pippini ex Ms.nostro excideral; quam
cx mox laudata Yita restitui.

PATROL. CLX, 26
SIl "SIGEBERTI'GEMBLACEKSIS .812

SIGEBERTI

SERMO DE SANCTA LUCIA

Hist. de Metz, p. 520.)

(MEORISSE,

A
Tempore qup Constantinopoli Justinianus secun- incursionibus ad hoc redaeta est, ut qualis vel
dus, et posteum Philipjjicus imperavit, ajiud Fran- quahta fuerit olim, modo solis parietinarum indi-
cos verc Pippinus senior, filius Ansigisi, et post ciis monslrari pessit.
eum Carolus Martellus principatum adminislravit Ppst multam annorum evolutionem, cum multae
regni. Longobardorum regnum Aripertus strenue magnseque tempestales a qualuor ventis coeli longe
rexit, et posteumfilius ejus Lititbrandus regnavit. lateque diu multumque concussissent orbem terra-
Sub bis, Ariperto scilicelet Liutbrando, interduces rum, tandem divinae miserationis oculus respexit
Longobardorum dux Spoietinprum Farpaldus, filius super filies hpminum, dum ad regendum reipuhlicae
Trasamundi,fprtissimi ducis, pcteritia etTorlitudine statum, irivenitvirum secundum cer suum, primum
domi mililiaeque. clarebat, Et non solum lines suos scilicet Oltcnem, fortem, sapientem, et rcligipsum
viriliter ab aliis tuebatur, verum etiam liiiilimos regem" Hie, insplrante Dee benae velunlati ejus,
suos hostili exeursione crebro turbabat, et potenlia pcstquam intestina et demesliea bella fcrtitudine et
sua abusus ipsi sanctae Romanae Ecclesiae erat nimis industria sua exstinxit furidilus, barharasque gentes
infensus. Hic etiam trans maris littora laxanspriu- ab invasis imperii exturbavit finibus, ad ecmponcii
dum imperii statum totus incuhuit. Pro Ecclesiae
eipatus sui bahenas, devenil Siciliae Syracusas; in-
deque auferens venerabilis Lucise sacrum corpus, quoque pace el religione reformanda non miner ei
transtulit illud iu ltaliam, ad Corfinum, urbcm sui curafuit. Qui cajiut imperii adiens Remam, impe-
principatus. Agebat hoc sane mira Dei dispensatio, rialem accepit coronam, etper trienniumperagrans
;nt scilicetlucerna tanti luminis accensa in niiindo, . Italiam, ah omni tjTanriorum vexalione liberavit il-
in arcto brevis insulae, quse paulo latius quam sexa- lam. In hac triennali expeditione, individuiis ei a;d-
girita millibus dilatatur, nonlateret angulo ; sed pa- liaeslt Deodericus , gloriosae .inemeriae.;Metensium
lam candelabro superposita, mundum longe laleque quadragesimus sexlus episcopus, qui ipsitis impera-
multiplicis juharis illustraret gratia. Porro conlra toris coriscbririus, nobilitatis gloria et sapientiae
Faroaldum filius ejus Trasamundus insurrexif, eum- gratia iiraeeminebat palatinis omnibus. Pef htinc
que principatu privatum, in clericum tonsuravit. tfactabantur cuncta imperii negoiia; per huricme-
Attendamus et hic Dei ordinationem, et sanctaevir- liorabantur ecclesiastica; per liunc placebat qui-
ginis pielatem erga devoturii sibi duceni. Quia liu- ^"dmque imperatcri placebat;.per buhcqiiisque quse
jusmodi ducis bonps aclus offuscabat riegligentiae pbtiiienda erant, oblinebat. Jani niira dileclione ct
niaculis ssecularis occupatie; quia tamen erga Dei familiariiale imperaturi cenjunctus, et divinae reli-
famulam affectuosa fuit ejus devotio, credibile est p gienis cullui dedilus, qusecunque ad henorem et de-
quod meritis sariclaevirginis in praesenti saeculopec- corem seu munimeiituni suae sanctse sedis, Meten-
catis illius a Deo fuerit retalialum, etloceet spatlo sium scilicel Ecclesise, erant certatim exquirebat,
poenitendi a Deo sibi indulto, animse ejus in futufo el ut efficaciter votis ej'us cuncta suppeterent, cef-
sitconsultum. Trasamundus autem, qui edictum porum sanclorum maximam copiam ex diversis Ita-
Dei contempsit diceritis : Honora patrem tmim, ut JiaelociSj divma se gratia adjuvanle collegit, et di«
sis longcevussuper lerram, non effugit Dei vindiclam. gniori cultu alque hcnpre alibi praestantius vene-
Kam rebellans contra regem Liulbrandum, ducatum f anda eidem suae saiictae sedi Meteiisi invebi studuit,
quem patri praeripuerat tandem perdidit, et in cle- ..«tJn epclesia, in henore sancti Vincentii levitae et
ricum lonsuratus, senlentiam quam patri stio in- martjTis a se in iiisula Metensi fundata, henprifice
Uixerat et ipse exeepit. Givitas vero Corfinus quod recondidit. Et inter caetefa sanetorum pignoraquse
fuerit antiquitus valida muriSj et plena diviliis, et laudabili cupiditate uhdecunque sibi cengessit, tan-
expoetarum carmine, et ex liisioriarum fidediscere dem magna et universalis Ecclesiae celebritate me-
lector poterit, Cujus riobilitatem adauxit satis dux merabilis virgo et niartyr Lucia Syracusa ad ayidis-
Faroaldus, dum in earii sanctse yirginis Lucise simani ejus devotionem pervenit, Eampraedicti prse-
traustulit corpus. Cujus beato pignore per annes D sulis presbyter Uvigerieus, vir satis lutae fidei, tune
circiter dueerites gavisa est, dcnec et ipsa, peccatis ""."cantoris, pest custedis ecclesise beati Stephani pffl-
exigenfibus, cum aliis ItaUae urbibus, barbarorum >; cium gerens, aburbe Cprflni delulit, qui ea sacra
 815 EPIST. DE QUATUOR TEMPORIBUS. B{L
ossa, ab ipsa, quae neu ievi munimine>rctabatur, A nis eminentiam congruebat. Quamvis exterioribus
-
urna, manibus extulit. Qucd quia prae magnitudine imperii negotiis sollicite invigilabat Conradus, ta-
rei incredibile videbatur, ipse episcopus loci, manu meii quaeRegis regum eranl, non in secundis habe-
sanclo Evangelio apposila, jurejurando confirmavit bat; unde inter caetera, in parochia Sjjirensis Ec-
hancipsam Syracusanam esse Luciam, de qua re- clesiae, in loco qui dicilur Lindiburch, in honore
sponsoria et antiphonae cum missa ubique in Eccle- sanctae Dei Genitricis Mariaecoenohium fundavit inu-
sia canuntur. Translatum esl autem hujus sanciae nificentia regali, Gisla bonae memoriae conjuge sua
virginis corpus anno nongentesimo septuagesimo cooperanle silii. Sed mors aequo pede puisans re-
DominicaeIncarnatioms, et cum mirifico ulriusque gum turres ei labernas pauperum, impedivit ejus
ordinis applausu locatum in ecclesia Sancti Vin- desiderium, ne ad finem perducerel opus incceptism.
centii martyris et levilae. Operala est el hic dispen- Bono palri bonus succedens filius, Heiuricus scili-
sative incomprehensibilis Dei sapientia, ut nomen cel, hujus nominis imperalor tertius, opus fundati
el meritum sanclse virginis eliam Alpium transiret a parenlibus coeiiobii, quasi ex jure hseredilario,
in via; el quam jam olim tola prsedicabat Italia, non ad se traxit, regaliler aedilicavit, nobiliter consum-
ignoraret etjam tripartita Gallia. Quanto enim fre- mavit; et cui nulla terrense subslantise deerat af-
"
quenliori translatione recentior erat sanclsevirginis flueiitia, inlendit animum ad conlrahenda undecun-
memoria, tanto fiebat celebrior ubique lanti nomi- que sanctorum pignora, ut eorum prompla sihi in
nis reverenlia. Quia ergo animo festinanti nil salis necessilatibus adessent suflragia, quorum praesen-
festinatur, Deodericus praesul, in obsequium Luciae tialiter frequentabatur die nocleque memoria. Nec
virginis ex toto pronus, prseoccupavit statim con- lameii credidit volis suis satisfactum esse, nisi etiam
struere oralorium in quo decenter reponeret datum pignora sanctae virginis Luciae mererelur habere,
sibi divinitus thesaurum preliosum super aurum et cujus in Ecclesia celebre nomen habehatur, cujusque
lopazion. Quo operelaudabiliter consummato dedi- per Gallias suffragium fideli devotione ab omnihus
cavit solemniter ipsam basilicam in honore gloriosae expetehatur. Mettensi Ecclesiae, quse specialiier cor-
virginis Luclaeoctavo Idus Augusti, anno nono epi- pore sanclae virginis laelahalur, Deodericus junior
scopatus sui, ajmo vero Dominicae Incarnalionis quadragesimus octavus episcopus prseerat, qui et
nongentesinio septuagesimo secundo , praeseniihus propler nobilitatem generis in saeeulomultae poten-
et cooperantibus sibi suis consuffraganeis episcopis, liae, et propter sapienliae dignitatem magnae in Ec-
Gerardo Tullensi et "WinofridoVirdunensi, qui olim clesia eral reverentiae. Ab hoc Heinricus imperator
in aula imperatcris familiari ccntubernio sibi ad- r brachium sanctse Lucise sihi dari expetiit; et quam-
haeserant, etmodo eis exsequendis ecclesiasticse re- vis difliculter, tamen impetravit. Idem ipse ergo
Iigionis ofliciis, unanimi devotione sibi invicem ob- praesul brachium sanctum ad votum imperatoris, ad
temperabant. coenobium Lindiburgense detulit, quo nihil gratius
Anno post haec quinquagesimo secundo , electus esse imperatori poiuit. Translatum esl autem anno
ad imperium Conradus secundus, quod sibi pro- regniejus terlio, Dominicaeautein Incarnalionis anno
pter hsereditariam regalis prosapiae successionem millesimo quadragesimo secunde.
competebal, et magis propter sapientiae et forlitudi-

EPISTOLA BUPLEX
DE DIFFERENTIA QUATUOR TEMPORUM

Trovirensibus "clericis, sub nomine Leodiensium, scripta

Thes. Anecd., I, 294.,
(MARTENE,

l
(1097) Quaerentibus nobis utrumnam statim in primo D sententia, et maxime ex auclorali Ecclesiaevestral
Sabbato Martii sit jejunandum, etiamsi idem mensis ccnsuefudine rescripsistis diflinite, qucd absqut?
quinta, sexta vel septima feria incipiat, an in aliud ulla refragatione semper primi mensis feria debet
Sahbatum propter quartam feriam sit differendum, ' exspectari, quoniam idem jejunium quod quarta
vos ex scripta sanclorum atque antiquorum Patrum feria incipitur et Sabbato finilur, nequaquam Februa-
(1097) Hujus epistolaeauctorem Sigebertum Gem- altera epislola quam nomine clericorum Leodiensium
blaeensem ro.onachunidocet nos codex manuscriptus Trevifensibus scripsit De regula BernPiiis.
jflcmJiiaceiiEJs,ubi eapi vidimus, cpnsla.tque ex
 81ii SIGEBERTI GEMBLACENSIS 816
rio, sed Marlio totuni deputalur, ea videlicet A senlil, cjuae jejuniurn primi et jejunium quarii e'
raiione ut iii eo mense primum jejunium nostriiin jejunium decinii, el non jejuniuiii duodeciini esse
Domino consecrclur, in quo principium anni, nc ostendil, quod nullo modo ila esse pofeiit refragari,
ipsa creatio coepil mundi. Qui quserebamus de una si praefalum primi mensis jejunittm quarla vel sexta
quaeslione per vos certificari, mulliplici dubictale feria Februarii congruat celebrari. _i
iiiYolvimur. Salva ergo gratia vestra, liceat vobiscum Si nos noster super his intellectus non fallit, hos
adiiuc conferre ca de quibus dubitamus. Non enim quatuor menses ita accepisse vidcmini, ul jejuniuiii
leviier nccipimus, quod a vobis tam gravibus el t.im prinii mensis dcputetis Martio ; j'ejunium quarii
dociis viris definifur. Junio, qui esl quartus a Martio ; jejunium sepliini
Quofl viiiosc et abusive dicitur.' hoc oiiose tralii- Soplembri, qui est septhnus a Mariio, jejunium
tu;- ad excmplum veritalis. Marlium. queni Romulus decimi Decembri, qui est decimus a Martio. Quod
viliose posuit in primo anni mense nos eliam vos intellexisse ut inteJliganius addidistis, et noii
ah.usive primum anni mensem dicimus, nec tainen duoclecimi, qui esl Februarius duodecimus a Marlio.
ila esse credimus, quia ab ipsius Dei ore didicimus Quid in tantum dcrogatis Februario, cujus saltem
qui sii primus niensis. Mensis, inqtiit, isle princi- unum diem ad primum jejunium non aimittilis, ut
pium mcnsium primus eril vobis in mensibus anni B quodam modo timere videamini, ne fortc jejunium
(Exod. XIII, 2). Mariium vero niensem quis nescit decimi mensis ad eum aliquo inodo transferalur.
pro duodecimo mense in lcge ei propbetis compu- Si hoc prophetae capitulum in veslris exemjjlaribiis
tari? A Moyse omnis divina Seriptura pendei. Ilinc ita habeatur: ul vos ppsuislis, vos videritis. Nos
iniiitunlur omnes qui de divina Seriptura tractant. dicimus quia nec in LXX Interprelum editione,
Nos nisi recta via incedamus, semper disceiites. qua veteres Graeciet Latini utebantur, hoc ita scri-
iiunquam ad s.cienliam veritatis perveniemus. Quia ptum habetur, nec in editione qua modo Ecclesia
ergo mensc Martio, secundum positionem genlilium, uiiiur, quam Hieronymus de Ilebraeo in Latinum
mediato, primus.dies saeculi praefigilur in xvin ejus- transiulil, et eamdem exposuil. In LXX iia habelur:
deiB mensis die, qui est xv Kalendas Aprilis, num Jejunium quartum, el jejunium quintum, et jejunium
idcirco primam parlem Marlii pro primo anni niense septimum, et. jcjunhim decimum crunl Domini, et
aceipiemus ? Prima pars Marlii magis fini qtiam reliqua (Zach. vm, 19). In editione vero llieronymi
principio anni congruit. Si re vera xv Kalendas ila habetur : Jejunium quarli, et jcjunium quinii,
Aprilis fuit primus dies sseculi, ibi initiuni erit ei jejunium septimi, et jejunium decimi eruni Domini,
. primi anni, ac proinde omnium annorum sseculi, ,p et rehqua. Ubi mentio hic primi in primo mense
in quo mense est primus dies saeculi, ille men- jejunii su.per quo vos nobis patrocinamini ? Si.pro-
sis debet primus haberi, ac per hoc facesset phela primi mens.ishic.posuisset, non alium jirimum •
illa Romuli iustitulio de suoprimo Marlio, el Numae niensem quam Aprilem significasset,.,el ab Ajnili
de suo Januario. Al si quis dixerit a parte totum ordinem aliorum mensium deduxisset. . Ordinem
posse accipi, ul ab ulliina sui parle totus Martius mensium et. causas jejuniorum Hieroiiymus ita
pro piimo anni mense accipiatur, nec ipse, ut ila exponit: c Jejunium, inquil, quarti (subauditur
dixerim, vobis Marlius aimuel, ut idem sit prinius. lnens.is)qui esl Julius, ab Aprili quartus, est septiina
ct ultimus amii mensis, praesertim cum nec vos ei decima die ejusdem meiisis, qtiando Moyses descen-
annuatis, ut tres vel duos dies, vel unam sallem . dens de moiite, (abulas legis confregit: quo. etiam
feriam muluelur a Februario, ul a parte sit loium mense Nabuchodonosor Jerusalem primus cepit.
ejus jejunium, cjuod ei soli deputatis totum. Porro Jejunium quinti, niensis quiiilus ab Aprili, qui est
scrvata posilione gentilium de ordine mensium cum apud nos Augustus, eral die x ejusdehi meiisis, pro
quodam intellecluali modo ultimam Martii partem eo quod per speculatores de inspecta terra repromis-
referamus ad mundi principium, quod-non Marlio -sionis reversos orta est seditio ; propterquam omnes
sed Aprili ascribitur, si etiam hpc iiitellecluali modo ID praeter duos per xi amios in eremo perierunt. Quo
iiiitium Martii non ponamus in Kalendis ejus, sed eiiam meiise Nabuzardaii, "piinceps coquorum regis
sursum versus numerantes, v. g. a xv Kalendas Nabuchodonosor , muros. cajitae antea Jerusalem
Marlii, ibi intelligamus esse inilium Marlii ut qua- everiit, et templum incendit, et mulio post mense
tuordecim dies quos ei a suo line crealio .tollit. . eodem anno, a Tito Csesare Domini templum ever-
iiiundi, hos ei aiite suas Kalendas restaureiis. Sic sum et exaratum esl. jejunium seplimi mensis ab
forle obtinehimus, ul non invideatis jejunio nostro Aprili, qui est apud nos October, pro eo quod eo -
quariam vcl sexlam feriam, quae licet in Februario inense occisus est Godolias, qui viclis Judaeis a
pronunlieiitur, Martii tamen esse inielliganlur. Nabuchodonosor praelalus eral, el reliquiae Judseorum
Tali divinae et humantc scripturae bivio intercepti, adinternecionem delelaesunt. Jejunium decimi mensis
haeremus sub intelligendi ambiguo., el dum neuler ab Apriii,.qui est apud nos Januarius, pro eo quod
neufri cretlil quae via sil directior, ad id quod Ezechiel propheta el alii captivi in Babylone, cogno-
volumus nop siue btbore iendimus el utinam sine scentes boc mense teiiijilum Domini fuisse dcsfru-
errore perveniamus. cttun, fecerunt planctum, el indixeruni jejuniurn. i
Dicitis ; s Cui sententise lectio propheiica con- HaecHieronymus : Ne ergo vos molestet videre qttam
S'17 . EPIST. DE QUATUOR TEMPORIBUS. 818
parum vestrae sentenliae lectio prophetica conveniat, A j pus, hiemem nono Ivalendas Decembris, ver octavo
qtiae cum nec de crdine mensium, nec" de causa Kalendas Martii; aestalem nono Kalendas Junii;
jejuniorum pro vobis agat, ad hoc tantum hic valet, auiumiium decimo Kalehdas Seplembris. habere
ut exempio Judseorum ad celebranda quatuor anni exortum dieit. Graeci autem el Romani, quorum
jejunia nos incitei. - pofius in hoc auctoriias sequenda est, hiemem vn
Dicitis: c Jejunium quod a quarta feria incipitur, Idtts Novembns, ver vn Idus Februarii, aestaiem vn
et Sabbato finiiur, nequaquam Februario, sed totum Idus Maii, autumnum vn Idus Augusti inchoare
Marlio deputatur : ea videiicet ratione, ut in eo decernunt': hiemis videlicet el aestatls initia signanles
mense primum jejunium nostrum Domiuo con- matutino, vel vespertino ortu, vel occasu Yergilia-
secrelur, in quo prineipium anni ac ipsa creatio rum, quae etiam Pleiades vocanlur ; item veris et
coepil mundi. i autumni ponentes ingressum, cum Yergiliae medio
Hauc veslram seiiientjam non proterve-refellimus, fere die vel nocte oriuntur aut occidunt. i Et, ui
' quijipe qui paralior.es sumus discere quam docere ; oslendat Beda.quaex ratlone Grseci vel Romani
sed est ratio quae nos dehorlatur, ne.vobis iri-hoc temporura initia ita prsefigant, adnectit verba sancli
"assentiamus, de qua judicare habebit sincera veslrae et docti, et aniiqui viri Anatolii, Laodiciaeepiscopi,
' dilectionis
seiitenlia. Calixtus papa, a Petro apostolo de sequinoctiis et solstitiis ita disputantis: c Hoc,
XVII decrevit fieri (er in amio jejunium in die inquit, non ignores, quot ipsa temporum confinia,
'Sabbati jiro frumentp, vino et oleo. Quo decreto in duo scilicet sequinoctia, et duo solstitia, licet men-
melius mutato, decrevit fieri triduanumper quatuor sium sequentium Kalendis apjiroximantur, unum-
-anni fempora jejunium, ita scribens Benediclo quodque eorum medium tempcris teneat, et non
episcopo: c Jejunium quod ter in anno celebrari exinde principia temporum inchoantur, unde men-
apud nos didicisti, ut sicut replemur frumenio, vino sium Kalendaeinitiantur. Sic itaque unumquodque
ct oleo ad alenda corpora, sic rejileamur jejunio, ad tempus inchoanduni est, uta prima dieveris fem-
alendas animas ; nunc convenientius per quatuor pus dividat sequinoctium vm Kal. Aprilis et seslatis,
amii lempora fieri decernimus, ut sicut annus per medium teneat solstitium vm Kalendas Julii et
«_uatuor volvitur temppra, sic et nos quaternum aulunnii, et autumni medium teneat aequinoctium
solemne agamus jejunium per quatuor anni tem- YIII Kalendas Octobris et hiemis, medium teneat
pora, ul inter caetera ex verbis Doinini, ait Zacharias solstilium vin Kalendas Januarii. i Secundum
propheta : Jejunium quarti et jcjunium quinti et beaii (1098) Anatoliiverba, si ab VIIIKalendas Apri-
jejunium septimi et jejunium decimi erunt domui r<lis numeraveritis sursum versus usque ad vn Idus
Juda in gandium et lcetitiam el in solemniiales prm- Februarii, habebis dies XLVI,quod est medium verni
ctaras. Yerilatem tanlum et pacem diligitc dici temporis, ct per hanc Anatolii auctoriiaiem ponunt
Domiv.us. In hoc ergo nos unanimes oportel esse, Graeciel Romani initium veris vn Idus Februarii,
utseciindumapostolicamdoctrinani,idipsumdicamus abhinc usque ad Kalendas Februarii, reliquis
omnes, ct non sint in nobis schismala, simusaulem diebus sex ad hiemem pertinentibus, - et hoc
perfecii in eodem sensu et in eadem scientia. i secundum anliquos qui ponebant aequinoclia et
Tlaec Calixtus papa praesago, credo, spiritu prae- solstitia in VIII Kalendas. At nos juniorcs, qui
vidcns dissensioiies Ecclesiae fuluras pro hoejejunio secundum decretum Nicaensesynodi, ponimus aequi-
a se inslitiito. Ex his Calixli verbis patres nostri noclia et solstilia in xn Kalendas, si, posito aequi-
instiluti sunt el nos iiistituerunt,_ut quot anniis tem- noclio et dimidio verni temporis in xn Kalendas
pora, toi habeal et jejunia; et quot mciises tinum- Aprilis, abhinc sursum versus numeremusldies XLVS,
quodque tempus habcl, tot jejuniorum dies habeal; qui ver dimidiant, inveniemus initium veris in iu
ci.dum singulis qualuor ieinporiim jejuniis tenii Nonas Februarii. Hoc modo quatuor, vel duobus
depiifantur dies, quarta et sexla feria et Sab- tantum diebus Februarii ad hiemem speclanlibus,
batum singuli dies jiro singulis liicnsibus deputen- D obtinel ver lotum Februarium. Secundum hocvidc-
fur: utquidquid in toiomense deliquimus, jejunato relur Fchruarius debere esse veris primus niensis,
uno mensis die, fiat nobis veniale, et ut ad 'usus et in eo debere cclebrari jejunium primi tempo-
noslros bonam et salubrem aeris teniperiem Deus ris, el quidcm juste. Sed ne conlentiosis dare-
singulis lemporibus, mensibiis el diebus altribuat. tur ansa calumniandi jejunium jirimi temporis,
Quiaergo liocQualuorTcmporumjejunium distinguit contingeret enim aliquot dies ultimi temporis,
rala ratio temporum, a sanctis el doctis, et antiquis quod cst hiemis, convenientius in sequentem
Palribus iivJellectael disposila, si ei de multis pauca, mensem Martium differtur veris jejunium. Nec
et de diiobus ccrliora eligamus. Bcidain libro De: tamen ideo totum Martio deputalur, quia licet
lonijioribus dicit : c Inilia Qualuor Temporum irium jejuniorum dies in una hebdomada unius
diversi diverse ponunt. Isidorus, Hispalensis episco- mensis continentur, propler mysteriorum continua-,

(1098) Anatolius Alcxandrinus LaodiccceSyriw epi- magnitudincm dc volumine quod super Pasclia com-
scopus, sub Probo et Caro hnperaloribus floruit, mirce' posuit, el cx decem libris de arithmclicm institulio-
docirinai vir fuil in urithmelicu, geomelria, usirono- nibus, intdligere possumus, inquit Hieronymus, lib,
viia, grammatica, rhetorica, dialeclica, cujus ingeniii De script. eccles.
819 SIGEBERTI GEMBLACENSIS m
tionem, singulitamen jejuniorumdiessingulisniensi- A auctorilatem invenimus, quodinitium veris et Martij
busdeputantur IVferiaFebruario, vi Martio, vn Aprili. ipso Kalendarum diesimul concurrant. In Kalendis
Quando ergo Martius initiatur, v, vi, vel vn fcria, Martii initium veris ponenlihus repugnat aucloritas
quae inconvenientia esl jirsevenire initium Mariii je- Anatolii cl aliorum Patrum; rcpugnat etiam coeluni
junando in antepeiiultimo et ultimo die Februarii, et terra; coeluni quoniam philosophi deprehenderuiil
qui dies elsi non sunl Martii, sunt tamen ve- initia temporum per orlus et occasus stellarum.
ris, cujus est hoc totum jejunium per paries quasDeus fecil in signa et in lempora, in menscs
ejusdem per menses dislrihutum? Quid, inquam, el in annos : terra vero, nisi aliqua insequalilas ae-
disconvenil jejunare quartam in Februario feriam, ris interlurbet, orlumveris in rore arborum vel her-
prseserfim cum rjisa jejunetur pro impelranda bona bartim longe ante inifium Martii ostendit.
et salubri temperieFebruarii ? Quid disconvenit Mar- Regula Anatolii, qui negat inilia temporum in
iio, quod sexta in Februario feria pro ipso Mariio Kalendis mensium, etubi iniliari debeant iia verbis
jcjunatur?Non merebitur Aprilisbonam et salubrem oslendil, ut eliam oculis possit ostendi. Osiendat
acris lemperiem, quod jejunium sabbaii sibi prae- adhuc per initium sestatis ubi debeal celebrari jeju-
occupetur in Martio? Per hoc ratum esse dico, quod iiitim aestatis. Posito solstitio aestivaii et aestatisme-
dixi quariam et sextam feriam esse obsecutriccs ct B dio secundum anliquos in vni Kalendas Julii, si nu-
quasdam prseparationes ad ipsum sabbatum Marlii, meressursum versus XLVIdies, invenies inilium
et eas ejusdem esse conditipnis cnjus csl Sabbalum, asstatis in vi Idus Maii, el abhinc usque ad Kalen-
cui oflicium sive servitium exhibent praeparationis, das Maii oclo tanluin diebus ad tempus veris spe-
. nimirum jejunio terliae elsextae 'feriae se praeparan- ctanlibus, totus pencMaius depulabitur sestati. Nec
tibus illis, qui vel suscipiunt, vel celebrant mysteria desunt aliqui modernorum quanto juniores tanlo
ad sabbati diem perlinentia, nec esse opus, ut ad perspicaciores, qui ascensum vel descensum solis in
id, vel Februarius numero dierum dilatetur, vel solstiliis oculis et digitis notantes, eontendunt
Martius abbrevietur, quandoquidem feriae Februarii aequinoclla et solstitia rectius esse ponenda in quinto
ct Martii per hocunius sunt conditionis, quod tinius decimo Kalendas. Quod si fuerit probatum, quis
suntlemporis. Si quisnon recipit hancdislinciionem contradicet veritati, quin totunl Februarium sihi
jejuniorum per dislinclionem mensium, saltem in vindicet? Cum ergo pcr hoc jejunium veris dies Fe-
commune accipiet tolum pro lempore jejuniiim. bruarii, ad jejunium aeslatis dies Maii licenler ad-
Sed quia hoc quod esl divisum in multis, non cst ali- mitli debeat, quando Junius initiatur in quintavel
cujus tolum; et quod est cominune multis, non est sexfa feria, quae inconvenientia vetal in secundo
alicujus proprium, non erit jejunium veris totum ejus Sabbato vel secunda hebdomada celebrari se-
Martii, quod tribus aeque deputatur mensibus. Non cundum jejunium, quod totum aestati debetur, avo-
erit, inquam, Marlii proprium quod fribus estcom- bis vero soli Junio tantum deputatur? In veris jeju-
mune mensibus. nio videlur impedire quod quarta et sexia 'feriae je-
juniorum in una hebdomada concurrunt, quid cau-
Ad haec non otiose vel mendose scripluni legi- saeest
quod differlls jejuniu.m in ulteriorem hebdo-
mus, quod sancti papae Romani Simplicius, Gcla- madam ? Quid tantum inhaeremus eccidcnti lilterae,
sius, Symmaclius et Felix fecerunt ordinationes per ut deviemus a spiritu vivificante? Quid fantum in-
niensem Februarium, sive enim vm Kalendas Mar- haeremus in quserendo primo mcnsium Sahbato ?
tii secundum Hispanos, sive vn Idus Februarii sc- Semper laborando quaerimus el semel taiitum inve-
cundum antiquos Graecos et Romanos, sive secun- nimus. Si enim numero dierum compensetur Sab-
dum Nicaeam synodum m Nonas Februarii ver oria- balum, tale Sabhatum tenemus illis solis annis, qui-
tur, credendum est quod apostolicae dignitatis viri bus menses Junius, Martius, September et Decem-
non excluserunt a jejunio Kalendarum Marlii quar- ber in prima feria iniliantur. Caeteris vero annis
tam et sextam feriam Februarii, quae erantverni
semper imperfectae hebdomada; sabbalum tenemus.
temporis ; forfe etiam integram Februarii hebdo- " Vos quippe qui jejunium temporis, quod esl com-
madam'receperunt ad explendum veris jej'unium, et munetribus mensibus, deputalis soli medio trium
ad celebranda mysteria illi jejunio congrueniia. In roensium mensi, quando v, vi, vel vn feria imtian-
communibus enim annis ssepe Februarius aliquot tur
mensesjejuniorum, semper pro primo Sabbato
Quadragesimae hebdomadas obtinet. secundum, pro secundo tertium,- pro terlio quar-
Perpendit ergo vestra dilectio cur jejunium veris tum habetis, quia explela primi mensis hebdomada,
con totum Martio depuietur, quia scilicet diesverni in tertio vel secundo secundse hebdomadae die Sab-
temporis agunt pro Februario, ne excludatiir a ve- batum locatis. Porro nos qui jejunium temporum
ris jejunio. Quod si ratio et ordo lemporis evicerit; ;accipimus secundum nomen suum, et dies temporis
quod ver ipsis Kalendis Martii oriatur, verbum non (indifferenter admiltimus ad jejuniumtemporis, pri-
amplius addam, quin excludantur a jejunio quarta ifnumSabbatum quodoccurrit in inense jejtiniorum
et sefsta in Februario feriae, si cum mense suo fue- pro primo habemus, referenles illud non ad men£
rint penifus alienae a verno tempore. Sed praeter sem, sed ad hebdomadam, in cujus qualihet ieria
rudem Romuliinstitutionem, nusquam scriplurarum initialur ille mensis, qui ad celebrandum temporis
821 EPIST. DE QUATUOR TEMPORIBUS. 822
jejunium et jejunii mysterium aptior esse vi- A slimoniis confirmata nostrae ecclesiae consueludo,
detur. non debet jejunium veris ante Quadragesimam ce-
Putet aliquis illorum qui nobis ""ex adverso sunt, lebrari, non dehet vobis miraculo esse, nisi habea-
esse has conlenlioneset qusesiiones et pugnas legis, tis aliquos, quorum auelorhas his praeponderet.
quas ut vanas et inuliles Paulus Tilo el per eum no- Dicifis : c Cujus antequadragesimalis, ut ita di<
bis devitandas essescribit. Qui recipiet quae diximus clum sit, jejunii, u( salva vesira graiia Ioquamurf
ad consequentia lemporuni veris ei aestatis, adver- videtur primi sabbaii sedem de loco pellere s
tel facileconsequentiam aulumni et hiemis per re- quod Nabuzardan expugnai adhuc muros Jerusa*
gulam Anatolii, et videbit quod jejunium veris nnn lem. t
sit totum dejiutandum Martio, sed eiiam Fe- Salva nostri gratia, accipimus quidcjuid loquimw
bruario. ni, ut et salva vestri gratia, accipiaiis quod loqui«
Dicitis : c Quando primum Sabbali jejunium ante mur/Nihil enim ex contentione, sed foium quserl«
Quadragesimam evenerii, ex consuetudine Eccle- mus ex charitate. Scrupuium injecislis nobis, cum
siseveslrae in secundum vel terlium Martii Sabba- diciiis nobis sedem primi Sabbati de loco pelli. Vos
tuni nobis mirum videtur observari. i in hoc falli non credimus, sed nos tardilalis argui-
Miramur de vobis cur super hoc miremini de 110- mus, qui veslra bene forsan dicta non bcne capi-
bis. Nunquid hoc facimus sine auctoritate Patrum mus. Quamvis Sabbatum a causa, ncn a numero
antiquprum vel juniorum? Siquidem 11011longo ab- dicalur, elper hoc aliquando non adnumerum, sed
binc tempore, jussu Conradi imperatoris apud Tri- ad causam referatur; quia tamen illud de quo agi-
burias habito generali conventu et concilip episco- mu.s Sabbatum semper sedet in numero, in feria
porum, episcopi inter csetera voluerunt decernere scilicet quae a numero denominatur septima, nenio
hoccapilulum : c Ut si quando jejunium primi melius vobis novil sedem Sabbali sic esse immobi-
mensis evenerit infra hebdomadam qua caput jeju- lein, utest immobilis numerus, qui sedem Sabbaio
nii in feria iv conslat, amborum jejuniorum cele- fundavit. Nullum enim diem hebdomadae praeler se-
britas unius officii exjjletione compleretur. : Sed ptimum vocamus sabbatuni, sed a Sabbato omnes
huic multorum decrelo pauci noslrafium refragan- dies vocantur, id est prima, secunda, vel terlia Sah-
les, saniori consilio oblinucrunt, ut jejunium primi batl. Si vero id quod causa, aut usus addicit Sab-
mensis in altera hebdomada in qua habelur officium bato, pellitur aliquoties de loco ; non_;ideo surgit
celebraretur juxta anliquorum consuetudinem. sabbatum de sua sede. Jejunium ergo quod primo
Hanc jejuniorum instructionem[confirmat aucto- Q Martii ascribitur, si aliqua causa vel necessitate pel-
ritas. > lalur a prsescripto sibi loco, quoroodoperhoc sedes
1:
Celasius enim papa, seculus sententiam Zozimi Sabbati de loco suo pellatur, a vobis audire velle-
papsc, c erdinationes, inquit, presbyterorum, aut mus. Si enim Sabbati sedes posset a loco suo mo-
diaconorum, non debent, nisi certis temporibus veri, et Sabbatum, ut ita dicam, possct sequi diem
exerceri, id est iv, et vn, et x mensis jejunio, sed et jejunii de loco suo pulsi, semper ipsum Sabbatum
quadragesimalis initii, ac medianae Quadragesimae esset primum, nec paterelur ut secundum Sabba-
die sabbato jejunio circa vesperum ncverint esse tum incubaret primo loco. Quid ergo gravamini ifa
celebrandas. i Hsec Gelasius. Quem quis non videat molum prinii jejunii, non quidem semper necessa-
prsevidisse per Spiritum sanctum conlentiosam po- rium, sed aliquando opportunum, cur negatur pri-
slerorum super hocjejunio discordiam, dum facito mo jejunio quod caeieris lemporum jejuniis conce-
primi mensis nomine, el neglecto primo Sabhalo, dilur, quibus liccl ojjportune de loco suo moverl.
lempus causae congruum notavit ad jejunandum, Ecce de hiemalis temporis jejunio null.a est querela,
scilicet in initio, vcl in medio Quadragesimse. Prae- quod de hebdomada in hehdomadam, de Sabbato.
cavil enim quia paschalis varietatis ralio nos invol- in Sabbatum, transduxit Dominica Nalivilas. Et.
veret, hoc quo nunc tenemur ambiguo. D gralias vobis, quod mutalionem autumiialis jejunii
Quod Gelasii capilulum ne cujus contenfio infir- concedilis noslrae festivitati. El quia foiie non ti-
mare audeat, confirmalum est etiam quinlo episco- metis, quod Nabuzardan expugnare debeat muros
porum concilio, jussti Caroli Magni imperaloris ha- nostrse Jerusalem, dieilis quodam modo nobis cum
bite. c Decernimus de presbyteris et diaconibus, Esdra : Comediiepinguia, ei bibite mulsum, et mii-
noii nisi certis temporibus ordiuandis, sicut conti- tite parles eis qui non . prceparaverunt sibi; sanctus
nelur in decretis Zozimi el Gelasii. J In hortim . enim dies Domini cst : nolite-conlrislari, gaudium
sententiam se pedibus irc teslantur sancti et apo- . etenim Domini csi fortiludo veslra (II Esd. vni,
stolici viri, quos pro idoneis auctoribus habet Ec- 10). Quod nobis concedilur, concedi potest etiam
cJcsia; de quibus solius Isidori Hispaniensis verba cuilibet Ecclesiae,utsi inquolibet temporum jejunio
ponamus : -c Sunt, inquil, quatuor Sabbala, inqui- inlercurratspecialis feslivitas, jejunii sedes iransmu-
bus sunt staluta jejunia et oflicia leclionum ct ora- tetur,autSabbalumaeslivalisjejunii,siconcurratSab-
tionum majora, id est mense Martio Sabbalo pri- bato Pentecosles, quae utraque Sabbala praenolantur
mojuxta observationeni Quadragesimae, vernoque titulo XII lectioiium, differtur jejunium in hebdo-
tempore, el reliqua. s Tam idoueis teslibus et te- mada Pentecostes, quia non possunl expleri uua ce-
 825 SIGEBERTI GEMBLACEXSIS . m
lebrifate duo authentica officia, et duo mysiena :: A quatlrujjlicatur, qtiaiuor hebdomadas excurrii, ullra
unum baptizandi , et unum ordinandi. Quamvis; quinquaginla duas anni hcbdomadas. Cujus intel-
nostra pene meiiioria trcs archiepiscopales scdes, Iecluali filo non audemus pedeni innecfere, ut si d&
vos scilicet Trevirenses, Colonienses el Magun- siliamus in arlum, possimus liccnler pedem retra-
iienses voluerint haec duo mysteria dujilicis jc- , here aut profcndere. Quidam super hoc lineari nu
-'tinii tino unius diei oflicio compleri , -sed.ca mero hebdoniadarum dispulaiis, c Si, inquit, aliquis
causn, nec ad consensum oinnium, nec ad usum numerus debuissel limilare haecquatuor jejuniorum
Ecclesiae poiuii pervenire. Quid, inquam, adeo inlerstilia, nullus ad hoc aptior numerus esscl,
gravamini solius prirni jejunii niutalione, uf diccilis quam qualuordecim, qui quadruplicalus reddat
quod Nabuzardan, jirinceps coquorum Nabucboclo- quincjtiagiiiia duas anni hebdomadas. Per boc enim,
iiosor, vel diaboli, expugnet adhuc niuros Jerusa- si modo ustis admitteret, semper in primo Sabbato
kin. si hoc jejunium transferalur in quadragesi- mensis jejunio deputaii occurreret jcjunium cu^
inani? Ullimo Pascha, quod cst vn Kalendas Maii, jusqtie temporis per hujus iiumcri lincam. i Hoc
iniliafur Marlius in secunda Sexagesimae feria;in ille quamvis veruni lamen frustra dixif, qnia exlra
penullimo Pascba, qnod est viu .Kalendas Maii, in usuin sensit Bcmo, a ciijus ore vos pendclis, cujus
lerliafcria; in anlepenullimo Pasclia, quod est ix " verba sunt vobis pro regula, qui vesirum sacrsriien-
Kal. Maii, initiatur Martius in quaria Sexagesimae. torumlibrum suo cxemplari alfitulat, nobis quocpie
feria. Quia crgo his annis in Quadragesimae hebdo- placet, liunc nos magni habemus, quia quod pro vi-
nia-.Ia(i'es ferite, quarla, ef sexla, ei septima con- rili porlione potuit in tabernaculo Dei obfulif. Sccl
currunl ad jejuiiium vernalis cl ordinum mysleria praecipitAposiolus omnia probare, quod bonum cst
celebranda, veslro rclinquimus judicio, si conve- tenere, ab cmni specie mala nos absiiiiere. Spccics
iiienter jejuneturct ordinetur in Sexagcsimae Sab- mala esl discordia Ecclesiae, pro qua onmes quoii-
balo. Moderatiores fuerunt jn hoc papae Zozimus dic oramus, ut in primis eam dignetur Deus paeifi-
et Gelasius, qui hoc jejunium el mysleria jejtniio carc el adunare ioto orbc ierrarum, nec lanien unam
congruenfia dcputavcrunl Quaclragesimae.Ei ut ali- eam adunari patimur, dum per dissonanliam cc-
quid eliam a nobis dicamus, solet aliquando a clcsiastici ritus ab invicem dividinmr. Yos vcstros-
sanclis et bene moderalis viris differri hoc jejuiiium que ritus non improbamus, sed quod cx anfiqua
in ullimum Martii Sabbatum, vel in penullimam Patrum fraditione tenemus, ulrum recte tcneamus,
Quadragesimae liebdomadam, ui paratiores sinl, et bonorum judicio commitlimus. .,
qui ordinant, el qui ordinanlur, si forte (quod ahsit) Q( De temporibus initiandis jirae omnibus Analo-
adhuc Nabuzardan expugnarit muros Jerusalem, illi liu.m sequimur, qui quanti dcbeal esse, riobis tesla-
qui de captivitale Babylonisredibunl, poenitentiala- tur Eusebius in ecclesiastica Hisloria, et. Hiero-
borabuntin restruendis muris suae Jerusalem, una nymus inlibro illustrium virorum. c Anatolius, in-
nianu facicnies opus orationum, et aliera manu te- quil, Alexandrinus Laodiciae Syriae episcopus sub
nentes gladium jejunii. Probo el Gaio reparatoribus floruit, vir mirae docfri-
Deleclat eiiam nos allegorizare super nuniero nae in arithmcfica, geometria, asfroiiomia, gramma-
hebdomadarum quae dislinguunt jejunia temporum. tica, rhetorica, dialectica. i Et si ad modernos ve-
Secl quia, ut ait Origenes, in camjiis allegoriaeest liieiidum esl, sequimurnostros ""Yaterhoiiem(10V)9)
libera evagandi licentia, haec lihertas debet liabere noslrae urbis episcopum, el Olbertum G.eiriblacensis
modum progrediendi. Tres generaiionum Christi coenobii abbatem, qui in generatione sua justi cl
ordines tribus jejuiiiorunfordinibus allegorice' re- docfi fuerunt, juslis ct doclis viris sui el nostii
spondeiit, quid conferefur quario jejuuio, quod temporis conferendi aut etiam praeferendi. Hi fue-
efiamhebdomadarum mutilatur nuniero? Placet haec runt coiilemporales Aribonis et Bernonis. Hi Bemo-
allegoria, sed non ila, ul pro certa figatur je- nis scripla, co moiistranfc, legerunt; scd multa le-
junioruni regnla. Placct et Bernoiiis regtila, quaevos D genles et omnia probanics, juxia quod Dominus
quodam intellectuali linearis numeri filo a jjrimo praecipitpraedicatoribus, non iransibant de doino in
jejunio ad secundum, a secundo ad tertium, a tcrtio clomum, id esf de sententia istius atl senteniiam il-
ad quarlum jcjunium ducit, el ulinam sine errore. lius; sed • regiam patrum viam gradientes, non ad
E( multo jilus placeret, si etiam per xmi a quario dexlram, nec ad sinislram declinabant. Hi jcjunia
jejunio ad primum recurreret. Sed ut cum pace et Quaiuor Temporum secundum ralioncm leinporum
gratia vestra loquamur , hsec ejus linea, quia non accipicntes, dies temporis anic Kalendas Martii non
aequaliler dividit aiini hebdomadas per Quaiucr excludebanl a jejunio verni temporis, scd in primc
Temporum jejunia, videlur quibusdam[non esse saiis slatim Sabbalo , imo in primo aliquando mcnsis
direcla. Si enim per quatuordecim triplicalur a die jejunitim el jcjunii hisloriam explebant. IIos
quarto jejunio usque ad primi recursum, reslant aliosque sancfos et doctos viros in hoc sequimuj",
decem tantum hebdomadae. Si per quatuordecim non quia sancti et docli fuerunl, sed quia veritaiis

(1099) Vulgo dicitur Vatbo seu eiiam Yaz.oLeo- in libroDegesiis abbatumGemblacensium, ubi etiam
.diensis episcopus, obiilque anno 1018 uti legimus plura de Olberto abbate.
 '
82S EPIST. DE QUATUOR TEMPORIBUS. 426.
-assertores esse probaniur. Sic enim dbcet-nos Au- A scensus quadfaginta duarum bebdomadarum respon
gustinus ^cfibens Hieronynio. V-Splis, inquit, scri- ", deat quadraginta duabus gerierationibus Chrisli.
piuris-quse" appellarilur canpnicae Jiunc Iipnorem at- qubd putamus intbfidisse Amulariuriii' qui ef pii-
que tenorem deferb, ut riullurii earuni auctorem er- -niani MaftilTiebdbniadam accepif iri figura prima?
fasse~aliquid firniissinie credam, Alios verp sic lego, rgeiieralionis, quae est Abrabani, et uitiiriamDecem-
lit. quaritallbet .sanctitate et scieiitia -praepolleanf, bris iri figura ultimae generationis. quae est 'Clirjistus,
iipnidePyeruJro.esse;!putemquia ipsi ita. senserunt, et tfcs corisecratiories' jejuniorurii tres appellayit
ised quiamihiper illps canonicos auctqres vel pro- lesserescedecadas hebdomadafiiiri,' quae suril,in-
babili ratione -qupd,a yerp npn habefat, persuadere tefstitia eorum. Curergo dicilis de quartp quid fief?
petuerurit. i Doc Augustlni exemplo multorum' scfi- Diibitationem vobis osteiidiriius. Valete.
pta .leglmus; se~diipn omnibus credere haberiius, ;et
quos magis. sequi, debeanius quaereiiies,' haec vobis .!--'- RESCRIPTUM DOMNISIGEBERTT. "j
scribimus nori ex -pertinacia, quia nec vps credimus --"-.": •''-'• •' PEp-LEODrEKSIDUS CLEMCIS. .'
sCripsisse ex perfinacia, qui epistelam;yes.trajri lam ':e§uia,-utaitquidam, littera soia Tes est qiiae7feos
delectabili coiielusisfis epilogo, quodet nos mutiia- ' '"
qui .surit absentes facit esse praesefites, juvat fibs
tum -remittinius_ vpbis, - Si,. ex;:ratipne calholicarcst- B daiis et acceptis littefis: allequi et audire vos qubs
vdbis eerfum npbis aliquid.melius pstendere, prpifl-. ^dihgimus, praeserilm,!dicerile Hieronyriib, vjuia riii-
pturii est ridbis inielleclui: vestro cedere,: quani np- gnum;"desiderii:s~olameriTialiet'amicus, cum litferas;"~
sifae perlinaciEe-ulterius inutihter deservire. _;:. amici acciiiit."Dubitatioiierii vesitrani ribbis bsteriili^
Sed et lioc*a(ljiciendum est qiiod eanno millesimp stis;_scilicetaa "juste neciie afgiiatiir regula BefiicH
lioriagesimp quiiitO; Dominicae Incarnationis tota nis riiodo crescere riiodo decrescere,"et cuf.dixefi-;"
pene Ecclesia _•ree.epit,a sede, Romanse Ecclesiae de-; ; mus de quafto: qriid fiet? '"- ' ''".'!'''"..'!'""'"
cretuni apbstolicae auctoritatis, ul semper in pfima De postefiofi iiiterrogatipne primurii dicb (1101);.
Quadragesiinae heMomada.jejiiniuro veris, seniper- menondixisse. dequafto quid fiel? sed d"xlssequid_
queiii ipsa Peritecostes hebdomada jejuriiuni sestatis, conferetur' quaflo jejunio : de qua re riiefitb quae-
celebrelur. Cum ergo Februarius saepe un.am,"ssepe sistis; quia dum earii suliihtelligeridam reliqiii, re-
duas, aliquando, iri primq scilicet Pascha, tres_Qua- mansit sub ambigub qtiod subihteHigi volebani. Tii-
-
dragesimae oblineat hebdomadas; eodemque modo cens.enim tresgenerationum Christi ordines tfilius
Maius saepe uria_ saepe duabus, aliquandoin priino jejuniorum ordinibus allegoricerespciidenl, siibin-
scilicet Pascha tribus. hebdomadihus ultra Domini- tuli, quid, subaudis aUegoriae, Conferetur quarto je». "
cam Pentecdstes excurfat. Gbiistal totuni jejunium € juriio?.Quod quaesiviqusero adhuc a vestra pruden-
-
veris in FebruP ab illis celebrari; jejuniiim verb lia, quid possit conferri illis decem hebdomadis,
aestalis npn solum a securida Junii hebdcmada, sed quae a quarlo jejunio reslant usque ad primuiti, ui"
etiam ab initio Junii, longe removeri. Nulla eerte ^mnibus anni hebdomadis sua respondeat allegbria.;_
est cohlroversia apud istos <Le spectanda quartavej .. Sittiim a Vobis pfimo lioc subirilelleciuni fuisset,
sexta feria aute Kalendas Martii, Junii vel Septem- ! videretur vobis his decem liehdomadis posse con-
bris, quippe qui:ribii ad certps merises, sed ad '•; ferriillas gerieraticnes, quae decem a Ne.eusque ad
rationerii temporis, refertur jejunium temporis. Ya- Abraham secundurii HeJiraicani veritatefli numefan-
'-•"
e.te. . .. -. .:-- ..•--. tur, si nulla deriarii numeri aptler causa pbssit ccii-
ferri. Has enim consequens generatio Abrahae obii-
':. nebit congrue priniam Slartii hebdoriiadam.
Item epistola Trevirensium ad. Leodierises, cur regu- !
lam (1100) Bernonis modo crescere, modo decrescere '' PoriD regula Bernciiis utrum niodo cfescat, mo-
arguant. do decresCal, vel si juste necrie pPssit argui, scil
Cum bene et decenter responsum a vobis videa- :: vestra quae eam terit prudentia. Quid vestra inlerest
tar csse in cseteris, hoc unum dubitamus, utrurii n eamarguerediximus et dicimris. ...... Sit B.erneni sua"
juste arguatur regula Bernonis modo crescere, rircf •-.•'sibiregula , quia nolumus ca coarclan, qui juxta
de decrescere tariquam neri ille corisiderasset, quod ; competentiam rei acteniporls ponimus libere iiiter- '
ab liltimo jejunio usque ad recursum primi, decem '':. stitia qualuor jejuniorum , sive per quatuordecim ,
taritummodo sint hebdomadse trihus tesserescede- • sive per quiridecim. Al vero quia vos eani nobis por-
cadis per inlervalla jejuniorum deputatis. Illefenim rigilis advidendurii, vobis eam ex una parte tenen-
videtur lineam suam prolendere a priino jejunio ; tibus, communiter videamus qualis sit. Et haec :
- quidem est ejus regula.
«sque ad quartum, el de lempore qued esl al) ulti-
mc usque ad primi recursum non agere, ut sic de- "i A Sabbato, iiiquit, vernalis jejunii velut iff-

(1100) De hac regulahsec habet Sigeberlus in libro '" sine considerulione temporum nonjejunani nisi giiarta
De scriptoribus ecclCs. : Scripsi de jejuniis Qualuor et sexla feria jejunii cum ipso Sabbuto in MariiO,vel
iTemporum, de quibus celebrandis est inter multos Junio, vel Octobri proveniant. Et tdlem jejunandi ri- '.
dissonantia, dum aiii secundum considerationem tem- tumuuctoriiantmulti,maximeTeutones.
porum ad jejunium quarim et sextw ferice accipiunt (1101) Ex.his verbis constat Sigebertum superibris;-- - '
dies Februarii, vel Maii,'.vel Septembris, et Subbatd ad-Trevirenses epislolae esse aiictorem
in Kalendis proveniente lerminant jejunium; alii veiv
 827 SIGEBERTI GEMBLACENSIS 828
telleomali quodam filo rectissime linea regulse per, A vos talia semicincti.a offerre illi, cui cum Magis au-
Xiv heboomadas usque in Junii mensis secundum rum, thus et myrrham ohtiilistis.
ducatur Sabbatum, indeque per alias xiv hebdo- Quod dicimus , per annorum consequentiam pro-
madas ad tertium Septembris Sabbatum , itemque bemus. Anno quo Martius inifiatur in prima feria,
siveper xiv, sive per xm ad illum proxlnrum ante incipit Berno numerare hebdomadas a Sabbato je-
NataleDomini Sabbalum, ut absque errere lermini junii vernalis posilo in Nonis Marfii, uno die tan-
eorum'Sabbatorum possint interveniri. i tuni relicto Abraliae, eoque tantum anno Christus
Haec rectissima linea cur a xiv recurrit ad xm ? habetiilenam hebdomadam. Sequenti anno , posito
Niinirum ideo quod necesse sit ei sequi coropeten- jejunii Sabbato in primo die Nonas, tertie aimo in
tiam temporis. His in liebdomadis numerandis sibi tertio Nonas , quarto anno in quarto Nonas, quinte
quideni salisfecit, nescio si et vobis satisfecerit. anno in quinlo Nonas, per bos sex vel quinque an-
Vos quippe intendere videmini, ut hebdomadae qua- nos intercurrente bissexte reddit Berne sexsubtra-
draginla , duae sic respondeant quadraginla, dua- clos dies ; etjsecundum varialionem Nonarum Mar-
bus generalionibus Christi, ut prima generatio, tii, linea ejus crescere, aut decrescere videtur in
quae esl Abraham, leneat primam Martii hebdoma- . utramlibet parlem. Secundum yos autem , longius
dam ; ullima vero generatio, quae est Chrislus, ' posito jejunii Sabbato, amplius linea variatiir. Quid
respondeat ultimae Decembris hebdomadae. Yos recte quod aliquando per lineam Bernonis plus juste ex-
in liocsapilis,_si linca Bernonis vos ad lioc posset crescentem exlurbatur. Nascens extra quadragesi-.
dirigere ; sed.nascente Christo in ullima Decenibris mam secundam bebdpmadam e.t generationem ?
hebdpmada, qupmpdo dabitis Abrahae primam Mar- Quia enim Berno a Sabbalo hebdomadas et gene-
tii bebdomadam ? Linea Bernonis Abraham ah ea rationesincbeat, in sexta feria eas semper con-
excludit, quia si eam pbtineret Abraham , ullima sunimal.
Decembris bebdoraada tioft responderet ultimae ge- Anno ergo quo initiatur Martius in secunda fe-
nerationi. Quia erge:, ut ait Tullius, prima causa ria, consummantur XLIIhebdomadae et geheratiimes
victoriae est diligenter ediscere causam pro qua di- rx Kalendas Jauuarii, id est in vigilia Natalis Do-
cturi sumus causam hujus diflieultatis communiter mini, quae eo arino occurrit in sexta feria , ullra
quaeramus , ut communi labore diflicultalem ipsam quani non debet prolrahi Bernonis regula. Per Iioc
vel videre queamus, initiante quadragesima tertia hebdomada, in se-
A Kalendis Martii usque ad vm Kalendas Janua- quenti Sabbatp iiascitur Christus , in ep quasi in
rii, suiit hebdomadae XLHet dies vi. Hos sex dies /„ alieno, quia npn est ei hec anne lpcus in Benienis
subtrahens Berno a numero hebdomadarum , eas diversprio. Confidinius tamen de vobis in Doniino ,
11011 aJulendis Martii, sed a Sabbato.vernaUs jeju- -.. .qiiod.ipse qui nascitur.magni consilii .Angelus in-
nii incipit riumerare. Per hoc quidem cavit sibi, ut spirabit vobis et aspirabit, ut habeat eliam hoc
linea sua in numero hebdomadarum neque cfescat, anno locum in vestrae sapienliae diversorio. Yelit
neque decrescat, non tamen per boc se omni scan- forte aliquis excusare Bemonem , per hoc quod in
dalo absolvit. Propter hos sex dies subtractos dis- viii Kalendas Januarii incipit ultima Decembris heb-
convenit inter nos et vos aliquando, inter Abraham domada, quae debetiespondere Chrisli generationi.
verp ef nascenlem Christum nulle anno convenit. Posset quidem per hoc excusari, si eliam hoc anno
Abraham enim nolens quodam modo decedere a differretur jejunium in secundum Martii Sabbatum.
praescripla sibi prima Marlii liebdomada, suhtra- Sed ei via hunc evadendi praecluditur, quia posito
ctos sibi sex dies semper repetit, et siugulis Sabbato jejunii in ii Nonas , et Abraham oblinente
auiils singulos dies recipiens, videtur arguere regu- plus quam secundam Martii hebdomadam, Chri--
lam Bernonis, modo crescere , modp clecrescere ; stus nec penultimam Decembris liebdomadam hahet.
quia qupl dies suae hebdcmadse recipit, tot Christus Haecjuste necne dixerim de regula Bernouis, vide-
suae hebdomadae dies amittit. Abraham quanto lon- ]D bit veslrae diligenlise oculus ; et si quid incaute a
gius a sua liebdpmada elengatur, tanto plures dies riobis dictum esl, nos.simplicitas oculi nostri excu-
sibi usurpat, ut aliquando plusquani unam hebdo- sabit, et veniam impetrabit. Non enim B: rnoni iu
madani, aliquando plusquam duas.obtineat, tribus aliquo derPgamus , queni ut sanctum et sapientem
scilicet annis , quibus_vos penitis Sabbatum jejunii censemus numeranduni in riumerc illustrium viro-
circa yi tdus Maiiii. At puer cujus est nemen De- rum , quia quod a Deb liabuit ad profecluni poster-
minus justus npster, ad «uam partem recrescente rorum obtulit,-et inde id ipsum quod obtulit, a
lineasucs ; tantum 'dies annuatim recepit, et nibil Deo probandum fuit. Obtu.lit auruni sanctitalis et
plus sua justa parte exigit. Ita vcs nunquam, nisi. sapieiilise. Tanquam aurum in fornace probat ele-
exceplo uno anne datis riascenti Cbristc integram clos Dominus, obiulit afgentum eloquenliae. Quidde
hebdemadam , nisi forte subtractos in Martie dies tali viro suggerit yobis sapientia per Salomonem-?
assualis decurlatae Christi hebdoinadse, ut vel sic Aufer, inquit, rubiginem de argento , el egredietur
detis quodam modo pauperi Christo cainisiolam de ' vas" purissimum. Optarem in domo Dei ambulare
coriscissis panniculis reconsutam _ ctijus inconsuti- cum consensu talis viri; sed ait Amos propheta :
lem tunicam fiec inimict ejus sciderunt. Non decet . Nunquid ambulabunt duo shnui, riisi:eisconvenerU ?.;
829 FRAGM. RHYTHMI DE S. LUCIA. S50
(Amos, III , 5.) Putabamus nobis ct Bernoni conve- A ut tollatur a vobis nota inconvenienliae, quam prio-
nire in recipienda allegorica generationum conso- res veslrae litterse imposuerunt nobis.Quod inliante
nantia; sed dissonantia primse Martii et ultimseDe- Marlio in vi vel vn feria uno anno jejunium Junii,
cembris hebdomadae nos ab illa convenientia advo- altero anno j'ejunium Septembris in xv hehdoma-
cal. At de numero xiv hebdomadarum nobis et dam cclebramus. Ut salva gratia vestra dicamus,
Bernoni convenit, quas eliam nos recipientes, am- nos secundum tenorem vestrae. non nostrae regulae
bulamus quidem simui eadem via , sed non ubique veslro jiraejudicio urgentes. Ecce videtis quae sit
per eadem vesligia. Bernone enim sex diebus prae- causa muttise dissonanliae, sex scilicet dies a Ber-
:urrente , non a Sabbato jejunii cum eo , sed sem- none Mariio sublracti , et quia tropum synecdoche
per a Kalendis Martii ingrediinur viam numerandi vel dies temporum in jejuniis temporumnon admit-
ILII hebdomadas , easque ut et vos dislinguimus titis , qttis ncscit in quautis locis Scnptura vacillet,
per tres tesserescedecades; sed in prinia tesse- nisi a tropo synecdoche sustentetur ? Non ,surrexit
rescedecadarum statulis jejuniorum hebdomadis Chrislus a morluis , nisi tropum synecdoche reci-
prima scilicet Martii, secunda Junii, ferfia Septem- piamus. Yos qui gratia Dei divites estis in illo , in
bris , quarla Decembris. Sex autem dies qui super- pinni verbp , et in emni scientia , confirmet DeuE
sunt, nihil ad dislinguenda jejnniorum inlerstitia B usque ad finem sine crimine. Yalete.
obsunl. Hoc extra interrogationem vestram adjeci,

EPISTOLA AD LEODIENSES
(MARTEN. A. C. I, 587.)
Pioberto, Flandriae coroiti, exbellc sacro anno 1101 reverso, Paschalis papa litteras seripsit quibus illunt
hortatur ut Leodienses scbismaticos, Henrico imperaloris adhaerentes, ab Ecclesia expellal. Sententiam
ponlificiam impugnat Sigcberlus in epistola ad Leodierises missa, quam, propter infensiorem, quo in san-
ctam sedem, invehitur, aiiimum, dare supersedimus. Exstat in tomis Conciliorum Lahbei (X, 050), sine
aucloris nominc, cum hoc titulo : c Responsoria Declamatio acerrima Leodiensium schisinaticorum, qui,
more stiorum comparum in schismate Donatislarum adversus principes resilientium, et catholicum nomen
afrectantium, suam Declamationem sic inscripserunt: Epistela Lepdiensium adversus Paschalem pa-
pam. t EDITOIIPATIIOLOGIJE.

SlfillSililll?!
EPISTOLA ADVERSUS LAICORUMIN PRESBYTEROS CONJUGATOS CALUMNIAM. .
(MARTEN., Thes. I, 250.)
Hsecepistola scripla videtur occasione censurse Gregorii YII papse, qui ut ihcontinenles sacerdotcs ad
sanam menlem revocarel, vctuit ne quis fidelium corum missas audiret,multo minus ne ecclesiastica
sacrameiita reciperet. Quam seiilentiam dum impugnare conatur noster, non uno in loco minus recie seu-
lit. Et hoc quoque opusculum omilteiidum duximus. EDIT.

Responsio ad epistolam Hiidebrandi quam scripsit ad Herimannuin Metenseni in potestatis

regiee calumniam
Yidc suprat hi Prolegomenis, col. 16, notam 40.

FMGMENTDM RHYTHMI DE S. LUCIA

AUGTORE SIGEBERTO
(Apud MABILL.Annal. Bened., tom. IV, pag. 572.)

Ad monasterium Lintburgense, in dioecesi Spirensi, anno 1012 translatae sunt sancfae Lucise virginis et
martyris Teliquiae, Heimico imperalori, Conradi SaUci filio, dono datae a Theodcrico Meltensi episcopo,
'
831 SIGEBERTI GEM_3LACENSIS.F|lAGlIEISTUiI DE S. LULLO. --852
qui eas ex Sancli Viiicer.tii monasteiio accepit, uti nos doccrit Lintburgeiisium monacborum hac de re lit-
lerae, quas Iibc hico referreiiOii pigehit: Coiridbiiisbeuti Yiricehlii et SurictmLuciw, vhiew.scilicetpeixie-
elw, Liniburgehsis ccenobii gresi pusillus, digrips-Deo^facere frucius". Pignus reliquiarrim(sancice muriyrit
Lticiw noveril vestra fralerniias nos onini pretiosajnargarita amubiliusjpossidcre_:-_ sed.quo -iriodoM a-quibui
personis ud nos translalum sit, cerla vobis ratio pro noslra experienlia paieb.it. Divce memqriw xlomnus Cq.ri- _
-radushnperalor, cum coiijuge'siiaCista, devolissimus rioslri ioci exstiiit fimdutor utque consirupior; _guo
adhuc vivente,criptaet qucedam monaslerii 'allaridsunldcdicat.a; .Eoauterii ex hdc luceinigranie, cuni filins'
ejiis Heinricus eumdeiri.locM)n.non,mi.nussludiose.reparaveril,.plerisque suiiclorumreliqiiiiSiongeJuieqne-xdn-
gregalis, 'ciiuiiisanctm Liiciie bruclihim,a•TlieodcricOjsecundo.Met.ten.sis.Ecctesim..poniifjce,peiivil
travit, Quo ad' nos, ipso' prwsule defereriie, transiaio,fernnl ad' co.mprobalioiiehi,si' Lucid.Sicilieims _cssct,:
__cumid a[D6ini.no:preeibus_q^ 'firiciehusper ejus bpitnidtiories'
jntijturuvi fiunl iiifmnilatumcuraiiQnes.'Hujus addila veneruiionc, nqstrum Templiiiriin hoiioresarirtw:crucis'-et
sancice Murim seinper virginis, el sancii Joannis .epangelistce esi .dedicaium.JJecujus.:cjestisnon su_nt:iiobis
i.aliiserindnes, excepta illius sub Paschasioprocoimile passione. Quain,ulsp6p6hdis]tis,meirice:Compositgtn flp-.-
rbisZlransmittere digiiemini, ,ut illius prwclari pariicipeinur opnsculi, cujus una vobiscum pretiosi coiiipdsses-
,;Sofes;sumus corpusculi.Y.alete.in Do.niino, frutres.ciUeciissimi, sanctm_.Ct(cid;'el'omriiuirirsaricioniiiiprembhi
adjuti."i 'Hacleuus "eplsloiaLiiilburgensium., ex codice Sancti Vincentii a.nobis erula,;Scripta estpostini-.
niuih saeculrduGdeeihii, qub temppre Sigeberius,,GemblaceiisIs rooiiachus, qul.litleras apud Sanctum Vin-
:eenliuhi dPcu.il, rhytlimurii :de sancfa Lucia composuil, cujus copiaiiiliac epistplapostuiarilLinibur^ensejs.
•IIuc spectat SigebeVtijyersus ijhytbmiciqui.-se^uuntur*::_:'"-•"-:-'"' ::;;:;' -: ::' -" ;:"::;;'-•
( ProAani beaicepignorc virginis
Se glorianlur participesfore
'^^--lii HuiMiluszWmsi6 ^cdiieridis"""""'"
j_. -Ecclesim-pawchi-Spirensis.r:.
Te-dicoLintiJxirohnoiitineriohilis;
Fundala "suinmiservitio'PairiSj ; \
Maim.GuunrddiimperdntiS,., ; y;
. Ipsius etGisilw jugalis._. - :
Cum hiiilta coniant ecclesiw decus,
. Qum larga recjum'contulerat iiianus -. "
.-. " NiltamyMriyniiiam decorum ;.:
r .; Inter opiiiia:ieiiesbbnqrum," :'-' \
':: Qhairi.sqiiclasanciw pigiwia vir.ghiis,
;LQuaniiaude"nobiscum celebri colis::;::: ' :---
:-;'.."".-Yos bracliio(Luciasplo, :
Corpore nos sacrat ipsa ioto.'
'^'dbuliocIIlenricTijuhiorM
Nfibis -Deodrichjunior nbstulit :;•.
c •: Angusliis:Heririck;-gloriOsus,-
'.',-Deodrichcfue-sloladecorus. -. -
.Etik*Me:'kttctbifV-~^ ''.'.
Lucia,-mariijr forlis eihwlyta,
:\ <: .;
_'.-:.;-. .-.-;:- -';-..;•_; 'Cucia, vircjoliobilis.el pia, ; :.:'-;;
(-;' .' '- '^-'"-'"'. -"';'"-':'-'._ Neniemikcilum 'Sigebertuni; ; '_
; ..;..--- —
ExtTalw.abignibusinfeiorum.:'_'.

FEIAGMINTIIM M S;; LULLO, ?. ,,:;:;;,

(Apud MABILL.Acta SS. Ord. S.Bened:. tom. IV, pag. 592, in Eiogio S. Lulli.)

Litem de jur,tsdictione-,monostei.iLFuldensis Lidlum-inler et^iirminnvabbatenvintercessisse,;ncc'"contcnlio-

ni bilem defui$sd,kit fit insimiiibus causis, pronum esl credere.:TEt;dum Sturinius jura inonaSterii sui a Ho-
Hianis poniificibus cdhccssajtiguihaiwtoriiaie niimiia, streiiuc propiignat, cxortajnler.sesupsque disscnsione,
pars Lullo'metropolitano blandiri',-jrimina-Sinrmio,affingere. Quw iHe^him nhnis crcdidus (quod vitium in
homines commotos facile cadit) udregem dcferty.ihvidim notaiinipnd Sturniii amicos et laudalores retulit, et
forsilan ob lianc causum maleaudiit.apud Adriariilmpapam. Yeruin longe-aliter.de hoc faclo sensit unony-
mus Gemmelacensis, -Vitw Lulianm scriplor, quem^i'geberlum,ejus'l6ci moiiaclium,esse
' ' suspicor,qui exposi-
ta translaiione corporis S. BonifaciiinEuldeiiseinonasierihinyljcecsubdit;
Hisxebus bene ex sententia gestis, archiepiscopus oninem pperam suam in locum ipsum intendit. Verum
ea loiigesaliter qiiam ipse spe conceperat, cessere.; Rarii Sturmio; quidani noniine turic prseerat mpiiasterIo_,.:
 853;:. CIIRONIC.E POLO^ORUM. — PROLEGOMENA. 854
vir.exceHenlisingenii ac praedicandae sanctitatis, sed vehemeniis nimium ac ferocis naturae. Is ariimuin
fratrum ssllicitabal. commonens hancpoutificis L.ulli circa se gratiam aliorsum speclare quamipsi opina-
reniiii. His aique hujusmodi sermonibus a beato Lullo animos fralrum alienavit, el nihil suspieanli non
mediocrem invidiarn conflavit. Praeterea non mediocri taediojam viri Dei afnciebalur ariimus, eum videref
tot tantosque labores suos incassum effluere, benefieiis invidiamnon exsiingui; extremaevero dementiae
essc, huic loeo lantas rerum impensas sinefructu insumere. quibus alio in loco perenne dcvoiioiiis sua?
monumentum possit exstruere. Locus auiem eral in siha Buchoniae, cui Herollofelt nomen indidit poste-
ritas, habilalioni moiiachorum peropporluiius. ln hoc abbas Sturmio, tempore quo primo ad solilariam
silvestremque vitam cum fervore spirilus prsecipiiem agebat, consederat, ac erutis arbustis parvas sihi fra-
. tribusque cellulas opere impolilo cons.tr.uxerai, novemque annos jam ibi evolverat. Sed bealum Bonifaeium,
licetamoenus loci situs allicerelet aquaeopporlunitas, offendit tamcn latus' contiguum Saxonibus, qui ad-
huc paganis riiibus tenebantur, et plerumque in Christiana loca caedes hominum et depopulaliones agrp-
rum hoii modiCasdabanl. Utigilur hanc incommodilatem evad.erent, aliius in Bochoniam tendeiilem lo-
cum, quo nuncFuldense monasteiium conspicilur, occupaverunt. Locus autem Herveldensis tradeiile
beato Bonifacio in proprium cessil sanclo Lullo, qui jam tunc forsitaii construendi illic monasterii deside-
rium animo cdnceperal. In hunc ergo locum omnes copias suas dedif, acopere.egit succisis prpfusius ar-
buslis, ul amplioris moiiasterii fratribus.laxans spalium, ipsumque cultoribus sedificiis exslruere aggressus
sit, brevique tempore Herveldense nomen-in iminensum gloriie ac magniiudinis "culmen evasil. Cum autem
beatus Lullus ab exordio jacti fundainenli ecclesiam monaslcrii beatis apostolis Siinoni ef Thadaec attitu-
lasset, angelica in somnis. voce est.admoniius, ut corpus beaii Wicberti eo transferret.

ANNOIJOMI5IMCXII.

CHft©KlCM POLONOItUM
EDIDERUNl

Jc SZLACHTOWSKI ET-R, KOEPKE PH. BD.

(Apud PLRTZ,Monumenla Germaniw hislorka, Script. t. IX, p. 418.)

•
PROLEGOMENA-

Anie hos cenlum annos GodofredusLengnich Chro- A Murlini Gallici nomen (1), scd, dolendum sane est,
nicon -Polonorum primus in iucem emisil, quod Mar- quce laudal vcrba illius, in noslris codicibns non le-
lino cuidam Gallo vindicandum csscsibi persuadebut. gitntur. Quis vcro lali auclorilate innilalur? Cum
Neque ciliter viilebatur edilori posteriori I. V. Bandt- igitur codiccs nostri neque unum ncque allcrum iilu.d
liio, qui idem Chroniconcx locupleliore codice nosiro lioinen exhibeant, rejicienda sunt umbo; neque Galh
soicuto pubtici juris fecit, postque eos-idem nomen ab nomcii rctinendum videbatv.r ob pauca illa verba, re-
omnibus viris doctis repetitum esl, qui Polonorum rcs 'centiore inanu exarala, quw in codice Hcilsbergensi
untiquissimus illusirandas sibi sumpscrur.t. Sed nou jam deperdilo lcgebanlv.r (2), neqiie ob mentionem
sane jure.' Nam nequc Marlini neque Galli nomen apud ulios Polonorum scriptorcs anle Lcnqnichium
slarepolest, cum a reccnlioribus scriploribus trudila, fuctum (5). Nam illo allcronomine sine duliio uucto-
omnibus quibus fidcs habenda est auclorilatibus ca- ris pairium indicare voluerunl. Sed hwc clictmde pa-
rcanl. Re enim paulo accuratius examinula, unum tria qitwslio non minits est obscura quam de nominc
tuiilum invenies prmsidium, idque hoc loco in sum- illa. in ipso cnim libro tenebris vix dispellcudis au-
main dubilalioncm mcrilo vocandum, quo hanc sen- clor ridelur se texisse; nusquam quis fnerit, ve! iib)
leniiam nonnulli tucri posse sibi videbantur; esl hoc 'terrurv.m nnliis sil, apcriis verbis Iradidil. Unttm verc
Dlugossi, rerum Polonicarum scriptoris smculi dccimi esi quod nullis duliitatiombus c.onvellipolcsl, Poloiius
(juinli, lestimoniuiii: Yerum esi, legilur apud hunc 11011 eral, quod ipse verbis probavit luce clarioribus iii
WTM-
(i) uiugoss. Hisi. Poipn., ecf. Lips., i, ob .: Du- ;B cutum esse. Aliis Marlinus ille Gallicus ncii auctor
cem eorum Lech superasse Martinus Gullicus auclor nostri Chronici, sed alius quidam videbatur esse.
esl. I, Oo : Nonnulli asseruiil hunc Leskonem in proj- (2) Tcsle Lengnichio in fi-onlc Ileilsbergensis eo-
lio citm CciisureKurolo Magno iniio viclum el occisum dicis baec lcgebaiilur: Gallus hrtnc liistoriam scri~-
esse; ita enim repperi Marlinttm.Gallieum de eo scri- psil, monctchusut opinor aliquis, ut cx proomiis con-
psisse. Semler in animadvcrsionum ad antiquiores jiccre licet; qv.i Boleslai tertii lempore vixil. El in
rerum Polonicarum speeimine in Aciis socielatis fine : Ilucusque Gallits.
Jablonovianse de Slavis Lecho CzechoqueLips. 1772, (o) B. Paprocki in libro Hcrby rycerztwa Pols-
p. 50 sqq., observavit verba quae a Dlugosso afle- kiego Krakau loSi sub voce Orzel edidit carmen de
runlur ex Ekkehardo 805 esse dcscripla, cl Dlu- morle Boleslai I, 16, el canlilenam in Boleslaum
gossum.inter.polatum quemdam Marlini cocliccm se- tertium III, 11,15, 14, quorum auclor est ei anotiif-.
 839 GHRONIC^ PGLONORUM.
inscripiio pqg. 1. lesiaiiir', bibliothecm acudemice A minoribus exliibet inscriptioneiii : Liber tnagriifici
Zainoscensis sa>c. xviilegavil: Quibus vcrq fatisinde dominiPetri de Sehainoiuli, castellani et capitanei
in bibliolliccani .Thaddwi Czacki pervenerit, erui non .' Poznanielisis 1471, satis nilide (47) scriptiis, niullis
volesi. Cujuspost obiiuincodex cum tola bibliollieca vacttis spcitiis hiieiomnia ferc capita retictis ad pin-
ab Adamo principe Czarloryscioeriiptus, hibibliotheca geridas hauddubie lilterasxorum iniliuies„coriiplecii-'
'Puidviensi conseivabalur. Adliunc queiii.Cneznensem ,[ tur^'i9;paghias ex utroquelaterenumcris Arabicis
appellal cddiceni"I'.'V.Bdiidtkie editionem suam a. j recpnliorijnanu signatas, quw in duabv.s-cuju-svispa-
1824 . paravit,... Continet...codexprmier Chronicoii giriw'cdlumnis.c6ntestum_exliibcrit.IIic'qu6quecodez
riosiruhi pag./242-5.07 in duabus columnis scriptuni, ;,,Jerat "ad niaiius I. V. Bandtkii, cuniediiionem_:sugm
J.illeris iiiitialibus capilum cinnabariypiclis, inscri- .. :GaLlipararet, quem cumcod.l ex bibliollieca Pula-
mioiubusveroporuiiiciiiitabari hqudpaucu .:' viensi acceperal. Ex-hac editibne dcscriptionem hujui
vionuineiiia ad diliicidaridahi antigitam Polonorum coUicis hausimus, quem in biblioihecis Iiorlie frustra
liisioriaiu :'a):.Aiinales' Poioriorum Benediclhios _.qumsiveris,.injnria iemporum nblulum . Varias 'le-
GnPznensis; Ylirqskw ^'li^i, 111, 118,'520-549, '. ciionesex.Bandtkii_editione_recepimus.Eralverocqciex
Cracpvicnses hidjores et brevioresp. 942, 945,, 944, infimw si.ne ditbio noire; esl eniiri riiuiilaius elintcr-
945; b) Chrohicph Boguphaii, cpiscopi Poznaniensis, '. poiatus. Desiderantur capital, 2-1, II", 9, 40.
tt qui hocce cdntiniiavit, Bgsconis cuslodis Pozm- 20,.27-55,::44-47;,III,:.lC-26 (48). Beliqua eiipila
' niensis p. 25"rI17 ; c)_Giirpnicori anomjmi archidia-. pene .omnia sunl hi coriipehdiuni :redacla, orationcz
cp?ii GnesheHsis:_•>;'H -_dirctlw smpius recisw, hinc indein lextu litlercis, etc.,
.Toii6rum:,:cuiiiho'cC_hroiiicq communiterbecurrenlibits; B.invenies. ~ln textum rccepla Suni eic Viia Sancti Sta-
d), VitdiriS. 'StQiiislai curiiiniraculisp.; 507-526; e) . .;''riislai capita 11,,14-10, 52, efalia ' quwrlumcx Yita
~"CliroiricOnHiiiigdroxivmriiistumde ~elPolqnoriiinp, 549-. , sCiiicliSlephani descripla (&$,). -' •..'""'
suricto }Venz-esliio_;.; Prhnam ediiionem.ex cqdice Heilsbergeiisi paruvit"
' 559; f)iegeiidq£*pgsfioridles
' mariyie, de Jsdnclq Ppdveii, delsdiicio Procopio.et de . :_C.Lengnicli Gedaiii iiMi;Sub';hdc tilido historiae Yinccn.lius
' sanclciCudinillajy.tiQQ-SZd;'
' g) documentade.crjn- , Kadluhko ;et Marlinus Gallusscriptpres Pp-
troversiis feguiit 'P_6ioiiidJ:Cuin'crucigerisp. 2.-14"el. .'Ioniae'!aiitiquissimi,:';j.:SO, quam repetivit Mizler:-de
SSi-jS.SS.;., li) MtiriiniPplorii Qlironiconhnyerril6r}ini ;:-Kolof:in Histori"atum.:'_BoToniwelLilhuanm''scripto- ,
]el poniijficuiii_,p.' 904-912; i): Staiutuin Cdsimri. :_:ruin^iiiagna Colleclipne, VutsdvimyiiGQ .tdml III.et
M. Vislicense;p..858-901 .; k) 5\_ejiisloldsSantkonis,de_;: .Tertia est I;. V. Buiidikii quh euiiidehi codicem •
Czecliel p. 254-257; 7)dehique foliis-duqbus ultimis : Cloduviensemseculus -MartiriiG.alliGhronicori Varse-
_p. ~Qifi-9M<inveiiiarinm "ccclesiai Gneznensis,_s_eriore„ .i)"<Ei824, 8°, integr.niriprimiis sulis uccurdte cdidii.
' iemppre codicijiMctiiM et cum eo ligqtum. ^—Qiiein. 'ral.Quibris subsidiisMjuti,eonaii iexlum 'qudriliiin'fierijiote-
codieeih cdiituili Szldclitoivskius. Fluxit aul- ex. itnp. . yeriuinum rcstiiuere sumus, iriverjiis luirien
eodeinc]ue'cum ijpiilefatit salieni 1, 2, ex cqdicibiis;_':scribendisprp:inore swculi.xii..ineunlis- diphlhongum
• ijui ex"uiiofluxeieprpveniunl; Idci enhn. cprnipii ,et. ..'..aeel sijllubam ti locc<simplicis e et ci qum "hilibris s'ai-
erroiiew lecliones_ fcrc emdem suritin utrqque cqdic.e.:;culixn;el\ylidbenlur_:restituhnus:-^''[ •'"/"'
Z.jCpdex ;Siamolulieiisis , posiea_,Ileilsbergeiisis, S_::Ee6poliel,Berolirii,.~menseDecembr.l$&9;. R^:Kpi5EEE.
chari._,'swc:_xv 'exeurit^ v;;:: ••-;'" j. SzLACHTOWSKI':e(

": INCIPITSPISTiOLA ,ET QUJEDAM PRJ5AMBIJLA TANGENTIA GRONICA^S ..

- -• ^::::'';]''-;-':-:;;'- ]?OWmifflMJ&&W^
- Doniino_M_.{i}0yDeigratia siimmo pontifici, simul- Qmnuni tanii vorideris onus ;siibir,eiii._,;et'cuirifragili
'"lembo"?'' 6 tanidm 7.-mqriorisiiiiriiensitdlem
que^Sym6ni(M),~_Paulo:^ periculose
ilao (54), Deo digiiis 'ac veilerandis ponlificibus Polo- iittroireiii;sed securiisriaula poterit in 'riavicuia icsi-
niw regionis, nec non etiam cooperatori suo, venera- deris pei undas swvientis freti namgare, qui nuuclerum
bili cancellario Michaeli, cceptiquelaboris opifici,sub- . habel periium', qui scil 'edirif'ierldni ventorum et sy-
sequenlis scriptor opusculi supra monleni^Syoii-Do- '•'deriihi ihoderamine yuberriare; -Nec riialuisseiii qiio-
mini _sanclormn s gregi commisso K vigilurili siu_d_io':niodd--larila, caribdis riaufragium cviiare, nijibuis-
specuiari,_a(;, deiBirliilrffii viriuiein, gradiendo Deum •sel vestrw karitaii mcatiiJtaviculainvestrrremiyii gu-
deorum facie ad facicm contemplari..-- - '_ .." 'berhaculis sublevare; nec-de lanta isilvarum deiisiiute
Ni vestraquctoritaie' suffultus, pairh prcetilulati, igriarus viw potuisseiii'exire\ ni vesirm bcriigriitati
vestraque opiluldtione frelusjierem, meis viribus in .flacuhset cerlas':_ mihi meidshiierius .aperire. Tdn-
:-•' :' VARI^S LECTiONES.
° siiriul 5. 3 scm l.;sctuni 2. h supra monteni spohdia scti
'Iricipit — mdio destint%. --
5. Gregori
misso, pro super6niontem commisso corritpte exiiibel^l =c.Ieriibohubuitet%. sed delevil et.'iri niargine
' ?
scripsit-'limbo' ieiiibbpericulose fragili 5. taiila i.%. *ea5. cecitas 1. sic hribuit.el 2. sed delevit,
etinmargine.posuit.ciiirlSiS. : .:-_'_... :.":..- > - -'. ,;_'-_'::
'- :-\y :;';'';::.'^..\':^^-'-. -- WT&-:
-.- (47),Sunt verbaBandtkii. :; D- (52) -Paulus, episcepus CrusvieerisisjtseuYladisla-
(4a) Capital,27, 28, quseiaciledesideres, p. 44, viensis) ordinalus a. 1098, obiifa. 11;10.;S. /
m Leiignichii coiitinuatione Kadlubkonis leguiitur. (S5) Maurus, episcopus, Gracovierisis, 'drdiri.. a.
(49) P. 75, 76, quodjam niohuit Prazmowski ap.
- 1109, obiita. 1118. S. •'_;_'J[ :j
Ossol. P..S04.'. ::i;: . , .:.:: .'.., •.:.-:.'. . :."' "-•';. (S4) Zyroslaus, episccpus VratislavienMsprdin.
(50) Marlinum archiepiscopum Gneznerisein; lit- 1091, obiit 1120, Dlugossus Hist. PoL .l,.pi,;:4i0.
teram banc iridicarerjam. Lengiiicb observavited. IiiHistoria episcoporum Smogorov. etRicinehsium,
Ged.,. fol. 2. Secundum Hist. Polon. Dlugossi Mar- Dlugossusaddit Zjfoslaum deinum"ahho llOOcoii-
tiuus adeptus est hanc dignitatem a. 1092; obiit a. : secratum ftiisse,~miriime 'vero arino 1112,;ut__liabet
4118, S. .; .;. :,,-. ... erronee Rozicius scriptor saec. xy; Soriiriiersberg.
i (Sl) Siineon, episcapus Elbcensis ordinatiis-,:se- script. Rer. Siles., i, 64,~quem secutus esl Bandlkia
epndum Dlugossum a. 1107. obiitlI29. S, in sua editioiie Galli, pag. 5, not. 5, S.
 855 CHRONICE POLONORUM. 856
epistola ad capellanos ducales anle tertium librum : A cales recepium esse dicamus. In libri tcrtii erinn de-
Tanluni opus non ideo ccepi ut— patriam vel pa- dicatione ad capellanos ducales scripta aliosque bonos
rentes exsul (4) apud vos et peregrinos exallarem, per Poloniuin clericos, hos fratres charissimos appel-
sed ut aliquem fructum mei laboris ad locum meae lat. Yidit eliam Boleslaum ducem ob Sbigneumfra-
professionis reportarem. — Hunc laborem suscepi trem cmcatum jejunantera, cinere ct cilicio humi
•—-ut olium evitarem, et dictandi consuetudinem pervolufum, lacrymis irrigalum, ab huniano consor-
conservarem, et ne frustra panem Poloniae mandu- tio separalum (15). Facile itaque credas auctorem
carem (5).Legine possunt qum cluriora sini? Auclor ex paucissimis illis fttisse, quibus ducis secrelum ad
apud Polonos exsul, iion.ut suam palriam vel suos S.JEgidii inonasterium in Vngaria iier notum fuerit,
parentes laudibus efferrel opus suum aggressus est, eumque unum cx ducis coinitibus fuisse; ita accurale
sed ut Polonorum rebus scribcndis hospitulituti _eo- ejus pwnitcntiam ejusque iter in Vngarium et ad
rum graliam rependeret, sibiquc fruclum aliquem (6) sancti Adalberti sepulcrum perscripsil. Quibuscum
ad iliud inonasterium, ttbi se monachuni professus hoc cliam conjungas, quod, elsi non atrox crimen in
erat, aliquando reversurus reportaret. Nam ita locum Sbigneum commissum, tamen Bolestattmexcusare co-
illtnn professionis intelligendum esse credhnus (7). natur, ipsumqv.efacinus cujus ducem pwnitebat, non
Neque huic qttam proposuimus sententiw illi obstant aperie indicavit, sed cautius et obscurius tanfum in-
loci, quibus Poloniam patriam appelldt. (8), neque miit (10). Quod miuime mireris, si finem consideres
Polonicm lingum scienlia, quam sine ullo dubio ie- quem sibi in libro componendo auctor proposuit, wf
iiebut, ev.m Polonum fuisse evincit (9). Ex occiden- Boleslaum tertium polius laudibus stiis cclebraret,
-
. talis Europm partibus advena in Polonia sedem B quam Polonorum res gestas posteritati traderel. Quod
fixit (10), eamque consuetudinesibi alteram patriam consiliiim in prowmio libri primi disertis his verbis
fecit. Sed ubi tandeni primain lucem vidit ? Gullum proposuit: Est autem intentio nostra de Polonia et
euui fuisse ulii, Gcrmanum alii voluerunt (11); sed duce principaliter Bolezlao describere, ejusque gra-
, ex iieutro populoorigineinduxil, Italus videturfuisse. tia quaedamfgestaprsedecesserum digna memoria re-
Quod una polisshnum qua itsus eslt voce vasialdio- citare. Quod aliis qitoquelibri locis non minus aperle
nes (12) confirmalur, quw ni fallhnur eadcm esl ac profitetur (11). Satisque constunter hunc finem in toto
Langobardorum gastaldiones. Quw vox apud solos libro intuiius esl, iiam haud raro doleas, quod ob hvc
Italorum scriplorcs occurril, neque sane perspici po- consilium paucissimis verbis res absolvit, quas sine
test quomodo monachus Polonus vel Germanus in la- dubio copiosiore sermone narrare potuisset. liaqtic
lem vocem,qnw ad peregrinorum nnres vix pervcnerii, omnium priorum ducum Poloniw res qestas uno libro
incidere poiuerit. El hoc videlur Ituli csse, quod Ger- prhno comprchendil, Boleslai vero Vitam usque ad
manos in universuin vocal Aleinannos (15), quod vicesimuinoctuvum wtalis annum, i. c. usque ad an-
Germanos srdiem auctores nunqttam fecisse omnes num 1115 (obiit dux 1159) duobus alteris libris uber-
sciuiit. Accedit deniquc quod apud hominein septen- rima narratione exposuil. Atlamennon uno tenore li-
trionulem illorum temporum fruslra quwras, quod bruin perscripsit, sed, ut ipseprobal, in fine libri se-
vno loco appurct, eum pingendi artis fuissc haud im- cundi aliquantisper quievit (18). Duos enim libros
peritmn, vel labulas pictascum swpiusinspexisse (14). priores composuil anno 1109 vel 1110, quos, ui aliis
Nescimus an conjecturw justo plus indulgeamus, si nonmillis episcopis, Paulo episcopo Crttsvicensi el
hunc Italum monachum non modo in Boleslai terlii n Mauro Cracoviensi dedicavit, quorum ille 1110 diem
ducis aulam venisse scd ctiam inter capellanos du- supreinum obiit (19), alter anno 1109 consecraltts
ROTM.
mus. Cromerus Polonia Col. 1589, p. 46, scribit: dem fere sensu Pelonos H, 55, vpcavit nostros. Aliis
Galltts quidam qui non multo ita post hmc tempora locis peregrinus incolarum invidiam veretur II, 12:
Boleslai lertii et superiorum regum Poloniw res gestas exaulis per non ontnia complacebo; quihus adde
Hbris tribus complexus esl. Samicius ann. Poloniae, quod I, ep. II, ep. de detreclatorihus et odio dixit.
edil. L'ps.. Dlugossi H, 894 : Ga//i(s et Cadlubcus (9) Polonisini sunt Gnczcn Sclavonice nidiis I. 1;
fere synchroni regi CmOiiStio, Cf. p. 10S6. Herbur- cebri, i. e. situlse I, 2. Lapis (castrum) Kumin, Ka-
lus, qui Chronicon nostrum editurus erat, in prae- mien, i. e. lapis II, 57; in vacuum na prozno 1, 16,
falione ad Kadluhkonem appellal eum Gallum ano- se qitinto solummodo II, 55, i. e. ipse cum quatuor
. nytnum. At in Chronico principuro Polon. saec. xiv sociis, Polonice samopiat.
Slenzel Scripl. rer. Siles. L, nostri auctoris liher (10) Ex occidenlali Europa saepius advenas in Po.
simplici nomine Cronica laudatur. Cf. p. 00, 00. loniam commigrasse, prohari videtur Gulli caslro,
(4) Miro modo hoc loco se torquet Bandtkie p.. cujus mentio factaestll, 58, 59.
xxv, qui ut auctorem Polonum faciat subintelligere j; (H) Prseler Lengnichiuni Francogallus auctor vi-
vult vocem lanquam. dehaiur Bentkowskio et Lelewelio, cf. Ossolinski
(5) Hoc Polonismum esse probavit Bandtkie p. p. 575, 606; Germanus Semlero 1. 1., p. 47, qui in
xxiv, Chleb Polski iesdz. laudala commenlaliene corruptam Lengnichii cdi-
(0) Se aliquam laboris mercedem exspectasse in- lionem bene castigavil; Germanus Transrhenanus,
dicat III, epist. eodem fere sensu quo Galli apud Lambertum oc-
(7) Quod etiam videtur Bandtkio p. xxn. Senten- n currunt, Samueli Bandtkio in PolonusDzieieKrolestwa Pols-
tia Rownackii et Lelewelii eum in monte Cselio Ro- kiego "Wroclaw1820,1, 545; Kownacio Os-
raano fuisse Benedictinum monachum. Cf. Osso- solinski ed. Linde p. 577 et I, V, Bandtkio p. xix.
linski Yincent Kadlubek aus dem Polnischen von Huc minime esse referenda verba II, epilog. lot ter-
Linde. "Warsehau 1822, p. 575, 600, una cuni falsa rtiS ifaiiSiviiiiUSSCunieiapilvriCCv.aCSSCiniCiiigCIiua
leclione editionis Gedanensis in I epistola supra observavil Bandtkie.
moniem S. Gregoriirejecta est. (12) I, 12, legitur vasiandiones; II, 1, vastaldio-
(8) Quos accurate cdllegit Baridtkie p. xxm. Sae- nes et comites. Italum prodere videtur 1, 12, vox po-
pius auclori patria ideni est quod terra, regio; e. tissando.
•g., I, prooem. 12,20. Sensu proprio verbo usus est (15) II, 57. III, 1, hnpetuosi Alentanni; III, 5, im-
1, 7; 15, II; 55, 55, 45; III, ep. 1, 5, 7, qui omnes petus Aleniannoruin; III, 5.
lcci ad auctoris patriam niliil faciunl. Atinepistola (14) II, epist.
ante librum terlium opus suum honori patrice haud (15 III, 25.
inutile fore opinalur, idque ad laudem principum et (16) Loco.laudato.
patriw nostrw exaratum esse in epistola lih. II testa- (17) I, epilog. 50; II, 45.
tur. Sitenes verba supralaudatahocloco nihil aliud (18) H, 50.
Jndicavit quam quod Pplpnia altera sit patria, Eo? {19) Ila Dlugoss in Yitis epjscoporiim Crusyjee"}-
 ; S57 PROLEGOMENA, 838
--esr(20).-'Tei-fi«m libruin paulo post Boleslai ':,adS, A versibus illis composuit, qui apud swculi dupdecimi
'_.JEgidium iter^ fortasse ipso anno 1115,-conscripsisse scriptores swpisshne leguntur. Ex quibus illos tantum
. videtur. Faulores vero et adjutores hujus operis quin- servdvimus, qui paulo accuratius cottfecti, rliythmum
ijue illos habuit episcopos, quibus librum primum.de- habent uure facilepercipiendum.
dicavit, quorum auctOritate et opitulatione fretus, Ex posleriorum temporum scriptoribus noslrum
scribendi munus hi se suscepit, quorumque benignitas auclorem in suum _usum verterunt Kadlubek (58),
cerlas ei metas interius aperuit (21). Vix enim du- compitator upud Lengnichium (59),.aucior Chronici
bites quin illi auclori scribendi subsidia adminislra- ducitiii Polonim (40), anndles Prtoni (M), Dlugossus
' verint, et arite omnes Michael cancellaiius, quem (42), el Sarnicius (45), .-__.'
coepti labcris ppilicem suumque cepperatorem vo- Ad textum iiostras editionis constituendum duos
oat(%%). '.'."'". ita erant illos codices, quoruin hodieexstat nolitia, in auxilium
Prmsidia quibus usus est,fene omnia pa- vocavhrius; pluribus tamen locis, cumilli neque ve-
; rata, ut ea lantum posteritati traderet quw aut ex . tusti neque opliniw sint notw, coujecturis tanlumme-
aliorum narrationibus liausertil, aut ipse_testis vide- dela potuit afferri. Conjecturas Perlzii V., adnoia-
rat. Ex tibris unamtanlum sancti Adalberti passio- liones Szlachloivskii S., Kopkii, qui et chronologiam
nem iaudtivit (25). Litlerw Cjtias i.nseruil polius.ab conslituere conalus est, & litiera signavhnus.
ipso atictore vidcntur scriptm, quum ab illis guibus i)Godex Varsoviensis bibliothecw comitum Zamoi-
'- tribuuntur (24). Res ab illis qui noverant inquisi- . sciorum^ meiribranaceus, smcuto xiv medio confectus,
vit (25), et in Polonorum fabctlis antiqiiisshnis ngr- 37 folioruin signatorum, continet prwter Chronicon
rtindis secutus est seniores antiquos, quas vero cum B nostrum indnabus columnis a fol. 20 vers.ad fol.M
- ex pagaiiisini teinporibus originem ducerent, obliviohi vers. nitido cliargctere scripium, inscriptionibus capi-
potius qudm memoriw iradeie voluil (26). Alio loco lumet lilteris hiiliatibus.chinabari pictis, a) /b/.l-20
majorilnirelationem laudat(Zl). Nequecarminapopu- Vilam Alexandri M.; b) rifol. 55 rectodd.li. Vitcirii
" lariaPolonorum rejecit, ut probal illq canlUena in sancti.Sttinislai, quam I. V. Bandtkie una cutn Cltro-
honoreni Boleslai coinposila (28). Numvero alterum nico Galli vulgavil (44). In calce hujus folii est ini-
illud carmen u Gcrmanis in laudem Boleslai factum iium cf annalium Polonorum Thraskm, a.duce Me-
; reveraex populi ore ari ex aucloris ingenip originein ~ sciioneusqueada.i5iifol.ad 89 vers. coniinuato-
traxerit (29), liaud immerito dubitet aliquis^ Cau- rum; d) fol. 90-96 vers. Chronicon Hungaronmi
liusque atqrie nipdestius omnia quw ob anliquilalem ntistum et Polonorum (4S); e) folio 96 et ultimo.%1
dubia videbantur, vel quwiion salis perspecla et co- recto consignatw suntvarim swc. xvi res gestw, verso
£ giiila erant,; vocefertur vel alio quodum inodo npta- autem invenitur carmenidiomale Polonico scriplum,
- vit (W), uliadenique se nescire aperte professus est de nececomitis de Tenczyiij eodem tempore patraia.
-:'.(31)-.Neque niinus taudavit testes qui sebus interfu- Cujus codicis prwslanlisshni lectiones ex ipso codice
erant (52). Ut veritatem historiae teneat (53) quasi Varsovicesummo studio a se exscriptas, benigne nd-
-'-noriiiam
' universumaique legem sibi proposuit, quum ab eo in biscum communicavil v. d. Augustinus Bielowski.
sdtis accurcte observatam esse minime 2) Codex Clodaviensis, postea Pulaviensis SantKo*
:'neges,,elsi cautius de Boleslao tertio et de morte iiis de Czechel,charlaceus,smcula xv e&eunteparatus,
sancli Stanislai scripsit (54). Haud dubie auctor vir paginis 945 seriore manu consignalis (p. 25 bissighu-
:,erai erudiius, litteris anliquis salis hnbutns, ut iltis Q ^ ia) et duobus foliis ultimis meiribran. constans, Cio-
'locis probavit quibus antiquorum populoiunirerum daviensi beati JEgidii monaslerio a prwposito ejusdem
geslarummemoriam proiulit (35). Ex rerum scriplo- Santkone.de Czechel donattts est,ul probat hwc in-
ribus prw celeris fegil Sallustium (56), ex poetis Lu- scriptio (46) p. 1 ; Chronica Polbnprum et alia quae
'•cdnum(51):Scribendigenus loiige abhorrel a nativa dicitur [Flores temporum, de summis pontificibus et
'" iienustate anhnum illa, quw apud alios illorum temporum imperatoribus, in fine inventarium omnium oriia-
' scriptpres allicit; esl tumidum alque imagi- tuuni ecclesiae Gneznensis, ex dono fratris Santconis
nibus et metaplwris dudax,ila ul non uno loco hwsi- pro monaslerip beati afEgidii Clodavensi. Deinde co-
: les, utrum quw legis sensu proprio an metuphorico dea ad ecclesiam Cneznensempervenit, unde in biblio-
sinl intelligenda. Accedil quod lotum pcenelibrum lliecam Joannis Zamoiscii migrdvit, qui 'eum-, ut
NOTvE.
sium m ms. bibliothecae Ossolinskii. 4, n. XYHl,
; cllart., f. 101 vers. In editione Lipsiensi Dlugossi I, ; (32)111.1. (35)11,51.
'591, errore iypographi Paulus appellatur.Paulinus (54)111,25,1,27.
episcopus Cracoviensis; codices quos inspexit Szla- (55)111, episf.
. clitpwskius recte habent Crusvicensis. I, prccem . 3, 6, 7; II, 6, 13, 16; III, 8.
(56)
20) Cf. nctas ad initium epislelae dedicatoriae (57) II, 5.
libi.:l. De Syroslao I, qui in Chron. princ. Polon. D (38) Dlugossi ed. Lips. II, 651, et alias Chronieon
: Stenzel 1,158, legitur sedisse a. 1112-1120, in ca- ante oculos videtur babuisse;
talogo epp. Wratislav:"ibid. II, 152, anno 1111-1120. (39) Quem sub Kadlubkoriis nemine edifum a
Cf. ibid. "."' Lengiiichie Chrcnicon Miorszi esse voluit Bielowski
; ' (21) I, epist. in lihro YVstepKrytyczny dc dzieicw Pplski Inlro-
; Y22) Loco laudato II, epist. ductip-
(23) I, 6. Neque Joannis Canaparii neque Bru- (40) Stenzel SS. rer. Siles. I. 45 sqq. Qued jam
noriis ep. VitamS. Adalberti ante oculos
sed miracula videntur fuisse vetustiora illius habebat, exposuit Semlerus 1. 1., p. 56.
neris ut ieguntur M. G. SS. IV, 613 (Patroloq. ge- (41) Ed. Lengnicb, p. 35, qui annales Cracovienses
si nen ex nostro Chrpiiicc, ex parte tamen exalio
t. CXXXVII, col.889), in quo libello nostri Chrp- fonte fluxerunt, cujus auctor riostrum legit; neque
niccn exscriplum est. minus Cosmani ille exscripsit.
i'-"• (24) I, 30; HI, 2, 15,14. (42) Cf., supra adnot. 1.
(25) II, epileg. ; . (45) Dlugoss ed. Lips. II, 1065. .
/26)1, 3. (44) Exceptis miraculis S. Slanislai, quae non oc-
: (27) II, 42. currunt in cod. Varsoviensi.
(28)11,28. . (45) Chronieon hoc edidit Varspviae 1825 H. KPW-
(29)111,11. . . nacki ex cedice ncslrp 2, ex qua edilicne minus ac-
." 50)1, 2,7, 18,21,27,28, 29; n, 8,16,17, ';.'curata edidit hec Chronicon S. Endlicher Iri Monu-
22,23, 24,49. mentis Arpadianis rcg. Hung. S. Galli 1848; I. 60.
^ 31) 1.18; II, 7.16, 53. - •-«•>-•;:'
-:'{4G).A $andlkiomijiusrecfeIectai
841 PRiEAMBULA. 842
foniin crsjo "rectonnn aminiculis insigniius 1! por- A notari, qttos divina gratia facit donis carismalum ip-
titm sv.bibosecurus, rcnlorum turbinibus expeditus; sis principibus prhicipari, cibiquorum dispeitsatione
nec dubitnbo tippis luminibus viam incognitam i2 pal- subditorum quod crtpricitalibus cmlestis alimoniw fi--
"
pitare, cutn cognoverim rectorum oculos prmcedcn- delibtts erogatur, eorundem patroeinii nostrw pusil-
iiinn litce lucidius choruscare. Et cum tales prwmise- lanimitaiis opusculum suffragio tuealur-i Nam ques
rim causidicos i4 defensores, flocipendam, quitquid Deus ordinavit tunto privilegio dignitalis hoininibv.s
musilando il murtnurarent invidiosi delraciores. Et celeris prwininerc, oporlet eosdemsiudiosius singulo-
"
quonium "fortuna voti compos vos faulores obtulerii rum utilitatibus et necessitatibus prmvidere. Igitur
6
justw rei, digniim duxi tanios viros insercre qttasi ne viles- personw videamur vaniiatis fimbrias -' di-
cronica serieii 6. Vestro namque tempore veslrisque latare, codicellumnon nostro decreviinus, sed vestris
precibus preciosis illustravit Deus Poloniain Bolezlavi nominibus titulrtre. Quocirca lattdem hujus operis et
tcrcii gestis memorubilibns et famosis ". Ei cum lionorem-s hujiis palrim principibus ascribumus, no-
multa et magnifica vobis rjeslaprwtermillam degenii- slruni verolaborein laborisque talionem veslrw discre-
bus, qumdam iamen iE suggcreresitbsequenter i9 po- tionis arbitrio fiducialitcr cominittamus. Spiritits
stcriorum memoriw non dimittam -°, sed ad prwsens sancii gratia, qum vos domhiici gregis puslores ordi-
vos uiio ore, itna laiide 5i unanimiler unanimcs una- " nuvil, lale suggerat consilium vestrw incnli, quatcnus
nimtts, el quos indissolitbite caritcttis viiiculum anne- princcps digna det niunera promerenti, ttnde vobis
°°
ctil, nostris qttoque prmconiis adneclainus -'. Di- lionor, sibique s9glorin proferenti 30. Semper gaudetes
gnum csl erirm, ul rerum eliam geslis inslilerctnt prw- nobis operique fuvete
EXPLICITEPISTOLA.

INGIPIT EPILOGUS3'.

Belezlavus dux 32inclitus, Aurum, argentum, pallia,

Dei done progenitus, Donaque mittunt alia,
Hic per preces Egidii Vestes sacras et aureum
- Calicem sat ydoneum. :-
Sumpsit causam exordii.
Qualiter istud fuerit, Nec mora, missi properant
Si Deus hic 3"annuerit*'"; Perterras quas non noverant;
Possumus vobis dicere, Praelereunles Galliam
Si placeat adiscere. Pervenerunt Provineiam.
Relatum est parentibus Missi munera proferunf,
Successore carentibus, Monachi grates referunl;
Conflenl3S auri congeriem Causam 39narrant itineris
In humanam 3Celfigiem, El qualitatem operis.
Quam mitlant sanclo propere ", Tunc monachi continuo t0
Fiat ul eis prospere3S, Jejunavere 41triduo:
Volumque Deo voveanl, Et dum agunl jejunium,
Atque firmam spem habeant. Mater concepil iiliuni:
Aurum ilico funditur, Et pro vero pronunciant4E,
Effigies efiicitur, Quod t3 missi sic inveniant 4i.
Quam pro futuro filio Monachi rem recipiunl,
Sanctc mittunt Egidic. Missi redire cupiunt,
VARIiE LECTIONES.
10igitur 5. ll insignius 1. 2. 15 laxis Img. ing. pro 1. 1. v. i. 5. I3 cogannerim d. £<rcauB-
sidicus 5. ie in usilando 1. 2. sed poslea correxit. u cronicam scriri 'pro c. s. 5. " fa"
2^
i8 ty 5. tanlum 1.2? i9 subsequcntium legii 5. secttnd. ed. Vars.
vosis 1. ita el 2.slhabuil, sed correxit.
-° obmiilam 5. u. 1.desunt 5. -'' vestris 5. ri anneclam 5. 2*Iia lcrjendiim videlv.r : donis esl con-
jectitra Pertzii. Dignuin esl enim utrerum eciam gestis inslilaruiil preuotari, quos divina gracia facit de
hiis carismatum ipsis prineipibus principari, tibi quoruin dispensacione subdilorum quod apacitatibus ce-
leslis alinionis lideles erogalur, eorundem palrocinii iioslrepusillanimitatis opusculum suffragio tueatur 1.
Dignuiu esl enim, ut rerum eciam gestis institerim prenotari (in margine addit: vestras dignaciones pre-
notemus), quos divina gracia facit de hiis carismaium ipsis principibus principari cibi quorum dispensa-
cione subditorum quod apacitatibus celeslis alimoniis lldeles erogalur, ecrundem patrocinii nosire pusilla-
nimiialis opusculum suffragio tueafur 2. Dignum est enim ut reruin eciam gestis insliteram prenotari, quos
divina gracia facit de his carismalum ipsis principibus principari, tilji quorum dispensacione subditoruii:
quod apicibus celestis alimonie fidelibus errogalur, eorundem palrocinii noslre pusillanimilatis opusculmn
tucatur 5.~°in sialeram pr. — ilcni quoium disp. — apicibus celeslis alimoniis fidcles Brmdtkie. !S celero- .
rum 5. vililer 5. 27 fibrias 2. -Rhonore 5. £9in 5. 20preferenti codrl. si ejiilogum 1. 2. 3!rev.
5. 38'dcest 5. at hoc locoaddunl in mrtrgine I. 2. Prologus tercii libri sc conflant non recle corfexit ex-
conflent 2. =chumana i. 2. '"' ppe 2. pape 5. u ut eis"fial pro spe pro F. u. c. p. 5. 39cassanj" 2. so
convivio 1. sic ct 2. sed postea correclmn. 41jejunarc 1. 2. " et p u'o pnunciant 2. et pu'o prununciani
2etpropuero pronuuciant 5. 43 ila legendttm q cumnoia adbrcviationis; non vero qui. Pertz. 4t fuerant o,
PATROL. CLX, 27
8i5 POLONORUM.
CHRO-NIC-iE 8M-
Transeuntes Burgundiam A Genitrix Judith liominc,
Remearunl Poloniam. Falali forsan omine —
Judith 'c salutavil populum
Ergo gravem inveniunt
Pcr Holofernis 47jugulum4B —
Ducissam quando veniunt.
Sic puer ille nascitur, Istat 9 pcperit filium,
Qui Bolezlavus dicilur, Triumphalorem hostium,
Quein YMadislaus genuil De cujus gesiis scribere
Dux, sicul" Deus voluii. Jam tempus esl insislere.

INGIPIUNT CRONICiE

ET

GESTi DUCUM SIVE PRINCIPUM POLONORUM

PRIMO 6o PROHEMIUM

in universitale nec C6 gladio

Quoniam orbis terrarum spatiosa B vocari, jugulationis eorum penitus
a regibus ac ducibus plurimis plurima memoria vipperalis progenies aboleri. Ssepe tamen principes
81 Ci (55), qua; faslidiosa negligentia eorum a duce Poloniensi " prajlio superaii, ad
digna. geruntur
pbilosophorum 63, forsitan inopia, silenlio conte- baptismum confugeruiit; itemque collectis viribus
guntur, operoa prelium duximusquasdam res gcstas fidem christianam abneganles, contra christianos
Polonicorum principum, gratia cujusdam gloriosis- bellum denuo paraverunl. Sunt eliam ultra eos el
simi ducis ac victoripsissinii nomine Bolezlavi, stllo infra brachia amphitrionis alioebarbarse gentilium
puerili" polius exarare, quam ex toio posterum naliones et insulaj inhabitabiles, ubi perpetua ca nix
memoriae nichil notabile " reservare; ob boc esl et glacies. Igitur terra Sclavonica ad aquilonem
etiam " maxime, quod Dei dono precibusque sancti hiis regionibus suis partialiter divisuriscs sive con-
C7 credimus, bene stituluris70existens,a Sarmaticis
Egidii natus fuit, per quem, ut qui et Getsevocan-
fortunatus semperque victoriosus extitit. Sed quia tur in Daciam 71et Saxoniam terminalur7£, a Traeia
regio Polonorum ab ilineribus peregrinoruni est re- autein per Ungariam, Hunis 73qui et Ungari dicun-
mola, et nisi transeuntibus in Rusiamcs pro merci- tur quondam '4 occupatam 'c, descendendo per Ca-
monio paucis nola, si breviter inde disseralur M, rinthiam in Bavariam 76 difliuitur; ad austrum vero
nulli videatur absurdum, et si pro parte descri- juxta mare mediterraneum ab Eppyro derivando per
liendo 60 totum inducatur, nemo reputet onerosuni. Dalmaciam, Crovaciam 77 et Hystriam 7S finibus
Igitur ab aquilone Polonia septemlrionalis pars esl maris Adriatlci 7S terminala, ubi Yenecia et
Sclavoniajcl, quse babet ab orientc Rusiam, ab au- Aquilcia 80 consislit, ab Hytalia sequestratur. Qua3
stro Ungaiiam, a suhsolanoMoraviam elBolicmiam, regio, quamvis multum sit nemorosa, auro lamen
ab occidente Daciam cl Saxoniam collateralcs. Ad el 61argenfo, pane etS 2 carne, pisce el 83melle satis
mare autenrseptemtrionale vel anphilrionale 62tres est copiosa, et in hoc plurimum aliis prseferenda,
liabet 63affines barbarorum gentilium ferocissimas quod cum st a tol supra diciis genlibus et christia-
e4 et Pru- nis ct gentilibus sit vallala, el a eunctis insimul et
naliones, Selenciam (56), Pomeranam
ziam 6ti, contra quas regioncs Polonorum dux assi- a singulis mullotiens impugnata, nunquam tamen
due pugnat, ut eas ad fidem convertat; sed nec ab ullo fuit penitus subjugata: palria8tl ubi aer sa-
se
gladio praidicationis cor eorum a perfidia potuit re- j} lubris, ager fertilis, silvai melliflua, aqua piscosa,
YARI^ LECTIONES.
46sic 5. 4CAngelum rinleponil 2. forle jugulum qttod postea omittil. t7 Holoferni 2. ts deest %. 49ita2«
m clrfees(1.2. "geruntS. csplurimorum5. uomitlit,elsputium vacuunire-
incipiunl—\)i'imodesuntS.
HnquitS. " mutabilc 1, 2. 5. 66ct jam swpe2. ecciam semper 5. s"'deesll. 2. 6SRussiam semper 5. '•*
deseratur 1. 2. desja 5. 60 describendo procs])arte 5. ci Sciavoiiie 2. serl correclor c dclevit. C2y. a. dc
sunt 5. 63 quoque 2. 64 Pomoraniam 5. Prusiam 2. Russiam 5. CCnisi 2. 67 Polonie 5. 6Sperpe-
tue 5. c9 divisivis 2. 5. 70 constitutis 2. 5. 71 Duciam2. "'-terminantur 1. 2. 7Shujus i. 2. 74 con-
dam. 2. 7CHunis—occupatam desuni 5. 7e Chorinlhiam ef Bavariem o. 77 Scrovaciam 1. Stromaciam 5.
~"sIstriam 5. 79 atriatici 1. Sic habuit et 2. sed poslea correxit. s° Yenacia et 5. si deesll.%.
Aquilegia
M deest 5. 6Sdeest 5. si que eciam cum pro quod cum 5. 65deest 5. 66terra 5.
NOTJL
(55) Sall., Gatil., iv; Jug.,xvn. S. ciam seu, ut auctor Yita> S. Oltonis habet, Leuii-
(56) Per Selenciam non intelligere auctorem ne- ciam, demonslravit jam. S, Giiller in Indice lectt.
gue Silesiam nec terram Slesviccnseiii; sed Lu.fi- univ, Crac.r a. 1825. S,
843 LIBER PRLMUS. S46
milites bellicesi, rustici laberipsi, equi durabiles, A.dam gesta praidecesserum 6S digna memeria *>
boves arabiles, vaccae laetosae, oveslanosse. Sedne recitare. Nune erge sic ordiri materiam incipia-
digressionem uimium prolixam fecisse videamur, mus, ut per radicem ad ramum arboris ascenda-
ad intentionis nostrse proposilum revertamur. Est mus. Qualiter ergo ducatus honor generationi huic
autem intentio nostra de Polonia et de duce princi- aeciderit, subsequens ordo narrationis intimabitso,
paliter BolezlaeS 7 describere, ejusque gratia quee-

91
LIBER PRIMUS

1. Deduce Popelone. Dicius™"(57) Chosisco™. Bprwparuvi, sed quid prodest hoc tantillum? Si li-
Erat namque in civitale Gneznensi, quse nidus_ beut ebibalis. Decreverat enim rusticus ille pauper,
•interpretatur Sclavonicesi, dux nomine Popel, duos quando dominus suus dux pro filiis convirium prae-
filios habens, qui mpre gentilitalis ad eoruni tonsu- pararet — nam in alio tempore prse nimia pauper-
ram grande convivium praeparavitss, ubi plurimos tate non posset — aliquid obsonii "7 pro suo lon-
suorum procerum et amicorum invitavit. Contigit dendo parvulo praeparare et quosdam amicorum et
-aulem ex occulto Dei ccnsilip ducs illuc hcspites pauperum, non ad prandium, sed ad gentaculum
advenisse, qui non solum ad co.nvivium non """invi- invitare, qui etiam porcellum nulriebat, quem ad
tati, verum etiam a civitatis introitu cum injuria illud servitium reservabat. Mira dicturus sum, sed
lls valet Dei
sunt redacti. Qui slatim civium illorum inhumani- quis magnalia cogilare ? vel quis audet
tateins 7 abhorrenles et in suburbium descendentes, de divinis beneficiis disputare? qui temporaliter
ante domunculam aratoris praedicti ducis pro filiis pauperis " 9. humilitatem aliquotiens exaltatls 0, et
convivium facientis forte forfuna devenerunt. Ille hospitalitatem etiam gentiliumremunerarenon re-
yero bonse cpnpassipnis pauperculus hospites illos 68 cusat. Imperant ergo lsl eum lss bospites ls3 securi
ad suam ss dorounculam invitavit, suamquepauper- cervisiam propinari, quam bene noverant potissando
tatem eis benignissime prsesentavit. Atilli 100pau- " ls4iiondeficeresedaugeri; usque adeoenim crevisse
peris invitationi ^1 gratanter inclinaules et hospita- fertur. cereyisia, donec vasa mutuata replerentur
litatis tugurium subeuhtes : Bene, inquiunt, nos ad- pmniaetquseducisconvivantisinvenereyacua.Praeci-
venisse gaudeatis, ei in nostre adventu bonorum iC2 piunt et porcellum supradictum occidi, unde decem
copiam et de sobole henorem el gloriam habeatis. situlae. Sclavonice cebri, mirabile dictu, memoran-
% los Be Pazt 104filio Ghosischonis 106. tur adimpleri. Yisis ergo lsc Pazt et Repca lsc mira-
Erant enimliospitiii06doniestici 107Pazt10S filius culis quse fiebant, aliquid magni prsesagii 1ST de
Chestccnis 10Set uxcr ejus Repca "10vocabulo nun- puero sentiebant, jamque ducem et convivas invi-
cupati 111,quicum raagno cordis affectu pro posse tare cogitabant, sed non audebant, nisi prius pere-
suo hospitum necessitati ministrare sathagebant, grinos hoc inquiranl. Quid moramur ? consilio ita-
epruiiique lls prudenliam intuentes, secretum si que hospitum et exhortatione dominus eorum dux
quid11S erat cum eerum consilio perficere dispone- et convivas omnes ipsius 18Sab agricola' Pazt invi-
bant. Cumque de more resistentes ,114colloqueren- tantur, neque rustico suo dux inyilatusls 9 conde-
lur de plurimis, e.l peregrini an ibi potus aliquid scendere dedignatur. Nondum enim ducatus Pold-
110habealur inquirerent,aralor hospitalis respendit: rv niae erat tautus,neque princeps orbis tanlo fastu
Esl, iuquit, michi vasculum cervisiw fermenlalw, superbiee tumescebat, nectot cuneis clientelae sti-
<iuampro cmsarie filii quem habeo unici iondendane patus, ita magnifice procedebat1S 0. Inito13i de more
YARIiE LECTIONES.
87Boleslao principaliter 3. 8Spiedecessoris2. 89memorie 3. eo intimaverit 3. 81deesM.2.3. "dcsl,
dctus 2. dicto3.deductusco)y'eciJi}. s3Chcszysto5. s4sclavonice2. sedcorrec«orpn'm«mcde/em'2. "prepa-
rahatl. 2. sc deesl in codicibus; addiderunl editores. s'inhumanitate 5. 9S ." propriam5.
i0° illeS. 10iinvilacionem 10s praedictos3.
3. bor. habebat 2. quod correclor delevit et in margine apposuil bonorum
honoris 5. 103 H deest 1. 2. 5. 104Past. 2. los Choszyszkonis 5. Totam inscriptionein : Capitulum—
Shosischonis 1. in niargine sislil, narrationis filo a capitc prwcedenli non inlerrupto. 106hospitio 3. 10'
jomestiCii'2. i0SPazto erat m 2. sed littera o erasa,ita tamen, ut clare appareat. 109Chossistconis 2. Cho-
siszconisS. li0Repta2. nuncupata erat 2. sed ull. a mutalum in i. 119qui eorum 3. 113quod3.
114rescientes 3. 115deest 5. li 6 tondendam 1. 5. condendam2. "7 obsonti 1. obsenti 2. "6 quid 1. quis
suadet legere% "9 pauperum 1. 2. 1S0 pauperis bumilitatem temperat aliquocies 3. lsl igitur 2. 3. 1!1
em addit 2. sed postea delevit. iS3 hospilas erat 2. sed manus alia tas delevit, et in margine addidit: 1Stibus
itaul essetbbspitibus, quod additum tibus edit. Vars; cihus legebat. ls4 prlisando 2. pptisando 3. 5 igi-
tur 2. 5. lsc Repta 2. 3. 1S7 prestigii polest quoque legi 3. 1SSdeest 3. 129vox hmc posila post verbum
lao proeedebantl. 2. 13i
dedighatur 3. putp errore scribw 5.
NOT45.
(57) I. q, laudatus, benediptus P> '"-
 S4T CHROKICiE POLONORUM. 848
convivio, et babundanter omnibus apparatis, hospi- A sam epulationem et sollempnem celebrabat, et tari-
tes illi puerum totouderunt, eique Semovilh voca- luni16Sinter epulas prfecaecilatepueri, quasidoloris
bulum ex prsesagio futurorum (58) indiderunt. et verecundiselss memor, latenter ab imo lct>peclore
3. 132De duce Semovithaii qui dicltur Semovillt filio suspirabat. Aliis equidem exultanlibus et palmis ex
Pazl 13S. it consuetudine plaudentibus, laelitia alia aliam cumu-
Hiis itaque peractis puer Semovitb, filius Pazt lavlt, quse visum recepisse ca^cuni puerum indica-.
Chossistconis 134viribus et setate crevit, et13S de die vit1C1. At pater nulli16s nunlianti hoc credidit,
in diem in augmentum proficere probitalis incepit donec mater de convivio exurgens ad puerum in-
iS6, eotenus quod rex regum et dux ducum 137eum troivit, qusa patri nodum lca ambiguifatis ampulavit,
Polonise ducem coneorditer ordinavit, et de regno cunctisque residentibusm videnlem puerum pro-
Pumpil 138cuni sobole radicitus extirpavit. Narrant nuntiavit 166.Tunc demum cunctis lajfitia pleha fuit,
etiam senieres ahtiqui, quod iste i3SPumpil 140a 141 cum puer illos quos nunquam viderat-recogiiovit,
regno expiilsus,tantam 142a muribus persecutionem 'suajque ca3citalis ignoininiam in gaudium inextri-
patiebalur, quod ob hoc a suis censequenlibus 143in 'cabile commutavil. Tunc Semimizl dux seniores et
insulam transportatus, et ab illis feris pessimis illuc discretiores qui aderant 166subtiliter sciscilatur, si
transnalantibus in turre lignea lamdiu sit defcnsus, B quid prodigii per eaecitatem et illuminationem pueri
donec prse:fo3tore pestiferaj multitudinis inlerem- designalur. Ipsi vero per caecitatem Poloniam sic
plaa ab omnibus dereliclus, morte lurpissima, mon- antea fuisse quasi caecam indicabant, sed de cetero
stris corrodentibus exspiravil. Sed istorurri gesta per Meschdnem illuiiiiiiandani et exaltandam super
quorum ihemoriam -oblivio vetuslatis abolevit.-et nationes coiitiguasprophelisabant 107.Quia et ita"se
quos error et ydolatria defoedavit, memorare negli- habuit. et aliter tameri interpietari potuit. Yere Po-
gamus, etad ea recitanda, quae fidelis recordatio lonia cajca prius erat, quae nec culturam veri Dei
meminit, istos succincte ncminandp transeamus. nec doctrlnani fidei cognoscebat, sed perMesehonem
Semovitb vero priricipatum adeptus, non 144volu- illuminatum est el ipsa illuminala 168, quod 169eo-
ptuose vel inepte juventulem suam exercuit, sed credente Polonica gens de morte' infidelitaiis est
usu laboris et militise, probitatisfamam et honoris exenipta. Ordine 170enim ccmpetenti Deus omnipo-
gloriam acquisivit, atque sui principatus fines ulte- tens visum primus Meschoni corporalem restiluit, et
rius quam aliquis anleaus dilatavit. Cujus loeo de- postea 171spiritalem adhibuit, ut per visibilia ad in-
cederitis Lestik filius ejus subintravit 146,qui pater- visihilium agnitioiiem penetraret, et per rerum no-
me probitati et audacise gestis sese militaribus adae- titiam ad artificis omnipetentiam suspicaret. Sed ^s-,
14S quoque morienli Semi- ^1 cur rota(GO) currum prjKcurrit 173?Semiriiizlaulem.
quavil 147(59).- Lestik
mizl' 149ejiisgenitus successif, qui parentum niemo- senio confectus extremuni vale, 174mundo fecit.
riaihet genere et-m dignitate triplicavitiB 1. 5. Quomodo Mesco"" recepil Dobrowcamsibi' 17S4»
&. Be caicitate Meschconis m filii 163Zeminizl du- uxorem" 7.
cis 1B
4. At Mesco 178 dticalum adeptus, ingeiiiuin animi
Hie autem Semimizl magnum et memorandum coepit et vires cerporis17S exercere, ac nationes per
Meschorieni 18Bprogenuit, qui primus nomine voca- circuitum belle ssepius atemptare. Adhuc tum 1S0 in
tus alio " 6, septehi aiinis a nativitate ca^cus fuit. 1 lantc gentilitatis errore involvebatur18i, quod sua
Septimo yero recurrente nativitatis ejus anniversa- consuetudine1SS septem uxcribus abutebatur. Pp- .
rio, pater pueri, more solito convocata comitum slrenip 183unam christianissimam deBohemia Du-
aliorumque suorumw principunr concione, copio- brovcam nomine in matrimonium requisivit1?l (61)
VARI^: LECTIONES. -_-
132111deest m codicibus hoc loco et numerus capituli in ommbus
sequenlibus ommum tnum livrorum,
133
tii
. qitibus et vox capitulum deest, prwler ea capitttla penes quw notavimus solum defectum numeri. de duce
—Pazt desunt 3. 134Chossisconis 2. Choszysconis 3. 13Sdeest 3. 136cepit 5. 137deesl 5. 13S Pumpil
eratet% sed correclorefforniavitPo\ri<il. Popel 5. Popiel Polonice usitatum. 13Sisteni 1. 2. deest 5. i4°
Pumpil erdiel 2. sed.iteruin a correciore in Popiel iimfni««, Popel 5. U1 de 5. 14!lanto 5. 14Sconse-
quacibus 2.".persequeritliius 5.; 14tdeest2. 5. 14Sanle ea 5. ,46 cui successit morluo. Lesthko filius ejus
eo,.p'r<)~cujus','Io'co^subintravit"3'.'-"M.marffi»ic.-.fleduce Lestkone ponunt 1. 2. 1>' coequavilS. 1W
EroiesfIikoiii"3.:~:149Szemimisl 3..7« mdrgine de duce Zemimizl ponunt 1. 2. "° deesl 3. lcl 8 plicavit 3.
1SSMechcprils,2'i Mieszkonis 5. lS' iiliol. 2. iS4 Zemimizl efc. pro Z. d: 3. lss Meschconem 2. Miesz-
konerii" 3. iS6 illo 5. ^deestZ. lsrtamen 1. 5. 1S9vere quottidie 5. 16° unp 2. qua voce cqncellala,,
corrector iiii nidrgine posuit ihtimo. i6i ita correximus; invitavit codd. ei edd. P. 162illi 3. 16Snondum
vuhiu3J3.-- i?4' resistentibus 2. 166.presentavil 2. 166 adlferent 2.-- 167prophelabant 2. .16Sest erronee \'
^pelii-coireclor^': 169"quia2. w cum aiiteposuit sed posiea dclevit 1. i71et preterea adHiC'% "s d'r,
r.oc sigium,quod legi potest dicitur, sistit 2. i73ita emenduvi. P.; precurrilur absque interrogationis signo
1. 2. edd YTerba.Tunc demurii— pra^currit desitnt 3. 17ipostmodum addit 5. 17SMescho 2. 176deest
2. "' Quomodo — iixorem desunl 5. 17SAnno Dpmini DCCCCLXVMieszko pro At Meseo 5. "* deest 5.
180ita edimus; cum 1. 2. tamen 5 181vplvebatur 3. i8s hoc loco ad calcem.columnwdddit 1 :,Aiinp Do-
mini DCGCCLXYuxorem accepit. 1RSPostfemum 2. ^84 Dambrowcam nomine requisivitfdiam ducis
Bohemie pro Duhrowcam — requisivit 3.
NOTJS.
(58) Cf. Yita S. Ladislai regis Hungarise m End- (59) Sall., Jug., iv. S.
licher Rerum Hung. mon. Arpadiana. S. Galli 1848, (60) I. e. cur narratio gestis praecurrit? P.
I, 256. S. (61) Cf. Cosmas, f, 26. IL
 849 -. LIBERPRLMUS. 830
(an. 965). M illa ni pravani consuetudinem illam A longa peregrinatione et a sua rebelli gente Bohemica
dimittat, reseque fieri christianum promittat sihi multas injurias perpessum, ad se venienlem .cum
185nubere recusavit. Eo ergo 186 collaudante, se magna veneratione suscepit, ejusque prffidicationi-
usum 187illius paganismi dimissurum et 1S8 fidei bus fideliter 204et inslitutionibus obedivit. Sanctus
christianae sacramenta suscepturum, illa domina vero niartir igne caritatis et zelo prjedicatipnis ac-
cuni magno secularis el eeclesiasticse religicnis ap- census, ut aliquantulum jam in Polonia fidem pnllu-
paratu Poloniam introivit, necdum tamen thoro sese lasse et sanctam ecclesiam excrevisse conspexit,
maritali foederavit, dpnec ille paulatim ccnsueludi- intrepidus Prusiam intravit, ibique martirio suum
uem christianitatis et religionem ecclesiastici ordinis agonem consummavit 505(an. 997). Poslea vero cor-
diligenter contemplans, errori genlilium ahnegavit pus ipsius ab ipsis Prusis Bolezlavus auri pondere
06
seque gremio matris ecclesise ceunivitlSS (an. 966). comparavil (67), et in Gneznensi f metropoli con-
808
6. De primo Bolezlavo qui -dicebatur Gloriosus seu digno honore collocavil 207.Ulud quoque memoriae
Chabri™. commendandum ajstimamus, quod lempore ipsius
Primus erge Polenorum dux Mescho per fidelem 209Otto Rufus (68) imperator ad sanctum Adalber-
uxorem ad baptismi graliam pervenit, cui ad lau- tum orationis ac recPnciliationis gratia simulque
dem et gloriam salis habundanter suffieit, quod suo " gloriosi Bolezlawi cognoscendi fama introivit, sicut
tempore et per eum oriens ex alto regnum Polonise in lihro de passione martiris potest propensius in-
visitavit 191.De bac namque benedicta femina glo- veniri (69). Quem Bolezla>Tis sic honorifice et ma-
riosum Boleslavum geiieravitiss, qui ppst ipsius 193 gnificesuscepit (70), utregem imperatorem Roma-
obitum {an. 992, Mai 25) (62) regnuni virihter gu- num actanlum hospitem suscipere decens fuit.Nam
210 imperatoris adyen-
bernavit,et in lantam Deo favenie virtutem ef poten- miracula mirifica Bolezlavus
tiam excrevit, qupd, ut sic eloquar, sua probilate tu, acies inprimis 211militum mullimodas, deinde
lotam Pploniam deauravit. Quis enim ejus gesta principum in planitie spaliosa quasi choros prdi-
213 acies diver-
fortia vel certamina contra populos circumqua- navit, singulasque sls separalim
que commissa digne laleat 1S4 enarrare, nedum sitas indumentorum discolor variavit. Et non
etiam scriptis memorialibusiss commendare? Num- quajlibet erat. ibi vilis slt varietas ornamenti,
quid npn ipse 196Moraviam et Bohemiam 197subju- sed quitquid potest usquam gentium pretlosius
gayit, et in Praga ducalem sedem ohtinuit, suisque reperiri, quippe Bolezlavi tempore quique milites
eam suffraganeis depulavit? (65) (an. 1005.) Nuiu- et quaeque feminse curiales palliis prp lineis vesti-
quid non ipse Hungaros frequentius in certamine p bus vel laneis utebantur, nec pelles quantumlibet
superavit, lolamque terram eorum usque Danubium preliosaj, licet nbvse fuerint, in ejus curia sine
sup dpminip mancipavit? (64) (un. 999.) Indomitos pallio sis et aurifrisio portabantur. Aurum enim ejus
vero tanta virtute Saxones 198edomuit (65), qui19S tempore commune quasi argentum ab omnibus
in flumine Salae in medio terra; eorum meta ferrea habebalur, argentum vero vile quasi 216pro stra-
fines Polpniaj terminavit (66). Quid ergo s0° est ne- mine 217tenebatur. Ciijus gloriam et poteiitiam et
cesse victerias et triumphos de gentibus incredulis diyilias imperator Romanus considerans, admirando
npminatimsoi recitasse, quas est conslansS0S eum dixit: Per coronam iinperiiiiieiiiB,majora'Sunl quce
21sconsultu
quasi sub pedibus conculcasse? Ipse namque Selen- video, qugm fama percepi; suorumque
ciam, Pomoraniam et Prusiam usqueadeo vel in magnalum coram omnibus adjecit: Non esl dignum
perfidia resistentes contrivit vel conversas in fide tf.ntum ac virum talem 22°,sicut unum de principi-
solidavit (qn. 995), quod ecclesias ibi multas203et bus, ducem aut comilem nominari, sed in regale
episcopos per apostolicum, ymmo aposlolicus per solium glorianter redhnilum dyademate sublimqri
eum prdinavit. Ipse etiam beafum Adalbertum in (71) (an. 102S). Et accipiens imperiale dyadema ea-
YARLE LECTIONES.
18s quoque addit. 5. 186igitur 5. 18T ipsum 5. 188sed3. . "». comunivit 1, seque —co-
univit desunt 5. 19°De — Chabri desttnt 2. 3. 19i Natus esl DCCCCLXYII addil in mar-
gine 1. 192Anno Domini DCCCCLXYII de hac beuedicta femina Dambrowka 19S gloriosus dux 196
Bole-
*slaus generatur jwo Primus ergo ^—generavit.5. 193patris5. ls4yaluit5.
198
memoralibus 5. si-
197et Behemiam add.in marginecorr.l. laiita virlute Saxones truns-
glum incerium pro N. q. n. i. 5. 18S 200igitur 2. 3. 201nominali 5. s02constat 5. 203nucas
ponil in : Saxones lanta virtute 3. quod 5.
= magnificas 5. 20i fideliter prmponit verbo obedivit 5. 20[lconsionavit =consignavit 5. 206Gnezna
5. 207sepelivit 5. 208dignum add. 5. s09anno videlicet Domini M. addil5. 210 Bolezlavi 1.—2. sil
Bolezlaus in adventu imperatoris prepandit (pendit). In primis2isacies pro Bolezlavus imperatoris inpri-
mis5. 21ssingulasquoque3. sls separatum5. -ihdeesl5. pellio 5. sa0216qua3. 2i7hahebaluruddit,
218 deest 2. s19suoruraS. virumaccivem proa. v. t. 3.
sedposleaquasuperfluumpunctis notavWZ.
NOTJE.,
(62) Cf. Tluetmarum, iv, 57, et Ann. Hildesh. (67) Bruno Vita s. Adafb., c. 54, et Miracula S.
992, diem v Id. Mai exhibet Kalend. Merseburg. Adalb., c. 9. S.
Yid. Roepell, i, 105. K. . (68) Imo lerlius. K.
. (65) Cf. Cosmas, i, 55. K. (69) Cf. prajfatio. K.
Cf. de his Roepell, i, 651. K. (70) Cf. Ann,.Quedlinburg. 1000. K.
(64) Annales
(65) Polonpruni Cracovienses inediti. S. (71) Quod demum a. 1025factum est, Utprobant
(66) Cf. Ann. Quedlinburg. 1007, 1012, 1017. K. Ann, Quedlinburg. Cf. Rcepell, i, 162. K.
SS-I CHROMCiE POLONORUM. . '852
pitis sm. capiti Bolezlavi in amicitije fcedus impo- A 7. Quomodo ierram potenier Bolezlav: s Russim
240 intravit 2il.
suit, et pro vexillo triumphaliS! 1 clavum ei de cruce
Domini cum lancea sancti Mauricii dono dedit, pro Igitur imprimis inserendum est seriei, quam glo-
quibus illi Bolezlavus sancli Adalberti brachium riose et magnifice suam injuriam de rege Rufheno-
. redonavit. Et tanla sunt illa die dileclione couniti rum vindicavit S4S,qui sibi sororem darc suam in
-", quod impeiaior eum fratrem et cooperatorcm malrimonium denegavit (75). Quod Bolezlavus rex
3
imperii conslituit2S et populi Romani amicum et indigne ferens cum ingenli s43fortiludine Ruiheno-
socium appellavit. Insuper eiiam s24in ecclcsiasticis rum regnum invasit, eosque primum armis resistcre
hoiioribus S2S quitquid ad imperium pertinebat in conantes, non ausos commiitere s44, sicut ventus
regno Polonorum, vel in aliis superatis ab eo vel pulverem, ante suam faciem profugavit. Nec statim
superandis regionibus barbarorum, suse suorumque cum hostili more civitates capierido vel pecuniam
potestati concessit, cujus pactionis decretum papa congregando suum iter retardavit, sed ad Chyou S4B
Silvesler "G sanctfe Romana? ecclesiaj privilegio caputregni, utarcemregni simul et regem caperet,
confirmavit. Igitur Bolezlavus in regem ab impera- properavit 246(an. 1018). At Ruthenorum rex (74)
tore tam gloriose sublimatus, inditam sibi liberalita- simplicitaie gentis illius in navicula tunc 247forte
tem exercuit 227,cum trihus suse consecrationis "8 " cum liamo piscabatur, cum 24sBolezlavum adesse
diebus convivium regaliter et imperialiter celebra- regem ex insperato nuntiant. Quod ille vix credere
vit, singulisque diebus vasa omnia et supellectilia potuit, sed tandem 2iSaliis et aliis sibi nuiitiantibus,
Iransmutavit, aliaque diversa mulloque pretiosiora certificatus exhorruit. Tunc demum pollicem simul
praesenlavit. Finito namque convivio, pincernas et 250et iudicem ori porrigens, hamumque sputo more
dapiferos vasa aurea et argentea, nulla enim lignea piscatorum liniens, in ignomiiiiam suse gentis pro-
ibi habebantur, cyphos videlicet el cuppas, lances verbium protulisse fertur : Quia Bolezlavus lutic -bi
et scultellas 229el .cornua de mensis omuibus trium arli non studuit, sed arma militaria bajolare 2Sscon-
dierum congregare 230prajcepit, et imperatori pro suevil, idcirco Deus ad munum ejus trudere civitutem
iionore, non pro principali"munere, praeseiitavit. A isttiin regnumque Ruilienoritm et divitias destinavit.
camerariis vero pallia' extensa et 23i cortinas 23S, Haecdixit, nec plura prosecutus, fugam arripuit. At
tapetia, strata, maiitilia, manutergia, et quaecumque Bolezlavus, nullo sibi resistente, civitatem magnam
servitio prassentata fuerunt, jussit similiter congre- et opulentam ingrediens, et evaginato gladio in
gareS 33et in cameram imperatoris comportare s3t. aurea poria perculiens, risu satis jocoso suis admi-
Insuper etiam 23B alia plura dedit vasa, scilicet « rantibus25S, cur hoc fecisset, enodavit. Sicut, inquit,
aurea et argentea diversi operis, pallia vero 236 in hac Itora 254aurea• porla civitatis ab isto enseper-
diversi coloris, ornamenta generis ignoti, lapides cuiitur, sic innoclesequenli soror regis (75) ignnvis-
pretiosos et hujusmodi 237tot et tanta prajsentavit, simi mihi dari prohibita corruiiipetur; nec iamen
quod imperator tanta munera pro miraculo reputa- Bolezlavo thoro maritali sed concubinali sintjulari
vit. Singulos vero principes ejus ita magnifice mu- vi.ce iantum conjungetur, quatenus iwc fctcto nostri
neravit, quod eos ex amicis 23s amicissimos (72) generis injuria vindicetur, et Rutlienis ad dedecus et
acquisivit. Sed quis dinumerare polerit qualia et ud ignomhtiam imputetur. Sic dixit, dictaque factis
2SB
quanta majoribus 23s dona dedit, cum nec unus complevit. Igitur rex Bolezlavus urbe ditissima
quidem inquilinus de tanta multitudine sine munere regnoque Rutlienorum potentissimo decem mensibus
non recessit,. Imperalor autem telus magnis cum ; potitus 256,inde pecuniam in Poloniam transniit-
muueribus ad propria remeavit, Bolezlavus vero tendo nunquam extitit otiosus; undecimo vero
regnans in hostes yram veterem renovavit. mense, quia regna quamplurima teuebal, et puerum

YARL& LECTIONES.
221 trmphas 5'. 252 cog'ti 1. 2. 99'ti 5. couniti voce scepe uiilur auclor. ss3 instituit 5. ss4 et
tam 2. a correclore enim i in l inuiaium; et.tam 5. S2Shominibus 5. 226 Rex Boleslaus fuit
Silvestri pape addit hijnargine 2. 227exeruit 2. 22S coronationis 5. sss scutellas 2.
tempore
230 congregari 3. s3i deest 5. 232 corlinias'5. s33 coiigregari 5. 23i comportari 5. 23s su-
per pro insuper etiam Z. -- deesi o. -" ei hujusmodi deswit 5.svo 23Slimitis24i vei limicis erronee 3.
239nobilioribus videlur scriplumper contraciionem, sedabsqucsiglo 2. Rusie2. Quomodo—intravit
rlesunto. 2is Nam anno D. MXYIII conlra regem Rulhenorum viriliter dimicavit pro Igilur imprimis —
vindicavit 5. s43in magna s47 pro cum ingenli 5." 24ised non ausos pro non24S ausos commiltere 5. s45lh'yon
2. Kyow 5. 246 deesl 5. naviculali pro navicula tunc corrttpte 5. cui 5. 249 tamen 5. seo siium
2. et'Z in frugmenlo p. 95. S5ihujus 2. 25sbajolare 5. in frurjm. p. 95. 253ammirantibus 5. in fragm.
Q. 95. ^deest 2. s6eelc. addit 5. in fragm. p. 95. 2BG ita emendavi; quibuscorfrf. et edd. P.

N0T.S.

(72) Sallustii Jugurtha, x. S. (74) Jaroslaus, filius Wladimiri. K.

(75) Bolezlavi filia Swatopulko, filio "Wladimiri, (75) Peredslawa vulgo nominala. K.
Eussiaj principis, nupserat. K.
855 LIBER PRIMUS. 854
ad regnandum Meschonem adhuc ydoneum non A quam cum prajda domum turpiter" 5 intrare respon
videbat, loco sui quodam ibi Rutheno sui generis in derunl. Tunc vero rex Bolezlavus suorum unum-
dominium coiistifuto (76) cum lliezauro residuo S7° hostes con-
quemque nominalim exhertans, in
Poloniam remeabatte~. Ulum ilaque 2CScum ingenti fertissimos 27i sicut leo sitiens penetravit. Nec est
gaudio S5Setpecunias 60remeantem, jamque Polonia3 iiostrai facultatis recitare, quantas strages sibi resi-
finibus propinquantem s6i, rex fugiiivus colleciis sientium ibifecii. ~""~.neque quisquam valet hostium
viribus ducum Ruthenorum cum Plaucis el Pinci" peremptorum milia certo numero computare, quos
riiatiris 26sa tergo subsequitur, et ad fluvium Bugam constabat adprajlium sine numero convenisse, pau»
committere cerlus de vicloria conabatur. Arbitra- cosque superstites fuga lapsos evasisseS 73. Assere-
batur namque Polonos more hominum de tanla bant nainque plurimi pro cerlo, qui poslmultos dien
victoria -praeda gloriantes, unuinquemque domum pro amicis vel propinquis inveniendis ad loeum
suam propinquare, uipote friumphatores terra; suaj cerlainiiiis de longinquis regionibus veniebant, tau*
finibus propinquantes, et famdiu exlra patriam siue tam ibi cruoris effusionem fuisse, quod nullus pote-
filiis et uxoribus immorantes. Nec illud sine ralione ral nisi pcr sanguinem S74 vel super cadavcra per
cogitabat, quia magna pars jam Polonorum exerci- tolam planitiem ambulare, loiumque s75 Bugam
lus rege nesciente defluxerat 263.At rex Bolezlavus fluvium plus cruoris speclem quam fluminis reti-
videns suos milites paucos esse, hostes vero quasi nere. Ex eo enim tempore Rusia Polonia: vectigalis
eenlies S6t lanlum 265 fere, non sicud ignavus ct diu fuil.
timidus, sed ut audax et providus, suos milites sic 8. Dc magnificenlia et potentia Bolezlavi Glo-
affalur . (77): Non cst opus probos el expertos diu riosi S7G.
mililes cohorlari 2GG,-nec Iriumphum scse nobis Plura itaque sunt et majora gesla Bolezlavi,
offcrenlem relardari, sed cst iempus vires corporis quam a nobis possint describi, vel etiam 277 nudis
aritmique viriutcm excrccndi. Nrim qtiid prodest tot sermonibus enarrari. Nam quis arilhmeticus 27ssatis
et tantas prius victorias habuisse, vel qttid prodest certo numero ferratas ejus acies valeat compulare,
Ittitta regna nostro dominio subjugasse tanlasque divi- nedum eliam describendo victorias et triumplios
tias aliorum cumulasse, si forte nunc subactos nos: tantse multiludinis recitare? De Poznan 27Snamque
contingat hmc et nostru perdidisse ? Sed de Dei mise- mille trecenti loricali milites cum quatuor milibus
ricordia vcstraque probitate comperta confido, quod! clipeatorum militum, de Gneznen 2S0 mille quin-
si virilitcr in certamine resistatis, si more solito for- genti loricaii et quinque milia clipeatorum, de
iitcr invadalis, si jactaniias el promissiones ht prmdh;.pJ Wladislau SSicastro oclingenti loricati el duo milia
dividendis el in conviviis ineis habilas ad memoriami clipealorum, de Gdech 2S2 (78) trecenli loricati et
reducalis, hodievictores fincm laboris coniinui facietis, . duo milia clipeatorum; hii onmcs fortissimi et £d
et insupcr fdmam perpeluain ac iriumphalem viclo- bella doctissimi 283magni 284Bolezlavi tempore pro-'
rium acquiretis. Sin vero victi, quod non credo, cedebant. De aliis 285vcro civitalibus et castellis ct
Jueritis, citmsilis domini, servi Buihenorum et voset 286nobis longus el infinitus labor est enarrare, ct
SG7 filii veslri
eritis, el insnper pmnas pro illutis -^-i vobis forsitan fastidiosum fuerit hoc audirc. Sed ut
injuriis lurpissime rependetis. Hsecet hiis similia rege_ vobis faslidium numerandi pnciermitlam, nume-
Bolezlap proloquente, onines sui milites haslas suas; rum vobis sine numero multiludinis antcponam.
unanimiter protulerunt, seque cum triumpho malle: Plures naraque habebat rex Bolezlaus militeslori-
YARIM LECTIONES.
SErregnoqueRuthenorum potenlissimo—remeabat desuiit 5. in fragm. p. 95 in conlextu vero p. 155. ub ver-
ifi.Tunc deriium pollicem vsquc ad remeabat. 5 lalimodo iiarrationcm contrahil: Tunc Boleslaus civitateni
magnam et opulentam nullo sibi l-esisteffle ingrediens, gladicinauream pprlam pcrcussil. Cumque civitale
cum magno thezauro in Poloniam •renieabat. 25S Alillum pro
pcteritissima, regnaque
"259 Rutbenorum-potirent,
s6°
illum ilaqueS. gladio 5. ad propria pro etpecuiiia. 5 2Giiamque—propinquaniem2Gi desttnt 5.
SG 2 cum Plaucis et Pincinatiris rlesunt 5. 263arbitrabalur namque—defluxerat desunt 5. cencias eral
9,,sed correclor a in e transformavit. 2G" tum 1. 2. 2GG coariarierat %. sed transformatum a correctore in
cohorlari. 267 deesll. 26Spillatis 1. 2. hicuria scribre. SGD d. t. transponit 2. 270At rex Bolezlavus, vi-
dens suos milites paucos—in contraltit 5. tali modo: At rex B. videns suos milites paucos^esse, Iiostes
vero quasi cencies lanium fere, suos milites conforians et de Dei misericordia confidens. -"'^ita corrigit
edit. Yars. conforlissinios codd. "- hostium ibi stravit pro strages s. r. i. f. 5. S7Speremptorum hostiuin
quanla millia ibi ceciderint enarrare pro275 Iiostium peremplorum—evasisse 5. ubi etirtm vox enarrarc
",7
alia inantt addila appurel."- cruorem 5. totum 5. 27Gregis 5. ."am2. deesl 5. 27Sarlhimeticus 1.
arthimaticus erat 2, sed corrector a posterius in l mitlrtvU; arismelicus 5. arithnieticus suadci lcrjere
edil. Vars. 279Demagna popu.lat.ioneGnezn; elPozn. civilaiumarfrfif in margine prisca inanusi. -m Gnc-
zna5. s8i Wladislaw 5. 2SSGdelii qitoquekgi poiesl^.o. quia c et t non facile distinguunlur. Poslerior,
sed prisca niantts delevit Gdehc, ct positit in tiiargine Gdansk2. 283de....ssimi 5. 2S4 deest 5. 2S6 decsi
1. deeral el 2. sed in margine eadem inanu avpdsitum. 2S6 rleesl 5.
NOTJL
(76) Suatopulcho genero. K. hanc muniiani desiruxerunt Bohemi a. 1059. Non
(77) Sall., Catil., xvni. S. longe a pixdicfa urbe (Gdecz) ventum erat " ad me-
(78) Gdecz, nunc Giecz, in magno ducaiu Pozna- tropolim Gnezden. Cf. Cosmas, n, 2. S.
niensi inler AYrzesnia, Sroda et Kostrj-n. Urbim
 £55 CHR0MCJ5 POLONORUM. &S6
87 S88 tempore tola Po A quehalur, quantam ejus probitas et liberalitas me-
catos, quam babeatS nostro
lonia clipeatcs: tempere Belezlavi totidem in Polonii rebatur.
.--- io. so° De prmlio Bolezlai cum Ruthenis.
fere £8Smilites habebantur, quot homines cujusqui
generis nostro tempore conlinentur. Sed ista riiemorare subsequenti pagina differa-
9. De virlule et nobilitate Gloriosi Bolezlavi. mus, et quoddam ejus praelium novitate facti satls
SOireferamus, ex cujus rei censidera-
Haec erat Bolezlavi regis 2B0 magnificenlia milita- memerabile
. ris, nec inferior ei erat virtus obedientiae spiritualis ticne bumilitalem superbiae praeferanius. Contigit
302namque uno eodemque tempore Bolezlavum re-
s". Episcopos quippe suosque capellanos in tanta
303Poloniam,
veneratione retinebat, quod eis astantibus sedere gem Rusiam, Ruthenorum vero regem
04
non praasumebat, nee eosaliter quarn dominos ap- utroque de altero s nesciente, hosliliter introisse,
pelabat, Deum vero summa pietate colebat, sanctam eosque super fluvium alterum in alterius termino
ecclesiam exallabat, eamque donis regalibus ador- regionis, interposilo flumine, castra militiaj posuisse.
nabat5sl. Habebat etiam praeterea quiddam justitiae Cumque nunciatum esset Rutbencrum regi, Belez-
magnum .et humilitatis insigne, quod si quando lavum ultra jam fluvium transivisse, inque siii
rusticus pauper vel muliercula quaelibet de quovis regni confinio 30Scum exercitu consedisse, exisli-
duce videlicet 293vel comite quereretur, quamvis B mans rex insulsus se quasi feram 306in relhibus
esset magnis negotiis occupatus, multisque cuneis cum sua multitudine conclusisse, proyerbium ei
et' magnatum et 2il4militum constipatus, nonprius riiagnae superbiss capiti suo retorquendum dicilur
se de loco dimoverat 295,donec causani ex ordine mandavisse : Noveril se Bolezlaus tanquam suem in
conquerentis auscultaret, et pro illo de quo que- volulabro canibus meis et venatoribus circumclusum.
rebatur camerarium transmandaret; interim vero Ad hsec rex PoloniCu.s 307remandavit: Bene, in-
ipsum coriquerentem alicui fideli suo commendabat, quit 30S, suem in volutabro nominasli, quia in san-
3"9 3i0 luorum, id est diicum
qui eum procuraret sibique causam adversario ad- guinc venatoris canumque
veniente suggereret, el sic rusticum quasi pater fi- et militum 3il, pedes equorum meorum inficiam, et
lium admdnebat, ne absentem sine causa accusaret, terram tuam et civilates ceu 312ferus singularis 3la
et ne injuste conquerendo iram quam alteri conlla- depascam. Hiis verbis S14utrimque renuriliatis, die
bat sibimet ipsi cumularet. Necaccusatus citissime sequenti solempnitas imminebat, quam SiSrex Bo-
vocalus venire differebat, nec diem a rege constitu- lezlavus celebraturus , 16,in diem certum 3i7 bellum
tum qualibet occasione prajleribat. Adveniente vero. committere differebat. Eo namque die ariimaliain-
principe, pro quomissum fuerat,non se-illi maligne -, nunierabllia mactabanlur, quis sequenti solempni-
""""commotum ostendebat, sed alacri eum et affa- tatead merisam regis, cumomnibus.suis priiicipibus .
"bili vultu recipiens, ad mensam invitabat, neque ea comessuri 318, niore solitd parabantur." O.mnibus
die, sed sequenti vel tertia causam discutiebat. itaque cocis, inquilinis, apparitdribus 3iS, parasitis
Sicque diligenter rem pauperis ut alicujus magni exercitus ad animalium carnes et exta purganda
principis pertractabal 29T. 0 magna discretio ma- super ripam fluminis congregatis, ex altera ripa Ru-
gnaque perfectio Bolezlavi! qui personam in judicio thenorum clientes et armigeri clamdsis vocibus in-
non servabat, qui populum tanta justitia guberna- sultabant, epsque probrdsis irijuriis ad iracundiam
bat, qui honorem ecclesise ac statum lerrae in summo lacessebant. Illi verb nichil injuiiae e ceritrario re-
culmine relinebat. Justitia nimirum S9Set aequifate spendebant, sed intestinerum sordes et inutilia con-
299ad hanc Bolezlavus glpriam et dignitatem ascen- tra eoium oculos pro injuiia jaciebant3S0."Curaque
dit, quibus virtutibus inilio petentia Romanoruni et Rutheni magis eos magisque contumeliis incitarent,
ssi quos
imperium exorevit. Tanla virtute, tanla potentia et sagitis etiam acrius infestarent, canibus
tanlaque victoria regem Bolezlavum Deus omnipo- 3SStenebant avibusque omissis3S3, cum arniis niili-
tens decoravit, quantam ejus bonitalem et justitiam tum in meridianass 4 (79) dormienlium fluvio trans-
erga se ipsum et bomines reeognovit, tanta gloria I natato, Bolezlavi parasitorum exercitus (80) super
Bolezlavum, tanta rerum copia tantaque Iaelitia se- tanta Ruthenorum multitudine tiiumpbavit. Belezla-
YARI^; LECTIONES.
287 habebat erat scriptum 2. sedlullimum b coneclor noiavit tanquam erroneum. ?68juxta 3. SS9 i. P. f.
transponunt in f. i. P. 2. et 5. 290deesi 5. 291.spil. 5. -292aderabat 1. 29Sdeest 5. s94 deest
% 29Sdemovebat 5. 296roaligno 1. 2. 297hec est justicia et equitas Boleslai addit hoc loco 5. omittendo
299Ex verbis Justicia in mirum et equitate
reliqua liujus capituli. 2S8 ita videtur legendum pro in mirum.
effecit corrector additis duobus vcrbis superpositisque lineis duas periodos : Justiciam in mirum modum et
equilaleni diligebat 2. 30° Item prwponit 5. 30i quoddam autem factum menioria dignum pro Sed ista
— memcrabile 3. 30Scentingit 2. 303deest:5. 304alio 5. 30S confinie 5. 30?predani 5. 307Polonie 5. .
308 S1°canum et venatorum pro y. c. 5. Sil tuprum 5. 31Sila einen-
jnquam 1. inq. 3. S09sanguinem 2.
davi. cum 1. 2. 5. P. 3i3feris singularibus prof. s. 5. 314veris non recte 1. 31S solenme imminebcil
quodpro. s. i. q. 5. 31Gcelebraturis 2. 317 tertiumS. in diem certum bis repetiti. 31Bpro comestione
5. S19apparitor 2. 32°projiciebaiit pro p. i. i. 5. S2iomnibus 2. canibus scripsit corrector inmargine,
delelo omnibus. 32Sita correxi; que codd. et edd. P. 323ita emendavimus; comissis codd. et edd. P. . m
meridie 5.
NOTJ5.
(79) Scilicet hora. P. (80) I. e. pueri^ servientes. P.
 857 LtBER PWMtiS. 8S8
vus itaque rex et exercltus totus clamore simul et A sionibus cornu. ejus in gloria Dpminus exaltabat.
slrepitu armorum exGitatus 32S,quidnam hoc esset (Psal. LXXXVIII, 25), et in cunctis semper bene sem-
sciscitantes, cognita rei causa, facla3S 6 exindustria perque prcspere proeedebat. Et.cum sic Csset
dubltantes32', cum ordinatis aciebus in hostes undi- Bolezlavus rehgiosus in divinis, multum tamen ap-
que fugientes irruerunt; sicque paraslli necgloriam parebat gloriosus in hunianis.
victoriae soli, riec sanguinum 8S8 nPxam spli habue- .12. Quomgdo Bolezlavus per suas lerras sine tmsione
iunt. Tanta vero fuit ibi militum flumen transeuu- paupcrum Iransiebat.
tium multitiido 8S9, quod non aqua videbatur ab Ejus namque lempore non solum comites, verum
infendribus, sed quaedam itineris siccitudo. Hpc etiam quique nobiles tprques aureas inroensi ppn-
autem tantillum dixisse de bellis ejus sufficiat, qua- deris bajolabant 344,tanta superfluitate pecuniae re-
tenus ejus vitar recordatio ab auditoribus iniitata dundabaht. Mulieres vero curiales coronis aureis ,
proficiat 330. "'_ monilibus, murenulis 345, brachialibus, aurifrisiis
11. De dispositione ecclesiarum 331 ' in*'-.'
Polonia et et gemmis ita lionust* procedebant, quod ni sus-
'_:- ;-..virluteBolezlavi. tentarentur ab aliis , pondus metalli sustinere non
33S
Igitur rex Bolezlaus 33S erga divinum cultum valebaut. Talem etiairi gratiam ei Deus contuierat,
in ecclesiis cOnstruendis et episcopatibus ordinaudis B etitavisu desirabilis cunctis erat, .qupd, si forte
beneficiisque conferendis ita devotissimusS 34existe- quemlibet a conspectu suo pro culpa yeniali mo-
bat, quod suo tempore PPlpnia dups metrppplitanps mentaneo 346rempvebatj quamyis illererum suique
cum suis suffraganeis ccntinebat. Quibus ipse per libertate fruerelur, donec benivolentiae ejus acs4r
omnia et iri omnibus ita benivolus et obediens conspectui redderetur, npn se vivere sed mqri,nec
exislehat, qucd, si fprte aliquis33Bprineipum contra esse 348liberum sed trusum carceri reputabat. Suos
S36-quemlibetS37 clericorum vel pontificum S38litigii quoque 349rusticos non ut dpminus in angariam
causam incboabat, yel si quitquam de rebus eccle- coercebat, sed ut pius pater quiete eps vivere per-
siasticis usurpabat, ipse cunctis manu silentium riiittebat. Uhi enim suas statienes suumque servi-
indicebat, et sicut patronus et advoeatus pontificum tium determiiiaturii 350habebat, nec libenter in ten-
causani et ecclesiae defendebat. Gentes vero barba- IPriis sicul Numida 361,vel in campis , sed in civita-
rorum iri.circuitu quas vincebat non ad tributum tibus et 362castris frequenter habitabat. Et quptiens
pecuniae persolvendum, sed ad verae religionis in- de civitate stationem in aliam trausferebat, aliis in
crementum coercebat. Insuper etiam ecclesias ibi confmio dimissis, alios vastandipnes et villicos com-
de proprio construebat 339,et episcopos honprifice _ mutabat 353.Nec quisquam eo transeunte viator vel
clericosque carionice cum rebus necessariis apud' operator boves vel 354oves abscondehat, sed ei.prae-
incredulps ordinavit 340. Talibus ei-go yirtutibus, tereuriti pauper et35S diyes arridebat, eumque cer-
justitia et aequitale, timore scilicet 341et dilectione, nere tota patria properabal 366.
rex Bclezlayus piaecellebat, talique diseretiene re- 15. De virtuteelpietdie uxoris Bolezlavi Gloribsis".
gnum remque publicam precurabat. Yirtutihus . Duces verp suusque ccmites ac principes acsi
siquidem multis ac probitatibus longe lateque Bo- fratres vel filies diligebat, eesque salva reverentia ,
lezlavus emicuit, tribus tamens 42virtutibus, justi- sieud sapiens Dominus, bonorabat. Cpnquerentibus
tia, aequitate, pietate specialiter-,'ad tantum culmen enim super illis 368inconsulle non credebat, eon-
magnitudinis aseendit. Justitia, quia sine respectu tra (81) legesss condempnatos judicium 360miseri-
persona5 causam in judicio discernebat, aequitate, cordia teniperabaf (82). Saepe namque uxor ejus re-
quia principes etpepulum cum discretiene diligebat, gina (85), prudens mulier et discreta, plures 861pro
pietale, quia Christum ejusque spensam modis om- culpa morti deditos de manibus lictorum erripuit,
nibus lronorabat. Et quia justitiam exercebat et et ab imminenli morlis periculo liberavit, eosque
omnes 34saequanimiter diligebat. et matrem eccle- in carcere, quandoque
rege nesciente , quandoque
siam virosque ecclesiasticos exaltabat, sanctaB ma- ]5 vero
dissimulante, sub custodia vitaj misericorditer
tris ecclesiaj precibus ejusque praelatprum interc.es- resCrvavit. Habebat aulem vex. amicos duodecim
- YARIJ5 LECTIONES.
26 exercitus 2. 8S6 factam suadel 2. deest 5. 3S7 cogitantes 3. 3SSsanguinem non recle 1. 2.
J> deest 1. 2. a. addtdit legere
edit. Gedan. 330prof. 5. 33iequitatis 3. s33Boleslalus semper 5. 333e. d.
c. desunta. 334 devotissimis 2. 33S deestl. 2.. 336contra priricipum aliquis pro a. p. c. 5. 337que-
libet 2. 338amicorum et presbiterorum pro c. e. p. 5 339construebant 5. 34°eosdem ordinabat pro
J." ° 342vero2. a43oinnia5. 344bajulabant 5. 345vox hwc correcta est et tectio
mcerta% o ,rcvldell<"(~t5-
et momentanea 5, 347et 5. 34sse 5. 349suosque pro suos quoque 3. 360determinari
1. stc erat et 2, sed corrector ulthnum i in um mutavit.- 36i donio 3. 3SSvel in 5. 36scommutavit 3.
864et 5. 3S6 vel 2. 366 % 3S7 De virtute — Gloriosi desunt 3. 368illes2. 35'legeml.2.
proberabat
i>.lege suadel legere edit. Vars. 360cutii addit 3. 3G1 multos 5
. NOTJi;,.
(81) Lq. erga. P. 1,258. S. ,......'"
(82) Conlra legem damnatos, cum hoc intelligeret, (85) Quater uxcrem duxit Bolezlaus; ultima erat
liberavit. Chron. princ. Pol. Stenzel, i, 52. Cf. Yita Oda, filia Ekkardi, marcbionis Misnensis. K.
S. Ladislai in Endlicher Rer. Hung. menum. Arpab".,
853 CHRONICE POLONORUM. 860
consiliarios 3"2, eum quibus eorumque 363uxoribus A U. De magnalilale*" inensw et largitate Bolczlai.
eum curis et consiliis cxpeditum Et!'convivari mul- Mensam vero suam sic ordinalc , sic honorifice
lotiens ef cccnare delectabalur, et cum eis regni fa- retinebat, quod omni die privalo 388 40 mensas
miliarius et consilii misteria pertractabal. Quibus principales. exceptis minoribus erigl faciebat. ei
epulanlibus pariter et exultantibus , et intcr alias nichil tamen38s de alienis, scd de propriis in biis
ocutiones in memoriani, ex occasione forle gene- omnibus expendebal. Habebat ctiam aucupes ei ve-
is , illorum dampnatorum incidentibus , rex Bo- natores omnium fere nationum , qui suis arlibue
eilavus illorum morti bonitate parehtum condole- capiebant omne genus velatilium et ferarum , de
bat, seque praecepisse eos perimi poenitebat306. quiluiE singulis , tam quadrupedites quam pemia-
Tuiic regina venerabilis pium peclus regis blanda 360 ' tis, coilidie 390 singula apponebaiiiur fercula suis
manu deniulcens , sciscilabatur ab eo , si carum mensis.
/;
ei fierel , si quis eos sanclus a morte forsilan ~a~ 15. Dc
disposilione caslrorum et chnlulitm stti rcgni
susciiaret. Cui rex respondebal 308,se nichil :am3(S pcr Bolezlaiim.
preliosum possidere , quod 11011darct, si quis eos Solebat quoque magnus Bolezlavus, in fiuibus
posset ad vilam de funere revocare, eorumque pro- regionum 391ab hostibus conservandis. 392(84) inul-
geniem 370a-binfamiae macula liberare. Haecaudiens lolieiis occupatus, suis villicis ac vicedomiiiis 393,
regina 3"1 sapiens et fidelis , pii furti se ream et quid de indumenlis in festis annualibus 394prcpara-
consciam accusabal, et cum 372amicis duodecim et tis , quidvc de cibis et potibus in singulis civitati-
uxoribus eorum ad pedcs regis pro sui dampnato- bus, fieret, inlerrogantibus , proverbium posleris
rumque venia prosternebat. Quani rex henigne com- in exemplum commemorare , sic inquicns 396: Sa-
plexans , cuni osculo detcrra manibus sublevabat, titts el lionesliiis esl hic michi gallinw pullum ab ini-
ejusque fidele furtum , ymmo pietatis opera collau- micis conscrvare, qntim in illis vel illis civiiatibus
dabat 373.Eadem ergo374hora pro captivis illis , dcsidiose convivanli insultantibus michi meis hosti-
per mulieris prudentiam viiaercservatis, cum equis bus iocum dare. Nain pulliim perdere, per virtutein,
plurimis mittebatur, el euntibus redeundi terniinus iion pitlltim repulo , sed castrum vel umitiere civita-
ponebatur. Tunc vero laelitia multiplex illis resi- lcm. Et advocans de suis 396familiaribus quos vole-
denlibus accrescebat, cum regina regis honorem bat, singulos singulis civitatibus vel castellis depu
ac regni utilitatem sic sapienter observabat, et rex tabat 357,qui loco sui castellanis et civitatibus con-
eam cum amicorum consilio de suis petilioiiibus viviacelebrareni 398, ac indumenta 39' aliaque dona
audiebat. Illi autem , pro quibus missum fueral, fidelibus
p regalia , quae rcx dare consuevcrat, suis
venientes 375,non statim regi sed reginae prassenta- praesentarent. Talibus dictis et factis admirabantur
iantur, qui ab ea 376verbis asperis et lenibus 377ca- universi prudenliam et ingenium 400taiiii40i viri ,
stigati, ad regis balneum ducebanfur.Quos rexBo- conferenles ad invicem : Hic esl vere pater pairiw,
lezlavus, sicutpater filios, secum balniantes 378cor- liic defensor, hic esl donmms 402,non alicnw pccuniw
rigebat eorumque progeniem memorando collauda- dissipalor, sed honestus rei pubiicw dispensator, qui.
bat. Vos , inquit, lanta, vos, lali prosapia exorlos, dampnuniriistici violenter ab hoslibusillatum castello
fo/ffl 370 cominittere non decebal. ^Elate quidem 380 reputat vel civilati perditw confcrendum. Quid multis
provectiores verbis tanlum tam per se quam per moramur? Si singula facla vel dicta magni Bolezlavi
alios casligabal, in38i minoribus 382 vero verbera memoranda 403 carplim 404 voluerimus scriptitare^
cum verbis adhibebat. Sieque paterne commpiiitos quasi si stilo laboremus guttatim pelagus exsiccare.
ac indumentis regalibus adornalos, datis muneribus Sed quid nocet ofiosis lectoribus boc audire , quod
collatisque 383honoribus, ire domum cum gaudio vix 405potest 406cum labore historiographus inve-
dimitiebat 384.Talem ergo 386sese fex Bplezlaus erga nire?
populum et principes exhibebat, sic sapienler el ti- 16. De morlc Bolezlai Gloriosi lamentabili^'.
meri et amari se a cunctis sibi subditis 366fa- pj Cum igitur tot et tantis rex Bolezlavus diviliis
ciebat. probisque40S militibus , ut dictum est, plus quam
YARIJELECTIONES.
362 consiliatores 2 , sed corrcctor mulavit in consiliarios. 36Set eorum 5. SG 4 omnibus curis et
consiliis expeditis pro c. e. c. 5. 3G5 permitebal 2. SGG 7 deesl 2. scs respondit 5. 3G
deest 5. 3G 9
dcesj
o. '""" progenie 2. 37i dcest 5. 372eciam erat 2. sed correclor deletw voci eciam superposuit cum. 373
commendabal 5. 374iuitur 5. 375decst 5. 3~"eo 5. 377levibus 2. 37Sbalneantes 2. 5. 379iali 1. 2.
360vero 5. SS1 deesi 5. 382moribus2. ss3 munerihus addunt 1. 2. 3S4 permittebat 5. 3S5 igiturl. 5.
386subjectis 5. 387 5. 36Srleest5. 389lu in margine 2. 390deesl 5. 39i reg' 3. 392o»
magniludine
servandis 5. 393vicedinis 5. 394animalibus 2. 5. 3S5 inquirens 5. 396nam397 pullum reputo sed^caslrurj
vel amittere civitatem et vocans de suis corruple pro Nam pullum — suis 5. prelerebat 5. 39Sprepa
rarent 5. 399indomita 2. 400ingenium et pro c. i. 2, 40i talis 5. 40Shic est dominus desunt o.
deest 5.' 40t cartim 1. 2, 3. 405vir non recte 2, 40Gdeesl 5. 407Iauu 2. De morte — lamentabili desunl
5. 40satque 5.
; NOTiS,
'_-
(8&\ I. e. in finibus consevvandis ab hcstibus. K.
 861 LIBER PRIMUS. . 862
rex aliusabundaret 409,querebatur 410tamen semper, kexuiantem 440 et oberrdntem, ei hostibus, quos subi
quodUi. solis militibus indigeret. Et •quicumque 412 pedibus conculcavi, misericorditer supplicantem (85). j
probus hospes aput eum in militia probabatur, npn Video etiam de longinquo de lumbis meis procedercl
miles ille sed regis filius vecabatur ; et si quandc- quasi carbunculutn emicantem, qui gladiimei capulo
413infelicem in equis connexus, suo splendore Poloniam totam efficit 441
5ue, ut assclet eeruin aliquem
vel in aliis audiebat, infinita dando ei circumstan- reluceittem. Tunc verc luclus et nioerpr ibi astan-
tibiis alludebat: Si possem sic Itunc probum miiilem tium et hpe audientium cordis viscera penetravit, ei
a mortc divitiis liberare, sicut possum.ejus infortu- prae dolore nimio mentes omnium stuppr yehemeiis
nium et pauperlatem mea copia superare , ipsam cccupavit. Cumque paulisper dolore compresse 44s?
mortem avidam diviliis honerarem^, ut hunc flo- Bolezlavum inquirerent, quanto tenipore funus ip-
•em416lam audacem in militia reservaremw. Quo- sius liabilu cultuque lugubri celebrarent, voce veri-
circatalemac tantum virum successores debent 417 dica respondit : Necmensibus nec annis doloris ter-
virtutibus iinitari, ut valeant ad tanlara gloriam et minum 44S vobis pono, sed quicumque me cognovit
potentiam subbmari. Qui cupit pest vitam acqui- meamque gratiam acquisivit, memor mei die cotti-
rere tantam famam _acquirat dum vivit 4'8 in virtu- die 444meplorabit. Et non solum qui me novcruut
tibustaiilampalmam. Si quis captat Boleslao:me- meamque benivolentiam habuerunt, me plerabunt 44C,
meriali tytulo. comparari 419, elaboret suam vitam sed eliam eorum filii filiique filiorum Boleslavi regis
ejus vitae420venerabiliconformari.Tune erit 451virtus obitum narrahtibns aliis condolebunt. Bolezlavo
in geslis militaribus collaudanda 422,eum fuerit vita ergo 446rege de mundana conversatiohe descenden-
militis 423iionestis moribus adornata. Haecerat ma- te (86), aetas aurea 447 in plumbeam 448est con-
gni Bolezlavi gloria memoranda, "talis virtus recile^ versa. Polonia prius regina, auro radiante cum
tur 424posferiorum memoriae imitanda. Non enim in gemmis cororiata^ sedet *4Sin pulvere viduitatis ve-
vacuum Deus illi gratiam super gratiam cumulavit, stibus involuta, in luctum cylhara, plausus 4!0 in
nec sic42S eum sine causa tot regibus ac ducibus moerorem, organum 46i in suspiria convertunlur.
antefecit, sed quia Deum in omnihus et super omnia Illo nimirum anno conlinuo 4SSnullus in Polonia
diligebat, et quoniam erga suos, sicud patererga convivium publice celebravit, nullus nobilis vir yel
filios, earitatis visceribus affluebat. Unde cuncti, femina yestimeritis se 463 solempnibus adernayit,
sed 4S6 specialiter quos yenerabatur;episcopi 427,ar- nullus plausus, nullus cytharaa sonus audiebatur in
4SS sedulo
chiepiscopi4S 8, abbates, monachi, clerici thabernis, nulla cantilena puellaris, nulla voxlaetitiai
eum suis precibus Domino commendabant; duces n resonabat 454in plateis (87). Hoc per annum est a
vero, comites aliique proceres hunc semper viclo- cimclis uriiversaliter observatum,: sed viris nobili-
rem, hunc sibi fore superslitem exoptabant. Glorio- bus et feminis plorare Bolezlavum est cum vitae ter-
sus itaque Bolezlavus felieem vitam laudabili line mino terminatum. Rege itaque Bolezlawo inter bo-
cpncludens, cum sciret se debitum carnis universae mines exeuiitc, pax el laetitia rerumque copia viden-
cemplefurum 43°,tum,4S 1 emnibus suis ad se prin- tur simul de Polonia commeasse. Haclenus Bolez-
cipibus et aniicis undique ccngregatis, de regni gu- lavi .magni laudibus termini metam inpenamus,
bernatiene et statu secretius crdinavit, eisque mulla ejusque funus aliquantulum carmine lugubri lugea-
post se mala fulura veee prcphefica nuntiavit43s: mus.
0 ulinam, fralres 43smei, inquit, quos delicate tan- De morte Bolezlavi carmina.
quam mater filios enuirivi 434,qumpositus in agone Omnis aetas, cmriis sexus, omnis ordo, currite!
nascitura 436video, vobis in prospera convertdntur, et Bolezlavi regis funus condoleutes cernile,
utinamquew ignem sediiionis accendentes 437 Deum Alque niortem tanti viri simul mecum plangite!
el hominem 43Svereanlur! Heu! heut jam quasi per Heu! heu! 456Bplezlave, ubi tua glpria?
speculumin cenigmale video regalem prosdpiam 439 . Ubi virtus, ubi decus 466,ubi rerum ccpia ?
' '
- YARI.E LECTIONES. .'
*"• nanunuarei z. — quereDat 2. o. «' quia 2. *'J quiaqua 2.. sed penulltma per dtnu-
dium, ullima vero littera lola sunt deletm. 41Squemlibet 1. 2. 4i4 honorarem % onerarem 3. 41cta-
lem 1. 2. 416eonservarem-5. 417debent successores iransponii 5. 4i8 ipse addit 5. 41S aparari 1. 2.
comparari 3. 420vita 2. 4S1 autem 5. 42s gestis est collauda pro iri gestis militaribus collaudanda 5.
423multis 2. fuit vita multis fuerit vita militis 3. 42vut addit 2. recitatur 5 t2S si 1. 2.
426 et 2. 3. pro
42Tet addit 2. ' 428 4S5 presbiteri'5. 430completo-
archiep. episcopi pro e. a. 5.
rura 2. 4S1 cum 2. 5. 43s pronunciavit 3. 433deest 5. reliclo spatio vacuo. 434innutrivi 3. 436 no-
scilura 1. 2. 3. 436tuti namquel. 2. 5. 437sediciones accedentes pro sedicionis accendentes 5. 43sbo-
mines 5. 43Sregem talem pro sapiencia pro regalem prosapiam 5. 4"° exultantem 2. 5. 441efliciel 5.
442dolorem et presso pro dolore compresso 1. 2. 3. 443deest 2. 444 3. 44s me plorabunt de-
nocteque
suni 3. 446igitur |3. 447aureas 1. sic habuit et 2. sed a correctore s deletum. 44splumbeas 2. 449se-
dens 2. 5. 460pallium 1. 2. 5. plausus ed. Ged. 45igaudium 5. 46i dees*5. 45Sse vestibus pro vesti-
mentisse3. m audiebatur 5. 46seheu, heu 3. 48°decor 3.
NOT^l.
\ou/ iH|Jiui;iiiixerjjy rycersiwa poi. IOlxe ex CO- Oivisione regni nuer nnos Jjoiesiai mreuigi posset,
dice alio orationem hane paulo diverso modo pro- magni momenti documenturii foret. S.
fert, dicit enint : Video regnum in multa 'variaque (86) Diem morlis vide apud Cosrnam, i, 41. K,
frusira scindi ete. quod si de tradita a Thietmaro (87) Cf. Yita S. Ladislai, ed. Endlieher, i, 241. S,-
863 CHRONICiE POLONORUM. 864
Satis restat ad piorandum, vae michi PPlonia! " A corrigiis astrictus,
quia rex Bolezlavus pater ejus
Sustentate ine cadentem prae dclore, comites, siroileni eis injuriam fecerat 477(aii. 1005). quum 4'8
Yiduatae niielii, quaeso, eondolete milites, eerumducem (91)suumque avunculuni excecayerat. i
Desolati respondete 46r,Ileu nobis! hospites! Qui decaptiene quidem exivit, sed uxcrem ullerius J
'
Quantus dblor, guanlus luctus erat pPntiQcibus! non cpgnpvit. Sed 479de Meschene sileamus, et ad
Nullus vigor, nullus sensus, nulla mens iti ducibus. Kazimirum restauratorem Poloniaj desceridamus 48°
Heu !;heu ! capellanis, heu sibi 468omriibus !
Yos qui lorques porlabatis in signum militiae, . 18. Desuccessiohe el dejeclionellazimiripost inprtem
Et qui vestes riiutabatis regales cottidie,
.;-•-- •'"'.- pairis 4S1.'
Simul omnes resonate, Vm, vw, nobis hodie! (4». U354,).Mortuc igilur Mescpne (92), qui pbst
Yos inatronaj, quae coronas gestabalis aiireas," obitum regis48S Bolezlavi parum vixit, Kazimirus
Et quae vesles habebatis lotas atirifriseas 45S. cum matre imperiali puer parvulus remarisit 483.
His -4S 0 exulae, Vestiatis Iuguhres el laneas. Quai cum Ubere filium 4S4 educaret, et promodo
Heu, beu! Boleslave, cur nos, paler, deseris? femineo regnum 'honorifice gubernaret, traditores
Deus talem virum umquain mori cur permiseris ? eam de regno prppter 486invidiam ejecerunt, pue-
Cur rion priusriobis 461Tinamsimul mbrtem dede- B rumque suum secum in regno quasi deceptionis
'"- -'-'.'' jris 462? , obumbraculum tenuerunt (95). Qui cunxesset adul-
Tbia tCrra desolatur, tali4GSrege vidua, lusaetate et regnare eeepisset, malitiosi; veriti, ne
Sicuf sup possessore facta domus vacua, malris. injuriani; vindicaret, in eum insurrexeriint
Tua morte lugeus, moerens,. nutans 464et ambigua. '.' eumquein-Ungariam:Secedere;ceeger.unf. Ep iiam-
Taniiviri funus mecum, pmnis lipnip, recole, que lempore sanctus Stephanus Ungariain guberna-
Dives, pauper, niiies, clerus, insuper agricolse, . bat, eamque tuncprimum486ad fidem minis et hlan-
Latinorum" et Slavorum 46S(88 quolqubt estis in- ditiis 4S7 convertebat, qui cum Bohemicis 488,Polo-
[cote! norum infestissimis inimicis, pacem et amicitiam
Et lu, lector bpnae mentis, haec 466 quicunique 467 retinebat, nec eum liherum, quoadusque vixil, gra-.~
'"- ' [legeris, . tia dimittebat. Quode hac vita migrante (an.I058).'
Quaeso,.motus pietate, lacrimas effuderis, Petrus YenelicusUngariae regnumrecepit, qiii eccle-
Multum eris inhumanus, nisi 4GSmecum fleveris, siam sancti Petri de Bazoario 489(94)inchoavit, quam
17. De ' successione
' Meschonis secundi Bolczlaydes nullus rex 49°ad modum inchoationis tisque hodie
- '" Gloriosi^K - ,, consummavit. Hic Petrus etiam rogatus a:Bohemi-
Postquam ergo magnus Bolezlavus de mundo de-r cis 4?1; rie Kaziniirum dimitteret, si cum eis ami-
cessif, secundus Mescho-47°,filius ejus, iu regnum citiam ab antecessoribus receptatii retinere vellet,
successit, "quiajam *7i vivente patre sprprem tertii voce regali respondisse fertur : Si lex aniiqua dif-
Oltenis imperatoiis (89) uxorem acceperat, de qua 'finierit, quod Uirgarorum rex Boliemicorumm- ducis
Kazimirum (90), id est Karolum, restauratorem Po- carcerarius fuerit, faciuniquw rogatis. Et sic Bohe-
lpiiiae procreavat47s. Hic vere Meschp.473miles pro- merum legationi criin indignatiorie respondens,
bus fuit, multaque gesta militaiia, quaj loiigum esl eorunique amicitiam vel inimicitiam parvipeiidens,
dicere, perpetravit. Hic etiam propter 474patris in- datisKazimiro 100 equis lolidemqne niilitibus, qui.
vidiam vicinis omnibus extitit odiosus, nec, sicud eum secuti fuerant, armis et vestibuspraeparalis
pater ejus, vita47Svel mpiibus vel divitiis cepipsus. eum honorilice dimisit, nee Iler ei, quoeumque vel-'>
Dicilur etiam a Behemicis 476in cclloquio per. tra- let ire, denegavit. Kazimirus vero 4?3 gralanler iter
ditionem captus, et genitalia, ne gignere posset, arripieus, ac in regionem 494festirianler. Theutoni-'
.';-< ~"
YABI.G LECTIONES." '";"";" "~"". t~
487videte 3. 45Sipsis 5. 4S9 aureas t. a. 3. . 460ehis5. 4Gideest 3. 46s.dedis3. 46Srfcest3.
pro
4e4mutans 1. 2. 46sSclavorum 5. ~466 deest 3. 46?quidque 2. 468si non 5: 469iilii Bolezlayi pro II
bolezlaydes gloriosi 2. De successione — Gloriosi 471 desuni 5. .47°Anrio Domini MXXY, postinortem Bo-
leslai Mieszko pro Ppslquam ergo—Meschc 5. viden. addil supcrflue 2. 47Sprocrearel% 473:Me-
Szko 3. w* 47S MXXY. addit hoc loco in margine prisca el forsan eadem nianu.s 2. . 476 Behe-
'*" per 3, 47S 479 4S
0
mis 3. faceret "2. fecit 5. inde 5. deest .5. Mieszko enim, ut alibi legitnr, in ainericiani
cecidii, et mortuus est eodem anno quo et pater addit 5. 481De successione — patris desunl 5. 4SSpa-
trisS. 488ieniansitparyulus 4S7transpoiiit 2. 48i licet puerum fjroiibere filium 3. 486per 5. *91 4S6'proyin-
ciam pro lunc primum 5. blanditus 2. 4S~Bohemis5. 489Bazcario 5. ;*">.deest3. Behemis 5.
*ss Bphemprum 5. 493igitur 5. 4S4terrani5.
" - : -
_.'..'- . .NOT.E.
(88) Distinguit Polones Ecclesiie occidentalis et 54. De Mescbonis captiyitate apud: alios scriptores
orientalis. S. iiihil legitur. K.
(89) Ricbenzam, filiam Ezonis comitis palatini . (92)«. Annal. Hildeshem. 1054.K.
Rlieni ex soroi-e Ottonis HI Mechiliilde. S. Cf. Fun-; (95) Longe aliter banc rem narratmonacb. Brun-
datio Bruirwilarensis. K. vvilaretisis. Videquoii deRiclienza disseruit Rcepell.,
(90) Miracula" S. Adalberti, c. 9. S. I,,662.;K; '.'.' '. •, .- , .:. .
(9i):Bolezlaum III Rufum, a. 1005, Gosmas,;-i» . : (94)Borspdiri cPmitatu-Bp'rspdierisi..S.
 865 LIBER PRIMUS. 800
corum 496 perveniens, aput matrem et imperato- A proQciat. Kazirnirus ergo 514apud TheutonicostlB
rem (95), quanlo tempore nescip fuerit conversatus, aliquanlulum conversaius 616 magnamque famam
sed in actu mililari miles audacissimus exliiit 49" ibi miliiaris gloriae consecutus, Poloniam sc redire
comprobalus. Sed paulisper eum CKUImaire re- disposuit, illutque matri secretius indicavil. Quem
quiescere permitlamus, et ad desolationem et deva- cum mater dehorlaretur, ne ad geniem perfidam ct
stationem Poloniae redeamus' 97. iiondum bene cbristianam rediref, sed bereditaiem
maternam pacifice possideret, et cum etiam impera-
19. De rehabitione regni Poloniwi°e per Kazimiruin, tor eum remanere secum rogaret. eique ducatum
qtti fttit monachus (96). satis magnificum dare vellel, proverbialiter utpote
lnlerea reges et duces in circuiiu Poloniam quis- homo liberatus respondil : Nttlla liercditas avuncti-
que de parte sua concuicabal.-suoque dominio civi- lorum (98) vel malerna jusiius vel lionestius posside-
tates quisque castellaque contigua vel applicabal vel bitur qiiam paterna '•>". Et 618assumpiis secum mi-
vincendo terrac 49scoaequabat. El cum taniam inju- litibus 5006!S,PoloniaBfines introivil
(99), ulterius-
liam et calanntatem ab extraneis Polonia paleretur, que progrediens, caslrum quoddam a suis sibi red-
absurdius tamen 60° adhuc el abhominabilius a pro- ditum acquisivit, de quo paulatim virtute cum
priis habitatoribus vexabatur. Nam. in dominos B ingenio 62°tolam Poloniam a Pdmoranis 621 et Bo-
servi, conlra nobiles liberaii, se ipsos in dominium hemicis 6"2 aliisquefinitivis gentibus 6S3 occupalani
extulerunf, aliis in servitio versa vice detentis, aliis liberavit, eamque suo dominio roancipavit. Postea
peremptisuxores eorumincestuose honoresque sce- vero de Rusia nobilem cum magnis divitiis uxo-
leralissime rapuerunt. lnsuper-eiiam a fide catholica rem 624(100) accepit, de qua filios quatuor unam-
devianles, quod sine voce lacrimabili dieere non que filiam regi Bohemiee desponsandam generavit.
valemus, adversus episcopos et sacerdotes Dei sedi- Nomina autem filiorum ejus haec625sunt : Bolezla-
lionem inceperiinl, eorumque quosdam gladio quasi vus, "Wladislaus, Meseho 626ct Otto. Sed de Kaa-
602
dignius 601peremerunt, quosdam vcro quasimorte miro quid egerit primitus pertractando finiamus,
dignos viliori 603lapidibus obruerunt. Ad extremum et postea de filiis, quiseorum primus 627,quisve 628
autem 604tam ab exlraneis quam ab indigeiiisS05ad posierius regnaverit 6!9 ordinabilius edicamus 630.
laniam Polonia 606desolationem estredacla,quodex
20. De prwlio comitis Meczzlavi cum Mazovttis 53i.
t.otopDeiiedivitiisethominibus eslexacla (an. 1059).
Eo tempore Rohemi Gneznen et Poznan 607 de- Igitur eliberata 63spalria et expugnaia, profuga-
struxerunt, sanctique corpus Adalberti abstule- tisque genlibus exlerorum, non minor Kazimiro
runt (97). Illi vero qui de manibus hostium cvade- ^ restabal hoslilis profugatio sua? gentis suorunique
bant, vclqui suorum sediiioneni devitabauf, ultra jure proprio subditorum. Erat namque quidem
fluvium 608Wysla in Mazoviam fugiebant'""•, et tam Meczzlaus S33 nomine, pincerna patris sui Mescho-
diu civitates praedictae610 in solitudine permanse- nis et minisler;'posl mertem ipsius Mazoviae gentis
runt6il, quod in ecclesia sancti Adalberli 'martiris sua persuasionc princeps existebat et signifer. Erat
sanclique Petri apostoli sua ferae cubilia posuerunt. eniin eo tempore Mazovia Polonis illuc antea 634fu-
Quaeplaga creditur eo6i2 loli terrae communitcr eve- gieiilibus, ut dictum 636, in tantum populpsa, quod
nisse, quod Gaudencius, sancti Adalberti fraten agricolis rura, animalibus pascua, hahitalori-
ct 613successor, occasione qua nescio, dicitur eanr bus, loca erant spatiosa. Unde Meczlavus C3G
anathcmate percussisse. Haec aufem dixisse de Po-' in audacia suas militiae confisus, ymmo ambilione
loniaedestructione sufficiai, et eis qui dominis na- perniciosaecupiditatis637excecatus, nisusest 638ob-
turalibus fidem non servaverunt ad correclionem tinere per praesumptionis audaciam, quod 'sibi non
YABLE LECTIONES.
96Theulunicorum 2. 5. 496fuerat 5. 49'hocloco inserit 5. caput X. ex vila S. Stanislai dcscriptum.
491dcesl 5. 499deest 1. 2. c°° lum 2. 60i dignos 5. "osnono. 603deesl 5.' 604veroanleponii pleona-
siiceZ. siccll.postca: qitrt superfluum punctis notavit. 6"6 indignis 2. 60Cpoloniam 5. 6"7 Gneznam et
Poznaniam pro Gneznen ctPoznanS. 60Sflumeii 5. 609 1. 6i0 ille 5. 6il premanebant 5.
fugebant
6,2 rlcesto. 61sdcesi 1. 614igilur 2. sl6 Theiuunicos 2. 6lCconservalus 2. 617Kazinhrus ergo — pa-
terna desunt 5. 61SRex . Cazimirus igilur 5. Sl9 sexecntis 5. 62°tam virtutc quam ingenio pro v. c.
i. 5. 62i Pomonis 2. *"- Boheniis 5. 523finitimis nacionibus pro finilivis genlibus 5. 624uxorem in
margine apposuit corrcctor 2. 626que pro ejus IIECC 5 . C5GMcszco5. 6!7 primilus 5. 62Squis vcro 5.
s29regnavil 5. 630educamus 2. 63iMeschoiiis cum Mazovilis el Meczslao pro M. c. M. 2; De prce-
lio— Mazovitis destint 5. 632delibcrata 1. 2. 5. 633Meslh Melzzslaus legitur %. sedprtor vox uti erronca
Vtinctis notata. 634ante ea 2. rleesl o. 635 ul dictum desuni o. 636Meczzlaus 2. S37ambicicse cupidi-
?ale pro a. p. c. 5. 62sdeesl 2.
NOT.iL
terlium. K.
(95) Henricummonaclius Rcepell, i, 180. K. i
(96) Qui fuit expresse quidem in codi- (97) €f. Cosmas, ,n 2. K.
cibus legitur, sed verba liscc poslerioris temporis (98) Herimanni archiepiscopi Coloniensis et Ot»
esseaddilamenium cum Bandichio censemus, cum tonis ducis Sueviae, fralrum Richenzai. K.
et narralio capilis huju.s hoc probel, et auclor Casi- (99) Cf. Annalista Saxo, 1059. K.
niirum liominem tilleralum appellans, non siluisset (100) Dobrognevani,sororem Jaroslai prin.cipis.K, .
in contextu de ejus nionachatu. S. Cf. etiam
 867 CHRONICiE POLONORUM. . 868
cedebat 639 per jus aliquod vel naturam 640. hide: A vir eloquens et peritus, inhunc modum suos milites
etiam in S4ilantum superbiae fastum conscenderat, ccbortabatur :
quod obedire Kazimiro rennuebat 642,insuper etiam Ecce dies expectata primilus.
eis 43armis et insidiis resistebat. At Kazimirus indi- Eccefinisde labore penilus!
gnans servum patris ac 644suum Mazoviam violen- Superatis iot fulsis christicolis,
ter obtinere, sibiqueI4B grave dampnum existi- Jam securi pugnate S62cum discolis.
mans et periculumS4e, ni se t4v vindicet, immi- Muliitudo non facit victoriam,
nere, collecta pauea quidem numero manu bellato- Sed cui Deus donavit suani gratiam.
rurii" 8, sed assueta» 49 bellis, armis congressus, Mementolevirtutis prwteritw
Meczslawo SS0 perempto, victoriam 0t pacem to- El labori vestro finem ponite. ,
tamque '" patriam S6Striumphaliter est adeptus His dictis, cum adjutorio Dei preelium introivit
(1.01) (an. 1047). Ibi namque tanta caedes Mazo- magnamque victoriam acquisivit. Dicitur qucque
vitorum sss facla fuisse memoratur, sicut ad- sancfam ecclesiam affectu magnc pietatis henprasse,
buc locus cerfaminis el praecipitium ripae fluminis • sed praeeipue mPnachos sanctarumque menialium
protestatur. Ipse etiam ibi Kazimirus ense caedendo cengregalienes augmeritasse, quis-63mcnasterie par-
nimis 664extitit fatigatus, brachia tetumque pectus B vulus a parentibus est eblatus, ibi sacris litteris li-
et faciem effuso sanguine cruenlatus, et in tantum beraliter eruditus (102).
fugientes bostes solus est persecutus, quod mori ' 22. De successione secundi Boleslay dicli Largi,
debuit, a suis omnibus nen adjutus, sed quidam 686 - Kazimirides 664.
non de nobilium genere, sed de gregariis militibus Hiis igitur Kaziniirr geslis memcrabilibus praeli-
nebiliter ppem tulit meriturp, quod bene Kazimi- - batis, aliisque cempluribus sub silenlie prae festi-
rus sibi restituit in fuluro, nam et civitatem ei con- nantia reservalis, vitae terminum finienti, finem
tulit, et eum SS6 dignitate inter nobilipres extulit. In terminemus et scribenli 666.Pestquam itaque extre-
illo enim certamine 30 acies ordinatas Mascvienses mum vale Kazimirus munde fecit (an. 1058), Bolez-
babuerunt, Kazimirus vero vix tres acies bellato- lavus 6<i 6 ejus priniogenitus, vir largus et belUcosus,
rum plenas habebat 667, quoniam, ut dictum est, Polonorum regnuni rexit. Qui sua salis gesta gestis
tota Polonia ^168paene deserta jacebat. praedecessorum coaequavitS67, nisi quod qusedam
21 S6°. De prmlio Kaziiniri cum Pomoranis. eum ambitionis Vel vanitatis superfluitas agitavit.
Hoc itaque praelio memorabiliter superato (an. Nam cum ift principio sui regiminis et Polonis et Po-
1046), Pomoranorum exereitui in auxilium Mecz- moranis imperaret, eorumque mullitudinein ad ca-
zlao 660Yenienti; Kazimirus eum paucis indubitan- strum Gradee ^68 (103) obsidendum innumerabilem
ter Obviam properavit 661.Nuntialum namque prius : congregaret S6S(an. 1061), suae centumaciae negli-
illud eifuerat, ipspsque in auxilium inimicis adve- gentia non solum castrum non habuit, verum etiam
nire praesciebat. Unde prudenter disppsuit singula- Bohemorum insidias vix evasit, ac Pomoranorura
riter prius cum Mazeviensibus diflinire, peslea fa- dominium sic amisit. Sed non est mirum aliquan-
cilius cum Pomorariis campum certaminis introire. tulum per ignorantiam oberarre S7°, Si contigerit
Illa enim vice Pomprani quatupr legiones militum postea per sapientiam quae-neglecta iuerint eman-
in arma ducebant, Kazimiri vero milites nec unam dare S71.
dimidiam adimplebanl. Sed quid tamen ? Cum per- 25. De conventione Boleduvi cum duce Rulhenorum.
ventum esset ad locum certaminis, Kazimirus, ut Non est igitur 67!dignum prpbitatem multimpdam

; YARIiE LECTIONES. -
. S3Sccmpetebat 3. 640 justiliamS. *" et3. l4S et addunt 1. 5. t43deest 3. «44et 3.. M sibi 3.
t4^ et periculum desunt 3. s4' vi se pro ni se 2. sed poslerior, velusta lamen manus, faclo signo, apposuil
in niargine nisi, ita ut legatui- nisi vi se. s4s armatorum 3. s49 asseveta 3. S60 Meczlawo 2. ,6'« lan-
tamque 2. 66s proviriciam 5. SS3 Mazovitarum 5. SS4 minis 5. sss
S66 SS7 s6s s69 quidem 1. 2. si quid pro sed qui-
dam 3. ciim 5. habebant 1. 2. deest 3. totutn hoc capitulum et inilium scquentis Omiltit
Z.quipost uliiinum verbum prwcedentis capituli jacebat addit in continuo : Iste interfeeit S. Slanislaum .
Cracoviensem episcdpum, valde venerabilem virum. 6G0 Meczlao 2. 661propetrayit eral 2. qua voce can-
cellato, corrector in margine posuil properat, £GSpugnare 1.2. 5. SG 3 quoniam 2. S64argumentum cu-
pituli a correctore in margine est adscriptum 2: De successiorie — Kazimirides desunlS. S6SOhiit Kazi-
mirus MXXXYIII. ponil inmargine 1. t 66Iste occidit Stanislaum addit Iwc loco supra columnam super voce
Bolezlavus 1. S67Morluus est Casimirus anno Domini MLYHI, cui successit Boleslaus filius ejus in rc-
gnum, filius inquam primogenitus, vir largus et bellicosus, qui sua salis gesta gestis predecessorum
coequavit. pro Hiis igitur Kazimiri— coaequavit 3. 66s Gradek. 5. C69 deest 2. S!0 oberrasse 3
811emendasse etc. 3. s,s deesl 3.
.. NOT^.
(101) Quod auxilio Jaroslai factum esse narrac fl02) Yerba, qui monasterio — eruditus male in-
Nestor ad 1047. Sed paulo prius haec.alter de Po- lellecla, ansani forte dederunt fabulae, eum fuisse
moranis victoria reportata est, cum a. 1046 anna- nieuachum ; Bandtchie, p. 98. S.
libus Aitahensibus testibus pax inter Casimirum et (105) CoBriiggraetzin regno Bohemiae. S.
iPomoranprum ducem constituta git. K.
 869 LIBER PRIMUS. 870
e! liberalitatem6TSBolezlavi secundi6:l regis silentio A Sed die jam postera mediante, Polonprum castra
praeterire, sed pauca de multis in exempium regni ab expleraloribus nunciatur 6SG,quod a Bohemis
gubernatoribus aperire. Igitur rex Bolezlavus se- nocte praecedenti fuga, non pralium iueatur. In ea-
cundus audax fuit miles et strennuus,hospitum sus- dem hora Bolezlavus delusum se 6Sr dolens, acriter
676largissimus. eos per Moraviam fugientes persequitur tie, ca-
ceptor benignus, datorque largorum
Ipse qupque, sicud primus Bolezlavus maguus, Ru- plisquepluribus ac peremptis, quia sic evaserant,
thenorum regni caput, urbemKygow 67Gpraecipuam sibimetipsi dedignando reyertitur. Adnectendum 6E 3
hostiliter intravit, ictumque sui ensis in porta aurea esl etiam narrationi 6S0, quse causa fere totum de
signum memorise dereliquil 677(an. 1069). Ibi eliam Polonia loricarum usum abolevit, quas antiquilus
quendam sui generis Ruthenum, cui permiltebat magni Bolezlavi regis exercitus ingenti studio fre-
regimen 678,in sede regali conslituit (104). cunctos- quentavit.
que sibi rebelles a potestate destituit. 0 pompa glo- 25. De victoria Bolezlavi Largi 691contra
riae temporalis! 0 audacia fiduciae militaris! 0 ma- Pomoranos.
gestas regiae polestatis! Rogatusilaque Bolezlavus
a ut obviam ad se veniret Contigit namque Pomoranos ex subito Poloniam
largus rege quem feceral,
osculum ob reverentiam suse 13 invasisse, regemque Bolezlavum ah illis remotum
sibique pacis gentis S9Shoc audisse. Qui
sed Ruthenus partibus cupiens animo fer-
exhiberet,Polonus quidemhocannuit, venti de manu gentilium patriam liberare, collecto
dedit quod voluit. Computalis namque Largi Bo-
nonduro exercilu, debuit aiitecedens inconsulle nii-
lezlavi passibus cquinis S7sde statione ad locum
mium properare. Cumque ventum esset ad fluvium,
conventionis, lolidem auri marcas Rhutenus posuit. ultra quem turmae genlilium residebaut, non ponte
Nec lamen 680equo descendens, sed barbam ejus
subridendo divellens, osculum ei safis preliosum requisito vel vado luricali milites ei armati sed pro-
fundo gurgiti se credebant. Pluribus itaque 693iori-
exhibuitS8i
catorum ibi praesumtuose submersis, loricas reliqui
24. De delv.sioncBohemorum conlra Bolezlaum
Larguni. superslites abjecerunl, transmealoque flumine,
quamvis dampnose, vicloriam babuerunt. Ex eo 6,i
(An. 1068). Contigit eodem tempore Bohemorum tempore loricis Polonia dissuevil, et sic
ducem (105) cum loia suorum virtute militum Po- hoslem expeditior
loniam introisse, eumque transactis silvarum con- quisque invasit, tutiorque flumen objectum
sine pondere ferri transmeavit.
densis, in quadam planitie satis apla certamini con-
sedisse. Quo audito, Bolezlavus impiger hostibus ,Q 26. De tiberalilate 696et largitale Bolezlavi, et S9C
obviam properavit, eosque properans, transgyrando de quodam paupere clcrico.
viam qua venerant obsidens, interclusit. Et quia Item unum memorabile secundi Bolezlavi fa-
pluiima pars diei practerierat, suosque properando ctum697liheralilatis eximiae non celabo, sed ad imi-
fatigaverat, sequenti die se venturum ad praelium lationis exemplum successoribus intimabo. In civi-
per legatos Bohemis inlimavit, eosque ibidem resi- late Cracoviensi quadam die Largus Bolezlavus
dere nec 68S se diuiius fatigare magnis precibus ante palatium in curia residebat, ibique tributa Ru-
exoravit. Antea quidem exeuntes, inquit63S, de silva, thenorum aliorumque vecligalium in tapelis slrata
sictil lupi capta \prmda famclici, silvarum lalebrus, prospectabat. Conligit ibidem clericum quendam
abscntc paslore, impunc solebatis pcnelrare, nwdo pauperem etextraneum afluisse 698tantique thezauri
vero, prwsente cum venabttlis venatore eanibusque magnitudinem perspexisse S99. Qui cum anmiira-
post vestigia dissolutis, non fttga nec insidiis, sed vir- tione 60°tanlae pecuniae illuc Goiocculis inhiaret60s,
tute poleritis delensa rctiucitlu devitare 68V.At contra suamque miseriam cogitaret, cum ingenli gemilu
Bohemorum dux versuta callidilate Boleslave re- suspiravit. Bolezlavus aulem rex, ut eral ferus, au-
mandavit68S, indignum esse tantuni regem ad infe- diens hommeni mjserabililer gemivisse 603,et cxisti-
riorem declinare, sed die crastina, si fiiitts est Ka- J) mans aliquem camerarios percussisse, iratus scisci-
zimiri, sit puratus ibidein Boheinoruin servitium ex- tatur, qui fucritC 04 ausus sic gemere, vel quis prae-
C06 ibi quempiam verberare. Tunc ille
pcclare. Bolezlaus vero, ut se filium ostenderet Ka- sumpserit
zimiri, ibi stando Bohemorum fallacice satisfecit. miser clericus tremefactus, maluissel umquam pe-
YARIii LECTIONES.
673liberlalem 2. 5. 674deesl 5. 6,s deesl 5. 6;0 Kyow 2. Kyyevo 5. S7Treliquit 2. 67Spertinebat
regnum profpermittebalS6V regimen 5. 67Dcquis 2. 5. 6S0 de addit 5". 68i exibuit 1. *62non2. 663exeun-
les repetitnl 1.-2. Anlea quidem — devitare desunt' o. 6S6 S. c. Bohemorum versula callidiiaie
6B
7 sic 5. 68Ssequilur 5. 6B5 iv
Boleslaoremandavit-pro Al conlra— remandavit 5. 68Gnunciatur 5.
niargine hoc loco ad finein pwne capilis sitbsequentis positm suntbinw slellulw 2. 690ila emendnvimus
racionem 1. 2. romani 5. 69i deesl 5. ,69s bis 2. 693namque 2. 69ieodem 2. 6~5 liber-
69Gdeest 1. 2. repetil
697memoriale factum Boleslai el liberalitalis pro memorabile. s.B; factum 5.
late 5.
668affluisse 2. 699prospexisse 2. 5. 600et animi racione 2. admiratione 5. 60i ibidem 5. G02iniaret
d. oclis miarel pro oculis inhiaret, 2, inhire't 5. C03 ingemuisse 5. 604fuil 5. c06 presumpsit 5.
NOTJE,
(104) Isaslavum principem Eiowensum qui a_suis (105) Wratizlavum. n, K,
eral- expulsus.
 87i ,-'"".;•:-"- .- CHRONKLE POLONORUM. 872
cuniam se vidisse, quarii ea de causa regis euriam A corporaliter vindicare. Illud enim multuni sihi no-
introisse. cuit, cum peccalp peccatum 62Sadhihuit, cum pro
Sed cur misei clericelle latitas? traditione C2spontificem (108) truncaticni membro
"- Cur indicare, jgemivisse *06te, dubilas 607? '
rum adhDiuit (an. 1079). Neque enim tradilorem
Gemitus iste totani rristitiam conciilcabit, episcepum C!4 excusamus,neque regem vindicantem
Suspirium istud*-08 magnam tibi letitiam gene- sie se lurpiter cctiiniendamus, sed hec in medie de-
[rabit. feramus, et ut in Ungaria receplus fueril disse-
Noli, large rex, noli60B miserum clericellum prae ramus.
timore diulius anchelare, sed festina luo thezauro 28. De susceptione Botezlavi per Wladistavum;
ejus humeros bonerare 61e. Igitur interrogatus a regem Ungarim.
rege clericus, quid cogitasset cum sic lacrimabiliter Cuni62S audisset YVladislaus C26Belezlavum. adve-
suspirasset, cum tremcre respendit: Domine rezt [uire,
27
pneam miseriam meamque paupertatem, vestram glo- PartimC gaudet (109) ex amicc, parlim restat locus
fiam vestramque majeslatem considerans, felicitatem [irse (HO)v;
infortunio dispariliter 6il, comparundo, prw doloris Partim ex recepto quidem fratre gaudet (111) et
inagiiitiidhie suspiravi. Tunc rex largus. ait : Si B [amico,
propter inopiam suspirasli, Bolezlavum regem pau- Sed deferre "Wladislavo facto 62S dolet (112) ini-
perlatis solaliuniinvenisli. Accedeiiaque ad pecuniam [mico °29. -.;
quam miraris, el sil tuum quanlumque uno ho- Non eum recipit, yelut extraneum yel hospitem vel
nere 61stoliere*" conaris. Et accedens ille pauper- par parem recipere quisque selet, sed quasi miles:
culus, aurp et argenlo cappam suam tantum iniple-- pincipem vel dux regem vel rex imperatcrem reci-
vit, quod ex riimio pondere rupta fuit, et eadem - pere jure debet 63°. : ': , ,"-.
6S1 Wladislavum suum
pecuuia visum cepit 614. Tunc rex largus de cello Bclezlavus regem appeHa-
sup pallium extraxit, illudque clerice pauperi prp -_.'.- :[bat632,'
saeco pecuniae porrexit, eumque juvans melioribus Wladislaus se per eum esse63Sregem cegncscebat.;
bpnpravit. In tantum enini clerieum 61Saureet ar- In Bplezlave tamen unum 634aseribendum est va-
gentp rex largus honeravit, quod sibi eollum dissolvi nitati, quod ejus pristinae multum obfuit: prbbi-.
'
' "' ;
clericus, si plus poneret, exclamavit. . tati; ..."..,'"'.",' .
jRex:fairia vivit, didatrispauper 6i6 obivit (106). Nam cuni regnum alienuiri fugitivus introire;,
27-°17. De exilio Boleziavi Largi in Vngariam.: Cumijue nullusrusticorum fugitivo 6SBobediret^ ,
•*
"(Aii. 1064.) Ipse quoque Salomonem regeni de obviam ire Belezlavp 636Wladislavus, ut vir bumi-
Uiigaria suis viiibus effugavit, et in sede "Wladis- lis, prpperabat, eumquepropinquantem eminus equo:,;
laum, sicut 61Seminentem cOrpore sic affhientem descendens ob reverentiani expectabat. At cpntra ;
pietate, colloeavit (107). Qui Wladislaus ab infan- Bplezlavus liuriiilitalem regis mansuell non respexit,
tia nutritus iriPolonia fuerat, et 6is quasi moribus sed in pestiferae fastum 637 superbiae cor erexit.
elvita Poloiius factus fueraf. Dicunt talem nunquam Hunc, inquit, alumpnuni in Polonia educavi, hunc -
regem Ungariam 6S0 habuisse, neque terram jam regeni in Ungaria collocavi. Non decet euin 63S me
post eum fructuosam sic fuisse. Qualiter autem rex '_ut cequalem venerari, sed equo sedentem ut quemlibet.:
Bolezlavus de Polonia sit ejectus, longum existit. de principibus osculari^. Quod 640iritenderis Wla- ;
enarrare, sed hoc diceie iicet, quod non dehuit dislavus aliquantulum segre tiilit, et ab itiriere de-
christianus in cbrisliaiios 621peccaturii quodlibet elinavit, ei tamen servitium per tetam terrain fieri
YARI^E LECTIONES. ;
606gemuisse 5. G07 dcest..5.. 60Sillud 3. °09dccsl -5. 610enerare5. 61idisparaliter 3, 6is enere 3. "
613plusm!'nMsrecte 1. 2.5. toliere'erf..Gerf. 6i4 eteademp.v.cepit.'.desuntS. 6i5clerieo2. 616pauperditatus
6i7 Loco hujuSetseqiientis cupiiuli, qum desidcrantur incontextu, 3. habet'fragmenium alii loco
transponWb.
insertumatquep. 44ed. Ged. impressum,prwterea autem alia fragirienta exlibro depassioneS. Stanisltiieidevita
beati Stepliani regisUngariw, quw "exliibeniurin vha S. Stanislai, capile 10:11, 14. 15.16. 22. 618~sic1.
2.5. 619eciam 2. 6S0 Ungaria 1. 2. 5. 62ichristianum 2. 6SSpeccatum peccato iransvonit 2. 62Stra-
dicioe Ihtea super e posita supplel omissum n2. qnare recte tradicione legitur. 6S4 Epm. legebalur et 2.
sed pia manus serioris liaud_dnbie wvi, zelo ducta, erasis dtiabus postremis lineolis litterw m, relinquens pri-
mamintaclam efformavit Epi —episcopi, Correctorscriploricoitiemporaneusnunquaiiiscullello sed penna
usus esl. 626 enim addit. 5. p. diinfragmento. 62C
-rex Ungarie addit 5 ibid. 627 deest Z. C2S fco v flo
1. 2. 629 —: 630
partim ex receptp inimic.o. desunl 5. Hunc enim Wladislaum Boleslaus, pulso propriis viri-
bus rege Salomene de Ungaria, in sede regali collocavit pro Ndn euni recipit — debet 3. in fragm.p. 94.
631igitur addit 5. 63sappellat 2. 633vocein inserui, P. 63icum nrm pro tamen unum 2. enim nostro sua-
del legere edit. Varsav. qum leclio texium corntptum liand corrigil. .6S6 fugitivus 1. 2. C36Wladislavo er-
ronee. 2. 63Vfastum inanis pro p. f. 5. .^ deest % 6S9_osclari2. 640 Qiii 2.
'
NOTiE. ;
(iw) utves jacius recessu. tmron. priuc. iJoipn. (iuyj wiaoisiaus. f.
Stenzel, I, 61. 8. ;._--__;:).;. ;;;;;-,-,,:;- (110) Bolezlavo. P. . ----."." "'" ' """ ' I
(107) Ladislaus I anno denium 1077 rex creaius (111) Wladislaus.P.
est. K. (112) Belezlavus, P.
I (108) Stanislaum episcopum Cracovieusem. K.
 «•I*; "LIBER PRIMUS. 874
satis magnifice coriimeridavit. Postea vero concor- A prae dolore Meschonis 6CSpostponebant; parvi quo-
diter el amicabiliter inter se sicut fratres conveiie- quepueriet puellae, servi insuper et aticillae, Me-
runl. Ungari tamen illud altius et profundius in cor- schonis exequias lacrimis et suspiriis celebrab3nt.
de notaverunt, unde magnam 64i sibi Ungarorum Ad extremum misera maler, cum in urna puer plo-
invidiam cumulavit, indeque64Scitius extrema dies 643 randus eonderetur C64,una bora, quasi mortua,
644(an. 1081). sine vitali spirilu tenebalur, Vixque post exequias
eum, ut aiuut, occupavit
' ab episcopis ventilahris et aqua frigida suscitaba-
29. De filio ejusdem 64SBolezlavi Mescone*46
leriio s". tur 666.Nullius enim regis velC6Cprincipis exilium
Habult autemunum filium rexBoIezlavus 64Snomi- apud etiam barbaras nationes tam diulino moerore
667 telhrarcha-
neMeschonem649quimajoribus non esset inferior pro- legitur conclamatum , nec exequiaj
vitalefilum inler- rum C68 magnilicorum 669 ita *
bitate, ni Parcarum invidia puero lugubres celebran-
rumperetpubesceuti jam aetate6S0.Illumenim66ipue- tur CT 0, nec anniversarium caesaris ita fuerit cantu
rumrexUngarum Wladislayus mortuo patre nutrie- lugubri celebralum C7i.Sed de mojstitia 67Spueri
"3
bat, eumqueC6Sloco filii parentis gratia diligebat. Ipse sepulti sileamus, et ad telitiam regnaturi pueri
nimirumpuercoaetaneos onmes etUngaroselPolonos veniamus.
horiestis moribusetpulcritudine superabat, omnium- 50. De usoraiionc YYladystavi-, patris tertii
que 663menles in se futuri spe dominii signis evi- Boleslavi.
dentibusprovocabat; unde placuit patruo suo Wla- Mortuo itaque 674rege Bolezlavo, aliisque fralri-
dislavo duci puerum 66Vin Poloniam sinistro alite iius defunctis, Wladislavus dux solus regnavit, qui
666 filiam Wr-atislavi Boheniici 676regis nomine Judit-
revoeare, eumque 666Ruthena puella (115) fatis
invidentibus uxorare (an. 1087). Uxoratusergo 65? ham uxorem accepit, quae filium 67*ei lertiumBo-
adolescens imberbis el formosus sic morose, sic lezlavum peperit, de quo nostra intentio lllulavit,
668habehat, sic antiquum morem an- ut tractatio quaj sequitur intimabit. Nunc vero,quia
sapienler se
lecessorum gerebat,quod-affecm mirabili toti palriae succincte per arborem a radice deiivando transivi-
«omplacebat. Sedforluna, rebus secundis morlalium mus, ad inserendum cathalogo 677ramum pomife-
inimica, in dolorem gaudiumcommutavit, el spem rum et slilum et aninium applicemus. Erant enini
probitatis et [florem aetalis amputavit. Aiunl enim fuluri pueri parentes adhuc carentes sobole, jejuniis
C78 instantes, largas
quosdam aemulos, limentes ne patris injuriam vin- el orationi pauperibus elemo-
dicaret, veneno puerum bonae indolis pereniisse sinas facientes, quatenus omnipolens Deus, qui
(an. 1089), quosdam vero qui cum eo biberunt vix v>steriles matres facit in filiis laitantes, qui baplistam
niorlis periculum evasisse, Mortuo autem puerO contulit Zachariae, et vulvam aperuit Sarae, ut67S
Meschone c69-, tota PolPnia siclugebal, sicut mater 660 in semine Abrabae benedicerel omnes gentes, lalem
iinici mprtem filii. Nec illi solummodo quibus notus filium daret eis heredem,qui Deum timeret, sanctairs
«rat, iamenlabanlur, verum etiam illi qui nunquam ecdesiam exaltaret, justitiam cxercerel6S 0, adho-
eum viderant 6Cilamentando fereirum mortui se- norem Dei et salulem populi regimen 6S1 Polonia:
quehantur. Rustici quippe aratra, paslores peccora detineret. Haec incessanter illis agentibus, accessit
deserebant, artifices sfudia, operatoi-es opera C62 -ad eos Franco {114) Poloniensis episcopus consi-
VABLE LECTIONES.
"~
41 hoc ioco hi margine inler hneas rubrus ponuitt l. 2 ; obiit Bolezlaus MLXXXI. 64s jam-
6l3 largus
que 5. in frugm. p. 94. extrema dies cicius transponit 5. ibid. 644Ohiit autem miserabililer anno Dni
MLXXXI. uddWb. ci6 deest 5. C4C Mesconis 1. 2. Mieszkone 5. 647III. 1. 2. 64s Boleslaus rex sce-
leralissimus unum filium pro unum filium rex Bolezlavus 3. 64SMesconem 2. Mieszkonem 5. C6° qui
majoribus — aetate desunl 5. C6i deesl 5. 66senm 5. C63 virtutes addit 2. sed tanquam erroneum
suppositis punctis6C0notavil. tx*.deeslZ, . 66Scumque 5. 666satis 3. *67igitur3. 668deest 1. 2. -669 Me-
scone 2. 5. vivit addit, sed ianquam erroneum punclis notavt % 6C1 noverant 5. C62 deesl 5.
*63Mesconis 2. 5. •"" 5. 66Ssuscitatur 1. 2. 666et 5. 667n. e. iterum repetii sed canccllavil 2.
poneretur
668retharcharum 2. prhna jam Jiltera erronea
670 C7i per correctorem in t mutata; thelliarckar 5. 669 magni-
ficum.l. 2. 673celebrabanlur 5. nec anniversarium — celebratum desitnl 5. 67Smesticiam pro de
moestilia 5. deesl 5. 674 deesto. 676Bohemie 5. 676deest 2. 677cafhelogo 2. 67Soracionis 1. 2.
C79 deesl 2. 6S0 e. i. e. desunl 3. '6S1
regnum 2. 5.
NOT.E.
(115) Eudoxia, si Dlugosso fides hahenda est. K. D libri lertii epistola; nam secundum Dlugossi Yitas
(114) Francoiiem hunc auctor episcopum Polo- cpiscoporum Crusvicensium, hucusque iiieditas, epi-
niensem nuncupal, Yincentius Cadlubchonis anli- scopus CrusviceiisisAndreas mortuus est annolOSl,
stiiem simpliciter, ed. Lips., p. 668; sed ejus com- etdemuma. 1087 suffectus est illi Baptista Rbma-
"menlalor, p. 672, episcopuin Cracoviensem eum ap- nus. Yitae episcop. Crusvicensium ros. bibl. Osso-
pellat. Quem seculus est Dlugossus,lib. iv a. 1085, linsk. Leopoliens. 4 Nr. xvm, fol. 100, lOl.Fuiter-
p. 505, Lamperium eum iiominans., Post occisio- go verosimililer Franco episcopus tempore inter-
nem S. Stanislai ep. Cracov. per Boleslaum Largum dicti a rege vel capitulo electus episcopus Crusvi-
a. 1079, Gregorius YII Poloniam sacris iuterdixit, censis, qui non potuit ohtinere papaeconfirmationeni,
episcopatus quoque Cracoviensis vacavit antistite vel ante obtenlam morluus est, quare frustra desi-
qualuor annos. Idem censendum de episcopatu, deratur in serie episcooorum Crusvicensium a Dlu-
Crusvicensi, quem auclor Poloniensera appellat in gosso conscripla.S,
PATBOL. CLX. 28
 8/5 CIMONIC/E POLONORUM. 870
liurn salulare donans, cis sic inquiens : Si quw di- A vinilits
xcro vobis devoiissime complealis 68S, veslrum de- strm devotionispolestate, pro spe sobolis munera sibi no-
sidcrium procul dubio fiel vobis. Uli vero libentis- in auxilium nostrw offerimus, veslrusqitesnnciusorationes
siine dc lali^ causa ])ontificem audienles, atque pelitionis humiliter imploramus.
51. C9S De jejuniiset oraiionibus pro nativilate^
magna se facturos spe sobolis promillentes , rem tcrtii Boleztavi c~5.
dicere quautocitius r83exorabant. Ad haec praesul :
jfisf, inquil, quidain sunctus in Grtlliw finibns con- Perlectis itaque lilteris el muneribus receptis,
tra uuslrum juxta Massiliam , ttbi Rodanus inlral abbas et fralres milienti munera "''Grefulerunt, et
mare — terra csl Provincia, .elsanctus Egidius no- iriduanum jejunium cum lelaniis et orationibus per-
minatur (115)—, qui tunli meriti upud Dettm existil, cgerunl, divina? majcslalis omnipolenliam obse-
quod omnis qui in co devolienemsuam ponit CS5 ct crantes, qualenus devctionem fidelium prsesentiali-
memoriam ejus agit, si quid GSG ab eo petieril, inrlu- ter sibi tanta mittenlium 6f7 mulloque plura voven-
biianier oblinebit. Ad morlum ergo pueri ymagi- tium adimplerclC9S,unde gloriam sui nominis apud
nem auream fabricate, regalia niunera prwparate, genles incognilas exallarel, atque C9Sfamam Egidii
70°(118).
eaque sanclo Egidio miilere feslinaie. Nec mora, sui famuli longe laleque dilataret
pucrilis ymago cum calice de auro purissimo fa- B Euge, serve Dei, caput hujus materiei70i
bricatur, aururn, argentum, pallia, sacrae vestes Pcrfice servorum qu» poscunt vola tuorum !
prieparanlur, quaiper legatos fidcles (116) in Pro- Pro puero puerum, pro falso periice verum;
vinciam 6S7 cum hujusmodi lilleris deferrentur : Confice carnalcin, relinens tibi malerialem.
Epislola Wladislai ad sanclum Egidium elrss ad mo- Quid plura? Nccdum jejunium a monachis in Pro-
[nacltas 689. vincia complebatur, et jam maler in Polonia de con-
Wiadislaus, Dei gratia dttx Poloniensis 69°,et Ju- ccplo filio lselabaiur. Nondum inde legati. discede-
dilha, legitima conjux ejus, 0. 69i (117) venerabili banl, ct jam moiiachi dominam eorum concepisse
abbati Sancii Egidii C9~cunclisque fratribus liumit- prasdicebant. Unde missi domum cilius ct alacrius
limw devolionis obseqitium.Audita faina, quod sun- remeantes, el proesagium monacborum cerlum esse
clus Egidius prcirogtitirm pieialis prmmineal di- probanles, de concepto filio fiunt lseti, sed de 70svo-
703
gtiilalc, el qitod promptus sil udjulor, sibi dota di- to laetioreserunt facti
EXPLICITPB.IMUSLIBER.

LIBER SECUNDUS m.
INCIPIT EPISTPLA. C loqttendi facullus 7is non exprhnit, bonce votuntatis
Domino Paulo, Dei gralia Poloniensi reverctidm inientio sufficint pro loquela. Nam cttm facit quis
discrciionis episcopo, suoquc 706cooperatori hnmit- quod potest 7i3, tttnc 7i4 injuste ,i 6 fii querela. Ye-
tendw 70Creligionis Michaeli cancellario, modici dis- rumptamen ne tantorum virorum gloriam, lamque
pensator obsonii paiernw veneralionis ac debilwjer- religiosorum inemoriam prretatorum silcntio prwter-
viltilis obseqv.htm. ire videamur, eortan laudibus insistendo quasi gv.t-
Medilanti mihi dc plurimis, injccit 70vse vestrce tam de fonliculo comportarc Tyberinis gurgilibus in-
recordatio Irirgissimw kariiaiis 70Svcstrwqucfamd nitamur. Licet eniiii 7i0 quod pcrfeclum est non possil
longe luleque diffusa vobis collatw divinitns sapien- naiuraliicr augmeniari, raiio tamen non prohibet il-
tiw uc humanilus 709probitatis no. Sed qv.iriplc- lud scriptis laiidiimque prwconiisvenerari. Nec inde-
rumque crtpax mcntis intenlio concipit, quw tarda 71i cens in picturis nliquis judicatur, si speciosis 7i7 co
YARIiE LECTIONES.
. GS 2 ccmpleveritis 5. CS 3 quantpcius 5. 6Sicerla 5. 665habet devocionem
pro d. s. p. 5. CSGquicquid
si 5. 0S7 in Provinciam desuiil5. 68Sbinas ullimas linerts litterw m in verbis sanclum Egidium
'pro quid
pius quitlam leclorerctsil2. efformnvilqttcsaiis ineple genilivumCSB
ex accusalivo, delevit quoque el oblitus delere
el prwpositioncm rcpctilam ad lali modo jum superfluam. capilulum addit 5. ei'° Polonie 5. 60i de-
est o. G" S. Egidio 5. G93 XXX.I.deesi 1. 2. 5. capitulum veroadcsl 1. 2. deesl5. 6S''uli ?'.e. navifate 2.
sirjlo non inlellecto et inrle dclcto, manus poslerior post Bolezlavi posv.il donacioni. G05 capilulum lioc
loco addii 5. 69GSemler I. c. p. 55 consulit addere sua riut graiias, referens munera non ad monachossed
ad parentes. G97 miptencium 5. c"s adimplent 5. C" et 5. 70° exdilalarei erat 1. sed ex postea dclc-
tum, exdilalaret 2. 70i maieric 5. 70" pro 5. 703sunt effecti pro cruni facti 5. 704 L. s. addit Baudl-
in codicibus. 705 suo quoque 5. 70Giniitende
hie, desuni 70S 2. imitande 5. 707 decst , ct spaliitm va-
cuum 5. 1
caritalis 2. 5. 709humatus 2. 7il pielatis 5. 71i larde 2. 71Sfacultale 1. 2. 713pe-
luni 5. 7i4 deesl 5. 716juste 1. 2. 5. corrupte exhibent. 7lGL. e. bis rcpclil 2. 7'7 preeiosis 5.
NOT.E.
(115) Monasterium S. ^Egiuii in valle Flaviana D cum canonicuni Cracoviensem fuisse affirmal, v
propeNemausum in dicecesi Arelatensi, Gallis S. Gil- 50."".S.
les. Chronicon Polonorum ap. Stenzel Scripl., (117) Odiloni, qui tuuc temporis fuit abbas hujus
rer. Silcs., i, 12, monaslerium hoc Saucti Gctlliap- monasterii. MabillonAnnales Bened., v, 128. S.
pellat. S. (11-8) Wladislaus, cui precihus monacliorum
(116) Unus eorum erat Petrus, capellanus regi- S. Jigidii in Yalle Flaviana Boleslaus lilius naius
llie Jiidiihai. ul refert Cosmas, n, 5(i. Dlugossus est, niultas" ecclesias ei monasleria sub litulo
8" LIBER SECUNDUS. 878
loribus pro varleiale"'^ operis "" niger color mi->ft crciio sanclitalis, ncc perpcndat quid vel quanlum-
sceultir ''-". In mensa quoque regum swpequoddam libct sui laboris offcri, sed quid capial nosira deside-
vile prwsentatur edulium, quo deliciarum propellalv.r rium facullalis. Nran cum polenti puupcr umicus
coitidianarum fastidium. Insttper eliam fonnica, cum quantumlibet 7"° sui luboris minhnum ammimstrat,
sit camelo quantitate corporis anima! inwquale, opus iion doiium sed danlis affeclum perpendens, illud rc-
lamcn suum cxcrcci sludiose, suis 7!1 viribus co- cipere magno pro inunere non recusat. Igitur opusctt-
wquale. Quarum exemplo reruminductns,buMtlicniis lum, almi palres, siilo noslrm pusillanimitaits ud
morc pucrilia verba formarc conor, in lattdem viro- laudein principum ct patrim nostrw pucriliter cxara-
rum per se laudabilium adhibita sine luttde, vel in lum sv.scipial el commcndclexcellens 7S1auctoritus et
prwconhim Israhelilarum veraciter sine frattde; quo- benholcnlia veslrw menlis quttieiius Detts omnipotcns
rum vita taudabilis, doclrina perspicabilis, morcs bonorum temporalium el wternorum vos amplificcl in-
imilabiles, prwdicutio salutaris, qv.orum72~ sapien- crementis.
tia, bicipile philosophiw monte derivata, condensa Explicil cpistoln. Incipit epijlogum 73S.
silvantin Poloniw sic sagaciler illuslrant, ne prius Nobis asiate, nobis boc opus recitale!
triiiccum ficleisemen in lcrram humani cordis incul- Per vos, si vullis, opus est laudabile multis.
tain spargant, donec inda spinas et tribulos verbi di- Non esl mirum, a labore si parum quievimus,
vini ligonibus radicitus exponant, similes existen- Tempus erat quiescendi 733, tot lerras transivimus,
tes 7S3 lioiitini7!i patri familias, scienli de thesauro Neque cceptum iter bene cognilum babuimus,
726 Sed per illos qui noverunt paulalim inquirimus.
proferre nova el velera. vel Snmaritano, vulnerati
72C 734 sompno, nam saiis doinii-
plagas altiganti vinuinquedesuper et oleum infiin- Exurgamus jam de
denti; qui iriiicum quoque conservis fideliter '•-"'dis- [vimus,
tribuunl ad mensuram, et ialentum non abscon- Yel unius jam diei viam inquisivimus;
dunl 72S,scd dividunl adusuram. Sed cur niutus fnri Hac explefa de futura satis cogitabimus.
nitilur de facundis, vel ingenii puer pnrvi cttr im- Duce Deo prosequamur quod interposuimus,
plicnl se tiim profttndis 72".'~Parcal tamen ignoran- Persolvamus quod 736frequeiiter supra titulavinius,
tiw, parcat ei benivotentim,magih palres vestrw dis- Et addamus si quid nimis 73Giguorantcr diximus.
INCIPIT SECUNDUS LIBER
1. Tertii Bolezlavi prhno de nalivitale 737. C creavit74i, una quarum in Rusia viro nupsif,
Natus igitur puer Bolezlayus in die festo sancti una 74svero suum sacro velaminc caput lexit, unam
Stcphani regis fuil (119) (an. 1085, Dec. 25). Mater aulem 74Ssuoe genlis quidam sibi eounivil. Sed ne
ejus vero subsequenter infirmala, nocte dominicge tanti pueri parcntem nudo sermonc iranseamus.
nativitaiis occubuit (Dec. 25). Quaemulicr in paupe- aliquo eum ornamento militise vestiamus. IgilurPo-
res et captivos anle diem praxipue sui obilus opera lonorum dux Wladizlavus Romanorum imperaioii
pielatis excrcebal, et multos chrislianos de servi- maritali connubio counitus, de Pomoranis, succin-
tule Judeorum suis facultalibus redimebat. Illa mor- renlibus suis, caslrum eorum obsidendo triumplia-
tua, Wladizlavus dux. quia homo gravis ajgerque 738 vit (121), eorumque contuniaciam suis snb pedibus
pedibus erat, et aiiale parvulum 73°habebat, soro- conculcando 74V annulavil, ejusquc vicloriae gaudium
rerii (120) imperaloris tcnii Henrici, uxorem prius Dei7i 5 genitiicis assumptio generavit (an. 1090,
Salemonis Ungaria; regis, in malrimonium 740dc- Aug. 15). Quibus viclis, civilates eorum et munici-
sponsavil, de qua nnllum filium sed ires filias pro- pia infra terram el circa 74Cmarilima violenter oc-
*
YARI/E LECTIONES.
718veriefate 2. 'ls magni aaaa -l. qnod tamenpunclis supposilis erroncum nolatnm. '! 0 ir.se-
72i deest 5. tanquum
7SSvila laudabil. 2. erronee repetit sed punctis nolavit. 7°'J exisiunl 5.
realur 1. 2.
'" homiiium 1. 5. 725vulneralo 5. 72Gdei siiper 5. ct oleum dcsupcr pro d. e. o. 2. 72?omiitit 5.
728ahscondit 2. I29 vel ingenii p. p. e. i. s. t. profundis omittit 5. 730libet erronee bis repeiit 2. ' 31
commendat exlollens 5. 732cpilogus 5. 733pro Non est mirum — quiescendi: Non esl a laborc si parum
etc. 5. 73i a 5. 735qui 1. 2. 5. 73Gminus 2. 73r p. d. n. omittil 5. 73Sdebilisque 5. 739jiarvulus 1.
2. 5. erronce ; legeparvulum scil. filium. 740i. m. omillit 5. 7ii generavit 5. 7i! altera 5. 7i3 tercia vcro
pro u. a. 5. 74i omiltil 1. 2. 746omittit 5. 7i6 a corrcciore additttm 2. omiltit 5.
NOT^".
S. ^Egidii construxil dolavilquc, ut appavet ex co- D gbiensi. Cf. Bel. M. Compend. Hung. geograpliicum,
dice Clodavicnsi, qui in fronte pag. 50, ubi in Posonii 1777, p. 178. S.
Chronico Bogupbali de Wladislao sermo occurril, (119) Errare videlur; dies Stepbani re.gis erat 20
haec babet, manu xv sajculi scripla : Isle Wlnrli- Aug.. Sicphani prolomartyris 20 Dec. Ccsmas, n,
slnus in honorem beuli Egidii dotavil et ftinrlavil ec- 50, narrai Judiiham 25 Dec. peperisse, et 25 Dec.
ctcsiam purochiiilein in Clodawa, ecclesiam colle- obiisse. K.
gialam in honorem beali Exjidii in Cracovia, aliam (120) Item Juditham. K.
coilecjialam in Lttncicia, parocliiutem in Crobya, et (121) Annales Polonorum Cracovienses inediti
aliasplures in honorem bcali Egidii confessoris, ad praelium hoc sub anno 1090 ponunt, locum vero
cujtispreces liubuil filium. Eodem lempore ei Ladi- Psechen appcllant; hodiernum ul videlur Pszczew,
slaus rex Hungaria; fundavit abbatiam S. ^Egidii Belsche, prope Mizdryrzecz, Mescriz. S. Rccentiores
ord. S. Benedicii in Hungaria in comilaiu Semi- hoc anno 1091 facturii esseputanf. K.
 879 CHKONIC.-EPOLONORUM. 880
cupavii. suosque vastakiiones ct coimtes in locis •Vevocalis, Pomoianiam uivadit Wladislavuscircasan-
7'7 eimunilioribus ordinavit. Ei quia cii solenipnia Michaelis 77S(Sept. 29). Ibique ca-
principalibus
77S Nakyel 7S0
perfidiae paganorum oinnino voluii insurgendi fidu- struin (121) obsideiilibus inaudita
ciam amputare, suosmet proelatos jussit nominato mirabilia contingcbant, quce singulis eos noctibus
die in bora conslifuta omnes in meditullio regni 7'8 armatos et quasi in 7si hostes pugnaturos terroribus
munitiones concrcmare. Quod ita 74Sfactum fuit 750. agitabant. Cumquelalem delusionem diutius pate-
Nec sic tamen gens rebellis edomari potuit. Nani reniur, et quidnam illud esset vehementius mira
quos Sclheus 75i cis preefeceral 75s, qui tunc mili- rentur, una nocte pavore solito concilali, longius a
tiae princcps eral 753.partim pro eoruni noxa per- castris 76! exeuntes, nocturnas umbras quasi palpi-
emerunl, nobiliores vcro, discretius'"'et boneslius se tanlcs 7SS, delusi7Si hostium vicissitudine, seque-
babenles, vix amicorum assensu fugcruni ""''; bantur; inlcrim 7S5 vcro oppidani properanter 7SG
2. De bello cum Pomeranis 7SG. de 767 propugnaculis 76S dcscenderum, eorumque
Af Wladislavus dux, illalae7'"7 suis injuriae rcmi- machinas parlemquc stationis combusserunt (an.
niscens, cum forli manu lerram eorum ante quadra- •1091).ItaquePoloni cum sc nichil profecisse 769nee
gesimam introivit, ihique jejunii jilurimum adini- se bellum invenisse conspicercnl, et cum magna
plevit. Expleta itaque ibi jejunii parlcquamplurima, B pars exercilus, praeserlimque Bohemi, victualia non
Sletin 76S,urbem ~5~terrae jinpulosiorcin 7C0 et opu- haberent 79°, incassum iabore consumplo redie-
lcntiorcm, ex inproviso intravit(«?i. 1091, ii/ar/. 2), runt 791.Sicque Pomorani conlra Poloniam paula-
indeque 76i praidam inniensam et captivos innuine- tim in superbia 792sunt erecli perpuerumMartis 793,
rabilcs congrcgavit. Cumque jam cum sua piosda quem chalamo pingimus, exlirpandi. Sed ne taam
nichil dubitans remcarcl, jamque securus sui regni exenterare maleriam videamur, malorum invidiam
iinibus propinquarcl, Pomorani subilo subscquen- poiius quam detractionis infamiam patiamur. Nee
tes eum super fiuvium Nacia 7C 2 (122) invaserunl, absurdum ullatenus ulli discreto 7S4 videatur, si in
bellumque cum co pridie palmarum 7C3 cruenluni et hac Iiystoria cum legilimo coiicubiiiaefilius induca-
lucluosuni'64parlibusutrisquccoinmiseruiil(Api'.5). tur. Nam in hystoiia principali duo filii Abrahai mc-
Hlud enim prcelium bora quasi diei 765 teriia est moranlur, sed ab 79tinvicem -a palre pro discordia
inceptum, vesperlino vero crepusculo difinitum 7CG. separantur, ambo quidem de palriarchae scminepro-
Pomorani landem 767pro munitione noclis caligineni creati, sed non ambo jure patrimonii coaequali.
induerunl, Poloni vero campuni victoriae lirzu 768 i. De Zbigneo rebelli ""9C.
797 Zbiguevus 79s, a Wladislavo duce de
(125) vocabulo ler.ueruiii. In dubio cnim pependit, t'„*" Igilur
utrum chrislianorum lues 7C9 an paganorum ibi 770 concubina progenilus, in Cracoviensi civilatc adul-
exiiterit,7i. Quod 772fiagellum Deus, ut credimus, tus jam aetale lilleris 79Sdatus fuit, eumque S0° no-
omnipotens in transgressoribus observantiae qua- verca sua in Saxoniam docendum monasterio mo-
0!
dragesimalis 77Sad coirectionein exercuil77i, sicut nialium transmaiidavit. Eo"tempore Selheus S
quibusdam postea de ipso liberatis periculo revela- palatinus comes, vir s02sapiens nobilis el formosus
vit. Et quia luctuosa et dampnosa, sicut diclum esf, eral, sed avaritia excecatus, multa crudelia et inpor-
victoria mullis eral. dicsque dominicae rcsurrectio- labilia exerccbat. Alios scilicet vili occasione trans-
nis 776 imminebat (Apr. 15), vicil ralio redeundi vendebat, alios de patria propellebal , ignobiles
consilium dantium persequendi. vero S03 nobilibus praeponebat80'.
5. Obsidio casiri Naltiel 77G Unde mulli 806sua sponte, fion coacli fugiebant.
Itemquc oe Bohcmia 777tribus aciebus in aimlium Quia idem scse 606pati sine culpa mctuebanl.
_ . • VAI!Li~~LECTIONES.
""""prnicipalioribus 5. v4sterre 5. 7i9sic3. 7S0 est 2. 761Szeczecheus 5. ,BSprefcrebat 5. 763de
est 5. 75i consensu 5. 756fugaverunt 5. 75~inscriptio edit. Yars. p. 154; codices nullum hnbent, sed in-
terjecto spnlio a capilepergunt.75S "''""• intale 2. 76sita cmendnvi. P. deesl 5. summi 1. 2. slclin et summi
0 decst 2. populo priorem 5. 7Giibique 5. 7Ciquendam 5.
iisdem ductibus scribuntur. dcesl I. 2. 7C
uuda 1. 2. Cjitodeiv.cidutv.rlectione Chron, princ. Polonorum, quod habet Nacka vel Nakla. Nakla Dlugos-
sus quoque adoptarit, 7C3 1. 2. 7Ci inluctiiosum e. 1. 2. 7GS die I. 2. 7GCest disruptuni 5.
palmas pro
767 tamen 5. 7"6 Drzy 5. 7G 9 vires 5. 770ubi 2. 771extiierinl 5. 772Quis 2. 773XLme 5, 77i cx-
eruit 2. "6'reservacionis 5. "^ 0. c. N. non habcnt codices, argumenluin esi edii. Vars. p. 150. 777Bohe-
inis 5. 77S pro 0i. a. e. P. i.7SW. c. s. s. M.liabet
779 dccst 5. 7S Nakel 2. 1 deesi 2. 762castro5.5.inacubilium evocalisW.circa s. sollempiiia Michaclis.
763pro n. u. q. p. habet nocturnas
"r* 7S 5 786 7S7 76S quasi7S9umbras
papitantes. decsl 5. it-erum 2. properaiites 1. 793 deest 5. 79ipropugnaculum 5. fecisse
-5. 7S
0 habucrunt 2. 79i reduerunt 5. 792superbiam 5. mairis 2. discrecio 2. 79sadl.5. 766
I). Z. r. desttnl hi codicibtts, nrgumenlum cdit. Yars.p. 158, 797rleest 5. 7BSZliigcuus 2. 799 leclis 2.
800cumque 5. R0iStcphanus 2. Szeczeus 5. sos quidam addit 1. quidem addii 5. ""8°3 deest 5. S0iprefe-
reba! 5. sosmulta 5. S0Cse alterum supsrpositum mrinucorrectoris 2.
NOTJE.
(122) Prcehum Wladislai videtur quidem m cainjio iii fl. Notec incidit. S. Cf. Barlhold Gesch von Kugen
props Drezdenko, Dricsen, commissum, quare Le- u. Pommern, i, 428. K. Esl Nelze fluvius. P.
lewel consulil legere Drzn non Drzu ; asl fluvius, (125) Probabiliter bodiernum Drezdenko, Dricscn
qui est ad hancurbem, Notec, Netze,\s.m a Dlugosso Drizen Dlugossus, i. 521. S.
vocatur: similius cssel lectioni cod. 1, 2. nomeii (121) Naklo, Naciiel, ad fl. Noiec. Netze. S.
fluvii Di-wa, Drage, qui prope Dr/.en — Drezueuko
€81. LIBER SECUNDUS. .832
Sed ,_ui"prius fugitivi, per diversa vagabanlur, ACumque nichil 841virtute contra ^Wralhislavicnses
Brethizlavi 807ducis consilio in Bohefnia congregantur. potuissent proficere, quia sui contra "suos belluni
Sicque. 608 Bohemorum calliditate quosdam pretio gerere noluissent, pacem InvitusS4S cum filio pater
oonduxerunt, qui Zbigneum 809furtim de claustro8i 0 fecit, eumque tunc priinum suum iilium appellavit.
iaonialium extraxerunt. Recepto ergo 811Zbigneo, Reversus interim de Polonia 8l3, quo fugeral Se-
in Bohemia fugitivi legationem £is in haec verba. co- theus, majores inter eos callide promissis elniune-
miti mittunt liomineMagno 813 Wrolislavensi: Nos ribus altempiabat, eosque 644, paulalim in partem
quidem, comes Magne 6i4 quoqitoinodo Zelhei corilu- inflectebat. Ad extremum vero pluribus inflexis cum
melias in exilio positi toleramtts, sed libi, Magiie, exercitu dux Wladislavus ad urbem Wratislavien •
cui nomen ducatus estplus dedecori 816quam honori, sem accedebat 8i5,jamque 846castra sibi reddita per
!acriinabililersi 6 condolemus, cum laborem honoris, circuitum oblinebat;Zbigneus vero videnssibiproce-
nec sl' honorem Jiabeas, cinn prislaldis (125) Ze- res intus et exlra defecisse, durum S47intelligens se
tltei 81Sdominari non audeas; sed si jugum servituiis conlra siimulum calcitrasse, vulgi fidei vitDequc
de cervice volueris excutere, festina puentm quem suae diflidons, de noete fugjt, fugiensque castrum-
liabemusin clipeum defensionis recipere. Et hoc to- CresviCz 8is, militibus opulentum, ab oppidanis re-
tum dux Boiiemicus suggerebat, qui libenter dis- oeptus inlroivil.
cordiam inter Polonos seminabat. Hoe audito, o 5. Castro Cruszivic expugnaio el deleto G"-
9.
Magnus diu inprimis haesilavit, sed communieato At patcr dolens eum impune sic eyasisse., Cru-
consilio majbribus et laudato, verbis eorum reci- svicienses eumque contra se ipsum recepisse, cuin
piens acquievit. eodem exercitu Zbignevum fugientem s60prosequi-
Pro quo facto Wladislavus, tur, lolisque viiibus Crusvicicnse caslrum aggredi-
Pater ejus contristatur, tur. Zbignevus vero convocala s"~.'multiludiiie pag'a
Sed8i 9 Zetheus cum regina noruni, habensque sepiem acies Crusvicie.nslum,.
Multo magis conturbatur. exiens de casiro cum patreS5S dimicovit, sed justus
Igitur legatum 82°Magno Wraiislaviensisque8si. ma- judex interpatrem el filium judicavit. Ibi namque
gnalibus 82S.regionis transmiserunt, sciscilantes bellum plus quam civile (127) factuni fuil, ubifilius
quid hoc esset, quod Zbignevum 823 cum fugitivis adyersus patrern, et frater conlra fratrem arma rie-
sine palris imperio recepissent, si 8!4 rehclles exi- fanda tulit. Ibi, spero, miser Zhignevus paterna ina-
stere vel obedire sihi vellenl 225.Ad haec Wratisla- ledictione quod futurum eral promsruit; ibi vero
vienses unanimiter826responderunt, non sepatriaiai Deiis omnipotens Wladislavo duci misericordiam
Bohemicis vel, 827 alienis nationibus sss tradidisse, taiitam fecit, quod innumerabilem de hoslibus mul-
sed dominidueis filium suosque fugitivos recepisse, Q titudinem inlerfecit, et de suis sibi paucissimos mors
sesequeS 29vel domino duci legilimoquelilio suo 830 ademit. Tantum enim humani eruoris sparsum fuit,,
Bolezlavo in omnibus et per omnia fideliter ob- tantumque cadaverum in Iacum 6S3 castello . confi-
edire, sed Setheo suisque raalis Operibus modis guuro corruit, qupd ex eo tempore piscem illius
©mnibus contraire. Populus autem legalum 831la- aquae comedere quisque bonus christianus exhorruit..
pidare volebat63S, quia Selhei partes falsis am- Sicque Crusvicz, d.ivitiis prius 8?4 elmilitibus opu-
bagibus defendebat. leutum, ad instar paene desolalionis est redacluin.
Unde multum Wladislavus 833indignatus, Igitur Zbigneus in castrnm fugiens cum paucissi-
Et Sctheus ira nimis inflammatus, mis S66 liherafus, utrum 656viiam perdat an mem-
Wladislavum Ungariae regem et. Breihisiavum 8si brorum aliquod est incertus. At pater juventutis
Bohemiae ducem in auxilium sibi contra 836 Wra- stullitiam non ulciscens, ne paganis dubitans vcf.
thislavienses mandaverunt (on. 1095),-undeplus 83s .alienisgeiitibus adhaereret, unde 8B7 magis periculum
dedecoris et dampiii quam honoris et proQcui ha- imminerct, pro vilae membrorumque salute quaesita
buerunt (126). Nam Selheiim 837rex Wladislavus 838 fide concessa 86S,seciim illum in Mazoviam lrans-
vinctum secum in Ungariam transportasset 839, ni poiiavil, eumque carcerein castro Sethei aliquando
pro 840salule cum parvulo Bolezlavo transfugisset. D tempore maceravit. Postea vero in consecratioiic
YARIJ5 LECTIONES.
807Brzeczlai 5.." 8"8 ldeoqueo. S09 Shigneum 2. Si0 monasterio i>. 8i( deesl o. B12.let3gacionem 2.
813Quorum 5. 8ii dcest 5. sl6decori 1. 2. 5. dedecorireciiws habet Chron. princ. Poton. ed. Stenzcip. 65.
816lacrimabilitus 2. 8i7 non 5. "81SZetheus i. 2. 5. 81°et 2. 8S0 legato 5. ssi Wratislao 5. 8SSma-
gnatibusque 5. 8S3 Shigneum 2.5. S24sedl. 2. 5. 8S! vellent 1. 6i6 deesl o. 627et5.. 628 deesl o.
823seque 5. 830ejus 5. 83i obedire addil erronee 2. sed post delcvit. 83sdeest 5. 833nimis Wladislavus
pro m. W. 5. 834Brzeczlaum 5. S36in 5. 836deest 5. 837Zecheum 5. S3Sr. W. desunt 5. S39 deest o.
840 deest 2. 8il non vel 5. 8isinlus2. 843deloco Chronicon princ. Polon. cd: Stonzel p. 06. 814eos
1.2. 8*6 accedat 5. 846jam 5. 847dirum 2. 8is Cruszwicz 5.
849 argumentat edit, Vars p.lM. codices non liabel , sec. 1. 2. intcrponunt semperque hanc orl.hographiam observat,.
S5° 85i R5S spacium vero uno habiiu, non in-
86S
cipiens a capite pergit. 5.
fugiens- 857 commixla 5. pace 2. 5. i. 1. desunl 5. 86iprimum, 5,
866 est addit S. 856 deest 1. 2. unum 1. 2. 5,.recepimus lectionem Baudtkii. S6Sconcesse 5..
NGT,E
(125) I. e. exsecufonnus. K. (I27)Lucaii. Pharsal. i,_1.K._
(120) Aliter Cosnias, m, 1. K.
 885 CHROXIC/E POLONORUM. $Si
Gneznensis ecclesicc interventu episcoporum eum A bus judicare; sed nllerum glteri prmrogare S87, vel
etS6s principurn advocavit, eorumque precibus 6C" probitatem ei sapienliam eis dare, non esl mem ftt-
gratiam qiiam perdiderat aequisivit, cultalis, sed divinw polcstatis 8SS.lioc autem iinum
C. Mirucnlum de sanclo Adnlberlo SC 1. cordis mci desiderium vobis possum aperire, quod
El quoniam 8"2 ecdesiaa inentio Gnezncnsis in hoc discreliori uc probiori in lerrw defcnsione cl hostium
fieri forte 6G 5 contigil8G'. non est
dignum pra:lerirc inpiignationc volo vos omnes post mortcm ineam una-
miraciilum (128) quod S56 in vigilia dedicationis pre- nirniter obedire. Inlerim vero, sicv.l divisum cis
tiosus mariir Adalherfus ct scc paganis et 8G 7 chri-
regnum. parlem sss suam quisque S90retinel. Post ob-
slianis ostcnderit. Accidit aulein eadcm noctc, in ilum quidemmeum Zbigneus cum hpc quod habet Ma-
quoddam casirum Polonorum quosdam traditores zoviam simttl liabent 69i,Boiezlavus vero, legitimus
c-jusdem caslri Pomoranos sursum funibus S6Srecc- filius mcus, in Wratislaw 8~2 cl in Cracovia cl in Srtii-.
pisse, eosque receptos in propugnaculis 8G 9 diem domir -~s sedes icgiii principaies obtineal s9'. Ad ex-
craslinuni adoppidanorum B7°perniciem expeciasse. iremum uuiem, si ambo probi non fuerint, vel si forte
Sed S71il!equi semper vigilaf, numquam donnitabil, discordiam habuerhtl.
oppidanos dormienles sui miliiis Adalberli vigilaniia Ille qui exlernis s'5 nationibiis adhwserit
•
custodivil, c( pagar.os in S7~insidiis christianoruni 1 Et eas in retjui destructionem induxeril,
873vigilaiilc-s armorum terror S7i Privntvs rerjno, prtlrimonii jure careat;
spiritualium agi-
tavil. Apparuit 675nanique quidam super albuin Ille vero solittm recjni legeperbenni possideat
cquum Pomoranis armatus,-qui gladio eos extraclo Qui honori terrw melhts et utilitali provideat S9G.
lerritabal, eosque per graiius el solium caslri pra- Facta 897aulem, ut dicium est S9S,regni divisione,
cipiles agilabal 876.Sicque procul dubio castellani, habitaque patris luculenta satis oralionc 899,puero-
clamoribus paganorum el lumuliibus excilati, de- rum quisque 9~°suamregni portioncm 90i visilavii,
fensione gloriosi martiris Adalberti, ab imminenli eorum vero 902pafer semper in sua Mazovia liben-
sunt morlis perieulo liberali. Haic ad praesens de tius habitavit.
sancto dixisse suiiicial67V, ct ad inlervalluni S7Ssu- 9. S03 De wlate puerili Bolcslai90i.
perius no.strae stilus inlciilionis incipiatS 79. Interim ne sit alicui aliquatenus 906admirandum,
7. De divisione regni inier itlrunique filiiim ss0. si quid scripserimus de Bolezlavi pueriiia niemo-
8S2 consecrata ct randum. Non enim, sicut assolet plerumque lascivia
Igilur Gnezneiisi 8Si basilica
Zbignevo gralia palris impetrala, Wladislavus dux puerilis, ludos inanes sectabatur, sed imitari stren-
ambobus filiis suum exercitum commendavit, et'6-3 •• nuos a.cius ac militares, i.n qua puer poleral, nite-
in Pomoraniam cos in expeditionem dclegavit. Illi batur. Et quamvis sil puerorumnobilium in canibus
autem abeuntes, et qualencscio consilium capientes, ei-in volucribus delectari, plus tamen solebal Bolez-
inperfecto ncgocio ex iiincre redicrunl, Unde paler lavus adhuc puerulus in miliiia gratulari. Nondum
nescio quid suspicans, confestim inter eos.regiium enim equum ascendere vel dcsccndere suis viribus
dimisit (an. 1097), sed de manu fainen sua sedes praevalebat, et jam 906invito patre, vel aliquotiens
88iquid in divi- liescicnte, super h.osies in expeditionem dux militia;.
rcgni principales non dimisil. Sed
sione cuique conligerii, enumerare nobis imminet praecedebat.
honerosum, neque multum hoc.audire vobis fuerit 10. Zeczech el Boleslrius Moraviam vuslriveruitt907.
fructuosum ssi. Nunc vcro quoddam ejus 90Sinitium puerilis mili-
8. Ulterior hujus divisionis rlisposilio 665. tiaj depingamus, et sic paulalim de minoribus ad.
Iuterrogatus autem pater principibus, quis eorum majora Iranscendamus. Sicut noium est,909 dux Wla-
excellentius emineret in legalionibus miltendis seGet dislavus, senio gravis el aetate, Setheio palatiuo
9i0 coinmillebat, eumque
suscipiendis, inexercilu convocando ct conduccndo, coiniti suum exercitum
et in tanti regni dispcnsafione mullimoda, sic re- - pugnaturum vel terras hoslium vastalurum delega-
9H
spondisse fcilur : Meum quidem csi, ul liominis senis D bat. Unde cum csset Moravium invasurus, ivit
ct infirmi rcqnttm inler cos dividere, ac de prwsentii eum eo puerulus solo nomine pugnaturus (nn. 109-4"».
VARI/E LECTIO.NES.
859ad 2. sco elin conspectu eorum proe. p. 5. 8C1 nrrjumenlum cod. 5. dcesl 1.2. 8G"quia 5. 8C 3 forle in
rtddil 2. s6i hic facla csl i. h. f. f. c. 5. 865deest 5. 8GCa 5. S67a addit 5. 86Sfinibus 5.
murgine pro
8;'9 craslinum 5. sv0 oppidanorum 1. 2. 87!At 5. S72rfesi1.2. 873Christi 5. 8"4 v. a. t. desunt 5.
875aeperui, 2, 8"6 agiiavit 5. S77sufficit 1. 2, 87Sab iutervallo pro a. i. 5. 879incipialur 5. 8S0 arrju-
mentum cod. 5. dcest 1. 2. 8SiGneznensis 1. 2. SS"ecclesia 5,- 8S3 deest^. 6SiSed quidfueriifrucluosum
desuni 5. 8S5 argumciitiim edil. Yars. p. 150., 1. 6SS 2. spaiium rclinqiiunl, 5. vero non interrumpit narralio-
nis fiiiim. sss immillendis 2. 8S7 prerogans 5. volunlatis 5. s69 poleslalem 1. 690unusquisque 5.
891 habebil 5. S9SWraiislavia 5. S93Sudomir 2. S94 oblinebit 5. 896exterius 2. 696Ad exlremnm—
ulilitaii inovidcat desunt 5. 897Effecta 2. 69Shac pro u. d. e. 5. 899h. p. 1. s. o. desttnt80i5 ^00 p. q.
5. 901 5. 90s el v. 5. sostolttni hoc capilulum omitlit o. argumen
trnnsponit parlem eorumque
905 pro 90C 907
iv.m edit. Varsp. 1-52.decst I. 2. 5. aliquaneus 1. eciam 1. argumentum edit.Ged. deestl
9ii Mo,
S. 5. 90Spueri Boleslai 5. quia omisil prwcedens capitulum. 909Zachero 5. 9i0 excrclcium 2.
riam 2.
NOT^E.
(128) Sall. Jug , 79. S,
 S85 LIBER SECUNDUS. 8SG
llla vice parlem Moraviae maxiniam destruxerunt, A __ cum paucis leram bostium introibaf, viilisque com-
tndeque prsedam multam et capiivos adduxerunt91", bustis captivos et prcedam adducebat. Jam enim
ac sine belli discrimine vel itineris redierunt. ducatum Wratislavensem, puer oetate, senex probi-
•11. Bolezluvus puer interfecil apriim 913. tate relinebal, necdum tamen mililare -'- gaudium,
Mnlta possem de audacia bujus pueri scriptifare. attingebat. Unde quia spes in eo juvenis bonie irido-
Nisi tempus jam instaret ad summam operis pro- lis pullulabal9"°. jamque magnum 931in eo gloriaj
fperare. signum miliiaris apparebat, omiies eum principes
Tamensi4quoddaminoccultononpermittainlatilare, diligebant, quia futurum in co magnum aliquid per-
Cum sit dignum ad exeinplum probitalis rulilare, pendebani.
Quadam vice puer Martis ad gcniaculum 915in silva 14. Bolezlavtts Pomoranos oppugnal °3'-.
residens, aprum immanem traiiseunteni ac densila- Idcm vero puerulus, Martis ss" prole progenitus,
tem silvai subeunlein vidii, quem stalim de mensa quadam vice super Pomoraniam equitavit, ubijarn
surgens, assumpio venabulo subscculus, sine co- evidentius famam sui nominis propaiavit. Namqiic
mite vel cane praesumptuosus invasil. Cumquc fcrae castrum Mezyrlecze 93i(150) taniis viribus ohsedit,
silveslri propinquasset, etjaiiiictum in cjusgutfure . tantoque impeiu assullavit 936quod 93Gpaucisdiebus
vibrare voluissel, ex adverso quidam miles ejus oc- oppidanos 957 deditjonem facere coartavit 83S.Ibi
939dapifer
curril, qui vibratum icium retinuil, el venabulum quoque Woyslavus in verliee lale signum
ei aufcrre voluii. Tum 91cvero Boleslavus ira, im- audaciae comparavil, quo vix eum exlraclis ossihus
mo audacia stimulaius, geminum duellum mirabili- operalio sagax medici liberavit.
ter, humanum scilicet et ferinum, singulariter su- 15. Quomodo bellitm gesseril in Pomorania 9i0.
peravit. Nam et illi venabulum abstulit, et aprum Inde regressus quieiimilitum aliquaniulum indui-
occidit. Illevero miles postea cur hoc fecerit requi- sil, eosque siatim illuc puer laboriosus reduxit.
siius, se nescivisse quid egerit est professus, et ob Qui regionem barbarorum subjugare concupiscens,
hoclamen esl ah ejus gratialongo iemporc seque- prsedas agere prius vel incendia faeere non conalur,
stratus. Ille vero puer inde rediit fatigatus, el vix sed eorurn munitiones vel civitates obtinere vel
tamen vires si" obtinuit venliiatus 91S. destruere meditatur 9il. Igitur gressu concito quod-
12. Bolezlavus tirsum interfecit91s. dam 942nobile satis ac 9i3 forte castrum 9ii obsessu-
- Aliud
quoque factum ejus puerile huic simile non rus mvasit, quod lamen ejus priraum impetum non
tacebo, quamvis noverim quia aemulis 920non per evasit,unde proedammultam etcaptivos egit, bellato-
omnia complacebo 9S1. Idem °22puer cum paucis in ,P res vero seiitenliaebellicsa rcdegit 9'5El quo magis 9l°
silva deambulans, in eininenliori loco forte constitit, amari debuii, eosibi majorem invidiam cumulavil et
ac deorsum huc illucque contemplans, ursum ingen- ininiicorum insidias ad suum interitum provocavil.
iem cum ursa coiludenlem 923prospexit. Quo viso, 10 si7 ilachinationes Zelhei sls.
stalim aliis prohibitis in planitiem desccndit, ac so- Interea namque Zetheus muitas, ut ferunt, ipsis
lus et intrepidus equo sedens cruentas feras 9!i ad- pueris insidias prarjlendebat, ac paternum aiiimum-
ivif, ursumque contra se convcrsum braclriis ereclis ab affectu filiorum mullis macliinationibus averte-
venabulo perforavit,. Quod factum salis fuit illic bat. In caslelHs etiam puerorum partibus depufafis
aslaniibus ammirandum, el non videnlibus pro tanla aulsui generis aut inferioris, quibus dominarcntur,
audacia pueri reeitanduin. comiles vel pristaldos prmponcbal, eosque pueris
15. Bolezlavusin hosliciim procttrrit -°-s. inobedienles exislere versula calliditatc connnove-
Inierea Boleslavus, martialis puer, viribusetajtate bat. Ambobus siquidem fralribus infeslus insidialor
crescebat, nec, ut assolcl ailas ;'2Gpuerilis, luxui vel existebal, sed magis lamen Bolezlavum legitimum
vanitatibus inlendebat (129), sed ubicumque hostes ct acrem animo, posl patrem regnaturum, suo in-
praedas agere sentiebal, illuc impiger cum coaequae- fortunio melucbat. Ipsi vcro fralrcs jusjurando se
vis 9S7 juvenibus properabat, et plerumque 92Sfuriim ID conjunxeraiit. 9i9 et. inler se signum fccerant9B0. .

VARIM LECTIONES..
auauxerunt 5. 9l3 argumcnium edit. Gerl. p. 85. dcestl.Z. 5. 914cum 2. ""aeniicuium -J.. •"
Lum o. '" dcest 5. 91s etc. addil 5. cdil. Yars. p. 156 decsl -1. 2. 5. 9"° exaulis 2.
w.urgiimciitum 92i
quamvis novernn — cpmplacebo rlesunl o. *- nanique addit 5. 923 coiludcre 2. 5. besiias 5.
nlum edil. Xnrs. p. 157 deest 1. 2. 5. 92G 927 92S
^ argum ''•"> 931 eslas 2. coequanis 2. cocvis 5. pleriirii 2.
9"
3
;- mililarem 1, 2. pullulavil 5. rlecst.5. °32 nrqumentum erlii. Yurs p. 158. deest -1. 2. 5.
ni arlis HOHfcenc2. 93i Meczirzieczye 2. 5. 935t, i. a. rlesnnl o. 93cin nddilo. ,J37ad
93s mcdzyrzecz
..•]?• conipulil pro {. c. 5. 939Ihi quoqiie ttsque ad finem capiluli rlesunt o. ;''° arrjumentum
edtl. \arsp^lS9.deesli. 2. 5. 9iI inilium capituli ad mediialur omiltit o. 94sAliurl quoque pro
usquc
g; c- q. 5. ;'"9iel 5. 9,,i gradu concilo arldil hoc locoo. 9V 6 redagil 1. 9iGE. q. m. nsque ad finem
capttuli destint 5. 7 totv.mhoc capitulum deest o. 9is urrtumcitlum edil. Yars. p. 100. dccsl 1. 2. 949con-.
junxarint 2. S50facerint 2:

KOTJE.
(129) Sall. Jug. 01. S. ducalu Poznaniensi. S.Aliam senfeniiam luitiis cst.
(150)Miedzyrzecz, germaiiicc Mcscriz in magno Giescbrccht Wendische Gech., u, 105., K..
 SS7 CHRONIC/E POLONORUM, sg<.
quod, si Zetbeus eoruin alteri macbinarctur insidias, A stra; fidei (151), cives, stabililus inviolabilis noslrh
alter alieri subvenire cum totis viribus suis nullius anlecessoribusnobisque, ticel purculis, notn fuissci ct
inorae palerefur inducias. Contigit -auleiii, nescio vel cxperln, nequaquain puerilis wtatis imbecitlitas ,
calliditate vel rei verilate, dueem Wladislavum Bo- tttntis calamitatibus allenlutn, loiquc factionibus ini-
lezlavo puero mandavisse, se Bohemos in Poloniam micoritin agiluta, totam refugii spem in vobis el con-
introiluros 95i, praedam facluros ab exploratoribus silii posuisset. Sed notum consiat exteris ntitionibiiS:
audivisse, quapropler oporteret eum ad locum citis- et prophuiuis, vos mulla perpessos pro insidiis vitw-
sime determinaium properare, et comit.es sui du.ca- iiosirwsC6 machinalionibv.sab hiis, qui successioneni.
tus, quos Zeibeus praefecerat el in quibus pucr nul- noslri gcneris ni.iuntur penitus abolere dominorumque
latenus confidebal, in auxilium advoeare. Puer vero nnlurrdhun heredilatcm ortline prwpostcrodistorquerc.
paternis jussionibus.credulus, ad locum conslitutum Quapropler, qttiasenio jam.confectus genilor noster el
cum suis collaleralibus 952festinus 963nichilque du- hifirmUate, sibi nobisque vcl pniriw minnsprrcvnlei
bilans incedebal, sed cum eo lamen comes Woysla- prwvirlcre, necessarium est, nos in nostro fretos 9Gt
vus, cui erat commissus, iion pergebat. Unde unus prwsidio gaudiis ambitiosorum vcl maleficiis inlerire,
ad alium invicem susurranics, ulpoie signum tradi- vel in exilium fugicnlesfincs Poloniw transilire; ttnde
tionis suspicantes : Non es. inquientes, sinc causa veslrum dignemiui nobis ariunum apcrire, si mqncre
periculi, quodpulcr tuus le prrecepil nrl locum solilu- liccat vel de palria nos cxire.-Ai haecmultiludo tota,
dinis ambulare, el insidianles vilce luw Zeilici fttmi Wrafislaviensium. dolore cordis inlrinsecus taeta,
liares el amicos illuc in auxilium advocurc. Scimus paulisper conquicvit 9G 7, erumpensque statim in
cnim el certi siiinus, qttia Zellieus loiani progeniem voccm, inleniioiiem menle conceptam unanimitcr-
teque 954 maxinie ritiilur, ul heredem regni, modis cum afTcctupyetatis aperuit:- Nos quidcin, inquientcs.
omnibus abolere, solusque tottim stib munu sua cap- fittemservarevoiamus dominonostro nuturnU,patrivc-
tam Polonium rclhtere, insupcr 966eliam Wotjslaviis slro,dumvixerit ^^neccjussobolideficicmus^qunindiu,
comes, cui commissi sumus, qui propiiiquus est Zetheo, nobisslultts vitalis affucril. Igilur dc nobis nullnin.
nobiscum.procul dubio advcnissct, ni95Ginacliinamen- difjidenliam habelole, seciexercitu congrccjalo,ad cu-_
lum aliqiiod nobis fieri cognovisset. Unde neccsseest, riam patris armati properate, ibique sulva rcverenlia,
cilisshiienos.consiliv.m aliquod invenirc, quo possimus paterna, vcslram injuriam vindicule. Quaedum dice-
istud periculum nobis hnminens prwtcrire. His dictis,. bantur, el jurejurando a civibus firmabanlur, Woys-
puer Bolezlavus vehementissime mctuebat, totusque lav.usconies,quipuerumBolezlavufnnutriebal, de ser-.
sudore man.antibus affiuebat. Accepto ilaque convc- ( ; vilio suo venicbat, et quoefiebant ignorabat, Qui su-.
nienti salis consilio, secundum ingenium puerile spectus prodiiionis ob Zethei consanguinitaiem cst
velucitus ad Zbignevum, ul ad se cum suis qu.anto-. habilus, ei civitatem iutroire rebusque puen provi-
citius in auxilium properaret, cum signo conslituto dcre prohibitus. Illo autein. satisfacfionem proferen-
transmiserunt, ipsique statim ad urbem Wratisla- te,sc, si quid conlroversiae coiitigcril, nescivisse,
viensem 957, ne proeoccuparelur ab insidiatoribus. salisfacere volentem eosque subsequenlem nequa-.
aemuli redierunt. Regressus ergos6Spuer Boleslavus, quam pueri tuiic lemporis E69 receperunf, sed ob-.
imprimis majores et seniores civitalis 96? deinde viaiii patri collecla muiiiludine processerunl, Igilur.
totu.m populum in concionem advocavit, eisque, dux Wladislavus cjusque iilii in loco qui dieilur,
quas a Zelbcio paliebafur insidias ex ordine sicut Zarnowyecz 97°(152), sejunclis filiis a palre, cum
puer cum lacrymis enarravit. Illis e conlra prae. exercitibus coiisederunl, ibique diutius inter se le-
pyetate pueri lacrimanlibus, et irain indignalionis galionibus allercanles, vix tandem 971consiliis pro.-
in Zelheum absenlein verbis 9C0 ignominiosis ja- cerum minisque jiivenum Zetheum dimittere senem
clantibus, Zbignevus cum paueis, nondum 96icol- pueri coegerunt, Aiunt etiam paireni ibi filiis ju- -
lecla mullitudine, properando SG~adveniens, ora- rasse nuiiquam se deinceps eum ad honorem pri-.
tionem fralris, ul liiieralus et major eeiate, retlio- ' ' slinuin revocare. Ad casirmn ilaque sui nomiiiis
rice coloravit, ac sG3 populum lumulluanlem ad Zetheo fugienle, ad patrem fratres humililer iner-
fidelitalem frafris et conlrarielatem. Zethei loculenta mes et pacifici perrexerunf, eiquenon utdomini, sed
pratioue 9G4-sequcnti. veheinenler animavit: Ni ve- ut milites yel servi siium obsequium pronis nienti-
VAR.LELECTIONES.
951 inlroaturos 1. 962 collateribus 2. 953festinans 2. 9-54 te 2. s66 et nnteponil 2, 966in i.
%_
D57verbu infra de Wralistaviensibus dicla 2. errore lapsus hoc loco posuit, sed dein linea transversa delevil:
riolore co.rdis intrinseeus tacla, paulisper convenit, erunipensque stalira 95Sigiiur 2. 959civitalesl.\ 2.
960 urbem 1. 2. 96i non cum 2, 9G 2 properantes 2. 9fs at 1. 2. 9Ci ita correxhnus; luculenlam
racione I. 2.. 965vestre 1. 2. SGCfreli 1. 2, 9C7 convenit 1. 2. 9C 8 vixit 1. 2, asl sensus el rijihmiis
vixeril postulunt. °69tempus 2. 970Sarnovuecz 1. Czarncwvecz potest qitoque tegil. 97i lanlundem 2,

NOTJS.
(151) Sall. Cal20. S. ut vult Stenzel Chron. princ. Pol. p. OS. no
(152) Adfluvium Nolcc, Ncize. non Czarnikovy, la 1. S.
889 LIBER SECUNDU.S. SSQ
bus et cerv" ibus obtulerunt. Sicque paler et filii A cxivisse, eosque contra Zutok (15o',regiii custodiam
9SGoppositum erexisse. Erat
cuiiclique proceres couniii, Zetheum fugientem ad et clavem 9S5, caslrum
castellum quodfecerat cum tolo exerciiu sunt secu- enim castrum novum ita allum el ita proximum
li. Quem dum persequi et extra terram expellere cbristianis, quod ca quae dicebanlur et fiebant in
conaren :.r, ipsedux noclu, cum lectulo suo requi- Zuiok et audiri et videri .Jjene poteranl a paganis
96Saelate major erat m,
escereputaretur, n.emi.nesuorum conscio, cum tri- SS7. IgiturZbignevus, quum
b.us eveplis familiaribus exercitum latenter exiens pariemqueregni Pomoranis palrique proximam rc-
97~,a . Zetheum ex altera parle Wyslae lluminis cum tinebat, cum exerciiu patris atque suo 9~° conlra
navicula iraiismeavii. Unde cuncii proceres indi- Pomoranos sine fratrc parvulo properavit, minus-
973deserere filios tolque prin- que iumlaudis major cum multis antecedens, quam
gnali as.serebant, quia
c es cum exercitu non cst sapientis sed consilium frater junior cum 991paucis"subsequens acquisivit.
duiranlis, slatimque faclo consilio 974decreverunl, Nam major illuc properans 992,neque castrum iliud
quatenus Bolezlavus Sudomir (155) el Cracow, se- novum viriliter assullavit, nec hostes cum tanta
des regni principales el proximas occuparet, easque mulliiudine in prcelium irrilavii, sed timcns indeM3
fidelilate recepia in dominium possiderct, Zbigne- " inagis quam timendus ut aiunt99i, ad propria re- .
vus aulem contra Mazoviam 975properaret, et ur- meavit. Ai puer Bolezlavus, Martis filius, fratre m.a-
bem Plocensem iilamque plagam contiguam obline- jore discedente ul advenit, quainvis noiidum cin-
ret. Bolezlavus quidem sedes prajdictas oceupavil ctus gladio, plus praecipiens quam frater major te
et tenuil, Zbigncvus vero, prarventus a palre, suum nens gladium ibi fccil.
cceptum explicare non potuit, Sed quid tam diu fi- Nam et poiilem 995invadcndo
nalem causam Zethei factionis prolongairius? Si la- Castellanis abslulii,
bores singulosin dissensione 97GZetheidescribamus, El in portam prosequendo
gesta Zelhei procul dubio 3ugurlino 977volumini Suos enses intulit.
coaequamus. Et ne tamen insulsi vel dcsidiosi vidca- lloc initium mililiae Bolezlavi niagnae fulurae pro-
mur, cceplum iter adhuc aliquantulum gradiamur. bitatis indicium cxtilil christianis, niagnumquc si-
llem alio iemporepueriprincipes et exercitum asci- gnumsuae deslructionis 996,magnum tcrrorcin iu
vcrunl, et conlraPloccnsem urbem ex altera parte tulil ipsis etiam Pomoranis. Zbigneo aulem cuni
Wysbe (luminis castra militiae posuerunt, ubi etiam mullitudine yenienli 997 nichilque virile facisnti
Marlinus archiepiscopus, senexfidelis, magno labore insultaiites ignaviam ascribebanl; Bolezlavum vero
magnaquccaulelairam etdiscordiam interpatrem et _ cum paucis postea venicntem, cl audacter suos ho-
filios miligavil. IbiquoqueduxWladislavus, utaiunt, sics usque ad portas 99Sinvadcntcm, lupi filiuni ap-
jcrejurando se Zelheum retenlurum nunquam am- pellabanl, Zbigneus, inquienles, debel ut clcricus
plius confirinavit. Tunc Bolezlavus palri sedes oc- ccclesium gtibernare, islttm verodccel puerulum, ut
cupatas reslituit, nec pater cum filiis pactioiiem apparet, slrennitis 9S0 aciibus mititare.. Sicque junior
factam obtinuit, Ad cxtrcmura iiiterim senem pueri fraler cum paucis paulalim incedcns, plus honoris
coegerunl, quod s78Zetheum de Polonia propellen- ellaudis acquisivit quam niajor, qui cum magno
do 979suum desiderium impleverunt (154). impelu ct cum magna mulliludine properavil. Yi-
Qualiier autem hoc conligerit, vel qualiter de dentcs ergo i000 pagani puerum, quia paucos ha-
cxilio redicril, prolixum cl taediosumest edoeere; bebat, revertentcm, metuenles interitum, si eum
sed hoc dixisse suflicial, quod 980postea non sibi multis redierit, iiiimiiientem, caslcllum suum quod
licuit ullum dominium cxercere. fecerant ipsimet deslruxerunt, cassoque laborc sc-
17. De propugnaculo Pomoranorum sua sponte curilatis lalibula pelierunt.
deslructo 981. 48. De bulleo mililnri Bolezlavo10Ca prtire deviclis Po-
Haclcnus de Zelheo et rcgina dixisse sufiicial, moranis oblato 1
nuncvero pcnna tcmperata de puero Marfi 982 de- ^. Yidens ergo Wladizlavus, quia puer aitale fl.ore--
dito cceptce983studium inicnlionis proficial 98i.Hiis bat gestisquemililaribuspr&pollebat, cunctisque re-
ila peractis, ccce, nunciatum est eis Pomoranos gni sapienlibus complacehat, eum 1002accingi gla-.
VAPJjE LECTIONES.
972exrc eriens 2, 973quod 1. 974consilio dcesl 1.2. 5. sed reclc addil Clir. pr. P. p. 68. E76.Moraviam2..
976dispensiones 1. 2. 977i gurtino 1. igurlino 2. 978quia2. 979propeliar.do 1. 2. 9'° quia 2. -si argu-
mcnlttm edil. Yars. p. 168. rteest l. 2. o. 9S2 Marci 2. 983ila videtttr tegenditm qua ad intcntionis pertinetis,;
ccplo 1. 2. 5. 9S4 verba Hactenus de Zetheo — proficiat omiltit 5. 986clavum 1. 2. et clavem desttnt o.__
rsGdeesl 5. 967Erat enim — a paganis desunt 5. 9ESquoniam 2. 9S9 pro Igilur Zbignevus quum aelafe
erat hubcl Zbigneus autem quoniam nalu iiiajor erat 5. 990 suo patrisque °96 suo 5^
991e—c&t hnbeiit mnlel.%. °-°-proparens 2. -90illic 5. 99i n. a. -desunt 5. propopairis
major alque
89G
oe 5. magnuni
fulurae—deslructionis desunt 5. 997 venientc 1. 2. 5. 99S 5. 999 strenuus 1. IM 0
1001urgumcnlum cdit. Yurs. p. 172. decst 1. 2. 5. i002cumqueportam igitur 5*
2.
NOT^;.
(ioo bandomir, urhs capitahs prmcipalus eius- (155) Zanthok ad vvarlliam liuviuni, mler Dris-
dcni nominis ad flumen Yistulam sila. S. sen el Landsberg. S.
(154) Scil. ipsipueri K.
891 CHRONIC-EPOLONORUM. 892
dio m assumplione sanclae Marias disposuit (an. A citlcala, seclper Itttnc 102ipuerulttm erit ut aniiquitus
1099, Aug. 15), apparatumque magnificum in eivi- rcstnurain. Ad haec verba omnes qui aderant stu-
laie Plocensi praqiaravit (156). Jam cnim aelafeel puerunt, el ut sileret prorevcrenliadiicis innuerunt.
infirmilate continua senescehat, et in illo puero N.os tamen non credimus hoc verbum de vanitate
successionis fiduciam expectabai. Dum se cuncli processisse, sed propbetise spiriiu advenisse, quia
prscpararent et ad festuin properarem, nunlialum jani in faclis ejus puerilibus comprobatur, quotl
esi Pomoranos Zantok 1003castrum obsedisse, ncc Polonia quantloqueper eum in slalu prislino re-
audebal i00i quisquam eis de principibus contraire. stauratur.
Igitur invito palre niultisquc prohibcnlihus, puer 21. DcmorteWladislavi i 022. '
Maiiisilluc irruens de Pomoranis triumphavil, sic- Sed atl praisens se puer aliquantulu.in 102Sa
que rediens armiger victor, a patre gladio praecin- labore reliciat, dum ducem Wladislavum, pyum ef
cius, cum ingenli iripudio solempnitalem cclebra- niansuelum virum, in pace noslra penna sepeliat.
vii. Neque solus illa dichalteo miliiari cinctus fuit. Dux ergo Wladislavus prislinae sedilionis remini-
sed ob amorem et honorem filii mullis pater coacla- scens, quum Zelheum de Polonia profugavit, quam-
neis arma dedit, vis aHate dcbilis et inlirmitale fuerit, nulluin tameh
19. De Piaucis (157) deviclis i005. in cuiia sua palalinum vel palalini vicarium prse-
Bolezlawo ilaque """inilile noviler coiistitulo, in fecil, omnia namque per se ipsum vel suo consilio
Plaucis Deus rcvelavil, quanla per cuni operari de- sagacitcr ordhiabat, vel cu.il.ibeicomili, cujus pro-
bcal in futuro. Contigil namque novitcr oo mililari vinciam visitabal, curia; responsioiiem et sollicilu-
baltco praecinclo, Plaucos in ununi 1007iiinumera- dincm commendabat, El sic per se patriam sine
biles convenisse, scsequc more solifp psr Poloniam palaiino comitc rexit, donec spiritus ejus i02i cor--
discursuros, in parles 1008sejunclos 1009tres vcl porea mole solutus, ad locum debitae mansionis
quaiuorab invicem remolius, Wyslam (luvium no- perrexit 1026.(An. 1102) Mortuus est ergo dux Wla-
ctiiiiin lcmpore nalavissc. Qui scquentis 101°diei1011 dislavus ,0"Gaelale plenus cl i027 infirmilale longa
diluculo cursu rapido 10'2 discurrcnles, et praedam delentus (158), cujus exequias quinque diebus in
innumerabilcin capienlcs, oncrali spoliis circa vc- urbe Plocensi cum capellanis cclebrando, Marlinus
Spcram uitra rciro fluvium rcdienmt, ibique sccuri arcbiepiscopus expectando filio sepelire non esf
ac 1013faiigati noelurnac quieiis i01i tuguria pasue- ausus. Adveiiicnlcs autem ambo fralres adhuc
runl, sed non iia sccuri quicverunt, sicut antiqui- iriscpullo patre, magnum inler se psene de divisione
(us consuevcruiii 10'5. Namque ^ 10 Deus, christia- r thezaurorunii02S et regni discidium habuerunt, sed
noruin conservator suacquc vigiliaevindicalor, pau- divina gratia inspirante, et i029archicpiscopo senc
corum fulelium amlaciam in mulloruiii perniciem iosofuic]j mediante, praeceptum vivenlis in praesenlia
paganorum snseilavit, quibus irruentibus dominicae iRortui tenuerunl, Wladislao ergo i03i duce in
dici in gloria i017suae 'potenliae brachio triumpha- ccclesia Plocensi honorifice satis ac niagnifice
vil, Exeo lcmpore Plauci atleo sunt slupefacti, tumulato, thezaurorumque palris inler filios 1032
quod rcgnanio Bolezlavo yidcre Poloniam non sunl rcgnoque 1033Poloniae vivenle paire facla divisione
ausi. designato, soiiem uierque suae divisionis habuit.
20. 101SPropliclia rlc Boleziavc ,019. Bolezlavus iamen lcgilimus duas sedcs regni prin-
Contigit quoque quoddam a quodam fieri verbum cipales partemque lerrae popuiosiorcm ohtinuif,
1020in miliiaris consilio
cinclionis, quod dignuin Puer aulem Bolezlavus adepla parte patrimonii,
csl inseri noslrie lytulo menlionis. Domine dux, in- militibus et consilio confo.iiatus,. ccepit animi
quil ille quidam, Wladislave, ptjus Detis hodie re- vhiutem viresque corporis cxercere , ccepitque
gnnm Poloniw visilavil, tuamque seneciutem cl in- fama simul et a;tate juvenis bonae indolis adole-.
firmitrilcm tolumquepatriam per hunc hodic faclum scere 103i.
mitilem exalluvit. Bcatti mrtler, qttm talem piterum. P 22. Bolczlavus cxpugnnril Albam urbcm reginm i0S6.
educavil! Usque modo Potonia fuit ab hostibus con- Novus crgo i03Cnova bella miles I037incipit reiio-.
YARI^E LECTIONES.
1003 Zulok -1.2. 1O0iaudiebat 1. 2. 1005nrgumentum edil. Vurs. p. 175. rleest1. 2. 5. 100G 5.
40t"convenire adrlit erronce l.sed punclis suppositis notavil. 100Sparle 1. 2.5. i009sejunclas igilur 1. 101<>
sequentiesS. i011deest 1. 2, ,1012 velociusorfrfii 5. 10i3atqueo. 101iquieli 5. i01E sveverunl 1. 2. 1016
Nam 5. i017dominice. diem gloria 2. in gloria diei dominicc 5. i0ls loium hoc capul omhtit 5. i015
artjiimeiitum edit. Vars. p. 175. rleest 1. 2. i 020vni codices lineos durtbiis superpositis i021 proferuni, quod
forsar. 1022
proverbium legi potest, sic enim auctor clictu memoria digna appellat. 102i isium pro per hunc
1. 2. arrjumenlum edil Vars. p.i025 176. deesl 1. 2. 5. 1023 Bolezlavus 5. verba a pristinie se-
dilionis — spiritus. ejus desuni 5. clernaliter uddit 5. i02Gaulem pro e. d. AV. 5.
5027in rrrfrffi5. i02Sdivisionem tliezaurorum pro d.permansurus d. t. 1. 2. de divisione Ihezauro 5. 1029in 2.
1030et addit o. 103iigilur2. i032i. f. desunl 5. i033ac 5. i03i adolere 1. 2. 5. i036argumcntum
regno
cod. 5. rfeesf1. 2. 103G igilur 2. 5. i037 miles nova bella transponil 5.
NOTyE.
(156) De anno vide Cosmam, m, 9. el Giesc- (157) I. e, Patzinacis. .
brecht Wend. Gesch. n, 106. K. (158) Cf. Cosmas. m, 16, K.
893 LiBER SECUNDUS. go.j
vare, hostesque suos cogitai acrius eti03Sfrequentius A fraternitate quam de regni popiilatione doluerit,
provocare, Convocataitaque multitucline bellalorum, misil tamen legalionem fratri, cur hoc sibi fecerit,
cum paucis elcctis penctravit medilullium patrise vel in quibus eum offenderit. Zbignevus contra se
paganorum. Cumque ad urbem regiani ct egregiam tale quid nescivisse respondebal, seque iiinoxium
Alham (159) nomine pervenisset lan. 1102), neque talis fiagitii quibusdam circumloculionibus asserebai.
partem teiiiam sui exercilus habuisset, equo descen- Cumque Bolezlavus assidue cum bosiibus et Bohe-
dens, nullum inslrumentum expugnandi vel machi- mis et Pomoranis dimicarei, siwque divisionis
namentum adaptavit, sed violenter ac mirabiliter poiiionem ab invasoribus virililer expugnaret,' Zhi-
urbem opulentam el populosam die qua veneral gncvus fratri suo laboranti nec invitatus auxilium
expugnavil. Dicunt etiam quidam eum primum ini]iendebat, insuper etiam cum hosiihus fratris
invasisse, eumqu.e primum propugnacula conscen- occulte fcedus et amicitiani conjungebal, ct pecu-
dissc. Ex quo facio terribilis per nimium extiiil niam illis pro militibus in 1052suhsidium transmii-
Pomoranis, suisque laudabilis el amabilis omnibus tebal. Ei cum frequenler eum beliigcr Uolezlavus
chrisiiaiiis. De civitate aulem prcedam innumera- et legatis et colloquiis convcnirei, fralerna kariiaie
bilem asportavit i039, munitionem vero planicici commonendo ne familiarilatem cl amicitiain cum
" iioslibus palernae hereditalis
coaiquavil10i0. palam vci clanculo
25. De nupliis Botezlavi 10ii, iniret, unde magnum regno Polouiae discidium eve-
Seu, prselermissis ]iluribus suo loco rclraclanais, nirel, iilc c contra sapienter el pacifice respondebal,
de nuptiis rcfcramus ejusque donis 10i" Bolczlavi et sic fralris iram i053ct principum invidiam tem-
magni regis muneribus comparandis. (.4H. 1105) perabat. Sed de hocplenius i054in alio loco subse-
Qualiter boc aulem a Paschali papa secundo con- quenter disseramus, et interim gestis Bolezlavi
cessum fueril, quod nupiias initas i0i3 de consan- militaribus alludamus.
guinitate licueril, Balduinus i0i^ Cracoviensis epi- 25. Polani vastaverunt Moraviam. i065.
scopus, ab eodem papa Romae consecratus, lidei Igilur belliger Bolezlavus injuriae Boliemoruni
rudilatem et pafriae necessitatem intimavit, sicque vindicalor tres acies mililum in Moraviam trans-
Romanae sedis aucioritas, ul feiiur hoc conjugium misii, qui in ipsa ebdomada dominiea; i05Crcsur-
1045misericorditer, non canonice riec usualiter, sed reclionis eunles (an. UOi, Apr. 17), et prsedam cl
i0""
singulariter collaudavit (1-10).Nos autem de peccato inccndia facientes dignam i057poene suis factls
tractare vel justitia maleriam non habcmus, sed recoiiipensationem invenerunt, quia laiua: sollemp-
res gestas regum ducumquc Poloniae sermnnc tenui n nilalis reverentiam infregerunt i059. Nam Suaio-
recitamus i0iC.Octo siquidem diebus ame nupiias polc iocodux Moraviensis 10Gicum acri militum
totidemque posl nupfiarum i0i7 oclavas 'belliger acie perseculus est cos cum rcdirent, et absiulissst
Bolezlavus dare munera non quievil, aiiis scilicet 1062eis praedam, ut aiunf, ni cuin ea pediles
renones (141) et pelles palliis cooperlas el aurifri- anteirent. Videntes aulem Poloni Moravienses 10C"
siis delimbatas iois, principibus pallia, vasa aurea ad bcilum praeparalos fiducialiter propinquare, non
et argentea, aliis civilalcs ct castella, aliis villas cogilanl in fuga sed in armis suam fiduciam collo-
ct i0i9 proedia. care. Igilur utrinque bellum acerrimum inchoaiur,
24. Insidim Zbignei incilantis hostes "°50. quod non sine dampno gravissimo parlibus singulis
Interea Zbignevus fraler ejus, qui vocatus "ad terminalur. In primo namque conflictu Suatopole
miptias fratris venirc refulavil, cum Pomoranis et 10~"dux Moraviensis 1065,sicut aper inolossis inda-
jBohemis i05i amicilias fosderavit, et dum nuptiae galus, scilicei undique curvo dente pcrcuiicns, alios
fierent, ul .ferunf, inlrare Poloniam Bohcmos ani- perimit, aliis viscera fundit, nec prius gradum figit
iiiavil (an. 1105). Qui Bohemi per provinciam vcl faccre dampnum desistil, donec venalor aniielus
—
Wralislaviensem discurrenles, elpraedas captivosque cum alia turba canum suis laboranlibus occurril
colligentes et incendia facientes, plurihus annis D ff.c primum Suaiopolc Polonos onustos praeda cir-
i0C6 paene triumphaliter,
dampnum illi regioni nocuum intulerunt (142). Quo cumflexlo tramite praecidens 10C7 viribus
audilo, impiger Bolezlavus, licet magis de violata oppressissct, ni militaris acies lotis
YARL/E LECTIONES.
1038p.c2. sttpcrposito ei. i039mirabilem appoiiavil ;iro i. a. 5. i040elc. udrlit o. IU" argitmeinum eau-
ioi3 istas 5. 10ii Balduiq. 5. i0i5 convivium 5. 10'c reeitc-
Vars. p. 180. dcest 1.2, 5. ioi2 dictis o. 10"
nius 5. 10i7 nupcias 5. 10iSdelibulas 5. i05i decs! o. 1050araumenlum edil Yars p. 1S2. deest l._2. o.
i05t domiiiica a.
i051Bobe 2. 1052et 5 1053deest o. plenarius 1. 2. 1055P. v. M. desunt 1. 2. 10C 0 Swaco]Kile 2.
1057deesl 5. i05Ssue prme faclam pro p. s. f. 5. i059quia — infregerunt dcsunl 5.
Swanlhopol 5. i0G 1 Moravie 5. i0G2 abstulisse 1. 2. 5. 1063Moravos 5. I0CiSwaniopolc 2. Swanthopo'
5. i0G5 Moravie'5. i06Gprecedens 2. 10C 7
loique 5.
NOTJE.
(159) Bialogrod, Belgurd ad Persaniam. S. De K. Cf. Caesar.
alia urbe hujus nominis ad Lebam, vide Barthold, l, (ii-i) Yeslis ex pellibus facta.histor.
155. K. bcll.Gall. vi, 21. Sallust. fragm. p. 261 ed.
(140) In inatriiuonium duxit Colcslaiis Zby- Bip. GllOTEFEM).
slavn.ni; Russorum gcnlc oriuudani. Roepell, i. (112) Cosinas. i.l. K.
 £93 CHRONICiE POLONOHUM. 896;
gloinerata,iramihstantis pariteretaudaciam repres- A quiuque diebus sufficicnter indulsit. Sexta die tan-.
sisset. Tunc quidem linnitus ioss de galeis percussis dem sexlaque feria communicati sunt
i0G
9 eucharistia,.
per concava monlium condensaque silvarum refecti pariter victu corporeo, Cholhreg veniunt
resonant 107°, ignis scinlillae de ferro per aera duclu sidereo.Praecedenti nocle Bolezlavus officium
micant, hastae clipeis collisae crepant, pectora scin- fieri sanctae Mariae i0SSconstituit i090,quod postea
diintiir, manus et cervices corporaque truncafa per usu pro devotione retinuil. Die sabbato, aurora lu-
campum palpitant, Ibi campus martialis, ibi forluna cescenfe, ad urhem Cholbreg propinquantes, flu-
ludil, Ad extreinum adeo suiit utrinque fatigati et viumque proximum sine ponte velvado, ne praescir-
in dampno peremptorum mililum
coaequati, quocl reiilur a paganis, cum periculo transeuntes, agnii-
ne.c Moravienses i07i laelam victoriam hahuerunt, nibus prdinatis, aciehusque retro duahus iu suhsidio
nec Poloni notam infamiae incurrerunt. Ibi ne forte Pomorani hoc 109ipraescireut
quoque collocatis,
Zelislayus comes 1072manum qua 1073clypeo corpus eosque incautos adirent, urhem opulentam divitiis
tegebat amisit, quam amissam slatim viriliter munilamque praisidiis unanimiter. invadere concu-
abscisorem interimens vindicavit. Dux vero Bolez- piscunl. Tunc quidam comes ad Bolezlavum acces-
lavus ob honorera sibi pro carnea maiium auream sit, daloque consilio reticendo cum derisipne re--
resiauravit.. cessit. At 1092Bolozlavus suos breviler adhortatur,
26. Ipse Bolezlavus Moraviam devastal i 0!4. unde quisque satis ad audaciam provocatur. iVt
Item ipse 1076 Moraviam intravit", sed cunctis vestram, inquit, milites, experlam probilalem et
.ruslicis audita fama iii i076 munitionibus cum audacium habuissem, nequaquam relro tantain meo-
praeda receptis, iicel Bohemis et Moraviensibus ^077 rjim 1093inultiUidinem diinisissem, nec cum pauci.s,-
cpngregatis, incendio majori quam alio dampno ibi -usqiiead marilhna pervenissem.
faclo, tamen impugnatus remeavit, in quo facto Nunc vero de nostris auxiitum non speramus,
tamen. ?078.diffieullate rei perpensa non parvam Hostes retro,-fugu longa, si de fuga cogilamus,
gloriam acquisivit. Nam de parte Poloniae Moravia InDeo lanium cl in armis jum securi confidamus..
arduitate moiiliuin ac deiisitate silvarum adeo est Hiis diclis, ad urbcm potius volare quam currerc
obstrusa, quod et pacjficis vialoribus ac 10?9peditibus videbanlur. Quidam taiitum praedam, quidam urbem.
1080exjieditis
periculosa videjitur ac per nimium capere meditantur, Et si cuncti sicut quidam unaniT
onerosa. Ipsi etiaui Moravienses 108iadventum
ejus ' miter invasissent, illa die procul dubio glpriosani;
longe ante praescienles, non sunt ausi cum eo prae- Pomoranorum urbem et praecipuam habuiss.eiit; sed
iium campestre 103!committere, nec in itineris diffi- r copia divitiarum praedaque suburbii militum auda-
cultate saltim 10S 3 Insidiis i0?4.intranti vcl
exeunli .ciam excecavit, sicque fortuna eivitatem suam a
resistere..• Polonis liberayit. Pauci tantum probi milites gloriam
. 27 10S5.- divitiis praeferentes, emissis lauceis, ponlem extra-
Legatus pontificis maximi ioe6.
Eo itaque de Moravia satis glorianter redeunte, ctis gladiis transierunt portamque civitatis intrave-
Iiomanas sedis legatus,-Wald nomiiie Belvaeensis 1087 ruiit, sed a eivium multitudine coarctati, vix tandem.
episcopus, Poloiiiam advenit, qui cum virlute Bo- relrocedere. sunt coacti. Ipse dux etiam Pomoranus
, lezlavi, zelo justitiae tantum canonicae districlionis illis advenienlibus intus eral, timensque tolum exCr-
rigorem exercuil, quod duos episcopos ibi nullo vel cilum advenire, per aUam portam effugeral. At.
prece vel pretio subveniente deposuit. Sedis itaque Bolezlavus impiger, r.on in uno loco consistebat,,
Romanae legato reverenter honorato, concilioque sed pfficium suum probi militis ac strenui ducis
caaonice celebralo, missus apostolica data henedi- exercebat; suis yidelicet laboranlibus: occurrebat,
ctione Romanire.diit,helliger yero Bolezlavusliostes Simulque nocitura vel profutura providebat. Interea
suosimpugnaturus adiit. alii. aliam portam et alii aliam invadebanl, alii
28. De expeditione hi urbem Colobreg(145) faclai08S. caplivos ligabant, alii marinas divitias colligebant,
(An. 1107.) Igitur in Glogou exercitu convoca- D alii pueros et puellas educebant. Igitur Bolezlavus
to (IM), nullum peditem sed milites tantum electos milites suos, quamvis tota die fatigatos assultando,,
equosque praecipues duxit secum, nec eunde per vix landem eos circa. vesperem revocare potuit
4eserta die nccluque laberi vel esuriei cenlinuis commorando. Militibus itaque revocatis ac suburbio.
YARI^; LECTIONES.
1068lignitus 1. 2. 106' 9 concova 2. cava 5. -107°velut addit 2. 107iMoravi 5. i072deest 5. 1073
contra 5. • i0?4 argumentum edil. Yars p. 187. deest 1. 2. 5. i076Boleslavus arfrfir5. i076el 1. deest 2..
1077Moravis 5. 107Scum .2. in 5. i070et.5, 10SOpedibus 1.2, i0S1 Mpravi 5. i082prebo campestri
1.2. 3 d. s. desunl 5. _1084saltcm addil 5. i085
10S ad cup._XXXIV
108G qum inde sequntur capitttla usque
i0SS
desunl 5. argumentum edil. Vars. p. 188. deesi 1. 2. i087Belnacensis 2. argumciiium cdit. Vars..
p. iSS.deest 1.2. 1089sancle Marie fieri prof. s. M. 2. 109°instituil 2. 109i hoc Pomorani pro P. h..
% 109S Ad 1.2. "<es deest%
' ' ' NOTM.
(145) Kodobrzeg^ffo/fiero, inPomcrania admarc (114). De sequenti aucloris chronologia cf. Gicse
. Dallicum situni. S. brechl Wend. Gesch. II, 167, n. i. K..
 897 LIBER SECUNDUS 858
spolialo, rccessit inde Bolezlavus magui Michaelis A vatis educlaquepraeda, totum radicitus coneremavit.
eonsilio exlra muros, omni prius aedificio coricre- 51. Biiom castrum expiignatiim 110>.
niato. Ex quo faclo natio tola barbarorum concussa Alia vice simililer aliud castrum nomine Bitom
yebenienter exhorruit, famaque Bolezlavi longe la- (147)expugnavit, unde non minus laudis et utiliiatis
teque dilaiata procrebuit. Unde eliam in proverbium quam ex alio reportavit. Nam inde praedam nmltam
cantilena componiiur (an. -1107);ubi salis illa proli- et captivos expulit, et locum illum ii0" ad inslar
las'et audacia convenienter exlollitur inhaecverba: desolationis retulit. Sed hoe non ideo de Scaibimiro
Pisces salsos el fcelcntes apportabant alii. recilamus, ut eum in aliquo suo domiuo confcra-
Palpitantes et recentes nunc apportanl fiiii. mus, sed ut verilaiem hyslorias teneamus.
Civilates invadebanl paires nostri primitus, 52. Fwdv.scum Zbigneo iniium et sitbsequens iradi-
Hii procellas non verentur neque maris soiiitus. lio 1103.
Agitabani patres nostri cervos, apros, capreas, Belliger itaque Bolezlavus, postquam de colloquio
Hii venantur monstra maris el opes sequorcas. Ungarorum est revcrsus, cum Zbigneo fraire suo
' 29. Dc nova in Pomoranos
expcdilione cl colloquio colloquium aliud ordinavit,-ubi simul ambo fralres
cum Collomano habito !09i. in hsecvcrba altcr alleri conjuravit, quod alteri co::-
Labore tanto militibus ex ilinere fatigalis, et jam juravit, quod aller scilicel non sine altero ilc pace
aliquantula quiete concessa recreatis, ad expedilio- vel bello cum hoslibus ccr.vcniret, necullum fcedus
nem Bolezlavus cohortes iterum revocavit, et Po- alter sine allero cum aliquibus communiret, el quoi
moranos ad bellum denuo provocavit, Hujus vero alfcr alteri super hostes et in omnibus nccessariis
expeditionis Svvatobor ejus consanguineus (145) subveniret, Hiis itaque coiifirmalis,sub eodem jura-
eausam excilavit, cujus progenies nunquani fidelita- mento diem et locum ubi cum exercilihus conveni-
tem Polonis dominis observavit. Erat enim ipse rent indixerunt, et sic a colioquio discesserunt.
Swatobor 1095, in Pomorania carceralus, ct a qui- Inpiger aulem Bolezlavus cum paucis ad locum
busdam a regno suo traditoribus subplantatus. venire determinatum in die nominaio, (idem servaiu-
Impiger enim Bolezlavus suum cupiens consangui- rus, festinavit; Zbignevus vero, non solum lidem et
&eum liberare, terram Pomsranorum meditatur iusjurandum non veniendo violavit, verum etiam
lolis viribus expugnare. Sed Pomorani melueiites fratris exercitum ad se declinantem ab iiinere revo-
audaciam Bolezlavi, callidum consilium inierunt, cavit. Unde paene regno Poloniae tale debuit damp-
namque sibi consaiiguineum reddiderunt 109G,et num et dedecus evenire, quod nec Zbignevus poluis-
sic ejus iram etimpetum iiitolleranduni evaserunt r> set nec aliuspostea subvenire. Nunc, qualiter Deo
(an 1107). Inde rediens Bolezlavus cum rege Unga- juvante Bolezlavus ilhid perieulum evitavcril, subse
rorum Colomanno, super reges universos suo tem- quens statim pagina propalabit.
pore degenies litterali scientia erudito, diem et 55 110i. Bolezlavus in Pomoranorum insidias
locum colloquii collocavit, ad quem rex Ungarorum cadil uos.
venire, timens insidias, dubilavit. Erat eiiim Almus, Sorle quidam nobilis in eonfinio lerrae ecclesiam
Ungarorum dux, tunc temporis de Ungaria profuga- construxit, ad cujus coiisecrationem Bolezlavum
lus (146), et a duce Bolezlavo i097 hospitaiitatis ducem adhue satis puertim cum suis juvenilsus in-
gratia sustentalus. Postea tamen aliis inler se lega- vitavit. Expleta est ilaque consecralio spiritalis, et
tionibus transmandatis, insiinul convenerunt, ei subsequenler adhibiia desponsatio maritalis. Sed
invicem discesserunt, perpetuis fraternilalibus et utrum Deo displicucrit cum divinis nuptiis carnalcs-
amiciliis coiifirmatis. celebrari, facile polesi per disciimina quae scepius
50. De expedilione Scarbimiri in Pomoranos i09S. inde contingunt comprobari; sfepe namque cemi-
Interea Scarbimirus comes Poloniae palatinus mus, ubisimul ecclesiie consccraiio ac nupiialis
cum suis commilitonibus Pomoraniam introivit, ubi desponsatio fiunt, sedilioues et homicidia comitari,
non parvam gloriam Polonis acquisivit, hostibusque. D unde conslat, quia nec bonum est nec honestuni ta-
suis dampnum et contumeliam dereliquil, Quii09S lemconsuetudinem imitari.Necisluddicimuslanien,
castellorum vel civitatum nominari voluil expugna- ut nuptias condempnemus, sedut singula suis 1'ocis
tor, qnani villarum mullarum scilicet vel armento- suisque temporibus resesvemus. Cujus rci manife-
rum depraedalor. Igitur audaci 110°violentia unum stum indicium in consecralione Rudcnsis eccle-
castellum expugnavit, unde quibusdam vero capti- sia; (148) Deus omiiipotens revclavit, nam et homi-
VAHIiE LECTIONES.
1094argumeniuui edit. Yars. 195. deesii.1. i09SSWantobor 2. 10"Grerlderunt 2. i0S7 ad ducem
p.
Bolezlavum 1. 2. •i0~6 argumenlum edit. Vars. p. 194. decst 1. 2. i0S9 Quod 1. 110°audacti 1. 2. ""
argumentitm edit. Yurs. p. 195. deest 1.2. iloz eum 2. llos urgiimenliim edil. Vars.p. 196. deest 1. 2,
1104inscriplionem Iianc rubrica i105argumentinn edit. Vars.
pictam sistit 1. deest 2. p. 197. deesl 1. 2.
NOTJE.
(145) Barthold Gesch. v. Riigen u. Pommern, (147)Bytom,CeK(//cH,propeGlogow,Glogau. S. Ex
i, 456. K. Gicsebrechlisentenliai, 170.BiitlioVin Pomerania. K.
- i46) Almus, filius Lamberli, fraier patruelis Co- (148) Ruda, ad Wartam prope Sierariz ~ in regno
"
lomanni I rcgis. K. Poloniae. S. .
 839 CIIR0:\iCE P0L0N0RUM. . QQQ
cidium ibi, ct unum dc minislris ad insaniam ^buisse, Quis, ir.quicntes, puer isleerit, si enim diu
redaclum constat evenisse, el ipsos eiiam desponsatos vixcrit ? ct si piures secum habuerit, quis ei bello re-
infelici connubio, sicut noluiii esl, convenissc. nec sistcre poierh ? Sicque pagani de dampno praesenti
amiiversarium desponsaiionis implevisse. Sed de conquerentes; siniulquc limore probilatis cxpertaj
rniraculis sileamus,noslramque maleriam leneamus. murmurantes, plus honerali tristitia quani praeda,
Igitnr bclliger Bolezlavus, convivio vel potationi redierunl. De suis vero Bolezlavo sequenti die plu-
militiam vel venaiionein lic6 antcponens, senioribus rimisolalio jam magisi 114quamauxilio occurrerunt.
cum loia muliiiudine in couvivio dereliciis, paucis Adveniciiles autemiiluc proceres dolorem de dampno
cbmitanlibus silvas venaturus adivit, sed conlra- tanlas nobilitatis habuerunt, el Bolezlavum de au-
rius ii 07 venaloribus obviavil. Pomorani namque dacia tantce pra:sumptionis rcvcrenter increpueruni,
per Polouiain discurrenles, praedas et captivos agc- Fihus vero Marlis Bolezlavus non solum aurcm cor-
baiit et incendia faciebaut. At Bolezlavus bclliger, rcoioribus non adhibuil, nec se lalia praesumpsisse
sicut leo caudx stimulis, iracundia concilatus, ncc peeniluit, sed per eos sc juvandum el de hoslibus
principes. nec excrcitum exp.ectavii , sed sicut vindicandum sub tcstalione fidelitalis ammonuit, Ibi
leaena ,10Sraplis catulis silibunda sanguinis deprae- vero Bolezlavus lot iclus super loricam habuit et ga-
datores eorum, ef cursores in ore 1109gladii mo-' R Ieam lanceis gladiisquc suslinuit, quod caro ejus
menfaueo dissipavil. Curnquc magis eos magisque trita mullis diebus tcstimonium laesionis exliibuit
persequi et patrise dampnum ulciscl nileretur, incidit (aiii 1107). Inde quoque de sua juventute minus iil 6
inscius in insidias, ubi dampnuni irrecuperahile pa- aliquanlulum tam glorianler perempta _condoluit,
tietur. Ipse lamen, licel paucos, 80 scilicet iiiter quia tantam stragem hoslium sibi pro lucropropo-
puerosetjuvenes, habuissel, illi vero tria mil a. non suil. Etenim pro uno de peremptis veLsauciatis Bo-
fugam pctivit i110nec tanlam niulliludiiiein dubi- lezlavi, dc Pomoranis poteranl plures mcrtui com-
tavit ^111,sed prinia vice cum sua parva acie tantam puiari.
postium congeriem penetravit. Mira dicturus sum 54. Bolezlavus Bohemos profugavit el Pomoranos
multisque forsilan incredibilia, utrum praesuniptioiii subjugavililiG.
vel audaciae nescio si fucrint asscribenda ; cumsuos Ifoc eventu Bolezlavus cum eodem exercitu de
pacne perdidissei, aliis inleremptis, aliis dispersis , Ponioranis se vindicaredisposuil, jamque ccepla via,
sequinlo solummodo remansisscl, hostcs confeiiis- Bohemos in Poloniam exire fama praecurrens inno-
simos vice secunda transforavil, cumque ternario tuil. Tum vero Bolezlavus in dubio magno pependit,
regirare iil 2 voluissel. quidam dc suis, viscera cqui nu utrumpriusde recenti contumclia se debeali 117vin-
sui per terram cadere cerncns, exclamavit :. Noli, dicare, an ab invasorihus suam patriam liberare.
inquit, domine, noli itentm pralium htiroire! 1'nrce Tandem sicut Jtfachabeorum imitator, diviso exer-
iibi, parce patriw, cqnum ascende meum , ineliuspst citu, et patriae defensor extilil et injuriae vindicator.
hic me mori, quam tc ipsum Poloniw sctluleminlerire. Nam parlcm exercilus in Pomoraniam delegavil,
Hoc audito, vix, equo cadenle , consilio militis ac- quae depraedandc etilis comburendo salis eos tur-
quievit, ct sic tandem ajiquanlulum a campo certa- piter conculcavit, ipscvero cum expeditis 'militibus
rninis declinavit. Vidcnsqiie se mullum attenualum, Bohcmis ohviam properavit, eosque de silvis exitu-
ncc Scarbimirum, mililiac principem,residuis inter- ros diutius expeclavil, sed eosaudita fania Bolezlavi
esse, jam recuperare vicloriam desperavit. Erat limor animi revocavil.
enim Scarbimirus scorsum alibi gravi vulnere sau- 55. Zbigneus fovel contra fralrcm unimian ini-
cialus, et quod ncc siccisoculiscsl dicendum, dexlro mictim i119.
lumine inutilatus. Illi autcin.qui in convivio reside- Non solum autem exterorum discordia vel bcllum
bant,audito quod coiitigerat, exurgenles, subsidio hostium Bolezlavum aggrayabat, verum eliam scdi-
suis laborantibus propcrabant, Advenientes vero tio civilis, ymmo fraterna invidia modis omnibus
Dolezlavum inveiicrunt cum paucis admodum 50, ip infeslabat, Eo (149) namquebello superiori aliquan-
non tamen de loco certaminis fugienlcm, sed pau- lulum incliuato plus gaudebat Zbignevus, quam eo
I.alim hoslium fugieiilium vesligia subsequenteni. victoria multotiens exallato, Cujus rei manifeslum
Sed-ncc hostcs subsistendopugnandi copiam dabant, indicium apparebat, cum a paganis de vicloria pro
iicc noslri fatigati eos amplius infeslabant. Erant sigiio munuscula capiebat, et legalis magna pro par-
cnim pagani de lanla audacia juvenis stupefacli, vis munera rependebai, Et si Poloniam deprajdantes
quod plus laudabant eum tam parva manu talia m3 de sorte Bolezlavi caplivos adducebant, statim eos
praesumpsisse sicque mordaciler institisse, quam se venundandos ad barbarorum insulaslransportabant;
ipsos tanto mor.iis dispendio Irislem vicioriam ba- si quid vero, vel onedani vel honiines, ignorantcr de
YARIJE LECTIONES.
"''"'^venacionH. "' 07contrarium 5. 110S lenena 1. ""smorecocta. l"«peciimt 1.2. ^"aumianii.a.
1112ita rectius Chron. Polon. Slenzel 75. 1. 2. i113talia bis repelunt 1. 2. lil 4 deesl 2
1116nimis 2. iu 6 princ. I, regnare lii 7 continuo addil 5. iliS deest 2. 5.
inscriptionem hanc qum deest 1. 2. sisiil 5
1119argunienium edit, Yars.
p. 205. rleest 1. 2. 5.
NOTJE.
(149) Scil. Boleslavo. K.
901 LIBER SECCNDUS. 802
parle Zbighcvi capiebant, illud sine pretio vel dila- A subsequenlia delegavii: Quomrnn qiiidcin , fratcr,
tione lemittebaiil.Unde cuncti Polonia; sapienles in- inquit, ctim sis major wlttic parque beneficio rcijni-
dignati, ad odium Zbignevi ex amicitia sunt redacti. que iiHdivisione,'mesolum juniorem Inborem toluvt
sic ad invicem inquienles, de tali consilium capien- subire permittis, nec lc clebellis vel rcrjni consiliis in-
tes: Usque modo pulrim nostrw discidium et i120dc- tromittis, aut tolam regni curam uc ''iizscl!icitudinem,
trhnentum vcl negligentes vcl 113idissimulanles pci sicitl llic major esse ris, obtiiicas iu", aut legitimo
nimium sustinnimus paticnler, nunc 1122vero boste: michi, licel wtute minori, onus terrw su/fcrenti to-
lalentcs manifesios, el insidius occttltas deteclus cer- tumquc llis Inborcm paticnli lli 9, si non prusis, sal-
nimus evidenler. Scimus enim el cerli sumus, quii lem non noceas. Quodsi curnm istam sv.sceperis,et in
' 150pcrsisleris , quocuinque mc pro
frequentcr Zbigncvus Bolezlevo nobis prmscntibu: vera fraternilate
boc i123jurucil, tinde n-'*nonsemet vcl leriio, sed !i~: communi consilio vcl utilitate regni vocavcris, me
multoliens pejeravit. Quoniam nec i126cum ctmici, promlum ibi cooperalorem habucris 115!.Aut si forte
frutris amicitiam retinebal, nec cv.minimicis inimi- quietevivcrc quam laborem tantum subire 1162mulue-
cilium ii 27cxercebut, ynuno per conlrarium liostinn ris, mihi tolum committe, cl sic Deo propilio tutus
fralris amicus cl amicorum inimicus existebat eris. Ad haec Zbignevus coiivenieiitem nequaquani
Nec li2Svero soliim ficlempromissnm violare, velju- ' responsioncm remandavit, sed ,15~legalos pajnc vin-
ratum auxilium non prwstarc, veruni clinm, si frtt- culis cl carccri il5i niancipavil. Jam enim toiuni
irem ire siiper liostes sentiebat, cx altera parle Polo suum exercilum fralrem invasurus colicgeral, simul-
niam inlrarc hosles alios incilubat, el sic eum u i12 quepomoranos ac Bohcmos ad cum r!e Polonia pro-
proposilo revocabat. Qui satis puerilc consilium e pellendum 1I55 adsciverat il5G.Ai Bolezlavus castro
nociturum audiebat, cum propler 113°paucorun munito , horum inscius in loco vocabulo La-
odiuni toiam palriamoffendebai, ac1131paternam I13 pide ii67 (151) residebat, ibique jaccns more soliio
heredilalem coiiculcandam hostibus 1133exponebat vicinius et rumores el legationes audiebat, ac 115S
Ei quoniam Zbignevus malo consilio subgcrcnti : velocius ex improviso suis hoslibus occurrebat. Le-
neque fidem frairi neque jusjurandum observabal gati landem vix amicoruin subsidio libcrali, ai
nec bonorem patriae ncc paternam iieredilaieiii de Bolezlavum nunlianies qu;e viderunt et aurlicrunl
fendebat,'neque il3i dampnum vel detrimentum im- sunt reversi. Quo aurlilo, liolezlavus aii resistal, an
minens perpendcbat, heii! cecidil ind<>gravius undi : desislat diu dubilans 11S 9 hacsilavit, sed reversus ad
voluit 1135exaliari, etiindc ii36noii poteritamplius : cor suum, qiianto citius ilco suum exerciium aggre-
suis male consulloribus 1137relevari. Unde posler n gavit, et ad regein Riilheiiorum Ungarorumque 116i
sibi cavcant vel praesenles, ne sinl in regno parei ii6s jier ipsos
pro auxilio delegavit. Sed si per se vel
socii dissidentes 113S. nicliil agere potuissei, ipsum rcgnum et spem regni
56. De Zbignevi hoslilitctle entpla i139. expectando perdidisset i163.
Bolezlavus aulem hoec omnia soli Domino com 57. Fwdus cinn Bohcmis ictum ci fvga
ii 4°
mendabat, injuriamque fraternam adhuc aequa- Zbignevi iiGi.
nimiter tollerabal, semperque laboriosus Poloniam Igitur belliger Bolezlavus iribus exercilibus cir-
sicul leo rugiens, metuendus circumibat !iil. Cu cumdatus, quos primus expectet vel quos irruat,
forle fuit inlerim liuncialum Kosle (150) castrun raedilatur, sicul leo vel aper molossis canihus in-
in conlinio Bohemorum a se ipso, tamen non ab hos- dagatus, latralibus canum tubisque vcnatorum ad
tibus, concrcmalum. Qui rcputans aliquem per fra- iracundiam provocatur. Sed omnes tamen Bolczla-
ditionem boc fecisse, dubilansque Bohemos ad illut vum melucbant, quod eo slanlc medio, ad locum
muniendum properare, illuc statim cum paucissimii termiiialum convenire non audchant. Interim auicm
iiC5 sunt allalae,
transvolavit, ibique lahorem propriis manibus in- Zliigncvi litlera; capla; cum nuntiis
choavil. Jam enini lantumtamque ili 2 diu huc iliuc- quibus muliae traditior.es et insidire sunt prolatre.
lli3 suos ita faligalos reddideral, D Quibus leclis, quibusque 11GGsapiens admiratur,
que cursitando
quod tam subito revocare iiijuriosum visum cral. totusque populus propcriculolamentalur. Ad exlrc-
Tamen el suos ad auxilium advocavit, cl fralrcm iuuin vero Bolezlavus sapienter salis ac 1167conve-
per nuiilios salis ydoneos invilavil, eique verba nientcr pro tempore pace cum Bohemis fceileravii,
VARIiE LECTlONEb.
1120vel 5. i121et 5. 112!sic 5. 112Shac 5. 112iverum 2. il2S vel 5. li 2" et sic 5. ,12T inimici-
cias 5. ,126 et 1. 2. ideo 5. 1129deesl 5. 113°pcr 5. 1131hac 1. hancS. i132paiierna 1. i133lioslium
2. i!3inec2. ilS5 noluil codcl. li3c verum 2. 1137uloribos 5. U"Sdilfidcntes 5. 1139argnmcntum edit.
Vars. p. 206. rfecsi 1. 2.i,5. lli 0 ad hoc 5. Uil eircuibat 2. 5. i 142 landem 5. lli 3 cursilans 5. lm
regni 5. ili 5 aul 2. 5. 114csic 5. lii 7 dcest o. llis tolum 5. iiis obiinere 5. li5° carilate 5.
1151ohtinehis 5. U52
suscipere 5. 1163deesi 2. il6i carcore 2. i165propellandum 2. 115Cacriverat 5.
1167lapis 5. i,5Seto. iI59 dubiccionis 5. llco quanlocius pro q. c 5. UGiUngarorum 5. UC2 vi i.
1163etc.flrfrff/o. 1,G1 eclil. Yars. 210. deesl 1.2. 5. iic5 micis 2. ,1GGquililKciqui 2. quis-
iiC7 argiimentuin p.
nue 5. ri 5.
NOTJ7,.
(ISO) Coscl, Koz ly, ad Yiadrum: Cf. Slenzcl SS. (151) Kamin, Cammim, in Prussia occidenlal: b
rer, Siles. i, 74, n. i. An Kamenz ? K.
 905 CHRONICE POLONORUM. 904
acexercitu concitato Zbigiievum "6S eliminare dis- A in fralre "". Igitur sicul draco flaramivomus
i 192ffatu vicina comburrens, noncombusta 11Ba•
posuil. Zbignevus vero non fratris adventum, solo
eadem facturus, vel bellum eommissurus exspeeta- flexa cauda percutiens, terras transvolat nociturus,
vtt 11G9-, nec castris securus nec civitatibus relar- sicBolezlavus Pomoraniam impetit ferro il84rebelles,
davit, sed fugiens velul cervus Wysiam fluvium igne munitiones destruclurus. Sed quid eiindo
transnatavit. per1196terram vel transeundo egerit " 96obniittamus,
58-. Zbignevusrediilin gratiam fralris 117°. sed in medio terrae civitatem Albam ohsiden-
At Bolezlavus fcstinanter Kalis "" (152) adve- dam 11S 7 adeamus. Adveniens itaque Bolezlavus ad
niens, ibi quosdam fideles Zhignevi sibi resislenti- urbem, quae quasi centrum terra; ll4s medium 1,9S
tes inveniens, paucis diebus et illud caslrum obti- reputatur, caslra ponit, instrumehla parat, quibus
nuit, el acccpta legalione, suum comitem in Gnez- levius lso° et minori periculo capiatur. Quibus par-
densi i172civitate constituil. Indc progrediens in libus assidue armis et ingeniis laborayit, quod pau-
rpicimii' ^173 (155), senem fidelem (154) inclu- cis diebus urbem cives reddere coarlavit. Qua re-
sit ii 74, quem audita fama suae sedis reddite vix cepta, suos ibi mililes coliocavil, signoque dato,
exclusit, quo secumassumpto m5ad Lucie il7c(155) niolisque castris, ad maritima properavit. Cuinque
sedem translafam properavit, ihique im vetus ca- D jam ad urbem Cholbreg 1201declinaret, fit castrum
stellum conlra Mazoviam reparavil. Tunc 1176pri- mari proximum expugnare 120!priusquam ad urbem
murn Ruthcnoruni auxilium etUngarorum conimea- accederet 1!03 cogitaret, ecce , cives et oppida-
vit. Tum 1179vero Zbignevus in desperalioneiii est nos 1!04 pronis cervicibus obviam Bolezlavo proce-
redaclus, ac Iaroslawo 11S 0 duce 118i Kulheno si- deiites, semetipsos el fidem ctservitiumproferentes.
mulque Balduino Cracovieiisi episcopo medianlibus, Ipse quoque dux Pomoranorum adveniens Bolezlavo
ante fratrem satisfacturus el ohedilurus esladdu- inclinavit-, ejusque, residens equo, se 120Bservilio et
clus. Tuiic prinium infeiiorcm se fratre repulavit. militiae deputavit 1206.Quinque enlm ^Bolezlavusls 07
tunc iterum se liunquam fralri fore conlraiiurii, ebdomadis expectando Dellum vel quaerendo per
sed in cunctis obedilurum, el Gastrum Galli (156) Pomoraniam equitavit, ac totum paene regnum illud
destructurum coram omnibus abjuravil. Tunc a sine proelio subjugavit. Talibus ergo Bplezlavu.s
fratre Mazoviam relinere sicut miles, iion ut dcmi- praecouipruni tytulis est laudandus, talibusque bel-
nus impetravil. Pacificatis itaque fratribus, Rutlie- lorum ac 1208vicloriarum triumpliis coronaiidus.
tiorum exercitus et Ungarorum ad propria remea- 40. Filius nascitur i209.
vit, Bolezlavus veroper Poloniam, quocumque sibi Sed cum isto gaudio de victoria triumphali excir^
J tum est majus gaudium, orto sibi filio progenie de
placuit, ambulavit"~ss.
39. Zbigitevi'peifidia ergafralrem liS3. regali. (157) Puer auiem aetate erescat, probitate pro-
An. 1107, 1108.) Rursus yemali lemporePomo- ficial, probis nioribus augeatui, de patre autem no •
raniam inyasuii Poloni congregantur, ut facilius bis mo suffleiat, si coepta niateria teneatur.
muniliones cohgelaiis palludibus , capianlur. Tunc 41. Zbignevus victus iierum 12il.
quoque Bolezlavus Zijignevi perfidiani est expertus, Yidens igitur 1212Bolezlavus, qiiod frater in oin-
quia in hiis 11S 4 oiiiriibus perjuriis manifeste quae nibus et 12i3
promissis et juramentis i2i4 fidei nul"-
ils6 castrum, lius ism existebal, et quoniam 1216loti terrae noxius
juraverat est repertus. Qui prope
quod ~186Gallus 11S 7 feccrat, non deslruxil, nec in et bbnoxius existebat, euhi de tolo regno Polonise
fratris auxilium invitatus, unam solam aciem profugavil, sibique i2i7-resisteutes et caslellum 12ls
vel 11SSinslruxit. Duxvero septentrionalis iiS9 con- in terrae i219confmio defendentes cum auxilio Ru-
turbalus aliquahtuluni ex hac arte, suum tanieii noii tbenorum el Ungarorum expugnavit. Sicque domi-
(iimisil l190proposiiuro, cor habens in Domino, noii ]3 iiium Zbignevi malis consiliariis est finitum, to-
YAULE LECTIONES.
^1,", aeest 1. 2. - llbs tta Ciiron. pnnc. Pol ex. 1. 2. extra jam rejecit eatt. Yars.
1J
70 p. 75.1-'~'1 itaCliron. princ. Pol. p. 75. satis 1. 2. 5.
r/iia~superfluuin. argumentum cod. 5. deest. 1.-2.
1172Gueznensi 5. il7S Spiczimir 5. 117i conclusit 5. li7Sassumpsil 1. 2. 117Clucie 5. " 77 ubique 2.
H7STum,1.2; 1179T,unc5.I 11S
0Yarcslamol.acarozlaoS. "elduci5. ilS2etc.addit 5. 1183argumentum
cod. 5. deest. 1. 2. liS4 Zbigneuus namque in pro q. i. h. 5. "8t deest 5. ilS6pronoincn hoc superpositum
conspicitur 2.119S liS7 Gallus 1. 2. li8s non 5. ,iB9 septemconalis 5. i190habens pro t. n. d. 5. 119iinferre
pro i. f. 1. suo 5. 1193 combusle 5. i134fratre 2. 119Bdeesl 2. 119°redeundo fecerit pro1203 t. e. 5.
1,97 condendo 5. llss et 5. 11S 9 inedio 5. i200leviori 5. 120iGologum 5. 1202exjiugnarel 5. acee-
dere cbdd. i>°4 oppidani 5. • 1206 deest 1.2. 1206 debutavil 1, 1207 B. e. lransponit.%. 5. ^2'
08 et 5,
Mos-aygiimentumedit, Vars. p, 217. deest 1.2.5. 121°deest 5. 12ii argumenlum edi>, Vars. p. 218. deest
1.2.5. 121!aulem5. 1213moiihuspro i. o.e.5. i214juratis 5. i215nullus 5. isi6 quod. 5. 12i'sihi5.
isi8 eastrum 5. 1219iiitrare 7110 i. t. 1. deest 5.
NOT/Ii.
- (152 Kalisz. S. ,...'""." (l55VLeczyca, urbs capitalis diicatus ejusdem ho^
155) Prope Uniejow in regno Poloniae, ad War- minis S.
lam. S. (156) Hodiernum Go//jnad fi. Warta, prope Ko-
(154) Kownacki Martinum archiep. Guezn. <3xi- nin in res.no Poloniae. S.
slimai fuisse, quem auclor saepe senem fidelem ap- (157) Wiadislaus II. K.
peltat S-,
 n,-n LIDER SECLNDLS. 905
ttimque rcg-nuni PoioniK sub Bolezlavi dominio cou- A temporali jain desperare sunt coacli, quhl consili.i
nitum. Et cum isla bruniali tempore peregisse caperent lsi7, vel quid. agerent ,2'B, vci !2i9 quo fu-
multis sufficerel adlaborem, Bolezlavus tamen nihil gerenl i25°.Arma nulla, clientes pauei, hostes iu
grave rcputal, ubi regni proficuurn augmentari no- januis, ei guod periculosius videbaiur, ecclesia li-
verit vel bonorem. gnea ad comburrendum eos paralior habebatur.
42. Saxones nnvigio venenini in Prussiam 1"£°. Tandem archidiaconus per hoslium exiens, psr so-
Isitur in Prusiarii, lerram satis barbaram, est in- larium coopertum ad equos ire volebat et sic tva-
ff.-essus, unde curn praeda mulla, factis incendiis dere se puiabat. Sed saluiem dcserens et salutem
i22i captivis, quaerens bellum ncc inve- quserens, a salule deviavit, quia 1!5i Pomoi:nis illuc
pluribusque
riiens esl reversus. Sed cum i2~!forte contigerit re- irruentibus obviavil. Quo caplo, pagani putanics
fionem islam in nientionem i223ineidisse, non est archiepiscopum esse, gavisi sunt vehementer,
incouveniens aliquid ex relalione majorum addi- qucm posilum in vehiculo non ligani, non verbe-
disse122V.Tempore riamque Karoli Magni, Fran- ran! 1252,sed cusiodiunl, yencranlur i253.Inlerim
conim regis,- "cum Saxonia sihi rebellis existeret, autem archiepiscopus Deo s.evotis et preci.bus coni-
needomiiiationis jugumnec fidei chrisiianae susci- mendavii, seque crucis sacro signaculo consigna-
peret, populus.isle cum navihus de Saxonia trans- B ^ vit i25i,nec, ubi 126Sjuvcnis dubilaret, illuc sean-
meavit, et rcgionem islam ct regionis i2"6 nomen dere senex tremulus dubiiayit 1£5G.Mhabile dictu,
occupavil. Adliuc ita sine rege, sine legc persi- vires, quas eetas senilis 1!57dencgavit, periculum
stuni, nec a prima perlidia vel 12!Gferocilate desi- mortis timorque subitaneus ministravil. Presbiter
slunt.Terra enim illa lacubus i227 et palludibus vero i26Ssicut erat paralus, se post altarium recli-
est adeo communitai2iS, quod non esset vel navit, ct sic uterque praesul et sacerdos Deo juvante
castellis vel civilatibus sic i229 munila, unde non manus hosiium evitavit. Nam paganos in ecclesiam
potuit adhuc i23°ab aliquo subjugari, quia nullus irrumpenles ila majestas divina excecavit, quod
valuit i22i cum -exercitu tot lacubus ,232et paEuui- nullus eorum vel sursus asccndere vel post altare
bus transportari. respicere ad memoriam revocavil. Qui tamen ar-
i5. Miraculuin de Pomoranis i233. chiepiscopi allaria vialica i259ecclesiaeque reliquias
Nunc autem Pruzos i23i cum brulis animalibus abstulcrunt, statimque cum eis et cum archidia-
relinquamus, et i235quandam relationem relationis cono quem ceperunt abierunt 1"co.Sed Deus omni-
eapacibus 123G,ymmo Dei iniraculum referamus. potens sicut1!€ 1 prnesulem, sacerdolem et ecclesiam
Contigit forte i23r Pomoranos de Pomorania prosi- r -Iiberavit, sicrcliquiasposlca totumque sanctuarium
lisse, eosque. more 123Ssolito praedam capturos 1235 inconlaminalum cl inviolaliim archiepiscopo re-
per Poloniam discurrisse. Quibus dispcrsis et dis- slauravit. Quicumque enim paganorum reliquias ve).
currenlibus per diversa, cunctisque mala facienti- sacras 12G 2 vesies vel vasa sancluaiii
possidebaf, vel
bus et pcrversa, quidam 12i0iamen eorum ad ma- caducus eum morbus vel insania terribilis agitabat;
j'ora scelcra proruperunt, qui metropolilanum ipsum unde Dei magnificentia fremefacti, caplivo archi-
el sanclam ecclcsiam invascrunt. Igitur Marlinus diacono 1!6Scuncfa reddere sunt coacti. Ipse quoqua
archiepiscopus Gneznensis, senex fidelis, Spici- sanus et incolumis archidiaconus de Pomorania
mir124i in ecclesia sua confessionem cum saccrdotc remeavil, sicque suis omnibus reslauralis isci, ar-
•nissain audilurus faciebal, suamque viam insella- chiepiscopus Deum mirabilem in hiis i2C5 operibus
fis ,2i2 jam equis alias iturus disponebat. Sicque collaudavit. Ex ea die Pomorani paulatim incipiunt
procul dubio simul omnes ibidem aut '"4Sfuissent annullari i26!nec ita sunt ausi postea per Poloniam
jugulati, aut pariler dominus sicut servus captivi- evagari i 2'7.
taiis 15ii vinculis mancipali, nisi quidam de mini- 44, 12GS Pomorunoruin bnptisntio ''•.
stris foris astanlibus, armis corum recognitis ad (An. HOS.) Igiiur impiger Bolezlavus iterum Po-
ecclesiae januam properaret, jamque praesentes D I moraniam est ingrcssus, et casiellum obsessurus
adesse Pomoranos exclamaret i2i6. Tum !2iGvero Carnkou
(158) magnis viribus est agressus; ma-
praesul, sacerdos, archidiaconus tremefacli, de vila chinis diversi generis praeparatis, turribusque i27°
VAKIJK LECIIONES.
"-" urgumeniitm con. o. aeesl 1. a. i- 1
i22i pfunnus o. " lamen 5. 12E 3 mencionem regioneni lstam
in memoriam pro r. i. i. m. 3. addisse 5. 12"5 reuione 2. 1""5iiec2. ,227lacis 1. salis 2. i2£Scou
niia 2, 12!s rleest 5. i230 5. 1231potuii 5. ,s3'2 lacis 1. 2. i233argumentum cod. 5 deesi 1. 2.
1234prusos 5. i23Sdeesl 5. deesl iS3Gcapacem 5. 1I37 123Sdeesl 5. ls39caplivos 2. 12t0
i2il namque
124sinsallalis 2. 124S 5. quibus
1. 2. 5. Spiczimir 2. 5. 5. i3ii fuissent addit 5. '"'6
1246Tunc 5. m7 caperenfur 1. 2. lsis pariter
9 deest 5 .
l. 2. isi i260 i261
,s« carcerant 5. i253 c. v. desunt 5. agerentur i25i i266
aut 5. fueerentur 1. 2.
126c sed 5.
1257semel 5. ,26S asignavit 5. enim 1. 2. ibi°5. dubitaverit 1.2.
postquam id pro P. v. 5. i259 vitica 5. 12C 0 adierunt 5. 12Gi itu coriqo P. sic 1. 2. 5 ,
1262deesi 5. 1263 5. i26i i265 ,2CG 1''G
7 etc. addit. 5
» 68capit.XLIVitsquead archiepiscopo reslitutis 5. suis 5. admirari 5.
XLYllI rlesunt 5. i2G9 arrjumenttim edit. Yurs. p. 226. deest 1. 2. 1270tur
ribus 2.
NOT.E.
(158) Czarnkow ad fl. Notec, Nelze. S.
PATHOL.CLX. 29
 «,.7 cimoMC.-E POLONOHUM. m
casieliaua munilione pnee.nsiiieiitioribus elevatis, A bium dissipavit, et sic cilo pro Pomoranis ner tra-
arriiis laindiuac i27i instrumentis oppidum impu- dilionem sua caslra capientibus remcavii.
gnavil, dor.ccillud facla dedilione suo dominio man- 4". Pomorani rebelles ms.
Jam eo absente Pomorani Usczc (160), Boiczlsvi.
cipavit. Insuper etiam ad fidem multos ab infiiieli-
ute revocavit, ipsuuique dominum castelli de fonte castrum obsederunt, elillud Poloni Pomoranis jam
baplismalis clcvavit. Audicntes autem hoc pagani Gnevomir per traditionem suggerentem reddide-
ipseque dominus paganorum, sic facile videlicei runi 127~.Eral enim iste Gnevomir de caslello
eorruisse contumaciani ,27£Charncorum, ipse dux Cbarncou, quod Bolezlavus expugnavit. et qucm
Bolczlawo primus omiiium inclinavit, sed eorum ipse de fonle baplismalis elevavit, et celeris inte-
neuler longo lempore confidelifatem observavit. remptis, viia: reservavif, et in ipso castello domi-
Narn posfea baptizatus ille Bolezlavi filius spiritalis num collocavit. Hic vero perfidus, perjurus, im-
Iraditiones fecit multimoJas, dignas sentenlire cupi- memor beneficii, perverso consilio castrum reddere
taiis. Sed ista suo loeo recitar.da praeseiilialilcr si- consulil castellanis, menliendo Bolezlavum supe-
lentio contegamus, done;*-imperatorem de Ungaria, ralum a Bobemis et jam reddilum Alemannis.
Bolezlavum vero de Bohcmia reducamus, ct si qua Exercitu ilaque tam laborioso ilinere tamque peri-
' cuioso de Bohemia
prius fieri coniigerit inducamus. redeunle, nec sibi nec viris fa-
45. Belttim cv.mMoravis gestum 1273. tigalis nec cquis macillentis pepercil, nec dic noc-
Kunc aulem de iVjmoranis ad Bohemos converta- iuque requievit, donec, illuc festinans cum paucis
mur, ne diulius eirca idem immoranles pigrilari quos de mullis eligere potuit et si non aliud fecit —
videamur. (An. 1108, Sept.) IgilurBolezlavo in terrae se vcile injuriam vindicare sallim innotuit — eum-
custodia persistente, el honori patriac lolis viribus quc sanum et non superalum apparuit. Nullus
insistenle, coniigil forte Moravienses advenire, vo- enim se contra eum ad bellum prseparavit, nullus
lenies castrum Kosle Polonis nescieinibus pneve- enim vel redeunti pugnalurus obviavit, et sic nc-c
nire. Tunc quoque.Bolezlavus quosdam probos mi- dampnum faciens nec recipicns remeavii.
liies ad Raiibor 1274,si possibile sit, capiendum mi- 48. Bolczlavns Pomoranos rebetles caplo castro
sit, ipse tamen propterea vcl venari vel quiesccre Velun (163) casligal i2fic.
non dimisil. Illi vero probi miiiles abeunles, et Inlerim i2Si aliquantulum equis et milifibus re-
certamen cum Moraviensibus ineuntes, ibi probi crealis i2S2, in Pomoraniam i2B3 redire parat Bo-
126iad bellum cohorlibus instaura-
quidam de Polonis in prcelio corruerunt, socii ta- lezlavus, ilerum
men eorum et vietoriaecampum et castcllum habue- r; tis. Hostium ergo 12S 5 terrani ingrediens, non prae-
runt, Sic sunl iu prcelio Moravienses interempli, et das sequilur vel armenta, sed caslrum Yelun (IG2) .
sic illi de castello ignorantes interrepti 1275.ln- obsidens machinas prseparat ac diversi generis ia66
terea Henriciis iinperator] quartus Ungariam instrunienta. At contra casiellani, vitae difTidenles,
12SV in armis confidentes, propugnacula
introivil, ubi parum utilitalis vel honoris acquisi- solummodo
vit (159). Nos autem de gestis imperatorum vel Un- relevant, destructa reparant, sudes praoccupatas et
garorum ad praesens non tractamus, sed haeccom- lapides sursum elevant, obslruere porlas feslinant.
memorando Bolezlavi fidem et audaciam praediea- Machinis itaque prxparaiis et universis i2SSadar-
mus. maiis, Poloni caslrumundiquevirililer invadunti 289,
46. Bellum Bohemis illutum i27£. Pomorani vero non minus defenduni, Poloni pro
Erat enim inter regem Ungarorum Colmannum juslitia etvictoria sic acriter insistebani, Pomorani
et ducem Poloniae Bolezlavum conjuratum, quod si pi-o naturali perfidia et pro saluie defendenda re-
regnum alterius imperator inlroiret, alter eorum sistebant 1290.Poloni gloriam appetebant, Pomor
interim Bohemiam praepediret. Quando ergo ciesar rani libertalem delende.banl i291.Ad extremum ta-
Ungariam iutroivit, Bolezlavus quoque, fidem ser- men i29!Pomorani continuis i293 laboribus el vigi-
vans, in medio silvarum prceiio commisso, victor ]J liis fatigati, se non posse lantis resistere viri-
Bohemiam propedivit, ubi tribus diebus et noctibus bus meditantes 1!9~,de primo fastu superbiae de-
eomburrendo tres castellauias i277unumque subur- scendentes, sesecastellumque,recepta Bolezlaviciro-

VARIyE LECTIONES.
i2!i ab 1. 2. 1272contuinacium l. 2. i273Argumcnium edit. Yars. p. 227. deesi 1. 2. 127i Rathi-
Lor 2. i2~6 interempti" 1. 1276argutnentum edit. Yars. p. 228 deest 1. 2, i277castellanuas codd.
i3-78 argumentutn edil Yars. p. 229. tieest i. 2. ii79 tradideruni 2. ,2'° argumentum eriil. Yars.p. 231.
deest i. 2. et 5. qv.i hoc Inco iierum incipit. 128' Iterum 2. 5. ',2S 2 igitur Bolezlavus
126i i2S
5 i2SC pro a. e. e.in, r.
5, 12E3 Pomaraniam 5. B. i. desv.nt 5. dcest 5. et diversorum gener.uin pro a. d. g. 5.
1387solum 5. i2SSuniversibus i. 2. ,2S9 oppugnant 5. . i!S0 Poloni pro — resislebant desum 5. 129iPo-
ioni gloriarii—defendebant d.esunt 2. 1292Igitur pro A. e. t. 5. i!S3 deesl 5. 12Simeditari 1. 2. 5.
KOTJE.

(159) Cosmas, iu, 22. K. Netze. (161) Wielen. , ucnne ad fi. Netze S.
(160) Uscie. ad fi. Notec, S. (162) SaH. Jug. 94. S.
<109 LIBEK TERTiUS. 910
'""
teca !2~5 propignore, reddiderunl (An. 1108). A ibi plus quam G00 aiunt interisse, praeJamque ic-
At Poloni fol labores i297,tot mortes tot asperas tam iilis et captivos Mazovienses abstulisse, resi-
bienfes, tot tradiliones et insidias memoranies, duos quoque vel capi non esl dubium vel fugisse.
i3ii praesul, oves suas
bmnes occidunt, nulii parcentes, nec ipsum etiam Quippe Symon, illius regionis
Bolezlavum hoc probibentem audienfes. Sicque pau- lupinis morsibus laceratas lucluosis vocibus cum
lalini rebelles et contumaces Pomorani per Bolezla- suis clericis, infulis indutus sacerdotalibus 1S12, se-
vum destruuntur, sicut jure perfidi deslrui de- quebatur et quod armis sibi materialibus non lice-
berit 1295.Castellum vero Bolezlavus melius ad re- bat, boc armis perficere spirilualibus et orationi-
tinendum affirmavit"", eoque 1300munito necessa- bus nitebatur ^?13. Et sicut antiquilus filii Israel
riis, suos ibi milites collocavit. Amalecbitas oralionibus Moysls :"i4 devicerunt, ila
vero i315Mazovienses de Pomoranis vicloriam sui
49. Sexcenii Pomorani ih Mazoviasv.nlpercmplii30i,
pontificis131Gadjuti precibus babuerunt. Sequenli
(An. 1109.) Sequenti tamen aestaie coiigregali etiam die duae mulieres fraga per devia legentes,
iransieruiu in Mazoviam "-302praedam capere Pomo- uno milite Pomoranorum invento novam victoriam
rani. Sed sicui sibi Mazovienses praedamfacere sunt retulerunt, quein armis exutum, religatis post ter-
conati, sic ab iS03 ipsis Mazovicnsibus praeda fieri '' gum manibus in prassentia comitis et pontificis ad-
sunt coacli. Ipsi nempe i30iper Mazoviamcursilan- duxeruni.
tes, praedam et captivos congregantes et aedificia 50. Bohemorum el Zbignevi clttdes 1317.
concremantes i305,jam securi cum praeda stabant Zbignevi quoque mililes cum Bohemis per regio-
nee de bello dubitabant. Et eccc, comes noniiiic nem i3ls Zleznensem ""'•"depradanles et concreman-
i32~superali,
Magnus, qui tunc Mazoviam regebati30G,cumMazo- tes, simili infortunio ab ipsis auinibus
viensibus, paucis quidem numero, probitaie vero 1307 quidam vero capti, quidam gladio jugulali 1321.Hiis
numerosis i30S,contra plurcs et innumerabiles pa- autem minoribus praelaxalis aliquantisper quiesca-
ganos horribile proelium intravit ls°9, ubi Deus suam mus, ut conlexlum de majoribus librum tertium
13i0 de paganis adeamus.
Pmnipolentiam revelavit; namque
EX.PLICIT LIBER SECUNDUS, INCIPIT LIBER TERTIUS.

LIBEB TERTIUS "".

Incipit epistola lcrlii libri 1323. ,fj mea scd vestrai 332percipite, iioii fabruni scd aurum
i32i bonis
Capellahis duculibus venerandis aliisque perpendile, non vasa sed vhium ebibite. El si forsan
clericis per Poloninm memorandis prwsenlis av.clor in hoc opcre verborum nuditatem accusalis, cx Itiis
opusculi, sic bona lemporalia prwterire, ut liceat ex- sa!liiniis,-materiam tractandi profundius 133icl nrgu-
pediie de cadttcis ad permanentia transilire. Primum mentosius habeatis. Qv.odsi reges Polonos vel duces
otnnium vos-scirevolo, fratrcs carisshni, quia tanlum fastis indignos annualibus i335judicalis, regnlim Po-
opus non ideo cwpi, ul per hoc fimbrias mew pusilta- lonics procul dubio quibustibet incultis barbarorum
nimilalis dilalarem; nec ut patriam vel parenles nationibus addicatis. Et siforle proponitis me lalem
meos i326exul apud vos el peregrinus i32Gexultarem, lalisquc viim indignum talia prwsumpsisse, respon-
sed ut 1327aliquem fructum mei laboris ad locum debo, bella regum atque ducum, non evangelium me
mew professionis reportarem. Iiem aliv.d vestrmdis- scripsisse. Numquam enim:fama 1S36vel militia Bo-
cretioni manifesto, quia i32Snon ut me quasi cele- manorum vetCullortim sic i337eeicberrima per mun-
ris 1329prwfercndo vel quasi facundiorenl in sermone dum haberctur, nisi scriptorum testimoritis memoriw
refcrendohunc laboremsuscepi, sed ul otium evilarem, posterorum el1'""" 6 hniiaiioni servarelur. Maxima quo-
et diclandi consuetudinem conservarem, et ne fruslra que Troja i339quamvis desiructn jacebul et deserta,
panem Polonicum manduearem. Insuper eliam co- wternm lumen memortmpoeiarum tylulis cst inserta. _
' Mari
piosa bellortimmateria ad prwsumendum onus viri- coaquati ,3i0, turres deslructw jacent, loca.spa-
bus inwquaie meam ignorantiam exciluvil, ipsiusque ciosa et ainmna hubitatore curenl, in palatiis reguin et
Bolezlavi belligeri'1330ducis probilas ac magnanimi- prhicipum luslra ferarum et cubilia sccrcla latent,
tas audendi i33i fiduciam ministravil. Quocirca non Trojw i34i tamen Pergama 1342ubique terrnrum scri-
YARI^; LECTIONES.
1296cvrotheca 5. 1"5 tradiderunl 5. i297t. 1. desunl 5. i29Sso!ent2. i2'f firmavit 5. iso° eo quoque
5. 130iargumentum cod. 5. deest 1. 2. iS02 Maiozoviam 2. i303 de pro sic ab 5. i 3°4 namque"2. 5. "
1506concrementes 5. uo" qui — regebat desunl 5. 1307atque viribus 5. iS0Sr.umerosos male \. 2.
1309iniroivil 5. "31° nam 5. 1£!1 religionis 1. 2. i312pontificalibus 5. 1313satagebat 5. 1314Moysi1. 2.
5. 1316nunc5. i31GantistiiisiS"' 5. "" argumentum ed, Gedan ct Vars. deest i. $. 5. 13lsreligionem.Jio»
recleo. i319Zlesiensem 5. I323 af solum habet 5. i3'" jugulantes gladiopro g. i. 1. 2. "'"2inscriptioedit. '
Yars. p. 257 deesl 1. 2. 5. et primo prologus pro I. E. ,'f, L. ponit conjungendo cum prmcedenti libro
3. 132ialiis 5. i326deesl 2. 132G peregrinos 2. i327in vobis addit 5. i3;'s quod 5. 122Sceteros 5.
1330deest 5. '' 31 arridendi 2. audiendi 5. 1S32vestram i. 1333saltcm 2. 133ideest 5. 1336aialibus
sistunt 2. 5. 133G fame 5. 13S 7 si 1. 2. deesl.5. i33Sdeesi 5.
,339troya5. :3i0 quoequati i. i3ii
' ' " troye3.
4342pargama 2. . .
 Sil CimONlC./E POLON3RUM. f,.i
pltiru clnmunleprwdicuv.inr lii:; Jlector et Pritnuus A Explici! episUila ''-'". iunpit epilvgum '":
p!us in puivcre cuani in regni selio recitantur ls,i. Deo vero laus ci bonor, regnum, virlus, gloris
Quid de Alexandro Iitagno, quid rie.Antiocho, qititlde Pomorana suhjugaiur cujus sub poientia,
Medorum aiquc'1"'" Pcrsarum regibtis, quid de iyran- Boleziavo "'c" triumpbanti salus ,3;0 el victoria '"7:.
-itisbnrbarorv.m mcmorarem ?Quorum sisolum^^no- Ad boiiorem Jcsu Christi referamus omnia,
viina reciiarcm,onushodiernnm in diem cruslinttm*'6'"'. Qui guberuat totuni mundum sua sapienlla;
"3is Non hg;c fecil vis
prolongarem.Horum tamen frtmttinlerim nalorum humana, sed neque militia.
prwconiis immorialis, quorum vita non est perpclua Boleziavus obsidebat castrum anliquissimum ,
sed pennnlis i3i9 Nam sicuii 135°srtncii ,S51viri boriis Yiris, armis e! lj 72naturae sliu munitissimum,
opcribus el miraculis celebrrmiur, itn munduni rcqes El ad dampniim sui regni jiericulosi.ssiniuni.
f.<principes bellis Iriumplialibus el victoriis subli- Pomorani voaienles obsessis succuri'cre,
mauiur; ei sicnt vilas sanctonim ct passiones reiigio- In i3;3 incautos obsessores properant irruere,,
sum cs! in ccciesiis prrcdicare, iin gloriosum cst in sco- Sed inani spe decepti1S7i suni acii corruere.
iis vet in paluiiis regum ac ducitin iriumphosvcl ls"' Per opaca ,37tdcviando cuncii fere ,S7Gpediles,
victorias reciiare;cl sicttl vitm sanciorum vel passio- p Fugiendi nc spcm ponant in caballis i377milites,
?:es crf re-ligionemmentcs fidclium instruui:! i;5~in Ex occuitoper ignctos emersere traniites.
ecclesiis prwdic.utw,ita militiw ve! vicior:,mn""''regtim Bolezlavus dux annaius cuni paucis miliiibus ,
aique ducum ad virtulem mililum auimos ncccndunl Scarbimirus palaliuus cum collateralibus,
ht scelis vel capitoliis lile recitnlm. Sicttt enim pasio- Sepiingenli confiixere cum trigintaiS7S milibus.
rcs ecclesicei36G fruclum animaniin quwrcrc debenl Namque nocte prsecedente fecerant excubias,
r.pirituctlcm, sic defcn&oreshonorem patriw famamque Et audilo quod venirenl, miseranl insidias ;
tiilatare siudcni ei gloriam temporalem. Qportet eniin Sic habebat dux transmissas huc et illuc copias 137''»
D.ei minisiros in hiis quw Dei sunl Dco spininciliter lili vero recurvati ordinaverunt13S0 proelium i3S1,
vbedire, cl in hiis cptwsiint cwsaris honorcm el ser- Ilaslis suis ,3S2 circumquaque plecicnles ,SS3 yri-
vliium mundi principibus exhibere. Qv.idenim miruin, [cium 1354(105)',
ti viri triumplinlores cl inclili fainani el gloriam up- Ncc procedunt 13S 6 caiervalim, sed stant per circin-
peittnt cx virtutc, cutn ctium Cleopatra,Cartagimsiis'!
136Sluudis, tmns- Bolezlavus dux de lalii3S7 causa safis callidus [nium i3SG.
regina, imperitim Romamtm avidn i3SS,
i3l;
9 audacia i3"", non naiurali sive Tiansgirando vertit eos usquequaque providus,
ferre volttit virili
femincu probildte. Et si femina qumrcns imperium, <Z Ut vir audax , bellicosus atque laudis avidus.
navali prwlio supcrula, moric terribili semet ipsam Scarbimirus ex adverso se confert in medios,"
perimere matuit quam servire,-quid esl mirum si pa- Et hortatur et confortat ad pugnandum socios :
triam vel hercdilatem palcrnam defendentesvcl illa- Tales, inquil, Pomorani, non sensistis gladios!
tum injurium perseqtientes, in bello famosa 11011 vene- Sed quid plura ! terga vertunl Pomorani prcelio,
p.osa i5Gi morfe i3H mugis appclunt inlerire, quam Neque fuil super illos tanta caedes alio iSE9,
ignominiose stiis obnoxiis obedire ? Constat ergo ex Seplem caslra conquisivit dux de belli praemio,
hiis superhis approbutis rebus cjeslisPotonorum prin-. In hiis i390collaudemus Deum el sanclum 1S9iLaa-
cipum in vacuinn non\iSfs recitaiis, constal qttpque ' [renlium,
13"
5
vestro judicio confirmanduin, vero136iprwsensOJJNS. Die cnjus sacrosancto factum est hoc proelium 139S_.
huerprele recitandtan. Insupcr illud cattsa Det cuu- Inde sibifiatibi dignum aedificium.
Suquc Polonim provideal i3GG,vestrw discreiio probi- Tam praeclara Bolezlavi descripta victoria,
ialis ne mercedem iaitti laboris impedial vclodiumvei Assignctur cum auguslo pax et amicitia,
o:cusio mew citjuslibet vanitalis. Nam-si bonumet Confirmetur, sicul dece!, fraterna concordia.
ttlile nieum opus honori palrim a sapieiiiibus judicn- Qua de causaparlcs, constat i393,.imperatorveneraf,
lur iiidignum esl ei inconveniens,si consilio quorun- ^ Qiianlo fasiu , qua virtuie regnum hoc inlraveral!
dam arlifici merces cpcris auferuiur. Quos deponi, quos praeponijamjam 139idisposuerat 1
VARIiE LECTIONLS.
1313predicaiur 2. 5. i3ii regni solio recifafur pro i. r. s. r. 5. 13i5 cl 5. i3iGtantum 5. i3i7 crasti-
namS. 134Snalu 2. unum i35S natuin pro i. n. 1. 5. js« penalls 1. 2. 5. iS50 leciio ed. Gcd. deest 1. 2. 5.
1351sQ 2. 5. i35~et 5. iiistruiinlur non recte 1. 2. ls5i v. v. desuni 5. 1355 capitolis 2. palaciis 5.
5366ecclesiarum 5. i357karthaginis 5. i3"savidia 5. is5D -viri 2. _lscoauda 5. i3Givenosa 2. iU'-clcest
2. 5. i3~3 non addendum esse^ceitsuiijetm crt. Yurs. quamvis desis 1,2. 5. 13Gi dcesl 5. ,3C5 yero addit 5.-
7su pvovidebit 5. i367prologus 5. i3CSepilogus 5. ,se Nam Boleslavus 2. iS70 saF 2. 1371viclo 2.
1372et deest codd. i373deesi codd. iS7i recepti 2. i37Bojiaga 1. 2. i37Gfore 1. 2. .5. iS77 cabellis 2.
1378XXIX ta 5. 1S79rfccsi 2. 13S 0 ordinavere 5. 1SSIcopias hoc loco demitm uddito. 13SS sunt 71.2.5.
5
iss3 prolecfentes 2. 1S8iericium 5. 13Sprecedunt 5. ''3'" cynlinnium 1. cyncinuium i3S 2. 5. 13S illis 5.
1388callidis 5. 13S 9 Nec fuit lanta cedes snper illos alio prb Ncque fuit — alio 5. 0 ergo addit 5.
1391deesi 5. i392commissum est prelium pro.f. e. h. p. 5. i393ila i. 2. 5, per quas parfes erf. Ged. qttam
tectionem recepit ed. Vars. i394"am 5. . . - .
NOT^E.
(105)1. e. horret Pomoranoruin acies, in orbvm mutata, sicu! ericius , hasils. K.
 gla ' LIBER TERTIUS. 911
Sed quid valet contr.a Deuin virtusyel co.nsilium? A El qui parem.prouieri. sese palam audeat,.
Sine cujus nutu nil fit, nec moveturibliurn, Nec vicinus qui cum eo de pace non gaudeal.
_)ui convertit in cpnvalles, si vult, juga montium. Nam in hostes triumphalor exislit mirificus 1337,
Bolezlavus slal in regno magnus dux el dominus, Erga cunctos cum hoaore dator;est muniflcus,
Et paratus est adbellumsiculleoeominus., "Ungarorum rex per eum consistit pacificus.
Qui resistlt, superatur, sive fugit protinus. Non est tempus quanta fecit enarrandi singula,
Bohemienses 1396,quidtardatiscoliavestra subdere? Quae i39snoveruiit q_i senserunt .carceres et vincula.
Cum cernatis ipsum .regen. Bolezlavo cedere _. No.s.adlaudcs., non ad frau.des da.rhus b:ec 1£9Smu-
Ut"9B sciatis, vos non posse viribus resislere. [nuscuia.
Nonesl hostis tanto duci congredi qui valeat,.
'"'
INCIPIT TERTIDS LIBER DE GESTIS BGLEZLAYI T-ERTII
'
1. Yictoria de Pomoranis 140i. B : Versus "" ::;
Mullis et .innumerabilibus Colezlavi lertii gestls ; Martir Lauicnti, popul.o saccurre merenti.
militaribus memorandis intitulandum praecipue, Quid nunc facient 14'-Gchrisliam?Quosc vertentur14iT?
qualitersancti Laurentii die contigerit; Pomoranis, : Exercitus hoslium imprcvisus, acies ordinandi nou
. utque repressa sitira caesaris, ^et ut impetuosis est14iS tcmpus , ipsi pauci, hostes mulli, fuga tarda
obslitum l402fuerit Alemannis. Quoddam namque nunquam placita.Bplezlavp. •
caslrum nomine Nakel iii •ccnfinio Poloniae ac i403 ; Yersus 14ls.:__ ...__ ... ._ - —---.
~
Pomoraniae" paiudibus et opere lirmum constat, Martir Laurenti, populo vim tolle ferenti !
ad quod capiendum dux beiiiger cmnexercitu Igitur militibus quotquot erant in duohus lanluni
suo sedens, armis et machinis laborabat. Cumque agminibus ordinatis , alterum agnien rexit ipse bel-
oppidaninoa posse tantae multitudiniresistere.se liger Bolezlavus, allerum verpcjus signifer Scar-
vidissent, et cum tamen a suis auxilium princi- bimirus. Nam ceteraj niultiludinis 1450aliipabulum14S1
pibus exspectassent, indueias quaesierunt, diem- equorum, alii victualia quaeritabant, alii vero vias
que certum.indiderunt. infra qu.em, si sui eos non et tramiteslt 22et adyentum hostiuro. 1423observabant.
]uvarent,in.:potestatem; 1404hostium et oppidum-et Nec mora Bolezlavus impiger educit agmina, sic
se darent. Induciaequidem eos assultandi,40C cence- verbi.s paucissimis ccmmonendo : V-estraprobitas et
duntur-, sed apparalus tamen expugnandi miiiime hnminenlis periculi necessitas amorque palriw _magh
differuntur. Interini pppidanorum nuntii Pomorano- qttam oralio mea liii.vos, invictissimi juvenes, exhor-
ium exercitum conveneruntj.eisque pactionem suo- lenttir. Eodie, Dco favente sancloqite Laurentio depre-
ruiri iactaiii curii hostibus retuleruilt. Tuncvero cante, Pomoranorum ydolatria ac militaris superbia
Pomorani, audita legatione stupe.facli, conjuraiit nostris ensibus conterelur. Necplura loculus, ccepit
. insimul140Spro jiatria vel se 1407mori vel victoriam bpstes in cirCuilu transgirare, quia sic in terra
de Polonis i40Sadipisci. Dimissis igitur equis, ut hastas .suas versis euspidihus iiiiiosles affixeranti
adaaqualo periculo fiducia cunctis et. 1409audacia seseque
14SSsimul cciistipaverant, qued nullus po-
major esset, nullam viam vel semitam gradientes , lerat ad eos virtute nisi curii ingenio penetrare.
sed ferarumiustra condensaque14i0silvarum irrum- Eraiit euim , ut dictum est superius , pedites fei e
pentes, non in die slatuto sed in sancti Laurentii cuncti, nec ad prcelium nipre chrislianerum ordi-
(an. 1109, j4?/_y.10) sacrosancto liii quasi sorices nati, sed sicul lupi insidiantes ovibus , in terra 1420
de latibulis emerseruiit, indicioque suo 1412iion poplitibus 14S 7 reeurvati. Dumque magis impiger
humana sed manu divina perierunt (IQi). Gloriosus Bolezlavus cifcumquaque volitare vi^eretur quam
Deus in sanclis suis, venerabilis eniin dies sancti currere, transversis in eum hoslibus, Scarbimirus
Laurentii martirisli:s existebat, et in illa hora chri- intrandi locuminVeniens, ex adverso non diffcrti42S
stianorum coiicio14i4demissarumsolempniis exibat, in cuneos diulius confertissimos ,penetrare. Pene-
et ecce, subito barbarorum exercitusibi cominus tratis ilaque barbaris acvallatis , acriter l42Bimpri-
imminebat.; mis resistunt, sed coacli.landem fugam petunt. DJ
•VARI_ELECTIONES.
1395Boliemenses 2. 5. 1S36 hic 5. ,397 mirificus 5. . 139S 1. 2. 1S99liicl.2. i400inscripiio tota:'
qui
deestZ. 140iargumenlum edit. Yurs. p. 247. deest; 1. 2. 5. li02 osientum 5. 1403a 2. 140ipoteslat.e.5.
1405assultandi eis pro e. a. 5.. i40Svel se addit hoc tocod. 1407vel s'edesunt 5. i40Scontra Polonos pm A.
V. 5. ,1403alque 5. •'*101413 et condehsa 5. 1411die repetil 5; 1412inditusque sunt pro i. s. nonsccte i. 2.
totaliterque141Gpro i. s. 5. deesiJi. i414consio errbnec 1. 2. i416v' siglum hoc loco 1.2. posilinre^versus
indicat. Quid plura quid faciant pr.o Q. n. f. 5. 141'vertanl 5. J4i8 deesl 5. l4le ilerum ^siglum po-
intnli. 2. deest 5. 14somuitiludini .1. 2. ceterum multitudini pro N. c. m. 5. i42ibabuhim 1. i42Sintra-
rnites pro e. t. 2. 1423deest 1, ' 2. li24 uia 2. ii25 sesc 2. li2Gterram 5. ii27 poblilibus " 1. poblicibur- 2.
'i4!8diiferet.2, Il20.acritus 2. ". .
-
~". -=...--..-..""- . . !YOT_E. - - . ......
(164) Recte mouet ed. Yars. R.manos diccre ..-ainasse : : Eqomet meo htd>ci; uuasi sorex' Iwdie verii.
i.EB.r.vT.Ettn. v, 7,25. S.
915 CHRQNIC& POLONORUM, 916
chrislianis ibi quidam i430probi milltes cadunl, A siigatus. Zbigneus quoque cssarem iratum ex hoe
paganorum vero de -40milibus decem milia vix eva- multo magis incilabat, quia paucos dc Polonia sibi
dunt. Tcstor Deuni, opecufus, sanctumque Lau- resistere promiltebat. Insuper etia"mBohemi, vivere
renlium , prece cujus facta fuerit i43i ista caedes , praedis et rapinis assueti, ca.sarem Poloniam intrare
admirabanlur qui aderant, quomodo ^..tarosubitp animahant, quia se scire vias ettramites per sihas
a militibus minus mille peracta fuerit i433tanta Polouiae jaclitabant 146i.Caesar ergo talibus monitis
certo et consiliis 145SPoloniam in spem du-
strages(aJi.ll09.)Dicuntur eni.m ipsiPomorani superandi
numero computasse desuis ibi 27 riiilia corruisse, clus, ingrediens, Bytomque perveniens, in hiis om-
quod in paludibus interessent, nec illi quidem sic nibus' est seductus 1453.Namque castrum Bylom
evadere potuissent. Oppidaiii vero videntes se to- sic aiiiiatum sicque iriunilum aspexit, quod146i
tain 1434spemamisisse, nec auxiiium aliunde vel a Zbigneum 1466iratus cum verljis indignaiionis respe-
quolibet exspectare', civitatem vita donata reddide- xit li6s. Zbigneve, caesar inquil 1467, sic te Poloni
runl. Audientes autem baec de sex aliis casfellis pro domhio recognoscv.nl?sic fralrem 146S relinquere,
oppidanii43S, consilium itidem 1436inierurit, seipsos tuuinque dominium sic deposcunt ? Cumque castrum
li5s nalurae et aquarum
videlicet muiiitioiiesque tradiderunt. Bytom munitione situque
2. Epislola imperaloris qd rerjem Bolezlavum. ^ elrcuilione inexpugnabile cum aciebus ordinatis
Dum haec aguntur i437,Henricus imperator quar- practcrire yoluisset, quidam de suis famosi mililes
lus Romoe nonduni coronatus , secundo quidem ad castruni declinaverunt, volentes in Polonia ll{0
anno coronandus (165), cum verbis hujuscemodi suam militiam comprobare 14Giviresque Polonorum
Bolezlavo legationem praemisit, cum exercitu vio- et audaciam experiri. At Contra castellani portis
lenli Poloniam invasurus : Indignum est enhn 143S apertis et extraclis ensihus exierunt, iiec multitudi-
hitpcralori kgibusque BomaniS inhibitum i4S9, fines nem tain diversarum gentium nec impelumAlemari-
iiostisprmserlhhquesuimiliiis prius 144°hostUiter noruni nec praesentiam caesaris metuentes, sed in
inlroire, quam eum sciscitari de pacc, si voluerit frontibus ejus 1462audacter ac viriliter resislentes.
obedire, vel de belio, si restiteril 144i,ttt se prcemu- Quod considerans imperator, vehementer est roira-f
niret'M. Quapropter aut oportel te fralrem ttium tics, homlnes scilicet14G3 nudos contra clipeatos,
inregni mcdielaiem iUSirecipere,mihique 500 marcas vel clipealos 14C 4 contra loricalos nudis ensibus de-
dnnuathri tributarias vCllolidem milites In expedi- certare, el tam alacriter ad pugnani velud ad epu-
iionem darey vel. iiiecum, si valcs, ense Polonorum las properare. Tunc quasi suorum praesumptioni
regnuiii dividere. Ad haec Bolezlavus dux seplentrio- r. militum indignans, suos balislarios et sagitlarios
nalis respondit: Si pecuniam noslram vel polonos illucmlsit, quorum terrore castellani saliim sic ce- ,
milites protribulo reqiiiris, si liberlatem noslram derent etin castrum sese reciperciiti 465.At Poloni
rion defendhiius, pro feminis nos habeamus iwi, non pila vel sagittas quae 14?G undique volitabant quasi
pro viris. Bominem vero seditiosuiii recipere, veluni- nivem vel guttas pluviae compulabant. Ihi v.ero cae-
cum 144t'cum eo regnum dividere, hon me coget itl- sar primum Polonoruni audaciam comprobavit,
tius violeniiq potesiatis , nisi meorum commune con- quia suos inde cunclos non iricolumes revocayit14£7.
silium et arbitrium mew propriw voluntatis. Quodsi Nunc autem paulisper caesarem spatiari per silvas
bonilate , non ferocilate pecuniam vel miittes iii au- Poloniae permittamus, donec draconem ffammivo-
xilium Bomanm ecclesim postulasses, non minus au- miim de Pomorania reducamus.
ailii vet consilii forsan apud nos quam tai anlccesso- _. Boleziavus parat bellum 14cs.
res apud nostros impetrasses i44G.Ergo provideas cui (An. 1109.) Igitur impiger Bolezlavus in Pomora-
tninaris, beliurn invenies, si' bellaris li47.- nia superato proelio supradicto, septemque castel-
5, Belli :cum Henrico inilium i44s. lis acquisitis, audilo pro certo, quod caesar Polo-
Ex qua responsione caesar pernimium ad iracun- niam iiitroissel, viris et equis obsessione diutina fa-
diam provocatus, lalia niente concipit, talemque j) tigatis, quibusdam militum ir.teremptis, quibusdam
viamincipit, unde 1449non exibit, neque redibit, etiam sauciatis, aliisque domum cum eis dimissis,
nisi se ipso suoque dampno quam maximo iit0 ca- cum quibus potuit equitavit, et obstruere transitus
VARIyE LECTIONES.
143l).decsf5. l43ifuit5. HS2 quoque 5. li33peractifuit pro f. p. 5. ^434sic orfrfif5. 1435quidam ibi-
dem 5. J436deesl 3. 1437Cum hee ita geruntur pro D. h. a. 5. 143Sdeest 5. 143Bprohibitum 5. lii 0 decst
3. llil resislerit 2. 1445premunire 2. valeat premunire 5. I443medielate 2. 5. ii44haheas.5. 1446unum
3. 144simpetrares 2. 5. iW; bellatis iion recle 2, . 144Sargum. ed. Yars. deesl 1. 2. 5. quineque
spatiuin vacuum relinquunt. 1449unum 1. 2. 5, 146°maxime 5. l46i itacorrexiP. incitabani 1. 2.5.
s46! superatus 5. 1463reductus 2. 1454Namque caslrum — aspexit quod, omittit lioc loco, et infra de-
mum ponit; 5. 1465Zbigneumque cesar 5. " 56quod castrum Bytom sic armatum sic 14S munilum aspexif,
lioc ioco ponit 3. 14w Zbignee repetit 5. 146sluum addit 3. 145Bsinuque 1. 2. 0 Poloniam 2. 5.
1461comprdbaril. et reciperent desunt 5. iiee deest
146seis 1. 3. 14'63rfecs(5. 't" v. c. deest 3.^ 146B
% 146Tciinctos suos inde non revocavit incolumes vro s. i. c. n. i. r. 5. 14GSargum. ed. Yars. p, 2.6(J
deest 1.2. o.

..(165)AnnoIlil. K.
 917 LiBER TERTIUSL $?
et vada fluminis Odrae rnodis omnibus commenda- A et rivulum siiper quem stabat arboribus cajsis ob-
vit146S. Obstrusa sunt itaqUe loea quaecumque po- struere coepit.
terant vel sicco flumine trausvadari, vel si qua po- 6. Induciw Glogoviensium1''*1. -
terant ab ipsis incolis occulta forsitan atlemplari. Interim vero caesar a Glogoviensibus obsides
14Stcondilione sub jurejurando recepit "*";
Quosdam etiam probos miiites ad ii70 Glogow et ad talf
5-47i.-fluministransitus observandos praemisit. qui quod si pacem vei aliquam pactionem infra.spaliuni
eaesari tam diu resislerent, donec, ipso suecurrente quinque dierum missa legatione cives efficerent,
super ripam.iluniiuis,.aut omnino victoriam obline- reddita responsione vel14SGpace composita vcl pro-
rent, aut saltim eum ibi- detinendo exercitum vel hibita cives lamen suos obsides rebaherent. Et hoc
auxilium expectarent.Ibi vero Bolezlavus, non longe iitique per ingenium factum fuit. Ob hoc utique
remotus a Glogow, cum exercitu parvo stabat, ne- caesar obsides cum joramento recepit, quia per eos
que 147Smirum,quia suos diutisslmefatigaverat 1473. civitatem licet cumperjurio consequi se reputavit.
Ibi rumores et legatienes audiebat, ibi- suum exer- Ob boc etiam i4S7 Glogovienses Illos obsides po-
citum exspectabat, inde exploratores huc illucque suerunt, quia loca civitatis lnterim vetustate con-
transmittebat, inde camerarios pro- suis et pro Ru- sumpta munieruiil.
Ihenis et Pannonicis delegabat. " 7. Inditciw rumpunlur iWs.
5_ Obsidio Glogovimi4-74. At Bolezlavus audita legatione de dalis obsidibus
Caesar autem iter faciens, non sursum sive deor- iiidignatus , criicem civibus , si propter 148Sipsos
sum vada temptando declinavit, sed juxta civitatem. castrum.reddiderint, est minatus, adjiciens, esse 1480
Glogow, cumlmpelu.per-lociim inaeslimabilem 1475,-. melius et honeslius et cives ef obsides gladip pro
nulio ibi transitum 1Me praesciente, nulloque ibi palria morituros, quara facta deditione vitam in-
resistente, cum densis agminibus el armalis.non honestam i-edihientes, alienis genlibus servituros.
praeparatis civibus,.transvadavit!(166),.per illum lo- Recepta responsioue 149i,cives Bolezlavurii paceiii
cum, nunquam castellanis dubitantibus,.iiec spe- sic fieri nelle referunt, ebsidesque suos, sicul jura-
rantibus dubitandum. Erat enim sanctiBartholomaei verant, requirunt (an. 1109). Ad haec caesar respon-
apostolii dies fes.tus (Aug. 24), quando caesar flu- dit : Obsides qv.idcm, slmihi caslrum reddiderilis,
vium transiebat, et tiinc tolus ciyitalis populus <li- non lenebo, sed si rebelles fuerilis, et vos et obsides
vihum.officium audiebat. Unde eonstat, quia secu- jugulabo. Contra castellani ^492: Tu quidem in ob-
i;us et sine periculo pertransivif, praedamque mul- sidibtts el perjurium poteris el homicidium perpe-
lam et homines et etiam teiitoria circa oppidum r trare,sed per ^*93ipsos quod reauhis scias le mdiate-.
Eorum castrum mts '
aequisivit. quoque plurimi qui, , impetrare.
defendere venerant, et extra castrum in leutoriis 8. Oppiignatio custri Giogoviensis 1494,
residebant, aeaesare i4'7 castrum sunt intrare pro- His dictis, caesar instrumenta fieri, arma capi, le-
bibiti, quidam ibi subito retenti i47S,quidam vero giones diyidi, civitatem vallari, signiferos tubis ca-
fiiga 147S;subveniente 14E 0 liberati. Quoruin unus nere praecepit,. et urbem undique ferro, flairima..
Bolezlavo fugiens obviavit, qui cuncla quae contige- machiuis expugnare ccepit. Econtra 1496cives se 14S 6
rant enarravit.Tunc vero Bolezlavus non sicut le- ipsos per portas et lurres dividunt, propugnacula
pus.fprmidolosusevanuit, sed suos sicul miles ani- muniunt, instrumenla parant, lapides et aquam su-
mosus ammonuit : 0 forlisshni niiiites ,. inquhms, per porlas et turres conipoiiant. Tunc imperalor,
in multis meatm bellis etcxpeditionibus fatigali, civium animos pietate filiprum et amicerum existi-
nuncquoque mecum eslotepro libertate Poloniw vel nians pesse i49?flecti, praeCepit nobilicres ex obsi-
vwri vel vivere prmparati.14sl. Ego quidem jam dibus i4ss ipsius civitalis et 149Sfiliam comitis su-
cum 1482tam parva manu prcelium libens contra cw- p.er machinas colligari, sic reputans, sibi sine san-
sarem inirem, si scirem pro cerlo, quod etiam ibi, guine civitalem aperiri. At castellani nen plus filiis
me moriente , discrimcn patriw diffmirem. Sed quo- D vel propinquis quam Bphemis yel Alemannis parce-
niain ad unum de noslris restant de hostibus plus bant, sed ees abscedere a mure lapidibus -et ~"0j
quam cenlum, hic est lionestius resistendum, quam. arrais coercebant. Videns autem imperator, quod
illuc cum paucis eundo prmsumptuose moriendum; fali nunquam ingenio civilalem superarot," nec un-
liic enim nobis resistenlibus, eisque transitum pro- quam a proposito civium animos revocaret,.viribus
hibenlibus satis pro vicioria repulabitur.Msccdixlt, Ct armis oblinere nifitiir, quod ingenio, denegatuiv
VARIiE LECTIONES.
. 14G 9 demandavit 5„ 14'°rfefist2. 1471deest 2. 147Snec 2. 14'a
fatigaret 1. 2. falisarat 3: 14'4 argum.
ed. Vars. deesl i. 2. 5. 1476inestiabile 2. iWGfaciente vel addit 5. 1477in addit' Z. 147Sdetenti 5.
1479fugam 3. 14S 0 . subvenienti 2. "". preparate 2. . 14S 2 deest 5. .1'88 Yars. p. 264 deesl i.
148t 14S5 14S7 148s argum.ed.
2. 5. cum 5. accepit-5. :14SGcum 5. deest 5. argum.ed. Vars. p. 265 deest 1.2. 5.
•,*«. per o. 1400esset.5. ii9i r.eyersione 3. ii9s;castellum noh.recte 1. 2. 1493 deest 1.3. adscriplmmea-
dciii manu in margine: 2. i4SS1494-,argiim: edi.Vars. p. 266 deest i4S 5
l "2. 5 --•- cehfra 1-- '-"1^?-si'2-' :w"'de-
asl 3. 14SS ,600 - ~ •--.-•
oppidihus 2. rfeesi i. 2. 5. vei-5.-
__ - N0T_E>"'
(,1jS6)Cosma..,.•in127..U,.
&19 CHRQMC/E POLONOR-UM. 920
150iA bat, et si
Igitur undique casfrum appetitur, et ulrimque quisquam 15's de erdinibus exibat I6"4
clamor ingens attollitur. Theutonici i502 caslrum redeundi statim memoriam amittebat, et • si quam -
impetunt, Poloni se defendunt, undique tormenta quam plures, victuaiia vel pabulum 169sequorum
moles emittunt, balistae crepant, jacula ^ 03,-sagiltae quajrentes, freti multitudine, longius a castris.prp-
per aera volant, clipei perforantur, l.oricaepenetran- cedcbant, inter eos et exercitum Bolezlavus se slar
tur 1504,gaieae conquassantur i605,mortui corruunl, tim opponebat, et sic praedam cupientes 152Gipsi
vulnerali cedunt, eorum loco sani sjicceduhl. Tlieu- quoque Bolezlavi praeda fiebantl5!'. Unde lantum
tonici balistas intorquebant, Polpni tormenla cum ac 162Stalem exercitum ad taritum pavorem rede-
balistis (M>7), Theutonici sagittas, Poloni jacula gerat, quod eliam ipsos Bohemos, naturaliter rapto-
cum sagittis ; Tfaeulonici fundas cum lapidibus ro- res, vel sua i689manducare vel jejunare coegerat
tabant, Poloni lapides niolares cum sudibus prae- (an. 1109). Nulluseniriiexire de castris audebat 163»,:
acutis; Theulenici trabibus 160G protecfi murum sub- nullus armiger herbam colligcre, nullus etiam ad
ire temptabant 1?07, Poloni vero igneni comburen- venlrem purgandum ire " 31 nltra constitutas cu--
tem aquamque feryentem illis i50Spro balneo tem- stodum acies praesumebat. Die noctuque l 532Bolezr
perabant; Theutonici arieles ferreos lurnbus srib- latus limcbatur, ab omnihus in memoria habeha-
ducebant, Poloni vero rotas calibe15M stellatas de- D tur, Bolezlavus non i633dormiens vocabatur. Si sil-.
superius 16i0 evolvebant; Theulonici scalis erectis vula, si fruteclum erat 163%Cavelibi, ibi lalitut'.-
superius ascendebant, Poloni cum uncis affixos fer- clamabalur. Ron erat locus ubi non putaretur Bo-
reis.eos in aera suspendebant. Jezlavus. Taliter eos assidue faligabat, quandoque
9. Yulnera et cqdaveraAIlemanni pro tributo de capite, quandoque de oaudasicut lupus aliquds
aufcrunt l51i. rapichat, quandoque153Byero a laterihus irisistehat.
Interea B.olezlavus die nocluqueisii- non cessabat, Sicque milites armali cottidie procedebant, et assl-,
sed quoscunque 151sde castris exeuntes pro viclua- due Bolezlayum quasi prassentem exspeclabant. In
libus agitabat, frequenter eliam ipsius castra csesa- nociequoque cuncli loricati dormiebarit, velin: sla-
ris territabat, modo hue modo illuc praedatpribus tioniljus resistebant, alii vigilias faciebant, alii ca-
vel ccmbusloribus insidiando cursitabat. Talibus strum ^ 86liocle eontinua circuibaiit, alii: Vigilate,
ergo modis caesar multisque diebus ciyitatem nite- cnvcle 1537,cuslodile!- clamabarit, alii canlilenas de
batur capere, necaliud quam carnem humanam. Bolezlavi probitate decantabant163S hoc mddo i63S.
suorum co.tfidie V14recentem lucrahatur. Cotlidie 11. Cantilena Allemanorum in laudem Bolezlavi1"'*0..
'
r.amque viri riobiles ib.i perimebantur, qui visceriT Q.Bolezlave, Bblezlave, dux gloriosissime,
bus extractis. sale vel aromatibus 7 conditi in Bava-. Tu defendis terram tuain qudm studiosissime,
riam ab imperalore, 1515vel iu lsls Saxoniam por- Tii iion dormis,necpermitlis tiOs dormire'pduiuluiiit
taridi, pro tributo Polonia; 1S1? curribus pnustis Nec per diem,nec per noclem nec i6il per diluculumt _
servabantur, Et c-tunnosie putaremus ish^de terra"propellere,
\H. Terror panicusAllemunorum de capite el catida Tu nos tenes ita qiiasi concliisosincarcere.
lacessitorum 161«. Taiis princeps debet regmtm atque lerrqm regere,
.Cumque vidisset caesar, quia nec i5i9 arrnis nee Qui cum paucis tot et lantos ita scit corrigere.
minis nec muneribus nec promissis cives flectere, Quid i643,si forle suos omties shnul cdngregaverit,
nec diutius ibi stande quidquam profiCere is'°pe- Nunquam cwsar sibi bello resistere poterit.
tuisset, initp consilio ccntra Wratislaviensem -ur- Talemvirum condecerei regnum eliinperium ; '
bem casti'3 mpvit, uhi 1S2iqupque vires Bolezlayi Qui cum paucis sic doiiiabattot catervas hostium;
et ingenium reeognov ii. Nani quocumque caesar se El cum nondumrecreaius sil rf. Pomdrunia,
-'eitebat, vel ubi,cunque castra.vel statiories faciebat, Sic pereum fatigalur nostiJ, contumacia;
Bolezlavus. quoque, quamquam posterius, inccde- Et cum illi cum iriumpho Sit euiidum qbviam^
bal, semperque yicinus stalioni caesaris persiste- D Nos i54'4 cconlra cOgiiamus expugnarc palriam, -
baliKi. Cumque csesar iter faciens sua castra di- Ipsequidem eum paganis bclla geril licita,
movebat, Bolezlayus quoque comes itineris existe- Sed nos contra chrisiiands gerinius illicila,
VARLE LECTIONES.
, 'oi inler utrosque 5. »602Thetonici 1. 2. 1503tela et 3. i604perpenetrantur 5. i60Squassantur 2.
>?06 tractibus 1. 2. ^607subreptabant pros.. t. 2. 150sipsis 5. 1509calljberatas non recie '5. 15i0 deest 5..
1611argum. ed. Vars. p. 269 deest 1. 2.5. 15i!"nocleque 5. i6i3 qnque 2. 5. 151*rfees(5. 1616Bo-
jariam a.d imperalorem pro B. ab i. 5. 161Sdeesl 2. 5. """ Polonis 2. 5. 161Sargum. ed. Vars. p.
271 deestl, 2. 5, 15,s non 5. i520ibiperficere repetii 5. i62iibi5.: i62- presistebat 5. 16!3 quisCum-
quo 2. 1524-exiebat2. 5. 152Sbabulum 2. ^520cupienles postiit in1S margine eadem vel cowvanmnas, ca-
pientes eral scit.pium 2. 1? 2' faciebaiit erronee 1. 2. 152Set 5. 29Mouddii: 2. qtiod tamenpunclis sii-
perpositis nolavit. Btuidtkie legit bona. i5?° audiebat 1.2. . 16Sideest 5. 1S32 nocteque 5. i633 enim 2.
'6S4 deest 3. 1635
aliquaudo 5. . i63Gcastra 5. 153'deest 5. 1S3Scantabant 5. isu etc. addil 5. -*W <n>
Qum. ed. Vars. p. 27-_deesl 1.2. 5. 1S41 neque 5. 154sputemus 5. 164.3Qui5l 16; 44Nec-3,
NOT^".
, (i67) C( Sall.,/«5. S-,Catil. 56. S.
921 ^- LIBER TERTIDS. 922
Unde Deus est cum eo faciens vicloriam. A teris vilem 15C 6 obutum invcnirc. Maio enim o.dhono-
Nobis tiero juste reddit inlatam >"'•"injtiriam. remregnuniPolonimitM salvaiiberiaie 15GS perdere,
12, Imperator pacem implorare coactus 1546. . quain semper pacifice cum infamia relinerc.
Quidam vero viri nobiles et discreti haec audien- 15. Cmsar rediens ac pro tributo cudavera por-
tes, mirabantur inter se "referentes i64' : JVist Detts tuns .'569. - .
Itunc liominem adjuvaret, nunquam tantam de paga- Hiis auditis caesar urbem "Wratislaviensem adivit,
nisvictoriam ei darel, neque nobis ila viriliter conlra uhinichil nisi de vivis mortuos acquisivil. Gumque
staret. Et ni Deus eum ita potentialiter exallaret, diutius ire se Cracow simulando, liuc illucque circa
nunquam eum noster populiis sic laudaret. Sed Deias fluvium circuniviaret 157°,et Bolezlavo sic terro-
secreto forsan consilio ha;c 154S agebat, qui laudes 1549 rem im incutere ejusque 1572animum revocare cogi-
caesaris ad Bolczlavum transferebat, vox euim po- larel, Bolezlavus ideo 1573nichil omnino diffidebat,
piili sempcr solet voci dominicae conveuire. Urium . nec aliud legatis quam superius respondebat. Videns
conslat, T)ei voluntati populum caritantem obedire. ergo caesar diu stando sibi polius dampnum et dede-
Caesari vero cantilena populi displicebat, eamque cus qiiam bonorem vel ,674 proficuum imminere,
cantari 166°saepissime prohibebal, sed eo magis ad disposuit pro tributp nichil portans nisi cadavera
tantam procacitatem populum 166ipermovebat 1652.^ se redire. Uhde quia prius superbe magnam pecu-
Caesar vero exemplis el operibus recognoscens, qula niam requisivit, ad exlremum pauca quaerens,
frustra laborando populum aflligebat, nec divinae vo- -aeque 1676denarium acquisivil: Et quoniam 157G,
lynlati resistere valebat, aliud secretius cogitavii, et superbe libertatem antiquam Poloniaj suhigerex;ogi-
aliud se faeturum. simulavit 1563.Perpendebal -ijti-"' lavit, juslus Judex illud consflium fatuavil, et inju-
que 1554,quia taiitus populus sinepraeda diutius 1556 riam in Swattiopole consiliarium et iliam. el aliara
viverenequibat, et quia Belezlavus ees 156G assidue vindicavit157'. , .-
sicut lee rugiens eircuibal. Equi mpriebantur, viri 16. 1678„)_rnorte Stvantopole 1679.
vigiliis, labere, fame cruciabaiitur, silvae ccndensae, Et quia forte Svvatopole ad memoriam revocamus,
paludes fenaces, muscae pungehtes, sagittae acutae, operae pretiuni est, ut aliquid de vila et morte ipsius
riistici mordaces compleri proposilum, non sine- ad correetionem aliorum inducamus. lgitur Swa-
bant165-7. Unde se Craeow simulans ire velle, lega- thopele dux Moraviensis hereditarius '5S0 prius
tosde pace Bolezlavo misit, et pecuniam, non tan- extitit, poslea vero ducatum Bohemiae.Borivoy 15sl,
tum nec tam superhe sicut prius quaesierat in ha.c suo domino ^582, plenus ambilione suhplantavit'
verba 166S: ' genere quidem nobilis, natura ferox, mililia stren-
15. Epistota-cwsaris ad regem Polonicum 16»9. nuus, sed modicae fidei el ingenio versutus. Hujus
- (An: 1109.) Cwsar Bolezlavo duci Pdohim gra- cnim consilio caesar Poloniam intravit, qui Bolez-
iiamet salutem.. Tua probitate compcrla, meoruni lawonon semel sed frequenler juraverat, qui se cum
principuin consiliis" acquiesco, et 500 marcas rcci- JBolezlavo unum' sculum conjunxerat, qui yirtute
piens, hinc pacifice remeabo. Hoc milii saiis sulficit Bolezlayi et auxilio regnum Bohemicum acquisierat.
ad honorem, si pacem simul 1660habuerhnus el amo- Numquamne 1683Bolezlavus pro Swatopole Prag«
rem; shiauleiii hoc tibinon placuerit approbare, in ponendo i584cum rege Ungarorum Columanno Mo-
scde cito'Cracoviensi mepolcris exspeclare16G1. javiam intravit, silvas Bohemiaeregeredeuntepene:
14. Bescriptum ad" cmsarem isG2. travit? Utique.fecit! Nec sic inde. remearet, nisi
Ad iiaac 15G 3 dux septentrionalis remandavit cae- Roruwoii ^ 86 castrum Kamencz (168) pro pactione
sari : Bolezlavus dux Polonorum pacem quidem sibi daret. Insupcr etiam Bolezlavus de Bohemia
t'«/.166*, sed noii in spe denariorum. Vestrw quidem multos ad ipsum jam fugientes praaoccupaturos gra-
cmsarem potestalis ire consislil vel rcdire, sed upud tiam, ipsum ducem fore speranles, et retinebal et
ine lamen-protimore vel cOridilionenec ullum 15GS po- Dpascebat, quia Svatopole parvam terram parvasque
VARIJi" LECTIONES.
1645illatam 5. 16^6 argum.ed. Vars. p. 276 deesti:2.5. i647dicentes 5. 564shoc 5. ^ 49laudem 2-.
1560cautaiiti 1. 2. 156ipopuli'scriptum esse"vi'd.etur%. 1552populi procommovebat pro p. p. 5. 4653el ad
sci fclur simulalur pro e. a. s. f. s. 5. i554itaque '5: 156Sdeesl 5, 155°deest 5. 1557sinebat 2. '55Selc. ad-
rfjf3.ii 1659Bo.arirfii.5. 15SOrfecsi: 5. i6G1non placuerit, mepoteris cicius ex tare pro placuerit—expectare
exhibefo. .15G 2 R. a. c. desunt 5. 15S3.BoIezlavus5. i5Gideest .1; 2. 5. reccpit ed.Vars. exed.
corruptei5G 6 unum quidera 5. 160sdeest 5. 'i5G?
Ged. regni Polohie pro r. P. 2. 5. 15ESliberiatem pro1673 s. 1. 5.
1669argum. ed. Vars. p. 280 rfeesl1. 2. 5. 1570cirCinnaret 5. 167itiniorem 5. ; 1672el ejus 5. imo_5.
J674 et 5. i6'6nec2. 167squia 5. ;i 5" quia cesar cum satis copiosa crmfusione ad propria remeavit
pro et injuriam—vindicavit 3. 1578Quw abinde usque ud. finem nosirw edilionis' sequvntur desunt 5. qui
iiarrqtionem laliqdditamento abruinpit: Iste Bolezlavus cognoniinalus est Krzyvyousty, qui post bellum,
quod habuit cum Henrico cesare, 9postea cum Bohemis, Pomoranis et Rufhenis multa bella prospere1682
1580 i68i gessit
atque gloriosus1583 triumphavit. 16' SwathOpole 2. semper. hereditaree 1. 2. Borivou-1. do-,
iniiiio 1. 2. ita correxiP'. Nuq'o non 1. 2. 16s4 pronendo 2. promovendo 5. d685Boriwoii 2.
- - - -- -.'
NOT^E. ... . •
(168) Sleinau ad Odram, iriter Liiben et Winzig " eul a Fraiikenstein cxscntcntia ' Stcnzelii
' "' -SS..
"" Rei\
~ "
|u Silesia,. Cf. Cosmas, m, 4. S. Kamenz haud prp- Siles. i, 80. K.
 1"23 CIIRONIC.-EPOLONORU.M. •"__
divitias tuncbabebat. E contra Svatopole Bolezlavo A __congregatis, sicut mures de latibulis cs.euiiles,
juravit, quia si dux Bohemorum quocunque niodo ibideni capti vel mortui remanscrunt, exccptis
vel quocunque ingenio quandoque ficret, semper paucis, qui silva;, latronum ainicae, subsidium pelio-
fidus ejus amicus unumque sculum ulriusqucper- ruiit.
sisteret, caslra de conflnio regni vel Bolezlavo red- 20. 15" De fraudcBohemorum.
deret vel omnino deslruerel. Sed ducaium adeplus, Paulo superius mcinini medixisse, Bobeniosin sede
nec fidem tenuit jurala violando, nec Deum tiniuit supplanlata Borivoyduccm rccepisse,idcoque 169idc
Iiomicidia perpetrando. Unde Deus ad exemplum Bohcniia Bolezlavum ita subito redivisse 16~ 5. Sed
aliorum sibi dignam pro faclis recoiupensalionem quia fides Bobcmica volubilis est sicut rota, qualiter
cxhibuit, cum securus, inermis, in mula residens in prius Borivoy cxpeUcndo traditoric deceperunt, tali-
medio suorum. ab uno vili milite venabulo perfora- lerque iicrum decepturi iraditorie receperunl16~";
tus occubuit (an. Sepl. 20), nec ullus suorum ad (An. 1110.) Nam brevi tempore non solum honore
eum vindicandum manus adhibuit (169), Taliter caruit a fratre niedio (170) subplantalus, verum
ctesar de Pobmia rediens triuinphavii, videliccl etiam acquirendi facultatem amisit, ab imperalore
luctum pro gaudio, morfuorum cadavera pro tribulo captivalus. Tertium quoque fratrem babebat (171),
memcrialiter rejiortavif. Bolezlavus vero du.v.Polo- B 33latequidem minorem 15?',probilate vero non infe-
noruiu parum p-.iescnlem, sed niinus absenlem pro- riorcm, q-uem dux Bolczlavus in fidelilate fra-
cul dubio formidavit15sS. tris persislcntem in Polonia retinebal, cique ca-
17. 158'De Bohemis. lumpniandi majoris fratris Iionorera et auxilium
(An. 1109.) Igitur pdst tanlum laborcin dux sep- impendeliat.
tcntrioiialis aliquanlulum recreatus, super Bolicinos 21. 169SDe belio el vicioriu conira Boltemos.
equitare non diutius est relardatus 15ss.Cogitabai Inde belliger Bolezlavus, collecta multitudine
enimet suam injuriam de Bohemis vindieareetsuum mililari, novam viam aperuit in Bohemiam, quo
amicum Borivoy in sede subplantata restaurare. Dum potest Ifanibali faclo mirabili comparari. Nam sicut
autem iter facicns in medio silvarum cum Bohemis illc Romam impugnaturus per monlem Jovis primus-
obvianlibus prcelio commisso victoriam obtinerel, viam fecit, ita Bolezlavus per locum horribilem
jamque pars exercitusin campis Bohemise resideret, intemplatum prius 1699,Bohemiam invasurus pene-
Borivoy a Bohemis jam receplus, grates Bolezlavo travit. Ille moiilem unum laboriose transeundo tan-.
pro fide tanta retulil et labore, el sic inipiger Bole- tam famam et memoriam acquisivit, Bolczlavus.
zlavus dupplici de Bohemia cum honore rediit (Dec. , vcro non unum sed plures nuhiferos quasi suppinu.
24). Sed quid rediens egerit audiamus, ut exeniplo ascendit. Ille solummodo cavando moiitem, co-
probilatis tantae f. uclum aliquem capiamus. tequando scopulos 1G 0°laborahat,.iste tr.unco.set saxd
18. 1669De Poinoranis i6s0. volvendOj.montes ascendendo arduos iGOi,per silva?
Non enim slatim exercitum tanto itinere fatiga- tenehrosas iter aperiendo, in paludibus profundis
tum ire domum permisit, nec ipsemel in deliciis vel pontes faciendo non cessabat. Tanto itaque labore
in conviviis asperitatc yemis irruente 159irequievit, Bolczlavus pro justitia Borivoy et amicitia tribus.
sed terram Pomoranorum cum electis dc exercilu diebus et noelibus iter faciens, fatigalus, tale quid
mililibus requisivit. Quamdiu ibi steteril, vel quan- in Bohemia fecil, unde semper eril triumphali me-
tam per lerram incendia vel praedas fecerit, noii est moria recordalus. Poslquam tandem Bolezlavus
opus per singula scriptiiando demorari,sed snniinam tanto discrimine Bohemiam est ingressus, non
rei nobis ad majora festinantibus sufficiafexplanari. statim praedam faciens ut Bobemi de Polonia,
Illa namque vice Bolezlavus in Pomoraiiia tria quasi lupus rapicns esl regressus, ymmo vexillis
castella cepit, quibus combuslis et coaequatis, so- erectis, lubis canentibus, agminibus ordinatis,
lummodo praedam el captivos excepil. Postea vero tiinpanis resoiianiibus, paulatim per campos Bohe-
sine bello Bolezlavus aliquanlulum repausavit,] jj niiae patentes bellum quaerens el non inveniens
suasque civitates interim, uhi caesar fuerat, inexpu- iiicedebat, nec praedam nec incendia prius quam
gnabiliter praeparavil. finein bello fieri cupiebat. (Sepi.) Inlerim Bohe-
19. 159sDe Boliemis el Polonis. mi per turmas aliquotiens apparebant, sed sta
Cum autem Bolezlavus civitalem Glogow muniens tim Polonis irruenfibus cursu perpelue fugie-
ibi cum exercitu residerel, miliies Zbignevi cum banl (an. 1110.) De castcllis quoque contiguis
Bohemis depra;dari per Poloniam exierunt; qui sta- mulli mililes exiebant, qui Polonis irruenlibus re-
tim, Bolezlavo nescienle, ipsius loci marchionibus deuntes occasioneni suburbia comburendi faciebant.
YAltl/R LECTIONES.
i5SGifa correxi P. dubitavil 1. 2. I6s7 omisso solum numero isc, iptionem sisiuin z. «« ~ '-'.-
i5s' XVIII. deest 1. C. XVIII. desttiil 2 i59° P. desunt 2 15S irruen 2 •*\1\
recrcatusl.2.
deest 1.2. 1593inscriptio hwc deest 1. 2. i69i idco ,2. tn murgme i. artrkt colore
169; jfio.Jo. L.
-16!Gtaliir>.rque-^weiiPr.ntrfesu»t2. i597Sobieslaum nominc, adrti inmarginc manii X\ smculii.
Y\"f-._«,,»/ \ 9 »'!>„_n„K. im £« _.iios jion bene 2. arduas 2.
NOT^- .
i.ii)»; v-osmas, m, -J,I, _s. iv. .71) Sobeziaum.K.
(170) Wladizlao, Cosmas. ni, oOsaq. K.
&o LiBEn TERTIUS. ?.__
Frater vero Borivoy minimus, quem praedixi, A beilum illis omnious congregatis et prceseiitibushive-
praedas capi, incendia fieri, terram destrui Bole- nisse. Iterum alii dicebant: Judieia Dei vera sunt et
zlavo supplicans prohibebat, quia regnum aequirere homhiibus occulta.Bene processimus nsquemodb,sed
sine bello puerili simplicilate verbis traditorum sine si diutius hnmoramur i608 in dubio pendet, quo se
victoriis se credebat. Cunique jam die quarto 1602 verterint isla faia. Econtra Bolezlavus et juveues
bellum exspectans Bolezlavus ad pugnam recto seniorum consilia postponebant, el ire Pragam ut
•tramite properaret, fluvioque cuidam, non magno in antea collaudabant. Et vere vicisset senio-
quidem sed difiicili transitu, propinquaret, ex altera rum consilia cbnsilium juvenile , nisi panis
parte fluminis exercitu congregato dux Bohemorum defecisset, qui plus potcst quam possit facere jus
residebat, qui Bolezlavum ihi, non ausus alihi, civile. Collaudalo vix itaque consilio Bolezlavus
difQcullate loci confisus, transitum prohihiturus redeundi, redeundo comburendi dedit licenliam et
exspeclabat. At Bolezlavus repertis bostibus quos praedandi. Ipse vero semper ordinatis choortibus
quserebat, quasi leo visa praeda sepiis conclusa incedehat, plerumque cum extremis agminibus pro
stomachabalur, quia pugnandi copiam non habehat. subsidio subsislehal. Habebat etiam acies mililum
Nam sicut Poloni nipdo sursum modo deorsum ordinatas, qui combustoribus et.- pi-aedatoribus an-
" leirenl, et a Bohemis supervenientibus prsevide-
transire repulabant ex altera parte fluminis, ila Bo-
hemi coritra slahant. Erat enim fluvius, Bohemis rent. Cumque tam prudenter tamque sagaciter
exercitum duxisset ac reduxisset. et ad silvarum
qui cum eo erant mentientibus 160S,paludosus, tan-
tse multitudini nullo resistente periculosus. "Videns introitum sexta feriajam slalionem posuisset, yi-
autem Bolezlavus, quod sic agens tempus in va- gilias crebriores fieri, paratiores esse,-unamquam-
cuum expendebat, et quod dies sole in occasum ver- que legionem , si tumultus forle fierct, in sua
statione persistere praecepit. Eadem uocte Bolezlavo
genle declinabat, electioiiem audaciae militaris duci
Bohemico proponit, videlicet, aut Bolezlavus sibi post matutinas1G orationibus persistente, forte qui-
dain horror 09 universam stationem occupavit,
lpcuro dabit ut transeat, vel illuc transibit si dux
Rohemicus locc cedat, asserens etiam, eccupandi ct clamorem subilaneum per lotum exercitum exci-
causa sedem se Bchemicam ncu veriisse, sed mere lavit. Tum quaeque 1610 provincia quam cboors
sieut constitutum fuerat, in sua 1G
11sla-
solito justitiam fugitivorum causamque miserorum, armata,
tione perstilit, suum locum defensura ; acies vero
sicutquondam sibi fecerat, defendendam suscepisse. 1G1Sarmata circa Bolezlavum
aut suum fratrem in sorte hereditatis curialis curialiter
Quapropter
vel ibidem moritura. At Bolezla-
paternae pacifice revocaret, aiit justus judex om- Q astitit, ibi victura
nium inter eos 1GOi stalim juvenum mulli-
proelio campestri veram jusli- yus, audito clamore populi,
iiam declararet. Ad haec duxBohemicus respondit: tudine eircumslantium coronatus, ascendit in lo-
Fralrem quidentmeum libens recipere, si ttium rece- cum locuturus aliquantulum altiorem , ibique sua
timidis horrorem
peris, sum paralus, scd cum eo regnum dividere, nisi locutione probis auxit audaciam,
consilio cwsaris, non sum ausus. Si vero volunlatem ademit pariter et titiiorem sic exorsus :
1613De audacia.Bolezlavtj el providenlia im„
vel facuiiatem habuissem vobiscum comirius confii- 23.
gendi, non vestram licenliam exspeclarcm, cum lon- 1Gi5 inclila moribus el nd-
(An. 1110.) 0 juvenlus
gam 1S05, habucrhn prius licentiam transeundi. litra, mectun semper erudita liello, mecttm assueta
22. 160G pe vastatioiie terrw Bohcmicm per Polonos. labore, securi sustincte, pariier exspeclate Iwti dietii
Yidens autem Bolezlavus, quia dux Rohemicus in iiodicrnum , qui nos triumphali coronabit honore.
; his
responsionihus ["quas[mandaret nullam certam Ilaclenus Boliemi sicul moiistra marina vel silva-
ralionem nisi verba solummodo huda daret crepu- tica de gregibus nostris aliquid rapuissc el cum eo
sculo diei, tempore [requiei caslrum niovit, nec ab per silvas aufugisse Polonis insultabant etpro mili-
illius ripa fluminis ad Labe flumen descendendo se tia reputabanl. Vosvero jum die septimo terrani eo-
removit. Ihi vCro juxta Labe fluvium illum fluvio- rum circuisiis, villas el suburbia combussislis , eo-
lum (172) sine obstaculo pertransivit, et festinans rum ducem et exercitum congregatum vidislis, bel-
'
ibi bellumubi dimiseratrequisivit. Cum autem ad luin quwsislis nec invenire poluisiis. Quippe auiem
Bdhemorum stationes perveniret, nec aliud de ipsis hodie, Bohemi si bellum non commiserint, aut si
quam vestigia reperiret 1607,convocatis seniorihus commiserint, hodie i 616Deo juvante Poloni suas inju-
consilium inivit, ubi satis quid saluhrius et horie • rias vindicabunt. Et cum prmlium inierilis, memorcs
stius esse videbatur cum ralione diffinivit. Quidam estote prmdarum, captivorum, incendiorum, mcmorcs
'
cnim de senioribus aiebant: Tribus diebus salis su\- eslole puellarum raptarum, uxorum el malrona-
1617irrilaverunl,
ficit per virtutem in leria hostium nos stetisse, nec rum, memores estote quotiens vos
VARIiE LECTIONES.
. ."»• ntito 2. ">" mcientes exlubentl. 2. 1GOi ita correxi. P. interesse cod. 1606longa 1.2, '<""• XXIJ.
decst 1. 2. 160'reperivit 1. 2. 160Sminoramus 1. 1609in adaunti.1. 16i0 quoque 1. 2. 161i
visa
.1.2. " 12curiales 1. 2. 1613 XXIII. deest 1. 2. "ll !5l5 iuventus addidited. Yars. decst
,HS 1Glr p.rudencia 2.
i.2. hodie repelit 2. deesl 2.
NOT^I,
(172) Cydlinam.. K.
 V27 CllRONIC^ POLONORUM. __g
-memores csivle quolicns ipsi fiigientes vos iiisequenles A finis! Hoc dicto, slalim venubulo primum in n.ie
fatigaverunt. Ergo suslinele modicutn , fratres et de dextrario suppinavit, et cum eo simul Dirsek
militcs gloriosi, estoie fortes in belto, juvencs mei la- pincerna potuni alteri nioiiiferum propinavit.
labundi. Hodierna dies vobis conferet quod semper Tum 1G- 7 vero juvenlus Polonica cerlatim irruunl,
optaslis, hodicrna dies dolorem delebit quem ianlo lanceis prius belium infcrunl, quibus explelis enses
lemporc comporlaslis. Jam aurora paret, cilo dies exeruul, clipei paucos de Bohcmis accedcnlcs ibi
illn gloriosa exardebit i0ie, quw traditionem ct infi- clepunt, loricae pondus non subsidium iliis reddunl,
deliiaiem Bohemorum revelttbil, el prwsumplionem et galeae bonorem ibi capilibus non salutem acqui-
stiperbiam eoritm conculcabit, el qum nostras et pa- runl, Ibi ferro ferrum acuilur, ihi miles audax
rentum injurias rindicabil; rlies inquam, dies illn, cognoscitur, i!ji virlus virtute vincitur. Cor--
dies semper iu Polonia rccolendu, dies ilta, dies pora
magna ei amara semper Bohcmis ci horrenda, dies Slrata jaceni, sudore vullus el jiecfora madeni,.
illa, dies Polonis gloriosa, dies ilta, dies Bohcmis sanguine rivi nianant, juvenes Poloni clamanl ::
odiosa; riies inqttam oinnium tripudio twtnbunda, Sic est virlus approbmtda viris , sic fama ijitrcdniii,
lcls inclinabit, nou prredam furtim
quu fronles Bohemortim Itumo lcnus rupiettiio silvumquepetendo rapi-
"
in iGi0 quo Deus omiiipolens cornu humililulis no- dorum more luporum. Ibi fulgens loriealorum acie.s
:drw dexlera suw 1S2imngniludinis exaltabit. Hac10"2 Bohemorum et Theulonicoruin, qu;c prima fuit,
oratione complela, missa gencralis per omiiem prima corruit, gravala ponderc, non adjula. Adhuc
stationem celebraiur, sermo divinus suis parociiia- iamen dux Bohemorum vicc secunda , lerlia , jam
nis ab episcopis praedicatur, populus universus sa- ffore militiie prostrata jacente, suum dampnum ca-
crosancta cominunione confirmatur (GctrS,). Quihus tervas relorquens vindicare niiebatur, semperque
rite peractis, cum ordinatis agminibus more solito -suorum congeries corruentium augebatur. Scarhi--
de stationibus exierunl, el sic paulatim ad silva- mirus quoque cum acie palatina, silva dividente,
i-um inlroitum pervenerunl. Cum autem ,ad silvas cum aliis Bohemorum agminibus dimicabat, ita
taiila multitudo pervenissel, neque loci notiliani quod Bolezlavus de Scarbimiro vel Scarbimirus de
nequc vios vestigium habuisset, unusquisque sibi Bolezlavo penitus ubi slaret vel si prcelium ageret
viain per devia facietal, el sic signa vcl ordinem ignorabat. (AJI.1110.) Ex ulra parte Mars suas vi-.
retinere jam 1C! 3 nequiehat. Obslrusam enim viam res exercel, forluna ludii, roia Bohemorum ev.r-
qua veneranl et omnes alias audiebant, ef ideo per satur, a Parcis fila Bohemorum secanlur iG2B, Cer-
viam aliam, nou capacem tanta; multitudinis, redic- ,n bcrus ora vorantia laxat, portilor Acheronti navi-
baiit. i)ux vero Bpleziavus retro de latere dcxlro gando laborat, Proserpina ridel, Furiae viperi-
cu.n acle curiali subsislebat, tolumque suum cxer- nas 1G 29 illis vesles
explicant, Eumenides balnea
citumsicut pastor cgregius pracmiltebat. Comes sulfurea parant, Pluto jubel Ciclopes dignas fabri-
quoque'Scarbimirus ex altero lalcre in silva leiiui care coronas militibus merito venerandis, deniibus
Bolezlavo latilabat, ibique Bohemos , si forie se- anguinis linguis ncc non draconinis. Quid multis
(juerentur, in insidiis exspectabat. Cneznensis moramur? Yidentes Boliemi suam causam divino
_nim acies patrono Polonite dedicata, cum quibus judicio noii placere, et Polonorum audaciam cum
<Ium palaiinis aliisque militibus animosis in planifie justitia praevalere , suorum ibi meliorum acie pro-
1G2iexspectn- slrata catervatim, divisi
quadam parva dominum siibsisleiilein fugam arripiunl, nec eos
bat, quae planities silvas majores a minori silvapne- fugere Poloni slatim pcrcipiunt iG3°, sed fugam
slante dividebat. Cumque Bolezlavus ex obliquo simulare credunl. Convallis cnini media quaedam et
suum excrcilum per silvam tenucm sequerctur, silva Bohemos adjuvabat, quae fugam corum vel
'.idens suos et a suis visus, hosles repulavil suos, insitlias occultahal. Ideo dux Polonorum Bolezlavus
a suis etiam hoslis similiter acslimafus , sed propius milites impetuosos prrcsumptuose persequi prohi-
invicem accedenles et arma subtilius conleniplan- 1Dbebal, quia cautelam BobemPrum et insidias dubi-
tes, signa Folonica cognoverunt, cl sic a paene iabal, Comperta taiidem Poloni verafuga Boliemo-
cceplo scelere desierur... Inlcrim Bohenii quasi jam rum , insequcnies stafim, laxant suorum habenas
cerii de victoria, non ordinati ul 1G" 5 prius cather- equorum. Ergo polili Poloni vicloria triumpliali ,
vatim, sed unus anfe alium, properabant, quia redcuiiui Poloniam iter inceptum differunl, suos
Polonos in silva jam recepfos, ad proelium irrevo- sauciatos in Bobemia redeunles secum ferunt, se-
1G3iadjeclis denarium
pabiles, inordinatos, lalitanies iG2G,dispersos, se ptcm tribus profectionis iG3s
papere sicut leporcs reputabant. At belliger Bole- numerum impleverunl. Ad hoc enim detrimenlum
y.lavus, visis hostibus jam vicinis , exclamavil : et dedecus bellica gens Boheinorum iradiiorum.
Juvenes, feriendi nostrum sil initium , noster quoque fadioiiibus est redacla, quod paene miliiibus pro-
YARI^E LECTIONES.
1G1Bexarebil 1. 2. lrl 9 humo renns pro huraolenus erroneeic~c 1.2. iG2° accst 2. iS21sua 2. iG~~ A aiitepo-
i.-if 2. 1CS 3 tam 2. •"''subsislantem 2. 'c-"°dcest coeld. dcest.2. 1,!i Gum 2, llSScceaulur 1. %.
1C"cuperinas 2. i63°prccipiunt 2. 1G!isupcrioribus 1. 2. 1C 5!pcrfeclionis 1. 2.
 S23 "-LIBERTERTIUS. (CO
bis et nobilioribus !e33. Polonorum coriculcata sub A introductis, ignoscendo suum animum mitigavii;,
pedibus, est exacla. Ibi quoque cum Bohemis Zbi- el Zbignevum cum verbis bujuscemodi condilioiiis
gheus interfnit cui fugisse similiter quaffi ibr in Poloniam revocavit _videlicet, si.-verbis suae le-
stelisse pltis profuit, Poloni vero de Bohemia cum gationis mens humilis concordaret , et si se pro.
ingonli tripudio remeantes, omnipotenti Deo grales milite non pro domiuo repularet, nec ullam super-
repehdunt aeternales,et Bolezlavo triumphanli laudes biam deinceps nec ullum dominium ostentaret,
referunt triumphales. fraterna caritate i6*5 qusedam castella sibi daret, ct
24.163iDe vaslalioiie terrm Prusimper Polonos. si veram humilitatem in eo vcramque carilatcm
Item impiger Bolezlavus yemali tempore non quasi prospiceret, semper eumin melius coUidie' 646pro-
desidiosus in otio requievit, sed Prussiam lerram moverel (an. 1111); sin vero contuniaciani illain
aquiloni conliguairi , gelu: constrictam introivit, antiquam.-, in corde discordiam occullaiet, melius
cum etiam Romani principes in barharis nationibus esset, apertam discordiam16^' quam iterum novam
debellantes ,' iii praeparatis munitioiiibus yemarenl, seditionem in Poloniam reporfaret. Al Zbignevus
neque tota yeme mililarent. Uluc enim introiens , stultoruni consiliis acquiescens . promissae suhje-
glacielacuum etpaludumpro ponte utebatur, quia ctioniset humilitalis minime recordatus, ad Bolezla-
nullus 1633aditus alius 1636in illam patriam 163'nisi B yum non humiliier sed arrogaiiier esl ingressus ,
lacubus 1S3' et paludibus ihvenilur.^ Qui cum la- nec siciit liOmo longo tam exilio casligatus, lan-
cus et paludes pertransisset et in terram habilabi- tlsque laboribus ei mlseriis fatigalus, ymmo sicul do-
lem perveriisset, non in uno loco resedit, non ca- minus cum ense praecedente, cuiri simphonia riiusi-
stelia , non civitates , quia ibi nulla, sibi obsedit, corum lympanis et cylaris niOdulantiiim praecinenle,
quippe situ loci et naluralis positio regionis per non serviturum sed regnaturum designabat, nori se
insulasiacubus 1639etpaludihus est munita, et per sub fratre militalurum sed super fralrem imperatu-
sortes liereditarias ruricolis el habitatoribus dispar- rum praetendebat. Quod quidam sapientesin partem
tita. Igitur belliger Bolezlavus pei- illam barbaram aliam quam Zbigneus forsan cogilaveratmoverunt y
iialionem passim discurrens,praedam immensam 1640 et consilium Bolezlavo t-ale suggesserunt, quod se
cepit, viros et mulieres, pueros el puellas, servos slatim credidisse poenituit, semperque se fecisse
et ancillas innumerabiles caplivavit, aedificia vil- pdenitebit (17i), lalibus videlicet verbis mentem
lasque multas concreniavit, cum quibus emnibus humanam accendentes : Ilic homo iaiilis culamiia-
in Pbloniam sineproelio rerriea-\it, qiiod proelium tibus coitlrilus; tam longo exilio detrusus, adilu pri-
tum 1Gilinvenire plus his omnibus exoptavit. iiio cum tanto fastii superbim-, de singuiis adliuc
2S.iGi2 De concordia Zbigney falsa cum Bolezlavo. * incertus ingreditur, quid facietih fttluro , si sibi po-
Hostibus itaque.Bolezlavus, sicut diclum est, re- teslas aliqua de regno Polvniw concedalur?klmi
frenalis, ducem Bohemicum coegit fralrem mini- quoque inajus et periculosiiis asserenles , quo;l
mum, queni supra diximus , in liereditatis sortem ipse videlicet Zbigneus quemlibetcujusque generis,
recipere, quibusdam civilatibus (175) sibi datis (an. divilem sive pauperem , jam repertum et constitu-
1111). Quo facto Zbigneus Bolezlavo suo fralri le- tini» haberet.qhi Bolezlavum oportunosibi loco con-
gatioiiem misit, misericorditer supplicando, qua- •siderato vel cultello vel alio quolibet ferramenlo
tinus aliquam particulam hereditalis palerme, sicul confouerct, queni homicidani ipse, si turic mortis
dux Bohemorum suo fratri, sibi quoque concederet periculum cvifaret, liorioris raagrii culniine sicut
ea conditione, quod nullatenus 1643in aliquibus illi unum de priricipibus exaltarel. Sed nos magis credi-
coaequarel, sed sicut miles, domino semper et in Bius ab ipsis malis consiliatoribus hoc fuisse ma-
omnibus obediret, Nam eum "'*'*nec per caesarem chinatuin , quam unquani ab ijiso Zbigheo satis
nec per Bobemos nec per Pomoranos se posse vin- huihili salisque sihqilici tale facinus cogifatum.
cere cenfidebat, sed quod viribus et armis oblinere Ideoque minus mirandum , juvenem aelate floien-
non poterat, humilitate saltim et fraterna karilate tem , in imperio consistentem, iracundia slimulante;
pr.-Bsuuiebat, Yerba quidem satis bona et pacifica • sapienlum quoque consilio suggerente, quoilibV.t
videhantur, sed aliud promtum in lingua forsan, et facinus perpetrare , quo mortis periculum evitarct
aliud clausum in peclore tenebatur. Sed haecdicenda et securus a cunclis insidiis iroperaret. Nullus ta-
suo loco differamus , el Bolezlavi responsionem au- men credat illud peccatum in spiritu1Gisfuisse per-
diamus. Audita fama fra.ris tam humillima suppli- pelratum sed ex praesumplioiie,tiori ex deliberatione
catione, Bolezlayus a perjuriis tol transactis, ah sed ex occasione propagatumlei 9. Si enim Zbigneus
injuriis lot illatis" ab alienis gentibus in Poloniam bumilitcr et sapienter adveniret, sicut homo mise^
.... ....
"" nohihhus lsa*_ VARIyE LECTIONES.
2. XXIY deesl 1. 2. 1636nullus 1. 2. i63Gillius 2. 1G 3' nullam pafam pro i. i. p.
exhibenti.% iG3Slacis 1. 2. i039lacis 1 2. 10i0 in mensam incuria scribw 2. 1Gil cum 2. lci2 XXV.
deesti.% 16« nuli'a exlubenl 1. 2. 16.iienim 1. "2. J« 5
predam erronee iG'G
additum fuitZ. quod ipse scriba
posldelevu,sedforsunobliiusdeteremcsupcrftuum,quod addunt codd. die collidie cod. 1G"aperte
discordia pro aperlam discordiam 1. 3. 1M..'if«restitui; i. q. in ira ,, anima impctu J- P. in spe
J. codd.
•*w perasatum-2.
NOT_E.
<175) Satec provincia. Cosmas, m , 57. K. (17-i) Ib. IH.5-4. K.
'«S-.1 CliRONIC.fi P0L0N0RUM. 95f
sicordisrii'"' 0 petiturus , non sicut domiiuis, quasi A . ium Egidium (177) sanctumquc regem Stcpbamim
vanitatis fascibus regnaturus, nec ipse in dampnuiii occasione colloquii, paucissimis hoc rescienlibus,
irrecuperabile corruisset, nec alios in crimcn la- sunima devotionc consuniniavit. Omnibus quippe
menlabile posuisset. Quid ergo ? Accusamus Zbi- diebus illius quadragesiinae 1CG 0 sola contentus panis
gneum et excusamus Bolezlavum ? Nequaquam. Sed ct aquae refeclione jejunarel, nisi tanti laboris oc-
minus est peccalum ira praccipilalioiiis ex occasione casione discretio praesulum ct abbalum missis et
data perpetrare. quani illud facicndum ipsa delibe- orationibus illud jejunium caritatis obsequio viola-
ratione 1"51 perlractare. Nos vero nec peccato deli - rei. Singuiis quoque diebus ab bospitio tamdiu pe-
beralioiiis pcenitentiani denegamus , sed in po2ni- dibus quandoque nudis cum episcopis et capellanis
tentia lamen personam , aelatem , opportunilalem , incedebaf, do;:ec horas perpeiuae virginis dieique
perpendamus. Non enim convenil post malum inre- canonicas sepiemque psalmcs cum lelania poaniteii-
cuperabililer, perpetratum nialiim pejus evcnire , tiales adimplebal, et plerumque cursum psalierii
sed illi qui sanari potesl decet medicum discrclionis posl defunclorum vigilias adjungebal. In pedibus
medicamine subvenire.Quapropter. quiaquodfactum eliam pauperis abluendis, in elemosinis faciendis
est, in altcra parle non potest in statum prislinum iia devolus et stndiosus per totam viam illius pe-
resiaurari , oporlel parlcm 1C5S infirmam, medicinse B regrinafionis exislebat, quod iiullus indigens ab eo
capacem, in statu dignilalis vigilanti1G63 studio dis- misericordiam quaerens sine misericordia recede-
creiionis conservari. Unde constat infirnio corpori bat. Ad quemcumque locum episcopalem vel abba-
aliter corporali subsidio minislrari, et infirnium liam vel proeposiluram dux septentrionalis veniebat,
spirilali medicamine suslenlari. Sed Bolezlavum in episcopus ipsius loci vel abbas vel praeposilus ct
hoc , quod tale quid egerit, accusamus , in hoc la- ipse rex Ungarorum Colummarinus aliquoliens ob-
men , quod digne poenituerit el satis humiliaverit, viam Bolezlavo cum ordinaia processione procede-
eollaudamus. Yidimus enim talem virum , lanluin bat. Ipse autem Bolezlavus ubique semper aliqu.id
principem , tam deliciosum juvenem primam kari- per ecclcsias offcrebat, sed in illis locis principali-
nam (175) jejunanlem , assidue cinere ct cicilio bus nonnisi aurum ei pallia proferebat. Et sic reli-
liumi provolutumic6i, lacrimosis suspiriis irrigalum, giose per lolam Ungariam ab episcopis el abbatibus
ab bumano consorlio et eolloquio separalum , hu- et praaposilis 1CGi recipiebalur, ila munifice sibi cor-
mum pro mensa , herbam pro mantili (170), paneni porale servitlum ab ipsis cum summa diligentia pa-
acrem 1G 56pro deliciis , aquam
pro nectare repulaii- rabatur,
el ipsos ipse donabat, et ipse ab ipsis do-
tem, Praeterea pontifices, abbales, presbiteri mis- nabatur. Ubique tum eum minislri regis et servi-
sis et jejuniis cum quisque pro suis viribus adju- C tium sequebatui', et ubi Bolezlavus diligenlius vel
vabant , el in omni solempnitatc prascipua vel in negligenlius reciperetur, notificandum regi a suis
ecclesiarum consecrationibus aliquid sibi de pceni- famiiiaribus nolabatur. Et 'qiiicunque diligenlius
tentia canonica auctoritate relaxabant. Insuper ipse eum et honestius rccipere videbatur, ainicus esse
niissas cottidie pro peccatis , pro defunclis cele- regis vel gratiam inde cOnsequi sine dubio diceba-
1656 tur. Cum lali devolione spiritali lalique iGG 2 venera-
-brari, psalieriaque canlari faciebat, et in pa- lione
scendis et vestiendisi65'pauperibus magnae caritalis temporali Bolezlavus de sua percgrinatione re-
solatium impendebat. Et quod majus hiis oniuihiis meavit, neque tamen in regnum suum rediens vi-
et pnecipuum in pccniteiitia reputatur iGSS,auctori- tam pcenilenlis habitumque peregiinafionis abnega-
tate dominiea fratri suo satisfaciens, concessa venia vil, sed ad sepulcrum usque beati martiris Adal-
1GcaDomini celebraturus
concordatur. Unum quoque Bolczlavus frucluni pce- berti, pascha («».-1115,
iGGi
nitentia; satis dignum... 1659,quod polcst repulari de Apr. 15), cum eodem peregrinationis proposito
tanto principe cunctis pcenitentibus quasi signum. perduravit, Ei sicut coitidie proprius ad locum san-
cli martiris accedebat, tanto devolius cum lacrimis
Nam, cum ipse non ducatum sed regnum magnifi- et
cum gubernaret, ac de diversis et cliristianorum oralionibus nudis pedibus incedebaf. Cum autem
ad urbem ef sepulchrum sancli martiris pervenissef,
et paganorum naiionibus hostium dubitarel, semet
quantas elemosinas in pauperibus erogavit! quania
ipsum regnumque suum servandum divinae poien- per ecclcsiam et in altarihus 1GG 5 ornamenta
fiae commendavit, et iler peregrinationis ad san- sentavil! Orius aureum exisiit onerationis 16GGr!r!r!i- prac-
YARI_E LECTIONES.
50
_'~ misericordia 1. 2. ii,5i ipe deliberacionis
iG5i deliberacionc 1. 2. 1652artem 2. "c63 iia cor-
pro ipsaiG55
rigo P. 1C6S
vigilandi 1. jugulandi 2. pervolulum 2. acrum 2. iC5G psalteriaque 2. iG67 vescendis
cqdd. depuiatur erat de
2, sed 0 noiatum punclis subposhis , et 'e desuper scriptum apparel. 1C 69ex
cidii verbum , v. c. ostendit. 1CG leclio Cltron. print. Polo nice; illis quadrasesima non rectepro illius
16G
1
quadragesime 1. 2. ,ui preposilibus errore scribw 2. lcc2 de erronee addidil sed
iGG 5 1GCG punctis notavii 2.
»-. pacha erronee 2. prcposito 2. alleribus 2. extitit comperacionis corruvte vro e.. o. 2.
NOTiE.
' (T-io) yuaaragesimale jejumum. K. Poson. 1777, p. 178. Cf. Mabillon. Ann. Bened., Y.
-(176) Stragulo. K. 128 , ubi cifatur diploma papae , confirmans funda-
(177) Abbafia b. ^Egidii in comitalu Semichiensi tionem hujus monasterii, 'quod erat subjectum ab-
in ifungaria a Ladislao futuiata , exeunie saec. baii S. /Egidii , S. Giiles in valle Flaviana iu
si , mjHiita olim erat. rege Bel Comp. Huna-. .eogr." Gallia.
S55 LIBER TERTIUS. 85*
mentum, quod fecit Bolezlavus reliquiis sancli mar- A juslibet per annum contimmni expugnatum. Ipse
iiris in i£~' suas devotionis'et poenilentiaeleslamen- quoque Bolezlavus, cum ibi fuerit sagitlatus, ad se
Uim. In illo namque feretro auri purissimi 80 mar- vindicandum est majoris irae stimulis agitatus. Undc
ese continentur, exceptis perlis gemmisque pretio- Suatopole pacem semper vcl pactum aiiquod per
sis, quae minoris quam aurum pretii non videnlur. aniicos et familiares Bolezlavi requirebat, et pecu-
In episcopis vero suis, in principibus, in capellanis, niam illi magnam cum obsidibus offerebat. Quibus
in militibus, in muneribus ila magnifice et munifice rebus perpensis, Bolezlavus obsessionem dimislt,
pascha sanctumillud gloriosissiiiiunieelebravit, quod redeundi suamque contumeliam vindicandi lempus
singulos majorum ct psene minorum preiiosis vesii- y/doneum expectando remeavit, parlemque pecunia;
bus adonsavit. De canonicis 1GGE autem beati mar- secum obsidemque filium ipsius primogcnilimi
tiris, de custodibus ecclesia; vel ministris, vcl de asportavii 1C 72. Itcm anno sequenti (rm. 1112) cum
civibus ipsius civitatis ita liberaliter ordinavii, quod ipseSualopoIenequefidem datam neque pactionem
onm;s, nullo praetermisso, vel vestibus vel equis faciam observaret, neque de periculo filii cogilarct,
vc-1aliis muneribus, unumquemquc pro qualiiate nec ad colloquium cum Bolezlavo constiiulum vc-
dignitatis-el ordinis, honoravil. Hac itaque peregri- nire vcl causam cxcusationis mittere procurarel,
lialione tam religiosa devoiione completa, non ideo suum Bolezlavus exercitum congrcgavit, hostemqiie
tamen est obsessio, facta prius (178), de cordis no- perlidum aliquantulum in virga fcrrea, sed non plc-
stri memoria sic delela. nec debel quisquam iilud narie, visilavil. Qui, cum ad confinium Pomorania;
pr.aeposterum ordinem repulare, quod, si fuerit in- pervenissel, ubi quilibet princeps alius cum tola
tersertum, poterit cceplaa narrationis totam seriem multitudine fimuisset, exercitu reliclo cum elcciis
perturbare. militibus inantca properavil, et caslellum "VVysegrad
26 1GC9. Pomorani tradideruni caslrum Nrikcl impetuose capere, castellanis non prsemeditantibus
Polonis. nec praemunitis, cogitavit (179). Ubi vero ventum
Igilur casirum Nakcl, ubi prcelium illud fuisse estadfhivium, qui juiiclusVvislce 1G'3 flumini, caslel-
maximum superius memoralur (un. 1111), et unde lum illud in angulo situm fluvioriim ab eis ex altera
dampnum semper Polonis laborque conliuuus ge- parle dividebal, alii fluvium illum cursim iC74, alius
neratur, Bolezlavus cuidam Pomorano gcnerc sibi anie alium transnalabant , alii vcro Mazovien-
76
.propinquo, Sualopole vocabulo, concesserat cuni sium iC per "Wislamfluvium navigio veniebant.
aliis caslellis pluribus sub tali fidelilatis condilione Sicque conligit ignoranler in hello dampnum lieri
retinere, quod nunqus.ni debcret ei suum servitium r plus civile(180), quam octo diebus expugnando ca-
vel castella causa pro qualibet prohibere; sedpostea strum illud assullu fueral ex hostili. Exercitu lamen
nuiiquam juralam sibi fidelitatem relinuil, ncque loto circa castrum congregato, jamque diversorum
yenieus unquam iC70 promissam scrvilutein exhi- instrumentorum apparatu oppidi cxpugnandi prac-
buii, nec venieiilibus porlas castellorum aperuit, paralo, oppidani peiiinacem in liosles obslinaciam
iG7Gdeditionem fe-
ymmo, sicut perfidus hosiis et traditor, viribus et Bolezlavi nietuenles, reccptafide
armis sua seseque prohibuil. Unde Bolezlavus dux cerunt, sicque manus Bolezlavi mortemque evase-
sepleiilrioiralis ad iracundiam concitalus, convocatis runl, Iliud vero casfrum Bolezlavus ocio diebus ac-
bellatorum diooiiibus caslrum Nakel iG7i forlissi- quisivil, octoquc diebus aliis sibi retinendum ibi rc-
mum obsedit (an. 1111, Sept. 29), suam vindicarc sidens praemunivit; ibi derelictis pracsidiis, inde
contumeliam mediiatus. Ibique de festo sancli Mi- progrediens, obsidione caslrum 1G" aliud iG7Scir-
chaelis ad nativilatemusque dominicamsedeiis, ctin cumivit 1G7°.Illud nainque caslrum cum majorila-
bcllo contra castrum coltidie studiosus incedens, bore prolixiorique dilatione Bolezlavus expugnavit,
laborem suum in vanum penitus expendebal, quia qnia plures ibi el forliores ibi pugnatores locumque
humidum per locum, aquosum el paludosum, ma- munitiorem assullu bellico exprohavit. Paratis igi-
. chinas et insirumenta ducere non sinebaf. Insupcr D tur a Polonis instrumeniis ac machinationibus ex-
castellurii erat et viris et rebus necessariis sic fir- pugnandi, Pomorani simililer instrumenta modis
maium, quod non essel armis vel neccssilate rei cu- omnibus iepugiiandi fccerunt1CS0; Poloni foveas
VARI/E LECTiONES.
1667ct2. 1GCS canoniciis 1. iGGD XXYI. dcest 1. 2. iC'° ita emenrlavi; neque venientibus neque pro-
missam codri. et edd. P. iG7i Nakycl 2. 1G 72 idem addidii crronee^, sed posten delcvil. 1G 73 Wysle 2,
1C7icursuni 1. 2. iG'5 tota hmc columna ttsque ad verbrt: congcriem illam comburani, minutioribus lilteris
eadem quidem sed feslinunte manu scripta 2. 1C7G lidem 2. ll" illud addidii 2, sed quu superfluv.mpunctis
noluvit. ,G'Scremavit addidit, sed qua svperfluum punctis notavil i, quod etiam 2. posv.ii, sed non delevit.
»6,9circuivit2. 1Gsoii„recle udditChr.priiic.Pol.p.Qi.
JsOTAi.
(iib) idco quae in capitc sequenti narrat auctor, pcll, i. 205 cum anno nib conjunxu, au 1111 et
terapore antecedunt. Boleslavi iter ad S. jEgidium. llikiL
Itaquecum Giesebrecblo Wend. Gesch., n, 108 ob (179) De hoc caslelio cf. excursum 11 apud Roe-
mentioncm faciam Colomanni regis, qui obiit i pelli, 671.K.
Fcbr. 1114, iter illud ad annum 1115 videtur rcvo- (180) Damnuni ciyile csl damnuni civium, scil.
csnduin, et belium contra Pomoranos, quoii Roe- Pol.onorum. P.
 03!. BEHENGOSl ABUATISS. MAXIMI TREVIR. 95(1
leqcani, lerram iigr.aque comportanl, quo levius ac A denlcs quam collum extendenles cum ignavia more-
planius acl castrum cum turribus ligneis accedant: renlur. Inierduin tanien cum Boleziavo paclum fa-
Pomorani contra lardum liguaque picea paranf-, qui- cere casfrumque rcddere cogitabant, intcrdum lcsc
'
bus paulaiim congeri.m illani ccmburant. Trihus inducias pelentes, vel auxilium cxspectantes illud
enim casiellani vicibus instrumenla onmia demuro consilium differebant, Interea Poloni nunquam
deseendentes furlive combusserunt, tribusque vici- otiosi, nunquam desidiosi, tol laboribusel vigiliisfa-
bus iterum illa Poloni conslruxerunl. lla nempc 1Gsi tigali desistebant, sed castrum capere vel insidiis
turres ligneaeBolczlavi caslello vicinae stabant, quod insislebant, Pomorani vero laleui Bolezlavi mentem
castellani de pvopugnaculis cum eis armis et igni- et intentionem cognoscebant, quod nullatenus eva-
bus repugnabaiit. Si quandoque Poloni castellum dere manus ipsius nisi castro reddilo prsevalebani,
armis, igne, lapidibus stratis iGS"impelebant, ca- cl ex hoc maxime diffidebanl, quia de Suatopole suo
stellani similiter modis omnibus vicem conlrariam domino nullum auxilium cxpeclabant. Unde pro
repugnabant. De Polonis multos castellani sagit- lempore consilium paiiibus ulrisque salis ydoneum
fis lc5Set lapidibus vulnerabant, de castellaiiis vero iiiierunt, easiellum videlicet fide recepta tradide-
Poloni plures coltidie perimebant. Eranl enini pa- runl, ipsiquc sani cum suis omnibus, incolumes
gani rle morte securi iGSi,si virtute bellica caperen- " quo sibi libuil, abierunt>
tur, et ideo lcs5 malebani, ut cum fama se defen-
YARI/E LECTIONES.
1081namque2. iCS2 statis 1. 2. iCisitavidclitr^legendum,cf. Chr. princ. Pol. p. 91. iGS' secum erro-
neel.% iGS5 ide 2. iC6Ginterim codd.

AXNO
DOMIM
MCXH.

ABBAS Sc MAXIMI TREVIRENSIS

KOTITIA. HISTORIGA.
(FABRIC, Bibiiotli. med. el inf. Lat., tom. I, pag. 214.)

'
Berengosus ordinis S. Benedicti, abbas S. Maximi Trevirensis, non ut Bellarminus, cditione prima libri
de S. E., saeculo vn, scd sub duodecimi initia clarus anli. 1112, ab Henrico V imperalore impetravit privi-
legium pro advocatia suae abbatiae, scripsitque opuscula edila Colonia; 155S et recusa in Bibliolhecis Pa-
trum, etnovissime Lugdun. tom. XII, De laude ct hivcntione critcis Dominicm lihros III, pag. 5.9; librum.De
mysterio ligni Dominici, et De luce visibili et imisibili, per qitam antiquipalres mcruerunt iltustrari, pag. 567,
et sermones Y De marhjribus, confessoribus, dcdicatione Ecclesiw ct vcnerationc reliquiarum, pag. olb. Fal-
litur Oudinus (tOin. II, pag. 1004), cum huic Berengoso tribuit commentarium in Apocalypsin, queni Be-
rengarii Turonensis esse jam demoiistralum fuil, Siculi Bernonis est non Berengosi, quod ei ascribunl non-
nulli De jejuniis Qualuor Temporum.

DE LAUDE ET INVENTIONE SANGT^E CRUGIS

[Bibl. Patr. XII, 549.)

IKCIPIT LIBER PRIMUS

DE LAUDE S. CRUCIS
CAPUT PRIMUM. C praeviderelopportunum, ut filios, qui erantdispersl.
De eo quod Dominiis ante se prhno propheliam et le- congregaret in unum, ad redimeiidum hominem,
jem prwmisii, ac deindc naliis et passus ttrborem quem propriae voluntalis arbitrium a Deo divisit, in
(rucis uscendit. vineam Ecclesia;, primo et secundo.seiros, teiiio Fi-
Cum antiqua divinitas liumano generi iempus lium misii. Qui osiendendum sc-verum esse
regeos,
957 DE LAUDE "ET 1NY. S. CRUCIS. — LIB. I. SSS
ante se quasi servos, ac scrvos, propheiiam praemi- ._ inipielas Cbristiana; semperesi fenmla saluli : quia,
git ellegem, quando ad praiparandam hominis coele- sicut in ligno crucis humanae salutis impugnavit
stis patrise viam, primo ad Abraham, secundo ad auctorem, ita Christianae religionis adhuc exsecra-
Moysen, lertio venit ad Mariam. Ex qua videlicci, iur honorem. Unde mirum non est quod iidem Ju-
ne vel hcnio ex passionibus, vel Deus lalerel ex vir- daei, pallio invidise induli, divina; pielati et humanae
tutibus, vcrum seDeum ct bominem humanis prae- invidere saluti, dum per camdem invidiam q'ua ip-
sentavit obtulibus, ul nullis rerum praepedientibus suin auclorem lucis in passione peremcrunl, post
obsfaculis, el bo-moprobarctur ex angusiiis, ci Deus jjassionem ejus lignum crncis abscondcrunt, ut cla-
ex miraculis. Per boc namqiie quod, pro noslra sa- rius sole cl maiiifcsiius luce salus nobis in auctore
iute passurus, arborem crucis ascendil, procul du- vita; cf salutis deesset in cruce. Ipsi enini illi fue-
bio purum se bominem ostendil; per hoc auiem, runt, de quibus scriptum est: partes vulpitiin erunt
quod moiiem suam resurrectionis gloria calcavil, (Psal. LXII), dum pro sumrno Rege viilpem Caesa-
vcriini se Deuin csse monslravil. Sed et lioc divini- rem eligentes, erga Deiim iiec facies voluerunt nra-
tali illius 11011'mirius debet allitulari, quod ipsa pas- tare nec mentes. Unde pro perfidia illorum plenius
sionis suae dies ad hdram vidcbatur oblenebrari, in ostendenda, pro quibus in fide Christi nondiini COH-
qu-apro redimenda generis humani substantia pas- iitrbutm suiit genlcs el hiclinata sunt regntt (Psal.
sus esf cruce, clavis ct lancea. Haec quippe sacro- SLV),per cahipos Scriplurarum, ex. gr., eo latius
sancta salulis humanae sunt sligmala, quibus nobis jam nosier discursurus est sermc, qtio ea quae pro-
Verus Isaac ccclestis mcdicina. oleum deferebai ac ponenda sunt melius Pstendantur excniplo quam
sligmata, quando sicut aries inler vepres, peceato- verbo : ul enini invitlia Judaeorum j'usta possit ra'-
rum crucis cornibus haercns, sanare dignatus esl tione sopiri, ex aniiquis his Palribus ires propo-
OBiuecapul Innguidum, el omne cor mwrcns (Isoi. l). iiendi sunt viri, ne verba Yerilafis a nobis videan-
ileec sunt illa stigmata, quibus in ara crucis sum- iur neglecla esse, qiiibus dictum est : In ore dtiortim
mus Sacerdos sacerdotum genus immaiium in uno vel trhiin icslium sicl omne verbum (II Cor. xin);
bomine voluit liberare per loluiii, quando sacrificic Scicnduni csl autem quod, sicut iidem viri sunltres,
Sirigulari el gratia commuiii in uno consuluil omni- Josepli scilicet, Isaac et Moyscs, ita per anliqua; di;
bus, et in omnibus uni. Haec etiam illa sligmala, vinilatis archisSerium. triplex liobjis rlebenl appor-
quibusDeiFilius inaestimahile nobis paiernae dileclio- tareniyslerium.
iiis ostendit signum, quando peccata noslru perluiit CAPLT III.
in corpore suo super lignum (I Pelr. n), ut aiiliquus
liostis in seipso eo acrioris atro ejus invidiae (or- De comparatione, quam Josepli hubel ud lighuin, vcl
inenlo cruciarelur, quo codeih ligno,quo vicerai, fralres ejus ad Synagogam Jitdmorum.
Yerum licct Joscph junior csset ex tribus, ipse
vincereiur. lamen iii hac propositione nohis erit primus, ut in
CAPUT II. scala Ecclesiae, quasi de gradu in gradum ascen-
deudo paulatim, dc uno ad alierum valeamus per-
Qualiler ligniim "crucisab Uelcna regina invenlum,
vcl a Jitdmis prius fvisset absconditum, el dc pro- venire suiiimatim. Sed in hac prcposifione nulli 110-
posilionc trhim errorum, secitndum triplex-ejusdcm slrum debetcsse taedium. si cum eodem Joseph fra-
. ligni mysterium tres ejus ac Judaios dcducamus in medium, quoniani
Unde, sicut illapassionis Dominica; dies univcrso Judaci erga Dominum cadem invidia fuerunt pleni,
mundo quo.ndam erat optabilis, ita cl ista dies sa- quam erga Joseph fratres ejus babueranf deni : Ju-
cralissima non niinus nobis dehet esse venerabilis : ' dsei enini crga Dominum eamdem invidiae causam
quomodo sicul in illa die Salvator noster opus no- scmper habebaiif, qiiam crga Joseph fratres cjus ha-
slraeredemplioiiis implevit, ita et in bac die lignum bere solebant, duro pro singulari gratia illius in
Dominicum nobis manifcstare decrcvit, Et ideo dics camino invidia. ila videbantur coqui, ut 11011 possent
isla eo fcstivius a nobis debet celebrari, quo in ea ^ quidquam pacifice loqui (Gcn. xxxvn). Et Judaei qui-
Iignum idem Dominicum debuil. Cbrislo revelante. dem eamdem invidiam Crgti Doniinum habentes, in
nudari, maxime cum de hac die nibil aliud Scri- riioiiem ipsius aCuerunt iinguas suas sicut serpen-
plura loqualur divina, nisi quod hodie crux Domini tes, neprophetia illa viderelur mendosa. Loculi suni
inventa est ab Helena regtna. Sicul enim in caialogo adversum me lingua dolosa (Psal. cvm). Unde licct
sanctorum pracsenlis diei Kalendarium testatur, In- iiulla socielas sit luci ad lcncbras, vel ad tencbras
ventio S. crucis dies isla vocatur, quoniam hodierna luci, iidem laiiir.n fratres ac Judtei Dominicae com-
die cadem crux probalur inventa, iu qua gcneris parandi sunt cruci, maxiinc cum per anliphrasim
bumani subslantia Chrisfi fuit passione redempla. eamdem societatem habeant ad crucem quam tene-
Sed qHOniam multis adhuc vidclur incognitum, brachaherc videnlur ad lucem. Sicut enihi in fratri-
quare a Judacis lignum illud Domiiiicum jam rliu bus Joscph fraterna coepil deficere dilectio, dum in
fuissct-abscondilum, ideo nunc causas causis, ct res iradilione illius reccsserunt in Doihaim quod inter-
opponentes rebus, pro modulo noslro pauca de plu- prelatur defectio; ila Judaei magnae defeclionis a Deo
ribus indedicemus. Scitis efenini quia, sicut perfi- divisi sunt sorle, dum v.squead inorlem, mortem au-
dia inimica est fidei, et viiium virluli; sic Judaica tem crucis (Philipp. n), pro ipsius cogitaverunt. irioi;-
PATROL. CT.X. ; 30
 0'5'j BERENGOSI ABBATIS S. MAXIMITREYIIi. 9.6
te.' Sed sciendiun esi quod, inter alios duodecim A surrcclionem, sic exlractio crucis a ferra eaindem
fralres, duo lanlum antiquos imitati sunt palres, poiest baberc- significationeni; quia, sicut Joseph pro
quoniam Josepli et fraler ejus Bcnjamin , cum cae- salute fratrum stiorum extracius est a cislerna, ita
leris fratribus ire noluerunt in Dolhaim,quia. cum crux Dominica pro saiuie populorum liodic iraheba-
ilon Liae sed Raehelis cssent filii, participes fraterni tur eterra. Et, sicut ad unam eanidemque respict
non debcbant esse consilii. Alii auiem fraires. qui sortcm, quod vcl Josepb carcerem, vel Christus eva-
niiti fueranl ex ancillis aut Lia, quasi pro traditione serat moriein , sic virtulis utriusque cruci D.ini-
fraterna foris dispersi erant in via, quomodo in sa- nicoe jusiam possumus ralionem conferre, qua; ad
gend Ecclesiae, inter bonds et malos pisces sic ordo eanidem figuram hodie soluta est ergasiulo terrae.
distinctus, ut et mali miflanturforas, cl boui reiha- Pnslerea verc el hocnon esl silendum a nobis, sed
neanl intus. Unde quomodo iidem frafres ac Judo;i spiritaliter potius discutiendum est vobis, quod crux
piscium illorum figuram habueiunl. de quihus scri- Dominica ad cumdem modum hodie liberala est ab
ptum esl, mnlos uulem-foras miserunt (Mutth. xni). inclusionc vcterna, qno de carccre Pharaonis olim
riiirum non est quod, qualis erga Joseph fralruni liberatus cst Josepb ci pincerna, Unde gratias Deo
suorum eral invidia , lalis erga Christuni Judacorum, quod, sicul Joseph ei Christus spirilaliter unam ha-
videbalur esse perfidia. Sciendum cst auleni quod, " buerant sorteiri, dum el Joseph missus est in carce-
sicui-ex nierito bonae aclionis Joseph typum mcriiit rem, cl Chrislus in morlem , ita Cbristianus popu-
Iiabere Salvatoris , ila nou ex operibus carnis, sed lus Judaeis nulla raiione volebal parcere, quoadusque
ex operibus lucis mysterium in eo praefiguraluni est lignum Dominicum anfiquoe rcclusionis educerelur
cfucis. Sicut enim Jcseph aliquandiu inclusus fuit a carcere, sub eadem videlicel spiriialis intelligentiae
in cisterna, ita crux Dominica diu inclusa erat in sorte, qua Joscpli educius est a carcerc, cl Christus
terra, quoadusque, graiia cooperanle superna, ct crux a morle.
a lerra, et Joseph Ievarelur a cislerna. Et, sicut Jo- CAPUT Y
seph a fratribus suis vendifus est Ismaelilis, sic Quemtidmoduin Joseph u Pharaohe torque aurea, cin-
principibus sacerdotum Christus vendifus est ab Is- nuloque inchtebatiir el stola, sic lignum cruch
niaclitis : quoniam, sicut.Joseph in exsilium tradi- genunis et auro decoratum est ab Helena regina.
tus esi consilio Judae pairiarchae, sic in moitcm Ergo, sicut suffieienter est dictum qualiter Jo-
crucis traditus est Christus consilio -JudaeIscarioth sepb in carcere, vel Christus in morte pro nobis
liaeresiarchse. Proinde mulliformi malilia; fralrum factus esl maledictum, ita quid cum Joseph post
iliorum non incongrue comparatur malitia Judseo- p' educlioncm carceris a Pharaone sit factum. a nobis
rum, quoniam unum idemque mysterium Christi remanere non debet iiilaclum. Sed, quia sequens
tam illi blasphemavere quam isli. Sicut enim illi se- senleiitia ita videtur cohaerere cum priori, ut causa
cunduni antiquae divinitatis judicium conscriplum silendi nequaquam imponenduni sil silenfium orL
Joseph fralrem suum fenebiosae falsitatis vendide- dignum cst ut pro confirmandis fidelium animabus
ruiif in _Egypfum, ita el isli ad imitandum ej'usdem de his quae sequuntur aliqua dicamus. Sicut enim
maliti3e signum, in tenebrosissimo quodam loco Do- Joseph, a praefati carceris ergastulo solutus, torque
iiiinicum occuliaverant lignum. El sicut Joseph ne- aurea, sed et annulo ac stola figuraliier eral indulus,
quitia fratrum suorum olim in carcerem est irusus, ita Chrislus a liiorte pro huniana resurgcndo salute,
sic malitia Judajorum et crux in occulio, et Chri- indulus cst forlitudhic ei prwchixit se (Psrtl. xcn)
stus in sepulcro jacebat inclusus, ut bumanuiii ge- virluie. Adhuc el-iam quasi-sentenlia haec non suffi-
nus in hoc duplici mysterio iiadivinae dileclionis ciat scla, dicendum est nobis quid lorque aurea,
privaretur signo, ut necvila sihi de Christo, nec sa- sed el annulo significctur, ac stola. Sicut enim in
lus provcniret a ligno. slola byssina et torque aurea duplex lalet intelli-
CAPUT IY. genlia, dum per byssum caro virginea, et per tor-
Quemadmodum Joseph. liberatns cst a cnrccrc, vel '-D quem coeleslis significalur sapienlia; sic in annulo
-, Ghristus a mortc^ sic signitm crucis liberatum est fidei summi Sacerdolis praefiguratur negotium, qui
a reclusione. perPel-rum : Yos, inquit, esiis genus elecium, regale
Igitur quemadmodum salis evidcnli ralione rela- sacerdotium (I Pctr. n). Unde sciendum est quod.
tum est qualiter in sepulturce bominicae typum li- sicul Joseph a Pharaone annulo et slola, et torque
-
gnum crucis diu vidcbalur occultatum, ita nunc vo- aurea ornatusest figuraliier, sic Helena beatissima
bis in resurreclionis Dominicae referendum est si- lignum crucis exernavil hislorialiler, quando de re-
giium qualiter ad eumdem modum S. crucis cleva- galis munificeiitiaelliesauro eamdem crucem gemmis
tum 651iignum. Quia enim Dominici corporis sepul- decoravit et auro. Adhuc eliam_ sicul Jcseph lypum
lurf. inyenieiidae crucis poierat esse figura, dignum nobis praetendil, quando diversis muneribus ornatus,
est utj sicul carceri Joseph et sejmlturae Doinini curium jucunditatis ascendit, sicllelena sacratissi-
ejusdem crucis comparavimus absconsionem, ita ma hodie nobis cornu saluiis crexil, du.mpro v.ostrs
iiunc apertioni carceris el resurrcciioiii Salvatoris, salute cruceni Dominicam de imis ad smv.ma pro
ejusdem crucis atlitulemus inveiitioiiem. Sicul eiiim yexit. Prceterea vero, sicut Josepli, curm subbmaluf
extractio Josepli a cisterna Dominjcam significat re- rcgali. voce praeconaria meruit uldqu.. pr^edicari, si<
 941 DE LAUDE ET 1NY. S. CRUCIS. — LIB. L 942
in eodem facto duplicis gratiaj mysierium nobis re- A eondi, quem in sacco fralris suj junioris olim jussit
liquerat gran.de, duni ad eamdem figuram lignum aliscondi. Dignum quippe est ut, sicut ex horreis
crucis a plebe_,et Chrislus praedicatur a Joanne. Joseph coelestis grani prius fuit enucleata medulla,
CAPUT YI. ita de scypbo ejus spiritalis sacramenti jam yobis
ut in observatione tahti mysterii
QiieinadmodumJoseph, frumeiitum venditurus dSgu-, propinetur anipulla,
pti, Iwrrea regis aperuit, sic Helena regina tignum participes sitis gratiae Dei, quarii iu absconsione li-
crucis in horreo Ecctesicsiwbis aperire promeruih_ gni Dominici quondam perdidere Judaei. Per hcc
Relato igitur quid Joseplf rex ^gyptiacus fecerit. enim, quod Judaei tam profunde quasi in ore tenae
referendum estetiam quidipseJoseplicuiQ .Egyptiis lignum crucis absconderunl, factum Joseph imitari
causa humanitatis egerit, ne cui vestrum yideatur noluerunt, qui postquam ad inquisita fralrum suo-
indignum, si factum illius.Dominicum referatur ad rum quaeque corivenientia respondlt, tandem in ore
lignurii. Sicut enim carcer, quo fuit inclusus, vel sacci junibris scyphum argenteum abscondit. Sicut
currus, qup erat sublimatus, Dominicaecruci conve- per scyphum spleridbr verbl coeleslis, elper saccum
nienter est coniparatus, sic ^Egyptiaci fruinenli di- littera.expiimitur legis, ita per os sacci junioris ani-
visio venerandae eidem cruci simili est ratibne com- riia signatur lio.minis, si .tamen peramplius et per-
paranda. Sciendum- est quippe quod, sieut Joseph, JJ fectius eidem adha;re't scientiae, dequa scriptum esl:
frumeiituni venditurus -JSgyptiis, horrea charitatis Anima jusli sedes eslsapientise.Unde queniamJo-
aperuitj sic Helena sacratissima lignum in quc seph in sumniitate cprdis sui, quasi in ore sacci, ilr
granum frumenti:mortuum fuit liodie nobis aperire lam semper iiiclusil.scientiani, de qua scriptumest:
prpmeruit, ne curii Manasse, qui interpretatur obli- Osjusti meditabitur sapieiitiam (Psdl.wi); idco
vio, aniplius daretur in oblivionem, sed cum Joseph, cor ej'us nunquam recessit aiege ipsius. Sed, quo-
qui aucius dicitur, iii.Christianam polius augerelur niaiii a peifidia Judaicae impietatis longe remoliis
reiigionemi Unde quia per antiqui perfidiam hostis_ erat scyphus iderii verilatis; ideo thesaurum illuiii
paiiis fideiet charitatis jam pene defecit in sitarciis desiderabiiem seryare npn peteranliii iniimomeii-
nostris, necesse esl ut ad verum Joseph pro paternp tis, de quo scriptiim. est: .Thesaurus .desiderabilis
pane cum prodigo illp filic recurramus fide reo qui requiescit in ore sapi.entis. Unde miruniiion est
reversus ad patrem : Quanli, inquit, mercenarii in quod, iieet ab una progenie fuerint Joseph et Hebrsei,
domp.patris mci abundant panibus, ego auiem iiic in hoc tamen faCto,aliam intentionem habuit Jpsepli;
faine pereo (Luc. xv). Nisi enim ad promerenduni et aliam Judaei, dum pro diversa qualiiate nierito-
aeternitatis regnum de zizaniis viticrum faciamus; ruhi, diversa. etiam fuit voluntas singulorum. Sicut
nobis fasciculos ad comburendum, nequaquam illo Q enim Joseph ad casligandam fraiernse impielatis au-
boni operis manip.ulo perveniemus ad Deuiu, de daciam, in reclusionescyphi illius contumeliam muta-
quo scriptum est : Triticum congregate iu horreum vitin gratiam, ita Judaei cOntrario ad pbscurandam
iiieum (Maltii. xm). Proiilde, sicut ex praecepto Jo- Cliristianae religionis memoriani, ;in absconsione
sepli quinla pars frugum j^Egyptiarum dala est regi, -. crucis eontumeliain nobis pofius optaverunt quam
ita quinque sensus iiostri deferendi sunt in obse- gioriarii. tri qua videllcet re nimis maliliose fece-
quium Dei, ui prse quinfa parte, quae debebatur re- runt, dum ad conturiieiiam, nostram tanto tempore
gibus, quinque sensuum nostrorum custodiam divinis liiesaurum bivinitalis absconderunt, curii satius eis
semperniaiicipemurlegibus. Nisienimad exemplum Csset cuni Joseph scyphum veritatis invenisse, quam
legalis sacram.eiiti primngenitum hominis redima- pro invidia Chrislianorum tandiu lignum crucis
nius quiiiquesiclis argenti, nihil nobisquinque vul- abscondisse. Et cum, juxta praeceplum legis, "ad.
nerum Christi profecere vibices, quibus in aracru- pbtegendum fimuni Judaicse sordis, cum eodem
cis quinque seilsuum noslrorum voluit sanare cica- Joseph paxillum "compunctionis portare deberent sub
trices. Unde, ne iidem sensus nostri eum jEgyptiis balteo cordis, econtrario fldei, spei et chaiitatis
a fide et charitate videantur jejuni, verum Joseph ji i amisere paxillum, dum per invidiae stimulum Do-
implorare debemus oratione communi; quatcnus minicae crucis texere vexilium, Sed hoc mirum non
ipse, qui pro huinana salute quondam volebat esu- est quod sub balteo cordis paxillum non habuere
.rirein /Egyplo tribulationis istius, unicuique no- compunclionis, qui in intimo habuere mentis scy-
strum horrea charitalis dignetur aperire, granum phuro perdere dilectionis , quia curru superbiae
videlicel verbi cceleslis interiori offerens menti, qui suse in carcerem diabclicae captiviiatis praecipitali,
per mortem crucis seipsum comparare voluit grano ab hcrreo Ecclesiae et scypho sapientiae fuere sepa-
frumenti. rati. Unde ne ncs eedem modo ab antiquo Pharaone
CAPUT VII, videamur incarcerari, curru humiliiatis et patien-
Quemadinodum Joscph.iiisaccofratrisjuiiiorisabscon- tiae cum Joseph debemus elevari, ut in horreo Ec-
dit scyphum, sic Judwi tignum Dominicum. clesiae non soluro spiritalis trilici merisura cibari,
.- Igilur, sicut medulla trilici, quae sub Jilgyptiacae sed etiam scypho cceleslis eloquii riiereamur cum
servitulis palea diutissime latuit, grani ccelestis ven-' ' Christoinebriantepolari.Sicquespiritalisacranienlo,
tilatipne jam nobis apertissime patuit, ita scyphus quasi cpere distinguentes anaglypho, quid eodem
ille Joseph nequaquain debet a yestra charitate re- carcere et cuiru, quidve frumento significetur aut
 945 BERENGOSI ABBATIS S. MAXIMI TREVIR. "ui
seypho, dignum est ut invenfionem S. crucis hodies A Allophylosriisi Judaei; quid vero per pufeos, nisi pro-
non debeamus praeterire silentio, quam carceris funditas sigualur Scripturarum Dei? Judaii etcnim
apertio, et currus ascensio, quamve frumenti divisio, Allophylisnonincoiigruecomparantur, qui inahscoh-
ct scyphi testalur invciitio. sione ligni Dominici humanse saluii diu insidiantur.
CAPUT YIII. iion altendcntes videlicetelogiumilkid proverbii anti-
Siculi ad exemplum Isuac oculi Juclmorum caligave- qui, in quo dictum est : In insidiis suis crtpicnlur
runl, quando pro invidia Chrislianorum lignum iniqui (Prov. xi). Unde niiruin non est quod, sicut
crucis nbsconderiint; ita ligmtm crucis idem poptt-
ttis invitus aperuit, qtto lsauc filium suum nesciens Allophyj^aquam vivam obruerunl,- dum puleos, quos
benedixit. Isaac fodcrat, bumo repleverunl, sic Judseiin abs-
Ecce quia sermo noster aliquantulum est dilalus consioiie ligni Dominici aquam illam obruere su-
cum Japhei, dum pro praedicando rnyslerio crucis, pernam, de qua scriplum esi : Qui biberii aqiictm
aliquandiu immorati sumus cum Joseph, restal ul quamcrjodo ci, fiet in eo fons riquwsalientis in vitam
jani ex utraque lege absquc pretio commutanies vi- relernum(Joan. iv). Sed gralias Deo quod, sicutlsaac,
num ei lac, de horreis Josepb ad puteos transeamus ad exstinguendam silim crcdentium, invenire me-
Isaac. Sed priusquam de eisdem puteis aliquid di- ruit puleos aquarum vivemium, sic Judas Hebraeus,
camus, nil obstat si de caligine oculorum ejus pauca B licet huic operi se clamitaret indignum, hodierna
prseinillamus, praacipue cum, secunduin compara- die Dominicum invenerat lignum. Prseterea vero,
tionem boni et mali. caecitas illius csecilatiJudsco- sicul Allophyli puteos Scripiurarum, terra nialiliae'"
rum digne possitaequari. Konest autem sinere quod suse ad hoc conabantur obruere nc spirilalis intel-
hanc caecitatem filius incurrit Abrahae, quamvis cae- ligenlia; de eis vera possct aqua profluere, ita Ju-
citas illa, quae conligil in Israel,- non fuisset ex dai lignum S. crucis diu volebanl humo suffoeare.:
Abraham et Sara, sed e'x Agar et Ismael. Si eniin ne myslcrii salutaris inde nobisposseluiidamanare.
Sara referatur ad Agar, altera alteri libertate dispar Unde necesse esl nobis ut, sicut-Isaac de puteis pa-
et coiiditione fitpar; quia non igiiotum est vobis trum suorum ad hoc solebat ejicere lerram ut gra-
quae vel illa fuisset autilla, cum una esset libera, et tise salutaris aquam possel invenire supernam, ita
alia ancilla. Unrlc quoniani Iihertate unius donavit et nos pro jnquirenda spiritalis intclligcntise unda,
lios Deus, ideo servilule alterius deprimi non dcbe- tandiu cogifalionuni noslrarum debeamus peneirare"
fnus, ut cum Isaac tam perfectani consequamur li- profunda, quoadusque de piifeo cordis nostri totius
bertatem, ut exemplo illius nequaquam Judseorum malitiae terra sublala, per mysterium crucis vera.
imitemur caecilalem. Si enim ipse aliquantulum cx- iimocentia; pura nobis resplendeat aqua.
terioribus oculis caligavit, dum in seipso csecitaiem CAPUT X.
Judaeorum spiritaliterprsesigiiavit, mullomagis idem Quomodo puteus ille, cui noincn est viventisct viden-
Judaicus populus lumen veritalis interius amisit; lis, convenire possil puteo clivini sanguinis el niij-
dum in absconsione ligni Dominici seipsum ab Ec- slerie crucis.
clesiae uniiaie divisit, Sed gratins Deo qiiod, sicut Ergo sicut ad emundaiidam carnalis immuiiditia.
oculi Judacorum quasi cum Jsaac olim caligaverunl, cloacam in puteis Isaac spiritalem irivenimus aquam,
dum proinjuria Chrislianoruni cumdem thesaurum ita nunc nobis ad irrigationem proficit mentis, si
Divinitatis occullaverunt, sic idempopulusin inven- cum eodem Isaac adbuc properenms ad puteum.
tione S. crucis camdem benediclionem nobis invitus cui iionicn est vivenlis et videnlis. Liccl eiiim illic
influxit, qua praefatus Isaac quondani filium suum pulei sint plures,-et hic unus,-per onines tameri
nesciens beuedixit. Sicut enini Isaac filio suo bene- unius sacrameiili nobis offeiiur munus, quoniam in
dictioncm nesciens porrexit, el tamen quid ei fulu- omnibus una figura versalur, rluiii in singulis qui-
rum esset longe ante prospexit, sic Judaicus ille busque sacra Scriptura signalur. Quis autem est vi-
populus exemplum sequens ejusdem Israeliia., vens, nisi Deus, de quo scriplum est : Yivit Domi-
lignum crucis, quod revelare noluil spoiite, revelavit";D ntis cl benedictns Detts meits? (Psal. xvn.) Sed quis
invite. sii videns, ipse nobis insinuavit ex se, qui ad Na-
CAPUT IX. thauael Cuin esscs, inquil, sub ficn, vidi le (Joan. i).
Ui Allophyli pnleos Isnnc obruerunt, sic Judiei li Hic est putcus ille vivens, de quo dixit Apostolus :
qiium crucis absconderunl. Et quemadmodum li- Yivil vcro in me Christns (Galat. n), ut exemplo
gnum idein inventum esl ab Helena regina ,- illius
sic ab Isaac ht cisdetn pnteis pnra invenla esl unusquisque nostrum ex eodem puteo hauriat
arjun. et vival, de quo scriplum est -. Si quis silit, veniat
Ouoniam £f.,Hoia esi jam] ut, sicutprsemiltimus, el bibal (Joan. vn.) Unusquisque enim fidelium ex
ad putcos illos transire debeamus, de quibuslimpi- puteo illius aaternaliler habel, qui omnihus vivit et
dioris aquaepocula vobis propiuare valeamus. Nihil oninia videl, cuin prajfato scilicet Isaac in illo 1110-
cnim obslat, sipuleos, quoslsaac apud alienam olim riens, et in illo vivens, quia et vivens vocatur el vi-
foderat gentem, inhonoreS. crucishodierevocemus dens. Sicut enim Isaac, secundum aliiorem inielli-
admenlem, ne mysterium illud huniani silentii tetro gentiam nienlis, deambulavit per viam quae ducit
suffocenms fumo, qualiter AUophyli insidiames ad putcum cui nomen est vivcniis . sicverus Isaac
easdem puleos repleveruiit humc. Quid igitur per per mysierium crucis, puleum VIISR aperire riignaius
015 DE LAUDE ET INV. S. CRUCIS. — LIB. I. 946
est mundo, in quo divinse scientise aquam posset A candis corporibus eorum et mentibus aquam eis de
haurire de profundo. Sed, sicut per puteum, ut di- petraproduxit, sic verusilleMoysespeenitentiseaquis,
ctum est, profunditas sacrae lectionis figuratur, ita vitiorum nos facial emundare c.loacas, qui edutii
per viam. quse ducit ad puteum, liumililas Domini- aquam de pelra , cl dcdttxit tanqunm fluminu aquus
cse passionis signatur, per quam nobis sacrae Scri- ( Psnl. Lxxyn).
piurse fluentapatuere spiritalia, quai antepassionem CAPUT XII.
Domini legali latuere sub palea. Unde ut et ncs, ad Sictit Moyses a matre sua rccondilus esl in fiscella .
itu cnix Dominica diu abscondita ftiit in Sijnc-
exernplum Isaac de puteo illo iiiebriemur Altissimi,
de quo scriptum est Bibile et hiebriamini, charissi- gocja. Et eodcm modo crux inventa cst in terra,
quo Moyses inventus esl in ripa, vcl Christus in
mi (Cunt. 1), dignum est ut ad viam quae ad euin- Ecclesia.
dem ducit ipsum prsevialorem sequamur et ducem, Pra;terea vero ct hoc a nobis nequaquam silenlio
qui ad currendam viani passionis peiiulit in cor- debet abscondi, quod, in exemplum Moysi, crux Do-
pore suo clavos, lanceam et crucem. iiiini quoiidam videbalur recondi, quia sicutMoyses
CAPUT XI. juxta ripam fluminis a matre sua rccondilus cst in
Quemadmodum a filia Pharaonis Moyses invcntus esl fiscella, sic ligiium crucis a Synagoga diu abscondi-
juxta ripam fluminis, sic ub Helenu regina in Cdl- tuin erat in terra. Sed, sicut Moyses ad ripam flu-
variw loca lignum inventum csl crucis. minis, vel Christus invenlus esl ad aquam baptisma-
Igitur, quia, secundum Apostolum, nonescam vo- tis, sic Thermutb filia Pharaonis, id esl Ecclesia
bis dedimus, sed lac, dum in figura Dominicaecru- genlium lignum Dominicuiii invenire meruii in sa-
cis quaedam yobis eiiarravimus de Joseph el Isaac, luiem credenlium. Sciendum cst. aulem quod, sicut
dignuni est ut jani ad explicaiid.amvobis aliam rem, ad considerandum inibi eventum rei, quasi cuni
codem modo de Isaac transeamus ad Moysen. Sicul Maiia sorore Moysi, procul videbanlur aslare Jmtei,
enim Moyses juxta ripam flumiiiis ea die divino in- sic omnes qui antiquse legis adhuc amicti sunt toga,
ventus est numine, in qua descendebat filia Pha- a myslerio crucis Chrisli longe videntur siare cuni
raonis ul lavaretur in flumine , sic hodierna dic ab Synagoga. Sed sicuf iilia Pharaonis Chrislum nobis
Ecclesia plebis bifariae lignum crucis invenlum est reservavit in masculo,dumMoysen inclusum elevare
in locoCalyariae. Quod, quia per judicium Divinitatis soleb.al ex vasculo , sic Ecclesia genlium lignum
qccultum in eodem loco diu videbatur esse sepul- crucis ad liumanum hodie revclavcrat usum, quod
fum, ideo npbis elabi non debet a meinoria quod ex invidia Judseorum diu jacebat inclusum. Et, sic-
ex invidia Judseorum inde habet historia. Per sug- Q ut illa fiscellam reperil in papilione, sic Ecclcsia
gestionem enim Judaicorum pontificum Adrianus crucem Dominicam hodie in reclusione; quoniam
imperalor scelus perpetravif horrificum, dum ad uua eademque gralia crux hodie invenla, cst in
ostendendum Judaicac pravitalis excmplum, in loco lcrra, qua quolidie Moyses in ripa, vel Christus in-
nbi lignum jacuit Doniiiiicum,Veneri aedificavittem- venitur in Ecclesia ! 0 mira clementia Dei, o lux
pluin, ne Chrisliana dcvolio-vel genua ibi flecteret, clarior aliis, lux illa diei, in qua, ad exeinpiuin
aul voiorum suorum Deo lihamina redderet, Sed ejusdem Israelitici ducis, dcioco reclusionis iignum
gratias Deo quod, sicul filia Pharaonis vasculum il- elevalum est crucis ! Gralias enim Deo quod, sicut
iud evacuavit, in quo Moyses aliquandiu inclusus filia Pharaonis infanlibus Hebraeorum mngiiam Im-
laiilavit, sic Helena regina templum illud, quod ad maiiilatem demonstrayit, patris sui masculum cuin
injuriam Dei idcm Adrianus conslruxit, ad confes- fcminis reservavif., sic Ecclesia Dei in vero Moyse
sionem iliabolihodierna diedestruxil. Prsetereavero. magna est gratia servata, dum crux Dominica tam
sicui Moyses de fluvio spiritalis iiitejligeniise haurire masculis quam feminis hodie est ab Helena regina
meruit aquam divinse scientiae, ita et nos in myslc. monstrata. Ideirco, si nequiliam Pharaonis recte
rio crucis h.aurire debcmus aquas nosirte redem- velimus considerare, mirum non est quod de infan-
ptionis, de quibus scriptum esl : Huurieiis uquas in D tibus Hebrseorum masculos jussil occidere, et feini-
gaitdio de fontibus Salvnloris (Isui. xn). Adhuc nas reservare. Quoniam, sicut masculi et feminse
eliam, sicut Moyses in desertp nipntis Sina, ubi personis discernuniur geminis, sic virtutes in mas-
iiunquam Filius bominis requievit, filiis Israel culis, et vilia signantur in feminis. Unde, ne pro
aquas amarissimas dulcorare consuevit, ita verus reservandis feminis et occidendis masculis hostis
Moyses per mysterium crucis duleoravit aquas ama- anliquus cordium nostrorum recipiatur in vasculis,
ras et insanabiles, quando suavitatc indita, eas no- orandum est nobis ut verus Moyses nobis tribuere
bis fecil esse potahiles. Et, sicut vcrus Moyscs filios dignctur has virtutes geminas, ut in collectione vir-
Israel ab jEgyplia servitute dignatus est liberare, lutum et abscisione vitiorum reservemus masculos,
quando currus Pharaonis et exercitum ejus projecit et occidamus feminas, ne veri Pharaonis videamur
in mare, sic Ilelena beatissima crucem Dominicam subirc domiiiium, qui sexum jussit op.cidcremascu-
a Judaica hodie captivilate liberavit, ct in sinu Ec- linum, et reservare feniininum.
clesiae, quasioplatoinliltore, collocavit. Unde oran-
dum est nobis ui, sicut idem Moyses Hebraicum po-
puluiii miraculoDiviiiilatisinstruxit,dum [pro] mcdi-
947 BERENGOSI ABBATIS S. MAXIMI TREVIR. . . 9iS
CAPUT XIII. A ruut tres, ideo considerandum esl nobls oculis am-
in wterni illud diadema bobus qua in re tertius discrepare videatur e duo -
Moysas figura Begis regale
pedibus; conlrivil quod rogatn, filiw: suw cttpiii bus, Ad prsedicandum ergo saeculorum omnium
ejus Pharuo imposuil. Regenij duo de his obtulere prophetiam, terlius Ie-
Ergo, quamvis de.Moyseet fiiia Pharaonis semel gem; quomam, sicut lex per Moysen data est, ita
et secundo sernio sit nohis, adhuctamen tertio cum per Jdseph et Isaacprophelia ndbis oblafa est, Unde
eis locuturi pusillum, breyi sermone et illam lange- quamvis duo de his patriarcbse siiit, et tertius pro-
mus et illum. Scicndum est enim quod idem phela, lex tamen el ^l-ophetia singulorum in myste-
puer regio vestitus cullu, formosus in habitii, sed rio S. crucis ferme videtur impleta, exceplis his
fprmpsior erat in vultu, specie scilicel et pulchritu- quae, vel praemium nohis pollicerites a.ut supplicium,
dine sua illum praefiguraiis Domiiium, de quo scri- futurum adbuc habent exspectarejudicium. Inluen-
ptum est: Speciosus.foiina piw filiis liominum (Psat. dum es.t autem quod ubicunque Deum praedicavere
XLIV).Unde mirum non est quod, per autiquae divi- viventem, disparem sermonem et parem habuerunt
iiitatis consilium, filia Pharaonis eum sibi adopla- nientera, quia si verba singulorum velimus conside-
vit in filium, quoniam idem filius adoptionis, filiuin rare solertius, quidquid unus et alius, hoc testatur
ilium praefiguraveritin spe, de.quo scriptum est : " et tertlus. Dignuni quippe fuit ut quos radius su-
Filius meus cs ttt, ego hodie gentii te (Psal_. n). Pro: pernaepenetraverat lucis, omnes pariter loquerentur
inde sub lypo illius, qui habilare facit slcrilein in ex mysterio crucis, in quo pro Cmundaiida^origi-
domo, malrem fitiorum lcetaiiteni (Psal. cxn), patri nalis iiriniuiidifise cloaca, de latere Salvatoris san-
suo Pharaorii.eunideni dfferebal infantem, rogansvi- guis exivil el aqua (Joon.xix). Uude scienduin esl
delicet ut per intimum paterna. chaiitatis amoreiii quod, sicut Abraham typum Salvatoris se babuisse
imperii sui euni faceret-successorem. Sicque traus- mpnstravit,' dum suh arbore crucis. tres vidit.et
latus in doinum PliaraoniSjiiequaquam ibi regali- uiium adoravit, sic etisti tres diviiiam huinananique
iiujs privatus est.benis,. impleta scilicet in eo illa in Deo coluere lialuram, dum S. Trinitatis formam
prophelic.a sententia :.Non privabit boiiis cos qtti ad eamdem splebant adorare figuraro. Sed, licet
ambulanf in innocciilia (Psal.. LXXXIII).Ut eriiin Jo- omnes.un.ius Dei habuerint culturam, in seipsis ta-
sepbus refert inlibris Antiquitalum, in domo Pha- inen simplicem hahuere figuram, dunr cullurii pie-
raonis magnum habebat principatum, typice videli- lalis et tj-pum Dei viycnljs unus ha,buif teslimonio car-
cet illuni designans de quo'prophela dicil egregius : ceris, [alius]arietiset tertius serpeiilis. Unde,iieno_
Factus est prikcipMus super humeriimejus (Jsa.ix). n ^Sgyptiacaecaptivitatis ergastulo quasi cum Josepb
tlnde licet" Pharao geiieris illius nobile ignorarel yideamuriiicareerari, duos alios viros, Isaac ct
sienima; pro. gralia tauien filise, regni suijiripone- Moysen debemus imitari, ut contra versutias auti-
bat 'diadenia,.impleto scilicet in seipsd quod sermp qui serpentis ai;riiis juslitise ita cufti eis armemur
lestatui' evangelicus : Auferetur ab eo regnum, etda- in nieiite, ut forlitudiriem Salvatoris imitemur in
bitur genli facienti fructus ejiis (Matlli. xxi). Quod ariete et' prudentiairi in serperite.'
etiaiii idem Moyses bene npbis. in sua" prpiirius ..:•''. CAPUT XYV
actiojie moiistravit, dum regale illud diadema in ter- Quod infigura crucis Dominicmel evangelicw gruiiw,
rain prcjiciens, pedibus coiiculcavit, significans vi- '. tiibus illis.viris, Joseph, Isaac et Moysi binm vet
delicet quod in solio, lerreni regui iiequaquarii ter- trinm bene conveniunl nutritiones.
renosuccessurus esset homiiii, qui accepluruserat Hisigituritaconsideratis, consideranda sunt ui eis
regnuni deceris, et diadema speciei de manu Doirii- et alia opera pietatis, ut scire possimus quid ab unor
ni. In quo scilicet facto regrium diaboli quandoque quoque illoruni peteiidum sitjure," quibus prodiver-
destruendum esse praevidit, durii cbron.airi, quani sitategratiae,diversae.etiam fuere figura.. Sicut enim
Pharaq sibimet imposuit, pedibus contrivit, typice Joseph pane vitae et intellectus meruit alios cibare,
yidelicet nobis insinuans quod per virtutem crucis D ei ipse -cibari,. sic Isaac ct Moyses aqua sapienliae
illum semper conteremus atrociter, de quo Aposto- meruerepolari, qualenus gratia dispari, et benevolen-
lus : Deus, inquit, conlerel Salanam sub vedibus ve- tia pari [alter] alteri mu tua posset ch arilate spciari. Ita
stris velocilcr (Roin. xyi)." quippe dona se haberit spiritalia, ut virtus una sem-
CAPUT XIY per sustentetur alia, quoniam in virtulihiis spiritalium
virorum talis est talio, ut virtus, qiise non habetur
Tj-es hi viri, Joscplt, Is.aac et Mpyse$, secmidum
in uno, habeatur in alio, Unde mirum no.n est
prophetiam eorum el legein, de mysterip erucis djs-
vareni quidem scrmoiiem, ac vqrem liubiierunl quod, sicut Joseph, securidum allioris intelligenlia;
meiitem. •' ..:.-.. sacranienlunij ex horrep charitatis spiritale nobis
Ecce sicut per aenigmata yerborum spiritual.ium solet erogare. frumeiitum, sic Isaac et JMoyses,se-
•n explariatione triuiii virOruiri, de uno currebamus cunduni gratiam u.nieuique datam, ccelesiis sapien-
ad alium, ita nuric riohis cPngruum videtur et op- tise nobis daluri sunt aquam. Sicut enini. Joseph in
poriunum ut epsdem viros simul hic colligamus in mysierio.erucis,panem illumnpbis figuraliter psten-
unum. Sed, quoniam iidem viri, Josepb scilicet, dit, de qup dictum est: TTieest pqnis vivus, qui de
Isaac et Moyses, in tribus personis figuras liabue- ccelo descendit (Joan. vi); sic Isaac et Meys.es,nos
. .9 DE LAUDE ET tNY. S. CRUCIS. — LIB. I. 930
petrae illius vena debent potare secreta, de qua A Potttm dabis nobis in lacrymis in men$ura(Ibid.).'Ei
scriplumest : Bibebant auteni omnes de spiritali ideo necesse est nobis ut per graliam Dei omnipo-
conseguente eos petra (I Cor. x). Unde, ne nos siti tenlis praeceptis Dominicis implere studeamus by-
pereamus aut fame, digmmi est ut per mysteriuni drias mentis; ita videlieet, ut per duplicem legis et
crucis vrerbi ccelestis aqua reficiamur et pane,maxi- gratiae iiummum benis operibus impleamus: eas
me«ura iidem tres viri sitim animarum indepossint usque ad summum. Alioquin deficieiitibus caere-
emendare per totum, si unus nobis panem, et duo riioriiis legis Hebraeae,frusfrapro nobis nuptim factce
dederint potum. Sed interim nobis nihil obstare vi- suiitin Cana Galilww (Joan. n), nisi in Ecclesia Dei
detur, si Joseph a duobus aliis paulisper separetur, ex bona conversatioiie credentium, quolidie im-
ut ubi ratio videtur eonvenire ralioni, denuo in lo- pleantur nuplise discumbentium. Sed quoniam in
cum suum prislina debeat statione reponi. Duobus mysterio Dominicae passionis et crucis duplex nobis
quippe modis brevilerhie adnolare debemus qualiter gratia est dala, ut in sacranientis Dominicis neo
[iifjlsaae et Moyse causae causis, et res eoiiveniant vino debeamus carereiiec aqua, ideo utraque defe-
rebus, maxinie cum [per] affluentem sequentis senlen-' renda sunt in bbsequiumDei, nevel lex desitgra-
tiae versiculum integre denobis sitis"internse possint tise.vel gratia legi. Sciendum est quippe quia, si ~
propulsare periculuro. Sieul enim Isaac ex puteo velab uno vel ab alio virium solummodo deferatur
illo, cui nomen esl vivenlis et videntis, in iigura Sal- in sacrificium Redemploris, sanguis ejus incipit^sse
vatoris irrigare debet arida meniis, sic, ut sitis sineriobis. Si vero aqua sola vel illo ministretur aut
eordium nostrorum exstiriguatur a Moyse, in area: isto, sola plebs incipit esse sine Ghristo. Et ideo,
Ecclesise poculo charitate inebriari debemus cum sicutin ipsa sarictoenialrisEcclesiae-didiciiiius scho-
Noe, ubi per niysterium crucis septiformis, gratiae la, in saciificium Domini, nee vinum solum, nec-
Dei nobis inundante diluyio, aquam nobis sapieu- aqua deferenda sola, sed utrumque polius simul
tiae Isaac ex puteo', et- Meyses niinistrabal ex mrseealur, ut ex utroque unum sacramentum spiri-
fluvio. tali sanctiDcatione perficiatur. Ad hoc enim, sicut
CAPUT XVI. liabemus ex tradilione fidelium, in convivio iiuptia-
Qui, seciindumtriplicem divinitalis gratium, ex proxi- ruiri aqua invirium,etlex mutabatur in Evangelium,
-menominatis viris tribus, unus daturitS panem, ul elnos in aliam imaginem ita transformemur ab
qlii autetii aquam. Omnipotente, ut, sicut quandoque in corpore, ita
Eece si quis jam tempus et horam velil conside- nunc mufemur in menle. Sed scienduni est quod lex
rare solertius, denuo, sictit prseniisimus, in locuni Q in Evaiigelium, et aqua conversa in vinum, primo
sriurii revocandus est tertiiis, quatenus in ccelesti deferri [debet]adarchitricliiium, quoniam in Ecclesia.
S. Trinitalis archisterio duobus aliis numero secie- Dei, quaein tribus ordinibusiriplex habet triclinium,
t«r et mysterio. Sicut enim Joseph in ara crucis in figura doctorurii principale videtur babere domk
paneai illum iiobis praeriionstravit inHebraeis, de nium. Cum enim archos Graece, princeps dicatur
: quo scriplum est: Panem cwlidedileis(Pscd.Lxsxn),- Laiiiie, pastoribus Ecclesiarum nomen istud bene
sic Isaac el Moyses qua;dam ccelestis sapieritiae se-' videiur convenire, quia super tresprincipalesordi:
creta geniina. dilectionis bina nobis debent mini- nes dignitatum in triclinio Ecclesiae solent habere
slrare metreta. Cuni enim.metron Graece, mensura principaium. Unde quia tunc spirilaliter ex aqua vk
dicatur Latine, binse metretae eoiumdem -virorum rium esi faciuni, quando mysterium Dominicse pas-.
liene convenere doctrina;, quoniam binis metretis aut sionis ct crucis videbatur esse peraclum, dignum
teniis hydrias illas implevere supernas, de quihus fuitutgralia,quseprius inaqualatebata [acjvino, a
scriptum est; Capientes singulm melretas-binds vel filiis Ecclesiae piimum deferri deberet architriclino.
ternas (Joan. ii). Sciendum est quippe quod, sicut Alioquin in eodemyino et aqua frustra nobis esset
binis metrelis gemina dilectio signatur, sic ternis duplex gratia servata, nisi vinum illud ex aqua 110-
metretis fides S. Trinilatis typice menstratur. Prse- D bis huc, et sibi deferrelurilluc,de quosciiptum est:.
terea verp, sicutex interioris medullae perspicacia Tu aulemservastibonum vinum usqueadhuc(Joaii.n).
binis metretis lex figuratur etgratia, sic ternisme- Tale quippe vinum non coriis putribus, sed novis
tretis triplex signatur ordo credenlium, conjugalo- potius debetur in utribus; queniam bene sibi eaverc
rum scilicet, virginum et. .onlinenlium' Unde, quo- debet omnis fidelium coetus, ne in.uovos utres vi-
niam in duobus niandatis et fide Trinitatis tota lex num faciat vetus. Quid autem per novos utres, nisi
pendet ei prophetw (Malth. xxn), non incongrue tri- novi signaritur homines, si tanien innovati per gra-
bus his viris binae vel ternae convenere metrelae, tiarii Dei omnipoteiitis, non novitatem corporis, sed
quia eoelestis alimenia quptidieab eis tribus his novitatem habeant mentis? Qui enim per mortem
ministralur erdinibus, ccnjugatis videlicet, ocnti- a-ucis olim mortuos suscilaverat putres, ipse ad
neiitibuset virginibus. Sicut enim Jeseph per my- excipiendum sanguiriem suum novos semper exigit
sterium crucis, pane illo vires reficil animarum, de ulres, qui a'd eamdem formam in.novum hominem
quo dictum est: Cibabis nospane lacrymarum(PsaI. rcnoyehtur a yeteri, per quam innoyati suntPctrus,
I.XXIX);siclsaacet Moyses corda nostra-potus il- Paulus et eaeteri. Undc, ne utres cordium nostroT.
lius solcnl incbriare figura, de quc Scriptum esl:~ rum ulribus illis dispares invenianlur, de; quibu.
 831 BERENGOSI ABBATIS S. MAXLMITREYIR. fi_„
Yerilas : Yinum, iuquil, iiovum in uires novos mil- /___ . tur csse firmatum (Luc. xvi), ut ncquc nos ad illos.
tunt, et ambo conscrvuniur (Mutth. ix) : necc-sseesi l.iec illi ;id nos velint habere. mcatum. Quapropter,
ul ex pruina cceleslis gratioe, curn utre illo vitiorum ne cum eisdem Judseis faniem patiamur itl canes
nostrorum frigescant intestina,de quo scripsum est: (Psul. Lvm), in myslerio crucis a vcro Joseph quo-
Fac.HSS..ms.«..!(.er.ji/jn<..iri.._~Vrf.cxviii).Quiaeniin lidie nohis spiritales quaerendi sunt panes, ut sicui
nemo potest inicrnum habere decorem, nisi inviiiis ille cum medulla tritici, vel cuni panibus oecurrii
habeat frigus et in viiiuie calorem ; dignum esl ut fugienli, siclsaacet Moyses aquam ccelestis cloquii
unusquisque nostrum eumdem divinae dileclionis sitibundac deferant menti. Sciendum esl enim quod,
calorem habeai in se, de quo dictum est: Concul- sicutverus Joseph quoiidampaneillospiritaliternos,
cavil cor meum inlra me (Psal. xxxvm). Alioquin et carnaliterpavit Hebrteos, de quo propheta David :
illud in Caniieis clamare nou valemus fiducialiier : Pane (inquil) cceli saturavit cos (Psat. civ); sic ve-
Surge, Aquilo, ct vcni, Auster (Cctiil.IV), nisi totius rus Isaac el verus Mpyses aqua illa coolesli spiiifa-
malitiae frigus sic internse cogitalionis excludalur a liler nos et figuraliler pofavere Juda:os, de qua scri-
clauslro; u! janua cordis ciaus.a sit Aquiloni, et plum esl : Aqua sapienliw potavit eos (Eccli. xv). Et
aperta sit Austro. Quapropler, quia divinis ncqua- " ideo neccsse est riobis ut, sicut verus Josepb per
quam placere valemus obtutibus, nisi frigus in vi- mysterium crucis manna illud cccleste quotidie dat
tiis et calorem habeamus in viiiutihus, nccesse est nobis, fidei dentibus ruminandum, dc quo Psalmo-
ul ad celebrandas nuptias Dei omnipotentis bonis grapbus : Pluit (inquil) inttiina arl manducasdum
moribus ct probis actibus impleamus bydrias men- (Psal. LXXVH);sic verus Isaacet verus Moyses sitim
tis, ul in myslerio crucis digne ha.urire possimus de illam animarum nobis debeant emcndare.viriiim, de
illo spirilalis laelitite vino, de quo scriplum est : qua scripfum cst : Posuil flumina in deserlum, et
Ilduriic nunc, et ferle archilriclhio (Joon. n). cxitus aquarum in sitim (Psal. cvi). Adhue ciiam
Quia igitur salis superque jaui implefa.'sunt nu- liccessarium esl ut, sicut verus Joseph myslerio
pliae discumbentium, dum in convivio spirilalium c__!estissacramenli in horreo Ecclesioc quotidie ci-
yciborum implevimus bydrias meiilium, tempus est bare nos solet ex adipe frumeiiti, sic bina vel tema
ut, ad repetendasjam prioris sententise melrclas, de spiritalis intelligeiilise metrefa potare nos velit Isaae
liuptiis et hydriis ad patriarchas revertamur ct pro- de puteis et Moyses de pelra. Taliter quippe, sictit
phetas. Dignum quippe esl ul sicut, per divinaepie- jnterioris ociili polesl dignosci perspicacia, in his,
laiis efficaciam, paulisper a lege vertebamur ad gra- tribus viris triplex nobis occurrit gialia, dum per
liam, ila nunc ad praeconanduni rerum omniura Re- rp gratiam ejus qui animam saliabit inaneni duo no-
'
gem, de vino ad lalicem, el de graiia recurramus •, bis offerunt aqiiaro, et tertius panem. Sed, lieet
adlegem. Sed, licel nobis magna eliciendum sit vi unius generis cibus pro quahlate hominum ssepe .
quidquid hauriendum esl ex puteis Isaac et ex lege non convenial tribus, nobis tameii osiendendum es!
Moysi, tamen, quia severilalem utriu.sque scmel hic devotioiie. singulari, el ralione communi, qua-'
sumus experti, iierum ad eos prisfina debemus le- liler in mysterio crucis unus omnibus. el omncs
ctione reverti. Eamdeni enirii vim super nos iidem conveniant uni. Unde, quoniam in illo solo nostra
liabent propheta., quam super amiuloset stipulam fides et nostra est spes cujus figuram habuit Joseph,
videriius in lapide de magnete, dum ad eamdem for- Isaac et Moyses, orandum nobis est ul. sicul verus
mani cogimur iisdem obedire prophetis., qua fesluca Joseph per mysterium crucis quotidie nos pane illo
vel aunulus servire cogunlur jjotenliDe magnciis. pascit in praesenlis Ecclesiae domo, dc quo scriptum
Sicut enim ille ad se. quadam admirandae virtutis esl : Panem angelorum manducavit homo (Psul.
contrahit arte quidquid sibi de his adversa obvia- LXXVH);sic verus Isaac devotioni nostrae ita se velit
verit parte', ita et nos pro peragendo negolio anti- cxhibCre dev.olum, ut ex puteo sauguiiiis sui cce-
quo, ad eesdem prophelas conlrahi videmur cxobli- lestis gratia; nobis tribuat potum, quatenus per vc-~
quo. Proinde ne, in exsequenda propositse ralionis D D rtini Moysen fidei, spei el charilatis, irino sublevati'
theoria, Joseph a duobus aliis longius digredialur a reiriigio, prsesemis sseculi marc sicco possimus.
via, necessarium est ut jam eo citius debeaf aliis transire vestigio : ila utper passioncm ejus et cru-
sociari duobus, quo numero et mysterio subvenire cem semper moiiificemur in corpore, et vivifice-"
debet ainbobus. Iidem enim viri eo magis digni mur iii mente, cujus moiiem Joseph in carccre.'
sunt humanae serviiutis minisferio, quo pauci nu- Isaac in ariele, et Moyses praefiguravit in serpenfe.
inero et plures fuere mysterio, quoniam bene nohis Quod ipse nobis praeslare dignetur, qui cum Palre
utriusque Testaiiienii gladius innuit biceps quod in et Spiritu sancto vivit et regnat in ssecula sseculo-
eis intellectus cst multiplex. Unde, quoniam sub rum. Ameii. Quia eniiii jam a nobis concludeiiduni
uaius professione fidei multiplex in eis fuit gratia est propere quidquid proposuimus de Joseph, el
Christi, dum aliud officium erat iili, et aliud isli; Isaac, et Moyse, considerandum est quid serino Dei,
necess.e est ut apud nos pensare diligenter sludea- qui est efficax et vivus, novissime hic unus operciur
mus quidab unoquoque eorum digne sperare debea- in trihus; sicque sermo noster, quasi post deviciam
mus. Patrocinio cnim eorum et gratia Dei alio cura. saecularis umbram vel lurbam. in Chrisio Jcsu
modo indigemus nos, et alio Jud&ei,quoniam in my- ad ipsam perveniet sumniam.
slerio crucis inier nos ci iilos lantum chaos vidcbi--
 955 DE LAUDE ET 1NY. S. CRUCIS. — LIB. II. 95*

INCIPIT LIBER SECUNDUS

DE INYENTIONE S. CRUCIS

CAPUT PRIMUM, A gratia, quae data est uni, dabafur utrique : dum,
Beat Eelena, ejusque filius Gonstaiitinus Mugnus, sicut ulrisque ccelestis inspiraverat Pater, fidem
a Deo obtinttit grdtiam. quam praedicabat filius, praedicavit et maler; Cum
Quamvis non possit esse incognitum quod post enimpro capiendis hominibus sua utrobique tende-
passionem Domini lignum Dominicum a Judaeis diu reiit rctia, conlinuo ad fidem Christi Roma trahe-
erat abscoiidituni, dignum tamen est ut ad praedi- batur et Grceeia. Insuper etiam, ne aliarum genlimii
candam ejusderii sacratissimse crucis victoriam, corda, quasi a fide 'jejuna, deficerenl in via, per
quando vel a quo inventa sit, revocemus ad memo- matrem conversa est Syria, et per filium Romania.
riam. Bealaigitur Helena Trevirorumquondam indi^ Unde, cum ex tam bonis operibus, et matcr proba
gena civitalis, post graliam baptismalis operibus esset et filius probus, mirum non est quod gratia,
coepit insudare pietatis, quia cum perfecta in fide, quae ser.vata est uni, servatur ambobus, duni pro in-
et perfectior in cliaritate, riobilis erat genere, sed quirendp mysterio ligni salutaris utrisque prae cse-.
^nobilior sanctitate. Nobilitate eienim morum suorum teris servala est gratia singuiaris. Ex anfiquae enim
nobililatem praeeellebat aliorum, sciens videlicet Diviuitalis consilio invenieiidaj crucis officiuininatri
quia haec est nobilitas indubilata, quae bohis mori- huic servabatur cl lilio, ut* nlerque eorum hoc ex
bus probatur ornata. Unde et ex semine senatorum divina gralia percepisse se nosset, quod ante se
nobilium nobilem quemdam generavlt filium, qui alius habere 11011posset. Unde, cum studio ambo-,
secundum luminare majus, quod videtur praeesse rum invciitum sit crucis Dominicse vexillum, du.
diei, splendor fuit imperii in his quae erant saeculi bium esl utiumin hacinvenlione illam prceferamus
et in his quae Dei. Quapropter, utdivina sihi prceor- aut illum : maxime cum adbanc inquisilionem tani
dinavit sanclio, 11011incongriie Constaiiiinus a Con- diu eis esset corisiliarius unus ex roille, usquequo
stante vocabatur et Coiislaniid, seipsum scilicet erga ad effectum ej'usdem operis illa pervenisset ac ille.
Deum majorem conslaiitiam habere demonstrans, Perinternum enim inspirationis.Dominicae suasiini,
quam iiderii parenfes sui Cohstanlius haheretaut eidem lnventioni filius praebuit ortiim, el iriater oc-
Constans. Sed licet secundum dignitatem sseculi casuin; quia, dum ad hanc inquisilionem uterque
nobilis essclex semine patris, nobilior lamen in bi.s eorum se fecit acclivem, filius imponebal origineni,
<juaeDci sunt erat ex progenie matris, dum post et mater finem.
•
acceplam gratiain Dei viventis, •nobililati corporis CAPUT III.
nobilitatem praetulit mentis. Post gratiam quippe Conslantiiius contra barbaros signo crucis scarma-
baplismi, qua utrique superno reconciliati sunt pa- vit, ct secundum signum quod in cwlo vidit hostes
G vrostravil el vicil.
tri, eadem virtus quae data est filio, dabatur el ma-
tri, quia si historiam utriusque velimus considerare Yerum cum ccelesti solummodo notum sit Patri
subtilius, Deum quem coluii mater, colebat etfilius, quare' sacratissimse crucis inventio filio huic serva-
CAPUT II. relur et m_ttri, dicenduni esl liobis qualiter arca-.
Ab Hclena malre Syriam; a Constaiitino filio Bomani riuni aiitiquse Divinifalis consilium ad inquirenduni
atque Grwciuin,-conversas esse, ipsisque solisinve- lignum idem Dominicum matrem provocasset ac.
niendm crucis gratiam commissam"esse. filium. Quodam ergo Tempore, non modica multi-
Postquam ergo filius per Silvestrum pontificem ludo barbarorum fines ubique coapit devastare Gra;-
banc graliam reeepit ab Omnipotenle, ut in piscina corum, dum, quasi in aperlam prorumpensaposta-
salutis a lepra in corporC et a vitiis mundaietur in siam, totam pene solebat occupare Romaniani.
irierite : continup, ul et alios educerel de lacu mi- Conslaritinus autem nonduni Deum tiriiens, sed ho-
seriw el de lulo fwcis (Psal. xxxix), fidem sanctaa niines reveritus, se contra hostes suos sicut miles
Trinitatis lam Romanis ccepit intonare quam Grae- arriiavit enieritus, dum die noctuque cum suis cogi-
cis. Qui licetin foriitudine el major esset in virtute, tare ccepil ac rccogitare qualiter aut quOmodo eos
sequa tamen lance pro Judseorum ac. genlilium stu- j) inde posset propulsare. Sed cum inde singulis no-.
duit l&borare salute, durii quasi medius discurrens ctibus et singulis anxiarelur diebus, sicut sempcr,
inter Judaeos gentes, revocare ccepit incredulos, cpn- anxia cum Ircpidis mulal sentcntia rebus, landem
forlare credentes. Interim autem, duui tali deyo- pro declarando crucis sacratissinise ligno conlra ini-
tione mundum sihl et se Deo suhjecil, hac et illac niicbs suos, tali divinitus reievatus est signo. Qua--
matcr illius simililer fccit, cx intimo scilicei cordis dam igitur npcle in stralo suo quiesccns, signun\
inde^rebra traheris suspiria, quod Christianae (idei crucis in coelo vidit, et posf .hujusmodi vlsioncni
tam diu prius repugnavit et Syria. Proinde m.ater et slatim in hiinc sensum voccm de coelestibus audi~__-
filius" eo sludiosius secuti sunt pr;ecepta vitse, quo" vit, sciiicct quod in dic belli, ct in lcmpore jTucnandi,,'
955 BERENGOSI ABBATIS S. MAXIMl TREVIR. 956
per boc.signum victoriam deberet habere trium- A J)u'ssasunt ei peccala:multa, quoniam dilexil multum
phandi. Unde, licet adhiic paganus exstitisset, et de (Luc. vii), continuo ad unius Dei conversus est cul-
mysterio crucis nondum quidquam iristructus fuis- tum; quia, ne diversis idolis ultia sacrifica.ret.in
set, contiuuo tamen ad eamdem formam, quamin templo idolorum communi, non multis poslea diis
ccelo videbat, aliud signum informari; faciebat. Et voluit sacrificare, sed uni. Abillo quippe die corani
cum dies accidissel oppoflunus, in quo virlulcm Deo nolens facere reum, in personis trinum, et in
crucis ipse crucifixus erat ostensurus ad compvor majcslate unum adoravit. Deuin, dum in amore Con-
bandum ccelestls gratiae signum, ante aciem Con- ditoris -cor ejus eo magis erat innixum, quod nihil
stanlini idem deporlatum est lignum. Iri quo con- aliud scire voluit, nisi Christnm Jesuih, et liunc cru-
flictu, licet alter contra alterura Obfirmatam haberet cifixum (I Cor. n). Sic igitur, cum quotidianis-pro-
faciem, fertissimelameii acies impugiiavit aciem, feclibus de virtute in virtutcm, et de salule crescerct
quoadusque acies immensa suorum per virtulem iii salutein, faclum estut in orbe terrarum eo.fieret
crucis aciem"dehcllaret adversariorum. Cum enim ubique po. enlior, .quo in servitio Condiloris ccepit
tirones emeriti hac et illac ad arma fuiss.ent intenli, esse ferventior, Unde, quia cogilatione humilis, et
et circa ripain Danubii pars parti, et gens occurreret operatione fidelis servivit in lerris, cui angeli famu-
genti, conlinuo, ut divina gralia sibi prius in vi- lanlur in ccelis; ideo pro hac novae conversalionis
sione monslravit, in virtute cruci.s hosles suos ex exsecutione fideli factus est thronus ejus, sicul dies,
parte peremil, et ex parte fugavil, Sic igitur, post- cwli (Psal. Lxxxvnf). Sed quia sic per fidei cultura.
quam ad Jaudem Diyinitatis et gloriam per virtuleni etboni operis fructura Clirislianis intulit;gaudiuro,
crucis meruit habere yicloriam, illani divinae pro-. elidololalris luctum, ideo et iips.;majores gratias prp
missionis graliam__bene habct in se expertam, de eo agere debenius gralia? Cpiiditori, qup fidelis.
qua scriptum est : Odicntes eum in fugam convertam ipsius et sibi proliciebat et nobis. Totunienim or-
(Psal. Lxxxvm), Quia enim non reliitquit Dominus bem ad eamdem pene perduxerat fidem, qua [per]
virgqm peccaiorum super sorlem justorum (Psal. bealum Silvestruin porilificem ipseinslructus, pridem
cxxiv), ea die bene declarayitin virtule suorum, dum sciens videlicet quia, sicut virtus totius vestimenti
per virtutem crucis ipse eos a. barbaris voluit libe- pendel in slamine, sic in iide Christi tpta salus,
rare nationibus, de quo scriptum esl: Confirmat pendet anim_e.v
autem juStos Dominus (Psal, xxxyi), Sed l.icet ipsi GAPUT.Y.
nondum justi fuissent in oculis hominum, erant
Gonstaniinus matrem suam B. Heleiiam, pro itiqui-
tamen jusli ante Dominum; quia jani tunc eis ap- G - silioitc ligni Domhii,Jerpsolymam misit, quw ubi eo,
propinquare cceperat illa coeleslis gratiae nicdela,. \mvenisset, magno studio est rfcsctncia cruce apud.
per quam incessuri erant JHomnibus mandatis etju- Jiidwos percuhclala.
slificalionibus Doihini siiie querela (Luc.t). Igitur cum per arcanum. anliquse Diviiiitatis,
CAPUT IY, arcliisterium Constantinus imperator Romanum
Lonstunliiius signo crucis victoriam consecutus cuni quondani-rexisset imperiiiiii, ob lidei semen hac et
esset, cmpil primitm ab idolorum culloribus crucis iliacubiquespargendum, de gente in gentem, et de -
imjsterium perqitirere;.baptizalus autem dein a-Sil- transivitin regnum (Psal. civ); dumprpfide-
vestro, Chrisli fidcm per loium orbem prwdicari regnp
•
^fecit. libusiiilaiis, et pre infidelibus tristis, fidem sanctse
Gonstantiiius igitur post fugam hoslium, et victo^. Trinitalis illis insinuavit et istis. Interim autem,
riam suorum, de mysterio crucis inquirere coepit cum lali modo pro Judaeis laborarel ac gentibus, li-
a sacerdolibus idolorum, ac si illi, qui nonrlum gnum Dciiiinicum inquirere ccepil a sapientibus, ep
fuerant virtutem sanctae crucis experti, aliquid ei studiosius seilicel cupiens ejusdem crucis venerari
possenl inde dicere cerli. Audientes autem hocpauci memoriam,. quo per eam ab hos.tibus suis aritea
Christiani qui luiic aderant ibi, •qua.dam de adventu meruit habere victoriam. Sed quoniam ipse pro
Eilii Dei primp pra_dicaverunt sibi ac deinde my- D fide Chrisli et negotiis imperii animuni.suum.in
sleriuni passionis ejus el Crucis relexeiites, ordine plura divisil, ideo, beatam Helenani matrem suam
pleno, narraverunt ei omnia quae facta sunl de pro se Jerosolymam misit, ut eo studiosius ibi Do-
Jesu Nazareno. Coiistantinus aulem, ad placanduni miiiicam inquireret crucem, quo ad hanc inqujsi-
tolius operis opificeni, a quo confirmatus et bapti- tionem ipsum crucifixum ostensorem haberet acdu-
zatus in nomine Domini, discere ccepit quid vel cem. Beata igitur Helena sapienti usa cousllio, sla-
Deo.deberet aut horoini. Novum quippe habilum et tim interius Deo et exterius obedivit filio; durii npn
novuni assuniens animum, in fonte Salvatoris duo solum yalida manu pro eadem inquisitione Jeroso-
•
genera coepil liiedicamiriunl; dum pro eo qupd ef- lymam ivit, sed etiam a Judaeis, ubi lignum Dpmini
fundere noluit sanguinem innoceiitem, lepra dese- cum esset, diligenter inquisivit. Quaeenim de vitiis
ruit corpus, et vitia inentem. Proinde confisus m ad virtules jam tunc bene operando transivit, non
virtute divina contra vitia carnis Jiella gerehat in- immerito thesaurum illum Divinitalis inquisivit, iu-
ut et
leslina; quia dum in seipso forniam Divinilaiis al- quisitum invenit, invenlum custodivit. Unde
tius impressit, bellum, quod anle cum hostibus lia- nos cuni ea. quasi de. lcnebris prop.ereinus ad lu-
biiit, postca cuin vitiis gessit: posfquam cnhn.rf"- ccm, dieere debemus qualiter ipsa eamdem invenit
 9_7 _ DE LAUDE ET INV. S. CRUCIS. --LIB. II. 858
crucem, ne quis audientium sic unqiiam insipiens A nicw morluus -'bi resiiscituius tesihndniuin perhi~'
biiit. . _.
fiat, iii ppstea se dicat ista nescire, cuni sciat. Eii-
gens ergo sihi de Judae'.sviros numero miile, inqui- Probac igitur causa, cum illuc, ubi locus erat
.sivit ab eis quid de eo ille seutiret aut ille; sicque Calvariae,- undique concurrissct lurba plehis bifa-
pmnes una eademque ratiorie videns esse contentos,: riae, contrahere pars ccep.il ad partem, -ne per Ju-
denuo de eis coepit separare quingentos. Qui, licet daeoruni impietaleni ars deluderel arlem. Judas au-
instructi esserit lege divin., nesciebant tamen quid terii inter caeteros stans in conspectu filiorum horiii-
de eis vellet facere regina, nisi quauluminde Judas num, ex iniimo cordis orationem banc fudit ad Do-
unus ex eis caeteris poteral enarrare Juda.is. Unde roinum, quatenus ipse sibi nionstrare dignaretur
et ipse justam eis indereddens rationem: Ligrii, in- ubi essel crucis Dominicse fpssa, qui Mpysi quon-
quit, Dominici-vultfacere quaesfionem. De quo ta- dam patris nostri Joseph ostendere dignalus est
nien nihil omnino dixerat esse coriscriplum, nisi ossa. Sed, quoniam ejusdem loci certum non pote-
quantum a palre suo vel avo sibi-fatebalur esseprae- rat invenire vestigiuin, nisi divina pielas ccelesle ali-
dictum. Proiude recordatus patris et avi veteris, qiiod vellet demoiistrarc prodigium, ideo ad infor-.
sententias eorum coepit enodare cseteris, Judseorum mandam non credentiuin speni ei ciedentium fidein
scilicet ac gentium pdpulis enarrando dubbus quid- subito locus commotiis est ideni.Insuper etiani ad
quid inde de.parentibus percepii ariibobus. Dixerant declarandum Dominicae crueis lignum, aliud coii-
eriini sihi, quod ipse et orimis posteritas illius hoc tinuo secutum!. est. sigrium, dum. ad edoman-
liossepoleiat, qupd quahddcunque inquisitic ligni dum cor Judseorum indomitum, statini deeo-
fieret, genus eorum amplius regriare non valeat, sed dem loco fumus ascendit aroiiiaturii. Judas auteni,
regnum eorum transferendum esset in saluteni cre- qui prius iuter spem pendebat et metuin, pro mo_-
dentium, de quo scriptumest: Doinini esl regnum rore CffipitJiabere ga.udium, el prc. gaudip. fletuni,-
et ipse dominabilur geiilhim (PsaL xxi). - gralias videlicel agens Deo in universis quae glo-
CAPUT VI. riose'iiebant ab eo. Deinde ad terram se inclinans
Beuia Hetena mortepleciendos ignique Jtidwos illos bumiliter, fossorio arrepto, fodere eoep.itviriliter :
cremandos censet, qij,iS. crucem ostendere riollent, sed et alii post alios tani diu cum eo fodere ecepe^
. Judamquein lacu septem diebusseniari prwcipit. runt usquequo pro una cruce, quam quserebant,
• Regina autem revocans ad se omnem Judseorum tres
pariter inveiieruni. 0 quam mira et inaudiia
cohorteni, yilam eis proponebat ac lrioriem, vitani res, quodcruxuiiaquaerebattir, etinyentse sunt tres,
scilicet, si lignuni'criicis ostenderent, morlem ali- Q quamyisprp illuniinandis fidelium animabus inulto
tem si demoristraie coritemnerent. Sedcum corda pretiosior csset una duabus! Unde mirum non est
eorum ad hsec indurata fuissent, el ea quae scie- quod idem Jurlas inter alios sollicilatus est prrmus
banl se iiescire dixissent, eo; eelerius eos quse di- quid sibiagendumessetex crucibus tribus, quoniam,
cenda erantdicere cogebat, quo citius ab eis vo- sicut ex Synagoga Judaeorum plures affirmaveie
Juit scire quod nesciebat. Sed cum verilas rei ab Judsei, duae cruces erant latronum, et tertia Dei. Sic
eis nulla ratione posset investigari, coiitinuojussit igitur cum intertpl cruces Judas ipse nescisset cu-'
onines igne cremari, ut vel sic eos cogerel monitis jus aut cujus illa vel illa fuisset, continuo mortuus
obedire divinis, quos ad hoc nec blaridimeiitis po- quidam resuscitatus ibidem, prae caeteris crucibus
terat provocare nec riiinis. Judaeiautem sihiriiet inde cruci Doniinicae niagis adhibebat fidem. Nec enini
- timentes,. et vivere polius quam moricupieiites; humanae ignotum essel; solertiae quid bonoris ac
tandem, ad ostendendam sibl veritatem nudam, pro reverentiae duabus deberet aut tertiae;.ideo postquam
se omnibtis tradiderunt Judarii. Quem cum nec mi- eumdem mortuum ad unani et aliam crucem popu-
riis terrere^ nec blandimentis ad iioc posset alliccre, bisirianlter admovit, coritiiiuo tertiae admotus, vir-
ut yeri aliquid inde vellet dicere, cohlinuO :susci.: tutem sancta. crucis agnovit, posteaquam duabus
piehsde oriinibus unum, per septem dies jussit euni Q illum crucibiis' tiirba pedestris in vaiium porrexit,
in lacu servari jejunum, usquequo, septem diebus staiiin ajipositus est leriise, et surrexit. Unde non
evolutis, ea rationeinde se postularet educi, utde- immerilo Deum benedixerunt curicti, quibus virtu-
bitam servitutem Dominicae irhpeiideret cruci. Qui tem ligni Dominici resurrectio testabatui- defuncti,
cum ad hsec verba de lacu fuisset eductus, conli- meiito etiarii defunctns idem ei prae caeteris bener
nuo Christiahis "gaudium, et Judaeis oiius estluc- dixit, qui eadem die mortuus fuerat, et revixit.
tus; quoniam omnes Juda.i, qui eonvenerant ihi.' CAPUT YIII.
invidebaiit nobis, et liroebant sibi. Sed ille, qui est
De lesthnonio, quod sancta crux liubuil cum a vivis,
salus nostra in tempore tribulationk (Pso.. xxxvi),; -•'tuin etidm defiinciis, etde spiritali guudio beala
inisertus eis, et misertus est nobis, dum conversus . . Helenw.
ad nos, et reversus ad eos, ea die volult Isetificare - 0 et admirabile lignum! o lignum an-
- pretidsuni
Ghristianos, et iliuininare Judoeos. : ethumanoprseconio dignum, per quod dum
- gelico
CAPUT YII. antiqua Diviriilas et vilse reddidit mortuum, etliber-
Judas dein ex lacu exiracius, faclu ad Doininum tati captivum, benedeclaravit quia lignum iiludnoD
qrqtione,tfCb cruces inveiiit; cruci rtuiem Domi- morfuum vidcbatur, scd vivum! 0 erux sacra M
 959 BERENGOSI ABBATIS S. MAXIMITREVIR. 960
venerabilis"! o crux gloriosa et admirabilis, cui uf A . desiderium ua hora comedcndi etiam diniitterent
debitus honor exhiberetur a cunclis,,-praeconium sludium. Ubi, dum alier alterius invidebat veloci-
liahebal ex vivis, et testimonium ex defuncfis! 0 tali, rcniula fiebal charilas charitati, quando ad vi-
inaestimabilis dileclio cbaritalis, o ineflabilis dis- dendam cjusdem cojlesiis mysteiii dignitatem, cba-
pensatio divinaj pielatis, quae per arcanum antiqusc rilas ccepil relardare cbariiatem. 0 laudabile divor-
Divinitatis consilium, in moiicm crucis pro homine tium, et admirabile commcrcium, in quo cursusve-
Deum, et pro servo IradiditFilium, ut.posl devictam locium cursuni reiardavil inertium, ubi liccl velo-
ejusdem mortis acerbilatem, servus libertaleni, et ciores quique relardare viderentur inertes, utriquc
filiu.s reciperet haeredilatem! Yideliceteadem sacra- lameii gralise Dei nequaquam videbanlur expertcs.
tissima crux humano non indigeat praiconio, quse Sed, quia nonduni fuerant virluleni sanctae crucis
prophetico et evangelico ultro ccmmendalur tesli- cxperli, ideo iners veloci, et velox adhaerehnf
monio., dignum tamen esl ut nos eo sludiosius ineiii, ut aller alleri eo niinus viderelur incrtior,
laude prosequamur immensa, quo in easalus noslra quo ad currendam viani alter allero volebal esse
quodani videbatur csse suspensa. Hseceiiim csl illa solertior. Sicut enim conlrislari coeperant Judsci,
crux, qua?.sub Judaica detenia diu captivitate, ab . diim in ligno Dominico viderunl gioriam Dei; ita
Ilelena regina bodie probalur inventa; ut et nos hoc "' Cliristianus gavisus est populus, qu.ando idcm cce-
exemplo coinmoniti, in illius fornia sludeamus in- lestis liiyslerii visus cst loculus. Ibi procul dubio
veniri. Hsec esl illa crux, in qua Dei Filius cxalla- alacres ac flcbiles, ibi forlcs quique coiivcnere vel
lus, traxil omnia secum (Joan. xn), de quo angclus debiles, dum per diversas ulrarumquepartium sor-
adMariam. Ave, inquil, gruiia plena, Dominus tecitm les, flebilibus adunati sunt alacres, ct debiiibus
(Luc. i). Hsec est eliam illa sacra et ccleheiTima fortcs. Ibi etiam caeci et claudi dhinae coadunati
crux, iri qua lux illa pepeiidii, qua; dixit : Fiut lux, sunl laudi, acsi aliquis eos verbis illis cvangelicis
et fnctaest liix (Gen. i), ut ipse nos secum ad selcr- Kivilarct illuc, quibusiliclum est: Cwcos et ciuudos
nam perducerei lucem, qui pro nobis subire digna- iutroduc htic (Luc. xiv). Prsclerea, ubi surdi quili-
tus est clavos, lanceam et crucem. Hseccst illa crux, bel ac muii, propriae ihi insidiabatursahiti,duin pro,
quae, sicut sacrae Scnplurac tesfantur sacranienla, a graiia illius advenere illuc devoii, qui surdos fecit
beala Helena regina prsedicatur iiivenla, cvangelicis audire ct mutos loqui (Marc. vn), "Jndc, quoniani
videlicet vcrbis hodie in ea complelis," quibus tlici- ad videndum crucis sacratissimsc: loculum, cierus
tur : Petitc et accipielis, qumrile el invcnielis (Joan. undiquepos. clerum, etpopulus accurril post popu-,
xvi). Sed, quam loetavel hilaris eadcm rcgina liodic .C lum, roirum non esi, si tanta mulliludo populorum.
fuisset cffecta, quando crux Dominiea sursuia de quasi dc gyro vertebaiur m gyruni, ubi ex coili-
terra videbatur erccla, nullus oinnino poierit scire, sione lurbarum vir impcgil niulierem et mulier vi-
rtisi qui in libro vilre seplem signacula solus novit rum. Uhi cniin clerus et populus agminc conglobati
aperire. Unde ul q-.iod bono inccepluni est omine sui.it miro, quid profuil si vicinus inibi et vir.
bono claudcretur e; fine, dignum fuit ul.pulclierri- uxori, cl uxor adhaeserat viro, maxime cum uterquc
mum illud donuni pulcherrimse primuin dcferrelur corum inihi divino submissus honori, et uxor viro,
regiiice, quatcnus graliae ccelestis archislerio prior ct vir invideret uxori ? Pro salutando elenim the-
essei in d.ono, quse major erat imperio. sauri cjiisdcm prctiosissimi Ioculo strepitus fiehal in
clero, tiimullus in populo, duni pro fcstina visila-.
CAPUT IX. Sione cjusdem superni gcrminis, ct divini seminis
Quanto clcri el popitli slutiio el atucrilctle excepliiin sudor erupil in viris, pudor in fcininis. Uhi licet hac
sit vilule crucis ligniim. ef illac populus viiierelur starc pro muro, adhuc la-
Interhn autem, diim per saiutare mysleriuiii re- incn palcr accurril cum lilio, mater cum puero :
epe.ril Dominus snper filios liominum (Psnl. xxxn), quibus liccf infans vagiens domi scrvaretur in cu-
turbse concurrenlium populorum in bymnis ci con- n nis, a'o cadcm lamenhciiiia imllus corum esse vo-
fessionibus beiicdicebant Dominum : insuper cfiam Icbat immunis. Utcnini alterprse allero vilale cer-
pro salutando ejusdcm salulans gralise locuio, con- perct myslerium, aller alterius coepil impedire de-
tinuo facla esl Isetilia niagna in populo. Exclusa sidcrium : quia, sicui. in cxscquiis charorum aller
cnim antiqua Judseorum perfidia, spirilalis ihi can- prac altero pia devofioiie juiigiliir ad ierclruin , sic
Mcicithara el lyra, tympanum rescnavil ac libia; ad divinum illuu oljscquium aiter allcrum stuiiui!
quoniam ul nullius professionis aut aelatis congiiia prscvenire per alterutrum. Ihi quippc aiter alleri
jhi decssel pcrsona, iiluc vicimis ctincola, peregri- longam fcceral moram, dum ab hac gratia vidcnda
pus accurrit et advena : ut sicul nullus eorum a aller alterum ab hora cohibebal in horam ; quia, li-
culpa videbatur immunis , sic eadem gratia siiigula- cel ad hoc speclaculum concurrerel om.iis sexus et
nsomnibus possit essecommunis.Quanius ibi con- selas, soliti tamcn incessus quilibet illo.rum exccssit
cursus essct geiiliumetpopulorum lselilia, percipere mclas. Unde quantum moeroris babucrunt omnes
noii potest auditus auriuni, nec visus oculoruin; qui aberanl, illi solunimodo poteranl scire', qui
quoniam omnes qui aderanl, tanlum ibi gauclium, adcrant : niaximc cum eo maj'ori trislilia illi ab-
fajUumquc habucrc tripudium, ut proplcr yidcndi sorbcrenlur, qui abcranl, quo ampliori laelilia
 9G1 DE LAUDE ET INY. S. CRUCIS. - LIB. II. 962
viderant illos tripudiare qui aderanl. Sed nemo3 A (Liic. yi); sic in incredulis risus iIlequa_doque'vi-
fortasse de his quibus cceiestis magisierii disu- debilur, de quo seriplum est: Bisus dolore misce-
plina praefuit, in consilio juslorum et conijregatione bitv.r (Prov. xiv). Et idco, ut nos gaudium iilud
(Psgl. cx) ibidem defuii, quoniam major eum inde; spiritale bonis semper meritis affeelemus. de quo
pcena conslringeret, siquidem ibi de eodem con- Jacobus : Omne, inquit, gaudium existimctle, fra-
ventu deesse contingerel. lbi enim aller alferum eo Ircs, citm in varias tenlationes incideritis (Jac. 1),
studiosius ad illud coepil prsevenire specfaculum, orandumestut per gratiam Divinilatisplenuiiiillud
quo aller prae altero divinum voluit speciare mira- gaudium semper maneat in nobis, de quo Yerilas
. culum, ubi crux sacratissima Dominici sanguinis discipulis : Gatidiiim (inquil) vestrum nemo tollet a
liquore cruenta ab Helena regina divinitus legiiur vobis (Joan. xxn).
esse nudata. CAPUT XI.
CAPUT X. De comparalione Constantini el Ilctenm mnlris
Queinadinodum de S. crucis honore etiam nobis gau- ejus.
denduin, el qttid inter Chrisiianos el Judwos in- Ergo cum aliquaiilulum jam sumus senieiilise
<ersit. prioris oblili, dum perfidiae Judseorum juslaralione
Yerum licet nos cum illis esi dic corporaliter non conabamur obniti, dignum cst ut, sicut in abscon-
essemus, eodem tameii gaiidio quo illi jam iios sione ligni Doininici duritiam illorum satis sumus
gaudere debemus; quia licet corporali praesenlia experli, ila nunc ad Constanlinuni el llelenam pii-
ibi fuissemus absentes, in corpoie tanien Chrisli eis stina debeamus oralione rcverli. Ipse csim signi
ijuodam modo videbaniur esse praesciites. Partici- coeleslis inslruclus arcbislerio, primus omnium in-
patione enim spiritalis lsetiiiseet exsultafionis ea die quirendaecrucis ardebat desiderio, sed tamen nunc
nos illis, et illi aderant nobis,- quoniam in unilaie bonae volunlaiis nffeclum mater illius perduxil ad
Ecclesiae cuiii eis ipse nos habebal in se, qui de cffeclum. Sciendum est namquc quod, poslquam per
eleclis suis ad Palrem, Yolo, inquil ut sint unumin bona opera oralio eorum facia est muiida, in inqui-
me, sicut ct ego in te (Joan. xxi). Ecce quam for- silione ligni salularis ille factus esl primus, ef illa
iunatum, imo quod fortunalius cst omnium foiiu- secumla. Quia licet hivcnienda. crucis una duobus
hio, quod Deo et bomini sic una unio, ct sic com- essel inlentio, filium tamen inquisifio, et matrem
hiuiiis exstat conimunio, uteamdem unioiiemiiomo nobilitavit invcntio. Dum enim eidem inquisilioni
habeat in Deo, cl Dcus in homine, quam corpus in uierquc operam dedit, lignum crucis filius inqui-
capite, vel caput in corpore. Quia enim capul (r, sivit, mater invenit, quae, dum pro eadero causa -
Chrisli sit Deirs, et caput Ecelesise Chrisfus, inde terrarum coepit rimari prpfunda, inveniione facta
permaxinie probari potesl, in quo dicitur : Qiii.ad- est prima, et in inquisitione secunda. Unde licet
hwrel Domino, ttnus spiriltts est (I Cor. vi). Unde seterno non incognitum sii Palri utrum majorem
scriplum est quod Judsci, a Christiaiiis in hac revcrentiara debeamus filio an niatii; nos lamen in
unioiie divisi, a corpore Ecclesise prorsus videnlur ipso, qui semper vota respicit liumilium, majoris
-ibscisi, quoiiiam de mysierio crucis et incarnalio- merili crcdimusmalrem esse quam iilium. Sed ta-
liis Chrisli aliud scntiiint illi, el aliud isti. Sicut men aliquam revercntiam inde debemus ulrique,
Cnim nos, pro inforniaiidis fidelium animabus, frcs quodjam ulerque eoruni prcemia sortilus est vilse :
personas credimus et uiium Deum adoramus, ila quamvis, sicv.l stcliu ab stclla differt' cluritulc (I
Judaei econtra se in aliam formam male credend» Cor. xv), sic maicr a filio mcrilorum differal enor-
iransmulanl, duni in Deo unam personam adorant, mitalc. Si cnimgestautriusque velimuspensaresub-
et duas alias refutaiit, Sed nolandum est quod, tilius, coram Dco majorispretii creditur mater esse
licet alio modo credant Christiani, et alio Ju- quam filius; quia, poslquam ulrique caiesli rccon-
daei, uterque tamen cullum unius habent Dei, ciliali sunt [Palri], in conslruendis ecclesiis Dei iria-
quia, quamvis de myslerio crucis aliud senliat D I gna cura filio, sed major ineral matri. Quamvis
Christianus el aliud Judseus, ab utroque ta- eiiim filiusmultas ecclesias in Groecia conslruxissef
riieii unus colitur Deus. Sed, quoniam in morfe acRoma,quibus in thesauris et allodiis mulla rc-
Salvatoris unus innoxius, et alius est reus, non galia conlulit dona; malcrlamen, ut adhuc diversa
iiiimerilo gaudere debet Christianus et lugere sancforum teslaniur maiiyria, mullo plures cccle-
Jucheiis, ut ex bonce vel malse arboris frucfu, pro sias in Galliis aedificavil.ac Syria. Quapropter eccle-
mysterio crucis, unus sit in gaudio, et alius in lucliu siaein honorem ejus Deo ubique sacrala; bene te^
Et bene quidem credentibus convenit ct non cre- slantur quania coram Domino polleat sanclilate;
dentibus, ul ef illi gaudere cnm gaudentibus, et isli rnaxime cum bene scial sola Divinitalis anliquse
debcant flcrc cum flentibus (Bom. xn), quoniam, ut scienlia qualisaut. quanlaisil saneliias ejus et ms-
Aposlolus dicit : Vcrbum crucis percunlibus stulthia giiificentia. Unde, cum virtus saiictitalis ejus sit
est : hisuuiem qtti salvi fiiint, id est nobis, virttts Dei tanta, ul merilo inter alios sanctos et ipsa nume-
est (I Cor. i). Unde mirum non csl quod, sicut in relur sancta, niirunrnon esl quod, sicut calalogus
credcntibus risum illum in futuro viileliilis, de quo sanctorum solet ubique teslari, fesiivitas ejus a
Yeritas : Bcrt!i; (inquil), qui nunc fletis, quia ridebitis nobis amiua semper debel rcvolutionc celcbrari. Sed
9.3 BERENGOSI ABBATIS S. MAXIMI TREYIR. p.GA
quoniam in eddeni catalogo dc filio ejus nulla est A regihus qui Romani oiuis monarchiam studiosis-
mentio, sed magis memoria illius omnibus modis sime divinis mancipavil legibus. Unde quoniam hu-
inibi obliteratur silenlio , idco utin regionevivorum jusm.odi operibus effugavit« se omnem pote.taiem
et ipse complaceat Deo, necesseesl ut oratio fiat ab inimici, iion imincrito, cisi non sanclus, justus fa-
Ecclesiaad Deumpro eo (1). Cum.enim in prseseniis nien polerat dici ; quoniam ad exempluni jusliiibus
ecclesise domicilio feslivae solemnilafis offieiumma- Deo semper vivere cupivil, de quo scriptum csi :
tii potius debealur quam filio; ideo in agendis mor- Justtts exfide vivit (Galai. m). Si quis enim in hi-
tuorum providendum est cunctis, ut memoriam fi- sforiis gesta illius diligentius quaerat, bene videbit
lii studeant haberc cum defuiiclis. Proinde ad quod ideaivii-j etsi non sanclus, tamenjuslus erat
reconcilianduin nobis Deum Palrem , non jam quoniam exemple justi illius viliis erat infirmus, ct
c.umdem filium debcmns orare, sed malrem, qua- virtute robustus, dc quodicitur : In memoria wtcr-
lenus ipsa suae sacratissima. intercessionis auxilio na erit justus (Psrtl. cxi). El quoniam malcrejus et
coram Deo nobis suffrageiur el filio. Quia enim ipse virfules habuerantinille, non immerito justa
mulia sunt mala quae fecimus, ideo nos et illum fuil illa, juslus el ille; sed juslior illa. Cncle miruni
studiosissime dcbemus ejusdem mulieris commcn- non esi quod, sicut filius typiim jusli illius in aeter-
dareprecibus, qiiamvis dubium non sil quin pro B num habebit, dequoscriptum est : Justusui palma
lilio suo eo sludiosius oret maler ipsa, quae geimii, (lorebit (Psai._ xci); ifa et maler diversarum vir-
quo-idem filius non in vitiis, sed invirtute conse- iiituin gratia formosa, 11011 jam deformis ut spina,
nuil. Et non iinmerilo quidem nos el illum eidem sed pulchra videtur ut rosa. Sed licet pi'0 diversa
debemus commendare viduse, ul pro nobis el illo qualiiale merilorum rosse sini martyrum, etc, lilia
Deum exorare.vebi assidue, niaxime cum ad obse- confcssorum , (amen ,quia pei-moiiificalionem viiio-
quium suum inde nos magis possil babere sponta- rum corda corum viliis erant stcrilia, et virtute ge-
neos, si cum eodem filio suo precibus suis donie- nerosa, non immcrilo jam filius florebit ut palma,
sticos lucatur et extraneos. Quia enim sententia illa et nialer ut rosa. Adhiic eliam pcr anliquac Divinila-
rebus estmagna, et verbis exigua, in qua diclum tis consilium fiiius ut oliva, ci malcr florebil ul li~
est : Multitm vrilel dcprecntio justi ussidun (Jrtc.v), lium, quoniam clccurso jam vitae praesentis cxsilio,
r.ecesse est ut ipsa pro nobis et filio suo jain eo eorona justitise necmalri poiesldcesse nec filio. Ej.
supplicare dignctur humilius , quo justior enarralur non immerilo tanta mercede sunt digni, quibus in-
mater essc quam filius. Unde ul nobis et illi hene Venlio Dominici reservata est ligni; quamvis maler
sit in prcesenti sseculo et in futuro, pro nobis el illo r ciun filio tantae dilectioiiis fcedus iniret, ut lignum
Deum semper orare dcbemus in obscuro, qualenus illuclfilius inquireret, el maier inveiiiret. Licet enim
gratia qiiam electis suis bic praqiarayil et ibi, iiuu- acl inquireiidum crucis Doininicac vexillum ille il-
quam nobis possit deesse nec sibi. Adhuc e.liam, ne lam, et illa incitaverit illum , uterque iamen quod
unquani aiiimahus noslris desit requies, aul corpo- pium eral implevit, dum eamdcm crucem filius
ribus quies, pro nobis et illo Deo supplicare tlebe- qusesivit, et maler invenit. Unde sciendiiin est quia,
mus per singulos dies, ut ipse, qui dives esl in pro- si itlem filius prsemium inde debcl habere condi-
missis, et ditior in donis, secundum divitias glorise gnum, quod ipse Dominicsecrucis primus inquisie-
suse sibi misereatur et nobis. Sed quoniam raliignum, inulto majorem gloriam maler ipsa pro-
ipse post moiiem.suam diu foiiasse jam luit, si nieruit, quse bodierna die lignum Dominicum ndbis
quod in eo peccaium ante mortem fuit, dignum esi clegantcr aperuil. Et si gloria et bonorc digna cst
ut pro nobis ipsis Deo seniper eo propensiori sup- illa, quce crucem invenit, multo niagis honorandus
plicemus orationc, quo jam ille forlassis est iu re- est ille, qni nosin cruce redemit, quoniam in eodcm
quie, et nos in labore. Ei quoniam ipse .iitiircc ligno, quod illa nobis hodie reVelare consuevil, opus
quietis plenariam nondum habet perfeclioneiii, sed liostrae redemplionis ifle dignanter implevit. Unde
nobiscum polius meliorem adhuc sperat invenire re- D quia pro bonore illius quotidie vivilicam adoramus
surrectionem, orandum est nobis ut ipse qui per cruceiii, qui olim in cruce noclem indiem eltenebras
sanguinem suum vivificse cruCistvoluit sanclificare veiiebal in luceni, orandum est nobis ul per glo-
vexillum, ad perfcctam rcquiem nos perducat quan- riosam ejusdcm cnicissacratissima. viiiutem, quan-
doque et illuni. Sciendum csl enim quia licel ille doque nobis animarum requiem, el nunc corporum
lalis ac lantus non sil ex imperfectione meritorum, dignelur donare salutem; quafenus per gratiam i]j-
ut digne computari possit in numero sanclorum, sius, et tunc a pcenis, etiiunc liberari mereamur a
vere tamen ei absque omni dubilafione partem ha- peccatis, quia in ara crucis seipsuni obtulit DeoPa-
bebit in consiliojustorum et congrerjrilione(Psrtl. cx). iri sacrificium.in ocloremsuavitaiis, Jesus Chrislus
Et non immerito quidem, quia licet Philippus et Dominus nosier, qui cuni Patre ct Spiritu sancto
Caius, duo bi solummodo reges ante illum, Chri- Vivitct regnal in ssecula sseculorum.
stianus primus erat ex cunctis imperatorihus ct

(1) Constantinus Jlagnus, lamelsi piissinms priuceps, nondum lameu ab Ecelesia Romana relatus est
in sariciorum nunierum.
 965 DE LAUDE ET INY. S. CRUCIS. — LIB. HL 966

INGIPIT LIBER TERTIUS

DE CONSTANTIO ET HELENA
" A erat nobilis, et ideo nobiiior. ita et ille sihimet fuit
PR_EFATlUNCULA AUCTORIS.
-'Qiioniamdeinventione saiictw.cnicis, fratres cha- utilis, et imperio ulilior. Ille enim quasi ad instar
rissimifquwdamjam diximus, de Constantio et He- speculi humani radius fuit imperii, in his quse suni
tena, per quos inventa est crux, aliqua dicemxts, qua- saeculi. Haec autem radio fidei divinse se imprimens
ienus in operis- liujtis serie post maleriam auciores legi, speculum erat imperii, in his qua; sunt sseculi,
prodanturmateriw. Dignum quippeest ut [qtti]de ipsa etinhis quae Dei. Et ideo ncbililale mentis, quam
invenlioneagamus[eghnus], de inventoribus ejus ali- divina sibi praerpgavit sanctio, mullo nchilior vide-
qua afferre debeamus, ul, agnita gloria eorum el lifagni- batur Constanlio; quia per maestiinabilem supernse
ficentia, melius ad cmlera prwcedens currat sententia, pietalis eflicaclam, nobilitatem mentis, quamille
• CAPUTPRIMUM. non babuit per naturam, ista meruit habere per
jji Constanlius D. Heleiidmsibi junxcrii-. gratiam. Unde, quoniam idem Constaniius nusquam
Constantius ergo Csesar, qui Claudii imperatoris amori suo tam deleclaliile. ppterat invenire suffu-
riepos erat ex fiba_ bella semper hostilia plus male- gium, mirum.nonest quod tam .riobilis-vir tam no-
bat quam.civilia, ut bellis hostilibus civilium bello- bllem feiiiiiiaih sibi spciavit in oonjugiuin. De qua,
rum illoruni decurtaret metas, dequibus scriptum sicuthistoria nobis 111101131 sublilius, per gratiam
est:•' - "'" R Dei tam magnus el illusliis nobis datus esl
filius,
Allera jairi tiriiur bellis civiiibus-wtas, quietpraecedenlibusregihus ppslerior nonessetad."
IJnde etin ordine vicis suse militare sihi assu- viiiutem, et subsequenlibus anterior esset ad salu-'
riiens collegium, hac el illac bellum gessit egre- tem. Et ideo beiitus erat yir qui talem filium iia-
gium, dum publicam rem* publico defendens magi- buit: beata eliam mrilier, quae praeter hunc virum
steiio, mullas civitales et provincias Romaho siib- post alium non abiil! sed ille multo.ppsset fieri bea-
jiigavit iriiperio. Qua de causa copiosa cuiri exercilu tior, si per fructum justilice vellet esse feracior. Fe-
inGallias profectus estaRoma, hacet illac rebelli- lix tameri quodammodo tanti filii paler! felix erat et
busintulitanna, supplicibus dona, ut pro dispari roater! sed feliciores viderentur utrique, sijam pa.
actione singuloriim, dispar eis esset et gratia dono- riler potirentur praemio vitse. Sed tamen per gratiara
rum. Unde el eo ampliori dileclione tenebaiur a virtiilis cujuscunque, felix uterque vidcbatur ut-
Gallis, quo superborum eratmoiis et humilium val- cuiique, quoriiam sicut ille felix temporali virtuto
lis, dumreprimendo exosos, et proveheiido dilectos, vel victoria; ita et ista felix eral senipiterna gralia
ccepit edemaie lumidos, et elevare subjectos. Sic et gloria. Unde et per gratiam cujuscunque virtutis
ergo postquam Gallias hhic et illinc ubique. peragra- „ ex parte felix illa, felix ille, felix erat uterque; scd
. vit, tandeiri ad Trevericam urbem famosissimam co alter altero felicibr, quo in lege Dei videbatur
declinavit, quae lunc temporis eo divitiis et rebus esse perilior. Et licet idem vir, qui Romani orbis
erat opuleniior, quo armis et mililibus videbaluresse erat speculum,,felix esset quantum ad sseculum,per
potentior. Licet enini fortis esset ex provihciis et hoctamen,quodi_i oculis Dei caligo paganismi [euin]
civitatibus undiqueadjacentibus, diviria tamengra- deiiig.-averat, nequaquam fclix eral quantum ad
tia fortior eral a credentibus; maxime cum per Deum: Sedsi quodammodo potest concedi quodin
beatuin Eucliaiiuro ac socios ej'us ita sterilis esset aliquo felix dicatur per gratiam Dei, • multp tamen
idololatria, etfide fecunda, quod non immerilo Rd- felieior-cxstitisset, si ad Tidcm curii muliere perve-
ma vocahatur secunda. Inlerim autem, dum Con- nisset, .quoiiiam inde magis prosperioribus posset
staiitius Romanum impeiium per Gallias ubique pollere successihus, si per lidem Christi cautius
dilalavif, beafam Heleiiam virginem pro nimia pul^ censuleret immanibus exCessihus.
chriludiiie, quam babebal, aniavit; quia non soluni . CAPUT II... -
pulchra erat visu aspectuquc delectabilis, sed etiarit D. Helenw geiieris nobilitalem qum testenfur. :
gloria et honoremagis videbatur admirabilis. Sie Econtrario aulem mulier illa pretiosa, non modo
igitur, dum in hanc rem totum animuni et tolum D , gencrc, sedetiam viiiufe yidebatur generosa, dum
impendebat studium, landem amabile pioseculus per gratiariiDei omnipotehtis nobililatem corporis
desiderium, eam sibi sociavit in connuhium : de nobilitale semper extulit mentis.-Undc, licet in hi-
qiia, ut divina providenlia praeordinavit, fiiium, qui storiis parentum illius. gerierosa sileatur nobilitas,
Constantinus Magnus dicebatur, gcneravit. Uride nobilitatem tanien ejus apud Treviros sedificiorum
cum melior esset Galerio, et nobilior Chloro et Cy- suoruin adhuc antiqua testalur gentililas : ubi pa-
fo, mirum non est quod tam nohilis femina tani. vimentum domus illius variis marmoribus et Paiio
nobili sociata est viro; quoniam, sieul ipsa mundc quoridam lapide siratum bene declarat quanlum
 '
007 BERENGOSI ABBATIS S. M.VXIMITREVIR. QfiS
ili prsc aliis videreiur babere primatum. Praetereai A bcala Helena sibiest soeietalecoiijuiicta,utqua;prius
vero ipsse planiliesparielum fulvo ariro velut bya- in palalio obscuriore aliquanlulum poliebatur ma-
cinlhino texiu depictse bene testabaniur insigniai gislerio, deinde secum et roatrimonio poliretur ct
nobiliialis ejus invictae, insuper etiam prsediorumi imperio. Dignum quippe fuit ut eo ampliori eam di-
ejus copice Ecclesiis Deiolim undique collatse bene: gnaretur hoiiore. quo jam secum didicit in quiete.
declaranl quam nobilissiina generis polleret anti- quod pro eo prius patereturin labore; maximecum
quitate, Sed et cubile ipsius aureis selis instructum omnis labor gravis omniiio videatur, nisi qui per
ct. insignilum, nobilitatein quodaihmddo iiiea. quasi gratiam consolalionis in tribulationc levatur. Deinde
Romaiiorum testabalur Quirilum, maxime cum ab vero cum inter duos Auguslos, Coiistantium scilicet
oiiu solis usque ad ultima Thyle cubili huic simile et Galerium, Romani orbis divideretur imperium.
non possct inveniri cubjle; quia cubiculum cordis Illyricum et Asia Galcrio, Africa vero et Europa
sui cubicularius ille nulla unquam inquinavil pol- evenere Consiantio. Cum aulem ex divinae digna-
luiione, dc quo scripium est : In cv.bili suo astilil tionis permissione vel ope unus praesiderel Asise.et
omni viw noii bonw (Psal. xxxv). Sed bsecfortas- alius Europce, facluni esl utConstantius eo minorcm
sis omnia contingebant in figiira. quse regina quan- sollicitudinem de Italis haberet ct Afris, quo majo-
doque fuiura boc babere ccepil exgralia, quod prius rem curam de Hispanis habebat et Gallis. Interim
habebal ex natura, quia poslquam ad fidein Chrisli vero Coiistantinus, filius cjus, officiis aptus, et ho-
superno nieruil revocari juvamine, ornamenta di- niinibus acceptus, consultu senatus a Romanis in
gnitatis corporcae traxit ad salulem animae, dum iu Csesarem est eleclus. quoniam pro virtute ufriusque
invenlione sancfse crucis; pro humano laborando dignum cis vidcbalur et jusium ut et filius promo-
salute, gloriosa fiebat ex hoc opere, sed gloriosiur veretur in Csesarcm, el pater in Augustum. Iu quct
virlute . in typum scilicet Ecclesiae illa divcrsarum videlicelviiius divina bene deelaravil in eo quia noii
viiiulum intus decorala dignitale, de qua scriptuni: est potestas nisi a Deo, dum per arcanum ulique
Aslilit regina c dettris in vestitu deaurato; circumda- Divinitatis auxiliuin eodem lempore in quo promo-
ta varielote (Psal: XLIV).Unde, quonis.ni intrinsecus verat palrem, promoVebat et filium. Al poslquam
iantis ac talibus decorata fuit viriutibus; idcirco ConstantiiiusRomanum imperiumaliquot annis tani
per omnia in dmriibus divinis placebal dbtuiibus; forti quam felici viriute.dcfendit, adhuc qualcm
quia vcro specie sua et pulchritudine forinsecus atiimum erga reropublicam haberet oslendil, dum
erat ornata, ideo Viro suo Constantio amahilis pro acquirenda majbris gloriae corona valida manu
videbatur el grata, qubniain internae pietalis et ae- P denub ad Gallias migravit a Roma.
lernae pulchritudinis ita instructa est norma, ut et CAPUT IV.
Deo placeret in anima et Conslanlio in forma; Se^ Vt Conslanlius superatis Genngnis el Britonibif.s
cundum opinioneni enim vulgi, el veritatem rei, of- cibicrit,tttqne Cohstantinuin lepra invaserit.
ficiosa erat in obsequio viri, sed ofliciosior ad db- Ubi quanivis tyrannidri anliqua et rebellione no-
seqiiium Dci; quoniam amor Conslantii et Dei ila vclla gens Biilannioe cl Germania. denuo eum nova
in corde illius duplici ratibne fuit distinctus, ut et cbnciiaret ad bella; ipse tamen eo mhiori esl inde
Coiislantio exierius, et Deo subderelur intcrius. Qui (ristiiia repletus, quo arl triumphandum ei aclfuitet
Constanlius postquam in Galliis negotia belli par- exercitus novus et sapientia vetus. Inlerim aiitem
tim ipse disposuit, partim aliis disponenda commi- Conslantinus-filius; in Romanis partibus reliiiquens
sit , tandem cum suis coinmilitonibus genus pa- malrem, mirabili artein Gallias prosecutus cst pa-
triamque rcvisit, ul eo majorem triumphi laurealis Irem; ut pater cum filio eo facilius tyi'annica. resi-
reciperel coronam, quocum majori pahna viclorice sicrel parii, quo filius patri, etars succurrcrei arti.
de Galliis reversus cst Romam. Sed licct ignotum Qnia enim ulerque caliidus erat ingenio et providus
sil nobis ulrum beala Helena cum eodem Constan- in consilio, idco mutuo charitatis officiofilius palii;
lio abiissel, an propter leneriludinem pueri in Gal- j) et paier occurreret filio, ut eo forlius pars opprinic-
liis remansissct, crcdi tamen potestquod veleo tu- ret partem quo callidius ars deluderet artein. Inter
lius cum eoabducta, vel eo citius post eum est sine ba;c vero licct Constaniinus in negotiis bclli miras
magna dilalionc dclata, quae prse caeleris mulieri- forel cillidilatis et admirandce foiiitudinis, gens
bus ab ipso magis er-atamata. Credendum est eliam taiii.en Britaimite et Gciiiiaiiisefacta est ei uva fellis,'
quod quandocunque illuc fueril adducta, slatim el botrus amaritudinis, duni in eis per septennium
regiis ornaiiientis ac sumptibus est decenler iiutrita moras belli conlinuando, Romano eos imperio vix
el diligenler inslructa, ut sicut elegans crat in ha- septimo subjugaverat anno. Sic igilur devicta Gcr-
bitu et eleganlior in vultu, ita nihil sibi de regio niania ct Alcmannia, tandem viclor omnium mor-
sumplu deesset aut cullu. tuus et sepulius esf in Brilannia; filiunique suum
CAPUT III. Coiistantinum ad Romuleam dirigcns sedem, tam
Dt Helenam lcgithno sibi inntrimonio sociartl Con- Romani imperii quam Galliarum reiiquit liseredem.
sianihts, et dc corttm fiiio Constaiitino Cresaredc- Constantinus aulem, poslquam in Galliis negolia
clarato.
regni disponebat,. ut potuit, ut stalim rcversus Ro-
Theodora auicm, Conslanlii uxorc, defuiicla, mam, quis vcl qualis futurus esset innoluii,- dum
969 DE LAUDE ET INY. S. CRUCIS. — LIB. HI. 970
per inceslimabileni gratiam coelestis archisterii, post Aetalio iste. Herodes etenini rex scienter peccavit, .
breve tempus monarchiam suscepit Romani imperii. dum in mortem Salvatpris seipsum impudenter
Sed quam sapienter ac streriue idem Romanum im- amavit, Constantinus autem e coritra ignoranter er-
perium rexit ubique.- usque bodie testanlur virtutes ravif, diim pro unius hominis vita iri tot bomines
ejus antiquae; excepto qupd mulliplici cultura idolo- mortis sententiam diclavit, Herodes, sempiterni
rum in brevi faclus est persecutcr Christianorum. Regis ortum molitus exstinguere, in cervices la*cien-
Proinde ad ulciscendam in eo culpam persecutionis tium gladium suum arctius solebat cruentando dis-
nimice, tradidit eum Deus in passiones iguominice, tringere; Constantinus vero, mitiprem se illi volens
qiiando licel niagnas potenliae et majoris esset con- pstendere, muCronem suum a cervicibus infanlium
stantiae, lepra tamen eum percussit elephantise. In pia cospit devotione suspendere. Herodes saluti suae
male consuluit el male providit, dum pro occasione
quo videlicet faclo quia mulla sunt flageila peccalo-
ris, bene in eo virtus declaravit Auctoris, ila uf unius pueri multos pueros occidit, Ccnstantiiius
propheticum illud digne ab eo posset eommemo- vero saluti suaeniulte melius providere solebat, dum
rari; Multiplicatasunt supcrme flugella, et ignoravi ' plurimorum saluti salutem unius prseferre nolebat.
(Ps. x-xxiv). Licet enim pro diversis medicinae arti- Herodes etiam, .yidens qriia illusus esset a magis,"
iius diversi medici diversis colligerentur ex partibus, B in occisione parvulorum po3naspcenis,et plagas au-
Constantihus vero ab hariolis et
pro sananda lamen eadem plaga divina nullus me- gmeniaverat plagis;
dicus et n.ulla profuit mediciua. Unde ct pro capa- magis videns sibi male fuisse consultum, in relaxa-
cioris medicinae genere petendo, plus_ quam tria tionc pai yuloium matruni plangentiuiri voluit sedare
millia ihfaiitiuni et factentium undique colliguntur singulturii. Herodes regni temporalis taclus ambi-
ex regno, ac si babilior ad sanaridairi illa possel esse tione, coelestis regni gaudip divinaprivatus est ul-
medicina, si lactei cruoris illorum lavarelur in pis- lipne; Cpnstantinus auiem prb relaxalione exerci-'
«cina. Die autem staiuto, cum pro eadem causa de liis occidendi, et nori occisi,dignepremeruiiregnum
palatio ad Capitolium processisset, et hinc et inde intrare paradisi. Herodes, terreni imperii timens
resolulis ciinihus matres .infantium plangere et amittere sprlem, pro morte unlus multis intulit
•
ejulare'.vidisset, conlinuo reprobafis consilia ponii- niorlem Conslaritinus autem iepra. maluit volalilis
flcum, facinus coepit abhbrrcre lerrifieum. Et qui solushabere scabiem, quam interfectione mullorum
prius in niultis praeliis viris fortissimis fortior erat, leoninam incurreret rabierii. Herodes, nialorum
ea.die.niniirum nnilieribus cedebat, dum per inter- currus, et iniquorum auriga, trium filiorum suoruhi
nam aspirationem ad tantam misericordiam ccepit proprius exslitil parricida; Constanlinus aulem,
inflecti, ut cum donis etiam amplissimis juberet sin- Giaecerum currus, et Romanorum. auriga, fiiioruni
gulis maliibus sua jiignora reddi. Unde facturii est alienorum noluit fieri homicida. Herodes iiiulfis-
ut sicut nulla illarum prius a tristilia fuit iminunis, modis jam addictus est poenis, dum ad effundeiiduiii
ita sequentis laetitiaecausa omiiibus videretur esse sanguinem fiiiorum suorum armis non parcebat
commiinis, maxime cum non tanfam prius inve- aino3nis(sJc); Constantinus autem e conlra aliaelernis
niendo liabuerint trisiiliani, quaritam in redeundo liberatus poenis, quia in redemptione filiorum alie-
videbantur babeie lceliliam. Taliler ergo Constanti- riorum poenisparcehat alienis. Herodes seipsum a
nus, qui prius alios viiicebat, in illa die selpsura facie Dohiini longius ejecit, duin in interfeclione
vicisse gaudebat, dum ad laudem Divinitatis ctglo- parvulorum se ipsuiii potius interfecit; Cpnstantinus
riam fletu femineo victus, nieruit hahere victoriam. auteni sibiniet melius parcebat, dum imiocentium
Maluit enim adhuc solus lepram liabere volalileiri, sanguini parcens, se ipsuin interficerc nolebat. Sed
quam iu sanguine innoceiitium gladium cruentare quia nunc inter manus nostras ejusdem nefandi'
versatilem, ideoque divinitus ex impio factus est Herodis incidit mentio, cruciatum iiifirmitatis ejus
pius, qui pro salute plurimorum salutem postponc- et mortem non debemus prceterire silenlio, roaxime
bal unius. jy cum post riiortem suam venenifera ipsius bene te-
CAPUT V. starenlur acbnila quisvel qualis ante fuissetin vila.
./
Confert Cpnslanlinum cum Herode, allerius pietalem Huicigltur ante obitum-suum non niedp vitas prae-
cum alterius crudelitate cdmponens. sentis exitum, sed eliam futurae videbalur imminere
Unde cum pietas Conslanlini et impietas Herodis supplicium, diversis videlicet infiriiiilatibus sic euni
vobis, dilectissimi, mullis cognita sit modis, nil uliione prosequente diviria, ut nulla sibi prorsus
uocet si secuiiduni comparalionem boni et mali posset subveniri medicina. Pro membris enim pu- ;
allerum alteri lege comparemus speciali. Si enim trescentibus et oculis spbnte decedenlibus, odiosus .
allcr alteri ceniparalur, probari potest, quem mors erat aslaritibus,' et odiosior assidentibus, quoniam i
et quem vita sequatur, quoniam morte et vita jam pio liiniio corppris ac virium defectii fetidus erat
abinvicem dirimuntur utrique, dutti unus babet anhelitu et indecorus aspeciu. Et licet in inferiori
praeiriium morlis, et alius vilce. Unde enim tibi no- parte totus pene liquidus esset ac luridus, liuinbr
lum sif, o Cbrisliarie, quid de utroque senliant leges tamen in pedibus eltumor erat in cruribus; sedet ve-
divinae et bumariae, ideoj; istum imitare, et illum reuda ipsius putrida et scatentia vermibus vix exspe-
imitari desiste, quoniam UIIPmpdo peccaverat ille, ' clabant' quousque vitac illius roiserabilis adveniret
PATROL. CLX. . - ::...:. 31
 971 BERENGOSI ABBATIS S. MAXIMl TREYJR. 972-
termimis. Quaniomagls in verendis ejus pulridis plaga A quoniam in carnino ignis selerni tantis cruciatibus
ssevit divina, tanto magis multiplicata est in eis babet aeternaliter coqui, ut non opus sit nobis quid-
ruina, dum propler hoc quod.animus ei acer, et quam de eo amplius loqui. Ipse cnim immanitate
lumidus inerat venter, doior ejus eral in conspectu crudelitntis in innocentium armaius moriem, ceternca'
suo semper. Quoniam licel in una parte vexaret procul dubio moitis incidil sortem; Constantinus
eum febiis, et in altera prurigo, cibi lameii inexple- vero e conlra humaiiilate pietatis iniiocentium diffe-
bilis ei videbalur inesse cupido, ita ut crebra im- rens moriem, ceternce sine dubio moriis evaserat
pulsio, nimia inflalio, tussis veutris ingluviem stepe soiiem. Qualiter aulem eamdem mortem evaserit,
lestarelur edentis. Praeterea vero intus licet et exte- vel quis sibi viam evadendi prcemonstraverit, eo ple-
rius nimio cestuarct incendio, aclhuc tamcn viitc nius vobis enodare volumus, quo de necessariis re
prcesentis libenler uteretur compendio, n.si quoci, bus bic quidquam prastermitlere nolumus. Dccurso
majori adhuc corporis infirmitate suscepta, inteslina igitur die quo pro eflundendo sanguine innoxio a
illius diversis ulceribus iutus videbantur obsepta. nefando se abslinuit piaculo, sequenti liocle per
Unclelicet aquis calidis infusis et oleo calido ssepius bealos aposlolos Petrum et Paulum in hunc sensum
fuerit gralia medicinse perunctus, ad ultimum tamen divino revelalus esl oraculo, scilicel quod salutem
mala morte et malo fine fuil defunctus, quia post carnis acspirilusa summo conseculus esset Opifice,
multa poenarum genera, quibus alios prius cruen- si prius salutem aiiimae a Sylvestro qusereret ponii-
laveiai, ultro tandem seipsuin proprio interfeceral fice. 0 quanta beiiignilas el humanitas Salvatoris!
cuUro. Sicigitur quomodo alios prius diversis plagis qui cum creator sit omnium creaturarum, lale tan-
iniiocenlcr afflixil, mirum non esl quod mala morte iumque niyslerium lanto viro voluit ievelarc per
obiil, qui scmper male vixit; mirum etiam non est somnium, quod salulem corporis el animse superuo
quod in ceiernuiii el ultra propriis cruciandus est consequerclur examine. Conslantinus igilur ad com-
pcenis, qui nunquam satiari valebal ex alicnis. probandam graiiam divinse pietalis el glorise, eam-
Quarnvis enim anle mortem suam interfeciione jus- dem visionem diligenlissime commendabat memo-
toruni Deiscepe profanaverit templum, in ipsa tamen rise, ut eo citius eam Sylveslro posset miligata cru-
morte posteris suis malum reliquit excmplum, dum delitale referre, quo prce timore illius diu latitavit
nobiliorcs quosque, quos ex omni Judsea in unum in moiitibus et in speluncis el in cavernis terrce.
Iocum fecit congregari, in ipso exitu anima; jussit Quis autem cogitet vestrum quam celeriler ad se
omnes gladio necari, ut superstites eorum eo minus slalim facerel accersiri Sylveslium ? Quis etiam co-
de morle sua gauderent, quc aliquid inter manus ,-, gilet quain longam sibi videbalur facere moram, cu-
baberent unde magis de suorum iiiterfeci.ione luge- jus prsesentiam vix uiiam exspeclaveral horam? Ut
renl. 0 nequitia regis! et injusfitia Hesodis quae enim celeiiter adducerelur vir ille beatus, eo cele-
tantis ac talibus malis cognila est nobis el vobis, rius post illum missus est pro nunlio nuntius, el pro
qui sub prsetexlu pietalis Judaeorum convocando legato legatus, quo cooperante gralia divinse virta-
coboiiem, per imnianilaleni tormeiitorum vilam (is, ab eoileu; viro medicinam debuit babere salulis.
speranlibus inlulit mortem : ad hoc scilicel talibus Sylvesicr autem pusillanimilale spiiilus el tempeslate
auspiciis dedicans introitum moitis et exitum viise, eo niiiius habebal vitium, quo se magis vocari for-
ut qui de illius morle tristari noh.eraiit Irislarentur miciavil ad martyrium, quamvis pro Domino paralus
invite. esset in carcerem et in moiiem ire, eliamsi ab eo-
CAPUT YI. dem bomine cogeretur omnia lormentorum genera
Ut apostoli Petrus ei Paultis Constanlino apparue- subire. Et quamvis pro eadem solliciludine quasi
rini, idemqtie culcchumenus fuclits sil. mille cogifafiones haberet ante mille, alio taineii
Yerum quia reprobare iuabim et eligere bonuni modo cogifaverat ipse et alio ille , quoniam per
non lmniaiii sed divini muneris est donuni, lempus divinse pictalis iiisesiimabile doniim quod ipse cie-
esl ut, sicul paulo antc deConslaniino venebaniur J) puiavit atl malum, ille veiiebat in bouum. Licet
ad Herodem, ita nunc dc Hcrode ad Constantiiium enim reciiperandce sanitalis consilium ab eodcrn
ordine rcvertamur eodem. Sicut enim Herodes du- pomifice nondum fuissel adeplus, iiiagno lanieii
plici illa contrifione in ulroque percussus cst bo- gaudio vir ille beatus est ab imperalore suscepfus,
mine, dequa scriptum esl: Duplici contriiioneconterc quoniam pro inquisitione illius non lantuni prius
eos, Domine (Jer. xvn); ila Coiislantinus e contra habebal siudium, quantum et in susceptionc ijwius
pro simpliciori culpa sinipliciori a Deo percussus postea solebai babere tripudium. Quicl plura? Duo-
estplaga, dum prc pcrsecutione Christiana mulcta- bus igitur hac et illac pariter ccnsedenlibus et ue
tus esl lepia volatili et vaga. Sed quoniam in oculis ficicsancice Trinilatis liac el illac invicem colloqueii-
Dci eadem culpa se noluil facere reum qua lierodes libus, collcquio eorum eadem sine dubio credcbalur
cum quscsivil puerum ad perdendum eum, icleo el interesse Sophia, quse post' resurreciionem duobus
pramiio non est remuneratus eodem quo remunera- discipulis loquebatur in via. Sed quamvis inter hsec
tum jam eumdem conslat Herodem. Quia ergo ejus- mutua collocutionum generafidesadhucunius esset
dem nefandi regis satis exasperaia est mentip, ideo in radice lenera, iamen ui intcr diversas propos.i-
inemoriam illius jam volumus oblitterare silentio, tioiies sententiarum aller ab altero minus haberet
 989 LIB. DE.MVSTERIO LIGNi DOMINICI 990
deniem (Gen. xix), in parva civilate Segor corpuss A j perennitalem nobis seleince reddidit lucis. Haecest
salvavitct mentein. Hseo,es! illa lr.x quse divinituss ilia lux qua; in eodeni Isaac iilium nobis clarificavil
illustravit Abrabam, cum juxia prceceplum Dominii ' Marise, ubi egressus est acl mcdilundum in ag:o,
egrederelur de Aram, ubi a Domino copiosa ista be-- inclinnta jnm clie (Gen. xxiv); significaiis, videlicei.
ntaiclio rlala esl sibi : Bcnedicum benediceniibustibi, quod unigenilus Dei Filius in agro hujus inuiicii,
el maledicam malcdicentibv.slibi (Gen. ). Hsec estl velut ad meditaudum deambulavit. dum per clavos,
illa lux qua; adliuc interioris hominis illuxit oculo,, lanceam et cruccni ad morlem usque properavil.
ubi Lot fratri suo ac mulierihiis cjus succurrit acc Hcec esi illa lux quae eumdein Isaac el alio modo
populo, quando sanctce Trinilatis auxilio adversa- voluil illuminare clum ligna holocausii meruit ipse
riorum suorum robore velut in igne trihulalionis cx- portarc : mysiice scilicet nobis innuens quod sicut
cocto (5). Hsecest illa Iux quce eidem Abrahce par- ipse ligna jn holocauslurn bajulavil, iia Chrislus
lem de suo lumine dedil, dum ad occasum solis dee crucem suam in ipsa passione porlavit (Multh. xxiv;
sacrificio Domini aves abegit, significans scilicctt Marc. xv; Luc. xxm : Joan. xix). Hsee est illa
quod de sacrificio orationis nemo repcllere polestt lux, quce in asino illo Judaicse ccecilatis nobis
volucrcs dsemoiiiorum, nisi ab oculis cordis prius. expressit chaos de quo scriplum esl : Exspectatc hic
abegciit phaiitasmala viliorum. Hcecesl illa lux cpise ; R
1 C_HI asino, donec revertamttr ad vos (Gen. xxn),
inconvalleManibreillumdivinilus iiluslravit, quandoj mystice scilicet designans quod atl Judseps,. qui
sub arbore crucis tres vidit, et unum adoravit, tantai uoiirlum sunt fidem sanclce Trinitaiis experli, circa
videlicet divini luminis illustralus claritate, ut quemi fkiem sceculifidei debent arrbabone reverli. Hcecest
frinuni novit in personis, uiium arloraret in maje- il'.a lux quse per hoc, quod ariesimmolalus esl, et
slate. Hsee esi illa lux quce aliunde adbuc resjilen- Isaac evasil, duplici mysferio nos irradiare curavi!:
duit sibi, ubi Doniinus ad eum : Offer, inquit, miliii lypice nobis insinuans quia licel in passione sua
filium tuum super unum montium qucni mon- diversas irrisiones perfuleril Jesus, in liunianitatc
Etravero tibi; per quod vidcliccl nobis diversa Do- tainen passus, et in divinilate permansit illsesus,
minicse passionis et crticis prcetulit signa, duin ini Hsec est illa lux quse Jacob sub typo gentilis populi
eadem mysleria iiliuin colligavi! ac ligna. Hcec esti, ccelilus illuxit (Gen. xxvn), dum ad palernam bcne-
illa lux perquam illuslratus csl Isaac, filius Abrahse,, diclionem prior eum gralia maler inirotluxil, ut
cum Sara et Aganixam haberenl inler se, quandoi minor idem frater eo majores gratias referret crea-
in figura Salvatoris in donio patris sui tam hoiiestes tori, quousque hodie major debet seivire minori.
solebat vivere, ut hasres fieri non possel filius an- Hcec est illa lux per quam - itleni Jacob Dominuni
cillae cum filio liberse; Haec est illa lux quse nobis, C ^ jn somnis vidit, quando de Bersabee ad Aram per-
foriaam humilitatis osteiiclit, dum Rebecca, viso, gens, in itinere dormivit (Gen. xxvm) : -mysiice
Isaac, de camelo descendit (Gen. xxiv), typice sci- desigiians quod lux divinilatis nulli penilus illu-
licet significans quotl antiqua geiililitas totius idolo- cescit, nisi qui in transilu hujus muiidi ab onmi
latrisedeseruil struinam, dum quasi visio in passione carnali concupisccntia quiescil. Hsecest illa lux quic
Domini fidei meruit agnoscere plumam [palmani ?]. eKindcm Jacob adlmc ibi divinilus illusiravil, duin
Hcec est illa lux quce cidem Isaac eo tempore divini- in scala Ecclcsise angelos ascendentes et descen-
tus illuxit (ibid.), quando Rebcccam uxorem suam deiiles ei in visione monslravit (Gen. xxix), pei
diligens, in tabernaculum Sarse matris introduxil, descensionem scilicet nobis imiuens, ut diligaiur
per quotl videlicet introductio illanobis praelendilur proxiinus, per ascensionem vero ut diligatur Deus.
in iigura, de qua Ecclesia in Canlicis : Inlroduxii mc, Ha_eesl illa lux jier quam Jacob et alio modo illu-
inquit, rex in ccllnriu sitrt (Cttnt. i). Hs.c est illa lux strari videbatur. dum pro adaquandis ovibus amovil
. quse eunidem Isaac disciplince coelestis moderamine lapidem quopuleusclaudcbalur, signilicaiis virlelicet
rexit, dum Rcbeccam uxorem suani niinio aroore di- . quod verus Jacob in ara crucis dignaliis est nobis
. Iexit (Gen. xxiv), sigiiificans videlicet quod unigc- „ puteum aperirc veritalis, ut ex ])iiteo Dominici
nilus Dei Filius nimis Ecclesiam amavit, dum dolo- sanguinis reficeremur umia chariialis. Hcecest illa
rem quae ex morlematris suceSynagogcesibi accesse- Iux per quam Jacob Racbelem sibi uxorem noyit
ral, temperavil, H;ec est illa lux quse isaac et Rebec- essefuluram, duni, adaqualo grege ejus, cam oscu-
cam coelilus illustravit, dum jn ligura Christi et lari co-pit, ut suam, lypice scilicet insinuans quod
Ecclesiaealterum alteri mutua cbaritale sociavil, ut Ecclesia cum Clnisio posi effusioneni sanguinis siq
Ecclesia Chrisio tanta dilcciione copulandam se osculo illo charilalis debet selernaliier frui. Desponsa
sciat (ibid), ut prae amore illius uxor iiunquam al- in Canlicis : Oscttletur, inquit, me dilcctus meus
fcrius fiat. osculo oris sui (Cant. i). Hsec est illa lux qua Jacob
llcec est illa lux, per quam idem Isaac coelifus illuslratus poncbat virgas in canalibus aquarum
meruit illusfrari, quando Salvaior nosler pio eo, (Gen. L), ut juxla varietalem illarum varius lieret
quasi aries, voluit immolari : qui dum inter vepres fe;us ovium suarum : (ypice nobis innuens quod in .
peccalorum nostrorum adhsesit cornibus crucis, canalibus corciium lioslrorum Deo digiium praipa-

'5^ Yidctur aliquid deesse.

 973 DE LAUDE ET ISY. S. CRUCIS. — LIB. III. .7.
tsedium, quid sibi revelatum sit, alter alieri propo- A inter manus habemus, de noniine unius, et
nebal in medium, .dum divinse visionis horama cle baptismate alterius aliqua dicemus, quo-
(O_-K,.K)eisdeui verbis ille reiulit isti quibus ei prius niam in quorumdam cordibus magnum inde sie-
reveialum est ab apostolis Christi. Et licel idem vir, pics ortum est schisiua, quod hic de Euse-
paulopost iniles Chrisli futurus, aliquaululum esset bio, et illic a Sylveslro legitur accepisse baptisraa.
de eadem visione securus, adhuc tamen inde volens S.icnim in gesiis Grcecorum studiose qiiscvilur, ab
securior esse, inquirere ccepil si imagines eorum Eusebio Romanse urbis episcopo baptizatus asseri-
haberentur impressse. Unde el beatus Sylvester ad tur. Si autem in hisioiiis Romanorum studio ri-
obslruenduni ejusdem diffidenlieevoraginem, eorum- matur honeslo, procul e dubio baplizatus legifur a
dem apostolorum ei genuinam deferri fecit imagi- Sylvestro. Unde breviter hic enodanduni est in no-
nem : ut plenius iestaretur imago imprcssse labulce miiie Domini, qualiter heec duo nomina uni conve-
ulrum visio illa deputari deberet rei geslce vel fabu- niant homini, ut qusestio, quse inter quosdam inde
^ce.El cum non alias imagines prceler has qusereret solet oriri, justa possii ratione sopiri. Secundum de-
duas, inter manus offerenlium continuo eas reco- finilionem enim sapienlium, et non secundum opi-
"gnovil ut suas, dum pro modulo suo co majores nioiiem plebium, quidam eum vpcavere Sylveslrum,
indegratias diviuse retulit .virluti, quo de eadem quidam autem Eusebium, quoniam, sicut in pluri-
visionesecurus, vicinior videbatur esse saluli. Unde bus locis refertur a Cliristianis, Eusebius vocabalur
postquam se in laudem eorum animus ejus erexit, a Grceeis, et Sylvcster a Romanis. Proinde quoniam
quoruni vultus in visione conspexit, catholicce fidei Eusebius Grsecum nonieii erat, non incongrue Grse-
eo niagis deleclari coepit indagine, quo de futura sa- cumillud nomena Grsecishabebat, quia sicut a Ie-
nitafe certior exutraquereddehaturiinagine.Proinde gcndo lector, vel a pingendo pictor voeatur, sic Eu-
in corde ipsius aliquantula divinae cognitionis oborta scbius a scribendo dicitur bonus scriptor (2). Ipse
propagine, in novam imaginem a veteri transivit enim quasi scriba doctus in regno ccelorum stylo
imagine, dum ad hoc cogiiilionibus malis, et operi- prsedicationis scripsit in cordibus proximorum
bus renunliavii incestis, ut q-ui portavit iniaginem qua; vel qualia Dominus narravit in scripluris popu-
terreui, poriaret el imaginem ccelestis. Ut enim lorum, quaudo inter csctera divince potentise mira-
quasi de imagine ad imaginem, iia de vilio fransiret cula, protulit eis de thesauro suo nova et vetera.
in virfulem, pro labore qucesivit requiem, et pro ' Et quoniam veteris ac nova. legis edictum iu tabula
infirmitate salutem, quando per ineffabilem divinae cordis sui diligenter hahebat inscriplum, ideo die
pietatis efficaciam, de morte invitam,de culpa trans- C iioctuque didicit in SCripfura verilatis qualiter odio
ivit in gratiam. Tali quippe modo volens se ab habiturus essct omnem viam iniquilatis. Unde posl-
cmni cohibere facinore, a carnali opere, velut a quam in fonlibus Salvatoris calamum cordis altius
legalis Sabbati quievit itinere, quando ul a culpa intinxit, ad imaginem et similitudinem Dei mentis
_pcsset ire, et in gratia quiescere, quasi cum lu- inleriora depinxit, ut in alia.m formam transforma-
cerna et lucc in uno coepit minui, et in allero cre- retur calamo scribae, dicenlls: Lingiia inert calamus
scere. Per Sylvestrumenim divini lumii.is illuslraius scribw vetocitcrscribentis (Psal. XLIV).
scientia, sicui deficicbal in culpa, iii gratia prolicie- Ergo quia de nomine Eusebii nunc satisfecimus
Lat et sapicniia, excepto hoc uno quod adhucculpa turbce pedestri, dignum est ut de vocabulo Sylve-
redarguit cum, quod in sapicutia Bei nondum plene sir.i jam quasi mililise satisfaciamus equestri ,
cognovil pcr sapientiam D.eum. Unde ut sapienter quia sicut ab equo dicitur equ-.s, et a pede
inter ilios desiperet insipienlc-s, dc quibus scripium peclester, sic idem vir non incongrue a sylva voea-
esl: Quceslulltt stini inuridieleuit Deus, ul confundat baiur Sylvesler. Quis enini diffidal hunc virum pro-
sapientes (I Cor. n), ue fide Trinilatis et de mysierio piieficis ct cvangelicis legibus institutuin, frondibus
crucis eo stuuiosius inquirerc ccepit a sapientibus, ijonorum -operuni in sylvam semper excrevisse vir-
qyo ad exemplum Aposloli debitor esse voluit sa- ]D tutum? Ne enini evarigelica falce cum eadem arbore
j.ientibus el hisipicnlibtts (Bom. i). Et ul perpeluce succideretur, tie qua dlcitur : Omnis arbor qum non
salutis quandoque altingeret portum, in scipso ido- facit fructuin bonum excidetv.r, ei in ignem mille-
ioiairise occasum ct fidei prcebuit orium, quia posl- iur (Matt. ni), iueo figuram arboris illius semper
quam per beatum Sylvestrum fide sanctse Trinitatis Iiabere voluit eminenfia meritorum, de qua scriptuiu
"infoimabatur, ibidem in corde illius et iides accepit est: Non est arbor mala facicns fruclum bo-
originem et idololatria finem. Secundum admonitio- num (Luc. vi). Et quia nunc mente libera, el carne
nem enini Sylveslri et revclationem Domini, intus capliva in domo Dei quasi fruclifera sempcr florc
et exlerius Deo obedivit el homini, dum velut in bat oliva, ideo pro viriulum floribus lypum palmaj
Pylbagorico bivio catechizali arripiens dextrum, iilius in ceieriium babebit, de qua scriptum est :
lidei symbolo eaieehizari meruil pcr Sylvestrum. Jusivs ulpalma florebit (Ps. xcn). Quiaigitur bono-
CAPUT VII. rum operum virgultis, quasi in sylvam virtutum
A quo baplizalus sil Consinniinus. semper excrevit, dum quod verbis docuit, operibus
Yerum quia Sylvestrum et Constantinum jsim iniplevit, ideo dum cceleslis verbi minister, et divi-
(2) Hceciion satis vider.tur Grcecse^significanticeresonare,
 975 - BERENGOSi ABUATISS. MAXIMITREYIR. <.7f~
ncedileclionis videbatur esse sequesler, non iinme- A . ria gaudii subsequentis levarentur gratia. Constan-
litoquasi a sylva dicebatur Sylvcstcr. Sed sicut linus aulcm, abolere cupiens ignoranliam prisliiii
liunc de utrisque iioniinibus qucedam dicta suiit erroris, ad exemplum Mai-ice peccalricis pceniten-
piivatim, sic ulraquc nomina jam in unum sunt tisc lacrymis pedcs <:03pi(lavare Salvatoris, cluin
colligenda suniiiialim,quialicet iinuiu ab alfero dis- pro Iepra vitiorum suorum dilucnda co magis pedi-
crepare videaiur verbo, non opere, ipsetamen cty- bus ejus sfudui; appropinquare, quo cum decem lc-
mologiam ulr-iusque spirilali excrcilalione sluduit prosis evangelicis diufius a longc noluit slarc. Unde
observare sumiiiO]iere. Undc procul dubio seipsum moniiis B. Sylveslri idololalrire renunlians loii, juxla
in nullo decepit.quiinhoc unohominenomenutrum- prsecepiiun Domini lcpram pcccali eidem ostendit
que recipit; qui aulem inde dubium aliquod in ani- sacerdoli, ne cum illis decem leprosis diversis vitio-
mo gerit , ille revera nodum in seirpo qucerit. Cum rum agitarelur motibus, quibus Yeritas : Itc, iuquit,
enini unusquisque Romaims poniifex usque adhuc ostendite vos ictccrdolibus (Luc. xvn). Quid plura?
babeat duo nomiiia, unum viclelicct ex alieno, cf Tandiu allcr allerius uiebatur consilio, tandiuetiam
aliud ex suo, miruin non est si idem vir iii apo- aller cum altero, quasi paler loquebatur cum filio,
slolatus gradum diviiue pielatis promotus cliicacia, quoadusquc filius obediens patrireconciliari meruit
uiium nonien ex natura, elaliud habcat ex gratia. B I Ecclesiceinatri. Sicut enim Salvalor nosler quon-
Quia igiturpro colligendis ovibus el populo Dei dam in deserto cce.Iorum rclictis ovibtts nonaginta
eoiivertendo scilplis et dictis semper erat in exhor- novem (Luc. xv), in Idumsea prcesentis sscculi cen-
tando, et severus in corripientlo, idco dum in studio tesimam qusesierat ovem, ila beatus Sylvcster ab
prcedicalionis ad quosdam millus, et ad quosdimi se ovili Domini doleiisovemaberrasse centesimani, pa-
habebaiscevius. non immeriloctSylvesler vocabatur lcrnce dileclionis humero reportare studebat ad Ec-
et Eusebius. clesiam. De qua nediutius differretur gratia superncc
CAPUT VIII. virfutis vcnil tcinpus acceplabile, et dies salulis, in
Ul lot-its pietrtlis operibus vacarit Constanlinus , qua illa liora magis lragisque coepit appropinquare,
sacriim baplismrr susceplurus. quceprorelaxaiioiicparvuloruiiidignaniercededebuit
Ecce quoniani in explanatione utriusque nominis, eum rcmunerare. Unde postquam beatus Sylvesler
Eusebii scilicet et Sylvestri, sermo noster aliquan- Christianse fidei plenius ei deinoiistravit discipli-
diu nunc slelit in loco campeslri, dignum esl, ut nam, ccepit ei pro medicina lnedicinairi, et pro
jam pro altiori lnysterio, quasi cum Jesu, ascen- piscina monstrare piscinam, quando propheticis et
dentes in moiilem, Coiislantinum regem cum pro- evangelicis reformalum institutis, pro piscina san-
cessione leclionis prosequamur ad foniem. Sicut guinis hapiizavit cum in piscina saluiis. 0 dies illa
enlm nemo polest digne pro terrenis ccelestia quce- vcnerabilis et hora speclabilis, in qua oculos om-
r-ere, nisi anteavelitproccelesiibusterrena deserere, niuni lux penelravil intolerabilis, quando virtus di-
ita Consfaniiiiiis vilce perennis ncquaquam perve- vina diiectioriis anliquse cum co faciens pactum,
nire posset ad fontem, nisi virlutum gradibus quasi resiaurare dignata est lapsum solidare confracium !
cum Jesu prius ascenclissel in iiionlem. Unde con- 0 sacra et celeberriina dies,in qua animaeillius dala
silio et institulione Syivesfri, cum lurba sscculari esl requies, et corpori quies, quando in eodem
diulius stare nolebal in loco campeslri, duiii pro fonte,quasipiscium ingentiunisquammse,de corpore
dilectione Dci post gratiam bapiismi scalain Jacob suo lcprcevolalilis genus decidebat iiifame ! 0 clara .
eo altius cum angelis ascendeutibus ascendil, quoaiite dies, et cscteris clarior diebus, in qua finis el ortus
baplismumeaiiideniscalamprocompassipneproxime- duabus collati sunt rcbus, quiacum sonus in aqua
ruiiistudiosiuscuniangelisdescendeiiiibusdescendit. quasi sarlaginis slridentis essel exorlus, in corde
Ul enimpo.nileiitice rcmedio animsesusecliversispos- illius idololalrice finis, el ficleidatus est orlus ! Pro
set mederi vulueribus, continuis septem ciiebusmi- cxieriori enim corporis lepra, et intcrioris animse
gericordieevacavitoperibus, ut in scecularibusrebus D , offensa, dunlexest in eo virlus Diviuiialis ostensa,
. . . . • • .
eominor eilaborpersingulosiiigravesceret uies, quo quia sicut vesligia serpenlis non liiveiiiunlur .in
in spiritualibuscausis major sibi vidcbaturconsislerc pefra, ila nec in anima ejus inventa est macula, nec
quies. Tali quippe modo per lolos vn dies diviiice in corpore lepra.
se parans laudi, templa Chrislianorum aperiri, et CAPUT IX.
templa idolorum jusserat claucli;sed et onmibus Leprnm Consttintini Naamatt Syri leprw comparai.
voleiis benefacere, e-i omnibus parcere, caplivos Sed quia nemo pncter Deuni de impossiliilibus
a captivitale, carceratos cjecit a carcerc, ut possibilia, vel ex dissimilibus po.esl facere similia,
pro salute ipsius eo majori Iselitia sceum lceta- nil iiocet si nos e conlra similes res similibus cequi-
rentur in Deo,quo ab omni servilulis jugo li- parantes rebus, lepram Consianiini leprceNaaman
beri ab eo quasi annuc dimitterentur jubilsco. Sic Syri _"comparemus.Quamvis enini uterque fuisset
igitur cum ab omnibus angusliis el tribulationibus idclorum cultu famosus, uterque laincn fortis erat
essent expedili qui frigore el nuditate sive fame et dives, sed leprosus, quia si vilam utriusque con-
cruciabantur et siti, faclum est ut per hsec diversa sideremus iiitente, uterque eorum lepram in cor-
coelestis misericord.se solatia mali prcecedentisinju- porc, el iepram habebatin menlc. Undc cuni pro
 S77 DE LAUDE ET INY. S. CRUCIS. — LIB. III. 978
salvalione utriusque rei unus.qucereret opem Elisse A ina_ et amore cceleslis patria; in corde suo fiiiem
(IV Beg. v), et alius Dei, factum esl ut licet unus perfidise e! occasum dedit idololatrise. Naainan ali-
curari crederelur a Dco, el alius al) Eliseo, uterqui quanlula Judaicse fidei inflammatus face, ab Elisseo
tamen verc curaretur a Deo. Dexlera enini Domin viro Dei abire videbatur in pace; Constantinus au-
fecit virtufem, dum ulrisque voluil exopiatam con- tem in fide catholica veri Llisei cpnfiriiiatus ope,
ferre salutem; secl tamen majorem graliam ill evangelizavit pacem his qui longe, et pacem his
eadem contulit dextra, qui in fonte Salvaloris intui qui prope.
curabatur et cxtra. Undene aiiobis remanerepossr CAPUT X.
iutactum qualiter a Deo cum utroque sit factum Natimcinel Constantini vocabula qttid significenl.
brevifer liic dicendum est in noinine Chrisli, quc Quoniam igitur comparaiio Naaman et Coustan-
virtus divinitatis illi subveniret aut isli. Naamar lini a nobis esl discussa moraliter, reslat ut nomen
itaque Syro verbum Israelitici -regis amarum cra Naaman seorsum discutiaiur cequaliier, ut salvatio,
ut fel, cum pro sanitaie ipsius vestimenta sua sci qua in ulroque salvaius est liomine, concordare vi-
disse videret regem Israel. Consfantino vero. e conlrc deafur cum iiomine. Quia enim idem Naaman in
verbum vcrilalis dulce videbaiur ul mel, cum ir viriutebellorum animum semper habuit virilem, non
salufe sua sentirel prophetam in Israel. Naanian. " incengrue videbatur populum significare gentilem,
profeclus ad uuibram Ye.leris Teslamenti, tuiil se- quod eliam bene nominis ipsius interpretatione si-
cum decem lalenla argenti; Consiantinus autem, gnatur, quia Naanian decus sive commolio eorum in-
uinhram decalogi penetrans splendore sacramenti. terprclatur. Ipse enim sine decore virtutum Deo ser-
in arca cordis sui servavit memoriam pondus ar- vire nbleiis oculo ad oculum, ad unius Dei cultum
genti. Naaman in figuram decem legalium praece- gciitilem cominovit populum (IV Beg. v), ne simi-
piorumtulii seciim deccm mutaioria vestimenlorum. lis illis fierel in interioribus oculis, de quibus scri-
Conslantinus autem, secumferens dccem mutatoria ptum csl: Dedisti nos in similitudinem gentibus; com-
legalium sciipturarum, per mj-slicum intellecfum ea moiionem capitis in populis (Psal. XLIII). Qui quasi
mutavit in salutem animarum. Naaman, nonduni ciim gentili populo in Judceamveniens ad domuinEli-
vhlens gloriam Dei, pro salute petenda slciit ac scei, secuiidum legem I\Ioysi cultum servaveral Dei,
oslium domusEIissei; Coiistantinus aulempro salulc ne i.n transgressione unius mandati, coram oculis il-
qucerenda, ad ostium illius ccepit slare iiihileminus. lius fieret omnium reus, de quo scripium cst : Noltts
de quo in Evangelio.: Ego sum oslium,dicil Domi- in Jittlwa Deus (Psal. LXXV).Sed, quia iiomcn Naa-
iius (Jcrin. x). Naaman signo crucis se nuiiquam in man moralitei' cxpressimus; ita pro cxprimendo
r
f.onfe consignans, ab Eliseo ayerlit se, el abibal Conslanliiii noinine aliis procedenduni est gressilius;
indignans ; Coiislanlinus autem, characterc Christi ul, si a nobis exprimi non potest allegoricc, saltcm
se sine inlermissione consignans, a Deo aveni ef quadain similiUidine exprimatur hisforice. Sicut
abire. nolebat indignans. Naaman, jugo servilutis enini cx longinquilatc dicitur longinquus, ct cx vi-
adliuc oppressus cum Agar, Naaman inter terminos cinitaie vicinus; sicex Conslante Constaiiiius, etex
aiternse felicilatis co minus teniavit accubare cum Conslantio dictus est Coiistanlinus; in seipso vide-
Issachar, quo Jordancm fluvium leviorem seslimavit licel patris et avi sui constanliam esse demonstrans,
fluviis Damasci, Abana et Pharphar, Conslanlinus quoruni unus dicebatur csse Conslantius, cl alius
auiein in fonfc Salvaloris eo magis oplavit ct cor- ' Constans. Tam magnam quippe coiistanliam liahuit
porc curari cl meiite renasci, quo meliorem eum cx ulrisque Constantio el Constante, ul clypeus ejus
ceslimavit Abana, ct Pharphari fluviis Damasci. in bello nunquam declinaret retro, sed anle, tanla
Naaman, Elisei servi Dei obediens vcrbis, in lava- videlicel aiiimi constantia inimici timoris invasiono
tione Jordanica suis obedierat servis; Conslanlinus dclersa, ut hasta ejus in pra_lio nunquam viderelui;
autem, scepe inobediensDei Filio, servi Dei Sylvestri aversa. Undc, licet eadem declinatione e Coiislantc
coepit obedire consilio. Naaman, in Jordane fluniine n Consianfius, et a Conslaniio derivctur Conslantinus,
seplies lotus, a lcpra corporis lmmdus faclus est qua ab liumnnifatc derivalur lmmanus, et a divini-
totus. Conslantinus aulero, in fonle Salvaloris ter- talc divinus, Consfantinus- tanien pro Ecclcsia Dei
tio iinclus graiia septiformis Spiriuis, foris curaba- semper laborarc solebat abundanlius, quam ante ip-
tur ct intus. Naaman nequaquam fuit aqua et Spi- suiii unquam Conslans laboraret aut Constan.lius.
rilu renatus, quia noiidum Christus eral giorifica- Post sanitatem quippe receplam, eumdem Deum cce-
tus; Constantinus autem, in lavacro regcneralionis pit adorare cum Naaman, qucm ante se quonslam
aqua ef Spirilu renalus, tam in corpore quam in adorasse videhatur Abraham (Gcn. xvm), qui fidem
anima videbaiur csse curaius. Naaman, reversus ad sanctse Trinilatis nobis prcesignando monstravif,
domum viri Dei, pro sanitate reeepta gralias retulit dum quasi sub arbore crucis frcs vidit, el ununi ad-
ei; Constantinus vero, a cceleslis pairice domo longo oravit. Sed tamen sdler prceallero majorisgraliee rc-
reniotus exsilio, ad domum patris sui cum prodigo cepil puritatem, dum ille seculus est umbram, et isie
reversus csi filio : Naaman enim, divinse voluniati vcritatcm: quia, sicul omnihus perspicuum, et om-
voluniate resisler.s frivola, pro salule corporea r.ihus est planum, ille paleam, et iste secutus est
respuebat idola; Conslanlinus aufem pro salutc ani- granum. Uncle miruia noii csl, quod major gratia,
 9"9 BERENGOSIABBATISS, MAXIMITREYIR, 980
quam sub umbra lc-gisolim conligissel Naaman Syro, o, A perbus, servis prcefuii ut Dominus, et Doinino obe-
per gratiam veritalis huicbealissimo collala esl viro; :>; divil ut scrvus. Giezi eiiam oblitus Doniini creatoris
quoniam, sicut ille seplies lotus depaganismo rediit it sui. contra praeceplumlcgis concupivit rem proximi
ad Jiidaismum, sic iste sepfiformi spirifu renalus, s, sui: Conslantinus autem contra prceceptum Domini
pervenit ad baplismuni : quando licef unuslavarefurir et legem Moysi, rem proximi sui concupiscere noluit
inviie,- et alius sponfe, unus tamen in Jordane, et 3t cum Giezi. Giezi eiiam pro iniquiiate cupidilaiis
r.iius curabatur in fonte. Quamvis enim per spirituni n lypum non habebat illorum, de quihus scripliim csl:
Dei in cordibus eorum inbabilaiitem, illelilteramoc-__ i'_x v.sttris el iniquitrile redimet animrts eoritm
cidenlem, et iste spiritum sequerelur vivificantem n (Psal. I.SXI);Constanlinus aulem justi illius meruit
(II Cor. m) : posl bencficia famen sanifalis expeifse -e haberc liguram, qtti pro lucro terreno pecuniamsv.nm
a_ graiiam Condiloris pcrvenirc merebalur uterque. non dedii ctdusurrim (Psnl. xiv). Giezi declinare no-
Sed. sicufin his (iuabus causis,unibra sciliccf Icgis c luil ilia convcnlicula fallacium, de quibus scriplum
et grafia verilafis, erant insuquales, ita duobus hiss est : Vl quid diligitis vnnilatem, et quwrilis menda-
rnodis videbanluriequales; quia, sicut per illum Do- cium ?(Psnl. iv.)Consfantinus autem Sjdversusproxi-
lniiius salutem dedil Syricc, ila per islum salulem ,x mum snnni illurl Sapieniis servavit epilacium, in
dedit Ecelcsice. " quo Ciicitur: Noli rtdvcrsus fralrem tuum rtmare
CAPUTXI. mcndachim (Ecclcs. vn). Gieziiidem Condiioris ))cr-
Quirl hiter Coiistriiitinumet Gicxi leprosum htlersit. fecle non habens, ut Abraham, non immeriio lepra
Quia igitur _e (ypi curafione viri hujus utrius- percussus est Naaman. Conslanlinus aulem babens
que charitati vestrae, dileclissimi, salis loque- fidem Chrisli, lepram illani noluit adhserere sibi, de
bamnr, hucusque tempns est, ut jam dc his trrins- qua Elisseusad Giezi: Lepra, inquit, Nnaman arlhw-
euntes ad ccefera pro eloquendis aliis denuoj rebil libi (IV Beg. v). Giezi caiigine vitiorum de •
nova proferamus ct vetera. Unde ul et alius e nigraius ut pix, ab Elisseo egressus est leprosus ul
vicino leprosus in locuin Naaman a nobis va- nix; Conslanlinus autein a nigredine peccatorum
leai inveniri : qui pro infirmitate corporali eidcm, suoiiim dealhatus ut nix, lenebris idololatrise am-
Constaiilino digna comparalione possil uniri, nil[ plius denigrari non volebal ut pix. Sed, qui? Giezi
obstal, si in scala Ecelesise,velut in humiliorem de, per abrupia vitiorum, in vallem cupidilalis a seipso
gradu descendeiites alfiore, eumdcm virum clarissi- longiusivit, dum de bORisNaamanrapuit, quidquid
mum adhuc viro comparemus inferiori. Quis auiem sibi dcleclabile vidit, mirum non esi, quod quale
leprosus ille polesl esse nisi Giezi, qui a prcefaio prsemium inde habuerit, noniinis ipsius interpreta-
Naaman pecuniam suam fallacia exlorsit ef vi C ilone signatur, quoniam Giezi prwruptum videns,
(IV Beg. y) , quando non sub suo, sed sub Eliscei vel vallis visio interpretatur, qui enini in inaccessis
-ioinirie duplicia dona ab eodem reportavit hoiiiine ? rupibus, et in prairuptls silicibus, quasi in viriulum
Unde dignuni est ut, sicnt pictas severilati quon- inontibus spirilaliler noluit habiiare cum ibicibus;
dam sociaia fuit in pectore Moysi, ita nunc pieta- ideo viiiulibus irascens, el viliis arridens, non in-
tem Coiislantini malitise comparemus Giezi;quia congrue dictus est prceruplum videns. Quia vero de
sicut Giczi pro cupiditate et avaritia incidil in infir- valle viiiorum in moiitem viiiulurn ascendere nolc-
mifatem , i(a Constantinus pro pietate cl juslitia bal, non immerito visio vallis diclus eral, quoniam
meruit recipcresanilalem. Giezi enim,sine lucrodi- bonorum operum .gradibus ascensionesillas in cordc
viiii sacramenii, a Naanian accepil duo ialentaar- suo non disposuit, in valle lucnjmarum, in loco,quein
genti. Consiantinus aufem cequc duo lalentareei- posuit (Psctl. LXXXIH). Unde quoniam in inonle vir-
piens a Deo, cum lucro boni operis vcro portavit tulum tam raro ah eo justilise visus esl callis, ut
Elisseo. Giezi prcemiocoelestinolens celernaliter frui, nomen ejus non immerilo diccretur visio vallis, mi-
sine taxalione abscondit pecuniam domini sui; rum non est quod pro lepra vitioruin suoruni longe
Constantinus autem pro Iucranda sui domini pecu- pj remolus a salute credentium, videre non potest bona
nia, se suaque omnia Deo el honiinihus voluii esse Domini in lerra vivenlium (Psal. xxvi). Sed quo-
communia. Giezi pro duplicimutatoriorum quam ac- niam in comparatione G:ezi et Conslanlini jam ditt
ceperat veste, ab Elisceo viro Dei, leprce Naamani- sumus iminorali, dum unius impietalem allcrius
ticce percussus est pesie; Conslantinus aufem leprce comparavimus pietati: reslat ul, sicutpro conside-
elephantiacse liberalus a pesie, immertalilatis et in- ratione illorum in hoc sermone lpnguin protraximus
nocentise duplici a Dec indulus est veste. Giezicu- filum, ita nunc de Giezi ad Coiislantinum nostrce
piditate et avarilia seipsum delusil, dum dona du- orationis denuo vertamus slylum. Ne enim idem
piicia duobus saccis inclusil; Constantinus aiitem Constanlinus lepra corporali amplius percuferelur
pecuniam suar.i veferis illius sacci noluit includere cum Giezi, spirifaliter ccepit legem servare Moysi :
malilia, de quo scriptum esf. Concidisli snccuni quamvis post gratiam baplismi multum iude sibi
mev.m,et circumdedisii me IwlitiufPsal. xLix).Giezi ccepissent derogare Jud.sei, quod lam ssepe miseri-
contra conservos tumidus, et conlra humiles super- cordiam veri qucesivil Elissei. Cum enim monitis
bus, Domino suo obedire nolebai, ul servus; Con- beati Silvestri non solum a vineulis idololalrice so-
slantimis aufem Iiiimilis huinilibus, e( superbis su- lutus, sed etiam lavacro divins regenerationis esset
 .981 LIB. DE MYSTERIO LIGNI DOMIKICI. 8S2
ablutus, eo perfectius in corde suo supernce dile- \ tribttiatioiie (Psal. ix), diim a dupliei infirniitate
ciionis inclusit amorem, quo perfecla charitas foras corporis et animee, duplicis gratiae meruit relevari
.niisit thnorem (I Joan. iv). Et nonimmerito quideni curamine; quando in lavacro regenerationis haec
Deum, internse dileciionis dilexit amore, qui gemina duo sanilatum recepit medicamina, ut in corpore a
sanitate adjutor ejus fuit in opportnnilalibus, in . lepra, et a vitiis mundaretor in anima.

BEHEHIIOSI RBMATm
LIBELLUS INSIGNIS

DE MYSTEMO LIGNl DOMINICI

ET

DE LUCE YISIBILT ET INYISIBILI PER QUAM ANTIQUI PATRES OLIM.MERUE.RUNT ILLUSTRARI.

(Biblioth. Patr. XR,366.) ..'' .,."'.'.. ,

Quoniani primus honio,-dileclissimi fratres, pro B pro illa, quae promissa-est, eorum in omnibus inii-
cibo cupiditalis, quem illicite comedil ,(Gc«.___),in temur actiones, de quibus scriptum est: Operati
• tenebris et in umbra iriortis olim diutissiine sedit, stint justiliam, adepli suiit rcpromissiones
(Hebr.xi).
necessariuffl eral ut uiiigeiiitus Dei Filius pro eo , Cum cnim una lux terrena sit, et alia coeleslis,
- tam
dignanter iiiterveniret, ut ad viam lucis .celcrnce dignum est ut ccelestem lucem.morihus semper prp-
- sibi iter aperiret. Diu.iiamque fuit.qiiod,lumine;ye- sequamur honestis ut, sicut per lignum mortis de
ritatis amisso, aiitiquae caecitalis non injuste yalla- . terra sumus terrestres, ita per lignum vitae sumus et
batur abysso; quoniam spoiitanea voluntate seipsum de ccelo; coslestes. Alioquin lucem illam visibilc-m
• divina luce separavit, dum coritra praeceptum Dp- nullatenus videre valemus, quara non
- mini pravae actionis tenehras amayit. Sed corporalibus,
quia de sed spiritualibus oculis quandoqiie videre debemus,
lenehris ad lucem nulla polerat ratione redjre, liisi nisi ab haclucevisibili priuserudiamur in terris,
Salvator noster per seipsum sihi viariivellet aperire; quse vel qualis sil illa, nohis reseryatur in ccelis. .
ideo ad osieiidendam ei claritatem ariiaiilissimae lu- Unde, qtiia lemppraria. lucis et Eefeiiicehic a no-
-cis, factits esl pro itobis obediensPalri usqtie .ad mor- bis facta est liieiitip, ideo differentias eorum non
tem, morlein autem crucis (Philip. n). Unde. gralias debemus obliterare sileiitio, .quoniam margarita
Deo, quia dum Filius Patri obedit, caecus. eyangeli- lucis perpetuae eo majori a nohis coniparanda est
cus ad lumen redil : ut humanum genus eo niinus pretio, quo inler hanc et illam magna videtur esse
Jam prisliiiae caecilalis pujsetur afTecfu,quo per san- discretio. Sicul enim differunl ab adversis prospera,
guinem Christi supernaeiucis quotidiaiio illustratur vel a tristibus lseta, sic una lux ab alia probatur esse
aspoctu; Alioquin Jucem illarii non videbit amaii- discrpfa : maxime cum una alteri ita videatur in-
daro, de qua scriptum .est: Populus qui ambulabat cequalis, ut una sit ceterna, et alia temporalis. Ye-
• intenebris, vidii lucem
magiiam (Isai: l.x); nisi per rum, licet utramque lucem exstinguere non ppssunt
. fructum borii operis illorum mereatur adunari cho- inexslinguibilesaquce, magna tamcn diversitas ver-
. -reis, de quibus subjuiigitur : Habilgntibus in regionc . salur in ulraque; queniam, sieut sacra. Scripturse
uinbrw mortis, luxortaest eis (ibid.). Ifac est ergd . pagina testatur, upa illuminat et illuminalur; alia
illa lux, qua primus jiopio privari meruit, quando vero illuminat, eliion illuminatur. Si eniin clarita-
culpa eum appetiit, et gratia deseruit, quia dum iu lem utriusque consideremusintente, ab una procu!
- ligno mortis oblectamentum
culpae sibi arctius im- . dubio in corpore el ab alia illuminamur in mente ;
pressit, virtus divina lumen .ununi ei abstulit, et _ quoniam tanla-vis esl luminis a divino splendore ve-
., aliud concessit. Ipseenim, quiest tesiisin cpelo ftde- D ] nienlis, ut capi iion possit oculis corppris, sed ebtu-
lis (Apoc. i), unani ei lucem in terris, el aliam prae- libus mentis. Unde, si hicem istam lemperalem so-
rogavit iri ccclis; quia, dum iri ipsa creatione saeculi . lemus inluendo miraii, per quam non corda, sed
dona sua, prout opus eraf, unicuique ereaturae divi- corpora videntur illustrari, mullo magis luinen illud
sit, bumaiio generi lucem unam dedit, et aliam pro- ceternum debent admirari credentes, per quod cpr-
misit. Sed, quoniam ex iina luce, qua. proinissa est, _ poraeorum illustrantur et nienles. Prceterea vero,
eo securiores esse valemus quo aliam quae dataest, . si solis et lunae luceni hanc visibilem admiranlur
corporalibus oculis quotidie videmus, dignum estut populi, prp cujus splendore inlolerabili humani sse-
 OSo BERENGOSI ABBATIS S. MAXIMI TREYIR. <_84
pissime fcverberaiilur oculi; occullo magis admiran-- A clrinam sequerentur illoruni, de quibus scriptum
dum est lumen illud angeloruni, quod capi non po- cst : in omnem terrrnh cxivit sonus eorum (Psnl.
test auditu aurium, nec visu oculorum. xvm). Noslis quippe, quia, sicut Scriplura lesfa-
Ef ecce quoniam hic nobis occasio se ingeril op- lur divina (Act. iv), per solem et lunam aposlolica
porfuna, ul inler alia sidcra quscdam ce sole dica- nobis prsemonslrabatur docirina, si lamen exemplo
iiius et luna : dignum est, ut jam cum processione; illorum nobis sit cor unuin ct unimu una, quorum
kctionis ad susceptionem eorumdem luminarium fo- doclrina fulgci in Ecclesia ut sol c( luna. Unde
ras properemus anheli, de quibus Dominus : Fi«;i.,. necesse cst uietlu, Chrislianc, jam apud lc dili-
jnquii, luminaria in finnamenlo cceli. Dixil, cl facta< gentius penses qualiter hcecduo luminaria per dies
sitnt (Gen. 1). Post priiiium namque vocis Dominicce ; ac noctes, per annos distinguunlur el menscs, quo-
maiidatum, unumqiiodque in suo ordine videbalur niam Chrisius ei Ecclesia ad irradiandos fldelium
esselocalum,itautsiculolim antiquadivinifaspra.or- animos ctillusfraiidos, nobis siinilifererunt in sigiia
dinaverat, unumqucdquc in suo loco el temporei el tempora, dies ef annos. Quia enim sol ei luna
seniper oriafur et occidat. Sciendum est enim quia, Chrisli et Ecclesice' lypum geruni, non immerilo
sicul in prima die ccelidislenla est pellis, sic etiam nobis in signa e,t tempora, el dies, et annos ullerius
quarta die vestila est slcilis, ideoque pellem liane; P eriail, quia sicut sol et luna npbis cxlerius quoii-
ccelo illi possem comparare si vcllem, dc quo scri- dianis lulgorihus illucescunt, iia Christus et Eccle-
ptum est: Extcndens cmlumsictit pcllem (Psal. cni). sia nostris cordibus interna seniper luce clarescunl.
Sed, licel in eodem ccelo vel pelle adhuc diverscein- Sciendum est quippe quia sicut in piima die sseculi,
iixse sunt stellce, sol tamen et luna cseteris sideribus cmlumcrcnvil el lerrum (Gcn. i), sic quarta die lu-
eo magis videnlur priricipari, quo Christo et Eccle- ccm nobis voluit tlonare supernam, quando ad illu-
sice non incongrue possunl comparari. Sicui enim in minandas iriduance caliginis umbras nubesque no-
ilrmamenlo cosli duobus illis luminaribus nulla stel- vellas, quario die producere dignaius est solem,
larum crealura claritate videfur cximior, sic iu fir- lunanr.el slellas (Gen. 111).Unde licet alia claritas
liiaiucnto Ecclesia; duabus his personis nulla potest sit solis, alia lunse, alia stellarum, dignum lameii
esse sublimior : quamvis sicut stella ab stella rlifferl est ut.nos clarilatem omnium ad salutem trahamiis
in claritute (I Cor. xv); iia Chrislus Ecclesisecoelesli animarum, quatenus celerni luminis nobis afllante
prseemiiieaidignitalc. Unde notandum est, quod, sic- spiramine, ab ulroque luminc corpora nostra illumi-
ut in creationc sseculinova luce novus mundus emi- ;icnlur et aiiimae. Dignum quippe est ut pro illumi-
cuit, sic in passione sua Christus Ecclesiam radio nalis jam ab ajterno lumine' corporibus nostris el
sibi novae clarilatis applicuii, ila ut in cxierno gerni- animabus, sine iniermissione Deo seinper gralias
ncc dilectionis aifeclu per mysterium crucis alier al- agamus, quia sicut in firmamento cceli quondam so-
teiius jam deleclelur aspecfu. Ipse enim, qui ad cur- lem et lunam quarto die divinitatis verbo produxit,
rendnm viam passionis olim exsultavit ul gigas (Psn.I. sic in fiiiiiamento Ecclesice sponsus sponsse radio
xvm), in ara crucis, solis et lunce, sive sponsi et novce claritalis illuxit, quando idem Deus el homo
sponsse copulare dignatus est bigas typicc, scilieet ad crucifigendum pro nobis humanos obtulil artus,
nobis insinuans quod illi verissime Cbristi ct Ec- per ;quem olim factum est vespere et mane dies
clesiae fldero habere creduntur, qui in Chrislo Jesu quartus.
gemince dileciionis biga reguntur. Ad hoc quippe Ergo sicul de solc, luna et stellis tractavimus bcri,
Sol justitise tabernaculttmstuim poncbalinsole(ibid.), ifa tempcrale luinen el ajternum hodie debcmus dili-
quando pro liumana salute a femiuea conceplus est genlissime intueri, maxinie cuni pro utroquc lumine
prole : ut etlu, homo, jam eo magis lceterisin Deo iii lanto miraculo debeamus habere Condilorem, ut
salulari tuo, quoniam Deus, pro te tanquam sponsus ex uno credamus eum mirabilem, si altero mirabi-
processit de tltalamo suo (ibid.). Unde sciendum est liorem. Quia enhn unum terrcna tantuin, el non
nobis, quia, si solem hunc visibilem invisibilicom- D ccelestia illusfrat, aliud vero nec ecelum nec terra
pararemus Soli, nequaquam in hoc prophciico vi- coanguslat, ideo si quis qualilatem amhorum velit
demur regnare sermone, qui Solem invisibilem hu- pensare sublilius, unum quam mirabile, et aliud est
manse insinuans iiolitise, thnenlibiis, inquii, Deum liiirabilius. Unde si mirandum est ccelumistud visi-
orietur Sot justitiw (Mulcich.iv). In cursu autem lu- bile, quod extendi vicletur ul pellis, per quod quoti-
siK, quse nos iredecies solel illuslrare per aniium, il- die illustramura sole,iuna et stellis, muho magis
lud prsecipue nobis est considerandum, ne quis no- '. admiranda esl Lux illa superna. per quam in angelis
strum per varias mutationes animi stultitiaiii illius et liominibus ccelum illuminatur ac terra. Hcec est
iniiiando sequalur, de quo scriptum esl : Slttltus ul enim illa lux per quam uos,.qui filii lucis sumus et
luna mutalur (Eccli. xxvn). Poslquam enim Sol ju- hiii Dei quandoque videre debemus claritatem Dei,
stilice pcr divinse charitatis incciidium, angelicae et si tameii ipse in nobis jam illuminet abscondita te-
Immance dissensionis lunare voluit illustrare dispen- nebrarum, qui nos in fuiuro illustraturus eslinspe-
dium, slalim plenilunio lidei novce,et dileclionis an- clione animarum sanctarum. Qui quoniam ad cogno-
tiquce per apostolicam prsedicationem meiilihus hu- scendam lucis perpeluse veriiatem, temporanei lu-
manis illuxii ubique quatenus ad iidem Christi, do- minisisfius umbraiilem nobisvoluit prserogarc cla-
 "
935 LIB. DE MYSTERIO LIGNI DOMINICI gg6
nlatem, dignfihi est, duni in hacluce vivimus, bonis A ita Judcei cum ccecisillis evangelicis in prsecipiiium
operibus illud semper elaborare siudeamus, ut cum vadunt, de quibus scriplum est : Si cwcus cmco
ex bac vita migraverimus, ad seternam lucem per- dv.caltim prwbucrit, ambo in -foveam cadunt (Mnli.
venire valeamus. Sciendum est liamque quia sieut xv). Chrisliani csecisillis semper~arrident dc quibus
una lux parva est, et alia magna, sic una nimirum scriptum est : Cwci videnl (Mall. xi), iia Judsei
indiga, et alia cst prodiga, quippe quoniam illa qua. usque in iram consummaiionis ccecis illis similes
prodiga esl, bonis omnibus abundal et superabun- erunl, de quibus dicilur : Ocuios habent ct non vi-
dat, dum ex eo quod habet dat omnibus. Unde quo- dcbunl (Ps. cxin). Quia enim Judsci non conjun-
niam inter hce.cduo lumina talis esl talio, ui quod gunlur Christianis , nec Christiani Judseis , idcoiu-
non habeiur in uno invenialur in alio, necesse est meii vcrilalis datum est nobis , ct ablalum est eis ;
ul per hoc lumen quod jam hahemus in re, pro- . quamvis eliam ipsi quandoque Patrem et Filium
peremus, ad aliuti quod adbuc exspeclamus in spe. debeanl adorare nobiscum , implelo quod dicilur :
Sciendum csl quippe quia licei uno modo illumine- Utcognoscant le sotiiin verum Deitm, el, quem misisli,
mur ab alio, cl alio ab islo, uirumque tamen sperare Jesttm Christum (Joun. n). Sed scicndum quia, licct
.debemus a Christo, quoniam ipse, a quo unum lu- in mvslerio crucis aliud sentiant Chrisliani, el aliud
men haberaus lemporaliter, cum Patre el Spirilu Judsei, onnies tamen peccaverunl el egent gloria Dci,
aliud habel ceternaliter. Sicutenim in tribus perso- ita ut necesse sil omnibus juslificari gralis per gra-
nis secundum naturam ciivinitatisunum esl nunieii, tiam ipsius, fl quo juslificandus esl impius , et glo-
ita in illis noii tria lumina, sed unum esi lumen, rificandus est pius. Unde orandum cst nobis ut lux
quod iamen eo magis solet prce cseleris coruscare vera, qnw illuminat omnem homincm venicnicm in
luminibus, .quo ipsumilluminat homines, et non Itunc muiiditm (Jonn. xvn), Judaici cordis ita digne-
illuminalur ab bominibus. Proinde licel nihil sit tur illuininare profundum , ut eliam ipsi nobiscum
quod eidem lumini digne possimus tequare, quas- ab eadem mercantur luce perfundi , de qua scri-
dam tainen species aliquo modo ci debemus com- ptum est : Ego suin lux iiiundi (Joun. ix).
parare, ul facilius intclligi possit per eadem ecni- Hcecesl igilur illalux.pcr quam Dei Filius lia-
gmata rerum, quod huic luci visibili dispar cst liens onmia secum in ara crucis, evangelicum illum
lumcn luminum , et dies dicrum. Eadem enim illuminaverat csecum, qui juxta viam fidei propen-
discrepanlia .si dici liceai), est in hac luce gemina, sius imprecans gloriam Dei :_Fili, inquii , David,
quse in masculo demonslratur ac femina, prceser- misercre mei (Mrttl. x, Ltic. xvm). Ad hoc namque
tim cum miiior majori eodem modo subjiciatur, ut (J per mortcm crucis moiiificari voluit granum fru-
opinor, cjuo uxorviro non major videiur esse , sed menti, ul lux ccelestis illucesceret omni credenti,
minor. Prselerea vero sicut maximum a mininio , qua sicut oranibus nclum , cliam omnibus cst pla-
ul magnum dislat a pusillo , ila distare videtur lu- iium , in codem cseco geniis illurainavit humanura.
men hoc ab illo, quia licei ulrumqucnobis coruscare Deusnanique luccm suam bifaria ratione divisit,
vidcalur a Christo , major tamcii graiia nobis solel dum cidem cscco duo lumina reddidit, qui duo
ab illo provenire quam islo. Sciendum csl eiiim quia amisit, quia si duplicem sanitalis ejus graliam con-
quanlum differunt a carnalilms spiritualia . el ab sideremus inlcnlc , per myslerium crucis lumen in
inferioiibus superna, lanlum lux ista temporalis a corpore, ellumen recepil in mente. Unde si volu-
luce distat selcrna , maxime cum ad cumtlem mo- siius ul cum eodcm ccecolucis ceierncecoiisequamur
dum ca;lcstia lerrenis , ct summa non conveniant graliam , pro qua Dominus ad cum : Qitid libi, in-
iinis , quo prima non conveniunt novissimis, ct quit, vis faciam? (Ltic xvm.) dignum est ut unus-
novissima primis. Adhuc etiam eodcm nioilo lux quisque nostrum cum co ssepius orationem hanc
una dislat ab alia, quo spirilus a lillera vel graiium dical exiguam , quam ipsc respondil ei, dicens:
discrepat a palea , ne et nos niore Judscorum gra- Domine, ut vitlcam (ibirl.). Alioquin turbce cogita-
tiani Dei recipiamus in vanuin, quo pro lillera se- D fioiium , quce nobis bonce voluulatis seniinariani
qiiunlur spirilum , cl pro palea granum. Ceiium est demunl, cum codcm cceco voccni nostrce deprcca-
enirii quia , sicul ad cognoseendum legem unam et tionis premunl, nisi phanlasmala vitiorum quse fe-
aliaiiijChrisiiani granum el Judsei sequuniurjialeam, cimus ab oculis cordium assiduis repellamus preci-
sic utraque lex uni populo loquitur et alleri s.ilet, bus. Pcr boc aulem quod caecus isle juxta viam et
dum pro inluenda luce Creatoris unus esl cxcus, cl iion in via sedcbal, impcrfectioris adliuc fidei nobis
alius videt. Crcdendum est sane quia sicul electo- exemplum prsebebat, ut unusquisque noslruni per
rumlux lenlatione non exslinguitur, sed illustralur, iiiortificalioncm carnis cor suum ila semper afili-
ila csecilas Judscorum usquc acl vesperam mundi se- aat, ut in veriiale boni operis gressum figat. Sed
iiescenlis durare probatur, quatenus Chrisiiani cf hoc fieri non polest, nisi nox illa , quam originalis
Judeei duos populos esse se sciant de quibus scri- peccali morosior in nobis coniraxerat hora,ab ocu-
ptum est : Qui non videnl, videunt, cl qui vident , Tis iioslrisnovce lucis disculialur auroia,ui, resoluta
cwci finnt (Joan. ix). Sicut enini Cliristiani typuiu. in nobis totius caxilate caligiiiis , in novam lucem
illorum usquc liodic gerunl, de quibus dicitur- r decor aniiquce reformelur originis. Aliler quippenil
Bec.ti qni non videriint, et credidcnmt (Joan. XE). nobis proiicil quod Jesiis in codem cseco lucem
 987 BERENGOSI ABBATIS S. MAXIMI TREYIR. 988
amissam reparavit, quando voccm caecifatis ejus A. . (Ps. cn).Sic igilur repulsis ab eadem nave cunclis
transiens audivii cf slans illuminavit : nisi ille, qui hceresibus et hcerc.ciarciiis, prinio fraclare debemus
renes et cord.a solus inluetur, eodem mode csecila- dejuslis, deinde de rcgibus et pafriarchis : quam-
tem nosirnm transeundo audire , ef siando illuini- vis priusquam binc de patriarchis perveniamus ad
nare dignetur. Ipse enim qui per bumanilatem propbefas , non unam aul duas . sed plures videa-
transirc . el per divinifatcm babet stare , eumdem nmrhabere disetas ; et ideo nccesse esl uf qui pa-
ccccum mirabili niodo dignatus est illuminare, quan- triarchis e! prophelis reginm-viam olim dignahatur
do fidei ipsius propriam vocem in hcec verba subje- ostendere, nobis eiiam in hoc itinere dexlram suam
cit : Vnde , fides turt le snlvitm fecit (ibid.). Unde dignefur prselendere, quoniam navicula menfis no-
quia nos, dileclissiini fratres, tanla jam sumus op- sfrse funcvere divina regitur dexlra , si hifuniine
pressi ccecitate , ul non solum cseci cx lempore . sed chariiaiis inlus firinelur et exlra. Sed quoiiiam in
eliam cseci simus a nalivitale, oranduin est nobis n.ivi Ecclesice frusira jam videmur immorari, nisi
ut ad perpetuce lucis claritatem se ipsum nobis prae- Ciiin anfiquis Pauibus a divina luce mereamur illu-
beal ducem , a quo idem csecus non auruni voluit strari . orandum est in hoc tractatu seipsum no-
postulare , sed lucem. Si enim corda nostra eadem bis velif ostendere ducem, qui de seipso discipulis :
lux divinitatis iilusiral , qiiam ncc inilium dilatat, B Dinii luccm,' inquit, habclis credile in lucem (Joan.
nec finis anguslat, necessc est ut ab caclem luce xn).
qusercnda prcelereuntium ciseinoiiiorum nullis un- Ifeccstergoillaluxqusepriiiiuiiipareiiteiiiiiostrum
quain arceaniur miiiis , cujus profecio fides iniliuin Adam protoplaslum in ara crucis ex impio pium, el ex
esl el operalio finis. El quia ncc humaiise s.ihui ncc incesto feceral caslum.quando perejusmysleriisalu-
divinse convenit huidi , ut a nobis illa lux debcat tariscl)ectumanliqnseclarii.atisiiieoreformavitaspe-
qua_ri, qtuc vel lempore finiri, vel loco valea.l chmdi, clum. Hsec est illa lux per quam in ipsa passionis
dignuni est ui illaiii hicem sinc intermissionc quse- Dominicce die malediciio Evsc niufata est benedi-
ramus, quam non cum belluis, sed ctiin angeliscom- ctione Blarise ; quantio ad comparandam nobis lucis
niuiiem habcre valeamus. perpeluce margariiam, in royslerio crucis pcena in
Haec esl. autein lux ceterna quse inflmis "voluitso- gloriam, et inors Iransivit in vilam. Hcsc esi illa lus
ciare-superna , quando divinee miserationis gratia per quam Doroiniis Deus Israel olim illustrare vo-
dives, per niyslerium crucis angelos el honihies lebal Abel, quando, sicul legifc-r lesiatur egregius,
fccit esse conciyes. Hcecest illalux unde ut causse respexit Dominus ad Abel, el ad inunera ejus
causis , el rcs convcnianl rebus, quosdam antiquos , (Gen. iv). Ifcec est illa lux quce Noe, qui requics in-
Palres hic inlroducere debemus , quatenus sermo - terprclatur, illuxit. qiiando cle lignis impuiribilibiis
nosler eo consultius ad iincni possil evolare per cce- arcam intj-pum Ecclesiceconsiruxit. bapiismi scilicet
tera quo lux invisibilis ad hoe nobis prufert dc the- saluiaris ac Domiiiicse . crucis nobis prseferens si-
sauro suo nova et vetera. Quia enim lux divi.iili.fis gnum, dum se suosque per aquam salvavit et lignum.
lam mira probatur et sancta , u! nulla prorsus lalis Hsecesl ilia lux per quam idem Noe -illuslratus est
videalur aut tanta, dignuni est ut buinanuni ci non figuralive, quanclo columba sibi ramum deferebat
debeat decsse prccconium , quce propheticimi et olivse, typice scilicet designans quod viiiutum pen-
evangelicuni solet haberc testimoniiim. Sed quoniam nis nullus evolare valet ab imis ad summa, nisi in
gcmince dileclio cbarilatis personis depufatur gemi- arcam Ecclesiseboni operis ranium siudeat. reportare
nis , corapelens esf ut in hac leclione feminceviris, cum coliimba. Hscc csl illa lux qua idem Noe illu-
et viri adunenlur. feminis , quia juslum est ut Icx stratus esl, quando de vino, quod ipse planiavit,
aelerna testimonium habeal a virili sexu elfeininco, inebriatus est, significans videlicel quod calix Do-
quce in mysterio crucis utrumque a diabolico voluit niiiiicse passionis fidelibus suavis el Judseis amarus
liberare dominio , el non immerito quidem hinien esi; de quo sermo proplielicus ; Cfl/j'ai,inquil, meits
sciernum a viris el feminis debel habere gloriam,-f [) jjicdrinjis quam prceclarus cst! (Psnl. xxn.) Ha;c est
quod in utroque sexu suam voluit pcrpetuare me- illa lux per quam Sem et Japhctb illusirari meiiie-
inoriani , dum quos virtus conditori olim formavil runt, quando ex adverso vciiientes patris sui virilia
ad vitam , lux divinilatis illustravit acl gratiam. texerunt, significanfes videlicet ut nos ad eunidem
Untle quoniam hic volumus aiiliquorum Palruin ne- moiluni virtuiibus faciem et vitiis praebeamus dor-
goiia.tractare,dignumesl ut innaviculam menlis no- sum, quo ipsi pro coiilegenda verecundia pafris in-
frse lumen selernum studeamus invitare, quia san- cessere relrorsum. Hsec est illa lux qua; Melchi-
ciarum Scriplurarum rcmis eo studiosius jam in- sedech sacerdotis olim illuxerat mcnti, quando pa-
.iiiiibere debemus , quo in pelago libri Geneseos neni el vinum ohiulit Abrahtc a casde reverlenti
nos oportet aliquibus flucluare diebus. Quia c-nini (Gcn. xiv), praecedens scilicel nobis sacrificium illud
jam intravimus bic mare magnum et spafiosum sacerdolis Allissimi, dc quo Sponsus iii Caniicis :
nientibus, necesse est ul nec vanis cogitationibus , Comerfife,inquit, inebriamini, charissimi (Caiti. v).
nec verbis periclitemur inanibus ; nec illis vitiorum Hsec esl illa lux per quam Dominus Deus Sabaoth
reptilibus cordis noslri gravelur humerus., cle qui- quondam illustrare dignatus est Lot, quando con-
btis dicitur : Illic reptilia , quorum non est nuinerus cupisceiitiam carnalem quasi Sodomam fugiens ar-
 £91 BERENGOSI ABBATIS S. MAXiMI TREYIR. m
rare non possumus templum, nisi prp coneipienda A ovem ceniesimam, de meretrice sponsam, et de
varielale virfuluin, de bonis semper sumamus Synagoga fecil Ecclesiam. Hseccst illa lux per quam
cxcmplum. Hsec est illa lux per quani eliam nos ad Judas annuluin, baculum et armillam, quse signa
illuniinalioncm menlium vilas Patium in exemplum eranl arrhabonis, eidem Thaniar dedit in pignus
habenius, per quas, corlice legis aijlato, ct candore vocationis, juslificationis el glorificalionis, quando
gralice conceplo, prolem boni operis gignere debe- Cliristus Ecclesiam corpori suo in ara crucis iriplici
mus, si tu, Deus omnipolens, nos intra ovcs iias hoc arrhabone sociavi!, de quo scripfum cst: Qnos
felosas fecundare cigneris in virlulibus tuis, de vocavil, hos et justificavit, ct quos justificavil, illos ct
quibus dicitur : Oves corum feiosw abundanlcs in glorificavil (Bom. vm). Hcec esl illa lux per quam
cgressibus suis (Psnl. cxi.ni). Hsec est illa lux quse Pharcs, qui divisio inlerprelalur, grafia cceleslis
eidem Jacob duobtis modis illuxit, clum primo Liani, arrisit, dum in iypo gentilis populi cum a Judaica
secundo Rachel in uxorem duxit: per hoc sc-ilicet : infidelilate divisif., m cl inlcr alios partiretur illas
nobis insinuans myslerium illud salulare de quo divisiones niinistralionuin, de quibus scripium esf :
Apostolus, Non prius, inquit, quorispirituale est, sed; Alii gcneru tinguarum, alii interpretnlio sermouum
quotl animale (I Cor. xv). IIsccest illalux qua Jacobi (7 Cor. xii). Hsec csi illa lux quse Zarse, qui oricns
illustratus ad eamdem differeniiam spalium fecil, B dicitur, nimis quam opus esset illuxit, dum qui
inter gregem ct gregem, qu;e usque liodie inier prius oriri debuif, prior manum eduxit; per quod
legem spcciatur et legem, ne igiiorare possit videlicet Judaicuin populum nobis in figura prceten-
omnis fidelium co_lus quid per salufare mysle- dit, qui quasi nianum prcebuit, dum ad implcnda
rium" Kova lex loquatur aut vetus. Ilsec esl illa prsecepla Conditoris se prseparalum ostentlit. Hsec
lux quse iiilerioris oculi cjus adhuc iliustravit: est illa lux quse eunidum Zaram parumper il.luslra-
aciem , quando raplus ultra se vidit Domiiium vit, dum obsfelrix sua coccinum Dominicsc.passionis
facie ad faciem; quamvis euin in divinilaie sua et crucis ei fruslra ligavil, quia dum roysleriuni
viderit nunquam, teslanle Joamie, qui dicit : iidei, quod in coccino ei prsebuil, accipcre recusavit,
Deutn nenio vidil unqttam (1 Jorin. iv). Hcccest maiium qiiam ad fidem prolulit, coniinuo revocavil.
illa lux qusc eumdeni Jacob illustravit in Betliel, Hsecest illa lux, quse ocuhs cjus ex parle caligavil,
ubi, mufalo noniine Jacob, appellavit eum Israel : dum quasi ad fidem manum extulit, el ad iiifidelita-
mystice designans quod spirilalibus ianium oculis tem revocavil, illos scilicel significans qui per mor-
videre debemus verum illum Nazaraeum, de quo tem crucis maiitis cruenlas inillum extenderunt
idem Jacob appell_atus est Israel, id est virlens de quo scriplum esl: Jn propria venit, cl sui cunt non
Deuin. Hsec esl illa lux per quam Raelicl, quceovis *-'receperuiit(Joan i). Hsecest illa lux qua. eliam unicui-
dlcitur, illustrari nieruit, dum idola Laban, quse que fideilumen suce charitatis oslendit, quimanum
furlive abstulit, sedendo cooperuit, myslice scilicel suam ad iniquilalem 11011 exlendit: illum videlicet
instituens quod vesle honorum operum e( confes- bonis operibus scmper exsequendo, qui in remune-
sione peccalorum legere debemus idola vitiorum. ralione sanctorum extendet niaiium suam in retri-
Hscc est illa lux quse per mysterii salutaris intelle- buendo. Hcec est illa lux quce nobis etiam singuiis
cluni.Li.eet Rachclis illustravii. aspeclum : niaxime illucescil diebus, si manus noslras ad iniquilalcin
cum hoc nobis innuat lippiiudo Licc, et pulcliritudo non exlenclamus, sed ab iniquilale revocemus,
Rachelis, ut cum una laboremus in ierris, et cuin quoniam hoc exemplum nobis in seipso Salvator
alia quiescamus in ccelis. Hsec est illa lux quseuno ostendil, qui in retributione justorum inanuni suam
modo Marliiam et Liam, alio vero Rachclem illu- pro reprobis conirabit, et pro jusfis extendit. Hsec
Elravit et Mariam, ut ct nos in hac vita circa frcquens cst illa lux quce Joseph quondam per somnium
ministeriuin condiloris lam studiose laboremus cum volebat illuslrare, dum manipulos fratrum suorum
Martba et Lia, ut in allera vifa conlemplatione manipulum suum vidit adorare, sigiiificans scilicel,
divina cuiii Rachele perfruamur etMaria.Ha.ccsl j) quod ille a nobis boncrum operum semper debet
i!la lux per quam inJuda, qui intcrpretatur confes- adorari manipuiis, qui post resurreclionem suani
sio, Christiance religionis est illustrafa professio: manifeste voluil suis apparere discipulis. iicee cst
quoniam Ecclesia Chrisli bonis scmper operibus illa lux per quam idem Joseph alio raodo meruit
coiifiiebimur Deo, de quo scripfum est: Qui me jlluminari, dum a sole, luna el slellis se videbal
confcssus fuerit coram hominibus, confiicborel ecjo adorari: illum videlicei dcsignaus quem in sole,
citm coram Patrc mco (Matlh. x). Hsec cst illa lux, luna el slellis. quibus iiguratur claritas juslorum,
qusc Judani, qui acl tondendas oves veniebat, typo adorare debet omnis Ecclesia sanclorum. Hsecest
Salvaloris illuslrare volebaf, qui in ara crucis ad illa lux quseJoseph illuslravit hac gralia singulari,
lioc quinis voluit crucntari vulncribus, ut oves ut intcr aiios fratres solus uterelur tunica talari :
pascucecjus apeccalorum suorum posset exonerare myslice nos insiruens quod ille mercedem boni
velleribus. Hcec esl illa lux quce Judce ad Thaniar operis in seternum haberet, de quo scri.ptum est:
spiritalis connubii prsebebat adiium, quse, veste Qui perseveraveril vsque in finem, hic salvus crit
viduitatis cxuta, nomeii mutavil el habitum, Judam (Mattb. x). Hsecest illa lux per quam Joseph illu-
scilicel illuin signilicans qui in ara crucis requirens slratus. propriseccepit prcevidcrcsalufi, dum pallium
 QQ% LIB. DE MYSTERIO LIGNI DOMINICI. Qft_
suum divisit adulter», quse eo male voluil uti, A frugibus illis virfufum ager fecundeiur animarum,
typice scilicet insinuans, quodtegmen legalis lilterae, de quibus dicitur: Honora Dominum de lua sitbstnh-
1 undeJudsei nullum habenl proficuum, per lumen lia , et de primitiis frugum tuaruin (Prov. m). Hcec
t divinitalis nobis dcbet essc perspicuum. Hsec est cst il!a lux quse Manassen et Ephraim duplici my-
-, illa lux per quam in Joseph eniicantis graiise duplex sferio illustrare volebal, dum Joseph pater corum
•' enituit fructus, dum in carcere solus esl missus, et pro benedictione Jacob unum ad dexlram , et alium
- inde solus educlus: per quod videlicel nobis resur- ad sinistram ponebal, iypice significans quod
; rectionem ejus in figura signavit qui, resurgens a eamdem figuram utrique habucrant in Cliristo
morluis, suos ex inferni carcere polentissime libera- Jesu quam gentilis ac Judaicus populus prius
. vit. Hsec est Illa lux quse Joseph inlernse ciarifatis habuil in Jacob et Esau. Hcec est illa lux quce
taniam aspiravit scientiam , ut lingua ejus inter in manibus Jacob mysteriura crucis prsefigurare
principes locjueretur sapientiam , quando in domo volebal, cum mjnori dextram, et majori si-
Pharaonis illi servitores ejus in cophino servierunt. nistram supeiponere solebal. mystice nos instruens
Hsecest illa. lux quse diverlit ab oneribus dorsum ul in hac derivalione manuum nibil aliud sinistra
ejus: quando cor illius ejusclcm divini lumiiiis " intelligafur aut dexlra, nisi quod per mysterium
splendor irradiavit egregie, ne in Egypto tribulatio- crucis jam pppulus unus est in Ecclesia, et alius
liis carnalium diviliarum gravaretur onere, tle qui- cxlra. Ilsec est illa lux quse unc modo seniorcm,
bus serip.um cst-: Divitim si affluant, nolile cor alio autem voluit illuslrare juniorcm, ut in Ephraiia
apponcre (Psal. LXI). Hcec csl "illa lux quse Joseph et Manasse ad eumdem modum V.. senior inservirel
divinis illuslravit legibus, diim per tolam Egyplum minori, quo in Esau et Jacob major videhalur
quintainpaiiem frugum delegavil regibus : signifi- servire minori. Hsec esl-illa lux quaeeodem mysterio
cans videlicet quod ipse, qui primogenitum hominis aliquatenus illuslravit Ruben, quo prius illustrare
noluit Esau et Manassen, dum per incffabileni
quinque siclis argenli redimi jubebat, per mysterium
crucis quinque sensuum noslrorum cuslodiam qui- ccelestis tlisci.plincecensuram uterque eorum prioris
nis vulncribus redimebat. Hscc est illa lux per quam populi vidcbalur habere figuram. Hcec est illa lux
idcm Joseph illuslrari meruil, dum pro dispensalione per quam Ruben primogenitus, el forliludo ]ialris,
..frumenli borrea regis aperuit, typicc .dcsignans peccatis ejus exigentibus, poenam luit iniquilatis,
-quod quilibel praelatus super familiam Doniini dum ordine primatus coram palre suo eo minus
lantam babiturus est curam, ut det illis in tempore meruit inler alios frui, quo culpa primogcniii prin-
spiritalis tritici mensuram. Ha_c esl iila lux quse cipium auxii doloris sui. Hcecest illa lux quse iu
intcrioribus oculis ejus spiritualifer insedit, dum interioribus oculis Ruben oronino caligavit dum
Bcnjamin fralri suo trecentos argenteos dedit, ut cubile palris sui ascendil, et slralum ejus maculavit:
vos, dilectissimi fralres, in eisdem argeuieis nibil significans vidclicet quod Judaicus popultis cubile
aliud inlelligere debealis , nisi mysicrium crucis el Dci Patris sui maculalus ascendil, duiri in arbore
ficlemsanclse Trinilatis. Hsec est illa lux qusc per crucis corpus ejus clavis fcrreis suspendil. Hcecest
(recentos numeros, qui conlinentur in liltera Tau , ilia lux quse oculis Ruben iiimis crat obscurafa,
figuram crucis quotidie nobis osleiitlit in imagine dum pro lascivia nimise voluplatis cfTusus cst sicut
Jesu, significans scilicet quod cor noslrum in aqua : pccnas scilicet peccati eo magis luilurus in
Domino eo allius essc dehet innixum, quo nihil numcro fralrum, quo se primogenili cloluit amisisse
scire debemus, nisi Christum Jesuin, el hunc primaium. Kcecest illalux quseRuben, cui rlignilas
-crucifixum. Ha;c est illa lux quse duobus iilis viris saccrdolalis elregia debcbalur. radio spirilalis gralice
insequaliler illuxii, quos Pharao de carccrc capiivi- minus illuslrare videbalur, cum effrenatse libidinis
talis insequaliler eduxit, typice nobis insiiiuans nimio scsluaret desideiio, qui anfea prior in donis,
quod gentilis ac Judaicus pojiulus divince remuncra- et major cral imperio. Hceccst illa lnx per quam
iionis inscqualc sorlili sunt beneficium, dum per fj ; Simeon et Levi, vasa iniquitatis bellanlia, pro ope-
myslerium crucis unus prsemium , et alius rccepit ribus ienebrarum, quasi sidcra obnubilantur errau-
supplicium. Hsec est illa lux per quam licel iinus lla, quia indignuni valde essel, ul a ccelesli lumine
eorura ad poenam, alius eclucerculr ad gloriam, inferiores eorum illuslrarenlur oculi, per quos scril.se
utrique tiinen Dominicce resurrectionis signavere cl saccrdotes Judaici prsefigurati sunt populi. Ilsec
victoriam, dum una catlemque coelcsfis myslerii cst illa lux quce in cortiibus eorum lumcn verilalis
soste, posl tres dics illi de carcere, el Chrislus fecit obscurum, qui in furore suo occiderunt virum,
surrexit a morle. ILcc csl illa lux perquam nobis cl in dolorc suo suffoderunt iiiurum : significanlcs
in Manasse, qui oblivio cliciiur, Judaicus populus videlicel quod illi nimis ab scterna elongali sunt luce,
divinse oblivionis ullionc subjicilur, ne, o Christiane, qni corpus Domini crucifixerunt clavis, lancea et
exemplo ipsius obliviscaris condiloris (ui, de quo cruce. Hseccst illa lux qua; uno modo Jacob illu-
scripfum. est: Oblitns esl Domini creatoris sui siravit in Bethel, alio vcro Simeon et Levi divisit in
(Deul. xxxn). Hsec est illa lux per quam Epbraim , Jacab, el dispersit in Israel: quoniam ibi pes cjus
qui frtigifer interprelalur, genlilis populi usque acl pedcm illam non habebat signilicationem, quani
hodie fecunditas illuslralur. si famcn in nobis hicdivisio liahet ad dispersionem. Haecest illa lus
S9K RKRFAT,OSIABBATlS S. MAXIMI TREVIR. 99G
per quani ita tiominum isloruni reciproca variatur A ejusdem mortis salutare mysterium, mortis antiquaj
conversio, ut in Judseis credenlibus divisio, et in deslruxit imperium. Itec est illalux, per quam idem
non credenlibus intelligaiur dispersio, quia sicut -patriarcha illuslrabatur egregius , de quo dicitur :
per istam divisionem fides nobis insinualur illdrum J\TOH auferetur sceptrum deJv.du, el dux de femoribus
de quibus dictum est, Susceph cos de via iniquitalis ejus. (Gen. XLIX); typice scilicet designans quod de
edrum (Ps. cvi), ita per hanc, disposilionem non tribu Juda dux ille nascilurus erat in salutem cre-
credenles, debemus anndtare Judseos,' de quibus dentium , de quo subjungitur : Ipse erit exspectatio
scriplum est: Tradidii eos in manus geniinm, et gentium (ibid.). Haecest illa lux, quai eumdem Ju-
dominati sunt eorum qui oderunt eos (Ps. cv). Hsee dam typo aposlolicse prjedicationis illuslravit, dum
est illa lux per quam Judas benedictione paterna in figura genlilis populi pullum suum ad vineam li-
meruit seternalilerfrui, pro qua pater ejus ad eum - gavit; in vinea scilicet hac intelligi volens ecclesiam
Juda, inquit, te laudabunt fratres lui (Gen. xciv). Christi, de qua dictum est; Yineam dc Mgyplo
judam scilicet illum nblris figuraliter expressurus, transtulisti (Psal. LXXIX).Haacest illa lux,per quam
qui ad vindictam maloriim, laudem vero bonofum, Judas ad discernendam Judaeorum et gentium litem,
de tribu Juda eral naseilurus. Haec est illa lux per sub lypo gentilis populi asinam suam ligavit ad vi-
quani fratres Judse ad eamdem figuram laudabant tem, significans videlicel, quod ipse qui posl resur-
eum quo aposloli postea laudaverunt Deum, quando reclionem suam discipulis apparens, ire se longius
ineffabili divinae pielalis efficacia fratres ejus non finxit (Luc. xxiv), per mystefium crucis Ecclesiam
iiatura fuere, sed. gralia. Ifec est illa lux quse diu gentium vincula sibi chafitatis astrinxil. Hsecest illa
abscondita fuil ab oculis eorum, ,de quibus sub- lux, per quam Judas passionerii Christi novitesse
jungitur, Manus tud3in cervicibus inimicorum tnonun venluram dum in figura Salvaloris lavit inmno sto-
(Gen. XLIX),significans seilicet quod verus Judas lamsuam (Gen. XLVI); myslice :scilicet insinuans
virtulis cdjlestl gladio bumiliare debuit colla supcr- quod caro Chrisli, quse in cruce pependit, paulo
lioruirij de quibus scriplum est, Dominus justus con- minus ab anpeiis(Psal. vm) discessit, dum Ecclesiae
cidel cervices peccatorum (Es. xn). Htec est illa lux gentium boirum sui sanguinis in torculari passionis
qua Jacob illustratus in benedictione iilii sui, con- expressit. Hajc est illa lux, per quam verus ille Ju-
tinuo subjungens : Adorabunt, inquit, te filii patris das, iu sanguine uvas pallium suum-lavit, qui per
sui (Geti.. XLIX), per quos videlicet prajiigurati myslerium cruciS Ecclesiam gentium abomni ini-
sunt nobis illi veri adoratores Dei, de quibus scri- quitate niundavit, quando duplici peccato illius, du-
ptum est, Adorabunt eum omnes rcges, omnes :gentes p plici niedicina subvenit, ubi de latere sua aqua eum
servient ei (Es. LXXI). Hsec csl illa lux quse Judaj abluit, et sanguine redemit. Haecest illa lux, per
huic lebnem ilium pfsemonstravit in figura, de quo quam ille, qui est flos campi et lilium conval-
SUbjungitur, Catulus leoms Juda (Gen. XLIX),signi- lium (Caiit. n), pro salute credeiiliuni in sanguine
ficans scilicet quod in resurreclione Dominica uv33lavare dignatus est pallium, dum per mysterium
virtus leonis illius nobis facta est nuda, de quo scri- sui saluliferi criioris reddidit eis pallium laudis, pro
ptum est, Ecce vicil leo de tribu Juda (Apoc. v). Hasc spirilu moeroris. Haec est illa lux, quse oculos Judae
est illa lux per quam Judas illustratus est nivslerio myslerio adhuc illustravit divino, ubi subjungitur :
Cbrisli qsiandopater ejus ad illum : Adpraidam. in- Pulcliriores SKiiloculiejus vino (Gen.XLIX):nibil aliud
quil, filimi, asceiidisii (Gen. XLIX): per quod videlicet videlicet inlelligi voleiis pervini hujus sinceritalenl,
iiGbisprjedatorisillius insinuat majeslateni^^iii ascen- riisi legalis observantise austeritatem. Haac est illa
dens in cmlum , caplivam secum iuxil captivitalem lux, per quam oculi Judai vino-eranl pulchriores,
(Eplies. iv). Hsec est illa lux, per quam Judas re- dum apostoli et evangelistaa legali iraditione fuerant
quiescens accubuit ut leo, dum Christus in sepul- clariores, quando per evangelicam et apostolicam
cro trlbus diebus requievit in Deo ; quoniam ad doctriiiam scientiani nobis infudcre divinam. Haec
eumdem modum tres dies in lunmlo fequiescere di- r> estilla lux, per quam ctiam dcntes ejus erant lacte
gnatus est Deus, quo catulus leonis editus , tribus candidiores (ibid.), dum doctoresEcclesiaslegali ob-
dicitur dormife diebus. Hajc est illa lux, quse in fi- scuritate fuerant lucidiores, quando virtutum can-
guia Judse istius siiscitare voluit Deum ; de quo sub- dore laclis atlestanles albedinem, evangelicaeverita-
jungitur : Quis suscitabit eiiml (Gen.XLIX,)signifi- tis nobis instillavere dulcedinem. Hsec est illa lux,
cans videlicet, quod per lumen divinitatis, quo per quam iu dentibus ejus Christi praedicalores in-
huma;nitas ejus erat plena, a Deo Palre suscitari lelliguntur, per quos increduli quippe, quasi cibi in ;
d.ebuit quasi leo, et quasi lesena. Haecest illa lux, corpus Ecclesiaj ifansmittuntur, qui more parvulo-
per quam Judee huic debuit in figura prajtendi, . rum lacle nutriuntur in priinis quia nondum vaient
quanta in Christo fuerit humilitas doriniendi, et solidis assuescere cibis. Hsec est illa lux, iri qua
putentia resurgendi ; duhi per lumen divinitatis Christus antiqui hostis occurrens audacise, vinum
lilum spiritualiter aspexil, qui pro nobis moriuus est, et lac legis antiquse radio novae iiluslravit ^ratiae;
et resurrexit (Rom. viii). Ifec est illa lux, ia qua dum in ara crucis duplicem.baiic gratiani voluit
Chrislus, ut leo requievit, qui tri]3us dielius el tri- conferre credenlibus, ut eis ulterius nec caligo in
bus noctibus somnlum mortis implevit; quando per oculis, nec dolor apparerel in dentibus. Ha3cesl illa
 997 LIB. DE MISTERIO LIGNI DO.UINICI. 998
lux, quse Zabulon per divince claritatis illusiravil ra- A
1 prsemonslraiur nomine. ubiJacob sub inferens : Sa-
dium.dum in litiore mfliishabitavil.ei in statione na- lutarc (inquit) iuv.m exspeclabo, Domine (ibid.), mv-
vium (ibid.): significans videlicet quodipse Ecclesiam stice scilicei signilicans, quod per salutare isiud re-
inporlu quietis aeteiTircvoiuitcollocare. quiinaposto- sureclio illius apei tissime signalur, qui Jesus, id est
Hca prcedicalione extendil palmites suos usque ad salutaris, vel salus inlerpretatur. Hsee est illa lux,
mare (Psal. LXXIX).Hrec est illa lux, per quam Za- quae nobis etiamin Gad spiritaliter praemonslravit
bulon, qui habitacv.lv.m fortitudinis interpretalur, Deum, ubi subjungitur : Gad accinclus prwliabiiur
quasi in Iiltore, magis illustrari videbatur, dum Ec- ante eum (ibid.), praelio scilicet hoc iiiud significans
clcsia genlium ab ipso mcruit forliludiiiein liahere prselium, quod Clnislus contra diabolum habilurus
virlulis, qui per mysteiium crucis porlum sibi vo- erai pro salute fidelium. Ha2cest illa lux, quse nobis
luit demonslrare salutis. Hsec esl illa lux, per quam in eodem Gad, verhi coeleslis giadium misii quo uni-
Issachar, qui dicebatur asinus fortis, pro prsemio genilus Dei Filius nurum a socru, et filium a patre
vitre coslcslis onus abjeceralmortis, dum eo minus divisit, quando veniens in prsesenlis vilre sladium,
eum gravabat jugum Domini suarc, ct onus ejus leve Non veni (inquil) in terrani pacem mitlere, sed gla-
(Maih. xxx), quo praesens saeculumei momentaneum dium (Matlli. x), lla:c est illa lux, per quam in fi-
videbatur, elleve. Hsecest illa luxper quam Issachar, B gura Gad illusirati fuera.nl illi bellaloresinviclissiini,
qui merces videlurinlerpretari, cuni gentilipopulo ii- de quibus Ecclesia in Canticis : Omnes (inquil) te-
dei mereibus Deo solet sine intermissione famulari, neules gladios, et ad bella doclissimi (Ccint. xxx),
typice nos instruens, quod iuter genliles ac Judreos significans vidciicel, quod illi in Ecclesia Dei quasi
magna versalur discrelio; quamvis pltires exulroque forles ex forlissimis Israel esse creduntur, qui
populo Dominici sanguinis mercati sunt preiio. Hsec conlra carnalis concupiscentise luxus spirilali gla-
est illa lux, quse.eumdcm Issachar, id-est gentilem dio semper repugnare niluntur. Haec esl illa lux,
populum, adhuc aliler illustravit, dum inler lernii- per quam verus ille Gau verbi celeslisgladio accin-
nos seiernse felicitaiis accubans, terram optimam ctus fortissime, de quo scriplum est : Accingcregla-
iiumero portavit, significans videlicet quod omni- cliotuo supcr femur iuum, potentissimc (Psal. XLIV),
polens Deus nullum in line sseeuli, vitse ceeleslis re- mystice scilicet iiisinuaiis, quod nos armatura Dei
muneraiione coronal, nisi prius hic ad porlandam lumbos menlium semper debemus prsecingerc, ut
- justilia3 sarcinam bonoesclionishumerum supponai. possimus omnia lelu nequissimi ignea exstinguere
Haec esl illa lux, per quam Jacob futurorum illu- (Ephes. vi). Hsec esl illa lux, quce eliam Gad verbis
slratus scicntia : Fial, inquil, Dan coluberin via,ce- sequenlibus illuslravil adhuc in obscuro, ubi sub-
rastes in semila (Gcn. XLIX); Anliehrislum scilicel' ^ jungilur : Ipse accincjclur relrorsum (II Thess. n),
signiiicaiis, qui coulra electos Dei duplici quando- id esi in futuro : signifieans videlicel quod Christus
que debet srcvire demenlia, dum el coluber ex as- Antichristum quandoque inlerficiet spirilu oris
tutia, et cerastes vocatur ex polentia. Haec est sui, ut electi Dei lelcrna bcatiludine secum pos-
illa lux, quae nos eliam cum Jacob per spiritualem sinl securius frui. Hsec est illa lux, per qiiam
illusirat allegoriam , dum in eodem Dan arclio- illuslratus est Jacob, palriarches egregius, ubi
rem nobis demonslral semilam esse quam viam, de allero filio subjuiigens : Aser, inquil, pinguis
ne pro arcla ei angusla via, quce ducit ad vitam panis cjus (Gcn. XLIX),per quod videiicei, panis il-
(Math. vn), viam illam qiifcramus laiiorem. c!eq;ia lius piiigiiediiicm nobis figura prseteiidii, de quo
scripluni esl : Lala et spaliosa via cst, qv.ceducit ad seriptum est: Ilic esi pcinis vivus qui tic calo de-
psrdilionem (ibid.). Hreo est illa lux, qure cidem sccndil (Joan. vi). Haecestilla luxper quam idcm Ja-
Daa niniis videbatur ohscurari, duni in aquilonari cob divinis adhucilliistralus est legihus, ubi de eo-
parte seorsum a fralrihus solebat castra inclari; dem Aser subinferens, Pmbebii, inquil, delicius rc-
illius videlicel per iioe iinitatus actionem, qui CCD- cjibus (ibid.), per hoc videlicet illos significans reges
Ira Deum erectus : Ponum, inquit, sedem meam ad n qui se ipsos bene secundum divinas rexerinl leges.
aquiloncm (Isai. xiv). Hrec est illa lux, per quam Iliec cst illa lux per quam Aser, qui bcalus vel pin-
elecli Dei quandoque ungularum ejus speriienl ve- </Mis;)«Hisinterprclatur,typosalvalorisilluslrarimere-
sligia sequi, de quo Jacob suh infereos : Llorclens, haiur, dum ad praebendas delicias regibus, divitia-
inquit, ungulas equi (Gen. XLIX),quia iiuligiuim rumillarum dilabatur afflueniia, de quibus scriplum
valde est utChristianus ah Aniichrislo raale vivendi est, divilice salulis sapienlia el scienlia (Isa. xxxm).
cxcmplum sumal/qui per superbiam et ambilionem Hrec est illa lux perquam nobis in Kephlhalini cce-
in cursu labentis sseculi quasi equus spumal. Hrec lestis sacranienti reseratur abyssus, uhi de eo sub-
est illa lux, qure nos etiam poeniientia peccaiorum jungilur, Nephtlialim ccrvv.semissus (Gen. XLIX),si- .
quolidie solet illustrare cum Petro, ne ad exemplum gnificaiis videlicct quod veiocitas aposlolicse prsedi- •
Dan cuni ascensorehujus equi, id esi superbo quo- cationis iia salutem desideravit animarum, quemad-
libetcadan]usretro,seieiitesvideIicet,quotillisolum- rnodum desiderat cervus ad fontes aquarum (Psal.
modo cum crecis evangelicis in prcecipilium vadunl, xi.i). Hfcc est illa lux per quam idem Nepblhalim,
qui cum Saule relro ci non in facicm caduni. Haec; qui figuram habuil ccrvinsc forliludinis, caeieris fra-
cst illa luxperquain nobis persona Chrislisuppresso i tribus deiiit eloquia pulchritudinis dum pulcliritii-
 999 BERENGOSI A13BATISS. MAX?U1TREVIR. 1000
dine eoelestis eloquii prsedieaiionem nobis prsefigu- A ne,de quo scriptum est: Adjuloriv.mopporiunituiibus,
ravit iilorum de quibus scriplum csi : In omncm in tribululione(Psal. IX). Hrec est illa lux per quam.
terram exivit sonus eorum (Psal. xvin). Hscc cst illa eliam paierna illa benedietio dala sibi, de quo sub-
lux per quam in Nepbtbalim, qui inierjirciatur cli- jungitur, Dev.somnipotens benedicet iibi (Gen. XLIX);
laialio, in lalitudine mundi apostolica coepit dila- typicenos instruens, ut pater in filio benediclionem
laii prsedicatio, per quam corda fidelium usque ad illam confirmasse credatur de quo scriplum est:
ullimum electum quotidie dilalantur ad Deum, ad Qui bcnedixerit libi, benedictionibus replcatur
quem Psalmographus : Viam, inquil, mandalorum (Gcn.xxxn). Hrec est illa lux per quam Joseph prse
luoruni cvcurri, cum dilalasli cormeum (Psal. cxvm). fralribus suis benedieiionihus illiusmeruil illustrari
Ilrec esl illa lux per quam Jacob sibi ardens ct no- seorsum, de quibus subjuiigitur : Benediciionibus
bis lucescens, de Joseph ingeminavit dicens : Filius cwli clesuper, el benedic'.ionibusabyssi jaceniis deor-
accrescens Josepli, fdius accrescens (Gen. XI.IX); ty- sum (Gen. XLIX); myslice scllicet nobis insinuans
picescilicet desigiians quod pcr huncptterum pueri quod bas benedictiones ad illum specialiter debemus
illius prrefigiirabatur potenlia de quo scriplum esl, referre, ctijus gratia vivimus de rore cceli, et de pin-
Puer Jcsus proficiebat astatc cl sapientia (Luc. n). guediue terrce. Ilrecest illa luxperquam Josepb inter
Hrec est illa lux per quam Josepb pire devotionis B aliasbenediclioncsfralrum suorum adbuc illusiratus
illuslratus affeclu, splendidus eral in babiiu, ei de- est beiiectionibiis uberum, id est, duorum tesla-
corus aspcclu : myslice scilicet illum prsefiguraus menlorum sivebenedictionibus uberum quibus la-
Dominum, de quo scriptum esl, Speciosus' forma ctala est iiifantia Cbristi, de quihus scriptum esl :
prcvfiliis liominum (Psal. XLIV). Ilrec est illa Iux Bealus venlcr qui lc porlavil, cl ubera quw suxi-
quremyslerium pulcbriludinis ejus filiis gcniium esse sti (Lxic.xi). Hrec est illa lux qure eidem Joseph et
nolebat obscurum, de quibus subjungitur : Filii dis- alia beneclictioiievolebat illucescere, de qua subjun-
cuirerunl super mv.rum (Gcn. xux); significanles gilur : Bencdictionibus uberum el vulvw (Gen. XLIX);
videlicel quod Jilii Ecclesire per solidilaleni fidei per quod videlicet vulvam illain virginalem prccligu-
Christum diligere debent super aurum el topazion, ravit in spe, de qua Jeremias, Aiitequam exires,
si in decore suo videre desideranl Deum dcoruni in inquit, dc vulva, sanclificavi te (Jercm. i). Hcecest illa
Sion. Ilrec est illa Jux ex qua fratres Joseph diu ab luxper quani Joseph benediclioiiibus illis coiiiirma-
eo abalicnali sunt, de quihus scriptum esl : Exnspe- tus esl in benediclionibus justorum, de quibusJa-
raverunl eum, cl jurgali sunt, quando insullanles cob : Bcnedictiones, inquit, palris tui confortatce
somniis ejus,et potcniicesuce, Nunquid, inqiiiunl, rex sunl benedictionibuspalrum tuorum (Gen. XLIX);ty-
nosler cris, aut subjiciemur dilioni luw? (Gen. XLIX,C pice scilicet insinuans quod sicut benedictlo Joseph
57) Hrec esl illa lux per quam in cisdem fratri- benediclioiiibus prsevahiit fralrum, ita benediciio
hus divinse charilalis coepit obscurari facula de qui- Dei Patris in ficlc, benedicliones praecellit omnium
bus diciltir, Inviderunl illi, id cst Cbristo, habcnlcs pairum. Hsec esl illa luxper quam Joseph his et
jacula (Gcn. XLIX),telis scilicet invidire sure nequi- aliis henediciionibus illuslratusest in figura sancto-
tiam prrefigurantes illorum de quibus scriptum est, rum donec vcniret desiderium collium scternorum .:
Sacjitlm parvulorum factw sunl plagw eorum (Psal. significans videlicet quod elccti Dei pro excellentia
LXIII).Hsec estilla lux per quamilluslratus cst idem sandilaiis collibus suis illis jure corequari videnltir,
pater egregius de quo subjungitur, Scdit in forli de quibus scriplum est: Pincjucscunt spcciosa cle-
arcns ejus (Psnl. LXV),significans videlicet quod vir- serti, el exsullatione collesaccingentur (Ps. LXIV).Hrec
tus Filii Dei fumissime mansit in Patre, quando in esl illa lux per quam omnes istsebenedictiones ver-
arca crucis passus est pro Ecclesia matre. Hrecest bis frequentibus confirmalae sumtei, de quibus sub-
illa lux per quam ad eumdem modiim dissolula sunt jungilur , Fianl in capite Joseph el in vcrtice Naza-
vincula brachiorum ejus, per manus poienlis Jacob, rcei (Gen. XLIX); per quas videlicet alabastrum
quo de vinculo muliebris improperii poslea libera- t-i i unguenti illius preliosissimi nobis allegorice prce-
lus est Job, typice sciliceiinsinuans quod per virlu- lendil, quod a capile Chrisli per omnia memhra
temDei Patris dissolula sunt vincula quibus corpus Ecclesiae usque ad ultimum electum, sinc intermis-
Chrisli fueral ligalum, quando fratres ejus, idesl sione descendil. Hcec est illa lux per quam Jacob
Judcei vinctum eum duxerunt ad Pilatum (Matili. fulurarum rerum adhuc obscura prsediclurus my-
xxvn). Hsec est illa lux per quam Jacob palriarchce sieria : J5«y«7Hin,inquit, lupus rapax,manc comcdel
Ill-a benediclio prius promissa est in Bethel, dequa prcedam, ei vespere dividel s;io/ia(Ge;i.xLix); per hoc
subjungitur, Judas egressus est pastor lapis Israel vidclicet ultimam Judseorum prrefigurans salvatio-
(GCU.XLIX),significans videlicetquod ad fidemChri- nem, quod Beujamin ultimus paternam conseculus
sti perillum intrpire debel pleniludo gentium,a quo est henediclionem. Haec est illa lux quae per myste-'
lapis, id est firmitas, eslegressa credentium. Hcecesl rii salutaris cfficaciam in eodem Benjamin legem
illa Iux, per quamillustralus est Josepii, filius suus, nobis prremonstrat et graliam : cium per mane et
ubi pater ejus ad eum : Deus, inquii, palriseril aci- vesperam iitjeram illani ac spiritum significal de
julor iuus(ibid.); mysticescilicel insinuans quod pa- quibus scriptum est: lillera occidit, spirilus vivi-
ler illecadestis.filiura suumfortiteradjuvitin passio- ficai (II Cor. lifl.Hcec est illa lux per quam inBen-;
 1001 LIB. DE MVSTEIUO LIGNI DOMINICL IKl
jamin, qui flius dolorh a matre vocal atur, conver- A mane usque ad vesperam perduximus lseii, tempv5
sio beati Pauli allegoricesignalur,in qua dolore cor- est ut jam corda commendemus Crealori, ef mem-
dis intrinsecus tact-us,' ex impio pius, et ex perse- bra quieii, ut eo lreliores nos crasiina inveniat dies
culore docior est factus. Hcecest illa lux per quam quo hodiernum laboreni noclunia niagis i elevavcrit
hene cognitum cst charitali vestrce quod Benjamin quies.
a paire suo vocalus est filius dextrce.Paulum scilicet Et ecce quia uox ista, dileclissimi, tanquam dies
significans, qui post immulalionem dexirre excelsi heslerna qure prceierlii, aurora rutilanle, jam pene
per gratiam illius quotidie crevit in salutem, de quo deperiit, ideo nunc de tenebris ai lncem surgendum
scriptum csl: Dcxtcra Dominifccit virlutem (Ps. cxvn). esl noDis in ipsius nomine de quo seriptum esl :
Ilrec est illa lux per quam Paulus, qui ante con- Signaium csl supcr nos lumen vullus tui, Domim
versionem lupus crat rapax, posl conversionem di- (Psal iv). Sed cum scripttim sil : Primum quwrite
vinre legis factus esl capax : quando propter hcc regnum Dci, el hwc omnia adjicicnlur vobis (Maltli.
Paulus vocatus est magnus, quoniam ex reprobo vi), oraiiones ad Deum primo faciendsc sunt nobis,
probus ct ex lupo faclus cst agnus. Ilcec es! illa lux ut ai pergendum iter diei prresenlis, a latere cor-
qua: ex eodem Aposlolo divini luminis magnum poris facilius solvatur navicula meiitis. Verum cum
contulit munus, dum quasi in corde suo facium es; mundis munda, et spiritalibus debeant comparari
vespere el mane dies unus : quia dumChristus ad spirilalia, tempus csiut ja:n in una manu tahula,
viam veriiatis seipsum sibi prsebuil ducem, nociem et slylus recipiatiir in alia, quoniam de uxorihus et
ejus in diem , et tenebras vertebat in lucem. Hrec fiiiis Jacoh hodie brevissinie traciahimus, qure ab
esl illalux per quam Benjamin, qui mane prccdam heri el nud>us lcrtius in bunc diem tractanda ser-
comcdit el vesperc spolia divisit], per cfiiisionem vavimus. Nostis quippe, dilectissimi, quod lux an-
saneuiriisprophelicicausam rapacitatisamisil,signi- liquce divinilatis cumdem Jacob multipliciter illu-
ficans videlicel quod sicul in prceda quam mane co- stravil, dum de duabus liberis et duabus ancillis,
medit prcemonstrata est nobis rapacilas Saulis, sic cluodecimos filios generavit, ne ignotum sit.nobis
in spoliis qucevcspere divisit figurala est prrcdica- quod in his sigiiificelur aut in illis, cum nova Iex iu
lio Pauli. Hcec est illa lux per quam onine quod de liberis, et vetus figurelur in ancillis. Ut autem vcr-
Benjamin prius prcediclum eral hislorice, postca in bis bislorire mysleiium suffragetur allegoriae, scien-
Paulo completum esfallegorice, quando in excessu dum est quod de eisdem duodecim filii sex fuerant
mentis sure, cumdem Benjamin ad Ecclesiam Dei li- Lice, qiiatcnus tres alice uxores eo melius recogno-
hero-proseculus cst gressu, de quo dicitur: Ibi Ben- ^ scerent filios suos, quo Baiaam et Zelpiia oualuor,
iaminadolescenlulus in menlis exce%su(Psal. LXVII). et Rachel habuit duos. Sed nolandum est nohis
IJnde et bealus est ille qui, cxemplo illius, vilia quod, inler illos fratres qui de liberis fuerant nati,
patica et viriufes habuerit miile, bcalus niinirum , filii etiam ancillarum paterna sunt benedietione sa-
qui per exterioris bominis aridilatem ct interioris crati, ulnos, exemplo eorum, eo majorem fiduciam
viredinem, aliis etiam de boni odoris solet instillare babeamus per Christum ad Deum quo in hencdiclio-
dulcediiiem, sed bealior mulluin si, per ineffabiie nibus ilioruin non erai personarum acceptio apud
sanctce Trinilatis auxilium , usque in finem suura euni (Col. m). Ab ipso quippe eommuniler eis data
bonis operibus germinare cor.atur, ul liliiim in stilli- cst gralia paiernac benediclionis,.qui divisil eis ter-
cidio, sciiicct illius boni operis germen inchoans, et ram in funicnlo distributionis (Psal. LXXVII),signi-
in ipso determinans, de quo scripium esl: lu siitli- fieans videliccl quod Deus omnipotens neminem
cidiis ejus Iwlabiiur gcrminans (Psal. I.XIV). vuli peecali morle perire, sed oinnes ad agniiionem
.Ecee quoiiiam in pelago Sciipliiraruin, fraires veriialis venire (/ Tim. n). Non enim distinctio esl
charissimi, jam diu fiucluamus, dum benedictiones ulrum sis Judreus an Grcecus, barbarus an Scyliia,
asitiquorum Palrum, Clirisio remige ad porlum per- cuni per gratiam Salvatoris omnes ccterna capiat
ducere curavimus, lempus csl ul sermo noster de D . vita, si tamen bic corpori cjus concilianlur per fidcm,
profundo invsleriorum, quasi sublevanlibus undis qui cum Palre et Spiritu semper est unus ct idem.
excitus, cum navicula mentis quanlocius perduca- Unde si nos misericordiam Condiloris consicle-
ttir ad litius. Sed quiafmcm orationis nostrcc, quasi remus interite, nibil confert si quis iiobilis sit
planiiiem lerrce nondiim perfecte videre valemus, in carne, nisi nobilior probeiur in menle, quo-
dignum est ul in Cbristo Jesu anchoram spei no- niam in relerna patria gradus eos non discernit nati-
strcc firmissime collocemus, quatcnus in bae nocle vitatis, quos hic aequales facit unilas charitatis. Sie
gratia nobis obumbranlc supema, ibi nos dies in- enim commune est omnibus regnum Dei, ut rex mi-
veniat crastina, ubi dimisit bodierna. Sicul enim liii, el miles assideat regi, uhi in Dco Patre et cc-
bodierna die de Jacob et filiis ejus copiose tractavi- ceterno ejus Filio, servus domino, ci regi conregna-
mus, sic crastina die de uxoribus ejus ac liberis ea, bit opilio. Ibi quippe disciptilu.s et magisler, ibi ser-
qure adbuc reslant, compendiose tractabimus, ne vus el liber, ibi Jacob el Racbel, Agar et Ismael
<legestis illorum raptim Iransire vidcamur ad alia, omnes versanlur pariler, quia dignum est ut ihi sit
cum in eorum historia granum aliquod adhuc la- Jilius ancillse cum lilio liberce, omnibus in Christo
iere videalur suh palea. Undc quia diem bunc a iinum esse, e! unum csl viverc. Uis igitur verbis,
PiTnoi-. CLM. 32
 4005 IJERENGOSIABI3ATISS. MAXttH TREVIR. 1004
quia chem Imnc usque ad vesperam, lreti transegi-- A mini hipino dc-meet ovino utuntui' vcliere dum pro
mus, duin in cariiia menlis nostrce leger.da dicia- eo, cjuotiliipisunfjCt oves se fingunt, Ecclesiam "Dti
vimos, et diciaia relegimus, ideo, decumbcnlc jan:i diversis hreresihus scinduni. Cum cr.im scripium'
sole, co cilius indulgendum csl noiis labori diurno., sit : Altendilc a falsis proplielis (Mallli. vn), ip~i
quo in Chrisio Jesu miiuts limere debemus a timore1 siinl de quibus vobis cavere debeiis : quoniani licct
noclurno. Unde cum ad exeinplum propbelicsci aliqui de vobis eos foriasse vcnereniur ut deos, a
leciionis inicrdum eiiam silere debeamus a bo- frudibiis tamen corum cocjuosceiiseos (ibid.). Unde
r.is, co diligenlius jam sileniium imponendum esi- cum scrmo nosler conlra iushiias illortmi ita sil
ori, quo craslina die^ denuo volumus vacare le- divina proleciioiie munitus ul ab brereiica potestale
ctioni. bberalus, sccure properare possit ad litius, tempiis
Ecce quia nociis islius exlrema nunc indical ho- est ut nos vciuti cum .lona co cclerius ad terram
ra, quod hodicrnce diei jam rutilare dehet amora, senlenlirc islius ejiciat mare, quo citius quasi cum
ideo de sumno lorporis et ignavire, eo nohis sur- Jesu dcsidoramus in liliorc siare. Sed nemargaritas
gendum est cilius, quo ad lillus oralionis ncslrse po:tis, vii sanctum vidcamus dedisse caiiihus, s;
hodie cupimus pervcnire velocius. Sictti cniin lie- sine mr.ltiiiidine piscium, quam cepimus, vacuis ad
slerno clie snperni iuminis illuslrati sidere, cle uxo- lerram rcdenmus manibus, dignuni est, ul jam ma-
ribns Jaeob brcviter enodayimus, qttid vel aucilhe., - gnos illos pisces cordis nostri colligat reie, per quos
portendcrent aul libcrcc, sic liodierna die nihil aliud anica patriarchre signabantur et prophelce. Ipsi
volunms enavigando perstringere, nisi qualiler ser- eniin, quid aliud, nisi pisces eranl, qui virtutuin
mo iste, spiraniibus auris, poiiuni possit atlingcre. penniiiis, ab imis ad summa volarc solehant, dum
Unde ad peragenclum iter unius tiici, cum crtlena contra insidias diaboli, adliuc scmper justitire mti-
liiel revocancia esl jam anchora spei, quoniam in niti siint squamis, ne cariialium viliorum aculeis
navicula cordis noslri co majorem spem habere de- caperenlur aut hamis? Pisees quippe qui pennulas
hemusad Deurn, ciuo non derelinquel omnes quispc- squamarum habcnl, dare saltus super aquas valent,
rant in eum. Et quia divinse pieiatis superno jam significantcs videliccl quod illi sohimmodo corpori
indigemus remigio, si ad locuai deslinatum pro- Etclesice sibi dignissimi fiuiil qui dc tcrrcnis aclcce-
spero volumtis pervenire navigio, ideo in navicula lestia viiiulnm pennulis clevare se sciunt. IIlos au-
menlis co studiosius nobis fidei, spei ct charilaiis tem nulla diviniiatis aura contingit, sed sub legmiue
incumbendum est remis, quo spe vidcndi lilloris viiiorum glacies interna cnnslringit, nisi scpiifor-
magis magisque jam remigrare debemus in exlre- „ mis gralirc Dei calidioribus cis aspirantibus ventis,
riiis. Sed dum ad linem oralionis nostrce, quasi ad de vitiis ad vinutes sallibus conscenderinl me.niis.
tittus propcrsnuis a lillore, viam veriialis nequa- Talcs igiiur sallus paliiarchce et prophelre facic-
quam debemus amillere, sed ante nos lougius inte- hani, dum virluium pennulis fulli, de infimis ad
rioribus jam prospiciendum csl oculis, ne navicula summa volare solehant, illum videlicet imiianles
inentis alicujus erroris anfractibus illidaltir aut qui, post gloriam resurreclionis sure ascendens in
scopulis. Sciendum cst quippe quia sicr.l in libro ahtini, dc ierris ad ccelos magnum feceral saltum.
Geneseos antca conslal aliquibus navigasse diebus, Unde quoniam similes eranl magnis illis jiiscibus,
sic in aliis libris Moysi aliquanlo teinpore poslliac id est ccnttim qiiinquaginta tribus, deqiiil.us in Ec-
piseari debemus, maxime cum magni pisccs illi jam clesia sancloriim gratus Deo semper praepaiandus
nObis prcemonslrati sint in patriarcliis et proplielis, est cibus, necessc est ui nos, ad exemphim illonnn,
c!e quibus Vcrilas discipulis : Milli:e, inquit, iu dex- camclem cum eis habeamus fidem quam per myste-
tram navigii rcte, ct invenielis (Jocin. xn). Sicul rinm nohis numerus dcmonslraveri! idem, qui, quo-
e.iiini figuram piscium illorum plures habucre pro- ifain a nobis polest enucleari sinccrius, si a niyste-
pheise, de quibus dieilur : CHHItanti csscnt, non cst rio uiiius myslerium separetur alierius, idc.rco ne
scissum reie (IbicL), liic hcerelxi quilibel usque ho- D ] morc ciborum unus nebis sil in fasliclio, et alius in
die lypum habeni illorum de quibus scriptum est : desiderio, dignum cst ut cenlenarius, qri de b's
Paimpebatur ciutem rele corum (Luc. v), et sicut pi- primtis esl in numero, piimus etiam adsil in mysle-
sces ilii boni qnotidie inveniuniur m prsese;:lisEc- rio. Nostis itiiqne quod cx antiqiia supputatione sa-
clcsice casa, de quibus Verilas : Elegerimt, inquit, pienlium decies decem, faciunt ccntum,myslice sci-
Lonos in vasa (Mailh. xm), sic hreroiici piscimn il- licet signaiiles, ut el implelio Decalogi senliatur in
lorum figuram scmper habebunt, de quibus scri- rienario, cl pleniliido perfeeiiouis iirtelligaim-in oen-
pluinesf: Malos atilem foras miscrunl (Ibid.). Qifa tcnario. Sciendnin est enim quia, nisi fide ir.tegra
enim in Ecclesia Dei quidam ita perversi, quidam ci charitate perfecta decem legalia sludeamus adim-
vero ita sunl sancli ul non immerito similes sir.i plere-prseccpla, nequaquam adunari valemus illi
sagcnw missw in mnrc, cl cx omni cjenerephcium perfectcerequiei, ubi scientiam suam non noxnocli,
congreganli (ibid.), diguum csl ut jtisio j-.uiicio sed dies indicat diei. Sed el aliud mysterium adhue
Cciiiclitoris alii remaneant inlus, ei alii foris. Sed in e-odemnumero demonstratur honiinihus, uhi pro
illos, qui foris sunl, co ciiius a vobis, dileciis- corona virginitatis solet allilulari virginibus, quc-
siiui fraires, clc-beiisexpellere. quo inlra- ovile J)o- niam in inflexionibus digitorum, lege dictanlc majti-
 1093 LIB. DE MVSTERiO LIGNT DOMINICl. 4O0G
stra, eurrideui articuium hahet in dextra, quem de- A ad praesens pauca pro plurihus videnlur sufficere.-
narius in sinistra. €um enim tot el tam muliipliees ei spirilales intelli
Ecce. quia pice devoiionis c-t fralernce cb.arilai.-is geniise sinl partes, ut pro explicandis omnihus vix
humero duo mysteria vobis in eodem apporiavimus humanae sufliciant artes, ideo a nohis non ex tote,
liumero, restat ut, secundum doctrinam virorum sed ex parle allegorica jam cisculiendus est arie,
solerlium, duobus his addamus et teiiium.Tntueu- Sed arilequam ad summam perveniatur ipsius, rar-
dum est sane quibuslibet lectoribus intentis quod tes ejus considerandse sunt prius, ne cuni ex parte
lilera T, thau, numeris inlitulalur ti'"enlis : signi- perveniiur adlolum, myslerium quod aliis esl co-
ficat videlicet quod, sicut novse legis teslalur sa- gnilum aliis possil esseignotum. Noslis igilur quoil
cramentum, Triiiitas in irihus, et chaiilas figuratur quinariiim numerum virlus divina sacravit, dum de
in cenlum. Nisi cnim ejusdem eharilatis vehmus quinque panibus et duobus piscibus quinque millia
liabere lenorem, de qua scripium c-st: Perfecia saliavit, in quinque scilicei panibus sacramenta
chariias foras mitlil limorem (1 Joan. iv), nequa- significans legis; iri duohus autem piscihus, duas
quam in nos dileclioiiis illius potesl redundare per- personas sacerdotis et regis: Unde quoniam in sacro
fectio, de qua dictum cs.t : Plenitudo lccjis est di- eloquio quotidie vohiscum discimus quod in illa
leclio (Rom. xm). Et quoniani allegorici sensus, qui ^ passione Dominica nec pisces panibus, nec panes
in eodem nuniero lalebant, charitali vestrcc, dile- defuere piscibusi dignum est ut, pro eodem exem-
clissimi, jam lertio patebanl, dignum esi ul, quia plo in Ecclesia Dei semper exsequendo, nccrcgnuni
... novus animiis tiovos cxigit arlus, Iribus addalur et a sacerdoiio, nec sacerdotium separelur a regno.
quarlus. Noium esl enim vohis in Chiisto Jesu qtiod -Cujus rei exemplum facile polest ah ipso Conditore
-non crux, sed species crucis continenlur In litera T, perpendi, qui ad sanctificandum populum ac rcgen-
thau, quoniam, si in superiori parte adhuc ei pars dum rex et sacerdos volebat oslendi,quando ad pra>
una siiperesscl, ncn jairi fonna crucis, sed integra parandam nohis immarcessibilem vitse ceternse co-
cnix esset. Unde el in eadeni littera, per quam nu- ronam, in seipso sacerdotalem ac regiam volui;
rnerus Irccentorum, et forma crucis oslendilur, non portare personam; proinde mullum erras, o Chri-
incongrue riobis pugna Gedeonis in figura prasten- sliane nimirum hseretice, qui more phrencticorum
dilur, in qua videlicet per gratiam Omiiipolentis su- regnum el sacerdotium soles agilare phrenelice,
psr hostes suos meruit tiiumphare cum trecentis. dum duas personas, quse in Ecclesia Dei semper
Per mysterium enim crucis, et formam Trinilalis, fuere sublimes, diversis hseresibus ab invicem se-
sine armis piignavit cum armalis, quando eos non „ parare non times. Sed nescis fortasse quod antiqure
arniis subjugavil amoenis, sed tubis, lampadibus et divinitatis olim sancilum estiege ne in regno lto-
lagenis. Notandum esl etiam quod Ezechiel pro- raanorum rex a pontifice,.vel ponlifex separctur a
pheta in eadem Iittera fidem exjircssurus creden- rege, quatenus filiis Ecclesire in concordia eorum
tium, Signa, inquit, T, thau, super fronles viro- bene possit ostendi, quod ex dinna ordinatione,
runi gemeniium el dolenlium (Ezech. ix), typice sci- unus hahel lestamentum sacerdotii et alius regni.
licet insinuans per hoc novae sanclificaiionis si- Unde nil obslat, si prcefala refectio Dominicse pas
gnum , quod ferro hostium fortius est crucis Domi- sionis per quamdam similitudincm duabus his com-
niceiiginim. Per hanc ergo crucem Salvator noster parelur personisj quoniam in mysterio rcfectionis,
bmnia vqlens trabere ad se ; Si quis, iiiquif, vult quam iidem viri debent exhibere Cbristianis, alius
post me venire, iollal crucem suam, cl sequulur me hahet formam piscis et alius panis. Non emm
(Matlli, xvi; Marc. vm), sigriificans videiicet quod ignolum est vobis quod ars pistoria sit inlus, et pi-
eo verius videmur crucem tollcre Salvatoris quo scaloria foris, quatenus alter altcri co niagis studeat
erga proximos nostros major nObis est charitas in Christi charilate prodesse, quo ars arti semper
compassionis. Ecce quia forma cenlcnarii numeri potestusui esse. Taliter igitur, pro divinse ac fra->.
vobis esl disciissa moraliter, tempusestut quinqua- D lernrc difectionis amore, duo iidem viri semper esse
genarius numcrus diseutiatur cequaiiter, quoniam debent in lahore, quoniam in Ecclesia Dei inter.eos
Iicet ille sil primus et istesccundus, uterque tamen ' sic est ordo distinctus, nt in his quaa sunt sreculi, et
estmystica discussione profundus. Unde licel iste in-his quse Dei, unus operetur foris et alius intus.
numerusjam discutiendus sit allegorice, prius ta- Uterque enim quoddam divinae charitatis habet in-
men nalurali supputalione multiplicari debet histo- signe, dum quasi unus in aqua et alius operatur in
rice, quaienus dignosci valeat ex interioris oculi igne, ut sicut pro dilectione Dei, igne sancli Spiritus
perspicacia. quid sibi ex natura debeatur aul gralia. unus assatur ul panis, ita pro defensione proximo-
Nostis uiique uuia si quis partes ejus velit cestima- rum squamis justitice alius munialur ut piseis.
re dislincte, procul dubio ex decem coiistat etquin- Unde quoniam in sacro eloquio potest aperlissime
. que, quoniam sicutcalculatores soleriiores optime disci quod in refectione Dominica nec piscis
, sciunt, decies quinque, vel quinquies decem, qum- pani, nec panis aberal pisci, sciendum'est .puod
quaginla fiunl. Unde licet, per judicia divinitalis nec catholicce fidei, nec Christianse conlrarhim
occulla, in eodem numero mysteria sint multa, no- est legi, si ad honorem regni et sacerdolii rex
luivius tameii de eis plura pro paucis dicere quibus ponlifici ci ponfifex obediat regi. Isti sunt enira
•5007 . BERENGOSI AHBATIS S. MAXIMi TREVIR. fOOS
qui cx antiqure diviuilalis dispensalione bifaria, L ecclesiasticis rebus ac mundanis, eosdern exei ccant
in firmamento Ecclesice,quasi duo magna convenere mores, quos in domo Piiarisrei, quondam dure islcg
luminaria,qualenus, in his qure sunt sseculi etinliis expressere sororcs. Sicul enim Martha circa fre-
qure Dei, lumiuare minus nocli, et luminarc majus quens ministerium salagebal, Maria vero secus pedes-
debeat prccesse dici. Et non immerito, quod duobus Domini verbum illius audire solebai; ita pro dispo-
iil.is luminaribus polerunt comparari quse cseleris nendo ecelesiasticce acmundanaedignitalis honore,
sideribus magis videntur principari; quia, sicutin unus eorum erit in requie, et alius in labore. Sed ne
fnmamento cceli eisdem luminaribus nulla stellarum alius alium relinquat solum ministrare, congruura
creatura claritatc videlur exiiiiior, sic in firmamento esl, ul alter alterum in Christo charitale semper
Eceiesire, duahus his personis ordine ct dignilate debeat adjuvare, ne alter pro allero evargelicum
nuila potest csse sublimior. Unde et facium illud illnd Deo inaniter ciamet: Vic ergo illi ut me cdju-
eis nou incongrue videtur convenire, (juod Moyses vei (Luc. x). Quamvis enim in eis dona coelesiia
tabernaeuhtni Damini crebro intrare solebat et r.on sunl cetjualia, congi"uum tamen cst ut alter al-
exirc, ut pro demonsfrando sacerdolii et regni ad- teri sua seminet carnalia, ut melere possil ipsius
mirabili coilu, lioc in loco regnum in exilu, el saeer- spiritualia. Unde ut ad euriidem modum homo ah
dotium senliatur ia introitu. Dum enim unus bene t hominej el pars rclevelur a parle, quo requies Marice
vivendi excmplum aliis iutus praebet, alius vero pro ministerio quondam relevata est Marlhre, clignum
disponendis inlirmaiuium causis foris sedel, procul esl ul in currenda regice ac sacerdotalis justiiice via,
duhio unus, quasi cum Moyse ad labernaculum alius Martiia, et alter al.tcri sil Maria.
retlire, aiius vero cum eo foras videtur cxire; sicut Ecce rationi huic el illa convenire videtur oratld,
unus virtutum peiinis sursum elevatur, utcoluniba, in qua legalis sacrificii duplex mobis demonstratur
dum pro. secretis coeleslibus d.e imis recurrit ad oblalio, uhi Moyses populo Israel observalionem in-
suinina; sic alius pro resarcieuda mundaiue dissen- veniens sacram : Offcrat, inquit, agncimde cjrecjibtis,
sionis ac discordice rima, dc.summis semper descen- sive capram. Si aulem non potueril ojfcrre pecus (Le~
surus csl adinia. Uiide, ut adexemjilum Moysiunus vil. v), per quod verce innocenlice inlegrum Deo
pro Grdinaridis interioribus intus ad tabernaculurn immolarc valeat deeus,; sallem pi'.o emenda-
cedcat, alia.s vero pro disponendis exlerioribus foris tione corporum, et expiatione animarum, offeral
cum eo digne sedeal, necesse esl, ut mutuse cliari- duos turlur.es, aut duos pullos columbarum (ibid.).
iatis officio aller allerum sic adjuvct, et iu Christi Quoniam ergo.in persona Romani pontificis ae regis,
virtute confirmel, ut unus spirilualia intusordincl, proposiia sunt nobis hrec diversa sacrificia lfgis,
alins vero foris onus carnalium portet. Taliter igitur • digiium esl ut pro illustrandis fidelium anircabus,
iuter se paccin haberc jiotest regnum cl sacerdo- ea, quae primo proposuimus , primiim ctiam solva-
tium, si-duo.hi digtie voluerint exercere suum nego- mus. Ct.enim iu his duobus viris pietas cojiiasa et
tium, maxime jiuni in Ecclesia Dei causam hanc virtus sit magna, legalis hujus saciificii capia fig.u-
quolidie valeant invenire pro qua tabernaculum ratur et agna ; quoniam, siciit novce legis graiia te-
Ecclesice unus intrarc, et alius digne possit exire. statur,.per agnam acliva, per capram vero conlem^
Prseterea vero intucndum est nohis, quod huic plativa vita signaiur. Unde non incongruuin est
mysterio eonvivium illud ohm bene concordavil, in quod qualiias hrec iilfiusque vitce viro huic compa-
quo.Maria sedil, et Marthaministravit, quoiiiani, ralur utricjue, quia sub ejusdem agnce vel caprce
sicul ex verhis evangclicis bene apparet, Maria male Iegalis significatione, proEcclesia Deinnus semper
comcderet, si non Maiiha minislraret. Sciendum est eril in oj)ere,el aliu&inconlempialione. Verum quia
namque, txuia pio hahili ordine, et convenierili ra- per agnam vitre aclivre innocenlia signalur, regali'
tione, duabusillis personis duse istce possunt com- personse non incongrue comparatur : si tamen iu
parari personse, quoniam in. Ecclesia Dei negotium corde suo innocenliam illam habeat per gratiam Dei
illud habent injiutriendis corporibus, el illustrandis . dequa scriptum esl : Pcrambulavi ininnocentia cot-
animahus, quod nobis alim praefiguralum est in his dis mci (Psal. c). Nisi enim pro diversis erratibas
sororibus. duabus. Noslis.enim, quia per has duas cor siiitm sic incessanler affligat, ut in imiocentia
sorores, dure vitre sunt maraliter expressce : quarum cordis sui Deo laudabiliter yivat, nequaquam in eo
adhuc una in spe, alia veroin re jamnobis vidctur prophetica illa implebitur senlentia ih qua dicitur.
adesse? de quibus seilicet, ul evangclicce veritatis Non privubit.bonis eos qui ambulunl in innocentia
gratia testatur,: u.na. activa, et alia contemplativa (Psql. LXXXIII).Si autem corda malorum maliiiali
vocatur. Sed, ut duplex vita duplici innitatur et gladio divinis subjugaverit legibus, non jam capram
vise, sciendum est quod activa intilulalur Maiihse, sed agnam offerre videtur de gregihus, significans
et contemplativa Marise; quoniam licet una alleri videlicet quod inter duas sortes et duas vitas elc-
prcejudicetur, altera lamen alleri necessaria csse ctorum activa vita multorum cst, et contemplativa
videtur. Unde nil obstat, si has duas sorores duabus paucorum.
illis personis digna seslimatione componam -qui in Igitur , quia Jegali agnre jiersona legahs nunc est
Ecclesia Dei sacerdolalem ac regiam videntur por- comparala moraliter, resial ul capra'l?galis Roma-
'<a?e personam, quia dignura est ut in disponendis 110pontifici comparelurcequaliter. Sieul entm, secun-
 009 LIB. DE MVSTERIO LiGNI DOMINICI. 1(H(
liiiii altiorem inleHigeiiiiam legis, agna legalis per- A iuri-bus. Insuper eiiam euueleanduni est uohisex
jionam exprimit regis, sic capra per quani figuraUir interioiibus Scripturarum medullis, quahier iidera
sunima fidei calhoiicce, non immeriio personre assi- viri duobiis columbarum corequandi sunl pullis,
milalur apostolicx. Duin enim apostolicus ima dese- qualenusuterquelcetetur in Deo salulari suo, si digne
rii, et subliinia qurerit, non incongrue legalis hujiis sibi duo hi turtures, aut pulli convenianl duo. Scien-
cajirre speciem gerit; si tamen per graliam Dei ila dumestquippequodpercolumhamaclurturem sacer-
de prresentis sreculi sublevetur aerumnis , ut velut in dolalis acregice dignitatisdujilexfiguratur negoiium,
supremis rupibuspendens, pastum sibiqureratin sum- diimincolumbaintelligilurregnum, etin lurturesacer-
mis. Qui dum animas fidelium ulriuscjue legis uheri- dotium. Per ccduinbam namque, quse solet volitare
hus iactal, capram procul dubio in sacrificium con- gregatim, persona regalis non incongrue potest figu-
ditionis niactat; si lamen, inde lumido superbiae non rari summatim, silamenin hac acliva viia soeieias
clatus fastu, seipsum prius internre conipunclioiiis illa bonorum sibi iion videatur iinpoiiuna, de qua
satiaverit paslu. Si aulem pro suhlimiori esca duri- scripliim*est: ji/)(/litiirfiHiscrcdcnlium crai cor unum
liam cordis lacte cliarilatis emollii, lunc quasi capra ct anima nna (Acl. iv). In luriureautcm, qucc ,unst
digne pedes erigii, el caput extollit, quoniam inno- singularitatem , sacerdolalis personre debemtis adini-
cenlise paslu , cum illis cupil spirftualiier frui de rari dignilatem, si lamencum passerc illo solitario,.
quibus seiiplum est: Pavil eos in innoccniia cordis contemjilalivse vilre dulcedinem corde prosequalur-
Slli (PiClt. LXXVll). perfeclo, de quo scriplum esl : Factus sum sicv.t
Ecce, sicuf in persona pontificis et regis qucedam passer solitarius in lccio (Psal. ci). Sed quia tur-
a nobis sunl dicla privalim,'ila de utriusque viri turcs et cohimhre dujilicis pcenilentlse gemitum
adhuc alia sunt dicenda summalim; qualcnus alter habenl, non incongrue duahus liis personis assimi-
alteri eo curiosius studeat inbaerere, quo Ecclesia lari valenl; si tamcn cum Axa filia Caleph j)ro
Dei aller altero nulla debet ratione carcre. Dignum duobus irriguis duplicem hunc gemilum babeanl, ut
quippo est ul, sicut in sacrificio Condiloris , capra cl peccata jirrcteriia defleant, et futura prrecaveanl.
pariier immolalur et agna ; sic inler utrumque fides .Sicutcnim in duobus lurturibus aut pullis dupie.v.
integra et charilas sit magna; quoniam, licet in Ec- Deo deferendum est munus, quando duo pulli vel
ciesia Dei ab invicem sint ordine et dignitatc disjun- duo turlures olTeruntur, et non.unus; sic insimul
cti, in amore tamen Divinilatis semper debenl esse dtio iidem jirincipes tcrrrc in sacrificium el liolocau-.
conjuncfi. Sicut enim unus per activam vitam ila se stum Domini pia se debenl devolione transferrc. Sed
cunctis solet cxhibere devotum ut pro amore C.:ndi- ^ et aliud adhucnotanduih est his lurlurihus duobiis,
toris esurieniihus tribuat cibum,el sitienlibus poluni; quod non incongruc ctiam viris istis convenire pos-
sie a ius percontemplaiivam vitam nihil aliud dehel sit ambobus. Quia enim turtur aniisso conjugali1;.
exercere. nisi ut, pro uiiitate Ecclesice, orationibus copuJceconsortio, pro cantu geniitum liabet, duohus
el jejuniis soli Deo valeal.'nhsererc-. Si eniin ulrius- his viris non imincrilo corcquari valct, quoniam di-
que in Deo fiducia est magna , non immerito eis giium cst ut si, pcr aliquod infortuiiium, aller per-
capra comparalur et agna; si vero in eis mensest diderit alterum , non canlum indedebenl haheie, seJ
libera, el caro captiva, non incongruc illis acliva gemiUini. Scire clenim debent quia (unc vere ineis
vila similatur et eontemjialiva. Undc ut unus in oc- charilas illa versatur, dc qna diclum csl : Dileciio
casionem agnre materialem gladium forl'ssimevaleat proximi malum non operatur (Rom. xm), si frateiv
distringere, alius vero pro immoialione caprce spi- num iliud contuberniuni cis nequaquam videatur
riluali gladio poleiitissirae se possit accingere, dignum importuimm, de quo scriptum est: Ecce qucim bo-
cst, ut per sacerdotalis ae rcgire digniialis obscr- HKin, cl cjtiam jucundum habitare fralres in unum
vaiiliain sacra.m in sacrificium Conditoris unus (Psal. cxxxii). Taliter igitur pro expiatione corpo-
o'1'erat agnam, et nlius capram, rum, ct respectione animarum duo hi viriduos offe-
Ergo, sicuievijenii raiionejam relaluni est nobis D iant turtures , aut duos pullos columbarum, =i,
qualiter in his duobus viris agnacl capra maetandre totius maliticc veneno a cordibus eorum funditus
sintin sacrificium Conditoiis; ila nuncrefcrendum est cxhausto, eum aher alterius deslilutus est solatio,
vobis, paucis versibus et verbis comphuibus, qua- luclum sihi faciunt amarum.
.liler iidcm duo viri duobus valeant coinparari tur-
ma BERENGOSI AIJIi.VTiS S. MAXIMI TREVIR.
SERMONES
(Bibtiolhcca Palrv.m, tom. XII, pag. 576.)
SERMO PRIMCS.
MARTYRUM
IX NATALI
iu illud psalmi LVIII: Deus, repulisli nos et desiruxisti
iios, etc.
Quia Dominus lioster Jesus Christus, dilectissiini
fralres, nostrce carnis susccpil infirmilatem , ut ini-
mici a nohis expelleret potestalem , prophelica sine
dubio testalur oratio , quce scejius lecia csl apud
vos, quam, in typo fidelium, David olim proferens;
Deus , inquil, repulisii nos cl destnixisti nos. Per
hunc quippe David , qui in libris Regum plurimas
regiones crede et ineeiidiodebellassenarraiur, verus
ille maniiforlisJesusCbrislus Dominus noster spiri-
lualiter signatur, qui in liimc muiidum veniens, ut
filiuni a patre et nurum a-socru dividerct, atlulil
ignem quo incendcret, et gladium , qtio occidere!;
ut cum in cordibus fidelium, non ferro, sed verbo;
iion gladio, sed spiritu, vitiorum faceret stragem
per amoris igiieni,adgemiiire dileciionis eos revoca-
ret compagem. llrecigilur vitiorum slrages, etviiiu-
liim series in his sanctissimis maiiyribus Chrisli,
quorum hodie fesla colimus, perfeclissimc claruil;
quando, clivinainspiranle gratia , mundus et eoncii-
piscentia ejus in-cis fundiiiis exaruil, iia ul, pecca-
tis omnibus in cis dcstructis, iion immeriio
dicere possint iuter alios : Deus .rcpidisti nos ,
el desiruxisti nos. Qui enim in primis parentihus
nostris rejmlsi sunl a Deo pro traduce pomo
(Gen. IH), hos in iigno crucis postca traxil ad se
idcm Deus ct Iiomo. El ideo pia repulsio et
paterna destruclio , quce sic lioniinem repeflil ut
i-evocet; sic mortilicat, utvivificet; sic hurni-
liat, ut exaltet; sic destruit, ut recedificet. Talis
quijipe deslructio corda fidelium et virtuiibus deco-
rai, eta vitiis jmrgat, de qua dicitar : Nunquid qui
dormil non adjiciel ul resurcjcit?(Psal. XL.)Hcec est
illa deslruclio, per quam Deus hos sanctissimos
viros deslruxit, ui Saulum, ut in melius mularef,
ut Paulum. Qui, elsi in primo setalis flore, quasi
mane alicujus maliiire, prsedam comederc cum
Saulo ; postea lamen in jircesenlis vitre vespere,
proxiriiis suis spolia veritalis divisere cum Paulo.
Sed tamen aliter dexlruxit eos Deus dc quibus di-
cilur : Deslrv.es eos ct npn wdincabis eos (Psal.
I0J2
A -.
xxvn) ; niiier cos, qui mutantiir in melius, de qui-
hus hie diciiur: Deus repulisli nos,ctdextruxisti nos.
Iilos enim deslruxit ad ruinam, nou ad resurreciio-
nem; istos vero ad correclionem, non ad perditio-
nem. Illos, ut in melius non mulentur; istos, ut
ceiificenturel saneniur. Iilosdesiruxit,- utcuni Saulo
dejicianlur {Acl. ix).. istos, ut cum Davide eiigaiiiur
(// Reg. m). Illos, ut cum uxore Loth respiciaut
retro; islos ul ad poenitentiam revertantur cum
Pelro. Tali quippe modo, et hos saiictissimos viros
rcpulit ct destruxit, quando per fidei himen, clclia-
rilalis ignem, cis clemeiiter illuxil, qualenus divince
dilectionis igne succensi, perpetuo ilii adhcerent
igni, qui nullis unqiiain teiitationibus poterit exstin-
B gui (Maiih. xxvn). Repulil^.'etiam eos, et destruxit
(Pscd. xvi), quandodc tenebris ad lueem, dc morie
ad vilam, sua cos pietate reduxil; qualeiuis per
ijisum liherenfur ab inferno niortis ceteriice, qui per
prophciam: Ero, inquil, mors tua, o mors; cro mor-
sus luus, infcrne (ibid.). Rcpulil, inquam, eos ct de-
siruxil, quando in eismirificans miscricordias suas,
secundum Isaiam : Delcl, inquil. iiiiquitales ttias (Isai.
xxxiv), qiiaicnus [in] jircesenlis Ecclcsia: pressura
eo facilior ilhs pro Clnislo omnis viderelur labor,
qtio coniinuo subjungens : Peccalorum tuorttm, in-
quil, iioii recordabor (Ezecli. xvm). Repulit eos ct
destruxil, quando ab eis sicuf nubem, omncm abs-
lulit iniquitatcm, aplans cos onini bono, ut facerent
ejus voluniaiem. Rcpulii el desfruxit eos Chrisli
charitas invicta, quanclo convificavil eos cum illo
(Coloss. n), damnans eis omnia dehcia. Repuiit eos
el destruxil, quandout immarcessibilem vilcexlerna;
perciperenl coronam (/ Pctr. )), conversalioiiein
intergcnics liahuerunt bonam , quatenus confiimati
per verbum Dei vivi el permanentis, liberarenliir s
vocc exprohraniis cl. ohloquenlis. Repuliteos et de-
slruxit quando unusquisque eorum dolore cordis
intrinsecus taclus, non sohim audilor verbi, scd
cliam factor est faclus. Qtii quolies vultum naliviia-
lis suse divinse legis consideravit in speculo, loties
iiiimaculalum se custodivil ab boc sreculo. Rcpulit
cos et deslruxit, quando spiritus disciplince, qui el-
fugit ficlum, a cordibus illorum quodlihet cxstirpa-
P vit delictum ; qualenus a malarum cogitatiomim
co diligentius se cuslodircnt affectu, quo idein spi-
ritus veritatis auferl se a cogitationibus qure
 {015 BERENGOSI ABBATIS S. MAXl.MlTREVIIt. lOIfi
miserius , quando ei lumen verce fidci et verilaiis A de quo Saloinon : Iler, inquit, dcviuin dcducit ad '
illuxit. Iratus est ei eliam Dc-us,si qtianclo in uno morlem (Prov. xin). Unde quia talis ira, tantaque
prcecepto cliaritatis offendcns,facius csl omnium reus inisericordia Creatoris, benefieia solummodo suiit
(Jctc. n); missrlus quando cidem studebat adbcercre divinre dignalionis, idcirco vox maiiyrum immolis-
charitati, qtice non cjav.dclsv.pcriniquitalc, concjnudet sima non inmicrilo ei cum Ecclesia dicil : /I-«/HS
auiem verilati (I Cor. XIII). Irattis, si quando nu- es, et misertuses nobis. 0 ira misericors, et incom-
piilis non erat misericors , ul pater ; miseiius, parabihs misericordia., qure ab omnibus viliis hu-
quaado misericordice operibus miscrltis es! eorum mana semper einundal prcecordia per quam jiccca-
inagis quam mater. Iraius, si quanclo, qnod absil, tor inviiatur ad vcniam, juslus ad vilam, martyr ad
orc nrrefcrens falsilalem, corde non hahehal veriin- j.almam,' confessnr a;l gloriam '. N"o:ienim misere-
lem; miserius, quamio convcnlicula declinans falla- lcii', nisi irascatur, qui oh hce priits irascifur, ut
ium, ad ersus fralrem suum noluif amare menda- jiostea miserealur. Prcevcnil enini ira , i;f sccjitatitr
7iim. Iratus, si quando animo fervens conlenlioso, misericordia ; prmvcnil lacryma, ut seqtiatur vcnia:
.'onira jirceucpfuin Salomonis, cum viro ambulavil prcevenit poonitenlia, u! sequatur indulgentia; prre-
linioso (Prov. xxv); misertus, quando ohediens ei- venit huniiUatio, ttt sequ.alur exallaiio; prcevenil
dein viro facundo noluif esse amicus homini ira- iR confessio, uf sc-qtialur rcmissio; prrevenif vocatiu,
cundo. Iralus, si quando misericordice operibusnec uf seqiiatur justilicalio; prccvenii juslllicalio, ut se-
Deo r.mahilem, nec congregationi patiperuni se fecil quaiur glorificatio. Quos enim vocctvithos el juslift-
afiabiiem; miscrtus, quando per amorcm vivi cf pcr- cavil; et quos justiftcctvii , illos et tjtoriftcavil
maneiifis verbi, hberavil eum qui iujuriain prtssus (Ptom.vm). Et ideo, qui peccalor csl , agaf pceui-.
esl, c'e manusuji.erhi., Iratus, si quando innoccntium lenliam, ut jusfiliceUir; qtii vero jiislus, jtistiliam
despiciens soriem, non erriil c-osqtii chicebanltirad adhue excrceat, ul gioiificetur. Prremissa nainque
iiioiiein ; miserlus, quando perbonre aciionis meri- purcc confessionis cfficaeia occicli! pcccalum, et
tiim eruit eos qui trabehantiir ad inlerittim. Iralus, oritiir gralia , luncquc pcccaior quilibti per hoe-
si quando, postponens senfcnliam Salomoriis, proxi- marc magiiiirii el Sjiaiiostim iiavigitre videlur in
inis suis reddidit nials. p:-o honis (Prov. xvn); miser- portu, quaudo anie oculos Dei, ct peccatum ejus est
tus, quando prcecepium aposloheuin corde prose- in occasn. elgralia, qua libcraiur, i;i ortu. Sic igi-
qi:ens invicto, non reddidit mahim pro malo, vel tur dum peccalum cadere, et gralia in nobis oriri
nialediclum pro maieiieto (/ Petr. u). Iraius, si videtur, quasi Deus nobis irascilur cl mis&retiir,
quanclo illorum imitalus cst ncquiliam, de quibns , quia, sictit posl vciitiim sequifur jiluvia, sic post
'
scripium est : Os slutlorum cbullil stullitiaiti iram sequilur misericordia. Per cujtis misericordire
(Prcv. xv); mi.sertus, quando iliorurn secuuis est opera inartyres isli sanctissimi liberafi se poslula-.
sapientiam de qtiibus scriptum est : Lingua sapien- verunf a ioiitis ncquilire malo, c!c quibus Psalmo-
Ihun cmat scienliam (ibid.). Iralus, si quando obli- grapbus : Misericordias Domini in wiernum cau-
tns ir.fi.rmiiaiis humaiiie, misereri nolait ei quiege- Uibo (Pscd. i.xxxvm). Quce eiiaiu aiibi evidenlius
};at pr-ne ; misenus, quando. ilii, proximo dimiserat .idiiuc exprimens idem Psallcs egregius : Mheraiio?.
panem suum, dequo Veiiias .Frc.njc inquil, csu- /KM.ir.qttii,ejus sujjcr omniaopera ejv.s(Psal. r.xi.iv).
rier.li panem tuum (Isa. i.vm). Iraius, si quando, Ei meriio qriidcm. misericordia Doniini super omr.e
quodabsii, lucri lemporalis exaelor, coelesiis verhi opus exlolliiur, per quam servus liher efiiciltir, dc-
facius est auditor, el non faclor; niiseri.us, qurtndo bilis erigitur, humilis exaliatur, superhus humiliar
nec margarilas Dei porcis, neque canihus dans san- tur, surdus audil, mutus loijuitur, claudus curatur,
clum, factor crat vcrbi,. et, noit audilor tantiim. Ira- iiifi.rmus sanatur, creeus illuminatur, leprosus mun-.
tus , si quando divilianim iilaruui deleclatus esf dalur, mortiius suscitalur, mare sedatur, possessus
onere, dc quibus scriplum est : Divitiw si ajjliianl, a dremone liheralur. Ilrec est illa misericordia, per
votile cor apponerc (Psal, LXI); misertus , quando. f) quam idem marlyrum grex ab omnibus vitiis mun-
dives ficie, et pauper sensu, parvulus erat malilia, et datus est a Deo: qui dc se per Projiheiam loqucus :
perfectiis scnsu. Iratus, si quando adversus verha Misericorcliam, inqiiii, meam non dispergam ab co
pravorum inermis, conlra jirceceptum Apostoli se- (Psal. LXXXVHI). Pcr cjuem imnc eiiam a prcesenlis
clucius esf iiiaiiibus. verbis (Ephcs. m); misertus, sccculinoeie translalus a Deo in gloriam suam. non
qnando, per divini sermonisincomparahile douuni, immerito ci dicere pofest : Exaltabo mane misen-
decipi non potuit in siiblimitate sermonum. lrafus,. cordiam luam (Psctl, LIX). Ad lianc quippe miseri-
si quur.do pauperibus in liilarilale misereri noluii, cl cordiam nequaquam posset perveniendo venire, nisi
sua eis jraiiiendo non concloluit; misertus, quando quod prius commoiionem cooiestis expertus est irce.
sua pro Chris.to dislribuens, nomcn suum in lihro Quceposiquam in corde ipsius viliorum omniuin
viice cum illis opfavit ascrihi, qui de suo, quodliabc- sedaverat slagna , stafim per misericordiam Dei
banl, miserunt parles eis, qui non prceparaverunt facfa est tranquillilas magna. Sed quce sit ira vel
sihi. Iratus, si quando in itinere illorum ivit, de misericordia ccelesfis. sermo prophcticus est tesiis.
quibus scriplum esf : Iter impionun pcrihil (Psal, i); Qucni si ad memoriam diligenler rcvocaveris : CHI».
wisertus, quando itineris illius declinaverat sortem. irfl(«s., incjuil , fucris , misericorclia recordabcris
m~ SER.MONES 1013
(Ilubac. m). In his igilur verbis cavciidum est nohis, A tur, qui cuni Palreel Spiritu sancto vivil et regnat
dileclissimi fratres, ne sic oblivisci, vel sic ohlivio- in sretula sreculorum. Amen.
sus a uobis Deus esse jiutelur, ut, sieut bomo, jiosi SERMO II
iram miseric-onlire rccordciur, sed sicul ad iram i.r. MAUTYr.HJLS.
ejus tuibatus est idem projvhcla mirahilis quando ad Ilein in illud psalmi i.iv : Deus rcputisti nos, el
oiirn cum iraius, inqtiit, fueris, misericordiw recor- desiruxisli nos.
daberis, ila et nos huniano more, quasi oblitum 110- Quoniam iu alfcro sc-rmone, dhc-eiissimi fralres,
stri misericordire Dei cum Psalmograjiho clamemus proul, largienle Doniino. poluinius, qure vel .qL.al"*
verhis et re : Ne obliviscaris voccs qiiwrenlium te ira vel misericordia Dei sil, sufiicienler cxposiiimus,
(Pscd. LXXIII). Quasi enim post iram misericordire reslat ul suh lypo SS. maiiyruin. N. quorum bodie
neordaiur, qui dum irascitiir, non slatim perculit, solemnia colimus, aliqua dehis qtire sequuntur ad
sed minatur, ul, dum ira ejus liumaiia fuerint tur- inemoriam reducanius, unde prioia posierioribus
hata prcecordia, non misericordiam ira, sed iram coinniendare valcamus. Poslqiiam erim Propbeta
jiotius excludat misericordia. Q;:a de re nc hoinini descrihil qiialiterunigenilusDei Filius, ad deslrucn-
Deus in prcesentis Ecelesirc irascatur domo, dignuin dam infirmilatem huniame conversalionis, iratus cst
est ut per misericordiam Dei sibimelsi jnius irasca- ' ci miseiius cst nobis, cor.linuo dctiarare voluns,
tur bomo; de prceleritis scilieet peccatis prophelica quod pro lcrrenorum salute caleeamentum su.e ir,-
illa studens admonilione cessare , in qua dicitur : carnalionis exlendil in Iditmream : CoHiiHoiis/i,in-
Irascimini, cl nolitc pec.care(Psat.-ix). Ad hoc nam- quit, tcrram, et conlurbasli eam (Psctl.ux). Com-
que cohibere se debct a carnalis concupisceniire movil enim et conturbavit terram, id esl corda ter-
curis, ut sicul prcetcritis irascilur peccatis, ita ca- rcnorum, subaudilur, conscienlia peccaloruni, qitan-
veal de futuris, ne defensionis illius culpam videa- do ad eos per Evaiigeliiini : Nisi conversi, inquit,
tur suhire, de qua Aposlohis : Non vosmelipsos, fv.erilis,'cl efftciaminisicul ptirvuti, non intrabiih in
i.nqui.t,defcndenles, cliarissimi, scd dalc loc.um ircu recjnum ccclorum (Mo.llli. xvm;. Sed Iiic in primis
(Rom. xn). Sicigitur prre creleris ira illius prophe- illnd nos oporlet considerareqiiod aliud esl eoiiiino-
lica voce laudalur, qui poslquam irascitur, mis.eri- vere, aliml conturbare, qtiando duo luec vcrba du-
cordice recordalur. Unde quia ialis ira ci lalis mi- plicem liabent significationcm, pro co scilicet quod
sericordia indicia suni divina: dignalionis et mise- commotio parlurit gemilum, coiiturbalio dolorem.
ralionis, idcirco vir isle sanclissiiinis, quasi cum Qualisautem isla commofio sit, monslrat Scripiuia,
creterisfidelibus gralias agens misericordire Redem- Q si qiicerilis, ubi dicit : Cum incjemueris, salvus eris.
pforis, non immerito dicit : Irctlns cs, ct misertus es Qualis vcro isia contiirbatio sii, scnleiilia decla'a!»r
rtobis. Verum quia longuni nimis esl, dileetissimi in ea, in qua Psalmographus : Sana, inquit, me,
IVatres, si loium hunc psalmum hodierna die in Domine,quoniain conltirbata sunl ossa mca (Psal.xi).
uiuim sermonem exponendo coarclemus, bonum est Per hanc quippe commoiioiiem ct coiiturbalione.'.',
ul hucusque in alium dicm erelera dicenda servc- commovit el coitlurbavil Doininus corria sanc.torum
mus, ut et tunc lii manibus nostris aliquid habea- juslorum quando ad eos per propliciam : Pceuilcn-
mus, unde conditori nostro Deo sempcr gratias aga- tiam, inquil, aciie; appropincjnabit cnim rccjnumcce-
iiius. Ut eiiim de prcusenli jisalmo uinisquisque Iia- lorum (Mcttlli. m), nc indignos se divina salvatione
heat, unde divince leetioni assidue vacal , cuindem vidcrenl,si hoc audiioiion moverenttir cl non time-
psalmum in quafttor paiies dividere jdaccl, ul qui in rent. Talitcr etiam mentes ipsorum conturbatrc sui:t
tot marlyrum fcstivilatibus dc eis silere voluerinl, et commotre, ubi Isaias ad eos el nos : Lavamini, iu-
ioqui facia! sermo qtti isecl. Unde qiiia lemjius jam quif, mitndi estolc (Isa. n), qualeiius de cordifus
imminet quo scrmoncm isium atl finem dti- iiisorum el noslris coieslis illiis Invacri spiritniis.
canitis, digiium est ut eorumdem marlyrum Chri- ad Deum ascendcret clamor, de quo Psahnogra-
sti prcesidia sine iniermissioiie qiiieramus, qua- D pbus : Lavabis me, inqitil, el super nivcm dcalbaior
teims , mc.itis ipsorum inlcrccdeiitibtis , charitas (Psut. L). Commovil eliam eos cl coniurbavii, qitan-
illa qure universa cooperialdelicla usque in finein in do eis inler alios : Nisi conversi fueritis, ir.quil,
nohis regnel invicta, de qua Aposlolus : Finis, inquit, gladium suum vibravit (Psal. vn), quique r.c con-
prwcepii esl charilas, de conscienlia bona et fide non vcrsionis suee reincdium vcl ad boram quidemvcl-
ficta (I Tim. i). Sed quoniam nullus in ejusdem per- lenl differrc pusilliim coiilinuo subiiiferens : Arcum,
fectcecbaritatis versari poterit oflicina, nisi qui ab inquit, snum letend.ilet paravit illum (ibid.). In qui-
honiine malo, id csl a seipso prius rcpuisus fuerit busverbis, dilectissimi fratrcs, abyssits divinitatis
deslruclioiie divina, idcirco orandum est nobis, estmulta, quoniam sicul per gladium aperla ira, ila
jilectissimi fratres, ut qui electis suis quolidie pie per arcum pugna sigr.alur occulta. lloc igilur verbi
irascitur ct miserelur, tam clemeiileret'lam beni- caieslis gladio eorumdcm maiiyriim animus sttpcr
gne nohis irasci el misereri dignefur, ut el r.os Ctnti femur tiium.polentissiinc (Psal. xi.iv), fuii accinctuSf
cisdem Christi maiiyribus digne sibi chimarc pos- qiiando per ipsum et persectili):es foris, o( diabo-
simus elogium ilhid propheliere jubilaiionis : lraius him deviceral iutus, ui gladii illius coiilrnrios cva-
c; cl viiscrtus cs ncbis. Quoi ipse iirrcslare ciignc- sisscl cirorcs. dc quo scrijiUiiiicsl : Gludium cvagi-
1019 DERENGOSI ABBATiS S. MAXiMl TREViR. 1020
naverunt peccalores (Psal. yxxvi). Tetendil ctiain A gens illa quondam ccecifatis percussa esl defonni-
arcum lninc, per qticm Novum Teslamentum voca- tate, pro qua Eliseus ad Domhumi : Percute, ob-
tur et Velus, quando in lege Domini medilahalur die sccro, inquit, Dominc, geniem Itanc cwcitate (IV
ae nocfe inquielus, ne infidus jiercuteretiir arcu Reg. vi). Conlriiiones eorum sanavit, qui quos
illius maligni, de quo scripium esl : Arcum conle- vocavil lios ct juslificavit (Rom. vm) ; quoniam pe;-
ret, el confringel arma, ci scuta comburct icjiti ipsum e! in ipso mundali siinl ah omni sorde vilio-
{Psal. XLV). Taliter quijipe martyrcs isli sanetis- rum, qui sunctt contriios corde, et alligal contritioncs
simi verbis coelesiis gladio commoli suni el con- eorum (Psal. CXLVI). Undequia sanatis coiitiitioiiibus
lurhati, quando in iiovilatem vifrc a paterna sunt sanctortim , per multas liibulaiiones eos oportcl in-
vetuslate lianslali, pro simulacris videlicel mullis, trurc in rccjnv.mccclorv.m(Acl. xiv), idcirco projibe-
el lapideis colentes unum Deum et Dominum, qtti la dcclarans quanla pnssi sinl in prsesentis Ecclesire
per Prophetam : Simulacra, inquil, gentium, argcn- pressura, eonlinuo subinferens : Ostendisti, inquit,
lum et aurum, opera ninnuum hominum (Psal. cxin). populo clura (Psal. i.ix). Sanclis quippe maiiy-
Commoii eiiam sunt a malilia, tit non dominarciur libus dura ostendebantur a Deo, quando in perse-
eis omnis injustilia, quando ut coelestis vilre Deo ctitionibus, quas pertulit Ecciesia, dura et imma-
digne perciperenl alinioniam, pacem cum omnibus " nissima lormenta paliebanlur pro eo : ideoque eos
secuti sunt c! sanclinioniani. Commoli sunl e! con- aposlolicis viris non imnierilo comparnhimus, de
lurhali quoties ah eis pravitatis illius est via despe- quibus Aposlolus : Si compalimiir, inquii, el con-
cta, de qua Salomon : Esi, inquil, via quce videhir regnabimus (Rom. vni). Dura etiain pro Chrislo
Itominibus rccta (Prov. xiv), in ejusdem vice pessi- jiassi sunl iidem S. Ecclesice filii, quando aposlo-
mam inciderent sortem, de qua subjungiUir : No- loium vesligia scctiti , ibanl gaudcntcs a conspectu
vissima ejus deducunl ad mortcm (ibid.). Commovet concilii (Acl. x), scicnles videlicel, se eo magis divi-
etiam el conturbat quotidie terram humanse con- nce placilurns pielali, quo dicjni sint habili pro no-
scieiitise, ubi dicit. Agile fructus dignos pmniien- mine Jesu conlumclictm pctli (ibicl). Sic igilur populo
liw (Luc. x), ne prophelica illa transgrediaiiiur suo dura oslendit, qiiando eis priecedentiiim Pa-
edicla , quibus diciltir : Pwniiemiiti cl comertiiniui, irum cxcmpla prrctendil, quatenus erudireiitur ver-
ut dcleaniur vestra clelicta (Act. x). Commovelur bis aposlolicreleclionis, quia non stint condicjnwpas-
etiain quidem, non in resurrectionem, sed in rui- siones litijus lcmporis, ad futuram gloriam , qum
nam, dc qua Salomon : Egcstas, inquit, el ignomi- revciabilur in nobis (Rom. vm). Secl et alio mo.io
nia ci qui descrit discipiinam (Prov. xm). Comrao- P chira oslcndit populo stto, uhi unicuique perEvan-
ventur etiam quidem, non in ruinam, sed in resur- gelium loquens : Diliges , inquit, Domintim Deu;n
rectionem niliilominus , de quihus Propbeia : Ap- tuum cx toto cordc luo (Malth. xxu). Ef quoniam
prehendite, inquit, disciplinam. si.qitundo irascalur in hac soia dijeclione nullus bomo perfectus ccn-
Dominns (Psal. n). Unde quia fidelis anima sanari sfat , nisi ct aliam adliuc hahcal quam in seqr.enii-
digna iioii est, nisi qure per hanc commolionem btis demonslrat, idcirco declarans quanta cbaritate-
diabolo incognila et Deo nola est , idcirco Pro- lendere se debeal alter ad allcrum, conlimio snLin-
pheta subinferens : Sana, inquit, contritiones ejns, ferens :Dilicjcs, inqtiil, proximum Hum sicul /<?-.
qttia connnola est (Psal. LIX). Sciebal enim vir isle ipsum (ibid.). Hsec igitur chio prsecepia cbariialis ,
probatissimus quia nequaquam posscf digne sanari, iii quibus lota lex pcitdci ct prophelw (ibid.), vos iii
nisi prius apud se inlus poeiiiieniia: mererelur aqua vobis, dileetissimi fraires , quanlocius adimpicre
lurhari, ideoque pro exemjilolaiiguidum illum evan- studele, sicque unusqtiisque vcslrum apud se fa
gelicum ante oculos menlis forlasse habebat, qui cile perpcndit quam dura sunl quce prrecipil, el
posl moiionem aquce sanus iiebaf. Ilcec igifur con- quam dura quce oslendit. llle enim, sicitt arhi-
trilio fortlorem in Cbristo saiiclorum maiiyrtiin fe- tror, qurerendus csl in numero angclorum ,
cerat nienlem, ct dcbilitatem mundo Deo semper D et non hoininuin, qui ita, sicut prsecipit Dominus,
reddidit valentem, de qua David, cujus sermonon valeat diligereDomiiium, aul quilali lcclione ad al-
deficiet: Cor contritttin, inquit, el humiliuium Deus terum tendat semetipsum, ut diligat. jjroxinmm
non despicics (Psal. L). Sana, inqtiit. Hrec est illa suum sicut seipsum. El itleo unusquisque leslis cst
sanitas, dileciissimhquam Psalmograjihus olim im- sihi quod nr.llus aut vix uilus poicril rcperiri qui alii
precatus est sibi, quando conversus ad Domimmi : tam hene cupiaf quam sibi. Verum ne nos diuKus
Sanct, inquit, uniinam meam , quia pcccavi tibi prioris senteiUire deseranl jura, Ezechire ciiam regi
(Psal. XL). Ilcec esl illa sanitas per quam idem Dominus quondam oslendere dignalus est c'u:a,
Doi/iinus noster sanavit contiiliones sancloruin, quando ctim in multitudine divitiarum suaium glo-
qoi per Osee propbelam : Sanabo, inquit, contri- riaretur, ut dives : Dispone, inquit, clomui tuwquia
tiones contm (Ose. xiv), ne illa conliilioiie conte- morieris lu, et non vivcs (Isai. xxxvm). El ccce qiiniu
renlur a Deo indcsinenter, de qua Jeremias : Con- durum sihi prcecejitum istud viderclur, ipse decla-
trila esi, inquit, virgo filia populi mei ptacja pessima ravit, quando conversus ad parictem, amarissime
veliemenier{Jcr,.s.ix). Adhuc etiam per ipsuni el ab ploravit (ibid.); sicque, diim per longioris vitre de-
ioso contriiioncs coniui suni sar.aUv , tier quem siderium subilanese morlis cupivit evaclerc sorlem.
 4021 S::-U:.IONES. iu22
quaui lihenter viverci. cxcmplum cledit iiiiiemque A .::!:, jier quod siguificatur quod sicr.t muhre inan-
qui vivil, et viriebit morteni. Taii eiiam modo pa- siones sunt in icgi:o coilorum, iia el in prcescnti Ec-
triarchre suo Dominus noster olim dura monslravii, clesia nuillrc sunl trihulationes jusiorum. Pcr ho3
quantlo Abraham servuni suum prohando lentavit, veto quod nialum Pmicuin sanguineum habel eolo-
et tenlando probnvit, ubi in Unigeniti sui iigura ; rem, non mo-do mariyrum Chrisli, sed etiam ipsuni
Isaac filiiim ei prrecipiens occidi : Offer mihi, in- Dominietim videlur tvpicare ciT.orcm, qui idcirco ab
quil, illv.m sv.per unum monlium qnem mouslravero Ecclesia in Canticis canciidus dicititret ruhiciini-u?,
iibi (Gen. xxn). Et cece quain asjierum et quam c!u- v.tex innocentia, quam hahet candidus, et expns-
rum foret istucl prreceptum solus ille scit qui uuicum sione, quam pciiulit. intelligatnr ruhicundus. Inq;.;'.
habet filium, et hunc dilectum. Sed el filiis Zebe- passione salutifer ilie calix effusus esl pro nobis, pe:
drei Dominus nosler taliter dignaius est ostendere qtiein isti martvres invictissir.ii polali sunt vi:;o
dura, qnando eis quod passuri essent pro ipso pas- coinj)U!)Clionis,.quemin Canlicis canlicoruin tvans-
sionis sure prremonslravit figura, uhi ad eos, sicut fcrens in se viiius Allissimi : Bibile, inquit, amici,
evangelica lectione sxpius audislis et audietis : c! inebriamini, charissimi (Cant. x). Ex boc igiltir
Calicem, inquit, mciim bibetis (Muilh. xx). Taliler poculo cliarilalisnon indignebibit qttisquis non sibi,
igilur Deus et Dominus noster, qui pro nobis ccelos H sed Deo vivit, parliceps videlice! faclus illius saluli-
inclinavit el deseendit, sanctis martyribus suis dura ferre polalionis de qtia dicitur : Polasti nos vino
ostendit, quando eis prcedicens quid passuri esscnt compunciionis (Psal. Lixi. Et bene qt-idem compim-
proptcr eum : Erilis, inquit, odio omnibus proptcr ctionis iiiternre vino polalur qui pro peccatis suis
nomcn meum (Mallh. x). Unde quia post multas tri- apud se inttis in menic slimulalur, quoniam perfecte
bulationes, quibus homo persecutioiiis humamc mal- abluilur iinmundilia sordis, quam srepius laverit la-
"loo tunditur, scepe revcrsus ad se, interr.ce compiin- cryma cordis. Non cnim sequitur perempfio furcns,
ctionis gratia perfunditur, idcirco Psalmograjihus ubi hrec medicina prcecesseril uiens. Hseeest nam-
prccmissa jam oslensione tiibulalionis, continuo sttb- qne compiinciio illa reconcilialrix, per quam rccon-
inferens : Polasii nos, iiiquil, vino compunciio- ciliala estDcolIaria peccafrix, quando, perjudiciitm
nis (Psai. LIX). Hoc csi poculum illud cbarilatis, diviniialis occullum, demissa siint ei pccctila mtilta,
quod beatissimos maiiyrcs istos jierduxitad consor- quoniam dilcxil ir.vdtum (Lv.c.xu). Scd ei David pa-
tium deilatis, postquam omnes viliorum flammas in triareha, scniicns se nlim divinam offcndis';'?cle-
eorum corde repcrtas [11011]vini copia, sed com- menliam, vino conijntiiciionis islius conveiiiS csi
punctionis exstinxitnbeiias. Sed el Psalmista, prcc- ad poenitcntiani : quando per internam aspiratioiiem
videns quia polus iste non oris, sed menlis, ef fide- recognoscens iniquifaiem suani: Miserere mei, Deus,
fihus suavis, et reprohis amarus est, calix, inquit, inquit, secundiim maynam misericordiam tuam (Pstil.
tneus inebrians, quam prwclarns csi (Psal. XXH).Ex L). Tali ctiani compuiiclione hcalus Pelrus scipsum
hoc igitur calice illud divinre chnriiaiis efftmriilur meruii poenitendoltirbarc, quandojirotrinn negaticne
poculum, cum quo Chrisius in sanguine suo Chri- -Domiiii, reverstts ad se, fievi! air.are, qtii jirius in-
stianum sibi comparavil populum qtiod Ecclesia in cusalus ah ancilla quod ur.us cx Dci csset ninicis,
Canlicis dileclo suo propnians in figura sanclorum : rcsponriil ci dicens : Nescio quid dicis (Mattli. xxvt).
Davo tibi, inquil, poculum exvino condito, cl musluin Sie el isli marlyres Chrisli, divinrc pcr omnia cu-
malorum qranuiorum mcorum (Canl. vin). Vinum pienles placerc pielali, per inlernam aspiratiouem
quippc sinc allerius rei coimnistione, dileciio cst sinc Doinin':, vino compunclioiiis isiius sunt saqiissime
simulalione; vinum vcro condiium, dilcctio est ciim polati, quando non solum pane lacrymarum eo; in
operalione. Vinum crgo uon simplcx, sed bonis ope- prasenlis vilrecihavit pressura, sed etiam polum de-
rihtis ct sanctis condiliim virtulibus , divir.is prce- dit eis in lacrymis in mcnsura. Uncie ut ct nos, dile-
cipue placcre videiur oijtufibiis. Quod in Evangclio clissimi fratrcs, cum eisdem maiiyrihus Cbrisfi, Dco
Verilas bsteiulil, cuin ait . Si quis diligii me,sermo- D gloriam demus, miseticordiani ejus liuniiliicrimplo-
iiein meum servabit (Joan. xiv). Et hene quideni Ec- remus, ut, quia una cum Patrc et Spiritu Sancto
clesiapro niinice dileelionis affectu non aliud quod- unus idemque semper inansit ct manct, coiiliilioiiem
libei poculum, scd muslum suo jirrebc! dilecio, quia noslram ita clementissima miscratior.e jam sanet ut
musfiim, eum fervenfissimum cst, nuiiqtiam a suo qui sanclissttis in prresenii srcculo permullas tribu-
cal.ore jrrobatur deficere, priusqiiani nimio fervore lationes ostendit dura, meritis eorum inlercedenii-
suo omnem immunditiam a se videlur ejicere. Unde bus, et nobis, eliam cum eis pottim tribuat in la-
per hoc muslum maloriim granatorum non ineongrue crymis in mensiira, qualeiuis divina inspiratione
signatur forlis chleclio sanctoriim, qui, in pnssione compuncti, digne cum cis canlarc possimus elogium
sua ah omni vitiorum sorde mundati, tam ferveniis- illud prophelicre jubilationis : Potasli nos vino com-
sima dileclionc Deum vidcbanlur amare, ut neque punclionis. Quod ipse jjrrestare dignetur, qui cum
mors, neque tribulalio aliqua posset eos a Chrisii Patrc el Spiritu Sanclo vivit et regnat in stecuh sa>
cbaiitate separare. Malum aulem Punicum, quod in culorum. Amen
Africa jilurimum abundal, idcirco mahim granaliim
dicitur, quia muiln girtnatorum iuimci-oj.itaSercduu-
 1023 BERENGOSI ABBATIS.S. MAXIMI TREVIR. U,u
SERMO III. . Ai cxpressisse niedullam. Quia vero per oleum misc-
DE UKOCOSFESSORE. ricordise in conspectu Domini quasi lucerna sem-
De eo quod per legem simila in sacrificium offerri -,per ardebat et lucebat, pleum similce, id estchari-
jubetur, ubi deeadicitur : In sartagine oleo con- talem misericordice sine inlermissioiie miscebet,
speisa, frigetur; offeret eam calidam in odorem Recolens enim apud se quid in lege jubebalur, con-
suavissimam Domino sacerdos, qui patri jure suc-
cesseril, et tola cremabilur in allari (Lev. vi, spersit oleo similam, quae in sartagine cordis co-
21,22). quebatur, <juando per spirilualis zeli afflictionem,
Semper, dilaciissimi fralres, fidelis quilibet per contra proximorum vitia in sanagine mentis ita
sacrre leclionis sedifieatur historiam, si anliquse iegis solebat. exardescere, ut tamen ex operihus miseri-
prsecepta ssepius reduxerit ad memoriam, quoniam cordise, in conspeclu Domini non minus ardere vi»
justitise fructum affectuosius inde capit, si quod in derelur et ciarescerc. Undequia nil juvat, si quis
iiis carnaliter legit spiritaliter sapit. Proinde chari- zelum recliludinis babeal in animo, nisi jier amoris
•tati vestrse non multum obesse putamus, si ex di- igiiem honce actionis reclarescat cx mcrilo, idcirco
versis regalium sacrificiorum generibus, hic de plu- -lex antiqua subjungeiis : Ojferet, inquit, <;ni?icalidem
.rihus pauca dicamus, quihus ponlifex i.sle sacratis- in odorem suavissimum Domino. Simila namque,
sinusN. cujus hodiefesla celebramus, in excmplum B quae oleo conspersa in sartagine frigetur, calida in
Sloysi, iram- Domini, suce suorumque suhditoru.iii odorem suavissimum Domino offerri jubelur, quia
srepiusplacuit auimabus. Cum enim suasuorumquc nisi in Aiiiriiodocloris zelus haheal amorem, simila
subjeclorum vilia adhuc cssenl in radice lencra, per non videtur habere calorem. Unde sacerdos iste
diversa legalium sacrificiorum curavit genera, de piissimus N., qni in peclore mentis suae quatuor
quibus iilud nobis hic imprimis occurrere videtur, viiiutum insignia gerebal, per sancti zeli ardoreni
ubi per legem simila in sacrificium offerri -jubelur. similam hanc ealidam in odorem suavissimuni Do-
-Quse quoniam sola non polest hominein facere per- mino scepius offerebal, quandoperdivince charilatis
.fcctum, oleum sibi juxta legis anliqiire debel misceri ignem, eum quo a proximorum cordibus malilise
prseceptum, ubi utalterum alteri fidei unitati socie- frigus abduxil, ipse in conspectu Dei omnipolenlis
tur, in sarlugine, inquit, oleo conspcrsa, frigcittr. semper arsit et illuxit. Adhuc etiam similam hanc,
-Sicut enim per similam munditia vitre, et per ok-um per quam , ul diximus, mentis munditia signatur,
opus misericordise figuratur, ita per sartaginem, cahdam in odorem suayissimum Domino obtulisse
qusedefortiferroeflicitur, spirilualiszelifoiiisfrixitra probalur, quando ne in corde suo eadem simila fi-
signatur. Hoc sciens vir istesanctissimus corsuum dei amitteret calorem , perspirilalis.zelirectitu.di-.
sartaginem faciebat, in quo per zelum justitice con- 'C nem geminse dileclionis in se suscitavil amorcm-
tra proximorum vitia foiiiter ardebat, quando pro Sed et alio adbuc modo similam hanc Calidam Deo
delictis errantium ejusdem districlionis in co suc- in odorem suavissimum ofierebal, quando pro com
census est furOrTdequo Aposlolus : Quis scandali- passione proximorum, oleum simila:, id cst charifa-
zalur, inquit,c/ ego nonuror? (II Cor. xi.) Quam- lem miscricordisc miscehat, ne Dominicis ovibus '
vis enim in sartagine cordis sui valde videretur minus digne puiarelur prseesse, si ex r.egligeniia
cruciari, quoties ir.Iii mos quosque videhat ceferna pastoris, allerum alteri yideretur deesse. Ne -e.njm
deseiere, cl rebus temporalibus delectari, contra alterum alleri in aliquo deesse videaiur, dignuni
vilia tamen proximorum ita semper spirilalis zeli esl ul in cordihus docloram, altcrum alleri sirie
: teiupcrav.il ardorein ut extra patienfice liniitemnun- intermissione miscealar, quoriiam tale est op.u
quam aut raro pra:ceps raperclur iii furorem. Seie- quodiibet absque misericordia, qualis sine oleo lu-
bat namque quod oiiinijiotenii Dco nullum sacrifi- eerna.Tdcirco vir iste probalissimus frixuram cer-
. cium tam gratum est el tam charum qiiemadmodum viis, quam spiriiualis zelus agebaf, erga proximos
est zelus animarum. Unde el Psalmographus hac in suos oled lreliiirc semjier tem.perare solebat, quando
re veritati leslimonium perhiiiens de sc : Zelus, in- , eiusdem zcli fervore -succensus, el viiia s.ubi-'>eto-
ti
quit, domus tuce comedit me (Psat. LXVIII).Sed rum snorum districlionis gladio maclavit, et per
faauc spiritalis zeli frixuramDeus omnipotens quam cbaritatis amofem eosdcm, quos inscqiii videbaiur,
gralanter «ccipiat;, eadem lex manifestissime nobis amavil. Unde ut sciamus quid de eadem simila lex
indicat, ubi per ipsam simila in sacrificium ,offerri r.obis adbuc faciendum suggerit, conlinuo subin-
jubelur, de qua sciipium est : In sartagine olco fcrens : Offert, inquil, eam sacerdos, qui palri
conspersa frigelur. Nihil aliud esl autem hrec simila jure successerit. Ille naraque sacerdos patri jure
in sartagine, nisi munda tiiens justl a vitioruin ni- succedit, qui hoc opere lesfalur quoi credif, quo-
gredine, virtutum caiididafa similagine, qurc per niam qui in servilio Condiioris, fide el operc
spiritalis zeli sollicitudinem, oleo misericordise iinmobilis conslat, summi sacerdotis se filium
lunc digne conspersa esse prohatur, cum aller alleri esse demoiislrat. Hle efiam sacerdos patri suc-
• in charitate sociatur. Proindc cedit jure, qui in scipso formam quodam-
quiamunda menssa-
cerdotis islius sacralissimi principaliiim viliorum -modo divinre iuiitatur naturce , ut qui est
in se maculam hahchal niillam, non immerito lega- de tcrra terrcslris, ficri sludeat cl de eceio coelestis.
lis liujus simikw puram. sinccramquc in sc Tidciur -Sk cl istc" sacefdos Christi dignissimus ]S. poiififi-
 ' '"
irws SERMONES. 1025
calis oilicii Deo digne prosequendo negotium, patrii A fies per dilcctior.em proximi, virlulum scalam cum
suo sciiicet Christo, jure successit In sacerdotium ; angelisdescendehtibusdescendit; holocaustum vero,
i quarido per dilectionem Dei eamdem scalam cum
quando" mens cjus in amore summi Pontificis illius
erat inlenta, qui per proprium sancjuinem inlroivit angelis ascendentibus ascendit. Sacrificium fuit quo^
semel insaucla, mlernaredemptione inventa (Hebr. IX). ties Dominicse Incarnationis pedes cuni Maria pec-
Palri suo jure successisse probalur, qui quod corde : catrice lacrymis poenitenliae lavit; holoeaustum
credidif.-opere lestabatur ; quando pro amore illius vero quoiies honi operis unguento cajiut mentis
cle virtute ivit in virtulem, per quem corde crediiur ipsius diviniialis summa levavit. Sacrificium fuif,
ad justitiam, cre aulem ftl confcssio cd saluiem quando in prrcsentis vitre cursu a temporalium re-
(Rom. x). Palri suo jure successit, qui in interiore runi amore, quasi cum Jacob in ilinere dormivit;
homine suo formam quodammodo divinifalis cx- holocaustuin vero, quarido, virtutum scalre cum eo
pressit; quando ad lioc cogilationibus malis et ope- desuper inr.ixus, per contemplationis speciem ad
libus renuntiavit incestis, ul qui portavit imaginem alta Iransivil. Sacrificium fuil, quaiido poptilo Dci
terreni; portaret et imagmem ccelestis. Palri suo prsecepia legis liistorialiter annuntians, quasi cum
jiire successit, qui-in corde bono ct optimo, ncc vir- Moysedemontedeseeiidit; holocaustum vero. quan-
fulibus unquam obstitit, nec viliis cessit; quando do ea spirilaliter exculiens, quasi cum Movsein
nobiiitati inentis, qua in Christo visus est nobihlari, montem ascendit. Sacrificium fuit, quando liumi-
operum suorum ignobilitate nulatenus volebat dis- liora Dei mandataturbcedatiiruspedestri, quasicum
icordando reluclari, Sic ct nos, dileclissimi fratres, Jesu deseendens de monle, stetit in lo.co campestri;
in exeniplum viri islius sacratissimi, hoc semper liolocaustum vero quando suhjectorum cordibus, cx
elaboremus insomnes, ut fiiii iiominemut ci shnus eo quod ponlifex erat, ad summtim poiitificem fa
illiiis, qui ail: Ego dixi: Dii estis et ftlii ExCelsi ciens pontem, quasi cum Jesu, vidcns lurbas ascen
.bmms (Psal. LXXXI); ne regui coelestis exhreredcs dit in montem. Sacrificium fuit, quando quid-
in conspectu summi judicis quandoque iiiveniair,ur quid in mente sua vitiosum esse deprehendii, sa-
rei, qui hunc sanctissimum virum translulit in li- cerdotibus Christi, juxta prreeepium vefitatis, osten-
beflatem glorise filiorum Dei. Si enim, ejus exempla dil; holocausturn vero, quando pi-re iiobiliiatc mea-
sequentes, quod honum est invicem volumus bene 1-is'iquairi ex cognitior.e diviriilatis fraxit eximia,
operandq seclari, simila illa legis in-allari cordis VirtutUm alis de imis semper volavil ad sublimia.
tota videretur cremari, de quaeadem lex prcecijiie»- Sacrificium fuit, quar.do renuntians sceculo, sed
do subinferens : Et lota, 'iriquit, cremabitur in al- Q ( "nondum perfecte ..dhcereus Domino, quasi cum Ja-
tsri (Levit, vi). Per hoc altare nihil aliud, nisi puri- coh pede adhuc ciaadicaverat uno; holocausltim
tas mentis intelligi videtur, quse non solum sacrifi- veio, quando alius ei pes ex eo saims remansit,
cium, sed etiam holocaustum Deo esse perliibelur ; (juod in aniirio ejus iransire videbatur omne quod
si lamen pro animarum salute ita in ea forlis zcli transit. Sacrificium fuit, quando mililans Deo,
frixura fervescat, ut misericordise virtus in ea .non ncgotiis srecularibus nequaquam se implicavit, ut
minus ardeat et clarescal. Aliler enim holccaustum, ci jilaceret, cui se prohavil; holocaustum vero,
qiiod latine lotum incensum dicitur, a nullo fidelisam quando divinre coiitemplalioni vacans, ei placcre
in verilate perficitur, nisi per amoris ignem, quem desideravit nihilominus, de quo Psalmograpbus :
legalis ille ignis spirilali'er figu/^t^ omne viiium, Vacate, inquil, el vidcte, quoniam cgo snm Dominus
qcrOiitil corde suo male strepil, exural. tlnde, qttia, (Psal. XLV).Sacrificium fuit, quando, prce timore
in conspeclu Dei, siculsacrce Scriplurse testatur judi- supplicii deflens, quasi cum Axa filia Caleph, irri-
cium, holocauslum majus est quam sacrificium; guum accepil iii&fius; holocauslum vero, quando
ideo necesse est ut unusquisque fidelium per sacri- pro regni ccelestis -ainore deplorans, cum eadem
ficiuni laudis quid deheat Deo "et quid proxinio ita Axa irriguum possedit superius. Ycrum quia sufli-
diligenter attendat, ut per charilat s ignem tolar-.i D E cienter jam diclum estper sacrse lectionis judicium
menlem suam inamore Conditoris inrcndat. Sacri- qualiler vir iste piissimus, el holocauslum fiehal et
ficium namque offert, qui temporalia bona cum Lia sacrificium, reslat ut qpuoniam locus et tempus hic
et Martha bene ministrando Deum p.acat; holocau- se ingerit opportune, breviter dicamus qualiter
stum vrro, qui cum Rachele el Maria divinre con- utrumque Deo se offerebatin commune : sacrificium
lemplationi alfentiiis vacat. Sacrificium offerl, qui namque et holocaustum obtulit Deo, quando reco-
hislorialiter legit quod virga arida quondam pro- lens -^uid deberet Deo et quid proximo, reddil qutx
tulit florem ; bolocauslum vero, qui spiritaliler cre- sunl€wsarisCwsari,etquwsunl DeiDeo (Malth.xxn).
dil quod innuba virgo peperit Salvatorem. Sacrifi- Sacrificlum et holocaustum Deo esse cupivit, quando
cium offert, qui srecularis concupiscenliseTucra reli- in lahernaculum Dbmini, quasi cum Moyse erebro
quitcum Matthaeo;iiolocaustum vero, qui virtutum intravil cl exivit. Sacrificium quidem, quan.do, pro
meritis arborem crucis ascendil cum Zachseo. Sa- infirmiiate proximorum, in his quse sceculi sunt
crificiumigituret iste vir sanclissimus fuit, quando, laudabililerexivit; holocaustumvero, quando,divina
divina conlemplalioiie suspensus, tolam menlem conlemplalione suspensus, in his quse Dei sunt
igne divini amoris inccndil; sacrificiiim fuii, quo- humiliter inlrovil, Sacrificium holocausluni fuit,
 10£'( BERENGOSl ARRATiS S. MAXIMITREViR. 1028
quando cl lunibos nif.iHis sure caslitalis hahebai A ijiso per dilcciionem proximi btiic legali simihe sic
virtute prceeinclos; el tamen ipse bonorum ojicrum .oleiim misericordire misccainus ul per diL-ctioiieiu
lampade nou minus coram Deo fulgebat inliis; sc- Deieamdcmsimilam calidam in odorcm siiavissimuni
qucns viriehcel in hoc graliam vivificantis spiritus, Doniino jugiter ofTerrc valcamus, ne, frigore totiufi
ei non occidenlis liilerre, dum et illud voluil fa- iniquitalis et malitire jiressi, iiiiiumerum Iranseamus
cere, et isiud non oniitlere. Ilrec igiitir, fratres di- illorum, de quibus diclum esl : Refrigescct cliarilc.s
leciissimi, qure de hoc sanctissimo viro jamdiximiis multorum (Mattlt. xxiv). Quocl ipse prrestare di-
specialitcr ad nosmetipsos referre possumus gene- gnetur, qui cum Patre et Spiritu saneto vivit et
ralitcr; quoniam si prremium reiernre retribulionis regnal in srccula sceculorum.
cum eo cupimus paiiicipare, debemus, sictit ijiseani- SERMO IV.
buiavil, cl nos ambulare. Undc ul priora, qure di- iin U.NOcoxrESSonr:ATQIT;roxTincr:.
niisimus, dcnuo repclanius, similam offerimus, si De co quod )ex prrecijiit : Itjnis in allari ardcbit
mundiiiam mcntisin corde servamus; illorum vitlc- semper, quem ntitricl sacerdos, subjiciens mar.e
lice! exemjilo ab omni viliorum einundali sorde, de tigua per singvlos dics; et imposito holocausto, cle-
est: Beali rnundo corde sv.peradolebi.tadipes pacificoruni. Icjnis isle per-
quibus sciiptum (Mallh. v). ,. pcluiis csl, ctui niinquam deticiel cie allari >Lev.
Hnic aulem similre bene oleum miseemus, ctun 15 vi, J2, 15).
proximis nostiis charitalis cf misericordire opera Quia Dominus Noslcr Jesus Christus, frntres cha-
exhibcmus ; quoniam omnipofenli Deo sacrificium rissimi, per prccdicaiores Ecclesire nomeii suum in
nostrum sic permaxime placel, si cum severilnle, gcntibus co tcmpore voluil ubique distcndi, quo
q-uamspirilualiszelus exbibct, nianus a misericorJia pro illustrandis fidelium cordibus, ignem suum
lion vacet. Deincle vcro c.amdem simihtni, sictil in misit in terram, et voluit vehcmcnler accendi;
lege jtibebat Dominus, oleo lrctilire conspersam bene dignum duximus iil in fesiivifate sacerdotis istius
in sarlagine poiiimu.s, si cor noslrum pcr spirilalis sacralissimi N., cujus hodie solemnia colimus,
zeli destruclionein, (jua: in cura animarum perfeclitis legalis iliius ignis commemoralionem faciamus,
monslrafur, non soluiii s.icrilicium, sed ctiam liolo- quem, idem Cinisli ])i'sedica!or egregitis assiduc
causlum Deo es*c pioliitur. Quain etiam calidam quondam in subjcclorum suoruinincendit animabus.
Deo :!:T.'ii!:i>, ii) oiioicm suaviiatis, cum zelus re- Lex cnim anfiqua typice nobis olim prcenuntians,
clitudiiiis amorc-m habet charilalis. Qiioniani nos- qualitcr unusqnisque fidelitim divini amoris igne
ipsiea, de qua cadem simila offerlur, saitago sumus, jugiler ardere studebit, in quodam loco inde nos
si, prce calore virtutum, omnis vitiorum a nobis eva- „ instruens : Ignis, inquit, in altari semper urdebit.
nueril. fiimus. Sacrifieium autein offerimus, si cnrnis Slatimquc prrcsignans qualiter pro eodem igne nu-
curam in concupiscenliis non feccrinnis; iiolocau- triendo sacerdoli cuique quolidiani excrcitii nulla
stiim vcro, si toiam iiileiitionem nostram in amore concedendaesl quies: Quamnutrict, inquil, saccrdos,
Divinitalis iiicendcrimus. Saerilicium cliam olferi- subjiciens mane ligna per singvlos dies. Deinde vero
nius si, ahlato a noliis fermcnlo malilice cl neqtiitice, insiimans quale holocaustum Deo redolere debeat
in ara cordis nosfri sacrificamus Deo sacrificium in cordibus elcctortnn : Imposito, inqiiit, holocausto
juslilise; bolocaustum vero, cum, pcr boni operis desuper adotcbit adipes pacificorum. Et quoniam
coiisummalioneni, illi dcsidcramus in perpeiua reler- idem ignis in altari cordis nostri scmper debet et
nilate conscribi, ad queni Psalmograpbus : llolo- sine cessatione cremaii, conlinuo sulinferens :
causta. inquit, medutlala offeram tibi (Psctl. i.xv). Ignis isle, ait, perpctuus cst, qtti iuinquum dcftcie! de
Sacrificium vero ct liolocaiistum offerimus imiiiacu- aliari. Igilur ul ca qurc nunc bistorialiler recilaia
'atiim, si cor noslrum ah omnihus viiiis cxulum sunt, discutiamus, tcmpus esl ttt jier hrec qualuor.
totum divinre charitalis fucrit ignc crcmatuni; qua- qurc proposuimus , solvendo redeamus. Ignis,\n-
tenus per bonrc operalionis inccnsum legali htiic quif, in cdlari scmper ardebit. Cor quippe noslrtim
similce dignc possit comparari, dc qua dicitur :Et\ jj allare esl Dei, si tamen nosipsi filii lucis samus, et
loia cremabitur in attari. Tunc quippe siniila in filii diei; ila ul quasi secli ex lapidibus vivis, et
aiiaii toia cremalnr, si Deus a nohis fola nienle el virui/e quadralis, Deo, digne in nobis offerri vale.mi
loia virtiitc diligatur; ila lameii, ul per iiuernuni dona ct sacrilicia pro peccaiis. Unde et iguis il-le
zeli spirilualis ardorem, in saiiagine conlis lioslri, legalis non immerifu scmper ardclii in altari, id esi
frruernee etiain correctionis incendamus amoreui. in ara cordis noshi, clivinrecharilatis ardor dehtt
Qui enim erraufes proximos suos corrigunl, ef la- sine iiitermissione cremari, ex illo vidclicet qucm
meu in ipsa c.rrcctione spirilualcm zelum teirtpe- jyrrediximus igne rim semper accepturus ardendi,
rare sciunl; lii nimirum omnipolenli Deo el sacri- quem Dominiismisitin lerram ct voluit vehemenler
fieium ei holocauslum fmnl. Undc necessarium esl accendi (Luc. xn). Cui videlicel igni, ne in subjecto-
nobis, fratres eharisslmi, ut in hoc maiigno lempore rum suorum cordibus aliquando Videretur deficere,
suffragium qureramus sacerdotis islius sacratissimi; sacerdos isie sacralissimtis mane per singulos dies
quatcnus mcritis ipsius ac precibus ilio spiriluali ligna, id est, antiquorum Patrum solebat exemjila
zelo rejjleat nos Deus cle quo scriptum est : Tabe- sul.jicere; qualeuus in eorum cordibus vilioruin
ttere n:c fecit zelus mcus (Pst.l. cxvm), ut c-inos cum oninium torsionibus ab eodem igne cremalis, ai
 md . SERMONES. ti£Q
divinum amorcm el fidei eos ignis et larapas accen- A.vocavit ad iucem ; uthoni cperis lampade, acUpsum
deret charilatis. Unde, nc pro ccecitatecordis nostri lucis auctorem seipsum prceviaiorem sequcrentur
justus juciexin futuro quandoque judicio juste nos da- ac diicem , qiiando per fidei igneni et cliaritatis
- flammam sic infus sibimelipsi sempcr coiisuevit
mnct, dignttm est ut uiiusqiiisque nostrum, dileclis
simi fratres, quihuscunque valet nisihus, se sludio ardere, ut lanicn proximis suis 11011 minus foris jier
charilalis inflammel; ita videhcet conferens in corde boni ojjeris vidcretur exenipla lucere. Unde, qi.ia
suo evangelicrelcslimonium veiitalis,ul in aracordis tali magisierio seipsum furmam henc vivcudi Chri-
sui nunqtiam defieiaf fiamma ciiariiatis. Quihus- sii semper solebai exhihere miiistris, ideirco in fu-
dam enini minus adhuc in charilaie pcrfectis srcpe luro, ut credimus, nihil commimc hah-ifuruscsl cur.i
contingil quod in cordihus qualemcunquc divince sinisiris ; sed inier illos poiius prredicationis r.po-
dilectionis igncm semcl acceiisuin nox aliqtta jira- stolicce viros parlem quandoque debct habcre cum
vitatis exstingtiil, sicque paulatim deficiens, in eo- dexteris, quibus evangelica olim verilns : Sini, in-
rumnientibuscilissime fiet exstincius, itisi, a-dbibiiis qtiil, lumbi veslri prwcincti, et luccrnw ardenies in
Scriplurarum cxemplis, apud ipsos quolidie repa- manibtis vestris (Luc. xn).-El ideo neccsse est ut et
relur intus. Hoc sciens vir iste sanclissiinus, ignem tu, o Cbrisiianc, diligcnler apud le die noctiique
hunc non solum in ara cordis sui assidue reparavit, H perpendas qnaliter exemjjlo viri islius in te, per
sed ciiam in cordibus fideliuin nutricns, quotidie Scriplurarum testimonia, igncm divinre charilaiis
ligna, id csi Scriplurarum testimonia cis sufficien- semper accendas : sciens videlicel quod suiiimi Sa-
tissime ministravil; qualenus legale iilud liolocau- cerdolis nicmbrum aliler non fies, nisi aniiqiioriim
sium Deo redOleret in cordibus ipsorum, de uuo lex Palrum cxcmpla stihjicias tibi manc per singtdos
anfiqua suhinferens : Impodto, inquil, Itolocauslo dies. El ideo, ul qtioticiie valeas Doo digne servirc,
dcsuper adolebit adipes pacificorum. Quisquis enini in ara cordis lui riivinrc charitatis fianimuni clebes
inter se cl Dcttin vultfncere paccm, primilus in se s':ne i::lermissione nulrirc, ne delerius lihi aliquid
gcininre dilectiouis -iucensurus est facem ; quia tunc inde conlingal, si in corde tuo sujicrni numris ignem
Dco digne c.e se otlorem suavissimum rcddit, si pro r.ox alicujus crecilafis cxslingual. Ilic csieiiiiu iguis
('ilcciione Dei ct proximi ad lmmilia qureque sc ille, qtiem antiqua Divinilas jier prredicaioics siios
sliidio charilalis inflectit. Unde el vir isie sanctissi- olim Inlius sparsil, qtianclo atl illiiiniiirithinrin -I.-II-
mus , posiquam, eodcm igne succensus, animara tium ignisin conspeclu ejuscxarsil, pcrqutiii cmihtli-
siiain noii viribus ct poiestale, sed consilio ct pic- delium cum carbonibus illisad fulem iiiccuderiiitura
tale regehat, cogiiationum stiarum inferna conside- Deo, dc quibus Projihcta suhjiingens: Carboncs, i:i-
rans, seipsum in cordis holocausttim desuper impo- quit, succcnsi suni ab co (Psal. xvn). Ajiosloli nniu-
nebat; quando in seipso spirilaliter inceiidci;?, quo.l que, eonimqiiesucccssores,quidyIiti(lcraiii,nisi c:ii'-
lex carnaliier jussit, omne vilium, quod in se car- hones, duin per cxcmphimhonioperis,ct luiiieiipr;c-
jialiler vixit, spiritaliler excussit. Ut enim jier haitc dicatioiiis,clsihiinetipsisardebaiitiii!us,e[nliis!'oris.
hosliam inter se c.l Deum pacem facicns, ad pcrpe- Ad hoc enim corda fidclium illis caicstis verbi sn-
ttire pacis poscel oervenire dulcedinem, pacificorum giltis polcnli solchaiit jaculare viriule de quihr.s
adipem, id est inlcrnam novre conversalionis Deo scriplum esl : Sagiilce polcniis actiiw (Psal. cxix^,
solebal adolere jiinguedineni ; quando in corde suo ul et ipsi desolali a viliis, cl purgaii a peccatis,
prccalis omiiihus divinre dilcclionis ignc crematis, crirhonibus illis assimilarenuir de qtiihus idein Pro-
scipsuin oliuht Deo sacrificium in odorem suavila- jdieta subjungciis : Cum carbonibus, inqtiil, desctc-
lis. Et qiioniam ejusdem divincc charilalis amor in- ionis (ibid.). Per earhoncsqiiipp;: desolatorios cou-
visibilis in corriibus elcctoruni sc/npcr permanebit versi qtiilibet expriiniiiUur, qui, quasi pcr p^.ecatuiii
inexslingnibilis, idcirco vir idem beaiissimus cjus- prius cxslincii, et per justiliam jiosfea rcacccnsi. cs
(lem legis ca qure adhuc reslant, sluduit prreccjita moriuis opcribiis atl Chrislum coiivciian/ur, 'ua-
seclari, in quihus dicifur : Ignis iste cst perpctuus, 0 tenus in riesolalione viliorum ctopcralioni; virluium
ciuinMiciiiam dejicicl in allari. Nulhis cnim Deum cx verbis c.aiestibus scmper addiscant. quaiiler de
vcre jirobaiur ainare, nisi quem nequc fribulalio, tenebris ad lnccm, de mone ari vilam sinc inlermis-
neque anguslia jiolciit ab ejus cbarifale sejiararc sione reviviscanl. Qure senlcniia viruiu isium de
(Rom. viu); qcioniam anior inlernce ciilectionis in quo loquiniur nequaqiiain delittiif, duin per cceleslis
eorum mentihus iiuiiquam olio labescit, in qtiibus verbi myslerium bmiis fiioribus ci probis aclibus vi-
de die in diem divinre cbarilatis fervor semper ne- lam suam scmper instiluil, qualcnus in cordc ipsius
crescil. Hocsciens saceiilos isic beattis, eo magis ex inceslo castus, cl ex impuro purus, fierel locns
magisquc prosjiera munrii pro Christo solebal despi- desolalus, ut in habitaculum Dei in Spi.itu sancio
cere, quo eumdem divinre cbaritatis ignem in ara scmper posset csse paralus. Undc non immeiilo c*
cordis sni nuiiquam passus esl deficere ; qiirilenus cisdem carbonibus uniis eral, dtim per boni operis
in pcrpciuas cefernilates illi seinper ariinererel igui, liinicn sibi et Ecclesire inlus cl foris semper ardcre
qui nullis unquam tenlalionil.us poieril cxsiingui. ei hicere solehat; iln ullicet in eo diviiice charifatis
Sed elper eunidem chariialis ignein ovcs sihi com- arrior ravo aui nuiiquam videreiur exslincius, om-
missas ad hcc de mortf' ad vifam. c!e tcnebrls re- nis iamen gloria tyus, qtiasi elorir- filiie regum ,
'031 BERKNGOSl ADiJATIS S. MA.V1.MI ihhvili. u,:>i
sempei' essel. ah inlus (Psa-I. xi.iv). S;:d ct duo di- A in sacro eloquio riuo su;:i zeli, /.elus seilicet amaritu-
scijiuli illi ejusdem divinre cbaiiiatis ignc quasi cai- dinis, et zeltts dileciionis; ita etiain duo sunl ignes,
bones ardebanl, qui j)osl resurreciionem Domini ignis videlicei furoris, ei ignis amoris. Zelum quip-
cum co sfc loqui el ire iicsciebar.i, quando sera po3- pe ama-riludinis mulicr illa quondam hahuisse vide-
nilenlia rccolentes se locutos fuisse cum Messia : balur, qure filio mulieris allerius invidcns : Ncc
Nonnc, inquiunt, cor noslrum ardens cral in nobis, milti, inquil, ncc libi sii, scd dividatur (III Reg. m).
cnm '.jquerelur in via ? (Luc. xxiv.) Taliter quippe Zelum aulcm dileclionis Psalmographus habuil in
cliin legifor ille Moyses, talitcr Aaron ardebat et se, quando pio iniquitale Judceorum suspirans :
Piiinecs , tali etiam modo David ardebal ctiin Elia, Zelus, inquif, clomusmececomcdil me (Psal. LXVIII).
quemadmoaum iidem duo discipuli qtiibus Domimis Quia ergo cjui duo zcli sunt perslrinximus hislo-
lcquehatur in via. Nonne enim Moyses igne cbari- rialiler, ita' et qui duo suiit igr.es -distinguamus
tatis ai'debat, qui, irce Dei resislens, morlem caden- cequaliler. Qui enim divini furoris sil ignis, jilenius
tis populi sua morte cominutare volebal; quando edoceri potestis ab eo qui per Moysen projihetam :
ad Dominum, ul in lihro Exodi srejiius legere j otui- Jgnis, inquit, succciu.us cst in furore meo (Jerein.
sti : Dimilie, inquit, eis, hanc iioxam, cdioquin dele xv). Quis vero ignis amoris sil, per legem scire va-
me de libro, quem scripsisli ? (Exocl. xxxn.) Nonne " leiis, ubi dc jjnscbalis agni comeslione nos in-
ct Aaron ejusdem charitatis igne succen: us eral, slruens : Si quid, iuquil, residui fiicril, iqne com-
qui, irrc Dei seque resislens, inler vivenles el mor- buretis (Exod. xu). Unde ut in eordibus noslris,
tuos, thuribuluni sumebat qiialenus iram ftiro:is dilectissimi fratrcs, et untim ignem e.vstinguere, et
ejus immensi fumo placaret iiiceiisi?Nonnc ei Phi- alteiiim incendere valeanius, dignum esl ut opem
nees zelo charilatis fortiter arciebal, qui luxurianles sacerdoiis isiius sacratissinii lota mente, tota de-
alienigenis in ipso coitu trucidare solehat, cjuiiiido votione qureramus; quatenus meritis ipsius ac pre-
Israclilicre jrlebis Iargiler eflundendo cruorem, clivi- cibus ita in nobis ignis divin.i restiiigualur furor,
num ila placavit furorem ? Nonnc eliam Elias homo ut corda nostra seniper illustrare dignetur ignis
similis nobis ct passibilis in corde sui fervorem amoris. Et cjuoniamprre igne furoiis Domini omris
ej'usdem cliarilalis liabebat iiioxsliiiguibilis, quando caro quandoque lahescel, quandb, ad discernendum
aridce diutius ten-re imlirem de cceleslibus dolens bonos et inalos, ignis in censpectu ejus cxardesccl
csse suhductum, orationibus suis ct caii ohlinuil (Psal. XLIX),orandum est nobis, ne tunc ab celerno
pluviam, el terrre fructum? Nonne cl David eodem igne cum reprobis devoremur el maiignis, quando
igne charilatis accensum esse cognovimus, qui, ul 2/2 ira sua coiilitrbabit eos, el devorabil cos ignis
in libris Regum legimtis, obieem sa quondam' pro ^ (Psal. xx); scd per illum potius divinae charitaiis
suis opponebat ovibus, quando pro bis orans, qui igneni liherari mereamur inde, qui olim- super uni-
angelo caidciile perierunt : Ecjo sum, inquit, qui genitum Dei Filium in columba, et super discipulos
pcccavi (II Reg. xxiv); isti, qui oves sunl, quid fe- veriil in igne. Quod ipse nobis praestaredignetur, qu*-
cerunt ? Adhucetiam el aliudinysleriuni grande si- cum Palre in unilate ejusdem Spiritus sancii yivil et
mile his videir.us in Joanne, qui populum Dei ad regnat in ssccula sreetilorum. Amen.
vias iilius quondam in deserto reducens, juxta lesti- SER.MOV.
iiionium Divinilatis lucerna eral ardens et Iticens IX DLDICATIOXE KCCLESI.C DEQUE RELlQUUItlJM
(Joan. x), quando se dignum exhibens ad queni Ve- Vr.XERATlO.NE.
ritalis fierct sermo, sibimet inlus arsil desiderio, el Gaudeo, et exsultatione multiplici cor nostrum
aliis exterius luxit verbo. Quia ergc sufileienter jain bilarescit, quoiies festive sanctorum colil roemo-
prrelibavimus quanta charilas fuerit in cordibus riam, quibus annualim ecclesia nostra celebris flo-
Palrum prrecedentium, reslal ut aliquid siniile re- rescil. Ecclesia namque noslra, quamjilurimis san-
feramus ex Paulo doclore genlium : ijise enim eodem clorum solenmiis lcclabunda redditur, varioque de-
igne charifatis, quo el ipsi, fortiler ardehal, quando rj corc speciosa cfficitur, et velut vernando florida
pro fratrihus suis et ipse auathema fieri cupiebat. spcc-ieresplendet, cunctisque cernentihus lrela arri-
Qui ct in alio adhuc loco reque demonstrans qiiaie- det. Nec iminerilo, quia, quoties fesiivis sancforum
nus in eo divinae charilaiis fueril fervor : Quis in- nalaliiiis dehito honore cciehralis, in Domino glo-
ftrmatur, inquit, cl ecjonon infirmor? quis scandali- riamur, toties ipsorum precihus et meritis adjuli,
zatur et cgo non uror? (II Cor. xi.) Cujus etiam larga henediclionis gralia Crealoris nostri perfun-
charitaiis exemplum adhuc inde posiumus eviden- dimur. Quidquid enim laudis et honoris militibus
tius scire, quod pro salute Galatarum seipsum di- regis impenditur, tolum ad gloriam regis, cujus
cebat parturire, quando ad reformandam in eis di- sccplro milites insigiiili'sunt, titulaiur. Nec dubium,
vini virtutem amoris : Filioli, inquit, mei, quos ite- quin eos semper habeamus patrocinaiiles in ccclis,
rum pariurio , donec Christus formetur in vobis quorum celebrilates pire devotionis sludio gerimus
(Galat. iv). Ende quia Patres iidem bealissimi non in terris. Si cnim nosler spiritus, necdum carnis
zelo amaritudinis, sed zelo pietalis talia fecerunt, materia exutus, et tamcn dilectionis gemince fer-
quando in cordibus proximorum divinre cbari- vore interdum ad astra libratus, preces Domino pro
tatis ignem incenderunt, sciendum esl quod, sicul suis dilecloribus nilifur efiimdere, utiqne prxslan-
 i055 SERMONES. I05.£
tius credendum est sanctorum animas, summre di- A pio amore amjileciimur cineres et ossa, et angeli
lectionis plenitudiue fervidas, suis in solemnitati- exsultanles in coelo conciiiunt super animarum con-
sortio : Gloria in excelsis Dco (Luc. n). Credimus
hus, ad sui corporis jjignora foventes descendere,
suorumque pro salule fidelium intercedere, ac de- nempe et huic sanctorum solemnitati, angelicam
bitce retribulionis donativum sui veneratoribus im- cum suis occurrere prasenliam : si tamen dignis
honoribus hanc rite celehraverimus per sanclifica-
pendere. Habentes igilur eximia bujus spei pignora,
scilieet ipsorum beaiorum spirituum exuvias, dignis tionem vitce vox nostravoci amborum meretur corn-
honoribus sanclorum prceconia celebremus; amplius misceri ccelicolarum. Alioquin magna hujus diei
aulem fesliva eorum gaudia debitis laudibus extol- celebria dignis laudibus nequaquam decenler reco-
lamus, quorum cineres el ossa suo in sinu largius limus, nisi per sanclificationem vitce nosmetipsi
refovet hcec nostra speciahs ecclesia. Nosfis aulcm, laus Dei fuerimus. Scriptum namque est : IVoiiesl
fratres charissimi, hcec unici nobis delicta, specialis speciosct laus in orc peccaloris (Eccli. xv). Renun-
ulique ecclesia? cujus gravi lseii quicscimus in gre- tianles ergo peccatorum viliis circumcidamus prse-
niio, ecce quam lsela fovet, unde fela florel-; quam puiium cordis nostri, ut videlicel igne divini amoris
prsedives per sanclorum cineres, virgineosque flo- " aitacli, emundatis labiis, gralanter hymnidicas lau-
res, quod servet inlegra vere felicium tegumenta, des Domino Sabaoth concinamus cum sanctis et an-
quodque possideat ossa ulriusqne sexus late col- gelis, quatenus ipsorum collegio tandem mereamur
lecla : Lcetemini igilur et exsultaie in ea, omnes qui associari in coelo. Tergamus ergo oculum menlis a
diligiliseam^Psat.mxi); gaudete cum ingenti lar Yitioso pulvere peecaminis, et intueamur eos quo-
litia et hodiernce festivitatis celebria lceti suscijrile. rum laudibus dicatur dics isla celebris, sequamur-
gaudia. Et ul in hac solemnitate celebrius gloriemur que eorum vestigia. Quorum enim vitam imilati
in Domino, idipsum nobis scriplurce auelorilas com- fuerimus, ipsorum quippe el adepturos nos glo-
niendat, cum bcee verba commemoral : Lwlamini, riam credimus. Et quorum exempluri formre impri-
inquit, iii Domino, et exsullatc justi, cl gtoriamini nii renitimur, ah ipsorum eliam parlicipalione pro-
omnes recti corcle (Psal. xcxvi). Nos vero, si inter cul dubio secernemur. Quceiianipars fideli cum iiifi-
justos et reclos necdum recensemur, desiderio ta- deh? Aut 'quce sobrietas luci cum tenebris? Quid
men et oplionectim justorum patrocinio sanctorum lemplo Deicum idolis? Diligit namque omnis anima
nobis sludendum est ne saltem omnino justitire ex- similcm sihi : Unde per quemdam sapientem dici-
pertes inveniamur. IIujus crgo diei salulifera gra- tur : Omne animal diligit sibi simile sic el omnis ho-
tulabundi recolite solcmnia, scilicet pro eleclis alque |Q }?ioproximum sibi (Eccti. xm). Omnis caro ad si-
prceclaris hujus ecclesice margaritis, jrroque vernan- mile sibi conjungetur, et omnis bomo ad simile sibi
tihus atque coruscaiilibus eleclre altricis nostrse sociabitur. Sicut commuiiicahit. lupus agno, sic ali-
floribus. Eo autem raiionis tenore nobis exsullan- quando peccatum jusio. Qure communicatio bomini
dum hodie dcnuntiamus. Primo quidem, quia ec. saucto acl canem? Quam igitur rogo partem vel so-
clesia nostra floridilale apostolicre viriditalis seu cietaiem liabilurum creditis incestum cum casto?
smaragdinis redimila, luecscii gemmis. Secundo, ebiiosum cum sobrio? raptorem vel iniquum cum
quia sanguineis martyrum corusca rulilal rosis : jusio vel sancto? Blasphemum vel detractorem cum
post hree, quia clarissimis confessorum phalerata bonilocjiio? mendacem cum veridico? obstinatum
nitel margarilis. Deindc quia virgineis floridula vel avarum cum largo ? flagitiosiini cum religioso ?
aibescit liliis. Poslremo eliam, quia opulentia plu- Vos ergo, fratres charissimi, qui Chrislianilalis no-
rimorum ulriusque scxus sanclorum, quasi fra- minc ajipellamini fideles, recusale paganisficis mo-
grantia multarum specierum ditala suavissime re- ribus iiifideles censeri. Qui vero lux in Dornino,
dolel, florel, viget alque pollet. Quorum omnium characlere aposlolico titulamini, nolilc viliorum te-
fidci constantia nos roboral, el spei altiludo elevat nebrosa caligine principi ienebrarum assignari: qui
el chariiatis plenitudo exhilarat. Lretus crgo dies ID etiam in sacri eloquii pagina templum Dei depingi-
apud nos isla transeal, quem nohis, fraires cbaris- mini, stotuere in cordibus vestris sinuilacra deo-
simi, lot et tanlorum sanctorum commemoratio rum viribus tolis renilimini. Quisquis enim aJi-
commendat. Toltis canora jubilationeprodeal, quem quid jfius quam Deum diligil, conslal, quia favo
et angelorum ceque ef sanclorum parili concentu sui cordis jam idolum slatuif, cui loties serviendo
grata societas concelebral. De hoc quijjpe fcstivo procidit, quoties illud ctim frequenlatione excolit, et
niagnse saluiis gaudio ex Scriplura canimus in ejus dilir.iii se subdil. Scripium enirn cst, Diliges
j)sahno : Vox exsultalionjs el salulis in tcibernactdis Dominum Deum luum Cx lolo corde luo, et ex tola
juslorum acl aiidiendum audita cst (Psal. xxxn). anima tua, ei cx toiis viribus tuis (Mallh. xxn). Ita
Apiissime profecto vox exsultatior.is el saluiis in el ille solus summe diligendus, qui singulariler ado-
islo audiri fas est hodiedomicilio, quianimirum ho- randus, ac studiosissime excolendus est. Quidquid
diernce diei in celebritate, dum generaliter memo- igitur conlra hujus amoris vel exercilii cultum est,
ria fit omnium, quorum in isla reliquise coniineniur profecto medullitus climinandum est. Aposlolico
ecclesia sanctorum, credimus sequc ct in ccelo et in autem dogmate instruimur, quoniam habilalio Dei
terra laudes resonarc ipsorum; clum et nos in terra structura corporis noslri eligilur. An nescis, inqiiil,
PATROL, CLX 33
OSS i. MARSICANI . TUSCUL. EPISC. ,„-,
lOoG
qv.oniam corpora vestra temptum sunt Spnitus sancli, A dum in nullo feritati ejus cedunf, sed usque ad fi-
el S.pirilus Dei habilat in vobis? (I Cor. vi.) Et rur- nem fortiier dimicando rcsislunt. Cujus iyrannide
sum : Templvm Dci scmclnm esl. qv.od eslis vos. victrice manu; devicta, tiiumpliales sibi titulos
Si quis ctutem templum Dci riolaveril, dispercletillv.m summi regis, in aula proprii cruoris signo inscripse-
Deus (I Cor. m). Quamobrem, fralres charissimi, runl, per eos quos eorum memoiiale florebit in sce-
necessarium ducite ab onuii peccaniinis fceditate cula : cum vergenle aimi circulo scmper redhivo
lemplum Deiexpurgare, cunctarerum transitoriarum fructu laudis vernaiil. el nos in augmentum meriti
idola funclilus eliminare, viiiosi operis impedimenia sui, lucraiido germinant. Unde scripium est : In
expellere, oralionum texlurani lafius expandere. memoria wterna crv.ntjusti (Pscd. m). Ifem alio mo-
chariiativi ardoris sjilendoribus illuminare, omirium do dicilur in alio loco : Jtistus ul palma fiorcbit, si-
viiiuliim redolenliam conspergere ut habilaiorem cui cedrv.sLibani multiplicabilur. Plantale in domo
hujus lenipli vobis jilacahilem el gralice largilorem, Domini , in atriis domus Dei nostii florebnnl
valeatis acquirere. Ut auiem efiicaces hujus rei pos- (Psal. xci). Adhuc multijilicahuntur in senecla pro-
simus fieri opifices, et obnixis precihus conquirendi vectiori, el bene palientes erunl, usquequo posleris,
sunt idonei fauiores, quos hodie veneremur hujus quod agnoverint, rinnuntieiu. scilicet quoniamDomi-
operis prcedecessores. Ilaque prinium venerationis B nus Deus nosier justus et rcctus esl. el in illo nulla
studio reddendi sunl henevoli, poslea fiducialius esf iniquilas. Verum esl, fratres, quoniam multos
prsedicancii. Sed tunc certius eorum aures nobis ac- anfe annos defuncti, adliuc vivaciler loquuntur, dum
clivcs reddimus, si operis attestatione, ipsorurn, quotidie per eorum dogmala lideles ad Dominum
boni semulatores fuerimus. Ecceipsi carnis inatcria converluntur, et ad opus bonum per eorum exempla
induti, sicut evideiilibus signis elucet, totius crimi- roborantur. Quandiu itaque hujus mundi orbita
nosi operis immunes el expertes vilam coram Deo volviiur, ipsorum venerabile meritum semper aeci-
et hominibus honeslam duxermit, et abhujusmundi pil incremcnlum. Agamus crgo , charissimi, im-
iRquinamento incoiitaminalas manus coiilinueruiit. mensas in ipsorum solemnitate Creatori nosfroiau-
Florem mundi omnihus cum suis oblectalionibus des et gratias, qui et illis regnum, ante ssecula
sprevere, et coelest.ia omni cordis intentione inslan- prreoidinalum, in coslestibus jam contulit, el nos
tius exquisiere ; jejuniis et orationibus insisteutes, ejusdem regni pariicipes fore reintegrata per ejus
carnis jura domabant, spirilum rohorabant. Cuni sanguinem salute repromisit. lpsi ergo omnium regi
salutis inimico helligera manu congredi non dubi- sceculorum,pro bis omnibuslauset gioria perinfinita
lavere. quem et armis prrecincti diviuis prostravere : j srecula; nobisaulem misericordia serpitenia.tAmen.

AKKO
DOUIKIHCXH

JOANNES MARSIGAMJS

TUSCULANUS EPISCOPUS

KOTITIA HISTORIGl IN JOiKNEM

Itatia Sacra, I, 250.)

(UGHELLI,

Joannes, Marsiccnius appellatus, ab Orbano II dictus esl episcopus cardinalis Tusculanus. Ilic in Vastcd-
lensi concilio TIOGgravissime senicnliam tulit, aileoquemacjni prompiique animi fv.il, ul, cum Henricus IV
impius imperator Paschalem II poniiftcem conjecisset iu carcerem, ipse una cv.m Leone cardinali emenlilo
veslium cultu Romam profugerii, populoque Ronmno in concionem vocalo, eicicmpersuusetil ut sumptis armis
contra imperatorem poniificis injurius ulciscaluT.Sub eodemPaschali vila funclus est. [Interfv.il etiam con-
cilio Romo.nomi. 'Li2. Vicarium papa in Urbc etjissecoUicjiiurcx lilulo apposilo cpisiolw rceilaiw ciBaron.
Annal. 1. XI, quwn scribii Richardo Albancnsi episcopo, cum admonens cle nequiier ac.iisab Henrico, deque
Urbis ei universalis Ecclesiai statv. miserrimo. Cum pltiriniis cardinalibus Paschalem objurgavil concessionis
facla Henrico inveslilurarvin. Sed et a Paschali scite redarcjuilur ipse quod nimio zeto ev.m carpal; non ad-
verlcral enim id vapam fecisse ne scltismate et deleriori damno Urbs flagrarct. LUCEKT.1
{•057 EPISTOLA AD RICHARDUJi EPISC. ALBAN, 1038

mmmwm wmmQmMMt
TUSCULANI EPISCOPI

GONGIO AD POPULUM ROMANUM

Ul injuriam. smnini pontificis, cum suis ab Henrico imperatore tenti et conviciis affecti
ulciscantur

(BABOK.,Annal., ad an. illi, n. il, 15.)

Licet, charissimi filii, alacrifati virtutique vestrce A
stimuli adhoiiationuni adrnovendi noi\ sint, cum
verbis neque ex imbecillo strenuus, neque robustus
quispiam reddatur ex timido, omnis enim vobis est
pro vila et pro liberlate, pro gloria, pro defensione
apostolicce sedis pugna omneque certamen est; hcec
omnia in manibus veslris sunt constitula. Nam qui
pacem desiderat, prceparet bellum. Filii veslri con-
tra jus omne, contra fas' teiienlur in vinculis : Petri
ipostoli basilica, tolo orbe terrarum venerabilis,
irmis, cadaveribus, sanie et cruore jilena est. Quid
auleni ex hoc summam omnium malorum conjicere
possumus ? Quceunquam audifa est immanior pe-
siis ? Pontifex apostolicae sedis a barbaris bomini-
bus tenetur in vinculis"; omnis sacerdotalis ordo,
tola ecclesiaslica dignifas carceri ac lencbris addi-
cta est : lugent minislri Domini, allaria sancta la-
crynris madent; ipsa prorsus mater Ecciesia altrita
geniil, imploratque opem veslram : filios ut se tan-
tis cladibus eruant, moerens orat et obseerat. Quo-
circa rogsmus aflectu quo possumus, periciitaiiti
succurratis, el ad ulciscendam matris injuriam toto
animo, totis viribus incumbatis. Nam si adsint qui
ohsislant, fugere hostes, quam consistere, paratio-
res erunt. Ilaque alaeriores insurgatis ad tantuni
ulciscendum scelus, de Domini lioslri et heatorum
apostolorum Petri et Pauli misericordia confidenles,
ab omnibus vos peccatis absolvimus.

-
JOANNIS EPISTOLA

AD RICHARDUM AXBANENSEM EPISGOPUM

De nequiter actis ab Henrico-imperatore

(BAEOX.,ubi supra.)

JOANNES, Dei gratia, Tusculanus episcopus, agens B quicla omnino dimitfere, obsides etiam dare pro
vices domini Pascbalis papre vincli Jesu Chrisli, securiiale, cum ad coronanclum eum ad heati Petri
venerabili fratri RICHARIJO Albano cpiscopo in Do- basilicam exiret. Posiea ex parte Ecclesiae a laicis
mino salutem. viris firmatum est, si ista qure jiromissa sunl, jam
Quoniam, sicut "ail Apostolus (Rom. xu), uiium diclus rex ohservaret, quod dominus noster eum
corpus sumus in Cbristo, et sipatitur unum mem- benigne susciperei, et ei diadema regni imponeret
brum, csetera membra compaliimtur, qure dccapile et coronatus. si vellel. Urbem iniraiet. Pro transilu
noslro, et de tota fefe Ecclesia gesla sr.nl, frateini- cliamponiisobsidesaccepifjproquibussacramemuni
taliture significamus. Cum igitur tienricus, Teufo- exhibuit,quod in ipso die Dominico si poiitem trans-
nicorum rex, Sulrium pervenissci. legatos quosdam iret.eos in liberamnoslrorum restilueret poteslaiem.
Romam direxif, qui jurejurando firmaveruiil, domni Ilis igilur omnihus sacrameniis ex ulraque parte
papae Paschalis legatos secure ducere, et regem peractis el obsidibus dalis , cum ad coronanclum
ipsum sacfamenlo firmare, omiiem ecclesiartim in- eum ad ecclesiam B. Petri papa exircf. posfpositis
vestituram penitus abdicare, obsides etiam dare, ne sacramenlis et riimisis obsidihus, eum in
ipsa eccle-
ad hoc flagitium iterum redirel, et res ecclcsiasii- sia cum episcopis et cardinalibus, el multis Roma-
cas, el regalia, ac heati Petri palrimonia libera ct nis violenter cepit, el in capiione arciissima detinet,
iOS9 B. ODOCAMER. EPISC. {OfO
Romani vero, post alterum diem collecli. in bostes A adjuvare ne desinas. Orationes pro liberatione do-
Ecclesire impelum facientcs. de porlicu ftigere com- mini nostri, imo pro jpsa Ecclesia, ubicunquc po-
pulerunt, interfeclis multis de suis, et jjerdilis equis, tueris, fieri facias. Yale. Hoc autem factum est anno
tenloriis, pecuniis, et infiiiita supellectili. Post lirec Domiiii millesimo cenlesimo undecimo, Iudiclione
omnes unanimes contra eum juraverunt, uno ani- quarla, piidie Idus Febr. in basilica S. Petri apo-
mo, una volunlate pugnare. Tu igilur prudenter slolorum principis. die Dominica ante capul je-
vigila, et quanto amplius necessarium conspicis, junii.
tanto magis elabora,ef matrem Ecclesiarum omiiium

ANNO
DOMINI
HCXIII

HEATUS OBO

GA.MERA.GERSIS EPISGOPTJS

KOTITIA IilSTOBiCA

(Cameracum Cliristianum, auciore D. LEGLAY,pag. 50.

Odo, heali decorafus titulo, qui aliquando vocatur B IV imperatore recipere noluit, quae in sua ordina-
Odoardus, civis Aurelianensis, primus abbas S. tione jam ecclesiasticapotestatereceperat, sede sua
Martini Tornacensis post bujus monasierii resfau- pulsus aj)ud Aquisciiictum exsulavit, ut ipse scribit
rationem, de quo consulenda est abhatum hujusloci in libro De blasphemia in Spiritum sanclum. Infir-
historia, electus et conseeralus est in synodo mitate corporis gravalus, inquit Ilerimanniis, Spicil.
provineire Remensis an. 110o,vi Nonas Julii, die lom. XII, p. 469, episcoj)atum reliquil, seque
Dominica, ut eruitur ex ipsius cbarta pro Rogero Aquisciiictum in leclica deportari fecit, ubi inira
abbale Amheciensi dafa hoc anno, qiiidicilur pri- ocfo dies dcfecil. DeOdone plura apucl Molanum in
mus ejus episcopatus, cui suhscribit Balduinus Nalah Sanclorum Belg.; Mirseumin Codice donatio-
decanus, el ex instrumenlo quo fundatio collegii num piaruni; Liiidanum, creterosque bagiographos,
canonicoruni apud Teneramundam confirniatur. et. Trilhemium De scriptorihus eccles." ubi dicit
Post suam ordiiiationem, Odo aliquandiu episcopali fuisse in Scripturis eruditum, ingenio suhiilem,
sede miniine potilus est, sed moiiuo Henrico impc- clarum eloquio, ef in declamandis homiliis ad
ratore , Henricus ejus iilius, qui partes ponlificias populum non mediocriter insignem. Prccter boniilias
adversus patrem amplexus fuerat, jussit Camera- quas composuit, exposuit Canonem missre, aliasque
censibus ul, expulso Galchero, Odonem suscipe- dedit luciibraiiones. Ad meliorem vitain migravit
renl, an. 1108. Ex narratione resfauratioiiis alibatire xni Kal. Julii, seu xix dieJunii, an. H15, in
S. Martini Tornac. Spicil. tom. XII, cap. 82. monasteiio Aquicinctino, ubi conditus est sub
Anno 1110, Roberlo comili, et Clementire ipsius tumulo marmoreo coloris albi, cui ejus imago
uxori dedil licentiam eonslruendce cajiellcein Novo- C insculpta cum hoc clogio :
Burgo ajiud Aldenardam. Anno 11-15, confirmavit
liionasterio S. Dionysii prope Parisios ecclesiam HICTEGITUR PRiESUL ODO ,
Solismi, ex hujus loci charlario. An. 1112, prcesu- QUIPERSPECTUS OMNIMK.NDO,
iattis sui vii, Bornhemiensis abbatire fundalionem FUITEXSUL,DEOFIDUS,
confirmal. Sed quia virgam et annulum ab Henrico FULGF.T COELOQUASISIDUS.

NOTITIi A-LTERA

(MABILL,Annal. Bened., tom. Y, pag. 299.)

Multi hoc tempore (an. 1090) liorebant apud Gal- Ddocebat, irodonem Andegavensem, Audebeiium
los viri litterati, quorum plerosque versibus suis Cenomaimensem ; et Godefridum Remensem ; at
celehravit Baldericus ahbas Burguliensis , in his mirum est ah eo prretermissuni fuisse Odonein po-
prseceptorem suum Hubertum', qui Magduni litteras pularem suum , utpote don)o Aurelianensem , qui
 4041 NOTITIA HISTORICA. «42"
publice litteras in urbe Ttillensi, dein Tornaci per A . iota turbatur schola , et canonicorum ccelus admi-
quiiiquennium magna cum fama el discipulorum ratione percellitur. Deinceps Odo paulatim scholce
frequentia docuil. Hujus viri commemoratio non se subtraxit , ecclesiam solilo amplius frequentavit,
striclim facienda esi, quippequi Tornacensc Sancli nu)nmos congregalos in egentes , maxime clericos ,
Martini monasieriuui, monachus et abbas illic erogavit, jcjuniis denique ila carnem attrivit, ut
factus , instauravit. Erat is cleiicus , oriundus ex brevi prce macie a multis vix agnosceretur. Kon
urbe , ut modo diceham , Aurelianensi, palre Ge- mullo post quatuor clerici ei se adjungunt, scilicet
rardo , matreque Creciliajrrogenilus , Odoarciusvul- Odo ahbas, Gerbertus, Rodulfus et YVillelmus,prce-
go vocatus, a puerita ila instruclus litteris, ut nulli ter Lanfridum, qui fuga lapsus misere periil. \e-
secundus inter Francorum sui temporis magislros rum duhii hrerebant quem stalum anipleclerentur,
haberetur. Hic primo Tulli-Leucorum scholas te- caiionicorum an monachorum. Utrorumque , yariis
nuit, inde a canonicis ecclesiceTornacensis aseitus, locis exjdoralis , interimiii suhurbana Sancti ;Mar-
quinque annis iania cum exisiimatione lilteras do- tini ecclesiola , ubi qttondain abbalia monaehorum
cuit, ut non niodo e Flandria , jrroximisque regio- fuerat, sed a paganis deslructa , et fere in solitu-
nihus, sed eliam ex remolissimis provinciis , Bur- dinem redaela , simul hahitare cceperuiH. Tali
gundia , Italia el Saxonia discipuli certatim ad eum " exemjno recreati civcs Tornacenses Rabodum cpi-
confluxerint , ad numcrum usque duceiilorum cle- scopum rogant, ut ne Odonem ejusque socios alio
ricorum. Cum vero liberales artes omnes maxime migrarepermittal. Ea res grala episcopo , quia ea
calleret, prrecipue tamen in dialectica excellebat, de re Odonem interpellat; sed, cum ille nullo coio
veteri sectse eorum qtti Reales vocantur, adhcerens responso reddito ab episcopali dom.o recessisset,
prce nova secta nominalium, quam Raimbertiis qui- religiosum presbylerum , nomine Gislebeiium , qui
dam , famosus magisler, tunc in oppido Insulensi in illis parfihus tunc temporis vclut propheta habe-
discipulis suisprrelegebat. Cum rixce hac de re fie- hatur, in Elnonensi Sancli Petri ecclesia poslcahu-
rent, unus e Tornacensis ecclesire canonicis, no- niatus , adhibel piissimus prsesul, ut ad suum ci-
mine Gualbertus, qui postea Tornaci monachus, viumque assensum Odoiiem fleclat. Gisleberti ser-
ac demum in Catalaunensi Sancli Petri monasterio mone vielus Odo se illic remansurum pollicetur, si
ahbas exstilit , quemdam pylhonieuiu , surdum et modo liberum sibi locum prcestaret episcopus. Hinc
mutum , nutibus super hac re consuluit, atque ex ille magnopere exhilaralus , canonicorum assensum
eo prseferendum Odonem intellexit. expetit; ilii quasi futurorum conjectores, negant ac
Cum Odo scholse Tornacensi fere per quinqueri- /,, perneganl. Tum vero episcopus ea qua pollebat au-
nium prsefuisset, oblatus est ei a quodam clerico ^ cioriiafe prcedictam" Sancti Martini ccclcsiolam ,
liber sancli Augustini De libero ctrbilrio , quem ma- quce sui juris erat, Otloni ejusque sociis ahsclute
gister comparavit quidem in suce bibliolbeece sup- tradit, cosque solemni processione in eam deducit
plemenlum, sed in scrinium eum cceteris libris pro- vi Nonas Maii, qure dies Dominica erat, amio Do-
jecil, quippe qui profanre lilteraturce totus addi- minicce incarnatioiiis 1092 , eosque ibidem sub re-
clus , magis deleclabatur leclione Phtonis; quam gula sancli Augustini in habitu clericali Deo servi-
Auguslini. Eorte accidil ut post duos fere menscs turos dimisit. Hceeomiiia fuse cominemorat lleri-
Boelii libros De consolationc philosophiw discipulis maniuis ahbas in libro De restauratione abbrtlire
prrelegercl; ubi vero ad quaiium librum , in quo Saneli Marlini Tornacensis (Spicit, l. XII;, p. 598
dc libero arbitrio agitur, pervcnisset, recordatus ct scqq.). Tunc temporis sacro igne tola fere pro-
empti libri , eum sibi aiTerri jussil, si quid forte vincia coniacia csi , in primis urbs Tornaccmsis, uhi
in eo hac dc re observatione dignum reperiret. Tum, non solr.m ex urbe , sed ciiam c remotis rcgionibus
lectis duabus tribusve ej'us pagellis, sic ea lectione plurjmi igne illo adusti, ad ecclcsiam B. Maricegre-
affeclus est, ut protinus convocatis discipulis , in- galim ckferebanlur. Tunc episcojjus ex illa principe
venti thesauri volenseos esse partieipes : < Yere , ]3 ecclesia ad Sancli Maiiini ecclesiolam in die Exal-
inquit, hacleims ignoravi quantce facundice et do- talionis sanclce crueis solcmnem indixit processio-
clrinre essct Auguslinus, i moxquc lihrum ipsum a nem , quce nudis pedilms facta est, dcinceps-ad
capiie exorsus, ipso ac sequenli die discipulis legit, nostriim usque tempus, inquil Ilerimannus , ipsa
et explanavil. -Cumvero ad lihrum ieiiium pervenis- die contiiiuala. Creleruni prsclcr ea qure ille auclor
set, in quo.sanclus doclor miseram exponit pecca- de Odone bahet , nonnulla eliam discimus cx Godc-
lorum coiiditionem , qui nuindum , felidre cioacce fridi Remensis magislri, cjus amici, versihus in
similem , coilesti glorire anfepomint, prce inlimo quibus Odonisiiatalium nobilitas el excellenlia ejus
dolore aha suspiria ex imo pecloris trahens: < Ileul ingenii ac dccfrinrc summopere jirredicantur. Inter
inquil, quam slricte islanos tangit premitque sen- alia yero ejus opuscula laudal libellum De bello Tro-
tenlia ! qui omiiia studia nostra in vanre scienlice. jano , quem ab eo cditum esse scrihit. Iloc Gode-
acquisilionem conferimtis, divini cultus omnino fridi opus , Somnium cle OdoneAurelianensi iiiscri-
immemores ei coeleslis glorice, c-apost niorlem in- plum , liaclenus , ut reor, inediiuin, invenimus in
digni fuluri ! Quibus dietis surrexii , lotusque la- coaice eollegii socielatis Jesu Parisiensis ante aunos
crymis perfusus ecclesiam ingressus cst. Ad hcec quingciilos scripio. Ex quo, cum libellum integrum
 iO-io B. ODO CAMER.EPISC. ^44
referre supervacaneum foi-fevideretur, aliquot ver- A quoclinstauraveraf, ubi primo monachus primusque
sus excerpsimus- (vide infra). In eodem codice vidi- ahhas fueral . se deferri permittat. At Alvisus,
mus aliud carmen baud exiguum deprimis Geneseos Aquicinctcnsis abbas , obsliiil. seque nequaquam
vcrsihus, seu opere sex dierum , quod elsi Odonis id passurum dixit. Illic itaque perstilit Odo, ubi
episcopi Aurclianensis nomen prseferat, nostii Odo- iufra oelo dies morte suhlatus est xn Kalendas Julii,
nis esse suspicamur, quod nullus ejus nominis an- cum magno honore in ecclesia coram Crucifixi
tistes in toto Aurolianensium episcoporum catalogo imagine sepullus sub candido marmore, cui ejus
occurral , aliundeque Odo et Aurelianensis. et epi- imago insculpla est. Scripsil quosciam libellos, sci-
scopus fuerii. Incipil: licel siiper Canonem missce . disputationem confra
Omnipotens in principio coilumquesoluinqv.e. Judcoum , et De Origine animce, uti Hermannus,
Anno 1115 , Orio eorporis infirmitale gravatus , ejus ceqiialis , in hisloria monasterii Sancfi Marfini
episcopatum dimisit, seque Aquicinctum in leciica Tornacensis asseril. Beatus Odo sivc Odoardus in
deporfari fecit. Quo audilo . Scgardus, Sancli Mar- ecclesia Cameracensi repuiatur, cui Burchardus in
tini Tornacensis abbas . cum aliquol monachis suis cpiscopaiu successit. Encyclicam decjusvila etobitu
illuc properat, rogaique ut ad suum monasterium . epislolam scripsit Amandus prior Aquicinclensis.

NOTITIA LITTEIIARIA

(Histoire lillerairc de la France, tom. IX, pag. 594."'

Jusqu'ici aucun des bibliographes qui ont enlre- B Attulimus qtti bella canil Trojana libellum,
pris de parler de notre saint et docie prelat, n'a fait Quem tti swpe libi me rccilare facis.
connaitre tous Ies ecrits qui sont sortis de sa plunie. Au surplus, dans les vers qui precedenl ceus
Kous allons lacher de suppleer a ce defaul; et ce qu'on vient de lire, Godefroi releve beaucoup la
sera pour Ia premiere fois qu'ou aura un catalogue douceur, riiarmonie, la cadence de ceux de son
enlier, tant de ceux qui existent eneoreque de ceuxqui ami, de sorte que si le poeine sur la guerre de.
sont perdus, mais donl il nous reste quelque con- Troie avait toutes les beautes que ce scolastique
naissance. II y en avait de deux differentes classes. y decouvrait, la perle en serait a regretter, mais
Les uns, fails avant la eonversion de 1'auteui, rou- e'est un poete du xic siecle qui en loue un autre, et
laient sur des sciences purement seculieres ou des l'on sait par lii a quoi s'en tenir.
sujets profar.es, les aulres avaient pourobjei divers 2° Lorsqu'Odon dirigeait 1'ecole de Tournai, il
points de la religiori cbretieime. Nous commence- composa, comme on l'a dcvjaannonce, quelques
rons par disculer ceux de la premiere classe , puis ecrils pour fortifier et rendre jilus utiles les leQons
nous passerons au\ anlrcs. de dialectique qu'il faisait a ses disciples. Un de ces
i° Avanf qirOdon quiltat la vilie d'0rleans, iieu ccriis etait inlitule Le Sophistc, et tendait a ap-
de sa naissance, et par consequent lorsquil eiait' " prendre a discerner les sophismes et a les eviler
oncore jeune, il avail dejit compose un poeme sur (Spic. i. XII, p. 5GI).
la fameuseguerre de Troie (MAB.An. t. Y, p. Gol, 5° Un auire ecrit sur la meme faculte (ibid.) por-
1). Godefroi, scolastique de Reims, autre poeie du iait pour titre Compicxionum, Des conclusions ou
femps, et ami parliculier de rauteur, ayant oui par- consequences, dans lequel Odon etahlissait appa-
ler de eette production de sa muse , ne lui donna remmenl Ies regles du syllogisme, pour melfre ce
point de repos qu'il ne Ia lui eul commuuiquee. Elle que 1'ecole ajipellc uri argumenl en forme, et ap-
fit naitre a Goiefroi occasion de faire a la loriange prendre par la a raisonner jusfe
du poefe une longue el assez ingenieuse piece de i° Un troisieme ecrit encore sur la dialeclique
vers, qu'il inlitula : Le Songe cPOdoncVOiieam.On (ibid.) auqucl Fauteur avait donne pour litre . De
ne trouve plus au reste nulle part ce poeine d'Odon, Telre ct de la cltose, par la raison qifil y discutait
qui paraif avoir ete le premier de ses ecrits; ct i'on si Fetre est le meme que la chose, et la chose le
n'en a point d'autre connaissance que par les vers meme que 1'ctre. On ne connait au resle ces trois
suivanls de Godefroi. II nous y represente le poefe ecrits que par le peu que nous en apprend Heri-
porte sur lesveiits, d'Orleans a Reims, pour lui j-vmamie dans ce qifila juge ii propos de nous trans-
offrir lui-meme son poeme en lui tenant ce Iangage. meltre des premiers eveiiements de Fhistoire de leur
auteur. Sanderus, qui a trouve jiarmi les manu-
Sic ergo me venlis credens ic propter, anvtce;
Non limui dubias pendultis irc vias. scrits des bibiiotheques de la Belgique la pluparl des
Et qtiia nostra tibi suni semper opuscula cordi, autres ecrifs d'0.ion, n'y a decouvert aucun des
Nec suni arbitrio projicienda ivo : trois dont il esf ici queslion. Cesl dans ccux-ci
 iOSS NOTITIA. LITTERARIA. 1046
phncipalement que 1'auteur, ayant occasion de se A texte en quatre parties, qui forment autant de sec-
nommer, prenait ie nom d'Odard, souslequel il etait tions ou chapitres dans l'explication qu'il en donne.
alors plus communement connu. A la" fin est un court epilogue, ou eonclusion,
Odon, par sa maniere d'enseigner la dialectique, pqur pfier les copistes d'etre aftentifs a conserver
contribua beaucoup, ainsi que saint Anselme, a celte meme oivision, et d'en ecrire les'titres en
' leltres
: soutenir la bonne philosophie, en ce que 1'un'et' majuscules, afin de la faire remarquer du
11'autre etaignf fortemeht. attaches a la methode des pfemier coup d'ceil.
realistes, et combatlaient avec la meme force celle L'auteur n'y passe presque aucun mot de sou
des nominaux. Mais on ignore, au cas qu'Odon ait lexte sans le tourner pour ainsi dire par toutes ses
ecrit su.r ce sujet, si ce ful dans quelqu'un des trois faces, et lui donner tous les sens dont il est suscep-
traifes dont nous.venons de donner une notice. tihle. Dans le cours de sori explication, il es,f soi-
Quoi qu'il en soit, le seryice qu'il rendit en ce point gneux de marquer les pointsdedogme, de mofale et
a la pliilosophie contribua beaucoup a soutenir la de discijiUne aurquels ont trait les endroils qii'il
T>onnetheologie, a quoi concoururent aussi les ou- exjriique. Sur ce plan, il elablit sans <?quivoquela
vrages qu'il composa surdes matieres theologiques. iransuhstantiatiori dans rEUchaiistie, et par corise-
Ce sont ceux-ci que nous allons niainlenaut dis- B quent la presence reelle. II observe que pOur pfier
cuter. comnie il convient, il faut le faire avee cbnfiance
5" Amand du Cbastel, panegyrisle d'Odon (BOLL., et humilite; qiie daris les premiers siecles de l'e
xix Jun., p. 915. n° 8),, et Ilerimanne, son priii- glise on iie celebrait point de messe sans 1'asseiii-'
cipal.historien (Spic.ib., p. 469), alteslent qu'il fil Mee des fideles, gt que la pratique des messes pri-
une explication du eanonde la messe. Henri de.Gand, vees ne s"etait introduite que dans la sitite des
(HEIN.GAKD.,C. 4), Tritheme (TRIT. Script,,_c.'.571), ;' temps, et surtout dans les monasteres.
el tous les aulres bibliographes posferieurs s'accor- Sur la premiere invocation des saints qiii se fait
derit aussi a lui donner le riieme ouvrage qui a eu un dans le Canon, 1'auteur fait remarquer contre les
"
sort plus heureux que les precedents. Nous 1'avons "ennemis de cette ancienne pratique qiie quicdnque
elTectivement a la tele des autres productinns de niioriore pas les membres, n'hOnore pas non plus le
la plume de son auteur qui ont echappe au nau- chef; que quiconque n'honofe pas les sainls, n'ho-
frage qu'ont souffert tantd'aulres(jB"itJ.'jPP. vt. XXI). norepasnonplus Jesus-Christ, et qui nTionore pas
Odon etait dgja eveque lorsquil y mit la main, Jesus-CIirist qiii est le Fils, mhonorepas non plus
comme il parait par le litrequilen prend aYTecun ,n le Pere. II y aurait quantile d'autres reifiarques edi-
trait d'humilite, a la tete de la petite jireface ou fianles -a faire dans l'ecrit d'Odori, mais celles-ci
.epitre adfessee a Odon(I), moine d'Afflighem, aux suffisent p'our faire juger de son merite. L'auleur
. instanles prieres de qui il enlreprit ,1'ouvrage. II ne s'est polnt arrele a expliquer Toraison domini-
commenca a y travailler sous les yeux de cet ami, cale, par la raison que plusieurs aulres 1'avaient fait
etle finit lorsquil"1'eut quiite; ce.qui signifie ou avant lui.
que Pauteur etant alle a "AJIlighem,jemoine Odon Rien ne j»eut guere mieux faire connaitre le prix
ne l'en laissa point sortir q'u'il n'eut commence a de ce traite d'Odon que de savoir le grand nomhre
lui accorder ce qu'il lui demandait ayec tant d'ar- . d'editions qu'on eri a donnees. Desle xve siecle, ily
deur, ou qu'il elait alle iui-nieme trouver 1'auteur en eut trois differentes. Guyot le Marchand, inrjpri-
pour lui faire mettre loutde hon la main a la jilume. meur a Paris, en dqrina deux in-8°; 1'urie dalee de'
Dans cette preface, 1'eveque Odon conjure ceux qui la maison royale du college de Navarre au Chanip-
entreprendfont de lirer copie de son explication, gaillard, le seizieme d'aout 1490; 1'aulre, le qua-
d'avoir soin.de transcrire correctement en tete de trieme de janvier 1496, suivant Ie calcul de France.
chaque paragraphe ou cbapitre le texte du canon Celle-ci fut precedee d'ime aulfe qui sortit des
qu'il y explique. II en apporte cette raisori remar- B I presses de' George Mitthelhuf, autre imprimeur a
quable : c'est, dil-il, pour eviter qu'il ne s'y glisse . Paris, Tannee 1492, en un pelit volume in-4° de ce
quelque changement par.lesiiddilions ou relranche- . temps-la. Le meme ecrit parut encore in-S", avec
ments qu'on y pourrait faire, et qu'il n'est pas per- le traite Des ceremonies de la messe, par Francois
mis d'y rien changer. sans 1'a'utorile du Souverain Tilelman, eordelier a Anvers, chez Guillaume Vos-
Ponlife. 6n voit par la quel respect ce pieux eveque terman, en 1528 et 1550; a Caen, chez Michel An-
avait pour celle principale partie de la litureie. Cest
gier, 1529, meme format, et a Mayence, chez Fran-
ce qu'il monlre eiicore par ITiumble aveu qu'il fait: cois Behem, en 1554, encore meme format, par ks
ue son incapacite a trailer de si profonds mysteres. '
sqins de Philippe Agricola, ciloyen de Mayence. Le
li ya reussi cependant d'une maniere aussi cfaire et" P. Labhe en
marque deux autres editions quenous
prexise que pleine de pie*teet d'onelion.-Pour y pro- n'avons ni vues par nous-memes, rii trquvees ail-
ctider avec plus d'ordre et de clarte, il a divise son leurs : 1'une faite a Anvers en 1552,_et Tautre a

(l) Sanderus (Bib.Belg.,mss., par. i, p. 167) a lu sur 11est ton-ibene fut plus correct
Wolbodon pour Odon, a moins que le manuscrit - sur lequel ' ' celui
que
lequelaeteimprimeropuscule,
40i" R. CDO CAMER. EPISC. 1048
Lyon cn 1550. II en est de meme de deux autres A moins de coiitracfer le peehe originel: ce qu'il expli-
indiquees par Lipcnius comme failes a Cologne en que par un encliainemcnt de questions qu'il traite
1505 in-S°, el en iiilo in-folio, apparemment dans toujours en philosophe.
quelque recueil. Enfin, 1'ecrit d'Odon ayanl eie pu- 7° Un autre ecrit d'Odon qui est imprime sous
blie Ia meme annee dans la Bibliotheque des Peres son nom, a la suite des deux precedenls, el que ses
de Margarin de la Bigne, a eie reimprime dans deux historiens eompfententre ses opuscules, est une
loutes les auircs collecfions qui portenl le meine Disptite en forme de dialogue quil eut avec un juif
titre. 51 se trouve au XXIC volume de la derniere nomme Leon. 11s'y agit priiicipalement delTncar-
edilion, et avanl que d'y passer, il avait ete encore nation du Yerhe et de la redemption des hommes,
imprime scparement iii-4" ii Paris, en 1004. qui en estle principal eflet. Odon elant alle, aux ap-
(i° A la suite de lecril precedent dans la Biblio- proches de Koel HOo a Femy, abbaye de son-dio-
theque des Peres, en vicnt un auti-e de 1'eveque cese, y parla aux freres assembles en chapitre surle
Odon touchant le peche originel. Celui-ci est divise niotifet la cause de lTncarnation. Un d'cntre eux,
en trois livres et reconnu disertemeiil pour elreson nomme Acard, touche de ce discours, mais n'en
ouvrage par ses deux bisiorier.s deja ciles. II est " pouvanl relenir le confenu, pria dans la suitele-
vrai quTIerimanne ne 1'annonce que sous le litre de veque de vouloir bien le rediger par ecrit. Le bon
Traile sur Toricjine cle1'cime,par la raison que cette prelat pensait serieusemenl a le satisfaire, lorsquil
matiere fait le principal objel du troisieme livre qui fut oblige de se mellrc en route pour se rendre au
est le plus prolixe et meme paiiie du second. II concile que le legat Brunon, eveque de Segni, avait
n'est poinl adresse aAmand du Chitstel, prieur d'An- convoque a Poifiers pour le mois de mai 1106. II ar-
cliin, comme ie dit Possevin, qui l'a confondu en riva qu'en passant par Senlis il eut occasion de faire
ceci avec un autre ecrit dont il sera parle diuis la usage de ce qu'il avait dit dans ce discours contre
suile. le juif Leon, qui etait alle le trouver pour disputer
Odon declare que ce ne fut qu'avec une peine contre lui. Au bout de quelque tcmps, Odon mit en
exlreme qu'il se determina a traiter cette question ordre cetle dispute, qui contient le fonds de son
qui avait eie avant lui si souvent agilee sans avoir discours, marquant en lele des questions ou difli-
ete entierement eclaircie, et qui lui paraissait en- culles du jttif un L., qui designe son nom, et en
fermer beaucoup d'obscurite. Mais vaincu par les tete des reponses qu'il y fit un O., qui signifie Odon.
instances de quelques-uns de ses freres et jiar la L'ecrit ainsi redige, il reiiYoya a Acard, avee une
charite qu'il leur jiortait, il ne pul refuser de s'y /-. petite preface ou epifre, dans laquelle il racontelui-
preier. II semble qu'il n'elait pas encore eveque meme les avenlures de cet ecrittelles qu'on les vient
lorsquil mit la main a la plume pour 1'execution de de lire. Hcnri de Gand et Trilheme, peut-dtre d'a-
ce dessoin. Frappe de la difliculte d'y reussir, il pres lui, disent que ce Dialogue esl adresse a Wol-
commencepar imjilorerleslumieres du Sainf-Esprit, hodon, moine d'Affiighem. Y en aurait-il eu deux
afin de ne rien ecilre qui ne lui ful agreable. Apres differentes dedieaces? Non-seulement le litre, mais
quoi il reduit toute la question a savoir comment encore le texle de la preface dans les iiriprimes,
nous avons peche en Adam et tire de lui le pcche nomment formellemenl Acard, moine de Femy.
originel. En supposanl le dogme etabli par S. Paul, La maniere dont 1'auteur raisonne dans ce Dia-
Que tous ont peclte en Adam, Odon enlre en maliere logue est encore presque enlierement jfiiilosephi-
et traite son sujet purement en philosojihe. Avant que, et il y fait tres-peu d'usage de 1'Eaiture
que de le finir, il rend raison de ce qu'il en a use sainte, reconnue pour telle par son adversaire. Au
de la sorle, et dit que ce n'est pas pour affermir la reste, quoique tout y soit traite par le raisoimement
verite* par des raisonnements philosopliiques, elle avec quelque secours tire de Ia revelalion, Otion ne
qui se soutienl par elle-meme, mais pour leclaircir laisse pas de reussir a convaincre son juif quil n'y
et la mieux faire connaitre. T) avait que Dieu seul qui put satisfaire pour les pe'-
Ce traite, quoique tout philosophique, est ecrit ches du genre humain, d'ou il tire la iiecesske de
avec beaucoup de clarte el une grande preeision. II lincarnation du Verbe. Ensuile, apres ravoir con-
y a d'excellentes choses loucbant la iiotion du mal duit a ce poinl, il lui demande pourquoi il refuse de
en general, parmi lesquelles se trouve une juste re- croire. Le juif repond qu'il ne veut pas exposer la
futation du sentiniciit des manicbeens, qui soute- verite de sa religion aux raisonnements des cbre-
naieni que le mal moral etail une subsfance, ou tiens.
quelque chose de reel, ce qui revient au meme. 8° Dans le meme recueil les trois deiviiers ecrits
Gomme la notion de 1'origine de 1'ame sert heau- d'Odon sont suivis d'un autre touchanl le hlaspheme
eoup a expliquer la quesliou louchant le peche ori- conlre le Saint-Espiif, qu'Amaud du Chastel, qui
ginel, 1'auteur entre dans une grande discussion sur le dcvait. hien comiaitre, lui allribue avec les pre-
ce point qui avait grandement occupe ovanl lui jilu- cedents. Ce fut en effet a la sollicitstion d'Amand,'
sieurs philosophes. En refulanl les opinions ojipo- qui n'elail encore que simple moine cVAnebin,dont
sees, il mainlieiit que chaque cime esl inimediale- il devint hientot ajrres juieur et ensuile abbe de
ment creee de Dieu, et qifelle ne laisse pas ncan- Marcliieniie, qu"Odoiientre.Diit cet opuscule. Amand
 i04'9 NOTITIA LITTERARIA. 1050
dit rneme qu'il lui iit liionneur de le lui dedier; A traires et les ojiposes avec les effets des uns et des
mais cette dedicace ne parail point dans Timprime. autres, en ce qui regarde la matiere qifil traile. Par
L'auleur le composa a Ancbin, ou il eiait alors, exemple. la remission des peches et la penilence
a lirremission ei a 1'impenitence.
apres avoir ete expulse de son Eglise, a 1'occasion sont contraires
. qui a ele rapportee plus baut. Sentretenant quel- La remission est opposec par justice a l'impenitence,
quefois decboses spirituelles avec cet ami, celui-ei et rirremission 1'esl par misericorde a la peniience.
lui temoigna quil desirait fort elre instruit de ce La pcnitc-neeproduit la remission, el rimpenitence
qu'on entend par le blaspheine contre le Saint-Es- rirremission. Cest ce jque presente a la vue la
pril. Odon le renvoya a c"equ'en avaient dit les SS. figure dont il s'agit.
Peres en exjrliquant 1'Evangile. Mais Amand, n'y 9° Suit dans le meme recueil im aulre ecrit de
ayant point trouve de quoi le salisfaire, insista au- Teveque Odon, sur lesCanons des Evangiles, rnarque
pres dtt hon eveque pour en obleiiir une explication enlre ses autres opuscules, par Armand du Cliastel.
desa facon. Odon, vaincu par ses instances, et sa- Cet opuscule, qui avait besoin de la figure qui y est
chaiil d'ailleurs que Tajmlication qu'il avail donnee representee pour en faire saisir le sens, est pour
a son Iraite Du peche oricjinel lui avail fail decouvrir apprendre a faire des lables, alin d'y montrer en
jylusieurs choses qu'il ignorait auparavant, se de- quoi les evangelistes s'accordent cntre eux dans
termina a lui accorder sa demande. II se ressouvint toiil ce qu'i!s ont ecril. Odon en dislingue dix, ainsi
qu'il avait lu autrefois que S. Augustin avaitlraite que faisaient les anciens, et telles qu'on les voit
le meme sujet. Mais il desesperait de rccouvrer ee gravcies, liommement a la leie de la belle edition
qu'il en avait ecrit, parlaraison queiii lui-meme in-folio du Nouveau Testament grec de Robert
ni personne de sa connaissance n'avaienl encorepu Etienne. La premiere table comprend les quatre
paryenir a le lire. U prit donc le parti d'en faire un evangelisles; la seconde est destinee a S. Mattliieu,
traite lout nouyeau. S. Marc et S. Luc; la troisieme a S. Matlliieu,
D'abord l'auteur commence par copier les endroits S. Luc et S. Jean; la quatrieme a S. Maltliieu,
des evangelistes, S. Matlhieu, S. Marc ct S. Luc, S. Marc et S. Jean ; dans la cinquieme on place
dans lesquels il est parle du hlaspheme contre le S. Matthieu et S. Luc ; dans la sixieme S. Matlbieu
Sainl-Espril, qui esl irremissible en celte vie et en et S. Marc; dans la septieme S. Matthieu el S. Jean;
1'aulre. Apres quoi, il eiablil la diffieulte qui en dans la huilieme S. Marc et S. Jean ; dans la r.eu-
resulle, en ce que 1'Eglise a toujours enseigue et vieme S. Luc el S. Jean; enfin la dixieme est
enseigne encore constammenl quil n'esl point de Q reservee pour ce que chaque evangelisle a de parti-
peche qui ne puisse elre remis. Odon leve la difli- culier, et qui n'est commun a aucun autre. On voit
culle en disant que 1'Evangile nous donne comnie dans celle dislrihution qu'il n'y a point de table pour
irremissihle lc blaspheme contre le Sainl-Esprif, S. Marc, S. Luc el S. Jean reiinis enscmble, pc.rce
en sous-entendaiU sans la penilence, parce que ce qu'il ne se trouve rien dans leurs Evangiles qui
blasjiheme esl ;l'impenitence meme : au lieu que s'accorde entre eux trois. Au haut de chaque fable
FEglise enseignant qu'il n'est poinl de peche qui ne respectivement, on marque les noms des evange-
puisse etre rcniis, sous-eiiteiicl par le nioyen de la listes a qui elle est destinee, puis on y rap-
peniience. L'auleur fail venir ici ce que S. Jean porle les textes dans lesqueis ils conviennent
rEvangelisle dit dans sa premiere Epilrc, touchant ensemble.
le peche perseveranl jusqu'a la morl, ponr lequel 10° Le panegyristc d'Odon, Amand du Chaslel,
il nc veut pas que l'on prie, el fait observer qu'en compfe entre ses ecrils une homelie sur Tevangile
cela le disciple bien-aime s'accorde avcc les trois du mauvais fermier, qui se lit a la messe du lnii-
evangelistes, par la raison que ce peche n'cst autre lieme dimanchc ajires la Pentecote, et ne fait que
que le blaspheme confre le Saint-Esprit, ou 1'impe- 1'annoncer sans la caracteriser autrement. Mais
nilence finale. Enfin Odon s'exj)lique pourquoi ce D Henri de Gand (c. 4), qui la met en tete des aulres
blaspheme est noinme contre le Saint-Esjirit, plutdt eerils de nolre prelat donl il parle, nous la donne
que contre le Pere ou le Fils, et en rend cette rai- pour une helle piece, homitiam pulchram. II y en a
son, savoir que le Sainl-Esprit eianl projiremcnt ct une imprimee sous son nom, a la suite des ccrits
specialemenl cbarilc, c'est lui qui remet les peches, dont nous venons de rendre compte, el qui roule
et qua rien n'eiaiit jrlus oj)pose a cette remission que sur la meme jiarabole. On en trouve au moins une
rimpeiiilence finale ou le blaspheme, c'est a j'uste autre sur le meme texte de S. Luc, entre les ser-
titre qifil est qualifie confre le Saint-Esprit. nions autrefois attribues a S. Bernard, quoiqu'elle
Leveque Odon, au reste, a suivi dans tout cet ne porte aucun nom d'aufeur. En dernier lieu,
ecrit, sa maniere deraisonner jdiilosojihiquemenf, dom Martene et dom Durand en ont publie une
qui parait lui avoir ete fort familiere. II y en a troisieme (Anecd. t. V, p. 854, 859-78), decoree du
laisse une marquehien sensiblc, par la figure en nom d'Odon, eveque dc Camhrai, dans un manuscrit
carre traversee d'une ligne en croix, pour en indi- de 1'ahhaye de Preaux, qui la leur a fournie, et
quer les angies qu'il y a encbasses. Liililiic de celle mainliennent que c'est celle que Henri de Gand ct
figure est pour faire voir d'un coup d'ceil les con- Tritheme lui atlribuenl, La raison qu'ils en appor-
1051 B. ODONISiCAMER. EPISC. .1052
tent est qu*elle retlent mieux les caracteres sous A sur la passion du Sauveur, mais qu'on j'uge etre
lesquels ces Mbliographes Ta represenlenl, quercelle . .aussi son ouyrage.
ijui est impririiee dans la Bihliolheque des Peres. 12° Un autre manuscrit du college de Louis le
Hs ne nient pas neannioins absolumefit que cette . -Gran.d ii Paris, oii se trouveritles poesies.de Gode-
autre ne puisse etre aussi Touvrage d'Odon, parce froi, scolasfique de Reims, contient aussi un long
qu'il ne serait pas exttaordinaire qu'il eneutfait poeme sur.les premiersversets du livre dela Genese,
deux sur le meme sujet, de quoi Ton Irouve ,ou Touvrage.des six jo.urs. LTnscription le donne a
tant d'exemples par rapport a d'autres auteurs . un Odon,.eyeaued'OrIeans. Mais comme cette ville
d'homelies. ,n'eutjamais d'eveque de.ce nom, et que riotrepre-
lat en etait natif, on ne doule point que ce ne soit
Mais il y.a une si grande et si sensible difference,
lui-meme qu"on a youlu nommer dans celte inscrip-
principalement a Tegard du style, entre l'homeiie tion. Du reste doni Mabillon, qui avait vu ee ma-
imprimee dans la Bibliolheque desPeres, et celle
nusciit, ne nous apprend rien ni de la maniere dont
qu'a pubHee don Marlene , que quiconque aura lu le
atteiitlvenient Tune et 1'autre, ne jugera jamais sujel est traitedans le poeme, iii des caracleres
de la versification de son auteur. On a yu plus haut
q'u'elles soient de la fagon d'un seul et meme au- " que Godefroi de Reims Ta louail beaueoup eii ge-
leur. La premiere est courte, ecrile en un sfyle clair,
jieral.
coupe, fortconcis, et developpe lesens.du textesa-
cre d'unejnaiiieie'natufelle, . 15° Yalere Andre (Bib. belg. p. 707), Aiibert le
et sans user de grands Mire et autres altrihuent a Odon un reeueil de pa-
raisonnemerits. L'autre au contraife est fort prolixe, sans nous en dpnner d'autre eclaircisse-
et presque quatre fois plus longue que la premiere. .raboles,
ment, sinon qu'il s'en trouvait aulrefois un exem-
Le style .en. est diffus, quoique clair, et les raisonne-
ments longs et mulliplies. Ajoutoris qu'elle parait plaire manuscrit a Saint-Michel d'Anvers. On en voit
encore en nos jours deux aiftres exeniplaires a la
plus recente.que la premiere, qui semble n'avoir pas bibliolheque du Vralican(MoNTF.ifr.p. 57), Tun sous
ele inconiiue a. 1'auteur. Au moins debute-l-il.par le nom d.u grand Odon, eveque et doeleur en theo-
dire.que plusieurs autres avant luiavaienl explique logie, entre les manuscrits de la i;eine Christine.
iileur riiode, etsuivantles besoinset les disposilions Tautre sous le nom
d'Odonu, eveque et docleur sim-
de leurs.coniemporains, la meme parahole. Cela . plemeiit, entre les manuscrits d'Alexandre Petau.
pose,.qu'on rapproche desautres ecrits de Teveque 14° Trilheme (ibid.).etSiniler(Bibl, p. 550) gros-
Odon l'une et 1'autre homelie, et Ton reconnaitra a sissenl encored'un recueil de leltresle
catalogue des
coup sur toute sa maniere d'ecrire et son geiiie daiis p ecrits de reveque^Odon. ITn'en parait point nean-.
la premiere..Qu'on fasse surtout atteniion a son , moins
d'iniprimees.rquecelles qui sont^Ta tefede
Explicationdu Canon de la niesse. Siau reste on n'a ' quelques-uns.de^es.flpuscules, et-|qui leur servent.
egard quaufonddecesdeuxpieces,c'est-a-direaux , de prefaces. Mais il n'en esl pas questipn ici; et
instructions qu'elles enferment, Turie et Taulre a d'ailleurs on les a deja fait connaitre. Pour ce qui
son merite, et contienl'd'exceilentes moraliles. , est des autres, npus n'en avons decouvert qu'une
Quant a celle qui se frouve sans noni d'auteur seule qui se ti'ouve eritre les nianuscrits de Tabbaye
dans lesancienries editions desoeuvresde'sainlBer-'
, deVauclerc (MONTF. p, 1501). .Elle est ecrite a
.«'.&.,
nard, elle he peiii apjiarlenir a nOlre prijlat, puis- . unnomme Guillaume, niqined'Aillighem, ou uotre
qu'ejle est adressee au cardinal Matlliieu, eveque , prclat avait des Tiabitudes , comme on Ta vuplus
d'Albane, qui n'avait point ele encofe elevea ces , hauf. .... ....
dignites du vivant d'Odon de Cambrai. D'ailleurs . 15° Dans le menie manuscritest.uiiie a la lettre
fonarecorinu dans la siiite que cette hoirielie est
precedente YExplicalion du Canon'de la messe par
Touvrage d'Un Bernard,'moine deCluni, difTerent - Odon; avec deux .aulres traitesencoi-e soiis son
du saint abbe de meme nohi, et c'est sous sbn nom
nom, ,-et.les deux titres, suivants .: Traile sur le
qtfelle a ete reimprirnee dans les nouvelle.s edi- P Caiion; du Corpsel.du sang du Seigneur. N'etant pas
tions. • a portee d'exaniinerjpar nous-niemes ce niariuscrit,
11° OutreTTiomelie *ur le .mauvais fermier, ou- ,uous n'en pouvons parler que par conjecture. fl
Trilhenie attribue encore indis- nous.paraitfort yraisemhiable que ce Traite sur te
Teconome.infidele,
tinctement d'autres homelies a Teveque Odon; ce . Canon,distingue ici deVExplication du Canoii de
qui parait fonde suf ce qu'il faisait, au moinsquel- la jnesse,-n"esl.autre.<me 1'opuscule sur.les caribns
•quefois, comme Ila ele dit, usage du don de la pa- de TEvangile. II eri est apparemnient de meme de
role qu'il avait recu avec avantage. II se trouve . Tautre traite qui iTest peut-.elre que Textrait de ce
effectivement quelques autres homelies decorees de - qu'Odon ditdelatranssubstantiation et des autres
sonnom. Lemanuscrit cole 1506delabibliotheque poiiil.Srquiconcernenti'Euchar-istie-dans son Expo-
du Vatiean (MONT-F. Bib. bib., p. 48), enlreceux de ... siiion duCanon dela messse-
en offre Tune sur la Chana- 16° II semble qu'on est en droit de compter au
lareinedeSuede, deux, les
neenne qui porle le riom de riotre prelat avec letitre nombredes ouvT.ages.de notre savant eveque
d'eveaue de Cambrai-, eti'autre sansnom.d'auteur,. TetraplesduPsautier(SiEi). Bib. Belg., nis..pa'r,. i,
 1053 EXPOSITIO IN CANONEM MISSJL 1Q54
p. 107), qu'il fit faire lorsqu'il etait abbedeSaint - A qui raisonnent beaucoup sur ia combinaison des
Mar.tin, comme il a ete dil daus son hisloire, et qu nomhres. II aYTaitaussi coutume d'orner ses ecrils.de
y etaient encore conserves au temps de Sanderus figures, comnie il parail par ses opuscules sur .le
Quand nieme il n'aurait eu d'autrepart a ce ran peche irremissible, et sur les canons des Evangiles.
recueiTque d'en avoir eoncu le desseiri et dirig Enfinil etait astfonome, science-qui isuppose la
Texeeution, il aurait rendu par la un grand servio cdnnaissance de quelque partie des mafhematiques.
.a lalitterature. Malgre toules ces conjectures, noiis n'osons pro-
17° pomme il parait par la qU'il avait du goii noncer que le traite' dont 11est ici question soit son
•
pourla langue hebraique, neserait-on pas aulorisi ouvfage.
a leprendrejiour cet Odon, auteur dune introdue- 19° Yalere Andre et Cave (Script, p. 560), lui
tion a la theologie, dans laquelle sont cites en he font encore honneuf d'un recueil de confercnces.
breu plusieurs passages de TEcriture sainie?.(Bi6 Mais ici ces deux bibliograpbes.ont eonfondu Odon,
Angl. ms. par, m, p. 545). II est vrai que cet au- eveque de Cambrai,-avec saint Odon, abbe d.e Gluni,
.teur, dont r6u\Tage:se.trouvfi' manuscrit dans' les a qui appartienl cet ouvrage, et Ton iTen con-
bibliotheques d'Aiiglelerre, est simplement nomnx nait point d'autre de cetle nature qui porte le noni
Odon, sans qu'il y ait.ri.en qui designe ni sa patrie Bd'Odon.
m son elat, ni.sa dignite. "2.9°Elifinil-y-auuelettreTort courte de notrepre-
18° Uri manuscrit de Ta bibliotheque Pauline a lat a Lamheft, eveque d"Arfas (BXL. Misc.A. N,
Leipsick renferme un Traiteou Exposiliondu nofu- p. 545). Cen'est qu'un simple demissoire en laveur
.hrede trois sousle nom d'Odoii, quiiTy est.pas au- d'un clerc qui passait du diocese de Cambrai a ce?ui
trement.qualiTieJMoNTF, ib, p. 545), .L'ouvragc d'Arras. II y-a une.autre letlre de Lambert kO.don.
est ornd de vingl-huit figures, pour reridre pl.us sen- On publiait alors -comme de la part de ce dernier,
-sibleee quTl.contienl.Simler (Bib.ib,). qui en parle. que Teiripereur voulait changer les bornes des deux
dit que son auleur etait fort versedans la connais- dioceses. Lambert lui exposeTinjusticequir;esulte-
sance des matbemafiques. Ces traits convieniient rait dece.derangenient,;etilden)ande aOdon s'il a
presqu.e tous a i:ev£que Odon.etseniblentle carac- • quelque part a ce jirojet; nous n'avons pas -la.re-
. ,
teriser. II .elait platonicien, secte de. philpsophes ponse de 1'eveque de Cambrai.

'.-. <H)ONIS "."

EX ABBATE PRIMO TORNACENSI, EPISCOPI CAMERACENSIS EGCLESI^

." 4)PUSCULA SA€MA\

NUNC PRIMUM STDDIQ A^NDREiE SCOTTI S. J. MAXIMA EX PAKTE IN
'
LUGEM:EDIT.A ".""

(Bibliolh. Palr., lom. XXI, pag. 221.)

"
EXPOSITIOIN GANONEM; MISSJE ;

OD.ONIS P;RJEFATIO.'.

ODO, Cameracensis Ecclesise aninister indignus, C.te ne quwsieris, et fortiora te'ne scrutatus fueris
ODONI, dileclo filio suo, sub venerabili abbale (Eccti. III). Sed quomodocunque me jiidiceiitalii,
Hafliginensi Fulgentio, Dominicis castris militanti, tu scis, frater, quanta precum instanlia nie vieisti,
salutem. ut tantum onus suslollerem, magis credens adju-
Prsesuaiplionisarguitimeo,.quod ausussumrem vari deyolione et precibus luis quam mes virlute.
difficilem contingere, etextendere conatus in alis; Imjiium enim eral tanto desiderio non acquiescere,
profunditate: scilicet exponere canonem altaris, e.t etiamsi vires excedal: el judicavi magis sub fasce
f rohare tanta mysteria, sicut scriptum est: Altiora ruendum, quam tibi omnino conlradicendum. Jta-
 £055 B. ODONIS CAMER.EPISC. 10S0
que confisus in Dei auxilio, ut tuis precibus tibi A Imprimis, quw tibi offeiimiis pro Eccksia lua
co3j)i prsesens ajrud te, el absens perfeci sine te. sancta Catliolica. Imprimis, quod superioribus jun-
Odo autem, ut textus cujusque capifuli jjrsescribatur gitur sccundum prsediclum sensum , jungiiur etiam
exposilioni totius, ne cito prajsumantur additiones inferioribus , significando quod offersimushosliam ,
vel detracliones, vel mutaliones in sacro Canone : primum pro tola Ecclesia, deinde pro aliis quJ
quod nefas diicimus fieri, siue Romano pontifice. sequuntur.
TEXTUS CANONIS. Qttam paciftcare sib hostihus visibilibus et invisi-
rRIMADISTINCTIO. hilibus ut nec bominum persecutionibus conculce-
Tc icjiiur clemenlissiine Paler, per Jesum Cliristum lur, nec instinctu dsmionuni criminibus polluatur.
Filium tvuin, ctc. Custodire. In ipsa pacc.
EXPOSITIO DOMINI OD0NIS. Adunare. Ne schismalihus ullis et liseresihus
Quia dignum et justiim est nobis tibi agere dividalur, sed in unilaie sacrameiUorum catholicffi
gralias : Tcicjilur, clemeniissime Puter , rogamus, fidei, in omnibus tola adunetur Ecclesia.
ul a nobis sacrificium accipias. Et quia nosfras El recjerc digneris toto orbe terrarum. Ul. in suis
voccs supplici confessione admiltis, Te igilur, consiliis, disposilionibus, judiciis, decrelis, institu-
'
clemcntissime Paler, per Jesum Chrisium Filiitm B tis, aclionibus nullo decipialur errore, et in omni-
lu.umsupplices rogamus, et reale sacrificium acce- hus tuo ducatur moderamine.
ptari, ut laudcs vocum substantiale sequatur sacrifi- Una cum futnulo tuo papa nosiro, ct aniistite
ciuni. nostro, el rege noslro, el omnibus orthodoxis
Rogamus ct petimus. Rogatio osfendit humilita- aiquc catholicw et aposlolicw fidei culloribus. De
tem, petitio confidentiam; qui aliquid imploral toto descenditur ad partes, ul, cum imprimis pro
humilitalem debet ostendere el de impelratione tota Ecclesia oratio fieret, postea de singulis solli-
confidere. llaque supjilices rogamus, coiifidenler citi simus. Alio namque tota Ecclesia eget regimine,
pelimus. Unde scriplum est: Petal a Dominonihil alio singula; Ecclesias, el alio singuli homines. Alia
hmsitans. Qui enim Itwsital, similis est fluctui maris cura rehus est exhibenda publicis, alia privatis. In
(Jac. 1). Et iterum : Quidquid credcntes peticriiis, tribus aulem personis pro quibus orandum propo-
accipieiis (Marc. xi). suit, hoc observandum videtur, ut pro papa vero, el
Uli accepla Itabeas et benedicas. Accepta , id est aiUislite et rege orcnt reliqui jiresbyteri.
graia et placila. Accepla hahcas, culpis nostris data Orthodoxis. ld est, vita el doclriiia gloriosis,
vc-nia non offensus, imo nostra devotione jrlacalus. quorum fama dilalatur in populo, merilo vitaj et
El benedicas, mulfiplicando gratiam, augendo di- ^1 doctrinse.
gnitatem, imo coiiverlendo in excelleiitissimam Fidei cultoribus. Non fidem tanfum habenlibus.
immoiialitatis et incorruplionis crealuram. Aliudestenim fidem habere, et aliud fidem colere;
Ilaic dona. Hsecdona, quse tibi donamus, ut tibi iidem colil, qui studet el inlendil secundum fidem
maiieanl per tuam benedictionem Jirmala; luec vivere cum multi fidem haheant qui hoc non
dona quse tibi donamus, ut apud te coiislsiaiU per faciant.
tuam benediclionem incorriipta; hsecdona quse tibi TEXTDS CANONIS.
donamus, ut fiant tibi Deus assumpla, siquidem JDISTINCTIO SECUNDA.
Vcrbum caro factum est (Jqan. i) Memento,Domine, famulorum famularitmque tua-
Hwc mttnera. Solemus iilos munerare a quibus rum, NN. el omnium circumstunlium, qvorum libi
aliquid molimur obtinere. Iiaic munera quibus te ftcles cocjniia est, cl nota dcvoiio, pro quibus tibi
tn pane terreno muneramus, ut obtiiiearaus eum offerimus, vcl qui libi offerunl hoc sacriftcium
caUestem; luecmuiiera, quibus in corporali cibote laudis, elc.
muneramiis, ut alimentum inde spirituale consequa- EXPOSITIO DOMIM ODONIS.
nnir; Iisecmunera, quibus ie muneramus in sub-] £) Prima periodus hucusque protensa pro tota
slaiuia panis et vini, ut percipiamus indecorpus et Ecclesia omnibusque fidei cultoribus orat, Secunda,
sanguinem Christl. quas hic incipit, jiro prsesentihus se acc.ingit qui
IIccc suncia sacrificia iilibala. Sancta, quia Deo sancti sacrificii sunt aslipulatores cl cooperalores.
oblaia; iliibata, quia adhuc integra et intacta. Memenio,Domine, famulorum fumularuinquc iuaruni
Neque enim contingi dehent, donec sumpserint vim el omnium circumslantium, id esl,Memento quidem
spiritualem, et conversa fuerint in Chrisli corpus eorum quos sujira proposui, id esl oninium calho-
et sanguinem. Nam prius sumpla, corpus taiitum licsefidei cullorum, lam masculorum quam femina--
pascerent, Unde quidam superioribus adjungunt i'um, el omnium circiimaslanliuni, scilieet qui
quod sequitur, sic dislinguendo. Illibata impri- corporalitcr adsunf, sanclorum coojieratores myste-
mis. id est intacla primuni quousquedivina bene- ' liorum. Neque enim tanta sufiicio- sacranienta
dictione munita, ad salulem sumantur aniime et conficere, nisi collectse miiltitudinis adjulus-ora-
corporis. Ex hoc verbo admonemur, ul appositus tione, quam prius ctiam sum hoiiatus ad orationes,
panis integer sit et nulla fractione vel ltesura dicendo : Oratc, fralres. Et sicut jnima periodus, a
violatus. loio descenditad partes, ita secunda hiec ab uni-
1057 EXPOSITIO 1N CANONEM.MISSJE: 1058
versali procedit ad particulare. Omnes vero circu- Aparte.Pro noslris omnibus quando oramus pro
niastantes, particulariler sequuntur. Et ne prsesenti- amicis nostris et rebus. Supplicamus enim pro
bus intersint aliqui fidei prsevaricatores et vitiosifi pace amicorum, quando sunt in hello; pro tran-
vitse, subjungitur. quillo reditu, si sint in itinere; pro sanitale, si
Quorum tibi fides cognita est. Id est, qui probataa in infirmitate decumbunt; pro conversione, si per-
fidei sunt, et depositionis apud te. Cognoscere verse vivunt; et contra amicorum incommoditates
etenim Dei, approbare est. Aliter: Memento, ut, adjuvante Deo, evadant. Pro rebus r.ostris
Doiiiine, famulorum famularumquetuarum. Et quia .frequentes in libris Missalibus invenimus postula-
eonsequens in quibusdam codicibus invenitur tiories. Oramus enim tempore sacrilicii contra in-
N littera, aliquorum licfi memoriam nominatim cendia, pro locis nostris; contra nimium aeris
significatur. Unde quidam usuienent hoc in loco siccitatem, vel tempeslalem, pro fructibus nostris;
memorandi, quos chariores habent, consequenter contra pestem pro animalibus noslris; contra alia.
subjungeiites: Et omnium circumaslantium, ut, damna, pro rebus aliis. Habemus enim secundum
facta memoria charorum ahsentiiim, fit et astan- Aposlolum in Christo consolationem prsesentis vitse
lium. . . !et futufse (I Tim.ix)
Et omniumcircumstantium. Gum pfimitus niissse Pro redemptione animarUm suaram; Hoc enim
siiie collecta non-fierent, postea mos inolevit Eccle- .solum est sacrificium quo redimi potuimus, cujus
sise, soliiarias etmaximein cosnobiis fieri missas. bonum sufficit contra nostrum malum, quod ma-
Et cum non habeaut quam pluraliler collectam gis est bonum, quam peccatum nostrum sit inalum,
salutent, nec plurales mutare possunt salutationes, et ideo majori pretio redimit nos a nostro malo.
convertunt se ad Ecclesiam, dicentes se Ecclesiani i Pro spe salulis, et incolumitalis suw. Hoc sacro-
in Ecclesia salutare, et in corpore totum corpus sanctum sacrificium, non soluro liberatnos a malis,
alloqui, et virtute totius communionis in Ecclesia sed eliam accumulat nos bonis; non solum nos eri-
coriiici sancta mysleria per gratiam Dei, nec esse pit a poenis, sed eliam auget gaudia salutis et in-
quemquam alicubi infidelium, qui vivificorum non columitalis. Saluiis, inquam, selernse animarum,
fiat particeps el cooperatOrius sacrosauctorufn, dum incolumitatis, id est incorruplionis perpetuse cor
in corpore Ecclesise adhseret capiti, velut ulile porum, et hoc. est pro quo offerimus tam prelio-
niembrum. Secundum quem sensum, in hoc loco sum munus.
Circumastantes accipiuntur omnes ubique fideles, Tibique redduifl vota sua. Offerendo sacrificium
qui in unitale totius Corporis, et sibi adhserent Q laudis, reddunt tibi vota sua. Aliter forsilan vota
invicem, et summo capiti, ut quidquidhoni fiatin sua non redderent, "nisi. tale sacrificium offerrent.
toto cofpore, ab eo nullo modo sil alienus, quisquis Adjuvantur sacrificii virtute, ulvota queant reddere.
ab ipso cOrpore non est divisus, sed omne bonum DiScile est compriinere vitia, virtules in hahilum
cuilibet membro in salubrem succum minislretur, traherc. Sed ul hsec vota queant reddere sancti, a
uttotum corpus vegetelur a Spirilu Dei. Et hoc Deo riecesse hahent roborari.
modo repelitur oralio, quse prius facla est pro JEierno Deo, vivq et vero. Ad differenliam falso-
omnibus catholicse fidei culloribus a solilariis dicen- rum deorum et insensibilium, quibus gentes 1 aslra
tibus freqiienter iterandas orationes, -ut saltem solvehant. Communicantes, tihi offerunl sacrificium
importunitate vincatur Deus. laudis, tibique reddunt vota sua.
Quorum tibi fides cognita est, id esl faeo, Domine, (ii Communicantcs. Extra comniunionem namque
nicmenlo omnium circumstantium , omniuin sci- non est locus offerendi Deo veri sacrificii vel vota
licel fidelium, quia eorum tibi fides cognita est solvendi.
et nota devotlo. Sic solilarii hiinc locuni intelli- Et memoriam venerantes. Aliter Deo gratum non
gunt. offerimus sacrilicium, aliler Deo utiliter vota non
Pro quibus libi ofjerimus, vel qui libi offerunt, D solvimus, nisi niemoriam sanctorum veneremur.
Non solum sacerdotes et clerus, (qui secundum Qui enim membra Christi non honorat, nec Chri-
diversos gradus divinis occupantur divitiis) offe- stum, qui caput est, honorare polest. Et qui non
runt, sed eliam audientes, qui volis et orationi- honorat Filium, non honorat illum qui misit illum.
bns assistunt cooperanles, et osculo pacis tanquam Honoremus ergo caput in membris, Deum in saiictis
communicant, confirmantes quod actum est. suis, ut eorum meritis. precibusque, in omnihus
.JUt sacriftcium laudis, vere laudis est divinse hoc proteclionis divinse muniamur auxilio.
sacrificium, sicut in hoc officio teslati sumus : di- Inprimis gloriosw, etc., usque Muniamur auxilio per
gnum et justum est, sequum et salutare Deo Patri eumdem Christum Dominum nostrv.m. In veneralione
gratias agere, et cum laudibus angelicis precati sanctorum hsec ratio custodienda est, ut primuni et
sumus nostras voces admitti. super omnes heata Dei Genitrix honoretur, secundo
Pro se suisque omnibus; pro nobis offerimus, aposloli, tertio sancti martyres, inde alii sancli
quando sacrificio poscimus Deum habere, et tu- omnes.
torem contra pericula corporis et animse, et pro- Hanc igilur oblationem. Quia hoc sacrilicium tihi
pitium ad obtinendos successus bonos [in utra offerimus in corpore Ecclesise communicando, «t
 1059 « B. ODONTSCAMER. EPISC. 1060
memoriam sanctorum venerando. Igitur hanc obla- A subluceat, non sunt tamen onuiia nisi uriuni et icl-
tionein, precaniur, ut placalus ctccipias: ul scilicet ijisum verbum ; et quamvis ibi est vera el pcrfecla
si peccatis nostris praepedimur, communione sallem uiiiias.. ihi lamen, secundum erealas res qusedam
saiictseEcclesiseetsaiiclorumluorumveiieralioiiejjla- apparet diversitas; sicut cum semel locv.tusest Dcus
ceris ad accipiendum quod tibi offerimus saciificium. in psalmo (Psul. LXI),Propheta duo intelligit in uno
Seniiuiis, id est cleri, tibi (qui secundum ac- verbo. Liide scripium est: Quod fuctum est, in ipso
ceptos gradus in hac oblaiione sacrificii Jservimus). vilu erat (Joan. i). Eaclum est de nihilo, erat tamcn
Sed cl cttnclce familiw ttiw, id esl tolius assislen- in verbo : Factum est crealiler, eral selernaliler.
iis colleclse. Solilarii sic intelligiint servitulis 110- Erat in sumnia arte, factum_esl in re, Vivebat in
slra?, id est mc cum meo ministro. Sed et cunctse ralione arlificis formaliter . faclum est in realifafe
familiae tuse, id est cunclse Ecclesiie. subsistendi suhslantialiter. De nihilo prodiil, ut suh-
Quwsumus, Doinine, etc., usque ibi grege munerari slantialiler esset quod faclum esl. In verbo vivebat,
per Christum Dominitm nosirum, ut formaliler esset aiilequam substanlialiter esset.
Diesqv.e nosiros in tv.a pace disponas. Signanter Faclumesl mulliplex, Yerbum est simjilex. In verho
tua posuit. Est eiiim pax mundi, est cf pax Dei. simjilex erai, quod mullijiliciter factum esl. Mirabi-
Pax mundi inutilis, pax Dci salubris. Pacem con- lifer videfur i.n uno jiluralitas, in simjilici nmllijili-
stituit mundus, ut libere liceat uti voluplatibus. cilas; videlur et nou compreheiiditur. Polest videri,
Pacem dat sanctis Deus, ut mandatis intenti divinis neqiiit exjilicari, quomodo unum verbum inscriptum
secrete sfudeanf viiiiitibus. sil omnilms formis omnium rerum, sicul alibi scri-
TEXTUS CANONIS. pluni esi: Cutamus scribw velocilcr scribenlis (Psctl.
niSTl.XCTIO TEUTIA. XLIV).Pater esl scriba qui verbo suo velociler in-
Quain oblationem tu, Deus, in oinnibns, quwsumits, scrihit oninia. Yelociter scribit, qui.a alterum non
bcnediciam, ascripiam, ralctm, ralionabilem accepla- moratur pro altero. Yelociier scribit, quia sine
bilemque fctcerc dicjneris : ttl nobis corpns cl sanguis mora scribil, omnia. Est ergo Filius Dei, verbum
fial dilectissimi Filii tui, Domini nostri Jesu Christi. scripfum. Sed el corpus assumptum, recte diciiur
EXPOSITIO D03I1NIODONIS. scrijitum. Sicul euim vox Iransitoria scribilur, ut
In superioribus periodis, prima scilicet el secunda, quaj per se fugil, scriplo permaiieat; sic corrupii-
cravimus pro Ecclesia, pro fidei cultoribus, pro bile aliquid scribilur, cum in incorruplum traiisit,
astante collecta. Ilsec tertia periodus quam ingredi- uf quod corriiplione traiisilorium erat, scripto incor
mur maxime occupatur circa sacrificium, ut fiat „ ruptionis permaneai, Sic ergo corpus Chrisli quod-
perfecluni, et in aliam mulelur subslantiam imraor- dam scripium esf, quod de passibili came impas-
lalem et ineorruptam. Quam oblalionem et cselera, sibile faclum estin resurreclione, et de pane ter-
usque : Acceptabiletnque fucere dicjneris. In omnihus reno quotidie fit coelestis, super altare. Sic ergo in
henedietam gloria, ut gloriosa fiat; henedictaiu im- Cbrisfo, ei verhiim dicilur scriplum, et COITJUS etiam
morf.alitate, ut fiat imiriortalis; hcnediclam incor- nihilomiiius dicitur scriptum. Quidautem esf ascri-
ruplione, ut incorrupfa fiat; benediclam divinitate, plum, nisi scripto appositum scriptum? est ergo
ut Deus fial. Transif ad parles a toto, ut univer- corpus Christi non solum scriptum, sed efiam ascrb-
salis benedictionis partes imprecetur hoslice, cui plum, id est scripto appositiim scriplum, id est
universam benedictionem fuerat imprecalus, ul cum verbo corpus adjunctum. Quando igitur oramus ho-
prius posuerit in omnibus beiiediciamparticulaiiier sliam iieri ascrijitam, quid aliud oplamus nisi ut
subjuiigat, ascriptam, et ratam, el rafionabilcm, et quse adhuc est paiiis corruplibilis, fiat substamia
acceptabilem, quse sunt partes omnimodaj benedi- incoiTupla? id esl de voce fiaf scriptum scripto, id
ctionis. est verbo, adjuncfum. Fac ergo, Doiriine, noslram
Ascriptam. Scimus quia in Trinilate qua) Deus oblafionem oscripfam, id est scriplum sciiplo ad-'
esl, Fiiius sil splendor pctlernw gloriw, el fttjv.rasub- iQjuiiclum, ul preliosum Chrisli corpusTial, vcrho Dei
stnnliwejtis. Qui ergo figura et imago esf patris, adunata, et iii unitale personse conjuncla.
patrem imaginatur et effigurat, quasi sculptura qme- Rctlctm.Ratuiii dicimus, quod certuin et fixum
dam ejus, vel scriptura in qua patcr splendel; id habemus. Fial ergo rafa, id est non remaneat in-
cst bene apparet ut reele filius dicatur splendor slabilis et mutahunda corruplione, sed permanens
ejus. Est ergo pater insculjitus alqiie inscriplus filio, et fixa fial iiicorrupiione, et ideo ceiia.
cujus figura' filius est et iniago, ut filius sit ejus Rittionabilcm. Sanguis taurorum aut viluloruni
scriptuni, quem sibi babel. iiiscriplum. Aliler filius non sufiicif expurgare nos a peccatis (Ilcbr. x).
dicuur scriptum. quia habel in se formam oniniuni Minor est enim ad hominem. Pro homine ergo ra-
rerum. Sic enim omnia creaia suiit, ut divini verhi tionali, rafidnalis hoslia sufficif sola. Fiat ergo r.o-
fofmse digesserunf; nec aliler in essentiani prodic- sfra hosfia ralionalis :"siquidem homo assumpius a
runt, quam in' verbo suriimo formse diciaverunt. verbo, ex anima rationali et humana carne subsi-
Non sunt ibi aliud formse, aliud ipsum verbum, ubi slit. Fiat hostia nostra ralionalis, ut hominem ve-
nihil est aliud et aliud, sed oriinia sunt idipsum : rum pro hominibus offeramus, et in hostia ralio-
ut auamvis formarum diversifas intelligibiliter ibi nali Deus propifietur hominibus. Fial raiioiiabilis,
 '
1061 EXPOSITTO IN CANONEM.MISSiE, 1062
ut offeramus rationabilifer. Nam qui offert emen- A Ac fregit. 0 miraculum. frangebalur inter digitos,
dari non studens, offeri irralionahiliter. Qui offert sedens incolumis inler discipulos. Erat integer, et
hahens cor impoenitens, irrationabiliter oflerl; sicut dividehatur in parles ; in manibus tenebat seipsum,
Cain recte quidem offerens, sed non recte dividens. et de nianibus discipuhs se porrigehat edeiidurn.
Recle quidem obtulit Deo. sed nonreete divisil. qui Hoc siguabal David, qiii secuiiduni aliam translalio-
emendari non sluduit. Unde scriptum esl : Acl Cain lieni coram Achis rcge in suis inanibus ferebatur (I
el ad munera ejus non respexif(Gen. IX). Nam quem Picg. xxi). Sic nos quotidie Christum in allari con-
Deus non novil, nec oblatioiiem ejus recipit pes- sumirausj.et permanet; manducamus, et vivit; at-
simi namque hostia, irrationabilis esi, sicut scri- terimusdeiUibus, etinteger est. Consumimus autem,
ptum est : Qui non audivit lecjem, oralio ejus erit maiiducamus el alterimus non lantum specie, sed
exsecrabilis (Prov. xxvm). Fiat ergo rationabilis et re; non solum forma, sed et substanlia. Et miro
hoslia, u! raiionabiliier eam cum timore et pceni- modo consumitur pcrmanens, atteritur incorruptus,
tentia offeramus. Yel fiat rationabiiis hostia, id est disirihuilur indivisus, sicut post resurrectionem,
pro ratior.abili et recla vel bonesta causa. Si quis palpandum prsehuit spirituale corpus. Cum simili
enim offerat, ul quse furlo ablala sunt reinvenire, contrarietate non sit palpahile quod sjiirituale est,
"
seu liostem occidere, vel rapinam perpelrare, seu nec sit spirituale quod sit palpahile. In specie enim
nummos aut gratiam acquirere valeat, rationabilis et sapore panis et vini manducamus et hibimus ip-
non dicilur offerendi causa, ideo riec acceptabilis sam substantiam corporis et sanguinis, sub eisdem
est talis liostia. Ilostia ergo nostra et meiito offe- qualilatibus mulala subslantia : ut sub figura et
reiitium, et offei'endi causa fial rationabilis, ut con- sapore substantioe prioris, facfa sit vera subslantia
sequenler fiat etiam accejitabilis. - Cbrisli corporis el sanguinis.
Accepinbitem. Non potest non esse aeeeptabilis, Dedil discipulis, etc, usque corpus meum. Palet
quse supcriores Ires speeies respicit omniinodse be- quod panis accepta benediclione faclus sit corpus
riedictionis. Non polesi Deum odisse Deus. Sed quia Chrisli. Non enim posl benedictioiiem dixisset: Hoc
charitas est Deus (II Joan. ix), dlligil Dauin Deus, est corpus meum, nisi in beiiediclione fieret corpus
et accepiahilis cst Deo hostia quse Deus esi. Quid suum (2).
ergo oramus fieri acccptabilem, quse non poiesl . Simiti modo poslquctm cmnatum est, accipiens et
displicere? Nam quse acceplabilis esl jferse, displicel hunc prwclanim caticem. Si Christus accepisset ca-
pro offerenle. Pro offerente respuilur, quse quantum licem coanse, dicilur hunc accepisse. Unus ergo ca-
sua refert acceplatur. Acceptatur pro sanctis, non lix est hic et ille. Nisi enim unus sit, dici non po-
acceptalur eadem ipsa pro impiis. Pios adjuval, G test in illo hunc accepisse.. Est ergo unus etiam
impios damnal. Piis prodesf ad salutem, nocet im- quando in altari manibus accipifur ut.benedicatur.
piis ad damnationem. et nedum sanguis est, sed est adhuc vinum, propter
Ul nobis corpus et sanguis fiat dileclissimi Filii unitatem fidei, et illius cui, et in cujus honore fide-
ttti Domini nosiri Jesu Cliristi. Posuerat ergo in liter offertur. Ea enim fide quotidie accipitur bene-
omnibus benedictam , subjunxit quatuor species : dicendus, ut modo fial quod tunc futurus erat, Et
Ascriptam, ratam, ratioriahilem, acceptabilem. Sed quia hsec fides una est in tola Ecclesia, et ille unus
hsec omnia clausa erant, minus iiUelligebaiitur, mi- cui tunc el modo offerlur; ideo et calix. cum acci-
nus pafchaiit; aperuit oslium, palefecit totum, sei- pitur, etiam ad divina verba est unus; sicut et
licef ut nohis fial corpus el sanguis -Clirisli. Hic omnium ccclesiarum allare dicilur unum, quia in eo
totiim comjiletur, hic tolum perficitur, ul fiat cor- secundum unam fidem, unum Dominici corporis
pus el sanguis Christi taiilum. Solum Chrisli cor- ofieriur quotidie sacrificium.
pus el sanguis csf hosfia in omnihus benedicfa, Prwclarum. Prseclarum dicit calicem adhuc vini,
ascripta, rata, ralionabilis, acceplabilisquc. Ut nobis usquc dum slalim fiel prseclarus, quando sanguis
corpus et sancjuis ftul, Signanfer posuit (nobis), id eril, sicul scriptum est : Calix mcus inebrians qttam
est catholicse fidei culloribus. Nobis exclusii paga- prwciarus csl (Psat. xxn). Ycl ad comparationeni
vios, cxclusit Judseos, exclusii liDerelicos.Nobis com- ejus quem obtulit Melchisedech, et cselerorum Ye-
municanlibus, memoriam sanclorum venerantihus. leris Tcstamcnti, vel propter prscclaram illius ma-
Non est enim locus veri sacrificii, extra calholicam jestatem, cui offertur. Unde et in sequentihus dici-
Ecclesiam. ur. Offerimus prseclarse majeslali tuse. Calicem.
Qui pridie qiinm palcrciur, usque lncinus suas. Metaphorice id quodconlinelproeo quod continetur,
Accepil puiiein, adbuc paneni, nonduni carnem. id cst vas pro liquore vini.et aquse.
El elcvcttis ocidis in coilnm ad ie Dev.m Paircm In sanclas, etc, vsquebenedixit, id est sanguinem
omnipolenlein iibi gratias cigensbenedixii. Benedixit. suuiii fecit. Dedil discipulis, efc, usque sanguinis
suum corpus fccit. Qui prius erai panis, benedi- mei, infransilive dictum est; et est secundum figu-
clione facius cst caro. Modo caro, jam non panis. ram casus pro casu. Calix sanguinis niei, ac si di-

(2) Non enim jianis fransubstanliatuv in oorpus cfionem, quam proferanlur illa verba, quaj saj;o
Chiisti, nisi virtuie illorum verhornm : Hoc cst cor- sunl effieaciter operaioria transubstantialionis. Vide
pus meum, nec ante esl corpus per ullam benedi- S. Tliom., III p. q. 78, a. &.
i06o B. ODOiNlSCAMER. EPISC. 1064
ceret, calix scilicet sanguis meus. Simililer hic A Et ne sub his mysteriis haecmemoria refugiat a no-
patet nuod benedictione fuerit factus sanguis. Ad his, suhjungil.
benedictionem enim praemissam subdidit: Ilic est Unde el memores, Dominc, nos servi lui, id est qui
calix sanguinis mei. secundum cleri gradus acceplos, officio hujus sacri-
IVoi'ict wtemi testamenti. Novum enim Evangelii ficii deservimus, vel(secundum soiitarios)hicinprffi-
testamenlum in aeternum confirmavit sanguine mor- senti ministramus.
tis suai. Sic Abraham oblatis ovibus et hobus, curn Sed ei plebs tua sancla quse pro veneratione hujus
Abimelech, et Pbicol principe miliiise percussil fee- sacrifieii hlc est in prsesenti devote collecta; vej
dus, id est oves eiboves percussit in foedus, ulsan- (secundum solitarios) in unitate Ecclesise fideliter
viventium.
guine animalium et mortefcedus confirmarefuv(Gcn. uhique
xxi). EtJacob fugiens in Galaad, facto juraniento Ejnsdem Chrisli Filii, el cietera, usque donis ac
cum a.vunculo suo Laban, immolavit victimas, ut datis. Donum est ad dandum, etiamsi non delur,
sanguine victimarum fcedus juramenti confirmare- paratum. Donum est, quod dari potesl. Datum vero,
tur (Gen. xxxi).iil Moyses, ut .confirmaret tesiamen- quod in alierius possessionem est jam translatum,
tum quod accepit in Sina, victimse sanguinem asper- " quod de possihilitate jam prodiit ad actum, quod jam
sit hyssopo, in totum populum, el tabernaculum possidetur. Corpusergo et sanguisChristi sunl dona
a Deo nohis parata. Dona sunt, quse utiliter dari
(Hcb. ix; Exod. xxiv).
ad fidem catholicam cre- possunt. Dona sunt vera, sed in coelo collocata in
Mysterium fidei perlinet Christo. Dala vero, quando fiunt nohis de crcatura
dere posl benedictionem esse verum sanguineiu, ut
infidelis sit qui hoc non crediderit. Item diciturmy- panis et vini; data quando sumimus in altari, quan-
do reficimur inde sensualiler. Dona, in coio; dafa,
sterium quod sensibilibus tegitur occultum, sicut
in terra. Dona, apud Deum in Chrislo; data, super
veritas sanguinis in sapore vini latet et specie. Calix
alfare in sacramento. Dona, in ccelonuda etaperta;
ergo altaris esl mysterium fidei, quia sub figura et
data, in allari, tecla sensibilibus et occultata : ta-
sapore vini occultus creditur verus sanguis. Est men hic et ea vera.
creditur sensibilibus ibi,
mysterium fidei, quia quod
Nam verus credilur Ilostiainpuram. Antea veleris legis hostise dc ir-
quibusdam obtegitur. sanguis rationalihus animalibus carnales erant, squaloribus
quod vinum visu senlitur el gustu. Est fidei mysle-
spurciliae carnalibus, nidoribusque plense, el den-
rium, quia quod fides credit inius esl occultum. In- tium contriiione in faeces et stercora redaclse. Hsec
tus est verus sanguis vera fide, exterius est falsuin
aulem hostia pura est, quia, quamvis caro vcra sit
viiium vera specie. Senlitur vinum et non est, Non
et sanguis, tamen spirilualis est et incorrupla (5).
apparet sanguis, etesl. Sensus decipilur qualilale, et consumi non potest, Consumitur, et
certa lenetur fides rei veritate. Ideoque sanguis di- Dividitur,
manet. Terilur, el est ilkesa. Frangitur.
citvr fidei mysterium, quia sanguinem fides credit incorrupta
et inlegraest. Hsechostia caro est,non carnalis, sed
intus occultum. Apertum esl quod sentitur, occul-
incoiitamiiiata lux, et ideo pura. Corpus est, et non
tum est quod creditur. Et si quid occullum est fide
sed spirituale luinen, et ideo pura. Pura
fidei est, sicuti quod palet est sensus. Est ergo corporalis,
occultus mundans, pura purificans; pura, quia divina, purior
sanguis mysterium fidei, siquidem perlinet luce corporea.
ad fidem. Hosiiain sanctam. Hostire veteres erant quidem
Qtti pro vobis et miillis effttndetur in remissionem sanctse, sed non per se sanclse, sed quia typum ge-
peccaiorum, Pro vobis, scilicel prsesenlibus; pro rebanthujus hosliae sacratse. lllse imperfectai erant,
multis, paganos et Judseos discernit, et falsos Chri- et ideo niinus sancloe; ista perfecta, el ideo plene
stianos. sancta. Ulaedimiuebanl peccatum unius; ista tollit
Hwc quoiiescunquc fcceritis, in mei memorittm fa- peccata totius mundi. In illis tantum erat remissio;
cietis. Nam sine hac memoria non conficimus Domi- D in hac autem estpretium plenum et perfecla redem-
nici corporis el sanguinis sacramenla. Tolle verba pfio. Illse impelrabant veniam debili sine solutione,
Clnisti, non fiunl sacrameiila Cbristi. Yis fieri Cbri- hsec reddit debilum, plena reeompensatioiie. Ideo
sti corpus et sanguinem, appone Chrisli sermonem. hsecplene etperfecte sancta, illse sancia?,,sed minus
Faeit sermo Yeritatis quod dicit : Quia ipse clixit el imperfecte.
el facta sunt, ipsc mandavit et creata sunt (Psal. Hosiiam immaculatam. Id est sine omni macula
XLVHI).Sine dubiofit in creatura quodChristi sermo culpse; utpote concepta et nata sine peccato, et
dicil de crealura. Etenim omnipoteiis sermo luus, deinde sine culpa vixit in mundo, ideo iir.maculata.
o Genitor. Fil ergo sermone Christi corpus et san- Nala quidem est de humana cafne, sed sinc condi-
guis Chrisli. Quae quoties verho polenti sumitnus, tione propagalionis humanse, ideo immaculala. Est
mortem Domini. donec veniat, memoramus (I Cor. n). sine viro desancta Yirgineconcepta, ideo immacu-

(5) Quod ait Odo, hostiam eucharisliaj non esse est non solo corporali et exlerno rilu.immolari ut
earnalem aut corporalem, sed spirifualem, nou ne- reliquas carnales hostias, sed inesse illi vir.i spiri-
gat vere el realiter adesse in illa vcram Christi tualem et diyinam nec sacrificari corpus Chiisii ex-
.carnem, sed iatelligit non esse corporaleni, hoc <enia spef i.e carnis, etc.
 *063 EXPOSITIO IN CANONEMMISS.-E. I0G(5
laia. Esf coricepla sine humano opere, soia virtute Arespiciaset accepta hahcas, ideo quia sanctam sa-
divina, ideo immaculata. Non enim potest initium crificium sunt et imniaculata hostia, ut, qui de me-
habere culpabile opus quod solus Deus fecil ct non rito nostro diflidimus, majestate lanti sacrificii ad-
alhis, ideo inimaculata. Hominis cnim initium, qui juvemur. Cur autem oramus Palrem propilium et
sinehumaiia administratione,solo Deo auctore crea- serenum esse super bostiam, et eam accepfam ba-
tus est (quamvis de massa peccalrice) non-possu- bere, qua nihil habet acceplius, et quam semper
mus culpare, nisi Deo peccatum velimus ascribere, propitius ei serenus respicit ? Inde cnim scriplum
ideo immaculata. Tamen dc pura ab omiii peccato esl : Hic est Filius meus dilectus, in quo milti bene
virgine, creditur conceptus et nalus, ideo immacu- eonipiacui (Matth. nr). Sed ad offerentes cst hoc re-
lata. Ex quo enim angelica salulalione audivil : ferendum, ut, qui pro peccatis terrenlur et de se
Cratia plena (Luc, i). creditur purilicata fide eliam diflidunt, hostiam acceptabilem sihi pivetendant, ut
reliquum vitse, custode Spiritu sancto, vixisse sine cjus scuto se protcgentes, sub ea propitium sibiPa-
omni culpa (1). Ab immaculata ergo sumpta est hiec trem serenumque deposeant, et ei se acceptos desi-
hoslia, ideo et ipsa immaculata. El hoc loco admo- derent sub ea quam nuuquam non acceplabilem du-
nemur quod panis apposilus altari debet esse candi- bilant, ut qui Patri per seipsos non audent offerre,
dissimus, et in quo nulla possit inspici macula, ut ne malis irfitenl, dilectum Filium proponanl, ut
hoc appareat infigura quod prsedicatur de substantia, subeant, et sub ejus lulela ante conspectiim Patri.s
ut pura et immaculata videatur exterius figura, cu- inlroeant. Oramus ergo ut acceptabilis haec hoslia
jus substantia dicitur interius pura el immacu- sit, placeatque pro nobis, ut, cum offerimus quod
lata. placet, placetur nobis Dcus. Unde elexempla san-
Panein vitm mlernm. Cum panem audis, ne putes ctorum adhibentur Abel jusli patriarclise Abrahai,
esse qui fuerat ante benediclionem, ne decipiaris summi sacerdolis Melchisedech, ut, sicut eorum sa-
mutata suhstantia. Prius erat panis, modo non est crificia Dcus acceptavit, eis propiliando, ila suscipiat
panis, sed sola earo. Sed panem dixit, quasi dieeret hostiam hanc, nostri miserando. Melchisedeeh sa-
cibum, sicut scriplum esl : Ego sum punis vivus cerdos summus dicitur, qui inter saccrdotes illius
(Malth. vi). Et, panem angelorum manducavil homo lemporis bahebalur.
(Psal. LXXVII). Quomodo est panis vilse selernsc, qui Snpplices le rogamus, et usque divinw majeslati
sumitur a multis ad damnationem ? Hujus panis tum. Et hic mirum est quomodo oramus corpus ct
virtus, ftdcsest, qumper dileclionemoperatur(Gal.x). sanguinem Domini in conspeclu Dei perferri, cum
Esl cnim et panis mysterium fidei, sicut de calice Q scriptum sit : quia Christus scmpcr assisiit vullui
dictum esl. Sumptus ergo sine fide, non proficil. Palris, interpellans Deum pro nobis (Ileb. vn), et le-
Nam si hicpanisesl mystcrium fidei, id est occul- gimus quia Chrisfus, ascendens ad ccelum, super
lum, quod sola cernitur fide, quid prodest sine fide omnia excillalus esl,sedens ad dcxleramPalris(Marc.
sumi quod sinefidc non cernilur? Oculumperdidisii, xvi). Quomodo ergo perferri oramus Christiim ubi
quid coecojirosuiil in arca diviiise? Qaid prodest di- semperesl? Sed superius vultum Patris propitium
vitias humanse redemptionis in (e recondere, quas ac serenum fieri super bostiam Filii rogabamus, noir
-non vides oculo fidei perdito? Unde sciiptum est: quod Filio suo Paier possil esse severus, sed suli
Qv.imanducat cl bibil corpus et sanguinem Domini occasione Filii, Patris propitiatione nos ingeramus,
indicjne, judicium sibi munductttct bibit (I Cor. xv). ut pro amorc Filii misereatur noslri, el quasi Fi-
Nam ille inanducal indigne qui manducat sine fide lium parvipendat, si pro eo nos non recipiat. Ita et
quse jjer dilectionem operatur. Est ergo hic panis hic, rogamus Patri perferri Filium, qui semper esl
vitae seiernsc, non iis quidem qui (anlum oie su- apud eum pro nobis, ut votum et devolio noslra, pcr
numt, sed iis qui etiam mente, non qui premunt Filium veniat ad Palrem, cl virtule tanli sacrilicii
dcnte, sed qui tangunt fide. Undc scriptum est : vota noslra jiroferantur ante conspectum Dei, quasi
Noli mc luitgere, nondum enim cisccndi ad Paircm D Filius ad Patrem non ascendat, si devotlo nostra
meiim (Joan. xx). Ac si dicerel : Vis me manibus illuc non perveniat. Tali ratione rogamus, ut sicul
tangere, vis me corporaliter tangere, non sic, fidem Chiistus anle discipulosa tcrra translalus est in cce-
tuani volo. Fide me tange, crcde ad Palrem me lum, el faclus invisibihs in conspectu ipsius, poslea
ascendisse, id cst me esse sequalem Patri. missurus sancll Spiritus donum, iia hostia hsec, ab
Et\ caliccm salulis perpetux. Quod diximus de, altari tcrreno, super quod immolatur, in altare su-
pane, idem potest dici de calice. El quod dictum blime ante conspeclum Dei transferalur, ut indc
cst vitse seternsc, el salutis perpetuse. omni benedictioiie calcsli ct gralia repleamur, ut,
Supra qum, elc. usque iminacutalam hosiiam. Fi- quse visibiliter tractatur in lerra, invisibiliter ope-
nis respicit ad principium. Supra quoe,scilicet san- retur in coelo. Hicoblata, ibi accepta, non mulalio-
ctum sacrifieium, immaculatam hostiam respicere ne loci, vel temporis accessu, ut cceptus ab boc loco
digneris et acccpta habere, ac si diceret: Supra quse translalionis molus ad alium postca perficiatur lo-
(&) Caute lege, nam Deipara ante suam nativita- incarnatione Yerbi consecuta fuerit uberiorem gra-
tem adepla esl adhuc in ulero existens eam sancti- tise redundanliam. Yide S. Thom. ni, p. q. 2T, art.
ficationem, ut imnquam actualiler peccaret, tametsi i, 5 ad 2.
PATROL.CL7X. 34.
 'lOQv .' B. OBONISCAMER. EPISC. :{0G8
cuni. Sed, suh eodem loco, qui pahis erat fit Verbi A pimiis de suhlimi Deum. Ctim hic corpus et sam»:-i-
caro. .Non transfeiiur loeo, ul do pane fiat caro; .iiem Cbrisii sumimus, de ccelo Dcum accipimus, in
transferlur tamen ob altari ad ccelum, quia trans- quo omn.i henediclione coelesii et graiia rejjlemur.
fertur de pane ad Deum. Sed quia Deus est ubique, SumiiDus hic visibilitcr corpus et sanguinem Chri-
iioii fit loci muialione, ut conjungatur Deo de pane sii, sumimus invisibiliter de co^lo, quo peiiafa suiu
faela caro. TransferiuriiUus ad Deum invisibilitcr, -henedictionem et gratiam Dei. Suinimus, inquam,
nec moveliir exlerius ab allari visibiliter, ohlata in graliam et benedieiionem, siquidem digne sumimus
-.nilari devoiicne hominis accepta in ccelo propilia- Chfisli corpus el sanguiiiem. Nam qui indigne su-
tione Dei. Tunc ciiim aDeo quasi accepialur, quaiulo mil, ore quidem sumit et dente lerit corporalitcr,
Deus nohis propitialur., et ccelestis benediciio nobis sed nihil jiroficil spirifualiter. Inio (jui corpus et
ab eo niiflitur. Sed Christus juvamine non eguil sanguinem Chrisii sumit indigne, jiidieiiim sihi
•angelorum, quando sua virlute ascendit in eojlum, manducat ef bibit (1 Cor. n). hleoque rogannis ut
qiiiclergo rogamus hanc hostiam perfcrri per manus quolquol ex hac allaris parlicipatione sacrosanctum
angeli ante conspectum Dei, cum angelorum oflicia Filii tui corpus et sanguinem sumpserimiis, ii;de quo
necessaria non sint huic perlafioni? Sed hoc csl perlata sunl, omni bencdiclione ccelesti ct gratia
quod dictuni esl, quia perlalione corporis el san- B repleamur.
guinis Chrisli, rogamus vola nostra perferri. Smit TEXTUS CANONIS.
famen nohis angeli dcputati, qui offerunl quolidie DISTINCTIO QUAIITA.
Deo vota iioslra : Unde scriptum est : Quia angeli .. MemenlocliciniiDomine, fumulorumfamularumquc
corum semper videnl facicmPatris (Mallh. xvin). Ora- ttturum, cjiti nos prwcesserunl cum signo fidei, et
jiuis iiaquc suh occasione Cbristi perferri vola no- dormiuni in somno pacis. Ipsis, Domine, ct omnibus
•stra per manus angeli, ul.bona voia proferant boni in Chrislo quiescenlibus,locutn refrigerii, lucis el pa-
iingcli, sul) prsetexiu l.anli sacrificii. cis,.ul indulgeus dcprecumur, per .cumdem Clirisiitm
Supplices te rotjamus, omnipolens Deus. Supplica- Dominum noslntm. Aincn.
.mus tihi, curvamtrr ante te, obnixius deprecamur, r.xrosiTio DOIIINIODONIS.
oslende omnipolenliam, extende manum validam, • Ilac teriia periodo, quoa in confeclionecorpo.ris 01
ut, quoepropilio ac sereno vultu resjiicis, etiaiu ad sanguinis Christi sudavit, lmcusque finita sumit
.invisihilia et sublimia lua perferaniur, et conspectui hinc exordium quarta. Quse, confecto corpore et
majestatis admitfas. Hic necessitas incurvationis, sanguiiie Cliiisli, redit ad rogandum pro morluis,
hic opus supplicalionis, liicincumbitrconsummalio -, fidenliorexaudiripatrociniosacrificii. llcincntoetium,
iolius.iioslri lahoris, ul.lisec hosfia perferatur in Domine. Iiic solet fieri memoria amicorum et fami-
sublime aifare tuum, in conspeciu divinaemajcslaiis liarium defuncforum.
tuse. Quid est lioc? Quid esl perferri hosliain in Ipsis,Dominc,et omnibus inClirisioquiescenlibils.
subiime altare, nisi ovem humeris Pastoris imponi ? Ipsis, id csf quorum memoriam fecimus, el postea
Et quid ovis humeris imposita, nisi bomo assum- reliquis oninibus indulge.
• Nobis quoque pcccaioribus famulis tuis. Scilicet
plus a Yerbo ? Et quid csl sublimius YerboDei?"
Quotidie assumit sibi fideles Yerhum Dei, parficipa- qui officium hujus sacrificii celebramus proe-
lionc hujus sacrificii. Yerbum ergo Dei sublinie al- senlcs, vel (secundum solitarios) qui in cor-
tare est, ad quod oramus hosfiam perferri in con- pore Ecclesioe per totum orbem ierrarum iideli-
speclu Dei, et per eam nos in.lroduci. Consjiectus ter libi servimus. Totum vero texlum qui scqui-
Dcicsl Yerbum Palris, in quo consjricil. oninc quod tur, nescio verbis.aliis facere jilaniorcm usque,
fecit, Nam omnc quod agil Pater, in Yerbo ejus est. per quem Itwc omnin, Dominc, semper bona creas.
Nam f/Mor/facltim esl, in ipso vila erat (Joon. l); et: Pcr qttciri, diclum esf relative ad hoc quod dixeral,
In principio crectvitDcus cmlum et lerrum (Gen. i), :jier Ciirislum Dominum nostruni. Sed mirum est.
id est in verho, et : Verbo Domini cceliftrmcttisnnl |) .i<uoddixit pluraliter: Hoecomnia bona, cum corpus
(Psal. xxxn); et : Oinnia in sapienlia focisli (Psal. el sanguis Cbristi non siliiisi unum. Sed in uno
cm). Quid rcctius dicitur eonspectus Dei quam Sa- Christi corpore, sunl mulloeformoe; et ciim una sit
pientia sua, in qua conspicit omne quod agit ? Ho- substanlia, mulla; sunt figurse. Quot enim apponun-
sfiam ergo perferri in sublime altare, in conspcclu turpanes, tol maneiit. figuras, subsfanliarum jrlurah-
Dei, quid est, nisi oblationem nosiram eonjungi tate conversa in uno corpore, ut visibiliter ajjparcat
Yerbo, uniri Yerho, fieri Deum, et per eam nos in pluralitas ubi csl. invisibiliier siibstantire unilas, et
Deum assumi, et vota nostra acceplari ? unum sif individuum in subslantia ubi multijiex est
Ulquolquot ex hac, elc,usque et grctlia repleamur. figura. Apponuiilur panes figura jilurcs, ef substan-
Per eumdein Dominum nostrum. Anicn. HabctEccle- tia fiunt unum corpus Clnisti; manel pluralilas figu-
•i',iaaltare visibile iu terra, est et alfare invisibile in rarum, cessat jiluralitas subslaritiarum. Esl unum
coelo apud Deum. Hosfia, quam in bocallari Deo of- individuum, aimarentplura. Proinde modo sicui esi,
ferimus, Deo conjungilur, et fit Deus. In boc sacri- modo sicut apparet, de corpore Domini loquimur.
.ficio conjunguntur terrena cffileslibus, crealura Deo. Sa;pe dicimus, in dislribulione Dominici corporis :
Cum de hocaltari sumimus hujus crealuram, aeci- Hostias. multas. expendimus , vcl jiluribus hosiiis
 1063 • EXPOSITIO IN CANONEMMISSJE. .1070
multos uno corpore Cbristi refecimus, in uno versi- A Audemus dicere. Auuacia videlur et praasumptio
culo monslrantes, et eorum quse appareni pluralita- liomines infirmos divina inslilutione. Audemus obe-
- (em, et ipsius substantise invisibilis uuitatem, cum dientia, non audacia. Audentes audach, rei suiit;
hostias plures et unum.dicimus corpus. Sie et in hoc audentes ohedientia, laudandi. Ausus ohedientiaebo-
loco dicimus : Hsee omnia bona , omnes scilicet nus; audacia superhise, mala. Et, sicut orandi causa
hosiias quas in orhe toto immolat Ecclesia: Quse subjuiicla esf,quia proecepium est. ifa audendi causa
quidem, si sensibiles IiUueris qualiiates, infiiiilse sunt prsecessit, qliia inde sumus divina institutione for-
numero; si substanfiam, sanguis est unus et una mati. Orcmus ergo, quia inde sunius prwceptis saht-
caro : quse seinper a Deo creantur, quia qui semel iaribiis moniti; et, uudemus dicere, quia sumus inde"
Yerbi sui corpus creavit de Yirgine, quolidie de pane divina inslitutione formaii. Nam ideo oramus, quia
crcat ejus carnem, el de vino sanguinem. inde prsecepttim accepimus; et ideo audemus, quia
Sanciificas. Quotidie sanctificat, oratione saeerdo- nos pavidos ad hoc Dcus animavit. Dedit procceplum
tis et cooperatiqne Spiritus sanclh . orandi ad salutem, dedit fiduciam audendi propter
Yiviftcas. Quotidie vivificat, corpori prius inani- timorem.
iiiato dans vitam. Unde et prius dicebatur rationa- Puler nosler, qui es in cwlis. Dominicam oralio-
P neni non
bilis hsechoslia. expono, quia mullos Patrcs exposuisse re-
Bcncdicis. Quotidie benedicit, quomodo superius perio. Nec oportetjiic ponere quod in multis locis
eam precabamur in omnibus fieri benedicfam, ct promplum est invenire.
quatuor species subjunximus benedictioiiis. . Libera nos quwsitmus, Domine. Facta confirma-
Ei prmslas nobis. Quolidie prseslat nohis corpus tione Dominicoe orationis, dicendo : Ainen, totus
Filii sui, quia quod est apud Patrem in sublimi, quo- textus qui sequitur pro venia peccatorum orat et
tidie proestat nobis in altari. El quod apud eum do- pro pace : suo principio smmpto de fine Dominicoa
num est in coelo,apud homines dalum est in lerra. orationis, qui oral contra peccata, dicendo : Sed li-
Per ipsum et cum ipso. Per quem Paler de pane berctnos a malo. Deinde scquens texlus incipit pro
carnem creat, sanclilicat, vivificat, benedicit et peccatis, dicendo : Libera nos, quwsumus, Domine,
prsestat : per eunidem ipsum Filium, esl Deo Patri, ab omnibus mttlis. Beinde sequitur pro paee : Da
ctim Spirittt sanclo, omnis Itonor et gloria. Est honor propitius pacem in diebus noslris. Iterum pro pecca-
et gloriaPalri perFilium, sicut scriptum est: Paler, tis : Ut a peccalo simtis semper liberi. Deinde pro
manifestavi nomentuum hoininibus, quos dedisti mihi pace : Et ctb onini pcriurbuiione sccuri. Ilerum pro
(Jouit. xvn). Et : Puter, cturificu Filium tuum, ut pace sequilur : Pax Domini sil semper vobiscum.
eiFilius iuus clurificel le (Ibid.). Habet enim hono- Deinde pro peccatis iteratur :
rem el gloriam Pafer cum Filio, cum quo commu- AgnusDei, qui tollis pcccaia muitdi, miscrere nobis.
nem habet potenliam et divinitatem. Nam cum quo Ilerum pro pace : Dona nobis pacem. Et sic finis ct
habet omnia, cumipso habet, eliam honorem et glo- consummatio sacrificii fit de pace, et maneamus in
riam Paier, in quo est. Nam scriplum esl : Pcticr in pace. Unde in consummatione sacrificii osculum
mcest, clcgoin Pulrc (Joan. x). Quia Paler esl in sumimus : quo ei in sacrificio assensum et parlici-
me, ideo quidquid habel Pater, habet in Filio : non patione ostendimus, et quod debemus in pace ma-
enim habere polest, nisi in ipso in quo est, nere signamus.
Oremus : Prceccplis salularibus monili. Coborfa- CONCLUSIO.
tur orare, subdens causam : quia sumus indc salu- Sanclissimi, canonis texlu studiosissime inquisito,
tari prsecepfomoniti. Lege Evangelium, etinvenies obsecro te, quicunque transcrihis, ut distinctiones
prseceptum. Cur hanc solam orationem prseccdit ad- diligenter observans, singulorum capilulorum prin-
hortatio, cum plures in hoc canone faciainus, et ad cijiia grandiusculis lilleris praenotes, et periodos in
nullam horlati sumus? Quia illse sunt inferiores, ef. quibus totum quafernarius concludit opusculum ca-
humana ratione composilse; hsec perfecta, el a solo P pitalibus litteris illumincs, appositis litulis quibus
Deo formafa. Unde el sequitur : el periodorum diversitas prima fronle prseclare af-
Ei divina insliiuiione formati. Sicut uarraf Evan- fulgeal, et singulorum capiluloruni principia pri-
gelium, Dominum rogabant apostoli, Docc nos orare mo visu se offerant, el immulata cola, cl com-
(Luc. xi); ct Dominus iiiformavit eos hujus orationis mata, confusis distinctionibus sententias iion con-
instiluiione. turbent.
 1071 B. ODONTSCAMER. EPISC 1072

DE PEGCATO ORIGINALI

LIBRI TRES.-

L I B E R P R I M U §

Protogus. A fecil. Si manus molum, vcl gladii, quis nescif es-

De qusestione famosa peccali originalis, quseapud sentiam habere motum? Si essentia est, a Deo facla
orthodoxos saipius veiitilalur, locuturus, invoco (c, esl. Omnis enim esscnlia prseter Deum a Deo facla
sancte Spirilus, ut adsis mihi, mentem linguamque est. Non est igilur malum, molus qucm fecil Deus.
custodiens in omnibus, ne quid fiat in hoc negotio Sic ergo nec animus ipse hominis est malum, quol
-sine benejilacito tuo. Sed precor fratres ne mepree- Deus non fecit. Si aulem nec aiiimus, nec ferruin,
sumplionis arguant, quod rem saepissime concus- nec manus, nec motus ullum est malum ; quid ergo
sam, et semper indiscussam, moliar discutere, et in homicidio dicilur malum ? Omiiinonon invenitur
anliquum chaos nova luce perfundere. Coegcrunt in corporalibus. Similifer in adulferio, iieutra per-
enim me quidam fralres ut hoc facerem. Excusanti sona, neuter sexus, nec motus, neefluxus, nec ipse
dc occupalione exteriorum ingerehant, ut maledi- prurilus, malum est, quod non facit Deus. Ipsa de-
ctionem absconditi talenli cavercm. Hebes ingenium nique corporalia quai fecit Deus non sunl malum
proponenti respondebant illud de psalmo : Dilala quod non fecit Deus. Sed nec in ipsis est nialum, ut
os tuum el impiebo illud (Psal. LXXX).Diflicullatem inde mala recle dicanlur. Denique, si quis argual
qusestionis formidanti jiromissionem oppoiiebanl corporalia mali, quod adullerium aganl; sic recte
Dci dicentis : Posui adjuiorium in potentem (Psal. '" possunt se excusare; disposiiione Creatoris subji-'
i.xxxvm). Et ego mecum etiam recolebam, aliquoties cimur animo, quandiu vegelamur in illo; illum no-
occurrisse mihi scribenti, plura quse nesciebam. bis conslituit Domiiius, cui serviamus el obediamus
Eviclus itaque fratruni prccibus indefessis, et eha- in omnibus. Ad "nul.um igilur illius movemur ad
i-itate quai, quando fervct, modum sospius excedit, omnia ordinatione divina. Quid ergo peccamus obe-
confisus de Dei misericordia, et fraternaruni pre- diendo raiioni, sicut proecepitDeus? Agimus adulle-
cum auxilio, in foveam tenebrosam descendi, lale- rium? Prsecipit domina ralio, cujus resistere nequi-
bras diflicilis quseslionis ingressus, sperans de tene- vimus imperio; opcrarii mali non sumus, quia non
bris lumen splendescere. Sciendum igilur quseslio- agiiims malum noslrum, sed allerius. Lauda servum
nem hanc originalispeccati, de eo descendere, quod obedientem, dominum culpa preecipieiilem. Quid
Aposlolus ait : In quoomnes pcccaverunt (Botn. x), peccat equus porlans hostem? Quid lancsa vulne-
id esl in Adam. Et quseritnr, quomodo peccavimus rans hominem ?
in Adam, originem peccali trahentes ah Adam. Quod peccutum csi in solo spiritu rationati.
Et, antequam quoestioiiis bujus nodos jiropona- Errat vere qui peccalum quseril in corpore, nee
mus, videtur dicendum quid sil quod dicitur pec- ,rf invenitur alibi quam in spiriiu ralionali, el ejus vo-
catum. luntate; nec tamen ratio, vel volunlas, vel ipse spi-
Quibtts modis dicitur malum. ritus malum est, quod non fecit Deus; sed injusli-
Est aulem peccalum, nialuni quod Deus non ia- tia voluntatis, ipsa est malum quod quserimus.Ipsam
cit : nam malum dupliciter dicilur; scilicet quod ciiim omiiino non fecit Deus; et ipsa est, quod im-
Deus facit, el quod Deus uon facit. Unde scriptum putandum Deo non cst. Nec requiri debet aliquis
est : Faciens pacem et creans malum (Isai. XLV); et: auclor omnium malorum, sieul Deus noscittir aucior
Si est malum in civitatc quod Detts non fecil omnium honorum.
(Amos m). Poena enim pro peccatis mahini est pa- Qttod malum est aliqttid secundiim Munichmos.
tienlibus, quod Deus facit, Retribuit enim Deus Hoc Manichseorumliaeresis affirmahal, malum pu-
mala peecatis. Malum aulem quod injustitia dicitur, tans essenliam, eo quod ipsum tanquam genus in
omnino Deus non facit, sed punit; ut ejus omnino species multijfliciter dividi videant, dicenles : Cum
non sit auctor, cujus est punitor. injuslitise malo superbiam, el fornicationem, alias-
Quodpeccalum non est in corpore. quespecies multas; utgeneii plane subditas, earum
IIoc malum in corporalibus non invenitur, nec que subdivisiones ordinabiliter usque ad singularia
proprie dicimus, ut corpore pecccmus. In homicidio jQ descendere videamus, el econverso in speciem
enim quid dicitur malum-? Si gladium accusas ; unam singularia plura, speciesque plures in uiium
Deus ferrum feoit. Si manum arguis, et ijisam Deus genus realiter adunari, ilemque superiora de infe-
 1075 . DE PECCATO ORIGINALI. — LIB. 1. 1.074
rioribus in quid optime prasdicari ? Quis suhstanliam A essentiam, nec aliam ponit essenliam. Sicul enim
neget; quod ad quid respondetur? Quis refellet es- nonjuslus negal appositum justum nec aliud esse
• ponit, sic injustus justitiam deponit nec aliud ponit.
senliam, quod universale non negahit,
Aliter. Prseterea, nomen omne significatiyum est Hoc lantum differt a negatione privatio, quia nega-
ad jilacilum. Hanc ergo vocem, id est malum, quam tio est ubicunque negatum non esl, privatio vero non
simplicis figurae grammalicus dicit, et per omnes est ubicunque privatum non est, sed tanluni ubi
casus inflectit, quse numeros eliam, singularem et dehet esse privalum, nec est unquam privatio sinc
pluralem recipil, quis nomen negabil? Ad plaeitum privati debilo; nec proprie possumus privationeni
ergo significat aliquid. Audit hanc vocem Grsecus, dicere ubi privatum non debet esse. Unde et irratio-
audit el Latinus. Audienti Grseco strepitus tantum nale proprie de eo non dicilur, cui ralionis usus lion
esl, nihil per eam inlelligit, Sic nec Lalinus, ut di- debetur. Aliquando lamen ponuntm privationes pro
cit, mentilur plane, interroget coiiscientiam, et in- negationibus, et quando nomina rerum deficimit,
veiiiet motum mentis per vocem illara. Quia vere sscpe ponuntur eliam pro ipsis rebus, nos autem
fert aliquid menti vox hoecaudita Latini: Cum enim liic privalionem, utpropiie dicilur, tractamus. Cum
audit, malum facit; aut negat, aul concedit; quod ergo justiliae privatio sit injuslilia, nulla esl cssentia,
non facit, qui non intelligit. Cum ergo vox illa sit no- U et irleo nihil est. Ergo peccatuni et malum niliil esi,
nien, siguifieat aliquid, si'aliquid, cl essentiam : nam si.quidem peccalum et malum nihil nisi injustilia est.
quod essentiam non habel non est aliquid. Est igitur Quod mata non habenl species generales.
essentia, quodmalumdicitur, etnoiieslnihil, riialum. Staque maluin nec genus est nec illse species in
Quod malum nihil est, (ju-as dividitur, adulterium scilicet vel homicidium
Nos autem econtra malum dicimus nihil esse, et el csetera, siquidem essenliam non haheht; nam
nullam essenliam habere; nam nibil est, quod non qisod essentiam rion habet, non est genus, vel spe-
fecit Deus; malum autem Deus non fecit; qui fecit cies, vel universale, vel particulare.
omne quod est malum, igitur nibil esl, et nullam Quod de bonis proccdttl malorum raliocinatio.
cssentiam habet; nam : slest, Deus fecit, qui fecit Est auleni horiorum quod in malis divisio, ve
oinne quod est, Sed Deum fecisse nialum dicere asceiasus, vel descensus ordinabilis est, nam quid-
nefas est, Malum igitur nihil esl; quia malum pri- qiisd de. privalionibus dicimus, hoc lolum a privalis
vaiio boni est, et scit omnis qui bene scit quia ducimus, nec quidquam facit priyatio, nisi privali
privatio non est aliquid. Denique quatuor sunt op- pffsecedat ralio, nam nec privalionem facere possu-
posilionuni modi, contrariorum scilicet, et ad ali- mus, nisi rem quse privelur habeanius. Prseceduut
quid; affirmaiionis et negationis, privationis et ha- " igilua-species el genera rerum, ut secundum ea ju-
biius. Harum dux : contrariorum, et ad aliquid, dicemusdiversitates privationufn; nisi enim justitiss,
oj)ponunt aliquid alicui, ut alhum et nigrum, quse, pietalis, et patienlise noverimus essenlias, nec ea-
utcontraria opponuutur, utrumqueest, et utrumque rum infelligere possumus privationes, injustiliam,
suam habet esspntiani. Similiterdominuset-servus,. impatjentiam, impielatem, ut generum et specierum
quse sunl ad aliquid, utrumque est, et veram habe.t sit in essentijs veritas, in privalionibus vero inrita-
essentiam. Opposilionum vero duse reliquse oppo- tio,, sicut et in negationibus. In quibus palet quod
nunt alicui quod non est, ut cum homini ojiponituiv non sint essenlise,, nec genera, vel species, econ-.
tanquam negalio non homo ; homo quidem esl, non verso lamen ex ipsis negalis simililudmem generum
homo vero, nulla est essentia. Similiter et pio cuni sumunt et. specierum mutalionem vel veritatem.
opponilur impius tanquam privalio, pietas est; im- Nam,.sicut homosub animalispecics, ita non animal
pietas vero nuUa est essentia, sed tanlum privatio; sub non homine tanquam species.. Et.hoc est quod
pietatis. Sicut enini non homo tantum negat homi- Boetius dicil contrapositionem inanteprsedicamenlis.
iiis esse, sic et pietalis, impietas. Quod autem tan- Hoecautcm generum. et specierum non veritas, sed
tnm negat esse non poluit esse, uon igitur hahel i,. niutatio,.sicut. esl. in ncgationibus, sic.el in piiya-
essentiam privatio vel negatio. Et malum ergo non tionibus. Sed in negationibus patet imilatio sola, in
est, si. privalio boni lantum est. Est autem boni- privationibus vero non tanliim patet, quia similiores
privalio lanlum. Et, ut patentius hoc ostendamus, rebus sunt, adeo ut mulli putenieas res esse,.et es-
quia bonum et malum multipliciter dicuntur, ne pa- sentiam propriam habcre, quia de li.is tantum di-
riat errorem multiplicilas, pro bono justitiam suma- cuntur, in quibus privalum dehet esse, nec esf; ct
mus, et injusliliam pro malo. Siquidem propositum habeant propria nomina, quandoque sine privatoria
nostrum est loqui de peccalo ; quod injuslitiam et particula, sicut essenlioe, cum negationes projnhi
malum appellavimus. nomina nusquam habeant sine particulanegaiiya,
? - Qliod privalio niliil est, nec negafi debilum admiltant, sed deomnibusdi-
Est igitur injustitia privalio juslitite, si quidem cantur in quibus negatum non inveniatuf, sicut non
privatoria parlicula tantum privat justitiam, nec . liomo est omiie quod ifomo nori est; injustus vero
aliam reponil essentiam, nam sicut, non, negalivum .non est, nisi qui justus debet esse, nec est. '
adyerbium, negal appositum esse, nec ponit aliud Quod nomina privalionis et Itabitus idem sicjnificent.'
ossc, sic iii privatoria particula. privat apposilani Habent a.ulem priyatibnes nnmina.ssnnhisi^siife.
 1075 B. ODONTSCAMER. EPISC. 107G
pnvaloiia particula, sicut habitus, ut maluni, sicut A pro hac opposifione movebitur,iiani sine babitu, nee
hoiiuii), tenebrte sicut iux, cseeitas ufvisus, ul easli- dici, ncc intelligi potest privatio, nec aliud est pri-
tas fornicatio. Et quamvis essentioe privalio non op- vatio quam privati remotio. ut. -injuslitia, iustitite.
ponit essentiam, quia privalioni non esl essentia, Ouin ergo pro injuslitia punimur, pro juslitia pimi-
ianien privationis iiomen significat essentiam, sed murdeserla; sed est aliquid justitia, punimur ergo
habitus, non suani. Idem ergo sigiiiflcat nomen jiri- pro aliquo. Ul cum injustitia niliil dicitur, in ea ta-
vationis, et nomen habitus. Sed nonien habitus men aliquid intelligitur, pro quo puiiimur quia de-
suum , nomen vero privationis sigiiilicat alienum scritur. punimur ergo pro justilia quam deserimus..
jiomen, habiuis essenliam s.uam significat pouendo. Itaque ei privatioiiihil est, el, cum pro ea punimur,
liomen privaiionis significat ideni removendo, 110- proco puhimur quod aliquid esl. Et justissime jjunit
nien bahitus quod intelligas offerl, nomcn privaiio- sponle desertam qui dedit eam semper servandam;
nis quod inlel.ligis aufert, Est ergo privationis 110- punit quidem pro jusfitia, non ideo quod habetur
inen sigriificativum alicujus, sed non suse rei, sed sed quod non habetur; non ideo quod adest, sed
alterius quam signiiicat privari. quod abest. Sed abesse justiliain, est injuslitia. Igi-
Epilocjus superiorum. tur jusliliam non esse ubi debel esse, est bijustiiia.
Ex prsemissis ergo eolligi potcsl quia in solo spi- " Sed jusliliam non esse, ncc ul)i debet esse, nc-cubi
ritu rationali malum est, nec esl res in subjeeio, sed iioii debel esse, significal esse. Ergo nec injustilla
privatio rei a suhjecto. El cum in volu.ntalc malum significat esse, quia tantum negat justitiam esse,
dicis esse, non ibi dicis aliquid esse, sed tantuni quamvis non nisi ubi debef cssc: Al iijjtistitia quid
dicis ibi boimm non esse, ubi dehet esse. Et liocest ponat esse dicito,
plane inaluin, ihi non esse bonuin, ubi debet esse, et Phgtlidu solus habeto.
quia injustilia est .juslitiam non esse ubi dehet esse, (YIRC.Bucol., cclog. III, 108.)
et eum injustum esse qui non est justus cum debet Qu.odde non existentibus dicunlur essentiw.
esse. Quid enini rectius •dici polest quam illum in- Scd forle qu.is dicit: Injuslitiam certe privatione-m
justuni esse qui datam.justitiam noluif tenere, cuni et ojipositum, el ad alkjuid dicimus esse; privalio-
potuit, et datum lanti boni sponte deseruit? nenfi vero, et opposituin, vel ad aliquid nullus sana;
Quod rationalis nalurd non polest curere debito menlis negabit esse, eum ad aliquid generaiissi-
j.ustiliw. vcro species ejus dieantur ct opposi-
valde muni, privatio
Acccpisti justitiam, bonuni depositum, et t«n. Quomodo ergo dicitur injusiit.ia non esse, de
servandum, et tamen reddendum, quia qui coninii- -. qua tot dicuntur essentise? Omne eniin exislit, de
sil exigit deposilum. Yis hene recldere? Rene serva. dicilur aliquid. Alioquin de eo quod non est».
i;uo
Quanto magis servahis, taiitd magis reddes. Et aliquid dici potest, Cerle non potesi per consueiu-
quarilo magis redd.es tanto magis servabis; mbabile dinem, polesl per iiecessitalem. Neque enim ne-
bonum juslilia, quam servandb rcddis, et reddendo nobis est loqui de bis qutc non sunt. quibus
cess.e
iion perdis. Sed magis reddendo, inagis servas. Bo-
quia suse voces non sunt, loquimur de ipsis per vo-
num, inquam, totis viribus servanclum ut reddas, ces eorum
quse sunt, Et,' quia deipsis loqui non pos-
quia si perdis non babes quod reddas. Dcpositum sumus per s.ua, de ipsis loqui per aliena.
tainen debes ei qui commisil. Gommisit, crgo debes. Ecce cum multa cogimur
fingimus cogitatione, figurse qui-
Sed fortassis sponte perdidisti, quia sjionte desc- dem form.aiitur in mente, sed res non inveniunlur
ruisli. Exigil tameu depositum cjui prsesliiil. Tu de
jiro quihus formantur; figuras quidem cogitalio
vero non habes, quia sponte deseruisii quod reddere
exisleniibus sumit, sed ea non exislunt pro quibus
dcbes. Invenitur crgo qui prsestilit juslus exaclor; nec potest meiis cogilare quod non cst, nisi
tu vero qui non reddis iniuslus dehitor. Injusfus, assumit,
formas sumaf dc eo quod est, ut per formas eorum
iiiquam, noii quod habeas ullam essentiam in hae his quoe non sunt. Cum crgo
debitam essentiam qtioe sunl, cogitetde
jirivalioiie, sed quia non hahes 0 dicimus quod cogiiamus, sicut mens nequit cogitare
jusiitise, idco dcbilam, quod acccpisti; non serva-
quod non est, nisi formetur ad similitudiiiem ejus
tam, sed spoiile deserlam. Palel ergo Manidiaiorum sic lingua nequil loqui de his quse non
cssentiiini qifod est,
error, qui, ptilanles malum realem essc, nisi per eorum verba qute suiit, Nam scrmo
eam bono Deo non coaeii sunl,
cum possent ascribere,
sequitur cogitationem, ul non aliler digerat lingua
sunt fingere quemdam omnium maloriim anctofeiii; sermones dictat imagines. Pictor
ut duo contrarii contrariaruni rciTim, homis stili- quam cogitatio
cfiam nequit ea pingere quse non sunt nisi pcr figu-
cef bonarum, et malarum malus aueiorcs essent, ct
ras eorum quae sunt. Et eas formas pingil exlerius
•sic prima duo principia rerum oninium aslruerent.
proTiis quse non sunt, quas cogitalio dictal iiilerius
Quod non piinitur pro nihilo qui punilur pro malo. ex, his q.utc sunt. Et frequens est hic usus loqui et
Dicel ergo forsilan aliquis : Quid ergo? Si malum jjingere quod non est, dicenle quodam sapiente :
.nihil est, pro nihilo punimur, cum punimur pro Pictoribus aique poeiis .
roalo. Siiiliiimque videtur argui pro injusiitia, si Quidlibcl ctudendiscmpcr fuii wqua polcslas.
-qiiidem injusiilia nulla esl essenfia. Seci si.qtue de (IIonAT-."Arspoet., d, 10.)
pr/vaiioni];us dicla .suni, bcne considerenlur. liulh.is Quancloque volumus iasomniorum phant-if.mata na.r
 1077 DE PECCATO ORIGINALI. — LIB. II. 1078,
rare et dicere somni fallacias. Et quomodo narrari A psccatum tamen quod feeisti, non nisi tuum est qui
potest vanitas eorum, nisi per verba rerum? non-est fecisti; necessitas enim nulla le cogere poluit, nisi
ergo mirum, cuffi loquimur de privalionibus, pro eis voluisti. Tolle voluntalem, nullam videbis valefe ne-
assiimere verba de rebus, et per voces rerum falio- cessitalem. Opprimeris, trucidaj'is? nihilum est, nisi
nem dare privationum. Telis. Peccas itaque nulla necessitate sed sola vo-
Qiiod quhqiie sui mali auctor est, Juntale. Et ideo sola voluntas aut puriitur aut niu-
Aiitequarn redeamus ad jyropositum, adhuc oc- neratur. Punitur, si pateris quodnonyis; niunera-
curril quod conturbare potesl leclorem, nisi sblu- tur, siquod bene volebas adipisceris. Es igiiur au-
tum fueril; nairi, quia dietum est conlraManichseos, ctor ipse lui mali; qui tuse volunlalis arhitrio pec-
nullum auclorem esse malorum omnium, foiie du- casti, nec ascribas alii, quod lu ipse fecisli, nec
bitabit aliquis, et dicet: Unde mala si nullus est aliuin quseras auctorem, qui te tui ipse fecisii exse-
auctor omnium maloruni? Sed veritas ostendit cutorem. Sed,.horum fine facto, paululurn quiesca-
unumquemque auctofeni esse sui inali; nani Ticet nius, utrefeclione quietis ah alio exordio robustius
exemjHo, vel horlatu, ivel oppressione peccaveris, ad sequentia consurgamus.
v
Expiiciti iber primus:

: LIBER: SE€U*DU-S.-.
Duplecc ralio peccaii orlginulis, B . Sed ad hoc respondelur iectionem illam corpora-
Proposilum nosteum eral de originali pcccato di- , lium lanlumnio.do rerum conditionein narrare, qua-
eere, quia quseritur quomodo ^peccatimi habeamus rum nullani diciiur Deus post primam cpnditionem
ab origine nostra, quse est Adam etEva. Hsec aulem nihilo fecissc, nam quajcunque corppralia quoli-
quoestio de eo venit, quod in Aposlplo legitur : Jn die creantiir, de seniinariis primse condilionis ori-
quo bmnespeccaverunt(Rpm,y). untur, liec aliquid usquam fit' corporale, quod de
'
Qiiserifur ergo quomodo peccavimusin Adani? ve- prima non descendai ofigine. ...'-
rUm equideui est quod in Adani fuimUs omnes el ab - Quievit ergo Deus a prinia corporalium coiidi-
cosiinius, sedsecundumcarnem. Secundum animam tione, qui poslea nbn invenitur ullum corporalede
vero, PatfUni orthodoxofum aliud dicit auctoritas; . nihilo fecisse, nam deiiicorpofalibus invenitur scri-
iibn enim yult animam sic ab aninia semiuari quenl- . plum : Paler meus usque modo opcralur, et ego ope-
admodum caro seminalur a carne, nec ah anima ror (Joan. v). Dicunt ergo orthpdoxi humanam ani-
separan parterii, ul inde fiat.alterius hominis spiri- mam ab anima nullo niodo descendere, sed in' re-
tiis, siciit pars a carne separatur, ul fiat alterius cenlibns novas a Deo corpofibus fieri quotidie. Unde
liomiuis corpus. Sunt tamen mulli qui yolunl ani- seriptum est: El rcveriaiur pulvis in terrqm suam
uiam ex iraduce fieri sicut corpus, et eum corporis C unde erat, et spiritus redeat ad. Deum qv.i dedit illtini
semine vim etiam aniriise procedere. Quorum ratio- (Eccte. xn), Animadvertatur quam distincle dicitar
nes, quia non sunt omnino spernendse, videlur, ut de terra pulverem esse, Deum vero spiritum-dedisse.
sicut utriusque proposuimus, utrasque etiam exse- . Etiterum: Patres quidem carnh hoslrw Itabuimus
quamur, ei .primum orthodoxoruni semilam prose- erudilores, el reverebamur eos; nummultq magis ob-
quamur. ... leniperabimuspalrispirittmm,etvivemus? (Hcbr^xu.)
Ecee et hic. distiricte oslenditur nos et homines
Cur Deus dicitur quievisse ab operando , si nunc habere
. animus creat ex niltilo. patres carnis hoslrse, et Deiim iiostroruin
patrem spirituum; ut caro sola vehial ab hpmine,
Horum autem de iiumana animalalis est doctrina spiritus vero novus a Deo detur in nova carne. Ser
quod de aniriia parentis nihil separatur cum semine cundum hos est valde difllcilis qusestio, nani si so-
jjrolis, nec unquam ab anima parentis quidquam ad lum corpus ab Adam haheo, aniinam vero non ab
animam prolis ducitur, necaliquidducit anima se- Adam, sed a solo Deo, eum pcccatuiii in anima tan-
quens a priori, sed queiriadmodum hpmini primo turn sit, etnon in corpore, qubmodo. dicor in Adam
Deus inspiravit novam, sic semper corporibus re- peccasse? Pcccavil. Adain, et peccalum in anima
cciites inspirat recentibus. Reccntes, inquam, et sola fuit, el non in- corpore; animam autem riieam
novas, vel de aliquihus secrelis et o.ccultis exstanti- in qua peccatum est ah ipso iion habeo, quomodo
bus noviter faclas, vel sicut in principio lota crea- dicor peccasse in ipsp?.Quaiido.peccavil. et.corjius
tura de nihilo uoviter creatas. Quihus lectia Gene- meum tunc in ipsp erat, recle dicerer iri ipso pec-
seos opponitur, in qua Deus ab universo opere quod casse, si peccatum esset.in corpore, nunc aulem
patrarat quievisse dicitur (Gen. n), quasinon conr . cum in ariima, sola. peccatum. sit, quomodo dicor
venial quieti, pro crealis quotldiana fatigatio pro- peccasse, quando jieccavit, siin ipso penitus anima
crcantis, nec vere dicilur quiescere pro rebuj quas mea non fuil.
patrarat, si adhuc pro aliis rchus de uiliilo faciendis De generibus., et speciebus, et individuis.
quolidie lahorat. ..-...-. Conlra hanc quieslionem taliter Ortbpdoxi re-
 i079 B. ODONIS CAMER. EPISC. 1080
sjioiidcnt, et dieunt quod aliter se habenl ad species A De individv.o.
indivhlea, quam species ad genera; nam speeies Esl aulem iiidividuum conlraetum proprielate
f)Ius habeiit suhstantialiler quam genei a, nec sufficit accideniium, tit dc nullo dicatur; liam de individuis
ad speciei subsfanliam genus, quia siibstantialiter superiora dicuntur; iudividua vcro de nullo. Et si
Labet species difTerentiam praiter genus, et plus est species plurihus non incsi, sed soltim habet indivi-
species suhstaniialiter quam genus. Plus enim homo duum, ipsa quidem dicitur dcindividuo; individuum
qiiam animal, quia raiionalis es! homo, et non est vero de nullo, ut de hac ave jrhcenix, el de hoc
rationale animal; individua vero nihil liahent sub- mundo mundus, e.t de hac stella sol. Et hoc modo
slantialiterplus quam speeies, nec aliud suntsub- dicitur individuum secundum universale, non secun-
stanlialiler, aliud Petrus quam bomo. Quod autem dum lotum; nam et in tolo esl individuum, -quod
sub una spccie jdura sunl individua, non facit boc cum sit pars iotius, et in iji.sodividatur lotum, iji-
aliquod substaniiale, sed accidentia. Ideo solum in- sum tamen pro parvitafe sui non potest dividi, ut
dividutim potest esse sub speeie, cum sola species uniias in numero, punclum in linea vel lempoie,
Jiequeat esse sub genere, ul,perempfis oiiniibus bo- liltera in oralione, atomus in corporc. Ila cl qr.od
iiiiiiihtis individuis prseier Petruin, homo species so- iii universalibus iufimum. et in tolis est minimum,
lum habet individuum Pelru.m. Qui individuiis esl B dicifur individuum. Hoc quidem quia in minora non
propler collectioneiii accidcnlium, sicut homo spe- dividilur; illud vero quia de inferioribus non prsedi-
cies, qtiia potest csse mullorum coinmunis indiyi- catur individuum lotus conslituii, el non consiiiui-
duorum, nam jihoenix avis, quamvis individuum npn tur, individuum universalis dividit et non dividilur.
Jiabeal nisi unum, species cst, qtiia commuiiis po- lndividuum totius primuni est in coiistitulionc to-
tcsl esse mullorum, aliud enini est pboenix, aliud lius, individuum universalis ultimum estin diyisior.e
hoee phoenix. Phceriix est spccialis nalura, quie pp- universalis.. Indiyiduum univcrsalis, ipsum univcr-
test esse comniunis : haee jihcenix vero natura, quae Sale, lotum et perfecium hahet in se, indiyidu.um to-
tanlum est individua, nec aliud esse potest quain tius de loto nihil habet in se prseter se.
singularis ; phcenix genere, differentiisque lermina- De singulari.
tur, hsec phcenix accidentium prop.rielate |discerni- Singulare vero dicitur, quod aliqua proprietata
tur. Indlyiduum non ni.si de unp dici potest. Species di.seernitur a.b omnibus aliis. Hsec aulem unius^
etiamsi de uno splo dicilur, univcrsalis est; indivi- cujusque rei discretio ab aliis omnibus, non tantum
duum.vero nonnisi singulare esf. in individuis est, sed et in uiiiyersalibus. Habent,
.Ex.generc et differcnliis speciem ratio capit, ex „ enim et universalia suas proprietates, quibus etsi
proprietatibus accideiitium individuum sensus agno,- J non sensu, ralionetamen discernunlur ab aliis. Ra-
scil. Ad uiiiversalia yalet ratip ralipnis inlerior, ad tio namque naturam uniyersalium vi suse sagacitar
singularia verq cognilio sensualis exterior. Indivi- tis et capit, et ab invicem ct ab indiyiduis. discernit,
dua seiuinnis corp.oraliler, universalia percipimus ut, quamvis sint communia sute tamen esscntisesin-
ralionaliier. Et quando de solo species dicitur indi- gularitatem quamdam ha.beant, sicut individua. Est
viduo, laiilumdem accidens dicere et de individuo. igitur pmnis esscntia singularis, tam indiyidua quam
valet et de specie, quamvis principaliteret jirimo loco universalis, ulpole habens essentise suse singulariia-
sinl in individuis accidentia. lem, qua sigillatim inspicifur ab aliis. Et sic indivi-
dutiin omne, singulare; non autem omne singulare
Quocl in unocjuocjuediscernendum est .individmmi q individuum, quia non esl individuum, nisi quod de
specie. ntillo dicitur, singulare autem omne.
Igitur quando primum faclus est lionio, bumaiia Dc persona.
anima facfa prius in uno individuo, et deinde divisa Persona vero est individuum ralioualis naturse, ut
iu alio, ipsius liumanoeanimoenattira, in duabus per- omnium individuorum ea sola dicantur personse quse
sonis eral omnis el tota, p.ninis, inquam, quia nus- j3 non carent ratione; non est igitur in uniyersalibus
quam eral exlra illas; tota, quia cuique perso.nte persona, nec in individuis illis quse non sunt ra-
iiih.il dcerat humaiiDeanimoe. Audi tria, et discerne. tionabilia. Esl igitur iiidiyiduum omnis persona,
Eral humana anima, erat aiiima Adse, erat et anima sed non omne individuum persona. Et sic ad indivi-
Evse. Tiia stiiit diversa, aiiima Adse individuum, duum persona ut est individu.um ad singulare. Divi-
sive diccre velis, singulare, sive persouam, quoe de (lit in tria grammalicus hanc personam, in primam
nullo dicilnr. Similifer aiiima Evoe individuum est scilicel, secundam et teiiiam. Et prima quidem quoa
i.sine jiersona, sive singulare, quod.de nullo dicilur. loquitur, et secunda cui fit sermo, npn nisi rationa-
Hiimana anima naliira specialis est, non individua, bile individuum est, El ideo recte persona est, Ter-
seci commuiiis qute dicilur de duabus personis el lia vero de qua fil sermo, quando rationabilis est,
dividitur in ipsis. Disceine tria haec, nec solo sensu et ipsa recte persona est. Sed in hac tertia persona
ntaris in discernendo, sed et ralione; nccenim sensu, secundum grammaticum fit qusestio, qui tertiaHi
sei sola ratione discernitur individuum a specie. personam dicit, dicit omnc de quo fit sermo. Quo-
Sed ut hoec facilius capiantur, dicenda suii! pauca modo enim persona esl, quod individuum raiionale
de individuo, vcTsinguIari, vel persona. non est? Sed quomodo pictura proptcr gimilitudinem
 1081 DE PECCATO ORIGINAIJ. — LIB. II. 1082
dicitur, el non est homo, et nuaruin usus est in sce- A infecfa esl peccato tola natufa liumana: anima); qure
iiis per simililudinem dicunlur pf.vsonse, sed non conimuiiis substantia csi, est specialis utriusque.
sunt proprise sic individuum quod ralione caret di- Extra has enini nondum est eam esse. Si cnim fuis-
eitur quidem, sed non esttertia persona ; habet aiilem SCTin aliis divisa, pro ipsis solis non inficerelur
locuiionis projjrietatem ratio, ul id tanlum habeat lota. Quia si peccassent istse, forsitan non peccas-
loeuiionem quod hahel rationem. Dividitur igitur sent alise, in quibus esset salva humanae animse na-
personalitas ra.tionis secundum diversilatem locutio- lura. Nunc autem ubi poterat anima humaiia munda
nis, ut prima persona sit quse facit loculionem, se-- essc qusepeccatrix erat uhique?
cunda cui fitloculio, lertia de qua fit loctitio ipsa. Quomodo htimanu natura per se non peccal, scd pec
Personis igitur hoc modo divisis secundum tres mo- personam.
dos locutionis, lertise personse tertius per quamdani Sed forle dicel aliquis : Si natura communis, hu-
similitudinem convenit universis, nani sictit locufio mana seilicet anima peccayit in personis, q.uispo-
fit de ralionali individuo, ita de omnibiis aliis potest test negare speciem peccasse? Sed absurdum est
fieri sermo. Rectum quidem est familiare rationali- boc dicere de ipsa specie, et ipsis uiiiversalibus
bus, sibi et de se iuvicem facere locutionem, el in ascribere quod solis convenit personis. Prtcterea uni-
suo genere suum eontinere jiroprium, quod ad aliud versalia semper sunt quod sunl, et, utcunque va-
iraiisferre videtur quasi alicnum. Sed quia neccssa- rientur individtia, consislunt immutahiliicr univer-
rium eslralionalibus quandoque suum genus excc- salia, et quamvis de ipsis vere dieatur mutabilitas
dere, et de alienis locutionem facere, alicna ipsa individuorum, non est tamen in ipsis. Sed nec nos
personas, et si non sunt, toiias dicimus, co quod dicimus ipsam speciem per se, sed in solis"personis
in eis lerlice personse polleat similitudo, in eo quod peccasse. Et quamvis de universalibus dicantur in-
de ipsis quis alienis fial locutio. Sunt igilur alia ter- dividuorttm accidentia, non lamen suut in universa-
tise personse per simililudhiem, rationahilia vero per lihus ipsis, boc quod sunt, se.d loco ab individuis
proprietalem, quia locutionis officium ad raiionale secundo; nam sicut diversse sunt ab individuis spe-
propr.ie pertinel indiyiduum. Nunc rcdeamus ad pro- cics, simililer et eorum proprielates, ut hominis ea
posilum. proprietas quod species est, quod universale, quod
Qitod mulla sunl bona animm. commune, quod esseniia inconimutahilis in se quod
Inprincipio quando humanam aniniam Deus crea- de pluiibus dicitur, et cselera quibus universalia
yit, pluribus bonis illam cumulavif. Dedit rationem, •disccrnuntur ab individuis, non conveiiii ipsis indi-
qua Creatorem discerneret a creatura; dedit volun- P viduis. Similiter quod Petrus individuum esl, per-
tatem et voluntalis arbitrium, ut ex arbitrio, non ex spna, quod de nullo diciluf, quod mutabilis est, ct
necessitate vellet quod vellet, non enim ad heatitu- cauera quibus individua disjungunlur ab universa-
dinem erat cogenda, ad quam non est jierveniendum libus, ipsis tamen conveniunt univcrsalibus.
nisi voluntaria justitia. Ornavit eam justitia, qua De proptictatibus specierum et individuorum.
mereretur fieri beata. Et voluntalis arbitrio suppo-: Etquia se intulit occasio el utile est nostro pro-
suil eam, ut vohmtatc justa esset non necessitate. posilo, nolandum est quod universalium jrroprieta-
Dedil el debitum justitioe, ut debeat juslitiam qui tes quoBipsis unive.rsalibus sunt comniunes, omnino
accepil justiliam, et teneatur debilo justitite rea, si non conveniunt individuis, sicut et illss individuo-
Volunlale deserit quam semper habere debuit. Et rum quas habenl individua communes, nequeunt
quia de homine cceleslis erat p.crlicie.nda civitas, universalibus coaptari, ut hse quas supra posuimus.
data est animsc humansevis propagatipnis corporese, Hsevero jiroprietalcs univcrsalium, quihus umim-
ut de suo corpore generarc queat corpus alterius quodque separalur ab omnibus, in ipsis qiiidem uni-
animse, cooperalione marisel feminaB.Ecce liumana versalibus principaliter et primo loco sunl, secundo
anima, tot honesiala bonis, in princijiio-suse eondi- vero loco inferioribus aplanlur usque ad individuo.
tionis, duabus personis clausa, ncc cxlciius usqiiam ;D Simililer cf hte individuorum qiiibus unuiiiquo(?que
protensa. separalur ah omnibiis, principaliler sunt in ipsis,
Quod in culpa pcrsonw est ciilpa naiurw. sed secundario superioribus coiiveniunt, ut corporis
Eccc peccavit utraquc persona suggeslione ser- proprielas, quod corporea substantia cst, omnihiis
])2nlis, peccavit, inquam, ulraquc necdum substan- inferioribus convenit.sedprimo loco corpori. Simili-
tiam suam bahenlibus alibi quam in se, quse non- tcr proprietates quibus sejungilur ab aliis individuis
dum erat alibi quam ibi. Si vero jiersona peccavil, Pclrus, quod fraler Andrea;, quod aposlolorum prin-
sinc sua subslanlia noii peccavil, Esl ergo personse ceps,in ipso quidem principaliler sunl, ab ipso vero
subslantia peccalo viliala, ct inficit peccatum suh- secundo loco accipiunl universalia. Itaque dupkx
siantiam, qute imsqiiam est extra pcccalricem per- cst proprieias universalium; duplex est el individuo-
sonaiii. Sulistanlia vero una et eadein est utriusque rum, uria jirojHietas universalium, qua diflerunt ab
personse conimunis ipsis et specialis. In peccatrici- universalibus, alia qua ab individuis. Simililer cl
hus ergo personis est infecta pcccato na.tura specia- individuorum propriefas, alia qua ah individuis se-
lis, quse non cst alibi quam in ipsis. In aiiima Adani paranlur, alia qua ab tinivefsalibus ; nam cum una
ergo ct in animaEvoe, quaz jiersoiialilcrpeccavcruiii, cl c.adem siibstantia sit in individuis et sj)eciebu%
 4083 B. ODOISISCAMER. EPISC 1084
oportet eas proprietates haoere quibus diversilas pa-- A Qvod humana nalura Iransire nequit ad cdias
teat inter se, ut liominis el Pctri, ctun sil una et ea- personas sine culpu.
deni substantia, differenlias hahent quihus differtmt Et qtiia humana anima tota est in Adam obnoxi.i
ab invicem ; quodliic quidem.individuum est ei per- pcccaLi, sir.c peccafo non potest ad alias personaj
sona, ille yero conimunis est et specialis nalura, ,- tfansferri, nec fieri jam potest anima huma)ia sinc
unum sunt subslaiifia, propriefalibus sunl diversa. viiio peccali, et secum ubique trabit vitium quod a
Per hoc quod liabent diversa sunt, per hocquod i principio hahel in se concretum. Omnis igitur ani-
6tint unum sunt. Liiilas subslai.tice facit unum qutei ma, quse posl Adam creatur, a principio ifaturali.
sunt diversa, diversilas proprieiatum quoe sur.L lrah.il quod in se culpetur. Alioquin non erit humaiia
uiiiim facit diversa. Et ila non .habel species in in- anima, si fuerit sine culpa, nec erit naturae pecca-
dividuo id quod diffeii ab indivrihiq, sed ita per se fricis, si noii fuerit ipsa peccalrix. Aut si se dixerit
habet et seorsum ab individuo id quod differt ab in- non peccatricem, neccsse est profitealur se non e?se
dividuo, quasi pcnilus non cssel in individuo; id humanam animam. Et nulla sine peccato creatur
aiitem quo species ab universalibus differt non ha- in hac vita queccunque convincitur esse bumaiia
hel nisi in individtio, et sichahcl in individuo quasi anlina.
iion sit aliud quam jpsuni i.ndivhluum, cum taincn " Qtiomodo Chrislus venil sine ctdpa.
species sit et 11011 individuum. Similiter et iudivi- Quid ergo dicimus de Cbrisli anima quse hu-
duum stise non atiribuit speciei id quo differt a spe- niana est ct sine culpa ? dictum est prius cjuia pro-
cie. Sed ita pef se tenet, el seorsum a specie idquo pagafio data esl humanse animse, ut jwopagare pos-
differt a specie, cjuasi nihil habeat a specie, cam sithumanum corpus de humano corpore coopera-
unam penitus et eamdem subslanliam habeat cum t'one marisetfeniiiioe. Etoportebal auclorifate diyinse '
specie. Id au.tem quo differl ab individuis individuuiii juslitise et necessitate naturoe ut, quolis aiiima et
iion habetnisi cuin speeie. Ef sic habet ciim sjiecie, de quali corpore erat factufa, anima talis et in lali
quasi non sit aliud ipsum quam ipsa species. corporeessel seculura, ut qualis essel origo, el prin-
Quod in anima pro culpa personce sit culpa naturcv. cipium radicis, talis sequcrelur justaneccssiiatepro-
Ul igitur sectiiidtim Scripliirte lorjuaniuraucloriia-" cessus humani generis, iiec esset principio dissimile
tem,qu3ej)rimoecoiiditioi!is duaspersonas aceipit pro quod fierefperpropagatioiicmmarisel feminte.Chii-
una el uno noininc yocat cas, id estAdam, si anima slus, vero quia necmarilalicopiilanecamjilexucou-
peceavit Adoe.pec.eavithumana anima. Peccayit ergo jtigii venit, sed solavirtule divina in Yirgine, et de
natura personse, quse speeialis est, el comnninis (., Yirgine factus est sancla, peccnto jurecaruit,.nec.de-
esse potesl, sed per se non peccavil, el seorsum ab hetrequiri peccatum, ubi solum est OJIUSdivinuin..
individiio, non enim.esi peccatunf de propiielatibus Et recte sine peccato^potesl essequi.factu.sest
illis quilms -differat, ab. individtio, sed peccavit in sine bumana aciione, ut qui per homiiies non est
ipso individuo, et per ipsum quod aliani non liahet faclus,- peccatum non habeat cum hoiriinibus.
siibslanliam quam humanam animani, quia pceca- Anima Adam propagalioni dalse junxit culpam, ct
tumestearum proprielatum,quihus ab individuis propagatioiiis bono quod Deus tledit .aiipostiil pec-
differt ipsum individuum. Non liabet ergo persona eatum quod ipse fecil. Quosvero conjuncla sunt in
peccalum siiie su.a-sp.ecie, cuni qua. unum et idem origine separari nequeunt in posieritate. Jcieo tra-
liabet.esse suhstanliole, cf estin primohominejier- hunt naturale jiecealuiii homines qui naseuntur pro-
sonale peccattim nalurte, uon naiurale. Qtiia pscca- pagationehominum; nasceris humaiia propagatione,
tum principaliter est in persona quse peccavil ipsa, sequilur culpa necessitale. Potesl igitur csse s.inc
secundo loco in specie quse peccavit quidem, sed pccealo,. quem non. producil humana propagatio.
non ipsa, non poiuit peccare persona sine subslan- Tolle propagatiohcm liumanam, iibi invenies cul-
lia, nec nisi in subslaiUia peecatum potuit habere pam? Ef ideo Christus non hahuit ctiJpain, quia ge-
personam. Ilabet autem persona peccatum ; liahcl j) f ner.atioueni non habuit. Iiumanam, Nec est huiriana
ergo clsubstaniia loia.Tola, qiiianonerafalibiquam natura obnoxia peccato, nisi ubi fit huniana gene-
ibi; tota, quia no.ndum in alias personasdivisa; tota, ratio; nam ubi in propaga.tione sola. e.st operatio
siquidem proprie dicimus tola, et non potius oraiiis. divina, nisiDeum culpes, nullaesi culpa. Sic igitur
Qitid distal loiura ct omne. nascerelur sine peccato Christus, etiamsi non essel
Ntim toluni jiro paiiibusdicitur; omnis vero pro Deus. ...
individuis. Ei universalibusconvenit omne, compo- Cur in Christo ftiit pwnu sine culpa. ,
siiis vero tofum; nain onme colligil individiia, fotuin Forie qureritur : Cur Chrislus tanta toleravit qui
partes congregat. Species aulem non paries con- hon peccavil? Infirmilalem nostram, qute ulilis est
gregat, sed individua colligit, Et composilum insolis et qua virtus exerceri potest, sjronle et hominum
individuis invenitur, ut dicanlur tota; univcrsalia compassione relinuit non necessitate, nam, cum
vcro omnia simjilicis ct incompositae sunt nalurse, "usque ad niortem virtutes exercuit in iiifinnitaie,
qtiamvis quandoque complurimi dicantur aliqua dedit exemplum patientiae ne"nos in irifirmitafe de-
simililudine, uf species, ex differentiis el gencre, ficianius, sed in palienlia loleremus adversa, quia
ad siinilitudinem tnaleriei el formoa. i'ii'fH5ii; infirmitateperf:cilii.r(II Cor. xn). Nam quid
108S DE PECCATO ORIGINALI. — LS3. II. 1083
illi oiierat difficulias pressurarum, cum exprimehan- A mal nec homo, sed altcrius speciei. Sic et in planfis
lur insignia latentium virlutum? Quis dieit inutile prinium est a -quo semen, medium per quod,
premi lorcularibus uvas, qui pura videtsudare vina? id esi ipsum semen ultimum in qttod Jii tra-
Quis non forliter terat synaxim, si vult occultani. dux plantse. Igitur a -priina planfa venit uliima
sentire virtutem? Sic in Chrislo fuit infirmilas plaiita per medium semen plaiitse, quod nou est .
nostra exlerius cujus contritione paterel quanla planta. Nyn esl ergo pufandum ab individuo primo
fuerit firmitas intus, et ita sine peccalo suo dignatus sequens habere traducem prtefer eamdcnf uiriusque
esi pati pcenam.pro pcccato noslro, non solum quod speeiem, nisi fiat per niedium semen. Transeal sse-
facimus, s.ed et cum quo nascimur. jiius species ab aliis individti.is ad novtim, nullum
Quid dislat nulurule peccctlum et pcrsoncdc. ibi traducem dicimus, nisi fiat per seinen medium.
Dicitur enim duobus modis peccalum, personale Et, quoniam rationales animce nullo fltnml seniine,
ct nalurale. Et naturale est cum quo nascimur, et ah anima prima species semjrer transil ad novam
qtiod ah Adam trahimus in quo omnes peccavimus, sine ulla traduce. Et si prsecedemis animre suhsian-
In ipso enim eral anima mea, specie, non persona, tiam accipit nova, tamen nullam hahet 'traduccm,
non individua, sed communi nattira. Nam omnis uhi nullum intervenit semcn.
liumanee animaj nalura comniunis erat in Adam B Quomodo Deusnon acjil culpctmqui crectl pcccairicem
obnoxia peccalo. El ideo omnis humana anima cul- unimain.
pabilis est secundum suam naturam, etsi 11011se- Superius digesla probant humanam animam in
cundum. suam personam. Ita peccatum quo pecca- unoquoque creari peccatricem, nec polest eas creare
vimus in Adam, mihi quidem naturale est, in Adam nisi Deus qui creat omnia. Timeiidum est igilur
vero personale. In Adam gravius, levius in me; nam ne peccati sit Deus auctor, qui cstpeccatricis aniinte
peccavi in eo non qui sum, sed quod sum. Pcccavi crcalor. Sed cconlra dicimus Deum ef animam
in eo non ego, sed hoc quod suni ego.Peccavi bomo, creare peccatricem, et non esse mali auclorem. Yide
sed non Odo. Peccavi substantia, non persona; et eniin in humano genere quis fecil priits animani, ct
quia substanlia iion esl nisi in persona, peccatais quis prius culpam, et invenies aniniam opus Dei, ,
substantlse est etiam personte, sed non personale. el culpam opus hominis. Opus Dei hoiium, opus
Peccatum vero personale est quod facio ego qtii honiinismalum.Cuiii ergo dicis : Deus creat animam
sum, non boc quod sum, quo pecco Odo, 11011 liomo, peecalricem, duo dicis, animam et peccatum, et
quo pecco persona, non nalura; sed quia pcrsoiia utrumque refcr ad auctorem suuin, animam scilicet
poii esf sine natura, peccalum personse esl etiam r ad Deum, cl ad hominem peccatum. lgitur in anima
naturse, sed non naturale. peccatrice, quam Deus creat, da Deo suum opus et
Quid est venire de iraduce. lauda, et homiiii da suum et vitupera. Creat ani-
Sed opp"onipotesl: Ostensurn est animam cujusli- mam peccatricem. Quod audis aniniam, Dei est;
bet ex traduce venire, cum hoe Orlhodoxus nega- quod peccatricem, hominis. Hoc modo Deus et creat
verit. Nam quselibel anima crealur in corjmre, aliud animani peccalricem, el non est auctor peccati. Am •
esse subslaiitialiler non habel quam speciale. Sed jilius, sed ul evidentius loquamur, ponamus pro
csse speciale ct anima prima habuit; habet ergo pcccato injusliliam. Deus creat aiiimam injusfam.
quoglibel anima subsiantialem essentiam ab anima Benedictus Deus, quia et in hoc juslus csl. Quid
piima. Yenil crgo ex traduce quselibet anima, qute eiiim justius quain animani humanam creare inju-
siibslanlialem essentiam trahil a prima. Sed liuic slam? Ceiieialem debuit in me creare, qualis fuit
ohjeciioni respondetur quia non recle traducem ac- in primo homiiie, quia talem nascendo qtiisque dehet
cipiunt qui eam de specie dicunt. Et quod esl indi- habere qualem debet .propagatio maris el fcminse.
yidui, noii bene ascribunt specici. Qtiamvis enim Creal igitur injttstam juslissime, quia talem creat
nequeat esse sine specie, individuum tamen non qualis debet csse. Si jtislam erearel, injuslus essei,
hahet eam a specie. Ilabet individuum ab individuo I) el conlra se; nam, qui insiituerat posteritaiem liu-
traducem, sed non secundum eanidem speeiem; venit manilus propagalam sutim sequi principiuni, si
enim ab individuo speciei alicujus, per individuum nascilur ista jiosterilas, suum negai iiislilutum, dis-
specieialierius in individiium ejusdem speciei, cujus jiingeiis a capile corpus, ut suo principio.iion sit
crat prius, ut sinl cxtrema individtia ejusclem spe- finis conliguus, et hiforme monsirum sit biiniaiium
ciei,' medium vero allerius. Ejusdem sunt a quo geims, babens caput discors a corpore,et principium
venit el in quod, alierius vero per quod. Medium, a fine. Yide ergo ne dum abhorres injustas aninias
esl per quod, extrcma sunt a qtto et in quod, pri- creare Deum, adulando slulte, facias injuslum, et
nium a quo, exlremum in quod, ut.in animali pii- cum honorare putas, exbonores jusiissimuni. Am-
iiium parcns aquo, medium, semen per quod, ulti- ji.lius, Deus dedil juslitiam animse, et ideo d'ehet
mum proles in quod traducem veniredicimus. Ycnit hahere, sed anima quam liabere dchcl justitiaui
crgo a primo per medium in uliinium.Primum et sponle deseruii. Cujus ergo culpa carei, qnam lia-
ultimum ejusdem specici sub animali, ul liominis. bere debel? Stia qusc sponle desertiil, non Dei qui
Namsiparens esl animal el. homo, el proles ani- iion coegii. Tamen babere dchcl quam non liabct.
nial et liomo. Mcdium vero scmcn per quod, ncc aui- Quod ergo Deus animam facil sinc justilia quamde-
1087 B. ODONIS CAMERvEPISC. 1088
bet habere, non esi Dei culpa, s:d animoe. Sed si A justum ut lusis justus. Sed immutabilis non potcsl
eam modo facit sine juslitia, quam sponte deseruit, mufari, nec cogi potestOmnipolens. Creal injuslam,
nonne laudandus est valde qui tol ei bona reliquit? sed hoc nihil esl aliud quam sine. juslitia creare, et
Adhuc remanel ei debitum justitioe et propagalio, ar- justitiam non dare creandse-; si non vult amjMius
bitriumque rationis, et ipsa ralio, qua ^seteris prse- dare, lolle quod habes gralias agendo, nec prp aliis
eminetanimalibus.Anima stulta,quiscearguereCrea^ sis illi molestus nisi supplicando. Sed forte
torem, et, quia le nan fecit justam, injustum dice- dicis : Debeo habere. Si debes, redde. Noii habeo.
re. Sufficiat iihi quod liahes, quia nec ipsuni me- Habuisfi. Perdidi. Quis absfulit? Nullus. Quomodo
rtiisti. Lauda benigiiitatem dantis immerita,nec ac- ergo perdidisli ? Sponle dimisi. Ergo non poleris re-
cusa rectitudinem non danlis injusla. Quod si non cuperare nisi niagna recompensatione. AdhUc quse-
placet illi dare creandse lolum quod vis, age gratias dairi pro orlhodoxis sunl dicenda, sed quia lassi su-.
de concessis, supplica pro aliis; facere vis eum in- mus, alii sunt exordio servanda.
Explicit (iher secundus.

LIBER TERTIUS.

Quod loius homo dicilur peccare pcr animam, B '. penitus inveniri nequit in creatura. Creatura yero
non per corpus. invenilur unam habere personani in pluribus sub-
Superius digesta continent injusliliam essentiam stantiis, quod esse 11011polesl in majestate Crealoris,
nOn haberc, nec esse in corpore, sed in animaian- Est igilur individuus homo, multiplicis substantia},
tum,'ubl juslitia debet esse, animas vero non fieri et unius personse, persona una, multiplex substan-
de traduce, sed a solo Deo, vel ide exstafitibus ali- tia. Huniana persona constat ex pluribus, et non
quibus, velde nihilo, et in peccato Adam humanam dicitur de pluribus; est divisibilis, ut totum per
animani peccasse, omnem et totam, nec post eum membra; est indivisibilis, ut singulare per suhjecla;
jireler Christi aniniam ullam sine peccato fieri, hoc quia partes habet est totum; quia subjeclum non
exigente divina naturalique justitia. Quia ergo I107 habet, est individuum.
minis peccalum in corpore non invenitur, sed in
idcirco locuti sumus huc de anima. Quod inhomine pro culpa personce sil culpa naturm.
anima, usque
Homo vero, pro quo totum hunc sermoneni in- 'Lt sicut aliquid de uniyersali dicitur pro indivi-
sumpsimus, ex anima conslat et corpore, riCe integer duo, sic aliquid dicitur pro parte de toto; ut pro-
est ex alteroj sive utroque, quamvis secundum pter animam solam dicatur peccator homo indivi-
alterulrum dicaliir homo quandoque, ut quidam ^ duus, qui animam simul habet et corpus. Dicitur
sapiens, a generalissimo descendens ad ultimam peecator per solani animam qui simul habet corpus
specicm corpori supponii hominem, dicens hominem . etanimam. Ad corpus peccatum non periinet, et
esse eorpUs animatum, sensibile, rationale, bic lamen peccator est qui corpus hahet; non igitur
ponens ratiouem pro locutione ; quia sicut ratione aninia sola peccasse dicitur in Adam, sed etipse
meiis intus, ila scrmone corpus utitur exterius. Et per animam,5cilicet totus ex pluribus partibus per
qula ssepe dum de toto, quod inest parli, et quod unam. Dieitur ergo et Adam peccasse, quia pecca-
dicitur de parle, negari ssepe non potest toti, ut vit aniina, quam habuitipse. Et si peccavit Adam,
idem ipse aliqnis el niger dicatur corpus, etanimam peecavit honio; quia si peccavit ipse homo, pec-
justus, sic omnis homo cum ex anima constet et cavit humana nafura, quse est homo. Sed huinana
corpore, per animam tamen peccator dicitur esse. natura tota tunc erat in ipso, nec usquam erat alibi
Totum est ex niullis partibus? Quod unus est, di- specialis homo. Cum ergo peccavit persona, scilicet
cilur de toto, non lanien de omnibus, dicilur pec- ipse homo, peccavit lota nalura, scilicet communis
caior qui constel ex corpore, nec tamen ad corpus homo. Et in peccato personse, culpabilis faclus est
pertinet peccare. homo commuuis naturse. Et qualem Adam fecil hu-
manam nafuram in se, talem posleris eam tradidit
Quod in-subslanliis plurimis est una persona.
post se. Et qualis facta est humana natura per in-
Sic persona dieilur Pelrus, cum persona non perti- sipientiam peccatoris, talis necesse est transfunda-
neat-ad corpus, esl lainen corpus juncluni animse, lur in posteros per justiliam Creatoris, ut sit in
til haheat cum anima quod non habet jier se. Dicilur loto quod superius dictumestde parte,etquod di-
crgo iiidividttus homo persona non corpore, sed cebalur de anima invcniatur in loto homine.
siiiiriia, anima namque.cofpus assumit in suapef- "'
sona, ul in una peisona, duplex sii suhstaritia. Hoc '''".' Quoditemo possit evaderejuslitiam:
maxime . distal a. Crealpfe crealura, qubd plures .. Quod non spiurii inteiiigeriduni est de eulpa, sed
jierspiias. Crcalor liabet i.n una siibstamia, qupd et de":.poena, uf, quia Dcus hpmini primo pocnam
 10S0 fiE PECCATO ORIGINALI. — I.IB. III. 1090
reddidil p:o er.lpa, in posleros iraiisftindalur jioer.a >ialiis inscqualilatihus innumeris, etad ultimum morte
cum culpa, et ctiin poena nascanttir (jui cum culpa cruciafiir indcsineiiter homo miser, punitiir in suis
creantur; meriio nainquc quod 11011 vult paiitur per iiiortihuspropinquortim, variis incoimiiodis ami-
jiisiiliam qui fecit quod voluit conira justitiam. Et corum, ef mulliplicibusdamiiis suarum rerum.
nicrito noler.s jiatitur paenam, qui volens descruit
jnstitiam. Juste punitur nolens, qui male fecil vo- Quod culpa nequii csse sine pwnu.
lens, ul non evadatjustitiam, qui deserit juslitiam; Hsec suni maia quse fecil Deus tit poliaiur lioins
nain si dcserit eam, malefaciendo, incidit in eam
Si eam reciilit pro malo quod non fecitDeus, et fecit bomo. El his
juste punicndo. relinquit inobedieuSj malis quse fceit Deus, juste punitur bumanum ge-
in cam dure patiens. Si justitioesubditus esse non nus pro malis quae non fecit Deus, et fecit liuma-
vult obediendo, subditus est ei, velit nolif, patiendo. iium geiius. Et contrahit huniaiiuiii genus mahnii
Et quam devitat voluntate justitiam, incurrit ncces- fecit Deus, ut semper habeat miser homojioe-
sitatc. Et urget cum j'us!a necessitas, quem tenet quod nam suam conjunciam peccato, etagat teinporalem
injusta voluntas. vitam cum pccna, qui temporalem vitam agil cum
Quod in sola voluntale meritum cst rdtionalis TJ culpa, ut quem culpa tencl, iiunc semper pauia fa-
nalttrm. liget. Hsec est hiimaiii generis condilio miserabilis,
hscc inevitabilis neeessilas, ul semper habeamuscul-
In voluntate vero peccamus, vcl benefacimus,
in voluntate est tofum meritum si- pam, semper habeanius et pcenam. In hac vita ncc
quia nostrum; solvere collum possumus a jugo culjise, nec evilare
quidem quidquid meremur, voluntate ineremur,"nec necessitatem poenoe.Hoecculpa, et hsec pce-
uhi voluntas ahest, ullum est meriluii); ubi aulem penitus fuit in
na culpse primo homine, a Deo quidem pcc-
est meritum, ibi est justa poenavel prsemium. Be-
nediclus Deus qui posuitin volunlatenostra, utrum- na, ab homine vero culpa. Culpa hominis opus
contra Deum, pcena opus Dei contra hominem. Et
libet est nobis futurum. Quid ergo? Sicul volumus,
sicut ab Adam culpa transiit in honiines omnes,
sic habehimus. Si volumus justitiam, juxta volun-
ita et poena culjise ; non enim sine pcena poluil in
tatem sequitur merilum palmse. Si volumus injusti-
hominihus esse .culpa. Necesse est ergo in nohis
tiam, cOntra voluntatem sequitur meritum poenae. esse vindictam Dei
Utrumlihel ergo consequamur esl in nostra pote- pro culpa noslra, sictit in pri-
tam mum homincm Dei vindicta venit jiro culpa sua. ut
stafe, quia estin nostra voluntale. Nihil cnim
qui coiitrahunt culpam, coiilrahant et painam. Ihi-
cst in nostra poteslale quam volunias nostra, nam
nostrse tanlo in nostra G manam enim naturam accipere dehemus, hoc quod
qute potestatis sunt, magis erat in priino homine poslerius, non quod erat in
potcsfatc siint quanto magis in voluntaic, et quia
ipso prius. Exigit eiiim a vobis humana nalura
volunfas nostra propinquior sibi adcst et magis est fuit in primo parenle posterius, non quod fuc-
in se quam csetera, ideomaxime cst in no- quod
polesfate ral in ipso prius; quia quod prius fuerat in ipso,
-slra;non cnim mea potestas habet quod ex mea vero posleiius, mansit. Quod bcne
volunlate non pendef, nam magisurgel necessifate perdidil; quod
fueral prius perdidil; quod imale fuit posterius,
quam deleclet polesfale qttod non esf in voluiilale.
mansii. Non polesl bumanitas propagari nisi quod
Iti omnibus ergo rec.tus Dominus, et non esl iitiqui-
eral, Ideo non sumtis nisi quoderal. Ideoquc mi-
tcts in eo (Psal. xci). Utrumlibef enini vclimus,
seri sumus, quia misera erat.
ipse esl bonus; nam si in amore justitia, merilo vo-
luntalis retiibuet procniium pius; si aliud est in Quod anima nnisciuc hominis fieri ncquil, uisi Im-
amore conlra jusliliam, mcrilo voluntalis pcenas manm nalurw.
retribuif justtis. Quseri potesl quomodo humanae aiiimse creanftir
aDeo quotidie ; nam, si suhstantia novsepersonse est
Quod ralionalh natura in eo punitiir quod diticjii.
rj eadem cum suaspecie, quomodo dicitur nova, cujus
Etquiaconlra voluntalem homo punitur, in co est antiqua subslantia ? Qualiter creatur modo, cu-
punilur quod diligit, ul de ejus incommodo doleat jus suhslanlia fuit a principio? Manet eiiim specia-
quod anial. Punilur ergo in sc, ct in suis, quia se lis natura, ctijus nalurse crealur anima nova. Quo-
diligit cl sua. Punitur in se, scilicet auima ef cor- modo ergo nova fit hodie, cujus natura manebat in
pore. In anima cnini ct corpore slalim accepit va- specie, modo fit, el cral? Quid est hoc? Iluic qme-
letudines homo, unde puniretur pro peccato, quas slioiii respondelur ila. Palet, juxta fidem catholi-
prius non babucrat, quia nonduin meruerat; in cam, quia creatur anima nova in humano corpore.
aninia, namque coiifundilur ignoranlia, timorc la- Fit autem anima quse creatur aul humanse natursc,:
bescit, aigrittidine tristatur, difiicullate sua ct cor- aul allerius quam hunianse, aut nullius. Sed nullius
poris torqiietur, iiifinilis sollicitiulinihus distendi- natura; fieri personam, et inter naturas creari, quod
lur; in corporc vero gravitatis lardilalc, morborum nullam haheat naturam csl impossibile. Si vero
doloribus, opcruin fatigationibus, laborum defectu, crcalur in humano corpore allcritis nalurse anima
inedioevcl iiigurgilalionis inoaqualilalc, rigore frij/o- quam hiimansc, ctiam hoc absurdum est dicerc.
ris conlrahcnfe, seslivum sudore dissolvcnte, ei Restat crgo ut cum crcatur nova fiat liumanse ria-
 iOOi 13.ODONISCAMER. EPISC 1092
lurse. Et ii.a eolligiiu:', quia fit nova ejus naiurcc CJUK A De loio malcriali.
iion esl nova; facii ergo Deus aiiimam novam, qnse Nunc ad eos est veniendum qui dicunt aiiimas
inalurani 11011 habet novam. Esl c-rgo eadc-m natura quoque de Adam venisse, et sic omnes in Adam
nova, el non nova. In persona nova est, in speci.e paccasse. Sed hic prsedicendum esl de parte et ioto,
nova non esl. Nova est propi ic-tate personali, non sicul superius de univcrsali el individtio ; iiam sicut
nova proprielale communi. Creatur a Deo dc ex- dc universali et individuo diccre supcrius vaiuit ad
slantibus, vel de nihilo anima nova personaliler ostendendum, similiter liic deparlibus el tolo lo-
-
ejus r.aluroa quoe ftiit ah Adam uriiversaliler. Cuin qiii proderit ad intelligenduni.Ei dicilur lolum jilti-
dicis : iStimanseanimse persona crcattir, htiiiianam ribusmodis. Uno naluraliier
modoiniegrum, quod
'animam non dieis creari. sed personam. Pcrsona constal uter.s composilione
eomposiiione partium,
atileii) humantc aniinas esl anima individua. Crea-
non humona sed individua anima. lanqiiam forma, pariibus vcro tanquam materia,
tur igilur anima, Pariibus enim adveniens compositio perficit totum.
Individua anima crcatur, qiiia jvrius non erat, liu- Nam sinc eflicitmi. Ut in
composilioneiiiiiil jiaiies
niana anima 11011 creatur, qtiia prius eral, el in aliis liomine partes sunl anima cl corpiis, in humano
personis crat. Tamen individua anima est humana pj aiilem .corpore partes smit omiiia mcmbra ejus,
anima, cl.idipsum subslanlialiier est individua ani- quoepeiiiciuni, illoeqtiidem homincm, I103vero cor-
ma (juod humana, ci una eademqne suhslanlia est humanuin. si coniposifioiicni habucrint compe-
pus
hsec et luuiiana, id est creala inodo, el maneiis ab teiiiem. El sicut
composilione construilur, ifa dis-
inilio, individua videlicel ei specialis, singularis cl "solufioneparlium deslruilur (otum. Contiiigit au-
communis, ideo una cteadc-in substar.tia est uirius- tem frequenler alterius gencris esse tolum, et al-
que, quia, cuin individua anima crealur , fil liunia- tcrius parlem, ulTiominis humanum corpus, el cor-
iise liaturse, etmodo facta dc nihilo, assiimit in se
pori, et huffiana anima animse, hoino yero.lolum
faeiam ab inilio. Assuiriii, inqtiam, individua cOm- iieulri sujvpoiialur, scd ei quod constat cx utroque.
iiiiiiiom, ut habeal eamdcm cum ea suhslantiam. Et El in hoc toio, liec ipsum de partilms dicitur, nec
ctim propriclalibus suis differant per substaiitiam
aniinoe paiies dc ipso. Et tale (otum speciei semper est in-
peniius siini idem. Ilaquc humanse creantur dividuum. In univcrsalibiis enimiion invenitur lale
nova individua; qusc idipstim subslahiialiler fiunt totum. Universalia enim boc sunl per se, in-
btimanse quod
quod est humaiia anima. Creatur anhiise
composilse siint et simplicis natiirse; ct si tota dici-
novum iiidividiiiim, qiiod cum ipsa necessario sit
tur, in individuissuis dicuntitr per se, etiam quan-
"cjusdcm nalur.Ti, quia impossibile esl huirianoe ani- C f.iiaiis et genera el species, quse nihil aliud sonare
mse individutiii) ii: Iiumano corporc creari allerius videnlur cx partibus taha tota, in individuis
quani
naluroa quam humaiue. Amplitis, potest etiam diei
sed quidciu parles liabent, et tota sunlj ipsa vero per sc
novas aninias creari, non quod suiif, quod Iia- nec paiics habent nec sunl tofa ; sed naturse sirri-
bciU, idesf proprietate, non substaiitla, ul non nova plicis et ahsolula, ut liumeroriim genera et species,
siibstanaa, scd hova fiat proprictas, ut procrealione quorum lolam raliocinalioncm paiiium considera-
proprietatis novte crcalio dicalur aniiquse subsian- tio coniinel, ipsa quidem per se nec lota sunt nec
ti;e, cl anliqiia subslanlia ideo nova dicatur, quia parleshahent; in individuis vero iota sunl ubique
nova jiropriefale formalur. Et quamvis persona non
partium compositione. Universalibus lamen. dat
sit sinc suhslantia, pcrsonam tamen iion facit suh-
philosophica consideratio constitutioiiem non qui-
siautia, sed substantise proprielas, ideoque projilcr dem proprie, sed atl similitudiiiem materiei et for-
proprielatcm novam nova dieitur aiiima. Dat Deus moe, nam speciem conslare dicuntex geiicre cl sub-
cxisicnti animse proprietalem novam, cl facitiiovo.ni stantia, vclut ex matcria et forma. Sed in hac uni-
pcrsonam, specics subsislit, dattir a Deo propiie- versalium conslilulione iion pcrit simplicitas natu-
las, ct fit nova persona. Advcnii proprielas com- i'se, veliit paiies non faciunl toliusquantitatem, sed
iiiuni nattirse, el, per proprielatcm, fit individuuni qualifas adveniens simjiliciier informat maferiem.
-quod erat commune. Itaqnc sola proprietas fil, non Non est cnim figura, mullorum in unum compo-
-nalura, solaproprietas, hoii subsiantia, el tamen silio, sed malerise subjectse simjjlex informatio, nec
suh.stanlia creari dicitur per proprietatem , ul nova qualifas facif ullam qiiantilalem subjeclse maleriei
sil anima, cujus cslnova proprietas. Ilanc ralioncm informatioiicm, sicut liumerus maierialium pariium,
priori non prscferimus, quia vix audiinus diccrc in coniposilione. Nam malerialium partium numerus
creationc animarum Deum non crcare subslanliaiii, ponil quantitalem. Figura vero siibjcclce maleriei
secl proprietatem solam, ne dcrogarc videamur om- ponilqualilalcm, siquidem figura esl qualilas. Qua-
iiipoieiiiise summse, si sola accidcnlia dicunlur in lilas autem lion pciiinet ad (olum materialium par-
personis el non subslanlias creare. Damus (onien lium, sed quantilas propler earum numerum. Ila--
lecloriTicenliam quod magis vull tcncrc. Ilis rolio- quc quia materialium parlium numerum lioii acl-
nibus ostendilur secunduni orthodoxos omnes ho- miltiiiU, noii pertiiiet ad ea quanlitalis tofum, ut iii
mines originaliler culpam tralierc et in Adam om- sua conslitutione dicantur eomposila; sed nafurtc
nes peceasse, uuamvis animse non fiani de tra- simplieis stint et incompositte, scinper hoc ipsum
duee. manenlin cjuod stint et immuiabiiia oer se.
 mz DE PECCATO ORIGINALI. — LIB. III. 1094
• De toto formaii. A sunt, non ut indiyidua stibjecue, ncc anima piantoe.
41io modo dicitur totum formale, quod. ex forma Imjus tota est in singulis virihus suis , cum species
sit in singulis indiyiduis suis. Nunc redeamus
. constat et materia, aliter enim constat Petri coypus tota
ex humana figura et materia corporese massse, ali- ad propositum.
ter expluribus membris suis el compositione, in- Quomodp de tracluce veniv.itlanimw.
est figura massa?, el consiat totum formale. Quanti- Dicunt seminalores animafum , quortim rationem
tate rion constal hoc totuni, quia non quoarilur hic
multiffido malerialium partiurn, sed sola massa et post oflhodoxos insumpsimus dicere quod omnis
anima venil de traduce, id.esi anima per semen de
.figurans forma nec debet quantum dici, sed magis
anima, sicut ejus corpus per semen propagatur de
quale, quia -est forroale, nam forma est et qualitas.
Et scieiidumquia non invenilur hoc lolum, nisi-i.n- corpore, vel arbor de arhore, et sic esse vim senii-
nariam in. anima, quemadmodum ifi corpore. In
•individuis specierum. Species. enimiionhabent hanc
ailimalibus enini nisivini vegelabilem trabat scmen
constitutionerii, sed similem..
parentis, nori proficit ad creationem sequentis pro-
De toio virluali. -' lis, nam senfen fusuni in femina, quomodo pullu-
nisi vim animre yegetabilem trahat? Quomodo
Est etiam: lotum quod potest dici virtuale, qu pd B-lat,
•ex viribus constal, et maxirae inyenilur in ind.iyi- concrescit in viscera prEegnantls seminatum, nisi
fuerit animatum ? Infiindaiiiur urina de
duis aniriise : hahet enim anima .quseque vires, et ulcunque
eflicacias quasdam quibus constat el efficit niulta parente, yel sputum, vel aliud quidquam, non pro-
ficit in parlum, vel in prolem ullam, nec unquam
pro Sub posse, ila ul sua corpora yigeanl in multis
securidum vires animae.. Unde huniana anima yiin naiuni est aiiimal tali infusione, quia talis infusio
Tiabet ratiorialeni, qua utitur interius ad^jnyisibileni caret animatione. NuUam vim animse talis irifusio
traliif, ideo noii prospicit in jiaiium, nec inde puj-
cogniiionem "et.rerum omnium discretionem, et lulat
operatur extefius in suo corpore multos. actus, et aliquid.Tnfundatur feminse semen, infundatur
locutionem maxiirie. Habet etunum nomine seusi- eCaliqd. Quid est quod hoc semper esl inutile, illud
vero' proficit in prolem ssepe; boc nihil valet, un-
hile, qua corpus afficitsensibus quinque, ut sentire
quam, illud proleni.promiltit fuluram, nisi quod
queat sensibilia quseque, et dividit corporis partibus hoc nihil animationis illud verO vim vegeta-
species sensuum, secundum "qualitates diversas bilem retinel: Trahit habet,
sensibilium, visus oculorum, iiguras etColores, au- ergo secum seraen corporis,
ditus auriuinsonos capit et voces,' odorera nares (" semen animse, scilicet vim vegetationis, quse cor-
odoratu, palatumsaporesjudicatgustu,tactusdiscer- poreuni semen vegelet in humariam formanf, ipsa .
nit perlolum indifferenler corpus, asperum etlene, cum eo succrescens in rationalem animam, ut sicut
durum et niolle, rarum et spissum, frigus el calo- particula, quse non est bumanum corpus, abhuma-
rem et figufas. Hi sensus licet ab anima sint in cor- no corpore fluit in sementem, sie parlicula, quse
iion est humana anima, ab humana ariima decurrat
pore, lamen necanima, nec vis aniriise, sed affe- ut semen.
ctiones ab anima corporibus illatoa, hahet" eiiam Etsicut pruritus corpoiis non solet sine
dclectatione animselieri, sicpruritusa corpore non
,vim yegetabilem, qua suum corpus vegetat; et ipsius
exculitseniinarium liquorem,nisi simul animte dcle-
corporis statusmnnientaetiam nesciendo dispensat.
Quid deplantarum animahus dicanius? Yires eaium ctatioproducat ahaiiiiria seminaria.mvim,'id"esi vege-
cciie riiedicina penitus non ignorat, quse eflicacias iabilitalem ut sit humanse animoesemen, visvegeta-
earum in suis plantissecundumdiversas species ex- bilis, sicut seminafiusliquor, seineri esl corporis. Et
ploral; habent vires interius animso, et exlerius sicutsimulprocedunt causse, scilicetdeleclatio el pru-
afliciunlur planloe. Animssviget efficacia, et hocre- rituSi'sie simul scquuntur effectus, i.d est yis vcge-
in vires tabili.s, et liquor seminarius, simul etiam cum cre-
•periluriii planta, experimur planla, quse
Taient in aninia. Mirum quod vires ariimse, aniiaa j sccndo proficiunt hoc uscjue ad. humanam formam,
.illud usque adratioiialem.animam, inde simul ma-
mortua, manent iri corpore, et remaiient in j)laiila
vestigia virium quab fuerunt in anima, donec et ipsa nent iii una persona usque ad imortem. Causse
' in conjunctse simul jungunt suos effectus, in unum
corpore paulatim emoriantur vetuslate. -II.ocau-
tem habet ab aliis tolis istud proprium, quod cum individuum ejus, quod constatexanima et corpore,
habet Individuum autem illud per suas causas sub specie
jilures vires, in unaquaque est lolum; el in
sua compositum, proficit ad alterius sjieciei indi-
sirigulis viribus est anima, cum .lamen lolum ex viduum.
una vi coristet sola: In una sola vi est lotura,ei una Quod ut videatur apertius, aliunde inch
sbla vis non efiicit tottim, est quidem iotum in sin- piamus, ut ex altiori principio lucidior ' fiat finis
- ' '
gulis solis, sed non oonslat ex singulissolis,de sola cognifio.
;paiiedicilur lotum, sed ,ex sola parte npn constat Descensus substgnlim ad individna, per id quoa
-totum. .Et quamvis aiiima. hujus jilantse de sin- coiistai ex corporeei anima.
,gulis viribus suis dicatur, non famen . earum spe- .. Est genus sahalternum suhstantise, quod corpo-
-cies putetur, quia indiyiduum esl, et.de nullo sub- ri non supponilur, nec animse, sed ei quod constat
ijecto dicitur.' Yires enim hujus animse -partes illius _ex utroque.
 1093 B. ODONIS CAMER. EPISC. I09G
A quando mutatur figura, sirniliter mulatur ef spe-
cialis natura, el etiam individuum, quia liulividuum
sequitur speciem, ct non materiem; non enim
respicif ad subjeelam maieriem infeiius, sed ad for-
matam speciem superius. Et sic frequcnler ap-
paret in eorporibus , iil in corporali massa , sic-
ut mulatur figura circa nialeriem , sicut mu-
faitir el speeies secundum prsedicationem. Massam
figura eomponil et fit totum formale corporaliter,
substantiam differenlia formal, el fit species sub-
slantialis incorporaliler mutala forma , alleratur
maleries in individuis rebusvisibililer mulala, dif-
ferentia subsianlke communis in matcrie visibili,
mutatur specialis nalura in eadem visibili materie
invisibiliter, ita ul- corporalis mulatio figurte in
w.assa causa dici possil incorporalis mutalionis
differentisc in subslanlia, quia sicul corpora mulant
figuras, ut alia fiant formaha lola de materiis, ita
genera corporUm differentias mutant in corporum
maleriis, ut alise species fiant, ibi de ipsis differen-
tiis et malcriem figura -format, ut de materialibus
^ttiiibus constetipsa materies; genusdifferentia for-
isal, ut in ipsis maleriis dicatur de individuis spe-
«es. Hinc habes materiei parles, inde substanliam,
e\ ipsam materiem inmeditulliopositam;quiahabet
wateria partes, hahet et subsfantiam.
Si^stantia de materia prscdicatur,materia depar-
lihus componitur; materies hinc suscipit substantise
Hoc autem aliul habet suballernum sub se, id
constans ex anima et pra^dicationem, hinc habet partium composifionem,
esl, vegelabili corpore, halens bittc est substanliae specialis, individuum, hincvere
]
animal e regione ; quod aulem constat ex aninia
parlihus suis est totum, quia refertur ad speciem ut
vegelabili el el
corpore, ipsum habet supposilum, iEUAviduum; respicit ad parles ut tolum et relatum
aliud subalternum, id est animalis semen, quod est utroque; nam et poslerius est
utikique, posterius
non cst animal, sed tantum animalis semen Iiabens ut individuum, el poslerius suis pariibus, ut
speoie
e diverso planlam, ut ejus quod cx corpore constat totum.
et vcgetabili anima, aliud sit semen animalis, aliud
jihnla, sub semine animalis, speciahssima species Quod totum .inlegrum medius finis esl cxtrcmormn
est semen hominis, el inde individuum semen principiorum.
uniuscujusque hominis. Semen autem hominis sub
seminc animalis, non csl homo, nec animal, sed in Omne ergo tolum integrum parfibus et prstdica-
individuum paulatim proficit hominis. Kentis se prabel medium. Partcs conlinet ab b;fe-
Decurrit ergo semen animalis, quod non est ani- riori; prsedicamenta suseipit a superiori. A supe-
rioribus accipit subslanliam suam, ab infeiioribus
mal, et paulalim promovetur in aliud individuura habet
animalis. Et ita propagatur ab animali animal, per iiitegrilalem suam. A proedicameiilis babet
semen animalis quod non est aninial, ut semen ani- ' ySummum principium quod sit, a paiiibus babet ul-
timum jjrinclpium unde sit. A proedicamentis post
malis perdens specialem naturam seminis, quam
summum principium sui accepitdifferentias specie-
habcbat promotioneqiiadam accipiat alterius specici
rum, descendeiido gradalim in se, a partibus, cilra
-substanliam, quam posiea possideal.
princijiium ultimum sui, accipit compositiones par-
tium ascendendo gradatim in se. Idem ipsum a prse-
Quod circa camdein malcriam mulcntur spccies et dieamentis suscipit in se prsedicationcm, et a par-
individua.
tibus accipil in se compositioiiem, idem ipsum et
' In tolum esi et individuum; individuum est, quia ali-
quo esl liotandum quod circa eanidem male-
riem fiat mutatio specierum et individuorum, et quidest; lotum est, quia de aliquo est,
in eadem massa, nunc et species fial, nunc illa, ut Individuum est, quia de eo dicunlUr superiora;
in massa seminis modo sit seminalis natiira, post, totum est, quia ipsum componunl inferiora. Indivi-
humana, el cum massa sit eadem materialiler, jiro duum est, quod de subjecto non dicitur; totum est,
lemporc mutat subslanliam prsedicabililer, ul ea- quod ex pluribus componitur. Non j)ertinet ad indi-
doni manenle materiei massa, sicut circa eam ali- vidtium composilio, ne.c ad toltim pracdieatio, quin
 i0y7 DE PECCATO ORIGINALI. - LIB. 111. 1093
nec totum dicilur ut suscijiiat prsedicationem, ncc A quideni cogitari potest, sed esse sine figuva non
individuum ul accipiat compositionem. Omneigitur polest. Tolle figuram quoe modo formahsi, perit
Nam liumani corpons
alicujus figuroe capax inlegrum totum habet duo species quoe prsedicahatur.
prificipia, liuic iufimum . illi summum. Summo esl figura si perit, ipsa species in eo corpore deficit, ct
iHiimuni , quia est ejus individuum ; infimo est secundum aliam figuram quam recipit, aliam secun-
summum , quia ejus est lotum. Summo est in£- dum corpus ipsuni assumit. Nam quia cineris vei
snuni, quia non dicilur de subjecto; infimo est vermis accipit figuram, mutal et speciem circa mas-
suminum, quia constituitur ad viltimum de illo.Infi- sam eamdem. Et de qua massa prius dicebaiur
mum cst, quia sic descendit a prsedicamenlis ul de homo secundum priorem figuram, de eadcm tlicitur.
nullo dicalur; summum esi, quia sic ascendilapar- vermis ei cinis secundum aliam. Simililer et lofuin
fihus, ut ulieritis non progrediatur. Utriusque prin- materiale sine massoe suse figura non potest esse.
Nam quomodo jiartes ejus discernuntur? Oninium
cipii niedium sefinem exhihet, ut ulriusque ofiicium
In se coifteiiiiiiiet. Nam finis prredicationis iit &sum- igitur corporum causa est figura. Quippe nec lola
mo principio, ct finis conipositionis ahimo. Et fines nec individua esse, nec speeies hahere nec oninino
cxtrcmorum in ipso simul conveniuiil, ut inveniat " suhsistere possunt sine figura.
"fineni hic el ille recursus ibidem.Utaliquis centena- Dc formis.
rius habet extrema, hinc unilatem, et inde quantita- Simihter incorporalia cuncla siise suis formis esse
tem,.individuum aquanlitate secuudum prsedicalio- non possunt, ut omnes species, ct individua, diffe-
nem infimum, lolum ab unitale, secundum suam renfias el propriet.ates aceipiunl formas , quibus
cemposilioiiem summum. existunt, Prima vero rerum, genera essentiam acci-
De summh et infunis principiis. piunt pro forma, nam quemadmodum fornise suis
Et exfrema quidein, a superiori sunt individuis rebus daiilesse, ita genera siimma nisi per essentiam
principia prsedicanda, ah inferiori vero totis suiit iion possunl esse. El cselerseformai oinnes suse suiit
princijiia componeiida. Principio pnedicameiiloram suarum rerum, esseiitia vero comnuiiiis etuniversa-
Jinis est indivi.iuum , piineipio parfium finis est lis est oninium rerum. Alisefoniioe suas res faciuut
totuni. aliquid esse, cssentia vero facitomnes res simplici-
Priucipia prima, suarum rerum universilalem ter esse. Et cum res omnes habcant projirias formas
concltidunl utrinque sua extremilalo, ct quia ntillam quibus formautur ad aliquid esse, prima genera
rem extra reliiiquunl,propagationes reruniadversus rerum habenl esseiitiam qua formanlur ad essc.
se invicem, intforsum revolvunl in.idem, ut idem Q Cteterse foiiiise suas res faciunl quid sunt, Et cum
secundum diversashabitudiiies, ulriusque proeessus aliud sit aliquid esse, aliud esse, alise lormse per-
sit medius. Nec infima supponuntur summis jirsedi- tinent ad aliquid esse, et non ad esse. Et quamvis
calione, imo sese respiciunl e regione, et tanquam ad aliquid esse scqualur esse ; uon esl iamen caio-
opposita, neque dc infimis proedicantur, nec ab eis rarum formarum ut facianl esse; faciunt lamen,
compoiiunlur sunima, nam puucfum lir.eoe, qtiam- sed consequenlia, non uatura ; cst autem cssenlia
vis noudum sif linea, non cst lamen penitus non li- jirimum in primis generibus, ut jirinia genera prin-
nea, sed est pene linea. cipalitcr sint, ut per essentiam jnimo loco foimeniiir
Est igitur linea quodammodo, quamvisnon silli- ad esse, inde liabent inferiora per formas aliquiJ
nca omnimodo. Similiter el liltcra-non esl vox jilene, esse, iif corpus habet substaiitiam esse per corpo-
sed jienc; 11011 cstvox omnimodo, sed aliquomodo; ream formam. Sunt igitur formse causse rerum
noii esi vox peilecla, sed imperfecta. oninium, nam cseterseformse omnes causa suiit suis
Esl ergo el quantifas quodammodo, similiter et rebus, ut aliquid sint; essentia vero, causa est
alonius corporis, peiiecorpus,e! punctiim lemporis, •omnihiis ut sint. Et materioe natura suhslantiali
pene lemptis, et unitas , pene numerus, sint ergo priores sunt formis, formeevero si resjiicias ad csse,
aionuis quidem aliquomodo substaiitla; coeterave- ^ materiis priores sunt, quod eas c-ssefaciunf, niultas
ro quodanimoilo quaniiias, lios grammalictis in- digrcssiones facimus, ct longas in hoc opere. Ad
spicit, qui fanquam plurale siiigularem numerum mullas nos cogit propositorum difficullas, qute
dicil, Dicil et usus communis prsesens lempus, par- qusesiiones multiniodas gcnerat. Qiite solvendte sunt
ticulam lemporis, ad quam veluf communem termi- clarilate, ne qusc proposita sunl maneanl in obscu-
num, proeleriluni copulatur et futurum. Et sic ulti- ritate. Ad Iongas vero nos impellit subtilifas quoo-
nia principia referri possunt ad jirima, tanquam gc- slionum , qute vix ad intelligentiam perdueuiUur
neribus ipsis supposila, el eorum jirsedieationeni in eiiam multiplicilaie verborum. Et ciim quasi hythte
se suscipienlia. vivsc cajiui uiium al>scidimus, qiiandoque renascun-
De pguru. iur multa, quse nisi cum magno moliniiiie non
Potest ergo ex prsecedentibsis colligi, figuram cor- auferimus.
poraliiim omiiiuin causam fieri: iiam sine figura nee Qvod vis xegeiubith esl scmcn e.nimm,quamvis inii
materies ijisa jioiesl esse, nec ulla species in corpo- sit anitna.
ribus de individuis prtedicari, nec materialc toitim Siijierius ostcnstim cst scmeh.afiimalis eoiiim csse
esse, vcl componi, corporalis enim materies menie ouoi coiisio::! ex a;:im;i ct corjiore, el in semi:ic
IVr;toi.. CLX. 3S
 1099 - B. ODONISCAMER.EPISC. ilOO
sicui corpus, sic el vim vegeiahilem in animal fulu- A pcrabimus Palri spiriluum, ct vivcmus? (Ilcbr. xn.)
rum proficere. Secundum qtiod 11011poiest negari Contra hoc dicuiil propagalores animarum quia
ut corptis de corpore, sie el per animam vegelabi- Deus homini corpus de terra fecif, animam vero de
lem, dc animali anima, animalem animam fieri. Sed nihilo dedil. Quainvis ergo parentes generent elani-
foiie dicel aliquis quia vis in semine vegetabilis, mam, et eorpus in prole, animcc lamen diciiur Deus
nulla est anima, vcniens ah anima parentis, el pro- Pater proprie, quod eam accepit homo, non aliunde,
ficiens in aiiimani jirolis. Sed contra hoc superins sed a solo Deo, ut cum aliunde corpus acccperit,
dicta vigilant, qui animam sicut de toto, sic dici de merito Deus dicofur ejus Paler, quse non aliunde
singulis paiiihusaffirmanl. Sed, si forte non acquie- venil. Quia ergo secundum Scripluram rectcdicitur
scil imporfunus huic argumenfo : Esto, cei.le non Deus Paler iiiiimce, restat ut homo dicatur poter
potest qui meutem habeat dicere vim vegetahilem carnis, cum lamen generet utrunique.
non esse animre. Et si 11011 est, ut dicit, anima, vis Qtioclaniinm non vcniiinl ex. irctduce.
lameii est animte. Nisi enim sil corpus animse, se- Probat animoe propagalor aniniam ab anima vc-
menteni non pofesl proferre. Tolle animam, non fa- nire cx eo quod vis vegctabilis irahifur in semiiie
cit semen; facit semen, habel igitur animam. Ha- dicens aiiimse paiieii) esse vim ipsam, et a (olo se-
hel ergo semen ab anima vim vegetahilein. Aut ba- B p^irari ad prolem faciendam. Orfbodoxus autem di-
bet ab anima, aut a corpore. Si a corpore, tolle cit hunc carnaliter saperc, nec bcne naiuram aui-
animam et funde semen, ct dabimus palmam libi moe cognoscere. Anima enim humana natura sim-
victorise, si videamus sequenlem prolem. Si autein plexest et incomposita. Nec componitur cx phnlbus,
non potesl fieri, confitere veritalem, et animce con- quamvis consletex jiluribus. Una esi, cl phires ha-
cedevnn vegeiabilem. Et licel ipsa vis non sit ani- bet efficacias, quia sol unus, et plures liabet radios.
ma, per eam tameo ab anima propagatur anima, et Simplex est et enutrit ex se plura ad corpus, plura
fit semen animse propaganlis animam. Sive ergo vis quidem exlerius, sed unde veiiiuni, simplex est in-
illa dicitur anima, sive non, palet quia prodit ah ani- lus, parles sunt animre, sed non habet compositio-
raaparentis, et promovetur in animam prolis. Am- nem, quia nec ipsum lotum recipit quantitatem.
•plius, ssepevidemus siniiliiudiiiem parentis in prole Hicerral animse propagator, quia, cum parles au-
et in statu corporis, et in moribus animas. Quid est dit cogilat quantitatem, et quod cst corporis quserit
iioc, nisi quod semen eta corpore parvulum liquo- in eo quod non est corpus, et qucmadmodiim in
•rem et ab anima trahit vim vegetabilem. Nam nisi corpore, sic in aniina partem putat abscondi posse,
-semen traderet utrique proli quod trahit ab ulroque ^ el individuam unitatem, quse localis non est in di-
^iarente, non 'reproesentarct in utroque prolis tan- versa loca dirumpi, et per diversas parles eam di-
tam similitudinem parenlis, versis locis teneri, et habere partes, sicut corpus.
Quod in Adam fuiinus omnes anima et corpore. diversa loca tenentes, sapit carnaliler, quia spirila-
Si ergo invenilu.r in semiiie et quod ab anima lia judicat corporaliter, quia corporis quantilatcm
venit et quod a corpore,palet quia jrrolis anima ve- quserit in substaiitiam spiritualem. Audit panes, et
nit ex traduce, et omnes animss nostrse fuerunt in occurrii meiilis quantilas, et coinpositio, quse solet
anima Adse. Et quando peccavit Adam, nihil ab eo corporis, exiens ad corpus a se et cogitans secundum
exicrat humanoenalurse, sed adhuc tolum eratin eo corpus de se, et sic ohlila sui crat in se, quscrens
quidquid erat homo. Quando ergo peecavit, nos se extra se, jmtans se quanlilato dislendi, et per spa-
emnes peccavimus, quia in eo omnes eramus. Era- tia locorum dilatari, cum iion haheat numeruin,
mus corpore, eramus et anima. Igilur in eo sumus sed incomposita sit, ut unitas iu numero multo
omnes infecli peccalo, ct (juia in co pro culpa, ju- simjilicior linese puncto, vel corporis alomio, qui
ste successil etiam viiidicla ; in nobis etiam nasci- cum sit de corpore non est jam corpus, sed ob sui"
-tur posna cum culpa. Eljusle nascimur miseri, qui simplicitatem incorporeus. Cuin ergo parles audis,
prodimus a misero, ut qualis esl origo talis et pro- p, animse omnem quantitalem vel composifioiiem au-
pago succedat. Et ita nascimur cum peccato, quod fer a menle, et cmundans eam a phanlasiis corpo-
nobis est originale; quia liomini primo fuii perso- rum, sensus et imaginationem postpone crigens te
nale, nascimur cum peccato quod non fecimus ipsi, ad rationem, ut ratione cogites rationem. Pafles
sed fecit ipse, et transfudit in nos miseriam quam enim rafionalis aiiimee, noncorpora sunl, sedpoten-
rneruit ipse. Et hoc est originale peccatum, quo la- tiae, non materiei sed eflicientioe, non eam ut mcin-
bescil humanum genus, el quo liberayit nos Chri- bra componunt, sed ab ea velul radii prodeunl. l'o-
stus. lum esl ipsa, neclongitudine produciiur, totum est,
Cur Deus dicitur animarum Pcticr. nec tumet profunditate. Conslat ex jfluribus nec
Auctoritate Scripturoe coiittrmanl orthodoxi ani- perdit simplicitaiem, quia non admittit compositio-
mam ab aniina non propagari. Dicit enim Salva- nem. Constat ex jiluribus et unitaiis suse servat in-
tor : Revertatui pulvis in terram suum unde erat, et dividuilalem, quia pluralitas ipsa non facit quaiiti-
spiriiits redeut ad Deum, qtti deilil illum (Eccle. xn). talem. Yerum equidem est, quia venil ab aiiimalis
Et Apostolus : Palres quidem carnis liabuimus eru- propagalione in semine, sed illa vis affectio corpo-
diinrti et revsrebaMiureos; num multo magis obiem- ris est, non efficicniia animoe. Eflicienfia est m ani-
 1101 DE PECCATO ORIGLNALI.— LIB. III. ilOi
nia et corpus afiicitur de ejus prsesenlia, dico tria, A similitudinem suam fccit animam Deus. Regit ergo
discerne et considera. Anima, animse vis, et vis cor- anima suum corpus, et ab animse prsesentia habet
poris. Anima, est substantia, vis autem animse, et roulla corpus, qute non sunt substanlia animaa, nee
anima dicitur, et suhstantia, sed vis corporis, nec paiies substantite, sed affectiones corporis et quali-
csl suhstanlia, nec vis animse, nec anima, sed cor- tates. El babet mulla corpus ab anima, quse retir.ct
poris affeetio, id est qualitas illala corpori ab ani- aliquandiu post aniniam. Nam recens abscissum
mse prsesenlia. Potest tamen hsee qualiias dici vis membrum a suo corpore, aliquandiu palpilal post
animse aliquo modo non quia pars est animse, sed aniniam, retinens motum quem habebat ab anima.
q.uia per vim animoe infertur subjecto. Nec solum, Et herba ipsa, postquam diu siccala et in pulverem
suis efficientiis afficil anima corpus sed etiam suis minutissimum redacta, jam omnino perdiditanimam
qualitatibus, sicut soepe vidcmus, timore vel reve- tamen ab anima quam perdidit, retinet fragrantiam
rentia animte pallere vultiim, vel suffundi rubore, et suavem naribus, et vires contra valetudines. Simi-
"multsefiunl passiones corporum ex efficicnfiis vel liler semen per voluplatem effusum a vivo corporc,
qualitatibus animarum, sic aninia potentiis el qua- vim propagationis secum trahit ah anima, vim illam
lilatibus suis regit et commutat corpus. Ipsa lota . habebatin corpore ab anima. Non eral certe animse,
manens in se, el corpus ab anima multis aflicitur sed corporis ; ab anima, corpons scilicet qualitas
qiialitatibus quse non sunt aninise. Sie anima polen- et affeclio, sed effeclus animse. Effunditur et a suo
tias suas exseril, pCr corpus totum, cum ipsa non corpore separatur, trahil exlra secum vim vegeta-
Sit toium. Imo per omnia corporis spaiia se totam tivam quam hahebat. Yim trahit secum cxtra cor-
infundit, ef nullum habet spatium. Parles bahet pus, sed animam retinet secum corpus, nihil sepa-
corpus ipsa corpus implet, etnon parlibus suis, sed ratur ab anima cum semine, sed anima tota renianet
tota et plena perfecla singulas implet partes corpo- in corpore, trabit secum semen affectioiiem siiam,
ris. Implet, inquam, plura sine pluralitate, nume- sed retinel corpus tolam suam animam ; de simplici
rosa sine numero, mulla sine mulfiiudine. Sic sum- natura nihil potesl emanare. Non ergo pofesl de se
ma sapientia habet omnes formas omnium rerum. anima aniniam procreare, nec possumus invenire
Lucenl in arle summa formse plures, quia sunt in traducem, qua fieri dicebas animam.
opere res plures, quia secundum diversas formas Cur ttpponunlur pliilosopltica in Itoc operc
artis summce, factse sunt diversoe res in opere. Ars Philosophicas consideraliones quod posuimus, r,e
cnim summa videbal apud se inlus quomodo crea- jirecor, arguant fralres quasi catholicam fidem mu-
rentur omnia exlerius et sic in essentiaiii omnia pro-i Q nire voluerim per jrhilosophicam raliontm. Non fcci
dierunt, ut seternce formas monstraveruhl. Ecce di- ut munirem, sed ut doccrem. Quis potest muni:e
cimus aiiissummse plures formas, cum non sint om- veritatem ? non potesl veritas forlior fieri, quia non
nes in una. Quidquid est ibi, non est nisi unum, et polest muniri. Sed veritas ponderosa esl et gravis,
idipsum, o Lux una, radii plures. Sunl unum radii neclcvibus sensibus est levis, nec eam cito rudis
iri luce una, ^apparcnt plures in multiplici creaiu- capit, qtiam vix eruditus invenil, Ideo sunt undc-
tura. Formse plures sunt unius arlis, et ipsa ars quaque raliones quserendse, ut aperiatur occuho
cst uniformis. Simplex in se, mulliplex ajipa- noii lif muniatur forlissima ; ut delegalur claiisa
ret in creatura, scd el res crealse forinas suas niysieriis, non ut roborciur imiimlabilis. Idcoque
accipitmt a summa arte, quia ab seternis formis philosophica qtisedam adhibuimus, quia novimus de
inferunlur rebus sute. Ab setcrnis prodeunt lempo- clero Cafholicos, libcralibus erudiios artihus, viderc
rales, a summis infpiiores, n.on ita prodcunt formse ciatisa cilius per ca qtisc novcriiiit.
rcrum ab ijisis, ut^sinf ipste, sed ul alterius nalurce, C«r propagatores iiniinciruininscruntur hic.
quia ille Creafor, sunl istse creatursc. Non sic pro- Propagaiorcs animarum ideo libenter ajiposui ut
detint a summo ut summa essenlia parljculaliin undique visis omnibus, facilius occiirrat quod eli-
dcflual in creaturam, el partes sute substantite tri- galur, et inler ajiposila niulta, libere verilaiis au-
huat crcafurse, uf hoc sint formte nostrcc quod ipsa cioiilasemineal ct ipsorum apposilorum consideralio
siinima sed summa creat, ut suis efficicnliis fiar.t lcnis appareal.
istos. Implet illa crealiiram lolam, et non cst lolum,
omnia Explicit Tractulits reverendissimi domini Odonis,
implef spafia, non hahcns ullum spatium, cmnobii Sctncti Martini apud Tomacenses quon-
omnia simul tempora, sine (empore, lola ei plena ci. dam abbalis a rcparalione primi, ac poslmodum
perfecta, singulas totius creaturse partes sine suis Ecclcsiw Cameracensis episcopi De peccato origi-
partibus, similiter anima siiiini corpus, quia ad ginali
II03 B. ODONIS CAMER. EPISC M04

BISPUTATIO GONTLIA JDDyEUM

LEONEMNOMIN

DE A.DVENTU CHRISTI FILII DEI

Prolocjus. A sum est peccatum tuum (II Reg. xn). Si ergo in

ODO, Cameracensis episcopus, ACAUDO , Pliidc- lege sine Christo veslro remissio cst peccalorum ,
mensi monacho. consequilur et bealitudo selerna. Bectii enim qito-
Dum in Phidemensi capitulo , immiiienie Natalh nim rcmhsw sunl iniquitules , et quorum tecla sunt
DomiiiicOi,rationcm inearnalionis divinse dedissem, pcccala (Psal. xxxi).Quid crgofacilChristus vesler?
placuit, ut dicehas, auditus, sed memoria retineri ODO.Non satis atteiidis rectitiidinem justifise. Cui
nequibat intellectus , nam quae diligenli collalioiic enim dimittitur jjeccatum , 11011 slafim promoveltir
peiiiianent, abundantiore infusione decidunt, Ideo- ad gloriam. Peccali remissio pcenas aufert, glorio.m
que rogabas ul nremoriani, quam inundatio sen- non confert ; cui pcena sublrahiiur , non slalim glo-
tentiarum suffocabat, vere prsetenuis series forma- ria datur. Non slalim gratia decoratur, cui ira di-
ret digesta stylo manenle. Tandemque tuis precibus mittitur; nam el David, quando filio dimisit reatum
victus proposui facere quod rogabas , sed cum Pi- fralricidii nondiim passus est eum sibi prtesenlari,
ctavos irem ad consiiium , quia die quam Silva- nec dedit graliam, cui dimiserat iram (7/ Re.g. xiv).
rteclis ipsum negolium congrucnler, adjuvante Des, Singulariter homo quidem peccavit, s.ed poenilenti,
contra Judaeum quemdam fueram exsccutus, visum et rursus ohedieiili, etiam bene servienii pcena in
esl mihi congruum hanc quteslionem exsequi more B lege dimiltifur, sed nondum gloriam meretur ad
dialogi, ut Judsaus qusesivit el ego respondi; et ^uam nisi per recompeiisiUionem peccati j;iste non
quia Judoaus Leo , et ego dicor Odo , per priinas pervcnilur. Injusfum esf enim ordinare peccalorem
litleras nominum distinctio liat personarum. Nunc cum his qui non peccaverunl, sine satisfaciione
autem invoco Spiritum sanctum^ut, quod dedif milii peccati.In lege ergo dabalur homini remissiopecca-
ad conviiicendum Judseum , reddat ad instruendum torum. Sedquia inlegeiiequitbomojiropeccalo safis-
iidelem liioiiachuni.Ilaque cum post meridianum som- facere, non jjoiesl per legem ad gloriam pervenire,
mim venisset Judceus circa horam nonam ad bospi- ideoque neeessaiiiis e.stmuiido Cliristus, quia in ipso
iium noslrum, coiisidonlibus nobis ita dicerecoopit: pro peccatosafisfacimus, ulad glorianfpervcniamus.
Quod rcmissio peccalorum non sufftciat ad gloriam. Quod exercilium bortorum operv.mnon suffic.ilud cle-
LEO. Dic, o episcope, advenlus Chrisli veslri lendum peccatum.
quid utilitatis contulit mundo ? ODO.Dic , o Judsee , LEO.Ilomo quidem quomodo in Clirisfo vestropro
quid utiiiiatis credis afferre vestrum qucm creditis peccato safisfaciat nescio ; in lege auiem quomodo
adhuc vcuturum Messiam. peccatuii) einendetur video. Ohsecratloiiibus cnim
LEO. Quod in proplielis legimus, scilicci omnia n ct sacrificiis , obhlionibus el eleemosynis et aliis
regna in illo nobis subdenda, nos sub illo perpetuam bonorum operum cxercitiis pro peccato salisfaci-
pacem habituros ct de omnibus regnis nos cum mus in lege Deo. ODO.Servus, erga dominum anli-
gloria in Ilierusalein congrcgandos , et Hierusalem quo debito obligaius , si posfea peccaveiil in domi-
•dominatum omnium regnorum habituram , et cse- nnm, nunqiiid anliqui debiti redditione posterius
tera qute prophetse feliciter enumerant. Quoeomnia peccatum purgabitur? An prioris debiti soluiio justi
in Christum vestrumiion videmus iiiijvielo, inira- reputabiliir posterioris culpas salisfacfio? nonne se-
mur quid ab illo cxspcctatis? paratiiri exigel dominus justtis , ct prius ;debiliim ,
\ ODO.NOSper Chrislum. regnum ccelorum cxspe- el poslerius admissum ? LEO.Ita. ODO.Ilomo ergo
cfamus , el felicilatem quam vos lerrenam , nos per noii poierat emendare peccaium excrcilio bonoriim
Chrislum speramus ccelestcm. LEO. Errare vide- operum ; omne etenim honum quod poleral ant-3
mini; nos enim et per Messiam ex tmic lempora- peccatum Deo debebat, a quo et acceperat. Reddat
lem felicilatem, el, per legis observaiiliam, coeleste ergo homo omne bonum "quod accepii; jusie ta-
post hanc vitam regnum speramus. Temporalia no- men cxigilur ab eo malum quod fccit, Non ergo po-
bis bona promiltunt proplietse , coeleslc rcgnuni test homo sub lege sanclitate ulla redimere qttod
exspeclamus ex lege ; docet enim lex pro uno quo- D peceavit.
que peccato quale fiat sacrificium , et sie dimitli Quod paiientin incommodortimnon sufficil ad dclen-
peccalum. Regi etiam David, adulterii et homicidii dum peccaium.
peccatum confesso, dixit projmeta Nathon : Dimis- LEO. Si h.omoiion poterai redimcre pcccatum per
4103 OISPCTATIO CONTRA JUD.-EUM. MOS
id quodante debebal, esfo. Certelabores et niortem A egere ereatura ad aholendum quod contra se est in
prius pati non debebat; quis enim dicat eum de-bere creatura. Servus conservum liberare non potest ;
pati quoniam non meruerat ? Legimus uulem quia ut cum anciha Dei sit omnis creatura , liberare po-
Deus homini poenas indixit pro peccato. Quocunque test a peccato creaturam, qute se subdidit peccato.
die comedeiis , morte morieris (Gen. n), ecce mor- Quseenim se subdidit peccato, recessit a Deo; crea-
lem. Insudore vullus iui vcscerispane tuo, tiibulos tura ergo , qute creaturam liherat a peccalo , rcddit
ct spinus terra tibi gcrminabit (Gen. m), ecce la- eam Deo, et beatam faeil. Sed bealum esse me-
hores ct trihulationes. Si has pcenas Deus homi- lius esl quam esse. Attribuur.iur ergo creatursc quod
ni dedit pro pcccato , aut sufiicianl ad expiatio- majus est, et Creatori quod minus, siquidem Crea -
nem peccaii, aut non sufficiant. Si sufliciunt, se- tor facit quod est esse , crealura vero facit quod est
quilur ut expialo peccaio perveniamus ad gloriam beatum esse. Quod quia est impossibile , nou po-
ccelestem sine Chrisio veslro ; si non sufficiuiit, di- Ust creatura creaturam a peccato liberare. Oiiincm
ceiidus est Deus iiiconveiiienter poenas injunxisse enim creaturam prseponderaf minimum peccatum ,
quse ad expiationem peccati non sufficiunt. Quod quia minimum peccatum est contra Deum : Dc-us
quia nefas est de Deo dicere, probatur quod sapiens autem omni crealura major esl. Non ergo suflieit
Deus , secundum peccati modum , modum exposuil omniscreatura adrecompenso.tioiiemminimi peccali.
poenarum. Juslus enin) Deus juslam debuit facere LEO.Inmagno periculo sumus, quod quotidie pecca-
vindictam, quoe nec peecato minor essel, nec mo- rous, si peccatum , ut dicis, habet tantum pondus.
dum excederet. Non debuit minus punire peccato- Cur Deus indixit homini pwitam , quw non suffuil ad
rem jusfus , ncc magis quam merebatiir pius. La- delendum pcccatum.
bores ergo hujus vifoe, et tribulaliones et novissime Sed cur Deus peccatori p.ocnam indixit, si illa
niorteii) bomo si patienler tolerat, peccatum emen- poena pro peccato non sufficit ? ODO.Pro remissione
dal hono palicntise , quo prius non debebat pali qui peccatorum, quam facere non poterat bonum, quod
iion peccaverat. Et ila recompensatione boni dele- ante peccatum habebat. Omnia enim hujusmodi, id
tur peccatum , quia , quanlum malum fuerat culpa, est oninium molestiarum paiientia, et menlis el cor-
tanluni bonum recompensalur palientia. Ubi ergo poris castigationes multimodse , et oinnia, quibus
solutum est peccatum , quid impedit ad regnum ? ad honum iit exercitalio, sine plena peccati recom-
ODO.Non hsec diceres si qu.anti sit ponderis pecca- pensatione valere laiitum possunt ad veniam , non
tum scires. Et ideo peccalum quseramus , quam mi- autem ad gloriam.
nimum possumus , ul ex eo videamus in caueris p Quod pro perficienda cwlesti civitate faclus sil Itomo.
quanti sit pondcris. Ecce lu ipse propone quod jila- LEO. Quomodo ergo satisfacerc polest homo , vcl
cet. LEO. Nihil occurrit minus quam brevis cogita- quid recompensare pro peccato , si lota crealura
tio vana. ODO.Si ergo tibi [Deus prohibeat ne in- minor cst nec ad delcnduni peccatum sufiicere jio-
tcnlione fuse cogitationis a se quoquam deflectas , test? ODO.Nullo modo per se. LEO. Ad hoc ergo
et alius tibi vere dicat quia, nisi cito alio te vertas, conteiitio rationis nostrse venit ul, si liomo vilai
statim perihis et redibis in nibilum , pulasne aho pcenas per peccatorum veniam nec tamen pervenit
cogilatioiiem tuam breviter vertendam contra Deum ad gloriam, habeat slatum mcdium quo in oetenmiii
pro te ipso , ne pereas , et tantillum peccatum ficri quiescat, ul angeli qui non peccaverunl in gloria
pro redemptione tui ? Meliusve judicas te pro pee- 'permaneant, hoino vero qtti peccali rcmissionem
cato vivere quam pro justilia perire ? LEO. Quare acccpit sui modi quielem obliueat; qui yero sine
non mclius ? ODO.Quia omnipotens Deus meliorem remissione est, poenas perpetuas incurrat. Et au
polest te post servalam justitiam resiitnere quam hoc jirocessimus quod mundo Christus vestcr iti
tu per pcccaluin queas vivere. Et qui per peccatum nullo est necessarhis ; nam status ille quietis sine
vivcntem te juste faceret miserum, peremptum pro Cbrislo per legem babetur, in qua remissio pecca-
justitia juste reslitueret healum.Praponderat igitur p torum legitur. El qui jmoposuisti Cbristi tui virlu-
te peccalum quod projiosuisti quod faciendum non tem ostendere, probasti bominem ad gloriam nullo
fuit, etiam pro redemplione tui. LEO. Placet quod modo pervenire. ODO.HOCmollior ut jirobem tibi non
dicis, non enim animadverfebam tanti ponderis esse soltun.posse , sed et necessarium esse lioinineiii ad
parvulam culpam. Ono. Sed dic , si deheres pro an- gloriam aiigelorum perveiiire. Quod cum Chrislo
gelo quod non dehes pro leipso. LEO. Secundum adjuvante fecero , jirecor ut relicto errore Chrislia-
rationeiri quam de me dixisti, neque pro uno , ne- nus fias. Lco. Hoc diniitte , el quod promittis pro-
que pro omnibus, nequepro tota crealura faciendum sequere. ODO.Constabit gloriam hominis esse pos-
est, vel minimum ahquod contra Deum ; pofens est sibilem , si probari possit esse necessariam ; nam
enini omnipoiens Deus in melius restituere quod quod necessarium est esse , possibile est csse. LEO.
pro justitia poitiit perire, et quibus sine merito Ila esl, ODO.Credo , non negabis verum esse quod
misericdrditer dedit ut cssent, his jusle cum merilo de Deo legitur in multis locis Scripturse vestrte :
daret ut melius essent. ODO.Bene. inlellexisti ; non Omnia quwcunquc voluit fecil (Psal. cxm," c.xxxiv).
enim aholere potesl oinnis creattira id quod contra LEO. Verissimum est. ODO.Yoluit auiem Deus fa-
Deum cst in aliqua .crcatura , nc videatur Deus cere civitatciu co.icslem , cujiis civcs angclos crea-
 M07 B. 0D0NIS CAMER. EPISC. 1108
vit. Omnes autem angelos bonus Deus non creavit A vero dehet, sed non potest; ideo necesse esl ut
nisi bonos , a qua civilate juste sunt dejecti, qui utrseque nalursa conveniant, et fiat Deus homo, et
nequam sunt facli. Civitate ergo ex parte vacuata , urius Jesus Christus Deus et homo, non alius Deus,
imperfectum remansit opus quod cceperat Deus. el alius bomo, scd lotus quidquid est; homo est non
Prqpositum vero Dei nori potest cassari, et civitas confusione naturarum, quasi altera evacuetur in
quam cceperat Deus , necesse est ut perficiatur, ne alteram, sed utriusque naturse proprietate integra
Deus dicatur stulte ccepisse quod postea noluit vel permanente in una vera persona. Est ergo Jesus
non potuit perficere. Sed nefas est ascribere Deo Chiistus non duo, sed unus onmino et indivisus in
mutahilitatem voluntalis , vel impotentiam. Ergo persona. Qui ex eo quod omnipotens Deus est, prq
quod ccepit, perficiet Deus. ;Fecit ergo hominem peccalo satisfacere potest'; ex eo quod homo est de-
et dedit propagationem,utincceptum perficeret, Ne- het, potest ut Deus, debet ut homo.
cesse est igitur u.t de homine pfopositum Dei fiat, Quod Christo
pertineul pro peccato satisfacere, qui
Omnia enim quwcunque voluit, fecii. non peccavil,
LEO. Quomodo debel, quamvis sit homo, cum,
Quod mtmerus civitatis ecelesth perficiendw' major
sit nitmero angelorum primm conditionis. sicut dicitis, non est peccator bomo? ODO.Compas-
sione el misericordia; quia non poteramus enien-
LEO. Quia sermo primse conditionis se intulit, dare peccatum, emendavit ipse pro nobis, ufpole
qusero an numerus quo facti sunt angeli sufficiebat fraterpro fratrihus, et ejusdem natui'se nobiscum,
civitatis perfectioni antequam angeli fierent mali. nulli enim est alienum suse nalurae condescendere
ODO.Non videtur. Si enim numerus angelorum.qui et jiro his qui sua?,naturse sunt satisfacere. lnde.pro
facti sunt suffieeret pio solis his qui ceciderunt, ideutitate scilicet naturse nostra peccata portavit,
Iiomo valeret et de eOrum casU gauderCt quoruin pro peccatis npstris plagas et mortem sponte su-
gloriam teneret.; Et.cum gloriam ccelestem neino stinens quse non dehebat; non enim talia meruerat.
nisi juslus intret quoriiodo justus erit qui dc alte- Carne et sanguine suo nos pascit, ut nos concor-
vius peecato gaudebit? Ideo diclmus apudDeuriiesse poret secum, iit el nos simus ipse et ipse si.t unus.
numeruni perficiendse civilatis majoreni numero nobiscum. Ideo nostras. miserias suas facit, peccata
angelorum primse conditionis; hominem vcro ita nostra sibi ascribit, sermones nostros iii suam per-
faclum ut, siomnes angeli in justitia inansissent 4 sonam transfert in Psalmis et prophetis, ul. ibi.;
de homine fuerat civitatis. residuum ; si vero de- Deus, Deus meus, quareme dereliquhli ? Longe a sa--.
fluerent, de homine perficeretur totum. P lut.e mea, verba.delictor.uni meorum (Psul, xxi), euriv
Quod solus Deus salhfacere pro pcccato.polesl, in persona sua nec a Deo derelictus erat, nec illa
dehcta habebat, sed,. quia nos reputat lii se, hoc
LEO. Si Dei propositum non potest cassari, ne- quod nos. habemus dicit de se..
cesse est bominem in gloriam angelorum transferri,
volui.l dare Christus prp peccato majus quam.
Dcus autem omnipotens est, ergo omne quod pro- Quod sil omne peccatum.
posuit polest, necesse est ergo bominem in gloriam LEO. Quomodo salisfacit pro homme? Quomodo
ti-ansferri, sed superius disputata prohant esse im- peccatuni hoiniuis reconipensavit,pro quo totusmun-
possibile. Quomodo ergo necesse est quod impos- dus rio» sufficit? ODO.Dedit pretium, vitam.suam,.
sibils est esse?: Quse est tanta rationum varietas. sustinuit,mortem, indehitam poenam. LEO.Quomodo
Cum proposituni Dei respicio, necesse est in glo- vita et mors bominis. uriius recompensat pecca.tuni^.
riam transeat homo; cum homlnis considero impo- • cul non sufficitldltismundusTQjoo. Noii potcs nega--
tentiam et Pei juslitiam, omnino est impossibile ho- re quia non pdtest aliquid compaf afi Deo, sed inconir
rnihem ad gloriam veriire. Quid magis contrafium parahiliteromnia superat Deus.Peccatumergohuma-
quam impossibilinecessarium?: ODO.Veniat Chri- nu.m coiiiparari Deononpotest,quIa Deus ffiullo ma-
stus noster, veniat, et hanc contrarietatem dissol- D gis est bonus quam peccalum sit malum. Cum ergo
vat. LEO. Quomodo? ODO. Audi, si bene supernis Deus dedit vitam suam, pretium dedil quod supefat
comprehensa incolis, sola pro peccato salisfaclio omne peccatum.Hoc pretium, si solummodo sequipa^
gloriam impedit hominis. Nam si pOsset pro pee- rarCt peccalum , sufficeretad.delendum. Nunc vero.
calo satisfacere, posset utique ad gloriam perve- ciim multo prseponderet, magis satisfacit! Porro si
nire, sed hoino non polest. Quid ergo? Estne omnino vita Dei omnibus est melior, et mors estomiii.bus
mpossibile quod homo non potest? Nonne Dcus pejor quia neqesse est. ut cujus geiieratio nielior,:
potest quod homo non potesl? Alioquin Deus cjus sif corruptio pejor. Sed .Vila Christi bona est
non est omnipotens; Deus igitur pro peccato saiis- super omnia , mors ergo cjus mala est ullra omne
facere potest, LEO. Quomodo Deus salisfaciet, ad peccatum. Quandoigitur Ghrislus passus est.nior-
quem non pertihet? Quomodo qui non peccavit pro teni, poiiavit pcenam super omne peccatum, ef ma-.
peccato satisfaciet? Peccator satisfacere debet, Deus jorem quam merealur omne peccatum. Solvitergo
non debet. Ono. Quia necesse est hominem ad glo- totum peccatum mundi qui et majorcm passus est
riam venire quod sine satisfactione non potesf, sa- pcenam, id est mortem, et majtis pretium.dedit, sci-
..tisfacere vero Deus potesi, sed non debet; homo: licet.vitaiTi suam, quam sil peccatuni totius muidi.
 MO') DISPUTATIO CONTRA JUD.IUM. iHO
Iste est agnus qui lollil peccatum mundi (Joan. i). A . suis , illum vero gratia mea. Similiter foiie pafi
Hsec est hostia, quse semel oblata justorum omnium . debeo, aut si peccavi, nierilo aut sola gratia pro
peccala delet, et ah initio prseterila, et prtesenlia, alio. Proinde satisfacere pro peccato Deus non de-
el usque ai finem fulura. Hsec hostia se misericor- buit merito, quia nec ipsemeruit per suam culpam,
diter nobis tradit, ut quse se semper offert Patri pro nec homo meruit per suam justiliam; salisfacere
nobis in coelo,eamjugiter Patri sacrificemus in terra famen debuil per solam gratiam. Itaque satisfacere
non mortem ilerum inferendo , sed morlem ejus non debuit Deus debito merili, et salisfacere debuit
devotissime memorando in remissionem peccato- debito gratise. Superius ergo cum diclum est quia
runi, tam vivorum quam morluorum. Restat ergo solus Deus satisfacere poterat, sed non debeba!,,
ut juslificalioiTibus mullimodis, accepta remissione liomo vero non poterat, sed non debebat utrobique
peccalorum, rectavia pergamus ad cceltim, peracla est intelligendum meriti debitum , quia et Deus non
jam salisfaclione peccati jjer Christum, ut his solis debebat ex merifo , et cx merito debebat, homo. Et
valeal satisfactio quibus esl concessa remissio, co- verum est "hoc modo, quia pro peccalo liominis sa-
operantibus suis vel proximorum meritis. Qui enim iisfacere non debet Deus nisi sit homo. Quia vero
remissioneii) acciperenon potest, ei satisfaclioChri- factus esl Deus homo, quamvis ineffahili gratite sit
sli nihil prodesl. Ideo beati quorum remissw sunl B ascribcndum . tamen in satisfactione satis redolet
iniquitates (Psal. xxxi). Nam cui peccatum dimitli- debiti meritum ut, quia eral faclus bomo et frater
iur, non est cur a regno differatur, impleta salis- hominum , merito naturam suam in hominibus non
factioneper Christum. Ergo Christusnosler mundo contemneret, sed fraler fratribus subveniret merifo
nimis necessarius esl, sine quo uon polest homo ef pro fratribus merilo satisfaceret.
venire ad gloriam , pro qua faclus esl. Nec suflicit Quomodo de virgine Deus factus est homo sine
in lege peccati remissio, nisi satisfactio Chrisli se- injuriu immundilim feminem.
quatur in Evangelio. Ideo quamvis peccata dimissa LEO.In quodam vos valde ridemus et insanos ju-
sint antiquis palribus et prophelis , tamen in gloria dieainus. Dicilis enim Deum, in niatornis visceribus
non fuerunt, donec impleretur satisfaclio peccati, obceno carcere fetidi ventris clausum, novem men-
per passionem Clnisti. LEO. Ubi fuerunl ? ODO.In sibus pati, et tandem pudendo exilu (qui inluitum
ioco, justis quidem iiunc lemporis congruo, non ta- sine confusione non admiltil), decimo mense pro-
men glorioso. LEO. Rationabiliter loquenti non ba- gredi, inferentes Deo tantum dedecus, quantum de
heo quod ralionabiliter objiciam. Non credo tamen, nobis, quamvis vere, sine magna tamen verecundia
ne, subtilitate verborum el versutia deceptus, a fir- ,, non dicimus. ODO. Deus omnia imjilet, el esl ubi-
missima stabilifate sanctse legis evanescam. que lotus. Cum igitur nos impleat, el in nobis sit
Utrtim graliu sit, ubi est necessiias. lotus qui sumus peccatores, immundilia lamen pec-
LEO. Sed quse gratia Deo esl babenda pro vestra catorum noslrorum non contingitur, sed incontanii-
salute, si ad hoc est inductus necessilate ? Certe bu- natus manet et mundus. Oninia videl, et nihil illi
niaiia salute indiget, in qua vjrlus sui propositi pcn- nocel. Videt tenebras a tenebris purus, quhtuxin
det. Nam si non salvat hominem, sni proposili iin- tenebris lucet (Joan. i), et nox sicitt dies iltuminabi-
potentiam ostendit et falsitalem. Ne ergo liat in eo lur (Psal. cxxxvm). Yjdet pe.ccata mundissinius, el
tam magnum inconveniens, necesse est ut procuret injustitias nostras justissimus quia jiiste ordinat
humanam salutem. ODO.Necessarium quidem est omne inalum quod videt, Nam peccaforum illumi-
reddere quod non fuit necessarium promillere. Nam natione non suffocatur lumen j'ustitise, sicutlunien
qui spoiilepromitiii, ohligal se necessitate reddendi hujus mundi corporeum corpus illustrat sordidum ,
ut quamvis necessitalis sit sequens redditio, volun- necsordidatur. Quid ergo ofTenderissi Deus conci-
latis tamen est et grolite praacedens promissio. Hoec pilur in virgine, qui suanimunditiain serval ubique?
aulem necessitas quoeprocedil a gralia , separanda Amplius duo sunt quihus omnia judicamus , sensus
iion esl ah ipsa gratia, ut j'ure dicatur gralia factum D] et ratio, sed aliler ralio judicat, aliler sensus. Sen-
quod primum fueral magna gratia promissum. sus usu el libidine j'udicaf, cl cupidifatc et horum
Citr satisfactionem petculi non dcbet Detts qui Oiiine contrariis. IJsitata jirseferimus inusilatis, ulilia dam-
bonum dedit. nosis, id quod suave libef ei quocl insuave offendit.
LEO. Ad lioe me turhat quod superius dixisti, Rafio vero sublilius rci naturam inrjuirit. Ratio
Deum non debere salisfacere pro peccato, nisi fieret namque animala prsefert inanimalis, sensibilia in-
liomo. Magnuiii ,'cnim bonum cst peceali satisfa- sensihilibus, cceleslht terrcnis. Cilius cnim eligit ru-
ctio. Sed omne bonum ab eo esl qui sunime bonus sticus perireserpentem de foramine petrse quam
est. Quomodo ergo dicluni esl Deum 11011 debere pc.iraii) de suo pariele, consulens cupidilali, et visus
facere quod suum esl ? Quis magis debet honum suavilali.quialiorribile est videre serpentem, cl non
qtiam ille a quo est omne bonum ? Dehet crgo Deus est liorribile lapidem.Ralio vero serpenlem prsefert
saiisfactionis bonum, qui debet onme bonum. ODO. quamlibet pretioso lapidi. Sensus prteferl optimani
Deus debet, elnon dcbet, quia duobus modis dehi- domum frugiferoe arbori, ut malit arborem succidi
tum dicilttr : debilum gratise, et- debilum merili. quam domum comburi. Ralio vero inaiiimatce tlomui
Forsitan enim adjuvare deheo lninc quidem mcrilis orborem aniinalam jiraTiii: mallel liislicus riiultps.
 HU B. ODONISCAMER. EITSC. IH2
feras perire in silva quam unum de marsupio dena- A rem, spurciliam refugit tactus. Ecce j'udicium sen-
rium , cum lamen ratio non judicet ullum dena- sus tale est de re, cui nee ccelum comparari potest.
riuin animali comparandum. Malletque rusticus Si nostrum corpus tantum est, qui peccatores su-
rilures stellas perire de coelo quam unam ar- mus, quid de corpore virginis dicemus, de qua na-
busculam de agro, cum tainen ccelestia ter- tus est Dominus. Certe de illa dixit angelus sanctus
renis juste preeponat ralio. Sic sensus pudeniia Gahriel : Gratia plena (Luc. i). Si plcna, nihil ejus
nostra et viscera vilipendit et stercora , et im- omnino eratvacuum gratia. Kiliil ergo ejus peccato
munda judical. Ratio aulem nihil judicat immun- vacabat, cujus totum gratia implebat, Igitur glorio-
dum prseter peccatum, quia omiiia creavit Dcus ho- sus sexus, gloriosus yenter, gloriosa viscera, glo-
na (Gen. i). Hoc ipsum testatur Evangelium Domini riosum totum, quod totum gratia plenum. Yeremu-
Jesu : Non loth manibus manducare non coinqui- lier illa sensum excedebat, cordata erat, quoedixit:
nat liominem. Omne quod intral in os in ventrem Bealus venter qui le potiavit, ct ubera qum suxisii
vadit, et in secessum demittitur, et non coinquinql (Luc. n). Ubi est quod dixisti, immunditia feminea,
hominem, Qum aulem de corde exeunt, furta, lioini- obscenus carcer, venler fetidus? Confitere, miser,
cidia, adulleria, Itmcsunt qttw coinquinant hominem stultiliam tuam. Nunquid luric erat sensualis" cum
(Mattli. xv). His concordat Aposlolus noster, pri- animalibus, sine ratione cum hominibus? Hsec virgo
mum vester Judseus et in lege doctus, modo seeri- facta est iri.conceptu suo, thalarous omnipoteiitis
gens contra vos, qui quOsdam cibos securidum le- Dei, sacrarium Spirilus sancti. In qua singulariler
geni judiCafis iinmundos : Omnh creatura Dei bona ctaliomOdo hahitavit Deus quam eliam in summis
est , et niltil rejiciendum quod cum gratiarum ac- coelestium virtutum spirjtibus. Cujus heatorum vi-
tione percipilur (I Tim. iv). Porro cum lex multa • scerum secreta tanto sanctiora erant, imo diviniora,
iudicel securidum sensum imniunda, ecce Evange- quanto familiarius ibi pullulabarit diyina riiysteria.
lium Domini Jesu, et ejus apostolorum doclrina, Beata virgo, de cujus visceribus sumebanlur semi-
judicio ratiqnis omnem cfeaturam honam dicit et naiia quse fierent Deus. Quidin tota creatura san-
inundam. Ratio prsefertur sensui, et de sensibus ctius,"quid mundius, quidpurius quamVirgo de qiia
judicat, Sensus autem aspirare nequit ad rationem, sumebatur quod fieret Deus ? 0 venter, o viscera,
sed subtile ralionis judicium, stultum soepe putat et in quibus et de quibus Creator creabatur, Deus in-
Insanum. Nos autem, postposito carnis sensu, dehu- carnabatur. Certe ctetera hominum corpora proetu-
mano corpore duce ratione consideramus quod uni- limus omnibus corporibus. Huj'us autem heatissiffise
latepersonse menti junctum etcum ea asternamuni- .P virginis corpus etiam angelieis prsefero spiritibus
tatem liahiturum, honoris semper particeps vel de- de quo voluit Deus unde fieret sumere de quo ccepit
decoris omni corpori prseponimus mundius lima, quod insepafabiliter sihimet upiret,. unde.terras re-
sole pretiosius, venlurum ad judicium,. et cum sua dinicret, ccelum restitueret, unde spoliarentur in-
mente gloriam vel pcenas subiturum, seternam In.se ferhi, terra medicaretur, perficerentur coelestia, ad
Bei vel ostendens misericordiam, vel patiens justi- quodnullum elegit ccelestium spirituum. LEO. AU-
tiam, animale modo, sed sjriiiluale fulurum in judi- dio, quod amplius non audivi, Iiactenus nescivi vos
cio. Quid usquam inter corpora sublimatur tanla tantis ralionibus fultos. ODO.Cur ergo nonci-edis?
proerogativa ? Si ccelum comparo, non convenit. Si LEO. Quia voritatem rei nostrse non audeo com-
solis sieTarumque fulgorem oculis pretiosum consi- mittere verbis vestris. ODO. Has, frater, Acar-
defo, minus occurrit. Quid vero sensus? Iu lanto de, Judseo reddidi rationes dc advenlu Chrisli,
non limet stolidus vituperare qupd displicet. Horret . cogeiitibus me qutedam subtilius dispulare quihus-
visus pudendorum Jiguram, nares subsannant odo- dam Catholicis quiintereraritpro Judseiparte.

DE BLASPHEML4IN SPIRITIJM

Prologus. D consecratus ab Ecclesia acceperam, dono imperato-

De blasphemia sancti Spirilus se conscripsisse li- ris iterum accipere non acquiescebam. Cumque frar
hellum dicit in Encbiridio beatus Augustinus. Sed ter prsedictus, niecum ssepeloquens de spiritualibus,
hic liber in meas mahus non incidit, nec aliquem prsediclse quseslionis solutionem a me devotus exige-
scio me vidisse qui legerit, Unde conquerebatur nie- ret, niitiebam eum ad expositiones orihodoxorrim
cumvirvenerahilis Amandus, Acquicinotensis mona- Palrurn. Sed dicebat eos non tractare secundum mo-.
chus, quod tantae qusestionis solutio non inveniretur dos dubilationis suse nec per epruni expositienem
anxius. Erat enim mihi tunc Acquicinotus dulcere- auferri sibi posse dubitalioneni. Itaque melius mihi
fugium exsilii mei, quia polestate regia pellebar a visum cst ouus suscipere, (licet sit ruendum) quam :
sede Cameracensi, quod virgam et an.nulum, qtioe penitus negandd, superbiaffi putet, vel contemptum,
IH3 DE BLASPHEMIA IN S. SPIRITUM. UU
et malo ut videat me non posse sudando fatiscenten A nuin. Nam quw pdrticipaiio luci ad tcnebras ?. {II,
quam se repulsse pudeat, me poslponente laborem Cor. xiv.) Quid templo Dei et idolis?
Animavit etiam muitumlibellusDe originali peccato Quod qitwdam bona Deus Itabeat qum ipse.facere non
•.•. polest..- .=".. ;• :
quem noviter conscripseram, in quo sestuanti mih
occurrerunt multa qiise nesciebam. Si ergoimpcenilentidimilterepotesthomo, etdimit-
Quolo canone, quoiis capilulis invenitur in Evdngeli terenoii polesl Deus,bonum ergo facere potest homo
blasphemia Spirilus. "•.-.-. quodfacerenOn potestDeus. Sed undehabet honiobo-
Et primum proponenda sunt ipsius Eyangeiii verb: num nisi ab eo qui esl sunimum bonum ? Hahet hoino
quse faciunt qusestionem, deinde difficultas qusestio magnumhonum,impoeiiiteiiiidimiltere, magnuni bo-
nfs prius est ostendenda quam accingamur ad solu num, etquodconveiiiatperfectistahtum.Seduiidelioe
in secundo ca
tionem. Conliuentur autem canone, hahet, si Deus facere non polest ipsum ? Cerfe r.on
pitulo-Matthaei, cap. xn, et Marci, xxxiv, Lucos vero habet homo a se tantum honum, sed a Deo, a quo
XLVII.Matthseus sicait.: Omne petcatuniel.blasplie est omne bonum. Hahet eniffi Deus et hoc horiuBi,
mia remittelur Itsminibus, Spirilus qutem blaspltemii etsi non facit ipsum.Tn se habet, et a.se dat homini ;
non remitieiur. Ei quicuiique dixer.it. perbum contn quod habet. Habet Deus ut juheal, accipit.homo ut .
Fitium Iwminis, remittelnr. ei: Qui autem. dixeti B faciat. Non habet in se Beus pro se,habet in se pro
conlra Spirilum sanctum, non remittelur ei,.ncqueb honiine; non Iiahetiii se sibi, habet in senobis;
Itoc swculp,.neque in fuiur-o, Marcus sic : Amen dict habet in se, et facimus nos; hahet in.se, et pertinet .
vobis quia omnia diinittenlur fiiiis liominiim peccata ad nos; Suut ergo bona quae, quamvis nequeat fa-
et blasphemim quibus blasphemaverint, Qui auten cere Deus, babet ipsa tamen Deus;habet ipsa, quia
blaspheniaperitin Spirifumsanctum, nonhabel remis aliter non faceremus, nisi ab ipso haberemus. Sunt
sionemin mlernum, seclreus eril mierni delicti. Quij ergo hona cpngrua Creatoris majsslati, suiit hona ,
dicebant : Spiritum immundum. Itabet. Lucas auten congrua creaturse servituti. EthsBctamen et-illa ab
sic : Otnnisquidicil verbumin Filium lioniinis remil; eo sunt a quo et in quosunt omriia boiia, '. - .
tetur itli, Ei qutemciiiiinSpiritiim sanclum blasphe '
Quod etiam imposniteiiii possit diinilli pecccttnm, si
maveritngn remiltetitr, '"' ':'..' ipwtiilecil, ; -.-
Quod qumdam peccatq dimitti possinl, qumclam non Etsi nullum peccatum,..ul osten.suro est, inipoQiii- .
Ecce Uia hoec capitula secuudi canonis, dicun tenli, diniittitur ornne peccatiirii pceriiteiiti. Et forsi-
omiie pec.catum possediniitti prseter unum ;uiium so tan ipsa impoeiiitenlia, quia irremissibilis est, Spiri-,
lum nullo modo consequi posse indulgentiani, omm tus est hlasphemia. Sed quid? si ipsius imjrceniten- .
aliud aliquo modo impetrare yenise misericordiam ' tise
peccatorem pceniteat, et quam diu jiertinaciter
unum solum omnino insoluhile^pmne.aliud.absolvi tenuil tandem dimitial, nunquid veniam merettir, et
posse. Super ununi solum puteus urget os siiiinv, u lissc pcenitentis inlpceniientia dimitfitur? Diu im-
aefernaclaudatur ohlivione ; super omne aliud pate pcenilcris.fuil, et inodo pcenilet, el longani cordis du- .
os putei, utquoquo modo possit exire. Sed primuiv ritiam nunc emollivit, viclemus lacrynias, audimus
videamus quomodo jreniissihilia peccata dimilta gemitus, et compunctionem cOrdis Deus vidct intus;
Deus. •- ...,- s'i huic clauditur misericprdise janua, cui aperitur?,
Quod impwniienii non potest pcccaium dimitii. . Absit ut bune Deus repellat, ul hunc misericordis-
Aut -poenitenli dimittit Deus, aul impcenitoriti. simus amoyeat, cum scriptum sit : Quacunque hora
Porro impoeiiitenti ncquit dimittere:peccatum.vI)cus: -ingemueril.peccator, recipiam eum! (Ezech. xxxiu.)
nec enim polest injustus esse Deus, Peecat homo ir Absit utullaciilpa pceiiiteiitisapudsummummedicuin
hominem, peccat etihDeum.Tmpoonileris est inlio- sit insanahilis! Si ergp impoenitentia, quse yidetur .
mineni, impcenitens est et in Deum. Impcenilenti irremissibilis,per pceniteiitianf ipsa remiltitur, qusj
debel homo dimiltere, nec debet Deus, quia jiecca- est culpa quoe omnino non remittilur, qure blasphe-
tor dimiltere debet peccatori, Deus auteni non debet „ mia Spirilus voeelur?
impceiiitenti. Peccator dimittit etiam impcenitenti, Inquisitioquodpeecalunisitbldsphemia.
quia timet desuper ne sibiiiondimitialur etiampoe- EccehincEvangelium blaspliemiam Spiritus oni-,
nitenti; non dimiltit impcfinitenli Deus, quia non ti- nino irremissibile clamat, hinc Ecclesia firmissima
met ne. sibi non dimittatur. Peccatori impcenitenli veritatis columna, contra omne pe.ccatum pceniten-
debet homo dimittere, quia elipse cslpeccator; Deus tiam prsedicat. Hinc Evangelium triplici capitulo
non dehet, quia 11011 est peccator. Amplius, omnis quoddam peccatum.omninonon posse dissolvi con-.
impccnitentia est superbia, et onmis superbia prin- firmat, hinc Ecelesia per pceiiiteiiliani de oiimi pec-
cipaliter est Deo coiilraria. Si ergo Deus impoeni- cato certam promittit veniam. Evangelio nefas cst
tenli dimittit superhiam sibi dimiltit, e.t id sibi ad eontradicere, et Ecclesiam quis audeat falsificare?
jungit quod a se bonum omne disjungit, idque sibi Quoddam Evangelium. negat, omne Ecclesia affir-
consociat cui honum omne repugnat. Sed impossi- mat. Contradictorise sunt, nec possunt siinul esse
bile est ut summo hono summum raalum confoede- wrse, si intellectus idem servetur uhique. Divcrso
retur ullo modo,- et nlli riialo astipuleiur sunimum igitur modo inlelligendse sunf, ut simul yerse sint.
b.onuni, hcdum ci quod principaliter habel contra- lnvcuiatur igitivrmoaus-, cujus ideiititafeveruni s.ibi
HIS B. ODONISCAMER. EPISC. {JIG
dividuant et falsum, et eujus diversitale sint simul A rum obscuntate, quartus n.os explical sui sermonis
Yeras. Et universalis affirmalio Ecclesise, quse pec- evidenti manifestalione; Dicit enim : Est peceatum
catum omne posse dicit remilti, vera est, si intelli- ad moriem, pro quo dico ut non oret quis (IJoan. v).
gatur pcenitentire modus. Quid, si inielligalur sinii- Cur pro eo prohibetur orandum, nisi quia nullo
liler in singulari negatione Evangelii, quse dicil Sj)i- niodo est remittendum? Prp eo certe orandum non
ritus blasphemiam non posse remitli per poeniten- est quod omnino dimilti non polest. Et boc evange-
tiam falsa esl? Quse ut vera sit, non esl intelligen- lista vocat peccatum usque ad mortem, ut qui in
dus pcenitentise rnodus; nam sine pcenilentia iion peccalo claudit extremum diem, culpam habeat irre-
pplest remitti Spiritus blasphemia. Ut vero simul sit missibilem, pro qua nullum Deus adniittit orantem
verum cum Ecctesia Evangelium, intelligamus al- Hsec est blasphemia Spiritus, quse non remittitur,
trinsecus diversum pamitenlise modum, ut, cum af- cum quis usque ad fniem peccato tenetur, ut illum
firmatione Ecclesiaponit inlelleclum pcenitenlise, au- excipiat seterna poena, quem cum voluntate peccandi
ferat Evarigelium a sua negatione, et simul erit ve- deserit hsec vita. Talis peccator in hocsseculo iion
runi, ct quod blasjvbemia Sjiirilus sine pcenitenlia ahsolvilur, quia in volunlate permansit peccandi,
non remittilur, et quod omne peccatum per pceni- nequein futuro, quiacum voluntatepeceanditransiit.-
lenliani deleatur; et eas unusmodus, et dividere sibi Et justepunitur seraper qui vellet peccare semper,
verum et falsum facietidem, el simul esse veras fa- si viveret in hoc sseculo semper, ut voluntatem pec-
ciet diversus. Talique modo non differt Evangeliuin candi sempiterriam pcena comitetur sempilerna, ut
ab Ecclesia, cum dicit blaspliemiaiii Spiritus non non deficiat in eo pcensejustse necessilas in quo non
posse remitti, subintelligendo sine poenitenlia, cum deficit peccandi volunlas;
lioc idem de omni peccalo dicat Eeclesia. Sed niirum Quomodopeccatuni ad' morlem unum solum peccalum
estcur Evangeliumah omnipeccatoexcipithlaspbe- . sit, sicut Spirilus blasphemia.
miam, cum, sicut omne peccatum, remitti possit Hic oritur qusestio valde difficilis, qupd evangeli-
per pcenitentiam, sed credo, quia ideo cst mirum, stse tres unuiu sohim peccalum in Evangelio dicurit
quia nondum mihi est apertum ostium.Aperi, CIiTi- irremissihile, scilicet blasphemiam Spiritus, sepa-
ste, pulsanti, revela mysteria sanctissimi verhi. Di- ranteseam abomnibus aliis, evangelista vero Joan-
cis omne peeeatum posse remitti, prseter Spiritus ues in Epistola nullum separatim dicit irremissibile,
hlasphemiam, necullumpotest dimitti, nisi per pce- sed peccatum usque mortem qualecunque. Quomodo
nilentiam, uuriquid et blasphemiam non sequitur conveniunt Epistola Joannis et Eyangelium, si quod
poenitentia? Forsan hoc dicet aliquis, quia lam •i Evahgeliuhi deomninegatprselerunumnominalum,
grande peccatum est Spiritus blasphemia ut ejus hoc Joahnes de quolibet aflirmat, non de uno sepa-
riulla possil sequi ptKnitentia. Et licet aliquis hla-; ratim? DicitEvangeliuiii : Sola blasphemia Spiritus
sjjlfemusvideatur pectus tundere, audiatur et suspi- est irremissibilis ; dicit Joannes : Quodlibet pec-
rare, dicetur f^orsilan quia non fit hoc ex corde, sed catuin usque ad mortem nullam meretur orationem.
sic ad infinitum mittimur, ut incerla judicemuset Evangelium singulariter nominal blasjihemiam
scienliam inscrulahilis abyssi cordis humani prae- Spirilus et detcrminate, Epistola nil singulariter
sumpluose iaetemus, et occultam pfofunditatem, nominat, sed peccatum usque ad mortem dicit iflde-
•
qtiam scire solius est Dei nos penetrare clamemus. terminale. Peccatum ad morlem indeterminate di
Cum hlasphemi videamus tunsiones pecloris, et la- cturii intelligimus quodlibet unum indefinite, bla-
crymas, et audiamus profundos gemitus et loriga sphemla sjjiritns intclligitur peccatum nonquodlibet,
suspiria, quis audeat dolosum dicere, necexcorde sed unum definile.
poenitere? Non credo summam sapienliam hoc scribi Et Epistola Joannis hoc modo dissentire videtur
voluisse In Evangelio quod capere non possit homo, ab Evangelio, cum Epistola dicat quodlibet pecca-
nec id hominem dOcere quod homo non possil scire. tum ad mortem, pfo cjuo non sil orandum ; et Evan-
Et ideb nondum comprebendisse me arbitror Spiri- 3 gelium dicat solam blasphemiaui Spiritus irremissi-
tus blasphemiam quse non dimittitur, ne fingere co- bilejieccatum. Sed bauc quseslionem sicut implieat
gar eordis inipcenilcntiamquse nescilur. iriconsiderata rerum'confusio, sic explicat eam re-
Quod peccatum ctd moriemsit blasphcmia Spiritus. rum diligenler considerafa discretio. Adjacet enim
Sed requiratur Joannis evangehslse prima Epi- cuilibct pecealo poeniterttia, velpertinacia; pceniten-
stola, quse canonicarum Epistolarum est una, in qua tia honum, peccatum ipSum malum; pertinacia pec-
dicitur aliquid Evangelio simile. Videtur enim per cali ad tempus, pejus; pertinacia ad niortem pessi-
Epistolam concordasse tribus evangelistis in hoc mum, et ultimum malum. Itaque malorum aliud
verbo, de quo nihil posuerat in Evangelio suo, quasi jirius, aliud posterius, aliud postremum. Prius, ut
in Epistola suppleat quod minus in Evangelio dixe- fornicatio, furtum, rapina, odium, invidia et alia in-
rat, ut hsee senlentia quam quserimus ex hoc sciatur finita; poslerius, ut impcenitenlia ad tempus; post-
firmior quo confirmata esl ab evangelistis quatuor. remum, ut impcenitentia ad ultimum.
Audivimus tres evangelistas quid dixerint unde fit Et priora prsecedunt quasi capilalia, de quibus,
qusestio. Audiamus Joannem quartum quid dixeril, habeatur poenitentia vel impcenitentia. Nisi eiiim.
endc-fiat solutio. Tres implicant uos suorum verbor' jirimum peccatum fial. nou esl cujus pcenitcal ali-.
 1117 DE CANONTBUSEVANG. 1118
quem, vel cujus impcenitens maneat. Ab omni malo A evangelistis et in Joanne, appellalum in EvaEgciio
ad primum bonum prius diriguntur, id est, pojni- Spiritus blasphemia, in Epistola vero pc-ccatum ad
tentianr, quam sequitur remissio. A primo malo ca- morlem, id est impccnilentia ad fiiiem.
ditur in posterius, inde ad postremuni, quod est ad Cur irrcmissibilis blasphemiu v.iacjispcrtinet adlSal-
finemimpceniteniia, quam sequiturirremissio.Inquse rititm quam ad Patrcm vel Fitiiim.
duo, id est posterius et postreuium, peccator cum Sed cum in Joannc signaiiter et proprie peccauim
venerit, contemnit (Prov. xvni). ad mortem vocetur, quseiitur in Evangelio cur bla-
Hic considerautur quatuor contraria, duo bona, sphemia non Pairis, vel Fiiii, sed Spiritus tantum
dicatur. Ad quod respondetur quia, cum majesfas
duohus malis opposita. Quorum ratio ut evideiitius
sumniae Trinitatis tota sit cliarilas et in siimma
appareat, sic ea quadrata formula disponat ut li- Trinitate
nea superior e regione duo contineai, et linea in- singula quajque persona ceiiissime sit clia-
tamen Spirifus sanctus speciahter el proprie
ferior e regione duo similiter habeat. Et sic ajipa- ritas,
ret in ulrisque lineis eorum prima fronte contra- est, charilas, quiaPatris el Yerbi est vera commii-
et dulcis utriusqtie ad invicem et ad omnia di-
rielas. Et sicin utrisque lateribus inveniuntur, ut nio,
Et cum ipsa cbarilas nequeal admittere suimi
ad se invicem sequantur. Hinc duo bona per mise- ® lectio.
conlraiium, non polest odissc quidquam quod sit
ricordiam, inferius virtutis, superius palmse; inde
duo mala per juslitiam, inferius culpse, superius creatum, sed diligit omnia, quce totum quidquid
vero sic ut esl. vera dileciio est, nisi enim essenliam oinnem
poense; angulariter utrinque repugnanl
• simulessenequeanf, duoimmuiabilitate justitise, duo diligeref, unum quoque sicut est esse non polcst.
aulem essemise culpam admiseruni, sed et
certiludine misericordise, ut suhjecta monstrat de- Qutedam
ipsasvcra cbaritas diligit qtite peccaverunl, parata
scriplio. ad indulgentiam, si aganl poonilentiam. Nam quse
vere diligit, libenter offensam dimittit.
Est enim vcrsr. cbaritatis oflicium, optata remis-
siopeccatorum. Et,'sicul in summa Trinilaie chari-
tas proprie refeiiur ad Spiritum, iia proprie ascri-
bilur Spirituiremissio peccatorum, ulpote cbarita-
lis officium; quamvis in tota Trinilate commune sit
peccala dimittere.
Q Si ergo Spirilus sanctus proprie peccata dimiuit,
id ccrtc coutra Spirilum sanclum se magis erigit
quod remissionem peccalorum magis excludit,ef in-
juria majori sanctum molestat Sphitum quod ma-
jori iiequitia veniam repellit peccaloruin. Et ideo
recte vocatur blasphemia Spiritus illud peccalura
quod charitalis dttlce refutat officium, nec acciperc
curat nuiiius venise, quod charilas omnibus optat
iinpertire. Et hoc eslpeccatum [ad mortem, id-est
imposnitentia ad finem, extremum malum, irremis-
Hoc crgo mocio considerata discretione rerum, sibile solum, cum reniitti possit aliud onine pec-
eum in Evangelio dicitur omne dimitli peccalum, catum. Etboc cst contra sanctum Spiritum dice;e,
iiitelliguutiir ips.apeccata quae sunl jnius, et impce- scilicct divina opera vituperando ctin pravam par-
nitentia ad tenipus, qute est poslerius. Spirilus vero teni ducendo, invidiose ct superhe usque in finem
blasphemia, quse remiiii non potesl, est impceni- iiiipcBiiitentem persistere, sicut et malitiosi Judaei
teniia ad finem, pro qua orari non debel. Et cum D tunc faciebanl, qui divinas cjus virtutes immundo
in Evaiigelio nmlla siut et innumerabilia peccala, spiritui ascribebant, Inde divinilus cernens eorum
qtue possunt dimitti, una cst Spiritus blasphemia, usque ad finem impcenitentiam, ei eos in scteiiium
qute noii poiest dimitli, cui esf ldcm in Epistola damnandos dicebat, ct posteros ul taiitum niahim
Joannis peccatum ad moiiem, id est impcciiiienlia cavcanl instruebal, Invenimus ex his Evangelii ca-
ad finem, pro quo solo non debel orari. El iia est
pitulis alitcrloqui Palres orlhodoxos; qute qui vult
uiium solum peecaluin irremissihile et in tribus scire rcquiral apud ilios.
Explicil reverendhsimi domini Odonis De blasphemia in Spiriium sanctum iraclaiiis.

DE CANONIBUS EVANGELIORUM

Saiiclorum Evangeliorum leclio canon quidam Unde canonici vocanlur, qui sccundum insliliif.io-
M est instifutio vel rcgula csl religionis pcrfetite nem sanclorum Evangeljorum vivunt. Singulas igi-
 1419 .B. ODONIS CAMER. EPISC 11-20
tur sanctorum Evangeliorum senlentias canones vo- A vacat, quia nusquam pulo eos convenire in generc
camus: scd qiioniani Evangeliorum rcguloe vel ca- eorum in quibus duo. Canones in quibus unus, se-
nones in quatuor librisquatuor Evangelislarum con- cundum quatuor evangelistas, quadrnjilices sunt
summantur, cvenit ut in quihusdam senteniiis Inveniunlur enim in unoquoque Evangelioriiiii,
omnes in simul conveniant; ul, quod in uno evon- mtilla ita jjroprie dicia ul eorum canonum simili-
gelistarum dicturn-sit, eodem modo vel similiter in ludo in aliis nulla sii. Et Iii canones, quamvis, se
rcliquis trihus inyeiiiatur; in quihusdam vero sen- cundum qualuor evangelistas quadruplices sinl, re
tentiis tres lantum; ut in quarto, non invenialur cle tanien in unam forroam revocantur, ut, quia in
quod tres evangciislse similiier dixerunl; in aliis genere sunl eortim in quo unus, et ipsi unius spe-
vero dtio tantum, reliquis duohus id ipsum tacenli- ciei esse dicantur. Sunt ergo canones, secundum
bus : in aliis vero singuli evaiigelistce proprias sen- prtedictam divisionem, dccem. Canon in quo qua-
tenlias eriuiitieiit, coeferis laceiuibus, quod ui.ius luor, primus; canon unusin quo ircs ille in quo con-
dixeril, ut hsec plane possif fieri divisio generis, veniuiitMatlhseus, Marcus, Lucas, secundus; ille in
quasi in quasdam spccies canonum. Alii, in quibtis quo eonveniunlMatthseus, Lucas, Joannes, teiiius;
quatuor evangeiistse convcniuiit; alii, in quikis Matthseus,Marcus, Joamies, quarius; eorum, in qui-
Ires ; alii, in quibus duo;alii,.in quibus singuli pro- bus duo, Matlhaius, Lueas, quinliis; sextus Mat-
prios canones, id esiregulas pronuntiant. Canonum tbteus,Marcus; seplimus, MalihaTis, Joannes; octa-
vero, in quihus qualuor nulla est subdivisio. vus, Marcus, Lucas; noims, Lucas, Joanncs. Deci-
Eorum canon.uni, in quibus tres, quoiiiam quaiupr mus est caiionin quo unus, qui, quamvis per qua-
Siint evangelistse, qualuor sunt differcnlioe,quia qua- -tiior Evangelia currat, uuiformis accipilur, et deci-
tuor modis commutari potesl eorum trina com- mus fit primi canonis rellnens quodammodo simi-
plexio. El esluna; cum conveniunt Matlhteus, Mar- litudinem, quamvis longe minus perfeclus, quod
cus, Lucas; alia, Matthteus, Marcus, Joannes; ler- unius solus evaiigelislteniiatur auctoritate. Hoc au-
tia, Malthams, Lucas, Joaiines;;, quarta, Marcus, lem miror evenisse, quod secundum thtas com-
Lucas, Joamies. Pluribus modis. non potesl commu- j)lexiones similitudinem evangelislse non recipiunt;
tari trina coniplexjo qtiatuor reruin. Sed harum ut in denario numero sint, quod sine magislerio
quafuor complexionum quaiia, quoe esl Marcus, magno esse non credo, nisi quod occurrit mihi ex
Lucas, Joa.niies.lii.c yacat, quja, in toto Evangelio- hocipsopatere soliditalem S. Evangelii sub liitera
rum textu, jmto non posse inveniri tres istos evan-. Yeteris jTesiamenti, quasi sub velamine latenter
gclislas aliquid cominuiiifer dixisse in genere eorum P fuisse, et inde ad lucem intelligendi per gratiam,
in quibus tres. Eorum canonum, in quibus duo, Domiiii Jesu processisse; quod sicut YelusTesta-
quoniam quatuor sunt evangelistse, sex, nec jilures mentum in Decalogo consislit decem prteceptorum,
iieri possunt complexiones. Possuiit enim in qua- sic secundum Evangelium quasi inde procedens, in
tuor bini conjungi, aut Matthccus, Marcus, aulMa.r- numero comjileatur deeem Canonum.Et, ut hsec qua;
cus Lucas, aut Liicas Joannes, aut Mallhacus Joan- dicla sunt, magis ajipareant eliam oculis oslendat
nes, aiitMatlbseus Lucas, aulMarcus Joannes. Qua- subjecta desciiptio.
riini tiltima, quse est Marcus Joaniies,iteruiii hic
 4i9i HOM. DE YILLICO INIQUITATIS. _ . «M
Quii numeri canonum, quid nuineri significent j manifeste Matthseus et Lucas conveniunt, stitur. Ita
A
capitulorum numeris canohum, rion solum quot evangelistse
Et quoniam in sHpradiciis"deeeni canonibus om- . coriveniant, sed etiam nomina eorum scimus, quam-
nia couiinentur capitula, velquatuor, veltrium, vel vis nomina evangelistarum ubique yiderim ascripia
Sed hpc: pulo fieri tardiiate
' duorum, vel siiigulorum Eyangeliorum, oportet ut numeris. canpnum.
capilulis concordium senlentiolarum conjungantur noslrse memorise magis quam alia ratione. Cum
numeri canonum, ut ex numeris capilulorum, in- enim multipliciter fial nominurii complexio, quarum
veniantur sentenlise; per numeros verocanpnum, unaquteque in suo significelur numero. Cum vides
quirubeo colore solent adjungi, sciatur utruni sit . numerum, velaudis quam complexionem tibi. signi-
coinmunis sentenlia cum aliis necne, et, si est com- ficet, non cito recolis, et ideo cum canonis numero
muuis, inler qiiol, et inter quos est communio. etiam nomina significata tibi propono. In co vero
Et ut ralio ad medium deducatur, moristreraus canone, inquo unus, nomina evangelistarum in nu-
excmplis quod. dicimus. Sumamus unam senten- mero canonis npn intelligimus. Nam, quia Iiujus
liam, Matlhsei cam seilicet quse peiavo capitulo prse- speciei iuformitas ex multiplicitate quatuor evangc-
notalur, cui si - comparaveris eam Marci quse se-. listarum adunatur, nullus determiiiare in hac iiilel-
cundo, et cam Lucse, quse seplimo, et eam Jpannis B ligitur, Ascribit.u.r.ergo ad capituluin sentenlise, et
ijuse decimo capitulo praenotalur, similis. est.in om- nuroerus canonis et nomen evangelistse, Per nunie-
nibus, El ideo supradiclis qualuor capitulis quatuor rum capiluli sentenlia tenelur, per numer.um cano-
. evangelislarum addendu.s est primus numerus, ut, ' .'nis, qu.od non sit, cpmniunissenlentia interplures,
. ^ententia prsedicfis capitulis notala, sciatur ad pri- sed propria unius evangelislarum, inteliigitur. Est
jaum canonem pertinerej utpote communis quatuor autem eliam nomen necessarium, per quod eujus
eyangelislis. Ttem si eam Matthsei sumamus, quse: proprie. sit senlentia declarctur. Ergo efiam in su-
septimo capitulo insignilur, et ei eas quse sunt Lu- perioribus ascribitur npmen, non soluni propter
csesexto et Joannis in securido cajntulo coi))pare- prsedictam memorise tarditalem, sed etiam propter
'
. mus similes invenimus.. -. . . liorum simililudiriem. .
Et ut sciamus qui et quot evangelistse cenveuiant ; Cur ad plures numeros capiiulorum ileratur unus.
.in sententia prsedictorum capilulorum, ternarium i Conligit etiam aliquando communem seiiteiiliain
.numerum rubeo eolore adiiclamus, Ex nuniero sci- apud unum evahgelislam in uno tanlum loco inve-
inus et tres evangelistas convenire, etqui fuilno- . niri, et apud ali.um.-in jiluribus, ita ut apud unum,
minatim. Canonis eniin in quo tres, ea species, p habeal lant.um unum capituluiii, et apud alium
. quse Mallhseus, Lueas, Joannes conveniunt, tertius ; plura, ut ea sententiola, quoe apud Matthseum ler-
canon in superiore descriptione dicebalur. Sic ergoi minatur capitulo undecimo, et apud JSarcum quarto,
. p.er Gapjtula sentcntise Evangelii lextus requiruntur, et apud Lucaiii decimo, apud Joannem in quatuor
iiiveniuntur, notantur; per. numerum canonum, iiiveniatur locis, et quatuor terminetur capitulis.
quot evangelistse, et qui sint nominatim. eognosci- Unde in Tea^congerie capitulorum, in qua tolius
mus. IteQ de canone, in qup duo, tertio capitulo, Evaiigeliorum texlus omnia capitula sub suis cano-
Mattlisei, comparelur secundum capiiulum Lucse, ell nibus ordiiianlur, evenil in praadicta scntentia ut ad
est similis senlentia in capilulis inventa. Sed, innu- qualuor capitula Joannis qualer repetatur, decimum
.meris capilulorum per se positis, qui evangclistse, etl capitulum Lucse, et quarlum Marci, el undecinium
utrum pluresquam duo conveniaut ignoramus. Sedj Matthsei. Et quot capitula habebil in uiio senten-
si numerus canonis quinarius rubeo colore apponi- tia, toties repetitur in alio.
lur, canon in quo duo, quintus, secundum quemi ..-..-.-

HOMILIA DE VILLICO INIQUITATIS

L\ ILLTJDLrjc^:, CAP. XVI: Homo quidam erat divcs qni habebat viUicum, efc.

Homo quidam eral dives, etc. Quis es.fihpmo dives, D mi; Christianus enim unusquisque non tantum sui
nisi Chrislus; dives in ccelo, dives in terra, dives causa vivil, sed el proximi. Et non tantum redditu-
uhique, dives, plenus gratise et veritatis (Joan. i, rus est rationem pro anima sua, sed et pro ejus cum
i4). Et nos omnes de plenitudiue ej'us accepimus quo vivit in hac vitaj exercens se corpore et animo,
(Joan. i, 16). Diyes apud quem absconditi sunt om- et adjuvans proximum documenlis et exempb, nec
hes thesauri sapientise et scientise (Col, n, 5), dives tanUim quserciis qusa sua sunt, sed et quse aliorum.
in omnibus et in omnes qui invocant illum (Rom. x, Hsec est Christianorum cura nobiiis et sancta villica-
13). Villicus autem, est unusquisque Chrislianus, tio, liincestjudicium Dei tremendum etfutura cxa-
qui in baptismate villicationem sui accepit et proxi- etio. E? itic diffamalus est apud illttm, quasi dhsi;
 1123 • B. "ODONISCAilER. EPISC. mi
passet. bona ipsius. Quotidiedi-iiamaniurapud Domi- A exstirpamus vitia, ul virlulcs inseramus; quo' fieri
num, quia angeli nostri semper vident faciem Patris nori potest,post hanc vilam. Mendicareerubesco. Ne
(Matth. xvin, 10) et nuntiant ei omnia nostra. Quid mihi dicatur quod fatuis virginibus est diclum : Ne
ergo facimus ? Chi abscondimur? Illi nos difTaiiiant, forte non sufficial nobh et vobis, ite politxs ad ven-
nos inluentur et Deuni, iniuentur omnia nostra et dcntes,el emilevobh(Matih. xxv, 9). Est mendica-
Deum, quia nostra inluendo rtuntiant Deo, Noriest lio hona, est mendicatio ffiala. Mendicalio bona bic.
obslacuhim, non sunt lenebrse, quibus impediantur Hic hcue mendicamus, a doctoribus sapieiitiam et
v.idcre oinnia nostra, quia divinum lumen, quo illu- doctrinarn; a sanctis mendicamus ln lifaniis, uS
minaulur, penefrat omnia , quia lux in tenebris orenl pro nobis.In aliavita mendicatio erubescenda.-
Iticet (Joan. i , 5 ) el nox siciit dies iiluminabitur Quis enim non erubescat dicere : dale nobis de oleo
(Psal. cxXxvm). El liic diffamutus est quasi dissi- vcslro, quia lampades nbslrrn exstinguuntur (ibid.,8).
passel bona ipsius. Quis omnia sibi tradila bona Ideo mendicare erubesco. Yere mendicatio erube-
bene dispensat in omnibus ? Quis non aliquando scenda, ubi nibil recuperatur, et egestas omnium
dormital? Quandoqite bonus donnitctt Ilomerus (Ho- honorum perpetua comitatur. Ideo mcndicare eru-
RATiiis in Arte pocl, 5S9), et : In mutth offendi- besco. Ibi non prodest alieni boni mendicat.o, Uhi
mus omnes (Jacob. m, 2). Et:. Si dixerimus qttia ° defecit omne bouum suum, nccpolestab alio quls-
peccatum non Itabemus, nos ipsos seducimus, el veri- quam exspectare, quod ipse non meruit, cum uni-
las in nobis non esl (I Joan. i, 5). tuiquevix sua suflicient, et vix j'uslus salyabitur.
El vocavil illum, el ail illi: Quid hoc audio de te ? Idco mendicare erubesco. Scio quid faciam, ut cum
Quotidienos yocat TJQminus : Yenile, filii, qudite dmolus fuero a villicalione recipianl me in domos
me (Ps. xxxiii, 12). Venite ad me omnes, qui laboratis suas. Salubre consilium reperit ad fincm, qui male
el onerali eslis (Matili. xi, 28). Et, o viri, ad vos cla- dispensavit villicationein, scilicet ut daret pauca re-
mito, et vox niea ad filios homiiiuni. Quoiidie lo- ceplurus plura; et recipefetur in domibus alioni.m,
quiturnohisper prophetas; loquiturper aposlolos"; cui projnise deficiebanl.
loquilur per seipsum in Evangelio; loquitur per Convocalis itaque singulis debiloribus dotnini stti,
doctorcs^loquitur in conscientia-: Quid hoc audio dicebat primo : Quanlum debes domino meo ? At Ute
de te ? increpat male cogitanles, increpat mafe lo- dixil: Ccnium cados olci. Communeni Domiifum
quentes, increpat male agentes, increpat malc vi- habemus, qui hnum Doininum colimus, icui omnes
venles. Quid Itoc audio de te? Redde ratiohem villi- debemus quidquid honi possumus. Sed qrtia omries
cationis tum. Quia de omni verbo olioso gtiod locuti . , villici sumus, de jure villicationis nostrse debitoi'um
""
fuerint Itomines, reddenl rationem in die jttdicii. Domini pars ad nos referlur, lit non solum invenia-
(Matlli. xn, 56), Redde ralionem villicationh luw. mur dehitorCs Dei, sed et invicem nostri. Noir so-
Quid agas apud le ? quid apud proximum ? quid co- lum enjm jubemur diligere Deum, sed el proximum.
gitesin eorde? quale proferas verhum ? Quid au- Debitores ergo sumus Dei, dehiiores sumus et proxi-
ditu delectet, et cui infigas oculum ? Redde ralionem mi. Deo lamen tptum debemus etiam irl quod ad
villicalionis luw. Bona iriea dissipas, bonis ffieis proximum referimus, ul quidquid debemus, Deo
niale uteris, bona mea das extraneis. Yoco et non . deheamus. Habemus autem spuiluaTia liona, habe-
respondes, porrigo manum, et non respicis. Reclde mus et corporalia. Spirilualia, ut, lideffi, justiliam,
rationem villicalionhtum. Jameriim non poieris vil- cliafitalem, etc., quse Deo debemus, et jiroximo;
licare. Ad finem pervenisli, tempus est judicii, ra- corporalia, ut aurum, argentum, triticum, VI-
. tionem redde, jam nonpoterh vitlicgre. Cilo Iiinc ab- iiuni,elc, unde Deoservimus etproxrmum adjuva-
iturus, cito moriturus es: Jam nOn poleris villicarC. mus. Quid melius per oleum possumus Iniclligere
Post hanc vilam non est villicalio. Hic villicando quaiii spirilualia, quod rarius est et ienius triticea
servimus; ihi requiescendo mercedem capimus. Hic soliditate, et lumen fovet, id est, cujus virlusillu-
acquirimus quod ibi possidemus; hic labor, ibi I ) minat mentem ad intucndam veritatem, et proestat
prsemium. omnibus liquidis, ut spirittialia corporalibus. Quid
AU autem villicus inlra se : Quid faciam -quia do- per triticum, nisi corporalia? Si quidem per spe-
minusmeus auferl a me villicalionem? Felix qui de ciem ssepe genus subintelligitur. Villicus ergo pri-
fine cogitat, felix, qui se quotidie morilurum, quia, mum debitori loquitur olei, qula priora suntspiritua-
nielior esl fiiiis orationis quam principittm (Eccl, xvn, lia corporalibus; qui debet cenlum cados olei, quia
9). Quid faciam? Quomodo de male dispensata viL debet Deo quidquid spiritualis babet boni. Sic enim
licatione evadam? Fodere non valeo postquam defi- sunt olei cadi plures, sicut spiritualis honi mullre
cit vitse hujus villicatio. Non relinquitur actio species. Yas enim olei eentenariuin species desiguat
posthanc vilam, pro qua mereamur seternaui vi- omnes spiritualium bonorum. Nam el centenarius
ta n. Ihi jam non valeo fodere, quia ibi non estpau- plenitudinem ssepc significat, et finilus ssepc poni-
peres recreare, infirmos visitare, viglliis sanctis et tur pro infinito. Debet ergo domino eentum cados
orationibus insistere. Quid est enim aliud fodere, olei, qtii debet Deo .pejfeciionem spiritualis hoiii.
nisi sanctarum exercitlis actionum terram mentis Sed multum perlinet ad proximum, de hoe quo:l de-
et corporis<jxeolere? Terram fodimus, eum anohis hetur Dco. "Muhum enim offeiidimus nisi fiucm,
 ?i2S HOMIL. DE YILLICO INIQUITATIS. U2§
jusliliaui et charitatem proximo reddamus. Cum A i bita noslra,. stcui el nos dimillimus debiioribu%
igitur de centum cadis vilhcus jubet quinquaginta noslris (Malth. vi, T2). Verum prudcnter egit, qui
scribi, quod dehetur Deo, confirmatur scripto, quia Deum facere molitur debitorem suum, ut exigat ab
iion dimitlitur. Quod debelur sibinon juhetur scribi, eo debitam remissionem. qula remisit. Prudenter
quia dimittitur. Dimilfit quod suuni esl, relinquit egit, quia cui obnoxius erat ipsum sibi facit olv
quod Dei est. De lioc quod sibi debetur, venia facit noxium. Et quem liabebal durum exaclorem, nunc
securum ; de eo quod Deo debetur scriplo facit sol- habet pium debitorem, utfiducialiter dicat: Dimitte;
liciluni. Unde sequilur: quia dimisi; redde quam dehes veniam, quia ego
Dixilque iili : Accipe caulionem iuam el scde cito et dedi vcniam. Quia filii liujus smculi prudenliores
scribequinquaginia;ncs\ dicercl: Quod debes mibi, sunl filih lucis in generatione sua. Filii lucis Iabo-
dimitto tibi; quod debes Deo cautelam assurae, et raiit, cf vix merentur pretium ; currunt et vix ad.
qui superhus stabas, sede cito ethumiliare, et quod braviumperveniunt, paituriunl et vix evadunt. Filii
parvipendebas vel ohlivione, pro nihilo ducebas, saeculi posl laudes et ihecebras et illicjtos amores
.seribe in.tabulis cordis et memoria tene, ul frequen- solummodo dimiftuiil, et Deum debitorem tenent;
tcr pteniteas et expies, donec et ipsum dimitlalur parcunt et parcilur eis, condonant et donatur. Ideo
tibi. Sede cito,. id cst ne differas de die in diem. prudentiores sunt filii sseculi filiis lucis in genera-
Scribe quiiujuaginta. Numerus iste pcenitenlise et tione sua, id est quando regenerantur Deo, et reno-
reinissionis esl-, ut et annus quinquagesimus re- vaiitur spirituali vita.
missionis, et psalmus quinquagesimuspoenilcntalis. Et ego dico vobis, facile vobis amicos de mainmona
Quinquaginla scribuntur et quiiiquaginta dimitlun- iniquitatis. Mammona, id est divitise, quse iniquita-
lur. Similisnumerus siniilehi significal offerisioiiem tis dicuntur, quia sine iniquitaic non captantur, et
in Deum et hominem. Unde Dominus dicit in Evan- quia iniquum est eas revocare in jiroprios usus,
. gelio : Diliges Dominum Deum tuum ex tolo corde quas creavit communes Dominus. Unde scriplum
luo, etex tota anima tua etex iota.menle tna. Boc est: Oro iniquitdte vidi tentoria Mthiopim (Habac. m,
est primum el magnum mandatum. Secundum simile 7), id est pro divitiis captandis vidi homines factos
esl Ituic : Diliges proximum tuum sicul leipsum fahernacula nigredinis, id est vitiorum et dsemonum,
(Maitlt. XXII,57-59). Nam quorum similis. est dile-. ut qui polerant esse tabernacula sectando pauper-
ctio, similis est bJTensio. Sequitur : latem, facti sunt tentoria vitiorum pro iniquitate
Deinde alii dixit:tu vero quantum debes ? qui ait: congreganda. Quis non videat multos perjurium
eenlum coros triiici. Cadus liquidorum mensura est-fn incurrere, homicidia facere, dolos inachinari conira
et corus seminum. Yalde timendum est nobis qui , proximos, rerum puhlicarum et dominorum prodi-
Iileiiitudinem corporalium honorum debemus, proxi- tores esse propter divilias. Hi fiunt pro iniquitate
mis debemus, et tamen non solvimus ; debemus to- • ienloria JElliiopim. Sed, cum villicus feceril amicos
luni, el vix solvimus parum. Quid ergo faciemus? stiperius, et de spiritualibus el de corporaiibus, cur
Si non possumus solvere lolum quod debemus, aliis Dominus concludit finem parabolse susede solis cor-
dimittamus saltem quod debetur nobis. Unde seqtti- poralibus? Citius dimitlimus iiijuriam factam quam
lur: ait illi : Accipe lilteras tuas, el scribe octoginta, proeslitas pecunias; facilius damus fideni quam pos-
Qui enim de centuin scribil octoginia, quintam par- • Sessionem; proniores sumus dimilfere odia quam
tem dimitlil, quia de corporalibus hoc debetul• expendere nostra. Ideo Dominus, paraholice nohis
proxirao quod quinque corporis sensusexigunt;hoc ad misericordiam instfuctis, in ea parte misericor-
. scripto eommendaturquoddlvinse graliae per oclona- dise concludit sermonem quam novit ajiud honiines
rium relinquitur. Rapuisli nieum, abstulisti prsesti- difficilioreni; et ad eam nos enixius hortatur in fine
tum, negasti. comniendafum. Si dimitto tibi quod ad quam videl nos difflcilius inclinari, quia melior
mea refen, scribeoctoginta, id est commenda me- est ftnh oralionis quam principiuni (Ecclcs. vn, 9).
morise quod adhue eges venia divinse graliae; si ID Faciaffius ergo de diviliis iniquitatis aniicos, pau-
, quidem Evangelii gratia significaturper octonariuni, peribus eas distribuendo, et debitorihus el liisqui
sicut ausleritas legis, per septenarium. Sed meretur eas abstulerunt dimiltendo. Sed, quia iniquitatis
octonarii gratiam qui prtecepla custodit, quss divitite alise possidentur paterna successionc, alise
significantui' per decem, ut per oetonarium junctum justo conquiruntur labore, alise usurpanlur ex sce-
denario, graliam illigamus acquisitam prsecepto, ut lere vel impielate, Dei ceiie amici noniiunt, qui de
qui scrihit octoginta .per Decalogi c.istodiam, per- -scelcrevcl impielate veniunt. Nec putetquisquani ex
veniat ad octonarii gratiam. his adjutores quaerere salulis quas mercimonio cor-
Et laudavil dominus villicum iniquitaiis cfuiapruden- rasit iniquitalis. Scriplum cst enim : Hosliwimpio-
ter fechset. Mirares; malus est villicuset laudatur; rum abominabiles (Prov. n, 2), quia offeruntur ex
raale dispensavit et parcitur; non emendavit quod sCelere; et ^ Jmmolanlis ex iniquo, oblalio esl macu-
fecit, et indulgetur. Yerum prudenter egit, quia lala (Eccli. xxxiv, 21); et : Qui offerl sacriftcium
dimisit pauca, ut reciperet plura; dimisit lenipora- ex substaniia pauperis, quasi qui viclimat ftliuin in
li.a, ut seterna percipiat. Audierat enim : Dimiiiiie cPnspectu pairh (ibid., 24). Cum ergo praecipitur
etdimittCur vobis (Luc. vr, 57), et dimilte nobis de- fieri amicos de mammona iniquitalis, discernendum
 '
3127 B. ODONIS CAMER. EPISC. 1128
;esl uteas intelliganius quse de successione, vel jusio A offererida', quia de seelere sunt acquisitse. Et tameii
labwre pfoveniunl. Quse lameii et ijisse iniquilaiis reddendse sunt cito, imo projiciendoe, ne malefaclor
:dicuntiir, quasi inxqualitalis, quia cum eas in pro inveniatur in male ccepto perseverare. Ul cum defe
'prielalem tenemus, aeqiialitaiem cum aliis honiini- ccrilis recipianl vos in wlerna iabernacuia. Exponit
•hus non servamus. Sunt ergo illse de quibqs amicos bic quod dixerat recipiant me indomos suas. Man-
:facere prsecipimur divitioe, iniquitatis et justilicE. sionCsenim seleinse domus sunteorum quibus im-
Iniquitatis quidem quanlum ad Deum, qui omnia pendilur misericordia; donius, inquani, eoruin r.on
communibus creat usibus; jusfitise vefo quanluni possessione, sed causa; non possessione qnotl eas
•ad ssecuhim," qtiia sseculari juslitia possideritur ab possideant, quas forsilan non possidebuiU, sed
-hominibus. Divitiie ergo quse jusle possiderilur in causa, quia scilicct causa sint suis henefacloribus
terra, el injuslaa sunt quaiitum ad divinam jusii- possideudi. In suas ergo domos vos recipiunt, quan-
: tiam, et justoe sunt quanlum ad terrenam. Divina do in seiernas mansiones nos esse faciunt. Suas
.:justilia cujuslibet proprielatis possessionem arguii, enim rejmtamus, quas noimisi per eos accipimus;
• terrena jusiitia proprietalis alicujus possessionem - quas nobis quasi retribuuni propler' bcneficia qute
defendit. Per terrenam justitiam homines propria ' receperunt, et propler misericordias quas accepe-
• colligunl, per divinam justiliam sua coinmunia B runt teniporaIium,a3ternorum retributores cxisfunf,
• faciunt. Divitioe vero quse sunt ex scelere, oinnino per eum qui pro ipsis reddit quod ipsi debucruril,
sunt iirjustte. Neculla justitia comprobat, quasetiam Dominum nostruni Jesuin Cbristum qtii vivil Ct
/terrena condoirinal, Et isfse nuilo modo Deo sunt regnatper omnia saecula soeculorum. Amem

BEJI.TI ODOms!.;
' • ' EPISCOPI CAMERACENSIS

LIBER SEU HOMILIA DE VILLIGO INIQUITATIS

Anecd. V, 8S3, ex riis. Prattilensis hionasferii.)
{MARTENF.,

'
ADMONITIO FR^VIA -

De Odone episcopo Cameracensi ejusque scnptis G de villico viiqmtatis, qusesub nomme Odonis cuiri
prsetcr Herimannum , qui de eo pluribus agitin aliisejus opusculis edita est tomo XXI Bibliothecse
-Historia restauralionis moiiaslerii S. Martini Torna- Patrtim Lugdunensis esse nOn nostri Odonis, ut-
. censis, Spicilegii tom. XII, hrec babet Heuricus de ppte quse pro sui brevitate nec pulchra liomilia,
' Gandavo &: in libro De illuslribus Ecclesia? scriplori- multo minus' liber dici potesl, nisi forte quis dicat
hus, cap. Odo Cameraccnsh ephcopits scripsii ho- ipsurii duas scripsisse homilias de villicd iniquitatis
miliampuicltram in Evangeliuffi secundunf Lucanii (plures enim homilias coriiposuii), unam.breviorem,
. Homo quidam era.t dives, qui habebal vilticum. Expo^ . alteram prolixiorem et pulchram, quse et libii no-
suil eliam canonem mhsm Te igitur. Scripsil etiam mine donari potest. Qui duo caracteres egregie con-
' ad Wilbodonem mpriacltum Ajfligeriierisemdisputatid- veniunt sequenli homilise, ex velcri codice Pratel-
nein, quam habuerat cuni quodam Judwo de myslerio Tensi hic editoe, cuj"tisstylus aliunde apprime conci-
.incarnatioftis Dominicw.sub dialegd, adnolatisprima .nit cum aliis ejusderir operibus; Fuit autsm Odo ex
sui nominis et prima Judmi secuth dhputanlis liiteris. abbate S. Martini Tornacensis episcopus Camera-
Et Joannes Trithemius in libfo De scriplofibus ec- cerisis electus annp HO'5; obiit in.monaslerio Aqui-
' clesiaslicis :Odo ephcopus Cameracensh , vir in i;incteiisi anno 1115, in quod dimisso ejriscopatu se
Scripturis sanclis eruditus, e.tin lillerii humaiiisno- receperal, De eo insigriem habemus epistolam mo-
": bililer doctns, ingenio sublilh, et clarus eloquio, in nacboruni Aquicinctensium encyelicam, :quam hic
componeniiis el declamandis Itomiliisad popultimve- ;ex mss. Aluensi et Toriiacensi iiraamittere juval.
terum morenoiimediocriterinsignis, scripsit dispuia- Aquichiensis ccenobii humilis congregatio, omri-
- tionent quam habueral cum quodam Judwo de inyste- Dhus qui salutis suse solliciti sunt, salutem iu Do-
rio DominicK incarnationis sub dialogo, adnotata niino.
priina sui nominis liitera el Judwi secum dispu- Salutem, dileclissimi, vohis mandamus, qualeiius
lunlis. orationibus yestris de tristilia quoe nos premit rele-
'- AdWilbodohem monaclium,librumi. vari mereamur. Heu amara mors quse fralres dividis
In canonetn inissw, librum 1. - et dissocias amicos! Unde tibi hsec potestas ? Posl
_jDevillico imquitaiis,-Iibrum T, Homo.quidam erat crucem Christi quis hsec tibi rcstitu.il.? Certc ille.te
dives. prostravit, iile le vicit, qui dudum per prophetani
Iiomilias'etephlold.splures. "--• tibi minabatur : Ero mors lua, o mors, morsus tti.iis
Et quwdmnjctlia ndn pauca composiiit, qitw ad ero, inferne (Ose. xnr, U). Si crgo mors Christi tihi
noliliammeam non veneruiit. nocendi vires adeniit, quomodo eps mori cogis qiios
Ex duobus hisce testimonlis conficifur homiliam ipse semper victuros secum dc morteredemi!."Ejus
 1.129 HOMIL. DE YILLICO INIQIIITATiS. HSC
jteiiim verha in Evangelio sunt hrec : Omnisqni cre- A ejusdisclplinam hahebatur,ut nontam magisfeiiitte-
;iit in me non mOrielur, et si niortuns fuerit vivet rafum, quam episcopus aniinarum meriloposse diei
' (Joan. xi, 25, '26). Sed forte dicet aliquis : Quale:" viderelur. Posfqiiamvero libii B. AugustiniDe libeie
principium dcdit adveniens? Quorsuni isla ? Credite, arhitrio et vera rciigione in manus ejus venerunt,
fratres et domini, ad quos ista pervenerint, quia statim mutatus in vertim aliiim, coepit odire guse
non infidelitas, sed mceror animi hoc a nohis dicendi dilexerat, el diligere quse prius oderat, Jesu bone!
extorsit initiuffi, et quasi in mortem fecimus inye- quanla hominis inutaiio! Fil in pauperes Cliristi
ctionem, licet sciamus exilum de liOc sseculo justo- rerum distractio, cihi et pofus ahstineritia, carnis
rum in Scripluris appellari sonmum vel dormilio- macefalio, el onine studiuin quod in ssecujaribus
nem, unde Psalmista ait: Cum dederit dileais suis discipiinis insuinpserat, in veram eonvertens philo-
somnum (PsaL cxxvi, 2). Et Dominus in Evangelio : sophiam de discipulis socios fecit, exemplo sui et
Noii esl mortua puelld, sed dorniil TLKC.vm,'^), dottrina mulips convcrlit, et postmodum reliclo
Verumtaiiien nohis imperare rion possumus, quin foiis cierico monachus effeclus, nionasferiunf quoii
doleamus, quando domnum Odonem Cameracensem --•dicilur ad S. Mariinum Tornaci construxil. Ah
cpiscopum, qui ivuper apud nos de hoc mfindo re- omnibus qui per eum vel cum co mundum relique^
cessil, ad menlem revocamus: Gravi etenimiletentus rant jn abhatem eligitur, consecralur. Multa prai-
yaleludine, dimissp episcopalu, Aquicinclum se de- lereo, quia ad alia festino. Tunc verp quasi Jumeii
ferri fecit, et quantum Ecclesiam nostram, in vila in rcgione illa visum es.t oriri. Populus enim ad
ejus
dilexissel, in fine dernonslravit. Hic dum viveret no- proedicatioiiein conVertebaluf. Iriter cofijugia utrius-
bls Paler eral coiisitio, mater pietate, amicus bene- n que jiaiiis fiehant sancta divprtia, jjatres a filiis -ct
fieio ; nec niirqm si desideriuin prsesentise ejus nc- iilii a parentibus gladio Vcrbi DA dividebantur,
quimus susiinere., qiiibus eontigk prsesentis vilse . oniries sicut iii teniporc apostolorum'in comniune
solatium aniisisse, Nostram quippe,iion illius vicem aJferebant pretiaeorum quse possederant, juvenes ac
dojemus, quia nos adhtic inler laqueos hujUs sssculi virgines, scnes cum : junioribus certalhri hujussse-
ineedenles eum ad meliora cvasjsse credimus. Crc- cull sarcinam projiciebant, et quasi jam de lioo
dimus, inquam, quia-ciim juslis modo lsetus decaif- inundo non essent nuili. ac leves. ad cchlum volare
fat: Siciil audiviinus, ila vidirnus iri -civitate Domiiii gestiebant. Civitas coruni quasi carcer eis esseiide-
(Psal. xLvii, fl), ei cum Moyse admh'afur dicens : riatur, moiiasierium paradisus. ipse autem omnilius
Transiens viclebo visionem hanc magnam- ( Exod, omnia factus, infirmis iiifirmus (/- Cprf IX, -22),
III, 5). Magnam nunc.ceric. Dei babcf videre visio- sanis rpbustus ajiparebat, et quasi omnium paier
riem, qui cum essel in corpore, nonsuam, scd il- essel, sic omniuiri ex aiiimo Ciiram gefcbat. fleu
lius dilexit voluntaieni; Quls autem ViiiuteS quas hmrianarura ferurii iricefla jirovisio! Lselis pririei-
possederal dignevaleat eniintiaie? Quid potius in co piis adfuit leiilafio, et :Saiaii, qui etiain inter filios
iaudare? Si patientiam, si benignitatem, si huinili- : Dei adfuit, exjretlit eps ut cribraret sicut -triticum
tatem ejus prtedices, quidquid dixeris minus erit; (Liic. xxif, 51). In hoc loco quiescat scorpiiis ar-
Ita in siiigiilis emiricbat, quasi cseleras noniiaberet.- cuato vulnere venena dctractioiiis iiifundcre, "et ad-
Etiibi quotidianam cjus vilam tritis.et communibus calumniam tanii viri non refefat, quod quidam
yerbis breviter edisserani? Mitis erat affatu, dulcis dimisso sanclo proposilo ad sseculum redieruut, si
alloquio. Nihil iilius scyeritate Isetius, nihil loetitia C Chiistum iiori audel reprehendere, quod mulli disci-
severius; gravitalem morum vultus hilaiilas; hila- cipulorum ej'us abierimt relro, et jam cuin illo rioii
rilatem verp vultus morum gravitas temperabaf, ambulabaiit (Joan. vi, C7). Parcat uiiusquisque liu-
Mtiitlii et jurare aut nesciebat aut nolebaf, Linguas guse, parqal animse suse, nequissimum vitium qiiasi
quoque adulaiitium seu delrahenlium prudenter ca- novissimum diaboli laqueuiii nitatur evaderc. Nam
vebat, et utrumque genus horiiinum vclutpestes ani- pauci sunt, ul etiarii de religiosis taceam, qui ila
mte aninio fUgieiiat. Gontra illas sepiebat aufes suas irreprehensibilem exhibcant vitam suam,. iit nou
spinis , Tie atidircl linguam nequam ( Eccli. libenter repreheiidant aliejiam. Quid mulla? lantam
xxviii, 28). Contra istos scriplum esse sciebal : juCernani Christus submodio laterenonpalilur, sed
YTerbaadulalorum mollia, feriunt aulem inleriora per Dei gratiam, utoninibus qui in donio ejus sunt
Vciitris (Prov, xvm, 8). Nulli mahiin pro malo red- luceret (Matth. v, 15), ad episcopatumCainefacerisIs
debat, vel inalediCtum pro maledicto (/ Pelr. nr, 9); Ecclesise assunitur. Tunc vero quanta qualisqiie
et quasi agnus inier liipos missus morsiim malitise vita cjusfucrit, quam pristinseluiniiliiatis vel
iioii habehal. Providehat hona iion solum coram pertatis nienior.permaiiserit, tot producimus lestcs pau-
Deo, sedeiiain coram. hominibus (Rom. xn,T7), • quot in civitate illa haberituf honiines. Veruffi, quia'
ul sine offensione prsecsset Ecclesise quam gcrehat. loiigius ah incffiptodigressi sumu.s, jain ad segrptum'
Apostolicse. etiam doctrinse gratise refulgebat, et, jiostium postpositis omnibus redeamus, et; ne.pro
qiianiuni in se erat, lara verbo prsedicalionis quam noTiis moras patiatur, ejus ad gloriani transitum
opfima moiurii institutione a sscculo revocabat. breviter referamus. Aqiiicincium, sicut diximus, se
Inter iiarnm insignia viiiutum castitatem in eo lau- deferri fecit, uhi offinibiis qriseChristiano hioiienti
daresuperiluuiiiputo, ciijiisvitaeliamanteconversip- D I convciiiunt rite explelis, tam alacer, lam securus
nem pro coiitineiuia quam habebat omnibus fuit hovissimam lioram exspectare videbatur, quasi npn
exempjo, et quod in primis dicenduni fuii; sed non ipse quiinfirmabatur, sed alius pfo eo essel moritti-
oinnia dieere inslitui. Eo quoque tempore,.id est " j-us. Unde quidam liiiiei' in stuporeni
ante conversioiiem, ut.ad priora redeam, ila totus adductus.-re-
motis omnibus .arbitris, solus ad solum accessit, et
in libris eral quasi niillam so crederet babere re- utrumiimeret apposiia ori ejus auricuia diligeiiter.
qulenj, n.isi euni quem in exercilio Scripturarum iiivestigavit. Tifnc ille, ui/verbis ejus loquar, cum
afripuisset laborem. Erat quippe fundatus gramma- diceret: Ad quid tiinerem ? et ille ojiporieret ei peri-
.tica, ornatuS' rbetorica, armalus dialectica ; et.his ciilummortis, et quia judicia Doiriini xtbyssus mulla
studiis iiidesiiieiiter euni occupatum multa turba (Psai. xxxv, 7), et quia ndnjustiftcabilurin conspeclu
discipuloruni scquebafur, qui ad famam tanii viii iuo omnh vivens (Psqt, CXLU,2), et csetera huj.us-
undique eongregati ejus disciplina siliebant in-^ niodi, ille paululum reticens, e't quafsi aliquid in se
Jormari, magisterio erudiri. Ilic forsilan aliquis prius dcliberans respondit: Non timeo. Admiratus
rempraretui' et diceret quani ardenlis fuerit ingc- autem frater conticuit, el magnam euni habere fidu-
nii, quam lenacis memorise, quam temperalus jani ciam persensit, Oliiit tertio Italendas Jiilii beafus
lunc in moribus, in verhis sobrius, in doctrina sol- iste, animam reddidit Christp, nos corpus sepiil-
licilus, in dispulationibus cautus, in solvendis quoa- luroe. Omnes igilur fratres etdomini ad quos hoec
stionihus proinpiu.s; tanta denique in scholis ejus legenda pervenerit oramus, ct vos pro eo
se nos oravit. Secretius eaim l.ici noslri abbafequod pro
"q!iics,lantapaxinterdiscipulos,etvitaecomp'osilioper ad
PATnor.. CLX, 3o '
507)1 BERENGOSI ABBATJS S. MA.Vi.UiTKEVIIi. j|,yj
semper essef ab inlus (Pstd. xi.iv). Scd et duo di- A in sacro cloquio duo stuu zcii, ztius scilicel amarili:-
scipuli illi ejusdem divinoa charilaiis igne quasi cai- dinis, et zehis diieciionis; ita etiam duo sunl igiiC^,
bones ardehanl, qui post resurreciionem Domiiii ign.is videlicel furoris, ei ignis amoris. Zelum quip-
cuin eo se loqui et ire ncscicbant, qiianuo scra poe- pe ama-riludinis miilier illa quondam babuissc vide-
nitenlia rccolentes se locutos fuisse cum Messia : balur, quse filio inulieris alterius invidens : Nec
Nonne, inquiunt, cor nostrum nrdens erat in nobis, mihi, inquii, ncc tibi sif, sed dividatur (III Reg. m).
cnm '.iquerelur in via? (Ltic. xxiv.) Taliler quippe Zelum autem dileclionis Psalmograpbus habuil in
clim legifer ille Moyses, talitcr Aaron ardebat el se, quando pro iniquitate Judseorum suspiians :
Pbinees , tali etiam modo David ardehal cum Elia, Zelus, inquil, domus mew comedit me (Psut. LXVIH).
quemadmoaum iidem duo discipuli quibus Dominus Quiaergo cjui duo xeli sunt jierstrinxiinus histo-
loquebalur in via. Nonne enim Moyses igne chari- rialiter, ita' et qui duo siinl ignes dislinguanius
lalis ardebal, qui, irse Dei resistens, mortem caden- cequaliler. Qui enim divini furoris sil ignis, jjlenius
lis poptili stia morte commutare volebat; quando edoceri polestis ab eo qtii per Moysen projiheiam :
ad Dominum, ut in libro Exodi sccjiius legere j-otui- lgnis, inquit, sitccensiis cst in furorc meo (Jerctn.
sti: Dimitie, inquit, eis, hanc noxam, alioquin dele xv). Quis vero ignis ainoris sil, per legem scire va-
me de libro, quem scripshli ? (Exoct. xxxu.) Nonnc " lelis, ubi de paschalis agni comeslione nos in-
Cl.Aaron ejusdem charilatis igne succerrus erai, sfruens : Si quid, inquit, residtii fiierit, ignc cont-
qui, ir;e Dei scque resislens, inter vivcnles et mor- burclis (Exod. xn). Unde ut in cordihus nostris,
tuos, thurihulum sumebat qiialenus irom fnro:is dileciissimi fratres, et unum ignem exstinguere, et
ejus immensi fumo placarcl incensi ? Nonne e: Phi- alterum incendere valeamus, dignum est iil opem
nees zc-locbaiitalis forliter ardebat, qui luxuriautcs sacerdolis isiius sacralissinii tola mente, tota dc-
alienigenis in ipso coitu trucidare solebaf, quando vofione quscramus; quatenus meritis ipsius ac pre-
Israelilicoeplebislargiler elfuiidendo cruorem, divi- cibus ita in nobis ignis divin.i restinguatur furor,
num ila placavit furorem ? Nonne eliain Elias homo ul corcla nostra semper illuslrare dignetur ignis
similis nobis ct passihilis in cordc sui fervorem amoris. El quoniam prss igne furoris Domini omris
ejusdem charilalis habcbat inexstiiiguibilis, quando caro quandoque labeseet, quandb, ad discernciuiujn
aridse diulius terrse inibrem de ccelestibus dolens bonos et malos, ignis in censpectu ejtts cxurclacei
esse SubduCtum, orationibus suis ct caii ohtinuil (Psul. XLIX),orandum cst nobis, ne tuiic ab selerno
pluviam, et terrse fructum? Nonne et David eodem igiiecum reprobis devoremur et malignis, quando
igne cliaritalis accensum esse cognovimus, qui, ut in irn sua conlurbabit cos, el devorctbiteos ignis
in lihris Regum legimus, obicem se quondam" pro (Psal. xx); scd per illum potius divinse charitalis
suis opponcbat ovibus, quando pro his orans, qui igiiem liberari mcreamur iude, qui olim super uni-
angelo coedcnte peiierunl : Ecjo siim, inquit, qtii gciiitum Dei Filium in columba, ct super disc.ipulos
pcccavi (II Reg. xxiv); isti, qui ovcs sunl, quid fc- veriil in igne. Quod ipse nobis prsestaredignetur, qu"-
ceruiil ? Adhuc eliam et aliud mysteriuni grande si- cum Patre in unilate ejusdem Spirilus sancti yivil et
mile his videmus in Joanne, qui populum Dei ad regnaf in ssecula socculorum. Amcn.
vias illius quondam in deserto reducens, juxta tesli- SERMO V.
monium Divinitatis luccrna erat urdens et lucens 1NrjEDlCATIONr. ECCI.ESI.T.
IJF.QUERELlQLiAIiUM
(Joun. v), quando se dignum cxiiibens ad quem Vc- Vr.XERAT10.NE.
riiatis fierel sermo, sibimel iiitus arsit desiderio, et Gandeo, el exsultatione muitiplici cor noslrum
aliis exterius luxil verbo. Quia crgo suffitieiiler jam liilarescil, quoiies festive sanctoruin colit memo-
prselibavimus quanta cbarilas fuerit in cordibus riam, quibus annualini ccclesia noslra ctiebris flo-
Patrura prsecedentium, restat ut aliquid siinilere- rescil. Ecclesia namque nostra, quamjilurimis san-
feramusexPaulo doctore genlium : ipse enim eodem clorum solemniis lcelabunda redditur, varioque de-
igne charitalis, quo et ipsi, forliter ardebat, quando rj corc speciosa elTicilur, etvelut vernando florida
pro fratribus suis et ipse analbema fieri cupiebat. specic resplcndel, ctinctisque cernentibus lteta arri-
Qui et in alio adhuc loco seque demonslrans quaic- del. Nec immerilo, quia, quoties feslivis saiictoiiiin
nus in eo divinse charilatis fueril fervor : Quis in- natalitiis debilo honore celebralis, in Domino glo-
firmalur, inqtiit, ct ego JIOJIinfirmor? quis scandali- lianiui', lolies ipsorum jirccibus el merilis adjuti,
zalur ct ego non uror ? (II Cor. xi.) Cujus eliam larga benedictionis gratia Crealoris nosfri perfun-
charitalis excmplum adhuc inde possumus cviden- dirnur. Quidquid enim laudis ct honoris miiitibus
tius scirc, quod pro salule Galatarum seipsum di- regis impendilur, totum ad gloriam regis, cujiis
cebalparturire, quando ad reformandam in eis di- sceptro milites insignitVsunt, litulatur. Nec dubiuii),
vini virtutem amoris : Filioli, inquil, mei, quos ile- quin cos semper habeamus palrocinaiites in coolis,
rum parlutio , donec Cltiisliis formetur in vobis quorum celebrilates pise devotionis sludio gerimus
(Galat. iv). Endc quia Patres iidem bealissimi non in terris. Si enim nosler spiritus, necdum carnis
zclo amariludinis, sed zelo pietalis talia fecerunt, matcria exutus, et tamen dilectionis geminse fer-
quando in cordibus proximorum divinrc chari- vore ir.terdum ad astra libratus, jueccs Domino pro
tatis ignem incenderiint, sciendum csl quod, sicut suis dileetoribus nitilur effnndere, ulique jirsrstan-
 i05S SERMONES. 10oi
tius credendum est sanctorum animas, summoe -di-A pio amore anipleciimur cineres et ossa, et angeli
lectionis plenitudine fervidas, suis in solemnitati- exsultantes in ccelo concinuiit super animarum con-
sorlio : Gloria in excelsis Deo (Litc. n). Credimus
hus, ad sui corporis pignora foventes descendere,
de- nempe et huic sanctorum solemnitali, angelicam
suorumque pro salute fidelium intercedere, ac
bitae retributionis donativum sui veneratoribus im- cum suis occurrere prsesenliam : si tanien dignis
honoribus hanc rite celebraverimus per sanclifica-
pendere. Habentes igitur eximia liujus spei pignora,
scilicel ipsorum beatorum spirituum exuvias, dignis tionem viloevox nostravoci amborum meretur com-
honoribus sanctorum prteconia eelebremus; amplius misceri coolicolarum. Alioquin magna hujus diei
aiilem festiva eorum gaudia debilis laudibus extol- celebria dignis laudibus nequaquam decenler reco-
lamus, quorum cineres et ossa suo in siuu largius limus, nisi per sanctificalioiiem vitte nosmelipsi
refovet hsec nosira speciaiis ecclesia. Nostis aiiiem, laus Dei fuerimus. Scriptum namque est : Non esi
fratres charissimi, hcec unici nohis delicla, specialis speciosa lcius in ore peccalorh (Eccli. xv). Renun-
utiqueecclesia? cujus gravi Iseti (juiescimus in grc- lianles ergo peccatorum vitlis circumcidamus prse-
niio, eccequam lseta fovet, unde feta floret-; quam putium cordis noslri, ut videlicet igne divini amoris
prsedives per sancloriim cineres, virgineosque Jlo- " attacli, emundatis labiis, gralanter hymnidicas lau-
res, quod servet integra vere felicium tegumeiita, des Doinino Sabaoth concinamus cum sancfis et an-
quodque possideat ossa utiiusque sexus late col- gelis, quatenus ipsorum collegio tandem mereamur
lecta : Lwtemini igilur et exsttltaie in ect, omnes qui associari in ccelo. Tergamus ergo oculum nienfis a
diligitis eam(Psul. xxxi); gaudete cum ingenti lar viti.oso pulvere peccaminis, et intueaniur eos quo-
titia el hodiernse festivitatis celebria lteti suscipite. rum laudibus dicatur dies ista celebris, sequamur-
gaudia. Et ut in hac solemmiate celehrius gloriemur que eorum vestigia. Quorum eniin vitam irnitati
in Doniino, idipsumiiobis scripturoe auclorilas com- fueiimus, ipsorum quippe et adepturos nos glo-
niendal, cum hcec verha commemorat : Lwlainini, riam credimus. Et quorum cxeinplari formte impri-
inquit, in Dotnino, et exsullalc justi, cl gloiiumini mi renitiinttr, ab ipsorum etiain paiiicipatioiie pro-
omites recti cordc (Psal. xcxvi). Nos vero, si inler cul dubio secerncmur. Qusenampars lideli cum infi-
juslos et rectos necclum recensemur, desidcrio ta- deli? Aut 'quos sobrielas luci cum tenebris? Quid
men el optioiiecum justorum pairocinio saifctorura tc-mploDei cum idolis? Diligitnamque omnis anima
ndbis sludendum est rie saltem omnino jusliiice ex- similcm sihi : Unde per quemdam sapientem dici-
pertes invenianuir. Htijus ergo diei salutifera gra- iur : Omne animal diligit sibi simile sic el otnnis lio-
tulabundi recolile solemnia, scilicet.pro eleclis atque (2 i)io proximum sibi (Eccli. xm). Omnis caro ad si-
prajclaris hiijus ecclesite margarilis, proque vernan- mile sibi conjungetur, et omnis homo ad simile sibi
tibus atque coruscantibus eleclte altricis nostrse sociabitur. Sicul commuiiicabit lupus agno, sic ali-
floribus. Eo autem ralionis tenore nobis exsullan- quando peccalum justo. Quse communicatio bomini
dum hodie denuntiamus. Primo quidem, quia ec. sancto ad canem? Quani igitur rogo partem vel so-
clesia noslra floridifate aposfolicse viriditatis seu citiaftiii habiturum creditis inceslum cum casto?
smaragdinis redimita, lucescit gemmis. Secundo, ehriosum cum sobrio? raptorem vel iiiiquum cum
quia sanguincis martynim corusca rutilat rosis : jusio vel sanclo? Blasphemum vel detractorcr.i cum
post htee, quia clarissimis confessorum jjhalerata boniioquo? mendacem cum veridico? obslinatum
nitel margaritis. Deinde quia virgineis lloridula vel avarum cum largo?flagitiosum cum rcligioso ?
aibescit liliis. Postremo etiam, quia opulenlia jilu- Yos crgo, fratres charissimi, qui Chiisiianilalis no-
jimorum utriiisque scxus sanclorum, quasi fra- mine aj)pellamini fidelcs, recussie paganislicis mo-
grantia multarum specierum dilata suavissime re- ribus infideles ceiiseri. Qui vero lux in Doinino,
dolet, floret, viget alque pollel, Quorum omnium cbaractere aposlolico tilulaniiiii, nolite yiiioruiii te-
fidei constanlia nos roborat, el spei allitudo elevat nehrosa caligine principi tenebrarum assignari: qui
el chariiafis pleniludo exhiiaral, Lsetus ergo dies 10 eiiam in sacri eloquii pagina templum Dei depingi-
apud iios ista transeat, quem nobis, frafres charis- mini, stotuere in cordibus vestris simulacra deo-
simi, tot el tanlorum sanctorum commemoralio rum viribus totis renitiniini. Quisquis eniiii aS-
commendat, Tottis canora juhilatione prodeal, quem quid plus quam Deum diligit, constat, quia favo
et angeloruni teque et sanctorum jiarili concentu sui cordis jam idolum statuif, cui lolies serviendo
grata societas concelebral. De hoc quijjpe festivo procidit, quoties iliud cum frequeiifatione excolit, et
niagnte salulis gaudio ex Scriptura canimus in ejus ditiuni se subdit. Scripium enim esl, Diliges
psahno : Vox exsultalionjs el salulis in labcrnaculis Dominum Deum luum ex lolo corde ttio, et ex tola
justorum atl aiidiendum audila est (Pscd. xxxn). anima tuu, et ex lotis viribus luis (Mallli. xxn). Ita
Aplissime profecto vox exsullalionis ct salufis in et ille solus summe diligendus, qui singulariter ado-
isto audiri fas esl hodie domicilio, quianimirtim bo- randus, ac studiosissime excolendus esl. Quidqtiid
diernce diei in celebriiate, dum generaliicr memo- igitur contra hujus amoris vel e.xercilii cullum es.t,
ria fit omnium, quorum in ista reliquise conlincntur profecto medullitus cliiiiinaiidiim cst. Aposlolico
ecclesia sanclorum, credimus seque et in ccelo ef in autem dogmate inslruimur, quoniam habilatio Dei
terra laudes resonarc ipsorum; dtim et nos in lerra sfructura corporis nostri eligilur, An nesch, iiiquit,
PATKOL.CLX 33
5035 3. MARSICANITUSCUL. EPISC. ,,,-„
qttoniam corpora vestra templuni sunt Spnitus sancii. A dum in nullo feritati ejus cedunt, sed usoue ad fi-
et S.piritus Dei Itabilat in vobis? (I Cor. xi.) Et rur- nern fortiter dimicando resisfunt. Cujus tyrannide
suni : Templvm Dei sanclum est, qv.od eslis vos. victrice manu; devicta, triumphales sihi titulos
Si quis atitem lemplum Dei violaverit, disperdet illum summi regis, in aula proprii cruoris signo inscripse-
Deus (I Cor. m). Quamohrem, fraires chaiissimi. runl, per eos quos eorum memoriale florebit in sse-
necessariiim ducite ab omni peccaminis fceditate cula : cum vergente anni circulo semper redivivo
temphim Deiexpurgare, cuncta rerum transitoriarum fructu laudis vernanl, ei nos in augmenium.meriti
idola fundilus.eliminare, viiiosi operis impedimenta sui, lucrando germiiiani. Unde scriptum est : In
expellere, oralionum iexfuram lalius expandere, memotia wlerna erv.nljusti (Psal. m). Ilem alio mo-
charitativi ardoris sjilendoribus illuminare, omnium do dicilur in alio loco : Justus ut palmci florcbit, si-
viiitiium redoleutiain conspergere ut habilatorem cut cedrus Libani midtiplicubiiur. Plantate in domo
hujus lempli vobis jilacabilem et gralise largiiorem, Domini , in atriis domv.s Dei nostri fiorebunt
valeatis acquirere. Ui autem eflicaces huius rei pos- (Psal. xci). Adhuc mullijjlicahuiitur in seiiecta pro-
simus fieri opifices, et obnixis precibus conquirendi veclioii, et bene patienles erunt, usquequo posteris,
sunt idonei fautores, quos hodie reneremur hujus quod agnoverint, aiinuiitienl, scilicet quoniamDomi-
operis. prtedecessores. Ilaque primum venerationis B ims Deus nosler justus el reclus est. et in illo nulla
studio reddendi sunt henevoli, poslea flducialius esl iniquilas. Yerum est, fratres, quoniam multos
prcedicandi. Sed tunc ceriius eorum aures nobis ac- ar.te annos defuncti, adhuc vivaciter loquuntur, dum
clives reddimus, si operis . atlestatione, ipsorum, quotidie per eorum dogmata lideles ad Dominum
boni semulatores fuerimus. Ecceipsi carnis riialeria converluntur, et ad opus bonum per eorum exempla
induli, sicul evidentibus signis elucel, tolius crimi- roboraiitur. Quandiu itaque bujus mundi orbita
nosi operis immunes el expertes vitam coram Deo . volviiur, ipsorum venerabile meritum semper aeci-
et bominibusboneslam duxerunt, et abhujusmundi pit incremeiitum. Agamus ergo , charissimi, im-
iHquinamento iiicoiilaminatas manus continueruiil. mensas in ipsorum solemnitate Creatori nost.roiau-
Florem mundi omnibiis cum suis obleetationibus des et gratias, qui et illis regnum, ante sajcula
sprevere, et ccelestia omni eordis intentioiieinsian- jmteoidinatum, in coelestibus jam contulit, et nos
tius exquisiere ; jejuniis et orationihus.insislentes, ejusdem regni parlicipes fore reintegrata per ejus
carnis jura domabant, spiriium roborabant, Gum sauguinem salute repromisil. lpsi ergo omnium regi
salulis inimico belligera manu congredi non dubi- soeculorum,prohis omnihuslauset gloria perinfinita
lavere, queni et armis praecincli divinis proslravere : G ssecula; nobis aulem misericordia serpilenia.[Ameu.

AKKODOHIKI
MCXII

JOANNES M41SIGANUS

TUSCULANUS EPISCOPUS

NOTITU HISTORIGA IR JOAKKEBI

Ilalia Sacra, I, 250.)

(UGHELLI,

Joannes,. Marsicanus appellatus, ab Urbano II dictus esl cphcopus cardinalis Tusculanus. Hic in Vaslal-
lensi cpncilio -TIOGgravissime senlenliam tulit, adeoque mucjnipromplique animi fv.il, ut, cum Hcnricus IV
hnpius imperator Pasclialem II pontiftcem conjecisset in carcerem, ipse una cv.m Leone cardinali ementito
veslium cultu Romcrmprofitgeril, populoque Romcinoin concionem vocr.to,eidem persuaseril ut sumptis armis
conlra imperalorem ponlificis injuricis ulciscatur. Sub eodetnPaschcdi viia funcius ecl. [Inlerfuil eliam con-
citio Romano <in. i 112. Vicarium papa iu Urbc egisse colliniiur cx titulo ctppositoephtolm recitalw a Baron.
Annal. i. XI, qua.mscribi! Ricliardo Albanensi episcopo, ctim cidmoneiisde nequiier nclis ab Henrico, deque
Urbis et universalis Ecclesim sluiv.miserrinw. Cv.m pltiriiiiis cardinalibus Paschalem objurguvit concessionis
fucta llenrico invesliturcirum. Sed el a Paschali scite redurguilur ipse quod nimio zelo ettm carpal; non ad~
verierat eiiim id vapam fecisse ne schismate el deleriori dumno Urbs ftugraret. LUCEINT.I
 EPISTOLA AD RICHARDUM EPISC. ALBAN. 1038
ml

mmmwm WMmmmAME ;
TUSCULANl EPISCOPI

GOKGIO AD POPULUM ROMAKUM

Ut injuriani snninii pontifieis, cum suis ah Henrico imperatore tenti et conviciis affeeti
ulciscanlur

(BABON.,Annal., ad an. 1111, n. 11, lo.)

Licet, charissimi filii, alacritati vhiutique vestrte A
sfimuli adhortationum admovendi non. sinl, cum
verbis neque ex imbecillo strenuus, rieque rohustus
quispiam reddatur ex liniido, omnis cnim vohis est"
pro vita et pro libertate, pro gloria, pro defensione
aposloliese sedis jvugna omneque certamen est; hoec
omnia in manibus vestris sunf conslituta. Nam qui
pacem desiderat, prseparet bellum. Filii vestri con-
trajusomne, conlra fasierientur in vinculis : Petri
iposloli basilica, toto orbe lerrarum venerabilis,
irmis, cadaveribus, sanie et cruore plena est, Quid
autem ex hoc summam omnium malorum conjicere
possumus ? Quseunquam audil.a est immamor pe-
sfis ? Poniifex apostolicae sedis a barharis homini-
bus tenetur in vinculis"; omnis sacerdotalis ordo,
lota ecclesiastica digniias earceri ac tenebris addi-
cla esl : lugent ministri Domini, altaria sancla la-
crymis niadenl; ipsa prorsus mater Eeclesia attrita
gemit, imj)loi'afque opem veslrani: filios ul se tan-
tis cladibus eruant, mcerens orat et obsecrat, Quo-
circa rogsmus affectu quo possumus, periclitanti
succurralis, et ad ulciscendam matris injuriam lolo
animo, tolis viribus incumbatis. Nam si adsint qui
obsislant, fugere hostes, quam consislere, paratio-
res erunt, Ilaque alacriores insurgalis ad tantum
ulciscendum scelus, de Domini noslri et beatorum
aposlolorum Petri et Pauli misericordia confidentes,
ab omnibus vos peccatis absolvimus.

"' -
;'. JOANKIS EFISTOLA

AD RIGHARDUM ALBAKEKSEM EPISGOPUM ,:; -jl:

De nequiler aclis ab Hcnrico-imperatore
ubi supra.)
(BAIION.,

JOAKKES, Dei gratia, Tusculanus ejiiscojms, agens B quiefa omnino dimittere, obsides efiam dare pro
vices domini Pascbalis papte vincli Jesu Chrisli, securifale, cum ad coronandum euni ad beati Petri
venerabili fratri RicnAr.uo Alhano episcopo in Do- basilicam exirel. Postea ex parte Ecclesiaj a laicis
mino salulem. viris firmatum esi, si ista qute jiromissa sunt, jam
Quoniam, sicut ait Aposiolus (Rom. xn), unum dictus rex observaret, quod dominus noster euiii
corpus siimus in Chrislo, et si patitur unum mcm- benigne susciperet, el ei diadema regni imponeret,
brum, ctetera membra compaliunlur, quse decapile cl coronalus, si vellet, Urbem intraret, Pro transilu
nosfro, el de tola fere Ecclesia gesta sunt, fraterni- eliam poniis ohsides acccpit, pro quibus sacramentum
talituse significamus. Cum igitur Henricus, Teufo- exhibuif.quod in ipso die Dominico si poiiiern irans-
nicoruni rex, Sulrium pervenissel, legatos quosdam irct, eos in liberam nostrorum restiiuerctpotestafem.
Romani direxif, qui jurejurando firmaveriint, domni His igilur omnihus sacramenlis ex utraque parte
pspse Paschalis legatos secure ducere, et regem jieraclis et obsidibus dalis , cum ad coronandum
ipsuni sacramenio firmare, omnem ccclesiaruin in- eum ad ecclesiam B. Pclri papa exirel, poslpositis
vestituram penilus abdicare, obsides etiam dare, ne sacramentis el dimisis obsidibus, eum in jpsa eccle-
ad hoc flagit.ium iferum redirel, et res ecclcsiasii- sia cum cpiscopiset cardinalibus, et multis Roma-
cas, ef regalia, ac beati Petri palrimonia libera ct nis violenter cepif, el in captione arctissima definet.
4059 B. ODOCAMER. EPISC. {fufl
Romani vero, post alterum diem collecli, in hostes A adjuvare nc desinas. Orationes pro liberatione do-
Ecclesise impetum facientes, de porticu fugere com- mini nostri, imo pro ipsa Ecclesia, ubicunque po-
pulerunt, interfectis mullis de suis, et perditis equis, ttieris, fieri facias. Yale. Hoc autem factum est anno
tentoriis, peeuniis, et infinita supelleciili. Posl htec Domini millesimo centesimo undecimo, Indictione
omnes unanimes contra eum juraverunt, uno aui- quarta, pridie Idus Febr. in basilica S. Petri apd-
mo, una voluntate pugnare. Tu igilur prudenfer slolorum principis. dic Dominica ante caput je-
vigila, et quanto amplius necessarium conspicis, junii.
tanto magis elabora,et moirem Ecclesiarum omnium

AN.NO
DOHIKI
MCXUI

GAMEMGENSIS EPISCOPUS

NOTITIA HISTORICA

(Cameracum Christianum, auclore D. LEGLAY

, pag. 50.)

Odo, beati decoralus tilulo, qui aliquando vocalur B IY imperatore recipere noluit, quse in sua ordina-
Odoardus, civis Aurelianensis, priinus ahbas S. tione jam ecclesiaslica potestate receperat, sede sua
Mariini Tornacensis post hujus monasterii restau- pulsus apud Aquiscinctuiii exsulavit, ut ipse scribit
rationem, de quo consulenda est ahbatum hujus loci iii libro De blasphemia in Spiritum sanctum. Infir-
hisloria, clectus et cousecratus esl in synodo mifate corporis gravafus, inquit Herimannus, Spicil.
provincise Remensis an. 1105, vi Nonas Julii, die tom. XII, p. 4G9; episcopatum reliquit, seque
Dominica, ut eruitur ex ipsius charta pro Rogero Aquisciiiclum in leclica deportari fecit, ubi inira
abbate Ambecieiisi dala hoc anno, quirjicitur pri- ocio dies dcfecit. DeOdone plura apud Molanum in
mus ejus episcopatus, cui subscribit Balduinus Naial. Sanclorum Belg.; Mirreumin Codice donatio-
decanus, cl ex iiistrumeiito quo ftmdatio collegii num piarum; Lindanum, ctelerosque liagiograpbos,
caiionicorum aptid Teiieramundam confirmalur. et Triihemiuni De scriptoribus cccles.^ ubi dicil
Post suam ordinatioiiem, Odo aliquandiu episcopali fuisse in Scripturis erudinim, ingenio subiileni,
sede minime potifus est, sed moiitio Henrico impc- clarum eloquio, el in declamandis bomiliis ad
ratore , Henricus ejus lilius, qui parles pontificias populum non mediocriter insigiiem. Prtcler bomilias
adversus palrem amjfiexus fuerat, jussit Camera- quas composuil, exposuit Canoiieni misstc, aliasque
censibus ut, expulso Galchero, Odonem suscijie- cledil luctibraiioiies. Ad meliorem vitam migravit
rent, an. 1106. Ex narratione restaurationis abbalise XIII Kal. Julii, seu xix dieJunii, an. 1115, in
S. Martini Tornac. Spicil. tom. XII, cap. 82. monasterio Aqnieiiiclino, ubi conditus est suh
Anno TMO, Roberto coniili, et Clemeiilise ipsius tumulo marmoreo coloris albi, cui ejus imago
uxori dedit licenliam construendte capelise in Novo- G insculpta cum hoc elogio :
Bnrgo apud Aldenardam. Anno 1115, confirmavit
inonaslerio S. Dionysii prope Parisios ecelesiam IIICTF.GlTUR PR.CSUL ODO,
Solismi, ex hujus loci chaiiario. An. 1112, prcesu- QUIPERSPECTUS OMNT MKKDO,
lalus suivn, Bornhemiensis ahbalioa fundationem FUITEXSUL,DEOFIDUS,
confirmaf. Sed quia virgam et annulum ab Henrico FULGET COELOQUASISIDUS.

NOTITIA A-LTERA

(MABILL.Annal. Rened., tom. Y, pag. 299.)

Multi hoc tempore (an, 1090) florebant apud Gal- Ddocebat, irodonem Andegavensem, Audebertum
los viri litterati, quorum plerosque versihus suis Cenomamiensem ; et Godefridum Remenscm ; at
celehravit Balderieus abhas Burguliensis , in his mirum est ab eo prsetcrmissum fuisse Odonern po-
prseceptorem suum Hubertum', qui Magduni litloras pularem suum , utppte domo Aurelianensem , qui
 4041 NOTITIA HISTORICA. ±<M"
publice litteras in urbe Tullensi, dein Tornaci. per Aiota turbatur scbola , et canonicorum ccetus admi-
quinquennium magna cum fama et discipulorum ratione percelliiur. Deinceps Odo paulatim scholse
frequentia docuil. Hujus viri commemoratio non se sublraxit , ecclesiani solito amjilius frequeniavil,
strictim facienda esf, quippe qui Tornacense Sancli nummos congregatos in egentes , maxime clericos ,
Martini monasterium, monaehus et abbas illic erogavit, jejuniis denique ifa carnem attrivit, ut
factus , insiauravit. Erat is clericus . oriundus ex brevi proe macie a multis vix agnosceretur. Non
urbe , ul modo dicebam, Aurelianensi, patre Ge- multo posl quatuor clerici el se adjungunt, scilicet
rardo , matreque Cseciliaprogcnitus , Odoardus vul- Odo abbas. Cerbertus, Rodulfus et YYiUelmus,prte-
go vocatus, a puerila ita instructus lilteris, ut nulli ter Lanfiidum, qui fuga lapsus misere periit. \e-
secundus inter Francorum sui temporis magistros rum dubii hserehant quem statum amplecterentur,
haberetur. Hic primo Tulli-Leucorum scholas te- canomcorum an monachorum. Utrorumque , variis
nuit, inde a canonicis ecclesite Tornacensis ascitus, locis exjrioratis , interim in suburbana Saneli ;Mar-
quinqtie annis (anta cum existimalione litteras do- iini ecclesiola , ubi quondam abbaiia monachorum
cuit, ut non modo e Flandria , proximisque regio- fuerat, sed a paganis deslructa , et fere in solitu-
nibus, sed etiam ex remotissimis provinciis, Bur- dinem redacta , simul habitare cceperunf. Tali
gundia , Italia et Saxonia discipuli cerfatim ad eum " exemj)lo recreati cives Tornacenses Rabodum cpi-
confluxerint, ad nunierum usque ducenlorum cle- scojrum rogant, ut ne Odonem ejusque socios alio
ricorum. Cum vero liberales arles omnes maxime migrare permittat. Ea res grala episcopo, quia ea
calleret, praecipue tamen in dialectica excellebat, de re Odonem inlerpellat ; sed, cum ille nullo cerlo
veteri seclse eorum qui Reales vocantUr, adboei-ens responsoreddito ah episcopali dom.o recessissct,
prsenova sectaiioiriinalium, quam Raimbertus qui- religibsum presbylerum , nomine Gislcberlum , qui
dam , famosus magister, ttinc in oppido Insulensi in illis parlibus tunc temporis velut propheta habe-
discipulis suisprselegehat. Cum rixse hac de rc fie- hatur, in Elnonensi SancliPetri ecclesia poslealm-
rent, unus e Tornacensis ecclesite canonicis, no- malus, adbihet piissimus jrrsesul, ut ad suum ci-
mine Gualhertus , qui postea Tornaci monachus, viumque assensum Odoiiem ffeclat. Gisleberli ser.-
ac demum in Catalauiiensi Sancli Petri monasterio mone victus Odo se illic remansurum pollicclur, si
ahbas exslitit, quemdam pythoiiicum , surduni et modo liberum sibi lociim prsestaret episcopus. Hinc
mulura , nutibus super hac re consuluit, alque ex ille magnopere exhilaratus , canonicorum assensum
eo prseferendum Odonem Intellex.il. expetit; ilii quasi futurorum conjeclores, negaiit ac
Cum Odo scholaeTornacensi fere per quinqueri- ( perneganl. Tum vero episcojms ea qua pollebat au-
nium prcefuisset, oblatus esi ei a quodam clerico ctoritate proediclanf Saneli Martini ecdesiolam,
liber sancli Augustini De libero arbiirio , quem ma- quoe sui juris erat, Odoni ejusque sociis ahsolute
gister comparavit quidem in suse bibliolheece sup- tradit, cosque solemni proccssione in eam deducit
jilementum, sed in scrinium cum coeteris lihris pro- vi Nonas Maii, quce dies Dominica erat, anno Do-
jecit, quippe qui profante litleralurse totus addi- minicce incarnalionis 1092 , eosque ibidem sub re-
clus , magis delectabatur lectione Piatonis'' quam gula sancli Augustini in habitu clericali Deo servi-
Augustini. Forte accidit ut post duos fere menscs turos dimisit, Ho3conmia fuse commemoral Ileri-
Boelii libros De consolalione philosopliim discipulis maimus abbas in libro De reslauratioiie abbatiso
jircclegeret; ubi vero ad quartum librum , in quo Sancti Maiiini Tornacensis (Spicil, t. XII.',p. 598
de libero arbitrio agiiur, pervcnisset, recordatus el seciq.). Tunc temporis sacro igne lola fere pro-
cmpti libri , cum sibi afferri jussit, si quid forte vincia comacta est, in primis urhs Tornacensis, ubi
in eo bac de re observalione dignumreperiret. Tuni, 11011 sohim ex urbe , sed eliam e remotis rcgionibus
lectis duabus tribusye ejus pagellis, sic ea leetione jriurimiigne illo adusli, ad ecclcsiam B. Marioegre-
alTeclus est, ut prolinus convocalis discipulis , iu- galim dcferebanlur. Tunc episcojms cx illa principe
venli tbesauri volens eos esse parlicipes : < Yere , ]J3 ecclesia ad Sancti Martini ecclesiolam in die Exal-
inquit, haclenus ignoravi quanlse facundioe et do- tationis sanclte crucis solcmncm indixit processio-
ctrinoe essei Augustinus, i moxquc librum ipsum a nem, qute nudis pedibus facta est, deinceps-ad
capite exorsus, ipso ac sequenli die discipulis legit, nosliiim usque tempus , inquit Ilerimannus , ipsa
vero ad lihrum teiiium pervenis- die continuata. Cseterum jirteter ea qute ille atictor
el exjrlaiiavit. €11111
set, in quo.sanctus doctor miseram exponit pecca- de Odone habel, noniiulla eliam discimus cx Gode-
torum condilionem , qui muiidum , fetidse cloacse fridi Remensis magistri, cjus amici, yersibus in
similem , ccelesli glorise anlepoiuint, prse intinio quibus Odonis natalium nobililas et excellcntia ojus
dolore aha suspiria ex imo pocloris trahens: e Heul imrenii ac docirinse summojiere jyriedicanlur. Inter
inqiiit, quam stricte ista nos tangit premilquc sen- alia yero ejus opuscula laudal libellum De belloTro-
tenlia ! qui omnia sludia nostra in vanse scientise jano , qticm ab eo editum esse scrihit. Uoc Gode-
acquisitionem conferimus, divini cultus omniiio fridi opus , Somniumde OtloncAurelianensi inscri-
immemorcs et ccelestis giorise , ca post moiiem in- ptum , haclenus , ut reor, ineditum, invenimus in
digni fuluri! Quibus diclis surrexif, totusque la- coaice ccllcgii societaiis Jesu Parisiensis anie annos
crymis perfusus ecclesiam ingressiis est, Ad htec quingenlos scripto. Ex cjuo, cum libellum integrum
 i0i5 B. ODO CAMER. EPISC. 1044
referre~supervacaneum forte videretur, aliquot ver- .A quod instauraveraf, ubi primo.monaehus primusque
sus excerpsimus (vide infru). In eodem codice vidi- abbas fueral, se deferri permitlat. At Alvisus,
miis aliud carmen haud exiguum deprimis Geneseos Aquiciiictensis abhas , obslitit, seque nequaquam
vcrsibus, seu opere sex dierum , quod etsi Odonis id passurum dixit. Hlic itaque perstilit Odo, ubi
episcopiAureliunensis nomen prceferat, liostri Odo- inlra oclo dies morte sublalus est xn Kalendas Julii,
nis esse suspieamur, quod nullus ejus nominis an- cum magno lionore in ecclesia coram Crucifixi
tistes in toto Aurelianeiisium episcoporum catalogo jinagine sepullus suh candido marmore, cui- ejus
occurrat, aliundeque Odo et Aurelianensis, et epi- imago insculpia est. Scripsil quOsdam lihellos, sci-
scopus fuerit. Incipit: licef super Canoiiem missse , disputalionem contra
Oinnipotens in principio ccelmnqiiesolumque. Judteum , el De origine animoe, uli Hermannus ,
Anno 1113 , Odo corpofis infirmitafe gravatus , ejus cequalis , in bisioria nionasterii Sancli Martini
episcopalum dimisit, seque Aquicinclum in leclica Toriiaceiisis asseril. Reatus Odo sive Odoardus in
deportari fecit. Quo audilo , Segardus, Sanefi Mar- ecclesia Cameracensi repufatur, cui Burchardus in
tini Tornacensis abbas , cum aliquot monacbis suis episcopalu successit, Encyclicam dc ejus vita et obitu
illue properal, rogatque ut ad suum monasterium , epislolam scrip.sit Am&ndus prior Aquicinctensis.

NOTITIA LITTERARIA

(Histoire lillerairc cle la France, tom. IX, pag. S94>

JusquTci aucun des bibliograifhes qui ont enlre- 0
pris deparler de notre saint et docie prelat, iTa fait
connaitre lous les ecrits qui sonl sortis de sa plume.
Nous allons tacher de suppleer it ce defaul; et ce
sera pour la premiere. fois qu'on aura un calalogue
entier,lantdeceuxquiexistenleiicorequedeceuxqui
soiit perdus, mais dont il nous reste quelque con-
naissance. II y en avait de deux diiTerentes classes.
Les uns, faits avant la conversion de Tauteur, rou-
laient sur des sciences purement seculieres ou des
sujets profanes, les autres avaient pour objel divers
poinls de la religiori chreiiemie, Nous commence-
rons par discutcr ceux de la premiere classe , puis
nous passeroiis aux aulrcs.
1" Avanl qirOdon quiliiit la ville d'Oi'Ieans, lieu
de sa naissance, et ]>ar consequent loi'squ'il eiait J
r-ncore jeune, il avail deja compose un poeine sur
la fameuse' guerre de Troie (MAB.An. t. Y, p. Gol,
1). Godefroi, scolastique de Reims, autrepoete du
ie:iips, et ami partieulier de Tauteur, ayant oui' par-
ler de cetle production de sa muse , ne lui donna
point de repos qu'il ne la lui eul communiquee. Elle
fit nailre a Goiefroi occasion de faire a la louange
du poefe une longue et assez ingcnieuse piece de
vers, quil intilula : Le Songe ctOclon cPOiicans. On
ne trouve plus au rosle nulie part ce poeine d'Oaon,
qui parait avoir ete le premier de ses ecrits; et Fon
n'cn a poinl d'autre connaissance que par les vcrs
suivants de Godefroi. II nous yrcpresente le poefe
porte sur les vents, d'Orleans a Reims, pour lui j^
ouTir lui-meme son poeme en lui tenaiii ce langage.
. auteur. Sanderus, qui a trouve parmi les manu-
Sic ergo me venlis credens tc propter, amice;
Non iimni dubias pcndulus 've vias.
Et quia nostra libi sunl semper opuscula cordi,
Nec sv.nt ctrbilrio projicicnda luo :
Atlulimus qtti bella canit Trojana libellum.
Qttem iu scepe iibi me recilare facis.
Au surplus, dans les vers qui precedenl ceux
qu'on vient de lire, Godefroi releve beaucoup la
douceur, Tbarmonie, la cadence de ceux de son
ami, de sorle que si le poeine sur la iguerre de
Troie avait toutes les beautes que ce scolaslique
y decouvrait, la perte en serait a regretler, mais
e'est un poeie du xic siecle qui en loue un autre, ct
Ton sait par la a quoi s'en tenir.
2° Lorsqu'Odon dirigeail Tecole de Tournai, il
composa, comme on l'a dejti amioiice, quelques
ecriis pour forlifier et rendre jilus utiles les lecons
de dialeclique quil faisait a ses discijiles. Un de ces
ecrils etait iiifitule Le Sophistc, ct tendait a ap-
prendre ii discerner les sophismes el a les eviter
(Spic. t. XII, p. 501).
5° Un.autre ecrif sur la nieme faculte (ibicl.)por-
tait pour tifre Complexionum, Des conclusions ou
coiisequences, dans lequel Odon eiablissait appa-
remment les regles du syilogisme, pour mettre ce
quc 1'ecole appellc uii argiiinent en forme, et ap-
rjrendrc par Ia a raisonner jusle
4° Un troisicme ecrit encore sur la dialectique
(ibid.) auquel 1'auteur avait donne pour titre . De
telre.ei cle la chose, par la raison qu'il y discutait
si 1'elre est ie meme que la cbose, et la chose le
meme que Ieire. On ne connait au resfe ces trois
ecrits que par le peu que nous en apprend Heri-
manne dans ce quila. juge a propos de nous trans-
meltre des premiers evenements de liiisioire de leur
scrits des bibliolheques de la Belgique la plupart des
autres ecrits d'Odon, n'y a decouvert aucun cles
trois dont il est ici queslion. Ccst dans ceux-ci
 Iftfg NOTITIA. LITTERARIA, ...1046
principalement que Tauteur, ayant occasiou de se A . texte en quatre parties, qui forment autant de sec-
nommer, prenaijt le nom d'Qdard, sous lequel il etait lions ou chapitres dans Texplicatiqn qu'il en donne.
alors plus communement connu. A la fin est un court epilogue, ou conclusion,
Odon, par sa maniere d'enseigner la dialectique, pqur pfier les copistes d'etre attentifs a conserver
contribua heaucqup, ainsi que saint Anselme, a 'cette nieme division, et d'en ecrire lestitres en
i soutehir la honrie pliilosophie, en ce que Tun et lettres majuscules, afin de la faire remarquer du
'i Tautre etaienf foriemerit aUaches a la methpdedes pfemier coup d'ceil.
- realistes, et combattaient avec la meme force celle L'auteur n'y passe presque aucun mot de son
des nominaux. Mais on ignore, au cas qifOdon ait texte sans le tourner pour ainsi dire par toutes ses
ecrit su.r-.cesiijet, si ee fut daris quelqu'un des tfois faces, et lui donner tous les seris dont ii est suscep-
traifes dont nous.yenons de doriner une notice. tible. Dans le cburs de sori explication, il es.t soi-
Quoi quTlen soit, l.e seryicequ'il rendit en cepqint gneu.x de marquer les pointsdedogme, de mofale et
a la pliilosophie contribua beaucoup a soutenir la de discipline auxquels ont trait les endroits qii'il
iionne theolqgie, a quoi concoururent aussi les ou- explique. Sur ce plan, il elahlit sans ciquivoque la
yrag.es qu'il composa sur <3esmatieres tbeologiques. transuhstantialion dans TEucharistie, et par conse-
Ce so.nt ceux-ci que nous allons maintenant dis- " querit la presence reelle. II observe que pour prier
cuter. ''.'.-. comme il convient, il faut le faire avec confiance
S° Anrand du Cliastel, panegyrisle d'Odon (BOLL., et humilite; qiie daiis les premiers siecles de Te
XIX Jun,, p,915. n° 8),cf Herimanne, .sonjirin- glise on ne celebrait point de messe saiisT'assem-'
cipal historien (Spic.ib., p. 469), attestent qu'ii fit hlee des Jidelcs, et que la pratique des rhesses pri-
une explicatiqri _d.iicanonde la inesse.Hcnri de.Gand, Vees ne s'etait inffoduite qiiedans la suite des
(HEN.GAKD.,C. 4), Trilheme (TRJT-.Script.,.c.Wii), temps,.et surtout dans les monasteres.
et tousles autres bibliograplies posterieurs s'accor-' Sur la premiere irivocation des saiifls qiii se fait
deiit aussi a lui donner leinenie ouyrage qui a eu un dans le Canon, Tauleur fai.t remarquer contre les
"
sorl j)lus heureux que les precedents. Nous 1'avons ennemis de cette ancieiirie pratique que quiconque
eiTectivement a Ia tete des autres productinns de niiOrtOre pas les nienibres,n'hOnOre pas non pliis le
la plume de son aufeur quiont echappe au nau- chef; que quiconque niionore pas les saints, niio-
frage qu'ont souffert tant d'aulres (Rib. PP.,.t. XXI). nore pasnon plus Jesus-Christ, et qui nTionore pas
Odon etait deja eveque iorsquil y mit la main, Jesus-Christ qui est le Fils, lThonore jias non plus
comme il parait par le titre qu il en prendavecun( n le Pere. II y aui-ait quantile d'autres remarques edi-
trait d'hiiffiiiite, a la tete de la peiite preface ou fiantes -a faire dans Tecrit d'Odon, niais celles-ci
.ejiitre adressee a Odon (1), moine d'Afflighein, aux sufiisent pour faire juger de son merite. Cauteur
. inslantes prieres de qui il entreprit Touvrage, II, ne s'est point arrele a Cxpliquer Toraison domini-
commenga a y travailler sous ies yeux de cet ami, cale, par la raison que plusieurs autres Tavaient fait
: et le finit lorsquil Teut quitte; ce .qui signifie ou avant lui. . ..........
que Pauteur etant alle a 'AHlighem, le moine Odon Rien ne peiit guere niieux faire connaitre le prix
ne Tenlaissa point sorlir q'u'il iTeut commencea- de ce traile d'Odon que de savoif le grand nombre
luiaccorder ce qu'il lui demandait avec tant d*ar- d'editions qu'on eri a dorinees. Deslexvsiecle, il.y
deur, ou qu'il etait alle lui-nieme trouver Tauteur en eut trois differenles. Guyotle Marchand, impri-
pour lui faire mettre tout de hon la main a la plume. nieur aParis, en dqrina deux in-8°; Turie dalee de'
Dans celte preface, Teveque Odon conjure ceux qui la niaison royale du college de Navarre au Champ-
entreprendfont de tirer copie de son explication, gaillard, le seizieme d'aoflt 1490; l'aulre,'le qua-
d'avoir soin de transcrire correctement en tete de trieme de janvier 1496, suivant le calcul de Ffance.
chaque paragrajihe ou chapitre le texte du carton Celle-ci ful precedee d'iine autre qui sorlit des
qu'il y explique. II en apporte cette Taisori remar-I R presses de' George Milthclhuf, autre imprimeur a
quable : c'est, dit-il, poiir eviter quTl ne s'y glisse . Paris, Tannee 1492, en un petit volume in:4° de ce
quelque changement par.les additions ou retraiiche- . lemps-la. Le nieme ecrit parut encore in-8°, avec
ments qu'on y pourrait faire, et qu'il iTest pas per- le traite Des ceremonies de la messe, par Francois
riiis d'y rien changer. sans Tautorite! du Souverain Titelman, edrdelier a Arivers, chez Guillaume Yos-
Pontife. Onvoitparlaquelfespect ce pieux eveque ierman, en 1528 et 1550; a Caen, chez Michel An-
avait pour cette piincipale paftie de laliturrrie. Cest
gier, 1529, meme foi;mat, Ct a Mayence, chez Fran-
ce qu'il montre encore par Thumble aveu qu'il fait' en 1554, eiicore memeformat, par les
' •gois Behem,
'4leson incapacite a traiter de si profonds
mysteres. sqins de Philippe Agricola, citoyen de Mayence. Le
1,1y a reussi.cependantd'une maniere aussi cfaire et' P. Labbe en'
riiarque deux autres editions que nous
precise que jileine depieie et d'onction. Pour.y pro- n'avoris ni vues par lious-uiemes, ni trouvees ail-
ctider avec plus ,d'ordre et de clarte, il a divise son .leurs : Tunefaite a Anvers en
1552,_et Tautre a

(1.)Sanderus (Bib.Be[g.,mss., par. i, p. 167) a lu sur est tombe ne fut plus correct que.celui
Wolbodon pour Odon, a nioins que le manuscrit- sur lequelil a ete imprime 1'opuscule,
''•' - * lequel
\
 1147 S. ODONIS CAMER. EPISC. 1148
difiidamus de venia", velduhilemus de remunera- A J tur ul rccle possit is.ta comparalio fieri; nunquiJ si
tioue, si omnis operationis, actionis, vel meditatio- onines Deo placere-studentes fiiii lucis intelliguiitur,
uis ir.specliones, sicut oporlere moristravimus, non vera poterit illa sententia judicari? Quis, inquam,
poterimus adimplere : tantumniodo quantum value- avaruset leinporalium honorum proxidissimus con-
rimus in ufraque poteritia,iios sludeamus exercefe. quisitor sic fuit cautus ad ea multiplicanda, ul Pe-
Benignus est enini Dominus noster et Redemptor, trus, Paulus ei innumera millia martyrum vel con-
qui hrce docet, et cui sumus reddituri rationein, fessorum utriusque sexus, Ct univcrsre nationis,
nec qucmlibet quanium valel facicntem pi'o eo quod coiiditionis et selatis ad coelfstia jrromerenda? Qui
noii valel c-oiidenmabit., vcl auferet reniuneratio- porro filii steculi insidias invidoium etadversario-
•licin. Relaxemus ergo, charissimi, debita nobis ob rum ila caute vifaverunt, ut isli tentaiiones omnes
cjuce puuiciidi sumus, et quinquagin.taiios et oclo- splrituiim maligiiorum fnislraveiunt, Iili cauti, sti-
.giiila Domino reddituros, ut poterimus, caulioni licei sieculi bujtts scctalores pluiimj, sscpc hona
nostrse et lilteris noslris, ut exposilum esl, inscri- temporalia quoe longo lemjiore suis cautelis acutis-
bamus; quatcims ab ipso uf prudenles villici lau- siiriis aggregaveranl, ut periculum irioiiisimmineiis
dari, hoc esl munerari valeamus. Cum enim mise- evitarent, tradiderurit; hi aiilem lueis Jilii ne de ho-
"ricordissimus Domirius et jirseceplor subdidisset: V nis. perennihus qure sperantes petebant quidquam
. El luudavil dominus vitliCum iuiquilatis, quia prti- perderent, seipsos ipsius inortis periculis subdide-
(ieitter eghsel,, sec.uram nobis spem dare voluil de runf. Prudentiores igilur illis fueruiif,,quoiiiam et
i'emuneratione, ne diffideremus de.venia, si el"ifos vltam iiicorriiptihilem^ ct non defectura bona quse
-_'ad forniam yillici piiideriter.egeriinus pro. nostri vil- quaesieraiil inoriendo servaverunt. THi vero hoiiis
licatus iniqua traiisactione. pfo quOruiii mullijilicaiioiie Tjruderites pulabaiitur,
i50. Yiliiciis. enim isle prq dissipatioiie boriorum "pi*6vitse redeffipfione tfaditis, ncc ipsamvilani reli-
doniini villicus iniquitalis ijpiniriatur : sed, quia de- iiere potuermft, : ;'•"
=liitoribus cjusdem domini sui ad suam utilitatem
55. Prseterea etiam si yera senteiilia esset, nee
: debita relaxavit, ah eodem doiiiino de prudentia
ibi congrue jiojicrelur, neciiliquid i!}i.doclriiise.-jion-
commendatur. Sic sic nos licet in jirsecedenti vifa
dus haberel. Restalergout, sicut coiperamus cxpo-
iniqui fuerimus, sLde reliquo, sicul dicium est,
.pere, ad. liocposila dicalur, ut et causa quare iHum
prudcntcr yixerimus, ab ipso qui paraholam lianc de
jaudis niercedem prudentia laudaveiit dominus ostendaiiif, ct e.x
pfoposuil :
recipiemus qiiani quo-
niam nohis vult imnieiisam coiiferre, quam velie- . ipsa ostensione mens pcccatoris conversi ad prtidcn-
C tiain, qusc laudari niereaiur a Dpmino, succendatijr.
ipenics in pruderilia ista debeamus existere, honiis Est
ergo lalis senlcntia. IdCirco villicum illum quod
doctpf voluit nos docere. Cum enirii dixissef: Et dOmihus - ille laudayit; quoniam
laudavil doiiiimts villicuiii iniquilatis quia priidenter pr.iidcnter egerit
multos lucis filios cum sseCuli iilhis csset, iii ipsa
ccjhset, qiiasi suhdendo eausani quare de prudentla
. ilium laudaverif : Qiiia filiiswculi liitjus phtden- jjrudenlia superavit, Multi nairiquelucis filii jiossent
tucis in sua inveiiiri, qui debitoruiri illoiiim vel nollenl, vti iie-
\tipres fttiis geheralipne sunt, silbjeci.C, scireiJl sicul ille misertus est
ostendeiis apef te quod nos qiii sseculi liujus filii misercfi. Filii namque
sxculi hujus prudeiiliorcs filijs lucis in geneiiitioiie
fiiimus, si iaudem de pfudentia voluraus liahere, 11- Sua suiit." Id est tunc tantuin Jilii sseculi
iios lucis iri pruderitia ista vincere dehemas labo- hujus lau-
i;are. '.'•' "" ' ' - daiinierehlur, cum filiis lucis piudcnliorcs inye-
"/'".
: 51, Nori ertim illa iii eis evciiit, quotiescun-
ndhis: placet senlentia, qua iiiuntur:: quQtl naturaliter
Liicis ilaque filii intelligendi sunt,
quidam expdnunt pfudentiain filiOruni sseculi liujus, que gencrantur.
id est quam exercenl in negotiis soecularibus, pru- qui pertotam Yitam suam crimlna devitantes, u.t ad
dentia qfia filii lucis beatiludiuem petunt majorerii vilam seternam perveniaut, fidci concordiler vivuiil,
- dicuntur, qui mundana. lucra ct
esse. Qiioniain sic diciturveritas rei quse nbii est n Filii vero
• soeculi • •
carnaiia desideria per fas et nefas obtinere ni-
ad rem quse est quod esse non polest cbmparalio- - .
nerii fecisse, rieque enim filii sseeuli duirtriegotia stc- ttinlur, . ..""-..-"". -:;
culafia sequuntur pfudentes existunt, quos potius 54. Hi duni sequuntur.ca iu corfuptiorie «unt et
vaiiitates quas appelunt et dariinalio quse sequilur, tendunl in iion esse; cum vero quovis niodo per di-
riiaiiifesie stultos osteriduiit. Filii vero lucis seriipcr vinam gratiani siiam damifalioneni cogifoscunt et
prudentes suiit, quia bonis ardenter inhiant el iii- " pcenitent, quasi generantur el procedunf ad esse.
Iiiandoquseiere, nofi cessant, quse nuiiquairi defutura Generalio namque.et corruptio coiilrarii.molus et
cognoscaiit. Temporalia vefo qiise ah his infenlionemi sunt et dicunlur: unde necessarium est nt, sicut
Teyocant seu possessa seu rioii possessa, siCut nul- - carnaiiuni amalores dum eis insistunt in corru-
liuS esscnt utilitalis; ah amore merilis cxpelluiit. plionesuasunl,et in miserise defectum devolvuntur,
52. Qualiier ergo de iUis siultis ad hos prodenles; Ita, cum eadem carnalia incipiunl odire, et ab eis
in prudcntia potesf cOinparatio fieri, nisl fortequeni- • recedere, el pcenitendo ad Greatorem redire, in ge-
iibet, quod de Yeritale noii est seiiiiendum, delectett neraiionc sua sinl, cl ad beatitudinis augmenta re-
pVo'Consuetudinelocutioriismeiitlri? Seil -conceda- yocentur. ;..--..
 1149 IIDMIL. DE VILLICO INTQITTATIS. 1150
55. l.i iiac trgo gcneratione sua exisieiiies filii A inslruo in eadem oxhoiialionc : Facile vobis amicos
sseculi hujus prudeniiores liliis lucis sunt, nam si de maiitntona iniqv.iiaiis. Ilocest, maminona iiiifpji-
prudentiores non sunl, noiidtim in generalione sua taiis a vobis removeie, et aliis qtiibus sit netcssa-
sunt. Cum ei-go in generatione sua sunt, prudentio- riniii erogale, sicque iiios vobis amicos, id csf ad-
res ^uiil; quoniam iliis de sute viire mtmditia jam julorcs prseparate, tit.cum defecerilis i-ecipiaui vos
se:diis, el ideo medioeriler agentibus, isti a sordi- in aitcrna labernacula, ii est cuin vesfra justisio
tus qtias male vivendo a patre niundo coiuraxere, non fuerit invenia sufficiens ad vestram salvafic-
se muiidare laborant, et hona (jti:e jierdideraiit re- nem, in seteriiorum ttiiKii labernaculoruin ipsis iu-
cuperare modis omnibus quihus possunl. Et titique tercedentibus rccipiamini mansioiit-m.
prudemior esl, qui et damiium jmniincns prudenter 57. Sed ne errciis in eo qi:od dicil de mammona
cvilal, ef pramiium quoi jiliiribus proposittnn cst, iiiiquilaiis putando pccui-iam per neftis qiiodlihct
eodem aclu foiiiler acquirii, illo, qui prrcmio con- acquisiiam sic nomiiiari, scialis de ea quseperne-
sequendo singulariler iiitenlus. tandeni quoquomodo fas aequirilur amicos hujusmodi non posse comjia-
comprebendii. Prudenlcs sunl filii lucis, quoniam rari : scripium esi cnim quia de rapina elceino-
munditiam suam ciislodienfes, ad finein beo.tiiudiiiis syiiam facere sic Dco gratum esi, ut pairi si carni-
tendunt; tamen a pluribus carnalia stibsidia ca- D ficem videat coram se filiuin jugulare (Eccli. xxxiy,
pientes, hona per quse dehent beati fieri partiunliir 24). Sed lnaininona iniquiiatis pccunia tiiam per
et quasi vendunt. Prudentiores autcm sunt filii sse- fas acquisita nomiiitUur, quoniam dum ci congre-
culi hujus in generaiione sua, quia et se quanlum gandse insisiilur, necessario mens ah insjiii-alione
possu i emtiiidant, et a bonis quibtis beari me- Creatoris, et ab ejus servilio, cui semper inhajrcre
1'eantur non cessanl, nec quidquam ab aliis capere dehet, revocatur. Quis aulem sanus negabit ini-
curantes, quoe possiient pauperibus, cl omiiihus, quum esse jiro qtioniolibet commodo a C: calore vel
quos lucis filios arhilranlur hber.ter impendunt: ad momentum discedere? Idco asqiium et saltihreet
ur.de, si beatitis est darc quam actipere, iIII pru- ceiia lemporis redemptio cst pro Crealoris amore
dentiores sunt dicc.udi, qtiia piudeiilius esse quod filiis lucis pauperibus erogare quidquid nos potuit
heatius cst agerc, nenio saims cuiiciobitur confiteri. vel ad horam ab cjus aspeelu et desiderio SQ\-A-
Prudenliores sunt filii lucis, qiioniam ct bene vi- rare. Et certe rafio jusiilice, licet per coulrariuin
vunl et pro ahis frequerUtT ad Doiniiiiim fiur.f in- expostulat ut pro Dei dilcctione coiitemnaliir 0:11110,
iercessores; sed prudentiores sunt filii sscculi hujus pro quo vti ad horam posuisse illum coiistiemia
iii generalione sua, quoiiiaui ul non fi-uslreiitur bea- „ peccaloris retordaiui'.
titudine quam desiderant, multos haberc qute- 58. Itlcirco bonus Medicus sciens medicinam iii-
runt adjutorcs; ad quam, ut sccure valcal quis firmilali conlraiiam efiitacern curalionis, dixil :
pervenire, tulius esl a pluribus adjuvari quam iu- Faciie vobis amicos cte niammoiiu iniqiiilttlis. Sed
vare. quos? Utiqua lucis filios maxinie; sed ideo noluit
56. Ul aulem filii sscculi luijus in generatione determinare, quia vult suos, secunduin ajiosloi
sua positi hoc adjutorium a pluribus valcant ha- Paulidociriiiaiii.omnihnsmaximtetiOiiKsticislideisua
bere, qiiidquid mundanum possident, nulla sollici- hona commuiiicare (Gul. vi, 10.. Potest aulein in-
tudine de craslino revocali, studcnt quibus neces- telligi per amicos liic ijisos fruclus clcemosyiiaruni
sarium et digiuim csse crcdunt erogare. Nec solum significari; qui utique suis facloribus lunc inve-
aliis fihis Jucis prudontiores sunt, sed eliam seipsos nicntur amici, quia pro ipsis ad Deum orabunt, ul
lucificatos in geiicrationc sua, de die in diem ma- ab exleniis mansionibus 11611 paliatur cos separari.
gis et magis in virtute crescendo transcendunf. Id- Hoc nobis iimuit illud Spiiiius sancli prsccejiHin) :
circo, ut ad borum excellenlem prudentiam horla- Daie eleeniosytium, et ipsa orat pro vobis ad Domi-
jetiir Dominus suos, nou contentus exemplo propo- num (Luc. xi, 41). Isli amici vere suos amicos in
sito, subdidit sua prtecepla dicens : Ei cgo dico vo- jrj seterna labeniacula cuni defecerinl rccipienl , quia
bh : Fctcile vobis cnnicosde muinmona iniqiiilalis, el cum ob proccedeiilia peccala jure daimialioni suh-
esetera. Cum enim hoc apposuil, et prudentiam dendi sint, corum excusatores ct causa salvalionis
filiorum soeculi bujus quam Iiabent in gcneralionc fient. ln tefernti eiiim tahernacula dicuntur illos re-
sua nos imiiari jussil, cl forniain cjus ne falli pos- cepturi, quia co.usa sunl quare healam sint vilaia
semus, in ea piissiinus prsecepior palenter oslciidil, . posscssuri; qurc Jier tabcrnacula ideo dcsigr.atur,
Qaod enim dixit : Et cgo clico vobis : Faciic vobis quia et multas habti niansioiics, ct quisquis eam
amicos de mammona iniquilulis, ct csefcra, quid ingredil.r:r, velul mililcs in labcrnaculis a labore nii-
aiiud videtur, si ralionahilitcr discutitur, quam si lifite diuriite, ab onini iahore lemporalis vilte si::e
posuisset hsec verba lccloribus cognitiora? Hoc fine rcfrigeratur. Quam nos iiitroducat,-el a misera-
exemplarquod de villico cl de prudentia filiorum bili labore bujus vite refiigerel qui booc quse ulcuii -
steculi Jmjus proposui, ad hoc vobis proposiluin que tratiavimus doeuit, et ad imiiaiidum proposuit
cst, ut studeatis imitari; ti ut non silis desides, et Jesus Chiislus Dominus noster, cui 11011 solnm est
omiii careatis excusalione, clico vobis, id cst ad gloria, sed ct sibi obtcmperantes inconipai-abiliter
hnilaiidum vos liortor mca prtcccpiionc, ti quid incrita tiaiisctiidendo slorili?; f in ssecula saeculo-
ficicndo prtidcnliam Iioruni conscqui pnssilis vos ruin. Aiiien.
 1131 S. ODONIS CAMER. EPISC. 1152

B. ODONIS DIPLOMATA»

i. . pise pelitiojii acquiescere. Hi enim pelierunt a me

A
Ccnfirmal donationes factas abbaliw Jetlensi, ntinc ailare de Estrueni (sed niaxime Tiegerus concauo-
Diligemiensi, ordinis Prwmonslratensis. nicus eorum, qui altare illud tenuerat) liberum a
(AmioHOG.) persona ecclesite prsefatoe tradi: quod et obtiuue-
[MIR.-EUS, Opp. diplom. II, 958, cxmss. archivii capit. runf. "''.'
Andeiiecht,] Sigiium Wcdrici abbatis Altimontensis coeiiobii.
. In nomine sanclse el indiyiduse Trinitalis, Ouo, S. Lambeiii Ci-ispiniensis.
Dei gratia Cameraceiisium ejnscopus, pacem et S. Alardi Cellcnsis abbalis.
salulem Cunctis Christi fidtiihus. S. Reineri abbatis dc Lsetitiis,
Nolum sit oiririibus Christi Jidelibus lam futmis S. Ivonis dcCani.
quam prscsentihus, quod in diebus nostris instinctu Aclum anno millesimo centesimo seplimo, proesu-
ctliortatu nostro atque Walihelmi abbatis, Everal- "lalus vero mei quaiio, indictioue secunda.
dus Rodulphus Tornacensis, ob uxoris suse, Hel- III,
wildis, anirase niemoriam, concessione ct traditiorte
Confirmat abbatim S. Petri ordinis S. Beuetlicli
Galteri fili.i sui decem et octo lerrse bonarios cum juxta Gondavum , dltaria in sua dicecesi consti-
'
(iomisfalionibus ad ipsos pertineiUibus, et cum B luta. '".'''
prato tiitim partuni jugeri, liberos ab omni ad- {AnnollOS..) '••.-
vocatia Ecclesioe J.eUensi cl Walthelmo ahhali atque [JIUUEUSutit supra, t. III, p. G6S, ex archivis
sueccssbribus ejus'tradidil, absque alicujus coii- abbatiae S. Pelii.]
tradictione. In nominc santise et individuse Trinilatis. Ego
Quidquid auleni juris habent in hoc hcneficio, ODO,per Dei miserationem Cameraeensium episco-
Waliherus sacerdos,'et Goda vidua qutedam reli- pus, omiiibus Christianis salulem et glofiain sem-
giosa supradicla Everardo Rodtslfo coram hominibus plternam.
suis, anlea tradiderant ct exfestucaveraiit. Si Salvatof liosler Cliristus Jesus sanetam fun-
Quicunque aliquid horuin infringere jirassuni-.' davit Ecclesiam, quod esl cum dicit: Tu es Petrus,
pserit maledictioni atque exsecrationi subjaceat. Pax et super Itanc peiram wdificabo Ecclesiam medm :
igilur el hencdictio conservaturos conlegat; dissi- lunc ad ipsius exemplum jnullum laborare debe-
patores vero ultio oeterni ignis cum diabolo ferial, miis, ut ipsa per uos crescat, semjjerque in melius
Et huc hoc ratum et iuconvulsum permaneat. augmeiitetiir.
Paginani hanc suhnotato testimonio sigilli noslri n Audivimus iiaque preces domni ahbatis: Sigeri,
aucloritate armamus. prioris Gozelini, domnique Arisbdldi prseposili,
Aclum Cameraci anno 1106 , prsesulatus iiostri cceterorumque venerabiliiim fratrum in cfenobio
anno
~ "primo, ' B. Petri aposlolorum principis, in loco Blandl-
.' '.".'.'"' .''H, '. niensi inoriaclialcm vitam ageniium, et pro salute
Privilegium pro ecclesia canonicorum S. Joannis nosti-a nostrorumque prtcdecessorum altaria sua,
Bdptistw. iit urbe Valenlianensi, qum nunc est quse pef personas lenebaiit, amodo eis carionice et
, gbbalia regttlarium orditth S. Auguslini;
absque personls iibera in pefpetuum possidere
"(inno 1107.) concedinius.
[MIRJJUS.., ubi supra , p. 075.] . Alfare videlicet de Meiiebecca (S) cum appendi-
ODOAHDUS, Caineracensium episeopUs.... Libenter liis suis, Rotlien (G) et Bottelaer (7). Aliare de
canonicoruin ecclesise S. Joannis Baptistse, cui Holthein (8). Allare de Materna (9). Altai'e rle
Deo auetore, ipsi.iu Yaleniianis deseryiunt, sludui Bostut(iO), cum ajipenditio Roshecca (H). Allare de

(5) Merieheecli, parochia hodie dioecesis Mechli- fl sub eodeni decanatu.

u
riiensis, ad Scaldim fiuvium, sub decanatu Oirde- (9) Materna, vulgo Maelere, prope Aldenardam ,
gbemensi; Toparchia familise de Triest Gandavi. suh decauatu Rothr.acciisi, in dioecesi Mechlinlensi.
(6) Rothen; alias Schelde-Rdde; hodie niarchio- De acquisitione hujus allaris vide diploma p. 944,
natus de Rhodes; sub decanatu Qirdeghemciisi in ajmd Mirseum.
dicecesi Mecliliriieiisi; olini appendix paroehise de (10) Boslul hodie Bosta, vulgo Roobprt, parechia
Meiieheeck; aslinodo parochia specialis. ejusdem dioecesis, sub decanatu Rothnacensi.
(7) Boltelaer, jiagus suh decanalu Oirdeghe- (11) Roosheeck,hodieappendix dictte parocbise de
men^i; culfu erga B. matrein Aiinam ceiebris; in Bost. Suut et alibi plures cjusdem noininis pai-O-
quo et carmelitse calceati abanno 1C07 conveiilurti =cbite, alque impriniis duse sub hoc dioecesi; una sub
erexerant. decanatu Thenensii altera alias dicta Rebecque,
(8) Holthem, hodie Letter-Hauthein, ad distinctio- sub decaiiatu Leeuwensi S. Petri. '..-'•.
nem alterius pagi vicini dicti S. Lieveiis-Hautbc;n,
 1155 DIPLOMATA. 11.34
Hillinghem (12). Altarc de Dulciaco (15) cum appen- A _ a Retnigio seu Ringoto Calvo, Tenermmondw do-
ditio suo de Nigella (14), Ilac qnidem conditione, mino, ejusque conjuge Adelwide fundati.
ut abbas vel prior monaslerii synodos Cameracensis (Annoll08.)
episcopi custodiat,juraque pontificalia, per singulos [MIJLECS,ubi supra, t. I, p: 82.]
annos episcopo sive ministris cjus, absque ulla In nominc sanctse et individuoe Tiinitatis. Arnen.
eontradictione persolvat; sacerdoles vero eorum ODARDCS (16),-per gi-atiam Dei episcopus Camera-
allarium de manu episcopi vel alicujus ministri censis, pro salufe animae mcse,'meorumque prsedc-
sui curani animaruni accipiant; neque capitula cessorum, pro magna Ecclesioe devotionc, domiute
archidiaconi aut deeani sui ohservare contradicant. Adehvidis, vcnerabilis uxoris Remigii (17) Tenerse-
Si quis ergo huic nostro decreto coiilraire tenta- niondani, et omnimOda suj)pliCalione canonicorum
verit, hunc, auctorilate Dei ejusdemque apostoli Teiiercemondensium, eos ah omrii persona, omni-
Petri etnostra,a corpore sanclse matris Ecclesise que laica vexatione, auctoritate Dei et liostra eman-
sequestramus, cl ne in futuris temporibus aliqua cipanms, et canonicis ejus Ecclesise canonicain h-
occasione delealur, nostri sigilli impressione subsi- hertatem assignamus, concedentes ul decanus, qui
gnamus. canonicorum ibidem Deo famulantium curam lia-
Ad huj'us aucloritatem privilegii confirmandam, " buerit, in Ecclesiae malefaclores cxconimunicandi.
testes advocanlur idonei. potestatem habeat. Sic tamen ut eadem Ecclesia,
S. Fulgentii abbatis Affiigeniiensis. pro liberfatis mcmoria, tres Teneroemondensis mo-
S. Tancredi abbalis Ebam. netse solidos decano Bruxeliensi ad usus nostros sin-
. S Emellardi abbatis de Gerardimonie. gulis aimis persolyat.
S. Rodulphi archidiaconi. Duo ecclesise allaria de Qpvvycket Lehbeke eccle-
S. Theodorici archidiaconi, > siee TeiieroEinondcnsis, sanctte scilicet Trinitatis, et
S Anselli archidiaconi. - S. Christiaiise, solumniodo ad sedificia si\e or-
S. Everardi arehidiacbni. namenta ecclesise retinenda, libera canonicc ir.i-.
S. Gonfridi S. Marisecanoiiici. didi : in quibus salvis, nosfiis reditihus ponti-
S. Gerardi similiter.canonici. ficalihus, preshvl.ri per decanum et canonices
S. Lamberti canohici. slatuantur, et ipsi nobis veT ministris nostiis" ad'
S. Mazelini canoniei. '
ctiram suscipiendam jjreeseiilentur.
,'- S. Segardi decarti (15). Prcefalse quoque Ecclesise alodia de Winsia in
S. Liberli subdeeani. r. campis, in silvis, in pratis, de Morsele in campis, in
S. Aiberonis Rothnacencis canonici silvis , in juafis, de Ghevergliem in camjris ,in sil-
Faclum est hoc aiinO Dominicse. lncarnationis vis, in pratis cum omni juslitia terrse et siivse, libo-
1108, indictione prima, pfsedieti vero pontilicis re et integre confirmamus-; solis canonicis usibus
aiino tertio. Salus, hoiior et gloria omnibus Chri- profutura.
siianis. Prseterea quoecunciue a quibuscunque in terris,
IY. in silvis, in pralis, seu in aliis posscssionibus pi-oe-
Confirmaiio Tcnerwindndanorum canonicoritm fatse Ecclesise oblala sunl, vcl in posterum offeiii
collegii,

(12) Hillcghem, parochia ejusdem dicecesis, sub ' Post Ringolum Guilielmus advocatus.Atrebafen-
decanatu Oirdeghemensi. sis Bethunise et Tenersemundse dominus ejusque
(15) Dulciacum, vulgo Doucy, parochia Hanno-. conjux Malhildis varias decimas ecclesise Tencrte-
nise, sub dicecesi Cameracensi, Ottho I imp. eain mondanse contulerunt: illamque doiialionem rogatu
confirniavit huic abbatise ab annO9G6juxta Mirseum Malhildis viduse confirmavit J«annes de Belhunia,
tom. I pag. 261. Cameracensis episcopus, frater Guilielmi advocati,
vulgo Noielles, parochia dicecesis ul.ex diplomate constal anno 1217 dalo. Eadem Ma-'
^ (14) Nigella, olini
Cameracensis, appendix prsecedeiitis. ] " thildis a morte inarili trcs sacellanias in totidem
D
(1S) Segardus decanus iste iw.serie decanorum canonicatus convertit.Exstat deea ie dijjloma anno
metropolitanse ecclesise Cameracensis, a PP. Bejie- 1215 datum.
dictinis auctorihus NovoeGall. Christ. proetermissus Non multo post etiam alise capellaniie, quas Ma-
fuitad an. 1108. Ihildis instiluerat, in canonicalus conversse siint a
Nota eliam, quod decanus hujus ccclesise non nisi Roberto filio, ul creditur; et sic duodecim prseben-
postarchidiaconos subsignaret, qui proinde locum das numerus adauctus est, quaruni omnium jus,
prseeminentise obtiiiebant, uti vides ex alio diplomate palronaltis et collatio ad Flandrise comitem tanquani
ejusdem anni, apud Mirseum, pag. 82. Tenertemundse dominiim spectat,
(40) Odardus sive Odo, ex piimo abbate nionasle- Anno atiteni 1652 facla esl unio sive confusio
_rii S. Martini Tornacensis, factus episcopus Came- provcntuum omniiiin preehendarum sub illustris-
racensis, obiit anno 1115. simo ac reverendissimo domno Antonio Triesi
(17)Remigiusalias Ringotus, cognomento Calvus, Gandavensium episcopo, consentiente capitulo, ipso-
collegii canonicorum et ecclesise TenersemundaiKe que rege.
fundator, anno 1106 vivere desiil; ut in ejusdem Plura vide apud Lindanum in Teneramunda lib. i
ecclesise liliro Obituario; ut vocant, legitur. cap. 6, et lib. n, cap. 2.
Biennio post Adelwidis, quondam Kemigii uxor, Vide genealogiam dominorum Teneramundss in
riunc vidua, corifirmationem hanc fundationis ab Chronico Belgico ad anuum 1248.
OJafdO episcopo impetravit.
 4155 s. ODONIS CAMER. EPISC. HSG
conligeril , modis mnnibiis ad canoiiicorum usus J\ S. domni Guallelmi Jetlensis ahhalis.
pcrmanere ac conservari deeeriiimiis.Qure hona, ne S. doiruii Martini Bornehensis abbatis.
iradentur oblivioni, noslri sigiili imaginalione si- S. Evrardi arciiidiaconi.
gnamus : el ne ah aliquo violenlur, auctorilale Dei S. Gualbeiii Islensis.
et nostia, suh anathemate prohihemus.Hujus confii'- S. Bernardi, Gcrardi, Mozelini, canoiiicorum.
mationis lestes sunt : S. Gisleberti.
Signum Rodoljihi archidiaconi. S. Thilbqldi Ronnacensium.
S. Ansclmi arcbidiaconi. Actum anno incarnati Yerbi 1110, prsesulatus
S. Everardi arcbidiaconi. vero mei v , indictionc 111, epacta xxvm.
S. Sigardi decani. VI.
S. Lamberli subdecani. Varias ccclcsias liberas, aliuque beneficin concedit
S. Lamberti, Sanctte Marhe canonici. abbatiw Jcltensi seu Diligemensi, ord. Prmmonstr.
S. Gerardi canonici. (AnnolHa.)
S. Marcellini canonici. [Mni.cus «iisttprn, II, 95'9.]
Pcractiim est hoc, .anno Dominicte liicarnalionis In itomine saiictte et individute Trinitatis, cgo
millcsimo ceiilesinio ociavo, indiciione prima, pix- 1) ODO,IJCIgratia Camerocensis episcopus.
dicli cpiscopi anno lerlio. Cellam qua. sita esi in villa qiue Jctia nuncupatur,
Salus el gloria omnibus Christianis. ad laudem Domini nostri Jesu Cbiisii in honorein
Y. S. Maritc virginis, oclavo lialend. Ociobiis, Deo
Conccdit abbuliw de Coriemberqhe , monitdiuin or- annuenlc dedicavj, atriiinique assignatum benedixi,
dinh S. Remdicti juxlu Bnixeilam, allarict de ei, 111ad nullum cujuscunquc hteveditalis, jirteler
Carleiiibcrgh, Nonegliein el Quwdcrebbe. sedein Cameracensis Ecclesise rcspiceref, liberam
(AnnolIlO.) coiifirinavi. El, si pro alicujus ctilpa inbannilur
[Mm.cus ubi supra, l. II, p. 9b'9, cx archiv. ms. lerra, reniotis omnibus inbamiitis hoec canlct
capit. Amleiieebl,] Ecclesia.
In Romine sancitc et individuse Trinitatis, Palris, Et qtiia nos omniuni domesticorum in exahatione
elFil.i, elSpirilus sancli, Ouo, Dei gratiaCauierocen- sancise Ecclcsite promplissimorum bonte voluntafi
sis episcopus, cunctis Cbristi fidelibus salutem, in congaudere debemus, decetnos eliam, si quid a
Cbrislo Jesu. nobis pelieiinl, 11011abnuere, ut semper ad vitam
Noverint lam ftiluri quam prtesentes qnia, dum j)rofieiaiil, nostro exemplo proecurite.
lo.ca parochite mese perquirei'Cin , qurenam sub rcli - C Ego itaque peiilionein Gallelmi ahbatis filii mei,
gione, quoenam alio molo essenf, invo.ni locum quem propriis manibus consecravi non reprobandam
apud Ctirtemberge (UieisGodefridi asseiisu et auxi- aislimavi, quaerenlis ut parochialem ccclesiam Jet-
. lio necnon et advocalorum Arnulphi el Goherii ser- tensem cum appendicio suo Gonshoren , st Mo-
vitio ancillarum Dei jain cx parte decoralum qucm sengensem ecclesiam alque Humbecensem libeiiate
precihus arcliidiacoiiorum nicoiiim, ct fidelem , doiiarem.
ampliare. curavi; in co scilicef quod altarc ilbit! a Quam pelilionem bonam judicans, ideorjue paferne
debitis aiinuatim obsoniis episcopalibus liberum mei exaudiens, prsedictas ecclesias ab Omni cxaclione
auctoritale feei, et debila illa in usus inibi Deo ac debiiisque obsoniis liheras facio; ct in ccclesia S.
sancte, ejusdem genitrici Maritc sanetoque Aniando Marite Jetlensi fratribus trado.
fanmlaiilium perdonavi. Deinde benigne conccdo, ul suam eleclionem li-
Concessi cliam altare de Qualrcbbe (aliasQnerps) here habeant in abhate consiitucndo : electus vero
et aliare de Nethcngcm (ul. Nosseghem) prtedictte Cameracensi episcopo p-.scsenltiur, ul ab eo sine ulla
ectiesite; lihcra a personis. Sic lanicn , ul per sin- conlradictionc consecreltir.
gulos annos jura episcopalia episcopo ct miiiistris Ipse quoque abbas ad synodum ire non cogatur,
^ nisi
cjus cx eisdein solvanlur. sigilhilis ejiiscopi litleris fueiit admoiiii.iis.
Slaiui siqiiiclem, ut presbylcri borum et supradicli Ad usus atilem fialrum in hocloeo Deo famtilan-
altaris, de manu cpiscopi curam animaiiiiii acci- lium, bealiqtic Augustini reguhtm ohservaotiuui
jiiant, capitula archidiaconi et dccani observcnl; Onulphus de Wolverthem, liomo liber ac tiinens
abbalissa loci iilitts in fesiivilale Lucte evangelislse Deum, fundator ecclesise, ob redenipfionem aniniaj
a syiioJum Cameracenscm venial, suteaiiiiiiaiumque maliis suoe Avse, conjugisqtie stiss
hi quis aiiltiii conlra hoc uoslrse instituliouis Remudis, parenlunique ac filiorum saorum Wil—
fiivilegiiiin veniiv leiiinveril, fial reus, el alienus a helmi, Walleri, Lambeiii, Sigeri, Godcscalci, Eusfa-
li.iMSjreeiuDoiiiini, donec r.sipuerit. cii, Arnoldi, nobilisque fili;e sttte Avee, xiv allodii
r.i, u! hocfixiiin nianc.il., stiiilersigiialoiiiiii tesli- sui bonarios, el camham cum appendiciis suis, qute
aionio corroboravi. . solvilsingtilis annis, x ; et vi modios avense ad men-
S. domni Fulgenlii ahbalis Afiligimensis.. surain Biiixellensem, et allodium molendini in
S. domni Gisiebeiii Ehamensis abhatis. Jeiii, et decimo.m quam hab^bat in Wolvertheni,
S. Raldulfi eoiiiniiiem aliarium archidiaeoni. alhs.iiiimque decimse de Meibroeck, Deo suceque
1157 DIPLOMATA. 1158
sar.ctce Gcnilrici servienlibus in supradicia ecclesia A . heccha, alfare de Wambeecha cum appenditio Nath'
Iradidil. altare de Lomheccha, allare dc Goy, aiiare de
Deiuncfo filio suo Lamberfo ix lerrre honarios Altres, aliare de Guislines, allare de Luvroila. llnius
eidem dedil ecclesite; pro anima Willeluii filii sui noslroe concessionis testes sunt :
vi terrtc honarios contulit; pro anima Sigeri dede- S. Rudolfi archidiaconi.
runi fralrcs sui et domina Ava soror ipsorum ix S. Erlebardi prtepositi.
terrse houarios et decimam folius vilhe, ouni ix S. Eiiebardi decani.
manipulis dividitur, duos maninulos et terfiam par- S. Alexandri decani.
lcm alneli super addidcrunl. S. Segardi decani.
Euslaeius vi solidos dedit in Rochem (vnlgo Ros- S. Machelini decani.
sc-m, appendix de Wolverlhem), domina Ava tt S. Walleri abbalis LoLionsis.
frater ejus allodium xn bonariortini, secus villam S. GuidriciabbatisAKimoiitcnsis.
quse dicilur Stiloca, ecclesite dederunt, Eulgenlii abbalis Hafiliugensis.
Noslrse vero dedicationis officio iiilerfuerunt duo Acium esl aimo millesimo centesimo dtiode-
liheri homines Wallberus et Amoldus fili.i Onulphi . cimo, indiclione quinla superscripli vero pontiiitis
cum sorore eorum doinina Ava, qui omnes donum J anno seplimo.
prsediclorum heneficiorum renovaverunt et altari in YIII.
mea praesentia legilime altitulari fecerunt.
Ut aulem hcc ratum omni tempore hahealtir, Bornlteimensis abbatiw funduiionein ac dolationcm
u Wenemaro caslctltino Gandeitsi circa nnnum
alque a nullo prsesumptore maligno vioietur, qtios- 1100 fciclam, upprobal.
libet dissipatores borum beneficiorum a sinu nialris
Ecdesise segregatos publice exconiinuiiicavi, nisi ad (Aimo 1112.)
emendalionem el satisfacfionem vencrhit, [MuwEiiSubi supra, I, 571.]
Aetuni est hocanno DomiiiicaeIncarnationis 1112, In nomine sanclse et individuse Tiinitaiis, ego
pra.sulalus nostri anno vn, imperanle Henrico Y. ODO, Dei gralia Cameracensis episcopus, cunclis
Tcslcs bujus confirmationis sunl hi : Christi fidelibus salutcm.
Signum Joannis archidiaconi. Volo noliim ficri lam fofuiis qtiain prsesenlibus,
S, Ancelli ardiidiaconi. quodWenemarus (18) Gandensis castellanus, prsevi-
S. Roduljihi archidiaconi. dens sibi, et consulens, ob remedium animte sute, cl
S. Theoderici archidiaeoni. p, stiorum omnium lidelium dcfunctorurn , dispergil
S. Everaldi archidiaconi. terreslria, ut metat ccelesfia.
S. Erlchaldi archidiaconi. Terram enim jaocnlem in parochia Buciioh, vi-
S. Adte abbalis. ginti inciisuraiiiin, qute erant Everhohli presby-
S. Rcncri ahbatis. tcri, et qualuordcciin admoti, et dimidiani Frede-
S. Goffridi ahhalis. nodi, ct mensuram ur.am et dimidiam Boltrnnis et
S. Ernaldi abbalis. tertiam parteni allodii quod vocottir Jiuhiemeiiioll,
S. Mastcllini. in parochia Sfeens ab omni exacfione laica liberam,
S. Livini, capellanorum. ecclcsise Bornbeim (19) ctijiisip.sefundalor esl,dedil.
S. Robcrti canloris. Eo tamen tenore, utsi aliqciid rei inulilis, ihidem
Gerardi. accederil discussione dignuiii, ipse Wenemarus,
Herevardi. Ego Gerinhaldus legi et recognovi. vel suus posterus cum fratribus quasi confrater
VII. suus, non cum dominio, non cum polestate ad dis-
P.rivilecjiumpro ecclesia Niveltenst. cussioncm ejusdem rei; communi el cliaritativo
(Aimo 1112.) consilio redeal, clcjus rogatu anathemali/.elur, qui-
[Mnt.ciis ubi suprci, I, G76.] I cunqiie posterorum ulfra htec doniinium vci exactio-
D
ODO,Dei gratia Camcracensis episcopus, omnibus nem ullam fuerit ausus faccrc.
sancloeDei Ecclesite filiis in perpeiutim. Hoc ctiam ego Odo cpiscopus eidem Ecclesise a:i-
Ego pite petilioni Richelse, abhatissre S. Geiirudis thenlieavi, et sigilli mci imprcssioiie confirmavi.
Nivellensis Ecciesise, annuens, audicns efiam prcces Addidi quoque ul, si quis bona ejusdem Ectiesi.e
doiiiinoiiini ir.onasteiii et canoiiicoruin , allaria, diripiens. pacem el instinila Ecclesite infregerif,
quse haclenus in episeopatu Cameracensi perperso- gladio analhematis ferialur. Si quis aulem ejusmo.i
nas lenuerant, jam omniiio ahsqtie personis Iil.cra ecclesiam intrare prscsumpserii,ecclesia a Dominire
Ecclcsise trado. cessct oflicio, donec exierit. Et si tola palria of;!_:.-
Allaria suiit hsee, altare dellerna, aliare dc Ro- sis alitpioiiim inbanniatur, remotis stccuiorllii-s
sbecca cum appcndilio bainucres, ailare de Mer- laicis Ecclesia non eesset, sed sub silentio cai.U-i.

(18) Wenemarus, Vide litteras fundaiionis a We- abbalia canonicorum regularium, quse dein trans-
nemaro facire lib. i Diplom. Belgic, cap. i'i el niufata fuit 'in monasterium Benedicfinonim, sub
46. abbatia Affligmiensi. Vide, lib i Dipiom. Ri-ic.
"
(19).Boiiihem, municipium Wasiic. v.bi olim crat cap. 49 el 50..
_1S9 WALTERIUS CABILONENSISEPISCOPUS. HG6
Hoc vero subtcfsignalorum tesfiinonio coriobo- A S. Reineri dc Santio Sepulchro.
ravi. S. Golridi de Novo Casicllo.
Signum meiniet Oucnis episcopi. S. Fregdonis dccani ejusdcm aliaris.
S. Radulfi ejusdc.m altaris archidiaconi. S. Segardi de Hellcs,
S, Auselli archidiaconi. S. Riberti dccaiii.
S. Thcdorici archidiaconi. S. Alexandri dccani de Hal.
S. Everardi arcliidiaconi. S. V,.i nardi de YYaisch,et Fulcardi fratris sui.
S. Eiieboldi prtepositi. S. Cunrardi decani de Gandava.
S. Elebodi decani. SS. Meinardi Tangradi, Gommari.
Signa ubbatum.
Sig. Gilberfi de Eiham. Aclum est hoc Camcraci in synodo, ni Idtis
S. Snellardi de GeralJmor.l. •Marlii, anno jncarnali Yerbi 11!2, prtesulriliis vero
S. Amboldi de Gandavo. mei vn.

APPENDIX AD B. ODOKEM

EXCERPIA
Ex Kbro Godefridi, Remensis magislri, cui tilulus : Somnntm de Odonc Aurclianensi,
(MABILI..,Aitnal., Y, Ajip. p. 051.)
Abdideral celerem sol pronus in seqiiora cursuni B Quodque siipervacuum jure voeelnr opus...

Aslitit Odo, meos magnum decus inter amicos...
Mttiiis laudttl cjus cloles, lum de cjv.s prosapia sic
prosequilur :
O.uem genus a proavis, et linea sanguinis alti
Ornat, ab ingenuis lota trabenda viris.
Quorum res gestas, titulos, pacem, borrida bcli.r,
Flaventis Ligeris unda silcre nequit.
Hunc super innumero fregeruni. aginine caslra,
Sic qua fucre sttis ausa nocerc viris.
Ilunc super hostiles armis slravere calcrvas,
Hunc super indomiios edomuere viros.
Oiius ab his atavis, cl ab his majoribus Odo,
Contigiitis ccelo jure vidcndus eral.
Sed licct el generis cesset claiissimus ordo
Tantus et ad laudem niloperctur honor,
Sufiicit iiigeniiliquidissima vena profundi,
Et quod se infudit tola Mincrva sibi.
Sic ceiie deducla mihi sua carmina fiunl,
Ut si quis docili pollice fila trahat,
Nil illic quod corda oneret, quod prcegravci onrcm, cdidcral.
Plitribus laudal cjits vcrsus, tuiit nurral qnomodo
ci in somno visus ftterii.
Denique mc modico speculatus tempore, scdit.
Et tacila letigit peclora nostra manu;
Alquc ail : O:!o luus subii fua tecta, tuoquc
Proximus assideo, mi Godefride, tboro;
Sediiec vcctus equo, ncc certila per frcla velo,
Nec pedibus veni, lahilibusve rotis.
Aera per vactmm, suspenso corpore pennis,
A Gciiaho Remis me levis aura tidit...
Mttlta habel de desidetio euin videndi, qtto actus ita
venerit.
C Sic ergo me ventis credens te propier, amice,
Non limui dubias pendulus ire vias.
El quia nosfra tibi sunl semper opuscula cordi,
Nec suut arhitiio projicicnda ttio.
Allulimiis qui bella canit Trojano. lihellum,
Qncm tu stepe tibi me recifare facis...
Orfii, ut rccilct quw de bclto Trojaiw curmina

ASSO D051INI JIC.

GABILONENSIS EPISGOPUS.

NOTITIA HISTORICA.
(Gallitt Chrhlianu nova, lom. 1Y, p. 887.)

Walterius seu Gualterius et Yvallerus posl diuii- jy senso eieclus esl Cabiloncnsis episcopns nn. 'OEO.
num interpoiilificium. tandem omiiium volis ti ns- Elcctioiiis chartam, quia tum ob aiuhjuitaiem, tam
 iiOi NOTiTiA TIISTORICA. 1102
ob summas "NYallcriilaudcs , quas co;;iinci, inter A . nigni consensiim obtinerei jiro ciectione Ilugonis
instninienta referre operss prtiium duximus, bic iuonaclii in Flaviniaci ahhateni.
ncKinulIa relaluri quoe ad proescns nostrum instilu- AdCislerciensisordinis fundaiiouem et j)ropagatio-
tum raaxime conferunt. Elcctionis causas sic refe- nc-niplurimum conlulit : cum enim S. RobeitusMoli-
riiiit canonici : « Est quippe, tif in prcmplu babe- smocuni suisdisccssissetlocuiiiqtisesilurus,ubi regu-
lt:r, generosi stemmaiis prosapia ortus; periiia uon lam S. Beiiedicfi ad extrcmos ajjices oliservarc pos-
!>.odosacrarum lilterarum, veruni et nuindanarum seni. Cistercium landeni invencrunt, uli el sedem
iuilustria legum admodum erutiitus; jcjtmiis, vigi- ligere dccreveruiit, et aniho exordia illius ordiais,
Iiis, ef oralionibus, ci ctinciis miscricoi'dire opc-ribtis « voli:nta;c Cabilon. cpiscopi, cl consensu illitis,
insigniius ; probissima morum honestate prceclanis, cujus ipse loctis erat moiiasieriuin construerc cce-
omniuni virtutuiri malre discrcfionc ptilcheriime perunt 109S. 1 Eo coiiijileto, Rohciius comuiuni
redimittis, luculcntissiini ctiam eloquii, ct apprime oiBnium fralrum voio in abbal::m ticcius, pasloiii-
diseiius. Quanium quoque humaiite fragiliias con- lem bacultmi ah eodem episcopo, setiimhiin illlns
dilionis admiltil, omni bonilale manct conspicuus. 3 lemporis usilalum ffiorem accepil. Sed ilhid 11011 t!i;i
Eodem anno inlerfu.it synodo Meldensi, ct subscii- gcssit vir sancnis, Molismenses eiiiin poiris abscn-
psit litteris, quihus Gaufridus Mauritanirc comcs et H ' liam tegre ferentcs, oum sihi resiiliii instaiiiissiinis
ejtis uxor Beairix ecclesite S. Dionysii de Nogioino precibus ab Ijrbano ])opa postiilo.rnnt, quartiiii in
donum Cluniaccnsibus a se faclum confirniavere. graliam liugoni Ltigdiiiieiisi archiepiseoro CL Ro-
Anno iOSI, A... Auguslodun. R... Lingon.G... Ca- niante setlis legalo gravissimas lilteras seripsit pon-
hilon. L... Matiscensis, scribunl omnibus provincite lifex, vi (jtianim babiio apud Petrani Scissam con-
Turoneiisis episcopis, abhalibus, elc, lilferas, qui- cilio, cui Guallcrus aderal, Robeiiiim Molisinum
hus Andegavenseiii comitcm, et cpiscopum, ac 1110- remiilenrlnm esse unanimi conscnsu decieliini est
nacbos Majoris Monaslerii, Lugdunum, in jus vo- aimo 1099, iia lamen t ui priiisquain illuc rediret
co.nl; si obedire rcnuerinl, cpiscopum ab episcopali Robeiius, Cabiloucm vcniens, in maiui episcopi, cui
ct sacerdotali ofiicio suspendtiiit, Fulconcm vero sccuiidnm consutiudiiiem cselerorum abhaluni pro-
miiem cum monachis, auclorilale B. Petri, atque fessioncm fcccral, ahsohilioncm accijierel, virgam
. Ilugonis primatis et Rom.ante Ecclesire legafi, cx- el cnram abbalitc redderel ci Novi Montisierii > (sic
communicant, an. 1081. Hanc chaiiam scripsil an. jjiimo luinciipaium Cisiertiuiii) t nionachos ab obe-
1087, apud Perardum : « Ego Yvalteiius sanclcc Ca- dientia sibi debila absolverel. i Qiite omnia cxsecu-
hilonensis Ecclesiic humilis episcojius , ccclosiam , tioni mandala sunl, inio e! Albericus in abhaleni
S. Marire in suburbio Cahilonensi sitam disposui bencdictus fuil, ut patet ex liueris Gualterii ad Ro
reformare, ct eam sancfo Benigno Divioncnsi ac bciiiun Liiigonensem prtesulem. Sed et primus con-
Jarenfoiii ahbafi reddo cl conccdo, cum omnibus ad firmaiionis Cislcrcii privilcgium ab Ecclcsia Rc-
es.m pert.iiieiitibus, jure perpetuo possidendam, suh mana posliilavil his verbis : c Ycncrabili Patri papaj
reverentia et honore Cabiloncnsis Ecclcsise alque Pascbali, GualtcrusCahilon. Ecclcsirc episcopus, sa-
successorum mcoruni. S. Gauslcni decani, Lanchici lulcm ci dchilam suhjeciioncm... Simplicilcr pcti-
pr.epositi atque archidiaconi , Rodulfi tlicsaura- niiis, quaienus quod facltim cst de fral.iibus iliis,
rii, 1 elc. Cum Lugduiiensi arcbiepiscopo iiomina- qui arctioris vilre desiderio, a Molismc.iisi Ecticsia,
lur arbiter dissidii inter canonieos catbedralis sanclorum virorum consilio reccssernnl, quos in
S. Yiiicentii , et rcgularcs S. Peiri Matiscoiicnsis, noslro cpiscopalu divina pielas collocavil, a qnihus
pro jure sepiilturse. Refert Pcrry amio 1095 ejus, transmissi pra)seniiiini liiterarum bnjiili vobis prse-
Aqucnsis arcliiepiscopi, cl Gratianopolilani jirtcsulis senies adsiinl, vos ajijjj^oharc, el ul loc.us illcabbatia
opera, Magalonensem episcopum ei comifem ad lihera in perptiiiiun permaiieal, salva lamen nosfrte
concordiam fuissc revocalos. Aimo I09i concilio pcrsoiisc, siiccessortunqiie noslrorum canonica re-
Eduensi inlerfuil, in quo 0!) Beiiradam a conuxu- 1rj verentia, auclorilatis veslrte privilegio corrohoi are
nione prtecisus fuit rcx Francortim Philippus. Go- digncmini : sed et abhas, queni in eodeiii luco or-
dcfridus de Vergiaco, doniinus Donziaci in lerram diiiavimus, ct ctelcri fralrcs lolis virihns iiaiic coi:-
sanclain cum Godefrido Bullioneiisi profecturus, firmaiionem in sute quielis tultiam a vestra flagi-
ciini pectinia indigerel, uec ab avimciilo oblinere lani pictale. 1
posscl, ipso mediaiore , partem mediam comitalus Anno 1100, inviialusad syno;ium Yalentir.enseni
Cabiloncnsis, quain possidebal, vcndidil Waltcrio in qua causa Norgaudi Eduensis cpiscojii mulloruisi
cpiscopo et capitulo, qtiorum hona iunc craiit com- crimiiitim accusali examinanda erat, adesse noluit,
miinia, prclio ceiitum unciarum tuiri puri, cujus prohibitus, ut dicebaiur, a nietropolitano suo Ilu-
maximani parlem ex altari S. Yincentli ahslule- gone Lugdunensi. Re ad Piclaviense concilium re-
j-ant. CSiartani inter instrumenta rettilimus. Data missa, Norgaudum ad iilud accedenlem coniitalus
videlur an. 1096. Interfuit dedicationi ecclesite cst, missus a Lugduneiisi archiepiscopo, ut acctisat.
S. Stcphani Nivcrnensis au. 1097 et unclioni Be- partes literetur, sed frustra fuere, nec ejus damna-
rardi archidiaconi Lugduncnsis in cpiscopuni Matis- iisiiem impedirc potiieiaml. Eodem amio Ansaiite
conensem. ac missus es! ul .larenlonis abb. S. Bc- synotlo iiilerhiil. Eo proesente cum Ilugone Lugdri-
PATHOI.. CLX. 37
 ii03 \YALTER! CAfiiLONENSISEPISCCII. U';i
nensi anno I '''•;> iclem Korgatidus domno Hugoui A Sir-]i]iami.sahbas : VValterius dioo.eesanm;rpi.l--.„ju.s
Chiiiiaei abhali jiro monasferio B. Magdaionte ilc consilii conseius, simul tiim eodioicesim sutun jjer-
QuanreUa coniirmavit ej:;sde;^ p:igi ecclesios. uo lusiravii: occiirilf silvaiicus locus ad Gronaiii nu-
quihiis Lcoibah.Itis Digoucnsis iiiem mcvebat. An. vium, ihique anno Miir fiiiidaliir covnobium, (jiis-
IS07 sdiplo (iijihimale significal Hugoncm (i Sa- que ecclesia in l.o:iorem Dei genitricis.Mariifa Cal-
litheritun, ac Airardum fratrcs de Mareliio. jjliiriina ttrio. jirtcstiiiihiis .loccranno Lingon. jiroesule, ct
apud Alu/.iam, S. Marcelli coTiohio concessisse. Gauclerico ae Guillelmo comitihus, de.iieafur xv
Subscrihur.l Jothaldus dceanus, Gaitceronniis fan- KalendasJunias. Novo co^::o!:in ifdiitim csf Firmi-
lor, eic. Eodem anno noininaliir arbifsr cuni Liig- lalis nomen, quod tunc primum firmatiim ei slahi-
duneiisi mcircpoliiano dissidii imer eanonicos S. litum esse cmperil Cisterciense im,liiuiuni. Ciuiitnni
Vincenlii, ct calbedralis I). Pciri Malisconcnsis. banc iii gratiam S. Marcelii scripsil an;:o soquc-mi :
Aimo Domiiiicre Incarnal. -Ii *I Walforius Cahilnii. c Ego Bei grslia Walierius Cahiion. episcopus jiec-
episcopus cf .lareiito L-ivionciis.isabhas soeielaiem caiortim meorum vcniam ef divinse piclaiis miscri-
sic inler se iiiierunl, < ul ciiin hrcvis de canonieo cordiam desidcrans, coucedo Deo a,I lccum
Cahilo:icusi veneri! Divionom, vel de moiiacho Di- S. Marcelli Cahilon. ccclcsiam dc liocns, cum om-
vioiitiisi vencril Cabiloniini, stalim jiro co fiat jile- B nibiis acl carn peiiincntihus Factiim cst in Cabi-
narium officium moiitioiiim, hoe esi vigilia el iuis.sa, lonensi civifatc in capitulo canonicorum, vm Kal.
ct eo die ho.heal proaheudam... Fiat (insujier) in Oefobr. amio ah Incariiat. 1114. t Synodo Trer.or-
hehdomada posl Dominicam mcdioe Quadragesimoe chicnsi inlerfuil S115. Concessit canonicis Sar.cii
ajiiid ulrosque pro uliisque generale officium cl Stephani Divioncnsis, anno 1117, ii( afTinnal D.
niissa. Concessil prseterca pnefatiis W. cpiscopus Fioi, ccclcsiam S. Marlini, qusc.sila esf in Ioco qui
aiibali 3. et omnibus successoribus e.us unani cano- vulgo Arcus iiuiicupaitir. Referiiel Pcrardus ejus
iiicalem prtebentlam intcgram cl coiticiiaiiam in cc- ehartani, setl ntilla lemporis nola insignilain, qua
clesia S. Yiiicentii, quam idem ahbas concessil 1110- iisdem canonieis ecclesiam de Bassiaco, quam jasn
nacho Divionensi apud S. Mariaui cominancnti; ct dederant Acardus et Rocler.us ipsius anieccssores,
iit mouachus idem apud S. Yinceiitiuin sepiimanam confirmai et de novo coneedif, cum dccimis cl obl.;-
facial, el. Divionensis ccciesia, eleeir.osynoe liujus tionihus ac ctiam cum universis nppcntliiiis suis,
coriso, Cabilonciisi ccclcsioeet corporaliter et spiri- - senitio lamen synodali sibireservalo, etc. Nou vide-
lualitcT pro posse servirium impcndal. s lur ante annum 1120 aul iiiiem 1121 dieni cxtre-
Bernardi in Novum Monasterium advcniii, ac.vir- mum clausisse, siquidem Joisaldtis, quem in epi
lutum cxcmplo, in tanlum aucla est Cisierciensis <Z scopalus successorem Iiabtiil, ex epist. Callixii II,
familia, ulde novo condendo mouastcrio cogifoveiil adhuc deeantiserat.

FORMA ELECTIONIS WAXTEMI.

(Gall. Christ. nov., IV Instrum., p. 251.)
Auclor nosfrre rcdemplionis, TJiiigenilus ahissimi store paliiini commissam, verho decorare parifer e(.
Palris, sibi,iiimiiiiiii anle toiiustevi pr'mcijjiuiii,.eo- exemplo sludtierunt, ut liccl summi ponlificii reve-
releriuis cl consubstanlialis, cum iam juemludine rendo cssent sublimati cuimine, sibi toinen snhditis
temporis advcniente, de cocloruin supernis dcscen- ciigerenl prodesse polius quarii prseesse, sequissima
dens, homincm induisset in ierris, servala in as- cos regenies censura, el discrcfo modcraminc. Yc-
sumplo hominc majesfate diviniialis; explelis tan- rum si quando contra pravos subditorum moi-es ze-
(IcTiionmihus, quse de ipsius suscejrtura temporali- lus exigehot recliiudinis moveri illo quolibei fer-
ter liumanitate, nobilissimi antiquoe legis praiconcs vore districtionis : iia hi meniibus ilioriim viiius
vcridicis prtedixerant vaiiciniis, proiinus sacro- cuslodiebaiur mansiitiudinis, ciini tcrrore severifa-
ssnclce status Ecclesioeecepit uhique terraruni inno- D tis, ut et irani mansueltido c iiciirti discrelionis, et
vari, saluberrimis apostolorum docirinis, imo nia- camdem mansueludinc-m, ne forle t!issulverel;;r,
gniludine viiiuluni ct cxcellenlia signoiiini, quseper idem zehis accendc-rel disci-etionis. Hos igifur lam
.sos mirtim in niodum operabatur divinse grafio.dis- reverendte viite Palrcs, tanquaui adiniraljiles ccel::-
pensationis. Quoruin vidcliecl sonus, juxta vatici- slis discijilinse censores , nos humiles lilii sacro-
aaiiiis prsesagium regis, in omiiein lerram cst dif- sanctse niatris Ecclesite Cahiloncnsis imitari jroiis-
IUSUS: fines qnoque prbis lerrre verba eoruni pcne- simum cupientes, ob id maxime, q'.;oniain eaiieiu
«rasse jirofileliir omnis Chrisii.fidclium ccetns. Hos nostrte scdis caliiedra, jamdu-Jv.ni propiio pastorc
taque summos, el eleclos cceleslis senalorcs aulte, viduala, mulla ti innumera a muudanis potcsioii-
i vesiigio secuti insigp.es reciores Ecclesise, qui ob hus patitur ad prresc-ns infesfalionuin probra : coni-
iucatum recti itineris ad superni palaiium Regis. muni assensri ei pari volo elegimus quemdam c-jus-
•iierito habiii sunt digni poiilificum insigniri cogno- dem Ecclesioeolim clericum et archidiaconuni, iio-
iiiiiie. Ita-niinirum prtelibatani Ectiesiam sibi a pa- mine WalhTium, ad culmen pontilieii prreftijsaseuis.
 iiGB DIPLOMATA. 1106
Chrislo Domino disponente, regendum, c.ujtisjuris- A . Ecclesise Matiseensis, cum revcreiida concione ejus-
dictioni et jugo sui regiminis nos, nosirunique lo- dem cleri, annuit et favet mullljuici favore, in laude
cum tiadimus disponendum, secundum canomim islius eanonicse nostrce tiectionis sjierans in Deimi-
et inconvulsum totius Ecclesite privilegium. Est sericordia-, sibi suoeque Ecclesios subveniii in cele-
quippe, uli in promptu hahetur, generosi sfemmatis hrafione falis lantseque ordinationis. His siquidem
prosapia orfus, peritia nou modo sacrarum littera- eximiis jam falis poiitificibus, anncctuntur illristres
rum, vcruin el muntianarum industria legum admo- coenobiorum patres, huic profeclo eleclioni volis fa-
dufu eruditus, jejuniis, vigiliis, et oralionihus, ac ventes omnihus : inter quos niifiirum exstat domnus
cunciis misericordiae insigiiitus, probatissima mo- Ilugo sacri ccenohii Cluniacensis abbas revera cele-
rum boneslate pfoeclarus, oinnium virlutum matre herrimus, simulque veneraiidtis loci Trenorcbiensis
discretione pulcherrinie redimitus , luculentissimi reclor donmus Petrus, proesidens quoque abbatisa
.ctiani eloquii, et apprime disertus, quantum quoqne B. Petri Cabilonicoe urbis domnus Raynardus, una
humanse fragilitas condifionis admittil, omni boni- cum i-everendis patrum utrortinique locorum con-
tale manel conspicuus. Igilur pro tot et lantis ccelc- cionibus, suh monastiere tirocinio disciplinte in
stium charismalum donis, sibi superno munere col- Christi nomine mililantihus. Qui omnes procul du-
lafis,. Spiritus saricti cooperanle gratia eligiiur ad B1 hio, toto aunisu mentis idonei exislunt auctores, et
culmen officii pasloralis, iion solum a nobis preeli- legilimi corrohoratorcs tolius electionis. S. Gausle-
halse Ecclesise filiis, verum etiam a divei'sse condi- ni matris nostrse ecclesise decani, S.' Almarici Liu-
tionis plehe coliabitanle intra et extra nostrse mcenia gonensis dec, S. Gotselmi ai-chidiac, S. liugonis.
urhis, quam prosequilur etiam innumera pojmli -Porlensis, S. Engilbeiii, S. Gaufredi, S. Landrici
mullitudo adjacentium regionum, diversi sexus et archipresb., S. GuiUelmi, S. Petri, S. Caroli, S. Ber-
'-selatis/ Qui omues pariler intimis pi^sscordiorum nardi, S. Roberli, S. Lamberti, S. Hugonis, S. Le-
affectibus, et multijilicibus effiagitaiit votis, istius fardi archipresbyterorum, S. W. Yernensis, cl ma-
liostri electi personam, Jesu amiuenle Domino, suh- tris ejus Adelaidis, S. Yallherii Nehlensis, S. Dal-
limari iiifula pontificali Cahilonicse sedis. Plerique masii de Giniaco, S. Bernardi de Poria, S. Gotse-
etiam jllustres, et prccnobiles ecclesiarum Dei re- ranni, et Idmaii frairis ejus, S. Duranni arcbi-
ctores exislunt quoque legilimi fautores islius no- jrresb., S. Ademari, S. Roberti, S. Jolsaldi. Acta est
•strte eleetioiiis. Yidelicet domirius Gibuinus archi- haic ccclesiastica et generalis electio anno Incar-
prsesul eximius SacrosanctsecathedraeLugdunensis; nali unigenili Yerbi 1080 prsesidente divina disposi-
dominus eliam Agano, aiilistes verierandus ecclesise - tione Romanae sedi excellentissimo papa Gregorio:
Heduensis, una cum reverendis ccelibus, utroruin- sceptra quoque moderanle regni nobilissimo reguni
qtic regimini, Christi Domini gralia providente, Philippo ; consulatu Cabilonicse urbis tunc temporis
cansmissis. Religiosus efiam proesiil D. Laiidiiciis jiianente absque terreno principe.

WALTERII DIPLOMATA.
'
';;..-.. . .. . (Gatl. Clirisl. nov., IV, Insliiiin., p. 251 seqq )

D vcllel, qui partem mcdiam comitatus Cahilonensis

Charta Walierii Cabilonensis ephcopi de acquisitione
narlis comilatus Cabilonensh a Saverico comite
Cabilonensi. «
(Girca annum 1096.)
In nomine summoe el individuse Trinitatis, Palris,
el Fi.Iii, et Sjmitus sancti, amen. Quoniam humaiite
mentes erroris sui caligine noiinunqiiam veri notas
amittunt, sed el hominum dicla vel facla vetuslas
ah huraana memoria abolere solet, nihilque illitera-
itim in diuturna cognilione habetur; idcirco ego
Walterius Cabilonensis Ecclesise episcopus conven-
tionem, quam ego et canonici nostri cum Saverico
Cahilonensi comife hahuimus, litteris el niemorise
jnandare [mandarij curavi. Notrim -sit igitur omni-
Imstam posteris quam prsesentibus, quia, quo tem-
U3i'CGaufriJus de Dunziaco Hierosolymam tendcre
possidebat, quem cum Widone de Tyhoei-a[al. de
Thies] parlitus fuerat, partem suam comitatus su-
pradicti [«/. supradicto] donino Saverico avunculo
suo vendere disposuit. Yenit igitur ad nos Saveri-
cus cum uxoi-e sua,rogans utparfem ipsius medie-
tatis, quam emebat, ab se in vadio reciperemus, et
ipsum de pecunia quam solVebat, juvaremus. Nos
aulera ca inducti spe, duccntas uncias auri purissi-
mi, quarum singulse jiretii quadraginta solidorum
fuerant, de monela;' cujus media pars argentea erat,
quam nos de tahula sancti Yincenlii coiTasimus,
domno Savcrico accommodavimus, ct vadiurn, quod
nobis ofierehat, ab ipso rccepimus, ea videlicet ra-
tione, ut ecclesia sartcti Yincentii reddituum lam
justorum quam injustoruni ad partem Gaufridi sive
S.aveiici successoris sui,:pe.Ffinen'iummedietatem in
4187 WALTEiCi CABILONENSIS EPISCOPI 115s
pace possideat Siifra islas terminationes, a cruwbus A monasterii officinas conslruendas, ad arandum quo-
trans S. Marcelli villam coiislitulis usque ad porluni que, imo ad omnem usum necessarium fuerit. Unde
Luci, siciit Faliela [Talieta] defiuit a ponte Dirofi ipse Rainaudus el ejus uxor de cujus patrimonii
['Dorct',] usque ad pontem Campiferrcoli, ct sicut jure idem alodium ipsi provenerat, ac filii eorum
tota terra illa protendiliir usque ad Foresiam, qiiain prrcnomhiali, donum fecerunt legitimum ad opus
canonicalem [al. canonicam] Yabriam vocani, usqne ipsorua), Deo imprimis, ac specialiter beatissima) '
acl prsediclas cruces, prcelcr casamcnta niililum et Dei genitriei semperque Yirgini Marise, in cujtis ho-
casieilei.um afque ipsos quos hahet in domiiiio ser- nore locus qui nunc Novum Monaslerium dicilur, ;
vhiites, el prscter capturas illas, quas in rehus mo- consecraius est, silns in territorio pnefali Cisler-
nachorum ecclesite Sancii Marcelli jciste vti injasle ciensis alodii. Et quia ejusdem loci ccclesiam, quam
feeerit. ij)se eliam Savericus exacliones omiies ae ihuc usque tenucrat, quce divmi lantum juris esl,
ro.isuctndincs justas vel iniustas quas se dicebat ahbas ct reliqui fratres de manu ipsius, quia laicus
hahere in vilia saiicfi Isidori et in Gemula et ijisa- erat, suscipere minime duxerunt dignum, dimisit
runi yiilarum ajipendiliis ex tolo WCrpivitet condo- eam, atque ah omninioda ejus ulterius possessione
navit. In curia vero [al, tamen] Sancti Ishlori redi- rcnuntiaiis, proedicfs fralribus ad Dei scrvitium de-
tum suum rctinuit, eo pacto ul canonicos vel rusti- reliquil. De residuo quoque ipsius tense, quod di-
cos corum non gravarel, el quod inde solidam jia- clo Rainaldo placuit relinere, fecit Odo dux Burgun-
cem cl firmam Cahilonensi Ecclesiae tenerel, pra> dise ad illius conccssionem el libitum talein cum eo
scrite domno Goccraimo [al. Jocerannoj Lingonen- commutationem et pactum ad opus eorumdem mo-
sium episcopo et Falcone de Reio;:e [at. Fulconcde nacliortmi, ut seilicet j)ro terra illa singuiis annis
Reon.?] et Hugone Bajacensi [Baracensi], Savericus in castro Belnensi solidos xx snSeiperel lam ipse
se tenere pacem perpetuain juravit cl uxor sua quam et ipsius posl cum hseredes. Propterea in ea-
quemdam iiiililem Arberlum nomiiie pro se jurarc dem cambitione concessit ei ac filiis suis ipse dux
prsecepil; et ul pax ista firmior haberciur viginti qtiantumcuiiique vinearum in jiago Beliiensi poss.'t:i
obsides Savericus niisit, eo modoutsi ipse Savcri- planfarc et cdlerc in propiia dominicalura. Reliniili
cus aut quiiihet suorum aliquid inde absluleril, nisi autem ideni Rainaldus duos servos: ejusd ffi rlodii,
infra quadraginta dies in quibus cuin co ratio po- Tiieodoricum alquc Martiuum, et ancillam quain-
sita fucrit [«/. raiio composita fuerit], capitale red- dam Osannam nomiiie, dt terra quoque ipsa quan-
diderit, ambiiu murorum urbis Cahilonensis iion fiini eis in proprios ususad colendum suiiich.t.Hlam
exibit, riisi ilia prolongatione, quam Cabilonensis „' autem lerram tantummodo excolcnl, quam ipse dux
episcOpuS vel ejusdem ccclesise decanns cum aliis ae ssepefalus Rainaldus, ejusqueuxor, si adesse \a-
duabus jiersonis fecerit. Hanc verO pactionem si lueril, domnus quoque ahbas ipsis divhienl et assi-
prsediclus Savericus Cxseculus non fueril, poslqiiam gnabunt, in parte scilicet remota a monacb.oru.in
obsidesa canonicis vel ab episcopo conventi fuerinl. cultura. Postea ciiin dedicarctur ecclesia. No\i
aut capilale infra dics quadraginta reddcnt autenpli Monasterii dux ipse et Rainalliis cuiii uxore sua,
lamdiu in prsedicta urbe nianehiinf, clonec aljlata rc- inde iterum donum fecerunlin conspectu niriliajpie-
staurentur. Ilanc eliam coiiventionem Savericus Si- bis quas aderat, in manu domiui Walteri Calilo-
monem lilitim suum cum uxore sua, setl et Arvseum nensis episcopi ad usum stipradicloruni fratriim,
firftim alterum laudare fecit; de obsidibus vero bsec qualcnus ipsi sub tutamiiie sui ponlificis a potentia
lex data esl ufubi unus morluus fueril, alter in locn laicali el ofnni strejhtu sseculari liberi, servilio sui
cjus mox subrogetur. Sigiuim Gaticcranni [«/. Joce- Crealoris quiet.tis vacareiit. Ipse vero dux tam in
raridi] Lingfjnensis episcopi S. Falconis de Reione nemore prsefalo cceiiobio conjuncto, quam in cnuii
S. Hugonis Bajacensis [Baracensis] S. Humbcrti de circumquaque dominicalura sua usuariuiri plenissi-
Yilliaco S. Raimundi Gumbadi S. Hiigonis Rodulfi mum eisdem fratribus aitrihuit. Huic commufalioni
S. Yidonis deMonte Falconis. J3 suprascriptse et dono interfuit Hugo filius ducis qu>
II. et idem concessit, sed et A-ater ejus Henricus hoc
Natitia fiindationis Cistercii. idem postea concessit. Adfuerunl eiiam tesies infi-a
(Anno 1098.) suhscriptl, Hugo cle Monte S. Johanrris, Gualo di.
Nofum sit omnibus ChrislicOlis prsesentibus atquc Salvia, Seguinus de Relna ct filius ejus Iiugo, Ilugo
lului-is, quod Rainaldus Relnensis vicecomes et uxor dc Graiiceio, etc.
ejus Ilodierna nomine, et eoruni filii Hisgo, Hiim- IU.
heiius, Rainardus, Hagauo, earumque soror Rai- Litterw Gualteri ephcopi Cabilonensts acl RpoQiium
muiidis,. pro suorum peccalorum remissioiie suo- Lingonensem episcopum, de recipicitdb Il&iiertt>-
i'i!inqus anteccssoruin, domiuo Roberto et fralrihus, abbute quondtim Cisierc. ad stium prius coeitobium
qui cum eo regulam sancti Benedicli arclius alque Molismcnse xevcrienic.
fidelius, quam illuc usque temierant, observare cu- (Anno 1099.)
piebaut, contulerunt de prsedio suo, quod anliquitus Dileclissimo fratri ei coepiscopo RODERTO Lingon.
Cistercium vocahatur, quanlumcumque ipsis et eo- episcopo, Gu.vi.TERUsEcclesite Cabilonensis servus,
rum successorihiis Dei famulis, ad moiiastcriiini et . sahitem. Noliim sit vobis fratrem Rohertum, cui ab-v
UG9 lilPLOMATA. i.v>
baliam illam in iiostro ejjisc-ojiatu siiam, qute No- A VI-
vu:n Momtsleriuui dicitur, coinmiscramns, a pro- Ciir.rta Vtdlerii Calilon.
episc, qua S. Mttrccllodal
fessione quam Cabilonensi Ecclcsire fecit, cl ab ohe- ccclesiam de iioetts.
ditiiiia quam nohis promisit, sccundum domini Oniiiibus in unilaie fidei viventibus, Christique
arehiepiscopi Iltigouis deiiiiitionem , a nobis esse misericordiam prtesiolaniibtis, et verbi Dei paljtilo
ahsoluitim. Ipse autem monaclios illos, qui in prse- lVitiiiis snre areana aleuiihus, sermo infonai divi-
fato Novo Monasterio remaiiere decreverunl, ab nus, qtioJ iia dispensatio Redempforis quibuscuir.qtie
ohedientia, qtio.ni sibi promiserant, ct profcssione, consulit diiibus, ut ex jjropriis lebus, qt:as irtins-
absoivit, el libcros dimisit. lllum igitur ainodo itoriepossident, centujilicalumValcantadqnirei-efce-
suseipere, ct honorifice tractare ne vereainini. Ya- nus, si inodo eisdem heiie utendo rebns, ci quoe
Lie. habem sfudeani erogare pauperibus, el quoniam, ut
iV, ait Apostohis, uon habemus liic manenlem civiiatem
Lilieue cjusdem Guaileri ctciPascltalem papum pro (ilsbr. xm, 1-5),diesqtienoslri tamquam umhra jirte-
moiiasierio Cislercii. teriens quolhiie evanescunt, ei voce Veriiatis Iuce
(Ainio TIOO.) clarius conslat oimiemarhorem, quoe non facit fru-
Yenerahili PaliipapseP.tsciULi, GUAI.TERCS Ecclc- cltim boiium, excidi el in ignein miui opoiiere
situ Cohilon. servus, salulem et debiiam subjecfio- (Mullh. vu, 19), maxime nos qui prre coetcris jirre-
JiCiii.Siciilsanclilas vcslra, etc. Videin PascliaU IL lali viJemur, ui dum in boc corporc sunms aliquid
V. cx his qute ad Dei cultum peiiinciil, eo adjiivaiile
Wcdlcrius cpitc. Cabilon. c! Jarenlo Dhionensh ab- opereinur, qualenus in fuiuro selernre l-eliibutionis
bas iuev.nl socieiutem inler se el congregulioncs participes existerc mereaniur. Quapropler cgo Dei
•iibi cominissas. gratia Walterius Cabilonensium episcojjus, peccato-
(Aiiiio 11-11.) rum mcorum vcniam cl divinte gro.fioe pielalis ini-
lii nomine Chrisli cum omnia hona (idtiinni per sericordiam coiiscqui desidcrans, dono ei coucedo
iiniiiiieiii fiJc-i, viiiciihim chaiitalis, cominuiiia gene- Deo et sanctis apostolisejus Pelro et Poulo a;l locum
raliler habcantur, inter religiosos lamcii mos aiui- S. Marcelli marlyris Cahilonensis, ctii prceesl ciom-
quus obliniiit. ut speciali societate sibi invicem fce- jnis Htigo cognomento Berakli monachus S. Pelri
deicnttir, qualcnus lanlo sibi allerutrum devolius Cluniacensis, ad cujus ordinafioncm idein Iocus
cl in sais prosperis congaudeaiil, ci in adversis cou- spectare videlur, el fratribus in codem loco Deo
<iolea:it, quanto se stricfius colligalos ehariialis fce- Q servicnlibus, ecclesiam de Boens cum omiiibus ad
tlcre non igiioraiit, Qtiapropler nofificamus jirresen- eam peiiinentibiis, videlicet terris, praiis, silvis,
tihus et ftifuris, qtiam speciali familiarilafe Cahilo- aquis, ea conailioiie uf ipsi in peipefuum habear.:,
ncnsis et Divionensis Ecclcsia sescmutuocolligarinl, teiieant c! possideant, ac pro nobis Cluisfi cxorcut
ul hujus dileetionis foedus, quod.Cabilonensis Ec- clcmentiam : el quia cadem ecclcsia jiertincns cst ct
clesia cum Divioncnsi cum magna devolione iniil, et suhjecfa ccelesioe Sancfi Yincenlii Cahiloncnsis, ut
quod Divionensis a Cahilonensi cum magna gio.tia- videbo.iur, in capiltilo generali ipso die inycnlioiiis
a'um actione aeccperit, iiulla oblivionis veiuslate sancii Yiiiceiilii cum consilio ci volunlale co.noni-
apud jiosteros delcatur, nulla unqtiam discorditc corum ejusdcm ecclesite, domini viilclicct Julsahli
stissione ruinpalur. Anno ilaquc I)om. Incarnalio- dctani, Hugonis cantoris, Ansidei archidiaconi, Hu-
nis 3i i 1 doininiis Wallcrkis Cabilonensis ejiiscopus, goiiis de Miliaco, Rolberii de Mirmanda, Rainiondi
cl domiius Jareulo Divionensisabbas, taleui inler sc de Br.ssiaco, Rodulpiii Siguiui, Slejjhaui Bruni ar-
el congrcgationcs sibi comniissas sociclalcm inie- chlpreshytcri, cl ccelcroruin qui adfiierunl, majo
1'iinl. ui cum brcvh de canonico Cahiloncnsi vene- rum sive minornin, hoc doniiin facliim esl e.iqot
rit Divionem, vti de monacbo Divionensi venerit confirmatum dono mei annuli in inant; proedkii piio-
Cahiloncm, sialim pro eo fiat jjlenarium oiiichiin D ris. Qtioniani igitur a niemoria cilo labifur, quou
moiiiiorum ; hoc esl vigilia ti niissa, el eo die ha- non cito scriplmte tradilur, ad muniinenliiin possi-
beat prtebendam. Prreter hrec eliom sf.afufum cst, deiitiiim, coulraque qtitertios invidentiuni, hanc
uf in hehdomada post Dominicam medioa Quadra- clio.iiaiii fieri voliiinms alque mandavimus, nostra-
gesimte fial apud ulrosquc pro utrisque gcncrale que aucloritate corrohoravimus. Facltim esf igitnr
ofiiciiim ef missa. Concessi! prrsferca prrcfalus dom- boc donum in Cabilonensi civitate in capilulo cano-
nus Wal. cpiscopus clomno abbafi Jar. cl omnihus nicoiiiiiJ mense Seplemhri ix Kal. Oti. aimo ah In-
succcssoribus ejus, unam canonicalem jirrcbendam carn. Doni. 111-1epacta xxm, Ludovico regeFrau-
iiiicgrain ti quotidianam in ecclcsia saucii Yincenlii . coiiim regnante.
quam idcm domnus abbas conccssit monacho Di- VII.
vioneiisi apud sanclam Mo.riain coinmanenti, ci ut Donum Galleri
episcopi Cabilon. sub Pelro Firmiia-
inonachus idcni apud saiiclum Vincentium scpli- tis abbctle.
manam facial, cl Divionensis ectiesia tieemosynte Notum sil omnibus quod domnus G.ilterkis Cabi-
Jiujus catisa, Cabilonensi cccleshe ei corporalilcrel Ionensis episcopus, succcssor donini Jotsalui jirte-
spiriUtctblcr pro possc scrviiium impendot. faltecivitatisepiseoiii.posf deccssum domni JolsaLli,
ini RADULFCS TORTARIUS MOXACHUSFLORIAC. 1172
factus c-piscopus in capitulo coram canonicis Cahi- A postca factus est archiepiscopus de Tarejitasia,'
lonis ecclesise, in inventione scilicet S. Yincenlii medietatem paratse quanr habebat pro ecclesia S.
mariyris, concessit ecclesise S. Marisede Firiiiiiaie Ambrosii in perpetuum. Hujus rei testes suut Rai-
in manu domnl Petri abbatis ejusdem ecclesise, qui niundus archidiaconus, etc.

AXXODOJIINI
MCXV.

RADULFUS
TORTARIUS.
FLORIACENSIS MONACHUS.

NOTITIA• HISTORICA..

(Hhtoire litleraire dc la France, lom. X., pag. 88.)

Raoiil, suriiommeTojfaire, c1esl--a-dire de la 'B en deux ojiinions aussi eloignees Tune de Tautre
Touiie, naquil a Gien-sur-Loire au diocese d'Au- que contraires a la yerite du fait. Les uns, tels que
xetre (MAD.Ann. 1. LXXVIU, n. 45).Des son enfance Baiihius et Yossius (BAKT.ib.; Yoss. Hisi. lat. 1. iv,
il fut instruit des arls liberaux, oii il fit de grands par. ni, c. li);'onl suppose qu'il vivait des le com-
progrcs pour son lemps. Ensuite, degoute du mon- mencemenl du x° siecle, pres de deux cenfs aus
de, il embrassa la profession monaslique a Flemi avant qu'il fut connu dans le monde. Les autres,
ou Saint-Benoit-sur-Loire. Lcs etudes y etaienl tlo- yiommement Oudin et aufres modernes encore plus
rissantes depuis Ie savanl Abbon, qui ies y avait celehres , prefendent qu'il vecut au dela de Tan-
reiiouvelees, el cette abhaye iTavail point cesse de- nee 1144, et meme llfJO. Mais ceux-ci ne soi-t .
puis de jiroduire des gens de Ieltres, et meme quel- tomhes dans cetle eri'eur que pour avoir confondu
que.s celebres ccrivains. Bans le temps que Raoul Raoul Torlaire, avec un aulre poete nomme Raoul
en augmenla le nombre (Gall. Cltr. nov.. t. VIII, et nioine de Cluni, qui a fail 1'eloge de cette illustrc
p.- 1555), oii y voyait un Chretien, un Hugues de abbayc en vers, et vraisemblablement le meme qui
Sainte-Marie et un Clarius : le premier celehrc par ecrivit la Yie du saint ahbe Pierre le Yenerable
son grandsavoir, e"tlcs cleux autres par leurs ecrits. ajires 1156 (OniJ. Scri. t. II, p. 1-474; Supp. p. 455 ;
Raoul y eut donc tous les moyens dc cultiver et C MAB.ib. ; LE BEUF, Hht. dLiux. t, II, p. -486).
perfcclionncr Tamour qtfil avait pour les lettres. 11elait cependant aise de corriger ou meme d\;-
Aussi sut-il les mettre a profit si ava.ntagijuseraeiit, vifer ces deux erreurs, en lisant avec quelque atten-
qu'il acquit un grand fonds d'erudition ecclesiasli- tion le recueil dcs miracies de saint Benoit, fait par
que et seculiei'e, On prelend ineme qu'il possedait notre ecrivain. Les partisans de ia premiere opinion
tout ce queles anciens ct les moderr.es avaknt eciit : y auraient vu que Raoul y rapporte des evenements
jusquc-la. II s'apj)liqiua par-liculieremenl a ecrire cn arrives sous Rainier, Guillaume,Ycran etJoscerand,;
vers et en prose, et y reussit autant que teut autre lous abbes de Flcuii au xir siecle, el dont le dernier
ecrivain de son siecle. La poesie ayant pour lui un vecut jusqtfau commencement du suivant, Ils y
altrait singulier, il la cultiva beaucoup, et avec tant auraient vu quii y jiarle de Texpedition de Guil-
de succes qu'il a meiile d'etre i'egai'de. comme un . laume IX, comte de Poitiers, a la t?rre sainte. qu!
poete au-dessus du coinmun(RoL. 21 Mart., p. 501, ne se fit qu'en 1102, et que par consequent il ne
n. 9-11; BAET. Adv. 1. LD, c. T). Mais ce quil y a pouvait ecrire qu'apres cette'date. Ceux qui sont
de plus dignede louange en lui, c'est quil s'adonna pour 1'opinion opposrie, y*auraient trouve que Raoul
tellenient a Tetude, qu'il ne negligea aucun des de- j3 ayant cte prcsent a un miracle opere en 1095, il se
voirs attachesa sa profession. II les remplit au con- donne pour un homine fait, en disani quilse joi-
traire avec tant d'exactitude, qu'il etait devenu le gnit aux autres pour en rendre graces a Dieu.
modele de "sesfreres, Tornement de sa maison et Or il y a bicn loin de ce terme a Tannee 1160 et
1'appui de la regularite. Sa vertu etail si avantageu- au deltt.
sement connue, qu'on ne douta poiut que sa mort Cest sur ces indices que dom Mabillon, ct Cave
ne fiit precieuse. aux yeux du Scigneur. d'apres lui, av.aient d'abord juge que Raoui floris-
II est eionnanlde ce qu'apres qu'on a publie di- sait dans lcs premieres annees de ce xir siecle, et
vers eoits de Raoul, dans lesquels on peut deV que 1'auteur de Thistoire encore iiianirscrite de
couvrir le temps prccis a peu prcs auquel 11 fioris- Tahbaye de Fleuri, le croit moii des 1107 (MAB.ib..
sait, les savants se soicnl parfages sur ce poiii 1. xxxvin, n.,10 : Act. t. YI. p. 547, n. 22 p CAVE,
U7c i\OTiTIA IIISTOIUCA 1174
p. 559; Flor. llisi. mss., p. 574). La raison qu'en A .; Secli citm viia dcseruit siudiutn.
donne cciiii-ci est que Raoul dans ses ecrils ne Inde fv.il sacrw vas legis el hisloricirvm
fait aucune menlion d'une iranslaiion des reliques Novit qvippe novum, quidqv.id aiumque fv.it.
dc saint Benoil, qui se fu avecbeaucoup d'apparcil Post in hoc monaclius fuit ct spcculum mona-
la incnie annce, ou la suivante, dune chassc en tuie [choium:
oulre. Raison au rcslc qui irest pas fort decisive . . . . Factis , vestibits, oreDeum.
puisque Raoul mayant point enlrejiris Thisioire de -. . . Dic talo [T. Gcdo] qv.od perfcit omnia
sa niaison, mais seulemeni la relation des niiracles [dutcc :
<icssinl Rene-il. cei evenemeiil desliluc dc miracles Qttodqiie ftde pciiii, iiiinc habeat specie
ifenirait po.s dans son dessein. Sil ciim Rodulplto iua porlio, France Rcctte,
Les premiers sucecsseurs tle Boliandus ont micux \ Ui simiiis] fias nocle dicqv.eslude.
retissi qne lous ceux donl on vicnt de parler, a fixer Enlre lesecrits de Raoul, il y en a quelques-uns
le temps auquel Raoul eciivail. Mais le fondement dimprinies; mais la jjlujiaii soni eneore maimscrif.s.
sur leqtiel ils s'appuieni esi visiblemenl ruineux. Ils Nous coinmenceroiis jiar disculcr ceux de la pre-
diseiit qtie ce ful en 1117, el vetilent que ceite dale miere ciasse, ct nous passerons cnsuite atix autres.
soi! csprimce dans le second des deux vers sui- 1° Le plus coniiu est sa coiiliinialion de Thisfoire.
vanls, par ou notre poele termine son long poeine tles miracles de saint Benoii, operes en France, ct
surle marlyre de sainl Maur et sa (raiislation : priiicipalement a Flcuri. Des le ixc sicclc Adrcvald,
Mitle sui versus, sua demanl crimina millc nioine du lieu, avait commencc a les recucillir.
Sepliesel denicum cenltim cwlera demanl. Adelere, Aimon et Andre, autres moines de Fleuri,
II esl clair quil ne s'agit poini ici dc suppalalion continuereiit cliacun cn son temps it en faire la re-
chronologiqtie, ei qtie ce iTesl quiine priere du huion apres Adrevald. Ensuite Ilaoul Torlaire la
jioete, qtii souhaite q:;e niille de ses vers puissenl reprit, et-apres lui Ilngues de Saintc-Marie, qtii l'a
effacer un miHier de ses fautes, ti (jtic ceiii dix-sejjt coiitimiee
jusqifen 1119. CequeRaoul en a reeueilli
aulres efiVrcentle resle. Kous sonunes prcsque por- conimence au regne de llenri l",'roi de France en
suatlcs que Raotil a vouh; marquer jiar li le nomhrc cl en conduil la suile jusqrfen 1114, qtie
1051,
des vers qui ccmjjosent son pcenie. II serai; aise a
Hiigues entreprit de la coiiliniier, ainsi quil a eie
ccux qui oni. le nianuscrii ou il se tronve en cntier dit haut. Raoul avait eie lcinoin oculaire d'uno
plus
de le veiifier. de cetix quil decril, et avait de bons mc-
paiiie
Apres toul on n'a rien de phis precis cl dc jilus , moires pour Ics autrcs. Cest de quoi Ton ne petii
capahle tle fixcr les esprits, touchant le ternie de la douler, en le voyant atlenfif a noiiiiner les person-
vie de Raoui, que le lemoignage de Ilugues de nes
ltairaculecs, el lcs licux oiiles eveiiemcnls etaient
SaiiUe-Maiie, son confrcre et son conleniporain. arrives. Quoique son recueil soit ainjde et com-.
On a de Itii la continualion de liiisloire des miracles
prcnne quaranle-neiif miro.cles, il 1'aurail. encore
de sainl Bcnoit, qifil cerivit ati plus to.rd en 1120,
grossi davaiilagc, si les gens.de letlres, ou lcs ha-
ei qui ;f esl encore qne niaiiuscrile. Or il c'i! clairc- biians des lieux cloigncs de Fleuri avaient ete soi-
niLiit dans lu prefaee qui cst en leteque domRaotil,
gneux de conserver quelque memoire de ccux qui
so:i vcncrable frcrc , dont il enirejirend ee conii-
s'y eiaienl opcres. On regarde oidinairemenl celle
niier Toovro.ge, ce sonl ses exjiressions, lfeiaitplus soiie de relalions coiiime peu inleressanie. Mais
alors au monde. El comnie il rappoiie des miriuies cehe de nolre ecrivain a son nierite ci son uiilile.
opercs en 111', on en pcul lcgiiiincment conciure OutreqiTelle cst.eciile en iin forl bon style jiour le
que Raoul elaii mort des la meme annee, ou la su'.- lemps, el avec bcaucoup de co.iideur cl de grands
vanie au plus tard. seiilimeiils de picte, elle pcut servir ii illustrer la
Raoul de son vivo.ii!o.yanlcmjiloyc sa jilume non- ei Thisloire genernle, en faisanl eon-
tojiograjihie
seulc-iient a ttiebrcr divers saiiits, mais aussi a naiire divers lieux et dcs personnes de quelquc ton--.
rclevcr le meriie cie quciques aniis gens de letlres, rj sideralion avec delail.
comme oii le verra jiar la suite, il s'cn frotiva ajircs
sa morl, qui firenl usagc de la leur pour faire pas- LeP. Jean uu Bois, celeslin, est le premier qui en
bib. par. i, p.
ser avec honncur sa memoire a Iti postcrile. On y a fail prestii! au public (Flor.
consacra des cpilajihes qui se lisent c;i lele du re- 149-218), Tavant imjjriniee sur un ancien manu-
la jiremicre paiiie de V.xiiiblio-
cueil dc ses jiocisies, ainsi que Tannonccle sccond scrit de Fleuri, dans
vers de ctile que nons allons copicr." Cest la prc- llieque, ou ancicns Monuinenls de ceile abhaye, qui
niiere , qui est dc la facon d"un nonune Francus jjarut a Lyon in-8', en 1003. Mais Texenijilaiie de
Touvrage ciant deslilue dti noni de son auteur, Te-
Bealtis, el se troiive un jieu tronqucc par le defaut
(hi maniisciil. diteur le donna conniie Tecril cTun moiiie inconnu,
EPiTAIilE iietinmoins savant.
Roi.-ii.riius fuil hic dccus, ccclesiwquecolumna, Dans la suite, les snceesseursdc BollandusTayaiK
Curminu ctijus in lioc corpore, Irclor , ktibes. trouve dans. (Taulres manuscrits, et dccouveii quii
Imbulus a ptie.rodoclrinh grainmaiicorv.m, ajiparticnl o.Racul Toiiaire.ils Tont pubiic de noti.
 1175 RADULFI TORTAiiil MONACUIFLOPTAo. i'.'&
veau avec dcs notes de leur facon. cn le rendanl a A Eiicorc a-f-il oublic le denner vers te ».t paiiie ini -
son veiitable aufeur, piiinee (Flor. Bib. ib., p. 559-555).
Enfiii dom Mabillon en a donne urie nouvclle edi- Raoul a fo.it aussi une liymne eii vers sajfniques,
tioii stir les deux jjiececlenlcs ct les manusciiis. qui ccnticni en precis toute liiisloirc (h; nicine saiut
2°Apres qucRaoul eut ecril ceite rcialion en prose, niartvr. Li-diteur prccedcnt Tavail trouvce dans u;i
il la mil en vers, comme il lc dit lui-mcme dans les nianuscril deFlcuri, mais ifayanl pu la dechifTrer,
deux vers suivanls, qui se liscnt a la teie dc san il Ta laissee sans Timprimer. En nous annoncani. ce
poeme : fail, il semhle, par la maniere dont il s'exj)rimc ,.
Quw nupcr prosa, nv.nc digero cannine cjesta ro.pprochee du tifi'e qifil doiine a son jniprime,.
Ctarucril nosler qttce faciendo Pctfer. qtiil adislingue de Toiiaire, Raoul moine de Fleuri.
II ponssa encore beaucoup phis loin son travaii qtii esl ccjicndant le memc. Au resle, Thvmne clont
sur saint Benoit, et mit aussi en vers la Vie du sainf, il esl ici question se trouve aussi dans le manuscri;
Tiiisloire de sa translation en France et les diffe- du Yatican, a Ia suile des aeles cl de Thistoire de la
renles relalions de ses miracles, qui avaient precede ininslalion.
la sienne propre. Les succcsseurs de Bollandus at- 4°. Le mcme nianuscnt r.Oisjiresenfe cncore, sous
tesient avoir vu ce grand ouvrage, avec les aulrcs B le nom de nofre poeie, itn aufrc grand onvrage en
jjrincipaiix ecrits de Raoul, dans un trcs-ancicn ma- vers elegiaqties, (jui prcccdclotis Iesaul:'es, doni on
nuscril dc Chrislino i-eine de Suede, cole alors IGiO vientde rendre comple. II y en a nieme dans la mtiiie
(MONTF.Bib. p. 44), et depuis quil a passe avcc bibliolheque un aulre cxenijjlaire entrclcs maiius-
L.-sautres dans la bibliothcque du Yalican, 1545. crils d'A]exandrcPetau (MO.NTJ-. ib, p. 82), a qr.i il
Cesl selon loiite apparence le memc quc M. dc la etr.il venu sans douie de Sainl-Benoil-sur-Loire, soit
Curnede Sainle-Palaye, dans sesMeinoircs itla maiii, incdialement ou iinmediaiemcut. Celo.iifre ouvr.%e,
temoigiie avoir vu dans son voyage diialie. On en adresse a un des amis de To.uleur, cst divise en neuf
ji-ge ainsi par Teniiineialion qrfil fail dcs eerils qni livres, el poiie potir filre Des choses admirables, ou
y sont coiiteniis. Liruleur a dedie ou adresse ce SHiprenantes, Dc mirabilibus. On y coinpie environ
grand ouvrage sur saint Benoit a Foulques, un de mille distiques, qui font deux mille yers. Raoul y a
ses amis, aqui il parle ainsi, en sefaisant connaitre fait entrer ce qu'il avait lu dc jrlus meinorable tou-
par son r.om : cbaiit les divers royaumes, les guerrcs, lcs fiiom-
Accipe, mi Fulco, tibi qttm letrasticha milto : pbes, les actions de vertu , les cxces de vice , lcs
Lccjislaloris perlege gesta Palris.- 'n ingenieuscs saillies d'esprit, ;cl autres semhlaliles.
IIwc tibi jucuiido scripsi Rodulplius umico.
Ul lua sit mstrh mentio facta tibris. snjets. Ecoutons le poeleen tracer lui-mcme le plau.
On sera par la au fait, pour jnger chi prix do la
I/ouvrage, au resle, ne parait contcnir jien diiis- poesie quil y a eniployce, el Ton conviendra, en ltii
lorique qui ne se tsouve dans la prose, raison qui, renaant juslice, quVile esl au-dessus de cclle dc
joinfe a sa trop grande prolixite,'a empeche les Bol- tous les versificateui-s ses contemporains. Cefait la
landisles d'cn charger lcur recueil. Ils se sont sage- cependaiif son coup d'cssai, comnie il parait lc dire.
meiit hornes a en publier quarante-six qualrains, assez clairenienl dans le dernier des dix vers que
q;ii compi-ennenl la relation des miracies ecritcjiar nous allons copicr.
le moine Andre. Tous les vers en sont elegiaques, Dttm vaccti, el citris mcns non acjitaliir avaris.
ct. rimes a Themistiche et a la fin, comiiie les qualre Ditm lenlis animus fluclibus ab.slraltitur;
j-apporles plus haut. Apparemmenl Touvrage entier Flores de vernis metrico clecerpereprctlis,
est dans le memegenre de versificalion. Pollice decrevi, nosicr atnicc, iibi.
5°. Le maiiuscritdu Vaticon, aulrefois dela reine Hic portcnlct libi, miracula, somnia scripsi,
Cbristine , dont il a eie paiie, coniienl encore les Scripsi de rebus Itic memorabiHbtis.
acies de la vie et du maiiyre de sainl Maur qui D Recte, perverse, versute dic.ia vct uctu
avail soutTert en Afrique, avec liiistoire de sa trans- Dixi, qum fato conlicjerinl vario.
lation a Fleuri; le tout mis en grands vers limes par Urges adfamctm, Clio, quw primu poetam,
nolre poele. Dans cet autre ouvrage se lisenl stir la Adsis principiis ex Ileliconemch.
fin les deux vers suivanls, ou Tauteur, qui sest fo.it 5°. Ala suile de ce grand ouvi-age vieiinent dans
connaitre par son nom dans ses poesies precedentes, le meme inanuscril o.nze cpitrcs ou lellres de Raoul
nous apprend son surnom : en vers, ii autant de ses amis. La premicre eslecrite
Maure scicer merilis, exatidi vola precuniis. a un iioinme Garnier Bourdon , le meme a qui il
Quod dedil cxicjuits Tortarius, accipe mumis. adresse Touvrage precedenl, cl commence ainsi :
De ce long poeine le Perc du Bois, qui Tavait
trouve dans un manuscrit de Fleuri, n'a publie quc Accipe descriptam, Guanteri Burdo, stiluiem,
ce qui concerne Thistoire dela translation du saint. Dirigit a Torta quam libi, nomen habctts.
H a supprime la partie qui comprend son maiivre, La seconde est adressee ii un nomme Bernard,
et les autres evenements de sa vie, sous jrrelexle nom alors exirememenl comniuii parmi lcs gcns-dc
quils etaient suffisainnicnl connus dans le public. lettres. En voici les devx jirciniers vers :
 117; MiRACULA SANCTi BEAEDICTL 1178
Pro meriiis, Bernctrde, Iv.is tibi verba salutis A Une autre leilie de Raoul ecrile a Robeii,
Paucula Rodulphus adnelul ipse tv.iis. coniienl la rcdalion d'un voyage qtfi! avail faii, en
On voil que notre poet", dansces tleux exordesde visilanl jiiusieurs villcs de France ; ii y doiiiie lcs
lellres, a si ciairement exprime son nom ci son descripiions liommtintiit de Blois, ue Caen ti de
surnom, qu'on nepcut aisemenlle confondre avcc Bayeux.
un aulre. 11y t-n a une auire adressee a uir frcrc de Tau-
Cesl neanmoins ce qui est arrive au copisle qiri lcur, qui le uoinmanf adeljibe, au lieu tic frere,
a prete sa main a un des deux exemjrlaires du rc- donnerait ir entendre qu'il savuit la hingue grecqite.
cueil des poesics de Torlaire, qui sonl a la hiblio- Cesi dans cetle letlre que Raoul nous ajiprend quil
theque du Valican(MAB.An.\. LXXVIII, n. 45). Elant elait de Gien ou dcs cnvirons.
tombe sur Tepilapbe de rierre Abeiiard, les eloges Ses aulres lellres sont adrcssees it Udon, Philtis,
de saint Bernard, de Pierre le Yenerahle, et celui de Sincope. ct autres personnes aussi pcu coimues.
fabbaye deCluni, le tout fait par Raoul, moine de Ceux qui ies onl lues ne tlisent. poinl si ciles con-
cottemaison, sous le meme Pierre le Venerable, il a tieniienl quelqucs traits dignes de rcinarques : aji-
|oint loiiles ces pieces a celle dc Raoul Toiiaire. 11 paremnient ce ne sonl, coniniG jjrcsque iotiies lcs
esl vrai cjue le nom de Tun el de Tantre poeie esl ^ precedentes, qucdcs letlres depolitessc ei (Tamiiie,
ie meme, et que la poesie des deux retieiit le meine 0" Le manuscrit de la hibliollieqiie dn Vatican
geiiie, eiaiit rimee a Themistithe et ii la fin, ct y en nous presente encorc un auire ouvrage de Raoul
ayanl (Thei olque el d'eiegiaque. Mais le surnom de Toriaire ; c'c-sttine histoire en vcrs de la preniiere
fortaire, cl le lemps auquel cehii-ci florissail, dc- croisade,dedicea Galon, cvequcdcParisdepuis 110ri,
vaient arrticr et y faire regarde.r de JJIUSpres. Cela jusquen fevrier 1110, qui ftil le ic-rmede sa vie,
ifa pas cinpeehe qifa la favctir de celte premiere clrconstaiicc qui ecarle toiiie cquivoqne jiar rajipo-.i
coiifnsion, Dom Mabilion (Ibid.) cf ceux qui Tont a Raoul de Fleuri et Raotil de Cluni, el ne pcrmet
s.uivi (Lc Br.tT, Ilist. d\Ux. I. II, p. 480), lfaient pas de doufer que le poeiiie ifajipaiiienne au pre-
aHrdnie toules ces poesics indislinctcnient a Rs.o;;l mier. En effel, Taulre qui ccrivnil eneoie aprcs
Tortaire, nioinc de Fleuri. II csl cependant incoii- 1150, el nieme plus la;d, efail (rop jenr.e avas:t
teslable qu'un eciivakimoiiavaiU I 120, comnic no;:s lllG, pour enlreprcndre un ouvrage de ceiie na-
a.vons moiilre que Tetait Toiiaire, el cela 'par le turc.
temoignage diin dc ses confreres, smis les ycux II esl aise de comprendre par lont ce dtiail, qnc
de qui il mouiiil, n'a pu paiier de fails qui ne soul , , Raoul Toiiaire etailun ccrivain extremcmenl laho-
"
arrives qu'en 1142, 1144, ci. encore plus lanl. Re- vieux.LcgoulsiiigulicrquTlavailjJOiirlaiimedansles
preiions la diseussion de noire poeie. vers, kii eoirla encorc hcaucoup dc tcmps el cletra-
Dans sa lettre a Bernard, il fait un peu o.u long vail. Ditilleurs la gene el la coniraiiiie l'empeche-
Tbistoirede cieux amis, Amcliiis nalif d'Auycrgnc, rcnl de prendrc iotit son cssor, ct soul cause qtte sa
cl Ainicus de Gascogne. Ctiui-ci avait cxpose sa vie poesie lfest jirts meilleiire; qaoiqifil soit vrai
cn duel par allaclieiiienl pour Taulrc; et ayo.nlpasse de dire qtic, lellc qtfelle esi, cllc surpasse encore
loiisdeux en Iialie,ils ynjoururcnlelfurcnt euleiTcs ctile de jjresque iotis les aatres versificaleurs du
a Verceii. liicine temps.

MIRAGULA SANGTI BENEDIGTI

AUCTORE RODULFO TORTAUIO. .

DS ILLATIONE S, l\ BEKEDIGTI BELIQDIAHUH

'luiii sex lijuis niiracciloiiiiii cjusuem, qu;a iii Gallia et Italia patrata sunl.

(MAiiiLL.,Acia SS. ord. S. Bened., Soec. IV, n, 513.)

I. l) lioiiis S. Bcnedicti, rcmissa liunc in locttm illalionis

1. De monastcrii Florictcensis primordiis, deqne Ilisloria, una cv.mlibsis miracvlonim, qvw iliaiiouis
translalione rtiitiv.iarum sanclorum Bcncdicli el Scho- tempns consccv.ta sunl.
tasticoi iti Galliam, fnsiiis acliim csl inswcido Il.litm 2. Dv.pticemu prhc.is cniclonbtis hvjusce fcsli cau—
in Eioijio S. MnmmoH, ium ad Jiisloritnr. iransta- ;:<;IHrcvctsre licct, quqntm tdleru Ciuvdammodovri-
1179 fiADLLFT TORTAUIi MONACIHFLORIAC. H8U
maria, altera secundaria dici poiesi. Primaria ex A leura iii ecclcsia Beata; Marioa, quar jam per hien-
Adelbevto, Adrevaldo, S. Odone abbale, aliisque pro- nium sui niansoris pravvseiiliacaruerat. Undcslttiue-
ferlur, nimirum tumulalio S. Benedicli in uusilica rnnl cphcopi, quireigeslw inlerfucrunl, Kfquoniam
Sanctw Marim die iv Decembris factct. Qnippe cum relatio et ilialio eodem die anno revolulo factae fue-
S. Benedicli corpus ex monte Casino Iraiisltiluin in rant, annualim omni tempore fuluri sevi soleumiler
monaslerium Florictcense, die uJulii iuoratoriutn S, eodem die per totain Galliam celebiarelur. Denique
Peiri depositum fuissel; in eo iandiumansit, donec in eodem libro idem auctor. Iradil Carolomannum
sacro corpori congruu sedes in ecclesia S. Marim pa- (quem Sigeberlum per errorem nominul) posl Itanc
rarclnr, ubi tandem collocatum fuhse pridie Nonas relaiioneni-missumesse in Galtias, ad repeiendum
Decembris narral Adelbertus monachus, el Aimoinus corpus S. Benedicii, quod Deo repucjnante infectum
post ettm in libello. De iranslqiione S. Bencdicti. Porro sit. IIwc Diedericus : cujus fidein liac in re etevant
tumulationis seu depositionis S. Benedicti dicta hwc Socii Bollandiani insttd Martio, ubi ea qum de hac
dies, ab eo lemporeceteirata est tum Floriaci, tuin in illiiiione a Diederico referunlur, prwtermiserunt, quia,
plerisque Galliw monas'eriis, ut auclor est Adrevcd- inquiuiii, fere cominentitia sunt, et apud Joannem
dus iii libro Dg ntiracnlis, cap. 22 : Solemne fesium Boscium legi possunt, conlenii simplici exposiiione
imiiendebal, inqiiil, sancti confessoris Chrisii Bene- geinini miracuti de glacie sub corpore sancii Bene-
dk'ti,quo ! ex vetcri consuctudine quolaiinis pridie dicti ullro solula, el de arboribus erumpenlibus in
Nonarum Deeembrium agitur, quo conyenlus niul- flores. Quod lamcn ulrumque sibi suspectum esse
lorum jjojnf.orum ob tanfi mcmo;iam patris COJI- faienlur in adiioiationibus acl Adrevaldi librum De
fl.usre lnonasterio solet. Et sancttis Oddp abbas in miruculis sancii Benedicti, num. 19..
sermpv.e de sancto Bctiedipio a-cjil de sancta illjus &.- Vcrum wquiorein (ut sperare ticel) senienliam
translatione, necnon et tumulatione, qtiw sic divini- . fercl prtidens lector, si attenderil non solum Dicde-
tus esse disposila, multa signorum sunt documenfa. ricum haitc illalionis liistoriam lilicris mandassc, sed
In Ghaiiar.io Paliiciacensi,quod Stcphanus Gercirdits eliam Rodulfum Toiiariiim, Pelrum abbatem Clunia-
in Collectionc nioniinieniorian Burgundimedidil,Intjus censeni, Venerabilcm clictum, chronographum Flo-
fcsti. fil mentio in ciiarlis 29, 52 et 51, ubi vocalur riacensem apud Ghesniuminilio liisioricorum North-
missa sai:cti Benedicti quoeest in mense Decemhrio. mitnnorum, aliosque multos coclemprorsus modo relu-'
Missa, id esl feilum, quod in veiustis Martgrologiis lisse. Rodulfus Torlarius Ctuniacensis monachus sub
qnam mullis inscriptum reperitur. In Corbeiensilia- initium swculi xn inter alia melricereddidit Iljsto-
Imdario scriplo ab attnis ocliiigentis, quod Lib.ro {] riam iranslationh corpus S. Benedicii in Galliam, et
Pastorcdi S. Grecjorii prwmiliilnr, habehtr pridie in fiiie poemalis sui Itwc adciit :
Nonas Dtcembris depositio Renedicti ahbalis. Beiti- Post tumulafa pius quss gcssitmembra patronus,
- . . '
que vigebat cdliuc lumulationis vocabulum sceculo Hrcc simul hacuna cougero jiagiimla.
duodecimo, ul conslat cx llodulft Tortarii libro De Astrictus glacie Liger amnis, tempore brumoe
miraculh suncli Bencdicli, cap. 55 in liwc rerba, In Prcehet iter saiicto nobile legifero.
Patris igitur tumulatione qure in diebus Dominici Impoiiunt navi sine remige memhra magistri,
Adventus per omnes Gallias annuatim cum reve- Oppositum flumen quo secat ct glaciem
rentia excolitur, mulier, clc. Ex qnibus persphnum Fiorct Floriacus, visu spectabile, vicus,
est qucdh fueril hujus celebritalis insliiutio pri- Patris ad introitum, lux crat effugium. :_
maria. Hinc sumpsit nomen, cujus fuit ante vocamen
5. Secutidariam refert Diedericus Ilersfeldensis Aurea Vallis, co quod sit opimus liumo.
Gerinaniw monacltus, qid in Floriacensi monctslerio Pelrus Venerabilh, in hyinno de iraiislutione sancii
s:tb ihiiium smcuti xi diu commoratus, posl reilitiim Benedicli, cujus liymni fil mentio in lih. IV, ephlola ,
in patiiam inierrogaius aliquando a Richardo Amer- 50, geminum Itoc itlaiionh miraculum reprwsenlal
bacensi abbate quienamcausa cxistat illius festi- D his versibus :
vitatis beatissimi Patris mor.aehorum Renedicfi, Navis per iiuvium nat sine remige,
qure apud Gallias juoecipuc celebiatur in diebus Mirando glaeiem dissecaiimpetu,
Domiuici Advenius sub nomiiie illaiiojiis, condi- Sancli membra ferens ohvia flumini
dil ea dc re libellitm, in quo tradit causam htijus Undas rctro reverberat.
solemiiilaiis esse retaiionim corporh sancti Bene^ Eductum fiuvio sensit ut arida,
dicti factam ex urbe Aurclianensi; posi cladem a Non curans gelidi frigora temporis,
horiltinannis illatam mouasierio Floriacensi, ijtia in Yestil cuncta novis ilieo floribus
relaiicne Ligeris.glacie concretus naviculam sacris Mutala facie soli.
reliqttiis onuslam solula jjlacie per adversas alvei Tanium virum, uti et Tortarium, sola Diederici, ho-
aquas Floriacum revexerit, et arbores erupeiinl in liiinis extranei, auclorilate inductum liwc scripshse
fl res, undenemen loco Floriacus. Ilis addilsaeras nonputo, sed certiora momimenla, qitoi nobis latcnt,
sancti Benedicti reliquiaseo die in Sancti Petri mo- obocutos habuisse. Forsan illo in libro qnem De
naslerio, id esl ecclcsia, reposiias fuissc, et anniver- adventu sancti Benedicli beatus Odo scripsisse perhi-
sario die sequenih anni illalasm proprium niauso- bctur, ejus rei mcntio erctl, Ccrte Aimoinus initiQ
 1181 .MIRACULASAI\CTI BEXEDICTI. 1182
tibri n De miraculis, inuverc videlv.r Floriaco nomcn A sunt ex mirucv.lo fiorum, quoil commemorc.t. nomen
uccestisse ex miraculo fiorum. Favorahili, inquii, Florictco accessisse, ac Carolonianmim, qv.cmalio er-
Rtijiariicedignationis pravsagio, !;oc in quo Deo au- rore Sigcbcrlum appcilat, posl clntlem Nortltmamo-
c.tore famulamur cceiiobium, ut Floriacus voca- rum in Gallias advenhse), sublcsta videlv.r av.ciori-
relur, aceepit, qui jniscis temporihus non dissi Utlis. Neque enim Dicdericum magis cailentcm fuhse
inilis gratire prserogaliva Yallis nominabaiur Aurea. rerum Floriacensium qtiam Aimoimim, qv.i piialo
Hwc verba omnino consonrinl Diederici verbis e! Tor- anle ev.ntscribcbul. Aimoinus siqv.idem tibros Demi-
tarii; qui duo prwdicta miracula proxime post Histo- ractdis sancliBcncclicti scripsit ctnnomillcsimoquinto;
r am translalionis subjicil (qv.od etiam facil Peirus Diedericus vero libellum De illulione nv.ncupinit Ri-
Vcnerabitis) pcr anticipalionem, non quod ea statim chardo Amcrbacensi abbali, qui cinnomillesimo trigc-
a Iruinlrttione fcutci fuisse crediderii, uli visvm est simo nono vilct functus est, tesiauie Broiveroin Anti-
sociis Bollandianh, sed qvia tam insicjne miraculum quiialum Fuldensium cup. 20.
transtalionis narruiioni coniinnandum crai, u! cx uno 9. Poslrema difp.cultas procedit cx lcmporc quo
aiia miracula intelligeremus. liwc-accidisse dicuniur, nimirv.m posl incendium e!
5. Denique Anrelinnis hricicnus cx-siat cc lecict direptionsm Florin.censis monasteiii per Nsrthman-
Sancti Bcnedicli, qv.cemodo parwsicdis esi, de Re.iiti B nos. Apud probos c.vciores unicum liujus caniobii le-
vulcjo appellata, ob hujus facii msmoriam, u! fert cjittir inccnditim factum per Nortltmannos, anno
civium persuasio, lamelsi jam ante Uiulionem a Me- Chrisii scxrtgesimoquinto supra octingeiilcsimum, de
done abbate mdiftcata fuerat, sed forsan posi clctdem qtio Adrevaldv.s in libro Be miraculis sanc.ii Bcnc-
Nortlimciiinorum in mcmoriam illalionis rcsiilula. dicti, cap. 51, Annales Berlimani, ct breve Citro-
Illulionis tumen vocabulum raro inveniiurin anliquis nicon, qucd Andreas Chesniits scripioribus North
Murlijrotogiis et ecclesiaslicis libris, ex qv.ibus vntim mannicis prwmisit. Atqui eo anno non est faclci ilia-
rcpcrio Martijrologium abbaiice S. Marim Dequndrci- tio, tum qnia ejus rci meminissct Adrevaldus, qtn
ginla dicecesis Nctrbomnsis ; in quo nostcr Clavdius aliquct annis superstcs multa scripsii ds sancto Bcne-
Slephanolius hcec lecjit : Prid. Non. Beeemb. Aure- clicio, quw pesl illv.cl tempus ac.cidcrv.nl, luv.i qv.itt
liauis, in loco qui vocalur Floriacus, illalio corporis stntcii Benedicii corpus, non Aureliunos lum delatitiu
S. Renedicli abbaiis etmonachi. IIoc vero Muriijro- cst, setl hac et iilae, pront fvgiendi necessitas impcl-
logiuin sv.bannuin 1110 exaralum esl. icbcti. Dcinile regem Fraiicoritm, cujus principalu
6. Jam expendendn sv.ul raiicmum monumenla, contigit iltalio, Carolomannum, Ludovici Bcdbi fi-
qvibns moli liim socii Bottaiidicnii, ttim alii, Itiinc ' iiinn, sulis designal Diedcricus; Caroliim, cogno-
iltutionis Hisloriam, prout ct Dicderico dcscripia pri- meiilo Simplicem, chronographv.s anonijinus inferitts
mtim esl, in dubiv.m revocarunt, iisquc satisfacien- exhibcndiis. Vcrum ca rcs non fugissel Adelerium Ca-
dv.mpro modtilo nostro, quanlum sinunt vcriiaiis leges rolomctnni iemporc scribenlem, si recjnanle Carola-
cl rclirjionis, qum prwcipit omnia probare, ct omni mciiuiocoiititjissel; si Cctrolo Simplice rccje, cam rc-
poscenti rcilionem reddere. scivisset Aimoinus, qui non intecjro swculo ct Carolo
7. Prima dvbilandi rutio duci potcsl cx tiieniio abcrul.
doinesticornm av.clonim Diederico superionim, nempe 10. Prwicreii tiici non polcst corporh S. Bencdicli
Adreviddi, Adelsrii, et Aimoini; qv.i cum rcs ad san- relulioncm posi absolulam Adelctii scriplioncm cve-
clum Ihnedictnm atlinenlcs, cl miraculu per ipsum itisse, litm quia in illct Noiihmunnorum dircplione,
facia dedilct opera scripserint, nniis post aUnmfmil- quuin describil Adclerius, nulli Floriacenccs monachi
lus lamen corttm iiieiuionsm facit illtitioKis,duorirmve ccesi tlicuniv.r, secns in Dieilerici narralione, lum
mirucnlorum, qitm Diedericns commemorat. El ul quia Floriacenses tv.in confugeranl, non Aurctianos,
illa videre ncqniverit Adrevaldits, forsim inoriuvs antc qtuc urbs tum co.plu fvisse videlttr ex Adelcrio, scd
itl lentptis, qtto Itcecijesia suiil;i"i nihiloininits vidissc rtd pravdium Matriniaccnse pugi Wusiincnsis, qr.o
polv.itAdelerius, ulpolequi referal concjressumHv.cjo-T_ . sccv.in prctiosa qufeque comportaveranl, ac proincle
nis abbctlis cl Girbotdi Anlissiodorensis comiiis cum corpus S. Bsnedicti. Quod elsi aliquando pcrfugii
Norlhmannis ob fac.lum Floriaccnsis monasterii di- causa delatum sil Aurciiitnos, non iamcn reposilttin
reptionsin, qui Girbol.lus non cdiv.s fnisse videtur, videtur in ccclesia S. Auniaiti, vl scribil Dicdcricus,
quitin Gislolfus coincs, isiiv.s monaslerii advocatus, qum tunc extra mvros crtii; sed poiius in wdiatla sa-
in Diederici nnrratione meinoratns,qui liorttilv.sanc.li cra, qiium Medo abbas in suncli Bcnedicli lioiwreni
Benedicii in somnis appurcnlh NorUiinrinnos insectt- coiislrvxcrat; ul tlictum esl. Nam co liim confugere
ius sit, viccritquc. Nctm ectclem upud Adelerinm el soliii cranl Floiiaceiiscs, iesie Adrevatdo in tibro IJe
Diedericum sinqnlares noiw, visum sciUcei c.omili miraciitis S. Benedicti, cctp.21.
pugnc.nii sancium Benedictnm monusiico habilv. indn- 11. Denique ui eo lamporc Floriacense comobiv.m
ivm, qui dimicunlis cquum mnnii duxerii, aliriqtie violciverinl Nortlimanni, lanltim abcsl ul llcdlo corum
manv. plitrimos hoslium occiderii. dtix post vnsiiitcim loncje Bnrgundiain monaslii-kiin
8. Non muliv.m dissimilis arcjiimcnii ect qnod ur- S. Bencditii conlaminara nohieril, ncc prrethiri iliam
genl ex ipsn Uicdcrici scriplionc, qttce cv.m mtctorh proviueiam, Floriacense videlice! soiam, jjrojiter
sil vosierioris, cl vleranue falsu coniineai (ituiitia santium Renedifitmi nermisciif, v.i Budo QuiiUi-
 1183 RADULFl TORTARU MONACHI FLORIAC. 1184
•tiantis aecar.us scribil in tib. n, cui Wuillelmns Ge- A
J dicil Adeierius corpus sancti Bcnedicli Malriniacum
nielicensis monaclius lolidem verbis suffragalur in delutum, aut Aureliunorvm urbem a Norlhinannis
lib. II, cap. li. El Itwc sunt prmcipua quw conlra tum captam fuisse, sed taniv.ni preliosa quocque ad
Bisdcrici scripiionis aucioritatem ufferri possunl mo- pra:dium Matriniaceiise devecta et Northmunnos in
menta, quw, etsi non levia esse conceciamus, non ejus eam itrbem devenissc. Imo eliam si iliud utrumque
tamen sunt roboris ui incunclanler commeiititia diceret, non lamen impediret qttoininus reliquiw san-
csnseri debeav.t cct quw ab ipso referuntur. ctw Mairiniaco in urbcm Auretianorum fuisscnt ad-
12. Primo cnim Diederici error in assignamia vectw, donec Floriaccnse cwnobium cdiquatenus in-
cansa, quce Floriaci appellulionein indidcrit, aut staurareiur.
nullns esl, aut ccric levissimi momenii. Nam ct Ai- U. Ex his porro facilc inlellicjimus cur Rollo, va-
ritoinus in eadem versari videiur sentcntia, et scripio- slata dein Burgundia, monasterio el agro Floria-
ribus familiare csl aliqiiando dala occasione luderc in censi lemperari jusscril propler sanclum Bciiediciutn,
serio argumento. Esio vero Diedericus falsus sii in quem ob miracula in Girboldi vicloria, et in ejus cor-
desicjnando temporc, quo Caroiomannus in Gallittm poris reiuiione palrala reveritus est. En locus inleger
accessit, at id noii itnpedit,\ qito minus in ipsa nar- Dudonh decani Quintiniani ex libro secundv, et Wil-
raiionis substanlia veritatem asseculus sil. Ccrtc va- lelmi Gemeliccnsis lolidem verbis id tradenlis. Rollo
rtorum sciiplorum qui sancli Benedicti mirucula con- pulans se, propter secnritalem quam dedit, a Francis
sequenler posleris mandarunl, silcniium non ila de- vilem aeslimalum, ferociter et crudeliler devastando
crelorium est ut cx eo causa sua Diedericus cadere jirovincias.ccepil laniare et aflligere atque delere po-
debeat. Nam prwlerquam quod ab aliquo alio auctore jrulum. Sui autem in Burgundiam pcrgentes, perque
anliquo, qtti exciderit, scripta forsan esl illaiionis Joiiani in Sigonam navigantes, lerrasque amnibus
Itistoria, Itoc ad rem nostram maxitne facit, quoclne- aflines usque Glarum Montem undique secus dcva-
que omnia sancti Bencdicli miracula qum per id tem -;.. slantes, Senoiiis provinciam invaserunl, alque cun-
pus acciderunt, scripla esse, neque Aimoinum ea qum cta depopulautes ad sanctum Benedictum conira
tie ipsis in lilteras relata simt, omnia legisse conslat Rollonem reveneruiit. Yidens autem Rollo monaste-
cx libri m de Vita sancti Odonis, cap. 15, ubi Joan- rium Sancti Benedicti, illud contaminare noluit, ncc
nes monachus commemoral quoddam sancti Benedicti jiraedari illam provinciam propter sanctum Benedi-
miraculum ab atiis scriploribus omissum (lainelsi ctum permisit. Nimirum animo ferocis Itoininis in-
aliquid simile referunt Adrevaldus in cap. 22, el jecla non fuhsei religio, nisi ex similibus prodicjiis,
Adderius,) ellibrum De Adventu corporis sancti Be- Q ( qum Diedericus refert, et ob eamdem forle causctm
nedicli, quem sancius Odo in Aurelianensi monasterio Theodericus comes Palriciacum monasterio Floria-
descripshse fertur, ab Aimoino ignoratum. Ad hmc censi a se absiractuni reslituit cum magno pwnitenih
Aimoinus ipse fatetur in libro primo De miracutis, animi indicio, ut lccjitur in instrumento undccimo
cap. i, miraciila quw Odonis abbatis tempore gesta Ciiarlarii Palriciacensh, dato mense Aprili anno de-
siint, incognifa; manere paiiim antiquitate, partim functionis' Carlomanni regis, Incarnalionis Domi-
scriptorum negligentia ohlivioiii tradila, quanlb ma- liicas anno 88S. Nam eo anno currebat annus primus
cjis ea qum periurbulenlissimas illas Nortliinamiorum a morte Carolomanni, qui anno Chrhli prwcedenie
tempeslcnes facla sunt, ejus nptiliam fugere potue- obieral. Eo ipso ai,no inducias paclus erat Cum
runl?. Noiilimannh, ut lcgimus in Annalibns Berlinianh;
15. Pattlo minus facilc est solvere quod objicitur neinps posl impressionem ab eis faclum, quam Adelc-
de lempore quo Itwc illationis historia aDiederho re- rius describit, Deniqueanno 885 Advcntus piitiict dies
iala accidhse feriur. Nam ctlitul fortasse Floriaco incidebalin Kalendas. Decembris; qttw omnia recie
incendium per Norlltmunnos illalum. esl prceier illv.d cumDicderici narrutione conveniurit,
ab Adrevalclo alihque cominemoraium, qltod illniioni 15. Ea; quibus palei Diederici senientiam, scribentis
apittri ncquil, Certe Biederici sententice niaximefavel ^ illationem regnanle Carolomunno accidisse, prwferen-
Adelerius in eo quod macjnam ejus narralionh partem dam esse auctoriiali anonijmi chronographi cain re-
commcmoral describendo irruptioriem Norilimanito- vocanth ad tempiis Caroli Simplicis ejus fratris,
ittm Floriacum, el Girboldi vicloriam contra eos nempe ad annum circiler undenonijenlcsimum, puido
duce sancio Benedicio reportalam sub regno Carclo- post obsidionem Carnutensein. In hac autem anonymi
nanni. Ncquc obstai qnod Adclerius reiicuit inceitdiv.m opinione dicendum csset Rollonem pnecephse qnidem
cwnobii, cl cceclemquorumdam monachoruin, niltilque suh ut monaslerio sancli Bencdicii parcereni; sed
ds illatione, quam poslea faclam ait Diedericiis, lii- lamen conlra ejus mandatutn pabulatores et excur-
teris consignavit. Desinil siquidem Adclerii' liberin sores quosdam illitd diripuhse. In ea senleiitia (ut
Ilugviiis et Griboldi vicloria de Norlhmannis, posl- verum fatear) id commodum invenitur quod Carolus
qnam facta est rehlio corporis S. Bericdicli; quo Simplex anno noncjentcsimo versalus est Floriaci, v.t
tcmpore Adelerius scriberidi, ac fortasse vivendifinem conslat ex diplomate Uticensh mcnnsicrii canonicis
jam fccerat. Beinde qttol singulafes cjusiiiodi circtim- (nuin ibi tunc canonici degebanl) conccsso pro confir-
stantias'in prolixa narraticne videmus m dies omilti malioiic prwdiorum suorum. Sic cnim desinil diploma.
8 lwnnullis litstorich, qnw ab atiis refcrunlur?NsQue Datum pridie Kal. Novcmb., imiict. m, anuo VIK.
 iiSii MIRACULA SANCTI BEXEDICTI. liSO
rediiitegrante m. regnaiitc domno Carolo gloiiosis- A Fluriaccnsis abbalis asiincti unno milteiimo cp.icnio,
sirno rcge. Acfum monasterio S. Benedicii. Qtto ul in iib. ii, cup. i, lccjihir. Aimoimis hahifum mo-
modo diploma islttcl redierii in manus Ulkensium nastiere religionis s;;rre;;;i ab Amalberlo abbttie, er
monacltoruin, obiler discimits cx tiluto, qui prwfixus 'lib. i, cap. 18, idemquc scripsii quatuor libros Histo-
liabciv.r in cociice ms. Formam subscripice Caroli riw Francorum, qualcs in lomo 111Chesnii eciui sv.nl;
icgis chaiios Rodherlus Uficensis monasterii abhas quos eiiam Gau^tino abbaii jam ciicio dcdicuvii :
Aurcliauis invenit, et ipsius jussu Goscelinus mona- scripsii cliam poema de translalione ct scrmoncm de
ciitis scriptor egregitis ccleriler transcripsit, ef, ad sancto Palre Bcnedicio , libruin De Vila sancli Ab-
noliliam intimandam quanlre famce bealtis Ebrulfus bonis Abbalis, ci librum De gestis ubbiHummonaste-
o.pud Gallos anliquilus fuerii, Uticensihiis monachis rii sui, qui non cxslal. Aimoinv.in nobilis tjeneris
tciiiporc Philippi regis Francorum misil. Ercjo, ul Aquilanum fnisse ptiiet cx Viiw S. Abbonis cctp. 18.
dixi, probubile est Carolum tttm ciccessisseFloriacuin, 20. Diedericus scu Thcodoricus, Hcrsfcldcnsis in
addvctum rciicjionetoci, cl commemoraliottevictoriw, Toringia monaclms, codem fcre tempore De illaiior.e
cjii.ainGislolfus recens dc Nortliincinnis cosliiits rettt- rcliquiarum sancii Bcucdicii libellum condidil hor-
lercil. IIwc suiis de tola illa conlroversiu; nunc ad tttiu Bichctrdi ubbcttis Amerbcicensis, in edilis men-
alia veniendum cst. K dose Marbeacensh, qui uiino 1029 viia fv.iicitiscsl ,
II. F.ucloreBroicero in Aiitiquittitum Fuldensium lib. i,
iG. Prwter auclorcs qui viium sctncti Bencdicti cap. 20, dictus Amerbachensh, quia condidil mo-
litteris mandaruni, ptures ctiam ejtts miracuta pro- nastcrium Anicrhaclicnse, quod in Fraiicoiiioercccssu
titierunt in lucem, maxiine Gullictini. Piimus Bislo- noii procul a Mcenosanclo Sinsplicio dicavit, impii!
riam translationis in Galliam , el mirucula tttm fttcla. Broicertis. Dicderico Trilheir.ius perpcram Iribuil U-
scripsil Adcdbcrtus , Floriucciisis monuclius, testunte bruin Adalberti De translalionc sancli Benedicli ,et
Bodv.lfo Torturio in carmine tlc eiidcm translalione, illationh liisiorium cum Vita S. Benedicti con-
quam sicexorditur: fundit.
Palris Adalbeiius translaios etiocct aiius 21. Diederico penc cequcdh fuil Andrccis Fltnia--
Qucedam gesia siylo subjiciens nitiiio. ccnsis monacliiis , qui Aimoini libris vnum udjecit
Exislimari uliquundo Adalbertum non ctlium csse de miracidis sttncli Benedicii , u Bodulfo Tortano
quam Adrccaldum, dticius tiiin tcsiimonio Aimoini in melricc rcddiium, ctijus Andrcm liber hactcnv.slcttct.
prologo miraculorum, nbi ail : Adrevaldtim ettrans- 22. Bodulfus vero , cognomcino Tortttrius , ilidem
iaiioiiis sacri corporis ordinein, etsignaper Gallias -, Floriacensis, prwter lntnc itbrum , eliam aiium L'e
gesla iiiseruisse; tum Sicjibcrii et Triihemii asse- miraculh sancii Bcncdicii prosa et melro cciidit. Prc-
rciiiiiim binomiiicm fuisse Adrevcddum , qui eliam suicum sine auctoris nominc typis vnlgavit Joannes ct
dicttts Adalhertus. Verum nl diversos fuisse senliam, Bosco in Bibliollteca Fioriacensi, scd nomcn aucioris
persiiadcl me locus Cltronici Ftoiiacensis ctpitdCltes- incliccivcrunl Socii Bollandiuiii , qv.i litijus auclorh
nium in lomo III Ilisloriw Francorum , pag. 555 in el cdionim plv.ru opuscttla vidertiul Romw in lieijiine
Itmc verbu : Anno 855 Aclalberlus bonce mcnioiire Suecim Bibliolheca, qum mcicjnacx purte conslul ii-
monaclius xi Kalend. Januar. obiil, quod sinedubio bris mctnuscriplis Bibiiolhccw Floriacensis. Sciibebc:!
cieAdtdberto Iranstutionis scriplore inlelliijenduiii, cntcior isle inilio swculi duodccimi, nempc posl mor-
apiari neqiiil Adrevcddo , qui scrius vitctm produxit. tem }osccrundi abbalis ei incendium Floiiuccnie ctimi
•17. Adrcccddus siqiiidem librum De mirciciilissa-n- 1095, cui inlerfv.it cx cap. 27.
cli Benedicii condiiiil , cum Noiihmunni jtim Galtias 25. Quo teinporelscripserii Girnldus, Florit:cci:sis
tittrivissent per iriginla ferme annorum_ spalium , cliam cwnobilu , qui pocma de transluiionc sunc.liBc-
cx cup. 55 , ad proindc circilcr aiinum Chrhli octin- ncdicti composuit el ttliud in Itonorcm sitncli Bciu
genicsimum septuacjesimumquintiim , cl in cap. 28 clicli, uondum scio. Utnnnquc primi iudicavere Socii
leslcttiir se lum , cum Ludovicus Augusliis imperarel, ]) Bollundiuni, cdilis lanlum exordiis, primi quidemin
jjiieriiltini fuisse. Adalberti el A.drevcddilibros relult hinic inodtnn :
in Sceculo ii, cum Adelerii uppcndice. Loiigohardorum gens impia cuin reprobornm
18. Adelerius vero , Floriacensh ilidem monachus, Perfidicc lenebris nollei ahesse stiis , eic.
duo laiiuiii capilula tibro Adrevaldi adjecit, teslunle Altcrius vero sic :
Aimoino iu prolotjo suo, quce capilula desinunl in In laudeni nunc tota dies expeiidifur ista
moiie Ludovici Bttlbi, qvi yix duobus amiis rcgno Ccelorum Regis , el , Rencdicle, tui.
poliius cst, inquit ilte , moiiuus anno 879. Ex qito Moia fncre loco justi pia mcmbra prophelre ,
inlcllitjiiur Adrcvitidum paulo ttnlc Curoluni Cctlvum Ossa Patris proprio mola fucre ioco.
decessisse, cl Adcterium hcvcscripsisse rccjnttnteCct- 21. Prwler hosFtoriticenscs monuchos,lltdici ctiam
rolomav.no. miruculu Casini n sancio Palrc eilita prodidere;
19. Aimoinus, Florictcensis uliqtte monctchus,con- quos inlcr prmcipints esl Desidcrius abbcts, posiett Bo-
timiavil Hisloriam niiraculorum scnicii Benedicli, mcinu.s ponlifex, Yiclor terlius ctppcllaius. /s qua-
edilis ditobtts Ubris, quos Gciuzlino abbali Floria- tuor libros De miracutis Ccisinicl in uliis Itcdiwloch
censi mv.ncapavil anna proximo posl mortem Abbonis palrctlis composv.it, cx qv.iius tres ttiiiluvi cccsictni.
 1187 RADliLFi TCRTARIl .ViOXACHlFLORIAC. IISS
25. iiis omnibiis acccdanl Lco Marsicanus , ex ,\ triciactis , inquit Aimoiiius, dicittir villa in Augusio-
mouaclto Casinensi cctrdiiititis Gslieiiuis, cl Pelrns dtiiiensi lerriforio regionis Burgundiav siia. llane
diaconus, qui in Clironico Casiiicusi plura refervn! Ecchardiis, conies Burgiindionum ditissimus ,
sctiiciiBencdicii miracv.lu, 'plv.ru ilem Pelrvs in Hi- sa:;cio Bencuicio ei fralr bus Floriaeensis ccenobii
sloria inventionh corporis sancti Beueilicii in Martio ad stipendiarios quosdam sumplus benigna largitate
Bollandittno cdilct. coiiftilil. Quo defuncto ac in Floriacensi monaslerio
20. Ex- his omnibv.squutuor tanium seletji aucio- juxia ecclesiam Sanetre Marire sejjullo, in mcmcrata
res , excepiis A'dulberio , Adrcvaldo et Adelcrio, quo- possessione fralrcs liabitationem sibi slafucru;;t : in
rum opuscula cxslunl in Siecuio II cum Aimoiui poe- qua etiam dtialis a Floriaco S. Palris Bcnedicli re-
male cle translations. Seletji , intjuctm, Diedericum , liquiis , cctiesia inhonore Dei ac gloriosre Virgii;:;
Aimoinmn, llodulfum Toiiarium (1) , ci Desiileriinn Mariaj siinrilque cgregii ipsius confessoris conslrucla
sett Viciorcm. Diederici priorcm duniuxul partem esl , quam ho.silicam Christus Dominus merilis
cclercvisum esl, rejecta sccundu , quce esl cle repeli- sanctce sure Genitricis , nec 11011dilecii famuli sui
iione corporis suncii Rcnedicii per Curotomanum , Bcnedicli srepissiine miraeulis illuslrem redtlitiit.
qv.tiinposl illciiioiiem accidisse supiiio crrore scribit. 29. Quis fueril iste Eccardus comes , quovc icm-
Aitnoini duobus librissubjicio librum Rodulfi Torta- R pore floruerit, clocetnos ccjrccjiv.manliquitciiis nw-
rii, noinine Anonijmi a Jounne Boscio vulguluin , numenlum , Cliuiiciriv.mscilicet Pntriciacciisc , quotl
omissis duobus libris melricis ejiisdem Toiiarii , in nuper lijpis vultjulutn esi upud SicplictnnmPcrctrdum
quorutn primo Andrcm monachi libeilum versibus in collectionevelcrum instnimcnlorum ud Bitrtjundica
reddii, in seeundo hunc , quem hic cxhibeo, Andrcm Ilistorium pciiincntium. Cliurinceus isle coclexdiplo-
inonachi opusctiluin isiud inlerciiiil. Torlarii versio mala iriginla novem conlinei, in quorum primo lccji-
melricn exsiut in Martio Bollundiano, sed lum cxilis inr donatio prcedii Pttlriciaci ab Hcccardo facla ad
ei jejtintt ui prasier nudus infinnorum curttliones niliil confugium supra dictorum moiiacliorum Floricicen-
fere cinotumenli cx cctclici posse videalur. El poe- sium ; ubi nolanda hcecvcrba : Ego Eccardiis douo
inulii exordium : Dei comes, et conjux mea Rieheldis, pavenles ditm
Qucetihi de gestis scripsisse slupeiida paleniis exfremre vocalionis, ne gravaii niole pcccaniinum
Dicitur Aiidreas , fislula noslra noiat. sine fructu boni operis steiiles inveniamur, cona-
Af Lemovix popuius ferienleDeo palcrtiur mus pro animce nostrae remedio alque in eleemo-
Ignem dum sacrum , dat sihi consilium syna Childebramii gcniloris mei cl genilricis meoe
Pafris rtiliqtiias urbi geslare verendas. r. Donnaiice , nec non germani fratiis mei Theoderiei.
Quod postquam fecil, pcslis iniqtia perit. ct uxornm mearum Albegundis afque Richeidis ,
Qumtlam alia inferius incleaddttcam de cella Barci- duiiatumque in perpeluum esse volunius res noslras
nonensi. Rodulfum subscquuntttr, qtti prwccdere clc- ad moiiasleriuni Sanclce Marioeet Sancli Peiii alque
bKerunl, Desiderii scu Vicioris dialocji, ul coittixuu Sancli Benedicfi Floriacensis lihri [an loci], tihi
serie miracttla in Gallia , tam alitt in Itcdia fcicta ob ipse sanctus Benedicfus debiio quiescil honore , vel
octtlos poncremus. Desidcrii diatogos ex Valicano ubi jirceesse cognoscitur vir vencrahilis abbas Tcod-
codice ms. eruil Joiinnes Bupiisiu Marus , Romanus bertus ima cum jilurima ttirha monachorum ibi-
cctnonicus , vir sune de republica liilerciria el Bene- dem Domino famulantiuni; qtice siia stiiit in pago
dictiiia bcne nicrliiis , eosqv.eiiluslravit erudilis uolis, Augusfodunerise alcjue in pago Matisconense, seti
qucts qitici proposilo nostro accommodulw svnt, fere in Cahilonense, iciesl in villa qucc dicilur Patricia-
iniecjra ud verbum exhibere visum esl. Desiderius ini- cus, cum eeclesia in lionore sancii Pciri sacrata, eic.
lio dialocji proinitiit quuiuor libros De miraculis iv.m Dafa in niense Januario, anno primo imperii domini
per sanctum Benedicium, ctim per ciliossunclosmuxi- Caroli jiinioris, neinpe Calvi, Cltrisli scilicel S7G
me ejus discipiilos palraiis , quoriim duo priores mi- incunie. Vitlam lianc ciitn appendicibus a Ludovico
raciilu Cnsini, alii dvo miracula in atiis llniim locis |[) Augitslo dono acceperal Eccardus lilleris datis Piela-
fttcla reprmsenlcinl; secisive is non pcrfeceril opus vis iv Kal. Januarii, anno imperii vigesimo seplimo,
suum , sive intecjrum non redriat codex Vaticanus , intlietione ieiiia , id csl stib fincm aiini 859.
qui olim ftiil Bibliolhccw Casinensis, finis icriii libri 50. Ex his nommlla discimus obscrraiu cliqna,
ci lolus qitcaius ad nos miiiime pervenit. piiinum, Eccardi comilis cjcniis cx patrc Childe-
III. brunno, Nibeluncji comitis (ut pttio) filio, el cx matrc
27. Prmier Casinuni el Floriacutn , quccloca in- Donnana uxores Albegundem, un Aldegundem, el Ri-
sigvioribvs prtvseniice suai inuiciis decoravil sanclus chitdeni, Thcodoricum frutrent. Ex ejusdcm Eccitnli
Paler, in subjeciis libris cekbranlur alia cluo, cclla testamenlo, qum charta orctine quinta esl, discimus
scilicel Pciiriacensis ei Barciiionensis , ubi sanctus ipsi cjeiiiianam fuissc Adanam monacham in Afrauo
Bcnedicius miraculis ciaruit. sctt Afarano monaslerio, cui tum prmfecta Bcrlra-
28. De Palriciaco agitnl Aimcinus in lil>.n , fft|). dana. Qttod non aliud csse videlur quctni monaste-
io el seqticntibus. Toiiariits in cctp. 59 el uliis. Pa- riitm SctnclwFarcein tractnBrieqio. In eodcm lesla-

(I) Xos liennisi Rodulfi Tortarii ojius tlamus. J.Uios joii) edidimus.
 -US9 JKiUCliLA SAXCTI BENEDICTL .{03
menlo Gerbercjanam neplein snam-vocat, uti et in se- A Iii qtia (urina Dco iarnuhuur se-clulaChrisfo,
(jueniibus liiierh, in qitibus Guiniterium nepolcm Gaudet prcesidio luta, patroiie, lno.
suum appellal; cnjus Gv.initerii scu Winiterii dum IIuc oraitirus surcessit miles amicus,
charim leguntiir ordinc- 20 ci 2G. Lege ckartas 15, Exlra dimissis donec.abirei equis.
1-4ei 15 pro Nivelongo coniitc, qiiem puio essc liujus Fuf rapit hos avidc, vicino mergitur amne.
liccardi avum. Discimus item ex prima charta, el Perdore quos timuit, rniles cquos rc-eipit
eliam cx secunda, Theoctbertv.mabbaiem posl Bcr- Classihus advecli properant illuc Agareni,
nardum Floriacensi monaslcrio prmfuhse jain inde Qiiatentis igne crenieiif.,rebusel exspolient.
sallem ab anno 87G, eumdcmque esse, qui loco prce- FunJere vina volufit, glacies quasi dura rigescuut:
sfdebyl anno S85 ex cliarla 11. Gibeiium Teodberii Ignis et injecfus sponie si;a inoritur.
lociiin occupusseunno&QOconstal cxcharta'27. Lcim- Judico.t hos inolles, et millil rex truciores.
bcrlum vero ctitne907 ex 29. De siiu Putriciaci um- . Miralur qhare fial et his simiie.
piius diceiur ad Tortarii cap. i$. Unus qni sacram demoliri cupit aram,
51. Alius locus Bcnedicli miraculis celcbris fnit Ictum (Itim lihrat, se feriendo necat.
cctiaqv-wdaiii etgri Barcinoncnsis sancto Patri sacra, H.wc ceilaseu cosnobium ilinere unius diei a Bar-
dequa 'in ad
ctppendice liodntfuin Toiiaiium,'menio- p
raiur ab ipso Tortario iri. tibri Andrem monuciii ver- cinone dislare dicitur in appendice ad Toriarium,
sione mctrica his versibus : ubi primum istud miracutum reciiatur.
Esl-domus -simpja Patri sifa pago Barc.hionc-nsi, . 52:. Jam leinpus esl adducendi Dicdcrici narrc-
Soepevdcaius ubi 'pliira stupendo facit. lionem, qiiw in ms. codice hunc lituluni prwfert.

'
:", - MIEACOLA SA.NGTI BEKEDIGTI ;
AUCTORE RADULEO TORTARIO..

CAP.I. -Odo res S.Benedieli rapiens el cereum C candehehaberentur; cui euni rcsponsum esseiiiihil
pascltalem, muhmoriiur. .ccroe illichaberi prceler pascbalem cereum, in bc-
Itege Fvancorum Henrico feliciter sceplra te- norcm videlicel Dominicse Resurreclioiiis, a.paro-
nehte, ejusque germano [Rotberlo] ducatum Bur- chialibus solemni obiaium more, jubet euihpropere
eundise uicuuque adffiinisiranfe, fraler ipsOrum afferri,et exintle candelas copiose suj)peditari, ;ion
Oio privalus degebat, nullius dignitatisfasligio sub- veritus injuriani Salvatoris, cui sanclificata erant
liuiatus. Qui, quoniam non hahehat jiropria, in- cereus el ecciesia. Proiiide vino diversisque ciborum
hiabat siibripere alieiia, rapinis ct dcprcedalionihus fercr.Iis ciim suis accuraie refectus, sanus et incolu -.
bjierahi iinpeiidcns. Unde faclum esl die quadam mis, postmorosc jrrofractas in vauum sermonum
nl yalida manu mililuni collecta, 'Soliacensium vigilias, dormiium vadil; et dum levi sopore, quie-
(Sulhj propre Floriactim) sibique" conliguorum scens aliquas nociis pcrtransissel horas, subila in-
agros dcprocdatura iret. lnde revcrtens onustus spo- conimoditatis auguslia peiiurbatiis, inclamat suos,
liis et prreda, coiuigil ut etiam quorumdam paupe- quibus circuinsisteiiflbus indical se moiiifera inva-
rum Patris Bcnedicti res ccjhsset. Divertens vcro lctudine detineri. ito.qoe per reliquuin ejus noti;s,
iii quoddam rus ejusdem "Patris, Garminiacus (Ger- eadcm ingravescente moleslia. in eo loco mansit.
niigny) vocabulo, mansioneiii violeiilam ibideffi ac- D; Facto _autem mane recognoscens liiaiiifcste Patris
ccpit, coiUradicenlibus sibi ejusdcm ruris ofiiciali- "Benedicti rcs, iieinincm qu.imvis generoso concre-
bns, et referciiiihus quam sevcre ulcisceretur Oiu-. tum sangtiine impune teinerare posse; quovahiit
nipotens violatores iilius loei, merilis Palris Bene- jnodo, cquuni ascendens recessil, et eodein invale-
dicli. Qui floccipendenseorum dicta, prreccpil circa scente morbo diem Uliiiuuni clausit, jirobahilc safis
ecclesiam, in honore Salvatoris mundi ibidem dica- faclus argunicnlum, veridicam illam csse senlen-
lam, rapinas includi pauperum. Siquidcm liabebat iiam, qua ciicitur non esse persoiiarum acceptionem
cadem ccclesia coemclerium valli iiiiiiiimiue circum- apud Deum (Rom. n, 11).
datum. Porro famulis jam dicti Patris ab eo sibi sub- CAF. II. — Villicus necjligens. Ecclesim ncgtectce
repla repeteiilibus animo obfirmatus riihil reddcre pcena.Exslititejusrfein prscdii \illicus, nomineVivia-
voluit penilus, iusuper coniminalus est eos verberi- nus, vir moiibushaibarirs, asjiectu tOrvus. Iluic su-
bus ui tacerent aiTiciendos; eratenim nimiai feroci- prafalse ecclesice, sicul et reTquarum ipsius posscs-
talis et extollentise. Igifur procparaii amplum sibi, sionis actionum, cura commissa fuerat. Qui super-
suisque, de rebus pauperum jubet convivium. Cum- . vacaneum diicens in taiibus tempus expenderc,
que deesset eera unde deberent fieri lumiiiaria epti- quippe qui ignorarel, quanti hahenda sinf, casto-
laturls nccessaria, interrogal utrum in ccclesia illa diam sanciorum sibi delegatam. Ibcorum omn;ao
 4191 HADULFl TORTAIhi-MO.NAClIIFLORiAC. 1102
jiostposuil. niagis iiueiidens ar.nuiim exigcrc quro- A ve;o Gauf.eius, c;)gno:ne:ifo Rufus, c-ujjiuilate in-
siuni (!c sibi suhditoriim lebas jiaujieiiiin. Oralorii sliganlc, his hi.-ios boves q::i ad c-xcolcnda novaKa
c:'gi fjusdc-m ambit-iis cjtis ir.curia iieglectiis, nui- ad rcdiius fratrum jj^iijiei.iia k; eadem j ossessione
liris valii muniel.alur ohicc alleriusve ohslaculi ; addicli fucraiif, rapacilcr ahsfulit : adnionitus ut
se.i forihus rrscrafis pafchal canihus, porcis tl (ti- cos redderei, nullomodo acquicvil. Insujjei1mulla se
kisqtie gcntris aniinalibus. Eral autem Mvianiis iilaiurum o.aversa Pairi Bencdicio famulantibus, in-
ciilior fciiiiis agri abundaiis ojiibus, dives pecoris : lernilnaiiis csi. Nam, clum pcr vilism ejusdem Pa-
<i qurjiiiam c:r;;l asskhius venalor, alebaf caniim iris Btlliaciis vccalo.m iter facerel, convocato Gatt-
f;rc;;'eiii,ad eapieimas nioclicas seu inagnas divcrsa- terio cjiisdcm vilheilajore, inlcr caiera insana quaj
mni sjjccicn:in feras sagacem. Acciuil ifaquc: ilie furioso proiulil o:e, conleslalus cst quandiu advi-
qiiadain liiium dc conibus, qtiia palchat ingressus vc.-ei, sanctiim Benediclum pacem cum eo nunquam
lieniiiie obsisltiilc, inlrasse jam tlitltim Sancii Sai- liabituruin. Cui idcm Cauieriiis, vir modcsius, tali
vatoiis oraloiium, fjiiem conseculi sunl ex aliis resjiondit afiamir.c : Mullorum, inquicns, ejutmotli
aiiijui. Porro qui priinus ingressus fueral, qiioni.iin minas perpessi sumiis, cl ab omnibtts his eripuil nos
lampas in quo olei liquor ad ciTuganilas iiociurnas Dominus per merilum scinciissimi Benedicti domini
i-Iliiis sacri loci ienebras infusus habehafur, propior '> uoslri; iiemo lanicn eoruin qui Itiliu inuniier advcrsv.s
pavinicnto depeiirlebai, sallu adnisus cam dejecil, einn proliileruul vcrba, impune ect proiulisse diitiiti-
(I, oiei liquameii, quod de ipsa effracta lampacle Imicitusesi. Xecdtim dies ociavtis prtei erieral, pcst
eiTtisum ero.l, li:;gua lamhil. Eral vcro hic domino quam hoves rapueral, et ccce a quodam suo inimi-
suo v.ihle carus; q;;oiiio.m ex illo eral canum ge- co, cuiiiidem quamplura intulerat danma, circum-
nere, qui leporesassequuiUur velocilate pcdum. Ac- veiiliis, gladioque confossus inleriit, Patri Benc-
cuiiiiiii elalii, cupicnfes luijus edulii parlicipcs diclo fanmlaiuibus in nullo de reliquo calumnia-
ilcri. Nec mora, qui oleum lambuerani, in raliieni lus : Inipii cnim, ul ail Saloino:i, de lerra per-
vci-tuntui': egresskjuc aboratoii'o,mirahiledictu hiliis denlur, ei qtti iuiqite acjunt, auferenlur cx ea (Prov.
commisli canibus, qui forte in domo vel plalea suh- n, 22).
stiterant, omncs rahidos eflicitiiit, ct gregalim qua- CAI>.V. —Hugonis abbr.lispuro debilitaius. Cereus
quaversum discurreiUes, cuicunquc obviabant ani- ad pavonis mensuram facltts. Kngo abhas (2) juve-
niali, iliud ore dilaniare, ungtiibus discerpere allen- niles adhuc agens aimos, dum magnificus vellet ha-
lahant. Neccsl dala requies ab corum iijfeslalioiie beri, multa juvenililer gessit : ei quoniam ex prx-
per circuilum vici iliius babilaiitlbus, doncc oinnes claia Francorum lampade originem irahebat, dege-
suffocarentur vario genere morlium nerem se aulumabal, ni "ea gereret quorum mulli-
CAP.III. — Alia posna. Monachus in cxtreinis. moda opinio aures vulgi perccileret. Unde inter
Coiiijiilur ergo Yivianus ab amicis seu a quilius-. coetera suis proecepit clientibus, ut in suprafato agro,
CJiifjiie sainini sapienlibus viris vicinis, ne sacrum Germiniaco scilicel, niultum eorum avium agmen,
l.jcuin vilipendat, ul amhilum ejus claudal, ut ani- quce pavones nominantur, sibi aggregarent. Qui sui
malia sua ah ingressu illius arceat. Sed liullafenus doinini obtemperantes mandatis, circumquaque dis-
aiiiein sese liioiieiiiitim tliclis accommodaiis, incur- ciirrunt : eos qui ejusdeni generis nutriebanl ali-
rit aliiid inajus dctrimeiilum. Denique cuni haberel tes, adetint, ci lam precibus quam niuneribus, in
iuulliludincin porcorum (eraiii eiiim fere qualer vi- brevi copiam eaiaim assequuntnr, cuiamque illa-
ccni), nequaquani eis adhihere custodiam voluil, ne rum fetibus iinpendenles, doniini sui ajijJaudunt
superius mcmoratum inlrarent sacrtim. Igilur una volis. Accidit autem quadam, ui assofet, die, unum
dierum illapsi aliqui cx eis ipsius penelralia sacri, ex maribus solivagum incedere. Qui dum buc atque
veiiunlur in furiam.; cgicdientesquc ah illo, ioti illuc pervagalur, ecclesiam Sancii Salvaforis, cujus
suo oljviant gregi. Prolinus crgo omncs sues, sicut sujira meminimus, ingressus est , per eamque
canes superius, in insaiiiam veiiuniur, ita ut nulhis Irj deambulans subito alis expansis altari subvolat. Cu-
eorum, ulterius ad consuetam donius Viviani redie- jus ut crepidinem altigil, mox debililalus cruribus
rint. liaram. Videres cos passim vagantes, liianfi et immobilis juxla allare niansit. Aliquot horis de-
ore, ca feritole qua ilkid animal furia inveclum fer- ctirsis quidam ecclesiam intranies invcniuni eum
tur, bacchando discurrere, el quodcunque obvitim circa aram se volutanlem, assunijrtoquc eo, eis
iiiiinvindo oi'e polluere, peclibus conculcarc, nec qtiibtts earum aiilum alendarum cura delegala ft;c-
ab illa rabie cessarun!, doncc cuiicli variis moiiibus ral, resignanl. Qtii suscipientes, doniino suo suoe
necali suiit. Pensanda est Omnipotenlis invicta in al.lis infoiiunium refercnles, qualiier conligerif
htijusniodi transgressores paticntia, quce eos od pce- aperiuiit. Al ille ficic plenus, jubet fieri slupeum fi-
liiteuliain adducens, de facullatihus ipsorum, quam lum ad menstiram pavonis, ab exli-emitate vidtiicel
de ipsis ultionem niavull. Iiic elcnini posliiiodum rostii illitis usque ad exlremnm caudae, ceraque in-
cxslitil moiiachus, liccl. in extrcmis. volvi, cl acceiisum altari ante cjuod debiiilas ipsa
C.U'. IV. — Fv.r sanclo iiijurius dni vwnus.Enim- contigeral, jirreponi. Qui jussa comjjlenles, factum

(2) llugo ahbas ponilur anno lOhi in Gallia Clirisfiaua; dc co rtirsns infra capp. 11 ei 5G.
 -1105 ' MIRACULA SAKGTI BENEDICTL '-lWi
El accensum lyehnum ante aram statuunt; necdum A hastce quam geslabat longius aiile se protensa ter-
consumptus lychnus erat, el avis integre pristinam roeque innixa, ferrum ejusdem hasloevcrsus suum
cui insidebat cal-
recepit sospitatem. Ecce quid meruerit fides : licct incautius reduxit guttur, equoque
"eiiim dicat psalmus : Quoniam muliiplicata esl mise- carihusincitato, dum rivuffi transire gestit, lanceam
rieordia tua, Deus, liomines satvans et jumenla in suum guttur demersit, moxque cxanimis effe-
(Psal. xxxv, 7), et B. Augustinus : < Qui salval tc, clus, sociorum manibus ad proinia reportalur, ntilli
salvat et galiiuam tuam,.i tamen, ut Apostolus ait, dcinceps famuloruffi Patris Benedicti vcrbera irro-
scimus non esse Deo curam de hujusmodi irrationa- galurus.
' CAP, YII. — Fitr perjurus eorrepius. Alter etiam
bilitate, nisi quantum expetit usus et necessitas ia-
tionalis creaturrc (I Cor. ix, 9). Rainerius nnncupatus, qui uuus eiat ex ejusdem
Cip. YI. — Advocaius malus punitur. -In territo- possessionis exactoribus, el ipse, ut rei probavit
rio Portiano est quidem ager Arvini Curtis (2*)voca- eventus, erga famulos ipsius monachorum ducis
bulo, ab hoc mona.slicae religionis insiitutore pcr exstitit malitiosus. Qui dum multa sccus quam de-
longatempora possessus, cujusagri advocatus di- buerat agerel, frequentius falsa inuoxios opprimens
cebatur Adelardus. Hiccum tulari et defendere sihi caiumiiia, el cerum bona iniqua diripiens violen-
^
credila debuisset, magis ipse pessumdarc et dete- tia, cujusdam vidua; unum quem solum habebat abs-
rere institit, quam ab aliorum violentia eripere. tulit porcum. Repetente vidua suem, et cum la-
Tolis siquidem in res ruricolafum inhians fauci- crymis precibusque gemebundis suppliciter ut sibi
bus, per fas et nefas illis sua aufei-ebat, et ab eo redderetur saepius ilagilanle, nullafemis a.c-
propriis mahcipabat usibus; nec taffieu id soluni •quiescere voluil, Qua de causa doiens illa assiduas
sibi. si eorum i-es diriperet, suuiciebat; insu- in ipsum devotationes aggerebat. Die ergo quodam
per verberibus multis afficiebat. Crebriiis vero a casu accidit eamdem viduam ex improviso ingredi
ftairibus qui eidem prajdio.prsefecllfuerant, admoni- domum, in qua cum quibusdam aliis prandens Rai-
tus cessare debere a lanta maliguitate, emelidare se ^ierius reciimbehal. Qure, cum ipsam recordalio
noluit; sedpotius in majorem soevitiam exarsit. De- amissi pecoris gravi torqueret mcerore, coepit, si-
niquecuiJam muliefculre aliquid ahstulerat, quas cutcrebrius solebat, ut suus sibi resliluerelur cx-
currens ad ecclesiam, sublatisque quibus operieba- poscere porcus. Ille vero aaslimaifs nil sihi ofTicere
itur lineis, altare diutissime flagris cecidit (5), in- quod diclurus eral, iiieaula protulit lemeritate quod
erepans quasi prassentem Patrem Benedictum his postmodum poenituit diicisse, putans Pstrcm Be-
verhis : Benedicte vetustissime, piger,4eilturgice, quid nedictuin nihil ducere, si qiiis a se sibi prcmissam
-cigh?ulquid dormitas? quid tuos tanih subjacere fidem prolalis incaulius verbis ausus fuerit teme-
servosimproperiis sinh? Quemdam etiam, utplurcs rare. Per sacramenlum, ail, quod sanclo feci Be-
omittam, ruslicum inullae simplicitatis virum, no- nediclo, nunquam tuum altigi porcum. Idem vcro
rnine Arnaldum, stimulis nequitise exagitatus, dum Rainerius, ut ipse vicuii adipiscerelur exaciior.eiii,
quadam die agrum exerceret, improvisus adveniens, ex more loci jurejuraiido (-1)promiseral, ne aliquid
arrepto slimulo quo ille suos stimulahat juges, taa-' •injustum' in famulos superius dicti Patiis molire-
tis affecit verheribus, ul semivivum reliiiqueret. Ncc tiir. Igitur postquam falsum pcjerando prolulit ju-
duclus.poeiiitentia, satisfactione^aliqua eumaliquan- j-amentum, ira commolus, cultrum qucm forte te-
do voiuil placare. "Quiaulem verbera jiassus fuerat nebatmanus, super mensamjecit. Qui a mcnsa ie-
ab omnipotente Domino ultionemde ipso flagitahat, siliens, mucrone sursum vcrso, ociilum perjuri pu-
implorans super hoc auxilium Benedicti sui domi- pugit, et eum perpelua caicilaie damiiavil. Tandem
ni. Necdiu remoratus Dominus, qiii paujierem li- improbus, posteaquani intellexit divino judicio uno
beret a polente, i'etribuit impio juxta suam imple- ^se privatuih Iumine,: professus est prius mendacitt r
tatem; namque una dierum audiens suos ad locum, locutum fuisse, perpendens viduarum lacrymas ne-
ubi crat, properare hostes, equum ascendens, ar- D quaquam spernendas, quae a riiaxilla ad teiTani de-
niis proteclus obviare illis festiiiat. A quibus fuga- scendunt, et Dominus omnipolens susceptor cst
tus, dum properalcqui Sallu volociter transmeare earum.
quemdam fluviolum, qui Minio vccatur, cuspide CAP.YIII. — Ignis sacer rcstinclus. Amplectenda

(2*)Hcrvini-Curtis suprain Aimoini lib. i, cap 17,
qui vicusinihi videtur esse Hamicourt vulgo diclus
in pago ca'slri Poiiiaiii, sili ad Axonam fluvium in-
fra Regitesium, Rclel, in Campania. Eo loci exstat
prioralus a Floriaco hactenus pendens, dioecesis Re-
roensis, in editis niale Bellovacensis.
(5) Heccine :est religio? sic fereliant illalempora,
quibus lemporibus si quid a quavis ecclesia raptum
fuisset, altaria nudabant, induebant ciliciis, flagel-
labanl, aliaque id genus patrabanl; quod poslea in
morem transiit, sicubi interdictum ecclesiasticum
indiccbatuf.MauriciusRothomagensisanlisles ob oc-
PATROI.. CLX..
cupata bona ecclesiae Rotliomagensis praccpit tolam
dioacesim interdiclo supponi, ob idque omnes et
sihgulas bealoe A!irginis, iino etChristi Domiiii ina-
gines in tota dicecesi sua siiper cathedram aul sel-
lam aliquam dejioni, spinisfjue circuindari. Qua rie
re exslalcjus cpistola jn Spicilegii tpmqil,pag.£21.
Porro hoc interdictum aifno 1255""contigisse coii-
statex pag. 821. Pauio post Gregorius papa X su-
stulit huncmbrem, ut ostehdi ad pfrefaiionem Sse-
culi II, num. &$.
(i) Formam juramcnti quod prresfabant advocaii,
Iege in finc pravTalionispiimre SaecidiIII.
3^
 ifOo RADULFI TORTARII MONACHl FLORIAC. liSG
et omni excoleijda csi favore pia miseratio Omnijjo- A nia, el Matris injuriam, ei suam diem severe vindi-
tciitis, qui quocldiligil, conipil, 'fiacjcttal uv.tem om- cavit Dominicam, nempe cum diem tanfum gemina
v.ein filiuin qv.emrecipit (Prov. m, 12). Denique per- rtiigione sacruni irreligiosa muiier temerarcl, ma-
"miflit diversarum spiriius infirmiiaium dominaii nibus refrorsum actis oinniiioqiie.dchilifafis, exper-
interdum corporibus nostris, ut sallem proprio ad- ta est in seipsa qua sunt digni pcena sacrormii v!o-
moniti incommodo, recordemur clemcnlis ejus lon- lafores dieium. Cum torsione quoque manuum
ganimitatis. Qui si toia raenfisiiifentionc ejttsbe- aliud grande paliehaturtormenlumjsenlicbatquijjpe
iiignitatem, pro eadem incommotlilate imjiloravcii- iniolerabilcm a digilorum intercapediiic snorum
nius, nisi augmento nostrre ohesse prsevideril ani- exire ardorem. Cumque immensis cruciareiur SUJJ-
mce, facilem singuliihus noslris dabit aditum ad se. jiliciis, vicinartim hoiialu niulierum moiiasteriiim
Caudet quippe de totius crealionis suce salute. Q;:od ingressa posl diem altcrum, coram allare Dei Ge-
si cliam, juxta quod scriptum est, ad ejus sancio- iiiliicis astitif, ipsani piefafis matrem conliiiuis ile-
jiim aliquem convertantur (Job x, 1), vocem sui hiliter obsecrons siuguliibus, ul sui misererelur.
fidelis exaudief, nostras jireces sibi alleganlis. Qtiam frequenter ufique ef Patrem invocans Beiicdictum,
nostrani asseiiionem apjjrobant miiifica opera, per ut pro se inlcrccderet. Transitis ergo aliquot diurnis
Palrem Beiiediclum stepius nobis ostensa. Quidam " koris, manibus ad pristinum reduclis statuin el so-
•olenim vir ex famulis cjusdem Patris, Arcliemlial- pilo inccndio, gratias agit omiiium conditori Deo
dus iiomine, fralcr Hildrnardiyillici deBraio (Brag), glorioscc-quesemper virgini Mariae,millaleinis oblila
qu;e est haud conlemneiida ipsius ducis monasiicce rKonacboiiim legislatoris Benedicti.
colionispossessio, igne coiisumehatur so.cro. Ilic CAP.XI. •—Servorum ctntiqnorum conditio. Servi
delatus a villa ad illius sacratissima membra, con- fuga. Contciiliodc scrvo duello finiiu. Dttelti rilits.
linuisgemilibus Condifoiis omnium opem per me- Memoratus abbas Hugo quemdam yirum de familia
litum sui domini sibi implorans opitulari, velccius Patris Bencdicli, nomine Lelardum, Tescehno con-
quain sperabaf, exopfatrc reslituius esl sosjilaii. cesserai Petvereiisi (cle Pilhiviers), ut tam ipsequam
Sojiito namque incendio, qui [quodjjam anteriorcm ab eo progcniti perpeluo ijisi famulareiuur obse-
pedis ejus consumpseral parlem, remeavit ovans quio servili. Qtii facius domintis illius, oblinuit
ad propria, Salvatori Deo devota precum fundcns eum non pautis diebus. Inlerpellalus aulem
libamina, et suum palronum, cujus merilis salu- idem vir nobilis post longum lemjius a quodam
lem promeruerai, niagnis extollcns laudibus. suorum militum , Ingranno nomine , ut supra-
CAP. IX. •—Similc. Aller quoqueeadem delenfus .. dictum servum ei jurc heneficii donaret, ammil. In-
J
Incommoditate, juvenis quidam, de Transligeranis graimus quoque obiens, filio suo Isembardo ipsum
ipartibus, a matrein asino Floriacum develiitur, possidendum reliquit. Genuit auteiii prcefatus Lelar-
qui vigilantioris fidei ex hoc probatur exstilisse, dus filium , noinine Rolberium : quem Isembardus,
quoniam mox ut cognovit se comburi sacro igne, uiputa proprium vernaculum , in sua aluit et cduca-
uibil pigritaius petiit matrem utFloriacum deporia- vit domo. Rotbeiius vero faclus grandiusctdus a
)'etur, liabere se fidem, per merituin Patris Bene- suis eomperiens genitoribus, se de familia Patris
(licti abomnipotente Domino valere salvari.Neceum exoiium Benedicti, sed ab abbate supradicfo, ut vile
fefellit laudabilis suoe fidei devotio. Deniqtic antc dislractum mancipium, indoluit, nec diutius dolorem
aram gloriosoe Dei Genitricis allalus, absque dKa- sui animi oculere valuil. Facta igilur fuga. ab Isem-
fione per graliam ejusdem semper Yirginis meri- bardi prcesenlia se subtraxil. Quem longuin latere
tumquepii Palris, integrce juxta suam fidem resti- noa valens, ab eodem domum reductus, poenas luit
lulus esl sospilati. Lretabundus itaque cuni jucunda quas solet fugitivus ; insuper sacramento ab eo csl
rediil matre, quoe eum mcerens, et cum gravi per- aslrictus, ne servitutis jugum de reliquo ferre detre-
secula fuerat mcerore. ctaret. Qui, quoniam adolescentioe tempora necdum
CAF. X. —Fesli violatrix puitila; sanalur. Fc-I ) excesserat, ad proesens siluit, donec cetale proce-
stum Purgationis semper virginis Marire Dei geni- dente vires colligerel, qtiibus suo nijuslo domino
tricis, quo3 purissima et casiissima super omnem resistere valeret. Poslquam ergo genas illius flos
humanam puritatem et caslimoniam semper cxsii- veslieratjuventiilis, elapsis adolescenlioe lustris ab-
tit, celehrabalur, eratque dies Dominicus (anno liafem expetiit Guillelmum (Vid. cup. 25), quitune
5040). Quavrdainergo mulier, Tesceliua vocabulo, lemporis jirreerat Floiiacensibus : apud quem ango-
incola vici Floriaeensis, operam impendebaf lanifi- rem sui cortlis cum anxiis deponens suspiriis, con-
cio. Hefccadvesperacenle jam die, reputans tum ce- querilur de injustitia sibi suisque illata. Gtiihelmus
lcbiilatcm ipsain quam diemDominicuniprreteriisse, itaque cum esset vir strenuus, et suamrempuiiicam
et aliquas ipsius diei lucrari cujiiens morulas, ac sempcr augmenlare toto anhelafet desiderio, re-
cepit coltim, lanamque super sua subtililer exten- spondit seilliusavrrumnarum misereri velle, justasque
dens genua ciim rorifluo spulamine, eamdem colum querelas ipsius viris prudentibus palam facere, et si
tenuiter ipsa lana ccepil involvere. Cavebat taiiien, quo pactovalerel, prcesidium illi sese fore. Compeiio
ire suce cernerenl quid agerel vicinte. Sed Redem- igilur Isembardus Roibertum, quem stium opinaba-
ptor rnundi, cujus oculis nuda el aj)erla sunt om- itir servum esse perpetuum, ad priorum domino; um
.1197 HIRACCLA SANCTI BENEDICTI. 1198
confugisse asylum, mandai abhati nominato, ul sibi A aliquo pacto dislrahere vernaculos. Yideant sibi,
preprium reslituat mancipium, alioquim deinceps se qui famulos, censUs, praedia, sanclis locis ailributa
ejus futuruni inimicum. Qui missis ad cum qui sua ob laudes omnipotentiDominopersolveudas, nefarie
referrent verba . mandavit eum quidem quem iu- distrihuuntlaicis, seu cujuscunque generis personis.
juste repetebat, vernaculum Patris Benedicii fore CAP.XII.—Translationh S. Benedicti feslum. Ejus
[esse], se vero illicile diulius ipsum possedisse. Qua- violator castigalur. Volo facto noxa remhsa. Mise-I
propter si de caetero illum habere vellet servum, in rum genus bominumjjagosincolentium vix unquam
jusvenire esse necesse. Quibus Isembardus auditis, levi jugo Christi ferream cervicem submittere appe-
apud se deliberans quoniam abbati injuste resistere tit suam : sed qualiter ferox laurus indomitre fronli
•priraum praesentiscens impoui jugum, stimulis actus
necfas, nec posse habebat, determinatum mandavit
diem , in quo lisee controversia inter 'eos finiretur. recalcitrat, sulcos ageus obliquos; sic illud genus
Die autem statuto, plurimis nobilium et sagacium hominum semper sacrae renitens religioni, vix ali-
viris ab alterutra parte aggregatis, diu mullumque quando viam rectitudinis incedere consenlit. Onde
sermone altercalum est; sed minime ipsa calumnia quidam ruslicus, dum sacerdote ex . more prceco-
eodem die finem accepit. Tandem vero mulli prius nante audissel celebrem solemnitatem translationis
exaclis conventiculis, adjudicatum est idem negp- B Patris Benedicti annunliari, quse quotannis apud
tium, monomachia (5) terffiinari debere. Dalo igitur plurimrs celebrilerrecolitui in mense Julio nationes,
dic singularem ineundi pugnam, in condictum coh- parvipendens ejusdem preeceptum sacerdotis, qui
veniunt locum, videlicel qui repelebalur, et Airieus jnsserat omnes suos parrocbiales esse feriatos,
quidam nomine, quem Isembardus suo obtulerat statuit eo die agriculturae operam dare. Habifahat
loco, fortls rohore, miles officio Eral autem idem autem idem in agello quodam Patris Benedicli, Yi-
slatura procerus; Rothertus vero pusillus. Qui, noilo dicto. Diluculo igitur surgens, vicinis cuncfis
quamvissecum confligentis cofpulentiam melueret, ab opere manuum vacantibus, ipse solus junctis bo-
habebat tamen, uli postea relulit, fiduciam in Patre bus in agrum quem exercere cupiebat, tendit, eum
Ilenedicto suo jure domino, ct sibi infesto viro huhc quem ipse in hieme prosciderat, gliscens resciudorc
inciilcabat sermonem : Non ego tccum deccrto, sed campam, ul tam oeslalis calorc quam hiemis rigore
dominus meus cujus me servum profileor, Benedictus. decoctus, et semenlis tempore dentata crate glebis
"Ergoqui illum impetebal Airicus, utmoris est, pri- allritis in pulverem redactus, semine suscepto abun-
mos ictus intorsit in eum. Quos ille gratia Dei pro- danliorcm diebus messis suo cultori exhiberet fru-
tectus constantcr sustinens, permansil illsesus, el gem. Dum ergo cupitum peragerct opus, ecce astitit
alternum verber suo Iiosli lentans incutere, virtutc ei ijuidam in schematcmonachali, qui ulrasque illius
Patris, cu.us nomen relinebat mente, manum ipsius manus tenens, bifurco quo arairtim legitur, tam for-
ductante, buculam (6) clypei quo suus tegehatur ad- titer astringit ligno, ut sanguinem per oinnes ejus
Versarius, fortiter pereuiii. Qure claviculis quibus ungues eliceret, et rusticus idem aliquo prorsus
affixa lenebatur, avulsis, longius resilivit, moxque paclo eas divellere ab eodem nequiret ligno. Quo
lnanus adversaiii nuda apparuit. Quippe foramen facto, qui apparuerat nionachus.nequaquamuiteritis
in clypeo fuerat, quod liucula protegehat, deintus se- sibi est visus. Ille, pariter dolorenimio auxiuset
mipedali affixa ligr.o, quo manu retento, gravem ille rubore confusus, hresitabat quid ageret. Concurren-
Rolherti adversarius facilius verteret clypeum. Ilot- tibus vero quibusque, et tanto slupentibus prodigio,
beiitis cernens manuni secum| dimicaiuis nudam, eognoverant enim per bubulcum, qui eflrenato animo
iclu i'epeiito loto conamine eam percussit. At ille eis intimaverat, detegit quid viderit, manifesle vi-
doloris impaiiens, cl5rpeuniT-emisit : et quoniam dentibus quid sihi acciderit. Conjectantes itaque qni
manu debilitata qua tegumen regebat, qua arte se accurreranl ex circuinslantiis, ex nionac' i videlicei
tegeret, hon habebat; assiduo Rotberli verbere fati- oromate [viso] et dieifesli ipsius violaTone, mona-
gatus, viclum se prodamat. Dehinc exarmaius a [)i;horum ducem liancultionem dc proesumptore lanti
victore, cum Isembardo, pro quo ignominiosusa facinoris patrasse, hortantur, quatenus vatum eidein
certamen inierat, confusus rediit ad propria, de Patri faciat, se solemnilates illius, quo advixerit
reliquo haud dubius, Patrem Benedictum nequa- tempore, nunquam temeraliirum. monaslerium ejus
quam suis defore iu adversis rebus. Hcec victoria petiturum, pceiiitentiamquetanti comnfssi aclurum.
facta est Floriaeensibus non modica exsultalio ; Yovente hcec illo, et omnihus quos tantoe rei stupor
hoslibus vefo maxiina coiifusio. Pori'0 demonslravit inexperlus atlraxerat, Dominum omnipotentem pro
Pater sanctus in lioc facto neminem suos posse eo exorantibus, Patremque Benedictum lacrymabili

(5) Yigebat adhuc sre.culo xi duellum in causis - Iwmiiies, tam liberos quam servos,, in omnibus negoliis
monachoriim, utpatettum ex hoc loco, tum ex aliis iiberain liabeanl teslificandi el bellandi licentiam. 1,1
pluilhus. Quredam exempla proferl AndreasChesuius postea prohibuit Gregorius papa IX lilteris datis ad
in nolis ad hibliothecam Cluniacensem;" quaedam abbalem et monachos Fossatenses.
item Acherius nosier in nolis ad Guibertum. Memo- fC) Umbo clypei, ubi nianus inserenda, vulgo
rabileest hanc in rem diploma Ludovici sexli Fran- boucle, unde Gallice nomen clypei bouclier, ex Bol-
cortim regis, Theobaldo abbati Fossatensi concessum landiana nolatione.
anno 1118, ut servi ejus nionasterii adtersus omnes
 11:15 RADULFI TORTARII MONACHIFLORIAC. 1200
voce crcbius ir.clarnaiitibus, utmisero misereretur. ,.A quod proprie dici yaleat misericordire opus, referro
relaxatawsurU maiuis ihius, et covvpitastare solutus,, dignum duxiinus, tam pro sui dignitate, quara pro
qui ante pauhilum hivisihilihus loris tenebafur aslri- congrue sumenda imitatione similijurc, sialiquando
i:tus. Indicibili ergo exbilaralus gaudio, votum quod[ fuerit necesse : et ut claritis liqueal pia miserafio
feceraf, eflieaciter implere studuit. Nam Floriacumi Palris Benedicti, quam propensius impendit eis, qui
tendens, prresentavit se abbafi Rainero (7), fratri- levi Chrisli jugo sua suhdere festinant colla, illius
husque in die oclava ejusdem festi, dum celebrare-. provocati magislerio. Quidam ergo nosfrce congre-
tur missa, referens quam magnifica in se ostendisset gationis monaclius Humbaldus dicebatur, qui relate
Dominus omnipotens magnalia per sui fidelis Bene- juvenis. dum in suis aclibus slreiuius vidercfur, qua-
dieli meriia. Af illi, magna tripudiantes kelilia, tofa rumdam possessionum Floriacensi loco suhdilarum
coruis inslanlia Salvatoii laudes proclamant, ma- adepius est tutelam, Almeri-Curfis videlicel, acea-
giiiiin Palrem magnis extollentes prreconiis, cique rnmqureei subjaceiit. Quibus cum fere annis iribus
in quo tantuni osiensum fuerat miraculum, salubri- perdurasset prrepositus (8), disposuitaliquando more
hus correcto verheribus licentiam tribuentes regredi soliio Floriacum revisere. gestiens nosse, utrum om-
ad jjropiia : (.ognoveral cnim,ucquaquam sui sacer- . nia apud suos concives agcrentur prospcre. Coeptum
dotis spernenda sibi monita, quoniam de lalibus "' ifaque iter agens, contigit ipsum in via graviter in-
dicil Salvator . Qui vos spcrnit, me spernit; el qui firmari; sed nullatenus moleslire cerlens, licet quo-
vos audit, me audit (Luc. x, 1(3). iidie languor ingravescerel, tandem moribundus,
CAP. XIII. — Mulier conlractu erigitur. In terri- nimio tredio faligata Floriaco sui compos desiderii
torio Trecassino quoddam habetur prredium juris infulit membra. Uhi dum morho confractis viribus in
ejusdem Patris super Sequanam fluvitim, ob orato- lccto decumberet, visifatu.p a fratiibus, admonclur,
rium in illitts lionore inihi construclum Sancliis quatenus sui memor in cxtrerais, abbali seu cui li-
Benedictus super Scquanam nuiicupatum. Porro ba- beret seniorum, propria confileretur peccata. Qui
hilabat in eo mulier, Maria nomine, quce diutino de- corvinam remulatus voccm, coepilpromiltere in cra-
teiita languore spina dorsi contracta, effecta fuerat stiiium se quod monebalur aclurum. Miror nimirum,
curva, ita ut nullo paclo suos versus ccelum erigere qure ohlivio illius insederat menti, cum id maxiRse
valeret vultus. Iicec indigcna ipsius prredii, de faini- sludium onmi fore. deheat Christiano, prresertim
lia ejusdem Patris originem trahcbat. Multis ilaque monacbo, si peccavcrit, quod humanum esl, ul sta-
in eadem curvitale permansis lustris, desperaveral tim currat ad mcdelam, confilendo scilicet proprium
jam de sua salute, nequaqriain audens ojiinari, se /-. ( alicui religioso commissum. Quod si etiam a noxiis
ulterius posse subrigi. Quadam ergo die Dominica, criminibus Omnipolenlis mu.nerc immuiiis habctur,
(ium in eodem oralorio astans cum caeleris missrc humililatis tainen est custodia, reum sese credere.
celebrationem audiret, legereturque Evangeliuni, no- et confileri omni hora juxta legis suce sancila (Reg.
dis spinee qui diu de suo desciveranl loco in anli- S. Bened. cap. -1): lunc vero praicipue, cum pnlsa-
quum rcmeanlibus statuin, dorso in breviorem mo- tur vel modica molestia, quatenus semper de se se--
dum relraclo, ventreque qni per mulfiim teinpus curior existat. Is ergo, de quo dicere coeperamus,
contractior fuerat, in longitis spatium extenso, ccc- .•cg]'olus,a suis eiiam inlimis iterum atque ilcrum
pil s.ubilo slare erecfa, qticeper longa jam tempora de eodem pulsatus aniicis, cras semper differendo
amhulaverat prona. Slupontes omnes qui aderanl, sicut cl cseteris promittebat. Ncque aliquo ab ipso
quique eam ab.infantia noveranl, ct ipsius infirmi- potuit exlorqueri pacto, confessionis remedia sibi
tatis conscii ftierant, tam insperatum remedium, velle adhibere. Hoc tandiu rcspondit, donec amissa
palmas ad cceltim tendunt, summum opificem per voce proiinus loqui deslitii. Comperientes deinde
.sanclum Beiiedictum laudanfes, qui suum auxilium fralrcs ipsum obniuluisse, consternati animo, igno-
-fjus impendere dignaiur veneratoribus. Mulier dcni- rabanl quo se veiierent, meluentesfralris illius con-
queilla multa laude meritum ejusdem altollens Pa- D I scientiam alicujus maximi facinoris macula pollu-
tris, in ea quam receperai, sanitate perseveravil tani, quod nec in exlremis ausus fuerit manifesiare.
usque ad sure lerminum vitre. Mola ergo in capilulo.qurestioiie, quid agi deberet
CAP. XIY. — Monacho loquclu reddilu ud confes- snper hac re, formidantibus omnibus de fratris il-
sionem. Prwpositi officium. Confessio, eliuin venia- lius sahite, unus coruiii.nomine Gauzbertus (9), vir
lium. Confessionis dilaim pmnu. Optimum consilitim. timoratus, qui eliam abbatis officio functus fuerat,
Viaticum. Cum sint reliqua quoe scribimus miseri- sed sibi subjectorum mores nequaquam emendare
cordire opera, per Patrem.Benedictum ab omnipo- valens, renunfians nomini quod incassum tenebaf,
tenle Domino misericorditer impensa, unum tamen Floriacum amore Patris Benedicti expelieraf, laliler
(7) Rainerus abbas coronalioniPhilippi regis inter- (9) Gaurbertus in editis, mendosC.Is abbas fuerat,
fnisse memoratur anno 1059. ni fallor, Ferrariensis, cujus inentio in Yiia sancli
(8) Prrepositurav:siquidem eo fine inslitutse sun.l, Aldrici episcopi Senonensis, snpra. Id si ita est,
ui prrepositus uno aut altero socio adbihito prrp.dium ionge exlra ordinem jiositus est in editis, ubi sexfus
aliqttod procuraret, uli alias dicendum uberius, Deo decimus babelur. Sane ejus tempore maximelaxatam
(hiufe. Inierim lcge Broweri librumprimum Ar.tiqui- fuisse reguhtrem discijiiinam, palel ex prsedicia Vifa.
laliiin Euldensium eap. 7. Qaocl salis convenit in htinc locum.
1201 • MIRACULA SANCTI BENEDiCTL 1202
iniulil : Miror-, ros. fraires, viros sapienlcs sv.per liec h, obvii cum armis, in iocis vijtiicel.ojijiOiiuiiis ejus-
negolio sic pendulos, cum habeaih inprwsenii lanluin dem vici, ne paleiitibus sibi aditibus, valereleis ali-.
patronum legis vestrcesancitorem, prmrogutiva mira- quid inferre discriminis. Unde indignatus ille ne-.
culorum prmclarum. Si placet itaque vobis meum quam, comminalus esi eum multo juramenlo, per-
consitium, ingressi monaslerium (10), corum ipso fecio negotio quo tendeli.it, se omnes eos cajilos du-
terrceprosternamur: placemus per ipsum iram sumiui cturum, insuper et vicum cumdeni incensurum. Cui
judicis canlcila lilania cum septem psalmis. Audita, viri illi respondentes, dixerunl : Te qtiidem palam
fraires, sapientis viri exhortatione, acclamanl quod esl inullum possecl veile nobisnoccndi habere. Potens
suggesserat deberc fieri. Ergo prostrali pavimenlo atitem esl Deus, merilis Dcmini noslri cujusservi su-
ante tumulum Patiis, psaiiebanl litanias cum seplem mus Renedicii, ab inlermincitis a lcpolenler liberars
psalmis. Quihus cxjilelis, conjungunt fratri regrotanfi nos culciiniiaiibus. IUe cum voce minaci equo calca-
fralrem quemdam sane mentis virum, liomine Milo- ribus concilato, quo tendcbat perrexit miser. Qui
nem : qui, dum eum nomiiie proprio voeasset, ille cum Palrem Benedieltim dehuisset supplici voce, ui
quasi de sonmo moiiis evigilans, oculos aperuit, et . ei in auxilium esset, in tali discriniine nc perielifare-
sibi protinus resuniplo sermone respondit; deindc iur, exposcere, contestatus esl servos illius in prae-
admor.ifus, sua eonfessus est peccata. His peractis, da.m sc minalurum, bona eorttm direpfurum, et lia-
viaticum suce salutis, corpus uliuue et sanguinem bifacula igni crematurum. Dum ergo pcrvenissel ad
Domini, accipiens, vita decessil. Fratres vero exhi- caslrum superius relalum, adorsus illud cum prima
Larali ojipido, gratiarum acliones reluleiiint omni- cjuain regebal coborte (rtiiquus enim exercitus cum
uoienti Domino, qtti tam magnilice subvenire digna- comilc longepost seqiiebaiur),co3pil sagiliis eldiver-
ftis est per eos fratri perituro, Palris Benedicti me- sis niissilihus eos qui intus eranl infeslare. Armali
lifo. vcro cgressi portas eastri ejusdem indigenre, in eo
CAP. XY. •— Prcedo cxcommunicnlus. Excommu- quod accidit.probali sunt strenue rcslilisse. Tendens
/licalionc sprela male perit. Albericusunus ex prinio- eniiii quidam adversse paiiis arcum, jeeil sagiltam
ribus caslri Casteilionis (U) quod est situm super in Albericum ; qtii ea iclus, super unum suorum ge-
Lupam lTuvioIuin,vesanisv:stimulis agitaius, creber- nut!Gi, mox de equo cui insidebal, ila proclivus cor-
liinis deprcedalionibus proedia ssvpius dicendi Patris ruens, utgalca telluri illidereltir, exsjhravit, etqu.as
devastahal, maxinieilla qureCurti Matiiiiiacensi(12) lncassutn adversus Patrcm nostrum effuderat mitias,
adjacent. Qua de re, mandaverunt sibi tam abbas perire permisit; niliil nempe post vulnus acceplum
Ramerius, quam fralres sttb eo degentes, ut com- r loqui valuit. Hujusmodi retiibulionem superho Deus
snissa corrigerel, et de cajtcro adversus Patrem Be- ullionum Dominus reddidii^Psn/. xcm). :
iiedicium talia commiltere caveret. Qui pro nibilo CAP. XYI. —Excommiiiiicuius soiuitts post tnor-
duccns mandata, pessimis adjecil pejora. Dolenles lem. Alius prmdo malceril. Seguinus quoque huju£
vero fralres Palrem srepius iioiiiinandum conlemjilui Alberici, dc quo supra relulimus, tam carne quam
haberi, el famulos s.uos cxtcnuari; inilo consilio malitia germanus, nullatciius terrilica moiie sui
concordiler proedonam illum cum sibi in boe scelerc rairis terrilus esl. Denique -sceleralior fralre eva--
participaiuibus anathcmatis mucrone, ni cessaret, el sil, niajora adversus Patrem nostrum prrcsunicns,
neglecta emendarci, mullo.runt (15). Idem aufem in multimoda crudelitate in famulos ejus grassatus.
mahs perseverans, eOrum excommuiiicationemquasi Qtti posl nccem fratris, pro ahsolulione ejusdeni
aliquoi friyoium despexit : induratus animo, neglc- Floriacum pervenii, el ea impetrata spoponderat se
cta neglexitemeudare, el a sua perversilale noluit dc coetero fidelem futurum, el.de propriis mulla
cessare. Proinde Omiiipotens qui clamores humiliuni largilurum. Sed omnia meniitus, pro fideli iiifidelis,
nequaquam spernit, et qui gemilus viduarum el pu- pro largitore raptor effectus esl. Hic ergo dcvium
piliorum ex aho prospicil, dignalus est consolari sub fratris iter ingressus, ccepit et ipse rapinas exercere
hac anxielaie servos suos. Conligil enim, ut supra- D de Patris Benedicii possessionibus ,• ipsius fainulos
fatus prredo duclaret exercilum comitis Theobaldi quos poteral capiens, et coiiim bona diripiens, tan-
super hahitatores castri, quod a srecularihus viris, quam ultionem fratris de Patris Benedicti cxpeteret
lurpi ccnselur vocahulo : a nohis vero quibus pro- famulis. Qui et ipse srepius admonilus a sua cessare
hibilum esl lurpiter loqui, Malumtalenlum vocalur. debcre malitia, nullo modo acquievit. Ad extremum
Qui, dum dtix in primo agmine iler faceret, propler dum quadani die prawdas de terra quce Curli Malri-
curleni jarn diclam Matriniaceiisem, exleiiiii qui niacensi adjacet, agens, suillumgregem minassel, di-
eain iiibabilabant, videnles hominem sibi infestum rccli sunt ad eum qui sua repeterent,.et emendatio-
cum lanla adforc militum mukUudine, exierunl ei nem stiaderent: qui aheuntes, invenerunl eum in

(10) Id cst cctiesiam, ut ex contextus serie mani- f/»y, dicecesis Senonensis suli decanalu Yfasiinonsi;
festiim est. ad quem eliam pertinel Bordellum, quod, si non fal-
(11) Yulgo Chdtitlon-sur-Loin, supra urbem Mon- Tor, Malumtalenliim auctor inferius vocat religionis
tem Argi ad Lapam amnem in Burgundire pago "Wa- causa. Malriniaci meiiiinii Adrcvaldus non semel.
stinensi, te Gciiinais. (15) De cxcoiiiininiicandi ritn per id tcmpus ser-.
(12) Cuiiis Maliiniaci infra, xulenj.-. Cour M"-•-'- vaJ-odiclum i.j.niicfalioiic bujtis Sicculi.
 4203 RADULFI TORTARIl MONACHI FLORIAC. 1204
• sua domo. Erat autem ipsa domus lignea turris, A ecclesiam in eodem loco constructam confugium fe-
• quippe vir potens erat, ex nobiliorihus indigenis cerit. Fugitivi denique. homicidce, el quicunque
.(•jusdem caslri cujjus fuerat et Alhericus. Turris aliqua alia reatus sui anxielate cogente ad eumdem
crgoilla in superioribus suis solarium (14) habebat, confugcrint locum, immunes existunt, quandiu infra
ubi idem Seguinus cum sua manebal familia, collo- ccemeterii terminos sese conlinuerint. Nemo aliquid
. quebalur, eonvivabatur, ct noclibus quiescebat. furari, seu aliquam fraudem de qualibet re alicui
Porro in ejus inferioribus habebalur cellarium di- facere in eodem audel atrio. Conligit ergo die qua-
versi generis retinens apothecas, ad recipienda et dam, venatores Adelardi cujusdam nobilis viri, ad-
conservanda huuiani victus necessaria idoneas. So- vocati videlicet illius praedii, vehatu redeuntes, fes-
larii vero pavimeulum, ut moris est, compactuni sos ibidem cum -suis resedisse canibus. Cumque
• erat dolatilibus traheculis, qure parum quidem ha- non baherent unde suis paslum canibus exhiherent,
hchant sjhssitudinis, sed ahquantum latitudinis, queriinoniani suam ad Isaac quenidam prudentem
, plurimum aulem longitudinis. Denique in hoc so- referunf virum, quem fratres FJoriacenses ipsi prce-
Jario qui missi fuerant, proedictum virum rcperiunt; feceranl jwssessioni. Qui dum se ignorare quid
quieum couvenientes, qure injuncta fucrant mitiori agere valerent, respondisset, inquiunt illi, de an-
sermoiie ei coeperunt reccnscre. Al ille his qute ^ nona Patris Benedicti', qua- in eodem reservabatur
m?ndabantur,-minime intendit, sed efleratus animo, loco, unum sexlarium se prresumpturos, ut inde
ore i-espondit furibundo, inquiens cum terribilibus cibus prsepararelur canibus. At ille infert ncqua-
Jurameniis velle se injecisseraonasterio Saiicti Be- quam impune id eos posse perficere; suum vero
nedicli tantarura virium ignem, qui turres ejus nullatenus super hac lemeriiate habere consehsum,
combureret, et quasque ei contiguas cedes depasce- liinere ne poena huic prresumptioni mox adfutura
retur. Hasc loquebalur stans in summo uniuslra- in se, si accideret, i'elaberetur. IHi, quee dicehantur
heculre, quibus, ut diximus, solarii pavimentiim prO nihilo ducenies, ut animo conceperant, annonae
consistit. "Quoe vix venenalo evomuerat ore, cum quanlum sibi videbatur auferunt, atlritu molariuii
trabeculae, cuipedibus iusistebal, caput ruit, suhlata in farinam redigunt, suis cxinde pastuni beluis
in altum allera ejus extremitale; ille vero deorstim conficiunt. Quos talibus saturos alimenlis,--imnii-
eapile corruens, tali lapsus est casu ut caput ejus nente nocte, una includunt domuncula. Diluculo
inter duas arcas quae in cellario (quod subesse so- autem de suis -cubilibus exsurgunt, solitam vena-
lario diximus) erant, infigerelur "inslar cunei ligno lioni operam dare cupienles, adeuntesque cubicu-
•impacti, reliquo corpoi'e sujjer unam earum arca- ^J lum, in quo suos recluscrant canes, januam eis pa-
rmii rejecto. Facto clamore, famuli domus in cel- tefaciunt; et introspicientes, videnl eos vila defe-
larium ruunt; repCriuM autem dominum suura con»- cisse, alios pavimcnte toto prostratos corpore, quos-
fractis cervicihus animam exhalasse. Quem repor- clam resujHiialo ore mortuos jacere, alios parieti
lantes ad superiora, pro ejus morte subita amaris- domus anterioribus vesligiis inhaerere, reductis ca-
simas fundebant lacrymas. Hoc exilu obstruclum pitibus in terga. Quod cerneiiles, plamore sublato
cst os loqucntis iniqua (Psul, LXU, 12), renovata foemora sua palmis alii quatiunt, alii complcxis
_csl in hoc perfido anliqua ejusdem Patris potenlia, nianibus sonltum grandem cum vocequerula einit-
.dum corruenle Florentio tota donms fahrica niansit tunt; timehant enim poenas a domino suo pro amis-
illoesa, pi-reter solarium, cui idem Florentius insi- sione canum juste sibi irrogandas. Diu ergo slupidre
stebat (GREG.lib. n Dial, c. 8). Sic et isto rueiite tidmirationi voeibus questuosis immorati, tandem
*ota tunis fabrica peiinansit intcgra, sola trabe- recedunt, domino suo infortunium quod sibi acci-
cula, cui superstabal, ruinara passa. derat, et quam severus ultor Pater Benediclus in
CAP. XYII. — S. Benedicii cmmelerii immunitas. eos exstiterat relaturi. . •
Annonm raplw pwna, Est quoddam praediolum in CAP.XYIII. — Simile de prato. Alio quoque tem-
Leomansi pago, quod vocalur Alsonia (15), Patri Dpore, dum mililes propler euindem viculum hora
-Benediclo a Leotberto viro probo olim attiibutuih ; jentandi iter. carperent, diverterunt illuc; dumque
uhi lantam miraculorum frequentiam idem Paler alii cibo.s et qiieeque cominessuris apparent idonea,
per gratiam sihi a Deo largitamostendil, ulomnes unus eorum suo inquit annigei'0 : Cur, iiotninum
.ipsius iiationis homines eumdcmlocum inaxima de- inerthsime, tctiita le oppressii ignctviaut aliqiia non
votionis veneratione excolant, Denique cruces ali- subminhtres tuis equhpabnla, quandiu procurantur
quantum excelsas per gyrum cfjemeterii posuerunt, epulalurh; ncccssaria?At ille se nescire dicil a quo
quas ncmo suum persequens inimicum, quamvis quidquam feni vel palearum deposcere possit. Vade,
exitiali ejus odio detenlus, transgredi audeat, si ad inquil, in pralum S. Benedicli, qitod huic adjacet
i - (IS) Alsonia, Ausson, vicus est dioecesis Senonicre
(14) Superius conclave significari nomine solarii
sexcenlis exemplis constat. ISgregium habetur in in decanatu S. Florentini, cujus vici ecclesia pend.et
(kplomate Gunlchrainni regis prO conditione Cabi^ a monasterio Floriaccnsi. Islic jwoinde stalucndus
lo.iensis monasterii Sancti Marcelli, ubi pracipilur, esl pngusLeomansh, si hic non erravit typograplius,
ui solarium cum caminata illi de Gergeiaco cl dc rectius Lcomcnsis.
/Jcialo faciant.
 I20S MIRACULA SANCTI BENEDICTL. 1-20C
xiilw, et colleclo Itcrbm fasce, quem solus vcdeascollo A jorem ingrediens ecciesiam, in qua ej'usdemPatris
cqv.iimponere, defer,. et luis appone aiiimalibus. Ille sacratissima requiescunl ossa, dc-voiaprecum liba-
proeccpiis domini sui parcns, mutuata falce a q.uo- niina ante singulas perluslrando aras Deo offerehat.
dam in pratum evolat, herbam lofis viribus resecat, Perveniens autem ad aram (1C'J Dei Genilricis,
ut quantocius repedare valeat, ne sociorum defrau- quce pone se habebat allare srepius nominandi Pa-
delur cpulis. Inlerea dum ille illicito instaret operi, tris, protensis in ccelum manibus omnipolenlem
vi-jil eum quidam depagcnsihus, et aecurrens otius. Dominum preeabatur atleiilius, sua sibi rclaxaii
j.u.uiavit jircedicto Isaac villre prceposilo : erat enim debila, Dei Genitricem cum codem Patre frequen-
p.-alum illud contiguum domui ejus. Iiiluitus autem tius invocans. Et dum iiiientiis eidem esset oralioni,
lsaac armigerum falce gramen prali prcecideniem, subilo ruplo clavo quo ferreum coiisliingehatur viii-
a longe excelsiori inclamal voce : Quisnam es, o culiim, ferrum in pavimenlum dato crepitu resiiivil.
liomo nefc.rie, qui contrci fas temerator ingressus es At ille solutum se cernens, el in eadem solulione
sancli praiuin Benedicti? egredere, pcslifer, velocius, visibiii peccaminum invisibilia vincula rclaxala in-
m ditina uliio cclerius le dhperdat. Ille aulem voces telligens, exbilaratus oppido indicibili tripudiavit
conlemnens moneiiiis, in hocclueridaprorupil verba : gaudio, prolamans oninipotenti Domino laudes, ac
Sanclus, ail, Benedictus hac vice hoc modicum mihi B Dei Genitrici Patrique Benedicto innunieras reddens
inrltilgebit facimts. El faeto herboe faseiculo,. suum cratiarum actiones.
FJpeliit hospilium, suis animahbus exbibens pabu- GAP.XX, — Pcstis remhsa dclatis reliquih S.
l.ini. Deinde festinus properans ad domuin, ubi sui Mauri, pedibus nudis.. E.vigenle niole peccaminum,
eonvivabaiilur comites, et ipse convivalus esl cum accidit aliquando fervcntissimam per aliquot menses
eis. Consumpiis iiaque dapibus finiloque jentaculo, conlinuaii siccitatem, sidere solis suo fervore om-
proprium unusquisque conscendens equum, tendere nia acrius solilo perurenle. Uude conligilFloriacen-
feslinant quo disposuerant.. Conteniptor aulem Be- ses graviter affiigi, durissima per aliquaiilum lem-
nedicli Palris poslrcmus omuiuni de villa egredilur, poris in homines desreviente peslilentia. Ceiiieres
eretlo aliquantulum herhcesuperfuisse, quam utsuus domos vacuas pereunte suhito palrcfamilias cum
consumeret equus exspeclabat: et ijise demuni ut jmole ef fota clienfela; promptuaria vino redundan-
sa-is conjungeretur sociis, qui longiuscule jam ah- iia, arcas tiitico videres refcrlas ; et non erat qui
erant, equo calcarihus admisso eos insequi conatur; aifingere auderel, arescenlibus hominibus prce ti-
sed antequam de villa exirel, equus prseceps in ter- more qui sujiervencrat universis. Quijjpe eum cum
rani cadens, collisa eervice, mortuus ruit. Eques, quo modo loqucbaris, mox aspiceres vel audircs in-
qui ei insidebat, et ipse labitur; confractoque fce- leriisse inaudito necis genere. Senliebat aliquis
more, ab Iiumo, nisi aliorum ulnis sublevalus, sur- sese pungi subila punciione, vel in humeris, vel iu
gere nequivil. Concurrente uirba ad tam subilam liracliiis, seu femore, peclore, venlre; el exlemjjlo
divini examinis vindictam, el ipse Isaac adfuil, iie- in lerram corruens, morichatur. llavx inlemerabilis
/,'repans miserum liis vcrbis: Noiinc tibi dixeram, lues aliquot menslruis recursibus Floriacum ohli-
miserabilis, B. Benedictum sucis injurias nequctqtiam iiucral. Decreveruiit itaqtte tain fralres qtiam cuncla.
diu diinillcre imtltas ? secl, quia milti credere re- ejusdem loei plehs, sacra celebeiilnii maiiyris
nuisli, ecce conlrilis membris jaces imitilis. Mauri membra cum lilaniisprocessioiialiter deferre
CAP.XIX. — Pwnilcns ferro conslrictus, Fioriaci ad matrein ipsius burgi ecclesiam, qure in honore
sotiiiur. Quklam pro admissis a sc criniinibus, nie- leslis Clirisli Sebastiani cidem Clnisto dicata erat,
tnens diem extremi exaniinis, ul sumnii judicis sibi confideiitcs Salvalorem merilis sui lidelis, ctijus
iiietum placarti, sua ferro (IG)ligari feceral brachia: reliquire depoiiarenfur, jirecihusquc Patris Bene-
et quamplurima peragrans tc-rraiiim spalia, sanclo- dicti jilacatum, jilehi suremiserturum. Condicto ergo
rum expeliit loca mulloiiim, gcmilibus exorans die, discalceatus pedes, lacrymis perfusus, tam sacer
crebiis, qure ipsius redarguebant conscienliam, de- pj I ordo quani populus, cum parvulis ct mulieribus,
leri scelera. Porro Iioc per aliquot vigilanler conli- beati marlyris membra duobus ex clero pro consue-
nuaiis recursus annuos, licel fideliter aslipulari tudine in humeris gestantibus, cum liianiaruni sup-
debeal, quoruni memorias heatorum atlieral, eos plicationc ad siijiradiclam perveniuiit ecciesiam, U]J!
Giiiiiipotenlem pro absolulione facinorum ipsius quanli jjrofusi gemitus ex inlimis cordium fuerint,
cxorasse, lamen nullius manifestani openi perscn- quanlrc lacrymre effusre, quanta precum vola onini-
sisse videbalur. Ihec elenim iilius exstabal fides, ut poteiiti Deo oblata, nimium diflicile est prosequi.
poslqiiam a pio judice ejus reiiiiltereiur jjeccalum, Exjileta crgo ex more missaium celebratione, re-
mox subscquereiur solutio hracbiorum. Dum crgo deiinl quisque ad sua, pravstolanles omnipolenli.s
circumqnaque disciirril, Palris Benedicti suffragium Dei immcnsam clemenliam, qure non diti abfuif.
sibi uiile fore confidens, Floriaciim alligil : ei ma- Namquc mox sicco cxcluso Aquilone, humidi\f

(lG)Plura ejusmodi poonilenlke exenijjla, quoe ad- nis abbatis sujji-a.

luic savxulo xi vigcbal, vidimus in proefalione S.e- (16') Aliare matiuiiialc vocanl,. quod bacfeHiis
cuh. II imiii. II, (i in lib. 111De geslis S. Conwojo- jjone allare santii Beneditii visitur..
 *2<f7 RADULFl TORTARII MQNACHI FLORIAC. "1203
Au.ster lihcro volalu hioriacos pCrflans eampos. om- A _ Benedicti meritis, de cruerilissima peste superiori-
nia rdfifluis humectavit pennis, qure solis fervor bus aiinis Floriaeenses lilieravii. Gonsilio
eigo inito
:;ri 'a reddiderat, largo imhre inigans sola. Cor- decernu,iit prudentes Floriacum
dirigere viros, qui
pora quoque cum hominum, quam reliquorura ani- corjimunes populi preces fratribusiiitimarentFIoria-
inalium, grato relevans temperamento, omnem •censilius, quatenus Christicoloc suffragari non difie-
prorsus in eis exstihxit ardorcm. Cessante ilaque raut plebi gregaiim pereunti,; deportafo corpore ad
inimoderato solis fcrvore, cessavit et pestis invisa; eos jam dicti maiiyriscuni Benedicti Patrisreliquiis.
iiec deinceps, proeter consuetum morem, in eodem Yenientibtis ergo Fioriacum legatis, et rem pro qua
aliquis loco eo lempoi'e obiit, Porro, qui a tanta venerant ex wdine propalantibus , durum quidcm
iiberaii fuerant clade, totis prrecofdiis omnipotenli fratribus videbatur gloriosum martyrem Floriaco
Doiiiiho debitas pcrsolvunt laudes, healo martvri extrahere, et vel modico terraruni ab eo divelli sjia-
Jfauro Patfique Benedicto hierifas agenles.gi'atiarum tio, Cum posi sancfissiinum Patrem in ipso maxima
aclibnes. spes illorun) sita foret. Durius lamen quibusqiie sa-
CAP. XXI.— Simile. Feretrum vino lelum. Paucis -nioris consilii yisum esl, si lantain j)lebeni,.pra;ser-
dichiis revolutis, eadem pestifefa, lues ihvasit inco- lim Patris Beiiedicti dileclricem , perire sinerenl,
las castri, quod Gordonicum vocaiur, in pago Bilu- "* niaxime cum certum haberenl celeritCr illi posse
1ico situm. Soie denique vires solilb fnajores exe- subveniri, et fides pctenlium lioc apud se retinerei.
rente, tanto ardore Gallicam regipnem torruit, ut Assuinpto igitur quidam religiosorum fratrum ccle-
fo.ntes qui loto pene hactenus ajvofluxerani, siccali, bcriimo martyre cum sacratissimis Patiis Benedicti
iiequaquam coiisueiurh suis pbiuffi praebefe siifu- pignbribus, hoiiestocomitum tain cleiicorum quam
cerehl accolis. TcIlus,vero hiulcis passiin iissa rimis, laicorum vallati agmine. ut lanluni decebat inarty-
"piihdehat liiaius creberrimos et solito profundiores. rem, ad destiiialum pcrveniuntlocum. Comperto
Pjwnde affines largiflui, qui instar abyssi magn®. Gqrdbhiceiises ad quos teiidebant.eoruni advCntu,
oneriferas vectafe consueverant naves, exsiccatis ohviam ruunt omnis sexus omnisque octas ; senes
aiveis, amisso navigli usu, transitum duodenni prae- janidecreplti, incufvahaculo s.ubstenfante.s riiembra,.
iichant puero,. si necessarium forei pedibus transire. pueruli etiam , quos modo aalas ad frequentalioncm
Qiiitl de pratorum refexam exustiohe, qure vkoris. hahiles reddiderat, quibus poterant verbis, ad acce-
decOre, reslatis tempore vesiiri solent graminibus,. lerafiduni sibi opitulari rogabant. Immcnsum iiam-
vspeciem lapidis smaragdini aemulanlibus; quae oestu qti.egaudiuffi eorum rejilebat eorda, quoniani qnas,
"soiis aitrita sic aruerant, quasi nuhquam aliquid /Q-tolo mentis "desidcrio videreexoptavefant, heatis-
humoris habuissent? Porro tot et tantas nos^tfee oetati simi videlicei Mauri aspiciehani rcliquias , securi
ijiexpeftes rerumnas comitahafur mortifera lues, jam de sua per euin saluie quem apud omnipoten-
qucehumanoruincorporimiinnumeras quotidie dabat tem Doihiifum tantum audierant posse. QcCurruiit
lilrages,quoelues ffiaxime incolas suprafati angehat ~ " Ctiam cum maximo
tripuuio Sajict. Satyri canoiiici,
caslri, cum reliqure clades pene toti dominarentur alhis indiili vestibus, superamicti holosericis cajjpis,
Gallico orbi. Nihil in eo apparebat, castro, nisi mor- cruCihusr cereis Ihurihulisque thyrniamate vaporan-
ris.imago; onfiiia jilena luctus, plena moeroris, plena tihus prrfimissis. Deducitur beatissimus martyr liac
«loloris. Nusquain risus, fiusquam cordis Ioeliiia, populi frequentia usque ad castri superiora, quod
iiusqiiam vultus hilarUas; oinr.es suhinissis in ter- .silmn est,ul recoluntqui viderunt, in proerupii col-
raiii gradiehaiitiir oculis, Non ibi exajidiebantur lis eminenlia. Exposilis ergo in planitie ejusdem
voces exsiiltaiiliuhi, noii inuliefum tinnuli concre^ oppidi cupis, defertur vinumceiialimin amphoris et
pabant Caiilus chOrOs duccnlium. JNulla in platcis aliis vasis deportando vino aptatis, el fundifur in eis,
plebis frequenLia; et hiifum quod In tam populoso quatenus lo.to ferelro quo beati marlyris contine-
djipido vix rara aut nulla, nietu mortis cuiiclos bantur membra,ex illa polione (sainl.vinagc) quasi
percurrente, videres cdnventicula. Decor niulie- D 1 deipsis sacris condita mcmbris, velui de confe-
juhi, puerofuin lascivia, .uvenum petulantia, varius ctione aliqua medieinali omries polarentui'. Yidees
vesxiuhi ornatus in pullos commutatus fuerat ami-- .nimirum calemtim confluere universoe reia.tis
c'l'JS. Nec immerilo : vix enim aliqua immunis a ,sexum, deferre cyathos, scyphos, craleras, ct cujus-
cadavere iiiibi feperiebatur dOmus. Quijjpe cuffi que generis vaseula ad suscipiendum polum. Sus-
quo aliquid traclabas niodo homo posl paululum eepto ergo in suo quisque calice illius medicaminis
liehat cadaVer. MOriehte aliquo, quoerere solemus. haustu, nequaquam aliquid, ut fi.eri.tassolet, exinde
vespillbnes, qui defuhcto procureiit sepulturam; domi residenlihus deport;abat, priusquam sufficien-
ibi vero aiitequam sciretur qui in ei.s mortui ter reficeretur, nietuens si vel modica poslquam sus-
poni deherent, quanjplurimae ab illius officii mi- ceperat, morula intercederet, ne subita lues se pe-
iiislris fiebant fossee, certis nullateuus mercede sui rimeret • elenim qui amplius ex eodejn potum
lahoris se posse fraudari. His et amplioiibus oppi- haurire poterat ampliorem, salulem sese promeri-
dani jam dicli castri coarclati malis, landem re- turum sjierabat. Refecli igiiur eo affatim oinnes,
diit ad meinoriahi qualiter oiiinipotens Dominus per (creterum idem castrum prre ccleris vino abundat, et
beatum marfyi-em Mauiniin, comiianfibus Patiss "£.aiuiiumerat cuique qu;-illud pr.There valebatj TO-
 ' ' -
1209 .- (MIRACULA SAKCTl BENEDICTl, 42IO
gant obuise quo beatus maiiyr pei vicos et plaleas A vocahulum, quoniam esl Larbarum ; lamcn, sicut
ejusdem Circumferat.ur oppidi, ut pestifera lues ejus profertur, barbarej adnotavinius , vocatur itaque
prassentiam fugiens, a cunctis ipsius psllerelur an- Pontons, in regione posita Guasconice. Ergo apud
gulis. Hoe faclo ccepit extemplo ventus leuispira- Diacum quidanl ejusdem loci habehatur Villicus, no-
mine aOreminnuhescogere, polus deihde obscurari mine Joscelinus, qui dum in mullis aliier quam
densitalenuhium. Nec mora, utsoiet. in Aprili de- opoiiebat agerct, extricando suorum censtim donii-
scenderepluvialevi auraium susunio, imher gralisr noruin,usurpando perjfraudem redilus agrorum,sub-
-simus placido Tapsu sese infudit sifientis lelluris in ripiendo bona fusticorum sibi commissorum, post
gremium, depellens nocivum, qui diu luguhri domi- plUrimas objurgaliones, qtiibus ut se a suis pravis
natus mundo fuerat, solis ardorem. Porro expulsa corrigei-et actibus conimonitus, quia neqiiaquam
mox cladcs illa jnortifera, qure inultas mortalium emendalus est, a Rainerio ejus possessionis lun_c
sfrages illis in loeis inexperto ediderat mofe, lu- prseposito, postmodum abhate, qiiarumdam causarum
slrantefines illos bealo martjTe, neminem honiinum ralionem reddere cogiluf iiifidtiiter a se geslaium.
inibi insuelo deinceps modo ausa esl atlingere. De- Judiciario deinde rnore venfilata earum rerum quaa-
-nique eruti ab immani psriculo, nonest in promplu stione, definilum cst eum debere jurameiito sibi ob-
tlicere quanlo tripudiabant gaudio, pei-solventes ^ jecta rcfellere, quia iijficiahalur omnia illa de quibus
laudum cantica omnipotenti Dominb, qui per suum • criminabatur. Rcspondel ille se alacriler jusjuran-
fidelissimum teslem a subitre inortls discrimihe di- diim facturum. Nec moratus diulius jamdictuspia.-
gnalusesl eos eripere. Nosiri niliiTominus legislatd- positus, jubet afferri cOram supeiius memoratas
-ris amore deyincti, ejus meritum sublimis altollunl beati inarlyris reliquias. Al miserabilis JosCelinus,
jmreconio vocis, qui tantum habere meruerit conlu- quamvis cum sua reprehenderet conscientia, formi-
bernalem, per quem, ipsius Patris junctis precibus, dinejnoepositi sui compellenie, prresumit sacris
imminentem evaserint moiiem. Proihde quanta fue- pignofibus lemere manum imponere. Peracto vero
rint munerum donaria, quivis perpendere potest, sacramento, sicut diciaveranl qui illud fieri adjudi-
dum unusquisqueprrecipuaquoe habel, offeiie fesli- caverant, improbus pejerator jam securus, quoniam
nat, ne alius se devolior apparcat. Siquidem per illico minime ipsum perculerat divina ultio , hilari
triduum detinent suum salutlferum hospitem , ut vuUu , procacihus verbis, quam prolixam habebat
cerlioi-es facti de concessa salute,nulla jam formido barba menlo tenus coinprehensa : Pe-f luinc, inquit,
ipsius pestis in eorum resideret mente. Tn quarlo barbam salvum fcci sacramenlum. Quo diclo, tola vel-
demum die cum hymnis et canticis tanlo niartyre „ uti cam comprchcnderat manum prosecuta est
dignis ejus persequuntur fei*etrum per longius viae baiiia reliquo quo vixit lempore, meuto penitus
spatium valedicenlesque iili ad propria sunt regressi. perseverante in larbav; privatioiiC. Manifcslala igitur
Fratres itaque Floriacuro repedantes, jiafrant resi- Tuce clarius ejus infidelilale, justo judicio amissa
duis quavvfecerit magnalia Dominus omnipotens fide-. villicatione, ullerius nec ipse, nec soboles ejus potuit
lium suorum merilis. Qui gratulahundi laudes villicarc, expertus heatiim maiiyrem admiranda:
exinde referuut omnium Crealori, beati martyris viitutis fore, quenj prius dcbita nequaquam venera-'
Patrisque sui precibus sese commcndantes alten- lus fuerat i-everenlia.
|ius. CAP.XXIII. — Ecclesiw violalor pitnilur. Pictones
-
^IAP.XXII. — S. ilauri brachia, itbi. Perjurus . audaces. Prrelerea comite (17) Pictavensium in expe-
punilus.Jifrumenlnum super reliquias. Nulli videa- ditioneniHierosoIymitanam niulta armalorum millia
tur Orierosuin, si duo suhneclamus capitula, ad ducenle, uxor ipsius ouram agebat proviiiciaruin
laudem liujus prresentis sanclissinfi martyris, refe- poiestali sure subditarum. Undc faclum est, dum
rentes mira, quaj per eum omnipotens Dominus os- .Guasconiam peragraret, ut transnieata Garumna
iendere digualus est opera in duabus longius a se fines ejusdem rcgionis attigeret, in quibus positus.
mnolis regionibus, inquibus ejus sacratissima con- j) esl locus superius memoj'atus, Pontons (18) videli-
tinentur pignora. Prius lamen compcndiose inti- cel, in pago Ausiensi, super flumen Adurcium, ili-
mandum j-eni ignorantibus. Quoniam dum ipsius tioiii Floriacensium fratrum subdilus, ubi, ul dixi-
lionorandre Floriacum translatrje forenl reiiquire, fra- mus, jam dicti celeberrimi marlyris reliquireiiahen-
tres Floriacenses duo venerabilia ejus brachiorum luf. Invitanle igitur ilineris neccssitate, comilissa
ossa in duahus sui juris possessionibus posuerunt, uiilitum yallala jjhalange hospilium ihidcm accepit.
ad subsidium videlicet et lutclam earum, quarum Compeiio ergo ante tiiduum Pictayoruni advcntu,
altera Diacus (Die) nuncupatur, in parlibus sita Bui- incolre eorum locorum, metu ipsorum, quoniam do-
gundioe, territorio videlicet Tornodorensi, allerius, iniiiaiionem eoruni valde exosam hahent, omnia sua
ljcet minus consequens in scrijilo adnotari haheatur qure in ecclcsiam inferri licebat, advehunl, el.in ora*
(17). Ncmpe Guillelmo ejus nominis oclavo, aliis landiani.
nono, qui in loca sahcta profectus est aniio 1101 (18) \u\go"Sainl-M'a'ur de Ponlbns, qui prioiatus
cujus vexillum ferunlur triginia millia armalorum se- in libris cditis dicilur esse dicecesis Aginnensis, re-
cula, tesle OrdericoYitali inHisloriee libx.Gtiillelmi tiius hic Auscicnsis, a"Auch, siquidem silus dicitiir
uxor Philippa Maihildis. ut nofarunt Socii Bol- supcr flumcn Adyrcium, vernaculc 1'Adour. - . - •
 1211 RADULFl TORTARH MONACHIFLORIAC. 1212
torio ejusdem possessionis congerunt, veslium di- A est; Philippus autem patre defuncto totius regni
versas species, aliinenta, et ccelera bumanis usibus Francorum gubernacula obtinuil. Seplennis (19) au-
aecommoda. Hospilali ilaque Pictavi audiunt pro- tem erat, quando pater defungitur. Qua de re sorti-
vinciales omnia sua, ut diclum est, in ecclesia con- tusesttulelam illius vir illuslrissimus Balduinus (In-
jecisse, caeteris (quamvis sit preeccps eadem iialio sulanus nomine Y) Flandrensium comes. Qui pru-
ad audenda quseque illicita) sacrum tamen formidan- dentissime regni administrans negolia, donec idem
libusiemerarelocum, unus eorum audacior reliquis, Philippus intelligibiles allingeret annos, tyrannos
prorumpcns in ecclesiam, saccum frumenlo plemim per.totam pullulantes Franciam tam consiliis quam
humeiis imponens suis, onustus sacrilegio proprium armis perdomuit, et pacem maximam tcneri fecit.
repcdavil ad hospitium, nequaquam diu super lali Proinde Philippo jam juvene facto, integrum absque
gavisurus facto. Dcnique mox ut sure- metatioiiis- unius viculi imminutione regnum reslituit, et ipse
[hospitii] subiit limitem , coeperunl omnia illius non nuilto pbst vivendi finem feeit. Philippus vero
•menibra, more eoruiii qui quarlano laborant lypho, inprimis multa slrenue gessit aiiriis, sed awlatepro-
-trcmerc, frigusque inlolerabile per totum ejus se cedente, mole carcis aggravatus, ampliorem opei'am
dispergens corpus, glaciali rigores offincs ipsius ciho indulsit et somno quam rebus bellicis. Hic du-
astrinxit artus. Porro accolce ejusdem loci, qui " cis Frisire filiam nomine Bertham in malriraonium
certius novcrant cur sibi contigissel tam subila vale- accepit, qure ei genuit Ludovicum. Rebellaverunt
tudo, (conscii enim optime fuerant magnarum heati autcm contra eum quidam Francorum proceres, opi-
rnaiiyris virtutuin) hortantur miserum, ut quod ab hus et viribus Guillelini regis Anglorum fidentes; .
ecdesia violentcr ahslraxerat triticum reslilueret. ex quibus Hugo de Puteolo adversus eum arnia cor-
Quod monebant, fieri segre impetrant, sediiullatenus ripuit, jilures sibi asciscens auxiliatores. Rex vero
beatus martyr cjiis invilaplacalurpoeiiitentia. Ergo ejus audaciam compescere cupiens, undequaque mi-
Pictavis ctiin sua domina in craslino a loco illo sese litum conl.rabit roanum. Inter reliquos etiam auxi-
jsfomoveniibus, miser ille ibidem remorari forai- liarcs, cx.ercitum de Rurgundia adventare jubet. Qui
dons, quo valuitmodo cum eis progreditur. In pre- accepto mandato, in Franciam properant, dux vide-
, cessu autcim vire, dum cum sociis gradiliir, paulalim licct ejusdem Burgundioe Odo, Nivernensium comes
foii-nidahili indutus iiisania, coepit sua insaiiabili Guillelmus, Aiitissiodorensium pontifex Gaufredus,
niorsri niore canino dilaniare brachia. Qui vero e,im et alii quamjiiures, quos retexere perlongum jiutavi-
compescere volebant, nequaqiiam sufficere valebanl. rnus. Hi cceptum iler carpentes, via dictante in quo-
Perseverante illo in tanta ameiilia, ventum esl ad ;- dam prsedio Palris Benedicti, Everam (20) -vocato,
fluvium quemdam; transvadantibus coeleris, miser inetalionemvacceperunt. Utveroinorisagresliumest
illc sua sponte in fluvium sese prsecipitans, aquis in advenlu militum formidare, persti'epere, qua-
suffocatus periit, maximum suis sodalibus incutieHS -quaveKum fugere, sua in iocis tutioiibus recon-
lerrorem et de reliquo cautelam, ne sacrorum ulte- dere, maxime in lanto strepitu rustici supra riie-
rius violatores existere praasumerenl Iocorum. Plura morali pagi omnia sua ad ecclesiam convehunt, tam
quidens erant, quse de hoc prrestantissimo martyre anhonam qtiam supelleclilem variam. Porro mili-
dici poterant. Sed ne aliquis obvians Calumniam tum phalanges, posfquam fessa labore vke corpora
nohis velit pi-aestruere, dicens nos liostrum proposi- dapibus relevarunl, ciharia suis procuraluri equis,
tmni excessisse, quoniam dum debuimus Patiis Re- comperiunt ruricolas suamtotamannonam In eccle-
nedicti mira referre opera, beati Mauii aliquarelu- sia abdidisse. Unde animis dejecti referuht ad prhir
Timus gesta. i'evertamur ad superius omissa, licel cipes cxercitus rein omncm ex ordine, rustico sci-
ROIIigno.remus eorum quae beato singulariter ascii- Ticet sjiem sui victus ad tutiorem portum,- ecclesiam
psimus Mauro, Benedictum Patrem exstilisse paiii- -dico, contulisse, nec sibi penitus velle dareautven-
cipem, quippe qui in eadem j-equiescant ecclesia, et dere alimenta suis velhculis necessaria. At illi con-
cadena loca susceperint tutahda, eaedem possessio- rj silii extorres, quid aganl ignorant. Neque enim san-
nes, in quibus heatum martyrem relata dixinius pa-- clorum violatores locOrum fieri volurit, seu proesu-
trasse miracula, ipsi Floriaco sunt subjeet». Cujus munti Episcopus itaque, qui cautior creleris esse
loci faclus est uterque palronus omnipoteiile Do- debuerat, juvenili actus temeriLate, scurrili interoo-
mino largiente. gat sermone utrum eam annonam homines in e.ccle-
CAP. XXIY. — Ilhtorica, Ecclcsiw violaJtoresmi- siam conlulissent. Cui cum i'esponsum esset: Etium,
liles punili. Regina Mathiide mctas vivendi exce- Igitur, inqml, homines abstrahant, Jubet ergO proe-
tleKtc, rex Aimicus in conjugium sibi ascivit filiam petes (21) ire, el quantum hordei uecessitas expe-
rcgis (Ladislai) Russorum, nomine Annam. Hcecei tehat, suis prsebere eqtiis. Properatur ad ecclesiam,
'pepeiitlresfilios,Philij)puin,Rotberium, Hugoneni: violenter hordeuin abea abstraliitur.Pabulum exinde
quorum Rotbertus adhuc puerulus decessit; Hugo equis subministralur. In crastino, quo coeperant ten-
comitalum .ppslm.6d.uin.. Yirihiahdensium adepttis dunt, nibil noxse se cohlraxisse credentes apud Pa--
(19) Ergo Phiiijipus nalus esl anno 1055; nam iiensis, ubi prioratus Floriaco subjectus.
Ileinicus ejiispatef decessit anno 11)40.. (21) Sic apud Bollandianos. Boscius habct perpe-
(20.) Evcra, Ycvre l.e Cliv.tcan, dicjecesis Aurclia- inos, quod nomen officii miiilaris esse pufayif.
 1215 3IIRACULA SANCTl BENEDICTI. 1214
lrem Benedictuni pro infraclione illius loci et injuria A confestim emorlua febre sanus evarlit. Quod fre-
siiis iUata. Enimvero rege cum reliquis mililum le- quentius prohayimus experimento mulliplici. Plures
gionibus ad Puleolum festinante, et ipsi ei occur- etiam de ipsis .quibus compacta fuerat arca illali-
runt. Castra metantur tam ipsi quam rex cirea ipsum gnis, diversarum homines regiouum ad propria loca
castrum. Obsesso itaque castro, posl crehras aggres- gratia sure salutis delulerunt; qui postmodum at-
siones, aliquot diebus ibidem jam peractis, diequa- testati sunt contr3 variorum genera morborum ea
dam ifli qui inclusi videbantur, Hugo videlicet cum profuisse mullum. Enimvero hos plurima qure per
suis, aperlis poiiis improvisi adsuul obsidentihus, ea ostensa sunt, offiittentes signa, unum duntaxat
'
.omnigeiio hellorum luinultu persoiiantes, cornici- retexamus, cujus documenlo multa potuisse fieri si-
jiihus eliam horrifico hoalu concrepantibus. Exler- inilia manifestemus. Yeranus (25), qui per aliquanta
.rili qui in caslris erant subila hostium audacia, annorum curricula regimen obtinuilFloriaccnsiuin,
credunt tolius Francire mililum coborles noctu ca- quartanis valide per menses fere ter binos adureba-
slrum idcin intrasse, et idcirco Hugonem ad tanti tur febrihus, qui pluiimorum medicorum'(ut puta-
ausum facinoris prorupisse. Quid plura? terga ver- bat) doctorum, sibi propensius curam adbibens, ni-
tunt, fugoe prsesidio sese commitlentes, diyersarum " hil pf ofecit; lantum aliquam pecuniae quantitateni in
specierum tentoria varia supellectili jilena linquen- comparandis medicaminibus, et eorum prsemiis qui
.tes, et caetera quse ad tantam expedilionem neces - fruslra vel modicum suse artis suscipere lahorem
saria convexerant. Hosles eos fugere cernenles, renuunt, expendit. Ipse quoque, quoniam jactitabat
quod nequaquam mente antea concipere prsesum- aliquanlulani medicaminis se hahere nolitiolam, psr
-pseranl, uta pautis tanta multitudo fugarelur, acrius se in se niulta tentavit, sed nil sibi profuit, Destitu-
.iiisequuntur. Capti sunt igitur in illa fuga quam- tus itaque omni auxilio, et atlenla niedicinre frau-
.plurimi nobiles viri, maxime exeixitus Bui^undise, dalus spc, recordatur niullos, hujus infirmilatis pon-
.qui Palrem Benedictum injuriari ausi fuerant, dire- dere oppressos, per arcre ijisius reliquias sospilali
plores ipsius existentes possessionis. Denique epi- pristinre restitutos. Diiuculo igiiur cujusdam diei
scopus qui alios sermone illusorie prolalo nefarie surgens a lectulo, manibus suoruin dejfOrtatus cubi-
agere impulerat, cum patre Niyeiiiensium comiie culariorum, cccleslam inlravil, cOrani altari in quo
captus, coaclus est seipsum non modicoe quanlilatis . praedictoscondiloe fueranl reliquire, sese in paviineiito
pecunia redimere"; a qua demum captura exemplus, prostravit, flelu et gcmitu subveniri sibi exposcens
Floriacirm petens, fatetur se. slulte egisse, et qure beati Patris prCcibus. Postremo de soli dufitia sub-
.subi acciderant, juste contigisse ; veniam petit, pro- P levatus, et ulnis suorum bajiilorum suslenlatus, ro-
.meretur. In ea fuga completum videres quodin fine gal cuslodem procdictorum sacrorum ossium aliquam
.Deuteronomii legitur in imprecalionibus, quas yir arcoe jjortiunculam sibi affcrri, mero ablui, ct sibi
Dei Moyses populo Israeli imprecalus esl, si a lege fribui. Quod duni imjjetrasset, hausto ejusmodi p.o-
.Dei sui aliquando recederet: Per unam, inquit, viam "to, corde deficicns, dc nianibus sose hajulantium ad
egredierh contra liosles luos, et per septem fugies terram prolapsus cecidit. Omnem dcindc superflui
(Deui, xxvm, 2S); et in Levitico : Fugietis, nemine humoris abuiidanliam, quse sibi cam ocgritudincm
.-persequenle (Levit, xxvi, 17). iiuiileral, cYomens per spatiusn fcrmc unius hora?,
CAP. XXY. — S. Bcnedicti reliquim in aliam tlte- humi prostralus jacuil, l.nehlis dcliquiuni po.ssus.
cuin illalw. Tiiecw parliculce wgris salubres. Basilica Unde rcsumplis aliquanlulum viribus scse eiigens,
semper virginis Marise Dei genitricis, in qua lieatus denuo ad lectulum dcportalus, cl Iranquilla quicle
Pater Benedictus corpore quiescit, partim veluslate, pauliilum soporalus, inillam ipsiiis morbi dcinceps
jiariim incendio demolita, visum esl abbati Guil- sensil angusliam. Cognovit cfgo poliorcm fof.:
lelmo (22), adniiente Odilone viro proho ejusdem [esse] mediclnam offinipolcnlis Doinini cxposccre in
liasilicse sediluo, vetus demoliri, et novum opus pro infirmitaieclcmeniiaiii, quam in prctiosarum succis
vetere instaurare. Qua de rC aclum est, ut veneranda rj ct viribus confidcre hcrharum.
.ejusclem Patris membra, quae in arca lignea erant re- CAP. XXYL — Quwslura concionatoria. Mancits
condita, scrinio reneo ea ob durabililatem inlrinsecus sanatus. Unus ex fratribus, cognomeiito Galleber-
ambiente, necesse foret de eadem arca abslrahefc, lus, qui creincnlariis fuerat preefeclus prxtaxafo
.ct alias alio in locello locare. De cujus arcae rell- operi iiisistentibus, pecuniis minus aliquando ahun-
quiis mulla remedia prcestantur infirmis ejusdcm dans, ibatcircumier.s loca plurima, el duccns sccum
Patris merilis, cujus venerabilia ossa ambivit. Deni- seminiverbios, quorura admonitioneexcilataviroiiim
que quicunque febricitantium, sive quolidianis, seu et niulicrum corda, saeculi ncgoliis irretita, aliquo
ts:tianis, vel quarlanis deteiitus fuerit tyjihis, si aqua suffragio, elsi modico, penuriam ipsius sublevai-ent.
aut vino laverit aliquam parliculain lignorum ipsius Dum ergo circumquaque discurreret, YTtriacum (24)
a c», el camdem polionem fide opifulante hauserit, advciiit; qui locus rcgalis palatii honorificentia no-
. (22) Guillelmus abbas ponitur annis T062et 107S bas, sed rector seu curatus, ut vOcanl, FlQriaccii-
i;i fusiori Gallia Cbrisliana. sium fuisse videtur.
(25) Ycranus nullus esl in viilgalis indicibus ab- (24) Vilnj in silva Aurcliaiicnsi, ubi pr.ioratiis
baium Floriaccnsium, qtii quidcm Ycraiius non ab- Floriaco subjeclus.
 1215 RADULFI TORTARII MONACIIIFLORIAC. 1-216
sfris teniiioribus decorabaiur. Ingressos ilaque ec- A . censis burgi consumpsit paiieiii. -Iucognilum aulem
tlesiam. exhortalorio sermone populum commone- habetur utrum casuale, an fuiiivum idcm fueril in-
faciehat, vitre jjrajscnfis niulahiliiatem fugere, vitae ccndium. Nocle siquidem qure sacratissimum diem
futurse stabililalcni flagrantis aninii tlesidCrio appe- Dominicuin Paschoe subsecula esl, velicmens ignis
lere. Inter cretera vero blandis -persuasionibus ex- uiiam corripuit domorum, qtisa partc septeiuiionali
orabal, ex qua re tota illa cxhortalio originem du- cxceptae erant a clausura ejusdem burgi. Qute cum
xerat, qttalenus injuncto sibi operi aliquid subsidii esset recejitaculum boum, hahebat feni iiluiimum et
impeiidcndo, vel pauca largirentur numismata. Ad- palearum. Ilrccvero licet sint oiruii tempore loetissi-
cral auieni in eodein poptilo ruslicus quidam Mar- nuini ignis pabulum, ea tamen mulio magis tempe-
cus. qui siiiistra tlehililatiiS manu nulltim ex ea opus sfale, quia exclusis rcliquis ventis, sohis aquilo li-
atttiitare valcbal, sed uervis contratiis, digitoruiu bero flalu orbem perfiabal Gallicum. Qui omnia
sumniitalibus medio palmre iiifixis. polliceque super- more suo adurens, arida reddideral, niilla penilus
aslricio, modum aliquem clauso ptigno pcrculcre pluvire siillanle gtilla per aliquot temporis spalia.
valentis cxjiresseral; et hac fere per quinqiien- Igitur iiicijjienle leiiia noetis parte, quae canticinium
liium mulialus tlebilitate , nulla niedicorum ope vocalur, perstrepenlibus illis qtti primi viderant
adjuvari poitiil. Porro noveranl illius convicanei S ' ignem accendi, vulgus rciiquum
expergefacium ter-
euin ipsa incoinmoditate diu detenlum. Igitur rificam illam vocem cum hoiribili ulutatu concrc-
c.iim audirct prredicaiorein, Patris Benedicti vir- pabat : Ad focum videlicel, ad focum! Quo strepitu
lules inter-alia prredicamc-nla scepitis exlollenlem, exciti fralrcs, liiicjuunt slratus, basilicam irrumpcn-
viderc-tque in jfnesentia sanctorum quorumdani pi- les. Erat aulem cadcm hasihca ob pasclialem cele-
gnora auro inelusa, quse ad excilandam plebis devo- britatem bonestissime holosericis veiiiistata ornaii-
tionem prredicttis frater, secum detulerat, crcdo, in- liits, ad quos deponendos et in gazopbylacio repo-,
spiranie omiiipolenlis Doniini gralia, qui sibi bac iicndos, qiioniani ea domus fornice lapideo protegc-.
occasione lnisereri disposuerat, conversus ad supe- balur, juuiores de fraiiihus ceitatim aceingunlur.
r.ius meinoratuni fratrem, inquil: Spero, mi domiue, Qaodcilissimeperagiliir, aliisscalas erigentihus, aliis
cl fidcs hoc mea certum upucl se relinel, quoniam si per gradus earum ad fastigia ipsius auhc evolantibus,
istis sacris pignoribus quw in prmsenli ccrno, manui elipsos ornalus deponentibus, aliis eos in humeris ei
mem debili vcxtUum crucis exlerius in circuilu pin- ulnis suscipienlibus, el ad jamdicium lutum locum
gutis, invocalo nomiiie sancli cvjus fctmuli eslis.Bc- dcferenlibus. Nec minus librorum pernccessariam
nedicli Piitris, pulsa debilitulc, pristinm rcdduiur so- ,, copiam amillere ignis violenliaperiimescenlcs, eo-
spituti. Audila qui aderaiit, ejus postulatione, el ad- dem congcssimus cum teslamenlorum el privilegio-
mirati fidem, exoral et ipse, quae postulabal fieri. i'Kii nostrorum congerie ; mcttiehamus cnim ne tur-
Frater vero et ipse, fide nihilominus plenus, confisus ricula, in qua hsec recondita erant, ignium viribus
de sanclarum virtutc reliquiarum et merilis Pafris, succumbens, in favillas redigerelur, cum forel ri-
acceptis sanctoruni pignoribus, manum debilein il- marum piena, superioii inccndio consumpta, quod
lius, uli rogaveral, signo crucis exferius. circtim- doniini abbatis Gauslini (25) tempore Floriacense
cinxit. Quoe coiifestim nervis strepitum grandem coenobiumpessumdedit. Porro junioribus iu his quce
dantibus sanitateni recepit ex integro, digitis omr.i- praetaxavimus occupalis, qui rehgiosiores et eelate
bus sese erigcnlibus. Coepit itaquc idem rusticus provecliores eranl, Palris saiictissiini glebam, non
habere liberam manum, qui diu habuerat inulilem solum his, sed onmibus, gazis millies jiretiosiorem
soliHKiv.odo piigiiiim. Yidens autem in "se tanlum supradiclo gazophylacio inlulerunt, cum cselerorum
oiKiiipoteiilis Domini clemenliam, ei pro posse et pignorihus sanclorum, qui in eadem quieseebant
scire referebal graiiarum acfiones pro sua reforma- ecclesia. Quidam aulem sacratissimi martyris Mau-
lione, agens efiam el Palri Benedicto grates, cujus ri membra aureamque dexlram (26), in qua pars.
merifis sese salutem conseculum profilebatur. Nec jr. Domini sudaiii hahelur inclusa, assumentes foras
niinus omiics, qui in eamdem ecclesiam convene- extulerunt incendio ojiponentes. Sed dum nequa-
rant, diulissimelaitdibus Redempioris immorali,qui- qtiam ignis odorem stisliiiere valerenl, infra ambi-.
hus valebant laudibus, ejus extollebanl magnalia qui lum castri sese rccipienles, ascenso muro implora-
in sanclis suis est ubique mirabilis (Psul. LXVH,56). bant Doinini auxilium, opposilis nihiloininus incen-
CAr. XXVII. — Anno 1095 incendium Floriaci. dio sacris pignoribus. Joscerandus vero beatoe me--
Bibliolheca et chartm servalw. Chrisli suduriiiin et moriae vir, qui co tempore abbalis (27) officium
uliw reliqtiim fiiiminis objeclw. Incendium reprcssum. apud Floriacum strcnue exsequebalur, assumptis
Anno ab Incanialione Domini millesimo monage- secum paucis fraliibus cum pueris, qui adhuc sub
simo quinlo, flainma voracis ignis maximam Floria- arclioris discijilinrc custodia tenehanlur, domicilia

(25) Sic legendum, aut Gauzlini, cujus abbatis hoc elogio : DEXTERA DOIIIM,ut nolavit Joannes a
iempore iiicendium contigit descriptum ab Aimoiiio Bosco.
supra in lib. u, cap 19. (27) Iluic non multo posl succcssit Simon, quo
(26) Hinc pro insignibus Floriaccnsis monastcrii ahhale Torlarius scribebai. Lege nolas ad fuiem hu-
pingilur dexlra more bcnediceiitis exlcnia criiii jtts libri.
 121. MIRACULA SANGTI BENEWCTI. Ilfo
ejusdem coenohii usquc ad auroram circumeundo A stitus necessaria; neque enim de suorum 1'eforma"
lilanias agehat, protensis in coelunr manibus, cre- Uone luminum, de qua jara desperaverat, oraiionem
brius Kyrie, elehon inclaraans. Interea ignis paula- funderC praesumebat. Sed pius Pater, qui ulrumque,
iim suasin majus augmenlando vires, depastis aedi- largiri poterat, quod potius eral concessit, <juoiiiani,
hus, quas -a parte septentrionis extra villam depasci luminibus restitutis, faciliusipsa sibi procurarc "va-'
-primo coeperat, flatibus aquilonis qui vehementer. leret caetera. Ex insperato igitur repulsa csecilate
fiahat impulsus, ecclesiara. Sancli Dionysii (28), coepit lumen coeli clare conspicere, nec modice ga-
quae fere in niedio ipsius yilise sita erat, corripit. visa, Patris sanctissimi merita totis efferebat animi
Enimvero exinde quasi cx eminenliori loco, liberio- praeconiis., per quem ejus luffiina i*ecej)eraiilmunera
ribus saltibus admissus, circumquaque diffunditur, lucis. Referebal aulem quemdam sibi asfilisse, qui
ila ut etiam torcularia, quse in vinetis cehlum ferme leiiuem qure ejus piipillas texeral, peliiculain acuta
passibus longius aheranl, cohiburcret. Erat vero incidebat novacula, qua utique incisa, confestim lu-
tantus cjus erejiilus ul onines audienles coi'de pa- nien recipiebat.
verent, vix stare valentes, quatieiite eorum genua CAP. XXIX. — Dwmoniacus liberutus. Quidam
tremore nimio. Tunc denique omnes iiigens arripuit mediae aelatis homo, pervasus.ab humani generis
timor fralres, cernentes carbones ignitis mislos B adversario, inops mentis factus perdiderat totius
sciniillis super monasterium, quod stipula opertum . acumina sensus.Hic a proximis sibi sanguine arclis-
eral, caderei, meluentes ne sub uno nromenio cuii- simis aslrictus loris, ad celebenimum Patris ad-
cla eorum habitacula eo igne consumcrenlur. Idem ductus lumulum, diem ibi transegit integrum, ad-
denique monasterium, quod superius innovari coe- neclens diei el noclem contiguam. Quam dum vigil
pluni diximus, quoniam adhtic impeifecium mane- pernoctasset, illucescerite sequentis diei crepusculo
hal, slipula tegcbatur. Tandem ergo placalus Sal- nullum sanitatis expetitas indicium apparehat in
vator, ut credimus, suae glonosae ffieritiis Gcnitiicis illo, lorquente qui eujn pervaserat, incessanter dae-
Pairisque Benedicii,jiec non supra memorati reli- monc. Denique terribili quoscunqueappropinquaii-
gipsi viri precibus, induxil africum vehemeniem, tes sibi aspeotu inlucns, si permissum fuisset, etiam
qui ex obliquo flans, aquiloncm a monasierii ambi- dentibus more canino lacerasset, frendens, et,
tu pehilus excluderet et vapoi'es inceridii, quos ille quantum licebat, impeium in eos faciens. Sed, ut
suis impellehat flatibus, ab eo omuimodis arceiet. diximus , diris ligatus vinculis, nequaquam sibimet
Quam miserationem Omnipotentis cernenies, relu- vel alicui appropianti aliquid inferrc praevalebat
liniuspro posse ejus immensse clemeiitire gratiarum dainni. Edebat vero ore sonos borrificos et incondi-
actiones, qui nos a tam iinmaui eripueral periculo. G los, loquens etiam nefanda et exsccranda verha.
Denique donec omnc illud inceiidium sopirelur, Quoniam autem idem energumenus pro salute sua,
non cessavit idem veuliis flare yeliemeniius. Per- sui ipsius impos, nullatenus meminerat exorare,
duravit autem idem incendium debacchahdo, pes- non solum qui illunr adduxeraiu, sed quicuhque
sumdans Floriacensium aedes, cum bis quae in ipsis ecclesiam, in qua erat, inirabant, pro co omnipo-
feperit alimentis et vestibus et varia supehectili , lenti Domino, ut competeiis fuerat, erationem Lin-
ab hora noctis tertia Usque primam sequentis diei debant. Quo facfum est ut mediarUe bbra diei sc-
horam, devaslans omnia a porta sepienirionali ver- cunda, terribiliter exclamans, tanquam valido per-
sus orienteni usque in portam ausiralem, paucis re- cussus ictu, in terram corrueret resupinus. Extem-
siduis domibus ad solis orium, quse cxtra villam plo itaque daemonio pui'gatus expulso, compos nien-
erant. tis factus, omnipolentem magnificat Dominum, qui
CAP. XX\Tin. —Cmca lumen recipil. Qusedain sea pessimo liosie captivalum per hcatissimum Pa-
paupercula anus, ab ignolis nobis finibus egrediens, trcni reddideral liberum. Confectum fratres qui ad-
Floriacum fortuilo casu ostiatini victum quaeritan- erant in cjus liberationc; cseteiis in capitulo resi-
, do cbntigit. Haec diu in crecitate perdui'ans, fundi- dentibus, nuntiare properaruiU hujusmodi miracu^
tus spem recuperandi amiserat visus. Quae manu D lum per venerabilem Patrem patratum. Qui mox
sinistra pueiulo dala, iier carpebai, dexlcra hacu- inde surgentes, ingressi oratorium hilarianam [jii-
luffi gratia sustenlationis gestans. Ingressa ergo Dei cundam] psalmodiani, quam diehus festivis in om-
Genilricis aulam, pone imagineni noslri Salvatoris nipotenlis Jaudibus Domini decahtare solemus voce
afgento radiante vestitam, aureoque pulclu-e. nitore celsiori, videlicet Te Deum Iqudamus, lotamentig
interstinctani, ubi eo tempore beatissimi Palris ve- devotione conciiiunt, Patrem quoque gratulahundi
neranda quiescebant mcmbra, causa innovalionis magnificantes Benedictum. Porro qui sanalus fue-
ejusdem aulre translala, anicula illa dum ductore rat referehat, ea hora qua daemone fugato liberalus
ductante ibidem restitisset, memor propriae pauper- est, se quemdam conspicui yultus virum vidisse, qtii
latis, exorabat Patrem sanctum, ut ejus suffragare- ingressusper orientalem ipsius basilicae absidem,
turinopiae, supjreditando videlicet sibivietus Ct_ve- baculum a capite incurvum manu gercns. cum us-
(28) De hac ecclesia lege Iibrum de Yita Rolberti liaec non amplius exstat, forsan a tempore posterio-
regis auclore Helgaldo monaclio, qui eam primo li- ris hujiis incendii.
giieam, et post incendium lapideam feciu Ecclesia
 1219 RADULFI TORTARII MONACHIFLORIAC. 1220
que ad se properasset, sequc co quem gesiabat l.a- A amisil sensum. Qui ad instar debaccbantium, lcris
culo in capiteferiisset; quo iclu acceplo, sese con- astrictus tenacibus vix cohiberi poterat, ne a lecto
festim in len-ain corruisse, el sobrielaiem irieiitis prosiliens, proeceps quaquaversum titubanlia infer-
recepisse. ret vesligia. Cujus amici el consanguiiiei nimio ire-
CAP.XXX. •— Operarius lapsus fil incolumh. Nu- dio affecfi, duin nil medeloe quoi ejus lam pessimo
per properanlihus caementariis fornicemmirae allitu - obviaret lethargo, inveniretur, dejecfi o.nimis, jam
dinis in dextra ipsius ecclesiae parle erigere, locatae de ipsius desperaverant reparatione. Tandem p:'0-
sunl trabes in sublinii parietum slahilimenfo, a fa- pilia divinilate, quae illi incolumitatem resfituere
bris lignariis, ad sustollenda ligna quoe in moduin decreverat, incidit mentibus eorum qualenus illum
liemisphcerii fabricantur, quibus inoles lapidum c-t in etclesiam deportarent, et coram altare Dei Ger.i-
caementi inniti hahehat. Ergo dum quodam mane tricis locarenl, exoraturi ejus Patrisque Benedicti
trabihus fenui imbre madefactis operarii desuper in- indefessam clementiam, ut segroto suis subvenire
cederenl, praeparantes qure prrecipiehaiitur, uiitis festinarent meiilis. Quod imniineiite jam noctis crc-
corum, Olgcrius nomine, minus caule superambti- pusculo, coiislitueruht agere; erubescebant cnim
lans, dum affigere vestigia uni trabium foriiler niti- eum diurnis sua domo efferre horis, propter ipsitis
tur, pede lapso de illa celsitudine per compagin.i!os B assiduam debacchatioiicm, ne obtutus sese iiituen-
sihi fustes, per mullipiicem lignorum struem, inler tium offenderet. Posilus ergo ante jam diclain Dei
acervos lapidum pronus ad lerram corruit. Erat Matris aram, pernoclavit in eodem loco ignorans
enim pene totum illud lelluris spalium, tam ligno- penilus se ihidein esse. Al dum aui'orae circulus ad-
i'um quam saxorum, congerie adoperlum, parvus huc amhiguam lucem, rarescentibus jam tenebiis,
lairlum locellus acl mensuram humaiiae proccritalis lsundo inferrel, rclatus ab amicis proprio invebitur
remanserat immuiiis ah eis. In quo admirantibus domicilio, nescius se produclum ab ipso omniuo.
qcii aderaiu, ac si de industria projectus decidil ju- Exin vero memoria paulatim reveriente, menlis
venis ipse. Attrilo lamen capite soli duritie, oculis oblivio quae per plures obliiiuerat soles, ipsum de-
pene erulis, lingua ah ore porrecla, perfusus facieni seruit, alque infra modicum, perfecle recepit qucm
rivo cruoris, jacebat huini lanquam exanimis. Ac- amiserat intellectum, congralrilantibus sibi vicinis
currimus statim mullitudo tam laicorum quam 1110- et cognatis, atque de ejus sospitate omnipotentc-m
nachorum, qui, etsi casum non videramus, ainorenr Dominum collaudantibus.
tamcn et luclum aiiificum audieramus. Qui omnes CAP.XXXII. •— Translalionis feslutn violans puni-
cum gemitu et lacrymosis vocibus coepimus implo- tur. Facto voto mctius se habe.t, Bosonis-villa qure-
rare gloriosae Dei Genitricis opem Patrisque Bene- C dam sancti Palris liostri dicitur possessio, juxia ca-
dicti suffragia , quatenus subvcnirent misero, ne striiiii qtiod Petveris [Pitltiviers, in Belsia] vocatur,
paueoe qttoe supererant animae reliquiae prolinus sila, in qua haec tria quae subnotavimus signa per
elabercnlur. Denique formidabamus ne, si ille spi- gratiam quam a Dcmino idem Patcr promeruit, sunt
lifum exhalaret, iiitermitlerelur opus, confractis patrata. Mense Julio translatio ejusdem gloriosi Pa-
aiiimis vulgi tofius, quod lam pecunias quara cor- tris non modo apud Gallos, sed etiam apud com-
porum vires ceiiatira operi perficiendo impeiidebat. plures naliones celebriler recolitur. Moralialur au-
Quod quoniam mobile esl, et in quamcunque par- lem in sujuadieta posscssionc quaedam puella, quae
tem mentis levitas impulerit, more arundinis aura quoniam dePalris ipsius familia oiiginem 11011 lia-
commolae inflectilur, fortassis immurmuraret Pa- hebat, imjmne pulans se tantam solemnilatera te-
trem Benedictum liullam ipsius loci providentiam merare posse, sumpsit colum cum fuso, coepitque
habere, nec curare, si quid adversi operi illi inter- per eamdem quasi deamhulando villo.mnensdiscu -
cerleret. Levantes igitur juveneni debilitalum, depo- rere. Cernenles id mulieres aliae, quee Patris erant
suerunl eum ante altare Dei Genilficis, quod prope familiae, arguebant ipsam, quoniam cmn in rure
eral, exspeclanles tam ipsius quam Patris nostri p ipsius comnioraretur, festum ejus fam prrecipu. m
auxilium. Nec fruslra, nempe posl aliquanla tempo- violare praesumeret. Illa stomachando intulil eis :
fis momenla, qui putabatur mox niorittirus, re- Vos quw illius eslis ancillw, estole feriulw, cl cete-
"sumplo spiritu, oculis palefactis, cccpit alloqui cir- briliitem Itanc stttdiose cxcolite; me vero quoniiin
cumslantcs, el de sua inlegritate cerlos reddere, ipsi in nullo sitm obnoxia, opere maniium mearum si-
sfupenlibus illis et Dominum glorificanfibus. Hinc nite tucrari cibum quem hodie sum comessura. Itoc
dtialus ad propriam doinum, non pcst mullos dies, dato resjionso, cum majori pervicacia coeplum opus
integrce reddittts est sospitali. Qui interrogatus quid agebat. Repente ilaque invisibiliter divina eam pro-
sibi videretur, ciim dc tanla allitudiiie praecipilaltis sequenle ultione, percussa in maxillani, cruenlum
corruerel,respondil sesic excepium telltire (anquani accepil ictum : et profluente de dcntibus largo cru-
sttper multas ceeiderit culcitras, nec soli solidita- ore, tam dolore percussionis quain formidine per-
tein aliquatenus sensisse. cussoris exterrita, ad ecclesiam illius villae profugit.
CAP.XXXI. — Mentis impos convnicscil. Slcplia- Factus est autemnon parvus conventus rusticoruin
nus etiam uiius de familla, equeslris ordinis vir, in c-adem ecciesia, quiextiti clamoribus muliercBlae
longa rezritudhie maceratus. ad ullimum fundiius el fanire tanlae vhiutis illuc confluxerant. Qui sa-
 MIRACULA SANCTI BENEDICTI. 1222
1?21
lubre consilium eidem suggerentes, borlaii sunl ut .A mtilierciilae manu cxcusserat, mox arefacla est, ita
sese traderel in ancillam sancio Palri, "elsponderct iit, inuiilis i-eddila, nullum opus efficere valercl.
de cretero, omnes celehrilaies ipsius, ul condecens Ctim ipsa quoque aridiiale aliud imisitalae passionis
esset, se venerahililer ohservaiuram. Quae dignre dclrimenium accrevit, siquidem laiiquam rc-aius sui
suggeslioni credens , obtemperavit justo ipsorum quodani arguereiur timore, treniula concussione
consilio : et confestim tam a dolore dentium quam agitala, uno in loco, cfiamsi vinculis constringerc-
a formidine liberala est. tur, cogi non poterat, sed mobilitatc incxpeiia al;s-
CAr.XXXIII.—Simile.Tuinulalioiiisfesiv.m.lniuem que ulla quiele dissiliebat. Paulalim etiam augmcn-
rusadvenerat alterami',liercula,'quoe textricis fiinge- tala vi aegrhudinis, rtisticus ille peicussus dira p.i-
halur ofticio. Hrecmercedc conducla a quodam viro, ralysi, mcdieiale sui dcsliltiius est corporis, ita ul
nomine Rodulfo, gente Brilanno, habehat coopcra- ad omne artilicium efiicerctur inulilis. Miser tamen
liicem qure ejusdem eral minisleiii, sed hrecex fa- idem fanta fueraf captus dementia et obstiiiatione
milia Palris Beiiedicli progenila fuerat, altera vero aiiimi indtiratus ul nequaquam confileri atqiiiescc-
minime. Britanims autem ipse liberam fraxerat ge- rel, ob teraeriiatem dictam se tanlum languorcm
iiiluram. Qui de sua advcniens regione, ipsius Pa- incurrisse, donec invetcrala niorbi acerbilate inacc-
"
tris rus incolebat, liabens habitalionem in eodem ratus, invitus, qualiter id sihi accidissel, sua voce
rure; eratque durus agricola, cui eliam vires labo- jirotulerit. Admonentihus aulem vici ejusdem co-
ri tolerando sufficiebant. In Patris igitur iumula- habilaloribiis, petiit Floriacum in Patris translatio-
tioiic, quae in dicbus Dominici Adventus per omnes ne, qua Casinum deserens elegit sacris suis pigno-
Gallias annuatiin cuin reverenlia excolitur, mulier ribus melationem Gallicanam rcgionem, et servitium
qure carnalis lihertalis supercilio tumebat. inquit ei professus ipsi de caetero Pelri, pernoclavit post
qure ex famulabus Patris se quoque csse plaudehat: ipsius saiicfissimam tumulalionem nocte illa, con-
Vcni, mi chara, properemits perftccre quocl pariter tinuato die fesli nocli ipsi, deposcens ipsius cle-
cwpimus opus. Susceperant enim lexei'e lineans, menliam, cujus in se concilaverat vindiclam, quoi
quae ipsius Brilonis erat telam. Cui illa respondit: el ipsi perspeximus. Sed qtioniam e.x superhiae ly-
Absit a mc, mi soror, ui ego hodie uliqitcm prwsu- po [lypho] ejusdem crimen descendebat, nullatemis
iiiuiii exercere luborem, et doniini mei citjtts sum «x- veniam impelravit quam implorabat, sed usque atl
cilla, tuin solemnein lcmcrure celebritaiem. At illa e terminum yiioe, comilaiite se occullo Omnipoleiilis
conlra : Tu, si tibi vacal, feriaia esto, ccjoenim quo examine, incuratus perseveravil. Mulicr igitur qu;e
fruar cibo, Itodie luboralura svm : iu vero domini tui in se experfa severam Domini fuerat ultioneni, pcr-
excole festiim. Huic altercationi Britaimus ipsc in- ^ territa eliam ruslici illius diris passionibus, famula-
lcrvenil; qui sciscitatus cujusmodi inler se sermo- fum professa Palri Bencdicto, spopondit se rn ca-
nes sererent, uhi edidicit causam, suis coiupulit dem solemnitate candelani onmibus annis quibus
exliortationibus ulramque aggredi quod assumpse- viveret oblaturam, el illam, caetei-asqueejus fesii-
ratopus. Coepit itaque fainula Patiis anxie valde vitafes debita cum devolione ohscrvaturam.
post telam residens exspeclare, quid ejus actura fo- CAP. XXXY. — Mcmbrorum iinpolcns sanatur.
ret socia; quae tramam ajrprehendens, uhi primum 1HCastellione (Chutillon-sur-Loirc) Palris ipsius non
pcr stam.en duxit filum, assumplo pecline ligneo, exigua possessione, ubi beatus confessor Pcsen-
inculcabat idem filum reiiquo sublegmini, percu- nus (29) requiescit, de quo et Andieas (50) pluriiiia
lieiido.Exleinplo consequente justiexaniinis ultione, in suis retulit dictis, niulla ad laudem sui iiominis,
pecten manui ejus adhaesif; quod ipsa dum perseu- per merila ulriusque Patris saepius Omnipoleritis
sit, exterrila vociferari exorsa est, atlcntaiis cre- clemeutia deinoiislral magnalia, de quibus et nos
bro, si a.manu jmopria pectinem aliquo pacto excu- dicttui sumus aliqua. Ilomuncio quidem, Herbeiius
tere quiret; sed videns incassum se id facere, ab in- iininine, aegriludinem incidil adeo gravem ul, reso-
coeplo deslilit. Accurreruiit autem plurimi vici lia- r. luiis omnibus membris, nullius eorum uieretur of-
bitatores esciti clamoribus illius, inler quos et Bri- ficio, praeter linguam qure, licet satis exilem, reti-
lo adfuit. Qcu nequaquam reveritus reclissima Om- nehat sonum. Hujus inopia sustentahaiur timorato-
nipotenlis judicia, qure etsi sunt occulta aliquando, rum alimonia yirorum, qui etiam tuguriolum in
scmpertamen suntjusta, comprehensa dcxiera mu- poiiicu hasilicre loci ipskis sibi construxerant; ul.i
lieris cui pecten inhoeserat, violenter extrabendo tli- cl per numerosa aiincrum cunicula insfar glomeris
scussit. involutus decubuil, vix eliam liquidas sorbiliui:-
CAP.XXXIY. — Translcttio dicla tumttlatio. Vo- culas ore valens ligurire, necessilate quoque rtie-
tum candetw. Quem Britoncm illico vindicla sujjerni vandi alvi, a loco in Itcum digi-eui nequaquam
po-
Judicis pro sua superba lemeritale merilo pertulit. tens. Miseranle igilur oiiiiiipoientia clementis Sal-
Dexlera denique ejus, quae cum violenlia pecien a vatoris, suffragarifibiis vero Palris nostii
bealiqte
(29) Posennus vocatur in Andreani libri versione Visio quocl docuit, conipitlsus pandere, pandis :
metrica per Tortarium, qui hujus sancti miraculum Invenlmn sctcro condilttr in tumulo.
et inventioiiem sic canit: (50) Andreas moiiaciius Fioriacensis lihrum scri-
Corpore, Constanii, cle sacro Poscnni. psit De miraciiiis sancii Beue.iitii, ex ditiis in Oh-
Bis monitus, flaaris leriio corriperh. seryalioiuun pneviarum nuin. 20,
 1223 RADULFI TORTARTlMONACHIFLORIAC. 1224
confessoris Chrisli Posenui prccibus, paulatim 1110111-A cerncntes exstinctum fiiium, in quo lofa spss pen-
hris sospitatcm amissam rccipienlibus, faclus esl dcbat illorum, quoniam hunc solum possidebant,
incolnmis, grates rcferens Domino Jesus Cbrislo sc- non est facile dicerc quos edidcrint gemiius, quanlas
cunduni suae scientiae modulum, ct ejus utrisque fi- fudcrint lacryffias, inconsolaljili lugcnles mosstitia,
clelibus. Permansit atitem in codem loco per muita quem ampleclcbantur dilectione unica. Metuentes
tempora, ectiesioe servilio mancipatus, aquanv, lu- vero futuram discussionem justi judicis Dei (erant
men, et quaeque ad ininislerhim allaris erant itlo- enim limorati), qtioniam spes omnis debita corporis
nea, supjiedilans.; quem nos cliam pluribus annis id sublafa-fucrat, traclabant qualiter animae ipsius
ofliciose perageniem jierspeximus. consuierent, qiiateiius indulgciiliani invenireL qui
CAP. XXXYI. —'iRapax morle punitus. Dummtma exfrema sua lam jjcssime prrccipifaverai. Assumjito
parenlibus resiilitlwn. Calix aureus mantt defuncti igifur Anlissiodortiisi antistite, venerahili sai;e vi-
oblnius. In terrilorio Nivernensi quoddam hahefur ro, cum grandi apparatu exsequiarum, et exani-
castrum, //K&ejniuncupalum, in pnr-.riipticnjusciam mato filii sui corpore Floriacura pitjperant. Advo-
collis cacumine. Htijus domiiuts Ilugo dicehaitir, Jtiti autem genibus Htigonis (V. sitpra cup. 5), qui
proveclae reiatis vir. Hic filium genuerat, vocalmlo ttinciiieodemloco abbalis fungebatur officio, et to-
Gaiilerium, qui juvcnilis aevi ekttus sujiercilio, mi- h>tius congrcgalionis, implorant vincula reatus de-
nus cie omnipoleiitis Dei pertraclans mantlatis, res funcli prccibus corum solvi, certum lenenlcs, in
ecelcsiarum ct patiperum rapinis inhians diripere, coiispeclu sumiiii Judicis ipsius laxandum crimen.
et suis in necessilalihus expendere ardebat. Undear. si quibus illala injuria fueraf, in praeseiiti toto aiii-
bilralus opimani de jam memorata possessione prae- 1110ipsam prius remittereiit. Unde et calicem pu-
dam se possc abducere, propter nuiltittidincni di- rissimi auri Iibram iiabentem, in dexfera (ilii sui po-
versorum anini.iliuiu, quoe in codem cranl loco (est iiiinl. et ilkim pro vadimonio ofTeruiil,quatenus
cnim alendoruni aiiiinaliiim oppoiiuiius ob fertili- proniptiorcm vcniam delicli sui assequi mcrcretur,
tatem pahuloiiim); assuiiipl.is cohorlibus cqiiitum si aliquam recompensationerii pro lemeritate ipsius
scii peditum, devenit illuc, neque Dei ycritus oifen- cxsolverent , crcdentes quoties in co sacrificium
sam, neque Patris noslri merilum. Porro accolre sumnire divinitati offerrclur, nequaquam ejusdeai
ioci ipsius ct circa positi ruris comperientes cjus sacrificii ipsum csse exsortem. Fratres itaque pia
insa;:ain cupidinem, cl pertimcscenles copiosum miseratione permoli, generaliler pro eo sacrificium
praedonum luinieruin , ascivcrunt in auxilium sibi oninipotenti Domir.o ohtuleruiit, a.bsohi poscentes
dominum castri, quod dicitur Sancti Briccii, Rof- Q ipsius offensas, et ipsi, sceunduni possihilifateni a
herttim nomine, sLrenuum sane tam armis quam Christo fidelibus Suis conccssani, quod in eos dcli-
cousiliis virum. Qui vallalus suorrim cuneo , querat remiftentes; exjilelisque funercis honore
promplo accurrit aninio, pavalus'cuin cis, si quod congruo officiis, genilores cum nohilibus viris quos
imniinefet, subirc dispendiiim pro Palris prome- in suo asciveraul comilalu , ad propria dimisere,
rendo suflragio, et vicinorum qui se expolicranl, 11011 mcdiocrem consolalionem de salule filii sui re-
coinmodis. Ga-.nerius ifaque aggressus Caslcllionen- poiiautes.
ses, salagebat opere perficere quod mciile conce- CAP.XXXVII.—Prwdones Ligeris unda mersi,
jieral, ruricqlas vidclicet corumque pccora cf spo- Intcrjectis aliquanlis annorum curriculis, confoedc-
-.a secuni abclucere. Rotbertus aiitem ei obviam pro- rati de vicinae partibus Burgundise adversus eosdcm
.gressus ctnn suis, conjunclis quoque sibi locorum Castellioncnses, quidam praedones glomeraverunt
contiguOrum colonis, conferre cuin co 11011 valcns, 11011 infirmam manuni sattilitum, equittiin et pedi-
ejkis limendo copias, terga verlit. Gauteriiis ergo tum. Transito aulem anuie Ligerico, diffuderunt se
•siios multis claiiioiibus adlioiialus, equoque cui in- per rura ad ipsum praedium peiiinentiri. Tanta vero
sidebat calcai-ibus incitato, ipsum pcrniciler inse- erat lllis securitas corifidentibus in sua raultitudine,
quitur. Quem Rotberlus jamjamque sibi approjiian- D et tanta arrogantia de rohore et aplitudine suae ju-
tem cernens, ulputa moris est fugicntiuin, liasta venlulis, ut scurram se praecedere facerenl, qui mu-
super luimerum rejecfa, ferrum liastae sequcnti op- sico instrumento res fortiter gestas el priorum hella
jiosuil. At ille conalus hoslis nequaquam praevidens, praecinei'et, qualenus his acrius incilarentur ad ea
<hiin ineauliiis o.ttingere eum equo ardescit, in fer- nerageuda, quae mal.igno conceperanl aninio. Erat
rtim ruil; quod guttuii illius immersum, absque aulem praeposilus ipsius possessionis constitutus a
dikuione viia privavit. Yidentes vero sattililes ejus fratribus eo tempore quidam vir probus, Aimericus
xlomin.um suum exanimatum, ululatibus aerein, la- vocabulo, qui, mundi reliclis pompis, assumpto ha-
cr.ymis genas opplenles, lnimeris corpus imponeii- bilu monachico, omnipotenli Domino fidtii fannila-
les ahire niaturanl. Miserante ipso cujus interierat batur obsequio, Patri Benedicto in sibi commissis
ferro, illis quoque quos praedalum venerat, conce- cxistens jugiter fidelis. Hic, anteqriam vestem -11111-
denlibus liberam fugiendi copiani, Iaudesque pro- lasset. sacerdotis fungebatur officio; cui vicini et
claniaiitibus omnipotenli Deo, grales Patri Beuedi- qui eum noverant testimonium deferebant ligiiime
clo, sar.ctoq-.ieconfessori Posenr.o de tam ctieri lio- conversatum, quandiu in clericatus permanserat
siis sui multatione..GcniloraiUem geiiiliixquedefuiicti sorle. liaqne plialanges ro.pacium cffracfis domi__
AOZX MIRACULA SANCTI BENEDICTI. 1226
hus ruricolirum, oneraverunl se spoliis, agentes A J qui contumaciam iliorum dejecit, c-trobur commi-
prae se greges pecorum, quos in contiguis torrcn- nuit.
tum pratis, seu in liflore Ligeris repererant depa- CAP.XXXYlll. — Amens recipil mcnlem. Erat in
scentes. Plurimam siquidem eorum multitudinem superius dicta curii Mairiniacensi quidam fiore ju-
rustici qui praedonum prrescierant adventum, in sil- venilis clatus aelatis, nomine Ys~aldo,qui pruritum
vis et in confragosis ahdiderant vallibus. Igiiur prae- suae non ferens earnis. consuetudinem siupri cuni
eunle cantore, uipote nihil formidinis habentes, ad aliqua fecerat muliercula. Hic ab amicis saepius cor-
littus properant amnis, ubi plures suorum ad custo- reptus, illa rej'ecta duxit uxorem. At illa dolens, et
diam navium collocaveranl, quibus eumdem trans- uleisci sese toto affeclons animo, investigat quaarte-
navigavcranl fluvium. Porro coloni jam dictae pos- suam possil vindicare injiiriam. Unde. maltiieiis
sessionis in unum jam confiuxeraiit, sequentes eos operosam impendens curam, adeo praevaluit ut.ju-
a longe; nequaquam enin) appropiare audebant. venis mentem alienaret, etin eo fundilus suis vene-
Jam dictus autem praepositus, non minimum in ficiis vim rationis exstingueret. Qui mcnte perditus, a
corde concipiens dolorem, anxiabatur valde, igno- suo domicilio egressus, propria ignorantefamiliaquid
rans quid polissimum agere deberet; neque enim agerc destinaret, arcu assitmpto cum sagitlis (liui;
] enim arli vacahat) silvas petiil Calvi-montis, deli-
sihi vel suis tulum fore advertelial in liostes irruere, jj
neque ipsorum navigium praeoccupare, cum hi qtii tescens incibatus aliquot dies in illis. Quibus tandeai
ad eum convenerant, pauci essent numero, nec sa- reliclis Floriaeum devenit, in vigilia beati Bapllslae
tis animo consiantcs. Enimvero quoniam deerant Joannis; majoremque ecclesiam pelens, coram al-
vires hominum, el robore destituehatur humano, tari, quod imaginem argenteam Dominicre recorda-
totis medullis convertitur ad divinum suffragium, tionis pone habet, constilit, fratribus Domino so-
toloque in terram prostratus corpore, coelitus suis lemni more hymnos resonantibiis. Ubi dnm inler
exorabal auxiliari. Etversus ad bostes, in nomine candelabra stupidus hac et illac lumiiia contor-
Doniini nialcdixil illis, suisque praecepil, cum cla- quens el calcaneis solum pavimenti atterens jvcrsi-
more maximo, terga malignorum a longe insequi; steret, suspensis fratribus, qui eum lioverant, quid
qui jam per collis declivum descendentes, festina- agere deliberaret; tandem compeiio quod mente
hant ascensis nayibus ad sua regredi, neminem suis; excessisset, expulsus est a loco sfatioiiis : illius qui
obviare ausibus audere suspicantcs. Audilis ergo sese pernici gressu promovens, ante aram Dci Ge-
post sua vestigia vociferanlium tumultibus, el cia- nitricis. contulit, et inibi lotam illam nocfem infa-
more tauquam sese invicem exhortantium, tantus ; tigabilis pervigilem ducens, visione salubri, ut ipse
'
corda ipsorum indtiit meius ut jiraecipiti omnes sc: G pluribus postmodum confessus est, in pristiiiam
traderent fugae, et certatim cursu pernici pervola- sospitatem esl reslitutus. Yidebal namque Dei Gc-
rent ad flumen, nullusque esset qui eos a fuga cohi- nitricem, Patrem Benedictum sanctumque maiiyrem
berc aggrederclur, ul in tali negotio fieri assolet; Maurum coram assistere. De quibus primus sanctus
(jui eniin duces fuerant in seelere, primi erant fugcc. niartyr ad Pafrem Bencdictum aiehat: Libera hunc
Tunc illud beati Job dictum, quanquara sub alio in- fumulnm taum.
tellectu, videres impletum : Versa cst in luclum ci- CAP.XXXIX. •— Miruculn edila Patriciaci. Con-
tliara ct organum in voccm flentium (Job m, 51). tracttis vegelalus. Consequens videtur ut eliani ali-
Ilaque praecipitaiifer in scaphas ingressi, dum eo- qua ex his adnotemus, quae onmipotens Dominus
rum unusquisque transvehi flumine acceleral, pon- mira operatur per eumdem Palrem apud Patricia-
dere multitudinis aggravatae, cum processissent ini cum, seu in locis sibi subditis. Neque enim minori
allum, submersae dehiscunt. Resonabani Iiitora ge- miraculorum copia in eodem coruscare dignoscitur
mitu ac clamore miserorum et morientium ululati- loco quam apud Floriacum, ubi corpore quiescit.
bus, concava vallium ct nemorum condensa respon- Unde idem locus in maximo a suis honorc habelur
dchanl. Yideres Ligeris alveo arcus cum sagitlis, jy vicinis, ef mullorum frequentia frequentatur populo-
hastas etiam cum clypeis subnalare, quce fluvius; l-uni, tum in solemniialibus bujus Palris accurren-
celeritate qua dccurrit, inferius deveheliat. Fe- tium quam pro diversis calamilatibus, si quando af-
runt autem eos qui in anniis ipsius caecis sub- flicti fuerint, supplicanlium. Nos vero vix pauca
mersi gurgitibus suffoeaii perierunt, non paucos; eorum quse inibi gloriosus Pater gessit attigimiis
fuisse. Capta est vero non minima mullitudo eo- ojierum, partim illis habitalorum incuria oblivioni
rum, qui nequaquam ad navigium pertingere po- traditis, parlim priorum negligenlia noslrorum, qui
tuerant, vel formidine fluminis exterrili in ripai cum peritia scribendi calluerint, ea scribere neglexe-
restiterant. Qui omnes prsecepfo abbatis et reli- runl. Igilur rusticus quidam, vocabulo Durandus,
quorum Fratruin relaxati, virtutem Patris circum- servus S. Gradi de Parcdo (51), conlraclionem in-
quaquc divulgarunl. Pcr omnia benedictus Deus,, feriorum incurrerat membrorum, femoruni videli-

(51) Lege S. Grati dc Parcdo vulgo Pard le Mo-
niul, dioecesis jEduensis ad Brebincam aniiiem, ini
Ligerim paulo infra iiiflueiitcni Quod monasfcrium
PiTROL. CLX,
Lambertus conies Cabilonensis aedificavif, Hugo
filius ejus, Aniissierlorensis cpiscopus, Cluniaco sub-
jecit anno uiideiiiillesimo, Rolberto rege approbante.
'
?°;
 1227 RADULFI TORTARII MONACIIIFLORIAC. 1228
cef, libiarum et. pedum. Qui, quoniam unde viclus A dem Paliiciacum advecfus est. Iiii quoque vtiiit in
sui inopiam svijiplerel dchililatis non habcret mem- aliis, in quibus degucrat, locis, quoiidianaai mendi-
bris, fecerat sibi fieri geslalorium loccllum, in quo cans aliquanto tempore conseculus esi annonam.
depoiiafus per fidelium virorum domos, quotidia- Audiens auiem Patrem Bcnedicluni, suuui eiiam
nam slipem pi'0 eoruni absolulione facinorum ah carualiier dominum, mulla csetcris praesiare sani-
ipsis recipere merereiur. Yicinis autem illius et con- talum beneficia, coepilin suis hujusmodi confliclum
sanguiiieis assidua egestalis illius susfentaiione us- liabere cogitationihus : Si alictth metts lctmmagnifice
quequaqiie fatigalis, conligif quatenus suis relictis suffrctgulvr dominus ut cos, qv.amvis remolissimos, fi
Patriciacum in suo deportaretur grabato, ubi per ipstrm menle supplici advenienles exppscerinl, ab om-
aliquod temporis spatium, mendicando a sihi i-m- nigenh Jruret infirmilaiibus, quctnlo magis meis so-
pendcntihus agapem promeruit. ln solemni autem spiiulem redintegrare tlebel mcmbris, illius seniluti
dic translalionis memorati Palris, quae_inense Julio obnoxiis; qui cum ejv.s sim corpore servus, mcnte
ibidem celebrius recolilur, advenieniibus non solum etiam sum illi devoiissimus? Hrecet his similia apud
plebeiorum turmis, sed etiam clericorum el nobi- se retractans, exorat deferri sc ad monasterium, ubi
lium bonestis personis, fralribus nocturnas agcnli- non multis evolutis diebtts, secundum fidem pro-
hus vigilias, rogavit se deferri ad monasterlum, B priam, saluiem recepit inlegerrira.am, nmnibus re-
ejusdem interessecupiensvigiliis : quod et obtinuil. cuperatis membris. Unde jilurimum gaudeus, per-
Porro dum quartum canitur responsorium, inspi- severabat in eodem loco, noctibus quiescens in sia-
rante, "ut reor, divina clemenlia, quae sibi per glo- bulo, quod superest domui hospitum illic praeparalae
riosi Patris merita misereri decrevcrat, postulabat adventui. Repulans vero licere jam sibi quidquid
obnixe ut transveliTjiido subdcrciur cap^ ir> tum ageic Vfvllet,-a_.anueiiiim, victus s«i CQnxjupisccni.i;.
coiilinehantiir reliquiae. Arripieiiles ergo duo de cordis, tentanle se spirilu nequani, uicidil in forni-
populo grabatum ejus, in quo geslari solebat, sub- cationem. Quara rem beatus Paler non leviter lulit,
(luxcmiU eum pef locum de quo pelieral. Translato- vel quiarecepta sanitate casiimoniaeyigorem servare
iiaque eo, mox nervis sese extendeniibus, laxalis debuit, vel quia in loeis sanclis lantuin facinus ad-
r.odis quibus tenebantur astrieti, omniiim recepit mittere 11011dubhavit. Ea eieiiim domus, in qua
solulionem meinbrorum, linquente dolore pristiuo perpelraveral sluprum, ante januam habetur mo-
crura illius, suras et reliqua quae diu obtinuerat naslerii. Igilur quoniam lurpi prostratus voluptatc
membra. Solufus denique omui anguslia, ccepit animae spreverat salufem, quam pron)eruerai mox
pninium Salvalori Deo multas juxta modulum suae ° perdidit corporis sanitatem. Sc-ddenuo dtim dolori-
seientiae persolvere grafes, Patremque Benediclum bus os suum afflictatur, corde compunctus, orat
inagnis exlollere laudibus, pcr qucm salutem _pro- Palrem^phmi, ut sibi parccret. Pius autem Paler
meruerat. Quod cernenles fratres, tam ipsi quam ejus aerumnarum miseiius, iterum iiitegram sibi rc-
ioius ille qui ad festum occurrerat populus, ad si- forma\ii sospitalem. Ipse autem aliquandiu metu
milc opus se praeparant, in laudibus Omnipotcntis quidem periculi superioris sese continuit, sed que-
diu immorati, qui per merita jam tlicli Patris suis niam fervens libidinc pruritum sttre carnis tieqria-
benc-ficia largitur famulis. quam domare curavit, nirsus illicitam incurrit coni-
CAP.XL. — Simile. Fornicator punilus. Qucslura mislionem, uni iurpium commistus mulierum, obli-
pro egenis. AJler eiiam, Belinus noniine, de familia tus penilus prioris discriminis. Quapropier prohro-
ejnsdem Patris, et ipse unus de ruris culloribus. sum ejus admissuni velox consectiia est vindicla,
r.imia membrorum vexatione fatigatus, in leetuui redeuiile quam jam his evaserat, damnosa aegritu-
decidit. In quo prolixioris recubans spatio temporis, diiie. Idem vcro ad sibi iam bis expeiiam recurrens
ijimia vi oegritudinis arclalis venis, mealumque medicinae ofiicinam, orabat cum gemitu multo sibi
suum sanguine perdente, exsiccati sunt nervi ejtrs, subveniri denuo. Sed Pater Benediclus volens ejus
humorum irrigaiione amissa. Qui, quoniani suis Q.reprimerc slolidilatem, nullateiius infegroe, ut supe-
operari manibus nequaquam poterat unde sibi vi- ritis, ipsuuf reslituil incolumitati, sed ex parle sa-
clum acquireret, coepit 11011 modicam rerum neccs- nalo, parti.m debilem esse permisit, ut vel sic carnis
sariarum pati penuriam. Quamobrem aptari sibi aiTJictusverbere, vigilantius custodiam suce adhibe-
fecil grabatum ad simililudinem illius insirumenti, ret animae.Permansit itaque de coeteroin ea quam
quo stcrcora pecorum de stahulis efferuntur, dum poslcrius promcruit sospitate, bacillis duobus minus
imindaiitur, qualcnus in eo per vicos el rura a suis valida suffulciens membra, et quia egenus eral, ei
devectus propinquis, alimoniam a viris susciperet necessaria sibi procurare non valcbal, posuerunl
miscricordibus. Dum ergo suam, quamvis misere, eum fratres unum illorum, quo quotidianam stipem
Eusteniando vitam, diversa frcquenlasset loca, tan- ihidem suscipiunt, pro salute benevolorum cjusdem
i
Beatre .Mariaeel sar.clo Joanni Baplislae primilus sa- V. Cl. Antonius Herovailius, S. Gratum unum epa-
crum fuisse coenobium legitur in litteris Hugonis tronis fuisse conslai. Nunc decaiialus Cluniaco uni-
episcopi jEducnsis apud Pcvrardum in Moiuimeiitis tus. Paredi fit raentio in >ila sancti Hugonis abbaiis
Burgtindicis, pag. 1G7, uhi Valtis aurea noiiiiiialur. Cluniacensis, in Hisioria episcoporum Anlissiouo
At in eius loci Charlario, cujus copio.m mihi fecit rens., cap. 49. ci a-itid Glah.rum lib. m, cop. 2.
 i229 MIRACULA SANCTI BENEDICTi. 1130
loei. POITOgrabatum illius in turri lignca, in qtta A qui precibus , nisi anquos fidtiium lpsius iiuermm-
dependcnl signa, suspenderunt, uhi -pc-r ionga in tios haberet, qui suam peiilionem accepliusjvraesen-
meiiumenluni tanli prodigii pependit tempora. tarenl, circuniibai multorum memorias sanctorum.
CAP. XLL — Sluto vox reddita. Alio quoque lem- et quos propinquiores ipsi oniiiipolcn.ii Domino
pore quidam juvenis , qui per mullum lempus lin- tlarioribus fore audierat meritis, advoeatos sibi
guae amiseral ofiicium, permanens mulus Palricia- adsciscens , crebrius nominalim suis inierpellabat
cum advenil, cupiens oris sohuo vinculo , linguae obsecraiioDibus. Pluribus igilur excursis locis , secl
suse jilectrum , amissum resumere ofiicium. Hic una minime quem exoplaverat, miseratione sanctorum
dierum , dum fratres, hora invilanle nona , persol- quos expetierat, fulgorem oculorum lucrata, adiens
verent omnipolenti Domino psalmorum pensuni, Palriciacum , peliit Patrem sanctum , qiiem auditu
adfuit inter eos in cboro iilis psallentibus ; a qui- cognoverat clarificari assiduitate miraculorum. Cu-
bus ad aram usque Dei Genilricis perduclus , astilit jus exposcens patrocinium , dum in ejus assisteret
coram. Fundens itaque attentius corde, quoniam oratorio, iiiierpellabal ipsum cordc devoio qualenus
nullatenus poterat ore, precum suarum Salvatori ej'us interventu reaccendi mererentur lumiiia ejus
Domino vola, precabatur sibi misereri per Patris munere divino. Pulsatus ergo Domintts omnipotens
Benedicti merita, alleg3ns ipsi Domino suam ora- B ipsius Patris precibus' cxaudivit postulationem
tionem per eumdem Palrem, quem exoptabat fieri pauperculae, accendens ejus pupillas redivivo lu-
pro se Tntercessorem , cujus quam citissime per- minc, expulsisque caecitaiis umluis , concessit sibi
sensit quam fideliler expelierat opem. Denique clau- inlueri clare fulgorem rulilaiitis Phoebi. Quoe im-
slris oris ejus patefaciis, atteniare coepit ejus lingua pensius exhilarala de sibi reslitutis obtulibus, liaud
perfiexus varios recolligere perplexos loquendi mo- facilc cst explanare quanta aninii alacrilate rcrum
dos, et quae diutissime in denlium sepulero velut omniuin Conditori laudes laelabunda persolverit.
emortua jacucrat, redivivo sermone quasi pullu- Pairi autem Benedicto , per quem tanta jiromerue-
lantia primum germina, prima verba proferendo rat beneficia, diebus vitae suoe omuihus exstifit fide-
personabat. lucertus liic niniirum aliquot momentis lis famula.
exstiiit, ulrum munere sibi niiperrimc attribulo li- .. CAP.XLHI. — Menlis inops curulus. Vino loice
cerel frui assiduo , donec ipsa experientia addidicit reliquiw. Quidam nobilium , Gaufredus nomine ,
sese perfecte usum loquelse recepisse. Tripudians praepolens vir, dominus castri quod Sinemurus (52)
autem de tam large in se osfensa Palris Benedicti vocatur, nimia cajkiis infirnhtafe oppressus, mentis
munificenlia , talionein quem valuit gratanier rctri- , inops.efiectus , (otam funditus perdidit memoriam.
huere niinime distulil. Quijqee corruerat pars maxi- Unde omnis ejus clientela , qure in obsequio illius
i«a tesludiiiis lajiidcre ipsius ecclesiae a parte aqui- non pauca deservicbat, menle cousternata super
lonali, cujkis fundamento , quoniam minus roboris suo domiiio , queslibus ct lo.mentis, expers consilii,
babueral, penitus eruto, construere firmius fralres, omnem suam iinpendebal operam. Quique etiam viil
ut eadem lestudo robusliori superposita fundamini illustres, qui seu afiiiiilate , seu amicitia , scu be-
firmior foret, institucrunt. In cujus aedificii con- neficio sibi adjuncli videbaniur, super hoc ipsius
sfructione idem juvenis strenuus sedulus persevera- iiifortunio valde afllicli, non miiiima detiiicbanliir
vil operarius , quandiu ad jilenum consummarelr.r. cordis angustia. Conimuni igitur consilio inito,
Nam postmodum gratiarum aclione Patri .Benedsclo slatuerunt de])cre eum invisere praecipuorum me-
reddita et a fratribus licenlia accepfa , repedavit morias saiictorum , aposioli videlicet Petri in Clu-
ovans ad propria. niaco coenobio, beali Filiberfi apud Turnucum (55),
CAP.XLll. •—Cwccelux reddiia. Quaedam puella, et aliorum sanc.lorum , quorum nomina lalissinie
habitum privalione cxcludente , orbalis utrisquc lu- fulgenfihusdivulgantur meritis in illa regionc. Quod
minibus caeca facta fuerat , et ut csl cousueludinis siaiufuin , cuni magno ajiparatu ceiiatim cxjilerc
lumine solis Iiujus privatis vivacioris ingenii lumeis £rj acioriuiitur famuli illius. Denique haud conlenipli-
nsentes eoruin ciarius irradiare , quae minus de li- bili obsequeniium comiiatus famulifio , pe.ragravit
more omnipolcnlis Doinini reclo , aetaiis mediocri- magnorum loca sanctortim.Qui hoe opus venerando
iafe impedieiite habuerat, coepit esse tiinorata am- reservantes Patri, nullatenus yoluerunl cum prisii-
plius , et in ipsius amore Dorniiii ferventior, ei t;f nae rcsliluere sospitati. Ergo taiidem recordati, qni
solent corporis gravali debililafe robustiores forc eum chiclabanl , magnum Patrem magna apud Pa-
mente. Sollicitior facla ad Domini culfum, frequcn- triciacum solerc opcrari, illuc gressum diiigum.
labat ecclesiam, petens ejus indefessam clemenliam, Quos advenlantes cum suo domino , in domo hospi-
quatenus ipsius aerumnas relevare dignaretur. Per- iuni sustipiunt fralres, el utidern Pater inriuit
pendens vero sese id hullatenus posse propriis asse- (Reg. S.Bened. cap. 55); iiam divilum lcrror ipse

(52)Duplex est eo noniine castrum seu oppidum in locus. - •

Burgundia. Unum in pago Alsensi, vulgo Semur en (55) Turnucum seu Tornuiium , Tournii, Bav-
Aussois , ad Arnienlioncm fluviolum. Allerum haud gundire ojrpidum ad Ararim , abbaiia illustratum ,
jirocul a Ligeri supra Palriciacuin , vernaculc Se- quo delalae sancli Filiberti reliauke , cttiiis iransla-
mur en Briennoh , de quo intelligendus videtur liic Sionis bistoria superius ediia.
 1231 RADULFI TORTARII MONACHIFLORIAC. 1252
sihi exigii bonorem. iionoiifice per tres fereliebdo- A occuprUus, vditer agehal. Lyehntis ergo iilc quem
madas qtiibus apucl eos mansit , cum suis est ha- juxia oram Dei Gcnilricis posilum forc diximus ,
bittts. Siquidcm lolo illo quo cum eis degui! tem- super eamdem concidit aram, aeslatis lempore cera
pore . oralionc pro eo ^directa ad aures omnipo- emollita ; ara autem ijisa, oli clicmsoleninemcuitio-
lentis Domini , sacrisquc pignoribus lotis mero , ribus vclis veiata erat. Itaqtie illo lolo morarum
sibique in poiu dato , oblinuit salutem quani expe- spalio . qtio fralres ad prandendum resederunl ,
lieral. Qua dc re gratias agens omnium Condilori lychnus ille coruscanlihus flamnhs superaram arsil,
Patrique Bcncdicfo , per quem mcrueral sanari, re- perrnancnlihus illoesis quibus adoperla fuerat ope-
versus csi ovans ad stia , congrafulantibus sibi suis rimentis , vesligiis dunlaxat appareniibus ch;eris.
oiiiiiibus benevolis. Igitur pransi fVatrcs ccc.iesiam peiunl (55), gralia-
CAP.XLIV.—Translationis celebriias. Ccreioblttti. rum aclioncs omnipolcnti Doniino pcrsolveiues.Cer-
Oriiamcnlu flunimis intactu. Translalio Pafris ejus- nentes vcro Ivclnuim in allari. accurruiu, opinanles
<lem agebalur, qu;e aestatis lempore, per omnem omnia linica illius igne consumpia. Comperienies
Galliam singulis celebralur amiis. Est aulem moris anlem fore [csse] ea illoesa, graiias refcrunl oiiini-
corum, q:;i t'c familia Palris progeniem sese ducere jjotenti Domino , qui to.nla eis bcr.eficia digiiabauir
gralukinlur, quemciinqtie locum Palriciaco vicinum R osiendere per Palris eorum merila.
ineolant, ad idem fcstum occtirrerc , et lychnos CAP.XLV. — Fur in suspendio incolumis serva-
quos toram aliari sni acceiidanl domini, oh devo- («s.Qtioedamanus dc supra memorali Patrisfamilia.
lionem afferre. Inter reliquos igitur, quidam eorum. ncccssariis omnibus indiga , solum suae viduilalis
Itotberius nomiiie, incola castri quod -Luciacus el senectiitis baculum habebat f.ilium. Ilic autem
vocatur, venire feslinans, haud spenieiidae q.uau- noii habens unde matris inopiam susiciilarcl, cum
litatis lycbnum, sui affeclum animi crga eumdcin labore suarum maiiuurn vicitts ei vestitus neccssaria
Palrem declarans, obtuht. Quem in vigilia solemni- ei sihique nequaquam sujjpedilare valerct, furtis
taiis accendere facicns , rogavil aediiuos sacrae ba- lioe sujijfiere decrevil. Insistcns igilur ncfario , mi-
silieae, quatenus per tolum festi diem suus non nima quaequcpritis subripiens , jjanlaiim ad niajora
exslingtieretur lychnus , sed, coruscaiitibus fiam- audenda jiroiupil. Omnia vero quae furabalur, ma-
mis , in sequens perduraref mane. Quod absquedif- Lri deferens , c.am exinde alebat , vcstiehai, et om-
Hciihate apud eos obthmit. Ergo accensus cum aliis licm iilius susientabat egcsiaiem. Dum auiem per
quampluribus a diversi sexus personis itidem obla- aliquantum tciiiporis , copulato sibi socio , . hoc
tis arsi! per tolam illani sacram noctem diemque exseerahili vilio illecttis forci, mulia suis iinporlaiis
fcstum , donec solemnis missae consummarelur.ee- ^ damna vicinis , comperientes illi adolcscenlem
lebratio. Qua explefa, fratres fessa vigilandi et ipsum , viduaeillius sme vicinae filium , suarum re-
jisallendi lahore corpora solito copiosiusrclevaftui, riiiii tanto.m sibi facere imniiiiufioneiii, quadam dic
(lomiimrefectioiiis inlrarunt.Porro apocrisiaiius.ol) chim solilo more furaretur, inlerccpluni cum sodali
ipsius'"sacri loci , sane vir modestus , Iicrius nomi- praesentarunl judiciarioepoteslali, objicienles qu:e
ne , laicocuidaii), qui"sub eo ipsius basilicaeexcu- tommiserant facinora. Convjcii ergo adolesceiites,
hias observare solehat, Dagoberto nomiiie, infif : adjudicati suni suspendio perire debere. Eiiimveni
Mi fruter, quoniam cum cmleris pransuris et ego cth- anus i-lla, quam nialrem adolesccntis unius fuisse
posui prandere, lu cuslos pervigil, cave ne aliquam dixinnis , audiens filium suum duci ad suspendium .
_ iii hoc spalio incnrramus negligenliam, invesiicjane anhelo cursu festinal ad moiiasterium, ct ingrcssa,
aliqua matignw volunlatis pcrsona hanc basiticumsit his vocibus Patrem compellat Benediclum : Domine
ingressa, cupiens aliquod iiobis inferre deirimenlum, mi, inquit , Benedicle, quicl faciel hceclua misera
custodilo ne aliquis ex fitlgorunlibus Itjcltnisin cdtari ancillw, qvw nullum aliud , ul lu mclius nosti , ha-
dcciclcnsdtimna inferai vcl modicct, cl ul ceiiiores bebum siiffrcujium prcelcr hunc meum nctlnm, qui
simus, circumspiciainus eosdein , qualiler canclela- r, modo ducilur ad supplicium? Tu scis , domine, quo-
bris afjixi suni. , lyclmos. His peroratis , quae propo- niam necessilctle coaclus, furta hwc comtnittebal.
siierant, peragunt; lyclmum autem illum , de quo Rcdde, mi domine, mihi filitim meum, tibi servum
coepit agere sermo , propter aram gloriosoe Dei Ge- luum,jam de reliquo correplum, qui meas soletur
nitricis , quae in cadem ecclesia primum obfincl lo- cerumnas, ne famis inedia dispercal hmc ttia ancilla.
cum , slaltiunf, niucroni arclius imprimentes can- Gsteiide tuam solitam pictcttcin in me pauperculct,
dclabri, de ejus confisi crassitudine. Quibus paira- tnngat mea queriinonia tua piu visceru. Iiis el aliis
lis , fraier sujiradictus ad prandium accedit cuin qtteiiilosis gcmilibus perfusa genas lacrymis, preces
caeteiis refecturus. Qui vcro ad custodiam relictus fundebal. Flexus ad niisericordiam Paler pius mi-
est laicus . in assignalis sibi minus quam debuerat serahili hiijus aniculae questu , exhibuit prodigium

(5i) Apocrisiarius inmonaslcriis erat aedilmisba-
silicae , ut paleL ex hoc loco , aliis Archarius in
iihro De miraculis S. Mauri ahbatis, nuni. 22. su-
Pi-a^ Ex
(55) hoc loco ct mullis aliis patet moiis fuis-
se aptid majores nostros ut graiias acturi post ci-
htim eeclesiam adirer.l , non cajjiiulum. Quod pa-
let ex capilulis S. Gaili moiiachorum , cap. 22 , et
allis.
 I2oo MiRACULA SANCTI BENEDICTI. 1251-
nosiris temporibusiiiaudiium. Denique ducius uter- A quod coeperal iter, ullerius adoriri. Revcrsus ergo,
que juvenum ad locum hiijusniodi supplicio desii- ob formidhiem nimiani quam sihi doemonesincusse-
natum , furcis ajrpe.nsi sunt. Unus igitur illorum , rant, memoria excessii. A suis vcro in craslinum
soJalis videlicet filii viduae, extemplo vitam fini- ad monasterium adductus, ct ibidem aliquanluni
vii. Ipse autem , ab exortu sohs usque in teiiiam remoraliis, pro eo omnipoienti Doinino fusis prc-ci-
hoiam suspensus , precibus malris ejus ohsisienti- bus, iniegrre ineritis recepit sobrielalem meriiis ip-
hus ncquaquam mori poluit. Pastores quippe more sius quem invocavcral Palris.
stto acceleranlcs videre suspensos , dum ad locum CAP. XLYII. — Servus viiidiculus. Ilugo, Bidulihs
venissent, cernunt alterum vitam finiisse , allerum cogiiomine , unus militum Patriciacum inbabilaii-
viverc. Obsiupescenies itaque in tanto miraculo , lium, cum in aliis quampluribus cidem loco adver-
ctieri cursu indicare fam militibus quam promiscuo sareiur, cujusdam sediiionis in eadem villa inter
vulgo. qttae viderant, festiiiatit. Qui nequaquam equiles exorlae occosione, una dierum aggressns
verhis eorum creduli , dirigunl qtii sibi renuntient , quemdam rusticum, Guarinum nomine, a loeo de
lUrum verum, an falsum sil quod audicbant. At illi Cumbis cogiioffiinalum, et ipsum dc familia Palris
qui missi fuerant, ad locum suspendii properantes, progcniium , nulla justre querelae existenle catisa,
ita esse uli pastores dixerant cognoscentes , eis " lam crudeliter verberavil ut ei brachiumconlrivciii.
qui se miseraut referunl. Admirati omnes , mitlunt E-usticus vero idem nemiiicm suarum injuriarum
qui adoleseeiitem solvant, et sihi pisesenteiit; rem reperiens ultorem, dum 11011 haberel, qucm polissi-
ab eo omnem plcnius rescituri. Cognoscunt ergo muiii suae querelae advocatum facerti (quippc vir
vidure illius lacrymis el precihus , quam ecclesiam superbus eral, qui cum cecideraf, ct nulli reveren-
c.oncilo cursu peliisse perfusam lacrymis viderant, tiam defereho.I), anxius valde, ad sui domini auxi-
omnipolentem Dominum vitam filio ejus per nierifa lium coiifugit Beuedicli. Ingressus iiaque ccclcsiam
Patiis Bcnedicii, quem devotius exoraveral, reser- ejusdem palris appropiavit allari, et super co con-
vasse, super hoc faclo magiiificaiites ipsius cle- tiitum imponens bracliium , hoecverba cum intdio
liieniiam Omnipoteiitis. Denique inlerrogalus ado- gemitu niente profudil conlrila : Saucte, inquil, Bc-
lescens , professus est se nullam loesionem sensisse nedicle, mi doinine, liium me profiieor servum, ct tt
per toluni sure suspensionis spalium. Unde eonjici mcum jure dominum. Ccrnis hocconlrilum brachium;-
datur magiseam per indigentiam quamper nialitiain luum crut, el prwler te netno ulius in eo domiiiaiio-
connnisisse fuiium. nem exercerc dcbuerat. Si tu itlticl confreghses, ca-
CAP.XLYI. — Dwmonicicus liberatus. Gautcrius p vcrsus te nullam Itaberem qumslioncm, quoniain cs!
deCapriaco quadam nocte qure Sabbaltim praeihaf, tv.ijuris. Sed, mi domine, qitarc permhisii til Ihitjo
ad castrum, quod Mons Sancti Yinceiifii iiuncu- Bidulfus, cuiin nullo obnoxium esi, illticlconlcrcrcl ?
palur, festinans, exoptabat adfore homiimin con- Noveris me ab Ituc clie luis, vet iibi nitllo motlo fimu-
venliculo, quod pro mcrcibus congerendis fieri asso- lari,nisi de ipsius brctchio et corporcjustam ullio-
let. Unde tam ipse convciiticuli locus quam negotium ncm excgerh. Iiis el hujusniodi vocibus fratres qui
ibi babitum mercaium vulgo dicitur. Fit vcro i;i aderanl cthrcc audiebant, ad lacryir.as provocafi,
eoJem loco in sabhaio. Iiaque, dum in loco Pianchia- pariler flebant, ct ejus jruicii gemitihus, eo.dem ex-
Guillelmi diclo praelerlcgercl fluviolum Yvidra- poscebant.- Quibus peroralis , rusticus ecclesia
cam (5(i), qui Palriciacos proeterluit agros equo re- cgressus cegerrinie ad suum remcavil habiiacnluni.
shiens, iiulluinqiie liabcns comilem, ii-gcnii"primum Porro Pater sautius lmllalenus qucrimoniaruni illius
iicmefactus inciu, persensitadessedoemoiies, etobli- obliius, in malignum jtistissimam excrcttit ullioncni
lus sibi signiim imponere crucis, circunivallatur ah virum. Bracbium enim ipsitis ejusdem laleris, ctijus
tis, nullo munitus subsidio. Qui, ilkim euin equo et ruslici brachium verbere dcmolitus fuerat, cmii
cui insidebat arripienlcs ct per aera veetilanles, ad lolo liuniero lanla vi aegriludinis pervasnni est ut
posiremum in gurgilem tenlabant demergere. A( ille I) cinnino inulile factum, ad nulliim penitus iicccssi-
Dco sibi propiiio ad memoriam reduxit gloriosi no- taiis usum iiivcnireiiir idoneuin. Quo dolore miser
men Benedicii Palris, el cum jam prope essel, ui o. diutissime vexalus, a milio prorsus nicdicorum cu-
dcemoiiibus in amnis illius proftmda mergcrciur, rari valuit; sed augmcntala aiiguslia, codem morbo
sancteBenedicle, sancte Benedicle, cum'grandi omnia ipsius membra percurrentc, fatigatuni diris
clamorc covpit ciebrius iterare. Exlerrili igitur dae- doloribus .spirilum miserabilis miscrahililer cf-
inones ad iiomiiiis hujus invocationem, slalim cum fucvif.
linqiienles , more sibi consuelo cvainicrunt. Porro CAP. XLYIH. — Conlracii duo erctii. Dtto ciio.m.
illc virlulc btijus nomiiiis sese cernens ercptiim, rc- viri, quorum uterque ex agiesli- boiiiinum generc
irogrado calle Patriciacuni rediil, nulio modo atisus, ducebal r.atale, damnali membris, annosa nervoruni

(50) Yvidraca seu YVklro.gavocalur in Cbaiiaiio
Palriciacensi, vulgo iOiiilnic, qui in Ligerim iu-
floil sujira Burboncni (ut vocantjAnciuni fn liuil.us
JSiluoruni. Patriciaci siliii.n (icfinil Eccardus comes
i!j charta G his verbis : liic crqo locv.sin Aitgv.sio--
dv.nensi pago posilns, liis tib~oricnleflucnlis, Parrida
vidciicct el Bvrbunciu dividilur, dcinde u meridie
ctidcm Burbunciti tlcsceiitkntc in Isrttm fltaiv.m uscfuc
ud SitHiii Jotiniiis ecclesiam, clc.
 1253 RADULFI TORTAMI MONACIHFLORIAG, i'25G
contractionc eos perdcnte, diuiissime in suis, hoc A dus, cognomine Albus, vir potens, non solum in
cogente morho, resides jacucre grabatis. Horum ruricolas jrroedii illius. verutn etiam in con-
unus incola villae; qtire sancius Bonilus de Yetula- tiguos, avkae dominalioiiis excrcebat jus. Cu-
vinea diciiur : alter vero ex villa Palingias vocitaia jus uxor dum occasione iurpis quaeslus vicina
exstitisse 'perhiljelur. Qui primordio suae invalelu- peragrarei rura, devenil ad supra memoratum cum
dinis, amjjiius juslo anilibus creduli fabulis, non superho comitatu locum, uti bujusmodi incedere as-
paucis diebus, falsis muliercularum carminibus sese soleiit niatronae. Erat aulem auluninale lempus,
decipi pertuleruni, animati falsis spebus. Sed et po- quando jmessis lorculari vinis, vinum condi solef
pularium medicorum insanam experti opem, qui in praeparalis prompluariis ad servandum in posle-
artcmisioe, vervenoe, belarum, seu aliarum quae rum ; cuius non modica quantifo.s lunc temporis
passim leihis edere consucvit succis lierbarum, seu ibideni habebauir.Mandat ergo cadem matrona nio-
diversorum.animalium adipihus, vili pleheculae illu- nachouf sibiet suis accelcratumexhihcat prandium.
dere solent, uil omiiino profecerunt. Unde animo Qui audiens qure jubebaiitur, nimia animi indigna-
dimissi, ulterius raedelani se adipisci desliteruiil tione commoius, ut erat animosus, rcspondit ne-
sperare, quam magnopere sese expetiisse arhitra- quaquam sedireclum, qualenus substanliam ruris
banlur. In qua desperalione diu perseverantes, ipsius in conviviis mulierum expenderei, sed ut fide-
niliil de sua salule eogitahant. Immensa vero or.uii- liier colleciam eis qui se miseranl dirigerci, nec
pofeiifis Domini clemeniia, quae illorum misereri consuetudinem imponere loco vclle quam non in-
decreveraf, immisil cordi eorum, quatenus Pairi- venisset. Qua responsione coiitcmni scse mulier au-
ciacum depoiiari se fo.cerent, Patremque Benetii- tumans, furibunda recessit. Imperat ergo Ansegiso
clum, ul jiro eorum salifte iniercedere dignarctur, Brutnio, qui eorum locorum ab ipsa donhiiaiioiiem
cxorarent. Fecerunl aulem sic, non quidem codcm aeceperal, ""quaienusquidquid vini sub jure mona-
tempore, sed diversis temporibus. Igitur dum ali- chorum reperisset, plaustris imponens devehcret,
quot diebus in monaslerio ejusdem loci prccibus et suo ccllario reeonderet. Hic proeceplis dominae
iiisisientes pernoctassent, sospilatem integerrimam velociter ohaudicus vehiculis vinum imponit, etsuis
receperunl. Laelabundis itaque animis, grates Pairi inferrc properat apolhecis. Al nequaquam diu ga-
sanclo tribuentes, revcrtuntur ad propria, omnibus visus est. Denique filius ejus admodumparvus, quem
propalantes omnipotentis Doniini in se ostensa unice diligehat, mox ut plaustra fores attigerunt
magnalia. domus, tam validis febribus urgeri coepit ut pene
CAP.XLIX.— Furpunitiis in fdio. Pwnitensfttii sa- Q animain exhalaret. Al vir ille nequaquam haesitans
nilatem obiinet. Queedam possessio diela Sulmeria- lioc inforlunium sibi accidere, eo quod nefandis
cus(57) Patriciacensium subjacel dilioni, quoe ipsis dominsejussis obtemperasset, vinum reddidil, et quia
non contemnendavictualium quolannis rerum infert stulte egisset recognoscens, jiro suo deliclo satisfe-
suhsidia. Cui iiupeiTimepraefecerant quemdam ex suis cil, Patremque Benedictum pro pueri salute oravit.
fralres, gralia tuilionis loci et arcendorum praedo- Quem pius Palcr poeiiitentiamipsius accepians exau-
num, et colligendorum annuatim solilae reprsesenla- divit, et pucrum in prislinam sanitalem resti-
tionis fructuum. Huicvocabulum ineratOdo; quore- tuit (5S).
ferente,ea quae scribo,'cognovi. Quidam Arcliembal-
(5"; Yilla haec sita erat in pago Matisconensi, Ludovico rege, Joanne Aurelianensi, et llumbaldo
Floriaco aitributa a vYiniterio Eccardi comitis ne- Antissiodoreiisi episcopis ; Chrisliano quoque ejiis
pote, ex chartis 20 ei 22 codicis Palriciacensis. loci monacho , qui rem lilleris mandavit, ailque
(5S) Non pervenit auctor ad aiinum 1107, quo re- faclam esse lum electionem Bosonis abbalis eo no-
liquiarum sancli Palris Beiiedicli traiishuio in no- mine secundi iu locum Simonis, qui paucis ante
vam ihccam fatta est xn Kal. Aprilis, praeseiilibus diebus obierat.

APPENDIX
A Bollandianh fusior addita ex ms. codice Patriciacensi.

l.JTcmpore Gauzlini gloj.iosissimi Palris acllifu- D
ricensium archijiraesulis, mulli nobilium mundialis
vitoe nugis abnegaiis, in palaeslra hujus loci Dei et
Doniini nostri se dedere ditioni suh proposito sanciae
religionis. Nec minus etiam ah exlimis Hispaniae
seccssibus, alii a puero in divina observatione enu-
triii, alii apice pastoralis curae suhlimati, patria
renuscjue abuicsiss, proeseniiani pefiere hujus jirin-
cipis Dei, magni existimaiUes, si Iiccrcl conspccti-
bus perfrui cujus eraiildoclrina et magisterio infor-
mali. Yideres coiifiueiitium agmina undccunque
concurrere, et tanquam uno ore proclamarc illud
nobile vatiehiium Isaiae : A finibus tcrrm nudiviimts
lctudes, cjloriuinjusti (Isni. xxiv, 1G). EtPsalmistae :
Elenitn benedictioncm dabii legislaior (Psat. LXXXIII,
8). Cujus henediclionis ut paiiiclpium mercrcnlur
quidam duo germani, ncctarc lacti supcrnae insjii-
rationis a Barcinona urhe profecti, communis pro-
1257 MIRACULA SANCTI BENEDICTI. 1258
lectoris nostri sacrosanctum unanimi voto expetiere A ecclesioe equis a foris relicfis, dicens : Sancte Bene-
tumulum. Quoiiim unus, noniine Joannes, in mo- dicie, hos interim tuae.commitio custodiae, se in ora-
nasleiio Sanctae Dei Genilricis, cognomento Rivi- tionem ante sacrum dedil allare. Dumque crebris
pollensis (59), a pueritia sacris imbulus litteris, singultibus preces fundit allenlius, contigit quem-
pedum promeruerat curse pasloralis, scilicet abbatiae dam transitum hahere pari quidem itinere, sed
Sanctae Caeciliaevirginis et marlyris, siioe in cu- dispari operationc. Ergo miser, ubi neminem cusio-
jusdam verlice montis; alter vero, vocabulo Bernar- dum reperil, vim faciens aurigae iuvisibili, anima-
dus, a quibusque nobilium sub tirocinio mililiae libus cum armis invasis, cujusdam fluvioli, cui
saecularis est inslructus, sed, quoad possibile laico, nomen Lubrigatus, vadum adusque teiidii. Sed
Deo sabdilus. Qui florentis militiae abjeclis deliciis, demens caecalus perfidiaesuae tencbris, dum mediuhi
quodque mirificum est, taedis nuptialibus spretis, conaiur nare gurgiiis, praeceps ruens undis, riulli
ignesque animi igne supcrans supernae coniempla- ultra comparuit. Juvenis vero a lemjfio egrediens,
tionis, cum proprio germano Floriacum usque lo- dum huc illucque oculorum veriit aciem, damniliaud
eum, ut praelibatum est, devenit, ibique habilum frustra impatiens, mox ut animadvertit adversarii
sanclae rehgionis humiliter quaesivit, el reverenler fraudem, eoncitus irrupit sihi debiloiis basilicam,
suseepit. Quo pro cerlo referenle cognovimus, quod- _J talia voce querula rjroclaffians : Eia, inquiens, sari-
dam coenobium haberi in partibus illis, dicatum in cfissime Benedicie, quonam pacto preces te rogantis
honore hujus amici Dei, a memorata iirbe iter pro- ad Christitm allegabis, qui unins quadrvpedis cv.slos
trahens unius diei; in quo loco innuniera fiunt esse nequisli? Obtcstor non me Itinc dhcessurttin,
miracula ad laudem Doffiini nostri Jesu Christi per usquequo resliluas quod novi amissum tua neglitjen-
merita beatissimi Patris noslfi Benedicti, ex quibus lia. Haec et his similia dum queritur voce setlula,
'pauca haec] perstringere lihuit. extemplo reyeiiilur Taploris i-apina, elabsque ullius
2. Tgitur quidam. praeclarae indolis adolescens, regeniis soleiiia loco conslilit, quo injuste fuerat
secus prsefalam basilicam iter facieus, gratia orandi ablata. Fit continuo concursus populorum, ingens
cum proprio armigero devertit. Porro pone fores agitur gaudiiim, etc..

(59) Hactenus perstat monasterium Rivipollense
ofdinis S. Behedicti* in Calalania , cujus loci fuit
Enneco abbasimperante Ludovico Augusto, ulcon-
stat ex litteris Avaecomitissae inhaec veiia : Egb
Ava conietissa et filii mei, id esl Juniofrecus
comes, et Wifredus comes, el Ooliba cOtnes,ei Miro
levila, simuidondlores domum Saiiclm Mariw situm
in comitatu Ausona, in locum quem vocanl Riopulto,
ad prmdictum domum,. qui est fundatus in Itonore
sanclw Dci genitrice Mariw perpclua. Virgine, vplad
abbale Ennegone, vel ad mOnuchis, qui ibidem \Deo
serviunt, etc. Scriplum xu Eal. Julii, uritw scxio
regnanle'LudovicoregefilioGaroli.

:
-MIRAGULA S. BENEDIGTI ;;

EX ANDRE^; MONACHI HISTORIA METRICE A RODULFO TORTARIO EDITA.

Acta SS:, Marl. die 21, cx ms. reginae Suecise.)

(BOLLAKD.

v- '---
'."' MON-iTUM-.-^ --;

Sequentem Miracuiorum librum appellat Boscus t anonymi veteris, auctoiis eruditi, inonachi Flofia-
censis;» quem librum «ine auctoris nomine in velustissimo codicemembraneo coenobii Floriacensis invenit:
addit lamen ad caput 22 libri u aliquos conjicere Aimoinum esse etiam ejusdem libri auctorem : quod nullo
modo potest subsislere. quia num. 22 dicti libri iv refertur expedilio Hierosolymilana comitis Piclavien-
sium, facta anno 1101, et num. 27 narratur Floriacense incendium anni 1095, cumjam sepiuaginfa aul
octoginla annis e vivis excessisset Aimoinus. At libri hujus auctorem se prodit Rodulphus Tortarius Fio-
riacensis monachus in poemateDe miraculis S. Benedicti, uhi eadem omnia habetcum hoc procemio :
Qum nuper prosa, digero carmine gesta,
Clarueril nosler qv.mfaciendo Palcr.
Reperimus hocpocma aliaqueej'us opei'a varia in codice pervetustoreginae Sueciae, riumero 1640 sigbato.
Proponeljantur libri nOvem de mirabilibus,: aliquot millibus distichorum conscripti de regnis, bellis, trium-
phis, de exemjilis viiiutuin ac viiiorum, de prudenter dictis el factis ac similihus, quorum omnium prolo-
guin damus:
Duin vacal, efcurh mcns non agtlalur avdrh, " .-
Bum lenlh anitnus ftuclibus abslrahitur,. -
1259 RABULFI TORTARII v&IONACHI FLORIAC. 1249
Flores de vernis melrico decerpere pratis, .
Pollice decrevi, noster amice tibi. ,...-._
Hic portenta tibi, miracida, somnia scripsi, ""'••;%
Scripsi de febus liic memorabilibus.
Recte, perverse, versutedicta vel acla
Dixi, quw facio contiijerint vario.
Ufges ad famam, Clio, qumprima poelam.
Adsis principiis ex Helicone meis. .""'.'
Sequebaiilur epistolae undecim ad varios, quorum prima ad Guarnerium Burdonem sic incipit ;
Accipe descripiam, Guarneri Burdo, salutem,
Dirigit a torta quam
'
tibi nomen habens.
Seeunda est ad Bernardum hoc exordio :'
Pro meritis, Bernarde,luis libi verba sdluiis
Paucula tiodulphus adnoiai ipse.iuus. \
Tertio locs legehantur acta vilae et martyris S. Mauri Africani, quorum ultimam partem de traiislatione
corporis ad eoenobium Floriacense edidit Boscus a pagina 519 cuni liac clausula annum 1117, quo scripta
haec sint, significanle :
Maure sacer, meritis exctudi vota precanth,
Quod dedit exiguus Tortarius accipe miinns, - -
'."•",.'. Mille suiversus, sua demant criminamiile.:
Septies et deni cum cenlum cmlera lergant.
Addebatur hymnus sapbico carmine de eodem sancto Mauro quem in codice Floriacensi pro inembrar.a-
rum tenuitate et yetustaie se non potuisse legere. Xatetur Boscus pag- 555, ubi auclorem liymni facit,
Rodulphuhi Floriacensera : a qiio perperam diversuhi arbitratus est a Torta, sive Tertario, subcujus no-
mine edidit jam dictam S. Mauri translafioneffi. Ultimo denique loco babebantur acta, Lran.slatioel miracula
S. Benedicli, quoruni moles nimia impedit, quo minushic demus. Horum prologusila incipil: -
Accipe, mi F-uico, tibiquw lelrasticha milto ;
Leghlatoris perlege gesla Palris.
~ Hmc tibi jucundo scripsi Rodulphus amico. '-.'".-'.
Ut iua sit noslris mentio facla libris.
Ex hoc poemate damus librum quartum miraculofum XLVI,quae antea Andreas monachus soluto sermone
composuerat; et hactenus nusquam reperimus. Mentionem hujus Andreae facit Rodulphus Tortarius lib. v,
cap. 55, his verhis : «Iii castellionis Patris ipsius non exigua portione, uhi bealus confessor Possennus
(de quo et Andi-eas plurima in suis refulit diclis) multa Omnipotentis ciemquia dernonslrafniiracula.
Succedit deinde quintus liber miraculorum, ab eodem Rodulpho.conscriptus. »

.:MIRA€ULA
Quae libi de gestis scripsisse slupenda paternis
Dicitur Andreas, fistula nostra nolal.
At Lemovix populus ferienle Deo paieretur
Ignem dum sacrum, dat sibi consilium,
Patris reliquias urbi gestare verendas;
Quod poslquam fecit, pestis iniqua perit.
Yidit dum feretrum ferri muliercula saerum,
Quse conlracta pedes ire nequibat iler,
Infit: Sancte Pater, sipossem, tecomitarer,
Et quod deposcit prorsus id obtinuit.
Mentis eques pravae z^li succendilur igne :
Namque suum fratrum per sata laxat equum :
Dumquesecusslagnumproperat,submersusinuiiunj.
Yix eques evasit, at sonipes periit.
Qiiaedam spiritui fuerat concessaprocaci,
Ilktis palri perfurit ille probris.
Dejerat, obsessa se non exire puella,
Sed fugiendo gemit, atque gemendo fugit.
5.anulphus crebras inhiahat prendere pi'aedas,
Quodam die yerq fecit ut assidue :
Prandia de lacrymis viduarum larga paravit,
Prinia sibi fauces obslruit olTa truces.
Praedia, Gauteri, quia lollis, daemonis alri
Turhas exsequiis cernis adesse tuis.
Konachus es factus, dudum cOgnomine dictus, .
S. BENEDIGTI .:
A Et vitse finem consequeris cclerem.
Cur, Giralde, patris hosles per lucra tueris?
Est conspecta tibi virgo Dei genitrix :
, Arguit ipsa, suos luearis cur ininiicos,
Uxor cum natis occidit Eva tuis.
Esl domus amjela patri sita pago Barcinonensi,
Srepe yocatus ubi plura stupenda facit.
In qua turma Deo famulatur sedula Christo,
Gaudet prsesidio tua, patrone, tuo;
Huc oraturus successit miles amicus,
Tixtra dimissis, donec abiret, equis.
Fur rapit hos ayide : vicino mergitur amne ;
, Perdere quos timuit, miles equos recipit.
Classibus advecti properanl illuc Agareni, -
Qualeiius igne cremeht, rebus et exspolient:
-" Fundere vina
volunt, glacies quasi dura rigeseuiii"
Tgnis et injectussponte sua mojilur.
Indicaliios molles et mittit Lres Lruciores, "
Miratur quare fiat et his simiie : . ; .
Unus qui sacram demoliri cupitaram,
Iclum duffi librat, se feriendo necal.
Clericus ereclus sua domi prava precatur,
Dum super liunc volitat passer, in orc cacai,
Jurat hic iratum se patri, silit inultum :
Yisceiibus:muliis, mox ayi.s illa luit.
 iUi MIRACULA SANCTI BENEDICTL
Tnte veridicum complctur, Alarice, scrijitum,
Non impunitus teslis erit reprobus.
Oum le tesle suam comes affirmal lore silvam
Effossum querno fles oculum scopulo.
'Morpore, Conslanti, de sacro prode Posenni;
Bis monitus, flagris terlio corriperis.
Visio quod doeuil, compiilsus pandcre pandis,
Invenlum sacro condiiur in tumulo.
Pulvis tc tumuli donal, Tclbcrga, saluli;
Urgebat duris spirilus lianc slimulis.
Pulvis, ul esl hibilus, delrudilur hospes iiiiquus,
Sanclus liabel proprium' Spiriius.liospiiiunu
f empli pro foribus iacuil pcr non breve lempus,
Allera conlraclis prona cubans genibus :
Dum missam caneret, fralrcs orare monerei,
Prcsbyler, liac hora sana fil ahsque mora.
Causatur sancLos miles fore soniniculosos,
His sine jaciura se rapuisse sua :
Traditur hic Salanae, fil servus lihcr ah lioste;
Sioiicre credebal, quos vigilare probal.
Dum le niancipium non csse falcris avilum,
AlbCiice, minis coelitus argucris.
inque volam digitis cum dexlro pollice fixis,
Placas oflensam jure professus hcruin.
Cuncla vorante foco, Christi geiiitricis imago,
Ligno sculpia liccl, iiilcineraia manct.
Qui sacra siistolhinl, se passos Irigora plangunt,
Pcplis illaesis cultibus ci vai-iis.
Rtisticc, dum plaiisiruinTcoiio deducis onuslum,
Pro nihilo cclebrcm pains habendo diem,
Ignis iii cxiguas rcdigil lua jdauslra favillas,
Amittisquc pedes, luGuc iuique boves.
Non opus igniio vcrum discerncrc ferro,
COiisianii, faisus tcslis ades penilus :
Yesicae sircpilus disjiloso venlre pudendus,
Teslilicaiur cam lcgiferi deciinam.
Duiiivoiiiiii nmipis, itcrato luinina j)crdis,
Vovisli scrvam quae forc perpeluam :
Denuo sed recipis, nec posicalumina perdis.
Conservans volum, scrva lnanendo luum.
liiiiniiiet a tergo Laiidricus in agmine magno
Intrai pro caslro rura palris Geilo :
Mandal iit in signum rcbocl miles Benediclum,
Ccpil Laiulricum, perdidil el ciineum.
Gallaici ncptis sacra jiraeripil alria patris,
Quae fainulando suiis oblinuil patruus :
ndc dic certa fuit alicrcatio mulia,
Paralysi suh qua perculitur liiisera.
Jngciitium clamat se, serviiiumque rccusat,
Slabilis hoc sciito jirode.re cum baculo,
manicis obolum rcligal, capitis quasi censum :
ExcidiL cnormis instar habens clypei.
Dtcmon suffocat, primo, Rotberle, replcrat;
Te lellus abicit et tcr idem peragit.
Floriaco missae patuitvirlus ibi.chartae,
Continuit tellus te super hac posita.
Abstrahis ecclesia Benedicli nomine sacra
Hoslem, Gauteri, daemonioque daris.
Denuo purgaris de crimine, dum resipiscis :
12*2
A Nam laxas captum, das quoque prsedioluni.
Mergetibus carrum ducil Guisberlus onustum,
Raptis a terra, dux, Benedicte, tua.-
Non sentit stimulos, non verbera,non sonitusbos :
Anle nequit, retro cedit, onus revehit.
Prc-shyier ecclesiae bijugum ducit niemoratae :
Adsunt cum plaustris et juvenes tumidi;
Proturhanl bijugum -. sacer exoral Benedictum .
Horum mox plaustrum stat quasi mbns rigidum
Dum, scribis, eorum deles Ul vile paternum,
Littus in adversum le licmis exposilum.
Daemonicis fiagris torqueris traditus illis,
Nunquam ciiraris mcnlis iiiops, sed obis.
Incurris morbum, Gautefi, perniciosuffi,
Audes coramissas dum dare reUiquias;
B Fassus delictum sanaris, lion tanien aiinum
"
Ipsumpertransis;ast ineo moreris... . . v
Palrem suosannas, messem resecare, laboras :
Caedis per medium, ruslice, falce manum.
Aiuifl illapsum cunclos, animalia, plauslrum,
Consumpsisse foeum, caelera, necne domum;
Al nec dissimilis Cauterus habetur in istis:
Yisio quem monuif linquere, quae peragit,
Yapulat immensis, nOn sentit quia, flagris;
Yicini proprio quem referunt ab agro.
Oras dum siagni videt armiger auserc pasci,
Aeceleral fruslra; siiniulanie gula,
Urget cornipedem praeceps calcaribus acrcm,
E.t submersus aquis inlumulatur eis.
_ Sublrahis oblalum furlim, dum, monache iychnuin,
In somnis monitus, reslituis trepidus.
Porro dies per tres pateris pro crimine febres,
Committas sane ne postea simile.
Dum residet mensis, inopum lacrymis sibi parlis,
Excilur resonse voce repente tubae.
-Accurril raplis celer Archemhaldus in armis,
Perculilur telo lempora morlifero.
Res nova : percrehris tercbrato vasc cavernis,
Nil vini manat, frigore seu rigeat,
Ardct et ignitis verubus forat imjiius hoslis,
Quod quamvis egit, nil lamen elicuil.
Visa puer relulit, genitores rredere poscit,
lllum subsannanl, somnia falsa pulanl.
Al puer assuelis pronus replando scamellis,
D Floriacum peliit, sospes et hinc rediit.
Aller adest: agilis poscens modulamina vocis,
Qui fuerat mulus, matris ab uberibus :
Aspicit hic uiveam se compellare columham;
Quid velil ille loqui. dicit*el emeruit.
Tertius audivit dum pusio, quod duo gessit
Mira paler, pueros salvificando duos,
Parvulus hic ej'us vernaculus ut sibi grcssus
Reddatur, poscit, mox et id obtinuit.
Disesia genitum monuit vox nocte Raduljjhum,
Ut sanus fieret, Floriacum peteret.
Credulus hic dictis, scse trahit ille geiiuclis :
Qua Christus scanditluce, pedes rccipit.
Dum figulus palmas Guillclmus porrigit anihas,
Jurans patronum, quassi loquendo, pium .
ISil
Arenl momenlo cubitusque manusque sub uno,
At prodest lignum pro cubito positum.
Paemone possessus vesano Britio Roaldus,
Flumina cum stagnis, confraga cum patulis,
Yastaque cum culiis, transit celeri pede pernix,
Quem simulando caneffi liquil atrox homincm;
Sed nalale soluni dum vull inviscre densum,
Ingreditur notum pestifer hospitium,
liistar avis nigrse subit os, misero trepidante :
Inde per urinam digeritur nimiam;
Condolet expelli, nanf sunipla voce coracis,
Delerrel si quos invenial limidos ;
Aggreditur fralrem, qui conjuraral Odoncin,
Audito patris iiorainc, conticuit..
Captus ab h&ste suo religatur carceris antro :
ORDO RERUM 1244
A Arctatur vinclis, compedibus manicis ;
Nequiquam mulios implorat voce patronos,
Eripit hunc noster, quem vocat ille, pater.
Poscit ah ancilla mulier velaffiina prinia,
Ut properel magnam cultiof, ecclesiam :
Quse non reperiens, formidinc pj-essa fit amens.
Iiaec i-eeipit sensum, sedpalris ad tumulum.
^Edilui faciles contra fas nocle loquaces,
Infringunt normae jura staiuia sacrae.
Yerber divinum primum casligat coruin,
Erudit in sanclis cautius esse locis.
Surgat ut e stratis, nioiiet unum visio noctis,
Spcrnit visa, latus gyrat iners aliud ;
Illa super pigrum lecli dejecit operclum,
Mox laquear cecidit, nihil sed ei nocuil.

©RBO KEHUBI

. ..QVM IN HOG TOMO CONTINENTUR. . : J

SIGEUERTUS GEMSLACENSIS MONACSUS-, De Malhelinoabbale. 654

1'iolegomena. 9 De Thietmaro abbale. 655
§ i. — Yita Sigeberti. 9 De Liefhafdoabbale. 656
,.S2.—Scripta.. - "..15- De Anselmoabbaie. .657
iCHRONlCA. 59 De- combustione 'monasterii Gemblacensis, auclore
. Anselmi Gemljlacensiscontinuatio. 259 Guiberlo. 657
GonlinuatioGemblaceasts 257 VITAWICBERTI. 66!
AuclariumGerriblacepse. 265 CAPUTPBIMUM. — De geDerosilate parenlum sahcli
.Auctarium Aquicinense. 269 Guicberli. 661
Auctarium Affligemense. 279 CAP.II. — Quodper gradus ailatum gtadus yirtuiuin
Conlinuatio AquicinctiDa. 293 ascenderit. : 663
Continuatio Bergensis. 347 CAP.III. — Quodsaeculorenuntians, cingulum mililia;
Auciarium Hasiiouiense. 353 deposuit. — 664
Auclarium Silhiense. 555 CAP.IV. Quodfundumpfoprietatis suae Gemmelaus
Auctarium S. Jiidoci. . 555 Deo ei Sancto Petro ad fuudandum coenobiumdelegavit.
(onliniialio Atrebatehsis. 355 -665
ConlinuatioTornacensis. 357 CAP.V. —QuodGisilaavia ipsius el' »d- hoc amminicu-
Auclarium Lauduuense. 359 lala est. i _ .665
AuctariumCoibeiense. 361 CAP.VI. -r- Quod Erluinus ex canoniconionachiisfami-
Conlinuatio Pnemonslrasensis. 363 liaritate sua eum ad bonummagis incitavit. . 666
ConliuuatioBurburgensis. 579 —
CAP.VII. Quod etiam sibi abrenuntians, monaclii-
ContinuatibValceliensis.. 583- cam vilamappeiiil. 666
Auctarium Bellovacense. 387 CAP.VIII. — De nobililate et religione Gorziensishio^
Auctarium Moiiui maris. 389 nasterii, efquod ibi monachusfaclussit. 667
Auctarium Ursi cariipinum. 401 —
GAP.IX. Quod Geinihelacenses fratres ad exemplar
AuclariumNicolaiAmbianensis. 409 Gorziensiuminstituit. i .'. fi68
IlobertideMonlechroniea. 411 —
CAP.X. QuodErluinum Gemmelacensiccenobioab-
IncipitPrologus Roberti. 421 batem praefecit. 669
Incipit EpisiolaHenrici archidiaconi Wariiiuaidere-
ad CAP.XI. — QuodOlto imperator maliloquorumnialivo-
gibus Rrilonuni. 423 lentia rejecla, Gemmelacense ccenobiumauctorilate im-
Jncipiuiitchronica Robeiii. 423 periali munivit, eiqueiu oiuuibus iinmunitatemattflbuit.
• 669
LlBERDESCRIPTORiBUS ECCLESIASTICIS. 5i7
GESTAABBATUMGEMBLACENSIUM. . 5!)l CAP.XII.—Quodchartam de rebus Ecclesiaeconscriptam
De Hefiwardo abbale. 614 primo imperiaii, deinde aposloliwesedis auctorilate lega-
De Erluino juniore abbate. 615 liier roboravit. - 67.1
De Olperlo abbate. - ' 617 CAP.Xlif. — Quod Heribrandus maritus Reinuidis so-
De Mysachabbate. 628 - roris sanctiGuicberti Gemmelaccnse coenohium usurpa-
Coniitiuatioauctore Godeschalco. 627 vii, ejusque injustitiam sanclusvir ad lempus mitigavit.
De Tielmaroabbale. 652 .671
De Liethardo aubaie. 653 CAP.XIV.—Quodde genle Uhgarorummuliosad Chri-
De Anselmoabbale. :- 642 sltim convertit. 672
Epitaphium donuii Anselini abbatis a Francis compo- —
CAP.XV. Quodadfralernae charitalis collegiummul-
situin.- 6i7 los undecuuque animavit. 673
Epilogus per di.alogumad ecclesiamfactus. 649 —
CAP.XVI. Quodpost ad coenobiumGorzienseregres-
HpitaphiumdomniSigebeni. 650 ., 6usest. 674
Item pauca de liis quae a domno abbate Ansclmovel €AP. XVII. — De obilu ipsius. 674
sub eo sunl acquisila. . 631 CAP.XYlll. — Quodcorpus ipsius Gemmelausrelaium .
Cur dicitur Gemblus. 651 cst. 675
Panei!jTicuslibellus. 651 —
CAP.XIX. Quid F.rluinusabba in epislola sua de eo
De Oiberlo abbalo. 651 ECiipsil. _ : 675.
 42iS QIL-E IN IIOC TOMO COINTINLISTUR. >I2i6
EpistolaErluini. C7G CAP.XIV. — QuodS. LambertusTaxanJri3mab idoln-
HistoriaelevationisS. Wicbeni auctore anonymo.
* G77 lalria liberaverit. 769
Miraeula S. Wicberli auctore anonymo. 682 —
CAP.XV. Visio sancfo Lamberlo oslensa, de sc-pe-
Prologus Sigeberti in miraculis sanctiGuiberli. G82 liendj sanclaLandrada. 770
Visioejusdem Sigeberti. 682 —
CAP.XVI. QuodLambertusPippinum argueril pro
YITADEODEHICIEPISCOPIMETENSIS. 689 illir.itumstriiiionio. 771
CAPITULUU —
PRI.MUM.De nobilitate generis ipsius. 693 —
CAP.XVII. De bello nepotum Dodonis contra fami-
CAP.II. - Qualiter sub disciplinadomniBrunonispro- liam sancli Lamberii. 7.71
fecerit. 693 LAP. X Vili. — a
QuodS. Lanibertus Pippino Jopilism
CAP.III. — De promolioneejus ad episcopatum. 696 invitatussit. 775
CAP.IV. —De priuiis litteris nominuuiper angelumda- —
CAP.XIX. De furore Dodonisfeslinantis ad neccm
lis. 697 S. Laniberli. 775
—
CAP.V. De veteris ecclesia dejectione et novse;edi- —
CAF.XX. De viso crucis signo. 775
ficatioue. 698 CAP. X XI. — De iulerfeclione S. Lamberti sociorum-
CAP.VI.—De conslructione wa.Hiodorensisccenobii. que ejus. — 775
699 CAP.XXII. De exseqniis sancti LamWerti. 777
—
CAP.VII. Qui viri ea lempestate claruerunt. 700 —
CAP.XXili. De obscquioangelicoS. Larnbeni. 777
—
C.Ar.VIU. De morte domniBrunonis. 701 CAP.XXIV.—De vindictaDei in Dodonein et com|ili-
CAP.IX. — De unanimifraternilaie cleri Mettensiset ces ejus. 77S
llalberstedensis. 702 CAP. X XV. — De miraculis Legiaj ostensisin !oco pus-
CIP. X. — De privsto honore Meltensiurn ponlificum. sionisS. Lamberti. 779
702 —
CAP.'XXVI. De iranslnlioueS. Lamberti, etmiracu-
CAP.XI. — De immunitate ecclesiaslicarum familia- lis in ea oslensis. 779
rum. 705 —
CAP.XXVII. De Gnmoaldoanle allare S. Lambi-ni
CAP.XII.—De Spiual eastellive! monasterii constru- inlerfeclo. 780
ctione. 704 CAP. XXVIII. — Epilogus. 780
—
CAP.XIII. De jactis fundamentisbasilicfesancti Vin- S.AKCTI LAMDERTI VlTAALTERA. 781
centii. 704 CAPLT PRIMCM.— Iliustres sancti parentes : inslitutio
—
CAP.XIV. ue mmunilale loci ab aposlolico impe- apud SS. Landoaldumet Tbeodardum; corporis et animi
trata. 703 dotes': corpus S. TbeodarditranslatumLeodium. 781
—
CAP.XV. De noniset decimis ecclesisesancti Yin- —
CAP.II. Sancli episcopatusTrajeclensis,Ecdesia: et
cenlii levitaeet martyris. 708 regno utilis : episcopiet al.bales ipsi syncliroui: expulso
—
CAP.XVI. De aviditateejus in perquirendisreiiquiis e sede sua : viia monasticaStabuleti. 78G
sanctorum. 708 —
CAP.III. Sancli in sedem .suam reslitutio, et cura
—
CAr.XVII. De laude urbis Mettensis. 716 pastoralis: Taxandri ab idolis ad Clirislum adducti: S.
CAP.XVIII.— De dedicatione duarum ararum. 719 Landradsesepultura per ipsuin miraculoclara. 792
CAP,XIX.— De niorte Everardifralruelis sui. 719 CAP.IV. —Pippinus obduclam Alpaidenipellicemcor-
Everardi epitapliium. 720 reptns : pellieis odiuniel insidite: saucli, illa iustiganle,
Ileni ejusdemepitapbiurn. 720 martyrium. 798
—
CAP.XX. De ilerata immunitate ecclesiaesancli Vin- CAP. V . — CorporissepulluraTrajecti : Dodonisel so-
ceniii. 721 ciorum poena : miracula Leodii Licta, et ccclesia ibi a3di-
CAP.XXI.— De roborata immunitate actorum ejus. ficata: corpus eo translatum: Grimoaldicaedes divinilus
721 punita: Norlbmanni a sacro corpore repulsi : auctoris
—
CAP.XXII. De bona consummalioneoperum domini observatio: lempusmartyrii. 805
Deoderici, et obitu ejus. 722 SERMODE SANCTALUCIA. 8ii
Kpitapliium. 724 DE DIFFERENTIA QUATUOR TEMPORUM. 815
Rlivihmiin bonoremDeodericiepiscopi. 725 RESCUIPTUM PRO LEODIENSIBUS L LEJUCIS. 825
VITASANCTISJGEBERTlREGIS. 72!S EPISTOLAAD LEODIENSES. 829
VITABUEVIOR. 723 DEPRESBVTERISCONJUGATIS. 829
YITAS. MACLOVIISIVEMACGUTII. 729 RESPONSIOAD EIMSTOLAM HILDEIiRANDI. 829
Epislola auctorisad Tbietmarum abbatemGemblacen- .FRAGMENTUM RHYTHMI S. LUCIA.
D E 829
sem. 729 FUAGMENT UM DE S. LULLO. 851
VITAS. THEODAIIDI. 747 ANONYMUS.
CAPUT PIIIMUM. — Vitaante episcopalumTrajectensem ;
virtutes quibus Ecclesiamillustrat. 747 CHRONIOEPOLONOHUM. 833
—
CAP.II. Insfruit S. Lambertum; pro recipiendis re- Prolegomena. 835
bus ecclesiaslicisregeni addit; ab iniquis earum posses- Incipit epistola eltjuajdam prseambulalangenlia cliro-
soribus martyrioaflicilur. 7bl nicas Polonorum. 853
—
CAP.III. Muliercaeeilalepunita et visusei redditus; Epiiogusv 841
exsequiie a frequente populocelebrala;; miraculain loco Jncipiunt
—
cbronica3et gesta ducumsive principuml'o-
primo sepulturae;corpus inde avectumel Leodii deposi- lonorum. Primo procemiuin. 843
tum. ';.*- 754 JJIBER rRijius.
SANCTILAMBERTIVITADUPLEX. 759 I. — De duce Popelone, dicius Cliosisco. 815
Monilum. 759 II. — De Pazt IilioChosisconis. 845
VITA PRIOR S. LAMDERTI. 759 —
III. De duce Semovitbaii qui dicitur Semovitlifilio
CAPCT —
PAIMUM. De nobililate sancti Lamberli, et Pazt. . 847
quorumprincipum lempore nalussit. 759 IV. —De erecitale MescliouisfiliiZeminizldticis. 847
CAP.J|. — Quod primum a S. Landoaldonutritus sit. V. — QuoinodoMescorecepit Dobrowcamsibi iu uxo-
761 rem. 848
CAP.III. — De fonte per oralionem sanctorum produ- VI. — De primo Bolezlavoqui dicebatur Gloriosusseu
cto. 761 Chabri. 849
—
CAP.IV. Quoda S. 'Ibeodardo Lambertusinstructus —
YII. Quomodolerram potenler BolezlavusRussi.u
sit. 762 intravit. 852
CAP.V. De— liabifudine S.
corporis Lamberti, el do- YIU.—De magnilicentia polemia ef Boiezlim Glo
tibus animi. 765 riosi. — 851
CAP.VI. — De relato corpore sancti Tiieoaardi. 763 ]X. De virtule et nobilitaloGloriosi Bolezlavi. 853
CAP.VII. —Quod ad episcopalumeleetus sil. 764 ' X. — De pralio Bolezlavic.umUiulienis. 856
—
LAP.Vlll. Qui fuerint episcopiel abbates contempo- —
XI. L)e dispositione Ecciesiaruiniu Poloniaet vir-
rales S. Lamberti. 765 luteBoIezlavi. 857
—
CAP.IX. De iuterfectioneIlildrici regis. 763 XII. —Quomodo Bolezlavus per suos lerras sine• lic-
CAP. X . — S.
Quodepiscopatu Lamberlus privalus sit. sione pauperum iransieba!. 858
766 XIII. —Oe virtuie et piefate uxoris Boiezlavi Glo-
CAP.XI. — Quod Stabulaus monaslerium expetierit. riosi. 858
76G —
XIV. De niagnalitate mensa: et largitate Bolezhi.
—
CAP.XII. De obedienliaet humilitote sanctiLam- 860
beiti. 767 XY. — De disposilione casirorum ct civitatumsuii<>.-
C-AI'. —
XIII. Quoii ad episcopatum rcvocalus sit S. gni per — Bolezlavum. tji',(|
Lambatus. 7l8 XVI. De morte BoltzlaviGloriosi lamenlabili. 869
 m~ ORDO RERUM \m
De morle Bolezlavicarmina. 862 XLV.— Bellum cum Moravisgestum. 307
XVII-.— De successioue Meschonis seeundi Bulezlay- XLYI. — Bellum Bohemisillalum. 007
ces Gloriosi. 8G3 XLVII. — Pomoranirebellcs. '.08
—
XVIII. De successione et dejeetione Kasimiri po.st —
XLVHI. BolezlavusPonioranos reheJles ca[ to ca-
niorlcm palris. 861 stro Yelun casligat. 908
—
XIX. De rehabilione regni Poloniaeper Kasiniirum —
XLJX. Sexcenti Pomoraniiu Mazoviasunt percmpti.
qui fuit—monacbus. 863 909
XX. De prtulio comiiis Meczzlavicum Mazovilis. L. — Bohemorumet Zbignei clades. 910
86G LlBERTELTIUS.
XXI. — De praslioKasiiniri cum Pomoianis. . 867 EpistoU libri fertii. 909
—
XXII. De successioue secuuui Bokzlay " dicti Largi, Epilngus. !i!2
Kazimirides. 868 lucipil lerlinsliber. 9i3
—
XXIII. De conventioneBolezlavicum duce Ilulhero- I. — Vicloria de Pomoranis. 913
liiin. 868 II. — Episto!a imperatoris aciregem Bolezlavum. 913
XXIV. — De delusioue.B obemorum contra Bolezlaum III. — lielli cum Ilenrico inilium. 915
l.argum.— 869 IV. — Bolezlavus parat bellum. 916
XXV. De vicloria BolezlaviLargi contra Pomoranos. —
V. Obsidio Glo^ovire. 917
870 —
VI. liidiiciajGlogovieusiuni. 918
XXVI.De liberalitale el largitaie Bolezlaviet de quo- —
VII. lnduciasrumpuiiuir- 918
dam paupere clerico. 870 YIjI.— 0|ipugualio castri Glogoviensis. 918
XXVII.— De exilio BolezlaviLargi in Ungariam. 871 IX. — Yuiuera et cadavera Allenianipro tributo aufe-
XXVIII.— De susceptione Bolezlavi per Wladislavum ru-il. 919
dgein Ungaria;. 872 X. — Terror panicus Ailemaiiorunide cajiile et cauda
XXIX.—De filio ejusdem Bolezavi Mescone terlio. lacessiioruu. 919
873 —
XI. CantilenaAllemanorumin iau-lemBolezlavi. 920
—
XXX. De uxoralione Wladyslavi,patris lcitii Bo- XII.— Imperator paci-niimpioraie coacius. 92)
lezluvi. 874 XIII. — Epislola Cajsarisad ivgem Polonicum. 921
XXXL— De jejuniis et oralionibus pro nativitatcler- —
XIV. Kescriptuin ad Ciesatem. 921
lii Bolezlavi. 876 —
XV. Cssar rediens, ac pro tributo cadavera porlans.
LlBEIl SECUNDUS. 922
E|iistola ad Micliaelemepiscopum. 875 —
XVI. De morle Swaulopole. 922
lucipit liber secundus. 877 —
XVII. De Boliemis. 923
I. — Tertii Bolezlaviprimo de nalivilate. 877 XVIII. — De.Pomoranis. 923
II. — De bello cuui Pomoranis. 879 —
XIX. De Bohemiset Poionis. 923
III. — Obsidiocasl.riNakiel. 879 —
XX. De fraude Bohemorum. 924
IV. — De Sbigneo rebelli. 880 —
XXI. De bello et victoria contra Bohemos. 924
—
Y. Caslro Cruszwicexpugnalo etdelelo. 882 XXit. — i)e vaslalione terrie Bolieniicasper Polonas.
—
AM. Miraculumde sanclo Adalberlo. 883 92g
—
VII. De divisione regni inter utrumque filium. 8S3 XXIII. — De audacialloleslavi el providentia. 920
YHI. — Ulterior bujus divisionisdispositio. 884 —
XXIV. De vasialionelerra; 1'rusiieper 1'olonos. 929
IX. — De «elale puerili Bolezlavi. 884 XXV. — De concordia Zbiguci falsa cum Bolezlavo..
X. — Zeczecb et BolezlavusMoraviamvaslaverum. 929
8S4 —•
XXVI. Pomoranitradiderunl castnim NakelPolonis.
—
XI. Bolezlavuspuer inlcrficil aprum. 883 955
—
XII. Bolezlavusursum inlerlicit. 885
XIII. —Bolezlavus in boslicumprocurrit. 8S6 BERENGOSVS ABBAS S. MAXIMI TREVI-
XIV. — BolezlavusPomoranosoppuguat. 886 RENSIS.
— in
XV. Quomodobellum gesseril Pomorania. 8S3
XYJ, — Macbinatione.sZetliei. 886 Nolitia historica. 953
XYII. — De propugnaculo Pomoranorumsua sponte DELAUDE ET INVENnONE S. CRUCIS. 935
deslrncto. 889 LlBERPIUMUS.
XVIII. — De balteo rnililari.BoIeziavoa patre, dcviciis CAPUT PRIMUM. — De eo quod Dominusanle se priino
Pomoranis, ohlalo. 890 propbetiam el legein prremisit, ac dcinde ualus et pyssiis
—
XIX. De Plaucis devi.clis. 891 arboieni crucis asccndit. 955
XX. — Prophetia de Boiezlaro. 891 —
CAP.II. Qualiler lignumcrucis ab Ilelena regina in-
X\I. — De inorte Wladislai. 892 ventum, vcl a JudnVisprius fuisset abscouililu.n, el de
XXII. — Bolezlavusexpugnavit Albamurbem regiam. propositione irium crrorum, secundum triplex i-jusdeni
8)2 ligni mysteriuui. 937
—
XXIII. De nupliisBolez.avi. 893 CAP.III. — De comparationequam Josepb habet ad
XXIV.—Insidiaj Sbignei jm-itaniisliosfes. 893 lignuin vel fralres ejus ad synagogainJudaiorum. 938
XXV.— Poloui vaslaveniul Moraviam. 894 CAP.IV. —:QuemadmodumJosepli liberatns esl a o.ar-
XXVI.— Ipse BolezlavusMoraviamdevastat. 893 cere, vel Cbrislusa morte, sic signum crucis liberatuni
XXVII.— Legalus ponlilicis inaximi. 893 est a reclusione. 939
—
XXVIII. De expeditione iu urbem Colobreg lacta. CAP.V. — QuemadmotlumJoseph a Pbaraone torque
805 aurea, annuloque iiidueb.itur et stola, sic lignum crucs
—
XXIX. De nova in Pomoranosex;-editione el collo- geniniis el auro decoralum est ab Helena regiua. 910
quio c.um Collomanohabito. 897 VI. — QuemadmodumJosepb fniinemum vetidim-
XXX. — De expeditione Scarbinieri in Pomoranos. ;rusCAP. jEgypti, horren regis aperuit, sic Heiena regina li-
897 gnum ciueis in horreo Ecclesite nobis aperire pronieruit.
—
XXXI. Bitonicastrum expugnalum. 898 911
—
XXXII. Fceduscum Sbigneo initum et subsequ«iis CAP.VII. — QueinadinodumJoscpb in saccofratris ju-
Ira-liiio. 898 nioris abseondit scvphum, sic Juduiiliguum Domiuicum.
—
XXXIII. Bolezlavusin Pomoranorum insidias cadit. 9H
898 —
CAP.YIII. Sicuti, ad exemplum Isaac, ffculijudirormn
XXXIV.— BolezlavusBohemos profugavitet Poinora- caligaverunl, quando pro invidia Cbristianoruin.ligiiiim
110?subjugavit. 900 crucisabscouderuut, ila lignum crucis idem populus invi-
—
XXXY. Zbigneus fovetcontra fratrom animum ini- tus aiieruit, quo lsaac liiium suum ncsciens benedixil.
micum. 9(10 945
—
XXXYI. De Zbignevi hostililate erupla. 901 —
CAP.IX. Ut Allophyli puleos Isaac obruerunt, sic
—
XXXVII. Foedus cuni Bobemis iclum et fugn " Zbi- Judiei lignum crucis absconderunt. Et quemadmouum li
gn^vi. 902 giiuin id¥m inventumest ab Helena regina, sic ab lsaac
XXXVIII.— Zbignevusrediit in gratiam fratris. 903 iu eisdem puteis pura invenla esl aqua. 945
—
XXXIX. Zbignoviperlidiaerga fralrem. 9D3 CAP.X. — Quomodopuleus ille, cui nomen est vivenli*
—
XL. Fil us nascitur. 904 et videntis, couvenire possilputeo diviui sanguiniset niy-
Xl.[. — Zbiguevus viclusiterum. 904 stsri.i crucis. 94i
XI.U. — Saxones navigio veiieruni in Piussian.i. 905 CAP. X I. — Quemadmoduma liliaPliaraonis Moysesin-
XLIII. — Miraculumdo Pomoranis, 903 vcntus esl juxta ripam lluminis,sic ab llclcna regina if
—
XLIV. 1'unioranorumbaptisulio. 906 Calvat;a; localignum iuventuin est crucis. OiS
 42iO QU^E 1S HOC TO.UO UL\TINENTUR. J230
- CAP.Xtl. — SiCiiiMoyses» matre sua reconditus esl in CONCIOADPOPULUMKOMANUM. 1057
iiscclla, ita crux Dominicadiu absconriitafuil in Synago- EIMSTOLAADRICIIARDUM ALBANENSLil. 1057
ga. El eodem uiodocrux invenla est in terra, quo iloysps
invenlus esl in ripa, vel Chrislusin Ecclesia. 946 ODO CAMERACENSIS EPISCOPUS.
CAP.Xlll. — Moyses in iigura Regis ailerni regale il-
iud diadema pedibus cnnmvil, qurid rogatu filia:sua?, ea- Noliliae. 1059
jiiti ejus Piiarao imposuit. 947 EXPOSITIOIN CANONEMMISSJE. 1055
CAP.XIV. — Tres bi viri, Joseph, Isaacet Moyses, Odonis jirafatio. '055
secundtun propheliam eoruni el legem, de myslerio cru- Inripii textus canonisdiversis cum dislinctionibus suis
eis disparem quidem sermonem, ac parem haliueniut necnon Odonisexpositione. 1035
inenlem. 947 DEPECCATOORIGINALI. 1071
CAP.XV.— Quod in figura crucis Dumirticaiet evan- l.iBEitrRiy.es.
gelicie gr3li:e, tribus illis viris, Joseph, Isaacet Moysibi- Prologus. IWl
nre vel irinra br>neconveniunlnulritiones. 918 Quibusmodis dicitur malum. 1671
CAP.XVI.— Qui serundum triplicem divinitalis gra- Quodpeccalumnon esl in corpore. 1071
tiani, ex proximc lominaus viris fribtis, unus daturus pa- Quodpeccatum est in solo spirilu rationali. 1072
nem, alii ai.tem aquam. 919 Quod malumest aliquidsc-cuudumMaiiieli;eos. 1072
LlBEIiSIXUNDUS. Quodmalum nibi! esl. 1073
CAIUT rniMU.M. —Bcala Heiena, rjuscjuoDliusConsian- Quod privalionihil est. 1075
tinus inaifiiusa Deo obtinuit graliam. 953 Quod niala non habent speciales generales. 1074
CAP.II. — Ab Helena malre Syriam, a Constanlinolilio Quodde lionis procedal nialDrunrraiiocinatio. 1074
lioniam alque Graeeiam,eonversa-;esse, itisisquesoiis in- Epilogussuperiorum. 1075
veniend.-ecruris gratiam conimisssmesse. 953 Quod rationalisnafura non potesl carere debilo jnsii-
—
LAP.III. Conslaulinnscontra barbarossigno crucis se lirc." 1075
anuavil, et secundum signum, quod in ctelo vidit,'hostes Quodnon ptinitur pro nihilo qui pur.ilurpro malo.1073
prosiravit et—vicit. 954 Quodde nonexistenfibus d»iA.nturessentiie. 1076
CAP.IV. Constanlinussigno crucis victoriamconse- Quodquisque sui maliauctor est. 1077
cutus cum esset, co.!|>itpriiiiumab jdolorum cultoribus LlBERSECUNDUS.
crucis mysleriiim perqnirere; baplizatns aulem dein a Duplex ratio pcccalioriginalis. 1077
Silvesiro", Chrisli lidem per totum orbein j.ra;dicarifecit. CurDeusdicitur quievisse ab operando, si nunc ani-
953 mas creat ex nibiln. 1077
CAP.V. — Conslanlinusmatrem suain B. Ilelenam, pro Quod in unoquoque discernendu..n est individuuma
inquisiiione ligni Domini,Jerosolymaminisit, qua?ubi eo specie. 1079
pervenisset, magno studio est de sancta cruce apud Ju- Deindividuo. 1080
dx'OSpercunclata. 936 De singulari. 1080
CAP.V!. — Beata ilelena morle plectcndos,ignique Ju- De persona. 10SO
ibeos il'os cremanilos censet, qui S. crucem ostendere Quod muitasuntbonaanimaj. 1081
noilijiil,Judamque iu lacu seplem diebusservari praecipit. Quod in culpapersona?est cuipa naturos. 10SI
957 Quomodo humana natura per se non peccal, sed per
.—
CAP.VII. Judasdein ex lacu exlractus, facla ad Do- personam. 10S2
niinum oratione, tres cruces invenit: crucisautem Domi- Quod in anima pro culpa perspnae culpasil naluras.
niea3mortuusibi resiiscilatusteslimoniumperhibuit. 957 1085
CAP.VIII.—De tcslimonio, quod smcla crux habuit Quid dislal tolum et omne. 10S5
cum a vivis, tuni etiam defuuctis, et de spiritali gaudio QuomodoChristusvenit sine cnlpa. 1084
bcatse Ileienre. 938 Cur in Chrislofuit ptpna sineeuipa. 1081
—
C.4r.IX. Quan:o cleri et popuii studio et alacritale et
Quid distat naturale peccatum personale. 1083
excepliim— sit vitale crucis lignum. 959 Quid est venire de traduce. 1085
CAP.X. Quemadmoiiumde.S. crucis lionore eliam :" QuomodoDeus non agit culpamqui creaf pcccalricem
nnbis gaudendum, el quid inter Christianosel Judteosin- animam. 1086
tersit. -961 LlIlERTEHTIUS.
CAP.XI. — De comparatione Constantini el Helense Quod lotus bomodicilur peccare per animam, non per
niatris eius. 962 corpus. 1087
LlDER TEBTIUS. in
Quod substanliis plurimisestuna persona. 1087
Priefatiunciilaauctoris. 965 in
Quod liominepro culpa persona; sit culpa nalura;.
CAPUT PP.IML-.M.— Ul ConstantiusD. Helenamslbijunse- 10SS
rit. 965 Quodnemo possitevadere justiliani. 10SS
—
CAP.II. D. Helene generis nobililalem quce leslen- Quodinsola voluntatemeritum cst rationalis natnrsr.
lur. 9G6 1089
CAP.III. — Ut Helenam legilimo sibi matrimonio so- Quoclrationalisnalura in eo punilur quod diligit. 1089
ciarit Cor.stanlius, et de corum liiio CoustanlinoCaasare Quodculpanequit esse sine poana. 1090
declarato. 967 Quod anima hominis fieri nequii, nisi huma-
CAI>. IV. — Ul Conslantiussuperatis Germaniset Bri- • nas nsturas. cujusque 1090
lonibus abieril atque ConslaDtinumlepra invaseril. 9G8 De toto maleriali. 1091
—
CAP.V. Confert Constsntinunicum Ilerode, allerius De tota formali. 1092
pietatem cumallerius crudelitaie componens. 969 De loto virtuali. 1095
CAP.VI. — Ut aposfoli 1'etrus el Paulus Constanlino Quomodode traduce veniuntanima;. 1093
apiaruerint,—idemque catecliumenusfactussit. 971 Deseensussubslantisead individua,per id quod conslat
CAP.VI1. A quo baptizatussit Consianiinns. 975 ex c.orporeel anima. 1091
CAI>. —
VIII. Ut lotus pietalisoperibus vacaritConslan- Quod circaeamdemmateriam mutentur species el in-
tinus, sacriim bapiismasuscepturus. 975 dividua. 1093
CAP.I.X. — Lepram ConslanliniNaaman Svri ' lepne Quod tolum inlegrum medius Diiis est exlremorum
coni| arat. 970 1096
CAP.X. — Naamanet Constaulinivocabulaquid signi- principiorum. De summiset infimisprincipiis. 1097
licem. 978 De figura. 1097
CAP.XI. — Ouidinter Coustantinumet Giczi leprosum De forniis. 1098
imerfil. 979 Quod vis vegetabilis est semen anima?,quanivis non sit
LIBELLUSDE MVSIERIOI.IGNI DOMIXICI,etc. 981 siiima. 1098
SEKMONES. 10i| QuodinAdamfnimusomnes anima et corpore. 1099
Sermo primus.— In nalaii martyrnni. 1011 Cur Deusdicilur animarum pater. 1099
Sernio il. — De marlyribiis. * 1018 Quodanimtenon veniunt ex traduce. i 100
Serino III. — De unoconfessore. \(\$7, Cur propagalores animaruminseruniur bic. 1102
Serino IV. — F;e uno corifessoreatque ponlilice. 1028 DE ADVENTU CHRISTI. 1105
Sermo V. — In dedieaione ecclesiajdeque reliquianun DE BLASPHEMIA1NSPilUTUMSANCTUM. IIH
\eneratione. 1(139
' I)E CANONIBUS EVANGELIOItUM. 1117
JOANNES MARSICANUS TVSCULANUS HOMlLlA.OUPLEXDE VILLICOINIQUITATIS.1121
EPiSCOPVS. PIPI.OMATA. 1151
Notiiia hislorica. 1015 —
I. Conlirniatconationesfactas obbatia;Jettensi nunc
!2Si ORDO RERUM QUvE II\ HOC TOMO CONTINENTUR.j iSSS
Diligemiensi, ordinis Prasmonstralensis. illil I. — ChartaWalterii Cabilonensisepiscopi de acquisi»
II. — Privilegium pro ecclesia cauonicorum S. Joannis lione partis cornitalusCabilonensisa Savericocomite Ca-
Bapiislae in urbe Yalentianensi, quas nunc esl abbatia re- bilonensi. U05
gulariiim ordinjs S. Augtistini. lloi II. — Notiliafundationis Cistercii. 1167
III. — ConfirmatabbatiasS. Petri ordiuis S. Benedicti III. — Lilleraj Gnalteri episcopi Cabilonensis ad Ro-
juxla Gondavum, altaria iu sua dicecesiconslituta. 1132 bertum Lingonensem episcopum, de recipiendo Roberlo
—
IV. ConfirmalfoTenerasrnondauumcanonicorumcol- abbate quondamCislerc. ad suum prius cccnobium Moli-
legii a Remigio seu Ringoto Calvo, Teneraa mondaado- smense reverleute. -1168
mino,—ejusqneconjuge Adelwede fundati. . 1154 . IV.— Litterieejusdem Gualteri ad Pasclialem papam
V. Concedit abbaliaa de Corlemberghe, monialimn pro monaslerio Cislercii. 1169
ordinis S. Benediclijuxta Bruxellam/altaria de Cartem- Y. — Wallerius episc. Cabilon.et Jarento Divionensis
berglie,—NOnegbemet Quaejerebbe. 1155 abbas ineunl societalem inter se et «mgregalioues sibi
VI. Varias ecclesias iiberas, aliaqne beneficia con- eommissas.
' 1169
cedil abbatise Jettensi seu Diligemensi, ord. 1'ra'monsir. —
VI. Cliarta Walterii Cabilon. episc. qua S. Marcello
1156" dal ecclesiamde JJOCUS. 1170
VII. — Privilegium pro ecclesia Nivellensi. 1157 VII. — Donum Galteri episcopi Cabilon. sub Petro fir-
Vlil. — Bornlieiinensis abbatiaa fundationem ac dota- mitatis abbale. 1170
tionem a Wenemaro castellano Gandensi «irca anniiin
1100 faciam, approbat. 1158 RADULFVS TORTARIUS FLORIACENSIS .
—
Appendix ad B. OJonera. Excerpia. MONACHUS.
WALTERUS CABILONENSIS EPISCOPVS. Notilia hislorica. 1171
MIRACULA S. BENEDICTI SOLUTO SERMONE.
Kolitia historica. 11.19 1LS9
Fonna eleclionis Walterii. 1163 MIRACULAS. BENEDICTI METRICE SCRIPTA.
DIPLOMATA. 1165 259

FINIS TOMI CENTESIMI SEXAGESIMI.

Ex iypis MIGNE, au Petil-Monlrouge,

 1015 SERMONES, 10 U
Buut sine intelleelu. Repulit eos el destruxit, A Novit Dominus dies immaculatorum (Psal. xxxvi).
quando unusquisque illorurn recolens apud se Repulit eos et destruxit, quanflo cuj'usdam viri sa>
quod lingua imprudentis subvftrsio est ipsius, pientis observando mandala, quasi" a facie coiubri
applcare se noluit imprudenlise illiius; quate- fugere peccata, ne illorum per omniasequerenlur
nsis per ipsum cui omnis linguatorum scurrilitas errores de quibus scriplum est: Giadium evagina-
est semperexosa, liberaretur a labiis iniquis etlin- runt peccatores (Ibid.). ffec est illa destructio, dile-
gua dolosa. Repulil eos el destruxit, quaudo repleli ctissimi fralres, per quam marlyres isti sanclissimi,
fruclu juslitise, epuiarinoluerint in fermenlo maliiia inter eleclos et circumcisos destructi sunt palres,
et nequiiia:,sed, cor.templo polius cibo falsitalis, epu- quantio per armaturam Dei induli justitia?. armis,
iali sunt ih azymissinceriiatis el veriiaiis (I Cor. v). circumcisi sunt circumcisione non nianufacta, in :
Repulit eosel destruxit, quando ut apprehenderet in expolitione coi-poris carnis. Et ideo quia nullus vi-
eis messium divinarum trilura vindemiam, Spiritu tiorum nostrorum polest repellere chaos, nisi cui
sancto noluerunt inferre blasphemiarn ; scientes pro graliarum actione dicitur : Deus repulisli nos el:
yidelicet quia spirilus gloria? Dci vere in illo re- deslrnxisii nos, idcirco prGpheta enunieratiirus adhuc
quiescit, qui Ghrisliani' nominis nomen non eru- el alia beneficia Redeniploris,continuo subinferens.
bescil. -Repulil eos et desiruxit, quando cdio ha- B Iratuses, inquit, et misertus esnobis. 0 ira miseri-
bentes omnem viam iniquitalis (Psal. cxvni), viam cors et salubris indignatio per quam fructuosa Ct
potius elegere yerilatis; illi videlicet sine intermis- omnis infructosa conversatio. 0 ira nilsericors, quis
sione supplicanles verbis el re, ad quem Psalmo- sic irascitur ut subveniat, sic mnialur ul parcal,
•jraphus: Viam,imvuil,iniquitatjs anwveame (ibid). sic aufert ut restituat, sic tradit ut eripiat, sic
Ilepuliteos et destruxit, quando ul in eis ccelestis destruil ut nuiniaf, sic aijicit ul recipiat. 0 quara
sapientia; rcquiesccrel thesaurus, juslapraccpluni salubris indignatio, qua; sic avcrlit ul respiciat, sic
Salomonis : Non sc, cx.loIleb.ani in cogitationibus claudilutaperiat, sic exigit ut dimittal, sic dejicif
anirna; suae, vclttt thesaurus, ne forte illiderc- nt erigat, sic perdit ut fequirat, sic amiltit ut cuslo-
lur virlus illorum per slulliilan) (Eccli. vi), si dht. Sed quae sit bajc ira vei indignatio, Propbela
amare iniquitalem et odisse vitlcrcntur iusli- teslatuf egregius, qui ulramque evidcnter expri-
liam. Repuiit eos et dcstruxit, quando untis- mcns : Iru, inquit, in indiijndlione ejus, el vila in
quisque illortim per diviine chantatis illcclus volunlale ejus (Psal. xxix). Quasi enim ira in indir-
amorem, danspauperi, non recipit peccalorem, gnatione ejus versatur, quando impiis et sceleralis.
sciens quoniam qui benefeceril jtisto, iuveniet retri- , sic irascitur ut non misereatur. Kon quia irasci vcl
butionem a Domino. Repulit eos el destruxit, \iram habere credalur, sed quia objeclio ejus vel
quand.o. odio habentes omnem raplorem et bilin- lndignatio humano more ira vocabatur. Et ideo
guem, in seipsis tolius detraciiohis ac furoris sicut ira in indignatione cjus mors est peccatorum,
exslinxerunt igncm, -scienles videlicct qaia sicut ita el in voluntatc ejus vita esse creditur cpnverso-
confusio et posniientia est super furem, ita et devo- rum, quoniam ad hoc eos qui convertuntur ad cor
aatio pessima super bilinguem. Repulil cos el de- humiliatet sublimat, quia non vult mortem pecca-
Dtruxit, quand.o possessione virlulis, el dcpositione. toiis, sed ul convertatur el vivat. Sed lamen lisec
malitiae liberati a peccato, servi facli sunl justi.iai ira Dei, et aliomodo jusla ejus viiidicta dicitur, qua;
(Rom. vi), cum pbpulo scilicet illo gloriari nolentes prasenti sseculo iiequaquamperficiiuiysedin futuro,,
:n nialilia, de quo David i Labor, inquit, in mcdio potius sine miscricordia in ,cos' qui inisericordiani
ejus, el injuslitia (Psal. LIV). Rcpulil eos et de- non fecerunt plenissime perflcielur, quando in im-
slruxit, quando in cordibus eorum sermo ille fiucli- piis et peccatoribus sanguinem servorum suorum
Jicavit egregius, de quo Apostolus : Non regnct, in- .ulciscetur. Sicul enim lunc in filiis diaboli cpslestis
srmt, pecculum in veslro mortali corpore, ut obediatis. irae judicium implebitur supernum,..quando audituri.
ccncupiscentiis ejus (Rdin. vi). Repulit eos ;ct de- J) suut impii: Discedite a ine, maledicti, in ignem ailcrr.
siruxit, quando lerrciia ex inlegrodeserentcs euram, num (Mattli. xxv.),"ita in electis et juslis im-
-pecuniam suam non dederunl ad usuram, ne quis pleri debet miseric.ordia Dei, quando audituri sunf
illorum plebis iilkis posnam inciderct solus, de qua justi :-,Venite^ benedicti Patris mei (IbicL).., Uaue
David : Non defecit, inquit, de plateis ejus uskra el igitur vccem Fil.ii Dei,'martyres isli-.beaj.issimi N.
: dolus (Psal. LIV). Repulit eos et destruxit, quando non immerito quando/jue c.um electisd.ebent audire,
"rccolcnles apud se quod omnis peceator est invidus qui in ipsis olim,, quse. vel quanta sil ira vcl
cl btlinguis, communicare nolebanl operibrjs eorum misericordia Domini solebant bene virendo sen-
indiguis, rie perlidiam lllorum lingua imitarentur tire; quse David nobis in exemplum proponens
veneiiosa. de quibus Propheta . Locuiir sunt, inquitj divina? miseraiionis : Iratus es, inquit, et miser-.
udversum me {ingua dolosa (Psal. cvm). Repulit eos ULSes nobis (Psal. xxxix). Quasi enim iratus. est
et destruxit, quandb in divina cum illis conversa- huic. sacratissimo martyrum choro, quolies car-
. bantur iheoria, quibus dicituf . Beati immacululi in nis infirmitate peccav.it; misertus, quando seipsum
via (Psdl. cxvm), ut inter illos quandoque mercc- lacrymis pcenilentia; post. flagilia mundayit. Iratus,
-dcnt pefciperenl laboruni, de quibus scriptum csl: quando superslitiones totius -crroris.in co deslt:u?i.U